Утврђивање састава отпада и процене количине

Transcription

Univerzitet u Novom Sadu
Fakultet tehničkih nauka
Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine
Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja
strategije upravljanja sekundarnim sirovinama u sklopu održivog
razvoja Republike Srbije
Novi Sad, jun 2009.
Izveštaj-jun 2009.
„Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim
sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“
Projekat „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja
sekundarnim sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“, realizovali su zaposleni
na Departmanu za inženjerstvo zaštite životne sredine Fakulteta tehničkih nauka u Novom
Sadu, kao i ostali eminentni stručnjaci iz ove oblasti.
Učesnici na projektu:
Doc. dr Goran Vujić – Rukovodilac projekta
mr Dejan Ubavin
dipl. ing Bojan Batinić
Prof. emeritus Mirjana-Vojinović Miloradov
mr Dragana Štrbac
mr Branka Gvozdenac
dipl. ing Nemanja Stanisavljević
dipl. ing Dušan Milovanović
dipl. ing Dragan Adamović
dipl. ing Slobodan Bačlić
dipl. ing Aleksandar Dvornić
Učestvovali u izradi metodologije:
Prof. dr Jelena Kijurski, mr Radovan Milosavljević, dipl. ing Danijela Miković, Vladica
Dragosavljević, Doc. dr Miodrag Stević, Doc. dr Branka Nakomčić, Prof. dr Slobodan Krnjetin, mr
Laslo Poljak i Ivan Nešković.
FTN-Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine-Novi Sad |
2
Izveštaj-jun 2009.
SADRŽAJ
1.0 UVOD
4
2.0 OPIS METODOLOGIJE ZA PROCENU GENERISANIH KOLIČINA I UTVRĐIVANJA
MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA U REPUBLICI SRBIJI
6
2.1 MERENJE GENERISANIH KOLIČINA OTPADA U OPŠTINI U PERIODU OD 7 DANA
2.2 UTVRĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA
6
9
3.0. ANALIZA OPŠTINA U REPUBLICI SRBIJI
13
3.1RELEVANTNI PODACI IZABRANIH OPŠTINA
14
4.0 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE OTPADA ZA DESET OPŠTINA NA PODRUČJU REPUBLIKE
SRBIJE NASTALE U PERIODU OD 7 DANA
30
31
32
33
33
34
34
36
36
37
38
4.1 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU INĐIJA
4.2 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU SOMBOR
4.3 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NOVI KNEŽEVAC
4.4 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU ŠABAC
4.5 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU TOPOLA
4.6 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU KRAGUJEVAC
4.7 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU BOR
4.8 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NIŠ
4.9 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NOVI SAD
4.10 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU BEOGRAD
5.0 UTVRĐIVANJE MOFROLOŠKOG SASTAVA OTPADA U OPŠTINAMA REPUBLIKE SRBIJE40
5.1 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU INĐIJA
5.2 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU SOMBOR
5.3 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NOVI KNEŽEVAC
5.4 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU ŠABAC
5.5 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU TOPOLA
5.6 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU KRAGUJEVAC
5.7 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU BOR
5.8 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NIŠ
5.9 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NOVI SAD
5.10 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU BEOGRAD
41
45
48
50
52
54
56
58
60
62
6.0 REKAPITULACIJA REZULTATA DOBIJENIH U OKVIRU PROJEKTA
64
7.0 ZAKLJUČAK
71
3
Izveštaj-jun 2009.
1.0 UVOD
Postojeće stanje u opštinama Srbije karakterisali su do sada nepouzdani i nepotpuni podaci o
količini i sastavu komunalnog otpada. U većini lokalnih samouprava raspoloživi podaci su
zastareli, ali se i dalje koriste kao pouzdan indikator pri izradi lokalnih i regionalnih planova
upravljanja otpadom. . Iz tog razloga, opštine u našoj zemlji pokušavaju da nadoknade
izgubljeno vreme, a tema upravljanja otpadom postaje jedna od najvažnijih tema u oblasti
životne sredine. Osim toga, oseća se sve veća potreba za znanjem i podacima o komunalnom
otpadu, koji su neophodni pri izradi lokalnih i regionalnih planova upravljanja otpadom, kao i
za određivanje dugoročnih ciljeva i racionalnog i održivog upravljanja otpadom na nacionalnom
nivou.. Zbog toga je, utvrđivanje količine i sastava otpada, usvajanje tih rezulata i njihovo
proglašavanje zvaničnim od strane nacionalne institucije od krucijalne važnosti za strateške
odluke u oblasti upravljanja otpadom u Republici Srbiji.
Rastuće potrebe kako na lokalnom, tako i na nacionalnom tj. međunarodnom nivou za tačnim i
komparativnim podacima o količinama i sastavu otpada su praktično prouzrokovali
neophodnost izrade jednog ovakvog projekta kojim se prvi put u Srbiji konkretnim koracima
došlo do relevantnih podataka. Za potrebu izrade ovog elaborata izabrano je deset
reprezentativnih opština na teritoriji Republike Srbije na čijim lokacijama se vršila analiza
otpada. Na osnovu ekonomske razvijenosti i teritorijalnog rasporeda odlučeno je da se
posmatraju sledeće opštine: Inđija, Novi Sad, Sombor, Novi Kneževac, Kragujevac, Bor, Topola,
Šabac, Beograd i Niš.
Metodologija za procenu generisanih količina i sastava komunalnog otpada koja je korišćena,
rezultat je analiza iskustava zemalja članica EU i predložena je kao zvanična metoda pod
nazivom S.W.A.-Tool (Development of a Methodological Tool to enhance the Precision &
Comparability of Solid Waste Analysis Data). Cilj njenog razvoja je povećanje preciznosti i
uporedljivosti podataka o komunalnom otpadu na nivou Evrope.
Metodologija se sastoji iz dva segmenta. Prvi segment je da se izvršiti procena generisanih
količina komunalnog otpada u odabranim opštinama Srbije, tako što se u periodu od sedam
dana mere količine komunalnog otpada pre njegovog odlaganja na deponije. Drugi korak
predstavlja uzorkovanje i analizu morfološkog sastava otpada za referentne opštine u skladu sa
definisanim katalogom za razvrstavanje otpada. Na ovaj način opštine sa pripadajućim reonima
imaće jasan uvid u količine generisanog otpada na svojoj teritoriji, kao i strukturu tog otpada.
Takođe, opštine su reprezentativne u smislu da se korišćenjem adekvatnih statističkih
instrumenata dobijeni podaci mogu projektovati na nivo Republike.
Utvrđivanje količina i sastava otpada u skladu je sa izradom lokalnih, regionalnih i nacionalnih
planova koji proizilaze iz Zakona o upravljanju otpadom. Direktan uticaj i doprinos ovog
projekta ogleda se u sledećim stavovima ovog Zakona:
•
•
očekivane vrste, količine i poreklo ukupnog otpada na teritoriji;
očekivane vrste, količine i poreklo otpada koji će biti iskorišćen ili odložen u okviru
teritorije obuhvaćene planom;
4
Izveštaj-jun 2009.
•
•
•
•
•
•
•
•
očekivane vrste, količine i poreklo otpada koji će se otpremiti u druge jedinice lokalne
samouprave;
ciljeve koje treba ostvariti u pogledu ponovne upotrebe i reciklaže otpada u oblasti
koja je obuhvaćena planom;
program sakupljanja otpada iz domaćinstva;
predloge za ponovnu upotrebu i reciklažu komponenata komunalnog otpada;
program smanjenja količina biorazgradivog i ambalažnog otpada u komunalnom
otpadu;
program razvijanja javne svesti o upravljanju otpadom;
mogućnosti saradnje između dve ili više jedinica lokalne samouprave;
druge podatke, ciljeve i mere od značaja za efikasno upravljanje otpadom.
Slika 1.1 Lokacije referentnih opština
5
Izveštaj-jun 2009.
2.0 OPIS METODOLOGIJE ZA PROCENU GENERISANIH KOLIČINA I
UTVRĐIVANJA MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA U
REPUBLICI SRBIJI
Velika je raznolikost metodologija koje se koriste u cilju određivanja količina i sastava otpada, a
posebno kada se uzmu u obzir manje varijacije. Svaka od njih ima prednosti i nedostatke i
potrebno je odabrati onaj model koji je najprimenljiviji za date uslove. Metodologija koja se
koristila u okviru ovog projekta proistekla je na osnovu sagledavanja i analize metodologija i
iskustava u državama članicama EU, koju je Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine,
Fakulteta Tehničkih Nauka iz Novog Sada u saradnji sa domaćim stručnjacima iz ove oblasti
učinio primenljivom za uslove u Srbiji.
Sama metodologija se sastoji iz dva segmenta. Prvi segment jeste da se izvršiti procena
generisanih količina komunalnog (kućnog) otpada u odabranim opštinama Srbije. Drugi korak
predstavlja uzorkovanje i analizu morfološkog sastava otpada za referentne opštine.
Dobijeni podaci će pomoći lokalnoj samoupravi da efikasnije vrše tretman i upravljanje ovom
vrstom otpada. Rezultati analiza po opštinama sagledani zbirno i statistički uprosečeni daće
jasniju sliku o količini i tokovima otpada na nivou Republike.
2.1 Merenje generisanih količina otpada u opštini u periodu od 7 dana
Prvi korak dakle, u cilju ove studije, jeste da se u dogovoru sa komunalnim preduzećima u
okviru opština izvrši ukupno merenje mase komunalnog otpada generisanog u periodu od
jedne sedmice. Samo merenje vrši se tako, što se prvo izmeri tara težina svih kamiona koji vrše
sakupljanje otpada u okviru opštine, odnosno pre izlaska na teren i sakupljanja smeća. Ovo
merenje je dovoljno izvršiti jedanput.
Slika 2.1 Prikaz redovnog sakupljanja otpada u svim delovima opštine
6
Izveštaj-jun 2009.
Potom se vrši merenje istih kamiona kada obavljaju svoje redovne rute u sakupljanju otpada i
kada su punog kapaciteta (bruto težina). Sva merenja se vrše na kolskim vagama i treba
napomenuti da većina komunalnih preduzeća nema svoje kolske vage na ulazu u deponiju, te je
potrebno organizovati merenje mase kamiona na nekim drugim lokacijama, odnosno uz pomoć
drugih privrednih subjekata u okviru opštine koji imaju pomenute vage. Kao što je već rečeno,
merenja se vrše tokom jedne sedmice, iz prostog razloga jer komunalna preduzeća u našoj
zemlji u najvećem broju slučajeva za taj period obuhvate pružanje usluga odvoženja otpada za
svako domaćinstvo u opštini.
Dakle, ključne stavke pomenutog procesa utvrđivanja generisanih količina komunalnog otpada,
mogu da se predstave sledećim stavkama:
- Obezbediti sve potrebne uslove za merenje mase nastalog komunalnog otpada (kolska
vaga, nadzor pri merenju, zapisivanje rezultata itd.)
- Merenje punih kamiona vrši se na kolskim vagama
- Ukoliko JKP ne poseduje kolsku vagu, potrebno je obezbediti uslove za merenje
kamiona na kolskim vagama kod drugih privrednih subjekata u okviru opštine
- Prvo se određuje masa praznih kamiona (tara težina). Mernje praznih kamiona se vrši
jednokratno
- Kamioni sakupljanju otpad u skladu sa svojim redovnim rutama , po svom ustaljenom
programu
- Kada je kamion napunjen do svog punog kapaciteta, odvozi se na lokaciju gde se nalazi
kolska vaga
- Vrši se merenje bruto težine i zapisivanje podataka na posebnom obrascu
- Obrazac sadrži datum merenja kamiona, njegovu tara težinu i bruto težine dobijene
merenjem datog kamiona u tom danu
- Nakon izvršenog merenja i zapisivanja podataka, kamion se odvozi na deponiju vrši
odlaganje otpada
- Kamion zatim nastavlja sakupljanje otpada po predviđenom rasporedu, a ciklus
merenja se ponavlja po prethodnim koracima, sve dok kamion ne obavi sakupljanje
otpada sa svih lokacija koje su predviđene dnevnim rasporedom
- Na isti način i po istoj proceduri, vrši se merenje masa svih kamiona koji sakupljaju
otpad tog dana
- Merenje mase komunalnog otpada vrši se u periodu od 7 dana
Dobijeni podaci se zapisuju (primer, tabela 2.1.) a prostim oduzimanjem bruto od tara težine,
dobija se neto težina sakupljenog otpada, koja i jeste od interesa za dalju analizu. Sakupljen
otpad se potom odlaže na deponiju, a postupak se ponavlja sve dok svaki kamion ne završi
predviđeno sakupljanje, merenje i odlaganje otpada za taj dan po redovnom rasporedu
sakupljanja u okviru komunalnih usluga u datoj opštini.
7
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 2.1 Primer merenja i zapisivanja količine sakupljenog otpada na teritoriji opštine Sombor
Datum
07.07.08.
ponedeljak
08.07.08.
utorak
09.07.08. sreda
10.07.08.
četvrtak
11.07.08. petak
12.03.08.
subota
Tara težina (prazan kamion) u
tonama.
11,560
11,560
11,920
10,920
10,940
10,340
9,660
10,220
10,460
10,320
11,500
11,520
11,920
11,920
15,200
14,840
11,920
11,640
11,480
11,020
10,980
16,060
14,000
12,020
11,620
11,980
14,000
11,780
10,940
13,980
13,940
13,940
11,920
11,620
10,640
9,780
11,760
12,580
14,080
11,060
11,160
11,660
11,900
10,980
15,200
14,140
11,480
11,480
11,480
Neto težina otpada u tonama
7,120
5,200
6,780
2,940
6,800
7,460
4,600
8,540
3,340
6,960
3,340
7,180
3,980
7,360
1,100
2,820
7,540
7,140
8,400
7,340
6,720
7,820
8,400
8,540
8,440
5,940
8,460
6,240
5,680
10,260
2,900
8,420
7,420
0,520
6,140
5,340
11,020
6,340
9,220
7,520
6,680
2,700
7,420
2,740
6,860
1,940
UKUPNO prikupljeno smeće
(neto) u tonama
47,580
60,260
56,500
44,780
7,500
7,500
54,960
1,500
38,080
UKUPNO:
302,160 t
Slika 2.2 Merenje težine kamiona na kolskim vagama
8
Izveštaj-jun 2009.
2.2 Utvrđivanje morfološkog sastava komunalnog otpada
Kao što je rečeno, drugi segment ovog projekta jeste da se izvrši morfološka analiza
komunalnog otpada u datoj opštini. U tu svrhu potrebno je da se uzorci otpada približne težine
500kg dopreme na lokaciju za analizu iz sledećih sektora ili zona:
• Gradska zona – individualno stanovanje
• Gradska zona – kolektivno stanovanje i komercijalna zona
• Seoske zone u okviru opštine
Poželjno je da se analiza vrši jedan dan u toku sedmice u kojoj se određuje i ukupna količina
otpada, kako bi vremenski uslovi bili slični i podaci pouzdaniji. Sam uzorak iz svakog sektora
potrebno je odabrati na slučajan način, odnosno tako da se odaberu različite ulice iz određenog
sektora, a u okviru njih nasumično odaberu kante/kontejneri koji će se analizirati i koje će što
reprezentativnije predstavljati odabrani sektor. Do željene mase uzorka od 500kg se dolazi
sakupljanjem oko 50 kanti od 80l, 35 kanti od 120l, odnosno od 6-8 kontejnera zapremine
1,1m3. Posle uzetih uzoračkih kanti/kontejnera, kamion sa sakupljenim uzorkom otpada dolazi
do mesta koje je predviđeno za sortiranje i analizu i prazni svoj sadržaj.
Slika 2.3. Donošenje uzorka otpada na lokaciju gde se vrši njegovo sortiranje
Prethodno potrebno je obezbediti povoljne uslove na samoj lokaciji. Ukoliko postoje
mogućnosti, potrebno je da ona bude nadkrivena, odnosno zaštićena od spoljašnjih uticaja, kao
što su vetar, kiša i slično, koji bi mogli da prouzrokuju grešku u dobijenim rezultatima. Takođe
podloga na koju kamion smećar ostavlja uzorak mora da bude ravna, prekrivena najlonom, kao i
da ne bude u kontaktu sa eventualnim drugim otpadom ili određenim materijalima.
Pre nego što se pristupi samoj analizi mora se obezbediti radna snaga i obratiti posebna pažnja
na njihovu zaštitu tokom rada. Za potrebe sortiranja i analiziranja morfološkog sastava otpada
dovoljna su 3-5 radnika, tehničar i inženjer koji je zadužen za nadzor samog procesa.
9
Izveštaj-jun 2009.
Radnici su dužni da nose zaštitno odelo, čizme i rukavice pri kontaktu sa otadom, a poželjno je i
da se nose zaštitne maske, pogotovo kada se dolazi u kontakt sa otpadom koje ima velike
količine prašine, pepela, sitne zemlje i drugih materija koje bi putem respiratornih organa
mogle dospeti u čovekov organizam i na taj način štetiti njegovom zdravlju.
Slika 2.4. Radnici sa zaštitnom opremom
U ostalu opremu koja je potrebna da bi se realizovao proces sortiranja otpada spadaju:
1. Elektronska vaga (opsega merenja 150kg, platforme širine 400x500mm, LED displejom i
mogućnošću rada na akumulatorsku bateriju, čime je omogućen njen nesmetan rad na
svakom terenu). Pre korišćenja vage, potrebno je izvršiti njenu kalibraciju i postavljanje u
horizontalan položaj. Vaga ima i mogućnost povezivanja sa računarom.
Slika 2.5. Primena elektronske vage
10
Izveštaj-jun 2009.
2.Kante za otpad (zapremine 85l , koje su označene i u koje se otpad razvrstava po
kategorijama tj. predviđenom katalogu).
3.Rešetka (služi za lakše i brže sortiranje i odvajanje krupnijeg otpada od ostalog, sadrži 3 sita
od 130mm, 75mm i 20 mm, čime se na kraju dobijaju posebno odvojeni tzv. „fini elementi“ u
smeću manji od 20mm i oni su najčešće u obliku zemlje, pepela i prašine).
Slika 2.6 Korišćenje kanti i rešetke pri sortiranju otpada
4. Pomoćno oruđe i alati (lopate, metle, grablje, najlon, makaze, noževi za rezanje kesa itd.).
Kada su svi uslovi i sva potrebna oprema obezbeđeni, može se pristupiti uzorkovanju, odnosno
sortiranju i određivanju morfološkog sastava otpada kao poslednjoj fazi u sklopu celokupnog
procesa. Dakle, kante za smeće je potrebno obeležiti prema sledećim kategorijama, prikazanim
u tabeli 2.2. Razvrstavanje otpada se vrši ručno, svaka kanta, odnosno vrsta otpada se meri
posebno, a rezultati zapisuju u tabelu.
Po tezama, ovaj deo metodologije se može opisati na sledeći način:
- Uzorci iz sve tri zone koji se analiziraju potrebno je da imaju masu oko 500kg
- Uzorci pomenute mase se prikupljaju iz tri zone-sektora u opštini, određenih na
osnovu načina stanovanja
- Vrši se odabir ulica koje najbolje reprezentuju dati sektor
- U okviru ulica, nasumično se biraju kante/kontejneri čiji se sadržaj prazni u kamion
- Nakon prikupljene mase uzorka otpada, kamioni iz sva tri sektora se dovoze do
lokacije za sortiranje i analizu u datoj opštini
- Analizira se ukupna količina otpada skupljena u jednom kamionu
- Uzorak iz sva tri sektora koji se ručno razvrstava, potrebno je izdvajati prema
katalogu sortiranja
11
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 2.2 Katalog sortiranja otpada prema kategorijama u opštinama Srbije, uz primere
Vrsta otpada
Primeri:
1.Baštenski otpad
Pokošena trava, korov, cveće, grančice, grane, lišće, ostaci od žive ograde…
2.Ostali biorazgradivi otpad
Otpad od hrane - svih vrsta( hleb, meso, povrće, voće...), uginuli pilići, životinjski
organi...
3.Papir
Stare novine, oglasi i reklame na papiru, koverte, kompjuterska štampa, stara
pošta, dnevnici, posteri, knjige, sveske, karte za autobus, računi, pisma...
4.Staklo
Flaše (vino, pivo, žestoka pića, mineralna voda, sokovi...), staklene tegle (turšija,
džemovi...), ravno staklo, sijalice, ogledala....
5.Karton
Kartonske kutije svih vrsta, kutije od pakovanja električnih uređaja, kutije od
pakovanja hrane, pića, kartonske kutije za pivo, kutije keksa, igračaka, ravan
6.Karton sa voskom
Tetrapak za jogurt, mleko, sokove, šlag....*u zavisnosti od proizvođača
7.Karton sa aluminijumom
Tetrapak za jogurt, mleko, sokove, šlag....*u zavisnosti od proizvođača
8.Metal- ambalažni i ostali
Konzerve za hranu (sardine, paštete, mesni narezak), alat, metalni delovi od kola,
kućni žičani vodovi, kuhinjiski pribor (tiganj, šerpe, poklopci ), delovi bicikla...
9.Metal- aluminijumske konzerve
Limenke za napitke (pivo, koka-kola, energetska pića)...
10.Plastični ambalažni otpad
Plastične flaše za vodu, sokove, pivo, ulje, sirće…
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
Kese iz prodavnica, kese za smeće, plastične kese (crne, zelene, sive), kese od
čipsa, kese za sendviče, kese za zamrznuto povrće, omoti od keksa...
Kutije od margarina, jogurta, sladoleda, telefonske kartice, plastične igračke,
lenjiri, olovke, toaletni poklopci, četkice za zube, plastične kutije, sredstva za
čišćenje, saksije za cveće, kante, lavori, naočari za sunce, plastični delovi kola,
diskete,
kasete,
adapteri,
produžni
gajtani...
Prirodnavideo
i veštačka
vlakna:
odeća
od prirodnih
vlakana (pamuk, vuna, lan), i
14.Koža
sintetičkih vlakana (pantalnone, čarape, torbe od tkanina, platna), kuhinjske krpe,
peškiri za ruke...
Kožni delovi odeće, novčanici, kaiševi, kožne cipele, torbe, kožne lopte...
15.Pelene
Pelene za bebe, sanitarne pelene...
16.Fini elementi
Svi ostaci otpada, koji prođu poslednje sito od 20mm, zemlja, prašina, pepeo,
pesak, fragmenti stakla...
Kao rezultat analize dobija se količina otpada po navedenim kategorijama u kg, kao i ukupna
količina uzorka, zatim zapremina istog u m3 ili u l. Zbog preglednosti i lakšeg uvida u dobijene
podatke, obično se zastupljenost svake vrste otpada daje u procentima, što se najčešće i grafički
prikazuje. Treba napomenuti da se svaki uzorak analizira zasebno u odnosu na sektor koji se
posmatra.
Na ovaj način proces utvrđivanja količine i morfološkog sastava otpada u određenoj opštini po
željenim sektorima je završen. Dobijeni podaci se analiziraju i vrši se njihova evaluacija.
12
Izveštaj-jun 2009.
3.0. ANALIZA OPŠTINA U REPUBLICI SRBIJI
Za potrebu izrade ovog projekta odlučeno je da se izabere deset reprezentativnih opština na
teritoriji Republike Srbije na čijim lokacijama će se vršiti utvrđivanje generisanih količina i
sastava otpada Na osnovu ekonomske razvijenosti i teritorijalnog rasporeda odlučeno je da se
analiziraju četiri opštine iz Vojvodine i šest opština centralne Srbije. Dobijeni podaci će poslužiti
da se proceni količina generisanog otpada po stanovniku, kao i struktura tog otpada. Navedena
procena je vrlo kompleksna čak i kada se radi na gradskom nivou. Planirano je da se nakon
dobijenih rezultata merenja količine i sastava otpada iz odabranih reprezantativnih opština
primenjujući iskustvo stručnjaka iz te oblasti kao i adekvatne statističke metode podaci
projektuju na nivo Republike.
Kada se posmatra Republika Srbija kao tri glavna centra se ističu grad Beograd, Novi Sad i Niš sa
svim svojim pripadajućim opštinama. Svaki od navedenih gradova ima lidersku poziciju u
privrednom, društvenom ali i političkom smislu u svojoj regiji i kao takvi su nam vrlo značajni
za potrebe naše analize.
Kragujevac je najveći grad regiona centralne Srbije kojeg karakteriše ponovni razvoj industrije.
Prosečni nivo bruto zarade zaposlenih u opštini Kragujevac je u nivou sa onim koji je najčešće
prisutan u centralnoj Srbiji te se nameće da se uzorkovanje vrši sa te lokacije. Grad Kragujevac
se pretežno odlikuje kolektivnim tipom stanovanja, te posmatrajući sa aspekta različite
strukture otpada koji se generiše u odnosu na tip stanovanja izabrana je i opština Topola. Ta
opština je odabrana sa razlogom što je uglavnom sačinjena od individualnih domaćinstava. Iz
istog šumadijskog upravnog okruga u kojem se nalazi opština Kragujevac nalazi se i opština
Topola.
Opština Bor predstavlja tipičnog predstavnika regije istočne Srbije i samog borskog upravnog
okruga u kojem preovlađuje teška industrija.
Opština Šabac je u mačvanskom upravnom okrugu i vodi se kao ekonomski i društveno
najrazvijena opština u regiji zapadne Srbije te se uklapa u traženi profil. Radi odgovarajućeg
odabira opština u vojvođanskoj pokrajini pored Novog Sada koji je glavni grad uzeće se u
razmatranje izbora po jedne opštine iz Srema, Banata i Bačke.
Sombor je klasičan predstavnik opštine srednje ekonomske razvijenosti sa pretežno gradskim
stanovništvom lociranom u bačkom delu Pokrajine.
Opština Novi Kneževac nam se nakon sprovedene analize banatskog područja pokazala kao
odgovarajući reprezent. Kako je već ranije naznačeno neophodno je bilo izabrati opštine i sa
manjom ekonomskom i privrednom razvijenošću. Ako posmatramo vojvođansku ekonomsku
situaciju pored Novog Sada veliku privrednu i društvenu ekspanziju je poslednjih godina
zabeležila i Inđija. Inđija je locirana u Sremskom delu Pokrajine. Prostorni raspored izabranih
lokacija za uzorkovanje je prikazan na slici 1.1. Odnosno, merenje količina i sastava otpada se
vršilo na terenu za gore prikazane opštine, nakon čega se izvršitla i procena ukupnih količina i
morfološkog sastava otpada na celoj teritoriji Republike Srbije.
13
Izveštaj-jun 2009.
3.1 Relevantni podaci izabranih opština
• Kragujevac-grad
Grad Kragujevac se nalazi u centralnom delu Srbije u šumadijskom upravnom okrugu. Površina
grada Kragujevca je 835 km2 od čega je 64.8 % poljoprivredno zemljište. Grad je organizovan u
57 naselja, odnosno 62 katastarske opštine. Registrovano je 78 mesnih zajednica. Procenjeno
stanje stanovništva na dan 30.06.2006. godine je 174,920, odnosno gustina naseljenosti iznosi
209 stanovnika na 1 km2. Prema podacima iz Popisa 2002. godine u ovoj opštini gradskog
stanovništva ima 146,373 a ostalog 29,429. Prosečna starost u ovoj opštini je 39.86 godina, dok
je indeks starenja 94.00 (indeks starenja je odnos starog (60 i više) i mladog (0-19)
stanovništva).
Ukupan broj domaćinstava je 59,524 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu 2.93. Prema
podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za stanovanje u opštini je 62,932 od čega
se 56,328 vode kao nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 60,47 m2. Prema
podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je 49,015 stanovnika od toga je 40,253
zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, a 8,762 su privatni
preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni.
Ukupan broja zaposlenih na 1000 stanovnika je 280 što je više nego prosečni na nivou
šumadijskog okruga (252). Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 139, što je takođe više nego
na nivou okruga (126). Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u Kragujevcu iznosi 18,960
dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a na nivou okruga zarada je 18,175 dinara.
Prema podacima za 2006.1 godinu budžetski prihodi su iznosili ukupno 3,263,707,000 dinara
što po stanovniku iznosi 18,658 dinara. Od ukupnih prihoda 427,025,000 dinara su primanja od
zaduživanja i prodaje finansijske imovine, a ostatak u iznosu od 2,836,679,000 dinara je iz
tekućih prihoda. Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 3,135,679,000
dinara, a po stanovniku je to 17,926 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 128,025,000
dinara. Iz navedenih sredstava 15,632 dinara po stanovniku su ostvarene investicije u nova
osnovna sredstava2, a sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku iznose 60,750 dinara.
Opština Kragujevac se sastoji iz sledećih naselja: Adžine Livade, Baljkovac, Botunje, Bukorovac,
Velika Sugubina,Velike Pčelice, Veliki Šenj, Vinjište, Vlakča, Goločelo, Gornja Sabanta, Gornje
Grbice, Gornje Jarušice, Gornje Komarice, Grošnica, Desimirovac, Divostin, Dobrača, Donja
Sabanta, Donje Grbice, Donje Komarice, Dragobraća, Drača, Drenovac, Dulene, Đuriselo, Erdeč,
Jabučje, Jovanovac, Kamenica, Korman, Kotraža, Kragujevac, Kutlovo, Lužnice, Ljubičevac, Mala
Vrbica, Mali Šenj, Maršić, Masloševo, Mironić, Novi Milanovac, Opornica, Pajazitovo, Poskurice,
Prekopeča, Ramaća, Resnik, Rogojevac, Stragari, Trešnjevak, Trmbas, Ugljarevac, Cvetojevac,
Cerovac, Čumić, Šljivovac.
1
Izvor: Opštine u Srbiji 2007, Republički zavod za statistiku, Podaci iz Ministarstva finansija, Uprava za trezor
Odnosi se na sva pravna lica osim onih koja su u skladu sa čl.7 zakona o računovodstvu i reviziji svrstana u
mala
2
14
Izveštaj-jun 2009.
• Opština Bor
Opština Bor je administrativni centar borskog upravnog okruga. Površina opštine je 836 km2 od
čega je 58.1 % poljoprivredno zemljište. Opština je organizovana u 14 naselja, odnosno 19
katastarskih opština. Registrovano je 26 mesnih zajednica. Procenjeno stanje stanovništva za
sredinu 2006. godine je 52,751 stanovnika, gustina naseljenosti je 62 stanovnika na 1 km2.
Prosečna starost u ovoj opštini je 40.04 godina, dok je indeks starenja 93.60 (indeks starenja je
odnos starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva).
Prema podacima iz Popisa 2002. godine u ovoj opštini gradskog stanovništva ima 39,387 a
ostalog 16,430. Ukupan broj domaćinstava je 19,120 dok je prosečan broj članova po
domaćinstvu iznosi 2.92. Prema podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za
stanovanje u opštini je 20,301 od čega se 17,787 vode kao nastanjeni. Prosečna površina
ukupnog broja stanova je 59,2 m2. Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je
15,267 stanovnika od toga je 13,954 zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i
organizacijama, a 1,313 su privatni preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i
njihovi zaposleni. Ukupan broja zaposlenih na 1000 stanovnika je 289. Broj nezaposlenih na
1000 stanovnika je 131, ukupan broj nezaposlenih je 6,921. Prosečna zarada bez poreza i
doprinosa u opštini Bor iznosi 18,833 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a na
nivou upravnog borskog okruga zarada je 18,250 dinara.
Prema podacima za 2006.3 godinu budžetski prihodi u opštini Bor su iznosili ukupno
511,561,000 dinara što po stanovniku iznosi 9,698 dinara. Od ukupnih prihoda iznos od
49,582,000 dinara je od primanja od zaduživanja i prodaje finansijske imovine, a ostatak u
iznosu od 461,979,000 dinara je iz tekućih prihoda. Podaci iz istog izvora navode da su
budžetski rashodi bili 509,905,000 dinara, a po stanovniku je to 9,666 dinara. U 2006. godini je
ostvaren suficit od 1,656,000 dinara. Iz navedenih sredstava 8,826 dinara po stanovniku su
ostvarene investicije u nova osnovna sredstava4, a sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku
iznose 66,425 dinara.
Opština Bor se sastoji iz sledećih naselja: Bor, Brestovac, Bučje, Gornjane, Donja Bela Reka, Zlot,
Krivelj, Luka, Metovnica, Oštrelj, Slatina, Tanda, Topla, Šarbanovac.
• Opština Topola
Opština Topola se nalazi u šumadijskom upravnom okrugu. Površina opštine je 356 km2 od čega
je 76.0 % poljoprivredno zemljište. Opština je organizovana kroz 31 naselje, odnosno 29
katastarskih opština. Registrovane su 33 mesne zajednice. Procenjeno stanje stanovništva za
sredinu 2006. godine je iznosilo 24,199 odnosno 68 stanovnika na 1 km2. Ukupan broj
domaćinstava je 7,636 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu 3.31. Prema podacima iz
Popisa 2002. godine u ovoj opštini gradskog stanovništva ima 5,422 a ostalog 19,870. Prosečna
starost je 42.27 godina, dok je indeks starenja 123.42 (indeks starenja je odnos starog (60 i
više) i mladog (0-19) stanovništva).
3
Izvor: Opštine u Srbiji 2007, Republički zavod za statistiku
mala
4
15
Izveštaj-jun 2009.
Prema podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova u opštini Topola je 10,791 od čega
se 7,463 vode kao nastanjeni. Prosečna površina posmatrajući ukupan broj stanova je 65,17 m2.
Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je 3,468 stanovnika od toga je 2,305
Broj zaposlenih na 1000 stanovnika je 143 što je niže nego prosečni na nivou šumadijskog
okruga (252). Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 70, a ukupan broj nezaposlenih je 1,694.
Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u opštini Topola iznosi 15,007 dinara u periodu Januar
- Decembar 2006. godina, a na nivou ovog upravnog okruga zarada je 18,175 dinara. Prema
podacima za 2006.5 godinu budžetski prihodi u opštini Topola su iznosili ukupno 204,563,000
dinara što po stanovniku iznosi 8,453 dinara. Od ukupnih prihoda 41,000 dinara su primanja od
zaduživanja i prodaje finansijske imovine, dok je 204,522,000 dinara ostvareno iz tekućih
prihoda. Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 203,660,000 dinara, a po
stanovniku je to 8,416 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 903,000 dinara. Iz navedenih
sredstava 9,922 dinara po stanovniku su ostvarene investicije u nova osnovna sredstava6, a
sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku iznose 52,628 dinara.
Opština Topola se sastoji iz sledećih naselja: Belosavci, Blaznava, Božurnja, Vinča, Vojkovci,
Gornja Trnava, Gornja Šatornja, Gorovič, Guriševci, Donja Trešnjevica, Donja Trnava, Donja
Šatornja, Žabare, Zagorica, Jarmenovci, Jelenac, Junkovac, Kloka, Krćevac, Lipovac, Manojlovci,
Maskar, Natalinci, Ovsište, Pavlovac, Plaskovac, Rajkovac, Svetlić, Topola (varošica), Topola
(selo), Šume.
• Opština Šabac
Opština Šabac se nalazi u mačvanskom upravnom okrugu. Površina opštine je 795 km2 od čega
je 42.2 % poljoprivredno zemljište. Opština ima 12 naselja, odnosno 49 katastarskih opština.
Registrovana je 61 mesna zajednica u opštini. Procenjeno stanje stanovništva za sredinu 2006.
godine iznosi 120,626 stanovnika odnosno gustina naseljenosti je 152 stanovnika na 1 km2 . U
ovoj opštini gradskog stanovništva ima 55,163, a ostalog 67,730. Prosečna starost u ovoj opštini
je 39.75 godina, dok je indeks starenja 93.76 (indeks starenja je odnos starog (60 i više) i
mladog (0-19) stanovništva). Ukupan broj domaćinstava je 40,303 dok je prosečan broj članova
po domaćinstvu 3.05. Prema podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za
ukupnog broja stanova je 62,9 m2.
Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je 28,063 stanovnika od toga je
19,238 zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, a 8,825 su privatni
preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni. Ukupan broja
zaposlenih na 1000 stanovnika je 233. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 158. Prosečna
zarada bez poreza i doprinosa u opštini Šabac iznosi 20,840 dinara u periodu Januar Decembar 2006. godina, a na nivou upravnog okruga zarada je 17,748 dinara.
5
16
Izveštaj-jun 2009.
Prema podacima za 2006.6godinu budžetski prihodi u opštini Šabac su iznosili ukupno
1,379,852,000 dinara što po stanovniku iznosi 11,439 dinara. Od ukupnih prihoda 61,083,000
dinara su primanja od zaduživanja i prodaje finansijske imovine, a ostatak u iznosu od
1,318,769,000 dinara je iz tekućih prihoda. Podaci iz istog izvora navode da su budžetski
rashodi bili 1,354,183,000 dinara, a po stanovniku je to 11,226 dinara. U 2006. godini je
ostvaren suficit od 25,669,000 dinara. Iz navedenih sredstava 28,364 dinara po stanovniku su
ostvarene investicije u nova osnovna sredstava7, a sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku
iznose 57,524 dinara.
Opština Šabac se sastoji iz sledećih naselja: Bela Reka, Bogosavac, Bojić, Bukor, Varna, Volujac,
Gornja Vranjska, Grušić, Dvorište, Desić, Dobrić, Drenovac, Duvanište, Žabar, Zablaće, Zminjak,
Jevremovac, Jelenča, Korman, Krivaja, Lipolist, Majur, Mala Vranjska, Maovi, Mačvanski
Pričinović, Metlić, Miloševac, Miokus, Mišar, Mrđenovac, Nakučani, Orašac, Orid, Petkovica,
Petlovača, Pocerski Metković, Pocerski Pričinović, Predvorica, Prnjavor, Radovašnica, Ribari,
Rumska, Sinošević, Skrađani, Slatina, Slepčević, Tabanović, Cerovac, Culjković, Šabac, Ševarice,
Štitar.
• Beograd - grad
Beograd- grad broji sledeće opštine: Barajevo, Voždovac, Vračar, Grocka, Zvezdara, Zemun,
Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski Venac, Sopot, Stari
Grad, Surčin i Čukarica. Površina grada Beograda je 3,227 km2 od čega je 69.1 % poljoprivredno
zemljište. Ima 166 naselja, organizovanih u 174 katastarsku opštinu. Registrovano je 306
mesnih zajednica i ima 84 mesnih kancelarija. Procenjeno stanje stanovništva za sredinu 2006.
godine iznosilo je 1,602,861 stanovnika, odnosno 497 stanovnika na 1 km2 . Prosečna starost u
ovoj opštini je 40.94 godina, dok je indeks starenja 107 (indeks starenja je odnos starog (60 i
više) i mladog (0-19) stanovništva).
Ukupan broj domaćinstava je 567,325 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu 2.77.
Prema podacima iz Popisa 2002. godine gradskog stanovništva ima 128,801 a ostalog 294,323.
Prema podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za stanovanje u opštini je 622,191
od čega se 533,551 vode kao nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 60.9 m2.
Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih 623,770 stanovnika od toga je
465,044 zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, 158,726 su
privatni preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni. Ukupan broja
zaposlenih na 1000 stanovnika je 389. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 87, ukupan broj
nezaposlenih je 139,984. Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u gradu Beogradu iznosi
27,476 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina. Prema podacima za 2006.8 godinu
budžetski prihodi ugrada Beograda su iznosili ukupno 50,216,103,000 dinara što po stanovniku
iznosi 31,329 dinara. Od ukupnih prihoda 1,418,388,000 dinara su primanja od zaduživanja i
prodaje finansijske imovine, a ostatak u iznosu od 48,797,715,000 je iz tekućih prihoda.
6
mala
8
7
17
Izveštaj-jun 2009.
Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 46,385,645,000 dinara, a po
stanovniku je to 28,939 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 3,630,458,000 dinara. Iz
navedenih sredstava 77,069 dinara po stanovniku su ostvarene investicije u nova osnovna
sredstava12, a sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku iznose 67,040 dinara.
Beograd grad se sastoji iz sledećih opština i njihovih naselja:
a. Barajevo: Arnajevo, Barajevo, Baćevac, Beljina, Boždarevac, Veliki Borak, Vranić, Guncati,
Lisović, Manić, Meljak, Rožanci, Šiljakovac,
b. Voždovac: Beli Potok, Beograd-Deo, Zuce, Pinosava, Ripanj
c. Vračar: Beograd-Deo
d. Grocka: Begaljica, Boleč, Brestovik, Vinča, Vrčin, Grocka, Dražanj, Živkovac, Zaklopača,
Kaluđerica, Kamendol, Leštane, Pudarci, Ritopek,
e. Umčari
f. Zvezdara: Beograd-Deo
g. Zemun: Beograd-Deo, Bečmen, Boljevci, Dobanovci, Jakovo, Petrovčić, Progar, Surčin,
Ugrinovci
h. Lazarevac: Arapovac, Barzilovica, Baroševac, Bistrica, Brajkovac, Burovo, Veliki Crljeni,
Vrbovno, Vreoci, Dren, Dudovica, Županjac, Zeoke, Junkovac, Kruševica, Lazarevac, Leskovac,
Lukavica, Mali Crljeni, Medoševac, Mirosaljci, Petka, Prkosava, Rudovci, Sakulja, Sokolovo,
Stepojevac, Strmovo, Stubica, Trbušnica, Cvetovac, Čibutkovica, Šopić, Šušnjar
i. Mladenovac: Amerić, Beluće, Beljevac, Velika Ivanča, Velika Krsna, Vlaška, Granice, Dubona,
Jagnjilo, Kovačevac, Koraćica, Mala Vrbica,
j. Markovac, Međulužje, Mladenovac (varoš), Mladenovac (selo), Pružatovac, Rabrovac,
Rajkovac, Senaja, Crkvine, Šepšin
k. Novi Beograd: Beograd-Deo
l. Obrenovac: Baljevac, Barič, Belo Polje, Brgulice, Brović, Veliko Polje, Vukićevica, Grabovac,
Draževac, Dren, Zabrežje, Zvečka, Jasenak, Konatice, Krtinska, Ljubinić, Mala Moštanica,
Mislođin, Obrenovac, Orašac, Piroman, Poljane, Ratari, Rvati, Skela, Stubline, Trstenica, Urovci,
Ušće
m. Palilula: Beograd-Deo, Borča, Veliko Selo, Dunavac, Kovilovo, Ovča, Padinska Skela, Slanci
n. Rakovica: Beograd-Deo
o. Savski Venac: Beograd-Deo
p. Sopot: Babe, Guberevac, Drlupa, Dučina, Đurinci, Mala Ivanča, Mali Požarevac, Nemenikuće,
Parcani, Popović, Ralja, Rogača, Ropočevo, Sibnica, Slatina, Sopot, Stojnik
q. Stari Grad: Beograd-deo
r. Čukarica:Beograd-deo,Velika Moštanica, Ostružnica, Pećani, Rucka, Rušanj, Sremčica, Umka
Za merenje količine generisanog otpada na teritoriji grada Beograda sarađivali smo sa JKP
„Gradska čistoća“ koje na svoju deponiju odlaže otpad prikupljen iz sledećih opština: Stari Grad,
Vračar, Savski Venac, Palilula, Zvezdara, Rakovica, Voždovac, Čukarica, Zemun, Surčin, Grocka i
Barajevo.
• Niš - grad
Niš – grad se nalazi u nišavskom upravnom okrugu. Reon Niš - grad prema podacima preuzetim
iz godišnjaka „Opštine u Srbiji 2007“ smatra se da obuhvata sledeće delove: Mediana, Niška
Banja, Palilula, Pantelej i Crveni Krst. Površina Niš-grad je 596 km2 , 61.7 % je poljoprivredno
zemljište. Na nivou Niš grad imamo 74 naselja organizovanih u 71 katastarsku opštinu.
18
Izveštaj-jun 2009.
Procenjeno je stanje stanovništva za sredinu 2006. godine 254,164 stanovnika odnosno 426
stanovnika na 1 km2 . Prema podacima iz Popisa 2002. godine ima 178,161 gradskog
stanovništva, a ostalog 72,357. Prosečna starost je 40.59 godina, dok je indeks starenja 101.91
(indeks starenja je odnos starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva). Ukupan broj
domaćinstava je 85,269 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu 2.92. Prema podacima
Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za stanovanje u gradu Nišu je 100,931 od čega se
83,546 vode kao nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 58.9 m2.
Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je 78,354 stanovnika od toga je
62,053 zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, a 16,301 su
privatni preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni. Ukupan broj
zaposlenih na 1000 stanovnika je 260. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 146, a ukupan
broj nezaposlenih je 37,177. Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u opštini grad Niš iznosi
18,408 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a na nivou upravnog okruga zarada je
17,408 dinara. Prema podacima za 2006.9 godinu budžetski prihodi u gradu Nišu su iznosili
ukupno 4,521,124,000 dinara što po stanovniku iznosi 17,788 dinara. Skoro ceo iznos prihoda
je iz tekućih prihoda odnosno 4,452,530,000 dinara. Prihod od primanja od prodaje
nefinansijske imovine je 5,409,000 dinara, a 63,185,000 su primanja od zaduživanja i prodaje
finansijske imovine.
Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 4,900,514,000 dinara, što po
stanovniku iznosi 19,261 dinara. U 2006. godini je ostvaren deficit od 379,390,000 dinara. Iz
Grad Niš se sastoji iz sledećih naselja koja su ovde grupisana u dva dela:
Niš: Berbatovo, Berčinac, Brenica, Brzi Brod, Bubanj, Vele Polje, Vrelo, Vrtište, Vukmanovo,
Gabrovac, Gornja Vrežina, Gornja Toponica, Gornja Trnava, Gornje Međurovo, Gornji Komren,
Gornji Matejevac, Deveti maj, Donja Vrežina, Donja Toponica, Donja Trnava, Donje Vlase, Donje
Međurovo, Donji Komren, Donji Matejevac, Jasenovik, Kamenica, Knez Selo, Kravlje, Krušce,
Lalinac, Leskovik, Malča, Medoševac, Mezgraja, Miljkovac, Mramor, Mramorski Potok, Niš,
Oreovac, Paligrace, Paljina, Pasi Poljana, Pasjača, Popovac, Rujnik, Sečanica, Suvi Do, Supovac,
Trupale, Hum, Cerje, Čamurlija, Čokot.
Niška Banja: Bancarevo, Gornja Studena, Donja Studena, Jelašnica, Koritnjak, Kunovica,
Lazarevo Selo, Manastir, Nikola Tesla, Niška Banja, Ostrovica, Prva Kutina, Prosek, Ravni Do,
Radikina Bara, Rautovo, Sićevo, Čukljenik.
Za merenje količine generisanog otpada na teritoriji grada Niša saradnja je ostvarena sa JKP
„Mediana“ koje na svoju deponiju odlaže otpad prikupljen iz sledećih opština: Pantelej zajedno
sa svim selima, Crveni Krst, Palilula, Medijana, Niška Banja.
9
mala
10
19
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 3.2: Pregled relevantnih podataka po upravnim okruzima i opštinama u Srbiji
Površina km2- Podaci su preuzeti od Republičkog geodetskog zavoda
Poljoprivredna površina %, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Broj naselja, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Prosečna veličina naselja km2 , Izvor: Repulički zavod za statistiku
Stanovništvo stanje 30.06.06 procena statističkog zavoda Republike Srbije
Broj domaćinstava prema popisu od 2002. godine, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Prosečan broj članova domaćinstava, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Zarade bez poreza i doprinosa – januar-decembar 2006. godina, Definicija zarade je na osnovu Zakona o radu (Sl. Glasnik RS, broj 24/2005,61/2005), Izvor: Repulički zavod za statistiku
Broj zaposlenih na 1000 stanovnika, prosek izračunat na bazi dva stanja: 31.03.06. i 30.09.06., Izvor: Repulički zavod za statistiku
Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika stanje 31.12.2006, Nacionalna služba za zapošljavanje, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Gradsko stanovništvo, Popis 2002. godina, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Ostalo stanovništvo, Popis 2002. godina, Izvor: Repulički zavod za statistiku
Broj stanova 2002.godina., Izvor: Repulički zavod za statistiku
Ukupan broj zaposlenih, Godišnji prosek izračunat na bazi dva stanja: 31.03.06. i 30.09.06., Izvor: Repulički zavod za statistiku
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Rb
I
UPRAVNI OKRUG
Opština
GRAD BEOGRAD
Beograd-Barajevo
Beograd-Voždovac
Beograd-Vračar
Beograd-Grocka
Beograd-Zvezdara
Beograd-Zemun
Beograd-Surčin
Beograd-Lazarevac
Beograd-Mladenovac
Beograd-Novi Beograd
Beograd-Obrenovac
Beograd-Palilula
Beograd-Rakovica
Beograd-Savski Venac
1
2
3
4
5
6
7
8
9
3227
69.1
1602861
567325
2.77
27476
389
71.2
16
6
13
19.4
213
16.4
25053
8254
2.98
19775
176
148
63.4
5
29.6
153861
56936
2.66
25519
267
3
-
1
3.0
56053
25241
2.31
34464
289
72.6
15
19.3
79153
24313
3.10
21899
32
56.0
1
32.0
138727
49907
2.65
150
65.3
2
75.0
155881
53088
2.88
288
69.4
7
41.1
39306
11471
384
60.5
34
11.3
58764
18802
10
11
12
13
14
87
1281801
108
-
294323
586889
623770
24641
9273
85
4402
139003
12765
58761
41110
724
157
76
58386
-
28214
40590
83
8338
67128
29453
12397
24575
26251
292
88
132261
-
52195
40445
339
102
168171
23474
63348
52770
3.37
3.11
35442
127
62
30779
375
66
29918
28593
19878
22043
4991
339
80.6
22
15.4
52041
16399
3.18
15893
226
141
22114
30376
17291
11744
41
35.6
1
41.0
219012
79649
2.73
32529
387
75
217773
-
78324
84729
411
74.6
29
14.2
71388
22836
3.09
25571
202
113
23620
47335
24612
14419
451
71.4
8
56.4
161753
57634
2.70
26359
390
93
140978
14924
57233
63142
31
40.7
1
31.0
101684
35139
2.82
18614
197
79
99000
-
33880
20059
14
-
1
14.0
41061
17220
2.44
25796
206
7
81
42505
-
18235
84879
20
Izveštaj-jun 2009.
II
III
IV
V
Beograd-Sopot
Beograd-Stari Grad
Beograd-Čukarica
MAČVANSKI OKRUG
Bogatić
Vladimirci
Koceljeva
Krupanj
Loznica
Ljubovija
Mali Zvornik
Šabac
KOLUBARSKI
Valjevo
Lajkovac
Ljig
Mionica
Osečina
Ub
PODUNAVSKI
Velika Plana
Smederevo
Smederevska Palanka
BRANIČEVSKI
Veliko Gradište
Golubac
Žabari
Žagubica
Kučevo
Malo Crniće
Petrovac
Požarevac
271
72.8
17
15.9
20258
6664
3.06
18880
370
112
1752
18638
7389
7492
5
-
1
5.0
53790
24040
2.31
29516
83
55543
-
26900
78674
156
53.1
8
19.5
175076
59732
2.81
22141
146
3
228
80
142079
26429
61903
39884
3264
67.6
14.3
320029
105027
3.13
17748
187
154
91014
238611
11526
59955
384
79.7
22
8
14
27.4
31941
9794
3.37
15648
106
110
-
32990
10796
3385
337
80.6
29
11.6
19445
6687
3.05
15080
124
82
-
20373
8544
2419
257
72.0
17
15.1
14866
4900
3.19
17926
143
112
-
15636
6632
2133
342
58.4
23
14.9
19032
6070
3.32
14840
106
146
4912
15280
6599
2022
608
59.3
54
11.3
84725
27272
3.15
12900
193
185
26203
60210
29328
16310
356
56.6
27
13.2
15873
5413
3.14
20407
184
164
-
17052
5655
2921
184
42.2
12
15.3
13521
4588
3.07
18250
200
178
4736
9340
4754
2701
795
76.1
52
15.3
120626
40303
3.05
20840
233
158
55163
67730
43408
28063
2474
68.9
186007
63286
3.04
18369
236
89
75699
116505
69769
43887
64.3
21
8
78
11.3
905
11.6
94752
33081
2.92
17366
331
104
61270
35491
35039
31388
186
74.1
19
9.8
16380
5605
3.04
27039
186
70
3442
13619
6013
3049
279
65.7
27
10.3
13783
4757
3.08
18092
175
54
3245
11384
5857
2408
329
66.2
36
9.1
15870
5091
3.24
15440
118
62
1723
14790
5526
1869
319
66.1
20
16.0
14208
4696
3.22
16397
106
83
-
15135
5499
1510
456
81.9
38
12.0
31014
10056
3.19
18046
118
87
6018
26086
11835
3664
1250
83.0
58
21.6
207217
65515
3.21
23471
246
130
104315
105975
74443
47781
345
79.9
13
26.5
43471
13404
3.32
16861
251
128
16210
28260
15667
7698
484
80.2
28
17.3
109379
34657
3.17
26346
268
140
62805
47004
38019
29357
421
88.8
18
23.4
54367
17454
3.21
19168
197
112
25300
30711
20757
10726
3865
62.5
195570
63229
3.16
21529
202
52
69064
131439
79089
39455
77.5
18
9
26
20.4
344
13.2
20081
5721
3.61
14467
129
55
5658
15001
8061
2598
368
40.5
24
15.3
9392
2981
3.32
18908
117
57
-
9913
3985
1101
265
82.1
15
17.7
12427
4476
2.91
16548
93
35
-
12034
5928
1154
760
49.0
18
42.2
14205
4716
3.14
19967
125
21
-
14823
6090
1776
721
45.5
26
27.7
17825
6276
2.99
16808
184
32
4506
14302
8343
3271
270
87.6
19
14.2
13257
4071
3.40
16990
76
24
-
13853
5429
1002
655
74.9
34
19.3
33265
10576
3.19
15822
192
25
7851
26660
13666
6398
482
73.4
27
17.9
75118
24412
3.07
24159
295
92
51049
23853
27587
22154
21
Izveštaj-jun 2009.
VI
VII
VIII
IX
X
ŠUMADIJSKI
Aranđelovac
Batočina
Knić
Kragujevac-grad
Lapovo
Rača
Topola
POMORAVSKI
Despotovac
Jagodina
Paraćin
Rekovac
Svilajnac
Ćuprija
BORSKI
Bor
Kladovo
Majdanpek
Negotin
ZAJEČARSKI
Boljevac
Zaječar
Knjaževac
Sokobanja
ZLATIBORSKI
Arilje
Bajina Bašta
Kosjerić
Nova Varoš
Požega
Priboj
2387
69.7
293869
98526
3.02
18175
252
126
186270
112508
108456
73917
68.8
17
4
19
13.7
376
19.8
47522
15763
3.05
16951
295
103
24309
23820
17295
14036
136
76.8
11
12.4
11841
3777
3.23
14793
175
171
-
12220
4323
2069
413
65.8
36
11.5
15282
5276
3.06
18765
123
100
-
16148
6527
1882
835
64.8
57
14.6
174920
59524
2.93
18960
280
139
146373
29429
62932
49015
55
82.5
2
27.5
7905
2567
3.21
15230
222
160
7422
806
3119
1755
216
79.6
18
12.0
12200
3983
3.25
15469
139
112
2744
10215
5004
1693
356
76.0
31
11.5
24199
7636
3.31
15007
143
70
5422
19870
9256
3468
2614
61.9
13.7
221704
74363
3.06
18112
278
126
97589
129846
89252
61653
623
46.9
19
1
33
18.9
24321
8320
3.07
21519
191
63
6728
18883
10479
4653
470
70.7
53
8.9
70204
24345
2.91
16262
442
149
35589
35305
27982
31017
542
58.7
35
15.5
57306
17733
3.28
20990
210
155
25292
33009
20110
12021
366
62.8
32
11.4
12388
4950
2.74
14058
104
111
-
13551
5885
1290
326
75.6
22
14.8
24908
8123
3.14
20434
174
52
9395
16116
12080
4342
287
69.4
16
17.8
32577
10892
3.07
16967
256
136
20585
12982
12716
8330
3510
48.2
90
39.0
138462
51160
2.86
18250
242
119
80566
65985
61652
33569
856
58.1
14
61.1
52751
19120
2.92
18833
289
131
39387
16430
20301
15267
629
45.8
23
27.3
22640
8297
2.85
21355
178
125
10218
13395
11458
4027
932
21.6
14
66.6
21691
8542
2.77
17247
317
127
13203
10500
9703
6885
1093
64.5
39
28.0
41380
15201
2.85
15849
179
95
17758
25660
20190
7391
3623
56.9
20.9
129937
47167
2.91
15858
224
112
72381
65180
56274
29088
827
46.5
17
3
20
41.4
14610
5227
3.03
17987
141
66
5132
10717
6836
2065
1068
63.7
42
25.4
63398
22707
2.90
16961
243
128
39491
26478
26513
15419
1202
57.6
86
14.0
34345
13382
2.76
10915
213
112
19351
17821
16190
7319
525
58.3
25
21.0
17584
5851
3.17
20937
244
91
8407
10164
6735
4285
6142
55.5
305072
98526
3.16
18323
232
143
156206
157190
104515
70806
57.6
43
8
22
14.0
349
15.9
19443
6343
3.12
17038
334
107
6744
13040
6999
6487
673
44.5
36
18.7
28315
9541
3.05
17679
143
111
9543
19608
10151
4063
358
56.6
27
13.3
13183
4584
3.05
27841
196
107
4116
9885
5047
2584
581
57.1
32
18.2
18983
6305
3.17
15374
221
189
10335
9647
6588
4199
426
61.6
42
10.1
31117
10159
3.18
17916
211
108
13206
19087
10861
6560
553
33.3
33
16.8
29070
9884
3.07
15828
236
231
19564
10813
10187
6853
22
Izveštaj-jun 2009.
XI
XII
XIII
XIV
Prijepolje
Sjenica
Užice
Čajetina
MORAVIČKI
Gornji Milanovac
Ivanjica
Lučani
Čačak
RAŠKI
Vrnjačka Banja
Kraljevo
Novi Pazar
Raška
Tutin
RASINSKI
Aleksandrovac
Brus
Varvarin
Kruševac
Trstenik
Ćićevac
NIŠAVSKI
Grad Niš
Grad Niš–Mediana
Grad Niš–Palilula
Grad Niš–Pantelej
Grad Niš–Crveni Krst
Grad Niš–Niška Banja
Aleksinac
Gadžin Han
Doljevac
827
46.3
80
10.3
40178
12073
3.41
12996
191
196
15031
26157
13072
7666
1059
76.5
10.5
28048
7353
3.80
16215
110
177
13161
14809
8215
3088
667
54.7
10
1
41
16.3
81323
27167
3.05
21013
313
118
62162
20860
27853
25462
647
57.5
24
27.0
15412
5117
3.05
17237
249
65
2344
13284
5542
3844
3016
59.3
220094
74387
3.02
16649
243
128
115880
108892
73254
53434
65.5
20
6
63
14.6
836
13.3
46092
15776
3.02
18751
249
102
23982
23659
17005
11471
1090
47.1
49
22.2
34279
10930
3.24
9893
260
145
12350
23095
12131
8903
454
63.1
36
12.6
23189
8277
2.97
16782
186
94
6331
18283
9146
4319
636
69.3
58
11.0
116534
39404
2.97
17390
247
141
73217
43855
40972
28741
3922
48.8
10.9
296761
85072
3.42
17005
239
148
145923
145307
93728
70854
239
43.0
35
9
14
17.1
26481
8983
2.95
17483
318
156
9877
16615
10683
8411
1530
46.9
92
16.6
120304
40036
3.03
18791
282
125
62922
58785
43544
33906
742
48.8
99
7.5
92471
20956
4.10
13513
212
162
54604
31392
22432
19597
670
49.7
61
11.0
26077
8952
3.01
17018
241
165
9409
17572
10081
6292
742
53.5
93
8.0
31428
6145
4.87
18025
84
175
9111
20943
6988
2649
2664
58.7
251352
79747
3.25
17092
212
115
90750
168691
88326
53190
56.0
29
6
55
9.0
387
7.0
28218
8789
3.34
14257
172
87
6476
22913
10103
4842
606
52.7
58
10.4
17692
5840
3.21
11819
146
116
4635
14111
6728
2588
249
70.0
21
11.9
19157
5998
3.35
19331
123
83
-
20122
7255
2348
850
58.0
129370
40188
3.26
18914
238
135
57347
74021
44341
30725
63.1
10
1
51
8.4
448
8.8
46758
15600
3.14
15043
222
91
17180
31863
16173
10383
124
63.5
10
12.4
10157
3332
3.23
12411
227
109
5094
5661
3726
2304
2727
63.8
9.6
378059
127920
2.97
17828
259
138
204504
177253
145641
97947
178161
72357
95130
596
61.7
28
5
74
8.1
254164
85269
2.92
18408
308
146
49
44.1
2
24.5
88439
31875
2.73
18696
548
131
48504
91
71.0
16
5.7
73288
23612
3.06
11921
168
152
12330
137
61.4
14
9.8
43069
13964
3.01
8821
110
157
4736
174
69.9
24
7.3
340166
10503
3.10
26160
303
160
145
47.0
18
8.1
15352
5315
2.89
20194
161
148
4437
10922
6129
2466
705
64.0
72
9.8
55094
18616
3.05
17548
160
111
18638
39111
21985
8795
325
54.9
34
9.6
9445
4359
2.40
11911
342
136
-
10464
5295
3233
121
76.1
16
7.6
18645
5367
3.64
16062
84
147
-
19561
5527
1560
23
78354
10318
Izveštaj-jun 2009.
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
Merošina
Ražanj
Svrljig
TOPLIČKI
Blace
Žitorađa
Kuršumlija
Prokuplje
PIROTSKI
Babušnica
Bela Palanka
Dimitrovgrad
Pirot
JABLANIČKI
Bojnik
Vlasotince
Lebane
Leskovac
Medveđa
Crna Trava
PČINJSKI
Bosilegrad
Bujanovac
Vladičin Han
Vranje
Preševo
Surdulica
Trgovište
SEVERNO BAČKI
Bačka Topola
Mali Iđoš
Subotica
193
76.3
27
7.1
14244
4237
3.50
14982
104
121
-
14812
4923
1481
289
59.6
23
12.6
10227
3544
3.20
13651
91
76
-
11369
4576
929
497
65.1
39
12.7
16240
6528
2.65
8389
221
135
7705
9579
8205
3596
2229
53.4
8.3
98230
33937
3.00
13656
183
145
46928
55147
42264
18008
306
58.7
26
7
40
7.7
12995
4873
2.82
9744
156
141
5465
8264
5777
2024
214
83.1
30
7.1
17647
5167
3.52
19353
94
129
-
18207
6071
1656
950
40.7
90
10.6
20381
7693
2.81
11122
187
144
13790
7818
10646
3816
759
58.8
7.1
47227
16204
2.99
14826
223
153
27673
20828
19770
10512
2761
55.8
10
7
21
12.9
100133
38581
2.73
15845
263
157
60847
44807
45183
26383
529
56.8
4
53
10.0
14222
6011
2.61
12631
173
138
4575
11159
7757
2458
517
48.3
46
11.2
13369
5684
2.53
7349
197
193
8626
5755
7376
2637
483
60.0
43
11.2
10964
4461
2.61
14769
179
195
6968
4780
5586
1965
1232
56.8
72
17.1
61578
22426
2.84
17518
314
146
40678
23113
24464
19323
2770
55.7
8.2
234018
73328
3.29
13581
201
165
98420
142503
80421
47106
264
72.6
33
6
36
7.3
12322
4489
2.92
10683
157
218
-
13118
5617
1929
308
54.0
48
6.4
32163
10139
3.29
10415
198
143
16212
17100
10754
6353
337
63.2
39
8.6
24006
7473
3.33
8601
125
245
10004
14914
8677
3009
1025
57.5
153084
46583
3.35
14731
215
152
68826
87426
48951
32969
42.9
14
4
44
7.1
524
11.9
10402
3500
3.07
11638
128
165
3378
7382
5190
1327
312
50.8
25
12.5
2041
1144
2.24
18344
744
170
-
2563
1262
1518
3520
54.9
9.7
229596
64136
3.55
15959
204
158
95444
132246
73189
46728
571
61.7
36
3
37
15.4
8973
3546
2.80
14091
173
148
2702
7229
4608
1550
461
58.0
59
7.8
45107
9033
4.79
17580
153
162
12011
31291
10634
6887
366
44.5
51
7.2
22872
7672
3.09
10573
207
200
8338
15365
9552
4743
860
52.0
8.2
87174
26799
3.25
16739
260
131
60934
26354
29057
22640
264
60.5
10
5
35
7.5
38385
7986
4.37
15186
96
149
-
34904
7947
3698
624
53.5
41
15.3
21248
6967
3.18
17486
283
216
11459
10731
8362
6020
370
55.9
35
10.6
5837
2133
2.99
12515
204
219
-
6372
3029
1190
1784
89.7
45
39.6
200140
74359
2.67
21054
283
134
123895
76243
79560
55450
596
91.7
23
25.9
38245
14262
2.65
17844
221
160
16171
22074
15362
8067
181
93.4
3
60.3
13494
4803
2.81
15810
155
164
-
13494
5346
2002
1007
87.9
19
53.0
148401
55294
2.66
22097
310
125
107726
40675
58852
45381
24
Izveštaj-jun 2009.
XX
XXI
XXII
XXIII
XXIV
SREDNJE BANATSKI
Žitište
Zrenjanin
Nova Crnja
Novi Bečej
Sečanj
SEVERNO BANATSKI
Ada
Kanjiža
Kikinda
Novi Kneževac
Senta
Čoka
JUŽNO BANATSKI
Alibunar
Bela Crkva
Vršac
Kovačica
Kovin
Opovo
Pančevo
Plandište
ZAPADNO BAČKI
Apatin
Kula
Odžaci
Sombor
JUŽNO BAČKI
Bač
Bačka Palanka
Bački Petrovac
Beočin
3256
87.9
55
59.2
208456
73917
2.81
20616
215
147
100449
108007
79493
43079
525
90.7
12
43.8
20399
7415
2.75
15272
169
156
3242
17157
8271
3210
1326
84.7
22
60.3
132051
46375
2.84
21737
247
128
79773
52278
49160
31725
273
90.8
6
45.5
12705
4650
2.73
19669
124
220
-
12705
5295
1438
609
87.9
4
9414
2.81
18464
169
184
14452
12472
10302
4333
90.8
11
152.
3
47.5
26924
523
16377
6063
2.70
18577
156
179
2982
13395
6465
2373
2328
89.5
50
46.6
165881
61396
2.69
20224
229
113
102058
63823
66442
36448
227
88.5
5
45.4
18994
7392
2.54
17366
239
125
17333
1661
8114
4389
401
87.9
13
30.7
27510
10721
2.56
23334
204
85
10200
17310
11812
5446
782
90.3
10
78.2
67002
23239
2.88
19895
259
126
41935
25067
24401
16577
305
87.9
9
33.9
12975
4785
2.70
18819
198
111
7581
5394
5274
2411
293
90.7
5
58.6
25568
9966
2.57
21679
244
102
20302
5266
11006
6022
321
90.3
8
40.1
13832
5293
2.61
18005
124
111
4707
9125
5835
1604
4245
80.4
94
45.2
313937
108588
2.92
22529
234
135
174582
139355
115360
72109
602
85.4
10
60.2
22954
7649
3.00
11097
149
143
9251
13703
8874
3278
353
78.4
14
25.2
20367
7063
2.87
15505
166
214
10675
9692
7949
3208
800
77.5
24
33.3
54369
18614
2.89
25847
286
157
36623
17746
9307
15344
419
90.2
8
52.4
27890
9899
2.82
16156
125
147
676
21126
10762
3387
730
65.5
10
73.0
36802
11808
3.06
16832
166
135
14250
22552
13045
6138
203
82.9
4
50.8
11016
3502
3.15
17319
66
117
4693
6323
3989
719
755
83.9
10
75.5
127162
43403
2.92
25373
298
109
92326
34836
44952
37700
383
89.9
14
27.4
13377
4650
2.75
12246
188
150
-
13377
5205
2335
2419
84.0
37
65.4
214011
74627
2.86
20305
235
148
110195
103816
77631
47971
350
70.0
5
70.0
32813
11613
2.81
28078
209
180
19320
13493
11919
6553
481
913
7
68.7
48353
16431
2.93
17197
219
145
29464
18889
17150
10195
411
853
9
45.7
35582
12443
2.86
15175
225
199
9940
25642
12941
7464
1177
85.5
16
73.6
97263
34140
2.84
20765
256
120
51471
45792
35621
23760
4015
81.1
77
52.1
593666
207848
2.84
24192
353
139
399854
193812
219182
211815
365
72.4
6
60.8
16268
5818
2.80
16194
222
173
6087
10181
6196
3445
579
81.5
14
41.4
60966
21244
2.86
21999
230
148
20449
31517
20918
13522
596
88.9
4
39.5
14681
5518
2.66
16729
205
127
6727
7954
5931
2909
186
47.1
8
23.3
16086
5575
2.88
32043
227
184
8058
8028
5796
3587
25
Izveštaj-jun 2009.
XXV
Bečej
Vrbas
Žabalj
Novi Sad- grad
Srbobran
Sremski Karlovci
Temerin
Titel
SREMSKI
Inđija
Irig
Pećinci
Ruma
Sremska Mitrovica
Stara Pazova
Šid
486
88.2
5
97.2
40987
15433
2.64
18764
251
119
25774
15213
16470
9958
376
89.5
7
53.7
45852
14818
3.08
22338
344
200
25907
19945
15185
15332
400
87.1
4
27513
8835
3.09
18128
158
202
9598
17915
20584
4253
699
73.2
16
100.
0
43.7
299294
106312
2.80
26035
467
118
235165
64129
114030
146712
284
92.8
3
94.7
17855
6433
2.77
13062
165
210
13091
4764
6877
2839
51
50.0
1
51.0
8839
2966
2.98
22612
91
135
8839
-
3201
798
170
90.3
3
56.7
28275
9477
2.98
20362
228
143
25265
3010
9380
6447
262
84.9
6
43.7
17050
5419
3.15
17312
122
153
5894
11156
5891
2012
3485
73.6
335901
111222
3.02
20237
183
140
141260
194641
112257
61224
85.5
10
9
11
32.0
385
35.0
49609
15889
3.12
21437
169
171
26247
23362
16086
8319
230
74.9
12
19.2
12329
4418
2.78
15815
123
164
4848
7481
4817
1452
489
70.8
15
32.6
21506
6796
3.18
18502
182
135
-
21506
7054
4034
582
75.1
17
34.2
60006
19990
3.00
20396
193
123
32229
27777
19965
11296
762
74.2
26
29.3
85902
29391
2.92
19628
203
152
42980
42922
29391
17009
351
85.4
9
39.0
67576
21413
3.16
22618
168
114
18645
48931
21175
12172
687
60.6
19
36.2
38973
13325
2.92
20189
188
144
16311
22662
13769
6943
26
Izveštaj-jun 2009.
• Opština Sombor
Opština Sombor spada u Zapadno-bački upravni okrug. Po podacima iz 2004. opština zauzima
površinu od 1.177 km² (od čega na poljoprivrednu površinu otpada 101,070 ha, a na šumsku
7,076 ha). Administrativni centar opštine je grad Sombor. Opština je organizovana u 16 naselja,
odnosno 17 katastarskih opština. Registrovane su 22 mesne zajednice. Procenjeno stanje
stanovništva za sredinu 2006. godine je 92,887, odnosno 79 stanovnika na 1 km2. Prema
podacima iz Popisa 2002. godine u ovoj opštini gradskog stanovništva ima 51,471 a ostalog
45,792. Prosečna starost u ovoj opštini je 41.38 godina, dok je indeks starenja 114.14 (indeks
starenja je odnos starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva). Ukupan broj domaćinstava je
34,140 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu 2.84. Prema podacima Popisa iz 2002.
godine ukupan broj stanova za stanovanje u opštini je 35,621 od čega se 32,629 vode kao
nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 74.85 m2. Prema podacima za 2006.
godinu ukupan broj zaposlenih je 23,760 stanovnika od toga je 17,132 zaposleno u
preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, a 6,628 su privatni preduzetnici, lica
koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni. Ukupan broj zaposlenih na 1000
stanovnika je 256. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 120. Prosečna zarada bez poreza i
doprinosa u opštini Sombor iznosi 20,765 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a
na nivou okruga zarada je 20,305 dinara.
Prema podacima za 2006.11 godinu budžetski prihodi su iznosili ukupno 1,079,354 ,000 dinara
što po stanovniku iznosi 11,620 dinara. Od ukupnih prihoda 5,652,000 dinara su primanja od
zaduživanja i prodaje finansijske imovine, a ostatak u iznosu od 1,073,702,000 dinara je iz
tekućih prihoda. Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 1,308,970,000
dinara, a po stanovniku je to 14,092 dinara.
Opština Sombor se sastoji od sledećih 16 naselja: Sombor, Aleksa Šantić, Bački Breg, Bački
Monoštor, Bezdan, Čonoplja, Doroslovo, Gakovo, Kljajićevo, Kolut, Rastina, Riđica, Stanišić,
Svetozar Miletić, Stapar i Telečka.
• Opština Inđija
Opština Inđija se nalazi u sremskom upravnom okrugu. Površina opštine je 385 km2 od čega je
85.5 % poljoprivredno zemljište. Opština je organizovana u 11 naselja, odnosno 9 katastarskih
opština. Registrovano je 13 mesnih zajednica. Procenjeno je stanje stanovništva za sredinu
2006. godine od 49,258 stanovnika, gustina naseljenosti je 128 stanovnika na 1 km2. Prosečna
starost u ovoj opštini je 39.33 godina, dok je indeks starenja 88.54 (indeks starenja je odnos
starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva). Prema podacima iz Popisa 2002. godine u ovoj
opštini gradskog stanovništva ima 26,247 a ostalog 23,362.Ukupan broj domaćinstava je 15,889
dok je prosečan broj članova po domaćinstvu iznosi 3.12. Prema podacima Popisa iz 2002.
godine ukupan broj stanova za stanovanje u opštini je 16,086 od čega se 14,912 vode kao
nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 72.32 m2.
11
27
Izveštaj-jun 2009.
Ukupan broja zaposlenih na 1000 stanovnika je 169. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je
171, ukupan broj nezaposlenih je 8,406. Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u opštini Inđija
iznosi 21,437 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a na nivou upravnog sremskog
okruga zarada je 20,237 dinara. Prema podacima za 2006.12 godinu budžetski prihodi u opštini
Inđija su iznosili ukupno 751,689,000 dinara što po stanovniku iznosi 15,260 dinara. Od
ukupnih prihoda iznos od 8,327,000 dinara je od primanja od zaduživanja i prodaje finansijske
imovine, a ostatak u iznosu od 743,362,000 dinara je iz tekućih prihoda.
Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 746,251,000 dinara, a po stanovniku
je to 15,150 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 5,438,000 dinara. Iz navedenih
sredstava 29,230 dinara po stanovniku su ostvarene investicije u nova osnovna sredstava13, a
sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku iznose 61,048 dinara.
Opština Inđija se sastoji od sledećih naselja: Beška, Inđija, Jarkovci, Krčedin, Ljukovo, Maradik,
Novi Karlovci, Novi Slankamen, Slankamenovački Vinogradi, Stari Slankamen, Čortanovci.
• Opština Novi Kneževac
Opština Novi Kneževac spada u severno banatski upravni okrug. Površina opštine je 305 km2 od
čega je 88 % poljoprivredno zemljište. Opština je organizovana u 9 naselja, odnosno 5
katastarskih opština. Registrovano je 5 mesnih zajednica. Procenjeno stanje stanovništva za
sredinu 2006. godine je 12,170 stanovnika, gustina naseljenosti je 40 stanovnika na 1 km2.
Prosečna starost u ovoj opštini je 40.32 godina, dok je indeks starenja 99.63 (indeks starenja je
odnos starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva). Prema podacima iz Popisa 2002. godine
u ovoj opštini gradskog stanovništva ima 7,581, a ostalog stanovništva je 5,394. Ukupan broj
domaćinstava je 4,785 dok je prosečan broj članova po domaćinstvu iznosi 2.70. Prema
podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za stanovanje u opštini je 5,274 od čega
se 4,683 vode kao nastanjeni. Prosečna površina ukupnog broja stanova je 75.42 m2.
zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama, a 412 su privatni
preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i njihovi zaposleni. Ukupan broja
zaposlenih na 1000 stanovnika je 198. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika je 111, ukupan
broj nezaposlenih je 1,350. Prosečna zarada bez poreza i doprinosa u opštini Novi Kneževac
iznosi 18,819 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a na nivou upravnog severno
banatskog okruga zarada je 20,224 dinara. Prema podacima za 2006.14 godinu budžetski prihodi
u opštini Novi Kneževac su iznosili ukupno 134,760,000 dinara što po stanovniku iznosi 11,073
dinara. Od ukupnih prihoda iznos od 387,000 dinara je od primanja od zaduživanja i prodaje
finansijske imovine, iznos od 134,373,000 dinara je iz tekućih prihoda.
12
mala
14
13
28
Izveštaj-jun 2009.
Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 134,400,000 dinara, a po stanovniku
je to 11,044 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 360,000 dinara.
Iz navedenih sredstava 8,847 dinara po stanovniku su ostvarene investicije u nova osnovna
sredstava15, a sredstva osnovnog obrazovanja po učeniku iznose 78,929 dinara. Opština Novi
Kneževac se sastoji od 9 naselja : Banatsko Aranđelovo, Đala, Majdan, Novi Kneževac, Podlokanj,
Rabe, Siget, Srpski Krstur, Filić.
• D. Novi Sad- grad
Opština Novi Sad - grad se nalazi u južno bačkom upravnom okrugu.Od ukupne površine
opštine koja iznosi 699 km² , 73.2 % je poljoprivredno zemljište. Opština je organizovana u 16
naselja, odnosno 18 katastarskih opština. Registrovano je 47 mesnih zajednica. Procenjeno
stanje stanovništva za sredinu 2006. godine je 314,192 stanovnika, gustina naseljenosti je 449
stanovnika na 1 km2. Prosečna starost u ovoj opštini je 38.90 godina, dok je indeks starenja
88.50 (indeks starenja je odnos starog (60 i više) i mladog (0-19) stanovništva). Prema
podacima iz Popisa 2002. godine u ovoj opštini gradskog stanovništva ima 235,165, a ostalog
stanovništva je 64,129. Ukupan broj domaćinstava je 106,312 dok je prosečan broj članova po
domaćinstvu iznosi 2.80. Prema podacima Popisa iz 2002. godine ukupan broj stanova za
ukupnog broja stanova je 66.10 m2. Prema podacima za 2006. godinu ukupan broj zaposlenih je
146,712 stanovnika od toga je 97,269 zaposleno u preduzećima, ustanovama, zadrugama i
organizacijama, a 49,443 su privatni preduzetnici, lica koja samostalno obavljaju delatnost i
njihovi zaposleni. Ukupan broj zaposlenih na 1000 stanovnika je 467. Broj nezaposlenih na
1000 stanovnika je 118, ukupan broj nezaposlenih je 37,041. Prosečna zarada bez poreza i
doprinosa u opštini Novi Sad iznosi 26,035 dinara u periodu Januar - Decembar 2006. godina, a
na nivou upravnog južno-bačkog upravnog okruga zarada je 24,192 dinara.
Prema podacima za 2006.16 godinu budžetski prihodi u opštini Novi Sad su iznosili ukupno
11,358,089,000 dinara što po stanovniku iznosi 36,150 dinara. Od ukupnih prihoda iznos od
88,979,000 dinara je od primanja od zaduživanja i prodaje finansijske imovine, iznos od
11,262,308,000 dinara je iz tekućih prihoda, a 6,802,000 su primanja od prodaje nefinansijske
imovine. Podaci iz istog izvora navode da su budžetski rashodi bili 10,558,609,000 dinara, a po
stanovniku je to 33,606 dinara. U 2006. godini je ostvaren suficit od 799,480,000 dinara. Iz
U opštini se nalaze sledeća naseljena mesta: Begeč, Budisava, Bukovac, Veternik, Kać, Kisač,
Kovilj, Ledinci, Novi Sad, Petrovaradin, Rumenka, Sremska Kamenica, Stari Ledinci,
Stepanovićevo, Futog , Čenej.
15
mala
16
17
mala
29
Izveštaj-jun 2009.
4.0 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE OTPADA ZA DESET OPŠTINA NA
PODRUČJU REPUBLIKE SRBIJE NASTALE U PERIODU OD 7 DANA
Da bi se dobili što pouzdaniji podaci o količini komunalnog otpada na teritoriji Republike Srbije,
u sklopu samog projekta odlučeno je da se vrše merenja nastalih količina otpada za predložene
opštine u periodu od 7 dana. Od svih opština u našoj zemlji, redovno utvrđivanje i praćenje
nastalih količine otpada tokom cele godine imaju samo Beograd i Novi Sad. Zahvaljujući ovom
projektu i grad Kragujevac je počeo sa stalnim merenjem komunalnog otpada pre njegovog
odlaganja na deponiju. Naime, na gradskoj deponiji postoji kolska vaga namenjena za merenje
otpada. Ona je pre par godina dobijena uz pomoć sredstava iz inostranih fondova, ali je nažalost
sve vreme bila van funkcije.
Slika 4.1. Početak rada vage na deponiji u Kragujevcu iniciran projektom
Potrebe ovog projekta i razumevanje ljudi iz lokalnog komunalnog preduzeća o važnosti
merenja mase nastalog otpada u opštini, doprineli su da se vaga stavi u funkciju i merenje
postane redovna praksa. Ostale opštine nemaju kolske vage na svojim deponijama, tako da je
merenje izvršeno uz pomoć drugih privrednih subjekata u datoj opštini.
30
Izveštaj-jun 2009.
4.1 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Inđija
Za opštinu Inđija, merenje ukupno generisanih količina otpada u periodu jedne sedmice
obavljeno je u pet navrata. U martu 2008. godine (03.03.-09.03.), zatim u julu 2008. godine
(14.07.-20.07.), septembru 2008. godine (08.09.-14.09.), kao i februaru 2009 godine. (23.02. 01.03.) odnosno maju 2009. godine (11.05-17.05).
Slika 4.2 Merenje kamiona na elektronskoj kolskoj vagi u Inđiji
U tabeli 4.1. prikazani su uporedni rezultati dobijeni merenjem na terenu i uočljivo je da su
generisane količine otpada veće u letnjem i prolećnom periodu u odnosu na one koje nastaju
tokom zimskih meseci. Dobijeni rezultati su i očekivani pre svega zbog činjenice da su količine
baštenskog i biorazgradivog otpada dominantne u letnjoj sezoni. Osim toga, aktivnost ljudi na
svim poljima ljudske delatnosti, pa samim tim i stvaranje otpada je daleko izraženije u ovom
periodu.
Tabela 4.1 Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Inđija
Mart 2008.
(03.03.-09.03.)
Jul 2008.
(14.07.- 20.07.)
Septembar 2008.
(08.09.-14.09.)
Februar 2009.
(23.02. - 01.03.)
Maj 2009.
(11.05. – 17.05.)
Ponedeljak
80.63
78.82
75.91
70.42
71.67
Utorak
77.01
82.13
79.91
71.06
73.50
Sreda
Četvrtak
57.42
65.07
71.18
81.60
67.87
80.85
48.23
53.56
64.86
70.34
Petak
Subota
63.25
/
79.98
/
79.44
1.5
61.48
/
71.40
6.25
20.85
363.66 tona
23.22
416.92 tona
21.73
407.21 tona
7.73
312.48 tona
23.39
381.41 tona
Opština
INĐIJA
Nedelja
UKUPNO:
31
Izveštaj-jun 2009.
4.2 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Sombor
Merenje sedmičnih količina otpada koju generiše opština Sombor, izvršeno je u periodu od
07.07.2008 do 12.07.2008. kao i u periodima od 08.09.2008 do 14.09.2008. godine, odnosno od
23.02.2009. do 28.02.2009. godine. JKP „Čistoća“ iz Sombora ima svoju kolsku vagu, ali se ona
ne nalazi na ulazu deponije, već u okviru voznog parka ovog preduzeća, tako da je proces
merenja kamiona obavljan samo za potrebe ovog projekta.
Slika 4.3 Merenje težine kamiona i praćenje podataka
U prvom navratu, u mesecu julu 2008. godine, u toku jedne sedmice sakupljeno je nešto više od
300 t otpada. Sedmična količina generisanog otpada za opštinu Sombor u mesecu septembru za
period od 08.09.2008 do 14.09.2008. godine, iznosila je 231.42 tona. Izmerena količina
generisanog otpada u februaru 2009. godine iznosila je 255.36 tona, odnosno 283.56 tona u
maju mesecu, s tim da se mora naglasiti da je u ovom periodu JKP „Čistoća“ iz Sombora počela
sa dodatnim sakupljanjem otpada iz sela Riđica. Prikaz dnevnih količina nastalog otpada vide se
u tabeli 4.2.
Tabela 4.2. Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Sombor
Jul 2008.
(07.07.-12.07.)
Septembar 2008.
(08.09.-14.09.)
Februar 2009.
(23.02. - 28.02.)
Maj 2009.
(11.05. - 17.05.)
47.58
60.26
41.84
49.54
43.16
52.14
31.44
55.98
Sreda
56.50
49.40
50.16
45.40
Četvrtak
44.78
43.44
38.60
45.10
Petak
Subota
54.96
38.08
47.20
/
42.96
28.34
46.74
62.92
/
302.16 tona
/
231.42 tona
/
255.36 tona
/
283.56 tona
Opština
SOMBOR
Ponedeljak
Utorak
Nedelja
UKUPNO:
32
Izveštaj-jun 2009.
4.3 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Novi Kneževac
Za opštinu Novi Kneževac određivanje ukupne sedmične količine generisanog otpada, u mesecu
julu nije bilo moguće izvršiti iz tehničkih razloga, tako da postoje podaci iz meseca septembra
2008. godine, odnosno marta i maja 2009. godine. Količine otpada nastale u pomenutim
periodima prikazane su tabelom 4.3 iz koje se vidi da je sakupljeno oko 40t komunalnog otpada
pri svakoj analizi. Komunalno preduzeće iz Novog Kneževca ne vrši sakupljanje otpada subotom
i nedeljom, a treba naglasiti i da su od seoskih naselja u okviru opštine pod sistemom
prikupljanja otpada obuhvaćena samo sela Đala i Srpski Krstur. Žitelji ostalih sela svoj otpad
odlažu na smetlištima, odnosno divljim deponijama.
Tabela 4.3. Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Novi Kneževac
Septembar 2008.
(08.09.-14.09.)
Mart 2009.
(23.02. - 27.02.)
Maj 2009.
(11.05. - 17.05.)
Ponedeljak
Utorak
8.38
0.9
10.70
2.94
9.87
2.32
Sreda
Četvrtak
11.58
10.66
8.29
10.34
10.42
10.54
Petak
7.44
7.70
7.27
/
/
/
/
38.96 tona
/
39.97 tona
/
40.12 tona
Opština
NOVI KNEŽEVAC
Subota
Nedelja
UKUPNO:
4.4 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Šabac
Prva analiza, odnosno određivanje mase generisanog otpada za opštinu Šabac u periodu od 7
dana izvršeno je od 08.09.2008 do 14.09.2008. godine.
Tabela 4.4 Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Šabac
Septembar 2008.
(08.09.-14.09.)
Mart 2009.
(23.02. - 27.02.)
Maj 2009.
(11.05. - 17.05.)
101.66
96.42
87.72
Utorak
99.42
108.15
81.97
Sreda
Četvrtak
95.24
103.76
77.63
81.63
88.11
63.39
Petak
Subota
85.54
26.62
99.10
100.04
75.79
/
15.94
528.18 tona
/
562.97 tona
/
396.98 tona
Opština
ŠABAC
Ponedeljak
Nedelja
UKUPNO:
33
Izveštaj-jun 2009.
Za razliku od drugih opština, masa otpada izmerena u zimskom periodu imala je veći iznos od
pomenute iz meseca septembra 2008. godine i iznosila je 562.97 tona. Prikaz dnevnih količina
nastalog otpada tokom svih analiza, prikazan je tabelom 4.4.
4.5 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Topola
Opština Topola, slično Novom Kneževcu spada u grupu manjih opština u Republici Srbiji, te je
samim tim i masa otpada koja nastaje na teritotiji ove opštine relativno mala. Prvom analizom,
koja je vršena u septembru 2008. godine, za period od 15.09.2008 do 21.09.2008. godine,
ustanovljena produkcija komunalnog otpada bila je manja od 50 tona. Tokom marta meseca, u
intervalu od sedam dana izmereno je 52.3 tona.
Tabela 4.5. Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Topola
Opština
Septembar 2008.
(15.09.-21.09.)
Mart 2009.
(09.03-15.03)
Maj 2009.
(18.05. - 24.05.)
Ponedeljak
7.40
7.48
7.49
Utorak
Sreda
9.94
5.02
11.72
7.56
10.88
7.80
Četvrtak
Petak
8.98
7.96
6.84
7.28
7.66
9.59
Subota
4.84
8.32
3.79
4.76
48.90 tona
3.10
52.30 tona
5.88
53.09 tona
TOPOLA
Nedelja
UKUPNO:
4.6 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Kragujevac
Kao što je već napomenuto, potrebe za merenjem sedmičnih količina otpada u okviru ovog
projekta, inicirale su korišćenje kolske vage na kragujevačkoj deponiji koja do sada nije bila u
funkciji. Samo merenje počelo je 15.09.2008. i od tada postalo redovna praksa u okviru ovog
komunalnog preduzeća. Na ovaj način opština Kragujevac je postala jedna od retkih opština u
Srbiji koja ima redovan sistem merenja i monitoringa nastalih količina otpada.
U tabeli 4.6 dati su podaci koji su dobijeni merenjem kamiona u periodu od 15.09.2008 do
21.09.2008. godine na ulasku u deponiju u Kragujevcu. Za sedam dana iz domaćinstava u okviru
opštine koja pripadaju sistemu sakupljanja JKP- a “Čistoća” prikupljeno je preko 1000 tona
otpada. Pored toga u tabeli su dati i podaci o masi komunalnog otpada koji je izmeren u
zimskim mesecima, odnosno od novembra 2008. godine do februara 2009. godine. Radi lakše
komparacije dobijenih rezultata sa rezultatima dobijenim iz prve analize, prikazana je prosečna
sedmična masa generisanog otpada za svaki od navedenih meseci.
34
Izveštaj-jun 2009.
Slika 4.4. Početak rada kolske vage na deponiji u Kragujevcu, iniciran projektom
Tabela 4.6. Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Kragujevac
Opština
KRAGUJEVAC
Sep 2008.
(08.09.-14.09.)
Nov 2008.
(t/ned)
Dec 2008.
(t/ned)
Jan 2009.
(t/ned)
Feb 2009.
(t/ned)
Mar 2009.
(t/ned)
Apr 2009.
(t/ned)
Maj 2009.
(t/ned)
UKUPNO:
1018.18 t
743.44 t
637.84 t
605.94 t
510.61 t
900.64 t
1176.47 t
1065.82 t
Grafik 4.1 Masa nastalog komunalnog otpada po mesecima-Kragujevac(t/mesečno)
35
Izveštaj-jun 2009.
4.7 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Bor
Sedmična količina otpada nastala u periodu od 15.09.2008 – 21.09.2008. godine, na teritoriji
opštine Bor iznosi skoro 120t, što se i vidi iz predložene tabele 4.7. Nažalost masa generisanog
otpada za ovu opštinu u zimskom periodu nije bila utvrđena zbog nepovoljnih vremenskih
uslova i velikih snežnih padavina. Kamioni su radili u izmenjenom režimu rada, odnosno otpad
je sakupljan redovno samo sa lokacija koje su bile pristupačne. Iz ovih razloga merenje je
uspešno izvršeno samo za dva dana u sedmici i ti podaci su dati u tabeli. Merenje generisanog
otpada u prolećnom periodu je uspešno izvršeno.
Tabela 4.7. Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Bor
Opština
Septembar 2008.
(15.09.-21.09.)
Mart 2009.
(09.03. - 15.03.)
Maj 2009.
(11.05. - 17.05.)
Ponedeljak
37.68
/
35.66
Utorak
Sreda
22.02
19.64
24.52
16.16
24.18
25.40
Četvrtak
Petak
21.82
18.36
/
/
21.62
23.92
/
/
/
/
119.52 tona
/
/
/
130.78 tona
BOR
Subota
Nedelja
UKUPNO:
4.8 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Niš
Nedeljna količina generisanog otpada za opštinu Niš u mesecu septembru za period od
08.09.2008 do 14.09.2008. godine, iznosila je preko 1300 t. U zimskom periodu za 7 dana
izmerena je masa od 1216.8 tona komunalnog otpada., dok je u maju izmereno 1151.52 tona.
Slika 4.5. Merenje kamiona na kolskoj vagi u Nišu
36
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 4.8 Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Niš
Opština
Septembar 2008.
(08.09.-14.09.)
Mart 2009.
(09.03. - 15.03.)
Maj 2009.
(18.05. - 24.05.)
Ponedeljak
237.07
210.08
206.45
Utorak
Sreda
252.40
221.44
214.26
199.87
209.00
191.72
Četvrtak
208.96
211.36
188.73
Petak
193.76
201.90
204.26
206.68
/
1320.32 tona
179.36
/
1216.83 tona
151.36
/
1151.52
NIŠ
Subota
Nedelja
UKUPNO:
4.9 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Novi Sad
Novi Sad je jedna od retkih opština koje vrše redovan monitoring i merenje dospelih količina
otpada na gradsku deponiju. Pored toga, redovno se vrši i izdvajanje sekundarnih sirovina.
Upravo iz ovog razloga, sam proces merenja količine generisanog otpada u periodu od 7 dana za
novosadsku opštinu nema toliki značaj, kao kod opština i gradova gde se ono uopšte ne meri i
gde ne postoje apsolutno nikakvi podaci, jer se merenjem tokom cele godine dolazi do znatno
validnijih i preciznijih podataka. Naravno, ovo bi trebalo da postane praksa za sve opštine u
Srbiji. Umesto tabele o sedmičnim količinama otpada, u tabeli 4.9 prikazane su sve vrste i
količine otpada koji se odlagao na deponiji u 2007 godini.. U tabeli 4.10 prikazana je masa
otpada generisana u zimskom periodu na mesečnom nivou, odnosno od novembra do marta
2009. godine, kao i u prolećnom, od aprila do juna 2009. godine.
Tabela 4.9 Masa otpada koji dospevaju na novosadsku deponiju-2007. godina
37
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 4.10 Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Novi Sad
Opština
NOVI SAD
Nov 2008.
(t/mes)
Dec 2008.
(t/mes)
Jan 2009.
(t/mes)
Feb 2009.
(t/mes)
Mar 2009.
(t/mes)
Apr 2009.
(t/mes)
Maj 2009.
(t/mes)
Jun 2009.
(t/mes)
UKUPNO:
10836 t
11456 t
8236 t
8304 t
10593 t
11602 t
9296 t
13723 t
Grafik 4.2 Masa nastalog komunalnog otpada po mesecima(t/mesečno)-Novi Sad
4.10 Određivanje ukupne mase generisanog otpada za opštinu Beograd
Slično kao i na primeru Novog Sada, Beograd na svojoj deponiji u Vinči ima izgrađen sistem za
kontrolu, merenje i monitoring dospelog otpada na samu deponiju. Kako je beogradska opština
veoma kompleksna, tako je i sistem sakupljanja i upravljanja otpadom veoma složen, zbog čega
je i celokupan posao podeljen na više preduzeća. JKP „Gradska čistoća“ u okviru svojih
delatnosti opslužuje sledeće delove grada: Stari grad, Vračar, Savski Venac, Palilula, Zvezdara,
Rakovica, Voždovac, Čukarica, Zemun, Novi Beograd, Surčin, Grocka i Barajevo.
Konkretno, podaci koji su korišćeni u sklopu ovog projekta su oni koji su dostavljeni od strane
JKP „Gradska čistoća“ i to u periodu od 01.08.2008 do 31.08.2008., odnosno 01.11.2008. do
30.06.2009. Postoji i izdvajanje gume, plastike, pet ambalaže i ostalih sekundarnih sirovina
(tabela 4.11).
38
Izveštaj-jun 2009.
Tabela 4.11 Izmerena masa sakupljenog otpada na teritoriji opštine Beograd
Opština
BEOGRAD
Sep 2008.
(t/mes)
Nov 2008.
(t/mes)
Dec 2008.
(t/mes)
Jan 2009.
(t/mes)
Feb 2009.
(t/mes)
Mar 2009.
(t/mes)
UKUPNO:
62445 t
38931 t
31437 t
31904 t
25091 t
38941 t
Apr 2009.
(t/mes)
Maj 2009.
(t/mes)
Jun 2009.
(t/mes)
39764 t
40105 t
40323 t
Grafik 4.3 Masa nastalog komunalnog otpada po mesecima(t/mesečno)-Beograd
39
Izveštaj-jun 2009.
5.0 UTVRĐIVANJE MOFROLOŠKOG SASTAVA OTPADA U OPŠTINAMA
REPUBLIKE SRBIJE
Utvrđivanje morfolškog sastava otpada koje je izvršeno za deset opština u Srbiji, predstavlja
drugi ključni zadatak u okviru projekta koji sprovodi Departman za inženjerstvo zaštite životne
sredine Fakulteta Tehničkih Nauka iz Novog Sada. Uzorkovanje i analiza otpada izvršeno je za
pomenute opštine, koje su odabrane na osnovu relevantnih kriterijuma. Katalog sortiranja
otpada predstavlja ključni segment pri svakom uzorkovanju i analizi otpada.
Slika 5.1 Primer razvrstanog otpada prema katalogu sortiranja
Za potrebe ovog projekta izvršene su konstultacije sa stručnjacima iz Agencije za zaštitu životne
sredine. Na ovaj način omogućeno je da određivanje morfološkog sastava otpada, sa jedne
strane bude prihvatljivo i primenjivo u našim uslovima, odnosno da ono bude kompatibilno sa
direktivama i metodologijama koje se primenjuju u zemljama EU. Predloženi katalog sortiranja
već je prikazan u tabeli 2.2
40
Izveštaj-jun 2009.
5.1 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Inđija
Za ovu opštinu, analiza i sortiranje otpada izvršeno je u više navrata. Lokacija na kojoj je ono
obavljeno se nalazi u Maradiku, odnosno na lokaciji gde se nalazi vozni park JKP-a “Komunalac”
iz Inđije. Za razliku od ostalih opština, određivanje morfološkog sastava otpada po sektorima je
već jednom bilo urađeno i u martu 2008. godine. Ono što se još razlikuje kod primera Inđije,
jeste da se uzorak uzimao iz unapred određenih ulica, a kante i kontejneri koji su poslužili za
uzorak bili su locirani i obeleženi uz pomoć GPS uređaja. Na taj način, svaka sledeća analiza,
može da se izvrši nad tačno istom uzorku (ista kanta/kontejner) što će omogućiti znatno
preciznije sagledavanje promena u sastavu otpada za svaki sektor.
Razlog što je baš opština Inđija uzeta za proveru uspešnosti i efikasnosti GPS sistema pri
uzorkovanju otpada, leži u činjenici da Departman za inženjerstvo zaštite živovotne sredine,
Fakulteta tehničkih nauka, koji vodi projekat ima veoma uspešnu dugogodišnju saradnju sa
komunalnim preduzećem iz Inđije. Takođe lokalne vlasti, pružaju svu potrebnu pomoć i
logistiku u celokuponom projektu, odnosno obezbeđeni su svi neophodni uslovi za praćenje
efikasnosti novih tehnologija, koje mogu da posluže u cilju što boljeg modela upravljanja
otpadom.
Pored toga što GPS uređaj ima mogućnost pamćenja ulica, odnosno kuća ispred kojih je uzeta
kanta/kontejner kao deo uzorka, uz njegovu pomoć moguće je beleženje i vremenskih uslova
kada je uzorak uziman (temperatura, pritisak, vlažnost vazduha), što će opet otvoriti mogućnost
analize kako vremenski uslovi utiču na sastav i količinu otpada.
Slika 5.2 Korišćenje GPS uređaja u okviru individualnog i kolektivnog stanovanja- Inđija
Posebnu pogodnost ovakvog načina memorisanja mesta sa kojih je uzet uzorak, predstavlja
činjenica da se sve lokacije uzoraka mogu videti na elektronskim mapama gradova. Na ovim
mapama, jasno se vidi raspored i spisak ulica, a takođe, vidljivim tačkama su predstavljene sve
lokacije gde se uzimao uzorak i koje su zabeležene uz pomoć GPS uređaja.
41
Izveštaj-jun 2009.
Pored elektronskih mapa gradova, na sličan način, raspored uzimanja kanti i kontejnera
moguće je sagledati uz pomoć „google earth“ softvera, kao što je i prikazano na slici 5.3.
Slika 5.3 Korišćenje GPS uređaja- prikaz sakupljanih kanti iz Inđije i Jarkovaca na „google earth-u“
U narednoj tabeli prikazani su rezultati utvrđivanja morfološkog sastava otpada po sektorima
stanovanja opštine Inđija.
Tabela 5.1 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Inđija
OPŠTINA INĐIJA
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
8.Metal-ambalažni i ostali
9.Metal- Al konzerve
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Individualno
Seosko
15.07.
2008.
09.09.
2008.
05.03.
2009.
14.05.
2009.
15.07.
2008.
09.09.
2008.
05.03.
2009.
14.05.
2009.
15.07.
2008.
09.09.
2008.
05.03.
2009.
14.05.
2009.
37.14
31.78
1.86
3.37
1.88
0.70
0.35
1.20
0.05
0.96
4.62
2.37
7.93
0.95
/
4.85
22.17
40.58
3.77
2.58
2.29
0.99
0.46
0.69
0.15
1.07
4.71
1.73
1.64
0.55
5.20
11.42
24.3
31.8
2.46
1.06
4.49
0.77
0.66
1.63
0.14
2.86
4.49
1.72
2.94
1.74
3.81
15.13
22.87
36.42
4.26
2.29
2.17
1.67
0.52
1.07
0.12
2.59
3.98
3.42
6.74
0.28
2.96
8.65
12.72
54.80
3.46
2.73
4.05
0.47
0.40
1.36
0.09
2.97
4.70
1.92
6.11
0.59
/
3.62
17.9
25.3
6.87
6.19
5.80
0.54
0.80
1.11
0.17
3.31
5.99
3.30
3.73
0
3.14
15.7
5.66
40.9
6.83
4.94
11.7
1.05
1.23
0.87
0.15
1.98
4.61
2.78
8.41
0.84
1.71
6.32
16.11
30.62
7.08
4.00
7.22
0.83
0.75
2.34
0.05
1.94
7.92
2.52
3.36
0.64
5.77
8.85
32.90
34.32
3.37
2.97
2.59
0.29
0.27
1.41
0.16
1.06
4.91
2.10
6.27
0.72
/
6.53
40.12
20.53
3.01
6.58
2.74
0.52
0.55
2.12
0.28
1.77
4.34
3.09
3.86
0.39
5.62
4.48
17.76
40.07
8.14
2.19
2.57
1.05
0.52
0.2
0.09
1.72
2.68
4.75
6.85
0
2.19
9.22
25.03
26.26
3.41
1.53
2.40
0.78
1.01
0.83
0.04
1.79
5.56
3.75
4.40
0.43
7.71
15.07
42
Izveštaj-jun 2009.
Ako se posmatra tabela 5.1, uočljivo je da se analiza rađena u julu, razlikuje se od ostalih po
tome što se pelene nisu odvajale kao posebna kategorija otpada. Ovo je bio slučaj u svim
opštinama.
Opravdanost uvrštavanja pelena kao posebne kategorije u kasnijim analizama može se jasno
uočiti ako se uporede rezultati iz individualnog sektora opštine Inđije dobijeni u julu odnosu na
one iz meseca septembra. Iz tabele se vidi da je procenat tekstila u oba slučaja ima vrednost oko
7%, ali se iz rezultata analize rađene 09.09.2008. vidi da pelene zauzimaju čak 5,2% dok ostali
tekstil svega 1,64%.
Slika 5.4 Izdvajanje pelena, kao posebne kategorije tekstila
Rezultati letnje, zimske i prolećne analize, projektovani na celu opštinu predstavljeni su
sledećim graficima:
Letnja analiza
Zimska analiza
43
Izveštaj-jun 2009.
Prolećna analiza
Grafik 5.1 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Inđija
Grafik 5.2 Uporedni prikaz letnje zimske i prolećne analize-opština Inđija
Kao što je rečeno, JKP „Komunalac“ iz Inđije ima sistem odvojenog sakupljanja PET ambalaže,
papira, plastičnih kesa i folija. Iz tog razloga, da bi podaci koji su prethodno prikazani bili tačniji,
potrebno je da se uračunaju i sve količine otpada koje se odvojeno sakupljaju. Poređenjem
rezultata može se analizirati uspešnost sistema odvojenog sakupljanja.
44
Izveštaj-jun 2009.
Slika 5.5 Odvojeno sakupljanje sekundarnih sirovina, Maradik-Inđija
Na sledećoj tabeli je prikazana masa pomenutih vrsta otpada koji se sakuplja, zatim isporučuje
na dalji tretman. Vrednosti su vezane za isporuke po mesecima, u periodu od februara do jula
2008. godine. Ovaj period je uzet u razmatranje jer su tada rađene i prve analize morfološkog
sastava otpada kao i njegovih ukupno generisanih količina.
Tabela 5.2. Količina isporučenih sekundarnih sirovina po mesecima za opštinu Inđija
Vrsta otpada
PET ambalaža (kg)
Papir (kg)
Kese (kg)
Februar
Mart
6300
5260
8080
11450
Nije bilo isporuke
5260
April
5350
25520
12040
Maj
5480
29410
Nije bilo isporuke
Jun
18630
26600
6270
Jul
11320
17500
Nije bilo isporuke
2180
4940
982
Mesec
Prosečna količina otpada
za 7 dana
Podatke navedene u gornjoj tabeli, potrebno je uzeti u obzir ako se želi videti koliki je stvarni
udeo ovih vrsta otpada za opštinu Inđija. Izračunata prosečna količina ove vrste otpada koji
nastaje u periodu od nedelju dana se dodaje na ukupnu količinu otpada koja se dobila merenjem
kamiona smećara.
5.2 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Sombor
U Somboru je određivanje morfološkog sastava otpada urađeno 12.07.2008. godine, zatim
28.02.2009. godine, dok analizu otpada u mesecu septembru nije bilo moguće izvršiti zbog loših
vremenskih uslova.
45
Izveštaj-jun 2009.
Kako prostor na kome se vrši sortiranje nije nadkriven i obezbeđen od spoljašnjih uticaja,
dobijeni podaci bili bi u tom slučaju nepouzdani. Prolećna analiza je rađena 09.05.2009. godine.
Slika 5.6. Uzorak otpada iz individualnog stanovanja; sortiranje uz pomoć troslojne rešetke
Uzorak otpada za sortiranje iz individualnog tipa stanovanja uzet je iz Jošićkog naselja, dok je iz
kolektivnog stanovanja uzorak uzet iz naselja Selenča. Kada je u pitanju seoska zona, treba
napomenuti da se u opštini Sombor, organizovano sakupljanje smeća u seoskim delovima
opštine obavlja samo u Bezdanu, dok druga sela svoj otpad odlažu na divljim deponijama. Zato
je i uzorak za seosku zonu uzet baš iz ovog sela. U tabeli 5.3 detaljno su prikazani rezultati
morfološkog sastava otpada po sektorima stanovanja.
Tabela 5.3 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Sombor
OPŠTINA SOMBOR
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
12.07.
2008
28.02.
2009.
09.05.
2009.
12.07.
2008.
28.02.
2009.
09.05.
2009.
12.07.
2008.
28.02.
2009.
09.05.
2009.
23.67
36.75
0.60
1.60
2.11
0.19
0.54
0.65
0.16
4.49
5.35
1.80
12.88
0.11
/
9.10
20.38
33.51
2.52
2.95
2.45
0.2
0.53
0.8
0.11
2.7
5.33
1.94
2.45
0
3.02
21.11
16.75
26.80
4.76
12.11
2.97
0.45
0.79
2.07
0.06
2.71
4.32
6.39
1.95
0.08
6.48
11.32
1.98
63.39
5.02
2.18
0.88
0.34
0.62
0.54
0.15
2.84
9.56
2.08
4.52
0.94
/
4.96
1.79
44.2
7.87
3.9
3.24
0.69
1.97
0.87
0.36
4.48
10.48
3.06
2.52
0.18
7.96
6.43
11.82
21.93
5.70
7.90
8.80
1.54
1.78
2.30
0.30
3.69
7.44
4.60
1.67
1.04
13.77
5.72
22.12
34.38
3.77
3.00
4.49
0.07
0.13
0.57
0.03
4.90
3.09
3.13
10.18
5.12
/
5.02
19.31
31.77
4.4
1.64
2.48
0.15
1.37
0.23
0.04
2.38
2.27
1.26
2.24
0
2
28.46
26.17
28.94
2.42
3.41
4.73
0.36
0.42
0.50
0.15
5.93
3.16
4.38
9.23
1.52
1.68
7.01
Rezultati letnje, zimske i prolećne analize, projektovani na celu opštinu predstavljeni su
sledećim graficima:
46
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.3 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Sombor
Grafik 5.4 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize-opština Sombor
47
Izveštaj-jun 2009.
5.3 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Novi Kneževac
Analiza morfološkog sastava komunalnog otpada sa područja opštine Novi Kneževac izvršena je
08.07.2008. i 09.09.2008 godine u okviru letnje analize, dok je u zimskom periodu ona izvršena
06.03.2009. godine. Utvrđivanje sastava otpada izvršeno je i 08.05.2009. u skolpu prolećne
analize.
Slika 5.7 Lokacija na kojoj je izvršena morfološka analiza komunalnog otpada - opština Novi Kneževac
Treba napomenuti da uslovi za sortiranje otpada nisu bili najidealniji, iz prostog razloga što se
ono vršilo na samoj deponiji, bez nadkrivenog dela i bez ravne betonske podloge. Ipak zbog
povoljnih vremenskih uslova (bez padavina i bez jakog vetra) sam proces određivanja sastava
otpada se nesmetano odvijao. U tabeli 5.4 detaljno su prikazani rezultati morfološkog sastava
otpada po sektorima stanovanja.
Tabela 5.4. Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Novi
Kneževac
OPŠTINA
NOVI KNEŽEVAC
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Individualno
Seosko
08.07.
2008.
09.09.
2008.
06.03.
2009.
08.05.
2009.
08.07.
2008.
09.09.
2008.
06.03.
2009.
08.05.
2009.
08.07.
2008.
09.09.
2008.
06.03.
2009.
08.05.
2009.
46,44
19.96
5,43
1,75
2,98
0,52
0,49
2,42
0,30
4,14
3,77
1,30
4,40
0,70
/
5.39
27.12
19.16
6.36
10.88
12.47
0.71
0.84
0.20
0.24
5.08
5.36
0.98
0
0
0.24
10.36
8.16
30.51
4.35
6.42
10.43
1.31
0.79
0.76
0.62
4.68
8.89
5.64
1.54
0.42
8.47
7.01
24.47
33.00
4.24
1.21
6.52
0.09
0.34
1.18
0.23
2.97
4.59
6.78
3.74
0.41
1.04
9.19
0,78
38.48
9,25
2,1
7,60
2,93
0,44
0,16
0,24
5,65
15,16
1,27
11,35
0
/
4.62
11.15
26.67
14.92
3.84
1.46
1.49
0.71
0.84
0.20
7.04
2.43
2.43
2.58
0
6.54
17.7
5.25
45.07
6.15
1.52
3.77
2.9
1
1.87
0.31
7.16
7.54
4.29
1.83
0
6.36
4.98
3.76
29.53
8.25
5.03
7.80
0.76
0.67
1.99
0.25
5.84
9.94
5.14
3.37
2.16
7.61
7.89
25.81
18.18
5.46
7.08
2.80
1.19
0.24
5.14
0.18
4.51
8.17
2.82
5.74
0
2.8
9.88
30.44
21.72
4.38
2.56
0.88
0.49
0.23
4.33
0.14
5.14
6.69
2.52
13.02
1.21
/
6.26
27.03
35.99
0.59
1.74
0.99
0.45
0.73
2.16
0.04
2.12
1.97
3.73
5.24
0.79
2.91
13.52
24.00
21.47
6.55
11.52
3.24
0.17
0.22
3.83
0.37
3.34
5.65
4.25
2.11
0.54
0.43
12.28
48
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.5 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Novi Kneževac
Grafik 5.6 Uporedni prikaz letnje zimske i prolećne analize-opština Novi Kneževac
49
Izveštaj-jun 2009.
5.4 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Šabac
Određivanje morfološkog sastava otpada za tri sektora opštine Šabac, obavljeno je na gradskoj
deponiji 11.09.2008., 04.03.2009. i 11.05.2009.godine.
Slika 5.8 Lokacija na šabačkoj deponiji gde se vršila analiza sastava otpada
Nije bilo uslova da se obezbedi najpovoljnija lokacija za vršenje sortiranja, ali su vremenske
prilike bile takve da se proces utvrđivanja i analize otpada mogao ipak nesmetano odvijati.
U tabeli 5.5 detaljno su prikazani rezultati morfološkog sastava otpada po sektorima
stanovanja.
Tabela 5.5. Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Šabac
OPŠTINA ŠABAC
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
11.09.
2008.
04.03.
2009.
11.05.
2009.
11.09.
2008.
04.03.
2009.
11.05.
2009.
11.09.
2008.
04.03.
2009.
11.05.
2009.
26.52
27.68
6.42
5.11
2.09
0.26
0.56
1.70
0.13
3.22
3.31
6.05
6.90
0
1.35
8.70
9.26
34.38
5.44
4.04
9.74
1.4
0.66
0.92
0.11
3.24
9.34
4.23
1.14
0
9.67
6.43
9.92
26.96
6.49
6.21
6.75
0.84
0.87
1.49
0.16
4.19
7.95
5.55
8.26
1.56
6.40
6.40
5.47
52.19
6.93
3.74
3.94
0.44
0.55
0.44
0.11
1.63
3.38
3.00
3.34
0.22
2.81
11.81
3.25
37.32
8.65
4.74
11.13
1.61
0.63
2.83
0.21
2.48
8.65
6.29
2.21
0.45
3.76
5.79
2.57
29.72
10.50
3.85
6.07
1.02
1.20
1.04
0.23
5.80
5.67
5.80
13.46
2.24
5.16
5.67
22.44
27.60
2.37
1.78
7.24
0.12
0.09
1.78
0.15
4.27
2.91
4.33
14.84
0
3.26
6.82
13.01
29.93
1.74
4.35
4.89
1.07
0.69
1.62
0.14
4.44
7.32
3.64
4.06
1.92
3.93
17.25
17.92
16.78
3.52
10.73
4.44
0.09
0.76
2.50
0.14
3.53
8.86
6.63
10.19
2.44
4.37
7.10
50
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.7 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Šabac
Grafik 5.8 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize-opština Šabac
51
Izveštaj-jun 2009.
5.5 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Topola
Utvrđivanje sastava otpada za opštinu Topola razlikuje se od ostalih opština određenih
projektom gde se vršila analiza. Ta razlika ogleda se u činjenici da za ovu opštinu nisu uzeti
uzorci iz tri sektora, kao što se inače čini, već je postojao samo jedan uzorak.
Slika 5.9 Prikaz uzorka i lokacije na kojoj se vršilo sortiranje otpada iz opštine Topola
Osnovni razlog zbog kojeg je odlučeno da se vrši analiza samo jednog uzorka jeste taj što je
opština Topola relativno mala, odnosno ne postoji vidljiva razlika po tipu stanovanja. Ubedljivo
najveći deo stanovnika u samom gradu živi u okviru individualnog stanovanja, a sa druge strane
seoska zona koja spada pod ovu opštinu ne razlikuje se bitnije od seoske zone opštine
Kragujevac. Iz tog razloga rezultati utvrđivanja sastava otpada iz seoskog sektora opštine
Kragujevac se koriste i za slučaj Topole. Analiza otpada i proces sortiranja je izvršen na platou u
okviru lokalnog JKP „Vodovod” 17.09.2008., 09.03.2009 i 11.05.2009.godine.
Tabela 5.6 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Topola
OPŠTINA TOPOLA
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
17.09.
2008.
09.03.
2009.
11.05.
2009.
17.09.
2008.
09.03.
2009.
11.05.
2009.
17.09.
2008.
09.03.
2009.
11.05.
2009.
6.37
52.28
6.05
2.15
3.90
0.31
0.59
0.92
0.23
1.89
6.84
2.33
6.01
0
1.58
8.55
20.08
35.39
2.57
2.25
3.3
0.53
0.57
0.23
0.42
2.59
9.25
2.29
1.81
0.19
3.18
15.35
14.46
24.61
7.24
7.39
6.66
1.39
0.29
0.73
0.63
5.55
6.29
5.16
5.82
0.54
3.11
10.15
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
33.33
29.06
1.89
1.30
5.84
0
0.63
1.45
0
3.48
3.98
5.22
2.62
1.25
2.6
7.35
13.2
32.64
5.53
3.78
6.28
0.21
0.5
1.59
0.18
4.5
5.63
2.37
5.72
0.82
2.21
14.84
30.98
23.12
2.11
2.11
2.28
0.64
0.58
0.80
0.51
2.99
5.23
3.62
1.53
0.90
9.91
12.68
52
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.9 Sastav otpada izražen u procentima -letnja, zimska i prolećna analiza-opština Topola
Grafik 5.10 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Topola
53
Izveštaj-jun 2009.
5.6 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Kragujevac
U opštini Kragujevac, analiza sastava otpada izvršena je na platou ispred deponije u tri navrata
18.09.2008. godine i 10.03. odnosno 12.05.2009 godine. Podloga je bila betonska i ravna, što
ima pozitivan uticaj na sakupljanje i preciznije određivanje finih elemenata u otpadu.
Slika 5.10 Lokacija na platou deponije i uzorak spreman za sortiranje
Detaljan prikaz dobijenih rezultata morfološkog sastava otpada po sektorima stanovanja za
opštinu Kragujevac prikazan je tabelom 5.7
Tabela 5.7 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Kragujevac
OPŠTINA KRAGUJEVAC
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
18.09.
2008
10.03.
2009.
12.05.
2009.
17.09.
2008.
09.03.
2009.
12.05.
2009.
17.09.
2008.
09.03.
2009.
12.05.
2009.
1.61
27.96
7.48
2.26
9.72
0.17
1.35
1.17
0.12
3.74
7.56
4.22
8.39
0
8.42
15.83
6.43
26.69
6.81
1.31
11.41
0.3
0.96
1.9
0.05
3.75
11.61
3.9
5.11
1.18
3.99
14.6
24.19
19.69
3.72
5.46
6.73
0.97
0.28
1.79
0.36
6.07
5.74
4.03
8.27
1.30
1.35
10.07
13.71
29.34
7.31
12.42
15.50
0.10
1.35
0.55
0.26
2.24
5.54
4.33
1.07
0
1.97
4.31
2.77
32.79
6.15
5.8
8.73
0.87
1.58
0.81
0.66
7.94
13.42
3.48
3.95
0
5.38
5.67
4.22
23.11
18.83
2.72
18.23
2.41
2.05
0.91
2.35
5.67
10.02
2.53
0.60
0.00
1.27
5.07
33.33
29.06
1.89
1.30
5.84
0
0.63
1.45
0
3.48
3.98
5.22
2.62
1.25
2.6
7.35
13.2
32.64
5.53
3.78
6.28
0.21
0.5
1.59
0.18
4.5
5.63
2.37
5.73
0.82
2.21
14.83
30.98
23.12
2.11
2.11
2.28
0.64
0.58
0.80
0.51
2.99
5.23
3.62
1.53
0.90
9.91
12.68
Grafički prikaz dobijenih rezultata je sledeći:
54
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.11 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Kragujevac
Grafik 5.12 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Kragujevac
55
Izveštaj-jun 2009.
5.7 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Bor
Za ovu opštinu, analiza i sortiranje otpada izvršeno je 19.09.2008.godine, kao i 12.03. odnosno
14.05.2009. godine. Lokacija na kojoj je ono obavljeno se nalazi u okviru JKP „3.Oktobar” iz
Bora, odnosno na lokaciji gde se nalazi vozni park pomenutog preduzeća. Sama lokacija
ispunjava sve uslove koji su potrebni da bi proces utvrđivanja mofrološkog sastava otpada bio
što efikasniji, a dobijeni rezultati tačniji.
Slika 5.11 Izgled lokacije i istovar uzorka koji je spreman za sortiranje
U tabeli 5.8 detaljno su prikazani rezultati morfološkog sastava otpada po sektorima
stanovanja.
Tabela 5.8 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Bor
OPŠTINA BOR
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
19.09.
2008.
12.03.
2009.
14.05.
2009.
19.09.
2008.
12.03.
2009.
14.05.
2009.
19.09.
2008.
12.03.
2009.
14.05.
2009.
8.38
48.30
3.43
1.06
10.2
0.73
0.34
1.23
0.05
2.39
5.43
2.66
2.95
1.1
4.72
7.03
15.2
29.85
7.67
3.44
6.87
1.21
1.62
0.93
0
4.94
6.6
5.85
3.78
0.48
4.53
7.03
19.22
11.63
5.90
11.98
6.97
1.33
0.64
2.70
0.43
3.05
5.80
8.00
7.92
1.65
2.53
10.26
0.64
45.50
5.20
4.25
5.39
1.43
1.19
1.32
0.12
3.09
9.39
2.89
2.24
0.48
7.11
9.76
1.26
32.27
3.2
1.94
14.84
2.39
0.9
1.08
0.07
4.28
11.1
3.08
12.72
0
5.94
4.93
3.60
26.30
9.48
8.17
8.06
2.11
1.36
0.56
0.59
1.88
8.15
6.11
10.43
0.00
4.07
9.14
10.99
51.63
2.18
2.21
2.86
0.65
0.78
1.15
0.11
2.34
3.32
2.69
4.99
0.76
4.73
8.61
13.37
27.03
2.5
4.78
6.94
0.69
0.98
2.24
0.07
4.88
6.64
2.62
7.62
0.48
10.26
8.9
28.49
15.29
3.67
3.55
7.58
0.51
0.39
4.33
0.34
2.79
5.56
7.86
6.50
1.94
2.15
9.04
56
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.13 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Bor
Grafik 5.14 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Bor
57
Izveštaj-jun 2009.
5.8 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Niš
U Nišu je određivanje morfološkog sastava otpada urađeno 17.09.2008. godine, odnosno
11.03.2009. godine za potrebe zimske analize. U okviru utvrđivanja sastava otpada za prolećni
period, analiza je izvršena 13.05.2009.
Slika 5.12 Izgled lokacije, postavljanje opreme i početak sortiranja uzorka
Sama lokacija nalazi se u okviru JKP „Mediana“ i ispunjava sve uslove, pa je uz one iz Novog
Sada, Inđije i Bora najpogodnija je za uspešno određivanje sastava otpada koji se odabere kao
uzorak. Detaljan prikaz dobijenih rezultata utvrđivanja morfološkog sastava otpada po
sektorima stanovanja prikazan je tabelom 5.9
Tabela 5.9 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Niš
OPŠTINA NIŠ
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
17.09.
2008.
11.03.
2009.
13.05.
2009.
17.09.
2008.
11.03.
2009.
13.05.
2009.
17.09
.
11.03.
2009.
13.05.
2009.
16.45
37.84
2.80
0.64
4.18
0.46
0.31
1.61
0.25
3.62
6.27
2.69
3.73
0
1.61
17.54
7.57
35.89
8.2
2.92
3.89
0.57
0.73
1.46
0.4
2.73
12.23
3.98
7.19
0.33
5
6.91
28.29
29.08
3.57
8.65
3.41
0.50
0.38
0.12
0.70
1.91
3.07
5.04
2.35
0.58
3.69
8.63
5.32
33.73
2.47
6.41
3.21
0.61
0.41
1.55
0.39
3.28
11.56
6.57
15.02
0
3.67
5.80
1.95
29.54
17.44
5.57
12.3
0.5
0.69
1.17
0.2
3.17
12.04
7.12
0.59
0.15
2.04
5.53
3.05
21.68
13.45
5.96
8.73
1.68
1.12
2.66
1.50
2.87
8.93
9.19
2.44
0.89
6.55
9.31
4.40
36.00
0.94
1.19
1.88
0.31
0.97
0.60
0.12
5.91
10.64
2.73
6.80
0.74
12.49
14.28
11.78
26.26
6.03
1.66
7.37
0.26
0.32
0.72
0.04
1.91
9.3
3.73
7.74
0.07
3.8
19.01
33.11
26.64
2.47
1.93
3.90
0.52
0.34
0.48
0.97
2.05
3.46
3.52
8.36
0.84
1.15
10.27
58
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.15 Sastav otpada izražen u procentima -letnja zimska i prolećna analiza-opština Niš
Grafik 5.16 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Niš
59
Izveštaj-jun 2009.
5.9 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Novi Sad
U Novom Sadu, sortiranje je izvršeno 07.07.2008. i 10.09.2008. godine u sklopu letnje analize,
dok je za zimski period ono urađeno 26.02.2009. godine. Četvrta analiza u skolpu projekta
urađena je 13.05.2009. godine.
Slika 5.13 Lokacija u okviru hale novosadske deponije i primer odvajanja otpada prema katalogu
Lokacija za potrebe sortiranja je bila hala u okviru novosadske deponije i JKP-a „Čistoća“, koja
inače služi za izdvajanje sekundarnih sirovina. Za potrebe utvrđivanja mofrološkog sastava
otpada pomenuta lokacija ispunjava sve uslove. Rezultati morfološkog sastava otpada po
sektorima stanovanja prikazani su u sledećoj tabeli.
Tabela 5.10 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Novi Sad
OPŠTINA NOVI SAD
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Individualno
Seosko
Kategorija otpada
07.07.
2008
10.09.
2008
26.02.
2009
13.05
2009.
07.07.
2008
10.09.
2008
26.02.
2009
13.05
2009.
07.07.
2008
10.09.
2008
26.02.
2009
13.05
2009.
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
37.14
31.78
1.86
3.37
1.88
0.70
0.35
1.20
0.05
0.96
4.62
2.37
7.93
0.95
/
4.85
22.17
40.58
3.77
2.58
2.29
0.99
0.46
0.69
0.15
1.07
4.71
1.73
1.64
0.55
5.20
11.42
24.3
31.8
2.46
1.06
4.49
0.77
0.66
1.63
0.14
2.86
4.49
1.72
2.94
1.74
3.81
15.13
10.79
26.24
8.43
6.40
5.91
1.02
0.92
1.38
0.13
4.76
8.39
5.70
3.75
1.84
5.62
8.73
12.72
54.80
3.46
2.73
4.05
0.47
0.40
1.36
0.09
2.97
4.70
1.92
6.11
0.59
/
3.62
17.99
25.33
6.87
6.19
5.80
0.54
0.80
1.11
0.17
3.31
5.99
3.30
3.73
0
3.14
15.73
5.66
40.9
6.83
4.94
11.72
1.05
1.23
0.87
0.15
1.98
4.61
2.78
8.41
0.84
1.71
6.32
4.81
31.65
9.63
3.83
11.27
0.61
1.22
2.11
0.12
3.75
6.03
6.27
4.34
0.89
2.41
11.05
32.90
34.32
3.37
2.97
2.59
0.29
0.27
1.41
0.16
1.06
4.91
2.10
6.27
0.72
/
6.53
40.12
20.53
3.01
6.58
2.74
0.52
0.55
2.12
0.28
1.77
4.34
3.09
3.86
0.39
5.62
4.48
17.76
40.07
8.14
2.19
2.57
1.05
0.52
0.2
0.09
1.72
2.68
4.75
6.85
0
2.19
9.22
12.46
21.93
8.49
10.01
11.67
0.45
1.00
1.30
0.09
4.24
8.99
3.68
3.90
0.88
1.48
9.42
60
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.17 Sastav otpada izražen u procentima –letnja, zimska i prolećna analiza-opština Novi Sad
Grafik 5.18 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Novi Sad
61
Izveštaj-jun 2009.
5.10 Određivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Beograd
Utvrđivanje morfološkog sastava otpada za opštinu Beograd u okviru letnje analize rađeno je
17.09.2008. godine na deponiji u Vinči - JKP “Gradska čistoća“.
Slika 5.14 Nepovoljni uslovi za vršenje analize-deponija „Vinča“-Beograd
Međutim, treba naglasiti da su uz sve napore uslovi za vršenje letnje i zimske analize bili veoma
nepovoljni. Kako se sortiranje obavljalo na samoj deponiji, uzorci otpada bili su izloženi kiši i
vetru, što je znatno otežavalo sam rad na terenu, a imalo je i uticaj na rezultate merenja.
Nepovoljni usloviposebno su se odrazili na količinu finih elemenata koji gotovo i da nisu mogli
biti izmereni zbog vlažnog i blatnog tla. Uslovi za sortiranje otpada za potrebe prolećne analize
bili su nešto povoljniji. Rezultati morfološkog sastava otpada po sektorima stanovanja prikazani
su u sledećoj tabeli.
Tabela 5.11 Procentualna zastupljenost različitih kategorija otpada po sektorima stanovanja-Beograd
OPŠTINA BEOGRAD
Kategorija otpada
1.Baštenski otpad
3.Papir
4.Staklo
5.Karton
6.Karton-vosak
7.Karton-aluminijum
11.Plastične kese
12.Tvrda plastika
13.Tekstil
14.Koža
15.Pelene
16.Fini elementi
Individualno
17.09.
2008.
03.03.
2009.
4.08
41.55
5.53
11.63
5.22
1.92
1.22
0.91
0.38
5.27
6.07
1.51
2.64
0
4.14
7.23
12.3
25.54
13.75
2.36
11.71
0.43
0.35
0.82
0.27
3.4
3.44
8.83
7.78
0.69
2.94
5.39
SEKTOR STANOVANJA
Kolektivno
Seosko
12.05.
2009.
17.09.
2008.
03.03.
2009.
12.05.
2009.
17.09.
2008.
03.03.
2009.
12.05.
2009.
11.42
26.34
8.00
6.84
7.29
1.23
1.46
2.86
0.22
4.23
5.10
7.43
5.28
3.23
4.10
4.97
3.58
41.43
5.52
4.73
6.82
4.28
2.78
0.85
0.47
4.99
4.81
3.45
5.82
0.48
4.75
5.24
2.37
31.37
16.23
11.55
9.93
1.2
0.38
1.92
0.08
5.07
7.16
3.09
4.31
0
1.43
3.91
1.96
21.09
16.27
6.31
14.49
1.02
0.94
4.01
0.99
4.75
7.29
6.32
3.42
0.37
3.86
6.92
19.36
39.07
8.34
0.54
6.16
0.92
0.52
0.62
0.06
3.69
5.13
2.69
1.93
0
4.12
6.85
17.76
17.4
8.98
6.45
7.08
0.59
0.8
1.14
0.25
4.38
2.89
4.97
12.05
1.12
2.17
11.97
16.28
31.16
4.06
5.20
2.97
0.76
0.76
2.94
0.05
2.73
3.96
5.77
8.94
0.63
7.49
6.29
62
Izveštaj-jun 2009.
Letnja analiza
Zimska analiza
Prolećna analiza
Grafik 5.19 Sastav otpada izražen u procentima -letnja, zimska i prolećna analiza-opština Beograd
Grafik 5.20 Uporedni prikaz letnje, zimske i prolećne analize -opština Beograd
63
Izveštaj-jun 2009.
6.0 REKAPITULACIJA REZULTATA DOBIJENIH U OKVIRU PROJEKTA
Na kraju, moguće je izvršiti rekapitulaciju dobijenih rezultata u sklopu projekta, koji daju
sveobuhvatniju sliku o količinama i sastavu generisanog otpada u Republici Srbiji. Drugim
rečima, na ovaj način može jasnije da se utvrde sve sličnosti i razlike dobijenih rezultata među
opštinama koje su odabrane kao relevantne u okviru ovog projekta, kao i da se lakše utvrde
zapažanja i zaključci vezani kako za količinu generisanog otpada, tako i za morfološki sastav
otpada na nivou Republike Srbije.
U tabeli 6.1 prikazane su vrednosti izmerenog generisanog otpada u periodu jedne sedmice po
svim opštinama koje su odabrane za potrebe projekta. Ako se zna koliki je broj stanovnika koji
su obuhvaćeni sistemom sakupljanja, a čije se generisanje otpada utvrđivalo, veoma lako se
može doći do podataka koliko jedan stanovnik prosečno stvara otpada dnevno, odnosno
godišnje. Isto tako, moguće je dobiti i podatak koliko otpada se stvara na teritoriji jedne opštine
u periodu od godinu dana. Rezultati dobijeni ovim projektom mogu biti dobar orijentacioni
pokazatelji o količinama otpada, kako na nivou opština, tako i na nivou Republike. Ipak, treba
napomenuti da se oni ne mogu uzeti kao definitivan pokazatelj nastalih količina otpada jer
postoje znatna i stalna sezonska variranja u generisanju otpada. Ovo samo još više potvrđuje
činjenicu da su merenja generisanih količina otpada veoma bitna za celokupan sistem
upravljanja otpadom i da se trebaju vršiti konstantno tokom cele godine. Masa generisanog
otpada sedmično, za opštine Novi Sad, Beograd i Kragujevac uzete su kao srednja vrednost, jer u
ovim gradovima postoji redovno merenje nastalih količina otpada.
Tabela 6.1 Generisane količine otpada za opštine obuhvaćene projektom
OPŠTINA
Inđija
Sombor
Novi
Kneževac
Šabac
Topola
Kragujevac
Bor
Niš
Novi Sad
Beograd
Br.
stanovnika
obuhvaćenih
sistemom
sakupljanja
Masa generisanog otpada
(t/ned)
*izmereno projektom
Masa generisanog otpada
(t/god)
Masa otpada po stanovniku
dnevno (kg/st/dn)
Masa otpada po stanovniku
godišnje (kg/st/god)
Letnja
analiza
Zimska
analiza
Prolećna
analiza
Letnja
analiza
Zimska
analiza
Prolećna
analiza
Letnja
analiza
Zimska
analiza
Prolećna
analiza
Letnja
analiza
Zimska
analiza
Prolećna
analiza
49258
56734
395.9
312.5
381.4
20588
16248
19833
1.15
0.90
1.10
417.9
328.5
402.6
266.8
255.4
283.6
13873
13279
14745
0.67
0.64
0.71
244.5
233.6
259.8
9648
38.9
39.9
40.1
2026
2078
2086
0.58
0.59
0.59
209.9
215.4
216.2
123155
25292
185000
55817
239596
314192
1392691
528.2
562.9
296.9
27465
29274
20643
0.62
0.65
0.50
223.0
237.3
167.6
48.9
52.3
53.09
2543
2720
3021
0.28
0.29
0.30
100.5
105.8
109.2
1018.2
624.5
1047.6
52945
32472
55879
0.79
0.48
0.83
286.2
175.2
294.5
119.5
/
130.8
6215
/
6800
0.31
/
0.33
111.4
/
121.8
1320.3
1216.8
1151.5
68656
63275
59879
0.79
0.72
0.68
286. 5
262.8
249.9
2322.6
2471.4
2885.1
120773
128513
150025
1.05
1.12
1.31
384.4
408.8
477.5
12846
8315
9984
667992
458380
519168
1.31
0.91
1.02
478.2
332.2
372.3
64
Izveštaj-jun 2009.
Ako se uproseče rezultati dobijeni merenjem iz letnje, zimske i prolećne analize, dobijamo
vrednosti mase generisanog otpada za date opštine, prikazane sledećim graficima:
Grafik 6.1 Generisane količine otpada po opštinama (tona/nedeljno)
Grafik 6.2 Generisane količine otpada po opštinama (tona/godišnje)
65
Izveštaj-jun 2009.
Grafik 6.3 Generisane količine otpada po stanovniku godišnje(kg/st/god)
Grafik 6.4 Generisane količine otpada po stanovniku dnevno(kg/st/dn)
Na sličan način, zbog bolje preglednosti i lakšeg uvida u dobijene rezultate podaci vezani za
morfološki sastav otpada se osrednjuju za celokupnu opštinu. Tabela 6.2 upravo pokazuje
dobijene rezultate morfološkog sastava otpada na nivou celih opština.
66
Izveštaj-jun 2009.
Udeo stanovnika iz svakog sektora se množio sa procentualnim vrednostima svake od
kategorija otpada u tom sektoru, a sabiranjem rezultata sva tri sektora dolazi se do
procentualne zastupljenosti svih kategorija otpada za celokupnu opštinu.
Tabela 6.2 Morfološki sastav otpada po opštinama, izraženo u %
OPŠTINA
Kategorija otpada
Baštenski otpad
Ostali biorazgradivi
Papir
Staklo
Karton
Karton-vosak
Karton-aluminijum
Metal-ambalažni i ostali
Metal- Al konzerve
Plastični ambalažni
Plastične kese
Tvrda plastika
Tekstil
Koža
Pelene
Fini elementi
Inđija
Sombor
Novi
Kneževac
Šabac
Topola
24.85
32.69
4.26
2.78
2.99
0.96
0.63
1.10
0.14
1.99
4.37
3.05
4.41
0.57
4.53
10.69
20.14
32.90
3.33
4.13
3.31
0.29
0.70
0.83
0.11
3.85
4.31
3.15
4.70
1.13
4.09
13.03
20.20
27.57
5.42
5.99
5.83
0.82
0.57
2.10
0.28
4.25
5.91
4.03
2.98
0.42
3.32
10.33
13.37
30.17
5.25
5.07
6.13
0.71
0.65
1.64
0.15
3.71
6.40
5.04
7.49
1.04
4.48
8.70
16.16
36.32
4.72
2.95
4.25
0.46
0.54
1.00
0.33
3.17
6.24
2.88
4.45
0.50
4.15
11.88
Beograd
Niš
Kragujevac
Bor
Novi Sad
6.68
30.93
10.78
6.84
8.97
1.74
1.20
1.98
0.40
4.58
5.61
4.73
5.31
0.61
3.67
5.98
10.00
30.56
7.90
4.74
6.12
0.71
0.62
1.38
0.57
3.01
9.18
5.77
5.67
0.36
4.08
9.32
11.29
27.34
8.07
5.04
11.13
0.80
1.24
1.09
0.68
4.78
8.45
3.68
3.68
0.41
3.72
8.61
9.70
32.40
5.00
4.64
8.02
1.38
0.95
1.61
0.22
3.26
7.30
4.56
6.87
0.67
5.19
8.24
13.37
30.17
5.25
5.07
6.13
0.71
0.65
1.64
0.15
3.71
6.40
5.04
7.49
1.04
4.48
8.70
OPŠTINA
Kategorija otpada
Baštenski otpad
Ostali biorazgradivi
Papir
Staklo
Karton
Karton-vosak
Karton-aluminijum
Metal-ambalažni i ostali
Metal- Al konzerve
Plastični ambalažni
Plastične kese
Tvrda plastika
Tekstil
Koža
Pelene
Fini elementi
Poslednji i verovatno najvažniji korak u cilju ove studije jeste da se podaci dobijeni za
relevantne opštine aproksimiraju na celu Republiku Srbiju. Naime, svaka od izabranih opština
prema statističkim podacima predstavlja reprezent za određeni broj ostalih opština u Srbiji.
Bilo je potrebno da se izvrši analiza jednog broja pokazatelja za ostale opštine u Republici i da
se uzmu u obzir socio-ekonomski parametri vezani za njih. Na taj način, omogućeno je da se
svaka od opština sa sličnim karakteristikama „pridruži“ nekoj od reprezentativnih opština.
Drugim rečima, oni parametri koji su od značaja za generisanje i morfološki sastav otpada
upoređeni su sa istim parametrima reprezentativnih opština.
67
Izveštaj-jun 2009.
Pre svega, to se odnosilo na blizinu referentnoj opštini, ekonomsku razvijenost opštine
(prosečna zarada, broj zaposlenih), na urbanističke karakteristike opštine (broj naselja,
poljoprivredna površina, broj i tip domaćinstava), starosnu i obrazovnu strukturu stanovnika,
itd. Na osnovu detaljnog razmatranja, reprezentativnim opštinama pridružene su sledeće
opštine u Srbiji sličnih karakteristika:
1. Inđija: Apatin, Bačka Palanka, Sremski Karlovci, Stara Pazova, Beočin, Kula. (Ukupno:
284242 stanovnika ili 3.83% od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije)
2. Sombor: Bačka Topola, Novi Bečej, Kikinda, Bečej, Odžaci, Vrbas, Temerin, Ruma, Sremska
Mitrovica, Šid. (Ukupno: 565011 stanovnika ili 7.59% od ukupnog broja stanovnika Republike
Srbije)
3. Novi Kneževac: Mali Iđoš, Žitište, Nova Crnja, Sečanj, Ada, Kanjiža, Senta, Čoka, Alibunar,
Bela Crkva, Kovačica, Kovin, Opovo, Plandište, Bač, Bački Petrovac, Žabalj, Srbobran, Titel, Irig,
Pećinci. (Ukupno: 421462 stanovnika ili 5.66% od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije)
4. Novi Sad: Subotica, Zrenjanin, Vršac, Pančevo. (Ukupno: 761277 stanovnika ili 10.23% od
ukupnog broja stanovnika Republike Srbije)
5. Beograd: Grad Beograd i okolina. (Ukupno: 1602861 stanovnika ili 21.53% od ukupnog
broja stanovnika Republike Srbije)
6. Niš: Smederevo, Požarevac, Užice, Čačak, Kraljevo. (Ukupno: 742254 stanovnika ili 9.97% od
ukupnog broja stanovnika Republike Srbije)
7. Šabac: Loznica, Valjevo, Lajkovac, Koceljeva, Ljubovija, Mali Zvornik, Ljig, Ub, Ćuprija,
Sokobanja, Arilje, Bajina Bašta, Požega, Čajetina, Vrnjačka Banja, Žitorađa, Prokuplje, Vlasotince,
Bujanovac, Preševo. (Ukupno: 759527 stanovnika ili 10.20% od ukupnog broja stanovnika
Republike Srbije)
8. Topola: Bogatić, Vladimirci, Krupanj, Mionica, Osečina, Veliko Gradište, Žabari, Kučevo, Malo
Crniće, Petrovac, Batočina, Lapovo, Rača, Rekovac, Knjaževac, Nova Varoš, Priboj,
Aleksandrovac, Brus, Ćićevac, Gadžin Han, Doljevac, Merošina, Ražanj, Svrljig, Blace, Babušnica,
Bela Palanka, Bojnik, Lebane, Medveđa, Crna Trava, Bosilegrad, Trgovište. (Ukupno: 578470
stanovnika ili 7.77% od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije)
9. Bor: Zaječar, Boljevac, Velika Plana, Golubac, Žagubica, Kladovo, Majdanpek, Negotin, Sjenica,
Ivanjica, Lučani, Novi Pazar, Raška, Tutin, Trstenik, Kuršumlija, Dimitrovgrad, Vladičin Han,
Surdulica. (Ukupno: 644319 stanovnika ili 8.66% od ukupnog broja stanovnika Republike
Srbije)
10. Kragujevac: Smederevska Palanka, Kruševac, Aranđelovac, Knić, Jagodina, Paraćin,
Despotovac, Svilajnac, Kosijerić, Prijepolje, Gornji Milanovac, Varvarin, Aleksinac, Pirot,
Leskovac, Vranje. (Ukupno: 1083820 stanovnika ili 14.56% od ukupnog broja stanovnika
Republike Srbije)
Do proračuna generisanih količina komunalnog otpada za period od godinu dana u Republici
Srbiji došlo se tako što su posmatrani podaci iz tabele 6.1, odnosno kolika je količina
generisanog otpada po stanovniku godišnje (kg/st/god) za referentne opštine.
68
Izveštaj-jun 2009.
Referentnim opštinama pridružene su opštine sličnih karakteristika, a zatim se posmatrao tačan
broj stanovnika za svaku opštinu, na osnovu čega se došlo do podatka koliko svaka opština u
Srbiji generiše otpada na godišnjem nivou. Konačno, sabiranjem dobijenih podataka po
opštinama, kao izlazni rezultat dobijeno je da 7.443.183 stanovnika Republike Srbije generiše
2.226.427 tona otpada godišnje u okviru letnje, odnosno 1.857.598 t i 2.086.212 t u okviru
zimske i prolećne analize. Na osnovu toga, vrlo lako se dolazi do podatka da prosečan stanovnik
Republike Srbije generiše 0.76 kg/st/dn otpada.
Republika
Srbija
Tabela 6.3 Masa generisanog otpada na godišnjem nivou(t/god)
Letnja
Zimska
Prolećna
Masa otpada po
Uprosečeno
analiza
analiza
analiza
stanovniku(kg/st/dn)
2.226.427
t/god
1.857.598
t/god
2.086.212
t/god
2.056.746 t/god
0.76
Na sličan način, može da se odredi i napravi projekcija morfološkog sastava otpada na nivou
cele Republike. Udeo ukupnog broj stanovnika određene referentne i njoj pridruženih opština se
množio sa procentualnim vrednostima svake od kategorija otpada. Sabiranjem rezultata svih
deset reprezentativnih i njenih pratećih opština, dolazi se do procentualne zastupljenosti svih
kategorija otpada za celu Republiku Srbiju, što je predstavljeno na sledećim graficima:
Grafik 6.1 Uporedni prikaz mofrološkog sastava otpada-letnja, zimska i prolećna analiza-Republika Srbija
69
Izveštaj-jun 2009.
Grafik 6.2 Morfološki sastav komunalnog otpada u Republici Srbiji
70
Izveštaj-jun 2009.
7.0 ZAKLJUČAK
Podaci o sastavu i količini komunalnog otpada kod nas su do sada bili na bazi proračuna i
iskustvenih podataka, što nikako ne mogu biti precizni podaci. Procenjene vrednosti morfološke
analize ne mogu biti osnova ni baza u analizi na osnovu koje će se izabrati podesan model
upravljanja otpada.
Metodologija za procenu generisanih količina i utvrđivanja morfološkog sastava komunalnog
otpada opisana ovim projektom, predstavlja osnovu u cilju stvaranja standardne metodologije
koja će obezbediti pouzdan profil za utvrđivanje količina i sastava komunalnog otpada na
nacionalnom nivouSamom primenom standardne procedure će se vremenom uočiti kretanja i
promene u karakterizaciji i sastavu otpada.
Metodologija izložena projektom i dobijeni rezultati, prvi su konkretan korak u Republici Srbiji
u ovom segmentu upravljanja otpadom. Podaci i rezultati merenja količina i sastava otpada
dobijeni su direktno sa terena i predstavljaju prve pouzdanije informacije o karakteru
komunalnog otpada. Prikazani podaci predstavljaju osnovne podatke potrebne za donošenje
Planova upravljanja otpadom koje su opštine dužne da donesu prema odredbama Zakona o
upravljanju otpadom (Sl. glasnik br. 36/09).
Koliko je jedna nacionalna metodologija za određivanje sastava i količina otpada realna, zavisi
koliko je kompatibilna sa planovima, odnosno strategijom upravljanja otpadom. Osim toga,
predstavljena metodologija je kompatibilna i sa drugim metodologijama koje se koriste u
zemljama EU, čime se može izvršiti komparacija raspoloživih podataka i izveštavanje prema
Evropskoj Agenciji za životnu sredinu.I pored toga što ovaj projekat predstavlja pozitivan
primer kako se određene norme i direktive u oblasti upravljanja otpadom iz razvijenih zemalja
mogu uspešno implementirati u našim uslovima, potrebno je dalje usavršavanje i uklanjanje
nedostataka same metodologije.
Pod ovim se podrazumeva uključivanje što većeg broja opština u kojima će se izvršiti
utvrđivanje generisanih količina i morfološkog sastava otpada, sve dok se ne postigne da svaka
opština u Srbiji ima konkretne podatke o tokovima i karakteru svog komunalnog otpada.
Takođe, broj merenja, odnosno analiza treba da bude veći kako bi dobijeni podaci bili što
pouzdaniji i kako bi se izbegle greške u sastavu i količini generisanog otpada prouzrokovane
sezonskim variranjima.
Uslovi za implementaciju same metodologije potrebno je da budu znatno bolji. Treba se što više
oslanjati na precizniju i sofisticiraniju opremu i mašine koje mogu da pomognu u što bržoj i
kvalitetnijoj analizi otpada.
Potrebno je redovnije i preciznije praćenje podataka o broju stanovnika koji generišu otpad na
određenom lokalitetu, kao i više podataka o sektorima, broju i tipu domaćinstava gde nastaje
otpad.
71
Izveštaj-jun 2009.
Iz svega navedenog, može se zaključiti da projekat pod nazivom "Utvrđivanje sastava otpada i
procena količina u cilju definisa-nja strategije upravljanja sekundarnim sirovinama u sklopu
održivog razvoja Republike Srbije" ima značajan doprinos u istraživanjima preciznih količina
komunalnog otpada, kao i njegovog sastava, jer daje:
•
polazište za dalji rad na uspostavljanju sistema prikupljanja podataka o komunalnom
otpadu u Republici Srbiji.
•
Podatke dobijene međunarodno priznatom metodologijom uporedljive sa odgovarajućim podacima iz drugih zemalja.
•
Preliminarne količine pojedinih frakcija komunalnih otpada, kao jedne od mogućnosti za
praćenje realizacije strateških dokumenata iz oblasti upravljanja otpadom i zakonski
utvrđenih načina upravljanja otpadom.
•
Promene količina i sastava komunalnog otpada tokom godine u zavisnosti od godišnjeg
doba.
•
Količine generisanog komunalnog otpada, koje se mogu aproksimirati na područje cele
Srbije i koristiti u pripremi indikatora za izveštavanje o komunalnom otpadu prema
Evropskoj Agenciji za životnu sredinu i EIONET mreži.
72

Утврђивање састава отпада и процене количине

Transcription

Similar documents

Aktualnosti iz industrije

Kako potaknuti razvoj na lokalnoj razini Priručnik s primjerima

ЛЕАП - Opština Kotor Varoš

Preuzmi PDF izdanje

42. AUKCIJA NUMIZMATIKA ODLIKOVANJA MILITARIA Subota

33. AUKCIJA NUMIZMATIKA ODLIKOVANJA MILITARIA Subota

godisnji izvestaj javnog drustva za 2013. godinu

Izvještaj o stanju uređenja prostora opštine Danilovgrad za 2014

studija - Opština Plav

STEĆCI, mramori, bilizi, belezi, kami

Katalog istraživačkog i inovativnog potencijala Univerziteta u Novom

Informacija o stanju javne zaduženosti Bosne i Hercegovine

NALED SIVA KNJIGA 8

KVALITET ŽIVOTNE SREDINE GRADA BEOGRADA U 2011. GODINI

Prostorno urbanisticki plan opstine Ulcinj

Reforme poreza na imovinu u Srbiji