M tqelmunt tazeggaɣt

Transcription

M tqelmunt tazeggaɣt
Tamacahut
M tqelmunt tazeggaɣt
Zik-nni, tella yiwet n teqcict, yefka-as Yuc deg ccbaḥa mačči d kra, medden akk ines, win i
tt-iwalan ad tt-iḥemmel.
Ladɣa setti-s, tḥemmel-itt nnig wiyaḍ. Yiwen n wass, tefka-as yiwet n tqelmunt tazeggaɣt n
lqaṭifa. Acḥal ay tecbeḥ ! Acḥal ay terna fell-as !
Seg yimir, taqelmunt-nni tezga ɣef uqeṛṛu-is, anagar tinna ay tettlusu, am tegrest am
unebdu. Ɣef waya, akken ma llan deg taddart sawalen-as "m tqelmunt tazeggaɣt".
Zrin wussan rnan wuḍan, yemma-s tenna-as :
- A m tqelmunt tazeggaɣt ! Ax-n tiḥdert n uɣṛum akked teqbuct n yiɣi, awi-as-ten i setti-m
yellan d tamuḍint. D ayen ad as-d-yawin tadfi. Ruḥ ɣiwel uqbel ad yeɣli yiṭij. Maca ɣur-m,
1
snag deg ubrid, ur ttazzal ara, neɣ yezmer ad am-teɣli teqbuct-nni, ad teṛṛeẓ... Daɣen, ɣurm ad tettuḍ, zul-itt. Ini-as azul mi ara tkecmeḍ !
- “Kkes aɣbel i yiri-m, ad geɣ azal i wayen i d-tenniḍ.”, i d-as-tṛeggem m tqelmunt tazeggaɣt
i yemma-s. Sakkin, tenna-as ar ticki.
Setti-s tezdeɣ di teẓgi. Axxam-is igug ahat akka asrag ɣef taddart.
Akken kan tekcem teqcict ɣer teẓgi yemmuger-itt-id ugulez. Ur t-tugad ara acku ur teẓri ara
d aɣeṛsiw amihaw, yezmer ad tt-yessebleɛ akken tedder.
- “Tifawin a m tqelmunt tazeggaɣt”, i d-as-yenna ugulez.
- Azul ay aɣsi.
- Anda akka themmleḍ tifawt-a ?
- Tedduɣ ɣer setti, d tamuḍint, wwiɣ-as-d cwiṭ n uɣṛum akked yiɣi.
- “Anda akka tezdeɣ setti-m a m tqelmunt tazeggaɣt ?”, i yessuter deg-s ugulez.
- Deg teẓgi, maca tgug azal n uzgen n usrag seg sya ɣer dinna ɣur-s. Axxam-is yezga-d
tama anda akken llant kṛad n tbelluḍin timeqqṛanin.
Akken kan i d-bdan abrid netta akked m tqelmunt tazeggaɣt, agulez yebda yessefray deg
uqeṛṛu-is, iman-is kan : “telha mačči d kra tmecṭuḥt-a. Taksumt-is d taleqqaqt akken i ttyebɣa wul. Tagi tban d taẓidant, mačči am setti-s-nni, aksum-is d awesran. Ah, yessefk ad
d-afeɣ tixidest akken ara tent-ččeɣ i snat yid-sent.”
Imir kan akka yeḥbes, yenna-as :
- Amek akka tura kemm ? Tiẓgi teččur d ijeǧǧigen kemm ur d-tecliɛeḍ ara deg-sen ! Igḍaḍ
beḥebḥen seg ccna s taɣect-nsen taleggaɣt yessakayen ulawen kemm wissen ma tesliḍasen. Faṛes w i y - a m ! A y e n a k k y e l l a n d a d u m m i r ! I l i - k e m a m n u t n i !
M t q e l m u n t t a z e g g a ɣt t e r f e d - d a l l e n - i s t w a l a izenzaren n yiṭij ttawin ttarran gar
yisekla, ijeǧǧigen gten aṭas, anagar nutni, ttiṛṛiqen amzun d lfeṭṭa.
Tenna deg wul-is: " I ma yella kkseɣ-as-d tamuqin n tjeǧǧigin i setti ? Aya ad tt-yessamer.
Mazal akud, sɛiɣ kra n tesdidin akken ad tent-id-kkseɣ."
Dɣa teffeɣ seg ubrid-nni akken ad nadi tijeǧǧigin i setti-s. Tekcem ɣer umadaɣ, tebda yiwet
sya tayeḍ sya, simal tettnadi tid yelhan simal tettgug deg teẓgi.
Mi akken nettat tedha d tjeǧǧigin-is, agulez yewwet deg tmaddazin-is, yuzzel srid ɣer uxxam
n temɣart n setti-s, yesqeṛbeb deg tewwurt.
- “Anwa wa ? ”, i d-tsuɣ temɣart kan akken seg wusu, acku d tamuḍint i tella ur tezmir ad
tbedd.
- “D nekk m tqelmunt tazeggaɣt ”, i s-yerra ugulez, wwiɣ-am-d cwiṭ n uɣrum akked yiɣi.
- Jbed tummeẓt-nni n tewwurt tkeccmeḍ-d, ur as-rriɣ ara tasarutt !
2
Agulez yexdem akken i d-as-tenna, idemmer tawwurt-nni, yeẓdem ɣef wusu n temɣart,
yečča-tt. Sakkin, yerra taqendurt n yiḍes ɣef yidis-is, iɣum aqeṛṛuy-is s tmeḥremt m
tballawin, ikcem ɣer wusu, yeḍleq tijebbadin-is.
Deg tjeǧǧigt ɣer tayeḍ, m tqelmunt tazeggaɣt tessmed-d yiwet n tmuqint anect ilatt, armi ur
tezmir ad tt-terfed.
Deg ubrid n tuɣalin, tɣawel tikli akken ad taweḍ zik ɣer setti-s.
Mi d-tejba, twala tawwurt n uxxam teldi. Tekcem, tenna azul. Ulac win i as-d-yerran. Teḥulfa
i kra d armagnu. Tuẓa ɣer usfaylu, tejbed isubar akken ad tekcem tafat.
Twala tamɣart teḍleq deg wussu, tdel akk iman-is, ula d aqadum-is ur d-iban ara mliḥ.
- Ah amek i meqqṛit imeẓẓuɣen-im a yemma tamɣart !
- Akken ad selleɣ mliḥ a yelli.
- Ah amek i meqqṛit wallen-im a yemma!
- Akken ad ttwaliɣ mliḥ a yelli.
- Ah a setti amek i meqqṛit ifassen-im!
- Akken ad kem-refdeɣ ɣer yigenni a yelli.
- Ah i meqqṛit wuglan-im a setti.
- “Akken ad kem-ččeɣ a yelli !”, i d as-yenna ugulez. Din din, inṭew-d seg usu, dɣa
yessebleɛ-itt akken tedder.
Sakkin agulez yuɣal ɣer yiḍes, yebda yessxeṛxuṛ. Anegmar akken i d-iɛedda nnig n uxxam
yesla-as, iɣil d tamɣart-nni i yuḍnen.
“Mačči d amagnu tessxeṛxuṛ akka. Ad kecmeɣ ad tt-waliɣ, ahat yella kra i tt-yuɣen! ”
Akken kan yekcem ɣer uxxam-nni, iwala agulez deg wusu. Yenṭeq ɣur-s, yenna-as :
- Yah, wamag dagi i telliḍ a yiwen n cmata afuḥan. Yaɣ fell-ak i ttnadiɣ !
Agulez ur as yesli, yeksa deg neɛneɛ, yettkemmil iḍes yessxeṛxuṛ.
Anegmar iruḥ ad t-iṛami kan, yedduqes-d, am win i as-d-yefkan aceqqiṛ, yemmekta-d
tamɣart-nni. Ahat yečča-tt ugulez ! Ahat mazal yezmer ad tt-id-yessukkes ! Anwa yeẓran ?
Yessers abeckiḍ-nni ines, yeddem timedyaẓ, yebda yettcerrig aɛebuḍ n ugulez. Jbed jbed
armi iwala taqerruyt n m tqelmunt tazeggaɣt. Tuɣal-d seg tmettant. Maca ur tt-yuɣ wara.
Kra n wakud akkin, d nnuba n temɣaṛt. Teffeɣ-d tekuffer, s tin n tmara i teggar nnefs.
Lemmer terna kra ad ɛeddin warkasen-is.
M tqelmunt tazeggaɣt tuzzel tewwi-d kra n yeblaḍen, terra-ten deg uɛebbuḍ n ugulez. Mi dyuki yeɛreḍ ad yerwel, dɣa yeqqur din, yemmut.
3
Anegmar yeddem taglimt n ugulez yewwi-tt, tamɣaṛt teqqim-as i yiɣi-nni s uɣṛum. Ma d m
tqelmunt tazeggaɣt tumer aṭas mi teslek seg yimi n ugulez, tenna seg sya ɣer zdat ad
ttɛasseɣ iman-iw deg teẓgi.
AMAWAL N UḌRIS
Z u l : ini azul
Ṛ e g g e m : efk awal-ik i yiwen, ini-as d akken ad txedmeḍ kra s tidett.
G u g : ili-k mačči dagi, deg umḍiq and yessefk akud akken ad ak-n-yawweḍ yiwwen.
A s r a g : tallit i deg llant seddiset (60) n tesdidin
A g u l e z n e ɣ a ɣ s i : aɣersiw amihaw yettaken anzi ɣer wuccen neɣ ɣer uydi (ladɣa ameksa-almani)
U m m i r : win yesɛan talwit deg ul-is (acku teḍra-as-d kra n tɣawsa yelhan i as-d-yewwin tadfi)
A m e r : sɛu talwit deg ul-ik
T a s d i d t : tallit i deg llan seddiset n tsinin (tasint d aferdis akk amecṭuḥ n wakud)
A s f a y l u : amruj yellan deg uɣrab, deg ṭumubil, ... ansa i d-tettek tafat
A s a b e r : d aceṭṭiḍ i nettarra i usfaylu ma ur nebɣi ad tekcem tafat
Aḍris-a nesuqqel-it-id seg tefransist ɣer Tmaziɣt.
Les frères Grimm - "Le Petit Chaperon Rouge".
"Timucuha n ugulez amihaw" s ɣur Yidir Mezyani.
http://www.tiziri.org
4