thome mori - The Center for Thomas More Studies

THOME MORI
SIVE
DE OPTIMO REIPUBLICE
STATU*
L I B R I DUO.
FRANCOFURTI AD MOENUM,
Ex Off icina Chrifiiani Cenfchii.
-
DESI ERASMUS ROTERODAMUS
JOHANNI FROBENIO,
Cornpatri fuo carifirna
S d
Do
~ m d n t e b a ronsnid 3Wori moi mibijiprd modulrz0~mPerphcuerint,tthm zpfi meeludrcrononnibzld~fideb~m,~b
araflmam izzterno~amzcitzam. C&tevtimtibz vtdea,doEtos unoore
omntts meofib/in6~re{uffragio,dn vebementi~setiam diwz
num homintj inpenizim ikfircere,
non quod
plzu m c n t ,*Jcd
IA
a
qrJd prwxerndtd :/&i; phudo me6 /hentrey nec suerebor po/tbac,
p o d fintio ,pdla'm eZogui. < i d tandem non praJitt@t admird6 r Z . $a naturefc/rcit&.,p bnc ingenium inpitrri@t l ~r/itotum
t
2Uwfi~urnjzni, wa$Ctsj; ad jfipamfiukem ac w / a t autumnzmi
finr ma&rmp
kpiRramwata 1aJt adolrj~rnradmodurn,. ac pk-h a m nunquam egre& eR , n$jmct
faque per. ~ritd$s.~Tam
atgue itersm ,Princybfil nomine legottonrfingens apud Flandros.
Prater rem irxorianr ,prater C E I ~dBme/?ica,
M
pa-ter
mfindr&finbionmr, ~ 7c&jafuwz
.
mdab, tot talphr$e rrgd segotitb diJrahitur ,ul tntrr* c@ oriun we1 rogiiasdi de lib~h. Proinde mih
z
u ad te ~ r o ~ w n a b ai tEa k , @ Zltopiam ,fit /? uidprur, turi
ercrr/a typa arli p+~~it~tiiqrre
comnrende~t~.
:q~mrdoea e f t tua
@n& flatoritad , r*t liber wel hoc nomint placeat erziditis, P cogni2 Fr~benranlrdrbur prodiifi. 3ene v a l e cum optimo So.
cero ,Conjqe fiavifirna ,CZC mt'itttflmti Lber5. ~ r @ / n uF(io/um
m
mihi ttcum conmunsnr ,inter litera natum ,fat ~ p t z mlirerG
~ inpiturndamcrrres. Lovatzzz ~III.Cal.Septembr.d n a o 3M D XY II.
-
C
J
&
t~rnp,
THOMAS
THOMAS MORUS
PETRO fiG1DIO
~ d eme
t propemodutrs, cariGme Petrc E g i d i , libellurn hunc dc
Utoplana liepublica, pofiannum fern16 ad te mittere, quem ce
non d u b ~ t incra
o
IeIquin~cnCemexpe&affe. W y p e quum Ccires
rnihidenlptum in hoc opere iilvenicnd~laborem,ncque d e difpoiitione qurcqunm hiire cogitandum,cui cantum erant ea recicanda,qux cecum undpariteraudivi 11arrantelnRaphae1em. @are
llec erst quo in eloqucndo laboraretur ,quando i ~ eillius
c
fermo potuir exquifit ~ l efl'e,quum
s
ed'et primurn hbitarius atqueextemporalis,deiilde hominis,ut [cis,
Don perlnde Larin; doai quam G r x c i :&- mea oratio quanto accederet propius
ad llliusneglcflanlGmpliciratem,tantofutura Gt propior veritati, cuihac in refoli
uram &dcbeo & habeo. Fateor, mi Petre, n~ihiadcontulrumlaboris his rebus
paratis &r:-a&um, lit p e ~ nihil
~ e fukrit relitlum: alioquir: hujus re: vei excogitario.vel mccnoniia.potuifl'et nb ingenio nequeinfimo ,neqileprorfus indoao, poftuIare,tiim temporis nonnlhi1,tum fiildil. a o c i fiex~seretur,ut difertZ etiam
res,non tantun3 ver?,fcrrberetur,id veri, ime prafiari,niillo tempore,nullo fiudio
yot&Ket. Nunc verb qutlm abiatis curis his, in qrribus tanturn fiiitfudoris exhauriendum, reftiterit cantucn hoc, uti ficiimplicicer fcr~berenturaudita, nihil
erst ncgotii. Sed ~ L I I tarnen
C
tam nihrti ncgocio pcrzgendo,c~terancgotiamea
min~tsferk q u i m nihtl ternporls reliquerunt: dutn caufis forenfes alfiduZ alias
ago,di3s audlo,aiias arbiterfinio,alias judex dirimo : durn hic officii cauia vifitur,
jlJz negotii :dumforis toturn fermi diem aliis irnpertior,reliq~iumnleis ,r e l i n q ~ ~ o
inihi ,hoc eltllteris ,nihil. Netnpe reverfo dornlln~cum Lxorc fabulaudum efi,
garrie~ldumcum libetis ,colloqueodun~cum minifiris. e x ego omnia inter
negotia i~utncro,quandotier1 necelli. el! , ( nzccii'e efi surcm ,niii vcIi,cfi dorxi
ruxperegriilus) & d a n h o ~ n ~ ~ i n o o p e r a e f i , u t q vitx
u o s t u z c0111ites aut natura
prov~dic,aurfecircaSi~~,aut
ipfe dclegifti,h!s ut te quam jucundifii~imumcompares,
1110ilb ut nc cornitate corrurnpas, aut indu1genc:a ex ~nin~flris
Domi!lcs reddas.
~ n r e r h z c , q ~d~xi,elabiturdics,meniis,annus.
iz
Q r a n d o e r p fcribrrnils ? Net
irlteritn ile ioninn quicquam fLm loquutus, urnecde crbo quidem, qili rnultrs non
~1~i1~u~abiilr~iitternporis,quan1fomnus
iplc,qui v~cz3bfbinitferm; drmldium. A t
mi tli hoc fo!um temporisacquiro ,quocJ Cou~nociboque fuguror: quad quoniam
parcutn eft, tenc2, quia tarnen aliqurd, allquando pcrfeci; atque ad te ,mi Petrc,
ri ailCaliti Urapi~m,utlegelss,&fiquid cff~tgifl'etnos, uci tu admoneres. @anqua111 emia no11 hac parce pcnicus driiido niihi (qui ut~llaimli~ingenioatc~ue
doLirinaalicluid eiTem ,ut rnenxirjpon ufquequaquedefiituor) lion ~zfqueaded tamen conficfcs:utcredam nihii inlhi poturUkexcidere. Natn &Johanner Clernens,
pucr meus, quiadfuit, ut fcis, u n i ,ut quetndnullopatior fermone abcITe, in quo
aliquid e!L fru~ltuspoteft, quoniall~ah hac herba, qua & Latinis litcrls & Grrvcis
coepir evireCcere ,egregiam aliquando fiugem iiero ,in inagnam me conjecit dub i t ~ t i o n c n ~ .Siquidem q u ~ i mqilantilm
,
ego recordor, Hythlodzus narraverit
Amauroticum 1lli11-npontem ,quo fluvius Ai~ydrusinfiernitur , quingcntoshal x r e y a f ~in
~ lso n ~ u mJohmnes
,
mcus ait,detral~cnrlosetTeducentos,latitudii~e~n
f l u ~ ~ i nhaud
i s iupra trccenros ibi continerc. Ego te rogo ,rein ut revoces in meluorintn. Nnnl fi tu cum illo fenris, ego quoque aif;ntiar-, & mc lapfilm crcdam:
fin ipfe non recal~s,Scribait~,ut
feci,quod iy Ce rrccordari videor tnihi. Nain 11c tnasine curabo, ilc quid fir in libro :;JIG, ita ii quid fit in ambiguo ,potins mendacium
[Aal 3
dicam,
'
THOMlE MORI AD PETR. EGID. EPIST;
19Q
dicam , quam mentiar: quad lllalirn bonus effe, quam prudens. @a~~l..isic,
facile fuerit huic mederi morbo, fiexRaphaeie ipfo aut prxfensfcifcitcns,a:,r:
I~tery. Qiod neccfl2 efi,facias, vel ob aliuni fcrupulum , qui nobis inc13zc,
nei'cio meane culpa magis ,an tilaJanKaphaelisipfius. Nam nequenobis in menten1 venlrquxrere, ncqueilli dlcere, quain parte novi illiusorbis Utopiafitafit.
@od no11 fuiKe p'xtermifiinl iic , veilem profea6 mediocri pecuniamearcdcillpt~in: ~ e l ~ u d d i o h p ~mo~clcire,
~det
quo in mari fit infuh , de,qsa tam
n~uiiar-cccnleam: velq~lodfunt apuci nos unus &alter, fed unus maxime, vir pius
& yrofc;-flioneTheoiogus,qui miro flagrat defiderio adeundz Utopia:: non inani
& curioiil~bidinecol!~~firandil~ova
, i'edutiReligionemnoQratn , fclicirer ~ b i
ccptam ,foveat atque adaugear, Quod quo h c ~ arit2,decrevitante
t
curarc ,u t
rnictatur iPontlfice, atque ade3 ut creetur Utopienfibus Epifcopus , nihileo
iituyulo retardator ,quBd hoc a n t ~ k ~ t i fit
u nilh
~ precibus impetrandum. Quip
pcfaafium dr~citarnbirum,quem nbn
h
o
~
~
o
nut
d s quzfiusratio, fedpietatisreI
fPe&l~speperent. Qan1obren.1 t aI m , mi Pctre, uti autprzfens, iipores corn1110~12, aut abi'enq per EpiRolam, compelies Hythlodxi~m,atque efficias , nc
q u i c q i ~ ~huic
m operi rnco a i ~ iniit
t Ealti, aut verl defidererur.
Arque haud
l i ~ oan
, przltet ipfiim eilibrurn oil-cndi. N a n ~ ~ e q u e a l i u s xf'ufficir
~ u i , fi quid
efie::-aiuio , corrlgerc : nequc is ipic alicet hoc p r z i t ~ r potcit
e
,cluam Ct qua:fbnt
d mcf'cripta,perlegerir. Ad hzc,fiet ut hog ? a 2 0 intellrgas, accipiatne libcnter,an gravatiin ferat ,hoc oyeris ime conf'cribi. Nernpe ii L1os labores decrevit ipfe mandareliteris, nolit fortaffe me, nequeego ccrte velim,Utopienfium
per ine vulgata Republics, flarern illi gratiamqi~enovicarls hiitoriz iuz yrzriy esc. Qi~anquxn,ut veri: dicam ,nec ipfe mecum fatis adhuc coilRirui , an fim
oi;lninoediturus. Etenin~tamvaria filat palata mortaliutn, tam morofaquorunc!arningcnia, ta~ningratianitni,tamablurda rndicia,ut cum his haud yaulofeliclus agi vldeatur, qui jucundiatque hilares genlo induigcnr fiuo, quam quifemet
rrincerant curis, tit edant aliquld, quodaliis aut f;tfiidienclbrls, aut ingratis, vel
~ l t i l i t lp~fliten'e,vel
t~
voluptati. Plurinli literas nefciunt, multi contemnunt:
barb-~rusut durum rejicit , quicqnid non eft plane barbart~m: fcioli a$crnnntur at triviale , c11ricquid obfoletis verbis non icatct : qu~busdarnColum
placent vetera, plerisqrze tantum Tila: hic tarn tetrlcus ell , u t non admittat:
jocos : hic tarn infi~lfi~s,
ut non ferat files : tam limi quidam runt , ut nafum
olllnem, velut aqualsl at) rabido mcrrfus cane reformident : ade6 mobiles alii
funt, ut aliud fcdentes probrnt, aliud fiantes. Hi fedent in tabernis, & inter pocula de Scriptorum judicant ingeniis , magnaque cum autoritatc condernnant,utc~~nque
litbicum eR , his quemqur icrjycls , vcluti capillirio~el~
licanres , ipfi interim tuti ,-& q ~ o ddicl fokt p w pihuc ; quipye tam ]eves &
abnli uodiqoe , ut nc pllum qv~delnlubeant boni viri , quo poffinr apprchen&.
Sunt praeterea qaidam tam ingrari , ut quum impenti dele&enlur
opere , nihila tamen magis ament autorcm : non abiiinlles inl~i~manis
hofpitibus, qui quilm opiparo convivio prolix2 fint encepci , laturi dcmum &fee-.
dunt domum , nullis habitis grariis ci , 2 quo funt invitari. I nunc , & hominibus tam deiicati palati , tam varii gufius , aninli praeterea ram memorir
& grati, tuis impenfis epulum infiruc. Sed ramen , mi Petre , tu iIlud age,
quad dixi, cum HythIodzo : pofiea tamcn inregrum erit hac de re confultare denuh
Quanquam fi id ipfius voluntateaat : quandoquidcm fcribendi
labore defunaus, nunc Cer6 fapio. @od rcliquum efi , cle edendo , fequar
amicorum conliliurn , atque iuprimis tuum. Vale, dulcifime Pcrre &idi,
curnopnmaCo~juge:acmc,utfoles, ama, quando ego re amo , etiam PIUS
qurimfoleo.
SERMO-
SERMONISi QUEM R A P H A E L
HYTHLBDEUS, V I R EXIMIUS,
De optimo Reipublicae itatu habuit,
E I B E R PRIMVS:
Per i#ufirrcm P ~ Y U M
T H O M A M MORUMS
Iriclvtae Britanniarum urbis Londini & Civem.
Uurn non ex:gur momenti qndm anxi2 tenebar, (jam turn enici, plus qua^
negortaquzdatn ~nv;&~lfi-tuor m e n 6 b ~ sabfueratn d o m o ) rnagna ex
11>usAhgltzRex HENRI- arte mrhi dulcilli~naconfietddini: Cia,& melqnum
CUS ,ejus nomtnis O&a- &ttfirna confabulationeleva~~rit.Huoc
vus,omntbus apregri Prin- dle quadam In templo drvae Mariae, q u a d &
ctyis arcibus ornatiGmus, opere pr~icherrimum , 8: populo celeberricum ierentnirno CaRellar nlumea, re1 dlvinz inrerfu~iletl:, atquc perPrincipe G A R O L O controverfa nuper ha- a B o facro pararem lnde in hofpitium redire ,
bu~Ifec,adea rra&anda,componendaq~~e
Ora- fort2 colloqaentem video cum hofpice quotorern melegavir 111 Flandrlam , Comttem Sc dam,vergent.is ad (eniom &tatis, vuItu aduRo,
collegarn viri tncotnparabilis Curhberrl T u n - p:om~(ra Larba ,penala negleCtim a b h ~ i m e r o
~
ex vulru atque hahitd
fiallt , quem hcrts fcrlniis nilper ingenti om- d e ~ n d e n r e ,q u ,nth1
nium gratulatione przfecir. D e cujus lane ~airclrruseITevtdebatur.Ac Pctrusubimeconlaudibus nth11d me dicetur,non quod verear ne fpekrc, adlt a t ialurar. Refpondere coliantcni
parum fincerz fidei tefiis h a b e d 3 f i t ainic~c~a, Iedurit paululutn :Pr ,Vides i n q u : ~hunc?(filed qubdvirtus ejusac dp&trina tnajor e[t,quim mu1 deiignabac eutrl cum q u o loquenteln videuc 4 m e przdicari pollit, turn nottor ubtque, ram ) eum ,inquit, jarn hinc ad re re&a paratds
atque illuArior,quim ut debeac, nrii v ~ d e ver ~ barn duceie. ~ e n t ~ e t , i n ~ u a m , p e r ~ r amiItm Solem Iltcerna,qudd alunr,oRcndere. Oc- hi cua caufa. Itnb, rnqutt 11!e, fi noITes homf~
hodie morralium
currerunt liohrs Brugrs (Gc enrm convenerat) nem ,Cia. N I neino-vivtt
hi quibusd Principe negorium dernandabatur, omnium ,qui tantam trbl hominum terratuniegregii virl omnes. In h ~ pr;efe&us
s
Brugeafis, Gue ttlcognHarum narrate polfii hraoriani 1
v ~ Mapificus,
r
Princeps & caput erac 2 capre- quarum rerun1 alldtendarum lcio avidi~fimum
rumcss & p e e u s Georgius Temlicins CafiIile- eife te. Ergo,~nquatn,nonpeRimtconleBavi.
tanus Prdpotitus , non arte lblum , verum Nsm prtmoalpeau protinusfeofi , hatninem
etiam naturafacundus, ad h s c Jureconfultilfi- elfi naucierum. Acqui, lnqltit ,aberrafii Ionmus, traaandi verb negotit ccim ingcnlo, tu~lli Riami.: navigavtt q u ~ d e mnon ut Paltnurus,
aRiduo rerum ufu extmrus arttfex. Ubifemef fed uc Ulyllks ,imb veluc Plato. Nempe Rati~
atque iterum congrefi, q ~ i b u s d a mde reb~ts phael I R ~ ;Cc etlirn vocatur g e r ~ t i l ~nomine
nun fatisconlentiremus,~lli,inallquor dies vale Hytblodeus,& tatina: liagus nor] indottus,&
n o l i s dttto, BruxelIas profe€ti Curlt ,Prtnc~pis Graecz d o t t t a m u s ( cujus rdeo Audiofior
araculdm fciliiraturi. ' Ego me inrertm (-fit ¶ u i m Roman= h i t , quooiam totum fe addienim tesferebat ) Antverpram confero. Ibi xerac Phtlofophile: qua in re nib11 quod alicudurn verlor ,fzpe me inrer alios ,fed q u o non jusmomenti iit,przter Seneca: quxdatn ac Ci.
aliusgratior, InviGt I'etrus~gidius Antverpiz ccronis,extare Latin6 cognovit ) relitto fratriei d o ~ nfiierat
i
( eA enim
natus, magna fide, & laco ayud fuos honeRo, bus pdtrimonio,q~~od
dignus honeRinimo,quippe juvenis haud lcio Lufitanus) orbis terrarum contemplandr Auda&ior ne.an morarior. Ekenim Sr owlmus dio, Americo Vefpucio fe adjunxir ,atquein
& literarifimus, ad h o c animoiu omnLs can- tribus pofierioribos illarum quatuor navrgadido, in amicos vero tam propenio petlore, tionum ,quzpaRim jatn leguatur perpetuus
atnore, fide, affeBu tam fincero, a t vixunum ejuscomes furc,nifi quad tn ulctrna cum e o n o n
~ U alterutn
C
ulquam invenias , quetn 1111fentias rediit. Curavic entm atque ad& extorfit a b
omnibus amictcile l~urnetise r e conferendurn. Americo,ut ipte in his vigintiquaruor e & ~ , ~ u i
Rara tlli rnodeRia,nrn~inilonglusabefi fucus, ad fines pofiremz navigationls in CaRello renulli iimplic~tasineA prudencior. PorrB fer- Irnquebantur. Icaque reiiausefi, uti obtemmolieram lepidus, & tam innoxii facetus, u t peratetur anrtno ejus , peregrinarionis magis,
patria: defiderium,acIarisdomeltici, uxoris & qualm fepulchri curlofo: qutppe cui h o c allilrberorum,quorum Rudio revikl~dorumnimis due funs in ore,Calo tegirur, quinrn babet urnam:
&,
,
,
vn-
f974
T H O M E MORI IITOPIfi
.
a,Unib rd~uperastdt1tt6fiden1efi~h. €&? alias remerd qu4m d a t e credere. N u n c
mens ejus, nlfi Deus ei propitius adfuirer ,nl- veri, ejus fiducia lapidif contemnunc hyemem*
m ~ fuwat
o
1111confiitura. Czteriim poftquam fecuri magis q u i m tuti, utpericulurn fit, n c
digreflo Yefpucio multas regionescum qoih- qua: re$ m a p o e i s bono futura purabatur ,caa
que CaRellanorun~Comrribus en~enfuseR, dem per imprudenriam magnorum caufamarurrabtlr tandent fortuna Taprobanen dslatus lorurn fiat. Quid qrroque in loco le vidrlfc
inds percenit in Caliquit : ubi reperris com- narravit, & longurn fue~rtexplicare, nequc
m o d e Lutitanorum navlbus, in patrram deni- hujus eR opcris ii~ftiturum,& aliofortaffe10.1
queprxrcr ipem reveltrrur. Else ubi narravlt c o dlcettir a7 nobis, pralertirn quicqurd exuru
19etrus, a&s el grarrls, quod tan1 oficrolusrn fuerit non rgnorarl : qualia iunt lnprimis ea,
m e f u r a t , ut cujus VIII colloqoium mihiga- qure apud populos ufquam civilrter conniventom fperaret ,ejus ucr fermone fruerer ,rantam tes animadvertit , re&P prudenterilue prorationern habulllet , ad Ra~hne'lernme con- vih. H I Senim d e r e b u s a nosavidrstm~ro,omifverto. T u m u b i nos mucoo falutaRemus, at- gabamus, & illelrbcntifimZdi~e~ebat
queillacommunia dixiGn~us,~uae
dicr In pri- fa intcrrm inquifitione monfirorum , quibus
m o h o i p i t u ~ ncon3refTu iolent , rndedcmuin nrhil efi n~inusnovum. Nam Scyllas & Cetlleam drgredlmur :~ b r q t ~rne holto conliden- lenos rapaces , & Lefirigonas populivoros,
tes , In iiamno cefjlrrbtls he~bcisconfirato, atqueejufcemodiimit~aniaportenra,nufquam
confabulamur. Narravit ergo nobis , q u o ferP no11invenias, a t lan2 ac fapienter infiituCzterhm
p a t t o poiteaquam Veit~ucrusa b ~ are ,~iplc fo - ros cives haud reperias ubilrbet.
cirqueejus,qurio Cafkc!lo r e ~ ~ ~ n i ~ f i ~ ~ n r , uc
c omulra
n v ~ - apud novos illos populos adnotavit
nicndo acque blandrendo ccizperrnt Le paula- perperam conlulta , fic haud pancarecenfuir,
trmejus terra:gentibusinfinuare:~amquenon uade pofi~tr'exemplaLUI~II corrigendrs ha,
gentrum ,ac regnoianoxiPmad6 apudeas,fed ctrarn famrliarirer ruin u r b ~ u i n nationnm,
velhri, tum Ptrncipi cuidam(cujus & patria rum ertorrbi~sidonea, alro, ut dixi , loco 1
mrhr Stnomen excidit j grati , chari;lue efle. mecommernoranda. Nuncea tantum refer*
Ejus lrberalitate narrabat comnicatum atquc re animi?s eR , quae de moribus atque inRieratrcum ipfi & quinque ejusComrtibus affa- tutts naitzbar Utopieniium , p t z n ~ i r otatrm fti~lfe[uppedrtatum, cum itrneris (quod men eo krmooe , q u o velut tra&u quodam
per aquam ratrbus , per terram curru perage- ad ejus tnentionem Rcipublrca: deventum
baac) fidelifimo Duce , eos ad alios Pnn- efi. N a m qiium Raphael ptudentiliin~Preciies , qoos diligenrer wmmendati pere- cenfurflet, alra hic,al~arllicerrata, utrobiqua
banr, adduceret. Nam pofi mulrorum l t i ~ certdplur~rna;t u n ~ q u z a p u dnos,quzvtitern
nera dierum, oppida atque utbrsajebac repc- fhnt apud lilos cauta Cat;ioctlus;quum uniusrilfek, ac non pellitnP ~nltrruras,magna yo- ~ujul~uepo~ulrmoresatqueiofiituta
lic tenca
pulorum frequenria , Relpublicds : nempe ret , tanquam in quemcunque locum diverlab Aquatorrs llnea rum hinc atqnc iudc a b trlfer, t o t a m ~ b iviram vrxlfle videretur. Adutraque latete, qliantum f e d lparrr Solrs or- miratus horninern I'etrus : Miror profeCto
biracomple&itur, vaftas objacere Iol~rudrnes mr Raphael , iaqurt cur te Regi coipiam
perpctuo fervore torrrdas. Squalor undr- non adjungas , quorum neminem e r e , fatis
que, & triftrs rerum facres, h o r r ~ d s n r ~ u e ~fcio
n ~ , C ~ A Itu non 11s futurus veiaementer grarulta omoia , feris hah~tatafeipentrbu<+ue, K ~ I S ,rltpvte qnem hac d o a r i n a , atque ha&
aut denique hominrbus neqtie irlinus efieris l o c o r ~ ~homlnurv
m
j u e peritla nor] obleCtarc
qu;im lint belus ,neqilc rnrnus noxiis. Cz- folum , fed exen?plis quoque infiruere,atquc
terhrn ubilvngius eveelus lis , paularim om- adjuvare confilio fis idoneus, fimul hoc pania ~nanfuefcerc,ccelum mlntls afperilm, io- €to Ck tuis rebus egregl2 confulueris, & ruelum virorc blandem , mitrora anrn~antiurn rum omnium cornmotirs magno crik adjuingenia, tandem aperiri populos ,urbes, op- mentapofis. Q u o d ad meos attinet , inpida,in his afIidua non tncer fe modbac fini- quit ille, non valde commoveor, nempe in
timos, fed procr~letiam drfitasgentes , ter- quos mediocriter oyisor me officii mer parra tuarilpe commercia. Inde fib! natam tes implevrlfe.
Nam quibus rebus alii non
facultatem , multas uftrb cirroque terras in- nrfi fenes & ~ g rcedunt
i
, imQ tum quoquc
vifendi , quhd nulfa navis ad iter quodlibet aegrcl cedunt , quum ampiius retinere n c n
infiruebatnr , in qaam non die, Cornrres j u e polfunt , cas res egonon (anus modbac v e g cjus l~bentifime admittebantur.
Naves tus , led juvenis quoque cognaris amicislpe
quas primis regionibus confpexerunt , carrna drfpertivi :qnos debere puto hac niea elfe heplana furffe narrabat. Vela confut~spapyrrs nignitate contentos neque i d exrgere atquc
aur vimioibus iatendebantur , alrbi coriacea. expeaare przrerea , ut m a n e t eorilnl caufa
PoR verb acuminatas carinas ,caltnabea vela regtbus In krvirium dedam.
Bona verbs,
repercrunt. Omnia d e n ~ q u enoftrrs lirn~iia, inquit Petrus , mihr v ~ f u meit non u t ietvias
nautac matis ac coeli non irnperiti. Scd mrrarn Rrgrbus ,fed ut iniervias. H o c cR , inquit
f'inarrabat ~ n i ~ lgratiam,
fe
tradito Magneris ~ l l e ,una fyllaha plus qua'm krvias. .At ego
d l , cujus antea penitus erant ignari.
Id- fic cenleo , inqult Petrus, quoquo m nornine
eoque e m ~ d 6 p t l a g oc o ~ f u e n l r eiefe , aequc rem appelles , eain tamen rpfam c& viam,
,
,
qua
L I B E R I.
=93
, tanquam magnum fit periculum, fi quis ulla in r e
deprehcndatur majoribus fuis fapientior 3 2
quibus tamen ut quicquid optimc? confultum
elt,ita z a1u i f i m o animcu valere Gnimus: at fi
qua d e re potuic confuli prudentius, eatn prorlnus anfam cupid2 arrepram mordrcus recinemus, Itaque rn baec luptrba, atlurda ,a c
n ~ o r o l iudicia,
i
cum fzpe abbi, turn femel la
Anglia quoque lncidi, - Obfecro ,inquam,
furki apud nos? Fui,irrquit,atquealiquot menics ibi rum verfatus non multo pofi earn cladem, qua Anglorum occidentalium civile adverlits Regem bellum mrkranda ipforuln
Rrage compreffum eft. Interea ~iiulrumdebni Keverendifimo Parri Johdnni Morono,
Cantuar~enliArchiepilcopo & Card~nali, a c
turn quoque Anglrae Cancellario ,virb , m i Penre ( nam M o r o cognita k i n narracurns ) non
autoritate magis qidm prudentia ac v;rrutc
venerabrli. Etenim Rarura el medrocris erat,
necstaci quanquarn ferz cedeos : vultus quem
revereare, non horreas: in congrelfu
- non drfficilis, lerius tamen & gravis. Libido erat,
afperius rnterdu~ncompellando fupplicantes
erperiri , led fine noxr , quid ingenii , quam
a n m i prefentialn qurfqoeprz fe ferret , qua
velar cognata iibr virtute , m o d 6 abeITet impudetltia, dele&batur ,& uc idonearn ad res
gerendas arnpk&ebarur. Sermo politus &
efficax, jurrs magna peritia ,ingenium incompardbde, mernorra ad prodiglum ufqueexcellens. H s c eninr natura egcegra difcendoatqueezerccndo provexit. Hujus confillis Rex
plurrmum fidere , mulrum Refpublica niti
(quum ego aderain ) videbatur : quippe qui
a b prima ferP juventa prorinusdCcholaconjeCtus~naulam ,maxrrnls In negoriis per omoem
verfatus xtatem, ac variis forcuna: zfiibus afCdue ja&atus, prudenriam rerurn(quz licrecepta non facile elabitor ) multis rnagnisque
cumpericul~sd~drcerar. ForrP lbrtunaquum
dieqliodztn in eji~stnenfaeKern , Laicus quidam legurn veRratrum peritus aderat, is nelcio
unde naBus occalionem , c c ~ p i r accuratZ
l a a d a x e r g d z ~ nillam jufiitiam ,q u e turn illtc
exercebatur in fures , quos paltlm narrabat
nonnunquam fufpend~vrginti in una cruce ,
atqueeo vehementius dicebar femirari , cum
tam pauci elaberentur fupplicio : quo malo
fato fieret, uri tam mulri tamer] ubique graffarenrur. T u r n ego '( aufus enim ium IiberZ
apud Cardinalem Ioqui) Nihil mireris,Sn*
qitam: nam h z c punitio furum & fupta juftum
eR Sc non ex ufu ~ u b l i c o:efi enim ad vindl;
canda furra nimis itroxs, nec tamen ad refraenanda fufhciens. Quppe neqse furtiim limi
plex.tam idgens facinus FR, y capire.det;eac
pledi, neque ulla p a o a eR tanta,ut a b Jatrociniis cohibeac eos , qui nullam aliam artem
quaerendi v i a u s habent..
Iraque hac in r e
n o n vosmodo, fed bonapars hujus otbis itnitari viderur malos Drzceptores, qui difcipulos
verberanc libentius, qudm doccnr. DecerCs
nuntar
qua non aliis mod0 & privatim & public& veluti egregi; perorata r e , conGdunt
pollisconducere, fed tuam quoqueipljusconditionetn reddere feliciorem. Felicioremni,
inquit Raphael , ea via facerem , al qua abhorrec animus r Arqui nunc lic vivo ut volo, qaodego cert8 fufpicor pauciilimis Purpuratorum contingere. Qin fatis efi eorum,
qui potenturn amicitias atnbiunt ;nemagnam
paces jaeuram fieri, fi rneatque urlo aut altero
mei Gmilibus lint carituri. T u m ego: Perfpicuum eft, inquam, t e mi Raphael, neque
@
opuin elie, neque potentia: cupldum: atqile
ego ptofe&h h ~ ~ j tua:
u s mentrs horninem non
mrnus veneroc ac fufprcio i qudm .eorum
quernvis , qui maxim2 rerum l i n t potentes.
CorerGm v~deberisplan2 rem re atque iRhocanimo ruo tam generolo , tam veri Philoiopho digoam faeturus, G teitacompares,
ur vel cum aIiquo privarsrn iocommodo inqcnium tuum atque tnduRriam publicis rebus accommodes;quod nunquarn tanto cum
f c u a u qilcas, quanto fi al confiliis fueris magno alicui Principi , eique (quad tefa&ururn
certZ [cia ) r e a a arque honeRa perfuaferis.
Nempe 4 I'rincrpe bonorum malorumpue
omr~iuintorrens ~ntoium -populurn
, velot ;2.
percnnrqaoda&f~nrs, prornanar. It1 te verZ, tam abfoluta dnarinaefi uc vel cirra magnum rerum ufim, porrb cantarecurn pericia,,
uc fine ulla doCtriha, egregium ConGtiariun
caivis Regum lis prsfiatarus. BISerras, inquit ~ l l emi
, More, primitmin me, deinde in
r e i ~ f a . Narn neaue mrhi eaeftfaculras,auacn
t u irrbuis , & li maxim2 effet , tamen quurn
otio lneo negotium facelferern , publrcarn
tern nihil pronlovearn. Priinlim enim Principes ipl; pleriquc omnes milrtaribas Rudiis
(quorun1 ego neque peritiam h ~ b e r ,, neque
deli Jero ) lrbent~usoccupantur ,q u i m bonis
pacis artrbus : majusque mulro audium eft,
qulbus rnodis per fas ac nefas nova libi regila
uariant -, ourim uti Darta bene admroiftrenr,
broterea qurcnnque Regibus d confilio funti
eorum nemo ell, qui non autver6 tantuin fap c , utnoncgtat, aut tantum Gbi raperevide.
tor, uc lion /:bear alrerius probzre confilium,
nifi qubd abliirdllfi~l~is-quibusqued~&tis af-
.
-.
I
rnaximae apud i ~ r i n c r ~ egrariz
m
, ftudint aiferltarione demererr fibi. Ec certi fic eti naruracocnpararum, ut L'uacurqueinventa bIandiantur, ' Src& corvo fuss arridec pullus ,&
iuus Crnriz caculusp~acer. Qihd fi quis in ill o c e r u vel nlienis invidentium ,vcl przferentium iua, aliquiBaffcrat, q u o d aut allrs tcmyoribus &Burn legit , auc allis fieri locis vid i r :rbi qui a u d i u i ~ c , ~ e r i n dagunt
e ,ac G coca
fapientra: Cua: perrclitareciir opinio , & poR
i!ia pro Rultrs plan; fint habendi , niG airquid t'iuficianr rnvenire , quod in aliorum inGentis verranc vitio.
Si'cztera defiituant,
rum huc confugiunt; H s c nofiris, inqoiunt,
placuere m ~ j o r t b u s : quorum prudentlam
uclnam nos aequaremus. Itaque hoc d i d o ,
.
.
bl
T M O M B MORI U T O P I S
154
nuntur enitn furantigraviaarque borrenda (up- norum. Neque enim.con6dunt ine~ercita;
plicia, cum porlusmulto fuerit providenduy, cis quicquam :ut vel ideo quaerendum eis bplz
ut alrqurs efTer proventus 'vrtz , ne cuiqualn lum Gt ,oe irnperrcos habeant m~Ltes,& hotnitnin ~ I Lfit* Curandi priti~iim,dehrnc pereundi nes j t ~ ~ u l a n dgnaros,ae(ut
r
habet facet2 Sanecellitas. Eil, inqurt ille, facishoc pronfum: 111Rrus) maaus aut animus tncrpiat per otium
funt artes mecbanicz, eft agricolat~o: ex his torpefccre. A t qt~dmCc pern~croCumhujustueri vltam liceat ni fponre mali efi Gallent. mod1 beluas alere, & Gailta f i ~ ~ m ad~dlcrt,
lo
At noniicevades , inquam. N;iv primurn & Rotnanorum ,Carthaginenfium, ac Sytoomittamus eos, qui fzpe vel ab exrern~sbeliis, rum, turn mulrarum genriurn exemyla declavet civilrbusmutil~redeuntdomum, ot nuper rant ,qtlorulnomorum non rmperrum mud&,
apud vos 2 Cornubienfi p r d m ,& non ita pri- fed agrosquoque, arquc adei, urbes iplar padem SGallico, qui vel Reipubl~czimpendunt rati rpforum exercitus altis atque alrrsoccalioinembra, velRegi, quos neque prifilnasartes nrbus everrerunt. e i m verb non magno:
exercere debilrtas parltur ,neque aetas n o w m yereneceflariurn , vel hrncducekic ,q u o d ne
drfcere.
H o s inqur omittarnut, quando Gallr qurdem inifites, arlnis ab unguicul~sexerbellapet itltermiKas vices cornmeant; eacon- cttatriiitnl , cum evocatls conlparati veRris,
templemur, quz~nullodrenon accrdunt. Tan- admodutn f z p e gtoriantur , iuperiores fefc
rus eRergo nobrlium nutnerus qui non fpfi drlccRitle,uc ne qutd d~camamphus,neprzn l o d b degantotioli, tanquatn ~ U C ,laborrb~ls
I
Gutrbur vldear adblai:drr~ vobis,
-Sed nec
a l ~ o r u m , ~ u puta
o s fiuorutn przdtorum ~010- veltr11I11vel oplfices u i b i c ~, vel rudes Gque
n o s augendisredrtrbucad vrvurn ulqtle radunt. aRreitesngrtcoIz, otroiio~g~neroforum
firpal
N a m earn folam frugalitatem navele. hornl- tores rrrduntur va!de pertilnefcere : n:Li aur
nes alioquin ad mendicrratem uique prodigi : h~qurbus ad vrres atqueaudacram corpus converh~r,tmmeniam quoque otioforum filparo- rrglt Ineptitls, aut quotum a n ~ m vts
r rnop~arei
rum cut barn arcutl~fertrrlc, q u nullam
~
an- f~rnrl,arrs~ n f r i n ~ r r uadeb
c , perrc~ilumnullurn
quam q u z r e n d ~vittusarrem dldlcere. HI fi- elt , ne quorum val~da& robufia corpora
xnulatqrle herus obier~t,aut lpli zgrotaverint, (neque entm fi leleEtos drgnantur aenerofi
ej~ciunrurillrco : nam & otlo[os Irbeotris corrumy.re)nunc veI eI~nguefcuctorro, vel
q u i m zgroros alunr ,& fzpe morientls haeres negorlri propcr6 tnultebrrbus emoltiut~tur,
non piorrnus alendac Lufficlt paterna: famrlrz. 11den1botlls arrrbus infirucZ,ad vltam, Sr vi1:lrcrlm 1111cluriunc Qrenui, otfi firenoilacro- ~iIrbusexerctrati1abor1buseffocmrncnrur.Cerclnenrur. Nam q u ~ facraiit?
d
Srqurdem ubl t2 urcunrlii~feie IIZC habe: res , il!vd mrhi nee r ~ a n d opaululum veftesac ~aletudl~iemarcrl- quaquaax vrdetur pi1bl.c~rei cor~ducete, in
vere , morbo jam fqiialidos , atqne obllros evenrunr he111 , clued nuilqtum bnbetis nili
p a n n ~ nquesenero!i
,
drenantur acclpere,ne- quum vtr~trs , ~nfinirarnejus generrs turbam
que audent rafilct :non lgnlrl eum, qU1 mol- alere, quod tnfct~arpacern,cujos tantQ inajor
lrrer educarus rnotroac delrctrs, iolittrs l i t ac- haberl r i t i ~ , ~ u ibell1
m debeat, N e q u e h c c
crr:;?us aclnaceac cerra tocam vrclnram V U ~ ~ Uramen ColseR fulandr necetlit~s:citalla mazrs,
ncbulonrco delprcere , & contemnere otnnes quaorurn credo, pecullaris vnbis. Q u z n a m
y i a k , h a u d q u ~ ~ u ardot:eurr!
m
fore, cjul cum el2 ea rnqutt Cardrn-Its. Oves itlquyn velrgvne ac maira ,ma::gna cnercede, ac viCtu fitz,rjus rail, mttet eKe,t?mqrleex~guofolent
parcu, fidelcrcr rniervrir pauper). Ad
11- all , n t ? n c ( u i ~ftrtur ) tam edaces arqur t ~ d o Ic: Atqu! nobrs ,rnqort, hoc hornir,an~genus mrrde e!k ccpeiunt , ut homrnes devorenr
inp~lrtrisfoeelrdutn cR. Ln h1s
,urpote ipios, aS:ds, domos ,opprda vaRent ac drpohomlntbus 3111rnrm a g s excelli a t generolio- pul:rltur.
Netrpe qo!h~~scunqueregnr parits,
runt opificesaut agrlcolz , ctmfi- tlbus nal~tturI-ua cenurui ,atque I J e a prertofluot vlrcs ac robur exercltns , fi quando fit lior ,rbr nohrles & gencctiti, acqrte adeo Abconfl~gendumbello.
l'rofedi , ri~quam batet alrquor 4auCfr vlri , non bis sontendi
ego, eadem operad~caslrcec, belit firatla fo- red~tlbust r i ~ ~ t r b ~ ~ sannals
+:
, qui rnajorivendos elGfures, q u ~ b u haud
s
dubi6 rlunquarn bus iuts loiebant ex p r ~ d ~cretcere
is
: nec hacarebltis , duin habebrrls hos. Qurn neque bentes fatis , qu6d otiofi ac laut6 vtventes.
lacrones funt lnfirenur mrlrtes, neque ~nrlrres nlhrt in publlcutn profint , nrfi ecram obfinr,
ignavifim~latronum , adeo inter has arccs arvo nib11~ e l t n ~ u u n,t ornnia claudunt pabell2 convenlt.
At hoc vrtium tamen fie- Icuis , den~ollunturd o n ~ o s dilurirlt oppiquenseR vobis ,non proprlum ,elt enrm o:n- da,teuiplodunraxar fi~butandlsov~br~srelr&o:
nrum f e r 6 g e n t ~ ~cornmune.
~m
Nan1 Gallras & 1anqua:u parum ioll yerderent apud vos ,
infrftac alra przrerea peRis pefillentior. T ~ t a fernru,o I-ltus acvivdri;l , 1111 b o i ~ Vi I ~ Ihabipatrra Rrpendrarrrs in pare quoquc ( fi 11japax tatrunes omnes, 8r qi~icqurdufquam eft culti,
eR) oppleta a t q t ~ oe h ~ e ~ fmilltlhus
h
, eateta vcrtuir; In Lbiutl.rd:nem. Eeguuc unas helperfuafioneindotirs , qua vos otlofus hrc mr. luo loerpl btlrs ac d ~ r ayeitis psrria: , continiftros alcndos el% cenihlff1s : neqjpe qnod n u ~ r l ~ ars,
g t ailquo: t~iliiajc:gerom llno crrMoralophis vifumefi , 111 eu fitam eflfppuhl~. ctztsdet tyro , elrcta*,~~~rcolor\r
qu~dam,fuis
cam falutem, ii tn pron>ptu lemper adfic vali- e:;aioact rrrt umicrip~.fr:ode, aucvi vppreni
durn f i i i ~ ~ u ~ n prafidrun~
que
,maxim2veiera- exuuilrur aut fdtrgdti 111j~ili~
, adlSunrur a d
,
.
Y
.
;
vendi-
LIBE
venditionem. I t a q u e q u o q u o p a ~ oemigrant
miferi ,viri, mulieres, mariti ,uxores, orbi,
viduap,parentesc~~m
parvislrberrs, & numeror
fa magis q u h divite familia, ur inultis opus
habet manibus rcs rufiics:ernigranc ,inquama
d notis atquc alliuetis laribus, nec lnveniunt
qu6ferecipiant : fupelle&ttlem omnein haud
magno vendibilcm
eriarnfi manere potlit
emptorem, quum extrudi neceae eR ,minimo
renundant. I d quum btevi errando infi~nlple.
riot, quid reRac aliud denique ,qorim u t ~furentur, & ~ e n d e a njuR2Ccillcer~aut
t
vagentur
atquemendicent ? quanquam rufquoque velut
crronesconjiciuntt~ri n carcerem ,quod otiofi
obambulent quorum operam nemo efiqui
conducat , qudcn illi cupidifimi offerant.
N a m rLtRicz rei cui alfueverunr ,n~hrleR quod
agatur,ubi nihrlietitur. Slqu~demut~usopi..
110 acque bubulcus Cifficit a terrae depalcendz pecor~bus,in cujus culriirn, uc fementi fac ~ e n d lufficetet,
z
multa: polcebanriir manus.
Atque ratione fir , ut n1ultis rn locls annona
multo fit carior. Quin lanarum quoqueade b increvir pretium ,ut a' tenuioribus, qui pannos inde Iolenc apud vos conFicere , prorfus
emi non pollint : atque ea ratione plures a b
opereablegantur inotium. Nam poR au&a
yafcua infinitam ovlum vim abfumpfit tabes:
velut eorum cupiditatem ulcifcente D e o , immilrain oves lue, quam in iprorum capita con.
tortam e r e fuerat jufi~us. Qbd C' maxim2
increlcat ovium numerus. pretlo nihil decrefcit
tamen. Qod earum li monopol~cmapp:ilari
non pore& quod nonunus v e n d ~ t, certe oligopolium cfi. Reciderunt eniin fete inmanus paucorum ,eorundemque divirum ,quos
nulla necelfitas urgct ant2 veodendi quamlibet , nec a n t i libet qudm liccat quantiliber.
Jam crtera quoque pecorum genera, uc zquZ
cara fint , eadem ra,tlo eR : atque hoc etiam
ampl~us,qubddiriltis villis, atque imminuta
re ruRica ,non fint q u faturam
~
cucenc. Neqoe enim dlvrtes 11li,ur ovium ,fic etiam arnlenrorurn f e t u s ed~tcant:fedaliunde macra
enipra vili , pofieaquam Cu~spakuis p'iaguuerint,magno revendunt.1deoq;ficuti reor,fioadurn lenctttlr totuin hujus rei incomrnoduin,
Nempeadhuc his m o d 6 locisreddunt cara, ubi
vendunt. C z t e r u m ubi aliquandiu celerius
exruler~ntillinc, qu4m nalcipofint ,tum detllurn ibi quoque paulatim decrefcenee copia,
ubi coemuntur, neceRe eeR hic inligni laboretur inopia. Ita qua r e vel maxim2 felix hlec
vefira videbatur infula, jam ipfam paucorum
improba cupiditas vertit in perniciem. N a m
h z c annonz caritas in caufa efi , cur quisqtie
qudm post plutimos 2 famllia dlmlttat,qu&
q u c f o ni fi mendicarum ,auc ,,quad generolis
asimis perluadeas facilius , lattocinatum ?
w i d qu&d ad mifiram hanc egefiarern arque
inopirm adjungitur importuna luxuries? Nam
& minifiris nobilium, & opificibus & ipfis
propemodum rufiicis , & omnibus dc~iique
,
,
,
-,
ordinibus, multum eR infolentis apparatus i n
vefiibus ,nimius in v i 6 u luxus. Jam ganea,
luRra, lupanar, & aliud lupanar tabernzvinaria~,cercviGariz: pofiremb tot improbi ludi,
alea, charta, fritillus, pila, fphara, difcus :an
non h e c celerirer exhaulta pecunia, reaafuos
mvfias mittunt aliouo lattocinaturn ? H a s
perniciolas pefies ejicite :Ratuite, uc villas atque oppida rultira, aut hi ceRituant qui dirufr e , aut ea cedant repofituris a g u e edificarc
volentibus : refrznate coi.'mptiones ifias diviruin,ac velur monopolii exerrendi licentiam:
pauciores alantur otio: reddatur agricolatio:
lan~iiciuminfiauretuc, ut fit bonefium negotluln, q u o fc util~tetexerceat otioCaiR'a turrba,
vel quos hattenus inopia fures fecit , vel qui
nunc crcones, out 0tioi.i lunt rniaiRri , fuxes
nirn~rumatrique futuri. C e r t l nifi hismalis
medemini,fru[tra ja&etis exercitam in vindicandafilrca j u ~ i t i a m ,nempeCpecioiammagis,
qudm aut jufiam aut ur~lem. S~quideinq u u m
peliimP finitis educari, & mores paulatim a b
reneris annis corrumpi, puniendos videlicet
tum dernum, quum ;a fligiria viri deligaent,
quorum Ipein de Gperpctuam d pueritiauCquc
prtebuerant : quid alrud qulelo q u i m facitis
fures, &iidein yk&itu ? Jam me hzc loquente jurts ille confulrus interim Ie a d dicendum
compoluerat, ac Ratuerat fecuip , m o d 0 illo
folet;ni difputantiuin uti , q i diligentiur rcperunt q u i m relpondcnt : adeb bonam partein laudis pouuot in memoria. ' Bell;, inquit,
dixiRi protettij , .quurn Gs vrdel~cethofpes,
qui magis audire hrs de rebus aliquid potueris,
qudm cxatti quicquam c o p o f c e r e :id q u o d
ego paucis eficiam perfpicuum. N a m primiim ordrnc rccenfebo ,quo m dixiRi : Deinde ofiendam , quibus in rebus impofuit tibi
noRrarum rerum ignoratio :l'ofirem6 iatiooes tuas ornnes diliam aique diflolvam. Igitur ut 2 primo, quod Turn pollicitus, exordiar,
quatuor lnihi vili~ses. T a c e , inquit Cardinalis ,nam haud refponfurils paucis videris,
qui fic incipias. C@amobrem devabimus in
przlcnti re hac refpondendi molefiia fetvaiuri tamen inregrim id munus cibi in proximum congreKim vefirum: quem (nifi quid
impcdiat, nut te,aut Raphadem hunc ) eraRinus dies velim referat. s e d interim abs te
mi RaphaEl , perqualm libcnter audierim
quare t u furtum putes ultimo fupplicio a o n
puniendum , quamy& aliam poeuatn iple itatuas, qua: magis condttcat in publicum :nam
tolerandum ne tu quidem lentis. At iiaunc
per mortem quoqie tamea in furturn ruitur, propoCta Cemel vitae kcuritate, quiz *is,
quis metus yoliet ablterrerc malcficos : q u i
mitigatione Cupplicii , velut przmio quodam
a d maleficium fe invicatos interpretarenrmt
O m n i n o mihi videtur , inquam , Patec benigniffimz , homini vKtam eripi propter
eteptam pecuniam ,prorfas iniquum elfe. Sicum hutnana vita nc bmnibus quiCBbl
dsm
..
,
,
,
t
196
T H O M E M(
drrn fortunae polfeGonibus paria fieri p a r e gentis magis proboaqu2m i4 cruor! interea durn
arbitror, Qi~bdti ladarn jufiitiatn , C leges pereginabar , in PcrGde dbfervarum apud
violatas, hac rependi p a n a dicant ,haud pecu- vulgddi&os Polyleritas ,adnotavi, populum
niam :quidni tnetitb lummum illud jus, fum- neque exiguum , neque imprudenrer infiitum a vocitur injuria ? N a m neqtte legun~pro- turn, & nifi quod t r ~ b u t u mquotannis I'erCabarlda runt tam Manlrana ilnperla , uc licubi Iuln pendrt Regi ,cartera lrbervm ac Cuis peri n levl~fimis paruin obternperetur , illrc6 miiTiun3 legibus.
Czterhm quonlam long;
itringant gladtum:neque tarn Stoica fcita ur a b rnari , montibus f e d circundati , &
otnnta peccata adeb exiitimencparia ,n:i ni- terra: nulla in re malrgnz contenti fruaibus,
hi1judicept inrere&, o c c ~ d a t naliquls
i
homi- neque adeunt alios Czpe ,neque adeuntur :CZnem ,an nummum ei futripiat :inter qua: ( fi men ex vetuRo more ger~tis,nequefinesproqarcquarn zquitas valet) nlhil otnnino Iirnrle rogareftudent, & quos habenr a b omai facili
aur affine. Deus veruit occidi quenquam: & injutia,ut montes tuentur , & penfio q u a m
nos tam facile occidimus obadernptaln pecu- rerum potrenti perfolvunt, immunes prorius
niolam? Q u b d li quis inrerpreretitr ,ill0 Dei a b mllltia , haud perrnde fplcndid? , atquc
julTu i n t e r d ~ a a mnecls poteRatem , nlG qua- cornmod6 , fellcesqoe tnagis quain nobiles ,
tenus humatla lex declarer occldendurn :q o ~ d aut r b r ~degunt. Quippe nenominequidem
obRat q u o mlnus homineseodem modu con- optnor, przterqulrn contermlnis a d m o d u ~ n
artuanr inter fe,quatenils Ropriitnadmirten- farlsnoti. Ergo apud hos f u r t ~ . ~peragunu~
dum fir ,adulterar~dorn,pejerandunl ? Stqui- cur , quad lultulete Domino reddunt , non,
dem quum Deus non alteiix m o d 6 , verum quod alrty fieri folet, Princrpi: utpote cui tanetl'atn fua: cuique morris )us aden~errt , iiho- tun3 j~ttiselrecenfenr in rem furtivam , quantninum rnter feconfenfus, de mutua csdecet- tum rpfi f ~ t n . Sin res perterit ,pretioexbonis
[is placitis confentie~ttiurn,adeo deber valere, ftirum cot~feetoac perColuro,tttm reliquo 11x0ut rllrus prapcepti vlncul~sexirnar fuor fatelli. r ~ b u seolum arque ltberis it~tegro, ipB damres, qiti fioe ulk, exemplo Del eos Inrereme- nanrur in opera: ac nili atrocrttr comtnrlfu~n
nnc , quos humana fanaio juiFt ocddr : an fiirrcltn eit,, neqtte clatiduntur ergaRulo , nenon hoc patto prreceptum lllud Der tancum qrle geftaor colnpedes , fed liber~xc foluti ia
j u r : ~CR habiturum , .quantum humana jura publicis occiipantur operibus. Dcrre&antes
permiferint ? ac fiet ntmirom ,ut ad eundem aclang:~rd7tlsger~nresfere, non tam vinculis
t . verbe.ribus.
modurn omnibus in rebus Ltaruant hornines , co2rcenc, quirnexcltlnt
Streqoatearls chvina mandata convenlat obferva- nuam navantes operam abfunt d contumeliis,
rr. Denique !ex Mohrca , quanquam incle- no%u tantum nominartrn cenfic~cubiculls
mens c9C afpera , nempe in fsrvos, & qordetn lnrloduntur. ~Br;erera6duumlaborem nihil
obft~natoslara: tamen pecuilia furcum, h ~ u d incom:nodr dl in v~ra. Alunrca enim haud
morte mu1t;tavit.
Ncc plltenlus Deunl in durrrer q w publics: rei ferviunt , 2 publico alinova lege clernenti;e,qsa paret lmperat fill~s, b~ alrcer. Siqiiidern al~cubi,qnod impendimalorem indulfilfe nobis rnvicctn lzviend~11- t u r In eos, ex eleemolyna c o l l ~ ~ ~ tatque
u r , ca
ceacram.Hqc liint,cur non lice~eputem.@&n
via quanquam incetta, tamen ut eR illepopuverb fir ablurdum, acque etram pernzctolurn lusmrfer~cors,nulla reperitur uberior. Alibi
Reipublrcx furern atqcrs i~ornrcrdamex %quo rcdlrus quidarn publici ad id defiinantur. ER
p~tniri,n.ctno eR, opt nor, qul nefciat. Nem- ubi certtlm in eos ufus tributum virium conpequum l a t r o ~ o n f ~ i c rnon
a t minus imrniuere ferunr. QLIIII
alrquot in locisuulli~mpublid~icrimioisduntaxat furri damnaro , q u i m G cum optis faciunt , fed ut privatus qulsquo
praterca convrncatur ho~nicidri , hac una eget lnerccnariis , ita rliorurn cujuspianl i~
cogitatione ~mpellttnrin czdem elus, quem eum d ~ e n loperain , ftara merccde conducit
altoqui filerat tanrum fpoltaturuc : quippe apud forum ,paulo rnr~iorisqudm quanti liprzterquarn qu&ddeprehenfo nth11 G t plus pe- beram fuerat c ~ n d u a u r u s: przterea fas e&
riculi, eR etranl in c z d e fecuritas major , ik fel vilem rgnaviam flagrrs corripere. Sic fit,
major crlandi fpes rublato facinoris indrce. uti nunquam operc careant :& praeter viaurn
Itaque durn fures nimls atrocrter Qudemus aliquid 4aoque die a b lingulis publico infeperrerrefacere , in bonorum incitamusperni- raturzrario. U n o quodam colote veRiunciem. Jam quod qucri folet, qule punrtio tut & omnss & roll, capillo nan abrafo , vep o G t efTecon~modior:hoe meo jitdlcio haud tiim paulo (upra auriculas atronfo,t quarum
paulo facilius ell repertit, q u i m q u z poflit elfe altera pauluium przfcinditur.
Cibilm cuideterior. C u r enim dub~temus, eat]: viam qrie a b arnicis dari ,potun14ue ac fui colorir
ucrlem eKc cafirgandls fcelerrbus , qudm fci- refiem, Itcet , pecunram datam e r e , danti
mus olim tam dtuplacuiffc Romanis , admi- pariter atquc accipienri capirale : neque minifirandc Reipubllcg perltiRimis ? Nempe nus periculofum eriam homini Iibero quahi magnorum facinorum convietos in lapidl- cunque de caufa nummunl i datnnaro rececinas,atque fodienda metalla darnnabant,per- pice, Crr k r v o s i t e n ( ficenim damnatosvoperuis adCervandosvtncul~s. Quanq'ulcn ego, cant ) arnla contrrgcre. S s o s quzque req u o d ad haocremattinct ,nullius inititurum gio propria dtll~uguitnora , quam rbjecrlfs
capi talc
.
ruse
LIBER'I,
197
:ut vcl extra fuos confpici fines, giis : turn verb ii res comprobetur eventu
veI cum rlterius regionis fervo quicquam elfe utilis ,rc&iim fuerit earn itabiliti :alioqui
collocutum. At neque tutior fugz me- tunc quoque ifficere fupplicio eos , qui runt
QuJn con- a n d damnari, neque minuo 2 R e ~ b l r c afiledrtatio , qudm ipla eR fuga.
fcium talis fuilfe confilii , in iervo nex eR , rit ,nequemagis injufium ,q u i m finuncidern
Contra indici prsemia fieret , nec uflum interea nafci ex ea r e pot&
in libero fetvitus.
decreta runt ,,libero pecunia , fervo hbertas, peaculum.
@in mihi cert2 videhtur errones quoque
urrique
venia acque impuniras conicientiae : ne quando perkqui malum confi- ad eur, m polfemoduiil non p e m trabari,
Hujus rei inquos .~a&enustam tnutrrs edttis leg~bus,nilium quam penitere fit tutlus.
h z c lex atque hic ordo eR, quem dixi , qui hrl promovimus ramen. Hlrcubi drxrt Cardiquantum ltabeat humanicar~s & commodi, nalrs, q u z me narrante contempCeranc omnes,
d;lcil&pate[ : qoando Gc irafcrtur , uc v ~ t i a eadern nemo non certati~lllaudibus efi properrmat fervarrs hominrbas , atqoe ira trakka- fequurus , maxim6 ramen illud d e eponibus,
rts , ut bones efle necehe fit : & quantum qiloniam hocabrpSoadjetlum eR. NeCcio ,
~ fecuta, filere prsalterit j Eranc
ant2 damai dederunt , tanturn )ellqua vita an q u func
rebrci~nt. Porrij ne ad prrft~nosrelaban- enim rrdrcula: fed narrabo ramen, n a m n o n
tur mores ,adei, nullus eR merus, uc viaco- erant mala , Sr allquid ad hanc rem pertine.
res quoque quibils iter aliqui, inRitutun~eR, baut. Adltabac forte paraficusquida~n,qui
non aliis via: ducibus fele tutlores arbitren- videri volebat imirarimorionem ,led lta lirnutor, q u i m lervrs rll:s ad quainque regionem labar, ucpropior vero elfet, tam fiigidrsdiais
{ubilide commutatis. Nempead perpe:ran- captans rrfum , ut i p k lxpitts , q u i m diQa
Excidebanc homini tamen
durn laccocinii~m n h t l habent ufqua~nnon fua, ridetetur.
imporrunurn : mantis inermes: pecunia tan-. inrerdum q u t d a m , adei, non abfurds, uc
ruin fceleris index : de~rehenfoparata vin- fidem adagro hcereot, C r r b r o jaau jaci ali, neque fpes ulla prorfus fugrendi quo- quando Venerem. Isergo, dicentequodam
6 convivis: Jam meo Grrnone bene provifi~m
quam.
0
enim p a a o fallctet ac reppretfi~gam, e r e furlbus, arquci Card~tialeeciam cautum
h o i l ~ onull&vefiium parre populo fimilrs :ni- d c errorlibus , reftare
,uti hrs przterea
fi &eat nudus ? q u ~ dfic quoque fugientem confuleretur publicit~is, quos ad egefiatem
Ar ne rnlto Clrem con- morbus aut IcneBus rmpulrffer , arque adlaproderet aurrcula.
filio coojurent in Rempublicam, id delnurn bores unde vlvt poGt, reddrd~lietimpotcs,
fc~iicetpericulum elt ,
in rantam venire S~ne,ioquir. me. Nam ego Pt hoc re&$ ut
fpem uIla pofic vicinia ,non rentatis ac foli. fiat, vidcro. Erenim hocgenus hominutn mi..
crtaris a n t i lnulrarum regionurn fervitiis,qi~re ferPcuploaliquo 2 confpe&u amoliri mco: its
tantam abfunc 8 facultate confpirandr , uc m e ma12 vexaruar Lzepe ,cum querulrs rills opn c convenire quideln & colloqni aur Calura- plorarionibus Hagitarentpecun~am,quas nunr e Ce muruci licear : ur credantur interim rd quam tamen tam colninodP potuetunt occiconfilium 1ntrepi:fi cred~cunfurs, quod reti- nere,urnummu~n8nle extorquerent. QUIPtentibus peric~~loCum
, prodent~buslnaxlmo p e k m p n alterurn eventt, nt aut non libeat daQum contrd nemo [ic te,aut ne liceat quidem, quando nihrlefiaquon
tlTe bono fcianc.
prorfus exkes, obediendo ac perferen'do, bo- detur. Itaqucnonc co~petuncfapere. Nam
nam j u e de 6 przbendo +ern emendacioris rleperdant operan,, uhi me praeterrre vident,
inpolterum vita: ,
his lnodis Ceri , ut procetmrttunt raciri : ita nrh~l8 me fperant
liberratem aliqiiando recuperee , quippe nal- amplius , non herculd magis qu$m fi efiem
10 no11 anno rcltitutrs aliqlior , commcnda- Sacerdos. Sed illos ego mendrcos olnnes lata
trone patientiz. H z c quum dlxiain ,atque lcge diRribur acdrkartirf jubeoin Beoediei..
adjeciffcm,nrh~lnvhi videricauk,qtiarenon norum caenobia ,k fieri Laicos, ur vocanc,
hrc modos haberi v J in Anglia p o G t , mu!- monachos : muliercs moniales elfe impero.
io majore cirrn fiu&u , q u i m ilia juaitia, SubrrSt Cardiaalis & approbac joco , czceri
quam juris illc perit us rantopere laudaverat; etiam ferib. C z t e a~m Theologus quidam fia..
iub haec ilie, nelnpe Jureconlultus: Nunquam, ter boc d i a o in Sacerdotes ac Monachos adinqulr, rfiud lic Rabiliriqueatin Anglia , u t eBeRexhilaratus, ut jam ipCcquoqueccperit
non in Cummum dtfcrimen adducat Rempu- ludere , bomo alioquipropriP adrorvitncm
bticam ;& lirnul h z c dicens, commovit capur, gravis. A t ne iic quidem, inquir, extricabeac drltorfit iabrum. atque ita concicuir. E t cis3 mendicis , nili nobis q ~ o q u e p t o f p e x ~ r i ~
omnes qui aderaot, pedrbus in ejus rbanr fen- fratribus. Atqui, inquit paralitus, h o c jam cutentiam. Turn Cardinalis: N o n elt,inquir, ratum ell. N a m CardinalisegregiPpro@exit
proclive divrnare , cornmoden& an lecus res vohis , cum itatuerec d e cokcendis atque
cs@iura fir, nullo prorfus f a d o peticulo. Ve- operc exercendis erronibtis. N a m vos efiis
rum fi pronuotiara morris knrentia drfferri errones maxi&. H o c quoque d~&um,quurn
executionem jubeat Princeps ,arque hunc ex- conjcttis in Cardinalem oculis, eum vidcrent
periatur morcm , coh~bitisalylorum privile- non abnuere, ccperunt omncs non illibcncer
CBbI 3
~rripe-
.
THOMZ MORI UTOPIE
~ 9 3
srripere, cxcepto fratre. N a m is ( nequecqui- mihi fis effeBus hoc nomiae chariotr ,cum c t
Cztcrum nonpofdem miror )tali perfurus aceto, fic lndignatus fes alioqur charifimus.
efi, atque incanduir, ut nec4 conviciis quidem rum adhuc ullo p a a o meam dcmutare fentenpotuerlt temperare :hominem vocavlt nebu- tiam, quinplan2purern, fi animum inducas
s
abhotreas, i n
Ionem, detraRorem, SuSurronern, Sr fillum tuuln .uci n e a b a u l ~ Principum
p e r d ~ t ~ o n r mlms
s,
inteiim terriblles cltans 2 publicum polfetet~usco~filrisplurimum
boni
S c r ~ P facra.
: ~ ~ Jam
~ ~ ici~rraferib fcurrati cm- conferre: quaren~hrlmagis incumbit tuo,hoc
pit , & era[ plan; in iua palafira. N o h , rn- cfi,booi vlri o f i c ~ o . Srquidem cum tuuscenquit, lrafci bone frarer. Scrrptum eR;In pa- feat Plato, Relpublicasitademum futuraselfe
tie~ltiaveltrapoflideb~tis
an~masvefiras.Rur- felices, fi aut regnent Philofophi , aut Reges
(um frater ( refcram enlm tpGlis verba ) N o n phllofophentur :qu4m procul aberit felrciras,
hi
nec d i p e n t u r faltem
irafcor, iaquit,furcifer, vel hltem non pecco. ii P h ~ l o l b ~ regrbus
Natn PfaImrfia diclt; Ital'c~rnini,& nolrte pec* fut;m impertiri confilrum? N o n f u a t ,inquit
care. Admonirus deinde frater 2 Cardlnale ille,ram iograri ,qoinidlibenrerficercnr,imci
fuaviter , a t fuos af5eaus compelcerec : N o n mulri l ~ b r edit~s
~ s jam feceruot ,fi hi qui KCDomine,inquir,ego loquor nrfi ex bono zclo, rum potruntur , efinc parati benc confultis
Sed bene haud dublPprzvidit Plato,
ficut dsbeo. N a m virr Ihn&ti habuerunt boc u m zelum. Undedicttur Zelus domus t u z nrfi Reges ph~!ofophentur~ p f i ,nunquam fucomedrr me. E t canirurtn E~cleliis;Irriliores turuin ,us perverfis oyiniontbus i pueris imH e l i z z i , d u ~ nconicend~cdomum Dei, zclus butt arque 1nfe81 , penitus philofophantium
calv~fentiunt ficut fortalTe Cenriet ~ltederlior, comprober~tconfil~a:q u o d ~ p kquoqueexpefiurra,rtbatdus. Facts,inquit Catdlnalls, bo. riebatut apud Diofiyfiurn. Annonrneputas,
n o fortanis ~ f f d t u ~ i enuhr
d videns fi&uras, fi apud nlrqrlcm Regum decreta fana propon e f c ~ oan San&ius , certt lapientlus , fi teirs nerem ,& pein~tioiam a h r u r ~feminaconarec
l
compares ,ne cum homlne itulro & t~diculo ill~evellae,protinusaut ejiciendum aut harldrculum t ~ b cerramen
i
~nfitruas. N o n D o - bendum l ~ l d l b r ~ Age
o ? tinge, meapud R e em
mrne, inquit, non facerem iapientrns. N s m Gallorum c~.atque~nejusconIiderccon
jlio,
Salomon ipie iipienttlfrmus dlcit :Relponde d i m lo lecretiflirno feccIlL praefidente Regc
flulto iecundutn ftultrtiam elus.
Slcut ego ipfo in corona prildent~fimorun>hominuin
nunc facio, & demonfiro et fovearn,inquam nlagn~sag:torn u d i ~ s, qulbus artrbus ac macadet ,ntfi benep~zcavcat. Narn fi mulrl mi- ch~namtntisMediolinum retineat oc fugiforcs Helizai , qili era; ranrbm u ~ l u scaivus, tlvarn mllan; Neapolim ad le retrahat : PoRea
fenlerunr zelus caivi : Quanro magis Ienriet verb evertzt Vene~os, ac totam Iraliam lubunus derifor multorum tratrum , ~n qiirbus jiciat fibi: Deinde Flandros, Brabantos, toram
iunt n,ulti cafvi ? & ctram habcnlus bullarn pofiremh Burgund~am iltz faciat dirionis,
Papalem, per quam oinncs qul derldent IIOS, atque alraspratereagcnres , quarumrrgnum
funt excommunicati. Cardtnalis , ubt vldlt jam ollm animo invalit.
H l c dum alius
nullurn fieri finem, nuru abl~garoparafiro,a c iuadet , feriendum cum Vrnetis f a d u s ranalram in rernco~nmodumverfo iermone, pau- tdper duratururn , dum ipfis fuerit comrnol o polt lurgit .t2 menla, atque audirndls cl~en- durn , cum 1111scommut~icandumconlilium:
turn negotl~sdedirfe,nosqued:m~fit. En mi quln deponendam quoque apud eosdem aliM ~ r e , ~ u ilongo
m re lern.oneoi~eravr: quod q11an1prodapartem, quam rebus ex fit~rentam dtu facere plar~Pp~tduiKet
me, nlli to & c11. tla pera&is repecat.Dum alius coniulrt condupidP flagitafks, & Cc vldereris audire, tanquam ccndos Germanos , alrus pecunia demulcennolles q u i c q t u n ~ejus confahulat~on~s
omitti. d o s Helvet~os, sliils adverfum numenImpe.
Qllz quanquam alicluanto perfiriBlus , nsr- ratorla: MajeQaris auro , vclut anathemate,
randa tarnen rnihi fult omnino, propter eorum propit~andum. D u m alii videtur ,cum Arjudicium ,qui qua: m e dicente Cpreveranr ;ea- ragorlum Rege componendas efle res , &
dem rutfus eveftigio non improbante C3rdi- alieno Navarra: regno , vclut pacis auroranale ,etiam ipG comprobarunt , ufque adeb mento cedtndum ; alius interim cenlet ,Caalfentantesei, ucpara6tiquoqueejus tnvenris, Aelliz Prrncipem aliqua fpe affinitatis irrequa: Dominr~sper jocum non aCyernabarur, tiendum , scque aulicos nobiles aliquot i n
adblandirentur, & Sertb propemodum admit- fuam faaionetn certa penfione eRe pertraterent :u t hinc pofissfirmare , quaati meac hendos.
D u m maximus omnium nodus
lneaconfiliaaulrc~forent aefiimaturh Profe- occurrit , quid Ratuendum interim d e An.
&i, .mi Raphad, inquam ,magna m e affectfii glia fir : caterhm de pace tradandum ramen,
voluptare, ica funt abs te dl&a prudenter firnu1 & conltringenda firmiamis vinculis fern& l e p ~ d Pomnia: preterea virus mihi inrerim pet infirma focietas :amici vocelltur, tiufpifum non follim in patrta verfiri , vcrutn etlam ciantur ut inimici ,habendos igitur paratos,
repuerafcere uodammodo jucunda recorda- velilc in itarione Scotos , ad omnem intione Cardina is illius ,in cujus aula puer Turn rentos occafioacm : fi q u i d le commoveant
cducatus :cujusviri memorta qubd tu tarnim- Angli , protinus imm~tteudos. A d hzc
pen12 faves, non crcdas mi Raphael, quanco fovendum exulem nob~lemaiiquem occulti
( nam-
,
P
,
9
,
E I B E R 1.
g99
(namque id apert$ ne fiat, prohibent fadera) pacem b n t t i s ceremoniis , q u o piebecula?
qui id regnum libi deberi contendat , u~ ea oculitfiat praeRigium, mikratus videlicet huvclut anfa contineat fufpe&um fibi Prlnci- manum Cangutnepl Prrnceps pius. Dutn altuJ
yem. Hic,inquam,ia tanrorerum alolimine, ei iuggerit In mentem ,antiquas quasdam &
tlnqsadefas leges, longa defuetudrne anriquatot egregiis viris ad bellum fua certatrrn con:
filia conferentibus ,G ego homuncio fur&m, tas,quas quod nemo laras memini&t,ornnes
ae verti jubeamvela, omttrendan~Iralramcen- fiot transgie? ,earirm ergo mul&as jubeat exilearn, & domi drcam effe manendum : uniim gi, nullum uberiorem proveatti*, effe , nulGalIra: regnltm ferZmaju~cCfe,~u21n
utcom- liirn magis honorificurn , urpote q u l luRitiz
inodP pofic a b uno adininlhrar~, ne libr pu- s r z feperfonam ferat. D a m a h a l ~ o a d m ~ t l e tet Rex-de alris adjrciend~seffe ~ o ~ r t a n d u r n . tur , u r ~lub rnagtl~smul&ts multa prohrbeat,
Turn Li 1111sproponerein decreta Achortorum manm2 ralia. q u o ne fiant ,in rem fit populi,
p o p u l ~,Utopienfium inrulae ad Eronoron up- pottpectlnra cum 1111sdi@cnfet, quorum compolirt, quiquum olim bellum gt.fiilfmc , ut mvdtsobRat rnrerdttkurn: fic & dpopulogratram llliri, &dup!exadFcrrt compendtum ,vel
Regr fa0 alludobtinerent regnucn ,?uod a&s
nitarts antiqua: caufafib~concendcb~r
hsreai. durn hl ~nulBancur,quo3 q u ~ R u cup~ditas
tare deberi : confzcuti canden) rci ,uhi vrde- pellex~tin cares, vtl dum alirs vcnditprivrlegia
runt nlhllo libi mlnus efe molefirltla:rn ret~nen- tanro pluris, quanio fcrlicet fuerit melior Prindo, q u l n ~in qusr:ndo, pertulerunr: verhm ceps , llrpore qui gravarim quicquam contra
etzdua puilolarele~ntna, vel tntetnx rebellro- populi comtlmdu~nprivatim culquatn ~ n d u l gear, & o b IJ nun n16 magno pretiii. Duln
nis, vei exrerole rncurfionisrn ded~eos,~ t fema
o s jiidices,
pe: a i ~pro
r ~ l l ~aot
s , contra pugnaodum, nun- allus el perfuadet , o b f t r ~ n ~ e n d fibi
qulnl dari facrilcatem dtmrtteod~excrctrus: quiquavlsrn reprclregrojuredifceptent , acco:npllarr intcrtnl fey effmi foras pecuniam, cerleodos ptzterea in palatinm,atque rl~vitanalrenr gloriolae fuum ~rnpendrlaogutnem pa- dos~.ltrcotam fede h i s rebusdtlferant, itanul~ ~ 1 nlhllo
1 1
ttltiore!n , domr corruptos bello lam caufaln elas tarn a p e d lniquam fore, iri
nloles , imbtbitam latrocinandi Iibrdinem, qua non al~qutsttori~mvel contradicendi RUconfirmatatn czdtbus aiidac~am Ieges e& dlo, vel pudore drcendi eadem , velqdograa
e o n r e ~ ~ ~ p qtibd
t u i , Rex in doorutn crlranl re- ttam lneanr , apud euin aliquam reperiant rignorum drRraCtus, ~ntnusin utrumvtsanimum mam,quapo&t incetldr calumnia, Sic durn JUpo&t ~ntendere. @urn vlderenc altoqui d~crbusdiverla I'cilt~eatrbusres per fe clarrrittantismaltr nrlllum finem fore , rntco tandern ma dt$utatu: ,& ver~tasin quxfironem venit,
curlfil~o , Regi luo humanlflimi feceruzc anfarn commodum Regi Jati , pro fuo comoprtonem recinendi urrrus regri: vcllet. N a m m o d 0 jus Interpretandl : caeteros aut pudore
r ~ r n i i l ~ unon
e fore poteftatem i fe plures efle acce[ruros, aut meru: ficii~trepidPferturpoRea pro Tribunal1 fenrentla. Nequeinlrn deefqm ;idrm~diatopofirlt Reg. Sub:rnari:
cluum nemo fir llhenter adm~ITurtisrnulione~n leprxtextus poreR pronunciantl pro Ptincipa
Iibt c u m a l ~ ocommunem. Ita cvalftus eltrl Nempeca: fatisett, aLrt aq~iitaremi f u a p a r a
Ic bonus l'nnceps
novo regno culplarn ex el&, aut verbaleg~s,aut contorturn fcrtpnienpra-.
amicis relttto ( qur brevi etlam polt eje&tus fum, aut, q~ale~~busdeni~ueolnnrbus
Prztetea G pondersc spud rellgiofos Judices , l'rincipls
e3 ) anriquo e r e contentus.
oftenderem , oinnes hos collatiis bellorurn , ~ndrrpr~cabrlcmp r ~ r o g a r i v a r n ~ Dutn omquibus cot oationes ejus caufa rumultuaren- nes In Crafiatlo 1110 conIentil~ntacque con~n
ac de- lpirallt ; Nuliarn ailri vim Iatis eRe Princitur, q i ~ u ttt~C~iirose~usexhaulilicnt,
tIrux~(rentpopulurn , allqua tandem fortuna, pl , cur fit aiendus exeicrrus : Przterea nth11
fruara ceKuros tamcn : ~ r o ~ n avtcum
de
re- rn~rtR2Regein facere , uc max~nldetiam vegni~rncoleret, ornarer quantum po&c , b il!, polfee @ippe onlnra omnium elusefie,
uc homlnes etram ipfos : tanrum verb cuique
faceret q u i m florenri~iirnurn: amet fiios,
ametur 4 fuis:curn hrs una v i v a t , ~ r n ~ e r e t ~ uelre
e proptiurn , quantum Regis benignitas
fuanrer,2rque alra r e p a valcre finlt ,quando el non ademer~t. Qod ipfium ur qudm miid quod llurlc ei conrlg~ffet , iatis arnplum ntmutn fit, Princip~smultum referre, ut cufuperque efTet. Hanc orationem quibusau- jus rutamenrum In eo h u m fit , ne populus
rtbus, mi More ,pi~tasexcipicndam? ProfeCtb dlvlclls ac l~bercatelafciviat : qubd ha: res
non valde pronis, inquam. Pergarnus ergo, mrnus patienter feradt dura atque lnjuRa im.
pcrra , quum conrrd egeQas atque inopia
lnqurt. Si Con(;liariis cum Kege'quoptam
tra&tanabus, Qco~nminr~cenrtbus
, q:r~bus retundat antmos , ac patlentes reddat , adltechn~sei queant coacervare therauros , dutn matqlre preilis generobs rebellandi fpiritus.
tinus iateodeodam confultt adt~manonem Wic Liego ruifus adfiirgens contendam , h e c
rnoneta: ,quum ipli lit e r o ~ a n d pecunia
a
:de- confilla omnta K e g & ~nhoneCaeae, &perjlc~endarn rurfus lnfra juhilnl , quum fuerit nicioh, CUJUS nor1 honor mod& , fed kcuricorroganda : u t ~& multuln errs parvo dlE tas quoque in populi nlagis oplbris lita fit,
Colvnt ,& pro parvo multum recipiat. D u ~ n q d m h s . @OS LioRendam, Regem fibi dee caufa,n~nKegis, videlicet u t ejus
~ laalrus fuadet ,ut bellum firnulet, arqueeo prse- f ~ g e rfua
text11 c o a a a pecunia , cum vjfi~rnerr[, f a a a t bore ac fiildio ipG cornmod2 vivant , rutique
.
,
,
ab
200
.\
THOMA MORI UTOPIE
ahinjuriis,eoquemagisad Principein eam per- S( quum Regi necelfe eB erogare ,quicquid
tinere curam. ut populo bene fit loo, quam ut thelauro iupra Iegitimum accreverit rnodum,
fibi:non alil-er ac paltorisot)iciurn efi , oves non quaefiturum cenfuit occafiones injuria.
potiusqs;im fcmet pafcere,quatenusopilio eR. Talis Rex Sr malls erit formidini , & 2 bonis
Nam quad populi egeitatem cenieant pacis amabitur. Haec ergo atquehujusmodi fiinprofidlum e r e , longrRim2 aberrareeos, ipfa gererem apud homines,in contrariam partem
res docet. Nempe ubi plus rixarum compo- yhernenter inclrnatos, q u i m furdiselfem narria~,~u;i.n
inter inendicos? Quisintentius mu- raturus fabulam ?- Surdrfimis, inquam, haud
tationr rerum ffudet ,qudm sui tlunlm2placee duble. Neque Ycrcule miror , neque mihi
prolens vitz Ratus z Aut cul denique auda- vldentur (ut merP drcam ) hujusrnodr fermocior impetus ad conturbsnda o m n ~ ,
a fpe ali- nesingerendi,aut taliadandaconf lia,qu;r ccrcullJc lucrandi, qudm cui jam nihrl eR q u o d t u s h , nunquam admiKim iri. Qu~d enim
pciflit perdere? Q16d fi Rex allquis adeb aut prodef1epolJir,autquoinodoinilltiru~n
pe&us
c ~ n t e r n ~ t l r s e l f eaut
t , inirifus furs, ut alrtereos rnfluerelermo t a l n ~ l ~ i d e n squorum
,
praeocc8,ntinere in officio non p o G t , nlfi contume- cupavlt arlilnos , atque infedit enitus diverfa
h s , cornpilatione,& le&ionegralTetur,eosque perludGo? Apud amiculos i.n amiliari colloredigat ad nlendic~tatem: przfirterrt 1111pro- qulo noti infuavls eR h a c Phrlolopl~rafiholafe&& rcgno abdicare, q u i m hrs retinere a.rti- itica :czceri~min confillis Plincipurn , ubi tes
bus. q ~ ~ b quanquatn
us
~mpetrinomen teri- magra: m q n a aurorlrareaguntur, non ett his
near, certP amitrit maleitatem. N s q i ~ eeililn rebui locus. H o c e f i , ~ n ~ uille,
r t quad diceregrz d~gniratiseR , rmperiu,n in ~ n e i l d ~ c o sbam, 11one r e apud Prlnuipc-s locum Philofcexerccte,Ced ~nopulentosporiusnrqi~e
felrces. phis. Imb,inquam,:tl,veru~l~non lltlic SchoQtiQd ipfilm fenfit cerr; vir ere& ac I r b l r m : ~ lalticx , q u z q c ~ i d v ~putsr
s ubrvis convrnire:
ar~rmiFabricrus , cum refponderer j Malle fc fed efiait~l'h:lofophr~crv~lrol,q u z iuam noimperare divrt~bus, cjuim d ~ v i t e me&. Er vir Ccenanr-, e i q u e f e k a c c o m n ~ o d a n seafa,~~
prok&b-unurn alrqucm voluprate ac deliciis bula qirz ~n rnallrbi~sefi.iuas parces coactnnt?
fluere,gcmentrl~usund~queBclamentantibus & cum decoro tutatur: hac utendomelt. tibi.
alrrs, hoc noo eRregni, fed carceris s[Te cuRo- A l r o q u ~ tdurn
~ agitur quzpiam Plauti c o m a dem. Ueniqueutirnperitillimus MadicuseR, d ~ ,a nuganrlbuo inter (evernulrs ,(i tu in proquirnorburnnefcitniii morbo curare: ita qui kenrum prodeas habrtu Philofophico ,& re\.&ramcivlurn tlon novit alia via corrrgere , cenfras ex O a a v ~ locum,in
a
quo Seneca dlfpu<:aim adcmptis vitz c o r n t n o d ~ s fe
, ~nefcrre
~
tat cum Nrrone: n o r ~ o prxttiterlc
i
egi(femufaceatnr impcrare liberls , qufn aut lnertrarn tam R e d b a r n , q u i m alreila recirando talern
poriusmuter fuam,aut luperbrarn. Na!n hrs fecllle Traglco~ncdracn ? Cdrruperis enim
fer2 viriis acctdic , ut yopulus eum vel con. perverter~s~uepralentem
fabulam , durn ditemnat, vel habeac odro. Vivar lnaocuils de verfa permrfces, eriam fiea q u a tu affets ,meCuo,fumprus ad redltus accommodet,refrrenet lrora tuerinr.
Qxcunque fabula in manu
maleticia, & retta irrfiitutionc 1Lorum przve- eR, earn agequalm pates optrinP: neque ideo
nlat potrus, n , u h Cnatincrefcere,qua:de~nde totam pertorbes , qudd trbiin mentem venic
y uniat leges abrogatas conlusrudine, haud re- alteiit~s,qua: lit leprdror. SICeR in Repoblimer&revocet,prreferrin~q u z dru def;rz, nun- ca,lic III coniultatior~tbusI'rincipum. Si radiquaro defiderataz hnc. Neque unquarn cow- c ~ t i heve111 lion pofint op~nionesprava:, nee
lnifi nom~neeji~smodiquicquam
~ a ~ ~ a t , ~ urecepris
a l e uluvitirsmede~iqi~easexaoimi tuifenprivatum qllernpianl judex, veluc rnlquum ac tentta :non ideo tamen delerenda Reii,ublicj,
vafrum non pateretur accipere. HICfi pro- & i? tempefiate 11avrsdrllituend3eR,quoriiam
ponerem illts Macarenliunl legem, qui& ~ p f i ventosioh~berenon~o~lis.
At neque iniuenonlong2admodum abfuntab Utupra, .quo- tus & infolenskrmo ~nculcaodus, quem fcias
rum Rex, q u o primhm'die aufpicatur Impe- apuddiverfaperfuafospandusnon hab!rurum:
rium, magnls adhlb~tisfacriliciis, lurrjurando fed o b l h u b d u a u cooandurn eR atque adniafiringirur , nunpuam le uno tempore fuyra terldum r ~ b i, uti pro tua virrlr omniatraaes
mrlleauri pondo i a theburis habiturulu , aut comnrad2, & quod in bonum neqois vereere,
argenti , quantum 4 u s auri pretium aquet. eefficiaslaltem , ur fit qu4mminimZ malum,
H a n c legern ferunc a b optimp quodam Regc Natn ut omnia benefint,Bcri non pbteR, nlG
initirutam ,k u i ~ m a p rcurz
i
furt yariizcom- omnes bonifinc :quod ad alrquot a b h ~ n can:
modum,quAm divitiz fua,velut o b ~ c e macer. nos adhuc non expetto. Hac,inquit,arte nihil
vandae pecuniz tanta: ,quanta faceret inopram fierer al:ud,
ne dum allorurn furori meejus in poptilo. Nempeeuin tbefaurumvide- deri ltudeo, ~ p f ecym illis infaniam. N a m fi
bat fuffe&urum , fivc Regi adverfus rebelles, vera Ioquivolo, talra loquar nece(reefi, C;efive regno adverfus h o R ~ u m~ncurfic>nes,en'et teruly falialoqui,firne l'h~lolophr,nefcio:cer.
conflrgendum :coterurn minorem elre, q u i m t6 non eR mrum.' Qpnquam rlle meus fermt,
ur anrmos fac~artnvadendi aQena, qua: potrfii- u t fuerrr forraKe ingrarus illis atqle molefius,
ma condenda:legis caufa fuit proxlma ,qu&d ita nun v~deo,curv:deri debear ufq;adineptras
ficprofpektum puravir ,ne deCt pccania ,q u s infolens. Quhd fi ;ut ea dlcerem, qu;e fingic
;nqc4trdrana civium commutatrone verleiur: Plato in fua Republ~ca, rut ea qule f a c r u ~ ~ c
P
U t opi,
L I B E R I.
2c1
Qtopienles in fua: k z c quanquam eITent ( u t veniuntadpeRimos: vclibi feliciter,ubi omnia
certP funr) meliora, ramen alrena videri pof- drviduntur In pauclfimos , lrec 1110s habrtos
fiat, q u i d hic Gngulorum privata:funtpolIef- undecunque cornmod2 , caeteris verb plan2
fiones,rll~co~nniafunt
communia. Meus verB rnrl'eris. Quam o b rem quunl apud anrrnum
(errno, niti quod adeosqui Ratuin'ent fecum, meum repuro prudentrRima atquefanailtima
ruerediverla viaprccipites, jucundus en'e non infiitutalltoptenfium ,apud quvs tam paucts
p t e f i , qui revocec ac przmonfircr per~cula: legbus, tam con1mod8 resadminifirantur, uc
alroqui q u ~ habuic,
d
quod non ubtvrs dicr vel Sr vlrtuti preriurn fir, & talnen aquaris rebus
cooveoiat, veloporceat? Equidem fi omrcten- ornniaabundent oitlnrbus: rum ubr h ~ s e o r u ~ n
dafunrornnia canquam rnfolentla atque abfur- motibus exadvcrio comyaro tor nationes,
'la, quzcunque perverfi mores hornlnurn fe- ailas reinper oid~nances,nei ullam fatis ordicerunt, uc videri pofint al~ena:dxnimulemus 113tain unquatt~earum omniutn , in qu;bus
fuerir , fuum vocat prioportet apud Chrihanos pleraquc ornnia , cluodqu~sqasn~Qus
qua:Chr~Itusdoc~i~c,
acd~tlimularrufqueadeb varum , quorum tam multa: indies conditz
vetuic,ut ea quoque ,q u z rpleinaures inlu- legesoon Luffiili~nt, vel itt conrequatur quis1Urralfec iurs, palirl~in ceatsjuRerir przdrcari: qualn, vet tit tueatur ,vel ur iatis ~nternofcat
cluorum inaxrma pars a b i(tls monbns longZ ab aliens tllud quod fuum invlcern quisqrte
eftal~enior,q u i m mea tcrrt otatio. Nrfi quAd yrivatum naintnar : id quod facrlZ indicant innonrlull~Concronatores,hominescall~d~,cuanrfinita illa ram alliduP nalcentra , quirn nun.
iilud confilluln fecutl puro , quando mores quam fin~endalrtigra.
HZC, inquam, durn
fuos h o n l ~ ~ r e s aChriRi
d
normamgravatlmpa- apud mecoefidero, zquior Platont fio,n~inustereritur aptari ,do&trnam ejus veltlrregulam quedemrror, dedrgnacumrllrslegesferrc ullas,
plut~~beacn
accom~nudaverunrad mores , ut qut recolabant eas , qutbur ex %quo olnnes
ailquo fhlteril patto conjuogcrentur fcllicet; omnia partirentur commoda. SiquidelnfaQuare~~~hrl~ideo,~~~id~rofecerinc,
nrfi ut le. crlP przvldrt h o m o pruderttinimus , unam
curtns Iiceatefle malos. Arque lpfr ~ r o f e & & arque unrcarn lllarn e r e viam ad faluretn ~ u b l i tantwdern proficram in confilr~sl~rrncrpurn. catn,fi rerum indncatur requaheas : quznefcio
Nan1 aur dr verIa lentiam, quad perindefuer~c, an ~ ~ n q u apoQ;t
m obfervsrr , ubi fua funt fin2c fi ~ r k r feritlam
l
: atlt eadem, & iplorum gulorunl proprra, N a m quum certis tirulis
adjutor fin1 ur itlquit h.lrtioTerenrtanus, in- quirquequanrun: potea ad feconvcrtir, quanfaniz. N a m obliquus rlle dlatlus tuus non tacunque tuerrt rerutn coyia , eatn omnem
videoqiiid Libi vel~c,quo cenfesadnitendum,fi paucirnrer fe partrti, wliquis rc!inquunt inon o o p o 6 n t omtlia reddi bona , tamenut tra- pia~n,ferehue accidrc, us alteri fint alterorurn
Ctentur cornmod2, fia~lrj u e , qiiosd l i m , forte drgnitlitni , quum ill1 fint rapates, imqu&m minine mala. Quippenon ell rbidrf- probr, atque inutrles: contra7. ri modefii viri,
fimulaodl locus, nec licec connivere : appro- ac fimplrces, & quotldiana induRria in publibanda funt apertPpe17imaconfilra, & decretis c u m , quim in femec benigniores. Adeh mipefiilentifinlis bbfcrrbendurn eR. Specula- hi certe perfuadeo ,res aequatrli ac jultaalrqua
proditoris , etiarn ratione diftribui , aut felrciter agi cum rebus
toris vice fuerlt , PC
qui improb6confillra nralign2iaudaverit. Par- mortaliu~n, nifi lublaca prorfils proprietate,
ti, nihll occurrir , in quo prodelfe quicql~aim non pofie :Ccd marlenre ilia, rnanfuram [em.
poAis, in eos delatus coltegas , qui t.el opti- per apud multo marsimam multo jueoptimam
rnlirll viruni facilius corruperint , q t i h tpG homrnum partetn , egeflatis & zrumnarum
corrigantur : quorum perverb confuerudine annlarnatque inevitabdem farsinam :quatn uc
vol depravabens, vel ipfe integer atque inno. fateor levar~a l ~ ~ u a n t u l upolfc,
n ~ fic tolli plan2
cens , altena malitiz Rultitizque przrexeris, contendonon poffe. Nempe fi Ratuarur,ne
catlturn abeft,ut aliqurd pofis In melius obli- qurs I'upra certum a g i m o d u m pofideat , &
Quam o b reill utl fit legitimus cuique cenlus pecuniq lifuerit
q u o ilfo du&u convertere.
pulcherrirnafii~~ilrt~iditle
declarat Plato , c
legbus qurbusdarn cauturn, ut nequelit Prinmerich fapientes abRineant A capeffenda
cepsnlmrum potetrs nequepopuli~snimisinc
pubfica. Qippequum populum videa
loleas: turn magifiratus ne ambrancur neu
plateas effufum affiduis imbribus perfu
denwr vedum , aut fumptus in rllis fieri lit nehecperfuadere queanrillis ut I'e fubducan
ceRe : alioquin & occafio datur perfiaudem
viz, te&a j u e fubearlt :gnari n~hrlprofuturos acraplnasiarcienda:pecunia:, & fit necefirar
fifefi exeanr, qudm ut unacomplua~~tur,
iemet eis m u d b u s przficiendi divites, q u z potius
intra teQa continent, habentes latis ,quatido fuerant admihrRrandaprudcntibus. Talibus
alien= fiultitre noopoflunt merteri, LirpGfsl. inquam kgrbus , quemadmodum zgra afitem lint in tuto. Quanquam profettb, mi duis folent foment~sfu~ciricor~orade~lorar~
M o r e , ( u r ea ver6 drcam, q u a mcpttsanilnus valetudia~s,irah z c quoquemala leniriqueanr,
fert) mihi videtur,ubicunqueprivarz (ant poi- acmitigari : ut iar~enturverb,arqueinb o a u m
fifiooes, ubrpmnes omnia pecunirs metrun- redeanz habitum ,nulls omnino fpes &,durn
t u r , ~ b vrx
i unquam polfe fieri , uc cum Re- iuacwqae funt propria. Quin dum unius parpublica aur jufi.2 agatur, aut proQer2 :nifi vel ris curl: Audes ,a1raium vulaus exalpcravecis,
~ blcntias
i
agi juRP, wbi optima quoque pet- ita arutuh nafcirur ex alterius medela alterius
LC c l
mor-
,
,
THOMA M(
2 02
morbus, q ~ t a n d onihiI ficgdjici cuiquam yot- qui~:uam ?.;&eranr ,nifi q t ~ 6 d o l i mannii a&eft, ur non idem adimarur alri. A t mihi, in- hinc ducentisfupram~lle,navis quzdam apud
quam, contra videtur ,ibi nunquam commo- inrulatn Uropiam nauftagio periic ,quam ternd t v i v i pol%, ubiomaia Gnr communia. Nam peRas eo detulerat. EjeBi Cunt in littus Rob
q u o p a t t o fuppctar copia rerum. onoquoque man1 quidam arque Aigyptii ,quipoftea nurra b labore fubducente i t ? utpore quem neque qtlam ~ndedrfceflere,H a n c unam occafionem
fui quzltus urger ratio, S( alrenae induftria: fi- vrde qua'rx cornmodam iHis fuafecit indaRriar
l erar intra Rornanum imperium, unducia reddit fegnem. A t quunl & itimulen- N r h ~altls
tur inoria, nequequod quifqi~amfuer~tnaaus, d e poGt aliquiscfTe ufi~s,quod non 1111 aucab
id pro fuo tueri ulla po&r lege : an non neceffe expofiris hofyitlbus drdrcerint , aut acceptis
Tanto
efiperpetua code ac Ceditione laboretur ? f i b - quzrendi Ceminrbus adinvenerinc.
Jara p r z r e ~ t i mauroritate sc reverentia magi- bono fuir ~llisaliquos hinc femel illuc e r e defiratuum, cui quis e r e focus p o f i t apud ho- latos. At li qua G~nilisfortuna quernpiam autehac rllinc huc perpulerit , tam penitushoc
mines tales, ,quos inter ~ u l l u ndrfc~iinencft,
~
ne comlnitlilc~qnidem queo. N o n miror, in- obliteratu~neft, qtlam iftudquo ueforbn extllrc uifle. Et u t
quit, fic videri tibi ,qtlrppe cui ejus Imago rei cidet pofieri~~mealiquandrr
aut nulla fuccurtir ,aur faiia. V e r b fi in Uto- illi un-o Ratirn cong;eCFu, quiccpid al nobis
fuilfes mecum ,moreseue eorum acque Infticuta vidires pr;elens, uc ego feci, qui plus aa- diu futuruln puto priusquarn nosaccipiamus
nrs quinque ibi vixi ,necpe unquam volulflem quicquarn,qt~odapud 1110smelios quirn nobis
nlaxind eRe rear
indedrfcedere,nrfi ut novucu rllun, or bcrb pro- tfi rnftttut~lcn. Quudunuin
derem :rum plane farerere, populom re&i rn- in caufa ,cur quuni nequc ingenro,negueopif t ~ t ~ l t unbiquani
m
alibt re vidrITe , q u s n ~illic. bus ~nferioresfimus a s , ~piorumtanlen res,
Arqui profedb,inquit Perrus hgldrus, zgrt? quam noRra prudenrrus adminifiretur, & fcpcrfuadeas mibi , mehus infiitutum populum Irc~nseflorefcat. Ergo mi Raphael, inquam,
ln novoillo, quam in hoc noro nobisorberc- q ~ ~ zrel oatque obfecro , defiiibe hobrs inCuperiri ur in-quo ncque deteriora ingenra,& lam : nec vetls e r e brevis ,fed explrecs ordinc.
vcruftrores opinor eCfe, q o i m In rllo Respu- a s o s , ff uvros, urbes,homi~es,mores,th~ituta,
hllcas & inqu~busplurimasdvicam commoda leEes, ac denlqueomn~a,qua nos prltes velle
longus invetl~rufus: ur ne adjiciam, apud nos cognoi;ete:purabis otirern vel!c,quicquid adlibtotius:
cafu reperra quacdam , quibus excogirandis huc nefcimus, Nihrl,rnqi~it,f~cram
r~ullumpotu~ffctingenrurn fufficere* Q u o d nam 11aec III prompru habeo , k d res O t l U l b
ad verufiatem, inquir rlle,rerurn attinet publl- poicit. Eamus crgo, inquam, intiopranlumf
carum,rum pronuntizre yoIfes rec?ius,fi h ~ l t o - m o r teatpils noltro arbitrata ihmemus. Fiat,
riasrlltus orbrsperlrg~lfes, qulbus fi fides ha- inquir. Ita ingrefXprdndenl\~ls. Pranfr,lneurrberi d e b e t , p r i ~ ~apud
s eoserant urbes, quam dem cor~verfilocu~rl,111 eodeln Ldrli confedihomines apud nos :jam verb quicquid haae- mus:ac junis m~nrfirrs,neqtristnterpellaret,ego
nus velingeninm invenir, vel cafus reperir, h o c ac Perrus d g r d ~ u shortamur RaphaElem, u t
tlrroL~qoepotuite~trti&,C;eter&megocertP przftet,quod erat pollic~tus. Is ergo ,ubi n o s
puto ,UC 1111sprofiemn~ingenio,Rudio tamen vidir rnrer~rosafqueav~dosaudiendi , quum
racrtus & cogitabund~sai.
atque indufirra long2 4 tergo r e l ~ ~ ~ ~ u r r n u r . pat~l~fyer
TedilTet, hunc tn modtimexNan1 (at ipfornm habent annales) anre appulol.rusclt.
f u ~ nilluc nofirurn , d e rsbus nufiris (quos rlli
vocanc Ultraaquirro&iales ) nih11 unquam
'C
.
,
SERMONIS, Q U E M R A P H A E L
HYTHLODEUS
De optirnoReipublicae Statu habuit,
LIBER SECVNDVS.
TOPIENSIUM Infula in medra fui in lung fpeciem renafcentisefigiant:cr~juscarparte(nam hac Iat~lTimaefi) mlllia
pafGuum ducenta porrig~tur, mag n ~ ~ m ~peru einlule fpariuln non
multo angultior, fines verfus paularim ucrinque tenuarur. H i velut crrcurnduetr ~ i r c i n o ,
quingentorum ambltu milliurn insdam rotam
nuafrerum interfluens, rnhlrbus paliuum pltzs
rninus undecrm dir~tnit,acper ingens inanedlffulum, crrzumje8u undrque tern: prohibitis
ventrs , vafti in morem lacils f i a p a n s magis
q u i m Isv~cns,omnemprop? ejus t e n z alvum
pro portu facit:~nagnoquehorn~nu~n
ufu naves
q t1a-
L I B E R 11,
203
r , his, qui annum
qu~qnavcrfustranfmittit. Fauces hinc vadis, r e s e x u r b e f ~ b r o ~ a n t u urab
iade faxis formidololae. 1n medio fermP inter- ibi fuere, atque rdeo ruflicarun~perrciores reflitio unarupes eminet ,eoque iunoxia, cui in- rum,infiituancur ,alias anno iequente dotlitti:
=dificatam currtm prs[idiotenenr, cleterzla- ae!i pariter omnes rbinovi , agricolarionistcntes & infidiofz. Canales lolis ipfis noti, que rudes eflent, aliqurd rn annona perimpcatqueideo non cemer2 accidtt,uti exrerusquls- ritialn peccaretur. Is tnnovandorgni agrrcoguam huncilt finum, nrfi Utopiano duce,pe- larum moserfi folcnnrsfit ,ne qulspuam invin a r e t ut in quem vtxrpfis totus tngreffus elt, tus afperlorem vtrarn cogatur contrnuarc dtunifi fignisquibuldan; t2 lrtrorc vram regenribus: tius: mulrt camen, qt~osruflrczre1 fiudrum nahis in dlvctia translac~sloca,l~u(ttum
quarnli- tura dele&ar , plures fibi anrrus impetrant.
bet numerofarn claifem facili in perniciem rra- Agrrcolz terram colunt , nurriuor antmalia,
herent. Abalrera parren~minfiequencespor- ligna comparanc,atqucin urbernquacommotus, At ubtque dehenfus in retrain ita natura JumeR, terramarive convehunr. Pullorurn
munitus, autarte,ut ingeiltescop~a:paucis in- rnfinttarn educanc mulritudinem, lnirabtli ardequcantpropugnarorrbus arcen. Caetetiim tificio: neque crlrm incubant ova gallins, Ted
urr fertur, urrquctp!a loci factes p r z le fert ,ea magnilin eorum numcrurn calore quodam
telloroltin tlon arnbiebatur marl : fed Ucoyus, zrluabili foventes aotmant ,educantque : hi
cuju~utpotevr&or~s
nornetl refecc tnfi~la(nam CmulatqueZ reltaprodrere, homit~esvtce maante id tenlporis Abraxa d r c e b ~ t t ~)r rjutqi~e rrum comitantur,& agnofcunr. Equosalunc
rudcmatque agrettem turbain ad rd ,qrto nunc perquam paucos , aec otfi fcroctetltes ,neque
c3cterosprop2 tnortales anrecellrt , cultus hu- alrum in uhm,qurirnexercendae rebusequefirimanttarrsijue perduxir : Prinlo protinus ap- bus juvtntuti. N a m orxtlem feu colendr leu
pulfuvi80rra poctrus ,paslum mtllia qutnde- vehendr labore111boves obeunr , quos , ut facin~,~ua~arcetellusconcinet~tiadhefir,
excin- centur, equisi~npcrucedere,Tic pacrentia "indendurn curavit, acmarecircilrn rcrram ctuxir. cere, nec cot obnoxios morbis putant :ad h;ec
Q~umquerd id operis non incolas mod0 coe- minore impendto & o p e r z & Iumprusali, a c
gllet (nc contulnelta loco laborem docerenc) denique laboribus ernerrtos, rn c h u m tandem
fediuos przterca milires omilrs adju:lgeret, in u h i el&. Sernente in folum panem utunrur.
tantam bominum multitudinetl~opere dtfiri- Narn airt uvarum vinum bibunc , autpomoLuto,incredibdi celerirate resperfeBa, uc fini- rum, pyrorumvk, aut dentqueaquntn nonnun..
timos, qui initrb vanitatem tncept~riferant,a.d- quain rneram, Izpe etlam qua mrl aut glycyimirationefuccelfusac rerrore perculerit. 'In- zam Incoxerlnt , cujus haud exrguam habent
fula civirates habet quaruor & qn~nquaginca, copiam. @umexploratum habeant ( habent
fpatrofas omnes ac magilificas, lingua, moci- entin certtfft!uum ) quantum annonz confubus, iafiirucis, legrbtls prorfus iisdern : idem mar urbs, & circun~jettusurbi conventus, tafitus omnium, eadem ubique, quatenus per lo- men tnulro ampltus& fetnentrs faciunt ,& pe.
cllm licet ,rerum facics. Harum q u r proximz cudurn educant, quam quod in fuos ufus fufiinterrunt, miilra qnatuor ac vlgtncl fepsranr. ctac ,rellquurn imperturl finirirnrs. Qutbuss qua: resruri non haben~ullarurCuseRramdelerra, 2 qua tlon ad alianl cunque rebus o p t ~ cR,
urbein p d i b u s queat u n i i ~ s ~ t ~ n diei
e r e perve- tur,eam fupelle&rlempmnem a b utbe petunt,
niri. Crves quaque ex urbe terni fenes acre- Sr fine ulla rerum commuratione ,d MagiRrarumperiti,cra&acumde rebus~nIulzcomn~u- trbus urbanis nullo negotio confequunrur,
, quorannis convenlunt Amaurotum. N a m ill0 fingulo quoque menre plerrque ad
N a m ea utbs, qtlitd canqusm in ~irnhrlicoterm fcff um diem conveniunr. Q u u m frumeotandi
s
fits maxim; jacet, omnium partirrm legatis op- d~esinRat,MaglRrac~busu ~ b a n i agricolarum
pottuna, prtrna Ilrincepsijue habetur. Agri phylarch~deauntranr, quantum ctvrumnume~ t cornmod2
a
civiratibus aflignatr fi~nt, U K a b rum ad Cemlttt conventat: qua: multitude frullutIa parre rntnus foli, quam vig~ntrpaKuum inentorum, qoum ad ipfium diem opportun2
nllllia unaqusvis kabear,ab alrqrra millroeriarn adlir ,unoyroyi krenodietora f r u r n e n t a t i ~ n ~
amplius,vtdelicecqua parte loogitrs urbesinrcr defunguntur.
i i disjungunrur. Nulli u r b ~ctlprdo promoD E URDIBUS AC NOMlNATIM
rendorucn firiium :quippc quos habcnt ,agriDE AMAUROTO.
colasrnagis eortlm fe ,quam d o m ~ i ~ puranr.
os
RBIUM qui unam norit,omnesnoverir,
Habent rnriper omnesagroscorntnodc? difpofiras domos ,rulticis inarumentis inflruCtas.
ita funtinter le ( quatenusloci natura non
Ha: habitantar c ~ v i b u per
s vices eo cornmi.% obltat) omoino fimiies. Depingarn igitur unam
grantrbos. Nulla famrlra rufiica in viris mu- qoampram : neque enim admodum refeft
lteribusque paociores habet , qu&n quadra- quam. Sed quacn potius,quam Amaurotum?
ginta , prater duos afcriptitios icrvos, q u ~ b u s qoa nec ulla dignior efi,quippe cui Senatus gapacer marer j u e familris graves ac tnaturi prz- ttareliquzdeferunt.nec ulla mihi notior, "tin
ficiuntur , & fingulis tricenis farnilits phylar- quaannosquinqueperpetuo vixerim.Sirutn efi
chus unus. E quaque familia viginci quotan- igcur Amaurorum rnleni deje&u montis,fi$unis in urbem rernrgrant hi, qui brennlum ruri ra ferPquadrata. N a m latitudo ejus paulo~ncompleverc. In horumlocum toridern recen- fra collu incepra vertiicm , tnrllrbuspaCTuum
Ccc1 4
duobus
,
#
U
20%
THOMX MORI UTOPIE
duobusad flumen Anydrum perrinet, Gcua- totum , majorem habuifle curam videtur is
d u m ripam aSiquantolongior. Oritur Anydrus qui condidit, Nam totam hanc urbis fizutam,
rnlll~busoCtogintatupra A~autotum,msldico jam inde a b iaitio defcriptam a b ipfo U t o p o
fonte,fed aliorurn occurfu fluminum, atque in fcrunr. SeJ ornatum ,czterum4ue cultum,
his duorum eriam medgocrium a u h s , ante quibus unius ztjlcem hominis hrud luffettuurbem ,piam qulngentos rn latum paKu9exten- rain ~ i d i r , ~ o l t e radjiciendum
is
reliquit, Iradlrur : mox adhuc amplror ,iexaginta mlllia que i c r ~ ~ t uin
m annalibus habenc , qtios a b
prolapfus.exctpitur Oceeno, H o c toto f~acio, capta uique infula mille Ceptingentorum a c
quod urbem ac mare rnterjacer,ac iupra urbem fexaginta annorutn comple&tences hiRoriam ,
quoque aliquot rnlllia, l e ~ h o r a sperpetuas~o- dlltgenter & relrgioR perlcripros adferrant:
fluens ~ R u ac
s refluus alternat celcri flumine; zdesinitio hum~les, ac veluri calas & tuguria
quum fefe pelagus inferr , trtginra inlongurn f~i(fe,t3~uoItbet
ligno tcmerP faaas arretes
#. p
m~llla,totum Anydr~alvcum iutsoccupat un- lutoc>bdu6tos,culmina inaciem fafitglata firadrs , proHigato retrorfum fluvio. T w n ali- mentls operuerant. At nunc omnts domus
quanto u!tra liquorem ejus ialli~~inecorrum-viknda forma tabulatorum trit~m, parietum
pit, dehiuc yaulatim dulcefcensnmnrs,Gncerus facies aut lilicc aut cementis aut laterc c o d i l i
ut bem perlabitor, ac refug~entetnvicr Bim p- confiru&z,in alvurn lutrorfus congelto ruderus & rncorruprus,ad tplas yropc fauces i n l e re. T e a a in planuln tiubdu&a , q u z intritis
quirur. Urbsadverlo flt~minlsrtps,nonprirs qn~busdarninlterrlunt, null~usirnpendii,Ceder
a c fublicib~~s
liaueis, fed ex opere 1apide0,egre- temperarura,quz ner rgnr ohnox~alit, & tole912 arctuto ponxe , corncnrlfa elt a6ea patre* rand~srempeRatum~njt~iiis~lurnbuin
tuperec.
quzlongiRim4 difiat i tnari, q u o tlavesiwanl Ventos 12 tcneRrrsv~rro(nam ejusrb~creberriid latus u ~ b ipoR;nt
s
ino&nlzprarervehi. Ha- mus UI;F
eR) expcllunt. lnterlm ettam lina
bent alium praterea fluv~uii; , ba~!d magnum tenui ,qtlod perlucido oleo, aur fuccinoperliq u i d e n ~ ~ l l u,mfed perquitn placidt~tnac ju- nonr ,gc.mrnonrmlrum conmodo. Siquldcm
cundum. Nam ex eodem fcaturiensmonre~,11~ad eum rnodum fit,uc & p l u s l u c ~ s t r a n s m i t r ~
q u o civicas callocatur, medrarn rllam per de- & ventort~~n
m~nusadmrrrar.
vexa perfluens, Aoydro rnircetur. Ejus Huvii
caywr fm~tem+ue, qubd paulo extra urban
DE M A G I S T R A T I B U S .
ndcitvr , munimenc~samplexi Arnautqfarli
rglnta quzque fam~ltreMagifiraturn ti..
ju~rxerunto p p ~ d o: ne G qua vis hofiiutn i;nelrgunt, queln h a pr lfca Ilngkw dt,t.tltercipr atqueaverrl aqua,nevecorrtlmbr quotannls
.
pi ciucat. inde canal~busco&llibus dlve~iisn g u a S y p l ~ o ~ t a n t uvocal>t,lecetlrlore
m
Phylataci rijfrriores urbu partcsaquadenvartic s id chum. Syphogranrrs deceoj turn fuis fanliltis
ficubl locus fiert vetat ,crRecirrs capacibrlscol- TranrBo~usolrm, nunc l ' r ~ t o ~ ~ h ~ l a r cdihus
le&a pluvia rantondenr &us adFe~t. Murus &USyr;eCicrtnr. Demum Syphogranti omalt<is ac latus opprdunr ciilg~r,C U . ~ I I ~ UpS o~ C- nesqur lunr ducenti, jurati le&uroslele, quem
pugnsculisfrequei~s:a i r d a f o a , kd alra, lara- maxim; cellrent utilem, L&agtts occulc~sreq ~ i ~ a c v e ~ ~feptbusimpedrta,
rutn
rribus ahla- t~untrantPrtncipem, unum vrdel~cetex quatcribus circundat n,anra , quarro 4:tmen tuor , quos els populus oominavit.
Nam
iplLun pro foaH cfi. lJlarrs cGm ad veLit~fam, i quaque urbis quarra parre , leledus unus
turn adverf~rsvenros dcScriprz cominodi : co~nmtndaturSenaru~. Pirncipis Magifiraadtficla r.cu:lqnan~ ford:da, quorum Ionp & tuspelylctuus eR 111 omnem illrusvttan~ , nifi
tetum Fei v r ~ u mperpstrla Icrfes , adve.rta do- tyrannldrs affefottatz lufpicio impediat. Tramorulb fconte confp~c~tur.
Has vtcorom fron- nrborc~s q u o t a n ~ ~elrglunr
ls
, czterhm haud
tes v-Ekd&:ngutr, pcdes vigtnti lata. I'ofier~o- tetneli cc~tl~mutant. R t l l q u ~Allaglfiratus
xtbu-s&it~c; parttbos ,qtia~ltaefi vici longira- omrles anni11. Trantbuli tertio quoque die,
40, hor.rusadjacet latus ,ck v i c o r ~ i r n t e c rm~ ~ s ~ n t e t d u mfi, res poaulat , fatpius in confilium
drque citcum[eprus. Ntdla domus e l t , q o z cum Yrlnrrpe venlunt. D e Republrca connon,nr o h u m inPlaream, rta y o l t ~ c u ~tnnhaa- fultant , controverlias privatorum , Ci q u z
tuin habear. Qln btforcr quoque facrlr rra- h i l t , quae perquam paucz func , maturi di&urnanusapert~les,a c d e ~ n l u a f ~ o ncuhlnre
rimunt. Syphograntos iemper in Sinarum
tes, q,uetnvrs intromlctunt : ita nth11 ufqustn duos adlcticunr , arque ornni die diverlos ,
privat~efi. Nam don~osiplasunoquoquede- cai~rurnqueutnequidrat.um fir,quodad Rem.
cennio lortecommutant. Hoshortor triagli- publrcam pertinear, dequo non t r ~ b u sIn Scfacjunt. In h ~ v~neas
s
, fruBus, herbas,flores nacu drebus ant2 agltatum,quim decrctum fit.
habent:tantonitorecuiru~ue,utn~brlfruitoo-Extrasenarum aut Comicla publrca, d e rebus
fius ufquam viderrm ,I J I ~ Ielegant~us.
~
Qua cofiunrbasintleconfilla,caplrdlehabetur.H~
in re fiudrtlm eorum, non rpfav.oluptrsmodh, eo ferunt ~n~trtuta,neproclrve
eKec conjuratiofed vtcorutn quoqtle rnvlcem d e L o cujusque ne Princrpisac Tr.~nrboro~um,opprelro
per tyhorti cultu cerramen accct~dtt. Et cert; no11 rannidcm populo, fiatum Rerpublica mutare.
alwdqurcgualn remeri. urbe rota rcperias.fi~e Atqite rdco quicqu~dlnagnl momenti judica ad uCum crvli~m,five ad votuptatem curnmo- t u r , ~ dSyphograntorum comrtia defertur, qui
&us: coque nullrusrei ,q u i t n hupsrnodl hor- cum ~ U I Sfamihls communicaca re, poR intcr ic
conful.
,
TR
Qp
L I B E R 11.
305
mnfultmt, ac fuum confiliuinrenunci;antSe- inet~nc, atque 4 prandio duas pomeridiahas
natui. Interdurn ad corius infula: conGI~um horas, quum interquieverint ,tres deinde rurres defertur. @in id quoclue moris habet Se- fus labori dacas caena claudunt. Quum ~ r i natus, ut nihil ¶uo die primam proponirur,eo- mam horam ab meridie numerent ,tub oBadcm difputetur, fed in fequentem Senatum dif- vam cubirum eunr. Horas 0130fomnus venferarur: ne quis ubi ¶uod in bi~ccamprirnum dicat. Quicquid inter operts horas ac fomni
vcnerit, temerP effutieric, ea pocrus excogitec cibihue med~arne a t , rdluo cu~us~uearbicrio
:non quo per luxutn aut fignitiem
poRea, quibusdecreta tueatur lua, q d m qua: perm~rcir~r
cxRcipublica uCuGnt :mali~
j u e laluris publi- abutarur. fed quad aboplficio fio ltbcrt~m,ex
ca: , qualm opinionis de le jaduram facere, anlini fenrentla in aliud qurppiam Rudii bene
perverfo quodam ac przpofiero ~ u d o r e, ne collocet. Has intercapedrnes pIerique impen'inirio parum profpexr& vrdeetur. Cui pro. dunrlrterrs. Solenne eR enim publrcas quotifpicicndurn inirio~lt,utconfolropo~ius,quan~die le&ironeshaberi anrelucauis horis: qu~bus
ut rnterlint, ii duntaxat ad~guotur:~uiad lrteciti) Ioqueretur.
ras nominarlm feledi lunc. Czterum ex omni
D E ARTIFICIIS.
ordtne,rnares limolac fo~rninz,multitudomaxtma ad audrendaslearones ,alri alias , prour
RS~naeBornnibusvirismulieribus~ue, cujusque fert nacura, cor~Hoit. Hoc rpfum
A p r o m i < c u aagricubra , cujus nemo e~ tempus ramen G quis atri GZ maht incumere,
expers. Hacapueritiaerudiunt~~r
omnes,par- qtlod multls uluvenir, quorum aaimusin nu]rim in fcttola trad~cis~raece~tis,~actim~na~ros
1 1 ~concemplatione
s
di~cipltnaeconlurgir,haud
vicrniores urbi uali per luduin cdudi ,non prohlbetur , quin laudatur quoque ut util~s
:q
,
horam
intuentes aodo, Gd per exercitandr corporis Relpubllcz. S u p e r c r ~ n a mtumunam
occalionem crattantes etiam. Pra~retagricul- ludendo producunt ,=Ratein hortis,hyemein
r u r a n ~( q u z eR omnibus, ur dixt,communis) aulls illis c o ~ n m t ~ n ~,b urns quibus comedunt.
quilrbecunam quampiatn, rallquam luam do- Ibl auc Muficam exercenr , a n r fe firmone re.
operandi cream. Aleam, arque ~d genus ineptos ac percetur. Ea efi fer~autlaotficrun~,auc
Iini ~udium,autcetnentanorum,aur fabr~,feu nlciofos ludos, 0s cognotcunr quidem: cotet ufuIu.los, Iartunculorum
fcrrarii ,<eumateriariiartificium. N q u e enim r h n duos h ~ b e n 111
aliud efiopificium ullum, quad numer~lmali- lodo eon dlflim~les. Alterum numetorum
~ 3
numerurn pradatur:
quem dl&u dignum occupet:lllc. N.m ve- pugnacn, l n ~ 1 nurnerus
aicrru!n
~
n
y
u
co:lata
o
acre
cum virrut~bus
habrru
[exus
dllcernifie$, quarum (nili
l 1 nofiencur, & cc~libaturi conjugio ) una per tocam collflrguar. Qlo 1 i l 1 ~ d o ~ e r ~ u arcitt!
infulam forma eR, e a d e q u e per omneavum dltur vIcloLum inter drfidlum , & adverperpetua, nec ad oculum indecora, &ad cot- b s vlrruces concordla :ltem,qua: vrtia qurbus
motumhab~l~s,
rum adfrrgonsaefiu,~ne fe virtutlbus oppotlanc , qu~busviribus aperrationem aypolita:eas, inquam, qtlzque libi
oppugnenc , qulbt~smachinamentis ab
famdia conficit. Sed ex altrs iilis arrihus unus- a11qu0 adorlantur , quo pr;e fidio virrures
quifquealiqaan~difcit, necvlri mod*, fed mu- vltlorum v l r e s r n f r ~ n ~ a ,
n t quibus artibus eolreres eriam. Czcerhm h z velut ttnbec~ilrores rum conacuseiudant , quibus dcnrque modis
leviora tra&ant,lanam fer2 linumque operan- alcerucra pars vi&oria: compos fiat, Sed
rur, "iris arces reliqtla: magis laborlofz man- hot loco nequiderretrs, q ~ ~ d d a l n
indantur, Maxima ex parce q t ~ ~ f q in
u epatriis tuendum efi. Etentln qudd (ex dl;:~taxathoartrbus educatur: narn ed plerique narura fe- ras ln opcrelunr, fierifortafl~~otefi
, ut inob
in pram allquam pures oecelfarrarum rerum &rtlntur. @cid fi quemanimus a l ~ rrahat,
ejus opificit , cujus cspirur Rodio ,farnrlram qui. Qod lam long; ab:fi uc accldat ,uc td
quampiam adopcione craducrrur: cura non 2 temporls ad omnium rerum copiam , qua:
patremod~ejus,Ted MagtRratibitsetiam pra- quldem ad vitae vel necelficatern requiranfirta,urgravi atqueI~onefiopatrtfamiIt~sman- tur vel commodltatem, non fufficiat mo&,
clpetut.
fiquisun;lmperdo€tusartem, fed hperGr etiam : id quod vos quoque in.
airam prgterea cuprveric , eodem modo per- telllgec's , fivobiscum reputeris , apudalias
tnicritur. Utramque na&os,utram velrc,exer- genres quam m a p a populi pars inets degit,
cet, ntfi aiterutra crviras magis egeac. Sypho- Pflmhm mulleres fer; ornnes , totius lumgrantorum przcipuurn ac prop2 unlcum nc- map dilnidluln , auc ficubi mulreres negotio.
gonum eR curare ac pro@rcere, ne qu~(quam fzfunt, ibi ucplurimhm earum vice v ~ r heri
deGdearoriolus ,fed utiC~zqurI;~ueartr
leduli) tunre Ad hacSacerdorum ac Rclrgiolorum,
illcumbat , nec ab fummo mane u m e n , ad quos vocanc, quanta quamque orlofa turba?
mulram uiquc ooaem perpetuo labore, veluc Adjice divices omnes , maxim2 przdioruln
jumenta, fatigatus. Nam ea plusqudm fervi- Dominos 2 quo$ vulgb generoiosappellant ,ac
11s xrumna eft: quz tamcn ub~queferiopifi- nobiless H~adnumerarprort~m
famul~rrum,
cum vita eR,exceptisUtop~enlibus, qui cum toram videltcet illam cetratorum nebulonum
in horas vigintiquatuor eqnales diemconnu- ~olluv~cm.Robultosdeni~ueac
valentesmenmerara no&e drvldant ,Ccx duntaxat open de- dices adjullge ,morbum quempiam prztexenpurant, rres ante meridiem,i qulbusprandium res Inertla :multo certz pauciores eKe, qu&n
CCc1 3
putasas,
206
TMOME MORI UTOPIE
yuraras, invenies eos , quorum iabore confiant h a c omnia , quibus morrales uruntur.
Expende nunc recum, ex his ipfis q n i m pauci
in necefiriio opificiis verfanrur. Siquidem ubi
~ m n i peconiismetimur,
a
mulras artes necelre
efiexerceriinanes pror[us.aciuperfl~~as,luxus
tantun1 aclibidinis mitiifiras. N a m h a c ipfa
multirudo q u s nunc operatus, C parrirecur in
tam paucasartes ,quarn paucascornn~odusnatura: ufus poflular, in tanrarerum abundantia,
quantam nunc elreneceKefit, pretianimirum
viliora forent, qualn ut artifices inde vitatn
tueri fuam poflent. A t fi iRi ornnes,quos nunc
inertesartesdiltringunt ,ac c6taioSuper otioac
dcfidia languelcens turba :quorum unus quivisearum r e r ~ r n , ~ aliorulnlaboribus
uz
luppeditantur ,quantum duo earundem operacores,
confurnit :inopera u~iivcrtiatquceadem ut~lilt
coliocarentur,bcili animadvertis ,quanculum
temporis ad iuppeditandaorlmia, qua. vel nrcellitatis ratio , vel coo~inodiratiscfflagrret
(adde~olu~tatisetiam,quaequ~dem
vera ht ac
naturalis) abund2 iatis tupcrque foret. Arque
id ipfi~tnin Utopia res ipla peripicuurn facrr.
Nam illic in cota urbe cum adjacrntevicinia.
vix horninesquingenti , quibus eromnivirorum ac mulierum numero..,quorum ;eras ac rob u r operi rufiicit, vacatiopermirtlrur. In his
S y t ~ h o ~ r a n(rquanqoam
i
lcges eos laborelblverunt)ipG tamenfelenon eximunr,quofacilius cxe~nploduo reliquos ad labores invitenr.
Eadem immonitaregaudent hi, quibusccsmmendatione Sacerdocum perfuafus populus
occljlris Syphograntorum luffragiis adperdiCcendas diiciplinas perpetuani vacarionern indulgent :quoruin fi quls conceptain dele fpem
fefeIlerit,ad opiticesrerrudirur :contraquenon
rarentrr ufu venic , ut mechanicus quiFam,
fuccifivas illas horas ram gnaviter impendat
literis, tanrut13 diligeori- proficiac, utopificio
fuo exemptus, in literatorun1 clalTem provehatur.Ex hoc Literatoruin ordrne Legau ,Saccrdotes, Tranrbori , ac ipfe dentqoe dcirgisur
Princeps, quem illi prilcaiplorun~lrilgna Barzanem,recentiore ~ d e m u m
appellan~.Reliqnn
ferPrnulritudo oinnis , qriutn oequeotiofalic,
13.e~inucilibusopi~ciisoccu~ata,
proclivrs zRimatioeft , q u i m paucz hora: quantum buni
operisparianr ad ea qute corn~nemoravi. Hoc
przrerea Eacilitatisaccedit ,qu6d in neceflariis
~ l e t i f q u artibus
e
minore opera , q u i m aliae
gentes opus habent. Nan primutn edificiorum aur Rruaura aut refeaio ideo tam mulcorurn a@duain ubique requirir operam ,qobd
qoa:parer;edificavrr, hzresparum frugi paulatim d~labifinir ,ita quad rninimo ruerl yotuir,
fucceflor ejus de integro iinpendio magno cogiturinfiaurare. Quin frequenter eeiam ,qua:
dornusaliiingentiiu~npruRetir, hanc alius delicaro animoconcemnir : eaquc neglcLta, atqueideo brevi collapfa , aliam alibi irnpenfis
nun minoribus extruit. At apud Utoyienles
compofic~srebus omnibus, & conftrtura Repubiicarariliim? accidit, uti nova collocandis
ledibusarcadeligarurt & n o n m o d b remedium
celerirer praefentibus vitiis adhibetur,fedetiam
imminearibus occurritur, Ira fit, ut minima
labore diutiRimP perdurent zdificia, & idge-.
nus opificesvia habeantinterdurn quodagant,
nifi qudd mareriam dolare domi , & lapides
interlm quadrare atqueaptare jubentur, quo,
fi quad opttsincidat,maturius poGt exurgere.
Jam in veftibils vide , quinl paucis operis
egeanr. Primiim durn in opere runt corio
negleai~nout pellibus amiciunrur , qua: in
leptenniumdurent. Quumprocedunt inpublicum, fuperindilunr chlamydem veaem,qua:
rudiores illas vefies concegat :ejus per totam
infulam unus color eIt ,a r p isnativus, Iraque lanei panni non m o d 6
ulquam alibi lufficit ,
mulro m i n o r i ~ i m ~ c n d i i
labor, eoque ufus crebrior :Ted in lineo folas
candor, In laneo loll niundiciesconfpicitur,
nulluni renuioris fili prerrutn eR. Iraque fit,
ut quum alibi nufquam uni hornini quatuor
autquit~querogxlanexdrverliscoloribus, a c
rotidem ferrcez tunic;e fufticianr, delicatioribus fa1110 ne decemqurden): iLiunaquifque
contentusficplerumquein biennium. Quippenec cauiieR ulla,cur plures affsaet , quas
conkcurus, neque adverlus frigus eITemunitior , neque veitiru vidcrcrur veI pilocu(tior,
Quamobrem quum & omncs utilibusfckartibusexerceant , & ipfarumetiamopera
cioraCuficianr, fir nimirum ut abundante rerum o m o i u ~ ncopia , interdurn in reficicndas
( f i q u z derrrtz fbot)vias publitas iminenfam
mulritud~nerneducant ,p e r f q e etiam quum
nec talis cujuspiamoperis ulusocsurrat , pausiores horasoperandi public2 drnuntient. Ne..
que enim fupervacaneo labore cives invites
exercent~~agiR~atus,q~~ando~uidemqusReipubllcse inkirutio hunc unum lcopum inprimisrefpicit,uc, quoad per publicas necelficates
iicet,quamplurlmurn telnp~risabfer~itiocorporis ad a o i m ~l ~ b e r r a t e ncolturn~ue
~
civibus
univ~ri7saG;~ur. I n eo enim firam vita: telrcitatem pucanr.
DE CQMMEKCIIS MUTUIS.
E d jam q u o patlo fefe m u m 6 cives urantur,
quzpopuli tnter le commcrcia ,qu;equeGc
diitr~buendarumrerum forma, vidccur explicandurn. @urn igitur ex familiis confiec civiras, famillas urplurimun~cognationes efficiunt. .Namf.minaeubi maturuerinr, collo.
car= maritis l n ipCorum domicilia concedunt.
At mafculi filii , ac deinceps nepores , in familla permanenr ,' & pareotum aririquiRimo
parent, nifi prz Ieneetrmente parum valuerit.
Tuocenim zrateproximus ei fufficitur. Ve.
rtlm ne crvitas auc 6cri infrequenrior , aut
ultra modbm pofir increfcere , cavetur ,ne
ulia f a n ~ i l ~ quarum
a,
millia Tex q ~ a q u civitss,
e
exccyro conventu , cornplettirur ,gauciores
q u i m decem ,,pluresvi qudm Iexdccim puberes
S
L I B E R If,
507
$wts habtei. Impubernm h i m nuliuspra- aIfuetiere laniaru anirnatium , cujus uru clefiairi numeruspotefi. Hrcmodus faciU let- mentram, humanillimum natursno&rae a&~ a t u rrranfctiptis
,
his in rariores familias, qui Bum, paulatrm depertreputant :neque lordiin plenroribus'excrefcunt. At fi quando In durn qurcquarn acque immundum, c u p s putorum
jufioabundaverir, aliarum urbrum aedlne corruptus aSr morbum pogetinvehefuarumtnfrequentiam Lrciunt. @odfi for- re, perferri In tlrbem finunt. Haber prreterea
ts per toram inlulam plus c q u o tnoles int~r- qurlrber vrcus aulas quafdarn capaces , zquali
muerit, tum exqualrbet urbedeicsipcis civibus ab Cefe invlcem rntervallo drfiantes ,nomrne
in contidenre praximo ublcunque indigenis quamque fuo cognrtas. Has colunt Syphoagrr mtilrum fupereft& cultuvasaa, colonrarn grant1 , qualum unicurque rr~ginraEamllile,
iurs rpforum legibus propagant , affrtis u n i vtdeliccr ab utloque laterequrndecim funcadterrz rndtgenrs , fi conventre lccum velrnr. hcrrprs, clhum rbr fumpturz. bblonatores
C u m volentibus conjuaCtr rn rdetn vltae~nRi- cujusqueau1a:~ertahora canvenrunt in forum,
turum eosdemquemoresfaciVcoalefcunr: rd- ac lclato iuorum numero cibunl pebUnt; Sed
um
,qui rn'publiqoe utriusqae populi bono; Eficiunt enim p r ~ m a r a t ~ o a t g ~ u t o rhabetur
fills rnRitutrs, ut ea terra ucri$ue abunda fit, CIS hofpttlrs curantdr. Nacn quatuor habent
q u z alteris auc parca ac malrgna vtdehatur. rn ambiruerviratts holprria pauloeftramuros,
Renuentes ipforum legibus vrvere, propellunt tam capacra, t ~ totldem
t
oppiduirs zqttari poihrs finrbus, qocrsfibr lpfidekribunr. Adver- fin[: t u ~ ut
n n e q ~ l e z ~ r o t o r unt r~ m e r u s ~ u a m firs iepugnantes beilo conflrgunc, Nam earn 11becmagnus anguitt collocaretur ,Sc pel hoc
ji~it~Rimam
bellr carrfam docunt ,quum popu- incommod2: tum q u o hi qur tall lnorbo te]USclriifpram ejus loli ,q u o nonrpfeutitur, 6 d nsrenrur, cujuscontag~ofolct a b a l ~ o a dallurn
velut mane ac vacuum pollider , alrrs tamen, terpere , longlus a b alrortlm caetu femeveri
qar ex naturz pralcripco ~ n d ne u t r ~ r debeanr,
i
pa(Gnr. H a c hofpitta rcafunt in[t~u&a, atnlum ac po(reGonem rnterdrcar. Si quando qrte omnrbus rebus quiz adfalutem conferant,
ullas ex fuis u r b ~ b u sal~qurscaluseoulquerm- rcferta, rum ram tenera ac [edalactlra adhlbemrnuerrt, ut ex aliis itlluiae partlbus, fervato cur, tam aljidua medtcorum per~~tRitnorum
luo cujusque urbts modo, relca~ctrrnon p o b prrlenrla, uc cut11 llluc netno mttratur invitus,
fin[ ( quos bis dunnxac a b omni a v o , peflis nemo tamcn fet2 in rota urbe Gt , qui adverh
gralfanre fkvitra fertur ronrigiCfe ) remlgran- valetudrne Iahorans 3 non ibi decumberer
ttbos 2 colonia civibus replentu~. Pertre e- quiru domt ill= przferat.
w u t n zgrorotxm colonias yotiuspar~unrblr,quim illlam ex rum obionaror crbos ex Medrcorllm prz~ n f u l a n urbibusrmtninur,
~s
Sed ad conv~&um lcrrpto reccpeat, dernceps optrma quaeque Inc~vrunireverron
AntiqullIirrlus (utdrxi) ter aulss zquab~llterprofuocujusquenurnero
prseft familiz. Minrftri lunt uxores maritis, drfit~buuntur: nlfi qu6d Prlncrprs,Pontrficrsl
& l ~ b e r parentrbus,
i
atquc in futllmaminores & Tranrbororum relpettus h3betur,ac Icganaru majorrbus. Crvrtas omnis In quatoorie. torumecta1n,5rexrerorum on)ntum fi qur tunrl
s
cum
quales partes drvidltur, Xn medio cujurqur ( q u ~pauci ac 1at6 funt) fed h ~ quoque
partls forum eR omnium rerurn, Eb in certas adlunr, dum:crlla ccrta atque rnltrutia parandor~rosopera cujusque famrl~aeconvehuntur, tur. Ad has aulas prandr~c a n z q u e ttatrs hoatqtic r r t horrea fingulelcorfumfpec~esdiilri- ris tor3 Syghograntra convetlrt , z n e a tuba:
~ l a n ~ o r e c o m m o n e f antfi
~ a ,qui aur in holprbut* funt. Ab hrs quillbet patertamlilis ¶ui.
bus ipleluiqueopus habent, petrt ,a c fine pe- trrs, aut doml decumbuht : quanquam new0
eunia, ljneomnt prorlushofi~menroqurcquid prollrberur, p o f i q h ~ mauliselt farrsfattum, 6
petrerrt auferc. @are enim negetur qurc- foro domum c ~ b u mpetere : fctunc enrm neqoam ? qunm & omnrum rerum abunde h t ~ s rnlnem rd terncrPfacere. NamerG domr prari.
fir, nec tirnor ullus fubfit , ne qulfquam pltts derel~ullrvecrtum fit , netno tamcn hoclrbenqudmfir opus. flagrtare veltt. Nam cur fa- rer faclc , cum neque honcitum habeatur , &
pervacoa petlrilrus purctur is, qur certum ha- Rultum fit, deterrorrs parandi prandri fumere
beat ,nth11 fibi unquam defuturum ? Nempa laborem, cum laurilm atquc oplfarum przRi3
avrdum ac rapacetn, aut titnor carendt faett rn apud aulam tam proprnquam tic. In hac artomni animanrum genere ,aut in homine Cola lamtnrflerra omnla, rn qurbus paulo plus forreddir fuperbia, q u z g l o r l ~libi ducit , fuper- drsaut laborrs elt , obcunc lervi. Caeterlim
flua rerurn oftenratrone creteroc antecellere : coquendi, ~arandihuecibroficium ,& totius
t ~ u o dvrtri genus in Utopienfiurn infitrutis dentque i n h e n d l convivii , bla mulicres
c
n~tllurnotnnino locutil habet. Adlun&ta funt exercent ,cujusque videircet famrliae ~ c vices.
foris ( q u z commemoravr j fora c~barra, ~n T ~ r b u splurrbusvi inenfis pro nomero con&
q u z non olera rnodb, arborum j u e i r u a u s & vlvarum drlcumbrrur. Virr ad panbem, foepanes cotnportantur ,fed plrces ptzterea, qua- minz exterruscolloca~t~r
,ut li qurd h ~ fubrti
s
drupedumjuc & aviutn qulcqurd efclrlenr~tm oboriatur ma11 (qnod uterum gerencibus rnefl, exrra urbem locrs appolirrs , ubr fIuento t e r d u ~ nlolet accrdere ) linperturbat~sorditabum ac fordes eluantur. Hrnc deporranr nlbus cxurgant, atque rndead nutrices abcant.
pecudes occifas , depuratasquc manlbus fa- Sedent ills qurdem feorfum cum In&cnriniulorum. N a m neque f i ~ ocives
s
patruntur bus in canaculo quodatn , ad id dcitinato,
,
nun-
-
nunquam fine foco atque aqua munda , i ~ e c genus, ex quo nihil fequattlr incommodi,cerii
absque cunls inrerim: ur & declinareliceat in- f'eant interdittum. H o c pae;toigitur in utbd
fantulos , & ad igneln cum velint exempcos convivunt : at ruri, qui longiusabtefe diflirl
fafcllslrberare,ac ludo reficere. SUEq u z q u e h n t , omnes domi quisque fi~zcomedune;
fob011 nurrrxelt, nlliaut morsaut m o r b u s ~ m - Nulli enim famdio quicquanl ad vi&uln deeltd
peJiar.Id cunl accidit ,uxoles Syphogranro- qoippe i quibusid toturn venit , quo vefcanruin p~operPnurricem qurerunr: nec rd drfi- cur urblci;
cile elt. Narn q u a rd preltare poffunc,nolli
officlo felroEerunt Irbentlus, quoniam &omDE PEREGRINATIONE
nes eAm mlferrcordian~laudcprofequuntur :&
UTQPIENSIUM,
quied~icatur,nutricemparenti~a~nofcit
loco.
T fi quosaur amicorum aliaid urbecom;
I n antro nurricum confidunt puerl omnes, qui
lllorantium , aur iplius etiam videndi
yrtmum loftrum non explevere, Caeterl tmpuberes ( q u o in numero ducunt qulcunque locr defiderrulli cc~perit, 4 Syphograntls a e
fexus alrerrus utrrus intra nublles annos funr) Tran~borrsiuisvenlam fact12 impetraat ,niG li
3ut minrR~antdricumbenrlbus , auc qur per quis ufus impedrat. Mrrtitur ergo fimul nuzetatern 11ondunl valerlr. AdRant ramen, ac- merus allqurs cum epiltoia Princlpis , q u z &
qoe id fu!:;mo cum I j l e ~ t ~ oUtrlque
.
quod 4 daram peregrinandi copiam teRatur ,& redlfedentibu~porrr~ittrr,
eu velcuntur, nec a l ~ u d rus diem prafcr~blt. Vehlcufuill datur cunt
dlkretom prandeudr tcmpus habenc. In we- k r v o publico ,qui agar boves ,& curer. Czd i o prlmz: meofre (qur
s
eR ) & terum alli mullercs ~ncdttl habeant, vehrcu. - [ u n ~ m u Iocos
c u ~ ( n a ~ea
n menfa fuprerna in parte ccenacul~ lutn veltic onus & impedrmentum remitrrtur;
transve~faefi ,
3 cotus conventos coni~lcitur, T o t o lcrnere chm nth11 iccutnegerant n ~ h i l
Sypograntus cum uxore coniidec. MISadjun- defir ramen: ubtque enltn donu Cunt. Si q u a
gur~rurduoexnatu maximis. Sedent enim per in loco druc~usuno diecotnmorencur , fuam
omues incilPgs quarerni, At fi templum in ea ibi qursque artetn exercetlatque abartisejrrsS y ~ , l ~ o ~ r a nGtum
t i a eft, Sacerdosejusqueuxor drln ovrficibus humaniflim2 tra€tantur. Si
cum Syphogranto ledenr ,ut priefideant, Ab fenlet Adtore quifquam extrafuos Rnes vagetziraque parte col!ocantur juniotes ,pofi fenes cur. deprehenlas fine Prit~cipisdrplomateco~~rtlrius: atque hoc p a e o p e r toraln domum & tumelrife habitus, profugi;ivo r'edutitur,cagquales inrer te jungunrur ,& dilfimilibus [a- firgarus acnter. Idem aulos denuh, fervltnrd
men immifcenrur : quod i d e feiunr
~
inltitu- ptedlrur. QLIAL! fi quem Itbido incelfat per
r u m , ur fenumgravitas ac reverenria ( quurn fureciviratisagrospalandr ,vrnrapatrls Se connlhilitain menla fieri dic~vkpotelt, ut eos a b fe~itrenteconjuge , non prohrbetur : fid i n
otntii parte vicinos c % ~ ~ i a )c juniotes a b im- qoodcunqueruspervener~r, nullus ant6crbus
yroba verborum geituumjue licenria cohi- datur , qua'm anternerldranuin operis penbeat.
Cibotum fsrcula i ~ o n2 primo loco Cum an; atranturn ante ccEn3m ~Lilaborari
H a c i e ~ quovis
e
intrz
deincepsapponunrur, red icn~orlbusprimirnr folec , ablolvedt.
ornt~~bus(quorum
~nfi~oesfoclfunt)
optrmus f u z urbis fines ire licec. Erit entin non miquisque crbus ~rlfelcur,deindereliqurs requa- nus uolisurbi, qudm Ij in orbeellet. Jam viliter n~lniltratur. At fenes lautitias~uas(qua- deris qr~irnnillla fit ufqriam oriandi licentia,
rum non tatlta erat copla, U E ~offectotamper nullus inerrix prrecextus , nulla taberna vinad o m t ~ maffatirn dtltribui ) pro fuo arblrratu ria. nt~Ilacerevrfiaria,nuf~~uam
luganar, nulla
clrcumfedcnrrbus in~yertiuntur. SIC& ma- corruptelz occzfio , nuils latebro, conciliaiorrbusnatufuus k r v a t u ~honos ,& comcnodi bulum nullum ; led ornnruln praefenres oculi
iantundem ramen ad omnes pervenit.
O m n e necef3tatem aut confueti laboris. aut otii a o n
L
prandrum ccznamque a b alrqua lettioneauki- inhooeff i faciunt, Q~ena popu11 moccm necantur, q u z a d moresfaciar ,fed brevi ramec, cereefi omnium rerutn copiam fequi.
Atn e fafiidlo fit. Ab hac ferliores honeitos fer- que ea quum zquabrliter ad omnes perveniat,
mones, fed neque trifles acinfacetos ingeruot. fit nrmirurn ,ut inops elfe nema aut mendicus
A t nec longis logis torum occupant prandium, poRit. In fenatu Amanrotico ( quem , uti
quin audiunr lrbenrer juvenes quoque, arque dixi , rerui quotannls omni ex urbe frequenadei, d e induRria provocant , qiio & indolls rant) ubi prlmum conltiterit , quae res quocujosq; & ingenii per convivri liberratem pro- queioco abundet ,rurfucn cujus alicubi malidentis kle ,capiaur experimenturn. Prandia gnior ptoventus fuerit , alrerius inopiam ,albrev~ulculal i n t , ccmae largiores: qudd ia- terius protinus ubertas cxplet : atqoe id grab o r illa , has fomnus & notturna qulcs exci- tuiti, f a c i ~ ~,nnihrl
t viciRirn a b his reciplentes,
pir,quam illi ad ialubreln conco&kronem ma- q ~ i b u donant.
s
Sed q u z d e fuis rebus uni
gisefficacein putaor. Nulla cenafine Muli- cuipiam urbi dedetinr, nihil ab ea reperenres:
ca tratlligitur : nec ullrs caret fecunda m e n 6 a b alia, cui nihil impenderant, quibus egent,
bellari~s. Odores incendunt , & unguents aciipiunt. Ira rota infula velut una familio
fjargunt ,nihrl+e non faciunr ,q u o d exhila- eft,
At poRquam faris provifum iplis eft
rareconvivas poRit. Sunt enim haac in partem (quod non antea f a a u m cenfent , q u i l n
aliquanto procliviores ut nullum voluptatis in biennium propter anni fequentis eventurn
A
.
1
.
-
,
L
L I B E R 11.
209
profpexerint) rum ex his q u a bperfunt, ma- rens~ndulgendfsima,optinla qusque in pro.
gain vrm frutaenti, meii~s,lans,11111,COCCI, & parul.1 puftrerlt, ur aErem, aquatn,ac tcllurem
ronchyltorum,vellerum, cerle,ievi, corll,ad rphm, longrfiln12 v e d vanaac nthtlprofutura
I;zc anlmallum quoqur ~n alias regiones ex- icmoverrc. Ergo hacmetalta, li spud eosin
yortanc :quarum rerun1 on~nlumlepcimam turrrmn altquan~abRiuderentur, prlnceps a c
p ~ r t e mi n ~ ~ t b u s e j u s r e g i o ndtos n o dant, re- ienatus in lufp~cionemvenire pofTeer(ut eft vulllquam pretio rlled~ocrlvendlcant, Q u o ex g1 Rulta lo1ertra)ne deltrfoper techtlaln popucommercio non eas m o d b merces,q~ibusdo- l o 1 li airquo lnde comlnodo fruerentur.
a P
n~ egenr(nat11 id fer6 nth11 eRpraeter ferrum) Porro
liph~alasinde,altac~ueid
genusoperafaled argent1 atque aurr praeterea rnagnaln vim b r t excufa conficerent, fi quando incidlffet
~npnlrtam reportant. Cujus rei dlutinacon- occafio,ut confirnda lint rurfus, atque in mifuerudlne, fupral qudtn c r e d ~pofslt, ublque lltuin ecogsnda Ripendlurn, vrdent nimirutEl
j a n earum rerum copia abundant. Itaque fore, ut iegrPpatranrucavell~,qua: knxl in del ~ u n c ~ a r u m p e nhabcnt,
fi
przieote ne pgcu- hcris habere capiflent, H I S rebusuci occurnta anin drem veadant, multoque maxlmam ant, ercog~raverequanddm iarionem, ut repaltern habeanr In nominlbus: 1~ qulbus [a- Ilqbrstplorum ~nttttuttsconfeocatle~m,Ira a b
men facrendrs not^ privatorum unquam, led noRris(apud quos aurum tantt fit, ac tatn d111.
coofe&~sexmore~nRrumentis,publjcamur- gcntei ~~~drr~ir)longiflimPabhorrencem,eobrs fidetn fequunrur. Clvttas U ~ lo!tltlonis
I
q u e n ~ l pecrt!s
i
non cred~bllem. Nam cGm in
riles advencr~t,d piivatis debrrorlbus cklglt htt111i.,us2:erra vltroque, elcgantrbn~lsquicredrrum, atque In z r a n u m rediglr, ejasque dcrnill~s,Ted v:lrbus tamet1,edant bibantque,
prcunts ,.qc~oada b Utopieniibus repctarur, ex auro a:yue atgento, non in communtbus
u f i ~ rfruicur.
a
Ill1maxrn1alll parten) nut)quam aui~smodo,fed in pr~vatlsettamdom~busmatepetunt. F a m qua: res apud fenullun; habe1 reflas~afiin1,aclotdrdrfima qurequevah conbturn,eam ab his auierrt, c l ~ l b lUl ~~U ] & baud ficlunt :ad hzc carenas 8: craff3s <ompedes,
ieciuum cenient. Czreritm fi rcslt2pofcar, uc qulbus coir'rcentiervos,rrldetrrex tnetallisopeelus :,llquxn partem a111 popuio rnu!uam da- ralltur : poltremi, quolcui~quealrquod c r t
turi fint, turn demum p o f c u ~ ~ : a quunl
u ~ belo men icfatnes facic, ab horuln aurtbus annulli
l r ~ mgerendurnrR :Quam in rem unam toturn dependent aurer,drgrtos aurum crngrt, aurea
11Ium thrfaurum queln habent, domi fervant torquesamblr coliutn, & capur deniqueauro
un autcxtrt~nlslo pertculls,aut.in iubltls prz- vrncrtur. Ira ornn~buscuranr modrs, uti spud
lidlo f i c : potrlslmi~tnq u o rnlirtes exrernos leaurum argentulliqutin~gnon>intalint: at( q u ~ Ishenr~usqodm1uosclvesobjlc1untdlC- quehoc patto lit,ur h ~ mec,lla,
c
q u e czter+
crtmini)rrnmodl~ufltpendtocoaducant:gna- gentcsnoil cnlnus f e d dolenter a c vtfcern fua
ri m t ~ l r ~ r u d i ~ l e ~ e choRestpfosplerumque
un~ae
dlftiah~pariuntur, apud U t u p ~ e n f e s ~iclnel
fi
mercablles, & ~ e l ~ r o d ~ t ~ o n e v e l ~ n l e l t ~ somnia
e t ~ a mres pofiula~eteff'ln, tlemo fib1 ja&u.
fignrslnter ie cotn~trt.~Hatlc
o b caulam ~ t ~ ~ f i ratn
1 - untus fecrife aflis vtdererur. Margaritas
mabilern thetzurum iervant , at non ur the- piaterea legunr ~n Irttor~bus,~uin
in rupibus
fiurom tamen, fed ita habent, quomod0 me qulbufdam adarnanres, ac pyropos quoque:
~ ~ a r r aplofeLt6
re
detcrret pudor, lnecuenrem neque ramen quzlunt,fedoblaros cafuperpone bdetn otat,onon h t hab:i:ira :quad co Ju- IIUII~. HISornanr inf~nrulos,qui uc prlmis
fiius vereor, quo m a g s mlhl lull1 con(kl~ls,nlfi pueriria: annts, talrbi~sornamenrrs glorialltuc
vidllfem pratfens, ~ U ~ I ggr6
I I
~0rulllt.n)~ p k ac fi~peibrunt, fic u b plufculurnaccrevi~~t~~
p r d u c i ut alteri idem rcceolentl crederem. tts, cum animadverrtlnc ejufn~odtnugis non
NeceGefienlm fer2,qudrn qulcquam ett a b nlfipueros utt, nulio parentum rnonrtu , fed
corum qui audrunt urorlblls al~enum, tam ' hocner~piorumpudore Aeponunt. Nonaliidcm procul illis abeCIe d fide. Quanquam ter acnofiri pueri, quum grandcfcunt, nuccs,
prudells rerun) jefilmatoc minus folcai?'e m r a - bullas, & pupas ab,rciunt. Itsque h z c ram dibitur,quun> rel~quaeorum inliltuta Ism lono verlaab ~ e l i q o i s ~ e n t ~ inftituta,
bus
q u i m digia b nofirisdlffirant, fiargenti quoq; atque verias ictdem anrmorum affe&tiones pariant,
atln ufus ad rpiorG porius,qulm ad noltri mo- nunqilam c q d mihi atque in Anemoltorum
ris rat:oncrn accommoder4lr. N e q e quuln Legatrs inclaruir. Venerunt hi Amauroturn
yecunianon uranrt~rjpfi,fedin eum fervent e- dumego aderam : & quotliam magnis dercventurn, qui ut poteft uli~venire,ira fieri PO- bus traaatum veniebant adventum eorula
re&,urnunqtlam ~ncidat. Inter~maurum ar- terni ill1 cives ex qual~beturbe prapvenerant:
g p t u m q u e (undeea fit) fic apud fihabenr,t~t fed omnes finltimatum Rei~tiumlegeti, tqui c&
nt~llopluris arfiimerur quam rerunl ipfa- a n t i appuleraor, gutbus Utopienfium perfperum nar\,ra mcretur :qua quisnon videt,qu&m &i mores erant, apud qilos iumptuofo veRitui
iongi tnfra ferrum funt? ut finequo non her- nihil honoris haberi rntrlligebant ,fericum
cu\Zmagis,qu;im absqueigni atqueaquavive- contempcui elTee,aurum etiam infarnc Cciebant,
re mortales queant,quum tnterirn auro argen- cultu qualm poterant modefiifsimo venire
toque nulltun ullm, quo non fact12 careamus, confueverant. At Anemohi, q u o d longius
natklra tribueat, nili homrnum R u l ~ ~pret ~ a aberant,acminns cum tllrscommercii habuetium raritati fect(fer :quin contrb, velu; pa. ranr,quum atceplifent ,eodem oranes, eoque
,
CDdl
I udi
2 ~ 0
T H O h I E MORI U T O P I E
rodi corForis cuItlt e r e , vrfuaG non habere que adeb in cujus utum id pretii obtinuir ,mieos qLi.0non u:cbant':r, i ~ i eriam
z
iuperbi ma. noris mulro ¶uim nurun] ipfum oftimerur;
ulqueadeb, utplutnbeusquifpian~,Sr cuinon
CliSqU$ill~ p i e t ~ ~ e ~ , d e c r e v eappararuseie.
l~iii;:
pntiadeos quoi2am reprzleltr::-e, Pc mifero- plus ingenii fir qoiim Ripiti, nec minus ettam
i
tamen & fapirum oculos gtopienhum ornar US iui ipleodo- improbus q u i r ~Roltus,multos
repr9firrngeie. Itaque ingreisi h n t Leaati tres entes cR: bonos vtrosin(ervitutehabeat ,o b i d
rumcomit~bus centurn, omnes veftiru vetti- duntaxar, qubdei rnagnus contigis aureorum
colori,pIerique ferico : legati ipG ( nam domi numilmarum cumulus :¶oetn ti qua fotruna,
nobiles erant ) amit\u aureo ,magnis rorqui- aur allqua legurn Rropha ( q u s nrh~lpinus ac
bus& iniuribusaureis,ad haec annulisaurersin fortunaipla fummisirna permifcet)ab hero ilmanibus,monilibus infuper appenlis in pileo, load abjeetilsimum totius familis hasnebu.
ionem tranltulerlt , fit nin~irumpaulo pbR,
qu=n>argaritisac gemmrs affuIgeb:nt,omnibus poffre~ndrebus ornari ,¶use apud Uropi- ut in famuli fui famuliriun~concedar,velut apenfesaurfervorum fuyplicia,auci~~fami~m
de- pendixaddican~eatuin~uenurni~rnatum.
Cc.
decora,autpuerorum n.ugamenta fuere.Iraque teriimmulto magis corum ntirantur ac &reo p e r z pcetium erat videre, q u o pat30 c r i b s Rantur infaniam, qui divitibusillis, quibus neerexerinr, ubi.luam ornarli cum Uropieoliuln que debent quicquarn , neque funt obnorii,
vefiitu (narn in piateis fele populus effuderac ) nu110 alio refpe&u,qoArn qubd divires runt,
contulere: contraque non:ninus erar volupta- honores tanrum non divinos in~pcnduot:id.
tis confiderare, qudm long& fua eos Qes ex- q u e cut11 eos tam iordidos atque avaros cop e a a ~ i o q u efefellcrat, quamque long4 a b ea gnolcunr,ur habeant cerro cerrius, ex tanto
exifiimarione aberant ,quatn Le confrc~~rurosnummoruln ~umuIo,viventibusillis,neunum
putaverant. Nempe Uropienli~~m
oculis o- quidem nummulurn unquam ad re venrurum,
mniula, excepris perqil$tn paucis , qui alias Has atque hujufinodi opjnrones parrim ex e.
genres aliquaidonea de caufa iavikrant ,totus ducationeconceperunt,inea edu&i repuh]ica
lplendor apparatus pudendus virlebarur , cujus inltitutalongilJimGab hisRultitig gene& intimum quemque pro dominis reverencer ribus a b h n t , parrun ex doarina & literis.
falutantes,Legaros ipios ex aurearum ufu ca- .Nam
haud multi cujuique urbis funt, qui
tenarum pro iervis habiros, fine ullo prorfus czreris exonerati Iaboribus foli dil'cip!inz de,
hoaorepraetern~iferi~nt.
Q~inpueros quoque purantur ,hi videlicet, in quibus i pueriria
vidiKes,quigemrnas ac margaritasabjeceranc, gregiam indoletn, eximiu~ningenium, aclue
ubi in legato curl^ plleis atfixas donfpexerunt , animulllad bonasartes propenlum deprehencompelIare rnatretn ac latus fodere: E n mater, df re: ramen omnes pueri litcris i m h u n t u r ,
qualn magnus nebulo margaritis' adhuc & Clr populibonapars, vrri faminxquc, per togen\mulis utitur,ac fieflet parvolus? A t p a r e w tam vitamhoras dlas qurs ab opaibus libtrrs
fcrib etiam illa ,Tace, inquir,fili ,efi opinor eflc diximus,in literis collocanr, Dicciplinas
qllifpiam Pmorionibus Legatorum. A111ca- ipbruln lirlgua pcrdifcunr. ER cclim neque
tenas illasaureasreprehe~~dere,
utpote :~ullius verborumioops,nec infuavisaudiru, net ulla
uhs,quippe tam graciies, u: eas hctld fcrvus fidelioc auimi interpres eR. Eadem fere ( nl(i
infiingere: tam laxas rurfus, uti quum fuer~t quad ubiquecorruptior, alihi aIirer) magnam
libitum , pofsit excutere, S( foluros ac lrber elus orbis piagam pcrvagatur, Ex on~nlbias
quovisaufugere. Veri~rnLegati, poltyuamibi his Philofophls,quorum nornina filnc in hot
unutn atque alrerutn diem ver fari, tarttam auri noto nobis orbe celebria, ante noftruln advim in tailra vihtare con@exerunt ,nec in mi- ventuln nc famaqu~derncujufquam & peryenore conrumelia , qudm apud l e honore ha- ntrat, & tamen In Mufica Dlalc&icaque, ac
birain vidi(lent,ad hzc in unius fuglcivi fervi nurnerandi meriendi kientia, eadem ferP ,
catenas compedesqae plus auri atque argenti q u i noltri
~
illi Veteres, invenzre. Careramuc
congelturn,qua'm totusipfotuin rrium appara- anriquos omnibus propi rebus exzquant,
rus confiiterat :fubfidentibus pennis otnnem ira nuperorurn invenris Diale&rcorum longP
illutn culrum, quo fefi rain arroganter cxtule- funcimpares. Nam ne ullam quidern r e p l a m
rant, pudefa&i fepofuerunt. MaxirriP verb invenerunr earum,quas de r e f i r i & i ~ n i b ~ ~ , ~ ~ .
pofiquam familiarius cum UtopienIibus col- plificationibus,ac ruppofidonibus acuti[simd
locuri, mores eorum atque opiniones didice- excagitatis ~nparv~sLogicalibus,pallitn
hic cre. Miranrur illi fiquldetn qilenquanl e& difcontpueri. Port&iecundnsinteationes tam
rnortaliu~n,quem exiguac g e ~ n m u l aurlapilli
;~
long6 abcft ut invefiigare iuffeceriat ,utnec
dubius o b l e a e t fulgor ,cui quidein fiellam a- hominem ipfum in commuoi, quem vocanr,
Iiqua~n,atqueipiu~n
deniquefolem liceatincu- quanquam(utfcitis)plant? coIoflaum,& quoeri : auc quenquam tam infanurn eKe,uc nobi- vis gigante majorem, turn i nobis przterea
jior ipklibi o b tenuioris Lana: filunl videatur : digiro demonfirat urn, ncmo tamen corum "ifiquidem hanc ipfam Cquantumvis tenui filo derepotueric, A t funr in aitrorum curhI, &
fir) ovis o f ln geftavir, nec aliud tamen in- c ~ l e f i i u morbium motu periti&mi. Wninterim qualm ovis fuic. Mirantur item aurum ftrulnenra quoque diverfis figuris foierrer ex,
fuapte naiura tam inutile,nunc ubique genti- cogirarunc,qaibusfLlisac L n z , & c;Eterorurn
I I ztlimari
~
ranti, ut hotno iple, per quem, at- item afirorum,qwz in ipforun~horizonte viluntur,
'
L I R E R IT.
ft~nrur,motionesac fit~lsexa&ifsirnZcompre- MaIcR~tisiilcendere,cuidebemas & quhd fuheoloshabent. Czreriim amicitias atque er- nus,& yi~bdcompotes e r e feliciratis p o h rancium diIfidia fidcrurn ,ac totam deniqile mus: fecundurn id commonet atque excirat
lilanl ex aftris divinandi impoff uram ne fom- nos,uc vitam qudrn licet minima anxiam, ac
ninnt quldenl. Imhres, ventos, ac czteras maxim2 lztam duc3mus ipli, cpterisque otempeRatl~mvici(lirudines,iignis quibufdarn mnibus ad idem obtinendutn adjucores nos
Nequeenim
Iongo perl^pe&tisuCu przetiunt. Seddecau- pro natura: Co~ierare~r~bean~us.
fis earumrerumol~~niuni,
& de Buxu maris quifquam unquam fuit tam triftis ac rigidus
cjc~squctlaifitate ,& in fumhla de c a l i mun- a[feclavirrutis,& ofor voluptatisaqui ita Iabodiqtle*sttgioeac aarura artitti eadem quleve- res, vigilias, & fqualores indicat tibi, ut non
*4
teres l'hiloiophi nofiri diffitunt,partim ut illi idem aliorum inopiam atque incommode leirircr fedlfident, ita hi cluoque durn novas re- are re pro cua virili jubeat ,& id laodand.uln
rum rationes afferunt, ab omnibus illis diG humaniratis ~ o m i n etenfear, homici hon~ini
Lscltiunt, nec inter fe tamen ulquequaque faluti ac folatio efle: fi humanuni eR, maxrrn2
conveniunt. In ea Philolophia: parte, qua (qua vitture nullaeit homini magispropria)ade tnoribus agirur ,eadem iilis diipucantur , l~orummirigare ~iloleltrii,&Ittblata rrifittiavirlus nobis: de Bonis animi qusrunt, & cor- ta: jucundrtari,hoceR,volupr~tireddrre.Quid
!,oris, & externis: turn utrurn boni nomen ni naturaquemque inftiget, ut fibimer idem
onln~bushis, an folis animi dotibus conve- przRet? Nan1 autn~alaell vita jucunda, id eR,
nil[. Dcvirrute dinerunt ac volopcate : fed vulupruaria: quod fi efi,non folhm neminem
t,muium prlrna en ac princeps co~~rrovelfia
, ad e;m dcbe; adjutsre, iedomnlbus, utpote
quanatii i n re, uila pl~lr~lsusve
fitatn hominis nsxiam ac mortiferam,quantum pcatesadimcfelrc~taterr~
putenr. At hac tn re propenfiores re :aut fi conciliare aliis cam, ut bonam, n ~ n
oqrw videnrur in f3Ltionetn voluptaris afler- ltcet modb,led eciam debes,cur non tibi inpritrlcem. uc qua vel totatn, vel porifsirnam feli- lnis ipfi ? cui non minus propitium e& te,
itraas humanzpartem definiaar.
Et quo ma- qudrn allis decet. Nequeenim quoan re natuS~srn~r'rrr,ab
rellgrone quoque ( q u z gravis ra moneat,uti in alros bonusfis,cadetrl tc rur& fevera eR, fereque rr~fiis& rigida') petunt {us jubec, in temet IZVUVatque inclementem
tanlen lentenria: tan1 delicntz pstrocrnium. eCTe.Vitamergojucundan~,inqt~iuiat,idelt,voNeque entm de felrcitate drlceptant unquam , luptatem,tanquam operationurn omnium fiqurn p nnc~p~aqozdalnn
ex religione deprom- nem,ipianobisnatura profcrrbit:excujus
pta,tum Ph~loio~hia,
q a r ratron~busutitur , Ccriptoviverc ,virtutern definiunt. At quucn
conjunganr, fine qutbusad verz felicitatis in- naturamortalesinritet ad hilarioris vita muv e ~ r ~ n t ~ o n emancam
tn,
atqueimbecilfamper tuum ~ubfidium,(quodcert~
merir6facit:nefe rar~onemputant. Ea principia rune hujuG que enim tam iupta generis humani fortem
modi. Anitliarn e$eimmortalcm ,ac Dei be- quiIquameR,ut folus naturz cur%iirJqua:unineficentiaad felic~tatemnatam: virtutibus ac verfos ex %quo fovet , quos ejufdem forma
benefaa~snofiris przlnia poR hanc vrram, communione comple&itur) eadetn te nitfiiB ~ ~ r t tdefiinatafupplicia.
ls
Hac,tametfi tell- rum jubetetiam atque ertatn obGrvare,ne fic
p,tonis finr,ratione tanlencenfentad ea creden- tuis cornmodis obkcundes, ut aliorum prodn & concedenda perduci: quibus 2 media cures incommoda. Servanda igirur cenienc
f&blatis, fine ulla cun€tstione pronuutiant, noninita folhm interprivatos.pa&a,fidpublil
~~crninerne~lG
tam Rupiduln ,qui non fentiat, casetiam leges,quas nut b o n u s p r ~ d c e ~jua&
s
ptendam Iibi per fas ac nefasvolaptaten~,hoc promulgavit, ailtpopulusnec opere& tyran.tantum.caveret, ne~ninorvoluptasohRct ma- nide,necdoio circum~criptus,departiendis~ijori, aut eatn perfequatur ,quam invicern re- ta: coiiiodis, hoce& materiavoluptatis,comtaliet dolor. Nam vlrtutem afperam ac diffi- muni conknlu fanxit. His inoffehfis legibus
eitem reqoi, ac non abigere mod6 fuavitate~n tuum curarecommodum,prudentiaefi:publi"it*, ied dolorem etiain fponte perpeti, cuius cum przterea,pietatis. Sed alienam volupta.
nullurn expeees fruAum ( quis enim yotea tempraereptum ire, dum conrequare tuam, ea
efic fru&us, fi poR mortem nibi1 zffequeris , verb injoria efi: contrd tibialiquid ipfi demerc,
quum banc vitam tocam inh~aviter, hoc efi, quod addasaliis,id demum eR humenitatis ac
lnirerZ rraduxeris) idverb dementllsimum fe- benignitatis oficium :quod ipfum nunquam
runt. Nunc verb non in ornni volaptate fe- ranturn aufert commodi, quantum referr.
licitatcm,ted in bonaatque honeRa ,Gram pu- Nam 9r beneficiorum viciGtudine penfacur,
[ant. Ad cam enim,velutad fummuln bonum, & ipfa benefa&i~~confcientia,ac recordatio
naturam nofiram ab ipfa virtute pertrahi, cui charitatiseorum & bene~olentia:,quibus befolaodverfa fa&io felicitarem tribuit. Nempe nefeceris, plus voluptatis affert animo, qu;fm
virrucern definiunt ,fecundurn naturam vive- fuiRct illa corporis qua abfiinuiRi. PorEtremh
re: adid liquidem 4 Deo inRitutos eIfe nos. . (quod facilP perfuadet animo libencec alfeaEum verbnaturz dueurn fequi, quifquis in tiendreligio) brevis & exigua: volup tatis vi.
appetendrs foRiendisquerebuscrb~mperatra- cem,ingenti acnunquqminterituro ga udio rerioni. Kacionem porrb tnortales primum pendit Deus. Iiaque hocpa&o cenfe.nt, & exomniurn in amorem ac venerationem Divinl: cuga ledvl6& perpcnia re,omhes ab&ionesno[Dd 2 1 .
Rns,
r ~ ~ .
21%
T H O M E MORI U T B P I E
firas, atque in his virroteset!arn ipfias, volu- oculusnondrfcernitd veror uterque ex zqao
ptatem tandem velut finem frlic~tatein~ue
re- valeredebet, tibi non mrnus herclr, q u i m caefpicerct. Voluptatem appellant otnnem cor- co. @id hi qui fi~perfluasopesadiervant,ut
porisanrmivemotum fiatutnq~te,in q u o ver- nu110 acetvi ulu,fed Cola conremplarlone defari nattlra duce deleaer, Appetirionern na- le&entur,num verarn percipiunt, an fa1 fa pot u r z no11 remeri. addunt. N a m ut quicquid tiusvol~iptateluduntur r auc hi p i diverio vinatura jucundum eR,ad quod neque per rnju- tio aurum,quo nucquam fine ufurt,forta(renec
riam tendi:ur,nec jucundlus aliud admitticur, vifuri amplius, ablcondont, & {oliclt~ne per~ e Iqbor
c fiuccedit.non Gnfus mod&, fed refla danc,perdunr,Quid enim alllid eft uGbus demquoque ratio perfequitut :itaqua przrer natu- ptum cuss,& oinnium fortage n~ortaliumteltamdulciafibi mortalcsvani(iima confpirati- luri reddere ? & tu tarnen abRrufo thekuro,
one confingunt(tanquamin ipfis cBet ~ e r i n d c velut antmi jam kcuruslreritia gcit~s:quem G
res ac vocabula commutare) ea omnia Ratu- quis furto f*Ruler~r,cujus tn ignarus furtr, deillo decennio, quo
unt, adeb n ~ h i ad
l felicitatem facere, ut pluri- tern p~Rannisob~errs,toto
m a m officiant etiam,veleo q u h d quibus lemel fubtratla pect~ni;eliuperfililtr,quid tua retullr,
iofederunt,ne verisac geminis oble&amentis lurreptum an Lalvum fui~e?utroquecertPmoA d hastam
vfquam vacer locus, torum prorfus anilnoin d o tantundem ~fusadte~ervenrc.
falca volupratis opinione prooccupanr. Sunt ineptas lstitias,aleatorcs (quorum rnlaniarn
cnim perquhn mulra, qua: q u u m tuapte naru- auditu,non ufiucognovere) venatorcs praxerr a n ~ h cofitineant
~l
fuavitatls, itnb bona pars ea,atqueallcupesadjungunr.Nam quid haber,
amaritudrnis ctiam plurimurn perverla ,turn ioquiunt,voluptatrs,ralosin alveom projicere,
improbarum cipidrtatum illecebra , non pro quad toties feciIti, or fi quid voluptaris lnelfet,
fumnis tantun1 voluptat~bushabeanrur ,ve- oriri ta~nenpotuiITetex frequenti ulu fdnecas?
rum etiam inter przcipuas v i t s caufas nume- aur q u foavitas
~
c(fe potcfi,ac non faRid~um
renrur. In hoc adulterrnz voluptarrsgenere potius , in aud~endolatratuatq~ieululatucaeoscollocanr, quos ant6 memoravl, qur q u o nutn? aur qui major voluptat~sfenfus eR, cum
meiiorem togam habent, eo fib1 meliores rpfi leporen canis infequitur ,qudm q u u n canis
v i d e n t ~ r : ~ b a u n a r n rbiserrant.
e
Neque enrrn canetn ? oempeidem utrobrqneag~turt accurininusfalfi Cunt, qu6d mtliorem putant tooam
ritur enim, fi tectirfus obleaet. At & tc czdis
r?
fuam, q u i m qubd Ce. Curenldl Ii veltrs ulum fpes,laniat9 expedatio fuboculisperagendl re.
fpe&es, tenuioris fili h n a przltat crailiori Z tiner:milericordiam porius moveredebet,fpeA t illi tamch tanquam natura non errote ptz- tiare lepu[cululn i cane,imbecrllum a\ valldlocellerent,attollunt criItas, & fibitnet quoque re,fugacem ac rimidun~d feroce,rnnox~umdepretii credunt indenonnrhrl accedere : eoque nlque4 crude11dikerprum, Iraqt Utopteaks
b o n o r i , quem vilius veRiti fperare non eflerlt totum hoc venandiexetciriii,ut rem libcris inauli, eiegnntiori togz velut Lo jure exigun r,& dignam,in lanios(quam artetn per fervos oblre
prgtermifii negligentlus lndigoantur .At hoc $ 0Lupri
~
d~ximas)rejecerunt. Infimam enrm
jpfiutn quoqcle,vahls & nrh~lprofururis hotso- e]usparcem e& venatlonem fiatuunr, retrquas
ribus aflici, an nonejuldern rnfcitiz e b ? Nain elus partes & utrliores & hoaefflores,ut q u r &
quidnaturalis &ver* voluptatrsafferc nudatus mulro ma~isconferaot,&anirndia ncceifiratis
alterius vertex, aur curvati poplrtes .) Hoccroe dunraxdt graria perimant: quum venator ab
tuorum poplitti dolor1 mcdebrtur taut rur capi- mllerr an~rnaIcultczdeaclaniatunlhilnlfi vo-.
cis phrenclin levab~t? In hac fucatz voluptaris luptatem perat. @am fpetlanda: neci~)~bldiimagine,mirum q u f m fuavtter infaoiul~ti~,qui nem in
criam belfirs, aut a b aaimi crudells
nohllrtairs optnlone Iibr blandruntur ac plau- affeau ceilknt exoriri, aut in c r ~ d e l r t a t ~dea
m
duntyq\ibdepfmodl inajonbus nafcr conrige- alqueafiduo tam efferre volupratis ufu &floerit,qborG longs ferres drves (neque enlmtlunc re.Hrc lgtrur & cjuicqu~defiejulmodi (fiuRt
allud dtnobrIrras(habrta fit,przlercrm in pra- enlm Innutnera) quanquarnpro voltiptatrbus
dlis: nec prloquide~nmrnus libi nobllss vlden- mortallum vulRus habeat,ilIi rarnen,quum nab
tur, etiamfi majoresnihlltnde rellquer~nr,aut turan~h~lrnfit
luave,plan.i. Raruunr,cum Vera
reli&um ipfi ablrgurierrnt. H I S adnameranr voluptate nth11 habere commercii, Nam
eos,qui gern~nisacfap~ll~s(ucdi~i)
capluntur, quad ~111~6
Cenftlm jucundttatc perfundunt
e c d n quodammodo Cbl vrdentur faCtr, li (quad ~ ~ l ~ ~ t a t ~ s o ~ ~ s v i d e ~ u r ) n ~ h t l d ~ f ~ ~ ~ ~ ~ .
quando exirniuln alrquem confecluantur ,ejus tla deceduoc : non enim iplius rei natura, fed
prz[ettirn generis, q u o d lua tempeltatc maxi- iploruln perverlaconlt~etudoin~ a u 6 ~ f i , ~ ~ j ~ ~
mo apud luos ~ R r m c t u :r neque entm apud vltlo fit,ut amara pro dulcibus ampIeaantur:
omnes,neque omni tempore, eadem genera non al~ceracrn~lteres~ravids:
picem& (evrlm
Sunt inprttlo. Scdnecnlfiexemp(um auro,ac corrupt0 gufiu ,nlelle r n e l l i t l ~arbitralltur.
~~
nudum comparaht: imb nc fic qutdcrn ,nrfi N e c c u j u ~ ~ urarnenaucmorboaut
~m
confoeadjuratovcndrrorc, & pricfiantr caurronem , tudlne depiavatum ludrcium "
~
~
t
a
~
~
~
~
vcram gcrnmam ,aclapidem vcrurn eKc; tam ur non allarum rerum,lta nec volupratispotc~,
fouiciii ~unt,neocul~seorurn
verr loco adulte- V~luptatun,,q u ~ vcras
s
&rentur, [pecres dirinusin~ponat. At fpedaturo tlbl cur lnlrlus verfas faclunt. Srqu~denl
mimo,corpori
przbcat oblctkamenti faaitius, quem tuw al~ao'trlbuunt. Anlmodant inrelledum,
dulce-
~
L I B E R 11.
21
.;
du?cedinem, qoam veri cantelnplatio pepere- di&a eR,id ver6 perquim procul 2 vero purir, Ad b r c fuavic addirur bene a&= vita: rns- ranr.Quis enim v i g i l a n ~ ~ i n q u i u n r ~ ~enr ue m
[e
no ria,& fpes non dubia futuri boni. Corporis nor1 fenrrr,nrG qui non elt ? quem ue tantusauc
voluptatein in duas pnrriunrur for~nas,qua- ifupor,aut lerhargus adRringir , ui'ianitacem
rumprimaficea,qu~lenlutnperlpicuafuavita- non jucuudain fib1 fateatur, ac deleaabilem r
re perfundit: quod aliL earunl infiauratione At dele&atio quid ahud, qudm alio nomine
parcium fit,quasinfitus uobis calor exhaulerir: volupras eft ? AmpIeCtuntur ergo inprimis ananl h z cibo potuque redduncur: alials dum nimi vuluptares ( eas enitn primar ornniuni
tlgeruncuriIla,quorumcopia corptisexuberat. principesqua ducunt ) quarum potifimam
Hzc firggeritur ,durn excremetltis inteRina parcem cenfenr a b exercitio virtuturn boneq;
purgawns, aut opera l~bclisdatur, aut ullius vita: conrcientia proficifci.Earun1 vslupratum
yrurigo prrrisfriBu tcalptuve Ienicur. Inrer- qtiasco.rpus fuggerit,palrnam faniratideferunr.
durnverb voluptasorirur,nec reciditura quic- Nam edendi brbendique luavitacem, & quicquarn quod inembra ~ ~ o f tdsilderenc,
ra
nee quid eandem obIe&alnenti rarioaem habet,
ademytura quoI;rborent,carterhrn quie renfus appetcnda quidem,fed non nifi Ignitatis gratis
noitros ramen vi quadam occulta,led ~llufiri itaruunt. Ncque enitnper fe jucuuda e r e tali?,
motu titillec aEciarque, & in fe convertor, fed quatenus adverfa: valetudlni clanculum
qualis exMuGcanakitur. Alteram corporez Ii~lrrepenrirefiRu:lr :ideoque iapienti, ficuri
voluptiltis forman, earn yolunt e r e , qua: in tnngts drprtcandos morbos ,q u i m optanqoiet~at~ue~qoab~licorporis
Ratu conbifiar datnmediclnam, & d o l o c e s p r ~ f l i ~ a n d poos
ideftnimiruin luacujusquet~ullo~nre;.pellzta: tius,qudm adlciiceuda folatta; ita hoc quornalo ianitas. HZCliquiden\ ti nihll earn dolo- quevoluptatis generenonegere, q u i m deliniri
rls oppugnti,per ie ipla dcle&a:, eciamfi nulla pra:fiiterit.Quo voluptarisgenere fiqu~rquarn
extrinfecus adhrbita voluptace movedtur. le beatum puter,is necere eltifaceacur fe turn
Qua~~quamcairn lefe mlous efiir:, ~ i a u s q u e dernuln for~felici&taum,fieav l t a ~ o n t i ~ e r i t ,
ofSerr SenCui,quim run?id?,illa ede~idibibcndi. q u z i n perpetuafame,liri,t;ruriru,elu,potJtioquel~bido,nihiloramen iicius mu!ti elm Ra- ne,fcalptu, ftiCtugue traducatut :qua: qiidm
rlruntvoluptarun~maxin~ain,omncsfe12Uto- non fzda iol~m,Cedmr(eraeeiarn fit,quisnon
pienles n3agnam & vefutfunciame!~tumornni- videt? Infimae profe&tb oinnium hsvo!upcaurn ac bafin fatentur ;ut qua: vailoiaplacldam tes iunt,ut minim2dncerzc. Nequeeniin un& optabilem vitz conditionem reddac, t
k qua quam fubeunt,niG contrariis conjun€tz dolofublata nulls ufqaam reliquus tic cuiquam vo- ribus :nempe curn edendi voluptate copulaltiptati locus. N a ~ ndoloreproriusvaca:e, nifi cur efuries, idque non btis oqua lege. Nam
adfit ianitas,Buporern certi., n0i3 vo!upratem or vehementior,italougior quoque dolor eR :
vocant. Jamdudum exploturn eft aptid eos de- quippe& antevoluptatetll nafcirur, & nifi vocrerum illorurn, qui ftsbifem as tranquillam luprare and cotnmo$eilte non exringuitur.
fhnitarem (nam h z c quoque quzltio gravicer Hujufinodiergovo!lrptates, nifi quatenusexapud eosagirataeR)ideo non habeodam pro petlirtlecefiitas,haud magni habendasputant.
~ o l u ~ t a t e c e n f e b a n t , ~ upraie:~cern
bd
non pof- Gaudet:t tamen etiam his,gratique agnofcunt
fe dicerenr,nifi t n o r u q ~ ~ o p i a l ~ ~ e x r ienriri.
r a r i o i~arurzpareacisiiidulgenttan~,qua~fatus
fuos
V e i h contrd nilnc in lioc propi. uuiverfi ad id,quodnecelsitaas caufa cam a G d u i fariconfyirant , fanitaten] vel ir~prin~ls
volcprari undum erat,etiam blandihima iuavitate pellielfe. Etcnim quum in mur 50, inquiunr, dolor cear. Quandoenim in raedio vivendum erat,
ilr,qui voluptati implacab~ltshoI11scR,non a- fi uc czterae ;egritudinesquznos infefiaat ra11terac ianitari rnorbus: qiiidni viciflim iniir 6- rius,ita hi quoque quorrdiani famis ac fitis
riiraris cranqilillicari volupr~s? nihil enim ad n~orbi,venenisacyharmacis atnaris e f i n t abbanc rem referreputant,ku inorbus dolor ef- ingendi? At formam,vires, agilitatern, h z c ut
fe,ieu m o r b o doloriinefle dicacur,rantundern propria jucundaque naturz dona libenter foer~imutro~uemodocffici.Qd~pefi
lanrtasaur vent. Q u i n eas quoque voluptates , qua: per
volut~rasipiafitya11cneceflirlb vo;uptatertl pa- aures,oculos ac naresadmicruntur,quas naturiat,velutcalorigni giguirur: nimirum urrobi- ra proprias ac peculiares e r e hotnlni voluit
quee%citur,ut qoihus i m r n o r ~Ianiias sdeR , (neq;enim aliudanimantiurn genus,aut muni~isvoluptasabeifrnon poilit, Pratcrea dun1 di formam pulchrimdinemt$j fufcipit,3ut odovelcin~ur,toquiunt,quidaliuudq u l m imicas , rum,nifi ad cibi dilsrimen,ulla comn:ovcrur
qi~zIrletacIari ccperat, adrerius ciurien~em gratia ,Ileque conlonas inrer Ce difcordes( i i b o commillrone) depugnar, in qua durn que fonorum drfiantias inrernolcit ) & has
paulatitninvalefcit, llle ipfe profettas ad ioli- inquam, ut jucunda quxdam vita: conditurn vigorem,filggerit iIIam,qua iic rcficimur, menta perlequuntur. In omnibus autem
vo!uptarem.Sanlrasergo,qoz in cor~ili~tulae- hunc habent modum,ne n l a j o r t n ~tninor imtart~r,eademnongaurirbs adepca vlkloriam ? ~ediat,neudoloremaliquat~dovoluytasparie
fcdpriftini~mrobili,~uod
lolam-roto confli- at:quod neceffarrb lequi cenfent ,fi inhonefia~ - &upetircrar, tlnricc:. hliciter afferura, proti- fit,~tcettc?forn~aedecuscontc~nnere,v~re~d~n u s o b i i ~ ~ s i c encc
t ! boi8:t Sila cug~;ofcetatque derere,agilitatE in pigritii vcrterc, corpus examplex~bitur? Tu',un~qii6d non ~entiri,hnitas haurirc jejuniis,fanltati injuriam facere, & 6 9 t D d 31
reia
---
,
T H O M E Mi7RI W T O P I E
214.
t,=ranacurg blandimenta refputre , ntG quis obRet11bri menda,inoffrl~sZpcrlegerent. Fas
hat (ca comrnoda negllg2rt durn aiiorii~npu- literaslot equidem conl~clo,obid quoqtle t:ablicatllve 3 r d c n r ~ o s p r o c u r a t , ~ ulaborts
l ~ s vi- ctlius arripueritnt ,qu6d nonnihrl illis eKenr
C Oeain
F gentetn 2 G~;Pce maprein B Deo voluyratcrn expeaer :aha- cognatz. S U ~ ~ ~eolm
quln ob inallem vrrruris umbrarn ,null~usbo- cis ocrgtnem dtlxrlle, proprerea qubd firm0 11no fcmetaffllgcre, vsl qua adverfa felleminus lorum c z t c r i feri I'erficus, nonnulfa GrXci
molefie pofirt, nunquam foctaGeventura: h o c iermonls veitrgra fervetin urbiumac magibraoeri,potant effe d~mentr~sr~.num,animique
& tuum vocabul~s. Habent ex m e ( nam 1lbroill[e ciudelis,& ergs trlaturamu~>gratrfs~~~~~,cui,
rum farc~nam ~nedlocre~nloco mercium
ral>quamarbere quicquam dedtgncrur,omnr- quarrb nav~gxturus111 naveln conjeci ,
husejus bcneficr~srenuntiat. HZCeR eorum mecum yiaoi decrcveran~,nunquam porius
de vir;uceacvol~ptatefententra, qua nrfi fin- redrre, q u i m clt6)Platonis Opera pleraque,
&us allqurd inkrrct ho~nrnrcallths i n ~ m ~ I f aArrRotelrsplura, Theph1afium trem &planreligio,nuliam inveargari credunt hurnanara- to,iedplulrbus,quod doleo,in locisn~utrlum.
tione "eriore~n:quia ~nre redenean lecus len- In lrbrum enlrn,dum navigabamus, negI!cgentiant,excutere nos neque tempuspatirur ,ne- tius habiturn, cercopirhecus inciderat, qu~fa.
quenecelfe eR :quippeqrll narrandaeorurn in- fcivicnsac lud~bunduspaginasaliquot bincatfiitt~ta,noneriamtuenda ~ufcepirnus. Czre- queindccvultas lacerawr. Ex h ~¶ul
s {cnpfere
rhlll hoc m ~ hcertP
l
yerluadeo, urur fete habe- Grammattcam Lafcarem habent cantum:Theh z c decreta, nuiqualn neque przRnnao- odorumcnr~nnon advex~mecurn,nec D~Ctiorenl populum, neque teliciorern eKc Rempu- natiumaliquern praeter Helychiurn ac Diobllcam. Corporelunt aglli vegetoque,vrrrum fcoridem.Plurarchl libellos habent carifsirnos,
ampllus
Raturapromitrar ,nec er ramen & Lucianlquoquef~cetilsaclepdre capiunrur.
imptotera. Ec quum neque lolo i i t ~ufque- Ex PoL.'tlshabcnt Arlffophanettl, I-Iomerum,
qllaquefertiIi, nec admodurn falubrt cc.elo,ad- atque Euripidew ,tun] Sophoclem minuccuver[usahe~nitakkcernperant~av16tus mnni- 11sAldi formulrs. EX HiRoricis Thucydidrm
unt, terrc Gc medentur ~ndufiria,uc nufquam atque Hetodoturn, nec non Herodianum.
genrium fit frugrs pecorlsquc. proventus ubern re medrca quoque fodalis meus Trici~ior,authominum vivaciora corpora, pauci- us Aplnatus advexerat fect~rnparva qo;edam
onhusque morbrs obnoxiab Itaque non ea Hlppocratis opufCula,ac Microrechnem Gal
nlod&, qua: vulgb faclunt a g r i c c k drltgenrer lenr,quos llbros magno in prerio habent :fiibi adminflrats confptcras, ut rerram natsril quidern erfi omnium f e d gctitium re medicl
malrgn1orem arteatqueoYeta jw e n t ,led po- mlniii~Pegent,nufquamtamenin majore homanibus allbi radicirus evulfam $lram, nore eR,vel e o rplo, qu;id ejus cogtlttionen~
a l ~ bconliranl
l
videas. Q u a ~ n rhabrra
e
elt non numerant interpulcherr~lnasarque urlli&mas
ubertat~s,fedveCturt~ratlo,uc elfent ltgnaaut pattcs Philofophiz : cujus ope P h ~ l ~ { ~ ~ h i g
mati, aut fluviis, aur u r b ~ b u sipfis vlclnlora: dur?; Naturat; Cecreta fcrucantur, videnrur fibi
mlnore etiim cum labore terrefiri ittnere fiu- noniolhtn admirabilem~ndevoiuptatem perg s , qudmligna l o a g ~ u afferunrur.
s
Gens fa. cipere,kdapud autorein quvque elusatque o*
c l ~ i sac facera, folers, otio gaudens, corporis plticem fumrnarn iniregrarram: quem cztero.
laborurn (quum e'fi uhs) iatls parlens, care- turn rnoreartrfic~lm,arhitranrur, mundi hur a m alias baudquaquain fidappetens ,a n d jus vrfendarn rnachinam homini(quem Colam
fiudiis infatigata. @ quum nobis accept(. tantae re1 capacetn fecir ) expofutlTe
lent de literrs & dilctpllna Grzcorum (natn dam, eoque cariorem habere curiofom ac loi n Lartnisprztec hifionasac Po?tas, nlhil erac licitwm rn+e&orem, operllque fui admiratoquad videbantur magnopere probaruri) mi- rem,qadm eurn,qui velutanlmal expets tncnrum quanta Rudio conter~derunt,ut eas lice- tts, tantum ac ram mirab~lefpe&aEuIum itulpfis nofira interyretatione perdrkere, pidus imrnotusque neglexerit. Uropienfium
~ = ~ i m u s e Iqere,rnagisade6
r~o
pnmi~rn,ne ltaque exercirara litetis lngenia mir2 valent ad
recufarelaborem v~deremur,q u i l n q u h d fru- inventtonesarttii, qulefaciant aliquldad cow.
&urn ejusaliquem Ipcraremw. At ublpaulu~n modsvit;e compendra:kd duas ramen debenr
procefsimus,lpforum drltgentia fecit, ut no- nobis,Chalcographotum,& facicnda:charcae:
firam haudfiuitra impendendam animo fia- neclol~stamennobis,Ced fibi quoque bonaln
tin, percipetemus. Squidem literarum for- ejus partem. Natn quum oRendcfrerntls tis limas ram facilP imirari , verba tam expeditt brls~hrrraceisirn~reflas
a b Aldo literas, & de
pronuntiare,tam celeriter mandare mcmorrz, charto factendzmateria,ac literas imprimendi
tanta c t l ~ nfide reddere caeperunt, ut nobis facultate loquerernuraliqurd magis,quJm ex.
miraculi e a t loco: RIGq d d pleraque pars pl~carctuus(nequc enim quifquam crac noeorurn, qui non tua folum Cponteaccenfi , ve- IIrQm qui alterurram callerer) ipG Ratim act,t ~ m ~ e n a t u s q u o q u e d e c r ejulli,
r o iRa fib1di- tlfi~miconjeceruntrern ,& q u u m
p&i~ci.endafiumpferunt,ekuinero ScholaR~corum bus,corticlbus,ac papyro tanrum fcriberenr,
file&ifitmisingenjis,& marura =rate fuerunt. jam chartam rllicd facere,& Itreras inlprrmerc
l t a q u e r n i n ~ s q u d mtriennio nrb11enat In hn- tencarunt :quzci1mprim6 nor1 fitis procedegua ,quad requirerent, bonos autores, niG rent, eadem k p i u s experiendo , brevi runt
utrum-
,
.
LIBER 11.
2Tc
interpreturn Dei , fit ubfecuturos, etiam PIP
Li elicncGrzcorum exemplarral~brorum,co- Canasque h d u r u m . H z c quibus perfuak.
d i c e s d e e & n o n p o ~ n t . Atnuncnihlihabenc a n t , aut ~nedtafponte vitam finiunt, auc (0arnplrus,qu~md me colncnemorattim eft : id piri linc mortrs fenfu folviincur: invitumverb
verb quad habent imprefis j.tm Ilbris,in multa nerninem tollunc , nec cltiicii erea eum cluic.
quain ~rnniinuunt,perfuali hoc Fat20 d&unexecnplariorum millla proiagav~re. Qifqtris
e 6 fpeaandi gratis venerit, y e r n lnfignis ali- g~honorificum. Alluqui qui morrem fibi
qua dos ingenli, aut longa peregrinatronc U- conkiverir,caufa non ylobacaSacerdocrbus &
6 m , multarum cognitio rerrarum comrnen- Senatui,hunc neque rcrraneque igne dignandet(quonominegracm fuic nofier appulfus) tur, red in paludem aliquam turplter inlepulpronrs animis excipit~ir: quippe libencer au- tus abj~citur. Foeminanon ante annumduodiunt ,quid ubiqueterrarum geratur. Case- devicefirnuin uubic : mas non niG expletis
rum mercandigratia no11 adcnodum frequen- quatuot etiatnarnplius. n n t e conjugium mas
rerappellitur. Quid enim ferrent,ncfi nut fcr- aut fetnina fi convtncatur furcivc dibidlnis,
rtlin, aucquod quifque referrc mallet, aurum gravrterln eum eamve animaiivert~tur,conjuargentumve? Turn quae ex ipfis cxportanda gioque illis In rotum intcrdtcitur , nlfi venia
Gat, eaconfultiuspucant z b fiefferri, q u i n i pr~ncipisnoxacnrem~krrr:fed &parer rnatere
,cujus In d o m o cldmifim flagi.
a b aliis iilinc peci, quo & exteras undiquegen- q ~ f~milias
ces explorariores habeant,neque mar~tlmalucn tium efi, tanquam fuas parres parum dilrgenter tutari, magnae_objacent ~nfan~tae. Id t a c i
rerutn ufum ac peritiam oblitum eant.
nus ideo tam fever+ vind~$ant, q e b d futuSERVIS.
rum prolpiciunt, uc r a r i ~ ncanilr~alemamoR o iervisneque bellu captos habent n i t reni cctalelcerenr ,in q u o bgcatcm otnnem cum
P a b i p f i s gelto, ocque fervorurn lilios ,ne- uno videant erigendam, B per&imdas iniuque d:olquequenquam, quem aptid aliasgen- per, quas ea resafferc, moleltias, nili ;ivago
ces iervlentem polfci~tcomparare: fed auc fi conctlbicu drllgenter arceantur. l'orrb rn
rrturn (uri
c u p s apud fe fiag~uumin i&vitium vertitur, del~ge~~drscon~~~businepr~Cs~tnum
auc quos apud exreras urbes(cjuod genusrnul- nobis vrfum eR ) adprimeque ridrculum , illi
t o fieqrsencruseQ ) admiflum fac~nusdefirna- ierii, ac fever6 oblervant. Mulierem cnim,
vtc fwppltc~o. Eorum enirn mulros, interdurn Ceu virgo Leu vidua fir, gravrs 6( honefia maaeftirGcos vili, h p i u s etiam gratis impetraros trona proco nudam exhibet, ac probus aliquis
aufecunt. Haec iervorumgencra noit in opere vir vicifim nudum puella:procurn f i ( t i r . ~ u n c
foliitn perpetuo ,verutneGam in vrnculis ha- moremquum veluc roeptum ridentes impro..
bent,fed fuos dorius : quos r o deploraciores, barelaus, llli contra caterarum omnium gen~
dernrrari Rulctriam, qul cum
ac deteciora tl~eritosexempla cenfent, q ~ ~ b Cd I U 8nlignem
in equoleo comparat~do,ubl de palicis agitam przciaraeducatiot~eadvircucem eg;egl2
inRru3i ,contineri tamen a b fcelere non PO- cur nucnmis, tam caun lint, ut qtiarnvls fei
Lella tarnen, omnlt\ierinc, Aliud fervoiumgentls efi, quurn alte- ~2 iludum , n ~ f detrakkz
rrus yopuli medraltinus qulLpiam laboriofus busclue revull?s ephrpp~rsreculrnt ernere, na
operculls U ~ C L I Salrquod dellterceret :
ac pailper elegcrltapud eos tua fponre lervlre. Lt~b~llts
Hus hoaefii trallttant, ac urii cqubd I~borts, ln del~geodacolijuge, qua ex re auc voIupras,
utpote confuetis, irnponltur p!ulculurn, non aut naulea Cic cotam per vitam com~ta;ura,
multo millus clen~enrcrac clves habenr,vo- tam negllgenrer agant , at reltquo corpore
,
multeren~ vix a b
lentem d i i e d e r e c-.
q u o d non fkpe fit) neque vefilbus o b v o l ~ ~ ototam
unlus
paltnz
fpacio
(
nihrl
entm przter vulrctinent invrtuin,neq~einaciemdlmictuut. -42grotanres,ut drxi,magnocum affe&tu culaot , tum vlilrur 1 refilment , adjungantque 6bi
nihllque prorfus omltrunr, q u o fanttati eos non absqi~emagno ( fiquid offcndar pofiea)
vel medrcinae ,vel vicZus obfervarione refiitu- male cohaerend~perrculo, Naln neque oant, Q~~~ninianabih
m o r b o laborantes, aCsi- mnestam Lapretlres funt ,ut folos~moresredendo,colloquendo, a d h ~ b e n d oJemuln quae fplctant, & in rpforum quoque faplenturn
poffunc levamenca ,folantnr. Caererhrn li a o n conjugils , ad atltcnl virtutes nonnlhll addlimmedicahlismodb morbus l i t , verum erracn tamenri corporls etram dotes adjtctunr : cerperpetub vexet atqued~lcruc~er,
cum Cicerdo- tP ram h d a deformitas latkre fub 1111sporelt
resac magiltratus
hortantur homtni: quando- involucris , ut allenare prolfus antnrum a b
"
qoldeia o m n ~ b u ritz
s munirsimp;lr, a-lrismo- uxore queac ,cum corpore jam lejungi non
s
fi q u o caIu coatcnlefiusac fibi gravls morti jam fua lopervivat, 11ceat: q u a l ~deforintras,
nefecu~nfiatuat peRen3 diutius ac luem alere, gat poR contractas nuptras ,fi~amqutfque
neve qtiurnrormen:omei vtta lit, morl dubi- iortem necereferat. AiltPveri, nequis capiatet, qutn bona Lpcfseri~s,acerba iiia vitavelut cur inlidits, lcgtbur caveri debet : ~ d q u eran.
carcere atyuesculeo, \*el ipfeisrnec eximar, vel to malore f i u d ~ ofulc curandncn , yuod &
ioli illarum orbrs ylagarum fiagulls i h ~ x
a b altiseripi ie Lua volilntare patlacur : hoc 11- -rn
lorn, quum non commoda fed fupyltcium ab- contenti conjrigtbus , & r n a t ~ ~ ~ n o u l uibi
rupturusmorte ht,priidei~rerfadurum: quo- baud Lpe altter qudm rnorte folvitur, 1316
niam vet &Sacerdotum In ea re confilris,ld ell; adulter~um IU caula fuerit , aut morunl
nor\
nrromqueconfecuti,tantumqueeffece~unc,u t
~k
. .
.
C)
216
T W O M E MORI U T O P I E
non &rend8 moleftia. Nempealterutri lic of- que di&tum ridear,ri turnnduln non credunt ,
fenio,f;'itta 3b ~ C I I ~ Lconjugts
U
murandl venla, veritr ne non latls 111 dulgentrr curerur a b eo,
alter infarne~l~fio~ul
ac ceLbcm perpetuh vt- cui lionmodb null1 oIu~,CedneobleBamento
tam ducic. A ~ I O ~ U I invitam
II
conjugem cu- quidem (qua i c l ~dote valent) fuiuruseflet.
jusntllla lit noxa,repud~are,qu~dcorpor~~
ob- l r r ~ d e r edeformem aut murrlunl ,turpeac de{cgerit calamiras,rd verb nullo pat20 ferunt : formenon el qul ~idetur,habetur, Ted irnlori,
narn & crudele jud~caa:, tum quenquam de- quicuiquarnquod 11.1 e p s potenate ilon erat,
ferj, cum maximi w e t Colario: & feneCtuti , ut filgeret, id vrtti loco ftl11tP explobrer. Uc
*uum &morbosaltfnt,& motbusipfa fit,in- enim formam naturalem non tueri, fegnis atcerra~nac~ueinfirmam
fidein fore. Cotecum que inertis ducunr, lic adlumenturn a b fitcis
accidit interdurn ,ut q u u m non fatis inter k q u a e r e , rnfarnisapud 1110stnfolentia eit. UC
conjugurn conveniant mores, repertisutrlque enlmlplo fent111nr,qu&n non ullum fc>t;n>z
allis, qurbuscum Cperent Ce fuatrlus effe viau- decus uxores x q u 2 ac mortim probitas & re~os,amboruinfpontei'eparati,nova m'atnmo- verentiacommendet matiris. Nam uc forma
nra contrahant, haud a b s q ~fenatus
e
autorltd- nonnullt fola capruntur, ita herno niIi virtute
t e tamen, qui nrli cauk per fearqueuxores h a s atqueobfequio retlhetur. N o n p e n i s tand r l ~ ~ e n tcognlra,dlvortia
et
non admitnt. Im6 rum deterrent d Haglois, fed proyofitis q u o hettc quidern facii8,quGdrern minirn2utile~n quc honorlbus ad vrrtutes Invttanr, ideoyue
fciirnt lirmanda: conjugurn caritaci, hcilem itatuas virrs inGgnlbus, & de Repuhlica pram
novarum nupttarutn lpem eCe ptopoliram. claremeritls,inforo collocant,in serum bene
Tcmcrarores conpgli gravtfslma {ervlture geRarum memoriam, limul ut rpCorurn poflepleBiinrur, & ii neuter erar czlebs, injutlam rls, majorum fuorum glu~iacalcar 8r rocrrayafi(vellnt mod&) repudiatis adukrerrs,con- mcnrum ad vrrrutem fit. Qui magifirarum
jugio inter fe I ~ junguntur
G
e l l o q u ~ rq~~ l b u s ullum alnbierlt , exycrs omnjum reddrtur.
vldebitur. At filzlorum alteruter erga ram Convivunt amab~litsr,quiype hec magtRrama12 merentem conjugem in amore per fifiat, tus ullus infolens a ~ terribilts
e
eR. Patrcs aptamen uticonjugii lcge non prohlbetur, fi velit pellantur, & exhlbmt,iiidem defercur, ut dein opera damhaturn iequi :accidirque Inter- bet, a b volcndbus hohor, hon a b invitis exidurn, ut alterius peoitentia alterius ofticlofa gitur. Nepnncrpcn-, q u ~ d e miplutn,~efiisaut
ledulttas m~ferationemcommovetls princlpi , dradema,fed geRa~usfrumentt ma~lipulusdiC
Iibertarem rurfus imyerrer. Ciererum ad Ice- cernit :ut Pontificis infigne e n , przlatus cel u s jam relaPConex infllgitur. C z t e n s faclno- reus. Leges habencperqu2ol paucas :iufficiribus nullam cerram p e n a m lex ulla p1zR1- unrenim bc inftitutis pauc~lsrmz. Qin hot
tuit, fed u t q u o d y e a t r o r , aut conrid vlfutn inprimisapud alios i m p r o b ~ npopulos,qu6d
t
eR,tta~upplic~um
Scnacus decernir. Uxoles lrgum interpretumque volilmioa lnfinitz non
matiti crltigatlt, & parentes Ilberos :nifi quld Lufficlunt, Ipli verb cenfeilr ~niquijIimum,UItam lngens admiferint , ut id publlcG puniri 10s homines h r s o b l ~ ~ alegibus,
ri
q u e au; numorum lnterfit. Sed f e d grav1lSima quaqtle rneroliotes lint, tprirn uc perlegi queant ,aut
fc~lera~rvitucisincoi~~nodopunluntu~
:id G - obfcuriores,quin~uc 2 quovis p o f s ~ nintellit
quide~n& fceleratis no11 ininus trlRe, & Rei- gi, IJorrd caulid~cos,qui caufas tradfent calpiiblic&?magis cornmodurn arblrrancur,quim l ~ & , ac leges vafrZ dllputent, prorills ornaes
fima&are hoxios & protlnllsalno~lrtfeftlnenr. exclodunt :cenfenc enim ex u(u efk, ur foam
N a m & laborequdm nece magis profunr, & qu~fquecaufimagar, eademque referar judrci,
exemplodiutitls allos a b fimih ff agltlo deter- quznarraturus Facrono fuerat, Sic & minus
renc,@bd ti lic habiti rebellent atqucrecalci. ambagurn fore,& h c l l ~ u selici veritarem, durn
trenc, tun1 demum velut ~ n d o m ~ t abellua:
:
, eo dicente, quem t~ulluspatronus fucum do.
quas coercere carcer Sr carenallonporeR,tru- cuir,judex loleltec e ~ p e n d iGngula,
r
& contra
cidantur. Atpat1entlbusnonadimltur omnis verfutorum calumnias fimpl~c~oribus
~ngeniis
omniao lpes :qulppe longis dolnltl W ~ ~ rJ fiS opitulatur. H z c apud alias gentes in tanto
cam poenjren~iam~ r i referant,
e
UP peccatum perplex~lsimarut~iacervo legum diflicile efi
refiecur magis eis dilplicere , q u i m p a n a m
oblervari. Corerurn apud eos unufquoque efi
principisinterd~mpr~rogatrva~interdurn
luf- legis peritus: nam & lunt (ut dixi)paucr6mz,
fragiispopuli,aut mitigatrir fervitus, aut re- & rnrerpretationum proterea ur quoque rR
mittitur. SolicitafE ad Ruprum,nlhilo minus maxim2 craG,ita maxim2 aquam cenCent.
q u i ~ nfiupralfepericuli eR. I n omni fiquidem Nenlpe quum omneslcges(inquiunt) ea tanflagitio certum deainatumque conaturn =- turn caufa promulgentur, ut a b his qurfque
quant f a d o . Neque enim id quad defuit ei iui commonefiat officii, Cubtilior interpretsputanr prodeKe debere, per quem non fietit, tiopauclfii~nosadnlonet (pauct enim funt qui
quo mlnusnihildefuccit. Morionesrndeliciis afiequantur) quum interim fimplicior ac ma.
habcntur,quosuraffec~~ecoatume~i~
magno gis o b v ~ u s l e ~ uknfusornnibusin
m
apertofit:
i n ~ r o b r eft,
o itavoluptarem ah Rulritia cape- alioquin quod ad ~ u l ~ u s a t r i n ecujus
t , &marenon vetant. Siquidem id morionlbus ipfis xrrnuseitnuinerus,& maxim; cget adrnonitu,
maximoeR;bclnc ccnlent ,CUJUS qui tam fe- quid referar, utrurn legem omnlno non converus ac triRiseR, u t nullurn nequefaQumne- das,an conditam in talem interprctcris Lntentiam,
L I B E R. I I.
tiam, quam nifi tcaeno ingenio & lonoa
a.
di-
f$utJtiooenetno poifir eruere ,3d quam lnveItfg-::ldain ncquecralfun~vulgi judicium que.
a t atcingere, neque vita in cornparando vittu
occupara fu&ccre ? His corum virturibus inc i t ~ r ifinitimi, clui quidem Illieri iunt & fiiz
Ipo~~tis,(~nulroscnini
ipli jam olitn tyrannide
Ilberzverunt)rnaglitracus libi, abillisalii quotnrinis,alii in IuRrrlm impetrant, quos defunCtus imperio, culu hollore ac Iaude reducunr ,
ilovosiue fecum rurfi~sin parrialn revehul~t.
Acque hiquldem populi opti~n; profetti, ac
!'hberrimP reipublica: fuz confi~lunt,cujus
& Calus& pern~ciesq u u m ab nloribus magil~ratuu~npendcar,qu~snampocurRcllt
e1eg:lfe
pru.!cntius, q u i m qui neque ullo prcrio queaocxb hone60 dedoci,! utpote qu6d brcvi fit
ren~rgrarurisinurllc ) artt ignoci civibus pravo
cujufo,uan\ Rudio aut limulrare ReLti Q u z
duo rnala,affe~tusataueavarir~z.
ticubi :11cu'
m u m reipllhilcaneivum, ditlolvunt. H o s Utopiani p o p u i o ~qulbus
,
qui imperent a b iplis
perui:rur,zppelian:Co:ios: czteriitn quos beneficiis aitxeruot . all?icos vocant. F a d e r a
q u z reliqua: incer Gnen:es
cories ineunt franh
gunr,acrenovant,ip(l nuila cum genre feriunr.
quortuln enimfcdus inquiunt, qualinon hominem homini fatis narura concrliet: quam
qui contemierit, hunc vecba Ccilicet pures curaturum ? in hanc fententiam e6 vel maxirn2
tr3hun~ur,~u&
~ndillrs cerrarum plag~s,f=derapa&aqstepriucipum lolent yarum bona fide
iervari. Erenitn in Europa, idque his potlfimhm parribus, quas Chiifti fides & reliaio
pofiidet,fan&a eft & inviolab~lisoblque Ma-
.
.
prino'purn,-part~tn
fumckorurn reverentia me,
tuquePoritificun~:qui ut nib{/ in fe recipiuot
iyli,cluodnon religiofifi1m2p;aefiant, it^ cle.
ceros omnes princlpes jubent, ur pollicitis 0-
-
'
Merit6 fan2 cenfent curpitiimam rem vlderi ,
li lllorum faderibus abfit tides, qui pecul~ari
nomine fideles appellantur. At in illo novo
o r b e rerrar[tmaq;;m circulos;pquatorvix tam
l o l 1 ~ 2ab hoc noflro orbe femovet, q u i m vita
znorcsque d~fident;fcederumnulia fiducia eR:
qtiorum U E q u o d q i ~ eplurimis ac fan&ifiimis
ceietnonilsin~lodatumfueric,itacitifsimi. folvicur,invellwfac~lein verbis calumnia, qule fic
inrerim de induitria diCtant callid$, ut nunquam tam firmis adfiringi vinculis queanr,
qiun elabantur aliq~a~fcedusque
& fidecn parrter elodanc. Qam vafriciem ,i m i qoam
fraudem dolumque, fi pzivatorum deprehcndecent intervenlITeconrra&ui, inagno fuycrc ~ h rem
o facrilegam St furca dignam clamitarent, bi nimirum ~pfi,qui ejus confilii principibus dari femecgloriantur autores. Qo fit ut
juititiatoravideatur,aut non nifi plebeja virtus & humilis, q u a q u e loogo inietvalIo Tubfidar infiraresale faitigium, aut uti faltem d u e
217
linr, quarum altera ~ u l g i decca:,
l~
pedeflris Sc
hr~niircp~,
~:l.vctuS~ua~;l
kptr! trxililire quezt,
nsulris undlquert.firi&a vi:iculis: alteia princii)un>virtus,qua licuri fir qu1m ~ l l apopularis
auguRior,fic eR riiarn logo inrervalio I~berior,
ur cui nihil non liceac, nrli quod non 11beat.
H o s m o r e s i ~dixi
t principum,llIic f ~ d e r tam
a
ma12 icrvanrrurn puco in cauCa ere, ne ulla feriant Utopienfes,mutaturi fortalle fententiam
fi hic viverenc. Quanquam illis videtur , u t
optimPfervenrur, mali tamen ino1eviKcfc~deris omnino Gncietldi conllcrodinem ,qua
fit, uc (perindeacfi populum populo, quos exiguo fpatio collis tancum ausrivus difcriminat,
nulla ~laturlefocietas c o p ~ ~ l a r)ehofies
t
acque
inin~icosinviccmfefenatos putenc, mericoque
i n muruam grnfliri ycri~icisn~
, niii tctsdera
prohibeant :quin his iplis quu;;ue in~tis,n o n
alnicitiam coalelcerc, led manere przdandi
licentiam,quatenus per imprudentialn d e a n di federis, nihil quod prohibear Iatis raute
c ~ r n ~ r e h e n i iin~ m
pa&is eR. At illi contral
cenfenc,neminetn pro inimico habendurn, al
quonihil injuria: profeaum eR : natura: confortiurn,federis vice e&, & Latius valentiusqu&omines inviceln benrvolcnria quill3 paCtis,animo quini verbis conneai.
DE R E MILITARI.
B
Ellum,utpocc rein plan; belloinam,fiec
ulli ramen belluarurn folma: In tam alGd u o arqtie homini eR ulu ) fulnmopere abominantur, contraque m o l e n ~g c t ~ t l u nferlnZ
~
omnium nth11z q u i ducunt lng!orium, arque
yecicatn 2 be!io g!orian; : eoque !ice[ aflidue
ti~lltrar~
fefe d~lclpllnaexerceant, nequeidviri
modh,fed femlinz qtloque fidtis drebus, n e
ad hellum Linr, quum exlgat ulus , tnhablles:
11011terne:G cnpLl!Lnr ramen, ntT! quo aut fuos
fines ti~eaotur,~~ur
~ n l i c urn
o ~ terrls iafuCos hoRes propullsnr,aut populum quempiatn tyrannidepre&iin n,lfc~ari ( q u o d humanitacis
gratia fac~unt,Luisviribus ryranni jogo & lecvlrucc llberenr. e a n q u a m auxlllum grat~ficantur amicis,non lrm per quidem q u o fe defendanr, fed i n ~ e r d u mquoquelllacas rccalient
atque ulci!ianrur injnrias. V e r i ~ m i dita demum faciunt , li i e a d h i ~ integra
c
coniiila~ltur
ipfi, & probatacaufa, repetitis ac non redditis
rebus,belli autores inferendi lint :quod non
tunc folhtn decernunr, quoties h0Ri11 incorfu
abattaefi przda,veri~mtum quoqwe tnulto inl
feitius, quum rorom neeorlacores ufquam
gentium vel iniqnaram prattxtu legura,vel CnlRra derivatione bonarnm, injuRam fubeunt,
jultlcizecotore, calutnniarn. N e c alia fuit ejus
origo belli ,quod pro Nephelogetis adverfus
Alaopo~itas,pa~iloante
noltram memoriam ,
Zitopienfes geflere, qudm apud Alaopolitas
Nephelogetarum mercaroribus lllara praetext u juris(ut vifum eft tplis)injuria. C e r t b five
illud jus,iive ea injur~afuit,bello ram atroci
eR vindicata , quum ad proprias utriusquc
partis vices odiaque, circumje6tarum etiam
[Eel
gentium
RI UTOPIE
gentium fiodia atqae opes adjungcrentur, ipfi~m, aucores initi advetfus fe confilii duuc florentibimis populorurn aliis concu&s, cunr. Quicquid percuirori przfiniunt ,h o c
aliisveheniencer afflitti~~orientia
exmalis ma- gcminant el, qui vivum P prolcriptis sliqurm
la Alaopolitarum leivitus d e n i ~ mac deditio ad fe' prrduxerit , quum rpfos quoque profinierit , quain NepheloRetarum~nequeenim Icripros, przrniis iifdem ,addit,erialn Impufibi certabant Utopienfes ) poteltarem con- nicate, coorra focios ~nvitant. lraque fir ce~eflere.~entis.
florenribus Alaopolirarum re- leriter, ut Sr caeteros mortales CufpeLios hab u s , haudquaquam cum illis conferendz. beant, & fibi invicem ipfi~iequefidentes fatis,
T a m acrirer Utopieules amicorum , etiam in neque fidi Gpr., maximoque in metu & non
pecuniis, injuriatn perfequuntur , h a s iplo- minore pcd*o verfentor. N a m fzpenurum no11item :qui Gcubi circumfcripti boais mero confiat e v e n i a , uti borla pars eorurn ,
& princeps inprimisipfe, ah hisproderenrur,
cxcidant,modbcorporibus abGc vis, h&enus irafcuncur, uti quoad Catisfaaio fiat, ejus in quibus m a x ~ m s mfpem repoluerunr. 'Tam
commercio gentis abRineant.
N o n quod facrl; quodvis in facinus impellunt nunera,
rainoris fibi curz cives, q u i m focii finc, Ted quibus illi nulliitn exhibent modum. Sed
horum ramen pecuhiam inrercipi , zgrius memorcs in quantum diicrimen hottantor,
q u i m h a m ferunr, propterea qubd amico- operam daot ,ilri periculi tnagnicudo beoefir u m negoriatores , quoniam de Suo perdunr ciorum mole compenletur : eoque non imprivato, grave vulnus ex jattlira Lentiunt ;a t menfarn m o d 6 auri vim, fed ~raediaquoque
iplorum c~vibusnrhil niG de publica petrt : magnireditas inlocis apud amicos rutlfirn~s,
prletereaquod abirndabat domi, a$ veluti Fu- propcis ac peryetua poilicicantur, & lurnrna
pererat, alioqui non ernittendum foris :q u o cum fide przftant. Hunc licirandi mercanfit, uti intertrimenturn citra cujuiqunm (en- dique hofiismoren~,apud alios improbaturn,
fur11 accidat. ~ u o c i r c nimis
a
crud&: renfent, velut anirni degeneris crudele facinus , illi
t
prudentcs,
iddamnurn rnultorumulrifci mortibus, cujus magnae Gbi laudi d u c u ~ l tanquarn
damni incommodun~nemo iploruul aut vita. qui maximis hoc p a d o bellis, fine ullo proraut vi&u perlenticcat. C z r e ~ h mfi q u ~ sfuo- fus praelio defungantur, hutnaoiqeeac mikm
ruin uljuam per injuriam debihretur aut occi- r~cordesetiam,qui y a u c o r ~ ~necenoxiorum
dat, Iiveid publico f ~ & u mconGIro ,five pri- numerotas innocentium vitas redimant, qui
vato (it, per Legaros re comperta ,nifi deditis pugnandu fueririt occubituri, partim & luis,
noxiisplacari non F ~ f f ~ nquin
t , illicb belium partim ex Itoftibus ,quorurn turbam vulgusdenuncient. N a x s dediros, aut morte, quenon minus fermP quarn fuos n~ilerantur,
aut iervitro puniunr. Cruenta vi&toriz non gnari non fua fponre eos bellurn capeffere ,fed
piget mod&'eos, fed pudet qunque ,reputan- principum adid furiis agi. Si reqhoc p a d o
tes ,lnicitiarn elfc quaii~ltbetpretiofas mer- no11 procedat , drfidrorum femina jaciunt
cesnrinio em~lfe:arte doloque viaos, Pcop- aluntque,fratreprincipis, aut aliquo 2 nobipreilos h ~ l t e ltnpeiidio
s
gio-iiantur , trium- libus In lpem potillndi regni perduCto. Si
p h u n ~ q u eo b eam rern pubIrcirus agunt, & faCtionesrnternz languuerlnt,finitimas hoRiveluc re 11renuPgeRa cropzurn erigunt. T u n c bus gentes excitant ,commitruntque, eruto
enim demumvtnirter feie ja&i.int ,& cum vir- vetuRo quoyiatn titulo ,quales ounquam retote gefi(fe, quotles ira vrcerlnc, qllon>odo gibus delunt: fuas ad belium opes polliciri,
u n t , parcifsinullum animal prseter horninem potulr, id eR, pecuniam a f f l o e n t e r f i ~ ~ ~ e r cives
ingenrlviribus. Nam corports i n q i ~ ~ u n r , d ,n d , quos tarnunicc? 'habentcharos, tantique
leones, apn,lupi, canes, czreriequz bellua: di- fele rnutu6faciunt,ut netninem Gntd fuiscurn
rnicant : quarum ut ~ l e l z q u enos robore ac adverlo prinope lrbenter commutaturi. A t
ferociavlncuot, Ita c u n a z rngenlo Sc rarione aurum argetlt\Imque, quonrairl unum hunc in
iuperancur. H o c unum rllrrn belloil~e&ant, ufum omnc lervant , haud gravatim erogant,
u : ~ i dobtineanc : quad fi fuilTenc ant? conle- utpote oon nlrnus c o m m o d i viauri, etiam
cuti ,bellurn nor1 fuerant tllaturr : aut G td res fi univerlbm impcnderent. Quill prxter doyetet, ramfevera~na b his v~ndrklamexpctunr, mefiicas divrrias rfi 1111sforis quoque iirfiniqu~busfaQurn~rnputant,
ur idem aufitros rn tus rhefaurus, q u o pluririia: gentes, uti arlt;
pokerum terror ablterreat. H o s propoGti dixi,inipforum ;ere Sunr ,ita m~liresundique
fui lcopos deRlnaat,,quos mature prrullt: at conduttos ad be!lum mrcrunt, przkrtlm ex
ita tarnen, utiprior vrtandipericul~cura,qu&n Zapoleris. HICpopulus quingentis paRuum
laudis aut famreconIeqnerd Gc. Itaquepro- millibus a b Utopra difiat, onentern folem vertinus~nditlobello, fihedulas iplorum publtco lus, fiolridus, :gt eRis, fkrox, fylvas moritesque
t
feno roboratas , locrs maxrmi confp~cuts alperos , quibus LUIIC ~nntrlrtti, p i ~ f q u n :
holticle rerra,clim uno cempore mulras ap- dura gens, aeRus,fiigoris & laboris patirns,
exprrs omntun1,neque ag~icuirupendi procurant, qurbus ~ngentiapolllcenrur delrc~arun~
przmia,fi quts prrncipem adverfarlum fultu- ra: fiudent, St chrn s d ~ h c i o r u m ,turn vefiilent: dcrnde mlnora, quanquam ~ l l aquoqur: tus indrligens ,pecorum duntaxat curam haegregia, dccernunt,pro fingulrseorutn caprrl- bent : magna ex parte venatu fir rapruviviint :
bus, quorum nomlna rn ufdem literls pro- ad lolum bellurn nati, cujus gercndi faculra.
fcnbunt : hi Cunc, quos lecundum princlpem ten1 itudiosi querunt, repertain cupid? ampleaun-
~
-
L l B F R 11.
219
p!eRunror, & magno nuniero egre~li,coivis rein obrtlunt , & Tzpe extrelna neceficas in
vertitur.
A t Gcuti ad extremum
1t.yulcencr n~llttcsvtlt L-met offerunt. Hanc virrt~retl~
unam viraca~remnoverunt,qua mors q u a i - bellum ex ~ p h snemo piorrahitur nolens, ica
ttir. Sub qutbus merent. ac~itcrpro his Pc ferninas voleutes ~nn-~rlttiamcornitari mariincorrupta tide drmicant, veli~min nullum tos, adeb non prohibent, or exhortentur
celrunl d ~ e ~lefen obltringu~~c,
fed ea lege in etiaw, 8: laudthus incitent: profettas cum
pat ces venii~nt,uc poltel iore die vel ab hofii- iuo quatnque viro pariter in acte coi~ltiruunt:
bus oblato majore Ripendto Lint Raturi, iidern rum fui qilemque hberi, affines, cognati citperendie, rurCus lovitati pluCculo, remigrant, cum[lfi~nt,ut hi de proximo fint muttlo fibi
I<arumoritur bellurn, in quo non bona pars iubfidio, qttos n1axi1nP ad fercndas invicein
illorum ir~utroquefinc exercitu, Iraqueacci- fuppetiasnatura Rimulac. I n maximo prodir quorid~e,ut Lang~ttntsnecefitudlne con- bro efi conjtlnx abfque conjuge redux ,out
1unCt1. & qui ilfdeln in p3rribus conduai , amrRo parente reverrus filius. Quo fit, uti,
farniliarifiimt femet invicem utebantur, p a d o fi ad ipCorum manus ventum Gr, modd perpbfi 111 contrarlas dlfira&~copias, hofitltrer Rent 11oRes,Iongo Sc lugubrr przlio ad interconcurrant, & infeltrsanlmis ,obllcig~neris, nec:onem ufqoe decernarur. Nempe ut oimmcmoresarniciti~,murub fc(econfodtanr, mnibus curant modis, ne iyfis dimicare nenuliaaliacaufain mutuamtncitati pernicietn, cene fit, mod& bello po6lot vlcarra conduquim quhd d diverfis principibus exlgua pe- &rtiorum manu defungt :ica quum vitari non
cuniola conduai :c u p s cam exattam habent potelt, quin ipfi lneanrpugnam ,tam intrepirarionem,utaddiurnum lttpendiumuniusac- d; capeffunt, quarn qt~oadIrcait, prudenter
cefione aGs fact!e ad cornmurandas parres detre~tabant. Necrarnyrlmo ferociuntimiarpcliancur. Ita ceieilter imbrberunr avari- petu, qudm mora fenfim fk duratlone invaleriam, quae tamennull~efieis ufili. N a ~ n q u z fcunr,ram obfirmatuaoimls, ut lnterimi cifanpine quizrunt, prorinus per luxum, & tius,qu$m averti queant. C&~ppevi&us illa
eum ramen m~ferum,confi~munt.Htcpopu- fecuritas,qu+ cuique domi tit, ademptaque
lus Utopleofis adverfus quofvis morcales mi- de polterts anxia cogitandi cura (nam haechI r r x , qu6d tanti ab 111seoruln cooducatur o- lictcudo gdoerofos ubique fpiritus frangit)
e m : at hzc
pera, quantinutquam alibi. Uropienies fi- lub!imem& ~ i n c i d e d i ~ t ~ a n tfacir
qutdem ut bonos quzrunc, quibus ucantur, mllitaris dlf'cipiinz perrtia fiduciam przber:
lta hos quoque homines pellimos, qulbus pofiremdrettaeopiniones ( q u ~ b u&
s doariabutancur: quos, quum ulus poRulat, ma- na, S( bonisreipublicreinltttut~simbutii~uegnis ilnpulfos pollic~rationibus,maxlmis ob- a s Tunc) virtutem addun1 : qua neque tam
yciunt periculis, unde plerumque magna pars vilem habenc vitam ,ut ternert prodigant, nenunquam ad exigenda promiITa revertitur : que ram improb; caram, ut quum honeltas
fuperfiitibus ,qu? funt pollicici, biina fide ponendam iuadeat, avar; turpiterque retineperlolvunr, quoad finttles aufus incendantur. ant. Durn ubique pugna maxlme ferver, leNeque cnim penti quicquarn habent, qualm Eliisirni juvenes conjurati devotique ducern
riluirosereisperdanc, raci de ;enere homano Gbi depoicunr adverfum : hunc a p e d invamaximam meriturosgratiatn fe,ii rota iliacol- dunt, huncex infidrls adoriuntur,idem em;luviepopuli ram retnac nebrti ,orbem terra- nus, i&nl ~orninus~ertru~;
longoqueac pcrr i m purgarepoKenr. Seculldum hoseorurn petuocuneo ,CubmlRis aGduP infitigatorum
coplls utuntur, pro quibus arma capiunt :de- locum recentibus, oppugnatur : raroque ac.
rnde auxrlianbus czterorutn arnicoram cur- cidit (nifibi fuga profplciacf utnon intireat,
mis: poltremb fuos cives adjungunt ,2 qui- autvivusinho(tlum potettatem veniat. Si ab
bus aliquem virtutis probatae virum,totiusex- ipfis vittoria fir, haudquaqoam czde g r a G ~ q u l m ocercitus tummle przficiunt. Huic duos ita cur :fugaros enim ~orn~rehendunt,
Cubfiituuiit, uti eo iucolumi ambo privari cidunr libentius : neque unquam ica perkfinc : capto aut inrerempto, alter 2 duobus quuntur hgientes, ut non vnam interim fub
velut hzreditate fuccedar,eiqueexeventuter- fignis infiru6kam aciem retineanc : ad& ut,
tius: ne ( ut runt belloruln fortes variz)pe- niGczterls fuperatis partibus, pofirema acic
riclicanre duce ,cotus perturbetur exercitus, f~uavittoriamade~ti
fint, elabi potius hofies
E quaqueciviratedcle&usexerceturex his,qui univerfos finant, quim infequi fugientes, perfponrenornen profitentur. * Neque enim in- turbatis fuorum ordinibus, infuekant : mevirus quisquam fords in militiain trudicur, mores Cblmet haud femel ufuvcnilTe ut mole
@d perfuafum habeant, fi quis fit natura ti- totius exercicus viBa profligaraque , quum
mldror, nonipfutt~mod6 nihil faaurum fire- hofics vittoria geltientes, hac atqueillacabcDue, red mecumetiam comitibus incuG~rum. untesperkquercntur , pauci ipforum in 4ubCzteliirn fi quod bcllum ingruat in patriam , -fidiis collocaci, ad occafiones intenti ,-difpctignavos huiuCmodi ,mod& valeant corpore, fos ac palante~illos,& praefumpta fecuritaic
in navestnixtor meliorlbus collocant :aut in nedigemesdcrepentZadorti, totius eventum
manttpus iparCim dl@onunr, unde uon fit proiii mutaverrnc : extortaque P manibus
refugiendi locus : ita fuorutn p d o r ,ltofiisin tam certa & indubitata vittotia, vi&i n&omanlbus ,atque advmpta fog%:fpes timo- res invicem vicerint. Haud facile di&u ee,
CEe 2 3
aRu\
,
,
,
Z
T H O M E M O R I UTOPIiE
- ~ O
aRlltioresin firuendisinlidirs, ancautiores ad -[em afignant lllis, qui i p b r u m hortatu talc
vitandas lint, F u ~ a r nparare credas, quam drfcnmenadeunr, qualeact2 n ~ o n f i ~ Si
~~~.
nihilminusin ammo Ilabent: conrrd quum
q u ~prlnccpsaimis
s
adverius eos f i p t i s , eoe
confiIji caplunt, nihtl tnlnus cogirare pures. rumd*tlonetn parerlnvadere,magn~sllllcbviNamfi nimium f& lentrunc aut numeru ,aut r ~ b u exrra
s
f ~ o fines
s
occurrunt. Nam neque
loco p e ~ n i tune
,
aut no& ,agnttne lilente, temer2tn fils tetcrs bellum gerunt, neque ulla
caRra movent, aut alrquo Rracagernare clu- necefiras tahta efi, ur eos cogat a h a auxillo
dunt, aut inierdiu ita fenfirn iefe referunr, fa- in iniulam fuam admlttere.
li krvacootdine, uc non minuspericuh fit cedentes quarn infiantes adorrri. Cafica ddiD E RELIGIONIBUS
genti&mc comrnunzunt foifa pratalra. ItsVropien/ium,
qoe, terra q u z egeotur ~ntrorlumrejeQa :nee
Eligiones h n t non per infulam nod&,
in ealn re* opera medrafiinorutt~ utuotur:
verum fingulas eriarn ~ l r b e svariz : aliis
ipforum inanrbus mrhtum res agltur ,torus- Solcnl, Lunaru ahls,ahis aliud errantturn fideq u e cxercjcus i n opere eB, exceprls qul pro r u m , Dei vice venerantibus. Sunt qulbus
valloinarmisad fubiroscafusexc~~L~nt
: h a - homoqujCpiams cujus011m aurvirrusaucglo.
que tam muIris adntteot~bos,ntaanamultum- rzaeniiutt ,non pro D e s ranriim, fed pro iumq u e amylexa loci munimenta, omnl fide ci- moetiam Deofulpicrtur. Atmulto maxima
tlus perfictunr. A r m ~ suruntur ad exclplen- pars, eademque long,? prudentior, nthl[
dos l a u s firmis, nec a d inotoin gefiurnve rum, led ~ ~ quoddam
u m Numen putant inquemlibet inepns, adeb ur rlenarando quldem cognrturn, Zternuln, r m ~ n e i ~ t u mrnexpllca,
,
rnolefia fential>t: nam armati garare Inter mi- blle, q ~ o lupra
d mentls humatla: taplum fit,
litatis dii'fiplrna rudiment3 conluelcuor. Te- per nlundum hunc univertum virture, non
la font emrnus f a g r c t ~ ,quas acerrlnl? fimul molediffuti~m:hunc parenrem vocanr,oricri3
& certifil& joculantur, non pedltes mod6, nes, l u a u s , progreflus, vices finesqge rerum
fed ex equls etiam: conlini~svet6 nongladii, ornnium hlllc acceptos unr ~eferunt,net divil i d krures ueI acic lethales. v1. ponder., feu nos honores alllprcererea ulll apYI1caI1~.Qin
c9fim leu p u n & i fatant.
~~~
Machlnas exca- caeterisquoque omnibus, quanquam dtveF[a
C
cum ,als convenjt,
gitant folerti,~~lme,fa&as
accuracz!stn?i celallt, credentlbus, ~ O ramen
nc arl& prodlrre qudi~lre5 poIt-uler, lutirbllo q u d d eGquldem unum cenfent {ummum, cui
magisqui'muiu~ ilnt : in ~ U I ~ Ufabrlcandis
S
& univet6tatis opificium & provldenrla de,
hot illprimis refpiciunt, i ~ t vi e d u faclles
bentur, eulnque cornmuniter omnes parria
habiles c i t c u m a & ~finr. lnicas cum hofil- Ilngua Mlthiamappellant: led e o dlffenclunt,
busit~duciastam fanct2obfervar1t ,ut nelacer- qubd jdem allus apud a(ios habecur: autu,
fiti ~ ~ u ~ violer~r.
d c n ~ Huftrlem retram non de- niantes cjuoque, quicquld ~d fit, quad jpfe
poyulalltur, nrclue iegeres exurunt: ltnb ne Cummum ducic, eandem~llamprorlus eil;: 03horninurn equolumve ~ e d t b u sconrerantus, t u r a m , ~ u ~ u ~ ~ n i ~ ~ N ~ m i n ~ a c ~ a ) e f i ~ ~ i , ~ ~ ~ ~ ,
quantum fierl
provtdent,ratl jn lplo- anlnlucn fumma, omnium confeniu gelltium
gutn uius cretcete. Iiler~lternneminem 1%- tnbulrur. Czcerdm paulatirn omlIesab fudun[, nifi idem ipecularor fic. Dedlras urbes perltlrlonun~ varierate dcfcikunr , arque i n
ruentur : ar nec expugnaras drrlplullr, led per unam Illam coalelcunl religionccn ,qus reliq l ~ o deditlo
s
eR tmpedira ,cos eaecanr, Core- quas ratlone viderur antecellere. NequeduEIS defenfortbus in lerv tutern addlhls. Im- b ~ u m
ekquin caetera~jam ptidem evanuifinc,
bellem curbam omneat1 rrl~nquuniinraaam. lllli quicquid irnpr~JPerum cuiquam inter
Srquas dedttionem fuallge comyercrint, his muranda: relrgionis confiiia fors objeci&t,
6 daillnatorntn bows alrquam partcm lmper- non ld accid~ffecafu,fed coeliriis immllfulll intlunr, relrqua fe&t~onea~~xrllares
dondnr: nam rerpretaretur timor, tanquam Numine, cujus
ip(orunl Demo quicquatn de przda capit* relmquebac~lrcuIus,imp~urncontra fe propo.
C t t e l h m c o n f e b o l i l ~ ~non
, amrcls impen- ficumvrildrcante, At yolteaquaru acceperunr
fas in quos idumpfeie, Icd vials imputant, 3 nobrs Chriltl,nornen, dottrinaln , tnores,
exiguncqne e o nunline parttrn pecunlarn , miracuhnec rnrnos mirandam rot Marryrum
qoam infimiles bellorurn ulus refcrvanc, par- confiantiarn , quorum fponre fulus fanguis
tim prlodia quiz fiat rpfis apud eos perpetua ram nurnerofas genres in fuam
Ion+
no11 exigui cenCus. Hujufinodi cedltus nunc l a t e y e traduxit: non crcdas q u i m pronis
apudmultasgenteshabent, quivar~isexcaufis earn affettibus ctlam ipfi conce#;nnt, five
pal~latitnnati, fupra feptrngenta ducatorurn hot Iecretrus infprrante D e o , five q ~ ~ bea-d
rnilliain fingulosannoscxcrevCre: in quos 2 dem ei vifa eft hzrefi proxima; q u z efi spud
fuis civibus altq~iosem~ttunt
,quzfiorum no- ipfos porilima: Quanquam hocquoqueful&
m i n e , qui magnlficd vlvan:, perfonamque non paulum momenri credldzritll , qu&j
magnaturn lllic pr3ele ferinti a t multutn ta- Chrifio communem fuorum vi&um audi+
m e n iupereR quad ~nfera~uraerario,
nlfi rnalrnt ram placuifle, 9r apudgermani6imos Chnflieidem gencr credere: quod Ispe tant~fperfa- anorurn convenrusadhucin u h efle. Certe
ciunt, ¶uoad uri necece fit, vlxque accidir un- quoquo i d momento accidit ,baud pauci no.
quam ut toram repofcant. Ex his predrrs par- Rram ln reI~gionemcoicrunt,lympbaque Iacra
hat
R
LIBER 11.
221
runt abluti. ~ e t & m ~ u o n l aiunobls
ru
quatuor velP veruir,nequisufque ade6 a b humanzna(rorldern enlm dunraxac iupererarnus :
rura: drgilitate degene~et,ut anrmas quoque
d u o fatis conce&ranr 1 nemo, quad $ 0 - lnteuie cum corpore, aur mundurn temtrc
leo,Sacerdoserat, czreiisrnltrarl~saamen ad- fersr ,fib'ari provrdentia
Arque ideo
hucsacranlenca defideranr,quz apid nos
poft hanc vltam fupphcia vitiisdecreta, virtunsC Sacerdotes conferunr ,snreiilgunt ramens ti plzmla conRlrut3 credunt. Contra ienoptantque ita, ur nihrl vchetnenrlus : quln xientern, ne In hominum tiuidem ducunr nuhoc quoquefedult, jam inter fe d~fpuranc,an mero, ut qui Sublrmemanimae fuz naturam a d
is ,-reChrrItranl Ponriticis miKu quifquam 4iuo ?ecurni corpufcul~vditatem dejecerit : tannunlrto deleausSacerdotti confequatur cha- turn abeR, ut inter cives yonant ,quorum ieratterem: & eleauri hnd vsdebanrur: veiiiin it~tuca~noresque(G
per metun1 Ilceac ) ornnes
quur11 ego.difiederem , nondum eiegerana. flocc~fa&tuusfit. Cui tnirlr dublum elTe
@III htquoque reltgto~l~
Chnfiian;e,qu;
poreR , qurn is publicas patr re leges aur arce
afkntrunr, nern:nern ramen nuitsrlellr, nul- cl2m eiudere, aut vi nitatur rnfiingcre, durn
lu n oppugnant irnbuturn ,niG quad ~ i 2 ~lcloprivatim
s
cupiditat, ferviar, cul nullus ultra
noltro c e t u me piofenre S O ~ ~ C eii.
~ [ ~ SIS ieSes metus, nib11 ulrra corpus fpei iupereit
qoum recens ablotus,nobis co:lrri ~~radentl-atnpl~us. Quamobrein fic anirnato nullus
~ I I S ,de Chriiti ciilru publlcd majorz [ h d l o commt~n~carur
honos , nullus may,lftrarus
qitdm prudentia difrefererer, ufqze a ~ cQplc
b
committlrur, null! put!lco muneri przficitur.
r n c a l e ~ r e ut
, jam noRra m u d 6 iacra czrerls ica pafiim velut Inertis ac jacenr~snarurz deaateferrer, fed re1:qua prorilltls unive! [a dam- IP:citur. CzteiGin nu110 ~ f i a u n fopflrc~o,
t
aaret , ~ r o f a n ipia,
a
cuftvres rrnp~osacfacriperfuaium babeant , nulli hoc In ma&
]egos aeterno pleaendos igni , voclt'rraretur. eae, ur qulcqu~dIrtcc, fentiat, fed nec minis
Talra dlu C o n c i o ~ ~ a i l r c m c o m p r e h e n d ~ ~adlgunr
~ ~ , ~ c ulla, anrmum uc dtGrnuler fuum :
reilin nontprecae rellg~uilis,fedcrc!ta~linpo. nec fucos-adinitrunt & mendacia, q u z vejut
pulo rumulrus agusr, peragisntqtle, damna- proxln>afraud~,mirum quirn habent invrfa.
rotn exilromul&ant: Iiquldem
li1reran- Verum ne pro Sua dirputet ienrentia, prohitlquiGrnainRrcutanumeiant,ne iuaculquam bent, atque rd duntaxat apud vulgtfs : nam
~ e l r ~ ~ o f r a u d ~ fUsoplrs
ir.
enrm lain tilde ab altoqnlnapnd Sacerdotes gravesque viros fe.
inlrro,curn accepllfcc, rncolas ante blum ad- orlum non iinunr modb,fed hortantur quovencum de relrgionibtrs inter le ailidu;
que, confili fore ,ut ea tandem velanla ratlocalfe, arqtae an~madvert:lfet cam rein, q u h d nl cedat. Sunr et alii, nec ht fan$pauci,nemin corntnllne dlfide1:res lingtlh pro parrla peimprohibtti, ve1ut1 neqae ratrone penirils
l e & z pugnabant, ocsalioneln profiltllle
pro Eecarentes, neque mall, qui vitio long2
v~nceadarumo~nniurn:gdepcus vittoriam 13- diverlo, brutorum quoque zrernas e& anlprrtnls hnxrc, ut: quam curqur r e l l g r ~ n ~11-n mas oprnanrur :at nofiris ramen neque d~gnibeat, fequi l~ceat: ut verb ~120squoque i l l T i - care cornparandas, neque ad zquam natasfiam craducat ,hattenus air1 puGr, utl placldd Ilclratern. Hominum enltn curia1 ferZ t a m
3c nlodefii luam racgoraibus akuac 8
uc tmt~>:nfam fore beatirudrnem procertoatquc
a ~ r r b t ~ z c e r defirua:,
as
I; faadeixto no11 per- explorato habent ,ut inorbum lamententur
itladear, neque vlm utiam adhlbear, & convl- omnlum,inorteix verb ouliius, niG qaem viCIIS temperet :petulantrus {lac de re contencientanxli i vita lnvitumque divellr. Nempe
dentern ex1110 aut Lcivtrute mulciani*
hoc pro perslrno habenc augucio , tanquam
UtopusinRlcuit, non refpedku p a s s mod&, anima exlpes ac mal&conicla ,\octulto quocjuam alfiduo cerramlneacque ~ncxplablllodlo piam immioenris p a n g przfaglo reformrdec
fundirusvidit everti, Iedquhd arblrrarus efi s exltum. A d hoc, haudquaquam gratum D e o
uii Cc decernerecur ipiius ctlaln ceiigionls In- ejus putant a d v e ~ t u mfore, qui quum fit acterelle: dequa nlh11sR aufus ternere2 defini- cerfitus,non accurrit Irbens,ied invitusac derc,veluc incertum habens,an vailum ac mull tr&anspertrahrtur H o c igjtur morris genus
trplicern expetens culturn Deus, alrud rnfplret qui intuentur,ho~rentzitaque defuaBos m a a h . C e r t t vlac rnii~lsexrgere,urquod tuve- fir acfilentes efferunt precarjque propitlum
rum credu, idem omnibus vldeatur hocverB manibus Deum, uti eorum clementer ~nfirmi& inrolens& ineptum cenlolt : rum 6 maxi- taribusignofcat,terracadavtr obruunr. Con.
r n t una verafic,czcerz onlnes vanz, f a d e ta- tra , qulcunquc alacriter a c pleni bona fpe
men p r ~ v r d ~ c ~ m o d 3ratlone
c ~ m ac modefiia decelferint,hos nemo It~gtt,Ted cantu proferes agatur) tuturum denique , ut rpfH per fe cuti hnus,animasDeo magno commendantes
verl vis emergar aliquando atque emaleat: affs&u, corpora tandem rev renter tnagrs
fin armis & turnultu ~ertetlrr, uc fitat p e a m i qualm dolenter concremant,columnamquelo.
qutque max~mPpervicaces, oytimam ac fan- coinfculptisdefun&ti rrtuliserigunt. D o m u m
&ifimam relrgionern u b vaai!^srn;as inter fe teverli mores a B w e e j u s recenknt,nec ulla
i ~ ~ e r f i l t i o n e sut, legetes inter lpnas ac fruri- vitaepars aut kprus, aut Iibenrius, qudm lzrus
ces obrutum iri. It?que hauc totam rcm in tra&atur rnnritos. Hanc probltaris memo.
mediopoluit,& quid credendum putaret ,li- riam & vivts efficacifsima rentur incitamenberum curquerel~qu~r,
nlG q u o d lank2 Sr 6- ta virtuturn, & grarrfimum DefunCtis culCEe
turn
,
.
?J
222
T H O M f i M O R l UTOPIA2
rum FUtarlr, 4 ~ 0 inrereffe
s
quoque de fe fcr- tepont~nt,firationibusniterentur, irriderent :
monibus oylsanrur, quanquanl( nt elt hebrs nunc vrc6 quum fe fateantuc religione duci,
mortallui~lacies ) ~avilibiles. Nan1 neque fufpiciunr ac reverer;rur. Nihil enim folicifelicium Iorriconvsniat, ltbertace cacere mi- tius oblervanc , quim ne temer2 quicquatn
g a n d i qu&velint, & ingratorum iuerit pror- ulla de religione pronuntienr. Hujutnlodi
iwsabjecifledefidcriunl amicosinviCendi ~UOS, ergo fun[ ,quos illi peculiari noniine, (ua
quibuseos, durn viverent , mutuus amor ca- IinguaBurhreicas vocanr, quad verburn Latiritasque devinxerac : quanquam bonis viris, n i Religiofoslicet inrerpretari. Sacerdotes
ut cotera bona, aucZatn poRfatapotius,quim habent eximia CanCtltare , eoque admodurn
ilnminutam conjettanr. Mortuos ergo ver- paucos. Neque enim plus qu4m tredecim in
fari inter vivcnres credunt , di&ori~mf3d'o- Gngulis habent urbibus, pari templorum nu.
runlqc~efyeQatores,eoque re~a~ecdasfiden-meto, nifi quum itur ad bellum : runc enim
tius aggrediuntur, tallbus velut fieti prslidi- feptem exill~scum cxercitu profc&tis, totidem
bus, abinhonefio fecreto deterrer eos cre- fufficiunti~rinterim , Ced illi reverli , fuutn
maiorum prefentia. Auguria ,czteras- qulfque locum reci~perar,qui fuperlur?c: hi
qoe fiaperfiitionis vanzdivinationes, quarum quoad dccedentihuslllis ordi~iefuccedanr,cospud alias genres niagna eR obfervatso B negli- nlicesinterea funt Ponrificis : Nam unus rcligun[ prorSus atclue irrident, Miracula vet&, quis prsficitur. Eliguntur d populo, idyuc
qu;e llullo nacurz proveniunt adminiculo, coterorum riru magifiraruum , occultis ad
velllt yrfe[intis opera teResque numinis vene- Rudra vitanda fuffragiis : Eleai d fuo coIlegio
ralltur: quaha & lbi frequeoter exrare ferunta conkcrantur, Hi rebus divinis przfunt, re& lnagnis inrerdutn ac dubiis in rebus pubiica li~ionescurant, ac lnorum veluti cen(ores
filpplicarionc, certacutn fiducia procurant, funt : magnoquepudori ducitur,ab hisquenim~etrantque; Gratum Deo culrum putant quam tanquani virz parurn probatre &ccr(i,
naturr: contetnplarione~ll, laudetnque ab ea. compellariv6. Caeterlim ut hortari arque adSuattamen, hique haud fill? pauqi, qui reii- monereillorum efi, ita coFrcere atque In facigiolre du&i ,llteras negligunt , nu111 r a u m norofos animadverrerc, principis atque alio.
cognitioni &udenc n c q w otio prorius ulli rum eR magiftratuum : nifi qubd facrrs invacant.; neptiis tantum, bonisque caereris terdicunt ,quos improb; malos comperiunc.
officjis Ratuunt futuram poR fata fel~citatem Necullum ferP lupplicium iR quod horreant
p r ~ ~ ~ e r e r iItaque
.
alii rgrotis inlerviunt, magis: nam & ~ummapcrcellunturinfami.,
uias reficiunt , purgant foffas, pontes reO C C U ~ ~religionis
O
metu lacerantur ,ne tor,ce(pites, arenam ,lapides effodiuot , poribusquidern diu fi~turisia tuto. w i p p e
arbores delnoliuntur ac dificant , blgisque ni properam panircnrianr Saccrdotibus apl i p a , fruges, iten1 alia in urbes imporrant, probent, comprehenii impietatispenam sein publicurn mod&, fed privatim quoque natui perfolvunc. Pueritia juventusque a b
minifiros ac pius qu$m Scrvos agunc. Nam illis cruditur necpriorliterarurn cura,quim
quicquid ufquam operis efi afperum, diacile, moturn ac virtutis habetur : namquc rumfordldunl, d quoplerosqne labor, fafildium , mam adhibent indultriam, ut bonae protinus
&Qelatio deteriqrr, hoc i1l.i libi tocum libea- opiniones ,Q conkrvanda: ipforum reipubli..
tes hilaresque defiunrunr :caeteris otium pro- cZ wiles, teneris adhuc & fequacibus puerocurant ,ipli pertuo in opcre ac labore ver5n- turn ,animisinfiilIent: qt13 ubi pucris ptnitds
tur : Net ilnputant ramen, nec,aliorun>lugil- inlederint,viros
totam vitam comicancur,
lant viram ,nec fuam efferunr. Hi quo magis magnamque ad tuendum publica: rei fiatum
hfe fervos exhibent, eo majore spud olntlcs (qui non nilivitiis dilabitur, qua: ex perverfis
inhonore funt. Eorurn tamcn hzreies duae naccuntur opinionibus) afferunt utiiitatem.
Lint: aIceracahbum, qui non Venere modd Sacerdoribus ( ni fc~rnina: Gnt : natn ncque
intoturn abfiinentj Ced carniunir efu ~ U O ~ U C ; illefexuiexcluditur: fed rarius, & non nlfi viquidam animalium etiain omnium, rejetlrs- dua naruquegrandis eligitur) uxores filnt
quepenirustanquam noxiisvirte przientiwo- pularium feleQifimce. Neque eoim ul!i spud
]uyratibos, ft~tura:dunraxatper vigiuas ac fu- U r o p i d e s mzgiaratui major habetur hones,
doresinhiant,ejilspropcdiem bbtineridae (PC: ufqueadeh,ur fiquidetiam fldgitii adm;firinr,
alacres interim, vegerique. Altera laboris nu& public0 judicio f u b l i n t , ~ e o t a n t ufi-~ ~ ~
llaud minusappetens~onj~gium
prxfert ,ur birelrnquuntur. Nequeenirn fasputanr,iIlum,
cujor nee afpernantur IoIatiumat opusanatu- quanrumvis fcelefi8, mortali mar1ucontingera: debere re & patriazliberos yucanr. Nu[- re,qui D.eo ram lingolati modovelut anathelam voluptarem refogiunt , q u z nihil eos ab ma dedicatusilt.
nos illis facilior efi ob.
labore demoretur. Carncs quadrupedum fervatu,qu~dSacerdores& tam pauci,& [ants
vel eo nomine diligunt r qubd tali cibo fe cutn cura deliguntur.Nam neq temert$accidit
ralidiores ad opus q u o d q cenfeant.
~
HOS utquie_x_bonisoprimusadtanram dignitatem,
utopiani grudentiores, at illos fanaiores re- iol~usrelpe&u vircutis, evehirt~r,i~
corrupreputant. Qps qdd cmlibaturn nnteferunr lam & virium degenerer, & fi jam maximd
mattitnonio,afpcralilquk vitanl placid8 an- contlngeret, ut eR lnoctalium naturo mutam
bilis :
'
,
wi
LTCER If.
22;
bilis : tarnen qua runt p.:ucirzte,oec uIla yrs- lit, qua forrna Deum velic? iumma religione
tel- honorem poteitate prsdiri : ad publicarn conclpcrc. Nullu~npecui~areDei nomen inv o c ~ r ~,cied Iviirhr;eduntaxat, q u o vocabulo
ccrc2 pernlciem nihil niaglii sb h ~ momens
ti perribelcendurn lit. Qos ideo tam ca- c ~ u l &in~ unam divinz Majellatis naturam ,
ros atque iahequentcs haben: , ne dignit as q u . r c u n q ~ efit 1113,conlpiranc. N u i k conordrnis, quern nunc tanta veneracione pro- c~prunturpreces, quasnon pronunciare quileqttucltur, communrcatocum ruuitis honore vii inoffsnia fua Ceaa poffit. A d retnplum
vilckei-ec ,przlert~mquum dificile puteni ergo in finifefiu diebus veipere conveniunt ,
fic.quz!~tesrovcnire tam bonos, ut ei fint di- adhuc jejuni, a d u r i D e o de anno rnenleve ,
gi>ltatipares , ad quam gerendam non fuf- cujus id feItum poltremus dies ell, profpert
ficir cned:ocribus efle virtutrbus. Nec eorum a d o .gratias. PoRero die (natnis pr~mifeRus
~ i t ; i : ) i ~ apud
i o fuos magis, q u i m apud ex- eR ) mane ad templa confluitur, uc inlequenter~5ctiamgcnre.shabetur : quud inde facll2 tis anni menfisve, quem a b ill0 aulp~catuti'
prter, unde eriarn natum poco. Netnpe de- feRo finr, fau~umfelicemqueCcceffumcomcei.~enribusprzlio copils, feorlurn lilt non precentur. AtinfinifeRis aatea q u i m ternadmoctun~procul confidonr i.jgenibos,Iacras plum petuut uxores, do111iad virorurn penes,
ioduri velles, ceufis ad cel~niyalnris,piimlllm liberi ad parentu~nprovoluit , pecca(refatenomr~iurnpacem ,proxime h i s viBuriatn, I d cur lcfe aut a u m ~ n oaliqtlo, aut officro indllincurri cruentarn parci comprecanttlr. Vln. genrer obito, veniamque errati precantur.
celltibus (uis decurrunc in ;t~ie~m
,fzvlcntes- ltdfiqua fenitbeculado~l~eRicae
Gtnultarisofque in pro$igatosinhibent: vid~f~ct.i.~rurn
a t - fuderac, tali [atisfa&ioae diicucitur ,uti a u k
c!ueappella(f:: przfentes ad vltam l i r ~ s ,dilflil- ;no yuroac lerenobcrific~isinrerfint,nam inentluin concaCtus velt~urn,r~-!iquasquoque tere~fettirbldo, rellgio efi, eoque o d ~ irzve
i
forcunas a b omnl bello~.urniniurra defcociit. inqucnqiiarn iibi confcii, nili reconciliati,ac
Qlr cxreapudornnes unci~c~aegcnrcs
tailtail- d c k c a r ~ saffettitibus , ad Gcrrficia non inge1:s vcacrario, tantutn v s r z N1~jc1t;tisacceifi:,
rr-lot feie ,vindiez fceleris, rnagnzquc metu,
LIS fzperb hoRibusilon inirius fa1u:is ad civrs
Eb quul;~ ver~iunt,viri lo dsxtranl delubri
r ~ ~ o r r a r i n t , ~ u abip5s
a r n ad holtesartulilfent. partern ,f ~ r n i n aleorfum in finifiram comS . l a i c i ~ ~aiiquando
u
conItar,111~1111ata
iuorutn meant. Turn ~ r i'ecollocanr
a
,ut cujusque doacie,defperarisrcbus, quunl ipll ln,fogam ves- mus rnaicuil ante parreinfarnrlihs confideanr,
tere!lrnr, hoRes in codem ac priedam ruerent, faxninarum materfamiliis agmeu cla,udar.
intervcl~cuSa~erdotuininrrr~cliaram
ttragem, 1taproipicitul;uri omnes otnnium geitusforis
ac diretr~prisinvicern copiis , paccm oquls 3b ills oblervenrur, quorun1 zucoritate donli
c o n J ~ c i ~ r ~ ~ b ~ ~ e l f c c o marque
~ o f i ~onl'tita~n
ac diicipl~aaregurlcur. Qoin h o c quoqile
totam. Neqiie enlm onqudm f ~ t l ruild gens iedolii cavec~r,~ l juntor
t ~ ~ bp2fsin~
t
cum I'eolotam fera,crudclrs, a i barlara,apuJ p u s :pie- recopulerur,ne pueri pucris crsditi,id tempo,
turn corpus tlonfacrolan&ovn 3rqcae inviola- ris piletilibus rranfignr ineprlis, In q u o de.
biie Iit habitum. Fefios celr~ranr:~ni:iaiem bersnc rnaxim2 relrgiolu~nerga Superosrnearqaz t t l d n ~ u ~cujusqlrr
n
t n s i i ~ idiem,
j
X anni rum , 11lnxi:liuill ac prop; unicum virtutiicetl~, yuein in
par8iijtlrur. i!kctiliLl bus it~citaiuearuinconc!psre. Nuilum anil u i ~ finicos,
s
11: folisarnbi!.~~
an1111tnci~clnar. ma1 io Lacrihciis n ~ a a a n c,oec fanguirlc senI'i;liiosquuiquediesCynr~~~rr.~to~,
pultretnos tor ac c ~ d i b u sdivrr~arn g?udere clemesi i : * [ u ~ ~ t ~ r Tl ~r a~p~eR~ n~ ci r3~ i iltlpeli~il[
os
: qua: tiam, q ~ ivrram
i
anln~anttbusidco eff elargi&:rabula Ferindeionant, ac f prrmifelti & ti- ruts ut viversnt, Thus incendunt, & a!ia
n <elti vocentur. Delt~bidvltbiltur egrsgia, item adorarnenra , ad hzc cereos ounleroltipo:e non operofamodb, fed, q u a d erat in fos przterunt ,c o n q u a d h a c nehiant nihil
tai~raipforum paucitate neceirarium,irnmen ad divinam couferre naruram ,quippe ur net
ei~airmpopuli capacii Sont tatnen ornnia fub- ipfas hontixi~~m
preces: fed & innoxiurn coobfcura: ncc id zdificandi infcitia fatlum, lendi genus placer, t% his odoribus luminifed confilib Sacerdotum ferunt ,qubd imlno- busque, ac czteris etiain ceremoniis ,nelcio
dicanl Ilicem cogitlriones difisergere, parcio- q u o m o d o SeSe fentiunt homines erigi ,arque
re ac velut dubiacoIliai anitnos, r9c intendire- i n Dei culrum aninlo alacriore confurgere,
ligionem putant. Qar quooiam non elt ibi Candidis in templo vcitibus amicitur PO.
aped o:nnes eadem, & univeriz carnzn ejus pulos, Sacerdos verficolores induicur, & 0fori:l:c , y n n n q u m variz ac n~ulaplices, in yereikforma mirabilss, mareria cton perin..
divii~zenarurs cultum velut in unum finem de pretiola. Neq:le et~imauro intexte, aur
divel-iiviacornm~gcant: idcirto t~ihriin tern- rarls coagnientatre lapidibus , Sed divcrfi*
t'lis vriitur a u d i t ~ r v e , quod non cquadraread avium plumis tam Iciti,rantoquc artificio la..
c u n a a s 11-1cornnrunevidcacnr. SIquod pro- b o r a t z I'unt , ur operis prettunl nullius zitiprtum tit cujufquam r e 8 2 lacrum , id incra matio materm fixsit iequatura. Ad hoc in
Gomelticps q u t i y q a r i e t e s curac. ,/l?ublica i1lisvolucruns pet~tlispiumisque,& certisea..
t,li'peragutit ordine, qut nulli prorius ex pri- ruin ordlo~bus, q u ~ b u sin Sacerdorls vefic
v ~ t i derogct.
s
tcaque nulls deorum effigies diicriminantur , arcana quaPdam dicunt conin ternylo confpicitur ,q u o libcrum cuique treri myftc~ia, quoturn interpretatione copita
~~~~~~~s
,
-1'
2 ~ 4
I riCPX;!E hlL3RI U T O P I X
s ~ : (: .qux
, ycr Inc:.ific.es ti1l!~ci>:c.rt1.3d1ttll.) N3n1alibiquocus q~lifq~!efRqui ~ ~ e f c i anifi
t,
dlvll1bruil\ 11, ic i:cnt;5ciaruir:, i;:xqur vicii- q ~ t ~ d i e o r t?ro$~ciar
l i ~ ~ l i ~ b i qunnrumvis
,
Hofim pietarisrn 1)cum ,ac IIIIICU~qooqae ~ n r e r rzrlterepublria feraet tarnen Elme periturun; ;
o&ciiadrnone3ncur. Qi1un1 prlmum S3- eoque necellirns i ~ l g e t , ut I;li porius, qtl&~t
c r r d o ~ira orrlatitsex adyto tile clferr, cul:Lti populi, id efi, ~I!omru,hnbeudam fib1 ratloprotinus in terrarn venerabundi procum bunt, nern ccniear. Contra hic, u t i on,nia o l ~ ~ n i ram slro ab omtii parre iilentio ,u r ipla rei f ~ - urn font, nelno d ~ ~ b i t(ac t~ r i r u r n ~ o dut
i,
ciesterroren~quelldarn velut przfentis curid- na fint horrea pub!icajnibil quicquam pr~vsti
piamlluminis incur~ar. Teilure paulum mo- cuiquanr defuturum. Neque enim inaligna
rari, Jato a b Sacerdore figno, erigunt feie. rerum di~tributioeit, neque inops , neque
Turn laodes D e o canunc, quas Muiicisinfiru- mendicusibi qilif'qua~n:& quum nemo quitInencis incerfiinguunt , aliis rn3gna e~ parce quarn habear, omnesrnnyen divitesfunr. N a n
formis,quim qua: n0fir.o vifuntor orbc. EX quidditius eflipotcl), qudm adempta prorfus
illispleraque ficuri qu;c nobis in ufu iunt,mul- omni lolicitudine laco ac trauqui[Io ailimo
m m fuavitate vincunr,ira qtlzdam nofiris ne vivere? non de Suo viBu rreprduta , non
conferenda quidetn fint. V e ~ h muna in r:: uxoris querola flagitatione vexarum , "on
baud dubi? longo 110sintervallo prarcellunt , .paupertatem fiho metuentern , non d e f i l i ~
qubdomnis eorum Mul?cn,Gveq~iaeperf.ona- doreanxiutn,fedde fuo, f i i o r o n ~ ~ u e o m n i u m ,
Cur organis, live qudm voce modulautuc hu- uxoris, filiorutn ,nepotum, proneporum ,abmans,ita nm~ralesalI.'c&tusitnitatur Pc expri- neporum ,& qualm lorlgam pofierorum femit, ~ t a f o n u s a c c o m l ~ ~ o J aadrem,
rur
is11 deriem iuorttcn geeerofi yraefumunt, viQu
precanris or:tio fir, f c i ~Ixta ,placabilis, turbi- ac fe~icitatefecurum?Qt~id q u b d uihilo mida, lugubris, irata, lta rei isnfurn quendam nushis profpicitur, qui nunc imports, olim
mclodl;eformareprolenrat, ut ani~nosaudi- laboraverutit, qu$m his qui nun= laborant.
torllm mirum in modum aficiar, penetret,i:l- H i c aliqois velim cum hac ;rquirzre audeat
cel~dat. Solennes ad ulcimurn conceptis ver- aliarum jufiiriain gentium cornparare, spud
his preces Sacerdos pariter populusyue per- quas dirpeream, li ullum p r o r h s comperio jucenleilt,ita tompoliras,ur 902 fi111uI cunkli re- R i r i ~ c q o i t a t i f ~ veRigium.
ue
Nam q u z hzc
ciranr, privatim quifque ad Cernec referat. I n juftitia eR, uc nobilis quifpiam, aut aurifex,aut
llis D e a m &creationis, & guben~ationis,8t faneraroc, auz dcnique. alius quiSquam eoczterorun~przterea Sonorurn o~nniunl,qui- rum, qui auron~ninonihilagunt, aurid quad
libe[ r e ~ o ~ n o i caurorem,
ic
t o r o b recepta be- agunt, ejus generis eR, utnon fit rcipublics
ncficia glarras agit : ~ ~ o ~ n i n averb
t i n ~q u b d magnopere neceflarium, lautam ac +lendiDeopropitio in ealn rrmpi~blicamincident, dam vrtall~,vel exotio, vel Supervacuo negoq ~ l g :ijtfeI~~iGrna,eanr
religionem fortitus fir, tio confcquarur: quum i n t e r m mediafiinus,
quam fFeret eife veriilimam. *sin re fi quid aurlga, faber, ag~icola,rantotamque afiduo
crrer, auc G quid alterurra melius, L% quad labore, quern vix jumenta Sufiineant, rain ne..
~ e u s m a ~apprcbcc,orareSe,eius
is
b o n k s ef- cenirio, ut fine e o ne unum quidcln annum
ficiat, hoc ut ~ p f ecognofcar. Paratum enim poflic ulla durare refpublica, vi&ulu tamen
fequi ie quaqua veiius a b e o ducdrur : fin r9t adeb malignurn parant: , vicam ade& mihzc r~ipubliczFormafit optima, & iua religio leralo ducunr , ur ilong; potior videri
re&r{sima,t~m uti & ipfi confiantiam tribuat, polsit condirio jumentorum, quibus nec tatn
& czreros mortaleson~nesad e a d m iljftituta perperuiislabor,necvi&us mulcodecrriorefi,
vivendi, in emden1 de D r o opiriionenl perdu- & ipfis eciam fuavior, necullus interim defucat, nifi per inkrutabilein ejus vofunratem turo timor. At hos & labor Rerilis atque ineriam fit, cluodirk hac rritgionum varietate de- f r ~ t 3 u o f u sin praclenti Rin~ulat,& illopis reletter. Denique precaruf,ut facilP defunaum cordatio feneCtutis occidit r quippe quibus
exitu ad le reciplat : qudm cirb ferove, prz- parcior efidrusna rnercesYqudmurcidenl poi..
finirequidem non audere fe:quanquam,quod fit dici lufficere, tantum abeR ut excrefcat, &
inoffenfa ejus MajeRare fiat, mulro magis ipfi fup~rfitaliquid ,quad quotidie queat in Genefururu~ncordiGc ,dlfficillima n m t e obit? a d t h i s ufum reponi. Aa nonhzc iniqua & &
Deum.pervadere, quiin ab eo diutiusprolper- ingratarefpubIica,quaegenerofi~,ut vocanc,&
r i m 0 vita: curfu diltineri. H a c prece d i d a , aurificibus, & id genus rcliquis, auc otioGs,
turfus in terram proni, pauloque pblt ~ret3l.i~aut canturnadulatoribus, & inaniu111 voluptadikedunt pranfutn, & q u o d I'upetefi diei,ludis tumartificibus, ranta rnuncra prodigit ; agri&exerciclo cni1itarisd1~ctpltn.zpercurrunt.
colis contri, carbonarik rncdiaBinis, aurigie
Defcripfi v o b ~ qudm
s
potui verikirns ejus & hbris, fine quibus nulla olnnina re$ubiicl
formam k e i p u b l ~ c zquam ego cerrd non opti- elfet,nihilbenign2 proCpicic ? Ced eorunl flom a m tanthm, led Solam ertarn cenko, qua: rentrs aetatisab
fibi fuo lure pollit re~pc~blica:vendicare morbograves,
-vrtcabulum.
Slqu~demallbrdepublico lo- viglliaruin Yrnm
qaentes ubique cornmudo , privatuln CU- beneficiorum ,miferrima lnorte repenfat isrant: h i u b ~n~hrlprrvari eR, h i 6 publicurn grarilsima ? @id q u o d ex diurno paupen g o c i u m agunt , cerrt utrobique merit&. turn d i m e n f ~diviter quoridie zliquid non
mod6
E I B E R 11.
225
k~od&
privata fraudefed publicis etiam legibus angar arqueinccndat inopiam. Haecaverni lerabraduot: ita quod ante videbatur injufiorn, pens mortaliurn pererranspe&ora, ne meliooptimede Rspiiblica meritispeliimam referre rem vitzcapelfanc viam ,velut temora retrahit
gratiam ,h o c ifit depravarum etiam fecerunr, ac remordtur. Qz quoniam preIfrus homit u m provulgata lege jultitiam. Iraque omnes ribus infisa eR, qilirn ut facrlZ pollit evelli,
has, q u z hodie ufqualn florenr , Kespublrcas hanc Reipuhiicx formam, qcaln o m o ~ b u s l i anrmo iutuenti ac verfantimihi, nrh~l, ficme bcnrercptariin, Uinpicnfibt~sf..1cen~contigifk
atnet Deus,occurrit aliud,quam quxdam con- gsu~leo,quiae l vjrx iuot infticitta ~ecuri,qutbus
fpiratio drvirum , d e ltlisco~amodisKeipubli- Reipubl~crefundarr;enta jecerunt ,lion m o d 6
c z nnomine titulcGue tra&antiurn : conrni- fe!ici6rni7 veriim etiam , quanrurn humana
nticuntui4uc & excogitant ornnes modos at- yreiagiri conje&ara coi:tigir, zternuin durac@e a1tes,qu:bu~,quz malis arr~busipfi congel- rtlra. Extirpzris enim d o ~ n cum
i
careris viriis
S e r ~ ~,i ea
~ t p r i m i ~ mut absqu: perdend~rnetu ainbiiioi?is, & ft&ionum radicibus, nihilimretlneaot ,poR hoc ut pauperu:n om'liuqope- pender periculi ,nedomeftico di(f?diolabocera ac laboribus q u i m mtnimo Gbi redrmanr, tui :q u a una muiiarum urbiu:n egregii munielsqueabutantar. H z c ma~h~narnenra
ubiie- r;lsopes pefhndedir. A t hlva do1111co:lcordra,
me1 divicespublico [lornine, hoc ei1e:iarn pau- & laluhribus in!licu~is,nonomnium finitimoferum, d e c r e v e r ~ ~onbt k r v a ~ ijam
, Icgcs hunt. rcm invidia Prjncipum ( q a s ~ C a p i u sid jam
Ac hotninesdererrimi, cunl inexfl.eb~llcup:&- olim , k m p c r reverberata renrs;ir) concutere
late, u z fuerant omn1busiuffk8ura,eao1nnra ~ l i u d i m ~ e . i u . auc
n , commovere quear.
inrer epartiverinr,quim long; r3me3 a b UtoHZCi ~ bRaphzil
i
recenfitir,quanquam hzrrd
p:sniium Rerpublica: fcl!citate abluot ? P qua pauca mihi fuccurrebaoc, qua: in ejus populi
c u m rpfo u h fublata penrriis ornni aviditare inoribus Icgibusqae perqudm abftrrdP videpeciinie , quanra moles n~oiefiiarumrecifi, bancur inftituta ,a o n foluin de b ~ l l i ~ e r e o d i r a quanra iceleru~nfeges radictri~sevulr~
eit!@is
rione, Sr rebus divinis, ac rel:gione, alrisque in enim nekit,fr~:~des,fi~rta~ra~inas,rix~s,cumu~fuper eorulu inRitutis: rid in eo quoque ipfo
cus, jurziz, Ledtriones, czdes,prod~riones,ve- maxims, quod ~n;ximuii~
tori~isinfiiriltionis
neficia ,qi~otrd~anrs
vindicata potiusqudm re- fundam-enrurn eft, vita icrlicer viauque comfr~ilarafupp~isirs,rr~terempta
pccuni-~ c o l n r n -o inuni,Clne ullo petunia: corn~nerc:o,qaa una r e
r~? ad h s c metum, folicitudinem ,curas, labo- funditi~sevetriturotnnis.nobiliras , magnifiJ C S ,vigrlias, eode~n,momenro q u o pecuilia
centia ,iplsudor ,m3jeitas, vcra ,ut publicaea
periturds ? qurn paupettas tpia, qux foia pecu- opinio ,decora arque ornsmel?ta Reipublicz:
niis vifa eftindrgerz , pecunia prorfus uudique tarnen qconiatn dere8um narrando Sciebam,
Cubllra ,protinus eriam ipCadecrelccrec. Id neque m ~ hfarisexploratt~n~
i
erat, pofletnkferquo fiacillufirius ,revolve in animo tecutn an- re,urconcra fuamfententia:~;iecrirctur , prqnum alrqt~cmRerilcm atque infacundum , in Cirtirn q u b d kccordabar ,eo ncmine quofdam
q u o multa honliourn milfia fatnes abfluierir: ab illo repreh:nlos,quafi verereoLrlr,ne no11 facontendo plan2 in fine ~lliuspenoris, excu6s cis purarentur Capere, tiili:aliqaid invenireat ,in
drvirirm burreis, tantrlm frugilm pocuiIferepe- q u o vellicarealiorurn invenra poifenc :idcirco
riri, quantum fi f t ~ ~ r inter
e t eos d~ftributum, & illorutu intticurione, & tpfius orarione Jau.
quasrnaciesac tabesabfu~pfit,illamctl?lifo- data, manuappreheodens,intrG c e n a t u m duhqne parcitatem nerno o m n i r ~ ofinfinir. T a m co,prsfarus ramen afiud i ~ o b i rempus,
s
iisdem
f a c ~ lv~Ctusparsrr
i
yoffet ,nifi beara ilia pecu- derebus alcius cogitandi, atqueuberi~iscume 0
nit ,quapprzclari Icrlicer inventaefi, utaditus confcreadi fore :q uod uriaam aliquandocona d vt&uin per eat11 patefceret, fala nobis ad vi. tiogeret. inrerea qt~ernadn~odum
[laud pof@ucn vjam incercludsret. . Senttunt iRa, non futn o m n i b u ~ a ~ n qu;edi6i:!!unt,alioquiab
ti~i
di~b~ro,etiam
divites,necignoranr,quantopo- bornine citra controverfiarn erudirillimo ,fitror elfet rllacondirio,nullarenei-e&ria carere, mu1 S( rerum humanarum pcritifiino : itafaq d m mi1ltisabund3reluper8uis, tam numero- cilt? c~nfiteor:, perinulta cKe in Ucopienfiutn
lis cripi malis, q u i m magnis obfideu drvitiis. Republica ,q u z in nofiris civitatibos optarim
Y e p e mihi qutdem dubitare fubit,quin vellui verius,qulitu fjerarim.
cujusque commodiratio ,vel Clirifil Scrvarorrs clutoriras (qui neque p r o tanta lapientiapo- H I E R O N Y M U S BULSIDIUS
tutt ignorare ,quid optimum eifer ,neque qua
T H O M E M O R O S.D.
era1 bon~tate,rdconfulerequod non optimum
ON fat fult , Ornatifime M o r e , olim
fciret) toturn orbemfacile~nhujus Keipubltcz
omaem curam,operam,itudium intulifieges jsmdudum craxiffer,riiG ulra tanrum bel];a, omnium Priaceps p;lrensque yeftium ,iu- fe in rem & commodum fingulotu&., nili vel
pcrbia,relu&arerur. HECnon iurscoinmodis ea (quz tua pietas & iiberalitasclt) conferres in
profperirarem,fed exalier~isrnerrturincommo- univer~um,ratushoc cuum,qualecunque foret,
dis :hzc ne dea qoidem fieri vellet , oullis reli- beneficium,eo majorem hinc tnereri favorem,
oloriatn ,quanto illod
&is mifcris , q u ~ b u simperare atque iofultare ienari gratiam,aucupari 9
p o f i t :quorum nlrferiis przfulgeatipfius com- & latius propagaturn,& In pluresd~fiributum,
parata felicitas ,quorum l~ir'ex~licatisopibus, plarib9eR'etprofuturum. Q u o d & fialias fern[:
Per
/'
9
------
N
Ffl
226
HICRON. BULSIDII AD THO. MORUM EPIST.
per przfiate c'ont,enderis, tamcn id tnaxlmr6 cs
nuper mira felicitate adlecurus, Cciiiccrporneridiatlo illo iermone abs te 'in lireras relato,
quem d e re& & bene confiitu$a.ab omntbus
expetenda , UtopienCi~rnRepubltca ed~dilti.
In cujus pulcherrimi rnRituri feIici dekriptionenrbli &,in quo vel fum~naeru~rtio,velab&Iuta rerum humanarunx perltra defideraripofhr. Qlmdo ea quidem ambo in 1110 tanca
parirate & zquabilrcongre~uconcurrunt, uc
neurro dlteri herbam porrigente , utrumque
=quo Marte degioria conrendar. Tam fiquidem nlyltifaria pollesdoLkrina , rurlun cam
mulca,eaque cerra rerum pe~itia,ucpro~fisex-
litibus,rcmperantfainXngd)s,i;u~iti~in
bus.' @ibus,quum tua,guamtantopcrecele.
bras,Refpublicafit cam pul~herrim2,ucliquets
compofira non mirum fi hiac vcniar, ,nonfoIhm mulriotimenda,fcd & cun&isgentibus yneranda ,,fimul omnibus feculis prqdicanda.
Idqueeomagis, quhd in ea~mnisproprietatis
concentionelubfaca, nti& lit quippiam p.ropiii.
Cae~rkm
rn rem ipfam commune, communia
finromn~busornnia,adeb utomnisres,cjuavis
a~~o,leupubl~ca,feuprivata,
non ad mulcorum
cupidirarem, nonadpaucorum libidinem fpea e r , fed ad unam jufiitiam~, aequabilitatam,
cornmuniohcm fafl~ncndam (quantulacunque
pertusafirmes,quicquidfcrrpferis,do&~fime' fir ) toEa referarur. Q u b illa integrt relata,
{cribas , quicquid affi~mandumdeit~haver~s, oinnrs materies ,fax & fornes, ambicus, lums,
Mira profcab raraque kl~ciras,acplanZeo ra- ,invrdenns,injurta: faceant necefiefi:inqu~
rior, quo mags ipfs$fe ~nvidens~lurimis
no? nonnutlquarn aut prlvata rerumpoKefio, auk
przbetnrrt raris ,m a x ~ ~115,
n i qur Iii~ccandarc ardens habendi fitis, omniumque miferrima
velrnr,ita eruditionefcraot ,fideqaeanc ,auto- return ambltio, morralesvel relu6antcs proritotepulliar ,tam p12, reel;, prcrvidP rn com- n u d ~ r draxima
,
fuo ,idqueincompruabilr malnnneconlillere,Gcuc tu jam facis piobi : qui lo :quando htncfzpenurnero diffenlioncsaniaon foIum cib~,verumerram roti re gent- morum. motusarmorum, & belh plus
tun1 orb1 exifiimas,oyera: prectuti~duxeru,hoc c~vjhaderepenrP orianrur :qutbus nen folum
tuo pu!cherrimo meirro ,vel corum iplurh or- florentilZmusftatus beatrifrrna~utnReramyubeni dernereri: quod przfiare l i a ratione ne- bl~carumfutldithspelfundarur, veriimrllacum
quc reatus neque rnd~us~otuilfes,
quim ipfis - olim parra gloria, atti rriamphi ,Clara tropta,
mortal!bus ratronepollentrbus,eam Reipubii- totlesqae opima Cpolia de vitiishoRibusrelaell: ideam ,earn rnorutn fu~muJarn.abfilut~fi- m, penlias obliterant~r~@bd fi in his h;rc
~ ~ ~ ~ r finmulacrum
que
prafcrrbere, .quonullo nofirapagrnaminorenlforrl, acvelim', Gdem
irnquarn inorbevilurn Gc vel Llubriusio(tiru- fecerit , crttL in promptu aderunt teites, ad
turn, vel magis abfoluturn ,vel quad lnagrs ex- quos re refegem,locuplet~ri;mi;videlicet tor&
perendurn v~deatur,urpore~nulroqurdecn p-tantz ollm vaftatae urbes,dirutae civirates, paitdote , arqrle longo poft ie ~nre~vallo
rel~e- Rrata: Relpublicc, incenfi & confumptivici:
quenrc, tot~crIebracZ(Zimas,canropere deian- quorum utl hoJievixulIaetants calamiratisreratas Lacedemon~ornm,Athenlenfium ,Ro- llq~lie,(alltvefitgia vifuntur, ica aectlominailJllanorum Re@ubl~cas: q o 9 G ~isderneff'enr lorurn ulla,quanrumvis vetus &long&dedu&a
a o f i 7 i ~ i i s a ~ i ~ r c a t ~ , i 1 ~ d e n ?haec
, ~ utua
i b uRefs
hiRoria,fac probP tenet, ~ u a s ~ u r d cinlignes
rn
poblica in(t1rutis ,legrbos, decretrs, rnur~bus clades,vaRarrones,everGones, cfeterasque belli
rnoderarae ,profed6 h e nondum tabe€a@ata: calamitates, noftrz, fiquae finr,Refpublica fa& folozqusra:, jam p o h dolorcirra fpem om- cll2 evakrsnt , modb ad unam Utopienfium
nern,iottaurationis exrinba: jacerenr ;fed con- Kerpublica: normarn fefeadamuliirn c o m p o ~
rr&in~olu:r>e<adhuc,beata,felrces,fortunatrf- nentes,ab ea ne rransver(um quidem ,ur ajunr,
iimt ageleni: interim rerum dom~nae,Cunmlac2 unguem recedanr. e o d i i demum pr3Rantes , tandem relpfacumulariliirnP agnofcenr,
imperrtln> terra tnari j u e forrrrae. @&urn
qu:dem RecumpubJlcarum ru rniiirat~darn quantum hot tuum inle collarurn bccleficium
mtferarus lortem, ne aliz rtideln, qua: hodre profu'uenc maxrm2 qqo accedenre didicerinr,
rerum potrtefi~mmumtcnenr, parem fufirne- fualnRempublrcam falvarn;i,&olomem,trium.
rent vicem ,profprcere voiuifti, fcrlicer bac rua phanrem lervare.lJroinde tamum rtbi fuoprxabtoluci~lirn~
Republica ,qua: non cam in cbn- ientlilimokrvatori debiturae,quantum iibaud
deadis'legib\ls, q ~ i t vel
n
beatifimis Magi- injurla promeretur,qui nen tanruth aliqvem 2
firaribus formar~d~s
marrm2 elaboravir. Nec Reyublicacivem ,led velrpfam toram Rempuid qurdem hbs rc, quando alioquidine 111isom- bl~camfervarit. Inrerea vale, acfelicirer pergc
nes,vel opriml: leges,fi Placont credimus, moc- nonnthllulque medicari,agere,elaborare,quod
tua: ccnferenswr: przfertim ad quorum Magi- in Rempublicam ioliarum ill1 perpetaitatem,
firatillrrn firnulacrum ; probitaris fpecimen, t ~ b im~norcalzratern
i
addat. Valedo&itfime,
exemplar morurn,jufirtia~ma~ine~n,
totus &aT & ~ d e m
hnmanrffimeMore, tua: Britanniae, ac
tus,&re&ltstenorc~~usvisab~olutt
ReipoblinoRri hujur orbis decus. Ex aedibus
nofiris Mechlinia: , Anno
ca: Gc effingendils. In quo inprimis coocurrant,pl udeatia inopti~~~artbus,fotcirudo
~ f mii
M.D.XVI. -
.
HIERONYMO BUSLIDIO
Praepofito Arienfi ,
Antverpienfis
S. D.
Uperioribus hiscc diebus orhatiRirne Bus- Raphael,quanqwm paucisadmodum, ac vclt~t
Irdi,mrfit ad m c T H O M A S rlle MORUSI obrrerattlgir,velur hoc a111irrvar~sloco.Atque
tequoquetefie,cui not~Qrnusefi,exrrn~urnhu- rd ian2,n;kio quornodo, carusquidam malus
juszrar~snoltrz dccus,Uropram rn[ulam,pau- utrlque nofirurn tnvid~t:tiquidem cum ea loquererur Raphael , adrerat Mort~rnO famuiis
CIS adhilc mortalrbus cogi~ltarn,feddrgnam rno drceret in aurem,
priinls, quam utplusquam Plaronrcam omnes q u ip~arn,qut 1111n e i c ~ qurd
velrnt cognoicere, przlertrm ab homrnefacun- n c mrhi qurdern canto attentrus au[culranti,
drfimo tic exptelfarn, fic depr&am, licocu1,s comrtuinqurfptam cldrrus o b frigus opinor
fuble&am,utquot~eslego,alrquanro plus mrhi nav~gacronecolle&urn, tulliens, dtcencls voces
t
Verti rr non conqurelcam,
vldsre vrdear , quacn cum rpfum RaphaL.'lem a l ~ q u ornterceprc.
H ychlodtrum(nam el (ermonizqu? lnterfiii ac donec hanc q u o q t ~partein
r
ad plenum cognoMOKUS ipG) Cua verba Conalltern audirema vero,adeo ur n v r ~Loluia ii:urn 1nh1z:fed rphm
Eriamfi vrrrlle haud ~ul~ariprzdicuseloquen- etiam poll fiibl?tioncm fim trbl ad unguem
tld LC rem exponere[, ut factle apparetet ,eum reddrturus,Gmodb ~ncoluturseRnoRer Hythnon ea referre,-a ~, z n a r r a n a b u s a l r rdidrcrlleri
s
lodaeus, N x n varrus Jr homise rumor adf e d ~ u cominus
a
hautilfer oculis & in wuibus festur;alrr aflirrnar~tpetrrRe rn itinere, rtirCum
non exiguuri~tempus e a t verfatos. homo mea a111reverSunl 11, patilam , Ieri partim fuorum
quidem iementia, regronum ,hominum, & re- mores non ferenrcm, partrm 'Litop.acdefiderio
rum experienr~avel rpfo U l y f i iuper~or, & ioH~crtatum,e o remigra(Pc. Xam q u b d h u j u ~
qualem oaingentis hisce annrs nufquam arbi. lnfulz nomet] nulquam a p t ~ dCoItnographos
trer narum, ad quem collatus Velpuc~usnrhtl tepertatur ,pulcbrt? dlllolv~tHythlodzus rpfc.
vidrRe putetur. Jam praterquam quod vrfa Srqurdrm hctr poturt ,inquit, ut nomen q u o
cluamaudita narramuse&cac~us,aderat howl- Vereres GIIC ufi, poRea lic commtrtatum: a u t
ni peculiaris q u s d a m ad explrcandas res dexce* etram 1110s h z c fugericjnbla ,quando & hodis
ritas. Attamen oadem htzcquorres M 0R l romplures oiluntur terra: prilcis 1111sGeograpenicillo depic3a contemplor, fic afficior , UK phis ~nraBaz. Quanquam q u o r h m atrinec hic
rnihi vidfar aonnunquam in ipCa verCati Uto- argumentis adRruere fidem ,quum MORUS
pia. Ec herculecredrde~rm,Raphailem ipfurn ~ l l clic Auror ? Csterhtn quad is ambigit de
r n i l ~ in
~ sea infula v r d i ~ e p e r o ~ n n e ~ u r o ~ u e nd -r t ~ o l ,equtdetn
~e
laudo, & agnofco v~rrtnonium quodrllic e g t , qualn in Mort defcrrpt~o- defiian~.1 At rnrhr vilurn eR opus m o d ~ omnis
ne videri lrceat, Tanturn hic occurrit undi- bus indrgnum, q i ~ o dru
d premeretur ,& cum*
que ~niraculorum,ut ambigam ,quid primum prunis drgnurn , qilod exeac in manus homiauc potifimum admirer, fe1icifirn;e memori2 num, idquecuo porrttirnum nornrne co~nmenfidcm , qua: tot resadditas duntaxatpen2ad datum orb1 : vel quod M 0 R I dotes przcitrerbum reddece yotuerit : an prodentiam, qua pue trbi fiyperlpe&o, vel quod nemo magis
vulga ignotiGmosfontcs,unde ornnia Reipu- rdoneus, qui reCt~sconfilr~sjuvet Kempubiit i i c z veloriuntur mala,vel orirr polfent bona, cam , in qua jam annis cornpluribus fumma
iic animadvertit: an oratronis vim ac faculta- cum laude vetlacis, tum prudentiz ,tum intetern, qua ranta ferm'onis tatrni purlrate, cantis g n t ~ t i s . Bene vale, Rud~orumMcrcenas, %i
dicendi norvis, t o r r e s ~ o m ~ l e~x~~ ,s~ r z f e r t i rhujos
n Ceculr decus,AntverptxAnno M D XVI.
unusrn totpublica firndl & d ~ r n e f i i c a n e ~ o r i aCal. Novem bs.
diltcattus. Verhrn h z c amnia t u m~nusadmi@@36%%%%%%#@%%%%%
rarrs, do&ifime Buslidi, qui fam~liariegam
I
confiietudine penir us habes cognitum,laomine
majussc prop&divlnuq h o m i n ~ singcnrum. In
T H O M E LUPSETO,
caeteris lgrtur n ~ h eR
~ l , q u o d iilrus fcriptis
Anglo S.
qoeam adticere: rantum tetrafirchum vernacuRatiam fan2 ingentem 4 nobis iniiRi ,
ja Ucopienfiuin lrngua fct~ptum,quodd Mori
Lupfete a d o l e l c e n t ~ m D o & r f i ~,qe u i
dikelru forte? m r h ~Gltendrt Hvchlodaus. aomeporre&amihi UTOPIA THOMA MOI
ponenduin curavl prsfiro ejusdem gcntrs al- R1,nd jucund16ma: fimul& urui ftrturz Iep h a b e t ~,tun1 acfje&t~admargrnesalrquat an- Ctionis intentionem averrilti.-Nam cum ame
norattunculis. N a m q u o d de rnful;e fitu labo- dudum vrecibus id contendrKes, id auod mer*.[ 0 O US , neid quideln omnin-Qtacuie
S
,
.
GVIL E L M V S BVDEVS
,
V
-
G
228
GaIL BUDS1
T H O M Z LWAGRI, Medici u r r w lin- ibbniwseR :$mS a# eript&normam, dC
g~apr~lhod8mq&blos!adt~&!tatctuenda adbmplicitriis f v l n ~ c , &&&rbtum
.
cxilegerem, quos illeex G a l e n ' m o n u 6 ~ ~ i s L d - g ~p rea y d ~ m u snemo
,
fit tam 8upldus,qum
nlcacenuperita donavit, vel quibhs $piepotlus lotellrpt ,'herno a m vgcors, quln fateatur ii
Latinitatem , ut d omnia ejus A u l o ~ i S ~ o ~ e wgqs.
fi
tam &s Di fas hodle acjamdiu in P n (90aeegoi.nltar ctmnis mcdicinae efle put0 1 b- il-ionrbus Pont!fic~is & jusatqucaequum in
tina tandem tiant,non m a g n + e t e t m medi- leprbus div~litlos:& hrincipum placiris dl&corum Cchota Gracca: lingua: cognlt~onern,de dera .quim ChriRi retun, humanarum rondiGderarura videatur : cum librum ex khedi: torrs rnlfiruta; ejusque Difcrpulorum ntus, a b
LINACRI tumultuaria l e a f o n e ita percurri corum decretis &placitis, qui Crmli & Mid=
[quarum mihi ufum tanrif'per t e lbdulrum ,acefvos~onornmfioeln efleputant, & felicifummiloco beireficiiduco)~~
Ca l a i o n e mul; tatis curnufutn :aded,ii jufiitiam finiittrunc V&
'sti u k meprohci&exi(time8; fed ex llbri edi- lis. quomodo priftcir Autoribuspla~trit,~ua:
jus
t p n e , ciuk'nunca tcfedulo procuratur in ofi- r6ulir unicurque ccibuar vcl nllillbi chm in puapfs,hujds utbid, 'ego majorcm etiam profe- blico invenlas,vel (Gdiceteid mihi permittam)
&&ir inlhj fpond~am. H6c nomfne cum me culinariam quandam diftpenhtricern clfc , u t
iibi o b ~ r i t t t i mtfG"e'latisctederern'~ecce tu mi- fateainur necelfe lit, live nunc imperitantium
Ki ,velut priqris beneficii vef a?pendlcem vel mores fpeCtes , five clvlum iuter k8r popula-fau&tarium
".. UTOPlAM jllanl MORZ dona- rrum aff>Bus. Nrfi verb igermana mundtqur
i t , horninis'idpiimis scris ,ingcnroque am&- aeqpslr juRiria ( qclodjus nazuralevocani) ma'no, & inrerum hrrmanaru:n adt~mat~onevere- na&)us id contenderint , nt q u o quifqueplus
ratoris,' E u m libcum cunl r u n is msnlbus potleat ,eo etiam plos habeat :quo aurclnplus
&litando, ~ragendo,oyerisimpedtandhha- Babear,eo p l u s e m ~ n e ~inter
e ctvesdebeat :quo
berem ( parrimenim nofii,parrim audlRi, vrl- fitut janquregentium receyti~rneRe~iddeamus,
latiscis m e n e g o t i i ~altirlfrn jam hurlc annum Mt qill CICC arte necinduar~a~ n e m d r a b ~ I i ~ u v a r e
-'multum operz impendtITe 1 ufque adeo ejus cives fuos & populares poffunr, fi mod&pattileQ,i&~e affe&ps fum ,cognitls & perpenfis les 1110s nexus & contrattltes nodos tentrnt
UtopianorLm honbug&inRitutis, urpenirei ajt~ershomi~lumpatrimoilia o b f f r i ~ ~ ~ u o t u t ,
kmtliaris prorurarioccm inrcrmibrlm ,arque q u ~ t q w
volgus $narum , horninerque lireris
& b m abjcccricn; cam uugas clfe viderem ar- h~manrortburdedtti, ac yrocul f o r o , animi
i e ~ r romnem indufiriamque czconomicam, cauta aur ver~tatisinda~andz
etg~a~entcs,~ar..
omnino curam centus ampl~atricem:qua tame' cim Gordlr vinculaelfc ducunr ,p:frttm circula<
~ p l ;omnegcnus mortaliuin velut ~ R r quoo
toria, lrec inagnopere miranda, ir mrllenorum
dam inrefiioo & congenitoefagitao, nemoslt civiuln cenfusn, & f ~ p e i i n ~ u l a r ucivitatutfl,
rn
qui non vidsac 6:inrellrgac, ut Iegitrmarum, auc etiam ampilorem habeant, itdemquetum
proptdixerim & civrl~um,artium ar dikryll- locupletes, rum frugi h o m i ~ ~ eturn
s , magnlfici
narum eum eIIe icopum facer1 necere lir , u t conqu~titoreshonor~fir~vocitentur.@ippe
ra~hlividaquam,accurara iblertraalter ab alce- iisCeculis,risinfiitutis, iismoribus,in 11s genci.
so, qui cum civilicatls lus ei & inrerduun genti- bus, q o z i d jusefle ilatuerunt ,ut tam [urnma
litatts intercedir , quippiam fernper abducac, fide atque autsritare qurfque lit ,quala maxi.
ab~rahat,abradat,abju~ec,exprir~~at,ext~ndat, mrs o p ~ b u Penates
s
%uos architetkatus efiipfe
e~fcul~at,extotqueat,excut~at,excudar,
fubdu- hxredesjueejus. ~ d ~ u e magisatquemagis,
eo
car, fuffurerur ,luppiler ,involer , Ieglbusque q u o eorum adnepotes, horump!~eru~fosabne..
partrm c o ~ ~ n i v e n t ~ b uartrm
autonbus, aufe- pores, parriimonia 4 rnajorlbus parta luculentis
'p, smagisin
rat Frinrervertar. Id adeo
iisgmrrbus, cerrarrnl acceaonibus curnulaverinr : ~d eQ,
apud quas jura qua: civrlia 9c pontl hcia vo- q u o longios lac~usqueconfiiies,afines, cognacancur, ampilps in lltroque foro valint : quo- toss confanguineust$w fiimmovellor. A t ver6
r u m moribus & inRitotis earn invaluiflc upi- Chrlltuspot~eenionumconditor & moderator,
nionem.rlemo h-on videt , uc homines cantio- Pythagorlcam commun~onem&cariratemi"numprudentes,velcapcionurn potius ,& in- ter alfeclas luos reliaarn , IucuIento fanxit
conlultorum civirlm aucuyes, & fprmuIarum, exetnplo ,damnato capitis Ananiaob temeraid elt>excipularuro optfices , ac pa&rlrs jorrs tam cumwunionislegem. QuocertG infiltuto
callentiRimi,Stlhium concinnatores ,jurrs j u e ChrrRus olnne juris rRius c~vrlrsPontificit j u e
~ntroverfi,perver~,inverli,con~ulti,
anrirtt reg adeo recentioris argu~fictltofavol~lmina,inter
e& jufi~tia:zquitatisque exlilimentur, fiolrque luos qurdem abrogafle wrhi videtur : luod
dignrqui d e z q u o bonoquerefponfirent,atque ipfium ]us hodie arcem renere prudenria: videetram (¶uod majuseR rnulco) qur cum lmperto mus,ar fata nofira re ete. Ll T O I' I A ver&
nc potetare fiatuant,quidunumquemqueha- intuia.quarn erirm ~ D E P O T I A Mappellari
bere, quid non habere, quatenus quamdiuque audlo, mir~ficautrqueiorre(6 credrrnus)ChriIicear. Hallocrnantisidutiqt~efenfitscocnmu- ilianos rrrus ac ger&a~amlyfarn fapientiam
nis judicio. Qippe riunqlerique horninurn public2 privatnnque haubifeperhtbetur, rntecraRis ~ ~ n a r a n t ~ ~ l c m r s c ~ c u r i e n i e s , t a m ~meraramquead
q~ri:
hunc urcjuedtem fervaffe: utfimam ferP caulam unumquemque ruremus pntequ;et;~adivinaii~firtuta,bocelt,bonorum
h b c e , qudm maximd jus poltulat ,aur jure rnalorumpu inccr civei xqunlirarm f ~ t z
rnalis
.
-.
r
.
,
inalis civilitatem, nunleris omnibus Cuis abCo- Videlicet religio fuit majores fibi partes ineo
lutam ,& paoisac tranqu~llitatisamorern con- opere fumere, ne Hyrhlodazus jurequeri po&
itantem ac yertin4cem. & aurl argentiquecon- fet, gloriam Iibii M o r o prkcerpcarn ,przflotemprum,conlercis jutajunt) manibus rerinet, raratnque relinqui ,fi cpando h a s ipCe labores
F'UA&GV,UCW
tria (ut ica loquar)-evertrcula omnlum frau- literis ~naudare conItrrullTet.
ieh6d's1@
i
).w& i 75
durn, impoQurarurn ,circumlctipaonum,vcr- &8tv .burg , ,&
~ ~ ;,U+IAQ~O~G
t
i~reosvtisi n o ~ r buhtiarum ,& plariicarutn~mprob~tarum. Su: m ~ : vi;uW
per1 fuo nomlnefacerenc, ut h z c tria U T O- sXsgdv~t~c~euc;orGlclu?lwD;G(~E(IUUL;IU) $u? %?
~ ~ P U ~ ~ C U ~ I O 72
, UjlhdoC
~ V O I
P l A N d legis capita trabxi~bus~ l a v i fsi r m s PCi>x~r7a~ivodo~
8 .
~ t . r r & & ~, q . i r
ac Ratz perfiuafionis In fenfibus o~nnlurnmor- %' iuel,ua?oc ~ 6 ~ &TU
talium, figereurur ;protinus iuperbiam, cupi- d~d'~;v iC;r ri7ct6*,v7c d! C C ~ * V . MORO audrtatetn ,contentiorlem vzef~n~=rlc,
a ~ ~ u e a 1 i atern hom~nrper G'rgrav~8 & aucorirate magna
Ct~bnixo,fidem
uchabcam, efficrt Pecri
pen2 olmnia vuloifica Srygir~dverrari~
i e i con~
ciderelanguecequcvidt"rcs, j:zr!:quc illam vo- ./Egidli Anrverpienfis tefiimonlurn. (&ern
luminum vrm immenfim, tor ex~rnrafolrdaqtie vtrumnunquam c o z a m l znecogoirum(m~tto
ingenia ad I~Li*ittamufqoedn2nelttlu, ur cafl'a nunc d o a r i n e morumqi~econ~mendat~unem)
o d cldtiGmiviri, ac
& vacat~cta,ts~edinibds
pcr1z:tc*,aut i n v o i s e o i l ~ ~ t n c a r n o , ~ uErafn11
o&c~il;lri~rn
d ~ c a ~ i ,Pr o h d i ~ timma~talcq, drliteris facris, profanis, omneqrrc genus merlquznatn ucop:anorum LnBiras earn d~vinicus tilfimi, amicds eit juratifliions ,qu1 cum etianl
Leatitudioern emereriputu~t,ut avaritra & CU- ipk janldiu :ociecacem anlicolum contraxi, lip~Jrcasin earn unanl tnfulam ~ r r ~ i m p e ,
r eant teris ulrr6ci:roque obGgaat:s. Val., LupCcte
e ,Llnacr trm B ~ i t a n n t nanlic~
Irre?erc cot feci~lrsnoilpotuerinr? ncc inde JU. mi d ~ l e a ~ n i m3
ftrn3lu cum $udort: pratervltare fud 1nipud211-, nis coinmen jquod qu!decn ad literas bollas
atrinet ) non n q s 43m velkruin ( ur ipero)
traquzoxp1;dere & exigere? Deus n u ~ opric
nottrurn, v e bis
~ meis raI~:a, vel co;;in~,
JIILI~
CI.IXI~ISUS tam benlgne curlr ~~sp~c,viilciis
~ . ; i l G ~ , ~ ejus
u ~ alacrat
b ti6 rzio nomlnecogno- seiep.ltola ~t~ct.rnuacra,rdque primo quoque
mcnrusls retinenr 8E amp'eaunrul :re:tE ava- tempoce, l s s n l n ~onus elf yaucorutn, qyibus
tlcra cot r;?c:xrcs d i o q r i ~ iegregias
~
a r d u a s q ~ c m e perlubens approharim ,t pvnirn : cum SE
depcsvslls & p e f i i t ~ d a n s , f'&cl hlnc facefleret, iplecoram hic agcnsmrh1feiunlnl2, Johanni~ o n~ro,fiud.oruni~;conI'ocio,
& aurei1:i-l-fcctliurn Ssturnium j u e red~rec.Hrc q u c K u ~ l l arnico
li;;:I~~excellentem
dotitinam, excn:mverb pe:tcuiurn e'lc q u i f ~ i a ~ ~ ~ a i l r u m ~probaveric,?d
rir,
ne forts A c a i ~ sL9( l)u?rt. pt~lci0~117io11cfalfi attamque d:lrgenc~am in primrs iu$icism ,
Vclim etinm,ut MOfucrrnt, yuijufiitra~~l
e ccrrrs tiecedcntem io fi- rzmi~tar~quecoaiendzm.
gn~ferocirculo coilocatrcronr. R~filr~iTe
eeim R O hlucem unam & alteram mandaro lneo
vel mictas, ur d ~ x i vel d:cas : auerr) viruln .in
cam ~ n U c o p i ainfulatlecelTe eff , ~ Idythlodzo
i
credimos,~lecdu:nin cct-lam perveolft. Verum Minervz faccarius album jrmd:u opinione
ego Utopiam ex:ra minnh cug7itl fines fitam mea iermoneqoe h e o rela:uili,de Utopia novi
n i amo di rrnelor. Ejus
e!l;percuilBando comperi ,~nfuldrnntmlrutn orbis inhla S u n ~ ~ &
fo~runac3m,Ely[iisfurti& cc-xpis proxlmam, eniln h~aoriainzcas noitra, poirci~queaetates,
( n ~ mHyihiodous naadu-n Gturn q u r finrbus habebuntveiur elega~lriumucri:un~que~nititucerris tradrdrt ,ur Morusipi'e tefiatur ) multas toruin Lcminariu:n, uo J c tralisl~ririosmores In
quidem ipfan~inurbes drRraCtatr, fed unatn in fuam quifqae c i v ~ t a t e nimportent & accomciviracem cocutltes aut confpiranres, nomine modent. Vale. Parrliisprid~eCa!snd, AuguR.
I Iq,llof 01111,fuis l ~ t i q ritrbus
i ~ ~ bonisqueac- M D XVII. q : ~ ~ ~ f ~ e i lfaaocccltra
t~m,
bearam, c a i e a e m
O ~ I ~ > ~ J G I ~ Iv!ran>
I O ~ Daeeatem,ut ~nfracaelt~m,
fic iupra mundt hujus cbgnlrl c o l l u v ~ o t ~ c:n ~
C]UZ ti1 t ~ ~ l n o i c a l i dkudlrs,
tr
ut acr:bus & inZ3(iilecetliis.
cltatis, f i c ~ n a ~ ~ : L oirriris,
s & tutb1d2 & CRUOit tn przctpitiinn Papltur. Ejus rR~turinCulz M. PETRO EGIE'IO S.D.
cogncrlonem
T H 0 M A MORO d s b e i ~ ~ u s ,
Toprani blori t u ~ , f i r n u l ~ uEpigrammae
.,
q111beatx vita:exefilplar,ac vivendi praeCcripr6 U t a Iigi; ~ i c c ( a r~~ sI ,Otnzj~let?ecum VOxtace r l o R r a p r o ~ n u l ~ ~ vabi t Hyrhlodzo
,
,ut luptite,an adrnlranot~e. Feltcem Brrtanniam,
iplkrrddic ,inve!ltunr, cui omnia ferracccpra. quo nunc ejusmodi floreac Icgenlrs , ut c i ~ m
Qi uc Utopianis ejvitate111 nrc!iire&.tcus fir, ipfhpofinc &:1c.qulr3te cercare. Nos f i i ~ ~ ~ d o s
rirusqire illis tk inlt~ti~racondrdcrir
,id eR, bea- ic p i u s q ~ ~ aplumbcos,
m
ti rle tam vlrrnls qulrs v~;re argumenturn nohrs rnde rnucuatus !it, deln exemplts nd earn I?uJern capetIeodan1 exIk- tmpoct.ir~t: -M 0 R US cerri. ofi it lam c$t perge6et~pui'i;~mn~.AIFX@Crnqurt Ai~ltoteinn&. ~ n ~ i i t uRyio
r a oratloncquc ~IIcifiravrt,ac les,loquenre lrocrlce. At i ~ ~ rw-pc
b l l~
i r jucris
t..flvi.3,.trem ~p(:lrn Hagnopollranorua~ ad nor- tantum acvoluprat~busvarale, cu.i.t a r u J irlomzm ~egulain~lueex~olrvrr,omn~~que
e~:.ddi- nlos orb:§ l3rlrm11os , f . ~ v ~ k
c c bst?.gt~~rlte
~ I C unde
,
opeit t t ~ a ~ r ~ r fdecor
i c c ~ vrnu&:sque lJ11ncrpurn , fic v:gcn! erod'lrio. Q I I J I , ~ U J I I ~
ncc~7drc,&ailtorita., etrai11li III ca opera rlavan- h.cc LausGrxso~urncU: I r ~ I ~ , i u rpene
n h31tp a d~ fibi tan tun^ parres R r u c t o i i ~vcndrcdv~t. p i u , tamen habet & H+!pa~Vcr;rum nil-
.
I
0
.
I
LFf] 3
qt14
GUIL BUDEI AD THOM. LUPSETUM EPIST.
quot fplendida oomina,quibos fe jaaat :habet
E J US D EM J 0.p A UDk N j
z50
Anacha~lidesiuos effec~Scythia: habet luum
DaniaSaxonem :fl~bcrf ~ u m
Galiia Budgum:
t o t hjbec Gennania celebresviros: ram inulros
inliRnerquc haber Anglia. Nain quid deczr e r ~ conjeLtandum
s
ell, ii tanturn PI it.itar Morus,pr~rnumjuvcnls , d c ~ n d epublicis a c dopeIt4crs negotirs adeo diRraRus , poftlemo
quidas piofirens cirius qu3m l~teras? E: foli
hob~stacbeacividen~ur, fi piobe profpeCium
'C curirulr
Qlin i ~ qnoque
C
excuC
lo vetcrno adhoc pulcl1errimunl cerumen ac~ng~mur,inquonecvinciturpefit, & vlncers
pulcherrirnum ? l'rovocant huc tot undlque
exempla, provocat huc optimus P~incepsCarolus, pehesquem nulli rer amplt' efiprzrniorn
quam eruditx vlrtati. l'rovocar huc ua:cuslllc
orno~unrbonarum M ~ c e n a s ,Joannes
Sylvagiu~,BurgundizCancellarius. Mljorem
i o modum ~ e r o ~ o , d o & ~ EPerreAg:dl,
tne
sr,
cumprlmilal Irceblr,Urapiam sv~ilgtnddrnCU.
re$, quad quicquid ad Rcrnpubl~cnrnheneinfiltucndam perrrner,in hac,vetut ~nIpeculu, 11teat cernere; Utinam bat, ut quernadnlodutg
ill1 noitram r e l ~ ~ i o n eacciperc
m
cepernot, ita
nos ab illis adm~niRrandaReipublrca: ration e n ~mutucmur ? Idl'or~aRefacile fieret , fi
Thtalogorum allqnut infignes & invi&i i n
earn jnfuIam fe conferant, ChriRl fidem jam
iuppullulanrcm proveduri ; filnulque ejus
gentls mores 6 ~nflirutsad nor dcporr.turi,
Multum debet Ucopia h'ythfodzo, per quem
innoruir ~ n d r ~ t r a q unelciretur
z
:PIUS e r u d d fin10 M o r o , c u p s penicillo nobis tam Licedopi&? eR. Porro ¶uod u t r ~ q u edeberurgratlre,
e p s non minima pars rib1 erpe&andaelt,qu~&
i l l ~ u fermonrrn
r
Or hujus icr~promin k e r n ernrleris non mcdiocri deleaamento futurum
omnibus,majori fiuGui, fi modo drligenter expenderint fingula. Meum animuin fic excirav ~Utopia,ut
t
jam ohm d Mufis defuecuc
Mufaslacefiverim :quam Qeliciter, tu judicabis. Ilene vaIe,Petre d g i d i ca~didlflime,bonorum Rud~oram& fauror & myfia. Lovaaii
cxzdibus noftris. Ca1.Decembr.M DXVI.
90%
Rhetoris Lovanienfis
h novam infdarn Utopianam
Epigramma.
Ortes Raffia ded~t,dedit ei.kudata difirtor
F
,frugalesatincpta
~partd
dedit:
NafiltaGrdW
ilrtegrosdedtt,
Gerrnania
dwa,
Came$ acleptdos Attic4 terra dedi; :
Galltnclarz pros, qaoridam dedtt ~fricacarttos,
Munrjicos oltm terra Brrtanna dedtt:
rirtulNmcr alrkabaruntexemp~aPetUntUr,
G ~ ~ 6quodruicdelit
~ ~ , ,
,bUicfiPeratC
V n a (ewze!totatnf i a t totiw honeti
Infi~laterrigenriVtopiana dedtt.
G E K A R D I XOVfOMAGf
Epigramma.
DY f c i a ~ L e n 0 r ~,a m a 6 ? f i n t ~ i c d ~ l c @ ~ ~ q ~ ~ ,
Vtzlrfigurrir nd leg&11ti1iw.
Srve nr7umqrce vales, utroque bdci8fifa~bUlldat,
c
O--m
. 1 1 n p ~ exornes,
m
quo docear animum.
H'6foiz'"
re@ipr'"Yue d r f i n f i
Ale~tcs,I;ond~niglori~przrnufict.
CORN, GRAPH&[;fS
v
ad Leacarern.
1s nova mon@ra,novedudCnuncorbclrepcrt~
V~wndivaria vzi ration6 m o d w ~
Pu qui vratuttrlnfonte~?visunde maloruat
Pnncipia ? &quantnnt in rebqiwne [dtcp
fi$clege.qgr Par60 ~orusdeditillecolore,
Norus, Londrw Nebrlrlatkbonos.
Hexafiichon
ANEMOLII POET& LAUREATI,
H y ~ h ~ o d ~ ~ c r ( o r o r c n t Pioinfulrm
O~,
Utopianam.
Topiapr$ir ditfa , 06 infiequeatiam,
N U ~civitatjc
C
c~mulaPlatonice,
Forc4fittr&rjx,(nam qrrcdillalitterk
oebneav&, bOGego gnapykpIti
f i ~ & & ~ p optimipg)egibI)
~h~,
Eutopia meritrfim tocdada nomint,
EJUSDEM
Tetraftichod.
Topa cse d r d ~ex non iufilafetit irifilam,
Vnaege terrarum omniumabs~Pkilofi~bia,
Civitatew ~hilofipbicawexprefimortalibprr.
tdbemr impertio rnea , n a gravatim
~
nccjpj~
melioaa,