Cola - KimyaEgitimi.org

GERÇEKTEN KOLA ĐÇMEK
ĐSTĐYORMSUNUZ?
KONU SEÇĐMĐ
Kolanın içeriği , üretimi,
insan sağlığına zararları
ve yararları
KĐMYA ĐLE ĐLGĐSĐ
Kola kimyasal olarak asidik bir
yapıdadır. Ve bu nedenle
tahriş edici bir özelliğe
sahiptir.
GÜNLÜK HAYATLA ĐLE ĐLĐŞKĐSĐ
Đnsan vücudu belli bir pH aralığına sahiptir.
Bu pH aralığında meydana gelecek
farklılaşmalar vücudumuzda aksamalara ve
organ ve dokularda tahribata yol açabilir.
Ayrıca günlük hayatta tükettiğimiz birçok
et ürünü ve sebze-meyve ürünleri asidik
yapıdaki farklı ürünlerle bozulmaya uğrar.
Bu tahribata yol açan en büyük yapılardan
biride her gün sıkça tükettiğimiz koladır.
TEORĐK BĐLGĐ
Asitler ; suyla hidrojen iyonları üreten
hidrojen bileşimleridir. Hidrojen iyonları
çözeltiyi asidik yapar. Asitler turnusol
kağıdına kırmızı renk verir.
Gündelik eşyaların çoğu asitler içerir.
Limonda sitrik asit, sirkede ise asetik asit
bulunur. Farklı asitler, limona, sirkeye, ekşi
elmaya ve şerbete keskin tadını verir.
Aküler, sülfürik asit, midedeki sindirim
sıvıları hidroklorik asit içerir. Asitler, suda
eridiğinde hidrojen iyonları (H+) üreten
madde çözeltileridir. Asit maddelerin çoğu,
saf katılar, sıvılar ya da gazlar olarak
bulunsa da, sadece suda eridiğinde asit
gibi tepkemi verir.
ASIT TEPKIMELERI
Asitler, gösterge adı verilen özel bir boya eklenerek tespit
edilmektedir. Örneğin, turnusol kağıdı asidi k çözeltilerde
mordan kırmızıya dönen bir gösterge boyası içerir.
Asitlerin çoğu, çinko ve magnezyum gibi tepkimeli
metallerle karıştığında, hidrojen gazı üretir. Diğer bir test
ise, asidi sodyum bikarbonatla (NaHCO3) karıştırarak
uygulanır. Güçlü asitler, karbondioksit gazı üretilirken
karışımı köpürdetir.
ORGANIK ASITLER
Bitkiler ve hayvanlar, organik asitler adı verilen
çeşitli asidi k karbon bileşimleri üretir. Bunların
çoğu zararsızdır; meyveye ve diğer yiyeceklere
tat verir.
INORGANIK ASITLER
Minerallerden ve metal olmayan maddeler
yapılan asitlere, inorganik asitler adı verilir.
Yaygın inorganik asitler arasında, sulfirik
(H,SO4), hidroklorik asit (HC!.), nitrik asit
ve fosforik asit (H3PO.) yer alır. Endüstri
her yıl bu asitlerden milyonlarca üretir.
Bunlar plastik, lif, gübre, boya
kimyasallarının yapımında kullanılır.
Konsantre inorganik asitler çok
aşındırıcıdır. Cilde ZG'; verebilir ve diğer
metallerin içinde hızla eriyebilirler.
Hidroflorik asit (HF), camı bir e Diğer
inorganik asitler hiç tehlikeli değildir.
Asitlerin başlıca özellikleri şunlardır:
-Tadları ekşidir.
-Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
-Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler.
-Metallerle tepkimeye girerek tuz+H2 çıkartırlar.
-Suda çözündükleri zamanki iyonlaşma miktarlarına
göre:
Kuvvetli (tamamen iyonlaşan)asitler (örn:HCl)
Zayıf (tamamen iyonlaşamayan) asitler
(örn:CH3COOH) olmak üzere ikiye ayrılırlar.
-
Bazı asitler:
formik asit: karıncada bulunan asittir.
asetik asit: sirkelerde bulunan asittir.
malik asit: elmada bulunur.
laktik asit: yoğurtta bulunan asittir.
sitrik asit: limonda bulunur.
tartarik asit: üzümde bulunur.
bütirik asit: tereyağında bulunur.
karbonik asit: gazozda bulunur.
oleik asit: zeytin yağında bulunur
KOLA
Coca Cola Đlk defa 1886'da eczacı John S.
Pemberton tarafından formülünde kokain adlı
uyuşturucu maddeninde olduğu bir şurup şeklinde
üretilen cola John S.Pembertonun ölümü ile Asa
Candler coca colanın haklarını 2 bin 300 dolara
satın aldı ve 1892 yılında the coca cola company
adlı firma kuruldu.Reklam adı altındaki görsel
kitlesel telkinlerle insanların zihinlerine ''buz
gibi,nefis serinletici,hayatın tadı'' gibi tamamen
gerçek dışı sunumlarla sunuldu iç yapısı ise
anlatılmayıp saklandı üzerinde araştırma yapmak
isteyen doktor yada başka kimlikli araştırmacılara
bu izin
verilmedi ve coca colanın gerçek yüzü saklanarak
yaldızlı sunumlarla zihinlere işlenmeye devam
edildi.
Gerçekte coca cola bilinenin aksine içeriğindeki
zararlı bileşimler sebebiyle her açıdan Mutlak
Manada zararlı bir içecektir.Gerçek şu ki coca cola
içeriği itibari ile ilk üretim tarihinde içerisinde kokain
adlı uyuşturucu maddeninde konulması ile
başlamıştır. Bir litre kolalı içecek yaklaşık 400 kalori
eşdeğeri şeker, 0,15 gram kafein, değişik
miktarlarda renk veren maddeler, orijinal tadı
sağlayan kola özü ve fosforik asit içerir.Burada kola
özü diye sunulan uydurma isim içeriğindeki
uyuşturucu maddeler için gizleyici bir çatıdır. kola
başlı başına bir kimyevi madde değildir ki onun ona
ait birde özü olsun.Dikkat edilirse yüksek oranda
şeker,kafein,boya maddeleri,fosforik asit ve benzeri
bütün içeriği sağlık için tamamen zararlı
bileşimlerdir.Kısaca sıralanacak olursa coca cola ve
benzeri gazlı içeceklerin içerisindeki bazı katkılar ve
sebep oldukları zararlar şöyledir ;
1-Fosforik asit: E338
Ancak sağlık üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Keskin bir tad sağlar
ve diğer doğal benzer tad vericilere nazaran büyük miktarlarda ve
ucuzca elde edilebildiği için üreticiler tarafından tercih edilmektedir.
Genç kadınlarda, kemik gelişiminde gıda eksikliği ile ortaya çıkan
osteoporoz hastalığı riskini artırmaktadır. Fosfor fazlalığı, zayıf kemik
yoğunluğuna yol açabilmektedir. Beslenme uzmanları, vücudun
kandaki fosfor-kalsiyum iyonları arasındaki dengeyi sürdürmeye
çalıştığını belirtmektedirler. Fosfor fazlalığı oluşunca vücudun
kimyasal balans mekanizması bu dengeyi sürdürebilmek için
kemikteki kalsiyumun dışarı çıkarılmasına yol açar. Neticede fosforkalsiyum fazlası vücuttan dışarıya atılır ve geride gözenekli ve
gittikçe zayıflayan bir kemik yapısı meydana gelir.Böylece kemik
kırılmaları olarak bilinen olaylar yaşanmaktadır.
Fosforik asit modekülü
Kafein:
Kafeinli maddelerin kullanımının sonucunda karakteristik
etkiler,
huzursuzluk, sinirlilik, heyecan, uykusuzluk, yüz kızarıklılığı,
fazla idrar ve sindirim şikâyetleri gibi rahatsızlıklardır. Bu
semptomlar bazı insanlarda, günlük 250 mgr 'dan daha küçük
dozajlarda tezahür edebilir.
Diğer bazılarında ise daha yüksek dozlarda oluşur. Günlük 1gr
'lık dozlara çıkılması halinde ise, kas seyirmesi, düşünce ve
konuşmanın düzensiz akması, yorgunluk duymama ve
fizikomotor acitasyonu oluşabilir. Daha büyük dozlarda hafif
duyumsal rahatsızlıklar, kulak çınlaması, ışığın parlaması gibi
rahatsızlıklar rapor edilmiştir. Kafeinin 10 gr'ı geçen dozu ile,
ani krizler, nefes alma güçlüğü ve ölümle sonuçlanmalar
oluşabilir. Alınan maddelerle girebilecek kafein miktarının
kabaca hesabını şöyle yapabiliriz.
Bir bardak kahve yaklaşık 100-150 mgr kafein ihtiva eder, bir
bardak çay yarısı kadar, bir bardak kola ise 1/3 'ü kadar kafein
ihtiva eder
Kafeinin molekül modeli
Bir bardak enerji içeceğinde ise yaklaşık 100 mgr
kafein alınmış olur. Reçete ile satılan kafeinli
ilaçlar bir bardak kahvenin ihtiva ettiği kafeinin
bir tam üçte biri ile bir buçuk arasında
değişmektedir. Đstisna olarak migren
hastalığı için kullanılan tabletlerin her biri 100
mgr kafein ihtiva ederler.
Kafein, sindirim sistemi ve kalp rahatsızlıklarının
gelişmesine ve ağırlaşmasına neden olabilir. Üst
karın ağrıları, bazen peptik ülser ve
kanamalar oluşabilir. Ekstrem yüksek dozlarda
ise ritim bozukluğu eklenebilir, tansiyon düşer ve
kan dolaşımı durabilir.
Kafein maddesi
Boya Maddesi Karamel (E150):
Şekerin yavaş şartlarda 170 C dereceye kadar
ısıtılması sonucunda elde
edilir. Başta kola olmak üzere çeşitli meşrubat,
şekerleme, kek ve bazı
hamur işlerinde boya maddesi olarak kullanılır.
Avustralya Hiperaktiv Çocukları Koruma
Teşkilatı(HACSG)'na göre alerjik
bünyeli insanların kaçınmaları gerektiği ifade
edilmektedir.
CO2 Gazı: E290 (Karbondioksit)
Sağlığa zararlı bir gazdır. Meşrubatlarla
aşırı miktarlarda alınması halinde
çeşitli rahatsızlıklara neden olur.kola ile
beraber yüksek miktarlarda
alınan co2 gazı ani ölümlere sebep olur.
Karmin: E120
Renklendirici; böceklerden elde edilir;
kozmetiklerde, şampoanlarda, kırmızı
elma sularında, şekerlemelerde ve diğer
gıdalarda kullanılır; hassas ve
asmatik bünyelerde alerjik reaksiyonlara
sebeb olabilir. Ayrıca bir Müslüman
için kesinlikle haramdır.
Sünî Tatlandırıcılar: Aspartam E951, Asesülfan
E950, Sakarin E954
Toz ve sıvı diğer bazı içecekler dede kullanılır.Bu
ürünlerde; Aspartam, asesülfam ve sakarinin
kombinasyonu kullanılmaktadır. Şeker hastalarının
kullanımı oldukça düşük olması ve kullanan insanların
yaş seviyelerinin yüksek olmasına rağmen alzaymer
riski oluşturduğu bildirilmektedir. Fakat içeceklerde
kullanımı, özellikle aspartamın içinde bulunan fenil
alalin isimli amino asitin çocukların zeka gelişimlerini
olumsuz etkilediği klinik deneylerle kanıtlanmıştır.
Aspartam modekülü
Mean kökü bitkisi
Deney 1
Deneyin adı: Kolanın besin maddelerine
zararları
Deneyin amacı:Kolanın asidik özelliğinin
besin maddelerinde çürümeye neden
olduğunu inceleyip görmek
Araç ve gereçler:
-Kab, kola, domates
Deneyin
yapılışı:
Boş bir kapa dilimlenmiş halde
domatesler koyulur. Ardından üzerine
kola ilave edilerek 4 gün boyunca
farklılaşmalar takip edilir.
1.gün
2.gun
4.gun
Sonuç ve yorum : Bu deneyde kolanın
yapısında bulunana asidik yapıların
zamanla besin maddelerine zarar
verdiklerini görebiliyoruz
Deney 2
Deneyin adı : Kola pası çözer mi?
Deneyin amacı :Kolanın yapısında bulunan
asidik özelliklerin paslı yapılara etki edip
temizlediğini görmek
Araç ve gereçler:
- Kola, pamuk , paslı çivi yada vida
Deneyin yapılışı: Pamuk alınarak üstüne
koladan dökülür. Ardından paslı durumdaki
çivi yada vidaya sürülerek değişim
gözlenir.
Sonuç ve yorum : Bu deneyimizde
koladaki asit içeren bileşiklerin pası bile
çözdüğünü görüyoruz. Bu deney sayesinde
her gün tükettiğimiz kolanın pasa etkisini
görüp vücudumuza ne gibi zararlar
verdiğini daha rahat anlayabiliriz.
Deney 3
Deneyin adı : Kola klozet temizler mi?
Deneyin amacı : Kolanın tahrip ve
temizleme gücünün çamaşır suyuna ne
kadar yakın olduğunu anlayabilmek
Araç ve gereç : kola, klozet, su
Deneyin yapılışı : Temizlenmemiş halde
bulunan klozetin üstüne koladan dökülür.3
saat kadar süre sonra klozete su dökülerek
temizlenip farklılık görülür
Sonuç ve yorum : Bu deneyle kolanın
tahrip ve tahriş etme özelliği çok net
şekilde anlaşılmaktadır.
ÜNĐTE PLANI
Bölüm I
Dersin Adı Kimya
Sınıf 9/E
Ünite Adı : Asit ve bazlar
Önerilen Süre: 3 ders saati
Bölüm II
HEDEF VE DAVRANIŞLAR
HEDEF 1: Kolanın asidik yapıda olduğunu
fark edebilme
DAVRANIŞLAR
1. Asit tanımını yapabilme
2. Kolanın yapısında bulunan asit ve
türevlerini fark edebilme
HEDEF 2: Kolanın yapısına dikkat çekme
DAVRANIŞLAR:
1.Kolanın içeriğinde bulunan yapıları
kavrayabilme
2.Kafein, fosforik asit, boyar maddeler,
yapay tatlandırıcıları fark edebilme
3.Bunların yapılarının kavrayabilme
HEDEF 3 :Kolanın zararlarını farkına varma
DAVRANIŞLAR:
1.Kolanın insan hayatına verdiği zararları
fark edebilme
2.Kolanın besin maddelerine verdiği zararları
fark edebilme
3.Kolanın bağımlılık yaptığını fark edebilme
Öğretme- Öğrenme- Yöntem ve
Teknikleri
Düz anlatım yöntemi
Soru- cevap tekniği
Gösterip yaptırma yöntemi
Kullanılan Eğitim TeknolojileriAraç- Gereç ve Kaynaklar
Öğretmen :
-Bilgisayar, Tepegöz, Tahta, Kimya
kitabı, Deney malzemeleri ( Kimyasal
ve cam malzemeler), Kalem , Sil
Öğrenci :
Ders kitabı,Defter,Kalem, Silgi
Öğrenme- Öğretme Etkinlikleri
Dikkati çekme
Günlük hayatta kullandığımız
bildiğiniz asit içeren içeçeklere
örnek verin diyerek öğrencilerin
konuya ilgileri çekilir.
Güdüleme
Öğrencilerin konuya ilgilerini çekmek
ve konu hakkında bilgi sahibi
olabilmeleri için günlük hayattan
konu ile ilgili örnekler verilir ve konu
ile ilişkisi kurdurulur.
Derse geçiş :
-Derse öğrencilere kola içip içmediklerini ve
kolanın yapısında hangi maddelerin
bulunduğunu sorarak başlayabiliriz
Bireysel öğrenme etkinlikleri
-Öğrencilere deney yaptırılır.
Grupla öğrenme etkinlikleri :
-Öğrenciler gruplara ayrılarak, bireysel
olarak yaptıkları deneylerin sonuçlarını
diğer grup arkadaşlarıyla karşılaştırmaları
sağlanır. Farklılıklar var ise, nedenleri
tartışılır
BÖLÜM III
Ölçme- Değerlendirme : Öğrencilere
kola ve yapısı ile ilgili sorular sorarak ve
ayrıca konuyla ilgili deneyler hakkında
sorular sorup cevap vermeleri istenir
BECERĐ MATRĐKSĐ
BĐLGĐNĐN DAVRANIŞA DÖNÜŞÜM BASAMAKLARI
BĐLGĐ
KAZANIMI
♦Soru sorma
♦Algılama
♦Deney yapma
♦Alıştırma
♦Karşılaştırma
yapma
♦Modellerle
çalışma
BĐLGĐ
KULLANIMI
♦Uygun madde ve
araç seçimi
♦Tecrübeden
faydalanma
BĐLGĐ
ĐLETĐŞĐMĐ
♦Tartışma
♦Dinleme
♦Belgeleme
♦Sembol kullanma
♦Afiş tasarlama
♦Sunu
♦Grup çalışması
DEĞERLENDĐRME
♦Öz eleştiri
♦Görüş anketi
♦Kendini
değerlendirme
♦Empati kurma
Bilgi çeşitleri
Bilgi kazanma
Bilgi uygulama
Günlü
nlük
alış
kanlııkları
alışkanl
kların
temelindeki kavram
ve bilgiler
Asit içeren besinler
tercih edilme
nedenleri ve
eksikliklerindeki
gözlemler
araş
araştırıldı
ldı
Günlü
nlük yaş
yaşamda
kullanı
kullanılan asitli
içeceklere örnekler
verildi
Đlgi tanı
tanım kavram
model ve metotlara
bağ
bağlı bilgiler
Kolanı
Kolanın
yapı
yapımı
Kolanı
Kolanın vü
vücuda
Kolanı
Kolanın besinlere
etkisi
Farklı
Farklı içeceklerdeki
asidik yapı
yapılar
incelendi
Kolanı
Kolanın yapı
yapım
reaksiyonları
reaksiyonları
gösterildi
Kolanı
Kolanın yapı
yapısındaki
kafeinin ve yapay
tatlandı
tatlandırıcıları
ların
etkileri
değ
değerlendirildi
Pratik teknik
bilgilerin çeşit ve
biç
biçimleri nası
nasıl
yapı
yapıldı
ldı?
Kola ilgili deneyler
doğ
doğru yapı
yapıldı
ldı
Besin maddesi ve
pas ve lavaboya
etkileri gö
gözlemlendi
Kafein yapay
tatlandı
tatlandırıcı boyar
madde fosforik asit
özellikleri
aracı
aracılığıyla
ığıyla
özdeş
zdeşleş
leştirildi
Farklı
Farklı içeceklerdeki
asidik özellikler
hakkı
hakkında bilgi
verildi ve Kolanı
Kolanın
hangi organa ve
hangi besin
maddesine ne gibi
zarar verdiğ
verdiği
açıklandı
klandı.
Kolanı
Kolanın vermiş
vermiş
olduğ
olduğu zarar ve
tahribat anlaşı
ldıı.
anlaşıld
Yansı
Yansıtılan bilgi ve
kavramlar çevre ve
kimya
Günlü
nlük enerji
ihtiyacı
ihtiyacımızı
karşı
ladığı
ığım
mız
karşılad
içeceklerin yapı
yapıları
ları
araş
araştırıldı
ldı
Kimyanı
Kimyanın alt
dalları
dallarında asitler
ve gü
günlü
nlük hayata
Günlü
nlük konuş
konuşma ve
teknik konuş
konuşmaları
maların
geliş
gelişimleri
incelendi.
Yansı
Yansıtılan bilgi ve
kavramlar çevre ve
kimya konusunda
değ
değerlendirildi.
uygulandı
uygulandı.
Bilgi katmak
Kolanı
Kolanın
yapı
yapısı
tartışı
ldıı.
tartışıld
Bilginin
değ
değerlendirilmesi
asit içeren
içeceklerin vücuda
olan etkileri
değ
değerlendirildi.
ÖRÜMCEK AGI MODELĐ DEGERLENDĐRME TABLOSU
Alansal Yeterlilik
8
6
4
Temin- Tedarik
Sosyal Đlişkiler
2
Deneysel Kabiliyet
Metot Becerisi
UYGULAMA:
Öğrencilere önce konunun adını, kimyayla
ilişkisini, günlük hayattaki asitli içecekleri anlatır
ve örnekler veririm. Ardından ders planı
hazırlayarak burada öğrencileri konuyla ilgili
hedef davranışlar, güdüleme, konuya dikkat
çekme, kullanılan yöntem ve tekniklerden
bahsettim. Beceri matrisini uyguladım. Ve
değerlendirme için örümcek ağı yönteminden
yararlandım. Teorik bilgiyi vererek, arkasından
deneyleri yaptırdım. Son olarak sonuç ve
değerlendirme yaptım.
SONUC VE DEGERLENDIRME:
Günlük yaşantımızda çoğumuzun tükettiği asitli içecekler
vücudumuza ve besin maddelerine çok büyük zarar
vermektedir. Bu nedenle bu içecekleri çok bilinçli
tüketmeliyiz.
Sınıf içi yapılan tartışmalar öğrencinin aktif olarak derse
katılımını sağlarken, sosyal becerisini ve araştırma
yeteneğini de geliştiren önemli uygulamalardandır.
Özellikle kimya dersi hayatın içinden konularla
ilişkilendirilmelidir. Günlük yaşamda kimya her an
karşımıza çıkmakta ve böylelikle kimyanın önemi ortaya
çıkmaktadır.
Hazırlayan
Eyüp KARAKOÇ
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Kimya Öğretmenliği
5.sınıf