Part 1, page 0-30

Transcription

Part 1, page 0-30

You are using demo version
Please purchase full version from www.PDFCube.com
GENOCIDI MBI ELITEN
INTELEKTUALE TE KOMBIT
SHQIPTAR NEN TERRORIN
KOMUNIST
GENOCIDE ON THE
INTELLECTUAL ELITE OF THE
ALBANIAN NATION UNDER THE
COMMUNIST TERROR
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Në momentin që po shkruaj për atë
periudhe , e ndjej mungesën e shumë shokëve
me të cilët kalova pjesën më të çmuar të
jetë s nën diktaturën më barb are që ka
njohur historia.
Kujtoj me dhimbje ata që nuk patën fatin
të shikonin fundin e komunizmit, për të
cilin kishin luftuar me jetën e tyre.
Now that I am writing for that period of
time I feel how much I miss my friends with
whom I passed the best part of my life in
the most barbaric dictatorship that history
has ever known.
I painfully remember the ones who never
got the chance to witness the fall of
communism, the cause, for which they made
the ultimate sacrifice.
Per botimin e librit financoi edhe Ministria e
Kulturës Turizmit Rinisë dhe Sporteve.
AUTORI
Tomor
ALIKO
REDAKTORE
Andrea LLUKANI, shkrimtar
Gentian URUÇI, pedagog
Armanda MOLLA
RECENSUES
Bardhyl BELISHOVA
Adrian
KATI
ARTI GRAFIK
Andi
KOPERTINA
Kleida MALUKA
LOLOÇI
Falenderoj stafin e Qendres Shqiptare per Rehabilitimin e
Traumes dhe Tortures per mbeshtetjen. Falenderoj gjithashtu
ata qe u treguan te gatshem ne sjelljen e fotografive dhe te
dhenave biografike.
Burime te shfrytezuara:
Arkiva Qendrore e Shtetit, Muzeu Historik Kombetar dhe
botimet e shkrimtareve Nikoll Melyshi, Pjeter Pepa, Uran
Butka, Agim Musta, Enver Lepenica.
SHTYPUR NE SHTYPSHKRONJEN
“MALUKA”
TIRANE 2007
4
Tomor Aliko
Ky libër i’u kushtohet të persekutuarve
politikë që për Liri, Atdhe dhe Komb
i’u kundërvunë diktaturës më të egër
që ka njohur historia.
NDERIM PËR MARTIRËT,
RESPEKT PËR DISIDENTËT!
This book is dedicated to all political
persecuted who for liberty
homeland oposed the fiercest
dictatorship that the history has known.
HONOR TO MARTYRS,
RESPECT FOR DISSIDENTS!
Genocidi Mbi Elitën Intelektuale Të Kombit Shqiptar
5
Reflektim nga ish i burgosuri politik, i ndjeri Bardhyl
Belishova, disa dite para se te nderronte jete.
I dashur Tomor!
Të falenderoj për mundësinë që më dhe të lexoja librin para se ta dërgosh për
botim. Të shpreh mirënjohje që je nga të paktët prej të mbijetuarve të ferrit të burgjeve
komuniste që vazhdon të hedhësh dritë mbi atë tmerr çnjerëzor të persekutimit qysh në
fillim të diktaturës komuniste. Je nga më të moshuarit dhe nga ata me më shumë probleme
shëndetsore.
Leximi e shfletimi më është shoqëruar me aq kujtime dhe mendime si rrallëherë,
ndoshta nga gjendja shëndetsore,postraumatike që janë sot. Nuk mund të qëndroj pa ti
shprehur ato. Si mirënjohje, si vlerësim, për ata që kanë vuajtur që nga vjeshta e vitit 1943,
për gjithë të vuajturit e totalitarizmit komunist.
E vërteta është se deri më sot nuk janë plotësuar detyrimet e përcaktuara nga
normat ndërkombëtare ligjore dhe morale, as nga shteti e as nga shoqëria.
Edhe sot, ish të persekutuarit politikë, jetojnë në kushte të vështira. Sa e rëndë paska qënë
sfida e rregjimit të komunizmit, nuk jam më në gjendje të përcaktoj se si do të përfundojë
ajo sfidë,por le ti kthehemi librit tënd. Botimet e atyre që kanë vuajtur më gjallojnë kujtime
dhimbjeje e sidomos për ata që u pushkatuan ose humbën jetën burgjeve, për ata që dolën
të gjymtuar, dhimbje për veten tonë. Por janë edhe çmallje, sepse na kujtojnë edhe ferrin
e kaluar, që ka patur edhe kënaqësitë e gëzimet e veta, madje edhe bukurinë e saj si
jetesë.
Mbarova së lexuari librin tuaj dhe shtroj pyetjen pse s’jemi të lumtur sot, cilat janë
arsyet e vuajtjeve të tanishme?
Vuajmë nga pasojat post traumatike apo vuajmë sërish faje të reja prej fajtorëve të vjetër…
Këto botime si ky duhet të kujtojnë në radhë të parë personalitetet e shkencës shoqërore,
personalitetet e shtetërorë e politikë, shoqërinë civile që ata duhet t’i shpjegojnë dhe t’i
japin zgjidhje këtyre pyetjeve. Ata duhet t’i kurojnë këto plagë, duhet t’ju japin fund lotëve
dhe vuajtjeve.
Me këtë rast po shpreh disa mendime personale mbi këto probleme me shpresën
se ndoshta mund të ndihmojnë misionin njerëzor.
Kontakti me realitetin jetësor, vetë koha, zhvillimi i njeriut i zhduk ose zbeh bukurinë
ëndrrave të bukura. Rezultoi ashtu si ne e idealizonim shoqërinë tonë, veçanërisht
Perëndimin, ne e identifikonim demokracinë me lumturinë, mirqënien, gëzimin, sigurinë
etj. Në të vërtetë arritja e tyre varet nga kultura demokratike, nga vlerat, idetë, moraliteti
i një shoqërie.
Por kjo e vërtetë nuk ka shkaktuar dhimbje aq të madhe. Dhimbje shkaktojnë
sot padrejtësitë si shkelja e të drejtave të njeriut, veprimet dhe mosveprimet e paligjshme
ose të pamoralshme dhe jo vetëm të shtetit por edhe të shoqërisë, të politikës por edhe të
shoqërisë civile. Me shumë të drejtë një studjues danez në sferën e rehabilitimit të të
mbijetuarve të torturës thotë se : “të mbijetuarit e torturës sot nuk vuajnë më pak nga
ajo që nuk bëjnë njerëzit e mirë, sesa vuajnë nga ajo që bëjnë njerëzit e këqinj.”
Por çfarë nuk po bëjnë njerëzit e mirë?
Edhe mbas 15 vitesh të përmbysjes së totalitarizmit, ish të përndjekurit pothuajse
nuk janë rehabilituar në drejtimin moral, shëndetsor, ekonomik dhe arsimor. Akoma ky
komunitet nuk është i integruar sepse ende asnjë “torturues” nuk është dënuar ose
Tomor Aliko
6
diskredituar publikisht. Akoma diktatori më antihuman i Evropës Lindore vazhdon të jetë
“Hero i Popullit”, të tillë janë dhe shumë xhelatë të tjerë.
Përse hesht mazhoranca e djathtë shqiptare. Përse heshtin historianët dhe së
fundi përse Qeveria dhe Parlamenti shqiptar, të cilët nuk duhet ta lejojnë këtë padrejtësi,
këtë paturpësi çnjerëzore...
Dhe konkretisht duhet tu jepet ky libër si një dokument i krimeve të pafalshme të
Enver HOXHËS dhe totalitarizmit komunist shqiptar, që të kuptohet se çfarë gafe është
bërë me këtë inaugurim, sesa dëm kanë sjellë, sesa dhimbje e hidhërim kanë shkaktuar.
Fatkeqësisht deri sot, nuk është vleresuar sa duhet problemi i përballimit të
pasojave të totalitarizmit në shoqërinë shqiptare, si një domosdoshmeri të ecjes përpara.
Këto pasoja janë të shumta, por më e rëndësishmja është: “Prishja e njeriut, për të cilën
ish Presidenti i Çekosllovakisë, Haveli ka thënë se komunizmit do t’i falja çdo gjë, veç
prishjes së njeriut”
Shoqërisa Shqiptare, edhe pas 15 vjetësh tranzicion (kohë jo e shkurtër) është
kaq e rëndë edhe për shkak se vendet e tjera ish komuniste kanë pasur një paratranzicion
30-vjeçar liberalizimi të regjimeve totalitare, sidomos pas krijimit të OSBE, ndërsa vendi
ynë ka kaluar direkt nga stalinizmi në proçeset demokratizuese.
Së fundi për autorët e krimeve, të shpifjeve, publikimi i këtyre botimeve është
dhe rishfaqje fantazmash të viktimave. Të shpresojmë se do ndikojë edhe në pendesë dhe
konfesion te lexuesit e përfshirë në ngjarje. Tek brezi i ri mund të reflektojë si kuptim i
drejtë i së kaluarës dhe një mësim për të mos rrezikuar viktimizimin nga një tjetër totalitarizëm
si ai komunist.
Bardhyl Belishova
Reflections from an ex- political prisoner Bardhyl Belishova;
some days before his death
Dear Tomor!
I would like to thank you for the opportunity that you gave for reading the book
before publishing it. I express my gratitude for being one of the fewest survivors of
communist prisons who continues to shed light on that inhuman nightmare of persecution
since the beginnings of communist dictatorship. You are one of the eldest and the one
with the greatest health problems.
Reading and riffling has been accompanied with so many memories and thought
as infrequently, maybe from the health condition, posttraumatic condition. I would like to
express all that I think, as a sign of gratitude, evaluation, for those who have suffered
from the autumn of year 1943, for all those who have suffered during the communist
totalitarian system.
The truth is that until today the defined obligations have been fulfilled from the international moral and legal norms, neither from state or society.
Even today, the former political persecuted live in difficult conditions. How hard
has been the challenge of the communist regime, I am not able to define how it is going to
end, but let’s focus on your book. The publications of those who have suffered awake me
painful memories especially for those who were executed or lost their life in prisons, for
those who were crippled, and pain for our selves. But awake even nostalgia, as remind us
7
of the passed hell, which has had it own pleasures and joys, even the beauty of that life.
I finished reading your book and I would like to ask why aren’t we happy today, which
are the reasons of present sufferance?
On this event I would like to express some personal opinions on these problems
with the hope that maybe these can help human mission.
The contact with life reality, the time itself, the human development can not
conceal or faint the beauty of beautiful dreams. It resulted as we idealized our society,
especially West, we identified democracy with happiness, wellbeing, joy, safety, etc. In
reality their achievement depends on democratic culture, from the values, ideas, morality
of a government.
But, this reality has not caused a great pain. Pain is caused today form the violation of human rights, illegal or immoral actions or non actions and not only state ones, but
even civil society’s. Rightly a Danish scolar in the field of the rehabilitation of torture
survivors states that: “the survivors of torture today do not suffer less from that that good
people do not do, then they suffer from that that evil people do”
But what are good people not doing?
Even after 15 years of the abolishment of the totalitarian regime, the former
prosecuted have not been rehabilitated in the moral, health, economic and education aspect. Still this community is not integrated as still no “torturer” has not been punished or
discredited. Still the most inhuman dictator of the Eastern Europe continues to be “People’s
Hero”, as many of his headsman are.
Why does the right majority hush? Why do historians hush and lastly why do
Albanian government and parliament, who should not allow this injustice, this inhuman
impudence…
And more concretely this book should be given as a document of the unforgivable crimes of Enver HOXHA and Albanian communist totalitarism, in order to be understood that this inauguration is ridiculous and that it has caused many pains.
Unfortunately until today, the problem of totalitarian consequences facing in Albanian society has not been considered as a necessity of progress.These consequences
are numerous, but the most important thing is that: “Huam degradation, on which the
former President of Czechoslovakia, Hevel has stated, I would forgive everything to
communism, despite human degradation”.
Albanian society, even after 15 years of transition (not short time) is so backward even for the fact that the other former communist countries have experienced an
30 years pre transition liberalisation of the totalitar regimes, especially after the creation
of OSCE, while our country has passed directly from Stalinism to democratic processes.
In conclusion for the authors of crimes, libels, these publications are a reappearance of the victim’s phantoms. Let’s hope that this will influence in repent and confession
of the reader involved in this event. Among younder generations it might be reflected as
a right meaning of the past and a lesson in order not to risk victimization from another
totalitarism as the communist one.
Bardhyl Belishova
Tomor Aliko
8
Reflektim mbi vlerësimin e librit “Genocidi mbi Elitën
Intelektuale të Kombit Shqiptar”
Pas sundimit 46 vjeçar, të diktaturës më të egër në Europë dhe e vetmja në botë
që ligjërohej me Kushtetutë, për 16 vjet tranzicion u pengua ngritja e lapidarëve në nderim
të viktimave të genocidit komunist, u mohua dëmshpërblimi, i lanë pa ilaçe, të paintegruar,
sipas skemë … të varfër, por krenar.
Por nuk u pengua Tomor Aliko, i mbijetuari i Ferrit të Burgjeve Komuniste. Dhe pse
kaluan 16 vjet, nuk jepet akoma numri i saktë i viktimave dhe as vendet ku janë varrosur.
Z. Tomor Aliko, ndonëse 82 vjeçar, brenda 2 viteve, grumbulloi të dhënat e "vëllezërve" të
tij martirë dhe desidentë.
Sfidën e dëshmisë së gjallë të makabriteteve të asaj diktature gjakpirëse dhe kujtimin e
viktimave të pafajshme të saj, trurin e kombit, për të cilët ishte dhënë urdhri famëkeq e
paranojak "Je i destinuar të sakrifikohesh". Një urdhër që fsheh frikën se një ditë pushteti
e kontrolli i mendjes e jetës njerëzore mund t'u rrëshkiste nga duart, nuk do të mund të
sundonin më dhunshëm, e ky do të ishte fundi i tyre, shmangien e të cilit kërkonin ta
arrinin me çdo kusht, pa u stepur para lumit të vuajtjes dhe gjakderdhjes që do të shkaktonin.
Nëpër faqet e librit shpaloset genocidi mbi elitën intelektuale, fetare, politike të kombit si
dhe mbi biznesmenët. Ndryshimi i strukturës gjenetike, përvetësimi i pronave dhe pasurive
ishin qëllimet e bandës feudalo-Komuniste të diktatorit E. Hoxha.
"Genocidi mbi Elitën Intelektuale të Kombit Shqiptar" është bazamenti për identifikimin e
Krimit Komunist në Shqipëri.
"Genocidi mbi Elitën Intelektuale të Kombit Shqiptar" është një urë lidhëse, midis të kaluarës
torturuese e ndrydhëse mbi shtratin e lumit të murtajës së ideologjisë komuniste, të tashmes
me pasojat dhe rudimentet ende të forta të asaj ideologjie totalitare dhe të ardhmes, si një
mesazh për të ringjallur memorien historike e parandaluar përsëritjen e historisë dhe
ripërtëritjen e vlerave të domosdoshme për integrimin e Shqipërisë në Europë. Por, pikërisht
evidentimi i vlerave të kombit ishte frika më e madhe e diktaturës.
Nuk është e largët dita kur nipërit e mbesat do të apelojnë për të rreshtuar në piedestalin
e gjykatësve të demokracisë vargun e pafundëm të mijëra martirëve.
Gjithashtu libri është një etalon vlerësues për shoqërinë e veçanërisht politikën e djathtë
shqiptare, për të verifikuar vetveten e për të reflektuar mbi rudimentet e mentalitetit post
komunist, i cili për fat të keq ende është i pranishëm në modelin e qeverisjes së sotme.
Adrian Kati
Drejtor Ekzekutiv
Qendra Shqiptare e Rehabilitimit të Traumës dhe Torturës
9
Reflection on the valuation of the book “Genocide on the
Inellectuall Elite of the Albanian Nation”
During the 16 years of transition period after the rule of one of the most severe dictatorships in Europe, the obelisks' memorial building in honor of the victims of the communist genocide
were forbidden, the compensation was denied, their medical care and treatment was left aside.
They were poor, disintegrated and isolated in the society, ... "poor, but proud of themselves...".
But the several sufferings didn't stop Mr. Tomor Aliko, the survivor of the Hell of the
Communist Prisons, to fulfill his challenge. Even though 16 years have passed, we still don't know
the exact number of victims and their tombs. Tomor Aliko, a 82 years old fellow, managed to collect
data and information on his fellow martyrs and dissidents in 2 years.
The challenge of live testimony of the atrocities that took place during the sanguinary
dictatorship and the recalling of its most innocent victims, the nation's intellectuals, which received the imposing bad famed and paranoiac order "You are destined to be sacrificed". An order
which hided the fear that one day the dictators would loose their control and power of the human
minds. They wouldn't rule violently after and this would be the end of their dictatorship. For the
sake of avoidance of this dramatic end, they would do anything unconditional despite the bloodshed and sufferings they would cause.
The content of the book offers a comprehensive overview of the genocide of the intellectual elite, religious, political, and on the businessmen of the nation. The change of the genetic
structure, assets and properties' possessions, were the objectives of the feudal-communist band
of E. Hoxha dictator.
The book "Genocide on the Intellectual Elite of the Albanian Nation" is the basis for the
communist crimes' identification in Albania. We had the misfortune to be ruled form the only
dictatorship in the world, which was legally protected with the "Constitution".
The book "Genocide on the Intellectual Elite of the Albanian Nation" is a connection
bridge between the torturing and repressing past on the murrain river of the communist ideology,
the present with the consequences and the rudiments still strong of the totalitarian ideology and
the future as a message to regenerate the historical memory and to prevent the history repetition
and the renovation of the necessary values for Albania integration in Europe. The values identification were exactly the biggest fear of dictatorship.
Each of you can keep in hand the denied memorial, the interrupted relation full of inhuman tortures from grandparents, parents, and relatives.
The day when nephews and nieces will make an appeal for arraying in the democracy
pedestal of judges the endless course of thousands of martyrs, will come very soon.
The book represents an appraiser standard for the society and especially for the Albanian politic, in a way that it can reflect on the rudiments of a post communist mind mentality, which
unfortunately is still present in the nowadays governing model.
Adrian Kati
Executive Director
Albanian Rehabilitation Center of Trauma & Torture
10
Tomor Aliko
Genocidi Mbi Elitën Intelektuale
Të Kombit Shqiptar Nën Terrorin Komunist
Ideja për botimin e këtij libri ka qenë e hershme por edhe pengesat kanë qenë të
shumta si për grumbullimin e lëndës ashtu dhe për mjetet financiare. Megjithatë erdhi
koha që kjo dëshirë të përmbushet me sukses. Libri përmban një pjesë shumë të vogël
të kalvarit 50-vjeçar të diktaturës komuniste në Shqipëri. Midis tyre pjesa më e madhe
janë intelektualë të mirfilltë: juristë, pedagogë, inxhinierë, mjekë, ekonomistë, gazetarë,
doktorë shkencash politiko-ekonomike, administratorë, pronarë, tregtarë, oficerë të
Ushtrisë Kombëtare, klerikë të institucioneve fetare, të rinj e të reja antikomunistë etj.
Me humbjen e tyre u dëmtua rëndë zhvillimi dhe përparimi i shoqërisë shqiptare.
Përveç ndëshkimit fizik atyre iu çuan në harresë edhe veprat që kishin lënë ndër vite.
Biblioteka të tëra u rrënuan apo u dogjën, mijëra dorëshkrime u zhdukën, shumë veprimtari
shkencore u ndërprenë. Për afër pesëdhjetë vjet gjithë veprat e trashëguara prej tyre u
ndaluan të qarkullonin. Edhe në ditët e sotme veprat e tyre po përjetojnë në harresë,
ende ato gjenden nën pluhurin e viteve të shkuara. Prandaj është detyrë e mnutshme
që sot nëpërmjet botimeve të pasqyrojmë jetën dhe veprën e këtyre figurave intelektuale
që përndoqën gjysmë shekulli.
Shumë prej tyre janë vrarë gjatë luftës civile dhe pas vendosjes së regjimit
totalitar, sidomos që nga nëntori i vitit 1944 kur populli shqiptar priste të gëzonte lirinë,
por përjetoi diktatin dhe terrorin e pashembullt të atyrë që përqafuan “idealin komunist”.
P.K.Sh. që kur u krijua dha orientime për zhdukjen e kundërshtarëve politikë.
Libri jep figurat e martirizuara dhe përveç urrejtjes kundrejt shkaktarëve të
krimit do të ndjejmë përçmim edhe ndaj atyre që sot e vazhdojnë këtë rrugë ndjellakeqe.
Çdo shqiptar i ndershëm kujton me respekt e nderim të thellë ata që u pushkatuan, u
burgosën dhe u internuan sepse donin Shqipërinë, lirinë e demokracinë. Emrat e tyre
do të zënë vend të meritueshëm në faqet e historisë së kombit shqiptar.
Nacionalistët shqiptarë, patriotët e demokratët u goditën egërsisht nga P.K.Sh.
sepse donin Shqipërinë të bashkuar dhe kundërshtonin interesat qëndrimet dhe
veprimtarinë shoviniste serbo-greke. Këta u cilësuan nga regjimi komunist si “armiq të
popullit” dhe me çdo kusht duheshin zhdukur. Emisarët e Partisë Komuniste Jugosllave,
Dushani e Meladini, futën dhe nxitën frymën terroriste brenda udhëheqjes së P.K.Sh.
Lufta për marrjen e pushtetit u bë qëllimi kryesor, prandaj edhe u godit çdo përfaqësim
tjetër politik. Nëpërmjet dhunës e terrorit u shua çdo përpjekje për zgjidhjen e problemit
kombëtar të shqiptarëve.
Fatkeqësi e madhe ishte shkelja e marrëveshjes së Mukjes, e cila do të hapte
rrugën e bashkimit, të bashkëveprimit e të mirëkuptimit mbarëshqiptar. Nëpërmjet saj
i hapej rrugë zgjidhjes së drejtë të çështjes kombëtare dhe në veçanti çështjes së
Kosovës. Prishja e marrëveshjes nga krerët komunistë shqiptarë solli përçarjen,
konfrontimin dhe luftën civile. Kryediktatori Enver Hoxha, duke zbatuar direktivat e
11
komunistëve jugosllavë, urdhëroi që armët të ktheheshin kundër nacionalistëve. (AQSh
faqe 17 dt.28, dok.11)
Terrori u shtri si në Jug ashtu edhe në Veri të Shqipërisë. Në “Frontin nacionalçlirimtar”, për fat të keq u përfshinë edhe njerëz me pikëpamje nacionaliste, siç ishin
Shefqet Beja, Gjergj Kokoshi, Riza Dani, Dr. Enver Sazani, Islam Radovicka, Sheh
Karbunara etj (deputetë të zgjedhur në legjislacionin e parë të vitit 1945). Këta u
zhdukën fizikisht me proçese gjyqësore të montuara.
Në prag të “çlirimit”, tetor-nëntor të vitit 1944 repartet partizane të udhëhequra
prej komisarëve të vdekjes dhe me lista “armiqsh” në duar gjakosën kryeqytetin e
Shqipërisë, Tiranën, duke pushkatuar në netët e errëta të dimrit, para syve të familjarëve
njerëz të pafajshëm që i kishin dhënë vendit vlerat e një klase fisnike. Numri i saktë i të
pushkatuarve është vështirë të mësohet. Gjatë asaj kohe tëzezë dimë se kanë rënë 38
martirë, shumica oficerë të Ushtrisë Kombëtare, njerëz që mbrojtën kufijtë e Shqipërisë
nën udhëheqjen e plakut patriot Ismail Qemali. 100 patriotë e politikanë të tjerë u lidhën
me litarë dhe u futën në qelitë e burgut të vjetër të Tiranës. Edhe këta udënuan shumë
rëndë, dikush me vdekje dhe dikush me burgim të përjetshëm nga ligjet e diktaturës
komuniste shqiptare.
Dhimbja dhe vuajtjet e tyre njerëzore janë pjesë e kujtesës historike të popullit
shqiptar. Vepra e këtyre martirëve në ditët e sotme nuk duhet lënë në harresë. Ajo do
të lartësohet në epokën e rimëkëmbjes së kombit shqiptar.
Masakrimi i vlerave intelektuale është shumë i madh. Ai përfshiu si ata që u
detyruan të mërgojnë, ashtu edhe të tjerët që u burgosën dhe u vranë pas vendosjes së
regjimit komunist. Pati edhe shumë shqiptarë që u detyruan të heshtin. Për ta ka qenë
dënim i rëndë gjatë gjithë jetës. Terrori shtetëror ka vijuar mbas marrjes së pushtetit
prej komunistëve. Historia e diktaturave ka treguar se çdo regjim për të përligjur aparatin
shtypës si forcë dhunuese ka nevojë të krijojë armiq. Këtë e zbatoi me zell të veçantë
Enver Hoxha.
Gjyqet speciale dhe ushtarake ndëshkuan me procese të montuara gjithë
kundërshtarët e regjimit nga viti 1945 deri në vitin 1990.
1)Gjyqi Special i Tiranës, mars-prill 1945. Në këtë proces u përfshinë “Kokat
e mëdha” u dënuan 60 veta, 17prej tyre u pushkatuan, 8 veta përfunduan me burgim të
përjetshëm, 10 veta u dënuan me 30 vjet etj. Këta u dënuan si tradhëtarë dhe “armiq të
popullit”
Prokurori i këtij gjyqi, Gjeneral Major Bedri Spahiu ka deklaruar: “Ndihem i
turpëruar që kam qenë në rolin e prokurorit të atij gjyqi” (Gazeta Republika 06.06.1991).
2)Gjyqi special Opozita e parë “Bashkimi Demokrat Shqiptar”, qershor-korrik
1946, ka dënuar me pushkatim 9 intelektualë, 5 me burgim të përjetshëm dhe 20 veta
me burgim të rëndë. Këta ishin përfaqësues të tri organizatave: grupi i Rezistencës,
grupi i Legalitetit dhe grupi i Social-Demokratëve. Midis tyre Kanë qenë: Sami Qeribashi,
12
Tomor Aliko
Qenan Dibra, Musine Kokalari, avokatët Suat Asllani, Baltazar Benusi, profesor Gjergj
Kokoshi e shumë intelektualë dhe patriotë të tjerë.
3)Gjyqi special i “Sabotatorëve të Kënetës së Maliqit”, nëntor 1946, ku me
procese të montuara u dënuan me varje në litar inxhinierët Abdyl Sharra dhe Kujtim
Beqiri. Inxhinierët Vasil Mano dhe gruaja e tij Zyraka Mano, inxhinieri italian Eugenio
Skaturo dhe inxhinier Mirush Përmeti u dënuan me pushkatim, kurse 15 teknikë u
dënuan me burgim të rëndë.
4)Gjyqi special i deputetëve “Opozita e dytë Shqiptare” shtator-tetor 1947, me
procese gjyqësore të montuara dënoi me varje Shefqet Bejën (deputet në legjislacionin
e parë, dhjetor 1945), inxhinierët Riza Alizoti dhe Sulo Klosi. U dënuan me pushkatim
13 veta, pjesëmarrës të Frontit Nacional-çlirimtar. 42 veta të tjerë morën dënime të
rënda.
5)Gjyqi special i shkurtit 1951 lidhet me “Hedhjen e bombës në Ambasadën
Sovjetike”. Kjo ishte sajesë e sigurimit të shtetit për të asgjësuar edhe ata pak intelektualë
demokratë që kishin mbetur. U dënuan me pushkatim 22 intelektualë të pafajshëm,
ndër ta edhe intelektualja Sabiha Kasimati. Nga gjyqet ushtarake u dënuan qindra
njerëz të tjerë në mbarë vendin.
6)Në vitet 1946 – 1949 u gjykuan dhe u pushkatuan nga Shkolla Teknike
Amerikane “Harry Fultz” 22 intelektualë dhe 60 të tjerë u dënuan me burgim të rëndë
sepse u akuzuan si agjentë të spiunazhit amerikan-anglez.
7)Me procese gjyqësore të montuara janë dënuar gra e të rinj antikomunistë,
shumica prej tyrëe ishin deri në moshën 25-vjeçare.
8)U dënuan qindra klerikë të institucioneve fetare. Nga kleri katolik numri i të
pushkatuarve arriti në 60 veta dhe dhjetëra të tjerë morën dënime të rënda. Mbas klerit
katolik vjen kleri bektashian, mysliman e ortodoks.
90% e njerëzve u pushkatuan në vitet 1945-1949 në “kohën e Koçi Xoxes”. Burgu i
vjetër dhe burgu i ri i Tiranës pritën dhe përcollën mijëra njerëz të pafajshëm nën
terrorin e sigurimsave dhe të kriminelëve të pashpirt Koçi Xoxe (ministër i Brendshëm),
Nesti Këllenxhi, Mihallaq Ziçishti, Kadri Hazbiu, Niko Çeta, Vaskë Koleci, Stavri Xhara,
Siri Çarçani, Halim Xhelo, Petrit Hakani, Muço Saliu, Vangjo Mitrojorgji, Nevzat
Haznedari, Aranit Çela e qindra të tjerë prej të cilëve të burgosurit e asaj kohe përjetuan
dhunën dhe torturat më çnjerëzore.
Tani shtrohet pyetja: Përse demokracia e brishtë shqiptare nuk i nxori në bankën e të
akuzuarve këta përbindësha?
Libri “Genocidi mbi elitën intelektuale të Kombit Shqiptar” ka përfshirë qindra
intelektualë, por janë dhe mijëra viktima deri në vitin 1990. Prandaj duhet të shkruhen
disa libra të tjerë për të dëshmuar krimet e përbbindshme të komunistëve.
Jo vetëm Tirana, por e gjithë Shqipëria e përjetoi terrorin e kuq. Në çdo prefekturë u
krijuan Gjykata formale, sepse dënimet ishin përcaktuar nga Drejtoria e Sigurimit të
13
Shtetit dhe me orientim të Byrosë Politike të PPSH, duke filluar nga njëshi Enver
Hoxha dhe vasalët e tij Hysni Kapo e Mehmet Shehu.
Masakrat e përbindshme dhe terrori komunist u shtri në Shkodër, Kukës, Dibër, Kurbin,
Krujë, Elbasan, Durrës, Vlorë, Gjirokastër, Korçë, Devoll, Kolonjë, Berat, Librazhd,
Fier, Lushnjë, Tepelenë etj, ku sipas statistikave numri ka arritur në mijëra e mijëra
viktima. Poeti Visar Zhiti, ish i burgosur politik në librin Dosja e Diktaturës thotë:
“Ferri i Dantes në krahasim me terrorin tonë është një operetë e trishtë”
Shqipëria u kthye në burg, ajo u zhyt në ferrin totalitar ku shqiptarët jetuan nën një
diktat që u quajt “demokraci proletare”, me pushtetarë injorantë, të cilët e izoluan
vendin nga bota e jashtme. Populli nuk duhej as të fliste, as të dëgjonte e as të lexonte.
Hijet e sigurimit ishin kudo.
Fundi i regjimeve totalitare komuniste në Evropë ka qenë viti 1990. Shqipëria
ishte e fundit që e shporri murtajën. Por ç’ndodhi me ata që shkaktuan Gjak e Lotë?!...
Askush nuk u gjykua dhe nuk u dënua për krime politike. Edhe Prokurori i
Përgjithshëm Aranit Çela e Zylyftar Ramizi, që u dënuan gjatë qeverisjes demokratike,
dolën të pafajshëm nga qeveria socialiste sapo mori pushtetin më 1997, madje atyre u
dhanë edhe dëmshpërblim. Kriminelët e diktaturës duhet të gjykohen, të dënohen, të
japin llogari për krimet e tyre. Vetëm kështu mund të ndëshkohet krimi. Ndëshkkimi
për disa kriminelë mund të jepet edhe pas vdekjes, psh për Mehmet Shehun, sepse
është përgjegjësi kryesor për Masakrën e Lushnjës, të Martaneshit etj, ku u pushkatuan
62 njerëz të pafajshëm. Po kështu edhe për Koçi Xoxen, Kadri Hazbiun, Feçor Shehun,
për hetuesit e prokurorët e “vdekjes” Josif Pashko, Nevzat Haznedari, Petrit Hakani,
Muço Saliu, Stavri Zharra, Siri Çarçani etj.
Mbas 15 vjetëve, që nga viti 1990, Asambleja Parlamentare e Këshillit të
Evropës në janar të vitit 2006,nëpërmjet debateve të shumta nxori rezolutën për dënimin
e krimeve të komunizmit. Strasburgu na dha kështu një mbështetje morale për ta dënuar
edhe ne komunizmin shqiptar. Tani është detyra e Kuvendit të Shqipërisë për të vepruar.
Çdo zverritje zgjatje është e papërligjshme.
Fatkeqësisht edhe tani nuk vlerësohet sa duhet problemi i të përndjekurve
politikë, të cilët jetojnë në kushte të vështira. Fajtorët dhe ata që nuk duhet të kenë
ndërgjegjien të qetë, komunistët e thjeshtë, publicistë, historianë, pedagogë etj, duhet që
të paktën të zbardhin të vërtetën, imoralitetin, çnjerzoren, servilizmin, dyfytyrsinë,
mungesën e personalitetit dhe dinjitetit , gjithçka që ishte aq e shëmtuar, aq e neveritshme,
aq çnjerzore, për njeriun e arsimuar ose jo, për qytetarin Europian të gjysmës së dytë të
shekullit XX. E kam fjalën për ata që duan të ruajnë historinë siç e kanë shkruar vetë,
apo që duhet të ruajnë mitet e krijuara prej tyre, që duan ta mbajnë shoqërinë Shqiptare
të indoktrinuar; megjithëse ishin skllevër e bujkrobër mendonin se ishin më të lirë dhe
më të lumtur në botë! Bëhet fjalë për ata fatkeqë idealistë, fanatikë të indoktrinuar.
“Historinë e shkruajnë fitimtarët, por historia e shkruar nga ata fitimtarë totalitaristë
nuk është histori. Akoma nuk ka fjalë që mund të përcaktonte atë dhe nuk mund të mos
shtrohet pyetja: Ç’farë është ndrequr në këtë histori? Nuk mund të mos tmerrohesh
14
Tomor Aliko
kur lexon se tekstet shkollore të historisë janë ato që trashguam nga diktatura.
Sa e rëndë paska qënë sfida e regjimit komunist. Askush nuk është në gjëndje
të përcaktojë se si do të përfundojë. Botimet e atyre që kanë vuajtur burgjeve dhe
kampeve të internimeve janë dëshmi reale sepse pasqyrojnë kalvarin e vuajtjeve,
dhimbjen për ata që u pushkatuan ose humbën jetën burgjeve dhe për ata që dolën të
gjymtuar. Shkrimtari amerikan Toro ka pasur të drejtë kur ka shkruar se “në
një vend ku skllavëria mbrohet me ligj, vendi më i përshtatshëm për një qytetar
të ndershëm është burgu”. Po përse të persekutarit politikë duhet të vuajnë edhe
sot? Vuajnë nga pasojat post traumatike apo për faje të reja prej fajtorëve të vjetër…?
E keqja është se edhe mbas përmbysjes së totalitarizmit, ish të përndjekurit pothuajse
nuk janë rehabilituar në drejtimin moral, shëndetësor, ekonomik dhe arsimor. Akoma ky
komunitet nuk është i integruar sepse ende asnjë “torturues” nuk është dënuar ose
diskredituar publikisht. Akoma diktatori më antihuman i Evropës Lindore vazhdon të
jetë “Hero i Popullit”, të tillë janë dhe shumë xhelatë të tjerë. Përse hesht mazhoranca
e djathtë shqiptare? Përse heshtin historianët dhe së fundi përse Qeveria Demokratike
lejon këtë padrejtësi, këtë paturpësi çnjerëzore...
Ky libër si një dokument i krimeve të pafalshme të Enver Hoxhës dhe
totalitarizmit komunist shqiptar, duhet të kuptohet se çfarë gafe është bërë, sesa dëm
kanë sjellë, sesa dhimbje e hidhërim kanë shkaktuar. Drejtësia, paqja, rehabilitimi nuk
mund të realizohen në totalitarizëm ashtu si në diktaturat klasike; me dënimin, heqjen e
diktatorit dhe dhënien e një amnistie. Në totalitarizëm kemi të bëjmë me luftë klasore,
me indoktrinimin e shoqërisë, në përfshirjen jo vetëm të policisë por të gjithë shoqërisë
në dënime, persekutime, diskriminim, përbaltje etj. Me vdekjen përfundon aktiviteti,
krijimtaria e njeriut. Por shpirti jeton në përjetësi në parajsë ose në ferr. Kujtimi i tij,
emri, vepra vazhdojnë të udhëtojnë në kujtesën e të afërmve, të njohurve edhe pas
vdekjes fizike. Ndërsa njerëzit e shquar për mirë apo për keq jetojnë në pafundësi në
parajsën ose ferrin e historisë. Botimi i librave të cilët pasqyrojnë kasaphanën gjysëm
shekullore janë një akuzë që ju bëhet publikisht jo vetëm për diktatorin E.Hoxha por
edhe për të gjithë ata që egërsinë e barbarizmin e bënë ndaj atyre që Atdheun, Lirinë e
Demokracininë e kishin të shenjtë. Evidentimi dhe vlerësimi i krimeve si dhe dënimi i
komunizmit do të jetë një shërbim i madh që i bëhet shoqërisë njerëzore. Dënimi i
krimeve të komunizmit është domosdoshmëri për edukimin demokratik të shoqërisë si
prevenim për të mos rënë pre e utopive e demagogjive.
Në fund u drejtohem të gjithë të mbijetuarve që vuajtën nëpër burgje dhe
internime kalvarin e gjatë disavjeçar, trashgimtarëve të atyre që u martirizuan për Atdheun
tonë të shumëvuajtur, që të dëshmojnë me botimin e librave dhe me artikuj në organet
e shtypit për veten e tyre dhe për bashkëvuajtësit e tjerë për atë kohë fatalisht të
humbur për Shqipërinë tonë të martirizuar e të nëpërkëmbur. Këto dëshmi le t’ju
shërbejnë brezave të sotëm e të ardhshëm për të njohur të vërtetën e hidhur dhe
kriminale që ajo të mos përsëritet më kurrë.
Autori
15
Genocide On The Intellectual Elite Of
Albania Under The Communist Terror
The idea of writing this book has been designed at early times regardless the
obstacles we had to face in gathering the accurate facts and proper documents as well
as the lack in financial means. However, the aim for the fulfillment of this early intention, is attained. The materials of this book contain but a very tinny part of all of what
has happened during the 50- year oppression exercised on the Albanians by the communist dictatorship. The majority of the perished Albanians, have been genuine intellectuals: magistrates, pedagogues, engineers, doctors, economists, newspapermen,
doctors, laureates in political - economical sciences, managers, owners, merchants,
military ranks in the national army, religious personalities as well as a lot of young
anticommunist people.
With the lose of this people the development and progress of Albania was
damaged to a great extend and what is more, their physical liquidation resulted to a
complete forgotten intellectual and moral values created in years by them. A great
number of rich libraries were ruined or burned, uncountable manuscripts were frustrated, many intellectual and scientific activities were interrupted. For more than fifty
years the intellectual values inherited by this people of wits, ceased to circulate. It is re
ally painful to witness even during our days the oblivion of this inheritance which goes
on sleeping under the ashes of the past.
That is why we think that the commemoration of their deeds and the publication of their works, remains as a great priority of ours targets in order to the revival of
this indisputable intellectual values created by a class of people who were persecuted
during half a century. A great number of this people were killed during the civil war and
immediately after the set up of the totalitarian communist regime, almost after November 1944. Instead of enjoying the fruits of victory and liberty, the Albanian people
would be forced to experience the unimaginable terror exercised on them by those
who had embraced the “communist ideal”. Since it’s most early days, the main orientation of the Communist Party of Albania has been aimed to the total liquidation of its
political opposites. In this book there are reflected the names of the main martyred
anticommunist heroes and that’s why to our hatred toward those who have performed
these atrocities, there are added also our scornful sentiments and disdain because the
criminals are following now days the same hateful way.
On the other hand, every honest Albanian remembers with great respects and
veneration all those who were mercifully shot dawn, imprisoned or exiled because they
loved so much Albania and democracy. We are sure that their names will shine forever
in the pages of the history of the Albanian Nation. The Albanian nationalists as well as
the other Albanian patriots and Democrats have been crushed so mercifully by the
Albanian Communist Party merrily because they loved a unified country which inspiration contradicted the evil aimed plans and activities of Greece and Yugoslavia. The
16
Tomor Aliko
Communist Government set up in Albania, proclaimed the Albanian patriots as “enemies
of the people” who by no means were predicted to total elimination. The missionaries of
the Yugoslav Communist Party Dushan Mugosha and Miladin Popoviç; introduced and
ignited into the ranks of the Communist Party of Albania the evil spirit of terror and
treason. In this way, the struggle for the power became the main aim and target of the
Albanian communists. In order to attain this objective, the Albanian communists disapproved whatever other political representation of the people. So through the violence and
terror, it was extinguished every hope and struggle of the nationalists for the set up of a
democratic integrated nation.
One of the most unlucky event for the democratic future of Albania has been the
breaking down of the so called “Mukja Agreement” which would pave the way for the
unification, co-operation and good understanding among the Albanian especially regarding the holy cause of Kosovo. The abolition of the “Mukja Decisions” by the communist
forces resulted to a splitting among the Albanians and a bloody confrontation between the
two opposite parties. This moment signed the beginnings of the civil bloodshed among
brothers. By putting into practice the orientations given by the Yugoslav Communists, the
chief dictator Enver Hoxha ordered his forces to turn their rifles against nationalist forces.
(CAA,p.ll, dt. 28, doc. 11).
After the abolition of “Mukja Agreement”, the communist terror was quickly
spread from the south-to the north Albania. Unfortunately, among the ranks of the “Liberation Army” led by communists, there were assigned a number of Albanians who nourished nationalist ideas. Consequently, a great number of Albanian nationalists like Shefqet
Beja, Gjergj Kokoshi, Riza Dani, Dr. Enver Sazani, Islam Radovicka, Sheh Karabunara
etc, were elected as deputies of the people during the first legislature of 1945. All this
bright patriots of Albania were immediately put toward the rifles of the shooting squads
and were killed on the base of fabricated processes.
Just at the brink of the so called “liberation of Albania”, October - November
1944, partisan squadrons led by the red criminal commissars, with their death lists in hand,
would stain in blood the roads of the capital of Albania, Tirana. During the chilly nights of
the winter and what is more, in the eyes of . their familiars, the merciless communists
shot a great number of innocent people, people who were the noble creators of the
irreplaceable national and intellectual values. Nobody can say for sure what the real
number of the killed nationalists was.
However, one thing can be said for sure: among the killed people have been 38
noblemen, high rank officers of the national army, soldiers of the country who under the
leadership of the founder of Albania, the wise noble old man Ismail Qemali, have given a
great contribution in the protection and consolidation of the Albanian borders. Another
group of 100 patriots were rope tied and imprisoned in the old prison of Tirana. Many of
them would lose their lives by being shot while the others perished during long term
imprison punishments.
Let us have a quick survey on the so called special military trials fabricated
18
against the Albanian anti communist citizens during 1945 - 1990:
1) – Special Trial held in Tirana during March - April 1945.
In this trial were judged and sentenced 60 people from the ranks of the so called “Great
Albanian Heads” from which: 17 were killed by shooting, 8 were sentenced with life
imprisonment, etc. The main fabricated accusation against them has been the seal: “traitors and enemies of the people”. Later on, the procurator of this trial Bedri Spahiu has
written: “I feel ashamed being in the role of the prosecutor in this trial” - ( Gazeta Republika,
06.06.1991).
2) – Special Trial held during June - August 1946 against the first Albanian opposition
“The Unified Democratic Albanian Movement”: 9 Intellectuals from them were killed by
shooting, 5 imprisoned for life and 20 others with long term punishments. All of them have
been loyal representatives of 3 following organizations: “ Group of Resistance”, “Group
of Legalists”, and the “Group of Social Democrats”. The main leaders of these organizations have been: Sami Qeribashi, Qenan Dibra, Musine Kokalari, Suat Asllani, Baltazar
Benusi, Gjergj Kokoshi, and many other patriots and nationalists. .
3) – Special Trial against the so called “Sabotators of the Maliq Marshes” held during
November 1946. Based on the fabricated accusations, two of the prisoners, Construction
Eng. Kujtim Beqiri and Abdyl Sharra were sentenced by death in gallows, Eng. Vasil
Mano, his spouse Zyraka Mano, Italian Eng. Eugenio Scaturo and Eng. Mirush Përmeti
were condemned by death and shot. Fifteen others from the technical staff of the construction site, were sentenced with long term imprisons.
4) - Special Trial against the deputies of the Parliament or the so called the “Second
Opposition” held on September - October 1947: with the same fabricated accusations
there were condemned by death to gallows Shefqet Beja (elected as a People’s Deputy
in the first Albanian Legislature 1945) as well as the Engineers Sulo Klosiand Riza Alizoti.
Thirteen from this group, all of them ex-members of “National Liberation Front”, were
condemned by death and shot. Forty two others were sentenced with long term imprisons.
5) – Special Trial during February 1951, regarding “The hand bomb throwing into the
Russian Embassy in Tirana”. It has been a pure fabrication of the “Albanian Security
Services” of the time, mounted in order to extinguish all of what were saved still alive
from the elite of the Albanian Intellectuals. Twenty two of them were killed by shooting,
including the notorious Albanian woman Sabiha Kasimati. Some hundred ones throughout
Albania were mercilessly condemned with long term imprisons.
6) – During 1946- 1947, were killed by shooting 22 Albanian intellectuals, all ex-students
of the American Technical Institute “Harry Fultz”. Some sixty others were sentenced
with long term imprisons under the accusation of being allegedly the “lackeys and spies of
the Anglo- American Imperialists”.
7) – During these early years and later on there were sentenced thousands anti-communist youngsters all under 25 years, even younger in age.
18
Tomor Aliko
8) - Hundreds of religious people, representative of the main Albanian religion institutions
were sentenced. The number of the catholic priests and primates killed by shooting attained the number 60. Many others were sentenced with long term imprisons. Regarding
the prosecution in number, after the Catholic Church comes the Bectashian cult, followed
by the Orthodox and Muslim religions.
More then 90% of the Albanian intellectuals killed during 1945 - 1949, pertained
the co called period of “Koçi Xoxe”. The old and new prisons of the capital of Albania
Tirana witnessed the reception and accompaniment to death of so many Albanian innocent patriots who were prosecuted by the criminal members of “Sigurimi i Shtetit” such
as : Koçi Xoxe (Minister of Interior Affairs), Nesti Kernxhi, Mihallaq Ziçishti, Kadri
Hazbiu, Niko Çeta, Vaske Koleci, Stavri Xhara, Siri Çarçani, Halim Xhelo, Petrit Hakani,
MuçoSaliu, Vangjo Mitrojorgji, Nevzat Haznedari, Aranit Çela and many other criminals
by whom the prisoners of the time have experienced the most cruel tortures and anti
human treatments. Now, it comes quite normal the question: why the fragile Albanian
Democracy didn’t put these monsters behind the bars? The book “The Genocide exercised on the Intellectuals of the Albanian Nation” shows the martyrs and victims of this
genocide as well up to 1990. Aside Tirana, all the other Albanian towns and villages have
experienced the consequences of. “The Red Terror”. In each Prefecture of the country
there were created formal trials under the guidance of “Drejtoria e Sigurimit te Shtetit”
and the orientations given by the Political Bureau headed by the monster Enver Hoxha
and his close accomplices Hysni Kapo and Mehmet Shehu. These instances are the main
responsible persons for all the crimes formerly designed and prejudiced by the red bandits. Consequently all the Albanian territory was transformed into a huge prison where all
the inhabitants were condemned to experience the totalitarian hellish life which the communist criminals dared to call “Proletarian Del)locracy”. The people who came into power
were pure ignorant and uneducated criminals who isolated Albania from the western
countries. The simple Albanians were forbidden to speak freely, neither to read or listen
to the news which eventually would penetrate from the western world. The terrible shades
of “Sigurimi i Shtetit” reined everywhere through the country. A great philosopher has
stressed out: “In a country where reins the slavery, the best place to live is the prison”
The end of the totalitarian communist regimes throughout Europe, came by
1990.Albaniahasbeenthe last country in Europe which got rid the communist plague. But
what happened with those criminals who had shed so many tears and innocent blood?
Nobody was sentenced for the political crimes. Even monsters like Aranit Çela
and Zylyftar Araniti who allegedly were sentenced by the Democratic Government, immediately after the socialist party came into power in 1997 were set free. What is more
ridiculous, they were money - compensated for the “unjust imprisonment” sentenced on
them. But we persist on the idea that all the criminals of the communist system, must be
judged and set behind the bars. Yes, at least a number from the notorious criminals must
give accounts for their crimes. This is the only way to condemn the crimes. Even the late
notorious criminals like Mehmet Shehu who is the main responsible for the massacre
committed in Lushnja and Martanesh where were shot more then 62 innocent people,
19
must be sentenced before a moral court. The same thing can be said for Koçi Xoxe,
Kadri Hasbiu, Feçor Shehu as well as for “the death precursors” Josif Pashko,Nevzat
Haznedari, Petrit Hakani, Muço Saliu, Stavri Zharra, Siri Çarçani, etc.
Fifteen years after the fall of the bloody curtain of the communist tragedy, just on
January 2006, through q hot debate and controversies, the EC approved a resolution
regarding the condemnation of the Communist Crimes. We feel happy because at last,
Strasburg signed a very important document for the present and the future of the Albanian people. Now it is the duty of the Albanian Parliament to go ahead within the items of
this resolution. Whatever delay in this respect, is quite unjustified.
Unfortunately even today the problem of the Former Politically Persecuted is not
given the appropriate attention and they live in very difficult conditions. The delinquents
and those who might have a scruple conscious, the simple communists, the publicists, the
historians, the professors, etc.., might at least lighten the truth, the immorality, the inhumanity, the servility, double-faces, the lack of their personality and dignity, everything that
was so ugly, so disgusting, so inhuman, for the educated and not educated people, for the
European citizen of the second half of the XX century. I mean, for those who want to
maintain the history as they have written it, or those who want to maintain their created
myths, those who want to keep the Albanian society indoctrinated; although they were
slaves and bondsman thought that were the most free and happy persons in the world!
We speak for those idealistic unfortunates, indoctrinated fanatics. “The winners write
the history, but the history written from the totalitarian winners it’s not a history. Still there
can not be described by words and we raise the question: What has been corrected in this
history? It is impossible not to be horrified when reading that school texts of the history
classes are evident that are heredities from the dictatorship period.
The challenge of the communist regime has been cruel. No one wasn’t able to
define how it would end. Their publications of those who have suffered in prisons and
exile camps are real testimonies because they represent their long suffering odyssey, the
pain for the executed or those who passed away in the prisons or got disabled. The
American writer Toro was right when has wrote that “in a place where slavery is
protect by law, the right place for the honest citizen is the prison”. But why the
former politically persecuted have to suffer even nowadays? Do they suffer from the
post traumatic after-effects, from the new blames of the old delinquents…?
The worst thing is that even after the dictatorship collapse, the former politically
persecuted aren’t still morally, healthy, economically and educationally rehabilitated. This
community is yet integrated, because still no “torturer or perpetrator” isn’t publicly condemned. The most inhuman dictator of the Eastern Europe continues being nominated
“People’s Hero”, so are even other perpetrators.
Why the Albanian majority of the right remains in silence? Why the historians
shut up and the Democratic Government permits this injustice, this inhuman insolence ...
This book as a document of the unforgiving crimes of the dictator Enver Hoxha
and the Albanian totalitarian communist, must denounce the big mistake, the huge dam-
20
Tomor Aliko
ages, the caused pains and sufferings. The justice, peace, rehabilitation, can not be realized in the classic dictatorships; with the condemnation, the dictator’s elimination and the
amnesty. In the dictatorship we have to do with the class struggle, society’s indoctrination, the inclusion not only of the police, but even of the whole society in the condemnations, persecutions, discriminations and humiliations, etc…
When someone dies, with him dies the activity, the creativity of that person. But
the spirit lives in eternity in paradise or hell. Its memory, name, activity continues to travel
in the memory of the relatives, friends even after the physical death. The well known
people live in eternity in the historical paradise or hell.
The publication of the books which show the dictatorship’s half century slaughter
are a public accuse toward not only the dictator E.Hoxha, but even for all those who with
the severity conducted crimes toward their Fatherland, the Saint Freedom and Democracy. The crimes’ evidence and consideration and also the condemnation of the communism will be a useful mission toward the human society. The condemnation of the communist crimes is a necessity for the democratic education of the society as prevention
from being a victim of the demagogical utopias.
At the end of this summary I would like to address to all the survivors who have
perished in communist jails and political exiles for many years, to all the heirs of the
anticommunist martyrs who lost their lives in the name of the beloved Albania, to go on
witnessing through publications and newspaper writings for themselves as well as for the
co-sufferers who are not still alive and fatally lost for our martyred and down-dropped
motherland. The testimonies about all what has happened during the bloody communist
system, will serve to the generations to come, to make them aware about the poisoned
years of the past, in order not to let this tragedy to be repeated again.
Author
21
BYROJA E KRIMIT - CRIMES BYRO
Fatkeqësia më e madhe për kombin, ishte eleminimi
fizik i atyre që vinin mbi çdo gjë kombin
The greatest misfortune of our nation was the physical
elimination of those who put the interest of the nation
above their personal interests
ATA QE URDHERONIN - THOSE WHO ORDERED
Enver Hoxha
Hysni Kapo
Mehmet Shehu
ATA QE DENONIN - THOSE WHO CONDEMNED
Josif Pashko
Aranit Çela
Nevzat Haznedari
22
Tomor Aliko
JURISTE - LAWYERS
DIMPLOMUAR NE UNIVERISTETET PERENDIMORE
GRADUATED IN THE WESTERN UNIVERSITIES
TE BURGOSUR
IMPRISONED
TE PUSHKATUAR
EXECUTED
1.
Abdulla Rami
1
TERENC TOÇI
2.
Suat Asllani
2
XHAHIT KOKA
3.
Mit’hat Aranitasi
3
QENAN DIBRA
4.
Haki Karapici
4
SAMI QERIBASHI
5
BEQIR VALTERI
5.
Fuat Asllani
6
ABDYL KOKOSHI
6.
Baltazar Benusi
7
TEFIK SHEHU
7.
Isan Libohova
8
ALI QORALIU
8.
Lazër Radi
9
AGATHOKLI XHITOMI
9.
Selman Riza
10
AVDUL KUÇI
10. Elmaz Libohova
11
ZYHDI HERRI
11. Kudret Kokoshi
12
MEHMET BABANI
12. Fatos Kokoshi
13
MUHAMER LIÇO
TE VDEKUR NE BURG
DIED IN PRISON
1
Estref Myftiu
2
Thoma Orogollaj
3
Muzafer Pipa
4
Ferit Hysenbegasi
5
Koço Kotta
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Qazim Bllaca
Feladun Vila
Isuf Vrioni
Nikolla Kote
Nevzat Vila
Zafer Vila
Tomorr Ypi
Asllan Ypi
Mark Dindi
Tefik Mborja
Ndrek Kakariqi
Zef Benusi
Gjovalin Vlashi
Nedin Kokona
Shelal Shaska
Koço Tasi
Genocidi Mbi Elitën Intelektuale të Kombit Shqiptar
TERENC TOÇI
Lindur në Kalabri (Itali) 1912, kryen
studimet me rezultate të larta në Romë
për shkencat Ekonomiko-Politike.
Njohës i disa gjuhëve të huaja.Për një
kohë të gjatë Ministër i Ekonomisë. Më
14 Prill 1945 dënohet nga Gjykata e
Lartë me vdekje, pushkatim.
Was born in Calabria, Italy, in 1912,
he finished with highest results the
school for political-economy at the
University of Rome. He knew several
foreign languages and served as
Minister of Economy for a long time.
After being arrested from the Communist regime, on 14 April 1945 he
was sentenced to death by the superior Court of Albania, and executed
by the firing squad.
23
XHAHIT KOKA
Lindur në Larisa Greqi 1906. Kryen
fakultetin e shkencave politiko-ekonomike
në Bukuresht, Doktor i Shkencave. Në
1936 punësohet në Ministrinë e Punëve të
Jashtme. Antar i grupit të Legalitetit në org.
“Bashkimi Demokrat”. Pjesmarrës në
mbledhjen e Mukjes 1943. Dënohet me
vdekje pushkatim në 3 korrik 1946.
Was born on 1906 in Larisa (Greece).
He studied political science at the
University of Bucharest in Rumania. He
was the Doctor of Science on 1936 and
worked in the Ministry of Foreign Affairs in Tirana. He was one of the Legalist Organization exponents, and
Democratic Union (Opposite No. 1).
On 1946 he was jailed and executed
by the Communist state.
24
Tomor Aliko
QENAN DIBRA
Lindur në Dibër 1916. Kryen studimet
e larta në Paris për drejtësi. Afro një
vit punon në Ministrinë e Punëve të
Jashtme. Kryeson grupin monarkist në
organizatën “Bashkimi Demokrat”
Dënohet me vdekje, pushkatim 3 korrik
1946.
Was born in Dibra in 1916. Accomplished the faculty studies for justice in Paris. For about a year
worked in the Ministry of Foreign
Affairs. Leaded the monarchist group
in the organization “Democratic
Union”. Was given the death sentence (execution) in July 3rd 1946.
SAMI QERIBASHI
Lindur në Gjirokastër 1887. Kryen
studimet e larta në Stamboll për
drejtësi. Në 1940 internohet në Itali
nga fashistët. Në vitin 1945-1946 e
gjejmë në krye të organizatës
“Bashkimi Demokrat” opozita e parë.
Dënohet me vdekje pushkatim më 3
korrik 1946.
Was born in Gjirokastra in 1887.
Accomplished the faculty studies for
justice in Stamboll. In 1940 was internally exiled in Italy from the fascists. In 1945-1946 has been leading the organization “The Democratic Union” the first opposite. Was
given the death sentence (execution)
in July 3rd 1946.
BEQIR VALTERI
25
ABDYL KOKOSHI
Lindur në Mat 1893. Kryen studimet e
larta për Drejtësi në Itali. Ishte
përkrahës i revolucionit të vitit 1924 dhe
deputet në Parlamentin e Nolit. Në vitin
1925 arratiset dhe kthehet në 1943.
Kryen detyrën e Kryetarit të Kuvendit
Kombëtar. Dënohet me vdekje
pushkatim 14 prill 1945.
Lindur në Vlorë 1910. Kryen studimet
e larta për drejtësi në Itali. Rrjedh nga
një familje me tradita patriotike dhe
intelektuale. Komunizmi persekuton
gjithë fisin e tij. Arrestohet në vitin 1946,
pjesëmarrës në grupin e deputetëve
“Opozita e dytë”. Pushkatohet në
10.10.1947.
Was born in Mat 1893. He was graduated in the Faculty of Law, in Italy.
He was promoter of the revolution of
1924 and representative in the first
Albanian parilament. He left Albania
during the fascist ocupation and came
back in 1943, when he held the position of Director of the parilament. He
was executed in April 14th 1945.
Was born in Vlora in 1910, he was
graduated in jurisprudence in Italy.
He was the son of a family of patriots and intellectuals. All his kinsfolk
were persecuted by communism. He
was arrested in 1946, as a member
of the group of deputies, declared a
“Second Opposition”, and was executed on October, 10 1947.
26
Tomor Aliko
TEFIK SHEHU
Lindur në Gjakovë (Kosovë) 1911.
Diplomuar për drejtësi dhe ekonomi në
Itali. Në vitin 1943 komunistet i vrasin
vëllanë. Punoi nëpunës në administratën
shtetërore. Arrestohet e pushkatohet
1951 “Bomba në Ambasadën
Sovjetike”.
Was born on 1911, in Gjakova
(Kosovo) and was graduated in Law,
Italy. The communists murdered his
brother on 1943. Worked in the Ministry of Finance. Arrested and shooting as the member of “Soviet
embassy’s bomb” on 1951.
ALI QORALIU
Lindur në Tiranë 1890. Kryen studimet
në Kolegjin Juridik të Selanikut.
Pjesmarrës në levizjen anti monarkiste
të Fierit. Në vitin 1945 si antikomunist
ju ndalua e drejta e ushtrimit të
profesionit. Pushkatohet në vitin 1951,
“Hedhja e bombës në Ambasadën
Sovjetike”.
Was born in Tirana, 1890. He attended the studies in the Colledge
of Law, inThesaloniki. He participated in the anti monarchist movement of Fier. He was prohibited to
the right of his proffession’s exertion. He was shooted in 1951, accused of the “Bombing of the Soviet embbassy”.
AGATHOKLI XHITOMI
Lindur në Përmet 1888. Kryen studimet
e larta për drejtësi (noteri). Deputet i
Gjirokastrës në 1921-23. Kryetar i
bashkisë së Korçës deri në 1939.
Deputet nga 1942 deri në 1943.
Arrestohet në vitin 1946 për pjesëmarrje
në grupin e deputetëve. Pushkatohet në
10.10.1947.
Was born in Përmet in 1888, he studied law abroad. He knew several foreign languages. In the years 192123 he was a deputy of Gjirokastra.
He was the head of the Korca municipality until 1939. Arrested in the
year 1946 as a member of the group
of deputies, he was executed by the
firing squad on October, 10 1947.
27
AVDUL KUÇI
Lindur në Kuç në 1883. Mbaron
studimet e larta për Drejtësi. Ka punuar
deri në fund të jetës së tij si avokat.
Arrestohet në 1945 dhe dënohet me
vdekje pushkatim si « armik i
pushtetit ».
Was born in Kuç in 1883. He graduated in jurisprudence. He worked as
a lawyer for many years. Arrested in
1945 and sentenced to death as an
“enemy of the government”
28
Tomor Aliko
ZYHDI HERRI
MEHMET BABANI
Lindur në Tiranë 1921. Kreu Liceun e
Korçës , mandej vazhdoi studimet për
juriprudence. Mbas luftës punoi në
gazetën “Bashkimi”. Ishte kundër
vendosjes së diktaturës. Mbante lidhje
me intelektualë demokratë. Arrestohet
në vitin 1951 “Bomba në Ambasadën
Sovjetike” dhe pushkatohet në 1951.
Lindur në Korçë 1887. Mbaron
studimet e larta për Drejtësi në
Stamboll. Punoi për një kohë të gjatë si
noter në Korçë. Arrestohet në Prill 1947
në kuadrin e raprezaljeve të kryera
mbas gjyqit të “Grupit të Deputetëve”.
Dënohet me vdekje dhe pushkatohet në
Shkurt 1948.
Was born on 1921, and accomplished the Italian University, graduated in Law. He was against the rule
of the dictatorship, and supported
the democratic intellectuals. Arrested
and executed as the member of “Soviet embassy’s bomb” on 1951.
Was born in Korça 1887. He graduated in Law in Istanbul. After the First
World War he worked as a notary in
Korça. He was arrested in April 1947
with a group of intellectuals after the
arrests made by the regime in many
cities of Albania after the court of the
“Deputies Group”. He was sentenced
to death in November 1947. He was
shot in February 1948.
MUHAMER LIÇO
Lindur në Korçë 1890. Mbaroi studimet
e larta për drejtësi. Arrestohet në 1945
dhe dënohet me vdekje pushkatim për
veprimtari antikomuniste.
Was born in Korça in 1890. He accomplished the Faculty Studies in Jurisprudence. Arrested in 1945 and
condemned to death (execution) for
anti communist activity.
29
ESTREF MYFTIU
Lindur në Berat në 1898. Kreu studimet
e larta për Drejtësi. Arrestohet në
Dhjetor 1944 dhe dënohet me burg të
përjetshëm. Eksponent i Ballit
Kombëtar për Beratin e Lushnjen.
Mbas 13 vjetësh vuajtje vdes në burgun
e Burrelit në 1962.
Was born in Berat in 1898. He
graduatet in Law. Arrested in December 1944 and sentenced with life imprisonment. He was an exponent of
the “Balli Kombetar” for Berati and
Lushnja. He died in Burreli prison
after 13 years of suffering in 1962.
30
Tomor Aliko
THOMA OROLLOGAJ
Lindur në Korçë 1891. Kryen studimet
e larta për Dretësi, politikan i shquar.
Mori pjesë si delegat në Mukje
sëbashku me Mithat Frashërin etj.
Minister i Drejtesise nga 19361939.Vëllai i vogel, Anesti dënohet 25
vjet burg si antikomunist dhe vdes në
burgun e Burrelit. Thomai vdes në
birucat gjatë hetuesisë 1947 nga
torturat.
Was born on 1891 in Korça. Graduated in Law. He took part at the
Mukja Meeting on 1943 as the member of “National Front” . He was
arrested on 1947 and accused as an
anticommunist, he died in the Tirana
prison jail cell.
MYZAFER PIPA
Lindur në Shkodër më 1914. Bir i një
avokati Libohovit. Kreu studimet e
larta për drejtësi në Itali. Avokat
mbrojtës në Gjyqin e Parë Special, Prill
1945, ku iu kundervu kryetarit të gjyqit
Koçi Xoxes dhe prokurorit Bedri
Spahiu, gjë që i kushtoi jetën.
Arrestohet në vitin 1946 dhe vdes në
hetuesi nga torturat më çnjerëzore.
Was born on 1914 in Shkodra. Study
in the University of Italy, graduated
in Law. Worked as a Lawyer of the
Special Court in Tirana on 1945.
Being in opposition of the Court, he
paid with his life. Arrested on 1946,
died during the investigation,
unhumanly tormented.

Part 1, page 0-30

Transcription

Similar documents

tranzicioni politik dhe roli i tij në marrëdhëniet e shqipërisë me