BATA MULA SA - Vancouver School Board

Transcription

•
Crisis Line 604-872-3311
• Youth Crisis Line 1-800-448-4663
•
The Youth Line (impormasyon, referral at suporta)
604-572-4060
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga gang
Maraming mga mapagkukunan ng impormasyon tungkol
sa mga gang sa internet. Ito ang listahan ng mga website at
mga artikulo (article) tungkol sa mga youth gang at mga tip
at mga istratehiya para sa mga magulang:
•
National Crime Prevention Centre
Youth Gang Prevention
http://www.safecanada.ca/gangs_e.asp
•
Boys and Girls Clubs of Greater Vancouver
http://www.bgc-gv.bc.ca/tips.asp
•
The Community Solution to Gang Violence
Prevention and Families
http://www.csgv.ca/content.php?ID=94
•
Centre for Addiction and Mental Health
“What Parents Need to Know About Teens- Facts, Myths
and Strategies”
ILAYÔ ANG MGA
BATA MULA SA
MGA
gang
http://www.camh.net/Care_Treatment/Resources_clients_
families_friends/parents_need_know_teens/index.html
VancouVer School Board’S YeS and ePSY ProjectS.
© 2009
16
Ano ang dapat malaman ng mga magulang
Steering Kids Away From Gangs - What parents need to know [Filipino]
1
MGA PAGPAPASALAMAT
Ang Steering Kids Away From Gangs (Ilayô
ang mga Bata Mula sa mga Gang) ay batay sa
resource booklet ng Edmonton Police Service
na pinamagatang “Who Are Your Kids Hanging
With?” at iniakma ito upang matugunan ang
mga pangangailangan ng mga magulang at mga
caregiver na nakatira sa Lower Mainland.
Si Joy Jose, ang Multicultural Liaison Worker na
nagtratrabaho kasama ni Angelica Marie Jose, ay
isa sa mga nag-facilitate sa focus groups kasama
ng mga magulang mula sa komunidad ng mga
Pilipino sa Vancouver. Ginawa ang libretang ito
batay sa input ng mga magulang na lumahok sa
pagtatalakay sa paksang ito. Ang mga miyembro
rin ng Vancouver Police Department at BC
Integrated Gang Task Force ay nagbigay din ng
input sa paksang ito.
Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police
Department at BC Integrated Gang Task Force ay
nagbigay ng input at ilan sa mga nilalaman.
Ang proyekto na ito ay pinondohan ng Ministry of
Public Safety and Solicitor General, Victim Services
& Crime Prevention Division sa pamamagitan ng
Civil Crime Forfeiture and Remediation at Crime
Prevention Funding Program.
2
2
SAAN MAKAKAKUHA NG TULONG KUNG
SINUSUSPETSAHAN MO NA KASALI SA
GANG O SASALI SA GANG
•
Kausapin ang iyong anak at alamin kung gaano kagrabe
ang sitwasyon (maging magalang sa pagsabi ng iyong
mga inaalala at hayaang malaman ng bata/teenager kung
ano ang gagawin ninyong dalawa upang matugunan
ang isyu).
•
Kausapin ang mga administrador ng eskwelahan, mga
konseho, Multicultural Liaison Workers (MLW), Settlement
Workers in Schools (SWIS), School Liaison Officer, o Youth
& Family Workers (YFW).
•
Kausapin ang mga organisasyon sa lokal na komunidad,
tulad ng Mosaic: (Tel) 604-254-9626, Immigrant Services
Society (ISS):
(Tel) 604-684-7489, o isang Neighbourhood House.
•
Kontakin ang Vancouver Police Department:
(Tel) 604-717-3321.
•
Maghanap ng support group; sumali sa parenting
workshops at maghanap ng karagdagang impormasyon,
tulad ng Boys and Girls Club-Parents Together.
•
Telepono ng Youth Against Violence:
(Tel) 604-775-4264 o kaya 1-800-680-4264
•
Crime Stoppers: (Tel) 1-800-222-8477
15
15
“
MAAARING
MAAARING PAGSAMANTALAHAN
PAGSAMANTALAHAN KA
KA
NG
MGA
MAS
MATAGAL
NA
MIYEMBRO
NG MGA MAS MATAGAL NA MIYEMBRO
NG
NG GANG
GANG SA
SA PAMAMAGITAN
PAMAMAGITAN NG
NG
PAGPAPAGAWA
SA
IYO
NG
LAHAT
PAGPAPAGAWA SA IYO NG LAHAT NG
NG
MGA
MAPANGANIB
NA
BAGAY.
MGA MAPANGANIB NA BAGAY.
•• Simulang
Simulang turuan
turuan ang
ang inyong
inyong anak/teenager,
anak/teenager, habang
habang bata,
bata,
tungkol
sa
mga
panganib
na
maidudulot
pag
nasangkot
tungkol sa mga panganib na maidudulot pag nasangkot sa
sa
gang.
gang. Ipaliwanag
Ipaliwanag sa
sa kabataan
kabataan ang
ang mga
mga maaring
maaring mangyari
mangyari
pag
pag masangkot
masangkot sa
sa gang,
gang, tulad
tulad ng
ng mga
mga panganib
panganib sa
sa personal
personal
na
na kaligtasan
kaligtasan oo pati
pati na
na kamatayan
kamatayan at
at ang
ang posibilidad
posibilidad na
na
magkaroon
ng
criminal
record
at
mabilanggo.
magkaroon ng criminal record at mabilanggo.
2
4
5
•• Alamin
Alamin ang
ang mga
mga kagustuhan
kagustuhan ng
ng inyong
inyong anak/mga
anak/mga
teenager.
teenager.
6
7
•• Pag-usapan
Pag-usapan ang
ang mga
mga marahas
marahas na
na mensahe
mensahe sa
sa telebisyon
telebisyon at
at
mga
pelikula.
mga pelikula.
•• Bigyan-diin
Bigyan-diin ang
ang kooperasyon,
kooperasyon, sariling
sariling pananagutan,
pananagutan, at
at
pabayaang
pabayaang gumawa
gumawa ng
ng mga
mga desisyon
desisyon na
na nakabubuti
nakabubuti sa
sa
kanila.
kanila.
14
14
14
KINOKOMPIRMA
KINOKOMPIRMA NG
NG PANANALIKSIK
PANANALIKSIK
NA
ANG
MGA
BATA
AY
NA ANG MGA BATA AY MAS
MAS
NAIIMPLUWENSIYAHAN
NAIIMPLUWENSIYAHAN NG
NG KANILANG
KANILANG
MGA
MAGULANG
KAYSA
NG
MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG
KANILANG
MGA
MGA KAIBIGAN.
KAIBIGAN.
CONTENTS
Mga pagpapasalamat
Pasimula
Mga youth gang sa greater
Vancouver area
Ano ang gang?
Bakit sumasali ang mga
kabataan sa mga gang?
8
9
10
11
13
Kilos ng gang
15
Saan makakakuha ng tulong
kung sinususpetsahan mo na
kasali sa gang o sasali sa gang
Ang sinusuot ng gang
Risk factors
Karagdagang risk factors
Paano makakatulong ang mga
magulang at mga pamilya sa
mga bata na iwasan ang mga
gang
3
3
“
GINAGAWA NG MEDIA NA
KAAKITAKIT ANG PAMUMUHAY NG
MGA GANG UPANG MAKAPAGBENTA
NG KANILANG PRODUKTO.
PASIMULA
Ang Engaging Parents for Safer Youth ay isang proyekto na
sinimulan ng Vancouver Board Of Education upang magbigay
ng impormasyon para sa mga magulang tungkol sa mga
youth gang, kung paano maaaring masangkot ang mga bata
at mga kabataan sa karahasan, at kung ano ang magagawa
ng mga magulang upang suportahan ang kanilang mga
anak/mga teenager upang hindi sila masangkot.
Ang libretang ito ay ginawa sa tulong ng 13 magulang
mula sa Pilipinong komunidad sa Vancouver na
nagsamasama upang magsalita tungkol sa paksâng ito at
makapagmungkahi kung anong informasyon ang maaaring
magamit na makakatulong sa mga magulang upang
malaman kung ano ang mga youth gang at kung paano
panatilihing ligtas ang kanilang mga anak/teenager.
Ang mga gang at mga karahasan ng gang ay inaalala
nating lahat, at ang bawat isa sa atin ay may tungkulin na
pagtugonin ang isyung ito.
PAANO MAKAKATULONG ANG MGA
MAGULANG AT MGA PAMILYA SA MGA
BATA NA IWASAN ANG MGA GANG
• Maging demokratiko sa pagpalaki sa anak – ito’y isang
paraan na nagpapahintulot sa mga anak at mga teenager
na magkaroon ng sariling desisyon na may patnubay ng
magulang. Iwasan ang pagiging sobrang istrikto, o sobrang
maluwag.
• Timbangin ang pagmamahal at disiplina.
• Kausapin ang mga anak, mamahagi ng karanasan sa buhay,
at Bigyan ng suporta ang mga anak.
• Kailangang tingnan sa tuwi-tuwina ng mga magulang
kung ano ang ginagawa at kung ano ang nangyayari sa
kanilang anak. Kausapin ang inyong teenager nang walang
nakakarinig upang hindi siya mapahiya.
• Sumali sa mga grupo na nagbibigay ng suporta sa
magulang upang malaman ang mga maiging ginagawa ng
ibang mga magulang at upang malaman na hindi ka nagiisa sa iyong mga problema sa iyong anak/teenager. (Mga
Magulang na Magkakasama).
• Maglaan ng panahon para magsama-sama ang pamilya.
• Turuan ang mga bata na maging street smart; patnubayan
sila at maghandang bumitaw sa kanila.
• Bigyan ang iyong anak/teenager ng mahalagang
impormasyon tungkol sa mga gang at kung angkop,
magkuwento nang pangyayari tungkol sa mga gang.
44
KAUSAPIN ANG INYONG ANAK
TUNGKOL SA PAGPURI NG MEDIA
SA BUHAY NG MGA GANGS.
13
13
“
MAS MADALING IWASAN ANG
PAGSALI SA ISANG GANG KAYSA
SA UMALIS DITO.
Risk Factors sa Indibidwal
• Pangangailangang makisali
• Kaunting kompiyansa sa sarili
• Kahirapang makapag-integrate sa lipunan sa Canada
• Problema sa wika
• Culture shock at displacement
• Mga isyu sa reunification (pakiramdam ng bata/teenager
na hindi nila kilala ang nag-iisponsor na magulang, kaya
mahirap ang bonding at pagdidisiplina)
• Kagustuhang magkaroon ng kalinga ng pamilya
• Problema sa disiplina
• Mababang pangarap sa edukasyon at trabaho
• Pag-abuso ng alak o droga
• Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD)
MGA YOUTH GANG SA GREATER
VANCOUVER AREA
Maraming tao ang madalas nagugulat kapag nalaman
nila na may mga gang sa BC. Ito’y maaaring dahil ang
Greater Vancouver area ay isang pangunahing gateway na
may malaking port, isang international airport, malapit sa
Estados Unidos at malalaking rail / highway infrastructure na
sumusuporta sa malaking drug trafficking. Ang problemang
ito ay hindi lamang nangyayari sa lugar na ito ng ating
probinsiya, bagkus ang mga gang at/o ang kanilang
mga kapwa gang ay magpupunta sa anumang lugar na
makapagbibigay ng pagkakataong kumita sa pamamagitan
ng pagbenta ng mga droga o sa pamamagitan ng ibang mga
gawaing labag sa batas.
Ayon sa pananaliksik1:
• Sa Canada, 26 sa bawat 100,000 kabataan ay kasangkot sa
aktibidad ng gang.
• Ang pangkalahatang edad kung kailan nagsisimula ang
kabataan na makihalo sa mga gang ay 13 taong gulang.
• Halos lahat ng mga miyembro ng gang ay mga lalaki.
• 12% ng populasyon ng gang sa BC ay babae.
• Ang mga miyembro ng gang ay mula sa anumang lahi,
kultura, o socio-economic na grupo.
Totten, Mark. “Promising Practices for Addressing Youth Involvement in
Gangs”, Report prepared for the Ministry of Public Safety & Solicitor General
of British Columbia in support of the Preventing Youth Gang Violence in BC: A
Comprehensive and Coordinated Provincial Action Plan, 2008.
1
12
12
KADALASAN PINUPUNTIRYA NG
MGA GANG ANG MGA KABATAAN
NA MADALING MANIWALA AT ANG
NAGKUKULANG SA MGA POSITIBONG
KONEKSYON SA MGA NAKATATANDA.
5
5
“
HINIHILING NG MGA GANG NA
IPAGPAKASAKIT ANG IYONG
KINABUKASAN AT KALAYAAN
PARA SA KANILA.
ANO ANG GANG?
Sa ilalim ng Seksyon 467.1 ng Canadian Criminal Code,
ang isang Kriminal na Organisasyon (o gang) ay inilalarawan
bilang:
Risk Factors sa Pamilya
• Stressful sa bahay
• Isang organisadong grupo ng tatlo o higit pang mga tao;
• Hindi mabisâ ang pagpapalaki ng magulang
• Na ang pangunahing layunin o aktibidad ay ang
magsuporta o gumawa ng isa o higit pang mga malubhang
pagkakasala;
• Paghinto ng paguusap ng mga magulang at mga teenager
• At kapag ginawa nila ito, ito’y mauuwi sa tuwiran o hindi
tuwirang pakinabang ng isang grupo o miyembro ng isang
grupo.
Upang matiyak kung ang isang tao ay lumalahok o
aktibong kasali sa anumang aktibidad ng isang kriminal
na organisasyon, maaaring tingnan ng mga Korte ang
sumusunod:
• Kung gumagamit sila ng pangalan, salita, simbolo
o anumang bagay na pagkakakilanlan sa Kriminal na
Organisasyon na iyon;
• Kung madalas silang nakikihalubilo sa sinumang ibang mga
tao na kalahok ng Kriminal na Organisasyon na iyon;
66
KARAGDAGANG RISK FACTORS
• Paghihiwalay ng pamilya
• Mga isyu ng reunification (karaniwang iniisponsor ng isang
magulang ang isang pamilya at inaabot na 4-12 taon upang
magkasama-sama muli ang pamilya, depende sa sitwasyon
ng nag-iisponsor na magulang. Napakatagal ito upang
málayó sa mga anak, at ito’y nakakaapekto sa mga relasyon
sa bahay).
• Nagkabaliktad ang mga tungkulin o nagbago ang mga
tungkulin – kailangan ng mga teenager na magtrabaho
upang dagdagan ang kita ng pamilya
• Kawalan ng suporta ng pamilya
• Kung tumatanggap sila ng anumang benepisyo mula sa
Kriminal na Organisasyon;
• Abuso/pabayâ
• Kung paulit-ulit silang gumagawa ng mga bagay alinsunod
sa utos ng isang taong kasapi sa Kriminal na Organisasyon na
iyon.
• Kasaysayan ng Pagsangkot ng Pamilya sa Gang
KILALANIN ANG MGA KAIBIGAN NG
IYONG ANAK/TEENAGER AT ALAMIN
KUNG SAAN NILA GINUGUGOL ANG
KANILANG PANAHON.
• Hindi nakikialam ang mga magulang
11
11
“
KUNG IKAW AY NASA ISANG GANG,
MAS MALAKI ANG PANGANIB NA
IKAW AY MASAKTAN, MAPATAY OR
MAKULONG.
MAKULONG.
RISK FACTORS
Ang “Risk Factor” ay isang bagay na makadaragdag sa
RISK
FACTORS
posibilidad na matupad ang isang partikular na pangyayari.
Ang
Factor”ayaymaaaring
isang bagay
makadaragdag
sa
Ang“Risk
risk factors
mgana
indibidwal
na katangian
posibilidad
matupad
ang isang
partikular
na sa
pangyayari.
o maaaringnamga
pangyayari
o mga
karanasan
buhay
Ang
risk
factors
ay
maaaring
mga
indibidwal
na
katangian
na may kinalaman sa pagdagdag ng mga kaugaliang
onagdudulot
maaaring mga
pangyayaritulad
o mga
sa buhay
ng problema,
ng karanasan
paggamit ng
droga o
na
may
kinalaman
sa
pagdagdag
ng
mga
kaugaliang
mga aktibidad ng gang.
nagdudulot ng problema, tulad ng paggamit ng droga o
Iminumungkahi ng mga pangmatagalang pag-aaral ng
mga kabataan sa mga lungsod sa Canada at Amerika na
Iminumungkahi
ng mga pangmatagalang
pag-aaral
ngsa
ang pinakamahalagang
risk factors para sa
paglahok
2
mga
kabataan
sa
mga
lungsod
sa
Canada
at
Amerika
na
gang ay :
ang pinakamahalagang risk factors para sa paglahok sa
1. mga negatibong impluwensiya sa buhay ng kabataan
gang ay2:
2. walang pakialam sa komunidad
3. sobrang umaasa sa mga kaibigang anti-social
4. kulang sa superbisyo ng mga magulang
5. abuso ng droga at alak
6. mahinang kakayahan sa edukasyon o trabaho
7. pangangailangang makilala at makaramdam na kasali siya
BAKIT SUMASALI ANG MGA KABATAAN
SA MGA GANG?
Maaaring naghahanap sila ng:
• Proteksyon laban sa karahasan o laban sa ibang mga gang
• Paraan upang matugunan ang pangangailangan ng
atensyon, lakas, at kontrol
• Pakikipagkaibigan
• Paraan upang maging popular (nais nilang magmukhang
cool at nais nilang magmayabang sa iba)
• Paraan upang maramdaman na sila’y kasali sa isang grupo
• Mga materyal na bagay (pera, mga kotse, kasuotan, alahas,
mga droga, atbp.)
• Mapanganib na gawain
Maaaring iniiwasan nila o tumutugon sila sa mga sumusunod
na karanasan:
• Rasismo at diskriminasyon
• Kawalan ng malapit na pag-aruga ng pamilya dahil daladalawa ang mga trabaho ng mga magulang
National Crime Prevention Centre. “Youth Gang Involvement: What Are the Risk
Factors?” Public Safety Canada, 2007.
2
2
10
10
10
HIKAYATIN ANG IYONG ANAK/TEENAGER
NA LUMAHOK SA MGA POSITIBONG
HIKAYATIN
IYONG
ANAK/TEENAGER
AKTIBIDADANG
NA MAY
NAMAMAHALANG
NA
LUMAHOK
SA
MGA
POSITIBONG
NAKATATANDA PAGKATAPOS
NG ESKWELA.
AKTIBIDAD NA MAY NAMAMAHALANG
NAKATATANDA PAGKATAPOS NG ESKWELA.
• Walang makukuhanan ng tulong (emosyonal at
pangkaisipan)
• Sulsol ng mga barkada
7
7
“
MAARING INIISIP MO NA MABIBIGYAN
KA NG PROTEKSYON NG MGA GANG
NGUNIT ANG KATOTOHANAN HINDI
MO SILA MAASAHAN AT HINDI SILA
ANG MGA TUNAY MONG KAIBIGAN.
• Napupuwersa o tinatakot upang sumali
• Pagtutunggali ng dalawang kultura sa isa’t-isa, at hindi
nalalaman ang dapat gawin
• Mababâ ang kinikita ng pamilya (hindi natutupad ng
pamilya ang mga gustong bilhin ng kabataan)
KILOS NG GANG
Maaaring makita sa kilos nang mga kabataang nasasangkot
o kasangkot na sa gang ang mga sumsunod:
• Hindi maipaliwanag kung saan nanggaling ang pera o
mga bagay na mayroon sila na hindi kayang bilihin nila o ng
kanilang mga pamilya kayang bilhin
• Ginagabi nang walang dahilan
• Mas mapagtagô
• Walang galang sa mga magulang
• Humahamon sa mga awtoridad tulad ng pulis o mga taong
nasa hustong gulang na nasa posisyon ng awtoridad
• May armas
• Pinsala sa katawan na hindi aksidente, tulad ng pag-gulpi
o mga pinsala sa mga kamay at mga knuckle (bukó ng daliri)
dahil lumalaban
ANG SINUSUOT NG GANG
Paminsan-minsan, makikilala ang mga miyembro ng gang sa
kanilang pananamit, sa kanilang mga tattoo, o sa paggamit
nila ng mga senyas. Dapat hanapin ng mga magulang ang
ibat ibang senyas na magpapakitang maaaring kasali sila sa
gang. Ang pagkakaroon lamang ng maraming senyas na ito
ay hindi nangangahulugang kasangkot sa mga gang ang
kabataan.
Ang ilan sa mga maaaring magpahayag ay:
• Ang pagsuot ng naiibang mga istilo ng pananamit, tulad
ng mga baggy o lawlaw na pantalon at mga baseball cap
na nasa gilid (Maaaring gumamit ang mga gang ng isang
takdang istilo ng pananamit, pero ang istilong iyon ay
maaaring maging popular at gayahin ng mga kabataang
hindi kasangkot sa gang). Hindi lahat ng mga miyembro ng
gang ay makikilala sa kanilang pananamit at kilos at hindi
laging makikilala sa kanilang kasuotan).
• Pagpapakita ng sobrang nagugustuhan ang isa o dalawang
mga partikular na kulay ng mga kasuotan o isang partikular
na logo.
• Ang pagkakaroon ng mga ispesipikong drawing o mga
simbolo ng gang sa mga libro para sa eskwelahan, mga
kasuotan, mga dingding o mga tattoo.
• Ang pagkakaroon ng peklat/mga marka ng sunog sa mga
kamay/katawan. Maghanap ng tatlong marka ng sunog sa
pagitan ng mga daliri.
8
8
BANTAYAN ANG MARAMING MGA
PALATANDAAN NG PAKIKIPAGLAHOK
SA GANG.
9
9
“
MAARING INIISIP MO NA MABIBIGYAN
KA NG PROTEKSYON NG MGA GANG
NGUNIT ANG KATOTOHANAN HINDI
MO SILA MAASAHAN AT HINDI SILA
ANG MGA TUNAY MONG KAIBIGAN.
• Napupuwersa o tinatakot upang sumali
• Pagtutunggali ng dalawang kultura sa isa’t-isa, at hindi
nalalaman ang dapat gawin
• Mababâ ang kinikita ng pamilya (hindi natutupad ng
pamilya ang mga gustong bilhin ng kabataan)
KILOS NG GANG
Maaaring makita sa kilos nang mga kabataang nasasangkot
o kasangkot na sa gang ang mga sumsunod:
• Hindi maipaliwanag kung saan nanggaling ang pera o
mga bagay na mayroon sila na hindi kayang bilihin nila o ng
kanilang mga pamilya kayang bilhin
• Ginagabi nang walang dahilan
• Mas mapagtagô
• Walang galang sa mga magulang
• Humahamon sa mga awtoridad tulad ng pulis o mga taong
nasa hustong gulang na nasa posisyon ng awtoridad
• May armas
• Pinsala sa katawan na hindi aksidente, tulad ng pag-gulpi
o mga pinsala sa mga kamay at mga knuckle (bukó ng daliri)
dahil lumalaban
ANG SINUSUOT NG GANG
Paminsan-minsan, makikilala ang mga miyembro ng gang sa
kanilang pananamit, sa kanilang mga tattoo, o sa paggamit
nila ng mga senyas. Dapat hanapin ng mga magulang ang
ibat ibang senyas na magpapakitang maaaring kasali sila sa
gang. Ang pagkakaroon lamang ng maraming senyas na ito
ay hindi nangangahulugang kasangkot sa mga gang ang
kabataan.
Ang ilan sa mga maaaring magpahayag ay:
• Ang pagsuot ng naiibang mga istilo ng pananamit, tulad
ng mga baggy o lawlaw na pantalon at mga baseball cap
na nasa gilid (Maaaring gumamit ang mga gang ng isang
takdang istilo ng pananamit, pero ang istilong iyon ay
maaaring maging popular at gayahin ng mga kabataang
hindi kasangkot sa gang). Hindi lahat ng mga miyembro ng
gang ay makikilala sa kanilang pananamit at kilos at hindi
laging makikilala sa kanilang kasuotan).
• Pagpapakita ng sobrang nagugustuhan ang isa o dalawang
mga partikular na kulay ng mga kasuotan o isang partikular
na logo.
• Ang pagkakaroon ng mga ispesipikong drawing o mga
simbolo ng gang sa mga libro para sa eskwelahan, mga
kasuotan, mga dingding o mga tattoo.
• Ang pagkakaroon ng peklat/mga marka ng sunog sa mga
kamay/katawan. Maghanap ng tatlong marka ng sunog sa
pagitan ng mga daliri.
8
8
BANTAYAN ANG MARAMING MGA
PALATANDAAN NG PAKIKIPAGLAHOK
SA GANG.
9
9
“
MAKULONG.
MAKULONG.
RISK FACTORS
Ang “Risk Factor” ay isang bagay na makadaragdag sa
RISK
FACTORS
posibilidad na matupad ang isang partikular na pangyayari.
Ang
Factor”ayaymaaaring
isang bagay
makadaragdag
sa
Ang“Risk
risk factors
mgana
indibidwal
na katangian
posibilidad
matupad
ang isang
partikular
na sa
pangyayari.
o maaaringnamga
pangyayari
o mga
karanasan
buhay
Ang
risk
factors
ay
maaaring
mga
indibidwal
na
katangian
na may kinalaman sa pagdagdag ng mga kaugaliang
onagdudulot
maaaring mga
pangyayaritulad
o mga
sa buhay
ng problema,
ng karanasan
paggamit ng
droga o
na
may
kinalaman
sa
pagdagdag
ng
mga
kaugaliang
nagdudulot ng problema, tulad ng paggamit ng droga o
Iminumungkahi ng mga pangmatagalang pag-aaral ng
mga kabataan sa mga lungsod sa Canada at Amerika na
Iminumungkahi
ng mga pangmatagalang
pag-aaral
ngsa
ang pinakamahalagang
risk factors para sa
paglahok
2
mga
kabataan
sa
mga
lungsod
sa
Canada
at
Amerika
na
gang ay :
ang pinakamahalagang risk factors para sa paglahok sa
gang ay2:
BAKIT SUMASALI ANG MGA KABATAAN
SA MGA GANG?
Maaaring naghahanap sila ng:
• Proteksyon laban sa karahasan o laban sa ibang mga gang
• Paraan upang matugunan ang pangangailangan ng
atensyon, lakas, at kontrol
• Pakikipagkaibigan
• Paraan upang maging popular (nais nilang magmukhang
cool at nais nilang magmayabang sa iba)
• Paraan upang maramdaman na sila’y kasali sa isang grupo
• Mga materyal na bagay (pera, mga kotse, kasuotan, alahas,
mga droga, atbp.)
• Mapanganib na gawain
Maaaring iniiwasan nila o tumutugon sila sa mga sumusunod
na karanasan:
• Rasismo at diskriminasyon
• Kawalan ng malapit na pag-aruga ng pamilya dahil daladalawa ang mga trabaho ng mga magulang
2
2
10
10
10
HIKAYATIN ANG IYONG ANAK/TEENAGER
NA LUMAHOK SA MGA POSITIBONG
HIKAYATIN
IYONG
ANAK/TEENAGER
AKTIBIDADANG
NA MAY
NAMAMAHALANG
NA
LUMAHOK
SA
MGA
POSITIBONG
NAKATATANDA PAGKATAPOS
NG ESKWELA.
AKTIBIDAD NA MAY NAMAMAHALANG
NAKATATANDA PAGKATAPOS NG ESKWELA.
• Walang makukuhanan ng tulong (emosyonal at
pangkaisipan)
• Sulsol ng mga barkada
7
7
“
HINIHILING NG MGA GANG NA
IPAGPAKASAKIT ANG IYONG
KINABUKASAN AT KALAYAAN
PARA SA KANILA.
ANO ANG GANG?
Sa ilalim ng Seksyon 467.1 ng Canadian Criminal Code,
ang isang Kriminal na Organisasyon (o gang) ay inilalarawan
bilang:
Risk Factors sa Pamilya
• Stressful sa bahay
• Isang organisadong grupo ng tatlo o higit pang mga tao;
• Hindi mabisâ ang pagpapalaki ng magulang
• Na ang pangunahing layunin o aktibidad ay ang
magsuporta o gumawa ng isa o higit pang mga malubhang
pagkakasala;
• Paghinto ng paguusap ng mga magulang at mga teenager
• At kapag ginawa nila ito, ito’y mauuwi sa tuwiran o hindi
tuwirang pakinabang ng isang grupo o miyembro ng isang
grupo.
Upang matiyak kung ang isang tao ay lumalahok o
aktibong kasali sa anumang aktibidad ng isang kriminal
na organisasyon, maaaring tingnan ng mga Korte ang
sumusunod:
• Kung gumagamit sila ng pangalan, salita, simbolo
o anumang bagay na pagkakakilanlan sa Kriminal na
Organisasyon na iyon;
• Kung madalas silang nakikihalubilo sa sinumang ibang mga
tao na kalahok ng Kriminal na Organisasyon na iyon;
66
KARAGDAGANG RISK FACTORS
• Paghihiwalay ng pamilya
• Mga isyu ng reunification (karaniwang iniisponsor ng isang
magulang ang isang pamilya at inaabot na 4-12 taon upang
magkasama-sama muli ang pamilya, depende sa sitwasyon
ng nag-iisponsor na magulang. Napakatagal ito upang
málayó sa mga anak, at ito’y nakakaapekto sa mga relasyon
sa bahay).
• Nagkabaliktad ang mga tungkulin o nagbago ang mga
tungkulin – kailangan ng mga teenager na magtrabaho
upang dagdagan ang kita ng pamilya
• Kung tumatanggap sila ng anumang benepisyo mula sa
Kriminal na Organisasyon;
• Abuso/pabayâ
• Kung paulit-ulit silang gumagawa ng mga bagay alinsunod
sa utos ng isang taong kasapi sa Kriminal na Organisasyon na
iyon.
• Kasaysayan ng Pagsangkot ng Pamilya sa Gang
KILALANIN ANG MGA KAIBIGAN NG
IYONG ANAK/TEENAGER AT ALAMIN
KUNG SAAN NILA GINUGUGOL ANG
KANILANG PANAHON.
• Hindi nakikialam ang mga magulang
11
11
“
MAS MADALING IWASAN ANG
PAGSALI SA ISANG GANG KAYSA
SA UMALIS DITO.
Risk Factors sa Indibidwal
• Pangangailangang makisali
• Kahirapang makapag-integrate sa lipunan sa Canada
• Mga isyu sa reunification (pakiramdam ng bata/teenager
na hindi nila kilala ang nag-iisponsor na magulang, kaya
mahirap ang bonding at pagdidisiplina)
• Kagustuhang magkaroon ng kalinga ng pamilya
• Problema sa disiplina
• Mababang pangarap sa edukasyon at trabaho
• Pag-abuso ng alak o droga
• Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD)
MGA YOUTH GANG SA GREATER
VANCOUVER AREA
Maraming tao ang madalas nagugulat kapag nalaman
nila na may mga gang sa BC. Ito’y maaaring dahil ang
Greater Vancouver area ay isang pangunahing gateway na
may malaking port, isang international airport, malapit sa
Estados Unidos at malalaking rail / highway infrastructure na
sumusuporta sa malaking drug trafficking. Ang problemang
ito ay hindi lamang nangyayari sa lugar na ito ng ating
probinsiya, bagkus ang mga gang at/o ang kanilang
mga kapwa gang ay magpupunta sa anumang lugar na
makapagbibigay ng pagkakataong kumita sa pamamagitan
ng pagbenta ng mga droga o sa pamamagitan ng ibang mga
gawaing labag sa batas.
Ayon sa pananaliksik1:
• Sa Canada, 26 sa bawat 100,000 kabataan ay kasangkot sa
aktibidad ng gang.
• Ang pangkalahatang edad kung kailan nagsisimula ang
kabataan na makihalo sa mga gang ay 13 taong gulang.
• Halos lahat ng mga miyembro ng gang ay mga lalaki.
• 12% ng populasyon ng gang sa BC ay babae.
• Ang mga miyembro ng gang ay mula sa anumang lahi,
kultura, o socio-economic na grupo.
Totten, Mark. “Promising Practices for Addressing Youth Involvement in
Gangs”, Report prepared for the Ministry of Public Safety & Solicitor General
of British Columbia in support of the Preventing Youth Gang Violence in BC: A
Comprehensive and Coordinated Provincial Action Plan, 2008.
1
12
12
KADALASAN PINUPUNTIRYA NG
MGA GANG ANG MGA KABATAAN
NA MADALING MANIWALA AT ANG
NAGKUKULANG SA MGA POSITIBONG
KONEKSYON SA MGA NAKATATANDA.
5
5
“
GINAGAWA NG MEDIA NA
KAAKITAKIT ANG PAMUMUHAY NG
MGA GANG UPANG MAKAPAGBENTA
NG KANILANG PRODUKTO.
PASIMULA
Ang Engaging Parents for Safer Youth ay isang proyekto na
sinimulan ng Vancouver Board Of Education upang magbigay
ng impormasyon para sa mga magulang tungkol sa mga
youth gang, kung paano maaaring masangkot ang mga bata
at mga kabataan sa karahasan, at kung ano ang magagawa
ng mga magulang upang suportahan ang kanilang mga
anak/mga teenager upang hindi sila masangkot.
Ang libretang ito ay ginawa sa tulong ng 13 magulang
mula sa Pilipinong komunidad sa Vancouver na
nagsamasama upang magsalita tungkol sa paksâng ito at
makapagmungkahi kung anong informasyon ang maaaring
magamit na makakatulong sa mga magulang upang
malaman kung ano ang mga youth gang at kung paano
panatilihing ligtas ang kanilang mga anak/teenager.
Ang mga gang at mga karahasan ng gang ay inaalala
nating lahat, at ang bawat isa sa atin ay may tungkulin na
pagtugonin ang isyung ito.
PAANO MAKAKATULONG ANG MGA
MAGULANG AT MGA PAMILYA SA MGA
BATA NA IWASAN ANG MGA GANG
• Maging demokratiko sa pagpalaki sa anak – ito’y isang
paraan na nagpapahintulot sa mga anak at mga teenager
na magkaroon ng sariling desisyon na may patnubay ng
magulang. Iwasan ang pagiging sobrang istrikto, o sobrang
maluwag.
• Timbangin ang pagmamahal at disiplina.
• Kausapin ang mga anak, mamahagi ng karanasan sa buhay,
at Bigyan ng suporta ang mga anak.
• Kailangang tingnan sa tuwi-tuwina ng mga magulang
kung ano ang ginagawa at kung ano ang nangyayari sa
kanilang anak. Kausapin ang inyong teenager nang walang
nakakarinig upang hindi siya mapahiya.
• Sumali sa mga grupo na nagbibigay ng suporta sa
magulang upang malaman ang mga maiging ginagawa ng
ibang mga magulang at upang malaman na hindi ka nagiisa sa iyong mga problema sa iyong anak/teenager. (Mga
Magulang na Magkakasama).
• Maglaan ng panahon para magsama-sama ang pamilya.
• Turuan ang mga bata na maging street smart; patnubayan
sila at maghandang bumitaw sa kanila.
• Bigyan ang iyong anak/teenager ng mahalagang
impormasyon tungkol sa mga gang at kung angkop,
magkuwento nang pangyayari tungkol sa mga gang.
44
KAUSAPIN ANG INYONG ANAK
TUNGKOL SA PAGPURI NG MEDIA
SA BUHAY NG MGA GANGS.
13
13
“
MAAARING
MAAARING PAGSAMANTALAHAN
PAGSAMANTALAHAN KA
KA
NG
MGA
MAS
MATAGAL
NA
MIYEMBRO
NG MGA MAS MATAGAL NA MIYEMBRO
NG
NG GANG
GANG SA
SA PAMAMAGITAN
PAMAMAGITAN NG
NG
PAGPAPAGAWA
SA
IYO
NG
LAHAT
PAGPAPAGAWA SA IYO NG LAHAT NG
NG
MGA
MAPANGANIB
NA
BAGAY.
MGA MAPANGANIB NA BAGAY.
•• Simulang
Simulang turuan
turuan ang
ang inyong
inyong anak/teenager,
anak/teenager, habang
habang bata,
bata,
tungkol
sa
mga
panganib
na
maidudulot
pag
nasangkot
tungkol sa mga panganib na maidudulot pag nasangkot sa
sa
gang.
gang. Ipaliwanag
Ipaliwanag sa
sa kabataan
kabataan ang
ang mga
mga maaring
maaring mangyari
mangyari
pag
pag masangkot
masangkot sa
sa gang,
gang, tulad
tulad ng
ng mga
mga panganib
panganib sa
sa personal
personal
na
na kaligtasan
kaligtasan oo pati
pati na
na kamatayan
kamatayan at
at ang
ang posibilidad
posibilidad na
na
magkaroon
ng
criminal
record
at
mabilanggo.
magkaroon ng criminal record at mabilanggo.
2
4
5
•• Alamin
Alamin ang
ang mga
mga kagustuhan
kagustuhan ng
ng inyong
inyong anak/mga
anak/mga
teenager.
teenager.
6
7
•• Pag-usapan
Pag-usapan ang
ang mga
mga marahas
marahas na
na mensahe
mensahe sa
sa telebisyon
telebisyon at
at
mga
pelikula.
mga pelikula.
•• Bigyan-diin
Bigyan-diin ang
ang kooperasyon,
kooperasyon, sariling
sariling pananagutan,
pananagutan, at
at
pabayaang
pabayaang gumawa
gumawa ng
ng mga
mga desisyon
desisyon na
na nakabubuti
nakabubuti sa
sa
kanila.
kanila.
14
14
14
KINOKOMPIRMA
KINOKOMPIRMA NG
NG PANANALIKSIK
PANANALIKSIK
NA
ANG
MGA
BATA
AY
NA ANG MGA BATA AY MAS
MAS
NAIIMPLUWENSIYAHAN
NAIIMPLUWENSIYAHAN NG
NG KANILANG
KANILANG
MGA
MAGULANG
KAYSA
NG
MGA MAGULANG KAYSA NG KANILANG
KANILANG
MGA
MGA KAIBIGAN.
KAIBIGAN.
CONTENTS
Mga pagpapasalamat
Pasimula
Mga youth gang sa greater
Vancouver area
Ano ang gang?
Bakit sumasali ang mga
kabataan sa mga gang?
8
9
10
11
13
Kilos ng gang
15
Saan makakakuha ng tulong
kung sinususpetsahan mo na
kasali sa gang o sasali sa gang
Ang sinusuot ng gang
Risk factors
Karagdagang risk factors
Paano makakatulong ang mga
magulang at mga pamilya sa
mga bata na iwasan ang mga
gang
3
3
MGA PAGPAPASALAMAT
Ang Steering Kids Away From Gangs (Ilayô
ang mga Bata Mula sa mga Gang) ay batay sa
resource booklet ng Edmonton Police Service
na pinamagatang “Who Are Your Kids Hanging
With?” at iniakma ito upang matugunan ang
mga pangangailangan ng mga magulang at mga
caregiver na nakatira sa Lower Mainland.
Si Joy Jose, ang Multicultural Liaison Worker na
nagtratrabaho kasama ni Angelica Marie Jose, ay
isa sa mga nag-facilitate sa focus groups kasama
ng mga magulang mula sa komunidad ng mga
Pilipino sa Vancouver. Ginawa ang libretang ito
batay sa input ng mga magulang na lumahok sa
pagtatalakay sa paksang ito. Ang mga miyembro
rin ng Vancouver Police Department at BC
Integrated Gang Task Force ay nagbigay din ng
input sa paksang ito.
Ang mga miyembro rin ng Vancouver Police
Department at BC Integrated Gang Task Force ay
nagbigay ng input at ilan sa mga nilalaman.
Ang proyekto na ito ay pinondohan ng Ministry of
Public Safety and Solicitor General, Victim Services
& Crime Prevention Division sa pamamagitan ng
Civil Crime Forfeiture and Remediation at Crime
Prevention Funding Program.
2
2
SAAN MAKAKAKUHA NG TULONG KUNG
SINUSUSPETSAHAN MO NA KASALI SA
GANG O SASALI SA GANG
•
Kausapin ang iyong anak at alamin kung gaano kagrabe
ang sitwasyon (maging magalang sa pagsabi ng iyong
mga inaalala at hayaang malaman ng bata/teenager kung
ano ang gagawin ninyong dalawa upang matugunan
ang isyu).
•
Kausapin ang mga administrador ng eskwelahan, mga
konseho, Multicultural Liaison Workers (MLW), Settlement
Workers in Schools (SWIS), School Liaison Officer, o Youth
& Family Workers (YFW).
•
Kausapin ang mga organisasyon sa lokal na komunidad,
tulad ng Mosaic: (Tel) 604-254-9626, Immigrant Services
Society (ISS):
(Tel) 604-684-7489, o isang Neighbourhood House.
•
Kontakin ang Vancouver Police Department:
(Tel) 604-717-3321.
•
Maghanap ng support group; sumali sa parenting
workshops at maghanap ng karagdagang impormasyon,
tulad ng Boys and Girls Club-Parents Together.
•
Telepono ng Youth Against Violence:
(Tel) 604-775-4264 o kaya 1-800-680-4264
•
Crime Stoppers: (Tel) 1-800-222-8477
15
15
•
Crisis Line 604-872-3311
• Youth Crisis Line 1-800-448-4663
•
The Youth Line (impormasyon, referral at suporta)
604-572-4060
Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa mga gang
Maraming mga mapagkukunan ng impormasyon tungkol
sa mga gang sa internet. Ito ang listahan ng mga website at
mga artikulo (article) tungkol sa mga youth gang at mga tip
at mga istratehiya para sa mga magulang:
•
National Crime Prevention Centre
http://www.safecanada.ca/gangs_e.asp
•
Boys and Girls Clubs of Greater Vancouver
http://www.bgc-gv.bc.ca/tips.asp
•
The Community Solution to Gang Violence
Prevention and Families
http://www.csgv.ca/content.php?ID=94
•
Centre for Addiction and Mental Health
“What Parents Need to Know About Teens- Facts, Myths
and Strategies”
ILAYÔ ANG MGA
BATA MULA SA
MGA
gang
http://www.camh.net/Care_Treatment/Resources_clients_
families_friends/parents_need_know_teens/index.html
VancouVer School Board’S YeS and ePSY ProjectS.
© 2009
16
Ano ang dapat malaman ng mga magulang
Steering Kids Away From Gangs - What parents need to know [Filipino]
1

BATA MULA SA - Vancouver School Board

Transcription

Similar documents