Streszczenia referatów i noty biograficzne ich autorów

Spis treści
RADA PROGRAMOWA VIII KONGRESU EKONOMISTÓW POLSKICH .................................................. 13
SCHEMAT DEBATY KONGRESOWEJ............................................................................................................... 15
ELŻBIETA MĄCZYŃSKA ..................................................................................................................................... 17
WPROWADZENIE ..................................................................................................................................................... 17
AUTORZY I STRESZCZENIA REFERATÓW.................................................................................................... 19
PIOTR ADAMCZEWSKI ............................................................................................................................................. 19
1) E-learning jako czynnik podnoszenia jakości kształcenia ekonomicznego.................................................... 19
ANDRZEJ ADAMCZYK, ROBERT W.WŁODARCZYK .................................................................................................. 19
2) Zróżnicowanie struktury zatrudnienia a wzrost gospodarczy w krajach strefy euro..................................... 19
ELŻBIETA ADAMOWICZ, JANINA JÓŹWIAK .............................................................................................................. 20
3) Ograniczenia aktywności przedsiębiorstw..................................................................................................... 20
TADEUSZ BACZKO, EWA KRZYWINA....................................................................................................................... 21
4) Możliwości wykorzystania gospodarki opartej o wiedzę do zmniejszenia dystansu rozwojowego
gospodarki Polski .............................................................................................................................................. 21
TADEUSZ BACZKO, ARTUR CHABERSKI, JACEK LIPIEC .......................................................................................... 22
5) Rozwój firm rodzinnych w polsce poprzez wzrost wiedzy i tożsamości ......................................................... 22
WŁADYSŁAW BAKA ................................................................................................................................................ 24
6) Wpływ integracji europejskiej na stabilność sektora bankowego w Polsce .................................................. 24
ADAM P. BALCERZAK ............................................................................................................................................. 25
7) Państwo dobrobytu w krajach Unii Europejskiej w latach 1995-2005: wnioski dla Polski .......................... 25
MACIEJ BAŁTOWSKI ................................................................................................................................................ 27
8) Dziedzictwo socjalizmu jako czynnik determinujący przebieg i efekty transformacji gospodarczej w
Polsce................................................................................................................................................................. 27
JERZY BARTNIK ....................................................................................................................................................... 27
9) Szanse i bariery rozwoju przedsiębiorstw i gospodarki ................................................................................ 27
MIECZYSŁAW BĄK, PRZEMYSŁAW KULAWCZUK, ANNA SZCZEŚNIAK .................................................................... 27
10) Analiza możliwości wspierania działalności innowacyjnej poprzez system zachęt motywujących
do inwestowania w kapitał ludzki i kapitały własne w sferze badawczo-rozwojowej ........................................ 27
WOJCIECH BĄKOWSKI ............................................................................................................................................. 28
11) Wymagania przedsiębiorców a jakośc nauczania w wyższych uczelniach ekonomicznych ......................... 28
JAN L. BEDNARCZYK ............................................................................................................................................... 29
12) Inflacja neutralna a wzrost gospodarczy w krajach Unii Europejskiej ....................................................... 29
NADINE BEDNARZ ................................................................................................................................................... 30
13) Wpływ edukacji na kształtowanie kapitału ludzkiego i rozwój regionu....................................................... 30
MAREK BELKA ........................................................................................................................................................ 32
14) Rozszerzenie europejskiej unii walutowej a perspektywy rozwoju gospodarczego Polski .......................... 32
ANDRZEJ M. BERNACKI, RAFAŁ MUNIAK .............................................................................................................. 32
15) Potrzeba i poziom kształcenia z zakresu ekonomiki i finansów w Polsce.................................................... 32
IRENEUSZ BIELSKI ................................................................................................................................................... 34
16) Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na globalnych rynkach............................................................ 34
EWA BOJAR ............................................................................................................................................................. 34
17) Wybrane ekonomiczne aspekty globalizacji ................................................................................................ 34
WŁODZIMIERZ W. BOJARSKI ................................................................................................................................... 35
18) Alternatywny paradygmat rozwoju.............................................................................................................. 35
ARTUR BORCUCH .................................................................................................................................................... 36
19) Rola społeczeństwa wirtualnego i pieniądza elektronicznego w rozwoju globalnej i cyfrowej
gospodarki ......................................................................................................................................................... 36
RYSZARD BOROWIECKI ........................................................................................................................................... 37
20) Restrukturyzacja przedsiębiorstw w obliczu wyzwań współczesnej gospodarki.......................................... 37
PAWEŁ BOŻYK ........................................................................................................................................................ 37
21) Polityka ekonomiczna w warunkach globalizacji ........................................................................................ 37
STEFAN BRATKOWSKI ............................................................................................................................................. 39
22) O barierach rozwoju, marnotrawstwie i etyce służby publicznej ................................................................... 39
MARCIN BROL ......................................................................................................................................................... 41
23) Korupcja a regulacja rynku......................................................................................................................... 41
MICHAŁ BRZEZIŃSKI, GORYNIA MARIAN, HOCKUBA ZBIGNIEW ............................................................................ 42
24) Między imperializmem a kooperacją. Ekonomia a inne nauki społeczne na początku XXI wieku............... 42
KRYSTYNA BRZOZOWSKA ....................................................................................................................................... 43
5
25) Znaczenie dostępu do informacji w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych przez
inwestorów venture capital................................................................................................................................ 43
AGNIESZKA BUDZIEWICZ-GUŹLECKA ..................................................................................................................... 44
26) Związki między strukturą gospodarki a rozwojem telekomunikacji............................................................. 44
JACEK BUKO ........................................................................................................................................................... 44
27) Przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu jako element wspierania spójności społecznej...................... 44
SŁAWOMIR I. BUKOWSKI......................................................................................................................................... 45
28) Currency board (izba walutowa) a stabilizacja kursu złotego w europejskim mechanizmie
kursowym II ....................................................................................................................................................... 45
WOJCIECH CELLARY ............................................................................................................................................... 46
29) Trzy wyzwania elektronicznej gospodarki opartej na wiedzy: biznesowe, administracyjne,
społeczne............................................................................................................................................................ 46
ANNA CHMIELAK .................................................................................................................................................... 47
30) Rozwój trwały a dobrobyt............................................................................................................................ 47
ROBERT CIBOROWSKI ............................................................................................................................................. 48
31) Kierunki i zakres polityki innowacyjnej w warunkach gospodarki globalnej.............................................. 48
JANUSZ CICHOŃ, SZCZEPAN FIGIEL ......................................................................................................................... 49
32) Konkurencyjność polskiej gospodarki a rozwój klastrów............................................................................ 49
ANDRZEJ CZYŻEWSKI, PIOTR KUŁYK ...................................................................................................................... 50
33) Makroekonomiczne uwarunkowania budżetowego wsparcia rolnictwa w Unii Europejskiej i USA.
Wnioski dla Polski ............................................................................................................................................. 50
BAZYLI CZYŻEWSKI ................................................................................................................................................ 51
34) Instytucjonalne uwarunkowania rozwoju rolnictwa w Polsce w świetle teorii nowego
instytucjonalizmu ............................................................................................................................................... 51
WIESŁAW DANIELAK .............................................................................................................................................. 51
35) Konkurencyjność i jej podsystemy jako akceleratory rozwoju małych i średnich (MŚP)............................ 51
PAWEŁ DEC ............................................................................................................................................................. 52
36) Dylematy weryfikacji i wyboru modelu predykcji bankructwa przedsiębiorstw.......................................... 52
PRZEMYSŁAW DESZCZYŃSKI................................................................................................................................... 52
37) Uwarunkowania rozwoju gospodarczego krajów rozwijających – wnioski dla Polski i państw
Zachodu ............................................................................................................................................................. 52
RYSZARD STANISŁAW DOMAŃSKI........................................................................................................................... 53
38) Europejskie standardy kształcenia na poziomie licencjackim i magisterskim............................................. 53
ANNA DRAB-KUROWSKA ........................................................................................................................................ 54
39) Procesy liberalizacji rynku usług pocztowych w Polsce -przyczyny i skutki ............................................... 54
MAŁGORZATA DZIEMBAŁA ..................................................................................................................................... 54
40) Znaczenie programów współfinansowanych ze środków wspólnotowych funduszy strukturalnych
dla rozwoju gospodarki województwa śląskiego ............................................................................................... 54
BOGUSŁAW FIEDOR ................................................................................................................................................. 55
41 ) Nowa Ekonomia Instytucjonalna vs. ekonomia głównego nurtu a proces transformacji od
gospodarki centralnie sterowanej do rynkowej ................................................................................................. 55
KAZIMIERZ FIEDOROWICZ, JACEK FIEDOROWICZ .................................................................................................... 56
42) Rozwój regionalny a innowacyjność małych i średnich przedsiębiorstw .................................................... 56
STANISŁAW FLEJTERSKI .......................................................................................................................................... 57
43) Współczesna nauka finansów w systemie nauk ekonomicznych .................................................................. 57
ELIZA FREJTAG-MIKA ............................................................................................................................................. 58
44) Uwarunkowania efektywnej polityki innowacyjnej w praktyce gospodarczej i programach
narodowych wybranych krajów i Polski ............................................................................................................ 58
WOJCIECH GASPARSKI ............................................................................................................................................ 59
45) Fizyka i inżynieria ekonomii........................................................................................................................ 59
MARCIN GERYK ...................................................................................................................................................... 60
46) Czy absolwenci znajdują pracę? Społecznie odpowiedzialna uczelnia jako ważne ogniwo
gospodarki rynkowej.......................................................................................................................................... 60
JADWIGA GIERCZYCKA ........................................................................................................................................... 60
47) Ewolucyjne i instytucjonalne uwarunkowania teorii konkurencji w aspekcie kształtowania
polityki konkurencji ........................................................................................................................................... 60
JANINA GODŁÓW-LEGIĘDŹ ..................................................................................................................................... 62
48) O potrzebie edukacji historycznej w świetle rozwoju myśli ekonomicznej XX wieku .................................. 62
MARIAN GORYNIA, BARBARA JANKOWSKA ........................................................................................................... 63
49) Klastry a konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstw – wyniki badań empirycznych .............. 63
GRZEGORZ GORZELAK ............................................................................................................................................ 64
50) Rozwój polskich regionów a polityka Spójności Unii Europejskiej............................................................. 64
MAREK GÓRA ......................................................................................................................................................... 65
6
51) Piramida finansowa – podstawa początkowego sukcesu i obecnych niedostatków koncepcji
państwa dobrobytu............................................................................................................................................. 65
KAZIMIERZ GÓRKA ................................................................................................................................................. 65
52) Gospodarka nieformalna w Polsce.............................................................................................................. 65
ANNA GRABSKA ...................................................................................................................................................... 66
53) Rola otoczenia instytucjonalnego w kształtowaniu międzynarodowej konkurencyjności polskiej
gospodarki ......................................................................................................................................................... 66
KRZYSZTOF GRZELEC, KATARZYNA HEBEL ............................................................................................................ 66
54) Formalno-prawne bariery efektywnego funkcjonowania przedsiębiorstw użyteczności publicznej
na przykładzie transportu miejskiego ................................................................................................................ 66
ALEKSANDER GRZELAK .......................................................................................................................................... 67
55) Znaczenie instytucji dla rozwoju rolnictwa w świetle polskich doświadczeń .............................................. 67
FRANCISZEK GRZESIOK ........................................................................................................................................... 68
56) Płace a koszty pracy – skutki w skali mikro i makro obniżki składki rentowej............................................ 68
BEATA GUZIEJEWSKA ............................................................................................................................................. 68
57) Decentralizacja finansów publicznych wobec wyzwań współczesnego rozwoju społecznoekonomicznego................................................................................................................................................... 68
JERZY HAUSNER ...................................................................................................................................................... 70
58) Polityka gospodarcza – wokół dylematów i sporów .................................................................................... 70
JANUSZ HELLER, BRUŚ BEATA ............................................................................................................................... 71
59) Wpływ integracji Polski z Unią Europejską na zmiany w handlu zagranicznym ........................................ 71
ANNA HENISZ-MATUSZCZAK .................................................................................................................................. 72
60) Problem racjonalności w modelu zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w UE
w warunkach globalizacji .................................................................................................................................. 72
DANUTA JABŁOŃSKA .............................................................................................................................................. 72
61) Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce............................................................. 72
JÓZEF JAGAS............................................................................................................................................................ 73
62 ) Nowa ekonomia instytucjonalna a polska transformacja ........................................................................... 73
ALEKSANDER JAKIMOWICZ ..................................................................................................................................... 73
63) Matryca interdyscyplinarna w ekonomii ..................................................................................................... 73
MACIEJ JAKUBOWSKI .............................................................................................................................................. 75
64) Dynamika i efektywność zdecentralizowanych wydatków publicznych na szkolnictwo powszechne........... 75
JANUSZ S.JANKOWIAK, PIOTR B. NOWAK .............................................................................................................. 75
65) Reprodukcja trwałego majątku rolnego w wielkopolskich spółkach Skarbu Państwa ................................ 75
WOJCIECH JARECKI ................................................................................................................................................. 76
66) Doświadczenia nabywane w okresie studiów jako droga rozwoju kwalifikacji zawodowych ..................... 76
WACŁAW JARMOŁOWICZ, DAWID PIĄTEK, KATARZYNA SZARZEC ........................................................................ 77
67) W sprawie rozwoju nauk ekonomicznych i kształcenia ekonomistów uwag kilka........................................ 77
LESZEK JASIŃSKI ..................................................................................................................................................... 77
68) Uwagi o międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki ............................................................. 77
MAŁGORZATA JAWOREK, WŁODZIMIERZ KARASZEWSKI, ANETA SZÓSTEK............................................................ 78
69) Bezpośrednie inwestycje zagraniczne polskich przedsiębiorstw – oczekiwania i stopie ich
spełnienia ........................................................................................................................................................... 78
MARIA JAWORSKA.................................................................................................................................................. 78
70) Ewolucja strukturalna w Polsce – szanse i zagrożenia procesu.................................................................. 78
JACEK JUZWISZYN ................................................................................................................................................... 79
71) Wirowy model równowagi ekonomicznej .................................................................................................... 79
MACIEJ KALISKI, DOMINIK STAŚKO ....................................................................................................................... 80
72) Ekonomiczny aspekt bezpieczeństwa energetycznego.................................................................................. 80
BARBARA KARBOWNIK ........................................................................................................................................... 80
73) Wydatki publiczne w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej – szansa czy zagrożenie rozwoju? ............... 80
PAWEŁ KARBOWNIK................................................................................................................................................ 81
74) Wpływ opodatkowania krańcowego w Polsce i w Unii Europejskiej na wzrost .......................................... 81
WITOLD KASPERKIEWICZ ........................................................................................................................................ 82
75) Ewolucja polityki innowacyjnej Polski w okresie transformacji systemowej .............................................. 82
STANISŁAW KIEŁCZEWSKI....................................................................................................................................... 83
76) Nauki ekonomiczne warunkują realizację celów rozwojowych, ale nie powinny pretendować do
ich zawłaszczenia ............................................................................................................................................... 83
TADEUSZ KIERCZYŃSKI, URSZULA MALINOWSKA .................................................................................................. 83
77) Wpływ regulacyjnej roli państwa na rozwój przedsiębiorstw ..................................................................... 83
WITOLD KIEŻUN ...................................................................................................................................................... 84
78) Zarządzanie publiczne w Ludowej Republice Chin jako model dynamicznego rozwoju społecznoekonomicznego................................................................................................................................................... 84
JERZY KLEER........................................................................................................................................................... 85
7
79) „Gospodarka oparta na wiedzy” a globalizacja: związki czasowe czy przyczynowe ................................. 85
BOŻENA KLIMCZAK ................................................................................................................................................ 86
80) Nieoczekiwany dar wolności ....................................................................................................................... 86
KAZIMIERZ A. KŁOSIŃSKI...................................................................................................................................... 86
81) Międzynarodowy obrót usługowy w procesach globalizacji na początku XXI wieku.................................. 86
GRZEGORZ W. KOŁODKO ........................................................................................................................................ 87
82) Sukces na dwie trzecie. Polska transformacja ustrojowa i lekcje na przyszłość ......................................... 87
ADAM KORONOWSKI............................................................................................................................................... 87
83) Wybór strategii przystępowania do strefy euro w świetle teorii i doświadczenia EUGiW.......................... 87
JOANNA KOTOWICZ-JAWOR .................................................................................................................................... 88
84) Polskie przedsiębiorstwa na drodze do GOW ............................................................................................. 88
TADEUSZ KOWALIK ................................................................................................................................................ 89
85) Polska transformacja a nurty liberalne....................................................................................................... 89
GRAŻYNA KOZUŃ-CIEŚLAK .................................................................................................................................... 90
86) Dylematy oceny efektywności sektora publicznego ..................................................................................... 90
ANTONI KOŻUCH..................................................................................................................................................... 90
87) Bariery zarządzania finansami lokalnymi ................................................................................................... 90
BARBARA KOŻUCH ................................................................................................................................................. 91
88) Współdziałanie ponad granicami organizacji ............................................................................................. 91
ANDRZEJ K KOŹMIŃSKI. ......................................................................................................................................... 92
89) Ekonomia a inne nauki społeczne................................................................................................................ 92
ZYGMUNT KRÓLAK ................................................................................................................................................. 93
90) Strategia, instrumenty i realizacja imperatywu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski ........................ 93
MARIANNA KSIĘŻYK ............................................................................................................................................... 93
91) Harmonizacja systemów podatkowych krajów Unii Europejskiej i jej ekonomiczne skutki ........................ 93
PAWEŁ KUŚMIERCZYK ............................................................................................................................................ 94
92) Czy koszt stały rzeczywiście nie powinien wpływać na optymalną wielkość produkcji?
Konsekwencje badań psychologicznych dla nauczania Mikroekonomii............................................................ 94
EUGENIUSZ KWIATKOWSKI, TOMASZ TOKARSKI.................................................................................................... 94
93) Polski rynek pracy wobec wyzwań rozwojowych ........................................................................................ 94
STEFAN KWIATKOWSKI ........................................................................................................................................... 95
94) Od „Pomiędzy” do pieniędzy ...................................................................................................................... 95
MIROSŁAWA KWIECIEŃ, WOJCIECH HASIK ............................................................................................................ 95
95) Rachunkowość w XXI wieku ........................................................................................................................ 95
MAJA LAUDAŃSKA, ŁUKASZ KRYŚKIEWICZ............................................................................................................ 96
96) Globalizacja jako determinanta deregulacji rynków monopolistycznych ................................................... 96
BARBARA Z.LIBERDA, EWA MAJ ............................................................................................................................ 97
97) Idee i nowoczesny wzrost............................................................................................................................. 97
ADAM LIPOWSKI ..................................................................................................................................................... 98
98) Polityka gospodarcza jako instrument marketingu politycznego ................................................................ 98
STANISŁAW LIS, PIOTR KLIMCZYK.......................................................................................................................... 98
99) Analiza zmian struktury produkcji przemysłowej w gospodarce polskiej w latach 1995-2005................... 98
MAREK LISIECKI ..................................................................................................................................................... 99
100) Bezpieczeństwo obywateli jako przedmiot badań nauk ekonomicznych .................................................... 99
MARIA LISSOWSKA ............................................................................................................................................... 100
101) Ewolucja instytucji. Znaczenie analizy procesu transformacji do gospodarki rynkowej ........................ 100
KAROL LUTKOWSKI .............................................................................................................................................. 100
102) Aktualne zagrożenia dla stabilności światowego systemu finansowego ................................................... 100
MAREK MADEJ ...................................................................................................................................................... 101
103) Szanse w dekompozycji rynku .................................................................................................................. 101
ZBIGNIEW MADEJ .................................................................................................................................................. 101
104) Legitymizacja polityki gospodarczej w systemach rynkowych ................................................................ 101
ROMAN MAGDA .................................................................................................................................................... 101
105) Rola nauk ekonomicznych w procesie restrukturyzacji polskiego górnictwa węgla kamiennego ........... 101
KRZYSZTOF MALAGA ........................................................................................................................................... 102
106) Konwergencja gospodarcza. Próba syntezy ............................................................................................ 102
KRZYSZTOF MALIK ............................................................................................................................................... 103
107) Analiza kosztów i korzyści w ocenie polityk i programów publicznych jako wyzwanie
współczesnego rozwoju.................................................................................................................................... 103
WITOLD MAŁACHOWSKI ....................................................................................................................................... 104
108) Wpływ procesu europejskiej integracji na rozwój gospodarczy Polski ................................................... 104
STEFAN MARCINIAK .............................................................................................................................................. 105
109) Państwo a gospodarka oparta na wiedzy (GOW) ................................................................................... 105
ANDRZEJ MATYSIAK ............................................................................................................................................. 106
8
110) Instytucjonalne uwarunkowania produkcji wiedzy .................................................................................. 106
JOLANTA MAZUR, MARIANNA STRZYŻEWSKA, M. RÓSZKIEWICZ ........................................................................ 106
111) Poziom i struktura orientacji na wiedzę średnich przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce, a
ich wyniki ekonomiczne.................................................................................................................................... 106
ELŻBIETA MĄCZYŃSKA ......................................................................................................................................... 107
112) Systemy wczesnego ostrzegania jako czynnik adaptacji polskich przedsiębiorstw do warunków
zintegrowanego rynku Unii Europejskiej......................................................................................................... 107
TOMASZ MAREK MICKIEWICZ ............................................................................................................................... 108
113) Institutions as the Determinants of Entrepreneurial Entry...................................................................... 108
MAŁGORZATA MIKITA .......................................................................................................................................... 109
114) Rynek finansowy a wzrost gospodarczy w Polsce.................................................................................... 109
ZBIGNIEW MIKOŁAJEWICZ .................................................................................................................................... 109
115) Działalność innowacyjna w przemyśle wyrazem rozwoju opartego na wiedzy ....................................... 109
JÓZEF MISALA ....................................................................................................................................................... 110
116) Problemy stabilizacji makroekonomicznej w Polsce w warunkach występowania deficytów
bliźniaczych...................................................................................................................................................... 110
MACIEJ MISZEWSKI ............................................................................................................................................... 111
117) Aktualne obszary transformacji gospodarczej w Polsce.......................................................................... 111
PAWEŁ MŁODKOWSKI ........................................................................................................................................... 111
118) Wykorzystanie funduszy unijnych i ryzyko destabilizacji makroekonomicznej – model trzech luk
dla polskiej gospodarki .................................................................................................................................... 111
WIESŁAW MUSIAŁ ................................................................................................................................................. 112
119) Bariery przebudowy strukturalnej rolnictwa w regionach rozdrobnionych agrarnie ............................. 112
ROBERT NOWACKI ................................................................................................................................................ 113
120) Globalizacja reklamy – szansa czy zagrożenie dla polskich przedsiębiorstw?........................................ 113
MARIA NOWICKA-SKOWRON ................................................................................................................................ 114
121) Polska na tle Unii Europejskiej (EU27) – Analiza wybranych wskaźników przed i po akcesji ............... 114
EWA OKOŃ-HORODYŃSKA .................................................................................................................................... 115
122) Problem ładu instytucjonalnego w wyzwalaniu przedsiębiorczości i innowacyjności w Polsce ............. 115
BOŻENA OLESZKO-KURZYNA ............................................................................................................................... 116
123) Znaczenie funduszy pomocowych Unii Europejskiej w finansowaniu inwestycji ekologicznych w
Polsce............................................................................................................................................................... 116
WITOLD M .ORŁOWSKI ......................................................................................................................................... 117
124) Kto zyska na euro? .................................................................................................................................. 117
JERZY OSIATYŃSKI ................................................................................................................................................ 118
125) Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju po akcesji Polski do Unii Europejskiej ....................................... 118
STANISŁAW OWSIAK ............................................................................................................................................. 119
126) Harmonizacja podatków bezpośrednich warunkiem integracji gospodarczej Unii Europejskiej............ 119
ARNOLD PABIAN ................................................................................................................................................... 120
127) Zintegrowana promocja Polski na rynkach zagranicznych ..................................................................... 120
ALEKSANDER PANASIUK ....................................................................................................................................... 120
128) Miejsce turystki w rozwoju społeczno-gospodarczym ............................................................................. 120
MAREK PANFIL...................................................................................................................................................... 121
129) Inwestycje kapitału wysokiego ryzyka w Polsce – znaczenie mikro- i makroekonomiczne ..................... 121
ANDRZEJ PAWLUCZUK .......................................................................................................................................... 123
130) Mierniki współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego ................................................................... 123
WANDA PEŁKA ...................................................................................................................................................... 123
131) Uwarunkowania konwergencji regionalnej w Polsce w świetle nowej teorii wzrostu............................. 123
RYSZARD PETRU ................................................................................................................................................... 124
132) Polityka gospodarcza a rozwój gospodarczy........................................................................................... 124
BOGNA PILARCZYK ............................................................................................................................................... 124
133) Ewolucja koncepcji marketingu w kontekście jego powiązań z innymi dziedzinami wiedzy ................... 124
CZESŁAWA PILARSKA ........................................................................................................................................... 125
134) Kontrowersje wokół bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce ................................................. 125
BARBARA PIONTEK ............................................................................................................................................... 125
135) Wyzwania dla polityki społeczno-gospodarczej wynikające z procesu transformacji ............................. 125
FRANCISZEK PIONTEK ........................................................................................................................................... 127
136) Aksjomat: człowiek najwyższą wartością w świecie przyrody – wyzwaniem dla ekonomii ..................... 127
KRYSTYNA PIOTROWSKA-MARCZAK, BOŻENA MIKOŁAJCZYK ............................................................................ 128
137) Rola nauk finansowych w rozwoju społeczno-gospodarczym.................................................................. 128
MARIA PIOTROWSKA ............................................................................................................................................. 128
138) Nierówność szans zagrożeniem dla rozwoju gospodarczego................................................................... 128
URSZULA PŁOWIEC ............................................................................................................................................... 129
139) Kierunki i uwarunkowania polityki rozwoju Polski................................................................................. 129
9
WALENTY POCZTA, EWA KIRYLUK-DRYJSKA ...................................................................................................... 130
140) Ocena alokacji środków strukturalnych UE przeznaczonych na rozwój rolnictwa w Polsce przy
wykorzystaniu metod optymalizacyjnych ......................................................................................................... 130
WALENTY POCZTA, KAROLINA PAWLAK .............................................................................................................. 131
141) Zastosowanie modelu równowagi ogólnej global trade analysis project w prognozowaniu
rozwoju wymiany handlowej i badaniach konkurencyjności międzynarodowej (na przykładzie sektora
rolno-spożywczego) ......................................................................................................................................... 131
AGNIESZKA POCZTA.............................................................................................................................................. 132
142) Polityka wsparcia rolnictwa w krajach wysokorozwiniętych w aspekcie multilateralnej
liberalizacji handlu artykułami rolno-żywnościowymi .................................................................................... 132
LEON PODKAMINER............................................................................................................................................... 132
143) Konwergencja realna a inflacja: próba kwantyfikacji ............................................................................ 132
BARBARA POLSZAKIEWICZ ................................................................................................................................... 133
144) Cykl koniunkturalny w Polsce w kontekście cyklu światowego ............................................................... 133
ZBIGNIEW PRUSSAK, KAZIMIERZ WAĆKOWSKI ..................................................................................................... 134
145) Strategia rozdziału dystrybucji i obrotu w spółkach dostawców energii w oparciu dyrektywę
unijną 2003/55/WE .......................................................................................................................................... 134
KRYSTYNA PRZYBYLSKA ...................................................................................................................................... 134
146) Znaczenie dystansu psychicznego w procesie internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw .................. 134
WOJCIECH PRZYCHODZEŃ..................................................................................................................................... 135
147) Polska transformacja systemowa a wybrane aspekty nierówności społecznych ..................................... 135
ZDZISŁAW W. PUŚLECKI ....................................................................................................................................... 136
148) Polska w nowych uwarunkowaniach rozwojowych po akcesji do Unii Europejskiej .............................. 136
PIOTR PYSZ ........................................................................................................................................................... 138
149) Ordoliberalna myśl ekonomiczna a problemy współczesności................................................................ 138
MAGDALENA RAFTOWICZ-FILIPKIEWICZ .............................................................................................................. 138
150) Rola państwa we wspieraniu brandingu narodowego............................................................................. 138
EWA RATAJCZAK .................................................................................................................................................. 138
151) Od sektorowego do horyzontalnego podejścia w polityce przemysłowej państwa – na
przykładzie sektora drzewnego ........................................................................................................................ 138
MAREK RATAJCZAK .............................................................................................................................................. 140
152) Wyższe szkolnictwo ekonomiczne w Polsce w dobie przemian ................................................................ 140
ELŻBIETA ROGALSKA ............................................................................................................................................ 141
153) Gospodarka oparta na wiedzy w Unii Europejskiej w latach 2003-2006 ............................................... 141
ANTONI ROGUCKI ................................................................................................................................................. 142
154) Zarządzanie przepływem pieniądza adresowanego................................................................................. 142
ALEKSANDRA ROGUT............................................................................................................................................ 143
155) Czynniki determinujące presję płacową w gospodarce polskiej - ujęcie regionalne............................... 143
DARIUSZ ROSATI ................................................................................................................................................... 144
156) Wiedza i praca. Dlaczego Unia Europejska traci dystans do Stanów Zjednoczonych? .......................... 144
JANUSZ ROSIEK ..................................................................................................................................................... 145
157) Przyczyny i skutki zakłóceń mechanizmu transmisyjnego polityki pieniężnej NBP w latach 19902007 ................................................................................................................................................................. 145
SYLWIA ROSZKOWSKA .......................................................................................................................................... 145
158) Kapitał ludzki a efektywność gospodarowania w Polsce w ujęciu regionalnym ..................................... 145
LEONARD ROZENBERG, PATRYCJA TROJCZAK-GOLONKA .................................................................................... 146
159) Możliwości wykorzystania automatycznej oceny kondycji przedsiębiorstwa we współczesnej
gospodarce....................................................................................................................................................... 146
DANUTA RUCIŃSKA .............................................................................................................................................. 146
160) Innowacyjność w transpocie a wzrost wartości przedsiębiorstw na rynku TSL ...................................... 146
STANISŁAW RUDOLF ............................................................................................................................................. 147
161) Przedsiębiorczość pracownicza – niewykorzystane źródło wzrostu gospodarczego ............................... 147
WOJCIECH RYBICKI ............................................................................................................................................... 147
162) Sprawiedliwość międzypokoleniowa i sekwencyjne modelowanie preferencji ........................................ 147
ANDRZEJ RZOŃCA ................................................................................................................................................. 149
163) Stylizowane fakty o deficycie fiskalnym w krajach posocjalistycznych ................................................... 149
ZDZISŁAW SADOWSKI ........................................................................................................................................... 149
164) Od sporu o transformację do strategii rozwoju....................................................................................... 149
CZESŁAW SKOWRONEK ......................................................................................................................................... 150
165) Możliwości rozwojowe sektora polskich przedsiębiorstw w świetle ich sytuacji finansowej .................. 150
ELŻBIETA SKRZYPEK............................................................................................................................................. 151
166) Nowa gospodarka i jej wyznaczniki......................................................................................................... 151
ANDRZEJ SŁAWIŃSKI............................................................................................................................................. 151
167) Znaczenie czynników ryzyka towarzyszących wchodzeniu Polski do ERM2 i do strefy euro .................. 151
10
JANUSZ SŁODCZYK, ELŻBIETA WEISS ................................................................................................................... 153
168) Fundusze strukturalne szansą rozwoju polskiej gospodarki w nowym budżecie Unii Europejskiej ........ 153
MARIA SMEJDA ..................................................................................................................................................... 154
169) Teoretyczne koncepcje pomiaru zysku w rachunkowości ........................................................................ 154
KATARZYNA SOBIECH ........................................................................................................................................... 154
170) Hybrydowe modele partnerstwa publiczno-prywatnego jako instrument rozwoju gospodarczego
Polski ............................................................................................................................................................... 154
BARTŁOMIEJ SOLARZ ............................................................................................................................................ 155
171) Kwadratowa Protomatryca Korelatów w zarządzaniu przepływem pieniądza adresowanego ............... 155
JAN K. SOLARZ ...................................................................................................................................................... 155
172) Model edukacji ekonomicznej w Polsce................................................................................................... 155
ADRIAN SOLEK ...................................................................................................................................................... 156
173) Dylematy i ograniczenia polityki regulacyjnej w gałęziach sieciowych .................................................. 156
ELŻBIETA SOSZYŃSKA .......................................................................................................................................... 157
174) Zbyt mała wiedza – rzecz niebezpieczna.................................................................................................. 157
TADEUSZ SPOREK .................................................................................................................................................. 157
175) Członkostwo Polski w Unii Gospodarczo-Walutowej – korzyści i obciążenia ........................................ 157
GRZEGORZ SPYCHALSKI ........................................................................................................................................ 158
176) Perspektywy rozwoju agencji restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa w nowym okresie
programowania 2007-2013 ............................................................................................................................. 158
KAZIMIERZ STARZYK ............................................................................................................................................ 159
177) Studia doktoranckie jako czynnik realizacji założeń Procesu Bolońskiego. Implikacje dla Polski ......... 159
MAGDALENA STAWICKA ....................................................................................................................................... 160
178) Sytuacja gospodarcza Polski po akcesji do Unii Europejskiej – korzyści i koszty .................................. 160
PIOTR STOLARCZYK .............................................................................................................................................. 161
179) Flexicurity jako koncepcja zwiększenia efektywności rynków pracy w Polsce i pozostałych
krajach Unii Europejskiej ................................................................................................................................ 161
MIROSŁAW SUŁEK................................................................................................................................................. 161
180) Gospodarka polska a międzynarodowy układ sił – stan obecny i perspektywa do 2025 r. ..................... 161
JAN SZAMBELAŃCZYK ........................................................................................................................................... 163
181) Dylematy kształcenia ekonomistów w polsce w warunkach urynkowienia szkół wyższych,
integracji europejskiej i globalizacji................................................................................................................ 163
MAREK SZCZEPAŃSKI ........................................................................................................................................... 165
182) Globalizacja rynku finansowego a przyszłość sektora bankowego w Polsce .......................................... 165
RYSZARD SZEWCZYK ............................................................................................................................................ 166
183) Trzy filary ekonomii personalistycznej .................................................................................................... 166
ANDRZEJ SZPLIT .................................................................................................................................................... 166
184) Społeczna gospodarka rynkowa – sposób gospodarowania czy utopia?................................................. 166
JAN JACEK SZTAUDYNGER .................................................................................................................................... 167
185) Społeczne problemy wzrostu gospodarczego – analiza ekonometryczna ................................................ 167
STANISŁAW M. SZUKALSKI ................................................................................................................................... 168
186) Szanse i zagrożenia gospodarki polskiej w kontekście wyzwań gospodarki światowej i
europejskiej w perspektywie 2050 roku ........................................................................................................... 168
STANISŁAW ŚLUSARCZYK, JAN CYRAN ................................................................................................................. 168
187) Znaczenie monitoringu postrzeganej jakości produktów w kreowaniu sukcesu firmy............................. 168
GRZEGORZ ŚLUSARZ ............................................................................................................................................. 169
188) Rozwój obszarów wiejskich w świetle zagrożenia marginalizacji na przykładzie Podkarpacia.............. 169
WŁADYSŁAW ŚWITALSKI ...................................................................................................................................... 170
189) Rozwój europejskich regionów: wybrane problemy i drogi poszukiwania rozwiązań ............................ 170
PIOTR TARKA, CYPRIAN KOZYRA......................................................................................................................... 171
190) Stan i perspektywy rynku pracy na przykładzie przedsiębiorstw z województwa pomorskiego............... 171
MARIAN TUREK..................................................................................................................................................... 171
191) Teoria kosztów transakcyjnych R.Coase jako podstawa zarządzania strategicznego ............................. 171
WŁADYSŁAW WELFE ............................................................................................................................................ 172
192) Kapitał wiedzy a dynamika łącznej produktywności czynników produkcji.............................................. 172
ANDRZEJ WERNIK ................................................................................................................................................. 173
193) Niektóre zagadnienia równowagi finansów publicznych i długu publicznego ........................................ 173
ANDRZEJ PIOTR WIATRAK .................................................................................................................................... 173
194) Polityka regionalna jako narzędzie kreowania przedsiębiorczości w Polsce po akcesji do Unii
Europejskiej ..................................................................................................................................................... 173
MAREK WIGIER ..................................................................................................................................................... 174
195) Ocena stanu i perspektywy rozwojowe polskiego sektora żywnościowego w UE.................................... 174
WACŁAW WILCZYŃSKI ......................................................................................................................................... 174
196) Dylematy polityki ustrojowej po 18 latach polskiej transformacji .......................................................... 174
11
JERZY WILKIN ....................................................................................................................................................... 175
197) Uwarunkowania rozwoju polskiego rolnictwa w kontekście europejskim i globalnym. Implikacje
teoretyczne i praktyczne................................................................................................................................... 175
ANDRZEJ WILKOWSKI ........................................................................................................................................... 176
198) Pomiar jakości kształcenia ekonomicznego - próba matematyzacji........................................................ 176
KAZIMIERZ WINNICKI, PAWEŁ ŻUKOWSKI ............................................................................................................ 176
199) Koncepcja optymalnej strategii zarządzania zapasami materiałów w przedsiębiorstwie
przemysłowym z wykorzystaniem modelu probabilistycznego ......................................................................... 176
RAFAŁ WISŁA ....................................................................................................................................................... 177
200) Rozwój alternatywnych systemów obrotu instrumentami finansowymi jako efekt liberalizacji
przepływu kapitału........................................................................................................................................... 177
HENRYK WNOROWSKI .......................................................................................................................................... 178
201) Akcyza jako główna determinanta rozwoju przemysłu spirytusowego w Polsce ..................................... 178
ANDRZEJ WOJTYNA .............................................................................................................................................. 178
202) Współczesna ekonomia – kontynuacja czy poszukiwanie nowego paradygmatu?................................... 178
GRAŻYNA WOLSKA ............................................................................................................................................... 179
203) Interwencjonizm państwowy a teoria wolnego rynku na przykładzie rynku usług pocztowych............... 179
BEATA WOŹNIAK .................................................................................................................................................. 180
204) Problem relacji inflacja – bezrobocie w warunkach gospodarek transformujących się ......................... 180
MICHAŁ GABRIEL WOŹNIAK ................................................................................................................................. 181
205) Spójność społeczno-ekonomiczna w kontekście kapitału ludzkiego, społecznego i zmiany
instytucjonalnej. Wnioski dla Polski ................................................................................................................ 181
PIOTR WÓJCIK ....................................................................................................................................................... 181
206) Wzorce konwergencji regionalnej w Polsce ............................................................................................ 181
ALFREDA ZACHOROWSKA ..................................................................................................................................... 182
207) Rola inwestycji w rozwoju gospodarczym ............................................................................................... 182
ROMUALD I. ZALEWSKI ......................................................................................................................................... 183
208) Towaroznawstwo nauką przyszłości ........................................................................................................ 183
ANNA ZĄBKOWICZ ................................................................................................................................................ 184
209) Instytucjonalne uwarunkowania decyzji w gospodarce: przypadek korporacji ...................................... 184
EWA ZEMAN-MISZEWSKA ..................................................................................................................................... 185
210) Przekształcenia instytucji regionalnych/lokalnych w Polsce (wybrane problemy) ................................. 185
TADEUSZ ZIEJEWSKI, SYLWIA GOŁĄB................................................................................................................... 185
211) Aspiracje i antycypacje zawodowe studentów ekonomii (w kierunku jakości kształcenia) ..................... 185
LESZEK ZIENKOWSKI ............................................................................................................................................ 186
212) Determinanty i perspektywy wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach – próba syntezy ............ 186
WIESŁAWA ZIÓŁKOWSKA ..................................................................................................................................... 187
213) Wydatki publiczne a wzrost gospodarczy w Unii Europejskiej ............................................................... 187
LESZEK ŻABIŃSKI.................................................................................................................................................. 187
214) Marketing we współczesnej gospodarce rynkowej i społeczeństwie konsumpcyjnym (refleksje
nad jego istotą i zastosowaniami).................................................................................................................... 187
RAFAŁ ŻELAZNY ................................................................................................................................................... 188
215) Determinanty rozwoju gospodarczego Polski w aspekcie koncepcji gospodarki opartej na
wiedzy .............................................................................................................................................................. 188
TOMASZ ŻYLICZ .................................................................................................................................................... 189
216) Czy należy uczyć matematyki studentów ekonomii? ................................................................................ 189
WYDAWNICTWA POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO................................................. 191
12
Rada Programowa VIII Kongresu Ekonomistów Polskich
dr Paweł Bisek, prof. Stanisława Borkowska, prof. Ryszard Borowiecki, prof. Jacek Brdulak, prof. Adam
Budnikowski red. Grzegorz Cydejko, red. Adam Cymer, prof. S. Ryszard Domański, prof. Zbigniew
Dworzecki, prof. Bogusław Fiedor, prof. Marian Gorynia, prof. Marek Góra, prof. Andrzej Herman,
prof. Zbigniew Hockuba, prof. Leszek Jasiński, prof. Cezary Józefiak, prof. Witold Jurek, prof. Witold
Kieżun, prof. Jerzy Kleer, prof. Grzegorz W. Kołodko, prof. Joanna Kotowicz-Jawor, prof. Tadeusz
Kowalik, prof. Andrzej Kowalski, prof. Andrzej K. Koźmiński, dr Jan Kruszewski, prof. Antoni Kukliński,
prof. Florian Kuźnik, prof. Eugeniusz Kwiatkowski, prof. Stefan Kwiatkowski, red. Wiktor Legowicz,
prof. Barbara Z. Liberda, prof. Jan Lipiński, prof. Adam Lipowski, prof. Krzysztof Marczewski,
prof. Elżbieta Mączyńska (przewodnicząca), prof. Zbigniew Messner, prof. Adam Noga, prof. Ewa OkońHorodyńska, prof. Witold Orłowski, prof. Stanisław Owsiak, prof. Emil Panek, Kazimierz Pazgan,
dr Krzysztof Pietraszkiewicz, prof. Urszula Płowiec, dr Artur Pollok, dr Wojciech Ratyński, prof. Marek
Rocki, prof. Maria Romanowska, prof. Stanisław Rudolf, prof. Eugeniusz Rychlewski, prof. Zdzisław
Sadowski, prof. Włodzimierz Siwiński, prof. Andrzej Sławiński, dr Ludwik Sobolewski, red. Karol Szwarc,
prof. Władysław Welfe, prof. Jerzy Węcławski, prof. Jerzy Wilkin, prof. Andrzej Wojtyna, dr Andrzej
Wróblewski, prof. Leszek Zienkowski, prof. Tomasz Żylicz
13
14
Schemat debaty kongresowej
15
16
VIII Kongres Ekonomistów Polskich
„Polska w gospodarce światowej – szanse i zagrożenia rozwoju”
29-30 listopada 2007
Elżbieta Mączyńska
Wprowadzenie
Kongresy ekonomistów polskich mają bogatą i długą, bo ponad 120 - letnią tradycję. Pierwszy odbył się w
roku 1887 i został zorganizowany w Krakowie przez ekonomistów i prawników polskich z trzech zaborów.
W Kongresie tym wzięło udział ok. 200 osób, a autorami referatów byli m.in. Witold Skarżyński – ,,O
konieczności i możliwości gruntownej reformy kredytu ziemskiego’’ i Antoni Donimirski – ,,O kolonizacji
wewnętrznej”.
Pierwszy po II wojnie światowej Ogólnopolski Zjazd Ekonomistów Polskich, a zarazem kongres odbył się
8-10 grudnia 1950 r. i – jak podkreślał Oskar Lange – był przygotowaniem do Kongresu Nauki Polskiej w
1951 r. W przełomowym dla kraju okresie, w roku 1956 odbył się II Zjazd PTE połączony z debatą
kongresową. W kontekście kongresu z 1956 r. kolejne debaty kongresowe, choć łączyły je pewne
wspólne przesłanki historyczne, bazowały na odmiennych strukturalnych, strategicznych i systemowych
warunkach. Kolejny, III Zjazd i Kongres Ekonomistów Polskich obradował 7-8 stycznia 1971 r., zaś IV
Zjazd Ekonomistów Polskich odbył się 6-7 marca 1981 r. z kongresową debatą nt. ,,Kierunki przebudowy
systemu funkcjonowania gospodarki polskiej w latach osiemdziesiątych’’. W 100-lecie Kongresu z okresu
zaborów, 27-28 listopada 1987 r., zorganizowany został w Krakowie V Kongres Ekonomistów Polskich.
Przyjęto na nim stanowisko Rady Głównej PTE nt. ,,Polska gospodarka – wyzwania rozwojowe końca XX
wieku’’. W 1993 r. na VI Zjeździe PTE, przy współpracy z Federacją Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT, Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce, Zrzeszeniem Prawników Polskich i
Towarzystwem Naukowym Organizacji i Kierownictwa, podjęto podstawowe w tym okresie pytanie: ,,Jak
zdynamizować polską gospodarkę?”. Obradujący 25 i 26 stycznia 2001 r. VII Kongres Ekonomistów
Polskich nt. ,,Ekonomia w epoce cywilizacji informacyjnej’’ podjął równie trudne problemy wyzwań
cywilizacyjnych XXI wieku.
Historia kongresów ekonomistów polskich wskazuje, że odbywały się one w różnych warunkach
społeczno-gospodarczych, a także politycznych, stąd i myśli przewodnie były różne. Dotyczy to także
obecnego, VIII Kongresu, odbywającego się pod hasłem „Polska w gospodarce światowej – szanse i
zagrożenia rozwoju”, co ma specjalną wymowę, zwłaszcza w sytuacji przygotowywania programu
integracji Polski ze strefą EURO.
Dokonujące się w skali globalnej bezprecedensowo głębokie i gwałtowne przemiany gospodarcze i
społeczne, sprawiają, że ekonomiści stają przed problemami i pytaniami, co do których trudno o gotowe
rozwiązania i jednoznaczne odpowiedzi. W ekonomii nie sposób przecenić podejścia długofalowego, ale
jest ono tym trudniejsze im bardziej burzliwe są przemiany społeczno-gospodarcze. Stwierdzenie, że
żyjemy w czasach burzliwych, choć brzmi jak truizm, ma dzisiaj, jak chyba nigdy wcześniej, specjalną
rangę. Na naszych oczach kurczy się cywilizacja industrialna, ustępując miejsca innej, nowej, ciągle
jeszcze niedodefiniowanej. Przemiany te przynoszą nie tylko pożądane zmiany, ale także te negatywne, i
to nierzadko na większą skalę aniżeli można było oczekiwać. Niebywały postęp technologiczny i postęp w
gospodarce w wielu krajach nie idzie niestety w parze z postępem społecznym i poprawą jakości życia.
Najbardziej spektakularne tego przejawy to narastające bezrobocie i utrzymujące się w świecie obszary
nędzy (przy równoczesnej koncentracji bogactwa). Listę tę powiększają narastające zagrożenia dla
środowiska naturalnego i jego równowagi oraz rozmaite inne patologie w gospodarce, społeczeństwie i
polityce, przy czym szczególnie groźne są konflikty, wynikające z cywilizacyjnego podziału i skrajnego
zróżnicowania świata. Oceny dokonujących się przemian coraz częściej są ambiwalentne. Niekiedy są
one drastycznie przeciwstawne i ostre, mimo świadomości, że głębokim przemianom pożądanym i
pozytywnym najczęściej nieuchronnie towarzyszą także elementy destrukcji. Zawsze tak się dzieje, gdy
stare zastępuje, wypycha nowe. Dotyczy to także teorii naukowych. Zmianie paradygmatu
cywilizacyjnego towarzyszą głębokie przewartościowania poglądów i teorii.
Wszystko to wskazuje na konieczność pogłębionych refleksji na temat wyzwań wobec teorii ekonomii i
polityki gospodarczej. Niezbędna jest refleksja na temat innowacyjności, edukacji, przedsiębiorczości,
kreatywności, ale i destrukcji w gospodarce przełomu. Tym wszystkim zagadnieniom, a także innym
kwestiom ekonomicznym, poświęcona będzie debata Kongresowa.
Mnogość i złożoność problemów, na które napotykają dziś ekonomiści znajduje odzwierciedlenie w
zainteresowaniu debatą kongresową, czego m.in. dowodzi liczba nadesłanych na Kongres referatów
17
(ponad 200). W sytuacji tak dużego zainteresowania Kongresem i uczestnictwa w nim około 600 osób,
efektywną formą debaty może być dyskusja moderowana i dyskusje panelowe. Ich struktura
przedstawiona została w formie schematu debaty kongresowej (przedstawiona powyżej).
Na stronie internetowej PTE sukcesywnie zamieszczamy informacje o Kongresie i nadesłanych
referatach. Jego dorobek, łącznie z wynikami debat plenarnych i w poszczególnych sesjach
tematycznych, zostanie przedstawiony w formie książkowych publikacji pokongresowych. Ponadto
podjęta zostanie próba sformułowania – na tle oceny stanu i perspektyw polskiej gospodarki –
rekomendacji dotyczących nie tylko polityki gospodarczej, ale i nauki oraz edukacji ekonomicznej.
Serdecznie Państwu dziękuję za zainteresowanie Kongresem.
18
Autorzy i streszczenia referatów
Piotr Adamczewski
1) E-learning jako czynnik podnoszenia jakości kształcenia
ekonomicznego
dr,
Katedra Informatyki Stosowanej
Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
Z wykształcenia informatyk-ekonomista. Pełni funkcję kierownika Katedry
Informatyki Stosowanej w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu. W
obszarze jego zainteresowań naukowych znajdują się zagadnienia
informatycznego wspomagania procesów zarządzania (w tym szczególnie
systemy klasy ERP, CRM, SCM i SRM) oraz budowania społeczeństwa
informacyjnego (w tym systemy inteligencji biznesowej, zarządzanie
wiedzą oraz e-learning). Dorobek publikacyjny obejmuje ponad 150
pozycji (pozycji zwartych, artykułów naukowych i referatów). Ceniony
wykładowca państwowych i prywatnych uczelni ekonomicznych i
biznesowych oraz ekspert agend rządowych w zakresie wykorzystywania
technologii informatycznych.
Streszczenie:
W artykule omówiono istotę zmian w edukacji za sprawą wykorzystywania zdalnego nauczania (elearningu). Wskazano na korzyści i stosowane rozwiązania w tym zakresie, ilustrując to paroletnimi
doświadczeniami zdobytymi w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu.
Summary
New technologies influence and change the word. The issue of a quality in e-learning processes
becomes more and more important nowadays. Since a year 2000 Poznan School of Banking have
supported traditional courses by e-tools. The article present a description of the project.
Andrzej Adamczyk,
Robert W.Włodarczyk
2) Zróżnicowanie struktury zatrudnienia a wzrost gospodarczy
w krajach strefy euro
prof.ndzw dr hab.
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Katedra Teorii Ekonomii
dr
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Katedra Teorii Ekonomii
Streszczenie:
W ostatnich latach zmiany struktury zatrudnienia odgrywają duże znaczenie w wielu obszarach
gospodarki, w szczególności upatruje się dużej ich roli w zakresie zapewnienia maksymalnej dynamiki
wzrostu gospodarczego. Kwestia ta staje się również jednym z ważniejszych punktów rozważań nad
istotą efektywnego funkcjonowania unii monetarnych. W związku z tym, bezwzględnie ważnym
aspektem, m.in. dla strefy euro, jest zbliżenie struktur zatrudnienia krajów członkowskich, gdyż stanowi to
ważny krok w kierunku konwergencji realnej krajów w ramach wspomnianego ugrupowania
ekonomicznego. Ponadto, zmniejszeniu ulega – co należy podkreślić – ryzyko wystąpienia
asymetrycznych perturbacji gospodarczych w obrębie unii walutowej, a jeżeli już poszczególne
gospodarki doświadczają zróżnicowanych szoków, to bardziej skutecznie – w tych warunkach – można
zareagować na nie przy pomocy odpowiednich instrumentów stabilizacyjnych.
W artykule przedstawiono zmiany i zróżnicowanie struktury zatrudnienia w układzie sektorowym
gospodarki (rolnictwo, przemysł, usługi) w ramach europejskiej unii monetarnej. Pokazano również
dynamikę wzrostu gospodarczego w układzie przestrzenno-dynamicznym. W części empirycznej
opracowania przeprowadzono analizę wpływu struktury zatrudnienia na wzrost gospodarczy w krajach
strefy euro. W końcowej części zaprezentowano wyniki badawcze i wnioski końcowe.
19
Elżbieta Adamowicz,
Janina Jóźwiak
3) Ograniczenia aktywności przedsiębiorstw
dr hab. Elżbieta ADAMOWICZ, profesor SGH w Katedrze Ekonomii I,
dyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH. W latach 1993 – 1996
prorektor SGH. Jest członkiem rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich,
Komitetu Polityki Naukowej i Naukowo – Technicznej Rady Nauki,
Naukowej Rady Statystycznej i Centre for International Research on
Economic Tendency Survey.
Zainteresowania naukowe prof. E. Adamowicz koncentrują się na
problemach makroekonomicznych, szczególnie związanych z
mikroekonomicznymi podstawami makroekonomii. Kieruje badaniami
koniunktury gospodarczej. Jest autorką wielu prac naukowych z tej
dziedziny oraz z zakresu edukacji i badań naukowych. Prowadzi aktywne
działania na rzecz upowszechnia wyników badań w praktyce.
Janina Jóźwiak-demograf,
profesor zwyczajny, dyrektor Instytutu
Statystyki i Demografii w Szkole Głównej Handlowej. Prezydent European
Association for Population Studies. Przewodnicząca Rady Fundacji na
rzecz Nauki Polskiej. W latach 1993-1999 rektor SGH. Zainteresowania
naukowe: modelowanie dynamiki ludności, ilościowe metody analizy
demograficznej,
analiza
ekonomicznego
kontekstu
zachowań
demograficznych. Autorka ponad stu prac z tej dziedziny, a także z
zakresu statystyki i ekonometrii. Przedmiotem jej
zainteresowań
badawczych
są
również problemy systemów edukacji wyższej i
zarządzania badaniami naukowymi.
Streszczenie:
Przedmiotem analizy w referacie będą ograniczenia aktywności gospodarczej. Podstawą rozważań
będą opinie przedsiębiorstw, gromadzone w badaniach koniunktury prowadzonych przez IRG SGH. Dane
gromadzone w badaniach koniunktury mają charakter jakościowy i są wykorzystywane przede wszystkim
do monitorowania bieżących reakcji przedsiębiorstw i formułowania ocen dotyczących stanu koniunktury
gospodarczej. Są one także wykorzystywane do budowy systemu wskaźników wyprzedzających,
mających informować o nadchodzących zmianach koniunktury. Szczególną cechą tych danych jest to, iż
uwzględniają one także te aspekty działalności gospodarczej, których nie rejestruje oficjalna statystyka.
Można na ich podstawie analizować różnorodne zjawiska. W niniejszym referacie podjęta zostanie próba
opisu dostosowań przedsiębiorstw do zmieniających się warunków prowadzenia działalności
gospodarczej. W szczególności będziemy śledzić reakcje przedsiębiorstw na sygnały płynące z rynku
oraz wysyłane przez państwo. Wykorzystane zostaną opinie przedsiębiorstw o uciążliwości określonych
barier działalności gospodarczej. Do analizy wybierzemy te, które odnoszą się do sytuacji rynkowej, a
więc popyt, krajowy i zagraniczny, podaż siły roboczej oraz surowców i materiałów oraz możliwości
korzystania z kredytów. Do opisu reakcji przedsiębiorstw na tworzone przez państwo warunki
prowadzenia działalności gospodarczej wykorzystamy opinie przedsiębiorstw o podatkach i przepisach
prawnych. Z analizy zostanie wyłączony początkowy okres transformacji systemu gospodarczego Polski,
by skoncentrować się na okresie w miarę stabilnym. Dlatego analiza obejmie lata 1997-2007. W tym
okresie gospodarka polska znajdowała się w różnych fazach cyklu koniunkturalnego, co umożliwi
obserwację reakcji przedsiębiorstw zarówno w okresie dobrej jak i gorszej koniunktury. Zostaną
wykorzystane dane pochodzące badań koniunktury IRG SGH w przemyśle przetwórczym, budownictwie i
handlu.
Słowa kluczowe:
aktywność przedsiębiorstw, bariery rynkowe, bariery administracyjne, dostosowania
20
Tadeusz Baczko,
Ewa Krzywina
4) Możliwości wykorzystania gospodarki opartej o wiedzę do
zmniejszenia dystansu rozwojowego gospodarki Polski
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
pracownik naukowy,
profesor WIT pod auspicjami PAN, współpracownik Ośrodka Badań i
Współpracy Naukowej WSEI w Warszawie.
Zajmuje się badaniami przedsiębiorstw i innowacyjności gospodarki,
teorią przedsiębiorstwa oraz polityką ekonomiczną m.in. w zakresie B+R.
Koordynator licznych projektów badawczych międzynarodowych i
krajowych m.in.Raportu o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 r.,
którego partnerem jest Bank BRE S.A.
dr
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
adiunkt
Specjalność: gospodarowanie zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie.
Uczestnictwo w wielu projektach naukowo-badawczych związanych z
rynkiem pracy i innowacyjnością. Zainteresowania badawcze: bariery
rozwoju i innowacyjności przedsiębiorstw, zatrudnienie w
przedsiębiorstwach, głównie w małych i średnich, czynniki kształtujące
popyt na pracę
Streszczenie:
Przeprowadzone w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN badania innowacyjności gospodarki Polski w
latach 2003 - 2006 r., wskazują na bardzo duży dystans w stosunku do średniego poziomu w Unii
Europejskiej. Mierzony zarówno poprzez wskaźniki zintegrowane EU Innovation Scoreboard jak i takie
miary jak poziom nakładów i intensywność nakładów na B+R mierzonych w stosunku do PKB czy też
wskaźniki dotyczące ilości patentów.
Dystans na poziomie makroekonomicznym tylko częściowo odzwierciedla faktyczną sytuację w
zakresie poziomu innowacyjności kraju i może być traktowany jako miara niedostosowania krajowego
systemu innowacji do współczesnych wymagań gospodarczych.
Innowacyjne przedsiębiorstwa są źródłem konkurencyjności gospodarki Polski i stanowią podstawę
zmniejszenia dystansu rozwojowego na poziomie kraju, przemysłu i regionów. Szczególną rolę odgrywają
ośrodki badawcze tworzone przez firmy zagraniczne inwestujące w sferę badań i rozwoju oraz
zwiększenie ilości dużych, małych i średnich przedsiębiorstw polskich angażujących się w finansowanie
innowacji opartych o badania własne lub wyspecjalizowanych centrów naukowych. Badania na poziomie
indywidualnych przedsiębiorstw wskazały na znaczny potencjał innowacyjny małych i średnich
przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwa innowacyjne natrafiają na szereg barier instytucjonalnych. Stwierdzono wystąpienie
asymetrii informacyjnych między jednostkami zaangażowanymi w proces innowacyjny.
Opracowany system ocen innowacyjności przedsiębiorstw powodujący zmniejszenie ryzyka
inwestycyjnego i upowszechnianie wzorców innowacyjnych stanowić może ważną podstawę dla
uruchomienia procesów wiążących inwestorów i firmy innowacyjne.
Gospodarka oparta o wiedzę i instytucje z nią związane zdaniem autorów mogą być wykorzystane dla
przyspieszenia i koordynacji procesów innowacyjnych. W tym celu istotne jest wydłużenie horyzontu
polityki gospodarczej decyzyjnego na poziomie kraju, regionów i sektorów i firm oraz umiejętność
wiązania z pozoru niezależnych dziedzin takich na przykład jak edukacja, nauka, kultura, zdrowie,
przemysł, usługi.
Bardzo istotną rolę w całym procesie odgrywa zmiana świadomości, kształcenie na wszystkich
poziomach oraz wykorzystanie kapitału społecznego. Duży potencjał tkwi w wykorzystaniu istniejących
zasobów danych oraz struktur instytucjonalnych ze szczególnym uwzględnieniem struktur sieciowych.
Istotną rolę w tym procesie mają do odegrania firmy krajowe i zagraniczne z uwzględnieniem ośrodków
badawczych koncernów międzynarodowych oraz organizacje akademickie jak i instytucje świata kultury i
mediów. W referacie przedstawione zostaną również możliwości wykorzystania także innych
mikroindykatorów opartych na wiedzy.
Summary:
The research into innovation approach in Poland’s economic system, carried out in 2003 - 2006 in the
Institute of Economic Sciences of Polish Academy of Sciences, reveal the very considerable gap to the
level of innovation prevailing in European Union Member Countries. This is evident in such integrated
indicators as EU Innovation Scoreboard or indicator of outlays on R+D level and intensity in relation to the
GNP and indicator of number of patents.
The distance on the micro economic level only in part mirrors the actual situation in the country’s
innovation level and might be taken as a measure of mismatch of the Poland’s approach to innovations
system to needs of modern economy.
21
Innovative enterprises are the source of competitiveness of Poland’s economy and they are the
mainstay for reducing the gap on the level of country, sectors and regions. There is a special role of
research centres established by foreign companies investing in R+D and increase of number of Polish
big, medium and small enterprises investing in innovations with use of own or specialized scientific
centres research. The research on the level of companies have revealed a considerable innovation
potential of small and medium enterprises.
The innovative companies are now encountering numerous institutional barriers. There was observed
an information asymmetry between units engaged in innovation processes.
The system of enterprises innovations measures leading to reducing of investment risk and
disseminating of innovations patterns could be an important base for putting in motion of processes
combining investors and innovative companies.
There is opinion of authors, that economic system based on knowledge and scientific institutions might
be used for acceleration and co-ordination of innovation processes. It is very important to extend the time
perspectives of the economic policy on the decision levels of the country, regions, sectors and
companies, as well as developing skills of combining apparently not related fields as, for instance,
education, science, culture, health, industry and services.
Very important role in this process shall be attached to the evolution of the awareness and education
on all levels and to the use of social capital. There is a large potential in ready data bases and existing
institutional structures and particularly in networking structures. There is also essential role in this process
to be played by foreign and domestic companies with special consideration of R+D centres of
international corporation and academic organizations along with units from the world of media and
culture. In this paper there are presented opportunities for use of other micro indicators based on
knowledge.
Słowa kluczowe:
rozwój gospodarczy, mikroekonomiczne podstawy, innowacyjność, gospodarka oparta na wiedzy,
zmniejszanie dystansu rozwojowego
Tadeusz Baczko,
Artur Chaberski,
Jacek Lipiec
5) Rozwój firm rodzinnych w polsce poprzez wzrost wiedzy i
tożsamości
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
pracownik naukowy,
profesor WIT pod auspicjami PAN, współpracownik Ośrodka Badań i
Współpracy Naukowej WSEI w Warszawie.
Zajmuje się badaniami przedsiębiorstw i innowacyjności gospodarki,
teorią przedsiębiorstwa oraz polityką ekonomiczną m.in. w zakresie B+R.
Koordynator licznych projektów badawczych międzynarodowych i
krajowych m.in.Raportu o innowacyjności gospodarki Polski w 2007 r.,
którego partnerem jest Bank BRE S.A.
Doktorant Instytutu nauk Ekonomicznych PAN;
Prezes Zarządu Good Food Europe sp. z o.o. (firma rodzinna); Konsultant
IBM Business Consulting Services (księgowość, consulting, outsourcing) i
ZLOTEK sp. z o.o. (firma rodzinna) – konsultant 2003 ANPE; Certyfikat
Family Business Advisors – Family Firm Insitute, Konferencja Miami,
Ekspert programu Foresight 2020; Współorganizator konferencji w WSEI
z udzialem Dennis’a T. Jaffe,
Współorganizowanie Centrum Firm Rodzinych i Innowacji przy WSEI.
Udział w pracach nad Raportem o innowacyjności gospodarki Polski w
2005 i 2006 r. Badania innowacyjności firm rodzinnych, u dział w
programie family business advising FFI, udział w Poster Session Family
Firm Institute, Konferencja Chicago, badania reprezentacji poznawczych
w ANPE Bordeaux.
dr inż.
Wyższej Szkoły Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu
Katedra Zarządzania
adiunkt
Specjalista w zakresie Zarządzania Zasobami Ludzkimi. Współautor
książki i dwóch podręczników dydaktycznych z zakresu ZZL (nagroda
Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej). Twórca pierwszego portalu ZZL w
Polsce (www.placa.pl) oraz współtwórca pierwszej w Polsce koncepcji
biznesu rodzinnego (www.biznesrodzinny.pl). Autor kilkudziesięciu
artykułów naukowych. Współpracuje z wieloma ośrodkami doradczo-
22
szkoleniowymi oraz z praktyką gospodarczą.
Streszczenie:
Najliczniejszą grupą przedsiębiorstw w Polsce są firmy rodzinne. Większość z nich powstała po 1988
roku. Ta grupa wchodzi obecnie w fazę wzrostu wymagających poważnych decyzji właścicielskich oraz
zetknęła się z wyzwaniami związanymi z sukcesją.. Jednocześnie firmy te mogą odegrać bardzo istotną
rolę w zmniejszeniu fali migracyjnej, rozwoju przedsiębiorczości na terenach wiejskich, być podstawą
tworzenia nowych struktur kapitałowych, produkcyjnych i usługowych w tym przy wykorzystaniu
rodzinnych powiązań za granicą.
Bardzo ważnym wyzwaniem jest wzrost tożsamości tej grupy firm, przygotowanie ich do wyzwań
własnościowych, rozwojowych, zarządzania, umiędzynarodowienia i wzrostu profesjonalizmu. Podstawą
dla utrwalenia tożsamości jest wykorzystanie dorobku teoretycznego, wyników badań empirycznych tych
firm w Polsce i za granicą pokazujących ich miejsce pejzażu społeczno-ekonomicznym, strategii
tworzenia i rozwoju firm oraz form komunikacji i podstaw zarządzania.
Wyzwania globalne powodują konieczność zderzenia tych firm z rozbudowanymi strukturami
korporacyjnym, wzrostu innowacyjności oraz umiejętności korzystania z przewag konkurencyjnych jakie
posiadają często firmy rodzinne w postaci tradycji, aktywów specyficznych oraz powiązań. Potwierdzają
to badania prowadzone na Uniwersytecie Łódzkim (koordynator: prof. Jan Jeżak), Wyższej Szkole
Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie (koordynator: prof. Tadeusz Baczko) oraz Wyższej Szkole
Biznesu – NLU w Nowym Sączu (koordynator: dr Jacek Lipiec).
W kształtowaniu tożsamości tej grupy firm, jej właścicieli, sukcesorów, kadry zarządzającej i
pracowników niezbędne jest ukształtowanie modelu edukacyjnego dopasowanego do potrzeb firm oraz
podjęcie współpracy z istniejącymi stowarzyszeniami firm rodzinnych międzynarodowych a w tym
Światowego Stowarzyszenia Biznesów Rodzinnych (Family Business Network), Family firm Institute i
krajową Inicjatywą Firm Rodzinnych. Wykorzystane zostaną też doświadczenia sieci Insitut
d’Administration des Entreprises skupiającej 30 ośrodków we Francji w największych miastach Francji,
między innymi na Sorbonie. Pozwoli to na ukształtowanie się zarówno profesjonalnej kadry firm jak
również wyspecjalizowanych doradców dla tej grupy firm.
Zaproponowany w referacie model edukacyjny będzie wykorzystywać dotychczasowe doświadczenia
zebrane w czasie ogólnopolskich konferencji poświęconych biznesowi rodzinnemu, przeprowadzonych w
Wyższej Szkole Biznesu – NLU w Nowym Sączu oraz koncepcję centrów wiedzy w lokalnie i regionalnie
zorientowanych ośrodkach akademickich przy wykorzystaniu dorobku Wyższej Szkole EkonomicznoInformatycznej w Warszawie opartych na aktywności badawczej pracowników naukowych i studentów
oraz wykorzystaniu wiedzy istniejących firm rodzinnych i adekwatny do ich dynamiczne zmieniających się
potrzeb.
Summary
By far the most numerous category of enterprises in Poland are the family companies. Most of them
were established after adoption of the new act on the business activity of 1988. This very group now
enters a development phase calling for important decisions taken by owners and encountered a
succession challenges as well. At the same time these companies might play an important role in taming
of the emigration wave, possibly in developing of entrepreneurship in the rural areas, to became a
mainstay for developing of the new capital, production and service structures, including taking an
advantage of family ties with foreign persons.
The very important challenge there is an identity of these group of companies and their ability to rise
up to the challenges of ownership, development needs and threats, management, globalization and of
increase of professionalism. The base for strengthening of the identity there could be a practical use of
scientific theoretical output, the outcome of empirical research into these companies made in Poland and
abroad, which reports define their place in their social and economic environment, the strategy of
establishment and development of enterprises and basics of an art of management and forms of
communication.
The global challenges are making these companies to enter in contacts with complex corporate
structures, to develop an ability to create and adopt an innovative approach and skills to take an
advantage of competition predominance, which often family companies are enjoying because of tradition,
specific ties and special assets. This is confirmed by research conducted on the Uniwersytet Łódzki (Łódź
University; coordinator: prof. Jan Jeżak), Wyższa Szkoła Ekonomiczno - Informatyczna w Warszawie
(The University of Economics and Computer Science in Warsaw; coordinator: prof. Tadeusz Baczko) and
Wyższa Szkoła Biznesu – NLU w Nowym Sączu (coordinator: dr Jacek Lipiec).
In creation of the identity of this group of companies, improving skills of their founding owners and
successors, managers and personnel, there is inevitable responsible and proper shaping of the
educational model matched with the companies needs and to enter the co-operation with international
associations of family businesses, including the World Association of Family Businesses and our local
Family Business Network, Family Firms Institute and Initiative for Family Businesses. There would be
exploited experiences of the network of Institut d’Administration des Enterprises, a group of 30 centers
active in the biggest cities in France, among them the one placed on the Sorbona University. This should
23
allow for shaping both professional and managerial personnel of these companies as well as specialized
consultants and advisers to this category of companies.
The educational model proposed in this paper will exploit experiences gathered so far on the
nationwide conferences on family businesses organized by Wyższa Szkoła Biznesu – NLU in Nowy Sącz
and the conception of knowledge centers in regionally and locally oriented academic centers exploiting
using output of the University of Economics and Computer Science in Warsaw and based on the scientific
activity of lecturers and students as well as supported by the practical knowledge of effective family
companies and fitted to their dynamic needs.
Słowa kluczowe:
edukacja ekonomiczna, zarządzanie, firmy rodzinne, badania przedsiębiorstw, organizacje firm
rodzinnych, usługi doradcze
Władysław Baka
6) Wpływ integracji europejskiej na stabilność sektora
bankowego w Polsce
prof. zw. dr hab.
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytet Warszawski
Od 2000 r. prowadzi wykłady i seminaria w Wyższej Szkole
Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Kożmińskiego. Już trzecią
kadencję jest członkiem Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN.
Kierunki pracy naukowo-dydaktycznej: programowanie gospodarcze,
strategia i polityka ekonomiczna, reformy systemowe, bankowość i
finanse, integracja europejska. Jest autorem ok. 450 artykułów
naukowych oraz 30 książek; w tym takich pozycji jak: „Programowanie
gałęzi przemysłu” (1972); „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego
Polski” (1980); „Polska reforma gospodarcza” (1982); „Czas reformy”
(1986); „Transformacja bankowości polskiej w latach 1988-1995”(z
zespołem studentów) (1997); „Bankowość centralna” (1998); „U żródeł
wielkiej transformacji” (1999); „W tyglu transformacji ustrojowej” (2004);
„Bankowość europejska” (2005). „Zmagania o reformę w okresie1980 –
1990” (2007).
Był promotorem 410 prac magisterskich oraz 16 prac doktorskich.
Działalność społeczno-polityczna i państwowa: Zastępca kierownika
Wydziału Ekonomicznego KC PZPR (1973 – 1981); Sekretarz Komisji do
spraw Reformy Gospodarczej (1980-1985); Minister , Członek Prezydium
Rządu– pełnomocnik rządu do spraw reformy gospodarczej (1981 –
1985); Prezes Narodowego Banku Polskiego (1986 – 1988; 1989 - 1991);
Członek Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa
(1986 – 1989); Członek Biura Politycznego i Sekretarz KC PZPR (19881989); Przewodniczący Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
(1995-1999; 2003 - 2007 );
Laureat licznych nagród za osiągnięcia naukowe ( w tym nagrody PTE im.
Oskara Langego) i dydaktyczne ( Medal Edukacji Narodowej).
Uhonorowany za działalność społeczną i państwową wieloma
odznaczeniami, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
z Gwiazdą (Polonia Restituta) oraz Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia
Polski, a także francuską „Złotą Gwiazdą Obywatelską” („Etoile Civique”)
za „aktywny udział w przemianach demokratycznych”.
Streszczenie:
Przedmiotem referatu jest charakterystyka wpływu uczestnictwa Polski w Unii Europejskiej na
kształtowanie się stabilności sektora bankowego, mającego kluczowe znaczenie dla stabilności
finansowej i w konsekwencji dla przezwyciężania potencjalnych zagrożeń i umacniania szans rozwoju
gospodarczego kraju, związanych z postępującym procesem internacjonalizacji i globalizacji rynków
finansowych.
Punktem wyjścia przeprowadzonej analizy powyższego zagadnienia jest charakterystyka dominującej
pozycji aktywów bankowych w ogólnej wielkości aktywów instytucji finansowych oraz zarysowanie
problematyki potencjalnego zagrożenia sektora bankowego ryzykiem systemowym, wynikającym z
wysokiej dżwigni finansowej i struktury bilansów bankowych oraz ścisłych powiązań międzybankowych o
charakterze rozliczeniowym, związanych głównie z wykonywaniem zleceń płatniczych klientów i dużego
zakresu pożyczek międzybankowych. W tych okolicznościach upadłość jednego banku, doprowadza
częstokroć do uruchomienie zjawiska zwanego efektem zarażenia (contagion effect) i wywołania kryzysu
bankowego destabilizującego cały system finansowy.
24
Otwarcie gospodarki na świat i postępująca internacjonalizacja bankowości z reguły doprowadza do
zaistnienia efektu zarażenia na skale międzynarodową. W ramach postępującej globalizacji i procesu
integracji europejskiej, której Polska od kilku lat jest aktywnym uczestnikiem, nastąpiło zasadnicze
zwiększenie udziału banków z większościowym kapitałem zagranicznym w aktywach polskiego sektora
bankowego, co w sposób naturalny – w określonych okolicznościach – stwarza niebezpieczeństwo
automatycznego przenoszenia na zasadzie efektu zarażenia zjawisk kryzysowych z zagranicy. Jednak
jak wynika z danych faktograficznych, w omawianym okresie nie doszło to powstanie tego typu zagrożeń
stabilności finansowej w naszym kraju. Wręcz przeciwnie, zmasowana i aktywna obecność kapitału
zagranicznego w polskiej bankowości przyczyniły się do podwyższenia poziomu płynności i wypłacalności
banków oraz zmniejszenia zakresu i intensywności oddziaływania różnorakich czynników ryzyka
bankowego.
Te pozytywne rezultaty w znacznym stopniu wynikają z wprowadzania coraz doskonalszych
rozwiązań instytucjonalno-systemowych i regulacyjnych, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa
finansowego banków i stabilności całego systemu bankowego. Chodzi przede wszystkim o regulacje
prawne, dotyczące warunków udzielania licencji bankowych oraz wymagania ostrożnościowe,
określające zasady bezpiecznego prowadzenia działalności bankowej, a także wysokie uprawnienia
instytucji nadzoru bankowego dla bieżącej kontroli prawidłowości działania i standingu finansowego
banków. Istotne znaczenie dla ukształtowania warunków stabilności sektora bankowego miało
wprowadzenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia we wszystkich
państwach członkowskich Unii Europejskiej systemu gwarantowania depozytów.
Od dłuższego czasu w Unii Europejskiej dojrzewał pogląd, że dbałość o stabilność finansową wymaga
utworzenia sieci bezpieczeństwa finansowego (safety net), składającej się z przedstawicieli rządu, banku
centralnego, instytucji nadzoru bankowego (finansowego) oraz systemu gwarantowania depozytów. Idea
ta jest konsekwentnie rozwijana i wcielana w życie. Ostatnio, we wrześniu 2006 r. na posiedzeniu
ECOFIN przyjęta została rekomendacja dotycząca obowiązku budowy krajowych rozwiązań w zakresie
zarządzania kryzysowego. Zalecono, aby w tym celu we wszystkich państwach Unii Europejskiej
powołano Komitety Stabilności Finansowej. W toku dalszych prac niezbędne jest ustalenie, kto będzie
pokrywał koszty kryzysu bankowego podmiotu o charakterze ponadnarodowym, działającego w wielu
państwach Unii oraz na europejskim rynku finansowym.
Summary
The paper presents the effects of the membership in the European Union on the banking sector
stability in Poland, and its further consequences for the Polish financial sector and economic growth
outlook in the global context.
The analysis starts with the characterization of the dominant position of bank assets in the balance
sheet of the financial sector in Poland and of the potential sources of systemic risk: high leverage and the
balance sheet structure of banks, close settlement and clearing relationships between market participants
related to the execution of clients’ orders and to the significant scale of interbank loans. In such
environment the distressed situation of a single bank could lead to a contagion effect and to a banking
crisis destabilizing the whole sector.
Following the opening of the Polish financial market in recent years many Polish banks are now
majority-owned by foreign banks, which could have exposed the domestic banks to the contagion effects
of a banking crisis originating abroad. So far, however, this type of event did not take place. To the
contrary, the active participation of foreign banks increased the level of liquidity and solvency and
reduced other risks in the domestic banking sector.
These positive results are to a large extent due to the introduction of regulatory and institutional
mechanisms aiming at ensuring the adequate financial safety and system stability: the bank licensing
procedures, the prudential regulations, determining the principles of safe conduct in the banking sector,
as well as the extensive power of the supervisory institutions. A particularly important development here
was the adoption of the European Parliament and Council Directive on the deposit insurance system in
the EU member states.
One of the ideas being implemented in the EU to enhance banking sector stability is the development
of a safety net including the representatives of the government, the central bank, the financial sector
supervisory institutions and the deposit insurance system. In September 2006 ECOFIN recommended to
the EU member states the creation of specific mechanisms for tackling financial crises, in particular, the
establishing of the Financial Stability Committees. As a next step, it is important to determine rules on
who will bear the costs of a financial crisis of an international banking institution active in several EU
member states.
Adam P. Balcerzak
7) Państwo dobrobytu w krajach Unii Europejskiej w latach
1995-2005: wnioski dla Polski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
25
Katedra Ekonomii
Absolwent Central Ostrobothnia Polytechnic w Kokkoli w Finlandii, gdzie
2003 zdobył tytuł Bachelor of Business Administration. W 2004 ukończył 5
letnie magisterskie studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika na
Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania na kierunku ekonomia, a w
2007 ukończył dodatkowo 5 letnie studia magisterskie na Wydziale Nauk
Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na kierunku Stosunki
Międzynarodowe. W toku tych studiów w roku akademickim 2006-2007 był
stypendystą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W roku 2003 – 2004
uzyskał stypendium Ministra Edukacji Narodowej i Sportu za wybitne
osiągnięcia w nauce. Obecnie finalizuje studia doktoranckie na kierunku
ekonomia na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Autor jest także silnie zaangażowany w działalność organizacji
naukowych. Jest Prezesem Interdyscyplinarnego Koła Naukowego
Doktorantów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, od maja 2007r.
piastuje funkcję Prezesa Oddziału Toruńskiego Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego.
Jest on redaktorem naukowym dwóch monografii oraz autorem 18
opracowań naukowych opublikowanych w książkach i recenzowanych
periodykach naukowych w języku polskim i angielskim.
Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na ekonometrii
dynamicznej, polityce fiskalnej i monetarnej państwa w kontekście jej
wpływu na cykliczność rozwoju gospodarczego, determinantach wzrostu
gospodarczego oraz „nowej gospodarce” i „gospodarce opartej na wiedzy”
a także ich wpływie na rolę państwa w gospodarce.
Streszczenie:
Rola państwa w gospodarce jest jednym z najważniejszych przedmiotów polemiki wśród
ekonomistów. Dyskusja ta obraca się wokół zakresu pożądanej ekonomicznej aktywności państwa
oraz zazwyczaj dotyczy wielkości u-w. „państwa dobrobytu". Niestety ulega ona często ideologizacji i
charakteryzuje się słabym zakorzenieniem w analizie empirycznej. Artykuł ten stanowi próbę
częściowego wypełnienia tej luki..
Przedstawia on wyniki dynamicznej taksonometrycznej analizy rozmiarów „państwa dobrobytu" w
państwach członkowskich Unii Europejskiej w latach 1995-2005 z uwzględnieniem ich poziomu rozwoju
gospodarczego. W przeprowadzonej analizie empirycznej wykorzystano metodę porządkowania
liniowego, Celem badania było zweryfikowanie stopnia rozmiarów tradycyjnie definiowanego państwa
dobrobytu w poszczególnych krajach ora^. dokonanie oceny wpływu jego rozmiarów na możliwości
rozwojowe tych krajów,
Szczególną uwagę poświecono krajom, które w analizowanym dziesięcioleciu dokonały największego
postępu w nadrabianiu zaległości rozwojowych. Przeprowadzone badanie empiryczne wykazało, że były
to kraje o najmniejszych rozmiarach tradycyjnego państwa dobrobytu. Tymczasem Polska została
zakwalifikowana do grupy krajów o najwyższych rozmiarach państwa dobrobytu w relacji do
poziomu rozwoju gospodarczego. Oznacza to, że długookresowe utrzymanie wysokiego tempa
wzrostu gospodarczego, niezbędnego do ograniczenia luki rozwojowej Polski, wymaga głębokiej reformy
strukturalnej naszego kraju.
Summary
The role of govemment is one of the most important subjccts of discussions among cconotnists. This
polemic tends to deal with an extent of desirable economic activity of government and it usually
touches sizes of so called welfare state. Unfortunately, this discussion is often too ideoiogical and it
usually lacks sufficient cmpirical support. This paper aims at partial fulfilling this gap,
It presents results of dynamie taxonometric analysis of the extent of traditional welfare state in case
of member countries of the European Union in the years 1995-2005. The analysis takes into
consideration lcvels of development of the countries. In case of presented cmpirical investigation a
procedurę of linear oidcring was utilized, The aim of the iiwestigation was to measure tlie sizes of
traditionally defined welfare state in all couutries and to assess an influenca of these sizes on their
development dynamies.
The special attention was given to lhc underdeveloped countries that were able to reduce
sigmficantly ihcir developmenl gap to the highly developed countries. The presented invesligation has
proved tliat it were the countries with the lowest extent of traditional welfare state. However, Poland
was dassified to u group of countries willi the biggest extent of welfare state in relation to their economic
development. It means that keeping loug term higli level of GDP growth, which is necessary for reducing
the developmcnt gap of Poland, requires a profound stmctural reform of our country.
26
Słowa kluczowe:
analiza taksonometryczna, metoda porządkowania liniowego, nadrabianie luki rozwojowej, państwo
dobrobytu, wzrost gospodarczy
Maciej Bałtowski
8) Dziedzictwo socjalizmu jako czynnik determinujący przebieg
i efekty transformacji gospodarczej w Polsce
prof. dr hab.
Wydz. Ekonomiczny UMCS w Lublinie
Streszczenie:
Celem referatu jest zbadanie, w jakim stopniu i w jakich obszarach założenia polskiej transformacji
gospodarczej, model docelowy systemu gospodarczego, a także stan obecny polskiej gospodarki były
determinowane instytucjonalnym i mentalnym dziedzictwem okresu socjalizmu.
Gospodarka socjalistyczna w Polsce od początku swojego istnienia, miała dwie specyficzne,
niewystępujące w takim natężeniu w żadnym innym kraju socjalistycznym cechy:
istnienie nieskolektywizowanego rolnictwo, zdecydowanie dominującego na wsi,
istnienie prywatnej przedsiębiorczości, zarówno w sferze usług i handlu, jak i w sferze drobnej
wytwórczości (w tym, od końca lat 70. ub. wieku tzw. firm polonijno-zagranicznych)
Po roku 1981, po doświadczeniach I Solidarności, doszedł nowy, niezwykle ważny, specyficzny
element – samorządowe (3 x s) przedsiębiorstwo państwowe. Wpływ przyjętych we wrześniu 1981 r.
zasad funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych na dalsze losy (aż do dnia dzisiejszego) gospodarki
polskiej jest nie do przecenienia.
Wszystkie te specyficzne czynniki, wraz z immanentnymi cechami gospodarki socjalistycznej,
wynikającymi z zasad jej funkcjonowania i roli państwa w gospodarce, tworzą ekonomiczno-społeczną
mieszankę, której nie można łatwo i szybko wymazać ze świadomości i pamięci społecznej.
W referacie przeanalizowany zostanie problem wpływu doświadczeń 40 lat gospodarki socjalistycznej
w Polsce na postać obecnego systemu gospodarczego, na zachowania, poglądy i postawy uczestników
gry ekonomicznej: pracodawców i pracobiorców, konsumentów i inwestorów, twórców prawa
gospodarczego i jego realizatorów, wreszcie – przede wszystkim – organów państwa.
Jerzy Bartnik
9) Szanse i bariery rozwoju przedsiębiorstw i gospodarki
Prezes Związku Rzemiosła Polskiego
Streszczenie:
Tematem przewodnim dzisiejszej sesji Kongresu jest problem źródeł i barier wzrostu polskiej
gospodarki.
Przedstawicielowi Związku Rzemiosła Polskiego przypadła rola przedstawienia stanowiska naszego
środowiska w sprawie szans i barier rozwoju mikroprzedsiębiorstw w najważniejszych obszarach, takich
jak: regulacje gospodarcze i podatkowe, źródła finansowania inwestycji. W swoim wystąpieniu chciałbym
skoncentrować się na zreferowaniu zasadniczych postulatów z obszaru prawa podatkowego i
gospodarczego, których wprowadzenie – poprzez poprawę otoczenia regulacyjnego działalności
przedsiębiorstw – w naszej ocenie wsparłoby funkcjonowanie rzemiosła oraz małych i średnich
przedsiębiorstw.
W części poświęconej obszarowi wiedzy, umiejętności i zdolności Polaków chciałbym wypowiedzieć
się w kwestii kwalifikacji zawodowych osób prowadzących rzemiosło.
Mieczysław Bąk,
Przemysław Kulawczuk,
Anna Szcześniak
10) Analiza możliwości wspierania działalności innowacyjnej
poprzez system zachęt motywujących do inwestowania w
kapitał ludzki i kapitały własne w sferze badawczo-rozwojowej
Prezes Zarządu i Dyrektor Generalny Instytutu Badań nad Demokracją i
Przedsiębiorstwem Prywatnym. Zastępca Sekretarza Generalnego
Krajowej Izby Gospodarczej;
dr hab. Uniwersytetu Gdańskiego, Wydziału Ekonomii
Członek Zarządu, Dyrektor ds. Badań Instytutu Badań nad Demokracją i
Przedsiębiorstwem Prywatnym, Dyrektorem Ośrodka Rozwoju Małych
Przedsiębiorstw Polsko-Amerykańskiej Fundacji Doradztwa dla Małych
Przedsiębiorstw w Gdyni,
Dyrektor ds. Strategii i Programów
Prezes Zarządu spółki z o.o. "Przedsiębiorstwo Fair Play". Współautorka
wielu publikacji i raportów badawczych dotyczących rozwoju
przedsiębiorczości.
27
Streszczenie:
O poziomie konkurencyjności danego kraju decyduje nie tylko liczba opracowanych innowacji ale
również tempo ich upowszechnienia. Zakres działalności innowacyjnej jest jednak czynnikiem krytycznym.
Polskie przedsiębiorstwa charakteryzują się ciągle niedostatecznym zakresem działalności innowacyjnej i
opierają swój rozwój głównie na naśladownictwie lub też na zakupie gotowych licencji, patentów czy
wzorów użytkowych. Zakres działalności badawczo-rozwojowej prowadzącej do opracowania nowych
rozwiązań może być skutecznie zwiększony w wyniku zastosowania instrumentów podatkowych,
organizacyjnych i prawnych wspierających innowacyjność. W artykule autorzy analizują między innymi
możliwości zastosowania w Polsce mechanizmu holenderskiego (WBSO), polegającego na stwarzaniu
zachęt do zatrudniania pracowników w sferze B+R, brytyjskiego mechanizmu Enterprise Investment
Scheme zachęcającego do inwestycji prywatnych w innowacyjne spółki oraz amerykańskich rozwiązań w
zakresie motywowania pracowników w innowacyjnych przedsiębiorstwach poprzez stwarzanie możliwości
wynagradzania w postaci opcji zakupu akcji (Incentive Stock Options Compensation). Analiza dokonana
przez autorów wskazuje, że rozwiązania te można upowszechniać w polskich warunkach, zawierają one
silne stymulatory oraz ich potencjalny efekt dla gospodarki jest dodatni. Autorzy przedstawiają również
swoje propozycje w tym zakresie. Zasadniczą konkluzja artykułu jest stwierdzenie, że warto adaptować
najlepsze zagraniczne rozwiązania w zakresie zachęt do inwestowania w kapitał ludzki i w kapitały własne
w sferze badawczo-rozwojowej.
Wojciech Bąkowski
11) Wymagania przedsiębiorców a jakośc nauczania w
wyższych uczelniach ekonomicznych
Prof. dr hab. Wojciech Bąkowski (1938) Absolwent Politechniki
Szczecińskiej, Rozwój naukowy, badania i dydaktyka na Wydziale
Zarządzania i Ekonomiki Usług US. Przedmiotem zainteresowania
naukowego są problemy zarządzania w transporcie samochodowym i
komunikacji miejskiej. Dorobek naukowy obejmuje kilka pozycji
książkowych (autor i współautor), ponad dwieście artykułów i referatów
naukowych. Poza US prowadziłem
zajęcia dydaktyczne w
Zachodniopomorskiej Szkole Biznesu w Gorzowie oraz Wyższej Szkole
Zarządzania w Szczecinie, w której to pełniłem funkcje Rektora. Związany
z biznesem w praktyce zawodowej (przedsiębiorca), byłem założycielem
Banku Morskiego w Szczecinie, pełniłem rolę przewodniczącego bądź
członka Rad Nadzorczych w kilku spółkach o znacznym kapitale. Z
zakresu
transportu
samochodowego
i
komunikacji
miejskiej
zrealizowałem kilkadziesiąt opracowań dla wielu miast w kraju.
Współcześnie jestem pracownikiem US i Wyższej Szkoły Integracji
Europejskiej w Szczecinie a w praktyce zawodowej jestem wieloletnim
przewodniczącym Rady Nadzorczej PKS Gryfice. Moim zamiłowaniem
jest odpoczynek w naturze i podróże po kraju oraz do wielu krajów na
Świecie. Jestem żonaty i mam dwie córki.
Streszczenie:
Przedstawione są problemy zauważone w praktyce z punktu widzenia przedsiębiorcy ale i także
nauczyciela akademickiego. Omówione są oczekiwania, jakich biznes spodziewa się po przyjęciu do
pracy absolwenta wyższej uczelni ekonomicznej. Wskazane są słabości i niedomagania w nauczaniu w
odniesieniu do seminarium i pisarstwa pracy magisterskiej oraz procesu dydaktycznego. W końcowej
części artykułu przedstawione są kierunki zmian.
Jeden wskazuje potrzebę wprowadzenia do procesu nauczania systemów i metod, które pozwolą
absolwentowi nauczyć się mierzenia zjawisk, jakie omawiane są na wykładach i ćwiczeniach.
Drugim kierunkiem jest potrzeba wprowadzenia „ducha” projektowania zmian w bardzo wielu
przedmiotach o tematyce mikro- ekonomicznej i zarządzaniu na poziomie przedsiębiorstwa. Takie
podejście wymusza potrzebę korzystania z wyrafinowanych systemów komputerowych, stosowanych w
praktyce, a których brak jest na uczelniach.
Summary
The article presents problems noticed in practice from the point of view of both the entrepreneur and
the academic teacher. It discusses expectations which the graduate of higher economic education
institution is expected to meet following his employment. Weaknesses and defects in teaching in respect
of the seminar and MA diploma writing and didactic process are also pointed out. The article, in its final
part, describes the directions of changes. One of them emphasizes the need of introducing to the
teaching process various systems and methods which would allow the graduate to learn how to measure
the phenomena that are discussed during lectures and practical classes.
The second direction is the need to introduce ''the spirit'' of designing changes in many subjects
28
connected with micro- and macroeconomics and with management at the enterprise level. Sucha an
attitude forces the need to make use of sophisticated computer systems which are used in practice, but
which the higher education institutions still lack.
Słowa kluczowe:
uczelnia ekonomiczna, dydaktyka, absolwent
Jan L. Bednarczyk
12) Inflacja neutralna a wzrost gospodarczy w krajach Unii
Europejskiej
Prof. ndzw. dr hab.
Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego
Wydział Ekonomiczny
Katedra Polityki Ekonomicznej i Bankowości
Absolwent Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego,
gdzie w 1979 obronił pracę doktorską a w 1990 roku uzyskał stopień
doktora habilitowanego. Przedmiotem jego zainteresowań są szeroko
rozumiane finanse z ukierunkowaniem na politykę finansową
i bankowość. Jest autorem ponad 100 publikacji oraz opracowań
naukowych. Od 1978 roku zatrudniony w Politechnice Radomskiej, gdzie
od 1992 roku pełni funkcję kierownika Katedry Bankowości (obecnie
Katedry Polityki Ekonomicznej i Bankowości) oraz od 1998 roku
w Politechnice Świętokrzyskiej. W latach 1990–1998 łączył pracę na
uczelni z pracą w bankowości komercyjnej. Jest członkiem Polskiego
Stowarzyszenia Finansów i Bankowości, The European Association of
Development Research Training Institutes oraz Lions Club Pulaski
Radom.
Streszczenie:
Dążenie Europejskiego Banku Centralnego (EBC) do ustabilizowania w krajach strefy euro i w
krajach kandydujących do tej strefy inflacji na poziomie niższym, lecz zbliżonym do 2 proc. ma istotne
implikacje dla procesów wzrostu gospodarczego w tych krajach. Jednakowy poziom inflacji – w
warunkach braku harmonizacji polityki fiskalnej i różnych stanów deficytów budżetowych – nie oznacza
jednakowych warunków makroekonomicznych, określających decyzje podmiotów gospodarczych (np.
jednakowej wysokości realnych stóp procentowych). Poza tym, ustalenie celu inflacyjnego na poziomie
do 2 proc. ma bardziej charakter zdroworozsądkowy niż uzasadniony naukowo. W latach 60. w literaturze
ekonomicznej funkcjonowało pojęcie inflacji możliwej do zaakceptowania (tolerable) jako wzrostu cen,
który nie wywoływał mocniejszych nacisków na wzrost płac a jednocześnie sprzyjał wzrostowi popytu
uznawanego wówczas za kluczową kategorię polityki ekonomicznej państwa. Obecne uzasadnienie dla
około 2 proc. poziomu inflacji nie odbiega zbytnio od tego z lat 60., z ta różnicą, że obecnie większą wagę
przywiązuje się do konieczności stabilizowania oczekiwań inflacyjnych oraz do znaczenia jakie stabilna,
niska inflacja ma dla efektywności mechanizmów rynkowych.
Obserwując praktykę Komisji Europejskiej i EBC w ostatnich latach w odniesieniu do krajów
kandydujących do strefy euro (zwłaszcza krajów nadbałtyckich) można odnieść wrażenie, że obydwie te
instytucje znacznie gorzej oceniają kraje, które rozwijając się szybko notują przejściowo nieco wyższe
wskaźniki inflacji, niż kraje, które rozwijają się wolno w warunkach inflacji nie przekraczającej dość
arbitralnie ustalonego celu inflacyjnego. Tego typu polityka może być przyczyną utrwalania się tzw.
europejskiego modelu wzrostu gospodarczego, charakteryzującego się sporą stabilnością, ale również
słabym tempem, przy relatywnie wysokim bezrobociu.
Celem artykułu jest przedstawienie alternatywnego modelu określania celu inflacyjnego przez EBC.
Model ten opierałby się na koncepcji tzw. inflacji neutralnej, rozumianej jako średni - w ciągu 5-10 lat –
wzrost cen, który współistnieje z najwyższymi wskaźnikami wzrostu gospodarczego oraz wskaźnikami
stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych, przy których oczekiwania inflacyjne mają stabilny
charakter (tj. inflacja nie wykazuje tendencji do przyspieszania). Cel inflacyjny EBC mógłby być ustalany
jako przedział, którego dolnym ograniczeniem byłaby inflacji neutralna rejestrowana w krajach o długich
tradycjach stabilności cen (Niemcy), zaś górnym ograniczeniem, inflacja w krajach, gdzie nieco wyższe
(chociaż stabilne wskaźniki inflacji) nie zagrażają długookresowym perspektywom wzrostu
gospodarczego i wysokim wskaźnikom wykorzystania zdolności produkcyjnych. Przyjęcie tak
zmodyfikowanego mechanizmu określania celu inflacyjnego EBC mogłoby się przyczynić do „uwolnienia”
najbardziej dynamicznych gospodarek strefy euro i krajów kandydujących do tej strefy od swoistego
balastu, jaki może stanowić uzależnienie tempa ich rozwoju od „nienaturalnie” i arbitralnie ustalonego
celu inflacyjnego.
Summary
Attempts of the European Central Bank (ECB) to stabilize inflation at the level close to, but not
29
exceeding, 2% in the Eurozone member and candidate countries have significant implications for the
processes of economic growth in these countries. When fiscal policy is not harmonized and budget
deficits are different, an identical inflation rate does not mean identical macroeconomic conditions
affecting decisions of economic subjects (e.g. uniform real interest rates). Besides, establishing the
inflation target at the level up to 2% is more a common sense decision than a scientifically justified one.
The 1960s economic literature used the term tolerable inflation meaning a price rise which did not exert
strong pressure on the wage rise and at the same time favored an increase in demand which was then
considered the key category of the state’s economic policy. Today, justification for the ca. 2%-inflation
rate is not much different from the one of the 1960s. The only difference is that today more importance is
attached to the necessity of stabilizing inflation expectations and to the significance which stable low
inflation has for market mechanism effectiveness.
Observing over the last few years the practices of the European Commission and the ECB with
reference to the Eurozone candidate countries (especially the Baltic states), one has the impression that
both institutions assess negatively the countries which while developing fast report slightly higher inflation
rates than the countries which develop slowly but reveal inflation below the threshold of the quite
arbitrarily established inflation target. This type of policy may strengthen the so-called European model of
economic growth which is characterized by considerable stability but also a poor growth rate at relatively
high unemployment.
The aim of this paper is to present an alternative model of establishing the inflation target by the ECB.
This model would be based on the concept of the so-called neutral inflation understood as an average –
in the course of 5-10 years - price rise which co-exists with the highest indicators of economic growth and
production capacity utilisation accompanied by inflation expectations of stable character (i.e. inflation
does not tend to accelerate). The ECB inflation target could be established as a band in which the bottom
limit would be neutral inflation reported in the countries having a long tradition of price stability (Germany)
and the top limit – inflation in the countries where slightly higher though stable inflation indicators do not
threaten long-term prospects of economic growth and high indicators of production capacity utilisation.
Adoption of this modified mechanism of establishing the ECB inflation target could contribute to
“liberation” of the most dynamic economies of the Eurozone and its candidate countries from the peculiar
burden which the dependence of the development pace on the “unnaturally” and arbitrarily established
inflation target may become.
Słowa kluczowe:
EBC, cel inflacyjny EBC, inflacja neutralna, wskaźnik sukcesu gospodarczego, wzrost gospodarczy
Nadine Bednarz
13) Wpływ edukacji na kształtowanie kapitału ludzkiego i
rozwój regionu
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy
Wydział Zarządzania i Informatyki.
Przez 16 lat pracowała jako doradca metodyczny przedmiotów
ekonomicznych ostatnio w Ośrodku Doradztwa Metodycznego i
Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli w Legnicy. Aktywnie uczestniczy
w pracach związanych z reformą edukacji m.in. poprzez opiniowanie
nowatorskich programów edukacyjnych. Jako nauczycielka Zespołu Szkół
Ekonomicznych w Legnicy przygotowuje uczniów do Olimpiady Wiedzy
Ekonomicznej. Jest członkiem Zarządu Oddziału PTE w Legnicy.
Streszczenie:
Autor w artykule porusza problemy związane z procesem edukacyjnym, który przeanalizowany jest na
podstawie danych statystycznych za lata, w których miała miejsce wielka zmiana w całym systemie
edukacyjnym w Polsce. System ten analizowany jest pod kątem jego wpływu na kształtowanie tzw.
kapitału ludzkiego, a więc jedną z podstaw obecnej gospodarki światowej. Opis, który autor prezentuje w
swoim artykule skoncentrowany jest na przedstawieniu powyższych zjawisk w odniesieniu do obecnej
sytuacji w regionie dolnośląskim.
Artykuł przedstawia nie tylko diagnozę stanu obecnego, ale również odnosi się do przyczyn sytuacji,
którą obserwuje się w gospodarce, a co za tym idzie do przyczyn, które znajdują się w systemie
edukacyjnym oraz w mentalności społeczeństwa.
Autor zwraca uwagę na ogromną przemianę w podejściu obywateli polskich do problemu określonego
jako podnoszenie kwalifikacji. Wyróżnia dwa typy podnoszenia poziomu edukacji, to jest system
oferowany przez państwo, który jest do pewnego etapu obowiązkowy i uniwersalny, oraz tzw. system
niepubliczny, który wydaje się zdobywać coraz większe uznanie, a z pewnością spotyka się z coraz
większym zainteresowaniem Polaków.
Artykuł odnosi się przede wszystkim do sytuacji, która ma miejsce w regionie dolnośląskim, ale autor
zwraca też uwagę na ponadregionalny charakter niektórych tendencji dotyczących systemu
edukacyjnego. Reforma edukacji, zapoczątkowana w 1999 r., miała na celu dostosowanie krajowej
30
edukacji to tej, która funkcjonuje w krajach tzw. starej Unii Europejskiej. Stąd zmiany, które ostatnio
zaszły w systemie edukacji odnoszą się również do szkolnictwa wyższego.
Pytanie, które nasuwa się po przeczytaniu artykułu i tez stawianych przez autora, dotyczy kwestii
celowości podjętych swego czasu działań, a dotyczących zmian systemowych. Autor zwraca uwagę, że
pomimo starań dostosowania systemu do wymagań stawianych przez gospodarkę jak również
dostosowania się samych zainteresowanych, czyli osoby pobierającej edukację, system wydaje się nie
być na tyle elastycznym i samoregulującym, aby nadążyć za bardzo szybko zmieniającymi się realiami
rynku pracy, a więc właśnie w gospodarce. Rezygnacja z niektórych typów szkół, systemów nauczania,
programów, a nawet fizyczna likwidacja samych szkół, w których przekazywano wiedzę, doprowadziły do
swoistego paradoksu, który można zaobserwować na rynku. Należy więc odpowiedzieć na pytanie,
dlaczego wcześniejsze analizy potrzeb gospodarki na określony rodzaj wykształcenia potencjalnych
pracowników rzeczywistość zweryfikowała tak drastycznie, gdzie dziś barierą zarówno dla pracowników
jak i pracodawców, bywa brak umiejętności podstawowych, które posiadał kiedyś tzw. nisko
wykwalifikowany pracownik.
Aspekt ten, według autora, może mieć wpływ na rozwój regionu. W coraz większym bowiem stopniu
inwestycje oraz tworzenie nowych przedsiębiorstw uzależnione są od dostępności w danym regionie
określonej siły roboczej. W gospodarce opartej, w coraz większym stopniu na wiedzy, elementem
podstawowym przy rozpatrywaniu lokalizacji nowych inwestycji, a więc rozwoju poszczególnych
regionów, jest właśnie podaż odpowiednio wykwalifikowanej kadry, a tym samym oferta edukacyjna
regionu.
Summary
The author of the article focuses on the problems connected with the educational process, analyzed
on the basis of the statistical data taken throughout the period of the change of the educational system in
Poland. The system is analyzed regarding its influence on human resource, one of the bases of
contemporary world economy. The article depicts mainly the phenomena in the Lower Silesia region.
The article presents not only the diagnosis of the status quo, but also refers to the causes of the
situation which is observed in economy, and therefore the causes of it in the educational system and the
mentality of a particular society.
The author draws our attention to the huge change in the attitude of the Polish society towards the
issue of upgrading qualifications. The author displays two types of upgrading qualifications – the system
offered by the state – which is compulsory and universal to some stage, and the private system, which
garners more and more respect and definitely interest among Poles.
The article refers above all to the situation in the Lower Silesia region, but the author mentions also
the more universal aspect of certain tendencies concerning the educational system. The reforms in
education, which started in 1999, aimed at adjusting Polish education to the education functioning in the
so-called old EU. Thus the changes in the system refer also to higher education.
Having read the article and the theses of the author, the reader may pose the question about the
purpose of the changes implemented. The author underpins the fact that despite adjusting the system to
the requirements of the market and adjusting people themselves to the new challenges, the system is not
flexible enough and self-regulating to keep up with the quickly-changing realia of the job market. Ridding
the system of certain types of schools, educational programmes or even physical liquidation of schools
led to a paradox which may be observed. Therefore it is essential to respond to the question why earlier
analyses of the needs and requirements of the market for certain kinds of educational types, have been
so drastically verified, and are an obstacle now – both for employers and employees. The obstacle is the
lack of previously so called ‘low – qualified workers’.
This aspect may have a big influence on the development of the region as the investments and
entrepreneurship depend on the possibility of employing certain type of workers. In the knowledge –
based society and economy, the most vital element in placing new investments, is the number of skilled
workers, so the educational offer in the region as well.
31
Marek Belka
14) Rozszerzenie europejskiej unii walutowej a perspektywy
rozwoju gospodarczego Polski
Prof. dr hab. - Profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Instytut Ekonomii;
Absolwent i wieloletni pracownik Uniwersytetu Łódzkiego, w latach 19931996 dyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN, stypendysta Columbia
University, University of Chicago i London School of Economics. Obecnie
pełni funkcję Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji
Gospodarczej ONZ. Wcześniej sprawował funkcję Prezesa Rady
Ministrów RP. Dwukrotnie obejmował stanowisko Wicepremiera i Ministra
Finansów RP. Był doradcą Prezydenta RP, konsultantem Banku
Światowego, doradcą JP Morgan. Doradzał także Premierowi Albanii.
Szef koalicyjnej Rady Koordynacji Międzynarodowej, a później dyrektor
ds. polityki gospodarczej w Tymczasowych Władzach Koalicyjnych w
Iraku.
Streszczenie:
Polska dysponuje istotnymi przewagami konkurencyjnymi wynikającymi z relatywnie niższych kosztów
wytwarzania. Ale wszyscy doskonale wiemy, że ta przewaga kosztowa topnieje. Między innymi w wyniku
konfrontacji z kontrahentami spoza Unii Europejskiej, z krajów, które rozwijają się jeszcze dynamiczniej
niż my. Zjawisko to jest poniekąd nieuchronne. Ponadto polska przewaga kosztowa topnieje także w
wyniku ciągłej presji aprecjacyjnej na złotego. Silna presja inflacyjna także powodować może topnienie
owej cennej przewagi. Uznać należy, że stoimy przed swego rodzaju wyścigiem z czasem. Z jednej
strony nieuchronnie tracimy kosztową przewagę konkurencyjną. Celem jest więc jej utrzymywanie, a
przynajmniej tracenie jej w jak najwolniejszym tempie. Z drugiej strony trzeba budować nowe przewagi.
Dlatego polityka makroekonomiczna powinna koncentrować się na tym, by Polska jak najszybciej weszła
do Europejskiej Unii Walutowej. Bez tego złoty będzie się wzmacniał, a niestabilność tego trendu
dodatkowo utrudniać będzie prowadzenie działalności gospodarczej (w szczególności niewielkim
przedsiębiorstwom, które nie mogą się zabezpieczać przed ryzykiem walutowym). Przystąpienie do
Europejskiej Unii Walutowej daje Polsce dodatkowy czas na zbudowanie gospodarki nowoczesnej,
zapobiega jeszcze większej aprecjacji złotego, a więc zapobiega tej utracie przewag kosztowych, które w
dalszym ciągu posiadamy, choć w coraz mniejszym stopniu.
Wystąpienie na Kongresie będzie więc poświęcone problemom związanym z rozszerzeniem
Europejskiej Unii Walutowej, przede wszystkim z punktu widzenia ogólnoeuropejskiego, z wnioskami
dotyczącymi naszego kraju.
Summary
Nowadays Poland possesses a comparative advantage arising from relatively lower production costs.
However, it is apparent, that this advantage is fading away. The sources of the process lie, among others,
in Poland’s exposure to manufacturers from beyond the European Union, from countries that are
developing more dynamically than Poland. This process is unavoidable. Moreover, our lower-cost
advantage is diminishing as a result of appreciation pressure which the zloty is permanently exposed to.
Also high inflation pressure can boost this process. Therefore it is clear that Poland is facing a race
against time: not only has it to slow down the loss of the above advantage, but it also has to create new
advantages as quickly as possible. Consequently, one of the objectives of macroeconomic policy should
be to accelerate Polish accession to the European Monetary Union. Failure to do so would result in
further strengthening of the zloty and in its volatility that impair operations of Polish companies (especially
small and mid-size which can not afford to hedge against exchange rate risks). Joining the EMU would
give Poland extra time to build a modern economy, prevent the zloty’s further appreciation and, as a
result, reduce ongoing falling relatively-lower-costs competitive advantage.
The speech at the Congress of Polish Economists will address the challenges ahead of EMU
enlargement, mainly from a European point of view, however with conclusions concerning Poland.
Słowa kluczowe:
Europejska Unia Walutowa, konkurencyjność, kryteria Maastricht
Andrzej M. Bernacki,
Rafał Muniak
15) Potrzeba i poziom kształcenia z zakresu ekonomiki i
finansów w Polsce
Prof. dr hab.
Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych w Warszawie
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej
32
dziekan
Zainteresowania naukowe to rachunkowość, w tym rachunkowość
informatyczna oraz bankowość i zarządzanie finansami. Jest
wychowankiem Profesora Ryszarda Manteuffla-Szoege. Autor 58 i
współautor 26 oryginalnych prac naukowych, 14 podręczników i skryptów
(w tym 9 samodzielnych). Spośród prac zastrzeżonych,
niepublikowanych, 8 ekspertyz przygotowanych dla Urzędu Rady
Ministrów RP w roku 1997. Spośród opracowanych pozycji należy
wyróżnić koncepcję skomputeryzowanej rachunkowości zarządczej dla
gospodarstw rodzinnych „Rolin 2000”, „Rolin 2007” oraz „Rolin Analiza
2000”. Z tego zakresu ukazało się szereg samodzielnych publikacji i
artykułów na krajowych oraz międzynarodowych konferencjach
organizowanych miedzy innymi przez SGH, uniwersytety oraz akademie
ekonomiczne i rolnicze. Odznaczony: między innymi Srebrnym Krzyżem
Zasługi 1977, Złotą Odznaką SITR NOT 1980, Złoty Krzyż Zasługi 1986,
Medal Komisji Edukacji Narodowej 1996, Krzyż Kawalerski Orderu
Odrodzenia Polski.
Mgr inż.
Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych w Warszawie
Katedra Rachunkowości i Bankowości Informatycznej
asystent
specjalista ds. finansowania projektów europejskich Polsko – Japońskiej
Wyższej Szkoły Technik Komputerowych w Warszawie. Zainteresowania
naukowe: zarządzanie projektami innowacyjnymi, rachunkowość, finanse.
Ekspert ds. zarządzania finansami w projektach europejskich
realizowanych w ramach 6 Programu Ramowego Unii Europejskiej,
ZPORR, SPOWKP. W latach 2000- 2003 pracownik firmy konsultingowej
Finryan International sp. z o.o. Autor oraz współautor kilku artykułów na
krajowych oraz międzynarodowych konferencjach.
Streszczenie:
Wiedza w zakresie ekonomiki i finansów w Polsce jest relatywnie na niskim poziomie. Stwierdzenie to
dotyczy całego społeczeństwa. Są to pozostałości gospodarki centralnie sterowanej w Polsce.
Konieczność znajomości tej problematyki przydatna jest całemu społeczeństwu a szczególnie ludziom
biznesu. Wiedza jest konieczna zarówno lekarzowi jak i inżynierowi a szczególnie biznesmenowi. Poziom
jej wśród biznesmenów powinien być dużo wyższy. Biznesmen powinien być partnerem w rozmowie w
dyskusji z księgowym, urzędem skarbowym, bankiem itp. Pozostała część społeczeństwa, członkowie
gospodarstw domowych powinny tę wiedzę posiąść w zakresie koniecznym do rozliczenia się z urzędem
skarbowym jak i dysponowania własnymi nadwyżkami finansowymi.
Reasumując należy podkreślić, że w Polsce w ramach gospodarki rynkowej wiele instytucji stara się
dokształcać szczególnie młodzież licealną i akademicką. Dokształcenie to prowadzone jest między
innymi przez Szkołę Giełdową współpracując z wybranymi wyższymi uczelniami w Polsce.
Summary
The general knowledge abort an economics and accountancy is low In Poland. Such situation
reminded as a result of central planning economy. However the need for knowing and understanding of
these issues is crucial for all society, and especially for businessmen’s. The later shall even prove its
higher level in order to be successful in business. The businessman shall be a partner in discussions with
an accountant, a tax office or a bank. The other society members should obtain an economic and
accountancy knowledge on the level sufficient for settlement in a tax office and personal investments.
Therefore as a conclusion on need to stress out that in Poland where the free economy rules govern the
economy many institutions tries to increase general economic and accounting knowledge, especially
among the young generation. Such actions are undertaken, among others by the School of Stock
Exchange that is actively cooperating with many universities in Poland.
Słowa kluczowe:
wiedza, biznes, finanse, gospodarka, społeczeństwo
33
Ireneusz Bielski
16) Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na globalnych
rynkach
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich w Bydgoszczy
Wydział Zarządzania
Streszczenie:
Polskie przedsiębiorstwa funkcjonujące na globalnych rynkach powinny dążyć do zwiększenia swojej
zdolności konkurencyjnej, definiowanej w pracy jako umiejętność długotrwałego i efektywnego
dostarczania oferty akceptowanej przez rynek. W proponowanym modelu zdolność konkurencyjna jest
funkcją stanu środowiska, percepcji tego stanu przez kadrę kierowniczą przedsiębiorstwa, posiadanej
przez nią wiedzy i doświadczenia, motywacji oraz zasobów i umiejętności szybkiego ich użycia – reakcji
innowacyjnej. Na podstawie badań, prowadzonych na próbie ponad 500 przedsiębiorstw stwierdzono, że
wysoki poziom zdolności konkurencyjnej posiadają przedsiębiorstwa innowacyjne, prowadzone przez
autentycznych, mających wizję rozwoju przywódców. Zarówno innowacyjność, jak i kondycja
ekonomiczna w decydującym stopniu zależą od podejścia kadry kierowniczej do zasobów ludzkich i
zagadnienia innowacji realizowanych przez przedsiębiorstwo. Ponadto, stwierdzono wielokrotnie wyższą
aktywność innowacyjną w przedsiębiorstwach eksportujących, uczestniczących w międzynarodowym
transferze wiedzy.
Summary
Polish enterprises functioning at global markets should have to increase their competitive ability which
is defined as long term and effective skill to deliver offer accepted by market. In proposed model
competitive ability is a function of environment state, a perception of this state by enterprise top
management staff, acquired by managers knowledge and experience, motivation and also recourses and
skill of their quick usage – innovation reaction.
On the base of the survey carried out at a sample of over 500 enterprises one can conclude, that high
level of competitive ability posses innovative enterprises managed by authentic leaders having
development vision. To great extent an innovativeness and also an economical state depend on relation
management staff to human recourses and problem of innovation realized by firm. Moreover, one can
conclude, that exported enterprises have many times higher innovation activity compared to firms not
participating in international transfer of knowledge.
Słowa kluczowe:
zdolność konkurencyjna, przedsiębiorstwo innowacyjne, przewaga konkurencyjna, reakcja innowacyjna,
percepcja stanu środowiska biznesu, międzynarodowy transfer wiedzy
Ewa Bojar
17) Wybrane ekonomiczne aspekty globalizacji
Prof. zw. dr hab.
Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
Politechnika Lubelska
studia: UMCS Lublin, 1971, dr: UMCS Lublin, 1980, dr hab. Instytut
Gospodarki Narodowej im. Plechanowa w Moskwie, 1992, prof. 2003,
prof. zw., 2006; zajmowane stanowiska: Inspektor Narodowy Bank Polski
1971-1972; Politechnika Lubelska, asystent, adiunkt, profesor PL 19722002, profesor zwyczajny od 2003; Prodziekan ds. Kształcenia na
Wydziale Zarządzania i Podstaw Techniki PL 1993-1999; Prorektor ds.
Nauki 1999-2002; kierownik Katedry Ekonomii i Zarządzania Gospodarką
od 2000 – do chwili obecnej; kierownik polsko-amerykańskich
menedżerskich studiów podyplomowych oraz Master of Business
Administration we współpracy z University of Illinois (USA) od 2000 – do
chwili obecnej; przynależność do stowarzyszeń i organizacji naukowych:
Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Prezes Zarządu
Oddziału TNOiK w Lublinie od 1997, Vice Prezes Zarządu Krajowego
TNOiK od 2001, Członek korespondent Lubelskiego Towarzystwa
Naukowego od 1997, Członek rzeczywisty Lubelskiego Towarzystwa
Naukowego od 1999, Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
od 1973, Członek Związku Harcerstwa Polskiego,
Członek Komisji Akredytacyjnej Wyższego Szkolnictwa Zawodowego od
1998-2001.
Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, liczne
nagrody Rektora i Ministra
Streszczenie:
Artykuł prezentuje rolę bezpośrednich inwestycji zagranicznych w rozwoju Polski w zglobalizowanym
34
świecie. Gospodarka światowa rozwija się dynamicznie, dlatego jedną z kluczowych szans, jaką obecnie
posiada Polska jest przyciągnięcie i odpowiednie wykorzystanie inwestycji zagranicznych pod wszelką
postacią.
Artykuł na początku prezentuje definicję globalizacji począwszy od rozważań Malthusa (jego prawa
mówiącego, że każdy wzrost dochodu powoduje szybki wzrost populacji, utrzymując poziom dochodu per
capita na tym samym poziomie), poprzez początki procesu globalizacji, skończywszy na przedstawieniu
różnych, najbardziej popularnych, definicji i określeń globalizacji. W dalszej kolejności artykuł przedstawia
poziomy globalizacji: 1) swobodny przepływ kapitału, dostęp do wolnych rynków, komunikacja,
ponadnarodowe firmy i korporacje oraz masowa konsumpcja; 2) negatywna globalizacja świata
podziemnego, przestępczego, mafii, narkotyków i masowego handlu bronią, prania brudnych pieniędzy,
unikanie płacenia podatków oraz oszustw finansowych; 3) formy życia społecznego, międzynarodowe
organizacje pozarządowe, ruchy, sekty, itp.
W dalszej części artykuł prezentuje transnarodowe korporacje. Pełnią one znaczącą rolę w procesie
globalizacji, ponieważ są prowadzone przez międzynarodowy zespół menedżerów, posiadają zakłady
produkcyjne i naukowe w wielu krajach, używają części i komponentów z najtańszego źródła na całym
świecie, a także sprzedają produkty, finansują operacje i posiadają akcjonariuszy na całym świecie.
Offshoring, opisywany w dalszej części artykułu, jest nowym zjawiskiem w polskiej gospodarce.
Pojawiły się Centra Obsługi Klienta, centra finansowe i księgowe, a także inne usługi offshoringowe takie
jak B+R i usługi medyczne. Analitycy przewidują, że dzięki niskim kosztom pracy, wysokiemu poziomowi
edukacji polskich pracowników i wysokiej liczbie osób z wyższym wykształceniem wchodzących na rynek
pracy każdego roku, liczba centrów usługowych zakładanych przez zagraniczne firmy będzie w Polsce
wzrastać.
Szansę, jaką niosą za sobą powyższe aspekty, wzmacnia fakt, że od 1 maja 2004 r. Polska stała się
członkiem Unii Europejskiej i może korzystać z bardziej swobodnego przepływu kapitału, produktów i
usług oraz pracowników. Tą tematykę opisuje kolejny rozdział artykułu.
Reasumując, artykuł dowodzi, że wszystkie przedstawione czynniki rozwoju, jak globalizacja,
wstąpienie do Unii Europejskiej, przepływ kapitału, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, transfer wiedzy
i technologii oraz offshoring mają ogromny wpływ na rozwój lokalny i regionalny Polski. Region Europy
Środkowej i Wschodniej był i pozostaje bowiem jednym z najatrakcyjniejszych obszarów do lokowania
wszelakich inwestycji.
Włodzimierz W. Bojarski
18) Alternatywny paradygmat rozwoju
prof. dr hab. inż. PAN,
Wyższa Szkoła Działalności Gospodarczej, Warszawa
emerytowany profesor PAN, były senator RP i członek komisji rządowych,
energetyk, ekonomista, analityk systemowy, wykładowca uczelni
ekonomicznych
Streszczenie:
Poważne badania i liczni autorzy wskazują, że powszechna zachłanność od kilkudziesięciu lat
wiedzie świat w kierunku możliwych katastrof. Procesy globalizacyjne zwiększyły jeszcze istniejące
zagrożenia. Tymczasem nie są podejmowane liczne inicjatywy ONZ i wezwania Papieży, zmierzające do
przezwyciężenia chciwości i do wzrostu solidarności. Niedostatki wiedzy i nauki ekonomicznej, oderwanej
też od innych nauk, utrudniają rozumienie dokonujących się procesów i wybór właściwych rozwiązań. Nie
ułatwiają partnerskiej współpracy różnych podmiotów dla realizacji wspólnych i społecznych korzyści. W
rozwiniętej gospodarce nie występują poważne problemy czysto ekonomiczne, czy np. ekologiczne.
Każdy duży problem, niezależnie od tego gdzie został wywołany, jest w istocie problemem
wieloaspektowym. Jego prawidłowe zrozumienie i rozwiązanie wymaga wielodyscyplinarnych analiz
systemowych.
Analiza działań realnych pozwoliła wyspecyfikować schematyczną listę popularnych, negatywnych
zasad i zaleceń. Ich szerokie stosowanie wywołuje procesy destrukcyjne w społeczeństwach i w świecie,
wiodące ku kryzysom i katastrofom. Przeciwstawiono im listę postulowanych, pozytywnych zaleceń,
wiodących w przeciwnym kierunku i również częściowo realizowanych w praktyce. Specyfikacja
negatywnych działań może być w uproszczeniu potraktowana jako charakterystyka paradygmatu
dominacji zysku i wzrostu gospodarczego. Łączy się on z neoliberalną doktryną ekonomiczną, pomija
szersze aspekty społeczne i ekologiczne.
Specyfikacja postulowanych, pozytywnych działań może być w uproszczeniu potraktowana jako
charakterystyka alternatywnego paradygmatu trwałego, podtrzymującego się i zrównoważonego rozwoju
społecznego. Wymaga on równoczesnej realizacji rozwoju społecznego i wzrostu gospodarczego, przy
poszanowaniu dóbr przyrody. Postulaty te, w skali kraju, znalazły już dość dawno częściowe, pozytywne
zastosowanie w społecznej gospodarce rynkowej. Wskazano, że stosunkowo dużo można i trzeba zrobić,
aby przygotować i wdrożyć szersze działania praktyczne w ramach tego paradygmatu. Podano przykłady
skutecznych, wielkich programów realizujących postulowane zalecenia. Lepsza przyszłość świata zależy
35
od tego, jak powszechna i skuteczna będzie realizacja alternatywnego paradygmatu.
Summary
Serious scientific researches and many authors during the past several decades have indicated that
world is directed by widespread greed, which may cause catastrophes. Globalization intensifies existing
threats. In the meantime there were launched numerous UN initiatives and Pope public appeals for
curbing greed and needed expansion of solidarity.
Shortcomings of economics and weak relationship with other sciences makes difficult to understand
reality. In consequence selection of appropriate solutions may be missed. This means that there are not
sound circumstances for productive cooperation of different parts to achieve mutual and social benefits.
In developed economies there are only few essential pure economic questions, for istance relating to
ecology. Every great problem regardless of the field of it occurance needs esentially holistic approach.
Appropriate understanding of the problem and its effective resolution needs many-sided system analyses.
On the ground of examination of actual activities list of widely known negative principles and
recommendations may be drawn. Worldwide occurance of these negative phenomena bring about
crisises and catastrophes. In this context series of positive recommendations have been formulated that
are partly carried into effect in some countries. But specification of negative activities and decisions may
be roughly treated as characteristic of profit maximization paradigm and economic growth. This is closely
connected with the neoliberal economic doctrine which leaves out of social and ecological aspects.
Recommended positive actions, mentioned in the paper, may be considered as concise attribute of
alternative paradigm i.e. sustainable and balanced socio-economic development. It is evident that
economic growth not harmful to the environment should be correlated with social progress. From long
ago some of the positives recommendations have been the component of social market economy.
The paper indicates practical actions that are possible and should be executed according to the rules
of alternative paradigm. There are some examples of large effective projects containing mentioned
recommendations as well. The better future of the world among other things depends on broad and
effective execution of alternative paradigm.
Słowa kluczowe:
wzrost gospodarczy, rozwój społeczny, ekorozwój
Artur Borcuch
19) Rola społeczeństwa wirtualnego i pieniądza
elektronicznego w rozwoju globalnej i cyfrowej gospodarki
Doktor nauk ekonomicznych, adiunkt w Instytucie Zarządzania, Wydziału
Zarządzania i Administracji Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach.
Autor książki pt.: Pieniądz elektroniczny. Pieniądz przyszłości. Analiza
ekonomiczno-prawna,
Streszczenie:
W dotychczasowej historii świata niejednokrotnie pojawiały się innowacyjne rozwiązania, które
zmieniały jego oblicze. Nie jest to niczym zaskakującym, ponieważ narzędzia i technologie ulegały i będą
ulegać ciągłym przeobrażeniom. Niemniej jednak, w 60. latach ubiegłego wieku pojawiła się nowa
technologia - Internet. W wymiarze ekonomicznym sieć ta stworzyła cyfrową gospodarkę, zaś w
wymiarze społecznym stała się miejscem, do którego systematycznie przenosi się coraz większa część
ludzkiej aktywności.
W obszarze społecznym na uwagę zasługuje społeczeństwo wirtualne, które jest odpowiedzią na
konieczność szybkiego odnalezienia się w nowej przestrzeni (cyberprzestrzeni) i rzeczywistości
(wirtualnej rzeczywistości). W ujęciu ekonomicznym warto wskazać na innowacyjne systemy
dokonywania płatności w Internecie, a w szczególności pieniądz elektroniczny (tu pieniądz sieciowy),
interpretowany jako cyfrowy odpowiednik banknotów i monet, którego ideą jest dokonywanie płatności
niskokwotowych.
Summary
During previous stages of the world history there had been a number of innovative solutions that
really changed its essence. That is not a surprise as through out history tools and technologies have
always been subjected to constant changes. However in the 60-ties of the previous century there
appeared a new technology – the Internet.
In economic aspect this network has built digital economy, meanwhile in social aspect Internet has
been consuming increasingly scope of human activities.
As far as social aspect is concerned at virtual society that will allow us to find ourselves in new
dimensions: cyberspace and virtual reality. In the economic aspect it is worth mentioning the innovative of
payments that become available due to development of the Internet. Especially it concerns electronic
money (here software-based e-money) that is currently perceived as digital equivalent of notes and coins,
and which function is means of payment for low value operations.
36
Słowa kluczowe:
pieniądz elektroniczny, społeczeństwo wirtualne, globalizacja, gospodarka cyfrowa
Ryszard Borowiecki
20) Restrukturyzacja przedsiębiorstw w obliczu wyzwań
współczesnej gospodarki
Prof. zw. dr hab.
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie,
kierownik Katedry Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw,
autor prac z zakresu teorii, funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw,
diagnostyki i analizy ekonomicznej, zarządzania organizacjami, strategii
gospodarowania
kapitałami
przedsiębiorstw,
restrukturyzacji
i
prywatyzacji
przedsiębiorstw,
metodologii
i
praktyki
wycen
przedsiębiorstw, wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Organizacji i
Zarządzania PAN i członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN
Streszczenie:
W warunkach nowej gospodarki przedsiębiorstwa muszą poszukiwać odpowiednich strategii działania
i tworzyć takie rozwiązania przystosowawcze do sytuacji rynkowych, które pozwalają im na jednoczesne
powiązanie sprawności i efektywności bieżącego działania oraz sukcesu w przyszłości.
Prezentowane
opracowanie
jest
próbą
ukazania
teoretyczno-metodycznych
i pragmatycznych zagadnień dotyczących przeprowadzania zmian o charakterze restrukturyzacji
rozpatrywanych przez pryzmat procesów transformacji systemowej i globalizacji. Procesy te stanowią z
jednej strony szansę dla konkurencyjności i wzrostu rynkowej wartości przedsiębiorstw, z drugiej zaś
stawiają przed nimi nowe wymagania i wyzwania. Globalizacja rynków, produktów, technologii, regulacji
prawnych czy też kultury organizacyjnej wymagają bowiem odmiennego niż dotychczas podejścia do
problemu zarządzania przedsiębiorstwami, formułowania ich misji, celów i strategii działania, jak również
do oceny efektów ich funkcjonowania, przekształceń i rozwoju. We współczesnych więc realiach
gospodarczych permanentna restrukturyzacja jest warunkiem przywracania przedsiębiorstwom
równowagi z ewoluującym otoczeniem i formułowania przez nich ekspansywnych zamierzeń w celu
osiągnięcia sukcesu i rozwoju, a tym samym jest ona odpowiedzią na zmiany zachodzące w otaczającej
ich globalnej rzeczywistości.
Summary:
In the environment of the new economy companies have to seek appropriate strategies of business
activities and introduce such solutions adapted to market conditions which combine the effectiveness and
efficiency of current operations and the successful performance in the future.
This paper aims to present the theoretical, methodological and practical aspects of restructuring
considered from the point of view of systemic transformation and globalization. Those processes offer
business opportunities in terms of competitiveness and increased corporate value but also pose new
challenges and set higher corporate standards. The globalization of markets, products, technologies,
legal regulation, or organizational culture require a new approach to corporate management, the
formulation of mission statements, setting objectives and developing strategies as well as assessing
company performance, transformations and expansion. Therefore, in the contemporary business realities
continuous restructuring is a prerequisite of recovering corporate equilibrium in the evolving environment
and formulating development plans in order to achieve success and expand, being a response to
changes in the global environment.
Paweł Bożyk
21) Polityka ekonomiczna w warunkach globalizacji
Szkoła Główna Handlowa,
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna
Ukończył studia magisterskie na Wydziale Nauk Ekonomicznych
Uniwersytetu Warszawskiego w 1962 roku. W latach 1962-1972 pracował
w Instytucie Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, zaczynając od
stażysty, a na dyrektorze tegoż instytutu kończąc.
W latach 1973-1994 był dyrektorem Instytutu Międzynarodowych
Stosunków Gospodarczych Szkoły Głównej Handlowej. W latach 19771980 był kierownikiem zespołu doradców naukowych Edwarda Gierka. W
latach 1989-1993 pełnił jednocześnie funkcję dziekana Wydziału Handlu
Zagranicznego w tej uczelni. W roku 1967 obronił pracę doktorską, a w
roku 1971 – pracę habilitacyjną, w 1975 r. mianowany został profesorem
nadzwyczajnym, a w 1979 r. – profesorem zwyczajnym.
37
Opublikował wiele artykułów i ponad dwadzieścia książek, także w
językach angielskim, rosyjskim, japońskim, niemieckim, francuskim,
włoskim i hiszpańskim. Do najważniejszych pozycji zaliczyć należy:
Wymiana zagraniczna a dochód narodowy, PWE, Warszawa 1968 (praca
doktorska), Korzyści z międzynarodowej specjalizacji, PWE, Warszawa
1971 (praca habilitacyjna), Marzenia i rzeczywistość, PIW, Warszawa
1983 (I tom), Warszawa 1989 (II tom), Międzynarodowe stosunki
ekonomiczne, Warszawa 1998, 2007 (nowa wersja), Którędy do Europy?,
Graf-Punkt, Warszawa 1994, 24 kraje Europy Środkowej i Wschodniej.
Transformacja, SGH, Warszawa 1999, Zagraniczna i międzynarodowa
polityka ekonomiczna, PWE, Warszawa 2004, Globalization and
Transformation of Foreign Economic Policy, Ashgate, London 2006.
Członek wielu rad naukowych, w tym Senatu Uniwersytetu Narodów
Zjednoczonych
w
Tokio
(1977-1983).
Członek
licznych
międzynarodowych towarzystw profesjonalnych (EADI, IPSA, ICCEES,
EEA i in.). Siedmiokrotnie wyróżniony pierwszymi nagrodami za dorobek
naukowy przez Ministra Edukacji i inne instytucje i organizacje. Członek
Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. Obecnie rektor
Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej.
Streszczenie:
Pod pojęciem globalnej polityki ekonomicznej należy rozumieć politykę prowadzoną przez pryzmat
gospodarki światowej w warunkach jej globalizacji. Globalizacja gospodarki światowej jest procesem
tworzenia się jednolitego rynku towarów, usług i czynników produkcji, a więc kapitału, siły roboczej,
technologii i bogactw naturalnych, obejmującego wszystkie kraje i regiony gospodarcze. Oznacza ona, z
teoretycznego punktu widzenia, nieograniczony dostęp do tego rynku dla wszystkich zainteresowanych
podmiotów gospodarczych bez względu na kraj i region gospodarczy z którego pochodzą.
Polityka ekonomiczna w warunkach globalizacji może mieć przede wszystkim charakter całościowy, a
więc obejmować wszystkie kraje, wszystkie rodzaje działalności gospodarczej i wszystkie problemy
związane z globalizacją. Jednocześnie polityka ekonomiczna w warunkach globalizacji może mieć
charakter wycinkowy, przy czym można wyróżnić trzy kryteria tej dezagregacji: geograficzne, branżowe i
problemowe.
Zgodnie z kryterium geograficznym, globalna polityka ekonomiczna może być prowadzona przez
jeden kraj, bądź grupę krajów; w obu przypadkach jednak czynniki egzogeniczne determinujące tę
politykę mają charakter podrzędny w stosunku do czynników endogenicznych. Np. Stany Zjednoczone
prowadząc globalną politykę ekonomiczną powinny podporządkowywać czynniki endogeniczne
egzogenicznym, zależnym od gospodarki światowej. Unia Europejska zaś powinna brać pod uwagę
potrzeby i możliwości swoich członków, zdeterminowane przez czynniki egzogeniczne.
Zgodnie z kryterium branżowym, globalna polityka ekonomiczna może być prowadzona w odniesieniu
do jednego towaru, kilku towarów, bądź całej branży. W tym przypadku również determinujący charakter
powinny mieć czynniki egzogeniczne. Oznacza to, że główni producenci bądź konsumenci jednego lub
kilku towarów powinni prowadzić politykę podporządkowaną potrzebom i możliwościom gospodarki
światowej. Globalna polityka paliwowa, dla przykładu, nie powinna być zdeterminowana przez interesy
producentów i eksporterów ropy naftowej, lecz świata jako całości. Często jednak interesy te są
całkowicie odmienne, co nie sprzyja wypracowaniu takiej polityki.
Zgodnie z kryterium problemowym, globalna polityka ekonomiczna może zajmować się jednym
problemem rozpatrywanym w skali świata (np. ochroną środowiska naturalnego), kilkoma problemami
(np. zadłużeniem międzynarodowym i zacofaniem gospodarczym tzw. Trzeciego Świata), może też
rozpatrywać wszystkie problemy globalne.
Opinie na temat polityki ekonomicznej, jaką poszczególne kraje powinny prowadzić w warunkach
globalizacji, są bardzo podzielone.
Summary
By the concept of global economic policy we should understand a policy led through the prism of
world economy in the conditions of its globalisation. Globalisation of world economy is a process of
creating a uniform market of goods, services and production factors, i. e. capital, work force, technology
and natural resources, covering all countries and economic regions. It means, from the theoretical point of
view, unlimited access to that market for all interested economic subjects, no matter what their country of
origin or region is.
Economic policy in conditions of globalisation can have above all global character, that is, include all
countries, all kinds of economic activity and all problems connected with globalisation. Simultaneously,
economic policy in conditions of globalisation can be of a fragmentary character and therefore we can
differentiate three criteria of that disaggregation: geographical, trade branch and task force.
According to geographical criterion, global economic policy can be led by a single country or a group
of countries; in both cases, however, exogenic factors determining that policy are subordinate to
38
endogenic factors. For instance, the United States leading global economic policy should subject
endogenic factors to exogenic ones, dependent from world economy. The European Union, on the other
hand, should consider the needs and possibilities of its member countries, determined by exogenic
factors.
According to trade branch criterion, global economic policy can be led with reference to one product,
several products or the whole branch. In this case also superior character should have exogenic factors.
It means that the main producers or consumers of one or several products should lead a policy
subordinate to the needs and possibilities of world economy. Global fuel policy, for instance, should not
be determined by the producers’ or oil exporters’ interests but the world as a whole. Those interests, are
however completely contrary, which does not favour working out such policy.
According to task force criterion, global economic policy can deal with one problem analysed in world
scale (e.g. protection of natural environment), several problems (e.g. international debts and economic
underdevelopment of the so-called Third World), it can also analyse all global problems.
The opinions on economic policy, which should be led by particular countries are very differentiated.
Stefan Bratkowski
22) O barierach rozwoju, marnotrawstwie i etyce służby
publicznej
Honorowy Prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich
Streszczenie:
Byłe kraje spod władzy sowieckiej wróciły po rewolucji Balcerowiczowskiej do gospodarki rynkowej.
Jednakże importują obecnie aberracje zachodnich rynków finansowych, które wymagają powrotu do
haseł Waltera Lippmana: do ochrony własności i wolnego rynku.
Własność obecnie się rozmywa, staje się w wielkich korporacjach abstrakcją, coraz bardziej oderwana
od przedsiębiorstwa.
Zdumiewać może tolerancja wobec monopoli, których władzy we współczesnej gospodarce nikt już
nawet nie kwestionuje, antymonopolowe zadania Centralnego Banku Europejskiego pozostały na
papierze. Monopole i wielkie korporacje zdominowały jako temat nawet łamy tak szacownego
czasopisma jak „the Economist”.
Rozrostu monopoli, jawnego i ukrytego, nic nie powstrzymuje także w gospodarce finansowej.
Pieniądz stał się jednostką elektroniczną, miliardy długu jakiejś instytucji finansowej (np. funduszy
emerytalnych) nic nie znaczą. Niskie stopy procentowe lat 90. wpompowały w rynki finansowe nadmiar
pieniądza i nikt nie umie temu zaradzić.
Oszczędności zanikły jako temat. Stopy procentowe nie wpływają na popyt, na giełdzie nowojorskiej
mimo dwukrotnej podwyżki stopy wzrosły i popyt, i obroty. Indeks cen detalicznych nie wystarcza jako
podstawa wskaźnika inflacji, trzeba raczej wskaźnika bieżących kosztów utrzymania. Krzywa Philipsa
niczego dziś nie mówi, bo nie mówi o strukturze bezrobocia.
W Polsce też fascynacja monopolami. Jeden monopol państwowy (telefonię) sprzedano innemu
monopolowi państwowemu. Energetyka jest przedmiotem monopolu lub przedmiotem gry między
monopolami, zamiast, by oddano lokalne zakłady dostaw energii (gazu, wody i innych monopoli
„technicznych”) lokalnym przedsiębiorstwom, np. spółkom użytkowników. Banki nie umieją kredytować,
korzystają z „socjalistycznego” prawa do egzekwowania należności poprzez tzw. „tytuł wykonawczy”, nie
funkcjonuje taki instrument obrotu bezgotówkowego jak weksel, zapewniający płynność.
Mały pieniądz nikogo nie interesuje. Ok. 280 mld zł rocznie dochodów osobistych ludzi średnio i mało
zarabiających nie pracuje w gospodarce, nie ma instytucji drobnych oszczędności ani instytucji drobnego
kredytu, znających kredytobiorców i zdolnych im doradzać. Nie ma organizacji długoterminowego kredytu
hipotecznego, Miejskich Towarzystwa Kredytowych, w Polsce zainicjowanych, dzięki którym zbudowano
kiedyś pół Warszawy i dwie trzecie Łodzi.
O etyce warstw rządzących w gospodarce decyduje wiedza. W Polsce unicestwiono stary, doskonały
kodeks handlowy na rzecz kodeks spółek, zniknęło pojęcie „kupca” (od którego zaczyna się Code de
Commerce), stąd 2,5 mln drobnych przedsiębiorców jest poza kodeksem handlowym.
ETYKA ZACZYNA SIĘ OD BUDŻETU
W żadnej demokracji współczesnej nikt nie wykonuje faktycznej kontroli nad budżetem. Parlamenty są
reprezentacją polityczną. Nie panują nad budżetami nawet ministerstwa finansów. Nie ma mowy o
przejrzystości budżetu.
Leon Biliński, min.finansów Franciszka-Józefa, proponował przyjąć system podatkowy ówczesnej
Anglii – samorząd lokalny (gmina) zbiera podatki i przekazuje do góry tyle, ile potrzeba na wykonanie
zadań wyższych szczebli władzy. Dziś za radykalną decentralizacją władz państwa i systemu
podatkowego opowiada się John Reid, min. Spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii, przeciw rozrostowi
biurokracji centralnej. Posługuje się ona tysiącem wskaźników ocen lokalnej gospodarki pieniędzmi i
wydaje ogromne pieniądze na niezbędne inspekcje dla kontroli.
Obecny system podatkowy wydaje 10 do 15 proc. budżetu na koszta transferu środków z dołu do
góry, u góry między agendami centralnymi władzy i potem w dół. Połowę dochodu narodowego Polski
39
wycofuje się na długi czas z obiegu bez żadnego oprocentowania.
Przy ograniczeniu budżetu do finansowania tylko zadań najwyższego szczebla władzy można
spożytkować metody rachunkowości, które poza rozdziałem resortowym uwzględnią wiązanie różnych
środków z celami i kosztami w dłuższych przedziałach czasu (Planning-Programming-Budgeting System).
Konieczność wyłączenia z budżetu ubezpieczeń zdrowotnych i systemu emerytalnego.
WŁASNOŚĆ PAŃSTWOWA POZA GESTIĄ POLITYKÓW
Celowość powierzenia majątku państwowego profesjonalnemu zarządowi wyodrębnionego spod
władzy polityków Skarbu Państwa. Z dorocznym inwentarzem i bilansem, badanymi corocznie przez
niezależnych rewidentów i przez NIK.
Urzędnicy prywatyzacji i ich polityczni zwierzchnicy są zainteresowani w jej przedłużaniu, stwarza to
możliwość obsady posad swoimi kandydatami, przy jednoczesnym zwielokrotnieniu posad ustrojem
spółek jednoosobowych Skarbu Państwa. To miliardowe koszty.
Władza daje dostęp do majątku państwowego, do własności publicznej. Pokusy demoralizacji.
Możliwe metody szybkiej prywatyzacji: MBI (Management-Buy-In) w przypadku wielkich
przedsiębiorstw, MBO (Management-Buy-Out), kredytowany („lewarowany”) wykup przez konkursowo
dobranych menedżerów, oraz EBO (Employee-Buy-Out), który R. Reagan uczynił podstawą swego
programu ESOP (Employee-Stock-Ownership-Plan), kredytowanej sprzedaży udziałów spółkom
pracowniczym (nie indywidualnie pracownikom). Sukcesy ESOP w branżach, zależnych od roli
pracowników (firmy lotnicze, handlowe – Publix, drugi po Wal Mart na świecie, z 31 % udziałów spółki
pracowniczej, wydobycie węgla, etc.).
Straty wywołane rozbudową struktur biurokratycznych – Polska ma trzy rządy: radę ministrów,
kancelarię premiera ze swymi ministrami i kancelarię prezydenta ze swymi. Od 1989 rozrost biurokracji
centralnej od 40 tys. osób do stu kilkudziesięciu. Biurokracja zdublowanych władz „wielkich” województw i
zdublowanych władz powiatów, które mogą być związkami gmin na ich utrzymaniu.
Czy biurokracja jest lekiem na bezrobocie?
Doświadczenie redukcji aparatu centralnego po roku 1956 – kredytowanie zwalnianych.
Plan Rehna – możliwość aktywnej polityki zatrudnienia w gospodarce rynkowej – trójstronne komisje,
poczynając od poziomu lokalnego, reprezentacje pracodawców, pracowników i administracji, ustalają z
dwuletnim wyprzedzeniem listy zwolnień i przygotowują programy kredytowania nowych przedsięwzięć
gospodarczych i nowych miejsc pracy. W Szwecji 1948-1955 ten program kosztował mniej niż suma
koniecznych w innym przypadku zasiłków dla bezrobotnych.
Summary
The former „socialist” countries which came back to free market economy have imported aberrations
of the western financial markets now – so it is needed to come back to Walter Lippman, to defend
property and free market again.
Property has steeped in abstraction, especially in large corporations; it has been more and more torn
from an enterprise.
We observe a surprising tolerance to monopolies; their power in an actual economy is not called even
into question. Anti-monopoly duties of the Central European Bank are not enforced; monopolies, large
corporations and large banks are a dominating topic even in such a respectable periodical as “the
Economist”.
Nobody has stopped an expansion of monopolies, open and clandestine one, in financial markets.
Money has become an electronic unit, collapses in billion dollars within the market of the NYSE, New
York Stock Exchange, change nothing within any economy. Unpayable debts estimated in billions of
dollars mean nothing. Low discount rates of 90. have over-pumped money into financial markets and we
have not observed any way to change the process into a balance.
Nobody is interested in the problem of saving. Discount rates don’t control a demand, we observed in
NYSE two times their increase and increase of demand and of turnover too at the same time. Retail price
index is not sufficient to assess inflation now, there is necessary rather index of current living costs.
Phillips curve tells nothing now for it tells nothing on structure of unemployment.
Monopolies have fascinated Poland too. One state-owned monopoly was sold to other state-owned
monopoly (telephony). There are tolerated expensive state-owned coal-mining monopolies. Energetic
industry has been ruled by monopolies and it has been a stake in their games; local energetic enterprises
(so called technological monopolies) were not privatized for local business or for societies of consumers.
Our banks don’t know crediting, they prefer exchange games; we don’t observe such a non-cash turnover
instrument as a bill to be a guaranty of liquidity – because the banks are allowed to collect their dues
without any judicial procedure.
Nobody is interested in small money. About 280 billions zł of medium-size and small personal incomes
don’t work in our economy, there are not in Poland the old institutions of small savings and the institutions
of small credit, able to observe possible debtors and to advise them. There have not been rebuilt the
long-term mortgage organizations, initiated just in Poland, which had built half of Warszawa and twothirds of Łódź hundred years ago.
The ethics of the political class which is controlling our economy has to be based on knowledge.
40
Instead of, there was disqualified in Poland the old excellent commercial code to implement a new code
for companies only, there was annihilated a notion of a “businessman” (the old French Code de
Commerce is began with the definition of a “businessman”), so 2,5 millions small businesses are beyond
the limits of commercial law.
ETHICS HAS TO BE BEGAN WITH BUDGET
There is within today democracies nobody to really check up any budget. Parliaments are political
representations of their nations. And nothing more. Even ministers of finances are not able to
superintend. Transparency of budgets is a myth of our civilization.
Leon Biliński, the minister of finances to Franz-Joseph, proposed to implement an English tax system
of those days – local self-government to gather taxes and to send up only the money necessary to
finance higher state institutions. There is in Great Britain a home affairs minister John Reid who is for
radical decentralization of state power and of tax system, against overgrowth of central bureaucracy. This
bureaucracy has used 1000 indexes to assess local money economy of self-governments and has paid
big money to inspect them.
Contemporary revenue systems need 10 – 15 % of budgets to pay transfer of money up, between ups
and again down. Half of National Income Netto is withdrawed from circulation for a very long time without
ane interest.
If there were in our revenue systems budget to finance only the central bureaucracy, it would be
possible to use different clever methods of accountancy like Planning-Programming-Budgeting System,
besides department division.
It is needed to throw health insurance and pension system out of budget. It’s something completely
different.
STATE-OWNED PROPERTY NOT FOR POLITICIANS
It would be useful to throw out of rule of politics a separated from it Treasury under management by
professional managers. With annually checked inventory and balance, by independent auditors and the
Highest Supervising Chamber.
Employees of the privatization agenda and their suzerains are interested in extension of the process
for they are able to appoint their people to the posts within boards and management, to multiply these
posts under rule of one-person companies of Treasury. It costs billions zł.
Power means way to state-owned property, to public money. It is a tempting factor.
Possible ways to make the privatization Fast: MBI, Management-Buy-In in large enterprises, MBO,
Management-Buy-Out, leveraged buy out by the best managers, and EBO, Employee-Buy-Out, which
Ronald Reagan changed in to his ESOP, Employee-Stock-Ownership-Plan, leveraged partial buy out by
companies of employees (not by individual employees). ESOP especially succeeded in branches based
on good will of employees - airlines, retail companies (Publix with 31 % actions of ESOP, second only to
Wal Mart, the biggest retail company of the world), coalmining, etc.
Big losses have been caused by enlarged bureaucratic structures. Poland is ruled by three
governments: cabinet, the office of the prime-minister with its own ministers and the office of the president
with its own ones. The central bureaucracy has developed from 40 thousands people to more than 150
thousands since 1989. Plus bureaucracy of doubled administration within voivodships and in povyats (the
last ones ought to be unions of local self-governments to be maintained by them). A few billions zł
together.
Is bureaucracy a remedy against unemployment?
The experience of central apparatus cut after 1956 – credits to the fired people.
Swedish Rehn’s Plan – an active policy of employment is possible in market economy – tripartite
commission, from local communities, with employers, employees and administration represented, had to
enlist, two years ahead, all the employees to be fired, and to prepare programmes what and how is to be
credited. It was much cheaper than relief funds for unemployed in 1948-55.
Marcin Brol
23) Korupcja a regulacja rynku
dr
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Katedra Mikroekonomii
Absolwent i pracownik Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we
Wrocławiu. Od 2001 roku doktorant, a od 2003 roku pracownik Wydziału
Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze. Praca doktorska
obroniona w 2005 roku, dofinansowana została przez Komitet Badań
Naukowych. Obecnie adiunkt w Katedrze Mikroekonomii. Autor
kilkudziesięciu
artykułów
naukowych
związanych
z tematyką
funkcjonowania szeroko pojętego sektora publicznego
Streszczenie:
Celem niniejszego opracowania jest wskazanie przyczyn korupcji wynikających bezpośrednio lub w
41
sposób pośredni z regulacji rynku. Jakkolwiek słuszne wydawać się mogą postulaty prowadzenia
interwencjonizmu państwowego lub samorządowego, polityka taka może rodzić pokusy korupcyjne, a w
konsekwencji korupcję prowadzącą do niewłaściwej alokacji dóbr i rozbieżności pomiędzy planowanymi
skutkami a rzeczywistymi wynikami regulacji. Analizując jednak pewne uwarunkowania kulturowe
wskazać można prawidłowości związane z poziomem korupcji oraz metody jej przeciwdziałania.
Summary
The aim of this paper is to point the causes of the corruption related with the market regulation.
However public intervention may be proper, although it may lead to incorrect allocation of the resources
and discrepancies between the goals of the regulation policy and its results. The methods to decrease the
level of corruption are directly connected to the cultural conditions, that varied in different countries.
Słowa kluczowe:
biurokracja, korupcja, mikroekonomia, rynek, regulacja rynku
Michał Brzeziński,
Gorynia Marian,
Hockuba Zbigniew
24) Między imperializmem a kooperacją. Ekonomia a inne
nauki społeczne na początku XXI wieku
dr
Uniwersytet Warszawski
Wydział Nauk Ekonomicznych
adiunkt
Specjalizuje się w historii ekonomii, metodologii ekonomii oraz stosowanej
ekonomii dobrobytu.
prof. dr hab.
Akademia Ekonomicznej w Poznaniu
Wydział Gospodarki Międzynarodowej
Katedra Strategii i Polityki Konkurencyjności Międzynarodowej
Opublikował wiele książek i artykułów z zakresu biznesu
międzynarodowego. Przedmiotem jego zainteresowań są zagadnienia
dotyczące konkurencyjności przedsiębiorstwa, strategii przedsiębiorstw w
biznesie międzynarodowym, strategii inwestorów zagranicznych w
Polsce, ekspansji firm polskich na rynki międzynarodowe oraz
mezoekonomii. Od 2002 roku pełni funkcję Prorektora ds. Nauki i
Współpracy
prof. nadzw. dr hab.
Uniwersytet Warszawski
Wydział Nauk Ekonomicznych
W latach 1999-2005 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Nauk Ekonomicznych
Polskiej Akademii Nauk. Od roku 2004 kierował w INE PAN Programem
Monitoringu Makroekonomicznego gospodarki Polski. Zajmuje się także
zagadnieniami ekonomii instytucji oraz problematyką historii ekonomii. Jest
autorem kilkudziesięciu artykułów i prac naukowych. Wypromował kilku
doktorów ekonomii. Był stypendystą i visiting scholar w Uniwersytetach:
Heidelberg, Tuebingen, Konstanz (RFN), Oxford (Anglia), Dublin (Irlandia), i
innych. W latach 1999-2007 członek Komitetu Nauk Ekonomicznych
Polskiej Akademii Nauk. Jest członkiem międzynarodowych towarzystw
naukowych i redakcji wiodących polskich czasopism ekonomicznych. Łączy
pracę naukową z działalnością na rzecz gospodarki. Był członkiem Rady
Makroekonomicznej przy Ministrze Finansów, członkiem inicjatyw
organizacyjnych, mających na celu propagowanie dobrych praktyk w
zakresie nadzoru korporacyjnego w przedsiębiorstwach prywatnych i
państwowych. Od lipca 2007 pełni funkcję doradcy Prezesa Narodowego
Banku Polskiego.
Streszczenie:
Relacje między ekonomią a innymi naukami społecznymi są zróżnicowane, a ich natura zmienia się w
czasie. Począwszy od późnych lat 50. XX wieku nauki społeczne, np.: prawo, zarządzanie, nauki
polityczne, socjologia, antropologia, psychologia, historia gospodarcza, geografia, były areną
imperialistycznego natarcia ze strony ekonomii, w trakcie którego za pomocą pojęć i teorii ekonomicznych
próbowano wyjaśnić zjawiska tradycyjnie należące do innych dziedzin badawczych. Od lat 80. w
przypadku niektórych nauk, np. psychologii eksperymentalnej, zarządzania i socjologii, obserwujemy
proces odwrotny – ekonomiści zwracają się po dane i rezultaty do innych nauk. W artykule pokazujemy,
że imperializm ekonomiczny jest interdyscyplinarnym rozszerzeniem metodologicznego ideału unifikacji,
42
który w ramach ekonomii głównego nurtu opartej na neo-Walrasowskiej teorii równowagi ogólnej (TRO)
był realizowany od lat 50. XX w. Dowodzimy także, że niedawno rozpoczęty proces otwarcia ekonomii na
inne nauki, częściowy odwrót od imperializmu w stronę kooperacji, był spowodowany wewnętrznymi
problemami teoretycznymi i empirycznymi projektu unifikacji ekonomii na bazie TRO. Analizujemy
ponadto relacje ekonomii z wybranymi naukami społecznymi oraz formułujemy metodologiczną ocenę
procesu zwrotu ekonomii w kierunku kooperacji z innymi naukami.
Summary:
Economics is engaged in various relations with other social sciences; the nature of these relations is
quickly changing in time. Since the late 1950s economics has been imperialistically invading research
fields of such social sciences like the law, management science, political science, sociology,
anthropology, psychology, economic history, geography etc. In 1980s, a t least in some cases (i.e.
experimental psychology, management and sociology), a reverse tendency appeared – economists
turned for methods and results to other social sciences. We argue that economics imperialism is an
interdisciplinary extension of a methodological ideal of unification, which was applied in mainstream
economics based on General Equilibrium Theory (GET) since 1950s. Further, we claim that recently
started process of opening economics for other sciences was caused by internal theoretical and empirical
problems of the GET centred unification project. We also analyze in detail relations of economics with
some other social sciences and try to provide a methodological evaluation of the recent turn in economics
toward increasing cooperation with other social sciences.
Słowa kluczowe:
imperializm ekonomiczny, kooperacja, nauki społeczne, psychologia, zarządzanie, socjologia, nauki
polityczne, unifikacja, metodologia ekonomii, pluralizm
Krystyna Brzozowska
25) Znaczenie dostępu do informacji w procesie
podejmowania decyzji inwestycyjnych przez inwestorów
venture capital
dr hab.
prof. AR
kierownik Zakładu Finansów
Akademia Rolnicza w Szczecinie
W 2004 r. uzyskała stopień doktora habilitowanego w zakresie
bankowość i finanse. Autorka 157 publikacji, w tym 3 książek i 3 skryptów
oraz redaktor naukowy 2 książek. Ważniejsze publikacje to: Partnerstwo
publiczno – prywatne. Przesłanki, możliwości, bariery. CeDeWu.Pl,
Warszawa 2006, Finansowanie inwestycji infrastrukturalnych przez kapitał
prywatny na zasadach project finance, CeDeWu, Warszawa 2005.
Streszczenie:
Inwestorzy venture capital angażują swoje kapitały (aniołowie biznesu) lub powierzone kapitały
(fundusze venture capital) w przedsięwzięcia znajdujące się na etapie zasiewu, startu lub wczesnego
rozwoju w celu uzyskania wyższych stóp zwrotu niż z inwestycji alternatywnych, zgodnie z zasadą – i
wyższe ryzyko, tym wyższy zwrot. Bardzo istotne znaczenie w takich transakcjach odgrywa dostęp do
pełnych i wiarygodnych informacji od przedsiębiorców, niwelujących w dużym stopniu ryzyko podjęcia
nietrafnych decyzji. Z badań przeprowadzonych przez C. Masona i R. Harrisona na rynku brytyjskim
wynika, że głównym powodem słabości przedkładanych aniołom biznesu propozycji inwestycyjnych są
niewystarczające i niewiarygodne informacje oraz nierealistyczne założenia przyjęte w biznes planach.
Celem opracowania będzie wskazanie na miejsca i możliwości uzyskania odpowiednich informacji
niezbędnych do podjęcia decyzji inwestycyjnych przez inwestorów wysokiego ryzyka i niwelowania
ryzyka asymetrii informacji i pokusy nadużyć na etapie:
pozyskiwania informacji o możliwościach inwestowania,
podejścia do due dilligence,
ostatecznej oceny propozycji inwestycyjnych,
wskazanie zagrożeń wynikających z niepełnych, źle opracowanych, czy nawet nieprawdziwych
informacji.
Opracowanie zostanie przygotowane w oparciu o analizę literatury ekonomicznej w tym zakresie i
badania własne.
Summary
Venture capital investors have involved their own savings (business angels) or trusted capitals
(venture capital funds) in projects of seed, start-up or early development stages with target to gain higher
returns than from other investments, according to a rule – higher risks, higher returns. A key problem is
an access to entrepreneurs’ comprehensive and viable information, which can considerably diminish risks
of incorrect investment decisions. A research on British market have shown that a main reason of
43
weaknesses of investment opportunities offered to business angels is a insufficient and unviable
information and unrealistic assumptions of business plans.
An aim of article is to indicate places and possibilities to achieve appropriate information necessary to
make investment decisions by venture capital investors, to reduce information asymmetry and moral
hazard risks on stage of access to information about investment opportunities, approach to due diligence
and a final evaluation of investment offers, and to indicate threats of incomplete, ill or even untruly
information.
Słowa kluczowe:
Venture capital, przedsiębiorcy, aniołowie biznesu, fundusze venture capital, decyzje inwestycyjne,
informacje, due dilligence
Agnieszka BudziewiczGuźlecka
26) Związki między strukturą gospodarki a rozwojem
telekomunikacji
dr,
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług
Katedra Ekonomiki i Organizacji Telekomunikacji
Streszczenie:
We wszystkich krajach rozwiniętych jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki jest
telekomunikacja. Przyczyną jest postępująca globalizacja i integracja procesów gospodarczych.
Postępujący rozwój telekomunikacji wprowadza dość istotne zmiany w wielu dziedzinach gospodarki.
Kraje oraz przedsiębiorstwa mające jak największe zdolności dostosowawcze osiągają olbrzymie
korzyści ekonomiczne oraz powoduje to ogólny wzrost gospodarczy.
Summary
Telecommunication is one of the fastest branch of economy in developed countries. The main reason
is progressive globalization and integration of economic process. Progressive development of
telecommunication brings essential changes in many fields of economics. Countries and companies
which have the most abilities to adjust, achieve huge economic benefits and economic growth’s effect.
Słowa kluczowe:
telekomunikacja, gospodarka
Jacek Buko
27) Przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu jako element
wspierania spójności społecznej
Dr nauk ekonomicznych Jacek Buko, pracownik Katedry Polityki
GospodarczejWydziału Zarządania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu
Szczecińskiego. Autor,bądź współautor ponad 100 krajowych i
zagranicznych publikacji naukowo-badawczych z zakresu polityki
gospodarczej łączności. Obecnie prowadzone badania naukowe
koncentrują się na zagadnieniach związanych z problematyką
pocztowych usług powszechnych, w tym w szczególności ich
finansowaniem oraz dystrybucją.
Streszczenie:
Rozważania niniejszego opracowania koncentrują się na zagadnieniach związanych ze społecznymi
aspektami braku powszechnego dostępu do podstawowych usług finansowych. Szczegółowo odniesiono się
do następujących grup zagadnień:
wykluczenia finansowego jako obszaru wykluczenia społecznego,
problematyki wykluczenia finansowego w Polsce,
przeciwdziałania wykluczeniu finansowemu w Unii Europejskiej,
przewidywanych, krajowych rozwiązań w badanym zakresie.
Summary
Considerations of the present elaboration concentrate on connected problems with social aspects of the
lack of the general access to basic financial services. In detail one bore upon following groups of problems:
the financial exclusion as the area of the social exclusion,
problemses of the financial exclusion in Poland,
counteractions to the financial exclusion in the European Union,
foreseeings solutionsin the examined range for Poland.
Słowa kluczowe:
wykluczenie finansowe, wykluczenie społeczne
44
Sławomir I. Bukowski
28) Currency board (izba walutowa) a stabilizacja kursu
złotego w europejskim mechanizmie kursowym II
prof. dr hab.
Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego
Wydział Ekonomiczny
Katedra Biznesu i Finansów Międzynarodowych
profesor nadzwyczajny na Wydziale Ekonomicznym Politechniki
Radomskiej im. Kazimierza Pułaskiego i kierownik Katedry Biznesu i
Finansów
Międzynarodowych.
Ukończył
Wydział
Ekonomiczny
Politechniki Świętokrzyskiej – Ośrodek w Radomiu (1979). Stopień
doktora nauk ekonomicznych uzyskał w 1986 r. na Wydziale Nauk
Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 2004 r. uzyskał stopień
doktora habilitowanego w zakresie ekonomii na Wydziale Ekonomii i
Stosunków Międzynarodowych Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Wykładał w Otto-von -Guericke Universität w Magdeburgu, w Niemczech
(2000, 2001), w Technological Educational Institution of Thessaloniki, w
Grecji (2002, 2005), w Karel de Grote Hoogeschool Antwerpen, w Belgii
(2005), w Universitá degli Studi di Perugia, we Włoszech (2005, 2006), w
Anglia Ruskin University, w Wielkiej Brytanii, Cambridge (2007).
Zainteresowania naukowe prof. Sławomira Bukowskiego koncentrują się
w obszarze ekonomii międzynarodowej, finansów międzynarodowych,
rynku finansowego oraz integracji europejskiej. Autor wielu publikacji m.in.
z zakresu unii monetarnej i finansów międzynarodowych.
Streszczenie:
Celem referatu jest zarysowanie problemu, który można sformułować następująco: Czy w przypadku
Polski jest możliwe wykorzystanie systemu currency board w celu stabilizacji kursu złotego przed
przystąpieniem do strefy euro, a jeśli tak, to jaki byłby prawdopodobny bilans korzyści i kosztów?
W referacie przedstawione zostaną zatem teoretyczne aspekty systemu currency board,
doświadczenia krajów w których ten system funkcjonuje oraz za i przeciw currency board w Polsce.
Jednym z warunków przystąpienia Polski do strefy euro jest stabilizacja kursu złotego w ramach
Europejskiego Mechanizmu Kursowego II (ERMII) w okresie dwóch lat. Wprowadzenie złotego do ERM II
oznacza powrót do stałego kursu walutowego, ale bez możliwości dewaluacji lub rewaluacji. Natomiast
stabilizacja kursu walutowego w ramach ERM II, w paśmie wahań +/- 15% prawdopodobnie będzie
wymagała interwencji walutowych. Spodziewane jest również utrzymanie się tendencji do aprecjacji
złotego m.in. w związku z oddziaływaniem efektu Samuelsona-Balassy. Ponadto, wielu ekonomistów
wskazuje na możliwość wystąpienia ataków spekulacyjnych na złotego. Na tym tle, powstaje problem, w
jaki sposób przygotować polską walutę i całą gospodarkę do pełnego członkostwa w strefie euro.
W literaturze rozważa się różne rozwiązania, a m.in. wprowadzenie kursu kierowanego płynnego lub
currency board (izba walutowa, urząd zarządu walutą) jeszcze przed wprowadzeniem złotego do ERM II.
Istnieje szereg różnych i sprzecznych opinii ekonomistów na temat przydatności systemu currency board
oraz jego zalet i wad w gospodarce kraju średniej wielkości, jakim jest Polska, zarówno w literaturze
zagranicznej (np. S. Hanke), jak również polskiej (np. K. Lutkowski, E. Pietrzak).
System currency board posiada od strony teoretycznej szereg zalet, ale również i wad. Jego
wprowadzenie oznacza rezygnację z polityki monetarnej. Sprawne funkcjonowanie tego systemu
wymaga również wysokiej elastyczności rynków (w tym rynku pracy) oraz dyscypliny fiskalnej
przejawiającej się w niskiej relacji deficytu budżetowego i długu publicznego do PKB. W systemie
currency board bowiem kurs walutowy nie jest amortyzatorem wstrząsów ekonomicznych. Dostosowania
odbywają się poprzez mechanizm cenowo-płacowy.
Interesujące są doświadczenia krajów, które wprowadziły system currency board (m.in. Estonia, Litwa,
Bułgaria). Analiza tych doświadczeń dostarcza wniosków, które są istotne przy rozważaniu możliwości
wykorzystania systemu currency board w Polsce dla stabilizacji złotego.
Summary
The aim of this paper is to outline the problem which can be formulated in the following way: Is it
possible for Poland to use the currency board principle in order to stabilize the Polish zloty exchange rate
before joining the Euro zone? If the answer is yes, what would the profit and loss account be like?
Thus, the paper will present theoretical aspects of the currency board principle, experiences of the
countries where this arrangement is functioning and the arguments for and against the currency board in
Poland.
One of the conditions of Poland’s joining the Euro zone is stabilization of the Polish zloty within the
European Rate Mechanism II (ERM II) in the period of 2 years. Introduction of the zloty into ERM II
45
means returning to a fixed exchange rate but without a possibility of devaluation or revaluation. What is
more, the exchange rate stabilization within ERM II, within the fluctuation band +/- 15%, will probably
require currency interventions. It is also expected that the zloty appreciation tendency will be maintained,
among others, due to the Balassa-Samuelson effect. Moreover, many economists point out that there is a
possibility the zloty will become susceptible to speculative attacks. In this context, the problem arises how
to prepare the Polish currency and the whole economy for the full Euro zone membership.
In literature different solutions are offered, among others, introduction of the controlled floating
exchange rate or currency board before the Polish zloty enters ERM II. Both foreign (e.g. S. Hanke) and
Polish (e.g. K. Lutkowski, E. Pietrzak) economists present numerous and frequently contradictory
opinions concerning usefulness of the currency board arrangement, and its benefits and shortcomings in
the economy of the medium-sized country like Poland.
From the theoretical point of view, the currency board system has a number of advantages, but also
disadvantages. Its implementation involves a renouncement of an independent monetary policy. Efficient
functioning of this principle requires high flexibility of markets (including labour market) and fiscal
discipline demonstrated by a low budget deficit and public debt to GDP ratio. This results from the fact
that in the currency board regime the exchange rate is no longer an economic shock absorber.
Adjustments are accomplished via the price-wage mechanism.
Experiences of the countries which implemented the currency board regime (among others, Estonia,
Lithuania, Bulgaria) are interesting. An analysis of their experiences provides conclusions which are
relevant while considering a possibility of using the currency board principle in Poland to stabilize the
Polish zloty.
Słowa kluczowe:
currency board, stabilizacja kursu złotego, aprecjacja i deprecjacja, ataki spekulacyjne, efekt Samuelsona
– Balassy, deficyt budżetowy, dług publiczny
Wojciech Cellary
29) Trzy wyzwania elektronicznej gospodarki opartej na
wiedzy: biznesowe, administracyjne, społeczne
Prof. zw. dr hab. inż.
kierownik Katedry Technologii Informacyjnych
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Informatyk, specjalizujący się aktualnie w problematyce elektronicznego
biznesu i społeczeństwa informacyjnego. W swojej karierze naukowej
pracował na dziewięciu uczelniach, trzech w kraju i sześciu za granicą.
Jest autorem 10 książek i ponad 100 artykułów naukowych. Kierował
licznymi projektami naukowymi i przemysłowymi zakończonymi
wdrożeniami na skalę międzynarodową. Był redaktorem naukowym
raportu „Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego”,
opracowanego pod auspicjami ONZ.
Streszczenie:
Jednym z najważniejszych wyzwań, przed którymi stoi współczesna Polska, jest transformacja do
społeczeństwa informacyjnego i elektronicznej gospodarki opartej na wiedzy. W tym artykule
zdefiniowano powyższe pojęcia, które są często używane intuicyjnie. Następnie przeanalizowano trzy
wyzwania: biznesowe, administracyjne i społeczne. W odniesieniu do wyzwania biznesowego wskazano
na konieczność budowy sieciowych organizacji wirtualnych jako szansy dla polskich przedsiębiorstw, w
szczególności małych i średnich generujących najwięcej miejsc pracy. Dzięki sieciowym organizacjom
wirtualnym polska gospodarka mogłaby znaleźć swoje miejsce na pan-europejskim rynku oraz rynkach
światowych. W odniesieniu do wyzwania administracyjnego wskazano na bardzo daleko idące
konsekwencje, jakie dla organizacji i funkcjonowania współczesnej administracji niesie rezygnacja z
tradycyjnego pojęcia „dokumentu” i zastąpienia go odpowiednim – podpisanym i zabezpieczonym –
zapisem w bazach danych. Wreszcie w odniesieniu do wyzwania społecznego pokazano, jakie znaczenie
dla dobrze wykształconego pokolenia polskiej młodzieży ma utworzenie rynku treści i usług cyfrowych, na
którym może ono świadczyć usługi oparte na wiedzy.
Summary
Among the most important challenges that Polish societies has to face is transformation to the
information society and the electronic, knowledge-based economy. In this paper the above concepts,
which are often used intuitively, are defined. Then, three challenges are analyzed: business,
administration and societal. With respect to the business challenge, network virtual organizations are
pointed out as a chance for Polish enterprises to effectively act on the pan-European market and wordwide markets. This chance is particularly important for small and medium size enterprises that generate
the most workplaces. With respect to the administration challenge, consequences are analyzed of
replacing the traditional concept of a “document” by a protected and electronically undersigned update of
46
a database. Finally, with respect to the societal challenge, importance of the development of a market of
digital content and services is presented. This market is particularly important for young generation of
Polish people, because on this market they may find qualified job providing knowledge-based digital
services.
Słowa kluczowe:
elektroniczna gospodarka, gospodarka oparta na wiedzy, elektroniczna administracja, społeczeństwo
informacyjne, technologie informacyjno-komunikacyjne, społeczne wykluczenie, sieciowe organizacje
wirtualne
Anna Chmielak
30) Rozwój trwały a dobrobyt
ekonomista, pracownik
Zakładu Międzynarodowych
Stosunków
Gospodarczych Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu w Białymstoku.
Dorobek naukowy obejmuje ponad 50 publikacji, w tym wydawnictwa
zwarte autorskie i redakcyjne oraz publikacje w językach obcych.
Rozprawa doktorska oraz habilitacyjna dotyczyły procesu rozwoju, jego
prawidłowości i instytucjonalnych uwarunkowań oraz konsekwencji w
zakresie jakości życia społeczeństwa.
Zainteresowania naukowe koncentrują się wokół determinant dobrobytu,
instytucjonalnych uwarunkowań rozwoju społeczno – gospodarczego,
prawidłowości rozwoju gospodarki światowej, współczesnych zagrożeń
globalnych,
warunków
upowszechniania
poczucia
dobrobytu,
sprawiedliwości społecznej i bezpieczeństwa.
Aktywność zawodowa, poza pracą dydaktyczną i naukową, obejmuje
działania na rzecz rozwoju regionu, udział w realizacji oraz kierowanie
projektami międzynarodowymi i finansowanymi ze środków Unii
Europejskiej,
pracę
w
charakterze
menedżera
kształcenia
podyplomowego (w tym kierowanie programem MBA), zajmowanie
stanowisk kierowniczych w strukturach uczelnianych.
Streszczenie:
Bogata literatura traktująca o rozwoju trwałym (lub zrównoważonym) nie daje odpowiedzi na pytanie –
jakie wartości są ważne dla społeczeństwa? Jakie są oczekiwania społeczeństwa? Czy można na
poziomie teorii wskazać determinanty dobrobytu ekonomicznego i społecznego? Czy rozwój trwały
wystarczy do realizacji oczekiwanej jakości życia? Jakie wartości, a nie wskaźniki ekonomiczne mają być
trwałe? W niniejszym tekście zawarta jest sugestia, że realizacja poczucia dobrobytu społecznego
oznacza podążanie różnymi drogami rozwoju gospodarczego, realizowanie wielu układów wartości i
dostarczanie społeczeństwu ważnych dóbr oraz usług, zarówno materialnych jak i niematerialnych.
Summary
Extensive literature on sustainable (or balanced) development does not provide an answer to the
question about the values important for the society. What are the society’s expectations? Is it possible, at
the theoretical level, to indicate the determinants of economic and social well-being? Is sustainable
development sufficient to achieve the expected quality of life? Which values, as opposed to economic
indicators, are to be sustainable? This paper argues that achieving the sense of social well-being means
following different paths of economic development, adopting diverse value systems and providing the
society with important goods and services, material or otherwise.
Słowa kluczowe:
rozwój gospodarczy, jakość życia, dobrobyt ekonomiczny i społeczny
47
Robert Ciborowski
31) Kierunki i zakres polityki innowacyjnej w warunkach
gospodarki globalnej
dr hab.
prof. UWB
Uniwersytet w Białymstoku
Wydział Ekonomii i Zarządzania
Zakład Systemów Ekonomicznych
Od początku drogi naukowej związany ze środowiskiem Uniwersytetu w
Białymstoku. Stażysta University of Sussex, Science Policy Research Unit
(SPRU), Brighton (Anglia) – uczestnik seminarium prof. K.Pavitta.
Członek: PTE, TEP, EASST.
Wykładowca uczelni białostockich oraz gościnnie w Polsce i zagranicą
(m.in. Ghent, Verona, Budapeszt).
Uczestnik jako ekspert i zarządzający w szeregu projektach badawczych
o charakterze regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Autor ponad
60 publikacji krajowych i zagranicznych z zakresu teorii ekonomii,
ekonomiki innowacji i transferu technologii.
Streszczenie:
W referacie zaprezentowane zostaną różne aspekty charakteryzujące proces rozwoju innowacyjności
polskiej gospodarki w warunkach dostosowywania się do mechanizmów gospodarki globalnej i „learning
economy”.
Sytuacja gospodarcza Polski nie pozwala na utrzymywanie zdolności badawczych zaplecza
naukowego i jego wykorzystania w procesie innowacyjnym. Wynika to z poziomu innowacyjności,
wydatków na B+R oraz efektywności procesów wytwórczych. Istnieje zatem potrzeba wykorzystania
instrumentów polityki innowacyjnej dla zwiększenia nakładów finansowych na projekty nowatorskie oraz
badania eksperymentalne, co w dłuższym okresie przełoży się na wyższą efektywność mierzoną liczbą
wdrożeń oraz większymi możliwościami rozwoju potencjału wytwórczego.
Polityka innowacyjna powinna zmienić swój charakter przez uwzględnienie szeregu uwarunkowań
międzynarodowych, a także stać się priorytetowa dla zdynamizowania rozwoju gospodarczego i
stworzenia warunków wykorzystania efektów globalizacji technicznej. Procesy globalizacyjne zwiększą
dostęp do nowych technologii, ale wymaga to coraz większego zakresu otwartości. W Polsce musza się
pojawić nowe mechanizmy oddziaływania na innowacje oparte na zmianach w polityce ekonomicznej
obejmujące nowe rozwiązania strukturalne i instytucjonalne (systemy innowacyjne).
Z punktu widzenia wyższej innowacyjności najistotniejszym wydaje się wzrost potencjału
innowacyjnego, zarówno w sferze finansowania, jak i wdrażania nowych rozwiązań oraz poprawa
zdolności konkurencyjnej, rozumianej jako zdolności do zapewnienia rozwoju w warunkach gospodarki
otwartej. Potencjał innowacyjny Polski jest zbyt niski, aby zagwarantować wzrost konkurencyjności
technicznej, dlatego szansą jej zwiększenia jest stworzenie sprawnych kanałów transferu techniki i
adaptacji innowacji z zagranicy. Możliwości realizacji tego procesu należy rozpatrywać zarówno przez
pryzmat funkcjonowania systemu wewnętrznego gospodarki, równowagi zewnętrznej, jak i długofalowych
kierunków jej rozwoju. Efektem wyższej innowacyjności powinna być wyższa zdolność i lepsza pozycja
konkurencyjna gospodarki polskiej oraz stworzenie warunków gospodarczego współistnienia w ramach
struktur gospodarki światowej.
Celem referatu jest odpowiedź na pytania:
czy poziom innowacyjności gwarantuje wyższą dynamikę rozwoju gospodarczego w warunkach
globalizacji?
czy istnieją instytucjonalne możliwości wsparcia tego procesu?
jaki jest poziom sprawności kanałów i przebiegu transferu techniki?
Odpowiedź na powyższe pytania dotyczyć będzie przypadku gospodarki polskiej i porównania
prezentowanych działań do krajów UE.
48
Janusz Cichoń,
Szczepan Figiel
32) Konkurencyjność polskiej gospodarki a rozwój klastrów
Janusz Cichoń jest doktorem nauk ekonomicznych (Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie).
Od 1985 roku pracuje na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w
Olsztynie, na Wydziale Nauk Ekonomicznych, wykłada również w Wyższej
Szkole Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie. Autor oraz współautor
ponad 50 artykułów i opracowań naukowych dotyczących ekonomiki
rolnictwa, demografii, rozwoju lokalnego i regionalnego.
Prezydent Olsztyna w latach 1998-2001, członek Zarządu Województwa
Warmińsko-Mazurskiego w latach 2002-2006. Prezes Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego w Olsztynie. Poseł na Sejm RP VI kadencji.
Szczepan Figiel jest profesorem Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
na Wydziale Nauk Ekonomicznych. W latach 1990-91 był stypendystą
Leverhulme Trust Fellowship na Uniwersytecie Reading w Anglii. W roku
1997 przebywał jako „visiting professor” na Uniwersytecie Minnesota w
USA. W 2003 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk
ekonomicznych w Szkole Głównej Handlowej. Obszary jego
zainteresowań naukowo-badawczych i dydaktycznych to: analiza rynku,
ekonomia
menedżerska,
efektywność
rynków,
mikroekonomia
konkurencyjności i agrobiznes. Autor ponad 100 publikacji i opracowań
naukowych. Obecnie jest kierownikiem Katedry Analizy Rynku i
Marketingu oraz dyrektorem Międzynarodowego Centrum Biznesu i
Administracji Publicznej.
Streszczenie:
O dobrobycie ekonomicznym kraju decyduje konkurencyjność jego gospodarki, zależna od wielu
powiązanych czynników o charakterze ilościowym i jakościowym. Konkurencyjność – niezależnie od
różnic w jej definiowaniu – uznawana jest na ogół za kategorię relatywną, co oznacza, że jej ocena ma
charakter porównawczy. Przedmiotem porównań jest występowanie czynników uznawanych za
przesłanki konkurencyjności oraz stopień nasilenia symptomów świadczących o tejże konkurencyjności.
Wyniki badań dotyczących gospodarek różnych krajów wskazują, że w ujęciu dynamicznym zasadnicze i
rosnące znaczenie ma polityka gospodarcza i społeczna oraz system regulacji instytucjonalnych w
gospodarce.
Pozycję Polski w światowych rankingach konkurencyjności trudno uznać za zadowalającą. Według
najnowszego Raportu o Indeksie Globalnej Konkurencyjności (Global Competitiveness Index Report)
2006-07, Polska to najmniej konkurencyjna gospodarka w gronie krajów UE-25. Zajmuje w tym rankingu
48 miejsce w świecie, lokując się tuż za Grecją (47) oraz dość za daleko za Estonią (25), Czechami (29) i
Słowenią (33) przodującymi w Europie Centralnej i Wschodniej. Główna słabość wynika z niskiej jakości i
sprawności instytucji, co dało Polsce zaledwie 73 lokatę, najgorszą spośród 9 grup czynników, tzw.
filarów, determinujących poziom produktywności i konkurencyjności. Ocena ta koresponduje z wynikami
obszernego studium nt. „Klastry w nowych krajach członkowskich UE-10” autorstwa Ketelsa i Solvella
(2006) wskazujących jednoznacznie, że Polska pozostaje w tyle biorąc pod uwagę występowanie i siłę
klasterów biznesowych, uznawanych coraz powszechniej za główną siłę sprawczą rozwoju
gospodarczego.
Przyjmując za podstawę analizy dane i ustalenia zawarte w ww. źródłach podjęto próbę określenia
związku między różnymi elementami składającymi się na zagregowaną ocenę konkurencyjności polskiej
gospodarki w rankingach międzynarodowych, a powszechnością występowania i stopniem rozwoju
klastrów biznesowych. Celem przeprowadzonej analizy była również identyfikacja głównych ograniczeń
ich powstawania i rozwoju. Szczególną uwagę zwrócono na jakość otoczenia instytucjonalnego.
Sformułowano hipotezę, że główną determinantą powodzenia w procesie tworzenia i rozwoju klastrów
jest poziom kapitału społecznego zakumulowanego w określonym otoczeniu biznesowym.
Summary
Economic welfare of a country is determined by competitiveness of its economy dependent on lots of
interconnected factors of quantitative and qualitative nature. Competitiveness – irrespective of differences
in defining it – in general is considered as a relative category, what means that their assessment has a
comparative character. The subject for comparisons is existence of factors considered as determinants of
competitiveness and degree of intensity of symptoms manifesting that competitiveness. Results of
research regarding economies in various countries indicate, that taking a dynamic approach, economic
and social policies as well as a system institutional regulations are of key and increasing importance.
Poland’s position in the world competitiveness rankings is hard to be considered as a satisfactory one.
According to the Global Competitiveness Index Report, 2006-07, Poland is the least competitive economy
49
th
in the group of EU-25 countries. It occupies 48 place right behind Greece and well behind Estonia (25),
Czech Republic (29) and Slovenia (33) being the leaders in Central and Eastern Europe. The main
rd
weakness stems from the low quality and effectiveness of institutions, what gave Poland only 73
position, the worst among the 9 groups of factors, so-called pillars determining the level of productivity
and competitiveness. This assessment corresponds with results of a very comprehensive study by Ketels
i Solvell (2006) who clearly pointed out that Poland is lagging behind in terms of occurrence and strength
of business clusters, considered more and more commonly as a main driving force of the economic
development.
Taking as basis for analysis the data and findings included in the above mentioned sources an attempt
of identifying a connectedness between various elements consisting of the aggregated assessment of
competitiveness of Polish economy in the international rankings, and widespread occurrence and extent
of development of business clusters. The aim of the conducted analysis was also identification of
constraints of their formation and development. A special attention was paid to the quality of the business
environment. A hypothesis was formulated that the main determinant of the process of successful
clusters formation and development is the level of social capital accumulated in a particular business
environment.
Słowa kluczowe:
konkurencyjność gospodarki, klastry, kapitał społeczny
Andrzej Czyżewski,
Piotr Kułyk
33) Makroekonomiczne uwarunkowania budżetowego
wsparcia rolnictwa w Unii Europejskiej i USA. Wnioski dla
Polski
Prof. zw dr hab.
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu,
Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej
Członek Komitetu Ekonomiki Rolnictwa PAN, Komitetu Nauk
Ekonomicznych PAN, Rady Naukowej IERiGŻ PIB, ekspert sejmowej i
senackiej Komisji Rolnictwa Autor i współautor około 450 publikacji
naukowych. Do najważniejszych należą: Miasta Wielkopolskie …, 1976,
Ekonomiczno-demograficzne podstawy urbanizacji wsi w Polsce, 1983,
Gospodarka żywnościowa w Polsce i regionie, 1992, Rozwój rolnictwa i
agrobiznesu w skali krajowej i lokalnej, 1995, Transformacja państwowego
sektora rolnego w Wielkopolsce na tle sytuacji ogólnej, 2001, Mechanizm
wymiany rolno-żywnościowej Polski z krajami UE, 2003, Rolnictwo Unii
Europejskiej i Polski. Studium porównawcze struktur wytwórczych i
regulatorów rynków rolnych, 2004 (nagroda PTE im.E.Lipińskiego),
Ekonomiczne uwarunkowania wykorzystania rynkowych narzędzi
stabilizacji cen i zarządzania ryzykiem w rolnictwie, 2006, Uniwersalia
polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Ujęcie makro i mikroekonomiczne,
2007.
dr inż.,
Uniwersytet Zielonogórski
Katedra Zarządzania Potencjałem Społecznym Organizacji
Autor i współautor 40 publikacji naukowych z zakresu polityki
gospodarczej i rolnictwa, w tym: Koncepcje systemu wsparcia rolnictwa w
UE w świetle opcji polityki gospodarczej, 2007, Polityka fiskalna jako
determinant procesu transformacji rolnictwa w Polsce w latach 1990-2001,
2003, Procesy dostosowawcze w wymianie towarami rolno-spożywczymi
w latach 1990-2004, 2006, Przekształcenia przemysłu spożywczego w
Polsce w procesie dostosowań do integracji z Unią Europejską, 2004.
Streszczenie:
W opracowaniu przedstawiono wpływ czynników makroekonomicznych na kształtowanie systemu
wsparcia i rozwoju rolnictwa rolnych w Stanach Zjednoczonych i piętnastu krajach Unii Europejskiej.
Zwrócono uwagę na przemienność opcji monetarnej i fiskalnej w polityce gospodarczej. Przeprowadzona
analiza porównawcza pozwoliła wyróżnić osobliwości i uniwersalia w polityce rolnej USA i UE. W obu
przypadkach istotną rolę odgrywają transfery budżetowe, które w odniesieniu do USA uległy niewielkiemu
wzmocnieniu w badanym okresie. Ważne znaczenie miało także oddziaływanie na poprawę
konkurencyjności cenowej produktów rolno-spożywczych. Problemem pozostaje oddziaływanie na
stabilność nożyc cenowych dla zapewnienia korzystnego parytetu dochodów rolniczych i gospodarstw w
USA i UE. W tym zakresie obserwowano odmienne dostosowania. W zakończeniu zaprezentowano
wnioski dla Polski.
50
Summary
This paper presents an influence of macroeconomic factors on creating agricultural support regime
and development of farms in the United States of America and fifteen countries of the European Union.
Attention was paid to the changes of options of monetary and fiscal policies. The comparative analysis
made it possible to distingue peculiarities and universal principles in the two economics areas. We used
the model of pendulum, which allowed us to define the character of economic policy. The support regime
was based on budget retransfers. These retransfers increased in the USA. The improvement of prices
had an important role for competition of agri-food products. The major issue is the matter of stabilization
of price scissors in income of agriculture. In this field we have observed different adjustments of the farm
and agricultural incomes. Finally we presented conclusions for Poland.
Słowa kluczowe:
agriculture support policy, macroeconomic determinants, interventionism
Bazyli Czyżewski
34) Instytucjonalne uwarunkowania rozwoju rolnictwa w
Polsce w świetle teorii nowego instytucjonalizmu
dr,
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej
adiunkt
Streszczenie:
Interwencjonizm w rolnictwie znajduje teoretyczne uzasadnienie na bazie neo-instytucjonalnej
ekonomii (NIE), która jest w pewnym stopniu alternatywą dla ekonomii głównego nurtu. W tym podejściu
powiązania kontraktowe w sektorze rolnym mogą tworzyć instytucjonalny mechanizm retrnasferu
dochodów do rolnictwa komplementarny względem interwencji państwowej, pod warunkiem, że będą
obniżać koszty transakcyjne wymiany. Teoria kosztów transakcyjnych powstała z myślą o przemyśle i nie
uwzględnia specyfiki czynnika ziemi. Autor stawia hipotezę, że w rolnictwie tworzenie struktur
hierarchicznych (zintegrowanych) jest opłacalne już przy relatywnie mniejszym stopniu wyspecjalizowania
aktywów niż w innych sektorach, a wzrost dochodów producentów rolnych może wynikać z obniżenia
kosztów transakcyjnych w przemyśle rolno-spożywczym. W związku z powyższym instytucjonalne kanały
retransferu dochodów do rolnictwa mogą skutecznie funkcjonować w Polsce, determinując rozwój tego
sektora. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę teoretycznej i empirycznej analizy powyższego
mechanizmu.
Summary:
A theoretical explanation of agrarian interventionism basing on the neo-institutional economics
methodology (NIE) is an alternative approach to the main stream of economics. In this attitude contractual
arrangements in agri-food sector can be an institutional mechanism of incomes retransfer complementary
with state intervention - providing they are effective in terms of transaction costs. Transaction costs theory
was built for the sake of industry and it doesn’t consider specificity of land factor. Author formulates a
hypothesis that hierarchical (integrated) governance structures in agri-food sector are profitable assuming
lower assets specificity level than in other sectors and a potential rise of producers’ incomes results from
lowering of transaction costs in food processing industry. Thus an institutional channels of incomes
transfer from food processing industry to agriculture may run in Poland determining development of those
sector. The article is an attempt at investigating above mentioned mechanism from theoretical and
empirical side.
Słowa kluczowe:
instytucje, rolnictwo, ekonomia instytucjonalna, koszty transakcyjne
Wiesław Danielak
35) Konkurencyjność i jej podsystemy jako akceleratory
rozwoju małych i średnich (MŚP)
dr,
Uniwersytet Zielonogórski
Wydział Ekonomii i Zarządzania
Zakład Zarządzania Strategicznego
adiunkt
Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Zielonej Górze
Laureat III Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej. Członek Zarządu PTE
Oddział w Zielonej Górze. Specjalizuje się w problematyce zastosowań
metod analizy strategicznej w procesie identyfikacji uwarunkowań rozwoju
małych i średnich przedsiębiorstw.
51
Streszczenie:
Zmienność warunków funkcjonowania przedsiębiorstw powoduje, iż ich konkurencyjność staje
ważnym wątkiem badawczym. Czynniki mające istotny wpływ na poziom konkurencyjności ulegają
zmianom adekwatnie do zachodzących procesów w otoczeniu. Przedsiębiorstwa umiejętnie dostosowują
swoje strategie rozwoju do zachodzących zmian przy wykorzystaniu potencjału konkurencyjnego, który
stanowi o przewadze konkurencyjnej, która bazując na odpowiednich instrumentach przesądza o pozycji
konkurencyjnej. W artykule zaprezentowano wyniki badań ankietowych dotyczące determinant
konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw zlokalizowanych w województwie lubuskim.
Summary
Currently, under the influence of globalization process, competitiveness is one of the main research
issues. In the periods of revaluation and changes in the sources of competitive advantage, the choice of
appropriate strategy becomes the framework for the initiation of survival and development processes in
variable environment. The companies in their elaborated development strategies search for conductive
solutions to gain lasting competitive advantage, based on more effective utilization of their own
possibilities and adjustment to changing social and economical conditions. In the article one presented
findings inquiry. One showed main competitive advantage of small and medium enterprises in the
province lubuski.
Słowa kluczowe:
konkurencyjność, determinanty rozwoju, narzędzia konkurowania, przewaga konkurencyjna
Paweł Dec
36) Dylematy weryfikacji i wyboru modelu predykcji
bankructwa przedsiębiorstw
Doktorant, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoła Główna Handlowa
w Warszawie
Zainteresowania badawcze: modele prognozowania upadłości
i strategiczne systemy wczesnego ostrzegania przedsiębiorstwa,
statystyka upadłości firm.
Streszczenie:
Referat dotyczy modeli predykcji upadłości podmiotów gospodarczych. Autor przedstawia syntetyczną
genezę i rozwój badań nad tego typu narzędziami zarówno na świecie, jak i w Polsce. Główną część
referatu stanowią wyniki przeprowadzonych przez autora badań empirycznych trafności najczęściej
wymienianych w literaturze przedmiotu polskich modeli prognozowania bankructwa przedsiębiorstw.
Weryfikacji poddano 30 modeli predykcji upadłości na grupie spółek notowanych na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie. W skład próby badawczej weszły spółki wycofane z obrotu giełdowego z
powodu upadłości oraz spółki niezagrożone bankructwem o stabilnej kondycji ekonomiczno-finansowej.
Autor referatu dokonał ponadto rankingu trafności prognozowania upadłości weryfikowanych modeli
predykcji w ujęciu rocznym, dwuletnim i trzyletnim.
Przemysław
Deszczyński
37) Uwarunkowania rozwoju gospodarczego krajów
rozwijających – wnioski dla Polski i państw Zachodu
Dr hab.
prof. nadzw. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu
Wydział Ekonomii
w latach 2002-2005 prodziekan Wydziału Ekonomii AEP, dwukrotny
stypendysta Fundacji im. Friedricha Eberta, autor lub współautor 18
książek oraz kilkudziesięciu innych publikacji dotyczących
międzynarodowych stosunków gospodarczych i politycznych
Streszczenie:
W referacie położono główny nacisk na zdiagnozowanie dotychczasowych doświadczeń rozwoju
gospodarczego krajów rozwijających się, jako uczestników międzynarodowych stosunków gospodarczych
i wyciągnięcie wniosków na przyszłość co do przewagi szans lub też zagrożeń, w kontekście
postępującej globalizacji. Autor reprezentuje stanowisko, że wspólnym mianownikiem dotychczasowych
niepowodzeń jest niedocenianie kulturowych, instytucjonalnych i społecznych uwarunkowań tych państw,
odmiennych od cywilizacji opartych na europejskich wartościach, które mają swoje odzwierciedlenie w
występujących w krajach rozwijających się dualizmach: gospodarczym, politycznym i społecznym.
Summary
In the paper the main stress was put on diagnosis of experience of economic development of
developing countries as actors of international economic relations and drawing conclusions for the future
52
as to the domination of opportunities or threats, in the context of progressing globalisation. The author
represents the opinion that a common denominator of the failures is underestimation of cultural,
institutional and social conditions of the countries, differing from the civilizations based on European
values which are reflected in dualisms occurring in developing countries: economic, political and social.
Słowa kluczowe:
Kraje rozwijające się, wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania ich rozwoju gospodarczego, dualizmy gospodarczy, polityczny, społeczny, procesy uniemożliwiające wyrwanie krajów rozwijających się z
niedorozwoju gospodarczego
Ryszard Stanisław
Domański
38) Europejskie standardy kształcenia na poziomie
licencjackim i magisterskim
prof. dr hab.
profesor Szkoły Głównej Handlowej,
Katedra Polityki Pieniężnej
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN,
Zakład Gospodarki Światowej
Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy”, 1990, 1993, (Nagroda I Oddziału
Nauk Społecznych PAN im Fr Skarbka), Endogenizacja Kaleckiego
formuły wzrostu.2001, Polityka stopy procentowej a kapitał ludzki i rynek
pracy. 2002
W latach 1999-2002 członek Rady Nadzorczej KGHM Polska Miedź S.A. i
Telewizji Familijnej S.A.. Twórca i Rektor w latach 1995-2007 Wyższej
Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych im Fr Skarbka w
Warszawie oraz założyciel Zachodniej Wyższej Szkoły Handlu i Finansów
Międzynarodowych im Jana Pawła II w Zielonej Górze.
W latach 1990-1991 doradca w Polskim Banku Rozwoju i Banku
Własności Pracowniczej.
Ekspert Sejmowej „Komisji Bankowej” VI 2006- VII 2007.
Staże i pobyty naukowe: Erasmus University Rotterdam 1987/88,
Holandia, The Chicago University, 1991/92, 2006, USA, Cambridge
University 1995, 1996, Durham University 1994, Anglia, Xavier Institute of
th
Management Bhubeneswar, 2007 Orisa, Indie, 6 October University,
2004, 2005, 2006, Kair, Egipt., Cadi Ayyad University, 2005, Marakesh,
Maroko.
b. Rektor Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych w
Warszawie
Streszczenie:
W referacie głosi się tezę o istnieniu nieformalnych międzynarodowych standardów kształcenia
ekonomicznego i biznesowego na wyróżnianych I (licencjacki), II (magisterski) i III (doktorski) poziomie
studiów. Prostą miarą realizacji tych standardów jest wykorzystywanie podręczników odpowiednio
poziomu „średniego” i „zaawansowanego” uznawanych za takie w międzynarodowym środowisku
akademickim. W Polsce, poza nielicznymi wyjątkami, standardy te nie są przestrzegane i nie są
realizowane, albowiem w kształceniu na poziomie magisterskim traktuje się jako wystarczające
podręczniki poziomu średniego a często i odstawowego) i w tym sensie choć nadaje się tytuł magistra to
merytorycznie odpowiada on na ogół tytułowi licencjata według międzynarodowych poziomów
kształcenia. Ciała regulujące i nadzorujące funkcjonowanie wyższego szkolnictwa ekonomicznego i
biznesowego w Polsce nie spełniają roli stymulującej postęp poziomu kształcenia, a często są przyczyną
jego hamowania i pozostawania uczelni polskich na „niższych orbitach” kształcenia. Dodatkowo
negatywną rolę odgrywa ingerencja UOKiK na rynku edukacyjnym. Opracowywane przez MNiSzW
standardy minimów programowych nie obejmują niektórych przedmiotów wchodzących do kanonu
kształcenia ekonomicznego i biznesowego na świecie a dyktowane bywają interesami i podażą kadry a
nie potrzebami kształcenia absolwentów na odpowiednim poziomie i zakresie merytorycznym.
Naprawy sytuacji upatruje się w rozszerzeniu konkurencji na rynku edukacyjnym i zniesieniu wzoru
dyplomu państwowego na rzecz indywidualnych worów poszczególnych uczelni przy utrzymaniu nadzoru
Ministerstwa i systemu rozbudowanych akredytacji bardziej zróżnicowanych programów kształcenia.
53
Anna Drab-Kurowska
39) Procesy liberalizacji rynku usług pocztowych w Polsce przyczyny i skutki
dr,
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług
Doktorem nauk ekonomicznych w specjalności ekonomika informacji i
strategie marketingowe. Pracę naukowo-dydaktyczną rozpoczęła 1
pażdziernika 2001 roku jako asystent w Katedrze Polityki Gospodarczej
Łączności na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu
Szczecińskiego. Zainteresowania naukowe problematyką zagadnień
pocztowych znalazły wyraz w temacie rozprawy doktorskiej pt. Handel
internetowy jako obszar dywersyfikacji działalności krajowego operatora
pocztowego, którą obroniła w lutym 2005 roku. Jest autorką
kilkudziesięciu artykułów i referatów naukowych.
Streszczenie:
W artykule przedstawia przyczyny procesów liberalizacji rynku usług pocztowych. Omówiono
regulacje prawne. W artykule zaprezentowano skutki liberalizacji tego rynku, zarówno dla operatora
pocztowego, społeczeństwa, jak i całej gospodarki.
Summary
This article presents reasons of liberalisation process on postal market. It also discussed postal
legislation and results of liberalization for postal operator, society and economy.
Słowa kluczowe:
liberalizacja, rynek pocztowy, polityka gospodarcza
Małgorzata Dziembała
40) Znaczenie programów współfinansowanych ze środków
wspólnotowych funduszy strukturalnych dla rozwoju
gospodarki województwa śląskiego
Małgorzata Dziembała – adiunkt w Katedrze Międzynarodowych
Stosunków
Ekonomicznych
na
Wydziale
Ekonomii
Akademii
Ekonomicznej w Katowicach.
Zainteresowania badawcze: europejska integracja gospodarcza, polityka
regionalna Unii Europejskiej, konkurencyjność regionów.
Streszczenie:
Regiony Polski, w tym województwo śląskie, korzystały na wspieranie ich rozwoju ze Wspólnotowej
pomocy finansowej jeszcze w okresie przedakcesyjnym. Po akcesji Polski do Unii Europejskiej zostały
skierowane środki finansowe z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, które powinny wspomóc
wciąż dokonujące się przemiany społeczno-gospodarcze w regionach naszego kraju, a zarazem
przyczynić się do zmniejszenia dystansu dzielącego te regiony od innych regionów europejskich.
Zewnętrzna, w tym zagraniczna, pomoc finansowa w województwie śląskim, ukierunkowana na
przedsięwzięcia na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, powinna również wspierać rozwój tych
czynników, które przyczynią się do tworzenia regionu nowoczesnego – regionu innowacyjnego.
W artykule wskazano na przemiany społeczno-gospodarcze w województwie śląskim w latach 19952005 na tle innych województw Polski. Omówiono także główne programy współfinansowane ze środków
pomocy przedakcesyjnej, jak również wskazano na fundusze strukturalne, z których korzystają różne
podmioty w warunkach członkostwa w UE w tym regionie. Przedstawiono bariery w absorpcji środków z
funduszy UE, na jakie natrafiają jednostki samorządu terytorialnego województwa śląskiego.
Summary
Regions of Poland, including Silesia Province, took advantage of financial support aimed at
development and provided by the Community even in the pre-accession period. After the accession of
Poland to the European Union, the means from structural and Cohesion Fund were directed there and
they were supposed to support social and economic changes occurring in regions of Poland, and at the
same time to contribute to shortening the distance between the said regions and other European regions.
External, including foreign, financial aid in Silesia Province was directed at ventures for social and
economic development, and it shall also support the development of such factors which will contribute to
creation of modern, innovative region.
The article indicates social and economic changes in the economy of the Silesia Province between
1995-2005 as compared with other provinces in Poland. Main programs co-financed from pre-accession
funds are discussed here as well as structural funds used by various subjects in the conditions of
membership in the EU in the said region. Absorption barriers concerning EU funds and faced by units of
54
local self-government of the Silesia Province, are also presented in this article.
Słowa kluczowe:
polityka regionalna, fundusze strukturalne, regiony
Bogusław Fiedor
41 ) Nowa Ekonomia Instytucjonalna vs. ekonomia głównego
nurtu a proces transformacji od gospodarki centralnie
sterowanej do rynkowej
prof. zw. dr hab. Fiedor Bogusław - profesor Akademii Ekonomicznej
we Wrocławiu,
rektor Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu i dyrektor Instytutu Ekonomii;
Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Członek
Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej do spraw Tytułu Naukowego i Stopni
Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów, Wiceprzewodniczący Rady
Naukowej Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN, Wiceprzewodniczący Rady
Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego;
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: polityka makroekonomiczna, historia myśli
ekonomicznej, mikroekonomia, ekonomia środowiska
Streszczenie:
Ekonomia neoklasyczna, a w jej ramach neoklasyczna analiza porównawcza systemów
gospodarczych, okazała się niezdolna zarówno do analizy procesów ekonomicznych w gospodarce
realnego socjalizmu, jak i analizy jej upadku oraz transformacji w kierunku gospodarki rynkowej. Wiązać
to należy w szczególności z „deficytem instytucjonalnym” ekonomii neoklasycznej, z traktowaniem
instytucji – zarówno nieformalnych, jak formalnych – jako czarnej skrzynki w analizie rozwoju społeczno
– gospodarczego.
Nowa Ekonomia Instytucjonalna jest traktowana w artykule jako reakcja na powyższy deficyt, jako
próba analizy instytucji w oparciu o kryterium racjonalności ekonomicznej i założenia metodologicznego
instytucjonalizmu. Jest ona również ujmowana jako analiza w kategoriach racjonalności ekonomicznej
różnych systemów społeczno – politycznych. W ujęciu, autora tak rozumiana Nowa Ekonomia
Instytucjonalna staje się częścią szeroko rozumianej ekonomii neoklasycznej, będącej z kolei
podstawową częścią współczesnej ekonomii głównego nurtu .
W oparciu o kategorie i twierdzenia teorii kosztów transakcyjnych, a także Nowej Ekonomii
Politycznej i Nowej Historii Gospodarczej (będących częściami składowymi szeroko rozumianej NEI),
Autor formułuje uogólnienia teoretyczne dotyczące przebiegu procesu transformacji do gospodarki
rynkowej w krajach postsocjalistycznych. Stara się dowieść, że o ile TKS/TPW dobrze uzasadniają
nieuchronność upadku gospodarek realnego socjalizmu, to Nowa Ekonomia Polityczna dostarcza
narzędzi, które pozwalają relatywnie trafnie opisać przebieg tego procesu i niezbędną sekwencję
działań reformatorskich.
Summary
Neoclassical economics, and neoclassical comparative analysis of various socio-economic systems
(to be also named neoclassical comparative studies) turned out to be unable to in-depth analyze
economic processes of the so called real socialism. It was also incapable of predicting their collapse
and subsequent transition toward a market economy. It should be, first of all, linked to the “institutional
deficit” of neoclassical economics, with regarding institutions – both formal and informal - as a “black
box” in the research on socio-economic development.
New Institutional Economics (NEI) is considered in this paper a reaction on the above mentioned
deficit, and, simultaneously, an attempt at the analysis of institutions in terms of economic rationality and
within assumptions of methodological individualism. In the author’s approach, this way understood NEI
becomes a part of broadly understood neoclassical economics, being in turn main component of
contemporary mainstream economics.
Basing on categories and propositions of transaction costs theory (TCT) and property rights theory,
as well as New Political Economy (NPE) and New Economic History (all of them being considered parts
of NEI), the author formulates some theoretical generalizations concerning the course of transition from
centrally planned to a market economy in postsocialist countries. He tries to prove, among other things,
that since the TCT and PRT were able to convincingly explain the inevitability of collapse of economies
of real socialism, it is just the NEP which provides us with analytical tools that are useful from the point
of view explaining the course of transition process and the sequence of necessary reforming steps.
55
Kazimierz Fiedorowicz,
Jacek Fiedorowicz
42) Rozwój regionalny a innowacyjność małych i średnich
przedsiębiorstw
Politechnika Częstochowska,
Wydział Zarządzania
Politechnika Częstochowska,
Wydział Zarządzania
Streszczenie:
Na zmiany strukturalne w gospodarce narodowej wpływają wdrażane innowacje. Towarzyszy temu
rosnący udział sektora usług w gospodarce. Jednocześnie narasta znaczenie sektora małych i średnich
przedsiębiorstw (MSP). Podmioty tego sektora stanowią obecnie ponad 99% wszystkich przedsiębiorstw
w gospodarce narodowej. Wytwarzają połowę PKB. Są one konkurencyjne, ze względu na swą ofertę
produktową, z sektorem dużych przedsiębiorstw (DP). Konkurencyjność obu sektorów zależy od wdrożeń
innowacji. Dlatego też sektor MSP posiada istotne znaczenie dla wzrostu gospodarczego, zarówno w
skali gospodarki narodowej, jak i w skali regionalnej. Temat opracowania dotyczy województwa
Śląskiego. W tym województwie znajduje się znaczny, w porównaniu z innymi województwami, sektor
DP. Jednocześnie występuje tu bardzo aktywny sektor MSP. Jego znaczenie w rozwoju województwa
narasta. Następuje to dzięki wdrażanym innowacjom.
Opracowanie składa się z czterech części. W pierwszej części omówiono cechy innowacyjności w
sektorze MSP. Cechy te polegają na tym, że sektor ten nie wytwarza innowacji a jedynie je wdraża.
Wdrażanie innowacji przez sektor MSP zwiększa produktywność pracy. Tym samym poprawia jego
konkurencyjność. W drugiej części scharakteryzowano miejsce sektora MSP w gospodarce województwa
Śląskiego. Udział tego sektora w gospodarce województwa rośnie szybciej niż w kraju. Również
województwo te zajmuje czołowe miejsce w kraju pod względem innowacyjności sektora MSP. W trzeciej
części opisano sposoby poprawy innowacyjności sektora MSP w województwie Śląskim. Poprawa ta
następuje poprzez oddziaływania bezpośrednie i pośrednie na sektor MSP a także poprzez działania
własne tego sektora. W czwartej części przedstawiono rolę środków unijnych we wdrażaniu
innowacyjności w sektorze MSP województwa Śląskiego, Odbywa się to w pięciu obszarach
odnoszących się do sposobu wykorzystywania tych środków. We wnioskach końcowych stwierdzono, że
szybszy rozwój województwa Śląskiego zależy od tego, w jakim stopniu zostaną wdrożone innowacje w
sektorze MSP. Wdrażanie innowacji w tym sektorze odbywa się poprzez różne sposoby oddziaływania.
Summary
Regional development and innovativeness of small and mid-sized business
Structural changes in national economy are greatly influenced by innovations. The process is
accompanied by growing contribution of service sector and increasing importance of small and mid-sized
business (SMB). Units of this sector account for over 90% of all entities in national economy. They
generate half of the GNP. Due to their product offer they are competitive with large scale business sector.
Competitiveness of both sectors depends on application of innovative solutions. Therefore SMB sector
has vital importance for the economic growth on national and regional scale. The subject of this paper
refers to the Silesian voivodeship – home of many large companies (LC) and a very active SMB sector
with growing importance for the development of Silesian voivodeship due to applied innovations.
This paper consists of 4 parts. The first one discusses the features of innovativeness in SMB; the main
characteristics being that this sector does not produce innovations, but only applies them. Applying
innovations by SMB increases labour productivity and therefore improves competitiveness. The second
part of this paper explains the place of the SMB sector in the economy of Silesian voivodeship. The share
of this sector in the economy of this voivodeship is growing faster than in the rest of the country.
Moreover, this voivodeship is the national leader in SMB innovativeness. The third part describes ways of
improving innovativeness in the Silesian sector of SMB. Improvements result from direct and indirect
impact on SMB, as well as own activity of this sector. The fourth part presents the role of EU funds in
introducing innovative solutions in SMB sector of Silesian voivodeship, on five areas according to the
ways of utilizing the funds. Final conclusions state that faster development of Silesian voivodeship
depends on degree of introducing innovative solutions in SMB sector. Applying innovations in this sector
is being performed through various modes of activity.
Słowa kluczowe:
wdrażanie innowacyjności, małe i średnie przedsiębiorstwa, fundusze strukturalne, województwo Śląskie,
sposoby oddziaływania, rozwój regionalny.
56
Stanisław Flejterski
43) Współczesna nauka finansów w systemie nauk
ekonomicznych
dr hab.,
prof. Uniwersytetu Szczecińskiego
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług
Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych
prodziekan ds. nauki Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Usług (w latach
1999-2005), kierownik Katedry Bankowości i Finansów Porównawczych
US oraz Katedry Finansów i Rachunkowości Zachodniopomorskiej Szkoły
Biznesu. Prowadzi zajęcia na studiach stacjonarnych, niestacjonarnych,
podyplomowych, MBA i doktoranckich. Odbył staże naukowe na
uniwersytetach w Zurychu, Amsterdamie i Berlinie, ponadto praktykę
bankową w Banca Nazionale del Lavoro w Rzymie oraz pobyt studialny w
instytucjach finansowych w Nowym Jorku. W latach 1991-1999 pełnił
funkcje menedżerskie w Banku Pekao S.A., BIG S.A. i Banku Austria
Creditanstalt S.A. Jest autorem kilkunastu książek (głównie z dziedziny
bankowości, finansów porównawczych i metodologii finansów), kilkuset
artykułów i referatów, licznych artykułów popularnonaukowych i
publicystycznych. Za swoją rozprawę habilitacyjną: „Dywersyfikacja
struktury sektora i przedsiębiorstwa bankowego. Geneza, efektywność,
konsekwencje” otrzymał w 1999 roku Nagrodę Banku Handlowego w
Warszawie S.A. „za szczególne osiągnięcia w zakresie myśli teoretycznej
w sferze ekonomii i finansów”. Od roku 2007 jest członkiem Komitetu
Nauk Ekonomicznych oraz Komitetu Nauk o Finansach Polskiej Akademii
Nauk
Streszczenie:
Nauka finansów (nauki o finansach, nauka o finansach) jest wśród nauk ekonomicznych dyscypliną
szczególną: z pewnego punktu widzenia najbardziej interesującą, najważniejszą, a zarazem
najtrudniejszą. Chociaż do roli „królowej nauk” nieprzypadkowo aspirują filozofia, matematyka, czy fizyka,
to właśnie ekonomia –nie tylko zdaniem ekonomistów - jest „królową” wśród nauk społecznych, zaś
nauka o finansach –nie tylko przez finansistów - uważana jest za „królową” wśród nauk ekonomicznych.
W pracy podjęta jest próba ukazania metodologicznego statusu nauki finansów i zaprezentowania jej
pozycji w systemie współczesnych nauk ekonomicznych. Chodzi o rozważania dotyczące współczesnej
nauki o finansach, dyscypliny o nadzwyczajnym stopniu złożoności, o czym świadczy zarówno analiza jej
struktury (subdyscypliny „klasyczne” oraz liczne nowe nurty i subdyscypliny in statu nascendi), relacje z
licznymi dyscyplinami ekonomicznymi i pozaekonomicznymi, jak i liczba i ranga różnorodnych pytań
badawczych, formułowanych w warunkach niepewności i ryzyka oraz procesów globalizacyjnych
Nauka o finansach stanowi – podobnie jak i sama rzeczywistość finansowa – ściśle zintegrowaną
całość. W praktyce nie ma żadnej precyzyjnej linii demarkacyjnej między poszczególnymi
subdyscyplinami, natomiast istnieją między nimi różnorodne i wielopłaszczyznowe powiązania, istnieje –
a w każdym razie powinna istnieć – stała wymiana myśli i spostrzeżeń. Skądinąd zrozumiałe
rozpatrywanie rzeczywistości finansowej przez oddzielne subdyscypliny nauk finansów może być
uzasadnione głównie trudnością pełnego i równoczesnego ujęcia wszystkich problemów. Myślą
przewodnią rozważań jest pogląd, że nauka finansów jest „jednością w różnorodności”, a refleksja nad jej
statusem metodologicznym oparta jest na tzw. „uporządkowanym eklektyzmie”.
Summary
The science of finances is a particular one among economic sciences; from a certain point of view the
most interesting, the most important and at the same time, the most difficult. Though it is not without
accident that philosophy, mathematics, physics also aspire to the role of “queen of sciences”, it is just
economics that is considered “queen” among social sciences, and that not only by economists; the
science of finances, on the other hand, is considered “queen” among economic sciences not only by
financial experts.
The present study attempts to show the methodological status of the science of finances and present
its position in the system of modern economic sciences. Thus, the thing concerns mainly the subject and
method of modern science of finances, a highly complex discipline, which is testified both by the analysis
of its structure, relations with numerous economic and non-economic disciplines, and the number and
level of numerous research problems.
The development of modern finances depends on the elimination of barriers between the narrow
subdisciplines of finances science. The need of “constructing bridges” also concerns the relation between
financial theory and practice. The science of finances, although boasting an over hundred-year-old
existence, from another point of view can be considered as an in statu nascendi science. The guiding
principle of the considerations is the view that the science of finances is “a unity in variety”, and reflection
57
on its methodological status is based on a kind of “organized eclecticism”.
Słowa kluczowe:
system nauk ekonomicznych, nauka finansów
Eliza Frejtag-Mika
44) Uwarunkowania efektywnej polityki innowacyjnej w
praktyce gospodarczej i programach narodowych wybranych
krajów i Polski
prof. nadzw. dr hab.
Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego
Wydział Ekonomiczny
Katedra Ekonomii
Specjalizuje się w badaniach dotyczących procesów integracji gospodarki
światowej, zwłaszcza w aspekcie przepływów kapitału, w tym
bezpośrednich inwestycji zagranicznych, form i efektywności transferu
technologii oraz zagadnień innowacyjności i konkurencyjności. Autorka
ponad 120 publikacji. Redaktor naukowy i autor siedmiu monografii.
Kieruje realizacją grantów badawczych. Rektor Wyższej Szkoły
Zarządzania i Prawa w Warszawie (2002-2004). Członek Congress of
Political Economists (COPE) oraz European Regional Science
Association (ERSA).
Streszczenie:
Celem polityki innowacyjnej jest rozwój i komercyjne wykorzystanie nowej wiedzy w zakresie wyrobów
i usług, rynków, metod produkcji, dystrybucji, zarządzania, organizacji pracy oraz jakości kapitału
ludzkiego, jako podstawy wzrostu wydajności pracy i wzrostu gospodarczego. W warunkach globalnego
otoczenia gospodarczego, charakteryzującego się zaostrzeniem konkurencji międzynarodowej, polityka
gospodarcza powinna premiować gotowość do podejmowania wyzwań technologicznych o wyższym
stopniu ryzyka oraz sprzyjać budowie szerszych powiązań międzynarodowych. Analiza założeń i wyników
realizacji programów promocji innowacyjności w wybranych krajach i w Polsce wskazuje, że przesłankami
skutecznej polityki innowacyjnej jest m.in.: a) instytucjonalne wzmocnienie rynków produktu i usług w celu
ułatwienia komercjalizacji nowych idei biznesowych (strefy specjalne, parki technologiczne, certyfikacja,
b) wzmocnienie międzynarodowych powiązań w sferze B+R i mobilności pracowników naukowobadawczych, c) promowanie inwestycji kapitału wysokiego ryzyka (kapitał zalążkowy, kredyt
technologiczny, ulgi dla podmiotów start-up, mobilizacja kapitału poprzez giełdę papierów
wartościowych), d) stosowanie instrumentów wsparcia MSP (ulgi podatkowe, preferencyjne kredyty,
usługi informacyjno-doradcze, e) wzmocnienie powiązań sfery B+R z gospodarką (wspólne zespoły
badawcze, udział przedstawicieli biznesu w ewaluacji projektów badawczych, tworzenie spółek typu spin
off), f) wzmocnienie czynnika konkurencyjności w działalności instytucji badawczych (wynagradzanie w
zależności od wyników pracy, zatrudnienie na kontrakt, konkursy na realizację zamawianego tematu
badawczego oraz g) skuteczniejsze powiązanie polityki naukowej i technologicznej, w tym systemu
własności intelektualnej, z ogólną polityką gospodarczą (efektywna alokacja środków).
Realizacja polityki innowacyjnej wymaga współdziałania czynników państwowych, środowiska nauki
oraz sektora prywatnego, jak również trafnego doboru rynkowych narzędzi wsparcia. Cele, kierunki oraz
źródła finansowania przedsięwzięć w zakresie rozwoju i promocji innowacyjności w Polsce zawiera
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka przygotowany i przyjęty w ramach Narodowych Ram
Odniesienia na lata 2007-2013.
Summary
Innovation policy is intended to develop and commercially use new knowledge of products and
services, markets, methods of manufacturing, distribution, and management, work organisation and
quality of human capital as foundations for increasing labour productivity and economic growth. In
conditions of global economic environment and increasing international competition, economic policy
should foster readiness to take higher-risk technological challenges and creation of broader international
solutions. Analysis of assumptions and implementation results of innovation promotion programmes in
selected countries and in Poland indicates that some of the conditions for an effective innovation policy
include: a) institutional strengthening of product and services market to facilitate commercialisation of new
business ideas (special zones, industrial parks, certification), b) strengthening of international R&D ties
and mobility of research and scientific workers, c) promotion of high-risk capital investment (seed capital,
technological product and benefits for start-up businesses, mobilisation of capital through stock
exchange), d) application of support instruments for small business (tax reliefs, preferential credits, IT and
consulting services), e) strengthening of ties between R&D sector and economy (joint research teams,
involvement of business representatives in evaluation of research projects, establishment of spin off
companies), f) strengthening of competitive factor in the activities of research institutions (performance-
58
based remuneration, contract employment, competitions for implementation of a projected research
issue); and g) more efficient connection of scientific and technological policies, including the intelllectual
property system, with the overall economic policy (effective resource allocation).
Implementation of the innovation policy requires cooperation of state institutions, scientific groupings,
and business sector, as well as appropriate selection of market instruments of support. Objectives,
directions and sources of financing for undertakings in regard of development and promotion of
innovation in Poland are included in the Innovative Economy Operational Programme, prepared and
approved as part of the National Strategic Reference Framework 2007-2013.
Słowa kluczowe:
polityka innowacyjna, działalność badawczo-rozwojowa, gospodarka oparta na wiedzy
Wojciech Gasparski
45) Fizyka i inżynieria ekonomii
prof. dr hab., autor licznych prac z zakresu prakseologii, etyki biznesu,
metodologii i naukoznawstwa. Dyrektor Centrum Etyki Biznesu WSPiZ &
IFiS PAN. Opublikował m. in. książki: Wykłady z etyki biznesu: Nowa
edycja uzupełniona (2007), Ethics and the Future of Capitalism (z L.
Zsolnaiem, 2002), A Philosophy of Practicality: A Treatise on the
Philosophy of T. Kotarbiński (1993), Praxiologies and the Philosophy of
Economics (z J. L. Auspitzem, M. K. Mlickim, K. Szaniawskim, 1992).
Streszczenie:
W odróżnieniu od fizyki i pochodnej od niej inżynierii technicznej, ekonomia niechętnie przyznaje się
do dwoistego rodzaju zdań jakie wypowiada: zdań o charakterze swoiście ‘fizykalnym’ (wiedzieć, że) oraz
zdań o charakterze swoiście ‘inżynierskim’ (wiedzieć jak). Wielu ekonomistów skłonnych jest do
nadawania zdaniom z ekonomicznej ‘fizyki’ klauzulę natychmiastowej wykonalności. Troską ekonomistów
nie są współczynniki mierzące stopień niedoskonałości występującej w różnych środowiskach
społecznych, owego, metaforycznie rzecz ujmując, ekonomicznego ‘tarcia’ czy ‘ekonomicznej
‘sprężystości’. Troską ekonomistów jest, w znaczącym stopniu, narzucanie doskonałości realiom.
Metodolog praktyki, prakseolog, powie: rozwiązania praktyczne powinny być trafne. Po to zaś, by
takimi były, prowadzić powinny do zmian relewantnych (tj. właściwych). Jest to wymóg stawiany
rozwiązaniom projektowym analogiczny jak wymóg prawdziwości stawiany rozwiązaniom naukowym.
Projektowanie to wyróżnik metodologiczny nauk praktycznych, na co wskazali niezależnie od siebie
Tadeusz Kotarbiński i Herbert A. Simon. Wiedza o kontekście społecznym działalności ekonomicznej,
podobnie jak wiedza o kontekście społecznym, dla którego projektowane są rozwiązania inżynierskie jest
warunkiem, bez spełnienia którego niemożliwe jest uzyskanie rozwiązania pozytywnie ocenianego
zgodnie z tzw. potrójnym „E”: efektywnością, ekonomicznością i etycznością.
Referat ten był wcześniej prezentowany na konferencji „Wyzysk ekonomiczny współcześnie”
(Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie).
59
Marcin Geryk
46) Czy absolwenci znajdują pracę? Społecznie
odpowiedzialna uczelnia jako ważne ogniwo gospodarki
rynkowej
dr,
Wydział Zarządzania
Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku
Założyciel i kanclerz Wyższej Szkoły Zarządzania w Gdańsku oraz
Wyższej Szkoły Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie. Prowadzi
badania na temat perspektyw rozwoju sektora niepublicznego szkolnictwa
wyższego w Polsce, jego prawnych i ekonomicznych i finansowych
zagadnień oraz wymagań akredytacyjnych. Jest członkiem
Stowarzyszenia Edukacji Menedżerskiej FORUM oraz The International
Institute for Advanced Studies in Systems Research and Cybernetics
(IIAS) c/o University of Windsor w Kanadzie, reprezentuje Wyższą Szkołę
Zarządzania w European Foundation for Management Development
(EFMD) w Brukseli, w Baltic Management Development Association
(BMDA) w Kaunas, a także w Central and East European Management
Development Association (CEEMAN) w Bled.
Streszczenie:
W gospodarce centralnie sterowanej z założenia pomijano rynkowy cel kształcenia. Obecnie nie
wszystkie uczelnie dostrzegają potrzebę rywalizacji na konkurencyjnym rynku. Wydaje się, że
zasadniczym celem uczelni w zakresie kształcenia powinno być kształcenie zgodnie z potrzebami rynku
pracy przyjmując założenie, że studia wyższe to jedynie etap przejściowy na drodze do oczekiwanego
zatrudnienia. Uczelnie nowoczesne i zorientowane na potrzeby rynku mają szanse na przetrwanie i
zdobycie istotnego udziału w rynku szkolnictwa wyższego. Osiągnięcie takiego stanu byłoby zarówno
efektem, wyrazem jak i celem społecznej odpowiedzialności uczelni wobec jej interesariuszy.
Summary
In centrally steered economy by design a market aim of educating was being omitted. At present not
all universities notice the need of rivalry on the competitive market. It seems that in the scope of
educating it should be a fundamental purpose of the college accepting educating according to needs of
the labor market assumption that a higher education is only a transitional stage on the road to the
expected employment. Chances of surviving have modern and orientated to needs of the market colleges
and getting the essential market share of the higher education. Achieving such a state would be both an
effect, a word and a purpose of social responsibility of the college towards its stakeholders.
Słowa kluczowe:
kształcenie, rynek pracy, analiza rynku, studia wyższe,
Jadwiga Gierczycka
47) Ewolucyjne i instytucjonalne uwarunkowania teorii
konkurencji w aspekcie kształtowania polityki konkurencji
Prorektor Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w
Katowicach, od 1997 r. adiunkt z Katedrze Europeistyki
w SWSZ, do 2001 r. adiunkt w Katedrze Ekonomii w Akademii
Ekonomicznej w Katowicach.
Kierownik Studiów Podyplomowych „Handel Zagraniczny” Kolegium
Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach i wykładowca na
wielu kierunkach studiów podyplomowych.
Członek
POLSKIEGO
STOWARZYSZENIA
EKONOMISTÓW
ŚRODOWISKA I ZASOBÓW NATURALNYCH.
Autorka prac naukowo – badawczych,
artykułów i referatów nt.
Transformacji Polski, Integracji europejskiej, Konkurencyjności małych i
średnich przedsiębiorstw, Konkurencji gospodarki Polski w erze
globalizacji i integracji, zawartych w publikacjach wydanych przez:
Akademie Ekonomiczne w Katowicach, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu,
Akademię Morską w Gdyni, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Śląski w
Opawie – Karwinie, w Wydawnictwie Naukowym PWN.
60
Streszczenie:
Teoria konkurencji zajmuje się wyjaśnieniem sensu istnienia konkurencji, natomiast polityka
konkurencji wykorzystuje dorobek teorii konkurencji w praktyce gospodarczej. Za W. Szpingerem teorie
1
konkurencji można podzielić na dwie grupy: instytucjonalne i ewolucyjne.
Teorie instytucjonalne zakładają, iż konkurencja nie jest w stanie samoczynnie zachować swojej
zdolności do działania. Instytucjonaliści uważają, iż proces konkurencji prowadzi do powstania władzy
gospodarczej i związanych z nią wypaczeń konkurencji. Podmioty, które posiadają przewagę na rynku
często łamią zasady gry rynkowej. Dlatego zadaniem polityki konkurencji jest podjęcie odpowiednich
działań w celu skorygowania układu sił rynkowych i dokonania wtórnej dystrybucji. W teoriach
instytucjonalnych duży nacisk kładzie się na osiągnięcie porozumienia wszystkich podmiotów
gospodarczych, a zatem na osiągnięcie porozumienia bez dominacji.
W teoriach ewolucyjnych podstawą jest twierdzenie, że nierówność siły rynkowej podmiotów
gospodarczych jest zjawiskiem nieusuwalnym w praktyce życia gospodarczego. Proces konkurencji
polega według nich na tworzeniu i erozji władzy. Uważają oni bariery tworzone przez państwo za
najbardziej szkodliwe w dostępie do rynku. Są w tym zakresie przeciwnikami instytucjonalistów, którzy są
zwolennikami dobroczynnych skutków działalności regulacyjnej państwa. Ewolucjoniści twierdzą, że
źródłem zachowań monopolistycznych jest polityka państwa kreująca sytuacje monopolistyczne, a więc
tworząca ograniczenia konkurencji. Nie widzą oni natomiast zagrożeń dla konkurencji, które byłyby
2
związane z degeneracją samej konkurencji .
Zwolennicy teorii ewolucyjnych i instytucjonalnych przyczynili się do wyjaśnienia skomplikowanej
natury konkurencji, poglądy ich leżą u podstaw polityki konkurencji poszczególnych krajów i regionów,
bowiem wraz z pogłębianiem się procesów integracyjnych i globalizacyjnych konkurencja nabiera innego
znaczenia i charakteru. Polityka konkurencji każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej musi być
zgodna z systemem wypracowanym w ugrupowaniu integracyjnym. Proces integracji z Unią Europejską
wpłynął na politykę konkurencji w Polsce od strony jej dostosowania, powinien przybliżyć również
realizację jej podstawowego celu, jakim jest wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki.
Summary
Competition theory deals with explaining the sense of existence of competition, whereas competition
policy uses the output of competition theory in economic practice. According to W. Springer, competition
3
theories can be divided into two groups: institutional and evolutional ones .
Institutional theories assume that competition is not able to automatically maintain its ability for action.
Institutionalists think that competition process leads to the establishment of economic power which is
accompanied by distortions of competition. The entities which have the competitive advantage on the
market, often break the rules of market gambling. Therefore, it is a task of competition policy to undertake
adequate actions in order to correct the market forces system and to make secondary redistribution. In
institutional theories much emphasis is put on achieving an agreement among all economic entities,
which means reaching an agreement without predominance.
In evolutional theories a basis is constituted by a statement that inequality of market force of economic
entities is an irremovable phenomenon in the practice of economic life. According to them, competition
process means the establishment and erosion of power. They consider barriers that are created by the
state to be most harmful in access to the market. In this respect they are opponents of institutionalists
who are supporters of beneficial outcomes of the state’s regulatory activity. Evolutionists claim that it is a
state policy which is the source of monopolistic behaviour and which creates monopolistic situations thus
imposing limitations on competition. However, they do not see threats to competition that could be
4
connected with degeneration of competition itself .
The supporters of evolutionary and institutional theories contributed to the explanation of a
complicated nature of competition, their views lay at the foundations of competition policy of particular
countries and regions because, along with the deepening of integration and globalisation processes,
competition acquires a new meaning and character. Competition policy of every member country of the
European Union must be in accordance with the system worked out in an integration group. The
integration process with the European Union has not only affected competition policy in Poland in the
aspect of its adjustment, but it brings closer the realization of its basic goal which is the increase of
competitiveness of Polish economy.
Słowa kluczowe:
ewolucyjna teoria konkurencji, instytucjonalna teoria konkurencji, polityka konkurencji, polityka
strukturalna, Strategia Lizbońska, konkurencyjność gospodarki
1
2
3
4
Szpinger W., Teoria i polityka konkurencji – przegląd zagadnień [w:] „Ekonomista”, 1992 r., nr 4
Noga A., Dominacja a efektywna konkurencja, M. i O nr 380, SGH, Warszawa 1993 r.
Szpinger W., Teoria i polityka konkurencji – przegląd zagadnień [w:] „Ekonomista”, 1992, nr 4
Noga A., Dominacja a efektywna konkurencja, M. i O nr 380, SGH, Warszawa 1993.
61
Janina Godłów-Legiędź
48) O potrzebie edukacji historycznej w świetle rozwoju myśli
ekonomicznej XX wieku
dr hab.
Uniwersytet Łódzki
Katedra Historii Myśli Ekonomicznej i Historii Gospodarczej
Streszczenie:
W ekonomii bardziej niż w innych dziedzinach nauki dostrzec można paradoksalne zderzenie efektów
ogromnego postępu naukowego z rosnącym obszarem niepewności wynikającym z oddziaływania
człowieka na środowisko przyrodnicze i z rosnącej wskutek globalizacji współzależności jednostek,
narodów i regionów. Znaczenie ekonomii polega na tym, że jest to nauka, która nie tylko dostarcza
podstaw do kształtowania rzeczywistości społecznej, ale także wpływa na sposób postrzegania tej
rzeczywistości i ocenę możliwości centralnej regulacji. Z tego punktu widzenia ekonomia jest niezmiernie
ważna, ale nie można zapominać o jej problemach metodologicznych i ograniczonych możliwościach.
Ekonomia ortodoksyjna od lat 30. do 70. XX wieku była pod silnym wpływem formalistycznej
metodologii i etatystycznej ideologii. Stopniowa zmiana nastawienia przyszła wraz ze stagflacją na
Zachodzie i kryzysem gospodarki centralnie planowanej. Trudne doświadczenia transformacji od planu
do rynku i zmiany zachodzące w głównym nurcie ekonomii potwierdzają potrzebę stosowania w ekonomii
różnych podejść metodologicznych. Rozwój nowej ekonomii instytucjonalnej potwierdza z jednej strony
znaczenie pewnych idei zawsze obecnych w ekonomii heterodoksyjnej, a z drugiej owocność
uwzględniania różnych stanowisk metodologicznych.
Złożoność i nieergodyczność świata oraz problemy metodologiczne ekonomii uzasadniają stanowisko,
że w procesie kształcenia współczesnego człowieka niezbędny jest znaczący segment kształcenia
ogólnego i historycznego. Dyscypliny ekonomiczne, które powinny w tym zakresie pełnić rolę szczególną
to historia ekonomii i historia gospodarcza. Historia myśli ekonomicznej jest dziedziną, w której
niezależnie od dominujących przekonań ekonomiczne aspekty życia społecznego ujmowane są w
powiązaniu z aspektami moralnymi i politycznymi. Ponadto dostarcza ona licznych przykładów błędnych
idei i stanowisk. Są przykłady nie tylko błędów poszczególnych myślicieli, ale dostrzec można także takie
sytuacje, kiedy tzw. główny nurt ekonomii podążał fałszywym tropem. Z kolei historia gospodarcza
dostarcza niezbędnego tworzywa w procesie tworzenia teorii i pozwala skonfrontować teraźniejszość i jej
problemy z minionym doświadczeniem gatunku ludzkiego. Twórcy nowej historii gospodarczej, D. North i
R Fogel, dowodzą, jak znaczące efekty można uzyskiwać łącząc podejścia badawcze przypisywane
tradycyjnie ekonomii i historii gospodarczej.
Argumenty za obecnością historii myśli ekonomicznej i historii gospodarczej w programach studiów
ekonomicznych różnych kierunków wydają się tak oczywiste, że może budzić zdziwienie uwaga
poświęcona temu tematowi. Tak byłoby, gdyby nie występowała wyraźna tendencja do ograniczania
obecności tych dyscyplin w programach studiów ekonomicznych.
Summary
In economics, more than in any other scientific fields, one can observe the paradoxical clash of the
result of the great progress in science with the growing area of uncertainty resulting from the influence of
the human being on the natural environment and the increasing necessity of cooperation as result of
globalization in progress. The significance of economics is based on the fact that this science not only
does provide the basis to transform the social environment but also influences the way of perception of
this environment and assessing the possibility of the central regulation. From that point of view economics
is of great importance however cannot forget about its methodological problems and limited possibilities.
The orthodox economics from the 1920s to the 1970s was strongly influenced by the formalist
methodology and etatist ideology. The gradual change in approach appeared at the time of stagflation in
the West and crisis of the central planned economy. The difficulties of transition from plan to market and
changes observed in mainstream economics prove the need of applying different methodological
approaches in economics. The development of the new institutional economics confirms the significance
of certain ideas always present in the heterodox economics and also the fruitfulness of using and joining
different methodological approaches.
The complexity and non-ergodicity of the world and the methodological difficulties of economics justify
the statement that in process of education of contemporary man one cannot omit general and historical
studies. The economic subjects of particular importance are the history of economic thought and the
economic history. The history of economic thought is the field, in which, independently from the leading
convictions, the economic aspects of the social life are presented in relation to the moral and political
aspects. In addition it provides numerous examples of faulty ideas and attitudes. There are not only the
examples of mistakes made by particular thinkers but also the situations in which the mainstream
economics followed the false trace. Whereas economic history offers the essential material for process of
creation of economic theories and allows to see the problems of present in view of the past experience of
the mankind. The founders of the new economic history, D. North and R. Fogel, prove that significant
results can be obtained by joining research approaches traditionally attributed to the economics and the
economic history.
62
The arguments in favour of the presence of the history of economic thought and economic history in
the curriculum of the economic faculties seem so obvious that one may be surprised by the discussion on
that problem. It would be so if not for the tendency to limit the presence of these disciplines in the
economic faculties’ curricula.
Słowa kluczowe:
ekonomia, metodologia, formalizm, nowa ekonomia instytucjonalna, koszty transakcji, historia
gospodarcza, historia myśli ekonomicznej, ekonomiczna edukacja
Marian Gorynia,
Barbara Jankowska
49) Klastry a konkurencyjność i internacjonalizacja
przedsiębiorstw – wyniki badań empirycznych5
prof. dr hab.
Akademia Ekonomicznej w Poznaniu
Wydział Gospodarki Międzynarodowej
Katedra Strategii i Polityki Konkurencyjności Międzynarodowej
Opublikował wiele książek i artykułów z zakresu biznesu
międzynarodowego. Przedmiotem jego zainteresowań są zagadnienia
dotyczące konkurencyjności przedsiębiorstwa, strategii przedsiębiorstw w
biznesie międzynarodowym, strategii inwestorów zagranicznych w Polsce,
ekspansji firm polskich na rynki międzynarodowe oraz mezoekonomii. Od
2002 roku pełni funkcję Prorektora ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
Akademia Ekonomicznej w Poznaniu
Wydział Gospodarki Międzynarodowej
Katedra Strategii i Polityki Konkurencyjności Międzynarodowej
Streszczenie:
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej stawia przed podmiotami gospodarczymi poważne wyzwania,
a w szczególności, po pierwsze, dopinguje je do podejmowania wysiłków w kierunku podnoszenia
międzynarodowej konkurencyjności, a po drugie, podnosi znaczenie internacjonalizacji ich działalności.
Rodzi się pytanie, czy lokalnym polskim przedsiębiorstwom, można zaproponować rozwiązania, które po
pierwsze, wspierałyby ich wysiłki w kierunku poprawy międzynarodowej konkurencyjności, jednocześnie
nie deformując działania mechanizmu rynkowego, a po drugie, oddziaływałyby pozytywnie na ich
zachowania internacjonalizacyjne. Wydaje się, że obiecującą inspirację w poszukiwaniach rozwiązań
prowadzących do podniesienia międzynarodowej konkurencyjności i podwyższenia stopnia
internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw może stanowić koncepcja klastrów w ujęciu M. Portera.
Wokół przywołanej koncepcji koncentrują się badania, które przeprowadzili autorzy wśród
przedsiębiorstw z Wielkopolski w miesiącach lipcu i sierpniu 2006 roku oraz kwietniu i maju 2007 roku.
Badania te stanowią zasadniczą część projektu na temat „Rola klasterów we wspieraniu
międzynarodowej konkurencyjności oraz internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw”.
Celem referatu jest prezentacja najważniejszych wyników uzyskanych w badaniach empirycznych
trzech klastrów zlokalizowanych w Wielkopolsce: klastra meblarskiego, klastra kotlarskiego i klastra
motoryzacyjnego. Autorzy przestawiają opinie badanych firm odnośnie do wpływu tworzących się
klastrów na konkurencyjność firm-uczestników oraz ich umiędzynarodowienie. Badania przeprowadzono
w formie pogłębionych, ustrukturalizowanych wywiadów bezpośrednich z przedstawicielami
przedsiębiorstw. Narzędziem badawczym był kwestionariusz zawierający 21 pytań.
Summary
The participation of Poland into the European Union means firstly, stronger competitive pressures and
secondly more possibilities for Polish companies to expand abroad. There arises the question: are there
any proposals for local Polish companies which would support their efforts to improve their international
competitiveness and influence in a positive way their internationalization behaviors not simultaneously
disturbing the market mechanism?
It seems, that the well-known Porter’s theory of clusters could be an interesting inspiration for the
research focusing on seeking new ways of increasing the international competitiveness and the stage of
internationalization of Polish enterprises’.
The paper presents the main results of empirical research that was conducted in July and August
2006 and in April and May 2007 among furniture firms, automotive companies and central heating boilers
producers in Wielkopolska. All firms under the research belong to clusters that are developing in this
region of Poland. The research tool was a six-page questionnaire containing 21 questions. The research
5
Opracowanie powstało w ramach projektu badawczego „Rola klasterów we wspieraniu międzynarodowej
konkurencyjności oraz internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw” finansowanego przez Ministerstwo Nauki i
Szkolnictwa Wyższego (1 H02D 103 28).
63
was financed by the State Committee for Scientific Research in Warsaw.
Słowa kluczowe:
klaster, konkurencyjność, internacjonalizacja, przedsiębiorstwo, Wielkopolska, meble, motoryzacja, kotły
grzewcze
Grzegorz Gorzelak
50) Rozwój polskich regionów a polityka Spójności Unii
Europejskiej
Grzegorz Gorzelak
jest profesorem
nauk ekonomicznych,
specjalizującym się w problematyce rozwoju regionalnego i lokalnego.
Kieruje Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych
(EUROREG) Uniwersytetu Warszawskiego, jest także profesorem
Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L.Koźmińskiego.
Jest twórcą i redaktorem naczelnym kwartalnika „Studia Regionalne i
Lokalne” oraz przewodniczącym zarządu stowarzyszenia Regional
Studies Association – Sekcja Polska. Na jego dorobek składa się
autorstwo i redakcja ponad 40 książek oraz ponad 200 artykułów i
rozdziałów w książkach, w znacznej części opublikowanych za
granicą. Współpracował z agendami rządowymi i
samorządami
lokalnymi i regionalnymi w Polsce i na Ukrainie oraz w wieloma
instytucjami międzynarodowymi (m.in. Bank Światowy, Komisja
Europejska, OECD, Open Society Institute). Jest stypendystą
Fulbrighta, visiting professor na University of Strathclyde, wykładał na
wielu uniwersytetach zagranicznych.
Streszczenie:
Artykuł omawia procesy rozwoju regionalnego Polski na szerszym tle Unii europejskiej oraz w
odniesieniu do celów i założeń Polityki Spójności EU. Na przestrzeni ostatnich 10 lat w Polsce –
podobnie, jak w innych krajach UE – procesy dywergencji regionalnej przeważają nad procesami
konwergencji. Jest to wynikiem, z jednej strony, zjawiska metropolizacji rozwoju, z drugiej zaś
peryferalizacji terenów Polski Wschodniej.
Otwartym pozostaje pytanie, czy tendencje te będą mogły zostać odwrócone w wyniku interwencji
Polityki Spójności, której znaczące środki będą napływać do Polski od 2008 r. Analiza zarówno
nieskuteczności dotychczasowej Polityki Spójności w odniesieniu do słabiej rozwiniętych regionów
UE, jak również pierwsze fragmentaryczne oceny wykorzystywania środków UE W Polsce nie
skłaniają do pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.
Summary
The paper presents the processes of regional development of Poland within a broader framework
of regional development within the EU and the principles of the EU Cohesion policy. It is demonstrated
that regional divergence this been taking place in Poland during last ten year, as it has also been the
case in the EU. It is argued that this tendency is a result of – on the one hand – the metropolisation of
development, and - on the other hand – of deepened peripheralisation of the less developed eastern
regions of Poland.
The question if the intervention of the Cohesion policy will reverse these processes in Poland is still
open. Critical assessment of the result of this policy in relation to the less developed regions of the
EU, as well as mixed results of first evaluations of the role which Structural Funds had played in Polish
regions do not seem to allow – at this moment - a positive answer.
Słowa kluczowe: rozwój regionalny, zróżnicowania regionalne, polityka spójności
Key words: regional development, regional differentiation, Cohesion policy
64
Marek Góra
51) Piramida finansowa – podstawa początkowego sukcesu
i obecnych niedostatków koncepcji państwa dobrobytu
Marek Góra jest profesorem zwyczajnym w Szkole Głównej Handlowej,
z którą związany jest od początku kariery zawodowej (1984).
Równolegle badania prowadził m.in. w Erasmus University, London
School of Economics, IFO Economic Research Institute, pracował w
OECD Directoriate for Education, Labour and Social Affairs. Research
Fellow w William Davidson Institute (Michigan), IZA Institute for the
Study of Labor (Bonn) oraz Netspar (Tilburg). Członek European
Economic Association oraz European Association of Labour
Economists (1990-1997 członek zarządu). Publikacje głównie z
zakresu ekonomii pracy i ekonomii emerytalnej. Współautor nowego
polskiego systemu emerytalnego.
Streszczenie:
Realizacja koncepcji państwa dobrobytu była jedną z dźwigni wszechstronnego rozwoju Europy.
Można wręcz powiedzieć, że w powojennym okresie stała się jednym z najważniejszych
wyznaczników europejskiej tożsamości. Ten sukces ufundowany został jednak na piramidzie
finansowej, co powoduje, że w obecnej postaci jest to historyczny epizod, a nie trwałe osiągnięcie.
Narastające skutki załamania się finansowania opartego na mechanizmie piramidy przysparzają
społecznych i gospodarczych kłopotów, a także są podstawą krytyki państwa dobrobytu jako takiego.
Zbankrutowana piramida pozostawiła po sobie długi. Częściowo są one „zamiatane pod dywan”,
ponieważ utrzymanie pozorów status quo ma wielu zwolenników. Jednak załamanie takiego sposobu
finansowania jest faktem, a do decyzji pozostaje jednie to, kiedy zaprzestanie się go stosować. W
obecnej sytuacji zamiast generować środki na realizację celów społecznych metody wykorzystujące
piramidę rosnąco uniemożliwiają realizacje tych celów. Im dłużej się je stosuje, tym większy społeczny
koszt ich likwidacji; tym później również przystąpi się do poszukiwania metod finansowania realizacji
celów społecznych.
Polityka fiskalna coraz bardziej skoncentrowana jest na redystrybucji, podczas gdy inne cele są
marginalizowane. Redystrybucja to pomniejszanie wynagrodzenia za aktywność ekonomiczną (praca
lub przedsiębiorczość) po to aby sfinansować to, co nie ma związku z aktywnością. Jest to w
oczywisty sposób potrzebne. – Pytać można jednak o to, jaka jest społecznie pożądana proporcja
podziału wartości wytworzonego produktu między wynagrodzenie czynników produkcji użytych do
jego wytworzenia (płace i zyski) oraz finansowanie wydatków dokonywanych za pośrednictwem
szeroko rozumianego rządu. Podtrzymywanie tradycyjnych metod finansowania państwa dobrobytu
powoduje zagrożenie dla realizacji stanowiących jego treść celów społecznych.
W tym tekście omawiam wybrane indykatory skali obciążenia społeczeństwa kosztami
finansowania wydatków dokonywanych za pośrednictwem rządu (ryzyko ubóstwa, obciążenie
dochodów gospodarstw domowych uzyskujących średnie dochody, wreszcie obciążenie
społeczeństwa jako całości). Tekst nie proponuje jakichkolwiek prostych metod rozwiązania problemu.
W tekście proponuję jedynie pewien kierunek myślenia. Najogólniej sprowadza się on do włączenia do
analizy nie tylko interesu beneficjentów państwa dobrobytu, ale także na interesu jego fundatorów,
czyli aktywnej części społeczeństwa.
Dyskusja dotycząca zalet i wad koncepcji państwa dobrobytu jest od dawna silnie
zideologizowana. Ten tekst nie jest głosem w tak rozumianej dyskusji. Wpisuje się on natomiast w
przybierającą na intensywności dyskusję o tym, jak na nowo zaprojektować podstawy państwa
dobrobytu (reinventing the welfare state), które odpowiadałoby wyzwaniom XXI w.
Kazimierz Górka
52) Gospodarka nieformalna w Polsce
Prof. zw. dr hab.
Akademia Ekonomiczna
Katedra Polityki Przemysłowej i Ekologicznej
Streszczenie:
W artykule przedstawiono przyczyny powstania gospodarki nieformalnej oraz jej rodzaje i przejawy,
a następnie scharakteryzowano negatywne i pozytywne skutki funkcjonowania tej tzw. szarej strefy w
świetle różnorodnych poglądów i ocen. Z kolei dokonano oceny wielkości i struktury gospodarki
nieformalnej w Polsce i w innych krajach na podstawie najnowszych statystyk i szacunków. Analizie
poddano również sposoby ograniczania zakresu i rozmiarów gospodarki nieformalnej. Na zakończenie
wskazano na nowe tendencje w rozwoju badanego zjawiska społeczno-gospodarczego.
Summary
The article presents the reasons for the emergence of informal economy and proceeds to describe
65
its kinds and manifestations. In the second part it presents a description of positive and adverse
results of the functioning of the “grey zone”, presenting various opinions and evaluations of its impact.
Then follows a description of the volume and structure of informal economy in Poland and other
countries in view of the most recent statistics and assessments. The analysis includes the methods of
reduction of the scope and volume of informal economy. In conclusion the article points to the new
tendencies in the development of the analysed social and economic process.
Słowa kluczowe:
szara strefa, produkcja nierejestrowana oraz produkcja nielegalna, praca na czarno, gospodarka
przysług, legalizacja działalności gospodarczej, uszczuplenia i oszustwa podatkowe, policja skarbowa
i wywiad skarbowy
Anna Grabska
53) Rola otoczenia instytucjonalnego w kształtowaniu
międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki
dr,
Politechnika Białostocka
Wydział Zarządzania
Katedra Ekonomii i Nauk Społecznych
Streszczenie:
Postępujący proces globalizacji powoduje, że pojecie konkurencyjności gospodarki stało się bardzo
ważne dla wszystkich uczestników procesu gospodarowania. Odpowiednio wysoka międzynarodowa
konkurencyjność gospodarki narodowej jest niezbędna do utrzymania i systematycznego powiększania
poziomu dobrobytu jej mieszkańców. Z przeprowadzanych w literaturze przedmiotu rozważań wynika, że
jednym z warunków wysokiego poziomu konkurencyjności gospodarki jest posiadanie odpowiednio
rozwiniętego otoczenia instytucjonalnego, które decyduje o wysokości kosztów transakcyjnych. Stąd,
celem referatu jest identyfikacja najważniejszych elementów otoczenia instytucjonalnego oraz ocena ich
konkurencyjności w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej. Analizie poddano wskaźniki wyznaczane
przez międzynarodowe instytucje oceniające konkurencyjność poszczególnych gospodarek (World
Economic Forum, The IMD World Competitiveness Yearbook). Na podstawie uzyskanych wyników
wskazano, że jednym z głównych czynników obniżających konkurencyjność polskiej gospodarki jest
niedostatecznie rozwinięte otoczenia instytucjonalne generujące relatywnie wysokie koszty transakcyjne,
które zasadniczo utrudniają poprawę konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.
Krzysztof Grzelec,
Katarzyna Hebel
54) Formalno-prawne bariery efektywnego funkcjonowania
przedsiębiorstw użyteczności publicznej na przykładzie
transportu miejskiego
dr
Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna
dr
Uniwersytet Gdański
Katedra Rynku Transportowego
Streszczenie:
Warunkiem efektywnego kształtowania oferty przedsiębiorstw użyteczności publicznej jest ich
zdolność do elastycznego dostosowania oferty do preferencji i oczekiwań klientów.
Od początku lat dziewięćdziesiątych ub. wieku realizowany jest w Polsce proces restrukturyzacji
przedsiębiorstw transportu miejskiego, której celem jest podniesienie jakości świadczonych usług,
zracjonalizowanie kosztów funkcjonowania tego transportu i stworzenie możliwości realizowania za
pośrednictwem usług transportu zbiorowego w miastach polityki transportowej zrównoważonego
rozwoju.
Niezależnie od przyjętych modeli w zakresie organizacji i zarządzania działalnością transportu
miejskiego możliwość efektywnego kształtowania oferty przewozowej napotyka na liczne bariery. Do
najważniejszych należą bariery formalno – prawne oraz ekonomiczno-finansowe.
Bariery formalno-prawne wynikają z obowiązującego ustawodawstwa i spowodowane są
najczęściej nieuwzględnianiem specyfiki poszczególnych form działalności o charakterze użyteczności
publicznej, lobbingiem określonych grup interesów i niespójnością obowiązującego prawa.
Do podstawowych problemów powodowanych przez bariery formalno-prawne w transporcie
miejskim należy zaliczyć:
funkcjonowanie i refundację ulg i uprawnień do przejazdów bezpłatnych;
konieczność płacenia podatku vat od dotacji budżetowej;
zasady dostępu do rynku usług przewozowych;
zasady egzekwowania należności za wykonane usługi przewozowe;
66
ograniczenia wynagrodzeń w przedsiębiorstwach funkcjonujących jako jednostki budżetowe gmin;
zasady kontraktowania usług przewozowych w sytuacji oddzielenia działalności organizatorskiej od
przewozowej.
Te i inne problemy będą przedmiotem analiz zawartych w proponowanym referacie.
Aleksander Grzelak
55) Znaczenie instytucji dla rozwoju rolnictwa w świetle
polskich doświadczeń
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej
Streszczenie:
6
Instytucje są istotne dla procesów rozwojowych w gospodarce. Szczególną ich rolę należy przypisać
w sektorze rolnym. Teoretyczne przesłanki co do zasadności funkcjonowania instytucji w rolnictwie
wynikają między innymi z tzw. zawodności rynku tj. ograniczeń w zakresie występowania w
rzeczywistości doskonale działającego mechanizmu rynkowego. Chodzi zwłaszcza o brak doskonałej
konkurencji, asymetryczność informacji, bryłowatość czynników wytwórczych, których działanie jest
szczególnie restrykcyjne dla rolnictwa. Funkcjonowanie instytucji ma więc za zadanie m.in. poprawić
pozycję rolnictwa w gospodarce. Wskazują na to doświadczenia europejskie jak i pozostałych
rozwiniętych krajów. W Polsce główną rolę w tym zakresie pełnią: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa oraz Agencja Rynku Rolnego. Ich znaczenie po integracji z UE w związku z wdrożeniem
mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) UE wydatnie wzrosło, co wynikało zarówno ze
zwiększenia transferowanych przez nie środków finansowych, jak również rozszerzenia instrumentów
oddziaływania na rolnictwo. Dotychczasowa działalność tych instytucji po 1990 r. wywołuje również
pytania o ich efektywność w sensie oddziaływania na rozwój rolnictwa, co jest m.in. treścią rozważań
opracowania.
Głównym celem artykułu jest ocena znaczenia instytucji dla rozwoju rolnictwa. W zamierzeniu autora
ma zostać to zrealizowane głównie z perspektywy teoretycznej, jak i doświadczeń w Polsce ze
szczególnym uwzględnieniem integracji Polski z UE. Problematyka ta wydaje się aktualna w kontekście
prowadzonych dyskusji o kierunkach zmian WPR, jak i zwiększenia wsparcia budżetowego dla rolnictwa
w Polsce. Autor zamierza dokonać delimitacji oraz oceny instytucji działających na rzecz rolnictwa ze
względu na ich wpływ na dochody rolnicze, przemiany strukturalne oraz stabilizację rynków rolnych. W
artykule wykorzystane będą dane dotyczące m.in. funkcjonowania wybranych instytucji działających na
rzecz rolnictwa, jak również wyniki GUS. Prowadzone analizy oparte mają być na metodzie
historiozoficznej.
Wstępnie stwierdzono, że instytucje działające w rolnictwie obniżają koszty transakcyjne i tym samym
pomagają poprawić pozycję konkurencyjną tego sektora w odniesieniu do pozostałych. Postawiono także
hipotezę, że proces budowy nowego systemu instytucjonalnego w rolnictwie do 2003 r. nie
korespondował z potrzebami wynikającymi ze zmian otoczenia tego sektora w zakresie poprawy
konkurencyjności, procesów reprodukcji rozszerzonej, w konsekwencji stanowiło to o niedorozwoju
instytucjonalnym w sektorze rolnym. Dopiero objęcie rolnictwa w Polsce mechanizmami WPR daje realne
podstawy pozytywnej zmiany tej sytuacji. Różnorodność otoczenia instytucjonalnego rolnictwa sprawia, iż
zachodzi potrzeba większej koordynacji i spójności działań, współdziałania między jego elementami, tak
aby była realizowana zasada komplementarności istniejących instytucji i instrumentów przez nie
kreowanych. Można sądzić z perspektywy polskich doświadczeń, że relatywnie silniejsze było
oddziaływanie instytucji na stabilizację rynków rolnych i dochody, aniżeli przemiany strukturalne. Ponadto
pierwsze doświadczenia z realizacji instrumentów WPR w polskim rolnictwie wskazują na relatywne
spolaryzowanie beneficjentów wsparcia instytucji w układzie przestrzennym, jak i pod względem wielkości
gospodarstw. Wywołuje to pytania o dobór instrumentów realizowanych przez instytucje działające na
rzecz rolnictwa, przyszły model rozwoju rolnictwa w Polsce jak również charakter dalszych reform WPR
UE.
6
Instytucje rozumiane przede wszystkim jako organizacje (działające w otoczeniu rolnictwa) stwarzające
społeczne i rynkowe ramy kontroli, wyzwalania, ukierunkowywania działań indywidualnych, a więc są to swego
rodzaju reguły kształtujące obszar działania w procesie gospodarowania.
67
Franciszek Grzesiok
56) Płace a koszty pracy – skutki w skali mikro i makro obniżki
składki rentowej
dr,
Oddział PTE Gliwice,
Politechnika Śląska
Wydział Organizacji i Zarządzania
Katedra Ekonomii i Finansów
Pracownik naukowo- dydaktyczny Politechniki Śląski, prezes Oddziału
PTE w Gliwicach, wykładowca na kursach doskonalenia kadry
kierowniczej przemysłu i oświaty, autor kilkudziesięciu artykułow oraz
współautor podręczników do mikro- i makroekonomii.
Streszczenie:
W okresie między 2005 a pierwszą połową 2007 roku, w oparciu o wzrost produkcji, zysków
przedsiębiorstw i wzrost zatrudnienia odnotowano wysoką dynamikę wzrostu płac. Poziom płacy w
Polsce, w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej jest jednak jeszcze niski. Przeciętne zarobki
brutto w przemyśle w Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Holandii są ponad sześć razy wyższe niż w
Polsce. W wymienionych krajach niższa jest też statystyczna stopa bezrobocia.
Poziom płac netto zdeterminowany jest tzw. klinem podatkowym, czyli pozapłacowymi kosztami pracy.
Jednym z elementów kosztów pracy jest składka rentowa.
Obniżenie składki rentowej dla pracowników od lipca 2007 r. o 3 pkt. procentowe, a od stycznia 2008
r. o 4 pkt. (po 2 pkt. dla pracowników i pracodawców) jest decyzją z punktu widzenia kosztów pracy we
właściwym kierunku. Oznacza wzrost wynagrodzeń dla pracowników, bez ponoszenia kosztów dla
pracodawców. Ponadto dla przedsiębiorcy ważne są nie tylko koszty pracy, istotne są również
rozwiązania o charakterze instytucjonalnym, które ułatwiają prowadzenie biznesu i sprzyjają wzrostowi
zatrudnienia.
Z punktu widzenia makroekonomicznego istnieje niebezpieczeństwo powiększenia się deficytu
budżetowego. Efektywniejszym sposobem wzrostu płac byłoby jego „sfinansowanie” mniejszymi
wydatkami budżetowymi, poprzez m.in. zmniejszenie liczby wcześniejszych rent, emerytur lub innych
przywilejów korporacyjnych finansowanych z budżetu, a zaoszczędzone środki można by wykorzystać do
sfinansowania obniżki pozapłacowych kosztów pracy.
Summary:
Within the period of time from 2005 up to the first half of 2007, based on production growth,
companies' profits and employment increase – a large salaries increase has been noted.
Salaries level in Poland as compared with other EU countries is still too low. Average gross salaries in
industry in Great Britain, Germany or Netherlands are over six times higher than in Poland. Statistic
unemployment rate in the above mentioned countries is lower as well.
Net salaries level is determined by so called taxation scissors, i.e. employment costs other than
salaries. One of employment costs elements is a pension premium.
Decrease of pension premium for employees from July 2007 by 3 percent and from January 2008 by 4
percent (2 percentage point from employers and 2 % from employees) seems to be a proper decision
from point of view of employment expenses. This denotes increase of remuneration for employees,
whereas employers do not incur costs. Moreover, not only employment costs are important for employer
but legal solutions are important as well, which make easier to run a business and are conducive to
employment growth.
From macro-economic point of view, there is a risk of budget deficit growth. More effective method of
salaries growth could be "financing" it with lower budget expenditures, due to, among others, decreased
number of earlier pensions, old age pensions or other corporate privileges financed by budget, whereas
saved funds could be used to finance the decreased, other than salaries, employment expenditures.
Słowa kluczowe:
poziom i dynamika płac, klin podatkowy, składka rentowa, pozapłacowe koszty pracy na szczeblu
przedsiębiorstwa, skutki kosztów pracy w skali makroekonomicznej
Beata Guziejewska
57) Decentralizacja finansów publicznych wobec wyzwań
współczesnego rozwoju społeczno-ekonomicznego
dr,
Katedra Finansów Publicznych
Instytut Finansów, Bankowości i Ubezpieczeń
Uniwersytet Łódzki
Adiunkt w Katedrze Finansów Publicznych na Uniwersytecie Łódzkim.
68
W 1998 r. obroniła pracę doktorską nt. „Konsekwencje ingerencji
państwa w gospodarkę finansową gminy na przykładzie Wielkiej
Brytanii”. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół
problematyki systemu finansów publicznych, relacji fiskalnych
pomiędzy władzami państwowymi i samorządowymi oraz źródeł
finansowania samorządu terytorialnego. Jest autorką ponad 40
opracowań naukowych z tego zakresu. Stypendystka GlasgowWarsaw Dekaban Liddle-Foundation, w ramach współpracy naukowodydaktycznej UŁ przebywała na Uniwersytecie Justusa-Liebiga w
Niemczech oraz na Uniwersytecie Macedońskim w Grecji.
Streszczenie:
Podstawowym celem referatu jest przedstawienie aktualnych uwarunkowań decentralizacji
finansów publicznych, takich jak konieczność ograniczania wydatków publicznych czy polityczne cykle
budżetowe, oraz wskazanie na zjawisko cykli fiskalnych związanych z decentralizacją.
Decentralizacja finansów publicznych to proces związany nierozerwalnie z decentralizacją państwa
i realizowaną w nim doktryną społeczno-ekonomiczną. Jest on charakterystyczny dla wszystkich
krajów demokratycznych we współczesnym świecie i związany nierozerwalnie z instytucją samorządu
terytorialnego. Z ekonomicznego punktu widzenia podstawowym problemem jest zakres
decentralizacji i jej konsekwencje, oraz ilościowe i jakościowe miary tego procesu. Dane OECD
wskazują na wzrost udziału wydatków samorządu terytorialnego w wydatkach publicznych ogółem z
28,9% (średnia dla wybranych krajów OECD) w 1985 roku do 32,2 w roku 2001. W przypadku udziału
dochodów i wydatków samorządowych w PKB nie obserwuje się wzrostu, jeśli chodzi o średnią dla
analizowanych krajów OECD. Proces decentralizacji w ostatnich dekadach przebiegał jednak w
poszczególnych krajach bardzo niejednolicie. Można zauważyć pewną wspólną dla różnych krajów
prawidłowość, polegającą na tym, iż przyznanie samorządom zwiększonych dochodów własnych,
wynikających z procesów decentralizacji uprawnień, prowadzi do pogłębiania się różnic w poziomie
dochodów poszczególnych jednostek samorządu w skali regionu i państwa. Wymusza to z kolei
centralne rozdzielanie środków wyrównujących te różnice, co prowadzi w efekcie do centralizacji
finansów publicznych. Odnotowanie tego zjawiska pozwala na pełniejszą odpowiedź na pytanie
dlaczego kraje, w których decentralizacja jest tradycją (na przykład USA, Wielka Brytania), zwiększały
sukcesywnie stopień centralizacji, podczas gdy kraje o systemach scentralizowanych (na przykład
Francja, Polska) wykazują tendencję odwrotną. One też, zgodnie ze wspomnianą prawidłowością,
będą musiały być może w przyszłości podjąć określone działania centralizujące środki publiczne.
Procesy te prowadzą do występowania cykli fiskalnych, polegających na wzajemnie po sobie
następujących tendencjach do decentralizowania i centralizowania finansów publicznych.
Można wskazać na trzy podstawowe przesłanki i przyczyny cykli fiskalnych: luka fiskalna, kryzys
finansów publicznych, zmiana rządzącej opcji politycznej. Tendencje do decentralizowania i
centralizowania środków finansowych w gestii władz publicznych, związanie są również ze zjawiskiem
politycznych cykli budżetowych, które opisywane jest szeroko w literaturze światowej. Obecnie jednym
z najważniejszych wyzwań współczesnego rozwoju społeczno-ekonomicznego jest konieczność
reformowania systemu finansów publicznych przy wysokim stopniu jego decentralizacji i unikanie
rozwiązywania problemów finansowych państwa kosztem samorządów i społeczeństwa
obywatelskiego.
Summary
The paper’s main purpose is to present current determinants of public finance decentralization,
such as the need to reduce public spending or political budget cycles, and to address the
phenomenon of fiscal cycles linked with decentralization.
The process of public finance decentralization is inseparably connected with the decentralization of
the state, as well as the socio-economic doctrine it pursues. It is characteristic of all democratic
countries in the contemporary world and integrated with the institution of territorial self-government. In
economic terms, the basic issue is the scope of decentralization and its consequences, as well as
quantitative and qualitative measures applied to the process. The OECD data indicate that the share
of local governments’ expenditure in total public expenditure grew from 28.9% in 1985 (an average for
selected OECD countries) to 32.2% in 2001. Regarding local governments’ revenues and
expenditures as a share of GDP, their average for the analysed OECD does not show a growth trend.
In the last decades, however, the course of the decentralization process was very irregular in
individual countries. The common feature that can be found for different countries is that letting local
governments have larger revenues of their own (because of the decentralization of powers) increases
inequalities between the levels of revenues drawn by individual self-government units within a region
and a country. As a result, central distribution of resources has to be implemented in order to fill the
gaps, which consequently leads to the centralization of public finance. Realization of the mechanism
makes it possible to give a fuller answer to the question why the traditionally decentralized countries
(e.g. USA, UK) gradually increased the degree of centralization, whereas countries operating
69
centralized systems (such as France and Poland) exhibit a reverse trend. Because of the pattern, the
latter group of countries may be forced in the future to take specific measures to centralize public
funds. The processes induce fiscal cycles, where the tendencies to centralize and decentralize public
finance follow each other.
Three basic circumstances for fiscal cycles to appear can be identified: a fiscal gap, a crisis in
public finance, and a new political party in power. The tendencies to decentralize or centralize funds
controlled by the public authorities are also connected with the phenomenon of political budget cycles,
broadly discussed in the world literature. One of the crucial challenges faced by the modern socioeconomic development is the need to reform the public finance system, while ensuring its strong
decentralization and avoiding attempts to solve state’s financial problems at the expense of local
governments and the civic society.
Słowa kluczowe:
finanse publiczne, decentralizacja, cykle fiskalne
Jerzy Hausner
58) Polityka gospodarcza – wokół dylematów i sporów
Prof. dr. hab. - profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie,
urodził się w 1949 roku w Świnoujściu. Od początku kariery akademickiej
związany z Akademią Ekonomiczną w Krakowie (obecnie Uniwersytet
Ekonomiczny). Obecnie kierownik Katedry Gospodarki i Administracji
Publicznej (GAP) tej uczelni. Ma w swym dorobku ponad 250 publikacji
naukowych. Koordynował szereg projektów badawczych. Uczestniczył w
6 stypendiach naukowych. W 1994 r. otrzymał tytuł profesora nauk
ekonomicznych, a w 1998 r. został mianowany profesorem zwyczajnym.
Redaktor naczelny kwartalnika „Zarządzanie publiczne”. Członek
Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN.
W latach 90. pełnił funkcję szefa zespołu doradców wicepremiera ds.
gospodarczych, pełnomocnika rządu ds. reformy zabezpieczenia
społecznego oraz członka Zespołu Doradców Ekonomicznych Prezydenta
RP. W latach 2001-2005 był posłem na Sejm RP. W październiku 2001 r.
wszedł w skład gabinetu Leszka Millera jako minister pracy i polityki
społecznej. Od stycznia 2003 r. minister gospodarki, pracy i polityki
społecznej, a od czerwca 2003 r. także wiceprezes Rady Ministrów.
Przygotował plan naprawy finansów publicznych (tzw. plan Hausnera). W
rządzie Marka Belki (od maja 2004 r. do marca 2005 r.) był
wicepremierem i ministrem gospodarki i pracy. Koordynował wówczas
prace nad Narodowym Planem Rozwoju na lata 2007-2013.
Laureat wielu nagród, między innymi nagrody Kisiela oraz nagrody im.
Władysława Grabskiego.
Streszczenie:
Tekst ten przygotowuję jako referat na VII Kongres Ekonomistów. Składam go z dwóch części. W
7
pierwszej znajdują się wybrane tezy wydanej przed paroma miesiącami mojej książki . Oceniam, że są
one nadal na tyle aktualne, że mogą prowokować do dyskusji. W drugiej zawarłem swoje komentarze do
niektórych opinii, które moja książka wywołała. Chcę tym samym wejść w rolę aktywnego uczestnika
dyskusji o praktycznych sposobach uprawiania polityki gospodarczej w Polsce oraz jej teoretycznych
podstawach i odniesieniach.
Summary:
The paper offers a handful of reflections on economic policy based on personal experiences of the
Author of the high-level government posts held in 2001-2005. In my presentation of these reflections, I am
trying to reconcile the roles of a participant and an observer.
The starting point is the question: What does economic policy consist in? The question is not
answered explicitly. First of all, it depends on the adopted understanding of and approach to the
economy. Two extreme attitudes are possible. At one end of the spectrum, the economy is construed as
a system of objectivised interrelationships, an object to be controlled by appropriate fine-tuning of key
parameters that regulate economic relationships (understood in terms of objects). The politicianeconomist’s role in this respect is similar to that of a physician: it starts with analysing the patient’s
condition, which leads to the diagnosis of the ailment and finally to the application of a proper therapy.
The point is to maintain a state of equilibrium in the economy, as is the case with the patient’s body.
At the other end of the spectrum, there are those who treat the economy as a system of
7
Jerzy Hausner: Pętle rozwoju. O polityce gospodarczej lat 2001-2005, Wydawnictwo Naukowe Scholar:
Warszawa 2007.
70
institutionalised behaviours and social reactions. On this approach, the politician-economist must decide
which behaviours to strengthen or encourage, and which ones to discourage or eliminate. Thus, the
politician does not influence the economy through its parameters but through institutions, does not solve
equations but problems. He does not strive to achieve a state of balance, but to control the process, the
development of the economy.
One of the conclusions that follow from these reflections is that present-day economic policy must
respect a number of profound intellectual, political and institutional changes related to the operation of the
state, which manifest themselves, among others, as the following evolutionary tendencies:
from the welfare state to the working state,
from the welfare state to the welfare society,
from equalisation policy to cohesion policy,
from corporatist dialogue to civic dialogue,
in general, towards a social economy and corporate social responsibility.
Janusz Heller,
Bruś Beata
59) Wpływ integracji Polski z Unią Europejską na zmiany w
handlu zagranicznym
dr hab.
prof. UWM
Katedra Makroekonomii
Wydział Nauk Ekonomicznych
UWM w Olsztynie
Dziedzina – nauki ekonomiczne; dyscyplina: ekonomia. Ekonomiczne
uwarunkowania i skutki regionalnych różnic w Polsce oraz w integrującej
się Europie, to główne obszary zainteresowań badawczych, a dokładniej
jest to: Wpływ integracji europejskiej na gospodarkę Warmii i Mazur oraz
bardziej ogólna problematyka: Ekonomiczne i kulturowe aspekty rozwoju
regionalnego. Autor ponad 150 publikacji naukowych. Ostatnio wydane
m.in. w Ekonomiście, Studiach Regionalnych i Lokalnych oraz w
wydawnictwie UMK w Toruniu.
mgr.
Katedra Makroekonomii
Wydział Nauk Ekonomicznych
UWM w Olsztynie
Streszczenie:
Celem opracowania jest ocena zmian w polskim handlu zagranicznym po wejściu Polski do Unii
Europejskiej. Przyjęto, że podstawą tej oceny jest analiza eksportu, importu i bilansu handlu
zagranicznego w latach 2002-2005.
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że liberalizacja handlu i zniesienie barier celnych
umożliwiło naszym przedsiębiorcom i handlowcom łatwiejszy dostęp do rynków państw członkowskich. W
efekcie wystąpiła wyższa dynamika eksportu niż importu, co spowodowało zmniejszenie deficytu obrotów
handlowych. W 2004 roku ujemne saldo obrotów towarowych handlu zagranicznego Polski zmniejszyło
się o 1,5 mld EUR i wyniosło – 11,2 mld EUR, a w 2005 roku nastąpiła dalsza redukcja deficytu o 2,0 mld
EUR. Z korzystną sytuacją w wymianie handlowej z krajami UE po wejściu Polski do Unii Europejskiej
kontrastuje sytuacja w wymianie handlowej pozostałymi krajami. W latach 2004-2005 nastąpiło
pogłębienie się deficytu wymiany z tymi rynkami, czego przyczyną było w znacznej mierze pogorszenia
się sytuacji w wymianie handlowej z Chinami i z Rosją.
Summary
The aim of this study is to evaluate the changes in Polish foreign trade after our accession to the
European Union. It was assumed that the basis of this evaluation was the analysis of export, import and
balance of foreign trade in 2002-2005.
The results of the research show that liberalization of trade and cancellation duties gave our
entrepreneurs and traders an easier access to member states’ markets. The effect was a higher
dynamics of export than import, which caused a reduction of trade deficit. In the year 2004 the negative
balance of goods’ sales in foreign trade decreased by 1.5 billion EUR and amounted to -11.2 billion EUR
and in the year 2005 there has been a further reduction of deficit by 2.0 billion EUR. There is a contrast
between the favourable situation in trade with the EU countries after our accession to the EU and the
trade with other countries. In the years 2004-2005 there was a intensified deficit in trade with these
markets, which was caused mainly by a deteriorated situation in trade with China and Russia.
Słowa kluczowe:
Integracja, Unia Europejska, handel zagraniczny, import, eksport
71
Anna Henisz-Matuszczak
60) Problem racjonalności w modelu zrównoważonego
rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w UE w warunkach
globalizacji
dr
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu,
Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej
Autorka blisko 55 artykułów i referatów. Główne pole zainteresowań
badawczych: polityka rolna, organizacja i funkcjonowanie rynków
rolnych, wsparcie budżetowe dla sektora rolno-żywnościowego,
problemy dochodowe rolnictwa. Członkini SERIA. Laureatka nagrody
naukowej miasta Poznania w 2003 r. oraz konkursu ekonomicznego im.
E. Lipińskiego za 2005 r.
Streszczenie:
Dywagacje na temat racjonalności w modelu zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów
wiejskich wynikające z mechanizmów globalnych stanowią treść niniejszego referatu. Rozważania
rozpoczyna charakterystyka światowej globalizacji. Na tej kanwie pokazany zostaje problem złożenia w
procesie globalizacji – zderzenie racjonalności cząstkowej z racjonalnością globalną, co owocuje
naturalną sprzecznością, która ma miejsce także w sektorze rolnym – w skali mikroekonomicznej,
procesy globalne sprzyjają rolnictwu intensywnemu, nastawionemu na maksymalizację korzyści
jednostki; z drugiej zaś strony – poprzez podejście mezoekonomiczne, makrospołeczne i ekologiczne
rodzi się potrzeba poskromienia żywiołowości, a zwłaszcza skutków ubocznych (kosztów zewnętrznych)
działań rynkowych, by jednocześnie wspierać interes społeczny i chronić dobra publiczne. Na
zakończenie mowa jest o znaczeniu koordynacji racjonalności cząstkowych w równoważeniu rozwoju
rolnictwa i obszarów wiejskich. Stadialne dochodzenie do równowagi dynamicznej w wymienionych
trzech sferach jest możliwe jedynie poprzez instytucjonalny mechanizm likwidacji słabych ogniw, które
zaburzają harmonijny rozwój sektora żywnościowego w skali gospodarek: światowej, regionalnych i
narodowych.
Summary
Consideration about rationality in model of sustainable development of agriculture and rural area,
which subsequent from global mechanisms make content of the present essay. Characteristic of world
globalization starts consideration. On this canvas problem of assemblage in process of globalization has
been showed – contrast of partly rationality with global rationality, that bears natural contradiction, which
has place in agricultural sector also. In microeconomic scale, global processes promote intensive
agriculture, on maximization of benefit of unit disposed pose; on the other hand – through approach of
macroeconomic, macrosocial and ecological, requirement of impulsiveness’ taming is born, but especially
sideline results (external costs) of market’s mechanism, in order to lean social interest and protect public
goods. Tongue is on completion about meaning of coordination of partly rationality in sustainable
development of agriculture and rural area. Staging achievement of dynamic balance in to mentioned three
spheres is possible for through institutional mechanism of liquidation of weak links, which disturb
harmonious development of food sector in scale of world, regional and national economy.
Słowa kluczowe:
model rolnictwa zrównoważonego, obszary wiejskie, globalizacja
Danuta Jabłońska
61) Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w
Polsce
Prezes
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Streszczenie:
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) od wielu lat prowadzi szereg działań mających
na celu rozwój konkurencyjności i innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw. Od lat 90 realizuje
programy na rzecz sektora MSP. Obecnie przygotowuje się do realizacji programów z nowej perspektywy
finansowej 2007-2013, w ramach której przedsiębiorcy będą mieli możliwość uzyskać dofinansowanie na
wysokowyspecjalizowane projekty. PARP od wielu lat jest wydawcą Raportu o stanie sektora MSP w
Polsce.
Fundusze Unijne, którymi będzie dysponowała PARP, będą przeznaczone na unowocześnianie
technologii stosowanych w przedsiębiorstwach, wspieranie tworzenia związków kooperacyjnych i
klastrów małych i średnich firm, inicjowanie działalności innowacyjnej, stymulowanie działalności
badawczo-rozwojowej i rozwój przedsiębiorstw.
Rola małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, podobnie jak w Unii Europejskiej, jest wysoka i
72
ciągle wzrasta. W roku 2005 zarejestrowanych było ponad 3 700 000 firm, ale przedsiębiorstw aktywnie
prowadzących działalność było jedynie ponad 1 700 000. Pozytywnym faktem jest to, że w roku 2005
liczba nowo powstałych przedsiębiorstw zaczęła się zwiększać, co świadczy o poprawie klimatu dla
przedsiębiorczości w naszym kraju.
Od kilku lat polskie MSP wytwarzają około 48% PKB i można przypuszczać, że w okresie silnego
wzrostu gospodarczego udział MSP w PKB będzie wzrastał. Przedsiębiorstwa sektora MSP są także
ważnym elementem naszego rynku pracy. W 2005 r. w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw
pracowało ponad 5,8 mln z 8,2 mln pracujących w sektorze przedsiębiorstw.
Dobrze rozwinięty sektor małych i średnich przedsiębiorstw jest istotnym czynnikiem determinującym
inwestycje dużych firm. Doświadczenie pokazuje, że jednym z czynników, które biorą pod uwagę duże
firmy przy swoich planach inwestycyjnych jest możliwość pozyskania usług i kooperantów wśród firm
działających w regionie ich przyszłych inwestycji.
Analizując obecnie dostępne dane można stwierdzić, że sektor małych i średnich przedsiębiorstw w
ostatnich latach umacnia swoją pozycję w gospodarce. Nie oznacza to jednakże, że nie ma problemów,
które należy rozwiązać aby wzmocnić polskie małe i średnie przedsiębiorstwa.
Istotna kwestią jest przeżywalność firm. Niestety prawie 40% nowo założonych Przedsiębiorstw
kończy swoją działalność po pierwszym roku. Do innych problemów należy nadal niedostatecznie
rozwinięta infrastruktura, również informatyczna. Niska jest także innowacyjność sektora małych i
średnich przedsiębiorstw, pomimo wzrostu w ostatnich latach.
Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa odczuły emigrację wykwalifikowanych pracowników do krajów
Unii Europejskiej. Brak wykwalifikowanych pracowników jest coraz większą barierą dla ich rozwoju.
Inną znaczącą barierą są różnego typu obciążenia administracyjne, które stanowią olbrzymi koszt i
utrudniają działalność sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Pozytywnym faktem jest perspektywa zmiany tego stanu rzeczy. Środki, które otrzyma Polska w
ramach funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 będą skierowane na wzrost innowacyjności oraz
rozwój kadr, poprawę infrastruktury i niewątpliwie przyczynią się pozytywnie do rozwoju sektora małych i
średnich przedsiębiorstw.
Ponadto rozpoczęte już przez Ministerstwo Gospodarki działania takie jak np. program redukcji
obciążeń administracyjnych przyczynią się do zmniejszenia kosztów prowadzenia działalności
gospodarczej i poprawy możliwości rozwoju konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, przyspieszając
ich rozwój.
Józef Jagas
62 ) Nowa ekonomia instytucjonalna a polska transformacja
prof. zw. dr hab.
Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu
Zorganizował i kierował Studium Społeczno- Ekonomicznym WSI w Opolu
(obecnie Wydział Zarządzania Politechniki Opolskiej). Kierował Zakładem
i Instytutem Nauk Społecznych w WSP w Opolu, był kierownikiem Katedry
Ekonomiki i Organizacji Pracy na Uniwersytecie Opolskim. Kierował
Katedrą Innowacji i Przedsiębiorczości w Wyższej Szkole Zarządzania i
Administracji w Opolu.
Autor 450 prac ( w tym 50 książek) na temat produktywności i
efektywności działań ludzkich. Organizator cyklu międzynarodowych
konferencji poświęconych powyższej problematyce.
Streszczenie:
Przedmiotem artykułu jest: istota polskiej transformacji, podstawowe przeobrażenia polskiej
gospodarki w warunkach transformacji a założenia Nowej Ekonomii Instytucjonalnej, rodowód
współczesnych kierunków ekonomii instytucjonalnej, istota Nowej Ekonomii Instytucjonalnej – koszty
transakcyjne z uwzględnieniem kosztów transformacji, nowy instytucjonalizm – integracja ekonomii i
socjologii, miejsce przedsiębiorstwa w Nowej Ekonomii Instytucjonalnej. Podsumowaniem artykułu jest
przydatność nowych kierunków ekonomii dla skuteczności zarządzania systemowego.
Aleksander Jakimowicz
63) Matryca interdyscyplinarna w ekonomii
dr
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Katedra Ekonomii
Urodził się 27 grudnia 1958 roku w Olsztynie. Jego zainteresowania
naukowe koncentrują się na zastosowaniach matrycy interdyscyplinarnej
w ekonomii. Najważniejszą pozycją w dorobku naukowym jest książka Od
Keynesa do teorii chaosu. Ewolucja teorii wahań koniunkturalnych,
73
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 (dodruk w 2005 roku),
która została opublikowana w prestiżowej serii „Współczesna Ekonomia”.
W roku 2004 autor otrzymał za to dzieło Nagrodę Banku Handlowego w
Warszawie SA za szczególne osiągnięcia w zakresie myśli teoretycznej w
sferze ekonomii i finansów, zwaną Polskim Noblem Ekonomicznym.
Uhonorowano go także tytułem i medalem „Najsławniejszy Polak Roku
2004”.
Streszczenie:
Zintegrowane stanowisko metodologiczne, które nazwałem matrycą interdyscyplinarną, pozwala
zmniejszyć przepaść dzielącą teorię ekonomii od rzeczywistości. Szukając nazwy dla tego nowego
podejścia wykorzystałem język kuhnowski, w którym występuje pojęcie matrycy dyscyplinarnej. Obejmuje
ona trzy elementy warunkujące istnienie wspólnot naukowych. Są to symboliczne uogólnienia, modele i
okazy. W tym układzie termin „paradygmat” powinien odnosić się do okazów. Rozwój nauki w ostatnich
czasach spowodował zasadnicze zmiany w strukturze wspólnot naukowych, czynnikiem jednoczącym
uczonych nie jest już tylko przedmiot badań, lecz także wykorzystywana metodologia. Zdefiniowana
przeze mnie matryca interdyscyplinarna obejmuje cztery elementy: cybernetykę, teorię katastrof, chaos
deterministyczny i teorię złożoności. Ponieważ zjawiska i procesy występujące w różnych dziedzinach
nauki są izomorficzne, trudno obecnie przecenić znaczenie badań interdyscyplinarnych. Przenośność idei
i pomysłów przyczyniła się do powstania wspólnot naukowych w rodzaju Society for Chaos Theory in
Psychology and Life Sciences, które jednoczą przedstawicieli różnych grup zawodowych. Pojawił się też
nowy rodzaj czasopism naukowych, najlepszym tego przykładem są takie tytuły, jak Chaos, Solitons and
Fractals czy International Journal of Bifurcation and Chaos in Applied Sciences and Engineering, gdzie
zamieszcza się prace z różnych dziedzin nauki. Nikogo nie dziwi już fakt, że studium z zakresu fraktalnej
teorii finansów sąsiaduje z opracowaniem dotyczącym czarnych dziur. Badając konkretne zjawiska nie
musimy od podstaw opracowywać ich teorii, możemy skorzystać z wyników innych nauk. Stoję na
stanowisku, że współczesnych procesów gospodarczych nie uda się w pełni wyjaśnić bez uwzględnienia
osiągnięć fizyki XXI wieku. W artykule przedstawiono przykład w postaci modelu transformacji
gospodarczej. Zastosowanie większości z postulowanych metod wprowadza do ekonomii nową jakość i
zwiększa zasób wiedzy o gospodarce.
Summary
An integrated methodological position – which I have called the interdisciplinary matrix – allows us to
bridge the gap between economic theory and reality. To coin the name for this new approach I drew on
the Kuhnian language which includes the notion of disciplinary matrix. There are three components of the
matrix on which the existence of scientific communities hinges. These are symbolic generalisations,
models and exemplars. In this context the term “paradigm” should refer to exemplars. The scientific
developments have recently brought substantial changes in the structure of scientific communities.
Scientists are no longer united only around the subject of their research, but also around the methodology
they employ. The interdisciplinary matrix I have defined has four components: cybernetics, catastrophe
theory, deterministic chaos and the theory of complexity. Since phenomena and processes which occur in
various disciplines of science are isomorphic, the importance of interdisciplinary studies cannot be
overestimated. Transferability of ideas and thoughts contributed to the creation of scientific communities,
such as the Society for Chaos Theory in Psychology and Life Sciences, which unite representatives of
various professions. Additionally, a new type of scientific journals emerged where papers from various
scientific disciplines are published, for example Chaos, Solitons and Fractals or International Journal of
Bifurcation and Chaos in Applied Sciences and Engineering. It is no longer surprising for anyone that a
study on fractal theory in finance is published right next to a paper on black holes. When researching into
certain phenomena we no longer need to develop theories for them as we can draw on the achievements
in other disciplines. I take the view that current economic processes may not be fully explained unless
st
reference is made to the 21 century developments in physics. The article pictures an example of an
economic transformation model. When applied, most of the methods which have been proposed will add
new value to and expand the knowledge of the economy.
Słowa kluczowe:
matryca interdyscyplinarna, zasada izomorfizmu, chaos deterministyczny,
numeryczne, nieliniowość, ekonofizyka, transformacja gospodarcza
złożoność,
metody
74
Maciej Jakubowski
64) Dynamika i efektywność zdecentralizowanych wydatków
publicznych na szkolnictwo powszechne
dr,
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytet Warszawski
Streszczenie:
Jakość edukacji dostarczanej w ramach systemu szkolnictwa powszechnego ma kluczowy wpływ na
zasoby kapitału ludzkiego, a przez to na długofalową dynamikę rozwoju gospodarczego i poziom
nierówności społecznych. Od początku lat 90-tych ubiegłego wieku system szkolnictwa w Polsce ulegał
dynamicznym przemianom. Przede wszystkim przeprowadzono decentralizację, przekazując istotne
zadania gminom, a następnie także powiatom. Niniejszy artykuł dokumentuje proces decentralizacji szkół
od strony wydatków publicznych na wychowanie przedszkolne, podstawowe i gimnazjalne, określając
zarówno poziom, jak i zróżnicowanie kosztów ponoszonych przez budżet centralny oraz samorząd
gminny. W tym celu wykorzystano bogate zbiory danych o budżetach wszystkich gmin gromadzone od
połowy lat 90. przez GUS oraz Ministerstwo Finansów. Kluczowa analiza przedstawiona w artykule
dotyczy jednak efektywności wydatków samorządowych, a dokładniej ich przełożenia na jakość
nauczania w gimnazjach. W tym celu zastosowano model ekonometryczny z efektami losowymi tzw.
„edukacyjnej wartości dodanej” odnoszący dane o wydatkach gmin do indywidualnych wyników uczniów
podczas egzaminów zewnętrznych, udostępnionych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną.
Zastosowana metodologia gwarantuje, że uzyskane wyniki odporne są na obciążenia wynikające z
endogeniczności zmiennych wykorzystywanych we wcześniejszych pracach podejmujących tę tematykę.
Jest to też pierwsza praca w Polsce wykorzystująca indywidualne wyniki z egzaminów zewnętrznych do
oceny powiązania jakości nauczania z czynnikami ekonomicznymi. Wyniki ukazują nieefektywność
wydatków gmin, co skłania do refleksji nad organizacją systemu szkolnictwa w Polsce. Dodatkowe
analizy trendów w poziomie i zróżnicowaniu wydatków, osiągnięć uczniów, jakości nauczania oraz
dostępności opieki przedszkolnej pokazują, jak duży wpływ może mieć nieefektywność i brak koordynacji
w zdecentralizowanym systemie edukacji na regionalne zróżnicowanie kapitału ludzkiego i dynamikę
rozwoju gospodarczego. Artykuł wskazuje na rozwiązania, które potencjalnie mogłyby poprawić
efektywność systemu, zmniejszając nierówności społeczne oraz ryzyko zacofania gospodarczego
określonych regionów Polski.
Janusz S.Jankowiak,
Piotr B. Nowak
65) Reprodukcja trwałego majątku rolnego w wielkopolskich
spółkach Skarbu Państwa
Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu
Akademia Rolnicza w Poznaniu
Streszczenie:
Ze względu na niską opłacalność produkcji rolnej, powszechnym zjawiskiem w rolnictwie, od dłuższego
czasu, jest degradacja trwałego majątku produkcyjnego. Nie ma zatem zapewnionej reprodukcji prostej
tego majątku. Problem ten jest silnie zróżnicowany w grupach wielkościowych gospodarstw rolnych, w
wyróżnionych, wg metodologii UE, typach produkcyjnych gospodarstw, a także w gospodarstwach o
różnych formach władania.
Prywatyzacja państwowego sektora rolnictwa, dokonywana w Polsce od 1992 roku, doprowadziła w
części do zmiany własności byłego majątku pgr, a w większości do dzierżawy tego majątku. Skutki
prywatyzacji państwowego sektora rolnego są w dalszym ciągu różnie oceniane. Często wyrażane są
opinie o utracie majątku byłych pgr. Alternatywą prywatyzacji była proponowana wcześniej komercjalizacja
państwowego sektora rolnictwa. Omawiane Spółki Skarbu Państwa, zajmujące w kraju dość znaczący
areał gruntów pozostających dalej w Zasobie Skarbu Państwa, są przykładem wymienionej, alternatywnej
formy restrukturyzacji państwowego majątku rolnego.
Jednym z podstawowych mierników gospodarowania majątkiem rolnym jest stopień jego reprodukcji.
Stanowi on jedną z obiektywnych, miarodajnych podstaw oceny różnych ścieżek i form prywatyzacji
majątku państwowego.
W tabeli 1 przedstawiono, na podstawie przeprowadzonych badań, stan odtwarzania dzierżawionego
majątku trwałego w Spółkach Skarbu Państwa Poznańskiego Oddziału Agencji Nieruchomości Rolnych.
75
Tabela 1. Stan odtwarzania majątku trwałego w jednoosobowych spółkach OT AWRSP w Poznaniu, w
latach 2000-2002
Rok 2000
Rok 2001
Rok 2002
nakłady
umorze
stopień
nakłady
umorze
stopień
nakłady
umorze
stopień
Nr
inwestyc
nia
odtwarz inwestynia
odtwarz inwestynia
odtwarz
obiek
yjne
w tys. zł
a-nia
cyjne
w tys. zł
a-nia
cyjne
w tys. zł
a-nia
tu
w tys. zł
w%
w tys. zł
w%
w tys. zł
w%
1
910
294
310
40
359
11
0
2
537
260
207
777
271
287
2
271
1
3
869
632
138
1071
728
147
779
797
98
4
459
380
121
337
388
87
477
425
112
5
2536
633
401
2122
662
321
162
813
20
6
271
377
72
1087
434
250
1149
589
195
7
734
392
187
1364
437
312
892
575
155
8
506
335
151
20
356
6
481
379
127
9
533
432
123
1038
509
204
2496
617
405
10
229
916
25
205
941
22
1683
1024
164
Raze
7584
4651
173
8061
5085
165
8121
5490
142
m
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych spółek
Z przedstawionych danych wynika, że stopień odtwarzania trwałego majątku rolnego w badanych
Spółkach Skarbu Państwa, w okresie analizowanych 3 lat wynosił średnio 160%. Jest to wynik
nieporównywalnie wyższy w stosunku do średnich z całego rolnictwa Polski, a także w odniesieniu do
majątku Skarbu Państwa dzierżawionego przez inne podmioty gospodarcze. Zaznaczyć jednak należy, że
część nakładów inwestycyjnych była finansowana w tych jednostkach przez właściciela majątku, tj. Skarb
Państwa.
Wojciech Jarecki
66) Doświadczenia nabywane w okresie studiów jako droga
rozwoju kwalifikacji zawodowych
dr,
Katedra Mikroekonomii
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytet Szczeciński
Członek PTE i Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Kadrami
Stypendysta w Uniwersytach w St. Gallen i Fryburgu w Szwajcarii oraz
Fachhochschule w Wismarze
Streszczenie:
Kwestią nie podlegającą dyskusji jest to, że szczególnie współcześnie, studia są drogą do pracy
zawodowej, a nie tylko okresem zdobywania wiedzy. W czasie studiów wyższych rozwijana jest przede
wszystkim wiedza studentów, ale coraz bardziej pożądane jest również nabywanie przez nich praktyki.
Celem artykułu jest uzasadnienie tez, że nabywanie doświadczeń praktycznych może sprzyjać po
pierwsze rozwojowi cech osobowości potrzebnych dla rozwoju kwalifikacji, po drugie, pomysłom na
otwieranie własnej działalności i po trzecie – pozwala weryfikować zdobytą wiedzę w praktyce. Dlatego
też podjęty został pomysł analizy dotychczasowych doświadczeń grupy studentów Wydziału Nauk
Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, uczestniczących na zajęcia z przedmiotu
Rozwój kwalifikacji zawodowych, w ramach którego opisywali swoje dotychczasowe doświadczenia
praktyczne, wskazując jednocześnie, pośrednio lub bezpośrednio, na rodzaj zdobywanych kwalifikacji.
W artykule Autor prezentuje fragmenty wybranych 11 prac z 28 napisanych przez studentów w okresie
kwiecień-maj 2007. Przedstawione przypadki pokazują, jak wiele, odnośnie do zdobywanych kwalifikacji,
zależy od indywidualnych osób, od ich aktywności, ale jednocześnie, że nie potrzeba być kimś wybitnym
czy mieć dużo pieniędzy lub znajomości, żeby móc podnosić swoje kwalifikacje, wykonywać pracę, którą
się lubi i uczyć się myśleć w kategoriach uwzględniających rachunek ekonomiczny.
Przedstawione prace, mimo że dotyczą osób młodych, studiujących, pokazują, że już podczas studiów
można nabyć kwalifikacje menedżerskie i dalej je rozwijać, co zaowocuje w przyszłości, przy wchodzeniu
na rynek pracy po skończeniu studiów.
Słowa kluczowe:
rozwój kwalifikacji, praktyki, studia
76
Wacław Jarmołowicz,
Dawid Piątek,
Katarzyna Szarzec
67) W sprawie rozwoju nauk ekonomicznych i kształcenia
ekonomistów uwag kilka
prof. dr hab. nauk ekonomicznych Wacław Jarmołowicz
Kierownik Katedry Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową, w
latach 90-tych
pełnił funkcję dziekana i prodziekana Wydziału
Ekonomicznego Akademi Ekonomicznej w Poznaniu, członek Senatu tej
uczelni, członek Zarządu Krajowego PTE, członek Rady Programowej
czasopisma "Ekonomista"
Autor i współautor około 200 publikacji naukowych
Odznaczony m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Krzyżem
Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotą Odznaką Honorową PTE z
Wieńcem
dr
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Wydział Ekonomii
dr
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Wydział Ekonomii
Streszczenie:
Celem opracowania jest prezentacja niektórych obszarów badań ekonomicznych prowadzonych w
ośrodkach naukowych w Polsce po 1989 roku oraz ogólna charakterystyka sposobów i rezultatów
kształcenia ekonomistów na poziomie studiów wyższych. Przyjmuje się tu przy tym założenie, że
przedmiot zainteresowań nauk ekonomicznych determinowany był przez dokonującą się transformację
ustrojową oraz integrację gospodarczą i dotyczył takich obszarów jak: strategia transformacji i model
ustroju gospodarczego, zakres i sposoby prowadzenia skutecznej polityki gospodarczej; funkcjonowanie
rynku pracy i zwalczanie bezrobocia; rozwój i reorientacja wymiany zagranicznej; uczestnictwo w
europejskiej integracji gospodarczej i inne. Ponadto, w swoim opracowaniu autorzy analizują i oceniają
zarazem zmiany jakie dokonywały się w procesie akademickiego kształcenia ekonomistów. W
szczególności chodzi tu o przemiany jakościowe (nowe uczelnie, kierunki, formy) jak też ilościowe
zachodzące w szkolnictwie wyższym (publicznym i niepublicznym).
Summary
The purpose of this paper is to present some areas of economic research conducted in science
institutions in Poland after 1989. Authors also present methods and results of economic tertiary
education, where assumption is made that economic science was determined by ongoing economic
transition and economic integration and was connected with: transition strategy, model of economic
system, effective economic policy, labour market functioning including coping with unemployment,
development and reorientation of international trade, membership in European economic integration and
many more. Additionally, authors analyse and evaluate changes that had occurred during economic
tertiary education process, especially quality (new universities, specializations etc.) and quantity changes
observed in tertiary education.
Słowa kluczowe:
transformacja ustrojowa i gospodarcza, model ustroju gospodarczego, rynek pracy, bezrobocie, wymiana
zagraniczna, integracja gospodarcza, szkolnictwo wyższe
Leszek Jasiński
68) Uwagi o międzynarodowej konkurencyjności polskiej
gospodarki
Prof. dr hab.
Absolwent SGPiS. Dyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN,
pracownik Kolegium Nauk Społecznych i Administracji Politechniki
Warszawskiej, wykłada w Collegium Civitas. Zajmuje się problemami
gospodarki
światowej,
integracją
międzynarodową,
finansami
międzynarodowymi i makroekonomią. W 2007 roku opublikował książki
„Podstawy funkcjonowania gospodarki światowej” i „Myślenie
perspektywiczne”. Uwarunkowania badania przyszłości typu foresight”.
Streszczenie:
W tekście omówiono pojęcie konkurencyjności międzynarodowej, pozycję Polski w świetle jej
wiodących rankingów, konsekwencje dla konkurencyjności kraju wynikające z członkostwa w Unii
77
Europejskiej oraz wskazano niektóre postulaty prowadzące do poprawy relatywnej pozycji kraju.
Summary
The following topics are discussed: the international competitiveness of a country, Poland’s position in
leading international rankings, consequences for competitiveness due to EU membership and some
measures which can improve the position of a country.
Słowa kluczowe:
konkurencyjność międzynarodowa, produktywność, jednostkowe koszty pracy, wspólna polityka rolna,
regulacja
Małgorzata Jaworek,
Włodzimierz Karaszewski,
Aneta Szóstek
69) Bezpośrednie inwestycje zagraniczne polskich
przedsiębiorstw – oczekiwania i stopie ich spełnienia
dr inż. Małgorzata Jaworek – adiunkt w Katedrze Inwestycji i
Nieruchomości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Zainteresowania naukowo-badawcze: zagadnienia bezpośrednich
inwestycji zagranicznych, prywatyzacji polskiej gospodarki, wyceny
przedsiębiorstw i oceny projektów inwestycyjnych.
dr hab., prof. UMK Włodzimierz Karaszewski – kierownik Katedry
Inwestycji i Nieruchomości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i
Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Zainteresowania naukowo-badawcze: zagadnienia międzynarodowych
przepływów kapitału, w tym w szczególności bezpośrednich inwestycji
zagranicznych, działalności korporacji transnarodowych i ich roli w
gospodarce światowej.
dr Aneta Szóstek – adiunkt w Katedrze Inwestycji i Nieruchomości na
Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika w Toruniu.
Zainteresowania naukowo-badawcze: zagadnienia bezpośrednich
inwestycji zagranicznych w szczególności ryzyka działalności
międzynarodowej, wyceny przedsiębiorstw i oceny projektów
inwestycyjnych.
Streszczenie:
W niniejszym opracowaniu podjęto ważne i niepisane w literaturze przedmiotu zagadnienie aktywności
inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw za granicą. Zaprezentowano w nim wstępne wyniki badań
dotyczących stymulantów podejmowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez polskie
przedsiębiorstwa, czynników ograniczających rozwój polskich BIZ a także stopień spełnienia oczekiwań
związanych z aktywnością zagraniczną polskich przedsiębiorstw.
Summary
The work discusses an essential, and not included yet in the subject literature, issue of the foreign
activity of Polish enterprises. There has been presented an initial research outcome of the stimulants
initiating foreign direct investment of Polish enterprises and of the factors limiting the Polish FDI. Also, the
paper considers the degree of the expectations fulfillment in the sphere of Polish companies’activity.
Maria Jaworska
70) Ewolucja strukturalna w Polsce – szanse i zagrożenia
procesu
dr
AE Wrocław
Katedra Zarządzania Strategicznego i Logistyki
Streszczenie:
Sukces ekonomiczny – to najwyższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i dobrobytu
materialnego społeczeństwa. Uzyskanie takiego efektu w gospodarce jest możliwe dzięki restrukturyzacji.
Długoterminowy trend w kierunku bazującej na wiedzy ekonomii jest kontynuowany. Nauka, technologia,
innowacje stały się kluczowymi czynnikami przyczyniającymi się do wzrostu gospodarczego w
zaawansowanej i rozwijającej się gospodarce.
Summary
The economic success – means the highest level of socio-economic development and financial
prosperity of a society. The achievement of such an effect in the economy is possible thanks to
78
restructuring. The long-term trend towards a knowledge-based economy continues. Science, technology,
innovation have become key factors contributing to economic growth in both advanced and developing
economies.
Jacek Juzwiszyn
71) Wirowy model równowagi ekonomicznej
dr,
AE we Wrocławiu,
Instytut Zastosowań Matematyki w Ekonomii,
Katedra Matematyki i Cybernetyki
Jako pracownik naukowo-dydaktyczny zatrudniony: na stanowisku
adiunkta w Katedrze Matematyki i Cybernetyki Instytutu Zastosowań
Matematyki w Ekonomii na Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego
we Wrocławiu oraz Katedrze Metod Ilościowych w Ekonomii Wyższej
Szkoły Handlowej we Wrocławiu. Absolwent Wydziału Matematyki i
Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego (kierunek Matematyka) oraz
Wydziału Zarządzania i Informatyki Akademii Ekonomicznej we
Wrocławiu (kierunek Informatyka i Ekonometria). Członek: Zarządu
(Skarbnik) Polskiego Towarzystwa Matematycznego we Wrocławiu,
Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz Polskiego Towarzystwa
Statystycznego. W latach 1996 – 2002 pracownik takich firm jak:
Deutsche Bank AG, Bombardier, GBPZ, BPS SA. Do roku 2007 pełniący
w Wyższej Szkole Handlowej funkcje: Prodziekana oraz Dziekana
Wydziału Menedżersko – Ekonomicznego, aktualnie urzędujący Rzecznik
Dyscyplinarny WSH we Wrocławiu. Pomysłodawca i współtwórca
Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego Wydziału Nauk Ekonomicznych
AE w Kędzierzynie – Koźlu. Opiekun Koła Naukowego „K2” WSH we
Wrocławiu. Częsty bywalec Salonu Profesora Dudka. Uczestnik ok.
czterdziestu konferencji naukowych (krajowych i zagranicznych), autor i
współautor kilkudziesięciu publikacji naukowych.
Aktualne zainteresowania naukowe ukierunkowuje na wirowe zjawiska
ekonomiczne. Konsekwentny i życzliwy w działaniu, uparty optymista,
ceniący prawdomówność, mądrość i uczciwość. Lubiący majsterkować i
aktywnie spędzać czas wolny.
Streszczenie:
Obserwując dynamikę dwuwymiarowych wektorów różnych dóbr ekonomicznych, o składowych:
cena–czas lub wolumen–czas łatwo dojść do wniosku, że zawsze owa wizualizowana dynamika jest
przedstawiona przy pomocy płaskich, dwuwymiarowych zygzaków. Kształt i ich wielkość, są niezależne
od skali czasowej, w której dane zjawisko ekonomiczne jest rozpatrywane. Podnosząc wymiar
wspomnianej powyżej przestrzeni o jeden i obserwując wektory o składowych: cena, wolumen, czas w
przestrzeni trójwymiarowej, dostrzegamy w niej wirowe trajektorie tychże wektorów. Trójwymiarowe wiry,
ortogonalnie zrzutowane na dwie prostopadle ułożone do siebie płaszczyzny, o wspólnej osi czasu,
tworzą zygzaki. Wiry te powstają w wyniku oddziaływania na wektory sił: podaży i popytu. Dotychczas
jednak precyzyjnie nie odpowiedziano na pytanie, co jest powodem takich zawirowań? Bezsporne
natomiast jest stwierdzenie, że wirowanie wektorów w ekonomii odbywa się wokół linii równowagi.
Podobnie jak to się ma w modelu pajęczynowym (Cobweb Model). Wirowa ekonomiczna trójwymiarowa
krzywa równowagi jest geometryczną osią powierzchni obrotowej stopnia drugiego (takimi
powierzchniami są np.: stożek, paraboloida, hiperboloida sfera, etc.). Zaproponowany przez autora
matematyczny model wirowej równowagi ekonomicznej jest konstrukcją teoretyczną, którą autor
zweryfikował empirycznie. Zaproponowane nowe podejście do tematu równowagi ekonomicznej stanowi
zasadniczo inne (od dotychczas poznanych) wyzwanie dla współczesnego–wirowego rozwoju
społeczno–gospodarczego.
Summary
Observing the dynamics of two–dimensional vectors of various economical goods, consisting of:
price–time or volume–time it is easy to come to the conclusion that the visualized dynamics is
represented by flat, two–dimensional zigzags. Their shape and size are independent of the time scale, in
which the given economical phenomenon is discussed. Lifting the dimension by one and observing the
vectors composed of: price, volume, time in three–dimensional space we can notice whirling trajectories
of these vectors in it. Three–dimensional whirls, orthogonally projected onto two perpendicularly placed
surfaces with the common axis of time, create zigzags. The whirls appear as a result of the two factors:
supply and demand affecting the vectors. So far the question concerning the reason of the whirling effect
has remained unanswered. However, we can undoubtedly say, that the whirling of vectors in economics
happens around the equilibrium line, similarly to the Cobweb Model. The whirling economical three–
79
dimensional trajectory of equilibrium is the geometrical axis of rotating superficies of the second degree
(for example as in a cone, a paraboloid, a hyperbolid, a sphere, etc.). The proposed mathematical model
of the Whirling Economical Equilibrium is a theoretical construct, which has been empirically verified by
the author. The proposed new approach to the economical equilibrium constitutes the principally different
(to the so far recognized ones) challenge to today’s–whirling social–economical development.
Słowa kluczowe:
ekonomiczny wir, model pajęczynowy, precesujące powierzchnie obrotowe stopnia drugiego, wirowa
równowaga ekonomiczna
Maciej Kaliski,
Dominik Staśko
72) Ekonomiczny aspekt bezpieczeństwa energetycznego
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie,
Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu
Karpacki Operator Sytemu Dystrybucyjnego –
Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie
Streszczenie:
Bezpieczeństwo energetyczne jest dziś jednym z najchętniej i najczęściej poruszanych tematów.
Mimo to faktyczna wiedza o tym, czym jest bezpieczeństwo energetyczne wydaje się być znikoma i
niezrozumiała. Bardzo często towarzyszą temu emocje i chęć załatwienia partykularnych interesów branż
i polityków, co w istotny sposób deformuje obraz tego jak bezpieczeństwo energetyczne winno być
postrzegane. Zrozumienia zagadnienia nie ułatwia również szum informacyjny, z którego raz po raz
wynika zagrożenie lub brak zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego.
Naszym celem jest przedstawienie wielowymiarowości problemu bezpieczeństwa energetycznego z
szczególnym uwzględnieniem aspektu ekonomicznego. Aspekt ten w powiązaniu z pozostałymi
czynnikami (zasobność złóż, zagospodarowanie infrastrukturalne, kwestie polityczne, zagadnienia
ochrony środowiska itp.) tworzy sieć możliwych powiązań i zależności decydując o ostatecznym poziomie
bezpieczeństwa energetycznego. Niniejszy artykuł jest więc próbą odpowiedzi na pytanie czym jest
bezpieczeństwo energetyczne i jakie znaczenie posiada jego ekonomiczny wymiar.
Summary
Energy safety belongs to the most popular and frequently explored questions. Despite this, the
knowledge about energy safety seems to be poor. Emotions and particular interests of branches and
politicians significantly distort the true picture of how energy safety issue should look like. Understanding
of this question is also hindered by the information noise (threatened energy delivery or lack of such
threat).
The aim of the paper is a multidimensional view of the energy safety problem, with special emphasis
on economic aspect. This aspect as well as such parameters as abundance of resources, development of
infrastructure, political aspects, environmental issues, etc. create a network of feasible connections and
dependences, determining the ultimate degree of energy safety. This paper is an attempt at defining the
energy safety and its economic aspect.
Słowa kluczowe:
bezpieczeństwo energetyczne, polityka energetyczna
Barbara Karbownik
73) Wydatki publiczne w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej
– szansa czy zagrożenie rozwoju?
mgr
Barbara Karbownik – absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w
Warszawie, kierunku Zarządzanie i Marketing. W kwietniu 2004 roku
obroniła pracę magisterską pod tytułem „Analiza pozycji konkurencyjnych
krat graficznych na rynku polskim w latach 1998-2002”, pisaną pod
kierunkiem prof. dra hab. Stefana Doroszewicza. W czerwcu 2007 roku
przygotowała referat pt. „Analiza wydatków publicznych w krajach UE-25”
w ramach konferencji naukowej „Europejski Model Społeczny –
doświadczenia i kierunki zmian” zorganizowanej przez Kolegium
Gospodarki Światowej SGH i prof. Dariusza Rosatiego. Obecnie pracuje
nad rozprawą doktorską pod kierunkiem naukowym prof. dra hab.
Dariusza Rosatiego na temat efektywności wydatków publicznych w
krajach Unii Europejskiej.
Streszczenie:
Referat ten stara się ocenić, czy wydatki publiczne w Polsce są szansą czy zagrożeniem rozwoju.
80
Analizie teoretycznej i empirycznej poddano zależność pomiędzy wzrostem gospodarczym a wysokością
wydatków publicznych. Przedstawiono także relację pomiędzy stopniem zamożności danego kraju
(mierzonym jako PKB per capita) a poziomem wydatków sektora finansów publicznych w krajach Unii
Europejskiej. Pokazano również efektywność wydatków publicznych w krajach rozwijających się. Z
powyższej analizy wyciągnięte zostały wnioski dla Polski odnośnie kształtowania wydatków publicznych
w taki sposób, ażeby przyczyniały się one do szybszej konwergencji w zakresie poziomu zamożności z
krajami Europy Zachodniej, a nie były jej hamulcem.
Summary
In this paper I try to answer the question if the public finances in Poland are an opportunity or a threat
to economic growth. I review theoretical and empirical evidence on the linkages between the public
finances and economic growth. I also analyze the relationship between the public spending level and the
country’s wealth expressed by GDP per capita. This paper shows as well the effectiveness of public
spending in developing countries. From the above mentioned analyzes the conclusions for Poland are
drawn as for its approach towards defining and shaping public spending in the future, so that it helps the
economic convergence and doesn’t block country’s economic potential.
Słowa kluczowe:
wydatki publiczne, wzrost gospodarczy, efektywność
Paweł Karbownik
74) Wpływ opodatkowania krańcowego w Polsce i w Unii
Europejskiej na wzrost
Ekonomista, absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, gdzie
pod kierunkiem naukowym prof. dra hab. D. Rosatiego obronił pracę
magisterską „Podatek liniowy w teorii i w praktyce”. Autor referatu
„Analiza efektywności systemów podatkowych w krajach Unii
Europejskiej”, który został wygłoszony w ramach konferencji naukowej
„Europejski Model Społeczny – doświadczenia i kierunki zmian”
zorganizowanej przez Kolegium Gospodarki Światowej SGH i prof. D.
Rosatiego. Obecnie pracuje nad rozprawą doktorską na temat
efektywności systemów podatkowych w UE. Od 2004 roku jest szefem
biura prof. D. Rosatiego w Parlamencie Europejskim w Brukseli, pracował
m.in. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwie Finansów,
Procter&Gamble oraz McKinsey&Co.
Streszczenie:
Zarówno teoria ekonomii, jak i badania empiryczne pokazują występowanie negatywnej zależności
pomiędzy opodatkowaniem krańcowym a tempem wzrostu gospodarczego danego kraju. Oznacza to, iż
wysokie stopy krańcowe podatku mogą hamować potencjał rozwojowy gospodarki. Jest to problem
szczególnie ważny w przypadku Polski, gdyż nasz kraj przechodzi obecnie proces doganiania państw
Europy Zachodniej pod względem poziomu zamożności.
W referacie przedstawiam badanie empiryczne dla grupy państw Unii Europejskiej dotyczące
zależności pomiędzy wysokością stóp krańcowych podatku PIT i CIT a wzrostem gospodarczym.
Badanie potwierdza, iż poziom krańcowych stawek CIT w krajach Unii Europejskiej jest bardzo silnie
negatywnie skorelowany z poziomem wzrostu gospodarczego. Pomimo tego, iż stawka krańcowa
podatku CIT w Polsce (19%) znajduje się na stosunkowo niskim poziomie, to rzeczywiste opodatkowanie
firm wygląda zgoła inaczej. Całkowita stawka podatku liczona przez Bank Światowy wynosi dla Polski
55,6%. Jest to znacznie powyżej opodatkowania w krajach rozwiniętych (anglosaskich i nordyckich), a
także powyżej średniej dla UE-10, która wynosi 47%. Tak wysokie opodatkowanie przedsiębiorstw w
Polsce, przy silnej negatywnej korelacji poziomu opodatkowania firm ze wzrostem gospodarczym
pozwala wnioskować, iż obniżki podatków od firm są niezbędne i powinny być priorytetem rządu w
Warszawie.
Badając stawkę krańcową PIT oraz tempo wzrostu gospodarczego również otrzymano negatywną
korelację, co oznacza, iż kraje o niższych stawkach marginalnych podatku od osób fizycznych
charakteryzują się szybszym tempem wzrostu gospodarczego. Stawka krańcowa PIT w Polsce (40%) jest
wysoka na tle nowych krajów członkowskich
(32,6%), dlatego postulat obniżenia stawki przynajmniej do 32% jest jak najbardziej słuszny. Odłożenie tej
obniżki do 2009 roku wydaje się jednak nieuzasadnione z punktu widzenia efektywności polskiego
systemu podatkowego, zaś pytanie czy skala tej obniżki jest wystarczające również pozostaje otwarte.
Summary:
Both the economic theory, as well as the empirical evidence show a negative correlation between
marginal tax rate and economic growth. It means that high marginal tax rates in a given country may
hamper its economic potential and contribute to slower growth rates. This problem is of the utmost
81
importance for Poland, especially that our country is now in the process of catching-up with the level of
development of the Western European countries.
In this paper I will present the empirical evidence for the relationship between economic growth and
marginal rates of Corporate Income Tax (CIT) and Personal Income Tax (PIT) for the European Union
countries. The analysis confirms that the level of marginal CIT rates in the EU has a very strong, negative
correlation with the level of growth. Despite the fact that marginal CIT rate for Poland (19%) is relatively
low, the total tax rate for corporations in Poland, which is calculated by the World Bank amounts to a very
high level of 55,6%. It is much higher than the same tax level in developed countries (both Anglo-Saxon
and Nordic) as well as in the new member states (47%). Such high total tax rate for corporations in
Poland, given the strong negative correlation of tax level and growth, brings us to a conclusion that lower
tax rates for companies are inevitable and shall be of a high priority for any Polish government.
Analyzing the marginal PIT rate and the growth level I have also came to a conclusion, that there is a
negative correlation between these two variables and that countries with lower marginal PIT rates grow
faster. Marginal PIT rate in Poland (40%) is high in comparison to other new member states (32,6%),
therefore the proposal to lower it to 32% is fully justified. However it is not justified on the basis of
economic efficiency of the Polish tax system to delay the introduction of a new rate until 2009. It is also
questionable whether the proposed level of the new PIT rate is low enough.
Słowa kluczowe:
podatki, opodatkowanie krańcowe, krańcowa stawka podatku, efektywność systemów podatkowych,
wzrost gospodarczy
Witold Kasperkiewicz
75) Ewolucja polityki innowacyjnej Polski w okresie
transformacji systemowej
dr hab.
prof. nadzw. UŁ
Uniwersytet Łódzki
Instytut Ekonomii
Streszczenie:
Głównym celem referatu jest przedstawienie istoty, uwarunkowań i narzędzi polityki innowacyjnej
realizowanej w Polsce od początku procesu transformacji systemowej. W referacie podjęto również próbę
oceny zdolności innowacyjnej polskiej gospodarki analizowanej przez pryzmat mierników ilustrujących
zarówno nakłady przeznaczone na działalność badawczo-rozwojową w skali makro, potencjał kadrowy
sfery B+R, wynalazczość, jak i aktywność innowacyjną przedsiębiorstw. Zdolność innowacyjna
gospodarki jest w znacznej mierze funkcją polityki innowacyjnej państwa prowadzonej w Polsce w
kolejnych fazach transformacji systemowej.
Ocena polityki innowacyjnej realizowanej w Polsce pozwala na sformułowanie kilku wniosków
dotyczących strategii rozwoju nauki i techniki, jak również instrumentów wspierania aktywności
innowacyjnej przedsiębiorstw. Po pierwsze, brak jest przejrzystej i konsekwentnej strategii rozwoju nauki i
techniki wytyczającej preferowane przez państwo kierunki rozwoju badań naukowych i obszary techniki,
w których należy wykorzystać krajowy potencjał badawczy i dorobek polskich wynalazców i inżynierów.
Po drugie, mankamentem polityki innowacyjnej jest jej silna centralizacja, zwłaszcza w zakresie
finansowania badań naukowych, a także brak rozwiniętych struktur regionalnych wspierających
działalność innowacyjną. Po trzecie, duży nacisk położony jest na stymulowanie badań naukowych
zamiast na wdrażanie nowych rozwiązań technicznych. Po czwarte, instrumenty polityki innowacyjnej w
niedostatecznym stopniu uwzględniają potrzebę wspierania procesu dyfuzji innowacji, który wymaga
odpowiednich instytucji ułatwiających transfer nowoczesnej techniki (np. instytucji pomostowych i
klastrów przemysłowych). Po piąte, większość instrumentów polityki innowacyjnej stanowią zachęty
finansowe (kredyty, ulgi podatkowe), inne instrumenty (zamówienia rządowe, prawo patentowe,
infrastruktura transferu innowacji itp.) są niedoceniane.
Summary
The paper considers the very important problem of innovativeness of Polish economy with particular
attention given to its innovation policy. The major thesis of paper argues that the growth of innovativeness
in Polish economy requires structural, institutional and financial changes in the long run. The changes
which have taken place so far in the process of transformation should be considered as insufficient.
The paper is divided in two parts. First deals with the short characteristics of innovative potential and
innovative activity of the Polish economy. Second is devoted to the problem of innovation policy in
Poland. This policy should, in its nature, be a horizontal one and should interrelate a scientifictechnological policy with an industrial policy. In view of this fact there is an obvious need to co-ordinate
the actions of the governmental institutions which should co-operate to create the strategy of the
development of science and technology compatible with the directions of modernisation of the economy.
Słowa kluczowe: innowacje, polityka innowacyjna, dyfuzja innowacji, działalność badawczo-rozwojowa,
82
zdolność innowacyjna
Stanisław Kiełczewski
76) Nauki ekonomiczne warunkują realizację celów
rozwojowych, ale nie powinny pretendować do ich
zawłaszczenia
prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Zarządzania „Edukacja” we Wrocławiu
Katedra Zarządzania Strategicznego
Streszczenie:
Znakomita większość problemów rozwojowych współczesnego świata, Europy i Polski wynika z braku
wyraźnego odróżniania celów i środków rozwojowych. W warunkach systemu demokratycznego cele
rozwojowe powinny nawiązywać do zasady solidaryzmu społecznego i międzynarodowego i być
formułowane w logice wzrostu poziomu Jakości Życia (Quality of Life) we wszystkich jej wyznacznikach.
W formułowaniu tak rozumianych celów rozwojowych uczestniczą nauki społeczne. Nauki ekonomiczne
wnoszą swój wkład stwarzając warunki ich realizacji. Tworzenie warunków nie może zastępować
formułowania celów rozwojowych, które są wypadkową akceptowanych w systemie demokratycznym
wartości. Poziom PKB jest bardzo ważny, ale ważne jest również w jaki sposób jest uzyskiwany, jaki jest
jego rozkład i jak oddziaływuje on na poziom kultury, opieki zdrowotnej, stanu środowiska naturalnego,
stosunków społecznych i relacji międzynarodowych.
Problem, który podnoszę jest istotny o tyle o ile jego niedostrzeganie stanowi zagrożenie systemu
demokratycznego ze wszystkimi negatywnymi tego skutkami.
W realnym świecie zagrożenia te postrzegane są wybiórczo (bezrobocie, środowisko naturalne,
bezpieczeństwo, handel ludźmi itd.). Kategoria Jakość Życia jest na tyle pojemna, że pozwala dostrzec
wzajemne uwarunkowania. Dlaczego występuje ona w swym wymiarze sprawozdawczym a nie
strategiczno-programowym i politycznym z racjonalnego punktu widzenia jest wysoce – przynajmniej dla
mnie – niejasne. Myślę, że warto się nad tym zastanowić.
Tadeusz Kierczyński,
Urszula Malinowska
77) Wpływ regulacyjnej roli państwa na rozwój
przedsiębiorstw
SGH
SGH
Streszczenie:
Bez regulacji państwowej współczesna gospodarka rynkowa nie jest możliwa. Tylko bowiem siła
państwa może zapewnić bezpieczny przebieg procesów gospodarczych, ochronę praw pracowników i
konsumentów oraz stworzyć warunki dla funkcjonowania sprawnej konkurencji. Realizacją tych funkcji we
wszystkich państwowych zajmuje się potężny aparat nadzoru.
Składa się na niego kilkadziesiąt urzędów i inspektoratów zatrudniających liczną kadrę pracowników
państwowych i samorządowych - potocznie nazywanych biurokracją.
Kompetencję poszczególnych urzędów i inspektoratów nadzoru są określone na zasadzie branżowej
lub funkcjonalnej. Do tych ostatnich należy np. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Inspekcja
Pracy, Główny Inspektor Sanitarnych i wiele innych.
Regulacją i kontrola szczególnie wrażliwych rynków zajmują się w Polsce takie instytucje jak:
Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Urząd Górniczy, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Inspektorat
Farmaceutyczny, Inspektorat Transportu Publicznego, Urząd Regulacji Energetyki, Inspekcja Handlowa
etc.
Do biurokracji zorganizowanej na zasadzie funkcjonalnej zalicza się wielką rzeszę urzędników
państwowych i samorządowych, która zajmuje się np. wydawaniem dowodów osobistych, paszportów,
praw jazdy, aktów stanu cywilnego oraz rejestracja pojazdów.
W literaturze przedmiotowej a także wszelkiego rodzaju środków przekazu powszechny jest pogląd,
że państwo przejmuje zbyt duży zakres regulacji działalności gospodarczej. W efekcie następuje
nadmierny rozrost biurokracji. W takiej atmosferze nie wywołują sprzeciwu nawet tak skrajne
sformułowania jak np. „Obywatele okradani przez państwo są coraz mniej skłonni do finansowania armii
darmozjadów" (J. Winiecki „Wprost" 24.08.2003 str. 51)
Zakres regulacji i kontroli przez państwo przedsiębiorstw ma zasadnicze znaczenie dla ich
funkcjonowania. Z drugiej strony prowadzi do konieczności utrzymania licznych urzędów i instytucji
realizujących omawiane funkcje państwa, co stanowi istotne obciążenie budżetu. W wyniku tych
wydatków ograniczone zostają możliwości finansowania przez budżet państwa usług bezpośrednio
wpływających na poziom życia ludności takich jak ochrona zdrowia, edukacja, bezpieczeństwo obywateli,
transport publiczny, sport.
W związku z tak dużym znaczeniem problemu powstaje pytanie, czy obiegowe poglądy o
przeregulowaniu polskiej gospodarki i rozroście biurokracji odpowiadają prawdzie? Jeżeli tak jest, to
83
dlaczego do tej pory w Trzeciej i Czwartej Rzeczypospolitej problem nie został rozwiązany? Szczególnie
dziwi fakt, dlaczego partie polityczne nie chcą (lub nie potrafią) zmieniać struktury wydatków, chociaż bez
wątpienia przyniosłoby to ewidentne korzyści polityczne w postaci przyrostów głosów! Nasuwa się także
pytanie, dlaczego partie polityczne nie wymuszają na aparacie Ministerstwa Finansów przygotowania
projektu budżetu w taki sposób, aby zmniejszyć środki przeznaczone na regulację i kontrolę a dzięki temu
dofinansować ochronę zdrowia, naukę i edukację?
Nie dziwi natomiast rezerwa, jaką prezentuje ekonomia uniwersytecka w stosunku do tego problemu.
Aktualnie narasta potrzeba źródłowych publikacji, prac habilitacyjnych i doktorskich podejmujących trudne
zadania analizy i szukania odpowiedzi czy funkcjonowanie nadzorów państwowych jest prawidłowe. Na
przykład nadzór budowlany: czy biurokracja zajmująca się regulacją tego rynku w okresie boomu jest
wystarczająco kompetentna, zbyt duża czy może zbyt mała?
W powyższym referacie chcemy postawić tezę, że przyczyną uniemożliwiającą racjonalizację
wydatków na finansowanie instytucji zajmujących się regulacją i kontrolą jest niedostosowanie do
rozwiązywania takich zadań aparatu przygotowującego projekt budżetu.
W szczególności organy przygotowujące budżet a następnie parlament uchwalający go nie dysponują
potrzebną wiedza dla ustalenia, jaki zakres państwowej regulacji gospodarki jest konieczny? Jakie skutki
przynieść może niedofinansowanie instytucji nadzoru? Dlaczego istnieje tendencja do zwiększania
zakresu nadzoru i przeregulowania gospodarki? Parlament podejmuje często decyzje emocjonalne np.
pod wpływem wiadomości o katastrofach (budowlanych, górniczych, drogowych) incydentach
sanitarnych, lekowych czy innych sytuacjach awaryjnych, jakie zdarzyły się w ostatnim czasie na rynkach
regulowanych.
W referacie przedstawiana zostanie koncepcja systemu, który zapewni dopływ informacji dla komisji
sejmowych niezbędnych dla tworzenia dobrego prawa w omawianej dziedzinie i adekwatnego do tego
finansowania zadań.
Witold Kieżun
78) Zarządzanie publiczne w Ludowej Republice Chin jako
model dynamicznego rozwoju społeczno-ekonomicznego
prof. dr hab.
Absolwent liceum humanistycznego, inżynier budowy maszyn i
elektrotechniki, mgr. praw Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor, doktor
habilitowany i profesor nauk ekonomicznych ze specjalizacją organizacja i
zarządzanie.
Dyrektor Biura Organizacji Centrali NBP, kierownik Zakładu Prakseologii
PAN, kierownik Zakładu Teorii Organizacji Wydziału Zarządzania UW. W
1980 roku emigrował z Polski.
Profesor Temple University Phladelphia, Duquesne University Pittsburgh,
Universite de Montreal, Universite du Quebec a Montreal. Paris Dauphine
Sorbonne,Bradford University United Kingdom.
Kierownik ONZ-etowskiego projektu modernizacji Republiki Burundi i
Rwandy. Po powrocie do kraju w 1998 roku wykładowca w Wyższej
Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, w maju
2006 mianowany doktorem honoris causa tej szkoły.
Autor 70 pozycji zwartych (książek skryptów) i ca 300 artykułów i
rozdziałów w pracach zbiorowych w językach polskim, francuskim,
hiszpańskim, rosyjskim i czeskim. Powstaniec warszawski (Virtuti Militari),
represjonowany w okresie stalinizmu–więzienie Montelupich w Krakowie,
Gułag na pustyni Kara Kum i Obóz Pracy Ministerstwa Bezpieczństwa
Publicznego w Złotowie.
Streszczenie:
Chińska Ludowa Republika rozwija się w tempie ca 10% wzrostu PKB rocznie. Kierowana w dalszym
ciągu przez Komunistyczną Partię wprowadziła hybrydowy system wolnego rynku daleko idącej
prywatyzacji, otwarcia granic dla kapitału światowego przy ponad 30 procentowym udziale sektora
państwowego.
Racjonalny proces prywatyzacji zakładał: priorytet inwestorów narodowości chińskiej i także
dyrektorów przedsiębiorstw państwowych z kapitalistycznego: Tajwanu, Macao i Hong Kongu.
Zgoda na inwestycje zagraniczne pod warunkiem 50% produkcji eksportowej. Dumpingowa cena
masowej produkcji eksportowej dzięki bardzo niskiej płacy, wysokiej wydajności i długiemu czasowi
pracy. Autokratyczny monopartyjny system przy ograniczeniu szeregu podstawowych praw ludzkich,
mino formalnej akceptacji filozofii Konfucjusza.
Ambicja osiągnięcia pierwszeństwa w skali świata, realna w skali 12-15 lat.
Summary
Chinese People Republic is developing about 10% of GNP a year. Managed all the time by
84
Communists Party introduced hybrid free market system , privatization , opening borders for world capital
and more than 30% attendance of state owned sector.
In rational process of privatization the Chineses from Hong Kong , Macao and Tajwan had a priority
for investments in China , also lot of Chineses from these and other free market countries were
nominated on the posts of managers of state owned enterprises.
Foreign investors must plan 50% pt production for export. Very low salries , high effectiveness , log
time of work creates the possibility of dumping on the world market. Autocratic monoparty system with
restriction of human laws despite of formal acceptation of Confucius philosophy.
Ambition to achieve the world economic priority , possible in 12-15 years.
Jerzy Kleer
79) „Gospodarka oparta na wiedzy” a globalizacja: związki
czasowe czy przyczynowe
prof. dr hab.
OLIMPUS Szkoła Wyższa im. Romualda Kudlińskiego
- rektor OLYMPUS , kierownik katedry Ekonomii Sfery Publicznej
Wydziału Nauk Ekonomicznych UW, wiceprzewodniczący Komitetu
Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, członek Centralnej
Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych przy Prezesie Rady
Ministrów.
- w pracy naukowej koncentruje się głównie na teorii transformacji,
teorii funkcjonowania sektora publicznego oraz teorii globalizacji w
warunkach różnych cywilizacji,
- autor ponad 300 publikacji naukowych wydanych w kraju i za granicą,
- wykładał na różnych Uniwersytetach w Niemczech, Finlandii i
Szwajcarii,
- wypromował 28 doktorów.
Streszczenie:
Obecny stan globalizacji oraz Gospodarka oparta na Wiedzy, pojawiają się w tym samym czasie,
jednakże mają różne źródła oraz odmienne paradygmaty. Globalizacja, jakkolwiek w różnym stopniu
obejmuje prawie całą gospodarkę światową, natomiast GOW, stała się udziałem tylko niewielkiej części
społeczności ludzkiej.
Globalizacja, zwłaszcza jej główne cechy oraz instytucje charakteryzują się długim okresem ciągłości,
podczas gdy GOW, tworzy nowy typ instytucji, zwłaszcza zaś dokonuje nowej strukturalizacji
społeczeństwa, bardziej egalitarnej, przynajmniej w poziomie edukacyjnym, ale także w poziomie życia.
Tworzy również podstawy nowego systemu kulturowego.
Globalizacja i GOW , nie wykluczają się, a w pewnej grupie państw nawet silnie się wspierają. Dla
większości jednak państw współczesnych i dominującej części ludności świata, GOW i cywilizacja
ponowoczesna, stanowią odległą przyszłość, niezależnie od możliwości korzystania, z niektórych
technicznych jej składników.
Summary:
The present stage of globalization and the knowledge-based economy (KBE) appear at the same time
but have different sources and paradigms. Globalization encompases, though to a various degree, the
whole world economy, while KBE pertains to a small part of the global population only.
Globalization, especially its major traits and institutions, is characterized by a long period of
continuous evolution. By contrast, the KBE generates a new type of institutions, it brings about a new,
more egalitarian structure of society – at least on the educational plane and in terms of the living
conditions. It also gives basis for a new cultural system.
Globalization and KBE do not exclude each other and in some countries they even strenghten one
another. Still, for most countries and for the majority of the world population, KBE and the postmodern
civilization constitute a distant future, regardless of possibilities of utilizing some of their technical fruits
already now.
Słowa kluczowe:
Globalizacja, Gospodarka oparta na Wiedzy, rewolucja informatyczno-techniczna, związki czasowe i
przyczynowe
85
Bożena Klimczak
80) Nieoczekiwany dar wolności
prof.
Katedra Mikroekonomii i Ekonomii Instytucjonalnej
Wydział Nauk Ekonomicznych
Akademia Ekonomiczna Wrocław
Główne obszary badań: nowa ekonomia instytucjonalna, etyka
gospodarcza. Jest autorką nagrodzonego podręcznika akademickiego pt.
„Mikroekonomia” (nagroda PTE, 7 wydań) oraz książki pt. „Etyka
gospodarcza” (nagroda im. Edwarda Lipińskiego,..............wydań) i
„Etyczne otoczenie rynku kapitałowego”. Praca zbiorowa pt. „Samorząd
gospodarczy i zawodowy w procesie powstawania ładu rynkowego w
Polsce” pod jej redakcją uzyskała nagrodę Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu. Publikuje artykuły naukowe w Ekonomiście, Prakseologii,
Annales. W 2006 r. ukazał się ich wybór pt. „Wybrane problemy i
zastosowania ekonomii instytucjonalnej”. W przygotowaniu wybór
artykułów z etyki gospodarczej. Członkini Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego, prezes wrocławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego, członkini Towarzystwa Naukowego Prakseologii,
członkini-założycielka Polskiego Stowarzyszenia Etyki Biznesu - EBEN
Polska.
Streszczenie:
Celem referatu było wstępne uporządkowanie pojęć dotyczących otoczenia instytucjonalnego
gospodarki oraz zmiany instytucjonalnej. Wyłania się z tego obraz związków między składnikami instytucji
i ich miejsca w grze ekonomicznej, jako reguł gry a składnikami niematerialnych form kapitału: ludzkiego i
moralnego oraz społecznego i ich miejscem w grze ekonomicznej, jako wiedzy i informacji, jako
umiejętności przetwarzania informacji oraz jako umiejętności korzystania z instytucji, jako reguł gry.
Znajomość tych związków i budowanie indywidualnych zasobów tych form kapitału ma znaczenie przy
wyborze rodzajów aktywności gospodarczej, zwłaszcza przedsiębiorczości.
Przedsiębiorczość realizowana jest nie tylko w życiu gospodarczym, ale również w życiu społecznym i
politycznym. Dzięki temu powstają innowacje instytucjonalne, które w zależności od promienia
oddziaływania przynoszą korzyści indywidualne, grupowe lub społeczne. Innowacje i imitacje
instytucjonalne dokonywane są przez osoby o określonych przekonaniach, manifestujących się w ich
kapitałach niematerialnych. Wyposażenie mentalne, przekonania oraz więzi społeczne są zakorzenione
w przeszłości, która określa kontekst kulturowy aktywności gospodarczej i instytucjonalnej.
Zmiana podstawowych instytucji formalnych w okresie przejścia do gospodarki rynkowej nałożyła się
na stopniowe, diachroniczne zmiany pozostałych instytucji, wyłaniających się z przeszłości. Jednocześnie
nastąpiła szybka okcydentalizacja nauki, sztuki i kultury materialnej asynchroniczna względem
przekonań, poglądów i wierzeń pochodzących z przeszłości. Można określić to jako paradoks zmiany
instytucjonalnej w okresie przejścia do gospodarki rynkowej. W referacie zaprezentowano stanowisko, iż
gospodarowanie jako część kultury wymaga stałej czujnej refleksji i krytyki. Dojrzałe kultury zawierają w
sobie możliwość własnej krytyki,, poszukiwań i refleksji. Nie zadowalają się jedynie słuszną ideologią,
ponieważ zamyka to drogę do diachronicznych komplementarnych zmian instytucjonalnych,
dostarczających sensu i efektywności gospodarowania. Nieoczekiwany dar wolności domaga się zatem
refleksyjnej krytyki.
Kazimierz A. Kłosiński
81) Międzynarodowy obrót usługowy w procesach globalizacji
na początku XXI wieku
dr hab.
prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II
prof. Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktury w Warszawie,
profesor (koordynator badań) w Instytucie Badań Rynku, Konsumpcji i
Koniunktur w Warszawie; profesor nadzwyczajny (Dyrektor Instytutu
Ekonomii, Kierownik Katedry Międzynarodowych Stosunków
Gospodarczych) w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (1966); dr nauk ekonomicznych
(Uniwersytet Warszawski 1971); dr hab. nauk ekonomicznych (Szkoła
Główna Handlowa 1997).
Członek towarzystw:
• European Association for Evolutionary Political Economy,
• Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
• Towarzystwa Naukowego Prakseologii,
86
•
•
•
Grzegorz W. Kołodko
Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego,
Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej,
Polskiego Towarzystwa Współpracy z Klubem Rzymskim.
82) Sukces na dwie trzecie. Polska transformacja ustrojowa i
lekcje na przyszłość
Prof. zw. dr hab. - profesor Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i
Zarządzania im. L. Koźmińskiego, członek Komitetu Nauk
Ekonomicznych PAN; dyrektor Centrum Badawczego Transformacji,
Integracji i Globalizacji TIGER, (www.tiger.edu.pl), wykładowca
amerykańskich uniwersytetów: Yale, UCLA i Rochester, Nowy York.
ekspert ONZ, Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu
Walutowego, uczestnik debat Okrągłego Stołu, wicepremier i minister
finansów w latach 1994-97 oraz 2002-2003;
• dyscyplina naukowa: ekonomia;
• specjalności naukowe: ekonomia rozwoju i polityka gospodarcza
Streszczenie:
Posocjalistyczną transformację ustrojową postrzegać należy na tle procesu globalizacji, a postęp w
sferze zmian ustrojowych oceniany musi być poprzez ich wpływ na zdolności rozwojowe gospodarki. W
Polsce podczas osiemnastu lat przekształceń odnotowano największy wzrost PKB spośród wszystkich
krajów transformacji. Przy jej ocenie wszakże ważna jest nie tylko poprawa konkurencyjności i ilościowy
wzrost produkcji, ale również społeczne i kulturowe aspekty rozwoju. Na wzrost gospodarczy złożyła się
zróżnicowana dynamika w poszczególnych, wyraźnie wyodrębniających się pięciu okresach. Przy lepszej
koordynacji polityki zmian systemowych z polityką rozwoju społeczno-gospodarczego można było
osiągnąć wzrost PKB o około połowę większy. Nie udało się to ze względu na okresowe realizowanie
wadliwej polityki gospodarczej opartej o błędne teorie ekonomiczne. Polska ma potencjał umożliwiający
podwojenie PKB w ciągu następnych dziesięciu lat, ale pomimo korzyści płynących z globalizacji i
integracji z Unią Europejską nie zostanie on wykorzystany ze względu na ogólną dysfunkcjonalność
polityki. Polska transformacja to sukces, ale tylko w dwóch trzecich.
Summary
Postsocialist transformation must be seen against the background of ongoing globalization. The
progress toward institutional changes should be evaluated through the prism of their influence on
country's development abilities. In Poland, over eighteen years of comprehensive systemic shift, GDP has
increased more than in any other postsocialist country. While judging the transformation progress not only
the improvement of competitiveness and growth in terms of quantity must be taken into account, but also
social and cultural aspects. There have been five distinct periods from the viewpoint of economic growth.
Had there been a better policy coordination of systemic change and socio-economic development, GDP
growth over the periods considered could have increased by a half more. This opportunity has been
missed due to the intermittent implementation of wrong economic policies based on wrong economic
theories. Poland has the potential to double her GDP over next ten years. However, despite gains from
both globalization and European Union integration, this potential will not be fully exploited due to the
overall ineptitude of politics. Poland's transformation can be seen as a success, but only to the extent of
two thirds of its potential.
Słowa kluczowe:
transformacja; strategia rozwoju; polityka gospodarcza; instytucje; wzrost gospodarczy; rozwój
społeczno-gospodarczy; postęp
Adam Koronowski
83) Wybór strategii przystępowania do strefy euro w świetle
teorii i doświadczenia EUGiW
dr hab.
prof. UW
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytet Warszawski
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Siedlcach
Streszczenie:
Niedostatki teorii optymalnego obszaru walutowego (oow) były prawdopodobnie istotną przyczyną, dla
której twórcy EUGiW skupili swoją uwagę raczej na empirycznej ocenie przygotowania poszczególnych
krajów do wolnego od napięć funkcjonowania w ramach unii monetarnej, wyrażonej jako spełnienie
kryteriów z Maastricht.
87
Zastosowane kryteria niestety nie zapewniły trwałej zbieżności procesów koniunkturalnych w krajach
EUGiW, przeciwnie, wyraźne są zjawiska poważnych dywergencji niosących znaczne koszty i zagrożenia
dla wielu krajów strefy.
Powyższe spostrzeżenia stanowią ważny kontekst formułowania strategii przystępowania Polski do
strefy euro. Po pierwsze, wnioskowanie o korzyściach z przystąpienia do strefy euro na podstawie
wskazań teorii oow jest chybione. Po drugie, aprioryczne przyjęcie, że przystąpienie do strefy euro
gwarantuje korzyści, a jedynym zadaniem pozostaje spełnienie kryteriów z Maastricht („im szybciej, tym
lepiej”), jest zasadniczym błędem. Kluczowe jest pytanie o strategię przystępowania do strefy euro,
rozumianą nie tylko jako sposób na spełnienie formalnych kryteriów pozwalających wprowadzić wspólną
walutę, ale także jako sposób postępowania, który sprawi, że wspólna waluta – gdy już zostanie przyjęta
– nie stanie się źródłem napięć i kosztów w polskiej gospodarce.
Słowa kluczowe:
unia monetarna, kurs walutowy, cykl koniunkturalny
Joanna Kotowicz-Jawor
84) Polskie przedsiębiorstwa na drodze do GOW
prof. zw. dr hab.
profesor INE PAN i Uniwersytetu Warszawskiego,
Wydział Nauk Ekonomicznych
Kierownik Zakładu Mikroekonomii Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej
Akademii Nauk, Przewodnicząca Stałej Komisji Wspólnej PAN i
Rosyjskiej Akademii Nauk, Wiceprzewodnicząca Komitetu Nauk
Ekonomicznych PAN, członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy
Prezydium PAN; Członek Rady Statystyki przy Radzie Ministrów zastępca
Przewodniczącego Rady Naukowej PTE, członek kolegium redakcyjnego
czasopisma
„Gospodarka
Narodowa”
i
czasopisma
„Studia
Ekonomiczne”, Doctor Honoris Causa Instytutu Ekonomii Rosyjskiej
Akademii Nauk, laureatka konkursu im E. Lipińskiego za książkę pt.
Przebudowa mikroekonomicznego mechanizmu rozwoju.
Odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal
Jubileuszowy 50-lecia PAN.
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: teoria rozwoju gospodarczego, ekonomia
przedsiębiorstwa i polityka przemysłowa,
Streszczenie:
Celem pracy jest ocena adaptacyjności krajowych przedsiębiorstw po akcesji Polski do UE do
dynamicznych zmian na globalnym rynku i wymogów GOW.
Sformułowano tezę, iż funkcjonowanie w warunkach Jednolitego Rynku stało się przełomowym
impulsem dla zainicjowania budowy jakościowych podstaw konkurowania tych podmiotów.
Podstawą weryfikacji tej tezy są obserwacje 132 przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych różnej
skali i firm własności.
Analizą procesów dostosowawczych objęto sferę zatrudnienia, zarządzania strategicznego, strategii
konkurencyjnych, inwestycji i innowacji.
Badanie wykazało wysoką zdolność adaptacyjną obserwowanych jednostek do nowych warunków i
zapoczątkowanie fundamentalnej reorientacji stosowanych przez nie metod konkurowania z rywalizacji
cenowej na rzecz czynników jakościowych. Wskazują na to zmiany struktury zatrudnienia i jego
przesunięcia w kierunku kadr o najwyższych kwalifikacjach, wzrost inwestowania w kapitał ludzki,
redukcja zbędnej administracji.
Zasadność tezy pracy potwierdza także upowszechnianie się ofensywnych strategii konkurencyjnych
zbliżonych do ich wzorców w krajach wysoko rozwiniętych. Dojrzałość i wysoką adaptacyjność sfery
rozwojowej podmiotów gospodarczych w nowych warunkach potwierdza rosnąca ich aktywność
inwestycyjna i skłonność innowacyjna wspierana przez pomoc publiczną z UE.
Badanie pozwala na umiarkowany optymizm w ocenie zapoczątkowanych po akcesji do UE
jakościowych zmian metod konkurowania polskich przedsiębiorstw inicjujących ich długą drogę do GOW.
Summary
The paper contains an analysis of polish enterprises adaptation capacity to dynamic changes on the
global market and challenges of the knowledge economy after accession to EU.
Submitted thesis is that functionning of enterprises on the conditions of Common Market become a
crucial incentive to initiate quality foundations of their competition.
Verification of this thesis is based on observations of 132 enterprises of different scale and property
formes.
Research of adaptations processes includes employment sphere, strategic management, competition
88
strategies and development area.
Search issues proved high adjustment capacity of investigated enterprises to new functionning
conditions and initiation of fundamental reorientation of their compete methods from price to quality
rivalring.
These observations testified changes of employment structure, shifting to the best qualified staff,
developing human capital investment and administration reductions.
Correctness of the paper thesis confirmed the generalizing of some offensives competitive strategies
similar to patterns in developed countries.
High adaptation capacity of polish enterprises and maturity of development ability certified their
developing investment and innovation activity supported by EU structural funds.
Research results permited to restrained optimism in diagnosis on the possibilities of polish enterprises
to build quality basis of their competition on the global market and the initiation of their long way to the
knowledge economy.
Tadeusz Kowalik
85) Polska transformacja a nurty liberalne
Tadeusz Kowalik, prof. ekonomii i nauk humanistycznych w INE PAN i
WSSE. Absolwent Wydziału Prawa UW i Instytutu Nauk Społecznych przy
KC PZPR. Główne pola zainteresowań: historia myśli ekonomciznej i
społecznej oraz analiza porównawcza systemów ekonomicznych. Spędził
ok. dziesięciu lat w ośrodkach akademickich sześciu krajów
zachodnich.Ostatnia książka: Systemy gospodarcze, Efekty i defekty
reform i zmian ustrojowych (2005).
Streszczenie:
Opinię publiczną przez długie lata karmiono polskimi sukcesami ekonomicznymi. Jest prawdą, że w
ciągu ostatnich piętnastu lat stopa wzrostu PKB była dość wysoka, a stopa inflacji spadła do poziomu tej
w UE. Sukcesom tym jednak towarzyszy szereg negatywnych faktów i procesów niekorzystnie
wyróżniających Polskę zarówno w UE jak i w Środkowej Europie.
W perspektywie ekonomii porównawczej, polski ład społeczno-ekonomiczny cechują następujące
zjawiska. Masowe i długotrwałe bezrobocie. Stopa zatrudnienia wynosi według kryteriów MBP zaledwie
nieco ponad połowę ludności w wieku produkcyjnym. Duży zakres ubóstwa. W latach 1996-2005 liczba
osób żyjących poniżej minimum egzystencji wzrosła niemal trzykrotnie, choć dochód narodowy wzrósł w
tym czasie o jedną trzecią. Znajduje to także wyraz w dużej liczbie bezdomnych oraz niedożywionych, a
nierzadko głodujących dzieci. Duże i rosnące rozpiętości płac i dochodów rodzą niebezpieczeństwo
oligarchizacji demokracji. Dziewiętnastowieczne warunki pracy w nowym sektorze prywatnym. Zanik
związków zawodowych niemal nieistniejących w sektorze prywatnym. Kryzys państwa opiekuńczego,
którego erozja jest dalej posunięta niż w innych krajach Środkowej Europy. Prywatyzacyjna praktyka
sprzeczna z wymogami dystrybutywnej sprawiedliwości.
Ten ład społeczno-ekonomiczny jest rezultatem konserwatywnej, neoliberalnej polityki, która W Polsce
jest całkowicie bezzasadnie utożsamiana z liberalizmem w ogóle. Referat poświecony jest próbie
rewindykacji tych nurtów liberalnych, które są otwarte na problematykę pełnego zatrudnienia, socjalnego
bezpieczeństwa, demokracji właścicielskiej, egalitaryzmu i dystrybutywnej. sprawiedliwości.
Summary
Public opinion has been for long nursed on stories of Polish economic success. It is true that for the
last fifteen years the average annual rate of growth of GDP was quite high. The inflation rate fell from
several hundreds of percent in the early 1990s to the EU level. Nevertheless, it is indisputable that these
successes were accompanied by a series of negative phenomena which emerged with greater intensity in
Poland than in any other country in Central Europe and in the European Union.
In eyes of comparative economics, the most important features of the present Polish socio-economic
order the following ones.
Massive and permanent unemployment. According to ILO criteria, only slightly above half of working
age population is employed. Widespread and growing poverty. In 2005 the number of people living below
existence minimum was almost three times higher then in 1996, while GDP has grown more then one
third! There are a lot of homeless people and undernourished or even hunger children, what even the
conservatives call a great political scandal. Large and growing disparities of wages and incomes bringing
a danger of oligarchic democracy. Nineteenth century working conditions in the private sector.
Annihilation of trade unions, virtually non-existent in the private sector with a clear tendency towards their
complete disappearance. The crisis in the welfare state the erosion of which is more acute then in the
other Central European states. The privatization practice contradicted distributive justice requirements.
This socio-economic order is by and large a result of conservative, neo-liberal policy, which in Poland
is wrongly treated as identical with liberalism as such. This paper brings an attempt to vindicate other
currents of liberalism, particularly those open to full employment, social security, democratic ownership,
89
.i e x e
equality and distributive justice.
Grażyna Kozuń-Cieślak
86) Dylematy oceny efektywności sektora publicznego
dr
Katedra Ekonomii
Politechnika Radomska
Streszczenie:
Koncepcja efektywności działań – jako miary skuteczności osiągania wyznaczonego celu - zawsze
towarzyszyła procesom decyzyjnym podejmowanym w obszarach działalności podmiotów sektora
publicznego, lecz ze względu na swój subiektywny charakter zawsze też była i pozostanie przedmiotem
rozważań na poziomie ekonomii normatywnej.
Z punktu widzenia oceny efektywności gospodarowania w sektorze publicznym szczególnie istotne
jest zwrócenie uwagi właśnie na subiektywny charakter powyższej kategorii, co powoduje, że teoria
efektywności w odniesieniu do podmiotów sektora publicznego należy do najtrudniejszych i najbardziej
kontrowersyjnych, gdyż czynniki ekonomiczne tylko w części determinują podejmowane decyzje, często
pozostając pod silnym wpływem czynników politycznych, społecznych i kulturowych, włącznie ze
specyficznym, historycznie ukształtowanym, systemem wartości właściwym dla danego społeczeństwa.
W ujęciu sformalizowanym badanie efektywności jakiegokolwiek przedsięwzięcia oznacza ustalenie
jego rezultatu poprzez porównanie uzyskanych efektów z poniesionymi nakładami. W przypadku działań
podejmowanych przez sektor publiczny jest to niezmiernie trudne, gdyż dziedziny, na które ponoszone są
wydatki publiczne, na ogół nie są podatne na stosowanie precyzyjnych narzędzi pomiaru ich
ekonomicznych i społecznych skutków. Na taki stan składa się: 1) specyfika gromadzenia publicznych
środków pieniężnych i ich administracyjny sposób alokacji, 2) trudności lub wręcz niemożność ustalenia
efektywności niektórych z ponoszonych nakładów w krótkim okresie, 3) trudności z ustaleniem związku
między poziomem i strukturą wydatków publicznych, a rzeczywistymi korzyściami, jakie odniesie
gospodarka i społeczeństwo.
Powyższe trudności w ocenie efektywności działań podejmowanych w sektorze publicznym nie mogą
być jednak powodem zaniechania badania gospodarności podmiotów tego sektora, ale stanowią raczej
wyzwanie do dyskusji nad koncepcją efektywności sektora publicznego we współczesnych gospodarkach
rynkowych oraz doskonalenia metod jej oceny.
W ramach referatu zidentyfikowane zostaną trudności związane z szacowaniem kosztów
funkcjonowania sektora publicznego oraz zaprezentowana zostanie ocena efektywności funkcjonowania
tego sektora w wybranych krajach.
Antoni Kożuch
87) Bariery zarządzania finansami lokalnymi
prof. dr hab.
Akademia Rolnicza im. H.Kołłątaja w Krakowie
Specjalizuje się w zagadnieniach rachunkowości i finansów, w tym w
dziedzinie zarządzania finansami lokalnymi i zarządzania jednostkami
administracji samorządowej. Prowadzi zajęcia dydaktyczne z podstaw
zarządzania, nauki o organizacji oraz seminaria z zakresu zarządzania w
finansami lokalnymi. Autor blisko 300 publikacji, w tym m.in. redaktor i
współautor książek: Rachunkowość po polsku (2007), Współczesne
problemy zarządzania finansami lokalnymi(2006), Zarządzanie finansami
lokalnymi (2005), Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa (2004),
Rachunkowość dla menedżerów (2002), Finanse i bankowość. Wybrane
zagadnienia (1998). Członek Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i
Agrobiznesu, Wiceprzewodniczący Rady Naukowej przy Krajowym
Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Członek Rady
Doradczo-Programowej przy Krajowej Radzie Spółdzielczej.
Streszczenie:
Celem niniejszego opracowania jest próba zdefiniowania obecnych barier zarządzania finansami
lokalnymi i ich wpływu na sytuację finansową gmin. Deficyt środków finansowych w wielu gminach jest
barierą w zapewnieniu szybszego rozwoju gospodarczego. Samodzielność finansowa JST daje prawo do
swobodnego podejmowania różnych form aktywności gospodarczej, a zwłaszcza do wykorzystywania
różnych form finansowania przedsięwzięć związanych z realizacją ustawowych zadań własnych.
Otrzymane w ramach decentralizacji zadania wymagają większych środków finansowych na ich
realizację. Pomimo rozszerzenia zadań i kompetencji samorządów obserwuje się zjawisko malejącego
udziału dochodów własnych. Powstają trudności z utrzymaniem płynności finansowej gmin, co utrudnia
procesy planowania wieloletniego. Sytuacja finansowa samorządów nie jest zadowalająca z punktu
widzenia zdolności do absorpcji środków finansowych pochodzących z budżetu UE, szczególnie
90
funduszy strukturalnych. Nowe instrumenty zwiększające możliwości samorządów mogą stwarzać
zagrożenie dla sytuacji finansowej poszczególnych JST wynikające z nadmiernego zadłużenia się.
Istotnym zagadnieniem związanym z systemem finansów samorządowych jest system nadzoru i
kontroli (w tym audyt) nad gospodarką finansową. Rozwiązaniem tego problemu jest zadaniowe ujęcie
budżetu. Formalnoprawne reguły konstruowania budżetu nie zachęcają do przygotowania budżetów
zadaniowych czy budżetów programów.
Summary
The aim of the paper is an attempt to identify present barriers of managing local finances and their
impact on gmina’s financial situation. Deficit of financial means occurred a significant barrier of economic
development of many territorial units. Even though they have financial autonomy and in its framework
these units have rights to free decision-making of certain form of economic activities, and also of use
different forms of financing undertakings connected with realization of their own goals and objectives.
In a process of decentralization gmina’s have received much more obligations towards citizens which
required more financial means. However it’s observed a decrease of share of own incomes in total
incomes of territorial units. There are serious difficulties of finance flow. All this affect processes of long
range planning. In the light of ability to absorb European funds, i.e. structural, the financial situation of
gmina’s is quite difficult. They are trying on new instruments to increase their capabilities, but many of
them create dangerous debts.
In this context territorial units need to develop efficient system of control and corporate governance. A
special attention should be paid to objective budget. Formal rules and requirements of building budget are
very strict and this discourages to wrench a budget into objective or programme shape.
Słowa kluczowe:
finanse lokalne, gospodarka finansowa, zarządzanie finansami, dochody i wydatki budżetowe,
samodzielność finansowa, płynność finansowa, budżet zadaniowy
Barbara Kożuch
88) Współdziałanie ponad granicami organizacji
prof. dr hab.
Uniwersytet Jagielloński
Katedra Zarządzania Publicznego
Streszczenie:
Współdziałanie to atrybut każdej organizacji. Przez wiele lat jednak zarówno teoretycy, jak i praktycy
koncentrowali się na współdziałaniu wewnątrz organizacji. Tymczasem współdziałanie między
organizacjami cechuje szczególna aktualność w kontekście potrzeby tworzenia partnerstwa wokół
ważnych kwestii społecznych, wzmacniania i poszerzenia zasobów poprzez włączanie szerokich rzesz
obywateli w procesy rozwoju kraju i społeczności lokalnej.
Uznanie różnic w fundamentalnych założeniach różnych typów organizacji prowadzi do wniosku o
komplementarności podstawowych założeń organizacji niekomercyjnych oraz o możliwości wzmacniania
oddziaływań tych organizacji w przypadku nawiązania trwałych relacji. Innymi słowy, różnice i
odmienności mogą stanowić podstawę budowy przewagi kooperacyjnej organizacji o różniących się
cechach konstytutywnych, ale funkcjonujących w zbliżonych dziedzinach. Stąd sprzyjające warunki do
tworzenia więzi międzyorganizacyjnych jednostek pierwszego (publicznego) i trzeciego sektora.
Podkreślić tu należy pewne podobieństwo działań, a mianowicie nastawienie na realizację celów
publicznych i społecznych, co zbliża logikę ich działania. Zupełnie inne natomiast są motywy i
fundamentalne założenia podejmowania działalności przez organizacje komercyjne. Podstawy zatem
kreowania więzi pomiędzy jednostkami sektorów publicznego i prywatnego są odmienne. Można by
stwierdzić, że przekraczanie granic sektora publicznego i prywatnego jest trudniejsze od współdziałania
pomiędzy sektorami publicznym i pozarządowym. Mimo to dynamicznie rozwija się praktyka i teoria
partnerstwa publiczno-prywatnego i różne jego odmiany.
Przesłanki budowania przewagi kooperacyjnej wynikają z istniejących zbieżności i mogą być
następujące:
preferowanie działań w interesie publicznym lub dla dobra wspólnego,
funkcjonowanie w tym samym środowisku lokalnym,
istnienie systemu osobistych stosunków międzyludzkich.
Trwałe relacje pomiędzy współdziałającymi organizacjami prowadzą do pojawienia się więzi
partnerskich.
Proces ich kształtowania oparty jest na określonych zasadach, wśród których można wyodrębnić
następujące:
przestrzeganie kryteriów etycznych współpracy;
opłacalność ekonomiczna lub zwiększenie skuteczności organizacyjnej;
uwzględnianie norm zwyczajowych opartych na wspólnocie celów i interesów;
wzajemny szacunek.
91
Przykładowo współdziałanie z innymi organizacjami w zakresie zmian w organizacji gminy, gospodarki
komunalnej, handlu i usługach, pomocy społecznej i ochronie zdrowia, mieszkalnictwa itd. pozwala
zwielokrotnić oddziaływania samorządu gminnego oraz organizacji partnerskich.
Celem opracowania jest poznanie teoretycznych podstaw sprawnego współdziałania organizacji
publicznych i pozarządowych z innymi organizacjami funkcjonującymi w środowisku lokalnym ze
szczególnym uwzględnieniem koncepcji przewagi kooperacyjnej. Prowadzone rozważania zostaną
zilustrowane wynikami badań organizacji zlokalizowanych w województwach dolnośląskim i małopolskim.
Andrzej K Koźmiński.
89) Ekonomia a inne nauki społeczne
prof. dr hab.
Członek korespondent PAN.
Rektorm Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona
Koźmińskiego w Warszawie. Pełni też funkcję Prezesa Zarządu
Międzynarodowej Szkoły Zarządzania S.A.
W latach 1981-1987 był Dziekanem Wydziału Zarządzania Uniwersytetu
Warszawskiego, a w latach 1991-1996 Dyrektorem Międzynarodowego
Centrum Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie 19901996 wykładowca University of California Los Angeles, zapraszany co
roku na semestr. W latach 1982-1989 wykładowca Uniwersytetu w
Orleanie we Francji. Visiting professor w wielu innych renomowanych
uczelniach zagranicznych.
Profesor nauk ekonomicznych specjalności „organizacja i zarządzanie”
opublikował ponad 300 prac naukowych z tej dziedziny w wielu językach
(głównie po polsku, angielsku i po francusku), w tym 28 książek. Szereg z
nich było tłumaczonych.
Jest z wyboru członkiem International Academy of Management,
Academie Europeene i Academie des Sciences Commerciales w Paryżu
oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Jest honorowym
prezydentem Central and East European Management Development
Association (CEEMAN), członkiem Komisji Akredytacyjnej European
Foundation for Management Development (EFMD) z siedzibą w Brukseli
oraz członkiem komitetu międzynarodowego American Association of
Collegiate Schools of Business (AACSB). Członek Rady Naukowej
UNESCO – CEPES (European Centem for Higher Education In
Bucharest). Jest członkiem prezydium Komitetu Nauk Organizacji i
Zarządzania PAN i członkiem Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej
przy Premierze. Przewodniczący Rady Nadzorczej Telekomunikacji
Polskiej S.A. oraz członek Rady Nadzorczej Banku Millennium.
Streszczenie:
Podstawową tezą referatu jest postulat podejmowania przez ekonomistów empirycznych badań o
charakterze interdyscyplinarnym. Oznacza to z jednej strony zatarcie granic pomiędzy Ekonomią a i
innymi naukami społecznymi: Socjologią, Psychologią, Prawem, Naukami Politycznymi, Historią i i
innymi. Z drugiej strony zmienia się i wzbogaca zestaw metod i instrumentów badawczych stosowanych
przez ekonomistów. Pojawiają się między innymi takie metody jak eksperyment psychologiczny,
elektroniczne przeszukiwanie zbiorów danych (data mining), analizy przypadków, analiza tekstów
prawniczych i stosowania prawa, krytyczna analiza źródeł historycznych i wiele innych. W stosunku do
matematycznych metod ekonomii głównego nurtu są to metody mniej dokładne, wzbogacają jednak
podstawy naukowego wnioskowania i zwiększają możliwości wyjaśniania rzeczywistości. W ten sposób
Ekonomia stwarza bogatsze i pewniejsze podstawy praktyki i polityki gospodarczej. Polska nauka
ekonomii w stosunkowo niewielkim stopniu zaangażowana jest w międzydyscyplinarną empirię
(zwłaszcza o charakterze międzynarodowym i porównawczym). Jest to zapewne jedna z przyczyn jej
słabej obecności w światowej myśli ekonomicznej. Potrzebne jest nadanie nowej treści
skompromitowanej w okresie komunizmu nazwie Ekonomia Polityczna. W referacie wymienia się i
omawia szereg tematów, które powinny być podjęte w ramach tej orientacji badawczej. Są to miedzy
innymi: polityczna artykulacja grupowych interesów ekonomicznych, procesy stanowienia prawa
gospodarczego, mechanizmy tworzenia się i dynamiki oraz współpracy elit politycznych i biznesowych,
polska specyfika społeczna, polityczna i instytucjonalna i jej wpływ na procesy transformacji w
porównaniu i innymi wschodzącymi gospodarkami w regionie. Jest to problematyka niezwykle ważna
zarówno z punktu widzenia poznawczego i praktycznego.
Summary
The paper puts forward a thesis that economists should undertake interdisciplinary empirical
research. It means on the one side that frontiers and divisions between Economics and such disciplines
92
as Sociology, Psychology, Law, History, Political Science, and others become more fuzzy. On the other
side portfolio w research methods applied by economists becomes wider and richer. Such research
methods are being used as among others: psychological experiment, electronic data mining, analysis of
legal texts and law enforcement, critical analysis of historical sources. As compared with mathematical
modeling dominating in the main stream Economics such methods are certainly less exact, but the
foundations of scientific cognition become richer and can provide new possibilities of explanation of
reality. In this way Economics provides more solid grounds for economic policies and practice. Polish
science of Economics seems relatively less involved in interdisciplinary, empirical research. This can be
one of the reasons of our weak presence in the global debate of economists. The old label of Political
Economy compromised in the times of communism calls for rehabilitation. Several research topics to be
undertaken within the framework of this new research orientation are mentioned. Among them: political
articulation of economic interests of different social groups, legislation and law enforcement processes in
the field of economy, formation, dynamics and cooperation of business and political elites, polish
specificity (social, political and institutional) as compared with other emerging economies of the region.
These topics seem particularly important both form cognitive and practical point of view.
Zygmunt Królak
90) Strategia, instrumenty i realizacja imperatywu społecznogospodarczego rozwoju Polski
dr,
Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa, Warszawa
Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych, Warszawa
Streszczenie:
I.
Podstawowe błędy preponderencji polityki stabilizacji przed imperatywem rozwoju społecznogospodarczego.
II. Główne ogniwa strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski:
•
założenia,
•
instrumenty,
•
realizacja.
III. Polska jako pełnoprawne państwo członkowskie Unii Europejskiej
•
strategia wyrwania Polski z ostatniego miejsca w poziomie rozwoju spośród 25 państw
członkowskich UE zwłaszcza w dziedzinie nauki,
•
przewodnictwo Polski w Unii Ekonomicznej w roku 2011,
•
Euro piłkarskie 2012,
•
miejsce Polski w realizacji Nowej Strategii Lizbońskiej UE, w szczególności w zakresie osi
Północ – Południe – obszarów Morza Bałtyckiego i współpracy z południowymi sąsiadami
Polski,
•
współdziałanie z sąsiadami Polski w relacjach Wschód Zachód.
Wnioski
Marianna Księżyk
91) Harmonizacja systemów podatkowych krajów Unii
Europejskiej i jej ekonomiczne skutki
Prof.zw. dr hab.
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Katedra Ekonomii i Ekonometrii
Streszczenie:
Treścią opracowania jest uzasadnienie następującej tezy: w warunkach globalizmu wspólna polityka
podatkowa krajów zintegrowanych pozwala na demokratyczne sterowanie społeczno – gospodarczym
rozwojem krajów Unii Europejskiej. Uzasadniając tę tezę w opracowaniu zaprezentowano, w oparciu o
analizę osiągnięć teorii i doświadczeń praktyki, wyniki badań nad czynnikami określającymi potrzebę
harmonizacji systemów podatkowych krajów UE, dokonując przy tym systematyki tych czynników oraz
ukazując ekonomiczne skutki wprowadzenia w krajach członkowskich jednolitego systemu podatkowego.
Summary
The objective of this article is to substantiate the following thesis: in a global economy, a common tax
system would allow integrated countries to democratically steer the socioeconomic development of
European Union countries. Based on an analysis of theory and practice, the results of studies on factors
determining the need to harmonize EU tax systems were presented which involved systematizing these
factors as well as showing the economic results of introducing a unified tax system in member countries.
Słowa kluczowe:
globalizm, uwarunkowania procesów gospodarowania, podatek od dochodów osób fizycznych,
93
harmonizacja systemów podatkowych
Paweł Kuśmierczyk
92) Czy koszt stały rzeczywiście nie powinien wpływać na
optymalną wielkość produkcji? Konsekwencje badań
psychologicznych dla nauczania Mikroekonomii.
dr,
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Instytut Ekonomii
Katedra Ekonomii Matematycznej
adiunkt
Autor szeregu publikacji i referatów
Streszczenie:
Nauczanie Mikroekonomii opiera się na twierdzeniach i prawach wypracowanych często jeszcze w
XIX wieku. Twierdzenia te wyprowadzono, zakładając, że podmioty ekonomiczne są doskonale
racjonalnymi homo oeconomicus. Jednak badania psychologów i ekonomistów pokazały, że ludzie nie
zachowują się jak klasyczny homo oecocnomicus; na ich wybory wpływają różne efekty psychologiczne,
chęć bycia fair, itd. Zachowania te mają charakter trwały, wykazane zostały zarówno w wielu badaniach
eksperymentalnych, jak i empirycznych. Wykryte efekty psychologiczne, mówiące o tym jak ludzie
naprawdę podejmują decyzje, mają duże znaczenie dla teorii ekonomii, zmuszając ekonomistów do
ponownego rozważenia wielu klasycznych twierdzeń.
Jednym z takich twierdzeń, traktowanych jako „święte” w Mikroekonomii, jest to, iż koszty stałe nie
wpływają na optymalną wielkość produkcji i cenę, czyli że racjonalnie działające podmioty ekonomiczne
nie powinny przerzucać kosztów stałych na nabywców. W świetle wyników badań psychologicznych to
twierdzenie nie wydaje się być już jednak koniecznie prawdziwym.
Summary
Teaching Microeconomics is based on the theorems and laws which often come from the XIX-th
century. These theorems were built on the assumption that every economic agent is a perfectly rational
homo oeconomicus. But the results of studies by psychologists and economists have shown that people’s
behaviour is far from classical homo oeconomicus assumption; people’s choices are influenced by
various psychological effects, a need to act fairly, and so on. These phenomena have been demonstrated
in many studies, both experimental and empirical. The psychological effects, which tell us what is the real
way in which people make decisions, are of great importance for the theory of economics and force
economists to reconsider many classical theorems.
One of such theorems, treated almost as “sacred” in Microeconomics, is that the level of fixed costs
doesn’t influence the firm’s optimal production and price level, which means that the economic agents
who act rationally shouldn’t offload fixed costs onto its customers. Due to the results of psychological
studies this theorem doesn’t any longer seem to be obviously true.
Słowa kluczowe:
ekonomia behawioralna, koszty stałe, nauczanie Mikroekonomii
Eugeniusz Kwiatkowski,
Tomasz Tokarski
93) Polski rynek pracy wobec wyzwań rozwojowych
prof. dr hab. Eugeniusz Kwiatkowski
prorektor ds. ekonomicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Kierownik Katedry
Makroekonomii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu
Łódzkiego Autor 148 prac, w tym 22 książek naukowych
dr hab. Tomasz Tokarski, prof. UJ
Instytut Ekonomii i Zarządzania
Wydział
Zarządzania
i
Komunikacji
Społecznej
Uniwersytetu
Jagiellońskiego
Autor ok. 50 artykułów (autorstwa i współautorstwa) w polskich i
anglojęzycznych czasopismach naukowych dotyczących głównie
problematyki wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i bezrobocia.
Streszczenie:
Przedmiotem rozważań opracowania są podstawowe zmiany zachodzące na polskim rynku pracy i ich
determinanty w kontekście kluczowych wyzwań stojących przed polską gospodarką. W centrum uwagi
jest pytanie, czy zmiany występujące na rynku pracy są właściwą reakcją na takie wyzwania, jak:
94
podniesienie poziomu życia ludności w porównaniu do rozwiniętych krajów Unii Europejskiej, poprawa
konkurencyjności gospodarki, czy też konwergencja regionalna. Wobec kluczowych wyzwań
rozwojowych szczególnie niepokojące są występujące w Polsce tendencje do dezaktywizacji zawodowej,
niskich stóp zatrudnienia, wysokich stóp bezrobocia, zwłaszcza wśród młodzieży, przestarzałej struktury
sektorowej zatrudnienia, wysokiej emigracji zarobkowej, zwłaszcza wykwalifikowanej siły roboczej i
powiększającego się zróżnicowania regionalnych rynków pracy. W opracowaniu analizuje się rolę takich
m.in.determinantów zachodzących zmian na rynku pracy, jak: zmiany PKB, tendencje do
bezzatrudnieniowego wzrostu gospodarczego, zmiany sektorowej struktury produkcji, wysokie bezrobocie
równowagi, wcześniejsze emerytury, różnice płac między Polską a rozwiniętymi krajami Unii Europejskiej,
mobilność przestrzenna siły roboczej wewnątrz kraju, polityka rynku pracy. Analizy diagnostyczne są
podstawą wniosków i rekomendacji dla polityki gospodarczej.
Stefan Kwiatkowski
94) Od „Pomiędzy” do pieniędzy
WSPiZ im. Leona Koźmińskiego
prof. dr hab. Stefan Kwiatkowski
Kierownik Katedry Teorii Organizacji Uniwersytetu Warszawskiego
Kierownik
Katedry
Przedsiębiorczości
w
Wyższej
Szkole
Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Przewodniczący
Rady Powierniczej w WSPiZ, członek Komitet Nauk Organizacji i
Zarządzania PAN
Mirosława Kwiecień,
Wojciech Hasik
95) Rachunkowość w XXI wieku
prof. nadzw. dr hab.
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu
Instytut Rachunkowości
Katedra Teorii Rachunkowości i Analizy Finansowej
Dyscyplina naukowa: rachunkowość. Zainteresowania naukowe:
rachunkowość behawioralna, polityka rachunkowości. Liczne staże
naukowe, m.in. w koncernie Philips, Uniwersytet Erazma w Rotterdamie.
Wieloletnia współpraca z KGHM Polska Miedź S.A. w zakresie
sprawozdawczości finansowej.
dr
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu
Instytut Rachunkowości
Dyscyplina naukowa: rachunkowość. Zainteresowania naukowe: polityka
rachunkowości, normy prawne rachunkowości.
Streszczenie:
Autorka podjęła próbę udzielenia odpowiedzi na wiele pytań. Najważniejsze to, jakie wyzwania
wynikają dla rachunkowości ze współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego? Jakie zmiany
nastąpią w zasadach pomiaru pieniężnego, jak również w metodach wnioskowania stosowanych w
rachunkowości? Czy nastąpi „intelektualizacja” rachunkowości?
Summary
The Author has undertaken an attempt to give answers to many questions. The most important of
these questions is as follows: what challenges for accounting result from the contemporary social and
economic development? What changes will be made both in the principles of monetary measurement and
in the methods of concluding used in accounting? Will the “intellectualization” of accounting take place?
Słowa kluczowe:
społeczeństwo wiedzy, metody wnioskowania w rachunkowości
95
Maja Laudańska,
Łukasz Kryśkiewicz
96) Globalizacja jako determinanta deregulacji rynków
monopolistycznych
mgr,
Szkoła Główna Handlowa
Katedra Gospodarki Światowej
mgr,
Szkoła Główna Handlowa
Katedra Gospodarki Światowej
Streszczenie:
Globalizacja ujęta jako proces wieloaspektowy i złożony przebiega na trzech głównych płaszczyznach
życia społecznego: na płaszczyźnie ekonomicznej, technologicznej i politycznej. Na płaszczyźnie
ekonomicznej postępuje wraz z liberalizacją gospodarki, na płaszczyźnie technologicznej postęp
techniczny obniża koszty komunikacji i transportu, na płaszczyźnie politycznej, globalizacja obejmuje
państwa postkomunistyczne. Globalizacja doprowadziła do rozpadu w państwach (np. UE) monopoli
naturalnych, jak to obserwujemy w przypadku rynku telekomunikacyjnego. Operatorzy narodowi posiadali
dominująca pozycję na rynkach lokalnych ze względu na chroniące je regulacje państwowe. Obecnie
zmiany deregulacyjne są przeprowadzane w Polsce. Globalizacja doprowadziła do wdrożenia w wielu
krajach (np. USA i kraje UE) procedur deregulacyjnych, których celem jest podniesienie poziomu
konkurencyjności – rynki zostały otworzone na zagraniczną konkurencję. Głównymi graczami na nowo
otwartych rynkach stają się koncerny międzynarodowe. Globalizacja i jej wpływ na społeczeństwa jest
ewidentny – jest on tematem obrad wielu zagranicznych gremiów, w tym m.in. organizacji skupiających
najbogatsze państwa G8.
Summary
Globalization may be considered as a multi-aspects process. We could observe three main process
which are connected to globalization: economic process, technological process and political process. The
economic process: globalization, understanding as a process, embrace these countries, where establish
the free market and the liberal rules of power. The technological process: the technological progress bring
down the price of carriage and communications. The third type of process, the political, relates to the
collapse of the communist system in Eastern Europe and the emergence of a free market. Now, we may
observe the dissolution of natural monopoly in the countries (for example European Unions countries) as
a telecommunications market. National firms, like France Telecom or TP SA, had a main position to
earlier 90. but this situation have been changed by the international competition. Now, the
telecommunication market is changed in Poland by deregulation process. One part of this article discuss
the USA telecommunication market and Polish telecommunication market. The national governments
imply the deregulations model of market to rise the competition level. In this way the international firms
may penetration the local markets – we could observe this process in Polish Market. The societies and
the states have been changed by these processes. It’s very important, that’s way the results of
globalization are considered by the international societies (for example G8).
Słowa kluczowe:
globalizacja, regulacja, deregulacja, postęp technologiczny, rynek telekomunikacyjny, model grup
interesu, monopol, monopol naturalny
96
Barbara Z.Liberda,
Ewa Maj
97) Idee i nowoczesny wzrost
prof. nadzw. dr. hab.
Uniwersytet Warszawski
Wydział Nauk Ekonomicznych
Kierownik Katedry Teorii Rozwoju Gospodarczego; kierownik studiów
Master of Arts in Development Economics (Ekonomia Rozwoju) w
WNE UW; koordynator programu wymiany Unii Europejskiej Socrates/
Erasmus.
Specjalność naukowa i doradcza: oszczędności, inwestycje i podatki,
ekonomia rozwoju gospodarczego, konwergencja i rozwój regionalny,
kapitał ludzki oraz kapitał społeczny, systemy emerytalne i
oszczędności gospodarstw domowych.
Członkostwa: European Economic Association, International
Association for Research in Income and Wealth (IARIW), International
Association for Research in Economic Psychology (IAREP), Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne, Członek Prezydium Zarządu Krajowego,
Coimbra Economics and Business Group of European Universities.
Nagroda im. Prof. Edwarda Lipińskiego Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego za książkę rozwijającą nowe trendy w ekonomii:
Barbara Liberda, 2000, Oszczędzanie w gospodarce polskiej. Teorie i
fakty, PTE – Bellona.
Uniwersytet Warszawski
Wydział Nauk Ekonomicznych
Katedra Teorii Rozwoju Gospodarczego
Ukończyła studia magisterskie w WNE UW o specjalności Informatyka
i Ekonometria z wynikiem bardzo dobrym. Zajmuje się kapitałem
ludzkim oraz kapitałem intelektualnym z punktu widzenia
przedsiębiorstwa.
Streszczenie:
Ponad 50 lat po sformułowaniu modelu wzrostu Solowa dyskusja o tym, co powoduje wzrost jest
nadal żywa i dotyczy pytań podstawowych. Od 20 lat rozwija się tzw. nowa teoria wzrostu, lub inaczej
teoria wzrostu endogenicznego. Badane są nowe czynniki wzrostu, takie jak: kapitał ludzki, postęp
technologiczny, nowe idee. Stosowanie nowych idei rodzi poważne implikacje dla agregatowej funkcji
produkcji w postaci dodatnich efektów skali i rosnących przychodów z inwestowania kapitału. Nowe
idee powodują powstawanie korzyści zewnętrznych i prowadzą do wzrostu endogenicznego, czyli
wzrostu tworzonego wewnątrz systemu gospodarczego. Celem artykułu jest analiza modeli wzrostu z
punktu widzenia uwzględnienia nowych czynników wzrostu, w tym nowych idei.
Słowa kluczowe:
idea, wzrost, endogeniczność, kapitał ludzki, postęp technologiczny, korzyści skali, korzyści
zewnętrzne
Summary:
Fifty years after the Solow growth model was formulated, the discussion on what is the engine of
growth is thriving and concerns the fundamental issues. For the last two decades the new growth
theory, called also endogenous growth theory, is being developed. New factors of growth like human
capital, technological progress and new ideas are being examined. Implementing new ideas causes
important implications for the aggregate production function in the form of scale effects and increasing
returns to capital. New ideas impact the arising of positive externalities and lead to endogenous
growth, which is growth created inside the economic system. The aim of the article is to analyze the
models of growth from the perspective of new factors of growth, among them new ideas.
Key words:
idea, growth, endogenous, human capital, technological progress, scale effects, externalities
97
Adam Lipowski
98) Polityka gospodarcza jako instrument marketingu
politycznego
Profesor w Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN oraz Wyższej Szkoły
Biznesu w Dąbrowie Górniczej.
Członek Rady Ekonomicznej przy RM oraz Rady Strategii SpołecznoGospodarczej przy RM (1989-2001). Członek Komitetu Nauk
Ekonomicznych (1994-2006). Członek Towarzystwa Ekonomistów
Polskich. Wicedyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN (1999-2000).
Kierownik Zakładu Polityki Gospodarczej w Instytucie Nauk
Ekonomicznych PAN (1991-2002). Zastępca redaktora naczelnego
„Ekonomisty”.
Streszczenie:
W ramach schematu analitycznego marketingu politycznego w gospodarce, partie w realizacji celu
strategicznego instrumentalnie traktują politykę mikrostrukturalną. Największe znaczenie ma tu
postępowanie partii rządzącej w warunkach groźby utraty władzy jeszcze przed wyborami. W dążeniu do
utrzymania się u władzy partia ta stara się dostosowywać politykę mikrostrukturalną do bieżących zmian
w układzie sił w parlamencie i preferencjach wyborców. Tego rodzaju zachowanie, które cechuje zarówno
partię oportunistyczną, jak pierwotnie idealistyczną, powoduje niestabilność w czasie polityki
mikrostrukturalnej. Możliwość wystąpienia tej niestabilności stanowi systemową prawidłowość instytucji
demokracji przedstawicielskiej.
Summary
Within the general framework of the model of political marketing in economy, political parties achieving
their strategic goals tend to treat the economic policy in the instrumental way.
The most important is the behaviour of the ruling party that faces the threat of the loss of the power
even before the next elections. In order to hold office the ruling party trys to adjust their microstructural
policy by following the changes in the current parlamentary configuration and assumable preferences of
the voters. Such behaviour, that is characteristic for both opportunistic and prior idealistic political parties,
can be the reason of the instability of the microstructural policy. A possibility of this instability is a
characteristic feature of the representative democratic system.
Słowa kluczowe:
Instability, microstructural policy, opportunism, political marketing
Stanisław Lis,
Piotr Klimczyk
99) Analiza zmian struktury produkcji przemysłowej w
gospodarce polskiej w latach 1995-2005
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Streszczenie:
Celem referatu jest przedstawienie przebiegu i natężenia zmian struktury produkcji przemysłowej
Polski w latach 1995-2005 oraz wskazanie pożądanych kierunków jej przekształceń. Na podstawie
analizy zmian struktury przemysłu w przyjętym okresie autorzy wyprowadzają następujące wnioski. Po
pierwsze, wystąpił wzrost produkcji przemysłowej. Najszybciej wzrastała produkcja w zakresie
przetwórstwa. Po drugie, należy stwierdzić, że źródła owego wzrostu miały charakter pozazatrudnieniowy
i wynikały głównie z bardzo dużej dynamiki wydajności pracy. Wzrost wydajności pracy można
zaobserwować we wszystkich sekcjach i działach przemysłu. Po trzecie, nastąpił dramatyczny spadek
poziomu produkcji w górnictwie i kopalnictwie. Ponieważ przemysł górniczy jest powszechnie uważany za
przemysł schyłkowy, stopniową likwidację jego rozbudowanych zdolności wytwórczych należy uznać za
naturalną tendencję, zaobserwowaną również w procesach restrukturyzacji tego przemysłu w innych
państwach Unii Europejskiej. Po czwarte, zmiany struktury produkcji charakteryzowały się niską
intensywnością, wpływając w minimalnym stopniu na tempo wzrostu gospodarczego.
Summary
The main goal of this paper is to present changes in the process of restructurisation of Polish industry.
The paper presents an analysis of the industrial structure and positive results of changes between 1995
and 2005. The authors focused on changes of the structure of production. The advantages and
disadvantages of the integration process with the EU have also been shown.
Słowa kluczowe:
przemysł, struktura przemysłu.
98
Marek Lisiecki
100) Bezpieczeństwo obywateli jako przedmiot badań nauk
ekonomicznych
dr hab. prof. KUL
dyrektor Instytutu Zarządzania i Marketingu
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Streszczenie:
Zapewnienie szeroko rozumianego bezpieczeństwa obywateli było zawsze, jest i będzie zaliczane
do działań podstawowych każdego państwa. Jest ujmowane we wszystkich ustawach zasadniczych
(konstytucyjnych).
Bezpieczeństwo obywateli jest m.in. jednym z podstawowych elementów kampanii wyborczych.
Wyraźnie to widać między innymi w Stanach Zjednoczonych, gdzie problematyka ta jest stawiana na
równi, a może i wyżej od zagadnień gospodarczych.
Wiele miejsca szeroko rozumianemu bezpieczeństwu obywateli poświęca Rada Europy. Coraz
większą uwagę przywiązuje się także do badań naukowych, w których przedmiotem jest
bezpieczeństwo. Badania te maja charakter interdyscyplinarny, w których coraz większą rolę
odgrywają przedstawiciele nauk ekonomicznych – szczególnie nauk zarządzania i ekonomii.
Zapewnienie bezpieczeństwa jest usługą świadczoną na rzecz obywateli przez organizacje non-profit
finansowane przede wszystkim z budżetu państwa oraz organizacje for-profit. Wielość zmieniających
się zagrożeń, zmieniające się potrzeby odbiorców tej usługi zmuszają do kompleksowej identyfikacji i
prognozowania zagrożeń, identyfikacji i prognozowania potrzeb odbiorców usługi, konstruowania
odpowiednich strategii działania i wynikających z nich działań operacyjnych, tworzenia odpowiednich
struktur organizacyjnych, odpowiedniego motywowania do działań uczestników organizacji, kontroli
uzyskiwanych wyników.
Łatwo wykazać, że w funkcjonującym obecnie systemie zarządzania bezpieczeństwem obywateli
istniej wiele rezerw organizacyjnych. Łatwo wykazać, że transformacja ustrojowa w Polsce w sferze
gospodarczej, polegająca m.in. na tym, że dominujący w przeszłości rynek producenta stał się
służebny wobec klienta, nie objęła w należytym stopniu usług świadczonych przez państwo w zakresie
bezpieczeństwa obywateli. W dalszym ciągu scentralizowana władza wie lepiej co potrzeba
obywatelowi. Wie jak dzielić ograniczone środki budżetowe na poszczególne działy związane z
bezpieczeństwem i to na wszystkich szczeblach (nie tylko centralnym, ale i na regionalnym i
lokalnym). Tworząc nowe instytucje na szczeblu centralnym nie dopuszcza do szerszej decentralizacji
działań, charakterystycznej dla państw demokratycznych, dla społeczeństwa obywatelskiego.
Summary
Providing a wide range of citizens’ security means has always been and still will be recognized as a
central activity of every state. As such, it is written into every constitution.
Citizens security is one of the main issues of every election campaign. Especially, it refers to the
United States, where this issue is considered probably as equally or even more important than
economic problems.
The European Union is also concerned on a wide range of security issues. Increasingly more
attention is given to different fields of security research.
It is an interdisciplinary research involving representatives of economic sciences, especially
representatives of economics and management, whose role is rising. Both commercial and non-profit
state-funded organizations are providing citizens security services.
However, a wide range of evolving safety hazards and evolving needs of security services clients
force a continuous need to identify and predict in a complete way new threats, new potential clients, to
prepare suitable strategies and referring operation activities, to build organizational structures and
motivating programs for participants and finally to conduct outcomes evaluations.
It is easy to prove, that current security management system retains a lot of organizational
reserves. It is easy to prove, that the process of Polish system transformation, which was aimed to
introduce a market economy, has not dealt with the issue of security services provided by a
government in a sufficient way. The centralized government has maintained a privileged position to
recognize security needs and decide for its citizens. It seems to know better how to efficiently allocate
budget resources among different security departments on all levels, not only central but also regional
and local ones. It prevents a process of wider decentralization of social activities by creating new
central institutions, which is on contrary to the idea of a participative society.
Słowa kluczowe:
bezpieczeństwo, bezpieczeństwo obywateli, zrządzanie bezpieczeństwem obywateli.
99
Maria Lissowska
101) Ewolucja instytucji. Znaczenie analizy procesu
transformacji do gospodarki rynkowej
dr hab.
Szkoła Główna Handlowa
Kolegium Analiz Ekonomicznych
Katedra Ekonomii Rozwoju i Polityki Ekonomicznej
Zatrudniona w Szkole Głównej Handlowej na stanowisku profesora
nadzwyczajnego. Autorka ponad 30 artykułów z zakresu polityki i analizy
ekonomicznej oraz ekonomii instytucjonalnej oraz książki Instytucjonalne
wymiary procesu transformacji w Polsce. Członek Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego, Polskiego Towarzystwa Informatycznego, European
Association for Evolutionary Political Economy, International Society for
New Institutional Economics, European Association for Comparative
Economic Studies.
Streszczenie:
Ekonomia instytucjonalne nie wypracowała jednolitego modelu procesu ewolucji instytucji.
Poszczególne kierunki (nowa ekonomia instytucjonalna, ekonomia instytucjonalno-ewolucyjna oraz
kierunki pokrewne) formułują hipotezy cząstkowe, często sprzeczne. Sposób wprowadzania instytucji w
krajach przechodzących transformację do gospodarki rynkowej (poprzez decyzje polityczną)
zdecydowanie nie odpowiadał założeniom ekonomii instytucjonalnej. Jednak zjawiska, które miały
miejsce zwłaszcza w drugim etapie, przyswajania sobie nowych reguł i ich modyfikacji, pozwalają
znacznie rozszerzyć wiedzę na temat ewolucji instytucji.
Referat będzie poświęcony podsumowaniu poglądów teoretycznych na temat ewolucji instytucji i
empirycznej analizy zjawisk ujawnionych w trakcie transformacji. Na tym tle zostanie zaproponowane
modelowe ujęcie procesu ewolucji instytucji.
Summary
Institutional economics has not worked out a unified model of the process of institutional evolution.
The particular currents (new institutional economics, evolutionary institutional economics and related
currents) formulate partial hypotheses, often contradictory. The manner institutions were introduced in the
countries undergoing transition to the market economy (by political decision) was decidedly not conforms
to the assumptions of institutional economics. Nevertheless the phenomena that took place especially in
the second stage, of assimilation of new rules and of their modifications, enable to considerably enrich
knowledge on evolution of institutions.
The paper will be contain the summary of theoretical opinions on evolution of institutions and of
empirical analysis of phenomena that transition revealed. On this basis a model of the process of
evolution of institutions will be proposed.
Słowa kluczowe:
instytucje; ewolucja; transformacja
Karol Lutkowski
102) Aktualne zagrożenia dla stabilności światowego systemu
finansowego
profesor zw., wykładowca Szkoły Głównej Handlowej, kierownik Katedry
Bankowości w Wyższej Szkole Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie,
doradca prezesa NBP, autor szeregu publikacji z zakresu finansów,
polityki walutowej i międzynarodowych stosunków finansowych
Streszczenie:
Kumulujące się przez lata nadwyżki względne oszczędności w niektórych regionach świata i ich
eksport, zwł. do Stanów Zjednoczonych, w połączeniu z rozluźnioną polityką pieniężną Japonii, jak też
samej Ameryki, wytworzyły głęboką nierównowagę płatniczą w świecie i zarazem stan wysokiej płynności
na rynkach finansowych. Wywołana w ten sposób ekspansja kredytowa podsycała banie spekulacyjne
(zwł. na rynku nieruchomości), które teraz – pękając – spowodowały przyhamowanie działalności
kredytowej (paradoksalnie) przez wytworzenie nagłego niedostatku płynności na rynkach. Do ostrości
płynącego stąd zagrożenia przyczyniła się na swój sposób niewystarczająco regulowana i nadzorowana
fala innowacji finansowych, a zwłaszcza powszechna tendencja do sekurytyzacji kredytów bankowych
oraz nieprzejrzystej redystrybucji ryzyk bankowych. Skutkuje to teraz zniżkowaniem cen aktywów,
zwiększeniem marż ryzyka zawartych w długoterminowych stopach procentowych, gwałtownymi
przesunięciami kursów i wysokim prawdopodobieństwem zwolnienia globalnego wzrostu. Zagrożona jest
stabilność całego międzynarodowego systemu finansowego. Przedstawiony tekst jest próbą zwięzłego
ukazania istoty i przyczynowego podłoża tego zagrożenia.
100
Summary
Long-lasting, cumulative surplus of savings in some regions of the world, in combination with a
relatively relaxed stance of monetary policy in some highly advanced countries, esp. in Japan and in the
United States, have been conducive to large international payment imabalances and – for a time – to a
high level of liquidity of the global financial markets. The expansion of credit thus provoked fed speculative
pressure upon the prices of assets. That was particularly clearly visible in the market for real estate (esp.
housing). The bubble has now burst, bringing about (paradoxically enough) sudden shrinkage of liquidity in
the market for real and financial assets. The problem was sharply exacerbated by a wave of financial
innovation (esp. „securitization” of bank claims), which turned out to be insufficiently regulated and
supervised, while banking risks were redistributed in an intransparent manner. The result of that process
can now be seen in a sudden decline of asset prices, a sharp increase of the risk margin contained in the
long-term interet rates and in the high probability of slowdown of the global growth process. Stability of the
world financial system itself is now put in doubt. The present outline is a concise attempt to explain the
nature and the underlying causes of the threat the global economy faces at this point in time.
Marek Madej
103) Szanse w dekompozycji rynku
dr,
Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
Kierownik Katedry Ekonomii
Prezes Zarządu firmy outsourcingowej Marani Sp. z o.o. w Zabrzu
Streszczenie:
Otoczenie biznesu charakteryzują gwałtowne zmiany, które określamy pojęciem zmiany obejmującej.
Zmiana obejmująca jest czynnikiem sprawczym dekonstrukcji istniejących łańcuchów wartości, które
powodują dekompozycje istniejących rynków. Dekompozycja rynków jest szansą biznesową dla nowych
przedsiębiorców. Wykorzystanie tej szansy zależy od postrzegania zachodzących zmian właśnie w
kategoriach szansy a nie zagrożenia.
Summary
Violent changes characterize environment of business, which we define with term „encompassing
change”. Encompassing change is a moving force factor deconstructing the existing value chains, which
cause decomposition of existing markets. Decomposition of the market is business chance for new
businessmen. Exploitation of this chance depends on perception of emerging changes in categories of
chances not threats.
Słowa kluczowe:
zmiana obejmująca, dekonstrukcja łańcuchów wartości, dekompozycja rynku
Zbigniew Madej
104) Legitymizacja polityki gospodarczej w systemach
rynkowych
Prof. dr hab. pracownik Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN oraz Wyższej
Szkoły Zarządzania i Prawa w Warszawie
Streszczenie:
Przez tysiące lat legitymizowano władzę i jej politykę odwołując się do praw boskich, praw natury lub
tradycji. Dziś politykę legitymizuje demokratyczne pochodzenie władzy, a politykę gospodarczą
dodatkowo koncepcje teoretyczne, oświetlające skuteczność bądź zawodność rynku. W oparciu o te
koncepcje omawiam cztery przesłanki polityki gospodarczej w systemach rynkowych.
Roman Magda
105) Rola nauk ekonomicznych w procesie restrukturyzacji
polskiego górnictwa węgla kamiennego
prof. dr hab. inż.
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Katedra Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle
Ukończył studia wyższe na Wydziale Górniczym AGH w 1974 r., stopień
naukowy doktora uzyskał w 1977 r., doktora habilitowanego – w 1986 r., a
tytuł profesora – w 1997 r. W 1977 r. rozpoczął pracę zawodową w AGH,
przechodząc kolejno stanowiska od asystenta do profesora zwyczajnego.
Aktualnie jest kierownikiem Katedry Ekonomiki i Zarządzania w
Przemyśle na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii AGH. Jego dorobek
naukowy obejmuje 98 publikacji (w tym 6 pozycji książkowych) oraz 115
101
prac niepublikowanych, opracowanych głównie na potrzeby przemysłu
wydobywczego. Uczestniczył aktywnie w procesie restrukturyzacji sektora
górnictwa węgla kamiennego w Polsce będąc członkiem organów
nadzorczych w spółkach węglowych
Streszczenie:
Transformacja systemu gospodarczego skierowała gospodarkę polską na nowe tory. W procesie
przechodzenia gospodarki centralnie sterowanej na zasady rynkowe nowego znaczenia nabrały nauki
ekonomiczne. Potrzeba dostosowania się jednostek gospodarczych do nowych warunków
funkcjonowania spowodowała konieczność przyspieszenia edukacji ekonomicznej kadry kierowniczej i
pracowników a dotychczasowe przedsiębiorstwa państwowe postawiła w sytuacji organizacji uczących
się nowych zasad efektywnego ekonomicznie funkcjonowania. Zmiany dotyczyły również ważnego i
strategicznego dla polskiej gospodarki sektora górnictwa węgla kamiennego. Prawa i reguły
ekonomiczne wymusiły na nim dokonanie działań m.in. zmierzających do obniżki kosztów, pozbycia się
zbędnego majątku, racjonalizacji zatrudnienia, prowadzących w efekcie do wzrostu wydajności pracy
i koncentracji produkcji. Ze względów ekonomicznych szereg kopalń zostało zamkniętych, wiele
połączono z innymi lub utworzono spółki na styku górnictwa i energetyki. Dokonano restrukturyzacji
technicznej, technologicznej, organizacyjno-własnościowej, finansowej i zatrudnienia. We wszystkich tych
działaniach restrukturyzacyjnych podstawą była strategia i taktyka zmierzająca do uzyskania rentowności
sektora a następnie do podniesienia efektywności ekonomicznej jego gospodarczego funkcjonowania.
Wymagało to pogłębiania wiedzy ekonomicznej przez decydentów w sektorze, podnoszenia kwalifikacji
załóg górniczych, uświadamiania załogom konieczności wprowadzania zmian opartych na rachunku
ekonomicznym. Wprowadzono budżetowanie, rachunek oddziałowy kosztów, wyodrębniono centra
kosztów, wszystko to w celu bardziej precyzyjnego zarządzania kosztami produkcji górniczej
poszczególnych kopalń a przez to bardziej efektywnego ekonomicznie funkcjonowania sektora. Wobec
zmieniających się uwarunkowań rynkowych i ich niebagatelnego i zmiennego w czasie wpływu na sektor
należało pogłębić wiedzę z zakresu marketingu. Duża kapitałochłonność w górnictwie wymagała poznania
nowych sposobów pozyskiwania kapitału. Praca dotyczy kluczowych zagadnień związanych z rolą nauk
ekonomicznych w procesie kształtowania się aktualnego obrazu ekonomicznego sektora górnictwa węgla
kamiennego.
Krzysztof Malaga
106) Konwergencja gospodarcza. Próba syntezy
dr hab.
prof. AE
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Ekonomii Matematycznej
Prodziekan Wydziału Informatyki i Gospodarki Elektronicznej
Autor 2 monografii i ok. 20 artykułów (w j. polskim, angielskim i
francuskim) na temat konwergencji gospodarczej.
Streszczenie:
Celem referatu jest systematyzacja światowego dorobku teoretycznego związanego z analizą
konwergencji gospodarczej. W centrum naszych zainteresowań znajdzie się rozróżnienie konwergencji
gospodarczej realnej i nominalnej. Nasze rozważania oprzemy na bogatej literaturze przedmiotu oraz
licznych badaniach i publikacjach własnych.
W szczególności pokażemy, że konwergencja realna oznacza długookresowe tendencje gospodarcze
będące przedmiotem analizy w teorii wzrostu i rozwoju gospodarczego. W tej części opracowania
omówimy różne sposoby rozumienia konwergencji gospodarczej: od konwergencji w ramach pojedynczej
gospodarki do konwergencji między i/lub w grupie gospodarek, od konwergencji w kategoriach stóp
wzrostu gospodarczego do konwergencji gospodarczej w kategoriach dochodów, od β-konwergencji do
σ-konwergencji, od konwergencji bezwarunkowej (absolutnej) do konwergencji warunkowej (względnej),
od konwergencji globalnej do konwergencji lokalnej (klubów konwergencji), od konwergencji dochodów
do konwergencji całkowitej produktywności czynników produkcji, od konwergencji gospodarczej w ujęciu
deterministycznym do konwergencji gospodarczej w ujęciu stochastycznym. Rozważania te uzupełnimy
wyczerpującą charakterystyką metod i technik badania konwergencji gospodarczej: nieformalna analiza
przekrojowa, formalna analiza przekrojowa, analiza panelowa, analiza szeregów czasowych i analiza w
kategoriach rozkładów dochodów.
W odniesieniu do konwergencji nominalnej (utożsamianej z kryteriami konwergencji traktatu z
Maastricht) zwrócimy uwagę na instytucjonalny charakter tej kategorii ekonomicznej. Zwrócimy również
uwagę na luźne związki między konwergencją realną i nominalną. W szczególności przedmiotem naszej
oceny będzie brak ścisłych związków między wartościami referencyjnymi kryteriów konwergencji
nominalnej, a konwergencją realną oraz brak ściśle teoretycznego związku między wartościami
referencyjnymi kryteriów konwergencji nominalnej, a realnymi procesami konwergencji i/lub dywergencji
gospodarczej.
102
Summary:
The aim of the article is a systematization of the worldwide theoretical work related to the analysis of
economic convergence. Central to our attention will be the distinction between real and nominal economic
convergence. Our considerations will be based on a broad range of literature, as well as on the author’s
own research and publications.
In particular, we will show that the real convergence reflects long-term economic tendencies, which
are the subject of analysis in the theory of economic growth and development. In this part of the article,
we will describe various types of economic convergence: from convergence within a single economy to
convergence among a group of economies, from convergence of economic growth rates to convergence
of incomes, from β-convergence to σ-convergence, from unconditional (absolute) convergence to
conditional (relative) convergence, from global convergence to local convergence (convergence clubs),
from income convergence to Total Factor Productivity convergence, from deterministic convergence to
stochastic convergence. The considerations will be supplemented by exhaustive characteristics of
methods and techniques for the examination of economic convergence: informal and formal crosssectional analysis, panel analysis, time series analysis and analysis in terms of income distribution.
Considering the nominal convergence (identified with the Maastricht convergence criteria), we will
point out to its institutional character. We will also draw the reader’s attention to the loose relations
between the real and nominal convergence. Particularly, the subject of our valuation will be the lack of
accurate relations between the reference values of the nominal convergence criteria and the real
convergence and the lack of accurate theoretical connection between the reference values and actual
processes of economic convergence or divergence.
Słowa kluczowe:
Konwergencja realna i nominalna, β-konwergencja, σ-konwergencja, „kluby konwergencji’, analiza
przekrojowa niesformalizowana i sformalizowana, analiza panelowa, analiza szeregów czasowych,
analiza rozkładów dochodów.
Krzysztof Malik
107) Analiza kosztów i korzyści w ocenie polityk i programów
publicznych jako wyzwanie współczesnego rozwoju
dr hab.,
Politechnika Opolska
Katedra Ekonomii i Badań Regionalnych
Streszczenie:
Celem rozważań jest identyfikacja teoretycznych i praktycznych uwarunkowań stosowalności analizy
kosztów i korzyści (CBA) w kontekście oceny polityk i projektów (programów) publicznych.
Jako narzędzie oceny polityk i programów publicznych CBA koncentruje się na ocenie:
efektywności ekonomicznej projektu (programu) w wymiarze regionalnym,
sposobu alokacji kosztów i korzyści.
Efektywność ekonomiczna projektu jest miarą korzyści netto dla społeczeństwa wynikających z
realizacji określonego projektu/programu publicznego. Wymóg przygotowania analiz kosztów i korzyści
(CBA) dla projektów inwestycyjnych, jako narzędzie ich oceny ekonomicznej, jest zawarty m.in. w nowych
regulacjach Unii Europejskiej, dotyczących:
europejskiego funduszu rozwoju regionalnego (projekty powyżej 50 mln euro),
funduszu spójności (projekty powyżej 10 mln euro),
instrumentu finansowego dla krajów przedakcesyjnych ISPA (projekty powyżej 5mln euro).
Zakres przedmiotowy zastosowana CBA w ocenie projektów inwestycyjnych w UE jest stosunkowo
szeroki i obejmuje m.in. gospodarkę odpadami, wodociągi i kanalizację, transport, wytwarzanie, przesył i
dystrybucję energii, porty, lotniska i infrastrukturę, obiekty przemysłowe.
Monitorowanie i szacowanie kosztów i korzyści społecznych powstających wskutek określonej polityki
(społecznej, gospodarczej, ekologicznej) jest istotne z punktu oceny efektywności osiągania założonych
standardów społecznych, gospodarczych i środowiskowych.
Wycena korzyści generowanych dzięki określonym projektom publicznym napotyka na trudności
metodologiczne wskutek występowania technologicznych, społecznych i środowiskowych efektów
zewnętrznych, które mają charakter pozarynkowy, a ich odbiorcami i dawcami są różne – wzajemnie się
przenikające – grupy interesów jednostki terytorialnej.
Wybrane bezpośrednie i pośrednie metody wyceny korzyści społecznych, gospodarczych i
środowiskowych określonych projektów (programów) rozwoju regionalnego oceniono według kryterium
aplikacyjnego.
Summary
The identification of implementing conditions of cost-benefit analysis (CBA) for the purpose of public
policy, programs and project is the main focus of this research. CBA as the tool of public policy
103
(programs) assessment includes both economic efficiency of the project at regional level and the
allocation of its costs and benefits.
The economic efficiency measures the net social benefits from the public project. According to the
new regulations of the European Union cost-benefits analysis are obligatory for the investment project to
be co-financed from European Fund of Regional Development, Cohesion Fund and the instrument of
ISPA. The obligation of CBA assessment includes a lot of economy activities like waste treatment, water
supply systems, transportation, energy manufacturing, transport and distribution, ports, airports, industrial
plants, infrastructure and so on.
Monitoring and valuation of costs-benefits of social, economy and environmental policy is of great
importance for improving the efficiency of fulfilling social, economic and environmental standards. The
benefits of public projects assessment is methodologically difficult for social and environmental
externalities accompanying the project results. The externalities increase outside market allocation and
are being absorbed by different share holders at regional level. The chosen direct and non-direct methods
of social, economic and environmental benefits of the public projects have been investigated according to
their application.
Słowa kluczowe:
efektywność ekonomiczna, analiza kosztów i korzyści (CBA), projekty rozwoju regionalnego, efekty
zewnętrzne
Witold Małachowski
108) Wpływ procesu europejskiej integracji na rozwój
gospodarczy Polski
prof.
Szkoła Główna Handlowa
Streszczenie:
Celem artykułu jest analiza realizacji celów integracji europejskiej, poprzez prowadzenie odpowiedniej
polityki i jej wpływu na gospodarki państw członkowskich ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki
Polski
Z ekonomicznego punktu widzenia głównym motywem skłaniającym państwa do uczestniczenia w
procesie międzynarodowej integracji ekonomicznej jest perspektywa uzyskania korzyści gospodarczych
w postaci zwiększenia poziomu rozwoju gospodarczego i stabilności ekonomicznej i dobrobytu.
Unia Europejska postrzegana jest powszechnie jako potentat gospodarczy i ekonomiczny, stale
rozwijający się i dążący do stabilnego wzrostu w dziedzinie rozwoju zasobów ludzkich. Należy mieć
jednak świadomość, że między poszczególnymi krajami członkowskimi istnieją znaczne asymetrie w
zakresie potencjału społecznego i ekonomicznego, co znajduje odbicie w różnicach wysokości dochodów
pomiędzy regionami, a co za tym idzie – również w znacznych problemach w sferze zatrudnienia.
Różnicom regionalnym w obrębie poszczególnych państw członkowskich towarzyszą niekiedy znaczne
dysproporcje w poziomie gospodarek narodowych tych krajów, które pogłębiły się szczególnie po
przyjęciu ostatnich dwunastu członków, w tym Polski.
W procesie integracji europejskiej poświęca się wiele uwagi konieczności likwidacji dysproporcji
rozwojowych między regionami. Praktycznym efektem realizacji tego celu stała się głęboka reforma
wspólnotowej polityki strukturalnej – wydatki na jej prowadzenie zwiększone zostały do około 35%
budżetu oraz opracowano jasne procedury współpracy między regionami i państwami a organami
Wspólnoty Europejskiej, co pozwoliło na efektywne planowanie i koordynowanie udzielanej pomocy.
Obecnie polityka strukturalna prowadzona jest na zasadzie partnerskiego udziału państw członkowskich
w jej tworzeniu. Podstawowym instrumentem finansowym są fundusze strukturalne, aż w 94%
przeznaczone na finansowanie programów krajowych – uzgodnionych z Komisją Europejską, ale
opracowywanych i realizowanych bezpośrednio przez kraj członkowski. Ważnym wymogiem UE przy
ubieganiu się o pomoc jest udział własnych środków (centralnych, samorządowych lub prywatnych) w
wysokości, co najmniej 15% kosztów finansowanego przedsięwzięcia.
Autor dokonał analizy instrumentów polityki strukturalnej oraz wdrażania funduszy strukturalnych.
Szczególna uwaga została poświęcona znaczeniu polityki strukturalnej dla Polski. Członkostwo Polski w
UE otworzyło przed naszym krajem możliwość wpływu na kierunki polityki europejskiej w różnych
obszarach. Do szans, wynikających z członkostwa, należy zaliczyć również korzyści, ale i wyzwania
związane z otwarciem rynku pracy i udziałem w Jednolitym Rynku Europejskim oraz możliwości
skorzystania z budżetu UE: na badania i rozwój, politykę rolną, a także na politykę spójności.
Polska jako cały kraj charakteryzuje się niskim poziomem PKB na jednego mieszkańca. Oznacza to,
że po wejściu do UE wszystkie polskie regiony zostały zaliczane do tej grupy. W związku z tym Polska
stała się poważnym biorcą funduszy z unijnego budżetu, których wpływ na rozwój gospodarczy Polski w
ujęciu perspektywicznym został ukazany w niniejszym artykule.
104
Stefan Marciniak
109) Państwo a gospodarka oparta na wiedzy (GOW)
Prof.dr hab.
Stefan Marciniak – emerytowany Profesor zwyczajny Politechniki
Warszawskiej, dr hab. ekonomii. Były wieloletni dyrektor Instytutu Nauk
Ekonomicznych i Społecznych P W oraz wicedyrektor ds. nauki w
Kolegium Nauk Społecznych Administracji, nadal czynny naukowo i
dydaktycznie; jest też redaktorem „Nieregularnika” Zeszyty Naukowe
KNSiA P W. Zainteresowania naukowe: zmiany strukturalne w
gospodarce, kapitał ludzki oraz innowacyjność gospodarki. Ważniejsze
publikacje: Struktura produkcji a dynamika wzrostu
gospodarczego[PWN,1970]; Problemy restrukturyzacji gospodarki Polski
przed i po akcesji do UE[Oficyna Wydawnicza PW,2003]; Makro - i
mikroekonomia. Podstawowe problemy WN PWN 2005], Innowacyjność
gospodarki a państwo, w: pr. zb. Zmiany instytucjonalne w polskiej
gospodarce rynkowej [PTE, 2004]. Członek Stowarzyszenia Autorów
ZAIKS.
Streszczenie:
Główną hipotezą referatu jest twierdzenie, że zakres ingerencji państwa w gospodarkę, w erze
informacyjnej [przechodzącej w erę społeczeństwa wiedzy] nie maleje, o czym świadczą fakty, a co
najwyżej zmienia się struktura pełnionych funkcji, zakres oraz środki i metody ingerencji państwa w
sprawy gospodarcze. Do podobnych wniosków, na Zachodzie dochodzi, część autorów twierdząc, że
aktualnie należy zweryfikować stanowisko w zakresie paradygmatu na temat współczesnej roli państwa.
Jeden ze światowych autorytetów w ekonomii, socjologii i politologii uważa nawet, że aktualnie istnieje
konieczność: budowania państwa. Tymczasem w Polsce tylko w ciągu czerwca 2007 roku, w ogólnie
dostępnych mediach papierowych można było znaleźć wiele różnych wypowiedzi traktujących państwo
ahistorycznie i głoszących konieczność zmniejszania jego roli do poziomu „nocnego stróża”, a więc
zgodnie z XIX wieczną koncepcją. Wspólną cecha wymienionych wypowiedzi jest oderwanie głoszonych
pomysłów od realiów polskich [mam na myśli fakty rzeczywiste, a nie medialne] oraz abstrahowanie od
przechodzenia rozwiniętego świata z ery informacyjnej do społeczeństwa wiedzy oraz GOW. W jednej z
tych wypowiedzi występuje nawet ewidentny brak znajomości tomu II. księgi IV Adama Smitha Badań
nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w której to powołany klasyk znacznie szerzej ujmował rolę
państwa niż mu imputują niektórzy ekonomiści. W pełnym tekście referatu przedstawiam dowody
uzasadniające słuszność wskazanej wyżej hipotezy. Ponadto próbuję dowieść, że we współczesnym
kapitalizmie nie ma absolutnej sprzeczności między efektywnością i sprawiedliwością społeczna.
Możliwość pogodzenia działań w obu tych zakresach wymaga jednak aby państwo pełniło aktywną role,w
szczególności w zakresie rozwoju sfery wiedzy i innowacyjności oraz zapewnienia sprawiedliwości..
Leitmotiwem mojej wypowiedzi jest teza Lestera C.Thurowa mówiąca, że w rozwijającym się obecnie
kapitalizmie, bez kapitału dającego się posiadać na własność tzn. kapitału ludzkiego,który współcześnie
jest podstawowym czynnikiem innowacyjności ergo i zdobywania przewag konkurencyjnych na globalnym
rynku światowym, stymulowanie i dokonywanie inwestycji zwiększających zasoby tego kapitału zapewnić
może jedynie państwo [wynika to z doświadczeń Stanów Zjednoczonych i innych wysoko rozwiniętych
krajów].
Summary
The main thesis of the paper: a range of state interventionism in economy, in the information era,
changes into the era of knowledge based Society, does not diminish. At most what changes are structure
of functions, range and means, methods of state intervention in economy affairs. Some authors from the
West say the very similar. One ought to verify his opinion on the contemporary role of state. An authority
in economics, sociology and politics holds that nowadays it is even necessary to build a state. But in
Poland on the contrary, in the paper media prevails a tendency not to treat state historically and reduce
its role to a watchman, in accordance to 19th century concept. Common feature of this tendency is
neglecting a peculiar characteristic of Polish economy (I mean state of affairs not their picture in media)
and not taking into account that the well developed countries evolve from the informatics era into society
and economy based on knowledge.
The author of paper finds some arguments for the main thesis and additionally, proves that in
contemporary capitalism there is not an absolute conflict between effectiveness and social justice.
Possible reconciliation of the two factors is due to active control of state, particularly in the domain of
knowledge, inventions and assurance of justice. The leitmotiv of the paper: in developing contemporary
capitalism, without capital that can be possessed i.e. human capital, which is the main factor of innovation
and domination in the global world market, only state can insure and stimulate the growth of investment in
human capital– it can be seen in the United State and other well developed countries.
105
Słowa kluczowe:
państwo, gospodarka oparta na wiedzy, wydatki publiczne, innowacyjność
Andrzej Matysiak
110) Instytucjonalne uwarunkowania produkcji wiedzy
prof. dr hab. Andrzej Matysiak
Kierownik Katedry Mikroekonomii Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu,
autor licznych publikacji naukowych, członek Rady Naukowej PTE
Streszczenie:
W pierwszej części artykułu omówione zostaną funkcje instytucji w gospodarce rynkowej i w nauce
akademickiej. Szczegółowo scharakteryzowane reguły metodologiczne nauk empirycznych oraz etos
nauki w ujęciu R.K. Mertona. Omówiono wpływ norm uniwersalizmu, komunitaryzmu, bezinteresowności i
zorganizowanego sceptycyzmu na funkcjonowanie modelu nauki akademickiej. Artykuł zawiera analizę
zagrożeń etosu nauki postakademickiej. Uzasadniono tezę, że konwersja wiedzy intelektualnej w kapitał
wymaga reform instytucjonalnych. Przedstawiono czynniki determinujące strukturę wiedzy naukowej ze
względu na stopień upublicznienia.
Summary:
First part of this article shows functions of the institutions in the market economy and in the academic
science. It also shows Mertons methodological rules of the empirical studies and the science ethos. This
paper discusses the influence of the universalism, communitarianism, disinterestedness and organized
scepticism on the postacademic science. Author proves the thesis, that conversion of intelectual
knowledge into capital, needs some institutional reforms. He also shows the factors that determine the
structure of the knowledge in relation to level of publicness.
Słowa kluczowe:
Wiedza. Model akademicki nauki. Model postakademicki. Etos nauki, model linearny. Model interaktywny.
Instytucje. Wiedza jako dobro prywatne i publiczne. Wiedza wspólna. Badania podstawowe.
Jolanta Mazur,
Marianna Strzyżewska,
M. Rószkiewicz
111) Poziom i struktura orientacji na wiedzę średnich
przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce, a ich wyniki
ekonomiczne
prof. dr hab.,
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Zarządzania i Marketingu Międzynarodowego
dr hab.
Szkoła Główna Handlowa
Katedra Biznesu Międzynarodowego
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Statystyki i Demografii
Streszczenie:
Artykuł prezentuje część rezultatów badania związku orientacji na wiedzę z wynikami ekonomicznymi
średnich przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce. Badanie przeprowadzono metodą wywiadu
telefonicznego w 852 średnich przedsiębiorstwach Polsce funkcjonujących w sektorze usług oraz w
przemyśle przetwórczym.
Orientację na wiedzę zdefiniowano jako stan zaawansowania w przedsiębiorstwie procesów
związanych z wiedzą. Wyróżniono trzy zakresy tych procesów tj. 1/pozyskiwanie danych oraz informacji,
w tym ich aktualizacja i upowszechnianie, 2/ tworzenie nowej wiedzy i jej upowszechnianie, 3/
wykorzystywanie wiedzy, w tym transfer wiedzy poza przedsiębiorstwo. Wyliczono poziomy orientacji na
wiedzę w każdym z tych zakresów, czyli orientacji cząstkowych, jak również poziom całkowitej orientacji
przedsiębiorstw na wiedzę. Badanie dowiodło istnienia korelacji między orientacją na wiedzę a wynikami
ekonomicznymi przedsiębiorstw, choć jej poziom okazał się umiarkowany. Wykazało ono ponadto, że
jedną z przyczyn tej umiarkowanej zależności jest niezrównoważona struktura procesów związanych z
wiedzą, czyli niejednakowe poziomy orientacji cząstkowych. Wzrost poziomu orientacji na wiedzę w tylko
jednym z trzech zakresów nie zwiększał korelacji orientacji na wiedzę z wynikami ekonomicznymi. I tak
na przykład, stosunkowo wyższy poziom orientacji na wiedzę w zakresie tworzenia nowej wiedzy nie
wpływał na podniesienie poziomu badanego wskaźnika korelacji, jeśli na relatywnie niskim poziomie
pozostawało zaawansowanie przedsiębiorstw w zakresie pozyskiwania wiedzy oraz w zakresie
wykorzystania wiedzy. A zatem, nastawienie na wiedzę techniczną, bez odpowiedniego wsparcia wiedzą
na temat rynku przy relatywnie niskiej skuteczności praktycznego zastosowania efektów tworzenia
wiedzy nie przekłada się pozytywnie na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw. Badanie ujawniło ponadto
silny wpływ zwiększania poziomu orientacji na wiedzę w każdym z trzech zakresów na szanse poprawy
106
wyników ekonomicznych przedsiębiorstw. Szanse te jednak zostaną wykorzystane jeśli zwiększenie
orientacji na wiedzę obejmie wszystkie komplementarne względem siebie zakresy.
Summary
The paper presents some results of research aimed at measuring the correlation between enterprises’
knowledge orientation and their business performance. The sample consisted of 852 medium sized
companies functioning in Poland, which represented both service and industry sectors.
Knowledge orientation was defined as a level of enterprise engagement in knowledge processes.
Three areas of knowledge processes were identified, i.e.: 1/ acquisition of data and information and their
dissemination, 2/ new knowledge generation and its dissemination, 3/ knowledge practical
implementation and knowledge transfer outside the enterprise. The levels of knowledge orientation in
each of the three identified areas, as well as the level of total knowledge orientation for the sample were
calculated. Data analysis proved that enterprises’ knowledge orientation and their business performance
were correlated, though the correlation was moderate. One of the reasons why the correlation between
the two categories was not very strong was the unbalanced structure of enterprises’ knowledge
orientation, i.e. the differences in levels of their engagement in processes forming each of the three
knowledge orientation areas. An increase of enterprises’ knowledge orientation in a single area did not
strengthen the correlation between the total knowledge orientation and business performance. For
example, relatively high level of knowledge orientation in an area of new knowledge generation did not
make the correlation any stronger when the levels of knowledge orientation in the areas of data and
information acquisition and knowledge implementation stayed low. This observation suggests, that
companies’ relaying exclusively on internal, technical aspects of knowledge, and neglecting the
importance of market information gathering, as well as knowledge implementation cannot count on
business performance improvements. Identification of each area knowledge orientation level increase
strong influence on the chance of improving the business performance was another important outcome of
a research. Making use of this chance requires taking actions aimed at increasing the levels of knowledge
orientation in all three areas.
Słowa kluczowe:
orientacja przedsiębiorstw na wiedzę, wyniki ekonomiczne przedsiębiorstw, efektywność inwestycji w
wiedzę
Elżbieta Mączyńska
112) Systemy wczesnego ostrzegania jako czynnik adaptacji
polskich przedsiębiorstw do warunków zintegrowanego rynku
Unii Europejskiej
dr hab. Mączyńska Elżbieta - profesor Szkoły Głównej Handlowej
Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i pracownik naukowy
Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN, Sekretarz Naukowy i Członek
Prezydium Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów
(1994-2005). Autorka ok.200 publikacji, m.in. Wycena przedsiębiorstw.
Zasady, procedury, metody. Wyd. SKwP Warszawa, 2005; Zagrożenie
upadłością. Materiały i Prace IFGN, Tom XCIII , (red.) Wyd. SGH,
Warszawa 2005, Społeczna gospodarka rynkowa (red. nauk), PTE,
2003;Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji
gospodarki polskiej, Tom I i II (red.),Wyd. DiG, Warszawa, 2001.
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: finanse i wycena przedsiębiorstw
Streszczenie:
W referacie prezentowane są wyniki badań dotyczących wdrażania w przedsiębiorstwach systemów
wczesnego ostrzegania. Cele badań związane były, z jednej strony, z coraz bardziej znaczącym w
praktyce i teorii przedsiębiorstwa problemem ryzyka funkcjonowania podmiotów gospodarczych, a z
drugiej, z rosnącą konkurencją i nasilającymi się trudnościami w zapewnieniu korzystnej pozycji rynkowej
oraz osiąganiu zadowalających, umożliwiających rozwój, wyników finansowych.
Generalnie zapotrzebowanie na analizy ukierunkowane na monitoring zagrożeń w gospodarce rośnie
w okresie gwałtownych przemian gospodarczych i społecznych, czego obecnie doświadcza Polska.
Wiąże się to, z jednej strony, z dokonującą się transformacją systemową i postępująca integracja z UE, a
z drugiej, z ogólnoświatowym przełomem cywilizacyjnym i przechodzeniem na nowy paradygmat
rozwojowy – gospodarkę opartą na wiedzy. Narastająca w następstwie tych procesów konkurencja
zagraniczna, ale także krajowa, staje się niełatwym wyzwaniem dla przedsiębiorstw.
Przeprowadzone analizy i prace studialne potwierdziły hipotezę że dla prawidłowego funkcjonowania i
rozwoju przedsiębiorstw niezbędna jest odpowiednia instytucjonalna infrastruktura biznesu, w tym
systemy wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami w działalności gospodarczej.
107
Badania potwierdziły przydatność modeli i systemów wczesnego ostrzegania w identyfikacji
zagrożenia w działalności przedsiębiorstw. Wykazały zarazem wzrastające zainteresowanie praktyki tymi
modelami, co korzystnie rzutuje na racjonalność zarządzania przedsiębiorstwami.. Wskazuje to zarazem
na konieczność rozwoju analiz zastosowań systemów wczesnego ostrzegania. Potwierdzają one, że
przedsiębiorstwa wykazują objawy sytuacji kryzysowych na długo przedtem zanim dojdzie do upadłości.
Tomasz Marek
Mickiewicz
113) Institutions as the Determinants of Entrepreneurial Entry
Dr,
He is a Senior Lecturer in Economic Restructuring at the department of
Social Sciences, School of Slavonic and East European Studies and
coordinates the Centre for the Study of Economic and Social Change in
Europe, at University College London. His PhD is from the Catholic
University of Lublin, and his former employers include University of
California at Davis. He also serves on the board of trustees of the Centre
for the Study of Post-Communist Economies (London) and on the editorial
board of “Post-Communist Economies” journal. He coordinates the UKwide ‘Managing Economic Transition’ research network. He is also an
affiliate of the CASE Institute in Warsaw and publishes on corporate
governance and finance and comparative economic systems. Most of his
current work relates to empirical analysis of enterprise level data, and to
effects of privatisation and entrepreneurship in particular.
His recent single authored book is Economic Transition in Central Europe
and the Commonwealth of Independent States (Palgrave Macmillan). In
addition, his single editor volume on Corporate Governance and Finance
in Poland and Russia was published in November 2006 (Palgrave
Macmillan).
Between September 2001 and December 2004, he coordinated a
workpage on impact of ownership and control structures of enterprises on
wage and employment decisions of enterprises (EU Framework 5 project:
ACCESSLAB).
Between 2000 and 2004, he participated in two consecutive EU DG
enterprise studies on innovation.
Between October 2000 and December 2001, he coordinated an
international EU
ACE-Phare project on ‘Corporate Governance, Relational Investors,
Strategic Restructuring and Performance in Hungary and Poland’, (P981048-R) and a subsequent follow-up data analysis project sponsored by
the MC Grabowski Fund (January 2001 - June 2002).
In addition, between July 2000 and January 2002, he coordinated a British
Council Joint Research Collaboration Programme on the restructuring of
industrial firms in Poland.
Summary
In this paper we combine a wide range of country-level institutional indicators with survey data taken
from the Global Enterprise Monitor on potential and actual entrepreneurial entry, to investigate the role of
the institutions as determinants of the entrepreneurial entry, controlling for individual characteristics. We
find that the two most robust institutional features that affect entry are: the size of the financial sector and
the protection of property rights. In contrast, we find direct regulatory entry barriers to be insignificant.
Interpreting these effects jointly, we argue that the entrepreneurs are forward-looking: in the sense that
the business conditions under which they expect their firms to operate matter more than the initial
bureaucratic obstacles they have to overcome at time of entry.
Słowa kluczowe:
entrepreneurship, property rights, access to finance
108
Małgorzata Mikita
114) Rynek finansowy a wzrost gospodarczy w Polsce
dr
Wyższa Szkoła Handlu i Prawa
im. R. Łazarskiego w Warszawie
Katedra Finansów i Bankowości
Streszczenie:
Podstawowym celem referatu będzie próba odpowiedzi na pytanie o rolę systemu finansowego w
stymulowaniu wzrostu gospodarczego w Polsce. Analizie zostanie podjęty okres 1990-2006, tj. okres
budowania w Polsce gospodarki rynkowej.
Tematyką szukania zależności między systemem finansowym a wzrostem gospodarczym zajmowało
się wielu ekonomistów. Spostrzeżenia ich są wyraźnie zróżnicowane. Część z nich podkreśla ogromną
rolę rynku finansowego w zakresie pobudzania tempa wzrostu gospodarczego (J.Schumpeter,
R.Goldsmith, R.King i R.Levin, Bagehot, Gurley i Shaw, Gerschenkron, McKinnon,). Ich zdaniem
pośrednicy finansowi, poprzez mobilizację kapitału, przyczyniają się do lepszej jego alokacji, co w
rezultacie pobudza wzrost gospodarczy. Inni zwracają natomiast uwagę na zależność odwrotną –
podkreślają, że stopień rozwoju rynku finansowego wynika z rozwoju gospodarczego kraju (Meier i Seers,
J.Robinson, R.Lucas). Ich zdaniem wzrost gospodarczy obserwowany w danym kraju przyczynia się do
wzrostu popytu na produkty finansowe i tym samym rozwoju rynku finansowego.
Mimo wielu badań empirycznych jakie zostały przeprowadzone nie udało się jednoznacznie określić
związku przyczynowo-skutkowego wspomnianych relacji. Niewątpliwie jedną z przyczyn jest duże
zróżnicowanie badanych krajów w zakresie uwarunkowań historycznych, ustrojowych i kulturowych (co
znajduje wyraz m.in. w zróżnicowanych regulacjach prawnych w poszczególnych krajach). Wydaje się
zatem istotne szukanie zależności między rozwojem rynku finansowego a wzrostem gospodarczym na
poziomie danego, konkretnego kraju. Badania takie prowadzone były m.in. w odniesieniu do USA,
Hiszpanii, Turcji. Otrzymane wyniki są zróżnicowane.
Problematyka podjęta w niniejszym referacie będzie dotyczyła rynku polskiego. Podjęta zostanie
próba nakreślenia związku między rozwojem rynku finansowego (zarówno pod względem ilościowym jak i
jakościowym) a wzrostem gospodarczym Polski. Analiza ta zostanie przedstawiona na tle światowych
spostrzeżeń w tym zakresie.
Zbigniew Mikołajewicz
115) Działalność innowacyjna w przemyśle wyrazem rozwoju
opartego na wiedzy
Prof. zw. dr hab. Uniwersytetu Opolskiego Wydział Ekonomiczny,
prof. Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu,
Autor 25 prac zwartych i 145 artykułów naukowych
Prezes Oddziału PTE w Opolu, Członek Zarządu Krajowego PTE
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: polityka ekonomiczna, ekonomika i
polityka regionalna
Streszczenie:
W wyniku akcesji do Unii Europejskiej polska przestrzeń i polska gospodarka stały się otwarte w skali
europejskiej, a także globalnej. Gospodarka i przestrzeń otwarte muszą stać się przestrzenią i
gospodarką innowacyjną, w przeciwnym razie zagrożone będą utratą niezależności i suwerenności, a w
dynamicznym i konkurencyjnym otoczeniu staną się od niego uzależnione i to na wielu płaszczyznach:
gospodarczej, politycznej, naukowej, kulturowej.
Te nowe uwarunkowania przesądzają o tym, że zdolności państw i narodów do tworzenia,
rozpowszechniania i wykorzystywania osiągnięć nauki i wiedzy w formie wdrażanych innowacji stają się
głównym źródłem ich rozwoju i wzrostu zamożności. Warunkiem i przejawem pozyskania tych zdolności
jest wysoki poziom działalności innowacyjnej, podejmowanej w różnych dziedzinach życia społecznego i
gospodarczego.
Poziom innowacyjności polskiej gospodarki oceniany jest na ogół jako niski. Niska jest również
innowacyjność polskiego przemysłu, szczególnie istotna dla zdynamizowania procesów rozwoju.
Weryfikacja takich ocen oraz próba wyjaśnienia przyczyn tego stanu, a także wskazanie pożądanych
kierunków działań pobudzających procesy innowacyjne w polskim przemyśle jest celem niniejszego
artykułu, omawiającego kolejno:
pojęcie i zakres innowacji,
modele i źródła innowacji
nakłady na działalność innowacyjną,
efekty działalności innowacyjnej,
bariery innowacji i możliwości ich wyeliminowania.
Opracowanie koncentruje się na wybranych aspektach działalności innowacyjnej polskiego przemysłu
109
od roku 2000, w którym Polska przystąpiła do realizacji Strategii Lizbońskiej mającej na celu uczynienie z
gospodarki UE „najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy, gospodarki świata”
Summary
In the result of accession to European Union polish expanse and polish economy became open in
European, as well as in global range.
Open economy and expanse must become innovation expanse and economy, otherwise they will be
endangered by loosing independence and sovereignty which in the dynamic and competitive environment
means that they will become dependent on many levels: economic, political, scientific, cultural.
These new conditionings will prejudge that state’s and nation’s abilities to create, spread and use
achievements of science and knowledge in form of introduced innovations become main source of their
development and increase of wealth. The condition and indication of gaining these aptitudes is the high
level of innovation activity took up in various branches of social and economic life.
In general level of polish economy’s innovation is assessed as low. Low is also innovation of polish
industry, so essential for actuating development process.
Verification of these opinions and attempt at explanation of this state’s reason, as well as indication of
desirable directions for operations prompting innovation processes in polish industry is the aim of present
article which discusses in turn:
concept and range of innovation,
models and sources of innovations,
expenditures on innovation activity,
results of innovation activity,
barriers of innovation and possibilities of their elimination.
The study is concentrated on selected aspects of polish industry’s innovation activity since 2000, when
Poland acceded to the realization of Lisbon’s Strategy which heads to make UE economy „the most
competitive and dynamic, based on knowledge economy of the world”.
Słowa kluczowe:
innowacje, rozwój, gospodarka, przemysł
Józef Misala
116) Problemy stabilizacji makroekonomicznej w Polsce w
warunkach występowania deficytów bliźniaczych
prof. zw. dr hab.
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
profesor zwyczajny Politechniki Radomskiej oraz kierownik Katedry
Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Integracji Regionalnej
Wydziału Ekonomicznego tej uczelni; autor i współautor wielu publikacji z
zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych, zwłaszcza teorii i
praktyki wymiany międzynarodowej; były stypendysta Fundacji im.
Alexandra von Humboldta i pracownik Instytutu Gospodarki Światowej w
Kilonii.
Streszczenie:
W artykule omawia się podstawowe problemy procesu stabilizacji makroekonomicznej w Polsce ze
szczególnym uwzględnieniem zjawiska tzw. deficytów bliźniaczych. Składa się on z pięciu następujących
części: a) istota i symptomy występowania deficytów bliźniaczych w świetle wyników analizy pięciokąta
stabilizacji makroekonomicznej w Polsce w okresie transformacji; b) wyniki analizy kształtowania się
deficytów bliźniaczych; c) wybrane aspekty strukturalne deficytów bliźniaczych; d) deficyty bliźniacze i
kształtowanie się międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej Polski oraz e) część
wnioskowa zatytułowana „W kierunku rozwoju gospodarczego Polski bez deficytów bliźniaczych”.
Summary
The article deals with basic problems of the macroeconomic stabilization process in Poland with
special regard to the so-called twin deficits. It entails the five following parts: a) essence and symptoms of
the twin deficits in the light of analysis based on the so-called “magic pentagon” methodology; b) results
of direct analysis of the twin deficits; c) some structural aspects of twin deficit’s existence; d) twin deficits
and international competitiveness of Poland’s economy; e) some conclusions entitled “In the direction of
Poland’s economic development without twin deficits”.
Słowa kluczowe:
stabilizacja makroekonomiczna, deficyty bliźniacze, międzynarodowa konkurencyjność
110
Maciej Miszewski
117) Aktualne obszary transformacji gospodarczej w Polsce
prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna w Katowicach
Katedra Ekonomii i Polityki Transformacji
Autor szeregu opracowań dotyczących problematyki transformacji
gospodarczej i systemowej, koncepcji społecznej gospodarki rynkowej,
mechanizmu rynkowego i systemów gospodarczych. Ważniejsze pozycje
zwarte: „Transformacja gospodarcza Polski” WSEiA Bytom 2001,
„Transformacja gospodarcza w Polsce” PWN Warszawa 2006 (wraz z
M.Bałtowskim). Członek – założyciel Towarzystwa Ekonomistów Polskich.
Streszczenie:
Podejmowanie w chwili obecnej problematyki transformacji gospodarczej w Polsce wymaga
ustosunkowania się do kilku podstawowych kwestii. Po pierwsze, czy transformacja gospodarcza została
jedynie chwilowo powstrzymana, czy też proces ten został zakończony. Po drugie, czy wszczęte raz
procesy przekształceń autonomizują się na tyle, że pomimo zmiany polityki gospodarczej pełne ich
wygaszenie staje się niemożliwe. Po trzecie, czy i jak zmieniła się ranga poszczególnych, składających
się na transformację gospodarczą podprocesów. Poza wyliczonymi tu problemami składającymi się na
uwarunkowania wewnętrzne aktualnego stanu transformacji w Polsce wskazać należy dwie istotne
zewnętrzne determinanty tego procesu: integrację europejską oraz wielopłaszczyznowo rozumiane
zjawiska globalizacyjne. Identyfikacja tych uwarunkowań pozwala na postawienie tezy o zasadniczych
przesunięciach kluczowych obszarów transformacji. Przesunięcia te pojawiają się poprzez objęcie przez
transformację nowych, nienaruszanych wcześniej dziedzin życia społeczno – gospodarczego, poprzez
zmiany i zakłócenia dynamiki tego procesu, wreszcie przez zmianę relacji pomiędzy bieżącą polityką
państwa a toczącą się transformacją. Można przyjąć założenie, że mimo iż nie zmieniła się główna idea i
podstawowy zestaw celów transformacji gospodarczej, to zmieniony zasadniczo kształt procesu wymaga
nowej diagnozy.
Summary
Present problems which have been discussed in the con text of economic transformation in Poland
need to take a position on some matters.First of all, has the economic transformation been refrained only
for a while or has the process been finished. Next, are the processes of transformation being autonomed
so much, even though the change of economic politics, the whole fade of them is impossible. Finally, if
and how has the importance of the subprocesses, which make the economic transformation, changed.
Apart from the mentioned problems that are the internal factors of the present state of economic
transformation in Poland you should also point two essential exterior factors of this process: European
Integration and globalization phenomenon which is understood on different grounds. Identification of the
conditions allows to build a thesis about fundamental movements of the clue transformation’s arreas. You
can obeserve the movements as assumption by transformation the new, intact arreas of social-economic
life through changes and interferences of dynamics of this process and through the change the
relationships between current economic politics of the country and the transformation. You can accept the
assumption, althoug the main idea and the basic set of economic transformation’s aims have not
changed, the shape of the process which has been fundamentally changed needs to be diagnosed once
again.
Paweł Młodkowski
118) Wykorzystanie funduszy unijnych i ryzyko destabilizacji
makroekonomicznej – model trzech luk dla polskiej
gospodarki
dr
Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University
Katedra Ekonomii
Streszczenie:
Od ponad 10 lat polska gospodarka korzysta z bezzwrotnej pomocy zagranicznej pochodzącej z
budżetu Unii Europejskiej. Okres po wstąpieniu do tego ugrupowania (maj 2004) to czas zwiększenia
skali finansowania inwestycji z tego źródła. Okazuje się jednak, że pierwotny cel, jakim jest pomoc w
likwidowaniu różnic w poziomie rozwoju może nie być osiągany ze względu na negatywne skutki
wywoływane przez wykorzystanie funduszy unijnych. Istnieje kilka powodów, wśród których za
najważniejszy wskazać należy brak wystarczających zasobów krajowych, wymaganych, aby można było
zaabsorbować całość środków postawionych do dyspozycji. Dążenie do pełnego wykorzystania pomocy
zagranicznej skutkuje ryzykiem destabilizacji makroekonomicznej i prowadzi do powiększenia się
wszystkich luk krajowych: fiskalnej, oszczędnościowo-inwestycyjnej i eksportowo-importowej.
Przedstawienie mechanizmu odpowiedzialnego za powstawanie tego zagrożenia opiera się na prostej
111
koncepcji modelowej trzech luk w gospodarce. Pomoc zagraniczna, oprócz zwiększania deficytu
budżetowego na każdym poziomie władz publicznych powoduje silną presję aprecjacyjną. Wynika ona
nie tylko z faktu denominowania funduszy unijnych w euro, ale także ze względu na importowanie
kapitału koniecznego do współfinansowania inwestycji. Łączny efekt to systematyczna aprecjacja
złotówki uderzająca w polską gospodarkę na kilka sposobów. Beneficjanci pomocy zagranicznej
denominowanej w euro otrzymują środki, których siła nabywcza spada. Eksporterzy tracą pozycję
konkurencyjną i tracą albo udział w rynku, albo pracowników odchodzących do konkurentów w
bogatszych krajach UE oferujących wyższe wynagrodzenia. Podnoszenie atrakcyjności dóbr
importowanych dodatkowo uderza w producentów. Deficyt w bilansie handlowym powiększa się.
Rozwijana dzięki pomocy zagranicznej i kosztem aprecjacji złotówki infrastruktura jest bezpośrednim
powodem dla powiększania się deficytu sektora finansów publicznych. Wynika to z konieczności
ponoszenia nakładów na utrzymanie i eksploatację nowo utworzonych aktywów. Łącznie daje to efekt w
postaci nierównowag makroekonomicznych – wewnętrznych i zewnętrznych.
Rozwiązanie powyższych problemów stanowi wyzwanie dla ekonomistów i polityków gospodarczych.
Jedną z możliwości jest ograniczenie wielkości pomocy zagranicznej do poziomu zdolności
absorpcyjnych polskiej gospodarki. Zmniejszenie wykorzystania środków do kwot niepowodujących
destabilizacji makroekonomicznej ani negatywnych efektów pobocznych wydaje się jednak niepopularne
politycznie. Jednak prosty model trzech luk pozwala na oszacowanie poziomu zdolności absorpcyjnych.
Alternatywą jest przystąpienie do unii monetarnej. Spowoduje to automatycznie rozluźnienie ograniczeń
krajowych i wyeliminuje ryzyko kursowe w działalności gospodarczej. Zniknie całkowicie problem
nominalnej aprecjacji waluty krajowej i wszelkie negatywne konsekwencje tego zjawiska.
Summary
Poland benefits from non-equivalent transfers from the EU budget for several years. After joining the
EU in 2004 investment financed from this source increased. However, the initial goal of converging
development level may not be achieved due to some negative consequences of foreign aid. There are
several reasons, but the most fundamental one is the lack of local resources that allow for full utilization of
external financing. Striving to utilize all foreign aid results in a risk of macroeconomic destabilization and
widens all domestic gaps: the fiscal one, the savings-investment one and the exports-imports one.
Presentation of mechanisms responsible for this risk is based on a simple three-gap model. Foreign aid,
in addition to increasing public deficit, is a cause for a strong appreciation. This is not only a result of
denominating the EU financing in euro but also because domestic agents (public and private) must import
capital required by co-financing requirements. The total effect is a continuous appreciation trend hindering
economic situation in Poland. Beneficiaries receive less of purchasing power with the same amount of
foreign aid. Exporters loose their competitive position loosing either market share or employees, leaving
for a better life in other EU countries offering higher wages for the same jobs. Increased imports
attractiveness additionally hits domestic manufacturers. This way trade and current account balance
deteriorate.
Foreign aid helps in developing infrastructure but this in turn is a cause for widening fiscal deficit. This
is because of recurrent expenditures required for maintaining and using the newly created assets.
Therefore foreign aid may be a reason for macroeconomic imbalances, domestic and external.
Solution of these problems is a challenge for economists and politicians. One of the alternatives is
restricting amount of foreign aid to the level that can be absorbed by a the economy without inducing any
imbalance. The simple three-gap model allows for this task. Alternatively, EMU membership would
automatically ease the domestic constraints and remove exchange rate risk for business. This way all
problems flowing from nominal appreciation of the exchange rate will disappear.
Słowa kluczowe:
model trzech luk, integracja monetarna, pomoc zagraniczna, kurs walutowy
Wiesław Musiał
119) Bariery przebudowy strukturalnej rolnictwa w regionach
rozdrobnionych agrarnie
dr hab.
prof. AR
Akademia Rolnicza w Krakowie
Katedra Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa
doc. w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa
Polska Akademia Nauk w Warszawie
Specjalizuje się w problematyce ekonomiki rolnictwa ze szczególnym
uwzględnieniem wsi i rolnictwa obszarów górskich. Jako autor, współautor
opublikował 186 artykułów i opracowań naukowych w tym: Studium
prospektywne interwencjonizmu państwowego w rolnictwie terenów
górskich na przykładzie Karpat Polskich (rozprawy AR w Krakowie z. 246,
1998), Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania w
112
dokumentach około akcesyjnych (MSDR 2004). Jest członkiem Komitetu
Ekonomiki Rolnictwa PAN i Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich
PAN.
Streszczenie:
W wstępnej części opracowanie wskazało na nowe funkcje tj. zadania i świadczenia rolnictwa na
rzecz gospodarki narodowej. Następnie podjęto analizę barier strukturalnych, które są przyczyną sanacji
agrarnej rolnictwa Polski południowej. Należy do nich szczególnie wysokie rozdrobnienie gospodarstw i
rozproszenie działek rolnych, dziedziczenie pokoleniowe gospodarstw poprzedzone podziałem ziemi na
wielu następców. Ważna role w zakresie stagnacji agrarnej odgrywają czynniki natury socjologicznej w
tym szczególnie silne w regionie górskim migracje ludności, której nie towarzyszy wyzbywanie się praw
własności do ziemi. Wskazano na specyfikę gospodarki ziemią w gminach wiejskich subregionów
karpackich, która wynika z ukształtowanej historycznie wyjściowej sytuacji własnościowej i agrarnej,
oddalenia od miast, zagęszczenia ludności i wspomnianych już aspektów socjo-kulturowych. Modelem
docelowym – zadaniem autora – powinno być dalsze rozdrabnianie ziemi położonej w najbliższym
otoczeniu istniejącej sieci osiedleniowej poprzez podziały rodzinne i dążenie do koncentracji ziemi
rolniczej zlokalizowanej poza działkami przyzagrodnymi i rezydencjalnym. Rozwiązanie to spełnić
powinno istotne dla obszarów górskich cele ekologiczne, ale także społeczno-ekonomiczne.
Summary
In the introductory part of the paper the author points out to new functions, i.e. tasks and performance
of agriculture to the benefit of national economy. Subsequently structural barriers which are the cause of
agrarian retardation of the agriculture in south Poland were analysed. These barriers comprise in the first
place high fragmentation of farms and scattered agricultural plots and inheritance through generations
preceded by land division among many successors. Sociological factors play a crucial role in agricultural
stagnation. In the mountain areas these factors are especially strong, including the population migrations
but without getting rid of rights to land property. Outlined was a specificity of land economy in the
communes of Carpathian sub-regions, which results from initial property and agrarian situation shaped in
the past, location at a long distance from the cities, population density and the above mentioned sociocultural aspects. In the Author’s opinion, the target model should include further fragmentation of land
located in the closest vicinity to the existing settlement network and attempt at concentration of
agricultural lands located outside the farm plots and residential sites. Such solution should realise
ecological objectives, important for the mountain areas, but also achieve economic goals.
Słowa kluczowe:
funkcje rolnictwa, przemiany strukturalne, rozdrobnienie rolnictwa
Robert Nowacki
120) Globalizacja reklamy – szansa czy zagrożenie dla
polskich przedsiębiorstw?
Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur
doktor nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu Szkoły
Głównej Handlowej,
adiunkt w Instytucie Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur oraz w
Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania,
wykładowca przedmiotów marketingowych w szkołach wyższych. W pracy
naukowo-badawczej koncentruje się na problematyce zarządzania
działalnością marketingową przedsiębiorstw, a w szczególności
problematyką systemów komunikacji marketingowej i reklamy. W jego
dorobku znajduje się kilkanaście autorskich lub współautorskich
monografii i opracowań oraz ponad 40 artykułów w recenzowanych
czasopismach naukowych i monografiach pokonferencyjnych. Członekzałożyciel Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku i Opinii.
Streszczenie:
Zachodzące w świecie procesy globalizacyjne mają istotne znaczenie dla przemian gospodarczych
we wszystkich krajach, w tym również w Polsce. Jednym z kluczowych obszarów tych zmian jest
działalność reklamowa. Rynek reklamowy należy do tych sektorów, które podlegają najsilniejszym
wpływom trendów globalizacyjnych. Wpływy te uwidaczniają się w trzech, wzajemnie się przenikających,
płaszczyznach: sferze działalności reklamowej przedsiębiorstw, zarówno międzynarodowych, dla których
reklama globalna jest konsekwencją realizacji globalnej strategii zarządzania firmą, jak i krajowych, które
widzą w globalizacji zagrożenie swej pozycji i w związku z tym podejmują działalność reklamową jako
formę rywalizacji z podmiotami zagranicznymi; sferze zachowań nabywców, czego wyrazem jest
unifikacja wzorców konsumpcji oraz postaw wobec reklamy i postrzegania jej wpływu na rozwój
społeczno-gospodarczy; sferze usług reklamowych, co objawia się w ich internacjonalizacją i globalizacją
oraz powstawaniem sieciowych struktur organizacyjnych, skupiających nie tylko podmioty świadczące
113
usługi reklamowe, ale i ich klientów.
Kluczowe znaczenie wydaje się mieć pierwsza z tych sfer. W konsekwencji tego pojawia się pytanie,
jaki jest wpływ globalizacji reklamy na rzeczywistą konkurencyjność polskich przedsiębiorstw? Trudno
jest udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi. Badania wskazują, że z jednej strony globalna reklama
jest dla nich istotnym zagrożeniem bytu rynkowego, z drugiej pojawia się przeciwna wręcz sugestia,
wskazująca na możliwość osiągnięcia przewagi konkurencyjnej dzięki lepszemu dopasowaniu
działalności reklamowej do preferencji rodzimych nabywców. Bez wątpienia jednak wskazać można
podstawowe bariery ograniczające zdolności konkurencyjne rodzimych firm: brak dostatecznych środków
finansowych umożliwiających skuteczną rywalizację na polu reklamy oraz niski stan świadomości
polskich menedżerów odnośnie możliwości wykorzystania reklamy dla podwyższania własnej
konkurencyjności.
Summary
The globalisation processes occurring world-wide are of a great importance for economic
transformations in all countries, also in Poland. One of the key areas of those changes is an advertising
activity. The advertising market belongs to those sectors that are subject to the strongest influence of the
globalisation trends. This influence can be seen in the three, intermingling planes: the sphere of
advertising activity carried out by enterprises, both international, for which the global advertising is a
consequence of implementing the global strategy for company management, and national ones, which
see in globalisation a threat for their position and, therefore, undertake the advertising activity as a form of
competing against foreign entities; the sphere of customer behaviour, which expression is unification of
consumption patterns and attitudes towards advertising as well as perception of its impact on the
socioeconomic development; the sphere of advertising services what is manifested in their
internationalisation and globalisation as well as in emergence of network organisational structures
clustering not only entities providing advertising services but also their customers.
Of a key importance there seems to be the first of these spheres. As a result, there arises a question:
What is impact of advertising globalisation on the real competitiveness of Polish enterprises? It is difficult
to give a unanimous answer to this question. The research shows that, on the one hand, the global
advertising is for them a serious threat to their market existence, ad, on the other hand, there occurs a
quite opposite suggestion pointing out to the opportunity to gain a competitive advantage owing to a
better adjustment of the advertising activity to the domestic customers’ preferences. However,
undoubtedly one may point out to the major barriers constraining domestic companies’ competitive
capacities: lack of sufficient funds enabling an efficient competition in the advertising area and a low level
of Polish managers’ awareness of the possibilities of use of advertising in order to increase one’s
competitiveness.
Słowa kluczowe:
globalizacja, reklama, reklama globalna, konkurencyjność przedsiębiorstw
Maria Nowicka-Skowron
121) Polska na tle Unii Europejskiej (EU27) – Analiza
wybranych wskaźników przed i po akcesji
prof. dr hab.
Politechnika Częstochowska
Wydział Zarządzania,
Instytut Logistyki i Zarządzania Międzynarodowego
Pracownik Politechniki Częstochowskiej, obecnie dziekan Wydziału
Zarządzania (oraz w latach 1996 – 1999, 1999 – 2003 – prorektor ds.
rozwoju i współpracy z zagranicą), dyrektor Instytutu Logistyki i
Zarządzania Międzynarodowego, od wielu lat związana również z
Akademią Górniczo – Hutniczą w Krakowie. Liczne staże zagraniczne
(Irlandia, Austria, USA) oraz udział w wielu projektach UE o charakterze
naukowym i dydaktycznym, autorka kilkudziesięciu prac publikowanych w
kraju i za granicą. Zainteresowania naukowe: logistyka, zarządzanie
międzynarodowe, energetyka, polityka gospodarcza Unii Europejskiej.
Streszczenie:
Rozwijająca się gospodarka krajów naszego regionu, w tym Polski skutkuje zmniejszaniem się
dystansu pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego państw UE. Podnosi się w ten sposób spójność
społeczno – gospodarcza, stanowiąca podstawowy priorytet polityki UE. Charakter tych zmian oraz ich
dynamika jest ważnym przedmiotem badań nauk społeczno - ekonomicznych.
Celem opracowania jest prezentacja procesu zmian spójności społecznej i gospodarczej, w tym sytuacji
gospodarczej Polski na tle 27 krajów członkowskich. Głównym wskaźnikiem poddanym analizie
porównawczej będzie poziom PKB na głowę mieszkańca w relacji do średniej UE. Analiza bazuje na
danych prezentowanych w relacji do aktualnej liczby krajów członkowskich i związanej z tym średniej dla
114
UE.
Analiza porównawcza wewnętrznego zróżnicowania poziomów rozwoju UE, stanowi istotną przesłankę
dla realizacji celów strategicznych polityki gospodarczej zarówno w wymiarze wspólnotowym, jak i
krajowym.
Summary
The Central Eastern Europe countries economic development leads to elimination the disparities of
EU territory. This process is one of the most important priority of EU policy. The aim of the paper is to
present the position of Polish and other Central Eastern Europe countries in European economy and
analyze the possible trajectories of social and economic development.
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, rozszerzenia, spójność społeczno – gospodarcza, analiza poziomów rozwoju
Ewa Okoń-Horodyńska
122) Problem ładu instytucjonalnego w wyzwalaniu
przedsiębiorczości i innowacyjności w Polsce
prof. zw. dr hab.
Uniwersytet Jagielloński
Katedra Ekonomii
Kierownik Katedry Ekonomii, europejski konsultant ds. foresight, b.
podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji, wykładowca
uczelni amerykańskich i europejskich
Streszczenie:
Badania ostatnich lat podejmowane w ramach OECD, czy bardziej szczegółowo w UE, wskazują na
potrzebę bardziej zintegrowanego podejścia w analizie problemów przedsiębiorczości, czynników ją
wyzwalających i wzmacniających a więc i takich, jak innowacje, produktywność, wzrost ekonomiczny,
międzynarodowe stosunki ekonomiczne, konkurencja, efekty transformacji systemowej, a także problemy
środowiska naturalnego. Przedsiębiorczość cechuje wyższa lub niższa dynamiczność, oczywiście
warunkowana poprzez określone środowisko wewnątrz gospodarki i racjonalne jego wspieranie, tak by
cecha ta rozprzestrzeniała się zarówno w całej gospodarce, jak i poszczególnych regionach.
Zdecydowaną przewagę mają kraje opierające rozwój przedsiębiorczości na wzroście poziomu
innowacyjności, który stał się wręcz miarą nowoczesnego rozwoju gospodarczego a także sposobem na
wyprzedzanie w międzynarodowym procesie konkurencji. Przedsiębiorczość i jej wyznaczniki nie
powstają i nie rozprzestrzeniają, jak przysłowiowa „plaga”, ale są one kreowane, rozwijane i użytkowane
w wyniku decyzji i działań podejmowanych przez specyficznych aktorów. A więc szybkość, kierunki a
nawet przypadkowość kreowania przedsiębiorczości jest wywoływana przez istniejącą bądź zmieniającą
się konstrukcję instytucjonalną, oczekiwania rynkowe, pracowników i użytkowników, a wszystkie one
mogą stanowić zarówno siły motoryczne rozwoju, ale niestety także bariery. Przedsiębiorczość może też
ukierunkować rozwój danej gospodarki i jej miejsce w układzie globalnym, wymaga to jednak jasno
sprecyzowanego paradygmatu rozwoju, za którym opowiadać będą się wiodący aktorzy społeczni a
wspierać go będzie struktura instytucjonalna i polityka ekonomiczna. A więc przedsiębiorczość
determinują instytucje. W Polsce wykształciła się, tak w ujęciu narodowym, jak i regionalnym pewna
infrastruktura instytucjonalna na rzecz jej rozwoju. Ale zerwana ze względów politycznych ciągłość
tradycji działania oparta na zaufaniu, lojalności, etyce, prawdzie, subsydiarności, pomocniczości i
budowaniu partnerstwa układu publiczno-prywatnego wymaga jej przebudowania. Bez takiej formuły nie
da się współpracować zarówno w skali lokalnej czy regionalnej, jak i tym bardziej w przedsiębiorstwie i w
państwie. Oznacza to konieczność angażowania się wszystkich istotnych partnerów społecznych oraz
kreowanie operacyjnego partnerstwa na rzecz przedsiębiorczości – układu centralnego (poprzez
przedstawicieli), regionalnego i lokalnego dla osiągnięcia konsensusu w sprawach paradygmatu rozwoju
opartego, bądź to na innowacyjności, bądź na innych kryteriach – jasno sprecyzowanych zapewniających
osiąganie korzyści przedsiębiorcom z jednej strony a długookresowy wzrost gospodarczy, z drugiej.
Przedmiotem referatu jest prezentacja niejako diagnozy stanu w kwestii barier, co do określania
paradygmatu rozwoju polskiej gospodarki, ale przede wszystkim trudności – na skutek tego – w
dostosowaniu się przedsiębiorców do wyznaczenia własnych celów działania, korzystania z nowych
szans rozwojowych tkwiących w bliższym bądź dalszym otoczeniu. Referat ma stanowić materiał
otwierający dyskusję panelową przedsiębiorców o źródłach i barierach wzrostu polskiej gospodarki.
Summary:
Research undertaken in OECD countries, or even within the European Union, indicate the need for
more integrated approach when it comes to the analysis of entrepreneurship, factors that release its spirit
and support it, such as innovations, productivity, economic growth, international economic relations,
competition, effects of system transformation, as well as problems connected to the protection of
environment. Entrepreneurship is characterized by higher or lower dynamics. This dynamics depends on
115
certain conditions of economy and its rational support, and allows this feature to spread both in the
economy as a whole, and particular regions. Unquestionable advantage is assigned to countries that
have based their development of entrepreneurship on the growth of innovativeness, because it became a
measure of modern economic growth, as well as the way to lead international competitiveness.
Entrepreneurship and its indicators are not created easily and do not spread as a proverbial ‘plague’, but
they are rather created, developed and implemented as results of decisions made and activities
undertaken by specific actors. Therefore speed, directions and even randomness of the creation of
entrepreneurship is caused by the existing or changing institutional construction, market expectations,
employees and users, and they all constitute both the engines, as well as barriers of development.
Entrepreneurship may also give a direction to the development of economy and define its place in a
global system, but it requires a precise paradigm of development, which is supported by leading social
actors, institutional structure and economic policy. Thus entrepreneurship is determined by institutions. In
Poland there has been a certain national and regional institutional infrastructure that works for
development. But because of political reasons there is a discontinuity in tradition of acting that is based
on trust, loyalty, ethics, truth, subsidarity, assistance, and public-private partnership. And this is
something that has to be reconstructed. Without such formula it is impossible to cooperate on local and
regional scale, and it is even more difficult in the enterprise and national state. It means there is a need
for an engagement of all important social partners in order to create the operational partnership for
releasing the spirit of entrepreneurship – a central system (through representatives), as well as regional
and local ones that would achieve a consensus in the case of the paradigm of development, which should
be based either on innovativeness or on other criteria – which, in turn, should be clearly stated and
should allow entrepreneurs to achieve benefits on one hand and cause long-term economic growth on the
other. The main objective of the paper is to present a kind of diagnosis of barriers that hinder the process
of defining the paradigm of development for Polish economy, and especially difficulties that arise from it
and make it difficult for entrepreneurs to set their goals and use developmental opportunities that
surround them. The paper is a material that opens up the panel discussion conducted by entrepreneurs
about the sources and barriers of growth in Polish economy.
Bożena OleszkoKurzyna
123) Znaczenie funduszy pomocowych Unii Europejskiej w
finansowaniu inwestycji ekologicznych w Polsce
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Ekonomiczny
Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Marii Curie–
Skłodowskiej w Lublinie. W 2000 roku obroniła pracę doktorską, od 2001
r. adiunkt w Zakładzie Gospodarki Żywnościowej Instytutu Zarządzania i
Marketingu UMCS. Jej zainteresowania naukowe dotyczą głównie
problematyki z zakresu funkcjonowania rynku rolno – żywnościowego,
polityki rolnej Unii Europejskiej oraz ostatnio polityki ekologicznej. Autorka
wielu publikacji głównie z zakresu funkcjonowania giełdowego rynku
produktów rolno-żywnościowych.
Streszczenie:
Urynkowienie gospodarki, a następnie wejście Polski do Unii Europejskiej, zmieniły w istotny sposób
potrzeby i możliwości inwestowania w ochronę środowiska. W latach 90. ekorozwój przestał być rozumiany
tylko jako problem dotyczący całej gospodarki i rozwiązywany przez państwo. Gospodarka rynkowa
przesunęła punkt ciężkości w zakresie rozwiązywania problemów ochrony środowiska w kierunku
przedsiębiorstw i gmin (zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” i „użytkownik płaci”).
Racjonalne korzystanie z zasobów środowiska i ich ochrona wymagają określonych nakładów
inwestycyjnych, które z reguły przerastają możliwości finansowe pojedynczych inwestorów. Stworzono zatem
w Polsce, dość specyficzny w skali międzynarodowej, system ochrony środowiska oparty na funduszach
celowych, gwarantujących celowy transfer środków finansowych do emitentów. Jednocześnie od początku lat
90. obserwujemy systematyczny wzrost udziału przedsiębiorców w finansowaniu inwestycji ekologicznych
sięgający 50% ogółu wydatków inwestycyjnych. Oznacza to, iż w coraz większym stopniu realizowana jest
funkcja bodźcowa.
Wejście Polski do UE znacznie podniosło rangę problemów związanych z ochroną środowiska. Dzięki
pomocy unijnej możliwe stały się kolejne inwestycje ekologiczne, wspierające realizację koncepcji
rozwoju zrównoważonego. O skali pomocy świadczy wzrost udziału środków z zagranicy do 16% ogółu
wydatków inwestycyjnych na ochronę środowiska w Polsce. Powstaje zatem problem wykorzystania
źródeł finansowania inwestycji proekologicznych w Polsce ze środków unijnych.
Summary
Marketization of the economy and Poland’s subsequent entry in the European Union significantly changed
the needs for and possibilities of investing in environmental protection. In the 1990s eco-development ceased
to be understood only as a problem concerning the whole economy and one to be solved by the state. Market
116
economy shifted the center of gravity in solving the problems of environmental protection onto enterprises and
gminas [communes] (according to the „polluter pays/user pays principle”).
Rational management of environmental resources and their protection requires specific investment outlays,
which are as rule beyond the financial capabilities of individual investors. Poland therefore created the system
of environmental protection, rather unusual on an international scale, based on specific grants that guarantee
the specific transfer of funds to issuers. At the same time, since the early 1990s we have witnessed a
systematic increase in the participation of entrepreneurs in financing ecological investments, which goes as
high as 50 percent of investment expenditures. This means that the incentive function is performed to a
greater and greater extent.
Poland’s entry in the EU significantly elevated the importance of environmental protection problems. Due to
the EU assistance next ecological investments became possible, which assisted the implementation of the
conception of sustained development. The size of assistance is shown by the increase in the share of foreign
funds up to 16 percent of total investment spending on environmental protection in Poland. The problem
therefore arises of utilizing the sources of financing pro-ecological investments in Poland with EU funds.
Słowa kluczowe:
inwestycje ekologiczne, polityka ekologiczna, ochrona środowiska, rozwój zrównoważony, finansowanie
rozwoju zrównoważonego
Witold M .Orłowski
124) Kto zyska na euro?
Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych
Szkoła Biznesu Politechniki WarszawskiejMakroekonomista,
specjalizujący się w problematyce transformacji gospodarczej i integracji
europejskiej krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Były doradca
ekonomiczny Prezydenta RP. Jest dyrektorem Szkoły Biznesu
Politechniki Warszawskiej i współzałożycielem Niezależnego Ośrodka
Badań Ekonomicznych NOBE, oraz głównym doradcą ekonomicznym
PricewaterhouseCoopers Polska.Studiował na Uniwersytecie Łódzkim i
Uniwersytecie Harvarda. W latach 1993-97 w Banku Światowym. W
latach 2001-2005 szef zespołu doradców ekonomicznych Prezydenta RP.
W przeszłości również doradca Głównego Negocjatora członkostwa
Polski w Unii Europejskiej, członek Rady Makroekonomicznej Ministra
Finansów, doradca wielu organizacji krajowych i międzynarodowych.
Autor 6 książek i 140 innych publikacji naukowych.
Streszczenie:
Wbrew obiegowym opiniom, rachunek kosztów i korzyści z wprowadzenia euro nie prowadzi wcale do
wniosku, że zyskują na tej operacji zamożni, a tracą biedni. Efekty takie – choć w umiarkowanej skali –
mogą wystąpić jedynie w okresie przygotowań do wprowadzenia euro oraz w momencie samej operacji
wymiany. Natomiast na dłuższą metę, euro służy przede wszystkim interesom pracujących. W stosunku
do pozostałych grup (właścicieli kapitału i odbiorców transferów społecznych) efekty są neutralne lub
umiarkowanie korzystne. Tworzą one również bodźce do aktywizacji ekonomicznej grup nieaktywnych
(zwłaszcza odbiorców transferów społecznych), korzystnej zarówno z punktu widzenia rozwoju kraju, jak
z punktu widzenia sytuacji materialnej tej właśnie grupy.
Summary
Contrary to some opinions, the cost and benefit analysis of introducing euro in Poland does not lead to
a conclusion that the rich ones gain and the poor ones lose. Some adverse effects for the poorer part of
the population – albeit of a limited scale – may appear only in the process of fulfilling the Maastricht
criteria and in the moment of the physical replacement of złoty by euro. On the longer run, however, euro
brings benefits mainly to employees, while the benefits of other groups (owners of the capital and
recipients of social transfers) are only slightly positive. On the other hand, introduction of euro creates
strong incentives to work for the economically inactive people (especially recipients of social transfers),
favorable for the whole economy.
117
Jerzy Osiatyński
125) Wewnętrzne uwarunkowania rozwoju po akcesji Polski do
Unii Europejskiej
prof. dr hab.
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Bielsku Białej
Zajmuje się zagadnieniami finansów publicznych i polityki ekonomicznej,
również w kontekście procesów integracji europejskiej, a także historią
myśli ekonomicznej. Był posłem na Sejm (1989-2001) i ministrem
finansów (1992-1993), kierował Centralnym Urzędem Planowania (19891991). Przez wiele lat pracował w Instytucie Historii Nauki PAN. Redaktor
Dzieł Michała Kaleckiego, autor trzech książek i kilkudziesięciu rozpraw
naukowych. Współpracował z Międzynarodowym Funduszem Walutowym
i Bankiem Światowym; doradzał w wielu krajach transformacji w kwestiach
polityki makroekonomicznej i finansów publicznych. Obecnie jest
konsultantem Programu Rozwoju ONZ. Ostatnio ukazał się jego obszerny
podręcznik „Finanse publiczne. Ekonomia i polityka". Otrzymał doktorat
honorowy Baruch College na State University of New York.
Streszczenie:
Mimo dobrego tempa wzrostu PKB, inwestycji i eksportu, w najbliższych latach Polska może napotkać
trudności w spełnieniu dwóch podstawowych ekonomicznych warunków członkostwa w Unii Europejskiej,
tj. warunku istnienia funkcjonującej gospodarki rynkowej oraz warunku zdolności długofalowego
sprostania presji konkurencji i siłom rynkowym w Unii. Pierwszy z tych warunków obejmuje m. in.
liberalizację cen i handlu, przy sprawnie działającym systemie prawnym, zapewniającym również
przestrzeganie prawa własności; stabilność makroekonomiczną; porozumienie głównych sił politycznych
społecznych i przedsiębiorców w kluczowych kwestiach dotyczących polityki gospodarczej; istnienie
dobrze rozwiniętego sektora finansowego oraz brak istotnych barier dotyczących zakładania i
likwidowania przedsiębiorstw, co sprzyja większej efektywności gospodarczej. Tymczasem polityka
gospodarcza niemal na wszystkich tych polach wykazuje w ostatnich latach jeśli nie regres, to stagnację.
Jeszcze większe zagrożenia powstają na gruncie drugiego warunku członkostwa w Unii Europejskiej.
Dla zachowania długofalowej konkurencyjności polskiej gospodarki konieczne jest nie tylko spełnienie
warunku pierwszego, ale ponadto zmiana struktury wydatków publicznych w kierunku nadania im bardziej
prorozwojowego charakteru, ograniczenie dynamiki płac w sektorze przedsiębiorstw poniżej dynamiki
wydajności pracy, a także lepsze uzgodnienie celu inflacyjnego NBP z perspektywami wzrostu dochodu
narodowego i zatrudnienia. Konieczne są także działania strukturalne na rzecz przebudowy i
uelastycznienia rynku pracy, przywrócenie znaczenia związkom pracodawców i przedsiębiorców oraz
Komisji Trójstronnej w negocjacjach płacowych oraz kompleksowe programy wspierania przedsiębiorców
i konkurencyjności, w tym w ramach programów współfinansowanych ze środków Unii Europejskich a
przeznaczonych na zapewnienie trwałego wzrostu poprzez zwiększanie konkurencyjności i zatrudnienia
(w tym realizację Strategii Lizbońskiej), jak i przez poprawę spójności rozwoju gospodarczego krajów
członkowskich UE.
Summary
Notwithstanding high rates of growth of GDP, investment and exports, in the next few years Poland
may encounter difficulties in squaring economic conditions of EU membership, i.e. (i) the existence of a
functioning market economy, and (ii) the capacity to withstand competitive pressure and market forces
within the Union. The first of those conditions implies among other things liberalization of prices and
trade, existence of a legal system, including the regulation of property rights, that enables enforcement of
laws and contracts and their protection in the courts, proper macroeconomic stability and general
consensus of main political parties, trade unions and representations of entrepreneurs on the essentials
of economic policies, a well functioning financial and banking sector, and absence of significant barriers
to market entry and exit which improved economic efficiency. Yet in nearly all those areas in the last
years economic policy shows stagnation if not regress. A radical revision of government policy in this area
is badly needed.
Even greater challenges will have to be faced regarding the second economic condition of EU
membership. Sustainable capacity to withstand competitive pressure requires not only a functioning
market economy but, moreover, a radical change in the structure of public spending to make it far more
development-oriented and less overburdened with social assistance expenditures. It also requires
bringing down the rate of growth of nominal wage rates in the enterprise sector below that of labour
productivity, a better reconciliation of monetary policy of the Polish National Bank with the potential rates
of growth of national income and employment. Badly needed are also measures that would make the
labor market far more flexible and help increase the rate of those labor active in total population, as are
the measures that would increase the significance of trade unions and of entrepreneurs’ representations,
118
and make wage settlements reached by them meaningful. Finally, Polish central and local administration
must far better take advantage of the EU programs of assistance to the enterprise sector that are aimed
at improving its competitive position and increasing employment, and thereby also help implement the
objectives of the revised Lisbon Strategy.
Stanisław Owsiak
126) Harmonizacja podatków bezpośrednich warunkiem
integracji gospodarczej Unii Europejskiej
prof. zw. dr hab. Owsiak Stanisław profesor Akademii
Ekonomicznej
Kierownik Katedry Finansów na Wydziale Ekonomi Uniwersytetu
Ekonomicznego w Krakowie; członek Rady Polityki Pieniężnej,członek
Rady
Naukower
PTE
wiceprzewodniczący
Komitetu
Nauk
Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, b. Prorektor ds. Nauki w
Akademii Ekonomicznej w Krakowie, b. członek Prezydium Rady Strategii
Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów,
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: finanse publiczne
Streszczenie:
Celem artykułu jest zabranie głosu w toczącej się obecnie debacie o harmonizacji systemu
podatkowego w krajach Unii Europejskiej. Główny nurt rozważań koncentruje się na harmonizacji
podatków bezpośrednich, zwłaszcza podatków od przedsiębiorstw, jako istotnym warunku
wzmacniającym proces integracji Unii Europejskiej. W początkowym etapie dyskusji naukowej na temat
warunków integracji, jak również praktyczne działania w celu stworzenia ugrupowania gospodarczego,
ograniczały się do harmonizacji podatków pośrednich (tj. VAT, akcyza). Rozszerzenie Unii Europejskiej,
jak też globalizacja dostarczyły nowych doświadczeń. Państwa, które dołączyły do UE w roku 2004 r.
prowadzą politykę konkurencji podatkowej i fiskalnego dumpingu. To sprowokowało stare kraje Unii
Europejskiej, szczególnie Niemcy i Francję do protestu przeciwko tym praktykom. Argumenty na rzecz
harmonizacji zostały wzmocnione w tym sensie, że idea wspólnej polityki podatkowej została silnie
wyeksponowana w Strategii Lizbońskiej (2000), jako warunku wzmocnienia pozycji konkurencyjnej UE w
gospodarce światowej. Harmonizacja polityki podatkowej, przede wszystkim w zakresie podatków
bezpośrednich, jest poważnym wyzwaniem teoretycznym i praktycznym. Argumenty za i przeciw
harmonizacji zostały wyeksponowane w artykule. Trudności związane są m.in. z różnymi metodami
obliczania bazy podatkowej, wielkości dochodu do opodatkowania, kosztu uzyskania dochodu,
stosowanymi w różnych krajach UE. Występuje też silne zróżnicowanej wysokości stawek podatkowych.
Ponadto podatkowa (fiskalna) strategia jest silnie powiązana z modelem socjalnym i polityką społeczną
prowadzoną przez każdy kraj. Pod tym względem są duże różnice pomiędzy krajami należącymi do UE.
Harmonizacja polityki w zakresie podatków bezpośrednich będzie długim i trudnym procesem, zostanie
raczej wymuszona przez mechanizm rynkowy (konkurencję podatkową) niż będzie osiągnięta w wyniku
konsensusu politycznego. Tezie tej nie przeczy fakt, że nad ujednoliceniem CIT od wielu lat pracuje
Grupa Robocza UE, której rezultaty są częściowo znane, a pełna wersja projektu zostanie
zaprezentowana w 2008 r.
Summary:
The aim of this article is to present a contemporary debate on the harmonization of the tax system
within European Union countries. The main consideration is devoted to direct taxes, especially taxes on
corporate income, as a crucial point for strengthening the processes of EU integration. In contrast, in the
initial stages of scientific debate on integration, as well as in practical activity related to the preparations
for the functioning of this economic group, the harmonization of implicit (indirect) taxes (like VAT, excise),
was a satisfactory condition. The enlargement of the EU as well as globalization has provided new
experience. New member States (since 2004) have targeted their tax policy toward tax competition and
fiscal dumping. This provoked the old members, especially Germany and France, to protest these bad
practices. For this reason the work on harmonization was accelerated, in the sense that an idea on
common tax policy was strongly exposed in the Lisbon Strategy (2000) as a precondition for
strengthening the competitiveness position of the EU in the global economy. Harmonization of tax policy,
first of all with regard to direct taxes, is a very brave challenge from a theoretical and from a practical
point of view. The arguments pro and con are discussed in this paper. The difficult starting point of
harmonization is exposed. The difficulties are connected with different methods of quantifying the tax
base, income, tax cost, etc., as well as different levels of tax rates. Besides that, the tax (fiscal) strategy is
strongly related to the social model and policy led by each country. In this regard there are big differences
between countries belonging to the EU. This means that harmonization of policy in the area of direct
taxes will be a rather long and difficult process, even though the results of the Working Group acting
within EU units will be presented in 2008.
119
Słowa kluczowe:
integracja europejska, harmonizacja podatkowa, konkurencja podatkowa, dumping fiskalny, system
podatkowy, baza podatkowa
Arnold Pabian
127) Zintegrowana promocja Polski na rynkach zagranicznych
prof. dr hab.
Politechnika Częstochowska
Katedra Podstaw Marketingu
Profesor Politechniki Częstochowskiej, dr habilitowany nauk
ekonomicznych. Specjalista z zakresu marketingu, zarządzania i
ekonomiki przedsiębiorstw. Doktorat uzyskał w Instytucie Organizacji i
Zarządzania Politechniki Wrocławskiej (1986). Habilitował się na Wydziale
Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach (1993). Autor około
150 publikacji w tym m.in. książek Marketing w budownictwie (Warszawa
1999), Biznesplan (Warszawa 2000), Marketing szkoły wyższej
(Warszawa 2005). Członek The Academy of Marketing Science (USA).
Przez dwie kadencje (1996 – 2003) członek Polskiej Akademii Nauk Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej (Sekcja Organizacji i Zarządzania w
Budownictwie). W latach 1994-2000 dyrektor Instytutu Podstaw
Budownictwa i Procesów Budowlanych. Obecnie kieruje Katedrą Podstaw
Marketingu na Wydziale Zarządzania Politechniki Częstochowskiej.
Streszczenie:
Poważną barierą, utrudniającą Polsce odnoszenie korzyści z współpracy międzynarodowej, jest jej
niekorzystny wizerunek oraz słaby przepływ informacji na temat możliwości biznesowych, jakie kraj ten
stwarza zagranicznym przedsiębiorcom. Kampanie marketingowe, sporadycznie prowadzane przez rząd
za granicą, na skutek braku spójności tworzą w umysłach cudzoziemców fragmentaryczny oraz mało
wyrazisty obraz Polski. Dlatego niezbędne staje się zintensyfikowanie działalności promocyjnej naszego
kraju w Europie i na świecie. Powinny to być zintegrowane przedsięwzięcia marketingowe, bazujące na
metodach i narzędziach wypracowanych przez public relations, reklamę oraz marketing bezpośredni.
Referat wskazuje podstawowe instrumentarium, służące promocji Polski na rynkach międzynarodowych
oraz ważniejsze zasady jego integracji na poziomie mediów, form oraz treści i wyglądu przekazów.
Warunkiem powodzenia tych procesów jest integracja działalności promocyjnej w fazie przygotowania i
realizacji kampanii. W tym celu należy utworzyć specjalną jednostkę organizacyjną na najwyższym
szczeblu władzy państwowej. W referacie zaproponowano nazwę takiej jednostki oraz określono jej
miejsce w strukturze organizacyjnej organów wykonawczych.
Summary
Disadvantageous image of Poland and lack of sufficient information on business possibilities created
by this country are the great barriers to profits from international cooperation. Marketing campaigns
initiated by Polish government on foreign markets build a fragmentary and indistinct picture of Poland in
foreigners’ minds because they are organized occasionally and are not integrated. That is why promotion
of Poland ought to be intensified in Europe and all over the world. Integrated marketing communications
should be based on public relations, advertising and direct marketing. The paper presents the main tools
of promotion of Poland and principals of their integration. It is necessary to integrate them on three levels:
media, forms and contents of promotional messages. The process will be successful if all activities of
promotion personnel are also integrated. Polish government should establish a special department in
order to complete the tasks. The name of such an organization and its place in the structure of Polish
government were describe in the paper.
Słowa kluczowe:
zintegrowana promocja państwa, media, formy, organizacja
Aleksander Panasiuk
128) Miejsce turystki w rozwoju społeczno-gospodarczym
dr hab.
prof. nadzw. Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług
Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział Szczecin
dziekan Wydziału Zarządzania i Ekonomiki Uniwersytetu Szczecińskiego,
kierownik Katedry Zarządzania Turystyką, v-ce Prezes Oddziału
Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Szczecinie, v-ce Prezes
Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, autor ok. 250
prac z zakresu problematyki usług: turystycznych, pocztowych i
120
telekomunikacyjnych, transportowych, marketingu usług, polityki
gospodarczej i regionalnej, zarządzania jakością w sektorze usługowym.
Streszczenie:
Referat podejmie istotny problem związany z funkcjonowaniem systemu społeczno – gospodarczego,
jakim jest określenie miejsca w tym systemie sektora turystycznego. Turystyka jest istotnym sektorem
gospodarki, dostarczającym znaczących efektów w skali makroekonomicznej. Dotyczy to przede
wszystkim rozwiniętych gospodarek turystycznych, ale także opisuje polskie realia gospodarcze. W
szerokim rozumieniu sektor turystyczny kształtuje w ok. 5-8% polski PKB. W znacznym zakresie wpływa
na lokalne i regionalne rynki pracy. Rocznie do Polski przybywa ok. 16 mln turystów zagranicznych, a
wpływy z turystyki zagranicznej przyjazdowej szacowane są na kwotę ponad 7 mld USD. Są to
standardowe wielkości pokazujące siłę sektora turystycznego. Wielkości te nie są jednak uwzględniane
przez podmioty polityki gospodarczej. Wydatki na promocję turystyki są znikome i nie pozwalają na
kreowanie wizerunku Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie za granicą. Ponadto w systemie polityki
społeczno-gospodarczej turystyka nie jest traktowana jako element gospodarki narodowej, ale nadal
utożsamiana jest jako zagadnienie natury społecznej, związane z aktywnością turystyczną, a często
ograniczana do rekreacji. Zmiany dokonane w strukturze rządu w lipcu 2007 roku, spowodowały
przeniesienie turystyki z resortu gospodarki do resortu sportu i turystyki. Wpłynie to prawdopodobnie
bardzo negatywnie na gospodarkę turystyczną. Konieczne jest zatem wskazanie na miejsce turystyki w
systemie społeczno-gospodarczym oraz potraktowanie turystyki jako istotnej dziedziny gospodarki,
kształtującej efekty także w wielu innych sektorach. W okresie planowania unijnego na lata 2007-2013
turystyka może stać jednym z głównych sektorów gospodarczych, napędzających gospodarkę narodową.
Aby jednak mogło się to stać konieczne jest zrozumienie miejsca tego sektora w całej strukturze
gospodarowania oraz podjecie działań wspierających jej rozwój przez organy polityki gospodarczej.
Summary
The article treats a significant problem connected with functioning of the socio-economic system,
which is position of the tourism sector in this system. Tourism is a significant sector of economy delivering
substantial effects in macroeconomic scale. It refers mainly to the developed touristic economies but it
also describes Polish economic reality. In the wide approach tourism sector comprises 5-8% of Polish
GDP. It also significantly influence local and regional labor markets. Approximately 16 millions of foreign
tourists visit Poland every year and the income from the arrivals is estimated for more than 7 billions
USD. These are average numbers presenting the power of tourism sector. Thus these numbers are not
taken under consideration by economic policy entities. Expenditures on promotion of tourism are slender
and do not allow for creating Polish image abroad as a touristically attractive country. Moreover, tourism
is not treated as a part of national economy in the system of socio-economic policy, but is still considered
as a social issue related to the touristic activity, often reduced to the recreation. Changes made in the
government’s structure in the July 2007 caused tourism displacement from the economic resort to the
sport and tourism resort. It will probably have a very unfavorable influence on tourism economy. It is
therefore necessary to point out the position of tourism in socio-economic system and treat tourism as a
significant field of economy effecting also many other sectors. During EU’s planning period for the years
2007-2013, tourism could become one of the main economic sectors stimulating the national economy.
However, in order this could happen, it is necessary to understand the position of this sector in the whole
economic structure and to take up activities supporting its development by economic policy entities.
Marek Panfil
129) Inwestycje kapitału wysokiego ryzyka w Polsce –
znaczenie mikro- i makroekonomiczne
dr
Szkoła Główna Handlowa
Katedra Small Businessu
Streszczenie:
Rynek kapitału wysokiego ryzyka (ang. private equity, skrót: PE) jest jednym z najmłodszych
segmentów rynku kapitałowego, jednakże jego znaczenie gospodarcze jest coraz bardziej doceniane
także przez twórców polityki przemysłowej na całym świecie zarówno na szczeblu ponadnarodowym (np.
Komisja Europejska), jak i krajowym (np. Stany Zjednoczone Ameryki, Wielka Brytania, Izrael).
Po pierwsze, fundusze PE finansują, począwszy od małych spółek, znajdujących się we wczesnych
fazach rozwoju (inwestycje typu venture capital), po dojrzałe duże spółki w późniejszych fazach rozwoju
(np. finansowanie wykupów menedżerskich).
Po drugie, wiele firm – biorców venture capital reprezentuje branże wysokich technologii tj.
elektronika, biotechnologia, telekomunikacja, informatyka, media, Internet czy też nanotechnologia.
Po trzecie, występuje wzajemna zależność rynku inwestycji private equity i rynku giełdowego.
Fundusze private equity w dojrzałych gospodarkach rynkowych są podstawowym źródłem napływu
nowych spółek na rynek giełdowy. Z drugiej strony, rynek giełdowy jest jednym z najważniejszych
121
sposobów wyjścia z inwestycji funduszy private equity. Przykładowo w latach 1996-2006 fundusze
venture capital, działające w Stanach Zjednoczonych, wprowadziły do obrotu publicznego akcje ok. 1100
spółek portfelowych (np. 3 Com, Amgen, AMD, Compaq, Cisco Systems, Federal Express, Genentech,
Intel, Sun Microsystems, Lotus, Xerox, Amazon.com).
Po czwarte, fundusze private equity są istotnym źródłem trwałych miejsc pracy. Doświadczenia rynku
amerykańskiego i brytyjskiego sugerują, że miejsca pracy kreowane przez firmy wykorzystujące private
equity, odznaczają się wyższą jakością (wysoka specjalizacja) i ponadprzeciętnym wynagrodzeniem.
Po piąte, fundusze private equity oferują „swoim” spółkom portfelowym, oprócz kapitału, wiele
dodatkowych pozafinansowych korzyści, które przyczyniają się do poprawy konkurencyjności tych firm na
rynku krajowym i międzynarodowym oraz wzrostu ich wartości rynkowej.
Rynek kapitału wysokiego ryzyka w Polsce został zbudowany oddolnie bez zaangażowania Państwa.
Pierwszy fundusz wysokiego ryzyka pojawił się w 1990r., a był nim Polsko – Amerykański Fundusz
Przedsiębiorczości. Od tego czasu ich liczba przekroczyła 60 i stopniowo wzrasta. Fundusze private
equity, zarejestrowane głównie za granicą, kierowane są przez firmy zarządzające zarejestrowane w
Polsce (np. Enterprise Investors Sp. z o.o. zarządza sześcioma funduszami o łącznym kapitale ponad 1,6
mld USD).
Według badania przeprowadzonego przez European Private Equity and Venture Capital Association
(EVCA) w 2006r. do funduszy działających w Polsce napłynęła rekordowa ilość kapitału, ponad 935 mln
euro wobec 59 mln euro w 2005r. Inwestycje polskich firm zarządzających funduszami private equity
wyniosły 294 mln euro w 2006r., a więc prawie dwa razy więcej niż w 2005r., kiedy to suma inwestycji
wyniosła 154 mln euro. 94 proc. inwestycji trafiła do spółek dojrzałych (276 mln euro) – finansując
transakcje wykupu menedżerskiego. Jednakże fundusze wysokiego ryzyka w Polsce nie odrywają póki co
istotnej roli w pobudzeniu branż wysokich technologii, dlatego też ich aktywność wymaga implementacji
zmian instytucjonalnych, prawnych, podatkowych na wzór krajów o dojrzałych gospodarkach rynkowych.
Zmiany regulacji inwestycyjnych powinny dotyczyć np. umożliwienia krajowym inwestorom
instytucjonalnym (takim jak otwarte fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe) inwestowania w
fundusze wysokiego ryzyka; zdefiniowania formy organizacyjno-prawnej dla funduszy wysokiego ryzyka nowelizacja spółki komandytowo-akcyjnej jako spółki inwestycyjnej (na wzór limited partnership).
Z kolei, zmiany podatkowe, mogłyby dotyczyć np. zmniejszenia podatku od zysków kapitałowych (w
tym szczególnie od dywidendy) dla indywidualnych inwestorów czy też zniesienia podwójnego
opodatkowania dla funduszy wysokiego ryzyka działających jako spółka z o.o. lub spółka akcyjna oraz
zwolnienia z płacenia VAT-u z tytułu opłat za zarządzanie i zysków kapitałowych.
Dalej, rozwój rządowych programów kapitałowych powinien obejmować: wykorzystanie publicznych
środków jako dźwigni do celów finansowania prywatnego (na wzór Small Business Investment
Companies w USA), czy też rozwój publicznych programów kapitałowych w celu zmniejszenia luki
kapitałowej we wczesnej fazie rozwoju przedsiębiorstw (brak kapitału zalążkowego).
Summary
Venture capital represents one of the youngest segments of capital market, but industrial policy
creators (regional i.e. European Comission and domestic i.e. USA, UK, Israel) all over the world
appreciate its economic importance.
Firstly, venture capital organizations finance start-ups.
Secondly, many VC-backed companies operates in high-tech industries i.e. electronics, biotechnology,
telecommunications, informatics, media, internet or nanotechnology.
Thirdly, there is a strong interdependence between VC investments and stock exchanges. In the
Western World VC organizations sells its portfolio companies through stock exchanges. A stock
exchange represents the most important way of VC houses’ divestments. In 1996-2006 VC organizations
sold over 1100 VC-backed companies on the Nasdaq i.e. 3 Com, Amgen, AMD, Compaq, Cisco
Systems, Federal Express, Genentech, Intel, Sun Microsystems, Lotus, Xerox, Amazon.com).
Fourthly, VC organizations creates long term, high specialized and well paid jobs.
Fifthly, VC houses offers its VC-backed companies some additional nonfinancial benefits. It increases
the VC-backed companies’ competitiveness on domestic and foreign markets.
VC market in Poland has been developing without any active governmental involvement since 1990.
Polish – American Enterprise Fund, which was set up in 1990, represents the first VC organization in
Poland. Since that time there has been over 60 private equity houses, but small number of VC
organizations which invests in start-ups. PE organizations, registered mainly abroad, are managed by
firms established according to Polish law i.e. Enterprise Investors Ltd. (Sp z o.o.) manages over 1,6 bln
euro divided into six separate funds. PE market in Poland is still young and developing, but faces many
obstacles. Author identifies these bariers and recommends changes in investment regulation, tax
legislation. He also postulates introduction of governmental capital programs for early stage firms and
stimulation.
Słowa kluczowe:
Kapitał wysokiego ryzyka (venture capital, private equity), znaczenie venture capital, zamknięte fundusze
inwestycyjne, spółka typu komandytowego (limited partnership), rządowe programy kapitałowe
122
Andrzej Pawluczuk
130) Mierniki współczesnego rozwoju społecznogospodarczego
dr,
Politechnika Białostocka
Wydział Zarządzania,
Katedra Organizacji i Zarządzania
Streszczenie:
Autor przedstawia tradycyjne metody pomiaru rozwoju społeczno-gospodarczego takie jak PKB, czy
HDI stosowane dla gospodarki przemysłowej. Następnie dokonuje porównania w odniesieniu do metod
proponowanych dla gospodarki opartej na wiedzy, opracowanych przez instytucje międzynarodowe: Bank
Światowy, OECD i Komisja Unii Europejskiej. Wyliczenia konkretnych wskaźników oraz wskazanie
zależności są dokonane na przykładzie wybranych krajów należących OECD.
Wanda Pełka
131) Uwarunkowania konwergencji regionalnej w Polsce w
świetle nowej teorii wzrostu
dr
Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego
Katedra Usług Finansowych
Streszczenie:
Problem
Występowanie regionalnych dysproporcji w poziomie rozwoju ekonomicznego stanowi jeden z
podstawowych problemów polskiej gospodarki. Działania podejmowane w ramach polityki regionalnej nie
mogą ograniczać się jedynie do redystrybucji środków z funduszy unijnych lecz stymulować rozwój
poszczególnych regionów kraju. Oznacza to, że w pierwszej kolejności wsparcia wymaga wyrównywanie
strukturalnych uwarunkowań rozwoju.
Wobec niedoskonałości dotychczasowych teorii w wyjaśnianiu procesu rozwoju regionalnego,
szerokie zastosowanie w modelach wzrostu endogenicznego, tworzonych w wielu krajach dla potrzeb
realizacji polityki regionalnej, znajduje Nowa Teoria Wzrostu. Zgodnie z jej założeniami rozwój
gospodarczy regionu determinowany jest poziomem jego innowacyjności tj. zdolności do tworzenia i
wdrażania nowych produktów, technologii i rozwiązań organizacyjnych. Elementami polityki rozwoju
endogenicznego na bazie innowacji są zatem m.in. wspieranie działalności badawczo-rozwojowej i
edukacji, przyciąganie inwestycji bezpośrednich.
Cel
Celem opracowania jest weryfikacja tezy o wpływie innowacji na konwergencję dochodową regionów
w Polsce, mierzoną wielkością PKB na 1 mieszkańca. Powyższą tezę weryfikują wyniki badań
empirycznych autorki, prowadzone dla 16 województw w okresie 1999-2006 a także dla podregionów w
ramach wybranych województw.
Metodologia badań i konstrukcja
Metodologia badań bazuje na modelu wzrostu endogenicznego na bazie innowacji, w którym
zastosowano standardową funkcję produkcji, zmodyfikowaną o zmienne odpowiadające czynnikom
mającym istotny wpływ na proces kreowania i dyfuzji innowacji. Zaliczono do nich nakłady na B+R,
napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, handel zagraniczny oraz inwestycje w kapitał ludzki.
Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane roczne GUS oraz wojewódzkich urzędów
statystycznych z okresu 1999-2006. Ze względu na dysproporcje w poziomie rozwoju województw oraz
podregionów dokonano ich podziału na grupy i przeprowadzono szacunki dla każdej z nich. W celu
zbadania zbieżności poziomu dochodów per capita przeprowadzono analizę konwergencji „Beta”.
Struktura opracowania obejmuje 4 części. Część pierwsza stanowi przegląd teorii wzrostu
endogenicznego z podkreśleniem znaczenia Nowej Teorii Wzrostu w identyfikacji czynników rozwoju
regionalnego. Kolejna część prezentuje poszczególne województwa pod względem zróżnicowania w
poziomie rozwoju gospodarczego oraz ukazuje ich potencjał innowacyjny. Trzecia część opisuje
zastosowany model ekonometryczny i przebieg badania. W ostatniej części zostały zaprezentowane
wyniki analizy w postaci stóp konwergencji dochodowej zachodzącej pod wpływem innowacji dla
wyodrębnionych regionów oraz wnioski dla polityki regionalnej w Polsce.
Wyniki i wnioski
Przeprowadzona analiza pozwoliła określić wpływ innowacji na proces konwergencji dochodowej w
Polsce. W tym celu zidentyfikowano czynniki oddziałujące na proces konwergencji w poszczególnych
regionach. Ponadto wykazano zróżnicowanie tempa tego procesu w układzie regionów na podstawie
oszacowanych rocznych stóp konwergencji.
Wyniki analizy dostarczają argumentów na rzecz konieczności wspierania potencjału innowacyjnego
regionów, w tym inwestycji powiększających potencjał badawczo-rozwojowy i technologiczny oraz
przyczyniających się do wzrostu jakości kapitału ludzkiego, jako warunków uzyskania przewag
123
konkurencyjnych i utrwalania tendencji do wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego.
Ryszard Petru
132) Polityka gospodarcza a rozwój gospodarczy
Główny Ekonomista Banku BPH odpowiedzialny za prowadzenie badań i
analiz makroekonomicznych polskiej gospodarki dla obszaru skarbu jak
również dla całego banku. Wcześniej pracował jako ekonomista ds. Polski
i Węgier w Banku Światowym gdzie zajmował się zagadnieniami
makroekonomicznymi, w szczególności zaś reformą finansów
publicznych, polityką regionalną i klimatem inwestycyjnym. Doradzał
również w krajach regionu Europy Środkowo Wschodniej i Azji Centralnej
w zagadnieniach związanych z reformami emerytalnymi i finansami
publicznymi. W latach 1997-2000 był doradcą Leszka Balcerowicza,
Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów. Zajmował się reformą
emerytalną i tworzeniem nowego systemu emerytalnego. Pracował
również nad reformą finansów publicznych. Był członkiem zespołu
twórców nowego systemu emerytalnego. Absolwent SGH.
Bogna Pilarczyk
133) Ewolucja koncepcji marketingu w kontekście jego
powiązań z innymi dziedzinami wiedzy
prof. zw. dr hab.
Katedra Strategii Marketingowych
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu,
autorka około 200 publikacji z zakresu handlu, strategii marketingowych,
komunikacji marketingowej oraz marketingu na rynku farmaceutycznym.
Współpracuje z praktyką gospodarczą w ramach Wielkopolskiej Szkoły
Biznesu przy Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, gdzie zarządza pionem
szkoleń dla firm. Pełni także funkcję prezesa Oddziału PTE w Poznaniu.
Streszczenie:
Punktem wyjścia w rozważaniach będą refleksje nad wybranymi koncepcjami marketingu zmierzające
do wykazania, że marketing jest dziedziną, która jest ściśle powiązana z teorią wymiany (ekonomią),
zarządzaniem, socjologią, psychologią, a także innymi dyscyplinami nauki. Ewolucja koncepcji
marketingu ukazana zostanie w referacie przez pryzmat wyznaczenia etapów rozwoju myśli
ekonomicznej o marketingu, a także wskazania w jakiej fazie rozwoju znajduje się współczesny marketing
w świecie, Europie i Polsce. Oceniając dorobek naukowy z zakresu marketingu w literaturze zagranicznej
i polskiej, zauważyć można nurty wskazujące na dość szybki, skokowy rozwój ilościowy publikacji, a
także horyzontalny charakter tego rozwoju oznaczający stałe poszerzanie pola badawczego, a w
konsekwencji rozpraszanie wysiłków badawczych w tym obszarze. Od wielu lat toczy się też dyskusja
wokół uznania marketingu za naukę wywodzącą się z różnych gałęzi wiedzy, a więc ściśle z nimi
powiązaną. Rozważania prowadzone w niniejszym referacie zmierzają do wykazania, iż marketing w
znacznej mierze integruje dorobek teoretyczny podstawowych dyscyplin (szczególnie ekonomii i
zarządzania), czerpiąc z nich, to co w marketingu jako dyscyplinie stosowanej może być przydatne.
Ważna jest także mniej doceniana a inspirująca rola dorobku marketingu dla innych nauk, w tym m.in.
zarządzania przedsiębiorstwem, psychologii itp.
Summary
The starting point for the discussion will be to reflect upon selected marketing concepts with the view
to demonstrating that marketing is a field closely connected with trade theory (economics), management,
sociology, psychology, as well as other research disciplines. The evolution of the marketing concept will
be presented in this paper by pinpointing the stages of the development of economic thought with regard
to marketing and indicating the stage at which contemporary marketing currently finds itself around the
world, in Europe and in Poland. By evaluating the body of marketing research presented in Polish and
foreign literature, one may notice trends suggesting rapid growth in the number of publications, as well as
horizontal nature of such growth, i.e. the continuous strive to expand the scope of research and the
consequent dispersal of research efforts in that area. For many years discussions have taken place
regarding marketing as an interdisciplinary field of research and thus related to various disciplines. The
aim of this paper is to demonstrate that, to a large extent, marketing integrates the theoretical aspects of
the fundamental research areas (with a particular focus on economics and management), selecting the
aspects most useful for marketing as an applied research discipline. It is also important to mention that
marketing serves an inspiring, albeit underestimated role, in contributing to other research areas,
including enterprise management, psychology, etc.
124
Słowa kluczowe:
marketing jako dziedzina ściśle powiązana z innymi naukami, ewolucja koncepcji marketingu, marketing
jako integrator podstawowych obszarów wiedzy i dziedzina inspirująca obszary badań takich dyscyplin
jak zarządzanie przedsiębiorstwem, psychologia
Czesława Pilarska
134) Kontrowersje wokół bezpośrednich inwestycji
zagranicznych w Polsce
dr Czesława Pilarska, adiunkt w Katedrze Mikroekonomii.
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie,
temat pracy doktorskiej (obroniona w 2002 roku) "Wpływ bezpośrednich
inwestycji zagranicznych na gospodarkę polską w okresie transformacji
systemowej"
zainteresowania naukowe: bezpośrednie inwestycje zagraniczne, proces
internacjonalizacji przedsiębiorstw, specjalne strefy ekonomiczne
Streszczenie:
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ), rozwijające się w ostatnich latach bardzo dynamicznie,
odgrywają coraz większą rolę w gospodarce światowej. Są istotnym czynnikiem pogłębiania
międzynarodowego podziału pracy i globalizacji produkcji. Przyczyniają się do powstawania nowych
zdolności wytwórczych, modernizacji i restrukturyzacji istniejących przedsiębiorstw, jak również tworzenia
nowych miejsc pracy i poprawy kwalifikacji pracowników. Ponadto dla wielu krajów stają się one coraz
wyraźniejszym generatorem wzrostu gospodarczego.
Mimo wymienionych powyżej korzyści, BIZ budzą jednak szereg kontrowersji. Okazuje się bowiem, że
inwestycje te mogą, ale wcale nie muszą być korzystne w każdym przypadku dla kraju przyjmującego.
Skrajnym tego przejawem jest sytuacja, kiedy napływowi BIZ towarzyszy transfer zasobów netto za
granicę, co ilustruje szereg przykładów krajów Ameryki Łacińskiej. Sytuacja taka występuje, gdy istnieją
zbyt duże różnice w poziomach rozwoju gospodarczego między krajami, a państwo prowadzi politykę
pełnej swobody w dziedzinie importu kapitału.
Efekt netto oddziaływania korzystnych i niekorzystnych czynników nie jest możliwy do określenia a
priori. Mimo prowadzonych od wielu lat badań empirycznych brak jest nadal jednoznacznej oceny
rzeczywistych skutków BIZ. Dlatego istnieje konieczność ciągłego analizowania korzyści i zagrożeń
wynikających z międzynarodowych przepływów kapitałowych dla poszczególnych krajów.
Zapoczątkowane w latach 90. XX w. procesy związane z przebudową systemu społeczno –
gospodarczego w Polsce, umożliwiły otwarcie się naszego kraju na napływ kapitału zagranicznego, tym
inwestycji bezpośrednich. Stopniowe przeprowadzanie reform strukturalnych sprawiło, że Polska stała się
atrakcyjnym krajem dla inwestorów zagranicznych i jak wynika z danych NBP, na przestrzeni całego
okresu transformacji, udało się jej pozyskać łącznie 91 586 mln USD kapitału w postaci BIZ. W roku 2006
strumień napływu tych inwestycji osiągnął rekordową w historii Polski wartość, wynoszącą 14 689 mln
USD. Oznacza to, że inwestycje bezpośrednie w coraz większym stopniu oddziałują na polską
gospodarkę.
Zamierzeniem niniejszego opracowania jest analiza efektów wynikających ze zwiększonego napływu
BIZ do Polski oraz próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy inwestycje te stanowią szansę czy też
zagrożenie dla rozwoju gospodarczego naszego kraju.
Barbara Piontek
135) Wyzwania dla polityki społeczno-gospodarczej
wynikające z procesu transformacji
dr,
adiukt,
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Katedra Teorii i Programowania Rozwoju
adiunkt
Ukończyła Akademię Ekonomiczną w Katowicach na kierunku Ekonomia
oraz Finanse i Bankowość, a także Wydział Teologii na KUL-u. Stopień
doktora nauk ekonomicznych uzyskała na Wydziale Ekonomii Akademii
Ekonomicznej w Krakowie. Jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia
Ekonomistów i Zasobów Naturalnych. Opublikowała ponad 65 prac
samodzielnych i jako współautor, w tym prace badawcze i ekspertyzy dla
gmin województwa śląskiego.
Jest autorem książki Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego
Polski, wydanej przez Wydawnictwo Naukowe PWN, która została
wyróżniona Nagrodą im. Profesora Jerzego Kołodziejskiego przyznaną
125
przez Narodową Fundację Ochrony Środowiska oraz pismem Prezydenta
RP Aleksandra Kwaśniewskiego, który stwierdził, że wykorzystał tę
książkę do przygotowania swoich wystąpień na Konferencji Rio + 10 w
Johannesburgu.
W swojej ostatniej książce "Współczesne uwarunkowania rozwoju
społeczno-gospodarczego" podjęła zagadnienie transformacji niszowej,
będącą nowym wyzwaniem dla polityki społeczno-gospodarczej.
Streszczenie:
Zmiany zachodzące we współczesnym świecie wymagają nowego podejścia do polityki społecznogospodarczej. Na zmiany ustrojowe, jakie dokonały się w Polsce po 1989 roku, nakładają się zmiany w
gospodarce światowej, a mianowicie urzeczywistnianie procesu globalizacji i dążenie do gospodarki
globalnej. Powyższe uwarunkowania dotknęły i dotykają w szczególności sfery instytucjonalnej, a w tym
obszaru polityki społeczno-gospodarczej.
Podmiotem polityki społeczno-gospodarczej jest władza publiczna: państwowa i samorządowa.
Likwidacja państwa opiekuńczego i związane z tym osłabienie roli i znaczenia państwa w ogóle,
przekazywanie funkcji państwa narodowego na wyższy szczebel integracji skutkuje w określony sposób
dla polityki społeczno-gospodarczej, której nadrzędnym celem jest zapewnienie – poprawnie
zdefiniowanego – rozwoju społeczno-gospodarczego. W transformacji podporządkowanej wolnemu
rynkowi i przede wszystkim, a nawet wyłącznie – efektywności ekonomicznej, warunki funkcjonowania
państwa dyktuje szeroko rozumiany kapitał ekonomiczny (E), który pośrednio lub bezpośrednio wyznacza
kierunki urzeczywistniania polityki społeczno-gospodarczej i przejmuje funkcję podmiotu realizującego tę
politykę.
Przyjęty po 1989 roku model transformacji ustrojowej nie stworzył w Polsce – a można przyjąć, że i w
innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej – dostatecznych możliwości przejęcia przez władze
samorządowe (drugi pion władzy publicznej) funkcji podmiotu urzeczywistniającego politykę społecznogospodarczą. Dla zapewnienia rozwoju potrzebny jest model transformacji niszowej. Podmiotami, od
których zależy urzeczywistnianie niszowego modelu rozwoju są: społeczności lokalne, przedsiębiorcy
lokalni, władze samorządowe. Z kolei uwarunkowania ogólno-państwowe powinny sprzyjać
urzeczywistnianiu takiej transformacji.
Niniejsza hipoteza zostanie udowodniona poprzez omówienie następujących kwestii:
analiza definicji transformacja i ocena modelu wdrażanego po 1989 roku;
wskazanie uwarunkowań dla urzeczywistniania modelu transformacji niszowej i czynników wdrożenia
takiego modelu;
prezentacja wyników badań, które odpowiadają na pytanie jaki model transformacji w Polsce jest
wdrażany w układzie lokalnym na przykładzie wybranych powiatów województwa śląskiego i miast
powiatowych.
Summary
Changes taking place in the contemporary word require a new approach towards socio-economic
policy. System changes which occurred in Poland after 1989 coincided with changes in the world
economy, that is with the realization of globalization process and striving for global economy. These
determinants have affected institutional spheres in particular, including the area of socio-economic policy.
Public authorities: state and local (self-government) are the subject of socio-economic policy.
Liquidation of the welfare state and the related weakening of the state role and significance, while passing
on the national state functions to a higher level of integration, specifically influences socio-economic
policy, whose key objective is to ensure a properly defined socio-economic development. In the
transformation process, which is subordinated to the free market and, most of all, to economic
effectiveness, the conditions of state functioning are dictated by broadly understood economic capital (E),
which determines directions of socio-economic policy directly or indirectly, and takes over the function of
a subject which implements this policy.
The model of system transformation adopted after 1989 did not create proper opportunities for local
governments (second level of public authorities) to take over the function of a subject implementing socioeconomic policy both in Poland and most probably in all other Eastern and Central European countries. In
order to ensure development a niche model of transformation is required. The following are the subjects
which decide about realization of the niche model of development: local communities, local
entrepreneurs, and local (self-) government. On the other hand, all-nation determinants should be in
favour of realization of such transformation.
This hypothesis will be proved through the discussion of the following issues:
• the analysis of the definition of transformation and the assessment of the model implemented after
the year 1989;
• showing determinants for realization of niche transformation model and factors of implementation of
such a model;
• presentation of research results, which answer the question of which transformation model is
implemented locally on the basis of selected Poviats (second level of local government
126
administration) in the Silesia Province and district towns.
Franciszek Piontek
136) Aksjomat: człowiek najwyższą wartością w świecie
przyrody – wyzwaniem dla ekonomii
Prof. zw. dr hab.;
Kierownik Katedry Teorii i Programowania Rozwoju
Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości.
Ważniejsze funkcje: członek Rady Ekologicznej przy Prezydencie RP
(1993 – 1995), Ekspert Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa (od 1999), Wiceprzewodniczący Komitetu
Człowiek i Środowisko przy Prezydium PAN (2003-2007). Autor i
współautor kilkudziesięciu książek, kilkuset artykułów, oraz licznych prac
naukowo-badawczych wdrożonych do praktyki. Szczególne osiągnięcia:
stworzenie podstaw teorii rozwoju i personologicznej teorii ekonomicznej,
opartych na wspólnym aksjomacie: człowiek najwyższą wartością w
świecie przyrody. Pełna charakterystyka dorobku naukowego w książce
„Rozwój: godność człowieka – gospodarowanie – poszanowanie
przyrody. Księga Pamiątkowa prof. zw. dr hab. Franciszka Piontka”, red.
B.Piontek, W.Piontek, PWE, Warszawa 2007.
Streszczenie:
Twierdzenie, że człowiek powinien być priorytetem i podstawowym, aksjomatem dla ekonomii wydaje
się być truizmem. Pogoń za permanentnym wzrostem gospodarczym; marketing – nieustannie kreujący
potrzeby, nawet takie, które nie istnieją; propagowanie modeli nieograniczonej konsumpcji, wydają się
potwierdzać tezę, że człowiek jest najwyższą wartością dla współczesnej ekonomii. Przemilcza się
sprawę kreowania złych struktur, a w tym czynienia z człowieka odpadu (bezrobocie). Dziedzina
ekonomia rozpada się na zbyt wiele nauk szczegółowych, których treści i wskazania – nierzadko –
bywają ze sobą sprzeczne (marketing motywujący do maksymalizacji konsumpcji i ochrona środowiska –
wzywająca do jej bezwzględnego ograniczenia). Pojawiają się pytania dotyczące prawdy w nauce.
Drogą do wyznaczenia nowej jakości dla nauk ekonomicznych jest przyjęcie nowego aksjomatu
podstawowego: człowiek jest najwyższą wartością w świecie przyrody.
Przyjęcie tego aksjomatu umożliwia:
stworzenie nowej nauki: PODSTAWY TEORII ROZWOJU, która jest nauką podstawową8,
umocowanie nauki ekonomia w teorii rozwoju,
stworzenie personologicznej teorii ekonomii, jako nauki jakościowo nowej i odmiennej w stosunku do
obowiązujących standardów i trendów,
zintegrowane traktowanie trzech kapitałów: ekonomicznego, ludzkiego i przyrodniczego z nadrzędnym
charakterem kapitału ludzkiego.
Barierą dla przyjęcia teorii rozwoju i personologicznej teorii ekonomii jest powszechnie stosowana
standaryzacja świadomości: nihilizm F. Nietzschego, wdrażany poprzez zastępowanie aksjologii
filozoficznej i depozytu niezrelatywizowanych wartości – regułami technologicznymi. A jak stwierdza
M.Blaug: znaczenie postępu technicznego w rzeczywistym świecie jest odwrotnie proporcjonalne do
wagi, jakie tym zagadnieniom poświęca się obecnie w ekonomii (…) ekonomiści nie potrafią sobie z tym
9
zagadnieniem poradzić .
Summary
The statement that the human being should be a priority and a basic axiom for economics seems to
be a truism. The pursuit of permanent economic growth, marketing – which is constantly creating needs –
even those artificial ones and promotions of models of unlimited consumption, seem to prove the thesis
that the human being is the ultimate value for contemporary economics. The issues of creating bad
structures and making the human being waste (unemployment) are passed over. The field of economics
is being divided into too many detailed sciences whose content and indications are often contradictory in
relation to one another (marketing, which motivates to the maximization of consumption and
environmental protection, which calls on its absolute limitation). Questions concerning truth in science
emerge.
The adoption of a new basic axiom: the human being as the ultimate value in the word of nature is a
road to outlining a new quality for economic sciences.
8
9
por. F.Piontek, Podstawy teorii rozwoju (w:) Rozwój: godność człowieka– gospodarowanie – poszanowanie
przyrody. Księga Pamiątkowa prof. zw. dr hab. Franciszka Piontka., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2007, s.59-91.
M.Blaug, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa 2000, s.498, cyt. za B.Piontek,
Współczesne uwarunkowania rozwoju społeczno – gospodarczego, ATH, Bielsko – Biała 2006, s.50.
127
The adoption of this axiom allows to:
create a new science: RUDIMENTS OF DEVELOPMENT THEORY, which is a basic science10,
establish economics in development,
create personological theory of economics as a qualitatively new and different science in relation to
current standards and trends,
treat in an integrated fashion the three capitals: economic, human and natural, with the superior
character of human capital.
The universally utilized standardization of awareness is an obstacle to the adoption of development
theory and personological theory of economics: Nietzsche’s Nihilism implemented through the
replacement of philosophical axiology and the deposit of non-relativized values with technological rules.
According to M. Blaug: in the real world, the significance of technological progress is inversely
proportional to the weight being currently attached in economics (...) economists cannot handle the
11
problem .
Krystyna PiotrowskaMarczak,
Bożena Mikołajczyk
137) Rola nauk finansowych w rozwoju społecznogospodarczym
prof. zw. dr hab.
Uniwersytet Łódzki
Katedra Finansów Publicznych
Dyrektor Instytutu Finansów , Bankowości i Ubezpieczeń. Kierownik
katedry Finansów Publicznych UŁ. Prezes Stowarzyszenia Finansów i
Bankowości. Członek Komitetu Nauk Finansowych PAN. Członek
European Financial Management Association Członek International
Institute of Public Finance. Członek European Financial Association.
prof. nadzw. dr hab.
Uniwersytet Łódzki
Katedra Finansów Publicznych
Wicedyrektor Instytutu Finansów , Bankowości i Ubezpieczeń. Kierownik
Zakładu Finansów i Rachunkowości MSP. UŁ. Sekretarz Generalny
Polskiego Stowarzyszenia Finansów i Bankowości. Członek European
Financial Management Association Członek International Institute of
Public Finance. Członek European Financial Association.
Streszczenie:
Referat zawiera uzasadnienie szczególnej roli finansów w naukach ekonomicznych wskazując na
ich specyficzne cechy, Ten punkt wyjścia jest drogą do ustalenia, dlaczego finanse implikują wzrost
gospodarczy. Temu celowi służy wskazanie w tym procesie roli zasobów publicznych oparte na analizie
wybranych wskaźników rozwoju gospodarczego w konkluzji przedstawia się projekcje zmian metod
konstrukcji budżetu państwa.
Maria Piotrowska
138) Nierówność szans zagrożeniem dla rozwoju
gospodarczego
prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Instytut Ekonomii
kierownik Katedry Ekonomii Matematycznej w Akademii Ekonomicznej we
Wrocławiu. Od 2002 r. profesor nadzwyczajny AE. Od 2005r. kierownik
Katedry Ekonomii w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im.
Willy Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego i profesor nadzwyczajny UWr.
Główny nurt zainteresowań naukowych: mechanizm transmisji
monetarnej, polityka fiskalna-nierówność dochodów-ubóstwo. Autorka
ponad 70 publikacji i referatów naukowych. Praca habilitacyjna pt.
„Makroekonomiczne uwarunkowania rynku pieniężnego w Polsce”.
10
11
see F.Piontek, Podstawy teorii rozwoju (in:) Rozwój: godność człowieka– gospodarowanie – poszanowanie
przyrody. Memento Book of Professor (ordinary) Dr Hab. Franciszek Piontek, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2007, pp.59-91.
M.Blaug, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa 2000, p. 498, quotation after B. Piontek,
Współczesne uwarunkowania rozwoju społeczno – gospodarczego, ATH, Bielsko – Biała 2006, p.50.
128
Streszczenie:
Równość oznacza, że jednostki mają równe możliwości kształtowania swojego życia zgodnie z
własnym wyborem i nie doświadczają skrajnego wykluczenia, nawet jeśli byłoby ono spowodowane
błędami samych jednostek. Celem artykułu jest wykazanie, że tak pojmowana równość jest istotnym
czynnikiem trwałego rozwoju. Znaczenie równości dla rozwoju wynika z dwóch powodów:1)
niedoskonałości rynku oraz 2) destrukcyjnego wpływu ekonomicznych i politycznych nierówności na
rozwój instytucjonalny. W artykule zatem analizowane są dwa kanały powiązań między równością a
rozwojem – pierwszy, który uwidacznia efekty nierówności szans w sytuacji, gdy występują błędy rynku
oraz drugi, który pokazuje konsekwencje nierówności dla jakości instytucji. Wzajemne powiązania między
nierównościami ekonomicznymi, społecznymi i politycznymi mają tendencję do samo reprodukcji i często
są dziedziczone między pokoleniami. Stwarza to tzw. pułapki nierówności”, które przyczyniają się do
ekonomicznej nieefektywności, konfliktów politycznych oraz słabości instytucji. Polityki, które stwarzają
podobne szanse wszystkim członkom społeczeństwa, aby mogli być aktywni społecznie i produktywni
ekonomiczne, przyczyniają się zatem do trwałego rozwoju. W artykule uwaga będzie skupiona na trzech
aspektach, które należy wziąć pod uwagę w strategii promowania równości: 1) najlepszą polityką
redukującą ubóstwo jest przesunięcie wpływów i korzyści od grup najsilniejszych do słabszych; 2) może
pojawić się konflikt między redystrybucją dostępu do wydatków publicznych i rynków a skłonnością do
inwestowania, w sytuacji gdy wzrost podatków ma charakter antybodźcowy; 3) błędne jest rozróżnianie
między polityką wzrostu a polityką skierowaną na promowanie równości. Aspekty te są często pomijane
w tradycyjnych politykach nastawionych na redukcję ubóstwa.
Summary
Equity means that individuals have equal opportunities to conduct a life of their choosing and they do
not experience extreme exclusion even it is because of a person’s own failings. The purpose of the paper
is to prove that equity is an important factor of sustained development. Importance of equity for
development arises for two reasons: 1) imperfect markets and 2) destructive impact of economical and
political inequalities on institutional development. The focus of this paper is on relationship between
equity and development, with emphasis on two channels – first one reveals the effects of unequal
opportunities when markets are imperfect; second channel shows the consequences of inequity for the
quality of institutions. The interactions of political, economic and social inequalities tend to reproduce
themselves over time and cross generations. It is created “inequality traps” which contribute to economic
inefficiency, political conflicts and institutional frailty. Policies, that create similar chances to all members
of society to become socially active and economically productive, stimulate sustained development. The
paper is concentrated on three aspects that should be included in the equity- and opportunity enhancing
strategy: 1) the best policy for poverty reduction is to shift influence and advantages from power groups to
weaker ones; 2) tradeoff between redistributions of access to government spending, markets and
investment, specially where increases in taxes create disincentive to effort, 3) the dichotomy between
policies for growth and policies specially aimed at equity is false. These three aspects are often neglected
in the traditional poverty reduction agenda.
Słowa kluczowe:
równość szans, pułapki nierówności, rozwój
Urszula Płowiec
139) Kierunki i uwarunkowania polityki rozwoju Polski
prof.zw. dr hab. Akademia Finansów w Warszawie
członkini:
Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium PAN.
Komitetu Badań nad Zagrożeniami przy Prezydium PAN
Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: integracja europejska, międzynarodowe
stosunki gospodarcze, polityka ekonomiczna państwa w
gospodarce rynkowej.
Streszczenie:
Polska przeszła już dwie fale reform gospodarczych i politycznych. Pierwsza – zrealizowana głównie
w latach 1995 – 2003 i określona przez tzw. kryteria kopenhaskie - miała na celu przygotowanie Polski do
członkostwa w Unii Europejskiej (prywatyzacja gospodarki, wprowadzenie rynku towarów i niektórych
usług, swobodne kształtowanie kursu złotego, a także demokratyzacja życia politycznego). Druga fala
reform została dokonana w latach 2004-2006 po przystąpieniu do UE (wdrożenie ochrony konkurencji wg
zasad UE, wspólnej polityki rolnej, harmonizacja VAT, zwiększenie ochrony środowiska, częściowa
liberalizacja przepływu osób).
Trzecia fala reform jest niezbędna ze względu na rosnące wyzwania globalne (zmiana relacji cen
129
surowców, paliw i pracy ze względu na rozwój krajów wschodzących) i wewnętrzne (starzenie się
społeczeństwa, niska zdolność konkurencyjna kraju, w tym ograniczona swoboda funkcjonowania
przedsiębiorstw, za mało sprawna administracja). Kierunek trzeciej fali reform określają postanowienia
strategii lizbońskiej (gospodarka i społeczeństwo wiedzy) oraz warunki członkostwa w unii gospodarczowalutowej. Dokonanie tej fali reform, wspieranych środkami z funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności, jest dla Polski szansą na cywilizacyjny skok.
Jego wykonanie zależy od bezinwestycyjnych czynników wewnętrznych, zwłaszcza od zwiększenia
efektywności szeroko pojętych instytucji i ich zorientowania na wspieranie rozwoju gospodarki i
społeczeństwa. Słabość tych instytucji jest podstawowym hamulcem politycznego, społecznego i
ekonomicznego rozwoju kraju.
Summary
Poland accomplished already two waves of economic and political reforms. The first, implemented
mainly in 1995-2003 years and determined by so called Copenhagen's criteria, was aimed at the
preparing Poland for the membership in the EU (privatisation of the economy, formation the market of
products and some services, free exchange rate of Polish zloty, democratisation of political system).
The second wave was realized in 2004-2006 years just after the accession to the EU (protection of the
competition according the EU rules, common agricultural policy, harmonisation of VAT, larger
evironmental protection, partial liberalisation of labour flow).
The third wave of reforms is necessary because of growing challenges, global (changes of relative
prices of raw materials, fuels and labour caused by the development of emerging economies) and
domestic (ageing of population, low competitive capability of the country, limited freedom of enterprises,
low efficiency of administration). The direction of the third wave of reforms is determined by the decisions
of Lisbon Strategy (knowledge economy, knowledge society) and by the membership criteria in the
economic and monetary union. Implementation of that wave of reforms, supported by structural funds of
the EU, is for Poland the chance for a jump of civilisation. Its realization depends on internal factors of
non-investment nature, especially on the growth of efficiency of largely interpreted institutions and on their
orientation on the supporting of economic and social development. Weakness of these institutions is the
main restraint of political, social and economic development of the country.
Słowa kluczowe:
polityka gospodarcza Polski, modernizacja kraju, reformy gospodarcze i społeczne
Walenty Poczta,
Ewa Kiryluk-Dryjska
140) Ocena alokacji środków strukturalnych UE
przeznaczonych na rozwój rolnictwa w Polsce przy
wykorzystaniu metod optymalizacyjnych
prof. dr hab.
Akademia Rolnicza w Poznaniu
Wydział Ekonomiczno-Społeczny
Katedra Ekonomiki i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie.
Specjalizuje się w problematyce ekonomicznej sektora rolnożywnościowego oraz obszarów wiejskich, a w szczególności w
zagadnieniach integracji Polski z UE w tym sektorze. Jest autorem ponad
200 publikacji, z których ponad 100 dotyczy zagadnień integracji Polski z
UE. Wykonał szereg ekspertyz dla instytucji rządowych (m. in. dla Urzędu
Komitetu Integracji Europejskiej, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi)
oraz samorządowych. Pełni funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu
Ekonomiki Rolnictwa PAN.
dr
Akademia Rolnicza w Poznaniu
Katedra: Ekonomiki Gospodarki Żywnościowej
Absolwentką Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz Centre d’Etudes
Universitaires Uniwersytetu Nancy 2 we Francji. Odbywała
kikumiesięczne staże zagraniczne m.in. w Parlamencie Europejskim w
Luksemburgu oraz w Katedrze Polityki Rolnej Uniwersytetu Humboldta w
Berlinie. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Ekonomii i
Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie na Wydziale EkonomicznoSpołecznym Akademii Rolniczej w Poznaniu. Specjalizuje się w
zagadnieniach polityki strukturalnej UE w sektorze rolnym. Jest autorką
20 publikacji naukowych. Uczestniczyła w kilkunastu konferencjach w
kraju i zagranicą.
Streszczenie:
Głównym zamierzeniem badawczym w prezentowanym artykule jest ocena alokacji środków
130
strukturalnych UE przeznaczonych na rozwój rolnictwa w Polsce przy wykorzystaniu metod
optymalizacyjnych. Podstawą realizacji celu pracy było przeprowadzenie zestawu symulacji
dokonywanych przy wykorzystaniu skonstruowanego w pracy modelu optymalizacyjnego. W
opracowanym modelu wykorzystano jako współczynniki funkcji celu oceny rolników i ekspertów
dotyczące przewidywanej skuteczności działań strukturalnych, stąd niezbędnym elementem analizy było
przeprowadzenie badań ankietowych. Ankiety wśród rolników zostały przeprowadzone w czterech
wyodrębnionych w pracy regionach rolniczych Polski. Pytania ankietowe dotyczyły stosunku rolników i
ekspertów do działań programów strukturalnych UE. W pracy przeprowadzono symulacje modelowe
alokacji środków Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) przy zmiennych współczynnikach funkcji
celu. Wyniki porównano z faktycznie dokonaną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi alokacją
środków finansowych pomiędzy działania PROW 2004-2006.
Summary
The main objective of the research was to assess the structural funds for rural development allocation
in Poland, using optimization methods. The set of simulations using the linear programming model of
budget allocation were held in the paper. The farmers and experts’ assessments of the effectiveness of
structural programs were used as objective co- efficients for the model. In order to gather these
assessments questionnaires were held among experts and among farmers in four selected regions of
Poland. The results of the simulations of Polish Rural Development Program budget allocation using the
different co-efficients were compared with the allocation done by the ministry of Agriculture and Rural
Development Program.
Słowa kluczowe:
środki strukturalne UE, alokacja, optymalizacja
Walenty Poczta,
Karolina Pawlak
141) Zastosowanie modelu równowagi ogólnej global trade
analysis project w prognozowaniu rozwoju wymiany
handlowej i badaniach konkurencyjności międzynarodowej
(na przykładzie sektora rolno-spożywczego)
prof. dr hab.
Akademia Rolnicza w Poznaniu
Wydział Ekonomiczno-Społeczny
Katedra Ekonomiki i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie.
Specjalizuje się w problematyce ekonomicznej sektora rolnożywnościowego oraz obszarów wiejskich, a w szczególności w
zagadnieniach integracji Polski z UE w tym sektorze. Jest autorem ponad
200 publikacji, z których ponad 100 dotyczy zagadnień integracji Polski z
UE. Wykonał szereg ekspertyz dla instytucji rządowych (m. in. dla Urzędu
Komitetu Integracji Europejskiej, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi)
oraz samorządowych. Pełni funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu
Ekonomiki Rolnictwa PAN.
dr
Akademia Rolnicza w Poznaniu
Wydział Ekonomiczno-Społeczny
Katedra Ekonomiki i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie.
adiunkt
Zainteresowania badawcze dr Karoliny Pawlak skupiają się wokół
problematyki
handlu
międzynarodowego
i
konkurencyjności
międzynarodowej. Jest autorem ponad 20 publikacji o tej tematyce. Jest
członkiem Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu.
Streszczenie:
W artykule przedstawiono możliwe scenariusze rozwoju wymiany handlowej w sektorze rolnospożywczym oraz zmiany poziomu konkurencyjności wybranych grup produktów rolno-żywnościowych
pochodzących z Polski na Jednolitym Rynku Europejskim, w warunkach liberalizacji światowego handlu
rolnego oraz wzrostu produktywności czynników produkcji w rolnictwie. W badaniach wykorzystano
celowo dobrany zestaw wskaźników konkurencyjności ex post i ex ante, w tym matematyczny model
równowagi ogólnej Global Trade Analysis Project (GTAP). Przedstawiono istotę i strukturę GTAP oraz
wyniki praktycznego zastosowania modelu.
Summary
Some possible scenarios of Polish agri-food trade development, as well as changes in
competitiveness of selected product groups in relation to the EU market are presented in the paper. An
escalation of agri-food trade liberalization and growth of agricultural land and labour productivity were
131
assumed in the analysis. Both ex post and ex ante indicators of competitiveness, including the
computable general equilibrium model Global Trade Analysis Project (GTAP), were used to make some
trade forecast. The substance, structure of GTAP and modeling results were discussed in the paper.
Słowa kluczowe:
model równowagi ogólnej, Global Trade Analysis Project, konkurencyjność, handel rolno-spożywczy,
liberalizacja handlu
Agnieszka Poczta
142) Polityka wsparcia rolnictwa w krajach
wysokorozwiniętych w aspekcie multilateralnej liberalizacji
handlu artykułami rolno-żywnościowymi
mgr
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej
Streszczenie:
Kwestia liberalizacji sektora rolnego oraz pytanie o potrzebę i zakres interwencjonizmu w polityce
rolnej jest od wielu lat dylematem nurtującym ekonomistów i polityków. Wsparcie udzielane rolnikom jest
najwyższe w krajach wysokorozwiniętych. Problem ten jest często poruszany na arenie międzynarodowej
ze względu fakt, iż interwencjonizm rolny krajów wysokorozwiniętych wiąże się z wysokimi kosztami,
którymi obarczane są społeczeństwa tych krajów, natomiast polityka protekcji wobec rynków rolnych rodzi
negatywne konsekwencje dla producentów z krajów rozwijających się, gdyż uniemożliwia im korzystanie
z przewag komparatywnych w postaci taniej siły roboczej oraz korzystnych warunków produkcyjnych i
ogranicza dostęp do światowych rynków rolnych. Owe negatywne efekty polityki rolnej krajów
rozwiniętych stały się przesłanką do podjęcia przez Światową Organizację Handlu (WTO) działań na
rzecz liberalizacji sektora rolno-żywnościowego. Handel produktami rolno-żywnościowymi jest jednym z
kluczowych obszarów negocjacyjnych na forum WTO, jednakże do tej pory jedynym, wymiernym efektem
tych działań było podpisanie w 1995 roku Porozumienia w sprawie rolnictwa Rundy Urugwajskiej
GATT/WTO. Powstaje pytanie, czy zapoczątkowana w 1995 roku w Marakeszu liberalizacja światowej
polityki rolnej rzeczywiście postępuje, czy dokonały się oczekiwane przemiany w kształcie polityki rolnej
oraz stosowanych instrumentach i czy znalazły one swój wyraz w dostosowaniach w sferze realnej
sektora rolno-żywnościowego. Od czasu Rundy Urugwajskiej na forum WTO podejmowane są dalsze
próby pogłębienia liberalizacji handlu produktami rolnymi, aczkolwiek bezskuteczne.
Polska, jako członek WTO, kształtować musi swoją politykę handlową zgodnie z wymogami
wynikającymi z multilateralnych umów zawieranych na forum tej organizacji. Członkostwo Polski w UE
dodatkowo obliguje nasz kraj do przestrzegania tych wytycznych, ze względu na fakt, iż UE również
należy do WTO. Ewentualne podpisanie nowego porozumienia na forum WTO mieć będzie także duże
znaczenia dla sektora rolnego w Polsce oraz strategii i transformacji polskiej wsi. Planowany artykuł
mieścić będzie się więc w zakresie II. bloku tematycznego VIII. Kongresu PTE „Polityka gospodarcza a
cele i uwarunkowania rozwoju gospodarczego kraju po akcesji do Unii Europejskiej”.
Celem artykułu będzie ocena dostosowań polityk rolnych w wybranych krajach rozwiniętych do
postanowień Rundy Urugwajskiej GATT oraz zmian, które wywołały one w sektorze rolno-żywnościowym,
w tym także ich wpływ na sektor rolny w Polsce. Najpierw przedstawiony zostanie dotychczasowy
przebieg negocjacji rolnych w sprawie rolnictwa na forum WTO oraz wpływ zawartych tam postanowień
na politykę rolną krajów OECD. Przy wykorzystaniu zagregowanych wskaźników wsparcia producentów
rolnych (PSE) dokonana zostanie analiza zmian w poziomie i strukturze instrumentarium polityki rolnej w
badanych krajach. Następnie ocenie poddane zostaną również dostosowania rynkowe w sektorze rolnym
(podażowe, cenowe, dochodowe, handlu z zagranicą). W artykule przedstawione zostałyby również
możliwe przyszłe zmiany zarówno w instrumentarium, jak i w relacjach rynkowych sektorów rolnych
badanych krajów jako wynik potencjalnych postanowień w ramach WTO. W tym celu wykorzystany
zostałby dynamiczny podażowo-popytowy model równowagi częściowej AGLINK opracowany przez
OECD.
Leon Podkaminer
143) Konwergencja realna a inflacja: próba kwantyfikacji
Leon Podkaminer graduated in 1968 from The Warsaw School of
Economics, was awarded PhD. in 1972, habilitated in 1979. For a long
time affiliated to the Polish Academy of Sciences. 1974-75 with the Oxford
University, 1979-81 with the International Institute for Applied Systems
Analysis (IIASA) in Laxenburg, Austria. Visiting Professor at Erasmus
University of Rotterdam (1990). Since 1993 the Senior Fellow at The
Vienna Institute for International Economic Studies (wiiw), doing research
on macroeconomics of transition countries, money and exchange rates,
international comparisons of price structures, computable general
132
equilibrium modelling, consumption theory, inequality etc. The editor of
the wiiw Monthly Report which monitors the transition economies. Since
2006 member of the Panel of Monetary Experts to the EU Parliament
Streszczenie:
Wskazuje się, że istnieje dość ścisła, relatywnie uniwersalna i stabilna w czasie zależność pomiędzy
poziomem cen i poziomem PKB/caput. Zależność tę można nazwać długookresowym standardem.
Wskazuje się, że odchalenia od tegoż standardu korygują się stosunkowo szybko - szczególnie jeśli ma
sie do czynienia z waluta "nadwartościowa". W oparciu o ów standard, oszacowany w oparciu o dane z
lat 2000., kalkuluje się stopy inflacji dla różnych temp przyszłego wzrostu PKB. Może to oczywiście mieć
pewne znaczenie dla rozważań o przyjęciu euro.
Barbara Polszakiewicz
144) Cykl koniunkturalny w Polsce w kontekście cyklu
światowego
Barbara Polszakiewicz stopnie naukowe doktora nauk ekonomicznych
(1974 rok) oraz doktora habilitowanego (1989 rok) uzyskała w oparciu o
prace zawierające wyniki badań zjawiska cykliczności w rozwoju
gospodarki kapitalistycznej. Od roku 1974 jej podstawowym miejscem
pracy jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1991 roku władze
Uniwersytetu zatrudniły ją na stanowisku profesora nadzwyczajnego oraz
powierzyły pełnienie funkcji kierownika Katedry Ekonomii na Wydziale
Nauk Ekonomicznych i Zarządzania. Pełniła także funkcje zastępcy
dyrektora Instytutu Ogólnoekonomicznego, prodziekana ds. nauki i
współpracy z zagranicą oraz kierownika studiów doktoranckich.
Jej praca naukowa mieści się w obszarze makroekonomii. Dorobek
naukowy obejmuje około 70 pozycji, w tym sześć książek. Poza
zjawiskiem cykliczności rozwoju oraz metod badania koniunktury
gospodarczej, większość opracowań naukowych dotyczy związków
równowagi wewnętrznej i zewnętrznej kraju, polityki stabilizacyjnej
państwa oraz procesów konstruowania ładu instytucjonalnego w
gospodarce. W 2004 roku, jako przewodnicząca rady programowej,
przystąpiła do realizacji programu zatytułowanego Prawo i Ekonomia.
Projekt zmierza w kierunku stworzenia trwałej płaszczyzny
porozumiewania się między ekonomistami i prawnikami w procesie
wywierania wpływu na kształt ładu instytucjonalnego kraju.
Przedsięwzięcie ma zasięg ogólnokrajowy. Jego elementami są
odbywające się w odstępach dwuletnich konferencje. Uruchomiana
została ponadto specjalna seria wydawnicza: „Prawo i Ekonomia”. Dotąd
w jej ramach ukazały się: Ład instytucjonalny w gospodarce, t. 1 i 2 oraz
Własność i kontrola w teorii i praktyce, cz. 1, w przygotowaniu znajduje
się część druga tego tytułu.
Barbara Polszakiewicz koordynowała dwa projekty w ramach programu
TEMPUS oraz współpracowała przy realizacji dwóch innych. Odbyła
liczne staże zagraniczne: w Uniwersytecie Bundeswehry w Monachium,
na Uniwersytecie Angers we Francji, oraz w ośrodkach naukowych w
Hadze, w Aarhus oraz w Helsinkach. Zapraszana była z gościnnymi
wykładami przez Uniwersytet w Oldenburgu, Uniwersytet Bundeswehry w
Monachium, Ifo-Institut für Wirtschaftsforschung w Monachium, GustavHeinemann-Akademie der Friedrich-Ebert-Stiftung we Freudenburgu. Jest
członkiem Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego,
członkiem Congress of Political Economists oraz członkiem Towarzystwa
Naukowego w Toruniu.
Streszczenie:
Analizę otwiera syntetyczne omówienie aktualnego stanu teorii cyklu koniunkturalnego. Zwięźle
omówiono trzy grupy współczesnych teorii: realnego cyklu koniunkturalnego, neoschumpeterowskie oraz
sformułowane w ramach nowej keynesowskiej ekonomii. Z teoriami tymi współistnieje dość powszechne
w ekonomii przekonanie o tym, że odchylenia produkcji i zatrudnienia od tak zwanych poziomów
naturalnych są powodowane przez różnego rodzaju szoki o charakterze losowym. Przekonanie to jest
charakterystyczne dla przedstawicieli nowej klasycznej ekonomii oraz monetarystów.
W artykule przyjęto, że warunkiem sine qua non zaliczenia występujących w rzeczywistości oscylacji
do prawidłowości rozwoju, jest dowiedzenie ich rytmiczności. Wyrażać się ona powinna w stosunkowo
małym zróżnicowaniu czasu trwania, czyli okresu cyklu. Po przyjęciu dość rozbudowanej, a przy tym z
teoretycznego punktu widzenia najbardziej uzasadnionej definicji cyklu, poddano analizie jego okresy w
133
gospodarkach amerykańskiej, niemieckiej oraz polskiej. Okres liczono od początku fazy ożywienia w
jednym, do początku fazy ożywienia w następnym cyklu koniunkturalnym. Stwierdzono występowanie
daleko idących podobieństw w przebiegu cyklu w Polsce i gospodarkach porównywanych.
Summary
The analysis begins with a synthetic discussion of the current state of the business cycle theory.
Three groups of current theories have been briefly discussed: the real business cycle theory, the
Neoschumpeter theory and those formulated within the framework of the new Keynes economy. A
common belief in economy that deviations of production and employment from so-called natural levels
are caused by various kinds of shocks of a random nature coexists with these theories. This belief is
characteristic for representatives of the new classical economy and for monetarists.
It was accepted in this article that proving the rhythmicallity of oscillations which occur in reality is a
sine qua non condition for including them in the regularity of development. This rhythmicallity should
express itself in a comparatively small differentiation of duration, i.e. the cycle period. After accepting a
quite elaborate definition of a cycle, most justified from the theoretical point of view, its periods in
American, German and Polish economies were analysed. A period was counted from the beginning of
phase of animation in one business cycle to the beginning of the phase of animation in the next one. A
very close resemblance between the cycle course in Poland and the compared economies was found.
Zbigniew Prussak,
Kazimierz Waćkowski
145) Strategia rozdziału dystrybucji i obrotu w spółkach
dostawców energii w oparciu dyrektywę unijną 2003/55/WE
Dyrektor Departamentu Informatyki
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. / Polish Oil & Gas Comp.
prof. dr hab.
Politechnika Warszawska,
Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych
Kierownik Projektu ZSZ Obrotu
Departament Informatyki
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.
Streszczenie:
Ponieważ problemy globalnego i lokalnych rynków energetycznych (w szczególności paliwowych)
podlegają tendencji rozwojowej, w niniejszym opracowaniu przedstawiono w skrócie zagadnienia
regulacji rynku gazowego w UE: (1) zaopatrzenie naszego kraju w ropę naftową i gaz, (2) obowiązki
operatorów systemów przesyłowych, (3) procedury zmiany sprzedawcy, (4) strategia liberalizacji rynku
gazu ziemnego w UE, (5) wpływ liberalizacji rynku na ceny gazu, (6) problemy i strategia rozdział obrotu i
12
dystrybucji w Grupie PGNiG oraz (7) związana z tym strategia informatyczna dla uruchomienia Oddziału
Handlowego w PGNiG.
Summary
Taking into consideration that problems of global and local oil and gas markets are increasing
(especially the fuel supply), we described in this document the following aspects of oil and gas market
regulations in EU: (1) our domestic oil and gas supply, (2) Responsibility of Distribution Operators, (3) the
rules of changing the supplier, (4) the strategy of liberalization of natural gas market in EU, (5) oil and gas
market liberalization impact on gas prices, (6) strategy of sales separation from distribution in PGNiG; (7)
problems, findings and impact on computer systems implementation in Sales Department in PGNiG.
Słowa kluczowe:
rynek gazowy, dyrektywa Parlamentu Europejskiego, operator systemu przesyłowego, procedura zmiany
sprzedawcy, otwarcie rynku, rozdział obrotu i dystrybucji, zintegrowany system zarządzania, system
informatyczny, Oddział Handlowy PGNiG, ERP, SAP, IBM, WebSphere, system bilingowy, migracja
danych, szyna integracyjna, ESB, architektura SOA, koncepcja jednego okienka, harmonogram,
Krystyna Przybylska
146) Znaczenie dystansu psychicznego w procesie
internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Katedra Mikroekonomii
Streszczenie:
Celem referatu jest przedstawienie wyników badań procesu umiędzynarodowienia polskich
przedsiębiorstw i jego zgodności z modelem uppsalskim, który proces ten traktuje jako etapowy i
sekwencjonalny rozwój firmy na zagranicznych rynkach. Badania te mają na celu weryfikację jednego z
12
PGNiG – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
134
założeń tego modelu, a mianowicie koncepcji dystansu psychicznego, który oznacza, że przedsiębiorstwa
rozpoczynają proces internacjonalizacji od ekspansji na rynki podobne do macierzystego, aby później, w
miarę zwiększenia wiedzy o nich, wejść na inne rynki, charakteryzujące się znacznie większym
dystansem psychicznym.
Summary
The Uppsala Internationalization Model developed the concept of psychic of distance in the
international business and proposed that firms select international markets based on psychic proximity.
The actual operationalization of psychic distance in research is usually undertaken by estimating or
calculating in some fashion the real or perceived differences between the firm’s environment and target
countries. In this paper we revise the psychic distance postulate of the Uppsala Model in context of the
Polish firms in foreign markets.
Słowa kluczowe:
internacjonalizacja, model uppsalski, dystans psychiczny
Wojciech Przychodzeń
147) Polska transformacja systemowa a wybrane aspekty
nierówności społecznych
mgr
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w
Warszawie
Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i Globalizacji (TIGER)
nauczyciel akademicki; ur. 23 listopada 1982 r. w Zambrowie; żonaty. Od
2006 r. absolwent Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (specjalność:
Inwestycje kapitałowe i strategie finansowe przedsiębiorstwa). Od 2007
pracownik naukowo-dydaktyczny i doktorant Wyższej Szkoły
Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie
(jednostka zatrudnienia: Centrum Badawcze Transformacji, Integracji i
Globalizacji – TIGER). Autor prac z zakresu problematyki gospodarek
posocjalistycznej transformacji oraz rynków kapitałowych. W wolnym
czasie interesuje się również literaturą, muzyką, filmem i podróżami.
Streszczenie:
Posocjalistyczna transformacja systemowa w Polsce mogła zaistnieć dzięki ogromnej woli społecznej
dla zmian na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Podczas minionych osiemnastu lat przekształceń to
właśnie tutaj odnotowano największy wzrost PKB spośród wszystkich krajów dokonujących przemian.
Jednak samo opóźnione w czasie zapoczątkowanie ilościowego wzrostu produkcji było jedynie
warunkiem koniecznym dla zachowania ciągłości procesu transformacji. Bez jednoczesnej przewagi
pozytywnych zmian w innych wymiarach ludzkiej egzystencji (otwartości, demokracji, tolerancji,
bezpieczeństwie, mobilności społecznej, równości szans) na każdym jego etapie nie moglibyśmy mówić
dzisiaj nawet o umiarkowanym sukcesie przeprowadzonych reform, o ile w ogóle moglibyśmy jeszcze
dokonywać porównań w ramach obecnego systemu. To właśnie zachowanie spójności społecznej było,
obok wcześniej lub później zainicjowanego ilościowego wzrostu produkcji, czynnikiem decydującym o
ciągłości procesu transformacji i jego zwieńczeniu (choć nie ostatecznym zakończeniu), związanym z
poszerzeniem Unii Europejskiej (UE) o 10 byłych gospodarek posocjalistycznych.
Summary
Polish postsocialist transformation could have been started due to huge social willingness. In Poland,
over the last eighteen years of comprehensive systemic shift, GDP has increased more than in any other
postsocialist country. The postponed improvement of growth in terms of quantity was only the necessary
condition to maintain the continuity of the transformation process. Without simultaneous progress in other
aspects of human existence (openness, democracy, tolerance, security, social mobility, equality of
opportunity) on every stage of changes we couldn’t speak today even about moderate success of the
conducted reforms, if we could have drawn comparisons under the current system at all. It was exactly
the maintenance of social cohesion, apart from sooner or later initiated production growth in terms of
quantity, which was the crucial factor of postsocialist transformation process’ continuity and its
achievements connected with the European Union enlargement process.
Słowa kluczowe:
transformacja; instytucje; rozwój społeczno-gospodarczy; spójność społeczna
135
Zdzisław W. Puślecki
148) Polska w nowych uwarunkowaniach rozwojowych po
akcesji do Unii Europejskiej
Prof. zw. dr hab.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Zakład Gospodarki Międzynarodowej
profesor zwyczajny w Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w
Poznaniu
Badania naukowe
w
zakresie międzynarodowych stosunków
ekonomicznych, szczególnie polityki handlu międzynarodowego
kształtowanej przez Światową Organizację Handlu (WTO) a w tym
liberalizmu i protekcjonizmu w międzynarodowej polityce handlowej,
regionalizacji i globalizacji współczesnej gospodarki światowej,
transformacji krajów Europy Środkowej i Wschodniej i ich dostosowań do
Unii Europejskiej, innowacyjności i konkurencyjności Polski w warunkach
integracji w ramach Unii Europejskiej, polsko-niemieckich stosunków
ekonomicznych, stosunków ekonomicznych Polski z krajami rozwijającymi
się. W obszarze zainteresowań znajdują się również problemy zmian w
usługach bankowych i polskiego rolnictwa we Wspólnej Polityce Rolnej
Unii Europejskiej. W ekonomicznej literaturze naukowej funkcjonuje
„Paradoks Puśleckiego” określający korzyści krajów Europy Środkowej i
Wschodniej z integracji w ramach Unii Europejskiej – opisany przez
profesora Peter Leslie z Queen University, Kingston, Kanada. Prace
naukowe cytowane i recenzowane m.in. w Polsce, Niemczech, Francji, w
Wielkiej Brytanii, na Tajwanie, w Korei Pd., Austrii, Słowacji, Hiszpanii,
Portugalii, Kanadzie, USA.
Członek rad i kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych krajowych i
zagranicznych, takich jak: “Przegląd Politologiczny/Political Science
Review" w Poznaniu- Kolegium Redakcyjne, “WeltTrends” Zeitschrift fuer
internationale Politik und vergleichende Studien w Poczdamie w
Republice Federalnej Niemiec – Rada Naukowa.
Członek międzynarodowych grup naukowo-badawczych przy takich
uniwersytetach i instytucjach naukowych jak: Universite Pierre Mendes
France, Grenoble – Francja, Universita degli Studi di Pavia, PaviaWłochy, Universidade Autonoma de Lisboa, Lizbona-Portugalia, ekspert
w Cooperation Bureau for Economic Research on Eastern Europe przy
Deutsche Institut fuer Wirtschaftsforschung (DIW), Berlin, Republika
Federalna
Niemiec,.
ekspert-recenzent
czasopisma
„Etudes
Internationale” University of Laval, Quebec, Kanada, ekspert-recenzent w
University of Hawaii at West Oahu, Honolulu, Hawaje, USA, członek
Scientific Advisory Board - Centro de Estudios Europeos, Universidad de
Navarra, Pamplona, Hiszpania.
Członek krajowych i zagranicznych organizacji i towarzystw naukowych,
takich jak: Towarzystwo Naukowe Instytut Zachodni-Poznań, Polskie
Towarzystwo Ekonomiczne-PTE, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i
Agrobiznesu-SERIA, Polish European Community Studies Association –
European Community Studies Association (Bruksela), International Society
for the Study of European Ideas (ISSEI), University of Haifa, Izrael,
International Political Studies Association (IPSA), Montreal, International
Studies Association (ISA), University of Arizona, Tucson, Arizona (USA),
International Association of Business Leaders (IABL), New Bern, North
Carolina (USA).
Autor lub współautor ponad 400 prac naukowych w tym książek,
artykułów w czasopismach naukowych krajowych i zagranicznych,
recenzji, ekspertyz, referatów na krajowych i międzynarodowych
konferencjach naukowych takich jak: Proces ekonomicznego jednoczenia
się Niemiec na tle integracji krajów Wspólnoty Europejskiej, Poznań,
1990, s.163; Ochrona handlowa Wspólnoty Europejskiej, Poznań, 1994,
s. 220; Polska w okresie transformacji a zjednoczone Niemcy,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań., 1996, s.256; Die
neuen Bedingungen der wirtschaftliche Zusammenarbeit zwischen Polen
und Deutschland, Poznań, 2000, s.183; System środków kontroli
handlowej Unii Europejskiej w warunkach globalizacji, Poznań, 2001,
136
s.230; Proces integracji ekonomicznej Polski z Unią Europejską, Poznań,
2001 ss.166; Rolnictwo polskie we Wspólnej Polityce Rolnej Unii
Europejskiej, Poznań, 2004, s.262;La Pologne, d’autre pays d’Europe
centrale et l’Union europeenne: une periode d’adaptation et de transition,
„Etudes internationales”, Institut Quebecois des Hautes Etudes
Internationales, Universite Laval, Quebec, Canada, 1995, Volume XXVI,
septembre, No 3, s.527-542; The Integration of the Visegrad Group
Countries with the EU in the Conditions of Globalisation, in: The economic
transfer between the PGV and the UE, Ed. Eduardo de Sousa Ferreira,
Jose Joaquim Gomes Canotilho, Maria de Nazare Esparteiro Barroso,
Galileu, Revista de Economia e Direito, Universidade Autonoma de
Lisboa – UAL, Lisbon 2001, s..469-482; Non-Governmental Organizations
and the Liberalization of Global Trade Policy Under GATT/WTO, In:
Howard M. Hensel (Edited by), The United States and Europe: Policy
Imperative in a Globalizing World, Ashgate Publishing Limited, Aldershot,
England, Burlington, USA, 2002, ss. 183-204; Trade Conflicts during the
Multilateral Negotiations on the International Trade Liberalization, In:
Stuart Nagel (Edited by), Policymaking and Prosperity. A Multinational
Anthology, Published in the United States of America by Lexington Books,
Lanham, Boulder, New York, Oxford, 2003, ss. 79-100; Aussenhandel
und Wirtschaftsreformen, in: J.Franzke (Hrsg.) Das moderne Polen. Staat
und Gesellschaft im Wandel, Berlin, 2003, ss.107-124; The New
Knowledge Driven Economy in the Increase of the Competitive Strategy
of the European Union at the Beginning of Third Millenium, in: Rudolf, S.,
(Edited by), New World Order: Economic, Social and Political Tendencies
at the Beginning of Third Millenium, Vol.1,2,3, Lodz-Santiago de Chile,
2005, ss. 87-105; The International Trade Liberalisation under WTO and a
Global Economy, in: M.Kozłowski and A. Kacprzyk, (Edited by), Business
Interaction in a Global Economy, Wilkes (USA)-Beijing(China),2006, ss.
151-166.
Streszczenie:
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej stanowić może jeden z najważniejszych momentów w
historii jej rozwoju gospodarczego. W 2007 r., po trzech latach członkostwa, utrzymywały się jednak
nadal widoczne różnice w poziomach rozwoju między Polską i "starymi" państwami UE. Poziom PKB w
Polsce w przeliczeniu na mieszkańca stanowił około 40% przeciętnego poziomu pozostałych krajów
UE a przy uwzględnieniu parytetu siły nabywczej walut i zastosowaniu do przeliczenia bieżących
kursów walut lokował Polskę na poziomie 20% średniej unijnej. Innymi słowy, produkcja w "starych"
krajach Unii była przeciętnie dwuipółkrotnie wyższa w przeliczeniu na mieszkańca niż w Polsce. Ta
różnica znacząco oddziaływała na wszystkie inne makroproporcje, a zwłaszcza na poziom spożycia.
Należy zauważyć, że niższy poziom PKB na mieszkańca to w głównej mierze wynik znacznie niższego
poziomu wydajności pracy i technicznego uzbrojenia pracy w Polsce w porównaniu ze "starymi" krajami
Unii Europejskiej.
Summary
The paper presents the new development conditions of the polish economy after the accession to the
European Union. The important role for polish economy has now the goals and the principles of the
uniform internal market. The author in the article focuses mainly on overcome of development barriers in
economy, restructurization and modernization of infrastructure, increase of effectiveness, the mechanism
of financial aid in the various form of economic activity. Poland entering the European Union, as a
consequence of its enlargement, certainly introduce new accents to the development of the EU, involving
both its priorities and their implementation. New enlargement process requires the European Union to
make substantial adjustment, including changes its politics, finances, and decision making institutions. It
is therefore an “adaptive” enlargement, in a way that previuos “classical” enlargement were not. The
addition of new member states with Poland make the EU more politically and culturally diverse, and
possible less coherent and effective as a result. New enlargement also pose security risks and problems
for the EU. Clearly, eastern enlargement change the EU in many important ways.Success depends also
on introducing a holistic, integrated approach.
Słowa kluczowe:
nowe warunki rozwoju, rozszerzenie Unii Europejskiej, restrukturyzacja, modernizacja, infrastruktura,
wzrost efektywności, mechanizm pomocy finansowej, wzrost gospodarczy, wyrównywanie różnic
rozwojowych, makroproporcje, poziom PKB, wydajność pracy, inflacja, zatrudnienie, bezrobocie,
przemysł, rolnictwo, usługi, eksport, import, struktura agrarna, Wspólna Polityka Rolna, dopłaty
bezpośrednie, ceny interwencyjne, efektywność rolnictwa, badania naukowe i rozwojowe, innowacyjność,
137
przedsiębiorczość, gospodarka oparta na wiedzy, efekty członkostwa, edukacja, perspektywy rozwojowe,
siła regionów, konkurencyjność, polityka rozwojowa.
Piotr Pysz
149) Ordoliberalna myśl ekonomiczna a problemy
współczesności
prof. dr.
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Fachhochschule
für Wirtschaft und Technik Vechta/Diepholz/Oldenburg
Streszczenie:
Wśród liberalnych ekonomistów dostrzega się w ostatnich latach to, że gospodarka rynkowa wywołuje
tendencję do kształtowania się w społeczeństwie gospodarującym różnic dochodowych i majątkowych
trudnych albo też wręcz niemożliwych do zaakceptowania z punktu widzenia równości i sprawiedliwości
społecznej. Paul A. Samuelson stwierdził w związku z tym: Rynek nie ma ani serca ani też mózgu. On
czyni po prosto to, co czyni. Z pierwszą częścią wypowiedzi amerykańskiego noblisty i „grand seigneur”
nauki ekonomii trudno byłoby jednak się zgodzić. W zaprezentowanym referacie zmierzam do
przedstawienia możliwości syntezy racjonalności funkcjonowania rynku, czyli jego „mózgu”, z
ukierunkowaniem rynkowego procesu gospodarowania na okazanie „serca”, tzn. realizację nadrzędnych
wartości równości i sprawiedliwości społecznej. Szansę na urzeczywistnienie tego rodzaju syntezy
oferuje ordoliberalna myśl ekonomiczna w ramach koncepcji społecznej gospodarki rynkowej.
Summary
During the last years the liberal economists have realize more and more that the market economy
causes income and ability differences which are not acceptable from the aspect of social equality and
justice. Paul A. Samuelson associates in coherence with it: "The market doesn't have a heart, the market
doesn't have a brain. It does what it can". But with the first sentence of the American Nobel laureate and
"grand seigneur" of the contemporary economic science I cannot agree. In this report I want to indicate
the chance of the synthesis of economical rationality which means the "brain" of the market with the
adjustmenton the market development of his "heart", the realization of social equality and justice. A
chance of the implementation of this synthesis features the ordoliberal economic thinking in line with the
concept of the social market economy.
Magdalena RaftowiczFilipkiewicz
150) Rola państwa we wspieraniu brandingu narodowego
mgr
Uniwersytet Wrocławski
Instytut Nauk Ekonomicznych
doktorantka w Instytucie Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu
Wrocławskiego
Streszczenie:
Branding narodowego czyli kreowanie marek narodowych i zarządzanie nimi, zyskał w ostatnich
latach szczególne znaczenie w sferze ekonomicznej, społecznej, politycznej czy kulturowej kraju.
Traktuje on państwo jak wielkie przedsiębiorstwo lub korporację, które konkuruje z innymi krajami przede
wszystkim o przyciąganie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, rozwój turystyki czy wzrost eksportu,
czyli tych czynników gospodarczych, które przyczyniają się do budowania bogactwa narodów. Jednakże
aby osiągnąć sukces w tym wymiarze, niezbędne jest aktywne wsparcie ze strony agencji rządowych i
prywatnych, grup interesów oraz samych obywateli. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie kluczowej
roli jaką odgrywa państwo we wspieraniu brandingu narodowego.
Ewa Ratajczak
151) Od sektorowego do horyzontalnego podejścia w polityce
przemysłowej państwa – na przykładzie sektora drzewnego
doc. dr hab.
Instytut Technologii Drewna, Poznań
zawodowo związana z Instytutem Technologii Drewna w Poznaniu,
naukowo – z Akademią Ekonomiczną w Poznaniu. Dydaktykę realizuje w
Wyższej Szkole Zarządzania i Bankowości w Krakowie (stanowisko
profesora). Kieruje działalnością badawczą Instytutu (zastępca dyrektora
ds. naukowych) oraz badaniami w Zakładzie Ekonomiki Drzewnictwa.
Zainteresowania badawcze skupia na problemach analizy rynku i
ekonomiki drzewnictwa, w tym na prognozowaniu i wyznaczaniu strategii
rozwoju branż przemysłowych, przekształceniach strukturalnych i
138
porównaniach międzynarodowych rynków branżowych, a w szczególności
rynku drzewnego. Realizatorka kilku projektów badawczych
finansowanych przez KBN. Autorka około 200 publikacji, 120 prac
naukowo-badawczych, 130 ekspertyz oraz 40 referatów na konferencje
krajowe i zagraniczne. Wiceprzewodnicząca zarządu międzynarodowej
sieci naukowej InnovaWood, ekspert ds. oceny projektów badawczych w
7. Programie Ramowym EU z dziedziny drzewnictwa, członek zespołu
zewnętrznego w „Foresight Polska 2020”, reprezentant Polski w
Komitecie Drzewnym Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ/FAO w
Genewie ds. Public Relations oraz członek grupy roboczej tego Komitetu
przygotowującej kolejne edycje europejskich prognoz rozwoju rynku
drzewnego.
Streszczenie:
Zmiana systemu gospodarki, wejście Polski w struktury Unii Europejskiej, procesy globalizacyjne
zachodzące w światowej gospodarce oraz przyjęcie w działaniach paradygmatu trwałego i
zrównoważonego rozwoju, spowodowały konieczność zmiany w priorytetach, zasadach i instrumentach
polityki przemysłowej państwa.
Celem referatu jest przedstawienie zmian w kreowaniu polityki przemysłowej państwa
determinowanych nowymi tendencjami występującymi w polskiej gospodarce i jej otoczeniu oraz
pojawiającymi się nowymi wyzwaniami, wraz z egzemplifikacją tej problematyki na przykładzie przemysłu
drzewnego.
Aktualnie szczególnym wyzwaniem dla kreatorów polityki przemysłowej w Polsce jest efektywne i
skuteczne wspieranie długofalowego rozwoju polskiego przemysłu w celu wzrostu jego międzynarodowej
konkurencyjności. Istotą nowego podejścia (usankcjonowanego oficjalnie w lipcu 2007) jest zintegrowanie
polityk dotyczących różnych sfer działalności gospodarczej i stałe doskonalenie warunków ramowych
prowadzenia działalności przemysłowej, wspólnych dla wszystkich sektorów (z wyjątkiem sektorów o
szczególnym znaczeniu dla kraju, takich jak sektory energetyczny i obronności). W podejściu
horyzontalnym polityka oddziałująca na polski przemysł powinna prowadzić do podniesienia
innowacyjności i postępu technicznego w przedsiębiorstwach, poprawy jakości kapitału ludzkiego i
dostosowania jego struktury do potrzeb rynkowych oraz usuwania barier prawnych i administracyjnych
hamujących wzrost gospodarczy. Na najwyższym szczeblu kreowania polityki przemysłowej podstawą
decyzyjną w nowym podejściu mają być – w miejsce dotychczasowych strategii rozwoju - analizy
konkurencyjności oraz analizy trendów technologicznych (foresight technologiczny). Strategie sektorowe
określające cele rozwojowe i sposoby ich osiągnięcia powinny natomiast stać się domeną samych
przedsiębiorców.
Horyzontalne podejście do polityki przemysłowej w pierwszej kolejności będzie dotyczyć sektorów z
dominującym bądź całkowitym udziałem własności prywatnej. Należy do nich między innymi sektor
drzewny (łącznie z meblarstwem i przemysłem celulozowo-papierniczym). Jest to sektor szczególny, ze
względu na wykorzystywanie surowca naturalnego, wysoki stopień antycypowania zasady
zrównoważonego rozwoju oraz istotne zróżnicowanie wewnątrzsektorowe (branże o charakterze
„surowcowym” oraz konsumpcyjnym). Jednak od wielu lat stanowi on ważny motor rozwoju polskiej
gospodarki (zwłaszcza eksport mebli).
Summary
Change in circumstances of the Polish industry operation resulting from changes in the political
system, Poland's accession to the European Union, globalization processes of world economy, and
adoption of the paradigm of sustainable development, has brought about a necessity of change in
priorities, principles and instruments of the country's industrial policy.
The aim of this paper is to present changes in creation of the country's industrial policy which have
been determined by new trends in the Polish economy and its environment and by new challenges. This
issue will be shown on the example of the wood industry.
Effective support for long-run growth of the Polish industry with the aim of increasing its international
competitiveness is presently a special challenge for the industry policy-makers in Poland. The core of the
new approach (officially legitimated in July 2007) is integration of policies concerning various spheres of
business and constant improvement of framework conditions for industrial activities (these conditions are
common for all sectors except sectors of special importance for the country such as energy and defence
sectors). In the horizontal approach policy affecting Polish industry should lead to an increase in
innovation and technical progress in companies, improvement of human capital quality and adjustment of
this capital's structure to market needs, and removal of legal and administrative barriers impeding
economic growth. Competitiveness analyses and analyses of technological trends (technological
foresight) are to be the basis for decisions taken according to the new approach at the highest level of
industrial policy creation. These analyses replace previous development strategies. Whereas sectoral
strategies determining development goals and ways of their attainment should become the province of
entrepreneurs themselves.
139
In the first place horizontal approach to industrial policy will concern sectors where private property is
a dominant or only form of property. The wood sector belongs to such sectors (including furniture and
pulp and paper industries). It is a special sector due to use of natural raw material, a high degree of
anticipation of the sustain development rule, and a significant differentiation within the sector (raw
material and consumption oriented industries). However, for many years the sector (especially furniture
exports) has been an important driver of Polish economy development.
Słowa kluczowe:
polityka przemysłowa, sektorowa i horyzontalna polityka przemysłowa, sektor drzewny
Marek Ratajczak
152) Wyższe szkolnictwo ekonomiczne w Polsce w dobie
przemian
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
profesor nauk ekonomicznych, prorektor ds. rozwoju uczelni i
doskonalenia kadr oraz kierownik Katedry Historii Myśli Ekonomicznej
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Wiceprezes Zarządu
Wojewódzkiego PTE - Oddział w Poznaniu, członek Rady Naukowej PTE,
Rady Naukowej NBP, Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN, Komisji
Akredytacyjnej - Zespołu Bolońskiego KRASP, Zarządu Stowarzyszenia
Edukacji Menedżerskiej FORUM i działającej w ramach tego
stowarzyszenia Komisji Akredytacyjnej. Zainteresowania badawcze
dotyczą makroekonomii, a w tym instytucjonalnych aspektów
transformacji, historii myśli ekonomicznej oraz roli infrastruktury, w
szczególności gospodarczej, w procesach wzrostu i rozwoju. W dorobku
prof. M. Ratajczaka są także opracowania dotyczące edukacji na
poziomie wyższym, zwłaszcza z zakresu nauk ekonomicznych.
Streszczenie:
W Polsce, w wyniku transformacji ustrojowej, dokonała się między innymi swoista rewolucja w
zakresie szkolnictwa wyższego, której najdobitniejszym wyrazem ilościowym stał się radykalny wzrost
liczby studiujących i szkół wyższych. Wyższe szkolnictwo ekonomiczne w Polsce stało się jednym z
głównych, jeśli nie wręcz największym, beneficjentem zmian, jakie dokonały się wraz z transformacją
ustrojową. Wyrazem tego jest przede wszystkim radykalna zmiana miejsca edukacji ekonomicznej na
mapie szkolnictwa wyższego. W chwili obecnej, czyli pod koniec 2007 roku można uznać, że wyższe
szkolnictwo ekonomiczne po okresie burzliwego rozwoju weszło w fazę dojrzałości. Biorąc pod uwagę
zmiany zachodzące w otoczeniu oferentów kształcenia ekonomicznego, a w tym także rosnącą
konkurencję uczelni zagranicznych zwłaszcza w zakresie oferty dla najaktywniejszych absolwentów szkół
średnich, sprawą szczególnej wagi staje się kwestia programów studiów, a szerzej całość oferty dla
kandydatów i przyszłych studentów. Bardzo istotna jest przy tym odpowiedź na pytania: co należy
rozumieć przez zawodowy wymiar studiów i czy zawodowość należy traktować jako zaprzeczenie
akademickości i teoretyczności? W przekonaniu autora opracowania sprawą kluczową z punktu widzenia
zmian w wyższym szkolnictwie ekonomicznym powinna być kwestia długookresowej zatrudnialności
absolwentów, a nie krótkookresowych i z natury rzeczy zmiennych potrzeb rynku pracy.
Summary
One of the results of the Polish political transformation has been a kind of revolution in higher
education. This revolution has been quantitatively reflected by a dramatic increase in the number of
students and higher education institutions. Higher economic education in Poland has become one of the
major beneficiaries of the changes triggered off by the political transformation and has changed its
position within the system of higher education. At the end of 2007 Polish higher education has reached a
maturity phase, after a period of stormy development. Taking into consideration all the changes in the
environment of economic education providers and the growing competition of foreign universities, which
target their offer at the most active secondary school leavers, the question of syllabuses and of the whole
offer to candidates and students has become really important. Nowadays it is crucial to answer the
questions what vocational studies mean and whether they should be treated as contradiction with the
academic and theoretical character of university studies. In the author’s opinion, from the point of view of
the changes in the Polish economic education, long-term employment of graduates and not short-term
employment or viable demand of the labour market should be at present the most important issue.
Słowa kluczowe:
szkolnictwo wyższe, studia ekonomiczne, programy studiów, rynek pracy
140
Elżbieta Rogalska
153) Gospodarka oparta na wiedzy w Unii Europejskiej w
latach 2003-2006
Katedra Ekonomii
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie w 2004 r.
na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania ukończyła pięcioletnie
jednolite studia magisterskie na kierunku ekonomia oraz 2006 roku
ukończyła na Wydziale Humanistycznym pięcioletnie jednolite studia
magisterskie na kierunku politologia. Aktualnie jest studentką III roku
studiów doktoranckich na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Angażując się w pracę organizacji naukowych jest obecnie
Przewodniczącą Sekcji Ekonomicznej Interdyscyplinarnego Koła
Naukowego Doktoratnów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Jej zainteresowania naukowe obracają się wokół socjologii ekonomicznej,
socjologii polityki, teorii wyboru społecznego, nowej ekonomii
instytucjonalnej, szarej strefy gospodarki, teorii genezy kapitalizmu oraz
cykliczności rozwoju społeczeństwa i gospodarki.
Autorka brała udział w dwóch projektach badawczych zrealizowanych
przez Zespół Realizacji Badań Społecznych „Pryzmat” w Instytucie
Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, ponadto jest autorką 12
opracowań naukowych opublikowanych w książkach i recenzowanych
czasopismach naukowych.
Streszczenie:
W marcu 2000 roku w czasie spotkania w Lizbonie Rada Europejska ogłosiła plan, który w ciągu
dziesięciu lat miał doprowadzić do zbudowania w Europie najbardziej konkurencyjnej gospodarki świata.
W planie tym określanym jako Strategia Lizbońska przyjęto, iż celem Europy jest osiągnięcie przez Unię
Europejska pozycji najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki świata; opartej na wiedzy,
zdolnej do trwałego wzrostu, o większej liczbie i lepszej jakości miejsc pracy, o większej spójności
społecznej.
Przedmiotem badania jest gospodarka oparta na wiedzy w krajach Unii Europejskiej. Gospodarka
oparta na wiedzy stanowi zjawisko heterogeniczne, którego nie sposób oceniać w oparciu o jedną miarę.
Z tego powodu w badaniu zastosowano narzędzia analizy wielowymiarowej. Artykuł prezentuje efekty
badania empirycznego przeprowadzonego dla lat 2003 - 2006. Wyniki badania uzyskano w rezultacie
zastosowania metody unitaryzacji zerowej.
Celem badania była ocena postępów osiąganych przez poszczególne kraje europejskie na drodze do
zbudowania gospodarki opartej na wiedzy. Aby zrealizować taki cel badawczy stworzono ranking państw
w ujęciu dynamicznym pokazujący, które z krajów UE radzą sobie najlepiej i najgorzej w budowaniu
gospodarki opartej na wiedzy. Badanie to może być pomocne w ocenie efektywności strategii i wariantów
polityki makroekonomicznej stosowanej przez poszczególne kraje jako narzędzia wsparcia budowy
gospodarki opartej na wiedzy. Taka ocena jest szczególnie istotna dla Polski - kraju stojącego wobec
konieczności prowadzenia długookresowej polityki gospodarczej sprzyjającej nadrabianiu zaległości
rozwojowych.
Summary
In March 2000 at a Lisbon meeting European Council announced a ten years strategy that was
supposed to lead Europe to becoming the most competitive economy in the world. In the plan that tends
to be called Lisbon Strategy it was agreed that the European Union should obtain a position of the most
dynamic economy in the world that is based on knowledge and that is able to create long term stable
growth with bigger number of high quality jobs and higher social cohesion.
The subject of the investigation was a knowledge based economy in the European Union. The
knowledge based economy exemplifies a heterogeneous phenomenon. As a result it cannot be evaluated
on a basis of a single measure. Therefore some tools of multidimensional analysis were utilized in this
study. The article presents the results for the years 2003 – 2006.
The aim of the investigation is to assess the progress in development of the knowledge based
economy among the analyzed countries. In order to fulfill this aim a ranking of countries in a dynamic
approach was created. The countries were ranked from these that were making the best progress in
building knowledge based economy until those that have the worst results in that field. This empirical
investigation can be helpful in case of assessing effectiveness of strategies and different variants of
macroeconomic policies which were implemented by different counties as tools that are supposed to help
in building the knowledge based economy. This evaluation is especially important for Poland which is a
141
country that has to implement long term policies supporting a process of diminishing development gap.
Antoni Rogucki
154) Zarządzanie przepływem pieniądza adresowanego
prof. dr hab.
Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania
Licencjat WSHM w Gdyni-Sopocie. Mgr. WSE w Sopocie-Wydział
Ekonomiki Przemysłu. Dr nauk ekonomicznych- WAP w Warszawie,
Habilitant UW w Warszawie. Emerytowany kierownik Katedry Metod
Rachunku Ekonomicznego na Wydziale Ekonomiczno-Wojskowym WAP.
Specjalizacja- aplikacja dyscyplin: rachunkowość, statystyka,
ekonometria, badania operacyjne, teoria organizacji zarządzania w
analizie i komparatystyce systemów gospodarczych i potencjałów
ekonomicznych, autor licznych publikacji i prac z zakresu analizy
czynników produkcji i procesów rozwoju społeczno-gospodarczego.
Obecnie pracownik naukowo-dydaktyczny na Wydziale Informatycznych
technik Zarządzania w WSISiZ (Warsaw Information Technology - WIT,
[email protected]). Prowadzi m. in. badania nad funkcjami pieniądza w
procesach współczesnej integracji i globalizacji parasuwerennych
podmiotów gospodarczych i politycznych
Streszczenie:
Kategoria „pieniądz” w wielowymiarowej sieci ekonomii politycznej obejmuje wielo-postaciowe i
funkcyjne instrumenty pośredniczące w stosunkach międzyludzkich przy wzajemnej wymianie dóbr i
usług. Emisja pieniądza jako rzeczywistego lub symbolicznego towaru opiera się na ekonomicznych
prawach nauki oraz prawach finansowych suwerennych państw, dążących do spełnienia warunków
cybernetyczno-matematycznej definicji systemu dynamicznego w danej czasoprzestrzeni gospodarczej.
Rozpoczęty w XVI w. n.e. intensywny proces penetracji gospodarczej i globalizacji politycznej toczył
się w rytmie wyznaczonym przez przedmiotowe parametry logistyczne i finansowe a z drugiej strony
przez podmiotową „niekompatybilność” teorii i doktryn ekonomicznych formułowanych ad hoc lokalnie
bez względu na fakty homeostazy etnicznej i kulturowej.
Przełomowa aktywizacja w XX wieku czynników postępu technicznego i cywilizacyjnego wywołała
konieczność sformułowania globalnej, holistycznej teorii ekonomicznej neutralizującej patologię
„klasycznych” założeń i dedukcyjnie przyjętych teorii retrospektywnych. W systemowej matrycy
(macierzy) globalnej ekonomii prospektywnej szczególna rola przypadnie teorii globalnego pieniądza
adresowanego i odpowiedniej rachunkowości informatycznej, oraz teorii organizacji i zarządzania
neutralizującej patologię decyzji ekstremalnego monopolu rynkowego i podtrzymujących go doktryn
socjologicznych z minionych formacji społecznych.
Wysoką funkcjonalność emisji adresowanego pieniądza dla celów decyzyjno-operacyjnych można
osiągnąć w jego trzech „strumieniach” monitorowanego cashflow ex ante – present – ex post w trzech
systemach rynkowych (bankowo-giełdowym, budżetowo-politycznym i samorządnym), rozliczających się
wzajemnie z pieniądza adresowanego: a) inwestycyjno-produkcyjnego, b) budżetowego, c)
konsumpcyjnego.
Cybernetyczne i matematyczne argumenty na rozwinięcie globalnej teorii ekonomii i politycznych
doktryn pieniądza adresowanego tkwią w wynikach analizy sprzężeń zwrotnych ścieżki krytycznej
systemów ekonomicznych sprawdzających się w „laboratorium Europy XX wieku”.
Ewolucja tej ścieżki krytycznej prowadziła przez kilka tysiącleci od założeń jakościowo-ilościowych
niedoboru (quality–quantity) poprzez równowagę dynamiczną (qual–qual, quant–quant) do
stacjonarnego rozwoju w dostatku (teoria quant–qual). Dewizą dla tego argumentu jest parafraza
łacińskiego „katalizatora”: VIVERE non es necesse, CREDERE necesse est. Opatrzność bowiem
obdarzyła zieloną ZIEMIĘ niewątpliwym nadmiarem. W III millenium nadszedł czas na modelowanie
EKONOMII NADMIARU.
Summary
The category of “money” in a multidimensional web of political economy comprises multifunctional
instruments intermediating human relations by mutual exchange of goods and utilities. The issue of
money as real or symbolic commercial article bases itself on the wording of economic and financial laws
of science and states aiming to ensure the conditions of dynamic system ascertained for a long-term
economic situation.
An intensive process of economic penetration and political globalization started in XVI cent. of n. e. in
the rhythm limited by objective logistic and financial parameters and by subjective “incompatibility” of
economic theories locally formulated ad hoc disregarding the facts of ethnical and cultural homeostasis.
Decisive in XX cent. activity of technical factors and civilization progress have evoked the necessity of
formulation of a new global, holistic economic theory which could neutralize the pathologic influence of
“classic” presumptions and deductively continued retrospective theories. In a systemic matrix of
142
prospective global economy a singular role should be played by the theory of globally addressed
money and based on it – organization and management theory controlled by global informatical
accountancy neutralizing the pathogenic decisions of extreme monopole on the world’s market and
supporting them doctrines from ancient social formations.
High functionality of addressed money issue for decisional and operational purposes might be
obtained in its three “streams” monitoring the cash flows ex ante – present – ex post in the three market
systems (banking – stock exchange, state’s budgeting, self–governance), mutually discounting the
addressed money assigned for: a) investment and production, b) budgeting, c) private consumption.
As the cybernetic, mathematic and topologic argument for the theory of addressed money might serve
the results of research on feed-back critical path of economic systems, particularly in an “European
laboratory” of XX cent. The economic evolution of the path has conduced for some millennia from
qualitative–quantitative (from quality to the quantity) presumption of shortage through dynamic equilibrium
(qual–qual, quant–quant) to the sustainable development in abundance (quant–qual) theory. A sound
device for the argument might be a paraphrased Roman “cathalizator’s” motto: Vivere non est necesse,
CREDERE necesse est, because Providence has provided the green GLOBE with excess
overabundance. In the III Millennium there is time for the model of SURPLUS’ ECONOMY.
Aleksandra Rogut
155) Czynniki determinujące presję płacową w gospodarce
polskiej - ujęcie regionalne
Katedra Makroekonomii
Uniwersytet Łódzki
Streszczenie:
Jednym z najważniejszych problemów ostatnich lat obserwowanych na polskim rynku pracy była
stopa bezrobocia utrzymująca się na najwyższym w Unii Europejskiej poziomie. Począwszy od momentu
przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 pojawił się jednakże nowy problem. Silne procesy
migracyjne przełożyły się na niedobór podaży pracy w niektórych branżach i zawodach. Procesy te oraz
wyraźne ożywienie mające miejsce w polskiej gospodarce wywołały presję na wzrost płac.
Zwiększonemu naciskowi na wzrost płac sprzyja również, obserwowane od końca lat
dziewięćdziesiątych, relatywnie szybkie (na tle krajów Unii Europejskiej) tempo wzrostu wydajności pracy.
Celem prowadzonych analiz jest odpowiedź na pytanie, jaka jest rola sytuacji na lokalnym rynku pracy
w kształtowaniu się płac i czy w gospodarce polskiej płace dostosowują się do zmian sytuacji na
regionalnym rynku pracy. Teoretyczne podstawy prowadzonych analiz oparte są na koncepcji krzywej
płac zaproponowanej przez Blanchflowera i Oswalda (na gruncie której istnieje ujemna i nieliniowa
zależność miedzy poziomem płac a sytuacją na lokalnym rynku pracy) oraz na koncepcji regionalnych
krzywych Beveridge’a.
Prezentowane analizy miały na celu określenie, w jaki sposób zmiany zachodzące na
poszczególnych, regionalnych rynkach pracy w gospodarce polskiej przekładały się na zmiany płac.
Oprócz czynników takich jak: stopa bezrobocia, struktura pracujących oraz wydajność pracy, szczególny
nacisk położony został na określenie wpływu czynników określających poziom niedopasowań
strukturalnych na regionalnych rynkach pracy. Analizy prowadzone były w przekroju województw, badany
okres to lata 1999-2006.
Przeprowadzone analizy empiryczne potwierdzają występowanie ujemnej zależności pomiędzy
poziomem płac a stopą bezrobocia, aczkolwiek zależność ta jest bardzo słaba. Większe znaczenie dla
wyjaśnienia różnic w poziomie płac między województwami ma charakter danego rynku pracy. W
szczególności takie czynniki jak stopień płynności zasobu bezrobocia, stopień napięcia rynku pracy oraz
stopień istniejących niedopasowań strukturalnych. Pracodawcy w Polsce płacą przeciętnie mniej w
regionach, w których bezrobocie ma bardziej dynamiczny charakter, gdzie relatywnie niewiele jest
wolnych miejsc pracy i gdzie wysokie są niedopasowania pomiędzy struktura podaży pracy a strukturą
popytu na pracę.
Słowa kluczowe:
krzywa płac, elastyczność płac, niedopasowania strukturalne, regionalne zróżnicowanie bezrobocia,
regionalne rynki pracy w Polsce.
143
Dariusz Rosati
156) Wiedza i praca. Dlaczego Unia Europejska traci dystans
do Stanów Zjednoczonych?
prof. dr hab.
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich
Zakład Unii Europejskiej
Specjalista w dziedzinie polityki makroekonomicznej, integracji
europejskiej, finansów i handlu międzynarodowego. W latach 1986-1987
był rofesorem wizytującym na Uniwersytecie w Princeton (USA).
Założyciel (1985) i pierwszy dyrektor Instytutu Gospodarki Światowej w
SGPiS. W latach 1988-1991 był dyrektorem Instytutu Koniunktur i Cen
Handlu Zagranicznego. W latach 1991-1995 pracował w Europejskiej
Komisji Gospodarczej ONZ w Genewie (Szwajcaria) jako szef sekcji
krajów Europy Środkowo -Wschodniej. W latach 1995-1997 pełnił funkcję
ministra spraw zagranicznych RP, a w latach 1998-2004 członka Rady
Polityki Pieniężnej, od 2004 Poseł do Parlamentu Europejskiego. Członek
Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (od 1969), Komitetu Nauk
Ekonomicznych PAN (od 1999), European Economic Association i
European Association of Comparative Economc Studies. W latach 20012004 r. członek grupy doradców ekonomicznych Przewodniczącego
Komisji Europejskiej Romano Prodiego. Autor ponad 250 prac
naukowych, w tym pięciu książek, oraz wielu innych publikacji, wydanych
w języku polskim, angielskim, rosyjskim i innych.
Streszczenie:
W pierwszym trzydziestoleciu po II wojnie światowej Europa Zachodnia szybko doganiała USA pod
względem poziomu PKB na mieszkańca. Jednak w następnych latach proces doganiania uległ
zahamowaniu, i kraje Europy Zachodniej dzieli obecnie od USA taki sam dystans jak w latach 1970.
Poszukując wyjaśnienia przyczyn utrzymującej się luki w poziomie zamożności pomiędzy USA i Europą,
wskaźnik (względny) PKB na mieszkańca przedstawiono w postaci iloczynu czterech "czynników
zamożności": udziału osób w wieku produkcyjnym w całości populacji, udziału osób pracujących w całości
populacji osób w wieku produkcyjnym, intensywności pracy, mierzonej ilością godzin pracy na jednego
zatrudnionego oraz wydajności pracy na godzinę pracy. Porównanie wielkości tych czynników dla USA i
krajów Unii Europejskiej pokazuje, że kraje europejskie wypadają gorzej od Stanów Zjednoczonych w
zakresie każdego z nich. Różnica w poziomie (względnym) PKB/mieszkańca jest w połowie skutkiem
niższej wydajności pracy w Europie, w jednej trzeciej skutkiem niższego poziomu aktywności zawodowej,
a w pozostałej części skutkiem niższej intensywności pracy.
Te spostrzeżenia pozwalają zidentyfikować główne słabości europejskiego modelu rozwoju
gospodarczego. Po pierwsze, gospodarki europejskie są mniej innowacyjne, co jest wynikiem niższych
nakładów na tworzenie i rozwój wiedzy (edukacja, kształcenie, badania naukowe i wdrożenia). Niższe
tempo wzrostu wydajności pracy jest też skutkiem licznych ograniczeń i barier w funkcjonowaniu rynków,
zwłaszcza rynku usług. Po drugie, regulacje związane z funkcjonowaniem rynku pracy oraz systemów
zabezpieczeń społecznych skłaniają do wychodzenia z rynku pracy oraz ograniczania czasu pracy, co nie
pozwala na uzyskiwanie wyższych przyrostów wydajności pracy. Wskazuje to na potrzebę podjęcia
zasadniczych reform w dominującym w Unii Europejskiej modelu społeczno-ekonomicznym. Utrzymanie i
dalsza realizacja głównych wartości i celów tego modelu, takich jak solidarność, sprawiedliwość i
poczucie bezpieczeństwa, wymaga zmian w polityce w kierunku uelastycznienia rynków, podnoszenia
poziomu aktywności zawodowej poprzez zwiększanie mobilności, adaptacyjności i poziomu kwalifikacji
siły roboczej, oraz wspierania edukację, badań naukowych i zmian organizacyjnych, które zwiększą
zdolność gospodarek europejskich do wdrażania innowacji.
Summary
During first thirty years after the 2nd World War Western Europe was developing rapidly, reducing the
distance to the US in terms of per capita GDP. But since mid1970. the catching up process has come to a
halt. An attempt has been made to explain this persistent development gap through decomposition of per
capita GDP indicators, which have been expressed as a product of four elements (or wealth factors): the
share of population in 15-64 years category in total population, the share of working population in the
population in 15-64 years category, the work intensity measured by the number of hours worked per year
and per employee, and labour productivity per hour of work. Taking statistical data and comparing them
for the EU-15 and the US shows that the European Union lags behind the US in terms of all four
elements. The half of the overall gap in per capita GDP is explained by lower productivity levels in
Europe, one third of the gap is explained by lower levels of economic activity of European populations,
and the rest is explained by lower working time figures (lower intensity).
144
These observations allow to identify main weaknesses of the European economic and social
model. First, low productivity levels confirm that EU economies are less technologically advanced and
innovative which in turn is caused by lower investment in knowledge, including research and
development, education and training. Low productivity results also from numerous market barriers and
restrictions which hamper competition and reduce overall flexibility of European economies. Second,
labour market regulations create incentives to leave the labour market early, to work less and to reduce
the scope of economic activity of European citizens. These conclusions point to the need to undertake
fundamental structural reforms in the European economic and social model. If the main values and
objectives of this model, such as solidarity, fairness and social security are to be maintained, economic
policy measures should aim at removing obstacles in product and factors markets within the EU,
increasing and expanding economic activity of people through education, life-long learning, increased
mobility and adaptability of manpower, and creating favourable environment for technological and
organizational innovations.
Słowa kluczowe:
wzrost gospodarczy, PKB, konwergencja, innowacje, wydajność pracy, aktywność zawodowa,
intensywność pracy
Janusz Rosiek
157) Przyczyny i skutki zakłóceń mechanizmu transmisyjnego
polityki pieniężnej NBP w latach 1990-2007
Dr
Akademia Ekonomiczna w Krakowie
Katedra Teorii Ekonomii
Streszczenie:
Polityka pieniężna stanowi jeden z podstawowych instrumentów oddziaływania państwa na
gospodarkę. Jej podstawowe zadania to – z jednej strony – utrzymywanie kontroli nad stopą inflacji
poprzez realizację strategii tzw. bezpośredniego celu inflacyjnego, natomiast z drugiej strony –
kształtowanie sytuacji (równowagi) makroekonomicznej na rynkach: pieniężnym, dóbr i usług oraz
finansowym.
Należy jednakże zdawać sobie sprawę, że przystępując do obszaru EURO Polska utraci niezależność
(autonomię) w zakresie prowadzenia polityki pieniężnej, która znajdzie się wyłącznie w gestii
Europejskiego Banku Centralnego (EBC).
Wiążą się z tym poważne zagrożenia dla stabilności systemu ekonomiczno-finansowego w Polsce,
wynikające przede wszystkim z możliwości oddziaływania na gospodarkę szoków o charakterze
asymetrycznym.
Głównym celem pracy jest przedstawienie istoty ww. zagrożeń oraz możliwych do wykorzystania
sposobów ich minimalizacji.
Przeprowadzona analiza ma charakter teoretyczno-empiryczny i wykorzystuje proste metody
wnioskowania statystycznego.
Sylwia Roszkowska
158) Kapitał ludzki a efektywność gospodarowania w Polsce w
ujęciu regionalnym
mgr
Uniwersytet Łódzki
Katedra Makroekonomii
Streszczenie:
Celem opracowania jest próba przedstawienia kształtowania się kapitału ludzkiego w poszczególnych
województwach w Polsce w latach 1998-2004 oraz wpływ owego kapitału na efektywność
gospodarowania. oraz (pośrednio) na wzrost gospodarczy.
W opracowaniu analizowane są wskaźniki makroekonomiczne odzwierciedlające regionalne
zróżnicowanie kapitału ludzkiego w Polsce. Ponieważ kapitał ludzki jest pojęciem złożonym, to autorka
wybrała kilka zmiennych odzwierciedlających poziom owego kapitału.
Z kolei efektywność gospodarowania mierzona łączną produktywnością czynników produkcji została
oszacowana na podstawie neoklasycznej funkcji produkcji typu Cobba-Douglasa.
Wykorzystane narzędzia statystyczno-ekonometryczne pozwoliły na określenie siły i charakteru
zależności między miernikami odzwierciedlającymi poziom kapitału ludzkiego a efektywnością
gospodarowania w ujęciu regionalnym.
Podstawowy wniosek, który płynie z prowadzonych analiz to relatywnie duże regionalne
zróżnicowanie poziomu kapitału ludzkiego w Polsce w latach 1998-2004 oraz statystycznie istotny wpływ
ww. zmiennej makroekonomicznej na efektywność gospodarowania w badanym okresie. Ponadto, można
145
dostrzec różną siłę wpływu zmiennych odzwierciedlających poziom kapitału ludzkiego na efektywność
gospodarowania i wzrost gospodarczy.
Leonard Rozenberg,
Patrycja TrojczakGolonka
159) Możliwości wykorzystania automatycznej oceny kondycji
przedsiębiorstwa we współczesnej gospodarce
prof. dr hab. inż.
Politechnika Szczecińska
Wydział Informatyki
Katedra Organizacji i Zarządzania
mgr inż.
Politechnika Szczecińska
Wydział Informatyki
Katedra Organizacji i Zarządzania
Streszczenie:
1. Wprowadzenie – krótko o tym co to jest system automatycznej oceny kondycji i dotychczasowe
kierunki badań (skala 2, 3, 5 i i 6-cio stopniowa).
2. Znaczenie oceny kondycji przedsiębiorstwa w kontekście źródła informacji dla podmiotów
zewnętrznych, zmian w europejskim systemie bankowym oraz możliwości poznawczych dla kadry
zarządzającej
3. Korzyści wynikające z pogłębionej analizy populacji tak ocenianych przedsiębiorstw i ich efekty w
postaci nowych tendencji w projektowaniu współczesnych systemów zarządzania.
Danuta Rucińska
160) Innowacyjność w transpocie a wzrost wartości
przedsiębiorstw na rynku TSL
prof. zw. dr hab.
Uniwersytet Gdański
Wydział Ekonomiczny
Katedra Rynku Transportowego
W latach 1995-2000 wiceprezes, a od 2000 r. prezes Oddziału Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego w Gdańsku
Streszczenie:
W opracowaniu podjęto problematykę wpływu innowacyjności na wzrost wartości przedsiębiorstw
funkcjonujących na rynku usług transportowo-spedycyjno-logistycznych. Nowoczesny transport jest
czynnikiem rozwoju i wzrostu gospodarczego. Jest ważnych czynnikiem przestrzennej integracji struktur
zagospodarowania przestrzeni i problemem polityki gospodarczej w tym polityki transportowej państwa.
Innowacje w transporcie są podstawą dynamizowania wzrostu i rozwoju rynków w XXI wieku. Stąd w
czwartej części opracowania skoncentrowano się na marketingowych czynnikach pomnażania wartości
podmiotów rynku TSL.
Summary:
The purpose of this paper is the problem of the innovativeness as the element of the moderm
transport policy. The grovth of the value of the TSL companies is the significant element of the modern
transport market of the XXI century. The whole problem is divided into four main parts and conclusions.
Słowa kluczowe:
Innowacyjność, wzrost wartości przedsiębiorstw, przedsiębiorstwa TSL
146
Stanisław Rudolf
161) Przedsiębiorczość pracownicza – niewykorzystane
źródło wzrostu gospodarczego
prof. zw. dr hab.
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Kierownik Katedry Ekonomii Instytucjonalnej, Instytutu Ekonomii UŁ.
Kierownik Ośrodka Naukowo-Badawczego Partycypacyjnych Form
Zarządzania UŁ. Prezydent Elekt, a następnie Prezydent Congress of
Political Economists, International, Wiceprezes Zarządu Krajowego
PTE oraz Prezes PTE Oddział w Łodzi. Autor około 150 publikacji
naukowych. Odznaczony m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej
oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Dyscyplina naukowa: ekonomia
Specjalność naukowa:
partycypacja pracownicza,
demokracja przemysłowa,
przedsiębiorczość pracownicza,
nadzór korporacyjny
Streszczenie:
W teorii i praktyce zarządzania coraz częściej akcentowana jest przedsiębiorczość i innowacyjność
pracownicza, jako źródło uzyskiwania przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. W Polsce istniejące
w tym zakresie możliwości są wykorzystywane w minimalnym stopniu, głównie ze względu na
ograniczony zakres partycypacji pracowniczej. Partycypacja prowadzi bowiem do zmiany sposobu
myślenia pracowników o problemach przedsiębiorstwa, oraz do identyfikowania się z jego interesami.
Przynosi w rezultacie ujawnianie się przedsiębiorczości i innowacyjności pracowniczej. W
opracowaniu dokonano analizy partycypacji pracowniczej, wskazując zarówno na jej zalety, których
jest znacznie więcej, jak i na jej wady. Przedstawiono również propozycje upowszechnienia
przedsiębiorczości pracowniczej w warunkach polskich.
Summary
Both in theory in practice of management, more and more often is entrepreneurship and
innovation accentuated as a source of company’s competition domination. The possibilities existing
within this scope are in Poland exploited in a minimum degree, mainly due to limited scope of workers`
participation. Participation leads to a change of workers` way of thinking about company’s problems
and their identification with company’s interest. It results in manifestation of employee
entrepreneurship and innovation. In this paper an analysis of workers` participation is made, indicating
both numerous merits and few vices. Suggestions concerning dissemination of the employee’s
entrepreneurship in the Polish conditions are also presented.
Słowa kluczowe:
partycypacja pracownicza, przedsiębiorczość, innowacyjność, zespoły autonomiczne
Wojciech Rybicki
162) Sprawiedliwość międzypokoleniowa i sekwencyjne
modelowanie preferencji
prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Instytut Zastosowań Matematyki
Katedra Matematyki i Cybernetyki
Zainteresowania naukowe dotyczą przede wszystkim stochastycznych
modeli zjawisk i procesów ekonomicznych. Jest autorem (współautorem)
ponad 60 prac naukowych ( w tym książek: Teoria prognozy, red. Z.
Hellwig, Wrocław, 1975; Modele aktuarialne, red. W. Ostasiewicz,
Wrocław, 2000). Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, praca
magisterska: Wielowymiarowe zagadnienia odnowy. Praca doktorska:
Kryteria optymalności w zagadnieniach prognozy procesów losowych
(A.E. we Wrocławiu). Rozprawa habilitacyjna: Reprezentacje preferencji i
modelowanie ryzyka, Wyd. A.E. we Wrocławiu, 2005 r. Uczestniczył w
ponad 40 konferencjach naukowych
Streszczenie:
Problematyka tzw. sprawiedliwości intergeneracyjnej oraz altruizmu (odpowiednio zdefiniowanych
147
właściwości strategii w wieloetapowych procesach alokacyjnych), a także funkcjonowania układów z
współistniejącymi pokoleniami (overlapping generations), obecna jest w teorii ekonomii od czasów BöhmBawerka, Ramseya i Fishera. Pierwsze kompleksowe propozycje formalizacji tych zagadnień – badania
preferencji w przestrzeni nieskończonych ciągów liczbowych (strumieni konsumpcji) – pochodzą z
początku lat 60. XX wieku (zawdzięczamy ja nobliście – Koopmansowi). Kwestie te, a także inne
fundamentalne problemy z kręgu teorii wyboru międzyokresowego, takie jak tzw. niecierpliwość czy
określone typy substytucyjności mają punkty odniesienia w sferze psychologii, etyki, socjologii, demografii
czy wręcz- biologii.
Naturalny pomost łączący te zadania z problematyką mikroekonomiczna stanowią teorie racjonalnych
(quasi-racjonalnych) wyborów w zdynamizowanych, wieloetapowych procedurach decyzyjnych. Pojawiają
się w związku z tym rozmaite koncepcje sekwencyjnego modelowania preferencji (w kolejnych stadiach
tych procesów), a wraz z nimi dylematy ustalania właściwych proporcji pomiędzy elastycznością działania
a konsekwencją w przedsięwzięciach kompleksowych (spójność dynamiczna versus adaptacja), a także
uzależniania kształtu preferencji wyłącznie od informacji aktualnych, albo z uwzględnieniem pewnych –
potencjalnych- przyszłych wielkości egzogenicznych: (tzw. myopic versus non-myopic preferences,
decision rules). Jeśli preferencje zdeterminowane są przez odpowiednie funkcjonały użyteczności, ich
postać decyduje o roli „przeszłości i przyszłości” w kształtowaniu preferencji - tu owocne okazały się
metody indukcji wstecznej i programowania dynamicznego. Metodologia zależności rekurencyjnych
pojawiła się także w kontekstach makroekonomicznych – w pracach Samuelsona, Barro, Lucasa oraz
Phelpsa.
W bliskim „sąsiedztwie” znajdują się zagadnienia dynamicznej równowagi stochastycznej. Tu tryumfy
święci tzw. teoria równowag tymczasowych (chwilowych) – są to określone procesy stochastyczne.
Część tych zagadnień bliska jest idei „sprawiedliwych na każdym etapie” gier stochastycznych
modelowanych przy pomocy martyngałów – pojawiły się one m.in. w teorii racjonalnych oczekiwań oraz
teorii efektywnych rynków. W tle tej problematyki można dostrzec modele wzrostu gospodarczego (także
– stochastycznego) oraz zrównoważonego rozwoju. Są to więc problemy z kategorii „ever-green”.
W pracy omawia się wybrane zagadnienia z awizowanej wyżej tematyki, kładąc nacisk na
matematyczną formalizację opisu, stwarzającą możliwość pewnego ich uporządkowania logicznego.
Summary
In the paper we consider some formal models of dynamics of economic phenomena. The questions
concerning the just intergenerational resource distribution have been discussed in theoretical literature of
both ethics and economics from years. These ideas stem from scientific activity of Böhm-Bawerk,
Ramsey and Fisher and remain actual in modern researches of social sciences. It should be pointed out,
that these “ever-green” tasks belong also to the field of psychology and even biology. Our purpose is to
demonstrate selected topics from this area, which admit (and require) formal treatment using similar,
common mathematical tools, despite the fact, that they original statements (“roots”) were quite different.
From the methodological perspective one may classify above problems to such areas as modeling of
multistage programs and optimization in spaces of real sequences or functions (possibly – in dynamic,
recursive setting), accordingly to chosen criterion or preferences. The pioneering works in this area were
done by Koopmans (prominent econometrician, honored by Nobel prize) in early 60-ties of past century –
who consider formal preferences in space of infinite consumption streams, reflecting impatience or intertemporal justice of decision makers (agents). The above problems are strictly connected with dynamic
consistency of plans and sequentially created preferences in multistage undertakings. These questions
inevitably involve important discussion on myopic and non-myopic preferences and decision rules in time.
The later may depend on courses of action in future, whereas the former are built solely on present
information. Especially important role play here general forms of utility functional representing
preferences as well as “immortal” problems of discounting.
The things become more difficult when inter-temporal choices and sequentially revealed preferences
are considered in uncertain circumstances, and subjects are forced into taking decisions under risk.
Mathematical description of such problems is provided by the apparatus of stochastic process and
stochastic decision theory. Ideas of justice and stochastic equilibrium are related to stochastic fair games,
which in turn are successfully modeled by martingales - analogously to famous efficient market and
rational expectation hypotheses. It is not difficult to find out connections of dynamic choice problems with
studies on theory of economic growths as well as the ideas of sustainable development. Finally, it is
worthy to remember that methodology of recurrence relations “in spirit” of dynamic programming was also
exploited in macroeconomics researches by Samuelson, Barro, Lucas and Phelps.
Słowa kluczowe:
sprawiedliwość międzypokoleniowa, preferencje, użyteczność, niecierpliwość, spójność dynamiczna,
równowaga stochastyczna, martyngał
148
Andrzej Rzońca
163) Stylizowane fakty o deficycie fiskalnym w krajach
posocjalistycznych
Doktor nauk ekonomicznych. Ukończył Szkołę Główna Handlowa w
Warszawie, gdzie obecnie pracuje jako adiunkt w Katedrze
Międzynarodowych Studiów Porównawczych. Absolwent programu
WEMBA University of Minnesota i Szkoły Głównej Handlowej. Wiceprezes
Forum Obywatelskiego Rozwoju i dyrektor pionu analitycznego tej
fundacji. Członek kolegium redakcyjnego czasopisma naukowego „Bank i
Kredyt”. Odbył staże naukowe w Banku Światowym w Waszyngtonie i
Europejskim Banku Centralnym we Frankfurcie nad Menem. W latach
2004-2007 był doradca prezesa NBP. Wcześniej kierował Wydziałem
Międzynarodowych Studiów Porównawczych w tej instytucji. Autor
licznych publikacji nt. finansów publicznych, polityki pieniężnej i wzrostu
gospodarczego. W 2006 roku został laureatem nagrody Banku
Handlowego przyznawanej przez Fundacje im. Leopolda Kronenberga,
najbardziej prestiżowego polskiego wyróżnienia dla ekonomisty.
Streszczenie:
W referacie przedstawiono kształtowanie się deficytu fiskalnego w krajach posocjalistycznych w latach
1989-2005 oraz źródła jego zmian w tym okresie. Porównano dyscyplinę fiskalna w krajach o,
odpowiednio, wysokiej i niskiej relacji wydatków publicznych do PKB. Przedstawiono też skutki tych
zmian dla wyników gospodarczych. Oceniono, na ile obecny poziom deficytu w analizowanych krajach
grozi eksplozją długu publicznego. Oszacowano czystą stratę społeczną związaną z podatkami
niezbędnymi do sfinansowania kosztów obsługi długu publicznego. Przedstawiono proste korelacje
między wzrostem gospodarczym a deficytem fiskalnym w badanych krajach. Pokazano, o jaka wielkość,
w świetle wcześniejszych badań empirycznych, deficyt w finansach publicznych mógł w nich redukować
dynamikę produktu. Porównano te wyniki z rezultatem uzyskanym z kalibracji prostego modelu
endogenicznego wzrostu do cech charakterystycznych dla tych gospodarek. Na koniec krótko opisano
oddziaływanie deficytu na zatrudnienie i nierówności dochodowe w analizowanych krajach..
Summary
The paper presents changes in a fiscal stance in transition economies in 1989-2005 and indicates
sources of these changes. It compares a fiscal discipline in countries with low and high public expenditure
to GDP ratio respectively. It discusses impact of fiscal deficit on economic performance in these
countries. It assesses whether a current fiscal balance is sustainable. It presents some rough estimates
of deadweight losses created by costs of servicing public debt. It shows some simple correlations
between economic growth and fiscal balance. It compares results of previous empirical studies on that
score with results obtained from calibration of a simple endogenous growth model. Lastly, it shortly
discusses influence of fiscal deficit on employment and income inequalities.
Słowa kluczowe:
kraje posocjalistyczne, deficyt fiskalny, dług publiczny, wzrost gospodarczy, niepewność, oszczędności,
zatrudnienie, nierówności dochodowe
Zdzisław Sadowski
164) Od sporu o transformację do strategii rozwoju
prof. zw. dr hab. – członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk,
profesor Uniwersytetu Warszawskiego orazi Wyższej Szkoły Handlu i
Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka
Prezes Honorowy PTE, Wiceprzewodniczący Komitetu Prognoz „Polska2000Plus” przy Prezydium PAN, Redaktor Naczelny czasopisma
„Ekonomista”,
Członek
zwyczajny
Towarzystwa
Naukowego
Warszawskiego; Członek zwyczajny Academie Europeenne des
Sciences, des Arts et des Lettres; Członek honorowy Klubu Rzymskiego;
Członek European Economic Association.
Główne odznaczenia: Warszawski Krzyż Powstańczy; Złoty Krzyż Zasługi
Order Odrodzenia Polskim, Krzyże: Kawalerski, Komandorski,
Komandorski z Gwiazdą.
Dyscyplina naukowa: ekonomia
Specjalność naukowa: rowój gospodarzy i polityka gospodarcza
Streszczenie:
Ocena dorobku polskiej transformacji okazała się przedmiotem wysoce kontrowersyjnym. Przez
szereg lat wydawało się, że transformacja przyniosła wielki sukces, wprowadzając szybko ustrój
liberalno-demokratyczny wraz z systemem gospodarki rynkowej. Ostatnio zostało to jednak
149
zakwestionowane pod hasłami walki z liberalizmem i tworzenia państwa solidarności społecznej.
Jednocześnie problematyka polityki gospodarczej znalazła się na dalszym planie. Zarysowała się więc
wyraźna zmiana sposobu pojmowania roli państwa. Dla nauki ekonomii sprawa ustroju gospodarczego i
roli państwa ma zasadnicze znaczenie. W nauce światowej analiza współczesnej ewolucji systemu
gospodarki rynkowej doprowadziła do wniosku, że mechanizm rynkowy, niezbędny dla efektywności
gospodarki, nie może być pozostawiony sam sobie, gdyż prowadzi do powstawania wielkich zagrożeń dla
przyszłości. Potrzebne jest więc aktywne działanie wspomagające i korygujące ze strony państwa. Idea
ta znalazła wyraz w koncepcji strategii trwałego rozwoju, przyjętej w programie Unii Europejskiej.
Wyznacza ona państwu obowiązek racjonalnego oddziaływania na procesy rozwoju przez skojarzenie
polityki gospodarczej, społecznej i ekologicznej.
Summary:
Assessment of the Polish transformation proved to be a controversial subject. Over a number of years
it seemed clear that transformation was highly successful in introducing rather quickly a democratic liberal
system together with a market economy. Lately, however, this was put in doubt, when an anti-liberal
stand was adopted by the governing party and the idea of creating a state based on social solidarity was
announced, while issues of economic policies received only minor attention. This represented an attempt
to change the actual role of the state. For economics the nature of the economic system and the role of
the state are issues of fundamental importance. It is nowadays widely agreed that the market mechanism,
although essential for economic efficiency, cannot be left to itself in view of the menace it creates for
future development. Active government is needed both to assist and to apply corrective policies. These
ideas found expression in the programmes of the European Union which determine the responsibility of
the state in influencing the development processes by working out a rational blend of economic, social
and ecological policies.
Słowa kluczowe:
transformacja, rozwój gospodarczy, rola państwa, strategia trwałego rozwoju, Unia Europejska
Czesław Skowronek
165) Możliwości rozwojowe sektora polskich przedsiębiorstw
w świetle ich sytuacji finansowej
prof. dr hab.
Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie
Katedra Zarządzania i Marketingu
Streszczenie:
Między rozwojem a sytuacją finansową przedsiębiorstwa zachodzą wzajemne związki i
współzależności. Rozwój to ilościowe i jakościowe zmiany w gospodarce. Są one czynnikami, które
kształtują sytuację finansową. Z kolei rozwój, jego tempo, głębokość zmian jakościowych są kształtowane
pod znaczącym wpływem sytuacji finansowej, co starano się przedstawić w treści referatu.
Szczególne znaczenie posiada wielkość nadwyżki finansowej (sumy zysku netto i amortyzacji), która
jest źródłem finansowania przedsięwzięć rozwojowych. W tym inwestycji w środki trwałe. W Referacie
ukazano związki rozwoju sektora przedsiębiorstw i sytuacji finansowej. Nadwyżka finansowa była
głównym źródłem finansowania inwestycji. Wahania tempa rozwoju sektora przedsiębiorstw były w
znacznym stopniu determinowane sytuacją finansową, zwłaszcza zaś wielkością nadwyżki finansowej.
Ostatnie lata (2003-2007) przyniosły wydatną poprawę sytuacji finansowej. Wyraża się to w poprawie
poziomu rentowności, kreowaniu wysokiej nadwyżki finansowej, wzroście kapitałów własnych
przedsiębiorstw jako źródeł finansowania aktywów. W referacie udowodniono, jak się wydaje,
następującą podstawową tezę: w ostatnich latach sytuacja finansowa, zwłaszcza poziom rentowności i
generowana nadwyżka finansowa nie były barierą rozwoju przedsiębiorstw i gospodarki jako całości. O
tempie rozwoju, o głębokości zmian jakościowych decydowały inne czynniki.
Perspektywy rozwoju sektora przedsiębiorstw, w świetle ich sytuacji finansowej, wydają się być
korzystne. Perspektywy te tworzą: własne źródła finansowania rozwoju (wysoka nadwyżka finansowa),
możliwość pozyskania środków zewnętrznych (kredytów) wobec posiadania wysokiego poziomu
zdolności kredytowej oraz dopływ środków Unii Europejskiej, które stworzą nowe możliwości popytowe.
Summary
There is a mutual relation and interdependence between the development and the financial situation
of an enterprise. What accounts for the development are quantitative and qualitative changes in the
economy. These are the factors which mould the financial situation. Development, on the other hand, its
rate, and the depth of qualitative changes are shaped to a large extent by the financial situation, showing
which was the purpose of this paper.
What is crucial in particular is the amount of financing surplus (a sum of net profit and amortization),
which constitutes the source of financing development projects, including investment in fixed assets. The
paper presents the relations between the development of the enterprise sector and the financial situation.
Financing surplus was the main source of financing investment. Fluctuations in the development rate of
150
the enterprise sector were to a large extent determined by the financial situation, and the amount of
financing surplus in particular. Recent years (2003-2007) have shown a considerable improvement in the
financial situation. This is reflected in an increased profitability level, the creation of a high financing
surplus, and an increase in the equity capital of enterprises as a source of financing assets. The paper
proves, as it seems, the following basic argument: in recent years the financial situation, and in particular
the level of profitability as well as the generated financing surplus, have not been an obstacle to the
development of enterprises and the economy as a whole. The development rate, and the depth of
qualitative changes were determined by other factors.
The development prospects for the enterprise sector, in the light of their financial situation, seem to be
favourable. These prospects are created by own sources of financing development (a high financing
surplus), a possibility of obtaining external sources of financing (credit) in view of a high creditworthiness
level as well as an inflow of EU funds, which will create new demand possibilities.
Elżbieta Skrzypek
166) Nowa gospodarka i jej wyznaczniki
prof. zw. dr hab.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Instytut Zarządzania,
Zakład Ekonomiki Jakości i Zarządzania Wiedzą
Streszczenie:
W artykule ukazano istotę i przesłanki powstania nowej gospodarki. Dokonano przeglądu definicji
nowej gospodarki. Wskazano na atrybuty nowej gospodarki, w tym na konkurencyjność. Omówiono
cechy nowego ładu gospodarczego. Wskazano na przesłanki uznania gospodarki opartej na wiedzy za
nową gospodarkę. Omówiono filary gospodarki opartej na wiedzy, jej znaczenie w procesie poprawy i
doskonalenia zarządzania. Przedstawiono wyznaczniki organizacji opartej na wiedzy funkcjonującej w
warunkach nowej gospodarki. Ukazano znaczenie zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie w warunkach
nowej gospodarki. Pokazano korzyści, jakie przynosi zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach
funkcjonujących w warunkach nowej gospodarki.
Summary
Article presents the essence and premises of creation of the New economy. Author reviews definitions
and aspects of the new economy, presents new economy atributes, including competiveness. A ‘new
deal’ in the new economy is given a lot of attention. There are premises allowing to believe that
knowledge based economy is in fact the new economy. Author focuses on the pillars of knowledge based
economy and its (kbe) influence on improvments and excellence in management process. Author
presents a model of ‘knowledge’ organisation in the new economy. A lot of stress in put on the
importance of managing knowledge in organisatinons in new economies. Benefits derived from
knowledge management in organisations functioning in the new economic paradigm.
Słowa kluczowe:
gospodarka oparta na wiedzy, wiedza, kapitał intelektualny, nowa gospodarka, zarządzanie wiedzą,
społeczeństwo wiedzy
Andrzej Sławiński
167) Znaczenie czynników ryzyka towarzyszących wchodzeniu
Polski do ERM2 i do strefy euro
profesor Szkoły Głównej Handlowej.
Od roku 2004 w Radzie Polityki Pieniężnej. Specjalizuje się w
problematyce polityki pieniężnej i rynków finansowych. Członek Rady
Polityki Pieniężnej. Członek Rady Naukowej PTE oraz Komitetu Nauk
Ekonomicznych PAN. Autor i współautor książek: Polityka stabilizacyjna a
bilans płatniczy (1992), Operacje otwartego rynku banku centralnego
(1995), Kryzysy walutowe (2001) oraz Rynki finansowe (2006).
Streszczenie:
W pierwszej części referatu postawione są dwa pytania dotyczące kwestii wejścia Polski do ERM2.
Pierwsze dotyczy czynników, które umożliwiły ustabilizowanie się kursu złotego po wejściu Polski do UE.
Dwoma czynnikami, które zmniejszyły zmienność kursu złotego do euro w latach 2005-2006 był proces
konwergencji nominalnej, który zmniejszył dysparytet stóp procentowych, oraz zmiana ogólnego
151
nastawienia rynków finansowych, które zaczęły traktować złotego, jako walutę coraz ściślej związaną z
euro. Drugie pytanie, związane z wejściem Polski do ERM2, dotyczyło sposobu prowadzenia polityki
pieniężnej, jaki jest potrzebny, by skutecznie stabilizować kurs złotego w wyznaczonym paśmie wahań.
Doświadczenia Czech pokazują wyraźnie, że najważniejsze jest zachowanie zaufania do skuteczności
polityki pieniężnej banku centralnego. Doświadczenia Słowacji i Węgier pokazują, że brak dostatecznej
konsekwencji w tym względzie może stać się przyczyną pojawiania się presji spekulacyjnej, która
utrudnia stabilizowanie kursu walutowego.
W drugiej części referatu analizowane są podstawowe czynniki ryzyka związane z uczestnictwem
Polski w strefie euro. Jednym z nich jest ryzyko procyklicznego wpływu polityki EBC na polską
gospodarkę. Ryzyko to łagodzą dwa czynniki. Pierwszym jest to, że w Polsce zakończył się proces
nominalnej konwergencji. Okres poprzedzający wejście do strefy euro nie przyniesie więc tak dużych
spadków rynkowych stóp procentowych, jakie nastąpiły w Portugali, Hiszpanii, Grecji i Włoszech.
Głównym jednak czynnikiem, który zmniejsza ryzyko procyklicznego wpływu polityki pieniężnej EBC, jest
wysoka stopa wzrostu wydajności, która będzie stosunkowo długo charakteryzowała polską gospodarkę
ze względu na trwający w niej proces realnej konwergencji. Drugim ważnym czynnikiem ryzyka,
związanym z uczestnictwem w unii monetarnej, jest możliwość pojawienia się szoków asymetrycznych.
Referat przypomina jednak, że ryzyko to nie może być analizowane w oderwaniu od tezy Roberta
Mundella, twórcy teorii optymalnych obszarów walutowych, który jeszcze w latach 70. zwrócił uwagę na
to, że najbardziej prawdopodobnym źródłem szoków asymetrycznych jest zmienność kursu walutowego.
Wnioskowa część artykułu zwraca uwagę, że dyskusja o korzyściach i kosztach, związanych z
wejściem do strefy euro, nie powinna spychać na drugi plan konieczności dokonania w polskiej
gospodarce szeregu reform strukturalnych. O ich ważności świadczy to, że przeprowadzenie reform
strukturalnych przyniosło sukcesy gospodarcze Szwecji i Finlandii niezależnie od tego, że Szwecja jest
poza strefą euro, a Finlandia jest jej członkiem. Referat kończy propozycja utworzenia Rady Polityki
Fiskalnej, która miałaby początkowo charakter oficjalnego ciała doradczego. Utworzenie RPF sprzyjałoby
wydłużeniu horyzontu decyzyjnego polityki fiskalnej. Ułatwiałoby to między innymi wykorzystywanie
polityki fiskalnej do stabilizowania koniunktury po wejściu Polski do strefy euro, gdy polityka pieniężna nie
będzie już mogła być wykorzystywana w tej roli.
Summary:
The first part of the paper poses the two questions related to Poland’s joining the ERM2. The first
question is about the factors, which were behind the zloty moderation after Poland’s joining the EU. The
two main factors, which reduced the volatility of the euro-zloty rate in 2005-2006 were the nominal
convergence, which brought about the narrowing the interest rate disparity, and the change of general
perception of financial markets, which started to treat the zloty as a currency economically tied to the
euro. The second question is how the NBP should conduct its monetary policy to stabilise the zloty within
the ERM2 band. The experiences of the Czech Republic illustrate that the key condition is to maintain
central bank anti-inflationary credibility. Otherwise the currency of an accession country might be exposed
to the risk of speculative pressures, as illustrated by experiences of Slovakia and Hungary.
The second part of the paper analyses the main risks related to Poland’s entry to the euro zone. The
first is the risk that joining a monetary union may have procyclical influence on the Polish economy. The
paper highlights that such a risk is reduced due to the completion of the nominal convergence. Poland’s
joining the euro zone will not result in a sharp fall in interest rates as was the case in Portugal, Spain,
Greece and Italy. The most important factor reducing the risk of procyclical influence of the ECB
monetary policy is the high rate of growth of productivity, which characterises the Polish economy due to
the ongoing process of real convergence. The second important risk related to joining the euro zone are
potential asymmetric shocks. The paper reminds, however, that such a risk should be discussed against
the background of the Robert Mundell’s argument that the most probable source of asymmetric shocks is
the volatility of the exchange rate.
The concluding part of the paper highlights that the main source of Finland’s and Sweden’s economic
success were the structural reforms launched by both countries. This illustrates that the discussion on
joining the euro zone should not crowd out discussion on structural reforms in Poland. The paper ends
with the proposal to establish a Fiscal Policy Council; initially in a form of an official advisory body. Such a
change would enable to lengthen the decision horizon of the fiscal policy. This would facilitate the use of
fiscal policy for stabilising the business cycle after Poland’s joining the euro zone, when it will not be
possible to use monetary policy in this role.
Słowa kluczowe:
polityka kursy walutowego, wiarygodność banku centralnego, nominalna i realna konwergencja, krytyka
Waltersa, szoki asymetryczne, realny efektywny kurs walutowy
152
Janusz Słodczyk,
Elżbieta Weiss
168) Fundusze strukturalne szansą rozwoju polskiej
gospodarki w nowym budżecie Unii Europejskiej
prof. dr hab.
Uniwersytet Opolski
Wydział Ekonomiczny
specjalizuje się w zakresie gospodarki przestrzennej i geografii
ekonomicznej /tytuł profesora otrzymał w roku 2003. Tematy badawcze
na których koncentruje się w ostatnich latach dotyczą rozwoju i
przeobrażeń miast oraz zasad rozwoju zrównoważonego w gospodarce
regionów i miast. Jest autorem dwóch monografii i redaktorem lub
współredaktorem dwudziestu jeden prac zbiorowych. Kieruje
międzynarodowym komitetem wydawniczym powstałej z jego inicjatywy
serii pt. „Economic i Environmental Studies”. Od 1999 roku organizuje
cykliczne interdyscyplinarne konferencje naukowe pt. „Miasta w okresie
przemian”, które gromadzą ekonomistów, urbanistów i geografów z
najważniejszych ośrodków akademickich w Polsce oraz przedstawicieli
uczelni zagranicznych.
Z opolskim ośrodkiem akademickim związany jest od wielu lat. Na
Uniwersytecie Opolskim pełnił szereg funkcji /w tym prorektora/. Od roku
2005 jest ponownie dziekanem Wydziału Ekonomicznego. Kieruje też
Katedrą Geografii Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej. Ważnym
obszarem aktywności profesora J. Słodczyka jest udział w pracach nad
strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju regionu opolskiego i
miasta Opola
prof. dr hab.
Uniwersytet Opolski
Wydział Ekonomiczny
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Autorka książek i publikacji dotyczących zagadnień organizacji i
zarządzania oraz zarządzania jakością projektu w funduszach
strukturalnych Unii Europejskiej. Specjalista i trener zarządzania
projektami w standardach Unii Europejskiej.
Streszczenie:
Akcesja Polski z Unią Europejską wpływa stabilizująco na warunki funkcjonowania polskiej
gospodarki, a napływ funduszy unijnych stanowi silny impuls rozwojowy. Efektywne wykorzystanie
środków unijnych przyczynia się zarówno do rozwoju regionów jak i niwelowania różnic w rozwoju
gospodarczym pomiędzy regionami. W związku z rozpoczętym nowym okresem programowania na lata
2007-2013 szanse rozwoju polskiej gospodarki są ogromne. Rozwój ten może być jeszcze szybszy ze
względu na zwiększenie penetracji rynku, wzrost świadomości w sferze aktywnego zarządzania
podmiotami oraz realizacje przez Polskę i Ukrainę projektu EURO 2012. Artykuł podejmuje kwestie
absorpcji unijnych środków funduszy strukturalnych dla nowego unijnego okresu budżetowania. W tym
kontekście oceniono sposób korzystania z funduszy strukturalnych i ich wpływ na rozwój gospodarki.
Podkreślono, iż Polska w rozpoczynającym się niebawem okresie programowania staje się potencjalnie
największym konsumentem unijnych środków.
Summary;
Membership of the European Union has a stabilising effect on the Polish economy, while effective use
of EU funds creates a strong impuls for regional economic development, possibly causing the interregional differences to decline. The new budget for the years 2007-2013 creates great challenges and
opportunities for the Polish economy. Economic development may speed up due to increased market
access, increased awareness in the field of management of economic entities and the Polish-Ukrainian
EURO 2012 project. In this article, the issue of absorption of structural funds in the new budget budget
period is discussed. Within this context, the way in which these funds are used and the influence on
economic development is assessed. It is emphasised that Poland may become the largest beneficiary of
EU funds.
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, cele unijne, środki unijne, fundusze strukturalne, polityka spójności, polityka regionalna
153
Maria Smejda
169) Teoretyczne koncepcje pomiaru zysku w rachunkowości
prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna w Katowicach
Katedra Rachunkowości
W okresie wielu lat zainteresowania Marii Smejdy dotyczyły teorii
ekonomii, a szczególnie teorii wzrostu gospodarczego. Praca
habilitacyjna, w której przedstawiła koncepcyjne ujęcie, tzw. pełnych
zasobów pracy, obroniona została w 1989 r. Od dziesięciu lat Maria
Smejda interesuje się teoretyczną stroną rachunkowości a w
szczególności poszukuje dopowiedzi na pytanie: na ile miary
proponowane przez rachunkowość odzwierciedlają treść procesów
ekonomicznych.
Streszczenie:
Artykuł prezentuje kilka sposobów pomiaru zysku. Zależą one od wybranej metody wyceny składników
sprawozdania finansowego oraz przyjętej koncepcji zachowania kapitału. Dla zilustrowania różnych
metod pomiaru zysku posłużono się prostym przykładem. W przykładzie tym wycenę aktywów oparto na
koszcie historycznym, koszcie reprodukcyjnym i wartości zrealizowanej netto oraz wykorzystano
koncepcję zachowania kapitału pieniężnego, realnego i operacyjnego. Otrzymano w ten sposób dziewięć
różnych wielkości zysku. Nie można dać jednoznacznej odpowiedzi, która z wielkości zysku jest
prawidłowa. Każda z wielkości zysku może być użyteczna w zależności od ustalonych celów, dla których
przygotowuje się sprawozdanie finansowe, a zatem w danym konkretnym przypadku można co najwyżej
rozważyć, która z propozycji pomiarowych jest lepsza.
Summary
The article describes a number of different ways in which profit may be measured. These depend
essentially on the choice made regarding the basis of asset valuation and the aspect of capital which is to
be maintained. To illustrate the different measures of profit we are prepeared a simple example. In this
example the three bases used are historical cost, replacement cost and net realizable value, and three
measures of capital maintenance are money financial capital, real capital and operating capital. In
example nine different profit figures emerged. It is impossible to say that one of these is the “correct”
figure. It might be useful if at this stage we examined a number of the different objectives which are
served by the preparation of financial statements and consider which of the different profit measures
would appear to be the more useful in each case.
Katarzyna Sobiech
170) Hybrydowe modele partnerstwa publiczno-prywatnego
jako instrument rozwoju gospodarczego Polski
dr
Politechnika Poznańska
Instytut Inżynierii Zarządzania
w latach 1997-2006 związana z Akademią Ekonomiczną w Poznaniu,
gdzie w 2006 r. obroniła pracę doktorską Partnerstwo publiczno-prywatne
w procesie rozwoju infrastruktury drogowej w Polsce. Od października
2007 wykładowca Politechniki Poznańskiej. W pracy naukowo-badawczej
zajmuje się partnerstwem publiczno-prywatnym oraz polityką
gospodarczą okresu transformacji. Autorka monografii Partnerstwo
publiczno-prywatne w infrastrukturze drogowej w Polsce wydanej
nakładem Wydawnictwa Politechniki Poznańskiej. Wykładowca na
szkoleniach dotyczących partnerstwa publiczno-prywatnego
Streszczenie:
Idea partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) sprowadza się do uzyskiwania efektów synergii
związanych z łączeniem podmiotów z dwóch, skądinąd zasadniczo odmiennych obszarów. PPP stało się
szczególnie popularne, a nawet w jakiejś mierze modne, począwszy od lat siedemdziesiątych XX w. Dziś
jest już naturalnym elementem gospodarki rynkowej. Nadal jednak wiele kwestii odnoszących się do
wykorzystania PPP, w tym w sferze infrastruktury, zwłaszcza w warunkach gospodarki funkcjonującej
poprzednio w ramach odmiennych niż rynkowe rozwiązań ustrojowych, wymaga pogłębionych analiz i
dyskusji.
Zagrożeniem dla rozwoju Polski jest z pewnością występujący w naszym kraju niedostatek
infrastruktury, zarówno technicznej jak i społecznej. Infrastruktura jest warunkiem koniecznym
zachodzenia procesów wzrostu i rozwoju. Nakłady na jej rozwój nie są jednak czynnikiem gwarantującym
wywołanie dużej aktywności podmiotów prywatnych. Trudno również jednoznacznie określić kierunki
154
przyczynowości w relacji infrastruktura–wzrost. Brak prostej zależności przyczynowo-skutkowej między
infrastrukturą a wzrostem i rozwojem nie uprawnia z kolei do marginalizowania znaczenia zmian
zachodzących w infrastrukturze dla rezultatów aktywności gospodarczej. Z badań ekonomistów
zajmujących się zarówno infrastrukturą, jak i teorią wzrostu endogenicznego, wynika bowiem, że
długotrwałe niedostatki infrastruktury osłabiają, a nawet w skrajnym przypadku mogą uniemożliwić
uzyskanie pozytywnych efektów wzrostu i rozwoju gospodarczego.
Likwidacja luki infrastrukturalnej w Polsce jest konieczna między innymi ze względu na postępującą
integrację europejską oraz zobowiązania związane z przygotowaniem Euro 2012. Angażowanie się
sektora prywatnego w inwestycje w sferze infrastruktury wiąże się ze stosunkowo dużym ryzykiem,
dlatego też przedsiębiorstwa prywatne nie będą pełnić roli animatora rozwoju infrastruktury. Partnerstwo
sektora prywatnego i publicznego w tej sferze jest jednak niezwykle pożądane, z uwagi na ograniczenia
budżetowe, ideę subsydiarności oraz wątpliwą niekiedy efektywność działań państwa.
Partnerstwo publiczno-prywatne od kilkunastu lat jest przedmiotem zainteresowania Komisji
Europejskiej, dostrzegającej w tej metodzie alternatywę dla angażowania środków publicznych
pochodzących z funduszy europejskich. Mimo że podmioty publiczne korzystające z funduszy
strukturalnych mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości nawet 85% wartości kosztów kwalifikowalnych
inwestycji, w wielu przypadkach, szczególnie bardzo dużych projektów infrastrukturalnych, nie wystarcza
to do uzyskania zamknięcia finansowego. Sektor publiczny realizujący jednocześnie wiele projektów
służących zaspokojeniu potrzeb społecznych, musi wybierać – w które z nich zainwestować swój wkład.
W takiej sytuacji możliwość zaangażowania sektora prywatnego do współfinansowania i realizacji
projektu (tzw. model hybrydowy PPP) może przynieść dodatkowe korzyści, płynące z wykorzystania
metody PPP.
Przez model hybrydowy autorka rozumie każdy model, w którym jednocześnie wykorzystuje się środki
UE oraz kapitał prywatny (opcjonalnie – także krajowe środki publiczne).
Barierą dla modeli hybrydowych jest ciągle nieduża w skali europejskiej liczba doświadczeń. Brakuje
projektów modelowych, a rozwiązania organizacyjno-finansowe zastosowane w istniejących inwestycjach
zagranicznych są w Polsce mało znane.
Celem artykułu jest identyfikacja szans i zagrożeń związanych z szerszym wykorzystaniem formuły
partnerstwa publiczno-prywatnego połączonego z funduszami strukturalnymi. W pierwszej części
opracowania przedstawione są podstawowe rozwiązania hybrydowe, następnie – studia przypadków z
praktyki zagranicznej. W podsumowaniu wskazano, jakie działania winna podjąć administracja centralna i
lokalna, aby koncepcja łączenia PPP z funduszami unijnymi mogła być wykorzystana w Polsce.
Bartłomiej Solarz
171) Kwadratowa Protomatryca Korelatów w zarządzaniu
przepływem pieniądza adresowanego
Polska Akademia Nauk
Instytut Badań Systemowch
Jan K. Solarz
172) Model edukacji ekonomicznej w Polsce
dr hab.
Akademia Finansów
Instytut Zarządzania Ryzykiem
Streszczenie:
Teorie endogenicznego, zrównoważonego i trwałego wzrostu gospodarczego przywiązują wagę do
modelu kształcenia ekonomicznego przyjętego w danym kraju. Obowiązujący model kształcenia w Polsce
można określić mianem „etatystycznego”. Państwo wie lepiej od przedsiębiorców i studentów: kogo i jak
należy kształcić w ramach prognozowanego popytu na przyszłego absolwenta uczelni ekonomicznych.
Transformacja modelu kształcenia od „etatystycznego” do „ rynkowego” dokonuje się powoli. Obecnie 60
procent czasu studiów może swobodnie kształtować uczelnia i jej absolwent. Swoboda umowy to
przyznanie prawa wyboru profilu kształcenia gestorowi środków na jego kształcenie.
Realizacja rynkowo zorientowanego modelu kształcenia ekonomicznego wymaga:
1. Odebrania wszystkim uczelniom, państwowym i publicznym prawa do opatrywania dyplomów godłem
państwowym,
2. Urynkowienie wyceny wartości dyplomów szkół ekonomicznych powinno się dokonywać stopniowo w
okresie 5 lat, poczynając od licencjata, przez magisterium i na doktoracie kończąc,
3. Również kariera naukowa powinna mieć rynkowy charakter, zajmowane stanowisko powinno wprost
zależeć od wartości dodanej dla studenta i wkładu w zarządzanie marką uczelni ekonomicznej,
4. Uwłaszczenie studentów wymaga upowszechnienia dostępu do kredytu bankowego, studenci
głosowaliby własnymi pieniędzmi przy ocenie jakości ich kształcenia,
5. Należy zastąpić opłaty semestralne przez wykupywanie w europejskiej przestrzeni edukacyjnej
modułów produktów oświatowych,
155
6. Rynkowy model edukacji ekonomicznej w Polsce zakłada odpowiednio wysoki poziom kompetencji
finansowej wśród obywateli naszego kraju. Jej podwyższeniu służyłoby wydzielenie finansów jako
dziedziny w dyscyplinie ekonomia.
Próba pogodzenia „feudalizmu” w kształceniu ekonomicznym z potrzebami otwartej małej gospodarki
rynkowej jest skazana na niepowodzenie. Państwo musi się wycofać z ingerencji w formowanie kapitału
wiedzy. Europejska przestrzeń edukacyjna sama wytworzy odpowiednia presję konkurencyjną na
systematyczne podnoszenie jakości kształcenia ekonomicznego. Rynkowy system kształcenia
ekonomicznego da nam niezbędną przewagę konkurencyjną w uruchamianiu rodzimej przedsiębiorczości
i innowacyjności.
Summary
Successful transformation of economic education system in Poland from state to market oriented
needs:
Retreat from the state guarantees on quality of professional and scientific degrees in economics,
Financial spending on education should be final criterion for evaluation of quality of economic
education in Poland,
Free access to student credit is first step to introduction market oriented economic education system
in Poland,
Second step is introduction finance as forth sub- discipline of economics.
Słowa kluczowe:
europejska przestrzeń edukacyjna, etatyzm, kształcenie ekonomiczne, kredyt studencki.
Adrian Solek
173) Dylematy i ograniczenia polityki regulacyjnej w gałęziach
sieciowych
dr,
Katedra Mikroekonomii
Akademia Ekonomiczna w Krakowie
adiunkt
Jego zainteresowania naukowe obejmują mikroekonomię,
ekonomii, problematykę regulacji rynków i polityki gospodarczej.
teorię
Streszczenie:
Od kilkunastu lat w krajach rozwiniętych ma miejsce proces rewizji form zaangażowania państwa w
funkcjonowanie sektorów sieciowych, które tradycyjnie były – w większości przypadków – monopolami
państwowymi lub poddanymi ingerencji państwa. Zmiana form regulacji na tych rynkach ma na celu
przede wszystkim zwiększenie efektywności działania, jak również wprowadzenie efektywnej konkurencji.
Artykuł prezentuje uzasadnienie potrzeby regulacji (sensu largo) sektorów sieciowych, ponadto
przedstawia związane z nią zagrożenia i dylematy. Problemy takie mogą wynikać z czynników natury
politycznej, ekonomicznej, instytucjonalnej, informacyjnej i innych, a pojawiać się mogą na każdym etapie
projektowania i wdrażania systemu regulacji. W pracy wskazane zostały obszary, w których rozmaite cele
władzy publicznej mogą okazać się wzajemnie sprzeczne. Zwrócono uwagę na niebezpieczeństwa
wynikające z ograniczenia niezależności organu regulacyjnego. Poddano analizie różne formy ingerencji
państwa w sektorach sieciowych (np. regulacja sektorowa kontra ogólna, symetryczna kontra
asymetryczna itp.) i dokonano próby ich oceny. Na tej podstawie zostały zaproponowane optymalne,
zdaniem autora, metody regulacji, przy uwzględnieniu stanu i otoczenia danego sektora, a także
zaprezentowanych zastrzeżeń i ograniczeń.
Summary
For several years in developed countries a revision of forms of governments’ involvement in network
industries has been taking place. In most cases the industries were either state-owned or governmentregulated monopolies. The change in the form of regulation in these markets is aimed primarily at
enhancing efficiency and introducing effective competition. The paper presents the rationale for the need
of network industries regulation (sensu largo) as well as threats and dilemmas connected with it. Such
problems may result from factors of political, economic, institutional and informational nature and others
and can appear at every stage of the process of designing and implementing the regulatory system.
Areas in which different goals of public authorities might conflict have been shown. Attention has been
paid to dangers rising from limiting the regulator’s independence. The author analyzed different forms of
government’s intervention in network industries (e.g. sector-specific vs general rules regulation,
symmetric vs asymmetric regulation etc.) and made an attempt to assess them. On this ground optimal –
according to the author – methods of regulation have been proposed, taking into account the condition
and environment of the sectors in question as well as the presented reservations and constrains.
Słowa kluczowe:
regulacja, deregulacja, sektor sieciowy, monopol
156
Elżbieta Soszyńska
174) Zbyt mała wiedza – rzecz niebezpieczna
dr,
Uniwersytet Warszawski
Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego
Streszczenie:
Zgodnie z paradygmatem gospodarki sterowanej wiedzą z punktu widzenia ilościowego czynnik
wiedzy winien być główną determinantą wzrostu gospodarczego w krajach, które faktycznie rozpoczęły
proces budowy gospodarki wiedzy. Zakłada się, iż wiedza stwarza największe szanse na rzecz
przyspieszenia wzrostu gospodarczego. Poszukując odpowiedzi na pytanie, czy świat przełomu XX i XXI
wieku rzeczywiście buduje gospodarkę wiedzy, autor przyjmuje jako kryterium identyfikujące empirycznie
gospodarkę wiedzy jedną z dwóch wymienionych relacji. Zakłada się, iż kraje weszły na ścieżkę budowy
gospodarki wiedzy, jeżeli wiedza rozumiana szeroko, jako proces tworzenia, przekazywania, stosowania i
dyfuzji w sposób istotny statystycznie wyjaśnia podstawową część zróżnicowania poszczególnych
gospodarek z punktu widzenia wzrostu gospodarczego, zaś kapitał fizyczny w sposób nieistotny
statystycznie objaśnia zmienność wzrostu gospodarczego lub jeśli zarówno wiedza jak i kapitał fizyczny w
sposób istotny statystycznie wyjaśniają kształtowanie się ilościowe stóp wzrostu gospodarczego, ale
wiedza jest czynnikiem, który w relatywnie wyższym stopniu wyjaśnia różnice występujące między
krajami w kształtowaniu się stóp wzrostu gospodarczego. Zgodnie z teorią wzrostu endogenicznego
zakłada się, iż kraje, które rozpoczęły budowę gospodarki wiedzy, musiały wcześniej spełnić pewne
warunki wstępne dotyczące stabilizacji gospodarczej, deregulacji w obrębie poszczególnych rynków i
prowadzenia polityki pro-wzrostowej poprzez zapewnienie odpowiedniej jakości instytucji ekonomicznych
i politycznych. Większość tych warunków znana jest nazwą konsensusu waszyngtońskiego. Za pomocą
liniowych oraz zlinearyzowanych modeli makroekonometrycznych konstruowanych na danych
przestrzennych oraz panelowych za okres 1990-2004 dla około 70 krajów, dla których są porównywalne
dane statystyczne dotyczące zmiennych endogenicznych i egzogenicznych oraz wyników wybranych
badań z literatury międzynarodowej, autor weryfikuje empirycznie czynniki bądź grupy czynników w celu
odpowiedzi na pytanie, które z nich stanowią podzbiór warunków koniecznych wejścia na ścieżkę budowy
gospodarki wiedzy.
Tadeusz Sporek
175) Członkostwo Polski w Unii Gospodarczo-Walutowej –
korzyści i obciążenia
Prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna w Katowicach
Katedra Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych
Streszczenie:
Zaprezentowane potencjalne korzyści i obciążenia, jakie mogą płynąć dla polskiej gospodarki wraz z
wejściem w strefę euro wydają się być źródłem silnych impulsów wzrostowych. Najszerzej i w pierwszej
kolejności zauważalny jest szereg korzyści płynących dla przedsiębiorstw w skali mikroekonomicznej.
Eliminacja kosztów transakcyjnych i likwidacja ryzyka kursowego uznawane za dwie najważniejsze
konsekwencje wprowadzenia wspólnej waluty, dają początek lawinie korzyści, z których będą mogły
czerpać przedsiębiorstwa i obywatele Polski.
Nie bez znaczenia pozostają również korzyści, jakie polska gospodarka winna osiągnąć w skali
makroekonomicznej. Stabilizacja gospodarcza, przejrzystość systemu finansowego i lepsza jego kontrola
to tylko nieliczne z nich. Najważniejszym, jest jednak, że przystąpienie do unii walutowej poprzez
wszystkie korzyści skali mikro i makro wpłynie znacząco na poprawę wzrostu gospodarczego w Polsce.
Summary
The idea of bringing economic and monetary union into effect contained in the Maastricht Treaty
requires stable economic and institutional bases involving the mobilisation of all the UE countries. For
many of them the membership in EMU means necessity of serious renunciations.
The article deals with the expected future consequences of euro implementation in Poland. The author
describes possible advantages and disadvantages of the common currency for Polish economy. The
main conclusion is that the scale of effects will be correlated with the European Monetary Union, which is
inevitable.
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, Unia Gospodarczo-Walutowa, Euro, rynek finansowy, Europejski Bank Centralny
(EBC), konkurencyjność, handel zagraniczny
157
Grzegorz Spychalski
176) Perspektywy rozwoju agencji restrukturyzacji i
modernizacji rolnictwa w nowym okresie programowania
2007-2013
Prof. dr hab. inż.
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Wydział Ekonomiki i Organizacji Gospodarki Żywnościowej
Katedra Ekonomii
Profesor doktor habilitowany nauk ekonomicznych Grzegorz Spychalski
kieruje Katedrą Ekonomii Akademii Rolniczej w Szczecinie. Jest
specjalistą w zakresie ekonomiki gospodarki żywnościowej, polityki
społeczno-ekonomicznej i transformacji systemów gospodarczych.
Opublikował ponad 180 oryginalnych prac naukowych. Jego
zainteresowania badawcze początkowo dotyczyły ekonomiki i organizacji
przedsiębiorstwa rolniczego oraz modeli informacyjnych w
wielkotowarowych fermach produkcji zwierzęcej. Następnie zajmował się
restrukturyzacją państwowego rolnictwa w Polsce z uwzględnieniem
ewolucji organizacyjno-własnościowej i konsekwencji społecznych takich
działań.
Problematyka zrównoważonego rozwoju rolnictwa i polityki ekologicznej w
ekosystemowym modelu gospodarki rynkowej to kolejna sfera
zainteresowań naukowych Grzegorza Spychalskiego. Te doświadczenia
wykorzystywał następnie w badaniach rynku rolnego i mechanizmów
interwencji państwowej w polityce gospodarczej wobec gospodarki
żywnościowej.
Rozwój zdecentralizowanych form zarządzania gospodarką, analizy roli
samorządu terytorialnego i gospodarczego stały się przedmiotem
programów badawczych Grzegorza Spychalskiego w ostatnich latach.
Wyniki tych badań zachęciły go do wykorzystania popytowych modeli
wzrostu mezoekonomicznego dla wyjaśnienia zjawisk rozwoju
regionalnego. Szczególnie istotnym elementem tych analiz była diagnoza
jakości kapitału ludzkiego polskich obszarów wiejskich.
Równocześnie z badaniami rozwoju regionalnego, Autor próbuje
zidentyfikować czynniki rozwoju przedsiębiorczości, jako głównej
determinanty procesów postępu gospodarczego terenów wiejskich.
Obecnie Grzegorz Spychalski pracuje nad modelem zintegrowanego,
zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i ich kapitału społecznego,
przy uwzględnieniu nieuniknionych zjawisk globalizacyjnych i w
kontekście wprowadzania instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej Unii
Europejskiej.
Streszczenie:
Budowa gospodarki indywidualistycznej regulowanej mechanizmem rynkowym wymaga stworzenia
odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego. Chodzi przy tym o zapewnienie sprawnej obsługi podmiotów
gospodarczych i efektywnych rozwiązań administracji państwowej.
Niezbędnym elementem struktury instytucjonalnej są agencje płatnicze zapewniające transfer
środków budżetu europejskiego do polskich beneficjentów. Szczególną rolę odgrywają one w ramach
obsługi polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich gwarantując wypłatę wszelkich form pomocy Wspólnej
Polityki Rolnej. Dopłaty bezpośrednie, renty strukturalne, opłaty rolno środowiskowe to tylko niektóre
rodzaje instrumentów wsparcia producentów rolnych obsługiwane przez Agencję Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa.
Perspektywy jej rozwoju w aspekcie zarządzania strategicznego są przedmiotem analiz w
prezentowanym artykule. Przedstawiono w nim genezę powstania ARiMR i jej statutowe zadania w ujęciu
ewolucyjnym. Następnie opisano proponowany przez autora kształt wizji i misji organizacyjnej jako
budowę efektywnej i przyjaznej instytucji zaufania publicznego w sferze rolnictwa i obszarów wiejskich.
Strategiczne cele rozwojowe zostały podzielone na pięć obszarów tj.: 1) obszar formalno-prawny; 2)
sfera zarządzania strategicznego; 3) rozwój zasobów ludzkich; 4) system informacyjno-decyzyjny; 5)
struktura organizacyjna.
W ramach poszczególnych obszarów przedstawiono proponowane rozwiązania stanowiące zarys
poszczególnych strategii funkcjonalnych lub programów operacyjnych.
Zaproponowana koncepcja rozwoju Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest próbą
połączenia idei zarządzania strategicznego z proceduralnym i administracyjnym działaniem państwowej
osoby prawnej. Mimo wielu ograniczeń budżetowych i formalno-prawnych jest możliwe stworzenie
nowego podmiotu polityki gospodarczej w obszarze rolnictwa i jego otoczeniu, który zapewni wysoką
158
jakość obsługi beneficjentów pomocy unijnej i krajowej, a z drugiej strony będzie działać w oparciu o
zasadę racjonalności ekonomicznej.
Summary
Implementation of the market economy in Poland connected with private sector enlargement should
be accompanied with properly acting institutional framework. It is important to provide the efficient of the
economic units and rational in the public sector activity.
Indispensable element of institutional framework are the paying agencies guaranteeing all the farms
Union Funds transfers to the Polish beneficiaries. In the area of agriculture and rural development there
are two agencies supporting the payments of the Common Agricultural Policy measures. Direct
payments, structural pensions, agrienvironmental programmes are only some of the instruments of
farmers funds administering by the Agency of Restructuring and Modernisation of Agriculture in Poland
(ARMA).
Perspectives of the Agency development in the aspect of strategic management are the subject of the
analysis in the presented article. There is a description of ARMA genesis and its basic tasks according to
evaluation changes. Then author describes his vision and mission of the organisation as the effective and
friendly institution of public trust in the area of agriculture and rural development.
Strategic aims of the Agency were divided into five pillars: 1) legal and procedure foundation; 2)
strategic management; 3) human resources development; 4) information and decision – marking system;
5) organisational structure.
In the particular pillars there are proposal solutions discussed for possible functional strategies (e.g.
human strategy) or operational programmes.)
Presented development concept of the Agency of Restructuring and Modernisation of Agriculture is an
attempt of connexion the idea of strategic management with the procedures and administrative activity of
public (state owned) legal institution.
Apart from many budgetary and formal constraints it is possible to create kind of new economic policy
organisation, which can provide high quality service of agricultural policy beneficiaries and could act as
the rational and efficient institution.
Słowa kluczowe:
strategia, rozwój, polityka rolna, agencja płatnicza.
Kazimierz Starzyk
177) Studia doktoranckie jako czynnik realizacji założeń
Procesu Bolońskiego. Implikacje dla Polski
prof. SGH,
dr hab.
Szkoła Główna Handlowa
Instytut Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
Streszczenie:
Podstawową przesłanką budowy konkurencyjnej w skali globalnej polskiej gospodarki, podobnie jak
innych gospodarek UE, jest odpowiednie do tego wyzwania kształtowanie środowiska ekonomicznego,
zarówno akademickiego jak i biznesowego. W praktyce oznacza to konieczność wdrażania postulatów
Procesu Bolońskiego w dziedzinie szkolnictwa wyższego przywiązując na równi znaczenie do pierwszego
i drugiego stopnia studiów, jak i stopnia trzeciego, tj. studiów doktoranckich. Celem referatu jest
przedstawienie wybranych ważniejszych problemów budowy systemu studiów doktoranckich w Unii
Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem ekonomicznych, mając na uwadze treść Komunikatu
Berlińskiego z 2003 roku, w którym podkreśla się przyspieszenie budowy Europy Wiedzy poprzez
ściślejsze powiązania między Europejską Przestrzenią Badawczą a Europejskim Obszarem Szkolnictwa
Wyższego, w czym istotne znaczenie jest przypisywane badaniom naukowym jako integralnej części
szkolnictwa wyższego, a w jego ramach studiom doktoranckim. Podkreśla się w tym kontekście
interdyscyplinarność badań i interdyscyplinarność kształcenia.
Wśród głównych problemów wiążących się z europejskim modelem studiów doktoranckich omawia się
w referacie: formy kształcenia (indywidualną, głównie dla środowiska naukowego, oraz drugą,
odgrywającą coraz większą rolę, studia zorganizowane, głównie dla pozaakademickiego środowiska
zawodowego. Prowadzi to często do różnicowania stopni doktorskich (m.in. PhD; Doctoral Degree;
Doktorat zawodowy) oraz rosnącego udziału doktorantów z dyplomem BA; organizację studiów (dominują
tutaj dwie opcje: wydzielona jednostka w ramach instytucji akademickiej oraz odrębna instytucja
akademicka kształcąca wyłącznie doktorantów (najczęściej z różnych krajów); wspólne programy kilku
uczelni, a w konsekwencji “wspólne” tytuły naukowe oraz system podwójnego promotorstwa;
finansowanie studiów doktoranckich (w tym ze środków międzynarodowych zwłaszcza UE).
Referat zawiera dane statystyczne ilustrujące omawiane zjawiska. W referacie omawia się także
możliwości współpracy z uczelniami poza europejskimi zwłaszcza USA i Azji Wschodniej - zgodnie z
postulatami Procesu Bolońskiego. Pokazana jest także dyskusja jaka toczy się w Wielkiej Brytanii na
159
temat redefinicji studiów doktoranckich, która w wielu kwestiach odbiega od dyskusji toczącej się na
Kontynencie.
Pilność adekwatnych rozwiązań w Polsce w przedmiotowych kwestiach staje się kluczowym
wyzwaniem dla naszego środowiska akademickiego, jeżeli chcemy uchronić Polskę przed grożącą jej
peryferyzacją w świecie.
Summary
Słowa kluczowe:
studia doktoranckie, Proces Boloński, Komunikat Berliński, wspólne programy, podwójne promotorstwo,
doktorat zawodowy
Magdalena Stawicka
178) Sytuacja gospodarcza Polski po akcesji do Unii
Europejskiej – korzyści i koszty
dr,
Akademia Ekonoimiczna we Wrocławiu
KatedraMakroekonomii
adiunkt
W ramach swojej pracy naukowej specjalizuje się między innymi w handlu
zagranicznym, a w szczególności bada atrakcyjność inwestycyjną krajów
świata dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Jest autorką
kilkudziesięciu publikacji dotyczących wskazanej problematyki, w tym
dwóch monografii
Streszczenie:
Od 1 maja 2004 roku do związku polityczno-gospodarczego piętnastu starych krajów członkowskich
Unii Europejskiej przystąpiło dziesięć nowych państw. Są to Cypr, Czechy, Estonia. Litwa, Łotwa, Malta,
Polska, Słowacja, Słowenia oraz Węgry. Celem artykułu jest próba oceny zmian w sytuacji gospodarczej
Polski po akcesji do Unii Europejskiej. Cel ten będzie realizowany poprzez analizę podstawowych
wskaźników makroekonomicznych na przestrzeni ostatnich lat, takich jak: PKB per capita, inflacja,
bezrobocie, zadłużenie zagraniczne oraz handel zagraniczny. Ich poziom oraz zmienność pozwala na
makroekonomiczne podejście do postawionego problem, choć wiadome jest, iż ich wartość nie będzie
jedynie uwarunkowana funkcjonowaniem Polski w strukturach unijnych, ale również wieloma czynnikami
wewnętrznymi oraz zewnętrznymi. Przedstawiona analiza podstawowych danych makroekonomicznych
pozwala jednak stwierdzić, iż udział polskiej gospodarki w procesie integracji jest dla niej korzystny. Od
kilku lat obserwowalny jest znaczny wzrost gospodarczy, spadek inflacji oraz bezrobocia, zwiększenie się
znaczenia handlu zagranicznego, a także zwiększenie się konkurencyjności polskich przedsiębiorstw na
rynkach międzynarodowych.
Summary
From 1 May 2004 year to the political – ecnomic union of fifteen old member's Unions European
countries approached ten new states. There are: Cyprus, Czech Republic, Estonia, Lithuania, Latvia,
Malta, Poland, Slovakia, Slovenia and Hyngary. The aim of article is attempt of estimation changes in
situation of economic of Poland. The aim will be realized across analysis of basic macroeconomic indices
on space last years, such how: GDP per capita, inflation, unemployment, foreign debts and foreign trade.
There level and changeability allows on macroeconomic approach to put problem, though known it is that
their value will not only be conditioned of functioning in union structures Poland, but also many internal
and parameters external. The introduced analysis of basic macroeconomic data. The introduced analysis
of basic data makroekonomicznych allows however to affirm that the share of Polish economy in process
of integration is profitable. From a few years the observaillity is the considerable economic growth, fall of
inflation as well as unemployment, enlargement the meaning of foreign trade, and the enlargement
competitiveness of Polish enterprises on international.
Słowa kluczowe:
Unia Europejska, Polska, akcesja, integracja gospodarcza
160
Piotr Stolarczyk
179) Flexicurity jako koncepcja zwiększenia efektywności
rynków pracy w Polsce i pozostałych krajach Unii Europejskiej
absolwent kierunku Finanse i Bankowość Szkoły Głównej Handlowej w
Warszawie oraz Aarhus School of Business/ University of Aarhus w Danii
na kierunku EU Business and Law. Stypendysta Rządu Królestwa Danii
na National University of Singapore.
Uczestnik konferencji naukowej „Europejski Model Społeczny –
doświadczenia i kierunki zmian” zorganizowanej przez Kolegium
Gospodarki Światowej SGH i prof. Dariusza Rosatiego, gdzie wystąpił z
referatem pt. „Funkcjonowanie rynku pracy w Unii Europejskiej”. Obecnie
pracuje nad rozprawą doktorską pod kierunkiem naukowym prof. dra hab.
Dariusza Rosatiego na temat regulacji rynków pracy w krajach Unii
Europejskiej.
Streszczenie:
Sytuacja na rynku pracy w wielu krajach europejskich jest niezadowalająca zarówno z punktu
widzenia realizacji celów zawartych w Strategii Lizbońskiej (zatrudnienie, aktywizacja osób starszych,
aktywizacja kobiet), jak i wskaźników odnoszących się do poziomu bezrobocia długotrwałego, stwarzania
szans na podjęcie pracy wśród osób najmłodszych. Wynika to między innymi z tego, iż dotychczasowe
instrumenty polityki rynku pracy są niedopasowane do nowych warunków związanych z globalizacją,
zmianami demograficznymi, postępem technologicznym, narastającą konkurencją, które wywierają
rosnącą presję na gospodarki europejskie. Dotychczasowa polityka koncentrująca się na ochronie
istniejących miejsc pracy prowadzi do utrwalania tradycyjnej struktury zatrudnienia, obniża dynamikę
rynku pracy i hamuje niezbędne zmiany strukturalne. Koncepcja flexicurity [Komisja Europejska, 2007] –
podniesienia dynamiki i elastyczności rynku pracy przy jednocześnie wysokim zabezpieczeniu
pracowników przed ryzykiem rynku pracy – stwarza szansę dla uczestników rynku pracy na
dostosowanie się do nowych bardziej wymagających warunków.
Autor przeprowadza analizę czterech elementów koncepcji flexicurity: elastycznego prawa pracy,
13
aktywnej polityki rynku pracy, systemu edukacji ustawicznej i systemu zabezpieczeń społecznych oraz
ich wpływu na działanie rynku pracy. Dotychczasowe badania empiryczne i badania własne autora
potwierdzają potrzebę nowego sposobu prowadzenia polityki regulacji rynku pracy, w którym zaleca się
odejście od ochrony istniejących miejsc pracy na rzecz ochrony pracowników. Na podstawie obserwacji
doświadczeń wielu krajów autor twierdzi, iż odpowiednie zestawienie składowych koncepcji flexicurity
doprowadzi do podwyższenia efektywności europejskich rynków pracy. Skuteczność wprowadzenia
rekomendowanej koncepcji zbadana jest również dla specyfiki polskiego rynku pracy.
Summary:
The situation on the European labor markets is not satisfactory both in regard of meeting the Lisbon
Strategy goals as well as the level of long term unemployment rate or giving the chance for youths to
enter the labor market. The rapid change related to globalization, development of new technologies, the
demographic ageing of European societies makes the traditional instruments of labor market policies not
always sustainable. It is also confirmed in the number of empirical findings. Traditional kinds of job
security lower dynamics of labor markets, tighten the old structure of labor market and slow down the
structural reforms. Concept of flexicurity [European Commission, 2007] is a comprehensive approach to
labor market policy which combines sufficient flexibility in contractual arrangements, high dynamic of the
labor market and the high security for a worker. Flexicurity helps employees and employers to adapt to
the new, changing and more competitive environment.
Author analyzes four main components of flexicurity: flexible contractual arrangements,
comprehensive lifelong learning strategies, effective active labor market policies and modern social
security systems. The author’s research supported with the empirical findings confirm high effectiveness
of the recommended concept of flexicurity which emphasizes employment security rather than job
security. This paper deals also with the concept of flexicurity in the view of the Polish labor market.
Słowa kluczowe:
flexicurity, rynek pracy
Mirosław Sułek
180) Gospodarka polska a międzynarodowy układ sił – stan
obecny i perspektywa do 2025 r.
Prof. nadzw. dr hab.
Instytut Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytet Warszawski
13
Autor w referacie ograniczy się do omówienia systemu zasiłków dla bezrobotnych
161
absolwent Wydziału Nauk Ekonomicznych Wojskowej Akademii
Politycznej w Warszawie (1982), tam też się doktoryzował (1987). W
pracy naukowo-badawczej zajmował się ekonomicznymi zagadnieniami
bezpieczeństwa państwa oraz programowaniem gospodarczo-obronnym.
Od 1990 r. do 1998 r. na Wydziale Strategiczno-Obronnym Akademii
Obrony Narodowej (członek Rady tego wydziału do 2007 r.). W 1995 r.
habilitował się na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu
Łódzkiego na podstawie rozprawy „Potencjał gospodarczo-obronny –
pojęcie, pomiar, decyzje” (AON, Warszawa 1993).
W okresie 1998-1999 w Rządowym Centrum Studiów Strategicznych. W
latach 1997-2002 był profesorem na Wydziale Zarządzania Akademii
Podlaskiej w Siedlcach, w latach 2000-2007 – na Wydziale Ekonomii
Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Kielcach. Od 2002 r. w
Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Prowadził zajęcia z ekonomiki obrony, organizacji i zarządzania,
przedsiębiorczości,
metod
i
technik
badania
stosunków
międzynarodowych, prognozowania i symulacji międzynarodowych.
Jest autorem, współautorem lub redaktorem kilku książek. W dorobku ma
około 150 publikacji. Zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia
znajdujące się na styku nauk ekonomicznych, politycznych i wojskowych.
Specjalizuje się w metodach analizy i pomiaru potęgi państw. Jest
autorem książki „Podstawy potęgonomii i potęgometrii” (WSEiA, Kilece
2001), w której przedstawił własną metodę pomiaru potęgi państw oraz
sposoby wykorzystania uzyskanych miar w analizie stosunków
międzynarodowych. Badania te kontynuuje, czego dowodem są liczne
artykuły na ten temat. Inna ważniejsza publikacja to „Metody i techniki
badań stosunków międzynarodowych” (APRA-JR, Warszawa 2004).
Wypromował dwóch doktorów. Członek Zarządu Towarzystwa
Naukowego Prakseologii.
Streszczenie:
W referacie usiłuję pokazać międzynarodowy układ sił w perspektywie 2050 roku, z uwzględnieniem
– na tyle, ile to będzie możliwe - „wkładu” Polski. Przedstawiam dwa rodzaje prognoz: pierwszy, obejmuje
gotowe prognozy stosunków sił (chińskie i indyjskie); drugi – prognozy oparte na modelu własnym,
wykorzystujące cząstkowe prognozy zmiennych modelu (produktu krajowego brutto oraz liczby ludności).
Opieram się przy tym na założeniu, że stosunki międzynarodowe są to stosunki sił i interesów. Termin
„siła” użyty w wyrażeniu „układ sił” odnosi się do siły rozumianej szeroko, określanej zwykle jako „potęga”
(power, niekiedy might). W większości prac terminów „siła” i „potęga” używa się zamiennie. Stosuje się
również takie terminy, jak: moc, potencjał, zasób możliwości, potencjał siły.
Dwie prognozy oparte na modelu własnym pokazują w istocie dwa obrazy przyszłego układu sił
międzynarodowych. W wariancie I następuje ogromny przepływ potęgi do dwóch krajów Azji – Chin i
Indii. USA tracą pozycję lidera. W wariancie II jest inaczej – następuje niewielki wzrost potęgi zarówno
USA, jak i Chin oraz Indii. USA nadal na pierwszym miejscu.
Prognozy pokazują postępujący spadek znaczenia Europy w międzynarodowym układzie sił. Trend
ten w podobnym stopniu dotyczy również Polski. Głównym powodem jest sytuacja demograficzna.
Summary
In this paper I attempt to show the international balance of power in perspective of the year 2050,
regarding – as deeply as possible – "contribution” of Poland. I represent two kinds of projections: first,
these include the finished projections of balance of power (Chinese and Indian); second – the projections
founded on my own model of power, using partial prognoses' of variables of model (the gross national
product as well as the number of population). I my opinion, international relations are based on the
relations of powers and interests. The term “power” (sometimes “might”) used in expression " balance of
power” is understood widely. In the most of publications on the international relations the terms “strength”,
"power” and “potential” are used interchangeably.
Two projections based on my own model draw two pictures of future balance of power. In the variant I
the huge flow of power shifts to two countries of Asia - China and India. They lose USA leader's position.
It the variant II is differently - the small growth of power shifts both to USA and to China as well as to
India. USA still on the first position.
These projections show in international balance of power the progressive fall of Europe. This trend in
similar degree concerns to Poland also. Demographic situation is main reason.
Słowa kluczowe:
międzynarodowy układ sił; potęga państw; prognozowanie
162
Jan Szambelańczyk
181) Dylematy kształcenia ekonomistów w polsce w
warunkach urynkowienia szkół wyższych, integracji
europejskiej i globalizacji
prof. dr hab.,
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Katedra Pracy i Polityki Społecznej
Pracuje w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu od 1975 roku. Odbył staże
lub pracował także w Univerytecie Erasmusa w Rotterdamie, Instytucie
Maxa Plancka w Berlinie Zachodnim, Londyńskiej Szkole Ekonomii i kilku
innych ośrodkach akademickich w Europie. W Wyższej Szkole Bankowej
w Poznaniu kieruje Katedrą Bankowości.
Jan Szambelańczyk był konsultantem Misji Banku Światowego,
ekspertem Międzynarodowej Organizacji Pracy, uczestniczył w pracach
agend Związku Banków Polskich, reprezentował polskie banki
spółdzielcze w Europejskim Stowarzyszeniu Banków Spółdzielczych w
Brukseli. Od 1995 r. jest członkiem Rady Bankowego Funduszu
Gwarancyjnego w Warszawie. W 2005 roku był ekspertem MEN dla
opracowania standardu kształcenia dla kierunku ekonomia.
W swej pracy naukowo-dydaktycznej zajmował się ekonomiką
kształcenia, rynkiem pracy i zarządzaniem zasobami ludzkimi. Od 1991
roku był zaangażowany w kształcenie kadr dla bankowości i badania nad
systemem bankowym, ze szczególnym uwzględnieniem sektora banków
spółdzielczych oraz ogniw sieci bezpieczeństwa systemu bankowego.
Obok działalności naukowo-dydaktycznej brał aktywny udział w praktyce
bankowej. Jest autorem, współautorem lub redaktorem 185 publikacji z
zakresu metodyki kształcenia, rynku pracy, zarządzania zasobami
ludzkimi [„Zmiany struktury ekonomiczno-społecznej ludności Polski a
zapotrzebowanie na wyższe wykształcenie” (1982), „Wstęp do badań
ekonomiczno-społecznych” (1984), „Ewolucja modelu kształcenia
ekonomisty w latach 1945-1984” (1985), Zarządzanie kadrami w
przedsiębiorstwie” (1992), „Przekształcenia struktur kwalifikacyjnych na
regionalnym rynku pracy” (1992)], a od połowy lat 90. z dziedziny
bankowości i problemów systemu gwarantowania depozytów
[„Zarządzanie bankiem spółdzielczym” (1997), „Ekonomika banku
spółdzielczego” (1999), „Bankowość. Podręcznik dla studentów” (2000),
„Systemy gwarantowania depozytów na świecie” (2005), „Banki
spółdzielcze w procesach zmian systemowych” (2006)].
Streszczenie:
Model kształcenia ekonomisty w Polsce po II wojnie światowej podlegał wielu zmianom. Większość z
nich miała charakter obligatoryjny i dotyczyła tzw. struktury instytucjonalnej. W odróżnieniu od ram
instytucjonalnych treści kształcenia zmieniały się raczej ewolucyjnie, choć w odniesieniu do
poszczególnych jednostek organizacyjnych czy poszczególnych wykładowców zmiany te nie były
tożsame.
Jedną z istotnych cech zmian modeli kształcenia w Polsce była pewnego rodzaju cykliczność,
przejawiająca się bądź to w coraz węższej specjalizacji kształcenia bądź komasacji wąskich specjalizacji
lub specjalności w ogólniejsze kierunki studiów. Do początków lat 90. XX wieku modele te były także – w
znacznym stopniu – oderwane od trendów w krajach gospodarki rynkowej i kształtowanych tam
standardów kształcenia ekonomistów. Do wyjątków należały zaś próby wykorzystywania podręczników
czy ujęć z krajów zachodnich przez nauczycieli
Instytucjonalne zmiany modelu kształcenia w Polsce, a zwłaszcza obligatoryjność treści w minimum
programowym, prowadziły do wewnętrznej segmentacji kształcenia w szkołach wyższych a nawet
wydziałach, stanowiąc jednocześnie ważną determinantę rozmiarów i struktury zatrudnienia w
odpowiednich jednostkach dydaktycznych. Mała elastyczność zasobowa i funkcjonalna zatrudnienia w
uczelniach akademickich prowadziła do konfliktu interesów, związanych z pensum dydaktycznym – jako
podstawie zatrudnienia, a także nadgodzinami lub dodatkami dydaktycznymi, wyznaczającymi dochody
kadry. Problemem stała się także wieloetatowość nauczycieli, zwłaszcza po 1990 roku.
Gwałtowne umasowienie studiów ekonomicznych na poziomie wyższym, wraz z jego urynkowieniem,
kreowało i kreuje dylemat masowości versus elitarności kształcenia, w odpowiednich formach
organizacyjnych. Preferencje dla masowości rzutują na metody i jakość nauczania, a także wpływają na
turbulentność rynku edukacyjnego, w powiązaniu ze zmianami rynku pracy w układzie regionalnym lub
krajowym, a także w coraz większym stopniu międzynarodowym. Duży popyt na kształcenie
163
ekonomiczne i kadry w gospodarce – od początków transformacji – stanowi czynnik zakłócający
weryfikację zewnętrznej efektywności studiów. Standardy rekrutacyjne (zwłaszcza na studiach
niestacjonarnych i w większości uczelni niepaństwowych), wymóg dostosowania dydaktyki do
przeciętnego studenta, ograniczona kontrola zewnętrznej efektywności studiów (przynajmniej w krótkiej
perspektywie), stopień komercjalizacji szkół ekonomicznych, a zwłaszcza skala zorientowania kadry na
maksymalizację dochodu z dydaktyki, stanowią główne wyznaczniki jakości kształcenia ekonomistów w
skali ogólnokrajowej.
Pojawiają się także problemy dostosowania struktury i treści kształcenia do dynamicznie
zmieniającego się otocznia społeczno-gospodarczego (specyfika zmian własnościowych w gospodarce,
zmiany sektorowej struktury zatrudnienia, specyfika produkcji lub usług, zwłaszcza w podmiotach
zależnych od zagranicznych podmiotów, wewnętrzne i zewnętrzne migracje pracowników, doktryna
polityki gospodarczej i polityki społecznej) i instytucjonalnego (legislacja krajowa, Deklaracja Bolońska,
standardy kształcenia) wyrażające się m.in. powstawaniem nowych specjalności, często bez należytego
przygotowania merytorycznego i oprzyrządowania w pomoce dydaktyczne. W odniesieniu do
najnowszych rozwiązań w praktyce, transferowanych zwykle z zagranicy, wywołuje to niekiedy lukę
kompetencyjną między dydaktykami i praktykami. Taka nadmierna pogoń za najnowszymi praktykami
sprzyja powierzchowności przekazu dydaktycznego, przy jednoczesnym ograniczaniu kształcenia metaumiejętności – stanowiących podstawę edukacji permanentnej, także w zawodzie ekonomisty.
Summary
The model for training economists in Poland after World War II has undergone many changes. Many
of those changes were obligatory and concerned the so-called institutional structure. In contrast to the
institutional framework, the teaching content developed rather in an evolutionary way, although the
changes were not identical for all the organisational units or lecturers.
One important feature of the changes affecting the teaching models in Poland was their cyclical
character, reflected either in narrowing down the fields of specialisation or consolidating narrow areas of
research into more general fields. Until the early 1990s those models largely failed to reflect the trends in
countries with market economies and their standards for economic training. Attempts by the teachers to
use handbooks or incorporate perspectives originating in the West were few and far between.
Institutional changes of the training model in Poland, especially the obligatory character of content in
the programme minimum, lead to internal segmentation of teaching at universities or even in the
particular faculties, at the same time constituting an important factor determining the size and structure of
employment in the relevant teaching units. Low resource and functional flexibility of employment at
universities caused a conflict of interests related to the obligatory teaching load, forming the basis of
employment, as well as overtime payment and allowances, determining staff income. Another problem
that arose after 1990 was that teaching staff held multiple full-time positions at various academic
institutions.
The rapidly growing availability of economic studies at tertiary level and their market orientation has
given rise to a dilemma – should university education be addressed to the masses, or should it remain
elitist. The preference for mass training affects the teaching methods and quality, as well as contributes to
the volatility of the education sector, combined with the changes on the regional, national and, more and
more often, international job market. The great demand for economic training and staff in the economy –
from the onset of the transformation - constitutes a factor disturbing the external verification of the studies’
effectiveness. Low recruitment standards (especially for extramural studies and private schools), the
necessity to adapt the teaching methods to suit average students, the limited supervision of the
effectiveness of training (at least in the short-term), the degree of commercialisation of business schools,
as well as the degree to which staff is focused on maximising their teaching income, are the main
determinants of the teaching quality on the nationwide scale. Furthermore, there are problems with
adjusting the teaching structure and content to the dynamically evolving socio-economic environment (the
nature of ownership transformation in the economy, changes in the sectoral employment structure, the
character of production or services, especially in subsidiaries of foreign entities, internal and external staff
migration, the doctrine of economic and social policy) and institutional environment (domestic legislation,
the Bologna Declaration, teaching standards), which are reflected in the establishment of new
specialisations, often without the required competence in the subject matter and adequate teaching aids.
When compared with the latest practical solutions, usually transferred from abroad, a competence gap
between the teachers and practitioners may arise. Such excessive drive to incorporate the latest business
practices leads to the superficiality of the teaching message, while at the same time limiting the teaching
of metaskills, which form the basis for lifelong education, also for economists.
Słowa kluczowe:
bierność systemu edukacyjnego, cykliczność reform kształcenia, elastyczność zasobowa i funkcjonalna
zatrudnienia, minimum programowe, model kształcenia ekonomisty, rynek edukacyjny, standardy
kształcenia
164
Marek Szczepański
182) Globalizacja rynku finansowego a przyszłość sektora
bankowego w Polsce
dr,
Zakład Nauk Ekonomicznych
Politechnika Poznańska
Pracownik naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Nauk Ekonomicznych
Politechniki Poznańskiej. Jego głównym obszarem zainteresowań są
ekonomiczne aspekty polityki społecznej, zwłaszcza reformy i
funkcjonowanie systemów emerytalnych w Polsce i w innych krajach Unii
Europejskiej. Jest autorem szeregu publikacji poświęconych tej tematyce,
w tym samodzielnej monografii pt. „Dylematy reformy polskiego systemu
emerytalnego”, wydanej w 2006 r. w Wydawnictwie Politechniki
Poznańskiej. Drugi nurt prowadzonych
przez niego badań
skoncentrowany jest na zjawiskach i procesach zachodzących na rynku
finansowym w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu procesu
globalizacji rynków finansowych na funkcjonowanie wybranych
segmentów polskiego systemu – systemu bankowego oraz funduszy
emerytalnych.
Współpracuje z uczelniami w Niemczech – m.in. prowadził badania na
Uniwersytetach we Frankfurcie nad Menem i w Bremie oraz zajęcia
dydaktyczne w Fachhochschule Bocholt. Jest członkiem Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego.
Streszczenie:
W referacie podjęto próbę identyfikacji i oceny dotychczasowych oraz przewidywanych następstw
procesu globalizacji rynków finansowych dla sektora bankowego w Polsce.
Autor stawia tezę, że dla polskiego sektora finansowego dotychczasowy bilans globalizacji jest
generalnie dodatni. Dzięki zaangażowaniu kapitału zagranicznego (obecnie ok. 70% działających w
Polsce banków ma zagranicznych właścicieli) nastąpiła szybka modernizacja instytucji bankowofinansowych. Prywatni właściciele z reguły bardziej efektywnie zarządzają instytucjami finansowymi niż
państwo. Dostęp do międzynarodowego rynku pieniężnego, kapitałowego i walutowego umożliwia
działającym w Polsce bankom nie tylko sprawną obsługę klientów na rynku krajowym i zagranicznym, ale
także pozyskiwanie dodatkowych kapitałów z zagranicy, które mogą być wykorzystane do finansowania
przedsięwzięć gospodarczych w Polsce, a także szybkie wprowadzanie innowacji finansowych (nowe
produkty finansowe, wykorzystanie nowoczesnych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych
itp.). W latach dziewięćdziesiątych XX w. i w pierwszej dekadzie XXI w. system bankowy w Polsce w
sposób efektywny spełnia podstawowe funkcje na rzecz gospodarki: pieniężne (zapewnienie płynności),
kapitałowe (transformacja oszczędności w kredyty, zaopatrywanie w kapitał podmiotów niebankowych) i
kontrolne (monitorowania i sterowania strumienia pieniężnymi).
Natomiast przewidywane skutki globalizacji dla rynku usług bankowych w Polsce niosą w sobie
zarówno szanse, jak i szereg zagrożeń. Z punktu widzenia samodzielnie dotąd działających w Polsce
banków komercyjnych postępy procesu globalizacji oznaczają więcej zagrożeń niż szans. Po
przystąpieniu Polski do strefy euro (po 2011 r.) i zmniejszeniu ryzyka związanego z działaniem
globalnych instytucji finansowych na polskim rynku nastąpi dalsze zaostrzenie konkurencji na rynku
bankowym. Przewiduje się kolejną falę konsolidacji, fuzji i przejęć w polskim sektorze bankowym. W
perspektywie 10-15 lat jednym z najbardziej prawdopodobnych scenariuszy dalszego rozwoju rynku
usług bankowych w naszym kraju będzie opanowanie rynku przez globalne konglomeraty finansowe,
zorganizowane w struktury holdingowe (takie, jak obecne już na rynku polskim Citigroup czy ING Group).
Zmniejszy to możliwości oddziaływania banku centralnego i innych państwowych instytucji regulacyjnych i
nadzorujących rynek finansowy na funkcjonowanie sektora bankowego. Negatywnym następstwem
globalizacji byłoby ograniczenie konkurencji na rynku usług bankowych, a nawet powstanie oligopolu
dyktującego ceny usług finansowych. Mimo ograniczenie możliwości oddziaływania państwa na sektor
bankowy w warunkach globalizacji, należy wykorzystać posiadane instrumenty prawne i ekonomiczne (w
ramach prawa polskiego oraz prawa Unii Europejskiej), aby chronić konkurencję i zapobiec powstaniu w
polskim sektorze bankowym struktur monopolistycznych czy quasi-monopolistycznych, złożonych z
zagranicznych konglomeratów finansowych. Poprzez wczesną identyfikację zagrożeń można je będzie
przynajmniej częściowo zniwelować. Zachowanie konkurencyjności na rynku usług bankowych powinno
być jednym z priorytetowych celów polityki gospodarczej państwa. Tylko w warunkach utrzymującej się, a
nawet rosnącej konkurencji na rynku bankowym możliwe będzie zachowanie, a nawet stopniowe
obniżanie poziomu cen usług finansowych, co będzie miało decydujący wpływ na koszty funkcjonowania
niebankowych podmiotów gospodarujących, a w rezultacie na tempo wzrostu gospodarczego w Polsce.
Summary
The paper deals with the problem of impact of globalisation on banking system in Poland. The author
represents the view that the influence of globalisation since 1990 on Polish banking system is so far
165
generally positiv. Privatisation of 70% od Polish banking system by foreign investors has brought more
efficiency and transparency in banking system in Poland. Banks with foreign shareholders can not only
provide a wide range of banking services for their customers in Poland and abroad but also gether capital
on global financial market in order to finace the enterprises operating in Poland and introduce on Polish
market many financial innovations (new financial services, technologies etc.). In 90ties and first decade of
XXI century banking system in Poland has played efficiently ist main roles for the national ecnomy:
financial liqudity, gethering of capital and monolitoring and controlling funcion.
But future results of globalisation process on financial market are not so evident. There are more
threats than chances connected with globalisation for most of the commercial banks operating in Poland
now. A new wave of take-overs and fusions in Polish banking system is expected. It could lead to a
creation of monopolistic strucutes dominated by a few intenational financial institutions. Such a situation
would not be convienient neither for customers or for Polish national economy. Identification of future
threats could help to avoid negative and support positive effects of globalisation on financial market and
their influcence on Polish banking system. The maintaince of competition of Polish banking system
should be a priority for the economical policy in the future. Only competition on banking market can lead
to relatively low financial costs of economival activity and sustinable economical growth in Poland.
Słowa kluczowe:
Globalizacja rynku finansowego – szanse i zagrożenia związane w globalizacją rynku finansowego
prywatyzacja – sektor bankowy – konkurencja i oligopol na rynku usług finansowych – rola krajowych
instytucji nadzoru bankowego w dobie globalizacji.
Ryszard Szewczyk
183) Trzy filary ekonomii personalistycznej
Krakowska Szkoła Wyższa
im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Andrzej Szplit
184) Społeczna gospodarka rynkowa – sposób
gospodarowania czy utopia?
dr hab.,
Akademia Świętokrzyska w Kielcach
Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji
profesor Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach
Przez blisko 20 lat był kierownikiem Ośrodka Zamiejscowego w Kielcach
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i jej wykładowcą. Specjalizuje
się w zagadnieniach ekonomiki i organizacji oraz zarządzaniu
strategicznym. Jest absolwentem Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu i
Berlin School of Economics – Hochschule fuer Ekonomie w Berlinie, gdzie
w roku 1989 uzyskał habilitację. Współpracuje z wieloma uczelniami
zagranicznymi, szczególnie z obszaru języka niemieckiego. W Polskim
Towarzystwie Ekonomicznym pełni od kilku kadencji funkcję członka
Prezydium Zarządu Krajowego, jest prezesem Zarządu Oddziału w
Kielcach PTE i przewodniczącym Komitetu Okręgowego w Kielcach
Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej.
Streszczenie:
Autor artykułu wykorzystuje setną rocznicę urodzin współtwórcy społecznej gospodarki rynkowej L.
Erharda do badania przydatności tej gospodarki w warunkach współczesnych. W artykule podkreśla się
pewną zbieżność tez społecznej gospodarki rynkowej z poglądami niektórych wybitnych współczesnych
ekonomistów. W artykule znajdziemy krytyczną ale i w niektórych miejscach pozytywną ocenę poglądów
J.M. Keynesa wyrażaną przez L. Erharda. Stanowi to istotną podstawę do prezentacji poglądów
naukowców co do przydatności społecznej gospodarki rynkowej w XXI wieku. Na tle założeń społecznej
gospodarki rynkowej autor artykułu przestawia program społeczny realizowany w Niemczech znany pod
nazwą Hartz IV.
Summary
th
L.Erhard’s, who was the co-author of the social market economy, 100 birthday becomes an occasion
for the research aiming at usefulness assessment of the economy working in the present conditions. In
the article, the author emphasizes some similarities between the thesis of the social market economy and
the views of some famous modern economists. In the article one can find critical, as well as positive in
some aspects, assessment of J.M.Keyns’ opinions made by L.Erhard. It constitutes the basis for the
st
presentation of scientific views on usefulness of the social market economy in the 21 century. On the
ground of the assumptions of the social market economy, the author of the article presents the social
program being run in Germany under the title “Hartz IV”.
166
Słowa kluczowe:
Społeczna gospodarka rynkowa, keynesizm, neoliberalizm, ordoliberalizm
Jan Jacek Sztaudynger
185) Społeczne problemy wzrostu gospodarczego – analiza
ekonometryczna
Uniwersytet Łódzki
Salezjańska Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania
Zajmuje się ekonometrią stosowaną. Za książkę „Modyfikacje funkcji
produkcji i wydajności pracy” został wyróżniony nagrodą PTE im. E.
Lipińskiego (2004). W 2005 roku opublikował książkę „Wzrost
gospodarczy a kapitał społeczny, prywatyzacja i inflacja”. Próbuje
wyznaczać optymalne dla wzrostu gospodarczego zróżnicowanie
dochodów. Oszacował wpływ rozwodów na dynamikę PKB. Jest
organizatorem konferencji „Etyka w życiu gospodarczym” oraz
sekretarzem czasopisma „Annales”.
Streszczenie:
Wzrost gospodarczy jest tradycyjnie wiązany z inwestycjami, wzrostem kapitału ludzkiego i
zatrudnienia. Od początku 90. lat XX w. modele ekonometryczne są wykorzystywane do opisu
społecznych aspektów funkcjonowania gospodarki. Z badań tych wynika, że zbiór czynników wzrostu
można poszerzyć o: „sprawiedliwe” zróżnicowanie dochodów, zaufanie, przestępczość, bezrobocie i
rozwody. Czynniki te są często traktowane jako bezpośrednie lub pośrednie charakterystyki jakości i
spójności więzi międzyludzkich (kapitału społecznego).
W referacie zostaną podane przykłady modeli potwierdzających oddziaływanie:
1. zróżnicowania dochodów na wzrost gospodarczy, w tym próba określenia historycznie optymalnego
dla wzrostu gospodarczego zróżnicowania dochodów;
2. zróżnicowania dochodów na przestępczość oraz przestępczości na wzrost gospodarczy;
3. wzajemne oddziaływanie zaufania oraz wzrostu i poziomu gospodarczego;
4. wpływ poziomu i wzrostu gospodarczego na spadek bezrobocia, co prowadzi następnie do spadku
przestępczości i przyspieszenia wzrostu gospodarczego,
5. rozwodów na wzrost gospodarczy.
Ekonometryczne analizy wzrostu potwierdzając znaczenie kapitału społecznego przekształcają się w
analizy społecznych aspektów rozwoju zrównoważonego i jego zakłóceń. W Polsce zakłócenia te
polegają na nadmiernym zróżnicowaniu płac, zbyt niskim zaufaniu, nadmiernym bezrobociu i
przestępczości, dezintegracji rodziny. Przykładowo, w 2004 roku spowolnienie wzrostu PKB
spowodowane nadmiernym zróżnicowaniem płac szacujemy na około 2 punkty procentowe.
Statystyczne potwierdzenie wymienionych związków, choć najczęściej znanych, wzmacnia argumenty
i poszerza krąg osób przekonanych do konieczności społecznego równoważenia wzrostu.
Summary:
Economic growth is traditionally related to investment, growth of human capital and employment. From
the beginning of 90-ties XX c. econometric models have been applied to the analysis of social aspects of
economy. The investigations show that a set of growth factors can be extended by: income inequalities,
trust, crime activities, unemployment and divorces. These factors can be treated as characteristics of
quality and social cohesion (social capital).
We will present some examples of models confirming the influence of:
1. income inequality on economic growth, we try to estimate historically optimal income inequality;
2. income inequality on crime and crime influence on economic growth;
3. interrelation of trust and economic growth and level;
4. influences of economic level and growth on drop of unemployment, which leads to the decrease of
crime and acceleration of economic growth;
5. influence of divorces on economic growth.
Econometric analyses of growth, confirming the role of social capital, convert into the investigations of
sustainable development social aspects and its distortions. In Poland these distortions are based on too
high earning ineqalities, on too low trust, over-unemployment and crime or family disintegration. For
example, in 2004 the slow down of GDP growth caused by too high earning inequality estimated at the
range of 2 percent points.
Statistical confirmation of these relationships, even if well known, supports arguments and extends the
range of people convinced to the necessity of social growth equalization.
Słowa kluczowe:
wzrost gospodarczy,
ekonometryczny
kapitał
społeczny,
przestępczość,
zróżnicowanie
płac,
rozwody,
model
167
Stanisław M. Szukalski
186) Szanse i zagrożenia gospodarki polskiej w kontekście
wyzwań gospodarki światowej i europejskiej w perspektywie
2050 roku14
Prof. dr hab.
Uniwersytet Łódzki,
Instytut Ekonomii,
Katedra Makroekonomii
prof. Wyższej Szkoły Kupieckiej w Łodzi, członek Komitetu Prognoz
„Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Specjalność naukowa:
makroekonomia
i
mikroekonomia.
Zainteresowania
naukowe:
problematyka przekształceń strukturalnych w gospodarce, z tego zakresu
pochodzą publikacje książkowe, ponad 70 artykułów, raporty z badań
organizowanych przez PAN. W latach 1990-2001 aktywny udział jako
konsultant w procesach przekształceń polskiej gospodarki, praca dla
przedsiębiorstw, Urzędów Centralnych. Członek PTE, członek
Stowarzyszenia Doradców Gospodarczych.
Streszczenie:
Przedmiotem opracowania jest identyfikacja determinant rozwoju polskiej gospodarki w świetle
procesów dokonujących się we współczesnym świecie. Zwrócono uwagę na następujące zjawiska: a/
regres demograficzny w perspektywie 2050 roku; b/ rozwój nowych technologii jako źródła przewag
konkurencyjnych; c/konkurencja megaprzestrzeni azjatyckiej d/ degradacja środowiska naturalnego i
wynikające stąd zagrożenia; e/ kurczenie się konwencjonalnych źródeł energii f/ wykorzystanie szans
jakie daje przynależność Polski do Wspólnoty Europejskiej i włączenie się polskiej gospodarki w proces
globalizacji. Autor zwraca uwagę także na strategiczne decyzje determinujące przyszłą strukturę polskiej i
jej przewagi konkurencyjne (lub ich brak) na rynkach światowych. Stawia także pytania, które mogą być
impulsem do dalszej dyskusji.
Summary
The aim of this paper is to identify the determining factors underpinning the development of the Polish
economy in the light of contemporary world processes. The following phenomena have been highlighted:
a/demographic regression projected for 2050; b/ development of new technologies giving rise to
competitive advantages; c/ mega-competition stemming from Asia; d/ degradation of natural environment
and the resulting threats; e/ depletion of conventional sources of energy; e/ taking proper advantage of
the chances created by Poland being a part of European Community and participating in the process of
globalization.
The author also underlines strategic decisions determining the future structure of the Polish economy
as well as its competitive advantages (or their lack) across the world’s markets. He asks questions that
might stimulate further discussion.
Stanisław Ślusarczyk,
Jan Cyran
187) Znaczenie monitoringu postrzeganej jakości produktów w
kreowaniu sukcesu firmy
Prof. nadzw. dr hab.
Katedra Procesów Zarządzania i Marketingu WSIiZ w Rzeszowie
Mgr
Transsystem S.A.Łańcut – Wola Dalsza
Streszczenie:
W artykule zwracamy uwagę na potrzebę zdefiniowania nowej koncepcji marketingu w
przedsiębiorstwie, która powinna się opierać na jego szerokiej orientacji rynkowej. Tylko docenianie w
zarządzaniu marketingowym związku między interesem klienta a interesem firmy może być gwarancją
zadowolenia klientów jako podstawy długookresowego sukcesu i wysokiej zyskowność firmy.
Firma prowadząc systematycznie monitoring postrzeganej jakości zyskuje cenne informacje, które są
podstawą kształtowania satysfakcji swoich klientów i optymalnych decyzji rynkowych. Firma może zatem
skuteczniej niż konkurenci uzgadniać przewagę cenową oraz jakościową z preferencjami nabywców.
W artykule podkreślamy, iż aktywności marketingowej firmy w zakresie jakości oferowanych produktów
nie można ograniczać jedynie do monitoringu projektowanej jakości tj. do wewnętrznych ocen jakości,
ponieważ jakość projektowana może znacznie różnić się od jakości postrzeganej przez odbiorców.
14
Artykuł powstał na bazie materiałów zgromadzonych do ekspertyzy wykonanej w kwietniu 2007 roku dla
Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” Przy Prezydium PAN, przygotowanych w ramach prac na „Studium
rozwoju Europy do 2050 roku” pt., Struktura gospodarki europejskiej „Europa 2050”. (Opracowanie jest
oryginalnym nigdzie nie publikowanym materiałem).
168
Grzegorz Ślusarz
188) Rozwój obszarów wiejskich w świetle zagrożenia
marginalizacji na przykładzie Podkarpacia
Prof. nadzw. dr hab.
Katedra Polityki Gospodarczej
Wydział Ekonomii
Uniwersytet Rzeszowski
prodziekan Wydziału
Jego zainteresowania badawczo-naukowe koncentrują się głównie wokół
szeroko rozumianej problematyki rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich
ze szczególnym uwzględnieniem obszarów problemowych, problematyki
zarządzania w rozwoju lokalnym i regionalnym oraz metod aktywizacji
społeczności lokalnych. Jest autorem 4 książek i ponad 100 publikacji
naukowych i popularno-naukowych, realizatorem ponad 40 projektów
badawczych i szkoleniowych, aktywnym uczestnikiem ponad 60
konferencji naukowych.
Streszczenie:
Obszary wiejskie w dobie globalizacji, ze względu na swoją specyfikę, a zwłaszcza specyfikę
rolnictwa stanowiącego ich integralną część, są zagrożone marginalizacją. Rozwój takich regionów, ze
względu na występowanie w nich różnorodnych ograniczeń, wymaga interwencji zewnętrznej, a jej brak
skazuje te obszary na nieuchronną marginalizację. Jednak wsparcie zewnętrzne, w takiej sytuacji,
powinno stanowić nie tyle formę rekompensaty wynikającej z obiektywnych ograniczeń rozwojowych, lecz
czynnik dynamizujący procesy rozwojowe na danym terenie, sprzyjający wykorzystaniu endogennych
zasobów regionu oraz poprawie jego konkurencyjności.
To zaś wymaga dostosowania instrumentów wsparcia do specyfiki zróżnicowanej przestrzeni,
dostosowania do specyfiki w miarę spójnych jednostek taksonomicznych regionu (subregionów), w
których możliwe jest stosowanie podobnych instrumentów, rozwiązań stymulujących rozwój.
Próbę wyodrębnienia takich subregionów podjęto w tej pracy, wykorzystując taksonomiczną metodę
Warda. Metoda ta, jak każda metoda taksonomiczna, umożliwia podział jednostek terytorialnych na
podzbiory (grupy gmin podobnych do siebie z punktu widzenia cech przyjętych do opisu zjawiska). W tym
przypadku ostateczna delimitacja oparta została na cechach charakteryzujących uwarunkowania
przyrodnicze. Dla wyodrębnionych jednostek taksonomicznych zaproponowano kierunki rozwoju
bazujące na ich specyfice.
Summary
Rural areas in the days of globalisation are threatened by marginalisation because of its specific
character, especially specific character of farming being an integral part of these areas. Development of
such areas requires external intervention because of existing various constraints. Lack of such external
intervention makes the rural areas doomed to marginalisation. However the external support in such a
situation shouldn’t become only a form of compensation resulting from objective development constraints,
but also should become a factor giving the development processes dynamism in these areas, favourable
for utilisation endogenous resources of the region and improvement of its competitiveness.
It requires adjusting support instruments to specific character of diversified space, and adjusting to
specific character of relatively coherent taxonomic units of the region (subregions), where it is possible to
use similar instruments, solutions stimulating development.
This elaboration is a trail of separating such subregions with utilization of Ward’s taxonomic method.
This method allows, as each taxonomic method, division of territorial units into subsets (groups of
communes similar to each other from a point of view of features used in description of a phenomenon). In
such case final delimitation has been based on features characterizing natural circumstances. There have
been proposed development directions for separated taxonomic units, basing on their specific character.
Słowa kluczowe:
obszary wiejskie, marginalizacja, rozwój społeczno-gospodarczy, koncepcje rozwoju
169
Władysław Świtalski
189) Rozwój europejskich regionów: wybrane problemy i drogi
poszukiwania rozwiązań
dr hab.
Uniwersytet Warszawski
wieloletni wykładowca w Wydziale Nauk Ekonomicznych oraz Wydziale
Geografii UW, sekretarz Komitetu Redakcyjnego dwumiesięcznika
„Ekonomista” - organu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Komitetu
Nauk Ekonomicznych PAN, przewodniczący Komisji Rewizyjnej Polskiego
Towarzystwa Współpracy z Klubem Rzymskim.
Autor wielu publikacji dotyczących problematyki budowy modeli procesów
ekonomicznych, rozwoju regionalnego i innowacji.
Odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotą
Odznaką PTE, Medalem Honorowym za osiągnięcia w popularyzacji
wiedzy - Praga Didacta.
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: gospodarka regionalna, polityka innowacji
Streszczenie:
Referat podnosi problematykę badań nad trajektoriami rozwoju regionów w nawiązaniu do pojęć
wewnętrznego dynamizmu regionu i obserwowalnej dynamiki zmian. Ponieważ każdy racjonalnie
sformułowany program rozwoju ma na celu przekształcenie aktualnego stanu przedmiotowego systemu
(regionu) w położenie najbliższe stanowi pożądanemu (zgodnemu z zakreślonymi celami strategii
rozwoju) więc zakłada się, że oprócz zasobów i tradycyjnie pojmowanego potencjału, należy wziąć pod
uwagę również aspiracje społeczności regionu oraz władz samorządowych i potraktować je jako składniki
dynamizmu.
Ponieważ Unia Europejska poniosła porażkę w początkowym etapie realizacji celów Deklaracji
Lizbońskiej z roku 2000, zaś tzw. zrewidowana strategia lizbońska pozostaje, jak dotąd dokumentem
programowym (brak jest zdecydowanych przedsięwzięć, które byłyby w stanie zmienić dotychczas
obserwowane postawy rządów krajów członkowskich i Komisji Europejskiej), powstaje problem
poszukiwania sprawnych mechanizmów rozwoju.
W referacie są omawiane sposoby włączenia dynamizmu regionów do mechanizmów realizacyjnych
strategii rozwoju Unii Europejskiej. Po dokonaniu krótkiego przeglądu dyscyplin zajmujących się
problematyką przestrzenną i regionalną (planowanie regionalne, zagospodarowanie przestrzenne,
analiza regionalna), podjęte zostało zagadnienie klasyfikacji regionów w systemie NUTS. Stawiana jest
hipoteza, że strategia rozwoju i zwiększania konkurencyjności Unii Europejskiej powinna uwzględniać
wiodącą rolę regionów.
Aby taka strategia mogła być sformułowana i przyjęta przez rządy i organy UE jako wytyczna polityki
rozwojowej, konieczne jest pilne zrealizowanie ambitnego programu badawczego, w którym paradygmat
społeczeństwa wiedzy i gospodarki opartej na wiedzy przestanie być sloganem marketingowym postaw
utrwalających status quo. Konieczne są nowe ujęcia zagadnień związanych z kreatywnością,
innowacyjnością i konkurencyjnością regionów.
W zakończeniu przedstawiono wykaz głównych pytań, na które powinien odpowiedzieć nowy program
badań nad strategią i planowaniem rozwoju regionów Europy oraz nad politycznymi i metodycznymi
uwarunkowaniami osiągania założonych celów.
Summary
The paper addresses issues that revolve around research on regional development . Specifically,
factors that govern regional dynamism and regional dynamics are brought to the fore and analyzed in the
context of creativity and innovation. This problem, given the initial failure in the implementation of Lisbon
Strategy, requires reconsideration of hitherto adopted premises, attitudes and methodology in thinking
about the future as well as in the search for effective mechanisms that would inject development and
competitiveness of European regions vis-à-vis world rivals.
It is postulated that in drafting the workable strategy for the European Union it is necessary to regard
regions as the main engines and loci of technological, institutional and societal creativity and innovation.
Before such a strategy could obtain its final shape it is necessary to implement a comprehensive research
program that would operationalize the knowledge-based economy paradigm and, by the same token,
thanks to the realistic treatment of problems to be solved, would break away with the tradition of paying
lip service to the validity and importance of the paradigm. The program should be centred on regions and
their role in converting knowledge-based economy/society paradigm into a driving force that aims at
creativity, innovation and competitiveness, first of regions, next of national economies and finally of the
EU.
In lieu of conclusion the paper contains some exemplary questions to be addressed by researchers
and experts in economic growth and development.
170
Słowa kluczowe:
region, rozwój regionalny, dynamizm i dynamika regionów
Piotr Tarka,
Cyprian Kozyra
190) Stan i perspektywy rynku pracy na przykładzie
przedsiębiorstw z województwa pomorskiego
dr
Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
Katedra Organizacji i Zarządzania
Studia wyższe ukończył w 2000 r. w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
Stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał w 2005 r. Współpracował z
wieloma firmami z branży konsultingowo – badawczej, w tym m.in. z
Pentor Resarch International, Imas International, Universal. Uczestniczył
w wielu konferencjach naukowych, krajowych i zagranicznych. Działa w
Sekcji Klasyfikacji i Analizy Danych PTS. Jest również członkiem
Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Obecnie jest zatrudniony na
stanowisku adiunkta w Wyższej Szkole Bankowej. Wykłada również na
Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. W pracy naukowo – badawczej
zajmuje się statystycznymi metodami i technikami analizy danych
społecznych i marketingowych oraz problematyką badań marketingowych
i rynkowych w zakresie strategii firm.
dr
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu,
Katedra Statystyki
Studia wyższe ukończył 1999 w Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu na
Wydziale Zarządzania i Informatyki na kierunku Zarządzanie i Marketing.
Stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał w 2004r. na Wydziale ZI w
Katedrze Statystyki. Od 2004 roku pracuje w Katedrze Statystyki na
stanowisku adiunkta. Specjalizuje się w metodach statystycznych w
zakresie badań sondażowych i zarządzania jakością.
Streszczenie:
W niniejszym artykule autorzy, podejmują próbę opisu bieżącego stanu i perspektyw rozwoju rynku
pracy na podstawie wyników badań empirycznych jakie przeprowadzono na reprezentatywnej próbie
przedsiębiorstw z województwa pomorskiego. Ze względu na szeroki zakres czynników warunkujących
stan i perspektywy rozwoju rynku pracy, przyjęte w artykule cele i hipotezy badawcze zostały celowo
ograniczone do obszaru bezrobocia i zaangażowania przedsiębiorstw w jego skuteczne rozwiązanie.
Summary
In the following article, authors, undertake the effort of description concerning present state and
prospects development in the labour market based on opinion of managers of enterprises from
Pomeranian voivodeship. To attain this goal, authors have conducted empirical research in the mentioned
voivodeship, having based earlier on representative statistical sample collecting enterprises from this
area.
Słowa kluczowe:
rynek pracy w województwie pomorskim, postawy i opinie kadry zarządzającej wobec bezrobocia
Marian Turek
191) Teoria kosztów transakcyjnych R.Coase jako podstawa
zarządzania strategicznego
dr hab. prof. Uniwersytetu Gdańskiego Marian Turek
katedra Makroekonomii Uniwersytetu Gdańskiego
Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa ekonomicznego oddział w
Gdańsku
Zainteresowania naukowe
• teoria ekonomii, współczesna myśl ekonomiczna,
• ekonomia wyboru publicznego, ekonomia turystyki, socjoekonomia,
przedsiębiorczość.
Streszczenie:
Niniejszy artykuł ma charakter metodologiczny i rozwija tezę, że ujęcie w aspekcie teorii kosztów
transakcji R.Coasego jest więcej niż zaledwie przydatnym uzupełnieniem w istniejących podejściach do
zarządzania strategicznego. Jest ono konieczne dla właściwego rozumienia natury strategicznego
podejścia, ponieważ koszty transakcji dotyczą podstawowych aspektów procesów tworzenia,
171
pozyskiwania i ochrony wartości. Jeśli koszty transakcji są zerowe, te procesy nie stwarzają
strategicznych problemów zarządzania. Jednakże kiedy koszty transakcji są pozytywne, okazje dla
tworzenia wartości przez redukcję nieskuteczności powodują, że dzięki transakcji koszty istnieją oraz
ochraniając i przywłaszczając wartość zwiększają także koszt działalności. Użycie w zarządzaniu
strategicznym modeli, w których to modelach możliwy byłby pełniejszy rachunek kosztów transakcji jest
przeciwstawiony bardziej zredukowanym modelom, szczególnie modelom równowagi konkurencyjnej,
które obecnie są używane jako modele wzorcowe w strategicznym badaniu zarządzania, a szczególnie w
podstawowych modelach opartych na zasobach.
Władysław Welfe
192) Kapitał wiedzy a dynamika łącznej produktywności
czynników produkcji
prof. zw. dr hab.
profesor Uniwersytetu Łódzkiego,
członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Rady
Uczelni (Senatu) Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i
Zarządzania w Łodzi, członek Ukraińskiej Akademii Nauk; Członek
zwyczajny Academie des Sciences des Arts et des Letters w Paryżu.
reprezentant na Polskę Econometric Society; członek komitetów
programowych Kongresów Światowych oraz Applied Econometrics
Association i European Economic Association a także Association for
Modelling and Forecasting Economics in Transition (członek założyciel i
pierwszy prezydent tego międzynarodowego towarzystwa AMFET
założonego w 1994 r.); b. dyrektor Instytutu Ekonometrii i Statystyki, i
kierownik Katedry Ekonometrii Uniwersytetu Łódzkiego;
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: ekonometria, ekonomia matematyczna,
makromodelowanie, statystyka
Streszczenie:
Rozwój gospodarki opartej na wiedzy implikuje konieczność rozpoznania roli kapitału wiedzy we
wzroście gospodarczym, a w szczególności we wzroście łącznej produktywności czynników produkcji,
reprezentującej efekty postępu technicznego. Empiryczna analiza wymaga użycia długookresowego
makroekonometrycznego modelu gospodarki. Istotną składową takiego modelu winny być bloki,
pozwalające na generowanie efektów zastosowania nowych technik i technologii, traktowanych
endogenicznie, jak również kapitału ludzkiego.
W referacie położono przede wszystkim nacisk na rozbudowę funkcji produkcji, tak by wyraźnie
zostały wyspecyfikowane efekty rosnącego kapitału wiedzy. Zostały zanalizowane podstawowe formy i
mierniki kapitału wiedzy. Poddano dyskusji alternatywne koncepcje łącznej produktywności czynników
produkcji (TFP) oraz problemy związane z pomiarem dynamiki TFP. Przedmiotem dalszej analizy są
efekty czynników wpływających na dynamikę TFP, a mianowicie kapitału wiedzy reprezentowanego przez
skumulowane krajowe i zagraniczne nakłady na B+R oraz nakłady na edukację (inwestycje w kapitał
ludzki).
Podano wyniki badań empirycznych odnoszących się do gospodarki światowej, krajów OECD oraz
Polski
Summary
Development of “new economies” leading to economies mostly based on knowledge implies the
construction of new long-term macroeconometric models. They should incorporate the impacts of new
technologies being endogenized, as well as human capital. The paper discusses several issues related to
the extension of the notion of production function. They cover first of all the measurement and explanation
of total factor productivity (TFP), the role of domestic and foreign R&D expenditures, as well as
educational expenditures. The discussion is extended showing empirical results of research being based
on international cross-section and time series obtained in the last 20 years.
Słowa kluczowe:
gospodarka oparta na wiedzy, postęp techniczny, funkcje produkcji, łączna produktywność czynników
produkcji, zakłady na B+R, kapitał ludzki.
172
Andrzej Wernik
193) Niektóre zagadnienia równowagi finansów publicznych i
długu publicznego
dr
prof. Akademii Finansów (b. Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości),
członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN, Naukowej Rady
Statystycznej, Rady Naukowej PTE, Rady Programowej „Ekonomisty”.
Specjalizacja zawodowa: finanse publiczne; dyr. Instytutu Finansów
(1994-1999), dyr. i wicedyr. Dep. w Ministerstwie Finansów (1973-1988),
doradca Ministra Finansów (1993-1997), społeczny doradca Prezydenta
RP (1997-2005); Działalność ekspercka: ekspertyzy dla Sejmu w zakresie
finansów publicznych (od 1989 r.) oraz finansów Unii Europejskiej.
Publikacje: łącznie ponad 200 poz., w tym: 1) Finanse publiczne. Cele,
struktury, uwarunkowania, PWE, Warszawa 2007; 2) Finanse publiczne i
polityka fiskalna w Polsce w latach 1989-2004, w: Gospodarka polska na
przełomie wieków, NBP, Warszawa 2005; 3) Dylematy średniookresowej
strategii finansowej. IF WSUiB 2000 4) The Polish Economy In Eighties:
from Destabilization to Destabilization. London 1993
Streszczenie:
W ostatnich latach wyraźnie obniża się deficyt finansów publicznych, co odwraca uwagę opinii
publicznej od konieczności ograniczenia jego strukturalnych przyczyn. Obniżenie deficytu
jest
spowodowane wyłącznie dobrą koniunkturą generującą wysoką dynamikę dochodów publicznych.
Jednakże dobra koniunktura nigdy nie trwa długo; po kilku latach wyczerpuje się jej potencjał i następuje
załamanie. Dla finansów publicznych oznacza to gwałtowny wzrost deficytu, a w konsekwencji i długu
publicznego. Tak było w latach 2001-2002. Przyczyną jest to, że dochody publiczne w warunkach dobrej
koniunktury wykazują przyspieszony wzrost, natomiast gdy przychodzi załamanie koniunktury ich
dynamika szybko słabnie, podczas gdy wydatki publiczne wykazują mniej więcej wyrównane tempo
wzrostu. Decydują o tym wydatki prawnie zdeterminowane (tzn. sztywne) stanowiące przeważającą
część wydatków publicznych. Dlatego też szczególnie niebezpieczne są pomysły wprowadzenia nowych
(rozszerzenia starych) pozycji wydatkowych pod hasłem „wykorzystania owoców wzrostu
gospodarczego”.
Andrzej Piotr Wiatrak
194) Polityka regionalna jako narzędzie kreowania
przedsiębiorczości w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej
prof. dr hab.,
Uniwersytet Warszawski,
Wydział Zarządzania
Zakład Organizacji i Metod Pracy Kierowniczej
Streszczenie:
W niniejszym opracowaniu ukazano wpływ polityki regionalnej UE na zachowanie przedsiębiorców i
wybrane kierunki ich działań, które mogą być sfinansowane przez fundusze unijne. Na treść pracy
składają się następujące zagadnienia: podstawy polityki regionalnej UE i jej ogólna charakterystyka w
latach 2007-2013, zamierzenia polityki spójności i regionalnej w Polsce w latach 2007-2013, wpływ
polityki regionalnej na kierunki rozwoju przedsiębiorczości oraz rozwój instytucji i narzędzi sprzyjających
rozwijaniu przedsiębiorczości w Polsce.. Zwrócono przede wszystkim uwagę na konieczność zintensyfikowania
działań dotyczących wsparcia instytucjonalnego i środków materialnego kształtowania przestrzeni jako narzędzi
tworzenia środowiska przyjaznego dla działań przedsiębiorczych i wykorzystania środków z Funduszy
Strukturalnych.
Summary
In paper were showed the impact of regional policy EC on behaviour of entrepreneurs and chosen
directions of their activity which can be funded by EC funds. On the contents of a paper consist of
following questions: the basis of regional policy EC and the general profile in years 2007-2013, intentions
of cohesion and regional policy in Poland in years 2007-2013, impact of regional policy on creating the
entrepreneurship and development of institutions and instruments conducive to develop of enterprise in
Poland. In this paper were concentrated on necessity the intensifying of activities about the institutional
supports and instruments of material formation the space as tools, which would created of friendly
environment for enterprising activities and utilization of support funds with EC.
Słowa kluczowe:
UE, polityka regionalna, przedsiębiorczość, instrumenty realizacji
173
Marek Wigier
195) Ocena stanu i perspektywy rozwojowe polskiego sektora
żywnościowego w UE
dr,
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy
Instytut Badawczy
Streszczenie:
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało zmianę prawnych, społecznych i
ekonomicznych warunków funkcjonowania sektora żywnościowego. Gospodarka żywnościowa została
objęta mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej. Zmiany społeczne i gospodarcze w obszarze rolnictwa,
przemysłu spożywczego i obszarów wiejskich zostały bezpośrednio wsparte funduszami strukturalnymi.
Od początku maja 2004 roku do końca czerwca 2007 roku łączny transfer środków publicznych w tych
obszarach wyniósł ok. 38 mld zł. Największy udział w dopływie strumieni pieniężnych na wieś miały
płatności bezpośrednie (ok. 20 mld zł), pozostałe zaś 18 mld zł stanowiły wypłaty z tytułu realizacji
programów SAPARD, PROW oraz SPO „Rolnictwo”. Gospodarka żywnościowa stała się beneficjentem
integracji z UE. Bezpośrednim efektem integracji jest ożywienie rynku krajowego oraz wzrost eksportu
żywności. Dodatni bilans w handlu zagranicznym żywnością wzrósł od 2003 roku czterokrotnie,
przekraczając 8,3 mld zł w 2006 roku. W ostatnich trzech latach produkcja sprzedana przemysłu
spożywczego rosła w tempie 7-9% rocznie. Jest to także efekt poprawy jej konkurencyjności. Proces ten
dokonuje się za sprawą uprzemysławiania produkcji oraz ożywienia inwestycyjnego, związanego m.in. z
koniecznością dostosowania zakładów przetwórczych do standardów UE. Równocześnie rośnie
towarowość produkcji rolniczej (6-8% rocznie). Przyspieszeniu uległ proces polaryzacji gospodarstw
rolnych. Bezpośrednim następstwem integracji był przejściowy wzrost dochodów gospodarstw rolnych,
spowodowany wypłatami subwencji produkcyjnych, zmianą wartości produkcji globalnej rolnictwa oraz
kosztów produkcji. Skutkiem integracji europejskiego rynku żywności jest proces wyrównywania się cen
surowców rolniczych, artykułów spożywczych oraz środków produkcji, ograniczany jednak siłą nabywczą
konsumentów. Towarzyszy mu relatywna obniżka cen żywności w stosunku do cen detalicznych innych
towarów i usług. W przyszłości rosnącemu znaczeniu europejskiego rynku żywności w polskiej
gospodarce towarzyszyć będą: modernizacja przemysłowej produkcji żywności, poprawa stopnia
integracji pionowej i poziomej sektora rolno-spożywczego, przemiany strukturalne w rolnictwie,
wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Polska żywność ma szansę trwałej obecności na rynku
europejskim, chociaż z punku widzenia całej Europy potencjał gospodarczy Polski w tym zakresie
pozostanie niewielki. Aby budować konkurencyjny sektor żywnościowy Polska powinna w europejskiej
polityce rolnej silnie akcentować zasadność utrzymania wsparcia dla sektora żywnościowego i obszarów
wiejskich. Polskim priorytetem powinny być działania z zakresu poprawy konkurencyjności i jakości
produkcji oraz wielofunkcyjnego i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.
Wacław Wilczyński
196) Dylematy polityki ustrojowej po 18 latach polskiej
transformacji
prof. zw. dr. hab. - uczeń wybitnego polskiego ekonomisty Edwarda
Taylora.
Podharcmistrz „Szarych Szeregów” i porucznik Armii Krajowej. Był
członkiem Rady Ekonomicznej powołanej w roku 1989 przez premiera
Tadeusza Mazowieckiego. W latach 1993-1997 był przewodniczącym
Rady Ekonomicznej przy Prezesie Narodowego Banku Polskiego. Był
członkiem Rady Strategii Społeczno - Gospodarczej przy Radzie
Ministrów. W latach 1968-1970 wykładał na Katolickim Uniwersytecie
Louvain w Belgii, a w latach późniejszych na wielu uniwersytetach i
uczelniach Francji, Holandii, Niemiec i Austrii. Jest autorem szeregu
książek i publikacji na temat ustrojowych aspektów gospodarki rynkowej
(około 600). Od kilkunastu lat publikuje felietony ekonomiczne w
tygodniku WPROST. Za swoją działalność naukową i publicystyczną
uhonorowany został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu
Odrodzenia Polski. W roku 2005 wydał monografię pod tytułem „Polski
przełom ustrojowy 1989-2005”, a w roku 2006 zbiór krótkich artykułów i
felietonów pod tytułem „Polska gospodarka – między racjonalnością a
demagogią”.
Streszczenie:
Przełom roku 1989 otworzył Polsce drogę do demokracji i do gospodarki rynkowej. Spory o kształt
ustroju gospodarczego okazały się jednak długotrwałe. Pryncypia neoliberalne starły się z koncepcjami
174
socjaldemokratycznymi. Zrozumiałe po ponad 40 latach totalistaryz -mu nadzieje na natychmiastową
poprawę sprzyjały postawom roszczeniowym a nie poszuki - waniu optymalnego ustroju gospodarczego.
Po krótkiej terapii radykalnej zwyciężyła idea „trzeciej drogi” i zwrot w kierunku „państwa opiekuńczego”.
W rezultacie w latach 1993-2007 dług publiczny wzrósł o ponad 300 miliardów zł. Struktura wydatków
budżetowych ma charakter socjalny i nie wspomaga rozwoju gospodarki. Zbyt wysoka stopa redystrybucji
obniża stopę inwestycji i utrudnia wzrost zatrudnienia. Nie ulega wątpliwości, że bardziej konsekwentna
polityka społeczno - gospodarcza dotychczasowych rządów umożliwiłaby szybsze tempo zmian
strukturalnych. Gospodarce polskiej potrzebna jest konsekwentna polityka ustrojowa, zwiększenie
zakresu wolności gospodarczej i odejście od sprzecznych z prawami gospodarki rynkowej przywilejów
sektora państwowego oraz niektórych grup zawodowych. Warunkiem sukcesu gospodarki polskiej w
długim okresie jest przeciwdziałanie centralizacji zarządzania i hasłom narodowo-populistycznym,
utrudniającym budowę społeczeństwa obywatelskiego.
Summary:
The breakthrough of 1989 bas opened the way to democracy and to market economy. However the
controversies concerning the shape of the future economic system last till today. The principles of
economic liberalism crashed with ideas. The hopes for quick improvement of living conditions after 40
years of poverty did not help to choose the most promising economic system. After a short but very
efficient therapy (1990) the tendency to adopt a „third way” solution and to build up a sort of „welfare
state” prevailed over liberal economic projects. In consequence the public debt increased during the last
15 years by over 300 billions zł. The structure of fiscal expenditures prefers social allowances and does
not help the economy to grow faster. The high share of fisca1 expenditures in CDP reduces the rate of
investment and does not favor the growth of employment. The polish economy needs a more consistent
constitutional policy in favor of liberal solutions stimulating economic activity. The privileges of highly
inefficient state owned plants should be repealed. Their privatization should be consistently continued. To
ensure a long time success of the polish economy the centralization of decisions should be removed and
democratic solutions in governing the country introduced.
Jerzy Wilkin
197) Uwarunkowania rozwoju polskiego rolnictwa w
kontekście europejskim i globalnym. Implikacje teoretyczne i
praktyczne
Prof. zw. dr hab. Jerzy Wilkin
Członek korespondent PAN
Kierownik Katedry Ekonomii Politycznej na Wydziale Nauk
Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Były dziekan tego
wydziału.Kierownik Zakładu Integracji Europejskiej Instytutu Rozwoju Wsi
i Rolnictwa PAN. Przewodniczył Komitetowi Ekonomiki Rolnictwa PAN w
latach 1999-2006. Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN. W latach
1990-1999 był członkiem zarządu Europejskiego Stowarzyszenia
Ekonomistów Rolnych (EAAE). Autor ponad 300 publikacji naukowych z
zakresu teorii ekonomii, ekonomii instytucjonalnej, teorii wyboru
publicznego, analizy porównawczej systemów ekonomicznych, ekonomiki
rolnictwa i polityki rolnej
Członek Centralnej Komisji d.s. Stopni i Tytułów
Streszczenie:
Najważniejsze w kraju spotkanie przedstawicieli środowiska ekonomistów, jakim jest organizowany co
kilka lat Kongres Ekonomistów Polskich, jest okazją do przedstawienia i przedyskutowania
najważniejszych zjawisk, problemów i kierunków badań w głównych dziedzinach życia gospodarczego.
Do takich dziedzin niewątpliwie należy rolnictwo i powiązana z nim gospodarka na obszarach wiejskich.
Referat ten jest próbą przedstawienia najważniejszych tendencji w zakresie rozwoju polskiego rolnictwa,
ich uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, znaczenia polityki krajowej i unijnej w funkcjonowaniu
polskiego rolnictwa oraz stanu badań naukowych w tym zakresie. Przedmiotem rozważań jest też wpływ
zjawisk globalnych na rozwój polskiego rolnictwa, a także na Wspólną Politykę Rolną Unii Europejskiej.
Analiza przedstawiona w referacie koncentruje się na następujących zagadnieniach: zmieniające się
oblicze kwestii agrarnej; rolnictwo a bezpieczeństwo żywnościowe kraju oraz Unii Europejskiej; rolnictwo
w łańcuchu żywnościowym; nowe teorie rozwoju a rolnictwo; ekonomia układów złożonych (complexity
economics); rolnictwo wobec procesów liberalizacji i globalizacji; ekonomika rolnictwa a ekonomia.
Summary
Congress of Polish Economists, which is organized every few years, is a good occasion for presenting
and discussion on main developments, problems and scientific achievements in major parts of the
economy and economics. Agriculture and rural economy belongs to these important parts. This paper
presents main trends and developments in the Polish agriculture in the context of internal and external
175
conditions, including the impact of domestic and EU policies. Important part of the paper is devoted to the
analysis of global phenomena impact on Polish agriculture and on the Common Agricultural Policy of EU.
Paper deals also with some theoretical issues of agricultural development and agricultural policy.
Analysis presented in the paper concentrates on the following issues: changing character of agrarian
question; role of food security in national and EU scale; agriculture in the food chain; agriculture in new
theories of development; complexity economics and agriculture; impact of trade liberalization and
globalization on agriculture; agricultural economics and general economics.
Słowa kluczowe:
rozwój rolnictwa, polskie rolnictwo, polityka rolna, globalizacja, ekonomika rolnictwa, Wspólna Polityka
Rolna
Andrzej Wilkowski
198) Pomiar jakości kształcenia ekonomicznego - próba
matematyzacji
dr,
Akademia Ekonomiczna im. O. Langego we Wrocławiu
Instytut Zastosowań Matematyki w Ekonomii
Katedra Matematyki i Cybernetyki
adiunkt
Absolwent Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego (kierunek:
matematyka nienauczycielska), Uniwersytetu Wrocławskiego. Członek
Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Uczestnik kilkunastu
konferencji naukowych (krajowych i zagranicznych), autor i współautor
kilkudziesięciu publikacji naukowych. Aktualne zainteresowania naukowe
koncentrują się wokół wykorzystania metod matematycznych do
zagadnień ekonomicznych, szczególnie związanych ze zrównoważonym
rozwojem. Lubiący szachy, brydża sportowego i historię.
Streszczenie:
W pracy zostanie podana metoda pomiaru oraz porównywania jakości kształcenia ekonomicznego.
Do rozważań teoretycznych wykorzystano język teorii zbiorów częściowo uporządkowanych (w
szczególności teorii krat, algebr Boole`a). Omówione będzie także pojęcie wielośredniej, narzędzia
umożliwiającego bardziej precyzyjną analizę danych liczbowych.
Summary
In this paper the method of measurement and comparison of economic teaching will be shown. To
theoretical deliberation ordered sets language was used (particularly lattice theory and Boolean algebra).
Multi-average – the tool which enable more detailed data analysis – will also be discussed.
Słowa kluczowe:
jakość, pomiar, wielośrednia.
Kazimierz Winnicki,
Paweł Żukowski
199) Koncepcja optymalnej strategii zarządzania zapasami
materiałów w przedsiębiorstwie przemysłowym z
wykorzystaniem modelu probabilistycznego
Kazimierz Winnicki - dr hab. nauk ekonomicznych w zakresie nauki o
zarządzaniu, prof nadzw. Akademii Morskiej w Szczecinie
Paweł Żukowski - dr hab. nauk ekonomicznych w zakresie nauki o
zarządzaniu, prof nadzw. Akademii Morskiej w Szczecinie
Streszczenie:
Summary
In the paper the design of the probabilistic model of reserves is discussed. The objective was the
elaboration of the optimal strategy of the management of reserves of the based materials in a industril
company. The authors discusses the kind of a probabilistic model of reserves aiming at the elaboration of
the best management of primary material in a industrial company. The model has been checked as for as
it was feasible using numerical data concerning various wood products including furniture of serial
production. The presented probabilistic model of reserves allows the formation of an optimum strategy of
the (R, Z) type of the primary materials management with due consideration to the profits coming from
low cost components in working and furniture industrial company.
176
Rafał Wisła
200) Rozwój alternatywnych systemów obrotu instrumentami
finansowymi jako efekt liberalizacji przepływu kapitału
dr,
Uniwersytet Jagielloński
Instytut Ekonomii i Zarządzania
Katedra Ekonomii
Specjalizuje się w ekonomicznych aspektach integracji regionalnej w
połączeniu z procesami globalnymi zachodzącymi w gospodarce
światowej oraz w problematyce funkcjonowania międzynarodowych
rynków giełdowych.
W latach 1996-2003 pracował w instytucjach finansowych o
międzynarodowym zasięgu. Bezpośrednio uczestniczył w Programie
Powszechnej Prywatyzacji.
W latach 2003-2004 brał udział w badaniach w ramach 5 Programu
Ramowego Unii Europejskiej „The Provision of Basic Services in
Liberalised Markets (BASIC)”. Po obronie pracy doktorskiej w 2004 roku
swoją uwagę poświęca głównie pracy naukowej i dydaktycznej.
W swoim dorobku naukowym posiada głownie publikacje, które
podejmują problemy dotyczące wspólnotowej polityki spójności oraz
przemian w światowym środowisku rynków i operatorów rynków
giełdowych.
Streszczenie:
Od kilku lat rysuje się wyraźna tendencja zmiany zachowań operatorów regulowanych rynków
giełdowych oraz firm inwestycyjnych. Podmioty te starają się uzyskiwać jak najlepszą pozycję
konkurencyjną, już nie tylko na krajowym czy regionalnym rynku, ale również w skali globalnej.
Podejmują różnego rodzaju działania mające na celu wzrost ich międzynarodowej pozycji konkurencyjnej.
Jednym z narzędzi w oparciu, o które przedsiębiorstwa tworzące infrastrukturę rynku papierów
wartościowych próbują zdobywać przewagę konkurencyjną jest tworzenie nowych rynków obrotu
instrumentami finansowymi. Należą do nich zautomatyzowane platformy obrotu, od niedawna
zdefiniowane we wspólnotowym porządku prawnym jako „alternatywne systemy obrotu” (ASO).
ASO nie mieszczą się w kategorii tradycyjnych rynków regulowanych. Są stosunkowo nowym
zjawiskiem. W Europie ich historia liczona jest zaledwie od kilkunastu lat. U podstaw rozwoju ASO leży
głównie postęp technologiczny, jednak pierwotną przyczyną jest swoboda przepływu kapitału, która
stanowi zasadniczy bodziec napędzający rozwój, tego podlegającego stosunkowo luźnej regulacji
obszaru obrotu gospodarczego.
Podstawowym problemem badawczym i celem referatu jest próba odpowiedzi na pytanie o szanse
rozwoju tego segmentu rynku finansowego, w warunkach silnej liberalizacji zasad jego funkcjonowania.
W aspekcie sformułowanego tematu stawiana jest hipoteza, iż nadmierna liberalizacja niektórych tylko
elementów systemu finansowego niesie ze sobą poważne zagrożenie dla stabilności całego systemu, co
może wynikać z utraty zaufania między eksporterami i importerami kapitału. Zasadniczym motywem
podjęcia tematu jest inauguracja ASO w Polsce w sierpniu 2007 roku.
Summary
For the last several years there has been a distinct trend towards a change in behavior of operators of
adjusted stock markets and investment firms. These actors try to achieve the most competitive position,
not only on national (local) market or regional one, but also in a global scale. They take many different
actions in order to achieve better competitive position.
One of tools, which enterprises that create infrastructure of financial markets use to build competitive
superiority is a creation of a new kind of financial market instruments. One of them are automated
platforms of turnover, which are defined in EU's legal order as „Multilateral Trading Facility” (MTF).
MTF cannot be categorized as traditional, regulated markets. They are relatively a new phenomenon.
Their history in Europe has lasted merely several years. There is no doubt, that technological progress
lies at base of MTF development, but the primer reason is the liberalization of capital flows, which has
presented a stimulus driving this rather loosely regulated area of economic turnover.
The basic research problem and the purpose of the article is an attempt to answer the question about
chances of further development of these forms of financial markets, under conditions of strong
liberalization of principles of their functioning. A hypothesis is formulated that excessive liberalization of
some elements of financial markets may cause serious threats for the stability of the whole system. This
may result from the loss of trust between exporters and importers of capital. Inauguration MTF in Poland
in August 2007 is a fundamental motive of taking up the subject.
177
Słowa kluczowe:
alternatywny system obrotu, liberalizacja przepływu kapitału, rynek giełdowy.
Henryk Wnorowski
201) Akcyza jako główna determinanta rozwoju przemysłu
spirytusowego w Polsce
dr hab. Henryk Wnorowski, profesor Uniwersytetu w Białymstoku, jest
kierownikiem Zakładu Przedsiębiorczości na Wydziale Ekonomii i
Zarządzania
Uniwersytetu
w Białymstoku.
Prowadzi
badania
porównawcze systemów podatkowych w różnych krajach. Bada wpływ
systemów podatkowych na aktywność gospodarczą na poziomie
mikroekonomicznym, ostatnio zajmuje się także nadzorem korporacyjnym
w spółkach publicznych.
Streszczenie:
Okres transformacji okazał się bardzo burzliwy dla polskiego przemysłu spirytusowego . działo się to
za sprawą urynkowienia tej sfery aktywności, prywatyzacji oraz polityki akcyzowej wobec tego sektora
nakierowanej na przychody budżetowe. W latach 1995-2002 mieliśmy sytuację opisywaną przez krzywą
Lafera. Obniżka stawek tego podatku od października 2002 zapoczątkowała ponowne przyrosty
przychodów budżetu z tytułu akcyzy od wyrobów spirytusowych. Ponowna podwyżka od 1 stycznia 2005
odwróciła tą tendencję. Oznacza to, iż obecna stawka w wysokości 44,5 zł/l 100% jest optymalna z
punktu widzenia przychodów budżetu.
Summary:
The transformation period has proved to be very stormy for the Polish spirit industry. It was due to the
commercialization of this area of activity, privatization and excise policy for this sector, which was directed
towards getting the revenues. During 1995-2002 we had the situation described by the Lafer’s curve.
The reduction of this tax from October 2002 started getting increased revenues to the budget due to the
excise of spirit products.
This tendency was reversed by the next excise increase on January 1,2005. It means that current
rate of 44,5 PLN / L 100° is optimal from budget’s revenue point of view.
Słowa kluczowe: przemysł spirytusowy, przychody budżetowe akcyza, krzywa Lafera
Andrzej Wojtyna
202) Współczesna ekonomia – kontynuacja czy poszukiwanie
nowego paradygmatu?
profesor Akademii Ekonomicznej w Krakowie,
Kierownik Katedry Makroekonomii -Wydział Ekonomii AE; Członek Rady
polityki pieniężnej, Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej
Akademii Nauk i Rady Naukowej PTE, Redaktor Naczelny czasopisma
„Gospodarka Narodowa”
dyscyplina naukowa: ekonomia
specjalności naukowe: makroekonomia, teoria ekonomii, współczesna
myśli ekonomiczna, polityka ekonomiczna państwa w gospodarce
rynkowej
Streszczenie:
Celem referatu jest próba pokazania, na czym polega obecny „ferment” w ekonomii i w jaki sposób
reaguje ona na wysuwane wobec niej zarzuty. W myśl głównej tezy referatu, reakcja ta przebiega
dwutorowo: z jednej strony, przede wszystkim za sprawą ekonomii behawioralnej, dokonuje się daleko
idąca rekonstrukcja założeń koncepcji homo oeconomicus; z drugiej strony, za sprawą badań
składających się na umowne pojęcie „ekonomia złożoności” (complexity economics) kwestionowany jest
tradycyjny sposób rozumienia równowagi i dynamiki systemów gospodarczych. W referacie nie są
natomiast uwzględnione zmiany zachodzące w ekonomii pod wpływem nowych, interesujących badań
prowadzonych w ramach ekonomii instytucjonalnej, ekonomii politycznej, na styku ekonomii i prawa,
ekonomii i socjologii oraz kilku innych ważnych nurtów. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że
ekonomia głównego nurtu bardzo znacząco, choć stopniowo, poszerza zakres przedmiotu badań, ale
jednocześnie bardzo twardo broni swojej metody badawczej. Oznacza to, że w najbliższych latach należy
oczekiwać dosyć szybkiego otwierania się jej na te „wątki” ekonomi behawioralnej, które stosują podobną
metodologię, co będzie sprzyjać upodobnianiu się „człowieka ekonomicznego” do „normalnych ludzi”. Ze
względu na dużą złożoność „ekonomii złożoności” i jej transdyscyplinarny charakter, wczesny etap
zmiany paradygmatu okaże się prawdopodobnie okresem dosyć długim. Obydwa omówione w referacie
procesy zmian będą się jednak wzmacniać, ponieważ program badawczy ekonomii behawioralnej jest
jednocześnie częścią składową „ekonomii złożoności”.
178
Summary:
The paper’s aim is to discuss the recent turmoil in economics and the way it responds to criticisms.
The author argues that this response takes two parallel forms. On the one hand, advances in behavioral
economics lead to a deep reconstruction of assumptions underlying a concept of homo oeconomicus. On
the other hand, research carried out in the loosely defined area of “complexity economics” questions the
traditional way of understanding the equilibrium and dynamics of economic systems. Due to space limits,
new interesting developments in institutional economics, political economics, law and economics, and
social economics are not discussed. The analysis leads to the conclusion that the mainstream economics
significantly, although gradually, extends its subject matter, but at the same time strongly defends its
methodology. This process suggests that in the near future one can expect its further opening to those
strands in behavioral economics that apply a similar methodology; as a result homo oeconomicus will
become more like a homo sapiens. Given the highly complex and transdisciplinary character of
“complexity economics”, the early stage of the paradigm shift is likely to be a fairly long-lasting process.
However, both developments discussed in the paper will proceed in a mutually reinforcing manner as the
research program of behavioral economics constitutes a part of “complexity economics”.
Słowa kluczowe:
zmiana paradygmatu, ekonomia złożoności, ekonomia behawioralna
Grażyna Wolska
203) Interwencjonizm państwowy a teoria wolnego rynku na
przykładzie rynku usług pocztowych
dr hab.
prof. US
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Zrządzania i Ekonomiki Usług
Katedra Ekonomii
Wyższa Szkoła Zawodowa „Oeconomicus” Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego w Szczecinie.
Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Szczecińskiego.
Autorka około 130 publikacji z zakresu problematyki ekonomicznej. Poza
artykułami w języku polskim (opublikowanymi na konferencjach
ogólnopolskich i międzynarodowych organizowanych w Polsce oraz w
czasopismach polskich), opublikowała także wyniki badań naukowych
oraz twórcze koncepcje na 18 konferencjach zagranicznych. Jest autorką
i współautorką monografii i skryptów akademickich, w tym między innymi
takich jak: „Współczesna ekonomika usług” (współautorstwo rozdziału,
PWN, Warszawa 2005); „Restrukturyzacja rynku pocztowego w świetle
integracji Polski z Unią Europejską” (Szczecin 2003) oraz The
Contemporary Economy and Service Sector: in Search for
Competitiveness. The Directions of Adapting the Polish Post to the
Integration Requirements With Regard to the Establishment of the Single
European Postal Market (Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2000). Do
jej najważniejszych publikacji należy jednak samodzielna monografia
„Zmiany strukturalne rynku usług pocztowych w Polsce” (Wydawnictwo
Naukowe US, Szczecin 2005), w której zaproponowano model zmian
strukturalnych polskiego rynku usług pocztowych będący próbą
wskazania procesów i działań mogących umożliwić wzmocnienie
konkurencyjności polskiego rynku usług pocztowych.
W strukturze zajęć prowadzonych przez profesor Grażynę Wolską
znajdują się następujące wykłady: Mikroekonomia, Międzynarodowy
rynek usług łączności, Zmiany struktury rynku usług pocztowych w
aspekcie integracji z UE, Ekonomika łączności, Zarządzanie usługami,
Funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw.
W latach 2006-2007 kierownik naukowy studiów podyplomowych I i II
edycji „Zarządzanie strategiczne w podmiotach łączności” na Wydziale
Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego
prowadzonych przez Uczelnie Partnerskie w ramach projektu „Studia
Podyplomowe dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw”,
współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Kierownik i współwykonawca projektów zleconych przez Ministerstwo
Transportu, UKE (wcześniej URTIP), Pocztę Polską oraz TP SA. Członek
Senackiej Komisji ds. Wydawnictw Uniwersytetu Szczecińskiego oraz
Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Organizatorka oraz uczestniczka
179
sympozjów i konferencji naukowych w zakresie problematyki łączności.
Redaktor cyklu zeszytów Naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego pt.
Ekonomiczne Problemy Łączności. Jest także recenzentem wielu
publikacji naukowych.
Odbyła staże naukowe dotyczące struktur Unii Europejskiej oraz rynku
usług pocztowych we Francji (Strasburg), w Belgii (Bruksela), w
Niemczech (Berlinie) oraz funkcjonowania jednostek organizacyjnych
Poste Italiane we Włoszech (Florencja).
Streszczenie:
Procesy demonopolizacji rynku usług pocztowych przejawiające się głównie w ograniczaniu roli
państwa zostały zainicjowane dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. Ich tempo było jednak
powolne z powodu różnic w poglądach dotyczących tej kwestii. W następstwie tego stanu rzeczy jeszcze
do początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku struktura rynku usług pocztowych w większości krajów
Europy kształtowana była głównie metodami administracyjnymi, z inspiracji politycznych, ideologicznych
lub prospołecznych. Preferowano funkcjonowanie jednego pocztowego przedsiębiorstwa państwowego
ze scentralizowanym systemem zarządzania. Tak prowadzona polityka przyniosła w wielu państwach
negatywne skutki, między innymi zacofanie gałęzi pocztowej w stosunku do pozostałych gałęzi łączności
(na przykład telekomunikacji, radiokomunikacji). Stało się to powodem zmian regulacyjnych funkcji
państwa. Ogólnie ujmując, zmiany te polegały przede wszystkim na stopniowej liberalizacji rynku usług
pocztowych, utworzeniu niezależnych urzędów regulujących rynek usług pocztowych, restrukturyzacji, a
w niektórych przypadkach – prywatyzacji państwowych operatorów publicznych, jak również na zmianie
pozycji rynkowej pocztowych operatorów narodowych z jednostek typowo państwowych, wykonujących
tradycyjne usługi pocztowe, na zorientowane na rynek przedsiębiorstwa. Wraz z postępującym procesem
liberalizacji rynku usług pocztowych zmieniła się jego struktura podmiotowa. Na rynku pojawiły się,
oprócz publicznych operatorów pocztowych, firmy prywatne, które przejęły część rynku usług
pocztowych. Pomimo pojawienia się konkurencji, w dalszym ciągu widoczna jest przewaga publicznych
często jeszcze państwowych operatorów pocztowych. Przewaga ta w krajach europejskich, a głównie
w krajach należących do Unii Europejskiej, jest skutkiem przyjętej metodyki i tempa otwierania się rynku
usług pocztowych dla konkurencji.
Summary
Demonopolization of the postal services’ market, based mostly on limiting the state’s influence, took
th
place as late as in the ending of the 80’ of the 20 century. Their pace was slow, because of certain
differences of opinions concerning that matter. In consequence in the beginning of the 90’ the structure of
the postal services’ market was still being shaped by means of administrative methods, influenced by
political, ideological, or social motives. A public national postal enterprise with a centralized management
system was the dominating model. Such a policy led to negative consequences, such as high
undevelopment of the postal branch (when compared with other communication branches, e.g.
telecommunication, radiocommunication). It became the main reason to undertake a change in the
regulatory functions of the state. In general the changes consisted of gradual liberalization of the postal
services market, creation of independent regulatory bodies for the postal services’ market,
restructurization and in some cases – privatization of the public postal operators, as well as changing of
the market position of the national postal operators from typicaly government – ruled and offering
traditional services to the market-oriented enterprises. A transformation of the subject structure of the
postal services’ market followed its liberalization. Apart from the public enterprises also some private
firms emerged on the market, overtaking a part of the postal services’ market. Nevertheless the
competition the domination of the public and often still government-owned operators is visible. The
domination in European countries – mostly in EU countries, is an effect of the chosen methodic and pace
of opening the market for competition.
Słowa kluczowe:
monopol naturalny, liberalizacja, interwencjonizm państwowy, rynek, rynek usług pocztowych
Beata Woźniak
204) Problem relacji inflacja – bezrobocie w warunkach
gospodarek transformujących się
dr,
Katedra Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Autorka rozprawy doktorskiej pt. „Bezrobocie równowagi i nierównowagi a
polityka państwa wobec rynku pracy” nagrodzona nagrodą za zajęcie
drugiego miejsca w III edycji konkursu Fundacji Akademii Ekonomicznej w
Poznaniu na najlepszą rozprawę doktorską przygotowaną w roku
akademickim 2005/2006 oraz w XIV edycji Konkursu o Nagrodę Banku
180
Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych im. Prof. Witolda Kuli za najlepszą
pracę doktorską. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na
problematyce funkcjonowania rynku pracy, a w szczególności - na
związkach inflacji i bezrobocia w świetle współczesnych teorii
ekonomicznych.
Streszczenie:
Ekonomia głównego nurtu rozpatruje problem relacji pomiędzy inflacją i bezrobociem poprzez pryzmat
hipotezy naturalnej stopy bezrobocia Miltona Friedmana i Edmunda S.Phelpsa oraz późniejsze jej
interpretacje i rozwinięcia. Odwołując się do keynesowskiej, krótkookresowej krzywej Phillipsa analizuje
koszty dezinflacji w postaci wzrostu bezrobocia. Występowanie zależności inflacja-bezrobocie staje się
przez to podstawą teoretyczną prowadzenia krótkookresowej polityki gospodarczej opartej na regulacji
strumienia popytu zagregowanego.
Analiza krótkookresowych zależności staję się przy tym trudna, jeśli leżące - u podstaw tych relacji trendy same podlegają silnym wahaniom. W przypadku gospodarek transformujących się problemem są
bowiem przede wszystkim strukturalne i instytucjonalne cechy samego rynku pracy, który może sobie nie
radzić z absorpcją szoków makroekonomicznych o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym, a tym
samym wzmacniać skutki dezinflacji w postaci wysokiego bezrobocia.
Powstaje zatem ciekawe analitycznie pytanie jak wyglądają relacje wymienne między bezrobociem i
inflacją w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Dla potrzeb prezentowanej tu krótkiej analizy
wybrano przy tym cztery gospodarki regionu stanowiące grupę Wyszehradzką: Polskę, Węgry, Czechy i
Słowację.
Celem głównym prezentowanego opracowania jest zatem – z jednej strony uzasadnienie teoretyczne
relacji między inflacją a bezrobociem, a z drugiej – przedstawienie ich na podstawie badań empirycznych.
W pierwszej części zostanie przy tym krótko przedstawiona ewolucja hipotezy naturalnej stopy
bezrobocia, a w drugiej – jej przełożenie na praktykę gospodarczą wybranych krajów.
Słowa kluczowe:
krzywa Phillipsa, naturalna stopa bezrobocia, dezinflacja
Michał Gabriel Woźniak
205) Spójność społeczno-ekonomiczna w kontekście kapitału
ludzkiego, społecznego i zmiany instytucjonalnej. Wnioski dla
Polski
prof. dr hab.
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
Katedra Ekonomii Stosowanej
Streszczenie:
Autor opracowania ujmuje spójność społeczno-ekonomiczną jako proces harmonizowania rozwoju
wszystkich sfer bytu ludzkiego. Holistyczne ujęcie spójności społeczno-ekonomicznej jest warunkiem
koniecznym poprawnej identyfikacji fundamentalnych jej determinant. Są one związane ze strukturą
kapitału ludzkiego, społecznego i ładu instytucjonalnego. Wzajemne sprzężenia tych determinant
spójności społeczno-ekonomicznej sprawia, że strategie rozwojowe umożliwiające harmonizowanie
efektywności ekonomicznej i sprawiedliwych nierówności mogą powstawać w środowisku rynków
wspomaganych centralną koordynacją strategiczną oprzyrządowanych instytucjami ukierunkowanymi na
usuwanie paradoksów rozwoju kapitału ludzkiego i źródeł deprecjacji kapitału społecznego.
Summary
Author of the paper anticipates the socio-economic cohesion as a process of harmonizing the
development of each spheres of human being. Holistic approach to the socio-economic cohesion is the
crucial condition for appropriate identification of its determinants. They are related to the structure of
human capital, social capital and institutional change. The feed-back relations between the determinants
of socio-economic cohesion enable the development strategies harmonizing the economic efficiency and
just inequality to be introduced within the market environments, which are supported by the central
strategic coordination with institutional tools aimed at eliminating the paradoxes of human capital
development and sources of social capital depreciation.
Piotr Wójcik
206) Wzorce konwergencji regionalnej w Polsce
mgr,
Uniwersytet Warszawski
Wydział Nauk Ekonomicznych
Katedra Teorii Rozwoju Gospodarczego
doktorant
181
Streszczenie:
Przedmiotem pracy jest zbadanie występowania konwergencji regionalnej w Polsce w odniesieniu do
PKB na mieszkańca. Analiza przeprowadzona została dla okresu 1995-2004 na poziomie województw
(klasyfikacja NUTS 2), podregionów (klasyfikacja NUTS3) oraz wewnątrz województw. Przez
konwergencję rozumiane jest zmniejszanie się różnic między regionami pod względem poziomu
dochodu. Zjawisko przeciwne nazywane jest dywergencją. W pracy zastosowana została metoda
umożliwiająca analizę dynamiki pełnego rozkładu względnego dochodu per capita, zaproponowana przez
Quaha (1993, 1996, 1997). Polega ona na estymacji macierzy przejścia zapożyczonych z procesów
Markowa oraz wykorzystaniu nieparametrycznych estymatorów jądrowych warunkowej funkcji gęstości
dla rozkładu względnego PKB na mieszkańca w kolejnych latach. Jest to metoda umożliwiająca
weryfikację hipotezy o występowaniu konwergencji klubów, co nie jest możliwe przy zastosowaniu
metodologii klasycznej (Barro i Sala-i-Martin (1991, 1995)).
Zauważalna jest silna stabilność rozkładu dochodu i brak występowania konwergencji bezwarunkowej
zarówno między województwami, jak i między podregionami. Tak województwa, jak i podregiony
generalnie względnie ubożały za sprawą szybszego niż przeciętny rozwoju najbogatszych województw
(Mazowieckie), czy podregionów (duże miasta, głównie Warszawa i Poznań). Zróżnicowanie pod
względem relatywnego PKB na mieszkańca rośnie w czasie zarówno dla województw, jak i podregionów.
Wzorcem konwergencji, jaki daje się zaobserwować tak na poziomie NUTS2, jak i NUTS3 jest
konwergencja klubów (polaryzacja) – regiony względnie najbiedniejsze i osobno względnie najbogatsze
upodabniają się do siebie i zbiegają do różnych poziomów dochodu.
Analizie poddane jest również występowanie konwergencji podregionów wewnątrz województw – tu
również jedynym obserwowanym wzorcem konwergencji jest konwergencja klubów.
Summary:
This paper analyzes the per-capita incomes convergence process across Polish regions (voivodships,
NUTS2), subregions (NUTS3) and within voivodships during the period 1995-2004. The method of
analysis is the estimation of the dynamics of the whole distribution of relative income. This includes
transition matrices and the non parametric kernel density estimation, both proposed by Quah (1993,
1996, 1997). We study whether the cross-regions income distribution shows evidence of convergence,
i.e. a tendency for the steady-state distribution to cluster around one or more poles of attraction, or
divergence. We observe strong persistence of incomes distribution and lack of absolute convergence
between voivodships and subregions. Individually regions and subregions become relatively poorer due
to much faster than average growth of richest (sub)regions (Mazowieckie among voivodships and
subregions that are large cities). The dispersion in terms of relative incomes between Polish regions rises
in time on NUTS2 and NUTS3 levels. What we find is the evidence of clubs convergence (polarization)
both among voivodships and subregions – the relatively poorest and relatively richest regions are
converging separately on different income levels. We also seek for convergence of subregions within
voivodships and find that if any pattern of convergence is present there – it is again convergence of clubs.
Słowa kluczowe:
dane panelowe, dynamika rozkładu, estymacja jądrowa, konwergencja, macierz przejścia, nierówności,
polaryzacja, rozkład dochodu
Alfreda Zachorowska
207) Rola inwestycji w rozwoju gospodarczym
dr hab.,
prof. Politechniki Częstochowskiej
Prorektor ds. Nauczania Politechniki Częstochowskiej, Kierownik Katedry
Finansów, Bankowości i Rachunkowości Zarządczej Wydziału
Zarządzania. Działalność naukowa prof. Alfredy Zachorowskiej
koncentruje się na zagadnieniach rynku pracy oraz inwestycji
rzeczowych, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ryzyka
inwestycyjnego. W ostatnich latach coraz istotniejsze miejsce w dorobku
naukowym zajmuje problematyka finansów i bankowości. Jest autorką i
współautorką wielu monografii, artykułów opublikowanych w
czasopismach krajowych i zagranicznych, książek, licznych podręczników
i skryptów. W latach 2002-2005 pełniła na Wydziale Zarządzania funkcję
Prodziekana ds. Nauki.
Streszczenie:
Inwestycje są główną determinantą rozwoju gospodarczego kraju, regionu oraz przedsiębiorstwa.
Skala inwestycji w gospodarce jest bowiem odzwierciedleniem stanu i perspektyw jej rozwoju. Dlatego
też okresy wysokiego tempa inwestowania oznaczają na ogół proces ekspansji sektora przedsiębiorstw
oraz dobrą koniunkturę gospodarczą, i odwrotnie: zahamowanie działalności inwestycyjnej sygnalizuje
trudną sytuację gospodarczą danego kraju. W artykule podjęto rozważania na temat roli inwestycji w
182
rozwoju gospodarczym kraju, uzupełnione analizą i oceną nakładów inwestycyjnych poniesionych przez
polskie podmioty gospodarcze w latach 1981-2005.
Summary
Investment are the main determinant of economic development in the country, region and enterprise.
The investment scale in economy is the reflection and its development perspective. That is why the
periods of high investment rate generally mean the expansion process of enterprise sector and good
economic situation, and opposite, restraining investment activity signals difficult economic situation of the
country. The article contains considerations of the investment role in economic development of the
country. One presented the concepts from this area as well as analyse and evaluation of investment
resources spent by economic entities in 1981-2005.
Słowa kluczowe:
inwestycje, cykl gospodarczy, nakłady inwestycyjne
Romuald I. Zalewski
208) Towaroznawstwo nauką przyszłości
Autor jest przewodniczącym (ogólnopolskiej) Komisji Nauk
Towaroznawczych Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.
Streszczenie:
Nauki ekonomiczne są dziedziną złożoną z trzech dyscyplin: ekonomii, zarządzania i towaroznawstwa.
Ostatnia z nich – TOWAROZNAWSTWO – jest z pewnością najmniej znana szerszemu gronu
ekonomistów. Artykuł przedstawia w syntetycznej formie pozycję towaroznawstwa w polskich uczelniach
ekonomicznych od czasów po pierwszej wojnie światowej do dnia dzisiejszego oraz jego rozszerzanie się
na inne typy uczelni (Akademie Morskie, Politechniki, Akademie lub Uniwersytety Rolnicze, Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski).
Artykuł zawiera wyniki rozważań dotyczące współczesnego towaroznawstwa, które jest efektem
synergii trzech dziedzin nauk: ekonomicznych, technicznych i przyrodniczych, co uzasadnia jego
interdyscyplinarny charakter. Towaroznawstwo swoim obszarem zainteresowań obejmuje cały cykl życia
produktu od inwencji, aż do optymalnej i korzystnej gospodarczo utylizacji i likwidacji zużytych produktów.
Przyczynia się ono do kształtowania jakości wyrobów, oceny jakości oraz jej ochrony w całym łańcuchu
wartości dodanej. Jest ściśle związane z marketingiem i sprzedażą, pozwalając poprzez znajomość
natury wyrobów i analizę rynku określić nowe trendy ciągłego, jakościowego rozwoju produktu. Rola
towaroznawstwa w gospodarce rynkowej jest szczególnie dużą w odniesieniu do jakości wyrobów
rozumianej jako spełnienie oczekiwań odbiorcy: pośredniego i końcowego konsumenta.
Asocjacje „towaroznawstwa” z „nauką o zarządzaniu” dotyczą w szczególności zarządzania
procesowego. Towaroznawstwo jest szczególnie zainteresowane współudziałem w realizacji procesów
operacyjnych (analiza rynków i oczekiwań klientów, wytwarzanie produktów, marketing, dostawy i
sprzedaż) w ramach procesów zarządzania produktem i wspomagających (zarządzanie systemami
innowacyjnymi, informacyjnymi i programami środowiskowymi). Procesy te umożliwiają poznawanie
potrzeb i badanie satysfakcji konsumentów oraz stanowią punkt wyjścia do ulepszania produkcji i
wprowadzania zmian. Realizacja tych procesów wymaga z jednej strony znajomości technologii, składu i
właściwości towarów oraz potrzeb konsumentów, a z drugiej zastosowania odpowiednich przyrodniczych
i inżynierskich metod analitycznych. Wśród procesów operacyjnych szczególne miejsce zajmuje
wytwarzanie towarów, którego parametry technologiczne i jakościowe wymagają monitorowania i
sterowania oraz dystrybucja (transport, przechowalnictwo, dobór opakowań), aby wytworzone wyroby nie
traciły swoich walorów użytkowych. Towaroznawcy współdziałając w zarządzaniu przedsiębiorstwem
dbają o racjonalne wykorzystanie surowców i energii, wdrażanie nowych technologii o małej uciążliwości
dla środowiska na podstawie opracowywanych ekobilansów.
Związki towaroznawstwa z naukami technicznymi dotyczą innowacji produktów i procesów
produkcyjnych, badań wdrożeniowych, które prowadzą do doskonalenia lub wprowadzania nowych
wyrobów i towarów do oferty rynkowej.
Relacje towaroznawstwa z naukami przyrodniczymi są oczywiste: każdy towar, a nawet usługa
posiada cechy materialne, które zmieniają swoje właściwości w czasie realizacji procesów produkcyjnych,
magazynowania, przechowywania i użytkowania. Często są to zmiany pożądane lub konieczne,
nierzadko zaś prowadzą do obniżenia jakości, a nawet do jej całkowitej utraty.
Towaroznawstwo wykorzystuje własne metody badawcze takie jak np: analiza sensoryczna, analiza
migracjimaterii na granicy faz wyrób-opakowanie, wpływ czasu i warunków przechowywania na zmiany
stężenia składników oraz użytkowe własności wyrobów. Metody te są ciągle doskonalone w oparciu o
zdobycze nauk przyrodniczych, instrumenty statystyczne i standardy jakości.
Towaroznawstwo jako nauka o jakości dotyczy:
jakości z perspektywy konsumenta,
projektowania jakości – punkt widzenia producenta,
zarządzania jakością i oceny jakości produktów,
183
zmian relacji konsument-producent.
W artykule przedstawiono na tle zaszłości historycznych i ewolucji poglądów ekonomicznych, zmiany
w systemach wytwórczych po roku 1945. Spowodowały one możliwość wyróżnienia trzech okresów, w
których dominowała efektywność, potem jakość, a obecnie znaczenia nabiera elastyczność/dyferencjacja
produkcji. Towaroznawstwo było zawsze obecne i potrafiło dostosować swój przedmiot zainteresowań do
zmian otoczenia i je aktywnie kształtować. W zakończeniu przedstawiono kilka problemów dotyczących
możliwości dalszego rozwoju towaroznawstwa i udzielono na nie odpowiedzi. Ich analiza pozwala
stwierdzić, że towaroznawstwo jest nauką o dużych możliwościach wspomagania rozwoju gospodarki
rynkowej i jest nauką przyszłości.
Anna Ząbkowicz
209) Instytucjonalne uwarunkowania decyzji w gospodarce:
przypadek korporacji
dr hab.
Instytut Nauk Ekonomicznych PAN,
Zakład Ekonomii Instytucji
Uniwersytet Jagielloński
Zakład Polityki Społeczno-Gospodarczej
Instytut Ekonimii i Zarządzania
Autorka licznych publikacji na temat polityki gospodarczej i jej
instytucjonalnych ram, m.in. książek „Instytucje i wzrost gospodarki
Japonii”(2006), „Instytucje i wzrost gospodarki w Chile” (2001), „Lectures
on Economic Policies and Cases” (2002), „Stabilization, Adjustment and
Economic Activity - the Polish and Hungarian Experience” (1993).
Streszczenie:
Jest to propozycja sposobu włączenia w perspektywę teorii ekonomii powszechnie obserwowanego
faktu, że w otoczeniu klasycznych przedsiębiorstw w realnej gospodarce funkcjonują wielopodmiotowe
organizacje gospodarcze o strukturze spółki akcyjnej. Oprócz ścieżki dojścia, którą pomaga wytyczyć
dorobek ekonomii instytucjonalnej, artykuł pokazuje na przykładzie, jaki pożytek taki zabieg niesie dla
badań gospodarki.
Punktem wyjścia jest podstawowe kryterium decyzji, przyjęte w teorii ekonomii. Przegląd dokonany w
pierwszej części prowadzi do wniosku, że mimo upraszczającego założenia doskonałej racjonalności
ekonomia neoklasyczna napotyka na problemy metodyczne, które decydują o względnej wartości
ekonomicznych rozwiązań zagadnień praktycznych. W części drugiej dowodzi się, że modyfikacja i
zmiękczenie tego założenia otwiera pole do inspirujących badań. Mowa o perspektywie, którą kształtuje
wzgląd na instytucje, rozumiane jako wymyślone przez ludzi ograniczenia – także pozaekonomiczne,
kształtujące ich wzajemne stosunki. Uwzględnienie reguł decyzji innych niż maksymalizacja użyteczności
pozwala uwzględnić podmioty gospodarcze o charakterze i zachowaniu wyraźnie odmiennym od tego,
które zakłada ekonomia neoklasyczna. To pokazuje część trzecia.
Pozostała część artykułu poświęcona jest omówieniu pożytków, jakie dla badacza gospodarki
wynikają z uznania faktu, że oprócz „klasycznych” przedsiębiorstw w gospodarce funkcjonują znacznie
potężniejsze od nich firmy o strukturze korporacyjnej. Ze względu na ograniczenie objętości, omówienie
(w części czwartej) koncentruje się na nierównomierności rozwoju sektorów „korporacyjnego” i
„rynkowego”. Dramatycznie nierówne rozłożenie siły przetargowej między oba sektory sprawia, że
restrykcyjna polityka pieniężna (ale także ograniczanie wydatków państwa) ma charakter
dyskryminacyjny i pogłębia tę dysproporcję na niekorzyść sektora rynkowego, składającego się w
większości z drobnych przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Uwzględnienie w badaniach
gospodarki zasad funkcjonowania i pozycji sektora korporacyjnego ma znaczenie również w krajach, w
których ten sektor dopiero się rozwija, takich jak Polska. W zakończeniu zwraca się uwagę, że ekspansja
wielkich spółek z wysoko rozwiniętych krajów macierzystych na rynki zagraniczne sprawia, iż w krąg
problemów omawianych w drugiej części artykułu wkraczają kraje przyjmujące ich inwestycje.
Summary
This is an attempt to include into the perspective of theoretical economics a commonly observed
phenomenon of powerful incorporated multidivisionals operating in the environment of classical
enterprises. The paper suggests a way of the inclusion via institutional economics, and next the benefits
deriving from this inclusion are explored. Due to the space limits, the analysis concentrates on unequal
rate of growth of the so called market and corporate sectors. It is argued that because of dramatically
different bargaining power between both sectors restrictive monetary policy (as well as public
expenditures constraint) discriminates the market sector consisting of small enterprises, and leads to
even greater growth gap between the sectors.
Słowa kluczowe:
wyzwania rozwojowe, instytucjonalne uwarunkowania, teoria ekonomii, ekonomika korporacji
184
Ewa Zeman-Miszewska
210) Przekształcenia instytucji regionalnych/lokalnych w
Polsce (wybrane problemy)
prof. dr hab.
Akademia Ekonomiczna w Katowicach
Katedra Ekonomii i Polityki Transformacji
Aktualnie zajmuje się transformacją mezosystemów. Autorka,
współautorka, redaktor naukowy licznych publikacji z zakresu marketingu
terytorialnego, rynków lokalnych i regionalnych, gospodarki lokalnej,
funkcjonowania samorządów lokalnych.
Streszczenie:
Rozwój społeczno-gospodarczy regionu/wspólnot lokalnych jest związany z przenikaniem się
procesów gospodarczych i społecznych zachodzących w różnych skalach przestrzennych.
Odziedziczone z przeszłości odmienne struktury układów instytucjonalnych skutkują szybszym bądź
wolniejszym tempem adaptacji regionów/jednostek lokalnych do zmieniających się zewnętrznych
warunków działania. Istotnym elementem sprzyjającym przekształceniom proefektywnościowym o
charakterze gospodarczym i społecznym staje się odtwarzanie instytucji i więzi społecznych
ułatwiających zachowania przedsiębiorcze oraz innowacyjne społeczności regionalnych i wspólnot
lokalnych. W projektowanym opracowaniu działalność istniejących podmiotów gospodarczych będzie
analizowana w kontekście:
relacji między formalnymi i nieformalnymi instytucjami regulującymi działalność gospodarczą w
regionie oraz kierunkami ich przeobrażeń,
aktualnej różnorodności podmiotów działających w regionie oraz zmieniającej się „gęstości
instytucjonalnej”,
istniejących powiązań komunikacyjnych i sieci powiązań między podmiotami a tendencjami ich
przeobrażeń,
współdziałania podmiotów i ich efektów (postrzeganych i rzeczywistych),
zachowań konkurencyjnych i budowania pozycji konkurencyjnej podmiotów regionalnych/lokalnych.
Summary
Social – economic development of a region/ local community is concerned with penetration of
economic and social processes which happen in different scales of spaces. Different structures of
institutional mechanisms inherited from the past, set faster or slower pace in adaptation of regions/ local
units in changing, exterior conditions of activity. The essential element with its economic and social
character, favourable to pro- effective transformations is the recreation of institutions and social ties that
make easier enterprising and innovative behaviors of regional societies and local communities.
The paper analyses the activity of existing entities in the context of:
relations between formal and informal institutions which regulate the economic activity in a region and
the directions of their transformations,
current variety of entities acting in a region and changing “institutional density”,
existing of communicative relations and nets of relations between entities and tendency of their
transformations,
co-operation between entities and their effects (perceived and real),
competitive behaviors and building a competitive position of regional/ local entities.
Tadeusz Ziejewski,
Sylwia Gołąb
211) Aspiracje i antycypacje zawodowe studentów ekonomii
(w kierunku jakości kształcenia)
prof. dr hab.
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Wydział Ekonomiki i Organizacji Gospodarki Żywnościowej
mgr
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Wydział Ekonomiki i Organizacji Gospodarki Żywnościowej
Streszczenie:
Przemiany społeczno-gospodarcze w naszym kraju oraz zjawisko globalizacji obejmujące cały świat,
stawiają przed młodymi ludźmi nowe trudne wyzwania. Powstają wprawdzie możliwości rozwoju ale
jednocześnie duże trudności. Trudny rynek pracy wymaga wysokich kwalifikacji oraz bogatej osobowości
absolwenta, otwartości na zmiany, innowacyjności, przedsiębiorczości, a także wysokich aspiracji
zawodowych i zdolności antycypacji. Artykuł podejmuje próbę diagnozy postaw dyplomantów
Summary
The socio – economic changes in our country and the globalization phenomenon which covers the
185
entire world, proclaim the new difficult challenge for young people. New opportunities to educate are
given but it brings some big difficulties with it, too. The complicated work market demands high
qualifications and a rich personality of a graduate, openness for changes, innovation, entrepreneurship as
well as high professional aspirations and anticipation skills. The article is an attempt of diagnosis of
bachelors’ attitude in this area.
Słowa kluczowe:
kształcenie ekonomistów, jakość kształcenia, aspiracje i antycypacje zawodowe, rynek pracy, mobilność
zawodowa
Leszek Zienkowski
212) Determinanty i perspektywy wzrostu gospodarczego w
nadchodzących latach – próba syntezy
Prof. zw. dr hab. –
Ekonomicznych NOBE,
Ekonomicznych PAN.
•
•
profesor, Niezależny Ośrodek Badań
b. wiceprzewodniczący Komitetu Nauk
Dyscyplina naukowa:ekonomia
Specjalności naukowe:polityka gospodarcza, rachunki narodowe,
statystyka
Streszczenie:
W referacie zaprezentowane są na wstępie wyniki porównawczych analiz międzynarodowych
dotyczących uwarunkowań dla trwałej i wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego wraz z wskazaniem
miejsca (odległego) gospodarki polskiej wśród porównywanych krajów. W dalszej części przedstawione
są poglądy autora dotyczące podstaw obecnego wysokiego tempa wzrostu w Polsce oraz perspektyw
rozwojowych w Europie i w Polsce w nadchodzących latach. Sformułowana została hipoteza o wysokim
prawdopodobieństwie nadejścia dekoniunktury za dwa, trzy lata. Powstanie w związku z tym ryzyko
spadku tempa PKB w Polsce do poziomu 1-2% rocznie oraz długotrwałej recesji w przypadku braku
rozległych reform w okresie dobrej koniunktury. Następnie przedstawione są w formie dyskusyjnej
priorytety reform gospodarczych – poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej,
ograniczenie wydatków budżetu i tą drogą zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych. Na
zakończenie poruszona jest problematyka korzyści z wejścia Polski do strefy Euro z punktu widzenia
potencjalnego tempa wzrostu PKB. (Im szybciej gospodarka gotowa będzie do wejścia do ERM2 – tym
lepiej.)
Summary
At the beginning of the paper the results of international comparisons evaluating determinants of
economic growth are presented. It is noted that polish economy is located in each sphere at one of the
lowest positions among countries which are included in the comparisons. That indicates the need of
economic reforms – most important relate to the conditions in which business is carried on in Poland
(unfavorable at present) and to public finance (high level of deficit and public debt).
However the results of comparative studies contrast with the present performance of the polish
economy – high rate of GDP growth. It is argued in the paper that the high rate of growth will probably last
two-three years and than a cyclical downturn will come in Europe and in Poland. The economy should be
prepared to cope with such situation if the growth rate is not to fall to ca 4% per year but to drop to 1-2%
per year as the result of economic disequilibria (budget deficit well above 3% of GDP). Finally the
economy may slip into long lasting recession. Further and more far reaching economic reforms, including
privatization (also of the so called social services), are needed if that is not to happen. In the years of high
growth the budget deficit should be reduced not to 3% of GDP but to 1% or even zero in order to be
prepared to long term spending pressures. To achieve that in practice priority in economic policy should
be given to the reduction of budget expenditures even at the cost of tax reform which is advisable per se.
Are the chances of implementation of deep economic reforms in the years of high growth already
definitely lost? This is the question put forward at the end of the paper.
Słowa kluczowe:
wzrost gospodarczy; reformy finansów publicznych; strefa euro
186
Wiesława Ziółkowska
213) Wydatki publiczne a wzrost gospodarczy w Unii
Europejskiej
Kierownik Katedry Finansów Publicznych
Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
Posiada wykształcenie wyższe ekonomiczne. Ma wieloletnie
doświadczenie zawodowe, zarówno w praktyce jak i w teorii. Pracowała w
dużych zakładach przemysłowych, kierując służbami ekonomicznymi. W
1976 roku w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu obroniła pracę
doktorską. W roku 1996 przedłożyła rozprawę habilitacyjną, uzyskując
tytuł doktora habilitowanego nauk ekonomicznych. W dorobku naukowym
Wiesławy Ziółkowskiej znajduje się podręcznik poświęcony finansom
publicznym i wiele artykułów z dziedziny polityki gospodarczej. Jako poseł
na Sejm w latach 1989-1997 współstanowiła prawo tworzące ramy
gospodarki rynkowej. W latach 1993-1997 przewodniczyła Sejmowej
Komisji Finansów Publicznych. Następnie jako członek Rady Polityki
Pieniężnej w Narodowym Banku Polskim określała zasady polityki
pieniężnej. Jest profesorem nadzwyczajnym Wyższej Szkoły Bankowej w
Poznaniu, kieruje Katedrą Finansów Publicznych i Podatków.
Streszczenie:
Nadmierny fiskalizm jest jednym z ważnych czynników ograniczających wzrost i obniżających
konkurencyjność gospodarek. Ograniczenie konsumpcji publicznej oraz zmiana jej struktury to proces
bardzo trudny i politycznie niepopularny. Charakter opracowania, a przede wszystkim złożoność
problematyki, nie pozwalają na wyczerpujące jej ujęcie. Celem artykułu jest więc jedynie analiza
wysokości i struktury wydatków publicznych w państwach członkowskich Unii Europejskiej i porównanie z
Polską, głównie pod kątem ich wpływu na wzrost gospodarczy.
Summary
Excessive fiscalism is one the important factors hindering economic growth and competitiveness most
of the European countries. The reducing of public sector and changing structure are very difficult and
politically unpopular steps. The adopted paper format does not allow an exhaustive discussion of the
issue in all of its complexity. The paper is dedicated to analisys the level and functional structure of public
expenditures of EU Member States in comperison with polish expenditures, mainly as a determining
factor for economic growth
Słowa kluczowe:
sektor publiczny, wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych według funkcji
Leszek Żabiński
214) Marketing we współczesnej gospodarce rynkowej i
społeczeństwie konsumpcyjnym (refleksje nad jego istotą i
zastosowaniami)
prof. zw. dr hab.
Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego w Katowicach
dziekan Wydziału Zarządzania i kierownik Katedry Polityki Rynkowej i
Zarządzania Marketingowego w tej uczelni.
Redaktor naczelny czasopisma „ Journal of Economics and
Management”( wyd.AE w Katowicach) i członek Rady Programowej
„Marketingu i Rynku” (wyd. PWE).
W latach 1991-2005 był prezesem Oddziału Katowickiego Polskiego
Towarzystwa Ekonomicznego, a ponadto członkiem Zarządu Krajowego
PTE.
Streszczenie:
Marketing jest młodą dyscypliną nauki i wiedzy praktycznej. Tak w teorii jak i w praktyce identyfikuje
się trzy podstawowe koncepcje marketingu: transakcji, strategicznego (konkurencyjnego) oraz relacji
(partnerskiego). Powstałe w różnym czasie, w już rozwiniętych gospodarkach rynkowych (USA,
Skandynawii), mają zróżnicowaną przydatność w różnych sektorach i na różnych rynkach.
Marketing jest jednocześnie filozofią biznesu i systemem zarządzania podmiotami gospodarującymi o
orientacji rynkowej. Orientacja taka pozwala na zyskowne dla tych podmiotów zaspokajanie potrzeb i
oczekiwań klienta docelowego, zbieżne z ich preferencjami, lepsze niż oferują to konkurenci. Dzięki temu
umożliwia odnoszenie sukcesu rynkowego i powiększanie wartości firmy. Mogą też występować i
negatywne skutki marketingu dla konsumentów/nabywców jak i w szerszej skali społecznej, co podnosi
ruch ochrony praw konsumenta i alterglobaliści.
187
Generalnie jednak upowszechnianie się marketingu, zwłaszcza jego nowszych koncepcji o orientacji
prospołecznej, wpływa pozytywnie na gospodarkę. Pozwala na kształtowanie się rynku nabywcy,
przeciwdziała dekoniunkturze, stymuluje przedsiębiorczość i innowacyjność, sprzyja rozwojowi
gospodarczemu i społecznemu, w tym zrównoważonemu. Dzieje się tak – chociaż pod określonymi
warunkami – nawet w realiach kryzysu współczesnego społeczeństwa konsumpcyjnego.
Summary
Marketing is a new branch science and practical knowledge. Both in theory and in practice three basic
concepts of marketing are defined: transaction marketing, strategic (competitive) marketing and
relationship (partnership) marketing. These concepts originated at various times in already developed
market economies (USA, Scandinavia) and they are of various use in various sectors and markets.
Marketing is also a business philosophy and a management system for market-oriented business
organizations. This orientation enables the organizations to profitably meet the needs and expectations of
target customers are close to their preferences and better than what competitors can offer. Thanks to this,
this, orientation enables the organizations to achieve market success and increase their value. Marketing
may also have negative results, both for customers/buyers and in a broader social scale. These
phenomena are pointed out by consumer rights organizations and alterglobalists.
In general, however, the spread of marketing, especially its newer socially-oriented concepts,
positively influences the economy. It enables a consumer market to form, prevents recession from coming
to being, stimulates entrepreneurship and innovativeness by means of competition, favours social and
economic development, including sustainable development. This occurs – although under certain
condititions – even in the reality of a crisis of the contemporary consumer society.
Słowa kluczowe:
Alterglobalizm, biznes, gospodarka rynkowa (kapitalistyczna), koncepcje podstawowe marketingu,
konsument, społeczeństwo konsumpcyjne
Rafał Żelazny
215) Determinanty rozwoju gospodarczego Polski w aspekcie
koncepcji gospodarki opartej na wiedzy
dr
Akademia Ekonomiczna im. K. Adamieckiego w Katowicach
Katedra Ekonomii
adiunkt
Zainteresowania naukowo-badawcze koncentruje na zagadnieniach
związanych z miejscem i rolą wiedzy, technologii (w szczególności ICT –
technologii informatycznych i telekomunikacyjnych) i innowacji w
zwiększaniu konkurencyjności i akceleracji rozwoju gospodarczego. Autor
kilkudziesięciu publikacji dotyczących wskazanej problematyki (rozdziały
monografii, artykuły, referaty, raporty z przeprowadzonych badań
własnych i statutowych – pełna lista dostępna pod adresem
http://www.ae.katowice.pl/?contentid=932).
Streszczenie:
Przeprowadzenie rzetelnej i kompleksowej oceny implikacji zarówno czynnika wiedza, jak i
budowanych na jego bazie koncepcji dotyczących przemian w obszarze rozwoju gospodarczego, z wielu
powodów nie jest zadaniem łatwym i wymaga podniesienia następujących kwestii:
różnorodności pojęć wykorzystywanych do opisywania przemian zachodzących w gospodarkach i
społeczeństwach w związku z rosnącą rolą czynnika wiedzy,
niejednoznaczności samej kategorii wiedzy oraz trudności w oszacowaniu rozmiarów zasobu wiedzy
(kapitału wiedzy),
braku odniesienia do ewidentnych związków między wiedzą a modernizacją środków trwałych
determinującą między innymi ich efektywność, co głównie wynika z trudności pomiarowych,
złożoności procesu rozwoju gospodarczego oraz dyskusyjnego stopnia adekwatności powszechnie
wykorzystywanych mierników (np.: PKB per capita) do oceny faktycznego stopnia rozwoju,
trudności w pozyskaniu odpowiednich (przynajmniej dziesięcioletnich) szeregów czasowych okresów
dla porównywalnych danych statystycznych, nie tylko ze źródeł nieodpłatnych ale także komercyjnych,
niejednorodności próby względem związków przyczynowo-skutkowych, możliwości występowania
sprzężeń zwrotnych między zmienną objaśnianą i objaśniającymi.
W prezentowanym referacie podjęto próbę zidentyfikowania i prezentacji istotnych zależności między
autorskim ujęciem koncepcji gospodarki opartej na wiedzy i zmiennymi o kluczowym znaczeniu z punktu
widzenia determinowania dynamiki rozwoju gospodarczego w Polsce w tym aspekcie.
Summary
Performing reliable and complex evaluation of implications as well as knowledge factor and based on
188
its conceptions concerning changes in area of economic development is not easy due to many reasons
and requires taking into consideration the following questions:
the terms variety used to describing changes occurring in economies and societies due to increasing
role of knowledge,
ambiguity of knowledge factor and problems with estimating the size of stock of knowledge,
the lack of possibility of reference to obvious relations between knowledge and assets updating,
the complexity of economic development process and controversial level of adequacy commonly used
measures (for example GDP per capita) for evaluation of development stage,
the troubles with gathering proper (at least 10 years) comparable data as well as free of charge and
payable,
heterogeneity of sample in regard of cause and effect relations, possibility of existing feedbacks
between defining and defined variables.
Because of above-mentioned reasons, in the presented paper an attempt was made to identify and
present the most essential relations between described by author knowledge-based economy conception
and the determinants of process of Poland’s economic development in this conditions.
Słowa kluczowe:
gospodarka oparta na wiedzy, „nowa gospodarka”,
telekomunikacyjne (ICT), rozwój gospodarczy, Polska
Tomasz Żylicz
wiedza,
technologie
informatyczne
i
216) Czy należy uczyć matematyki studentów ekonomii?
prof. dr
Uniwersytet Warszawski
Magisterskie studia ekonomiczne ukończone w 1974 r. oraz
matematyczne ukończone w 1977 r. (obydwa na UW). Od 1974 r.
zatrudniony na UW. W 1978/1979 dodatkowe studia ekonomiczne i
matematyczne na Uniwersytecie Wisconsin w Madison, USA. Doktorat z
zakresu teorii podejmowania decyzji w 1979 r. na UW. W 1988/89 praca
w Instytucie Nauk Behawioralnych na Uniwersytecie Colorado w Boulder,
USA (Fulbright Visiting Fellow). W 1992/93 praca w Szwedzkiej
Królewskiej Akademii Nauk w Sztokholmie (profesor wizytujący).
W latach 1989-91 – korzystając z urlopu na UW – pracował w
Ministerstwie Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Jako Dyrektor Departamentu Ekonomicznego był odpowiedzialny m.in. za
budżet państwa przeznaczany na ochronę środowiska, jak również za
przygotowanie reformy polityki ekologicznej. Po powrocie do pracy
naukowej skoncentrował się na problemach ekonomii środowiska. W
1993 r. otrzymał nagrodę "Pew Scholar Award in Conservation and the
Environment". Wykorzystał towarzyszący jej grant na stworzenie
Warszawskiego Ośrodka Ekonomii Ekologicznej. Współpracuje również z
Uniwersyteckim Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym,
którego był współzałożycielem.
Artykuły w czasopismach naukowych m.in. w Ekonomia, Ekonomia i
Środowisko, Environmental and Resource Economics oraz Ecological
Economics, a także publikacje popularno naukowe i ekspertyzy. Książka
Costing Nature in a Transition Economy. Case Studies in Poland (Elgar;
Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA 2000) zawiera podsumowanie
wielu projektów badawczych wykonanych w Warszawskim Ośrodku
Ekonomii Ekologicznej. Książka Ekonomia środowiska i zasobów
naturalnych (PWE; Warszawa 2004) stanowi podręcznik zalecany na UW
dla studiujących problematykę ekonomiczno-ekologiczną.
Streszczenie:
W referacie udziela się oczywiście twierdzącej odpowiedzi na tytułowe pytanie, ale jednocześnie
zgłasza się szereg wątpliwości odnośnie konwencjonalnego podejścia do nauczania matematyki. Na
podstawie doświadczenia autora w zakresie nauczania mikroekonomii, ekonomii środowiska i
przedmiotów matematycznych (takich jak programowanie wypukłe i równania różniczkowe) omawia się
dwa problemy. Po pierwsze, celowość nauczania studentów nie tylko metod i technik, ale również
dowodów twierdzeń. Po drugie, lista pojęć i twierdzeń matematycznych, które wydają się najbardziej
przydatne w analizach ekonomicznych.
Można zauważyć, że tylko nieliczni studenci ekonomii doceniają wartość ścisłego rozumowania.
Większość stara się szybko przyswoić zasadnicze pojęcia, dostrzec ich praktyczne znaczenie i nauczyć
się wzorów lub procedur, za pomocą których dałoby się uzyskać jakieś rezultaty liczbowe. Większość
189
uważa, że dowody należy zostawić matematykom. W rezultacie osiągane konkluzje bywają płytkie i
opierają się raczej na stwierdzeniach poprawnych politycznie, aniżeli na faktach. Dlatego nauczanie
matematyki stanowi coś więcej, niż dostarczanie rutynowych rozwiązań. Jeśli byłoby dobrze wdrożone,
mogłoby nie tylko rozszerzyć analityczne umiejętności studentów, ale również zwiększyć poziom
zdrowego sceptycyzmu i rozwinąć innowacyjność.
Matematycy i ekonomiści mają odmienne poglądy na to, które twierdzenia są potrzebne studentom
pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Jest oczywiste, że teoria miary i pojęcia probabilistyczne są
stosowane w nowoczesnej ekonometrii. Jednak w odniesieniu do analizy ekonomicznej wybór staje się
trudny. Najłatwiej byłoby uznać, że lagranżiany i twierdzenie Kuhna-Tuckera są właściwe dla pierwszego
stopnia, zaś hamiltoniany i zasada Pontriagina nadają się na stopień trzeci. Jest to jednak uproszczenie,
ponieważ nawet zaawansowane modele mikroekonomiczne bazują często na „zwykłym” twierdzeniu
Kuhna-Tuckera, podczas gdy pewne modele przedstawiane w elementarnych podręcznikach – takie jak
np. reguła Hotellinga – wymagają zastosowania pojęć sterowania optymalnego. Tak więc zestawienie
listy pojęć i twierdzeń matematycznych dla poszczególnych stopni nauczania stanowi nie lada wyzwanie.
W podsumowaniu znajdują się uwagi na temat układu właściwych programów studiów. W sytuacji,
kiedy brak jest ogólnoeuropejskich standardów (choć studentów zachęca się do jak największej
mobilności), jest wysoce nieprawdopodobne, by licencjat pochodzący z jednej uczelni mógł w pełni
wykorzystać ofertę drugiego lub trzeciego stopnia studiów oferowanych gdzie indziej. Tym niemniej
starannie identyfikując wiedzę matematyczną potrzebną do tego, by zapisać się na dany kurs i
powszechnie o niej informując, uniwersytety powinny ukształtować ogólnoeuropejską świadomość tego,
co jest rzeczywiście warte studiowania.
Summary
The paper obviously points at a positive answer to this question, but it raises several doubts with
respect to conventional approaches to teaching mathematics. Based on the author's experience in
teaching microeconomics, environmental economics and several mathematics courses (such as convex
programming and differential equations), two problems are discussed. The first one is whether economics
students should be familiar with methods and techniques only, or should they learn proofs too. The
second one is the list of mathematical concepts and theorems that seem to be most useful in economic
analyses.
It can be observed that few economics students appreciate the value of rigorous reasoning in their
analyses. Most try to grasp concepts quickly, relate them to everyday experience, and learn how to apply
formulae or procedures in order to obtain quantitative results. They think that the task of proving things
should be left to mathematicians. As a result, quite often the conclusions they arrive at are shallow and
based on politically correct statements rather than established facts. Therefore teaching mathematics is
more than simply providing routine solutions. If properly implemented, it can augment the analytical skills
of students, raise the level of healthy scepticism, and nourish innovativeness.
Mathematicians and economists may have diverse views on what theorems are really necessary for
the students of BA, MA, and PhD levels, respectively. It is fairly obvious what measure theory or
probability concepts are applied in modern econometric techniques. However, when it comes to economic
analysis, things are much more difficult to sort out. An easy distinction would be to stick to Lagrangians
and the Kuhn-Tucker theorem for the BA level and to switch to Hamiltonians and the Pontryagin principle
for the PhD level. This is an oversimplification, as most advanced microeconomic models base on the
"simple" Kuhn-Tucker theorem whereas some basic and intermediate models – such as e.g. the Hotelling
rule – call for the optimal control framework. Compiling lists of mathematical concepts and theorems for
all levels is still a challenge.
The paper concludes with some hints on how a successful curriculum can be arrived at. In the
absence of Europe-wide standards coupled with an increased mobility, it is unlikely that any student
holding an undergraduate degree from elsewhere will be ready to fully benefit from a graduate course
offered at another university. Nevertheless by carefully identifying the mathematics necessary to enrol in
a course and publicising this knowledge, universities may establish a Europe-wide awareness of what is
really worth studying.
190
Wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
Seria I. Biblioteka Myśli Ekonomicznej
John Kenneth Galbraith – Godne społeczeństwo
B. Snowdon, H.R Vane – Rozmowy z wybitnymi ekonomistami
Seria II. Kluczowe Problemy Gospodarki
Prace polskich ekonomistów dotyczące polskiej gospodarki:
Barbara Liberda – Oszczędzanie w gospodarce polskiej. Teorie i Fakty
Jan Lipiński i Witold M. Orłowski (red. naukowa) – Wzrost gospodarczy w Polsce. Perspektywa
średniookresowa
Adam Noga (red. naukowa) – Jak tworzyć w Polsce nowe miejsca pracy
Adam Noga (red. naukowa) – Zmiany instytucjonalne w polskiej gospodarce rynkowej
Ewa Okoń-Horodyńska (red.naukowa) – Rola polskiej nauki we wzroście innowacyjności
gospodarki
Witold M. Orłowski i Urszula Płowiec (red. naukowa) – Bilans płatniczy Polski. Wyzwania i
zagrożenia Zdzisław Sadowski (red. naukowa) – Kapitał zagraniczny w Polsce
Tomasz Tokarski – Statystyczna analiza regionalnego zróżnicowania wydajności pracy,
zatrudnienia i bezrobocia w Polsce
Seria III. Ekonomia i Świat Współczesny
Prace popularyzacyjne na aktualne tematy gospodarki kraju i świata:
Marion Gräfin Dönhoff – Ucywilizujmy kapitalizm.Granice Wolności
Elżbieta Mączyńska i Piotr Pysz (red. naukowa) – Społeczna gospodarka rynkowa. Idee i
możliwości praktycznego wykorzystania w Polsce
Zdzisław Sadowski – Eseje o gospodarce
Zdzisław Sadowski (red. naukowa) – Przełomowy rok 1956 a współczesność
Seria IV. VII Kongres Ekonomistów Polskich – styczeń 2001
Andrzej Wojtyna (red. naukowa) – Czy ekonomia nadąża za wyjaśnianiem rzeczywistości?
(Tom I)
Urszula Płowiec (red. naukowa) – Jaka polityka gospodarcza dla Polski? (Tom II)
Stanisław Owsiak (red. naukowa) – Społeczne aspekty rozwoju gospodarki polskie (Tom III)
Joanna Kotowicz-Jawor (red. naukowa) – Przedsiębiorczość i konkurencyjność (Tom IV)
Jacek Brdulak (red. naukowa) – Problemy rozwoju regionalnego (Tom V)
Marek Rocki (red. naukowa) – Edukacja ekonomiczna (Tom VI)
Seria V. Polska w Unii Europejskiej
Społeczne i gospodarcze skutki integracji Polski z Unią Europejską
Jan Lipiński i Andrzej Sławiński (red. naukowa) – Gospodarka Polski przed wejściem do Unii
Europejskiej
Andrzej Sławiński (red. naukowa) – Na ile wejście Polski do Unii Europejskiej ułatwia, a na ile
komplikuje prowadzenie polityki gospodarczej?
Inne:
Zdzisław Sadowski – Transformacja i rozwój
Zdzisław Sadowski (red. naukowa) – Oskar Lange a współczesność
Marcin Wyczałkowski – Życie człowieka kontrowersyjnego
Opisy książek, w tym nagrodzonych w konkursach PTE, oraz innych wydawnictw (czasopisma
„Ekonomista”, Biuletynu PTE, publikacje z Oddziałów regionalnych PTE) mogą Państwo znaleźć
na stronie www.pte.pl
Książki (nowe i dodruki) można zamówić przez stronę internetową lub kupić bezpośrednio
w księgarniach naukowych i siedzibie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego – ul. Nowy Świat 49,
00-042 Warszawa, tel. (022) 55 15 401, e-mail: [email protected]
191