hotel balneario de cabreiroá 005

Transcription

2
TOMO I: DIAGNÓSTICO TERMAL
3
TOMO I
DIAGNÓSTICO TERMAL: OURENSE, PROVINCIA TERMAL
4
Xunta de Galicia
Deputación de Ourense
Crecente Asociados
Todas as imaxes pertencen a Crecente Asociados, agás aquelas nas que se indica outra fonte
5
INDICE
1
2
3
4
6
ANTECEDENTES.........................................................................................................
10
INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO...............................................................
12
1.1
Hoteis Balneario...........................................................................................
20
1.2
Balnearios.....................................................................................................
34
1.3
Novos Proxectos Termais...............................................................................
52
1.4.
Casas de Baños.............................................................................................
62
1.5.
Pozas…………………………………………………………………………………………….
76
1.6.
Mananciais/Fontes.........................................................................................
88
INVENTARIO
DE
RECURSOS
NATURAIS,
CULTURAIS
E
TURÍSTICOS
COMPLEMENTARIOS.....................................................................................................
146
2.1
Espazos Naturais de Interese ………………………………………………………........
147
2.2
Bens de Interese Cultural…………………………………………………………………….
151
2.3
Camiño de Santiago …………………………………………………….........................
156
2.4
Outras rutas culturais e de peregrinación …………………………………………….
159
2.5
Sendeirismo………………………………………………………………………………………
160
2.6
Museos e Centros de Interpretación ………………………………………………......
161
2.7
Festas de Interese Turístico, feiras e mercados.....…………………………………
165
2.8
Actividades deportivas e recreativas …………………………………………………...
168
2.9
Oferta turística …………………………………………………………………...................
170
INVENTARIO DE AXENTES TERMAIS…………………………………………………………………
176
3.1
Axentes directos ………………………………………………………….........................
177
3.2
Axentes indirectos.........................................................................................
185
3.3
Axentes institucionais....................................................................................
202
INVENTARIO DE PRODUTOS TURÍSTICOS…………………………………………………………
210
4.1
Paquetes turísticos …………………………………………………………………….........
211
4.2
Turismo Senior …………………………….............................................................
222
5
6
DIAGNÓSTICO TERMAL PROVINCIAL……………………………………………………………….
230
5.1
As Augas minero-medicinais: características, distribución e beneficios
para a saúde ………………………………………………………..................................
232
5.2
Tipoloxías do Patrimonio Balneario e actividade............................................
241
5.3
Axentes Termais ……………………………………………………................................
250
5.4
Produtos turísticos ……………………………………………......................................
251
5.5
Prazas hoteleiras, demanda e perfil do turista ternal en Ourense.................
252
5.6.
Acontecementos históricos………………………………………………………………
256
ESCENARIO TURÍSTICO TERMAL………………….………………………………………………….
260
6.1
Escenario Turístico Mundial …………………………………………………………........
261
6.2
Escenario Turístico Europeo..........................................................................
272
6.3
Escenario Turístico Español...........................................................................
280
6.4
Escenario Turístico Galego............................................................................
287
6.5
Síntese............................................................................................................
294
ENTREVISTAS CUALIFICADAS………………………………………………………………………….
296
7.1
Entrevistas Individuais …………………………………………………………………….....
297
7.2
Mesa de Traballlo 1: Balnearios e Augas Envasadas ……………………………..
298
7.3
Mesa de Traballo 2: Innovadores Termais.....................................................
299
DESTINOS E PRODUTOS COMPETIDORES………………………………………………………..
302
8.1
Vila Real.........................................................................................................
303
8.2
Barcelona.......................................................................................................
309
8.3
Badajoz...........................................................................................................
319
9
DAFO............................................................................................................................
325
10
DEFINICIÓN DE LIÑAS ESTRATÉXICAS DE ACTUACIÓN............................................
332
7
8
ANEXOS (VER CD)
7
8
9
ANTECEDENTES
No contexto socioeconómico actual, a sensibilidade ambiental, a preocupación pola saúde e os
bos resultados do turismo (1.000 millóns de turistas no ano 2012), fan que o Turismo Termal se
consolide como unha das industrias con mellores perspectivas.
Ourense conta cun abundante número de augas minero medicinais, que foron a orixe histórica de
moitos núcleos de poboación, como a capital “Auriense” ou Baños de Molgas, entre outros.
Imaxes históricas do Balnearios de Cortegada, de Balneario de Molgas e de Cabreiroá.
Fonte: O Lecer das Augas (Alonso, Lindoso e Vilar, 2011)
Ao longo da historia estas augas aproveitáronse de formas moi diversas. Ademais do seu uso
como fontes e mananciais de uso tradicional, casas de baños, balnearios ou hoteis balneario; nos
últimos anos apareceron novas tipoloxías de infraestruturas, na fronteira entre o termal e o lúdico.
A todas estas instalacións, activas ou inactivas, hai que engadir a cultura popular, as
investigacións terapéuticas, os eventos en torno á auga ou a oferta turística asociada, sen
esquecer fabricantes, xestores e investigadores termais.
Recentemente, desenvolvéronse experiencias de valorización dese pasado termal. Entre elas,
cabe salientar a creación coa colaboración do Concello de Ourense da Asociación Europea de
Cidades Históricas Termais, a partires dos Encontros de Cidades Termais Europeas de
Termatalia. Asimesmo, abríronse museos e centros de interpretación asociados a esta
actividade, como é o Centro de Interpretación de As Burgas.
Por último, cómpre engadir as innovadoras formas de arte e negocio asociadas á auga. Entre
elas, atopamos a liña de cosmética Aqua Auriensis, elaborada integramente en Ourense a partir
de augas termais e ouro.
En suma, entendemos o Turismo Termal como unha actividade complexa, coa mesma potencia
que a propia auga para abrirse camiños. Agradecemos a posibilidade brindada de poder
contribuír a establecer as pautas para perfilar Ourense como un destino turístico termal e
formulamos a proposta “Ourense, Provincia Termal”
10
11
1. INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO
Co fin de recoller sistemáticamente toda a información que vai repercutir na
elaboración do
Diagnóstico Termal Provincial, no establecemento de liñas estratéxicas e na formulación de
propostas, confecciónanse como punto de partida fichas-resumo que permitan valorar a
situación individual de cada recurso. Estas fichas aportan datos referentes a diversos aspectos:
No referente á INFORMACIÓN BÁSICA:
 Nome do recurso
 Código: identificación numérica asignada ao recurso.
 Imaxes
 Localización: Concello no que se atopa o recurso, indicando se é membro da asociación
española Villas Termales.
 Coordenadas GPS
 Contacto. Enderezo, teléfono, web e correo electrónico.
 Tipo de recurso: Na recollida de datos, detectouse a existencia de recursos moi
diferentes e o reto de intentar clasificalos. No Diagnóstico Termal Provincial profundarase
máis neste tema, pero en resumo a clasificación establecida para a confección das fichas
responde aos seguintes criterios:
 Manancial/Fonte: recurso básico, vinculado fundamentalmente ao uso veciñal.
 Poza: piscina de auga termal, xeralmente de iniciativa pública e uso gratuíto.
 Casa de baños: instalación frecuente no Ourense dos séculos XIX e comezos de XX,
así denominada nalgunhas das guías galegas de balnearios de maior difusión.
 Novos proxectos termais: instalacións turístico termais de explotación privada e cuxo
uso está suxeito ao pago da entrada, pero que non están clasificados como balnearios de
acordo á lexislación vixente. O termo “novos proxectos termais” é a denominación que
aparece na guía “Auga para os sentidos” da Xunta de Galicia en alusión tanto a este tipo de
instalacións como a novos balnearios que aínda non están operativos.
 Balneario: establecemento que utiliza as aguas minero-medicinais declaradas de
utilidade pública con fins terapéuticos, recoñecido como centro sanitario polo Servizo
Galego de Saúde (Sergas) e suxeito ao disposto na normativa.
 Hotel Balneario: establecemento que, reunindo os requisitos esixidos aos hoteis, conta
con instalacións balnearias, de acordo coa definición de balneario establecida na normativa
sectorial autonómica.
 Ano de fundación: segundo a información contida en “O Lecer das Augas” (2011)
 Actividade: segundo o recurso estea activo, inactivo ou pendente de apertura.
 Usos industriais das augas: cosmética, enerxía, planta de envasado ou outros.
 Asociacións: pertenza ás asociacións Balnearios de Galicia e Balnearios de España.
12
No referente ás propiedades e indicacións das AUGAS:

Tipo de auga: composición das augas, segundo os datos da Asociación Balnearios de
Galicia. Para aqueles recursos sobre os que a antedita Asociación non recolle datos, se
recorre, por esta orde de consulta, ás seguintes fontes bibliográficas: Guía de Balnearios e
Fontes de Galicia (Ares e Vila, 1997), manual “As Augas Minerais en Galicia” (Xunta de
Galicia, 1995), web da Asociación Villas Termales e publicacións da Axencia de Turismo
de Galicia, do Instituto Ourensán de Desenvolvemento Económico (Inorde) ou do propio
recurso/concello.

Caudal: a fonte bibliográfica base é o manual “As Augas Minerais en Galicia”,
completando a información (naqueles casos en que non proporciona os datos) a partir das
publicacións da Axencia de Turismo de Galicia, do Inorde e da “Guía de Balnearios e
Fontes de Galicia”.

Temperatura de surxencia: se empregan as mesmas fontes de consulta que para o
caudal. En función da temperatura e, seguindo ao IGME, as augas poden ser:
 Frías: menos de 20ºC e sinaladas con cor azul na ficha
 Hipotermais: de 21 a 35ºC e con cor amarela na ficha
 Mesotermais: de 36 a 45ºC e sinaladas con cor laranxa na ficha
 Hipertermais: máis de 46ºC e sinaladas con cor vermella na ficha

Indicacións: seguindo á clasificación establecida pola Asociación Balnearios de Galicia,
establécense 12 tipos de indicacións. Os datos que non recolle esta Asociación, obtéñense
da consulta dos manuais “Guía de Balnearios e Fontes de Galicia” e “As Augas Minerais en
Galicia” ou das publicacións da Axencia de Turismo de Galicia, do Inorde ou do propio
recurso/concello.

Aplicacións: a partir da reagrupación das aplicacións que recolle a Asociación de
Balnearios de Galicia establecéronse 20 tipos de tratamentos. En concreto, fusionáronse
os tipos de baños (hidromasaxe/vapor/burbiullas/Niágara/jacuzzi) e os tipos de duchas
(circular/
escocesa/vichy/nasal)
nos
apartados
xenéricos
de
“baños”
e
“duchas”
respectivamente. Os datos están elaborados a partir da información ofrecida na web da
Asociación de Balnearios de Galicia e na Guía de Balnearios e Fontes de Galicia.
13
No referente ao APROVEITAMENTO TURÍSTICO:
 Categoría do aloxamento: clasificación de acordo ao número de estrelas.
 Capacidade do aloxamento: cuartos e prazas das que dispón o hotel, segundo o
Rexistro de Empresas e Actividades Turísticas (REAT).
 Inscrición no REAT: información sobre se o recurso ou non figura inscrito neste Rexistro,
como se verá, só os hoteis balneario posúen esta inscrición.
 Distintivos
de
calidade:
establecemento
recoñecido
coa marca
Q,
segundo
a
información dispoñible na páxina web do Instituto para a Calidade Turística Española (ICTE)
 Servizos: instalacións e servizos complementarios á estancia e á actividade termal.
 Programas: tratamentos termais ofertados polo establecemento e enfocados a un
segmento específico da demanda.
 Termalismo Social: Participación do establecemento nos programas de Termalismo
Social do IMSERSO, a Xunta ou a Deputación de Ourense.
Nota: No Anexo 06 recóllense unha táboa coa información recompilada a partir da consulta do REAT.
No referente aos DATOS INDUSTRIAIS (Inventario da Dirección Xeral de Enerxía e Minas)
 Número-Nome
 Estado: situación actual dos dereitos de aproveitamento (outorgados ou solicitados, se é o
caso).
 Titular: persoa física ou xurídica que posúe os dereitos de aproveitamento das augas
minero medicinais.
Nota: No Anexo 07recóllense unha táboa coa información recompilada a partir do Inventario
facilitado pola D.X. Enerxía e Minas e no anexo 08 un inventario elaborado a partir do Censo
Catastral Mineiro da Cámara Oficial Mineira de Galicia.
No referente ao REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS
 Número – Nome
 Vixencia: Data de caducidade do recoñecemento como establecemento sanitario.
 Oferta asistencial: tipos de servizos sanitarios recoñecidos ao balneario.
Nota: No Anexo 05 recóllense unha táboa coa información recompilada a partir dos datos
dispoñibles na web do Servizo Galefo de Saúde.
De modo complementario no anexo 09 inclúese unha comparativa dos datos destes 3 inventarios
e no anexo 10 datos das sondaxes realizadas nos últimos anos.
Por último, todo este labor de recollida de datos, completouse con traballo de campo para
contrastar a información in situ. Neste sentido salientan os anexos 12 e 13 sobre fontes.
Unha vez explicado o contido a analizar, preséntase nas seguintes páxinas o modelo de ficha.
14
NOME DO RECURSO
CÓDIGO
DATOS XERAIS
CONCELLO
CONTACTO
Vila Termal
Enderezo
Teléfono
Web
Correo electrónico
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Novo proxecto termal
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Pendente de apertura
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
Balnearios de Galicia
Balnearios de España
Caudal (l/seg)
Temperatura de surxencia (ºC)
INDICACIÓNS
Cardioloxía e deporte
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Traumatoloxía e deporte
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Maniluvios/Pediluvios
Peloides/ Parafangos
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Fisioterapia/Rehabilitación
Inhalacións/Pulverizacións
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
15
TURISMO
CATEGORÍA ALOXAMENTO
*
***
*****
**
****
CAPACIDADE ALOXAMENTO
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Actividades no entorno
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Aluguer de material deportivo
Instalacións deportivas
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS)
NÚMERO - NOME
ESTADO
Outorgado aproveitamento
Solicitado aproveitamento
Outorgada declaración
Solicitada declaración
TITULAR
REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
16
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
Medicina xeral / de familia
Como paso previo á exposición das fichas, inclúese un listado dos recursos analizados. Están
seleccionados a partir da relación de fontes incluída no manual “As Augas Minerais en Galicia”
(Xunta de Galicia, 1995) e completados e actualizados con novos recursos detectados a través
da consulta dos inventarios industriais, dos manuais turísticos e de notas de prensa.
CÓD.
NOME
CONCELLO
TIPO
Arnoia
Hotel Balneario
001
Balneario de Arnoia
002
Baños de Molgas
Baños de Molgas
Hotel Balneario
003
Balneario de Laias
Cenlle
Hotel Balneario
004
Balneario de Lobios
Lobios
Hotel Balneario
005
Hotel Balneario de Cabreiroá
Verín
Hotel Balneario
006
Balneario de Requeixo/ Augas de Vilaza
Monterrei
Hotel Balneario
007
Balneario do Carballiño
O Carballño
Balneario
008
Balneario de Cortegada
Cortegada
Balneario
009
Balneario de Berán
Leiro
Balneario
010
Caldas de Partovia
O Carballño
Balneario
011
Balneario de Caldeliñas
Verín
Balneario
012
Augas de Fontenova
Verín
Balneario
013
Balneario de Bembibre
Viana do Bolo
Balneario
014
Balneario de Porteiro
Xunqueira de Ambía
Balneario
015
Termas de Outariz
Ourense
Novo Proxecto Termal
016
Termas da Chavasqueira
Ourense
017
Piscina termal As Burgas
Ourense
018
Termas de Prexigueiro
Ribadavia
019
Baños do Monte
Cortegada
Casa de Baños
020
Baños de Outeiro
Ourense
Casa de Baños
021
Baños de Mende
Ourense
Casa de Baños
022
A Moderna Casa de Baños
Ourense
Casa de Baños
023
Balneario Caldas de Santiago
Ourense
Casa de Baños
024
Fonte Bañiño
Xunqueira de Ambía
Casa de Baños
025
Baños de Bande
Bande
Poza
026
Área termal de Barbantes
Cenlle
Poza
027
Pozas de Outariz
Ourense
Poza
028
Pozas da Chavasqueira
Ourense
Poza
029
Burga do Muíño
Ourense
Poza
17
CÓD.
CONCELLO
TIPO
A Rúa
Manancial/Fonte
030
A Regueira
031
Caldas de Brués
Boborás
Manancial/Fonte
032
Fonte Ponterriza
Boborás
Manancial/Fonte
033
Fonte da Veiga
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
034
Fonte da Ponte
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
035
Fonte Piñeira
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
036
Bañadoiro
Cortegada
Manancial/Fonte
037
Augas S. Pedro de Rocas
Esgos
Manancial/Fonte
038
Fonte de Montefurado
Larouco
Manancial/Fonte
039
Fonte Alto do Rodicio
Maceda
Manancial/Fonte
040
Fonte Rañoa
Maside
Manancial/Fonte
041
Fonte Manzos
Maside
Manancial/Fonte
042
Fonte Santas Augas
Melón
Manancial/Fonte
043
Fonte San Bieito
Melón
Manancial/Fonte
044
Fonte Cesures
O Barco de Valdeorras
Manancial/Fonte
045
Fonte de Xagoaza
Manancial/Fonte
046
Bañiño de Arcos
O Carballiño
Manancial/Fonte
047
As Burgas
Ourense
Manancial/Fonte
048
Fonte do Tinteiro
Ourense
Manancial/Fonte
049
Augas de Santa Lucía
Ourense
Manancial/Fonte
050
Fonte de Quintas
Punxín
Manancial/Fonte
051
Bañiño de Quintas
Punxín
Manancial/Fonte
052
Fonte do Lavadoiro
Punxín
Manancial/Fonte
053
Poza dos Terreos
Ribadavia
Manancial/Fonte
054
Auga de Sousas
Verín
Manancial/Fonte
055
Manancial de Cabreiroá
Verín
Manancial/Fonte
056
Fonte do Sapo
Verín
Manancial/Fonte
057
Fonte de Abaixo
Viana do Bolo
Manancial/Fonte
18
NOME
(B.de Arriba, B.de Abaixo e Fervedoiro)
INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO 19
1.1. Hoteis Balneario CÓD.
NOME
TIPO
Arnoia
Hotel Balneario
001
Balneario de Arnoia
002
Baños de Molgas
Baños de Molgas
Hotel Balneario
003
Balneario de Laias
Cenlle
Hotel Balneario
004
Balneario de Lobios
Lobios
Hotel Balneario
005
Verín
Hotel Balneario
006
Balneario de Requeixo/ Augas de Vilaza
Monterrei
Hotel Balneario
20
CONCELLO
001
BALNEARIO DE ARNOIA
DATOS XERAIS
CONCELLO
Arnoia
CONTACTO
C/ Vila Termal, 1 32417 Arnoia
988 492 400
www.caldaria.es
[email protected] / [email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
15´ 36,6”N - 8º 9´ 13,3”O
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
1995
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatadas, radiactivas, sulfuradas
4,2
Caudal (l/seg)
16
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
21
TURISMO
*
***
*****
50
Cuartos
**
****
95
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante / Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00046 A Veiga 1 - OU/B/00047 A Veiga 2
Outorgado aproveitamento (2)
Caldaria Termal, S.L.U (2)
NÚMERO - NOME
C-32-000276 Servizo Sanitario Balneario de Arnoia
VIXENCIA
09.03.2018
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
22
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BAÑOS DE MOLGAS
002
DATOS XERAIS
CONCELLO
Baños de Molgas
CONTACTO
C/ Samuel González Movilla, 26
32701 Baños de Molgas
988 430 246
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
42º14'33,99"N
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
7º40'18,04"O
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
1876
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatadas, radiactivas, oligometálicas
0,1
Caudal (l/seg)
40
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
23
TURISMO
*
***
*****
29
Cuartos
**
****
48
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante / Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00064 Fuente Caliente (Balneario Baños de Molgas)
Baños de Molgas, S.L.
NÚMERO - NOME
C-32-000353 Servizo Sanitario Balneario Baños de Molgas
VIXENCIA
18.09.2020
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
24
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BALNEARIO DE LAIAS
003
DATOS XERAIS
CONCELLO
Cenlle
CONTACTO
32459 Laias - Cenlle
988 280 409 / 988 280 488
www.caldaria.es
[email protected] [email protected] - comunicació[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
42º19’34.21”N - 8º1’44.92”O
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
2001
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatadas, radiactivas, sulfuradas
3
Caudal (l/seg)
50
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
25
TURISMO
*
***
*****
98
Cuartos
**
****
196
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00038 - Laias
Caldaria Termal S.L.U
NÚMERO - NOME
C-32-000247 – Servizo Sanitario Balneario de Laias
VIXENCIA
09.03.2018
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
26
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BALNEARIO DE LOBIOS
004
DATOS XERAIS
CONCELLO
Lobios
CONTACTO
Riocaldo, s/n 32870 Lobios
988 448 440
www.caldaria.es
[email protected] [email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
51’4.44”N - 8º06’27.57”O
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
2002
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Cloruradas, bicarbonatadas
17
Caudal (l/seg)
60
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
27
TURISMO
*
***
*****
85
Cuartos
**
****
150
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00060 – Río Caldo
Caldaria Termal S.L.U
NÚMERO - NOME
C-32-000247 – Servizo Sanitario Balneario de Laias
VIXENCIA
12.06.2020
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
Imaxe obtida de turgalicia.com
28
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
HOTEL BALNEARIO DE CABREIROÁ
005
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Acceso Balneario de Cabreiroa - Cabreiroá – 32600 Verín
988 590 015
http://cabreiroa.es
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
630856 - 4643074
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
c. 1908
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, litínicas, acídulas
2
Caudal (l/seg)
18
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
29
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00002 Cabreiroá Principal – OU/B/00016 Cabreiroá nº2
OU/B/00086 Cabreiroá 3
Aguas de Cabreiroá, S.A. (3)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Ver ficha 054 relativa ao manancial
30
Fisioterapia
BALNEARIO DE REQUEIXO/AUGAS DE VILAZA
006
DATOS XERAIS
CONCELLO
Monterrei
CONTACTO
Requeixo - Monterrei
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado (pechada)
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas, sulfuradas
1,4
Caudal (l/seg)
20
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
31
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Houbo unha planta de envasado, inactiva desde 1961.Quedan restos dos seus xardíns e instalacións, en
estado de abandono. Os veciños acuden a abastecerse da auga que brota por unha billa de ferro.
Imaxe obtida de www.laregion.es
32
33
1.2. Balnearios CÓD.
NOME
CONCELLO
TIPO
007
O Carballño
Balneario
008
Cortegada
Balneario
009
Balneario de Berán
Leiro
Balneario
010
Caldas de Partovia
O Carballño
Balneario
011
Verín
Balneario
012
Augas de Fontenova
Verín
Balneario
013
Viana do Bolo
Balneario
014
Xunqueira de Ambía
Balneario
34
BALNEARIO DO CARBALLIÑO
007
DATOS XERAIS
CONCELLO
O Carballiño
CONTACTO
Avda. do Balneario /sn
32500 O Carballiño
988 270 926 / 988 273 332
http://www.arrakis.es/~balnegal/gal/d_carballino.htm
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
1900
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Radiactivas, sulfuradas
12
Caudal (l/seg)
23
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
35
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante / Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00072 Xardín do Carballiño - OU/B/00085 Baños de Carballiño
Parque S1,S2,S3
Solicitado aprov.
(OU/B/00085)
Outorgada declaración (OU/B/00072)
Solicitada decl. (Parque S1,S2,S3)
Alaidono Amaro Breno (OU/B/00072) -Covaqui, S.L. (OU/B/00085)
Concello de Carballiño (Parque S1,S2,S3)
NÚMERO - NOME
C-32-000698 Servizo Sanitario Gran Balneario de Carballiño
VIXENCIA
17.11.2017
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
36
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BALNEARIO DE CORTEGADA
008
DATOS XERAIS
CONCELLO
Cortegada
CONTACTO
Fundación Balneario de Cortegada
R/ Calle Otero Novas s/n
639 389 095
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
Balneario novo – pendente de apertura
1937: Balneario vello
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Sulfuradas, bicarbonatado-sódicas
0,5 - 2
Caudal (l/seg)
40-44
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
37
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
Balneario de Cortegada 1
Balneario de Cortegada 2
Solicitada declaración (2)
Fundación Balneario de Cortegada (2)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
A apertura está pendente de completar o equipamento do balneario.
Os datos de caudal e temperatura corresponden aos facilitados pola Fundación Balneario de Cortegada
38
BALNEARIO DE BERÁN
009
DATOS XERAIS
CONCELLO
Leiro
CONTACTO
Caldelas – Berán - Leiro
988 488 000 (Concello de Leiro)
www.concellodeleiro.com
[email protected]
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Sulfurado-sódicas, bicarbonatadas, cloruradas, cálcicas, silicatadas
Caudal (l/seg)
28
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
39
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00031 Alumbramiento principal (Balneario de Berán)
Entidade Menor de Berán
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
O novo balneario está xa construido e pendente de concurso de xestión para a súa explotación
40
CALDAS DE PARTOVIA
010
DATOS XERAIS
CONCELLO
O Carballiño
Vila Termal
CONTACTO
Lg. Las Caldas – Partovia 32515 Carballiño
988 273 057
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
Década de 1840
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Radiactivas, sulfuradas
5,05
Caudal (l/seg)
34
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
Vida cotiá
41
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00005 Fuente del Prado - OU/B/00006 Fuente del Interior OU/B/00007 Fuente de los Baños
Garriga e Hijos, S.L. (3)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Tras a demolición do vello balneario, ten comezado xa o proceso de edificación dun novo.
Imaxe obtida de balnegal.com
42
BALNEARIO DE CALDELIÑAS
011
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Caldeliñas - Verín
988 411 896 (Concello de Verín)
LOCALIZACIÓN GPS
630273 - 4646733
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
Finais do século XIX
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas, salinas, alcalinas
Caudal (l/seg)
23
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
43
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
Balneario Caldeliñas
Concello de Verín
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Pechou as súas portas en 1960 e actualmente está en estado de ruína
44
Fisioterapia
AUGAS DE FONTENOVA
012
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Av de Sousas, 32600 Verín
988 410 087
LOCALIZACIÓN GPS
630300 - 4644336
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
c. 1907
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, carbónicas, fluoradas, litínicas
2,7
Caudal (l/seg)
20
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
45
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00001 Fontenova Manantial Principal
Manantial nº2 – Manantial nº 11
Outorgado aproveitamento (OU/B/00001)
Solicitado aprov. (Manant nº.2 /Manant nº 11)
Aguas de Fontenova,S.A. (3)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
O balneario pechou en 1962 e a planta de envasado ten diminuído o seu ritmo de produción.
46
BALNEARIO DE BEMBIBRE
013
DATOS XERAIS
CONCELLO
Viana do Bolo
CONTACTO
Bembibre – Viana do Bolo
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
Finais do século XIX
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Alcalinas,
sulfuradas
0,2
bicarbonatado-sódicas,
Caudal (l/seg)
litínicas,
15
fluoradas,
lixeiramente
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
47
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
De propiedade particular, permanece pechado desde mediados do século XX
48
BALNEARIO DE PORTEIRO
014
DATOS XERAIS
CONCELLO
Xunqueira de Ambia
CONTACTO
Porteiro – Xunqueira de Ambia
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
1941
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas
Caudal (l/seg)
12
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
49
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
As augas foron descubertas no século XIX. Nun primeiro momento as instalacións consistían nun pilón de
capacidade para dez persoas. O balneario foi aberto posteriormente, en 1941, e pechou en 1968.
Trátabase dun pequeño edificio rectangular de planta baixa con fonte e cabinas de baños. Hoxe está en
ruínas.
50
51
1.3. Novos Proxectos Termais CÓD.
CONCELLO
TIPO
015
Termas de Outariz
Ourense
016
Ourense
017
Ourense
018
Ribadavia
52
NOME
TERMAS DE OUTARIZ
015
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Lugar de Outariz, s/n – 32001 Ourense
988.36.46.50
www.termasoutariz.com
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
42.349624ºN 7.915006º O
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
2008
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódica, fluorada, sulfurada
14
Caudal (l/seg)
60
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
53
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante / Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00077 Outariz - OU/B/00083 Outariz Nº1, Nº2
Concello de Ourense (2)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
54
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
TERMAS DA CHAVASQUEIRA 016
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Mercado da Feira, s/n - 32005 Ourense
988 214 821
www.termaschavasqueira.com
LOCALIZACIÓN GPS
42.34744º N 7.87848º O
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
2001
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, sulfuradas
2
Caudal (l/seg)
60
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
55
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante / Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00070 Caldas do Bispo
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
56
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
PISCINA TERMAL AS BURGAS
017
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
LOCALIZACIÓN GPS
Praza das Burgas, s/n
988388108 (Concellería de Termalismo de Ourense)
[email protected]
42.33463º N 7.86517º O
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
2010
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas
10
Caudal (l/seg)
64
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
57
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00075.1 Burgas de Arriba - OU/B/00075.2 Burgas de Abaixo
Outorgada declaración (2)
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
A temperatura de baño é de entre 37 e 38 graos
Ver ficha 046 correspondente ás fontes
58
Fisioterapia
TERMAS DE PREXIGUEIRO
018
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ribadavia
CONTACTO
Lugar de Prexigueiro
32418 Ribadavia (Ourense)
988 47 09 50
http://www.termasprexigueiro.com
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
42.253585 N
TIPO
Vila Termal
8.167484 O
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
2010
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbontadado-sódicas, sulfuradas
2
Caudal (l/seg)
41
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
59
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
Prexigueiro
Ternas de Prexigueiro, S.L.
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
60
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
61
1.4. Casas de Baños
CÓD.
CONCELLO
TIPO
019
Baños do Monte
Cortegada
Casa de Baños
020
Baños de Outeiro
Ourense
Casa de Baños
021
Baños de Mende
Ourense
Casa de Baños
022
Ourense
Casa de Baños
023
Caldas de Santiago
Ourense
Casa de Baños
024
Fonte Bañiño
Xunqueira de Ambía
Casa de Baños
62
NOME
BAÑOS DO MONTE
019
DATOS XERAIS
CONCELLO
Cortegada
CONTACTO
Rúa Otero Novas nº 1, 32200
www.cortegada.es
988 483 001 / 606 708 891
[email protected]
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Sulfurado, bicarbonatado-sódicas
0,5
Caudal (l/seg)
36
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
63
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
64
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BAÑOS DE OUTEIRO
020
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
R/Baixada do Outeiro 32005 Ourense
988 388 100 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
Último terzo do século XIX
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,25
Caudal (l/seg)
39
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
65
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00073 (Baños de Outeiro)
Comunidad de herederos de Emilio Santamaría Vilariño
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
66
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BAÑOS DE MENDE 021
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
A Lonia - Ourense
988 388 100 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
Mediados do século XIX
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Alcalinas,
bicarbonatado-sódicas,
lixeiramente sulfurosas
3
Caudal (l/seg)
fluoradas,
28
litínicas,
silicatadas,
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
67
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Imaxe tomada de As Augas Minerais en Galicia, hoxe é de uso privado.
68
Fisioterapia
A MODERNA 022
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
LOCALIZACIÓN GPS
988 388 100 (Concello)
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, silicatadas
2
Caudal (l/seg)
49
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
69
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Imaxe da esquerda tomada de http://ourensenotempo.blogspot.com.es
A casa de baños non se conserva, as imaxes corresponden a edificación que existiu no seu momento
70
BALNEARIO CALDAS DE SANTIAGO
023
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Canedo - Ourense
988 388 100 (Concello)
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
Último terzo do século XIX
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Alcalinas, silicatadas, sulfhídricas
0,20
Caudal (l/seg)
39
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
71
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Existiu unha casa de baños, pero na actualidade non se conserva
72
Fisioterapia
FONTE BAÑIÑO
024
DATOS XERAIS
CONCELLO
Xunqueira de Ambia
CONTACTO
Corvo (Vilariño) – Xunqueira de Ambia
988436069 (Concello)
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas
0,5
Caudal (l/seg)
23
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
73
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Imaxe tomada de Guía de Balnearios e Fontes de Galicia
As instalacións consistían nunha pequena construción na que estaban o manancial e tres pías para baño.
Hoxe en día quedan ruínas, aínda que houbo proxectos de recuperación.
74
75
1.5. Pozas
CÓD.
CONCELLO
TIPO
025
Baños de Bande
Bande
Poza
026
Cenlle
Poza
027
Pozas de Outariz
Ourense
Poza
028
Ourense
Poza
029
Burga do Muíño
Ourense
Poza
76
NOME
BAÑOS DE BANDE
025
DATOS XERAIS
CONCELLO
Bande
CONTACTO
Baños de Bande
988 443 001 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
2009
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas
14
Caudal (l/seg)
46
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
77
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
O uso das augas remóntase aos romanos
78
Fisioterapia
ÁREA TERMAL DE BARBANTES
026
DATOS XERAIS
CONCELLO
Cenlle
CONTACTO
Barbantes Estación – Cenlle
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Novos proxecto termal
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
ANO FUNDACIÓN
2013
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
Caudal (l/seg)
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
AUGAS
TIPO
79
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
Os Penedos
Concello de Cenlle
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
80
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
POZAS DE OUTARIZ
027
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Outariz – Canedo – Ourense
988 388 100 (Concello de Ourense)
LOCALIZACIÓN GPS
42.34817º N 7.91240º O
Vila Termal
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
ANO FUNDACIÓN
2006
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatadas, alcalinas, fluoradas, silicatadas.
14
Caudal (l/seg)
60
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
81
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00077 OUTARIZ - OU/B/00083 OUTARIZ Nº1, Nº2
Concello de Ourense (2)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Consta de dúas partes, na superior están as "Pozas de Outariz" e na inferior as "Pozas de Canedo"
82
POZAS DA CHAVASQUEIRA
028
DATOS XERAIS
CONCELLO
Vila Termal
CONTACTO
A Chavasqueira - Ourense
LOCALIZACIÓN GPS
42.34744º N 7.87848º O
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
ANO FUNDACIÓN
2001
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, sulfuradas
2
Caudal (l/seg)
60
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
83
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
OU/B/00070 Caldas do Bispo
ESTADO
TITULAR
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
A temperatura de baño é de 43 ºC
Imaxe obtida de farodevigo.es
84
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BURGA DO MUÍÑO 029
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Quintela de Canedo
LOCALIZACIÓN GPS
42.35165º N
TIPO
Vila Termal
7.90044º O
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
2006
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, sulfuradas
20
Caudal (l/seg)
61
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
85
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
O Muíño Eiras Verdes
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
86
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
87
1.5. Mananciais / Fontes
CÓD.
CONCELLO
TIPO
A Rúa
Manancial/Fonte
030
A Regueira
031
Caldas de Brués
Boborás
Manancial/Fonte
032
Fonte Ponterriza
Boborás
Manancial/Fonte
033
Fonte da Veiga
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
034
Fonte da Ponte
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
035
Fonte Piñeira
Castro Caldelas
Manancial/Fonte
036
Bañadoiro
Cortegada
Manancial/Fonte
037
Esgos
Manancial/Fonte
038
Larouco
Manancial/Fonte
039
Maceda
Manancial/Fonte
040
Fonte Rañoa
Maside
Manancial/Fonte
041
Fonte Manzos
Maside
Manancial/Fonte
042
Fonte Santas Augas
Melón
Manancial/Fonte
043
Fonte San Bieito
Melón
Manancial/Fonte
044
Fonte Cesures
Manancial/Fonte
045
Fonte de Xagoaza
Manancial/Fonte
046
Bañiño de Arcos
O Carballiño
Manancial/Fonte
047
As Burgas
Ourense
Manancial/Fonte
048
Fonte do Tinteiro
Ourense
Manancial/Fonte
049
Ourense
Manancial/Fonte
050
Fonte de Quintas
Punxín
Manancial/Fonte
051
Bañiño de Quintas
Punxín
Manancial/Fonte
052
Fonte do Lavadoiro
Punxín
Manancial/Fonte
053
Poza dos Terreos
Ribadavia
Manancial/Fonte
054
Auga de Sousas
Verín
Manancial/Fonte
055
Verín
Manancial/Fonte
056
Fonte do Sapo
Verín
Manancial/Fonte
057
Fonte de Abaixo
Viana do Bolo
Manancial/Fonte
88
NOME
(B.de Arriba, B.de Abaixo e Fervedoiro)
A REGUEIRA 030
DATOS XERAIS
CONCELLO
A Rúa
CONTACTO
A Rúa
988 310 116 (Concello)
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,02
Caudal (l/seg)
13
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
89
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Aínda que se constatou durante o traballo de campo a existencia de dúas fontes neste concello, non se
pudo averiguar se algunha delas é a fonte minero medicinal de A Regueira (ver anexos 12 e 13).
90
CALDAS DE BRUÉS
031
DATOS XERAIS
CONCELLO
Boborás
CONTACTO
Brués (San Fiz) -Lugar de A Teixeira - 32521 Boborás
988 402 008 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 26.561´ O 008º 09.463´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Sulfurado-sódicas, bicarbonatadas, fluoradas
4
Caudal (l/seg)
27
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
91
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
En verán ten afluencia de visitas.
92
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE PONTERRIZA
032
DATOS XERAIS
CONCELLO
Boborás
CONTACTO
Lugar de Ponterriza - Moldes (San Mamede)
988 402 008 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 25.261´ O 008º 07.135´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Sulfuradas, fluoradas
0, 03
Caudal (l/seg)
16
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
93
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
94
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE DA VEIGA
033
DATOS XERAIS
CONCELLO
Castro Caldelas
CONTACTO
Sas de Penelas – Castro Caldelas
988 203 000 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42 21.878Ó 007º 21.592´
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,33
Caudal (l/seg)
14
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
95
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
96
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE DA PONTE
034
DATOS XERAIS
CONCELLO
Castro Caldelas
CONTACTO
Sas de Penelas – Castro Caldelas
988 203 000 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 22.450´- O OO7º 24.367´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
C
0,33
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
97
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Segundo informan os veciños antes esta auga empregábase para lavar, pero desde hai 2 ou 3 anos
debido á construción dunha nova central, xa non é accesible.
98
FONTE PIÑEIRA
035
DATOS XERAIS
CONCELLO
Castro Caldelas
CONTACTO
O Burgo – Castro Caldelas
988 203 000 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 21.536Ó - O O7º 24.029´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,01
Caudal (l/seg)
12
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
99
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
100
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
BAÑADOIRO
036
DATOS XERAIS
CONCELLO
Cortegada
CONTACTO
Vilanova da Barca - Cortegada
988 483 001 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 12.060´ O 008º 10.469´
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,25
Caudal (l/seg)
17
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
101
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
102
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
037
AUGAS S.PEDRO DE ROCAS
DATOS XERAIS
CONCELLO
Esgos
CONTACTO
Rocas – Esgos
988 29 00 00 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 20.460 Ó OO7º 42.992´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,25
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
103
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Imaxes tomadas de www.turgalicia.es
104
Fisioterapia
FONTE DE MONTEFURADO
038
DATOS XERAIS
CONCELLO
Larouco
CONTACTO
Seadur - Larouco
88 34 80 02 (Concello)
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,50
Caudal (l/seg)
12
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
105
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Non se conseguiu localizar esta fonte durante o traballo de campo (ver anexos 12 e 13).
106
FONTE ALTO DO RODICIO
039
DATOS XERAIS
CONCELLO
Maceda
CONTACTO
Alto do Rodicio - Maceda
988 463 001 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 18.027´ O OO7º 36.228´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,05
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
107
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
108
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE RAÑOA
040
DATOS XERAIS
CONCELLO
Maside
CONTACTO
Lugar de Maside 32570 Maside
988 28 89 52 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
42º 25.041´ O 008º 01.209´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Sulfuradas, alcalinas, fluoradas, boricatadas
0,10
Caudal (l/seg)
20
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
109
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
A Rañoa
Concello de Maside
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Hoxe en día forma parte do Parque de A Rañoa, dotada de zona de esparcimento, piscinas e árbores.
Antigamente o pilón de cantería permitía que tomasen o baño simultáneamente ata 12 persoas
110
FONTE MANZÓS
041
DATOS XERAIS
CONCELLO
Maside
CONTACTO
Manzós – Louredo- Maside
988 28 89 52 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42 º 25.789´ - O 007º 58.594´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,20
Caudal (l/seg)
17
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
111
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
112
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE SANTAS AUGAS
042
DATOS XERAIS
CONCELLO
Melón
CONTACTO
Lugar de O Retiro
988 481 620 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 14.000´ O 008º 13.825´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,25
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
113
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
114
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE SAN BIEITO
043
DATOS XERAIS
CONCELLO
Melón
CONTACTO
Calvo Sotelo 1
988 481620 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 14.013´ O 008º 13.755
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,04
Caudal (l/seg)
11
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
115
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
116
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
044
FONTE CESURES
DATOS XERAIS
CONCELLO
CONTACTO
Cesures- O Barco de Valdeorras
988 320 202 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 24.051´ O 007º 00.954´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0, 14
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
117
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
118
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE XAGOAZA
045
DATOS XERAIS
CONCELLO
CONTACTO
Seadur - O Barco de Valdeorras
988 320 202 (Concello)
Vila Termal
LOCALIZACIÓN GPS
TIPO
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0, 01
Caudal (l/seg)
12
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
119
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Non se conseguiu localizar esta fonte durante o traballo de campo (ver anexos 12 e 13).
120
BAÑIÑO DE ARCOS
046
DATOS XERAIS
CONCELLO
O Carballiño
CONTACTO
Arcos – O Carballiño
988 53 00 07 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 26.672´ O 008º 04.382´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Sulfuradas, bicarbonatadas, fluoradas
0,03
Caudal (l/seg)
20
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
121
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
O Baniño
María Amparo Quiroga Quiroga
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
En 1997 a primeira escola taller municipal acometeu a construcción dun tellado e un pequeño estanque
de recollida de augas do manancial e creou un área de recreo no entorno.
No último ano detectaronse vertidos no río Arenteiro ao seu paso por Arcos, procedentes dunha fosa
séptica.
122
AS BURGAS
(B. DE ARRIBA, B. DE ABAIXO E FERVEDOIRO)
047
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
LOCALIZACIÓN GPS
Praza das Burgas, s/n
988388108 (Concellería de Termalismo de Ourense)
[email protected]
42.334822 N -7.8650107 O
TIPO
ANO FUNDACIÓN
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
Segunda metade do século XVII (Burga de Arriba)
Mediados do sécudo XIX (Burga de Abaixo)
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
10
Caudal (l/seg)
64
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
123
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00075.1 Burgas de Arriba - OU/B/00075.2 Burgas de Abaixo
Outorgada declaración (2)
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Na ficha 017 expónse o caso da Piscina Termal
124
Fisioterapia
FONTE DO TINTEIRO
048
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
LOCALIZACIÓN GPS
988 388 100 (Concello)
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, sulfuradas
0,02
Caudal (l/seg)
43
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
125
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
O Tinteiro
Concello de Ourense
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Fonte termal a carón do río recentemente rehabilitada
126
Fisioterapia
AUGAS DE SANTA LUCÍA
049
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ourense
CONTACTO
Reza - Ourense
988 388 100 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 19.059Ó 007º 50.775´
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,02
Caudal (l/seg)
29
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
127
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
128
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE DE QUINTAS
050
DATOS XERAIS
CONCELLO
Punxín
CONTACTO
Quintas-Punxin
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 22.181´ O 007º 59.837´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,04
Caudal (l/seg)
17
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
129
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Ao parecer a fonte foi tapada durante traballos de asfaltado.
130
Fisioterapia
BAÑIÑO DE QUINTAS
051
DATOS XERAIS
CONCELLO
Punxín
CONTACTO
LOCALIZACIÓN GPS
Quintas-Punxín.
N 42º 22.210´ O OO7º 59.825´
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
TIPO
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,33
Caudal (l/seg)
22
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
131
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
O Baniño
Concello de Punxín
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Houbo un proxecto de construción dun enclave termal pero quedou paralizado.
132
FONTE DO LAVADOIRO
052
DATOS XERAIS
CONCELLO
Punxín
CONTACTO
Quintas-Punxin
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 22.132´ O 007º 59.815
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
2,00
Caudal (l/seg)
23
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
133
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
134
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
POZA DOS TERREOS
053
DATOS XERAIS
CONCELLO
Ribadavia
CONTACTO
Francelos - Ribadavia
988 47 61 87 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 16.673´ - O 008º 09.080´
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,01
Caudal (l/seg)
17
TIPO
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
135
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
OBSERVACIÓNS
Recurso difícil de localziar e sen sinalización. É necesario atravesar unha vía de tren
136
AUGA DE SOUSAS
054
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Sousas - Verín
Euroinversiones Aguas de Sousas s.l.u.
988 510 304
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
630946 - 464438
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas
7,5
Caudal (l/seg)
20
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
137
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00003 Sousas - OU/B/00055 Sousas II
Euroinversiones Augas de Sousas, S.L.U. (2)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
138
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
MANANCIAL DE CABREIROÁ
055
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Acceso Balneario de Cabreiroa - Cabreiroá – 32600 Verín
988 590 015
http://cabreiroa.es
[email protected]
LOCALIZACIÓN GPS
630856 - 4643074
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
ANO FUNDACIÓN
Poza
Hotel Balneario
Comezos do século XX
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
AUGAS
TIPO
Bicarbonatado-sódicas, litínicas, acídulas
2
Caudal (l/seg)
18
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
139
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante/Bar
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
OU/B/00002 Cabreiroá Principal – OU/B/00016 Cabreiroá nº2
OU/B/00086 Cabreiroá 3
Aguas de Cabreiroá, S.A. (3)
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
Enfermería xeral
Hidroloxía
OBSERVACIÓNS
Ver ficha 005 relativa ao hotel balneario
140
Fisioterapia
FONTE DO SAPO
056
DATOS XERAIS
CONCELLO
Verín
CONTACTO
Basela - Verín
988 41 18 96 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
631618 - 4645669
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,02
Caudal (l/seg)
16
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Caudal (l/seg)
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
141
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
142
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
FONTE DE ABAIXO
057
DATOS XERAIS
CONCELLO
Viana do Bolo
CONTACTO
Bembibre – Viana do Bolo
988 340 120 (Concello)
LOCALIZACIÓN GPS
N 42º 10.885´ - O 007º 06.797
TIPO
Vila Termal
Manancial/Fonte
Casa de baños
Balneario
Poza
Hotel Balneario
ACTIVIDADE
Activo
Inactivo
USOS INDUSTRIAIS
Cosmético
Planta de envasado
Enerxético
Outros
ASOCIACIÓNS
ANO FUNDACIÓN
AUGAS
TIPO
0,07
Caudal (l/seg)
10
INDICACIÓNS
Hepato-dixestivas
Pediatría
Respiratorias
Xeriatría
Dermatoloxía
Neuroloxía
Renais e urinarias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xinecoloxía
APLICACIÓNS
Algaterapia
Baño
Chorros
Electroterapia
Inxesta
Presoterapia
Termoterapia
Ultratone
Asento térmico
Cabina de xeo
Ducha
Masaxe/Masoterapia
Piscina termal
Sauna
Terrarium
Vaporario
143
TURISMO
*
***
*****
**
****
Cuartos
Prazas
INSCRICIÓN REAT
Si
Non
CALIDADE
Q
SERVIZOS
Golf
Piscina
Reunións/Congresos
Xardíns
Restaurante
Vodas / Eventos
Ximnasio
PROGRAMAS
Enfermos crónicos
Enolóxico
Familiar
Parella
Saúde/Relaxación
Xóvenes
Empresa
Estética
Gastronómico
Peregrinos
Senior
Outros
TERMALISMO SOCIAL
Imserso
Xunta
Deputación
Outros
NÚMERO - NOME
ESTADO
TITULAR
NÚMERO - NOME
VIXENCIA
OFERTA ASISTENCIAL
OBSERVACIÓNS
144
Enfermería xeral
Hidroloxía
Fisioterapia
145
2.
INVENTARIO
DE
RECURSOS
NATURAIS,
CULTURAIS
E
TURÍSTICOS
COMPLEMENTARIOS
O Patrimonio Balneario precisa de recursos complementarios para a creación de produto. Un dos
esforzos deste Plan pasará por propoñer novos produtos turísticos sustentados no valor
diferencial das augas termais e combinalos con outros recursos naturais, culturais ou inmateriais.
Para poder levar ese proceso de proposta e deseño é imprescindible analizar con que atractivos
conta a provincia, así como coñecer a oferta turística existente no territorio. Para iso, inclúese
neste punto unha relación dos seguintes tipos de recursos:
2.1. Espazos Naturais de Interese
2.2. Bens de Interese Cultural
2.3. Camiño de Santiago
2.4. Outras rutas culturais e de peregrinación
2.5. Sendeirismo
2.6. Museos e Centros de Interpretación
2.7. Festas de Interese Turístico, feiras e mercados
2.8. Actividades deportivas e recreativas
-
Catamaráns
-
Golf
-
Hípica
-
Centros BTT
2.9. Oferta turística
₋
Aloxamentos
₋
Spas
₋
Restauración e bares
₋
Empresas de Turismo Activo
₋
Servizos Culturais: Rutas e Visitas
₋
Q calidade
Deste modo, chegarase a ter unha visión global da realidade natural, cultural e turística de
Ourense e poderase abordar a creación de produto con unha visión global e innovadora.
146
2.1. Espazos Naturais de Interese
O coñecemento dos espazos naturais presentes nun territorio, especialmente daqueles
recoñecidos por unha figura de protección, é clave desde tres puntos de vista: medioambiental,
urbanístico e turístico. Co fin de recompilar todos os atractivos naturais da provincia de Ourense,
analizáronse as seguintes fontes de información:

Rede Galega de Espazos Protexidos

Áreas protexidas por instrumentos internacionais

Sitios clasificados por Turgalicia como “sitios naturais de interese turístico”.
Rede Galega de Espazos Protexidos
A Rede Galega de Espazos Protexidos, desenvolvida no marco da Lei 9/2001 clasifica no seu
artigo 9 os bens e valores a protexer nas seguintes categorías: reserva natural, parque nacional,
parque natural, monumento natural, humedal protexido, paisaxe protexida, zona de especial
protección dos valores naturais, espazo natural de interese local e espazo privado de interese
natural. Neste mesmo artigo especifica que nun espazo natural poden coexistir distintas
categorías de protección se así o esixen as características do mesmo.
Cabe sinalar que no artigo 16, defínese o concepto de zona de especial protección dos valores
naturais, indicando que nesta categoría “incluiranse tamén as zonas especiais de conservación
que conforman a Rede Natura 2000, creada ao amparo das directivas CEE 79/409 e 92/43, e que
non posúan outra figura de protección das contempladas na presente lei”. Por ese motivo, non se
realiza neste inventario unha alusión específica á Rede Natura.
En concreto, e a partir da análise da información dispoñible no Instituto Galego de Estatística,
identificáronse os seguintes elementos protexidos na provincia de Ourense.
147
Elementos da Rede Galega de Espazos Protexidos na provincia de Ourense
NOME
CONCELLO
HECTÁREAS
PARQUES NATURAIS
Baixa Limia-Serra do Xurés
Bande, Lobeira, Entrimo, Lobios, Muiños e Calvos
de Randín
O Invernadeiro
Vilariño de Conso
5722
Serra da Enciña da Lastra
Rubiá
3152
29345
MONUMENTOS NATURAIS
O Souto de Rozabales
Manzaneda
2
A Carballa da Rocha
Rairiz de Veiga
1
A Pena Corneira
Leiro, Carballeda de Avia e Avión
998
PAISAXES PROTEXIDAS
Val do río Navea
Pobra de Trives e San Xoán de Rio
691
ZONAS DE ESPECIAL PROTECCIÓN DOS VALORES NATURAIS (ZEPVN)
A Limia
Porqueira, Rairiz de Veiga, Sandiás, Sarreaus,
Trasmiras, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Xinzo de
Limia e Xunqueira de Ambia
6939
Baixa Limia
Quintela de Leirado, Verea, Bande, Lobeira,
Entrimo, Lobios, Muíños, Calvos de Randín e
Padrenda
33920
Bidueiral de Montederramo
Montederramo e Vilar de Barrio
Canón do Sil
Pantón, Sober, Nogueira de Ramuín e Parada de
Sil
5914 *
Macizo Central
O Bolo, Chandrexa de Queixa, Laza, Manzaneda, A
Pobra de Trives, Viana do Bolo, Vilariño de Conso,
Quiroga, Larouco. Montederramo e Castrelo do Val
45829
Pena Maseira
A Gudiña e A Mezquita
Pena Trevinca
Carballeda de Valdeorras, A Veiga, Viana do Bolo,
Manzaneda e O Bolo
24894
Pena Veidosa
Carballedo e San Cristovo de Cea
2321 *
Río Támega
Verín, Castrelo do Val, Laza, Oímbra e Monterrei
Serra da Enciña da Lastra
Rubiá
Serra do Candán
Forcarei, Lalín, Silleda, Beariz e O Irixo
10699 *
Serra do Cando
Cerdedo, Cotobade, Forcarei, A Lama e Beariz
5458 (2)
Veiga de Ponteliñarea
Rairiz de Veiga e A Porqueira
1984
5715
630
1742
160
ESPAZOS NATURAIS DE INTERESE LOCAL **
Voutureira
San Cibrao das Viñas
Puzo do Lago
Maside
* Suma total da superficie protexida, incluíndo hectáreas noutras provincias ou países
** Non incluídos dentro da Rede Galega de Espazos Protexidos
Fonte: Elaboración propia a partir de Instituto Galego de Estatística
148
184
31
Áreas protexidas por instrumentos internacionais
De acordo co artigo 49 da lei 42/2007, de 13 de decembro, do Patrimonio Natural e da
Biodiversidade, “terán a consideración de áreas protexidas por instrumentos internacionais todos
aqueles espazos naturais que sexan formalmente designados de conformidade con disposto nos
Convenios e Acordos internacionais dos que sexa parte España”.
Dentro do conxunto de tipos de áreas que cita nese mesmo artigo, en Galicia é posible atopar
humidais de Importancia Internacional, Areas Mariñas Protexidas do Convenio OSPAR e Reservas
da Biosfera.
En concreto, na provincia de Ourense foron identificados dúas reservas da biosfera.
Áreas protexidas por instrumentos internacionais na provincia de Ourense
NOME
CONCELLO
HECTÁREAS
RESERVAS DA BIOSFERA
Área de Allariz
Gerês-Xurés
Allariz, A Bola, Rairiz de Veiga e Vilar de Santos
Lobios, Entrimo, Muiños, Lobeira, Calvos de Randín, Bande,
Melgaço, Arcos de Valdevez, Ponte da Barca, Terras de
Bouro e Montalegre
21.842
267.958*
*Suma total da superficie protexida, incluíndo hectáreas noutras provincias ou países
Fonte: Elaboración propia a partir de www.areadeallariz.com e www.reservabiosferageresxures.com
149
Sitios naturais de interese turístico
A pesares de non estar recollidos en ningún dos listados anteriores, teñen un especial atractivo
para o visitante, por iso Turgalicia os recolle na súa web.
Sitios naturais de interese turístico na provincia de Ourense
NOME
Lagoa da Serpe
A Veiga
Lagoa de Ocelo
A Veiga
Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia
150
CONCELLO
2.2. Bens de Interese Cultural
En virtude do artigo 1 da lei 8/1995, de 30 de outubro, de Patrimonio Cultural da Comunidade
Autónoma de Galicia, “o patrimonio cultural de Galicia está constituído por tódolos bens materiais
e inmateriais que, polo seu recoñecido valor propio, haxan de ser considerados como de interese
relevante para a permanencia e identidade da cultura galega a través do tempo”.
Por conseguinte, tanto para garantir a súa preservación como para deseñar produtos e
experiencias turísticas, faise necesario neste Diagnóstico coñecer aqueles elementos que gozan
deste recoñecemento.
A tal fin inclúese como punto de partida o listado de elementos catalogados como Bens de
Interese Cultural, coas súas correspondentes localizacións, clasificacións, disposicións legais e
data das mesmas.
Bens de Interese Cultural na provincia de Ourense
CONCELLO
Allariz
BIC
CLASIFICACIÓN
Monumento
Igrexa de San Martiño de Pazó
histórico-artístico
Allariz
Igrexa de Santa Mariña de Augas Santas
Allariz
igrexa de Santiago
Allariz
Monumento
Basílica da Asunción ("Forno da Santa")e castro
de Armea en Santa Mariña de Augas Santas
Seguintes
zonas
Santiago
as
rúas
de
San
o
vila:
1ª-
a
zona
que
rúas
que
Estevo
rodean,
Santuario
Barreira,
praza
Juan
5ª-
Rúa
medieval),
4ª-
e
balcón
Igrexa
(
Santa
seu
e
de
atrio
Bieito
de
as
e
de
sobre
1931
3 de xuño de
1931
Decreto
16 de maio de
1281/1963
1963
Decreto
20 de maio de
1319/1971
1971
2ªe
as
Pedro, Conxunto
entradas, histórico-artístico
muralla
comprende
7ªrío,
as
Ponte
Vilanova
o
Decreto
3 de xuño de
Campo
San
súas
Amoeiro,
María)
Decreto
1931
Santa
(antiga
que
Decreto
DISPOSICIÓN
3 de xuño de
comprende
Convento
Igrexa
monumental
LEGAL
DATA
de
rodean,
co
San
Zona
vista
a
Conxunto
Igrexa
3ª
Xardín
6ª-
da
de
Bosco
casas
alcance
da
toda
e
que
Clara,
da
e
prazas
Igrexa
Allariz
Monumento
DISPOSICIÓN
co
8ª-
e
seu
Acea
Rica, Paseo de Arnado e Alameda
Allariz
Igrexa de San Martiño de Pazó
Contorno
Decreto
41/1998
30 de xaneiro
de 1998
151
CONCELLO
BIC
Igrexa de Santa Comba o San Torcuato de Monumento
Bande
Bande
Bande / Lobeira
Baños
de
Molgas
Barco
CLASIFICACIÓN
de
Valdeorras, O
Monumento
Decreto
Monumento
Capela de Santa Eufemia de Ambía
Decreto
Fortaleza do Castro
Monumento
Boborás
Igrexa de San Mamede de Moldes
Boborás
Igrexa de San Xulián de Astureses
Decreto
Monumento
Decreto
Monumento
Decreto
Conxunto
Boborás
Pobo dos Pazos de Arenteiro
histórico
artístico
Boborás
Bolo,
O
/Manzaneda
Carballeda
Monumento
Muíño de San Mamede de Moldes
de
Avia
LEGAL
Real Orden
nacional
Ponte romana "Ponte Pedriña"
DISPOSICIÓN
-
DATA
DISPOSICIÓN
11
de
agosto
de 1921
31 de maio de
1944
3 de xuño de
1931
22 de abril de
1949
5
de
abril
1946
29 de marzo de
1946
Decreto
17
2639/1973
de 1973
Orden
de
de
agosto
30
de
novembro
de
1976
Decreto
20 de abril de
75/2006
2006
Santuario da Nosa Señora das Ermidas
Monumento
Torre Nova
Monumento
Decreto
Monumento
Decreto
5 de outubro de
285/1995
1995
22 de abril de
1949
Carballiño, O
Templo de Vera Cruz
Cartelle
Fortaleza de Sande
Monumento
Decreto
Castro Caldelas
Fortaleza de Castro Caldelas
Monumento
Decreto
Castro Caldelas
Núcleo antigo da Vila
Conxunto
Decreto
2 de xaneiro de
histórico
30/1998
1998
Celanova
Fortaleza de Vilanova
Monumento
Decreto
Celanova
Mosteiro de Celanova
Celanova
Casa
de
Curros,
na
Monumento
que
Manuel Curros Enríquez
naceu
o
poeta Monumento
Monumento
Celanova
Capela de San Miguel
Cualedro
Castro de Seceda
Monumento
Esgos
Igrexa de San Pedro de Rocas
Contorno
152
nacional
Decreto
orden
Real Orden
22 de abril de
1949
22 de abril de
1949
22 de abril de
1949
3 de xuño de
1931
25 de febreiro
de 1976
12 de abril de
1923
Decreto
10 de marzo de
58/2011
2011
Decreto
18 de febreiro
49/1999
de 1999
CONCELLO
BIC
CLASIFICACIÓN
DISPOSICIÓN
DATA
LEGAL
DISPOSICIÓN
Monumento
Esgos
Igrexa de San Pedro de Rocas
arquitectónico-
20 de setembro
Real Orden
de 1923
artístico
Leiro
Mosteiro de San Clodio e a súa ponte medieval
Leiro
Mosteiro de San Clodio e a súa ponte medieval
Contorno
decreto
25
24/2001
de 2001
Monumento
Real
1198/1981
1981
40º.2
da
Lei
16/1985
do
patrimonio
Mámoa nº1 da Serra das Motas
Zona
arqueolóxica
xaneiro
Decreto 8 de maio de
Artigo
Lobeira
de
25 de xuño de
histórico
1985
español
Resolución da
Dirección
Xeral
15 de marzo de
2011
de
Patrimonio
Cultural
Maceda
Fortaleza de Maceda
Monumento
Decreto
Manzaneda
Fortaleza de Manzaneda
Monumento
Decreto
Melón
Mosteiro de Melón
Merca, A
Igrexa de San Pedro da Mezquita
Montederramo
Mosteiro de Montederramo
Monterrei
Castelo de Monterrei
Muíños
Torre de defensa
Nogueira
Ramuín
de
Mosteiro de San Estevo de Ribas de Sil
Ourense
Catedral de San Martiño
Ourense
Igrexa de San Francisco
Ourense
Pazo Episcopal
Ourense
Conxunto das fontes termais das Burgas
Ourense
Pazo dos Oca-Valladares (Liceo )
Monumento
Monumento
Monumento
Monumento
Monumento
Monumento
nacional
Monumento
Monumento
Monumento
Sitio Histórico
Monumento
Decreto
Decreto
Decreto
Decreto
Decreto
Real Orden
Decreto
Decreto
Decreto
22 de abril de
1949
22 de abril de
1949
3 de xuño de
1931
3 de xuño de
1931
16 de marzo de
1951
3 de xuño de
1931
22 de abril de
1949
12 de abril de
1923
3 de xuño de
1931
16 de febreiro
de 1951
3 de xuño de
1931
Decreto
8 de febreiro de
17/2007
2007
Decreto
20 de xuño de
222/2002
2002
153
CONCELLO
BIC
CLASIFICACIÓN
Conxunto
Ourense
Casco antigo da cidade
histórico
-
artístico
Ourense
Cemiterio San Francisco
Ourense
Museo Arqueolóxico
Conxunto formado pola Ponte Vella e a capela da
Ourense
Nosa Señora dos Remedios
Ourense
Claustro do convento de San Francisco
Parada de Sil
Monumento
DISPOSICIÓN
DATA
LEGAL
DISPOSICIÓN
Decreto
12 de setembro
2505/1975
de 1975
Decreto
11 de febreiro
31/2000
de 2000
Monumento
Decreto
1 de marzo de
474/4962
1962
Decreto 647/1961
Monumento
6 de abril de
1961
2
78/2009
2009
Monumento
Torre en Pereiro de Aguiar
Monumento
Decreto
Peroxa, A
Castelo de Cinconogueiras
Monumento
Decreto
Peroxa, A
Castelo de Fontearcada
Monumento
Decreto
Peroxa, A
Castelo de Peroxa (A)
Monumento
Decreto
de
Aguiar
Pobra de Trives,
A
Ponte de Bibei
Monumento
Torre de Fiberda
Monumento
Decreto
Rairiz de Veiga
Castelo de Saínza
Monumento
Decreto
Ribadavia
Convento de Santo Domingo de Ribadavia
Ribadavia
Igrexa de San Xes de Francelos
Monumento
Vila de Ribadavia
monumental
Cea
claustro gótico
nacional
Sandiás
Fortaleza de Sandiás
Monumento
de
22 de abril de
1949
22 de abril de
1949
22 de abril de
1949
3 de xuño de
1931
22 de abril de
1949
23 de abril de
1949
3 de xuño de
Decreto
1931
20 de abril de
Decreto
1951
17 de outubro
e Decreto
de 1947
artístico
San Cristovo de Mosteiro de Oseira: igrexa, sala capitular e Monumento
abril
1949
Conxunto
Ribadavia
de
22 de abril de
Decreto
Porqueira
Monumento
de 1923
Decreto
Mosteiro de Santa Cristina en Ribas de Sil
Pereiro
20 de setembro
Real Orden
12 de abril de
Real Orden
1923
22 de abril de
Decreto
1949
Artigo 40º.2 da
Lei 16/1985 do
Sarreaus/Vilar
de
Barrio/Xunqueira
de Ambía
patrimonio
pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía
Zona arqueolóxica
histórico español 1985
Resolución
Dirección
de
da 15 de marzo de
Xeral 2011
Patrimonio
Cultural
154
25 de xuño de
CONCELLO
Taboadela
BIC
Torre de Toran
CLASIFICACIÓN
Monumento
DISPOSICIÓN
LEGAL
Decreto
DATA
DISPOSICIÓN
22 de abril de
1949
Artigo 40º.2 da
Lei 16/1985 do
patrimonio
Verea
Mota Grande nº 1
Zona
arqueolóxica
histórico
español
Resolución da
Dirección Xeral
25 de xuño de
1985
15 de marzo de
2011
de Patrimonio
Cultural
Viana do Bolo
Torre da homenaxe
Monumento
Decreto
22 de abril de
1949
Artigo 40º.2 da
Lei 16/1985 do
Vilar
patrimonio
de
Barrio/Xunqueira
de
pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía
Zona
arqueolóxica
Ambía/Sarreaus
histórico
español
Resolución da
Dirección Xeral
25 de xuño de
1985
15 de marzo de
2011
de Patrimonio
Cultural
Xinzo de Limia
Xunqueira
de
Ambía
Fortaleza da Pena
Igrexa ex-colexiata de Santa María
Monumento
Monumento
Decreto
Decreto
22 de abril de
1949
3 de xuño de
1931
Artigo 40º.2 da
Lei 16/1985 do
patrimonio
Xunqueira
de
Ambía/Vilar
de pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía
Barrio/Sarreaus
Zona
arqueolóxica
histórico
español
Resolución da
Dirección Xeral
25 de xuño de
1985
15 de marzo de
2011
de Patrimonio
Cultural
Xunqueira
de
Espadañedo
Xunqueira
Espadañedo
de
Igrexa de Santa María
Igrexa de Santa María
Contorno
Decreto
22
28/1998
de 1998
Monumento
Real
Decreto
3049/1980
de
xaneiro
12
de
decembro
de
1980
Fonte: Elaboración propia a partir de Dirección Xeral do Patrimonio Cultural
155
2.3. Camiño de Santiago
Dous son as rutas de pregrinación a Santiago que atravesan a provincia de Ourense O Camiño
do Sueste ou Vía da Prata e o Camiño de Inverno. Aínda que o seu grao de desenvolvemento e
recoñecemento é diferente, constitúen un patrimonio a ter en conta no futuro turístico da
provincia ourensá.
O camiño do sueste entra en Galicia por A Mezquita, pasa por Ourense e diríxese a Santiago;
sendo por tanto, o camiño xacobeo de maior percorrido en territorio galego.
A ruta presenta dous itinerarios desde A Gudiña ata a cidade de Ourense: a Verea Sur que
transcorre por Laza e a que vai polo val de Monterrei ata Verín. Estas dúas alternativas figuran
recollidas no seguinte mapa.
156
A continuación amósanse os albergues de peregrinos que se atopan na parte ourensá do
Camiño do Sueste.
Albergues de peregrinos no Camiño do Sueste ao seu paso por Ourense
CONCELLO
A Gudiña
Laza
ALBERGUE
Albergue da Gudiña
Albergue de Laza
PRAZAS
24
36
Vilar de Barrio
Albergue de Vilar de Barrio
24
Xunqueira de Ambía
Albergue de Xunqueira de Asenmbía
24
Ourense
Albergue de Ourense
46
Verín
Albergue de Verín
26
Trasmirás
Albergue de Viladerrei
30
Sandiás
Albergue de Sandiás
24
San Cristovo de Cea
Albergue de San Cristovo de Cea
42
Fonte: Elaboración propia a partir de www.xacobeo.es
157
O Camiño de Inverno ten a súa orixe nunha vía romana que conectaba As Médulas coa vía XVIII
do Itinerario Antonino.
O coñecemento deste itinerario é aínda moi inferior ao das outras rutas, carecendo polo
momento dunha rede hospitalaria ampla e precisando facer uso de casas de turismo rural ou
establecementos hoteleiros da zona. Na seguinte táboa recóllense albergues localizados nas
localidades polas que transcorre esta ruta.
Albergues de peregrinos no Camiño de Inverno ao seu paso por Ourense
CONCELLO
ALBERGUE
Villamartín de Valdeorras
Albergue de Vilamartín
30
O Barco
Albergue de Xagoaza
20
Quiroga
A Rúa
Albergue de Quiroga
Casa da Solaina
Fonte: Elaboración propia a partir de http://caminodeinvierno.es
158
PRAZAS
150
2.4. Outras rutas culturais e de peregrinación
Ademais das rutas asociadas ao Camiño de Santiago, existen outras rutas de interese
patrimonial ou paisaxística con potencial para dinamizar o sector turístico. No anexo 01
preséntase a información práctica que proporciona o Instituto Ourensán de Desenvolvemento
Económico (INORDE) na web de turismo da provincia.

Raihna Santa

Alfonso X El Sabio

Vía Romana

Vía Nova

O Ribeiro

Oriente Ourensán

Cidade de Ourense

Ribeira Sacra
159
2.5. Sendeirismo
Outro dos aspectos a ter en conta é a posibilidade de practicar actividades en contacto coa
natureza. Na seguinte táboa recóllense as principais rutas de sendeirismo na provincia de
Ourense.
Rutas de sendeirismo na provincia de Ourense
CONCELLO
NOME
Vilariño de Conso
PR-G118 ROTA DOS SOUTOS
Entrimo
PR-G128 ROTA DO PAN
Manzaneda
PR-G137 ROTA DOS SOUTOS DE CESURIS
Manzaneda
PR-G138 ROTA VAL DO GLACIAR DE PRADA
PR-G143 ROTEIRO DO RÍO ARNOIA
Rubiá
PR-G144 ROTA NATURAL DOS CASTROS A NIVIEIRA
Entrimo
PR-G27 ROTA DE QUEGUAS
Lobios
PR-G28 ROTA DE PADRENDO
Esgos
PR-G4 CAMIÑO REAL DE SAN PEDRO DE ROCAS
PR-G7 ROTA DO FARO
Parada de Sil
PR-G98 CANÓN DO SIL-SANTA CRISTINA
160
2.6. Museos e Centros de Interpretación
Neste apartado inclúese unha relación dos museos, centros de interpretación e casas museos
distribuídos polo territorio ourensá, pois poden ser un activo de valor para complementar a
actividade termal. Salientan, entre outros, o Centro de Interpretación das Burgas e o Centro de
Interpretación "Aquae Querquennae Via Nova".
Museos e Centros de Interpretación na provincia de Ourense
CONCELLO
A Gudiña
A Pobra de
Trives
A Pobra de
Trives
Allariz
Allariz
Allariz
Allariz
Amoeiro
Baltar
MUSEO /CENTRO INTERPRETACIÓN
Av. Beato Sebastián de Aparicio s/n
988594003
administracion@concellogudiña.org
Eumenio Ancochea 15
Centro de Interpretación Histórico Cultural 988330967
[email protected]
Santa Leonor. As Terras de Trives
http://www.turtrives.net
Área Panorámica de A Gudiña
Eumenio Ancochea 15
988330967
[email protected]
http://www.turtrives.net
Rúa San Lorenzo 3
988440859
Fundación Vicente Risco
[email protected]
http://www.fundacionvicenterisco.com
Real Mosteiro de Santa Clara. Campo da
Museo de Arte Sacro de Santa Clara de
Feira 14
Allariz
988440702
34 627062473
Rúa O Portelo 4
988440859
Museo Galego do Xoguete
[email protected]
http://www.allariz.com
Rúa Castelao 10
988440859
Museo Iconográfico "Fundación Aser Seara"
[email protected]
http://www.allariz.com
Cima de Vila 69
988281139
Casa Museo Otero Pedrayo
[email protected]
http://fundacionoteropedrayo.org/
Museo da Escola e a Infancia
Bande
Avda. Sargento Seoane, 1
988466503
[email protected]
"Aquae 988444401
[email protected]
Casa da Cultura. Museo Nelson Zumel
Centro
Bande
CONTACTO
de
Interpretación
Querquennae Via Nova"
Museo de Iconos
988443285
606060836
161
CONCELLO
CONTACTO
Santuario dos Milagres
988463176
[email protected]
http://www.santuariomilagros.com
Estación de Ferrocarril s/n
Museo
Moncho
Borrajo.
Estación
de
Baños de
988437538
Molgas
Ferrocarril
[email protected]
http://www.inorde.com
Toural 3
Centro de Interpretación do Patrimonio de
988594003
Castrelo do Val
Castrelo do Val
administració[email protected]
http://www.castrelodoval.org
Praza da Torre s/n
Castro Caldelas Museo Arqueolóxico e Etnográfico
988203358
[email protected]
Curros Enríquez 37
988451176
Casa dos Poetas
Celanova
[email protected]
http://www.currosenriquez.es
Baños de
Molgas
Chandrexa de
Queixa
Cualedro
Esgos
Lobios
Manzaneda
Monterrei
O Bolo
O Carballiño
O Pereiro de
Aguiar
Ourense
Ourense
162
Museo de "Devanceiros"
Centro de Identidade Galega
Celeiros s/n
988334000
[email protected]
http://www.concellodequeixa.org
Centro de Interpretación dos Castros
Avda. de Portugal 35
988424004
[email protected]
http://www.cualedro.es
Monasterio de San Pedro de Rocas. Centro Estrada Esgos - Luintra, km3
661208729
de Interpretación da Ribeira Sacra
http://www.concellodeesgos.com
Estrada de Portugal 27
988488000
Museo Numismático
[email protected]
http://www.lobios.org
988333043
Museo do Liño de San Miguel de Bidueira
[email protected]
Estrada de Albarellos 34
Centro de Interpretación do Viño de
988418002
Monterrei
[email protected]
Raíña Dona Urraca s/n
988323030
Torre-Castelo do Bolo
639300001
[email protected]
C.C. do Carballiño. Avda. Pontevedra, km.
Exposición Permanente da Emigración na
27
Comarca do Carballiño
988530252
[email protected]
988259385
Museo Oleico de Loñoá
[email protected]
Rúa do Vilar, 8
Centro de Interpretación das Burgas
988 388 100
Rúa Progreso 30 2º
Colección de Trenes Fernández Pacheco 988385212
[email protected]
Outeiriño
http://www.depourense.es
CONCELLO
Ourense
Espazo Expositivo Arturo Baltar
Ourense
Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense
Ourense
Museo Catedralicio de Ourense
Ourense
Museo Internacional de Cornamusas
Ourense
Museo Municipal de Ourense
CONTACTO
Praza de San Cosme e Damián
988388100
Rúa Obispo Carrascosa. s/n
988223884
[email protected]
http://www.musarqourense.xunta.es
Praza do Trigo, s/n
988220992
http://www.diocesisourense.com
Campus Universitario-As Lagoas
988227300
[email protected]
http://www.realbanda.com
Rúa Lepanto, 8
988248970
[email protected]
http://www.ourense.es
Material divulgativo do Centro de Interpretación das Burgas
163
CONCELLO
Ribadavia
Ribadavia
Centro de Información Xudía de Galicia
Museo Etnolóxico
Riós
Centro de Interpretación da Castaña
San Cristovo de
Cea
Lapidarium del Monasterio de Oseira
Teixeira
Verín
Viana do Bolo
Vilamarín
Vilar de Santos
Casa do Viño
Rúa de Santiago 10
988471843 / +34 988471352
[email protected]
http://museoetnoloxico.ribadaviablog.xunta.es
988427690
[email protected]
http://www.concelloderios.es
Mosteiro de Oseira s/n
988282004
[email protected]
http://www.mosteirodeoseira.org
A Peñiza
988207400
Centro de Interpretación Museística
Museo Etnográfico - Torre do Castelo
Rúa da Constitución s/n
988340120
Pazo de Vilamarín
988286026
Museo Etnográfico da Limia
Museo Etnográfico de Vilariño de Conso
Vilardevós
Centro de Interpretación do Contrabando
Praza Maior 7
988471275
[email protected]
http://www.ribadavia.com
Edificio Casa da Xuventude. Avda. de
Portugal 11
988414776
[email protected]
http://www.cidadesdixitais.org
Vilariño de
Conso
164
CONTACTO
Rúa Celanova 63
988465872
[email protected]
http://www.museodalimia.com
Rúa do Museo, nº 3
988340302
[email protected]
http://www.vilarinodeconso.es/
Rúa Xacinto Santiago 23
988417232
[email protected]
2.7. Festas de Interese Turístico, feiras e mercados
Unha das manifestacións culturais a considerar no deseño de produto, son as festas, tanto polo
seu poder de convocatoria como pola súa repercusión á hora de planificar outras propostas nas
datas e espazos dá súa celebración. O seguinte calendario recolle as datas orientativas das
Festas Interese Turístico Nacional (en negrita) e das Festas de Galicia de Interese Turístico.
Calendario de celebración de Festas de Interese Turistico na provincia de Ourense
XANEIRO/FEBREIRO/MARZO (ENTROIDO)
Entroido de Verín
Entroido de Xinzo de Limia
Entroido de Laza
Festa da Androlla e o Entroido de Viana do Bolo
Folión Tradicional do Entroido de Manzaneda
ABRIL
MAIO
1ª SEMANA
2ªSEMANA
3ª SEMANA
4ª SEMANA
Romaría Etnográfica
Festa do Peixe
Festa dos Maios (Ourense)
Raigame de Vilanova
(Bande) *
Feira exposición exaltación
(Celanova)
*Opción xuño
do viño da zona do Ribeiro
Posibilidade Festa do Boi (Allariz)*
(Ribadavia)
*durante o Corpus
XUÑO
Festa do Peixe (Bande) *
*Opción maio
Posibilidade Festa do Boi (Allariz)*
*durante o Corpus
1ª SEMANA
Festa de Exaltación do Pan
de Cea
(S.Cristovo de Cea)
1ª SEMANA
Feira do Pemento (Oímbra)
Festa do Pemento (Arnoia)
1ª SEMANA
1ª SEMANA
Festa da Castaña e do
Cogomelo (Riós)
XULLO
2ªSEMANA
3ª SEMANA
AGOSTO
2ªSEMANA
3ª SEMANA
Festa do Polbo
(O Carballiño)
SETEMBRO
2ªSEMANA
3ª SEMANA
Romaría de A Saínza
(Rairiz de Veiga)
OUTUBRO
NOVEMBRO
2ªSEMANA
3ª SEMANA
Festa do Magosto
(Ourense)
DECEMBRO
4ª SEMANA
4ª SEMANA
Festa "da Istoria"
(Ribadavia)
4ª SEMANA
4ª SEMANA
165
Do mesmo xeito, inclúese unha relación de feiras e mercados que teñen lugar na provincia,
indicando a súa distribución xeográfica e temporal.
Feiras e mercados na provincia de Ourense
FEIRAS ESPECIALIZADAS
CONCELLO
A Gudiña
A Rúa
Allariz
Allariz
Allariz
Castrelo de Miño
Entrimo
Leiro
Leiro
Montederramo
Oímbra
Ourense
Ourense
Ourense
Ourense
Rairiz de Veiga
Ribadavia
NOME
Feira
Forestal
e
Agroalimentaria
Provincial
Feira do Viño de Valdeorras
Mercado de Artesanía "Arte de Man"
Feira de Outono
Feira do Doce Amendoado e Melindre
Feira de Castrelo de Miño
Feira de Entrimo
Mercado artesanal
Festa da Vendimia
Feira da Carne
Feira do Pemento
Termatalia
Mercado das Flores
Funergal
Galisenior - Salón Galego das Persoas
Maiores
Feria da Pereira
Mercado Artesanal da Festa da
Historia
Ribadavia
Feira do Viño de Ribeiro
Xinzo de Limia
Salón Monográfico da Pataca
CONCELLO
A Veiga
Bande
NOME
Feira "Trevenatio"
Feira Mostra de Produtos Endóxenos
IMAXE - Salón de Perruquería e
Estética
Mostra da Oportunidade
Vinis Terrae - Salón do Viño e Licores
Galegos de Calidade
Xantar - Salón Galego de Gastronomía
e Turismo
Mostra Internacional de Teatro
DATA
último fin de semana de outubro
primeiro de novembro
terceiro fin de semana de agosto
segundo domingo de setembro
Segundo fin de semana de noviembro
primeiro fin de semana de setembro
último domingo de cada mes
primeiro domingo de cada mes
último domingo de agosto
último domingo de agosto
12 de octubre
Primeiro domingo de agosto
FIn de semana setembro ou outubro
Primeiro sábado de cada m es
22 e 23 de xaneiro
19 e 20 de novembro
primeiro domingo de agosto
último fin de semana de agosto ou
primeiro de setembro
último fin de semana de abril ou primeiro
de maio
Outubro (bianual)
MOSTRAS
Ourense
Ourense
Ourense
Ourense
Ribadavia
DATA
terceiro fin de semana de xullo
12 e 13 de agosto
6 e 7 de novembro
Do 5 ao 7 de febreiro
7 e 8 de xuño
do 3 ao 7 de marzo
segunda quincena de xullo
MERCADOS SINGULARES
CONCELLO
Ourense
NOME
Feira de Antigüidades
DATA
Ourense
Mercado Medieval
última semana de xuño
CONCELLO
Baños de Molgas
Beariz
Calvos de Randín
Cartelle
Castro Caldelas
Maceda
O Carballiño
Verín
Viana do Bolo
Xinzo de Limia
166
FEIRA-MERCADO RURAL
NOME
Feira Rural de Baños de Molgas
Feira de Doade
Feira de Calvos
Mercado de Cartelle
Feira de Castro Caldelas
Feria de Maceda
Feira de O Carballiño
Feira e Mercado Rural de Verín
Feira de Viana do Bolo
Feira Tradicional de Xinzo de Limia
ou
DATA
día 2 de cada mes
día 9 de cada mes
día 2 de cada mes
días 4 e 18 de cada mes
día 16 e último día de cada mes
3, 11 e 23 de cada mes
13 e 28 de cada mes
14 e 27 de cada mes
MERCADOS
CONCELLO
A Pobra de Trives
A Veiga
A Gudiña
A Merca
A Mezquita
A Peroxa
A Rúa
Allariz
Amoeiro
Avión
Baltar
Bande
Beariz
Vilamarín
Carballeda de Avia
Carballeda de Valdeorras
Celanova
Chandrexa de Queixa
Cortegada
Muíños
Cualedro
Larouco
Lobios
O Pereiro de Aguiar
Maside
Melón
Montederramo
Muíños
Nogueira de Ramuín
O Bolo
Ourense
Parada de Sil
Petín
Porqueira
Porqueirós
Ramirás
Manzaneda
Ribadavia
Paderne de Allariz
NOME
Mercado da Pobra de Trives
Mercado da Veiga
Mercado de A Gudiña
Mercado de A Merca
Mercado de A Mezquita
Mercado de A Peroxa
Mercado de A Rúa
Mercado de Allariz
Mercado de Amoeiro
Mercado de Avión
Mercado de Baltar
Mercado de Bande
Mercado de Beariz
Mercado de Bouzas
Mercado de Carballeda de Avia
Mercado de Carballeda de Valdeorras
Mercado de Celanova
Mercado de Chandrexa de Queixa
Mercado de Cortegada
Mercado de Couso de Salas
Mercado de Cualedro
Mercado de Larouco
Mercado de Lobios
Mercado de Loñoá
Mercado de Maside
Mercado de Melón
Mercado de Montederramo
Mercado de Muguemeis
Mercado de Nogueira de Ramuín
Mercado de O Barco de Valdeorras
Mercado de O Bolo
Mercado de Ourense
Mercado de Parada de Sil
Mercado de Petín
Mercado de Porqueira
Mercado de Porqueirós
Mercado de Ramirás
Mercado de Reigada
Mercado de Ribadavia
Mercado de Rioseco
San Amaro
Mercado de San Amaro
San Cristovo de Cea
San Xoán de Río
Sarreaus
Trasmiras
Vilamarín
Vilamartín de Valdeorras
Vilar de Barrio
Vilariño de Conso
Xunqueira de Ambía
Xunqueira de Espadanedo
Esgos
Manzaneda
Mercado de San Cristovo de Cea
Mercado de San Xoán de Río
Mercado de Sarreaus
Mercado de Trasmiras
Mercado de Vilamarín
Mercado de Vilamartín de Valdeorras
Mercado de Vilar de Barrio
Mercado de Vilariño de Conso
Mercado de Xunqueira de Ambía
Mercado de Xunqueira de Espadanedo
Feira Agroalimentaria do Pinto
Feira de Manzaneda
DATA
días 9, 17 e 29 de cada mes
día 10 de cada mes
día 26 de cada mes
día 7 de cada mes e 30 de novembro
1 e 15 de cada mes
día 14 de cada mes
día 8 de cada mes
día 19 de cada mes
día 28 de cada mes.
día 5 de cada mes
todos os xoves
día 4 de cada mes
5 e 18 de cada mes
día 14 de cada mes.
segundo domingo de cada mes
día 9 de cada mes
día 3 de cada mes
día 25 de cada mes
día 6 de cada mes
días 7, 17 e 26 de cada mes
día 5 de cada mes
día 21 de cada mes
primeiro sábado de cada mes
día 4 de cada mes
terceiro domingo de cada mes
día 8 de cada mes
día 13 de cada mes
cada 3 meses, ou domingo seguinte ao
cambio de estación
día 30 de cada mes
día 6 de cada mes
día 17 de cada mes
día 2 de cada mes
día 9 de cada mes
día 9 de cada mes
día 4 de cada mes
día 24 de cada mes
día 9 de cada mes
primeiro fin de semana de agosto
día 22 de cada mes
167
2.8. Actividades deportivas e recreativas
A provincia de Ourense conta con oferta de actividades de aventura, tres campos de golf, catro
clubes de hípica, tres empresas que ofrecen rutas en catamarán (unha delas con sede en Lugo)
e un centro BTT. Este último foi recentemente inaugurado e conta cun total de 12 percorridos de
diferente dificultade, que suman 244 km, nos municipios de A Gudiña, A Mezquita, Riós, Viana do
Bolo e Vilariño de Conso.
Actividades deportivas, de aventura e recreativas na provincia de Ourense
GOLF
CONCELLO
San Amaro
Ourense
Maside
CONCELLO
NOME
CONTACTO
690 684 182
[email protected]
www.cimagolf.com
988 256 118
Montealegre Club De Golf
[email protected]
(Campo de Golf: 18)
www.montealegreclubdegolf.com
606 365 535 -676 903 785
Pozo Do Lago Golf
[email protected]
(Pitch and Putt: 9)
www.pozodolago.com
CATAMARÁNS
Golf Pazo Da Touza
(Pitch and Putt: 18)
NOME
Castrelo de Miño
Catamarán CAstrelo de Miño
Ourense
Viajes Pardo
Lugo
Rutas polo río Sil
Viajes Hemisferios
CONTACTO
647 212 228 - 988 493 000
www.castrelo.travel/index.php?id=238
Juan XXIII, 1
988 21 51 00
www.riosil.com
Praza da Constitución, 2
982 25 45 45
www.hemisferios.es
HÍPICA
CONCELLO
Coles
Allariz
Verín
Cartelle
LOCALIZACIÓN
Verín-Viana
168
NOME
CONTACTO
A Barra (carretera de Santiago), s/n
Club Hípico De Coles C.H.C
607 73 96 07
www.clubhipicocoles.com
Carretera de Celanova, s/n
Hípica Os Invernadoiros
988 44 20 06/ 988 44 01 26
Lugar As Poulas, s/n
Club Hípico Monterrei
619 472 646 - 626 055 161
www.hipicamonterrey.com
Nogueiró, s/n
Club Hípico O MUNDIL
988 49 11 11
www.omundil.com
CENTROS BTT
NOME
Portas de Galicia
TURISMO ACTIVO DEPORTIVO E EXPERIENCIAL
CONCELLO
A Pobra de Trives
Castrelo de Miño
Cenlle
Coles
Cortegada
Couso Sarreaus
Esgos
Lobios
Monterrei
Nogueira de Ramuín
O Bolo
Ourense
Ourense
Ourense
Ourense
Ourense
Xunqueria de Ambia
NOME
CONTACTO
988 309 080
Estación
de
Montaña
[email protected]
Manzaneda
www.manzaneda.com
Avda. Alejandro Ferrer s/n 676 484 150/ 988
Escuela de Vela e Clube
493 114
Nautico Castrelo De Miño
www.clubnauticocastrelo.es
Baixada do Balneario, 32-Laias
Gaels Centro de Ocio
627 922 265
www.gaels.es
Paradela
Paintball Cotogrande
649 67 11 16
www.paintballcotogrande.com
R/Bouza Brei, 5 , 1º
Paintball Madness
606 416 507 / 630 920 372
www.paintballmadness.es
Aldea Couso Galán
988 302 845 /665 098 109
Paintball Couso
www.ruralmais.es/paintballcouso
www.cousogalan.com
Os Pensos
Ambulare
635 814 753 / 691 533 035
www.ambulare.es
Lugar da Pontaxe, 9
Xuresactivo
988 448 138 / 697 689 635
www.xuresactivo.es
988 259 537 / 619 760 492
Godocar Karting SL
www.godocar.com
Parador de Santo Estevo, s/n
Acibros
636 274 225 / 627 424 962
www.acibros.es
Enoturismo Galicia
676 101 649
http://www.enoturismogalicia.es
Celavente, 42
Multiaventura Celavente S.L. 696 704 861 / 649 061 995
www.celaventura.com
Seixalvo, s/n
Lakatos Paintball
660 701 280
www.lakatospaintball.com
Av. Buenos Aires, 19 local 35
627 451 119
Aventurocio de Galicia
[email protected]
www.aventurocio.net
Avda. Buenos Aires, 110 Baixo
Reserva
natural
privada
669 384 553
Montes de Leboreirón
www.cazagalicia.es
Praza do Couto, 1 - 1º izqd.
Montaña y Acción
609 110 066
C/ Ribeiriño 5,
"Bilurico Bike"
616 667 446
www.bilurico.com
O Barrio
Espadana Aventura
647 764 402 / 616 204 809
www.paintballespadana.es
Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia e Inorde 169
2.9. Oferta turística
Aloxamentos turísticos e restauración
A oferta hoteleira da provincia de Ourense conta con 315 establecementos e 8.940 prazas de
aloxamento, repartidas segundo amosa a seguinte táboa.
Aloxamentos turísticos na provincia de Ourense
TIPO
HOTEIS
CATEGORÍA ESTABLECEMENTOS CUARTOS PRAZAS
5 estrelas
0
0
0
4 estrelas
10
649
1204
3 estrelas
10
354
730
2 estrelas
19
438
806
1 estrela
49
919
1601
133
1337
2328
86
543
1064
8
-
1207
PENSIÓNS
TURISMO RURAL
CAMPAMENTOS DE TURISMO
Salientan no caso dos aloxamentos, a presencia de dous paradores na provincia: Santo Estevo e
Verín.
Por outra banda, segundo datos publicados en 2013 no anuario La Caixa, a provincia de Ourense
conta con 2.206 restaurantes e bares. Salientan os establecementos certificados coa marca Q de
calidade, recollidos na parte final deste apartado.
Como complemento, no anexo 02 inclúese a relación de aloxamentos, empresas de
intermediación e de restauración, segundo os datos dispoñibles no REAT.
170
Aloxamentos con spa e spas urbalnos
Dada a súa especial relación co obxecto deste estudo, ofrécese a continuación un listado dos
aloxamentos dotados de spa e os spas urbanos da provincia.
Aloxamentos con spa e spas urbanos na provincia de Ourense
NOME
Allariz
AC Villa de Allariz
A Pobra de Trivs
As Maceiras
Viana do Bolo
Hacienda Airabella
TIPO
Hotel ****
Hotel **
Hotel *
CONTACTO
Paseo do Arnado 1
988 554 040
[email protected]
www.marriott.com/hotels/trav
el/vgoal-ac-hotel-vila-deallariz/
988 331 027
988 330 034
988 332 497
[email protected]
www.asmaceiras.es
659 524 133
[email protected]
www.haciendaairabella.es
Celso Emilio Ferreiro 24
988601111
[email protected]
www.nhhoteles.es/nh/es/hoteles/espa
na/ourense/nh-ourense.html
Ourense
NH Ourense
Hotel ****
Nogueira de Ramuín
Parador de Santo Estevo
Hotel ****
988 010 110
[email protected]
www.parador.es
Pazo do Castro
Hotel ****
988 347 423 / 650 492 654
[email protected]
www.pazodocastro.com
A Mezquita
Spa Vilavella
Hotel ****
988 594 242
[email protected]
www.hotelspavilavella.es
Ourense
Seoane´ss Spa Urbano
Spa Urbano
Rúa Samuel Eijan, 7
988 370 744
Ourense
Aqua – Sport Trabazos - Spa Spa Urbano
Celso Emilio Ferreiro, 28
988 234 813
Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia e Inorde
171
Turismo cultural: rutas e visitas
Na seguinte táboa recóllense as empresas que prestan servizos de visitas guiadas en Ourense.
CONCELLO
NOME
CONTACTO
Reatur
Portelo, 4
988 44 20 06
Xeitura: Xestión Integral do Patrimonio Cultural
Rúa do Hospital 10 Baixo
651 01 74 16
http://xeitura.com
Allariz
Fundación Ramón González Ferreiro
Lugar de Paciños, 2
988 43 61 82
www.fundacionrgf.org
Celanova
Fundación Curros Enríquez
Curros Enríquez, 37
988 45 11 76
www.currosenriquez.es
Entretempos
Praza Maior n°11
988 47 09 02
http://descubreribeiro.blogspot.com
Visit Ourense
675 55 85 45
www.visitourense.es
RUTAS MEIGAS
Lugar do Barco, 1
15917 Padrón A Coruña
659 38 03 26
www.rutasmeigas.com
Allariz
Allariz
Ribadavia
Padrón
(A Coruña)
Vigo
SENDEROS DE GALICIA
(Pontevedra)
Fonte: Elaboración propia a partir de Inorde
172
C/Barcelona, 33 Entresuelo 3
6203 Vigo Pontevedra
986 41 07 06
www.senderosdegalicia.com
Q calidade
Como complemento ofrécese unha relación dos establecementos certificados coa marca Q de
calidade, entre os que se atopan os 3 balnearios do grupo Caldaria.
CATEGORÍA
CONCELLO
ESTABLECEMENTO
Piñor
Casarellos
Pazo do Castro
Arnoia
Balneario Arnoia
Cenlle
Balneario Laias
Lobios
Balneario Lobios
Arnoia
Hotel Balneario Arnoia
Cenlle
Hotel Balneario Laias
Lobios
Hotel Balneario Lobios
Leiro
Hotel Monasterio de San Clodio
Nogueira de Ramuin
Parador de Santo Estevo
Verín
Parador de Verín
Ourense
A Taberna
Servizos de
Ourense
Adega do Emilio
Restauración
Ourense
Mcdonalds Ourense Pontevella
Maside
O Barazal
Aloxamentos rurais
Balnearios
Hoteis e
apartamentos
turísticos
Servizos Turísticos
de intermediación
Turismo Activo
Turismo Industrial
Ourense
Viajes Airbus Galicia (Sucursal Celso Emilio
Ferreiro)
Ourense
Viajes Pardo S.A
Pobra de Trives
Estación de Montaña de Manzaneda
Beade
Terra do Castelo
Ribadavia
Viña Costeira
Fonte: Elaboración propia a partir de ICTE
173
174
175
3. INVENTARIO DE AXENTES TERMAIS
Despois de analizar o Patrimonio Balneario de Ourense e de recompilar datos xerais sobre recursos e
oferta complementaria, é necesario saber que axentes desempeñan actualmente actividades
relacionadas coas augas termais. A tipoloxía destes axentes é moi variada, polo que se propón a
clasificación recollida no gráfico inferior para facilitar a recollida de datos e a extracción de conclusións.
AXENTES TURISMO TERMAL INDIRECTOS DIRECTOS INDUSTRIAIS INSTITUCIONAIS CIENTÍFICOS E ACADÉMICOS Balnerarios/Hoteis Balneario Novos proxectos termais Eventos Comercializadores Envasado augas Xeotermia Construción Cosmética ‐ Moda Nun primeiro lugar atópanse aqueles axentes relacionados de modo directo co fenómeno turísticotermal, é dicir, os xestores de produtos e recursos que motivan o desprazamento do turista termal.
En segundo lugar están os axentes que teñen unha relación de tipo indirecto, que pode ser de carácter
industrial ou de carácter científico/académico.
Os axentes industriais, nos se dedican directamente ao turismo, pero ou ben se nutren das augas
minero-medicinais para o seu obxecto empresarial (envasado de augas minerais, xeotermia,
cosmética), ou ben abastecen de produtos e servizos aos axentes turísticos (construción). Salienta o
dobre carácter provedor/transformador de boa parte deste grupo. Por exemplo, se ben a cosmética
termal é transformadora de augas, tamén constitúe un provedor de liñas de produtos para balnearios.
Dentro do grupo dos axentes científicos e académicos, salientan as Universidades e as ensinanzas
medias, que se ocupan da profesionalización do sector, e as iniciativas de investigación (industrial,
turística, termal ou médica) que permiten desenvolver novos produtos e servizos.
Por último, e de modo paralelo a todos estes axentes, están as institucións e as asociacións, con
capacidade de influír directa e indirectamente nos resultados dos axentes directos e indirectos a través
de decisión e estratexias de planificación.
176
3.1. Axentes directos
En primeiro lugar se ofrece información de cada un dos axentes relacionados directamente co
turismo termal. Entre estes atópanse os xestores de balnearios, hoteis balneario e novos
proxectos termais; os eventos en torno ao termalismo, dos que o máximo expoñente é na
actualidade a Feira Internacional Termatalia; e os axentes de viaxes que ofertan paquetes
turísticos de contido termal.
Nas seguintes páxinas exponse unha breve presentación de cada un destes axentes e da súa
situación actual.
No caso de balnearios, hoteis balneario e novos proxectos termais, inclúense soamente aqueles
que están actualmente en funcionamento. A estes habería que engadir, cando abran as súas
portas, os establecementos que están en proceso construtivo (Caldas de Partovia, Balneario de
Berán e Balneario de Cortegada).
No caso dos comercializadores, inclúese unha selección daqueles nos que se detectou a oferta
de produtos turísticos que inclúen actividades termais. Os datos refírense só a organización que
teñen a súa sede en Ourense, se ben constatouse a presencia de axencias de viaxes doutras
provincias que ofertas paquetes turísticos con contido termal. En calquera caso, é conveniente
valorar o papel que poderían ter outros comercializadores no deseño e venta de novos produtos
turísticos. A tal fin, recoméndase a consulta do anexo 02, onde figuran todos os intermediarios
turísticos da provincia; posto que segundo o elemento do Patrimonio Balneario a dinamizar,
podería ser interesante a colaboración de axencias localizadas nos municipios onde se atopa dito
Patrimonio.
177
Caldaria
Arnoia Caldaria
Laias Caldaria
Lobios Caldaria
Abadía Caldaria
www.caldaria.es
902 492 400
[email protected]
O grupo Caldaria posúe os dereitos de aproveitamento dos mananciais de Laias, Río Caldo e A
Veiga 1 e a Veiga 2; este dous últimos correspondentes ao balneario de Arnoia. Ademais de
contar con 3 hoteis balneario, posúe un aloxamento de Turismo Rural tamén na provincia (Abadía
Caldaria).
Os seus establecementos termais participan nos programas de termalismo social estatais,
autonómicos e provinciais, ao tempo que deseñan e xestionan programas específicos para o mercado
libre; uns e outros son analizados no apartado “Inventario de Produtos Turísticos”. Paralelamente posúe
unha marca de cosmética termal, “De Balneis” e completa os seus servizos con infraestruturas para
reunións. Segundo a información contida no Informe Ardan de 2011, contaba nese ano cun total
de 179 empregados.
De acordo aos datos facilitados por Caldaria, durante os 9 primeiros meses de 2013, entre os
tres balnearios rexistraron un total de 21.516 habitacións ocupadas e 40.430 pernoctacións,
cunha ocupación media do 34,95%. O principal cliente provén de Galicia (65,64%), seguido de
Madrid (12,63%), Castela e León (7,94%), Asturias (5,15%), e Portugal (1,76%). A forma de reserva
predominante segue a ser a reserva directa (68,89%), seguida da reserva mediante axencia
(18,99%), internet (9,98%) e empresas (2,50%).
Recentemente o grupo Caldaria foi noticia por anunciar o peche temporal dos establecementos
de Arnoia e Lobios durante os meses de tempada baixa. Ao mesmo tempo, tamén foi
protagonista das noticias de prensa polo proxecto de construción do primeiro hotel-balneario de
Ourense. Segundo o xornal La Región este grupo hoteleiro posuiría xa o 60% da propiedade e o
proxecto materializaríase nun hotel balneario de 4 ou 5 estrelas.
178
Balneario de Baños de Molgas
Baños de Molgas
988 430 246
www.balneariodemolgas.com
[email protected] O Balneario de Baños de Molgas conta co dereito de aproveitamento do manancial de Fuente
Caliente e dispón de aloxamento hoteleiro clasificado con unha estrela, e dotado de 29 cuartos
con capacidade para 48 persoas.
Aínda que participa nos programas de termalismo social do Imserso, da Xunta e da Deputación,
non se detectou a existencia de paquetes e programas deseñados polo propio Balneario para
atraer segmentos específicos da demanda.
179
Balneario de O Carballiño
Avda. del Balneario s/n – 32500 O Carballiño
988270926
www.arrakis.es/~balnegal/gal/d_carballino.htm
[email protected]
O Gran Balneario de O Carballiño, fundado en 1900, posúe os dereitos de aproveitamento do
manancial de Baños de Carballiño. Ao longo súa historia pasaron polas súas instalacións
personaxes ilustres, como a escritora Emilia Pardo Bazán.
Ademais do propio edificio e da súa historia, o atractivo deste Balneario reside no entorno,
marcado pola presencia de dous parques: o do Balneario e un parque municipal de 32 ha que
rodea ao río Arenteiro.
Este establecemento carece de aloxamento propio, pero existe oferta hoteleira na vila. O Gran
Balneario participa en todos os programas de Turismo Social analizados (Imserso, Xunta,
Deputación) pero non oferta produtos e programas de estancia propios.
180
Ibernisha Co.Ltd
Termas da Chavasqueira: 988 214 821
Termas de Outariz: 988 364 650
Termas de Prexigueiro: 988 47 09 50
[email protected] [email protected]
Ibernisha é unha empresa de xestión e enxeñería termal dirixida por Pablo Villuendas, que
xestiona actualmente 3 instalacións en Ourense: Termas de Outariz, Termas da Chavasqueira e
Termas de Prexigueiro. A sociedade Termas de Prexigueiro S.L. ten solicitado os dereitos de
aproveitamento do Manancial de Prexigueiro; mentres que Pablo Villuendas, como persona física,
ten solicitado Augas Quentes.
A súa historia dentro do turismo termal ourensán comeza en 2001, cando o Concello de Ourense
inaugurou as Termas da Chavasqueira, inspiradas na tradición termal xaponesa. A súa xestión
saíu a concurso, resultando Ibernisha a empresa seleccionada e outorgándolle unha concesión
administrativa por 20 anos. En 2008 e tras a boa acollida deste primeiro proxecto, o Concello
inaugurou as Termas de Outariz, coa mesma filosofía oriental e cuxa xestión recaeu novamente
en Ibernisha.
A oferta termal de características xaponesas segue medrando na provincia. En 2006 a fundación
que rexía ata esa data o antigo balneario de Prexigueiro (integrada por representantes da
corporación de Ribadavia e do núcleo de Prexigueiro) cede a concesión á empresa Ibernisha.
Tras diversas intervencións, en 2010 inauguráronse as Termas de Prexigueiro, que desenvolven a
modesta remodelación efectuada en 1998 e dotan ao complexo dunha edificación ecolóxica que
aproveita a enerxía xeotérmica. Unha das innovacións mais interesantes é a incorporación da
viñoterapia nos seus tratamentos, a partir de uva mencía e treixadura. Non obstante, o proxecto
de Prexigueiro inicial aínda non está finalizado, prevéndose a construción dun balneario e dun
aloxamento.
Os datos facilitados, correspondentes ás cifras das Termas da Chavasqueira e de Outariz apuntan a un
total de 96.000 clientes (64.000 en Outariz e 32.000 en Chavasqueira). O tipo de cliente maioritario ten
entre 35 e 45 años, diferenciándose nos fins de semana un cliente de perfil máis familiar e xove e
durante a semana un cliente de maior idade.
181
Termatalia - Fundación Feiras e Exposicións Ourense
Finca Sevilla S/N 32005 – Ourense
988 366 030
www.termatalia.com
[email protected]
Na cidade de Ourense ten lugar a celebración de Termatalia (Feira Internacional de Turismo
Termal, Termalismo, Talasoterapia e Spa). Ademais da servir como presentación de novos
produtos e servizos, é un punto de encontro para profesionais, grazas a accións como
workshops, famtrips, xornadas, premios ou foros de inversores.
Trátase da única feira de turismo termal de España e dunha das catro feiras turísticas de nivel
internacional, o que supón unha clara fortaleza para Ourense. En 2013 participaron 327
expositores procedentes de 31 países e de 4 continentes.
Segundo os datos publicados no xornal 20 minutos a media de visitantes en edicións anteriores
oscilaba entre os 12.000 e os 15.000, mentres que o diario La Región cifra o número de
asistentes á edición de 2013 en 10.000 visitantes.
Segundo datos do xornal La Región, a organización da feira Termatalia (tendo en conta as
actividades que se organizan durante o ano) ten un orzamento que ascende a 300.000 euros: a
Xunta aporta 70.000 €, o concello aporta 24.000 € e a Deputación Provincial 10.500 €.
A próxima edición ten prevista a súa celebración en Arxentina, segundo se anunciou
reentemente.
182
Entretempos
Pza. Maior 11 - 38400 Ribadavia
988.470 .902 / 699.062.427
www.entretempos.com
[email protected]
Entretempos é unha axencia especializada en enoturismo na comarca do Ribeiro. Organiza
paquetes turísticos nos que se inclúen actividades como visitas a adegas, xantares entre viñedos,
degustacións ou rutas polo Ribeiro; combinadas nalgunhas ocasións co termalismo.
Ademais da súa actividade como axencia de viaxes, organiza obradoiros, cursos de cata, cenas
temáticas ou experiencias en familia. De modo complementario a esta actividade, posúe un
punto de venta de cosmética ecolóxica feita en Ribadavia, da marca “Naturavia”.
Imaxes tomadas de www.entretempos.com
183
Monemú
618 149 683
www.monemu.com
[email protected]
Monemú é un portal web inaugurado en 2012 que comercializada de modo online experiencias e
escapadas en Galicia. Ademais de ter orientación ao turismo de curta distancia, os paquetes que
vende están concibidos como bonos-regalo. Neste sentido teñen un prazo limitado desde o
momento da compra para proceder ao desfrute da actividade (de entre 3 meses e 1 ano).
Imaxes tomadas de www.monemu.com
184
3.2. Axentes indirectos
Axentes indirectos industrias
Desde o enfoque adoptado neste estudo, entre os axentes industriais atopamos aquelas
organizacións que se benefician da auga minero-medicinal de modo non turístico.
Por tanto, estarían aquelas iniciativas empresariais que empregan as augas minero-medicinais
para ofrecer produtos de consumo ao mercado (augas envasadas, cosmética termal) e aquelas
que empregan os seus beneficios como fonte de enerxía (xeotermia). Unhas e outras poden ser
definidas como “axentes transformadores”.
Doutra
banda,
están
os
“axentes
provedores”
dos
axentes
directos,
que
gardan
fundamentalmente relación coa construción e a enxeñaría. A apertura dun establecemento
termal require, entre moitas actuacións, sondaxes previas e traballos de análise de augas. Unha
vez tomada a decisión de abrir un establecemento, hai numerosas necesidades construtivas e de
dotación de equipamentos específicas, como son, entre outros, bañeiras, chorros, cabinas,
piscinas ou mobiliario. Todo iso sen descoidar os traballos de control das augas e de mellora
continua.
O desexable é que todo o que se obtén a través da transformación das augas se converta nun
servizo ou produto que poida ser aproveitado pola oferta turística, pola demanda turística ou por
ambas. Por exemplo, que o aproveitamento xeotérmico das augas poida reducir os custos dos
establecementos balnearios; que a investigación en cosmética termal poida dotar aos
establecementos termais de
produtos que comercializar; que o o éxito e a experiencia das
envasadoras de augas poidan contribuír ao prestixio das instalacións turísticas e así ata abarcar
ao máximo número de sectores posible.
Neste sentido, Ourense conta con empresas de referencia no mundo, fundamentalmente no
téxtil, que se inclúen neste estudo posto que poderían supor un camiño a explorar, como xa se
propoñía no PETOU en 2007 ou como se deduce do “Ourense Thermal Spa & Fashion Meeting”,
celebrado con motivo de Termatalia 2013.
185
Aguas de Cabreiroá, S.A.
Cm de Cabreiroá, s/n - 32600 Verín
902117597
http://cabreiroa.es
[email protected]
Os beneficios para a saúde do manancial de Cabreiroá son coñecidos desde finais do século XIX.
Froito da fama das súas augas e tras o pulo recibido a partir da certificación das súas
propiedades por parte de Ramón y Cajal, abriuse a planta de envasado en 1906. Un ano máis
tarde da apertura da embotelladora, iniciouse a construción dun hotel-balneario que estaría
operativo ata 1936. Se ben este servizo pechou as súas portas, a actividade de envasado
continua activa hoxe en día, sendo propiedade de Hijos de Rivera desde 2006.
A clasificación de Cabreiroá como axente indirecto vén motivada polo súa situación actual, pero
debería converterse en axente directo, dadas as súas condicións históricas e patrimoniais e as
súas infraestruturas.
Da análise previa efectuada do inventario da Dirección Xeral de Minas, confírmase que Cabreiroá
ten outorgados os dereitos do Manancial Principal, do Manancial número 2 e do Manancial
número 3. Segundo datos do Ardan de 2011, Aguas de Cabreiroá proporciona emprego a 44
traballadores e, atendendo aos ingresos de explotación, sitúase como a quinta empresa do
sector galego de fabricación de bebidas non alcohólicas e a terceira na produción de augas
minerais (ver anexo 03)
186
Euroinversionaes Aguas de Sousas
S.L.U.
Avd de Sousas, 126- 32600 Verín
988 410 230
www.aguasdesousas.com
[email protected]
Euroinversiones Aguas de Sousas S.L.U é titular dos dereitos de aproveitamento das augas do
manancial Sousas e do manancial Sousas II.
Na planta hai actualmente 4 liñas de envasado que proporcionan capacidade para 75.000
botellas/hora e permiten dar emprego, segundo datos do Ardan de 2011, a 46 persoas.
Atendendo aos resultados do Informe do Ardan sobre o sector galego de produción de bebidas
refrescantes non alcohólicas e augas minerais, Euroinversiones Aguas de Sousas é a sétima
empresa por ingresos de explotación, a quinta se contabilizamos só as adicadas a augas
minerais (ver anexo 03)
187
Agua de Fontenova S.A.
Avd de los Balnearios, s/n 32600 Verín
988 410 155
Agua de Fontenova posúe os dereitos de aproveitamento das augas do Manancial Principal de
Fontenova e ten solicitada os mananciais número 2 e número 11.
En 2006 segundo a información recollida no Ardan, Fontenova S.A. posuía 15 traballadores;
nembargantes, se atendemos a información publicada no diario La Región a data 05 outubro de
2013, na actualidade conta con 5 traballadores e o seu ritmo de produción ten descendido.
En 1935 construíuse un balneario, que permaneceu activo ata a década dos 70. Desde entón, e
aínda que posúe protección especial dentro do plan de urbanismo do concello de Verín,
permanece pechado. Houbo un intento de cesión por parte do Concello pero non prosperou.
188
Subita S.L. Balnearios, Spa y Wellness
Carretera de Vigo nº88- 32001 Ourense
988 213 350
www.subita.es
[email protected]
Unha das principais empresas españolas en deseño e equipamento de establecementos termais,
balnearios, talasoterapia e spas é a ourensá Súbita, que conta cunha traxectoria de máis de 30
anos. Entre as súas referencias salientan en Ourense as Vilas Termais de Arnoia, Lobios e Laias.
Ademais conta con clientes no resto de Galicia (Terma de Cuntis, Balneario de Lugo, Hotel Carlos
I – Sanxenxo-, Mondariz), en España e en Portugal.
Imaxes tomadas de www.subita.es
189
Xeoaquis
Avda. Buenos Aires, 17 Entresuelo, Oficina 4 - 32004 Ourense
988 101 280
www.xeoaquis.com
[email protected]
Xeoaquis é unha empresa fundada en 2007 e adicada á xeotermia, á hidroloxía e ao termalismo.
Xeoaquis ofrece, entre outros servizos, a realización de estudios hidroxeolóxicos en xacementos
termais, prospección de augas termais, análise de augas, estudos isotópicos ou proxectos de
aproveitamento e de perímetros de protección de augas termais.
Entre outros traballos, teñen realizado melloras da captación termal de Outariz, traballos de instalación
de 3 equipos de monitoreo en tempo real das propiedades de tres fontes termais ourensás ou servizos
de dirección facultativa de prospección hidrotermal en Barbantes.
Imaxe dereita tomada de www.xeoaquis.com
190
Ingeo S.L.
Parque Tecnolóxico de Galicia.
Tecnópole I - Local 11
San Cibrao das Viñas – 32901
988 368 193 - 647 495 785 - 647 495 795
www.ingeo.es
[email protected]
INGEO é unha empresa creada en 2007 e especializada en enerxía xeotérmica, incluíndo
enxeñería de deseño e optimización de campos de captación, testificación de propiedades
xeotérmicas, control de calidade e outros servizos similares. Desde o comezo das súas
andaduras ten deseñado máis de 80 instalacións e está considerada unha das 5 maiores
empresas do sector de Europa.
Forma parte de diversas asociacións e ten participado en varios proxectos, tanto en calidade de
xestor principal como en calidade de socio tecnolóxico. Na actualidade é representante para
Europa Occidental do Joint Committee EGEC, Consello Europeo de Enerxía Xeotérmica, e EHPA,
Asociación Europea de Produtores de Bombas de Calor. Ademais colabora na redacción de
estándares de normalización e é socio fundador de ACLUXEGA, a Asociación Clúster da
Xeotérmica Galega.
Imaxes tomadas de www.ingeo.es
191
Iuvenor Lab (cosmética)
Polígono de Uceira - Parcela 11. 32500 O Carballiño
988 101 288
http://www.iuvenor.com.mx
[email protected]
Iuvenor Lab é unha empresa con sede en O Carballiño, adicada ao desenvolvemento, fabricación,
envasado e comercialización de produtos dietéticos, cosméticos, fitoterapéuticos e de nutrición.
Entre os seus produtos salienta, para este estudo, a liña de cosmética Aqua Auriensis, promovida polo
Padroado Provincial de Turismo de Ourense e elaborada a base de auga termal e arxilas auríferas. En
concreto a liña se compón polo momento de dous produtos: “Auga Termal”, un vaporizador de augas
termais, e “Crema Oro”, elaborada a partir de aceite de casca de arroz, aceite de sémola de uva e
aceite de Rosa mosqueta.
192
Laboratorios Sybaria S.L
Santa Cruz de Arrabaldo 49, 32990 Ourense
988 384 200
www.sybaria.es
[email protected]
Sybaria de Amandi é unha firma de cosmética que emprega nas súas fórmulas os beneficios
antioxidantes e nutritivos da uva mencía de Rectoral de Amandi e o poder hidratante da auga mineral
natural Sousas.
Conta con distribuidores en Burela e Viveiro (Lugo), Fuengirola (Málaga). Zamora, Ourense, Palma de
Mallorca e Boiro (A Coruña).
Imaxes tomadas de www.sybaria.es
193
Adolfo Domínguez
Avda. Buenos Aires, 17 Entresuelo, Oficina 4 - 32004
Ourense
988 101 280
www.adolfodominguez.com
[email protected]
Adolfo Domínguez comezou a súa andadura en 1973 e desenvolveuse velozmente a partir dos
80, década na que aparece o slogan “la arruga es bella”. Os 90 son anos de internacionalización,
no que se abren tanto tendas propias como franquías. Actualmente está presente en 33 países e,
segundo informa o Ardan, contaba en 2011 con 1.766 traballadores.
Recentemente Adolfo Domínguez ten declarado que o termalismo é un dos referentes da cidade
de Ourense, chegando a afirmar que “A moda é unha segunda pel que coidamos como nos
axudan a coidarnos a primeira de nosas peles, as termas». Polo tanto, considérase o binomio
termalismo-moda como unha canle a explorar no futuro termal da provincia.
Imaxes tomadas de http://www.biuky.es (esquerda) e de www.adolfodominguez.com (dereita)
194
Roberto Verino
Pontevedra, 2-4 - Parque Tecnoloxico de Galicia 32900 San Cibrao das Viñas
www.robertoverino.com
[email protected]
A marca Roberto Verino nace en 1982 cando o seu fundador crea a súa primeira colección Pretà-Porter femenina. Só un ano máis tarde abre a súa primeira boutique en París e durante os
seguintes anos continúa a expansión ao tempo que recibe diversos recoñecementos.
En 1996 expande a súa actividade ao fundar unha adega, Terra do Gargalo, na que se elaboran
viños da denominación de orixe Monterrei, proxecto ao que seguiría o deseño de revestimentos
do fogar para a marca SALONI e o lanzamento dunha liña de fragrancias.
Imaxe tomada de www.robertoverino.com
195
Sociedad Textil Lonia
Pa Empresarial Pereiro de Aguiar, s/n –
32900 Pereiro de Aguiar
988519444
A Sociedade Textil Lonia, foi constituída en 1997 por dous irmáns de Adolfo Domínguez. A súa
sede está na localidade de Pereiro de Aguiar e agrupa ás firmas Carolina Herrera e Purificación
García. En 2011 proporcionaba emprego a 1.750 traballadores, atendendo aos datos dispoñibles
no Ardan.
Segundo a información publicada en xullo de 2012 en www.economiadigital.es Textil Lonia
superou no exercicio de 2011 os 300 millóns de facturación e os 600 puntos de venta. O seu éxito
en épocas de crise, segundo afirma esta publicación, radica en gran medida na aposta pola
internacionalización.
Imaxe tomada de /www.perfumesmilano.com
196
Axentes indirectos: científicos e académicos
Os axentes científicos e académicos son outro dos piares estratéxicos para o desenvolvemento
do turismo termal. Ademais da importancia da investigación para o coñecemento e a eficiente
aplicación das augas, os estudos científicos son o motor clave para a innovación, fundamental
para configurar un sector termal punteiro e de referencia.
Asociada á investigación está a capacitación e a formación de profesionais competentes nas
materias asociadas ao termalismo. Ademais de bos equipamentos, é importante contar con
expertos en hidroterapia e xestores turísticos que satisfagan as expectativas do turista termal e
garantan a viabilidade das instalacións. Neste sentido a Universidade é un axente fundamental,
especialmente tendo en conta que en Ourense se imparten varios estudos e titulacións
asociados a esta materia.
197
Máster en Dirección e Planificación do Turismo Interior e de Saúde
Campus Universitario As Lagoas s/n · 32004 Ourense
988 368 865 · 988 368 700
www.masterturismoourense.es/
[email protected]
En canto a formación, no Campus Universitario As Lagoas (Ourense) impártese un Máster
Universitario en Dirección e Planificación do Turismo Interior e de Saúde. Trátase dunha titulación
con validez en todo o Espazo Europeo de Educación Superior que aspira a consolidarse como
unha referencia internacional.
O Máster está dirixido a titulados universitarios, especialmente a aqueles que teñen unha
formación ou experiencia previa en materia de Turismo e que desexen adquirir ou ampliar as
súas competencias no campo da planificación, coordinación e xestión das modalidades de
Turismo Interior e de Saúde.
O profesorado está formado por académicos, investigadores e profesionais do turismo coa
finalidade de ofrecer unha visión multidisciplinar do fenómeno turístico, que permita formar ao
alumnado de acordo ás esixencias actuais do mercado laboral. A duración do Máster é dun ano
académico, que pode ser cursado de modo presencial ou semipresencial. Ás materias
impartidas, súmase a redacción dun Proxecto Fin de Máster e a realización de prácticas en
empresas/entidades do sector turístico.
Imaxes tomadas de http://masterturismoourense.blogspot.com.es
198
Grao en Turismo Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo Campus Universitario As Lagoas s/n ‐ 32004 Ourense 988 368 700 www.fcetou.uvigo.es [email protected] O obxectivo central do Grado en Turismo é a formación de profesionais da xestión empresarial e do aproveitamento turístico dos recursos naturais e culturais. Este Grao, que comezou a impartirse no curso 2009‐2010, é a evolución da Diplomatura en Turismo impartida desde 2003 como consecuencia da adaptación ao Espazo Europeo de Educación Superior. De acordo aos datos publicados polo xornal La Voz de Galicia en febreiro de 2013, se ben durante os últimos 12 anos as Facultades de Ourense experimentaron un descenso global do 38% no número de matriculados, a Facultade de Empresariais e Turismo rompe a tónica e rexistra un lixeiro incremento, pasando de 1.086 alumnos (curso 2011‐
2012) a 1.094 (curso 2012‐2013). Imaxe tomada de ww.fectou.uvigo.es
199
Escola de Arte e Superior de Deseño “Antonio Faílde” Avda. da Universidade, nº 18 ‐ 32005 A Cuña – Ourense 988 238 365 / 988 391 073 www.escolarte.com [email protected] A Escola de Arte e Superior de deseño “Antonio Failde” é un centro público dependente da
Consellería de Educación da Xunta, que imparte titulacións de carácter oficial. A súa oferta
educativa componse de ensinanzas superiores de deseño e de ciclos formativos. Entre as
ensinanzas superiores atópase a formación en Deseño Gráfico e a titulación de Deseño de
Interiores. Pola súa banda, os ciclos dispoñibles versan sobre fotografía, ilustración e ebanistería.
Nos últimos tempos contémplase a posibilidade de ampliar a oferta educativa, onde podería ter
cabida algunha especialización vinculada co termalismo.
Imaxe tomada de www.ourense.es
200
Grao superior en estética integral e benestar IES 12 de Outubro 988 213 722 [email protected]
Dentro das ensinanza medias impartidas na cidade de Ourense, ten especial relevancia o Gran
Superior en estética Integral e Benestar que se oferta no IES 12 de Outubro. Esta titulación permite
formar man de obra cualificada para a aplicación de determinadas técnicas hidrotermais.
Imaxe tomada de www.edu.xunta.es
201
3.3. Axentes institucionais
Ademais dos axentes directos e indirectos expostos nas páxinas anteriores, existen unha serie de
axentes institucionais con influencia transversal na actividade termal. Os plans, políticas e as
decisións públicas poden influír tanto nos recursos, como nos axentes.
Neste apartado analizaremos os axentes que teñen actuacións específicas en materia de
planificación e turismo termal, con especial referencia a aquelas que están en curso no momento
de redacción deste Plan.
202
Axencia de Turismo de Galicia
Praza de Mazarelos, 15
15703 Santiago de Compostela
981 546 358
http://turismo.xunta.es
[email protected]
A Axencia de Turismo de Galicia ten entre outras funcións a planificación da política de
ordenación e inspección, fomento e competitividade do turismo en Galicia.
Todas estas decisións de actuación van repercutir no sector turístico en xeral e na actividade
termal en particular, cando as medidas afecten ao Patrimonio Balneario. Sen ir mais lonxe, o
presente Plan, froito do esforzo conxunto da Axencia de Turismo de Galicia e Deputación de
Ourense, é unha mostra da capacidade de planificación desta entidade.
Outras iniciativas a ter en conta e que están a desenvolverse no momento actual, son o Clube de
Produto Turístico da Auga e o Plan Integral de Turismo de Galicia, analizados no apartado
“Escenario Turístico”.
203
Deputación Provincial de Ourense
Rúa do Progreso, 32 – Ourense
988 385 100
www.depourense.es
[email protected]
A Deputación de Ourense responsable, xunto coa Axencia de Turismo de Galicia, do deseño
deste Plan é un dos axentes clave para o sector das augas minero-medicinais en Ourense.
En concreto, dúas son as áreas que maior relación gardan desde a perspectiva deste estudo: o
Instituto Ourensán de Desenvolvemento Económico (Inorde) polas súas competencias en Turismo
e a Área de Benestar, polo seu papel nos programas de Termalismo Social. 204
Eurocidade Chaves-Verín
Antiga Aduana Española
Avda. Portugal, Feces de Abaixo32699 Verín
988 416 017- 608 913 048
http://gl.eurocidadechavesverin.eu
[email protected] A Eurocidade Chaves-Verín ten como meta “proporcionar unha mellor calidade de vida á
poboación dos municipios de Chaves e de Verín a través da promoción do desenvolvemento
sostible”. Para isto, aposta por un novo modelo de cooperación que permita a posta en común
dos recursos, a través do planeamento e da xestión conxunta de servizos e equipamentos.
Entre os seus proxectos en curso están os seguintes, entre os que salienta o segundo:

Eurocidade Chaves-Verín II: Este proxecto aspira á “o funcionamento de unha ventá da
Eurocidade para prestación de servizos; oferta única de actividades deportivas, culturais e de ocio; aumento
dos tránsitos internos na Eurocidade; mellora da calidade de vida”.

Euro-Rexión Termal e da Auga: ten por obxectivo “consolidar
unha estratexia
transfronteiriza común para o desenrolo coordinado da formación e investigación do sector
do turismo termal e da auga na Euro-Rexión Galicia-Norte de Portugal, como polo de
referencia da oferta termal de alta calidade de Europa”. A tal fin, entre as súas accións
contempla a creación dun Centro de Formación Turístico Termal e de Investigación da
Auga para o desenrolo da formación de calidade, así como a investigación e promoción de
Galicia-Norte de Portugal como destino de Saúde e Benestar.

Rede Ibérica de Entidades Transfronteiriças.: Ten por obxectivo “apoiar a posta en marcha
e consolidación dunha rede de entidades transfronteirizas en toda a fronteira lusoespañola, que permita a obtención de sinerxías, o intercambio de boas prácticas e o
análise prospectivo e maior visibilidade da cooperación en Europa”. Algunhas das súas
actuacións son: a creación dun observatorio da fronteira, a constitución dun centro de
documentación transfronteiriza e a organización dun congreso.
205
Federación Galega de Municipios e Provincias
Rúa Varsovia 4C, 6º andar - Área Central
15707 Santiago de Compostela
981 555 999
/www.fegamp.org
[email protected]
Os concellos, representados neste estudo de modo global pola Federación Galega de Municipios
e Provincias son outros dos axentes con competencias que teñen influencia directa sobre a
actividade termal.
Para facer unha aproximación aos concellos que na actualidade teñen unha maior iniciativa ternal
recorremos aos referidos no inventario da Dirección de Minas. O concello con maior presencia
neste rexistro é o de Ourense, que ten outorgada a declaración dos mananciais de Caldas do
Bispo, Burgas de Arriba, Burgas de Abaixo, Outariz e Outariz nº1, nº2 e solicitada a declaración
de O Tinteiro e O Muíño Eiras Verdes. O outro concello que ten outorgada algunha declaración é
Baños de Molgas (A Burga).
Ademáis existen concellos que teñen solicitadas declaracións, este é o caso de Muíños,
Xunqueira de Ambía, Verín, O Carballiño, Punxín, Maside e Cenlle.
A todos eles hai que engadir á Entidade Menor de Berán, que ten outorgado o aproveitamento de
“Alumbramiento Principal (Balneario de Berán)”.
206
Asociación Gallega de la Propiedad Balnearia
Ramón Cabanillas, 14 - 1. Oficina 1 -Santiago de Compostela
981 598 221
www.balneariosdegalicia.com [email protected]
Asociación Nacional de Balnearios (ANBAL)
R/Rodríguez San Pedro, 56-3º Izda, 28015 Madrid
902 11 76 22 www.balnearios.org European Historic Thermal Towns Association
City of Acqui Terme Tourist Board
Piazza Levi 12 15011 Acqui Terme (AL) ITALY
+39 0144 770240
www.ehtta.eu
[email protected]
Agrupación Empresarial Termal Innovadora de Galicia
Ramón Cabanillas, 14 - 1º.Oficina 1-Santiago de Compostela
981 598 221
www.termaldegalicia.com
[email protected]
Villas Termales
Federación Española de Municipios y Provincias
Dirección de Accion Territorial
C/ Nuncio, 8- 28005 Madrid
91 3643700
www.villastermales.com
[email protected]
Por último, existen unha serie de asociacións a diversa escala (municipal, comarcal, provincial,
rexional, nacional ou internacional) cuxas decisións e estratexias de cooperación tamén inciden
no termalismo. A modo ilustrativo salientamos as recollidas na parte superior.
Ourense está representado en todas estas asociacións e entidades con diverso grao de presenza
e compromiso que, como comentaremos en apartados posteriores, se debe reforzar.
207
208
209
4. INVENTARIO DE PRODUTOS TURÍSTICOS
Tras a análise dos produtos turísticos deseñados en torno ás augas minero-medicinais de
Ourense, constátase a existencia de dúas liñas na oferta de produtos: Paquetes Turísticos e
Turismo Senior. A seguinte figura clasifica os paquetes e ofertas que se poden atopar dentro de
cada unha delas.
PRODUTOS DE TURISMO TERMAL
TURISMO SENIOR
PAQUETES TURÍSTICOS
TURGALICIA
CALDARIA
COMERCIALIZADORES
OURENSÁNS
IMSERSO
XUNTA
DEPUTACIÓN
Dentro dos Paquetes Turísticos diferéncianse tres tipos, segundo quen sexa o responsable da
súa oferta e coordinación. En primeiro lugar, atopamos aqueles que figuran na web de Turgalicia;
cómpre sinalar que o labor deste organismo limítase á promoción, sendo a responsable a
axencia de viaxes que os deseñou. En segundo lugar, os produtos ofrecidos polos balnearios e
organizados por eles directamente; neste apartado, só se atoparon ofertas nos establecementos
de Caldaria. E, en terceiro lugar, os paquetes turísticos ofrecidos por comercializadores
ourensáns que, se ben non figuran na web de Turgalicia, inclúen actividades relacionadas co uso
lúdico ou terapéutico das augas minero-medicinais provinciais.
No Turismo Senior incluímos aqueles programas en balnearios, impulsados por Administracións
Públicas, tanto con estancia como sen ela, nas que o obxectivo é facer partícipes dos beneficios
do termalismo a determinados sectores da poboación.
210
4.1. Paquetes turísticos
Os paquetes turísticos que o cliente potencial pode atopar a día de hoxe no mercado figuran
resumidos no seguinte cadro-resumo e desenvolvidos nas seguintes páxinas.
NOME
Augas Termais e Viños do Ribeiro
Laias e os Viños do Ribeiro
Priorado do Ribeiro
De viños pola Vía da Prata
Auga e aventura no Parque do Xurés
Estancias de Saúde Terapéuticas
Estancias de Saúde Preventivas
Estancias de Saúde Reparadoras
Programa Antiestrés 3 noites
Maiores de 55
Xóvenes (18-35 anos)
Peregrinos 1 noite
Peregrinos 2 noites
Turismo Termal Familiar (2 noites)
Turismo Termal Familiar (1 noite)
Turismo Termal Familiar (Sen estancia)
RESPONSABLE
TURGALICIA
Viajes Viloria, S.A.
CALDARIA
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Caldaria
Programas para empresa
Caldaria
Programas e Tratamentos de 1 día
Caldaria
Bono Regalo 52
Caldaria
COMERCIALIZADORES OURENSÁNS
Especial 2 noches. Ribeiro de Sefarad
Entretempos
Especial Pensión Completa. Ribeiro de Sefarad
Entretempos
Alojamiento + Viñobus + Bodega
Entretempos
Boni 1: Descanso e relax
Entretempos
Bono 2: Relax e benestar
Entretempos
Bono 3: Paseos de relax
Entretempos
Termas, visita a bodegas, cata de vinos, 1
Monemú
noche en Pazo de Esposende
Siente y vive una experiencia de 2 noches en
Pazo da Almuzara y unas modernas termas
Monemú
japonesas ¡relájate!
PREZO BÁSICO
160
160
123
670
172
€
€
€
€
€
693 €
345 €
345 €
103,43 € /persoa/noite
107 € /persoa/noite
309 €
44 € / noite
69 €
159 €
43,10 € / adulto / noite
55 € / familia (xantar)
40 € / familia (merenda)
Consultar
Consultar
52 €
155,00 €
120,00 €
35,00 €
110,00 €
753,00 €
85,00 €
35,00 €
71,50 €
Fonte: Elaboración propia
211
Turgalicia
Na páxina web de Turgalicia existe un apartado chamado “experiencias únicas” no que se
recompilan produtos turísticos e se facilita a súa busca por xeodestinos ou por prezo. Ademais,
estes mesmos produtos contan cunha ligazón desde o apartado “goza destas experiencias”, no
que se presentan os recursos cabeceira de Galicia (Camiño de Santiago, faros e praias salvaxes,
paseando entre viñedos, mananciais, ruta da camelia, turismo mariñeiro, patrimonio oculto,
bosques, santuarios máxicos e lugares únicos).
Os 5 paquetes rexistrados durante a Análise xiran en torno aos establecementos do grupo
Caldaria, incluíndo pernoctacións nos seus aloxamentos (Laias, Abadía ou Lobios) e teñen como
axencia comercializadora a Viajes Viloria (a través das súa Destination Management Company
Galicia Incoming Services).
Salienta o papel do viño e as adegas do Ribeiro como complemento á actividade termal, estando
presentes as augas minero-medicinais e as visitas a adegas en 4 dos 5 paquetes. Nesta liña
merece unha mención especial o produto “De viños pola Vía da Prata”, no que nin o viño nin o
termalismo son o eixo central, senón que ambos complementan a outra experiencia (a
peregrinación a Santiago de Compostela).
Por último, o caso de “Aventura no Parque do Xurés” é a excepción a esta maridaxe de de viños
e augas termais, pois neste caso o binomio pasa a ser augas termais-rotas a cabalo.
Nas seguintes páxinas exponse unha ficha coa información básica sobre cada un destes
produtos.
212
Augas termais e viños do Ribeiro
Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario de Laias en réxime de media pensión (almorzo e cea)
Tratamento termal:
- 1 peeling corporal de sal e uva
- 1 ducha circular
- acceso libre e ilimitado ás piscinas de auga mineiromedicinal (2 interiores e 1 exterior)
Visita e cata á adega Viña Meín.
Prezo: 160 €/ persoa en cuarto dobre. Suplemento de 42 € en cuarto individual
Todo o ano (excepto Semana Santa, pontes e festivos)
Número mínimo de 2 persoas
Mais información: 902190160 [email protected] www.galiciaincoming.com
Laias e os viños do Ribeiro
Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario de Laias en réxime de media pensión (almorzo e cea)
Tratamento termal:
- 1 ducha circular
- acceso libre e ilimitado ás piscinas de auga mineiromedicinal (2 interiores e 1 exterior)
Visita e cata á adega Viña Meín.
Prezo: 160 €/ persoa en cuarto dobre. Suplemento de 42 € en cuarto individual
Todo o ano (excepto Semana Santa, pontes e festivos)
213
Priorado do Ribeiro
 Estancia de 3 días / 2 noites na Abadía Caldaria en réxime de media pensión (almorzo e cea)
 Tratamento termal:
- acceso de 2 horas diarias á zona termal Alvea
- acceso libre e ilimitado a dúas piscinas interiores de auga mineiro-medicinal
 Visita e cata nas adegas Pazo Casanova e Viña Meín
Prezo: 123 € / persoa en cuarto dobre. Suplemento de 39 € en cuarto individual
Número mínimo de 15 persoas. Número máximo de 32
De viños pola Vía da Prata
 2 noites de aloxamento en Verín/Ourense en media pensión
 2 noites en Balneario de Laias en media pensión con 1 acceso ao circuíto termal
 2 noites en hotel de 4* en Santiago (1 noite con almorzo incluído + 1 noite en media pensión)
 Visitas e catas ás adegas Tapias Mariñán, Vía Arxéntea, Pazo Casanova, Viña Meín e Castro Brey
 5 xantares en restaurantes (4 no Camiño + 1 en Santiago)
 1 guía oficial para visita guiada de Santiago
 Visita ás cubertas da Catedral de Santiago
 Seguro turístico
 Traslados en microbús a disposición durante o programa do Camiño ata a chegada a Santiago
Prezo: 820 € (mínimo 15 persoas) / 730 € (mínimo 20 persoas) / 670 € (mínimo 25 persoas)
Suplemento de 150 € dn cuarto individual
Número mínimo de 15 persoas para a realización da actividade
214
Auga e aventura no parque do Xurés
 Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario Lobios en réxime de media pensión (almorzo e cea)
 Tratamento termal:
-1 chorro descontracturante.
-1 masaxe cuello / hombros).
- acceso libre e ilimitado a la piscina interior de auga mineiro medicinal

Ruta a cabalo
Prezo: 172 €/persoa. Suplemento de 42 € en cuarto individual
215
Caldaria
Nos establecementos do grupo Caldaria ofrécense paquetes temáticos ao cliente orientados a
segmentos específicos da demanda. En concreto identificouse a seguinte oferta:
NOME
ESTANCIA
PREZO BASE*
Estancias de Saúde Terapéuticas
9 noites
693 €
Estancias de Saúde Preventivas
5 noites
345 €
Estancias de Saúde Reparadoras
5 noites
345 €
3 noites
103,43 € /persoa/noite
2 noites
107 € /persoa/noite
Maiores de 55
5 noites
309 €
Xóvenes (18-35 anos)
2 noites
44 € / noite
Peregrinos 1 noite
1 noite
69 €
Peregrinos 2 noites
2 noites
159 €
Turismo Termal Familiar (2 noites)**
2 noites
Turismo Termal Familiar (1 noite)**
1 noite
55 € / familia (xantar)
Turismo Termal Familiar (Sen estancia)**
-
Programas para empresa
-
Consultar
Programas e Tratamentos de 1 día
-
Consultar
Bono Regalo 52
-
52 €
40 € / familia (merenda)
* O prezo pode variar segundo o Balneario no que se desfrute o programa, recóllese o prezo máis baixo
ofertado. Algúns paquetes teñen suplementos por habitación indivual ou descontos para acompañantes.
** Os programa de Turismo Termal Familiar están pensados para 2 adultos e 2 nenos. Consultar outras condicións
216
A maiores das ofertas presentadas na páxina anterior, ofértanse paquetes especiais de tempada
(Navidade, Fin de Ano, festivos ou similares) entre os que se atopan os seguintes:
o
Pontes de outono
o
Outono gastronómico
o
Escapadas de outono
o
Paquete fin de ano/Estancias de Nadal/ Cena de Reis
217
Comercializadores ourensáns
Se ben tense constatado a existencia doutros comercializadores (autonómicos ou nacionai) de
paquetes e produtos turísticos de contido termal en Ourense, expóñense só aqueles que nacen
na propia provincia.
218
Especial 2 noches. Ribeiro de Sefarad

2 noites en Pazo de Esposende/Pazo dos Ulloa (aloxamento e almorzo)

Menú Especial Sefardí (xantar ou cea, a escoller) nos establecementos “rasgo” ("Vinoteca" e“O Birrán”)

Visita a un viñedo de sefarad e degustación de viño ribeiro

Acceso de 90 minutos ao circuíto das Termas de Prexigueiro
Prezo: 155 €
Máis información: 988 470 902 / 699 062 427 / [email protected]
Especial Pensión Completa. Ribeiro de Sefarad

1 noite en Pazo Carballo/Pazo de Esposende/Pazo dos Ulloa (aloxamento e almorzo)

Menú Especial Sefardí nos establecementos “rasgo” ("Vinoteca" e“O Birrán”)

Visita a un viñedo de sefarad e degustación de viño ribeiro

Prezo: 120 €
Alojamiento + Viñobus + Bodega

1 noite nun pazo do Ribeiro

Visita panorámica ao Ribeiro en autobús, guía oficial e paradas nos principais monumentos

Degustación de viños en Ribadavia

Visita a unha adega, explicación en viña, degustación de viño e comida de vendima

Acceso de 90 minutos ao circuíto das Termas de Prexigueiro (actividade opcional)
Esta actividade ten prazas e datas limitadas. Necesaria reserva
Prezo: 35 € (incluíndo entrada a Termas de Prexigueiro)/ 30 € (sen acceso a Termas de Prexigueiro)
Suplemento habitación individual: 29,90€
219
Bono 1: Descanso e relax

1 noite en Casa Grande do Ribeiro/Pazo de Esposende/Casa dos Ulloa/Casa da Solaina (con almorzo)

Tratamento nas termas de Prexigueiro:
₋
Masaxe relaxante completo (50 min)
₋
Prezo: 110,00 €
Bono 2: Relax e benestar

6 noites en Balneario de Laias (cuarto dobre, media pensión)

Tratamento Termal: 2 ou 3 técnicas diarias de hidroterapia segundo prescrición médica

Uso libre das Piscinas termais
Prezo: 753,00 €
Bono3: Paseos de relax

1 noite en Casa Grande do Ribeiro/Pazo de Esposende/Casa dos Ulloa/ Casa da Solaina (con almorzo)


Visita a adega
Prezo: 85,00 €
220
Termas, visita a bodegas, cata de vinos, 1 noche en Pazo de
Esposende

1 noite en Pazo de Esposende (en cuarto dobre, inclúe almorzo)

Entrada ás Termas de Prexigueiro

Visita dúas adegas da zona do Ribeiro con cata de viños
Prezo: 35 €
Máis información: Monemú - 618 149 683 - www.monemu.com - [email protected]
Siente y vive una experiencia de 2 noches en Pazo da
Almuzara y unas modernas termas japonesas ¡relájate!

2 noites en Pazo Almuzara (en cuarto dobre, inclúe almorzos)

Sesión termal nas Termas da Chavasqueira: ircuito de contraste térmico e Ofuro

Regalo dun estuche de cosmética artesá natural
Prezo. 71,50
Máis información: Monemú - 618 149 683 - www.monemu.com - [email protected]
221
4.2. Turismo Senior
Nos últimos anos, da man da expansión do estado de benestar cobraron pulo os programas de
termalismo impulsados polas diferentes Administracións. No caso de Ourense atópanse iniciativas
promovidas polas Administracións Nacional, Autonómica e Provincial.
En concreto os produtos de Turismo Senior identificados en Ourense, son os que figuran recollidos
na seguinte táboa.
NOME
PRAZAS OURENSE
Programa de
Termalismo Social
(IMSERSO)
DURACIÓN
PREZO BÁSICO
10 días
224,79 € – 328,98 €
8773 (2007)
12 días
272,66 € - 399,97 €
327 (2012)
10 días
316,64 € – 398,61 €
1353 (2013)
6 días
Benestar en
Balnearios
(XUNTA)
Programa Provincial
de Termalismo
Saudable
170 € -200 €
(DEUTACIÓN)
A continuación exponse unha breve descrición dos mesmos, insistindo no peso relativo do
Turismo Senior de Ourense dentro do panorama xeral nacional (Imserso) e autonómico (Xunta) e
comparando os diferentes programas provincias en Galicia (Deputacións).
No Anexo 04 información sobre cada un dos programas analizados.
222
IMSERSO
O Programa está dirixo aos pensionistas da Seguridade Social polos conceptos de xubilación e
invalidez, en todo caso, e por concepto de viuvez ou doutras pensións para aqueles casos nos
que o solicitante supere os 60 anos de idade. En calquera suposto o solicitante ten que poder
valerse por si só para o desenvolvemento das actividades da vida cotiá e non posuír alteracións
de conduta que impidan a convivencia nun centro residencial nin enfermidade infecto contaxiosa.
Do mesmo xeito, poden participar os cónxugues sen esixencia de pensión nin idade.
Este Programa inclúe manutención en réxime de pensión completa, aloxamento en cuartos
dobres de uso compartido, tratamentos termais básicos (prescrición, tratamento e seguimento
médico), actividades de animación e seguro turístico (póliza colectiva).
Na temporada 2013 ofértanse estadías en quendas de 12 días/11 noites ou de 10 días/9 noites.
En 2013 participaron un total de 105 balnearios, distribuídos por Comunidades Autónomas como
amosa o seguinte gráfico. Cómpre sinalar que Ourense é unha das provincias de España con
máis balnearios participantes. En concreto, en canto a número de participantes encabezan a lista
Cáceres, Cantabria e Pontevedra (con 7 establecementos cada unha) seguidos por Granada,
Ourense,
Zaragoza
(con
6
establecementos
participantes).
No
caso
de
Ourense,
establecementos contabilizados son: Arnoia, Molgas (H. Balneario), Molgas (H. Ansuiña),
Carballiño, Laias e Lobios.
Balnearios participantes no programa de Termalismo Social do IMSERSO por
Comunidades Autónomas (2013)
Fonte: Elaboración propia a partir de www.imserso.es
223
Ao tratar de contabilizar a distribución provincial das prazas, o último dato accesible é o do ano
2007, publicado no BOE número 306 do día 23 de decembro de 2006.
A partir dese dato, e mediante a división do número total de prazas por Comunidade Autónoma
entre o número total de establecementos participantes nesa Comunidade, obténse o número
medio de prazas por balneario, recollido no seguinte gráfico.
Distribución por Comunidades Autónomas do número medio de prazas por Balneario
do programa de Termalismo Social do IMSERSO por Comunidades Autónomas (2007)
Fonte: Elaboración propia a partir de Boletín Oficial do Estado
224
Xunta: Benestar en Balnearios
O Programa está dirixido a maiores de 65 anos ou a maiores de 60 en condición de pensionista
durante o prazo da solicitude. É requisito imprescindible que o solicitante resida en Galicia e que
se atope en condicións de participar no programa, pudendo valerse por si mesmo para as
actividades da vida cotiá. Ademais non poderá padecer enfermidades infecto-contaxiosas
activas nin trastornos mentais ou de conduta, non compensados, que poidan alterar a
convivencia durante o Programa. Outra das condicións é que precise de tratamento termal, sen
que exista contraindicación médica, e que realice todo o proceso de petición e adxudicación de
forma correcta (presentación da solicitude e documentación oportuna dentro do prazo, obtención
da puntuación necesaria para acceder ao destino solicitado e aceptación da praza e pago do
prezo nos prazos establecidos). Na convocatoria de 2013 a duración da estadía é de 10 días/9 noites e participan un total de
trece balnearios, recollidos no gráfico da páxina seguinte con indicación das prazas por
establecemento. Ourense situase con 327 prazas e 5 establecementos, como a provincia con
máis oferta.
Benestar en Balnearios: balnearios participante e prazas por balneario (2012)
Fonte: Elaboración propia a partir de http://benestar.xunta.es
225
Deputacións
No caso de Ourense, a Deputación ofrece en 2013 dous tipos de programas en Balnearios entre os
meses de xullo e novembro :

Estancia en Balnearios: inclúe estancia de 6 días/5 noites, pensión completa, animación,
recoñecemento médico á chegada (voluntario) e 10 técnicas de balneario. Os balnearios nos
que se oferta esta modalidade, cos seus prezos correspondentes, son os seguintes:

o
Balneario do Carballiño: 170 €/persoa
o
Balneario-Hotel Baños de Molgas: 170 €/persoa
o
Balneario Arnoia Caldaria: 190 €/persoa
o
Balneario Laias Caldaria: 200 €/persoa
o
Balneario Lobios Caldaria: 200 €/persoa
Tratamento en Balneario: 5 días e 10 técnicas de balneario nalgún dos seguintes
establecementos:
o
Balneario do Carballiño: 60 €/persoa
o
Balneario-Hotel Baños de Molgas: 60 €/persoa
Ámbalas dúas iniciativas están dirixidas a persoas empadroadas nalgún municipio da provincia,
maiores de 50 anos, válidas para as actividades da vida cotiá e que poidan recibir os tratamentos
balnearios sen contraindicacións médicas. Do mesmo xeito, poden beneficiarse dos programas os
seus acompañantes, aínda que non reúnan as condicións expostas. Os trámites para a inscrición
realízanse de forma virtual e os criterios de adxudicación veñen determinados pola idade e os
ingresos do solicitante.
Na seguinte páxina ofrécese un comparativo entre os programas con estancia organizados polas
distintas Deputacións de Galicia (todos de 6 días/5 noites). De modo complementario, no Anexo 04
ofrécese as condicións específicas para os Programas de cada Deputación, incluíndo as variantes
sen estancia.
226
Comparativa dos programas galegos de Turismo Senior das deputacións (2013):
Establecementos e prazas
* * ** * Pontevedra: oferta *1 balneario +7 hoteis spa/
talasos
** Lugo: Na cifra de prazas inclúense as destinadas a tratamentos
sen estancia
Comparativa dos programas galegos de Turismo Senior das deputacións (2013): Prezos
**
***Pontevedra:
Traslados en concellos con 10 o máis participantes
Opción a que os concellos se adhiran e aporten 10 euros
227
228
229
5. DIAGNÓSTICO TERMAL PROVINCIAL
Os recursos termais de Ourense e as súas posibilidades de contribución ao desenvolvemento
socioeconómico en xeral e turístico en particular non son unha materia nova de análise. Xa no material
documental da 1º Exposición sobre as posibilidades turísticas "Descubra Ourense" celebrada en 1965,
atópase unha referencia ás fontes minero-medicinais da provincia e aos seus beneficios terapéuticos.
230
Posteriormente, estas posibilidades foron obxecto de estudo de diversos plans e proxectos, entre os
que salientamos o Plan de Acción e Fomento da Actividade Turística Ourensá, que incluía o termalismo
dentro da área estratéxica "Recursos Naturais" e o Plan Estratéxico 2010 no que Ourense Termal e
contemplado como un proxecto dinamizador.
231
5.1. As Augas minero-medicinais: características, distribución e beneficios para a saúde
Se comparamos a temperatura dos recursos termais de Ourense, fronte á das outras provincias
galegas, atendendo ao manual “As Augas minerais de Galicia”, Ourense é a provincia
con maior
termalidade.
Se ben Lugo é a provincia con máis recursos, o grao medio de temperatura das augas de Ourense
(25,81 ºC) é superior ao de Pontevedra (17,82ºC), A Coruña (14,83 ºC) e Lugo (11,26ªC). Deste modo
Ourense é a única provincia galega cuxa temperatura media se sitúa por enriba dos 20ºC (temperatura
a partir da que as augas deixan de considerarse frías).
Distribución provincial das augas minero-medicinais galegas segundo a súa temperatura
Fonte: Elaboración propia a partir de “As Augas Minerais en Galicia” (Consellería de Industria e Comercio, 1995)
232
Atendendo ao caudal das augas galegas de máis de 35º C (mesotermais e hipertermais), vemos que
Ourense, cun total de 85,07 l/s é a provincia galega que produce por segundo un maior volume de
auga de termalidade elevada.
Caudal total das augas mesotermais e hipertermais galegas por provincia
85,07 l/s
Hipertermais
Mesotermais
16,11 l/s
8,8 l/s
2,5 l/s
A CORUÑA
LUGO
OURENSE
PONTEVEDRA
No conxunto da provincia xérase un total de 7.350.048 litros ao día de augas mesotermais e
hipertermais e un total de 11.547.360 litros de augas minero-medicinais con independencia da
temperatura.
Esta cifra é só unha referencia, a ela habería que engadir os resultados obtidos a partir de sondaxes
(como os recollidos no Anexo 10) e de estudos, como os realizados polo Doutor en Xeoloxía Pedro
Araujo con motivo do Plan Estratéxico de Turismo de Ourense. En ditos estudos, recollidos no Anexo 20
detectáronse 48 “anomalías xeotérmicas”, ou puntos nos que se presentan surxencias de auga termal
ou mineiro medicinal na cidade de Ourense, fronte aos 11 inventariados pola Consellería de Industria.
Sumando as 51 fontes que figuran no manual As Augas Minerais en Galicia”, as 37 novas anomalías
detectadas nos devanditos estudos do Doutor Araujo e as 27 sondaxes que recolle o Anexo 10,
estamos ante un total mínimo coñecido de 115 recursos de interese para o presente estudo.
233
Para facer unha aproximación análoga a anterior da situación de Ourense no marco español, tómase
como fonte bibliográfica o manual “Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas” editado
polo Instituto de Salud Carlos III. Neste manual realízase unha análise de 94 augas de España,
distribuídas como amosa o seguinte mapa.
Aproximación á distribución das augas minero-medicinais en España
Fonte: Elaboración propia a partir de Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas
Á vista da figura anterior, conclúese que Galicia (neste caso, con Pontevedra á cabeza) é a
comunidade que lidera o panorama nacional en canto a número de augas termais.
234
Se analizamos a temperatura, en base ao citado manual, das augas españolas de máis de 45 ºC
(hipertermais), Barcelona é a provincia con máis recursos, seguida de Ourense e Pontevedra,
como amosa o seguinte gráfico.
Aproximación á distribución provincial das augas hipertermais en España
Fonte: Elaboración propia a partir de Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas
O gráfico anterior vén confirmar a termalidade de Ourense, que concentra unha sexta parte da
totalidade das augas hipertermais analizadas no Vademécum. Un dato a salientar é que Lobios,
a cuxas augas este manual atribúe unha temperatura de 76,5ºC é quen ostenta a temperatura
máis elevada a nivel nacional.
235
Como complemento ao anterior, aportamos unha táboa resumo sobre caudais e temperaturas
estimadas da cidade de Ourense e doutras cidades termais de Europa.
Comparativa de superficie, temperaturas e caudais (l/día) de cidades termais de Europa
CIDADE
KM 2
TEMPERATURA
CAUDAL l/día
84,5
+ 66
3.000.000
Chaves
590,42
73
144.000
Caldas da Rainha
255,87
27
2.040.000
20
62
4.109.589
12,62
70
1.800.000
Abano Terme/ Montegrottto
36
87
?
Montecatini
17
33,5
2.592.000
Baden Baden
140,18
50-68
800,41
Budapest
525,16
21-78
70.000.000
Spa
39,85
32
?
Bath
29
46ºC
1.106.400
Ourense
Dax
Aix-Les-Bains
Fonte: Plan Estratéxico do Termalismo de Ourense
Á vista dos datos expostos, Ourense conta cun caudal moi notable, superado só por Budapest e
ocupa o quinto posto en canto a grao de temperatura das augas, por detrás de Abano Terme,
Budapest; Chaves, Aix-Les-Bains e Baden Baden.
Ademáis, cómpre ter en conta que o dato de 3.000.000 l/día é superado na actualidade, grazas
aos estudos realizados recentemente polo Doctor Pedro Araujo.
236
Na seguinte táboa ofrecese un listado das augas minero-medicinais de Ourense, obtida a partir
dos datos recompilados nas fichas e extraídos de As Augas Minerais en Galicia.
Comparativa de caudais das augas minero-medicinais de Ourense
NOME
Burga do Muíño
Balneario de Lobios
Termas de Outariz
Pozas de Outariz
Baños de Bande
As Burgas (B. de Arriba, B. de Abaixo e Fervedoiro)
Auga de Sousas
Caldas de Partovia
Caldas de Brués
Balneario de Arnoia
Balneario de Laias
Baños de Mende
Augas de Fontenova
Fonte do Lavadoiro
Balneario de Requeixo
Baños do Monte
Fonte Bañiño
Bañiño de Quintas
Fonte da Veiga
Fonte da Ponte
Baños de Outeiro
Bañadoiro
Fonte Santas Augas
Fonte Manzos
Fonte Cesures
Baños de Molgas
Fonte Rañoa
Fonte de Abaixo
Fonte de Quintas
Fonte San Bieito
Fonte Ponterriza
Bañiño de Arcos
A Regueira
Fonte do Tinteiro
Fonte do Sapo
Fonte Piñeira
Fonte de Xagoaza
Poza dos Terreos
Balneario de Berán
CONCELLO
Ourense
Lobios
Ourense
Ourense
Bande
O Carballiño
Ourense
Ourense
Verín
O Carballiño
Boborás
Arnoia
Cenlle
Ourense
Verín
Verín
Verín
Punxín
Ourense
Ourense
Ourense
Ribadavia
Cortegada
Monterrei
Larouco
Cortegada
Xunqueira de Ambía
Punxín
Castro Caldelas
Castro Caldelas
Ourense
Cortegada
Esgos
Melón
Viana do Bolo
Ourense
Maside
Baños de Molgas
Maside
Viana do Bolo
Maceda
Punxín
Melón
Boborás
O Carballiño
A Rúa
Ourense
Ourense
Verín
Castro Caldelas
Ribadavia
Leiro
Verín
Xunqueira de Ambía
Cenlle
CAUDAL
20
17
14
14
14
12
10
10
7,5
5,05
4
4,2
3
3
2,7
2
2
2
2
2
2
2
0,5 - 2
1,4
0,50
0,5
0,50
0,33
0,33
0,33
0,25
0,25
0,25
0,25
0,2
0,20
0,20
0,14
0,1
0,10
0,07
0,05
0,04
0,04
0,03
0,03
0,02
0,02
0,02
0,02
0,01
0,01
0,01
-
237
Do mesmo modo, ofrécense a continuación os datos referentes á temperatura.
Comparativa de temperaturas das augas minero-medicinais de Ourense
NOME
As Burgas (B. de Arriba, B. de Abaixo e Fervedoiro)
Burga do Muíño
Balneario de Lobios
Termas de Outariz
Pozas de Outariz
Balneario de Laias
Baños de Bande
Fonte do Tinteiro
Baños de Molgas
Baños de Outeiro
Baños do Monte
Caldas de Partovia
Balneario de Berán
Baños de Mende
Caldas de Brués
Fonte do Lavadoiro
Fonte Bañiño
Bañiño de Quintas
Augas de Fontenova
Balneario de Requeixo
Fonte Rañoa
Bañiño de Arcos
Auga de Sousas
Bañadoiro
Fonte Manzos
Fonte de Quintas
Poza dos Terreos
Balneario de Arnoia
Fonte do Sapo
Fonte Ponterriza
A Regueira
Fonte de Xagoaza
Fonte da Veiga
Fonte Piñeira
Fonte San Bieito
Fonte Santas Augas
Fonte Cesures
Fonte de Abaixo
Fonte da Ponte
CONCELLO
Ourense
Ourense
Ourense
Lobios
Ourense
Ourense
Ourense
Ourense
Cenlle
Ourense
Bande
Cortegada
Ourense
Ribadavia
Baños de Molgas
Ourense
Ourense
Cortegada
O Carballiño
Ourense
Leiro
Ourense
Boborás
Punxín
O Carballño
Verín
Xunqueira de Ambía
Punxín
Verín
Monterrei
Maside
O Carballiño
Verín
Verín
Verín
Cortegada
Maside
Punxín
Ribadavia
Arnoia
Verín
Boborás
Viana do Bolo
A Rúa
Xunqueira de Ambía
Castro Caldelas
Larouco
Castro Caldelas
Melón
Esgos
Maceda
Melón
Viana do Bolo
Castro Caldelas
Cenlle
TEMPERATURA
64
64
61
60
60
60
60
60
50
49
46
40-44
43
41
40
39
39
36
34
29
28
28
27
23
23
23
23
22
20
20
20
20
20
18
18
17
17
17
17
16
16
16
15
13
12
12
14
12
12
11
10
10
10
10
10
10
-
238
Unha vez constatada a termalidade da provincia de Ourense, é necesario analizar a distribución
territorial das augas minero-medicinais.
A primeira conclusión extraída da fase de inventario do Patrimonio Balneario, é que as augas
mesotermais e hipertermais de Ourense atópanse fundamentalmente na metade oeste da provincia.
Dentro desa metade, poderían diferenciarse dúas subzonas: unha vinculada ao curso do Río Miño (o
Ribeiro e a cidade de Ourense) e outra vinculada ao espazo natural de Lobios.
En canto ás augas minero-medicinais frías, existe unha zona de especial interese pola cantidade,
calidade e historia das augas, que é Verín e o seu entorno, na que se atopan asemade, as augas
hipotermais de Caldeliñas (23ºC)
No resto da provincia, atópanse mananciais de interese e, como casos illados, infraestruturas turísticotermais abandonados que poderían ser a base de futuras iniciativas (por exemplo, Bembibre en Viana
do Bolo).
Principais focos das augas minero-medicinais en Ourense segundo a súa temperatura
239
Ao longo da provincia de Ourense atópanse augas minero-medicinais que en conxunto permiten
cubrir, desde o punto de vista das súas indicacións médicas, a totalidade das categorías de doenzas
establecidas pola asociación Balnearios de Galicia.
En canto aos beneficios para a saúde, as indicacións máis frecuentes das augas de Ourense son as
dermatolóxicas, reumatolóxicas e hepato-dixestivas; seguidas nun segundo plano das indicacións
respiratorias, renais e contra os problemas da vida cotiá. Tamén se atopan na provincia, aínda que en
menor cantidade, augas indicadas para trastornos cardiolóxicos, pediátricos, traumatolóxicos,
xeriátricos, neurolóxicos e xinecolóxicos.
Debido á súa especial importancia, por tratarse de establecementos sanitarios recoñecidos polo
Sergas, exponse a continuación un cadro-resumo dos beneficios das augas dos balnearios de
Ourense.
Indicacións das augas dos balnearios activos de Ourense
Arnoia
B.de Molgas
Laias
Lobios
O Carballiño
Dermatoloxía
Hepato-dixestivas
Neuroloxía
Pediatría
Renais e urinarias
Respiratorias
Reumatoloxía
Vida cotiá
Xeriatría
Xinecoloxía
Augas indicadas
Fonte: Elaboración propia a partir de Balnearios de Galicia
240
Augas sen indicacións
5.2. Tipoloxías do Patrimonio Balneario e actividade
Atendendo á tipoloxía dos recursos inventariados, póñense de manifesto as diferentes formas de
explotación turístico-termal das augas minero-medicinais. Os tipos de recursos inventariados na
provincia de Ourense resúmense no seguinte gráfico.
Recursos minero-medicinais de Ourense segundo ao tipo de aproveitamento turístico
241
A categoría máis común son as fontes e mananciais, que non xeran negocio nin desprazamentos
turísticos significativos. Nembargantes, as súas augas teñen valor termal e en moitas ocasións, están
asociadas a lendas, tradicións ou rituais que sobreviven no imaxinario colectivo. Asemade poden ser
consideradas unha reserva para o futuro, se contemplamos estas fontes como recursos que dinamizar
a partir de novas instalacións e servizos.
242
Deixando a un lado esta categoría, aparecen outras tipoloxías: casas de baños, pozas, novos produtos
turísticos, balnearios e hoteis balneario. Non obstante, desde un punto de vista xurídico, as únicas
figuras que aparecen recollidas na lei e reguladas son os balnearios (anexo 05 sobre establecementos
sanitarios recoñecidos polo Servizo Galego de Saúde) e os hoteis balneario (anexo 06 sobre hoteis
balneario recollidos no Rexistro de Empresas e Actividades Turísticas).
Por unha banda, a Lei 5/1995, de 7 de xuño, de regulación das augas minerais, termais, de manancial
e dos establecementos balnearios da Comunidade Autónoma de Galicia define do seguinte modo os
balnearios no seu artigo 22:
“1. Os establecementos balnearios son aqueles que, estando dotados dos medios axeitados,
utilizan as aguas minero-medicinais declaradas de utilidade pública con fins terapéuticos e
preventivos para a saúde. Consideraranse establecementos sanitarios e, como tales, quedan
suxeitos ao disposto na lexislación sanitaria.
2. Corresponde á Consellería competente en materia de sanidade a competencia para
establecer os requisitos técnicos e as condicións sanitarias mínimas de apertura de balnearios,
así como o procedemento para outorgar a autorización sanitaria previa en canto á súa
creación, modificación ou peche.
Para os efectos da presente lei, as instalación que non cumpran os requisitos establecidos non
poderán ter a denominación de balneario.
3. Estes establecementos poderán dispoñer de instalacións de complemento turístico, de lecer
e industriais, que quedarán sometidas ás súas normativas específicas.”
Balneario de O Carballiño
243
Pola súa parte, a Lei 7/2011, do 27 de outubro, do turismo de Galicia, sinala no seu artigo 60:
“Son hoteis balneario aqueles establecementos que, reunindo os requisitos esixidos aos hoteis,
conten, ademais, con instalacións balnearias, de acordo coa definición de balneario
establecida na normativa sectorial autonómica.
Unicamente as empresas e os establecementos que, estando autorizados como
establecementos sanitarios, cumpran as condicións legalmente esixidas para exercer o dereito
de aproveitamento das augas mineromedicinais ou termais de Galicia poderán empregar na
súa denominación e oferta de servizos as palabras «balneario», «termas» e os seus derivados.”
244
Tras examinar o rexistro de establecementos sanitarios e comprobar que só 5 establecementos están
contemplados pola lexislación sanitaria, constátase a existencia dun baleiro legal en canto a unha serie
de tipoloxías que se repiten na provincia.
Nun primeiro lugar están as casas de baños. Ningún dos recursos desta tipoloxía está activo na
actualidade, senón que se trata de formas de aproveitamento propias de finais do século XIX e
comezos de XX que aparecen recollidas baixo esta denominación nalgunhas das guías de balnearios
de maior difusión de Galicia e que viron caducar o seu modelo co paso dos anos.
245
Alén das casas de baños, existen outras dúas tipoloxías que son as que máis están a medrar na
xeografía ourensá nos últimos tempos e que non responden a ningunha categoría de aproveitamento
turístico-termal definida nas normativas turística nin sanitaria. Se trata das “pozas” e “novos proxectos
termais”, así denominados en moitas publicación turísticas.
Por pozas entendemos aquelas piscina de auga termal localizadas xeralmente en espazos
axardinados e cuxa implantación
responde normalmente á
iniciativa pública, sendo o seu uso
gratuíto. Pozas de Cenlle (imaxe suoerior) e Bande (imaxe inferior)
246
O termo “Novos Proxectos Termais” figura na guía “Auga para os sentidos” da Xunta de Galicia. Baixo
este termo a guía presenta infraestruturas diversas, desde balnearios aínda sen operar ata instalacións
privadas. Debido á falta dun termo que poder empregar para clasificar estes recursos, adóptase esta
denominación para este Diagnóstico. O problema de adxudicar un nome a estas instalacións
acrecentase cando se atende á parte final do antedito artigo da Lei de Turismo no que se establece
que ”unicamente as empresas e os establecementos que, estando autorizados como establecementos
sanitarios…poderán empregar na súa denominación e oferta de servizos as palabras «balneario», «termas» e os
seus derivados”.
Fonte: Guía “Auga para os sentidos” (Xunta de Galicia)
247
Tras coñecer a tipoloxía das instalacións existentes na provincia, o seguinte paso é diferenciar cales
destas infraestruturas están activas e cales carecen de uso. O seguinte gráfico sintetiza os resultados
ao respecto.
Recursos minero-medicinais da provincia de Ourense segundo a súa tipoloxia de
aproveitamento e a súa actividade
O gráfico anterior constata a caducidade do modelo “casa de baños” e ao abandono de instalacións
balnearias sen aloxamento. Nembargantes, a presencia de 3 novos proxectos pendentes de apertura
(Berán, Caldas de Partovia e Cortegada) abren un novo horizonte ao futuro dos balnearios en Ourense.
En canto aos hoteis balneario, a excepción do caso de Cabreiroá e de Requeixo, están todos
operativos. Non obstante, a recente introdución de peches temporais nalgúns deles, fai necesaria a
introdución de estratexias empresariais que aseguren a súa viabilidade.
248
Deixando a un lado as fontes, o perfil da instalación termal activa na actualidade (2013) responde ás
seguintes premisas.

Instalación nova: no 78% dos casos a súa inauguración é posterior ao ano 2000.

A forma de aproveitamento responde a novas tipoloxías: No 64% dos casos as instalacións
pertencenn ao modelo de pozas ou novos proxectos termais.

As súas augas son de caudal abundante: No 50% dos casos é igual ou superior a 10 l/s

As súas augas son de temperatura moi significativa: No 64% dos casos as augas son
hipertemais e no 14% dos casos, mesotermais.
249
5.3. Axentes Termais
Os axentes son unha das claras oportunidades de Ourense, tanto pola variedade dos campos
profesionais que abarcan como, sobre todo, polo prestixio e capacidade de repercusión de moitos
deles.
Entre os axentes turísticos, mención especial merece Termatalia. O mérito desta Feira Internacional é
incuestionable e axuda a posicionar Ourense no mapa mundial do Turismo Termal. Ademáis conta cun
elevado número de expositores, o que é unha clara oportunidade. Por todo iso, hai que traballar en
mellorar continuamente este evento e sacarlle o máximo partido.
No referente aos axentes indirectos, a provincia de Ourense conta con importantes envasadoras de
auga, como Cabreiroá ou Sousas (ver anexo 03). Este é un campo estratéxico pola relación directa de
augas envasadas e balnearios coa crecente concienciación social da importancia dunha alimentación
saúdable. Neste sentido, e aínda que non aparece recollido no Inventario de Axentes, non se pode
esquecer o papel doutras empresas do sector alimentario como Coren.
Seguindo co análise dos axentes industriais, a provincia conta con iniciativas innovadoras e con
grandes grupos empresarias de renome mundial. No mundo téxtil, atopamos representantes tan
sobranceiros como Lonia Téxtil, Adolfo Domínguez ou Roberto Verino. Paralelamente, existen
fabricantes de cosmética que empregan recursos termais e que comezan a consolidarse no mercado
(Iuvenor ou Sybaria). Todo isto, sen esquecer a xeotermia, a construción e a enxeñería, da man de
empresas de referencia no ámbito nacional e internacional como Xeoaquis, Subita ou Ingeo.
Outro dos axentes estratéxicos de Ourense é a Universidade e, en concreto o Campus da Auga que se
está a implantar. Esta iniciativa abre un camiño cara a innovación e a profesionalización que poderá
dotar de contido científico ao desenvolvemento termal de Ourense.
Finalmente, as institucións, por parte das que se observa un compromiso coa cultura termal, como
exemplifican a elaboración deste estudo, o Clube de Produto Turístico da Auga, a creación da
Eurocidade da Auga ou a implantación de novos programas de Termalismo Social. A estas hai que
engadir as asociacións que, se ben teñen resultados moi dispares en canto ao seu funcionamento,
constitúen un substrato importante para o intercambio de experiencias e o deseño de propostas.
250
5.4. Produtos turísticos
Da análise comparada do Inventario de Produtos Turísticos e de Recursos Complementarios a
conclusión fundamental é que falta produto.
Se ben existen intermediarios (ver anexo 02), a oferta de paquetes turísticos que inclúan experiencias
termais é moi limitada. Nunha primeira aproximación ao motivo desta falta de paquetización, semella
que podería deberse á falta de entendemento entre axencias de viaxes e balnearios. O reto pasa por
afondar nesta cuestión e averiguar como facer interesante o turismo termal para ambos subsectores
e, por suposto, para o cliente final.
Por outra banda, os paquetes ofertados, incluíndo nesta conclusión tamén aos paquetes publicitados
na páxina web de Turgalicia, están moi vinculados ao viño. É unha boa estratexia, xa que a cultura do
viño é característica de Ourense (ten autenticidade), pero estanse a descoidar a diversificación e a
posta en valor doutros recursos que, como se viu no punto 1.2. poderían complementar e enriquecer o
produto (festas, rutas, turismo activo ou natureza, entre outras posibilidades).
En canto aos paquetes que ofrecen os propios establecementos balnearios, obsérvase que só o grupo
empresarial Caldaria é activo nesta cuestión. Non obstante, os servizos incluídos nos seus programas
préstanse fundamentalmente no propio balneario. Tal vez falta colaboración con outras empresas, do
entorno para ofrecer experiencias máis completas que se traduzan nunha maior satisfacción do
usuario e que axuden a crear visión de destino entre os axentes. De modo complementario ofrécense
unha táboa cos prezos de acceso aos circuítos termais.
ACCESO
INSTALACIÓN TERMAL
CIRCUITOS TERMAIS
(prezos por persoa en €)
BALNEARIO DE ARNOIA
15,70
BALNEARIO DE LAIAS
15,70
BALNEARIO DE LOBIOS
15,70
BAÑOS DE MOLGAS
15,00
TERMAS OUTARIZ
5,15
TERMAS PREXIGUEIRO
5,15
TERMAS CHAVASQUEIRA
3,80
BALNEARIO DE O CARBALLIÑO
(non dispón deste servizo)
Por último, atendendo á situación do Turismo Senior, tanto os balnearios de Galicia en xeral, como os
de Ourense en particular, sitúanse por debaixo da media nacional en canto a prazas asignadas por
establecemento (segundo os últimos datos dispoñibles, correspondentes ao ano 2007). Esta situación
sálvase parcialmente polos programas de Termalismo Social da Xunta e das Deputacións. Neste
sentido cómpre salientar o recén estreado programa de Termalismo Saudable da Deputación de
Ourense que, se ben non chegou a ter o grao de participación desexable, simboliza unha firme aposta
polo termalismo por parte da Administración Provincial.
251
5.5. Prazas hoteleiras, demanda e perfil do turista termal en Ourense
Antes de analizar a demanda de turismo termal, ofrécese un gráfico sobre a distribución das prazas
dos establecementos hoteleiros de Ourense, diferenciando entre balnearios e outros hoteis.
Distribución das prazas de aloxamento en balnearios e noutros establecementos hoteleiros
(Ourense)
Aínda que só 4 dos 88 establecementos hoteleiros de Ourense son Hoteis Balneario, aglutinan o 12,7%
do total de prazas; o que da idea do seu elevado tamaño medio. O anexo 02 recolle a información
detallada sobre as prazas e cuartos en cada un deles, de acordo co Rexistro de Empresas e
Actividades Turísticas.
252
Co fin de facer unha aproximación á demanda nos establecementos balnearios de Ourense,
recorremos as cifras facilitadas por Caldaria referidas ao total de clientes aloxados nos seus hoteisbalneario durante os primeiros nove meses de 2013. Eses datos son contrastados co total de
pernoctacións rexistradas na provincia de Ourense neste mesmo período, segundo datos do Instituto
Nacional de Estadística. Cómpre sinalar que o grupo Caldaria representa a 3 dos 4 hoteis balneario da
provincia, polo que as conclusións extraídas son bastante cercanas á situación real.
Comparativa Pernoctacións Caldaria /Establecementos Hoteleiros (xan-set 2013)
CALDARIA
TOTAL PROVINCIA
%
XANEIRO
1.066
25.918
4,1
FEBREIRO
2.412
31.465
7,7
MARZO
6.510
41.647
15,6
ABRIL
4.992
36.857
13,5
MAIO
4.962
43.138
11,5
XUÑO
5.159
44.911
11,5
XULLO
3.661
43.565
8,4
AGOSTO
5.534
63.285
8,7
SETEMBRO
6.134
49.553
12,4
40.430
380.339
10,6
TOTAL
Fonte: Elaboración propia a partir de Caldaria e Instituto Nacional de Estatística
Á vista da táboa anterior, máis dun 10,6% dos turistas aloxados en establecementos hoteleiros de
Ourense (a porcentaxe aumenta se temos en conta os hóspedes de Baños de Molgas), elixiron hoteis
balneario como aloxamento. O interese por aloxarse en balnearios acentúase na primavera (entre
marzo e xuño) e no mes de setembro; o que confirma o papel do termalismo como foco de atracción
en períodos diferentes dos meses de xullo e agosto.
Contrastando estes datos co gráfico anterior, no hai un gran desequilibrio entre oferta e demanda. O
12,7% das prazas hoteleiras se concentran en balnearios, e teñen un nivel de demanda aproximado de
cerca do 11% (dato que aumentaría se tivesemos en conta os hóspedes de Baños de Molgas).
De modo complementario, e aínda que non inclúen pernoctas, as cifras das Termas da Chavasqueira
e de Outariz apuntan a un total de 96.000 clientes (64.000 en s Outariz e 32.000 en Chavasqueira).
253
Atendendo aos datos proporcionandos polo Inorde na Feira Termatalia 2013, o visitante de
Ourense responde ao seguinte perfil: en máis do 80% dos casos viaxa en familia ou en parella,
reside en núcleos urbanos, prefire Internet para organizar as súas viaxes e ten como motivacións
fundamentais o descanso e a tranquilidade. Na súa maioría, estes visitantes teñen entre 19-50
anos (máis do 75%), empregan o vehículo propio (máis do 70%), interésalles coñecer o medio e
os costumes (máis do 65%) e practican turismo itinerante (máis do 50%).
Da antedita preferencia polos desprazamentos en vehículo propio e en consonancia con diversos
estudos e estadísticas, establécese a área de influencia de Ourense como destino turístico, ao
espazo circundante que está a un máximo de 3 horas en automóbil.
Área de influencia turística do destino Ourense.
254
O interese polo termalismo nos visitantes que se achegan ás oficinas de turismo de Ourense, segundo
os datos facilitados polo Servizo Provincial de Turismo da Xunta de Galicia vai en aumento desde
mediados de 2012.
Evolución das consultas totais e termais na oficina de turismo da área provincial de Ourense
Consultas totais
Consultas termais
Fonte: Elaboración propia a partir de datos faclitados polo Servizo Provincial de Turismo da Xunta de Galicia
Este crecente interese polo termalismo podería deberse, se analizamos as notas de prensa
dispoñibles na web do Concello de Ourense ás accións de promoción emprendidas no Plan de
Marketing do Termalismo que desenvolveu o Concello en colaboración co Instituto de Turismo de
España entre o 22 de outubro e o 30 de decembro de 2012.
Cómpre sinalar que, aínda que esa campaña fose a impulsora, o interese polos recursos termais non
desapareu unha vez rematada a campaña; posto que, como amosa o gráfico anterior, as consultas
termais continúan con valores elevados ata o fin da serie de datos (setembro 2013).
255
5.6. Acontecementos históricos
Froito do manexo de diversas fontes de información para a redacción deste Diagnóstico e do informe
arqueolóxico (ver anexo 28) xurde este epígrafe dedicado aos principais acontecementos históricos do
termalismo en Ourense e aos seus protagonistas e impulsores.
Os principais datos aparecen recollidos na seguinte táboa
ANO
Primeiras referencias á utilización das augas termais en balnearios na cidade de Ourense
1699
1765
Nacemento de Pedro Gómez de Bedoya, médico e hidrólogo
Nacemento de Francisco da Silveira Pinto da Fonseca Teixeira, conde de Amarante e impulsor da
Fonte de Sousas
Manuscrito “Descripción de 54 fuentes minerales del Reyno de Galicia” (Pedro Gómez de Bedoya)
1773
Construción dunha pequena casa de baños en Riocaldo
1776
Defunción de Pedro Gómez de Bedoya, médico e hidrólogo
Construción da Fonte en Sousas por orde de Silveira (Conde de Amarante) , quen tomara as augas
en 1810 para curar unha doenza urinaria
Real Decreto do 29 de xuño de 1816, primeira norma de aplicación xeral aos mananciais de
augas minerais de España, na que se ordena o establecemento dun médico director en cada sitio
termal importante do reino
Regulamento de 28 de marzo de “Aguas y Baños Minerales” baseado no Real Decreto de 1816
1763
1815
1816
1817
1818
1821
1828
1831
Construción dunhas piscinas para o baño no manancial do Campo e no da Pedra (Cortegada)
Defunción de Francisco da Silveira Pinto da Fonseca Teixeira, conde de Amarante e impulsor da
Fonte de Sousas
Regulamento de 7 de outubro que actualiza a normativa de 1817
1859
Nacemento en Verín de José García Barbón, mecenas e empresario
Regulamento de 3 de febreiro que senta as bases da organización balnearia en España, en
especial no referente á intervención do Estado na conservación e explotación dos mananciais
Cóbrense e péchanse as piscinas de Cortegada e constrúense catro casetas no interior
O Concello Constitucional de O Carballiño constrúe o primitivo edificio do balneario de Caldas de
Partovia
Augas de Sousas declaradas de Utilidade Pública por iniciativa do concello
1859
Augas de Caldeliñas declaradas de Utilidade Pública
1866
Creación dunha “Liga de los Propietarios”
1867
Hermenegildo Guitián (Gobernador de Ourense) manda facer o paseo ata a fonte de Sousas
1869
1871
Nacemento en Beariz de Daniel Vázquez-Gulías Martínez, arquitecto
Un grupo de capitalistas crea unha “Asociación Nacional de la Propiedad Balnearia” (presidida
polo vizconde Rías)
Creación dun “Anuario Oficial de las Aguas Minerales de España”
1873
Comeza a construción do actual Balneario de Baños de Molgas
1874
Augas de Baños de Molgas declaradas de utilidade pública
1874
Regulamento de 12 de maio que modifica ao de 1834
1876
Creación da Sociedad Española de Hidrología Médica
1876
Inauguración do Balneario Baños de Molgas
1878
Primeiro número da “Revista de la Sociedad Española de Hidrología Médica”
1887
Nacemento do arquitecto Manuel Conde Fidalgo
Real Orde de 18 de xullo que recoñece o dereito dos veciños ao uso gratuíto das augas
mineromedicinais de Sousas e Caldeliñas
Construción do pavillón de augas de Sousas
1834
1841
1842
1871
1889
1892
256
ACONTECEMENTO
1208
1900
Edición da “Gaceta Balneológica” pola “Asociación Nacional de la Propiedad Balnearia”
1900
Inauguración do actual Balneario O Carballiño
1900
Augas do manancial de Vilaza declaradas de utilidade pública
1904
García Barbón encarga informes sobre as augas de Cabreiroá e adquire fonte e terreos
1904
Augas de Fontenova declaradas de utilidade pública
1906
Aprobación dos estatutos da asociación definitiva
1906
Augas de Cabeiroá declaradas de utilidade pública
1906
Construción do Balneario de Cabreiroá
1906
Remátase a construción das instalacións de Vilaza
1907
Apertura do Balneario de Fontenova
1907
Vilaza medalla de ouro Exposición Nacional Madrid
1908
Modificacións importantes en Baños de Molgas
1908
Apertura do Balneario de Cabreiroá
1909
Defunción en Vigo de José García Barbón, mecenas e empresario
1912
1914
Dotación dunha cátedra en Hidroloxía Médica na Universidade de Madrid
Vilaza Gran Medalla de Ouro na exposición anexa ao “IX Congreso Internacional de Hidrología e
Higiene” (Madrid)
Vilaza Diploma de Gran Premio con medalla de ouro na “Exposición Internacional de Industrias
Modernas, Alimentación y productos varios” (Londres)
Vilaza Diploma de Gran Premio con medalla de ouro na “Exposición Internacional de Industrias,
Agricultura y Comercio e Higiene” (Barcelona)
Deseño do xardín da Burga de Abaixo
1924
Constitución da Entidade Local Menor de Berán
1926
1935
Remodelación Baños de Molgas
“Estatuto sobre Explotación de Manantiales de Aguas Mineromedicinales”, que sería ata 1973 a
norma básica
Nacemento en Santiago de Compostela de Luis Rodríguez Míguez, médico, escritor e profesor
universitario
Construción do Balneario de Fontenova
1936
Último número da “Revista de la Sociedad Española de Hidrología Médica”
1937
Construción do edificio do Balneario de Cortegada
1937
Defunción en A Coruña de Daniel Vázquez-Gulías Martínez, arquitecto
1941
Apertura do Balneario de Porteiro
1941
Balneario de Berán declarado de utilidade pública
1960
Peche do Balneario de Fontenova
1960
Peche do Balneario de Requeixo e da planta engarrafadora
1961
Peche do Balneario de Cabreiroá
1963
Construción da edificación tradicional do Balneario de Berán
1968
Peche do Balneario de Porteiro
1970
Construción do embalse de Frieira e peche do Balneario de Cortegada
1973
A Lexislación de Minas deroga (excepto nos aspectos sanitarios) a norma de 1928
1977
1984
Escavacións nas que se achou unha piscina rectangular rodeada de 7 bañeiras na zona do Tinteiro
Demolición da arqueta que albergaba o manancial de Sousas e construción dun pequeno pozo de
pedra, cuberto de cristal
Defunción do arquitecto Manuel Conde Fidalgo
1985
Constitución da Asociación Galega da Propiedade Balnearia
1987
Augas de Fontenova e de Vilaza adquiridas por José de Sousa Cintra
1989
Primeiros programas de axuda ao termalismo social a través do Imserso
1913
1914
1914
1928
1932
1982
257
1995
Lei 5/1995, de 7 de xuño, de regulación das augas minerais, termais, de manancial e dos
establecementos balnearios da Comunidade Autónoma de Galicia
Inauguración do Balneario de Arnoia
1995
Reapertura do Balneario de Cortegada
2000
Creación da Fundación Balneario de Cortegada
2001
Inauguración do Balneario de Laias
2001
Inauguración das Termas da Chavasqueira
2006
Hijos de Rivera, S.A. adquiriu o 100% de Augas de Cabreiroá, S.A.
2008
Inauguración das Termas de Outariz
2010
Inauguración da Piscina termal de As Burgas
2010
Inauguración das Termas de Prexigueiro
1995
258
259
6. ESCENARIO TURÍSTICO TERMAL
Consideracións previas Unha das principais problemáticas á hora de analizar o tema do turismo asociado aos recursos
minero-medicinais é a denominación. Segundo o país, a lexislación e o enfoque de estudo
atópanse os termos Turismo Termal, Turismo de Saúde, Turismo Médico e Turismo de Benestar
ou Wellness Tourism, entre outros. Estas diferentes concepcións dificultan o contraste de datos
cuantitativos a diferentes escalas.
Dado que se manexarán en moitos casos datos relativos ao Wellness, cómpre sinalar que o
informe The Global Wellness Tourism Economy, publicado en 2013 por SRI establece que o Spa
Tourism supón o 41% do Wellness Tourism, mentres que o 59% restante correspóndese, entre
outras actividades, con estancias en healthy hotels, fitness, yoga, viaxes a parques ou reservas
naturais ou gastos en restaurantes de comida orgánica.
Ademais desta dificultade na denominación, existe unha diferencia entre o significado do termo
“spa” na lingua inglesa e na galega que convén aclarar antes de afondar na análise do escenario
turístico.
En lingua inglesa spa significa “balneario” e procede da cidade homónima belga, famosa polos
seus baños.
En
galego,
segundo
a
Real
Academia
Galega,
enténdese
denominase
“balneario”
ao
“establecemento público onde se poden tomar baños de auga con propiedades medicinais ou
beber augas medicinais”. Deste modo, trátase dunha infraestrutura dotada de augas mineromedicinais declaradas de utilidade pública e de instalacións nas que realizar tratamentos.
Pola súa banda, un spa é un centro con instalacións de hidroterapia, na que a auga carece de
propiedades minero medicinais e adoita ser aquecida de modo artificial.
260
6.1. Escenario Turístico Mundial
Introdución
No panorama mundial as cifras do turismo veñen alentadas pola boa nova dos 1.000 millóns de
turistas internacionais, acadados o 13 de decembro 2012. O dato é máis alentador se se observa
a evolución do turismo internacional durante os últimos anos. Tan só 22 anos atrás, en 1990, a
cifra de turistas anuais internacionais era menos das metade da que temos hoxe en día.
Fonte: Organización Mundial do Turismo
O seguinte gráfico (tomado da OMT) sintetiza as tendencias do turismo internacional. Mentres
Europa continúa a ser o principal emisor e o principal receptor, cobran pulo as viaxes a
economías emerxentes. Para o ámbito deste Diagnóstico, salienta o feito de que a motivación
visita familia/amigos/saúde/outros, na que se encadraría o turismo termal, é a segunda, cun 27%.
Fonte: Organización Mundial do Turismo
261
Análise cuantitativo: oferta, demanda, emprego e facturación
Como se apuntou anteriormente, é difícil obter datos globais que se poidan manexar con
exactitude. Os distintos enfoques sobre conceptos como “Wellness”, “Turismo de Saúde”,
“Turismo Termal” ou “Turismo Médico” e as distintas tipoloxías de infraestruturas e servizos,
asociadas ás diferentes culturas, dificultan a comparación no eido internacional.
Unha vez explicado este hándicap, ofrécense os datos recompilados no informe The Global Spa
Economy elaborado en 2007 por SRI en canto a oferta. Como aclaración previa, cómpre recordar
a diferencia exposta na Introdución entre o diferente significado de
“spa” entre o galego ou
castelán e o inglés.
O informe The Global Spa Economy elaborado en 2007 por SRI cifra a oferta mundial de “spas”
en 71.672. Non obstante, diferencia 5 categorías (day/club/salon spas, hotel/resort spas/
destination spas & health resorts, medical spas e other spas). Na seguinte táboa figuran os datos
por rexións e por tipos de establecemento.
Oferta mundial de Spas por rexións
Número
estimado
Europa
AsiaPacífico
de Spas
Norte
Oriente
Améric
Medio-Norte
a
de África
caCaribe
África
Day / Club / Salon Spas
45.113
14.933
10.805
15.355
440
3.381
199
Hotel / Resort Spas
11.489
4.297
2.944
2.090
441
1.539
178
Destination Spas & Health Resorts
1.485
1.202
82
138
7
48
8
Medical Spas
4.274
913
939
2.081
26
313
2
Other Spas
9.310
1.262
6.796
998
99
154
2
71.672
22.607
21.566
20.662
1.014
5.435
389
Total
Fonte: Elaboración propia a partir de The Global Spa Economy, 2007 (SRI)
262
Latinoaméri
A distribución xeográfica da demanda do Wellness Tourism aparece representada no seguinte
mapa. Europa encabeza o listado en canto a número de viaxes (con 203 millóns de
desprazamentos), sen embargo en canto ao gasto é Norte América quen lidera a clasificación
(181.000.000.000 $).
Segundo o informe The Global Wellness Tourism Economy, publicado en 2013 por SRI, no destino
Estados Unidos os turistas Wellness gastan un 130% máis con respecto ao gasto turístico medio.
En concreto, un turista internacional wellness gasta un 65% máis e un turista wellness nacional un
150% máis.
No caso de Estados Unidos, o turismo doméstico non só supera ao internacional en gasto, senón
que tamén o fai en número de viaxeiros. Segundo o antedito estudo de SRI, o 84% dos turistas
wellness proceden do propio país.
Fonte: The Global Wellness Tourism Economy, 2013 (SRI)
263
O estudo The Global Wellness Tourism Economy de SRI International (2013)
sinala que o
Wellness tourism xera 11,7 millóns de empregos no mundo. Segundo o informe The Global Spa
Economy elaborado en 2007 tamén por SRI, o emprego xerado específicamente a partir da
industria dos Spa ascendía nese ano a 1.223.510 postos de traballo. Como se explicou con
anterioridade, esta cifra engloba actividades de diferente categoría, tal e como recolle a seguinte
táboa.
Emprego mundial en Spas por rexións
Número
estimado
Europa
Asia-
Norte
Pacífico
América
de Spas
Oriente
Medio-Norte
de África
Latinoaméri
caCaribe
África
Day / Club / Salon Spas
659.106
237.473
162.733
201.272
6.259
48.480
2.891
Hotel / Resort Spas
269.363
84.117
80.162
61.945
12.554
26.571
4.014
Destination Spas & Health Resorts
112.239
91.962
3.937
11.281
1.300
3.426
333
51.843
9.248
12.430
26.332
331
3.478
25
130.958
18.927
104.387
6.400
494
740
10
1.223.510
441.727
363.648
307.229
20.938
82.694
7.273
Medical Spas
Other Spas
Total
Fonte: Elaboración propia a partir de The Global Spa Economy, 2007 (SRI)
264
A facturación do Wellness Tourism no seu conxunto é de 430.000.000.000 $, distribuídos de
acordo ao seguinte esquema. A hospedaxe (93.400.000.000 $) supón, xunto ao transporte
(91.800.000.000 $) a actividade á que se destina unha maior parte do gasto turístico.
265
Análise cualitativa: tendencias
Desde unha perspectiva global, preséntanse a continuación as principais tendencias desta
actividade no plano internacional. Neste sentido, tal e como ilustra o seguinte gráfico obsérvase
unha crecente preocupación polos problemas da saúde e do benestar, desde a perspectiva dos
individuos, das actividades empresariais e dos gobernos.
266
Gasto sanitario e envellecemento
Desde o punto de vista turístico, son dous os aspectos do gráfico anterior que máis relación
gardan co turismo termal.
Por unha banda, o feito de que estea a medrar o gasto en saúde nos países da OCDE,
prevéndose a súa triplicación entre 2002-2020. O recoñecemento médico dos beneficios do
termalismo podería verse favorecido por este incremento no gasto sanitario.
Por outra banda, o dato de que en 2050 o número de maiores de 60 anos duplicarase dota dun
potente nicho de mercado para ao turismo termal.
O recentemente publicado artigo La Silver Économie, une opportunité de croissance pour la
France de Claire Bernard, Sanaa Hallal e Jean-Paul Nicolaï, da conta de que hoxe en día existen
no mundo 900 millóns maiores e de que en 2035 un de cada tres franceses será maior de 60
anos. Nesta liña reflexiona sobre como este envellecemento poboacional poderá ser aproveitado
por sectores como as tecnoloxías avanzadas, a robótica ou a domótica.
Este fenómeno, denominado, “La Silver Économie” ou economía de prata pode suporá nos
próximos anos un incremento do gasto en benestar, en adaptación e seguridade no fogar, en
transporte, en ocio e en saúde. De acordo aos datos de demanda manexados, o principal cliente
do turismo termal pertence ao segmento de maiores de 50 anos. En consonancia, é significativo
que na provincia de Ourense, máis da metade da poboación supera xa os 50 anos, polo que a
demanda potencial para as actividades turístico-termais é moi ampla.
Fonte: Elaboración propia a partir de datos do Instituto Nacional de Estatística
267
Complementariedade de actividades
Tanto se falamos de Turismo Termal como se falamos de Wellness Tourism (e en xeral, falando
de calquera tipoloxía de Turismo), é necesario ter presente que a súa planificación require
atender a outros recursos complementarios (gastronomía, cultura, deporte…). O turista ten cada
vez máis inquietudes e máis flexibilidade na organización das súas viaxes, polo que cómpre
facilitarlle actividades que poidan dinamizar a súa estancia. O seguinte gráfico ilustra aqueles
outros subsectores que se entrelazan co Turismo de Benestar/Wellness Tourism.
Polo tanto, á vista do esquema anterior, o Wellness Tourism conecta con: ecoturismo,
agroturismo, turismo deportivo, turismo de aventura, turismo gastronómico, turismo cultural e
turismo de voluntariado. Mención aparte merecen a conexión co turismo médico, pois ven a
reafirmar o valor médico das augas, e o carácter conectivo do turismo espiritual, polas
oportunidades que supón para Ourense a súa vinculación co Camiño de Santiago.
A fin de facilitar o manexo da información sobre os recursos provinciais de Ourense que poden
servir como complemento, inclúese no apartado 2 un inventario de recursos.
268
Diversificación da oferta
Volvendo de novo ao gráfico empregado para analizar a facturación, obsérvase que aporta datos
útiles para descifrar o concepto anglosaxón de “Wellness Tourism”. Mentres na metade esquerda
sitúanse tipos de empresas e actividades turísticas xenéricas (compañías aéreas, aluguer de
automóbiles, axencias de viaxes, hoteis, restaurantes, souvenirs…), na metade dereita sitúanse
actividades específicas do wellness.
Deste modo, crece a preocupación polas novas modalidades de aloxamento que facilitan o retiro
e a relaxación (“ashrams” e “retreats”), pola cociña de alto nivel, saúdable e ecolóxica (“spa
cuisine”, “healthy cuisine” e “organic cuisine”), así como por outros aspectos, entre os que
salientan a meditación, o fitness, o coaching ou a vestimenta deportiva. Paralelamente, o estudo
Top 10 Global Spa & Wellness Trends Forecast elaborado po SpaFinder Wellness sinala a
tendencia a emprender estratexias de branding e rebranding baseadas no benestar.
269
Diversificación da demanda e novas tecnoloxías
Detrás das características específicas do “wellness” analizadas no punto anterior, e cruzándoas
coas conclusións obtidas a partir do manexo de diversas fontes, extráense unha serie de
conclusións sobre as tendencias globais do turismo en cando a oferta e demanda.
En xeral, as tendencias xerais do turismo avanzan cara a busca de experienciais máis individuais
e auténticas. Termos como “autenticidade”,
“espiritualidade”,
“relaxación”,
“sostibilidade”,
“accesibilidade” ou “natureza”, son os que máis se repiten nos diversos estudos e publicacións.
Estas inquietudes da demanda conectan co que o estudo Top 10 Global Spa & Wellness Trends
Forecast denomina como “Earthing”, a necesidade de toma de contacto coa natureza.
Nesta busca de vivencias, crece de modo imparable a importancia das tecnoloxías na
planificación das viaxes, tanto na compra de produtos e servizos turísticos como na pescuda de
comentarios
e
recomendacións
doutros
viaxeiros
en
webs.
Este
uso
das
ferramentas
tecnolóxicas, non se limita ao momento previo á viaxe, senón que os móbiles facilitan a consulta
de información durante a estancia, segundo datos de Segitur 3 de cada 4 viaxeiros usa o
smartphone durante a súa estancia
O estudo de Mercado de Apps Turísticas elaborado por Segitur sinala as 20 aplicacións turísticas
máis descargadas do turismo, recollidas no seguinte gráfico.
Fonte: Estudio de mercado de Apps Turísticas (SEGITUR)
Á vista do gráfico anterior, conclúese que os recomendadores e buscadores de voos e hoteis son
as aplicacións de turismo máis demandadas. Salienta o feito de que as guías de turismo quedan
fóra dos 20 primeiros postos, sendo substituídas na súa misión polos recomendadores.
270
Calidade
Outro aspecto de interese para o Turismo Termal é a norma ISO/TC 228 sobre Turismo e Servizos
Relacionados, que ten a súa presidencia en España. Dentro desta normativa encádrase a ISO/TC
228/WG2 Health Tourism Services. O fin da mesma é
o establecemento de estándares
internacionais de calidade, orientando o seu contido en base tres proxectos: “medical spas”,
“thalassotherapy services” e “wellness spas”. No seguinte esquema recóllense os principais
participantes no seu desenvolvemento.
271
6.2. Escenario Turístico Europeo Introdución
Segundo a OMT, as chegadas de turistas internacionais en Europa medraron un 5% durante os 8
primeiros meses de 2013 en referencia ao mesmo período de 2012. Esta taxa é moi alentadora,
considerando que se trata dun destino xa maduro e da situación económica. O crecemento
estivo liderado por Europa Central e Oriental (10%) e, en menor medida, pola Europa Meridional e
Mediterránes (6%).
O informe“Attitudes of Europeans towards Tourism” elaborado por Conducted by TNS Political &
Social a petición da Comisión Europea, extrae conclusións sobre as motivacións dos viaxeiros
que pernoctaron un mínimo de 4 noites fóra da seu país de residencia durante 2012. Á vista do
seguinte gráfico, o benestar, os balnearios e os tratamentos de saúde son citados no 12% das
ocasións como unha das razóns para emprender a viaxe.
Fonte: “Attitudes of Europeans towards Tourism” (Conducted by TNS Political & Social)
Segundo este informe, os turistas que máis citan a motivación banestar/balnearios/tratamento de
saúde son os habitantes de Letonia (37% sinalan esta motivación), Macedonia e Islandia (ambos
con 35%). No outro extremo, esta motivación é só atractiva para un 3% dos malteses e dos
daneses.
En canto ao perfil da demanda, os maiores de 55 anos os que mencionan este tipo de
actividades como unha motivación turística (15%), en contraste ao grupo 15-24 anos (8%).
272
A situación de Europa está parcialmente definida cuantitativamente en canto a cifras no apartado
anterior, grazas á división que se facía dos datos por áreas xeográficas. Deste modo, o Informe
The Global Spa Economy elaborado en 2007 por SRI, cifraba en Europa o número de Destination
Spas & Health Resorts en 1.202, o emprego xerado en 91.962 postos de traballo e os viaxes en
203 millóns (esta última cifra é para o conxunto do sector Wellness e non específica do subsector
balnearios).
Para reflectir un panorama máis actualizado (xa que os de SRI son de 2007) e para abordar a
análise desde o enfoque europeo, expóñense as cifras do sector proporcionadas pola a European
Spas Association (ESPA) durante o Thermal European Meeting celebrado en novembro de 2013
na localidade francesa de Enghien-Les-Bains.
Balnearios (Spa Communities and health Resorts)
Empregos (directos e indirectos)
Pernoctacións
Facturación
1.400
750.000
200.000.000
45.000.000.000 €
Fonte: Elaboración propia a partir de ESPA (Thermal European Meeting)
Tentando facer unha aproximación ao número de usuarios de balnearios en Europa, os datos
recollidos no informe Health Benefits: The market opportunities for health tourism in Englan falan
dun total de 186 millóns de pernoctacións e dunha estancia media de 6 días, o que nos da unha
cifra anual aproximada de 31.000.000 clientes.
Neste mesmo encontro a ESPA ofreceu datos a nivel nacional, dos que se desprende que a
grandes rasgos é Alemaña (seguida de Francia e Italia) quen lidera o sector. De feito, no país
xermano sitúase a actividade asociada aos balnearios como a terceira que máis contribúe ao
produto interior bruto; só por detrás dos automóbiles e o Turismo en termos xerais.
273
Análise cualitativa: tendencias
As tendencias do Turismo de Saúde seguen as pautas xerais das tendencias mundiais, pero
presenta algunhas características específicas, derivadas de iniciativas en marcha.
En primeiro lugar, a concepción do Turismo Senior e do Turismo para Todos como unha
estratexia de desestacionalización e con estudos recentes de casos concretos de boas prácticas.
En segundo lugar, as recentemente creadas European Innovation Partnership, con liñas
específicas de innovación no campo da auga e en envellecemento. E, en terceiro lugar, as
oportunidades que supón a nova Directiva de Asistencia Sanitaria Transfronteiriza (DAST).
Nas seguintes páxinas recóllense as principais características de cada unha destas iniciativas.
274
Turismo Senior e Turismo para Todos
En setembro de 2013, o Centre for Strategy & Evaluation Services publicou o informe “Enhancing
the Competitiveness of Tourism in the EU. An Evaluation Approach to Establishing 20 Cases of
Innovation and Good Practice”. Este documento analiza a situación turística da Unión Europea,
con especial atención a casos de boas prácticas, e arroxa pistas sobre os aspectos a ter
presentes na planificación e na innovación turísticas.
Entre todas as conclusións que se poden extraer da súa lectura salienta a ampliación da
participación, a través do Turismo Senior e o Turismo para Todos, como unha das estratexias
clave para a desestacionalización e a diversificación do Turismo.
275
European Innovation Partnership
Trátase dun novo camiño para facer fronte aos grandes retos sociais a partir da innovación e
servíndose da cooperación entre todos os actores (públicos e privados) e a todos os niveis
(comunitario, nacional e rexional). Existen cinco liñas de traballo, recollidas no seguintes
esquema.
As liñas de innovación en envellecemento activo e na auga, están estreitamente vinculadas ao
sector do turismo termal e á un amplo número de actividades asociadas.
O prazo de solicitude para formar parte dos grupos de acción da EIP on Water está aberto ata ao
31 de decembro de 2013. Nas seguintes táboas figuran as áreas prioritarias para esta EIP e os
tipos de actores que poderían participar na experiencia.
Recentemente, o 21 de novembro celebrouse a EIP Water Annual Conference 2013, na que dun
total de 502 participantes, detectáronse 84 de nacionalidade española, sendo o número de
participantes relacionados con Galicia moi limitado.
276
277
278
Directiva 2011/24/UE relativa á aplicación dos dereitos dos pacientes na asistencia
sanitaria transfronteiriza (DAST)
O 9 de marzo de 2011 foi publicada a Directiva 2011/24/UE relativa á aplicación dos dereitos dos
pacientes na asistencia sanitaria transfronteiriza (Anexo 14) e que ten por obxectivo facilitar o
acceso a unha asistencia sanitaria segura e de calidade, garantir a mobilidade intracomunitaria
dos pacientes e favorecer á cooperación entre os estados membro en materia sanitaria. O
seguinte gráfico sintetiza os piares sobre os que se sustenta iniciativa.
Fonte: Maravillas Izquierdo Martínez (Termatalia, 2013)
As prestacións sanitarias incluídas son todas aquelas que estean na carteira de servizos do país
de afiliación (isto é, o país emisor), con independencia do modelo de financiamento.
Esta Directiva que entrou en vigor o 25 de outubro, dá a oportunidade aos cidadáns dos países
europeos que si teñen incorporada esta directiva a solicitar atención sanitaria en España.
Desde un punto de vista termal, a situación para os países europeos está condicionada polo
recoñecemento do termalismo por parte do sistema de saúde.
279
6.3. Escenario Turístico Español Introdución
Segundo os datos manexados polo Instituto de Estudos Turísticos, as perspectivas do turismo en
España para este ano 2013 son positivas. Durante os nove primeiros meses de 2013
rexistráronse 10.169.165 viaxeiros estranxeiros (un crecemento do 1,9% respecto ao mesmo
período do ano anterior). Ademais, o gasto turístico total incrementouse nun 7,1%, chegando aos
7.183 millóns de euros, cun incremento do 5,1% nos resultados do gasto turístico medio por
persoa (707 €) e do 2,1 % do gasto medio por día (116 €).
De acordo a estes datos, e segundo información publicada no diario El País, o ministro de
Industria, Enerxía e Turismo, D. José Manuel Soria, España podería rematar 2013 como terceiro
país en recepción de turistas internacionais; subindo unha posición e arrebatando o posto a
China.
280
No referente ao número de balnearios no panorama nacional, o Observatorio do Termalismo
recolle a existencia de 113 balnearios en España, localizándose 5 en Ourense.
Desde o punto de vista da demanda, o motor principal de busca para a organización das
estancias en España é o portal de Turespaña (www.spain.info). Neste páxina web, dentro do
apartado “salud y belleza” existe un buscador de balnearios no que localizar a oferta por
Comunidades Autónomas. Os resultados que aquí se ofrecen varían con respecto aos do
Observatorio do Termalismo, indicando a existencia de 8 balnearios en Ourense e convertendo
así a esta provincia en líder nacional, xunto a Barcelona.
Imaxe tomada de www.spain.info
281
A seguinte figura expón o número de balnearios por provincia recollidos nas devanditas fontes
Distribución provincial dos balnearios en España
Fonte: Elaboración propia a partir de www.observatoriotermalismo.org e www.spain.info
282
En canto ás vilas termais, Ourense é a provincia con máis municipios que contan con esta
declaración, tanto a escala autonómica como a escala nacional. En concreto, son 10 as vilas
termais ourensás: Arnoia, Bande, Baños de Molgas, Boborás, Carballiño, Cortegada, Lobios,
Leiro, Ourense e Verín.
Distribución provincial de vilas termais en España
Fonte: Elaboración propia a partir de www.villastermales.com
A pesar desta boa posición de Ourense en canto a Vilas termais, é importante reflexionar sobre a
definición de “vila termal”. Nas Normas de Organización y Funcionamiento de la Sección de
Entidades Locales con Aguas Minerales y Termales, se recolle que:
“Artículo 6. Requisitos:
Para ser miembro de la Sección de Entidades Locales con Aguas Minerales y Termales, las entidades
locales interesadas deberán reunir los siguientes requisitos:
a) Tratarse de una entidad local asociada a la FEMP.
b) Disponer en su territorio de aguas declaradas o que se pretendan declarar como aguas
minerales o termales.
c) Disponer en su territorio de establecimientos balnearios o de plantas de envasado de aguas
minerales naturales, en funcionamiento o en proyecto de construcción.”
Da reflexión dos requisitos nace a dúbida de se estes servirán para caracterizar con claridade o
que debe entenderse por Vila Termal e xurde a proposta de reformar o artigo para esixir ás vilas
que
conten
con
balneario,
tres
tipos
de
aloxamento,
cinco
técnicas
e
actividade
complementarias.
283
Ademais do número de balnearios e vilas termais é importante coñecer a oferta hoteleira
vinculada e os seus beneficios en termos de emprego e de demanda.
A asociación Balnearios de España, cifraba en 2010 o número aproximado de prazas hoteleiras
directas en 19.250 e o número de aproximado de prazas hoteleiras indirectas en 3.550; sumando
un total de 22.800 prazas. O emprego creado ascendía a 5.600 postos de traballo, mentres que o
número de clientes e de pernoctacións foron de 1.010.000 e 4.455.000, respectivamente. O
resultado final desde o punto de vista económico traduciuse nunha cifra global de facturación de
283 millóns de euros.
De acordo ao estudo de produto turístico Turismo de Salud (Instituto de Turismo de España,
2009) analiza a procedencia dos turistas internacionais que teñen por motivación principal a
saúde/wellness, e conclúe que os principais emisores son Reino Unido (30,3%) e Alemaña (29,8%)
seguidos moi de lonxe por Holanda, Irlanda, Bélxica, Francia, Suíza, Austria e Italia.
284
Análisis cualitativo: tendencias
Entre as iniciativas máis recentes salientan as novas oportunidades xurdidas a consecuencia da
Directiva de Asistencia Sanitaria Transfronteiriza.
285
Mercado de Turismo Sanitario
En canto ás novas posibilidades que se abren no marco sanitario europeo, merece unha mención
especial o Cluster de Turismo de Saúde creado en España en 2013. Nesta agrupación,
representantes da saúde e do turismo suman as súas forzas para facer de España un referente
en turismo sanitario.
Recentemente publicouse o informe Turismo de Salud en España, elaborado pola Escuela de
Organización Industrial e no que se sinalan como principais focos de turismo de saúde os que
aparecen recollidos na seguinte factura.
Esta selección de zonas nas que se concentra a oferta de Turismo de Saúde xustificase do
seguinte modo:
-
Zonas consolidadas de turismo, nas que a demanda internacional xerou unha masa crítica
de centros de asistencia sanitaria: Mallorca, Alacante e Costa do Sol
-
Grandes urbes: Madrid e Barcelona
-
Zonas próximas a fronteiras naturais: Badajoz
-
Especializados en determinados tratamentos: Navarra, Asturias.
Desde o punto de vista da demanda, o devandito estudo sinala os seguintes mercados como os
principais emisores: Fonte: Turismo de Salud en España ( Escuela de Organización Industrial)
286
6.4. Escenario Turístico Galego Introdución
Con motivo da redacción do Plan Integral de Turismo de Galicia 2013/2016, presentouse
recentemente a seguinte situación xeral do sector turístico.
287
O número de viaxeiros aloxados en establecementos hoteleiros (tipoloxía na que se enmarcan,
entre outros, os hoteis balneario) en Galicia, presenta a seguinte evolución provincial.
Evolución provincial dos viaxeiros aloxados en establecementos hoteleiros
Á vista dos datos anteriores, conclúese que a tendencia ao descenso de viaxeiros é común ás
catro provincias galegas desde o 2007. O ano 2010, Ano Santo Xacobeo, significou unha mellora
na cifra de viaxeiros en establecementos hoteleiros en todas as provincias (agás Pontevedra).
Este repunte dos datos non tería continuidade nos resultados do ano seguinte. Neste punto,
cómpre sinalar que en 2011 só Lugo e Ourense lograron mellorar as cifras rexistradas en 2009.
288
A caída no numero de viaxeiros vén acompañada tamén dunha caída no número das pernoctacións.
Deixando a un lado o caso do Ano Santo 2010, todas as provincias viven un proceso de baixada
constante. Lugo é a provincia que máis estables logrou manter os resultados entre 2007-2011, se ben
en 2012 experimentou unha forte caída.
No caso de Ourense, o repunte no número de viaxeiros detectado en 2011 non estivo acompañado
dun repunte no número de pernoctacións, como se deduce do gráfico seguinte.
Evolución provincial das pernoctacións en establecementos hoteleiros
A pesar do retroceso experimentado, tanto en viaxeiros como en pernoctacións, os datos de 2012
referentes á estadía media en establecementos hoteleiros de Ourense son os segundos máis elevados
a nivel autonómico, só por detrás de A Coruña.
Estadía media nos establecementos hoteleiros en 2012 por provincias
A CORUÑA
LUGO
OURENSE
PONTEVEDRA
289
Segundo os últimos datos presentados pola Axencia de Turismo de Galicia en Termatalia 2013,
en Galicia existen 21 balnearios que posúen un total de 2.862 prazas (o 52,3% en
establecementos hoteleiros de 4 estrelas e o 14,7% en establecementos hoteleiros de 5 estrelas)
e xeran un total de 1.400 empregos directos.
Os 21 balnearios galegos reciben cada ano ao redor de 150.000 usuarios, o que converte a
Galicia en primeiro destino de España, seguida por Cataluña e Aragón. Na actualidade os
ingresos anuais estimados do sector dos balnearios en Galicia estímase en 60 millóns de euros.
Segundo a memoria de Turgalicia de 2008, os aloxados en balnearios durante esa anualidade
gastaron 49,56 € no aloxamento (o maior gasto en aloxamentos) e 96,49 € en total de gastos por
persoa e día.
As expectativas para este 2013 son positivas, segundo datos da Asociación de Balnearios de
Galicia os establecementos aos que esta representa alcanzaron unha ocupación do 70% no mes
de xullo, o 75% en agosto e o 80% en setembro. O principal cliente dos balnearios de Galicia é o
propio galego (40%), seguido do turista procedente de Madrid (19%), Castela e León (12%),
Asturias (10%) e Cataluña (8%); pola súa banda, o visitante estranxeiro representa só o 6% do
total.
290
Análisis cualitativo: tendencias O panorama futuro do termalismo en Galicia, terá que estar integrado no marco xeral do Plan
Integral de Turismo de Galicia 2013/2016 e terá que contemplar as novas estratexias, entre as
que salienta o Clube de Produto Turístico da Auga.
Neste punto cómpre lembrar que Ourense salienta polos seus recursos termais, pero tamén
polos
seus
encoros.
Neste
sentido,
e
atendendo
á
información
dispoñible
en
http://sig.magrama.es/ , Ourense é a provincia galega con máis encoros, contando actualmente
con 43.
291
O Plan Integral de Turismo de Galicia
O Plan Integral de Turismo de Galicia atópase en fase de redacción, del sairán as liñas de acción
e plans de traballo. Os retos identificados para Galicia figuran recollidos na seguinte imaxe, que
vén confirmar a importancia do turismo experiencial, sostible e innovador.
292
O Clube de Produto Turístico da Auga
Os obxectivos desta iniciativa son concienciar ao sector sobre a importancia do coidado do
recurso “auga”, articular unha oferta atractiva de experiencias relacionadas coa auga e impulsar
ao sector para acadar a mellora no uso, consumo e o aproveitamento sostible da auga.
Sobre esta base propón o seguinte modelo de xestión
293
6.5. Síntese A seguinte táboa resumo facilita o manexo da información recollida nesta contextualización do
escenario turístico e a extracción de conclusións.
Balnearios
Prazas
Facturación
Demanda
Emprego directo
Envasadoras
Produción augas
envasadas (litros)
* Estimación
294
1.400
113
21
5
238.000 *
19.250
2.862
489
45.000.000.000
283.000.000
60.000.000
31.000.000
1.010.000
150.000
50.000 *
91.962
5.600
1.400
280*
1.916
100
10
3
50.000.000.000
5.027.000.000
400.000.000
115.000.000*
295
7. ENTREVISTAS CUALIFICADAS
Durante a fase de redacción do proxecto Ourense Provincia Termal, mantivéronse entrevistas con
axentes relacionados co sector mediante vínculos de diversa índole. En total foron 45 os axentes
entrevistados, a través de entrevistas individualizadas e da organización de dúas mesas de
traballo.
Os datos facilitados durante estas entrevistas están incorporados nos diferentes apartados do
Diagnóstico e as conclusións xerais extraídas serven para orientar a formulación de liñas
estratéxicas e o contido das propostas.
Nas seguintes páxinas ofrécense datos xerais sobre as sesións mantidas1.
1
Desde estas páxinas quixéramos agradecer a todas elas e a todos eles a súa colaboración desinteresada. 296
7.1. Entrevistas Individuais
Os axentes entrevistados de xeito individualizado figuran recollidos na seguinte táboa. Cómpre
sinalar que algúns foron entrevistados en máis dunha ocasión ou invitados ás Mesas de Traballo,
cando así se considerou oportuno.
NOME
Nava Castro
Manuel Baltar
Rosendo Fernández
Carmen Pardo
José Manuel Rodríguez
Javier Rodríguez Novoa
Jose Juan Cerdeira
Santiago López Piñeiro
María del Carmen Yáñez
Agustín Fernández
Argimiro Marnotes Fernández
Juan Manuel Jiménez Morán
José Ángel Vázquez Barquero
Áurea Soto
Benigno Amor
Salustiano Mato de la Iglesia
Alejandro Rubín
Javier Soto
Pablo Villuendas
Xoán Carlos Nóvoa Rodríguez
Luis Rodríguez Míguez
Ana Luisa Ladeiras
Roberto Verino
José Luis Suárez Gutiérrez
Jordi Gurri
Leopoldo Rodríguez Puga
José Ignacio Gómez Díez
CARGO/INTERESE EN OUPT
Directora da Axencia de Turismo de Galicia
Presidente da Deputación de Ourense
Vicepresidente da Deputación de Ourense
Deputada Autonómica
Xerente Inorde
Deputación - Planificación e Seguimento do Investimento
Deputación Servizos Sociais
Xefe de Área de Turismo de Deporte e Natureza de Turespaña
Alcaldesa Lobios e Presidenta da Asociación de Villas Termales
Alcalde de Ourense
Alcalde O Carballiño
Alcalde de Verín
Director Xeral de Emprego e Promoción Económica do Concello de Ourense
Concelleira de Urbanismo do Conello de Ourense
Xerente de Balnearios de Galicia
Reitor U. Vigo
Director Xerente Expourense
Xerente Caldaria
Xerente Ibernisha
Comisario de Augas da Confederación Hidrográfica do Miño - Sil
Profesor e escritor
Directora de CNS Consultores
Deseñador de moda
Copasa
Aqualia Hotels
Portavoz BNG
Portavoz PSOE
297
7.2. Mesa de Traballlo 1: Balnearios e Augas Envasadas
De modo complementario ás entrevistas individualizadas, celebráronse dúas mesas de traballo.
A primeira, enfocada a Balnearios e Augas Envasadas, celebrouse no Hotel Balneario de Laias o
día 30 de outubro de 2013 a partir das 11:00 h. Aínda que houbo máis convidados, os axentes
que finalmente puideron participar son os recollidos na seguinte táboa.
PARTICIPANTE
ENTIDADE REPRESENTADA
Antonio Garaloces
José Luis Gavela
Fundación San Rosendo
Javier Soto
Caldaria
Rafael Luaña
Caldaria
Eduardo Laherran
Manuel Fernández
Carlos Garriga
Caldas de Partovia
Avelino Luis de Francisco
Fundación Balneario de Cortegada
Pablo Rivera
298
7.3. Mesa de Traballo 2: Innovadores Termais
A segunda mesa de traballo tivo lugar o día 6 de novembro de 2013 a partir das 17:00 h nun dos
últimos pisos da Torre de Ourense. Á sesión, á que estaban invitados os axentes innovadores,
acudiron finalmente os seguintes participantes.
NOME
CARGO/ENTIDADE REPRESENTADA
Elisa Alén
Facultade Ciencias Empresariais e Turismo
José Antonio Fraiz Brea
Máster en Dirección e Planificación do Turismo de Ourense
Javier Rodríguez Novoa
Deputación - Planificación e Seguimento do Investimento
Almudena Sánchez Zapata
Manuela Penín López
Xefa Servizo Turismo Ourense
Emma González
Termatalia
Emilio Cuíñas
Turismo de Ourense
Nita Torres
Termalismo Ourense
Chon Lorenzo
Turismo de Verín
José Manuel González
Subita
Alfredo Fernández
Ingeo
José Ángel Cid
Xeoaquis
Pablo Villuendas
Ibernisha
Andrea Vázquez
Iuvenor
María del Pilar Selas
Viaxes Entretempos
María Elena Castro García
E.C.IN ITINERE S.L
José María Eguileta
Arqueólogo
Manuel Vecoña
Arquitecto. D.X. Patrimonio Cultural
Elvira Carregado
Arquitecta Municipal de Ourense
María Dolores Álvarez Bertólez
Arquitecta
Rosa Suárez González
Aparelladora municipal Celanova
Elena Repetskaya
Fotógrafa
299
300
301
8. DESTINOS E PRODUTOS COMPETIDORES
Unha vez presentados os recursos, os axentes, os produtos e as tendencias xerais da actividade
turística e termal, cómpre saber que están a facer outros territorios termais, antes de formular
propostas eficaces.
Para a selección dos destinos competidores a analizar seguiuse o razoamento que recolle a
seguinte táboa
OURENSE COMO….
CASO DE ANÁLISE
Provincia de augas minero-medicinais abundantes e de elevada termalidade
Barcelona
Destino de turismo de saúde do Noroeste peninsular
Vila Real
Destino termal de interior e de fronteira
Badajoz
Unha vez seleccionados os destinos, non se trata de realizar un inventario minero-medicinal de
cada
un deles, senón de plasmar o que os caracteriza. A tal fin, selecciónanse os
establecementos de maior tradición ou aqueles máis innovadores e expóñense as experiencias
que están a desenvolver, con referencia aos paquetes e produtos turísticos que ofertan. Todo
isto servirá para completar e exemplificar as tendencias expostas no apartado “Escenario
Turístico” e para
poder efectuar unha reflexión máis completa sobre a situación real do
termalismo en Ourense na fase DAFO.
302
8.1. Vila Real
O primeiro destino a analizar é Vila Real, distrito portugués limítrofe con Ourense que goza dun
importante pasado termal e no que se están a rehabilitar e implantar novas infraestruturas. O
límite entre se este destino é competidor ou complementario de Ourense é difuso e dependerá
do enfoque tomado, en todo caso perfílase como o primeiro caso de estudo seleccionado.
No distrito de Vila Real a asociación Termas de Portugal sitúa os establecementos de Pedras
Salgadas, Vidago, Chaves e Caldas Santas de Carvalhelhos, analizados individualmente nas
seguintes páxinas.
Como nota aclaratoria, é necesario indicar que na zona norte de Portugal e tamén moi próximos
a Ourense hai outros establecementos de grande importancia, como Melgaço (que acometeu
recentemente un proceso de restauración) ou Águas do Gerês, moi próximo a Lobios e situado
no Parque Nacional de Peneda-Gerês. Tanto estas instalacións como outras, poderían ter sido
analizadas como “Produtos Competidores”, pero optouse por afondar no distrito de Vila Real.
Melgaço antes da rehabilitación
Melgaço despois da rehabilitación
Distribución de Termas de Portugal
(Imaxe tomada de www.termasdeportugal.pt)
303
Vidago
O hotel de Vidago, construído a comezos do século XX, é un dos referentes do termalismo e da
hotelería na Península Ibérica. Se ben cara a mediados do século XX viu decaer a súa gloria, nos
últimos anos as aportacións do grupo Unicer permitiron devolverlle o esplendor.
O resultado é un conxunto que aposta por manter o espírito da época dourada do termalismo
europeo sen renunciar aos avances do século XXI. AsÍ, no complexo atópase un edificio
maxestoso que alberga un sofisticado hotel (nomeado recentemente membro da "Leading Spa of
the World), campo de golf, un xardín e, por suposto, as instalacións termais.
O SPA conta con 20 salas de tratamentos e as súas augas benefÍcianse das firmas Clarins e
Aromatherapy Associates. Estas compañías, combinan as augas termais de Vidago coas súas
fórmulas, dando como resultado unha exclusiva carta de tratamentos.
304
Pedras Salgadas Spa & Nature Park
Aínda que os beneficios das augas de Pedras Salgadas eran xa coñecidos con anterioridade, a
apertura das Termas data de 1879, converténdose nun destino de visita para as personalidades
portuguesas da época.
Recentemente tense producido unha gran transformación da man do grupo Unicer. Este grupo
de bebidas refrescantes é propietario da marca Auga de Pedras, captada en Pedras Salgadas e
caracterizada por ser auga con gas 100% natural (característica que só posúen o 0,5% das augas
envasadas a nivel mundial). A aposta da marca é o seu valor natural, xa que na propia web do
complexo turístico se fala de “unha clara asociación dos atributos da marca no universo dos
sentidos e no pracer de beber auga con vida”.
Froito desta filosofía naceu un esforzo de recualificación das instalacións e do entorno.
Remodeláronse o histórico edificio das Termas e o casino e inauguráronse as “eco-houses” e as
síntese dun conxunto turístico de 4 estrelas que se presenta na súa páxina web como un destino
para “un retiro familiar ou profesional, pleno de pureza e dun ambiente relaxante que rompe co
estrés cotiá”.
A oferta completase con 8 km de percorridos ao longo das 12 ha do Parque, con minigolf, paseos
en barca e coa posibilidade de celebrar eventos no casino para o que se conta coa colaboración
do servizo de catering do Vidago Palace e coa capela próxima.
Imaxes tomadas de www.pedrassalgadaspark.com
Ofrece paquetes para familias, parellas, escapadas ou especiais (Nadal, Fin de ano ou similares).
Ademais, e xa cun carácter máis específico, ofrece os paquetes “5 sentidos, 7 noites,”, “aventura
& emoción”, “natureza & benestar”, “Pedras en BTT” ou “Pedras Salgadas&Vidago Golf”.
305
Termas de Chaves
As Termas de Chaves, onde o uso da auga se remonta as Romanos (Aquae Flaviae) están
integradas no centro urbano e aproveitan a riqueza paisaxística do seu entorno para crear
produto. Estas instalacións atraen anualmente, segundo consta na súa web, a 5.000 usuarios
grazas a unha augas que nacen a 73ºC; sendo, non só as augas máis quentes da Península
Ibérica, senón tamén as augas bicarbonatado-sódicas máis quentes de Europa.
Trátase dun conxunto de edificios de dúas alturas, nos que se prescriben e realizan os
tratamentos. No exterior do recinto, atópanse a bouvete “Fonte das Colunas”, onde se efectúan a
cura mediante inxesta e a “Fonte do Povo” na que se recolle habitualmente a auga para uso particular.
O complexo non conta con aloxamento propio, pero, en colaboración con algúns hoteis de 3 ou 4
estrelas das proximidades, oferta os paquetes “Fins de Semana Saudáveis”, nos que por un
prezo único se ofrece aloxamento e 2 prácticas termais. Son os hoteis quen xestionan as reservas.
Recentemente as Termas de Chaves pecharon para emprender traballos de remodelación, tal e
como informa a ventá emerxente que se abre ao acceder á súa páxina web (reproducida máis
abaixo). Segundo o previsto, o proxecto terá un custo de 3,5 millóns de euros, e o complexo
volverán a abrir ao público no verán de 2014.
Imaxes tomadas de www.termasdechaves.com
Desde o punto de vista da innovación, a empresa Inovapotek-Pharmaceutical Research elaborou
en 2013 uha avaliación das augas termais de Chaves para a creación de produtos cosméticos. O
proxecto está financiado nun 75% por fondos comunitarios. Actualmente estase a traballar, por
exemplo, sobre as primeiras mostras de locións, cremas reparadoras ou cremas reafirmantes.
Entre as últimas estratexias de comercialización turística, salienta o lanzamento da “Campaña de
Primavera”, a través da cal o usuario podía beneficiarse entre o 18 de febreiro e o 31 de marzo
de 2013 de descontos de ata o 50% sobre os prezos dos tratamentos.
306
Caldas Santas de Carvalhelhos
Trátase dun pequeno conxunto termal que se atopa nun parque de piñeiros e carballos, próximo
á planta engarrafadora de Água de Carvalhelhos. Hai un aloxamento, con 10 cuartos no edifico
principal e outros 10 nun edifico anexo, e nas inmediacións unha bouvete e un pequeno
balneario.
As Termas de Carvalhelhos abren entre xullo e setembro, estando indicada para enfermidades
da pel, das mucosas e dos aparellos dixestivo e renal. Contan con un médico que prescribe os
tratamentos oportunos en cada caso, en forma de inxesta ou de baño.
De acordo Segundo www.visitportugal.com a temperatura das augas é de 22ºC. Pese a estas
pequenas
infraestruturas
turístico-termais,
a
actividade
principal
na
actualidade
é
engarrafamento de augas.
Imaxes tomadas de www.aguas.ics.ul.pt/ (esquerda) e www.carvalhelhos.pt (dereita)
307
o
Vila Real: Conclusións
O aproveitamento dos beneficios das augas deste distrito remóntase xa aos Romanos e
vinculase durante o século pasado ao máximo esplendor do termalismo.
Desde unha perspectiva actual e, concretamente desde a óptica deste estudo, o realmente
diferenciador deste destino é o seu labor de reinvención. Na actualidade, varias das Termas
analizadas, realizaron un notable esforzo para volver a poñer en valor a importancia do recurso (a
auga), renovando as instalacións e orientándose, non só ao turismo de saúde que busca os
beneficios terapéuticos das augas, senón tamén a un segmento máis preocupado pola
relaxación, a natureza e o benestar global.
Todas esta reformulación é posible grazas aos fondos europeos e á contribución económica dos
grandes grupos empresariais. En concreto, aos proxectos impulsados por un grupo portugués de
bebida refrescantes, posuidor de marcas de auga engarrafada que brotan dos mananciais do
lugar.
Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, os camiños de reflexión que se abren son os
seguintes:

¿Cal é, e cal debería ser o compromiso dos grupos empresarias co termalismo?

¿Como modernizar, reinventar e enfocar a oferta termal cara a novos segmentos de
demanda?

308
¿Que papel poden xogar os fondos europeos para o financiamento de propostas?
8.2. Barcelona
A provincia de Barcelona conta cun importante Patrimonio Balneario, non só pola súa cantidade,
senón tamén pola súa temperatura. Recordando a información recollida nos apartados de
Diagnóstico Termal Provincial e de Escenario Turístico, esta provincia catalá conta coa maior
cantidade de augas hipertermais de España (segundo o Vademécum de Aguas Minero
Medicinales de España) e co número máis alto de Balnearios (segundo o Observatorio do
Termalismo).
Ademais, nas diversas publicacións analizadas (estudo de produto turístico Turismo de Salud de
Turespaña, caso da cidade de Barcelona no informe sobre Turismo de Salud en España da EOI
ou diversas notas de prensa) aparece habitualmente citado como un dos principais destinos de
España para o Turismo Termal/Médico/de Saúde.
Tendo en conta que Ourense é unha das provincias que seguen a Barcelona en número de augas
hipertermais, e que, segundo a fonte de consulta, incluso supera a esta en número de balnearios
(en concreto, se consultamos o portal web de Turespaña); parece que Barcelona é un dos
destinos competidores de Ourense máis claros.
309
Hotel Balneario Broquetas e Balneario Vila de Caldes
Neste balneario, detéctase un amplo número de paquetes turísticos. Deste xeito, oferta tanto
paquetes especiais (Nadal, pontes, Fin de ano), como paquetes de estancias (para xoves, para
parellas, para familias ou ofertas de última hora). De entre todos eles, salientan as seguintes dúas
ofertas
Imaxes tomadas de www.balnearibroquetas.com
Ademais, da peculiaridade das iniciativas, salienta o feito de que indica que se inclúe nos
servizos actividades como “golf”, “excursións e saídas culturais” ou “mountain-bikes”, o que
indica unha certo grao de colaboración con outras empresas para a dinamización do sector.
Pola súa banda, o Balneario Vila de Caldes pertence ao mesmo grupo empresarial que Balneario
Broquetas (o grupo Broquetas), contando con paquetes turísticos das mesmas características,
aínda que con menor variedade.
310
Balneari Termes Victoria
Entre os tratamentos, ademais de técnicas de hidroterapia, atópanse tratamentos e“tratamentos
sensacións”. Entre últimos sinalan unha clara adopción das tendencias do wellness analizadas no
apartado “Escenario Turístico Termal”.
Imaxe tomada de www.termesvictoria.com
Conta con ofertas para o público xeral (beleza, adelgazamento, circuítos termais, noite termal,
escapada romántica, maiores de 55, forfait romántico&relax), pero tamén conta con oferta
específicas para empresas (packs de media xornada, de xornada completa, de reunión e
descanso ou de reunión e habitación).
311
Banys Municipals Caldes DÉstrac
Localizados no centro do núcleo de poboación, os baños termais datan do século XIX e son os
únicos de Cataluña de titularidade pública. Aínda que o acceso está suxeito ao pago de entrada
(ver imaxe inferior), os habitantes de Caldes d'Estrac poden acceder de forma libre ao uso da
piscina.
Imaxes tomadas de www.balnearicaldetes.cat
312
Hotel Colón Thalasso-Termal
Este hotel ten unhas condicións particulares, xa que combina auga termal e talasoterapia; sendo
o único de Cataluña con esta duplicidade. Nas súas ofertas inclúe técnicas de ambos tipos,
ademais de paquetes de oferta de bonos-agasallo, con ou sen aloxamento.
Imaxes tomadas de www.hotel-colon.net
313
Gran Hotel Balneario Blancafort
O Gran Hotel Balneario Blancafort oferta paquetes para escapadas, saúde e beleza, longa
estancia e bonos-agasallo, con e sen aloxamento; os produtos máis innovadores que se detectan
da análise da súa páxina web son os incluídos dentro do apartado “Pack Emociones”. Polo de
agora o único produto ofertado dentro desta liña é o “velocidad&sensaciones”, que, como amosa
a seguinte imaxe, combina termalismo coa posibilidade de conducir un Ferrari no circuito de
Cataluña.
Imaxe tomada de http://balnearioblancafort.com
Por outra banda organiza excursións e ofrece actividades no entorno, en colaboración con outros
recursos da zona. En concreto oferta a posibilidade de practicar golf e tiro con arco, realizar
excursións en quad, rutas en bici, saídas a cabalo, visitas a viñas e adegas, viaxes en globo, e
servizo de chófer ata a Costa Brava. Nalgunhas destas actividades é o propio persoal do hotel o
que se encarga do transporte dos hóspedes.
Finalmente conta cun calendario de actividades dentro do propio hotel, como clases de
aquagym, cocktails ou shows, que se poden consultar desde a propia web.
314
Termes La Garriga
Se ben o Observatorio do Termalismo contempa este establecemento no seu listado, o balneario
ten pechado a súas portas en agosto de 2012. Segundo a información publicada no xornal La
Vanguardia, o grupo Perelada (propietario do establecemento) anunciou o peche do hotelbalneario en agosto dese mesmo ano alegando razóns económicas.
Atendendo aos datos publicados en www.revistadelvalles.com o descenso da facturación non foi
tan acusado na hotelería e restauración como no estrictamente balneario. Houbo unha tentativa
de reconvertelo a outro tipo de negocio, pero o réxime administrativo baixo o que operan os
balnearios complicou a estratexia.
Imaxe tomada de www.lavanguardia.com
315
Balneari Codina
Actualmente este balneario é o único que ofrece os seus servizos na localidade de Tona,
municipio que chegou a ter ata catro establecementos balnearios. O centro non conta con
aloxamento propio pero oferta paquetes con hoteis das proximidades.
Como particularidade, ofrece cursos de preparación de partos na auga; actividades para o
desenvolvemento das capacidades físicas, psíquicas e motrices dos bebés; e kiwat (unha
variante do masaxe reiki). Desde o punto de vista estético, ofrece peelings exfoliantes de lava
volcánica e peelings de figos e mel con hidromasaxe de leite e masaxe con crema de cacao.
Ademais de empregar o chocolate en baños, tamén o aplica en baños e mascarillas corporais.
316
Barcelona: Turismo Médico
O interese polo Turismo Médico é unha das cuestións máis debatidas nos últimos anos.
Nembargantes, en lugares como a cidade Barcelona esta non é unha cuestión nova. O Barcelona
Centre Médic creouse en 1986 e agrupa unha importante oferta de médicos e centros sanitarios
co obxectivo de captar pacientes internacionais. A tal fin axudan ao enfermo na organización das
súas viaxes.
Outra iniciativa de Turismo Médico é MedicalStayBcn, cuxos servizos ao paciente van máis alá
das prestacións clínicas, dos desprazamentos e do aloxamento; pois ofrecen intérpretes de
idiomas e percorridos turísticos.
Como resultado destes esforzos, Turisme de Barcelona estima que no ano 2011 houbo 65.000
viaxeiros por saúde ou estética; salientando a presencia de rusos.
317
Barcelona: Conclusións
Na provincia de Barcelona obsérvase, como ocorre en Ourense, a existencia de establecementos
balnearios inactivos desde hai décadas. Ademais, ten experimentado recentemente novos
peches, como é caso de La Garriga.
Nese contexto, os Balnearios que permanecen activos realizan unha aposta clara polo produto
turístico e a segmentación; tratando de introducir experiencias innovadoras (tanto turísticas como
clínicas) e explorando novas posibilidades na creación de paquetes turísticos (cursos de parto na
auga, termalismo+automobilismo, balnearios como lugar de residencia ou termalismo nocturno).
Por outra banda, o campo do Turismo Médico, xa con certa tradición na cidade de Barcelona. Ao
seu amparo organízase todo un sector que está recollendo os seus frutos; por tanto, este turismo
é unha realidade. Sen embargo, nas iniciativas analizadas non se observan referencias
específicas ao termalismo.
Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, ábrense os seguintes camiños de reflexión:

¿Con que recursos podería ser atrativo combinar o termalismo no caso de Ourense?

¿Estase a realizar unha adecuada segmentación da demanda?

¿Ten sentido explorar novos campos, como partos na auga, motricidade na infancia ou o
papel dos balnearios como lugar de residencia?

318
¿É o Turismo Médico unha oportunidade real para Ourense?
8.3. Badajoz
Ao igual que Ourense, Badajoz é un destino de interior e de fronteira. Segundo o informe
“Turismo de Salud en España” elaborado polo Escuela de Organización Industrial e comentando
no epígrafe de “Escenario Turístico”, Badajoz é un dos destinos nacionais con máis posibilidades
para o Turismo Médico.
O recente interese por esta variante do turismo, motiva a elección de Badajoz como caso de
estudo. A análise efectuada, permitirá coñecer que proxectos se poden lanzar neste campo e
que papel podería xogar Ourense en Turismo Médico. Ademáis, analízanse as estratexias
seguidas polos dous balnearios que sitúa o Observatorio do Termalismo nesta provincia.
319
Badajoz: Turismo Médico e Retorno da Emigración
Segundo explica o informe Turismo de Salud da EOI, as especialidades que motivan a demanda
de turistas portugueses a esta provincia estremeña son a oftalmoloxía, o maxilofacial e a
reprodución asistida; non obstante, os desprazamentos non adoitan xerar estancias.
En 2009 creouse no eido do Turismo Médico, a plataforma Badajoz Centro Médico, que ten entre
os seus fins a comercialización do Turismo de Saúde. Esta rede integra a diversas organizacións
sanitarias, que comparten unha clara orientación ao mercado do país veciño, a cal queda
patente ao comprobar á tradución das súas páxinas web ao portugués, a existencia de acordos
con aseguradoras dese país ou a implantación de campañas de promoción.
Imaxe tomada de www.badajozcentromedico.com
Por outra banda, esta mesma fonte (EOI) informa no seu estudo da importancia que está a ter o
retorno de estremeños emigrados á rexión tras a xubilación. Desde o punto de vista médico,
supoñen outra oportunidade, pois asociado á súa idade está a demanda de servizos
relacionados coa dependencia. Neste informe, advírtese de que aínda que este non pode ser
considerado un turista estranxeiro, a oferta de saúde creada como consecuencia, pode ser
enfocada ao turismo internacional.
320
Estación Termal de Alange
A orixe deste Balneario atópase na época dos romanos, tras atravesar diversos períodos de éxito
e esquecemento, durante os anos 70 o balneario vive un importante despegue, da man da
actualización de instalacións e servizos e do seu recoñecemento como Patrimonio da
Humanidade pola UNESCO (1993). Ademais de ampliarse os xardíns, construíuse o hotel Serena
(1989) e o Gran Hotel Aqualange (2006).
Actualmente
integra
construcións
romanas
e
modernas
infraestruturas
e
ofrece
tanto
tratamentos tradicionais como terapias innovadoras de wellness e hidroterapia.
Imaxes tomadas de www.balneariodealange.com
Desde o punto de vista natural, salienta a flora dos xardíns, ao que na web adícase un apartado
específico. Entre a oferta de tratamentos inclúe, como amosan as seguintes imaxes, tratamentos
de ocio e médicos.
Imaxes tomadas de www.balneariodealange.com
321
Balneario El Raposo
O Balneario El Raposo está especializado na aplicación de lodos naturais, e salienta polo seu
compromiso coa innovación e a calidade. En 2008 certificouse coa marca Q de calidade. En
2010, xunto á Universidade de Vigo, presentouse un proxecto de I+D sobre a mellora tecnolóxica
dos peloides do Balneario El Raposo. Nese mesmo ano, presentouse ao CDTi, xunto a outras 3
empresas e 1 centro tecnolóxico agroalimentario, un proxecto sobre investigación de novos usos
alimenticios dos aceites esenciais na industria cárnica e vinícola. En 2011, certificouse co
Sistema de Xestión Ambiental ISO 14001 e co de Seguridade da Información (ISO 27001).
Desde o punto de vista de produto turístico, ofrece na súa web información sobre diversos
programas. Ademais dos relacionados con estancias de beleza, de saúde, de parella, de
descanso ou similares; salientan programas para doenzas específicas (en concreto para costas
e para pernas cansadas) e o programa Turismo Ecuestre, cuxo contido reprodúcese na seguinte
imaxe.
Imaxe tomada de www.balneario.net
322
Badajoz: Conclusións
A provincia de Badajoz garda estreitas semellanzas con Ourense polo seu carácter fronteirizo e
pola emigración. Posúe establecementos termais de referencia, nos que se observa un
compromiso coa vertente termal máis terapéutica a partir de programas deseñados para
doenzas específicas. Por outra banda, teñen participado en experiencias innovadoras e adoptado
normas ISO.
Ademais, as clínicas e establecementos sanitarios da saúde implantan iniciativas para o fomento
do Turismo Médico de orixe portugués, como a plataforma Badajoz Centro Médico, se ben polo
de agora non se traducen en estancias turísticas significativas. En estreita relación, estase a
tomar conciencia da oportunidade que supoñen os emigrantes retornados desde o punto de vista
da industria sanitaria.
Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, ábrense os seguintes camiños de reflexión:

¿Como aproveitar o factor “fronteira”?

¿Sería apropiada unha maior especialización terapéutica dos tratamentos en Balnearios?


¿Cal debe de ser o papel dos balnearios en I+D?
¿A emigración pode ser unha oportunidade a aproveitar? ¿en que forma pode beneficiar ao
Turismo Termal?
323
324
9. DAFO
FRÍO

Oferta termal pouco especializada, desde o puntos de vista terapéutico e turístico.

Inexistencia dunha infraestrutura de referencia que identifique á cidade de Ourense coa
“capital termal” de Galicia

Falta de cultura termal e perda do patrimonio balneario (natural –mananciais perdidos -,
arquitectónico e inmaterial - lendas e usos tradicionais)

Normativa desactualizada e moi enfocada aos entornos rurais, proliferación de modelos de
aproveitamento sen regulación
(pozas e furos) e conseguinte sensación de desprotección
xurídica

Número reducido de produtos turísticos, derivado da falta de colaboración dos axentes e da
debilidade dos transportes públicos.

Descoñecemento dos recursos termais de Ourense en parte do mercado nacional e no
mercado internacional

Escasa presenza nas redes, o que dificulta o intercambio de experiencias a innovación e o
financiamento
325

Infraestruturas sen concluír por problemas burocráticos, financeiros ou de xestión (Berán,
Prexegueiro, Cortegada)

Baixa coordinación entre os axentes privados e
falta de coordinación pública a distintas
escalas.

Xestión dispersa e inconsistente das iniciativas (PET.OU) ou abandono das mesmas (marcas
turísticas, proxectos sen executar)

Impactos medioambientais e falta de integración das infraestruturas termais no entorno.

Falta de financiamento público e privado , derivado da actual situación de crise e desanimo
do sector .

Competencia global

Debilidade de conexión aéreas internacionais

Desconfianza nos beneficios terapéuticos das augas por parte do sector sanitario.

Índice de desemprego e ausencia de alternativas que fixen á poboación local ao seu territorio.
326
QUENTE

Abundancia de recursos termais de calidade.

O Río Miño é o mar de Ourense

Alta Velocidade ferroviaria

Entorno saudable e con valor natural e cultural (arquitectónico, festivo, gastronómico)

Situación xeográfica de Ourense, como cruce de camiños e como destino de fronteira.

Novas accesibilidades rodadas por estrada (como é o caso de Celanova)

Axentes industriais con experiencia exportadora e imaxe de marca (plantas de envasado de
augas, sector téxtil, sector alimentario)

Potencialidade da xeotermia para o aproveitamento sostible das infraestruturas turístico
termais.

Novos segmentos da demanda, novas motivacións

Fragmentación das vacacións

Presidencia da Asociación española de Villas Termales
327

Aprobación da Directiva Asistencia Sanitaria Transfronteiriza

Nicho de mercado Turismo Senior na propia poboación local (campioa en Seniors), que pode
ser un nicho de mercado para o turismo pero tamén para outras actividades (residencias,
investigación médica, tecnoloxías accesibles, alimentación equilibrada…)

Auxe do Turismo de Retirement

Poboación de orixe ourensá na emigración que pode actuar como cliente potencial durante as
súas visitas pero tamén como prescritor de Ourense nos seus países de residencia.

Campus da Auga, cun Mestrado propio en Turismo Termal e de Interior, que contribúe a
profesionalización e á investigación.

Poder desestacionalizador do Turismo Termal

Eurocidade da Auga Verín-Chaves

Novo programa FEDER 2014/20
328
OBXECTIVO
Á vista do DAFO anterior e tendo en conta a información manexada durante o Diagnóstico, este
Plan fíxase o seguinte OBXECTIVO CENTRAL:
“Poñer en valor turístico os recursos naturais e culturais de Ourense, estruturando a oferta, os
recursos e os servizos de tal xeito que conduzan á creación do destino OURENSE, PROVINCIA
TERMAL”
O obxectivo central,
desagrégase en 3 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS, e estes a súa vez nunha
serie de ámbitos a desenvolver mediante a adopción de actuacións concretas.

Obxectivo 1. Poñer en valor turístico os recursos naturais e culturais da provincia de
Ourense, coa sustentabilidade como criterio clave para acadar unha mellor calidade
de vida, a recuperación e preservación dos recursos naturais, e a contribución ao
desenvolvemento socioeconómico

Obxectivo 2. Articular os recursos, servizos e oferta termais como Produtos turísticos
competitivos, innovadores e desestacionalizadores.

Obxectivo 3. Crear o DESTINO OURENSE PROVINCIA TERMAL.
329
330
331
10. DEFINICIÓN DE LIÑAS ESTRATÉXICAS DE ACTUACIÓN
Para conquerir estes obxectivos propóñense 5 liñas estratéxicas:
LIÑA ESTRATÉXICA 1: PLANIFICACIÓN TERMAL
LEXISLACIÓN, PLANIFICACIÓN, E XESTIÓN INTEGRADA QUE ACOLLA A TODOS OS AXENTES E
ORDENE A COOPERACIÓN PUBLICO PRIVADA.
LIÑA ESTRATÉXICA 2: INFRAESTRUTURAS TERMAIS
MELLORA, DIVERSIFICACIÓN E CREACIÓN DE INFRAESTRUTURAS TERMAIS QUE
CARACTERICEN AO DESTINO, ADAPTADAS AOS SEUS ENTORNOS E CONTEMPLANDO AS
SÚAS ACCESIBILIDADES.
LIÑA ESTRATÉXICA 3: PRODUTOS TERMAIS
DESEÑO E INTEGRACIÓN DE PRODUTOS TURÍSTICOS DE BASE TERMAL QUE ENGLOBEN
TODOS OS POTENCIAIS RECURSOS OURENSÁNS, ENFOCADOS AOS DIVERSOS SEGMENTOS
DA DEMANDA.
LIÑA ESTRATÉXICA 4: COÑECEMENTO TERMAL
CULTURA, INVESTIGACIÓN E DESENVOLVEMENTO TERMAL.
LIÑA ESTRATÉXICA 5: PROMOCIÓN TERMAL
MARCA, IMAXE, COMERCIALIZACIÓN, E PARTICIPACIÓN EN REDES.
Cada unha destas liñas estratéxicas, articúlase nunha serie de liñas de actuación, que se
presentan nas seguintes páxinas, e en torno ás que se desenvolven as propostas.
332
LIÑA ESTRATÉXICA 1: PLANIFICACIÓN TERMAL
LEXISLACIÓN, PLANIFICACIÓN, E XESTIÓN INTEGRADA QUE ACOLLA A TODOS OS AXENTES E
ORDENE A COOPERACIÓN PUBLICO PRIVADA.
Un destino turístico e o froito dun marco legal apropiado, da planificación das actuacións e da
cooperación integrada do público e do privado (public–private partnership - PPP).
1.1.
Adecuación do marco lexislativo
1.2.
Planificación Territorial
1.3.
Planificación Sectorial
1.4.
Valorización Patrimonial dos Recursos
1.5.
Finalización e posta en marcha de proxectos inacabados
1.6.
Coordinación na xestión do Turismo Termal
333
LIÑA ESTRATÉXICA 2: INFRAESTRUTURAS TERMAIS
MELLORA,
DIVERSIFICACIÓN
E
CREACIÓN
DE
INFRAESTRUTURAS
TERMAIS
QUE
CARACTERICEN AO DESTINO, ADAPTADAS AOS SEUS ENTORNOS E CONTEMPLANDO AS
SÚAS ACCESIBILIDADES.
Os produtos turísticos e a súa comercialización precisan ter como substrato infraestrutras
diferenciadas, localizadas en entornos atractivos e accesibles.
334
2.1.
Rehabilitación e adecuación de infraestruturas existentes
2.2.
Creación de novas infraestruturas sostibles
2.3.
Acondicionamento dos entornos das infraestruturas termais
2.4.
Mobilidade Sostible
LIÑA ESTRATÉXICA 3: PRODUTOS TERMAIS
DESEÑO E
INTEGRACIÓN DE PRODUTOS TURÍSTICOS DE BASE TERMAL QUE ENGLOBEN
TODOS OS POTENCIAIS RECURSOS OURENSÁNS, ENFOCADOS AOS DIVERSOS SEGMENTOS
DA DEMANDA.
Os produtos turísticos de base termal combínanse con outros atractivos naturais ou patrimoniais
do entorno e teñen en conta a segmentación da demanda.
3.1.
Deseño de produtos turísticos a desenvolver no curto prazo
3.1.1.
A Auga coida de ti
3.1.2.
A Auga divírtete
3.1.3.
Auga é patrimonio
3.1.4.
A Auga fonte de vida
3.1.5.
Galicia baixo a chuvia
3.2.
Proposta de produtos turísticos a desenvolver no medio/longo prazo
335
LIÑA ESTRATÉXICA 4: COÑECEMENTO TERMAL
CULTURA, INVESTIGACIÓN E DESENVOLVEMENTO TERMAL
A formación xunto coa investigación, tanto do futuro como do pasado termal, facilitan o fomento
da innovación e a conservación e difusión do Patrimonio Balneario e da Cultura Termal.
336
4.1.
Formación
4.2..
Investigación
4.3.
Innovación
4.4.
Difusión da cultura termal
LIÑA ESTRATÉXICA 5: PROMOCIÓN TERMAL
MARCA, IMAXE, COMERCIALIZACIÓN, E PARTICIPACIÓN EN REDES
A marca e as estratexias de comercialización son claves para que todo o esforzo realizado nos
ámbitos do planeamento, as instalacións, o produto, a formación, a investigación e a innovación
sexan correctamente transmitidos e cheguen aos públicos obxectivos de modo claro e atractivo.
5.1.
Marca
5.2..
Comercialización do destino Ourense Provincia Termal
5.3.
Comercialización de novos produtos industriais que creen imaxe de destino
5.4.
Participación en redes e establecemento de alianzas
337
338
339

hotel balneario de cabreiroá 005

Transcription

Similar documents

profesionaliza a túa lingua fisioterapia

PARA QUE GAÑE maceda.

NIF - Inega