sans espoir de retour - Begeleid Wonen Brussel

In dit boek vertellen cliënten van Begeleid Wonen, hun ouders, hun familie, vrienden
maar ook professionelen, kunstenaars, filosofen, politici, bekende Brusselaars over
kwaliteit van hun eigen leven. Ze praatten met elkaar over respect, talenten, over
keuzes die ze maken, of ze een goed leven hebben, alleen of met anderen en welke plek
ze in de samenleving hebben. Enkele fotografen, tekenaars, schilders en dichters
maakten hun eigen verhaal.
gaat over de ontmoeting zelf, het moment waarbij éénieder
de ander de moeite waard vond om die ontmoeting aan
te gaan,zijn eigen verhaal te vertellen en te delen,te horen,
te erkennen, zonder een antwoord of oplossing te vragen of
te geven, gewoon deze ervaring aan te gaan en de vragen
en antwoorden te accepteren voor wat ze zijn.
sans espoir de retour
Begeleid Wonen Brussel ondersteunt personen met een handicap
die zelfstandig wonen en leven in Brussel en omgeving.
De begeleiders van Begeleid Wonen komen aan huis. Ze luisteren naar de vragen
en zoeken dan samen naar antwoorden of oplossingen. Die zijn voor iedereen anders.
Iedereen heeft zijn eigen begeleider. Zo leren ze elkaar goed kennen. Ze praten samen over familie,
kinderen, andere diensten, collega’s, buren enzovoort en ze doen ook allerlei dingen samen.
De begeleiders kennen en steunen elkaar. Ze praten met elkaar om samen goede oplossingen te vinden.
pure ontmoeting
Pure ontmoeting, sans espoir de retour
pureontmoeting
sans espoir de retour
pureontmoeting
sans espoir de retour
Wat maakt je droevig ?
Wat maakt je blij ?
Ik weet niet of ge dat café kent?
Ge hebt de Cirio, aan de beurs,
met veel krullen en spiegels en allemaal tapijten zo.
Precies een café van 100 jaar geleden…
Ik zat daar alleen iets te drinken en begint daar
een meneer te vertellen en opeens zegt hij
“madam, ge weet toch wat ge hier moet drinken,
nen half en half, ge moet zeggen, nen half en half.
Awel, ik zal hem u trakteren” en hij heeft mij dat dan getrakteerd.
En dat is witte wijn met schuimwijn,
iets dat broebelt en iets dat niet broebelt en
tegelijkertijd wordt dat glas gevuld met beide dingen.
Dat vind ik zo typisch aan Brussel,
dat ze u aanspreken.
Ge stapt op den tram met uw kinderen en er is er eentje dat weent
of gelijk wat
en “moet ge ne zakdoek hebben?”
Mensen van buiten Brussel hebben dikwijls het gevoel dat we hier
een beetje alleen leven maar de mensen zullen
zonder dat ze uw naam moeten weten
wel contact leggen met elkaar
“Zijt gij van Brussel?”
ADELHEID BYTTEBIER
Sans espoir de retour • 9
In dit boek vertellen cliënten van Begeleid
Wonen wat zij belangrijk vinden.
In dit boek willen wij hun plezier en hun
engagement benoemen, hun pijn respecteren en
hun verlangens tonen. Hun verdriet herkennen
en erkennen. Niet alleen dat van hen, maar ook
dat van anderen. Dit boek is immers het resultaat van een proces, van samenwerking en ontmoeting tussen personen uit een verschillende
leefwereld, die elkaar misschien nooit eerder
ontmoet hebben en elkaar ook nooit spontaan
zouden ontmoeten. Bij het aangaan van die ont-
Begeleid Wonen maakte er een traditie van om
zich elke 5 jaar opnieuw te presenteren aan de
buitenwereld. Dit is onze methode om u te laten
zien dat hier niet alles tegelijk gebeurt.
De tijd is niet veranderd, wel allerlei
andere dingen…
moeting, zochten we niet enkel naar de betekenis
van kwaliteit van leven voor personen met een
handicap, maar voor ieder van ons, voor hun
ouders, hun familie, vrienden, professionelen,
kunstenaars, filosofen, politici,…
Ze praatten met elkaar over hun leven, over
respect, over hun talenten, over keuzes die ze
maken, of ze een goed leven hebben, welke plek
ze in de samenleving hebben en hoe hun leven
met andere mensen is.
Enkele fotografen, tekenaars, schilders en dichters maakten hun eigen verhaal.
Waar is de tijd gebleven?
Zo verhuizen we nu opnieuw maar voorgoed
Zo net was hij er nog…
naar de Louis Wittouckstraat nummer 54 in
Laken. Je kunt het huis in de straat zeker herkennen aan de kleur die net anders is dan de
andere huizen in de straat.
Was het een toeval of een geluk dat deze twee
elementen in de tijd samen vielen?
Wat we wel wisten was dat de buitenwereld,
nu meer dan ooit, wachtte op een nieuw
teken van leven.
10 • Pure ontmoeting
Daarom maakten we dit boek.
Onze plannen waren ambitieus.
Het is altijd spannend om iets te doen waarvan
je op voorhand niet weet of het gaat lukken,
omdat je het nog nooit eerder hebt gedaan.
Of om toch die uitdaging aan te gaan, iets te
doen, waar je misschien niet echt sterk in bent.
Sans espoir de retour • 11
Respect krijgen is belangrijk, ongeacht je
taal, afkomst, levensstijl, plaats in de
maatschappij of persoonlijke
eigenaardigheid.
‘Kwaliteit is een gebeuren’, het ontstaat door wat
er gebeurt, het gaat om constante verrassingen.
Velen verrasten zichzelf in confrontatie met
de anderen. Een dichter vroeg of een vrije
interpretatie was toegestaan.
Het proces was alvast interessant: onze plannen
die we uitschreven op café, de interviews die
cliënten deden met Bekende Brusselaars, onze
teleurstelling toen we wisten dat Tom Lanoye
niet bereikbaar was, de verrassing dat vele mensen
geïnteresseerd waren om deel te nemen aan de
gesprekken, de druk van de tijd, alweer de tijd…
Dit boek richt zich naar iedereen die benieuwd is
naar het resultaat van dit proces. De redactie van
het tijdschrift Wablieft heeft ons getoond hoe je
moeilijke taal toch ook eenvoudig kan schrijven.
De tijd is alleen maar het ene iets na het andere.
Voor ons was dit ene nodig om naar het andere
te gaan.
Begeleid Wonen gaat samen met haar cliënten op zoek hoe ze gelukkig
kunnen worden. Je geluk hangt niet alleen van jezelf af. Je leeft samen
met andere mensen en de cliënten van Begeleid Wonen moeten elke dag
hun weg zien te vinden in Brussel. Hoe kan je in die omgeving en met die
mensen gelukkig worden?
Begeleid Wonen stelt altijd de volgende vragen:
Wat is jouw verhaal? Wat zijn jouw waarden? Wat wil je? En waarom?
Wat vinden wij en jij belangrijk en hoe kunnen we goed samen werken?
Hoe ver sta jij met de volgende zes punten? Zij bepalen samen de
kwaliteit van het leven.
Een eigen plek in de samenleving
is belangrijk. Vinden mensen je goed zoals je
bent? Iedereen wil graag meetellen: thuis, in
de familie, op het werk en in de buurt.
Zelf kiezen is zelf beslissen, ook als anderen
niet akkoord gaan. Wie beslist, heeft zijn leven
zelf in handen. Ook al heb je achteraf soms
spijt van een beslissing.
Talenten kan je ontwikkelen. Wie zijn
sterke kanten ontwikkelt, draagt iets
bij aan de samenleving. Je kunt er ook
eer mee behalen en trots zijn op jezelf.
Samen leven met anderen in je gezin, je
familie, met vrienden en collega’s en met
mensen uit de buurt is altijd een beetje
geven en nemen. Het is een levenskunst
jezelf te zijn en tegelijk aandacht te
hebben voor anderen die anders zijn.
Goed leven gaat over aangenaam leven.
Kom je rond met je geld? Heb je genoeg
voor een gepaste woning en om te leven? Of
heb je altijd angst om te kort te hebben?
Hilde De Bleser
12 • Pure ontmoeting
Sans espoir de retour • 13
Het is moeilijk gelukkig te zijn.
Het vraagt om intelligentie, energie, aandacht, ontzegging en een soort
beleefdheid die heel dicht bij liefde komt.
Het is soms een genade gelukkig te zijn.
Maar het kan zonder de genade een plicht zijn.
Een mens die deze naam waard is, klampt zich aan het geluk vast als bij
ruw weer aan de mast, om behouden te blijven voor zichzelf en voor
degenen die hij lief heeft.
Het is een plicht gelukkig te zijn. En een vorm van grootmoedigheid.
De mensen ervan overtuigen dat ze ongelukkig zijn is een lage streek.
Het is een verheven taak de mens er steeds op te wijzen dat hij gelukkig
is en dat hij zich daar alleen maar rekenschap van hoeft te geven.
Natuurlijk zijn er gevallen van ellende en onrechtvaardigheid.
We moeten ons ervoor inzetten deze te beperken.
Maar we heffen de bestaande nood niet op door te gaan walgen van het
bestaande geluk.
Natuurlijk zijn er grote, onopgeloste vragen.
Maar de oplossingen liggen niet in de woede en de wanhoop.
Ze liggen trouwens nergens.
Behalve in de wijsheid deze vragen te accepteren voor wat ze zijn.
Paul Cox
14 • Pure ontmoeting
Sans espoir de retour • 15
Samen met anderen leven
Leven doe je niet alleen. Iedereen is verbonden met anderen. Door samen te leven met anderen word je jezelf en krijg je
respect en waardering. Daarom gaat iedereen op zoek naar waardevolle mensen om samen te leven.
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Begeleid Wonen
> vindt familie, vrienden en buren belangrijk
> zoekt ontmoetingsplaatsen
> brengt mensen samen om elkaar beter te leren kennen
Samen met anderen leven • 17
Roelien, moeder van een cliënt Ik denk dat je
in het leven ook met ruzies en conflicten moet
leren omgaan, ze horen erbij. Die openheid is
verademend. Ik heb dit in mijn familie ervaren.
We vertrouwen elkaar echt alles toe. Als ik iets te
dominant zeg, dan zegt mijn zus: “goh, wat ben
jij een trut.” Zo open gaat dat en dan even later
is er een leuk deuntje op de radio en dan staan
we samen te zingen. Ik zie dat in heel wat
gezinnen veel dingen niet bespreekbaar zijn.
Nathalie, belangenvereniging VFG
Mijn vader is vijf jaar geleden overleden.
Sindsdien zorgen mijn zus en ik voor mijn moeder. Die heeft een motorische handicap. Wij willen haar een goed leven geven. Soms denk ik wel
“wat doe ik toch allemaal en waarom blijf ik dat
doen?” Toch heb ik daar leren mee leven. Het is
mijn moeder en ze is belangrijk voor mij, ook al
is mijn relatie met haar niet zoals bij de meeste
mensen. Ik heb veel in het ziekenhuis gezeten,
omdat ze vaak is opgenomen. Dat was soms
zwaar. Ik was dan blij dat ik de zorg eens kon
overlaten aan andere mensen. Dat is belangrijk,
zowel voor mijzelf als voor mijn moeder. Mijn
zus en ik lossen elkaar af en ik kan ook wel eens
naar een vriendin bellen om op adem te komen.
18 • Samen met anderen leven
Nathalie Familie is een veilige thuisbasis. Hoe
vaak gebeurt het niet dat je op iets wil reageren
wanneer je in de stad bent? Maar dan denk je:
“Ik doe dat niet, ik zal vriendelijk blijven.” Dan
kom je thuis en gebeurt er maar één klein ding
en het ontploft. Je bent boos, maar eigenlijk is
dat gewoon omdat je op dat moment thuis bent.
En thuis ben je niet altijd zo vriendelijk als
tegen vreemde mensen.
Johan Verminnen, zanger Mijn moeder kwam
als 14-jarig meisje van het Pajottenland naar
Brussel om er te werken voor een rijke familie.
Ze moest daar met witte handschoentjes de soep
opdienen zonder te morsen. Het boek dat ik
schreef is een ode aan mijn moeder. Het heet
‘prinses van het Pajottenland’. Nu is mijn
moeder 93 jaar en mijn zussen zorgen ervoor
dat zij nog altijd thuis kan wonen.
Samen met anderen leven • 19
Norman Ik ben een grote voetballiefhebber.
Vroeger ging ik veel naar Anderlecht, nu ga ik
minder omdat ik veel bij mijn vriendin ben.
Wanneer ik nu nog af en toe ga, dan zeggen ze
“oh dat is lang geleden”. Ze kennen mij daar. Ik
weet niet goed wat ik daar moet op antwoorden.
Ik ben een grote voetbalsupporter en ik zou wel
meer naar het voetbal willen gaan. Ik vind dat ik
meer zou moeten doen wat ik wil en mijn vriendin wat zij wil. Dan zou ik ook meer onder de
mensen zijn.
Ann Ik heb niet overdreven veel goede vrienden,
ik heb er wel een paar. Ik heb twee goede vrienden
die ik al als kind kende. Het zijn broer en zus en
ik leerde ze kennen als buren van mijn peter en
tante. Mijn vriendin is ernstig ziek. Als ik vrij
ben en zij ook dan doen we altijd iets samen.
Ik houd die momenten vrij want zij kan alleen
weinig weggaan. Haar broer is ook een heel
goede vriend. Vroeger tijdens de schoolvakanties
gingen we altijd samen zwemmen, naar de film
of fietsen. Hij heeft gestudeerd en zo een vriendenkring opgebouwd. Maar dat wil niet zeggen
20 • Samen met anderen leven
Alice, schoonzus van een cliënt Ik heb een
dat hij niets meer met mij te maken wil hebben.
Zo is hij niet. Als er bijvoorbeeld een optreden is
van Paul Severs dan gaat hij toch proberen mee
te gaan. Dan kunnen we met ons drietjes samen
weggaan.
Dat zijn vrienden die heel belangrijk voor mij
zijn. Als ik mij niet goed voel of ik heb een
probleem met mijn tante dan kan ik bij hem
terecht om daarover te praten.
En dan is er nog mijn buurvrouw. Die is daar
een jaar geleden komen wonen. Die staat er op
dat ik eventjes bij haar binnen spring, als ik
thuis kom van mijn werk. Dan babbelen we over
onze dag en als zij een probleem gehad heeft
met één van haar kinderen dan vertelt zij dat ook.
Die mensen zijn goede vrienden van mij. Ze
gaan ook niet zomaar alles rondvertellen.
beste vriendin, al 36 jaar. Daar mag ik tegen
zeggen wat ik wil, dat zal nooit verder gaan. Dat
blijft altijd tussen ons twee. Als ik problemen
heb, dan kan ik dat zeggen en als zij problemen
heeft dan zal ze dat tegen mij zeggen.
Jo, politicoloog Ik ken iemand die in Frankrijk
woont. Ik zie die één keer om de twee of drie
jaar. Wij zijn niet zo goed met e-mail, veel
contact hebben we niet. Maar wanneer we elkaar
zien, zijn we heel snel over essentiële dingen
bezig. Dan gaat het over wat ons écht bezig
houdt. Ik vind dat ongelooflijk aan die vriendschap. Dat je met iemand die je al lang niet meer
gezien hebt direct terug op dezelfde lijn zit. Ze
zeggen dat je vriendschappen moet onderhouden.
Maar soms blijft die vriendschap vanzelf en is
het contact veel echter dan met iemand die je
misschien elke dag ziet.
Samen met anderen leven • 21
Georges,
Er was nog zoveel voor jou om te ontdekken,
de wereld van de boeken in de bibliotheek,
jouw wandelingen door de stad,
op zoek naar iets nieuws.
Er was nog zoveel over jou te ontdekken,
jouw beeld van een familie,
de kern van alles.
De bezorgdheid om de ziekte van je broers,
terwijl je de eigen pijn heel diep verborgen hield.
Er was nog zoveel over jou te ontdekken...
Relatie begeleider - cliënt
bereid en ik mocht daar dikwijls een beroep op
doen, vooral in die periode van het feest.
Achteraf doe je dat niet meer, maar ik heb nooit
het gevoel gehad: “oei oei, dat is nu teveel”.
Alice, schoonzus van een cliënt Sinds Georges
gestorven is, heb ik veel aan Leen. Ik had haar
’s avonds nog proberen te bellen, maar dat ging
niet en ik heb dan zaterdagmorgen een bericht
ingesproken. Zij heeft dan zo rap mogelijk
teruggebeld. Zij was erg onder de indruk want
ze was nog pas met Georges naar de bibliotheek
geweest. De dag nadien heeft hij dan plots iets
gekregen en dankzij Leen hebben wij alles
doorstaan. Wij zitten nu nog in een slechte
periode, maar daar moeten wij zelf door. Wij
bellen nog regelmatig met haar, wij hebben
veel te danken aan Leen.
22 • Samen met anderen leven
Norman Ik heb ooit eens een jonge begeleidster
Roza, moeder en schoonmoeder van cliënten
Mijn dochter woonde thuis en Kris, nu mijn
schoonzoon, woonde ook in Opwijk. Hij was bij
Begeleid Wonen. Ze hebben eerst geprobeerd
een tijdje samen te wonen. Toen ze graag een
kindje wilden, had ik liever dat ze eerst zouden
trouwen. Niet dat je dan altijd zekerheid hebt,
maar toch. Die begeleider heeft heel veel voor
hen gedaan. Die heeft dat huwelijk mee voor-
of een stagiaire gehad, maar dat is al lang
geleden. En ik zei: “Ik zie u graag.” Ik dacht
misschien kunnen we eens ergens naar toe gaan.
Maar dan had ik de indruk dat ze begon te
panikeren. Het is niet de bedoeling om mensen
bang te maken, maar dan heb ik de indruk dat
ze dat alleen doen om hun job te doen. Ze zien
dat zo strikt professioneel. Nu heb ik een oudere
begeleidster. Ik ben daar niet verliefd op, maar
als er iets is gaat zij mij haar gsm-nummer niet
willen geven.
Samen met anderen leven • 23
Stefaan, redacteur Ik heb lange tijd mensen
begeleid en ik heb dat altijd erg afgeschermd.
Tijdens mijn job was ik volledig beschikbaar,
maar daarna had ik vrije tijd en dan was het
gedaan. Dan wilde ik niet worden ‘lastig
gevallen’. Ik heb wel ooit uitzonderingen
gemaakt. Als er iemand echt iets had
meegemaakt dan zei ik: “je mag me bellen zelfs
als het 3 uur ’s nachts is.” Ik heb daar jaren in
gewerkt en dat is misschien 5 keer gebeurd.
Maar als het nodig is, dan is het nodig. Als je
voelt dat mensen op het randje van zelfmoord
staan bijvoorbeeld.
Roza Ik heb zelf ook een tijdje voor een oudere
dame gezorgd. In het begin was die nog goed en
dan bleef ik daar niet slapen. Maar na een tijdje
was ze slechter en dan deed ik dat wel. We
wisselden af, haar dochter en ik. En ondanks het
grote leeftijdsverschil is er een heel grote vriendschap tussen ons ontstaan. Op een bepaalde dag
kwam ik haar dochter aflossen en ze zei: “Oh, ik
ben blij dat je er bent. Want ik heb liever dat jij
er bent dan mijn dochter.” Het kan dus echt wel
hé, een vriendschap met een betaalde kracht.
Ik ben opgestaan
heb het licht aangetrokken
en ben uitgegaan.
Hoeveel ruimte
ligt er tussen mijn woord
en jouw weerwoord?
Hoeveel momenten
scheiden mij van de ander?
En waarom is het zo stil
wanneer ik terugkeer
het donker aantrek
en weer ga slapen?
Daniel Franck
24 • Samen met anderen leven
Samen met anderen leven • 25
Zelf kiezen
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Kiezen is niet altijd gemakkelijk. Je overziet
niet altijd de gevolgen. Ook personen met een
handicap willen veel zelf bepalen en dat is goed.
Een beetje hulp bij het kiezen, is vaak welkom.
Welke keuzes zijn er? Wat zijn de gevolgen?
Wat zijn de voordelen en de nadelen? Hen helpen
kiezen, is meestal beter dan in hun plaats te kiezen.
Begeleid Wonen
> wil dat mensen zelf kiezen
> leert mensen om beter te kiezen
Zelf kiezen • 27
Guy Soms vraag ik raad aan iemand, maar ik
beslis bijna altijd zelf. Ik heb geen hulp nodig
om mijn geld uit te geven. Om te kiezen wat ik
eet, wel. De gezinshelpster maakt klaar wat ik
kies. Soms stelt ze voor om een steak te maken.
Die eet ik dan de dag zelf, want een oude steak
is niet zo lekker. Dat is moeilijk om in de
microgolf klaar te maken.
Ik heb geen geleidehond. Ik leerde met een witte
stok gaan en heb nu geen hond nodig. Iedereen
stelt me dat voor, maar ik ga dat nu niet doen.
Later misschien wel. Als je een geleidehond
neemt, moet je hem ook verzorgen.
Het is moeilijk om zelf op vakantie te gaan. Ik ga
met een groep vrijwilligers op kamp naar
Zwitserland. Maar ik zou wel graag vrijer kunnen
kiezen waar ik op vakantie ga. Op café gaan om
iets te drinken, dat gaat wel alleen.
Ik heb zelf mijn partner gekozen. Achteraf bleek
dat geen goede keuze te zijn, we zijn gescheiden.
Maar dat kun je moeilijk vooraf weten. Ik had
voordien alleen gewoond. Ik kon me na de
scheiding dus gemakkelijk terug aanpassen.
De keuze om wel of geen kinderen te hebben,
28 • Zelf kiezen
Mijn gezinshelpster helpt me met mijn kleren.
Zij kiest de kleurencombinatie die ik aan heb.
Ik krijg dat er niet ingestampt welke kleuren bij
elkaar passen. Ik heb op school moeten leren dat
sneeuw wit is en dat de lucht blauw ziet als het
mooi weer is. Dat zijn standaarddingen, die
moet je dan meepakken. Als ik zelf moest kiezen,
zou ik alle dagen een jeansbroek dragen. Daar
passen alle kleuren bij, dat is gemakkelijk. Ik
kies wel wat ik koop. Ik voel zelf goed aan of een
stof mooi is.
is moeilijk voor ons. Toen ik nog getrouwd was,
besloten we om zelf geen kinderen te hebben.
We waren beiden zelf afhankelijk van hulp. Als
er dan ook nog kinderen bij zijn? Maar ik vind
wel dat ik zelf de keuze kan maken om wel of
geen kinderen te hebben.
De keuze van je werk hangt van zoveel af. Ik ben
pianostemmer. Ik kan hier en daar wel particulier
een piano gaan stemmen. Maar om nu te zeggen
dat je daar van kan leven of vast werk kunt vinden?
Dat is in mijn leven nog niet voorgekomen. Bij
mij loopt het nu goed. Ik doe regelmatig een
discobar. Mensen die dat weten, vragen mij. Ik
mag voor mensen optreden en voor publiek
zingen en ik mag animatienamiddagen doen.
Ik voel me daar heel gelukkig mee. Ik doe als
vrijwilliger wat ik graag doe. Dan hoef ik niet
direct naar ander werk te zoeken.
Vaak bepalen de omstandigheden wat mensen
kiezen. Dat is niet altijd gemakkelijk. Je kunt
blijven strijden als dingen niet kunnen, maar
het is zo. Soms zijn dingen mogelijk, soms niet.
Dat ligt niet altijd aan de kansen die je wel of
niet kreeg. Soms ligt het eraan of je iets aankunt
of niet. Ik denk dat we het leven moeten nemen
zoals we het krijgen. We zouden meer tevreden
zijn als we denken “ja, dat is het lot”.
Zelf kiezen • 29
Wim Ik heb pas nieuw werk gevonden. De sfeer
op mijn werk was niet meer te doen. De monitor
zegt van wel, maar ik vind van niet. Ik heb die
mens uitgemaakt. De directeur in de beschutte
werkplaats geeft iedereen 2 kansen. Wie al één
keer naar boven moest komen, moet oppassen.
Ik ben 2 keer naar boven geweest maar ik ben
toch niet buiten gevlogen. Ik heb de puntjes op
de i gezet. Maandag kwam er iets binnen van
Electrabel van 120.000 stuks. Dat moest op een
week gedaan zijn. Maar je mag dan geen enkele
fout maken en mensen met een handicap
kunnen niet hetzelfde wat een ander kan.
Ofwel gaat het niet rap genoeg ofwel gaat het
niet dit of dat… en dat is constant zo. Als er iets
binnenkomt, moet het onmiddellijk af. En als ze
u niet kunnen verdragen, is de sfeer verpest.
Mensen krijgen stress. Daarna krijgen ze een
controledokter aan hun deur. Ze kunnen toch
niet verlangen dat je op één dag 22.000 stuks
afkrijgt? Ik ben zelf weggegaan zonder dat
iemand het wist. De eerste 3 jaar was het daar
plezant, maar daarna niet meer. Nu wil ik
dichter bij huis werken.
30 • Zelf kiezen
Wij zijn pas verhuisd. We hebben dit appartement
zelf gekozen. Waar we vroeger woonden, was het
niet meer te doen. Er was lawaai van
4 uur ’s avonds tot 6 uur ’s morgens. Nu hebben
we een sociale woning. Het is hier rustig. In ons
vorig appartement hadden we 10 katten. Nu
mogen we 3 katten houden. Ik zie graag beesten.
We mogen zelf kiezen waar we op vakantie gaan.
We zeggen aan onze begeleidster waar we
naartoe willen. Naar de zee bijvoorbeeld, naar
Oostende of Blankenberge. Maar we hebben een
bewindvoerder. Die zegt dan tegen Veerle waar
we naartoe kunnen gaan en dan betaalt ze dat.
We mogen elk jaar op vakantie. Onze
bewindvoerder is heel streng. Als we eerst een
half jaar niets vragen, dan is het nadien
gemakkelijker. Dan mogen we al eens iets
vragen. We hebben nu bijvoorbeeld een
afrekening van de stroom. We moeten meer dan
1.000 euro betalen. In ons vorige huis betaalden
wij ook de rekening van het café ernaast.
Telkens als er een zekering sprong, betaalden
wij dat ook.
We kiezen samen wat we eten. Als we naar de
winkel gaan, kiezen we zelf wat we willen. We
nemen een bepaald bedrag en steken daar onze
ijskast mee vol. Wat erin steekt, weten we niet.
Als het maar eten is. We hebben een aparte
rekening. We krijgen een bedrag per maand, daar
moeten we mee toekomen. Als we iets extra
willen, moeten we dat vragen. Een ijskast
bijvoorbeeld. In het begin heb ik te veel
uitgegeven. Onze post komt nu bij de advocaat.
Bijvoorbeeld ook de brieven van mijn zoon. Die
advocaat regelt dat dan met de rechtbank.
Dit leven heeft mij gekozen
om het te leven, een ander
werd niet bereid gevonden
ervoor te sterven, ik alleen
weet hoe het zit.
Daniel Franck
Zelf kiezen • 31
Mensen met een handicap hebben dezelfde
dromen als mensen zonder handicap. Zij
willen ook trots zijn op wat zij doen of
kunnen. Maar zij hebben daar minder kansen
voor. Ze zitten in bijzondere scholen, geraken
daar vaak niet zover, ze moeten werken voor
minder loon, leven van een uitkering, kunnen
geen eigen huis kopen, enzovoort. Eén droom
is wel heel belangrijk: zelf kinderen hebben.
Alle vaders en moeders kennen de vreugde
van kinderen. Ze weten wat het is ze graag
te zien. Voor mensen met een handicap komt
daar nog iets bij. Mensen met kinderen
krijgen een betere plaats in de samenleving.
Ze worden voor vol aanzien. De samenleving
moet zorgen voor de toekomst van kinderen,
ook voor kinderen van ouders met een
handicap.
32 • Zelf kiezen
Kinderwens
Begeleid Wonen
> wil het beste voor de ouders en de kinderen
> neemt de kinderwens van mensen met een handicap ernstig
> geeft steun bij de opvoeding van kinderen
> brengt mensen bij elkaar die kunnen helpen bij de zorg en de opvoeding
> helpt gezinnen om zoveel mogelijk een ‘gewoon gezin’ te zijn
Karine Begeleid Wonen beschermt mij niet té
veel. Ze laten mij nog altijd beslissen over mijn
leven. Zo heb ik vroeger een gesprek gehad met
mijn begeleidster over kinderen krijgen. We
hebben er zeer lang over gepraat, maar ik heb
zelf beslist of ik er echt wilde of niet. Ze heeft
mij niet in een richting geduwd. Ik heb zelf met
mijn vriend deze moeilijke keuze gemaakt.
Zo kunnen mensen met een handicap ook voor kinderen kiezen en er voor zorgen.
Zelf kiezen • 33
Margot, voorzitster raad van bestuur
De keuze om kinderen te hebben, is een keuze
die ik zelf gemaakt heb. Je weet vooraf niet
waaraan je begint. Maar bijna elke dag ben ik
blij dat ik die keuze heb gemaakt. Niet iedereen
kan die keuze maken en dat lijkt mij heel
frustrerend. Je weet dan niet wat je niet hebt,
hoe het zou kunnen zijn. Ik denk dat het heel
erg is als je die keuze niet kunt maken.
Toon, ex-voorzitter raad van bestuur
Wie bewust kiest voor kinderen, moet dat
aankunnen. Maar wie bepaalt wat aankunnen is?
Ik werkte met mensen met minder mentale
mogelijkheden. Die gingen samen wonen en
wilden absoluut kinderen. Ik was van oordeel
dat ze het niet zouden aankunnen. Zij waren
zeker van wel. Dan zit je met een serieus
probleem. Ik kon hen niet overtuigen. Ze
hebben dan uiteindelijk zelf de keuze gemaakt
om geen kinderen te hebben. Ik was daar wel
blij mee.
34 • Zelf kiezen
Zelf kiezen • 35
Margot, voorzitster raad van bestuur
Manou, consultatiebureau De Vest Ik heb
Veel keuzes hebben is heel moeilijk. Je bent
immers zelf verantwoordelijk voor de keuzes die
je maakt. Soms geeft dat ook een spanning
omdat je dingen niet kiest.
soms de moed niet om zelf keuzes te maken.
Ik laat dat liever aan anderen over, ook al loopt
het vaak anders dan ik zou willen. Met ouder te
worden vind ik het nog moeilijker om zelf te
kiezen. Ik weeg alles nog veel meer af dan
vroeger. Ik sleur mijn gezin mee in elke keuze
die ik zou maken. Ik vind dat dat eigenlijk niet
kan. Tegelijk vind ik dat ik afbreuk doe aan
mijzelf. Ik vind dat heel moeilijk. Want wat je
niet kiest, ken je ook niet.
Soms voel ik me veiliger wanneer ik anderen laat
kiezen. Dat is ook een keuze.
Toon, ex-voorzitter raad van bestuur
Eigenlijk is geen enkele keuze mijn eigen keuze.
Er is altijd iemand die invloed heeft. Ik vind dat
niet eens zo erg. Soms is het lastig om te moeten
kiezen. Dan is het handig als iemand voor jou
kiest.
36 • Zelf kiezen
Kristien, De Werklijn Keuzes zijn nooit definitief,
Marleen, consultatiebureau De Vest
Je hebt periodes in het leven dat het goed gaat
en periodes dat het minder goed gaat. Soms heb
je geen keuze en moet je je neerleggen bij je
beperktheden.
je kunt altijd alles veranderen. Het werk dat ik
nu doe, heeft absoluut niets te maken met wat
ik gestudeerd heb. Maar uiteindelijk doe ik nu
wat ik graag doe. Aan alle dingen zijn goede en
slechte kanten. Ik heb geen partner en geen
kinderen. Ik had dat liever anders gehad maar
er zijn ook serieuze voordelen aan. Ik kan zelf
bepalen wat ik in het weekend doe. Ik moet
eigenlijk met niemand rekening houden.
Zelf kiezen • 37
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Erbij horen en een eigen plek vinden in de samenleving
is voor personen met een handicap niet vanzelfsprekend.
Zeker in een grote stad als Brussel niet. Mensen met
een handicap zijn echter, zoals iedereen, ook ouder,
werknemer, buur, huurder, consument… Die rollen
moeten zij ten volle kunnen spelen. Zij hebben plichten
en rechten zoals iedereen. Dus ook het recht op een
gewoon leven.
Een eigen plek
in de samenleving
Begeleid Wonen
> wil dat iedereen meetelt
> geeft mensen de kans hun rol op te nemen
> speelt in op Brussel
Veiligheid
Jan Peeters van het Vlaams Fonds Ik kwam
Roelien, moeder van cliënte Waar je ook
woont, je neemt altijd jezelf mee. Sommige
mensen willen dicht bij hun wortels blijven.
Zij willen vertrouwdheid, warmte, hun kring
van vrienden om zich heen. Er zijn echter ook
mensen die je overal kunt neerplanten. Zij
passen zich altijd meteen aan. Ze vinden het
interessant om zich op de wereld te richten en
veel verschillende mensen te ontmoeten. Ze
trekken altijd hun plan. Die mensen nemen
zichzelf mee, ze zijn gewoon tevreden van aard.
40 • Een eigen plek in de samenleving
altijd naar Brussel om te werken en ik volgde er
ook avondschool. Ik nam vaak ’s avonds de
metro en ik ben 2 keer overvallen. Dat valt nog
mee, op 10 jaar 2 keer een portefeuille kwijt.
Jo, politicoloog Ik heb dat nooit meegemaakt.
Ik neem nochtans op de meest onmogelijke uren
de metro. Ik stap altijd af in Bockstael waar ik
anders zo over hoor praten. Ik ben blijkbaar de
uitzondering. Ik voel me daar soms bijna
schuldig over.
Een eigen plek in de samenleving • 41
Roza, moeder en schoonmoeder van cliënten
Mijn zoon wilde in Brussel studeren. Van aan
het Noord moest hij naar de kerk Sint Marie. Als
het mooi weer is, lijkt die buurt wel Marokko.
Mijn grootste bezwaar was dat hij alleen moest
terugkomen in het donker. Hij wou dat toch.
Ik zei hem één ding heel duidelijk: “Die mensen
die daar staan, die vreemden, dat zijn
medemensen. Als die in een groepje staan,
moet je niet beginnen kijken. Ga dan gewoon
door.” Hij heeft nooit problemen gehad.
Nicoline Ik ben een keer lastig gevallen door een
man. Hij heeft me niet verkracht, maar wel lastig
gevallen. Ik zat onder de modder en mijn oma
was erg geschokt. Maar ik durfde niets vertellen.
Mijn moeder zei dat ik het toch maar moest
vertellen. Daarna gingen mijn vader en mijn zus
met mij naar het politiebureau. Ik moest daar
alles uitleggen en dan gingen ze zoeken of er een
tekening van de verdachte was. Maar ze hebben
niets gevonden.
Brigitte De Pauw, medewerkster van minister
Chabert Ik vind dat er veel voordelen zijn aan de
stad. Ik woon er graag. Ze biedt het voordeel dat
je overal kort bij woont en dat je veel winkels in
de buurt hebt. Er is ook veel te doen in de buurt,
film, theater, … dat is allemaal dicht bij de deur.
In Brussel zijn er ook veel verschillende culturen
en gemeenschappen en dat vind ik toch wel
boeiend.
Staf Nimmegeers, priester en senator
Ik woon zeer graag in Brussel. Er is veel te
beleven en er hangt hier een open vrije sfeer.
Het klimaat is hier verdraagzamer. Veel mensen
in Vlaanderen die het moeilijk hebben, komen
in Brussel terecht. Ze komen uit de gevangenis,
zijn seksueel anders, hebben een faillissement
achter de rug. Hier valt de grote sociale controle
weg. De keerzijde is dat je sneller alleen staat.
Ik zeg dikwijls: “In Brussel moet je stinken
vooraleer ze je vinden als je dood bent.” Er is
een grote anonimiteit.
Brussel
42 • Een eigen plek in de samenleving
Een eigen plek in de samenleving • 43
mis ik wel. Ook anoniem zijn is leuk in Brussel.
Er zijn op straat maar weinig opdringerige fans.
Veel mensen kennen me er zelfs niet.
Lore, stagiaire bij Begeleid Wonen Ik woon in
West-Vlaanderen en soms heb ik het gevoel dat
ik me daar minder veilig voel dan hier op kot in
Brussel. Hier passeren zoveel mensen. Ik zou
liever hier wonen dan daar, daar is er ’s avonds
niets.
Johan Verminnen, zanger Ik heb 12 jaar heel
graag in het centrum van Brussel gewoond. Ik
heb daar het liedje ‘4 hoog in de wolken’ over
geschreven. In het gebouw was geen lift en toen
mijn vrouw zwanger werd, waren al die trappen
wat te veel voor haar. Nu wonen we in een klein
dorpje, waar het ’s avonds muisstil is. Brussel
echter is 24 uur op 24 wakker. Ik kon daar
’s nachts een pint gaan pakken of iets gaan eten
voor ik naar huis ging. Soms kwam ik nog een
vriend tegen onderweg. Dat bruisende Brussel
44 • Een eigen plek in de samenleving
Adelheid Byttebier, oud-minister De maand
juli is fijn in Brussel. Ik weet niet of je naar
Plazey gaat. Dat is een gratis festival aan de
Basiliek van Koekelberg. Je kunt er met de
kindjes naartoe. Je moet dat eens doen: dat is
mijn ‘tip van de minister’.
Werk
Willy, broer van een cliënt Als mijn broer naar
Ann Op een sollicitatiegesprek vragen ze welke
zijn werk gaat, moet hij eerst een bus nemen
naar Grimbergen en dan overstappen naar
Vilvoorde. De metro is te moeilijk voor hem.
Dat is een steentje dat ik werp naar het openbaar
vervoer. Alle gangen lijken op elkaar, er is geen
enkele aanduiding, hij verliest er de weg. Aan
zee zijn er voor kleine kinderen plaatjes met
bloemetjes en dolfijnen. Iemand met een
verstandelijke handicap loopt verloren in de
catacomben van de metro.
studies je gedaan hebt. Dan wijzen ze mij al af
nog voor ik iets heb kunnen zeggen of bewijzen.
Nog voor ze je gehoord hebben of ernstig met
je gepraat hebben, vinden ze al dat je niet bij
hen past.
Norman Ik woon al jaren in Brussel en ik
ben nooit overvallen. Mijn moeder woont in
Antwerpen in de jodenbuurt. Ik heb al dikwijls
tegen mijn ma gezegd: “Ga daar toch weg want
hoeveel aanslagen zijn daar al niet geweest?”
Een eigen plek in de samenleving • 45
Martha Na mijn pensioen moest ik wennen aan
alle dagen thuis zijn en niet veel om handen
te hebben. Daarom ben ik, samen met mijn
begeleidster Marina, gaan uitkijken naar
vrijwilligerswerk. Sinds april vorig jaar werk ik
3 dagen per week in het sociaal restaurant
‘Quo Vadis’ in Anderlecht. Ik help er in de keuken aardappelen schillen, groenten kuisen,
afwassen, desserten klaarmaken, handdoeken
plooien en zo meer. Iedereen is er welkom en we
zijn elke middag in de week open vanaf 12.30
uur. Voor een maaltijd betaal je slechts 2,5 euro.
Ik doe dit werk graag en ik heb veel nieuwe
mensen leren kennen. Als je eens geen zin hebt
om te koken, kom dan maar af. Je vindt mij
altijd in de keuken.
Norman De beschutte werkplaats is mijn
grootste teleurstelling. Ik voel me daar niet
thuis. Dat ik ook zogezegd voor 77 % gehandicapt ben, maakt me ongelukkig. Want ik had
liever normaal willen zijn, snap je?
46 • Een eigen plek in de samenleving
wat we zijn
ligt ergens op de weg
tussen gaan en komen
wordt opgeraapt
licht op
en dooft uit
Patrick Voor iemand met een mentale
handicap is het zeer moeilijk om werk te
vinden. We moeten ons dubbel en dik bewijzen
om nog maar te mogen beginnen. Ik ging op een
dag ergens solliciteren waar een papier hing dat
ze nog personeel zochten. Ik ben mij gaan
aanbieden, maar ze zegden onmiddellijk dat ze
geen mensen zochten. Ik voelde zeer goed dat
ze mij niet wilden. Ik ben toen zeker naar
50 bedrijven geweest. Ik werd er moedeloos van.
Ik ben toen bij de Colruyt kunnen beginnen.
Zij hebben mij alle kansen gegeven om te
werken. Ik ben hen daar heel dankbaar voor.
gewichtloos
tussen de stenen
Daniel Franck
Een eigen plek in de samenleving • 47
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Respect
Elke mens verdient respect. Het is
belangrijk iedereen in zijn waarde te laten.
Dat betekent niet dat alle gedrag zomaar
is goed te keuren. Maar hoe verschillend
mensen ook zijn, iedereen blijft
gelijkwaardig.
Begeleid Wonen
> aanvaardt dat iedereen anders is
> moedigt mensen aan hun mening te zeggen
> steunt mensen om zelf te kiezen
Respect • 49
Renée, ‘Inclusie Vlaanderen’ en moeder van
Anneke, geboren met het syndroom van Down
Paul Ik heb een vriend die blank is en ik ben
bruin. Wat ik niet versta van de politie is: ze
pakken mij aan en niet hem terwijl hij naast mij
staat. Dat vind ik een beetje raar.
Norman Toen ik klein was, lachten de mensen
mij enorm uit. Nu is mij opgevallen dat dat niet
meer gebeurt. Dat is misschien omdat ik groot
en struis ben.
Chris, schoonzus Onze Luc heeft het syndroom
van Down. Qua cijfers en qua geld is hij beneden
peil. Maar hij heeft nooit gebrek aan respect
gehad van andere mensen. Hij verkrijgt dat op
50 • Respect
een heel spontane manier. Hij weet wel dat hij
het syndroom van Down heeft en hij maakt daar
gebruik van als het hem uitkomt. Hij ziet graag
meisjes, maar dan ook alle meisjes en hij is zo
eerlijk om niemand over te slaan. Hij knuffelt ze
dus allemaal. Als ze hem niet kennen, is dat hun
probleem. Maar ze nemen hem dat niet kwalijk.
Want hij ziet eruit als iemand met het syndroom
van Down en ze weten dat die heel spontaan
zijn. Ondertussen heeft hij zijn knuffel en dat
vindt hij dan plezant en dat komt hij vertellen.
Hij weet hoe hij iedereen moet aanpakken. Hij
wordt zelden gepest. Soms op de bus, maar hij
verdedigt zichzelf. En dan is dat ook gedaan.
Toen Anneke geboren werd, was er niet veel
keuze. Ofwel bleef ik thuis, ofwel moest zij naar
een instelling. Ik heb dan gekozen om thuis te
blijven. Ik heb tien jaar niet kunnen werken.
Er is sindsdien heel veel veranderd. Nu
mogen zo’n kinderen bijvoorbeeld in een
kinderdag-verblijf, toen niet.
Paul Ik werk in het Zuidstation en ik word
Chris, schoonzus Er zijn mensen die de goede
betaald door de beschutte werkplaats. Ik werk in
een bedrijf waar ik samen met andere mensen
eten op schotels leg en verpak. Die schotels gaan
dan mee met de Eurostar die naar Engeland gaat
of met de Thalys die naar Frankrijk rijdt. Ik wil
graag met die mensen in de groep zitten, iedereen
gezellig samen. Dan vragen ze: “Welk werk doe
je?” Dan zeg ik: “In de beschutte werkplaats.”
Dan willen ze niet meer met mij praten. Ze gaan
dan met anderen praten maar niet met mij.
“Die begrijpt dat toch niet”, zeggen ze.
dingen willen zien en het slechte erbij nemen.
Er zijn ook mensen die iemand anders totaal
niet willen leren kennen en alleen de slechte
dingen willen zien. En daar steevast aan blijven
vasthangen.
Patrick Ik ga graag naar mijn stamcafé. Maar er
is iemand en als ze weg gaat, geeft ze aan iedereen
een beeske, maar niet aan mij. Wat ik die in de
weg gelegd hebt, dat weet ik helemaal niet. Maar
dat doet wel pijn.
Respect • 51
Paul Ik ben wel beschaamd om aan mensen te
vertellen dat ik onder begeleiding alleen woon.
Mensen weten niet precies wat dat betekent en
ze vinden het maar raar. Ook mijn moeder
zwijgt over alles tegen de mensen. Ook zij is
bang van wat de mensen erover zullen denken.
Wanneer ik iemand leer kennen, weet ik niet
hoe ik alles moet vertellen. Hoe vertel je iemand
die je graag ziet dat je niet helemaal alleen
kunt wonen? Het is niet gemakkelijk en soms
zeg ik dan ook niet alles. Ik vertel het wel als
het zover is.
Hendrik, De Werklijn Het gaat over
onbevangenheid. Als je niet onbevangen naar
je cliënt kunt kijken, dan doe je onrecht aan de
persoon die naar je toekomt.
Patrick Als ze naar je luisteren en over een
onderwerp met je willen meepraten, dan vind ik
dat ze respect voor mij hebben.
Het is genoeg. Ik keer weer.
Ik heb de stallen van je blikken gezien
het vergrijp van je handen
van je taal het verraderlijke pad.
Ik heb je kreten gehoord, hoger
dan de wolken omkranste rots.
Ik heb je daden aanschouwd, lager
dan de licht werende diepzee.
Staf Nimmegeers, priester en senator
Iris Van Hoof, presentatrice TV Brussel Je zult
De waarde van een persoon wordt ten onrechte
vaak herleid tot de term ‘handicap’. Die mensen
krijgen een etiket en dat is zeker niet zoals het
zou moeten zijn. “Dat zijn sukkelaars”, zeggen
ze dan. Ook oudere mensen worden daarmee
geconfronteerd. Men steekt ze in een rusthuis en
zegt “daar zitten ze goed”. Eigenlijk wil men
zich ontlasten van die mensen. We kunnen nog
iets leren van de islamieten. Die hebben een
groot respect voor oudere mensen. Mensen die
iets meer vragen van ons, daar kunnen wij
alsmaar moeilijker mee om.
altijd geconfronteerd worden met mensen die
anders kijken naar personen met een handicap.
Dat is zo spijtig aan vooroordelen. Je kunt er
enkel maar op blijven hameren dat deze mensen
niet anders behandeld moeten worden dan
anderen. Maar er zullen altijd mensen zijn die
daar toch vooroordelen over houden. Ik kan me
best voorstellen dat cliënten van Begeleid Wonen
het soms niet zo gemakkelijk hebben en dat ze
tegen een heleboel vooroordelen moeten
opboksen.
Het is genoeg. Ik keer weer.
Deze wereld is de echte niet.
Iemand moet zich hebben vergist.
Het is genoeg. Ik keer weer.
Daniel Franck
52 • Respect
Respect • 53
nieuwsgierige
54 • Respect
dromen
verlangen
ontmoeting
Respect • 55
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Talenten zijn een bron van kracht. Hoe meer iemand zijn talenten
ontwikkelt, hoe sterker hij staat. Wie genoeg vertrouwen heeft, durft
nieuwe dingen ontdekken. Hulp aan personen met een handicap, vertrekt
van hun talenten. Het zijn de fundamenten om op verder te bouwen.
Talenten
Begeleid Wonen
> is nieuwsgierig naar talenten van cliënten
> werkt met hun talenten
> zoekt naar verrassingen
Talenten • 57
Thérèse, raad van bestuur Begeleid Wonen
Wiske, moeder van 3 Indische kinderen
Ik zorg graag voor mensen. Ik denk ook dat ik
dat goed kan. Ik heb geen kinderen. Dat is een
keuze. Zo is er meer tijd om voor andere mensen
te zorgen. Dat doe ik ook op mijn werk. Ik geef
leiding en zorg voor mijn medewerkers. Of zij
dat zo ervaren, weet ik niet… Ik zorg ook voor
mensen die het moeilijk hebben. Wij hebben
thuis geen kinderkamer, wel 2 logeerkamers en
die zijn vaak bezet. Er logeren dan mensen die
het moeilijk hebben. Dat is ook een keuze. Mijn
man en ik willen dat zo.
Mijn groot probleem is dat ik geen probleem
kan laten liggen. Mijn zoon is zijn werk kwijt
bijvoorbeeld. Of het door zijn toedoen is of niet,
ik weet het niet. Ik trek mij dat heel erg aan. Dan
is het goed dat ik met anderen contact heb om
mijn gedachten te verzetten. Anders ben ik er
de hele tijd mee bezig om dat op te lossen, ook
al kan ik dat niet. Niet ik, maar hij moet dat
oplossen. Ik heb lang moeten nadenken, voor ik
dat besefte. Als ik zelf een probleem heb, ga ik
andere mensen helpen. Er zijn immers nog altijd
mensen die meer problemen hebben dan ik.
Dan voel ik me vaak beter. Dan denk ik “waar
ben ik mee bezig?” Ik relativeer dan mijn eigen
problemen een beetje.
Bea Ik kan goed strijken en zeker hemden. Ik
heb een heel groot huis en heb daar een apart
kamertje voor. Daar staat mijn strijkijzer en
mijn stikmachine. Ik strijk voor mijn huishouden en ook nog voor iemand van Begeleid
Wonen. Elke woensdag ga ik paardrijden met
een vriendin en dan laat ik mijn strijk staan.
Paul Ik help graag mensen. Ik heb vroeger voor
Solidariteit gewerkt. Dat zijn mensen die geen
ouders of geen familie hebben en die toch graag
bezoek hebben in het ziekenhuis. Ik bleef daar
dan een hele dag. Er was eens een mevrouw die
verlamd was. Ik maakte koffie voor haar. Ik ga
ook soms helpen in Poverello, het huis voor
daklozen. Daar kan je voor weinig geld een maltijd krijgen. Ik blijf soms tot 5 uur en dan zijn
de mensen gelukkig. Ik woon zelfstandig en dat
58 • Talenten
is soms een probleem. Je voelt je soms
eenzaam en je eet niet gemakkelijk alleen.
Daarom ga ik soms bij mijn moeder eten. Maar
meestal moet ik er zelf voor zorgen. Of ik ga iets
kant-en-klaar kopen. Echt zelf iets koken, lukt
niet. Saskia van Begeleid Wonen zegt dat ze mij
kan helpen. Dan koken we samen tot wanneer ik
zelf kan koken. Dat is haar oplossing.
Talenten • 59
Renée Na de geboorte van Anne heb ik het
heel moeilijk gehad. Voor mij was dat een
mislukking. Ik had ook niet veel steun van mijn
ouders. Ik had het heel moeilijk. Maar daarna is
er in al dat negatieve toch voor mij iets positiefs
geweest. Dat ik nu ben wie ik ben. Maar dat zie je
pas later. Als ik klein was, was ik heel schuchter.
Ik ben door dat voorval veel in contact geweest
met mensen. Dat heeft mij enorm veel
bijgebracht. Ik ben nog altijd een beetje
schuchter. Maar ik durf nu toch uitkomen voor
mijzelf. Ik ga heel graag naar rommelmarkten.
En als het zo eens ‘tot daar’ zit, dan ben ik weg
en vergeet ik alles en ‘s avonds ben ik terug fit.
Je moet iets vinden dat je graag doet. Want je
moet niet alleen voor anderen zorgen, anders
kom je er ook niet. Als ik voor iemand kan
zorgen, ben ik over-gelukkig. Ik heb als principe
- en ik heb daar lang moeten aan werken - dat ik
nooit iets van iemand terug verwacht. Want dan
ben je soms gefrustreerd. Dat is niet gemakkelijk,
‘sans espoir de retour’. En daarin voel ik me
gelukkig.
60 • Talenten
Patrick Op school werd ik altijd geplaagd en
gepest. Toen ik ging werken in een beschutte
werkplaats zag ik daar hetzelfde met mensen die
het syndroom van Down hebben. Ik ben die
mensen beginnen verdedigen. Zo heb ik geleerd
ook voor mijzelf op te komen. Ik ben dan delegué
geworden. Ik heb veel geleerd door ervaring.
Op dit moment moet ik keihard zorgen voor
mezelf. In januari is mijn vader overleden.
Sindsdien is het wat minder geweest. Ik heb een
maand in de kliniek gelegen. Stilaan lukt het
weer goed en zorg ik dat ik terug dezelfde ben
als vroeger. In plaats van voor iemand anders te
zorgen, moet ik nu voor mezelf zorgen.
Talenten • 61
Ta l e n t e r k e n n e n
Ta l e n t b e n u t t e n
Renée Ik kijk soms naar de Olympische Spelen
voor gehandicapten. Die mensen hebben echt
talent. Had niemand hen dat ooit gezegd, dan
zouden ze het nooit geweten hebben.
Willy Voor mij is het een normale situatie dat ik
niet weet welke talenten ik heb. Omdat er mij
nooit iemand heeft op gewezen dat ik bepaalde
talenten had. Ik werd constant gewezen op alle
dingen die ik niet kon.
Patrick Ik heb zelf computerlessen gehad en nu
ben ik al een keer co-begeleider geweest bij
computerlessen. Op de computer bij de Kapruin
stond Office-2000 in het Amerikaans. Ik heb dat
daar afgesmeten en de Nederlandse versie erop
gezet.
Karine Ik kan goed telefoonnummers onthouden. Els, mijn begeleidster, heeft mij al dikwijls
gezegd: “Dat gij dat allemaal kunt onthouden!”
62 • Talenten
Luc Ik zwem heel graag. Ik heb leren zwemmen
Werk zoeken
Hendrik, De Werklijn Er komen hier veel
mensen werk vragen. Die denken dat ze een
talent hebben dat nuttig is voor de arbeidsmarkt.
Maar als je doorvraagt, blijkt dat ze dat talent
niet hebben. Als je dan nog verder doorvraagt,
blijkt dat het een wens van hun ouders is. Die
willen dat ze dat talent hebben. Ze beseffen
eigenlijk wel dat ze het niet hebben, maar ‘t zit
al zo diep.
in de zee in Spanje toen ik nog heel klein was.
Voor het zwemmen heb ik nu een nieuw
brilletje gekocht want er zit veel chloor in de
zwembaden. Het zwembad van Neder-overHeembeek is niet ver van bij mij thuis en daar
kan ik ook met de bus naartoe. Ik kan er met
mijn Proton-kaart betalen.
Patrick Nu ga ik wat vertellen over mijn hobby:
schrijnwerkerij. Bij mijn ouders in de kelder heb
ik met een beetje hout en wat gereedschap
geprobeerd om een tuinbank te maken. De
eerste tuinbank was niet zo goed maar al
doende leert men en de tweede maal was het
oké. Daarna had ik zin om een tuinhuisje te
maken maar ik had wel een koper nodig en dat
was niet gemakkelijk. Een kameraad van mij
heeft toen gezegd dat hij het zou kopen als het
goed was. Voor mij was dit een groot risico want
het hout kostte 500 euro en als ik mislukte was
ik dat geld kwijt. Gelukkig was het oké en
ondertussen heb ik al zeker 40 tuinhuisjes
verkocht en ook andere klusjes in hout gedaan.
Wesly Ik ben naar speelplein Parasol geweest.
En ik heb daar de kinderen geholpen en ik vond
dat heel leuk. We hebben de kinderen helpen
knutselen en spelletjes gespeeld. En dan hebben
alle monitoren zich verkleed en een groot spel
gespeeld. Er was iemand die verkleed was in een
stoute mijnheer en in de kerstman. We hebben
ook snoepjes gegeten op een stokje. Dat
noemden we een snoepbrochette.
Talenten • 63
Michel Waar ik bijzonder fier op ben is
Adelheid Byttebier, oud-minister Mijn moeder
mijn werk. Ik werk op het ministerie van
Verkeerswezen. Vroeger werkte ik in een
beschutte werkplaats. Het werk daar was zeer
eentonig. Eigenlijk werk ik veel liever op het
ministerie. Nu heb ik zeer afwisselend werk.
Om op het ministerie te mogen beginnen, heb
ik een examen gedaan. Eerst was ik er bode.
Ik moest toen de mappen met papieren
ronddragen en de mensen de weg tonen naar de
kantoren. Nu werk ik in de drukkerij. Ik werk er
ook samen met mensen zonder handicap. Op
het ministerie kom ik met verschillende mensen
in contact. Mijn collega’s passen zich ook aan,
aan mij en aan de tijd die ik nodig heb om mijn
werk af te maken. Als iets niet goed lukt, kan ik
ook de hulp van mijn collega’s inroepen. Ik doe
mijn werk graag. Ik werk er nu al bijna 25 jaar.
Binnenkort krijg ik daarvoor een decoratie.
was bejaardenhelpster en is nu met pensioen.
Zij moest altijd naar mensen gaan die ook hulp
nodig hadden met hun papieren. Die hadden
geen nummer van het Vlaams Fonds maar
konden toch ook niet zo goed hun plan trekken.
Ik heb dat als kind ook altijd geweten. Wanneer
bijvoorbeeld een oudere man stierf, moest die
vrouw ineens alle papieren invullen. Maar die
vrouw kon dat niet, want haar man deed dat
altijd. Mijn moeder is wel trots op mij. Er zit
veel van haar in het werk dat ik deed als Minister
van Welzijn.
Lied van mijn hart.
Lied van mijn hart, zing!
Lied van mijn hart, zing en ga,
de wereld is verstoord,
aanzien komt op gouden schalen
en de leem waaruit je groeide
heeft begeven.
Lied van mijn hart.
Lied van mijn hart, bedek
mijn ogen met je gebaren,
laat de wind erin, de wind
die over de zeeën zocht
naar een ankerplaats.
Lied van mijn hart, zing en ga!
Iris Van Hoof, presentatrice TV Brussel
Toen ik nog alleen woonde deed ik zelf de
herstellingen in huis wanneer er iets stuk was.
Ik ben wel een beetje handig. Helemaal in het
begin had ik eens een deur die kapot was. Ik heb
die toen alleen gerepareerd. Ik was heel trots op
mezelf. Ik denk dat het altijd wel leuk is als je
het gevoel hebt dat je zelf iets kunt doen, of dat
nu met begeleiding is of niet.
Paul Met strijken heb ik veel problemen.
Marina heeft mij dat vroeger geleerd, maar
ik heb de moed opgegeven. Als ik de ene kant
van mijn broek strijk, is er aan de andere kant
altijd een plooi die er niet mag zijn. Marina
heeft mij dan met iemand in contact gebracht
die voor amper 3 euro een hele zak was strijkt
en het is zeer goed gedaan. Daar ben ik zeer
tevreden over.
Daniel Franck
64 • Talenten
Talenten • 65
Om goed te kunnen leven, moet je het ook materieel goed hebben. De meeste
cliënten hebben echter weinig geld. Gelukkig kunnen zij vaak gebruik maken van
uitkeringen, kortingen, premies, sociale tarieven, enzovoort. Toch blijft het mestal een leven van ‘de eindjes aan elkaar knopen’. Het spreekt niet vanzelf om
geld over te hebben voor een hobby of om op vakantie te gaan. Het is erg
belangrijk dat zij leren rondkomen met hun geld. Niet iedereen kan dat. Dan
hebben zij recht op hulp.
Goed leven
p u r e
o n t m o e t i n g
sans espoir de retour
Begeleid wonen
> helpt mensen die dat willen om hun geld te beheren
> zorgt dat mensen krijgen waar ze recht op hebben
> zoekt naar een geschikte woning
> bekijkt mee wat een cliënt kan betalen en wat niet, maar beslist niet in zijn of haar plaats
> stelt voor om een bewindvoerder aan te stellen als het anders niet lukt
Niet alle cliënten slagen erin om hun geld te
beheren. Als het moeilijk gaat, stelt Begeleid Wonen
‘budgetbegeleiding’ voor. De begeleider maakt dan
samen met de cliënt afspraken over zijn budget,
aangepast aan zijn begripsvermogen en behoefte
aan steun. De afspraken garanderen hem
bestaanszekerheid. De cliënt werkt er vrijwillig aan
mee en hoe meer hij zelf kan blijven beslissen, hoe
beter. Soms lukt dat echter niet, ondanks de
afspraken. Om ernstige geldproblemen te
voorkomen, wordt dan een ‘voorlopige
bewindvoering’ voorgesteld. De vrederechter stelt
een bewindvoerder aan om het geld van de cliënt te
beheren. Die maatregel is nooit definitief en kan
later nog altijd worden herroepen. Het maakt de
relatie tussen de cliënt en zijn begeleider echter
opnieuw zuiver want telkens als het over geld gaat,
wordt de bewindvoerder erbij betrokken.
Jeanne, bewindvoerder van haar dochter
Het geld van mijn dochter komt op een
rekening en dan stort ik een deeltje door naar
haar rekening. Maar dat is soms heel moeilijk
want ze wil ook dat andere deel. Het is niet
gemakkelijk voor mij om die lijn te trekken,
omdat ik emotioneel zo dicht bij haar sta. Soms
komt ze dan in opstand. Elke week krijgt ze
leefgeld. Andere zaken, zoals kleren kopen, doe
ik samen met haar. Soms is er discussie over
dingen die zij wil kopen, bijvoorbeeld video’s.
Ik denk vaak dat ze beter andere dingen zou
kopen, bijvoorbeeld een wasmachine.
Uiteindelijk heeft zij toch de video’s gekozen.
De wasmachine heb ik haar dan cadeau gedaan.
Katia Er zijn een aantal dingen waar je van
droomt en dan kunnen we daarvoor sparen.
We hebben een brommer gekocht en we hebben
daar 2 jaar voor gespaard.
Visie Begeleid Wonen over beheer van geld
68 • Goed leven
Goed leven • 69
Peter Als bewindvoerder bepaal ik niet wat
mensen moeten kopen. Dat is een kwestie van
respect. Het is hun geld. Er moet natuurlijk
genoeg geld op hun rekening staan. Soms vind
ik dat zotte uitgaven, maar zij bepalen zelf wat
voor hen belangrijk is.
Manou, consultatiebureau De Vest Sommige
Bewindvoering
70 • Goed leven
Wim Onze bewindvoerder betaalt onze kosten,
bijvoorbeeld de dierenarts of een nieuwe
slaapkamer. Daarna laten we hem dan een jaar
gerust. Alle uitgaven die de bewindvoerder doet,
moet hij voorleggen aan de vrederechter. Het
geld staat op zijn naam. Hoe meer er afbetaald is,
hoe soepeler hij is. Ik ga niet tot mijn zestigste
werken. Binnenkort ga ik beginnen sparen op
een bepaalde rekening. Hoeveel weet ik nog niet.
Hoe rapper onze schulden afbetaald zijn, hoe
beter voor ons.
mensen kennen de waarde niet van een biljet.
Zij kunnen zich niets voorstellen bij een
aankoop. Dat is anders bij mensen die toch een
beetje een zicht hebben op wat 50 euro waard is.
Soms moet je beschermend optreden, als ze geen
inzicht hebben in hun uitgaven of geen
muntstukken herkennen. Of wanneer ze
moeilijk de juiste prioriteiten kunnen stellen…
Dat moet je afwegen.
Goed leven • 71
Paul Ik vind het heel goed dat Begeleid Wonen
Patricia Als ik nu een broek nodig heb, neem
ik 10 of 15 euro uit een enveloppe en dan ga ik
winkelen. Dan kan ik ook maar 10 of 15 euro
uitgeven. Dat is een afspraak die ik met mijn
vader gemaakt heb en waar ik me aan houd. Met
mijn dochter is dat niet altijd zo gemakkelijk.
Zij is 15 jaar en wil altijd dure broeken. Als ik
72 • Goed leven
met een bepaald bedrag 2 broeken kan kopen,
kan zij er maar 1 kopen. Het is moeilijk om er
met haar over te praten, maar wat doe je eraan?
Ze is nog jong hé? Als mijn vader er niet meer is,
ga ik zeker en vast naar een bewindvoerder.
Ik geef mijn geld anders veel te snel uit.
alles voor mij regelt, maar ik vind het anderzijds
zeer vervelend. Het is net alsof ik hen altijd een
hand moet geven. Begeleid Wonen heeft mij
geleerd hoe ik sommige papieren moet invullen,
zodat ik dat in de toekomst alleen kan doen.
Toch zijn er dingen die ik niet alleen kan. Zo krijg
ik voor mijn geldzaken hulp van een advocaat
die aan budgetbegeleiding doet. Ik ben er nu
veel geruster in omdat ik nu zeker ben dat alles
betaald is. Anderzijds is hij soms heel verstrooid.
Hij vergeet soms rekeningen te betalen. Hier moet
ik nog eens met mijn begeleidster over praten. In
de toekomst zal ik het wel zelf moeten proberen,
waarna ik een proef zal moeten afleggen. Ik vind
het zeer goed dat ik het eens mag proberen.
Vorige zomer ben ik samen met mijn moeder
naar India geweest. Ik heb besloten dit helemaal
zelf te betalen, maar dan moest ik van mijn
advocaat heel goed sparen. Ik was zeer trots op
mezelf als hij zei dat ik op reis kon vertrekken.
Rijkdom is geen talent,
het is een staat
met hoge muren prikkeldraad
gewapende wachters,
rijkdom is een maat
der dingen, je glas
halfleeg of halfvol, zoiets,
en wanneer woorden zich
tot cijfers beperken, gooi je
het stuk, dat mag dan,
rijkdom is onmacht.
Daniel Franck
Goed leven • 73
Dit boek kwam tot stand
dankzij de medewerking van vele mensen…
De studenten van de EHSAL- Sociale Hogeschool
Brussel onder begeleiding van Loraine Braems:
Els Aelvoet, Els Desmaele, Werner Evenepoel,
Nele Mannaert, Flore Thewis
Zij gingen met cliënten op stap om bekende
Brusselaars te interviewen.
Voor de interviews bedanken we
Adelheid Byttebier
Staf Nimmegeers
Johan Verminnen
Iris Van Hoof
Brigitte De Pauw
Dank aan de studenten grafiek van het Imelda
Instituut voor de lino’s over Brussel.
Bijzondere dank aan de deelnemers van de
gespreksgroepen Thérèse Coens, Adrienne Thier,
Renée Wellens, Yves Verschaeren, Paul Thier, Karine
Brugghemans Wiske Lebegge, Patrick Schelfhout, Bea
Van Geert, Martine Terryn, Hendrik Muylaert, Willy
Heirman, Chris, Peter Schaumont, Anne Haesaerts,
Marc Van Snick, Guy Huygh, Katia Adriën, Patrick
Vanderstichelen, Wim Dauwe, Carine Verhaeghen,
Andy De Neyer, Toon Machiels, Marleen Sleutel,
Margot Hoefnagels, Jan De Koster, Kristien Dierickx,
Jeanne Tordeur-Marchal, Manou De Maeyer, Jan
Peeters, Jo Buelens, Lea Breugelmans, Roza Heymans,
Alice en Jozef Vandenbossche, Ann De Cloet, Norman
Kamosi, Linda Stiens, Nicoline de Haas, Roelien en
Alfred de Haas, Nathalie Vandenbroucke.
De gesprekken werden begeleid door Greet Conix,
VMG, gecoördineerd door Klaar De Smaele en voor de
technische bijstand en verslag zorgde Lore
Vannieuwenhuyse.
De kunstenaars die de gespreksgroepen volgden en
daar elk op hun eigen wijze uitdrukking aan gaven:
Jo Borlo
Lieve Conings
Peter Conings
Marijke De Cuyper
Samenstelling en redactie
VOCB, Vlaams ondersteuningscentrum voor de
basiseducatie, redactie Wablieft:
Karine Nicolay en Stefaan Vermeulen
Vormgeving Linde De Smet
Eindredactie Hilde De Bleser en Els Conings
Druk Roels Printing, Antwerpen
Gedichten van Daniël Franck en Paul Cox
Tenslotte willen we nog alle cliënten bedanken
die op een of andere manier meewerkten.
Verantwoordelijke uitgever
Hilde De Bleser
Begeleid Wonen Brussel
Louis Wittouckstraat 54
1020 Brussel
Het team van Begeleid Wonen en de Raad van
Bestuur, onder voorzitterschap van Margot
Hoefnagels, zorgden voor de nodige opvolging en
ondersteuning van het project.
Begeleid Wonen Brussel wordt gesubsidieerd door
VFSIPH, Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van
Personen met een Handicap
VGC, Vlaamse Gemeenschapscommissie Brussel
Foto’s van Sam De Bruyn en Wannes Van Dooren
Sponsors voor dit boek
KBC
Nationale Loterij
24.06.2005
74 • Colofon
Colofon • 75