ocdaxuTi rCeuli Txzulebani

Transcription

ocdaxuTi rCeuli Txzulebani
rCeuli Txzulebani
ocdaxuT tomad
Tanamedrove qarTuli literaturis klasikosis, rusTave­
lis premiis laureatis, revaz miSvelaZis Semoqmedeba karga­
xania msoflio literaturis organul nawilad iqca.
`saqarTvelos macne~ gamoscems prozis didostatis revaz
miSvelaZis rCeul TxzulebaTa ocdaxuTtomeuls.
mkiTxveli am tomebis wakiTxvisas advilad darwmundeba, rom
mwerlis Janrulad uaRresad mdidar nawerebSi Cans ara marto
saqarTvelos problemebi, aramed qarTuli sarkmlidan dana­
xuli msoflioc.
2013
ocdaxuTi mrisxane weli
qronika
tomi
XV
gamomcemloba `saqarTvelos macne~
ISBN 978-9941-16-228-2 (ocdaxuTive tomi)
ISBN 978-9941-16-319-7 (XV tomi)
redaqtori
merab cagareiSvili
kompiuteruli
uzrunvelyofa
mavra bancuri
ciala ZimistariSvili
 revaz miSvelaZe, rCeuli Txzulebani ocdaxuT tomad
 gamomcemloba `saqarTvelos macne~, Tbilisi, 2013
misamarTi: Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. #27
`miiqec saxiT Senda~...
maTes saxareba, 12
lado asaTianze daweril wignebSi (nika agiaSvili, giorgi SalamberiZe, SoTa quriZe, nazi dumbaZe...) xSirad axseneben lados studentobis megobars avqsenti miSvelaZes.
avqsenti miSvelaZe mamaCemia.
igi 1935-1940 wlebSi lado asaTianTan, giorgi SalamberiZesTan,
levan kiknaZesTan, nazi dumbaZesTan, SoTa quriZesTan... erTad swavlobda quTaisis pedagogiur institutSi.
studentobaSive SeirTo 17 wlis quTaiseli gogona Tina gvelesiani (dedaCemi) da mokrZalebul studentur qorwilze siZe-patarZlis xelismomkide lado asaTiani gaxldaT.
miSvelaZeebi imereli aznaurebi varT, Tumca mamaCemi martvilis
raionis umSvenieres sofelSi _ TargameulSi daibada da aRizarda.
Turme mamaCemis didi babua quTaisis sasuliero saswavleblis
damTavrebis Semdeg mRvdlad ganamweses martvilSi da ase moxda Cveni
`gamegreleba~.
Targameuli, anu `Targamosiseuli~, uZvelesi qarTuli sofelia texuris piras, qarTvelTa winapris saxelTan dakavSirebul am
sofelSi dResac dgas qujisdroindeli cixesimagre `jixa~ da meTerTmete saukuneSi aSenebuli eklesia.
TiTqmis Suagul samegreloSi mdebare am sofelSi miSvelaZeebTan (zogi maTgani `miSveliad~ iwodeboda) erTad cxovroben sixaruliZeebi, beriZeebi, gaxokiZeebi, narouSvilebi, janaSiebi, abakeliebi
da gabuniebi.
rogorc xedavT, umetesobas xonidan (or nabijzea) da quTaisidan
gadmosaxlebuli imerlebi Seadgenen.
me davbadebulvar 1940 wlis 1 ianvars soxumis raionis sofel
babuSeraSi.
rogor aRmovCndi `afxazeTSi~?
saqme isaa, rom quTaisis pedinstitutis damTavrebisTanave mamaCemi babuSeris (drandasTan axlos patara sofelia), saSualo skolis
direqtorad gaugzavniaT, sadac 1941 wlis 12 ivlisamde muSaobda.
omi rom daiwyo, mamaCemma Tavisi mcirewlovani SvilebiT dedmamiseul keras miaSura. ase rom, wlinaxevris gaxldiT, martvilSi rom
Camomiyvanes. swored Targameuls ukavSirdeba Cemi pirveli nabijebi
(am sityvis pirdapiri gagebiT).
babuaCemi estate soflis skolis maswavlebeli gaxldaT, bebia _
qristine diasaxlisi.
marTalia, Cveni winaprebis sasuliero tradicia (mRvdloba) ver
5
SevinarCuneT, magram estate miSvelaZis mier libodadebuli profesiis erTgulni davrCiT.
mamaCemi omis wlebSi Targameulis saSualo skolis direqtorad
daniSnes da mTeli sicocxlis manZilze pedagogiur saqmes emsaxureboda (soflis maswavlebeli, quTaisis pedinstitutis docenti,
Tbilisis pedagogiuri institutis profesori...)
deda _ saCxereli maswavleblis (merjevi) vladimer gvelesianis
da quTaiseli mariam kuxianiZis mxolodSobili asuli gaxldaT da
Rrmad moxucobamde qarTul enasa da literaturas aswavlida.
Svidi wlis rom Sevsruldi, Cveni mravalSviliani ojaxi (oTxi
Svili: naTela (1937), revaz (1940), gogi (1942), borisi (1945), deda
(1920), mama (1915)) quTaisSi gadmosaxlda.
bina kuxianiZeebis (deduleTi) mamapapur saxlSi davideT.
omi axali damTavrebuli iyo.
gviWirda.
am sityvis (`gviWirda~) gamoyenebas momavalSi, rac SemeZleba
moveridebi.
jer erTi, vis ar uWirda maSin da meorec, Cvens ojaxs, rac Tavi
maxsovs, ekonomiurad sul uWirda da dResac, roca davcalcalkevdiT da Cven Cveni ojaxebi gvaqvs, xelmomarTulad ra dasamalia da
ver vcxovrobT.
yvelaferi gvaswavla cxovrebam fulis Sovnis garda.
`umarifaToba~ Cveni xasiaTis Tvisebaa da, simarTle giTxraT,
amas didad ar ganvicdiT.
swavla quTaisis vaJTa VII skolaSi daviwye.
erT saRamos mamam mexuTeklaseli biWi Cvens mezoblad ninoSvilis quCaze mcxovreb sandomian WaRara kacTan mimiyvana; batono alioSa, esaa rezo, im dRes rom geubnebodi, SenTvis Camibarebiao.
`batoni alioSa~ SemdgomSi Cemi usayvarlesi maswavlebeli alioSa
togoniZe pionerTa da moswavleTa sasaxlis TanamSromeli gaxldaT.
kaci, romelsac xelovnebaSi Cems pirvel wvrTnebs didad vumadli.
alioSa togoniZe pionerTa sasaxleSi Tavdapirvelad xan erT
wres xelmZRvanelobda, xan `meores~, mgoni, Tavidan uStato `Semcvlel maswavleblad~ muSaobda da mec, rasakvirvelia, qamarze vyavdi
gamobmuli.
sam Tves Tu dramwreSi davdiodi, momdevno xuT Tves norC
deklamatorTa wres `vamSvenebdi~, erTxans xatvis wreSi vmecadineobdi da cota xanSi alpinistTa wreSic amovyavi Tavi.
bolos, rogorc Cans, sasaxlis direqciam SeamCnia batoni alioSas didi pedagogiuri niWi (bavSvebs andamativiT izidavda) da erTdroulad oTxi wris xelmZRvanelad ganamweses.
mec erTdroulad oTxi wris msmeneli gaxldiT; norC SemoqmedTa
wris, xatvis wris, dramwris da gitaris kviris wrisa.
oTxive wris saerTo xelmZRvaneli alioSa togoniZe gaxldaT. gitaris wreSi ki TanaSemweobas murman anjafariZe uwevda.
6
Svidsimian gitaraze murmanma ise dagvaostata misi Segirdebi,
rom dResac am xnis kaci Sevbedav xolme gitaras da `arauSavs~ vmReri.
maxsovs samociani wlebis dasawyisSi oTar ramiSvilTan movxvdi (Cems
mezoblad cxovrobda) da Cems akordebze zusti diagnozi damisva _
getyoba murman anjafariZis skola gaqvs gavlilio.
mecxre klasSi rom gadavedi, yvelasgan moulodnelad alioSa
togoniZe daiWires.
ar ikiTxavT ra daaSava? Turme samsaxuridan Tavisufal dros
samgloviaro gvirgvinebis warwerebs werda da amisTvis zogjer sasaxlis muyaosa da `bronzes~ saRebavsac iyenebda (ar dauqcevia qveyana?
meti `danaSauli~ raRa ginda).
sayvareli maswavleblis dapatimrebam Tavzari damca.
ramdenjerme mivediT misi mowafeebi me, zurab forCxiZe, anzor xerxaZe da rezo ramiSvili wulukiZis quCaze cixeSi alioSas
mosanaxuleblad, magram patimars vin gvaCvenebda. erTxel nacnobi
zedamxedvelis xeliT werilic ki SevugzavneT.
oTxi wlis mere ukve universitetis pirveli kursis studentma
quTaisSi Casvlisas cixidan axalgaTavisuflebuli batoni alioSa vinaxule da sxvaTa Soris, vkiTxe, Cveni werili Tu Semogitanes-meTqi.
cremli moadga, rogor arao, aqamde vinaxavo. gavida meore oTaxSi da Cemi xeliT dawerili oTxive Segirdis xelmowerili werili
gamoitana, akoca da jibeSi Caido.
sufTa sulis mqone, WeSmariti inteligenti da marTlac rom saxalxo maswavlebeli iyo, acxonos RmerTma.
meSvide klasidan qalTa da vaJTa skolebi SeaerTes da me teritoriulad yofil qalTa meoreSi, imJamad quTaisis meoTxe saSualo
skolaSi momiwia swavlis gagrZelebam.
swored meoTxe skola davamTavre 1958 wels roin metrevelTan,
valida festveniZesTan, giaz wiqoriZesTan, mixeil RoRoberiZesTan,
guliza barTaiasTan, mirza goleTianTan, sergo WeiSvilTan da sxvebTan erTad.
kinoreJisoroba an ukidures SemTxvevaSi msaxioboba mindoda.
kinematografiis instituti mxolod moskovSi iyo da sad hqonda
mamaCems moskovSi studentis Senaxvis saSualeba. msaxioboba ufro
realuri Canda, magram Teatralur institutSi usaSvelo konkursiao
miTxres da esec ar iyos, erTi TviT adre `turebi~ unda gaiaroo,
Tanac TeatrSi an kulturis sasaxleSi muSaobis ori wlis staJi unda
gqondeso. arc erTi mqonda da arc meore. Cems ocnebas frTebi erTbaSad Seekveca da quTaisis pedagogiur institutSi (sadac mamaCemi
pedagogikis kaTedris docenti iyo) Cavabare misaRebi gamocdebi istoria-filologiis fakultetze.
pedinstituts Zlieri dramwre hyavda da sulmouTqmelad mivaSure. seqtembridan ianvramde ori speqtakli davdgiT _ egnate ninoSvilis `qristine~ (iasons vTamaSobdi) da ilia WavWavaZis `glaxis naambobi~ (gabrieli gaxldiT).
7
institutis saxalxo TeatrSi Tavis gamoCena ar gamWirvebia. me
xom giga lorTqifaniZis skola mqonda gavlili. meaTe-meTerTmete
klaselTaTvis axalgazrda reJisors giga lorTqifaniZes TeatrTan
saswavlo studia hqonda gaxsnili da alioSa togoniZis daWeris Semdeg iq mivitane Tavi.
ianvarSi pedinstitutSi gamocdebi vadaze adre Cavabare da
Tbilisisken gamoveSure.
Teatralur institutSi gadmoyvanaze rom uari miTxres, universitetSi mivadeqi mamaCemis megobars giorgi SalamberiZes, romelic
filologiis fakultetis dekanis moadgiled muSaobda.
gogi biZia, universitetSi minda gadmosvla da unda miSvelomeTqi.
rodis Camoxvedio.
guSin-meTqi.
sad aTev Rameso.
dedaCemis deida lola kuxianiZe cxovrobs lunaCarskis quCaze
da imas Sevekedle-meTqi.
mamaSenma xom icis, rom periferiis institutebidan ar gadmogvyavs studentebio, Tavidan ratom aq ar Caabareo.
mamaCemma gzis fuli ver momixerxa-meTqi.
kai jibgiria, nu geSinia, TeTr xidTan salobieSi rom yovel
saRamos yanwebs atrialebs, imis fuls xom `axerxebso~, ixumra.
marTla Zalian ginda universitetSi swavlao?
seriozuli saxe miiRo.
Tavi davuqnie.
damiwere gancxadeba reqtoris saxelze da vecdebi, Tu rame gamomividao.
davwere gancxadeba, rogorc mikarnaxa.
aq momicadeo.
male dabrunda.
axla reqtorTan Sexval, Tu gkiTxos irakli abaSiZe ra aris Senio, mamas megobaria, CvenTan iyo stumrad quTaisSi da Cems nawerebs
gadaxeda-Tqo, iRimeba.
Sevedi reqtorTan.
akademikosi evgeni xaraZe saTvaliani, gamxdari, Savgvremani kaci
jer saTvalidan makvirdeba, mere saTvales ixsnis da, cota ar iyos,
gulmosuli micqeris.
xom iciT, rom pedinstitutebidan universitetSi aravin gadmogvyavso.
SevSindi.
kargi pativcemulo, bodiSs vixdi, rom SegawuxeT-meTqi da karebisken gaviwie.
ras werTo, mekiTxeba.
moTxrobebs, leqsebs da kritikul werilebs-meTqi.
8
mere? quTaisSi giSliT vinme weraso? ra aucilebelia TbilisSi
cxovrobdeTo.
irakli biZiam damiJina, Torem, giTxraT simarTle, me quTaisSi
mirCevnia-meTqi.
Cans, CemSic ijda patara matyuara.
ra aris batoni irakli Tqvenio.
araferi, mamaCems moyva saxlSi, mgoni Sorebeli naTesavi unda
iyos, kargad brZandebodeT-meTqi.
moica, sad geCqarebao.
Cems gancxadebas raRac waawera da gamomiwoda, dekan fanCviZes
miutaneo.
giorgi SalamberiZes gancxadeba rom gadaveci, sicili autyda.
`batono vladimer, axalgazrda mwerals gamonaklisis wesiT unda
davexmaroT~, aseTi, rom ityvian, qvisgamxeTqi rezolucia daedo reqtors.
mere miambo gogi biZiam:
`Sevedi reqtorTan da vTxove, dRes am bavSvze mesamejer damireka irakli abaSiZem, uniWieresi axalgazrda mweralia da ar dagvekargoso. veubnebi, rom gadmoyvana ar SeiZleba, magram ver davarwmune,
damiwereT rom saerTod ar gadmogvyavs periferiis institutebidan,
Tqvens rezolucias ufro daujerebs-meTqi. reqtorma jer gancxadeba waikiTxa, mere telefons dawvda, me welSi gamaciva, kidev kargi
iraklim yurmili ar aiRo. mere gamomcdelad Semomxeda da, Tu aris
aq miSvelaZe Semovideso~.
mwerlobasTan umniSvnelo kavSiri skolaSive mqonda, magram es
giorgi SalamberiZes saidan ecodineboda.
meSvideklaselma `norC leninelSi~ leqsi gamovaqveyne, mecxre
klasidan ki quTaisis gazeT `stalinelSi~ patar-patara recenziebs
vwerdi axal wignebze.
ase rom, baton giorgis reqtorisTvis mTlad tyuili ar uTqvams,
Tumca irakli abaSiZe am saqmesTan ra SuaSi iyo.
ise, sanam evgeni xaraZe reqtorobda, mis danaxvaze kedelze akrul studentTagan gamomarCevda, xels momkidebda, gverdiT gamiyolebda da yovelTvis erTsa da imaves meubneboda: `ras werT axals?
batoni irakli momikiTxeT~.
rogor ar movikiTxavdi baton iraklis, magram me TviTon ar vicnobdi.
irakli abaSiZe mogvianebiT gavicani.
maSin meoTxe kursis studenti gaxldiT.
mweralTa kavSirSi RonisZiebas ar vacdendi.
mivjdebodi kuTxeSi da vusmendi konstantine gamsaxurdias, simon
Ciqovanis, kolau nadiraZis, demna Sengelaias, konstantine lorTqifaniZis, mixeil mrevliSvilis, sergi Wilaias, beso JRentis, Salva
radianis, TviT Tavmjdomaris _ irakli abaSiZis gamosvlebs.
9
ras moismendi ukeTess samwerlod SeRerebuli axalgzarda kaci.
`ciskris~ ganxilva mimdinareobda.
bolosken irakli abaSiZem darbazs hkiTxa _ kidev xom aravis surs
gamosvlao.
ar vici, gabedulebis ra Citi damafrinda mxarze, xeli avwie.
tribunasTan rom mivedi da darbazs gadavxede, siTamame (Tu utifroba) ufro momemata da gavutie.
me Sen getyvi, enaze Wali momedeboda. CavaWikWike Cemi saTqmeli.
zogi ram moviwone, zogi daviwune (prozauli nawarmoebebis mimarT
Cemi ZiriTadi SeniSvna iyo `gaWianurebuli~). ra Tqma unda, sisulele
iqneboda, rac maSin vTqvi, magram mwerlebma didsulovnad, yuradRebiT momismines da rom davamTavre, darbazSi siCume Camowva.
`marTals ambobs es bavSvi~, Cailaparaka demna Sengelaiam.
mec meti ra mindoda.
disputi rom damTavrda, mweralTa kavSiris karebTan `SemTxveviT~ irakli abaSiZis win gaviare.
manqanaSi jdeboda.
ori TiTiT mixmo.
mivirbine.
_ sadauri xar, biWo Sen?
quTaiseli gaxlavarT-meTqi.
gaecina da xeli gamomiwoda.
_ xoni! quTaisi da xoni ram gayo, swavlob?
universitetis studenti var-meTqi.
_ gvari Semaxsene.
_ miSvelaZe.
plaSis kalTa aikeca.
_ erT rCevas mogcem miSvelaZe. ar xar urigo biWi, mara cota
Tamami xar, getyoba. sadac ar gekuTvnis yvelaze kai sityvis Tqma, ar
Tqva, Tvara SegiZuleben. mwerlebi ubeduri xalxia.
gaicina, Cajda da xeli damiqnia.
axla rac Seexeba mweralTa kavSirSi Cems pirvel misvlas:
Teqvsmeti wlis viyavi lado mrelaSvilma rom mimiyvana maCablis
cametSi. jer rezo kverenCxilaZes CamoarTva xeli da biblioTekis
Ria karidan pirdapir mweralTa kavSiris baRSi aRmovCndiT.
1957 wlis 11 seqtemberi iyo.
Zelskamze ori kaci ijda.
erTs, sicxis miuxedavad, moSavo, `pleCebiani~ pijaki ecva.
JRali wveri muWSi moeqcia, fexebTan portfeli edo da Tavze
Wilofis qudi exura.
meores _ mkacri gamometyvelebis, quTuToebdaberil moxucs evropulad, piwkad ecva, xolo Tavze ratomRac kravelis boxoxi exura.
_ lados gaumarjos! _ xeli gauwoda boxoxianma.
wverosans ki Cveni misvliT didi aRfrTovaneba ar datyobia.
_ Cemi colisZmaa, quTaiselia, _ mgoni ufro pauzis dasarRvevad
Cemze moaTiTa ladom.
10
_ ras laparakob, _ aSkarad gaexarda, wamoxta da xeli CamomarTva
wverosanma, _ sad cxovrob quTaisSi, Zamiko?!
_ bakisubanSi, ninoSvilis quCaze.
_ bakisubanSi? didebulia Zamiko. Zlivs ar vnaxe bakisubneli
kaci? bakisubanSic vimalebodi erT dros.
_ vis emalebodi, galaktion? _ ironiagareviT, xrinwiani xmiT,
SesamCnevi megruli aqcentiT hkiTxa boxoxianma.
_ vis vemalebodi da vinc meZebda, kowia _ wyena Seepara xmaSi galaktions, _ Sen konspiracia marto miunxenSi da laifcigSi seirnoba
ggonia.
kravelis qudianma am Temaze msjeloba aRar gaagrZela da kvlav
lados miubrunda.
_ lado, Sen coli gyavs? ar vicodi.
_ aba colisZma saidan eyoleba, Seni ar mikvirs?
gadaixarxara wverosanma da Zveli, yavisferi porTfeli muxlebSi
moiqcia.
aivanze axalgazrda qali gadmodga:
_ batono galaktion, batono konstantine, gTxoven.
oriveni wamodgnen da Sarvlis ferTxviT kibisken gaeSurnen.
aseTi iyo Cemi pirveli misvla mweralTa kavSirSi da CemdaiRblad, pirvelmisvlazeve or genioss Semaxvedra bedma _ konstantine
gamsaxurdias da galaktion tabiZes.
mxolod wignebidan vici, ra rudunebiT Seiqmna am oTxmocdaoTxi wlis win sruliad saqarTvelos mweralTa kavSiri da rogor
daisaxa man pirveli dRidanve miznad, ebrZola qarTuli erovnuli
cnobierebis gadarCenisTvis _ `araviTari unapiro internacionalizmi da araviTari pirmorRveuli kosmopolitizmi! saqarTveloSi
unda iyos mxolod qarTuli enis, qarTuli kulturis dominanti!~
_ xmis CaxleCamde yviroda mweralTa pirvel yrilobaze konstantine gamsaxurdia.
me mxolod wignebidan vici, kaenis aRzevebis dros rogor gadaumtvries xerxemali javaxiSvils da ticians, rogor miiyvanes TviTmkvlelobamde paolo, rogor dauWres pirveli wigni lado asaTians
artanujze dawerili leqsisaTvis `cixis sizmari~.
magram mec bevrs rasme Seveswar da is `bevri ramea~ am uTanasworo brZolaSi rom maZlebinebs, SuaRamisas wamomagdebs da magidasTan damsvams, rom ar masvenebs da tvins miburRavs.
maxsovs, galaktionis gadafrena meoTxe sarTulidan _ pirveli
elda CvenTvis da protestis yvelaze didi yumbara ukvdavi poetis
mier xelisuflebis winaaRmdeg nasroli.
maxsovs, rogor gadaiqca 90-ian wlebSi mweralTa sasaxle erovnuli moZraobis mTavar Stabad.
maxsovs, 1978 wlis 10-14 aprils mweralTa kavSirSi qarTuli enis
dasacavad gamarTuli mitingebi da Tavganwiruli erTsulovneba.
maxsovs, 1989 wlis 10 aprilis dazafruli sxdoma, nodar wul-
11
eiskirma cecxli rom waukida komunisturi partiis mandats da yvelas
Tvalwin sajarod dawva.
maxsovs, zviad gamsaxurdias daWeriT meore dRes kolxur koSkSi
mivedi da Cemi WkuiT vanugeSe q-ni manana _ nu geSinia-meTqi.
me risi meSinia, rezo, imaT eSinodeT, vinc zviadi mweralTa kavSiridan ase erTsulovnad garicxao, mipasuxa.
maxsovs, revaz jafariZis gamosvla mweralTa V yrilobaze, roca
`awonili sityvis~ avtorma, yvelasaTvis moulodnelad, grigol robaqiZis reabilitacia moiTxova.
maxsovs, cimbiris gulagebidan axaldabrunebuli Wabua amirejibis `daTa TuTaSxias~ beWdvis dawyeba `ciskarSi~, ris gamoc `ciskari~
proklamaciasaviT xelidan-xelSi gadadioda.
maxsovs, zurab bolqvaZis `niangis~ axali nomeri nacxraaprilevs
da Jurnalis ydaze daxatuli rusi jariskaci orlesuri niCbiT xelSi.
maxsovs, lamis jvars rom acves guram fanjikiZe samociani wlebis
aSkara revoluciuri romanisaTvis `Tvali patiosani~.
maxsovs, sergi Wilaias kabinetSi gacxarebuli qarTuli prozis
patriarqi: `landebTan lacici~ SemiCeres, momeci saswrafod inauris
telefoni. aRar gaTavda Cemi devna?~
maxsovs SoTa niSnianiZis winaaRmdeg agorebuli intrigis talRa aqlemisa da leqsis qurdis poeturi alegoriisaTvis da im dros
dawerili misi sabarikado leqsi `zig hail! zig hail!~
maxsovs rogor gamovapareT stambidan levan sanikiZem da me
`uqar­qaSo xmlebis~ ukvdavi avtoris wigni _ braldeba `vai rusisgan~
da meore dResve rogor izruna xelisuflebam imaze, rom wignis mTeli tiraJi sadRac gamqraliyo ise, rom biblioTekebSic ver ipoviT _
levanis ojaxs SemorCa, me da albaT levanis oriode megobars.
romeli erTi gavixseno.
pirvel gabedul, erovnul sityvas mwerali ambobda yovelTvis, mwe­
ralTa kavSiris tribunidan naTqvami marTali sityva meore dResve sa­
qarTvelos moefineboda xolme da pirvel dartymasac mwerali iRebda.­
marto imis xazgasma rad Rirs, rom XIX saukunis saqarTvelos
sulieri mama da ugvirgvino mefe swored mwerali gaxldaT da saqarTvelos pirveli prezidentic mwerali iyo.
mweralTa kavSiri dResac pirnaTlad asrulebs Tavis erovnul
funqcias _ igi janmrTeli, zomieri opozicioneria da amitomac
ebrZvian mas gaafTrebiT; xan likvidaciiT emuqrebian da xan Senobas
arTmeven.
daTvaleT, awoneT saqarTvelos gaRviZebaSi mwerlis mier Setanili wvlili da mere uwodeT patara, momxveWelo kacunebo, mweralTa
kavSirs `gadmonaSTi~.
zemoT vTqvi, 37 weli ar maxsovs-meTqi, magram axla aranakleb
mZime droa qarTuli mwerlobisTvis.
ilias lozungi _ `Cveni Tavi Cvenadve gveyudnes~ dRis wesrigidan
wuTiTac ar moxsnila.
12
Cven axlac barikadebze vdgavarT da erovnuli sangrebidan vutevT Cveni nacionaluri saxis wasaSlelad gamogzavnil manqurTebs.
me uaRresad dramatul, boboqar, mRelvare droSi vicxovre.
es is dro gaxlavT, dedamiwaze yvelaze didi da mZvinvare _ ruseTis wiTeli imperia rom daingra da Cemma samSoblom meoce saukuneSi
meored moipova damoukidebloba 1990 wels.
ruseTma ver aitana Tavisi yofili koloniis damoukideblobisken
swrafva da 1993 wels cecxliTa da maxviliT daipyro igi.
magram qveynis mTlianad damoneba veragma rusma veRar SeZlo.
saqarTvelo nawilobriv `gamoxoxda~ imperiis nangrevebidan da
ganagrZo damoukideblobis deklarireba.
amerikam da evropam daxmarebis xeli gamouwodes saqarTvelos da
qveyana aRorZinebis gzas daadga.
magram `kaci bWobda da RmerTi icinodao~, 2008 wlis agvistoSi ruseTis armia (aviacia, 2000 tanki, 20 000 qveiTi) kvlav omis
gamoucxadeblad daesxa Tavs saqarTvelos da amjerad mis mier muxanaTurad mitacebuli qarTuli kuTxeebi (afxazeTi, samaCablo) damoukidebel saxelmwifoebad gamoacxada.
saqarTvelos mTlianad dapyroba verc amjerad SeZlo.
axla teritoriebwagvrili saqarTvelo or zesaxelmwifos _
amerikasa da ruseTs Soris kozakiviT iWyliteba da maTs imperiul interesebs Cveni erovnuli saxe, saxelmwifoebrivi formireba ewireba.
aseTia istoriis ulmobeli ganaCeni.
rac Semexeba me, mTeli sicocxlis ganmavlobaSi vcdilobdi istoriis srbolisTvis fexi amewyo.
aCqarebul saukuneSi es ioli saqme rodi gaxldaT.
vwerdi mxolod maSin, roca ar SemeZlo ar mewera.
Janrze arasodes mifiqria.
formas TviTon saTqmeli mkarnaxobda.
garda wminda literaturuli saqmianobisa (raic mudam Cems mTavar saqmed mimaCnda da axlac mimaCnia) vkiTxulobdi leqciebs, vcodvilobdi mecnierebaSic, vicavdi disertaciebs, vredaqtorobdi Jur­
nal-gazeTebs, vaarsebdi akademiebs (qarTuli fenomenis akademia),
sazogadoebebs (erovnuli cnobierebis gadarCenis sazogadoeba, sa­
zog­adoeba `Tvistomi~), erT dros parlamentis wevric gaxldiT.
ver vityvi, drom swrafad gairbina-meTqi.
Cemma nawerebma (proza, publicistika, dramaturgia, mecniereba)
ormoci sakmaod mozrdili tomi eSadgina. am `produqciisTvis~ msjavris gamotana mkiTxvelisTvis mimindvia, Cemi mxriv ki imas davZen,
rom yvela striqoni cxovrebis SuagulSi trialis Sedegadaa `gamotanjuli~ da gulsgareT araferi damiweria.
Tu Cems boboqar cxovrebaSi iSviaTad naTeli dReebic gamoereoda xolme, wuTisofelma mec sakmaoze metad damsetyva (erTaderTi
Svilis, aCikos, daRupva ruseTis winaaRmdeg omSi 1993 wels).
13
Tu Cemi biografiiT odesme vinme dainteresdeba, SeuZlia amoikiTxos Cemi wignebidan _ `dokumenturi novelebi~, `mwerali da avi
saukune~, `ra gadaarCens saqarTvelos~, `ar unda meTqva?~, `oTxi saparlamento weli~ da sxva.
Cemi Semoqmedebis qvakuTxedad novelebis 15 tomi da romani
`CurCuls gadaCveuli kaci~ mimaCnia.
ratom davarqvi memuarebis am wigns `ocdaxuTi mrisxane weli?~
diax, ukanaskneli ocdaxuTi weli (1989-2013) marTlac rom mrisxane wlebi iyo Cemi da Cemi xalxis cxovrebaSi.
saqarTvelos sazogadoebrivi mduRareba albaT karga xans ar
dawynardeba, magram es ocdaxuTi weli mainc sxva iyo.
am ocdaxuT weliwadSi saqarTvelos bedi marTlac rom bewvze
ekida.
qveyana damokles maxvilis qveS aRmoCnda da araerTgzis misi
yofna-aryofnis sakiTxic dadga.
ase gansajeT Cems samSoblos _ sammilionnaxevrian pawawina qveyanas mouwia orma sisxlismRvrelma omma (1993, 2008) ruseTTan _ im
saSinel drakonTan mTel msoflios rom dResac SiSis zars scems.
am omTa SualedSi (1993-1994) saqarTvelos samoqalaqo omis damTrgunvelma qariSxalma gadauara.
daamateT amas xelisuflebaTa da saxelmwifo politikis wamdauwumi cvla partiaTa da mimarTulebaTa mudmivi ZiZgilaobiT gamowveuli,
amasTan erTad msoflio globalizaciis yovliswamleki talRa, upirveles yovlisa, erovnul fenomens walekviT rom emuqreba...
da Tqven Sedegad miiRebT Tanamedrove, denze CarTuliviT modgandar-moZigZige saqarTvelos.
ormocdarvis gaxldiT, roca saqarTvelos es umZimesi ocdaxuTwleuli daiwyo.
intuiciiT vigrZeni, rom movale viyav es epoqa Seulamazeblad,
gansja-analizis gareSe yoveldRiurad aRmebeWda.
daviwye dRiurebis wera da swored am dRiurebs gawvdiT axla
yovelgvari Sesworebis gareSe.
rogor ar vici; zogi movlenis mimarT mec sxvagvarad ganvewyve
droTa viTarebaSi, zogi ram Serbileba-Sesworebas saWiroebs, magram
gadavwyvite davtovo ise, rogorc Camiweria.
epoqis surneli pirvel nawers ufro asdis.
10.XI.1988 _ 1.XII.1988
noembris civi, qariani dRea.
ipodromis SesasvlelTan policielebi dganan da moaxlovebul
moqalaqeebs morigeobiT CasZaxian:
_ gadaido mitingi... albaT, zeg iqneba... me ra vici... gamoacxadeben...
amas saxemibrunebiT, damorcxvebiT, imgvari intonaciiT amboben,
aSkarad etyobaT, cruoben.
14
ukan mobrunebas mainc aravin apirebs.
ase Tormeti saaTisTvis zRva xalxi moawyda ipodroms.
eSvebian yvela bilikidan, xtebian Robeze, Zvrebian rkinis
gisosebSi da veeberTela mwvane mindors avseben.
ganapiras saxeldaxelo ficarnag-tribunaze dganan zviad gamsaxurdia, merab kostava, irakli wereTeli, irakli baTiaSvili, Tamriko
CxeiZe da sxvani.
or saaTze daiwyo mitingi.
es gaxlavT pirveli yvelaze masStaburi mitingi TbilisSi.
zviadma sityva rom daamTavra, qaquca ColoyaSvilis suraTi
aRmarTa orive xeliT da daiZaxa: `ai, visi gziT unda viaroT, megobrebo!~
taSma da ovaciam iqauroba gaayrua.
ara, am xalxis daokeba da moTmenis budeebSi Serekva ukve araviTar Zalas aRar SeuZlia.
`saqarTvelom gaiRviZa!~ vwer gvian RamiT Sin mobrunebuli da
siamayis Jruanteli mipyrobs.
ipodromis mitingi noembris bolo kviras parlamentis win grandiozuli SimSilobiT gvirgvindeba.
erovnuli moZraobis meTaurebma xelSi aiRes saxalxo moZraobis
marTva da stiqiurad ki ara, didi taqtiT da moTminebiT yoveldRe
sasikvdilo yumbarebs uSenen komunistur reJims.
9.IV.89
velodi... rogor ar velodi. vicodi, rom imperia niavisTvis saxis miSveras ar gvapatiebda.
rusTaveli Sekrulia. saxanZro manqanebs Tavisi saqme daemTavrebiaT. meezoveni leib-sabnebs, fexsacmelebs, CanTebs da dafxrewil
droSebs sabargo manqanebze yrian.
10 saaTze mweralTa kavSirSi vikribebiT.
26.IV.89
dRiurebis weras ar vapirebdi.
ar mimaCnda Cemi cxovrebis mosawyeni dReebi dawvrilebiTi aRnusxvis Rirsad.
dRes gadavwyvite mainc CaviniSno yoveldRe, rac gadamxdeba.
saocari epoqa dadga da ormocdaaTs miaxlovebuli kaci Cems mexsierebas veRar vendobi.
vin icis, iqneb momavalSi es dRiurebic dasWirdes vinmes Cveni
dReebis mZime suraTis aRsadgenad.
guSin, 25 aprils, cxra aprils uwyalod daxocilTa xsovnis aRsaniSnavi mitingis gasamarTavad SevikribeT qaSueTis eklesiis baRSi.
`mSobliurma miliciam~ Sesasvleli gadagviRoba da baRSi ar SegviSva,
usanqcio mitingiao.
sami aTasamde kaci quCaSi idga da zuzunebda.
mitingi iSleboda.
15
ver moviTmine da xalxs mivmarTe; xom xedavT, rogor pativs gvcemen, gavecaloT aqaurobas da sxvagan gavmarToT-meTqi mitingi.
gavuZexi demonstracias rusTavelis prospeqtze. rusTavelis
Teatris win mdgari msaxiobebi jer taSiT Segvxvdnen, mere SemogvierTdnen.
moZraoba cal mxares SeCerda.
mivediT konstituciis moednamde. iq SadrevanTan filaqanze
Sevdeqi da sityviT mivmarTe SekrebilT:
`dRevandelma Cvenma Sekrebam da demonstraciam daadastura, rom
xocva-JletiT Cveni daSineba SeuZlebelia. Cven gamosvlebiT, presiT
da sisxlze dafarebuli yvavilebiT xelisuflebaze udidesi gamarjveba movipoveT. marTalia, `araformalur gaerTianebaTa~ liderebi
daapatimres, magram brZolaze xeli ar unda aviRoT. mtkiced unda
movTxovoT mTavrobas, Tu saqarTvelos damSvideba surs, gaaTavisuflos politpatimrebi, gaauqmos arakonstituciuri avtonomiebi
da saqarTvelos erovnuli sxeulis SenarCunebisTvis brZolaSi xeli
Segviwyos.
me gulistkiviliT vayeneb am ukanasknel winadadebas, magram Cven
sxva gza ara gvaqvs. dapirebebi da wylulis saxeldaxelo mobanva axla
saqarTvelos ver uSvelis~.
mitingi rom damTavrda, ZnelaZis quCiT davbrundiT rusTavelze.
Ramdeboda.
saocari sanaxavi iyo moklulTa suraTebiT da gvirgvinebiT dafaruli mTavrobis sasaxliswina moedani. xalxi uwyvet nakadad moedineboda.
dRes, oTx saaTze CemTan `kritikis~ redaqtoris kabinetSi movida
CemTvis ucnobi axalgazrdebis jgufi. aTiode kaci da gamomicxades:
`batono revaz, gviSvele, miliciis polkovnikia mosuli da mTavrobis
saxeliT mogviwodebs, axlave avkrifoT yvavil-gvirgvinebi da gavaTavisufloT moedani, sapirvelmaiso mzadebas samgloviaro mitingi
xels uSliso.
gavyevi. polkovniki, rogorc gamecno, Tbilisis miliciis erTerTi ganyofilebis ufrosia. piradad ar vicnob, magram televiziidan
araerTxel momismenia misi gamosvlebi. urigo kacis STabeWdilebas
ar stovebda.
nu CaidenT am codvas, xalxs glovis saSualeba mainc mieciTmeTqi.
Sen vin gkiTxavso, SemomibRvira, Canda, ver iyo xasiaTze. SenisTanebia xalxs rom abuntebeno. SenisTana vaipatriotebis bralia
cxra aprilis xocva-Jletao. kargad gicnob, revaz miSvelaZe xaro.
vigrZeni, rom masTan saubris gagrZelebas azri ar hqonda. gavvardi muxran maWavarianTan.
muxranma TvlemiT momismina, magram saqmiani veraferi moimoqme­
da. miTanagrZno; `ras vizamT, Cemo rezo, Zala aRmarTs xnavso~.
16
davureke ministr SoTa gorgoZes, Sinagan saqmeTa ministrma
`damiyvava~, Cven mag saqmeSi ar vereviT, eg kaTalikos ilia meoris
gadawyvetilebaao. vrekav mTavrobaSi. telefons aravin iRebs. gumbariZe moskovSia.
eqvs saaTze SoTa gorgoZem mixmo.
Sevedi Tu ara ministris kabinetSi, kapuetiviT meca is pol­
kovniki.
ai, vin CagviSala operaciao. ministris da polkovnikis garda
kabinetSi iyvnen ministris moadgile Saduri da kolegiis wevri, profesori mamia darCia. polkovnikis garda yvelani sdumdnen.
laparaki aravis acala; xalxio, ukve daTanxmebuli myavda da
miS­
velaZem yvelaferi CamiSalao. sicruea! Cems irgvliv Sekrebilni
gaiZa­
xodnen cocxali TaviT ar gavataninebT milicias aqedan gvirgvinebso.
roca Sevkadre, tyuils ratom kadrulobT-meTqi;
ukanaskneli sityvebiT mlanZRa mec da mTeli qarTuli mwerlobac. Tqvenao, sisxlis daRvris momxreni xarTo, saqarTvelos Tqvennairebi Rupaveno. kargad daginaxeT, guSin rusTavelze rom demonstracias miuZRodio.
dasapatimrebeli da gamsaxurdiasTan erTad cixeSi Casalpobi xar
Senco.
kabinetSi myofTagan arcerTma ar `Sehkadra~, xulignobas Tavi
daanebeo.
cota daaklda sacemrad kinaRam gamoiwia. pirze qafmomdgari gahyviroda uSver sityvebs.
`yoCaR, batono SoTa, mSvenieri `kadri~ SegirCeviaT miliciis ganyofilebis ufrosad-meTqi~, amis TqmaRa movaxerxe da ministris kabineti davtove. polkovnikma muqara momadevna.
mTeli gza guls mazidvinebda Cemi umweobis gamo. imis gamo, rom
araviTari Zala ar mqonda, raime Semecvala.
27/IV 89
dRes medea kaxiZe, grigol juluxiZe, tagu meburiSvili da me
marneulis raionSi wavediT literaturuli saRamos gasamarTavad.
sofel Tamariss vestumreT;
ra gveliteraturulsaRamoeboda, magram miviCnieT rom swored
axla iyo saWiro saxlTan Sexvedra da saerTo satkivarze gulaxdili
saubari.
rasakvirvelia, Tavidanve CamovagdeT sityva 9 aprilis tragediaze. SeZlebisdagvarad gavaanalizeT misi mizezebi. SevexeT Tanamedrove saqarTvelos demografiul-socialur da erovnul-politikur viTarebas da iqve, raki sityvam moitana, movuwodeT soflis
gamravlebisaken.
wamodga erTi xanSiSesuli sofleli kaci da gamogvicxada; rogor unda gavmravldeT, roca ukanaskneli oci wlis manZilze sofelSi arc erTi metri sakarmidamo miwis nakveTi ar gacemulao.
ena ver aRwers, rac Semdeg movismineT.
2. r. miSvelaZe. tomi XV
17
raisabWos deputati vara dvali ambobs, erT binaSi oTxi ojaxi
vcxovrobT. sami Zma samive dacolSvilianebuli da miwis nakveTs ar
gvaZleven, iZulebuli varT avibargoT da sofels gavecaloTo.
varas sxvebi amoudgnen mxarSi. lamis mTeli darbazi tiroda. ra
dros mwerloba da lamazi sityvebia, viRupebiTo.
daRamdeba Tu ara, sinaTles gviTiSaveno.
Cven qarTvelebs oci welia erTi metri miwac ar gvaRirses Cvens
qveyanaSi, gadaxedeT mezobel soflebSi yoveldRe Cndeba mezobel
`ZmaTa~ axal-axali saxlebio.
gagvagebineT, ra privilegia aqvT, ra daimsaxures aseTio.
sul xuTi patara sofelia marneulis raionSi _ Tamarisi, wereTeli, orjonikiZe, sioni, weraqvi da xuTive aseT dReSiao.
skolis direqtorma guram qadariam, 14 welia skolaSi vmuSaob,
aqeT universitetma gamomanawila, Camovedi da col-SviliT dRemde
meurneobis saerTo binaSi vcxovrob, yoveldRe vawuxeb raionis
xelmZRvanelobas, magram civi uariT mistumreben, mivmarTe xelisuflebas, magram iqedanac uari miTxres. am bolo dros skolis
damxmare meurneobisTvis moviTxove farTobi da imazec uari mtkiceso.
skolaSi jiutad ar xsnian wignebis maRazias, rom sofeli erovnuli wignebiT ar ganaTldes.
sofels gverdiT Caudis gazgayvaniloba, magram dRemde sofels
gazs ar aZleven.
gza saSinelia.
avtobusi gverdiT, azerbaijanul sofelSi dadis da aqeT arc
Semouxvevs, wriulzeo.
erTi qoreografi gvyavda kulturis saxlSi da axlaxan isic
Statebis SecmirebaSi mogviyoleso.
es xdeba marneulSi. sadac qarTveli mosaxleoba 5%-ia, xolo
azerbaijaneli 95%.
esaa qveynis patronoba da samarTali?
xvalve unda gavvarde agromrewvis Tavmjdomare guram
mgelaZesTan, unda avtexo zarebis rekva, unda vece yelSi televizias;
Cavides TamarisSi da soflis yriloba gadaiRos.
axla Teoretikosobis dro ar aris, praqtikuli saqmeebi unda
vakeToT.
28/IV 89
mcxeTaSi sofel saguramos vewvieT me da medea kaxiZe.
Sexvedra TiTqmis oTx saaTs gagrZelda.
gvekiTxebodnen yvelaferze da gansakuTrebiT cxra aprilis tragediaze.
ra gzas davadgeT, ra gvelis, rogor gadavirCinoT Tavio.
miyvars amgvar `usanqcio~ Sexvedrebze gamosvla.
movxseni gudas Tavi da vilaparake. Cveni mTavari saqme axla Cveni
erovnuli saxis SenarCunebaa.
18
ruseTi sanukvar Tavisuflebas saqarTvelos cocxali TaviT
ar miscems, imperiis rRveva dawyebulia. es ramdenime weliwadSi TavisTavad moxdeba, mTavaria, Cven axla Tavi gadavirCinoT-meTqi.
lamis kibeze Camogvyvnen SekiTxvebiT.
rogoraa xalxi aqoCrili da gaRviZebuli!
29/IV 89
dRes, 11 saaTze, kinos saxlSi saqarTvelos demografiuli sazo­
gadoebis damfuZnebeli yriloba CavatareT.
rusTavelis sazogadoebam, romelic akaki baqraZis arCevamde (2
Tve arcaa) fiqtiurad arsebobda, Tavis ubeSi moiqcia da aSkarad
daCagra e.w. demografiuli fondi. Cven SevikribeT, raTa rusTavelis
sazogadoebas gamoeyos demografiuli fondi da calke sazogadoebad
Camoyalibdes.
amaze faqtiurad a. baqraZec Tanaxmaa, magram, ratomRac yrilobaze m. maWavariani da a. baqraZe ar movidnen.
yriloba akaki jorjaZem gaxsna.
moxseneba mixeil qurdianma gaakeTa.
pirveli sityva me vTqvi. aRvniSne, rom am sazogadoebis programa
unda iyos saqarTvelos erovnul-demografiuli gadarCena. movitane
uamravi magaliTi imisa, Tu rogor itaceben da ipyroben qarTul miwebs ucxo tomis warmomadgenlebi. Sevexe afxazebad TavgasaRebuli
adiReveli tomebis sakiTxsac. konkretulad Camovayalibe am sazogadoebis uaxloesi funqciebi: saqarTvelos demografiuli mowesrigeba: arakonstituciuri `avtonomiebis~ gauqmeba. xelisSewyoba qarTveli eris gamravlebisTvis. sazogadoebis Tavjdomared wamovayene
levan sanikiZe.
Semdeg gamovidnen n. naTaZe, n. wuleiskiri, i. iaSvili, i. sariSvili (g. Wanturias coli, ori dRis gamoSvebulia cixidan, mSvenieri
sityva Tqva), i. begiaSvili, l. sanikiZe, t. meburiSvili da sxvebi.
avirCieT gamgeoba. Tavmjdomared Cems mier SeTavazebuli l. sanikiZis kandidatura gavida.
iqve n. naTaZem ganze gamiwvia da miTxra; saxalxo frontis muSa
jgufma gadawyvita, mweralTa kaSviris saxalxo frontis organizacias Sen Caudge saTaveSio. erT kviraSi sxdoma unda CavataroT
da gamgeoba avirCioT.
30/IV 89
dRes aRdgomaa.
qriste aRsdga! _ televiziamac ki mogviloca am diliT.
presa da televizia saintereso gaxda:
yovel Rame acxadebs `vremia~, Semowmebam daadastura, rom 9
aprils gazi da qimiuri iaraRi jars ar uxmariao. samagierod, yo­
vel­
dRe acxadebs saqarTvelos televizia: saqarTvelo protests
gamoTqvams, `vremias~ informacia Woriao.
aseT `samarTlebriv saxelmwifoSi~ vcxovrobT Cven.
gorbaCovma xom icis, rom ixmares qimiuri iaraRi, ratom ar uwevs
yurs cruJurnalistebs, simarTles xels nu afarebTo.
19
ai sadaa `ZaRlis Tavi damarxuli~.
SuaRamemde vikamaTeT me da mamaCemma imis Sesaxeb, Tu ra gziT
unda iaros saqarTvelom.
1/V 89
pirveli maisi!
ra bednierebaa, pirvelad Cems maxsovrobaSi, dRes saqarTveloSi
paradi ar Catarda.
me ra maqvs sawinaaRmdego CikagoSi daRupuli muSebisaTvis solidarobis gamocxadebisa, magram TviT paradi, ise rogorc CvenSi tardeboda, damamcirebelia, damTrgunvelia pirovnebis!
2/V 89
am erTi kviris winaT kote maxaraZis TxovniT, erTi msaxiobis
TeatrisTvis specialurad davwere piesa `aprili~. ra didi mixvedra
unda, rom piesa 9 aprilis tragedias Seexeba.
am saRamos damireka. aRfrTovanebuli var. ukve daviwye muSaoba.
9 ivniss premiera unda viTamaSoo. rva saaTze Tavis TeatrSi misvla
mTxova. mivedi.
saocari ideebi damaxvedra. mayurebels Teatris gareT daxvdeba
dasi Savi droSebiT xelSi. vnaxoT, ra gamova.
3/V 89
dRem Cveulebriv brZola-qaqanSi gaiara.
xalxi SeSfoTebuli, anerviulebulia, cota dabneulic, magram
SeSinebuli ar aris.
saRamos televiziaSi Cawera gvqonda, gadamTielTa mier qarTuli
miwebis mitacebis sakiTxebze.
medea kaxiZe, grigol juluxiZe, tagu meburiSvili televiziis
TanaSmromeli _ manana lomaZe da me dagvsves sasaubrod.
Tu gadasces eTerSi, Tu, rogor ician ar SekriW-SemokriWes, sakmaod mwvaved vilaparakeT.
4/V 89
`kritikis~ meore nomris sasignalo miviRe.
saocaria, ise velodebi yovel nomers rogorc sakuTar wigns.
arauSavs, mebrZoli nomeria.
ydaze davbeWde 9 aprilis samZimari, griSa juluxiZis leqsi da
mweralTa `depeSebi~ cxra aprilTan dakavSirebiT.
mowinaveSic gavapare cxra aprilis Sefaseba, miuxedavad imisa,
rom mTavliti Zalian ikbineba.
mTavliti kvlav sazizRrad mTavlitobs. mTavlitma `literaturuli saqarTvelodan~ 9 aprilze dawerili novela amomiRo, magram
xalxma quCaSi rom gaakra nawerebi am Zaladobis Sesaxeb, mTavliti
SeSinda da iZulebuli gaxda momdenvo nomrisTvis daertya beWedi da
28 aprilis gazeTSi gauSves. novelas hqvia `warRvniT Caqceul napirze~ da pirveli prozauli (dabeWdili) nawarmoebia 9 aprilis Temaze.
saRamos rva saaTze damibara cekas pirvelma mdivanma givi gumbariZem da 11 saaTamde bolTas vcemdi mis mosacdelSi. iqve ijda
20
da gulaxdilad vesaubre disidents, yofil politpatimars boris
kakubavas. Cvens Soris azrTa absoluturi Tanxmobaa. mdivnis kabinetSi 25-mde afxazeTidan Camosuli qarTveli iyo Sesuli.
afxazeTSi didi areulobaa.
adiReveli tomebi, romlebic Tavs afxazebad acxadeben (sxvisi
erovnulobis miTviseba sircxvli ar aris?) Zalian aviwroveben adgilobriv, mkvidr, miwis ZvelTaZvel patrons _ qarTvel mosaxleobas.
rogor fiqrobT, ra viRonoT, mkiTxa gumbariZem. Cemze xuTi
wliT umcrosia. adrec vicnobdi, magram axlos ara.
vuTxari, eris moTxovnebs saqmiT unda vupasuxoT da ara dapirebebiT-meTqi.
Camovukakle Cemi erovnuli da socialuri programa:
aWareli stiqiaSi moyolilebi walkasa, bogdanovkasa da axalqalaqSi unda CaasaxloT-meTqi.
sergo orjonikiZis Zegli unda aiRo-meTqi.
galaktionis muzeumi unda gaxsna-meTqi TbilisSi.
rusTavelis maRazia-saloni unda gaixsnas-meTqi.
demografiul sazogadoebas xeli unda SevuwyoT-meTqi.
yuradRebiT momismina, TiTqmis ori saaTis ganmavlobaSi.
yvelaferze dameTanxma.
vnaxoT, ras izams.
5/V 89
dRes redaqciaSi CemTan movida zestafoneli qali _ Tamar muxuraZe. me, saxalxo Teatris reJisori varo, zestafonSi Tqveni piesa
davdgiT da premieraze CamobrZandiT, Tan Sexvedra unda mogiwyoTo.
davTanxmdi. 12 maiss baRdadSi maqvs Sexvedra da ukan gzad 13-Si zestafonSi gamovivli.
Sexvedrebi saerTod ar miyvars, magram axlandeli Sexvedrebi
sxvaa. aRvkveTe Cems Sexvedrebze yovelgvari winaswar dawerili mofiqrebuli sityvebi. mxolod me vdgavar da vsaubrob an SekiTxvebs
vpasuxob, esaa sul. xalxs unda daelaparako. maT bevri ram ician da
bevrsac Sengan moelian. karCaketili mwerali eris mwerali ar aris.
Cems axal piesas _ `naprali~ dgams foTis Teatri da bolnisis
Teatri. mgoni, quTaisic, Tu svanaZem piri ar miSala. ver Cans mTlad
piriani kaci.
bolnisidan Camovida axalgazrda reJisori _ zurab xvedeliZe.
Tqveni novelebi Zalian momwonso, raime piesas xom ver gamoimetebTo.
uars ratom vetyodi. aq ki Tbilisis Teatrebi xels mafareben.
sanamde?
3 saaTze gumbariZes redaqtorebis TaTbiri hqonda. axali
araferi uTqvams. dapirebebi da dapirebebi... Tanac damSvidebisken da
gonierebisken mowodeba.
ra daamSvidebs saqarTvelos, romelic qreba Cvens Tvalwin.
rogor SeiZleba damSvideba.
21
6/V 89
dRes gvacnobes televziidan, rom mTavlitma Cveni gadacemis gaSvebaze uari Tqva.
esec Cveni sityvis Tavisufleba.
saocaria, `axalgazrda komunistis~ dRevandel nomerSi mTlianad
da ufro mwvaved, vidre televiziaSi vilaparake, davbeWde werili
imis Sesaxeb, Tu rogor Cagraven TamarisSi qarTvelebs. werils hqvia
`esaa qveynis patronoba da samarTali?~
risi dabeWdvac gazeTSi SeiZleba, televiziiT ver gadaicema?
saRamospirs, 5 saaTze vewvie qavTaraZis quCaze #2 saavadmyofos
moSimSileTa da mowamlulTa mosanaxuleblad.
moviare palatebi eqim natos TanxlebiT.
mZime mdgomareobaa.
bevr maTgans wveTovani udgas. saylapavi mili paralizebulia,
kuWi saWmels ver inelebs, mexsiereba daqveiTebuli aqvT, SeiniSneba
cnobierebis dakargva dReSi ramdenjerme.
ferdakarguli, wverosani biWebi, TvalebCacvenili, tuCebSeTeTrebuli gogonebi. ra damaviwyebs maTs naRvlian gamoxedvas.
ra sacodaobaa, riT mogvwamles, ratom gagvimetes ase.
vcdilobdi gamxnevebas. morCenis imedi dakarguli aqvs bevrs.
uaresad varTo.
meore sarTulze 211-e palataSi rva biWi SimSilobs.
es aqcia mimarTuli samxedro xelisuflebis winaaRmdeg, romelic energiulad cdilobs mowamvlis faqtis miCumaTebas da Sesabamisi wamlis argamxelas.
ra saxelmwifoSi vcxovrobT, ra gveSveleba.
or saaTs velaparake moSimSile biWebs momavali brZolebis meTodebis Sesaxeb. yuradRebiT mismendnen da meTanxmebodnen.
iqve Tamaz gamyreliZis da gorbaCovis saubris Sesaxeb gavige.
`xelmwife~ Turme Cvenze nawyenia (?!).
7/V 89
mTeli dRe wera-kiTxvaSi gavatare.
vwerdi werils rusTavis gazeTisavis saTauriT `yurs nu davugdebT demagogs~. werilSi qarTvel muSebs mivmarTav _almacerad nu
Sexedaven inteligencias. eris Tavi inteligenciaa.
vkiTxulobdi guram gegeSiZis romans `mnaTobSi~ (`sisxlis wvimebi~), siuJets ara uSavs. problema aqtualuria. wera (xatva) ar icis.
ferwerulad ver xedavs. `codvilSic~ es nakli hqonda.
8/V 89
muxaTwyaroSi agarakze var.
moviZRe guli tyeSi siaruliT.
gaRviZebuli, afeTqebuli buneba! xem arc intriga icis, arc TavisuflebisaTvis brZola, arc mitingi da demonstracia.
RamiT tyeSi, mTeli Rame mikioti hkioda.
9/V 89
kus tbaze me da aCikom didxans, gemrielad vivarjiSeT.
22
afsus, vberdebi! rogor miyvars sporti. erTaderTi, razec siberis gamo guli mwydeba, is aris, rom veRar virben, CogburTs ver
viTamaSeb, TxilamurebiT ver visrialeb.
saRamos me da soso buxaiZe wveulebaze viyaviT Cvens megobar
lamara mindoraSvilTan (samocsgadaSorebuli, martoxela qalia.
mecnierobs). viTamade. ociode kaci SevikribeT. didxans, sevdianad
visaubreT saqarTvelos Wir-varamze.
10/V 89
`kritikaSi~ davaRame.
murman jguburia ijda didxans Cems kabinetSi.
visaubreT imis Sesaxeb, rom dro elvissiswrafiT garbis. situacia, cxovrebis stili icvleba. Cveni azrovnebac unda Seicvalos. epoqas unda avayoloT kalami. axla `tradiciuli xelwera~ ar gamodgeba.
vilaparakeT imazec, Tu rogor daRupa koniunqturam da panegirikma araerTi niWieri mwerali warsulSi. am saukunis pirveli naxevris literaturuli brZolebidan sufTad mxolod galaktioni, javaxiSvili, gamsaxurdia da kidev ramdenime mwerali gamovidnen.
Sinisaken rom movdiodi, radio `uiaraRos (kondrate TaTaraSvili) cnobil moTxrobas `mamluqs~ gadmoscemda. Cemi bavSvobis
moTxroba. ramdenjer mitiria qarTvel mamluqTa ubedur bedze.
mSvenivrad maxsovs `mamluqi~ ase mTavrdeboda:
`RmerTma xom icoda, rom arc erTi iyo arabi da arc meore
venecieli.
oriveni bedkruli saqarTvelos Svilebi iyvnen~.
radiodadgmaSi ki ase SeucvliaT:
`sinamdvileSi, arc erTi iyo arabi da arc meore venecieli.
oriveni imdroindeli, bedkruli saqarTvelos Svilebi iyvnen~.
ai Cveni `rkinis redaqtirebis~ da `mousyidveli mTavlitis~ mSveniereba.
ra saZaglobaa, RmerTo Cemo. RmerTi ar arsebobso da ra unda
icodeso (logika!) bedkruli Tanamedrove saqarTvelo xom ver iqneba,
usaTuod unda davakonkretoT da `imdroindeli saqarTvelo~ unda
vuwodoTo.
mofiqreba ar ginda?!
11/V 89
dRes davwere mimarTva saqarTvelos umaRlesi sabWos prezidiumisa da respublikis prokuroris _ v. razmaZis saxelze fakultetis saxeliT: kaTedris gamgeebi da profesorebi moviTxovT, gaaTavisuflon patimrobidan z. gamsaxurdia, m. kostava, g. Wanturia, i.
wereTeli...
mTeli dRea xelmowerebis Sesagroveblad davrbivar. mainc rogor varT daSinebulebi. zogi xelis kankaliT awers xels zogi vaJkacurad awers da ise Semomxedavs TiTqos Tavi gaswira da dafnis
gvirgviniT unda Sevumko Subli. yvelam moawera ori profesoris garda: erTma enaTmecnierma aRSfoTeba gamoTqva _ ras hqvia gamoSveba,
23
isini cixeSi Calpobis Rirsni ariano. ai ras hqvia veragoba. meorem,
antikuri kulturis specialistma, meo, komisiis wevri var da Cemgan
xelmowera uxerxuliao. xval mivitan gazeT `TbilisSi~. iqneb raime
vuSveloT usamarTlod cixeSi CayrilT.
SuadRisas universitetSi manana arCvaZem momakiTxa. ra vqnaTo, xom
ar davweroT gancxadeba universitetis profesuris xelmoweriTo!
ukve dawerili maqvs da xelmowerebze davrbivar-meTqi.
gaexarda.
12/V 89
diliT `Tbilisis~ redaqtors _ a. gogelias mivutane gancxadeba
_ 31 profesoris xelmowerili. aCikom daitova, magram Seyoymanda.
gumbariZe `araformalebis gamoSvebas ar apirebs da unda SevuTanxmo
am gancxadebis dabeWdvao. dacdili maqvs, redaqtori rom Seyoymandeba, is masala ar daibeWdeba.
11 saaTze gavuyeviT gzas me da Tamazi (Cemi mZRoli) baRdadisaken! 2.30-ze `maiakovskSi~ varT. raikomis pirvelma mdivanma gaioz
nozaZem gulTbilad mimiRo. sam saaTze Ria cis qveS axalgazrdobas
Sevxvdi,saRamos Svid saaTze raionis kulturis saxlSi didi saRamo
gamimarTes. moxsenebebi waikiTxes (mokle) gogi labaZem (mwerali) da
anzor janeliZem (Jurnalisti) Tavidanve winaaRmdegi viyavi Cemze sityvebis Tqmis magram dagegmili hqondaT da xeli ver SevuSale.
or saaTze met xans vilaparake. vupasuxe SekiTxvebs. darbazi
gaWedili iyo, fexze idgnen.
erTma studentma mkiTxa, Tqven, aseTi marTali mwerali rom
xarT, mikvirs cxra aprils sad miimaleT ise, rom arc galaxuli xarT
da arc mowamlulio. es miTxra SeniSvnis saxiT. me vfiqrobdi rom
metyoda, moxaruli var, rom ar mogxvdaT niCabio. Turme, Tu davdgebodi scenaze da viyvirebdi, me mcemes-meTqi, maSin viqnebodi kargi
kaci. ra vuyoT, axalgazrdaa, epatieba.
Rame baRdadSi gavaTie.
akademiis komisiam gadawyvita Zveli saxelebi daubrunos ozurgeTs, xaragauls, martvils, senaks, xons _ ratomRac maiakovskis saxels ar Seexnen. ase rom, `maiakovsks~ jer ar ubruneben Zvel saxels _
baRdads. ratom? ver getyviT.
13/V 89
SuadRis or saaTze davaRwie Tavi baRdadel maspinZlebs da zestafonSi Camovedi.
raikomis mdivnebi _ besarioni da naTela siyvaruliT Semomegebnen.
sastumroSi davisvene da eqvs saaTze Sorapans vestumreT.
Sorapnis saxalxo Teatrs daudgams Cemi `ufandurod samReri~.
daiwyo speqtakli. mRelvareba mipyrobs. saxelmwifo TeatrebSi
ra iyo da saxalxo Teatris dadgma ra iqneba.
dadgmam yovelgvar molodins gadaaWarba.
WeSmaritad amaRelvebeli speqtakli daudgams Tamar muxuraZes.
ar velodi.
24
xalxi didxans ukravda taSs. originaluradaa gadawyvetili,
baqraZe saflavidan laparakobs.
xalxi darbazSi qviTinebda.
mere CemTan Sexvedra gaimarTa.
isev SekiTxvebi, siyvaruli, kamaTi.
da iyo demonstracia imisa, Tu rogor afasebs eri CemisTana rigiT mweralsac ki.
Ramis 4 saaTze daviZine.
14/V 89
dRes kviraa.
TbilisSi davbrundiT.
`komunistSi~ Cemi novelaa lekebze `saydari soflis sasaflaoze~.
mesiamovna.
15/V 89
respublikis prokuraturis SenobaSi daiwyo leki mkvlelebis
gasamarTleba. mweralTa kavSiris xelmZRvanelobam mimavlina sasamarTloze dasaswrebad, icoda ra Cemi damokidebuleba am saqmisadmi. me da soso sigua wavediT. dgas sami leki da hyveba, rogor daiWires saRamos rva saaTze Tavis ezodan gamosuli qarTveli lelaZe
_ samocdaxuTi wlis calTvala kaci, rogor Seukres xel-fexi, wamoiyvanes motocikliT tyeSi, rogor dakles RoriviT, rogor daanTes
koconi, daWres micvalebuli nawil-nawil da dawves. Tavi ki mTavarma
mkvlelma tomaraSi Cado da rogorc reliqvia saxlSi waiRo.
gamoZiebisas aRiarebuls uarhyofen mkvlelebi da usircxvilod
amboben, mTvralebi viyaviT da ar gvaxsovs, ra CavidineTo.
adamiani SegZuldeba, roca amas ismen.
xom unda gansxvavdebodes adamiani da mgeli erTmaneTisagan.
mosamarTle, prokurori da damcvelebi mkvlelebs yovelgvar
SekiTxvas aZleven, garda erTisa _ icodnen Tu ara gadamTielebma,
rom qarTvels hklavdnen. yvelaferi aqedan unda daiwyos.
sagamomZieblo daskvnaSi sweria _ ar vicodiT, ra erovnebisa iyo,
xmas ar iRebdao. sasamarTloze mkvlelebi amboben, Cven cxvris moparva
davabraleT, is ki uaryofda, gvaginebda da Cvenze xeliTac iwevdao.
ra enaze aginebda? an am CxubSi ver gaarkvies, rom qarTveli iyo?
lekebma mohkles qarTveli, swored qarTveli da aq erovnuli sasamarTloa. genocidis faqtTan gvaqvs saqme. vin mohkla vin? stumarma _ maspinZeli, maspinZeli, romelmac Tavisi gulubryvilobiT miwa
dauTmo da gverdiT daisaxla.
mosamarTlem kerZo ganCineba unda gamoitanos, rom amaTi erTad cxovreba ar SeiZleba. yvarelSi `CamoTeslebuli~ ori aTasi
leki unda aiyaros da Tavis mTebs daubrundes, sanam meti sisxli ar
daRvrila.
Sesvenebis dros Sevedi da mosamarTles vuTxari _ RmerTi ar
gagiwyres da mkvlelebi cocxali ar datovo, xom xedav, ra sadisturi
(daWra, dawva) mkvlelobaa-meTqi. ra vqna, batono, gamoZiebas mruded
25
wauyvania saqme, TiTqosda, mTvral mdgomareobaSi, winaswarganzraxvis gareSea moklulio.
16/V 89
dRes gazeTebma dabeWdes 9 aprilis sagamoZiebo komisiis meoTxe sxdomis oqmi. dauZaxes da axsna-ganmartebani (faqtiurad Cvenebebi) CamoarTves saqarTvelos yofili mTavrobis xelmZRvanelebs j.
patiaSvils, o. Cerqezias, z. CxeiZes. savalalo suraTia. erTmaneTs
abraleben. ara hyofniT vaJkacoba, sulgrZeloba, rom daasaxelon
namdvili damnaSave _ ruseTi. ras elian, kidev ras moiTxoven?
saRamos ipodromze gaviare. vesaubre inJiner giorgi ... (gvari
ar uTqvams). saintereso ram miTxra: saqarTvelos gadarCenis sakiTxi
yvelam unda aviRoT xelSi. ar SevatovoT marto rCeulT da Sewirulebso. axla yvela unda aRricxuli gvyavdeso. gaorebuli, naxevraderovnuli adamianebis imedze nu viqnebiTo. saRamos galaxuliviT
mivdivar saxlSi. ase mgonia, erTi dRec gavacdineT. erTi dRiTac
davagvianeTo. Tqven Zalian popularuli kaci xarT da gaCumebis
ufleba ara gaqvTo.
mixaria, rom saqarTvelo erTi mizniT cxovrobs, erT fiqrs emsaxureba.
17/V 89
guSindel `TbilisSi~ Cemi statia (oTxi kacis xelmoweriT) daubeWdavT - `jer kidev aris dro~. moviTxovT, rodionovi saswrafod iqnas gawveuli deputatobidan da mis nacvlad deputatad kaTalikosi
ilia meore iqnas arCeuli.
saRamos guram mgelaZem dagviZaxa. g. mgelaZe ministrTa sabWos
Tavmjdomaris pirveli moadgilea. mis kabinetSi SevikribeT m. maWavariani, a. baqraZe, n. naTaZe, l. sanikiZe, g. fanjikiZe da me. `riT
vuSveloT saqarTveloso~, aqeT gvekiTxeba.
sastiki sityva vTqvi. samocdaaTi wlis ganmalvobaSi imas akeTebdiT, rom rogorme dageqciaT, CageZiraT saqarTvelo da axla ra bzikma gikbinaT-meTqi.
18/V 89
Cvens Svideuls (igiveni da r. jafariZe) ministrTa sabWos axal
TavmjdomaresTan _ nodar WiTanavasTan gvixmes.
didxans visaubreT. sakiTxi ZiriTadad gadamTielTagan qarTuli
miwebis datacebas Seexeboda.
rogorc Cveulebrivad mTavrdeba TaTbirebi, axlac ase damTavrdeboda: `SeviswavloT, gavaanalizoT, SevimuSavoT RonisZiebebi~...
ver moviTmine da vTqvi: daviRaleT am usaqmo laparakiT. Tu saqarTvelos sikeTe gindaT, da, Tu TvalTmaqcebi ara xarT, dResve miviRoT gadawyvetileba da xvalve davurigoT miwebi daCagrul qarTul
soflebs-meTqi. iWoWmanes, magram marneulisTvis kerZo dadgenileba
mainc gamovatanine.
19/V 89
dRes 23-is saRamosTvis mosawvevebi momitanes. Sexvedra Teatralur sazogadoebaSi gaimarTeba.
26
afiSebi gakrulia qalaqSi.
ranairad warvmarTo Sexvedra? sevdianad, magram sul tirils
xom ar unda gadavyveT? raRac gza xom unda vuCvenoT xalxs?
vnaxoT. Cemi mtrebis gadamkides, ar mindoda, es saRamo, giga
lorTqifaniZem Semaguliana.
mwerlis xmas axla didi mniSvneloba aqvso.
20/V 89
dResac gvqonda miwebis datacebis komisiis sxdoma.
azri gamovTqviT, wavideT daRestanSi, iqneb iqaur xelmZRvanelobas movelaparakoT lekebis TavianT samSobloSi dabrunebaze-meTqi.
aq lekebis adgili ar aris-meTqi.
kvlav sisxli daiRvreba-meTqi.
damTanxmdnen.
albaT, im kviraSi gavfrindebiT.
mixaria, rom marneulis qarTul soflebs oTxSabaTidan miwebs
daurigeben.
Tamarisis sasoflo sabWos Tavmjdomarem mTeli soflis saxeliT
madloba miTxra.
21/V 89
dRes kviraa.
vzivar da vwer werils saTauriT `vin amRvrevs wyals~?
vwer imaze, rom saqarTvelo kvlav iwamleba (am sityvis pirdapiri
mniSvnelobiT). vwer imaze, rom zogi Cinovniki 9 aprils demonstraciis monawileTa winaaRmdeg represiebs mimarTavs.
22/V 89
guSin saRamos fexburTs vuyurebdiT. Cveni `dinamo~ `dneprs~
eTamaSeboda. msajs raRac SeeSala da mayurebeli stadionze Sevarda.
gamakankala. daiwyo cema-tyepa. `msaji~ da `dnepris~ fexburTelebi
moednidan gaiqcnen.
SeiZleboda axali katastrofa momxdariyo.
ocdaxuT wuTs TamaSi SeCerebuli iyo.
mere daiyolies damfrTxali stumrebi da TamaSi ganaxlda.
nervebmoSlilia xalxi.
saRamos televizorSi amerikelma da frangma eqimebma ganacxades,
rom guSin da guSinwin saavadmyofoSi miyvanili bavSvebi mowamluli
ar arian _ es aris katastrofis sindromi anu SiSi.
eWvi mepareba.
sabavSvo baRis bavSvebs ra SiSi SeiZleba hqondeT?
23/V 89
msaxiobis saxlSi didi saRamo mqonda.
darbazi xalxiT ise gadaiWeda, rom direqtors _ l. miloravas
SeeSinda, Senoba ar daingreso. uamravi kaci quCaSi idga.
giga lorTqifaniZem gaxsna.
rogorc miTxres, kargi saRamo gamovida.
brali davde mTel socialistur sistemas.
27
saqarTvelos dauyovneblivi gamosvla moviTxove ssrk-s Semadgenlobidan.
vTqvi, ra uyves Cvens Taobas literaturaSi da isic davsZine,
rom axla CvenSi moCvenebiTi demokratiaa. sinamdvileSi araviTari demokratia ar arsebobs.
scenaze amocvivda bolos mayurebeli da lamis xelSi amiyvanes.
marto videqi scenaze rogorc yovelTvis.
saRamo Cawerilia videofirze.
24/V 89
diliT samtredias gavemgzavre.
raikomis mdivania Tamaz miqaZe.
CemTan da gr. juluxiZesTanaa Sexvedra Teatris SenobaSi.
raikomis mdivans vkiTxe Camosaxlebul mesxebze.
qarTuli pasportis aRebas ar apirebeno. Tavs Turqebad Tvliano.
wamiyvane, me gavesaubrebi-meTqi.
mivediT. 50-mde mesxi Semomexvia.
Tqven xom qarTvelebi xarT (mesxebi), ratom ar gindaT pasportSi
qarTvelebi geweroT, an Svilebi qarTul skolaSi SeiyvanoT-meTqi,
rogor ar gvindao. Sevxede raikomis mdivans _ gawiTlda.
dawereT gancxadebebi da or dReSi axal pasportebs dagirigebenmeTqi.
siamovnebiTo. unda gadavamowmo.
saRamos didi saRamo-mitingi CavatareT.
25/V 89
davbrundi samtrediidan.
mTeli dRe kaTedris saqmeebiT var dakavebuli.
TbilisSi didi mzadebaa xvalindeli zeimisaTvis.
RamiT samferovandroSiani axalgazrdebi mTeli Rame dadiodnen
qalaqSi da Tavisuflebis lozungebs gahyvirodnen.
saswavlo dawesebulebaTa win mTeli Rame isxdnen axalgazrdebi
sanTlebiT xelSi.
26/V 89
dRes 26 maisia.
monobisagan daxsnis Cveni erovnuli zeimi.
yvelaferi unda viRonoT, rom saqarTvelo kvlav Tavisufali
gaxdes.
Tavisufal saqarTveloSi unda SevxvdeT ocdameerTe saukunes.
grandiozuli mitingi Catarda vakis parkSi.
jansuR Carkvianma gaxsna.
mgznebare sityvebiT gamovidnen zviad gamsaxurdia, nodar naTaZe, gia Wanturia, irakli Sengelia, irakli wereTeli, merab kostava,
rusi, somexi da litveli stumrebi.
asiaTaskaciani demonstraciebi gaimarTa rusTavelze, WavWavaZis
prospeqtze.
28
mitingebi Catarda agreTve universitetTan da metexis taZris
qvemoT, riyeze.
nuTu am moZraobas raime Zala SeaCerebs?
manqanaze davamagreT Tavisufali saqarTvelos droSa da mTeli
saRamo am droSiT qalaqSi davqrodiT me da aCiko.
27/V 89
miwas mivabareT mamaCemis uaxloesi megobari, cnobili enaTmecnieri giorgi SalamberiZe. qelexze Tamadobam momiwia.
vTqvi, rom komunistebisagan gawamebuli giorgi ver moeswromeTqi Cveni erovnuli moZraobis gamarjvebiT dagvirgvinebas, iqneb,
Cvenc ver moveswroT, magram valdebuli varT bolomde vibrZoloTmeTqi.
P.S. micvalebulis kubos miwa rom mivayareT, sasaflaodan erTad gamovediT me da cekas TanamSromeli, Cemi megobari vaJa abakelia.
vaJam saidumlod macnoba, rom Cems Tavze Savi Rrublebi grovdeba. cekaSi ukanaskneli kviris manZilze orjer gamoigzavna informacia, imis Sesaxeb, rom miSvelaZe ukidures nacionalsitur propagandas ewevao, mosaxleobas rusuli jaris winaaRmdeg amxed­rebso.
maS ase, karti gaxsnilia. xelisuflebam omi gamomicxada. Tu
raime cudi SememTxva, icodes am striqonebis wamkiTxvelma, rom mxolod xelisuflebis samsaxuris agentebis `muSaobis~ Sedegi iqneba.
28/V 89
oTx saaTze sastumro `muzaSi~ Sevxvdi or bulgarel mwerals.
damirekes, TqvenTan saubari gvsurs bulgareTSi Tqveni wignis gamosvlasTan dakavSirebiTo.
samsaaTiani interviu CamomarTves.
vilaparake saqarTvelos ganwyobilebaze, Cvens erovnul brZolaze... imaze, Tu raze vmuSaob amJamad.
Tu nebas mogvcemT, am saubars bulgareTis radioTi gadavcemT
da presaSic gamovaqveynebTo. dasturi mivec.
29/V 89
radioSi Jurnalistma maisuraZem gardaqmnis da sabWoTa wyobilebis mtrad gamomacxada.
mivedi radios ufros ramin WeliZesTan. batono revaz, vwuxvar
rom ase moxda, magram yvelafers ver getyviTo.
saTanado organoebis davalebaao.
aRar damikonkreta, mec aRar Cavacivdi.
gamacemineT pasuxi am ciliswamebaze-meTqi. radioSi pasuxis praqtika ar arsebobso.
moskovSi deputatTa yriloba midis.
anarqia sufevs yrilobaze.
Cven xom demokratiuli sxdomis elementaruli gamocdileba ara
gvaqvs.
29
30/V 89
mTeli dRe universitetSi gavatare.
didi Sexla-Semoxlaa moskovis yrilobaze.
gorbaCovs lamis wyali Seudges:
erT-erTi mTavari sakiTxia saqarTvelos sakiTxi, romlis
yovelmxriv mifuCeCebasac cdilobs moskovi.
gamovida Tamaz gamyreliZe, romelmac brali dasdo centrs da
rodionovs 9 aprilis tragediaSi.
mere gamovida rodionovi. utifroba ufro Sors ver wava, vidre
rodionovma hkadra Tavs.
qarTvelebio, usircxvilod Tavs icaveno, Cven gvabraleben
yvelaferso. es iyovo sabWoTa xelisuflebis damxobis cdao. Cven
mitingis monawileebma gaafTrebuli winaaRmdegoba gagviwies da
iZulebuli gavxdiT Tavi dagvecvao.
araviTari barebi da momwamlavi qimiuri nivTierebani Cven ar
gvixmariao.
rodionovis Semdeg patiaSvili gamovida. SeSinebuli, damfrTxali kacis sityva Tqva.
Tavis marTleba daiwyo da Camoagdes tribunidan.
jumberi Cems megobrad mimaCnia. gulwrfelad TanavugrZne, 9
aprili rom mouwyves. davwere kidec mcire gamosarCleba, magram e.
javeliZem ar dabeWda.
arada, ra saSualeba hqonda jumbers xalxis TanagrZnoba gamoewvia.
mis agilze gamovidodi da vityodi; ra vicodi rom mTeli
cxovrebis manZilze usamarTlobas da Zalmomreobas vemsaxurebodi.
me momatyues. xalxi damixoces. aRar minda yofna Tqvens partiaSimeTqi. da davagdebdi mandats. gmirad iqceoda.
31/V 89
redaqciis TaTbiri Cavatare.
me-2 nomerSi savalalo teqnikur-enobrivi lafsusebi gaipara da
gavkicxe TanamSromlebi.
Tumca, vis vemarTlebi, Cemi bralia. me xom arc erTi profesionali stilisti ara myavs redaqciaSi.
awi koreqturac me unda wavikiTxo, sxvas ver vendobi.
da saerTod, rodis waval am `kritikidan~, momwyinda ukve.
saRamos me da levan sanikiZes didi Sexvedra gvqonda mcxeTaSi,
sofel galavanSi.
iniciatori da maspinZeli iqauri poeti daviT navdaraSvili iyo.
dagveswro raikomis meore mdivani robert yifSiZe.
visaubreT demografiul (levani) da erovnul-ganmaTavisulfebel (me) moZraobaze, vupasuxeT uamrav SekiTxvas.
`saxalxo ganaTlebaSi~ daibeWda saxalxo frontis mimarTva saqarTvelos araqarTveli mosaxleobisadmi.
1/VI 89
dRes bavSvTa dacvis saerTaSoriso dRea.
30
Cven, rusis jaris wyalobiT, `bednierni~ vxvdebiT bavSvTa dacvis
dRes.
TavisuflebisaTvis mebrZoli bavSvebi 9 aprils ise mogviqcies,
rom zogi miwaSi gviwevs, zogi saavadmyofoSi mowamluli da daJeJili.
ar SevarCineT maTs umanko sisxls mtarvalT qarTvelebi.
Sexvedra mqonda Serozias quCaze biblioTekaTa gaerTianebaSi.
kvlav demografiul problemaze da 26 maisis saqarTvelos dabrunebaze visaubre.
Cemi programa adre utopiad miaCndaT. vgrZnob TandaTan bevri
meTanxmeba.
vinZlo... vinZlo ar gavaxaroT momxvduri Cvens miwaze.
dRes `axkomSi~ ori wyaltuboeli axalgazrda ojaxi gamomexmaura: miSvelaZis mowodebisamebr sacxovreblad marneulSi movdivarT,
axali qarTuli sofeli unda SevqmnaTo.
aba he, axalgazrdebo, Tqveni imedi maqvs.
2/VI 89
praRidan miviRe Jurnali, romelSic Cexur enaze Cemi sami novelaa dabeWdili.
`komunistis~ redaqtors nika CerqeziSvils davureke da bodiSismoxdiT vkiTxe, Cemi patara werili `vin amRvrevs wyals?~ ratom ar
ibeWdeba-meTqi.
`ar momewonao~, mokled momiWra da yurmili damido. xom unda
eTqva, Tundac ori sityviT, ratom ar moewona.
me vici, ratomac ar moewona. im werilSi gzas vuWridi xelisuflebas Tavisi bneli aqciis SesrulebaSi. Cumad, gauxmaureblad angariSs usworeben 9 aprilis demonstraciis monawileebs. samsaxuridan
aTavisufleben araformalur gaerTianebaTa wevrebis mSoblebs, TviT
wevrebs, sayvedurebs aZleven skolis direqtorebs, romelTac TanamSromlebi da mowafeebi `gaeqcaT~ 8-9 aprils demonstraciaze.
aseT qveyanaSi vcxovrobT Cven.
3/VI 89
ucnobi mkiTxvelebi mirekaven da mekiTxebian. raSia saqme, riT
xsniT yrilobaze qarTuli delegaciis pasiurobaso.
ai riT vxsni: am oTxi dRis winaT gorbaCovi da SevardnaZe Sexvdnen qarTvel deputatebs. saubris Sedegi gasaidumloebulia.
CemTvis gasagebia: Tavze xeli gadausves da tyuili dapirebebiT
gaaCumes.
akaki baqraZem mainc rogor daijera, rom rusebi saqarTvelos
sikeTes moutanen? da Tu ar daijera, ratom araferi Tqva?
4/VI 89
kviraa, vwer novelas. moqmedeba kunZul olaWvaTireze xdeba
(mTavlitis Tvalis asaxvevi Zveli meTodi).
germaniidan miviRe Jurnali, romelSic Cemi novelaa dabeWdili.
damireka kote maxaraZem da macnoba, rom premiera seqtembrisTvis
gadaitana.
31
velodi. Cans SeeSinda, an SeaSines.
mTeli saqarTvelo kariakinis da arZinbas gamosvlaze laparakobs.
kariakini gamovida yrilobaze brwyinvaled.
muzeumidan leninis gamosveneba, 9 aprilis tragediis damnaSaveTa dasja, avRaneTis aneqsiis politikuri Sefaseba, solJenicinis
samoqalaqo uflebebSi aRdgena moiTxova.
arZinba (`afxazeTis~ warmomadgeneli) gamovida, rogorc mosalodneli iyo, provokaciulad. qarTvelebis mier `afxazTa~ Cagvraze
ilaparaka. RmerTo! nuTu aravin gaarkvevs samarTals?
Tavis istoriul miwaze afxazeTSi mcxovreb 52% qarTvels kiserze azis (yvela xelmZRvaneli Tanamdeboba ukavia) 15% CrdiloeT kavkasiidan Camoabragebuli `afsni~ (romelic Tavis Tavs qurdulad
afxazs eZaxis) da kidev aqeT gvdeben brals?
5/VI 89
or italiel mwerals Sevxvdi saRamos `iveriaSi~.
`axali ambebis saagentos~ korespondentma m. mamacaSvilma damireka, specialurad arian Camosuli, cxra aprilTan dakavSirebiT wigns
weren da SenTan Sexvedra undaTo.
didxans visaubreT. SekiTxvebi damayares. iwerdnen magnitofonzec da ubis wignakebSic.
roca Seityves, rom saqarTvelos mRelvarebis erT-erTi mizezi
gaqrobis sakiTxi, demografiuli sindromi iyo, orivem erTxmad
miTxra: Tqven warmoidgineT, italiasac igive emuqrebao.
italiaSi Sav muSebad da momsaxurebis sferos TanamSromlebad,
ZiriTadad arabebi Camodian afrikidan. isini usaSvelod mravldebian,
Cven ki TiTqmis ar vmravldebiTo.
ase rom saqarTvelos satkivari mTeli civilizebuli samyaros
satkivaria.
damaviwyda! dRes guram SaraZis mier `meranSi~ mowyobili gamofena davaTvaliere _ `qarTveli ucxoelebi~.
RmerTo, ra didi saqarTvelo yofila iqeT.
ai, `samSoblos moRalateni~; qaquca ColoyaSvili, noe Jordania,
noe ramiSvili, karlo CxeiZe, Salva amirejibi, giorgi gamyreliZe,
papava, mixako wereTeli, viqtor nozaZe...
6/VI 89
diliT levan sanikiZe, Tamaz wivwivaZe, givi ZnelaZe da me dmaniss
gavemgzavreT.
moviareT lamis mTeli raioni. sam sofelSi SevxvdiT mosaxleobas.
am oTxi wlis winaT dmanisSi qarTveli mTeli raionis mosaxleobis 12%-s Seadgenda. axla 36%-mde asula.
es didi gamarjvebaa.
dmanisSi dasaxldnen svanebi,axla male aWarlebi Camovlen, daaxloebiT ori aTasamde kaci.
saqarTvelosTvis lamis dakarguli kuTxe isev qarTulad moeqca.
32
uZveles dmanis-qalaqSi qarTuli sityva gaismis.
Cvens sixaruls sazRvari ara aqvs.
am patriotul laSqrobaSi lomis wili udevs yofil mdivans _
beriZes da axlandel raikomis mdivans, omar eloSvils.
imedian ganwyobilebaze davbrundiT Sin.
`RmerTo, RmerTo es xma tkbili~ sxva raionebSic gamagone!
7/VI 89
bulgareTidan miviRe mSvenivrad gamocemuli Cemi wigni. masSi 25
novelaa Setanili. `varnis gamomcemloba~ `georgi bakalovs~ gamoucia. mTargmnelebi arian antoni dimitrovi da kuzman savovi.
marneulSi varT guram fanjikiZe, levan sanikiZe, tagu meburiSvili, grigol juluxiZe da me. miwebi davurigeT qarTul sofel wereTelSi mcxovrebT.
es iyo Cems cxovrebaSi erT-erTi ubednieresi dRe.
unda genaxaT, qarTvelTa gaxarebuli saxeebi.
maT xom ocdaaTi welia arc erTi goji miwa ar miuRiaT TavianT
saqarTveloSi.
verafriT ver gamigia,riT iyo gamowveuli qarTvelTa es totaluri diskriminacia TviT maTsave samSobloSi.
qarTvelebs erekebodnen TavianTi miwebidan da amas yovelTvis
mSvidad ucqeroda saqarTvelos mTavroba.
8/VI 89
levan sanikiZe da me mcxeTaSi CavediT.
profteqnikuri saswavleblis maswavleblebs da mowafeebs SevxvdiT.
yvelgan pirvelyovlisa erTsa da imaves gvekiTxebian: ratomaa ase
pasiuri saqarTvelos deputacia moskovSi sabWoebis yrilobazeo.
ra unda vupasuxoT? maSin rodesac baltiispireTis qveynebis
deputatebi brZolis saswaulebs axdenen, Cvenebi sduman an uRimRamo
`gancxadebebiT~ iqceven yuradRebas.
9/VI 89
Sexvedra mqonda muSTaidis baRSi.
SesasvlelSi cariel kvarcxlbeks movkari Tvali, orjonikiZis
Zegli auRiaT, gamexarda.
ramdeni ukanonoba da saqarTvelos Ralatia dakavSirebuli `rkinis sergos~ saxelTan.
marto 25 Tebervals, XI armiis SemoZRolas vin apatiebs.
Sexvedraze orsaaTiani sityva vTqvi.
SekiTxvebi setyvasaviT damayares.
sabWoebis yriloba damTavrda.
bolos saxarovi gamovida da ganacxada, es yriloba ki ara masxaraoba iyo, verafers ver mivaRwieTo.
gorbaCovs Zalian ewyina `yrilobis~ gabaibureba.
10/VI 89
diplomebis dacva gvqonda.
3. r. miSvelaZe. tomi XV
33
uniWieresi axalgazrdoba gvyavs.
dacva rom damTavrda, sityviT mivmarTe kursdamTavrebulebs.
Tqven axali saqarTvelos, Tavisufali saqarTvelos moqalaqeni
unda aRzardoT-meTqi.
mSobliuri enisa da literaturis maswavlebelze ufro sapatio
profesia ar meguleba-meTqi.
aba Tqven iciT, ar SearcxvinoT samSoblo-qveyana, deda-universiteti. icodeT, visi gorisa xarT-meTqi.
mivuloce yvelas universitetis damTavreba da xeli CamovarTvi.
11/VI 89
kviraa.
vwer novelas imaze, Tu rogor Catarda sabWoebis yriloba.
ra yalbi demokratobana gaiTamaSes.
alegoriuli, satiruli novela iqneba.
televiziam gadmosca, rom 500 aWareli axalqalaqSi Casaxldeba,
2000 ki dmanisSi.
maaS!
fexs idgams Cvens mier dawyebuli moZraoba; pirvel rigSi saqarTvelos gadarCenis Sesaxeb.
12/VI 89
brundebian Cveni damorcxvebuli deputatebi moskovidan.
interviuebs iZlevian, CixSi mogvamwyvdies, sityva ar mogvces,
tribunaze ar migviSves rusebmao.
ra vici, yovel SemTxvevaSi metis gakeTeba SeeZloT.
davwere `Ria werili valentin rasputins~.
mis mier saxalxo deputatTa yrilobaze naTqvam sityvaSi sam adgilas varT galanZRuli qarTvelebi.
vpasuxob TavSekavebiT; Se kai kaco, mSvenieri xeloba gaqvs, mwerali xar, qarTvelTa lanZRvis profesia raRaze miimate-meTqi.
giwer am pasuxs, magram enaze rodi madgas is `valSebnoe ruskoe
slovo~ Sens Tavxed generals rom moadga-meTqi.
`komunistSi~ mivitan xval, dabeWdaven?
13/VI 89
`kritikaSi~ samtrediis saxalxo frontis warmomadgeneli movida.
Cems kabinetSi griSa juluxiZem Semoiyvana.
samtrediis saxalxo Teatrma am dReebSi Tqveni piesa `speqtakli
fexiT mosiaruleTaTvis~ dadgao.
ratom ar SematyobineT-meTqi.
nika CerqeziSvils mivutane `pasuxad rasputins~.
cota Seyoymanda, magram me mgoni dabeWdavs.
14/VI 89
`saxalxo ganaTlebaSi~ nodar naTaZis werilia 1956 wlis 9 martis
tragediaze.
eris moRalateTa Soris, sxvebTan erTad dasaxelebulia maSindeli ck-s mdivani daviT mWedliSvili.
34
nodar naTaZe gulmxurvale patriotia, magram me ara var momxre
adamianTa ase gawirvis.
kacze lirikiT da zepirsityvierebiT rogor SeiZleba braldebis
SeTxzva.
moskovma gadawyvita demonstraciis daxvreta, ra SuaSia d.
mWedliSvili. ra SeeZlo eRona ck-s mdivans ideologiis dargSi?
RmerTma Seundos codvilT, magram warsulis xelaRebiTma uaryofam sakuTari mamebis gmobamde ar migviyvanos.
yvela kaci konkretuli istoriuli epoqis Svilia da im epoqis
daRi azis, metad an naklebad.
15/VI 89
dRes daibeWda `komunistSi~ Cemi `fiqrebi yrilobis Semdeg (valentin rasputinis gamosvlis gamo)~.
bevrma damireka da momiloca.
mweralTa kavSirSi sam saaTze mitingi gavmarTeT.
gamovediT guram fanjikiZe, me, levan sanikiZe, koba imedaSvili,
guram petriaSvili, mixeil qurdiani, jumber TiTmeria, oTar WeliZe
da sxvebi.
davadgineT: eTxovos xelisuflebas mowveul iqnas riggareSe sesia saqarTvelos umaRlesi sabWosi. ganxilul iqnas saqarTvelos aneqssiis, moqalaqeobrivi statusis, samxedro samsaxuris saqarTveloSi gavlis da sxva erovnuli sakiTxebi.
sakmaod mwvave rezolucia miviReT. vnaxoT ra mohyveba. sworad
aqtiurobs fanjikiZe.
axla moqmedebis droa da ara klasikosuri ganze dgomis.
16/VI 89
dRes mweralTa kavSirSi saxalxo frontis damfuZnebeli yriloba gvqonda.
avirCieT saqarTvelos saxalxo frontis yrilobis delegatebi.
Zalian xom ar davqucmacdiT? mTavaria saqme vakeToT. amdeni
fronti da amdeni partia ra saWiroa.
guSin mitingi Suaze gaxliCa wereTlisa da gamsaxurdia-kostavas
partiebis uTanxmoebam.
ar SeiZleba ase. yvela krebaze vambob da dResac gavimeoreb: saqarTvelos axla ori saqme aqvs: damoukideblobis mopoveba da demografiuli mowesrigeba. am miznis ganxorcielebisTvis yvela partia
unda gaerTiandes.
dRes `komunistSi~ g. fanjikiZis interviua _ acxadebs, daRestanSi unda gavfrindeT iqaur mTavrobasTan mosalaparakeblad, raTa
lekebi Tavis qveyanaSi gavasaxloTo.
rac mTavaria! dRes `literaturul saqarTveloSi~ daibeWda Cveni krebis rezolucia. moTxovna saqarTvelos mTavrobis mimarT.
35
ubrwyinvalesi dokumentia.
mTeli dRe mixaroda, rom qarTveli mwerali var.
dRes Jiurim momaniWa mweralTa kavSiris premia 1988 wels `mnaTobSi~, `ciskarsa~ da `ganTiadSi~ gamoqveynebuli novelebisaTvis.
11 wevridan 11-ivem xma momca.
Jiuris wevrebi iyvnen (g. fanjikiZe, T. buaCiZe, r. jafariZe, g.
alxaziSvili, r. miminoSvili, g. gaCeCilaZe, T. doiaSvili, k. imedaSvili, i. qemerteliZe da sxv.).
17/VI 89
SabaTia.
davamTavre novela `mesayvire~.
vcade damexata delegatTa yrilobaze gaTamaSebuli gorbaCovis
demokratia.
me mgoni ara uSavs.
axla mTavaria, davbeWdo, gavaparo sadme.
beWdvis problema isev ise dgas CemTvis.
ra bednieri viqnebodi Cexovis da ilia WavWavaZis droindel cenzurasTan rom mqondes saqme.
isini xom rasac werdnen, TiTqmis yvelafris dabeWdvas
axerxebdnen.
18/VI 89
marjaniSvilis TeatrSi premieras daveswari.
grigol robaqiZis `graalis mcvelni~ warmoadgines.
oTar meRvineTuxucesi da gia burjanaZe mTavar rolebSi. oriveni maRali klasis msaxiobebi arian, magram mainc verafers uxerxeben
robaqiZis daRvarWnil qarTuls.
pirvelma moqmedebam aRmaSfoTa, TiTqmis veraferi gavige.
maRalfardovani, yalbromantikuli, paTetikuri laparaki.
meore moqmedeba momewona. reJisors cxra aprilisTvis daukavSirebia. finalSi Semodis sergo orjonikiZe da tyavis paltoze
mocxebul sisxls gulmodgined iwmends.
esadageba imas, rac axla sWirs orjonikiZis Zegls.
saerTod, arc Tu urigo, gulis momfxani speqtaklia.
Temur CxeiZem miTxra, Sens piesas (`naprali~) seqtembris bolos
warmovadgenTo.
vnaxoT, k. maxaraZesaviT Tu ar dafrTxa da piri ar miSala.
19/VI 89
dRes CemTan movida sami axalgazrda axaldaqorwinebuli _ daTo
gavaSeli, koba kobauri da dimitri areSiZe.
axalqalaqis raionSi gvinda sacxovreblad wasvla da ver aRmovaCineT instancia, romelic Cvens sakiTxs gadawyvetso.
sadac ki mivediT `me ar mexebas~ kedeli gvxvdebao.
daviwye rekva mTavrobis telefoniT. mec aseve mpasuxoben ministrebis da maTi moadgileebis doneze.
36
avdeqi da davureke givi gumbariZes.
ase da asea saqme, axalgazrdebs biurokratiul-Cinovnikuri
aparati ver gadaulaxavT-meTqi.
xvalve movidnen CemTan da yvelafers gavakeTebo.
warmogidgeniaT? pirvel mdivnamde unda mixvide kaci, rom axalgazrdebs am uaRresad erovnul saqmeSi xeli gaumarTo?
aseT sazogadoebaSi vcxovrobT.
saxalxo frontis damfuZnebeli yrilobis deputatad avurCevivarT.
dRes deputaciis sxdoma gvqonda.
vilaparakeT imis Sesaxeb, Tu ra unda gaakeTos saxalxo frontma.
Cemi da nodar wuleiskiris azri erTmaneTs Zalian daemTxva.
20/VI 89
diliT samsaxurSi damxvdnen Cemi axalgazrda patriotebi.
samive moqufruli.
gumbariZem CvenTvis `ver moicala~ da misma TanaSemwem gurgeniZem
migviRoo.
axla iqedan movdivarT. kvlav gaurkveveli pasuxi miviReTo.
xval saxalxo frontis yrilobaa.
Tu `daviWire~ gumbariZe, unda vusayveduro.
TandaTanobiT ganmimtkica azri, rom komunistebis xelSi Cveni
saSveli ar iqneba.
21/VI 89
saxalxo frontis damfuZnebeli yrilobis delegati var.
didi pativia.
imediT savse mivdivar yrilobaze.
filarmoniis did darbazSi yriloba gaxsna aleqsandre (lali)
javaxiSvilma. didi ivanes Svilma.
pirvel sxdomas Tavmjdomareobs avTandil imnaZe.
wesdebis damtkicebaze didi kamaTi gaimarTa.
mgznebare sityva Tqva zviad gamsaxurdiam.
saxalxo frontma komunistur partias nel-nela unda CamoarTvas
funqciebio.
komunisturi partia ukve karga xania saxelgatexili partiaa da
qveynis marTvis moraluri ufleba ara aqvso.
saxalxo fronti mxolod qarTveli xalxis interesebs unda emsaxurebodeso.
saintereso sityvebi Tqves: nodar naTaZem, irakli Sengelaiam,
rezo CxeiZem da sxvebma.
Zalian kargad, vaJkacurad gamovida zviad gamsaxurdia.
didi, demokratiuli kamaTi gaimarTa.
22/VI 89
diliT, 9.30-ze televiziam mTxova, rogorc delegats azri
37
gamomeTqva yrilobis Sesaxeb.
vilaparake; Zalian momwons am yrilobis demokratiuli xasiaTimeTqi.
pirvel yrilobas veswrebi, romelic ar vici, rogor damTarvdeba-meTqi.
am yrilobam swored rom erTiani fronti unda Seqmnas-meTqi.
veTanxmebi zviad gamsaxurdias guSindel gamosvlas-meTqi.
dRes ufro saintereso iyo yriloba.
kvlav gamovidnen zviad gamsaxurdia da merab kostava.
gamovidnen qarTvelebi oseTidan(?) da afxazeTidan(?).
ilaparakes im ukanonobaze, rac am Tavsmoxveul avtonomiur erTeulebSi xdeba.
ilaparakes imaze, Tu rogor Cagraven stumrebi _ osebi da afsuebi adgilobriv, mkvidr, miwis kanonier patrons _ qarTvel mosaxleobas.
ra samarTali dagvimkvidra sabWoTa wyobilebam?
yvela wamogvasva kiserze, yvela Cvenze gaabatona.
Cven gagvaCuma da gadamTieli uflebebiT aRWurva.
cxinvalelma qarTvelma winadadeba Semoitana gauqmdes `oseTis
avtonomiuri olqi~ da ewodos `cxinvalis olqi~.
darbazi am winadadebas taSiT Seegeba.
devuri nabijiT miiwevs win saqarTvelo demokratiisa da damoukideblobis gzaze.
23/VI 89
TamarisSi soflis yrilobaze migviwvies guram fanjikiZe, levan
sanikiZe da me.
g. fanjikiZe ver wamovida.
yriloba sakmaod mRelvared Catarda.
`motyuebuli~ svanebi aqtiurobdnen.
ise, kacma rom Tqvas, marTalia es xalxi. ayares svaneTidan, Camoasaxles marneulSi. saxlebs agiSenebTo dapirdnen. ager, mesame
weli mTavrdeba, fundamenti Cayares da miatoves xalxi cis anabara.
Cvenao, svanebma, Tu ase gagrZelda, isev svaneTSi davbrundebiTo.
kvlav ganukiTxaoba, kvlav motyueba...
aravin aravis winaSe pasuxs ar agebs.
yvela cdilobs moCvenebiTi facifuciT saqmiani kacis iluzia
Seqmnas da xalxs TvalSi nacari Seayaros.
ra eSveleba qveyanas?
sanam marneulSi wavidodiT, g. fanjikiZis kabinetSi visxediT,
moxuci, Saosani qali Semovida; aTi Svilis deda varo, xuTi vaJi
davaqorwine da wyaltubos raikomis mdivani samosaxlos ar maZlevs,
ra vqna, ra wyalSi Cavvardeo.
esec Seni `gardaqmna~.
iseTi STabeWdileba mrCeba, rom saqarTvelo daketilia qarTvelebisTvis.
38
RamiT ukan rom vbrundebodiT, avtoinspeqciam gagvaCera, marneulSi ver gaivliT, SemouareT, gzis SekeTeba midiso.
davbrundiT da marneuls gverdi avuqcieT.
Turme mogvatyues.
Turme marneulSi im dros xelCarTuli brZola midioda svanebsa
da TaTrebs Soris.
rom Camovedi, Ramis pirvel saaTze damireka wereTlis sasoflo
sabWos Tavmjdomarem, aseTi ram moxdao.
axlave wamoval-meTqi.
aRar aris saWiro. axla moedani `gawmendilia~.
ramdenime mZimed nacemi saavadmyofoSi waiyvanes. miliciis jarebma xalxi, rogorc iqna daaSoSmineso.
mTeli Rame ar miZinia.
24/VI 89
diliT, alionze, davreke Sinagan saqmeTa saministroSi, morigem
damamSvida: yvelaferi usisxlod damTavrdao.
TaTrebi axlac ikribebian, mitings apirebeno.
ra `problemaze~ mitingoben moZme azerbaijanelebi?
ras memarTlebi, Se kai kaco. ra dagiSave?
dRes usisxlod damTavrda, madloba RmerTs, Setakeba. xval? xvalac usisxlod damTavrdeba?
ratom cdi ase bejiTad Cems moTminebas?
daviwye miSa qvliviZisadmi miZRvnili novela:
kinooperatori saba suTiZe ruseTis mivardnil raionebSi 9
aprilze gadaRebul films aCvenebs, magram veravin aaRelva. sastumrodanac daiTxoves, roca gauges, rom amgvari `veragi~ misiiTaa
Camosuli.
eCveneba, rom siamovnebiT gamoxdidnen misgan da mis mier Camotanili filmisgan arays.
25/VI 89
kviraa.
vwer.
mniSvnelovani TiTqmis araferi momxdara, garda imisa rom saxalxo frontis yriloba damTavrda.
bolo sxdomaze yrilobas acnobes marneulis ambebi.
aRSfoTebas sazRvari ar hqonda.
gamovida ck-s organizaciuli ganyofilebis gamge petre CxeiZe
da dagvamSvida, axla yvelaferi wynaradaa, Tqveni Casvla ufro gazrdis daZabulobas, orive mxares gaaRizianebs da nu waxvalTo.
26/VI 89
mTeli Tbilisi mduRare qvabs waagavs.
yovel kuTxeSi mitingebi da krebebia.
am diliT eqvs saaTze marneulSi kvlav gamarTula ociaTaska-
39
ciani mitingi.
ras akeTebs saqarTvelos mTavroba?
nuTu, marTla ara gvyavs patroni?
sityviT mivmarTe kinos saxlis win SekrebilT.
movuwode keTilgonierebisken, magram imasac gavusvi xazi, rom
saqarTveloSi mcxovrebi yvela eri saqarTvelos interesebs unda
icavdes.
27/VI 89
marneulsa da bolnisSi kvlav daZabuli mdgomareobaa.
Cemi mZRolis, Tamaz cimakuriZis Zma bolnisSi, mkerdSi xanjliT
dauWriaT.
uamravi daWril-dasaxiCrebuliao.
marneulisken gzebi Sekrulia.
Cveni informaciis saSualebani kvlav Zveleburad styuian.
ra xdeba, Tbilisidan sul raRac ocdaaT kilometrze saidumlod rCeba CvenTvis.
`moambem~ mkvdrebis gvarebi daasaxela da imasac gausva xazi, Tu
rogor autexa srola sabargo manqanidan qarTvelebs viRacam, rogor
daakaves is manqana da rogor upoves asafeTqebeli nivTierebani da
benziniT savse boTlebi.
vurekav mwerlebs, xval diliT cekaSi gumbariZes SevxvdeT da
gadavwyvitoT, rogor moviqceT-meTqi.
umetesoba Tanaxmaa movides.
muxran maWavarianma, ar mcalia, sxva komisiis sxdoma maqvso.
28/VI 89
TerTmet saaTze SevgrovdiT ck-Si.
ori `klasikosi~ daiRmiWa; vin dagvibara, vin daarRvia Cveni bibliur-klasikuri myudroebao.
avuxseni orives, Cveni dumili axla danaSaulia, saqme rom gafuWdeba, TavSi cema mere ver gviSvelis-meTqi.
gumbariZe, albaT, dagvemala.
es imaze Sevatyve, rom jer TanaSemwem gamogvkiTxa, ra unda
uTxraTo. roca daufaravad mivaxale, qarTveli mwerlebis azria
marneulSi mcxovreb erTi muWa qarTvelebis gverdiT davdgeT-meTqi,
`zomebi miiRo~, raTa gumbariZe ar Segvxvedroda.
29/VI 89
marneulsa da bolnisSi mdgomareoba dRiTi-dRe mwvavdeba.
saqarTvelos mTavroba kvlav umoqmedobis pozicias adgas.
qarTuli gazeTebi mokle da yalb informaciebs avrceleben.
rusuli presa saerTod sdums.
gzebi gadaketilia. Cven, redaqtorebsac ki ar gviSveben. ara da
yoveldRe CamoaqvT cnobebi daRupulTa da dasaxiCrebulTa Sesaxeb.
sanam gagrZeldeba ase?
40
universitetSi studentebi aRar arian, rom davrazmo da mitingi
gavmarTo, an manifestacia movawyo marneulSi qarTvelTa rbevis winaaRmdeg.
30/VI 89
avad var. Cemma `aqilevsis quslma~ gamixsena (qusli maqvs varjiSis
dros dabeJili da drodadro gamixsenebs xolme).
Sin vwevar.
Cveulebrivi, mowyenili dRea.
1/VII 89
xeljoxiT, Zlivs mivaRwie universitetamde.
fexi kvlav mtkiva.
bolo sabWoa da usaTuod unda daveswro.
sabWos mTeli Semadgenloba protests da gulistkivils gamoTqvams imis gamo, rom saqarTvelos xelisufleba ver iCens saTanado
aqtiurobas marneulis ambebTan dakavSirebiT.
Cvens marionetul mTavrobas ki arc Zala hyofnis da arc gambedaoba, rom saqarTvelo samudamod gadaarCinos.
gvian saRamos gorbaCovi gamovida televiziiT.
nacionaluri urTierTobebi ise gamwvavda, rom qveyanas katastrofas uqadiso, imperatorma.
araviTari gadasaxl-gadmosaxleba. vin sadac cxovrobs, im miwaze
baton-patroonad unda igrZnos Tavio.
maS ase, Cvenma auxsnelma yoymanma xelmwife gamoaRviZa da
gamogvicxada: patara erebi SeegueT avanturisti `didi erebisagan~
Caylapvaso.
amjeradac davagvianeT.
sad arian axla Cveni `araformalebi~?
maTi imedi mqonda, isinic saeWvod sduman.
2/VII 89
kviraa.
vwevar.
marto var.
qusli mtkiva, siaruli ar SemiZlia.
erTaderTi imedi telefonia.
Tu ase gagrZelda, xval saavadmyofoSi unda davwve.
3/VII 89
afxazeTidan mewvia poeti guli zuxba.
sabavSvo poetia.
melaparake, cota xans, Tu qali xar, ra xdeba Tqvensken, rogor,
ranairad gvmarTevT afxazeTs-meTqi. ar SeiZleba, Tqven ar icodeT,
rom Tqven xarT afsua, vin gaswavlaT amgvari istoriuli avantiurameTqi.
41
meo, batono, qarTulad rom vwer leqsebs, me mgoni, amiT yvelaferia naTqvamio.
Tu zuxba xar (e.i. afsua), ram gaiZula, rom qarTulad wer-meTqi.
meo, deda qarTveli myavs, qarTuli skola davamTavre da sxvanairad ver warmomidgeniao. mama abazgi myavs. TviTon kargad icis,
rom Cveni winaprebi Crdilokavkasiidan Camosuli tomebia, magram xmamaRla amas ver ambobs, rakiRa sxvebi gulmodgined malaveno.
asaxelebs im aulsac, saidanac Cveni papis papa Camosaxlebulao.
ra vqnaT axla Cven? guli zuxba _ kargi poeti da qarTuli orientaciis afxazia, magram ramdenia sisxlmowamluli, Cveni miwis dapatronebis mosurne afsua?
xom SeiZleba, erT dRes afsuam Tavisad daiCemos rusTavelis `vefxistyaosanic~?
4/VII 89
givi gumbariZesTan viyavi.
didxans visaubreT.
me movTxove, ufro qmediTad, ufro aqtiurad imoqmede-meTqi.
axlao, roca rodionovi saqarTveloze gamwyralia, is yovlis
RonisZiebiT ecdeba, incidenti sisxlisRvraSi gadazardoso.
Tanac am saqmis damkvrelurad gakeTeba sworad ar mimaCniao.
me mainc Cems azrze vdgavar, magram vin icis, iqneb gumbariZe marTalia.
iqneb meToduri, mSvidobiani politika sjobdes?
moqmedeba ki aucilebelia.
sxva SemTxvevaSi saqarTvelo daiRupeba.
5/VII 89
dRes vesaubre nodar WiTanavas, bevri sagulisxmo ram miTxra.
sxvaTa Soris, vkiTxe, ratom Wianurdeba-meTqi qarTveli erisTvis saZulveli sergo orjonikiZis Zeglis aReba.
mipasuxa, guSin opoziciis mTeli delegacia iyo CemTan. dRes
movawere xeli, xval diliT Zegli ukve aRar iqnebao.
saerTod WiTanava yoCaRi, saqmiani kacia.
mTeli Tbilisi laparakobs `literaturul saqarTveloSi~ gamoqveynebul Tamaz wivwivaZis werilze. warmoudgenlad gamasxaravebuli arian marqsi da engelsi.
verc ki warmovidgendi SarSan aseTi werilis gamoqveynebas.
yoCaR, Tamaz!
dRes, saRamos `codnis~ darbazSi gaimarTa qarTveli da ebraeli
xalxebis megobrobis saRamo.
lamis erTaderTi erTguli eri SegvrCa dedamiwaze _ ebraeloba.
darbazi gadaWedili iyo.
blomad iyvnen ucxoeTidan Camosuli ebraelebic.
alali, gulidan amosuli sityvebiT mivmarTeT erTmaneTs.
me vTqvi, uTqvenod Cveni istoria aRarc gvaxsovs-meTqi, Tqven
42
yvelaze sando mowmeni xarT qarTvelTa sikeTis-meTqi. axla, roca
Cvens miwas mtkavel-mtkavel gvarTmeven, Tu gagvagdes saqarTvelodan qarTvelebi, Tqveni imedi gvaqvs, unda gvaswavloT Tqveni bibliuri gaZlebiT; rogor gadavrCeT-meTqi.
6/VII 89
sagarejoSi didi Sexvedra mqonda.
mkiTxes marneulis mdgomareobaze, mkiTxes respublikis xelmZRvanelTan Cemi Sexvedris Sesaxeb.
mkiTxes, eSveleba Tu ara saqarTvelos, mivaRwevT Tu ara, rom
Cvenma Svilebma samxedro samsaxuri saqarTveloSi gaiaron.
sami saaTi videqi fexze da vpasuxobdi SekiTxvebs.
oflSi gaRvarulma bolos madlobis Tqma Zlivs movaxerxe aseTi
Tbili miRebisaTvis.
xalxi, marTlac, rom mowyurebulia marTal sityvas.
TbilisSi gvian RamiT davbrundiT.
`T~-s im itom vambob, rom Sexvedra daamSvena respublikis damsaxurebulma artistma, b-nma SoTa xaJaliam, romelmac didi STagonebiT
waikiTxa Cemi novela `telexidi~.
saocaria, roca msaxiobi xmamaRla kiTxulobs Cems nawers, sircxvilis grZnoba mipyrobs. ar momwons, rac damiweria.
intonaciebis, aqcentebis sworad dasmas didi mniSvneloba aqvs.
7/VII 89
SiSgareulad gaviRviZe.
cudad, uamurad meZina.
niadag xvalindel dReze vfiqrob. ra moxdeba xval?
saRamoTi gurjaans vestumre.
kulturis sasaxleSi didi Sexvedra mqonda.
visaubre saqarTvelos erovnul-ganmaTavisuflebeli brZolis
miznebsa da mimarTulebebze.
vupasuxe SekiTxvebs.
8/VII 89
SabaTia.
kinos saxlTan, sadac saxalxo frontis Stab-binaa, dilamde
gagrZelda mitingi.
ZiriTadad anarqiuli xasiaTis mitingebia: erTni mouwodeben mSvidobianobisa da gonivruli moqmedebisaken, meoreni _ SeiaraRebulni brZoliT saqarTvelos ganTavisuflebisken.
SeiaraRebiT da ZaliT ruseTTan erovnuli sakiTxis mogvareba
SeuZlebelia.
sisxli ar unda daiRvaros.
mSvidobiani gziT unda gavideT ssrk-dan.
9/VII 89
guSin, 8 ivliss, saqarTveloSi sisxli ar daRvrila.
43
miliciam iyoCaRa.
daketilia marneulis yoveli soflidan gamosasvleli gza.
mowmdeboda marneulisken mimavali yoveli manqana.
specialuri saSvis gareSe marneul-bolnis-dmanisSi mimosvla ar
aris.
rusTavelze Semxvda marjaniSvilis Teatris mTavari reJisori
Temur CxeiZe.
geZebdio. kote maxaraZis Teatri darejanis sasaxlidan gamoagdes (iq sastumros msgavsi ixsneba), Cven SevifareT, kviraSi ori dRe
davuTmeTo.
mivxvdi, saiTac ukakunebda.
SenTan umorCilesi Txovna gvaqvso; unda gadawyvito; kotem dadgas `aprili~ Tu me - `napralio~.
orive erT Temazea da erT TeatrSi ori msgavsi speqtakli ar
SeiZlebao.
Sen rogor fiqrob-meTqi. meo, gamosavals imaSi vxedav, rom raki
kotes dawyebuli aqvs, me TviTon davdgam `aprils~ (kotes Teatris
saxeliT), xolo `naprali~ sxvagan waiReo.
ukve gadagiwyvetia-meTqi, gamecina.
ase gamokres kvanti Cems `naprals~.
fiasko, marjaniSvilis TeatrSic!
Temur CxeiZe ufro patiosani kaci mgonia, vidre am epizodidan
gamoiyureba.
universitetSi vaxtang qarumiZes Sevxvdi. iSviaTad minaxavs aseTi
Tavaziani, daxvewili da guliTadi kaci. yvelaferi wakiTxuli aqvs,
yvelaferi icis. TviTon ar uTqvams, magram sxvebma miambes, rogor
damicva Turme erTxel cekaSi `komunistSi~ dabeWdili novelis gamo
(`TviTmkvleloba~), morig `Wkuis swavlebas~ rom mipirebdnen.
gvian RamiT guram mgelaZem (ministrTa sabWos Tavmjdomaris
pirveli moadgile) damireka da Semaxsena, ar dagaviwydes, xval daRestanSi mivfrinavTo.
cxra saaTze gamomivlis.
10/VII 89
dilis aT saaTze maxaCyalaSi gavfrindiT guram mgelaZe, muxran
maWavariani, guram fanjikiZe, me, vaxtang goguaZe da Teimuraz osefaiSvili (yvarlis raikomis mdivani).
Tan migvqonda samasi lekis xelmowerili sia, romlis ZaliTac
lekebi moiTxovdnen TavianT samSobloSi, daRestanSi dabrunebas.
diliT migviRo daRestnis ministrTa sabWos Tavmjdomarem abdurazak mardanoviC mirzabekovma da moadgilem magomed rajidoviC
abdulbasirovma.
politikis da diplomatiis ra meTodebi ar vixmareT, magram lekebma TavianTi xalxis ukan dabrunebaze uari ganacxades.
44
mosalodnel saSiSroebazec vesaubreT, isic SevTavazeT, rom
daRestanSi mcxovreb (150 ojaxi cxovrobs Turme qarTvelebi) qarTvelebze gagvecvala, ara da ara.
dausabuTebelma, auxsnelma uarma nervebi momiSala. gansakuTrebiT vaqtiurobdiT me, guram mgelaZe da guram fanjikiZe.
oTx saaTze migviRes saolqo komitetSi.
pirveli mdivani mogamed iusupoviC iusupovi, umaRlesi sabWos
prezidiumis Tavmjdomare _ mugamed ali mugamedoviC da igiveni
vusxedvarT saTaTbiro magidas (Cvens garda daRestnis Sinagan saqmeTa ministri da universitetis reqtori).
kvlav mtanjveli samsaaTiani molaparakeba.
lekis mizani aSkara gaxda. ar gvsurs lekebis dabrunebao. piriqiT, isini mand unda gamravldnen, saqarTveloSi kargi miwebiao. guram
mgelaZem yizlaris saZovrebze dasaxleba SesTavaza. uari gviTxres,
iq cudi pirobebia da Cvens moZmeebs xom ver movatyuebTo.
ise jiutobT, TiTqos qarTvelebs gigzavnideT, es xom Tqveni
xalxia-meTqi, romlebsac daxocvis saSiSroeba emuqrebaT TavianTi
cudi saqcielis gamo-meTqi.
guram mgelaZem, 300 mosaxle sofel sarusos da Txiliswyaros
yvela mcxovrebi moiTxovs samSobloSi dabrunebas, nuTu Tqven
moraluri ufleba gaqvT, maT uari uTxraTo.
uceremonio, uSeRavaTo uari gviTxres.
raikomis mdivanma ganmarta, Cveni lekebi upretenzio xalxia, wunTis da kizilutovskis mTian raionebSi dasaxlebaze Tanaxma ariano.
saqarTveloSi sul 811 lekis ojaxi cxovrobs (3500 kaci).
Cven amjerad 300-is gacvla gvsurda. 500 lekis ojaxi saqarTveloSi rCeboda.
arc 300-s ibruneben.
gurami 50-ze Camovida. Tavdapirvelad 50-zec uari Tqves. mere,
rogorc iqna, daTanxmdnen ganapira mTian soflebSi maT Casaxlebaze.
oRond nawil-nawil, droTa ganmavlobaSi.
muxrani, rogorc yovelTvis, Cumad ijda.
Sen wauSale saflavi, RmerTo, vinc Cven am dReSi Cagvagdo.
vinc saqarTvelos yvela WiSkari gaaRo da gadamTieli SemouSva.
11/VII 89
mTeli dRea mirekaven da daRestnis vizitze mekiTxebian.
Cveni xalxis moTminebis fialas ramdenime wveTi aklia, etyoba,
mis avsebas elodebian.
ra gaewyoba, viRebT am orTabrZolas (xuTTan brZolas, asTan brZolas).
radioSi medea gegeSiZem erTsaaTiani interviu Cawera CemTan.
Wkviani, lamazi qalia.
Seviare ivlita mesxiSvilTan televiziaSi.
`xoravas saxlis dialogis~ gadacemis bedi jer kidev gadauwyvetelia.
45
eSinia q-n ivlitas. ax, es Zveli skola!
12/VII 89
Cveni `daRestnis delegacia~ Svid saaTze gumbariZem gvixmo.
dawvrilebiT vuambeT molaparakebis Sedegebze.
kmayofili darCa. es ukve kargi dasawyisia, momavalSi vcadoT, es
kargad dawyebuli saqme bolomde miviyvanoTo.
xuT TveSi pirveli 50 ojaxi Tu gavasaxleT, mere TandaTanobiT yvelani mihyvebian. ase rom, sam-oTx weliwadSi lekebi aRar unda
darCnen saqarTveloSi.
erTi ram ar momewona: Cvens iq yofnaSi moskovidan dareka riJkovma, erTi wuTiTo, bodiSi mouxada moskovs gumbariZem da Cven
gvaniSna, gamovsuliyaviT kabinetidan.
gamovediT. xuTi wuTis Semdeg gvixmo da bodiSi mogvixada, riJkovi melaparakeboda da Tan mkiTxa, xom marto xarTo.
ra uTxra riJkovma, CvenTvis ar gaumxelia.
ras gaigeb, imperiis meore kacs aTasi saidumlo aqvs mefisnacvalTan.
isev gavagrZeleT saubari. aSkaraa, rom givi patiosani biWia da
sasikeTod mondomebulic, magram gabeduleba ar hyofnis. g. fanjikiZem uTxra: gudauTis gazeTis redaqtori wamdauwum gvlanZRavs qarTvelebs da is mainc moxseni dasawyisisTviso.
esec ver gabeda. sawyali kacis TvalebiT Semogvxeda. mando, me
vfiqrob, redaqtoris moadgile ufro amRvrevs wyalso.
Cemi moadgile uCemod ras gabedavs-meTqi.
mravalmniSvnelovnad Semomxeda.
13/VII 89
diRoms yelSi wauWira betonis xelis qalaqma da sofeli suls
Zlivs Rafavs.
diRomi male gaqreba.
ra ubedureba eg ario, ikiTxavs mkiTxveli. urbanizms didi muceli aqvs da industria Tu Warbmosaxleoba ylapavs qalaqis axlobel
patara sofelso. gana igive bedi ar ewia sofel veres, sofel deliss,
sofel vakes, gldans da sxva soflebso.
diRomi ki ara, Se kai kaco, pompeusi gaqra da troa gaqra mizezTa
gamo pirisagan miwisao.
ki magram diRomi _ es Tbilisis karze momdgari sufTa qarTuli
sofeli, rom gaqreba da qalaqi Seiwvos, es xom imas niSnavs, rom gaqreba diRmuri kitri da pamidori, mSvenieri diRmuri vaSli da atami,
diRmuri yveli da mawoni... es xom imas niSnavs, rom qalaqs gadaeWreba
erTi sasicocxlo qarTuli arteria da kidev ufro aRmovCndebiT
Tbilisis irgvliv Semojarul gadamTielTa kabalaSi-meTqi, vupasuxeb Cems skeptikos oponents.
ra daemarTa diRoms?
46
rac sxva soflebs sWirs saqarTveloSi.
ukanasknelad sakarmidamo nakveTi mkvidr qarTvel kacze diRomSi am oci wlis winaT gaica. amis Semdeg gancxadeba-Txovnebis niaRvari
modis gamravlebuli, komlgayofili diRmeli glexisgan saTanado
organoebSi, magram Tqvenc ar momikvdeT, yursac aravin ibertyavs
diRmelTa gasaWirze.
samagierod, daqiCmaCebuli arian sxvadasxva uwyebebi, rogor
Seaviwrovon diRmelebi, dRiTi-dRe, mtkavel-mtkavel rogor waarTvan marCenali miwa.
qalaqi TavkombalasaviT izrdeba, Tbilisis uTavbolo gazrdis
winaaRmdeg bolo aTeul wlebSi mxolod sityviT, gulze patriotuli
mjiRiscemiT vibrZviT. administraciul-Cinovnikur mafias ki gulSi
ecineba Cvens patriotul aRtkinebaze. igi Tavis saqmes akeTebs.
kerZod, ra saqmes?
jer saukeTeso savargulebi waarTves diRoms da im adgilebze,
romelic mwvanileuliT kvebavda qalaqs, `didi diRomi~ aaSenes.
amasac ar dasjerdnen, qalaqi izrdebao da axla darCenil 250
heqtarsac arTmeven lamis umiwod darCenil sofels.
gaafTrebuli brZola mimdinareobs diRmelebsa da sainJinroindustriul xelisufalT Soris.
soflelebma barikadebi aRmarTes da ukve mesamed gaabrunes ukan
cementiTa da samSeneblo teqnikiT datvirTuli manqanebi.
es `aqcia~ (ase modaSi rom Semovida am bolo dros) diRmelebs
industriis winaaRmdeg rezervaciaSi Serekvis SiSiT Sepyrobil indielTa msgavsad ki ar mougoniaT, es urbanizmTan mebrZoli gaWirvebuli soflis amboxeba ki ar aris, isini TavianTi sasicocxlo interesebisTvis ibrZvian,
Tu es 250 heqtaric daTmes, es imas niSnavs, rom diRomi aRar iarsebebs, unda aiyaros aTaswlovani qarTuli sofeli da qalaqs unda
Seexiznos. mebostne-mwarmoebeli unda Caklas Tavis TavSi da momxmarebelTa mosawyen rigebs miematos.
sxva mxridanac Semoutia agresiulma industriam diRoms. soflis
bolos mecxoveleobis fermebis gverdiT cementis qarxanas aSeneben.
jer erTi, cementis qarxanas ra unda TbilisTan ase axlos.
nuTu Tbilisis isedac mowamlul haers cementis mtvriT damSveneba
aklia. Tbilisi xom Tavisi landSaftiT didi qalaqisTvis sruliad
Seuferebel tafobSia moqceuli. tafobi ki bunebrivi ventilaciis
pirobebs zRudavs da zemodan rom davxedoT Tbiliss, weliwadis yvela dros aRmovaCenT qalaqis Tavze dakidebul momwamvlel janRs.
daemateba `am sikeTes~ cementis qarxana da TbilisSi sunTqva saerTod
SeuZlebeli gaxdeba.
Tu cementis qarxana aSenda, es xom imas niSnavs, rom im dResve
unda gaqres im Semogarenidan saZovrebis uqonlobis gamo isedac
SeWirvebuli diRmelTa pirutyvi?
47
vin moamaragos Tbili, bunebrivi rZiT dedaqalaqi? axla rom
diRmelebi naturaluri rZis qalaqis fondis naxevars Tbiliss awvdian. gadavideT mTlianad fxvnil-rZeze da araqarTuli soflebis
meryevi orientaciis imedze viyoT?
industriis alya mesame mxridanac moawva diRoms.
gauTavebel sabostne-saagarake doRSi es umiwo sofelic aRmoCnda CarTuli.
Cven xom agarakic axlos unda gvqondes, aqve, quCis boloSi, erTi
xelis gawvdenaze.
amitomac Cndeba da Cndeba gavlenian pirTa bostan-vilebi diRmis
teritoriaze.
Cndeba ZlierTa ama qveynisaTa gaformebul-gauformebeli nakveTebi. aba erTi ubatonod xma gasces sasoflo sabWom moagarake
yovlisSemZles? igi miwas ki ar itacebs, mas `ekuTvnis~ msoflio proletaruli moZraobis winaSe Tavisi gansakuTrebuli damsaxurebis
gamo.
kidev erT sadiRme problemas unda Sevexo.
soflis bolos gaSlilia uzarmazari mindori, romelsac didgoris veli hqvia. didgoris veli mTavrdeba maRali ulamazesi mTiT,
romelsac odiTgan didgors eZaxian, xolo didgoris vels marjvena
mxares akravs xevi, romelsac Caxergilas xevs eZaxian.
didgoris brZolis adgilis Sesaxeb Cvens istoriografiaSi saboloo SeTanxmeba ar arsebobs. me vfiqrob, sakmaoze meti argumentebi
im mokamaTeTa mxaresaa, visac miaCnia, rom didgoris brZola swored
aq unda momxdariyo. ukanasknel aTwleulebSi didgoris brZolis
adgilad miCneulia teritoria, sadac memoriali unda aRimarTos, es
adgili mTiani reliefisa da cicabo zedapiris gamo xuTasi aTasamde
erTmaneTs Serkinebul laSqars ver daitevda. esec ar iyos, Tbilsis
dacva swored aq, am `diRmis didgorSi~ moxdeboda da ara Tbilisidan
sakmaoze meti manZiliT daSorebul adgilas, xolo xevi `Caxerkilac~
jiutad migvaniSnebs istorikosTa cnobebze daviT aRmaSeneblis saocari strategiuli nabijis gamo.
es sakiTxi gazeT `Tbilisis~ furclebze erTxel ukve daisva, magram istorikosTagan aravin gamoxmaurebia. didgoris namdvil didgorobaSi isic gvarwmunebs, rom velze araerTi salocav-niSia da
buldozeris niCabs miwidan xSirad amohyveba xolme kacis Tavis qala.
Cven, msoflio problemebs SeWidebulebs, arqeologiur ZiebaTa
interesiT dedaqalaqidan gaweulebs, xandaxan axlo yuri, upirvelesi
WiSkari gvaviwydeba xolme.
diRomi saqarTvelos demografiuli movlis, erovnuli sisufTavisTvis brZolis Cveni warsulis atributebis SenarCunebis organuli nawilia da droul yuradReba-mkurnalobas moiTxovs.
saxeldobr: sofel diRoms dauyovnebliv unda daubrundes usamarTlod CamorTmeuli 250 heqtari, unda gadaisinjos da gauqmdes
48
diRmis siaxloves cementis qarxnis aSenebis proeqti da istorikosebma droulad Seiswavlon didgoris velis problema saqarTvelos istoriaSi yvelaze didi, Zlevamosili omis WeSmariti adgilis dasadgenad.
es fiqrebi aRZra CemSi diRmelebTan Sexvedram.
14/VII 89
TianeTs vestumre.
raikomis pirveli mdivani mokrZalebuli, wesieri biWi Cans _ nodar mgeliaSvili.
saqarTvelos unda vuSveloT, sazRvrebi unda gavamagroT, erTmaneTs mxari unda mivceT-meTqi, vuTxari Tianelebs.
gamocilebisas nodarma mkiTxa: batono revaz, CvenTan gaqarTvelebuli osebi cxovroben, moiTxoven pasportSi erovnebad _ qarTvelis Caweras, rogor moviqceTo.
usaTuod unda CauweroT-meTqi.
15/VII 89
SabaTia.
Cems Raribul agarakze var _ muxaTwyaroSi.
mainc ver davisvene. davwere Tormetgverdiani statia `ra gadaarCens saqarTvelos~.
`axalgazrda komunistSi~ unda vcado dabeWdva.
cota ar iyos, mwvave statiaa.
16/VII 89
dilidan `kritikis~ meeqvse nomris masalebs vasworeb.
marneulis sof. wereTlis meurneobis direqtorma, valeri gabeliam, momitana 27 ivnisis gazeTi `axali marneuli~.
vinme p. mursagulovas werilSi gakritikebuli var.
pasuxia 11 maisis `socialistur rusTavSi~ dabeWdil Cems statiaze: `yurs nu vaTxovebT demagogs~.
RmerTi, rjuli, me arc erTi eri ar mZuls (sasaciloa amis mtkiceba), magram saqarTvelos gadaSenebis momxre rom ar viyo, xom
maqvs amis ufleba?
televiziam es wuTia saSineli ambavi gadmosca.
`afxazi~ mkvlelebi Tavs dasxmian Tbilisis universitetis soxumis filials.
mokluliao 11, ugono mdgomareobaSia 12, daWril-dasaxiCrebuliao 120 kaci.
ra vqna?
nuTu am qveynad saRi goneba arsad WaWanebs?
`afxazebi~ gaTamamdnen, afxazebs yvelaferi vapatieT da Tu
droze ar iqna zomebi miRebuli, isini Tavs dagvesxmian-meTqi, swored
oTxi dRis winaT vuTxari g. gumbariZes.
yurad ar iRo. me qarTvelebis meSinia, Torem `afxazebi~ verafers
4. r. miSvelaZe. tomi XV
49
gabedaveno.
ai, Tu ver gabedes.
17/VII 89
TbilisSi didi mitingebia.
davapire wasvla afxazeTSi, magram yovel wuTs radio acxadebs,
rom gzebi Sekrulia.
guSindel gazeTSi (`komunisti~) ioseb gobeCia gadmogvcems simarTles _ afxazeTis ambebze.
qarTvelebi udanaSauloni arian.
universitetis qarTul filials daesxnen Tavs, mere _ rusTavelis quCaze Sekrebil SeuiaraRebel qarTvelebs.
ai, sanamde migviyvana ~afxazeTisTvis~ yvelafris daTmobam.
18/VII 89
mTeli dRe `kritikis~ redaqciaSi gavatare.
afxazeTisken gzebi kvlav daketilia.
qarTuli sainformacio organoebi gadmoscemen, rom zugdidSi,
abaSasa da ambrolaurSi qarTvelebma miliciidan iaraRi gaitaces.
saqarTvelo iaraRdeba. sxva gza ar aris.
Cvensave miwaze gadamTielebma samoqalaqo omi gagvimarTes.
sxva ara iyos, ra, Tavi mainc unda davicvaT.
kinosaxlTan mitingi gaimarTa 5 saaTze.
gamovidnen afxazeTidan Camosuli qarTvelebi da ilaparakes,
Tu ra barbarosulad daxoces uiaraRo qarTvelebi, rogor scemes
gamomcdelebs da abiturientebs.
Zirs gulisamrevi, damdedlebeli, yvelafris damTmobi inteligentoba.
kbili kbilis wil!
19/VII 89
mweralTa kavSiris prezidiumis sxdoma gavmarTeT afxazeTis
sakiTxze.
yvelam saTiTaod gamovTqviT Cveni aRSfoTeba momxdari faqtis
gamo.
afxazi teroristebi ar cxrebian, qarTvelebs apatimreben da
mZevlad itoveben.
gzebze barikadebia aRmarTuli.
daRupulTa ricxvma 18-s, daWrilTa ricxvma 300-s miaRwia.
trasaze mimaval manqanas qarTuli nomrebiT ganukiTxavad, partizanulad esvrian fanjrebidan.
milicia mkvlelTa `veraRmoCenis~ politikas adgas.
am da sxva sakiTxebze iyo cxare saubari prezidiumis sxdomaze.
gadavwyviteT, gancxadeba gavakeToT mTeli qveynis gasagonad.
teqstis Sedgena dagvevala revaz jafariZes, tariel Wanturias,
roman miminoSvils, guram gverdwiTels, koba imedaSvils da me.
50
teqsti me Sevadgine. gavacani xuTeuls. meTanxmebian. xval es teqsti preziduimze unda ganvixiloT.
20/VII 89
prezidumze oTxsaaTiani kamaTi gvqonda gancxadebis teqstTan
dakavSirebiT.
daaxloebiT erTi, gabeduli, ukompromiso azrisani varT: me, moris focxiSvili, guram fanjikiZe, muxrani (nawilobriv), SoTa niSnianiZe, medea kaxiZe, revaz jafariZe, roman miminoSvili, enver niJaraZe...
SiSis, daTmobis, qveSgamosvlis, auxsneli sifrTxilis politikas
adganan sxvebi.
vin icis, iqneb es ukanasknelni marTalni arian, magram daTmobam
Cven 70 wlis ganmalvobaSi kargi araferi mogvitana.
risi gveSinia, ra gvemarTeba?
nuTu mamulisTvis Tavdadebis grZnoba ase erTbaSad amoviReT
gulidan?
`morCilma umravlesobam~ Tavisi gaitana.
kbilebiT davtoveT, rac gabedulia Cvens gancxadebaSi.
bevri ram, rasakvirvelia, ar momwons.
xval daibeWdeba `literaturulSi~.
21/VII 89
Cveni prezidiumis gancxadebam didi gamoxmaureba gamoiwvia.
muxranma miTxra, mweralTa kavSirSi uamravma kacma dareka saqebari sityvebiT, xolo mTavroba jer dumso.
saRamos televiziiT saxalxo frontis warmomadgenlebi gamovidnen.
gamikvirda. esenic `keTilgonierebisken~, `damorCilebisken~, ~patiebisken~ mogviwodeben.
gaskdi gulo! ra dagvemarTa aseTi?
veluri brbo gvxocavs da Cven moTminebisken mogviwodeben.
vin laparakobs qarTveli eris saxeliT?
yvelas did pativs vcem, magram ra ufleba aqvT, eris saxeliT
ilaparakon da qveyanas morCili, nel-neli sikvdilisken mouwodon?
rogor moiqceoda am SemTxvevaSi daviT aRmaSenebeli, Tamari,
giorgi saakaZe, erekle...
nuTu Cveni patriotuli istoria araferSi aRar unda gamogvadges?
mters mtrulad unda daxvde.
`axkomis~ redaqtorma miTxra: Tqvens statias _ `ra gadaarCens
saqarTvelos~ _ am viTarebaSi ver davbeWdavo.
giga lorTqifaniZe dabrunda afxazeTidan. imaTTan laparaki ar
SeiZlebao, `tuzemcebiviT~ Cxaviano.
22/VII 89
SabaTia.
radiom gadmosca, rom oCamCireSi ori rusi oficeri da jaris-
51
kaci mouklavT.
cudi faqtia.
neta vin mohkla, ra viTarebaSi _Cveni informaciis saSualebebidan xom simarTles ver gaigeb.
meSinia, esec Cven, qarTvelebs ar dagvbraldes.
saRamos televiziam gamoacxada, rom saq. kompartiis afxazeTis
saqalaqo komitetis plenumma ramdenime biuros wevri tarkili, wulaZe, kobaxia gaaTavisufla.
ministrTa sabWos Tavmjdomared dainiSna givi anCabaZe-cekas yofili mdivani.
g. anCabaZisTvis es daqveiTebaa. Wori dadis, rom mas erT TveSi
saolqo komitetis pirvel mdivnad airCeven.
vnaxoT.
ras niSnavs es cvlilebebi?
nuTu Seuracxyofili SevardnaZe arafers moimoqmedebs?
23/VII 89
mTeli dRe vwer novelas `iaponeli~.
saRamos muxaTwyaroSi gaviare.
Sevxvdi da velaparake iq mcxovreb inteligentebs: revaz nemsaZes,
givi zautaSvils, merab beraZes, guram sixaruliZes, jambul baxtaZes
_ afxazeTis mTavrobis cvlilebebze yvela erTi azrisaa _ gumbariZem
mTavrobidan qarTvelebi gaiyvana da afxazebi Seiyvanao.
gasagebia es politika: russ surs afxazeTi wagvarTvas, saqarTvelos xelisufleba marionetulia. ase rom, CvenTvis, qarTvelebisTvis, sasikeTo amaTgan araferia mosalodneli.
russac da qarTvelsac (SevardnaZe da kampania) gayiduli da ganwiruli vyavarT.
24/VII 89
TbilisSi daiwyo saqarTvelos xelisuflebisadmi mimarTuli saprotesto demonstracia-gaficvebis axali talRa.
mRelvareba gamoiwvia soxumSi gamarTuli plenumis Sedegebma da
saqarTvelos mTavrobis gamyidvelma orientaciam.
ra moxdeba xval?
me ukve SiSisa da sifrTxilis mijnas gavcdi.
mosaxdeni unda moxdes.
saqarTvelo unda ganiwmindos!
25/VII 89
nodar WiTanavas Sevxvdi.
SeSfoTebulia sqaraTvelos mdgomareobiT da afxazeTis ambebis
mosalodneli SedegebiT.
mourideblad vuTxari: yvelaferi g. gumbariZis da Seni braliameTqi. gaubedavi xalxi aRmoCndiT. verc erTi sakiTxi bolomde ver
miiyvaneT-meTqi. rac Tqven afxazeTSi CaidineT (xelmZRvanelobaSi af-
52
xazuri frTis gamagreba) es male marneulis da oseTis axal ajanyebad
mogvevlineba-meTqi. raki afxazebs Cveni Zala ver vuCveneT, es imas
niSnavs, rom sxvebi sul kiserze wamogvajdebian-meTqi.
Tu ar SegiZliaT qveynis marTva, gadadeqiT-meTqi.
Sewuxda Cemi SeteviT.
marTaliao, Cvenc gaubedavoba gamoviCineT, magram mTlad Cveni
brali rodia yvelaferio.
icode, Cvenc iseve dagvsdevs da gvakontrolebs moskovio.
yvelaferi `centrma~ gvikarnaxa. anCabaZis variantic moskovidan
modiso.
ar girCevniaT am saZraxis marionetobas, daixuroT qudi da waxvideT Sin-meTqi?
adre Tu gvian asec moviqceviTo.
unda daiweros vrceli informacia imis Sesaxeb, Tu ra gaakeTeT
afxazeTSi qarTvelTa mxardasaWerad, saWiroa es informacia dauyovnebliv gamoqveyndes presaSi da xalxma waikiTxos-meTqi.
saerTod, n. WiTanava Wkviani, patrioti kacia, magram Zala aRmarTsa xnavs.
26/VII 89
dilis aT saaTze mivutane n. WiTanavas werili `afxazeTis ambebis
gamo~, `komunistSi~ gamosaqveyneblad Suamdgomloba vTxove.
waikiTxa. Zalian gabeduliao. adgilebi Searbila. xelaxla gadavbeWdeT. n. WiTanavas TanaSemwe mSvenieri biWia _ soso sturua (devis biWi).
n. WiTanavas kabinetSi Cemi yofnis dros zviad gamsaxurdia Semovida. mogvesalma da pirdapir ministrTa sabWos Tavmjdomares mimarTa:
_ xom gTxoveT, qarTvelTa devnas Tavi daanebos miliciam da
uSiSroebam-meTqi.
iciT, rogor elaparakeboda? rogorc CiniT ufrosi, CiniT umcross.
_ ra moxdao, _ hkiTxa nodarma.
_ walenjixaSi araformalebi daupatimrebiaT da dauyovnebliv
gaaTavisuflono, Tu ara da asiaTaskacian delegacias moviyvan xval,
12 saaTze, aqao.
n. WiTanava telefons miwvda. maSinve dareka walenjixis raikomis
mdivanTan da daavala, mand miliciaSi Tavdasxmis mcdelobaSi eWvmitanili axalgazrdebis saqme kargad gaarkvieT da, Tu marTlebi arian,
dauyovnebliv gaaTavisuflono.
zviadma madloba gadauxada da gavida.
esaa zviadi. ver gaigeb, vis upyria xelT faqtiuri xelisufleba.
27/VII 89
litvam, latviam da estoneTma ekonomiuri damoukidebloba
moipoves.
sakavSiro sesiaze gvian Ramemde gagrZelda kenWisyra.
53
rogorc iqna, gaimarjves baltiispirelebma, magram kenWisyris
Semdeg mixvdnen rusebi, rom Secdoma dauSves.
daiwyo deputatTa gamosvlebi: am sami respublikis teritoriaze
rom sakavSiro qarxnebi da kurortebia gaSenebuli, is visi iqnebao,
magram raRa drosi iyo.
SevisyidiT yvelaferso, Wkvianma baltiispirelebma.
esec asea. es ukve rRvevis seriozuli simptomia.
saqarTvelos kvlav energiulad aZinebs saqarTvelos mTavroba.
28/VII 89
Sexvedra momiwyves sofel wilkanSi.
didebulia wilknis taZari.
xalxs movwuode saqarTvelos gadarCenisken.
vupasuxe SekiTxvebs.
mekiTxebodnen saqarTvelos mTavrobis uniaTo politikaze, ususurobaze, ainteresebdaT, ratom ar isjebian mkvlelebi, ratom adgas
gumbariZe damTmob politikas.
Sexvedra gvian Ramemde gagrZelda. mere gvqonda mcire trapezi
wilknel kacTan _ omar aRsabaZesTan.
29/VII 89
dRes `axalgazrda komunistSi~ Cemi werilia saTauriT `ra gadaarCens saqarTvelos~.
odnav SeumcirebiaT. amouRiaT is adgilebi, sadac moviTxov afxazeTisa da oseTis avtonomiaTa gauqmebas.
Cemma ZmisSvilma, eka miSvelaZem, mesame xuTiani miiRo. universitetSi Jurnalistikaze abarebs. Wkviani gogoa.
gazeTebSi (gansakuTrebiT `komunistSi~) kvlav saqarTvelos xelisuflebis dedluri, Semrigebluri politikis mxardamWeri masalebia.
mxolod `lit. saqarTvelo~, `axalgazrda komunisti~ da `maladioJ gruzii~ aqtiuroben da raRacas bedaven.
30/VII 89
sulisSemuxTveli sicxea TbilisSi.
agaraks Sevafare Tavi, magram iqac cxela.
wuxelis, gvian RamiT, saqarTvelos televiziam sami afxazi gamoiyvana televiziiT. laparakobdnen, Cven xom Zmebi varTo, rogor SeiZleba, Cvens Soris Cxubio.
guli ameria. rasakvirvelia, Cven dagvxoces da samagiero rom ar
gadavuxadoT, axla `Serigebaze Tanaxma arian~. aSkarad Cans, gvatyueben.
ra primitiulad azrovnebs Cveni ceka.
31/VII 89
aCiko gogeliam dRes didi simpaTia moipova telemayurebelTa
TvalSi.
erTi kvirac ar aris, rac televiziis direqtorad daniSnes da am
54
saRamos erTbaSad daamsxvria rutinis yinuli, rac televizias suls
uxuTavda.
`dialogi~ _ saubroben gia Wanturia, lovard tuxaSvili, nodar
naTaZe, nodar wuleskiri.
didebuli, marTali saubari iyo; Cveni momavlis gzebze, arCevnebze, xelisuflebis saqmianobaze, mesiamovna, rom zustad emTxveoda
Cemi azrebi opozicionerTa azrebs.
yovelSemTxvevaSi, epoqas jerjerobiT ar CamovrCi da mixaria.
sibere (azris) jer Sorsaa.
1/VIII 89
mTeli Tbilisi wuxelis teleivziiT `araformalTa~ dialogze
laparakobda.
giam erTbaSad daamtkica, rom igi `dartymuli eqstremisti~ ki
ara, WeSmaritad politikuri moRvawea.
oTar qviliTaiasTan (ministrTa sabWos Tavmjdomaris pirveli
moadgile) mivyevi mxatvar demur baSaleiSvils, romelsac unda kulturis asociacia `pegasi~ Camoayalibos.
naTlad, gamokveTilad ver gamagebina, ra saWiroa kidev erTi
asociacia, magram mainc mivyevi da qviliTaia didi yuradRebiT mogvekida. rom ityvian, `sakiTxi dadebiTad gadawyda~.
daviwye novelis wera leninze.
lenini iRviZebs da moskovSi dadis.
vnaxoT, ra gamova.
2/VIII 89
davasrule novela leninze, romelsac `mavzoleumi~ vuwode.
Tanamedrove moskovSi mosiarule lenini, romelic gaocebulia,
es ra maxinji socializmi agviSenebiao, icno viRacam. marqsis Zeglis
win Camosxdnen da saubari daiwyes.
ucnobi brals sdebs lenins marqsizmis damaxinjebaSi, am samocdaaTwlovani uazro eqsperimentis libosdadebaSi.
lenini Tavs imarTlebs, magram logika da istoriuli simarTle
ucnobis mxarezea.
bolos, xdeba ise, rom lenini mavzoleumSi aRar brundeba.
me vfiqrob, ukanasknel wlebSi dawerilTagan Cemi erT-erTi
yvelaze mwvave da gabeduli novelaa.
axla mTavaria, rogorme mivaRwio mis dabeWdvas.
3/VIII 89
`kritikis~ mowinaves Cavumate afxazeTis sakiTxi.
vTqvi is, rac araerTxel miTqvams am dReebSi sxvadasxva Sekrebebze.
ratom Wianurdeba mkvlelebis dasja, ratom adgas saqarTvelos
mTavroba drois gayvanis saZraxis politikas-meTqi.
4/VIII 89
55
`komunistSi~ guram fanjikiZis werilze viRac iuristis bneli
gamoxmaurebaa.
Senao, gurams eubneba, erovnuli moZraobis sawinaaRmdego gzas
adgexaro.
rogor SeiZleba, axalgazrdebs ukiJino: gonebas mouxmeT, nu
iqnebiT maqsimalistebio.
gadavabeWdine novela leninze saTauriT _ `mavzoleumi~.
ara mgonia, misi dabeWdva vinmem jerjerobiT gabedos.
5/VIII 89
naRvlis buStma Zalian Semomitia da raWas gavemgzavre _ uweraSi.
raWa Zalian miyvars.
6/VIII 89
uweraSi var.
saRamos me da naTela aTaswlovani cacxvis Ziras CamovjeqiT.
Cvens irgvliv ramdenime wuTSi cnobismoyvareTa uzarmazari wre
Seikra.
kiTxva-pasuxi... kiTxva-pasuxi...
Ramis or saaTamde viqaqane.
daRlilma daviZine. cudad meZina. saerTod, axal garemoSi
pirvel Rames ver viZineb.
7/VIII 89
sanatoriumis klubSi Sexvedra momiwyves.
kultmuSakma (merabi) Sexvedris gaxsnisas gamoacxada; ori dRea
revaz miSvelaZes mosvenebas ar aZlevT SekiTxvebiT, Tqveni TxovniT
gadavwyviteT, Sexvedra movuwyoT da rac SekiTxvebi gaqvT, axla
mieciT, rom mere mainc davasvenoTo.
ar gamovida urigo Sexvedra.
yovel Cems pasuxs darbazi taSis grialiT xvdeboda.
saRamos `moambeSi~ gvacnoba, rom 9 aprilis `gmiri~, sisxliani
rodionovi, moskovma sxva samsaxurSi gadaiyvana. amierkavkasiis jarebis sardlad sxva rusi dainiSna.
rodionovi moskovis samxedro universitetis proreqtoria.
8/VIII 89
uweraSi var.
saintereso araferi momxdara.
9/VIII 89
`moambem~ gamoacxada, rom marneulis gaerTianebuli raikomis
mdivnad arCeulia r. memarniSvili.
baraqala, gumbariZev, Zlivs marneulSi qarTveli raikomis mdivani dabrunda.
gumbariZe dadis Tbilisis fabrika-qarxnebSi da sTxovs muSebs,
ar gaificon.
afxazeTidan jerjerobiT araferi ismis. am diliT uweraSi xma
56
gavrcelda, ozgani daiWireso.
oriode saaTis Semdeg gairkva, rom Woria.
10/VIII 89
mTeli dRe vwerdi statias `ra gvWirs, ra gviSvelis~.
ToTxmetgverdiani statia erT dReSi, sul raRac sam saaTSi
davwere.
TiTqos mkarnaxobda viRac. sityvebi TavisTavad momdioda. pirdapir yurSi Camesmoda. me mxolod vwerdi.
11/VIII 89
mSvenierma gogonam, eka xerxeuliZem SovSi momZebna, momitana
wminda ilia marTlis sazogadoebis organo _ Jurnali `saqarTvelo~,
#2.
mSvenieri politikuri Jurnalia.
aSuqebs marto saqarTvelos ki ara, sakavSiro gamaTavisuflebel
moZraobasac.
kargi werilebia kostavasa da Wanturiasi.
gansakuTrebiT cud dReSia lenini. dabeWdilia leninis rezoluciebi da werilebi. Seubralebel, mkacr, arademokrat, verag kacad
Cans `proletariatis beladi~.
yoCaR, axalgazrdebo!
12/VIII 89
dResac mewvia eka xerxeuliZe.
didxans visaubreT.
ra mSvenieri azrebi aqvs. erovnul moZraobas dRes bevri saqmosani etmasnebao.
ganaTlebuli da, rac mTavaria, mtkice rwmenis qali Cans.
13/VIII 89
oni moviareT.
uZvelesi patara qalaqi.
oriaTasxuTasi wlis winaT mosulan aq ebraelebi.
Cven xom metad bundovnad viciT Cveni istoria. yovel SemTxvevaSi, oriaTasi wlis wina istoria.
ra kargi iqneboda, ebraelebs mainc SeeqmnaT TavianTi mosvlis
Semdeg dRiurebi; ras warmoadgenda oni da, saerTod, saqarTvelo.
onis saxalxo Teatri _ Tavdadebuli giga jafariZe.
vesaubre kooperativ `raWis~ Tavmjdomares.
Camovedio Tbilisidan. Sevqmeni ferma, tkbileulis sacxobi, kafe.
aRmaskomi, romelsac qrTams ar vaZlev, yvelanairad xels miSliso.
devi kaWarava Rvinos ver movwyvite.
me wveTi ar damilevia.
14/VIII 89
guram metrevelma momakiTxa da mdinaris piras, balaxze sufra
57
gavSaleT.
xuTni vusxediT.
visaubreT gemrielad. gemrieli saubari hqvia, roca arsad geCqareba da yvelafers ityvi, rac qveyanaze ici. rom ityvian, guls
moioxeb.
maqes, madides, rogorc qarTul sufras Cvevia.
bolos uecrad sevdam Semipyro da kriWa Semekra. vifiqre, Cven
aq erTmaneTs vadRegrZelebT, saqarTvelo ki Cvens Tvalwin iRupebameTqi.
guli kinaRam gamixeTqa umweobis SegrZnebam.
ras vukeTeb me, piradad saqarTvelos? dasWirdeba vinmes Cemi
najRabni?
SuaRamisas gameRviZa.
saSineli delgma-wvimaa. rionis Rriali ayruebs garemos.
Caqra sinaTle. albaT, mexi daeca eleqtroboZs.
dilamde aivanze vijeqi.
guls mazidvinebs.
ar minda, Cemebi gavaRviZo.
15/VIII 89
diliT xuTiode kaci rionispirs CavyeviT.
saSinel stiqias daungrevia wuxelis gzebi, dautboria saxlebi,
moutacnia saqoneli.
walekilia mdinaris piras saxerxi da wylis Camosasxmeli qarxnebi.
miveSveleT me da Cemi Svili, aCiko, atirebul glexebs, rac SegveZlo. gaWirvebulis Svela xom aCikos stiqiaa.
arc erTi buldozeri ar Cans.
upatrono qveyanaa.
dasweren xval gazeTSi: operatiuli Stabi Seiqmnao.
16/VIII 89
uwera wyaldidobam lamis mowyvita civilizebul samyaros.
meore dRea sanatoriumSi ar aris wyali, sinaTle...
onamde gza daketilia.
Sovidan vertmfrenebiT gahyavT damsveneblebi.
Semxvda viRac kaci, romelmac macnoba, rom ingliselma pravakatorma hiuitma (afxazTa qomagoba rom uRirsad ikisra) televizorSi
gaglanZRao...
asea, Cven qomag-patroni aravina gvyavs.
uweraSi uwyalod da usinaTlod gaCereba SeuZlebelia.
Tu ase gagrZelda, xvalve unda avibargo.
neta, ra xdeba TbilisSi?
15-Si daumorCileblobis kvireuli unda gamoecxadebinaT. moabes
Tavi?
guls miRrRnis umweobis grZnoba.
58
17/VIII 89
ambrolaur-tyibulis gziT CamovbrundiT me da aCiko.
manqana aCikos mihyavs.
mixaria, vaJkaci momeswro.
sad mivdivar? ra minda?
minda, aWaraSi gaviaro. iqaurTa ganwyobileba gavigo, davwero
rame.
barakonis eklesiaSi da nikorwmindaSi SevCerdiT.
kiseri momeRrica, Tvalebi ukan mrCeba.
`ra xelma aago~...
wvims mTels dasavleT saqarTveloSi.
wvims Cems gulSic.
saRamos qobuleTSi, `saqarTveloSi~, davbinavdiT.
aqedan vivli aWaris `dasalaSqravad~.
aWara Cemi sayvareli kuTxea.
18/VIII 89
Tavi damZimebuli maqvs.
zRvaSi ar Caisvleba. zRva amRvreulia da boboqrobs.
me da fanjikiZe vsaubrobT.
fanjikiZes da me bevri saerTo gvaqvs. orives mebrZoli, Seupovari xasiaTi gvaqvs.
saerTod kargi, qveynisTvis saWiro kacia.
19/VIII 89
Semoviare qobuleTi.
Sevxvdi da vesaubre ubralo adamianebs.
yvelani aRSfoTebas gamoTqvamen saqarTvelos xelisuflebis
umoqmedobis gamo afsuaTa winaaRmdeg.
gulamRvreuli davbrundi.
saiTac gaixedav, sruli ignorireba Cveni erovnuli satkivarisa.
momsaxurebis sfero rusulad, warwerebi rusuli, katerebic ki
rusul enaze gTavazoben gaseirnebas.
saqarTveloSi `sakurorto ena~ ratomRac rusulia, afxazeTSic
da aqac.
20/VIII 89
Cemi Camosvlis wina dRes aq Tbiliseli biWi (17 wlis) mouklavs
daniT Tanatol Tbilisel biWs.
RmerTo, ra ubedurebaa.
verc am erovnulma brZolam gagvaerTiana?
ar aris dro, qarTvelebma erTmaneTis kbenas Tavi vaneboT da
iaraRi Cveni erovnuli mtrebis winaaRmdeg mivmarToT?
dRes Sevxvdi da vesaubre Jiuli Sartavas.
didi ganaTlebis doniT ar brwyinavs, magram, etyoba, mtkice xasiaTis biWia.
rasac ambobs, guldajerebulad ambobs.
59
moskovSi muSaobs axla partiuli komisiis aparatSi.
Cems kiTxvebze frTxili, bundovani, orazrovani pasuxi momca,
Tumca Cans, gulmxurvale patriotia. nostalgia mklavso, miTxra.
21/VIII 89
qalbatonma aniko vaCnaZem, lado asaTianis meuRlem maTxova lados salaRobo, funagoriebis rveuli.
gvian Ramemde vkiTxulobdi. ra maRali iumori aqvs, ra `daundobi~ sicili scodnia lados _ Cems naTlias.
amovwere ramdenime funagoria. usaTuod `kritikaSi~ unda
gamovaqveyno. axla SeiZleba zogi maTganis dabeWdva. adresatebis umravlesoba aRar aris cocxalTa Soris.
vesaubre stalinis SviliSvils, evgeni juRaSvils. igi iakobis biWia. muSaobs moskovSi, frunzes saxelobis samxedro akademiaSi. ori
biWi hyavs. coli nozaZea.
ar vici, stalinoba Zneli iyo Tu ara, magram stalinis SviliSviloba Zalian Zneliao. jer erTi, uamravi TviTmarqvia stalinis
SviliSvilia dRes msoflioSi, meorec, zogi ise mekamaTeba, TiTqos
stalini iyos Cemi SviliSvilio.
madloba miTxra `kritikaSi~ stalinze dadebiTi azrebis
gamoTqmisaTvis. meo, am bolo dros, Zalian mCagraveno. Cemi Svili
universitetSi ar miiReso. orives vaswavle qarTuli da minda qarTveloba ar dahkargono.
svetlana londonSi cxovrobso. ambobs, rom velurebSi (saqarTveloSi) ver gavZelio. evgenisTvis ar miTqvams, rom TbilisSi svetlana aliluevas Sevxvdi da didxans visaubreT. igi faqtiurad gadmoasaxla moskovma.
afsus, rusTavelis qveyanav?!
22/VIII 89
davamTavre novela lado asaTianze da aniko vaCnaZeze.
`cxovreba~ davarqvi.
vwer imis Sesaxeb, Tu rogor Sexvdnen erTmaneTs. ra gadaxdaT.
rogor moaweres xeli. rogor gardaicvala lado.
lamis dokumenturi novelaa.
naSuadRevs baTumSi gavemgzavre.
erT dros kopwia baTumi, axla mitovebulis, mouvlelis STabedWilebas stovebs.
WuWyiani zRva. WuWyiani quCebi.
saRamos vesaubre msaxiob avTo maxaraZes. yvelaferi vuTxari, rasac vfiqrobdi rusTavelis Teatrze da robiko sturuaze.
dRes Teatri erovnuli unda iyos-meTqi. qarTul saqmeebs unda
akeTebdes-meTqi. ar SeiZleba, rusTavelis Teatris scenaze qarTveli
kaci ar idges Tavisi tkivilebiT da fiqrebiT-meTqi.
sanamde gindaT, sagastrolo repertuarze aagoT-meTqi Tqveni
60
Semoqmedeba.
yvelaferSi dameTanxma. ra vici, zrdilobis gulisTvis, Tu TviTonac ase fiqrobs.
23/VIII 89
quTaisidan fanjikiZes amoakiTxes Teimuraz lanCavam (quTaisis
mweralTa kavSiris axladarCeuli Tavmjdomare), daviT mandariam (stambis direqtori) da beJan namiWeiSvilma (gazeT `quTaisis~ redaqtoris moadgile) kargi quTaisuri purmariliT.
Cems quTaiselebSi yofna gansakuTrebul sixaruls maniWebs.
fanjikiZe TbilisSi iyo wasuli da gvian Camovida.
lanCavas kargi gegmebi aqvs. apirebs, daaarsos literaturuli
gazeTi `literaturuli quTaisi~, romelic jerjerobiT TveSi erTxel gamova.
mTxova, pirveli nomrisTvis rame momecio. miveci axaldamTavrebuli `cxovreba~. damuSaveba verc ki movaswari, magram, me mgoni, cudi
ar unda iyos.
saerTod, T. lanCava niWieri mwerali da gulisxmieri kacia.
naRvinevze zRvis piras didxans viseirneT.
zogjer Rvino aucilebelia, dards aqarvebs.
24/VIII 89
sanatorium `saqarTvelos~ direqtorma, Sexvedra gvinda mogiwyoT damsvenebelTa surviliTo. magram uari vuTxari.
ar maqvs Sexvedris ganwyobileba, Tanac Tavis gamoCenasaviT, CawyobiliviT gamodis.
sad iyo, sad ara, Cemma Zmakacma soso buxaiZem momakiTxa.
didxans viseirneT zRvis napiras me, aCikom da sosom.
soso didi ganaTlebis patronia, magram usistemo ganaTleba aqvs,
yvelafers erTad edeba. Sesaxedavad ezopes amgvaneben.
25/VIII 89
Sevxvdi aWaris saolqo komitetis pirvel mdivans guram emiriZes.
visaubreT aWarelTa axalqalaq-bogdanovkis raionSi dabinavebis
problemebze. Tqva, rom yvelafers akeTebs, raTa ltolvilTa saxlebi droze aSendes.
axalqalaqeli da bogdanovkeli somxebi xels gviSliano.
xom xedavT, somxebs unda vkiTxoT, CavasaxloT Tu ara qarTvelebi saqarTveloSio.
mere dawvrilebiT miambo tragediis ambebi mimdinare wlis aprilSi.
vTxove, is damewyrili adgilebi damaTvalierebineT-meTqi. daxmareba aRmiTqva.
saRamos vaxSami gagvimarTa. vaxSamze iyvnen levan sayvareliZe (yofili janmrTelobis ministri), Temur WaniSvili (akademikosi), omar
grigalaSvili (profkavSiruli muSaki), zurab dumbaZe (eqimi) da daTo
ciciSvili (kulturis fondi).
61
emiriZem gviambo, rogor moxda baTumSi taZris kurTxeva da rogor moinaTla erTbaSad 500 mahmadiani qarTveli qristianad.
es aucileblad unda davwero.
26/VIII 89
sandro mamasaxlisi da me damsvenebelTa sakmaod didi garemocvis TandaswrebiT SevaskdiT erTmaneTs kamaTSi.
me vambob, ruseTs jer nu vebrZviT, mTavaria, cota movZlierdeT
demografiulad da ekonomiurad. mTavaria, imperiis nangrevebSi ar
movyveT. dro unda vixelToT.
sandro ambobs: Cven zedmetad internacionalistebi varT, Cveni
mTavari amocanaa, ruseTs axlave gamoveyoT.
RmerTma gansajos, vinaa marTali.
27/VIII 89
Sevxvdi saq. ssr Sinagan saqmeTa ministrs SoTa gorgoZes.
ar vapirebdi im incidentis mere masTan saubars, magram TviTon
gamomelaparaka.
zrdili, pewiani imerelia.
SevrigdeTo, me da im polkovnikma maSin rom gawyenineT, fsixozis
mdgomareobaSi viyaviT cxra aprilis Semdeg da gvepatiebao.
didxans visaubreT.
ratom aqamde ar arian daWerili damnaSaveebi da maT Soris ozgani-meTqi.
14 afsua-mkvleli dapatimrebulia, ozgani moxsnilia da male
davapatimrebTo.
28/VIII 89
samwuxaro ambavi Sevityve; fanjikiZisTvis xma ar miuciaT, deputatad rom gasuliyo. aurCeviaT n. naTaZe.
es Cveni, saerTod, mwerlobis damarcxebaa. Cven ar mogvces xma.
mere da ratom? gana fanjikiZem erT-erTma pirvelma ar dareka
zarebi saqarTvelos gasaRviZeblad?
did pativs vcem naTaZes, magram naTaZes Tavisi adgili eqneboda
parlamentSi da fanjikiZes _ Tavisi. orive unda aerCiaT.
`pravdaSi~ baltiispireTia sastikad gakritikebuli.
es cudi niSania. imperia Setevaze gadmodis.
xval TbilisSi unda wavide.
29/VIII 89
aWaraSi mogzauroba davamTavre da Tbilisisaken gamovemgzavre.
ra gavakeTe?
viRac-viRaceebi gamovaRviZe, viRac-viRaceebs SemovuZaxe. rac
mTavaria, davrwmundi, rom aWara swor gzas adgas. mixaria.
gzad quTaisSi gamoviare.
Cems quTaisSi.
vnaxe Temur lanCava, daviT kvicariZe, zurab kuxianiZe...
didxans visaubreT Cvens saerTo satkivarze.
62
mivesalmebi gazeT `lit. quTaisis~ gamocemas.
gzad d. kvicariZem da T. lanCavam gamomaciles da didi pativi
mces.
30/VIII 89
rogorc movelodi, wamovsulvar Tu ara Tbilisidan, Cemi redaqciis TanamSromelTac gamouketavT karebi da gakrefilan.
me-4 nomeri ukve oci dRis dabeWdili unda yofiliyo, magram
morigeebs yvelaferi gaukeTebiaT, rom Jurnali ar gamosuliyo.
gadayolili var redaqciis muSakebze, magram saqme saqmeze rom
midges, yvela `brutusi~ aRmoCndeba.
31/VIII 89
universitetis ramdenime profesori SevxvdiT orjonikiZis raionis aRmaskomis Tavmjdomares _ givi kekeliZes.
saxli, sadac vcxovrob, erTi uezovo, migdebuli, mitovebuli
saxlia. Cven vcxovrobT iq, universitetis TanamSromlebi, ufulo da
upatrono xalxi.
Cvens gverdiT #9-Si mcxovreblebma saxls uzarmazari lojiebi
moaSenes.
Cvenc movindomeT lojiebis ki ara, ubralo aivnebis moSeneba
saRamoobiT sulis mosaTqmelad.
givi kekeliZem, rasakvirvelia, uari gviTxra.
veZebo samarTali? sad? visTan? Cven xom upatrono da daucveli
moqalaqeebi varT.
1/IX 89
momitanes `kritikis~ me-4 nomris sasignalo.
me rom ar Camomeswro, dRemde dabeWdili ar iqneboda.
koreqtura bevria, magram urigo nomeri ar aris.
miSa qvliviZes vesaubre didxans.
namdvili poeti da gulubryvilo kacia.
novela `didi wiTeli buSti~ rom mivuZRveni, Zalze gaexarda.
2/IX 89
SabaTia. agarakze var. axali novelebis wigns vamzadeb dasabeWdad.
`ganaCeni~ unda davarqva. igi, marTlac, ganaCeni iqneba, Cemi fiqriT.
3/IX 89
mTeli dRe kvlav wignze vmuSaob.
xval rusTavelis sazogadoebis yrilobaa. miwveuli var.
4/IX 89
gaixsna rusTavelis sazogadoebis yriloba. pirveli sityva Tqva
akaki baqraZem.
daiwyo wesdebis damtkicebis Sesaxeb msjeloba.
gamovidnen zviad gamsaxurdia,marika lorTqifaniZe, revaz TabukaSvili, jano janeliZe...
mec gamovedi: yoveli msgavsi sazogadoebis wesdeba im piris pati-
63
viscemisTvisacaa Seqmnili, vis saxelsac atarebs-meTqi.
Tqven ki rusTaveli dagviwyebiaT-meTqi.
marTlac, mTels wesdebaSi rusTavelze araferia naTqvami.
5/IX 89
rusTavelis sazogadoebis yriloba ufro gamZafrda.
wesdebis damtkicebis Semdeg sxvadasxva sakiTxze gaimarTa bWoba.
dRes gamovidnen _ marika lorTqifaniZe, CeCeni _ romelmac
qarTvelebisadmi didi siyvaruliT ilaparaka da dagmo afsuebi. e.
javeliZe, iToniSvili, liparteliani (miwaTdatacebaze), zviad gamsaxurdia, jansuR Carkviani, rezo CxeiZe, afxazeTidan qarTuli skolis
direqtori.
cxare, erovnuli laparakia, magram mxolod laparaki.
vnaxoT, ra rezolucias miiRebs yriloba.
esaa mTavari.
6/IX 89
yriloba dResac gagrZelda.
akaki baqraZem TanaTavmjdomared Tamaz kvaWantiraZe daasaxela.
dRes kargad gamovidnen Tedo niniZe, inguSeTis warmomadgenlebi,
zviad gamsaxurdia...
oTx saaTze moulodnelad mixmes cekaSi.
didi imediT wavedi. iqneb damadga saSveli da `kritikis~ redaqtorobidan maTavisufleben-meTqi, rac adre araerTgzis viTxove.
gumbariZis mosacdelSi ocdaaTamde cnobili mwerali, xelovani
da mecnieri icdida.
rogorc gairkva, SevardnaZes unda SevxvedrodiT.
ilaparaka imperiis ministrma. ise, rogorc velodiT, Tan
gvagrZnobina, rom saqarTvelo uyvars, Tan dagvarwmuna, rom ubeduri
saqarTvelosTvis verafer sasikeTos ver gaakeTebs.
sakmaod mkacrad gavakritikeT politbiuros xazi Wabua amirejibma, nodar naTaZem, eldar Seneglaiam, Tamaz SavguliZem, rezo CxeiZem, jansuRma, lana RoRoberiZem, me...
pirdapir davusvi sakiTxebi, ratom ar auqmebT arakonstituciur
avtonomiebs, ratom ar gindaT aRiaroT saqarTvelos aneqsia, Tqven
axla Tqveni samSoblosTvis bevri ramis gakeTeba SegiZliaT, iqneb
dagvexmaroT-meTqi.
mainc, upirvelesad raSi gsurT daxmarebao, mkiTxa Tavazianad.
iqneb miaRwioT avtonomiebis gauqmebas, radganac damoukideblobis miRebis dros es avtonomiebi bombebad iqcevian-meTqi.
gaiRima. ruseTma saqarTvelos respublika rom gaauqmos, ras
ityviTo.
es usamarTloba iqneba da mTeli saqarTvelo ajanydeba-meTqi.
hoda, ase uyvarT afxazebs da osebs (aWaraze araferi Tqva) TavianTi avtonomiao. saerTod, damoukidebloba rom gindaT, ifiqreT
imazec, SeuZlia Tu ara saqarTvelos damoukideblad arsebobao.
64
iciT Tu ara Tqven, rom amJamad, rusis purs da karaqs WamTo.
7/IX 89
universitetSi kaTedris sxdoma Cavatare.
vrceli sityva vTqvi. aRar SeiZleba-meTqi leqciebis Zveleburad
kiTxva. amoviRoT-meTqi programidan Zveli Temebi `sabWoTa literaturisa~ da `komunistis saxis Sesaxeb literaturaSi~. unda vikiTxoT
imgvari leqciebi, rogorc ekadreba-meTqi Tanamedrove saqarTvelos
moZraobas.
rac SeiZleba didi sevdiT vilaparakoT-meTqi 1921 wlis 25
Tebervalze.
mere kaTedras gavacani SevardnaZesTan Sexvedris SedarebiT sruli (rac damamaxsovrda) informacia.
8/IX 89
`lit. saqarTveloSi~ daibeWda Cemi novela `mesayvire~.
dilidanve rekviT amikles. yvela mixvda, rom kreba, romelzec
novelaSia laparaki, aris gorbaCovis mier Catarebuli sabWoebis
delegatTa pirveli yriloba.
mkiTxvels ras gamoapareb.
marTlac, guliT davcine im moCvenebiT demokratias, CvenSi rom
sufevs.
9/IX 89
kievidan raul CilaCava mestumra meuRliTurT.
didxans visaubreT.
unda TbilisSi dabruneba, magram saqarTvelos xelisufleba arc
binas aZlevs, arc samsaxurs.
10/IX 89
kviraa.
mTeli dRea vmuSaob `kritikis~ pirveli nomris (1990) mowinaveze.
minda gavaanalizo 1989 da vuTxra qarTvels, ra gvaswavla am
welma sagulisxmo da gasaTvaliswinebeli.
11/IX 89
am diliT televiziam moskovidan gadacemaSi (`120 wuTi~) ganacxada, axali wlidan fasebs movumatebT sursaTs da mrewvelobis zogierT nawarmso.
uWirs, uWirs socializms.
nuTu ar dadga dro, erTxel da samudamod uari vTqvaT marqsizm-leninizmze?
12/IX 89
dResac bevrma damireka `mesayviris~ gamo.
diliT vaxtang goguaZem da levan aleqsiZem (Tsu proreqtorebma)
kaTedris gamgeebis TaTbiri Caatares.
studentebi gaugulgrildnen universitetso.
neta ra mizeziTo?
5. r. miSvelaZe. t. XV
65
gamovedi da CamovTvale mizezebi.
wverebi moezarda Zalian swavlebis Cveneul sistemas, leqciebis
formas da imas, rasac vaswavliT _ komunistur mecnierebas-meTqi.
SeiSmuSnen.
13/IX 89
televiziiT `moambeSi~ gamovedi da vTqvi, rom gamoqveynebuli
komunisturi partiis plaTforma samarcxvinoa. rom igi mxolod imperiis, garusebis wisqvilze asxams wyals.
vTqvi, rom miviReT qarTuli enis saxelmwifoebriobis programa,
magram raki Cven didostatebi varT Cvenive kanonebis arSesrulebisa,
arc am programas vasrulebT.
kvlav rusuli warwerebi, kvlav araqarTuli saqmis warmoeba.
qarTvelebi ar vTvliT Tavs saerTo erovnuli laSqris wevrebad.
erovnuli brZola vinmes prioriteti sruliadac ar aris, mTeli eris
saqmea-meTqi.
sxvac bevri ram vTqvi, magram wauSliaT.
14/IX 89
kote maxaraZem miTxra; axla, oqtomberSi unda viTamaSo Seni piesa
da, Tu kaci xar, erTxel kidev gadaxede, am sam TveSi xom araferi
moZveldao.
wamoviRe `gadasaxedad~.
Teatris xalxze samudamod gamityda guli.
araseriozuli, upiro, cancara xalxia.
kidec imitomaa win Cveni Teatris saqme.
15/IX 89
rostovidan Camovida literatori bibik l. Tqveni yvela novela
maqvs wakiTxuli rusulado. axla ruseTs Tqvenze didi mwerali ara
hyavso.
gamecina. ra SuaSia ruseTi-meTqi. gaaswora _ sabWoTa kavSirso.
an sabWoTa kavSiri ra SuaSia, me qarTveli mwerali var-meTqi.
ise gamabraza misma Sesavalma sityvam, kinaRam damaviwyda
maspinZlis movaleoba, magram mere davcxri, roca gamimxila, iqneb
Cemi leqsebi qarTulad vinmes aTargmninoTo, qaTinauri rusebmac
iswavles.
didxans visaubreT.
Cvenc igive gasaWiri gvadgas, rac Tqvenao.
Tqven ssrk-dan gasvla gindaT. ruseTs ki _ socializmidano.
ver warmoidgenT, rogor Wirso rostovSi cxovreba.
TqvenTan konservebi mainc iSovebao.
16/IX 89
dRes SabaTia.
kotesTvis orSabaTs misatan piesas vukirkiteb.
raRac axali azrebi gamiCnda.
66
speqtakli minda iyos da ara qadageba-monologi.
17/IX 89
gazeT `komunistSi~ gamoqveynda `saqarTvelos erovnuli ganviTarebis koncefcia~.
Tu es gulwrfelad mTavrobis azria da ar aris `satyuara~ xalxis abmoxebis misaZineblad, mSvenieri saqmea.
eWvis TvaliT Sevcqeri komunistebis zrunvas qveynisTvis da
erebisTvis.
ar mjera!
18/IX 89
giga lorTqifaniZes 9 aprilze piesa mivutane. Cans ase moewona,
radganac rebusuri azri SemomTavaza, survili maqvs odesme Seni scenaris mixedviT gadaviRo mxatvrul-dokumenturi filmi 9 aprilzeo.
uari ar miTqvams. Tumca darwmunebuli var, usaxsrobis gamo es
survili Cqara gauneldeba.
`kritikis~ gamosvla gviandeba.
ar SeiZleba Cemi redaqtoroba, simkacres ver viCen.
19/IX 89
TaTia xaindrava mestumra redaqciaSi da Tavisi aRsareba gamando. 60 wlis ise moviyare, rom TeatrSi ar SemiSves, roli ar mRirsebiao. CemsaviT msaxiobTa mTeli Taoba `mokles~, gazrdis saSualeba
ar misces Teatralurma mafiebmao.
rogor dautanjavT es niWieri qali.
davwere yvelaferi, rac Tqvi da davbeWdav-meTqi.
marTlac, unda iTqvas amaze, rom sxvebs ar argunon mkacri bedi.
`mieciT niWsa gza farTo~...
20/IX 89
medea kaxiZe, levan sanikiZe da me viyaviT duSeTSi.
Sexvedra gvqonda.
kargad Catarda.
vTqvi, moskovidan sikeTes nu velodebiT, Cvenve unda movipovoT
Tavisufleba, unda wavarTvaT (an movparoT) ruseTs Tavisufleba,
nel-nela unda gamovacaloT mZinares sasTumali da ara daf-RrialiT gavaRviZoT-meTqi kentavri.
21/IX 89
moskovSi Catarda cekas plenumi.
gorbaCovi TiTis qneviT daemuqra mTels erovnul moZraobas.
ssrk-dan gamoyofaze arc ifiqroT, Torem giCvenebT seirso.
mis moxsenebaSi da Semdeg rezoluciaSi arc erTi sakiTxi ar
gadawyda xalxis, gansakuTrebiT, mcire erebis, sasargeblod.
yvelaferi Zveleburad darCa.
gaafetiSa rusi. misca didmpyroblis uflebebi.
67
mobrunda `ufrosi Zmis~ instituti.
universitetSi dRes kaTedris sxdoma Cavatare da vTqvi sajarod:
axla daiwyeba erovnuli moZraobis devnis periodi. iqneb represiebic mohyves. ar SegveSindes. umwifar politikanebs Cven unda gamovarTvaT droSa da warvuZRveT Cvens tanjul xalxs-meTqi.
22/IX 89
mweralTa kaSvirSi Sevityve, rom italiaSi darCa da amerikis
saelCos moqalaqeoba sTxova vladimer alfeniZem.
valodiaze cuds verafers vityvi, uniWo kacic ar iyo, magram es
ram moafiqrebina, rogor SeiZleba, ra unda gagiWirdes, rom sxvagan
icxovro. gaiqce.
Tumca... sxva sxvis omSi xom yovelTvis brZenia.
23/IX 89
movusmine `ganTavisuflebas~.
mgoni, nugzar Saria laparakobda.
alfeniZe ar uxsenebiaT; samagierod, tyavi gaaZvres gorbaCovs.
skkp-s am bolo plenuzme ufro samarcxvino ram ar Cautarebiao.
nuTu, ar unda gadadges gakotrebuli mTavroba?
24/IX 89
saqarTvelos sagareo saqmeTa ministrma, gogi javaxiSvilma, damibara: israelSi 5-kaciani delegacia midis da mwerlebidan Sen unda
CagrToTo.
ra unda gavakeTo-meTqi.
literaturuli saRamoebi unda gamarTo, Seni wignebi auqcionze
unda gavyidoT da fuli qarTvel studentTa ucxoeTSi momzadebis
fondSi gadairicxebao.
davTanxmdi.
25/IX 89
levan sanikiZem werili momitana robert sturuas Sesaxeb.
didxans vyoymanobdi, damebeWda Tu ara, bolos gadavwyvite, rom
Rirs dabeWdva. bolos da bolos, r. sturuas simarTle unda eTqvas
qarTuli Teatris ucxour hangze gadawyobisTvis, Tumca mis did niWs
pativi unda vceT.
qarTuli mwerlobis ignorireba ar epatieba `robikos~.
26/IX 89
`mamulis~ axali nomeri wavikiTxe.
tariel Wanturiaa faqtiuri redaqtori, tarielis niWis Zala am
bolo nomersac etyoba.
27/IX 89
sazogadoeba `codnam~ sadiskusio klubis - `ras vambobT, ras vakeTebT~ prezidentoba SemomTavaza.
davTanxmdi. ar vici, ra gamova am saqmidan.
68
kidev erTi klubi ki ara, saqme sWirdeba saqarTvelos.
reJisorma Tamaz mesxma miTxra dRes: Seni romelime piesis dadgma
mindao.
dasadgmelad Cemi oTxive piesa waRebuli aqvT reJisorebs, magram
vin dgams.
tyuili. tyuili da orpiroba yovel fexis nabijze.
28/IX 89
23 seqtembris nomerSi gazeT `quTaiss~ mesame gverdze korpusiT
daubeWdavs Cemi novela `kargad cxovroben gubernatorebi?~ am novelis mTavari simboluri personaJi zviad gamsaxurdiaa. RmerTma nu
qnas, gamarTldes Cemi winaTgrZnoba.
dRes gamovida rusTavelis sazogadoebis kidev erTi araformaluri gazeTi `moZRvari~. Sig Cemi werilia - `vin amRvrevs wyals~.
ar unda iyos urigo werili.
giorgi jiblaZe gardaicvala.
dRes dakrZalvaze viyavi.
29/IX 89
afxazeTSi da oseTSi kvlav mRelvarebaa saqarTvelos winaaRmdeg.
xma Camovida, osebma gza gadaketes da qarTvel kacs `oseTis teritoriaze~ ar atarebeno.
ai, sadamde mivediT!
30/IX 89
`axalgazrda komunistSi~ lovard tuxaSvilis werilia `cocxlebs movuxmob~. brwyinvale werilia. am werilidan aSkaraa _ ra aris
ruseTi da rusi xalxi saerTod.
arc bolSevikTa ebraeli da qarTveli liderebia datovebuli
gakenwvlis gareSe.
erTi sityviT, qarTulma presamac amoiRo xma ruseTis winaaRmdeg.
1/X 89
kviradRea.
avad var. gavcivdi, surdo mawuxebs.
2/X 89
swavla daiwyo.
diRomSi axali skola gaixsna. sityva vTqvi gaxsnis zeimze. axali
skola! es xom eris zeimia. ese igi, bavSvebi arseboben. qarTveloba
mravldeba.
g. gumbariZec iyo. moewona Cemi sityva. baton revazso, gamoacxada, vTxovoTo am skolis Sefoba.
3/X 89
kinos saxlSi vnaxe estonel kinomatografistTa dokumenturi
filmi `hitler-stalini~.
hitlers da stalins _ rogorc tiranebs, erT sibrtyeze ayeneben
69
baltielni da orives maTs bedSi erTnair damnaSaveebad Tvlian.
asea?
me piradad stalins hitleris gverdiT ver davayeneb.
4/X 89
`saxalxo ganaTlebaSi~ gamoqveynda Cemi statia `ra gvWirs, ra
gviSvelis~,
SeukreW-SeumcirebiaT, magram rac darCa, mainc ikbineba _ ar vindob gadamTiel Tavxed erebs.
mirekavs mTeli Tbilisi.
viRacam miTxra; ar geSinia, terori rom daginiSnono?
ra dros SiSia, qveyana iRupeba.
5/X 89
dRes dasavleT evropelTa fakultetze leqcia wavikiTxe. Sevexe
marqsizmis 4 naklovanebas.
ra yuradReba-aRfrTovanebiT mismendnen studentebi.
TaTbiri gvqonda ministr gogi javaxiSvilTan _ sagareo saqmeTa
saministroSi.
moxseneba unda wavikiTxo israelSi simpoziumze _ `Tanamedrove
qarTuli mwerloba~.
saRamos miSa qvliviZem, Temur CalabaSvilma da mxatvarma vaxtang
gulisaSvilma visaubreT `Wiqa Caize~.
6/X 89
dRes TbilisSi daarsda saqarTvelos olimpiuri komiteti.
es didi saqmea. kidev erTi nabiji damoukideblobisaken.
Tu evropam mxari dagviWira, Cveni sportsmenebi msoflio arenaze
gamovlen ara rogorc ssrk-s, aramed rogorc saqarTvelos respublikis warmomadgenlebi.
`lit. saqarTveloSi~ dabeWdilia dialogi merab kostavasTan.
merabi mis mier 2 wlis winaT wamoyenebul Teorias sityva-sityviT imeorebs: `jer demografiuli gawmenda, mere gamoyofisaTvis brZola~.
7/X 89
dRes SabaTia.
miSa yandaSvilis (eqimi, 1951 wlis represiebis msxverpli, brwyinvale inteligenti) wlisTavze gaxldiT. cremli momdioda, mis eul
saflavs rom davcqerodi.
nuTu aq Tavdeba yvelaferi?
saRamos, Cems cxovrebaSi pirvelad, radikulitma Semomitia ise,
rom nabiji ver wavdgi.
siberemde _ siqaCleo.
8/X 89
mTeli Rame TeTrad gavaTene.
radikuliti?
70
`saswrafo~ gvyavda.
radikulits, Turme, Cveni medicina ver mkurnalobs.
sxvas ras mkurnaloben!
jojoxeTuri tkivilebi maqvs.
es mindoda Cemi saqmeebis gadamkides?
radikuliti ratom unda yofiliyo Cemi curvis, CogburTis, Cemi
sportsmenobis logikuri Sedegi?
kacma ar icis, ra sjobia.
sosoia buxaiZes mis sicocxleSi xeli ar gauqnevia.
aCikom masaJi gamikeTa, cota momeSva.
9/X 89
dRes ministrTa sabWoSi dagviZaxes mwerlebs da inteligenciis
sxva warmomadgenlebs.
sakiTxi idga puSkinis institutis saxelwodebis Sesaxeb. am oriode kviris win studentTa da profesor-maswavlebelTa moTxovniT
instituts ewoda sulxan-saba orbelianis saxeli.
rogorc gairkva, moskovi ganrisxebula amaze. axlave daubruneT
saxelio.
saocaria, Cvengan mTavroba TanagrZnobas eloda, magram ar gamouvidaT.
yvelam erTxmad davicaviT sulxan-saba da puSkinis pativiscemis
miuxedavad instituts saxeli SevucvaleT.
vnaxoT, samagieros rogor gadagvixdis moskovi!
merab kostavam Tqva mquxare sityva miseburad, nerviulad.
moitana citatebi rusi klasikosebis (da maT Soris, samwuxarod,
TviT puSkinis) nawerebidan saqarTvelos zemodan rom dascqerian,
qedmaRlurad rom elaparakebian da busurmanebis bnel qveyanas eZaxian.
ar megona-meTqi, vuTxari merab, Tu ase kargad icodi rusuli
literatura. gaicina. cixeSi mets ras vakeTebdio.
10/X 89
gamsaxurdiam da kostavam rusTavelze mitingi Caatares.
veswrebodi. sityvis Tqma msurda, magram xma ver mivawvdine.
daayenes sakiTxi ase: qarTvelma axalgazrdobam uari ganacxados
samxedro samsaxuris sxvagan moxdaze.
boikoti rusul armias!
11/X 89
bazarze gamovida Cemi wigni `cxel gulze dawerili piesebi~. 4
piesa Sevitane.
vnaxoT, rogor miiRebs mkiTxveli.
Teatrebma rogor miiRes? ori daidga, ori _ jerjerobiT vera.
zogierT rusapeta qarTvel reJisors qarTuli piesebi ar moswons.
71
12/X 89
dRes galaktionis seminari Cavatare.
daviT TevzaZem waikiTxa moxseneba: `axali Tvalsazrisi galaktionis revoluciasTan damokidebulebaze~. galaktionio revolucias aRtacebiT ar Sexvedriao. sworia.
saRamos `codnaSi~ Sexvedra mqonda.
SoTa ZiZigurma gaxsna da didi Sesavali sityva Tqva.
ar megona, Tu ase vuyvardi.
`codnis~ mdivanma, avTandil svanma, oTxi TviT adre momiloca 50
wlis Sesruleba. batonma SoTam `codnis~ sigeli gadmomca.
miyvars `codna~ da yovelTvis siamovnebiT vTanamSromlob masTan.
13/X 89
gamovida quTaisis literaturuli gazeTi `uqimerioni~ _ redaqtoria Teimuraz lanCava.
Zalian mixaria.
pirvelive nomerSi Cemi novela `cxovreba~ daubeWdavT.
dRes kargi dRea. macnobes, rom `ciskris~ redaqtorad jansuR
Rvinjilias nacvlad Cemi deidaSvili ioram qemerteliZe daniSna
muxranma.
iorami kargi biWi da kargi poetia. Tumca, ver davukargav, jansuRi kargi redaqtori iyo.
axla, am wuTSi yvelaferi Camamwares:
Cemma colma-naTelam, ambavi momitana, merab kostava avariaSi
moxvedrila da gardacvlilao.
gavgiJdebi, Tu es Wori ar aRmoCnda.
ra ubedurebaa!
14/X 89
merab kostavas gardacvalebis ambavi marTali aRmoCnda.
mTeli dRe quCaSi gaognebuli davdivar.
mowamluli, moSxamuli maqvs guli da goneba.
xaragaulTan katastrofaSi moxvedrila.
iqneb moaxvedres?
`komunistSi~ dRes daibeWda Cemi novela `ufaso pansionati~, magram ar gamxarebia.
am dReebSi veraferi ver gamaxarebs.
saqarTvelos mosisxle mteri _ ozgani gudauTis aRmaskomis
Tavmjdomared aurCeviaT.
Tu es marTalia, yvelaferi damTavrebulia!
ruseTs sabolood unda gavemijnoT.
im ruseTs, romelic qarTvelTa sisxlis daRvrisTvis namusgarecxil moxeles cixeSi ki ar svams, aramed awinaurebs.
mikvirs, guli rom ar miskdeba.
72
Tumca, Tavs cudad vgrZnob. Zalian cudad.
neta yvelaferi damTavrdebodes. aRar SemiZlia saqarTvelos daRupvas vucqiro.
sakuTari umweobis grZnoba yelSi miWers, sunTqva mekvreba.
15/X 89
reJisori kandid gurgeniZe mewvia.
Tu gaqvT rame, axali piesa dasadgmelad momeciTo.
niWieri kacia, magram mainc uari vuTxari.
ar var Teatris xasiaTze.
saerTod yvelaferi sisuleled meCveneba.
16/X 89
merab kostavas xsovnisadmi miZRvnil mitings daveswari.
zviad gamsaxurdiam moiTxova: mTawmindaze daikrZaloso.
misi saxeli romelime prospeqts ewodoso.
qalaqSi Zegli daidgaso.
bolSevikebs vakritikebT, gandidebis maniiT iyvnen Sepyrobilnio
da Cven igives xom vakeTebT?
axla zviads rom SevTavazo; Tbiliss saxeli gadavarqvaT da amieridan kostava vuwodoT-meTqi, albaT, dameTanxmeba.
kostava erTi gamoCenili organizatori iyo Tanamedrove revoluciur brZolaSi.
iqneb raime didi naSromebi dagvitova, an eris xsnis axali koncefcia SemogvTavaza?
ar vici, ar vici...
mTawminda?
merabis ilias gverdTi dakrZalva ar examuSeba zviads.
iqneb marTalia.
merabi marTlac gmiria, magram mTawminda?
17/X 89
saswrafod moskovSi gamomiZaxes. qarTul mwerlobaze sityva
unda vTqva wignis moyvarulTa yrilobaze.
ra dros moskovia-meTqi.
afsuebi da osebi apireben Cvens winaaRmdeg gamosvlas da Sen unda
upasuxovo.
ra gaewyoba, unda wavide, mxolod im pirobiT Tu kostavas dakrZalvis dRes, SabaTs, TbilisSi viqnebi.
18/X, 19/X, 20/X, 21/X 89
moskovs gavfrindi.
haerSi gamogvicxades, benzinis ukmarisobis gamo TviTmfrinavi
rostovSi unda davsvaTo.
gagigoniaT aseTi ram?
CavfrindiT saRamos moskovSi me da aCiko. vicodiT, rom `ostankino~ _ sastumroSi gvqonda bina. Ramis sam saaTamde ar dagvabi-
73
naves. ar gvaqvs adgilio. vijeqiT mosacdelSi Tavmidebulebi.
davureke plenumis organizators. ras hgavs-meTqi es? Cven sruliadac ar gvexaliseba moskovSi Camosvla, Tu Ramis gasaTevi ara
gaqvT, ratom gveZaxiT-meTqi.
gadavwyvite, ar daveswro plenums, protestis niSnad xvalve ukan
gavbrunde.
asec moviqeci.
meore dResve viSove bileTi da matarebliT gamovbrundi TbilisSi.
ase rom, moskovs (!) mxolod erTi dRe gaxldiT.
im imediT wamovedi, rom kostavas dakrZalvas Camovuswrebdi
Tavisuflad. magram matarebelma zustad 18 saaTi daagviana da dakrZalvas ver daveswari.
mTawmindaze daukrZalavT.
iqneb sworad moqceulan? iqneb amiT waaxalises saqarTvelos
gaTavisuflebisTvis yvela mebrZoli?
dRes Wkvianma kacma Seni qveynidan fexi ar unda gadga.
saSinelebaa moskovi. asanTic ki Zneli saSovnia.
yovel nabijze gaborotebuli, nervebmoSlili adamianebi gvxvdebian.
afsuebma rkinigzis liandagi ahyares, matarebelma Tbilisamde 18
saaTi daagviana da pasuxs aravis sTxoven.
matareblis konduqtorebs ar aZleven Cais, Saqars, namcxvars,
rogorc adre aZlevdnen.
matarebelSi gaTboba ar aris.
upatronoba gamefebula mTels qveyanaSi da suleli gorbaCovi
gazeT-Jurnalebis redaqtorebs TiTs uqnevs; ra Tavs gagividaTo.
nuTu, axla mainc ar dadga sabWoTa xelisuflebis ukanaskneli
dRe?
22/X 89
kviraa.
`ganTiadi~ miviRe. Cemi ori novelaa dabeWdili.
erTs hqvia `rodemde~.
1988 wlis noembris dReebzea dawerili.
23/X 89
gamovida `kritikis~ #5.
gadavikiTxe.
levan sanikiZis werilSi mkacradaa gakritikebuli reJisori robert sturua. arc Cemi minaweri aklebs xels.
robert sturua niWieri reJisoria, magram mis bolo speqtaklebs
erovnuli suli ara aqvs. qarTul mwerlobas pativs ar scemso, wers
levani.
74
misma Teatrma dakarga erovnuli saxe da moxetiale dasad iqcao.
iqneb avCqardi me, rogorc redaqtori, magram erovnulobis Ralats veravis vapatieb. ara uSavs. iqneb, mouxdes robikos es mcire
wkipurti.
24/X 89
Sexvedra mqonda Tbilisis samkervalo fabrikaSi.
vuambe im saSinel ekonomiur krizisze, rac moskovidan Tbilisamde mgzavrobisas vixile.
xalxi sasowarkveTilebaSia Cavardnili.
25/X 89
Cavatare sadiskusio klubis prezidiumis pirveli sxdoma.
SevadgineT gegma. pirveli sxdoma davniSneT 27 oqtombers.
minda es klubi iqces erTgvar damkvalianeblad Cveni erovnuli
moZraobisa.
pirvel disputze momxseneblad gamovyavi prof. g. muCaiZe, prof.
vl. gulua, doc. g. facacia.
vnaxoT, ra gamova.
26/X 89
didi gamoxmaurebaa robert sturuas `Wkuis swavlebaze~.
`rogor gaubedeTo~, mirekaven misi megobrebi.
`Sen genacvaleo~, mirekaven masze ganawyenebulni.
arc pirveli mwyins, arc meore mixaria.
me, rac mjeroda is davwere.
xma gavrcelda, gumbariZe moskovs gadahyavTo.
vin icis, vin mova.
27/X 89
dRes pirveli diskusia gavmarTeT. `codnis~ did darbazSi.
pirveli sityva vTqvi, rogorc prezidentma da diskusias mimarTuleba miveci.
sityvebiT gamovidnen guram muCaiZe, vladimer gulua, germane
facacia, guram yoranaSvili, roman gociriZe, SoTa nadiraSvili, guram petriaSvili...
disputma kargad, mRelvared Caiara.
SevimuSaveT da iqve wavikiTxeT sadiskusio klubis rekomendaciebi. pirveli diskusiis Tema iyo: `ra viRonoT erovnuli moZraobis
qmediTobisaTvis?~
rekomendaciaSi, romelic albaT, daibeWdeba, absoluturi mxardaWeraa saqarTvelos erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis
mimarT.
28/X 89
SabaTia.
`kritikisaTvis~ mowinaves vwer.
75
ugemuri amindia.
axla daiwyeba Semodgomis grZeli wvimebi.
29/X 89
SoTa niSnianiZe da me erTi Tanamdebobis piris ojaxSi stumrad
migviwvies.
gavuare SoTas da wavediT.
damniSnes Tamadad.
pirveli sadRegrZelo saqarTvelosi davlie da Sevexe im viTarebas, rac axla saqarTveloSia Seqmnili.
sufras TxuTmeti kaci ujda.
ministrebi da ministris moadgileebi. oriode qali.
erTma stumarTaganma ganacxada; mwerlebis wvliliT am axal moZraobaSi kmayofili ar varo.
roca CavekiTxe, mwerlobaze zogadi laparaki ar gekadrebaT, Tu
konkretulad vinmes gulisxmobT, unda TqvaT, Torem, ara mgonia,
Tqveni sityva gavrceldes mwerlebze: S. niSnianiZeze, m. maWavarianze,
m. lebaniZeze, n. wuleiskirze, Cemze, akaki baqraZeze, zviad gamsaxurdiaze-meTqi.
rogor, es ori ukanasknelic mwerlebi ariano? saerTod me mgonia, mwerlebi cekas marjvena xels warmoadgenen da iseve atyueben
xalxs, rogorc komunisturi partiao.
gavcxardi da wamovdeqi; roca mwerals augad axsenebs is, visac
araferi waukiTxavs am bolo wlebSi qarTveli mwerlis naxelavi, me
araviTari survili ara maqvs misi Tanamesufre viyo-meTqi. vatyob, am
bolo dros nervebi mRalatobs. ar unda avyolodi, Cemi bralia.
xvewna-mudariT damaSoSmines maspinZlebma.
mere ZaliT Sublis gaxsna ver SevZeli, gulmosulad, uamurad
waviyvane sufra.
SoTa niSnianiZe da soso paiWaZe (prozaikosi) wamomeSvelnen _
pirdapir uTxres iq myofT; es saxalxo moZraoba Cveni dawyebulia,
Cven gadavagdeT (mwerlebma) erSi Tavisuflebis Tesli, rac Seexeba
revaz miSvelaZes, man erT-erTma pirvelma aRmarTa maxvili usamarTlobis winaaRmdeg, igi dRes gamaTavisuflebeli moZraobis erT-erTi
winamZRolia da, keTil vineboT, mwerlis xsenebisas, imaze davfiqrdeT, gaqvT moraluri ufleba mravaltanjul mwerlebze laparakobdeTo?
mainc saidan gaCnda `obivatelSi~ aseTi azri?
sxvaTaTvis Cirqis mocxebiT isini sakuTari umweobis; sakuTari
saxis damalvas xom ar cdiloben?
30/X 89
dRes, adre diliT, mTavrobis sasaxlis win saremonto ficris
Robe moangries axalgazrdebma da mjdomare demonstracia gamo-
76
acxades.
maTi moTxovnebia: uari eTqvas samxedro uwyebas qarTveli axalgazrdebis saqarTvelos farglebs gareT jariskacad gawvevaze.
boikots vucxadebTo saqarTvelos mTavrobas afsua eqstremistebis dausjelobisaTvis.
orive moTxovna samarTliania.
vesaubre mTavrobis Tavmjdomares nodar WiTanavas.
raSia saqme; ratom aRizianebT axalgazrdebs, ratom ar iWerT
afsua mkvlelebs, ratom agzavniT rusis saokupacio armiaSi qarTvelebs-meTqi.
Tu aqamde mecodeboda nodar WiTanava, dRes ar Semcodebia,
radganac vigrZeni, rom am patiosan kacsac ki tyuilis Tqma uswavlia.
mjdomare demonstracia grZeldeba.
31/X 89
Sexvedra mqonda Tbilisis #3 samedicino saswavlebelSi.
movuwode axalgazrdebs, SeuerTdnen mTavrobis sasaxlis win mjdomare demonstracias. avuxseni `araformalTa~ moTxovnebis samarTlianoba. mTavroba gvatyuebs, drois gayvanis politikas adgas, Cven
ki wertili unda davusvaT yalb imedebs da iluziebs, Cven TviT unda
gaviCinoT Cveni samarTali-meTqi.
1/XI 89
`Tbilisis~ korespondenti mestumra da interviu CamomarTva.
vTqvi Cemi azri saqarTvelos erovnul-ganmaTavisuflebel moZraobaze. saqarTveloSi dislocirebuli arc erTi sabWoTa jariskaci
ar gaekaros demonstrantebs, mTavrobis saqme axla mxolod is aris,
rom xeli Seuwyos am brZolas, daanebos Tavi moskovTan reveransebsmeTqi.
2/XI 89
kaTedris wevrebs ganvucxade, rom pirvelad Cems sicocxleSi ar
vzeimobT mogonil zeims, yalb zeims _ 7 noembers-meTqi.
saRamos Sexvedra mqonda windebis fabrikaSi.
muSebs movuwode, mxari dauWiron aqciebs.
3/XI 89
Sexvedra gvqonda Tbilisis sportul nakeTobaTa fabrikaSi gogi
gaCeCilaZes, irakli kenWoSvils da me.
kvlav politika idga yuradRebis centrSi.
Cven xom axla yvelani politikur mimomxilvelebad viqeciT.
iraklim Tqva: socializmis marqsistuli Teoria TavisTavad
cudi ar aris, magram ssrk-Si ver ganvaxorcieleTo.
ar daveTanxme. swored marqsizmia Cveni dadmRupveli-meTqi da Cem
SezRuduli codnis farglebSi davamtkice marqsizmis utopiuroba.
4/XI 89
kviraa.
77
radio da televizia `gvimtkiceben~, rom Zneli zamTari gveqneba.
ar gvyofnis sursaTi, eleqtroenergia.
SabaT-kviris adgilas oTxSabaT-xuTSabaTi gadmoitanes. es
gviSvelis?
viyavi SoTa xajalias colis ormocze.
sawyali SoTa, tiroda. 75 wlis asakSi gansakuTrebiT Znelia
meuRlis dakargva.
saRamos demonstrantebTan davyavi 2 saaTi. didxans agrZeleben
mitings.
5/XI 89
mivedi da didxans vesaubre demonstrantebs. Cavjeqi maT Soris.
Semomexvivnen, batono revaz, Tormeti dRea aqa vzivarT da Tqvens
garda mwerali ar gvinaxavso, erTma qalma.
mwerlis saqme aq jdoma ar aris, qalbatono, mwerlis saqme weraameTqi. me Tu movdivar, mxolod imitom, rom sxvagvarad ar SemiZlia.
saeTrod, mwerlis dawyebulia es TavisuflebisTvis brZola. liderebi _ zviad gamsaxurdia, nodar naTaZe da akaki baqraZec xom mwerlebi
arian-meTqi.
6/XI 89
moxda, risac Zalian meSinoda.
wuxelis, gvian RamiT demonstrantebma ayares banaki da samad gaiyvnen: erTi nawili sportis sasaxlis win dajda, meore kinosaxlTan
Seikriba, mesame nawili _ qarTvelTa mcire jgufi (afxazeTidan Camosulni), samxatvro galereis win darCa.
dilidanve aq var. iReben leib-sabnebs, karvebs, raSia-meTqi saqme?
gamsaxurdias, Wanturias da wereTels Cxubi mouvidaTo.
es meramdened ver Tanxmdebian.
aki Serigdneno?
rogor SeiZleba kinklaoba aseTi didi erovunli saqmis dros?
mTavrobis sasaxlidan ukandaxeva didi marcxia Cveni moZraobisTvis.
SuaRamisas kvlav gavedi samxatvro galereis win Segrovil demonstrantebTan.
fexi ar moicvaloT-meTqi, xalxs mivmarTe. es gaTiSuloba daRupavs-meTqi Cvens moZraobas, yuric ar maTxoves.
7/XI 89
robert sturuas kritikis gamo axalgazrda Teatrmcodneebma mipasuxes `axalgazrda komunistis~ furclebidan.
unda movicalo da vupasuxo, sxva gza ar aris.
RamiT `amerikis xmam~ gadmosca, moskovSi ociaTaskaciani demonstracia gamosula sabWoTa xelisuflebis winaaRmdeg.
8/XI 89
daveswari gogi qavTaraZis Teatris speqtakls `erTi cis qveS~.
78
piesa, dramaturgia ar aris _ koncertia.
9/XI 89
`komunistma~ dabeWda kinematografistTa kavSiris gamoxmaureba
`kritikaSi~ robert sturuas `xelhyofaze~.
rusulad `ganatlebuli~ `kinoSnikebi~ icaven sturuas. sturuas siyvaruls me vin maswavlis, magram ilia WavWavaZesac xom akritikebdnen?
`vai, sircxvilo, sadRa aris Seni siwiTle~.
10/XI 89
gazeT `TbilisSi~ Cemi interviu daibeWda.
mesaubra nargiza mgelaZe.
Sevutie saqarTvelos xelisuflebas.
didi gabeduleba iyo ~Tbilisis~ redaqtorisgan misi dabeWdva.
vambob; sanam unda vatyuebdeT-meTqi qarTvel xalxs, sanam SeiZleba qarTvelis mokvla saqarTveloSi kanoniT ar isjebodes-meTqi.
ratom iCens-meTqi aseT guldedlobas saqarTvelos mTavroba?
11/XI 89
msaxiob pavle nozaZis Svilis qorwilSi gaxldiT.
sandro mrevliSvilma, `swori xar, magram `kritikis~ redaqtoris
minawerSi gacxarebuli toni getyobao~.
ra vici.
me ase vfiqrob: `rogoradac unda ewyinos robikos, is main gavakeTe, rom momavalSi dafiqrdeba da saqarTvelosken moixedavs; Tavisi
sawyali, ubeduri saqarTvelosken.
12/XI 89
SuaRamemde televiziaSi davyavi.
reJisor uSangi kapanaZesTan erTad a/w 23 maiss Catarebuli Cemi
saRamo gadavwereT telefirze.
eqvsi Tvea televiziaSi udevT es firi da eSiniaT gaSveba.
axla iqneb daadges saSveli, magram mianc ara mjera.
ar mjera imitom, rom televiziaSic, rogorc TeatrSi, uamravi
tyuili ician.
gadacemaSi marqsizm-leninizmis Secdomebzea laparaki da es ar
aZlevdaT xels.
`vremiam~ gadmosca moldaveTSi miliciasa da demonstrantebs
Soris Setakebis ambavi.
150 kaci daSavdao. ramdeni daiRupa, amas jer ar acxadeben.
13/XI 89
`merans~ Cavabare novelebis krebuli `ganaCeni~.
am wignSi saqarTvelos bolo ori wlis cxovrebaa daxatuli.
redaqorma lia arabiZem dRes damwuxrebulma miTxra: meSinia am
wigns `mTavliti~ ar gauSvebso.
79
vnaxoT.
14/XI 89
`axalgazrda komunistSi~ dabeWdilia Cemi pasuxi _ `Ria werili~
axalgzarda Teatrmcodneebs. iqvea Teatris moRvaweTa kavSiris werili. `Teatralebi~ kbilebs aRrWialeben. yovelgvari xerxiT cdiloben robert sturuas gamarTlebas, magram ver axerxeben.
Cemi werilic mkvaxea, gabrazebuli toniTaa dawerili, magram
`Cemi brali ar aris, RmerTo~, `Teatrmcodne~ axalgazrdebma gamomiwvies. ori azri ar arsebobs imis Sesaxeb, rom `dajgufeba~ erTi
ramiTaa gamowveuli. xval Cvenc mogvwvdebao.
meubnebian, Sens winaaRmdeg am kompanias kakuli vasaZe xelmZRvanelobso. marTali iqneba.
15/XI 89
`kritikis~ redkolegiis sxdomaze SevimuSaveT koleqtiuri werili _ `kritikis~ redaqciis gancxadeba~.
akaki gawereliam ganacxada: me Tanamedrove Teatrs kargad vicnob da unda mogaxsenoT, rom rac `kritikis~ #5_Sia, sruli WeSmaritebaao.
redkolegiam mRelvared Caiara.
16/XI 89
`codnis~ did darbazSi Cemi klubis (`ras vambobT, ras vakeTebT~)
disputi Cavatare.
oTx saaTs gagrZelda.
gamovidnen soso cincaZe, giorgi JorJoliani, qarTlos RaribaSvili da sxvani.
studentma daTo arabiZem ganacxada, Teatris sakiTxSi miSvelaZes
absoluturad veTanxmebio.
es imas niSnavs, rom marTali var.
sxva araferi mainteresebs.
diskusiaze SevimuSaveT rekomendaciebi, romelic xval sesias
unda movaxseno.
17/XI 89
dRes saq. ssr umalResi sabWos sesia gaixsna.
mivedi diliT. megona, rogorc redaqtors, SemiSvebdnen. Tqvenc
ar momikvdeT. kari momixures.
rekomendaciebi, romelic unda meTqva, karebSi mdgom referents
gadaveci gumbariZisTvis gadasacemad.
Cveni klubi moiTxovda qarTuli sajariso formirebebis Seqmnas
da erovnul-teritoriuli erTeulebis gauqmebas.
vnaxoT, ras izamen.
gumbariZe airCies saqarTvelos prezidentad.
18/XI 89
80
SabaTia.
vwevar. fexi mtkiva saSinlad.
mTeli dRe sesias vucqeri.
rbilad midis.
araferi saxeiro am parlamentisgan araa mosalodneli.
sesia damTavrda. laybobis meti araferi momxdara.
19/XI 89
kviraa.
guram petriaSvilma damireka da telefonSi or saaTs melaparaka.
yvelaferSi geTanxmebio. marTlac, rom Zneli, magram saWiro brZola wamoiwyeo. es Cveni saxelovani wisqvilebi erovnul brZolaSi
Tu ar CavayeneT, araferi gamogvivao.
saRamos televizorSi Teatrmcodne naTela arvelaZem Tqva: qarTul Teatrs TiTqos sZinavso, 9 aprili moxda da TeatrSi am Temaze
sio ar iZvriso.
aba, sxva ra vTqvi me, ase jgufurad da energiulad rom damesxnen
Tavs?
20/XI 89
telefonis yurmilis aRebas ver avudivar, imdeni mirekavs da
micxadebs, rom marTali var.
am darekviT yvelaferi mTavrdeba. aravis mosdis azrad, koleqtiuri werili daweros. amasobaSi ki utifroba Tavis saqmes akeTebs.
uniWoba mudam erTadaa.
RamiT eqstrasensi kaSpirovski televiziiT xalxs atyuebda.
21/XI 89
uferuli, uintereso dRe iyo.
saRamos `novi mirSi~ dabeWdili #8,9,10 `arxipelag gulagis~
kiTxva gavagrZele.
RmerTo, ra saSinelebani gamogvivlia. ra urCxulad gamoiyureba
lenini.
22/XI 89
mweralTa kavSirSi muxran maWavarianma prezidiumi moiwvia.
moulodnelad, CemTan SeuTanxmeblad ganacxada: axla `kritikis~
Sesaxeb vilaparakoTo.
muxranis mere tariel Wanturiam gamakritika robert sturuas
gakritikebis gamo.
mas mxari aubes: oTar WilaZem, oTar WeliZem.
damicves SoTa niSnianiZem, guram fanjikiZem, enver niJaraZem,
jansuR Rvinjiliam, roman miminoSvilma...
bolos muxranma brZana miSvelaZem sturuas sajarod bodiSi unda
mouxadoso.
uari vTqvi; Tqven is prezidiumi xarT, zviad gamsaxurdia rom
erTxmad garicxeT-meTqi.
6. r. miSvelaZe. t. XV
81
23/XI 89
Sexvedra mqonda medicinis muSakTa kulturis sasaxleSi.
Cinebulad Caiara.
mkiTxes sturuazec.
saRamos metad usiamovno ambavi Sevityve: oseTSi samitingod wasuli Cveni axalgazrdebi rusis jars cxinvalSi ar SeuSvia da, Turme,
Rames iqve, mindorSi (am siciveSi) aTeven!
ase zrunavs saqarTvelosTvis rusis mTavroba!
24/XI 89
mTeli dRe rusTavelis prospeqtze gavatare.
mTeli Tbilisi aq aris.
xalxi drtvinavs. borgavs. moiTxoven gamyidveli mTavrobis gadadgomas romelmac cxinvalSi Casul qarTvelebs rusis jari daaxvedra.
Caatarebdnen mitings cxinvalSi da amiT damTavrdeboda
yvelaferi. Cans, viRacas xels aZlevs sisxlisRvra.
gvian RamiT SevityveT, rom sicivisagan gaToSili, mSieri qarTvelebi ukan dabrunebulan.
madloba RmerTs, usisxlod gadavrCiT.
25/XI 89
`axkomSi~ dabeWdilia werili guram gverdwiTelis, emzar kvitaiSvilis, guram benaSvilis, akaki gawerelias da rostom CxeiZis
xelmoweriT.
bodiSs uxdian robert sturuas da acxadeben, rom gadian kritikis redkolegiidan. eg araferi, acxadeben, redaqtors CvenTvis
`gancxadebis~ teqsti ar uCvenebiao.
raSia saqme?
aki TviTonve moaweres xeli redaqciis gancxadebas?
aseTi orpiroba?
26/XI 89
mivedi `axkomis~ redaqciaSi.
mivitane redkolegiis wevrebis mier Casworebuli da xelmowerili `gancxadeba~.
redaqtors _ merab balarjiSvils, Zalian gaukvirda.
msgavsi TvalTmaqcoba jer ar minaxavso.
axla vxvdebi, ra xdeboda ocdaCvidmetSi.
eseni xom Cems daxvretasac moaweren xels. Cemi `megobrebi~.
27/XI 89
didi CxubiTa da davidarabiT movaxerxe `axkomSi~ sapasuxo werilis dabeWdva.
ase da amrigad, vamxile `kritikis~ redkolegiis wevrebi TvalTmaqcobaSi.
rai mere?
82
maTze samudamod gamityda guli. emzars mainc raRa mouvida. ra
piriT CamomarTmeven xels emzari, gurami?
28/XI 89
dRes mweralTa kavSiris prezidiumis gancxadeba daibeWda sesiasTan dakavSirebiT.
muxranma samdivnoze damiZaxa da kategoriulad momTxova axsnaganmarteba `momxdar incidentTan~ dakavSirebiT.
ewyina, rom marTali aRmovCndi.
gareT gamomacila da kibeze CamCurCula: ise, me rom Sens adgilas
viyo, `kritikis~ redaqtorobas Tavs gavanebebdi, sanerviulo saqmeao.
29/XI 89
kita buaCiZem _ cnobilma dramaturgma da disidentma, niWierma
mweralma da marTalma kacma, romelic 20 weli ijda, werili momwera:
rusTavelis Teatris sakiTxSi absoluturad marTali xaro. Tan gamomigzavna mis mier rva wlis winaT dawerili TiTqmis identuri werili.
meo, is rac axla xdeba, cxra wlis winaT viwinaswarmetyveleo.
unda davbeWdo pirvel nomerSi.
30/XI 89
dRes muxran maWavarianma telefonze damireka _ pirvel saaTze
samdivnoze gamocxaddi; unda gagaTavisuflo redaqtorobidano.
keTili da patiosani, magram xom SeiZleba gkiTxo; ratom-meTqi.
nu mkiTxavo. roca iqneba, gaigeb, rom me arafer SuaSi varo.
me vxvdebi, raSia saqme. es aris givi gumbariZis, xuta berulavas
da, ra Tqma unda, muxran maWavarianis erToblivi SeTqmuleba Cems
winaaRmdeg.
siamovnebiT davTmob mTavrobis mier naboZeb xalaTs. me vici, es
Cemi poziciis, Cems mier gamoSvebuli `kritikis~ nomrebis gamo xdeba.
`sturua~ mxolod sababia.
muxrani ratom ar meubneba simarTles?
1/XII 89
samsaxurSi ar wavsulvar.
Zalian cud xasiaTze var.
adamianTa am masStabis sisaZagles ver warmovidgendi.
arc `kritikis~ redaqtoroba minda da arc `kritikosebis~ (g.
gverdwiTeli, a. gawerelia, g. benaSvili, e. kvitaiSvili, r. CxeiZe)
saxis danaxva da maTTan TanamSromloba.
saRamos fanjikiZem damireka; etyoba, venanebi da Zalian ainteresebs, daveTanxmebi Tu ara Cems ganTavisuflebas. meo, winaaRmdegi
varo. mjera.
gamaTavisufleT-meTqi, oRond Tqvens samsjavroze ar gamoval
da Wkuis darigebebs ar movismen-meTqi.
muxrani, Turme, bdRvinavda, xuta gadi-gamodioda _ ras hqvia, ar
gamocxadda, dRes samsaxuridan unda mogvexsnao.
sasacilo situaciaa, Tavisi SinaarsiT sazizRari rom ar iyos.
83
2/XII 89
Cemi ZmisSvilis _ eka miSvelaZis, qorwilSi gaxldiT.
karg, zrdil ymawvils _ daTo kvitaiSvils, gahyva.
viTamade. didi qorwili iyo.
vimRere da vicekve kidec.
Sin mTvrali davbrundi.
kvitaiSvilebis gvarma Cemi megobari emzari gamaxsena.
3/XII 89
dRes kvitaiSvilebis ojaxSi iyo qorwili.
emzaris axlo naTesavi aRmoCnda siZe.
kaci Semomigzavna, Tu SemomiSvebso qorwilSi, bodiSs movuxdi.
Sevcode da mapatioso.
Semovides-meTqi.
Cemsken wamovida xelis CamosarTmevad, magram zurgi Sevaqcie.
moSorebiT dajda, TavCaqindruli. miyvars emzari da misgan ar
velodi zurgSi xanjlis Cacemas. ver gavZeli, masTan erT sufraze.
xuT wuTSi avdeqi da sufra davtove.
maspinZels bodiSi movuxade.
4/XII 89
orSabaTia.
vesaubre mTavrobis sasaxlis win moSimSile dedebs. isini ruseTSi, axlaxan (mSvidobianobis dros) jarSi daxocili biWebis dedebi
arian.
mouwodeben qarTvel axalgazrdebs, uari Tqvan russi jarSi samsaxurze.
xuta berulava da muxran maWavariani gaafTrebiT mebrZvian.
kaci gaugzavniaT poliklinikaSi, var Tu ara biuletenze.
5/XII 89
Sexvedra mqonda radioqarxanaSi.
yvelani mekiTxebodnen, dRes `komunistSi~ dabeWdil Cems werilze _ (nu gavazviadebT~).
didis vaianCarobiT dabeWda statia `komunistis~ redaqtorma da
qveS miawera: revaz miSvelaZes ar veTanxmebiTo.
es kargia. `komunisti~ rom dameTanxmeba, maSinaa cudad Cemi saqme.
Sexvedraze didi siyvaruli gamomicxades: icode, batono revaz,
axalgazrdebi Tqvens gverdiT varTo.
6/XII 89
somxeTSi Catarda sesia da daadgines: somxeTi gamoeyos sabWoTa
kavSirs.
sxva sakiTxia, rogor Sexedavs am faqts moskovi.
rac mTavaria, somxebma xom daadgines!
84
7/XII 89
mcxeTis raikomis mdivans CavakiTxeT medea kaxiZem, grigol juluxiZem da me, poet daviT navdaraSvilis samsaxurSi mowyobis saqmeze.
dagvpirda, davexmarebio.
8/XII 89
dRes `literaturul saqarTveloSi~ CemTvis sruliad moulodnelad, gancxadebaa: miSvelaZe ganTavisufldes `kritikis~ redaqtorobidan da Teimuraz doiaSvili dainiSnoso.
eg araferi. Cems winaaRmdeg ori mozrdili werili SeuTiTxniaT:
erTs xels awers akaki vasaZe, meores _ soso ciskariSvili(?!)
`gaipe gulo, raki ena unda dadumdes~.
miyeles mtrebma. Suri aboboqrda.
am binZuri kampaniis mTavari damnaSaveebi icodes STamomavlobam:
givi gumbariZe, muxran maWavariani, xuta berulava, vasaZe...
mgoni, amiT yvelaferi ar mTavrdeba, `sanTel sakmeveli...~
9/XII 89
modian nacnobebi, ucnobebi, micxadeben, rom es literaturuli
terorizmia, rom Cveni sazogadoeba am sakiTxs ase ar datovebs...
es TanagrZnoba siyalbed meCveneba. RmerTo, Segcode, iqneb vcdebi, magram meCveneba, rom aravin Cems dasacavad Tavs ar gamoidebs.
gulSi bevrsac gaexardeboda. Cans, seiris naxviT mainc erToba
adamiani.
rogor moviqceodi me, sxvisTvis rom daetexaT es usamarTloba?
usaTuod davicavdi saxalxod. protests ganvacxadebdi.
jer arsaidan xma Cems dasacavad, garda telefonebis zarisa.
Tumca... dRevandel `axkomSi~ moTxrilia xuta berulava. poema `rusuli guli~ im frolovze aqvs dawerili, vinc 1921 wlis 25
Tebervals qarTvelebi daxvritao.
ai, es xuta berulava, mxsnis me, revaz miSvelaZes, da Cems winaaRmdeg `paskvilebis~ organizacias akeTebs.
nuTu Cemi mwerlobiT araferi sasikeTo gamikeTebia? me ar videqi cerberiviT Cveni erovnuli Rirsebis sadarajoze? me ar davwere
mrisxane novela astafievze, ar mivwere `komunistidan~ werili rasputins? me ar davuWire mxari Cemi novelebiT, werilebiT da interviuebiT am saxalxo laSqrobas? me ar davrbodi weriliT xelSi
akademikosTa da profesorTa kibeebze zviad gamsaxurdias cixidan
gamosaxsnelad?
sad aris axla zviadi?
ai, aseTebi varT Cven!
Seundos yvelas RmerTma.
10/XII 89
dRes poeti Temur CalabaSvili mestumra da mamcno: araformalebi aRSfoTebuli arian da zviad gamsaxurdiam da vaxtang gurgeniZem
85
SemogiTvales; Sens dasacavad werilis daweras vapirebT; romelsac g.
Wanturia, n. naTaZe da i. wereTelic moaweren xelso.
vTxove, madloba gadaeci, magram werilis gamoqveyneba uxerxuli
iqneba, xalxs, marTlac, sawyaloblad moveCvenebi, Tu ramed vRirvar,
isedac unda icodes-meTqi qveyanam.
11,12/XII 89
gaixsna moskovSi deputatTa yriloba.
gorbaCovi warmoudgenlad ikbineba, uxeSobs, deputatebs sityvas
arTmevs piridan, mikrofons uTiSavs.
eSinia, Zalaufleba SeumCnevlad ar gamoacalon.
saRamos marjaniSvilis TeatrSi T. CxeiZis dadgma `lambalo da
yaSa~ vnaxe.
niWier reJisors, TiTqosda, gauTanamedrovebia, kargi speqtaklia.
13/XII 89
moskovSi sesiaze saocari ambebi xdeba.
deputatebi aSkarad gamoxataven ukmayofilebas ssrk-s saxelmwifo wyobis da gardaqmnis mimarT.
gorbaCovi gaafTrebiT icavs Tavs xSirad akrZaluli meTodebiT.
14/XII 89
dRes kaTedris sxdoma mqonda.
kaTedris wevrebs pirdapir ganvucxade: Tu erTi procenti mainc
gjeraT a. vasaZis monaCmaxisa, dResve gadavdgebi kaTedris gamgeobidan-meTqi.
unda genaxaT, ra siyvaruli gamomicxades.
erTxmad dagmes `lit. saqarTvelos~ da a. vasaZis saqcieli.
kidev kargi... amaT mainc vyvarebivar.
15/XII 89
Cavatare Cemi politikuri klubis `ras vambobT, ras vakeTebT~
morigi disputi _ `studenti da sazogadoebrivi mecnierebani~.
Sesaval sityvaSi disputs aseTi mimarTuleba miveci: `marqsizmi,
rogorc yalbi, gakotrebuli mecniereba, ar unda iswavlebodes skolebsa da umaRles saswavleblebSi. saerTod, dauSvebelia Cveni umaRlesi saswavleblebis politizacia~.
faqtiurad kamaTi ar yofila, miuxedavad imisa, rom 9 kaci
gamovida (maT Soris prof. T. kukava, doc. j. kaxniaSvili, doc. j.
jaliaSvili, doc. q. RaribaSvili...). faqtiurad yvelani am azrisani
aRmoCndnen.
bolos SevimuSaveT rekomendaciebi.
16/XII 89
deputatTa meore yrilobaze saxarovma Tqva: konstituciidan
amoviRoT me-6 muxli skkp-s mmarTveli rolis Sesaxebo.
86
ori winadadebac ki ar hqonda naTqvami; gorbaCovma uxeSad Seawyvetina: arc Tqven gesmiT, ra unda TqvaT da arc Cveno.
saxarovi tribunas gafiTrebuli moSorda da imave saRamos gamoacxades, gardaicvalao.
aseTi demokratia gvaqvs Cven.
17/XII 89
diliT borisma (Cemi Zma) gamomiara da gudaurisken wasvla SemomTavaza, iqneb guli gadaayoloo.
wavedi, magram sevda mainc ver moviSore.
mRrRnis saSineli eWvi mxolod erTi ramis gamo; ratom sduman
Cemi megobari da Tanamoazre mwerlebi? iqneb marTalni arian Cemi
mtrebi?
ra saSinelebaa amis gafiqreba.
ratom aRmovCndi ase upatrono?
saRamos medea kaxiZem damireka da macnoba; universitetSi Sens
sawinaaRmdego xelmowerebs agroveben da gafrTxildio.
esec axali ambavi. rac iqneba, iqneba!
18/XII 89
dRes dedaCems 69 weli Seusrulda.
ufro keTili, RvTisnieri, mlmobeli guli qali am qveyanaze ar
meguleba.
saRamos n. WiTanavam damibara:
Senao, yvelaferSi marTali aRmoCndio, Secdoma iyo Seni ganTavisufleba da unda gvapatioo.
araferi miTqvams, uxmod gamovedi. nodari kargi kacia, magram
misTvis aravis ukiTxavs Cemi moxsna.
19/XII 89
viRacam damireka, garewarTa bandas pasuxs ratom ar aZlevo. ar
minda daveSva literaturuli mejRaneebis doneze-meTqi.
20/XII 89
moaxlovebulia sesiaze 9 aprilis ganxilvis dRe.
samxedro prokuratura yoveli RoniT cdilobs faqtebis miCqmalvas.
davwere `werili yrilobas~. iqneb `pegasis~ egidiT gavaparo presaSi?
axla Cemi saxeliT aravin arafers dabeWdavs.
21/XII 89
rumineTis `beladma~ CauSeskum demonstrantebi daxoca.
mTeli msoflio aRSfoTebulia.
Camoviare redaqciebi. SevTavaze Cemi `mavzoleumi~, magram saTofezec ar gamikares.
Cemi danaxvac eSiniaT, ras vizam, Serisxuli var.
87
22/XII 89
`literaturuli saqarTveloSi~ ramdenime werilia imis `dasamtkiceblad~, arian Tu ara megrelebi qarTvelebi(?!), esaa dRes `problema~?
23/XII, 24/XII 89
SemaZrwunebeli ambavi gadmosca `amerikis xmam~.
rumineTSi amboxebulebma sabWoTa wyobileba daamxes da radiotelevizia daikaves. es didebulia, magram SemaZrwunebeli is aris,
rom jarma demonstrantebs omi gaumarTa. ramdenime kaci moklulia.
ra Zviri gvijdeba marqso da lenino, _ Tqveni Semzadebuli
saSineli bangisagan ganTavisufleba.
25/XII 89
amboxebulebma CauSesku da misi coli daxvrites.
ra samarTlianic unda iyos ganaCeni, daxvreta mainc sisastikea.
saqarTvelos (9 aprilis) sakiTxis ganxilva xvalisTvis gadaido.
26/XII 89
dRes gamovida yrilobaze sobCaki da waikiTxa daskvna, sadac cxra
aprilis danaSaulSi amxila saqarTvelos mTavroba, jaris sardloba
da kinaRam moskovis xelisuflebac.
mere gamovida samxedro prokurori da yvelaferi ukuRma Seatriala. qarTvelebma, TviT daxoces TavianTi qalebio.
saqarTvelos deputaciam protestis niSnad darbazi datova.
mxolod gorbaCovis piradi Txovnis Semdeg (?!) dabrundnen isini
darbazSi.
dRes plenumi Catarda moskovSi da gorbaCovma ganacxada, rom
litvis ck-s gadawyvetileba, gamoeyos skkp-s, `ukanonoa~.
ai, rogori demokratia gorbaCovi.
28/XII 89
kaTedris sxdoma Cavatare: `1989 wlis Sedegebi da Cveni amocanebi~.
vrceli sityva vTqvi. davaxasiaTe komunisturi wyobis saSinelebani da Sevexe qarTveli mwerlis, mecnieris adgilsac am brZolaSi.
saRamos kargi kacis _ daviT goqsaZis, dakrZalvaze viyavi.
29/XII 89
`literaturul saqarTveloSi~ kvlav arc erTi sityva Cems dasacavad.
saocaria! sad arian Cemi megobari qarTveli mwerlebi?
nuTu literaturul xulignebs yvelaferi unda SerCeT?
20/XII 89
SabaTia.
kus tbaze fexiT gaviareT me da aCikom.
88
nugzar juReli da jurxa nadiraZe amemgzavrnen. yvelaferSi marTali xaro, orivem. mTeli saqarTvelo Sens gverdiT ariso. ojaxebSi
Sens sadRegrZelos svameno.
31/XII 89
iwureba es saSineli, binZuri weli _ 1989!
saaTebiRa rCeba.
Cemi xalxis ramdeni sisxli, imedi da rwmena waiRo.
nuTu momaval wels mainc ver ganvTavisufldebiT bolSevikuri
marwuxebisgan?
nuTu ver moveswrebi Tavisufal saqarTvelos?
dRes vkiTxulobdi `ganTiadis~ #4-Si merab elioziSvilis
moTxrobas `wrebrunva~. rusTavelis Teatrze zustad im azrisaa, ra
azric me maqvs. gamexarda.
gamarjoba, ucnobo 1990!
xval 50 weli misruldeba. albaT, arc erTi gazeTi xmas ar
amoiRebs. aravin aRniSnavs. me xom Serisxuli var saqarTvelos xelisuflebis mier...
muxrani da xuta izruneben, raTa Cemi saiubileo `Tema~ arsad
gaWaWandes.
kargia. iubilaris kmayofil pozaSi Tavi verc warmomidgenia.
xval diliTve gaviqcevi Tbilisidan bakurianSi.
1/I . . . . 9/I 90
bakurianSi var.
siberes da mowolil sevdas vebrZvi.
cudi ambebia.
osebi SemWmeli TvalebiT gvicqerian.
3 ianvars `moambem~ gvacnoba, rom osebma akvanSi cxra Tvis bavSvi
tyviiT mokles.
gamovida meore dRes gumbariZe televizorSi da simSvidisa da
keTilgonierebisken mogviwoda.
dauyovnebliv unda gauqmdes oseTis avtonomiuri olqi, rogorc
ukanono.
`literaturulma saqarTvelom~ rogorc iqna, dabeWda patara werili, romelSic mSvenieri pirovnebebi micaven a. vasaZis da s.
ciskariSvilis xelyofisagan. ai isinic: akademikosi a. afaqiZe, nona
gafrindaSvili, solomon xuciSvili, vaxtang gurgeniZe, mxatvrebi,
demur baSaleiSvili, giorgi ToTibaZe, kompozitori jumber jandieri. amaze meti reabilitacia me ar mWirdeba.
danarCeni saqarTvelom TviTon icis.
eg araferi, me is mawuxebs, rom saqarTvelos marionetuli mTavroba kvlav saqarTvelos dadedlebis politikas adgas. saqarTvelos
mtrebs, mkvlelebs arc TviT sjis da arc Cven gvaZlevs saSualebas,
mters gavuswordeT.
89
10/I 90
dRes mTavrobis sasaxlis win moSimSileni dasxdnen.
xuT saaTze didi mitingi gaimarTa.
moiTxoven sabWoTa xelisuflebis dauyovnebliv gauqmebas (i.
wereTeli).
`araformalTa~ jgufi cekas SenobaSi SeiWra da moiTxova: komunistebma saswrafod gaaTavisuflon Senoba.
qalaqi, rogorc Jurnalistebma ician Tqma, `paralizebulia~.
daiwyo sayovelTao gaficva.
dRes swavla ar dawyebula skolebSi.
11/1 90
qalaqi gaficulia.
ar muSaobs sazogadoebrivi transporti.
quCaSi demonstrantebi dadian.
rusTavelis prospeqti gadaketilia.
sami saaTi davyavi moSimSileebTan.
mainc vfiqrob, cecxls eTamaSebian.
mTavroba melur politikas TamaSobs.
dRes Cems wigns `ganaCeni~, g. gverdwiTelma xeli ar moawera stambaSi gasagzavnad.
12/I 90
`literaturul saqarTveloSi~ solomon xuciSvilis `gancxadebaa~ dabeWdili. oTxmoci wlis kaci dauSinebiaT Cems mtrebs da SemkrTali wers. me minaweri mqonda, romelic gazeTSi ar Canso.
sinamdvileSi araviTari minaweri ar yofila. erTxel kidev mikvirs qameleonobas sazRvrebi rom ara aqvs.
13/I 90
universitetSi kreba Catarda oseTSi Seqmnili viTarebis gamo.
gamovidnen zviad gamsaxurdia, Temur qoriZe, mokluli cxra Tvis
bavSvis mama. mere rezolucia miviReT. avdeqi da kategoriulad moviTxove, rezoluciaSi SeetanaT:
samxreT oseTis avtonomiuri olqis _ rogorc politikuri erTeulis, gauqmeba.
moeTxovos mTavrobas, dauyovnebliv daapatimros osi mkvlelebi.
Seiqmnas moxaliseTa razmi qarTvelTa dasacavad, romelSic
pirveli me Cavewerebi-meTqi.
ori winadadeba miiRes, mesameze Tqves, amas dadgenilebaSi nu SevitanTo.
sxva gza ar dagvrCenia, iaraRiT unda davicvaT Cveni Tavi.
14/I 90
kviraa.
dabadebuli var 1940 wlis 1 ianvars. 50 Semsrulebia.
naTesav-megobrebisTvis patara vaxSami gavmarTe.
mxiaruli, tkbili sufra iyo.
90
15/I 90
azerbaijansa da somxeTs Soris lamis omi daiwyos.
meore dRea xocva-Jleta mimdinareobs.
iqeT irani borgavs.
iqneb es msoflio omis winadRea?
ra gveSveleba, msofliov, ra gveSveleba, Cemo patara sacodavo
saqarTvelov.
oTx saaTze mTavrobis sasaxlis win mitings daveswari.
zviad gamsaxurdia da gia Wanturia Sepaeqrdnen. zviadma _ oseTis
avtonomia unda gauqmdeso. giam _ arao. zviadma _ arCevnebSi monawileoba miviRoT, giam _ arao.
mere ruslan miqaberiZem ikiTxa Tavisi mSvenieri, satiruli leqsebi.
moSimSileTa karvebi moviare. yvelas sityviT mivmarTe. prezidiumis kibeze msxdom moSimSileebs vesaubre.
16/I 90
uferuli, Cveulebrivi dRe iyo.
17/I 90
dRes universitetSi gamocda mqonda.
Cemda gasaocrad, studentebi mSvenivrad momzadebulni movidnen.
visac `irakli abaSiZe~ Sexvdeboda, bileTis sakiTxad, mTxovda
Tu SeiZleba gamovcvli bileTs _ irakli ar gviyvarso.
vuxsnidi, rom marTlebi ar arian, ar SeiZleba-meTqi adamianze
komunisturi warsuliT vimsjeloT-meTqi. irakli brwyinvale poetiameTqi.
Cans, sastiki droa, revoluciebis epoqa. revoluciam mxolod
maqsimalizmi icis.
`soflis cxovrebam~ SekiTxvebi gamomigzavna. vupasuxe. vnaxoT,
dabeWdaven Tu ara. oTar ioseliani gabeduli, marTali redaqtoria.
18/I 90
Cavatare sazogadoebriv-politikuri klubis `ras vambobT, ras
vakeTebT~ morigi sxdoma. gavxseni mwvave sityviT. moviTxove oseTis
avtonomiis gauqmeba da saqarTvelos marionetuli mTavrobis gadadgoma.
sityvebiT gamovidnen irine taliaSvili, Temur CalabaSvili,
soso cincaZe, boris lomsaZe, guram beriSvili, qarTlos RaribaSvili, nodar grigalaSvili da sxvebi.
bolos xmis umravlesobiT miviReT sakmaod mkacri rezolucia.
daveswari Tengiz CantlaZis xsovnis saRamos.
Tengizi uniWieresi artisti iyo. misi gardacvalebis Semdeg misi
Teatri, faqtobrivad, daiSala, Cemi megobari iyo Tengizi da Tanamoazre.
91
19/I 90
`literaturul saqarTveloSi~, rogorc iqna, gamoCnda Cemi dasacavi werili. erTaderTma mweralma, nodar wuleiskirma, gabeda daewera: miSvelaZe marTali iyo da mis mimarT Tavdasxma arakanonieria,
xolo gaTavisufleba miT ufro moulodnelio.
iqve solomon xuciSvils pasuxs aZlevs gazeTi. araviTari minaweri
Tqvens xelmoweras ar axlda da tyuils ratom kadrulobTo.
eg araferi. Cemi Tavi jandabas.
dRes rusis jarebi SeiWrnen baqoSi da xalxi daxoces sabWoTa
xelisuflebis gadasarCenad.
wuxelis, gvian RamiT, irakli wereTelma mitingze gamoacxada;
davSaloT moSimSileTa mSvidobiani aqcia da droebiT SevaCeroT
erovnuli moZraoba, Torem kremlisgan axali provokaciaa mosalodnelio.
iqneb marTalia irakli?
me da aCiko gulamRvreuli davbrundiT Sin.
20/I 90
SabaTia.
diliT `ganTavisuflebas~ movusmine. msoflio SeZrwunebulia
baqoSi momxdari saSinelebebiT.
esec Tqveni demokrati gorbaCovi.
deputatma popovma `ganTavisuflebis~ korpendentTan saubarSi
ganacxada: erovnebaTSorisi sisxlisRvra gamowveulia gorbaCovis
uniaTo politikiTo. kavkasia dawynardeba, Tu gavauqmebT yalb avtonomiebs da yvelas Tav-Tavis qveyanaSi waviyvan-wamoviyvanTo.
21/I 90
`Tbilisma~ Cemi sauibileo TariRi aRniSna. gamoaqveyna mixeil qvliviZis werili da Cemi novela `daRlili kacis naTqvami~.
mixeilis werili mSvenieria.
22/I 90
muxran maWavarianma ioram qemerteliZis piriT SemomiTvala;
gancxadeba daweros, rom Tavisi nebiT wavida `kritikidano~. meo,
misTvis kargi minda, SeiZleba male `ciskris~ redaqtorad davniSnoo.
uari SevuTvale.
23/I 90
rogorc iqna, g. gverdwiTelma Cemi wigni gauSva stambaSi. aTi dRe
xels ar awerda, magram bolos mainc moawera.
`soflis cxovrebam~ dabeWda Cemi interviu.
`axkomSi~ Cemi politikuri klubis gancxadebaa.
dRes kargi dRe iyo.
24/I 90
erTi ambavia `soflis cxovrebis~ interviuze.
zogi meubneba, nametani mkacrad miartyi cxvirSi Sens mtrebso.
92
25/I 90
martvilidan gazeTis redaqtoris moadgile _ demur kilasonia
_ Camovida, universitetSi momakiTxa da interviu mTxova. Tanac meo
mTeli raionis saxeliT gilocavT da martvilSi saiubileo saRamo
unda gagimarToTo. interviu miveci. saRamoze uari movaxsene. axla
iubileebis dro ar aris-meTqi.
quTaiss sZinavs? nuTu quTaiss sul ar vaxsovar?
26/I 90
`TbilganaTebaSi~ Sexvedra gvqonda kompozitor vaJa azaraSvils,
gogi ToTibaZes, demur baSeleiSvils da me _ `pegasis~ xaziT.
`pegasi~ mSvenieri asociaciaa. Tu dagvacales. man qarTuli kulturis propaganda unda gaswios CvenSi da sazRvargareT. rac mTavaria, igi cekaze da saministroze (kulturis) ar aris Camokidebuli.
ar aris SezRuduli, artaxebSi moqceuli.
`pegass~ suli unda vuberoT, rom ar Cagvaqres xelSi.
27/I 90
`TbilisSi~ j. Carkvianis werilia.
araa urigo werili. saqarTvelom sruli Tavisufleba unda
moipovoso, wers.
28/I 90
mirangul avsajaniSvilis biWis qorwilSi viyaviT me da aCiko.
ritualebis sasaxleSi iqorwines.
axalgazrdebTan movxvdi sufraze. yvelani gansakuTrebul siyvaruls da mowiwebas amJRavnebdnen Cems mimarT. Tqvenao, batono
revaz, axalgazrdebis sayvareli mwerali brZandebiTo, brZolaSi
Teatris gaqarTulebis Taobaze absoliturad Tqvens mxareze varTo.
erTma maTganma momaxara, guSindel ~saqarTveloSi~ (saxalxo frontis
gazeTi) Tqvenze brwyinvale weriliao. guram petriaSvili TavgamodebiT gicavTo. sainteresoa.
saRamos demografiulma sazogadoebam (es ukve meramdened) kategoriulad mTxova viyo misi deputati uzenaes sabWoSi.
vici, mainc ar amirCeven, amitom vWoWmanob.
29/I 90
dRes mweralTa kavSiris prezidiumis sxdoma gvqonda.
dRis wesrigSi ori sakiTxi idga _ oseTis sakiTxi da maiakovskis
raionisTvis Tavisi Zveli saxelis _ baRdaTis dabrunebis sakiTxi.
pirvel sakiTxze muxran maWavarianma ganacxada _ avtonomiuri
olqis statusis gauqmebis da rokis gvirabis daketvis sakiTxi Cven
ar gvexeba, Cven mxolod nafi jusoiTis garicxvis sakiTxi gvainteresebso.
me protesti ganvacxade. mTavari is sakiTxebia, Cven Cveni pozicia unda gamovxatoT. jusoiTis garicxvas moskovi mainc ar dagvimtkicebs-meTqi. imsjeles da sakiTxi gadaido jusoiTis gamoucxadeblobis gamo.
93
meore sakiTxze yvelani erTsulovanni aRmovCndiT. saqarTveloSi arcerTs qalaqs ar hqvia rusTaveli da WavWavaZe, ratom unda erqvas maiakovski?
davadgineT: maiakovskis nacvlad baRdaTs baRdaTi ewodos.
30/I 90
quCaSi Semxvda mwerali amiran kalaZe da miTxra; visac ki Sevxvdi,
yvelani Senze laparakobeno. muxran maWavarianma da xuta berulavam
samudamod Tavi moiWres Seni moxsniTo.
me meTqi, am ambavs did mniSvnelobas ar vaniWeb. ar gegonoT,
TiTqos guli mwydebodes `kritikaze~. rogorc Cans, samarTlebriv
saxelmwifomde jer kidev didi gza gviZevs-meTqi.
saRamos `moambem~ gamoacxada: vaJa lorTqifaniZe ministrTa sabWos Tavmjdomaris moadgiled gadauyvaniaT.
31/I 90
aCikos pirvelad pirSi sigaretis suni hqonda.
Zalian gavujavrdi.
RamiT vfiqrobdi Tveebis saxelwodebebze. Zveli saxelwodebebidan ianvaris, Tebervalis, martis da aprilis saxelebi ar momwons.
xom ar SeiZleba ase movnaTloT:
ianvari _ axalwlisTve;
Tebervali _ rusTve;
marti _ ganaxlebisTve;
aprili _ mzisaTve;
es oTxi saxeli Cemi Serqmeulia (icodes STamomavlobam);
da mere rogorc aris.
maisi _ vardobisTve, ivnisi _ TibaTve, ivlisi _ wifobisTve (da
ara mkaTaTve), agvisto _ mariamobisTve, seqtemberi _ enkenisTve,
oqtomberi _ RvinobisTve, noemberi _ giorgobisTve, dekemberi _
qristeSobisTve.
1/II 90
`axkomSi~ Cemi novelaa `arCevani~.
vukbine Cvens yalb demokratias.
mikvirs, rom dabeWdes.
nel-nela gamiara sibrazem, zafrma, iqneb adamianebisadmi rwmenac
damibrundes da kalams movkido xeli.
`mamulSi~ amiran kalaZis da nodar wuleiskiris dialogia imis
Sesaxeb, Tu rogor daibrunes `dayrili~ partiis mandatebi r. jafariZem, g. juluxiZem, n. jalaRoniam, T. Calaurma, karlo tabataZem,
rodam CaCaniZem, T. WoWuam.
Tu marTalia, sircxvili swored es aris. im dRes wina rigSi vijeqi da gadmowodebul partiis mandatebs me vawvdidi n. wuleiskirs,
me mandati Tan ar mqonda. amitomac gancxadeba davwere, partiidan
gavdivar-meTqida iqve gadaveci n. wuleiskirs. man ki n. kandelaks
gadasca.
94
boRmiT gulanTebulma erTma naZiralam damabrala; miSvelaZem
sxvisi mandati dadoo. Tavi kinaRam movikali.
Cemi werili `9 aprilis Semdeg partiidan gavdivar-meTqi~, axlac
mweralTa kavSirSi devs.
2/II 90
`codnas~ Cavabare broSura `epoqa da Tanamedrove mwerlis roli~.
Tu ise gadmosces, rogorc davwere, urigo ar iqneba. vlaparakob mwerlis adgilze erovnul-ganmaTavisuflebel moZraobaSi.
mindoda Cametarebina Cemi klubis disputi `uzenaesi sabWos
arCevnebi~, magram uari miTxres, arCevnebze yovelgvari zemoqmedeba
kanoniT akrZaluliao.
Cavatare kaTedris sxdoma: 1. `mimdinare momenti da kaTedris
amocanebi~, 2. `universitetis avtonomiis Sesaxeb~.
rac Seexeba universitetis avtonomias, usaTuod unda mivaRwioT
da rac SeiZleba, male.
3/II 90
SabaTia.
Cemi mezoblis, daviT pavliaSvilis, sidedri davkrZaleT muxaTgverdSi.
ra brwyinvale sofeli iqneboda maRla mTaSi. axla sasaflaos
daupyria. saflavebs daufaravs mTeli sofeli.
Tovda. cremli momgvara TovliT Sesudruli saflavebis xilvam.
aq, sasaflaoze, yvelaferi mTavrdeba.
4/II 90
kvira.
Cveulebrivi, nacrisferi dRe.
5/II 90
diliT marneuleli valeri gabelaia delegaciiT mewvia.
iza orjonikiZem agviklo da misgan dagvixseniTo.
ras aSavebs-meTqi.
obobasaviT moedo marneuls, raikomis mdivani muWSi moimwyvdia.
TaTrebTan SeTanxmebas miaRwia. Tanamdebobebs anawilebso.
momkali da ar mjera-meTqi.
ra poetis saqmea es yovelive?
saRamos sxva delegacia mestumra. ilia marTlis sazogadoebis
da saxalxo frontis warmomadgenlebi. Cven gadavwyviteT, SevqmnaT
saqarTvelos gareT mcxovreb qarTvelTa erovnuli konsolidaciis
sazogadoeba `sveti naTlisa~ da prezidentobaze uari ar gviTxraTo
_ ganacxada rwmunebulma andro gogolaZem.
mosafiqrebeli ori dRe momeciT-meTqi.
moskovSi plenumi daiwyo.
jerjerobiT gasaidumloebulia.
amaRam `amerikis xmas~ movusmen.
iqneb gviTxras, raze iyo saubari.
95
6/II 90
moskovSi plenumze ligaCovma `namusi~ ar Seunaxa gorbaCovs da
SevardnaZes. roca 7 aprils TbilisSi jarebis Seyvana gadawyda, magidas gorbaCovi da SevardnaZec usxdneno.
7/II 90
universitetis avtonomiaze sauniversiteto kreba Catarda.
rogorc Sevatyve, arc reqtors da, miTumetes, arc proreqtorebs, warmodgena ara aqvT avtonomiaze umaRlesi saswavleblisa.
8/II 90
gavaswore, davxvewe wesdeba axali sazogadoebisa (romesac `Tvistomi~ davarqvi) da davniSne kidec sainiciativo jgufis kreba SabaTs
12 saaTze.
9/II 90
dRes `lit. saqarTveloSi~ SarSan misaloc 60 wels ulocaven
muxran maWavarians. muxrani marTlac erovnuli poetia.
misadmi wyenam karga xania gamiara.
10/II 90
dRes, 12 saaTze universitetis sxdomaTa darbazSi Cavatare
saqarTvelos gareT mcxovreb qarTvelTa erovnuli konsolidaciis
xelSemwyobi saqvelmoqmedo sazogadoeba `Tvistomis~ damfuZnebeli
sainiciativo jgufis pirveli sxdoma.
uamravi xalxi daeswro. wavikiTxe programa (Cemi dawerili) da
wesdeba (andro gogolaZis dawerili da Cemi gasworebuli). gaimarTa saqmiani sja-baasi. TxuTmeti oratori gamovida. yvelam erTxmad
aRniSna, rom marTlac saWiro sazogadoeba iqmneba! me bolos ganvacxade; prezidentis skami jerjerobiT Tavisufalia, me TviTmarqvia
ar gaxlavarT, visac airCevT, is iqneba-meTqi. programisa da wesdebis
mimarT araerTi SeniSvna gamoiTqva. SeniSvnaTagan zogi swori iyo,
zogi gulubryvilo, ise, SeniSvnisTvis saTqmeli, ase iyo, Tu ise, TaTbirma kargad Caiara. davTqviT, rom yrilobas erT TveSi CavatarebT.
sad mcalia saprezidentod, magram guli migrZnobs, rom karg
saqmes gavakeTebT; CamovasaxlebT saqarTvelodan ganTesil Svilebs...
11/II 90
diliT telefoniT velaparake zviad gamsaxurdias. vkiTxe; andro
gogolaZes Tu icnob da sando Tu aris-meTqi. kio, vicnobo, Cveni
kaciao. gamexarda.
10 saaTze me da aCiko gudaurSi gavemgzavreT.
am ubenzinobis dros, rasakvirvelia, Znelia da Zviri erTgulebde
saTxilamuro sports, magram sasiamovnod daRlil-dasvenebuli davbrundi.
12/II 90
dRes mweralTa kavSiris prezidiumis sxdoma gvqonda.
96
dRis wesrigSi kvlav oseTis sakiTxi idga.
sityva vTqvi: me momxre var rokis gvirabis gauqmebis, adamon nixasis daSlis da nafi jusoiTis garicxvis-meTqi.
gansxvavebuli azri mxolod giorgi ciciSvilma gamoTqva.
iqneb garicxva metismetiao.
davadgineT avtonomiis gauqmeba, `adamon nixasis~ daSla, rokis
uReltexilis likvidireba da jusoiTis garicxva.
13/II 90
samSabaTi.
duSambeSi somxebs daerivnen.
panislamuri samyaros antisomxuri moZraobidan erTi nabijia antiqarTulamde.
omi iwyeba islamsa da qristianobas Soris.
marneulis delegacia isev mestumra.
xalxi irCevs valeri gabelias, raikomis mdivans ar unda.
nuTu esaa samarTali.
zviads davureke, ver Caverevio.
14/II 90
Sexvedra mqonda vaJa-fSavelas gamzirze sakvalifikacio-ekonomikur institutSi.
Cemi Sexeduleba Tanamedroveobaze, erovnul moZraobaze yvelam
gaiziara. pirdapir vTqvi; modiT, vikamaToT-meTqi.
kamaTi ar Sedga. yvelani mag azrisa varTo.
15/II 90
kaTedris sxdoma Cavatare.
axalmiRebuli aspirantebi wifuria, comaia, sxirtlaZe da CoxaraZe gavanawile, sadisertacio Temebi davumtkice.
16/II 90
`lit. saqarTveloSi~ Tamaz wivwivaZe tyavs aZrobs doiaSvilbregaZes.
amJRavnebs `kritikidan~ Cemi moxsnis erTaderT mizezsac
rac x. berulavaze T. wivwivaZis werilis dabeWdva iyo, risTvisac
`daapatimres~ `kritikis~ meeqvse nomeri.
xom yvelaferi gairkva?
ara da xom SeiZleba aqamde ver mecocxla?
17/II 90
deputatobis kandidatTa da saarCevno komisiis sxdoma Catarda.
Cven - Cveni programa warvadgineT.
Tormeti kandidati viyriT kenWs.
vnaxoT, ra iqneba.
18/II 90
kviraa.
7. r. miSvelaZe. t. XV
97
davwere patara novela `me rom mkiTxo~.
TiTqmis sami Tvis Sesvenebis Semdeg pirvelad movkide kalams
xeli.
es kargi niSania. iqneb vZlio wyeul `apaTias~, ramac Semipyro
`literaturuli saqarTvelos~ Tavdasxmis Semdeg.
19/II 90
me da SoTa niSnianiZem visaubreT mweralTa kavSiris foieSi.
saqarTvelos brZolaze Cveni Tvalsazrisebi zustad emTxveva
erTmaneTs.
mere mweralTa kavSiris xelmZRvanelobaze Camovarda sityva.
orives migvaCnia, rom xelmZRvanelobis struqtura unda
Seicvalos.
20/II 90
mweralTa kavSirSi prezidiumis sxdoma gvqonda wesdebis sakiTxze.
wesdebis `proeqti~ (`lit. saqarTveloSi~ gamoqveynebuli) daviwuneT me da Tamaz WilaZem. mxari dagviWira e.w. `opoziciurma literaturulma jgufma~ daviT mWedluris, mamuka wiklauris, givi alxaziSvilis da vaxtang xarCilavas SemadgenlobiT.
me vTqvi, Cven Tavisufali saqarTvelosTvis vemzadebiT da wesdebac damoukidebeli saqarTvelos Sesaferisi unda gvqondes-meTqi.
rac Seexeba os da afxaz mwerlebs, isini unda Semovidnen, rogorc asociaciebi da ara rogorc mweralTa kavSiris sruluflebiani
wevrebi-meTqi. yriloba 5-is nacvlad 3 weliwadSi erTxel unda moewyos-meTqi. gamgeoba unda gauqmdes da prezidiumi unda gafarTovdesmeTqi.
elizbar javeliZem daayena sakiTxi _ xuta berulava gaZevebul
iqnas samdivnodano. mxari dauWira jansuR Rvinjiliam.
21/II 90
me da borisi rusTavelis TeatrSi daveswariT speqtakls - `gareubnis martosaxli~.
ufro cudi speqtakli me ar minaxavs.
es iyo uniWobis mwvervali.
personaJebs Soris urTierToba ar aris, sityvebs isvrian. icinian
da tirian sruliad umizezod, uazrod.
siuJeti _ ara, xasiaTebi _ ara.
RmerTo, ra ganukiTxaobaa.
darbazi TiTqmis carieli iyo. speqtakli rom damTavrda, scenaze
taSis saTxovnelad gamosul msaxiobebs SevZaxe: `Tqveni brali ar
aris-meTqi~.
uklebliv yvela gaigona da Tavi damiqnies.
22/II 90
kaTedris sxdoma mqonda.
`axkomSi~ aleqsandre focxiSvilis ganmaqiqebeli werilia xuta
berulavaze.
98
23/II 90
isev xutaa moTxrili `literaturul saqarTveloSi~ T. wivwivaZis mier.
ra Cqara gadauxada RmerTma samagiero Cemi gamwarebisTvis.
SuadRisas universitetSi didi kreba gaimarTa.
krebas uZRvebodnen irakli kakabaZe, gia mamalaZe da sxvebi _ araformalebi.
sakiTxi idga universitetSi partiuli da komkavSiris komitetebis
gauqmebis Sesaxeb.
tariel kvanWilaSvilma ikiTxa, vTqvaT partiuli komiteti gavauqmeT, maS, romeli partiis komiteti unda SevqmnaTo.
arc erTio, upasuxes, universiteti ideologizebuli ar unda
iyoso.
erTxmad davadgineT: a) universitetSi gauqmdes partiuli da
komkavSiris komitetebi; b) gaixsnas mesame sarTulze samlocvelo.
xval didma sabWom unda daamtkicos es dadgenileba.
saRamos me da Temur CalabaSvili mxatvar vaxtang gulisaSivls
vestumreT.
Cven sastik droSi vicxovreT da miT urfo maamayebs am bolo
dros moyvasisadmi yuradReba rom gavafaciceT.
Cven SegviZlia avReldeT niko firosmanis bedze, magram dRes
rom niko firosmaniviT Ratak da sawyal kacs SevxvdeT, gulgrilad
CavuvliT.
uWirs vaxtang gulisaSivls.
`wyalSi dgas~ da cecxli ukidia. naxatebi ufuWdeba. saxli angreul-dangreuli.
xval unda avtexo zarebis cema.
24/II 90
isev Sedga universitetSi kreba partkomis da alkk-s gauqmebis
sakiTxze.
reqtorma n. amaRlobelma daarRvia guSindeli SeTanxmeba da sabWo ar moiwvia.
krebam xelmeored miiRo rezolucia, raki reqtori sabWos ar
iwvevs, orSabaTs 12 saaTidan vacxadebT partkomis win uvado SimSilobas.
kreba rom damTavrda, Tavmjdomares _ daTo turaSvils
velaparake; politikuri brZolis formebs ara xarT-meTqi dauflebuli, Svilo. rad unda-meTqi amas SimSiloba. dRes meored vikribebiT;
migveRo rezolucia, dadgenileba gatanil iqnas universitetidan
partiuli da komkavSiruli komitetebi. am dadgenilebis Semsruleblad gamogveyo ramdenime kaci. migvetana es dadgenileba da ver gabedavda veravin, rom ar Seesrulebina-meTqi. ratom ar gviTxariT krebazeo. xels viwevdi, magram yuradReba ar momaqcie-meTqi.
dRes davwere patara novela `iara~.
99
25/II 90
kvlav SevikribeT universitetidan partkomis da alkk komitetis
gasatanad.
reqtorma piroba mogvca, xval sabWos sxdomas moviwvev da gadavwyveto.
vnaxoT.
27/II 90
medea kaxiZe, anzor abulaSvili, zaza bawelaSvili da me kaspSi viyaviT Sexvedraze. sofel qvemoWalis klubSi didi Sexvedra mogviwyes.
darbazi xalxiT gaWedilia. dagvayares SekiTxvebi. mkiTxes erovnul
moZraobaze, Cems polemikebze, xuta berulavazec ki.
kargi Sexvedra iyo.
28/II 90
dRes sabolood gavTavisufldi partiis mZime uRlisgan, romelic lamis 30 weli vatare.
Tsu partiuli komitetis mdivans _ Carita jaSs, Cavabare partbileTi da saTanado gancxadeba imis Sesaxeb, rom gavdivar partiidan.
1/III 90
dRes universitetis 93-e auditoriaSi sajaro leqcia mqonda
`qarTuli mwerloba da Tanamedrove erovnul-ganmaTavisuflebeli
moZraoba~.
darbazi xalxiT gaWedilia.
sxdoma gaxsna dekanma korneli daneliam da 50 weli momiloca.
gulTbili sityva Tqva Cems Semoqmedebaze profesorma jemal afciaurma.
me piradad ori saaTi vilaparake.
jer moxseneba wavikiTxe, romelSic davamtkice, rom qarTuli mwerloba saqarTvelos erovnul-ganmaTavisuflebel moZraobas axlac
meTaurobs.
mere SekiTxvebs vupasuxe.
kargi dRe iyo. Sexvedris dasasrulic mSvenieri iyo. jemal afciaurma Sin migvipatiJa da didi sufra gagvimarTa.
2/III 90
sergi Wilaia didxans mesaubra Cems nabijze, ar unda gasuliyavi
partiidano, eseni kuds kidev moiqneveno, represiebi daiwyebao, iCqareo. viCqare ki ara, piriqiT, davagviane-meTqi. sanam davrCeniliyavimeTqi im partiaSi, romlisac arc erTi dRe ara mjeroda, im partiaSi,
romelmac Cems samSoblos monobis meti araferi moutana-meTqi.
meo, Zveli kaci varo, me ocdaCvidmeti gamoviare da meSiniao.
3/II 90
SabaTia.
yaraman nemsaZis ormocdaaTi wlisTavis vaxSamze gaxldiT.
100
Zlivs mivageniT me da aCikom.
didi siyvaruliT Semxvdnen.
Cems sadRegrZeloSi erTma inJinerma (omari erqva, gvari ar vici)
_ batoni revazis wigni qarTulad ver viSove da moskovSi rusulad
viyide-rom wavikiTxe, mTeli kvira davdiodi da marto, CemTvis vicinodio.
gverdiT ukrainidan Camosuli rusi mejda. daTvra da mTeli saRamo mariga: qarTvelebi, aseTi kargi xalxi xarT da, Tu RmerTi gwamT,
nu gaxvalT sabWoTa kavSiridano.
4/III 90
revaz laRiZeze mogonebas vwerdi.
ra kolorituli, raoden qarTuli bunebis kaci iyo.
5/III 90
muxranTan viyavi, erovnul moZraobaze velaparake.
elaparakebi, ggonia, gismens, mere Tavs awevs, naxevradmZinare
TvalebiT Semogxedavs da gekiTxeba:
_ a, ra Tqvi?
saRamos mitingze viRacam moiTxova naira gelaSvilisa da revaz jafariZis wignebis dawva. isinio Turqi mesxebis Camosaxlebas
moiTxoveno.
vai, sircxvilo?!
wignebis koconze dawva?
6/III 90
elizbar javeliZem damireka, `kritikaSi~ usaTuod unda dabrundeo. Sens simarTleSi davrwmundi da bolomde gverdiT miguleo.
Sens winaSe `lit. saqarTvelo~ damnaSaveao.
7/III 90
diliT T. wivwivaZem gamomiara, mweralTa kavSiri unda vaiZuloT,
`kritikis~ redaqtorad dagabrunoso.
2 saaTze prezidiumi gvqonda.
elizbar javeliZem dasva sakiTxi: miSvelaZe ratom gaaTavisufleT, es kanonis darRvevaao.
gamoyves komisia.
mere xuta gaatares wnexSi Cemi moxsnisTvis.
ra xdeba: aki aqamde sdumdnen?
8/III 90
qalTa dRe.
Camovureke nacnob-megobar qalbatonebs. Cemi kaTedris wevr qalebs mivuloce.
gaxurda politikuri brZola.
gorbaCovi erTmmarTveli prezidentis Tanamdebobisken miiltvis. es monarqobas, mefobas niSnavs.
101
maSin naxe imperiis gamagreba.
dRes mitingze qarTvelma deputatebma daadgines, uari Tqvan
deputatTa yrilobaze gamgzavrebaze da gorbaCovisTvis xmis micemaze.
es didi protestia.
mitingze isic iTqva, rom Tu gorbaCovma Tavisi gaitana, saqarTvelo ssrk-dan avtomaturad gasulad iTvleba.
saRamos telefoniT vesaubre profesor oTar abuTiZes. uaRresad informirebuli mecnier-politikosia. namdvili enciklopediaa.
9/III 90
dRes saqarTvelos uzenaesi sabWos sesia Catarda.
mitingebma aiZules gumbariZe, sesiaze mieRo misTvis friad arasasurveli dokumenti:
saqarTvelo uars ambobs, damtkicdes prezidentis posti. uars
ambobs, xma misces gorbaCovs, rogorc prezidents.
gamovidnen g. ciciSvili, j. Carkviani, v. lorTqifaniZe, d. xaxutaSvili, a. burjanaZe.
kargia. saqarTvelos uzenaesi sabWo pirvelad xalxis mxareze
dgeba.
10/III 90
mTeli dRe `vefxistyaosans~ vkiTxulobdi.
bevri viyefe `kritikaSi~. akademiis komisiam daamaxinja Cveni upirvelesi wigni-meTqi, magram yuri aravin maTxova.
saerTod, arsebobs, netav, saqarTvelos mecnierebaTa akademia?
Tu arsebobs, nuTu mSvidad ucqeris, misi komisia rogor ryvnis
`vefxistyaosans~? aTas lafsusTa Soris erTis dasaxelebac kmara, igi
wava da sxva mova turfasa sabaRnarosa~, ase Secvales: `igi warhxdebis, sxva mova turfasa sabaRnarosa~.
`vefxistyaosani~ ki ara, qveyana darCa upatronod!
11/III 90
fanjikiZem damireka da miTxra, TxuTmeti kaci agirCieT mweralTa kavSiridan, 13-Si, 12 saaTze filarmoniis did darbazSi politikuri partiebis yrilobas unda daeswroT, sadac droebiT, koaliciur
mTavrobas airCeveno.
rogorc iqna, gveRirseba namdvili mTavroba.
12/III 90
moskovSi sesiaze gamoacxades, prezidentis arCevnebs kargi piri
uCanso.
sasaciloa, ra arCevnebi, ris arCevnebi, roca 1800 deputatidan
1600 imperiis momxre rusia. saqarTvelom da litvam rac unda iyviron
da `iproteston~, maTi survili winaswar ganwirulia.
saRamos televiziiT gamovidnen irakli wereTeli, irakli baTiaSvili da xoneliZe. ilaparakes saqarTvelos erovnul moZraobaze
da xvalindel yrilobaze.
102
vnaxoT, ra iqneba, me siamovnebiT waval xval. ukve litvam damoukidebloba gamoacxada. `RmerTo, RmerTo, es xma tkbili, gamagone
Cems mamulSi~.
13/III 90
dRes filarmoniis did darbazSi politikuri partiebis yriloba
gaixsna.
sityvebiT gamovidnen n. naTaZe, z. gamsaxurdia, i. baTiaSvili, i.
wereTeli, T. qoriZe da sxvani.
T. qoriZem sastikad gaakritika saxalxo fronti.
ar momwons, rom `araformalebi~ erTmaneTs daerivnen.
dRes respublikis prokurorma gadmomca `protesti~, romliTac
muxran maWavarianis brZaneba Cemi moxsnis Sesaxeb, rogorc ukanono,
gauqmebulia.
me mainc ar davbrundebi `kritikaSi~.
magram es faqti urigo rodia.
mtkicdeba Cemi simarTle.
14/III 90
davwere `erTi sevdiani istoria~ _ patara werili, romelic `axalgazrda komunistSi~ mivitane.
ar mindoda Zveli iaris gaxseneba, magram redaqciam mTxova.
`kritikidan~ Seni gaTavisuflebis istoria mkiTxvelma unda
icodeso. yvelam unda dainaxoso simarTle.
vnaxoT, dabeWdaven Tu ara.
ra xdeba? ratom Semobrunda presa Cemsken?
15/III 90
dRes mkiTxvelebTan Sexvedra mqonda cekavSiris teqnikumis SenobaSi.
warvudeqi mrevls Cemi SexedulebebiT. ramdenime novelac wavikiTxe.
mkiTxes bevri ram, maT Soris ciskariSvilis da vasaZis binZuri
werilebis istoriac.
16/III 90
usiamovno saubari mqonda muxran maWavarianTan.
konferenciaze an Sen unda gamosuliyavi, an CvenTvis mogeca saSualeba gamovsuliyaviT-meTqi. Seni siCumiT iqmneba iluzia, TiTqos
qarTveli mwerlebi gulgrilni arian imis mimarT, rac mitingebze
xdeba-meTqi.
Sen rom iqnebi Tavmjdomare, Sen marTe mweralTa kavSiri, rogorc gagexardeba, axla me var ufrosio, SemomibRvira.
vin ecileba?
dRes saRamos rusTavelis TeatrSi vnaxe guram baTiaSvilis
`SeTqmuleba~. Zveli piesa `1832~, romelic rusTavelis TeatrSi 10
weliwads ido, kacma rom Tqvas, ra sWirda am mSvenier piesas ardasadg-
103
meli. momewona speqtakli. Zlivs rusTavelis TeatrSi qarTuli piesa
vnaxe qarTul tkivilze. Sesvenebisas msaxiobi elene sayvareliZe gadamexvia: erTi kviris winaT Cven: me, medea Caxava, gigola TalakvaZe da
sxvebi SevediT r. sturuasTan da repertuaris ganaxleba moviTxoveT,
winaaRmdeg SemTxvevaSi ganvucxadeT, rom aqcias movawyobT, miSvelaZe
SenTan yvelaferSi marTali iyoo, uTxrao medea Caxavam. erTi kviris
Semdeg xuTiveni kulturis saministroSi dagvibares da winadadeba
mogvces, pensiaze gavideTo.
aseTi samarTali aqvs, Turme, kulturis ministrs.
17/III 90
`axkomSi~ dabeWdilia partiaTa yrilobis dadgenileba da rezoluciebi. erovnulma moZraobam arnaxuli naxtomi gaakeTa.
`boikoti arCevnebs, boikoti `sabWoTa saqarTvelos~, boikoti
umaRlesi sabWos sesias, boikoti mTavrobas, boikoti sabWoTa armias,
boikoti komunistebs!
didebulia. am rezoluciebiT yvelaferia naTqvami, axla mTavaria praqtikaSi gatareba (`praqtikaSi~ rusulia).
18/III 90
kviraa.
mirangul avsajaniSvilma damireka. yuri movkari, rom arCevnebSi
Seni kandidaturis moxsnas apireb, marTalia Tu arao.
arc dasaxelebaze mizrunvia da arc kandidaturis moxsnaze vizruneb-meTqi.
axla unda vecado, arCevnebis dReebSi TbilisSi ar gavCerde.
vinmes ar egonos, qarTvel xalxs xmas vTxovde. Tu Cems ers vuRirvar
ramed, amirCeven, Tu ara da guli mianc ar gamitydeba. Cems saqmes
Zveleburad gavakeTeb.
19/III 90
mitevebisa da Sewyalebis dRed gamoacxada es dRe erovnulma
moZraobam.
daviZariT universitetidan, sionSi unetaresma ilia II-m locva
aRavlina.
20/III 90
mweralTa kavSirSi prozis seqciis sxdomaze me da nodar wuleiskirma davsviT sakiTxi mweralTa kavSiris arsebuli struqturis
gauqmebis Sesaxeb.
ar SeiZleba mweralTa kavSiri raikoms hgavdes.
SevardnaZe namibiaSi Cafrinda.
litvas blokirebas ukeTebs moskovi.
21/III 90
saavadmyofoSi mivakiTxe Cems kaxel megobars, karg ymawvils, jemal sandoSvils xeli gasivebia. `trombs~ varaudoben.
104
`geparini~ mWirdebao. mTeli Tbilisi Semoviare da rogorc iqna,
vuSove. Tan cotaodeni fulic (50 man.) Sevude baliSqveS.
amaRam mSvidad dameZineba.
litvas cud dReSi agdeben. imperia kbilebs aRrWialebs. ukanonoa
litvis gasvla, jer vali (?!) unda gadagvixadoso.
22/III 90
litvas milicia ganuiaraRes. jariskacebs, vinc litvis ganTavisuflebis gamo Sin wavida, apatimreben.
moskovi SurisZiebaze gadavida.
es imas niSnavs, rom litvas sastikad dasjian gasvlis gamo.
imperia ar daTmobs Zalauflebas.
cud xasiaTze var.
23/III 90
dRes mitingze irakli wereTelma gamoacxada: saqarTvelom mxari
unda dauWiros litvas, litvis damarcxeba Cveni damarcxebaao.
istorikosma akaki maTiaSvilma rusTavelze SemomCivla; ra
saSinelebaa, rom muxran maWavariani araviTar erovnul aqciaSi ar
monawileobso.
sawyal vano qobalias ocdacameti wlis biWi moukvda meningitiT.
panaSvidze viyavi.
xval baTumSi da iqidan TurqeTSi mivdivar erTi kviriT.
24/III 90 _ 9/IV 90
TurqeTSi vimogzaureT (7 dRiT) naTelam, aCikom da me.
TurqeTi naxevrad xrioki qveyanaa.
gasagebia, ratom iltvodnen Cvensken.
miTxres, rom TurqeTSi 15 milionamde qarTveli cxovrobs.
marTlac, stambolSi, samsunSi da trapizonSi yovel nabijze SexvdebiT qarTvels.
qarTuls Zlivs RerRaven, Turqul pasportSi erovneba yvelas
Turqi uweria.
akrZalulia qarTuli ena, qarTul skolebze xom laparakic zedmetia.
amawsinaT amerikis sagareo saqmeTa saministrom TurqeTs nota
gamougzavna, qarTuls ratom zRudavTo, TurqeTma upasuxa, CvenTan
erTi qarTvelic ki ar cxovrobso.
Sevxvdi qarTvelebs _ oTar imedaSvils, ilia ximSiaSvils, guram
ximSiaSvils, CelebaZes...
me vfiqrob, Tqveni muSaoba ase ajobebs-meTqi: Tavdapirvelad
saWiroa erovnuli gamoRviZeba. unda gaaxsenoT yvelas qarTvelobameTqi. mere gza TviTon gamoCndeba-meTqi.
Camovedi TbilisSi. sasixarulo ambebi damxvda. `axkoms~ (27/III)
daubeWdavs Cemi werili `erTi sevdiani istoria~. romelSic x. berulavas vakritikeb.
`lit. saqarTvelos~ daubeWdavs Cemi 50 wlisTavisadmi milocvebi.
105
9/IV 90
wuxelis mTavrobis saxlTan gavaTeneT daaxloebiT 10 aTasma qarTvelma.
ra Teatraluri glova viciT.
ra feierverki iyo. dawves rodionovis fituli.
dilis 7 saaTze davbrundiT Sin.
10/IV 90
2 saaTze mwerlebi marneuls, Tamariss vewvieT.
gaixsna 9 aprilis memoriali.
sityva vTqvi.
mere niko bartyulaSvilis ojaxs vewvieT (lamara, maia, gia, daTo).
mSvenieri qarTuli sofelia Tamarisi.
ra madlierebas gamoTqvamen Cvens mimarT.
Tqvenao, mwerlebma, miwis nakveTebi dagvirigeTo.
Sin dabrunebisas erTxel kidev CavuareT mixakebis zRvas.
erTi saocari saqme aRsrulda; azerbaijanelebi Segvirigdnen.
mixvdnen, rom rusebi Cveni saerTo mtrebia.
modiodnen da modiodnen delegaciebad.
11/IV 90
dRes, rogorc iqna, reqtors xeli movawerine soso buxaiZisTvis
Statis gamoyofaze.
gaxarebuli var.
55 wlis gaxda soso da axla, am sibereSi Zlivs aRirses Stati.
gamovida profkavSiris gazeTi `kabadoni~. pirvel nomers ara uSavs. vnaxoT, iqceva Tu ara mebrZol organod.
mweralTa kavSirSi wesdebaze didi kamaTi gvqonda.
me mxari davuWire mweralTa kavSirSi `partiuli wyobis~ rRvevis
winadadebas.
12,13,14/IV 90
`Tvistomis~ yriloba Catarda.
akaki ZiZiguri Tavmjdomareobda.
erTxmad amirCies prezidentad.
vice prezidentebad _ andro gogolaZe da sevarion nadiraZe.
unda davexmaroT saqarTvelos gareT mcxovreb qarTvelebs.didi
tvirTia,magram unda gavwio.
akaki ZiZigurma biblioTekis SenobaSi erTi oTaxi Tavazianad
dagviTmo.
xval aRdgomaa.
15/IV 90
qriste aRdga!
ra mSvenieri, ra Zlieri da ra wmindaa qriste.
marTla SeiZleba mtrebis damarcxeba siyvaruliT.
106
16/IV 90
mTeli dRe vice-prezidentebTan _ andro gogolaZesTan da sevarion nadiraZesTan gavatare.
jer redaqciebi CamoviareT; programis dabeWdvas veravin bedavs
_ Zalian gabeduliao.
SevadgineT gegma. wesrigSi moviyvaneT oqmebi da rezoluciebi.
17/IV 90
mTeli dRe `pirveli sxivis~ masalebs vasworebdi.
axalgazrdebs ver vuRalateb.
ara da welSi gamtexs amdeni saqme.
jer marto `Tvistomis~ fexze dayeneba, misi prezidentoba patara saqmea? aq kaTedra, iq codnis klubi, Cemi mTavari saqme _ novela,
saqarTvelos politikur brZolaSi monawileoba. RmerTo, Semewie!
18/IV 90
sami saaTi aswora karlo buxnikaSvilma (ministrTa sabWo) Cveni
`Tvistomis~ wesdeba. rogorc iqna, daiyvana sabWour kondiciamde.
ra Cemi braliao, bolos gviTxra, gvinda Tu ara, jer kidev arsebobs wyeuli sabWoTa xelisuflebao.
19/IV 90
dilis 5 saaTze gulis bragunma gamomaRviZa. wneva 160-115, naTela SeSinda.
davurtyi wnevis wamlebi. gaburbusalebuli wavedi samsaxurSi.
20/IV 90
guSin saRamos `kritikidan~ a. gabeliam damireka, xval redaqciis
TaTbiri gvaqvs da dagveswario.
mivedi. redaqciis TanamSromlebis garda iq iyvnen saxalxo frontis, demografiuli sazogadoebis, merab kostavas sazogadoebis,
sazogadoeba `Tvistomis~ da presklubis, agreTve sxvadasxva literaturuli organoebis warmomadgenlebi.
mweral aleko gabelias mier wakiTxul iqna redaqciis Ria werili, romelsac xels awers `kritikis~ literaturul TanamSromelTa
umetesoba. Ria werilSi saubaria imis Sesaxeb, rom mkveTrad gamokveTili erovnuli poziciis gamo ori Tvis winaT `kritikis~ redaqcia darbeul iqna. ukanonod gaaTavisufles redaqtori r. miSvelaZe da male
redaqciis sami wamyvani TanamSromeli _ g. juluxiZe, n. grigalaSvili, s. nadiraZe aiZules wasuliyvnen redaqciidan.
sityvebi warmoTqves: s. siguam, g. juluxiZem, s. nadiraZem, r.
miSvelaZem, j. jiqiam, T. CalabaSvilma, T. veSapelma, a. CxaiZem, T.
doiaSvilma, l. bregaZem da sxvebma.
TaTbirma redaqciis TanaSmromelTa survilisa da saq. ssr
prokuraturis, respublikis profkavSiris da respublikis saxalxo
kontrolis gadawyvetilebaTa Sesabamisad daadgina: aRdgenil iqnan
samsaxurSi r. miSvelaZe (mTavari redaqtori), gr. juluxiZe (redaq-
107
toris moadgile), n. grigalaSvili (ganyofilebis gamge), s. nadiraZe
(litmuSaki).
`kritikas~ daubrundes saxelwodeba da `qarTuli mwerlobis~
nacvlad ewodos `kritika~.
amis Semdeg TaTbiris monawileni ewvivnen mweralTa kavSirs,
aWedes mweralTa kavSiris mdivnis, `kritikis~ kuratoris _ x. berulavas karebi da mweralTa kavSiris mdivnis g. fanjikiZis da sxva
TanamSromelTa TandaswrebiT erTxel kidev waikiTxes redaqciis Ria
werili. `kritikis~ TanamSromlebi acxadeben, rom Tu maTi kanonieri
moTxovnebi ar dakmayofildeba, iZulebuli gaxdebian mimarTon ukidures zomas _ gamoacxadon SimSiloba mweralTa kavSiris SenobaSi,
muxran maWavarianis kabinetis win.
21/IV 90
dilidan uqeifod var.
fanjikiZem damireka, xutas ficrebi Camouglejia da usircxvilod Sesula Tavis kabinetSio.
Tavmoyvareoba ar hqonia.
rom mcodnoda, ra sakiTxze meZaxdnen, aramc da aramc ar movidodi `kritikaSi~.
usiamovnoa CemTvis yovelive.
`kritikaSi~ dabrunebas fiqrSic ar gavivlebdi, rom damenaxa,
Cems adgilze erovnuli biWebi, Tanamoazreni movidnen-meTqi.
Cems garda sami udanaSaulo, niWieri kaci gaagdes. Jurnals saxeli Seucvales. angariSsworebis tribunad gamoiyenes.
vemudare redaqciis biWebs, Cemi gulisTvis cxovrebas nu gairTulebT, SimSilobas nu gamoacxadebT-meTqi,magram ar damijeres.
gadawyvetilebaze mtkiced dganan.
nuTu, dauSvebs muxran maWavariani mwerlebis SimSilobas?
nuTu, arafers eubneba mas x. berulavas karebis aWedva?
22/III 90
dRes gazeT `kabadonSi~ fotoebi da informaciaa dabeWdili _
`ram aamRvria wyali~, naTqvamia, rom miSvelaZis usamarTlod gaTavisuflebis gamo redaqcia da araformaluri sazogadoebebi protests
gamoTqvameno.
presaSic gaJona. axla ukan daxeva aRar SeiZleba.
me redaqciis gverdiT unda viyo.
23/IV 90
dRes `kritikis~ redaqciis TanamSromlebma da qalaqis axalgazrdebma redaqciis win mitingi moawyves.
mitingis monawileebma erTxmad daadgines r. miSvelaZis dabruneba `kritikaSi~.
rogorc saRamos Tamaz wivwivaZem damireka, muxrans ganucxadebia;
unda davabruno miSvelaZe, sxva gza ara maqvso.
108
24/IV 90
vwevar. surdo Semeyara.
kvlav `vefxistyaosans~ vukirkiteb.
25/IV 90
dRes damirekes mweralTa kavSiridan: Tqveni gulisTvis 5-ma axalgazrda mweralma SimSiloba gamoacxadao.
Turme, 12 saaTze `kritikis~ TanamSromlebi misulan muxranTan.
muxrans Cems dabrunebaze kategoriuli uari uTqvams.
axalgazrda mwerlebi (a. CxaiZe, a. gabelia, s. nadiraZe, T. veSapeli, g. kikolaSvili) gamosulan da iqve saSimSilod damsxdaran.
mivvardi mweralTa kavSirSi. nu izamT amas-meTqi. ar daiSales.
ra saSinelebaa. Cemi gulisTvis es kargi biWebi wuxdebian.
26/IV 90
mTeli dRe saSinlad aforiaqebuli var. adgils ver vpoulob.
SuaRamisas mivedi moSimSileebTan. `nu SvrebiT-meTqi amas, biWebo, gTxovT, gevedrebiT, SewyvitoT-meTqi, SimSiloba~.
27/IV 90
mweralTa kavSiris prezidiumis sxdoma gaimarTa. sagangebod, SimSilobasTan dakavSirebiT.
muxran maWavarianma saocari simSvidiT ganacxada: mTelma mweralTa kavSirma rom gamoacxados SimSiloba, `kritikis~ redaqtorad
miSvelaZes mainc ver davabruneb, vinaidan, rogorc cekadan macnobes,
igi antisabWoTa mweraliao.
avdeqi bolos da ganvacxade: raki maWavarians ar hyofnis vaJkacoba, rom aRiaros Tavisi Secdoma, samagierod, me myofnis vaJkacoba
uari ganvacxado `kritikis~ redaqtorobaze, raTa Cemi gulisTvis moSimSile axalgazrdebs ziani ar miadgeT-meTqi.
prezidiumis sxdoma xvalisTvis gadaitanes.
28/IV 90
dRes mweralTa kaSviris prezidiumis sxdomaze murman lebaniZis
winadadebiT, rogorc ukanonod gaTavisuflebuli, aRmadgines `kritikis~ redaqtoris Tanamdebobaze.
aravis egonos, rom `kritikis~ redaqtoris Tanamdeboba isev
`movipove~-meTqi, gavifiqre da im wuTSive, iqve davwere gancxadeba
`kritikis~ redaqtorobidan gaTavisuflebis Sesaxeb.
prezidiums sxva gza ara hqonda; `kritikis~ redaqtorad Cemive
winadadebiT arCeul iqna jansuR Rvinjilia niWieri, mebrZoli kacia,
rac mTavaria, gawonasworebuli da patiosani.
29/IV 90
me da aCiko viyaviT axalgazrda poet sevarion nadiraZis qorwilSi. megreli gogona SeurTavs. iq sxva axalgazrda poetebic iyvnen:
T. fircxalaiSvili, m. RaniSaSvili, kaxa loria (kritikosi, Cemi aspiranti), a. CxaiZe, g. kikolaSvili da sxvebi.
109
Tina veSapelma damireka: `kritikis~ redaqtorobaze uari ar unda
geTqvaTo.
30/IV 90
cud xasiaTze gaviRviZe.
yurSi usiamod Camesmis muxran maWavarianis mier dasmuli SekiTxva prezidiumze: `kritikaSi~ ori mowinaaRmdege miSvelaZesac hyavs,
axla imaT rom gamoacxadon SimSiloba, raRa vqnaTo.
rogor gaebadra saxe, rogor gaexarda, roca redaqtorobaze
uari ganvacxade.
ra davuSave, verasgziT ver mivxvdi.
me da aCiko saRamos meri vaSakiZesTan viyaviT stumrad. iq iyvnen
soso, gedeon xelaia, mzia miqaZe, ulamazesi dali TuSiSvili da sxvebi.
viTamade.
1/V 90
qveyana mowyenilia.
TbilisSi paradi ar Catarda.
komunistebis zeimebi modidan gadis.
sul sxva saqarTveloSi vcxovrobT.
2/V 90
miliciam gamogviZaxa mcxeTaSi. me da aCiko wavediT.
dauWeriaT qurdebi, vinc 4 saxli gatexa muxaTwyaroSi da maT
Soris Cvenic.
Cvengan marto televizori iqna waRebuli. warmogvidgines qurdebi: 23 wlis gogo - giorgaZe da misi sayvareli 27 wlis vaJi. Semecodnen. orivem itira, batono revaz, ra vicodiT, Tu Tqvens saxlsac
vtexavdiTo.
apatieT-meTqi, vuTxari miliciis ufross. Turme ras apatieben,
Cems garda 14 saxli hqoniaT sxvadasxva dros gatexili.
3/V 90
litvis kvaldakval latviac apirebs ssrk-dan gasvlas!
`RmerTo, RmerTo, es xma tkbili gamagone Cems mamulSi~.
4/V 90
davamTavre `pirveli sxivis~ redaqtireba. niWieri bavSvebi kvlav
arian. axalbedisTvis, debiutantisTvis xelis gawvdena Cemi sasiamovno movaleobaa.
damireka fanjikiZem. muxrani, Turme, kategoriuli winaaRmdegi
iyo, gamoecxadebina gazeTSi prezidiumis dadgenileba Cemi aRdgenisa
da Cemive gancxadebiT gaTavisuflebis Taobaze.
saRamos me da aCiko mcxeTaSi CavediT. Cveni televizori arc
axla gamogvatanes. jer bolomde `amocnobili~ ar ariso.
110
5/V 90
paatam (Cemma diswulma) colis SerTva gadawyvita. dRes niSnoba
hqonda. samive Zmebi vaxldiT. mSvenieri ojaxia, arqiteqtor daviT qavTaraZis qaliSvili _ nino mohyavs. iq Sevxvdi levan saRaraZis (siria)
debs da Zmas.
sawyali levani, rogor stkioda saqarTvelo.
mTeli qveyana ssrk-dan latviis gamosvlaze laparakobs.
iSleba imperia!
6/V 90
kviraa.
`Tvistomis~ prezidentis mimarTva davwere yvela qarTvelisadmi;
raTa dagvexmaros qarTveloba qarTvelTa Camosaxlebis rukis SedgenaSi.
7/V 90
asana nadiraZe melaparaka, muxrani grZnobs, rom Sens winaSe damnaSavea, magram yvelafers mas nu daabraleb, mTavrobam aiZulao.
me vupasuxe, muxranis poezias pativs vcem da masze augs arasodes
vityvi-meTqi.
8,9/V 90
televiziaSi didi aRlumia.
gamodian 80-s mitanebuli moxuci veteranebi da gorbaCovs mouwodeben represiebisaken.
xom ar aris es dadgmuli?
10/V 90
Cveulebrivi, mSvidi dRe iyo.
yvelani guSindel mitingze laparakoben.
`interfronti~ CaiSala.
11/V 90
mweralTa kavSirSi wliuri premiebis miniWebis komisiis sxdoma
gvqonda.
12/V 90
viyaviT me da soso buxaiZe enver giorgxeliZis ojaxSi stumrad.
iq iyo eduard SevardnaZis siZe _ zviad mosaSvili. avadmyofia sawyali, feri ara aqvs. laparaki eduardze Camovarda. me vuTxari; gadaeci-meTqi Cemgan, rogorme miaRwios Cveni mRrRneli avtonomiebis
gauqmebas, mere daweros gancxadeba da gamoeridos gorbaCovs, Torem
rusebi `perestroikis~ mTel marcxs magas daabraleben-meTqi.
13/V 90
kviraa.
`televiziaSi~ Camweres `Tvistomze~. gadasces `moambeSi~.
111
Semxvda niWieri teleJurnalisti nana wiTelaSvili. batono
rezo, SoTa niSnianiZeze gadacemas vamzadebT da Tqveni imedi gvaqvso.
siamovnebiT-meTqi.
14/V 90
`codnaSi~ TaTbiri _ Sejaxeba iyo. aseTi ram axla yovel dawesebulebaSia. nugzar wereTels auxirda TanamSromelTa jgufi; gadadeqio.
sityviT gamovediT me da guram SaraZe. vcadeT Serigeba _ daSoSmineba moqiSpeTa. gansakuTrebiT lia lazaSvili aqtiurobda: n.
wereTeli partiis wevria (komunisti) da mogvSordeso, ar SeiZlebameTqi erTi joxiT gavdenoT yvela partiis wevri. maT Sorisac bevriameTqi patrioti.
saRamos televiziiT `dialogi~ gadaica.
zviad gamsaxurdia samxedroebs ebaaseboda.
tyavi gaaZro okupantebs. karg xasiaTze davdeqi. zviadi, marTlac, naTeli gonebaa.
15/V 90
mamaCemis biZaSvili, nino miSvelaZe, gardaicvala.
RvTisnieri, saTno, tkbili niniko. mweral boris kandelakis
meuRle. uniWieresi fexburTelis _ jumberis deda.
Zalian mewyina.
adgils ver vpoulob.
16/V 90
`Tvistomis~ kantoraSi (kecxovelis 7) miReba mqonda. aTamde
mTxovneli movida. baqoSi mcxovreb beqaurs samSobloSi dabruneba
surs. ar mivexmaro?
cxinvaleli qarTveli qali iyo. Cems ojaxs osebi gadawviT
emuqrebiano. aibarge Cveni miwidano.
bedis ironia... Sua qarTlSi qarTvels osi emuqreba _ aibargeo.
vin dagvwyevla, ra davaSaveT aseTi.
17/V 90
kaTedris wevrebma saiubileo vaxSami gamimarTes.
yvela yvela da amaT, me mgoni, gulwrfelad vuyvarvar.
ar Tqmula arc erTi yalbi sityva, arc erTi naZaladevi sadRegrZelo.
18/V 90
dRes `literaturul saqarTveloSi~ rogorc iqna, dabeWdes Cemi
novela `mavzoleumi~.
milocaven, mirekaven, moswonT.
gavige SemaZrwunebeli ambavi. emzar kvitaiSvilis biWs _ daTos,
Tavi mouklavs, mexuTe sarTulidan gadmomxtara.
saSinelebaa. ra dReSi iqneba emzari.
112
daTo Cemi studenti iyo. niWieri, Tavmdabali biWi.
riT vanugeSo Cemi emzari. kidev kargi, rom sofiko ver moeswro
am dRes.
19/V 90
SabaTia.
erovnul forumze mowveva miviRe.
davureke zviad gamsaxurdias.
ar pasuxobs.
Tu zviadi ar Seiriges, iq misvla ar Rirs.
20/V 90
deida niniko gavasveneT.
`komunistSi~ Cemi novelaa `iaponeli~.
21/V 90
mweralTa kavSirSi muxran maWavarianma TavisTan mixmo, fanjikiZes velodebodi, ar mindoda muxranTan marto Sesvla.
ubeduri kaci varo, Tavmjdomareoba Camiflavdao, unda wavide
aqedano. Seni Tavic momamdureso.
mdumared vusmendi. arc ho miTqvams, arc ara.
22/V 90
dRes universitetSi pirvelkurselebTan CaTvla mqonda.
orasamde students gavesaubre. zogi maTgani dabadebulia literatorad. zogi `tyemalze zis~.
xval erovnuli forumia.
vnaxoT, ra gamova. Tu ssrk-dan gasvlaze dadga sakiTxi, me mxars
davuWer.
23/V 90
10 saaTze daiwyo erovnuli yriloba.
daaxloebiT 6000 kaci veswrebodiT.
gaxsna irakli wereTelma. kargi sityva Tqva. mere gamovidnen gia
Wanturia, sumbaTaSvili, xaindrava, j. Carkviani, maWavariani, irakli
kakabaZe, isev irakli wereTeli.
me piradad guli mwydeboda, rom yrilobas ar eswrebodnen z.
gamsaxurdia, a. baqraZe da nodar naTaZe. magram yriloba imperiisadmi
zizRis niSniT mimdinareobs da me suliTa da guliT mxars vuWer.
rezo WeiSvili, Tamaz wivwivaZe, ioram qemerteliZe, vaJa azaraSvili da me erTad vijeqiT.
etyoba, es yriloba mxolod erovnuli kongresis arCevis principebs gamoimuSavebs. mets arafers izams.
24/V 90
erovnul forumze kongresis arCevnebis wesze didi kamaTi
gaimarTa.
irakli wereTeli ukve Camoyalibda erT-erT liderad.
8. r. miSvelaZe. t. XV
113
SuadRisas emzaris daTos dakrZalvaze viyavi. saRamos _ gogi
SalamberiZis wlisTavze.
sawyali emzari, sabralo gogi.
25/V 90
sadiplomo Sromebis dacva mqonda universitetSi da forumis
bolo dRes ver daveswari.
miTxres, rom maincdamainc saxarbielod ver damTavrebula.
adgilebidan wamomxtaran delegatebi da wereTel-WanturiasTvis
dauZaxiaT _ vin xarT Tqven, beladobas rom iCemebT, sad aris gamsaxurdiao.
amasobaSi gamsaxurdia Tavis mitingebs atarebs, xan rusTavelze,
xan maCabelze. ukanonod iqnas cnobili forumio, gahyviris.
es ar varga.
ra dros kinklaobis da ganxeTqilebis droa.
saRamos elguja maRraZem damireka; damiTme `kritikis~ redaqtorobao. daTmobili ara gaqvs-meTqi? Turme orSabaTs axali redaqtoris arCevnebia, raki j. Rvinjilias uari uTqvams.
26/V 90
dRes saqarTvelos damoukideblobis dResaswaulia.
12 saaTze veswrebodi mTavrobis saxlTan mitings, _ wereTeliWanturias brigada xelmZRvanelobda.
6 saaTze vakis erovnul stadionze mitingi gaimarTa. gaxsna
Temur qoriZem. pirveli sityva zviadma Tqva. Sinaarsi aseTi iyo. gvebrZvis antiqriste, avazaki baraba! _ qarTvelo ero, gaakeTe swori
arCevani. mere qoriZem waikiTxa viRacis (?!) werili. zviadi gmirad
gamovacxadoT sicocxleSio. taSi, brbo! zviadi xelSi ayvanili Semoatares stadions.
samarcxvino provincializmad meCvena es xelSi ayvana.
27/V 90
kviraa.
mTeli dRe agarakze vmuSaobT me da aCiko.
Cemi Svili 17 wlis xdeba. skola daamTavra. sxvanairi gaxda. Cumi,
gulCaxveuli, Zveleburad aRar megulgaxsnileba.
28/V 90
mweralTa kavSirSi prezidiumi Catarda.
wesdebis sakiTxi idga.
muxrani cota xans kidev unda iyos Tavmjdomaris postze da amitom uars ambobs wesdebis Secvlaze.
saRamos wivwivaZem damireka da dawvrilebiT vuambe prezidiumis
ambebi.
29/V 90
dRes zurab Rlonts gavyevi `gamarjvebaSi~. iq meurneobis direqtor joxaZes daveRrije, ratom awvalebT am kacs, Tavisi mkvdari
114
mamis danatovar saxls ratom ar uformebT-meTqi. kidev kargi, micno.
dagvpirda, gavakeTebo, gamexarda.
universitetSi diplomebis dacva gavagrZeleT. daTo turaSvilma
daicva. diplomi, rasakvirvelia, susti iyo, magram TviT daTo kargi
biWia. bevri tkbili sityva vuTxari.
6 saaTze docenti griSa paWkoria (72 wlis) movnaTleT me da soso
buxaiZem didubis eklesiaSi. saocari suraTi iyo.
9 saaTze momRerali qalis, lamara gordaSvilis, saRamoze gaxldiT, msaxiobis saxlSi.
30/V 90
`meranis~ wignis koreqturas vkiTxulob.
mSvenieri werili dauweria SoTa niSnianiZes Cemze.
zugdididan reJisori merab jafariZe Camovida da Tqva, rom zugdidis TeatrSi dgams Cems piesas.
cota xom ar moZvelda-meTqi, vkiTxe.
ar mixaria TeatrebTan urTierToba Cemi SarSandeli konfliqtis
Semdeg.
naTela (sveta) avad gamixda. maRali sicxe aqvs. Cans, gacivda.
31/V 90
dRes universitetSi ilia WavWavaZis kabineti gaixsna.
daveswari gaxsnas. Zalian mixaria.
kabinetis gamged Cemi megobari lado minaSvili daniSnes.
1/VI 90
dRes, bavSvTa dacvis saerTaSoriso dRes, saSineli ambavi moxda.
TbilisSi Camovarda funikulioris sabagiro gzis ori vagoni. ocdaaTi bavSvi daiRupa.
maSinve gavvardi SemTxvevis adgilze.
saSinelebaa.
Svilo, bavSvebi, albaT, gaocebasac ver moaswrebdnen.
yvelaferi moSlilia am sazizRar saxelmwifoSi.
2/VI 90
SabaTia.
gavarkvie avariis mizezi. ocdaTormeti welia sabagiro muSaobs
da Turme erTxelac ar gauremontebiaT.
3/VI 90
davwere statia _ `nu vayovnebT~. moviTxov, saswrafod gamovacxadoT damoukidebloba.
saxelmwifoebrioba rom aRdgeba, Tavisuflebis movlis survili
gagvaerTianebs, erT muStad Segvkravs.
4/VI 90
universitetSi vinaxule moSimSileni.
dRes SimSilobis V dRea.
115
maTi moTxovnaa erovnuli frontis gamTlianeba da damoukidebeli saqarTvelos gamocxadeba.
me mxars vuWer-meTqi, biWebo, Tqvens aqcias.
vatyob, Zalian uWirT SimSiloba.
RmerTma nu qnas, raime mouvideT.
or saaTze universitetSi movidnen gamsaxurdia da wereTeli (ra
Tqma unda, cal-calke).
vcade Serigeba, magram ar gamodis.
Tundac fiqtiurad mainc unda SerigdeT-meTqi,xalxis Sesaxedad.
es saqarTvelos sWirdeba-meTqi.
vin dagijera.
5/VI 90
vkiTxulob Cemi wignis koreqturas.
TbilisSi asicxda.
6/VI 90
medea kaxiZe, nodar gureSiZe, grigol juluxiZe da me yvarelSi
gaxldiT.
iqaurma mdivanma, Temur osefaSvilma, bevri vaJkacuri saqme gaakeTa. gansakuTrebiT lekebis gasaxlebas cdilobs.
soflebSi _ Tivi, axalsofelSi da TxilwyaroSi lekebi cotaniRa
darCnen.
kargia.
7/VI 90
universitetSi SimSiloba kvlav grZeldeba.
dRes 4 saaTis ganmalvobaSi gumbariZe Sexvda universitetis
TanamSromlebs da erTgulad icavda Tavis gadawyvetilebas (kremlisagan Cagonebuls); sesias 15 ivlisamde ar moviwvevo.
avdeqi da vuTxari; raSia saqme, am studentebis sicocxle fexze
ratom gkidia-meTqi. am moSimSileebis piriT mTeli saqarTvelo
RaRadebs. unda moiwvioT sesia da saqarTvelos damoukidebloba gamoacxadoT-meTqi.
movlenebs nu davaCqarebT, batono rezovo, Tavis droze gavakeTebT yvelaferso.
ki, magram, ramden xans icocxleben moSimSileni-meTqi.
ar vicio.
ar icis da arc ainteresebs.
bolos davrCi moSimSileebTan da aseTi gamosavali vipoveT.
davawyebinoT sesia da amaT Sewyviton SmiSiloba, mere ki sesia rom
daiwyeba, axali moSimSileni dasxdnen. swored im axalma moSimSileebma aiZulon sesia gamocxaddes saqarTvelos damoukidebloba.
8/VI 90
martvilSi 50 wlisTavis iubile gadamixades.
gaxsna vaJa abakeliam.
116
momesalmnen givi eliava da murman sulava.
agreTve axalgazrdebi _ formalebi Tu araformalebi.
uamrav SekiTxvas vupasuxe.
adresebi, milocvebi... WeSmaritad zeimi iyo.
nabadi da yanwebi maCuqes.
CemTvis Zneli iyo qeba-siyvarulis mosmena, magram rom icodeT,
rogor gavimarTe welSi.
TiTqmis yvela oratori ambobda, Tqvens literaturul mtrebs
yuradReba ar miaqcioT, imaT TavianTive boRma daaRrCobso.
saboloo sityvaSi vTqvi: Cvens xalxs, aRarc ki megona axla mwerlisTvis da misi iubilesTvis Tu ecala-meTqi. didi madloba, vecdebi
arc momavalSi SegarcxvinoT-meTqi. mere movdeqi komunistur partias, verc gumbariZe-gorbaCovs avuare gverdi, amaTgan sikeTe araameTqi mosalodneli.
9/VI 90
dRes givi eliavam (eTnografi, enaTmecnieri, samegrelos enciklopedia, gulmxurvale qarTveli) mimiwvia muzeumSi.
TiTqmis sami saaTi davyavi martvilis muzeumSi.
davaTvaliere unikaluri koleqcia. xeli Sevaxe 300 milioni wlis
winandel qvebsa da Zvlebs.
es yvelaferi givi eliavam moipova da daalaga. vaJa abakelias
vTxove, givi eliavas 70 wlisTavi seqtemberSi unda aRvniSnoT-meTqi.
siamovnebiT dameTanxma.
mere zRaprul martvilis taZars vewvie. mcire samlocvelo me-7
saukunis _ ulamazesia, TviT taZris erTi mxare me-7 saukunisaa, meore me-10 saukunisaa. fantastikuri freska RvTismSoblisa.
vaJa abakeliam miTxra aq minda giorgi Woyndidelis Zegli
davdgao. adgilis SerCevaSi momexmareo. aRvuTqvi daxmareba. unda
SevuTanxmde karg moqandakes.
10/VI 90
givi somxiSvilma Sin mimipatiJa. es is givia, udanaSaulod rom
Casves cixeSi, sadac xuTi weli gaatara. iyvnen T. CalabaSvili, e. maRraZe, g. xaraiZe.
saRamos griSa juluxiZesTan gaxldiT. bevri visaubreT.
11/VI 90
moris focxiSvils 60 Seusrulda.
filarmoniaSi mSvenieri saRamo gaumarTes.
misi surviliT mxolod musikosebi miesalmnen, arc erTi mwerali
ar misalmebia (?!).
siamovnebiT mivesalmebodi, rom eTxova.
morisi WeSmaritad erovnuli, didebuli poetia.
12/VI 90
dRes interviu miveci `amerikis xmis~, `sakdesis~ da `apn~-is korespondentebs `Tvistomis~ gamo.
117
`TvistomSi~ miviRe 4 ferganidan Camosuli e.w. `Turqi mesxi~.
oTxives qarTuli gvari aqvs. oTxive qarTulad laparakobs. oTxive
ambobs: CaviwerT pasprortSi qarTvels, movinaTlebiT qristianad,
bavSvebs SeviyvanT qarTul skolaSi, oRond CamogviSviT sacxovreblado.
raSia saqme?
Seicvales taqtika? iqneb, es fandia, iqneb tyuils amboben?
ra vici... ra vici...
Tu marTals amboben, codoa, xeli hkra. Tu cruoben _ saSinelebaa.
13/VI 90
dRes mweralTa kavSirSi prezidiumis sxdoma Catarda.
sxdomaze ori sakiTxi idga: 1. daviT mWedluris gancxadebis ganxilva, 2. litfondis direqtoris arCeva.
muxran maWavarianma waikiTxa d. mWedluris gancxadeba _ gavdivar
mweralTa kavSiridan, radgan muxran maWavarianis xelmZRvanelobis
stili Cems principebs ar Seesabameba. mweralTa kavSiris xelmZRvanelobaSi uzneoba da uprincipobaa gamefebulio.
saTiTaod TiTqmis yvelam (t. Wanturia, e. javeliZe, m. lebaniZe,
r. miminoSvili, o. WilaZe, g. merkvilaZe, a. sulakauri) moiTxova d.
mWedluris garicxva, Tu igi bodiSs ar mouxdida m. maWavarians.
bolos me vTqvi: saidan movida TqvenSi es feodalizmi, Tqven dagaviwydaT is, rom daviT mWedluri mweralTa kavSiridan gadis. mwerlis
mweralTa kavSiridan gasvlis mizezs ar kiTxulobT da ra bodiSzea
laparaki. vimsjeloT da vnaxoT, iqneb, bodiSi TviT m. maWavarians
aqvs mosaxdeli-meTqi. raSia saqme, ram gagagulqvavaT ase, nuTu kacis
bedi arafrad giRirT-meTqi.
siCume Camowva.
fanjikiZem Tqva; swors ambobs miSvelaZe, nu gamovitanT naCqarev
daskvnas, gadavdoT es sakiTxio.
saRamos `Tvistomis~ prezidiumis sxdoma mqonda. andro gogolaZis garda yvela eswreboda.
14/VI 90
universitetis filologiis fakultetis V kurselebma saxelmwifo gamocdebis Cabarebaze uari Tqves.
ra mizeziT? ar gvaqvs survilio.
saidan movida es gaioleba cxovrebis?
Tavisufal saqarTvelos swored rom kargi specialistebi sWirdeba.
ara mgonia marTebuli iyos es nabiji.
15/VI 90
sumbaTaSvilma dRes `TbilisSi~ gamoaqveyna amazrzeni statia,
romelSic gaamasxarava 5 moSimSile studenti.
118
rogor SeiZleba umrwmes ZmaTa ganwiruli kveTeba masxrad aigdos
`politikosma~.
jer redaqcia gavlanZRe, moSimSileebTan mivedi; nu geSiniaTmeTqi, biWebo, Tqven namdvili gmirebi xarT, sumbaTaSvili SemcdariameTqi.
dRes universitetSi parizel viqtor xomeriks SevxvdiT. vkiTxe,
ra azrisa xarT-meTqi Cvens erovnul moZraobaze. yvelaferi kargia,
rom ar WamdeT erTmaneTso.
16/VI 90
msoflio Cempionats interesiT vadevneb Tvals.
braziliis gulSematkivari var.
brazilia, marTlac rom brwyinvale gundia.
dRes kosta-rikas mougo.
guram gverdwiTelis biWis _ mamukas qorwilSi gaxldiT.
SoTa niSnianiZem Tamadad damasaxela Cvens sufraze. sxvadasxva
darbazSi sam adgilas iyo sufra gaSlili.
viTamade, miuxedavad imisa, rom guramma am zamTars sakmaod
mawyenina; kacma Tavisi xeliTve Casworebuli gancxadeba uarhyo, ar
wamikiTxavso.
wyena, rom ityvian, WiSkramde ar mimyveba.
17/VI 90
guSindel `TbilisSi~ Cemi statiaa `nu davayovnebT~.
vacxadeb: dauyovnebliv unda gamovacxadoT ruseTisgan gamoyofa
da saqarTvelos damoukidebloba-meTqi.
rac dro gava situacia Seicvleba da ufro davSordebiT-meTqi
sanukvar mizans.
albaT, mipasuxeben Cveni politikuri liderebi.
arauSavs, mipasuxon, oRond saqme gakeTdes.
18/VI 90
vnaxe rusTavelis TeatrSi daTo turaSvilis piesa, quTaisis
Teatris dadgma.
ra Tqma unda, piesa ar aris, arc xasiaTebia da arc siuJeti, magram daTo kargi biWia da venacvale mis gabedulebas, rom pirdapir
piesas daeWida.
swored mas sWirdeba sulis berva, daxmareba, gamxneveba. madloba
movaxsene Teatris mTavar reJisors svanaZes piesis dadgmisTvis mis
TeatrSi (dadgma viRac ucnob gogonas ekuTvnis, gvari ar maxsovs).
19/VI 90
zugdididan depeSa miviRe 20-Si premieraao.
xval diliT 6 saaTze unda wavide.
20-21/VI 90
zugdidSi Cemi piesis premiera Sedga.
119
gadakeTebul piesas (`speqtakli fexiT mosiaruleTaTvis~) `ngreva~ vuwode.
axalgazrda, gabedulma reJisorma merab jafariZem dadga.
kargi speqtakli gamovida. xalxmac kargad miiRo.
me mgoni, kidev erTi yumbara vesrole saZulvel sabWoTa wyobilebas.
22/VI 90
davwere mimarTva qarTveli sazogadoebisadmi saTauriT `yuradReba~. nu gavufuWebT-meTqi xasiaTs saqarTveloSi dabrunebis
msurvel qarTvelebs, nu aRvmarTavT-meTqi maTs winaSe aTasgvar biurokratiul-Cinovnikur bariers.
me- rogorc `Tvistomis~ prezidenti, saqveynod vacxadeb-meTqi,
rom saqarTvelos mTavari saqme dRes misi darRveuli eTnikuri sxeulis gaZlierebaa.
23/VI 90
akaki wereTelze (150) werili mTxova `ciskarma~.
minda davwero is, sxvas rom ar dauweria.
klasikosze ki ara, kacze, valebiT gawamebul, saCxeris mtvrian
gzaze gabmul kacze, romelmac saqarTvelos Seswira gvariSvilobac,
mamamisis simdidrec, ojaxic...
nino miSvelaZis ormoci iyo.
saocaria, rogor egueba sikvdils adamianis buneba. sasaflaoze
rom vnaxe, megona misi adgili swored iq iyo, TiTqos sul iq iyo da
aq arasodes yofila.
24/VI 90
dRes kviraa.
braziliam argentinasTan safexburTo WidilSi waago 0:1. ori
taimis ganmavlobaSi brazilielTa upiratesoba aSkara iyo da mainc
waages. ase usamarTloa fexburTi.
CemTvis msoflio Cempionati damTavrda.
xom unda iyos raRac wesi da kanoni. erTi TamaSis dros samjer
rom burTi Zels moxvdeba, arafers unda niSnavdes?
25/VI 90
daviwye novelis wera imis Sesaxeb, Tu rogor marTavs kgb (suki)
da ck jer kidev gamoucdel saxalxo moZraobas.
vnaxoT, ra gamova.
TbilisSi Zalian cxela.
aCiko fizkulturis institutSi Caabarebs.
ase gadavwyviteT.
sporti Cemi siymawvilis ocneba iyo. janmrTeli, sufTa xalxis
sarbieli.
sxva ra unda iswavlos dRes kacma.
filologi? _ amisTvis gansakuTrebuli niWia saWiro, rac aCikos
ara aqvs.
120
ainteresebs fizkultura. hoda, gamovides sportsmeni, riTia
cudi, Tu kaci iqneba, Tavs aqac gamoiCens.
26/VI 90
mTeli dRe mweralTa kavSiris prezidiumis sxdomaze vijeqi
yeyeCiviT.
muxran maWavarianma brZana: oTar nodia raki samdivnos brZanebas
misi moxsnis Sesaxeb ar emorCileba, prokuraturas unda gadavceTo.
aseTive azris iyvnen murmanic, tarielic, miminoSvilic, o. WeliZec, g. natroSvilic, elguja maRraZec...
avdeqi da vTqvi: rogor SeiZleba, mwerlebma mwerali pasxuisgebaSi mivceT-meTqi. nuTu mTlad gacofdiT, nuTu sircxvili da sibraluli yvelam dakargeT-meTqi.
gaWra Cemma sityvam. gadawyvites samTavrobo komisias gadaeces
sakiTxi. es ki o. nodias gadarCenas niSnavs _ am etapze mainc.
27/VI 90
dRes davamTavre novela `Tojinebis Teatri~.
gaxarebuli var.
erovnuli moZraobis gaTiSvaze davwere.
28/VI 90
`Tvistomis~ binis samaTxovrod Camoviare dawesebulebebi.
heidar falavandiSvilma uari miTxra.
jerjerobiT saimedo araferi Cans.
erTi patara oTaxi gvinda, meti araferi.
29/VI 90
yvarelSi Sexvedra momiwyves.
wignis moyvarulTa sazogadoebis iniciativaa.
raikom-aRmaskoms gverdi avuare (saerTod ar msiamovnebs gakotrebul xelisuflebasTan urTierToba), pirdapir darbazSi Sevedi
da me TviT gavxseni Sexvedra.
sami saaTi fexze videqi.
SekiTxvebi... SekiTxvebi. mSvenieri Sexvedra gamovida.
Tbilisidan maxldnen guram buxnikaSvili da leila barabaZe.
30/VI 90
`axalgazrda iverielSi~ Cemi werilia `yuradReba~.
sityva-sityviT daubeWdavT, araferi SeucvliaT.
`Tvistomma~ unda gaakeTos didi erovnuli saqme _ qarTvelebis
dabruneba saqarTveloSi.
vici, damesevian crupatriotebi, magram ukan ar davixev.
1/VII 90
kviraa.
xval demografiuli sazogadoebis konferenciaao, damirekes.
121
demografiuli sazogadoeba kargi sazogadoebaa, magram am bolo
dros erovnul moZraobas, cota ar iyos, Camocilda da komerciaze
gadavida.
komerciac saWiroa, Tu igi qveynis samsaxurSic dgas.
erovnuli sazogadoeba mainc erovnuli sazogadoeba unda iyos.
upirveles yovlisa, mas siwminde da uangaroba moeTxoveba.
meoTxedfinalSi darCnen inglisi, argentina, gfr, italia.
vin gaimarjvebs?
2/VII 90
elizbar javeliZes mivutane novela `Tojinebis Teatri~.
dRes sityviT gamovedi demografiuli sazogadoebis konferenciaze.
3/VII 90
mTeli dRe `TvistomSi~ moqalaqeTa miReba mqonda.
TxuTmetamde mTxovnels movusmine.
yvelas miveci Suamdgomloba saqarTveloSi Camosasvlelad, qarTvelebs rasakvirvelia.
mere `respublikis~ korespondenti galina xarebaSvili mewvia da
mesaubra `Tvistomis~ amocanebze.
`Tvistomma~ Zalian CamiTria.
4/VII 90
vamzadeb wigns `iRblad gadarCenili novelebi~. wignSi Seva is
novelebi, romlebic ver davbeWde, an cenzuram daasaxiCra. am wignis
gamocemas rusTavelis sazogadoeba mpirdeba.
5/VII 90
irakli abaSiZesTan viyavi enciklopediaSi patara adgili gamomiyavi `TvistomisTvis~-meTqi.
araformaluri sazogadoebis meSiniao. me Zveli kaci var da, Tu
Zma xar, faTeraks rasme ar SemamTxvioo. bolos daviTanxme.
irakli abaSiZe Zalian miyvars.
6/VII 90
fakultetis sabWos oTxsaaTiani sxdoma gvqonda.
gveswrebodnen reqtoratidan levan aleqsiZe da vaxtang goguaZe.
kursdamTavrebulebma principulad ar Caabares saxelmwifo gamocdebi. mivceT Tu ara maT diplomi?
sabWom gadawyvita ar mieces.
albaT, sworia, rogor SeiZleba filologiuri fakultetis studenti uars ambobdes qarTuli enisa da literaturis Cabarebaze.
me vTqvi: mainc nu viqnebiT studentebTan ase kategoriulebimeTqi. SevxvdeT, guldasmiT movesaubroT, iqneb SevTanxmdeT-meTqi.
7-8/VII 90
SabaT-kvira muxawyaroSi gavatare.
122
davwere novela `ra ician mezoblebma~.
novelaa naxevrad saxumaro. kacs rom gaaRimebs iseTi.
wavikiTxe Cemi wignis `ganaCenis~ koreqtura.
vuyure msoflio Cempionatis finals _ gfr-argentina.
penaltiT Zlivs mougo germaniam.
maradona tiroda.
wagebis gamo ki ara, sibrazis gamo: msajma penalti `aCuqa~ germanelebs.
9/VII 90
diliT valeri gabeliam momakiTxa.
kidev erTi usamarTlobis Sesaxeb miambo.
moatyues, gaacures. gadadeqi meurneobis direqtorobidan da
sxva, ukeTes adgilze gagiSvebTo.
raikomis mdivani _ memarniSvili gadaekida gabelias da daamarcxa
marTali biWi, romelsac mTeli sofeli uWerda mxars.
motyuebuli gabelia soflidan wamosvlisTanave samarTalSi
misces. Sen da fanjikiZem unda miSveloTo.
ai, aseTi wyoba gvaqvs Cven da aseTi samarTali.
10,11,12/VII 90
vaJa lorqifaniZes veaxel `Tvistomis~ binis sakiTxze, gogi andronikaSvils daureke-meTqi.
dampirda.
TbilisSi saSinlad cxela.
`axalgazrda iverielis~ redaqtorTan mivyevi yvarlis delegacias. koleqtiur werilSi yvarlelebi amtkiceben, rom lekTa
sofelTan piketi TviT lekebTan SeTanxmebiT moewyo.
redaqtorma mJave saxe miiRo.
13,14,15/VII 90
kus tba orjer gadavcure sigrZeze.
Cemi Tavi Sevamowme, xom ar davberebulvar.
jer ara. ar viRlebi.
mewvia miSa qvliviZe. miTxra, Cvens saerTo ideaze politikuri
Teatris Seqmnis Sesaxeb, ukve velaparake giga lorTqifaniZes. Tanaxmaa. xoravas saxlis scena TveSi 4-jer dagviTmoso.
vfiqrob, kargi Teatri Seiqmneba: me da miSa qvliviZe scenaze erTad gamovalT.
elcini gavida partiidan. Zalian gamexarda.
mewvia axalgazrda niWieri mxatvari nukri aslamaziSvili.
yuradRebiT vaTvaliere misi naxatebi. kargi biWia.
mivwere jemal loluas da jansuR Rvinjilias _ daexmareT-meTqi.
16/VII 90
dRes aCikos pirveli gamocda aqvs fizkulturis institutSi.
me Rrmad var darwmunebuli, rom aCikom swori gadawyvetileba
miiRo.
123
kaci gamova, janmrTeli, sulmrTeli.
qurdobas ar iswavlis.
dRes `respublikaSi~ dabeWdilia vrceli interviu CemTan saTauriT `Tvistomi~ Tvistoms daeZebs~. vlaparakob Cems damokidebulebaze saqarTvelos problemebTan.
17/VII 90
guSin aCikom xuTiani miiRo curvaSi.
gaxarebuli movida, yvelaze ukeT gavcureo.
18/VII 90
vamzadeb wigns _ `iRblad gadarCenili novelebi~.
mawuxeben universitetis misaReb gamocdebTan dakaSvirebiT.
ver gavagebine am xalxs, rom me ara var `gamocdebis~ kaci.
ar vekuTvni arc erT sagamocdo mafias.
19/VII 90
yvelaferi winaswar iyo gaTvlili Cveni mtrebis mier. Cveni mtrebi-meTqi rom vambob, es sityva aCemebuli rodi maqvs. diax, mters sakmaoze metad konkretuli saxe aqvs: es aris saqarTvelos daTrgunvis
mosurne imperiuli Zalebi.
vai, rom nebiT Tu uneblieT, Cvenc vuwyobT xels.
saTanado kabinetebSi (Rrmad mjera) winaswar iyo gaTvlili is,
rac axla xdeba da SeiZleba gaTvlili iyo 1-2 wlis winadac.
viTamaSoT gadauwyveti uniaTo xelisuflebis roli, gavunawiloT xelisufleba erovnul moZraobas, ris Semdegac mas swrafad
mietmasnebian fulis Sovnis surviliT anTebuli pirebi, erovnuli
moZraoba siwmindeze veRar ilaparakebs, mere liderebi gadavkideT
erTmaneTs da esec Seni Cavlili erovnuli moZraobao.
Cven ki erovnuli moZraobis Seferxebas imiT vuWerT mxars, rom
erTi mxriv komunistur partiis damoukideblobaSi vxedavT gamosavals, rac Cemi fiqriT absurdia, ar SeiZleba mTelisgulisnawili
mTelisagan gansxvavebuli iyos. roca im nawilis meTauri mTelis
saxelmZRvanelo aparatSi Sedis. da meorec saqarTvelos umTavresi
saqme misi erovnuli sxeulis gaZliereba, ferxdeba provokaciuli,
winaswardagegmili daTmobebiT.
me Tavisufali mwerali var. arcerT partias ar vekuTvni da, ra
Tqma unda, arc komunistur partias, romelsac karga xania davuqnie
xeli.
axla saqarTveloSi mitingebi da quCis moZraobani miCumda da miwynarda.
magram Rrmad scdebian saqarTvelos erovnuli moZraobis ganelebis mosurneni.
es qariSxlis win Camovardnili siCumea.
saqarTvelo TavisuflebisTvis brZolaSi ukan aRarasodes aRar
daixevs.
ekologiurad ki magram, erovnulad araviTari saerTo saxli ar
124
arsebobs da arc saWiroa. kavkasiaSi qarTvels Tavisi saxli aqvs.
20/VII 90
miliciis sammarTvelos winaSe Suamdgomloba TbilisSi CawerisTvis gavuwie baqodan ojaxiT Camosul qarTvels omar kvirtaias,
romelsac energiulad awvalebda Cveni biurokratia.
21, 22/VII 90
ZiriTadad agarakze, muxawyaroSi gavatare.
davwere ori novela `dramaturg gagaZis Cveneba~ da `ra ician
mezoblebma~.
vkiTxulob bevrs.
vcdilob gaverkve Cveni erovnuli moZraobis Seferxebis mizezebSi.
ambiciurobam, erTiani miznis uqonlobam, mwyobri gegmis gareSe
moqmedebam dagvwia ukan.
dRes televiziaSi me da Tamaz tyemalaZem ormocwuTiani dialogi CavwereT. iqac iyo `es ar Tqva, es ar SeiZlebas~ motivebi, magram
Tamazis wyalobiT mainc gabeduli saubari gamovida.
sxvaTa Soris, mivakiTxe zog araformalTa gazeTs, iqac ar undaT
Tavisufali mwerali. Tu imas daswer, rac Cveni partiis interesebs
Seesabameba, ki batonovo.
isev amaod, enagadmogdebuli davrbivar `Tvistomis~ binaze.
23...31/VII _ 1/VIII 90
zviad gamsaxurdias partiam matareblebi gaaCera samtrediaSi.
dgas axla 30 matarebeli mgzavrebiT savse. saSineli antisanitariaao `moambem~.
mizani? `mrgvali magida~ acxadebs: uzenaesi sabWos sesia, nacvlad 17 agvistosi gaimarTos 7 agvistos.
ver gavige, ra principuli mniSvneloba aqvs.
saerTod, TiToeul politikur nabijs Tavisi mkveTrad gamoxatuli mizani unda hqondes.
`meranSi~ Cems axal wigns _ `ganaCens~ mivakiTxe. damatricebuliao, male beWdva daiwyebao. mixaria.
`meranis~ win rezo inaniSvili Semxvda. amaswinaTo, miTxra, Cems
dRiurebs vaTvalierebdio, erT adgilze Camiweriao _ revaz miSvelaZe
amayad, cota ampartavnulad dagvcqeriso. axla, `mnaTobSi~ da `ganTiadSi~ Seni novelebi rom wavikiTxe, davrwmundi, rom marTlac gaqvs
sabuTi da safuZveli bevr Cvens kolegas zemodan dascqerodeo. mxarze xeli damado da gamSorda
rezos feri ar momewona. sikvdilis feri hqonda saxeze. cremli
momeria, magram ar davanaxe, ar SevimCnie.
2/VIII _ 27/VIII 90
biWvinTaSi, mweralTa saxlSi viyaviT _ aCiko, naTela da me.
ver davisvene.
vwerdi bevrs. rva novela davwere.
125
Tan afxazeTis cxovrebaSi rac SemeZlo Cavixede.
jer `Turqi mesxebi~ Semogvisia gorbaCovma.
9-10 agvistos lamis mkerdiT SevkariT leseliZis WiSkari.
Tvali ar momixuWavs. 10 avgistos mitingze lamis erTsaaTiani
sityva vTqvi. saqarTvelom Tavisi sazRvari unda daicvas-meTqi. gveyo
`gulmowyaleba~ miwebis gacemaSi-meTqi.
17 agvistos radioSi mqonda dialogi, 25 agvistos televiziaSi.
me da Tamaz tyemalaZe vsaubrobdiT.
me mgoni, urigo dialogi ar gamovida.
25 agvistos afxazeTma saqarTvelodan gasvla _ damoukidebloba
gamoacxada.
wina dReebSi gumbariZe gahyviroda _ Worebs avrceleben, TiTqos
afxazeTs gasvla unda, eg sicrueao.
28/VIII 90
wuxel, gvian RamiT aiRes leninis Zegli TbilisSi.
es saqarTveloSi sabWoTa xelisuflebis damTavrebas niSnavs!
bednieri var.
gvian Ramemde ver viZineb.
Tavisuflebamde, saqarTvelos damoukideblobamde jer kidev
Soria.
magram, ciskari ukve moadga fanjrebs.
29/VIII 90
`Tvistomis~ gancxadeba davwere afxazeTis sakiTxis gamo.
`droa samocdaaTwlovani bangidan yurebi gamovifxikoT da sagnebs Tavisi saxeli davarqvaT-meTqi~.
vnaxoT, Tu SevZeli dabeWdva.
30/VIII 90
dRes `axalgazrda iverielSi~ marika lorTqifaniZis werilia afxazeTze. Zlivs, pirvelad qarTvelma mecnierma istorikosma Tqva simarTle afsuebze.
es simarTle cota dagvianebuli xom ar aris? adre marika sxva
azrisa iyo.
31/VIII 90
`Tvistomis~ gancxadeba `ax. iverielSi~ mivitane, SeiZleba samSabaTs dabeWdon.
1/IX 90
didgorSi wavediT me da levan sanikiZe memorialis gaxsnaze.
iyo sazeimo aRlumi, cekva-simRera. didi saqme gakeTda, magram me
mainc sevdam Semipyro.
Cemi sevda gamJRavnda kidec interviuSi, romelic niWierma mweralma qalma irine taliaSvilma televiziisTvis CamomarTva.
amdeni fuli Tu gvaqvs-meTqi, nu gadavyvebiT sazeimo sanaxaobebs,
axla saqarTvelos amisTvis ara scalia, ukeTesia im fuliT iaraRi Se-
126
viZinoT, saqarTvelos jari SevqmnaT da saqarTvelos sazRvrebi gavamagroT, is sazRvrebi, axla rom faqtiurad daucvelia-meTqi. es Cemi
sityva saRamos televiziam, ra Tqma unda, ar gadasca. merab berZeniSvils (memorialis avtors) ewyinebao.
merabis sawinaaRmdego me ra unda mqondes, merabi Cemi usayvarlesi moqandakea. `kidevac daizrdebian~ saqarTvelosTvis yvelaze
saWiro qandakebaa, magram me Cemi azri vTqvi, saqarTvelos axlandel
gasaWirze.
2/IX 90
saqarTvelos gamyidvelebma xeli moaweres ruseTTan axal kulturul-ekonomikur xelSekrulebas.
qurdulad, Cumad gavardnen moskovSi da saqarTvelo faqtis
winaSe daayenes. ar ukiTxavT nebarTva, arc umaRlesi sabWos deputatebisTvis (saqarTvelos sesia 17 agvistos rom gaimarTa), arc presaSi gamouqveynebiaT xelSekrulebis Tundac zogadi principebi.
es xom Semzadebaa axali samokaSvireo xelSekrulebisTvis,
romelsac kremli amzadebs?
amiT xom saqarTvelo kvlav vardeba mSieri ruseTis ekonomiurpolitikur kabalaSi.
gavvardi televiziaSi da radioSi. iqneba movaxerxo da saqarTvelos vuTxra, rom es eris gayidvis tolfasia.
televiziaSi aCiko gogeliam uari miTxra gamosvlaze, gumbariZes
ver vawyeninebo.
radioSi `pikis saaTSi~ Camweres Jurnalistebma nato onianma da
zviad qoriZem. batono rezo, Tundac momxsnan xval diliT, amas mainc
gadavcemo, natom.
vnaxoT.
3/IX 90
dilis 8 saaTze pikis saaTma gadasca Cemi _ `Tvistomis~ protesti
xelSekrulebis mimarT.
1 saaTze, Cans, xelisuflebam miiRo zomebi da radiom sastikad
gamlanZRa _ miSvelaZes am xelSekrulebis sikeTe ver gaugiao.
`TbilisSi~ mivitane `Tvistomis~ gancxadeba `ra gveCqareboda~,
vamaTraxeb gumbariZis kompanias.
davbeWdavo, meluxam.
xval, albaT `ax. iverielSi~ iqneba Cemi gancxadeba afxazeTze.
vibrZvi kbilebiT.
4/IX 90
klubma `alisferi ialqnebi~ (daviT zodelava) momwera deputatad dagasaxelebTo.
Tavs vikaveb, ar minda, jerjerobiT politikosebs konkurencia
gavuwio.
dRes `axalgazrda iverielSi~ dabeWdilia afxazeTze `Tvistomis~
gancxadeba.
127
kidev erTxel vucxadeb `afxazebs~, rom isini arian adiRevelni
da afxazebi Cvena varT _ sufTa qarTvelebi.
ar ician, rom Cemi dawerilia da mirekaven; waikiTxe dRes `iverielSi~ `Tvistomma~ ra dReSi Caagdo afsuebio!
mixaria.
5/IX 90
`TbilisSi~ `Tvistomis~ gancxadebaa `ra gveCqareboda~.
axla `Tbilisidan~ vamxile saqarTvelos xelisuflebis sazizRari politika.
ra eSveleba im qveyanas, romelsac SigniT amdeni gamyidveli hyavs.
galaktionis kabinetisTvis universitetSi 1 (erTi) oTaxi movamatebine _ gaxarebuli var.
sandro mrevliSvilma, mgoni `tvirTis~ repeticiebi daiwyo Tavis
`metexis TeatrSi~.
6/IX 90
dRes kaTedris sxdoma mqonda.
vilaparake saqarTvelos xelisuflebis gamcemlur saqcielze.
zviad gamsaxurdiam miTxra (mweralTa kavSirTan Tavis rezidenciaSi Sedioda) yoCaR, vnaxe gazeTSi `Tvistomis~ brZolao.
ras SvrebiT, ratom agvianebT-meTqi. eg xelSekruleba arCevnebis
Semdeg gauqmdebao.
Sevatyve, didi imedi aqvs, rom prezidentad airCeven.
SoTa niSnianiZem damireka. SevTanxmdiT da 3 saaTze `meranSi~
SevxvdiT erTmaneTs.
maCuqa Tavisi axali wigni warweriT: `dRevandeli saqarTvelos
did mesityves, upirveles novelists~.
mindao, Seni gemovnebiT SevarCio leqsebi da erTi `rCeuli~ erTad SevadginoTo.
siamovnebiT davTanxmdi.
7/IX 90
`lit. saqarTveloSi~ mivitane novela `amerika, amerika~.
stambaSi viyavi, Cemi wignis _ `ganaCenis~ beWdva jer ar dauwyiaT.
saRamos SoTa niSnianiZem damireka _ ck-s (gumbariZe, gurgeniZe)
Tavis sadeputato siaSi unda Semitanos da ras ityvio.
ar vurCie. rogor SeiZleba Seni saxeli komunist deputatTa Soris iyos-meTqi. da saerTod, ratom ar gamodixar-meTqi partiidan.
8/IX 90
SabaTia. SoTa niSnianiZis rCeulisTvis winasityvas vwer.
vkiTxulob abdaubda gazeTebs.
kvlav angariSsworeba. kvlav `ZmaTa omi` _ `qarTul filmSi~ da
`qarTul qronikaSi~ giorgi Wanturia umowyalod lanZRavs zviad gamsaxurdias.
saRamos samaskacian qorwils vuTamade _ avlabarSi, WrelaSvilis
SesaxvevSi.
128
qorwilze ijda kakuli vasaZis megobari, erTi uniWo, TviTmarqvia prozaikosi.
misma naxvam guneba gamifuWa.
9/IX 90
kvira dRe muxawyaroSi gavatare.
vkiTxulobdi, vwerdi axal novelas, magram vin dagacala.
mezobeli murTaz gogoZe `Tavs damesxa~ da Sin dampatiJa.
vipurmarileT. ra mSvenieri sityva gvaqvs `vipurmarileT~.
murTaz gogiZe guliTadi, alali qarTvelia.
10/IX 90
dRes `Tvistoms~ permidan bobRiaSvilTa ojaxi ewvia.
saqarTveloSi dabruneba gvinda da Tu SeiZleba, gviSuamdgomleT
Telavis xelmZRvanelobasTano.
TuSebi iyvnen. permSi ram wagiyvanaT-meTqi. `uZraobis periodSi
saqarTveloSi arc miwa mogvces da arc samsaxurio~.
qmari mxatvaria, coli _ maswavlebelia. erTi mcirewlovani biWi
hyavT.
miveci Suamdgomloba da davpirdi, rom Telavis aRmaskomis Tavmjdomares piradad davurekav.
`meranSi~ nugzar SataiZe Semxvda. infarqti gadautania. Sevwuxdi.
niWieri kacia nugzari. rom gamego misi avadmyofoba, mivakiTxavdi.
mSvenier moTxrobebs wers.
11,12/IX 90
araferi saintereso ar momxdara, gansakuTrebuli.
zviadis `mrgvalma magidam~ gamoaqveyna memorandumi. mxari davuWire. vnaxoT dabeWdavs Tu ara, `ax. iverieli~.
miTxres, rom Temur qoriZe beWdavs `saxalxoSi~ werils Cems winaaRmdeg.
ar gamkvivrebia. es is Temur qoriZea…
vamzadeb `Tvistomis~ konferencias _ `qarTvelebi saqarTvelos
gareT~.
13/IX 90
`Tvistomis~ konferenciaze momxsenebels daveZeb mTeli dRea.
mweralTa kavSiris samdivnom literaturul asociaciaTa sakoordinacio centri Semdegi SemadgenlobiT daamtkica:
r. miSvelaZe (Tavmjdomare)
S. niSnianiZe
guram petriaSvili
i. qemerteliZe
irine taliaSvili
T. wivwivaZe
e. maRraZe
14/IX 90
`saxalxo ganaTlebaSi~ T. qoriZis werili gamoqveynda.
9. r. miSvelaZe. t. XV
129
ar wamikiTxavs, arc wavikiTxav.
erTi sulier-fizikuri wyobis `moRvaweebs~ sakuTari organizacia aqvT. `sameuli~ SeTanxmda, r. miSvelaZes Wkua eswavloso.
fizikuri monacemebis saerToobaze damyarebuli maTi kavSiri erTi
sulis SeberviT daiSleba, magram Tavs rogor gavuyadreb.
ra saSinelebaa, ra ganukiTxaoba.
miTxres, T. qoriZis werilSi weria, rom r. miSvelaZes Cexovs da
d. kldiaSvils nu adarebTo. ar aris amxela mweralio. Tu es weria da
meti araferi, kidev ara uSavs.
mec kategoriuli winaaRmdegi var mweralTa urTierTSedarebis.
15/IX 90
SabaTia.
grigol juluxiZes 50 Seusrulda.
me, naTela, SoTa niSnianiZe, misi coli Tamriko, guram gverdwiTeli, aCiko da kidev oriode kaci dagvpatiJa.
viTamade, bevri vicineT.
griSa Cemi megobaria. wesieri, niWieri poeti.
16/IX 90
kviraa.
yvarelSi, axalsofelSi mivemgzavrebiT: SoTa niSnaniZe, giorgi
wereTeli, avTandil adeiSvili, griSa juluxiZe da me.
avtobusSi polemikaa politikaze. yvelani politikosebad
viqeciT. ra ubedurebaa.
gvian davbrundiT.
didebulia kaxeTi. upirvelesad, kaxeli kacis fenomeniT.
uceremonio, alali, iumoriT savse, dinji, gamtani kaxeli kaci...
17/IX90
Cemi wignis beWdva damTavrda.
oTxSabaTs sasignalo meqneba.
benzini ver viSove.
yvelaferi Wirs. moqalaqeni erTmaneTs sigaretis namwvavebs
Txoven quCaSi.
oTxSabaTs quTaisSi miwevs wasvla. universitetis gaxsnasTan dakavSirebiT.
18/IX _ 23/IX 90
quTaisSi viyaviT universitetis da sasuliero akademiis gaxsnaze.
sityviT gamovediT levan sanikiZe da me universitetis gaxsnaze.
didi zeimebi iyo.
`saxalxo ganaTlebaSi~ rezo CxartiSvilis werilia qoriZis pasuxad da Cemi mimarTva (20 seqtembris nomerSi).
24/IX 90
Cavatare ~Tvistomis~ saerTaSoriso konferencia.
kargad Caiara. amerikeli qarTvelis bondo kekelias gamosvlam
daamSvena.
130
kargad gamovida vaxtang gurgeniZe.
25,26,27/IX 90
Cveulebrivi muSa dReebi iyo.
erTi didi ganaTeba (CemTvis)! _ gamovida `ganaCeni~ _ saqarTvelos
erovnul moZraobaze dawerili novelebis krebuli.
28,29/IX 90
SoTa niSnianiZis rCeulis Sedgena da winaTqma davamTavre.
30/IX 90
kviraa.
uaxlesi literaturis swavlebis programas vadgen. vici, ewyineba
muxran maWavarians, magram misi adgili ar Cans programaSi. urigo
poeti ar aris, magram SoTa niSnianiZes mxrebamdic ver miwvdeba. mxatvruli doniT, versifikaciuli siaxleebiT.
1,2,3/X 90
rusTavelze, `meranis~ maRaziaSi iyideba `ganaCeni~.
alag-alag rigic ki dgas.
rogorc ki maRaziasTan gamovCndebi, mkiTxvelebi modian da avtografebs mTxoven.
vaJa abakeliam martvilSi Wyondidobaze mimiwvia.
SeiZleba wavide.
dRes saSineli ambavi gavige: Ramis 1 saaTze zviadis dacvis 2 wevri
dauxocavT (ra Tqma unda, dacvis Tu razmis wevrebzea laparaki), ra
ver gaiyves? netav Wori aRmoCndebodes.
ra xdeba? nuTu Tavisuflebis Rirsi ara varT? nuTu moses gza
unda gaviaroT da gzaSi davixocoT?
4/X 90
dRes qalaqis policiis Sefma televiziiT gamoacxada, rom `TeTri giorgis~ wevrebi erTmaneTs daesxnen Tavs da erTmaneTi daxoces.
ramdenad marTalia, vin icis.
sandro mrevliSivlma damireka, 13-Si vxsni sezons Seni speqtakliTo.
sandrom Cemi novelis mixedviT kargi speqtakli dadga: `ufandurod namReri~.
gabeduli moqalaqeobrivi speqtaklia da swored amitom televiziiT ar gadasces.
5-8/X 90
martvilSi viyavi Wyondidelis 900 wlisTavis zeimze.
ormoci aTasamde kaci movida.
rogor Wirdeba saqarTvelos dabneul xelisuflebas da aburdul saxalxo moZraobas giorgi WyondidelisTana mrCeveli da Wkviani kaci.
adgilobriv mTavrobas cda ar dauklia, magram ise mainc ver
gaumarTavs RonisZieba, rogorc saWiro iyo.
131
oden `koncertebis~ amara, gana SeiZleba amodena zeimi?
sityva aravis uTqvams. Cans, xelisuflebas SeeSinda erovnuli
mitingis gamarTvisa.
9-11/X 90
WiaTuraSi viyaviT Sexvedraze levan sanikiZe, Tamaz wivwivaZe da
me.
WiaTuraSi bevri kargi mkiTxvelia. quCaSi gvaCerebdnen. Cveni
Txzulebebis saTaurebs gvaxsenebdnen, wignebi mohqondaT da avtografebs gvTxovdnen.
mSvenieria zemo imereTi.
didi kulturuli tradiciis mqone _ akakis imereTi.
12/X 90
mivedi marjaniSvilis TeatrSi.
Sens piesas ver vdgamT, rakiRa cxra aprilis problema axla aqtualuri aRar ariso, Temur CxeiZem.
sxva piesa unda dagviweroo.
uari movaxsene da Cemi piesa wamoviRe.
saRamos mcxeTaSi Sexvedra mqonda. maswavleblebs Sevxvdi.
damirekes televiziidan. rogorc deputatobis kandidati, unda
gamoxvideo.
Rirda am saarCevno kampaniaSi gasvla?
13-14/X 90
televiziiT gamovedi da Cems saarCevno programaze vilaparake.
avxseni Cemeburad, ra uSvelis saqarTvelos.
ra da erovnuli fenomenis gaZliereba-meTqi.
saRamos (14) mTeli Cemi jalabiT saero TeatrSi gaxldiT (`saero~ hqvia metexis Teatrs).
sezoni gaxsnes Cemi ganaxlebuli dadgmiT `tvirTi~ (ufandurod
namReri).
mayurebelma, rom ityvian, gulTbilad miiRo.
15,16(X 90
dasabeWdad vamzadeb wigns _ `iRblad gadarCenili novelebi~.
bevrma damireka televiziiT gamosvlis gamo.
kamila korinTelma (mTargmneli) SiSi gamoTqva _ vaiTu araqarTvelebi movimduroTo.
vinc mtrulad mogvekida, isini momduravebic arian, Cvens miwawyals gvarTmeven avi stumrebi, xolo qarTvelTmoyvare stumrebs
aravin erCis-meTqi.
16-Si mTeli dRe avtoprofilaqtikaSi gavatare.
17/X 90
akaki wereTlis saiubileo komisiis sxdoma gaimarTa.
vTqvi, iubilis gadadeba mizanSewonilad ar mimaCnia-meTqi.
gumbariZe (ratomRac) dameTanxma. saerTod, xSirad ambobda:
miSvelaZe sworia, b-n revazs vuWer mxarso.
132
raSia saqme? raRac saSinels mimzadeben. amitom misvamen Tavze
xels.
am xelisuflebisgan kargs arafers veli.
18-20/X 90
instrumentalur qarxanaSi deputatebTan Sexvedraze damiZaxes.
magram uari vTqvi.
ar miyvars mwkrivSi Cajdoma da xmebisTvis maTxovroba.
Cemi stili ar aris.
universitetSi studentTa samkacianma jgufma SimSiloba gamoacxada. sazogadoeba `stalini~ gauqmdes da arCevnebSi monawileoba
aekrZaloso.
Sevedi, vesaubre. es ra demokratiaa-meTqi, biWebo, rogor SeiZleba erTi partia meoris gauqmebas iTxovdes, bolSevizmisgan riTi
ganvsxvavdebiT-meTqi.
rogor fiqrobT, Sedegi? umaRlesma sasamarTlom `moSimSileTa
dawoliT~ uari uTxra `stalins~ arCevnebSi monawileobaze.
18-Si sityva vTqvi diRomSi saxelovno kolejis gaxsnaze.
20-Si sityva vTqvi braziliel mxatvarTa gamofenis gaxsnaze.
`literaturul saqarTveloSi~ Cemi novelaa `amerika, amerika~.
Teatraluri sazogadoebis stambas Cavabare dasabeWdad Cemi wigni `iRblad gadarCenili novelebi~. stambis direqtori tristan sidamoniZe kargi kacia.
nodar grigalaSvils ekuTvnis Cemi piesebis gamocemis iniciativa
da redaqtoric (kargi redaqtoria, niWieri kritikosi da poeti) TviTon aris.
21/X 90
davwere axalcixeli Jurnalistis kukuri Tordiasadmi misalmebis teqsti da xeli movawerine karg qarTvel mwerlebs.
dabadebis dRes vulocavT kukuri Tordias, romelic 40 wlis
winaT wavida da dasaxlda mesxeT-javaxeTSi.
visac mivmarTe, imaTgan xeli ar momiwera mxolod erTma _ tariel Wanturiam.
ar vkicxav. tariels koleqtiur werilebze Tavisi mosazreba
aqvs. koleqtiur misalmebebsac da nekrologebsac ar awers xels.
22/X 90
guSin daTo qadagiZe da zaur meZvelia iyvnen CemTan da macnobes,
rom Cveni bloki partiidan gasulTa siis dauzusteblobis gamo mouxsniaT arCevnebidan.
ise, kacma rom Tqvas, bevria Cvens blokSic iqeT-aqeT rom awydeba.
partiaSic unda darCena da erovnul moZraobasac mietmasnos. magram
Cven ra SuaSi varT? vinc ukve karga xania gavediT partiidan?
vici, es ratomac moxda...
133
23/X 90
davureke akaki karanaZes; Tqven umaRlesi sasamarTlos Tavmjdomare xarT, ganixileT arCevnebSi Cveni blokis monawileobis kanonwesierebis sakiTxi-meTqi.
Tu gumbariZe gvetyvis, ganvixilavTo.
mec ras vrekavdi. Turme Cveni `gamoyvana~ cekas xeliT momxdara.
asec veWvobdi.
24/X 90
sandro mrevliSvilma `napralis~ dadgma mindao. sawinaaRmdego
xom araferi gaqvso.
Cemi Tavi genacvalos-meTqi. erTaderTi sandro SemrCa reJisorebSi erTguli.
robert sturuam, Temur CxeiZem, mamuka svanaZem da kote maxaraZem piri miSales, rogorc Cans, dapireba da sityvis gatexva TeatrSi
Cveulebrivi ambavia.
25,26/X 90
`lit. gazeTSi~ gazeT `kavkazidan~ gadmobeWdili statiaa. viRac
CeCen-inguSis mier dawerili me da fanjikiZes gvakritikebs _ afsuebTan dakavSirebiT.
davwere mrisxane replika. orSabaTs mivutan `literaturul
saqarTvelos~.
dRes arCevnebia.
27...30/X 90
kolau nadiraZe gardaicvala.
raindi poeti.
gauxreli, gauRunavi, foladiseburi kolau.
lamis 100 wlisa.
davwere werili samgloviaro. xval iqneba `komunistSi~ (nuTu am
gazeTis saxelis Secvlas ver veRirsebiT?).
dRes guram petriaSvili Semxvda saxegabadruli. gavimarjveTo,
male axal mTavrobas Seadgenso zviadi.
vnaxoT ra iqneba. Tu saWesTan zviadi dadga, Zalian unda ifrTxilos. kremli zviads gamarjvebas ar apatiebs.
mTavrobac frTxilad, mozomilad unda Seadginos. ar SeiZleba
misi amqris yvela wevris gaministreba.
zog maTgans or batsac ver Caabareb.
31/X 90
`komunistSi~ kolauze Cemi werilia.
xval saingiloSi mivdivar, moulodnelad mgzavnis universiteti
da vwuxvar, dakrZalvas ver daveswrebi.
daTo SarabiZe movida CemTan _ aspiranti.
xval SvedeTSi mivdivaro.
gavatane werili Salva TevzaZesTan.
iqauri `saTvistomos~ ufrosia. daTo kargi biWi Cans.
134
1-4/XI 90
manglisSi viyaviT Sexvedraze medea kaxiZe, levan sanikiZe da me.
vixsenebdiT gzaSi Tamaz wivwivaZis werilebs g. karbelaSvilze, a.
kalandaZeze, g. vardosaniZeze da xuta berulavaze dawerilT.
levanma miTxra, Tu gaxsendeba Cemi wignebidan rame kuriozio.
rogor ara, erT Sens wignSi deda cxra akvans erTdroulad arwevs-meTqi.
mere ra uWirso.
ra da roca umcrosi (cxraTagan) saakvnea, maSin pirveli ukve,
sul mcire, 16 wlis mainc iqneba-meTqi. Teqvsmeti wlis `bavSvis~ akvanSi Cawvena gaWirdeba-meTqi, magas roin metreveli getyodao. swored
man miTxra-meTqi.
bevri vicineT.
mangliselebs mivuloce sabWoTa xelisuflebis damxoba.
5-7/XI 90
mamaCems 75 Seusrulda.
SevikribeT Svilebi. sevdac axlda sufras. sevda imaze, rom damiberda Cemi amayi da vaJkaci mama.
zviadi gamovida televiziiT. jerao, Cven arCevnebSi ar gagvimarjvnia, komunistebma xma gaavrceles, rom CagvaZinon sixarulisgano.
mTavari brZolebi awi gveliso.
rogor minda, zviadma Tavisi ampartavnoba da ambiciebi Camoibertyos da swored iseT prezidentad iqces, rogoric axla sWirdeba
saqarTvelos.
8,9,10/XI 90
xval xelaxali arCevnebia.
guSin `Tvistomis~ sakiTxze ministrTa sabWoSi misuli, Seveswari,
rogor Caalaga nodar WiTanavam bargi da rogor wavida Sin.
Semecoda. 14-Si axali mTavroba mova.
RmerTma sawaRmarTod moiyvanos.
11,12/XI 90
dRes (11) valeri gabelias bavSvis naTlobis pur-marilze Sevxvdi
irakli wereTels, Tornike fifias da sxvebs. didxans visaureT. ar
gegonoT, rom raki parlamenti da kongresi gavinaRdeT, brZola amiT
dasrulda-meTqi. win ufro didi brZolebi gvelis da unda vecadoT,
Tavi ar SevircxvinoT-meTqi. ar ifiqroT, TiTqos ruseTi daTmobs
saqarTvelos, ra energiuli mitingebic unda CaataroT-meTqi. saWiroa
ZalTa konsolidacia da frTxili, Wkvianuri evropul-aRmosavluri
politika-meTqi.
dRes (12) muxran maWavarianma damiZaxa da brZaneba damaxvedra,
brZanebaSi weria, rom me daniSnuli var mweralTa kavSiris literaturul asociaciaTa sakoordinaio centris xelmZRvanelad xelfasiT
TveSi 220 man. etyoba, sindisis qenjnam Seawuxa muxrani...
135
vimuSaveb. vinZlo axagazrda mwerlebisTvis sasargeblo aRmovCnde.
13,14/XI 90
dRes ubednieresi dRe iyo Cems cxovrebaSi.
guli damwyda erTaderTxel da me mgoni, pirvelad, rom deputati ar viyavi da uSualod ar mqonda saSualeba mxari dameWira uzenaesi sabWos Tavmjdomared zviadis arCevisTvis da ufro metad imisTvis, rom dRes erovnulma sesiam gaauqma sabWoTa saqarTvelos droSa,
gerbi, himni da daamtkica 1918 wlis droSa, himni da gerbi.
esec ase. damoukidebel saqarTvelos vuaxlovdebiT. jerjerobiT ki gardamavali periodi gvaqvs. me vfiqrob, es `gardamavlobac~
sworad moifiqra zviadma.
pirdapir damoukidebloba rom gamogvecxadebina, ruseTi xvalve
gagvauqmebda da gavbiTurdebodiT.
axla mTavaria avtonomiebis gauqmeba. es iqneba Cemi ocnebis axdena.
mimiZRvis me, revaz miSvelaZes, raime wvlili Tavisuflebis dRis
moaxlovebaSi?
me mgoni mimiZRvis.
Caxedavs saqarTvelo odesme mainc Cems wignebs? Caukvirdeba, ras
vwerdi da rogor vwerdi?
15/XI 90
dRes uzenaesma sabWom muSaoba daamTavra.
miiRes kanonebi jaris da amnistiis Sesaxeb.
qarTveli axalgazrda rusis jarSi aRar wava.
yoCaR zviad!
qalebs cixidan gamouSveben.
yoCaR zviad.
ras ityvis rusi!?
16,17/XI 90
moskovSi sesia mimdinareobs.
gamodian deputatebi da zogi pirdapir, zogi gadakvriT, gorbaCovis gadadgomas moiTxoven.
gamodis gorbaCovi da TiTqos aq araferiao, kvlav Tavisi Zalauflebis ganmtkicebas cdilobs.
gakotrebuli prezidentis mokrZaleba rodi Cans mis gamosvlaSi.
utifari kacia.
moskovSi sesiaze gamovida zviadis moadgile, axalgazrda kaci
akaki asaTiani.
zepirad, Tamamad, gadaWriT Tqva: `saqarTvelom gardamavali
periodi gamoacxada, oRond gorbaCovis gardamavali periodisgan
gansxvavebiT,Cven win ki ar wavalT,aramed ukan, demokratiuli saqarTveloskeno. Tanac, amTaviTve unda gagicxadoT, saqarTvelo samokavSireo xelSekrulebas xels ar moawerso.
136
gorbaCovs sibrazisgan yba moeqca. feri dakarga SevardnaZem.
dasasrul, gorbaCovi gamovida da ganucxada: axali modis eqstremistuli xelisufleba ar gamoxatavs saqarTvelos azrs. me ukve
momdis cnobebi, rom qarTvelebi ukmayofiloni arian ruseTTan kavSiris gawyvetis im qadagebiT, riTac axalma parlamentma Tavisi
erovnuli cxovreba daiwyoo.
asec velodi. rusi agre iolad ar dagvTmobs.
saWiroa nabij-nabij, gonivrulad da frTxilad viaroT win.
guram petriaSvilma damireka, Seni `ganaCeni~ wavikiTxe, aRfrTovanebuli varo. marTlac ganaCeniao. rogoraa axla axali mTavrobis saqme-meTqi, vibrZviT da Seni Tanadgomis imedic gvaqvso.
18/XI 90
vzivar da Jurnal `Rimilis~ gegmebs vawyob.
satirikos-iumoristTa asociaciam mTxova vuwinamZRvro am Jurnals. igi or TveSi erTxel gamova da iqneba soliduri literaturuli Jurnali.
davureke fanjikiZes, wivwivaZes da petriaSvils _ dampirdnen masalebs mogitanTo.
saqme maklda?
magram axali saliteraturo Jurnali urigo saqme ar aris.
wesierma kacma, kargma mweralma valerian mamukelaSvilma Semaba
`Rimilis~ redaqtorobis eJvani.
19/XI 90
amiran kalaZe Semxvda dRes mweralTa kavSirSi.
amirani deputatia. axal xelisuflebas warmoadgens.
avtonomiebi droulad unda gauqmdes, ase gadaeci-meTqi zviads.
oseTs gavauqmebT, magram afxazeTs da aWaras verao.
ratom-meTqi?
ver momca dasabuTebuli pasuxi.
vici mtkivneuli iqneba, magram xom faqtia, rom avtonomiebi
saqarTvelos mucelSi Cadebuli is Senelebuli moqmedebis bombebia, bolSevikebma rom gvianderZes da adre Tu gvian amoqmeddebian,
Tumca, rogorc prof. givi Jordaniam miTxra, afxazeTisa da aWaris
avtonomiebi noe Jordanias Seuqmnia 1919 wels.
20, 21,22/XI 90
21-Si mcxeTaSi, qsanSi mqonda Sexvedra.
vupasuxe SekiTxvebs: ra gvelis, ra gadaarCens saqarTvelos.
dRes (22) gazeTebSi `axal saqarTvelosa~ da `TbilisSi~ gamoqveynebulia sazogadoeba `Tvistomis~ mimarTva qarTveli erisadmi.
cota ar iyos, xmamaRlaa dawerili, magram, Cemi fiqriT, saWiro
mimarTvaa.
ra vqna, me Cemi gza maqvs.
dRes sesia gaixsna.
137
Temur qoriZem Tavisi komisiis saxeliT givi gumbariZisa da guram enuqiZis pasuxgebaSi micema moiTxova.
amas mohyva gumbariZis sasowarkveTili gamosvla. zviad gamsaxurdiam gumbariZes mikrofoni gamourTo.
komunistebi risi Rirsic arian imas ixveWen, magram rogor SeiZleba, ukve meore sesiazeve represiebisa da konfrontaciisken mowodeba.
qoriZem iqve Tqva, qarTuli xelovneba am 70 wlis manZilze qarTuli sulis winaaRmdegi iyoo.
vin _ galaktioni, gamsaxurdia, m. javaxiSvili, S. niSnianiZe, ana
kalandaZe, qarTuli sulis winaaRmdeg muSaobdnen?
23/XI 90
satirikos-iumoristTa asociaciam erTxmad amirCia Jurnal `Rimilis~ redaqtorad.
maS ase, daarsda Jurnali, romelsac hyavs redaqtori, magram ara
aqvs xelfasi redaqtors (eg araferi), Jurnals ara aqvs bina, ar hyavs
TanamSromlebi, ar aqvs qaRaldi, ar aqvs stamba: yvelaferi me unda
viSovo.
24/XI 90
SabaTia.
CavrTe televizori. Cems films `msajs~ uCvenebdnen.
1981 wels gadaiRo geno CiraZem.
guli ameria, rom vuyurebdi.
Cemi Tavi saocrad uniWo mwerlad momeCvena.
kidev kargi, arc erTi sityva ar aris Sig Cemi. marto siuJetia
aRebuli.
icodes es STamomavlobam.
25/XI 90
kavTisxevSi, vaJa xokeraSvilis binaSi stumrad mimiwvies.
kargi qarTuli ojaxia.
damxvdnen kavTisxevis xelmZRvanelebi, adgilobrivi inteligencia, formalebic da araformalebic.
vilaparakeT saqarTvelos problemebze.
26/XI 90
kalmikiidan Camovida giorgi cxadaZe.
oTxi Svilis mama varo. Tavis droze axmetaSi miwa ar momces da
kalmikiaSi wavedio.
waukiTxavs `Tvistomis~ Sesaxeb da saqarTveloSi dabruneba
gadauwyvetia.
vesaubre didxans.
davuwere Suamdgomloba dmanisis raikomis mdivan omar eloSvilTan.
138
gaxarebuli, frTaSesxmuli wavida.
27,28,29/XI 90
uamravi xalxi modis `TvistomSi~.
movida Telavidan SeficulTa razmis wevri _ vasil kiknaZe.
gadavwyviteT TelavSi SevqmnaTo `Tvistomis~ regionaluri organizacia. Cven migvaCnia, `Tvistomi~ dRes erT-erTi erovnuli sasargeblo sazogadoebaao.
madloba movaxsene.
dRes, 29_Si galaktionis seminarze moviwvie ori bulgareli mwerali vesela (poeti qali, profesori) da ivane biwaZe. ivane biwaZe
qaqucas razmis wevris Svilia. moxucia.
Sexvedram didebulad Caiara.
dRes gazeTebSi SemaZrwunebeli cnobaa _ afxazeTSi afsua yaCaRebma Seuracxyves kaTalikosi ilia II.
ra saSinelebaa.
nuTu yvelaferi unda moviTminoT.
rogor moiqceoda aseT SemTxvevaSi XII saukunis saqarTvelo _
namdvili saqarTvelo.
30/XI _ 1,2/XII 90
mweralTa kavSirSi mivedi da ori saaTi viyefe; nuTu afsua yaCaRebs esec unda vapatioT-meTqi.
movida levan xaindrava (70 wlis, avadmyofi kaci), isic CemsaviT
gadareulia.
sxva rom vera gavawyeT, muxranis kabinetidan telefaqsiT `amerikis xmis~ da `bibisis~ korespondentebs moskovSi gadaveciT es Semzaravi informacia.
saRamos moris focxiSvils davureke; ra vqnaT, zviadi am faqtze
ratom sdums-meTqi.
rasac moifiqrebT, mec TqvenTan var, Cemi gvaric moawereTo, morisma.
ra unda hqnas morisma. TanagrZnobis da aRSfoTebis meti ra SeuZlia.
qalaqSi didi SimSiloba iwyeba.
xalxi kvlav aRrenilia. igrZnoba gulis gatexvis dasawyisi damoukideblobis mimarT.
damireka xonelma Jurnalistma madona Cxetianma. Tu SeiZleba,
interviu unda CamogarTvaTo.
3,4/XII 90
operis baRSi jaba ioselianis maSvelma razmma SimSiloba gamoacxada.
mivedi. zRva xalxi ireva. 4 saaTze mitingi daiwyo. gamovida irakli wereTeli, sofel muxranis warmomadgeneli, mitropoliti daviTi
(cxum-imereTis)...
irakli ambobs, zviadi sam dReSi diqtatorad iqcao. naxeT, ra
139
ampartavnulad uWiravs Tavio, naxeT, Tu Seasrula 1% mainc is, rasac opoziciaSi yofnis dros moiTxovdao. `gardamavali etapi~, dumili afxazeTis da oseTis mimarT, kadrebis dawiokeba, ciliswamebani
kongresisa da maSvelTa razmeulis mimarT, ssrk konstituciis moqmedebis ar SeCereba saqarTveloSi, Selamazeba-modelireba am konstituciis, qoriZis parpaSi, uzurpacia sainformacio organoebisa,
romlebic mTlianad mis kontrols dauqvemdebara, arakompetenturi
pirebis daniSvna ministrebad, uaris Tqma kongresmenebis xaindravas
da (gvari ver gavigone) miRebaze. yovelive es autanels xdis zviadis
parpaSs da unda gadadgeso.
igive Tqves sxva oratorebmac. meufe daviTma Serigeba moiTxova.
cud xasiaTze var. nuTu gadaayeneben zviads?
xalxi ambobda, Tu SimSilobam masobrivi xasiaTi miiRo, zviadi
unda gadadgeso.
ra bzikma gvikbina.
nuTu Zalumad amoqmeddeba ~uCemod vin imRereTas~ qarTuli sindromi, iqneb zviadimac zogi ram daTmos, dauyvavos opozicias. gana
guSin Wanturia-wereTeli-baqraZe-naTaZis gverdiT ar ibrZoda?
4/XII 90
dRes `axali saqarTvelos~ axal redaqtors mamuka faCuaSvils
mivutane werili `Ria werili fazil iskanders~. vnaxoT, daubeWdavs
Tu ara.
vesaubre karga xans. zviadi zog rameSi cdeba da unda mianiSnomeTqi. ar SeiZleba diqtatoroba da ampartavnoba-meTqi.
saRamos JurnalistTa kavSirSi S.s. ministrs dilar xabulians
miReba hqonda. zrdilobiani biWi Cans. vnaxoT, Tu ar gafuWda.
mweralTa kaSvirSi amiran kalaZe Semxvda. ise sazizRrad iqceva
qoriZe, lamis Tavi gavanebo deputatobaso.
SeTanxmebuliviT igive gamimeora irine taliaSvilmac. irine kargi gogoa.
`axal saqarTveloSi~ informaciaa `Rimilis~ redaqtorad Cemi
arCevis Sesaxeb.
Wo.
5/XII 90
irakli wereTlis gamosvla movismine operis baRSi.
argumentirebulad, ZiriTadad sworad gaakritika uzenaesi sab-
bolo fraza ar momewona: Tu Cvens ultimatums ar Seasrulebs,
zviadi unda gadadgeso, gamoacxada.
isev ultimatumi.
Tamaz wivwivaZes davureke. rogoraa saqmeebi-meTqi?
vTxove, momces raime `RimilisTvis~.
saRamos mixeil qvliviZem damireka `RimilisTvis~ leqsebi SegirCieo.
140
6-13/XII 90
iseTi daZabuli dReebi mqonda, magidasTan ver mivedi da Cems
dRiurebs striqoni ver mivumate.
11 dekembers `axalgazrda iverielSi~ dabeWdilia Cemi `Ria werili fazil iskanders~.
vaTargmnineb da gavgzavni `pravdaSi~, magram vin dabeWdavs.
11 dekembers zviad gamsaxurdiam uzenaesi sabWos sxdomaze
waikiTxa brwyinvale moxseneba da mere sesiam miiRo dadgenileba
`samxreT oseTis~ gauqmebis Sesaxeb~.
ubednieresi kaci var. pirvelma am dadgenilebis miRebis meore
dResve, 12 dekembers me davuWire mxari zviads televiziiT.
Zlivs vnaxe vaJkacuri saqarTvelo.
`magram xangrZliv es sofeli gaaxarebs vismes gana?~ 12 dekembers
viRac osma garewarma 3 kaci mogvikla quCaSi cxinvalSi da 3 dagviWra.
cxinvalsa da javaSi komendantis saaTia.
13 dekembers `saqarTvelos respublikaSi~ davbeWde `Tvistomis~
gamoxmaureba.
rogorme, rogorme praqtikulad gavataroT es dadgenileba.
garewarma bolSevikebma ra saSineli memkvidreoba dagvitoves? ra
saWiroa sami avtonomia erTi cicqna saqarTveloSi.
13, 14, 15/XII 90
`vremiaSi~ orjer gamoacxada moskovma, rom saqarTvelos
gadawyvetileba oseTis avtonomiis gauqmebaze ukanonoa da movuwodebT saq. uzenaes sabWos TviTonve gaasworos Secdomao.
sakvirvelia, CrdiloeT oseTi Sedis rsfsr-Si, samxreT oseTi ki
calke respublikad unda gavides da dampyrobelma saqarTvelos miwa
unda waiRos?
ra gveSveleba? es Tu davTmeT, axla Tu davmarcxdiT, Tavze
dagvasxdebian mtrebi.
mzad var avtomatiT xelSi viomo ukanasknel amosunTqvamde. universitetis studentebs movwuode, Tu araferi gamovida, SeeqmnaT
moxaliseTa razmi, me gagiZRvebiT da wavideT-meTqi.
TiTqos yvela dameTanxma, saqme saqmeze rom midgeba?
aris saerTod qarTveli kaci mebrZoli?
davamTavre ori novela, erTs hqvia `damcemi~, meores `WkirWkitia~.
damcemi rusis jarze da mis zneobriv gaxrwnilebazea, WkirWkitia
`ZmaTa Wamis~ qarTul Tvisebaze.
16,17/XII 90
oseTSi kvlav daZabuli mdgomareobaa.
gamovida zviadi televiziiT, dabneuli Canda.
gamovidnen naTaZe da jaba ioseliani. zviads akritikeben. ar momwons es ambavi.
zviadi uZalauflebo kacis STabedWilebas stovebs.
141
18/XII 90
dRes akaki wereTlis saiubileo saRamo CavatareT rusTavelis
Teatris mcire darbazSi, wignis moyvarulTa sazogadoebis egidiT.
Sesavali sityva vTqvi.
sityvebiT gamovidnen sol. xuciSvili, n. tabiZe, m. qvliviZe, msaxiobebi gizo sixaruliZe, Tina elbaqiZe, momRerali medea ZiZiguri da
rac mTavaria Tamar iSxneli, romelsac cocxal akakisTan umReria.
19,20,21/XII 90
20-Si universitetis samecniero sesiaze moxsenebiT gamovedi _
akaki wereTeli da Tanamedroveoba.
yvelaferi vTqvi, risTvis aris saWiro akaki Cveni TanamedroveebisaTvis.
irine taliaSvilma damireka, wavikiTxeT `kabadonSi~ Tqveni interviu: zviads ar esiamovnao.
qalis pirobaze cota mkvaxed velaparake. rodidan gaxdiT Sen da
zviadi Cemi aRmzrdelebi-meTqi.
rac ar momwons, ar momwons da arc vfarav, rac momwons, Tqvens
gverdiT var-meTqi.
moskovSi SevardnaZem gadadgoma gamoacxada.
mTeli deputatTa yriloba (gorbaCovianad) muxlebze daeca: nu
migvatovebo.
22,23/XII 90
vasworeb `Rimilis~ masalebs.
momitanes raRac uniWobani da `Turme~ axla me unda vitiro, rogorc didi Tavis patronma.
qaRaldi, stamba, kabineti yvelaferi me unda viSovo.
23-Si saRamos irakli abaSiZem damireka;
es ra brwyinvale novela dagiweria Cemze, madlobeli var, ase Tu
giyvardi, ar megonao.
`ganaCenSi~ maqvs novela iraklize `vinZlo, ar inanoT~. sul aRar
maxsovda.
RamiT viRac garewarma damireka: Sens Svils _ aCikos mosaklavad
dasdeven da gafrTxildio.
ratom? ra davaSaveT-meTqi. dakida yurmili.
24, 25/XII 90
25-Si mcxeTaSi mimiwvies nataxtaris saSualo skolaSi saSobao
dResaswaulze.
Cems sicocxleSi pirvelad gaxldiT saSobaod (arakomunistur)
dResaswaulze saqarTveloSi.
ra mSvenieria. pirveli saSobao mejlisi.
bavSvebs leninis suraTebis nacvlad jvrebi eWiraT da locvebs
warmosTqvamdnen.
sxva saqarTveloSi vcxovrobT.
142
26,27,28,29/XII 90
iwureba 1990.
bevri vibrZoleT, bevri vijanjRareT, bevri viTavcemeT, didi naxtomi gaakeTa saqarTvelom istoriaSi, tarielis sityviT rom vTqvaT,
`grZeli roqi~, davamxveT komunistebis tirania, magram damoukideblobas mainc ver veRirseT da am saukuneSi, albaT, verc veRirsebiT.
rusis jaris gayvanaze fiqric ar SeiZleba am etapze.
SevardnaZe gamoagdes kremlidan.
umadurad, umadlobod. netav sxvas ras eloda; erTgulad rom
emsaxureboda imperias da Cems Txovnaze: oseT-afxazeT-aWaris avtonomiebi gaauqmebineT-meTqi, Tvalebi rom gadmokarkla _ osebi da
afsuebi Cveni Zmebi ariano, rogor mogividaT TavSi avtonomiebis gauqmebao.
28 dekembers osi mkvleli fuxaevi daapatimres Cvenebma oseTSi,
SeiaraRebulma osebma qarTul milicias alya Semoartyes da mZevlad
aiyvanes 14 milicieli. SeSinda kvantaliani. gamoaSvebina osi mkvleli
da 14 mZevalic gaaTavisufles osebma.
ai, ase `vflobT~ Zalauflebas oseTSi.
aseT `daxmarebas~ gviwevs rusis jari.
Cemi kaTedris wevrebma loriam da niSnianiZem disertaciebi daicves.
orive niWieri, mcodne axalgazrdaa.
30,31/XII 90
mTeli ori dRea radio-televiziaSi cekva-TamaSia.
ra gvecekveb-gvemRereba?
vin misca televizias miTiTeba _ xalxi am saaxalwlod karg xasiaTze daayeneTo?
osebi milicielebs (qarTvelebs) mZevlad itoveben, afsuebi dedas gvagineben, 31_Si maRaziebSi puric ki ar iSoveboda, xalxi mawvnis,
karaqis da gayinuli xorcis rigSi erTmaneTs xocavs da televiziaSi
dilidan saRamomde rom cekva-TamaSia, nuTu vinme fiqrobs, rom es
`imoqmedebs~ xalxis ganwyobilebaze?
1/I 91
axal wels Cems binaSi SevxvdiT.
mTeli ojaxi - da-Zmebi, mSoblebi.
wynarad, mSvidad vimusaifeT.
mgoni pirvelad SevxvdiT axal wels ise, rom simRera_cekva ar
gagvxsenebia.
xalisi ar aris.
ganwyobileba unda yvelafers.
saqarTvelo gansacdelSia _ ra meaxalwelzeimeba.
2/I 91
`Rimilis~ pirveli nomris redaqtireba davamTavre.
143
mivakiTxe vaxtang esvanjias _ qaRaldi eqvsjer gaZvirda. qaRalds
Tu iSovi, marto stambis xarjebi imdenia, rom ver auxvalo.
qaRaldi sad gaqra meTqi. sadao da moskovma 4 qaRaldis fabrikidan 3 daketa, rom Jurnal-gazeTebis gamocema Semcirdes da bevrisa
_ Sewydeso.
maS ase, erTi mxriv ~presis Tavisufleba~, meore mxriv qaRaldi
ar aris. ra TavSi ixli presis Tavisuflebas?
3,4,5,6/I 91
vwer wigns `minawerebi satelefono cnobarze~.
zaur bolqvaZeze, irakli da grigol abaSiZeebze, anz. abulaSvilze, SoTa niSnianiZeze, raul CilaCavaze ukve davwere.
vici, mtrebs gamimravlebs, magram ver SevZeli, ar damewera.
osebi kvlav daesxnen (4, I 91) Tavs Cvens milicias.
Cven kvlav mimteveblobiT vpasuxobT.
xval Sobaa! 7.
7-10/I 91
gorbaCovma brZanebiT, imperiuli medidurobiT gagviuqma Cveni
uzenaesi sabWos gadawyvetileba yofili samxreT oseTis Sesaxeb da
saqarTvelosken daZra sadesanto jarebi.
im wuTSive davwere sazogadoeba `Tvistomis~ mimarTva _ `movuwodebT qarTvel ers!~ ukve daibeWda `saqarTvelos respublikaSi~.
9 ianvars televiziaSi Camweres _ saqarTvelos erovnuli daumorCileblobisken movuwode. davgme gorbaCovis antidemokratiuli, dapyrobiTi politika, magram eTerSi ar gadasces. SeeSindaT, xalxi amxedrdeba da sisxli daiRvrebao.
zviadma sesia Caatara da Tavisi gadawyvetileba oseTze ZalaSi
datova.
sesiazeve iTqva, rom inteligencia dumso.
ra dumilia, roca orjer Camweres da ar gadasces.
viRacis tradiciul, bolSevikuri goneba mainc marTavs Cvens
televizias.
11-14/I 91
guSin (10) gadasces televiziiT Cemi Canaweri erovnul daumorCileblobaze. bevrma damireka.
nodar adeiSvilma, televiziiT jer mwerlis aseTi momwodebluri da vaJkacuri gamosvla ar momismeniao.
SabaTs 13-Si,mTavrobis sasaxlis win SekrebilebTan mivedi. Semomexvivnen: batono rezo, ra gveSvelebao.
ra gveSveleba da iaraRi unda avisxaT. ra ginda axla aq. Cven
TofiT unda gamovglijoT osebs samaCablo-meTqi.
taSi damikres.
orSabaTs minda wasvla oseTSi, Tu aTamde kaci mainc aviyolie.
erTxel dabadebuli erTxel unda mokvdes.
144
Cven Tu mamulisTvis Tavganwirvis grZnoba ar davibruneT da
sikvdilis SiSi ar davZlieT, araferi gviSvelis.
11 ianvars osebi kvlav daesxnen Tavs qarTul milicias. 3 milicieli mogvikles.
`jvars ecvi Tu ginda, saSveli ar aris, ar aris, ar aris~.
yovel fexis nabijze mitingebia. erTxmad gmobs saqarTvelo gorbaCovis 7 ianvris `saSobao saCuqars~.
am diliT (14) radiom gadmosca, litvaSi sisxlisRvris Sesaxeb.
tankebiT Sevida rusis jari litvaSi prezidentis brZanebiT.
gorbaCovma sabolood Camoiglija demokratis niRabi da Tavisi
namdvili saxiT _ jalaTi diqtatoris saxiT warudga msoflios.
14-Si saRamos TianeTidan farna mosiaSvili movida.
TianeTSi saxalxo laSqars vagrovebT oseTSi wasasvlelad. Tqven
ra azris xarTo.
Tqvens Soris Cavdgebi da ukanasknel amosunTqvamde vibrZolebmeTqi.
gaxarebuli wavida.
15-20/I 91
16 ianvars mixeil qvliviZis SemoqmedebiTi saRamo Catarda `codnis~ darbazSi.
saRamos me vuwinamZRvre.
miSa Zalian kmayofili darCa. saerTod miSa uaRresad keTilSobili kacia, namdvili poeti.
mTeli gatacebiT vwer wigns `satelefono wignze minawerebi~.
minda yvela cocxali qarTvel mweralze movaswro Cemi azris Tqma.
televiziam da radiom gadmosca `Tvistomis~ mimarTva Crdilo
oseTSi mcxovreb qarTvelTadmi da aqauri osebis mimarT _ urTierTgacvlis Taobaze.
xval 2 saaTze `Rimili~ stambas unda Cavabaro.
vesaubre mamuka faCuaSvils, werilze `diversia sakuTari xalxis
winaaRmdeg~, ara xarT-meTqi marTali, ar SeiZleba amgvari werilebis
gamoqveyneba, ratom kravT xels inteligencias-meTqi.
21-26/I 91
gorbaCovma erTxel kidev dascina qveyanas.
24 ianvars gamosca dadgenileba sabanko operaciebze. es aris
faqtiurad qonebis konfiskacia da imperiis yvela moqalaqis yaCaRad
gamocxadeba.
100 da 50 maneTianebis gadasaxurdaveblad rom moitaneno, sadisturad ganacxada premierma pavlovma, vkiTxavT, sad iSoveT es fulio.
warmogidgeniaT aseTi dacinva?
bankidan TveSi mxolod 500 maneTis gamotana SeiZleba. rom gagiWirdes rame, dasamarxi fuli unda isesxo.
26 ianvris `saqarTvelos respublikaSi~ CemTan vrceli interviua
saqarTvelos dRevandel viTarebaze.
10. r. miSvelaZe. t. XV
145
27,28/I 91
dRes gorbaCovma gamoacxada, rom 1 Tebervlidan ssrk-s yvela
dedaqalaqSi Seva jari da daiwyeba patrulireba.
es faqtiurad diqtaturis triumfia!
esec Seni gorbaCovi. perestroikis avtori pirsisxlian tiranad
iqca.
dRes Sevxvdi Sveciis saTvistomos Tavmjdomaris (Tav-re giga
TevzaZe) moadgiles marina aqsels (cxondias). Camovawerine, ra unda
gaakeTos saqarTvelo-Sveciis urTierTobisTvis.
29_31/I 91
sastumro `afxazeTSi~ vesaubre samaCablodan ltolvil qarTvelebs. damfrTxal-daSinebuli kacebi ginaxavT? saSineli sanaxavia. qalebi da bavSvebi rom gamoarideT, gasagebia, magram Tqven ratom iq
ara xarT, nuTu sisxliT mopovebuli samaCablo unda davTmoT-meTqi.
iaraRi ara gvaqvs da sikvdilis gveSiniao.
qarTuli skola rom dagiwves osebma, Tqven ratomRa ar dawviT
maTi skolebi, amas ra iaraRi undoda _ navTi da asanTi-meTqi. gaCumdnen. movuwode dabrundnen da ibrZolon. me TviT gagiZRvebiT-meTqi.
ara, Tqveni sikvdilic ar gvindao, `mxedrionma~ unda ibrZoloso.
`mxedrionma~ 30/I-s gamoacxada eraySi gagviSviT sabrZolvelad
amerikis dasaxmareblado.
`saqarTvelos respublikaSi~ kvlav mouwoda `Tvistomma~
ltolvilT dabrundnen samaCabloSi, xolo Crdilo kavkasiaSi
mcxovrebma qarTvelebma gaucvalon saxlebi aqaur osebs da dabrundnen samSobloSi.
zviadma saqarTvelos dayofa `saprefeqtoebad~ gadawyvita. ar
momwons prefeqti. nuTu qarTuli `sadroSo~, `saerisTavo~, ~sabWo~,
`sagamgeblo~, `sakrebulo~ ar varga?
1-7/II 91
vamzadebdi konferencias `saqarTvelos Tanamedrove viTareba~.
`Tvistomis~ konferencia 7 Tebervals Cavatare. sami moxseneba
iyo:
saqarTvelos sagareo viTareba _ levan aleqsiZe.
adgilobrivi mmarTvelobis kanoni _ zaur jinjolava.
samaCablos sakiTxi _ valerian gogolaSvili.
Cems Sesaval da Semajamebel sityvaSi, cota ar iyos, movcxe gamsaxurdias: a) kamaTis eTikis darRvevis sakiTxi, b) prefeqturis kanonis meqanikurad gadmoRebis gamo, d) samaCablodan qarTuli miliciis
gamoyvanis gamo.
miviReT mimarTvebi da rezoluciebi. vnaxoT Tu dabeWdes
gazeTebma.
daviwye ori novela: `oini~ (siuJeti Cemma colma naTelam momawoda. sxvaTa Soris, colis qeba augia, magram unda vaRiaro mkvircxli
gonebis da maRali gemovnebis, Wkviani qalia), `ierusalimi-Tbilisi~ _
es novela ebraelebs mivuZRveni.
146
meti ra meqna am erT kviraSi.
8-14/II 91
11 Tebervals zviads veaxel.
didxans vilaparakeT. Tbilad Semxvda.
Sen, romc aRaraferi gaakeTo dReidan, marto imiT xar ukvdavi,
rom saqarTveloSi komunisturi wyoba daamxve-meTqi.
mere, me ufleba maqvs naklzec giTxra-meTqi oriod sityva. sami
nakli CamovuTvale, sami Secdoma. 1) nu gadacdebi eTikis normebs
kamaTis dros. 2) oseTidan milicia ar unda gamogeyvana, 3) `prefeqti~
demokratiis principebs ar eTanxmeba. pirveli da mesame SeniSvna miiRo, vifiqrebo, meoreze Tqva, Cven sxva gza ar gvqondao. rusma ultimatumi wagviyenao.
didxans vilaparakeT. daRonebuli, gafiTrebuli meCvena. mindoda damoukideblobamde mimeyvana qveyana, magram rogorc Cans, ar
damcaldebao.
TvalSi cremli edga.
rusebi ar daTmobeno saqarTvelos.
12-Si `Tbilisma~ kargad dabeWda `Tvistomis~ konferencia.
sxva dReebSi Sroma, wvaleba, brZola.
`Rimilis~ registraciaSi gatarebas zogi funqcioneri gadaeRoba, magram zviadis daxmarebiT yvelaferi mogvarda.
15-20/II 91
18 Tebervals, RamiT, Savnabadaze rusis jari Tavs daesxa iq ganlagebul `mxedrions~. daiWra 4 rusi da 2 qarTveli, daapatimres 20
kaci.
ia muxraneli daniSnes `zarias~ (`vestnik gurzii~) redaqtorad.
mivedi `RimilisTvis~ _ erTi oTaxi vTxove. uari mtkica.
21-25/II 91
daiWires jaba ioseliani da `mxedrionis~ wevrTa didi nawili.
`mxedrioni~ Zalauflebis xelSi Casagdebad emzadebodao.
ar momwons es ambebi.
saerTod, represiebi zviads ar ekadreba.
iqneb vcdebi? iqneb es `RonisZiebani~ aucileblad saWiro iyo?
davelodoT `xvales~.
universitetSi didi mitingi Catarda zviadis winaaRmdeg.
moiTxovdnen j. ioselianis dauyovnebliv gaTavisuflebas. T.
qoriZe kinaRam `gawiwknes~ qalebma.
usiamovno xasiaTze davdeqi.
vapirebdi gamosvlas zviadis politikis dasacavad, magram im wkmutun-gniasSi sityvis Tqmas azri aRar hqonda.
26/II _ 4/III 91 w.
gazeT `ulumboSi~ dabeWdilia redaqtoris _ giorgi leoniZis
interviu CemTan (28, II) _ `nuTu yvelaze gulCvilni Cven unda aRmovCndeT?~
147
cota ar iyos, cxare interviua _ vsayvedurob milicias, romelmac
ver daicva samaCablo, vsayvedurob samaCabloel qarTvel ltolvilebs _ kurdRlebiviT rom gamoiqcnen, vsayvedurob mTels qarTvel
ers _ romelSic komunistur wyobas urTierTmiSvelebis, samSoblos
dacvis niWi Cauklavs.
`kabadonidan~ macnobes, g. yoranaSvils Zalian emcxeTa Turme
Cemi pasuxi. damciniso, pasuxi unda damibeWdoTo, gazeTis redaqciaSi
mivardnila.
eraySi omi dasrulda.
5,6,7/III 91
6-Si zviad gamsaxurdiam gvixmo mwerlebi: S. niSnianiZe, m. lebaniZe, g. gaCeCilaZe, g. gverdwiTeli, m. xeTaguri, i. bogomolovi da me.
gvTxova, moskovSi CabrZandiT da iqaurebs simarTle uambeT saqarTvelozeo. delegaciis xelmZRvaneloba me damavala. 8_Si unda gavfrindeT.
8/III _ 13/III 91
moskovSi varT.
murman lebaniZe da SoTa niSnianiZe 20 welia xmas rom ar scemdnen
erTmaneTs. gzaSive Sevarige.
CavediT. Cvens warmomadgenlobaSi osebi dagvxvdnen plakatebiT _
`qarTveli Cveni keTili Zma da maspinZelia~ `damnaSavea kremli!~
SevxvdiT moSimSileebs _ valter SurRaias, gia Tasoevs da eTer
Sukvans.
moskovi, Cvens mimarT dayruvdao, v. SurRaiam. Tqven, mwerlebi
Tu gviSveliTo.
Cvenc maSinve CaverTeT.
davurekeT mwerlebs, movedeT redaqciebs. mivediT televiziaSi
_ gancxadebiT: sanam gagrZeldeba saqarTveloze ciliswamebani?
pirveli saRamo 8-Sive im saRamosve gavmarTeT sakrebuloSi.
yvelani gamovediT.
meore, didi Sexvedra saqarTvelos kulturis centr `mziurSi~
gavmarTeT 11 marts 5 saaTze.
uamravi xalxi movida _ mwerlebi, Jurnalistebi, ucxoeTis korespondentebi, ubralod moqalaqeni.
Sesavali sityvebi mRelvarebiT vTqvi.
mere davwynardi.
pirveli sityva m. lebaniZes miveci.
mere SoTa niSnianiZe,
gogi gaCeCilaZe,
guram gverdwiTeli,
mzia xeTaguri,
igor bogomolovi...
didi kamaTi gaimarTa.
gamodian vladimir solouxini,
148
vladimir voina,
vladimir leonoviCi,
ian golcmani,
elizbar ananiaSvili,
kargad Catarda.
me mgoni, gavarRvieT informaciuli blokada.
movaqcieT xalxi Cveni simarTlisken.
brali davdeT imperias.
mesame Sexvedra 12-Si _ moskovel osebs SevxvdiT, imave dRes mweralTa kavSirSi didi TaTbiri gavmarTeT rus mwerlebTan.
Sesaval sityvaSi gaoceba gamovTqvi _ ratom sdums-meTqi rusuli
mwerloba.
aki ase ganebivrebuli viyaviT-meTqi Tqveni yuradRebiT.
meore Sexvedraze nodar naTaZe gvaxlda.
oseTis sakiTxze iTxova da miveci sityva. yovel diliT da saRamos velaparakebi zviads telefoniT. Zalian Relavs, Zalian nerviulobs. vamSvideb _ yvelaferi kargad iqneba-meTqi.
me mgoni SevasruleT Cveni erovnuli vali.
13-Si gamovfrindiT SoTa, gogi da me. murmani da guram gverdwiTeli darCnen raRaca saqmeebze.
damaviwyda. zviadma telefonSi miTxra, mand n. naTaZea da sityva
ar misceo (?!), nodars mainc miveci sityva.
12-Si moskovSi muxrani Camovida. Cais vsvamdiT sastumroSi me,
SoTa niSnianiZe da murman lebaniZe. dagvadga Tavze usalmod, ras
merCi, kaco Seno, pirdapir mommarTa, vxedav Cems adgilze gniSnavs
zviadi, Camodi da dajeqi baremo. raze atyob-meTqi, gamecina, raRa
Sen dagniSna delegaciis xelmZRvanelado. gavvogndi.
bze.
14/III _ 22/III 91
televiziaSi, gazeTebSi ar wydeba saubrebi moskovur Sexvedre-
megona, Cems rusulze gaiRimebda Tbilisi, piriqiT, yvelam
miTxra, ra didi saqme gaakeTeTo.
guSin, 20-Si veswrebodi sesias. zviadma mosawvevi baraTi gamomigzavna.
raRac kanonebis Selamazebaze iyo laparaki.
gavbrazdi da amiran kalaZes vuTxari _ rogor gekadrebaT aseTi
ram, Tqveni sesia im oTxi qarTveli axalgazrdis dawvis ambiT unda
dawyebuliyo-meTqi.
saSineli, vandaluri, kanibaluri ambavi moxda.
es hitlersac ki ar Caudenia.
gaiqca amirani da gancxadeba gaakeTa.
sesia TiTqos gamoerkva.
21-Si `saqarTvelos respublikam~ da `vestnik gruziim~ dabeWdes
CemTan interviuebi.
149
mTeli dRe universitetSi vqaqanebdi, vyvirodi, vbRaodi: wavideT, viZioT Suri oTx damwvar qarTvelze-meTqi. gagigonia?
kameCebiviT daizlaznebodnen studentebic da Cemi kolega leqtorebic.
23/III-31/III _ 1,2/IV 91
mTeli kvira referendumis mzadebis niSniT Catarda.
elcini da gamsaxurdia yazbegSi Sexvdnen erTmaneTs.
meore dResve amis Sesaxeb mTeli imperia alaparakda.
xelSekrulebaSi sweria: `yofili samxreT oseTis avtonomiuri
olqi~.
aman gaacofa rsfsr-s partiuli deputacia da ai Sedegic.
rsfsr-m 31-Si miiRo rezolucia oseTis avtonomiis aRdgenis
Sesaxeb.
vin kiTxavda rsfsr-s.
elcinma gagvyida. amboben zviadi rom ar Seegeba, amazedac gabrazdao.
asea Tu ise; gorbaCovs xel-fexi gaexsna.
manac ar daayovna da 1 aprils miiRo dadgenileba samaCabloSi
sagangebo wesebis SemoRebis Sesaxeb.
es imas niSnavs, rom `oseTi~ (?!) samaCablo _ Cveni miwa davkargeT.
gagiJebuli davdivar quCebSi.
kidev erTxel izeima unamusobam.
vai, mcirericxovani eris brali.
dRes oTar ioselianma damireka gazeT `cxovrebis~ redaqtorad
damniSneso.
mivedi, mivuloce, sxvaTa Soris vkiTxe: Sen xom ver momcem-meTqi
erT oTaxs _ `RimilisTvis?~
didi siamovnebiTo.
maS ase `Rimilis~ redaqciis oTaxic viSove.
3,4/IV 91
zviadis mdivanma lali maisuraZem damireka, zviadi gixmobso. mivedi. sami saaTi macdevina. Tavi Seuracxyofilad vigrZeni. bolos
moiRo mowyaleba, Sevedi. fexze ar wamodga. megona, madlobis saTqmelad damibara moskovis epopeis gamo.
Se kai kaco, Tu gZuldi, ratom damTanxmdi delegaciis xelmZRvanelobazeo, majaxa. vin giTxraT-meTqi. moskovSi muxranisTvis giTqvams _ ras meteneba es zviad gamsaxurdiao. ar mindoda moskovSi wamosvlao. sicruea-meTqi.
muxrani tyuils ar metyodao. gavSri. eg yvelaferi muxranis
sindisze iyos-meTqi da gamovedi.
4 aprils gorbaCovis gankargulebiT samaCabloSi rusis jari Sevida.
150
es TiTqmis iseTive dapyroba, aneqsiaa saqarTvelosi, rogoric
iyo saqarTvelos 1921 wlis 25 Tebervlis aneqsia.
ras vizamT, dapyrobili varT Cven ukve TiTqmis orasi welia.
mainc raRac gamogvapara, raRac davakeliT samaCablos problemas. ra davakeliT Tqven Cemze ukeT iciT:
ar gvacala referendumis brwyinvale Sedegebis realizeba moskovma.
rogor `vyvarebivarT~ ruseTis umaRlesi sabWos deputatebs. ra
erTsulovnad miiRes dadgenileba _ saqarTvelos aneqsiaze. raRac
davakeliT-meTqi.
Cvenc roca ase energiulebi varT erTmaneTis mimarT qiSpobaSi,
lamis gulgrilni aRmovCndeT velurebis mier oTxi qarTvelis dawvis faqtis mimarT.
ese igi, raRac gvaklia. ese igi Cveni pasuxismgebloba erisa da
istoriis winaSe jer kidev Segnebuli ara gvaqvs. ese igi jer kidev
Sor-Sors devs Cven arsebaSi finTixi da muguzali.
ra unda gavakeToT?
kremlis agresias energiuli protesti, gamosvlebi, mitingebi
sayovelTao zizRi unda davupirispiroT.
dauyovnebliv unda dabrundnen qarTveli ltolvilebi TavianT
mSobliur miwaze.
miwis arc erTi mtkaveli ubrZolvelad ar unda davTmoT.
da bolos Cvens uzenaess sabWos movuwodoT, ra sastikadac unda
mogveqcnen da ra didic unda iyos kremlis dawola, ar davuSvaT e.w.
samxreT oseTis avtonomiis aRdgena.
dRes 4 aprils televiziiT gamovedi da movuwode qarTvel xalxs:
ar davTmoT-meTqi arc erTi mtkaveli Cveni miwisa.
5-8/IV 91
wiTeli paraskevi! aRdgoma!
ukeTilSobilesi religiis _ qristianobis ulamazesi dResaswauli.
ra brZeni da diadi, ra gauxunaria qriste Tavisi cxovrebiTa da
wamebiT. rogor sWirdeba igi dRes am areul kacobriobas saTnoebisa
da unapiro sikeTis qadagebiT.
`giyvardeT mteri Tqvenni~.
axla Cveni ubedureba?
aris miTqma-moTqma da mitingebi: zviadma samaCablo dagvakargvina
da unda gadadgeso.
rasakvirvelia, samaCablo zviadis Secdomaa, magram gadadgomis
moTxovna sisulelea.
axla albaT, samaCablos ardakargvis erTaderTi gzaa samaCabloSi
dasaxldes, rac SeiZleba meti qarTveli. ltolvilebic dabrundnen
da sxvebic daematnon.
davurekav da vetyvi zviads, magram damijerebs?
151
televiziam `Rimilis wuTebi~ SemoiRo. ra meRimeba, magram giga
maxvilaZes uari ver vuTxari. Camweres. iumoris da satiris maxviliTac unda vibrZoloT-meTqi damoukideblobisTvis.
9 aprili, 1991
dRes saqarTvelos respublikis uzenaesi sabWos sesiaze zviad
gamsaxurdiam saqarTvelos damoukideblobis aRdgena gamoacxada.
mwerlebidan aradeputati mxolod me viyavi miwveuli sesiaze.
eniT ar gadmoicema, rac darbazSi sufevda.
vtirodiT da vexveodiT erTmaneTs.
bednieri var, rom am dRis momswre da monawile var.
awi Tund movkvde, aRar vinaRvli.
xvalidan damoukidebeli saqarTvelos moqalaqe var.
movkvdebi, rogorc Tavisufali saqarTvelos moqalaqe?
SegvarCens mZvinvare ruseTi am nabijs?
10-13/IV 91
imperiam maSinve gvipasuxa _ Tavisuflebis qartiaze.
Semoiyvana jarebi samaCabloSi.
gagridan Tbilisisken moemarTebian tankebi.
erTi qvedanayofi samaCablodan Tbilisiken modis.
gaifica rkinigza da navsadgurebi.
CrdiloeTidan matareblebi ver Semovlen, sanam moskovi ar gaiyvans samaCablodan jarebs, gamoacxada zviadis prescentrma.
`vremia~ kvlav gamaRizianeblad laparakobs qarTveli `baevikebis~
agresiaze mSvidobiani `samxreT oseTis avtonomiuri olqis~ mimarT.
saqarTvelos respublikas mZime dReebi udgas.
arc erTi nabijiT ukandaxeva!
vibrZoleb TofiT xelSi damoukidebeli saqarTvelos dasacavad.
11 aprils `TbilisSi~ gamovaqveyne Cemi damokidebuleba damoukideblobis aRdgenis mimarT saTauriT _ `axla mTavaria~.
msoflio isev sdums. saqarTvelos darbeva msoflios ar anaRvlebs.
dRes (13) `Tavisuflebam~ ori sityviT Tqva saqarTvelo gaifica
rusis jaris samaCablodan gayvanis moTxovniTo.
erayidan gamoyril qurTebs mTeli msoflio exmareba. saqarTvelos aravin.
14, 15/IV 91
zviadi 14 aprils saqarTvelos prezidentad davasaxeleT.
amaSi me ver vxedav ambiciurobas (rogorc sxvebi amboben).
prezidentoba Cvens politikas ufro damajerebels gaxdis.
msoflio ufro mousmens prezidents, vidre uzenaesi sabWos
Tavmjdomares.
16-25/IV 91
yelamde Cafluli var saqmeebSi.
152
uamravi mTxovneli modis `TvistomSi~. rac SemiZlia, vexmarebi.
zogni midian Tbilisidan, brundebian qarTvelebi.
17 aprils ana kalandaZis saiubileo saRamos (60 w.) vuwinamZRvre.
TviT anam isurva ase.
24-Si mcxeTaSi, winamZRvrianT karis saswavlebelSi mqonda Sexvedra. Zalian sainteresod warimarTa.
direqtori _ givi badriSvili kargi kaci Cans.
26/IV-30/IV 91
prezidentis arCevnebi axlovdeba. bare 9 kacma wamoayena kandidatura.
me, ra Tqma unda, zviads mivcem xmas.
29 aprils mTels saqarTveloSi saSineli miwisZvra iyo.
gansakuTrebiT raWa daingra, saCxerec! esRa gvaklda.
27 aprils zviadma mixmo. midi muxranTan da gadaeci, minda gamoCenilma mwerlebma damiWiron mxari prezidentad arCevaSio, Sen
gaukeTe organizebao. mivedi muxranTan, ratom TviTon ar damirekao,
ewyina. albas satelefonod ar miiCnia-meTqi. dawere teqstio, mTxova.
davwere. amas fanjikiZe ar moawerso. Sevedi fanjikiZesTan _ moawera.
axla sxvebs moawerineo. jer Sen moawere, Sens xelmoweras rom dainaxaven, sxvebic moaweren-meTqi, arao, me bolos movawero. movawerine
SoTas, murmans... diliT `saqarTvelos respublikaSi~ mxolod muxranis xelmoweriT daibeWda. saRamos manana mirekavs, ratom sxvebmac ar
moawereso...(?!) yvelam moawera-meTqi. gaukvirda.
1/V-6/V 91
davdivar mecnierebTan, samxedroebTan, geologebTan... vekiTxebi:
SeiZleba Tu ara teqnikurad miwisZvris xelovnurad gamowveva. ssrk-s
aqvs Tu ara amis SesaZlebloba. zogi orWofulad iZleva pasuxs, zogi
Tavs miqnevs. Tu amis SesaZlebloba arsebobs, kremli ar dagvindobda.
ra vici, RmerTo Segcode. gorbaCovi iseTi veragia, saqarTvelos
ar daindobda.
3,4 maisis gazeTebSi `Tvistomis~ saxeliT mivmarTe saqarTvelos
gareT mcxovreb qarTvelebs, gaagebineT mTel msoflios Cveni gasaWiri da dagvexmareT-meTqi.
4,5 maiss saCxereSi gavemgzavreT me da ioram qemerteliZe _ `ciskris~ redaqtori. Cemi deidaSvili.
SevxvdiT saxldangreul xalxs.
gavamxneveT, mivefereT.
rac saSualeba mqonda fuliTac wavaSvele xeli zogierT maTgans.
xalxi SiSisgan gaognebulia. saxlSi veRar Sedian SiSiT.
davamSvide; meti aRar iqneba-meTqi.
rom iqnes?
7/V-12/V 91
avad var, vwevar.
153
muxlis myesis anTeba maqvs. saCxereSi yofnis dros nangrevSi Camivarda fexi, uxerxulad Semovtrialdi da muxli daviziane.
sami dRe ver vinZreodi, axla ara miSavs.
msoflio uRimRamod gvexmareba.
Cans, somxeTi unda iyo, gasaWirSi (spitaki) rom mTelma msofliom
xeli gamogiwodos.
emigracia ar gvyavs da imitom.
saqarTveloSi saprezidento doRia gamarTuli.
zviads lanZRaven naTaZe, advaZe, Sengelaia (kandidatebi) da roman miminoSvili.
yvela ambobs, ra ar varga, magram ukeTes, realur gzas aravin
gvTavazobs.
mec vxedav, rom oseTis sakiTxSi zviadma Secdoma dauSva, magram
nuTu yelSi unda veceT saqarTvelos TavSewirul kacs amis gamo?
ar momewona, rom miwisZvris mesame dResve, zviadma gaficva da
erovnuli daumorCilebloba Sewyvita.
bevri ambobs, miwisZvra kremlis mowyobiliao.
13/V-17/V 91
saprezidento maraToni apogeas aRwevs.
zviadis winaaRmdeg gaerTiandnen prezidentobis kandidatebi.
Semodgomis buzebiviT ikbinebian.
erTni amboben baJiT gavmdidrdebiTo, meoreni saqarTvelo patar-patara saerisTavoebad (kuTxeebis mixedviT) davyoTo, mesameni _
miwa TaTrebsa da somxebs samudamo sakuTrebaSi davurigoTo, meoTxeni _ rusebs nu gamoveyofiTo.
amaswinaT miliciam amxila erTi Semzaravi faqti. advaZes moskovidan 4 `kagebeSniki~ Camouyvania Tavis pirad dacvad.
es imas niSnavs, rom prezidentobis kandidatma moskovTan aliansi
Sekra.
advaZes kargad vicnob. ganaTlebuli inteligentia.
Tu marTalia, rasac mis dacvaze amboben, aseT nabijs advaZisgan
ar velodi.
18/V-24/V 91
21 maiss radioTi gamovedi da vTqvi _ erTi ram ver gamigia, ratom moxda, rom oTxive prezidentobis kandidatma piri Sehkra-meTqi
zviad gamsaxurdias winaaRmdeg. m. gorbaCovma 6 weliwadSi qveyana ekonomikurad gaanadgura, miuxedavad imisa, rom dasavleTi simpaTiiT
ucqeris, xolo 6 TveSi uvaluto gamsaxurdia ra xeirs dagvayridameTqi. jer xom Cven, faqtiurad, saxelmwifo arc ki varT-meTqi.
Camweres telestudiaSic, magram ratomRac ar gadasces. Cans,
redaqtorma m. ComaxiZem iaqtiura (Caweris drosac SemniSna), rakiRa
me zviadzec vTqvi pawawkintela SeniSvna _ TviTonac mozomos-meTqi
epiTetebi.
154
TandaTan vrwmundebi, rom zviadi gandidebis maniiTaa Sepyrobili. odnav SeniSvnasac ver itans, Riziandeba.
22 maiss viyavi masTan kabinetSi. vesaubre. nu aRizianeb xalxs
SemarTuli muStiT, arc isaa kargi, rom mSvild-isris srolaSic
pirveli adgili migaRebines da prizi mogces. daanebe Tavi mao-Zedunobas da stalinobas-meTqi. cal yurSi SeuSva Cemi naTqvami da meoreSi gamouSva.
zviadi miyvars da ar minda damarcxdes.
Senao, Cems mters _ naTaZes ratom mieci sityva preskonferenciaze moskovSio. xom ici rom is avadmyofia, Sizofrenikiao.
Seni deputati eg aris da me saerTod arc erTi Tqvenganis saavadmyofo furcelSi ar Camixedavs-meTqi. sibrazisgan saxe moemgela.
ukan ar davixie. ar momwons radio-televiziaSi wamdauwum Sens leqsebs rom kiTxuloben. galaktionobasac nu SeiTavseb, gagiWirdebameTqi, kargad Caxede Cems leqsebs da mere im Sens sayvarel galaktionso _ TvalmoWutviT, zizRiT miTxra. erihaa!
25/V-27/V 91
24-Si gvian RamiT gadasces Cemi gamosvla televiziiT. mxari davuWire zviads.
dRes (27) gamoacxadeben kenWisyris Sedegebs.
wuxelis erovnul stadionze qarTuli gvardiis aRlumi iyo.
cremli momadga. mocuxcuxebdnen uiaraRo qarTveli jariskacebi, erovnuli gvardiis orasiode wevri. ra SeiZleboda yofiliyo
ufro amaRelvebeli.
viRacam daustvina kidec tribunaze. diax, garewaric bevri gvirevia.
axla vnebebi dacxreba albaT, yvelani Cven-Cvens saqmes davubrundebiT. mTeli Tavisi istoriis manZilze saqarTvelos pirveli
prezidenti hyavs.
vnaxoT ras izams zviadi.
man Tavisi istoriuli misia nawilobriv ukve Seasrula.
ara mgonia, momavalSi ukan daixios.
28/V-5/VI 91
dRiurebis dasawerad ver vicli.
erTxel kidev gadavikiTxe Cemi axali novela `daxvretamde erTi
wuTi rCeba~. araa urigo.
gamovaqveyno? jer erTi ver gabedaven mis dabeWdvas da meorec
maSinve gadamekidebian `Zlierni ama qveynisani~.
rogor vwuxvar, rom demokratiam ganze Cagviara.
sul ufro nervebs miSlis zviadis kbilis kraWuni.
sami dRis win kompozitor jumber jandieris gamosaqomagebeli
werili davwere. kaci usaxsrod, usamsaxurodaa. dadis is werili axla
wreze da jerjerobiT Cems `Zmebsac~ (m. focxiSvili, r. jafariZe, S.
niSnianiZe...) eSiniaT xelmoweris.
155
guSin 4 ivniss sandro mamasaxlisma universitetSi fotosuraTi
gadamiRo da radiofirze Camwera. `istoriisTviso!~
davWirdebiT Cven istorias?
6/VI-18/VI 91
gamexarda soso siguas daniSvna `literaturuli saqarTvelos~
redaqtorad. soso niWieri da patiosani biWia.
Zlivs profesionali mwerali movida Cvens gazeTSi.
ukve erTi welia, mweralTa kavSiri ar funqcionirebs.
paraskevs, dilis 5 saaTze, miwisZvram Segvabzriala. SiSiT, ar
SemSinebia, magram arasasiamovno grZnobam Semipyro _ dgaxar umweod,
verafers cvli.
13 ivniss `axal iveriaSi~ davbeWde interviu (mesaubra tariel
sarTania). gulaxdilad vTqvi, rasac vfiqrob. SeiZleba ewyina zviads,
rom oriode SeniSvna miveci. ra vqna, me sxvanairad ar SemiZlia. Cems
princips ver vuRalateb.
axla isev aRzevdeba zviadis mier gaZlierebuli mafia. isev daiwyeba laSqrobani Cems winaaRmdeg.
19/VI-1/VII 91
cxeli zafxulia.
`cxovrebaSi~ davbeWde novela `daxvretamde erTi wuTi rCeba~.
ver warmovidgendi, Tu aseTi aJiotaJi mohyveboda.
novela, romelic erovnul ZalTa Serigebis ideiTaa gaJRenTili,
mZafrad ganicada mTelma saqarTvelom.
gazeTi daitaces. uamravma kacma damireka. sxvaTa Soris arcerTs
sayveduri ar uTqvams.
cota ar iyos, magrad moxvdaT zviads da sxvebsac, rakiRa ase
gaerTvnen erTmaneTis WamaSi.
zviadi da qoriZe, Turme, kbilebs aRrWialebdnen.
novelam WeSmaritad gamoacocxla da daafiqra saqarTvelo.
guSinwin zviadma gamoacxada, somxebi da qarTvelebi erTi eri
varTo da amiT mTeli Turqulenovani samyaro gadahkida qarTvelebs,
guSin kanoniT gaauqma mebaReTa amxanagobebi da xalxs pawawina miwis
nakveTebi waarTva.
28-Si erTi mosmeniT (?!) miiRes kanoni moqalaqeobis Sesaxeb. saqarTvelos moqalaqeoba misces saqarTveloSi mcxovreb yvela gadamTiels. saqmea ees?
apolon silagaZe Semxvda da miTxra, Senze did Tavdasxmas amzadebeno.
guram petriaSvils velaparake dRes (1/VII) redaqciebis Senobis
win. ratom ar iReb xmas zviadi rom sisuleles ambobs-meTqi. CamovuTvale, amrezilad Semomxeda da gamSorda.
2/VII-16/VII 91
13 ivliss `cxovrebaSi~ daibeWda Cemi dialogi `movlenaTa cxel
kvalze~.
156
didi ambavi atyda. mamuka faCuaSvilma miTxra _ qoriZe cofebs
hyriso.
ver SevZeli gaCumeba.
zviadi dRiTi dRe TviTon iWris Tavs Tavisi windauxedavi
saqcieliT.
axlaxan 7 leqtori gaagdes sulxan-sabas pedinstitutidan, reqtoric miayoles.
maqvs me ufleba inteligents, ar davicva inteligentebi?
Tu zviadis represiebs wavuyruebT, nel-nela `gamoxSiraven~
mTels inteligencias.
17/VII-23/VII 91
vicodi 13 ivnisis da 13 ivlisis `cxovreba~ ukvalod rom ar Caivlida, magram amden lanZRva-ginebas namdvilad ar velodi.
19 ivliss `lit. saqarTvelo~ damesxa Tavs, rogor gabede da
zviad gamsaxurdias SeniSvna miecio.
Cmaxaven raRacas, cils mwameben, rogorc SeuZliaT.
prozaikosi (?!) guram sxirtlaZe mesxmis Tavs.
axla ixseneben zviadTan siaxloves, zviads me SeniSvnebi Sevkadre,
meti araferi.
muxran maWavariani, guram fanjikiZe, enver niJaraZe raRam gaanawyena? guramma mainc rogor moawera xeli werils Cems winaaRmdeg?
zviads icaven Cemgan?
im samdivnoSi erTaderT kacs gurams vendobi. ar mjera, rom gamwiravda.
vupasuxe, Tu gabeda da dabeWda soso siguam.
24/VII 91
`saqarTvelos respublikaSi~ Cemi werilia.
kidev ramdenime SeniSvnas vumateb axal xelisuflebas.
dRes `saqarTvelos respublikaSi~ Cemze aRviraxsnili ginebaa.
Temur qoriZe uniWos, gamogonil mwerals da mtrul banakSi gadabargebuls miwodebs.
mivitane dResve gazeTSi gancxadeba: `xels viReb mwerlobaze,
Tavze nacars viyri da vTxov qoriZes mirCios _ ra gzas davadgemeTqi~.
SeiZleba dabeWdon es ironia?
yvelaze kargi pasuxi es iqneba.
aba, qoriZesTan seriozul kamaTs xom ar vikadreb.
25/VII-1/VIII 91
24 ivliss `saqarTvelos respublikaSi~ Cemi gancxadebaa. T. qoriZes vpasuxob, mwerlobas Tavs vanebeb da mirCie, rogor moviqce-meTqi.
xarxarebda mTeli saqarTvelo.
am ironiiT sakmaod magari sila gavawani qoriZes.
qoriZemac ar `daayovna~ da 25 ivlissve `mipasuxa~.
157
kargad gadagiwyvetiao.
31 ivliss `cxovrebaSi~ Cemze Salva aminaSvilis werilia _ `mkiTxvelis saprotesto werili Teimuraz qoriZes~. Cems dasacavad dawerili es werili sasiamovno moulodneloba iyo.
erTi kaci mainc gamomiCnda damcveli.
eubneba qoriZes, ocdaCvidmeti wlis komunistebis meTodebiT moqmedebTo.
30 ivlisis `saqarTvelos respublikaSi~ `Rimilis~ reklamaa da
CemTan saubari.
mekiTxebian, mwerlobas Tavs marTla xom ar anebebTo.
rogor gekadrebaT-meTqi.
2/VIII-25/VIII 91
cxeli agvisto.
sami axali novela davwere. maT Soris erT-erTs _ `mesame sayveduris molodinSi~ _ davarqvi: `es novela Teimuraz qoriZes ar eZRvneba-meTqi~.
9-18 agvistos maxinjaurSi viyavi. dasasvenebel saxl `narinjSi~
leqciebs vukiTxavdi maswavleblebs; rogor unda aswavlon Tanamedrove qarTuli mwerloba.
viyavi foTis wyalmoTxilamureTa evropis Cempionatis gaxsnaze.
Cemgan aTiode metrSi mTavrobis loJaSi ijda zviadi. rasakvirvelia, Tvali amarida. mec ar wavweulvar...
didi pativi gvces foTelma mwerlebma kukuri kukulaZem da
merab asaniZem. aRfrTovanebiT meubnebodnen: batono rezo, Tqvens
mxares varTo.
18-Si davbrundi TbilisSi da 19-Si moskovSi SeTqmuleba moxda
gorbaCovis winaaRmdeg.
ianaevis bandam aiRo Zalaufleba.
20-Si `saqarTvelos respublikaSi~ mivitane werili, sadac vambobdi: komunistebis aRorZineba ar davuSvaT-meTqi. magram ar dabeWdes.
ratom? redaqtorma jer zviadis pozicia gaurkveveliao. Cemi xom
garkveulia-meTqi. ratom ar maZlevT Tavisufal mwerals tribunasmeTqi?
moskovi gaerTianda elcinis irgvliv da moxda saswauli _
SeTqmuleba damarcxda. gorbaCovi (briyvi gorbaCovi!) isev imperatoria. Cven Cveni gza gvaqvs.
me vfiqrob, sworad moiqca zviadi, roca arc ianaevis mxare daiWira da arc gorbaCovis.
gorbaCovs CvenTvis xeiri ar dauyria da moskovSi saimperatoro
dueli Cven ise unda aRviqvaT, rogorc sxva saxelmwifos problemebi.
eWvi maqvs, TviT gorbaCovi xom ar iyo me-9 SeTqmuli mis winaaRmdeg mowyobil SeTqmulebaSi.
elcinma ruseTSi SeaCera kompartiis saqmianoba, dRes (25/VIII)
gorbaCovma moawera xeli kompartiis saqmianobis SeCerebaze mTel
158
ssrk-Si.
sworia. aqamde unda momxdariyo. msoflioSi ar arsebobs komunisturze ufro danaSaulebrivi partia.
26-Si moskovSic da TbilisSic daniSnulia sesiebi. saintereso
ambebi moxdeba.
26-29/VIII 91
revolucia grZeldeba.
sabWoTa kavSiri TiTqmis daiSala.
ukrainam damoukidebloba gamoacxada.
gorbaCovma kompartia likvidirebulad gamoacxada da generaluri mdivnobidan gadadga.
sagareo saqmeTa saministrom ministrad SevardnaZe moiTxova, magram gorbaCovma da elcinma pankini daniSnes.
zviadis avtoriteti dRiTidRe ecema.
gairkva, rom SeTqmulebis dReebSi mas miumarTavs patrikeevisTvis (saqarTveloSi rusis jaris sardali), ianaevis mxareze varo. Tu
CvenTan xar, gvardia gaauqmeo, sardals SeuTavazebia, razec zviadi
daTanxmebula.
zviadma Turme saqarTvelos sxvadasxva partiaTa liderebs neba
ar misca im dReebSi SeTqmulTa winaaRmdeg gamosuliyvnen.
ra aris es? SiSi Tu manevri?
Cemi orgverdiani werili, romelic 20 agvistos `saqarTvelos
respublikaSi~ mivitane, rom daebeWdaT, xom gadavrCebodiT am sircxvils?
xom mqonia swori politikuri alRo?
rogor mwydeba guli, rom zviads zogi ram arc TviT esmis da arc
Wkviani mrCeveli udgas gverdiT. arada, zviadis msgavsi ganaTlebuli
patrioti meore ar hyavs dRes saqarTvelos.
30/VIII-25/XIX 91
demokratiuli reformebisTvis mebrZoli opoziciis winaaRmdeg
zviadma erT TveSi (2 da 21 seqtembers) orjer gamoiyena SeiaraRebuli razmebi.
saSinelebaa, rac TbilisSi xdeba.
zviadma misdauneburad qarTveli eri orad gayo da erTmaneTs
daupirispira.
saqarTvelo gansacdelis winaSe dadga.
opozicia gamagrda universitetis, cirkis, televiziisa da filarmoniis SenobebSi.
gulubryvilo, politikaSi gauTviTcnobierebel moqalaqeebs
aqezeben, gauswordiT qarTul inteligenciaso.
ra xdeba?
26-30/IX 91
aiRes Savnabada.
159
kitovanma gvardia televiziis SenobaSi Sexizna. iqaa siguac.
axla opozicia mxolod televiziis SenobaSia.
26 seqtembers irakli wereTelma dRis 1 saaTze gamoacxada: 4
saaTze SevikriboT da zviadis dasamxobad wavideTo.
maSinve avvardi kitovanTan da siguasTan; iq iyo iraklic, es ar
CaidinoT, sisxli daiRvreba, xom ar gagiJdiT-meTqi. uzenaesi sabWosken wasul xalxs tyvias dauSenen da Tavdamsxmelebi Tqven iqnebiTmeTqi.
damijeres da uari Tqves am nabijze.
rogorc vatyob, esenic dabneulebi arian, ver gadauwyvetiaT, ra
gaakeTon.
me moviTxov erovnuli yrilobis Catarebas, iq sabuTian msjelobas.
sxva nabiji (damxoba, gadmogdeba) damRupvelia.
vurCie es opoziciis liderebs, Tavs miqnevdnen, magram saqme ar
Cans.
amasobaSi zviadi yovel saRamos opoziciis warmomadgenlebs banditebad acxadebs.
gadadgomaze arc fiqrobs.
kacma rom Tqvas, ratom unda gadadges?
1/X 91
interviu miveci inglisis televiziis warmomadgenels.
vTqvi, rom prezidentis ZaliT gadayenebis momxre ara var. ar
vemxrobi xelisuflebis im warmomadgenlebs, romlebmac _ qarTveli
eri Suaze gaxliCes da erTmaneTs daupirispires-meTqi.
vesaubre vaJa adamias (rusTavelis Zeglis ukan merab kostavas
ezoSi), romelsac saqarTvelos radio yovel aT wuTSi banditad
acxadebs.
Tu Zma xar, provokacias ar wamoego, xalxs tyvia ar esrolomeTqi.
arao, batono rezo, me mxolod Tavdacvis mizniT maqvs es iaraRio.
xom xedavT, mTeli inteligenciis daWeras apirebeno.
manqanis marTvis mowmobas unda `fsixos~ _ cnoba da qveynis marTvas ara? ratom ar moviTxoveT janmrTelobis cnoba, zogierTs roca
virCevdiT?
2/X 91
guSin muxran maWavarianma mweralTa kavSiri daketa.
2 saaTze saTaTbirod Sekrebili mwerlebi SenobaSi ar SegviSves
da iZulebuli gavxdiT, mitingi quCaSi Cagvetarebina.
gamovediT: g. fanjikiZe, T. wivwivaZe, me, n. SataiZe, z. kalandia,
T. maRlaferiZe, anz. saluqvaZe, a. vasaZe, j. TiTmeria, n. gabriCiZe, d.
mWedluri, k. imedaSvili da sxvebi.
davadgineT: undobloba gamoecxados m. maWavarians.
160
saswrafod daiwyos molaparakeba dapirispirebul mxareTa Soris.
mowveul iqnas erovnuli yriloba, romelic ganixilavs saqarTvelos xelisuflebis bolo Tveebis saqmianobas.
movuwodeT sxva SemoqmedebiT kavSirebs, gamarTon analogiuri
mitingebi.
3,4,5/X 91
kitovanis da adamias nawilebi qalaqidan gavidnen Tu ara, gamsaxurdiam maSinve gamoacxada isini damarcxebul putCistebad.
3-Si diliT prezidentis Zalebma alya Semoartyes kitovans
(Tbilisis zRvaze) da cecxli dauSines. xalxi (Cven) maSinve SevikribeT mTavrobis saxlTan da moviTxoveT, gamsaxurdias Seewyvita
ZmaTamkvleli omi.
gamsaxurdias azvirTebuli xalxis SeeSinda da cecxlis Sewyvetis
brZaneba gasca. Ramis 2 saaTze xalxi rom SeTxelda, viRac provokatorma brZaneba gasca, tyviiT gamaspinZlebodnen rusTavelze mdgom
xalxs.
saswrafod aiRes rusTavelze gamarTuli suleluri barikadebi.
vinc winaaRmdegoba gauwia, cxvirSi Zmari adines.
diliT universitetTan Seikriba gagiJebuli zRva xalxi.
raRac mimarTvas xeli movawereT.
SaSxaniani gvardielebi rusTavelze `nadiroben~ sxvis binebSi
TavSefarebul demonstrantebze.
movidnen deputatebi. n. naTaZes da e. Sengelaias ekiTxebian; sad
aris kitovani, xom dagvpirda, rogorc ki sisxli daiRvreba, kvlav
Semovalo TbilisSi.
ar viciTo, mxrebs iCeCaven.
gagzavnes deputacia (e. Sengelaias xelmZRvanelobiT) kitovanTan. SemoTvala, tyvia-wamali ara maqvso.
mitingze irakli wereTeli mouwodebda xalxs, daviZraT sasaxliskeno, magram SeSinebuli xalxi ar gahyva.
dRes (5-Si) saRamos sesiis sagangebo sxdomaa mowveuli.
sesia ras gadawyvets? igi yvela opozicioners putCistebad gamoacxadebs da pasuxisgebaSi miscems.
gamTeniisas vaJa adamias mama vnaxe.
ar vici vaJa sad aris, albaT, mcire razmiT tyeSi gaixiznao.
is, rac xdeba, istoriuli danaSaulia. ar SeiZleba, ar gvekadreba
zviadis damxoba.
6-11/X 91
sesiaze magrad gaibrZoles `fraqcionerebma~, magram maTi xma
aravin iRo yurad.
zviadma Tavisi gaitana.
ak. asaTiani arademokratiulad awyvetinebda xmas `umciresobas~.
daadgines, seqtember-oqtombris movlenebi CaiTvalos putCad
(saxelmwifo gadatrialebis cdad) yvela gamomdinare SedegebiT.
11. r. miSvelaZe. t. XV
161
xelisuflebas ukve aRar endoba bevri, gansakuTrebiT 4-5 oqtombris Semdge, magram Zala jer kidev mis xelSia. xom unda gaviTvaliswinoT, rom orive mxares qarTvelebi dganan. ar SeiZleba ase. ar
arian marTlebi sigua da kitovani.
mwerlebs gvindoda waRma (xalxisken) Semogvebrunebina ampartavani xelisufleba, magram davmarcxdiT. zviadi zizRiT gvicqeris.
meo, 8 oqtombers ganacxada, rom gadavdge, saqarTvelo arsebobas
Sewyvetso. kanalizacia aRar imuSavebso. iqneb marTalia, magram prezidentma nervebi unda moTokos.
12/X-10/XI 91
ver movicale dRiurebisTvis.
Tavbrudamxvevi, gamaognebeli ambebi xdeba.
deputatma avT. rcxilaZem T. wivwivaZes sasamarTloSi uCivla.
dainiSna sasamarTlo. mosamarTlesTan SevediT Tamazi, n. grigalaSvili, n. naTaZe, T. niniZe, k. gabaSvili da me. ra xdeba-meTqi.
mwerlis sasamarTlo 1906 wlis mere (akaki rom gaasamarTles) ar yofila-meTqi.
rcxilaZes SeeSinda sasamarTlos win mozRvavebuli xalxisa da
ar gamocxadda. arc momdenvo samSabaTs movida.
sasamarTlodan me da irakli abaSiZe erTad wamovediT. batoni
iraklic guldamduRrulia.
5 noembers zviadi Sexvda `inteligenciis~ warmomadgenlebs. darbazSi uniWo funqcionerebi da renegati, xelmocaruli mecnierebi
isxdnen.
vinme foCxuam, reJisorma lali nikolaZem (!) gizo kekeliZem
opoziciuri inteligenciis mimarT represiebi moiTxoves.
TviT prezidentis gamosvla saSineleba iyo: n. naTaZe da e. Sengelaia manqanis qurdobaSi daadanaSaula.
mwerlebs, mecnierebs, vinc zviads taSs ar vukravT, banditebi
gviwoda.
xSirad vekiTxebi Cems Tavs: vis mxares var me?
vaskvni, rom arc zviadis mxares var da arc am aqtiuri, mRelvare
inteligenciis. orive mxares saqarTvelo ZmaTa omisken mihyavs.
11/XI-20/XI 91
17 noembers galaktions asi weli Seusrulda.
radio-televizia xmas ar iRebs. xelisuflebas, Cans, galaktioni
ar axsovs.
Camovureke mwerlebs, nacnobebs da gavediT galaktionis ZeglTan.
orasamde kaci mogrovda.
irakli abaSiZes vTxove; Tqven uxucesi xarT da gauZexiT-meTqi
mitings. siamovnebiTo.
ase rom, mitingi mSvenieri Sesavali sityviT gaxsna b-nma iraklim.
162
pirveli sityva me vTqvi. mere gamovidnen laSa TabukaSvili, akaki vasaZe, naira gelaSvili da daTo turaSvili.
gamosvlaze uari Tqves levan sanikiZem, nodar gureSiZem, emzar
kvitaiSvilma, vaxtang javaxaZem da sxvebma.
am Sexvedras CemTan erTad organizatorobda aqtiuri, saqmiani,
ganaTlebuli koba juReli.
18 noembers universitetis win Tbilisis studentobis mitingi
gaimarTa.
brwyinvale mitingi iyo. ra mSvenieri iyvnen studentebi.
19 noembers mcxeTaSi, sofel muxranSi Sexvedra momiwyves. direqtori nodar bliaZe `orpozicioneri~ aRmoCnda.
gamomsvlelebi erTxmad aRniSnavdnen: pirvelad miSvelaZem gaafrTxila saqarTvelo mosalodneli safrTxis _ ZmaTa dapirispirebis
Sesaxebo.
sufrasTan didxans tkbilad visaubreT. wveTi ar damilevia. iqve
macnobes, dapatimrebulia monarqisti JorJoliani.
21/XI-6/XII 91
zviadi kvlav TviTneburad iqceva.
mis winaaRmdeg amxedrdnen studentebi, magram arc maTi daJinebuli TxovniT aTavisuflebs politpatimrebs.
Cven, mwerlebi, oriode gamonaklisis garda (maWavariani, kalaZe,
petriaSvili) cud dReSi varT.
araviTari sityvis Tavisufleba.
5 dekembers universitetSi galaktionis 100 wlis iubile CavatareT.
roin metrevelma kargi Sesavali sityviT gaxsna.
kargi reqtoria roini.
moxsenebebi wavikiTxeT rismag gordezianma, kuWuWi daneliam,
akaki xinTibiZem, solomon xuciSvilma da me.
saRamoTi didi poeziis saRamo gavmarTeT. _ irakli, zaur
bolqvaZe, lia sturua, miSa qvliviZe, vaxtang javaxaZe, emzar kvitaiSvili, griSa juluxiZe, Temur CalabaSvili, nodar gureSiZe, cnobili
artistebi _ TaTia xaindrava, eldino saRaraZe, zurab cincqalaZe da
axalgazrda mweralTa wris wevrebi gamovidnen.
pirveli sityva me vTqvi.
kargi saRamo gamovida.
7/XII-22/XII 91
dRes 22 dekemberia.
meore dRea opozicia mitings awyobs mTavrobis saxlTan da cdilobs aiRos avtobusis jebiri, oTx wyebad rom Semorkalvia uzenaesi
sabWos Senobas.
dRes, dilis rva saaTidan, rogorc radiom gvauwya, opoziciam
sasaxlis ieriSi daiwyo.
radioSi srolis xma ismis.
163
gavedi manqaniT, magram rusTavelis Zeglis iqeT ar gamiSves da
ukan davbrundi.
vrekav telefonze imaTTan, vinc iqve axlomaxlo cxovrobs. meubnebian, rom uzenaesi sabWo alyaSia, rom zviads winadadebas aZleven,
datovos prezidentobis posti da gadadges.
ar SeiZleboda amis gakeTeba. ara var momxre SeiaraRebuli ZaliT
xelisuflebis garekvisa.
samagierod, zviadma da kompaniamac Zalian gaaRiziana xalxi; qedmaRlobiT, medidurobiT, ampartavnobiT, wamdauwum `mtrebis~ da
`agentebis~ ZaxiliT.
iqneb rogorme moilaparakon, iqneb sisxli ar daiRvaros? nuTu
ase Zvirad uRirs zviads Tavisi taxti?
mainc veli gonivrul nabijs. gizo niSnianiZe mirekavs; arian
daxocilebi da daWrilebio.
RmerTo, gviSvele!
ra vqna? roca saqmeSi SaSxana ereva, iq me vinRa momismens?
23/XII-3/I 92
Turme, ra saocar droSi vcxovrob.
Tormeti dRea TbilisSi namdvili omia qarTvelebs Soris. iqneb
moskovi xelmZRvanelobs am operacias?
daiRupa samasamde da daiWra xuTasamde kaci.
dangreulia rusTavelis prospeqtze yvela lamazi Senoba.
daiwva banki, I skola, sastumro `Tbilisi~, mxatvris saxli (yofili `inturisti~), kavSirgabmulobis saxli...
opozicia daJinebiT moiTxovs zviad gamsaxurdias gadadgomas.
zviadi jiutad ebRauWeba prezidentis skams.
iRupeba saqarTvelo.
damnaSave mainc opoziciaa. zviads, miuxedavad Secdomebisa, istoria gaamarTlebs.
Tavidan es yvelaferi omobanas TamaSs hgavda, magram Tvalwin
misi dacvidan Tvrameti wlis biWi rom daeca, gulma rogor gauZlo,
ar gamosuliyo da ar eyvira: SeCerdiT, bavSvebs nu daxocavT, gadavdgebio!
gadaudgnen besik quTaTelaZe, ivane WeliZe, murman omaniZe (!)
joni xecuriani, nodar giorgaZe...
25 dekembers gulma aRar momiTmina da gavarRvie operasTan
cocxali jebiri. TeTri plaSi gavixade da avafriale. unda mivide
mTavrobis saxlTan da SuaSi Cavdge. dae, momklan. oRond SeCerdnen.
Zmebi erTmaneTs nu daxocaven.
viRacam xeli mtaca da lamis xelSi ayvanili ukan gamomaTria.
SeiZleba orive mxarem gesrolos, rezo, axla isini srul Wkuaze
ar ariano. vicani, iuristi karlo gogotiSvilia, Cemi studentobis
megobari.
ra daaSave aseTi, Cemo ubeduro samSoblov?!
axali weli Savad gauTenda saqarTvelos.
164
30-Si kgb-s jurRmulebidan gaaTavisuflebs Wanturia, ioseliani
da xaindrava.
ioselianma `mxedrioni~ Sekriba da opozicias SeuerTda.
ori dRea televizia amuSavda.
uCveneben, rogor esrola `omonma~ mSvidobian demonstracias _
2/IX, 16/IX, 21/IX, 24/IX, 5/X-s.
dRes gamoacxades, droebiTi mTarvoba iqmnebao.
vnaxoT...
sad aris axla muxran maWavariani?
3/I-8/I 92
4 ianvars, RamiT, 3 saaTze zviadi aiZules, Tavisi amaliT bunkeridan gaqceuliyo.
somxeSTi, qalaq ijevanSi gadavida Tavisi amaliT...
vai, sircxvilo. msoflioSi Tavi mogveWra. rogor SeiZleboda
prezidentis (Tundac zviadisTana nevrastenikis) gaZeveba.
9/I-19/I 92
`isev agorda TviTmoZravi Wuri~.
zviad gamsaxurdia somxeTidan CeCneTSi gafrinda.
9 ianvars televiziiT gamovedi da Cemi azri gamovTqvi imis Sesaxeb, rac moxda, ratom moxda, ra Secdomebi dauSva gamsaxurdiam da
raSi Secda Cven _ opozicia.
`mxedrionis~ qalebma damirekes da deda magines. velodi, magram
me xom arcerT mxares ar vamarTleb. imTaviTve Serigebas vqadagebdi.
gardaicvala revaz inaniSvili, dRes vasaflavebT irakli abaSiZes. am or uZvirfases cxedars Rirseulad ver daitirebs samoqalaqo
omis safrTxis winaSe mdgari, dabneuli, cremlgamSrali saqarTvelo.
mweralTa kavSiris prezidiumis sxdoma gavmarTeT, rogorc iqna.
gadadga muxran maWavariani, gadavayeneT xuta berulava.
avirCieT komisia 15 kacis SemadgenlobiT, romelic uxelmZRvanelebs mweralTa kavSiri moamzadebs yrilobas. komisiaSi ratomRac mec
damasaxeles. Tavmjdomarea guram fanjikiZe. `literaturuli saqarTvelos~ redaqtorad Tamaz wivwivaZe avirCieT, `ciskridan~ Teimuraz doiaSvili daviTxoveT da daTo maRraZe gavaredaqtoreT, daTo
zrdili ymawvilia.
ram gaagiJa es dinji da Wkuadamjdari eri? rogor SeiZleba kerpad aqcio vinme? gadavxedoT, vin movida zviadis adgilas? kitovani
da jaba. romelia zviadize didi patrioti?
visi gulisTvis iwyeben samoqalaqo oms?
Wkuasustia yvela, vinc mzadaa Tavis skamisTvis saqarTveloSi
sisxlis gube daayenos?
Tbilisis omi ZalauflebisTvis omi iyo.
orive mxares saqarTvelos pirtitvela avtomatiani biWebi fexebze ekida.
165
20/I-30/I 92
saqarTveloSi samoqalaqo omia.
quCaSi avtomatiani biWi gavaCere.
vis unda ebrZolo, Svilo, vis unda esrolo-meTqi. iqiTac da
aqeTac motyuebuli qarTvelebi arian-meTqi. nu geSinia, qarTvelebs
ar vesvrio. daqiravebuli rusebis da CeCnebis jini mWirso.
erovnulma gvardiam brZoliT aiRo samtredia, abaSa (quTaiss winaaRmdegoba ar gauwevia), senaki. bolos 27-29-Si foTi da zugdidi
`daeca~.
zviadi groznoSi gaiqca.
TbilisSi demonstraciebi grZeldeba.
mokles berdia beriaSvili...
vin ras erCoda poet kacs, ra daaSava?
TofiT xelSi vmorigeobT Cveni saxlis dasacavad.
31-3/II 92
Tbilisi kvlav aboboqrda.
yoveldRe miting-manifestaciebs marTaven.
miuxedavad imisa, rom samxedro wesebia gamocxadebuli, xalxi
gaafTrebiT miiwevs droebiTi mTavrobis rezidenciisken, awyoben
piketirebas, raTa sigua kabinetSi ar SeuSvan, esvrian qvebs, uSveri
sityvebiT ilanZRebian.
1 Tebervals sportis sasaxleSi Tbilisis mcxovrebTa kreba
gaimarTa. sityviT gamovediT: merab aleqsiZe, me, oTar meRvineTuxucesi, giga lorTqifaniZe, jansuR kaxiZe, buba kikabiZe, irakli
wereTeli...
vTqvi: sng-Si Sesvlis winaaRmdegi var-meTqi, rusis jaris statusis Secvlis winaaRmdegi var-meTqi, Cven dapyrobili, aneqsirebuli
qveyana varT da rusis jars zviadma sworad misca okupantis statusimeTqi. Zaladobis winaaRmdegi var-meTqi. me TofiT xelSi Tbiliss
vdarajob-meTqi. yvelam unda davicvaT politikur mafiaTagan Cveni
Rirseba, Cveni ojaxis siwminde da patiosneba-meTqi. amiT Cven saqarTvelos davicavT-meTqi.
darbazs moewona, magram televiziiT ar gadasces. Cans, axali xelisuflebis Tvalsazriss zviadze mTlad ar veTanxmebi, da amitom.
2 Tebervals gvardiam demonstrantebs esrola. mokla 1, daWrilia 20 kaci. cudi ambavia. gamosavali?! eseni zviadze uaress izamen.
4/II-10/III 92
aTasi problema erTad dameca Tavze da dRiurebis sawerad ver
movicale.
jer iyo da kaTedris wevri, saTnoebiT aRsavse qali, lia SatberaSvili, gardamecvala.
mere 5 marts satelefono muqara aRmisrules, mamiseuli saxli
damiwves. vin daido es codva? gadaWriT veravis davabraleb. erTi kia:
166
arc zviadistebs vexatebi gulze da arc SevardnaZistebs.
Ramis oTx saaTze saxls `gaurkveveli mizezebiT~ (rogorc saxanZrom daaskvna) cecxli gauCnda. daiwva yvelaferi. qaRaldis naglejic ar gadarCa.
albaT, mxolod gangebas SeeZlo Cemi beberi mSoblebis da Zmis
(Tavisi sami SviliT) gamoyvana im stiqiidan.
saxanZro movida da ubenzinobis gamo wyals ver tumbavda Turme.
riT gavamxnevo, ra vuTxra Cemebs, gafiqrebac ki mzaravs imisa,
rom es yovelive Cemi mizeziT moxda.
ara, qarTveli kaci me ase ar gamimetebda.
jer erTi, me neitralur poziciaze videqi Tavidanve da meorec,
ra Sematyves SevardnaZistebma, rom Cemi daSineba egre `iolad~ SeiZleba.
saxlis dawva ra daSinebis an zemoqmedebis formaa, netav? nuTu
me imis mixedviT Sevicvli azrs diqtatorze an samxedro xelisuflebaze, saxls damiwvaven Tu amiSeneben?
9 marts saqarTveloSi SevardnaZe dabrunda.
me ar vekuTvni SevardnaZiT aRfrTovanebulTa ricxvs. misi `mefobis~ wlebi saqarTveloSi kargad rodi maxsovs.
eWvi mRrRnis, iqneb sul sxva mizniT gamogzavna rusma SevardnaZe?
10/III-26/III 92
25-Si mweralTa XI yriloba CavatareT...
`karvis qalebma ~yrilobis dawyebis win moedanze dawves Wabuas,
moris foxiSvilis, S. niSnianiZis, Cemi, otia ioselianis, g. fanjikiZis,
jansuRis, t. Wanturias, r. WeiSvilis da sxvaTa wignebi. maT Soris
Turme - n. naTaZis redaqtorobiT gamocemuli `vefxistyaosanic~.
yrilobis dawyebis win muxrani gancxadebiT gamovida _ meo, es
yriloba da saerTod gamsaxurdias damxoba usamarTlobad mimaCnia da
momyeviT, vinc CvenTan xarTo.
ukan gahyva 15-mde kaci. maT Soris xuta, elizbar javeliZe, solomon demurxanaSvili, T. doiaSvili da sxvani.
gamovedi mokle sityviT; mwerlobis saqme axla gaxleCili eris
gamTlianebaa-meTqi. Tavmjdomared g. fanjikiZe avirCieT, moadgiled
_ r. WeiSvili.
27/III-7/IV 92
isev airia qveyana (Tumca rodis daewyo).
radio acxadebs: zugdididan daiZra zviadis momxreTa 500-kaciani
laSqari. daipyres abaSa, senaki, xobi, foTi. gamoyares adgilobrivi
xelisufleba da zviadiseuli prefeqtebi daabruneso.
Tbilisidan daiZra gvardia.
`aiRes~ foTi, zugdidi, abaSa, xobi... darbeulma zviadistebma
Tavi afxazeTs Seafares. afxazeTma Seifara ltolvilebi da engursmomdgar gvardias gza tankebiT gadauketa.
167
saqarTvelom ar gabedos damoukidebeli afxazeTis dapyroba,
Torem sisxli daiRvreba da CrdiloeTidan maSvel Zalebs vuxmobTo,
arZinbam.
`maSvelni~ CeCnebi da rusebi arian.
ase mogviwyo saqme Cvenma uTavobam.
saqarTvelos istoriis mTels manZilze pirvelad ver SevdivarT
Cvens miwaze _ afxazeTSi.
axla ki aSkarad Cans, rom es omi rusebis inspirirebulia.
rusis imedi rom ar hqondes, arZinba ras gabedavda!
8/IV-12/IV 92
aT aprils mweralTa kavSirSi eduard SevardnaZe gvewvia.
Tavis gamosvlaSi samjer Tqva _ mwerloba eris saamayo nawiliao.
es erTgvari reabilitacia, cnoba iyo qarTuli mwerlobisa am
ukanaskneli ori wlis fonze _ roca xelisufleba mwerlobis lanZRvis mets aras akeTebda.
sityvebi vTqviT: g. fanjikiZem, r. jafariZem, g. gverdwiTelma, me,
jansuR Carkvianma, a. sulakaurma, r. WeiSvilma.
me, piradad, kmayofileba gamovTqvi xelisuflebis warmomadgenlis mweralTa kavSirSi mosvlis gamo da vkiTxe: ratom ar gvcnobs
ruseTi, xom ar SevdivarT sng-Si (Tanac gavafrTxile, Tu sng-Si SevalT, me aseT mTavrobasTan ar viTanamSromleb-meTqi), ratom aweria Cvens pasportebs kvlav `graJdanin sssr?~ ratom ar gadis rusis
jari? nuTu marTla ver SevalT Cvens istoriul miwaze afxazeTSi?
sanam iqneba daxlebi carieli? yvela kiTxvaze punqt-punqtad mipasuxa. ver davmalav, dinjad, auCqareblad gamovida.
nu viCqarebTo, Cven urTules epoqaSi vcxovrobT da yoveli nabiji SeiZleba sabediswero aRmoCndeso.
11 aprils im Sexvedris Canaweri (SemoklebiT) televiziam gadasca. esengeSi Sesvlaze laparakic zedmetiao; SevardnaZem, vnaxoT, rogor Seasrulebs danapirebs.
13/IV-9/V 92
saqarTveloSi rusis organizeba-waqezebiT diversia diversiaze
xdeba.
afeTqeben xidebs, wyalsadenebs, rkinigzebs, cecxls ukideben
dawesebulebebs, aSineben mSvidobian moqalaqeebs _ gaficvas SeuerTdiT, samuSoad ar gaxvideT, Torem mogspobTo.
TbilisSi, xelisuflebaSi ganxeTqilebaa. SevardnaZe da sigua
erTmaneTs daupirispirdnen. SevardnaZe siguas adanaSaulebs umecreba-umoqmedobaSi da fasebis TviTneburad zrdaSi, sigua ki, me mgoni,
ukmayofiloa imis gamo, rom SevardnaZis Camosvlis Semdeg `meore
planze~ aRmoCnda. sinamdvileSi, SevardnaZes brals sdebs rusifikatorul poiltikaSi.
168
jandabas yvela mTavroba, me imas vdardob, rom xalxs uWirs. adamianebi SimSiliT ixocebian. gaxSirda banditizmi, Saragzis yaCaRoba,
saxlebSi Sevardna gvardielis formaSi gamowyobili mZarcvelebisa.
avtomatiani lawirakebi qveyanas awiokeben. gamkiTxveli aravin aris.
2 maiss wiTelwyaroSi (dedofliswyaro) mimiwvies. Sexvedraze,
rac SemeZlo, obieqturad vilaparake. axal mTavrobasac ukve davupirispirdi, radganac vatyob, qveyanas arc eseni Svelian-meTqi. viRac
moxuci qali Sexvedris Semdeg quCaSi gamomyva, Svilo, Tavs gaufrTxildio.
`saqarTvelom~ vinme Tamar abulaZis werili gamoaqveyna _
miSvelaZeebis saxli `gazis movardnis~ gamo daiwvao. iZulebuli gavxdi 8 maiss gazeTSi `mepasuxna~ da gazis sammarTvelodan cnoba mometana, rom gazis mizeziT saxli ar gadamwvara, esec ar iyos, me xom
gadaWriT aravisTvis damibralebia. n. grigalaSvili vaJkaci biWia,
magram, Cans, SecdomaSi Seiyvanes.
`literaturulma saqarTvelom~ mikbina, `salaRobo kalendarSi~
(romlis redaqtoric me var) rusTavelia `naburTavebio~. 8 maisis
`lit. saqarTveloSi~ vupasuxe.
saocari ambavia; ggonia, saqveyno saqmes akeTeb, did problemebs
da eris beds sji, Seni WkuiT. mogepareba qurdulad Suriani finia da
kanWze Tavis Sxamian kbilebs Cagasobs.
TbilisSi proklamaciebi dayares _ 26 maisamde ajanyebas vapirebT, kanonieri prezidenti unda davabrunoT da SeiaraRdiT, visac
guli gerCiTo.
qveyana samoqalaqo omis mijnazea.
haerSi denTis suni trialebs.
10/V-30/V 92
25-26 maiss TbilisSi amerikis saxelmwifo mdivani beikeri stumrobda. Tan axlda natos jarebis sardali, amerikaSi cnobili generali joni (malxaz) SalikaSvili. beikeric SevardnaZesaviT uSiSari
aRmoCnda. oriveni SiSveli xelebiT movidnen respublikis moedanze.
gza gaikvlies ociaTas Wreli orientaciis qarTvelTa Soris da sityvebiT gamovidnen.
Cven taSiT vxvdebodiT beikers, magram ruseTi gagvinawyenda.
ruseTi xom imperiis daSlas jer ar apirebs.
rogor gabeda urCma (jer kidev Tavisad gvTvlis) saqarTvelom
damoukideblad beikeris mowvevao.
adga da im dResve CrdiloeT oseTs daavala saqarTvelosTvis
gazi gadaeketa.
mexuTe dRea ugazod varT. e.i. saWmels ver vamzadebT, purs ver
vacxobT. katastrofuli rigebia.
moskovi gvemuqreba, Tu Wkuaze ar moxvalT, densac gadagiketavTo.
169
esec Seni `keTili rusi~.
mweralTa kavSirSi gamgeobis sxdoma gvqonda, migveRo Tu ara
monawileoba sakavSiro mweralTa yrilobaSi. Wabuam da Tamaz WilaZem
ganacxades: unda miviRoTo. me da akaki baqraZe kategoriuli winaaRmdegi wavediT.
bolos gadawyda. meTvalyured ori kaci gavagzavnoT.
saerTod, erTxel da samudamod Cven mainc gamovideT am monuri
struqturebidan, raki saqarTvelo jer kidev ver gamodis-meTqi.
moskovSi, litfondis restoranSi gazrdil rusofilebs aSkarad
ar esiamovnaT Cemi radikalizmi.
riT damTarvdeba gazis blokada? nuTu daaCoqebs ruseTi saqarTvelos?
28 maiss zugdididan SevardnaZis `gvardia~ gamoaZeves.
gvardiac samarcxvinod iqceva am bolo dros.
amboben, jariskacebi banditoben maSin, roca qarTveli xalxi
unda daicvas gareSe mtrebisgano.
soxumSi daapatimres molodinaSvili.
davwere novela `nekrologi sikvdilis mizezs ar iuwyeboda~.
Wirdeba vinmes? aris axla literaturis dro?
1/VI-15/VI 92
9-Si SemoqmedebiTi kavSirebis gaerTianebuli plenumi CavatareT.
g. fanjikiZem da g. lorTqifaniZem T. sigua gaakritikes, Turme saxelmwifo sabWoze uTqvams: Tu Teatrebi da gamomcemlobebi Tavs ver
inaxaven, davxuroTo.
11-Si axalcixes gavemgzavreT universitetis Zveli avtobusiT.
iq pirveli sauniversiteto konferencia Catarda da moxseneba wavikiTxe. `samcxe-javaxeTi~ Tanamedrove qarTul literaturaSi~. mqonda Sexvedrebi iqaur mwerlebTan, msaxiobebTan.
konferencia kargad iyo mowyobili.
mesxeTis universitetis (Cemi winadadebiT axalcixis universitetis nacvlad `mesxeTis universiteti~ uwodes). axalgazrda reqtori
_ merab beriZe _ saqmiani, niWieri kacia.
11 ivniisis gazeT `wignis samyaroSi~ Cemi interviu gamoqveynda.
mesaubra Jurnalisti mzia narmania. protesti gamovTqvi e.w. saxelmwifo sabWoSi mweralTa siWarbis winaaRmdeg, gavakritike saxelmwifo
sabWos pozicia Turqi mesxebis CamoyvanasTan dakaSvirebiT.
v. goguaZem (sabWos mdivani) TavdaWerilad magrZnobina, SevardnaZes ar esiamovnao.
ra vqna. mTavrobebis cvla zogierTiviT Cems principebs ver
Semacvlevinebs.
ivnisis pirvel ricxvebSi televiziiT gamovedi da vTqvi: ratom
sdums Cveni megobari dasavleTi. ratom ar ugzavnis beikeri notas
ruseTs gazi rom gadagviketa-meTqi. an Cveni saxelmwifo sabWo ratom
ar akeTebs gancxadebas msoflios gasagonad-meTqi?
170
arc es esiamovneboda SevardnaZe-siguas.
axalcixeSi gavicani ori kargi qarTveli _ iuri gelaSvili da
raguli samsoniZe. saqmis xalxi. gelaSvilma, saTevze mindoda gamemarTa, daviwye kidec es saqme, magram imdeni Tofiani kaci damesia
(fulis gamoZalvis mizniT), rom iZulebuli var an Tavi davanebo, an
avtomatiani moyme daviqiravo, raTa damicvaso. iqve iyo Cemi megobari
prokurori goCa martinenko.
minda, Tu mSvidoba iqna, ori TviT Cavide mesxeT-javaxeTSi da
novelebis cikli Sevqmna.
16/VI-23/VI 92
mweralTa kavSirSi prozis seqciis sxdoma gaimarTa.
faruli kenWisyriT prozis seqciis Tavmjdomared amirCies.
gegma Sevadgine da nana kandelaks Cavabare. minda axalgazrda mwerlebs davexmaro, CrdilSi mirCenilT movefero da guli gavukeTo
_ erTi sityviT, mwerlebs Sroma gavuadvilo _ Tu RmerTma damacala.
mweralTa kavSiri gamococxlda.
CavatareT akakis _ 150 wlisTavis iubile. ise Catarda, rogorc
dRevandel saqarTvelos Seefereboda; momWirned (sazRvargareTeli
stumrebi ver moviwvieT), cota naCqarevad (dro cota gvqonda), magram mainc kargad da sasiamovnod.
xalxi SiSiT ijda operis darbazSi. nuTu marTla iubilesTvis
movicaleT, emand ar agvafeTqono.
afeTqebaze gamaxsenda: Tavisi saxlis win manqana aufeTqes da
mokles `mxedrionis~ aqtiuri wevri Tamaz yuraSvili (`buRa~).
cxinvalTan ukve rusebma (pirdapir rusebma ara, _ osebis xeliT)
Semogvities vertmfrenebiTa da tankebiT.
SevardnaZem msoflios mimarTa _ rusebis agresia daiwyo da
gviSveleTo.
ruckoim (rusebs SevardnaZe, mgoni, ukve aSkara mtrad miaCniaT)
SevardnaZis gancxadebas antirusuli da cinikuri uwoda.
damTavrda rusTan meliaobis da kata-Tagvobanas TamaSis periodi, droa sagnebs Tavisi saxeli davarqvaT: dampyrobelia _ morCa da
gaTavda.
dampyroblis, agresoris jari ki unda gavides saqarTvelodan.
ratom sdums dasavleTi?
sad arian Cveni megobrebi beikeri da genSeri?
isev is xdeba, rac 1918-21 wlebSi moxda. msoflio Tavs ar gamoidebs da isev Cagvtovebs rusebis pirSi.
`ciskris~ redaqtorad redaqciam wamoayena zaur kalandia. me mxars vuWer. kargi, niWieri, zrdili ymawvilia.
24/VI-29/VI 92
ocdaoTx ivniss, dilis eqvs saaTze, Cemma dam _ naTelam damireka:
viRacebma televizia da teleanZa aiReso.
veciT radios. laparakobda valter SurRaia: SevardnaZis da
171
siguas xunta damxobiliao. vinc axla Cvens mxares gadmova, warsul
Secdomebs vapatiebTo. modiT, mogrovdiT yvela televiziasTano.
daaxloebiT 7 saaTze radiom xma gakminda, samagierod, SevardnaZis radio CairTo: simSvide SeinarCuneTo, banditebi alyaSemortymulni arian da male davapatimrebTo.
ver davmalav. saxlidan gasvlis survili ar gamCenia. angelozebs
verc erT mxares ver vxedav, rogorme uCemodac auvlen-meTqi erTmaneTs. yovel SemTxvevaSi _ iza orjonikiZis da SevardnaZis saxelmwifo sabWos dacvis didi wadili ara maqvs. imasac ver davmalav, rom
mecodeboda gamsaxurdias mier motyuebuli xalxi da gansakuTrebiT
valter SurRaia. moskovSi preskonferenciebis gasamarTavad rom
viyaviT mwerlebi, erT oTaxSi gveZina me da SurRaias. zrdilobiT
savse, keTilSobil biWad damamaxsovrda _ Tanac fanatikurad Seyvarebuli Canda zviadze.
mokled, pirvel saaTze gamayruebeli srola miwynarda da gamoacxades _ banditebi davapatimreTo. 5 kaci mokles, iqeT-aqeT. dailewa televiziis Senoba, daapatimres samocamde.
23-Si RamiT nana wiTelaSvilis (Jurnalisti) mowveviT akaki ZiZiguri, giorgi Wanturia da me televiziaSi gaxldiT, Cawera gvqonda 12
saaTze, SuaRamisas, erTad gamovediT. karebSi or momcro miliciels
vuTxari kidec: biWebo, amaRam televiziaze Tavdasxma rom moxdes,
Tqvens imedze varT-meTqi? gaicines, ara, batono revaz, sruli siwynareao. kargi siwynare yofila: zustad sami saaTis Semdeg televizia
auRiaT.
rom ityvian, erT fexze gamovaswari.
imave dRes, 24-Si mTel saqarTveloSi moxda Tavdasxmebi. zugdidSi, walenjixaSi, abaSaSi, xobSi, martvilSi, senakSi... afxazeTSi Tavs
daesxnen Sinagan saqmeTa ministrs _ lominaZes. scemes da kabinetidan
gamoagdes.
imave dRes SevardnaZe dagomisSi gafrinda da elcins Sexvda. molaparakeba, rogorc gazeTebi iuwyebian, saqarTvelosTvis sasargeblo iyo. ar mjera.
vnaxoT, ra iqneba xval.
30/VI-9/VII 92
4 ivliss walenjixaSi Tavs daesxnen skolis SenobaSi dabanakebul
`mxedrions~. iqve iyo jaba ioseliani da, rogorc mere gairkva, mwerali laSa TabukaSvilic.
cxra saaTis gaafTrebuli brZolis Semdeg mxedrionelebs tyviawamali gauTavdaT. erTmaneTs Sehfices, cocxlad ar danebebodnen
`mters~ (vai, aseT saqarTvelos!) da swored maSin, roca yvela imedi
gadawuruli iyo, saidanRac gaCnda quTaisis batalioni da mxedrionelebi gadaarCina.
ocamde kacia mokluli da samocamde daWrili.
im saRamosve SevardnaZem zviads faSisti, xolo mis momxreebs faSistebi uwoda (esec Seni nervebdawyobili SevardnaZe), iqve ganacxada,
172
zugdidTan gaZarcves matarebeli da ZarcvaSi 1500 kaci monawileobdao. es ki mTeli samegrelos yaCaRad gamocxadebas niSanvs. iqneb 1443
kaci iyo? rogor SeiZleba ase gaujavrde mTels samegrelos?! ar
momwons es ambavi. arc is momwons, televiziam yvarelSi mxedrionis
wevris dasaflaveba rom uCvena da Jurnalistma komentari gaukeTa _
mterma mogiklaT es Svili, kaxeleboo.
rao, kaxeTs vaqezebT samegreloze?
arc oseTis da afxazeTis mimarT zedmetad damTmobi politika
momwons.
RmerTma hqnas, vcdebode. iqneb SevardnaZe ufro Rrmad da Sors
xedavs!
albaT...
10/VII-27/VII 92
erTimeoreze uaresi ambebi xdeba:
walenjixasTan axlos, Tavs daesxnen ministrTa kabinetis Tavmjdomaris moadgilis, sandro kavsaZis, avtomanqanas. mokles Cxorowyus
gamgebeli da sami kaci. mZRoli, eqimi, TviT sandro kavsaZe gaitaces.
dRes 27 ivlisia. samiode dRis Semdeg gamoabrunes eqimi da mZRoli,
TviT sandro kavsaZe dapatimrebuli hyavT.
amboben, walenjixis tyeebSi imalebiano. zogi imasac ambobs, groznoSi zviadTan waiyvaneso.
samegreloSi isev daumorCileblobaa, sZarcvaven matareblebs,
Tavs esxmian adgilobriv xelisuflebas da milicias.
protestis niSnad walenjixa mTlianad daicala. iqauri mcxovrebni tyes Seexiznen.
SevardnaZem gadawyvita, Tavisi amaliT samegreloSi Cavides.
Semxvda vaxtang goguaZe. nu waxvalT-meTqi. iq sisxli axlaxan usamarTlod daiRvara da ar migiReben. me vicnob megreli kacis xasiaTs-meTqi. samegrelos darbevas Tqven ar gapatieben-meTqi. gaecina,
me ra SuaSi varo.
_ arao, wasvla aucilebeliao. SevardnaZes iseTi momnusxveli
saubari aqvs, naxav, mtersac ki moaqcevs da moabrunebso.
Cemi varaudi gamarTlda.
televizorSi vxedavdi, rogor eZaxdnen SevardnaZes iudas, mkvlels da garewars. esrodnen qvebs.
iZulebuli iyo, Seewyvita viziti da ukan gamobrunebuliyo.
Zalian cudi faqtia. mTelma sazRvargareTma gaigo.
jer unda Casuliyvnen samegreloSi TbilisSi mcxovrebi megrelebi. dalaparakebodnen mezobel-naTesavebs. mere milicias unda daeWira banditebi (Tu ki aseTebi arian), mere samegrelos unda egrZno
ekonomiuri mxardaWera saqarTvelos xelisuflebisgan da amis Semdeg
u nda Casuliyo SevardnaZe. ase rom, viziti, rogorc viwinaswarmetyvele, moumzadebeli iyo da marcxiTac damTavrda.
afxazeTis sesiam (qarTvelebi ar eswrebodnen) arZinbas meTauro-
173
biT saqarTvelosgan sruli gamoyofa da damoukidebloba gamoacxada. SevardnaZe jerjerobiT uZluria, mas, rogorc Cans, araviTari
gavlena ar aqvs arZinbaze (anu Sesabamisad elcinze).
wavageT samaCabloc. derefani unda gakeTebuliyo CrdiloeT oseTsa da saqarTvelos Soris da ara cxinvalsa da saqarTvelos Soris.
CrdiloeTidan brundebian osi ltolvilebi. Cveni iurisdiqcia oseTze ar vrceldeba. es ki, ukve SevardnaZis `genialuri politikis~
damarcxebas niSnavs.
RmerTma hqnas, vcdebode.
mwerlobaSic daZabulobaa.
prezidiumis sxdomaze Wabuam ruseTis penklubis werili waikiTxa
qarTuli penklubisadmi.
Tamaz WilaZem _ es xom faqtiurad maRla mdgomis miTiTebebia
dabla mdgomisadmio.
Wabua gacecxlda. erTmaneTs uSveri sityvebi hkadres.
Wabuam _ uniWo xaro.
Tamazma _ qurdi xar, `daTa TuTaSxia~ moparuli gaqvso.
erTi sityviT, Sedgnen erTmaneTs.
Wabuam sxdoma datova. T. WilaZem _ Tu samagaliTod ar dasjiT
xulignobisTvis amirejibs, me mweralTa kavSiridan gavalo.
daviSaleT, raTa erTi kviris Semdeg SevkrebiliyaviT da gvemsjela am sakiTxze.
Cemi rCeva _ ra Cveni samsjeloa, ori kaci erTmaneTs SeekamaTa, ra
gasaxmaurebelia-meTqi, yurad aravin iRo.
10/VII-5/VIII 92
31 ivliss saqarTvelo erTxmad miiRes `gaeroSi~.
es imas niSnavs, rom saqarTvelo srulfasovan saxelmwifod CaTvales.
amjerad ruseTmac xma mogvca.
ueWvelia, `gaeroSi~ Cveni miReba SevardnaZis avtoritetma ganapiroba, magram me sixarulTan erTad SiSic mipyrobs.
riT `daaba~ ruseTi SevardnaZem? xom ar dahpirda elcins sanacvlod samaCablo da afxazeTi?
RmerTma nu qnas, Cemi eWvi gamarTldes.
1 agvistos mwerlebi CargalSi gavemgzavreT patara avtobusiT
(`rafs~ eZaxian):
r. WeiSvili, d. mWedluri, t. Wanturia, i. qemerteliZe, l. mrelaSvili, g. benaSvili, e. Rlonti, S. xodaSneli, me da kompozitori Salva
daviTaSvili.
CargalSi mziani dRea. bevri xalxi movida. gvimaspinZla saxlmuzeumis direqtorma _ vaJas SviliSvilma _ aleqsi razikaSvilma.
r. WeiSvilma, d. mWedlurma da me sityvebi vTqviT. a. razikaSvilma aivanze sufra gagviSala. iqve iyo vaJa adamiac.
guram benaSvili SezarxoSda. movida, usityvod gadamexvia, gad-
174
amkocna da miTxra: vici, rac... maqvs SenTan naWami, magram unda mapatioo _ xutas da muxranis meTaurobiT Cems winaaRmdeg SeTqmulebaSi
monawileobas gulisxmobda.
veraferi vuTxari.
dRes (5 agvisto) `ganTiadSi~ paolo iaSvilze avT. nikoleiSvilis werils vkiTxulobdi da bevri ram meniSna Cemi biografiidan.
paolos, lamis, mTeli mweralTa kavSiri daesxa Tavs, moRalate da
jaSuSi xaro.
maxsovs Cems winaaRmdeg muxran maWavarianis da x. berulavas brZolis kampania. jer redkolegiis yvela wevris mier xelmowerili
gancxadeba `axkomSi~, xutas da muxranis mecadineobiT, uaryo griSa
juluxiZis garda redkolegiis yvela wevrma _ g. gaCeCilaZem, e. kvitaiSvilma, g. gverdwiTelma, g. benaSvilma...
tvinSi sisxli kinaRam Cameqca. nuTu ase advilad SeiZleba gagyidon da unamusod icruon-meTqi Senmave Zmakacebma.
am `speqtaklis~ bolo wevri _ g. benaSvili CargalSi Semirigda.
ra amazrzeni dReebi mqonda. muxrani da xuta `kritikidan~ rom
magdebdnen. prezidiumis sxdomaze muxranma moiwvia `kagebes~ agenti
sami mwerluka. ukve gaSifruli sukis TanamSromlebi darazma Cems
winaaRmdeg.
marto maSin ki ara, merec araerTgzis gamoiyena Cems winaaRmdeg
muxranma erTguli `sameuli~.
dro yvelafers hkurnavs?
ara mgonia.
axla ver merevian, Torem axlac balRami aqvT sulSi. T. wivwivaZem miTxra, ra dauSave or `megobar~ poets _ Tavi moikles da
`literaturul gazeTis~ redkolegiaSi Seni Tavi ar Semayvanineso. ra
motiviT-meTqi _ egao, Wkuis swavlebas dagviwyebso.
Suri! rodis iyo vinmes Wkuas varigebdi. Cemi nakli is aris, rom
pirSi Tqma miyvars.
6/VIII-23/VIII 92
zugdidSi mosalaparakeblad Casuli Sinagan saqmeTa ministri
gvencaZe da misi Tanmxlebi pirni daapatimres.
14 agvistos `saqarTvelos respublikaSi~ gamovaqveyne didi statia saTauriT: `ra gadaarCens saqarTvelos?~ sxvaTa Soris, vwerdi
axali xelisuflebis Rirsebebze da naklzec.
14 agvistos saqarTvelos erovnuli armia kitovanis winamZRolobiT afxazeTSi Sevida.
gaimarTa brZolebi.
ixoceba xalxi.
me televiziiT mxari davuWire qarTuli jaris Sesvlas saqarTveloSi (afxazeTSi) da vTqvi, ki ar unda Sesuliyo, Tavidanve iq unda
mdgariyo-meTqi. afxazeTi saqarTveloa da qarTuli jari, aba, sad
unda iyos-meTqi.
175
garewarma arZinbam (oriode kviris win afxazeTis saqarTvelodan gamoyofa da damoukidebloba rom gamoacxada) ukanasknel Rones
mimarTa, agvimxedra gulubryvilo, ukulturo da uwarsulo afsuebi. TviTon gudauTaSi gamagrda.
SevardnaZe SiSma Seipyro, rakiRa elcinma ganacxada, me kategoriulad movTxove SevardnaZes, magram ar gamohyavs jarebio. es niSnavs,
rom rusi kvlav veragobs, ar gvexmareba Cveni teritoriis dacvaSi,
maSin, roca es funqcia man ikisra dagomisis xelSekrulebiT da Tavisi wyeuli jarebi aqa hyavs.
elcinis gancxadebiT gulmocemuli CrdiloeTi kavkasia saqarTvelos dasalaSqravad erTiandeba. `mTielTa konfederaciam~
Sekriba moxaliseTa laSqari da 23 agvistodan saomari mdgomareoba
gamogvicxada.
Cven ki jer sayovelTao mobilizaciasac ar vacxadebT.
davureke vaxtang goguaZes: ras elodebiT, saswrafod gamoacxadeT mobilizacia, mimarTeT `gaeros~, `natos~ (joni SalikaSvili),
mogvaSvelon jarebi, Torem ruseTi axla ukve CrdiloeT kavkasiis
xeliT Cvens dapyrobas apirebs-meTqi.
vetyvi Sens azrs SevardnaZeso, dampirda.
uTxra? vin icis.
Sedegi ar Cans.
24/VIII-26/VIII 92
25 agvistos radioSi gamovedi da vTqvi, ratom bolomde ar viciT
saqmis miyvana, rad veloliavebiT arZinbas _ man xom es omi wamoiwyomeTqi.
26-Si diliT Cemma colma odnav gamoaRo kari da karze gamobmuli
mavTuli SeniSna. davuZaxeT milicias.
movidnen. gamzadebuli xelyumbara aRmoCnda. Tu kars bolomde
gamovwevdiT, afeTqdeboda.
ai, teroric! es an zviadistebis gakeTebulia, an afxazi teroristebis, an Cveni sayvareli xelisuflebis. arc erTs ar vexatebi
gulze.
me sikvdilis ar meSinia, magram Cemi ojaxis wevrebs raRas erCodnen?
26/VIII-2/IX 92
afxazeTSi omi dRiTi dRe farTo masStabebs iZens.
rogorc Wreli gvelebi, ise gadmodian saqarTvelos dasapyrobad
CrdiloeTkavkasieli bneli, muslimanuri tomebi.
iRupebian qarTveli biWebi. Cemi Svili 31-Si dabrunda gagridan.
hyveba, aTiode, rusebis mier mowyalebad mogdebuli, Zveli TuxTuxa
tanki gvaqvs da sam jariskacze erTi avtomatio.
dRes, 1 seqtembers, 60 cxedari Camoasvenes angeloziviT qarTveli biWebis.
176
iseTi grZnoba maqvs, TiTqos mTeli msoflio Cvens mospobas cdilobs.
15 agvistos rusebma 1000 avtomati `aCuqes~ afxazebs (gamoacxades, wagvarTveso?!) xolo 31 agvistos gumisTasTan rusebma cecxli gagvixsnes. sulma wasZliaT qarTvelTa daxocvisken. aqamde afxaz-CeCenTa zurgs efarebodnen, axla veRar moiTmines da gvesroles.
SevardnaZem elcins protesti ganucxada. elcinma axalgamoRviZebulis saxe miiRo, me araferi vicodio.
gudauTas awi raRas aviRebT. xval elcinTan Sexvedraa. ras daavaleben SevardnaZes? riT Seukraven Cvens armias xel-fexs?
2/IX-26/X 92
ise gavida Tve, rom qaRalds da kalams ar gavkarebivar.
dRedaRam enagadmogdebuli davrbivar; saqarTveloSi samamulo
omia da saomari mdgomareoba unda gamocxaddes, `yvelaferi frontisTvis~ _ es lozungi amoviRoT Zveli strategiuli skivridanmeTqi.
vin gismens.
SevardnaZe yoveldRe atarebs 5-saaTian saxelmwifo sabWos sxdo­
mebs uSedegod _ sabWo, rogorc movelodi, mxolod salayboa da meti
araferi.
nerviulobisgan kuWis wyluli gamimizezda, muxlis anTebamac Semomitia. joxiT davdivar.
oqtombris pirvel dReebSi afsua-CeCnebma rusis jaris uSualo
daxmarebiT Semogvities da gagra wagvarTves. `vremiam~ aCvena, ra farTxafurTxiT gamorbodnen Cveni biWebi axali, rusuli, distanciuri
marTvis tankebis danaxvisas.
mesame dRes wagvarTves ganTiadi da leseliZec.
TiTqmis davmarcxdiT.
Cveni `gvardia~ soxumisken gamoiqca da aq gamagrda.
jerjerobiT CeCnebi, rusebi da afsuebi soxums ar uteven.
SevardnaZe gafiTrebuli, SeSfoTebuli laparakobs: rusebma (elcinma) mogvatyues, 3 seqtembris xelSekrulebiT xelebi Segvikres da
afxazebs iaraR-cocxali ZaliT daexmarneno.
me vici, rom Cven afsua-CeCnebTan ki ara, rusebTan davmarcxdiT,
magram damarcxebulis sindromi saSineli yofila.
aRebul teritoriaze mtrebma qarTvelTa xocva-Jleta moawyves.
samasi qarTveli erTbaSad daxvrites stadionze. aupatiurebdnen mcirewlovan gogonebsac ki. mTlianad daxvrites qarTveli eqimebi da
qarTveli avadmyofebi saavadmyofoSi. sasqeso organoebi daaWres da
ise mokles afxazkurortis direqtori baramia.
afxazeTidan gamoqceulTa ricxvma 30 aTass gadaaWarba.
jerjerobiT Cveni Tavzardacemuli jari soxumidan nabijs ver
dgams win.
1 seqtembers rusebma 6 tanki dagviwves. 3 seqtembers SevardnaZes
es faqti ar uxsenebia.
12. r. miSvelaZe. t. XV
177
11 oqtombers parlamentis arCevnebi Catarda. airCies SevardnaZe
Tavmjdomared.
ara da SevardnaZis politikam absoluturi kraxi ganicada.
davkargeT samaCablo (dagomisis xelSekruleba).
davkargeT afxazeTi (3 seqtembris moskovis xelSekruleba).
ukan wavediT ekonomiurad.
ver avlagmeT banditebi!
sad Cans SevardnaZis didi sibrZne? es davwere borjomis gazeTSi
10 oqtombers.
amis gamo:
kvlav gadamiketes (es ukve meramdened) gza radio-televiziisken.
ar gadasces 9 seqtembers Canaweri televiziiT (r. osefaiSvilma
Cawera).
ar gadasces 22 oqtombers ori Canaweri (c. SaniZem Cawera).
esec Tqveni demokratia.
ise ar movkvdebode, rom afsua-CeCeni mkvlelebis dardi Camyves
samareSi, sxvisas aras daveZeb.
nuTu gagras veRarasodes davibrunebT?
erTi Tvis win Cveni jari gudauTas miadga da SevardnaZe gaWiWinda _ ar SexvideTo!
raSia saqme?
27/X-5/XI 92
mcxeTaSi da lamisyanaSi daviT guramiSvilis saiubileo dReebi
gavmarTeT. orivegan sityviT gamovedi, orasi wlis daviT guramiSvili dResac gvafrTxilebs _ `Turqi, sparsi, leki, osi, Cerqez, RliRvi, dido, qisti, _ yvela Cveni mteria-meTqi. gvafrTxilebs _ rogorc
mamlebi, nu dawiwkniT erTmaneTs-meTqi.
3 noembers rus-afsua-CeCenTa gaerTianebulma jarma soxums Seutia. ris vai-vaglaxiT moigeria Cvenma jarma Seteva, magram davkargeT 35 kaci da sami tanki. faqtiurad ruseTs vebrZviT. 3 da 4/XI-s
rusulma TviTmfrinavebma dagvbombes soxumTan (amis Sesaxeb g. xaindravam ganacxada), Cveni parlamenti ki ubralo notasac ar ugzavnis
ruseTis mTavrobas.
raSia saqme?
janri kaSia mewvia universitetSi. didxans vilaparakeT. optimistia. ase da asea Cveni saqme, rusi gvRupavs-meTqi, samagierodo, moraluri gamarjveba Cvens mxarezeao. evropis presa kargs wers Cvenzeo.
es ra SeRavaTia-meTqi, ratom gvepyroba-meTqi evropa da amerika
Raribi naTesaviviT, ratom qmediTad ar gvexmareba-meTqi. dro mova _
dagvexmarebao.
rodis mova es dro? sanam petre movidodes, pavles tyavs rom
gaaZroben?
4-Si parlamentma daiwyo muSaoba. isev satelevizio metiCrobani,
partiuli ambiciebi, sxdomis kulturis dabali done.
178
6/XI-9-XI, 92
parlamentis pirvelma sxdomebma Cemze amazrzeni STabeWdileba
datova.
yovelgvar molodins gadaaWarba arademokratiulobam.
roca siguas arCevis sakiTxi dadga; jer 7-Si uyares kenWi da mere
8-Si. 7-Si eleqtrogamomTvlelebze Caflavda sigua, magram 8-Si biuletenebiT xelmeored uyares kenWi da airCies.
es aris uprecendento SemTxveva arCevnebis istoriaSi.
ai, rogori demokratebi varT.
me mgoni, es specialurad gakeTda.
jer wyalSi gadaagdes sigua, mere amoiyvanes, gadaarCines. amiT
agrZnobines, parlamentis yurmoWrili mona iqnebio.
Tu xvdeba amas sigua?
10/XI-16/XI, 92
afxazeTSi daiRupa nukri aslamazaSvili _ axalgazrda mxatvari.
gvardieli. avRaneTis omSi nabrZoli.
ulamazesi, uWkvianesi Wabuki iyo. CemTan movida da Tavisi naxatebi miCvena SarSan. maSinve Camovatare redaqciebi, ramdenime naxati `RimilSi~ _ davubeWde. axla saxlSi maqvs Cemdami moZRvnili misi
karikatura - `gemriel kacs _ revaz miSvelaZes~.
cud xasiaTze yofna ras miqvia, mkvdari var.
14-15-Si vanSi viyaviT. galaktionis iubile CavatareT. nodar
tabiZe ar iyo. quTaisidanac arc erTi mwerali ar Camovida (?)
dRes 16 noemberia. galaktionis iubiles vatarebT operis TeatrSi. gurami gaxsnis.
Tu momces sityva _ mxolod galaktionis cxovrebis pirad magaliTze vilaparakeb.
17/XI-22/XI, 92
17 noembers operaSi galaktionis asi wlis iubile CavatareT.
kargad warimarTa.
g. fanjikiZem gaxsna. sityvebi gr. abaSiZem, r. WeiSvilma, me, m.
lebaniZem da sxvebma vTqviT.
SevardnaZe eswreboda.
Cems sityvaSi, sxvaTa Soris, aRvniSne, galaktionma isic gvaswavla, rom mwerali xelisuflebas ar un da Caexutos, an rac ufro uaresia, Tavi ar gaisapnos-meTqi.
bolos SevardnaZe kulisebSi amovida, yvelas xeli CamogvarTva
da RimiliT miTxra: batono rezo, marTalia, galaktioni mTavrobas
ar exuteboda, magram partiaze bevri leqsi dawerao.
aseTi gadakvriTi polemika pirveli ar aris Cvens Soris. Cems
yovel frazas mtkivneulad ganicdis da cdilobs, samagiero gadamixados.
me Cemi gza maqvs.
179
21 noembers `saqarTvelos respublikaSi~ gamovaqveyne novela
`saqarTvelo rusis TvaliT~.
rusi isea gabiTurebuli, rogorc imsaxurebs. ironia TvalSi sacemia, albaT, bevrs ar moewoneboda zeviT.
cudad var. kuWis wyluli mawuxebs.
naTelas ar minda vagrZnobino.
23/XI-27/XII, 92
mTavrdeba es welic. sevdiani, sisxliani, tkiviliani weli.
Cems samSoblos `sisxli da cxedrebi~ rom uxvad moutana.
SarSan am dros opozicia Tbiliss angrevda gamsaxurdias
dasamxobad.
axla? ra mogvigia SevardnaZis CamoyvaniT?
vais gaveyare, uis Seveyare xom ar gamogvivida?
Cveni xelisuflebis politika isev rusis monobaSi saqarTvelos
Sebrunebis politikaa da sxva araferi.
`dagomisis~ xelSekrulebiT samaCablo davkargeT. SeiZleboda,
samSvidobo Zalebi isev osebisgan da rusebisgan yofiliyo Sedgenili?
3 seqtembris xelSekrulebiT afxazeTs vkargavT.
Cveni Svilebis sisxli umowyalod iRvreba.
SimSili, yaCaRoba.
ukan-ukan mivdivarT.
vyef presaSi, radioSi, televiziaSi (21 dekembers xoravas saxlSi
saRamo gavmarTe, iqac vTqvi): Cven russ ver movereviT, iqneb sjobdes,
gaeros da amerikis arxebiT vimoqmedoT ruseTis imperiaze-meTqi.
vis esmis.
am ganwyobilebiT vxvdebi axal wels.
28/XII 92-10/I _ 93 w.
ugemurad SevxvdiT axal wels qarTvelebi.
uimedobis, melanqoliis tyve var.
wera-kiTxvis xalisi ara maqvs.
tele-radio saSinlad maRizianebs cekva-TamaSis da saaxalwlo
Rrejva-iumoris gaxSirebiT.
axali wlis Rames mTeli Tbilisi zanzarebda, iseTi baTqa-buTqi
atyda.
Tofebis, avtomatebis, tyviamfrqvevebis xma ise areuliyo erTmaneTSi, gegonebodaT, tyviis wvima modis, esaa omi daiwyoo.
ra iyo es? protesti xelisuflebis uniaTobis mimarT, Tu
gafrTxileba?
iqneb orive erTad?
parlamentis `gancxadebis~ gamo SevardnaZe da CikvaiZe ori kviraa
TavianT interviuebSi bodiSs uxdian ruseTs.
guSinwin rusebma soxumi meaTejer rom dabombes, SevardnaZe
iZulebuli gaxda `gaerosTvis~ werili gaegzavna _ samSvidobo jarebi
Semoiyvaneo, meore xeliT ki gociriZe (vice-premieri) afrina moskovs
_ samaneTo zonaSi vrCebiT, Tqveni Zma varTo.
180
aseTia SevardnaZis `politika~. ra hqnas. or cecxlSuaa.
samaneTo zonaSi darCena xom sng-Si Sesvlas niSnavs.
kitovani aSkarad gadaudga SevardnaZes.
`iberia speqtrSi~ interviu dabeWda: Cven Zalaufleba imitom
gadaveciT SevardnaZes, Cvenze gamocdili da saxelmwifos marTvaSi
Caxeduli gvegona, es ki piriqiT iqceva, qveyana daRupvamde miiyvanao.
erTi sityviT, mTavrobaSi ganxeTqileba daiwyo. SevardnaZis `mesiobis~ imedi sapnis buStiviT gaqra. xalxSi uimedobam daisadgura.
mTavaria, simarTles ambobdes mwerloba _ es mousyidveli razmi,
karieris kibes rom ar ebRotialeba da xelisuflebisgan mxolod
eris sworad gaZRolas moiTxovs.
zugdidSi ori kviraa grZeldeba mjdomare aqcia moTxovniT _
SevardnaZe gadadges! ukve studentebic SeuerTdnen.
26 noembers studenturma organizaciebma SevardnaZes gafrTxilebis werili misweres; radikalurad Secvale rusebisadmi da afsuebisadmi Seni kompromisuli politika, Torem studentoba eris
moRalated gamogacxadebTo.
televiziiT pasuxi gasca. zogi studenti informirebuli ar ariso.
soxums yoveldRe bombaven.
iRupebian Cveni ulamazesi biWebi.
xsna arsiT aris.
saaxalwlo milocvaSic (`saq. respublika~, 1 ianvari) es ganwyobileba gamovxate.
11/I-25/I 93
gazeTebi weren, rom SarSan, 14 dekembers, SevardnaZis davalebiT
cqitiSvilma gudauTaSi xeli moawera SeTanxmebas afxazeTidan qarTvelTa jarebis gamoyvanis Sesaxeb.
am saidumlo SeTanxmebam gaJona. maSin nadareiSvilma, naTaZem,
wereTelma... gangaSi atexes da SevardnaZem ganacxada: `me ar vicodi,
samxedroebi raRacaze SeTanxmebulan, Tu saqarTvelos ar unda, nu
SevasrulebTo~.
axlac: 6 Tu 7 ianvars Tavdacvis sabWos sxdomaze uTqvams: _
gamoviyvanoT Cveni jari afxazeTidan, Torem rusi dagvsjiso.
arZinbao? siguas ukTixavs. arZinba politikuri figuraa da jerjerbiT unda darCeso, ubrZanebia.
kitovans da siguas protestis niSnad sxdoma dautovebiaT.
me miTqvams da Tqveni nebaao, uTqvams SevardnaZes. es naTaZem
miTxra.
mere iranSi wabrZanda Cveni meTauri. iranis Sahma pativiT miiRo,
magram arcerT konkretul xelSekrulebaze xeli ar mouweriaT.
ratom endomeba irans saqarTvelos ekonomikuri Svela?
moskovidan vinme kovaliovis xelmZRvanelobiT delegacia Camovida, `didi xelSekrulebis~ III gadamwyveti raundi unda Sedgeso.
TbilisSi elcinsac moelian.
181
davrbivar afxazeTidan ltolvilTa dasabinaveblad _ Wirs.
23 ianvars sergi Wilaia davkrZaleT.
bevri virbineT me da fanjikiZem, saxelmwifos xarjze dakrZalvisTvis rom migveRwia.
`TamaSidan gasuli~ sergi aRaravis axsovda.
mTavroba panaSvidzec ar movida.
samgloviaro mitingze sityvebi vTqviT: g. fanjikiZem, gr. abaSiZem, g. ciciSvilma, me, g. gverdwiTelma da d. mWedlurma.
arZinba Tavisianebma mokleso. televiziam gviTxra. meore diliT
arZinba `Tavisuflebidan~ mogvesalma.
26/I-30/I 93
irakli wereTlis da nodar naTaZis TaosnobiT 26 partia Seikriba
da daadgines: 1. saqarTvelom, rogorc okupirebulma qveyanam, xeli
ar moaweros araviTar xelSekrulebas ruseTTan, sanam rusis jari ar
gava saqarTvelodan. 2. undobloba gamoecxados SevardnaZis aSkarad
prorusul politikas.
gazeTebi lamis erTxmad akritikeben SevardnaZes.
gazeT `mimoxilvelSi~ ramiSvili miseul portrets xatavs SevardnaZisas.
universitetSi Semomiara murman lebaniZem (naTesavze mTxova, afxazeTSi ibrZvis da miSuamdgomle _ mosamzadeblidan ar gamiricxono), davjeqiT Cems kabinetSi da or saaTze met xans visaubreT saqarTvelos ubedur bedze.
weliwadia, leqsi ar damiweriao. Zalian gulgatexili varo, viszemeTqi, Cems xalxzeo...
gulgatexili SeiZleba iyo zviadze, SevardnaZeze, parlamentze,
magram qarTvel xalxze guli ar gagitydes, Cven brwyinvale eri varTmeTqi. rogor SeiZleba, poets Tavisi eris imedi ar hqondes-meTqi.
SevardnaZeze Camovarda sityva. me mgonia, movtyuvdiT, eduardi
rusis davalebiTaa Camosuli da Cvens Tavisuflebas daRupavs-meTqi.
ra vici, ara mgoniao, eduardi amas ar izams Tavis saxels sawyevrad ar daugdebs STamomavlobaso. me misi mjera da mxars vuWero.
`saqarTvelos respublikaSi~ novelebi gamovaqveyne afxazeTis
omze.
31/I-21/II 93
8 Tebervlis `TbilisSi~ gamovaqveyne werili: `vai, ra mwared
vtyuvdebiT!~ didi aJiotaJi gamoiwvia.
pirdapir vTqvi; ra ubedurebac gvWirs, ruseTisgan gvWirs da
Cvens dampyrobelTan samegobro xelSekruleba ar unda davdoT,
miuTmetes, kabalur sawyisebze-meTqi.
daviwune xelSekrulebis proeqtis zogi muxli.
araa kargad Cveni saqme. vicepremieri Saxrai Camovida TbilisSi.
daketili karis miRma ori saaTi esaubra SevardnaZes.
soxums isev bombaven.
182
rusma jari ar gaiyvana afxazeTidan, dapirebis miuxedavad.
19 Tebervlis `lit. gazeTSi~ Cems novelas _ `ver movisveneb~ Tbilad gamoexmaura giorgi alaverdaSvili.
21 Tebervals Catarda erovnuli saTaTbiros II sagangebo konferencia. arc erTi mwerali ar eswreboda Cems garda.
irakli wereTelma kargi moxseneba gaakeTa.
gamovidnen m. qurdiani, ruslan RonRaZe, guram gogbariZe, Temur
JorJoliani, vaJa adamia, gia xoStaria, nodar naTaZe, qarTlos RaribaSvili, akaki asaTiani.
wynarad, mSvidad, mowodebebis, eqscesebis gareSe saubrobdnen.
yvelaze kargi is iyo, rom erTmaneTis gverdiT vijeqiT ~zviadistebi~ da ~arazviadistebi~. es ukve kargi niSania.
viRac provokatorma darbazSi xelyumbara aafeTqa.
vicodi, rom raRac unda momxdariyo. Sinaganad mzad viyavi. `ar
SegeSindeT, karebs nu miawydebiT, erTmaneTs ar gadauaroT-meTqi!~ _
viRriale.
yvelani Sedgnen. zogi darbazSi Semobrunda.
konferencia gagrZelda.
22/II-8/III 93
konferenciis meore dRes `TbilisSi~ gamovaqveyne interviu:
`erTmaneTisken morcxvad gavapareT Tvali~. vwerdi: zogma inteligentma Tavi Seircxvina; am konferenciis iniciatorebi, lamis mtrebad
gamoacxada-meTqi. xelisuflebac Zalian SeSinda, daiwyes SemoqmedebiTi inteligenciis dabareba da xvewna _ `gviSveleT~-meTqi, mze
CrdiloeTidan arasodes amova-meTqi. rogorc Cans, ewyina xelisuflebas, radganac mweralTa kavSiris erTma xelmZRvanelma SeSfoTebiT miTxra: `ras Caacivdi xelisuflebas. SevardnaZem ki ar dagvibara,
Cven TviTon mivediTo~.
uvaJkaco kacia-meTqi amis mTqmeli, ver vityvi, magram, etyoba,
daavales, es sityvebi mowmeTa TandaswrebiT eTqva CemTvis.
gazeT `xma erisas~ martis nomerSi interviu maqvs. iqac vTqvi Cemi
saTqmeli: `dagomisi~ da `3 seqtemberi~ Cveni diplomatiis marcxi iyomeTqi.
5 marts universitetSi gavmarTeT literaturuli saRamo.
roin metrevelma qarTuli mwerlobis fasi kargad icis. WeSmaritad erovnuli pirovnebaa. cota energia rodi daxarja, rom saRamo
Rirseulad Catarebuliyo.
moviwvieT TiTqmis yvela cnobili qarTveli mwerali _ ana kalandaZe, SoTa, gr. abaSiZe, morisi, fanjikiZe, r. WeiSvili... mokled,
umrwemes qarTvel mwerlebamde.
darbazSi nemsi ar Cavrdeboda. roinma saRamos Tavmjdomareoba
me damavala.
es meore RonisZieba iyo roinis da Cems mier Cafiqrebuli saqarTvelos gasaerTianeblad.
183
7 marts saRamo televiziam mTlianad gadasca.
8/III-21/III 93
16, 17 marts ruseTma sastikad Semoutia soxums.
rusis TviTmfrinavebma jer dabombes, mere saartilerio cecxliT iavarhyves saqarTvelos es ulamazesi qalaqi.
ori Rame cecxli wvimda soxumis Tavze.
SevardnaZe soxumSi Cafrinda.
rogorc iqna, darwmunda, rusi gvebrZviso da msoflios gasagonad gamoacxada rusuli agresiis Sesaxeb.
samasamde qarTveli daiRupa. maT Soris Cemi biZaSvilis Svili _
levan Todua.
dazafruli davdivar.
am diliT (19_Si) ruseTis Tavdacvis ministrma gamoacxada (graCovi); qarTvelebs Cven ar vebrZviT, TviTon bombaven soxums da Cven
gvabralebeno.
SeiZleba, warmoidgino ufro didi sigiJe?
rusis gonebis simwires, marTlac, rom sazRvari ara aqvs.
22/III-5/IV 93
1 aprils rusebma kvlav dabombes soxumi. 110 kaci daiRupa da
rvaasi sacxovrebeli saxli daingra.
parlamentma moiTxova, dauyovnebliv vamcnoT is barbarosuli
aqti msoflios, mivmarToT dasavleTs da gaeroso.
SevardnaZe kategoriulad winaaRmdegi gamovida.
ra mniSvneloba aqvs, gaero mainc ar gvexmarebao.
televizias miTiTebas aZlevs. nu gaamaxvileb yuradRebas afxazeTis omzeo.
swored esaa mifuCeCebis politika.
ufro metic, eris Ralati.
meaTasejer vimeoreb: axla yovel xuT wuTSi msoflios unda mivmarTavdeT.
2 aprils xelovnebis muSakTa saxlSi sazogadoebas warvudgine 5
axalgazrda poeti: mixeil RaniSaSvili, sevarion nadiraZe, tristan
maxauri, zurab jafariZe da murRva ardoteli (niko zviadauri). es
ukanaskneli ver Camovida xevsureTidan, magram misi leqsebi wavikiTxeT. mixaria-meTqi, vTqvi Sesaval sityvaSi, am ubedurebis Jams
leqsisTvis rom moicaleT da mobrZandiT-meTqi. am xuT axalgazrda
poets SemoqmedebiTi principebi, saqarTvelosadmi swori damokidebuleba aerTianebT-meTqi. es dRe istoriul dRed unda CaiTvalos,
radganac es poeturi dasi organizebulad pirvelad gamodis-meTqi
asparezze. gzas vulocav Cems umrwemes Zmebs da SemoqmedebiT gamarjvebebs, eris samsaxurs vusurveb-meTqi.
5 aprils Wabua amirejibi, levan sanikiZe, Tamaz wivwivaZe da me
didubis samxedro komisariats vewvieT, wvevamdelebs vesaubreT, samSoblos winaSe TavianTi mxedruli vali movagoneT.
184
6/IV-10/V
ioseb noneSvilis gaxsenebis saRamo movawyveT jer mweralTa kavSirSi da mere _ kardenaxSi (gurjaani).
kardenaxSi, ratomRac, samiode mwerali aRmovCndiT.
etyoba, iosebis mimarT qiSpobis, Suris procesi dResac grZeldeba.
mweralTa kavSirSi erTxel kidev vcade `vefxistyaosnisTvis~
meSvela (erTxel ukve gadavyevi am saqmes), magram, rogorc vatyob,
axlac amaod.
SevqmnaT-meTqi komisia `vefxistyaosnis~ teqstis Semswavleli.
moiwvies guram kartozia. `vefxistyaosnis~ damaxinjebis aqtiuri
monawile.
jer me vilaparake, mere kartozias misces sityva.
ra Tqma unda, kartozias arc erTi fraza marTali ar iyo, magram
m. lebaniZis da g. fanjikiZis garda aravin gamomeqomaga.
komisiis Sedgena momavali kvirisTvis gadaido (?)
19-Si Wabua amirejibis 70 wlisTavis iubile minda gavmarTo.
Wabua Tanaxmaa. madlobeli varo, Cemo rezo, ar megona, Tu ase
giyvardio.
Cemo Wabua-meTqi, samociani wlebis qarTveli kacis fsiqikaze arcerT nawarmoebs imxela gavlena ar mouxdenia, `daTa TuTaSxiam~ rom
moaxdina-meTqi.
axla saqarTvelos Tavze axali damokles maxvili gaCnda.
SevardnaZem kitovani da ioseliani faqtiurad Camoicila.
RmerTma hqnas, awi mainc waiyvanos waRma saqme.
8 maiss axalgazrda mweralTa wris wevrebi sofel gombors vawvie.
kargi literaturuli bavSvebi arian: gulwrfelni, sufTani: s.
nadiraZe, m. RaniSaSvili, t. maxauri, q. doliZe, z. jafariZe, i. SiolaSvili da sxvani.
11/V-20/V 93
14 maiss moskovSi daibara SevardnaZe elcinma. daibara, rogorc
vasali, rogorc cekas mdivans daibarebdnen urdoSi komunisturi reJimis dros.
SevardnaZec gaxarebuli eaxla patrons da aRuTqva _ soxumidan
mZime teqnikas da artilerias 20 maisidan gaviyvano.
es ki metismetia.
dagomisis xelSekrulebiT SevardnaZem gasca samaCablo, 3 seqtembris xelSekrulebiT mters Caabara gagra-leseliZe, ganTiadi da axla
mravaltanjul, dangreul-gapartaxebul soxums abarebs.
haerSi Ralatis suni trialebs.
15 maiss `Sansis~ korespondentma, mariam kaxaZem, interviu
CamomarTva. pirdapir ganvacxade: SevardnaZis politikam ver gaamarTla, es kapitulanturi politikaa da dauyovnebliv unda gadadgesmeqTi. dRes ocia. vnaxoT, dabeWdavs Tu ara `Sansi~ Cems intervius.
19 maiss mweralTa kavSirSi Wabua amirejibis dabadebis 70
185
wlisTavis aRsaniSnavi saiubileo saRamo CavatareT. saRamos iniciatori me gaxldiT. rogorc ar unda veTanxmebode Wabuas dRevandel
pozicias, `daTa TuTaSxia~ mainc meoce saukunis meore naxevris saqarTveloSi upirvelesi romania. bolo xanebSi arc erT wigns ar mouxdenia saqarTvelos sulier cxovrebaze ise didi gavlena, rogorc
`daTa TuTaSxiam~ moaxdina.
guram fanjikiZem gaxsna saRamo. moxseneba me gavakeTe. sityvebi:
grigol abaSiZe, murman lebaniZe, rezo WeiSvili, giga lorTqifaniZe,
jansuR Carkviani, elguja maRraZe, arCil sulakauri, tariel Wanturia, geno kalandia, oTar WilaZe, ilia rurua, daviT mWedluri,
gizo gabiskiria, boris daviTaia, zaur bolqvaZe. Wabuam didi madloba gadagvixada,
26/V-1/VI 93
26 maisis gazeT `SansSi~ gamovaqveyne interviu _ `SevardnaZe damsaxurebul pensiaze~.
Zalian gaxmaurda.
RmerTi, rjuli, SevardnaZis didi imedi mqonda da aRarc vapirebdi xelisuflebasTan axal dapirispirebas, magram dumili ver SevZeli.
rom ar meTqva, guli gamiskdeboda.
elcinTan Sexvedrisas yvelaferi naTeli gaxda.
SevardnaZe mtrisTvis soxumis Cabarebas apirebs.
mTeli Tbilisi `Sanss~ daeZebda.
`zviadistebma~ amikles qebiT, `SevardnaZistebma~ _ ginebiT.
me arcerT mxares ar mivwepebivar. me Cemi _ revaz miSvelaZis gza
maqvs.
gamsaxurdias prezidentad Camoyvanas mivesalmebi, SevardnaZe ki
usaTuod unda gadadges-meTqi.
31 maiss, orSabaTs, televiziam Cemze qeba-dideba gadasca rubrikiT _ `wardgenilia akaki wereTlis premiaze~.
gamikvirda.
an ar waukiTxavT `Sansi~, an koWi gamigores.
dRes 1 ivnisia. mweralTa kavSirSi prezidiumis sxdoma gvqonda.
arc erT mwerals krinti ar dauZravs arc `Sansze~, arc wuxandel
telegadacemaze.
Suri! `wuxili sxvisa sikeTesa zeda~.
prezidiumma daamtkica `vefxistyaosnis~ teqstis damdgeni komisia: r. miSvelaZe (Tavmjdomare), guram fanjikiZe, grigol abaSiZe, nodar grigalaSvili, koba imedaSvili, ana kalandaZe, zaur kalandia,
daviT mWedluri, jansuR Rvinjilia, murman lebaniZe, emzar kvitaiSvili, SoTa niSnianiZe, Tamaz wivwivaZe, vaxtang javaxaZe, murman
TavdiSvili, grigol juluxiZe, zaza aleqsiZe.
2/VI-18/VI 93
dRes 18 ivnisia.
186
12 saaTze sityva vTqvi yovelTa qarTvelTa msoflio kongresis
pirvel konferenciaze.
3 saaTidan televizorTan vzivar, parlamentis sesiaze SevardnaZis gadadgomis sakiTxi dgas.
irakli wereTeli da nodar naTaZe ayeneben SevardnaZis gadayenebis sakiTxs.
zogi momxrea, zogs SevardnaZe kvlav `brZen~, `Seucvlel~ kacad
miaCnia.
bolos mainc ver SeTanxmdnen.
SevardnaZe `cecxlovan~ sityvas ambobs. dapirebebis koriantels
ayenebs. amjerad gadarCa.
16 ivniss akaki wereTlis premiis pirveli laureati gavxdi.
ar velodi, simarTle giTxraT.
mewyina, rom S. niSnianiZe `gaaSaves~. cxra kandidatidan yvelaze
metad SoTas ekuTvnoda es premia.
17 ivniss universitetSi Sexvedra movuwyve omis monawile qarTvel mwerlebs: nana kandelaks, akaki gewaZes, Teimuraz jangulaSvils,
vaxtang gorganels, lado sulaberiZes, vasi gvetaZes.
am dros zogi Cemi kolega radio-gazeT-televiziidan SevardnaZes exveweba: gamkacrdi, nu xar aseTi gulCvili, dasaje opozicionerebio.
19/VI-14/VII 93
omiT, tkiviliT, mtanjveli, molodiniT gavida es Tve (cxrameti
ivnisidan _ 14 ivlisamde).
or ivliss mterma sastikad dabomba soxumi.
tamiSTan 600-kaciani desanti gadmosxes. Cvenebs, rogorc Cans,
Rrma ZiliT eZinaT.
wagvarTves soxumTan ori sofeli: axalSeni da Sroma.
Cvenc vutevT, rac SegviZlia.
SevardnaZe 10 dRea afxazeTSia.
13 ivliss Tavdacvis ministrma, yaryaraSvilma, afsuas mxares
gamoucxada _ 24 saaTSi Tu brZolas ar SewyvetT, Setevaze gadmovdivarTo.
SeiZleba ase gaafrTxilo da moamzado mowinaaRmdege?
am gancxadebam mTeli CrdiloeT kavkasiis aRSfoTeba gamoiwvia.
dRes (14/VII) gadis ultimatumis 24 saaTi.
vnaxoT, xval ra iqneba.
13-Si moris focxiSvili davasaflaveT.
davkrZaleT samTavros taZris ezoSi, mcxeTaSi.
davwere ori gamosaTxovari werili. erTs mwerlebis gvari
movawere (`TbilisSi~), meores _ Cemi (`saqarTvelos respublikaSi~).
oficialur nekrologSi mweralTa kavSirs Cemi gvari `gamorCenia~. ara da morisis uaxloes megobarTa Soris viTvlebi.
mWedlurma saidumlod miTxra, Cans, SeeSindaT, SevardnaZesTan
187
Seni xelmowerisa, ician, rom SevardnaZes ar uyvarxaro.
rac mTavaria, maviwydeboda: 8 ivlisis `literaturul saqarTveloSi~ gamovaqveyneT (Cemi dawerilia) mimarTva gamomcemlobebisadmi. xels vawerT g. fanjikiZe, me, ana kalandaZe, SoTa niSnianiZe, murman lebaniZe, T. wivwivaZe, j. Rvinjilia, v. javaxaZe, n. grigalaSvili,
e. kvitaiSvili...
rogorc iqna, dagvirgvinda `vefxistyaosnis~ damaxinjebis winaaRmdeg Cemi brZola imiT, rom gamomcemlebi gavafrTxileT: ar dauSvan
akademiuri teqstis damdgeni komisiis mier daSvebuli Secdomebis
gameoreba masiur gamocemebSi.
ivnisSi gamovida erovnuli ideologiis partiis gazeTi `meoba~.
Cemi vrceli interviua dabeWdili.
am gazeTSi yofili zviadistebi arian, magram, rac mTavaria, saSualedo pozicia uWiravs gazeTs.
15/VII-31/VII, 93
27 ivliss SevardnaZis TanxmobiT v. goguaZem xeli moawera ruseTTan da afxazeTTan SeTanxmebas `cecxlis Sewyvetis sakiTxebze~.
sinamdvileSi, Cemi fiqriT, es aris kapitulacia.
SeTanxmebaSi pirdapir weria: `saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi
10-15 dReSi datoveben afxazeTis teritorias~...
TiTqosda, afxazeTi sxva saxelmwifoa. Cven ki okupantebi viyaviT.
arc erTxel ar wamocda SevardnaZes simarTle, rom Cven Cvens
miwa-wyals vicavdiT rus da afsua gadamTielTagan.
manamde 3-4 dRiT adre mweralTa kavSirSi SevardnaZe movida.
Cemi kolegebis mliqvneluri sityvebis fonze sakmaod mwvaved gavakritike. ar moaweroT-meTqi xeli am `SeTanxmebas~, magram `Seayare
kedels cercvi~. gaZlevT pirobas, rom soxumSi Tofi aRar gavardebao, SevardnaZem. afxazeTis saqmes Cems Tavze viRebo.
Tu samaCablos varianti ganmeorda (saqme iqiTken midis), sabolood virwmuneb, rom Cveni politika, rbilad rom vTqva, mcdaria.
28 ivliss `Tbiliss~ vaaxle werili imis Taobaze, rom ar veTanxmebi `SeTanxmebas~, magram ar dabeWdes.
Cans, dabrunda komunisturi wyoba, mxolod imas beWdaven, rac
`ck-s mdivans~ esiamovneba.
30 ivliss `literaturul saqarTveloSi~, rogorc iqna, dabeWdes
Cemi novela `ZiZgi, ZiZgi, mamalo~.
1/VIII-29/VIII 93
saqarTveloSi saSineli SimSili mZvinvarebs.
dRiTi-dRe vrwmundebi, rom es dagegmili SimSilia.
saqarTvelos daCoqeba (esengeSi CoqviT Sesayvanad) grZeldeba.
Cemi werili ruseT-arZinbasTan kapitulanturi SeTanxmebis
dadebis Sesaxeb ar dabeWdes: `Tbilisma~, `iveria-eqspresma~, `7 dRem~,
sadac ki xeli mimiwvdeba, gamovTqvam protests, magram vis esmis.
vgrZnob, rom vkargavT afxazeTs.
188
25 agvistos mweralTa kavSirSi gvestumra quTaisis meri Temur
SaSiaSvili.
gagvacno gegma-mariamobis dResaswaulis _ Serigebis dRis aRniSvnisa 28 agvistos:
ilocebs ilia II da mere sityvas ityvis saxelmwifos meTaurio.
es mkvdari RonisZieba iqneba-meTqi. orsaaTiani litania xalxs moswyindeba da Sin wavlen. SevardnaZesac aRaravin mousmens. igi xom Tavis `azrebs~ dReSi samjer satelevizio gamosvliT gamoTqvams-meTqi.
vin mismina! Cems winaaRmdeg gamoiyvanes literatori qali _ kiviliT
icavda Cemgan SevardnaZes.
28-Si mweralTa kavSiris avtobusiT r. WeiSvili, o. WeliZe, v.
javaxaZe, i. bazaZe, n. grigalaSvili, l. sanikiZe, a. saluqvaZe da me
quTaiss gavemgzavreT.
rogorc viwinaswarmetyvele, ise gamarTlda yvelaferi.
yalbi dapirebebiT Tavmobezrebuli xalxi male daiSala da wavid-wamovida. me da levani `amalas~ axlos ar gavkarebivarT.
CemTvis rom daejerebina SaSiaSvils _ gamoeyvana samiode kaci,
Svilmkvdari deda, axalgazrda, upirvelesad isini, visac moraluri
ufleba aqvs Serigebaze ilaparakos, es dRe, marTlac, erovnuli
Serigebis dRe iqneboda.
28 agvistos, diliT, 5 saaTze, loTi qobalia 300-kaciani razmiT
senakSi da abaSaSi Sevida. daamxes iq SevardnaZis xelisufleba da samtredia-foTis asaRebad emzadebian.
vai, Cvens Tavs!
30/VIII-11/IX, 93
loTi qobaliam mTeli samegrelo daikava da 6 seqtembers galSi
Sevida.
zugdidSi Catarda sesia. Camovida premier-ministri guguSvili
da Seudga movaleobis Sesrulebas.
cxeniswyalTan kbilebamde SeiaraRebuli qarTvelebi erTmaneTis
pirispir dganan.
saqarTvelo faqtiurad or calke saxelmwifod gaiyo.
sanam iqneba ase?
SevardnaZis mxare gahyviris radio-televiziaSi: megrelebma gza
gadaketes da TbiliselTa SimSiliT daxocva undaTo.
samegrelos mTavroba amtkicebs _ sicruea, gza gadaketili ar
aris. Cven mxolod samegrelos marbiel SevardnaZis SeiaraRebul
laSqars ar SemovuSvebT samegreloSi. es aris da eso.
qobuleTSi daiwyo molaparakeba eqsprezidentis warmomadgenelsa da SevardnaZis warmomadgenlebs Soris aslan abaSiZis SuamdgomlobiT.
nuTu zviadma da SevardnaZem ar ician, rom samoqalaqo omis dawyeba orivesTvis savalalod damTavrdeba?
rusma marionetebi saqarTvelos esengeSi Sesayvanad gamogzavna.
189
amave mizniT daamxo rusma azerbaijanSi elCibeis xelisufleba da
iqac yofili cekas mdivani alievi daniSna.
alievma ukve ganacxada, male azerbaijani esengeSi Sevao. amasve
male gaakeTebso SevardnaZe.
qarTvelTa msoflio kongresis prezidiumis sxdomaze me da guram SaraZem sastikad gavakritikeT saqarTvelos xelisuflebis gamyidveluri politika.
kidev erTi sawyeni saqme. uefas Tasis gaTamaSebidan gamoagdes
Tbilisis `dinamo~ da ori wliT diskvalifikacia misces msajs qrTami SeaZlieso.
avi bedi gvdevs, mosvenebas ar gvaZlevs!
ratom ar cxaddeba sayovelTao mobilizacia? riT avxsnaT saqarTvelos televiziis umoqmedoba mtrisadmi erovnuli zizRis gaRvivebis da ruseTTan omis saerTo-sayovelTao omad miCnevis saqmeSi?
12/IX-28(IX, 93
27 seqtembers soCis SeTanxmebidan (27/VII) zustad ori Tvis
Tavze rusma, CeCenma da afsua mkvlelebma soxumi wagvarTves.
sisxlisgan daclilma Cvenma jarma ukan daixia.
riT vanugeSo Cemi tanjuli xalxi?!
rusma dagvsaja Tavisuflebis survilisTvis.
saqarTvelos waglija imperiam saukeTeso istoriuli nawili:
jer samaCablo, mere afxazeTi.
dagvrCa 45 aTasi kv.km-67-dan.
esec SevardnaZis `brZnuli~ politika.
msofliom yuri daiyrua Cvens ubedurebaze.
Cemi Svili 15 dRea ibrZvis afxazeTSi. ar vici, cocxalia Tu
ara.
Tumca Cemi ubedureba ra mosatania imasTan, rac gvWirs.
SevardnaZem 26 seqtembers depeSa gaugzavna elcins, saqarTvelo
Tanaxmaa sng-Si Semovideso, magram ukve gvian iyo.
rusma damsjelobiTi eqspedicia ar SeaCera.
52%-dan (Svidasi aTasamde) arc erTi qarTveli aRar darCeba
afxazeTSi.
mterma sisxlis niaRvari daayena.
guSin diliT (27/IX) velaparake vaxtang goguaZes, imedis wyali
gadawuruli ar hqonda. or saaTze ki soxumi daeca.
axla naZirala politikosebi CifCifeben; megrelebma gviRalates, Torem oms movigebdiTo.
jer erTi, loTi qobalia, albaT, ver gadavida rusis mier
gamagrebul kodorze da meore, vis movugebdiT oms _ russ?
kidev kargi, kodorsgamoRma darCenili qarTvelTa jaris mcire
nawilic rom ar mivaxoceT rusis gamZvinvarebul jars.
SevardnaZis bolo mimarTva qarTveli erisadmi cremliT da tkiviliTaa savse.
190
WeSmaritad tragikuli pirovnebaa.
mecodeba.
magram `sxva vin ar aris codo...~
29/IX-5/X, 93
3 oqtombers Cemi aCiko daiRupa.
CeCeng-afsuas dagebulma naRmma imsxverplao, facaciam. oRond
ar icis sad da rodis. me mgoni, soxumidan gamosvlisas daiRupao,
meubneba.
Cemze ubeduri kaci aRar aris am duniaze.
erTaderTi Svili, erTaderTi imedi.
Cemi aCiko...
iqneb Senma sikvdilma wamiT mainc Caafiqros, Svilo, is, vinc ZmaTa Soris sikvdils Tesavs.
vis hqonda ufleba CemTvis erTaderTi Svili waerTmia.
quTaisSi gavfrindiT me da naTela aCikos Camosasveneblad.
Tbilisidan oTar facacia da irakli menaRariSvili gagvyvnen.
TvalebSi vatyobdi orives, rom aCiko aRar iyo cocxali. daWriliao, eubnebodnen Cems cols.
rogorc SaSiaSvili ambobs: xonSi CeCenTa tanki Sesula. CeCnebs
miutovebiaT tanki da iqve saxlSi mimalulan. aCiko da misi TanamebrZolebi yiJiniT mivardnian tanks. es iyo CeCnuri maxe. pirveli aCiko
Semxtara. usvriaT da iqve gadawolila tankze.
ar daijero, aCiko soxumidan sasikvdilod daWrili Camoiyvanes
da quTaisSi gardaicvalao, facaciam.
9/X _ SabaTi, 93
Ramis pirveli saaTia.
sastumro oTaxSi Cemi Svili yinulis sawolSi wevs.
lamis erTi kviraa mduRare cremlebiT, moTqmiT davtiriT.
dRes kuboSi Caasveneben da 2 saaTze procesia sasaflao gzas
gauyveba.
me ver giyureb kuboSi, Svilo!
gazeTebi aWrelebulia Seni suraTebiT.
Turme, marTla gmiri yofilxar!
10/X-30/X, 93
nuTu, yvelaferi damTavrda CemTvis.
nuTu, welSi verasodes gavimarTebi.
saxlidan gamosvla ar minda.
ara mgonia, odesme kalams movkido xeli da novelebi vwero.
yvelaferma azri dakarga.
es ra dedalgula vyofilvar.
dRedaRam vtiri.
minda, rac SeiZleba Cqara gavides dro, Cqara davberde da movkvde.
aCikos sikvdils, albaT, ver gadavitan.
191
rac dro gadis, uares dReSi var.
gverdiT midganan Cemi uaxloesi megobrebi: soso buxaiZe, givi
gamsaxurdia da igor kveselava, magram raRas miSvelian.
naTela rom ar mecodebodes, Tavs moviklavdi.
ar minda marto davtovo Cemi ubeduri, beberi coli.
mogikvda Cemi Tavi, Svilo!
1/XI-23/XI, 93
mwuxare, Talxisferi dReebi.
Cemi saxli, Cemi mTavari sazrunavi aCikos sasaflaoa.
Tvals varideb kedelze mis lamaz suraTs.
sad gaeqcevi xsovnas, nivTebs... aCikos daxeul fexsacmelebs, mis
perang-Sarvlebs.
saiTac gavixedav, yvelaferi aCikosTan makavSirebs: saxli, garaJi,
stadioni, kus tba...
Cemi Tavi mxolod aCikos gverdiT maxsovs.
yvelafers misi xeli atyvia, misi urCi da Zlieri neba mmarTavs
axlac me, dasustebuls da sasomixdils.
gazeTebi yoveldRe axseneben aCikos saxels.
amiT ufro memateba cremli da urva.
ra undoda SenTan sikvdils _ Cemo miminosaviT SemarTulo, frTalaRo biWo.
didebuli leqsebi daweres Cems daRupul Svilze SoTa niSnianiZem, grigol juluxiZem da emzar kvitaiSvilma.
saqarTveloSi kvlav ubedureba trialebs.
afxazeTi da samaCablo isev mtris xelSia.
ruseTma dagvimona, dagvaqcia da gagvTela.
guSin me da vaJa abakeliam manqana gavuCereT maTxovar dedabers.
gavesaubreT, niko kecxovelis da aRmoCnda.
vaCuqeT cota fuli.
24/XI-15/XII, 93
iwureba es sazizRari weli.
yvelaze ubeduri weli saqarTvelos istoriaSi.
saqarTvelos ubedureba Cemzec ganawilda, rom ufro megrZno
saSineleba, rac ruseTma Tavs dagvatexa.
saSineli SimSili da ganukiTxaoba trialebs irgvliv.
yaCaRoba, mkvleloba...
daCoqil saqarTvelos mRvdel gaponiviT SeuZRva esengeSi SevardnaZe.
samasi aTasi ltolvili, afxazeTidan rusis jaris mier TxebiviT
gamorekili qarTvelebi, yovel fexis nabijze mxvdebian. moTqvamen...
gamkiTxavi aravin aris.
msoflio gauyuCda am saukunis tragedias. ra davaSaveT?
gavedi saxlidan. leqciebs vkiTxulob.
Jurnalzec vzrunav.
192
mweralTa kavSirSic davdivar. sityvac vTqvi pavle ingoroyvas
iubileze, magram amas yvelafers robotiviT, meqanikurad vakeTeb.
guli maqvs amoclili.
diliT rom gaviRviZeb, minda yvelaferi sizmari iyos.
mivayuradeb, iqneb dabrunda, iqneb Cemi cisferTvaleba biWis Caxveleba gavigono.
naTela wava-wamova oTaxSi da isev aCikoze iwyebs laparaks.
sul aCikos xsenebaSia.
adre maSinebda aCikos tansacmeli, axla piriqiT, minda misi Canacvami Cavicva. ase mgonia, ase urfo axlos myavs gulTan.
lamazi sasaxle-sasaflao gavukeTe Cems angelozs.
Cemi sasaflaoc es ari.
movida aCikos Seyvarebuli gogo-nato.
xuTi saaTi gauCereblad tiroda.
Senc damnaSave xar, Svilo, Senc... Sen mainc ratom ver gaaCeremeTqi.
yvelas gaepara.
`siberes da momaval col-Svils~ gaepara, rogorc SoTa niSnianiZem dawera.
mkvdari, albaT, yvela sayvarelia, magram vinc mxvdeba, saswaulebs ambobs mis sikeTeze, vaJkacobaze, mimndob xasiaTze, sialalegulubryvilobaze.
Turme, mec ar gicnobdi kargad, Svilo.
rom icode, mSobelma ra saSinelebaa Svilis sikvdili, frCxilebiT dakawravda-mospobda yvela iaraRs dedamiwaze.
gurjaanSi viyavi naTesavebTan, TvalmixelaSvilebTan. cremlebi
maRrCobda im adgilebSi rom gaviare, sadac SarSan me da aCiko vnadirobdiT.
16/XII-93 _ 12/II 94
pirvel axalwels SevxvdiT aCikos gareSe.
rom yofiliyo, naZvisxes moawyobda, saxls gaalamazebda, biWebs
dauZaxebda, iqeifebda. Semexveweboda: axla es moyevi, axla es imRereo.
icinebda, ixiTxiTebda Tavisi lamazi sicil-TvalebiT.
mumiebiviT vijeqiT me da Cemi coli galigvebul radiatorTan.
xandaxan Cumad, usityvod gavxedavdiT erTmaneTs.
axla ufro miyvars Cemi coli, vidre odesme.
miyvars da mecodeba.
damnaSaved vgrZnob Tavs, rom ver davifare, ver SevinarCune,
aCiko. gamovaqveyne ~saqarTvelos respublikaSi~ aCikoze novela `sizmari~.
`literaturul gazeTSi~ grigol juluxiZis mSvenieri, amatirebeli leqsia aCikoze.
operaSi dagviZaxes da SevardnaZem daRupuli biWebis 12 mSobels
ordenebi gadmogvca.
13. r. miSvelaZe. t. XV
193
vaxtang gorgaslis I xarisxis ordeni _ Cemi Svilis sicocxlis
fasad.
ra sasaciloa siamayec da gulze patriotulad xelis bragunic
axla Cemi mdgomareobidan.
vkiTxe, Tqven xom icodiT, batono eduard, rom SiSveli xelebTi (da saerTodac) Cveni Svilebi rusebs ver daamarcxebdnen, ratom
waiyvaneT, ratom gaswireT-meTqi.
mdumared Semomacqerda. ra unda epasuxa.
3 Tebervals elcini (imperatori) Tbiliss ewvia. didi pativiT
(rogorc mefes ekadreba) miiRes. daasaCuqres, dabadebis dRe miuloces da ruseTTan samSvidobo xelSekrulebas xeli moaweres.
ruseTs samxedro bazebis ufleba miveciT saqarTvelos teritoriaze, samaneTo zonaSi miRebac vTxoveT.
mokled, isev SevbrundiT imperiaSi.
am sasacilo pompezuri maspinZlobidan sami dRis Semdeg (7
Tebervals) afsua-CeCen-rusTa gaerTianebulma bandam sastikad daarbia galSi darCenil-dabrunebuli qarTveloba.
rva sofeli gadawva, orasamde qarTveli daxvrita. oTxi aTasamde
gamoreka am civ zamTarSi da walenjixis tyeebSi Seyara, raTa or metromde TovlSi, yinvaSi wamebiT daxociliyvnen.
8,9,10 Tebervals gawamebuli xalxis nawilma walenjixaSi CamoaRwia. Tan mohqondaT mkvdrebi, gayinul xel-fexs Zlivs moaTrevdnen.
isev devna, isev golgoTa. meeqvsejer gvimuxTla ruseTma. axla
mainc raRas ityvis meeqvsejer motyuebul-gacurebuli SevardnaZe?
7-Si mweralTa kaSvirSi jaba ioseliani movida.
prezidiums Segvxvda. Seqmnil viTarebaze gvesaubra.
sxvaTa Soris, gulaxdilad, vaJkacurad ilaparaka. mikibv-mokibvis da faqtebis Selamazebis gareSe.
Cems kiTxvaze _ xom SegvaTries esengeSi, xom dagvaCoqes sabolood, axla mainc raRa saWiro iyo galis darbeva-gadabugva, ratom
dums ruseTi-meTqi, gvipasuxa: me TviTonac ver vxvdebi, raSia saqmeo.
iqneb elcinma arc icis, rac galSi xdebao.
jaba ise miamiti kaci ar aris, rom marTla sjerodes, rac gvipasuxa.
msoflio? ratom agvianebs ase saeWvod gaero reagirebas?
12/II-5/III 94
pirvel marts parlamentis sxdomas daveswari.
rogorc presis warmomadgenels (`Rimilis~ mTavar redaqtors),
mosawvevi baraTi gamomiweres.
rogor SemeZlo ar davswrebodi am krebas, romelzec saqarTvelos bedi wydeboda.
es iyo erT-erTi usaSinlesi sanaxaoba, rac Cems cxovrebaSi minaxavs.
yelis gamoRadvramde ixveweboda, hyviroda, imuqreboda opozicia
(n. naTaZe, T. paataSvili, m. uridia, f. sayvareliZe, i. sariSvili, l.
194
SakiaSvili, a. boboxiZe, i. melaSvili...), rogorme gadadebuliyo kenWisyra. `samSoblos gamyidvelebs~, `eris moRalateebs~, `komunistebs~
uwodebdnen sadisturi simSvidiT mxsdom ruseTumeebs, parlamentis
morCil umravlesobas. vai, rom gamyidvelTa Soris ramdenime mweraldeputatic ijda.
xelisuflebas yvelaferi gaTvlili hqonda da amitomac mSvidad
iyo.
bolos wyalwaRebuli opozicia xavss CaeWida _ moiTxova, Tanamdebobaze daniSnuli deputatebi mainc nu miiReben monawileobas kenWisyraSi, isini xom wesdebiT parlamentis wevrebad aRar iTvlebiano.
arc am sruliad bunebriv moTxovnaze daTanxmda spikeri.
Sedga konstituciurad sruliad ukanono kenWisyra da `umravlesobam~ gaimarjva.
saqarTvelo sng-Si Sevida.
kidev erTi samarcxvino furceli gadaiSala qarTveli eris istoriaSi.
ara da, ar aris saqarTvelo amis Rirsi.
esengeSi SesvlisTvis rom `moemzadebinaT~, daamarcxes, daarbies,
daamSies, xerxemalSi gadatexes saqarTvelo, eris moazrovne nawili
(da me mgoni, umravlesobac) ar aris ruseTis imperiis wiaRSi Sebrunebis, damoukideblobis dakargvis momxre.
parlamentze maRla xom referendumi dgas, Caataros referendumi SevardnaZem da naxavs, ra suraTsac miiRebs.
wyeuli iyos 1994 wlis pirveli marti.
igi Savi asoebiT Caiwereba saqarTvelos istoriaSi.
vin icis, kidev ramdeni wliT SevyaviT Tavi monobis yulfSi.
imedi! imedi!
mTavaria, TavisuflebisTvis brZola ar SevaneloT. mTavaria, damoukideblobis survili ar amoviRoT gulidan.
kuluarebSi visac ki mivwvdi, avuxseni, rom esengeSi Sesvla Cveni
xeliT Cveni damoukideblobis dasamarebas niSnavs. xelisuflebidan
erTaderTma r. beriZem (parlamentis spikerma) misca xma sng-s winaaRmdeg.
ra pasuxs gascemen STamomavlobas saqarTvelos damoukideblobis
dakargvisTvis xmis mimcemi deputatebi?
6/III-21/III 94
usixarulo dReni mihqrian.
16 marts SevardnaZes Sevxvdi.
daaxloebiT erT saaTs vijeqiT pirispir, mis kabinetSi.
Tbilad mimiRo. meuRlis janmrTeloba mkiTxa.
unda gauZloTo. xom araferi giWirTo.
madloba movaxsene, Zalianac rom gviWirdes, Tqven ar SegawuxebT,
Tqven CvenTvis sada gcaliaT-meTqi.
visaubreT saqarTvelos bedze...
195
vkiTxe, esengeSi Sesvlis winaaRmdegi gaxlavarT, Tqven es iciTmeTqi.
gasagebia, es Seni rwmenaa, rasac Zalian vafasebo. Sen is kaci ara
xar, Seni Sexedulebani koniunqturaze aaSenovo.
Tu gqondaT-meTqi Camosvlis dros ganzraxuli esengeSi Sesvla?
arao. Tu daakvirdebi, bevri vecade, ar Sevsuliyavio.
rusebma orjer gamwireso _ erTxel soxumSi, meored, gamsaxurdias samtredia rom aaRebines da Tbilisisken mohyavdaTo.
TbilisTan ZalauflebisTvis saSineli xocva-Jleta gaimarTeboda da mTeli saqarTveli daiRupebodao.
Tu gaqvT imedi, rom afxazeTs davibrunebT-meTqi.
adre meti imedi mqonda, amerikaSi vizitma cota ar iyos,
Semafiqrianao.
arZinba dasavleTma mxared aRiara da ara saqarTvelos Semadgeneli teritoriis eqstremist warmomadgenlad. es imas niSnavs, rom
didi siZneleebi gveliso.
Tanac, axla elcini Zalauflebas mTlianad ver flobs, ruckoi
da xazbulatovi cixidan misi survilis winaaRmdeg gamouSves, parlamenti TviTnebobs, aseT SemTxvevaSi, me mgoni, warTmeuli afxazeTis
dabruneba gagviWirdebao.
Tu asea, Tqven unda izrunoT imaze, rom Tqveni gvari mainc
gadaarCinoT, Tu gindaT agcdeT sergo orjonikiZis xvedri, Tu martis bolomde ver davibruneT afxazeTi, unda gadadgeT da gaakeToT
aRsarebis msgavsi gancxadeba imis Sesaxeb, Tu rogor mogatyuaT veragma ruseTma da rogor daipyro am saukuneSi meored saqarTvelomeTqi.
gafarTovebuli, naRvliani TvalebiT mimzerda.
ver Sevatyve, isulgula Tu ara Cemi rCeva.
tkbilad gamomacila.
22/III-29/IV 94
vakis parkis gverdiT, CasasvlelTan, quCas aCikos saxeli mianiWes.
aCikos saxeli mianiWes mis mSobliur 54-e skolasac.
iqneba TbilisSi arCil miSvelaZis saxelobis skola da arCil
miSvelaZis quCa.
meti ra SeeZlo gaekeTebina oci wlis biWs Tavisi samSoblosTvis
da Tavisi TavisTvis.
sicocxle misca samSoblos.
samSoblo ki ubeduri bedis wyalobiT kvlav TavdaRma mieqaneba.
oTx adgilas vmuSaob, rom lukmapuri viSovo da aCikos saflavis
momvlel qals oriode kapiki gadavuxado.
mxolod didvaWrebi da banditebi irCenen dRes Tavs saqarTveloSi.
21 aprils `SansSi~ interviu mqonda. kidev erTxel gavimeore: nu
veZebT CvenSi moRalateebs da Cvens TavSi omSi damarcxebis mizezebs.
196
droa, am oms Tavisi namdvili saxeli _ ruseT-saqarTvelos 1992-93
wlebis omi davarqvaT-meTqi.
xelisuflebas ar moewona Cemi interviu. vaxtang rCeuliSvilma _
ar geTanxmebio. giga lorTqifaniZem _ Seni, interviu rom wavikiTxe
_ wnevam amiwiao. davaneboT Tavi rusis gaRizianebas, Torem uaress
gvizamso.
29 aprils, parlamentSi, didi Sexla-Semoxla, gawev-gamoweva
gaimarTa. naTaZem rCeuliSvils `siyvaruliT~ nabiWvari uwoda, rCeuliSvilma saxeSi `borjomi~ Seasxa.
SefurTxebas `borjomi~, rasakvirvelia, sjobs.
30/IV-30/V 94
14 maiss saqarTvelom afxazeTTan xeli moawera xelSekrulebas,
romlis ZaliTac engurze Seiqmna ocdaaTkilometriani `samSvidobo~
zona. am zonaSi rusis jari Cadgeba. amave xelSekrulebiT saqarTvelom dalis xeobidan dauyovnebliv unda gaiyvanos partizanuli SenaerTebi. e.i. `afxazeTis svaneTic~ gaiyida, mters CavabareT.
ra SeiZleboda momxdariyo amaze uaresi?
TurqeTTan (sxva saxelmwifosTan) Cven gvaqvs asmetriani sazRvari, xolo evropis saxelmwifoebs erTmaneTTan sazRvari saerTod
ara aqvT. Cven ki, dampyrobelma ruseTma afxazeTTan (Cvens miwasTan)
ocdaaTkilometriani sazRvari dagvido. ese igi, mTlianad da savsebiT mogvwyvita afxazeTi.
da am damamcirebel, kapitulantur xelSekrulebas xels Cvenive
xelisufleba uwers ruseTs.
saqarTveloSi maisSi ori zeimi Catarda: 23-25 maiss universitetis iubile, 26 maiss _ damoukideblobis 76 wlisTavi.
Tu universitetis iubiles, rogorc codnis taZris, erovnuli
inteligenciis aRmzrdeli dawesebulebis zeims, kidev aqvs raRac
gamarTleba, 26 maiss Tavisuflebis moedanze damarcxebuli jaris
paradis gamarTva yovlad gaumarTlebelia.
tribunaze komunisturad, yelmoRerebiT mdgari beladebi _
gamarjvebulis ieriT mdgari SevardnaZe da goguaZe damSeul, kuponiT gaubedurebul xalxs xelisaweviT esalmebodnen.
ras vzeimobT? damoukideblobis dakargvas? 30 aTasi biWis warTmeul sicocxles? 300 aTasi usaxlkaro qarTvelis sibeCaves Tu waglejil 25 aTas kvadratul kilometrs?
sibrazisgan guli kinaRam gamiskda, televizorSi parads rom
vucqerodi.
25 maiss saerTaSoriso simpoziumze moxsenebiT gamovedi. visaubre imaze, Tu rogor `sZuldaT saukeTeso qarTvel mwerlebs dampyrobeli ruseTis imperia. bolos sxvadasxva qveynidan Camosul mecnierebs SeniSvnis saxiT movaxsene _ ratom gaimeores Tqvenma qveynebma
1921 wlis Secdoma, ratom moxda, rom dasavleTma da amerikam erTi
197
saprotesto notac ki ar gaugzavnes ruseTs, romelmac ase umowyalod fexqveS gaTela-meTqi saqarTvelo 1992-93 wlebis ruseT-saqarTvelos omSi-meTqi.
Tavebi Caqindres.
erTma `fxizelma~ literatorma protesti gamoTqva Cemi moxsenebis politikuri mimarTulebis gamo.
Sesvenebis Semdeg SevaCere derefanSi _ me mamaSens _ elizbar
ubilavas da Sens meuRles nika andronikaSvils pativs vcem da rogor vnanob, rom aseTi SezRuduli gonebis `literaturaTmcodne~
yofilxar-meTqi.
1/VI-22/VI 94
mamuka wiklaurma da me muxaTwyaroSi Raribul sufrasTan
SuaRamemde visaubreT.
jiuti erTguleba dasaxuli miznisadmi. Seupovroba eris moRalateebisadmi, maTi daumorCilebloba rusuli alikapis mimarT _
axla esaa mTavari.
Tavidanve rom swori pozicia daeWira dasavleTis mimarT zviads,
albaT, ruseTi ase utifrad da ulmoblad ver gabedavda Cvens dasjas.
aCikoze mSvenieri leqsebi daweres jano janeliZem da akaki gewaZem.
skolam (54-e) da institutma (aCiko universitetTan erTad fizkulturis institutSic swavlobda) xsovnis saRamoebi gaumarTes Cems
gmir Svils.
levan sanikiZe, SoTa niSnianiZe da me veswrebodiT. bevri vitire.
uWirs saqarTvelos.
matyuara xelisufleba xels ar anZrevs, qveyana siduxWirisgan
rom ixsnas. oTx institutSi vkiTxulob leqciebs, rom ori kapiki
viSovo da ojaxi gamovkvebo.
Cveni Tavi jandabas, ojaxis axal wevrs, Sio miSvelaZes (ukve 5
wlisaa), rom moSivdes, sircxviliT daviwvebi.
didi imediT Sehyurebs Tavis `mweral babuas~ Sio.
ruseTi kvlav dagvcinis. engurTan Tavis saxlSi dasabrunebeli
qarTvelebis gadarCeva daiwyes.
afsus!
23/VI_20/VII 94
19 ivliss moris focxiSvilis gardacvalebis wlisTavi iyo.
axalgazrda msaxiobebma rusTavelis TeatrSi morisis poeziis
saRamo gamarTes.
SoTa niSnianiZe da me erTad wavediT.
duRda da mquxarebda scenaze morisis poezia.
bevri leqsi, TiTqosda, dRevandeli dRisTvis _ dRevandel
dReze iyo dawerili.
198
erT leqsSi brals sdebda eris moRalate qarTvels, romelmac
isev daTvs Caugdo xelSi saqarTvelo.
pirdapir zedgamoWrili iyo...
mayurebelmac igrZno es.
darbazSi taSma igriala. fexze wamomdgarni ukravdnen taSs
moriss da msaxiobebs.
20/VII-20/VIII 94
iwureba es zafxulic.
kidev erTi mwuxare zafxuli saqarTvelosTvis.
saqarTvelos mTavari problema isev gadauwyvetelia.
`samSvidobo Zalebma~ kidev erTxel mwared mogvatyues.
ufro sworad, moatyues SevardnaZe, me Tavidanve vicodi, ra samSvidobo Zalebs gamogvigzavnida ruseTi.
aRara aqvs sazRvari saqarTvelos damcirebas.
rusis jariskacebma mavTulxlarTebi gaavles zugdidis gaswvriv.
afxazeTi sabolood moswyvites saqarTvelos.
19 agvistos aTi aTasamde qal-bavSvi mSvidobiani msvlelobiT
apirebda galSi, Tavis saxlebSi dabrunebas.
rusma jariskacebma isini kondaxebisa da panRuris cemiT ukan
gamoabrunes.
ra saSinelebaa uRonobisa da uilajobis gancda.
axlaxan tvinSi sisxli Caeqca saqarTvelos ubedurebis gadamkides _ grigol abaSiZes.
sionidan gamovasveneT.
ratom mweralTa kavSiridan ar unda gamovasvenoT-meTqi, amiT
xom mweralTa kavSiris mniSvneloba mcirdeba, romeli episkoposi an
blaRoCini iyo-meTqi grigol abaSiZe, mweralTa kavSiris biblioTekaSi CemTvis Cavilaparake, iq im dros erTi sukis agenti mwerali ijda,
da es sakmarisi aRmoCnda imisTvis, rom `saqarTvelos respublikaSi~
grigol abaSiZis nekrologiisaTvis Cemi gvari ar mieweraT. ara da _
b-ni grigoli usazRvrod miyvars da kargi megobrebic gaxldiT.
magram es araferi.
me saqarTvelos dardi mklavs. ra bednieria Cemi aCiko, rom rusis mier (da rusis daqiravebul qarTvelTa mier) saqarTvelos ganadgurebas ver moeswro.
imperiis aRorZineba imaSic Cans, rom TiTqmis yvela Tanamdebobaze (raionebSic gamgeblad) yofili partiuli funqcionerebi dasves.
ruxTan, zugdidTan sxedan ltolvilebi, moSimSileebi da moTqvamen _ daabrunon TavianT saxlebSi.
afxazeTis iaraRiT dabrunebis iluzia gaqra. axla iq rusis
mrisxane jari dgas saqarTvelos xelisuflebis mier mowveuli da
xeldasxmuli.
bolomde gaiyida saqarTvelo.
axla, sanam erovnuli ZarRvi kidev feTqavs, saswrafod unda Sei-
199
kribos parlamenti da saswrafod unda gauqmdes 14 maisis xelSekruleba, gayvanil unda iqnan rusis `samSvidobo Zalebi~ saqarTvelos
teritoriidan.
ruseTis aneqsias Cven mainc nu daveTanxmebiT.
21/VIII-21/IX, 94
saqarTveloSi puri gaaZvires.
aTasi kuponidan puri orasiaTas kuponamde aiyvanes da amas ekonomikur reformas eZaxian.
mweralTa kavSirSi 1924 wlis ajanyebisadmi miZRvnili ori saRamo
gavmarTeT.
amiT mweralTa kavSirma Tavisi pozicia gamoxata.
me da akaki baqraZe gamovediT.
vTqvi _ ra keTilSobilni Canan isini, vinc 1924 wels saqarTvelos damoukideblobisTvis brZolas Seewira da ra ubadruki is Cemi
kolegebi, vinc saqarTvelos Tavisuflebis gansyidvas, saqarTvelos
sng-Si Sesvlas xeli moawera-meTqi.
saqarTvelos damonebis dakanoneba isev grZeldeba.
qarTuli jaris Seqmna-gamagrebaze laparakic aRar aris.
enguris xidTan isev amaod SimSiloben ltolvilni.
graCovma SevardnaZe gudauTaSi Caafrina da arZinbasTvis xeli
CamoarTmevina.
mere soWSi, imperator elcinTan Caiyvana oriveni, rogorc kurdRlebi, elcinma jer SevardnaZe miiRo da mere arZinba.
mere arZinba... SevardnaZisTvis micemuli pirobis gasabaTileblad.
am Sexvedridan mesame dRes arZinbam gamoacxada _ araviTari
ltolvilebis dabruneba, 1 oqtombridan mxolod sabuTebis gadasinjvas viwyebTo.
ase icis imperiam.
TviTmfrinavSi SevardnaZem gancxadeba gaakeTa:
elcins vkiTxe, Tu Cemi pirovneba ar gawyobT, gadamayeneT da sxva
daniSneT-meTqi.
nuTu ver mixvda amxela gamocdilebis politikosi, rom amiT man
saqarTvelos damoukideblobas gadausva xazi da msoflios amcno,
rom rusis daniSnulia?
gamwarebuli xalxi SimSilisgan Tavis dasaRwevad kvlav CarCobs,
xocavs, Zarcvavs erTmaneTs.
me da levan sanikiZe saburTalodan movdiodiT.
vake-saburTalos gasasvlelSi, jer avtomatis jeri mogvesma,
xuT wuTSi zemodan wiTeli `Jiguli~ gadmoagdo viRacam. `JigulSi~
sami dacxriluli biWi aRmoCnda.
albaT, esec `gauxsnel saqmed~ darCeba.
axlovdeba Cemi Svilis daRupvis wlisTavi.
SarSan am dros igi jer kidev cocxali myavda.
200
bolnisSi `sionoba~ daarsda, mwerlebidan levan sanikiZe da me
gamovediT. vTqvi: sadac sioni dgas, iq saqarTveloa, sadac lixnis
taZari, biWvinTis taZari da sxva qarTuli Zeglebi dgas, iqac saqarTveloa, icodes mterma-meTqi.
22/IX-5/XI, 94
10-dan 17 oqtombramde yovelTa qarTvelTa msoflio kongresi
CavatareT.
kongresis Tavmjdomare rezo CxeiZea. me da levan sanikiZe prezidiumis wevrebi varT.
300 emigranti qarTveli CamoviyvaneT msoflios yvela qveynidan.
amdeni fuli kongresma ver moagrova da r. CxeiZem Semweoba mTavrobas sTxova. mTavrobam ki, Tavis mxriv, Turme dasapatiJebelTa siac
Seacvlevina r. CxeiZes da Tavisi pirobebic ukarnaxa: kongresi xelisuflebis `brZnuli politikis~ aRsaniSnav sazeimo Sexvedrad unda
iqceso.
daiwyo 10 oqtombers, filarmoniis did darbazSi.
r. CxeiZem gaxsna. gamodis ilia II, Tavisufal, damoukidebel saqarTveloze brZnulad, miseburad laparakobs, gamodis SevardnaZe. arc
erTi sityva imaze, rom xelaxla dagvipyro ruseTma da saqarTvelo
iRupeba. gamodian ucxoeli qarTvelebi bagration-dedoflebi da
burbonebi, amerikeli pensioneri zaldastaniSvili, noe Jordanias
vaJi _ rejeb Jordania da niko nikolaZis SviliSvili. arc erTi sityva saqarTvelos ubedurebaze. TiTqos, SarSan ruseTTan saSineli
omi ar gadagvexados, TiTqosda russ 30 aTasi biWi ar moeklas, 300
aTasi qarTveli saxl-karidan ar gamoeyaros da 25 kv.km ar CamoeWras
saqarTvelosTvis.
lamis sisxli Cameqces.
ra xdeba, Cven xom es kongresi sxvagvarad gvqonda Cafiqrebuli.
am dros Cemi gvari momesma (yoCaR, batono revaz).
axla me vici:
tribunaze rom Sevdeqi da darbazs gadavxede, saocari simSvide
dameufla.
erTaderTi is mawuxebda, vaiTu, Semawyvetinon da saTqmeli ver
movaswro-meTqi.
madloba RmerTs, yvelaferi kargad damTavrda.
vTqvi, saqarTvelo dRes okupirebuli da aneqsirebulia-meTqi,
vTqvi, ra gaakeTe, msofliov, saqarTvelos saSvelad-meTqi... (Cemi sityva ucvlelad erTaderTma gazeTma _ `axalgazrda iverielma~, dabeWda).
taSis grialma gamomafxizla.
scenidan karga xans ar gamiSves.
dajdomis dros SevardnaZes Sevavle Tvali, mitklis feri edo.
meore dRes saburTalos ZmaTa sasaflaoze mTxova gamosvla
rezo CxeiZem da iqac TiTqmis igive gavimeore: aq rusis tyviiT gang-
201
mirul Cvens Svilebs sZinavT-meTqi (es sityva `literaturulma saqarTvelom~ dabeWda mogvianebiT, 4 noembers).
14 oqtombers dasavleTSi gavemgzavreT kongresis wevrebTan erTad levan sanikiZe da me.
mixaria, rom me da levani am bolo dros erTad varT, yvelgan
erTad gamovdivarT.
Cveni azrebi bevrwilad emxTveva erTmaneTs.
kargia, rom megobari amave dros Seni Tanamoazrec aris.
sityvebi vTqviT quTaisSic da baTumSic. me da levans saerTo
sazeimo ganwyobilebaSi disonansi Segvqonda ruseT-saqarTvelos omisa da saqarTvelos okupaciis faqtis xazgasmiT.
axla stumrebze; ramdenime gamonaklisis garda, dabali donis,
arafris gamkeTebeli ucxoeli qarTvelebi iyvnen Camosulni. saqmeze
(`deda-enis~ waReba, saqarTvelos mdgomareobis Sesaxeb statiis gamoqveyneba...) rom daelaparakebodi, sityvas banze agigdebdnen. Tavidan
icilebdnen konkretuli saqmis gakeTebas. bolos, banketze gulma ar
momiTmina da vTqvi, samasi qarTveli xarT Camosuli da TiToeulma
TiTo konkretuli saqme Tu ar daivaleT, am kongress fuWad Cavlilad CavTvli-meTqi. SeiSmuSnen, ara gvyavs, ara erovnulad moazrone
diaspora sazRvargareT.
sasaflaoze gamovida rusis qali goriuxina da tiriliT Tqva, am
saflavebs da baton revaz miSvelaZes rom Sevcqeri, mrcxvenia ruseTis gamo, Tqven xom rusebma dagixoces Svilebio.
madloba RmerTs, iSviaTad, magram aseTi rusebic arseboben.
universitetSi gavmarTeT terenti granelis (afxazeTis universitetma iTava) da gabriel jabuSanuris saRamoebi.
bevri xalxi movida.
axla Cven yvelaferi unda gavakeToT, raTa mwerlobas isev ndobiT Sexedos qarTvelobam.
samwuxarod, xelisufleba yvelafers akeTebs, raTa mwerlobis
da progresuli Jurnalistikis xma Caklas.
wagvarTves qaRaldi, stambebi.
aRar gamodis `ciskari~, `mnaTobi~, Cemi Jurnalic _ `Rimili~ Seferxda.
`literaturuli saqarTveloRa~ feTqavs Tamaz wivwivaZis didi
ZalisxmeviT da isic 100 aTasis nacvlad 2 aTasi ibeWdeba.
6/XI-17/XI, 94
quTaisSi gadaixades sajaro biblioTekis 120 wlisTavi.
Tbilisidan akaki ZiZiguri, levan sanikiZe, rezo WeiSvili da me
migviwvies.
wvimda quTaisSi.
gasaocari is gaxldaT, rom biblioTekis iubileze uamravi kaci
movida. iarusebic ver itevda mayurebels.
vTqvi _ eri, romelsac SeuZlia biblioTekis iubile izeimos
202
da am SimSil-siciveSi amdeni adamiani movides TeatrSi, ar mokvdeba-meTqi.
biblioTeka-azris, sibrZnis ganZTsacavia da Cven misi fasi kargad
viciT-meTqi.
bolos, minda is axalgazrda vaxseno am tribunidan, romelic
xval pirveli SemoaRebs samkiTxvelos karebs, amoivlis kibeebs da
sicivedaviwyebuli wigns miujdeba-meTqi.
swored im saydrul myudroebaSi unda daibados is RvTiuri
fiqri, ase rom esaWiroeba dRes qarTvel ers, romelic rusis monobisgan dagvixsnis da Tavisufal, WeSmaritad damoukidebel saqarTvelos moitans-meTqi.
karga xans gugunebda tanSi.
Zalian saintereso kacia b-ni akaki ZiZiguri _ erovnuli biblioTekis Tavkaci _ iumoriT savse, mTeli enciklopediaa.
quTaisSi ar iyo deni wyali, gazi.
magram quTaisi mainc quTaisobda.
Tavisi pewi da momxibvleloba ar daekarga.
Ramis 2 saaTze wamovediT da dilis 6 saaTze davbrundiT TbilisSi.
18/XI-94 _ 18/I 95
ise viyavi damuxtuli bolodroindeli epoqaluri kataklizmebiT, rom dRiurebisTvis veRar movicale.
ruseTma veRar aitana `demokratiuli saxelmwifos~ grim-pariki,
niRabi moisrola da CeCneTs Tavs daesxa.
dRes 18 ianvaria. dResac bombaven groznos. ruseTis uZleveli
armia umowyalod xocavs CeCen qal-bavSvT da moxucebs.
CeCnebi SarSanwin saqarTvelos winaaRmdeg gamoiyena ruseTma,
saqarTvelo afsua-CeCenTa daxmarebiT daipyro da axla TviT CeCneTs
daesxa Tavs.
`gaTiSe da ibatone~ _ imperiis nacadi lozungia.
magram qarTvelebi verc amjerad CaiTria CeCneTis winaaRmdeg
omSi.
Tumca, vin dagimadlis. CrdiloeTkavkasiel tomebs saqarTvelosTan TavianTi angariSi aqvT. pirveli SesaZleblobisTanave kbilTaRrWialiT wamovlen saqarTveloze.
aseTia Cveni bedi.
ruseTma jer saqarTvelo da azerbaijani daipyro, mere moldova,
axla tajikeTs da CeCneTs ipyrobs, `TeTr daTvs~ Tavisi yofili koloniebi axlidan dasapyrobad eqca.
sanamde daxuWavs Tvals msoflio ruseTis _ xalxTa sapyrobiles
winaSe?
afxazeTis da samaCablos dabruneba TandaTanobiT auxdenel ocnebad gveqca.
13 ianvars Tbilisidan kitovanis meTaurobiT oci avtobusi daiZra.
203
mizani? afxazeTis gasaTavisufleblad mivdivarTo.
iqneb marTlac midiodnen?
SevardnaZem ubrZana kagebes da kitovanis moieriSe laSqars xaSurSi gza gadauWres.
kitovani, surgulaZe da xuTasamde molaSqre daapatimres.
braldeba? Tqven axfazeTis gasaTavisufleblad ki ar midiodiT
(rac, sanam saqarTveloSi rusis jari dgas, praqtikulad SeuZlebelia), gindodaT, samegrelo agejanyebinaT SevardnaZis winaaRmdego.
guSin siguac misces pasuxisgebaSi.
afxazeTis operaciis CaSliT frTaSesxmuli arZinba zeimobs.
ratom vuvliT, ratom vinaxavT ase sisxlismsmel `baton arZinbas~, (SevardnaZis gamoTqmaa) ver gamigia.
Tumca (`erTi Txisken da erTi mgliskeno~) xuTasi kaciT da verc
asjer xuTasiT, rusi afxazeTs rom ar dagviTmobda, faqtia.
brZola ki mainc mogviwevs.
uafxazeTobas ar unda SevurigdeT.
niko lorTqifaniZis patara novela `qeduxrelni~ maxsendeba; patara biWi (ociode wlisa) marto SeebrZola TaTrebs. cixe ver aiRo,
magram mis kvalze erTi Tvis Semdeg aTasebi movidnen.
aseTia TavisuflebisTvis brZolis logika.
... axal wels samni SevxvdiT _ Sio, naTela da me.
uaCikoba, rac dro gadis, ufrodaufro miZneldeba.
19/I_4/VII 95
saqarTvelo isev dapyrobilia.
ruseTma saqarTvelos droSa Camoxsna sarfSi da rusuli droSa
dahkida.
amiT saqarTvelo, rogorc damoukidebeli saxelmwifo, isev waiSala msoflios politikur rukaze.
rusebis sasazRvro jarebis sardals Jurnalistma hkiTxa, ratom
CaidineT eso.
nikolaevs (sardali) es SekiTxva, Cans, ar esiamovna da mkvaxed
upasuxa:
visac es sakiTxi ainteresebs, kargad Caxedos ruseT-saqarTvelos
xelSekrulebas _ xelmowerils eduard SevardnaZis miero.
opozicia kvlav TavdadebiT ibrZvis xelisuflebis gamyidveluri
politikis winaaRmdeg, magram uSedegod.
terori grZeldeba, mokles suliko xabeiSvili.
ruseTma `CeCneTis saSiSroebis~ sababiT saqarTveloSi uamravi
rusi jariskaci Semoiyvana.
26 maiss kidev erTxel Catarda ararsebuli qarTuli jaris paradi naTxovari rusuli tankebiT. samarcxvino suraTi iyo; javSnosan
manqanebze 20 rusis jariskacs Soris 1 qarTveli jariskaci ijda.
xaSmSi Sexvedra gvqonda. gamovediT l. sanikiZe, me, guram gogiaSvili, vaxtang qarumiZe, ministri avTandil silagaZe da sxvani.
204
vTqvi, saqarTvelo dapyrobilia, damoukideblobis meore raundi
(am saukuneSi) dasrulda da qarTvelebma maxvilis ferva unda daviwyoT, istoria isev mogvcems Sanss monobisgan Tavi davixsnaT-meTqi.
zogierTebs ar esiamovnaT.
quTaisSi SaSiaSvilma da magali Toduam (reqtori) gelaTis akademia daaarses. levan sanikiZe da me _ Cveni politikuri orientaciis
gamo (SevardnaZes rom taSs ar vukravT) ar Segviyvanes akademikosebad.
konfliqti maqvs telemauwyeblobasTan:
damireka ciramuam, batono revaz, konstituciis proeqtze xom ar
gamoTqvamdiT Tqvens azrs `macneSi~-o.
mivedi, Camweres. ar veTanxmebi-meTqi samxareo mowyobis proeqts.
es konstitucia kuTxuri partikularizmis wiaRSi dagvabrunebs-meTqi.
meore dRes damirekes. Tqvens gamosvlaze uari Tqveso.
ai, ra demokratiaa telemauwyeblobaSi.
Tu rusTavelis prospeqtze muxlze ecemi, mobrZandiT batono,
Tu ara da mteri xar saqarTvelosi.
am ambidan erTi kviris Semdeg `alionSi~ Camweres _ wavikiTxe
novela `oTxi aTasi wlis fiala~. `alionis~ mTavar redaqtors _
oTar SaorSaZes davureke sami dRis Semdeg (TviTon xom ar ikadrebda
CemTan darekvas), mipasuxa, Tqvens novelas ver gadavcemTo (mizezi ar
uTqvams).
magram ukan daxevas ar vapireb; televiziis xelmZRvanelobas unda
vananebino, rom ukve ori welia, rac qarTuli mwerloba saerTod gamoaZeva televiziidan.
ratom? gasagebia, ar unda gaRvivdes erovnuli cecxli. qarTvel
ers unda Seeqmnas STabeWdileba, rom mwerals _ erovnul guSags _
Rrma ZiliT sZinavs.
aris meore mizezic _ Wkviani kaci ar unda gamoCndes ekranze,
raTa pasuxi ar gaeces ubralo, motyuebuli moqalaqis kiTxvas: vis
xedavT dRes ukeTess.
mweralTa kaSvirSi Cveulebrivi siWrelea. faqtiurad, Tumca ar
vimCnevT, dayofili varT SevardnaZis momxreebad da mowinaaRmdegeebad. Tumca, SexedulebaTa sxvadasxvaobam xeli ar unda SegviSalos
erovnuli saqmeebis keTebaSi.
amaswinaT mweralTa kavSiris prezidiumze erTi kargi saqme gadavwyviteT: didubis panTeonSi h. gonaSvilis da o. kelaptriSvilis
gadmosveneba.
xmebi lamis Suaze gaiyo: avdeqi da vTqvi: Tavs nu moiWriT-meTqi.
Cemma sityvam bevrs Seacvlevina azri. gamikvirda _ m. lebaniZe,
a. sulakauri da m. qvliviZe _ winaamdegni aRmoCndnen.
ucnauria adamiani!
rogorc iqna, gamoveci `Rimilis~ pirveli nomeri.
aCikoze gamovida krebuli _ `arCil miSvelaZe _ oci wlis gmiri~.
yvelas moswons. ramdeni ram daiwera Cems vaJkac biWze. igi ukvdavebaSi dabinavda. am wignis gamocemaSi oTar facacia damexmara.
205
aTasi cali davabeWdine ris vainaCrobiT Cemi novelebis axali
wigni _ `samocdarva axali novela~.
5/VII-26/VIII 95
ivlisi da TiTqmis agvisto, muxaTwyaroSi gavatare.
davwere axali novelebi, sad davbeWdo, ar vici.
agvistos pirvel ricxvebSi levan sanikiZe televiziiT gamovida.
sami ram Tqva: 1) saqarTvelo unda Seurigdes im faqts, rom Cven
ruseTis arCivi varTo. 2) SevardnaZem unda iyaros kenWi prezidentobazeo. 3) samxareo mowyobaSi cudi araferi ariso.
xom ar damiberda levani?
xelisufleba Tavisas mierekeba.
ruseTis davalebas erTgulad asrulebs.
24 agvistos Wabua amirejibs Sevxvdi mis binaze.
didxans visaubreT. `gora mborgali~ maCuqa warweriT; `revaz
miSvelaZes _ brwyinvale mwerals~.
vkiTxe, `daTa TuTaSxia~ saqarTvelos bedze ase kargad rom
davwere, rogorRa mieci xma sng-Si saqarTvelos Sesvlas-meTqi.
sxva gza ara gvqondao.
msoflios unda vuTxraT, rom ruseTma dagvimona, dagvipyro da
sng-dan gamovideT-meTqi.
ruseTi msoflios Tvalwin katasaviT dagvaxrCobso.
erTi piri Tu gveqna, ver dagvaxrCobs, mTeli kavkasia unda aRdges CeCneTiviT-meTqi. msoflios ar unda davumaloT, rac gvWirsmeTqi.
gaCumda. Wabua didi mweralia. Zalian miyvars.
imave dRes, 24 agvistos, Cvenma parlamentma axali konstitucia
miiRo.
veswrebodi parlamentis sxdomas.
taSi ar damikravs. me _ erTaderTs ar damikravs taSi. aCvenes
televiziiT, marto me videq xeldaSvebuli.
es konstituciac xalxis morigi motyuebaa.
saxelmwifo aRara varT da rusi isev gvaTamaSebs droSa-gerbobanas da konstituciobanas.
mogekiTxebaT yvelaferi! mogekiTxebaT saqarTvelos gayidva,
ocdaaTi aTasi biWis sisxli.
27/VIII-7/X 95
~SansSi~ gamovaqveyne axali novela `tikinebi~.
novelis qarga: sasamarTlo. braldebulTa skamze saqarTvelos 5
funqcioneri zis.
brali edebaT samSoblos RalatSi da saqarTvelos dangrevaSi.
Tavs imarTleben TavianTi inteleqtis da kacobis poziciidan.
novelis prototipebis amocnoba iolia.
atyda erTi ambavi.
`tikinebi~ literaturul sensaciad iqca.
206
`Sansis~ ori tiraJi elvis siswrafiT gaiyida.
saqarTveloSi fosta ar muSaobs. magram gazeTs, rogorc redaqtorma _ niWierma, gabedulma Jurnalistma bondo qurdaZem miTxra,
uamravi gamoxmaureba daugrovda.
maqeben, gabedulebas miwoneben.
damireka Cemma megobarma, istorikosma igor kveselavam, magari
novelaao, misi mjera.
ar geSiniano? quCaSi mekiTxebian.
risi unda meSinodes? SiSis grZnoba aCikosTan davmarxe.
SevardnaZes 29 agvistos Tavs daesxnen parlamentis ezoSi, manqana
aufeTqes, saswaulebrivad gadarCa. sazizRrobaa, laCrobaa teroristuli aqti saerTod.
meore dResve daiwyo represiebi.
yvela teroristuli aqti da es ukanasknelic uSiSroebis samsaxurs (igor giorgaZe) da mxedrions (jaba ioseliani, giga gelaSvili)
daabrales.
ukve samasamde mxedrioneli da uSiSroebis TanamSromeli dapatimrebulia.
gamoacxades: teraqtebi igor giorgaZis mamis _ panteleimon
giorgaZis binaze igegmebodao, iq mexuTe sarTulze patiaSvilic
cxovrobs da, albaT, isic eswreboda `sxdomebso~.
gaica sanqcia moskovSi gaqceuli igor giorgaZis dasakaveblad,
magram ruseTis xelisufalni giorgaZis gadmocemas agvianeben.
es xom ruseT-SevardnaZes Soris saboloo konfrontacias niSnavs.
21-27 seqtembers quTaisSi viyavi.
daviT aRmaSeneblis Zegli daidga da sxvac bevri saintereso
RonisZieba Caatara Teimuraz SaSiaSvilma.
samwuxarod, saqarTvelos televiziam miafuCeCa es didi erovnuli demonstracia.
levan sanikiZes sityva ar misces da guldawyvetili iyo.
Cemze laparakic ar yofila.
samagierod, quTaisis TeatrSi sazeimod gadmomces daviT kldiaSvilis premia.
rusTavelis TeatrSi Catarda paolo iaSvilis iubile.
sityva vTqvi.
televiziiT marto Cemi sityva gadasces.
lamara giorgaSvilma, nazi Rlontma da kampaniam quTaisidan dabrunebuls siurprizi damaxvedres: Cemi Tanxmobis gareSe `demokratiuli partiis~ Tavmjdomared avurCevivarT.
jer gavbrazdi, uari vTqvi, magram bolos erTi TviT damiyabules. mxolold erTi TviT.
deputatobis kandidatadac damasaxeles vakis raionSi.
darwmunebuli var, ar amirCeven, radganac vakeSi umetesoba privilegirebuli aristokratia _ am xelisuflebis momxreebi cxovroben.
207
kategoriulad uars vambobdi deputatobaze da parlamentis skamis xexvaze ukanaliT, magram am bolo dros survili gamiCnda saqarTvelos mtrebs `hai~ mainc SevZaxo da xeli avuqSio. iqve, parlamentSi.
es kargad icis xelisuflebam da yvelafers gaakeTebs, raTa
`miSvelaZe parlamentSi ar moxvdes~.
amitomac saarCevno cieb-cxeleba didad ar maRelvebs.
8/X-5/XII, 95
rogor ar vicodi, ra iqneboda `arCevnebi~, magram saqarTvelos
abuCad agdebas mainc ar velodi.
arCevnebi iyo ara marto gayalbebuli, aramed _ korumpirebulic.
jer, rac aTasprocentiani simarTlea, rac me gadamxda:
CvenTan _ demokratiul partiaSi, saarCevno komisiis TanamSromeli qali movida da qrTamad 2000 dolari movgTxova partiis saarCevno registraciisTvis.
uari rom vuTxari (qrTami 3 kacis TandaswrebiT moiTxova, urcxvad), gamogvicxada: xval mousmineT `macnes~ televiziiT, naxavT, ra
dRe daadgeba Tqvens partiaso.
rom miTxres, sasacilod ar meyo, `provokacia~ megona.
marTlac, gagviuqmes registracia qrTamis miucemlobisTvis.
gaviqeciT uzenaes sasamarTloSi.
saqme gaarCia mosamarTle dali xelaiam.
mogebuli procesi sruliad moulodnelad wagvagebina.
mivedi Tavmjdomare mindia ugrexeliZesTan; RimiliT, magram
uariT gamomistumra.
Sevedi ugrexeliZis moadgile devdarianTan.
batono rezo, geniosi kaci xar da nuTu ver xvdebi, Seni deputatobis saqme Cvens doneze rom ar wydebao.
vxvdebodi muxTlobas, magram mindoda sabolood davrwmunebuliyavi-meTqi.
ai, Turme rogori uzenaesi sasamarTlo gvqonia.
2 noembers gazeT `alias~ miveci interviu.
es yalbi arCevnebia. gava mxolod 3 partia. samive SevardnaZis
momxreebis. sul tyuilad CaliCoben prezidentobis kandidatebi
(baqraZe, liparteliani, RaribaSvili, patiaSvili) meTqi.
ise agixdeT yvelaferi kargi, rogorc me es saSineli winaTgrZnoba amixda.
6-Si ukve mirekavdnen: winaswarmetyveli yofilxaro.
26 noembers prezidentma fici dado.
20-24 noembers rezo CxeiZe da me (kongresis prezidiumTan erTad)
saingiloSi viyaviT.
azerbaijanelma komunistebma 1956-62 wlebSi xruSCovis TanxmobiT 60 aTasi qarTveli azerbaijanelad Caweres _ Seucvales gvari da
erovneba.
208
axla saingiloSi 70 aTasi qarTveli cxovrobs. aqedan 65 aTasi
gvargadakeTebulia. mxolod 5 aTasi kaci atarebs qarTul gvars.
axla saWiroa, SevardnaZem uTxras alievs, rom es umsgavsoba gaswordes.
etyvis? anda Tu etyvis, alievi gaakeTebs?
msoflios Tvalwin es ukve meramdene qarTuli tragedia TamaSdeba.
CvenTvis dayruvd-damunjda msoflio, Torem sxvas yvelas
gamouCnda patroni.
saingiloSi Cveni iq yofnis dros erTi saswauli moxda: mama danielma 57 musulmani ingilo monaTla. es iyo dauviwyari, sulisSemZvreli sanaxaoba.
1 dekembers universitetSi Sexvedra mogviwyes me, miSa qvliviZes,
levan sanikiZes da zaur bolqvaZes.
gaWedili iyo darbazi, studentebi fanjris rafebze isxdnen.
ra moxda.
xom ar movbrundiT literaturisken.
jaba ioseliani daiWires.
6/XII-95 _ 3/I 96
18 dekembers televiziaSi `pirispir~ (gadacema) visaubreT Wabua
amirejibma, valeri kvaracxeliam da me.
vTqvi, rasac yovel fexis nabijze vambob:
saqarTvelo dapyrobilia ruseTis mier da okupirebulia 1993
wlis 5 oqtombridan-meTqi.
Wabua Semedava: ara xar marTalio. Cven axla damoukidebeli
qveyana varTo. rogor varT damoukidebeli, roca erTi Tvis winaT
sarfSi rusebma saqarTvelos droSa Camoxsnes da rusuli droSa gadmohkides-meTqi. da, saerTod, mwerals ufleba ara aqvs, Tavis xalxs
simarTles umalavdes-meTqi.
amaze Wabua Zalian gacxarda. meo, aravis simarTles ar vumalavo.
kidev kargi, pirdapir eTerSi viyaviT.
veRar moviTmine da, cota ar iyos, magar-magari raRaceebi vTqvi
saqarTvelos axlandel marionetul xelisuflebaze, parlamentze.
roca gadacema damTavrda da gareT gamovdiodiT, miTxra _ Sen
majobe Zmao, imitom, rom kritika ufro advilia, dacvaa Znelio.
ise, erTi ram gaxsovdes, rezo, Cven upatrono, unaTesavo eri
varT, rusi ki iseTi naZiralaa, ar dagvindobso. faqtiurad, geTanxmebi, magram axla sifrTxile gvmarTebso.
ori dRis ganmavlobaSi Cems binaSi telefonis zari ar Sewyvetila.
ar vici, ra vTqvi aseTi, rom mTeli saqarTvelos aRtaceba gamoviwvie.
Senao, meubnebian telefoniT, im samiode mweralTa Soris xar,
visac vaJkacoba SerCenia da saqarTvelos mters ar epuebao.
14. r. miSvelaZe. t. XV
209
Turme, xalxma yvelaferi icis.
meore dRes erTi ambavi atyda.
moqalaqeTa kavSiris fraqciis sxdomaze erTi `moqalaqe~ gamovida da `parlamentisa da prezidentis SeuracxyofisaTvis~ gadacema
`pirispir~-is saswrafod daxurva moiTxova.
ai, ras hqvia `provinciuli faSizmi~.
`provinciuli faSistebi~ gamsaxurdia da erovnuli moZraobis
warmomadgenlebi ki ar iyvnen, provinciuli faSistebi sxvagan unda
veZeboT.
erovnuli xelisuflebis damamxobel zog `inteligents~ meti
ufleba rom hqondes, naxevar saqarTvelos daxvretda.
dRes 3 ianvaria.
uxalisod, uqeifod vzivar Cems mowyenil binaSi da vwer axal
novelas.
gareT nisliani dRea.
rezo CxeiZem damireka da axali wlis molocva welsac damaswro.
didi kacia rezo CxeiZe. SevTanxmdiT: 3 dRis Semdeg SevxvdeT
da erTad mivideT SevardnaZesTan, raTa kategoriulad davuyenoT
sakiTxi: daurekos alievs, sTxovos 65 aTas ingilos, daubrunos qarTuli gvar-saxeli.
oriode kviris win `saqarTvelos respublikaSi~ gamovaqveyne
novela _ `naTliReba saingiloSi~ da saingiloSi Cveni vizitis ambebi
aRvwere.
b-n rezos moswonebia is novela da miTxra: Temur falavandiSvils davavale, am novelis mixedviT dokumenturi filmi gadaiRoso.
valeri kvaracxeliam damireka da miTxra.: uamravi werili Sevida
telestudiaSi; Cveni gadacemis gameorebas moiTxoven, magram xelmZRvaneloba uarze dgaso.
4/I-4/III 96
`Sanselebma~ mTxoves, batono revaz, gvsurs yovel nomerSi davbeWdoT Tqveni novela, Tu gauZlebT gazeTis temps da mogvawvdiTo.
`Sansis~ redaqtori bondo qurdaZe, gabeduli, zrdili biWia.
cduneba didi iyo. dRes, roca ar gamodis `mnaTobi~ da `ciskari~,
`literaturul gazeTs~ mizeruli tiraJi aqvs. iqneb `Sansis~ tribuna
(didtiraJiani, zomieri mimarTulebis gazeTia, arcerT partias ar
emxroba, ZiriTadad opoziciuria...) gamoviyeno mkiTxvelisTvis imis
gasagebineblad, ras vakeTeb me.
da ai, ukve TiTqmis Tvea `Sansis~ yovel nomerSi vibeWdebi. vwer
or dReSi TiTo novelas. amovalage ubis wignakebi. `Sansi~ maCqarebs.
Tu gavuZeli am teps, albaT, `Sansi~ erT mozrdil wigns damawerinebs.
19 ianvris dadgenileba (sng), romelzec SevardnaZe did imeds
amyarebda, xolo me vambobdi,morigi satyuaraa-meqTi, marTlac, `blefi~ aRmoCnda.
kidev erTxel dagvcina ruseTma.
210
parlamentma miiRo miwis kanoni pirveli mosmeniT.
mweralTa kavSirSi (fanjikiZe, me, d. mWedluri) sastikad gavilaSqreT am kanonis winaaRmdeg, eg saqarTvelos gayidvas niSnavs-meTqi,
magram Cvenma `parlamentma~ kanoni mainc miiRo.
cudadaa saqarTvelos saqme.
lamis Tavi movikla. qveyana iRupeba da verafers vSveli.
S. niSnianiZe, g. gogiaSvili, l. sanikiZe da me murad Wolokavam
(poeti) gardabanSi wagviyvana. gviCvena gayiduli qarTuli miwebi,
romelzec elvis siswrafiT saxldebian moZme eris warmomadgenlebi.
ai, risTvis surdaT miwis kanoni.
daZmarebul xasiaTze davbrundiT.
3 marts wminda samebis taZris saZirkvlis kurTxeva Catarda.
me morwmune ara var, magram es didi erovnuli saqmea.
5/III-2/IV, 96
`SansSi~ vagrZeleb novelebis beWdvas.
TiTqmis yovel meore dRes axal novelas vwer.
tvini miskdeba, wneva miwevs axali siuJetebis mofiqrebaSi, magram
daRlas ar vepuebi.
`Sansis~ tiraJi gaormagda. es mxolod Cemi brali ar aris, saerTod, kargi gazeTia.
gazeTi elvis siswrafiT saRdeba.
mkiTxveli, mgoni, Semovabrune literaturisken.
saqarTvelo isev TavdaRma mieqaneba.
SevardnaZe elcins eaxla moskovSi.
amjeradac moatyua imperatorma: afxazeTSi mimavali gemebi foTSi Semovlen da qarTvelebma gaakontroleTo.
`moityua~ Tavi SevardnaZem da Tavis mxriv Cven mogvatyua.
me da levan sanikiZe quTaisSi viyaviT.
universitetSi oTxi leqcia wavikiTxeT.
saSineli qari qroda quTaisSi.
rogorc iqna, daviTanxmeT me da vaxtang gurgeniZem galaktionis
binaSi mcxovrebi qiSvard cirekiZe, gadavides sxvagan sacxovreblad.
did binas moiTxovs.
viyaviT qalaqis merTan fanjikiZe da me.
dagvpirda; meria SeuZens binas cirekiZes da gavasaxlebTo.
vnaxoT.
me da levan sanikiZe 29 aprils gamovediT qoreografTa yrilobaze.
30 aprils, SabaTs, universitetSi iyo didi kreba saqarTveloSi
(bazaleTis tbasTan) Turquli universitetis gaxsnis Taobaze.
gairkva (malxaz baramiZis sityvidan), rom Turquli universitetis gaxsnis iniciatorebi arian demireli da SevardnaZe.
`Wreli~ kreba iyo. sxvadasxva politikuri orientaciis adamianebi isxdnen darbazSi, magram im dRes pirvelad vnaxe Cveni inteligencia erTi ideiT damuxtuli.
211
gamovediT me, k. danelia, g. lorTqifaniZe, m. baraimZe, ira gociriZe, j. WumburiZe da sxvani.
sastikad davgmeT saqarTveloSi Turquli universitetis gaxsnis
idea.
vnaxTo, ra mohyveba.
2/IV-13/IV 96
universitetis krebas didi gamoxmaureba mohyva.
inteligencia dairazma Turquli universitetis winaaRmdeg. saprotesto krebebi Catarda mweralTa kavSirSi, akademiaSi, sxvadasxva
umaRles saswavleblebSi da dawesebulebebSi.
saswrafod gvipasuxa televiziam. gamoiyvanes xelisuflebis
damqaSebi da duSeTis gamgebelic.
gvikvirs, ratom eCveneba ukuRma inteligencias saqarTvelosTvis
es friad sasargeblo saqmeo.
parlamentma afxazeTis sakiTxi ganixila. kargad gamovidnen
Tamaz nadareiSvili, zurab erqvania, geno kalandia da jano janeliZe.
moiTxoves rusis jaris gayvana afxazeTidan da afxazeTis okupirebul zonad gamocxadeba.
sanam rezolucias miiRebdnen, SevardnaZe gamovida da parlaments civi wyali gadaasxa:
araviTari rusis jaris gayvana! araviTari okupirebul zonad gamocxadebao. elcini Cvens mxarezea, magram sasazRvro jarebis sardali, nikolaevi, ar ujerebso. me, amaswinaT, telefoniT velaparakeo
arZinbas.
ras vizamT, aseTia didi politika; saqarTvelos prezidenti,
Turme, RamRamobiT, CumCumad saqarTvelos nomer pirvel mters
elaparakeba. albaT, asea saWiro. me ver vxvdebi, magram, me vin ras
mekiTxeba.
am dReebSi SevardnaZe TurqeTSi iyo.
mejlisze sityviT gamovida.
arc erTi sityva ar uTqvams imaze, rom TurqeTSi qarTvelebi
cxovroben. rom dRes TurqeTis teritoriaze uamravi qarTuli istoriuli Zeglia.
ras ityoda tao-klarjeTSi mcxovrebi milionobiT qarTveli.
nuTu ase vaxsovarT, nuTu ase zrunaven Cvenze `damoukidebel saqarTveloSio~.
`SansSi~ (11 aprili) gamovaqveyne novela `sad iyaviT maSin~. es
aris motyuebul-gacruebuli inteligenciis RaRadisi.
bevrma damireka.
novelas ase vamTavreb: `SoTa samxaraZes (me) eCveneboda, rom Sinisken SaSxanis lula miacilebda~.
12 aprils xaragoulSi Sexvedra mogviwyves SoTa niSnianiZes, levan sanikiZes da me.
gaRaribebuli, gaZarcvuli, mowyenili, mSieri, magram mainc pewiania Cemi imereTi.
212
sasiamovno aRmoCena; rogorc gavarkvieT, Cvens wignebs periferiebSi ufro kiTxuloben, vidre dedaqalaqSi.
13-Si saavadmyofoSi vinaxule Cemi usayvarlesi biZaSvili, eqimi
mirian miSvelaZe. igi, ori vaJkacis mama _ soxumidan ltolvili, kvdeba uimedod da uilajod.
midian ltolvilebi...
Zneli asatania gauTavebeli motyueba.
afxaz ltolvilTa yriloba Catarda.
erTaderTi mwerali mivedi. mainteresebda, raze isaubrebdnen
parlamentis Semdeg.
ilajgawyvetili, dadedlebuli adamianebi isxdnen darbazSi da
idgnen tribunasTan.
zurab papaskirs sityva vTxove, uari miTxra, programa gadatvirTuliao.
universitetSi qarTuli enis dRe CavatareT.
sityva vTqvi.
14/IV-5/VI, 96
2-3-4-5-6 maiss quTaisSi xuTdRiani zeimi Caatara Temur SaSiaSvilma.
ar vapirebdi wasvlas, magram gia xurciZem (TanaSemwe) daJinebiT
mTxova da xaTri ver gavutexe.
ori avtobusiT CavediT _ bagrationebi, mwerlebi da mecnierebi.
TeTr xidamde migviyvanes da bedis anabara migvatoves.
meri da qalaqis elita #1 stumars (SevardnaZes) dasdevda. Cvenvis davekargeT, viRas vaxsovdiT.
dRenaxevari gavZeli da gamovipare.
am quTaisur zeimze davwere novela `seroba~. `SansSi~ vbeWdav.
T. SaSiaSvili wesieri, energiuli, niWieri kacia, magram Tu amTaviTve ar SevniSne, SeiZleba misTvisve uaresi iyos.
30 maiss viyaviT siRnaRSi: rezo WeiSvili, Wabua amirejibi, levan
sanikiZe, tariel Wanturia da me.
vTqvi _ mrcxvenia am tribunaze rom vdgavar-meTqi _ bevrjer
darCiT motyuebuli, _ ver Segisrules danapirebi, ara gaqvT Suqi,
benzini, sasuqi, Sxam-qimikatebi, gazi, xelfasi, magram gaqvT vaJkacoba
da gagimarjvoT kaxelebo-meTqi.
2 ivniss patarZeulSi viyaviT goglaobaze.
sityva vTqviT g. fanjikiZem, j. Carkvianma, m. qvliviZem, l. sanikiZem da me.
`ole~ Tavis droze kritika ver amxelda, Torem saqarTvelos
simboloa-meTqi.
`dakidebul arwivs hgavxar damsxvreuli frTebiT~ _ ambobs gogla da rogor hgavs ole dRevandel saqarTvelos-meTqi.
`natvris xis~ elioziviT iyineba saqarTvelos da cis gaxsnas amaod elis-meTqi.
213
6/VI-1/VII 96
`SansSi~ da `graalSi~ erTdroulad gamovaqveyne novela `gaiRviZe~, axalgazrdobas vtuqsav erovnuli gulgrilobis da cekva-TamaSiT zedmetad gatacebis gamo.
didi gamoxmaureba gamowvia. viRac ucnobma axalgazrdam damireka _ samarTlianad gvtuqsavT, batono revaz, magram Cvenic moismineT,
dabneulebi varT, ar viciT, vis gavyveTo.
dabneulebi xarT imitom, rom dagabnies-meTqi.
am xelisuflebam Segnebulad mospo erovnuli orientirebi.
gaulanZRav-mousyidveli aRaravin darCa.
erovnul dafaze mkafio gvarebs Slian, an insinuaciis saburvelSi xveven.
partiebs Signidan afeTqeben (edp), mwerlebi lamis maTxovrebad
gvaqcion, marjaniSvilis da rusTavelis Teatridan 35 msaxiobi
daiTxoves (`SansSi~ gamovaqveyne maTs gamosasarCleblad novela `sxva
raRa darCa~), axlaxan TbilisSi 40 000 maswavlebeli quCaSi datoves...
codvis gakiTxvaa.
ekonomika gayinulia. mrewveloba ar muSaobs da xelisufleba
Statebis SemcirebiT cdilobs biujetis Sevsebas.
saqarTvelo mainc iTmens da iTmens.
ruseTSi uSiSroebis sabWos mdivnad (elcinis marjvena xelad)
daniSnes generali lebedi; igi ar malavs Tavis zizRs saqarTvelos
mimarT, pirvelive dRes gamoacxada graCovi da nadibaiZe xelisuflebis winaaRmdeg SeTqmulebas awyobdneno.
Cveni msoflio politikosebi saqarTvelos daqcevas erTgulad
ganagrZoben.
gamkiTxavi aravin aris.
3-Si ruseTi axal imperators airCevs.
albaT, elcins datoveben. dasavleTi imperiis daqcevaSi elcinze
ukeTess vis moZebnis.
2/VII-1/IX, 96
miirweva saqarTvelo dune, erTferovani, uxaliso cxovrebis
talRebze.
araviTari progresi, araviTari winsvla.
SevardnaZe uwauwa gaaqana ruseTis sagareo saqmeTa ministris
moadgilem, pastuxovma, CrdiloeT oseTSi da samxreT oseTis prezidents Cibirovs Seaxvedra.
jer arZinbasTvis CamoarTmevines xeli, mere Cibirovs aaxles.
Sedegi? nuli.
enad gaikrifa prezidentis presis samsaxuri.
eso, qarTul-osuri konfliqtis mogvarebis gzaze gadadgmuli
mesame didi nabijiao.
pirveli ori nabiji romels daarqves, netav?
am Sexvedramde sami dRiT adre pastuxovma saqarTvelos elCi
ruseTSi _ vaJa lorTqifaniZe `CaabrZana~ galSi.
214
afsuebis erTgulma pastuxovma am Sexvedris dasasruls ganacxada: Sexvedris mizani is iyo, rom davrwmunebuliyaviT, marTla
brundebian Tu ara qarTvelebi galSio afxazebis nebarTvis gareSe,
stiqiurad.
daxeT eSmak pastuxovs; msoflios (pirvel rigSi, gaeros damkvirveblebs) gaagebina: xom xedavT, udisciplino qarTvelebi stiqiurad brundebian da yvela mosalodnel Sedegze Cven (Suamavlebs) xeli
dagvibaniao.
v. lorTqifaniZe wamoego am ankess da mTeli seriozulobiT ganacxada _ diax, erTi mesamedi ltolvilebisa ukve dabrunda galSio.
pirsisxliani arZinba ki am dros `pravdaSi~ intervius aZlevs:
Cven qarTvelebTan erT saxelmwifoSi cxovrebas ar vapirebTo.
30 agvistos moqalaqeTa kavSirma forumi gamarTa.
Cveulebrivi, TiTqmis komunisturi Tavyriloba iyo. tyuili dapirebebiT, saamuri cxovrebis iluziiT.
Jvaniam saqarTvelo `gaaxara~ _ zogierTi moqilikis sapasuxod,
TiTqosda milioni samuSao adgilis dapireba ar SevarsuleT, unda
ganvacxado, rom cxraasi aTasi samuSao adgili ukve mogeciTo. sad
aris mereo, viRacam hkiTxa. soflad rom cxraasi aTasi kaci sakuTar
miwis nakveTs amuSavebs, gana imas umuSevari eTqmiso? Jvaniam.
sasacilo is iyo, rom darbazSi aravis gacinebia.
ase atyueben ubedur saqarTvelos.
elcini, rasakvirvelia, kvlav airCies prezidentad.
inauguraciaze sami winadadeba Zlivs Tqva.
metyvelebis aparati moSlili aqvs. loTia.
SevardnaZis Sexvedraa dagegmilio, gahyviroda. Cveni `masmedia~
SevardnaZe marTlac, Cavida moskovSi, magram elcinma, rogorc Cans,
amjerad ver miiRo respublikis xelmZRvaneli, samagierod, Cveni prezidenti pastuxovma miiRo. ras vizamT.
akurTxes prezidentad elcini da meore dResve Cawva. acxadeben
moskovis maxlobel sanatoriumSi janmrTelobas ikaJebso.
samagierod, lebedma CeCneTis omi daamTavra. molaparakebis
Sedegi gainteresebT?
ruseTis jarma dauyovnebliv unda datovos CeCneTi, xolo CeCneTis politikuri statusi ganixileba mxolod aTi wlis Semdeg.
albaT, imedovnebs eSmaki ruseTi, rom aT weliwadSi saTanadod
daauTovebs CeCneTs.
asea Tu ise, dResdReobiT patara CeCneTma daamarcxa didi ruseTi.
baraqala, mamaco CeCeno!
2/IX-96
uRimRamod Caiara pirvelma seqtemberma.
ise, rogorc saqarTvelo Tvlems.
ase mgonia, erTi cxovreba davasrule da sruliad sxva cxovreba
daviwye.
215
TiTqosda me me aRara var.
ra iyo mainc is oTxi weli (1990, 91, 92, 93)
rogor duRda saqarTvelo. ra dramatuli iyo yoveli dRe.
Cakvda yvelaferi.
imeds, rwmenas Casca maxvili saqarTvelos marionetulma xelisuflebam.
sad arian uTvalavi opoziciuri partiebi da sazogadoebani. sad
gaqra maTi cecxlovani manifestebi da rezoluciebi.
kidev ramden xans viqnebiT rusobaSi?
dRes rusTavelis TeatrSi afxazeTis devnili universitetis
Sexvedra Sedga.
reqtorma, akademikosma oTar Jordaniam gaxsna.
b-ni oTari zrdilobiT savse, qveli, niWieri kacia, namdvili
kolxi.
rusTavelis Teatri gadaWedili iyo. rom ityvian, nemsi ar Cavardeboda.
reqtorma, sxvebTan erTad, scenaze sanikiZe da me gvixmo.
Sexvedra saswavlo wlis dawyebis zeimad iyo Cafiqrebuli, magram, es Sexvedra afxazeTze nostalgiiT, samSoblos sevdiT iyo daRdasmuli.
roca rigma momiwia, vTqvi: 1993 wlis 27 seqtembers rusma saqarTvelodan qarTvelebi gamogvreka. es uprecendento sisastikea
msoflios istoriaSi-meTqi.
dRes `geniosi qarTveli politikosebi~ afxazeTSi Rirseul dabrunebaze saubroben, ar arsebobs Rirseuli dabruneba, ise, rogorc
Rirseuli gamoqceva ar arsebobs-meTqi. oRond icodeT, Cveni damarcxeba SeZlo msoflioSi erT-erTma yvelaze mravalricxovanma rusis
jarma da ara erTma muWa afsuam-meTqi.
Tqven, vinc am darbazSi sufevT, msoflios aCveneT, rogor unda
icxovros erma ltolvilobaSi, rogor unda icxovros xizanma mweralma, rogor unda gaZlos devnilma universitetma-meTqi. dabrunebulebs Tqven ukve kargad gecodinebaT, rogor unda miepatronoT
Tqvens miwas-meTqi.
afxazeTis universitetma rkinis gamZleoba da sicocxlisunarianoba gamoavlina-meTqi.
momaval axal saswavlo wels RmerTma soxumSi SegaxvedroT-meTqi.
bolo sityva iTxova universitetis leqtorma beriam.
Cven kargad viciT, rom saqarTvelos dRevandeli xelisuflebis
Secdomis msxverpli varT da manam Cveni moTminebis fiala bolomde
ar avsebula, xelisuflebam droulad gamoasworos Tavisi Secdomao.
misma sityvam Seazanzara darbazi da zeimi mrisxanebis yiJinam
Secvala.
saRamos rezo CxeiZe, levan sanikiZe da me Tbilisis policiis
urfosTan b-n demur miqaZesTan gaxldiT erTi ingilo ymawvilis Caburduli saqmis mosagvareblad.
216
policiis Sefma yuradRebiT, pativiscemiT migviRo da dagvpirda,
rom ingilos SesaZleblobis farglebSi daexmareboda.
3-4/IX 96
diliT Tbilisis vicemerTan _ melor tyeSelaSvilTan da qalaqis
mTavar arqiteqtorTan, oTar arvelaZesTan, erTad vaxtang gurgeniZe
da me galaktionis saxl-muzeumis gaxsnasTan dakavSirebTi qiSvard
cirekiZes vestumreT.
batoni qiSvardi is kacia, romelic galaktionis binaSi cxovrobs
da ager, lamis, ocdaaTi welia, saqarTvelos xelisuflebam bina ver
gamoZebna cirekiZis sxvagan gadasayvanad.
ara da, vaxtang gurgeniZes Tavis arqivSi karga xania mzada aqvs
galaktionis samuzeumo gamofena. SeiZleba TbilisSi XX saukunis upirvelesi poetis saxlmuzeumi ar gvqondes?
Tumca, galaktionis saxl-muzeumi xom udidesi fufunebaa im sijiutis fonze, rasac Cveni xelisufleba kulturis mimarT sCadis _
me xom mas aTi welia vexvewebi da `vefxistyaosnis~ maRazia ver gavaxsnevine.
Camodian ucxoelebi, gvekiTxebian, sad viSovoT qarTvelTa biblia, qarTvelTa upirvelesi ganZi `vefxistyaosani~ da Cven xelebs
vasavsavebT.
ras waiRebs ucxoeli saqarTvelodan `vefxistyaosanze~ ukeTess?
iqneb artel `Sromis~ mier Sekeril Sarvlebs?
melor tyeSelaSvilma dRes, vatyob, gulTan miitana galaktionis
muzeumis saqme. gurgeniZis gamofenac davaTvaliereT, iqneb dagvadges saSveli.
naSuadRevs qalaqis mers _ badri SoSitaiSvils veaxel isev galaktionis muzeumis sakiTxze.
yuradRebiani, Tavmdabali kacia. yvelafers gavakeTebo, vnaxoT.
qalaqis meriidan mweralTa kavSirSi Seviare.
fanjikiZes mweralTa kavSiris reorganizaciaze vesaubre.
CemTvis yvela mwerali Zvirfasia. yvela unda gadarCes. elitaruli jgufis gamoyofa mweralTa kavSiris daSlas gamoiwvevs-meTqi.
Tu SimSilia, yvelam unda viSimSiloT-meTqi.
gurami yuradRebiT mismenda. rogorc Cans, prezidiumze mwvave
laparaki gveqneba.
me amas yvelafers vityvi.
4 seqtembers kaspSi viyavi.
`deda enis~ gamocema surs mweralTa kavSirTan arsebul sabavSvo
gamomcemlobas da kaspis axal gamgebels _ zurab qarumiZes, Semweobasponsoroba vTxoveT.
yuradRebiani, wesieri axalgazrda kacia. mogvismina da, SesaZleblobisamebr, daxmareba aRgviTqva.
saRamos televiziiT movismine parlamentis sesiaze mamuka giorgaZis gamosvla.
217
davaneboT Tavi ruseTTan ceremoniebs da monur morCilebas,
erTxel da samudamod davadginoT samSvidobo Zalebis gayvana afxazeTidano.
parlamentis `moqalaqe-umravlesoba~ SeiSmuSna, aSkarad daetyoT, rom ruseTs ver Seelevian.
es im dros xdeba, roca CeCneTidan Tavdaxrilni gadian kudamoZuebuli, damarcxebuli rusi dampyroblebi.
rodis gaviRviZebT, rodis?
dawolis win didxans vkiTxulobdi e.w. `zviadistur~ presas.
ruseTTan damokidebulebaSi, saqarTvelos Tavisuflebis gaazrebaSi didi simarTle maTs mxarezea.
5/IX 96
TbilisSi axla sami gaxmaurebuli sasamarTlo procesi mimdinareobs.
pirveli: _ asamarTleben kitovans, surgulaZes da fisuns, bralad
edebaT ukanono SeiaraRebuli formirebis Seqmna da provokaciuli
gamgzavreba afxazeTis gasaTavisufleblad.
ramdenime sxdomas daveswari. vera da ver gavige, risTvis asamarTleben am sameuls. vTqvaT, midiodnen afsuebis winaaRmdeg sabrZolvelad, Tumca zugdidTan mdgari rusis jari maT kudiT qvas asrolinebda. SeiZleba Tundac gadareul pirovnebebs asamarTlebde
imis gamo, rom isini saqarTvelos mosisxle mtris, arZinbas, winaaRmdeg brZolas apirebdnen? xSirad magondeba niko lorTqifaniZis patara moTxrobis (`qeduxrelni~) personaJi. igi martodmarto miuxta
cixes, xuTiode momxduri sicocxles gamoasalma da TviTonac daiRupa. n. lorTqifaniZem Tavisi mwerluri logikiT is ymawvili gmiris
SaravandediT Semosa, Cveni demokratiuli sasamarTlos logikiT ki
igi sabraldebo skamze unda daesvaT, rogorc saxelmwifo damnaSave.
gagvagebineT, risTvis gvasamarTlebT, samSoblos siyvarulisTvis? _ kiTxulobs surgulaZe.
me mgoni, maT sxva raRacis gamo asamarTleben. im sxva `raRacas~
ki, albaT, ver amxels Cveni xelisufleba.
meore gaxlavT _ qobalia, bokuCava, ZiZiguris sasamarTlo procesi, isini zviadistebi arian da isjebian kanonieri (?) xelisuflebis
Camogdebis mcdelobisaTvis. mereda ratom? aseve ar daamxo am xelisuflebam zviadi moskovis daxmarebiT?
es procesic kuriozebiTaa aRsavse.
_ rodis Semdeg gaxda kanonieri is `saxelmwifo sabWo~, romelic
movida yaCaRebis xeldasmiT, mas Semdeg, rac banditebma moskovis
agentebis waqezeba-daxmarebiT, marTlac, rom kanonieri prezidenti
Camoagdes da saqarTvelodan gaaqcieso _ kiTxulobs samtrediis yofili prefeqti zviad ZiZiguri.
ibRvirebian mosamarTleni.
Znelia maTTvis `hqmna marTlisa~.
218
maT xom sxva davaleba aqvT zemodan micemuli, simarTle ki sruliad sxva mxaresaa.
mesame procesi Teatralur bufondas waagavs; erTmaneTs samkvdro-sasicocxlod Sebmia sami qarTveli mandilosani. qarTveli
sazogadoebisTvis arc Tu ucnobi sami gracia _ nestan kirTaZe,
klara abramia da iza orjonikiZe. samive sasamarTloze movaswari
dRes TiTo saaTiT misvla.
6-7/IX 96
gazeTebSi dabeWdilia studentTa sagangebo komitetis mimarTva
xelisuflebis mimarT Turquli universitetis Taobaze.
megona, xelisufleba am erTs mainc dagviTmobda, Turquli
universitetis problemas qarTuli inteligenciis survilisamebr
gadawyvetda, magram Rrmad movtyuvdiT. mTavroba Cveni Txovna fexebze daikida.
studentTa mimarTvaSi erTi Secdoma maincaa daSvebuli, SeCerdes
Turquli universitetis (farisevlurad Savi zRvis qveynebis universitets uwodeben) gaxsnis dadgenilebao.
studentebs kategoriulad unda moeTxovaT `SeCerdes Turquli
universitetis funqcionirebao~, morCa da gaTavda.
7 seqtembers CargalSi viyaviT mwerlebi _ vaJaobaze.
sityvebi vTqviT: guram fanjikiZem, oTar WeliZem, nodar gureSiZem, me, jibo lomaSivlma, zaza bawelaSvilma, valeri asaTianma da
sxvebma.
vTqvi: movediT aq, raTa erTxel kidev Cagvesmas vaJas omaxiani,
fxiani, marTali sityva: `ver maawonebT, karg ymasa, rac ar ujdeba WkvaSia~. dRes saqarTvelo uares dReSia, vidre vaJas dros iyo.
Cven xSirad unda movideT vaJasTan da misgan unda viswavloT, rogor
vuerTguloT qveyanas da ra monoliTuri rwmeniT unda viaroT samSoblos Tavisuflebis gzaze-meTqi.
8,9/IX 96
murTaz gogoZes samoci Seusrulda.
muxaTwyaroSi gavumarTeT patara vaxSami megobrebma.
SarSan infarqti gadaitana. suliT Zlieri, gautexeli kacia.
me da Sio TbilisSi rom vbrundebodiT, Suaxnis rusi dagvemgzavra. bneloda. rom gavuCere, `spasibo~ gvtyorcna, ukana kari gamoaRo
da dajda ise, rom CemTvis ar Semouxedavs.
saidan brZandebiT-meTqi.
kemerovodan var, marTlmadidebeli rusio.
aq saidan moxvdi-meTqi.
TxuTmeti welia saqarTveloSi vcxovrobo.
samxedro xarT-meTqi?
diax, Tadarigis polkovniki gaxlavarTo. pensiaze aq gavedi da
ruseTSi wasvlas aq dasaxleba varCie, kemerovoSi mkacri klimatiao.
219
saqme TiTqmis araferi maqvs da yoveldRe fexiT saSualod 10-15
kilometrs davdivar am tyeebSio.
saqarTveloSi raime Tu gawyenines-meTqi.
raze mekiTxebio.
saerTod-meTqi.
arao. Zalian Sevegue aqaurobaso.
gagonili mainc geqnebaT, 1992-93 wlebSi ruseTma saSineli omi
gamogvicxada. mogvikla 30 aTasi patrioti, qarTvelTa genocidi
Caatara afxazeT-samaCabloSi da mesamedi teritoria wagvarTva-meTqi.
vicio.
ra gindodaT, ra dagiSaveT-meTqi.
gaugebrobas hqonda adgilio.
kidev erTi aseTi `gaugebroba~ da, xom iciT, saqarTvelo ar iarsebebs-meTqi.
me usaqarTvelod sicocxle ver warmomidgeniao.
miuxedavad imisa, rom sul raRac sami wlis winaT tankebiT
gadagviareT, quCaSi vinmem Seuracxyofa Tu mogayenaT, an sadme warweras Tu mohkari Tvali: `rusebo, waeTrieT Sin!~-meTqi.
arao.
iciT Tu ara, azerbaijanidan, baltiispireTidan, uzbekeTidan da
tajikeTidan panRuriT rom gayares rusebi-meTqi.
vicio. erTs getyviT da gTxovT, damijeroT, loT elcins da
`tupiak~ graCovs rus xalxTan nu gaaigivebT, xolo 92-93 wlebis omi
Tqvens meTaurs daabraleTo.
meTauri xom msoflio politikosia da Tanac rusuli orientaciis kaci (rac araerTxel gamouxatavs), is mainc ratom gawireT-meTqi.
`msoflio politikosi~ rom ar gyolodaT meTaurad da mxold
adgilobrivi maSstabis, e.i. qarTveli politikosi gyolodaT, es ubedureba ar dagemarTebodaTo. swored rom misma `msoflio politikam
dagRupaT Tqveno, rac Seexeba SevardnaZis `rusul orientacias~, arc
isea saqme, Tqven rom ggoniaTo. igi ormag TamaSs TamaSobs, iqeTac
aris da aqeTac, amitomac karga xania ruseTs misi ar sjerao, esec
ar iyos, ruseTi SevardnaZes arasodes apatiebs imperiis daSlaSi da
germaniis gaerTianebaSi aqtiurobis gamoCenaso. erTma qarTvelma _
stalinma agvaSena da meorem _ SevardnaZem dagvaqciao.
axla Ramea. Tqven dampyrobeli eris warmomadgeneli xarT da
Tanac yofili samxedro, ar geSiniaT? ise CajeqiT manqanaSi, CemTvis
ar SemogixedavT-meTqi.
risi unda meSinodes. Tu yaCaRi xarT, am xeljoxs da gacveTil
Ceqmebs uyoymanod dagiTmobT... saerTod ki Tqven uaRresad keTili
xalxi xarT da mSvenivrad iciT, vin aris Tqveni mteri. moxetiale
ivanuSkas rusobis gamo ar moklavT, gamocdili myavxarT aTasgziso.
nucubiZis platoze gamaCerebina manqana. ZmasaviT gadamkocna da
sibneles Seeria.
220
9 seqtembers me da valerian mamukelaSvilma Jurnal `Rimilis~
axali nomeri lilos bazrobaze waviReT gasasaReblad.
ra dro dadga!
Jurnali, wigni aravis unda.
bazris direqtorma, axalgazrda inteligentma levan gaguam da
misma moadgilem _ Tengizma gulTbilad migviRes.
Jurnali daitoves. Tqven ar SegawuxebT, Cven TviTonve movuvliTo.
10/IX 96
gazeT `dros~ redaqtorma, simpaTiurma qalbatonma, marine gigineiSvilma, mkiTxa azri (sagazeTod) Turquli universitetis gaxsnis
Taobaze.
vupasuxe; megona am erT Txovnas mainc Seusrulebda xelisufleba qarTuli inteligencias, magram axlac civi wyali gadagvasxes da
Turquli universiteti misaRebi gamocdebis Casatareblad emzadeba.
axla isRa dagvrCenia, Cveni studentebianad quCaSi gamovideT-meTqi.
rac Seexeba parlaments, araviTari imedi ara maqvs, rom win aRudgeba
xelisuflebas. axlandeli parlamenti qvevrs emsgavseba; rasac CasZaxeben, imasve amoiZaxebs-meTqi.
siyvaruliT Sexvda Cveni prezidenti ovsTa separatist belads
Cibirovs vladikavkazSi. gulSi Caikra, moefera, magram kidev erTxel
moatyues `msoflio politikosi~. Cibirovma dRes samxreT oseTis respublikaSi saprezidento mmarTvelobis SemoReba gamoacxada.
SeSfoTda SevardnaZe. ki magram, ras ityvis Cveni Suamavali moskovio? moskovma ki mSvidi komentariT upasuxa: Cven vTxoveT Cibirovs,
ar daerRvia saqarTvelos teritoriuli mTlianoba, magram ar dagvijera da ra vqnaT, genacvale, Zalas xom ver davatanTo. sapasuxod xom
SeuZlia SevardnaZes daayenos sakiTxi oseTidan samSvidobo Zalebis
gayvanis Sesaxeb? daayenebs da karg Citsac daiWers. maSinve yurs aaxevs moskovi. mokled, `nurc gafrindebi, nurc mofrindebio~.
am saRamos cota gamomikeTda moSxamuli buneba, Cvenma dinamom moskovSi, Tavsxma wvimaSi Tavganwirulad iTamaSa da `torpedos
(mrisxane `torpedos~) mougo.
11/IX 96
dRes mweralTa kavSirSi sareformo komisiis sxdoma gvqonda.
wyeulma sabazro ekonomikam, Turme, dRis wesrigSi daayena mweralTa kavSiris reorganizaciis sakiTxi.
kerZod, prezidiumis zogi wevris azriT, mweralTa kaSvirSi
wlebis ganmavlobaSi uamravi aramwerali dagrovda da isini cocxal
literaturul procesSi aRar monawileoben. amitom saiWroa moxdes
mweralTa kavSiris rigebis gadaxaliseba, an TviTlikvidacia movaxdinoT da Tavidan avirCioT wevrebi, an SevqmnaT `mweralTa akademiuri
221
asociacia~ (mweralTa kavSiris bazaze), romelic Tavis rigebSi mxold
moqmed, namdvil mwerlebs gaaerTianebs.
me kategoriuli protesti ganvacxade. Tqven faqtiurad mweralTa
kavSiris wmenda CagifiqrebiaT. es ocdaCvidmetSi ukve gakeTda-meTqi.
ra ufleba aqvs yrilobis mier arCeul prezidiums mweralTa kavSiris
gareT datovos misi amomrCevi mwerlebi-meTqi. jer erTi, isini, Tqven
rom TamaSidan gasul mwerlebs eZaxiT, Tqven ar migiRiaT mweralTa
kavSirSi. miiRes irakli abaSiZis, grigol abaSiZis an SoTa niSnianiZis
Tavmjdomareobis dros da Tqven ra uflebis ZaliT wyvetT mweralTa
kavSirSi maTi yofna-aryofnis beds-meTqi.
piriqiT, am SimSilobis dros ufro unda SevkavSirdeT-meTqi.
maSin, roca me davgme marjaniSvilis Teatris xelmZRvanelobis
saqcieli, roca ocdaToTxmeti saukeTeso msaxiobi quCaSi datoves,
ra sindisiT davuWer mxars mweralTa kavSiris faqtiur daSlas-meTqi.
me gTxovT, amoiRoT gulidan eg suleluri Canafiqri da mters erTxel kidev nu gaacinebT-meTqi.
wamomesivnen `humanisti~ mwerlebi; Senao, sityvebi cota SearCieo,
mTavaria, gveyos gabeduleba da mweralTa kavSiris avgias Tavla
erTxel da samudamod gavwmindoTo. vinc ar aris mwerali, droa, sxva
saqmes ewioso.
RmerTo, RmerTo! ra daundoblebi varT erTmaneTis mimarT. rogor ginda Seatyobino oTxmoci wlis mwerals, Sen ukve mwerali aRara
xaro. xom maSinve gauskdeba guli.
Cems mxares aRmoCnda guram fanjikiZe da prezidiumis samiode
wevri. marTalia miSvelaZeo, es reorganizacia, marTlac, wmendas daemsgavsebao.
Semdeg oTxSabaTs kvlav unda davubrundeT am sakiTxs.
ben.
12-15/IX 96
saburTalos ZmaTa sasaflaoze, sadac aCiko myavs, saydars aSene-
yvelani, vinc sasaflaos migvajaWva Cvenma ebuderma bedma, vtrialebT mSeneblobaze. riTac SegviZlia, vexmarebiT xuroTmoZRvrebs,
magram Cvens Soris gansacvifrebelia vaJa tabataZis enTuziazmi da
Tavdadeba.
baton vaJasac Svili hyavs aq dakrZaluli. odesme usaTuod unda
davwero am uangaro, patruqiviT anTebul kacze.
vaJa tabataZe dilidan saRamomde saydars dahfusfusebs. xaraCoebze dgas, samSeneblo masala TviTon moaqvs, Sav muSadac xSirad
muSaobs. ar vici, ra energia ipova am Saosanma kacma Tavis TavSi da ra
siyvarulma Tu rwmenam aamoZrava misi sxeuli saqveyno, wminda saqmis
sakeTeblad.
aferum, Tqvens vaJkacobas, vaJa batono.
222
dRes, 15 seqtembers, vwerdi winaTqmas gia Wanturiasadmi miZRvnil krebulze, romelic Sesulia mogonebani saqarTvelosTvis
zvarakad Sewirul am WeSmarit mamuliSvilze.
saocaria, 1985 wels gias dauweria lirikuli Canaxati `axali ieremias godeba~, romelSic TiTqmis iwinaswarmetyvela Tavisi sicocxlis saSineli aRsasruli.
risTvis mohkles? samSoblos siyvarulisTvis.
16-17/X, 96
Sevxvdi Tbilisis mers _ badri SoSitaiSvils.
didxans visaubreT.
erudirebuli, daxvewili inteligentia. patiosani kaci. ambiciisa
da pativmoyvareobisgan Tavisufali.
guSin dabrunda amerikidan.
asfaltis qarxanas, saavadmyofos, nagvisgadasamuSavebel fabrikas, dizel-generatorebs, cecxlmqrob manqanas ufasod, saCuqrad
gvaZleven. Cvengan araferi undaT, oRond aTasSi erTxel, sxvaTa
Soris, Cagvilaparakeben _ nu CamomekideT am rusebs. viciT, Zala
aRmarTs xnavs, magram mimikiT mainc agrZnobineT, rom Tqven ruseTis
koloniad darCenas ar apirebTo.
ra upasuxe meTqi?
mec mimikiT daveTanxme. xmamaRla azris gamoTqma politikosebis
saqmea, me ki amerikaSi sameurneo sakiTxis mosagvareblad viyavio.
18-20/IX 96
samaCabloSi da afxazeSTi saparlamento arCevnebi daniSnes.
kiedv erTxel gaacura SevardnaZe pastuxovma.
Camovida afxazeTSi, iaxla lorTqifaniZe da msoflios Jurnalistebis winaSe ganacxada _ ltolvilebis 60% ukve dabrunda galSio.
es sWirdeboda pastuxovs naZirala arZinbas arCevnebis gasamarTleblad.
mere waiyvana pastuxovma SevardnaZe vladikavkazSi da Cibirovs
(?!) Seaxvedra.
sinamdvileSi Cumad, kars ukan Cibirovic da arZinbac damoZRvra;
Cven rom wavalT, arCevnebi daniSneTo.
separatistebi asec moiqcnen.
SevardnaZe xelebSekruli (rogorc yovelTvis) da pirSiCaldagamovlebuli darCa.
saqarTveloSi panikaa.
Caatareben arCevnebs da mere ubatonod xmas ver gascem arZinbas
da Cibirovs.
Jvaniam veRar moiTmina da parlamentze ganacxada: ras gvikeTebs
samSvidobo rusis jari ukanonobis gardao. Tumca Tavisive xmis TviTonve SeeSinda da daamata; Cven ruseTTan konstruqciuli dialogis
momxre varTo.
223
daviT mWedlurma, jansuR Rvinjiliam da me mweralTa kaSvirSi
didxans visaubreT saqarTvelos demografiul mdgomareobaze.
dRes saqarTveloSi qarTveli mxolod 41%-ia.
700 000_mde qarTveli SimSils gaeqca sazRvargareT.
saqarTvelos xelisuflebam, demografiuli katastrofis kvali
rom waeSala, SemoiRo pasportebi, romelSiac erovneba araa miTiTebuli.
viyavi foTSi.
Sevxvdi foTis mer nugzar nadaraias, elguja amaSukels da vaxtang daviTaias.
elguja da vaxtang daviTaia foTSi nadaraias didi xelSewyobaZalisxmeviT cotne dadianis Zegls dgamen.
SemWameso kritikan-intriganebma, nadaraiam, ra dros Zeglia,
qveyana SimSilobso.
gamodi erTi, Tu kaci xar, televiziiT da Seni azri piruTvnelad
uTxari xalxso.
im saRamosve gamovedi adgilobrivi televiziiT da vTqvi; marTalia, Cven galaxul-dapyrobili, mgloviare qveyana varT da me kategoriuli winaaRmdegi var gauTavebeli zeim-koncertebis, zogi regionis xelmZRvaneli rom gautacnia, magram saqarTvelos upirvelesi
zneobrivi gmiris, cotne dadianis, Zeglis dadgma swored am dros,
roca saqarTvelos ase sWirdeba gamxneveba, rwmenis dabruneba da
arasrulfasovnebis kompleqsisgan gaTavisufleba, droul da saWiro
saqmed mimaCnia-meTqi.
cotne dadianis Zeglis dadgma Taviseburi protestia dampyrobeli ruseTis mimarT da saqveyno gancxadebaa im azrisa, rom Cven monobas ar SeveguebiT-meTqi.
21-23/IX 96
vinme nugzar mWedliSvilma (quTaisis rezinis qarxnis direqtori)
gazeT `kavkasionSi~ dabeWda werili, romelSic akritikebs Cems novelas (`seroba~) da rac mTavaria, wers: novelaSi naxsenebi WimWimisiquTaisia, profesori _ revaz miSvelaZe, xolo qalaqis Tavi _ Temur
SaSiaSvilio.
Cans, mWedliSvils erTgulebis damtkiceba surda SaSiaSvilisTvis da piriqiT ki gamouvida.
oriode striqoniT vupasuxe: Cemi novela marto SaSiaSvils ki
ara, msoflios yvela im moqalaqes Seexeboda, vinc dapyrobil qveyanaSi SviddRian zeimebs awyobs-meTqi. SaSiaSvilis gvaris Cawera rom
mdomoda, gana me TviTon ver Cavwerdi-meTqi. Cemi novela konkretul
pirovnebas rom exebodes, igi narkvevi iqneboda da ara mxatvruli
nawarmoebi-meTqi.
ras vizamT, nugzar mWedliSvilisTana aramkiTxe moambeebi jer
kidev arseboben am Wrel qveyanaze.
SaSiaSvili, ver davukargav, energiuli, niWieri, patiosani kacia,
me, rogorc mwerali da Temuris megobari, movale var, rac ar mome-
224
woneba, mivuTiTo. ase ufro Sevewevi SaSiaSvilis marTal saqmes da Cems
quTaiss. ara mgonia, Cemi alegoriuli moTxroba swyenoda SaSiaSvils.
Tu cota gulze moxvda, es imas niSnavs, rom novelam mizans miaRwia.
dRes, 23 seqtembers, radioSi movkari yuri: SoTa niSnianiZisTvis,
oTar WeliZisTvis guram fanjikiZisTvis da CemTvis `mesxeTis~ literaturuli premia mouniWebiaT ukanasknel xanebSi gamoqveynebuli
nawarmoebebisTvis.
24-29/IX 96
wavikiTxe daviT mWedluris ori wigni _ leqsebi da werilebi.
marTali, niWieri, mebrZoli mweralia.
levan sanikiZe da me quTaisSi gaxldiT.
universitetis reqtoris gankargulebiT, naxevar Statze vmuSaobT quTaisSi profesorebad.
siamovnebiT miviReT orivem es mowveva, rakiRa mizezi gveqneba
TveSi erTxel ori-sami dRiT vewvioT mSobliur quTaiss da Cveni
leqtorobiT axalgazrdobas cotaTi mainc gamovadgeT.
amjerad, quTaisSi Cveni yofna SaSiaSvilis mier libodadebul
quTaisis dReebs daemTxva.
me da levani Cveni bolodroindeli principuli poziciis gamo ar
gavkarebivarT mozeimeebs.
erTi eg iyo: Ramis or saaTze orkestris grialma gamogvaRviZa.
vikiTxeT. TeTr xidTan mesame dRea `bovSebs~ acekvebeno.
CavicviT da wavediT zeimis sanaxavad.
saSineleba vixileT.
SuaRamegadasulze daaxloebiT aTasamde 15-16 wlis quTaiseli,
eqstazis, uZilobis Tu kidev sxva ramis gamo gamoTayvanebuli, TavgametebiT cekvavs TeTrxidgaRma mweralTa saxlis win.
dRes 27 seqtemberia. ruseTTan uTanasworo omSi saqarTvelos
damarcxebis dRe, aq ki axalgazrdebs ferxuli CaubamT, grialebs
orkestri, kisergadagdebiT cekvaven umrwemesi quTaiselni.
arc dardi daRupuli 30 aTasi Tanatolis gamo, arc sevda gamesamedebuli saqarTvelos gamo.
rogorc radiom gadmosca, dRes afsuebi qarTvel dampyrobelTagan (?!) gaTavisuflebis mesame wlisTavs zeimoben.
arZinbas paralelurad aq, quTaisSic, zeimoben, magram ras?
Tqveni codva mieceT, asfaltze gaveSebiT mrokavo bavSvebo, vinc
Tqven tvini agiriaT da erovnuli safiqrali dagaviwyaT.
mTeli Rame amaze vlaparakobdiT, mTeli Rame Tvali ar mogvixuWavs me da levan sanikiZes.
gaTenda Tu ara, Tbilisisken gamoveSureT.
avTandil nikoleiSvilma gamogvacila.
mixaria, rom Zlivs, albaT, pirvelad, qarTuli universitetis
reqtori filologia. mwerali, sazogado moRvawe, Tavmdabali, wesieri kaci.
15. r. miSvelaZe. t. XV
225
da rac mTavaria, saRad, erovnulad moazrovne
30/IX 96
faliaSvilis quCaze profesor akaki Tofurias Sevxvdi.
80 weli mivuloce.
oTxmoc wlamde movaZaRle wuTisofelio, iqneb kidev mecocxla
cotaxans, magram mSieri vkvdebio...
universitetSi muSaobisTvis Tavi gaunebebia.
pensia TerTmeti lari maqvso.
axlaxan mogonebaTa mSvenieri wigni dawereT, honorari ar gergoT-meTqi? vkiTxe.
ra piriT unda gamovarTva sponsors honorario. kacma wigni rom
damibeWda, imisic didi madlobeli varo.
saflavSi javrad Camyveboda im wignis daubeWdaoba. eqvsasi gverdia. TiTqmis sami weli TavauReblad vwerdio.
jibeSi `SansSi~ aRebuli ocdaxuTi lari mqonda. mamaSvilurad
gTxovT, ar iTakiloT, gamomarTviT-meTqi.
amayi da jiuti kacia batoni akaki.
uari mtkica.
haerSi gawvdili fuliani xeli Sematova da wavida.
midis, joxs miakakunebs.
ra daaSava aseTi najafma, niWierma mweralma da mecnierma.
ratom daagdo upatronod da usaxsrod akaki Tofuriebi Cvenma
xelisuflebam?
1/X-11/X 96
`SansSi~ grZeldeba Cemi novelebis beWdva.
rom vkiTxulob, ase mgonia, mkiTxvels vaRizianeb (an Tavs vabezreb) ase xSiri beWdviT.
3 oqtombers 3 weli Sesrulda aCikos wasvlidan.
sami weli. sami wlis win iyo 16 seqtembers (16 seqtembers daiwyo
soxumis ieriSi), saRamos, garaJi saocrad milagebul-dawkrialebuli
rom damxvda da gasaRebis WuWrutanaSi werili: `mama, ar gewyinos, me
sxvanairad ar SemeZlo~.
wavida da wavida.
ra male gavida sami weli.
aqamde qveSecneulad sul megona, sadRac wavida da dabrundebameTqi.
axla TandaTan vijereb, rom aRarasodes darundeba.
Tu vnaxav, mxolod sizmarSi da oriode videofirze.
xsovnaSi ar iZireba, rac dro gadis, ufrodaufro cxadad maxsovs.
yovel Rame, gamTeniis oTx saaTze erTsa da imave suraTs vxedav:
oTar facacia mirekavs, batono rezo, mgoni, Tqveni Svili daWrilia.
zustad ver getyviT, soxumidan Tu svaneTidan quTaisSi gadmoufreniaT. aeroportSi gelodebiT. meuRles nu SeawuxebT.
`meuRles nu SeawuxebT~ _ zariviT rekavs yurebSi.
226
gasagebia, rac mWirs, magram Tavs ar vutydebi.
ar SeiZleba ase moxdes.
me da naTela aeroportSi gavrbivarT.
gzaSi erTmaneTs ar velaparakebiT.
xandaxan gadavxedavT xolme erTmaneTs, TvalebSi vcdilobT,
raRac amovikiTxoT.
imeds vebRauWebiT.
`daviRupeT, Temur?~ _ vekiTxebi SaSiaSvils.
saxe ganze miabruna.
facacia gverdidan ar mogvSorebia.
aeroportSi rom moasvenes didi da patara tiroda.
davaJkacebuli, wvermoSvebuli, raRac ufro didi meCvena.
unda iamayoT, Tqven gmiris mama xarTo. soxumSi focxveriviT
ibrZodao, viRac samxedroformianebi meubnebodnen.
RmerTo Cemo, ra uadgilo iyo es gamxneveba.
...sami weli gavida. dakargul afxazeTs da samaCablos mainc ver
vibrunebT.
wagvarTva ruseTma mesamedi saqarTvelo, xolo Cveni cvedani,
marionetuli xelisufleba gauTaveblad atyuebs xalxs, cotac moviTminoT da ruseTi siniT mogvarTmevs warTmeul miwebso.
12/X-29/X 96
levan sanikiZe da me kulturis ministrs, valeri asaTians, veaxeliT SuamdgomlobiT _ dauSvas merab kostavas saxelobis Teatri
rusTavis Teatralur festivalze.
dagvianebuliao, ministrma. afiSebi dabeWdiliao. axla, Tqveni xaTriT, mxolod imas movaxerxeb, rom konkursgareSe davuSvebo.
`konkursgareSe~ monawileobaze Teatrma uari Tqva.
ara da afsusia, mSvenieri speqtakli dadges_ TuSeTze.
jer qarTuli Teatris scenaze, ramdenadac vici, TuSeTi ar yofila.
didebulad Catarda ivane javaxiSvilis 120 wlisTavis iubile.
roin metrevelma brwyinvale sityva Tqva _ darbaislurad, gamarTulad.
xovleSi mec momces sityva qarTvel mweralTa saxeliT.
Cavatare kaTedris samecniero sesia miZRvnili i. javaxiSvilisadmi.
wavikiTxe moxseneba: `ivane javaxiSvili da Tanamedrove qarTuli
literatura~.
mcxeTaSi axali dramatuli Teatri gaixsna.
Salva dadianis `guSindelni~ warmoadgines.
Teatris dabadebas levani da me veswrebodiT. sityva vTqviT.
oqtombruli zeimis kaskadi TbilisobiT damTavrda.
Tbilisoba 25-27 oqtombers Catarda.
daaxloebiT 50 000 kaci gamovida quCaSi.
227
xelisuflebis warmomadgenlebs yovel mosaxvevTan taSis grialiT egebebodnen.
xalxi!
xalxi brbo xom ar aris?
momeCvena, rom im dReebSi im xalxs afxazeTi da samaCablo fexebze ekida.
30/X-1/XI 96
isev amaod davrbivarT me da vaxtang gurgeniZe galaktionis
saxl-muzeumis gaxsnaze.
isev ganukiTxaobis yru kedeli.
qalaqis meriam, TiTqosda, moindoma, Seesyida galaktionis bina
qiSvard cirekiZisgan, magram mere, rogorc Cans, eZvira da Tavi gaaneba.
es maSin, roca saqarTvelo milionebs xarjavs usagno zeimebze,
mejlisebze, gamogonil iubileebze, ganaxlebul ~Tbilisobaze~.
ra vuyoT, saqarTvelos mTavrobas jer galaktionisTvis ar scalia. ar uRirs didad galaktioni.
31 oqtombers rezo ZnelaZe (universitetis docenti, enaTmecnieri) da me bolniss vewvieT.
bolnisi da misi Semogareni dagvaTvalierebina da gvimaspinZla
uaRresad ganaTlebulma, patriotma kacma, bolnisis prokurorma
Tengiz marjaniSvilma.
yvelas TiTqmis, usindiso funqcionerTa garda, erTi azri gvaqvs
saqarTvelos momavalze.
amovida yelSi ruseTis cinizmi.
rusis jarma unda datovos saqarTvelos teritoria.
TbilisSi gvian RamiT davbrundiT.
2-3/XI
2 noembers universitets ewvia iranis prezidentis pirveli moadgile. TeTrwvera, msuqani, saTvaliani, Wkvianuri gamometyvelebis mamakaci _ hasan habibi.
did sabWoze miviReT.
roin metreveli miseburad, dinjad, diplomatiurad miesalma.
stumarma brwyinvale sityva warmosTqva.
aqamdeo, sparseTi sabWoTa respublikebma icodneno, rogorc
bneliT moculi, despoturi, Sahis tiraniis asparezi, islamuri qveyana _ haramxanebiT, Sahis brwyinvale sasaxliT, Cadriani qalebiT,
daTrgunvili demokratiiT da morwmune fanatikosebiT...
yvela, yvela da saqarTvelos mainc ar unda daaviwydes, rom Cven
karis mezoblebi varT da Tanac iseTi mezoblebi, erTmaneTs rom ver
gaveqceviT, guliTac rom gvindodes, geografiul mdebareobas veRar SevicvliT. esec ar iyos, Cvens istorias garda omebisa (da istorikosebi, ratomRac mxolod omebs ixseneben), kulturul-savaWro
urTierTobebis saukuneebic axsovs da modiT, ufro axlodan, Signi-
228
dan SevxedoT erTmaneTs. CaxedeT Cvens arqivebs, Tqveni istoriisTvis ramden Zvirfas ganZs ipoviT, SevxedoT ubralod keiTli TvaliT
erTmaneTs, erTmaneTis habitussac SevavloT Tvali. iqneb, gveniSnos
zogi ram da keTili `TeTri daTvis~ miTic sxva Sinaarsisa aRmoCndes
bolo wlebis gadamkide qarTvelebisTviso.
es iyo eSmaki da brZeni aRmosavleTis RaRadisi.
darbazi savse iyo Savwverosani lamazi sparselebiT, romelTac,
RmerTo, verafriT ganasxvavebdi qarTvelTagan.
gavifiqre CemTvis _ awi mainc gvaswavlos Wkua istoriis
gakveTilebma. ara! ara! aravis ubeSi, aravis qveSevrdomad da satelitad aRar unda darCes saqarTvelo. xom vnaxeT, ra sikeTe dagvmarTa
skviTTan oraswlovanma Caxutebam. axla mainc gamovifxikoT yuri...
nato! nato! yvevlaze saimedo navsayudeli saqarTvelosTvis natoa.
aras gvargebs rusi, gavaZevoT da samagierod TurqeT-irans gavuwveT?
aravis rom ar gavuwveT ar SeiZleba?
Cven unda viyoT neitraluri, mkacrad damoukidebeli qveyana
Tanamedrove civilizebuli evropa-amerikis koaliciaSi da natos
samxedro manqanis frTebsSefarebuli.
esaa gadarCenis erTaderTi gza.
3 noemberi kviraa.
SiosTan erTad fexiT avedi kus tbaze.
gzaSi `vefxistyaosnis~ adgilebis zepirad TqmaSi vejibrebodiT
erTmaneTs.
mjobnis. naxevari `vefxistyaosani~ zepirad icis.
3-4/XI 96
gazeT `saqarTveloSi~ (n. grigalaSvili) Cemi interviu daibeWda.
vlaparakob saqarTvelos parlamentis da prezidentis marionetul politikaze. `roca saqarTvelos xelisuflebam gulrifSidan
oTxmocdaaTi damwvari biWis cxedrebis Camosasvenebeli saxsrebic
ver gamoZebna, ra sindisiT atarebs mejlisebs da ZviradRirebul
Tbilisoba-banketebs-meTqi~, vambob.
profesori Tengiz sanikiZe (cnobili leqsikografi) Cems leqsikons adgens. gamacno masala. ar velodio, meubneba, bevri sityva
(ganmartebiT leqsikonSi rom araa Setanili) vipove Tqvens novelebSio.
Tu gamosca wignad, maSin naxe moSurneTa doRi.
albaT, TviTon moagvara es saqmeo, ityvian.
RmerTi, rjuli, verc warmovidgendi, Tu Cems leqsikons odesme
vinme Seadgenda.
5-8/XI 96
universitetis gamomcemlobam Cemi wigni gamosca saxelwodebiT
`minawerebi satelefono wignze, werilebi, dialogebi~.
229
TiTqmis yvela qarTvel Tanamedrove mweralze miTqvams Cemi
mokrZalebuli sityva.
`minawerebi~ 1993 wels `literaturul saqarTveloSi~ daibeWda.
vaxtang xarCilavam dabeWda mSvenieri werili `minawerebis~ Sesaxeb.
vaxtangis garda, me mgonia, madlobeli aravin darCenila. yvela
mwerals geniosi hgonia Tavi. darmwunebuli var, yvela fiqrobs, marTalia, maqebs miSvelaZe, magram meti qebis Rirsi varo.
aseTia kritikosis bedi.
ratom hgonia poets an prozaikoss, rom kritika literaturuli
`momsaxurebis sferos~ ganekuTvneba.
5 noembers me da levan sanikiZe baTumis operis Teatris premieras verdis `otelos~ daveswariT. didebulad imReres xomerikma
(otelo) da saxamberiZem (iago). saerTod, kargi speqtaklia.
maxsovs pirveli wasvla baTumSi a. xomerikis dasisa.
Ralatad CauTvala operis Teatris xelmZRvanelobam xomeriks es
nabiji da ramdenime msaxiobi moxsnes kidec samsaxuridan.
me gamoveqomage maSin moxsnilebs, magram `literaturulma saqarTvelom~ maSin Cemi replika ar dabeWda (jansuR kaxiZes moerida).
gana baTumis operis Teatris dabadeba da `otelos~ triumfi qarTuli xelovnebis gamarjveba ar aris?
ras miqvian baTumis, quTaisis da Tbilisis `opera~ (?!) Cven gana
yoveli qarTveli xelovanis gamarjveba Cvensave zeimad ar unda
migvaCndes?
oh, es Suri, Suri... noembers universitetSi tragikulad daRupuli axalgazrda poetis, zurab jafariZis xsovnis saRamo gvqonda.
me vTqvi Sesavali sityva. kargad gamovida roin metreveli. reqtorma
guliT daitira udrood wasuli kargi biWi.
zurab jafariZe jixvze sanadirod wavida da TovlSi CaiCumqra.
eqvsi Tvis Semdeg ipoves.
maxsovs, rogor davrbodiT samaSvelo samsaxurebsa da Tavdacvis
saministroSi orjer vertmfrenic gagzavnes, magram ver aRmoaCines.
ra bednierebi iyvnen qeTi doliZe da zurab jafariZe. ra lamazi,
poeturi ojaxi hqondaT.
ratomaa wuTisofeli ase Seubralebeli.
oTxsaaTiani miReba mqonda `studenturi paemanis~ redaqciaSi.
redaqtori giorgi mamacaSvili gabeduli, patiosani, niWieri
ymawvilia.
bevrs rasme akeTebs studenti axalgazrdobis erovnulad mobilizebisTvis.
didxans, gulaxdilad visaubreT. mkiTxes Cemi azri SevardnaZeze,
jaba ioselianze, kvaWantiraZeze, samomavlo gegmebze.
9-12/XI 96
levan sanikiZe, vaxtang qarumiZe da me xaSmSi wavediT Zveli xaSmis
VII saukunis samonastro kompleqsis dasaTvaliereblad.
230
mdinare lafniwylis piras vaxtang gorgasalis droindeli didebuli Zegli _ saydari aRmarTula.
erTnaviani bazilika-saydari anCisxatis tipisa, irgvliv aTamde
nageboba, eklesiis msaxurTa sacxovreblebi, satrapezo, `akademiis
Senoba~, marani, sakuWnao.
aTaswlovani qvevrebi, ankara wyaro...
saocari sanaxaobaa.
didxans viareT winaparTa nakvalevze lamis iavarqmnil, dangreul talanebSi.
xaSmi uZvelesi, vaxtang mefis mier daarsebuli sofelia.
uZvelesi buxrebi, ZvalTaSesalagi, ujarmis cixe-qalaqi...
aq daiWra sasikvdilod devkaci vaxtang gorgasali.
igi daWrili manam iqnevda xmals, sanam sisxlisgan daicleboda da
ferRonemixdils saomar arenas gamoaridebdnen.
ukan dabrunebisas ivrispiras uzarmazari udabnodqceuli Wala
gadaiSala Cvens Tvalwin.
manqana SevaCereT.
aqao, gvisxnis b-ni vaxtangi, erTi kerZo firma TevzsaSenis mowyobas apirebdao, Wala traqtorebiT moaswora, ZvelTaZveli muxebi
amoZirkva, mere gaarkvia, rom wyalsacavSi wyali `ipareboda~ meCxeri
fskeris gamo, miatova es gaCanagebuli Wala da wavidao.
saSineli sanaxavia aqauroba.
irgvliv ulamazesi ferebi _ uzarmazari xeebi, xoxbis da durajis kriaxi, xvinWi, kuneli, askili, qacvi wiTel-yviTlad Ruis, SaSvi
lamis mxarze dagafrindes, aq ki natraqtoral WalaSi, siCumes da
sikvdils dausadgurebia.
ras sCadixar, adamiano, ras?!
11 noembers cxinvalis separatistuli arCevnebis Sedegebi gamocxadda.
samxreT oseTis prezidenti gaxda Cibirovi.
Cvenma parlamentma morigi knavil-sxdoma Caatara. ki ar gamarTa,
marTlac, rom Caatara.
ukanonod cnes samaCablos arCevnebi da daiSalnen.
13/XI 96
guSin davkrZaleT ioram Caduneli _ qarTuli deteqtiuri
prozis TvalsaCino warmomadgeneli.
dakrZalvaze respublikis generaluri prokuroris moadgileebs giligaSvils da baluaSvils vesaubre sikvdiliT dasjis kanonze.
vuTxari,sanam CvenTan marTlmsajuleba arasrulyofilia da zogjer
saxelmwifos pirvel kaczea damokidebuli, vin daiWiron da vin gauSvan, sanam jer kidev adgili aqvs udanaSaulo kacis damnaSaved miCnevas da daxvretasac ki, manam sikdviliT dasjis kanoni bevr codvasTanaa dakavSirebuli da ar unda arsebobdes-meTqi.
231
zog rameSi dameTanxmnen, zogSi _ ara.
mere, sxvaTaSoris vikiTxe, Tengiz siguas irgvliv wre xom ar
viwrovdeba, daWeras xom ar upirebT-meTqi. Sen rogor fiqrobo,
kiTxva Semomibrunes; jerjerobiT, rogorc vxedav, adamians meoradi
danaSaulebisaTvis iWeren, xolo risTvisac siguam pasuxi unda agos,
Tqven mas xels ver mohkidebT, vinaidan aseT SemTxvevaSi, siguas gverdiT sxvebic aRmoCndebian da iqneb siguaze ufro didi `Rlavebic~
meTqi.
`Sansis~ redaqciaSi bondo qurdaZes da valeri kvaracxelias vesaubre Cveni parlamentis delegaciis vizitze moskovSi.
Cveni delegacia zurab Jvanias TavkacobiT ruseTis dumis Tavmjdomarem selezniovma miiRo. afxazeTis da oseTis arCevnebze ratom
azrs ar gamoTqvamTo, Jvaniam hkiTxa.
eg Tqveni saSinao sakiTxia. Cven saqarTvelos Sinaur saqmeebSi xom
ar CavereviTo, melakuda selezniovma.
Cvens warmomadgenels maSinve unda ekiTxa: Tu Cvens saqmeSi ar
ereviT, ratom dgas rusis jari engurze, ratom ar abrunebT ltolvilebs afxazeTSi, ratom aZlevT tribuna-asparezs yaCaR arZinbas?
magram es SekiTxvebi ar dasmula, mitom, rom am delegaciaSi arc
erTi WeSmariti diplomati ar iyo, an es voiaJic TvalTmaqcoba iyo,
yalbi facifucisTvis mogonili.
vaime, vis xelSi xar, Cemo ubeduro samSoblov?
niWier eqims, profesor SoTa jafariZes, 50 Seusrulda. SoTa,
lamis, erTaderTi profesoria, am mgluri sabazro ekonomikis pirobebSi ufasod rom hkurnavs avadmyofebs.
`Sanss~ SevTavaze am karg kacze, qvelmoqmedze raime daebeWdaT,
Torem Zalian kbenia gazeTad aqcieT-meTqi.
14-16/XI 96
16 noembers TelavSi lado mrelaSvilis dabadebis 70 wlisTavis
iubile gaimarTa.
es iyo am bolo xuTi wlis manZilze mweralTa kaSviris gareT
gamarTuli pirveli iubile cocxali mwerlisa.
kaxeTis gamgebelma, gia arseniSvilma, gaxsna. kargi sityva Tqva.
moxsenebiT me gamovedi.
iubilars gulTbilad miesalmnen oTar WeliZe, daviT mWedluri,
levan sanikiZe, medea mezvriSvili, guram gverdwiTeli, anzor abulaSvili, SoTa xodaSneli, karlo koberiZe, valerian mamukelaSvili,
farna rainauli da sxvebi.
mere vaxvaxiSvilebis XVI saukunis darbazSi gaimarTa puroba.
levan sanikiZem iTamada.
am iubiles didi mniSvneloba hqonda; qarTveli mwerlisken, wignisken moaxeda saqarTvelo.
lado mSvenieri mweralia _ marTali, ukompromiso, ZarRviani qarTuli emarjveba.
232
zogi mwerlis wajeq-ukujeqobam da politikurma salto-mortalem bevri ram dagvaklo mkiTxvelis TvalSi mwerlebs.
axla, vxedav, nel-nela brundeba Cvensken xalxi. TeTrsa da Savs
arCevs. icis, vin ibrZvis bolomde saqarTvelos TavisuflebisaTvis
da vin hyidis urcxvad.
17-18/XI 96
galaktions asxuTi Seusrulda.
amaod virbineT me da vaxtang gurgeniZem saxelmwifo kancelariisa da meriis derefnebSi. vera da ver mivaRwieT galaktionis muzeumis gaxsnas.
saxelmwrifom, romelic Tbilisobis dResaswaulze da saxelisuflebo delegacia-mejlisebze milionobiT lars xarjavs, `saxsari~
verc amjerad gamoZebna galaktionis binis gamosaTavisufleblad.
`literaturul saqarTveloSi~ davbeWde statia `galaktioni~.
galaktionis tanjuli pirovneba, XX saukunis poeziis zevsis Cemeuli
portreti davxate.
moewonaT.
bevrma damireka da momiloca. gansakuTrebiT aRfrTovanebis sityvebi miTxres yurmilSi zurab ratianma da devi sturuam.
19.XI.96
dRes kargi dRe iyo.
universitetis axalgazrda mweralTa wre mcxeTas vewvieT.
eqvs saaTze Teatris axal SenobaSi Sexvedra gaimarTa.
gavsebulia darbazi. SemeSinda. Cemi umrwmesi megobrebi SeZleben
TiTo-orola leqsis wakiTxviT am xalxis dakavebas?
Tanac Tavidanve ar mesiamovna erTi garemoeba, mavanT saqvelmoqmedo mosazrebiT (fuli enciklopedias unda gadaericxoso) bileTebic gauyidiaT.
enciklopediis sawinaaRmdegod ena vis moubrundeba, magram bileTi xom ufro pretenziuls xdis Cvens gamosvlas da mayurebelic
ufro momTxovni, mkacri iqneba.
Sesaval sityvaSi vTqvi, upirvelesad Tqven unda giTxraT madloba; am civ TeatrSi ase erTsulovnad rom mobrZandiT-meTqi.
Cvengan bevrs sanaxaobrivad nuras elodebiT, oRond erTSi darwmunebuli brZandebodeT, aq gamosuli yvela axalgazrda mwerali
iqneba didi dapireba Cveni xvalindeli literaturis saamayod da, Tu
daakvirdebiT, TiToeuli maTgani Signidan iqneba ganaTebuli sazogado valis Rrma SegnebiT. aq ar iqneba sityviT Jonglioroba. ocdaxuTi
welia me axalgazrda mwerlebs, eris samsaxurs, qveynis TavisuflebisTvis brZolas vaswavli da CaTvaleT, rom dRes beber mcxeTaSi, sadac
ilia WavWavaZis aCrdili daabijebs, scenaze guliskankaliT gamodian
ilias SvilTaSvilebi da TavianT pirvel leqsebs warmoTqvamen-meTqi.
Cemma sityvam darbazi sasikeTod monusxa da axalgazrda mwerlebi gaamxneva.
233
gamovidnen qeTi doliZe, mixeil RaniSaSvili, xvTiso mamisimediSvili, giorgi arabuli, badri pataSuri, Tamar lomiZe, qeTevan mefariSvili, tristan maxauri... da mSvenier qalTa axalSeqmnili kvarteti, romelsac ~molodini~ Sevarqvi.
Sexvedram Cems molodins, marTlac, rom gadaaWarba.
axalgazrduli leqsi mcxeTam gulTbilad miiRo.
taSis griali ar cxreboda.
meamayeboda Cems gawvrTnilebs `bisze~ rom iZaxebdnen da leqsebs
ameorebinebdnen.
Cans, yvelaferi ar dakargula.
Cans, ulmobelma sabazro drom ver Cakla qarTvelSi leqsis siyvaruli.
bolos madloba movaxseneT qvemo qarTlis gubernators wesier,
energiul, patriot kacs, Salva obgaiZes da mis momxibvlel meuRles
qeTevan SarabiZes, romelTac, marTlac rom didebuli maspinZloba
gagviwies scenazec da scenis gareTac-maranSi.
20.XI.96
TbilisSi arsebobs erTi naxevradsaxelmwifo instituti,
romelsac ekonomikis instituti hqvia.
dRes am institutSi samecniero-meToduri konferencia Catarda
swavlebis axali meTodebis sakiTxebze.
moxsenebebi wavikiTxeT levan sanikiZem, givi miqelaZem, rezo
WoRoSvilma da me.
vTqvi: amaswinaT am institutis pirvelkurselebTan leqciaze vikiTxe, romel wels iyo afxazeTSi ruseT-saqarTvelos omi da ver mipasuxes-meTqi. axla sxva droa. sxva Taoba, sxva axalgazrdebi movidnen. bevrma isic ar icis, romel saukuneSi cxovrobs da Tqveni valia,
moaqcioT isini aqtiur qarTvelebad, patriotebad, dapyrobili saqarTvelosTvis mebrZolebad-meTqi. Tanac aRar aris axla medaviTne,
moRaRade leqtoris dro. informaciis saSualebebiT da sabazro feierverkiT daRlil students dRes konkretuli saubari sWirdeba da
artistizms igi provincializmad aRiqvams, amitom leqcia CaawerineT
studentebs, miTumetes, rom dRes yvela saxelmZRvanelo moZvelebulia. Tqven ki (zogierTi) imperiis dros dawerili saxelmZRvaneloebiT ukiTxavT leqciebs-meTqi. ar SeiZleba profesoris wakiTxuli
leqciebidan erTi patara rveuli mainc ar darCes students-meTqi.
Zveli skolis profesorebi SeiSmuSnen.
CvenTan xom `Wkuis maswavlebeli~ yvelas sZuls, magram ise Sevatyve, gulSi mainc dameTanxmnen da mec sxva survili ara mqonia.
21.XI.96
gors vewvieT ana kalandaZe da me.
goris saostato seminarias (amJamad me-9 skola) 150 weli Seusrulda.
ana kalandaZe da me migviwvies qarTvel mweralTagan.
234
didebuli iubile gadauxades amagdar skolas gorelebma.
am skolaSi vaJa-fSavela swavlobda da niko lomouri maswavleblobda.
darbazi pirTamde savse iyo.
didebulad gamovida qalbatoni ana.
vTqvi, yvela qarTuli skola protestia garusebis, gaTaTrebis,
gasomxebis winaaRmdeg mimarTuli-meTqi.
dRes maswavlebloba gmirobas niSnavs-meTqi.
vulocav am dRes yvelas direqtoridan (cira jajaniZe) im
pirvelklaseli mowafis CaTvliT, vinc axlaxan miiyvana skolaSi dedam
gacveTili CanTiT da misi urfosi Zmis naqoni `dedaeniT~-meTqi.
sami taZari aqvs qveyanas _ RvTis saxli, skola da Teatri-meTqi.
eri, romelic skolas aseT iubiles gadauxdis, ukvdavia-meTqi.
droa, erTmaneTi xeliscecebiT vipovoT im sibneleSi, marionetulma xelisuflebam rom `mogvipova~ da erTad, xelixelCaWidebulebma unda viaroT WeSmaritad Tavisufali saqarTvelosken-meTqi.
rwmunebuli irakli boWoriZe zrdilobiani, kargi axalgazrdaa.
aseTi sufTa biWebi sWirdeba dRes saqarTvelos xelmZRvanel
postebze.
22, XI 96
dRes afxazeTidan ltolvil mwerals, evgeni aqubardias, 70 weli
Seusrulda.
mweralTa kavSirSi SevikribeT geno kalandia, jano janeliZe, guram odiSaria, zaur kalandia, me da, ra Tqma unda, batoni evgeni.
Wiqa SampanuriT mivuloceT 70, gamagreba, gaZleba, gaZelqveba
vusurveT.
Cems gverdiT ijda da saocari ram miTxra evgenim: Senao, Cemze
`bednieri~ xaro. saSineleba yofila mtanjveli molodinio. Sen Svilis saflavi mainc gaqvs. me saflavi rom mqondes, erTxel da samudamod virwmunebdi da Seveguebodi Cems mdgomareobaso. ar ici, ra
Znelia yoveli ltolvilis, yoveli afxazeTSi mebrZolis TvalebSi
Sens Svils rom daeZebo.
evgenis vaJkaci ruseTTan omis dros ugzo-ukvlod daikarga.
aseve ar icis Tavisi Svilis asaval-dasavali Jurnalistma oTar
gaguam da kidev ramdenma.
saRamos foTis merma nugzar nadaraiam damireka; 24-Si foTSi
cotne dadianis Zeglis gaxsna gvaqvs da usaTuod unda Camoxvideo.
unda wavide. cotne Cveni upirvelesi gmiria, mravalganzomilebiania misi gmiroba.
yvelaferTan erTad igi zneobrivi gmiric aris.
sWirdeba dRes saqarTvelos misi saxeba.
23-25/XI 96
foTSi `fazisqalaqoba~ 24 noembers cotne dadianis Zeglis gaxsniT dagvirgvinda.
235
zRva xalxi movida zeimze.
kote maxaraZem gaxsna (?!). kiTxva-Zaxilis niSani imitom davsvi,
rom wesiT foTis mers, nugzar nadaraias, unda gaexsna, Torem kote
maxaraZis sawinaaRmdego vis ra aqvs. kote mSvenieri msaxiobi da fexburTis komentatoria, magram im maSstabis sazogado moRvawe ar aris,
rom aseT istoriul RonisZiebas uwinamZRvros. esec ar iyos, mitingi imas unda waeyvana, vinc gulis sisxli Caawura am WeSmaritad
saxalxo saqmes da am SeWirvebis dros saxsrebi gamoZebna, raTa foTSi
am dReebSi cotne dadianis, ivane javaxiSvilis da iakob gogebaSvilis
Zeglebi dadgmuliyo. gaxsniliyo foTis istoriuli muzeumi, `fazisis~ akademia da sxv.
vrceli sityviT gamovida eduard SevardnaZe. xazi gausva cotnes
Zeglis dadgmis did mniSvnelobas qarTvelTa konsolidaciis saqmeSi
da Cveni samomavlo cxovrebis imediani konturebic moxaza. afxazeTs
da samaCablos male davibrunebTo, ganacxada, razec lodiniT daRlili masis taSi daimsaxura.
gamovidnen cotne mircxulava, valeri asaTiani, levan sanikiZe,
nugzar nadaraia...
qarTveli mwerlebis saxeliT me momces sityva.
vTqvi:
`batonebo, _
kaci, romelic Tavisi sicocxlidan lamis 700 wlis Semdeg Zeglad aRimarTa am moedanze, Tavisufali saqarTvelos erTi SeTqmulTagani iyo da roca dampyrobel monRolTa banakSi abezar qar-sicxeSi
Tavis dasjil TanamoZmeTa Soris Cajda, ra Tqma unda, ar fiqrobda
imaze, rom didi xnis Semdeg grZneuli moqandake saWreTels aiRebda
da saukuneebs uambobda am beWarwivosani gmiris ukvdavebaze.
cotne dadiani qarTvelTa upirvelesi zneobrivi gmiria.
SeiZleba ifiqro kacma, dganan axla TavianTi wili cota mziT
ganaTebul moednebze saukuneTa delgma-gvemas gadarCenili qarTvelni, romelTac samSoblo TiTqmis xelSi SemoefcqvnaT da Zeglebs
dgameno.
es marto Zegli ar aris, es oden xelovnebis nimuSi ar gaxlavT,
es qarTvelTa gadaSenebisadmi protestis niSnad maRla SemarTuli
muStia. amitomac madlobis Rirsia dRes yvela, vinc es Zegli Sehqmna,
misi dadgma iTava, misi libo gaamagra da CaaduRaba.
es Zegli ki ara, kivilia, saukuneebs rom gamoivlis, saqarTvelos
mTebSi rom wrialebs da kosmosSi ikargeba.
isev da isev daviT aRmaSeneblis da cotne dadianis sibrZne da
ukvdaveba gaaerTianebs da gadaarCens saqarTvelos.
nu gaixareben Cveni mtrebi.
cotne dadianis geni isev feTqavs. cotne dadianis sisxli isev
mimodis Cvens ZarRvebSi. cotne dadianis bralicaa, amaswinaT imperiasTan usamarTlo omSi Cveni pirtitvela biWebis sikvdilTan Se-
236
TamaSeba. diaR, `TamaSad da mRerad~ _ rogorc rusTaveli brZanebs,
miiCnia 30 aTasma da ufro metma gmirma mamulisaTvis sikvdili.
es imas niSnavs, rom jer yvelaferi ar dakargula.
hopla, Cven vcocxlobT!
qarTuli miwebisken SuriT mziralno da gaiZvera moyvareno,
geSinodeT cotnes mxarze mjdomi arwivisa. igi xvalindeli saqarTveloa~.
26/XI 96
mweralTa kaSvirSi karlo arsenaSvilis axali wignis ganxilva iyo.
zurab WumburiZem imoxseneba (ar SeiZleba viTom `imoxseneba~, an
`mogvaxsena~? `gaakeTa moxseneba~ _ ar varga).
siamovnebiT daveswari am ganxilvas da sityvac vTqvi (`sityvac
vTqvi~, ar varga, sityvas ityoda, aba, xom ar imRerebdi, arc `sityviT
gamovedi~ varga. iqneb `Sevesityve~?). siamovnebiT Sevesityve karlo
arsenaSvils.
wigns sabavSvo aweria, magram iseTia, didebic rom waikiTxaven.
iwereba zogjer bavSvebze bavSvebisTvis, zogjer bavSvebze
didebisTvis, karlos wigni, ufro am ukanasknelTa rigs miekuTvneba.
Cumi da mokrZalebuli mweraliao, viRacam Tqva.
Cven xSirad gvereva erTmaneTSi adamianis moqalaqeobrivi Tavmdabloba da misi SemoqmedebiTi saxe.
raki mwerali ar braxunobs, saxelisTvis ar nadirobs da pitnasaviT cxvirSi ar gvCris Tavis nawerebs, aseT mwerals erTxel da samudamod mivakerebT `Cumi~, `upretenzio~ mwerlis saxels.
mwerlobaSi Cemi da upretenzio adamianebi ar arseboben.
ganxilvam kargad Caiara (arc `Caiara~ varga, `Catarda~ sjobs).
saRamos `macnem~ gvamcno, rom 15 mxedrionel ymawvils 10-15
wliT patimroba Camouriges. idgnen isini motyuebuli, xelisuflebis
mier SeTamamebul-gamogonili ymawvilebi.
jer gmirebs eZaxdnen (roca WirdebodaT), axla yaCaRebad uxmoben.
ar SeiZleba, ara, 700 axalgazrda yaCaRi iyos!
27/XI, 96
rogorc movelodi, amerikelma da ingliselma damkvirveblebma
soxumSi ganacxades _ afxazeTSi arCevnebi uaRresad demokratiulad
Catarda da legitimurad unda CaiTvaloso.
erT-erTi damkvirvebeli _ ingliseli lordi, meore dRes
Tbiliss ewvia. Tamaz nadareiSvilma miiRo da hkiTxa: ratom ganacxadeT aseTi ram. Tqven xom iciT, rom inglisi saqarTvelos mTlianobas
aRiarebs, xolo separatistebis mier daniSnul-Catarebuli arCevnebi
saqarTvelos mTlianobis xelyofaao _ es igivea, Sotlandiam inglisisgan sruli gamoyofa gamoacxadoso.
lordma upasuxa; jer erTi, inglisi ar dauSvebs SotlandiaSi iseTi xelisuflebis mosvlas, romelic Sotlandiis srul damoukideblobas gamoacxadebs da arc aseTi arCevnebis Catarebis saSualebas
237
miscemso. meorec, me vTqvi mxolod, rogorc damkvirvebelma, rom
arCevnebi demokratiulad Catarda. danarCeni Tqvens Suamavals _ ruseTs mohkiTxeTo. Tqven ar endobiT amerikas da ingliss. Suamavlad
maincdamainc ruseTi airCieT da axla, ra, gindaT ubralo damkvirveblebma Tqvan is, rasac Tqven TviTon ar eubnebiT msoflioso? Tqven
xom arsad ar ambobT, rom ruseTma wagarTvaT teritoriebio. Cven,
damkvirveblebi, politikaSi ar vereviTo.
gaSra. xma ver amoiRo T. nadareiSvilma. ra unda uTxras. marTalia kaci. Tamazi ambobs saTqmels, magram Tamazi mxolod afxazeTis
xelisuflebaa (isic uiurisdiqcio), saqarTvelos xelisufleba ar
aris.
dRes CemTan movida afxazeTidan ltolvili, xanSiSesuli kaci
farfalia.
batono revaz, mSieri vkvdebi, iqneb daurekoT puris qarxnis direqtors _ kalandaZes, muSad mimiRoso.
vTxove biWiko kalandaZes. yuradRebiT Semxvda. gulTanac miitana Cemi saTxovari; qarxnidan Statebis Semcirebis gamo (gazi rom
gamogvirTes) gaTavisuflebuli 80 muSa aRdgenis rigSi midgaso.
yoveldRe cxaddebian isini da Tu romelimem gaacdina, imis magivrad
muSaobeno. movides, oTxmocdameerTed Cavayeben rigSi da roca mouwevs, miviRebo.
RmerTo, rogor uWirs xalxs.
ra vqna, riT davexmaro.
28-29/XI 96
pirvel saSualo skolaSi, anu Tbilisis pirvel gimnaziaSi 29 dekembers babo mWedliZis asi wlisTavis aRsaniSnavi saRamo gaimarTa.
me da revaz ZnelaZe naxevari saaTiT adre mivediT. mainteresebda,
rogori iyo Tbilisis omis (1991-92ww.) dros dangreul-iavarqmnili
gimnazia aRdgenis Semdeg.
direqtorma- q-nma lia Sewirulma, Tavazianad dagvaTvalierebina
kabinet-laboratoriebi da saklaso oTaxebi.
sadRaa brwyinvale pirveli skola!
ubralod, sadad, TeTrad SeRebili Wer-kedlebi. sadRaa misi Zveli `karniz-CuqurTmebi~ da ulamazesi karebi.
`damkvreluri tempiT~ aRudgeniaT Senoba.
ramdenime adgilas ukve gamskdara kedlebi.
am gimnaziaSi nikoloz baraTaSvili, grigol orbeliani, giorgi
erisTavi, rafiel erisTavi, ilia WavWavaZe... swavlobdnen.
daiwva arqivic daiwva biblioTekac, daiwva umdidresi kabinetebi...
babo mWedliZis iubile mSvenivrad Catarda.
gamovidnen giorgi ciciSvili, devi sturua, akaki ZiZiguri, vaxtang tuskia, medea sixaruliZe, me...
gavixsene umSvenieres q-n babosTan Sexvedris epizodebi. vTqvi,
238
ra gulistkiviliT mesaubreboda igi `vefxistyaosnis~ dammaxinjebel
akademiur komisiaze, `rogor vaswavlo skolaSi: `kacs Subi vkar, cxeni davec-is~ nacvlad - `kacsa Sevec, cxeni daveco~.
bolos vTqvi, kidev kargi, rom q-ni babo ver moeswro qarTvelebis
mier pirveli skolis dangrevas, Torem misi tanjuli guli ver
gauZlebda-meTqi.
guli ameria, roca q-n baboze im saRamos `mgznebare~ sityva
swored im ubadrukma `mwerlukam~ Tqva, Tbilisis damangrevlebs
gverdiT rom edga dekembris jojoxeTur dReebSi.
TvalTmaqcobas da utifrobas xom zRvari ara aqvs.
30/XI, 96 _ 1/XII 96
SabaTs (30) mTeli dRe `Rimilis~ masalebs Cavkirkitebdi.
vurekav cnobil mwerlebs, momawodeT rame-meTqi, magram SoTa
niSnianiZis da erTi-ori kacis garda, rogorc irkveva, Tanamedroveobis mwvave problemebze aravin arafers wers.
ra mouvidaT Cen saxelovan mwerlebs?
gana axla, rogorc arasdros, ar aris saWiro, mweralma Tavisi
omaxiani, marTali sityva Tqvas da rusi dampyroblebis winaaRmdeg
zizRiT ganawyos dapyrobili saqarTvelo.
afsus, sadRa arian ilia, akaki, vaJa?!
samwuxarod, bevr Cems kolegas saqarTvelo fexze hkidia Tavisi
60-70-75 wlisTavis iubileebi da Tavisi `rCeulebis~ gamocema-dasponsorebiTaa garTuli.
sponsorobaze gamaxsenda; Cems wignebs ar daveZeb, lamis maTxovrad
viqce bankirTa da fulian biznesmenTa winaSe, rom rogorme ~Rimili~
vacocxlo, kilogramobiT vsesxulob qaRalds, Cems simwriT naSovn
kapikebs vuxdi stambas. xelfasze ~Rimilidan~ uari vTqvi, ra dros
xelfasia.
sad aris SevardnaZis mier xeldasmuli `kulturis gadamrCeni
komiteti?~
kviras sagarejoSi eqim SoTa jafariZis 50 wlisTavze viyaviT levan sanikiZe da me.
miyvars eqimTa sazogadoebaSi yofna. ganaTlebuli, wignieri
xalxia eqimebi.
kargad damamaxsovrdnen janmrTelobis ministri avTandil jorbenaZe, samedicino institutis reqtori ramaz xecuriani, besik kilasonia, anton kekeliZe, nodar lomiZe, vaxtang yifiani da sxvani.
iqve gavicani metad simpaTiuri wyvili-eqimi Tamaz sanebliZe (poetia, mSvenieri leqsTa krebuli maCuqa) da misi meuRle q-ni nana.
didebuli iyo (rogorc yovelTvis) SoTas meuRle, ulamazesi
q-ni lali.
2-3/XII. 96
saberZneTidan dabrunda Cemi naTluli gia.
sad iyavi, ar Candi gia-meTqi.
239
rva Tvea saberZneTSi var, naTlia, guSin Camovedio.
ra gindoda, biWo, saberZneTSi-meTqi.
samuSaod wavediT sami amxanagio.
ras akeTebdiT-meTqi.
mSeneblobaze vmuSaobdiT dRiur muSebado.
ras gaZlevdnen-meTqi.
dReSi 20 dolarso.
samuSaos aq ver iSovidi-meTqi?
ver viSove, batono, vaWroba me ar SemiZlia da sxva saqme saqarTveloSi karga xania, ar arsebobso. mSenebloba aRar ari da qarxnebi
aq ar muSaobso.
bevrni arian dRiur muSebad saberZneTSi qarTvelebi-meTqi?
Zalian bevrio. imdenad bevri, rom aqamde Tu uvizod gviSvebdnen,
axla Tu viza an ramenairi mowveva ara gvaqvs, sazRvarze aRar atareben qarTvelso.
marto qarTvelze vrceldeba eg wesi-meTqi?
mxolod qarTvelebzeo.
riT davimsaxureT-meTqi.
ZiriTadad qalebis `damsaxurebaao~.
?!
aTenis gareubanSi aris omanis raioni, sadac qarTvel meZavebs
Ramis mTeli kvartali aRebuli aqvTo.
berZnebSi Zalian mazanda aqvs qarTvel gogoebs. gviTxres, temperamentiani qalebia da avadmyofobasac naklebad avrceleben, Tanac
polonel da frang qalebTan SedarebiT iafad `muSaobeno~.
kidev kargi,raki asea, mixaria, rom `ar gvarcxvenen~ Cven temperamentiani gogoebi-meTqi.
aTenSi erTi qali gamoviWireT quCaSio. berZenad gagvecno, berZnuls sufTad laparakobda. mTeli RamiT wamogvyva sastumroSi, samives `gagvimaspinZlda~ da diliT angariSsworebaze rom midga saqme,
qarTulad gviTxra; ara, biWebo, Tqvengan fuls ar aviReb, qarTveli
varo.
sibrazisgan tuCebs viWamdi, Cemi gia ki Cveulebrivad yveboda saberZneTSi qarTvel qalTa `gmirobis~ ambebs.
ar aris axla es sanovelo ambavi?
4.XII 96
mweralTa kavSirSi prezidiumis sxdoma gvqonda.
wliuri literaturuli premiebis miniWebis sakiTxi idga.
sxvaTa Soris, kandidatebad warmodgenili iyvnen elizbar ubilava da Salva forCxiZe.
sanam kenWisyra daiwyeboda, sityva viTxove:
me kargad vici, ras hqvia faruli kenWisyra. vinc warmodgenilia
kenWissayrelad, yvela Rirseuli kandidatia, amitomac gTxovT, nu
vatkenT guls romelimes da iqneb fanjikiZem gamoZebnos damatebiTi
240
saxsrebi, raTa yvela kandidaturas mieces es wliuri wamaxalisebeli
premiebi-meTqi.
atyda dava-kamaTi.
ase rogor SeiZlebao. es finansuri daxmareba rodia, es premiis
miniWebaa da mxolod faruli kenWisyriT unda mieniWoso.
vuyareT kenWi farulad.
kacTmoyvare, keTili mwerlebisgan Semdgarma Jiurim gaaSava
elizbar ubilava (80 w.) da Salva forCxiZe (75 w.).
ra gaxarebulebi iyvnen, ra naTeli gadasdiodaT Cems kolegebs
saxeze.
Sedegebi rom gamoacxades, kvlav viTxove sityva: `umorCilesad
gTxovT, davumatoT premirebulTa sias elizbar ubilava da Salva
forCxiZe. orive xandazmuli, damsaxurebuli mweralia da xels nu
vkravT-meTqi, nu gavatanT sibereSi javrs moZme-mokalmeTa gautanlobis Sesaxeb. ar gvekadreba. gamoZebnos fanjikiZem saxsrebi-meTqi.
dameTanxmnen guram fanjikiZe, daviT mWedluri, elguja maRraZe
da mixeil qvliviZe.
kenWi vuyaroTo, murman lebaniZem.
ra saWiroa kenWisyra, Cven TviTon SevTanxmdebiT-meTqi.
kenWi uyares da xelmeored gaaSaves elizbar ubilava da Salva
forCxiZe.
aseTi mlmobeli da mowyale guli aqvs mweralTa kavSiris prezidiums.
daZmarebul xasiaTze davbrundi Sin.
ra mowyenili saxeebiT dadgebian `Cemi megobrebi~ asi wlis Semdeg
elizbar ubilavas da Salva forCxiZis kuboebTan.
ra gulisamaCuyebel, mTrTolvare sityvebs ityvian asi wlis Semdeg am ori patiosani mwerlis dakrZalvaze.
yvelani Cvenma sindisma gagvasamarTlos.
5,6/XII 96
axalcixes vewvie.
mesxeTis universitetis studentobam da profesuram Sexvedra
momiwyo.
didi erovnuli saqme gakeTda am mxareSi Tbilisis universitetis
filialis SeqmniT.
gacocxlda aqauroba. quCaSi axalgazrdebis Jriamuli, qarTuli
laparaki ismis.
universitetis reqtori, merab beriZe, patrioti, niWieri kacia.
SesaniSnavi organizatoric. sul raRac Svid weliwadSi fexze daayena
universiteti. kulturis centrad, saganmanaTleblo kerad, erovnul
wisqvilad aqcia.
Sexvedram gulTbilad Caiara.
moxsenebebi, sityvebi, saintereso SekiTxvebi...
meore dRes Cems maspinZels vTxove axalqalaqSi wayvana. mindoda,
16. r. miSvelaZe. t. XV
241
Sememowmebina TbilisSi darxeuli Wori (`axalqalaqs somxebi gvarTmeven~).
ra didebuli sanaxebi, ra saqarTvelo.
marjvniv davtoveT zRapruli xerTvisis cixe. aha, Tovliani amiranmTa da axalqalaqic. axalqalaqis istoriuli cixe. maRlobaze Sefenili qalaqi-simagre.
davdivar axalqalaqis quCebSi.
iqneb... iqneb jer yvelaferi ar dakargula?
aris am qalaqSi vinme, romelic ityviT, madlobeli varT, qarTvelno, sakuTari miwa rom dagviTmeT da SegvifareT, Cven kargad viciT, rom Tqveni xiznebi varTo?
gafacicebiT Sevyureb TvalebSi somxebs, minda romelime maTganis gamoxedvaSi es azri amovikiTxo.
Tqvenc ar momikvdeT, sufTa somxur qalaqad qceula Cveni axalqalaqi. somxuri laparaki, somxuri warwerebi, somxuri Zeglebi...
am ukanasknelze unda SevCerde.
qalaqis centrSi leninis Zeglis fundamentze mesrop maStocis
Zegli daudgamT. iqve, gverdiT ramdenime uSvelebeli lodi moutaniaT da moqandake gamalebiT muSaobs. mose xorenelis Zegli ukve damTavrebuli aqvs, albaT, oriode dReSi dadgamen axalqalaqis romelime quCaze. mivediT axalqalaqis cixesTan. cixis win istoriuli
somexi meomris Zegli daudgamT. somxuri warweriT damSvenebuli,
zed karibWesTan, modi da ikiTxe axla Sen, qarTvelo istorikoso, ra
kavSiri aqvs somexs qarTul cixesTan-Tqo.
maS ase, javaxeTis somxuri eqspansia-okupacia dasasruls uaxlovdeba.
somxuri ZeglebiT moifina axalqalaqi.
sad sZinavs samcxe-javaxeTis xelmZRvanelobas?
7_12/XII 96
11 dekembers universitetSi ana kalandaZe gvewvia.
gadaWedil darbazSi Zvirfas stumars gulTbilad SevxvdiT.
r. metrevelma brZana Sesavali sityva.
gamovidnen k. danelia, a. xinTibiZe, m. lorTqifaniZe, n. amaSukeli, t. kvanWilaSvili...
me `davaviwydi~ prezidiums, Tumca sagangebod damirekes da
mTxoves, ana kalandaZes miesalmeo.
eg araferi. guli imaze mwydeba, rom xom SeeZlo q-n anas efiqra,
r. miSvelaZem Tavi Seikavao.
12 dekembers parlamentSi rusi funqcioneri selezniovi gamovida da qarTvelebi rusofobiaSi dagvadanaSaula. es maSin, roca, miuxedavad imisa, rom rusma 3 wlis win Cveni damoukidebloba fexqveS gaTela, TbilisSi erTi warwerac ar gaCenila: `rusebo, waeTrieT Sin!~
axia Cvenze.
242
13-28/XII 96
`asaval-dasavalSi~ Cemi da zurab rcxilaZis saubaria dabeWdili.
vambob, rom momewona parlamentis sxdomaze erovnul-demokratebis mier selezniovis gamosvlis dros darbazis datoveba,
rom Cveni xelisufleba am erT mcireoden gabedulebas xval-zeg
gauTavebel bodiSebs moayolebs.
vakritikeb marionetul xelisuflebas gaubedavobisTvis da saqarTvelos televizias Jurnalisturi cvednobisTvis.
24 dekembers quTaisis universitetSi levan sanikiZis 70 wlisTavis
iubile gaimarTa.
reqtorma, avTandil nikoleiSvilma, gaxsna.
momxsenebeli me gaxldiT.
kargad Catarda. baton levans didi siyvaruli gamoucxades.
25 dekembers me da levan sanikiZe baTumSi CavediT.
baTumSi didi daZabulobaa.
16 dekembers baTumis quCebSi javSanteqnika gamoCnda.
23-24 dekembers baTumSi SevardnaZe Cavida mravalricxovani
amaliT. 5 saaTs isaubres daxurul kars miRma SevardnaZem da abaSiZem
da mere SevardnaZe Tbiliss gafrinda.
Cveni Casvlis dros SevardnaZe baTumSi ar iyo.
SevxvdiT da vesaubreT aslan abaSiZes.
saubari televiziam Caiwera. ar vici, gadascemen Tu ara.
SevardnaZe-abaSiZis urTierTobas keTilsasurvels ver daarqmev.
yvelaferi unda viRono, rom aWara konfrontaciis axal kerad
ar iqces.
12 mkvleli momigzavneso, aslan abaSiZe ambobs.
marTalia?
29.XII.96 _ 1.I.97
miiwura es welic.
saqarTvelosTvis kidev erTi uRimRamo weli am saukuneSi.
ra iyo yvelaze cudi 1996-Si? upirvelesad is, rom ers eZina.
Zarcvavdnen, atyuebdnen, miwebs arTmevdnen, hyididnen da qarTvel ers jiutad eZina.
ver iqna da ver gaaRviZes erTguli mecixovnis, marTali moymis
amay yivilze (`moyme amayad hyioda~ rusT.) xandaxan Tavs wamoswevda
da isev miiZinebda.
arsaidan xsna, `arsiT Zaxili~...
erTi kviraa Cveni samarcxvino televizia 40 wlisTavis iubiles
ixdis. Tavs iqeben da ijildoveben. es is televiziaa, afxazeTis dakargvaSi didi Rvawli rom miuZRvis. ratom da rogor, es aTasgzis
miTqvams da aRar gavimeoreb.
31 dekembers da 1 ianvars gauTavebeli cekva-TamaSi iyo televiziaSi.
`gamarjvebuli~, gamTlianebuli saqarTvelo~ xbos kuntruSiT
xvdeboda axal wels.
243
ra gvezeimeboda?
`elita~ TasiT xelSi svamda eris sadRegrZelos.
ubedureba is iyo, rom ukbilo xumrobebze (e.w. `kafiebze~) TviTonve ecinebodaT.
didxans grZeldeboda is gulisamrevi kafioba da xalxisTvis
TvalSi nacris Seyra.
vxvdebodiT axal wels da sul ar mixaroda.
damnaSaved vgrZnobdi Tavs yvela ltolvilis, SimSiliT daosebuli, marionetuli xelisuflebis mier yvela gaubedurebuli kacis
winaSe.
srolam, saaxalwlo baTqabuTqma gamomarkvia.
2.I _ 14.1 97
nino quTaTelaZem damireka 8 ianvars televiziidan, axal cikls
viwyeb, `mwerlis erTi dRe~ hqvia da unda CagweroTo.
ram gaaxsena mwerali televizias, nino, ras mivawerTo es sentimentaloba-meTqi, vkiTxe.
mTeli welia TiTqmis araferi gagvikeTebiao, televiziis xelmZRvaneloba Cvens redaqcias `ar swyalobso~. Cans, zemodan aqvs miTiTebao. verc imas getyviT, rom SarSandeli inerciis gadamkide, gauSveben am gadacemas, magram mainc unda movamzado da Zalian gTxovT,
uari ar miTxraTo.
mivedi, Camweres.
daaxloebiT ase vTqvi:
`ormocdaaTs kargaxania gadavSordi da axlaRa vatyob Cems Tavs,
tyuil-marTalis garCeva, rogorc iqna, viswavle.
karga xans mjeroda, rom rasac xelisufleba ityoda, wminda wylis simarTle iyo, axla vxvdebi, ra unda daijero da ramdenad:
magaliTad, Tu getyvian, stiqiam oTxi milioni dolaris ziani
mogvayenao, unda icode, rom sinamdvileSi erTi milionis zarali
mouyenebia.
Tu getyvian, mosaxleobas 5 milioni dolaris humanitaruli daxmareba davurigeTo, unda mixvde, rom erTi milioni dolaris daxmareba maincaa darigebuli.
Tu getyvian, suxumi saimedodaa daculi, iq Citic ver Semofrindebao, unda mixvde, rom wasulia soxumis saqme.
Tu getyvian, mogvilocavs, bazaleTze Turquli universiteti
aRar aSendebao, unda icode, rom Turquli universiteti daarsebulia da ukve funqcionirebs, sadRac, sxva adgilze.
roca getyvian, 15 ianvridan iwyeba ltolvilTa dabruneba afxazeTSio, unda icode, rom es keTili tyuilia, radganac 15 ianvari
Zalian axloa da tyuilis mokle fexebi male gamoCndeba. boroti
tyuili maSin iqneboda, rom eTqvaT, 15 maiss vbrundebiT afxazeTSio. 15 maisi, mogexsenebaT, Soria da SeiZleba, molodinisgan guli
gagiskdes.
244
ase ufrTxildeba xelisufleba Cvens nervebs.
axla, dapyrobil saqarTveloSi, Cveni telegadacemebis mixedviT
Tu vimsjelebT, gauTavebeli cekva-TamaSia. aqamde megona, rom amas
xelisufleba imitom akeTeda, cekva-TamaSiT mTavari safiqralisgan
ganze gaveyvaneT da amiT daemala qveynis ubedurebaSi Tavisi danaSauli. axla vfiqrob, amas imitom akeTeben, rom wregadasuli zar-zeimi
SegvaZulon da marto dagvtovon Cvens veeberTela sevdasTan.
rac ufro ugemovno xumrobebs da ukbilo anglobebs gvTavazoben scenidan, unda mixvde, rom amas specialurad akeTeben, raTa bolos da bolos daseriozulde, naklebi iRadavo da meti ifiqro daqceuli qveynis gadarCenaze.
vzivar axla zamTris civ dRes Cems magidasTan da vfiqrob imaze,
rom, rac tyuil-marTlis sazRvars mivageni, cxovreba ufro saintereso gaxda.
Turme xelisufleba ki ar gvatyuebs, aramed Cvens mimxvedrianobas avarjiSebs.
da am dReebSi mainc movida CemTan didi, sasurveli simarTle.
moqandake Tengiz kikaliSvili mewvia da macnoba, rom galaktionis niRabi, romelsac ocdaaTi welia veZebdiT, napovnia. igi TviT
baton Tengizs aRmouCenia moqandake gorgoZis (am ukanasknelma auRo
niRabi galaktions gardacvalebis mesame dRes) sardafSi.
Tengiz kikaliSvili am saCuqars uZRvnis qarTul mwerlobas,
Tbilisis universitets da, ra Tqma unda, mTels saqarTvelos.
ianvris bolos niRabi samudamod daimkvidrebs adgils Tbilisis
universitetis `galaktionis kabinetSi~.
Canaweri (teqnikurad) urigo rodi gamovida, magram eWvi mepareba,
rom ironiismimxvedrma televiziis xelmZRvanelobam mas mwvane gza
misces.
vnaxoT. dRes 14 ianvaria da televiziidan baiburi ar ismis.
15.I _ 18.I.97
elcinis avadmyofobis gamo 17 ianvars daniSnuli sng-s meTaurTa
Sekreba gadaido.
Cveni xelisufleba braxunobda; raki afxazeTs da samaCablos
ar gvibrunebs ruseTi, sng-s Sexvedraze samSvidobo jaris gayvanis
sakiTxs davsvamTo.
es bolo sami dRe ki, rogorc mosalodneli iyo, `gons moegnen~
da ganacxades _ samSvidobo jaris gasvlis ki ara, mandatis gafarToebis sakiTxs davayenebTo.
_ ara! ara! amaTi imedi ar unda gqondes, qarTvelo ero!
afxazeTi da samaCablo gayidulia.
televizias, rogorc miTxres, gadaucia Cveni Canaweri (`zamTris
erTi dRe~). oRond im dros gadaucia, rodesac lamis mTel saqarTveloSi deni gamorTulia (TviT televizias generatori kvebavs). ase
rom, erTiT nulia xelisuflebis sapropagando samsaxuris sasargeblod.
245
samagierod, mTelma saqarTvelom naxa uniWieresi reJisoris,
robert sturuas mier gadaRebuli satelevizio filmi `mexanZris
sizmari~. ufro didi saSineleba arc minaxavs da arc gamigonia, es iyo
uniWobis feierverki. Cveni cnobili, sayvareli msaxiobebi sawyaloblad daxtunavdnen ekranze, imanWebodnen, kanSi Zvrebodnen. ra xdeboda, ratom da risTvis, kaciSvili ver gaarkvevda. Sen, Se kai kaco,
cnobili ostati rom xar da Seni Semoqmedebis avtoriteti misxalmisxal mogipovebia, ar unda ikiTxo gadaRebis dros, robertiC, ratom gadavdivarT am malayebs, amixseni, Tu RmerTi gwamso.
16, 17 ianvars levan sanikiZe, vaxtang qarumiZe da me aWaraSi gaxldiT.
vnaxeT stiqiisgan dangreuli aWaris soflebi.
rezinisCeqmebiani aslan abaSiZe TviTon xelmZRvanelobda stiqiiT dazaralebulTa Svela-dabinavebas.
imave saRamos (16) me da levani aWaris televiziiT gamovediT.
meore dRes gamosacilebel sauzmeze didxans visaubreT saqarTvelos bedze, politikaze, ekonomikaze.
me da aslani cota msubuqad SevkamaTdiT.
me vecade damemtkicebina misTvis, rom saqarTvelos ruseTze
didi da veragi mteri arc hyolia da arc axla hyavs, aslani ar dameTanxma.
samsaaTiani kamaTis mere me Cems mosazrebaze davrCi, aslani _
Tavisaze.
ukan dabrunebisas rikoTis uReltexilze Tovda.
manqanebi Tovl-yinulze srialebdnen. Cvenic mocurda, kinaRam
xevSi gadaveSviT.
bolos viRac RvTian-madlianma saburavis jaWvebi gvaTxova da,
rogorc iqna, avediT uReltexilze. vCqarobT. 2 saaTze gorSi, kargi
poetis da kargi kacis, jemal injias, iubilea daniSnuli da unda
CavuswroT.
`ara me micno da ara meo~, vexumrebodiT erTmaneTs gzaSi me da
levani.
bolos gairkva, rom Cvens mZRols, vaxtangis siZes, karg biWs,
gela gelaSvils, jaWvebis keTil mTxoveblebisTvis 15 lari miucia.
Tavidan ocs iTxovdao.
esec Cveni popularoba! iubiles mainc ver CavuswariT.
19 _ 23/I 97
20 ianvars istoriuli ambavi moxda.
moqandake Tengiz kikaliSvilma galaktionis kabinets saCuqrad
gadmosca galaktionis niRabi.
es niRabi galaktionis sikvdilis meore dRes auRo moqandake
Saqro gorgoZem. mweralTa kavSirma 500 maneTi ver gamoZebna maSin
am niRbis SesaZenad, gorgoZe gardaicvala, niRabi sadRac sardafSi
miagdes da daikarga.
246
Tengiz kikaliSvilma ipova igi erTi kviris winaT da CemTan moitana. kulturis saministros rom vaCuqo, vici, dakargaveno.
es keTilSobili moqandake imdenad Raribia, rom Savi xaverdis
fulic ki ara hqonda niRbis fonisTvis. Cemi colis kaba davWeri da
mivutane.
didi ambavi iyo universitetSi. vin ar movida niRbis gadmocemis
ceremonialze.
vilaparake galaktionisadmi yvela xelisuflebis gulgril
damokidebulebaze.
televiziamac gadaiRo.
gazeT `qarTul films~ aTi weli Seusrulda da 21 ianvars am
TariRTan dakavSirebiT rezo CxeiZis xelmZRvanelobiT saRamo
gaimarTa. levan sanikiZe da mec migvipatiJes.
22 ianvars msaxiobis saxlSi cnobili fexburTelisa da msxaiobis,
mixeil jojuas, dabadebis 70 wlisTavis iubile gadaixades.
miSa kargi pirovnebaa.
veswrebodi. iubile kargad Catarda.
sityva rom eTxovaT, vityodi, iqeT aRar miveZale.
24/I _ 12/II 97
saqarTvelos prezidenti safrangeTs stumrobda askaciani
amaliT. (askaciani amaliT! 95 kaci rom waeyvana, im 5 kacis ~vizitis~
fuliT SegveZlo galaktionis saxelis gamosyidva, magram galaktionis muzeumi viRas axsovs...).
iq parizSi korespondenti ekiTxeba SevardnaZes: `natos `gafarToebas rogor ucqeriTo. Cvenao, evrokavSiris gafarToebis momxre
varTo. `natoSi~ rom miiRon saqarTvelo, Tanaxma xarT Tu arao. arao
(?!) Tqva SevadnaZem da gaicina. ratomao? sulerTia, Cven mainc ar
migviRebeno.
rom eTqva, gvinda `natoSi~ Sesvlao, ar undoda mere Tavis centrSi, urdoSi, moskovSi Casvla? dabneuli, SeSinebuli saxe hqonda
saqarTvelos prezidents, amas rom ambobda. me mesmis misi.
8 Tebervals sagarejos raionis sofel yandauraSi Cemma akademiam (`qarTuli fenomenis akademia~) konferencia Caatara Temaze, `ra
gadaarCens saqarTvelos~.
gamovediT da saqaTvelos xsnis gzebze vilaparakeT: levan sanikiZem, vaxtang qarumiZem, oTar Jordaniam, guram gogiaSvilma, Tengiz
sanikiZem, jangir mamalaZem da me.
bolos vuTxari kaxelebs, ratom sZinavs qveyanas, ratom ucqeriT
`mSvidad~ saqarTvelos daqcevas-meTqi. `winamZRoli ara gvyavso~, viRacam daiZaxa darbazSi.
9 Tebervals `asaval-dasavalisTvis~ vrceli interviu miveci niWier poet qals _ bela SalvaSvils.
saRamos g. fanjikiZem damireka; Sen rom gazeTisTvis masalebi
damitove, marto Seni novelaa da iumori ar Canso. arada erTad, erTmaneTze mimagrebuli, Cavabare. Cans, viRacam magididan mopara.
247
ra masalebia? mweralTa kavSiris xelmZRvanelobam gadavwyviteT,
axali gazeTi davaarsoTo, gazeTs `qarTuli mwerloba~ erqmeva.
gazeT `saqarTvelos respublikaSi~ didebuli werili daubeWdavs
Cems novelebze baton giorgi natroSvils, Tvalze cremli momeria.
Cven xom ase gadaveCvieT erTmaneTis mimarT Tbil sityvas am mglur
droSi.
sad moicala 85 wlis sawols mijaWvulma kacma Cemi novelebisTvis.
didi madloba, batono giorgi.
13.II _ 16/II 97
14 Tebervals svanur sofel `lamSvenieraSi~ viyaviT xarZianebis
dedis dakrZalvaze.
`lamSveniera~ rusTavs qvemoT, jandaris tbis napiras axali
sofelia svanebiT dasaxlebuli. avTandil margianma daaarsa.
rafSi viyaviT Cveni saZmo-samegobros wevrebi: jaba oniani, levan
sanikiZe, vaxtang qarumiZe, muradi cincaZe, nugzar aleqsiZe, iuri
dumbaZe da me.
1500 svani movida dakrZalvaze.
1500 lomi. daTvistoreba, maRali, xorxidan sevda-boRmiT molaparake, sevdiani, magram brZolis JiniT anTebuli svani.
ra vqnaTo, batono revaz, rodemde viyoT rusis monebio. Cven aq
umetesoba ltolvilebi varTo, moTminebis Zafi wuTi-wuTze gagviwydeba da raki qveynad samarTali aRar arsebobs, Cven TviTonve gavaCenT Cvens samarTalso.
winamZRoli gvWirdeba da erTi daZaxeba, meti araferi gvinda,
Cven davanaxebT msoflios, SegviZlia Tu ara omio.
imedmicemuli davbrundi Sin.
gzaSi levans veubnebodi _ dRes Cven, faqtiurad, qarTuli saxalxo laSqaris erT-erTi saimedo da nacadi razmi vnaxeT. warTmeuli qarTuli miwis dambrunebeli swored rom es mxedrobaa da ara
nadibaiZis jari-meTqi.
avTandil margianic iq iyo, rasakvivrelia.
ver gavige, ras merCiano. vgrZnob, Cems irgvliv wre viwrovdebao.
Cems qveyanas vemsaxure, rogorc SemeZlo. araferi damiSavebia, garwmunebT, batono revaz, kacobaSi arasodes CavWrilvar da arasodes
SegrcxvebaT CemTvis xelis CamorTmevao.
axla saqarTveloSi is tendencia midis, rom Tu vinme darCa movaJkaco, imasac SiSis qari Cauyenon muxlebSi, an korufcia daabralon,
an sxva ram mougonon, raTa yurmoWril monad aqcion da qveynisTvis
brZolis survili daukargono.
iqneb marTalia?
17-25/II 97
saqarTvelos prezidenti azerbaijans stumrobda.
Zveleburad, komunisturad miiRes.
248
aeroportidan baqomde quCaSi xalxi iyo Camwkrivebuli.
quCaSive daukles cxvari tradiciisamebr.
azerbaijanel Zmebs SevardnaZe Zalian `nayvarebaT~.
maRalma stumarma Tavis vrcel sityvaSi yvelaferze ilaparaka,
magram darwmunebuli var, alievisTvis pirad saubarSi miniSnebiTac
ar uTqvams: 1959-60 wlebSi saingiloSi 60 000 qarTvels gvar-saxeli
da erovneba rom SeucvaleT azerbaijanelebma, axla xom wyeuli komunisturi epoqa aRar aris, xom Zmebi varT, daubrunoT isev qarTuli
gvar-saxeli da erovnuloba qarTvelebso.
amiT rogor Seawuxebda alievs, viziti xom ZiriTadad msoflio
problemebis mogvarebas isaxavda miznad.
samagierod, baqodan dabrunebul SevardnaZes aqaurma azerbaijanelebma ultimatumi daaxvedres, dauyovnebliv daubrune marneulis TaTrul soflebs zviadis dros gadarqmeuli saxelebio.
asea, roca stumari xvdeba, rom Seni ingilo fexebze gkidia, xizani cdilobs, Tavisken miiTalos.
kvlav Zili... Zili...
saqarTvelos uaxloes xanSi gaRviZebis niSan-wyali ar etyoba.
moskovSi elcins `natos~ gafarToebis problemaze mosaTaTbireblad amerikis saxelmwifo mdivani, madlen olbraiti, ewvia.
olbraiti Cexi ebraelia. rusuli brwyinvaled icis.
elcini rusulad elaparakeboda.
olbraitic rusuladve pasuxobda da mere Tavis Tarjimans
uTargmnida inglisurad.
novelis Temaa.
26/II _ 8/III 97
pionerTa sasaxleSi lado asaTianis dabadebis 80 wlisTavi
aRniSnes.
mSvenieri literaturuli kompozicia gaiTamaSes bavSvebma.
mamaCemi waviyvane.
mama lados Tanakurseli da megobari iyo.
quTaisSi 7 Tvisa lados movunaTlivar.
kargi sityva Tqva mamaCemma.
bolos cremli moadga Tvalze. SemeSinda, wnevam ar auwios-meTqi.
rusTavelis sazogadoebis yriloba Catarda.
guram gegeSiZem mokle, magram saqmian moxsenebaSi, sinanuli
gamoTqva imis gamo, rom T. siguas jibrze gaCnda rusTavelis TviTmarqvia sazogadoeba.
Cvenao, xelisuflebam bankSi angariSi SegviCera da viRaceebma
karebi agviWedeso.
iZulebuli gaxades T. sigua, gadamdgariyo.
mivedi T. siguasTan da vuTxari, me xmas ar mivcem Tqvens gadadgomas, es gaqcevas, Ralats niSnavs-meTqi.
ra vqnao, maiZuleso.
249
2 marts parlamentis afxazuri fraqciis wevrebi: germane facacia, boris kakubava, geno kalandia, gia gvazava da sxvebi saSimSilod
dasxdnen. moTxovna: dauyovnebliv gayvanil iqnas ruseTis e.w. samSvidobo jari afxazeTidan da samaCablodan.
moSimSileebTan 4 marts SoTa niSnianiZe da me mivediT.
gavamxneveT, mxari davuWireT.
parlamentarebi SimSilobeno, daiZra Tbilisisken moskovidan
dumis delegacia. delegacias fexdafex mohyva adamianis uflebaTa
cnobili damcveli-kovaliovi.
ra moxdao, kiTxuloben rusebi, ra bzikma ukbinao morCil, erTgul, qeddaxril saqarTvelos.
roca auxsnes, warTmeuli teritoriebi dagvibruneTo, aimriznen
dumelebi. Wkuas mouxmeT, Torem uaresi mogivaTo.
TviT SevadrdnaZec ki ukve aSkarad gamoTqvams elcinis xelisuflebisadmi ukmayofilebas.
vnaxoT, ra mohyveba am aqcias.
gamovida opoziciuri gazeTi `bedi qarTlisa~ (redaqtori gia
TvalavaZe).
pirvelive nomerSi Cemi vrceli interviua.
9/III-18/III 97 w.
12 marts moswavleTa sasaxleSi ilia WavWavaZis dabadebis 160
wlisTavis aRsaniSnavi literaturuli saRamo gaimarTa.
saRamo niWierma literatorma, Tiniko gabuniam, moamzada.
veswrebodiT jumber WumburiZe, Tengiz arCvaZe, lado minaSvili
da me.
darbazi savse iyo axalgazrdebiT. raRac sxvanairi drtvinva gaisma, roca erTma deklamatorma didi ilias sityvebi moafrqvia darbazs: `oh, RmerTo, RmerTo sul Zili, Zili, rosRa gveRirsos Cven
gaRviZeba~.
momeCvena, rom es saRamoc saqarTvelos gasaRviZeblad iyo
Cafiqrebuli.
saRamos damTavrebisas mec momces sityva.
`ilias dawyebuli brZola jer ar damTavrebula-meTqi, dResac ruseTis klanWebSi gminavs saqarTvelo da misi gamoxsnis saqmeze Tqvenma Taobam unda daagvirgvinos-meTqi. ar daujeroT, vinc
gatyuebT, TiTqos saqarTvelo damoukidebeli da Tavisufali iyosmeTqi~.
ras vityodi sxvas.
parlamentis SenobaSi deputatebi kvlav SimSiloben.
yoveldRe davdivar maTTan.
erTxel Sioc miviyvane.
xelisuflebam TiTqmis sasikvdilod gawira es biWebi.
germane facaciam miTxra, xom xedav, rogor aWianureben ganxilvis dawyebas parlamentze, albaT, Cvens sikvdils elodebiano.
ruseTi gagulisda da kbena dagviwyo.
250
jer gazi gadagviketa, mere baTumTan Turq mebadurTa Sxunas cecxli gauxsna da erTi mebaduri mohkla.
bunebrivia, Turqebi Semogvedaven, gagvagebineT, saqarTveloa
Cveni mesazRvre-mezobeli, Tu ruseTio.
ruseTma am gasroliT ori saqme gaakeTa: jer erTi, TurqeTi mogvamdura, meorec, gvagrZnobina, nu xtunavT, araviTari saxelmwifo
Tqven ara xarT da araviTari sazRvari ara gaqvTo.
ruseTis am Tavgasulobam SevardnaZis protestic ki gamoiwvia.
Zlivs...
zurab Jvania qarTvel parlamentarTa `yoCaRi razmiT~ amerikidan dabrunda.
rogorc televiziiT waitrabaxes _ klintonis garda (klintoni
waiqca da muxlis operacia gaukeTes im dReebSi) yvela Tanamdebobis
pirs (prezidentis kancelariaSic da gaeroSic) gavagebineT, rom samSvidobo jari Tavis misias ver asrulebso.
19-25/III 97 w.
moSimSileTa aqcia, rogorc mosalodneli iyo, uSedegod damTavrda.
Tumca arc Tu mTlad uSedegod, am aqciam niRabi Camoxada saqarTvelos marionetul xelisuflebas da cxadi gaxada, rom am xelisuflebas ar surs afxazeTis da samaCablos dabruneba.
parlamentma da prezidentma ocdaori dRe atyues ganwiruli moSimSileebi da bolos branwi uCvenes, mainc ar miiRes gadawyvetileba
afxazeTidan da samaCablodan rusis saokupacio jaris gayvanis Sesaxeb.
helsinkSi elcini da klintoni Sexvdnen erTmaneTs.
klintonma faqtiurad dastyua ruseTis loT imperators Tanxmoba natos aRmosavleTiT gafarToebaze.
qarTuli fenomenis akademiis egidiT 21 marts dedofliswyaros
vewvieT SoTa niSnianiZe, levan sanikiZe, vaxtang qarumiZe, jangir mamalaZe, mamuka TavxeliZe da me.
CavatareT konferencia Temaze `ra gadaarCens saqarTvelos~. Sexvedra gaxsna da saintereso erovnuli sityva Tqva gamgebelma Temur
molaSvilma.
sami saaTis ganmalvobaSi savse darbazi gasusuli ismenda Cvens
gamosvlebs.
gvian RamiT davbrundiT TbilisSi.
23 marts afxazeTis universitetma lado asaTianis, severian isianis, giorgi nafetvariZis, mirza gelovanis, aleqsandre sajaias da
vladimer ubilavas xsovnis saRamo gamarTa.
gaocebas iwvevs am `devnili universitetis~ sicocxlisunarianoba. reqtori b-ni oTar Jordania, uaRresad niWieri, imediani da
energiuli kacia.
ruseTis parlamentis delegacia gvewvia. amjerad gudaurSi,
sufTa haerze inebes Cveni cxvar-parlamentarebis damoZRvra-daSineba.
251
26.III-8.IV 97
kidev erTxel moatyues saqarTvelo.
28 marts, rogorc iqna, Catarda samjer gadadebuli samiti.
qarTuli politikuri elita wamdauwum gaiZaxoda, ruseTTan
SeTnaxmeba miRweulia, 28-Si samiti gadawyvets da rusis samSvidobo
jari RaliZgaze gadainacvlebso.
Seurigebel opozicias es `gamarjveba~ epataraveboda. barem raki
zugdididan wava rusis jari, barem fsoumde gadainacvloso.
opozicia bWobda, SevardnaZes ki, albaT, gulSi ecineboda.
movida 28 martic.
yvelasgan moulodnelad, saqarTvelos prezidents RaliZgaze
`samSvidobo jaris~ gadanacvlebis Sesaxeb sityvac ar dauZravs.
piriqiT, `samSvidobo~ rusis jaris mandatis gafarToveba
moiTxova.
rac moiTxova, daumtkica kidec samitma.
amiT afxazeTis dabrunebis saqmeSi erTi nabijiT ukan davixieT.
Tu aqamde mxolod 24 kilometrian zonaSi parpaSebda rusi, axla
mTeli galis teritoria davuTmeT. nebismier qarTvels gaaCerebs afsua separatistis mokavSire rusi, daabralebs partizanobas da adgilze daxvrets.
qarTvelebze mzrunvelma mTavrobam samitze Tavisi namdvili saxe
gamoaCina.
axla fraqcia `afxazeTi~ ekiTxeba SevardnaZes, xom dagvpirdi
RaliZgas, ratom mogvatyueo.
SevardnaZe pasuxs ar iZleva.
ltolvilebma, rogorc iqna, Seapares mitingebi fxizel xelisuflebas. `iveriis~ win yoveldRe imarTeboda sainformacio mitingebi.
amiT SeTamamebulma opoziciam 3 aprils (parlamentze afxazeTis
sakiTxis ganxilvis dRes) didi saprotesto mitingi dagegma, magram
amaod.
dilidan rusTavelis prospeqti xelisuflebis damcvelTa legionebiT gaivso, wina dRiT (2 aprils) ki `moqalaqeTa kaSvirma filarmoniaSi TbiliselTa kreba gamarTa. aRar SeiZleba umaduri
xalxis moTmenao, axla Tbiliss walekviT emuqrebiano, davirazmoT,
Tbiliselebo, mtrebis davicvaT Tbilisio, gahyvirodnen ZirZveli
Tbiliselebi.
`daicves~ Tbilisi 3 aprils Tbiliselebma da xelisuflebam.
rusTavelze mitingi ki ara, erTi opozicioneric ar gaaWaWanes.
boris kakubavam uvado SimSiloba gamoacxada moTxovniT: `gavides
rusis jari saqarTvelodan~.
xelisufleba umal boris kakubavas (da ZmaTa misTa) sicocxles
Seeleva, vidre _ rusis `samSvidobo jars~.
rusis jari rom gavides, icis xelisuflebam, rom igi Tavisi
xalxis pirispir darCeba da pasuxis gacema mouwevs uamrav uxerxul
kiTxvaze.
252
6 maiss baTums gavfrindiT guram SaraZe, rezo CxeiZe, levan sanikiZe, daTo uruSaZe da me.
saqme? xval baTumSi wminda barbares eklesiis gaxsna-kurTxevaa.
gaxsnaze ver Camovida saqarTvelos prezidenti, rogorc `gairkva~, kaTalikos-patriarqs sicxem auwia da ver akurTxebs RvTis saxls,
baTumSi diliT gamogvicxades, rom aslan abaSiZes stenokardiuli
Seteva aqvs.
ase rom, zeims pirvel pirTa brwyinvaleba aklda, magram mainc
lazaTianad Catarda.
didi saqmea baTumSi qristianuli eklesiis aSeneba.
iqeTobisas me da levan sanikiZem quTaisSi gamoviareT da universitetSi leqciebi wavikiTxeT.
gazeT `droSi~ (#11, aprili) Cemi vrceli interviua samitis
uSedego Sedegebze da sxva ubedurebazec, saqarTvelos rom sWirs.
9/IV_10/V 97
ruseTma ganacxada, samitis gadawyvetilebas samSvidobo jaris
mandatis gafarToebaze SevarsulebT, Tu afxazeTis Tanxmobac iqnebao.
xom vambobdi, msoflioSi yvelaze maRali da bolo instancia
arZinbaa-meTqi.
Cveni uniaTo xelisufleba amgvari afiorisTvis protestsac ki
ar ucxadebs ruseTs, drois gayvanisa da sakuTari xalxis motyuebis
politikas adgas.
ruseTma saqarTvelos gavliT didZali iaraRi miawoda somxeTs,
ramac azerbaijanis aRSfoTeba gamoiwvia.
ruseTi saxelmwifodac ar gvTvlis. saqarTvelo misTvis ubralod
`gasasvleli ezoa~.
4,5,6 maiss yovelTa qarTvelTa kongresis delegacia saingilos
vestumreT.
iqeTobas didi winaaRmdegoba gvqonda sazRvarze. azerbaijanelma mesazRvreebma uari gviTxres saxarebis Setanaze. bolos xvewnamudaram, viRaceebTan telefoniT dakavSirebam da rezo CxeiZis avtoritetma Tavisi gaitana.
me Cemi azri maqvs saxarebis gatan-gamotanaze.
msoflioSi oci milioni qarTvelia da aqedan 16 milioni musulmania. ras viklavT Tavs maincdamainc qristianuli literaturis
propagandisaTvis? gana erovnulobis ganmsazRvrelia qarTvelisTvis, romel RmerTs emsaxureba da sad loculobs? ratom vimdurebT
`saxarebisTvis~ an mezoblebs da an musulman qarTvelebs?
davurigoT xalxs `vefxistyaosani~ (Cveni biblia), `deda-ena~, qarTvel mweralTa sxva wignebi da saxelmZRvaneloebi, ar ajobebs?
sami dRe davyaviT saingiloSi. kaxi, belaqani, zaqaTala... alibeglo-aliabadi... skolebSi Sexvedrebi, saubrebi gaubedurebul,
253
gvarwarTmeul qarTvelebTan. etyoba, Cveni werili (kongresis)
alievisadmi, romelSic vTxovdiT azerbaijanis prezidents, qarTvelebisTvis ukanonod warTmeuli qarTuli gvarebi daebrunebina,
prezidents arc gadasca erTma qarTvelma xelisufalma. mis sindisze
iyos.
Cven xom niadag `arwyeninebis da argaRizianebis~ politikas unda
vadgeT.
alibeglos TeatrSi ingiloebma rezo CxeiZes 70 wlisTavis iubile gaumarTes, moxsenebiT me gamovedi.
es, me mgoni, pirveli SemTxvevaa, rom saingilom cocxal moRvawes
iubile gadauxada.
alibeglos Teatris xelmZRvaneli, anzor dolenjaSvili, niWieri kacia da, rac mTavaria, WeSmariti patrioti. Seqmna da 16 welia
xelmZRvanelobs saingilos erTaderT qarTul Teatrs.
ukan wamosvlis dros azerbaijaneli mesazRvreebi SublSekrulni
dagvxvdnen, etyoba, informirebulni iyvnen Cveni `patriotuli voiaJiT~, Tavidan fexebamde gagvCxrikes, civad gvepyrobodnen.
davdivarT me da SoTa niSnianiZe saqmosan-direqtorebis kardakar
(SoTa cotne dadianis fondis prezidentia, me _ vice-prezidenti),
vTxovT, oriode groSi gadmouricxon fonds, raTa SevZloT gansakuTrebiT gaWirvebul xelovanT Cevni mxriv daxmarebis xeli gavuwodoT.
maiss rusTavSi viyaviT. TiTqmis yvela didi qarxana moviareT.
dawesebulebaTa xelmZRvanelebi Cvens gulisamaCuyebel aja-xvewnas
gulTbilad xvdebian, magram Tavis mxriv dasZenen, rom qveyanas Zalian uWirs da iqneb axla zRaprebis weris da Zeglebis dadgmis dro
ar iyoso.
Cven ar veTanxmebiT.
mere kamaTs aRar agrZeleben da karebamde megobrulad mogvacileben. gvpirdebian, rom pirvelive SesaZleblobisTanave dagvexmarebian.
vnaxoT...
11-25. 97
16 maiss foTis Teatris SenobaSi Sexvedra mqonda.
foTelebma didi siyvaruli gamomicxades.
sami saaTis ganmalvobaSi scenaze videqi.
gansakuTrebiT amaRelvebeli sityva Tqva foTis universitetis
reqtorma, profesorma Temur faCuliam.
vupasuxe uamrav SekiTxvas. sxvaTa Soris, mkiTxes, ra azris brZandebiT foTis axal merzeo.
nugzar nadaraias nacvlad foTSi axlaxan ivane zodelava daniSnes, nino Jvanias vaJi. niWieri, zrdili ymawvilia, bavSvobidan vicnob.
254
me vfiqrob, am uZveles kolxur qalaqs vano zodelava karg samsaxurs gauwevs-meTqi, mxari davuWire.
gazeT `axal TaobaSi~ Cemi interviu daibeWda. rom gadavxede,
cota ar iyos, zedmetad pesimisturia. Cemi imedi Tavisufali saqarTvelos xilvisa, nel-nela inavleba. saqarTvelos saRaTas ZiliT
sZinavs-meTqi, vambob.
23 maiss universitetis 107-e auditoriaSi studentebma gamarTes
konferencia afxazeTis sakiTxze.
momxseneblebad studentebi gamovidnen.
Tqves, droa, studentobam xma aimaRloso. Cven kargad vxedavT,
rom saqarTvelos dRevandeli marionetuli xelisufleba afxazeTis
da samaCablos dambrunebeli ar ariso.
konferenciaze ufrosi Taobidan oTxi pirovneba viyaviT miwveuli: docenti merab vaCnaZe, doc. ingiSter cqitiSvili, q-ni julieta
mildiani da me.
mTxoves sityva.
mixaria, rom axalgazrdobis gaRviZebis niSanwyals vxedav-meTqi.
es Sexvedra CemTvis Zvirfasia, rogorc meudabnoe kacisaTvis wyali, radganac oTxi welia Tavi mogabezreT gauTavebeli wuwuniT
imaze, rom axalgazrdebi saqarTvelos bedis mimarT gulgrilad, indiferentulad arian-meTqi ganwyobilni. axla mTavaria, ar CaaqroT
naRverdali, meti ixmauroT, ufro aqtiurad gamoxatoT Tqveni pozicia. icodeT, afxazeTs da samaCablos mxolod partizanuli omiT
davibrunebT-meTqi. rac Seexeba Tqvens moxsenebebs, Zveli literaturis tyveobaSi xarT. cnobili qarTveli istorikosebisa da enaTmacnierebis mier 70 wlis manZilze sabWoTa sistemis gavleniT gamoTqmuli azrebis sawinaaRmdegod axlaxan profesorma mibCuanma daamtkica,
rom araviTari afxazi eri, afxazuri ena da afxazuri kultura samyaroSi ar arsebobs. afxazebi Cven varT _ dasavleT saqarTveloSi
mcxovrebi qarTvelebi, xolo isini, vinc dRes Tavs afxazebs uwodeben, sinamdvileSi CrdiloeTkavkasieli adiReveli tomebia, afsuebi
arian da Cven miwaze sul raRac 200 wlis winaT Camosaxldnen-meTqi.
konferenciam miiRo rezolucia, romelSic saqarTvelos xelisuflebas mouwodeben, an droulad daadges aqtiuri moqmedebis gzas,
an gadadges.
26/V_6/VII 97
26 maiss kidev erTi yalbi zeimi gamarTa marionetulma xelisuflebam.
`yalbs~ imitom vuwodeb am zeims, rom igi saxalxo zeimi ar aris.
saqarTvelos arezeimeba.
zeimobs mxolod saparado-saCvenebeli jari da mafiasTan Caxutebuli xelisufleba.
ras zeimoben? imas, rom saqarTvelo dapyrobilia? 26 maiss saqarTvelos e.w. damoukideblobis dRes unda imarTebodes samgloviaro
255
mitingebi, manam, sanam saqarTvelo kvlav ar moipovebs WeSmarit damoukideblobas.
sxvas ras zeimoben? imas, rom saqarTvelo dacvednebuli,
dadedlebuli da CaZinebulia?
26 maiss, saRamos, televiziam gadmosca, rom zeimi Cinebulad
Catarda, Tumca filarmoniis SenobasTan moxda patara incidenti.
SuaRamiT ucxoeTis sainformacio saSualebebma gadmosces, rom es
`patara incidenti~ zviadistebis mSvidobiani msvlelobis gametebuli
darbeva aRmoCnda.
rogorc Cans, demonstrantebis cema demokratiuli saqarTvelos
atributia.
...wignis moyvarulTa sazogadoebam fridon xalvaSis axali wignis
prezentacia gamarTa. mSvenieri Sesavali sityva Tqva devi sturuam.
fridon xalvaSi niWieri mwerali da swori erovnuli orientaciis mqone moRvawea.
siamovnebiT vilaparake mis prozaul Semoqmedebaze.
cnobil sportsmens, general givi yvarelaSvils, ormocdaaTi
Seusrulda.
xaSmSi iubile gadavuxadeT megobrebma da gulSematkivrebma.
krebebi am bolo dros, mogexsenebaT, iSviaTad imarTeba. rogorc
Cans, krebaze gadasawyveti problemebi aRar arsebobs.
gamonaklisi iyo amaswinaT Cveni (filologiis) fakultetis
TanaSmromelTa kreba. kreba Statebis Semcirebis metad mtkivneul
sakiTxs Seexo. mTavrobam aseTi brZaneba dauSva: yvelgan, yvela saxelmwifo dawesebulebaSi Statebi Semcirdes aTi procentiT. e.i.
yoveli meaTe mosamsaxure umuSevari rCeba (parlamentis Tavmjdomare
Jvania ki, roca irCevdnen, milion samuSao adgils hpirdeboda xalxs).
gulma ar momiTmina am saSineli usamarTlobis gamo da sityviT
gamovedi.
`sad wavides es isedac mizerul xelfasze myofi xalxi. visa aqvs
ufleba, quCaSi gaagdos Cveni mecnierebis momavali, Semcireba xom
ZiriTadad axalgazrda Taobas (asistentebi, laborantebi) SeexebameTqi...
kidev erTxel darCa Cemi xma `xmad mRaRadeblisad udabnosa Sina~.
saqarTvelos parlamentma daadgina, Tu rusis jarma Tavisi samSvidobo funqcia (ltolvilTa dabrunebis Sesaxeb) ar Seasrula, igi 31
ivlisidan unda gavides afxazeTis teritoriidano.
SeSfoTda (moCvenebiTad) dampyrobeli. saqarTveloSi gaxSirda
rusi generlebis da Cinovnikebis vizitebi. erT maTgans _ Tavdacvis sabWos mdivan baturins, Tbilisi da kaxeTi pur-mariliT Seegeba
aeroportSive (rogorc ssrk-s dros iyo). arZinbasTan moCvenebiT molaparakebebs marTaven, mere TbilisSi brundebian da xelebs asavsaveben _ `yvelaferze uars ambobs es kaci, ra vqnaT, ar viciTo. ver ereva
sawyali ruseTi arZinbas, ra qnas, Zalas xom ar daatans, demokratiis
256
epoqaa; esec ar iyos, russ xom saerTod ar axasiaTebs Zalismieri
moqmedeba~.
ase gvatyueben da dro gahyavT.
arZinbam, rogorc iqna, ineba moskovSi Casvla. man, separatistTa Tvalwvrilma atamanma erT dReSi moiara ruseTis pirvel pirTa
kabinetebi. televiziam uCvena, sicil-RimiliT rom elaparakeba ruseTis sagareo saqmeTa ministrs _ primakovs. ararsebuli saxelmwifos
TviTmarqvia xelmZRvaneli didi pativiT miiRes da gaaciles. Cavida
soxumSi da ganacxada: araviTari ltolvilTa dabruneba, araviTari
avtonomia saqarTvelos farglebSi. Tu gsurT, rogorc Tanabar,
mezobel saxelmwifos samezoblo xelSekrulebaze mogiwerT xelso.
aseTia ruseTis `saSuamavlo misia~.
aleqsandre SuSanaSvilma Tbilisis saxelmwifo universitetSi
daicva disertacia ilia WavWavaZis mkvlelobaze. daamtkica: ilia
romelime partias an oxrankas ar mouklavs, yaCaRebma mokles gaZarcvis mizniT. iqneb marTalia? ale patiosani kacia da oden sabuTebiT
msjelobda?
ara mgonia, ase iyos.
tabaxmelaSi sazRvargareT mcxovreb qarTvelTa konferencia
Catarda sandro noneSvilis TaosnobiT. sainteresod warimarTa Sexvedra. sandro saqmiani da friad ganaTlebuli axalgazrdaa.
erT-erT sxdomaze gamovedi. ori ramaa jerjerobiT ucxoeTSi
mcxovreb qarTvelTa amocana: 1. Tqveni mTavrobebis yuradReba miapyroT im garemoebas, rom saqarTvelo dapyrobilia ruseTis mier da
itanjeba. 2. SekavSirdiT, erT muStad SeikariT, raTa erovnuli cnobierebiT isinic ki daimuxton, visac Tavisi qarTuli warmomavloba
dakarguli aqvs-meTqi. ar gewyinoT da jerjerobiT arc erTi am funqcias ar asrulebT-meTqi.
21 ivniss student giorgi mamacaSvilis qorwils daveswariT roin
metreveli, Temur xuroZe da me. mSvenieri faqtia _ universitetis
reqtoris gamoCena studentTa qorwilze. vis davumalo, roini studentTa da TanamSromelTa Soris maRali avtoritetiT sargeblobs.
samarTliani, obieqturi kacia.
zaur bolqvaZe gardaicvala _ Cemi uaxloesi megobari da brwyinvale poeti.
didubeSi davkrZaleT. dakrZalvaze sityva vTqviT guram fanjikiZem, SoTa niSnianiZem, jansuR Rvinjiliam, murman jguburiam da me.
zauri yvelas uyvarda. dakrZalvaze zRva xalxi movida.
7/VII-8/VIII, 97
`saqarTvelos~ redaqtorma, nodar grigalaSvilma, damireka da
`maxara~: _ batono revaz, xvalindel nomerSi Senze Temur qoriZis
werili ibeWdeba da ar gewyinoso.
gadavSale meore dRes `saqarTvelo;~ da pirkata meca.
pirvel gverdze Cveni (qoriZis da Cemi) suraTebia dabeWdili da
17. r. miSvelaZe. t. XV
257
qoriZis statiis saTauri redaqtors didi siyvaruliT, gemosCatanebiT daubeWdavs: `miSvelaZe cruobs~.
rac SeuZlia, mlanZRavs qoriZe; miSvelaZeo, komunistebis dros
komunistebs akritikebdao, zviadis dros, zviads, axla SevardnaZes akritikebso. samarTlebriv saxelmwifoSi rom vcxovrobdeT,
miSvelaZe karga xania sabraldebulo skamze unda ijdeso. miSvelaZe
uniWo mweraliao. igi Tavis paskvilebs novelebad asaRebso.
yvelaferi naTelia.
ficSi ver Caviyoleb, redaqtorma miTxra: xom naxe, ra winasityva wavumZRvare qoriZis werilso. ra meqna demokrati redaqtori (?!)
varo, xvalve davbeWdav gazeTSi bodiSso.
marTlac, gamoaqveyna meore dRes bodiSis msgavsi striqonebi,
magram es ukan midevnebul lampars hgavs.
ar vemduri grigalaSvils. ra qnas...
swored rom qoriZe amoiRo xelisuflebam naftalinissuniani,
Zveli, mtvriT savse politikuri skivridan.
qoriZe xom erTaderTia (kinaRam ~kacia~ wamomcda) saqarTveloSi,
visac sapasuxod Tavs ar gavuyadreb.
amas winaT universitetSi TurqeTis prezidenti, demireli,
gvewvia.
roin metrevelma mSvenier, marTlac, rom darbaislur-diplomatiuri da politikurad gamarTuli sityviT mimarTa.
demireli sapatio doqtorad avirCieT.
saintereso sityva Tqva eduard SevardnaZem. demirelio, bZrana,
is kacia, romelic patara saxelmwifos prezidents zemodan cqeriT
ki ar esaubreba da Wkuas ki ar arigebs, rogorc zogi Cveni mezobeli, aramed xvdeba, rogorc toli tols da Tavisufali saxelmwifos
xelmZRvaneli Tavisufal saxelmwifos xelmZRvanelso.
Sexvedra rom damTavrda, batonma eduardma dacvis rkali gamoarRvia, Cemsken wamovida, xeli gamomiwoda da irgvliv myofTa gasagonad
miTxra: vkiTxulob, rezo, yvelafers da, icode, aravin mogatyuos; me
ara mwyins. Sen marTali kaci xar, namdvili mwerali xar da swored ase
unda ambobdeo.
gamakvirva prezidentis mosvlam da Tbilma sityvebma.
rac me am bolo dros Cems interviuebSi da e. SevardnaZes vakritikeb, aseT Sefasebas namdvilad ar velodi.
prezidentis CemTan SeCerebam, TiTqos diplomatiuri etiketic
ki daarRvia. amala gakvirvebuli Sescqeroda am scenas. demireli Soriaxlo idga Raribi naTesaviviT.
delegacia rom wavida, mekiTxebodnen nacnob-megobrebi; ra
giTxra, ratom SeCerda SenTano.
am Sexvedridan sami dRis Semdeg saqarTvelos prezidenti amerikaSi gafrinda.
miiRo klintonma, gamovida gaeroSi, Sexvda joni SalikaSvils...
da mainc, lamis uimedod dabrunda.
258
Cans, amerikaSi uTxres: jer ar damdgara is dro, rom ruseTs
xeli auqnio. monstri jer isev Zlieria da ecade, ar gagsrisoso. am
etapze Cven mxolod finansurad da samxedro konsultaciebiT SegviZlia dagexmaroTo.
ugunebod dabrunda SevardnaZe amerikidan.
brifingze ganacxada: jer mzad ara varT, rusis samSvidobo jari
gaviyvanoT afxazeTidan. rusis Camnacvlebeli realuri Zala ar Cans,
xolo cariel adgils maSinve CrdiloeTkavkasieli mezobel-moxaliseni daiWeren da kavkasiuri omi daiwyebao.
am SemTxvevaSi marTali mgonia SevardnaZe. Tumca misma gancxadebam opoziciis yalyze Sedgoma gamoiwvia da prezidents kidev erTxel
uwodes gamyidveli.
ltolvilebSi apaTiam daisadgura.
bevrma maTganma samudamod dakarga afxazeTis da samaCablos dabrunebis imedi da quCaSi gamovidnen transparantebiT: `Zirs gamyidveli xelisufleba~.
ltolvilebs gaZvirebuli bazriT gamwarebuli, ilajgawyvetili
moqalaqenic SeuerTdnen.
saocari erTi ram aris: asiaTasamde ltolvili zugdidSi cxovrobs da sainformacio saSualebani dabejiTebiT amtkiceben, rom enguris xidTan simSvidea.
sad gaqra ltolvilTa gulze xelis braguni _ Tu 31 ivliss rusis jari afxazeTidan ar gavida, Cven gaviCenT samarTals da TviT
SevalT afxazeTSio.
aravin arsad Semsvleli ar aris, rogorc vxedav. ltolvilebi
rogorc gamoiqcnen kurdRlebiviT, iseTive kurdRlur politikas
adganan dResac.
elodebian, me da Cemi cxonebuli Svili, aCiko miSvelaZe rodis
gavuTavisuflebT gals da mivarTmevT siniT.
vinc unda ibrZolos Tavisi saxl-karis dabrunebisaTvis, vinc
ar unda daaZinos arZinba ganuwyveteli partizanuli omiT, TbilisSi
samowyalo SuSabandebs Sexizvnia da lodins miscemia.
vai, sircxvilo!
xma gavrcelda: CeCnebma afxazeTSi orasamde `moxalise-boeviki~
Seiyvaneso.
marTali iqneba.
5-6 agvistos saqarTvelos ewvia `samxedro imedi~ _ amerikeli
generali _ jon SalikaSvili.
TviTmfrinavidan rom Camovida, kargad davakvirdi, sakvoiaJiT
atomuri bombi ar Camoutania Tavisi dapyrobil-daCagruli samSoblosTvis saCuqrad.
xumroba iqeT iyos da SalikaSvili samxedro konsultaciebiT,
albaT, gvexmareba, magram sakiTxavia, vis uwev konsultacias? ararsebul qarTul armias?
259
gaiseirn-gamoiseirnebs ~Tavis mamulSi~ amerikeli generali, gurjaanSi yanwiT saqarTvelos sadRegrZelos dalevs da wava, saidanac
movida.
saqarTvelo darCeba Tavis usaSvelo sevdasTan pirispir.
9.VIII-9/IX 97
14 agvistos ruseT-saqarTvelos omis (1992-93) dawyebis dRes,
ruseTis sagareo saqmeTa ministrma, primakovma, sisxliani arZinba
TbilisSi Camoiyvana.
es iyo saqarTvelosTvis moulodneli, amazrzeni faqti.
amiT ruseTma msoflios uTxra; saqarTvelo Cemi teritoriaa da
rac msurs, imas vakeTebo.
SevardnaZe iZulebuli gaxda, Sexvedroda arasasurvel stumars
da ara marto Sexvedroda, gadaxveoda kidec.
dilamde gastana SevardnaZe-arZinbas `molaparakebam~.
diliT `ori prezidenti~ preskonferencias marTavs: `saerTo
gancxadebas mSvidobiani molaparakebebis gagrZelebis Sesaxeb xeli
movawereT, Tumca mTavar sakiTxebze ver SevTanxmdiTo~. ra iyo mTavari sakiTxebi? rCeba Tu ara afxazeTi saqarTvelos SemadgenlobaSi
da dabrundebian Tu ara ltolvilebi afxazeTSi.
afxazeTis qarTulma xelmZRvanelobam SevardnaZe-arZinbas Sexvedra morig farsad miiCnia da T. nadareiSvilma gadadgomaze gaakeTa
gancxadeba.
saswrafod Catarda ltolvilTa yriloba, romelmac undobloba
gamoucxada saqarTvelos xelisuflebas da ruseTs _ rogorc Suamavals.
bolos afxazeTis sesiamac ganixila arZinbas vizitis sakiTxi.
Sexvedraze vrceli sityva Tqva SevardnaZem.
Cemi lanZRviT saqmes ver vuSveliTo. aba, miTxariT, Tu gaqvT
romelimes Cemgan gansxvavebuli, rame axali, Wkvianuri winadadeba
afxazeTis dabrunebazeo. veravin veraviTari saqmiani winadadeba ver
wamouyena.
nadareiSvilma ukan waiRo Tavisi gancxadeba gadadgomis Sesaxeb.
21 agvistos kompozitor jumber jandiers vewvie.
momasmenina Cems leqsze (`daviT da konstantine~) dawerili misi
axali simRera.
Zalian momewona. reqviemis msgavsi, melodiuri, STambeWdavi simReraa. saerTod, jumberi uaRresad niWieri kompozitoria.
92 wlisa gardaicvala sabavSvo mwerali _ lavrenti WiWinaZe. batoni lavrenti SesaniSnavi mwerali da patiosani moqalaqe iyo.
SoTa niSnianiZe da me viyaviT dakrZalvaze.
mere aTi dRe muxaTwyaroSi gavatare. davamTavre piesa Tojinebis
TeatrisTvis _ `moZRvari mela~. es piesa Tojinebis Teatris samxatvro xelmZRvanelis _ vaxtang maRlaferiZis SekveTiT davwere. wavukiTxe, moewona. vnaxoT, dadgams Tu ara.
260
agvistos bolos muxaTwyaroSi saSineli ambavi macnes: qobuleTSi
guram fanjikiZe zRvaSi damxrCvala.
daujerebeli da SemaZrwunebelia. gurami xariviT janmrTeli
iyo. xSirad erTad visvenebdiT qobuleTSi. brwyinvaled curavda. amboben, Securda da napiridan 20-30 metrSi amotrialda, guli gauskdao.
2 seqtembers davkrZaleT. d. mWedlurma wina dRes gamafrTxila,
samgloviaro mitingze sityva unda Tqvao, dakrZalvis dRes movida
da bodiSi momixada; lekiSvilis doneze Sen da levan sanikiZe siidan
amogiReso.
gamikvirda.
3 oqtombers diliT damirekes, saswrafod tardeba prezidiumis
sxdoma da 12 saaTze mweralTa kavSirSi mobrZandiTo.
netav ra xdeba-meTqi. ar vicio, mdivanma gogonam.
mivediT. mTeli `otaridi~ iq iyo.
Tavmjdomare unda avirCioTo, Tqva rezo WeiSvilma. winadadeba
Tu gaqvTo.
sanam gons movidodiT, elguja maRraZem _ aris azri, Tamaz wivwivaZem uxelmZRvanelos mweralTa kavSirso.
jer micvalebuli ar gacivebula, ra saCqaroa ase uwa-uwa Tavmjdomaris arCevao, Rvinjiliam, ciciSvilma da kalandiam.
_ xom gagigoniaT franguli andaza: `mefe mokvda. gaumarjos
mefes!~ masxrad aigdo Cveni mwuxareba arCil sulakaurma.
mivxvdi, raSic iyo saqme.
wivwivaZis winaaRmdegi arc me var, magram sanam avirCevdeT, ramdenime rCeva-saTxovari meqneba TamazTan-meTqi: pirveli _ `otaridma~
cudi gavlena iqonia mweralTa kavSiris gamTlianebaze, axla, raki
`otaridis~ xelmZRvanels mweralTa kavSiris Tavmjdomared virCevT
iqneb ajobebda, `otaridi~ Tavisi wevrebianad mweralTa erTian
ojaxs daubrundes-meTqi, meore: sasurvelia, `literaturuli saqarTvelos~ redaqtoris kandidaturaze vifiqroT, radganac Tavmjdomares saqme isedac Tavze sayrelad eqneba da gazeTis redaqtorobas
veRar SeiTavsebs-meTqi.
murman lebaniZem da arCil sulakaurma qva aagdes da Tavi SeuSvires. araviTar SemTxvevaSio, `otaridi~ otaridad unda darCes, xolo
wivwivaZe erTdroulad Tavmjdomarce iqneba da gazeTis redaqtorico.
ki batono, Tu SeZlebs `figarobas~-meTqi da davjeqi.
guli amiria mxcovan mweralTa melur-mliqvnelurma gancxadebebma.
Cven xom mweralTa kavSiri ara varT, Cven varT mxolod prezidiumi, iqneb TamazisTvis jer movaleobis Semsrulebeli dagverqmiameTqi.
araviTar SemTxvevaSio, daibuxuna mweralma elguja maRraZem, ras
hqvia movaleobis Semsrulebeli, Tavmjdomare unda erqvas, morCa da
gaTavdao.
261
RmerTma qnas, wivwivaZem kargad gaswios es mZime erovnuli uReli.
RmerTma qnas, gaamTlianos da Sekras mweralTa kavSiri, RmerTma qnas, moaxedos saqarTvelo qarTuli mwerlobisken. Tamazi Cemi
megobaria. niWieri mweralia da misi gamarjveba mxolod gamixardeba.
xuT seqtembers SoTa niSnianiZe, levan sanikiZe da me gardabnis
raionis sofel `cxeniss~ vestumreT. davaTvaliereT es uZvelesi
sofeli, mTis kortoxze mdgari Tamaris eklesia.
kargma kacma, iuza maWavarianma, gvimaspinZla.
10/IX-20/X 97
mweralTa kavSiri, rogorc mosalodneli iyo, asociaciebad qucmacdeba.
`literaturul saqarTveloSi~ daibeWda, rom Seiqmna `ciskris~,
`mnaTobis~ da `meranis~ gaerTianebani.
xoze adeiSvilsac ki Seuqmnia Tavisi gaerTianeba.
me arcerT gaerTianebaSi ara var.
Cans, aravis gavaxsendi.
roin metrevelis da levan sanikiZis rCeviT, Cven, universitetSi
da Jurnal `burjSi~ (`Rimils~ saxeli gadavarqvi da `burji~ vuwode)
momuSave mwerlebmac, SevqmeniT gaerTianeba `burji~.
Tavmjdomared me amirCies.
miuxedavad imisa, rom kategoriuli winaaRmdegi var `asociaciuri sistemisa~, iZulebuli gavxdi (CaTrevas Cayola vamjobine), me
gavasociaciebuliyavi.
sxva gza ar mqonda.
yvela wevrma unda Seqmnas asociacia, mxolod amiT SevZlebT,
CavSaloT mweralTa kavSiris wmendis kampania.
Tamaz wivwivaZe arafer SuaSia, igi iaraRad gamoiyenes mweralTmoZule `mwerlebma~.
vnaxoT, ras mogvitans momavali.
17 oqtombers Tbilisis 31-e saaviacio qarxanaSi migviwvies SoTa
niSnianiZe, levan sanikiZe da me.
SoTa avadmyofobis gamo ver wamovida.
me da levani gamovediT qarxnis did scenaze.
samsaaTiani gulaxdili saubari gaimarTa.
qarxnis direqtorma, avTandil xoferiam, Tavazianad dagvaTvalierebina giganturi qarxana.
keTdeba eqvsadgiliani axali TviTmfrinavi `tu-58~.
19 oqtombers, kviras, iyalToSi SoTaoba vizeimeT.
zina kverenCxilaZe, levan sanikiZe da me sapatio moqalaqeebad
agvirCies.
15 oqtombers universitetSi mose gogiberiZis 100 wlisTavis iubile Catarda.
moxseneba wavikiTxe Temaze: `mose gogiberiZe da qarTuli mwerloba~.
262
gazeT `macneSi~ (13 oqtomberi) da `asaval-dasavalSi~ (14 oqtomberi) dabeWdilia Cemi interviuebi.
iyalToSi me da T. wivwivaZem gulaxdilad, Tbilad visaubreT.
dampirda, `burjis~ gamocemaSi finansurad dagexmarebio.
21/X-10/XI, 97
kiSiniovSi sng-s meTaurTa Sexvedra gaimarTa.
SevardnaZe gamosula kategoriuli moTxovniT, an dagvibruneT
afxazeT-samaCablo an gagviSviT sng-dano.
arc erTi Seusrules da arc meore.
bolos, miuxedavad imisa, rom SevardnaZes araerTi prezidenti
mimxrobia, primakovs gautania Tavisi da rusebs kvlav gaugrZeles
`samSvidobo vada~ ori TviT.
amasobaSi axalma intrigam miipyro qarTveli sazogadoebis yuradReba. baTumis yofilma merma, Tamaz xarazma, televiziiT amxila
zurab Jvania da rostom doliZe. am zafxuls saidumlod mixmes urekSi da aslan abaSiZis winaaRmdeg SeTqmulebaSi monawileobis miReba
SemomTavazeso.
kvlav gaSiSvlda vnebebi. axmaurda presa. SevardnaZem prokuraturas saqmis gamoZieba daavala.
`saqarTvelos respublikasa~ da `SansSi~ gamovaqveyne werilebi
saTauriT: `SeCerdiT~. es imperiis morigi provokaciaa da ankesze ar
wamovegoT, Torem aWaras wagvgvrian-meTqi.
igive gavumeoreT roin metrevelma, levan sanikiZem da me baTumSi
memed abaSiZis Zeglis gaxsnaze SevardnaZes da aslan abaSiZes.
baTumSi aslanma eduards xmali aCuqa da Tavisi erTguleba sajarod daudastura.
incindenti Caqra. Caqra ki?
Cemi interviuebi gamoqveynda am dReebSi `macneSi~, `asavaldasavalSi~ da `droSi~.
noembers yvarelSi ilia WavWavaZis dabadebis 160 wlisTavi aRiniSna.
me da levan sanikiZe `prezidiumSi~ agviwvies, magram sityvebi ar
mogvces. gubernator gia arseniSvils mihyavda sxdoma.
mwerlebidan sityvebi Tqves Tamaz wivwivaZem, elguja maRraZem da
jansuR Carkvianma.
sainteresod gamovida prezidenti.
11/XI-5/XII, 97
ilia WavWavaZis iubile gaimarTa operis TeatrSi.
me da levans arc operaSi gvaTqmevines sityva.
sxdoma gadaitvirTebao.
ras vizam, `Cemi dro~, rogorc Cans, ar dadgeba. `sxdomis gadatvirTvis~ mizeziT meubnebodnen uars irakli abaSiZis, grigol abaSiZis, nodar dumbaZis da muxran maWavarianis dros.
mxolod SoTa niSnianiZis Tavmjdomareobis dros SemeZlo Tavisuflad gamosvla.
263
zugdidSi ilia WavWavaZis Zeglis gaxsnaa da sityva unda Tqvao,
zaur kalandiam.
ar wavedi. vicodi, igive ganmeordeboda da momzadebul sityvas
Sematovebdnen.
8 noembers saCxereSi momiwyves Sexvedra.
Sio, naTela da me wavediT.
arc erTi mwerali ar davimgzavre, ar Sevawuxe.
saCxeris gamgebelma, cezar laSxma, gaxsna Sexvedra.
kargad Caiara, Tbili sityvebi miTxres.
saRamos sofel WalaSi, oleg maWavarianis saxlSi gamarTes banketi.
tbel abuseriZis premiaze waradgines Cemi wigni `minawerebi
satelefono wignze~. vnaxoT, momcemen Tu ara premias.
ruseTma yazbegTan sazRvari gadmoswia 1300 metriT. es uzarmazari teritoriis warTmevaa.
saqarTvelos prezidents am mekobreobaze protesti ar ganucxadebia. mxolod sagareo saqmeTa ministris moadgilem _ kakabaZem, ganacxada morcxvad da isic gaaCumes.
axalgazrdebma ruseTis saelCosTan saprotesto aqcia wamoiwyes.
ruseTis sainformacio saSualebebi dascinian aqciis monawileebs. `amayi qarTveli ymawvilebi saelCosTan sxedano~.
meore dRes axalgazrdebis saprotesto delegacia sazRvris
aRsadgenad jvris uReltexilisken gaemgzavra, magram rusma mesazRvreebma gaafrTxiles, ar mogviaxlovdeT, Torem gesvriTo. ra eqnaT
Cven biWebs. Tavs xom ar Seaklavdnen. ukan daixies da axlomaxlo qvebze Camosxdnen. meore dRes ki TbilisSi dabrundnen.
ruseTi aSkara zizRs gvicxadebs. afxazeTi da samaCablo ar ikmara, axla darialsac gvarTmevs.
am dros TbilisSi kedlebze erTi warwerac ar Cans: `rusebo, waeTrieT Sin~.
ram dagvadedla ase?
jaba ioselianis procesi daiwyo 1 dekembers.
gansasjelni galiebSi Casves maimunebiviT.
gazeT `axali Taobis~ korespondentma mkiTxa, ras ityviT amazeo.
es procesi Cveni xelisuflebis didi marcxia-meTqi. nuTu ase
eSiniaT 72 wlis jaba ioselianis, romeli kotovski ega myavs, mesame
sarTulidan rom gadaxtes-meTqi.
meore dResve dabeWdes es Cemi SeniSvna.
gansasjelebma, rogorc televziam gamoacxada, uari ganacxades
procesSi monawileobaze, sanam galiebs ar aiReben.
vnaxoT, ra gamova.
prokuror rezo yifianis samocdaaTi wlisTavis saRamoze Tamaz
nadareiSvilis (afxazeTis aqauri prezidenti) gverdiT vijeqi.
imedi TiTqmis gadawuruli aqvs.
264
ruseTma fsousTan sazRvari gaxsna da afxazeTi faqtiurad miierTao.
partizanuli omis garda araferi gviSvelis-meTqi.
TviTonac am azrisaa.
6/XII-20/XII, 97
15 dekembers `asi axali novelis~ gamo Sexvedra momiwyves goris
iakob gogebaSvilis saxelobis saSualo skolaSi.
Sexvedra mSvenieri Sesavali sityviT gaxsna skolis direqtorma,
qalbatonma cira qristesiaSvilma.
moswavleebma didebuli sityvebi warmoTqves da, rac ufro mesiamovna, warmoadgines scenebi Cemi novelebidan.
qarTulma Teatrma da kinom xom CemTvis ver moicala da ver moicala.
am gaxsenebaze: ra hqna Tojinebis Teatris samxatvro xelmZRvanelma, vaxtang maRlaferiZem, am zafxuls rom sabavSvo piesa damawerina da didi zar-zeimiT miiRo? misgan baiburi ar ismis. nuTu,
vaxtangic matyuara reJisorTa kohortas daamSvenebs?
rusTavelis TeatrSi 19 dekembers `ciskris~ daarsebidan 145 da
aRdgenidan 40 wlis iubile gaimarTa.
miyvars `ciskari~ da siamovnebiT davTanxmdi redaqtor zaur kalandias gamosvlaze. ai, ra vTqvi:
`samociani wlebis parmaRze vinc axal literaturul Jurnals
`ciskari~ uwoda, mSvenivrad icoda, rom is saqme iyo bolomde misayvani, risTvisac giorgi erisTavi da Zmani misni cixeSi isxdnen.
marTlac, rom ciskariviT amobdRvrialda qarTuli mwerlobis
kabadonze.
yovel axal nomerSi TiTo yumbara mainc ido daxavsebuli imperiis asafeTqeblad.
TiTqosda SeTqmulTa Jurnali iyo.
migvqonda xelnawerebi. naxevartonebiT, miniSnebebiT velaparakebodiT erTmaneTs avtorebi da redaqciis TanamSromlebi.
iq ar iyo gandoba da gulze mjiRis cema.
aravin getyoda, `vici, vxvdebi, saiTac ukakunebo~.
`raki Senc ase fiqrob, me valdebuli var, davicva Seni nafiqrali,
rakiRa igi Cveni saerTo sevdaa, xolo Sen Cveni amqris wevri xar~, _ ar
getyodnen, magram xvdebodi.
sia ar gvqonia-meTqi Camowerili reJimis winaaRmdeg SeTqmulTa,
magram raRac saswaulebrivi manqanebiT maSinve dairxeoda gangaSis xma
TanamzraxvelTa Soris: `ciskari gaaCeres~.
da iyo bagiris gauTavebeli gadaqaCva miamitsaxemiRebul mwerlebsa da cekas Soris.
raRa Sors wavide, Cems Tavzec trialebda mkacri cenzuris
wisqvilis qva.
davwerdi novelas mZRolze, romelsac sicocxle gaumwares
265
Cinovnikebma. ceka avtomanqanas etlad gadamakeTebinebda; mZRols _
meetled, garaJs _ Tavlad, xolo moqmedebas sul mcire erTi saukuniT ukan gadamawevinebda.
davwerdi novelas qveyanaze, romelsac gamoCerCetebuli bebrebi
marTaven, xolo maT Soris upirvelesi dRis umetes nawils surdokameraSi atarebs, damiZaxebdnen da metyodnen, xom ar ajobebs es ambavi
sadRac Sors, kunZul ipiaze, xdebodeso.
davwerdi novelas ministrze, romlis Tarjimanmac gacilebiT
meti icis Tavis ufrosze, mirCevdnen, qveyana, romelzec wer, SeiZleba, afrikaSi iyos da memumia erqvaso.
es orTabrZolebi xSirad redaqtoris yuris aweviT mTavrdeboda.
axla sxva droa.
axla Cven, redaqtorebi da mwerlebi, fuliani biznesmenebisa da
bankirebisTvis, SoTa niSnianiZisa ar iyos, `abezara maTxovrebi~ varT
da meti araferi.
erTi mdidari firmis prezidentma pirdapir miTxra amaswinaT: Tu
giWirs Jrunalis gasaReba, sxva ufro sarfian saqmes mokide xeli.
sxva droa axla, nu ggonia, qveyana Seni Jurnalis axali nomris molodiniT aTen-aRamebso.
Cven aseTi droisTvis, aseTi saqarTvelosTvis ar gvibrZolia.
am maRali tribunidan madloba minda vuTxra im didebul, WeSmarit mkiTxvels (Tuki cocxali gadarCa), mxarSi rom edga `ciskars~
da suls uberavda, TanagrZnobiT da TanadgomiT sicocxles uxangrZlivebda.
madloba minda vuTxra `ciskars~ lamis saukunenaxevris ganmalvobaSi erovnuli cecxlis gaRvivebisTvis.
madloba minda vuTxra `ciskris~ axlandel redaqtors, zaur kalandias, am umadur epoqaSi Jurnalis gadarCenisTvis.
da, rac mTavaria, ciskris yvela drois yofil redaqtors mivmarTav madlobis sityviT, visac sasmeneli jer kidev SerCa:
Zvirfasebo, karga xania Cvens gamo miRebuli yvela sayveduri mogexsnaT.
aw da maradis Tqveni piradi saqme sufTa da naTelia.
Cven vberdebiT da rigrigobiT gavikrifebiT am wuTisoflidan.
`ciskari~ ki rCeba wyvdiadSi anTebul CiraRdnad.
asociacia `saqarTvelo da garesamyaros~ wevrebma TavianT konferenciaze mimiwvies. batono rezovo, SemomCivles, Cven tao-klarjeTis SeswavliT varT dakavebuli da xelisuflebis mxridan did
winaaRmdegobas vawydebiTo. Cinovnikebi gveubnebian, nu aRizianebT
TurqeTs, Cven veRarasodes davibrunebT tao-klarjeTs da daanebeT
fuW ocnebas Tavio.
vrceli (lamis saaTiani) sityva vTqvi. saqarTvelos dakarguli
teritoriebis yovel kuTxe-kunWuls unda vswavlobdeT, yoveli kenWis gadaadgileba unda aRvnusxoT. imedi ar unda davkargoT, dro
mova, davibrunebT warTmeul miwebs-meTqi.
266
iwureba 1997-ic. axal wels saqarTvelo kvlav dapyrobili xvdeba
da, vin icis, iqneb axal saukunesac.
21/XII, 97-7/II 98
axali wlis RamiT Cveulebrivad Tofebis baTqabuTqiT ar Sexvda
Tbilisi.
mxolod bavSvebi atkacunebdnen Ria fanjrebSi SuSxunebs.
rac Tavi maxsovs, saaTi Tormets Semohkravda, `kaxuri mravalJamieriT~ gvilocavda televizia axal wels.
wels `ratomRac~ televiziam am tradicias gadauxvia.
CinosanTa ukbilo xumrobebi da uniWo frazebi ismoda mxolod.
Teqvsmet ianvars televiziidan mewvivnen samsaxurSi. batono revaz, gviTxariT, ra mogewonaT da ra ar mogewonaT 1997 welso.
vTqvi gulaxdilad; dasawyisSi erTi sami mosawoni ram warvumZRvare, mere mivayole, rac ar momewona. bolos vTqvi, ase CaZinebuli
saqarTvelo me komunistebis drosac ar maxsovs-meTqi.
erTi kviris mere gadasces Cemi sityva _ neta, sul ar gadaecaT,
sulelad, xelisuflebis mexotbed gamomiyvanes. rac `momwonebia~, mxolod is dautovebiaT, danarCeni mouWriaT. ase rom, erT-erT yeyeCad
vCandi ekranze.
SevardnaZes 25 ianvars, rogorc aRniSnes, samocdaaTi Sesrulebia.
prezidentma oficialur iubileze uari Tqva, vrceli satelevizio interviuTi dakmayofilda.
SevardnaZe niWieri kacia, laparaki icis, CamoTvala saqarTvelos
`arnaxuli~ (marTlac, rom arnaxuli) warmatebani da dagvpirda, momavalSi ufro ukeT iqneba saqmeo.
erTi iaRliSi mainc dauSva; gela Carkvianis kiTxvaze, Tu gqondaT
raime konkretuli gegma, saqarTveloSi rom CamodiodiT 1993 welso,
upasuxa: rasakvirvelia, mqonda, winaswar vicodi, romeli formireba
rodis unda Camomecilebina saxelmwifo sabWodano.
erihaa! amas winaswar hqonia dagegmili kitovanis da ioselianis
daWera, Tengiz siguas gagdeba. maS, ra SuaSia aq `teraqti~? ikiTxavs
CemsaviT gulubryvilo mkiTxveli.
`teraqtze~ gamaxsenda: grZeldeba `jabas da kampaniis~ sasamarTlo, romelsac zogni ironiulad (albaT!) saukunis sasamarTlos uwodeben.
xaCiSvili, gelaSvili da sxvani (jabasTan erTad bulbulebiviT
galiaSi msxdomni) yelis gaglejamde amtkiceben, rom udanaSauloni
arian, xolo `aRiarebebi~ ZaliT (frCxilebis daZrobiT da boTlze
dasmiT) gamostyues.
ra vici, kacni varT.
ltolvilebi erTmaneTs daerivnen. nadareiSvilma da erqvaniam
kakubava arZinbas agentad gamoacxades.
aris aseTi mecnieri-ltolvili oTar miqiaSvili. soxumis universitetis profesori. Semxvda amaswinaT da TiTqos Cems gulSi ijda:
267
uzustesi analizi gaukeTa afxazeT-samaCablos saqmes. es teritoria
ruseTs (arc Tu qarTvelTa Sewevnis gareSe) imperiis daSlis da germaniis gaerTianebis sanacvlod aCuqes da am miwebis dabrunebaze mxolod ocneba Tu SegviZlia (yovel SemTxvevaSi, am saukuneSio).
`ciskarma~ da `meranma~ rusTavelis premiaze waradgines Cemi wigni `asi axali novela~.
murman lebaniZe da tariel Wanturia (sabuTebi rom mivitane)
Tbilad Semxvdnen, magram wyali gadamiwures; guli ar dagwydes, jerjerobiT eqvsi konkurenti gyavs (?!) miRebiT ki, Cveni winaswari varaudiT, vercerTi ver miiRebTo.
8/II-11/II 98
Tebervals RamiT 11.15 saaTze krwanisis rezidenciisken mimaval
SevardnaZis javSnosan manqanas Tavs daesxnen teroristebi.
SeiaraRebul TavdasxmaSi, rogorc amboben, oc kacamde monawileobda.
TxuTmeti wuTis ganmalvobaSi Tbilisi zanzarebda.
prezidents esrodnen ara marto avtomatis cecxliT, haubicebiT, tyviamfrqvevebiT, da gradis tipis yumbarebiTac.
misi manqanisgan namsxvrevebi darCa. TviT ki saswaulebrivad gadarCa.
prezidentis dacvis ori wevri daiRupa. TavdamsxmelTagan ki
erTi _ erovnebiT CeCeni.
meore dRes 1 saaTze mweralTa kavSirSi SevikribeT.
momxdaris gamo aRSfoTeba gamovTqviT da teraqti ruseTis
mowyobilad miviCnieT me, tariel Wanturiam, Tamaz WilaZem, guram
gverdwiTelma, rezo WeiSvilma, daviT mWedlurma, levan malazoniam,
elguja maRraZem da sxvebma.
es ukanaskneli amao gabrZolebaa ruseTis, raTa kavkasia dainarCunos.
Cans, mavrma (SevardnaZe) Tavisi saqme Seasrula da mavri unda wavides, ase gadawyvites kremlSi.
SevardnaZem am Tavdasxmas `saerTaSoriso terorizmis~ gamovlineba uwoda da Tumca ara pirdapir, magram miniSnebiT mainc ruseTisken miuTiTa.
12/II_8/III 98
9 Tebervlis teraqts 19 Tebervlis teraqti mohyva.
pirveli teraqtis Semsruleblebi ukve daviWireTo, Cveni policia ambobs. axla damkveTs veZebTo.
qalaqSi xma gavarda, rusebma dagegmes teraqti da raki Semsruleblebma (erTi CeCeni mkvdari ipoves teraqtis adgilas) davaleba ver
Seasrules, maTi gvarebi da misamarTebi saqarTvelos policias ruseTma gadascao.
sxvaTa Soris, marTals hgavs.
Tebervlis vnebaTaRelva ar Camcxraliyo, rom 19 Tebervals zug-
268
didSi goCa esebuam da sxva Tormetma mebrZolma gaeros `damkvirveblebi~ moitaces.
`teroristebi~ (rogorc televizia uwodebs) jixaSkarSi gamagrdnen.
eqvsi-Svidi dRe alyaSemortymul biWebTan uSiSroebis warmomadgenlebi molaparakebas awarmoebdnen.
uSiSroebis ministris gamWriaxobam (jemal gaxokiZe, mSvidi, Wkviani kacia) gaWra da teraqti usisxlod damTavrda.
goCa esebua or ZmakacTan erTad gaapares, danarCenebma mZevlebi
gaaTavisufles da `xelisuflebas Cabardnen~.
xelisuflebam meore dResve gaaTavisufla teroristebi.
aSkarad davibeni.
Tumca vzivar da vwer novelas am karg biWebze _ teroristebs
rom eZaxian.
Cemi fiqriT, gaeros `usaqmur damkvirveblebs~ marTla sWirdebodaT SejanjRareba.
ras akeTeben. `gaerom~ 21 rezolucia miiRo saqarTveloze da
arc erTi ar Seasrula.
kargad moiqca SevardnaZe, rom am, marTlac, erovnul biWebs danaSauli apatia.
rac Seexeba 9 Tebervlis teraqts, me vfiqrob, es saSinelebaa. ver
warmovidgendi, Tu ase daucveli iyo qalaqi.
nuTu SeiZleba, Sua qalaqSi ocamde mZimed SeiaraRebuli teroristi Semogeparos da prezidentis korteJs srola autexos.
Jvania, saakaSvili, respublikis prokurori da sxvani preskonferenciebze xazs usvamen, rom kvali moskovSi midis.
19 Tebervlis teroristebma sami moTxovna wamoayenes: rusis jaris dauyovnebliv gayvana saqarTvelodan, politikuri patimrebis
gaTavisufleba da SevardnaZis Sexvedra ZaliT damxobili xelisuflebis warmomadgenlebTan.
es bolo (mesame) punqti Sesrulda. SevardnaZe Sexvda yofil
vice-spikers, nemo burWulaZes, yofil ganaTlebis ministrs, lia andRulaZes da saqarTvelos yofil elCs ruseTSi _ CaCavas.
raze ilaparakes, ucnobia.
faqti is aris, rom incidenti mSvidobianad damTavrda.
9 Tebervals SevardnaZis mokvlis mcdeloba Tavis Tavze aiRo CeCenma, joxar dudaevis `marjvena xelma~ _ salman raduevma. me vmonawileobdi am teraqtSi Tbilisel zviadistebTan erTado.
ratomRac ar daujeres.
gamoZieba grZeldeba.
manana arCvaZe-gamsaxurdiam nemo burWulaZe kagebes agentad gamoacxada, xolo goCa esebuaze ganacxada _ `aseTs aravis vicnobo~.
gazeTebma gamoaqveynes, rom gegeWkori, javaxaZe da me (`asi axali
novelis~ gamo) wardgenili varT rusTavelis premiaze.
269
gegeWkoric da javaxaZec _ oriveni Cemi megobrebia. niWieri poetebi da sufTa, patiosani pirovnebebia. magram gegeWkors bolo xuT
weliwadSi rom qveyana daingra, xma ar amouRia, erTi gulismosafxani
sityva ar uTqvams qarTveli erisTvis, xolo javaxaZem is wigni, romlis gamoc warudgeniaT (`ucnobi~), 1988 wels dawera, pirvelad 1990
wels gamoaqveyna (mcire moculobisa), meored 1992 wels _ vrceli...
ase rom, moraluri ufleba kenWis yrisa rusTavelis premiaze am
Cems or usayvarles poetebs ara aqvT.
Tumca me am striqonebs Cems dRiurSi vwer da xmamaRla rogor
wamomcdeba, an sxvas rogor vetyvi.
Rrmad var darwmunebuli, rom me ganze damtoveben da im oridan
an orive miiRebs, an _ vaxtang javaxaZe.
ratom? ori mizezisa gamo; jer erTi, Cemi opozicionerobis
gamo (is wigni Tavidan bolomde arsebuli, postkomunisturi xelisuflebis kritikaa) rusTavelis premias ar momcemen (SevardnaZes ar
esiamovnebao); meorec, vaxtang javaxaZis da givi gegeWkoris mxarezea
(amas arc malavs) premiebis komitetis Tavmjdomare _ murman lebaniZe, rogorc TviTon miTxra.
RmerTma SeargoT!
9/III_20/III 98
saqarTveloSi TurqeTis premieri Camovida da gamoacxada: navTis
gza saqarTveloze gaivliso, amerikis prezidentma daureka SevardnaZes _ amerika Sens gverdiT ariso, alievma uari Tqva 19 marts moskovis samitSi monawileobis miRebaze.
SevardnaZemac ganucxada, Cemi usafrTxoeba daculi ar iqneba da
Tavs vikavebo. is iyo mTeli saqarTvelo gaiZaxoda _ yoCaR, SevardnaZe, axla ki gveRirseba esengedan gamosvlao. rom 17 marts moulodnelad SevardnaZe acxadebs: miviRe gadawyvetileba, moskovs gavemgzavroo.
yvelas civi wyali gadagvasxa. ratomao? hkiTxes. moskovs unda
vaCveno, rom janmrTeli varo. es saocari ar aris? janmrTeli ra;
mZleosania, sigrZeze xteba Tu simaRleze?
moskovma sapasuxod kidev erTxel moimadliera SevardnaZe. daiWira moskovSi absnaZe da burWulaZe da borkilebiT Camouyvana (giorgaZes jer itovebs).
mTavaria, SevardnaZis piradi mowinaaRmdegeni gyavdes cixeSi,
saqarTvelo jandabas!
raki ruseTi opozicioner-Zebnilebs gvabarebs, ese igi, xvalidan
isev Cveni Zma da megobari iqneba. samaCablo-afxazeTs dagvibrunebs
Tu ara, vis enaRvleba.
ai, aseTi politika gvaqvs Cven.
milocaven rusTavelis premiaze wardgenas.
Cemma sayvarelma gazeTma `Sansma~ dawera: miSvelaZis 100 novela
asjer sjobia yvelafers, rac bolo aT weliwadSi saqarTveloSi Seqmnila mwerlobaSio.
270
ar gamexarda es striqoni, zogjer qeba ginebaze uaresia. jer
erTi, mTlad ase ar aris da, meorec, xom gadamekida `mTeli qarTuli
mwerloba~, egonebaT, me wavaxalise T. JRenti amis dasawerad.
moskovis samiti gadaido aprilis bolomde elcinis avadmyofobis gamo.
kidev erTi satyuara dahkides saqarTvelos caze.
velodoT, ra moxdeba aprilis bolos.
21/III_30/III 98
aWaraSi mewyerma oTxmocamde saxli Caitana.
Tbilisidan Sinagan saqmeTa saministrom avtomatebiT SeiaraRebuli oci kaci gagzavna stiqiiT dazaralebulTa dasaxmareblad.
aslan abaSiZem `damxmareblebi~ aWaraSi ar SeuSva; rodis iyo,
damewyrilTa saSvelad xalxi avtomatebiT modiodao.
amaze TbilisSi `skandali~ atyda; ariqa, aslan abaSiZe separatistobso.
Sexla-Semoxla (jerjerobiT mxolod sityvieri) kvlav grZeldeba.
uCuCxureben aWaras, raTa daRupul-daZirul qveyanaSi xalxis
yuradReba aWaraze gadaitanon. amiT xelisufleba Tavis uRimRamo
arsebobas gaagrZelebs.
presaSi ibeWdeba werilebi Cems as novelaze.
gansakuTrebiT `Sansi~ `mwyalobs~.
28 marts gaerTianebuli samedicino akademiis sapatio akademikosad amirCies eqimebze da avadmyofebze dawerili novelebis
gamo.
31/III-5/IV, 98
davamTavre saxelmZRvanelo `uaxlesi qarTuli literaturis istoria~.
es iqneba mecnierebis sarbielze Cemi mTavari wigni.
vcade, axleburad damewera. gadamefasebina zogi literaturuli
movlena. erovnuli poziciidan damenaxa meoce saukunis mwerloba.
gairkva, rom meoce saukunis TiTqmis yvela mwerals dampyrobeli
rusi sZulda.
`sabWoTa kritika~ ki movlenas piriqiT warmoaCenda.
mivutane gamomcelmobebs da stambebs Cemi saxelmZRvanelo.
sul mcire 5000 lari momTxoves gamosacemad.
me amxela fuli vin momaSava.
mivedi universitetis reqtorTan.
Cemo roin, xuTi weli vwerdi am saxelmZRvanelos. danarCeni Sen
ici-meTqi.
gamomarTva da usityvod waawera:
`niko berZeniSvils. aunTeT mwvane Suqi, saWiro saxelmZRvaneloa~.
271
miutane nikos (gamomcemlobis direqtors) da gadaeci Cemgan, uaxloes TveebSi gamosceso.
ai, aseTi kacia roini.
uSurveli, megobruli, gamgebi...
31 marts SevardnaZem pionerTa sasaxleSi gvixmo inteligencias
da parlamentarebs.
mwerlebidan T. wivwivaZe, m. lebaniZe, t. Wanturia, l. sanikiZe da
me gaxldiT.
prezidentma damoukideblobis referendumis dRe mogviloca.
sityvebi Tqves b. SoSitaiSvilma, r. metrevelma da l. RoRoberiZem.
SevardnaZem zviad gamsaxurdias sadRegrZelo dalia. gamikvirda
da momewona.
da imave saRamos televiziam saSineli cnoba gadmosca.
samegreloSi, sofel sanorioSi, Cvenma mamacma policiam mokla
goCa esebua _ 19 Tebervlis `teroristi~.
oTxi ucxoelis gatacebaze novela davwere da 28 marts mivitane
`lit. saqarTveloSi~. novela goCa esebuas mivuZRveni.
iumoriT vwer imaze, rom qarTveli kaci bunebiT ar aris mkvleli
da teroristi, rom es aqcia biWebma saqarTvelos gasaRviZeblad da
msoflios yuradRebis saqarTvelosken misapyrobad Caifiqres.
mTeli Rame ar meZina.
diliT uCa SerazadiSvilma damireka; batono rezo, gaigebdiT esebuas sikvdils, rogor moviqceT, davbeWdoT Tqveni novelao?
aucileblad dabeWdeT da Tan miawereT, rom guliT davstiri
samSoblosTvis dacemuli biWis cxedars-meTqi.
marTlac, daubeWdavT da kargi minaweric miuyolebiaT: `avtorTan erTad Cvenc vuTanagrZnobT daRupulTa ojaxso~.
kargi saqme gaakeTa amiT wivwivaZem.
am minawerTi man saqarTvelos xelisuflebas gaagebina, rom Cven
kacis mokvlis momxre ara varT, qarTveli mwerlebi, da patrioti
kacisa miTumetes.
zugdidSi samZimris depeSa gavugzavne goCa esebuas dedas.
6/IV_20/IV 98
presaSi ibeWdeba recenziebi Cems `as novelaze~ rubrikiT: `wardgenilia rusTavelis premiaze~.
winaswar vici, rom saqarTvelos am upirveles jildos ver miviReb.
sircxvilis grZnoba meufleba, roca rusTavelis premiebis
komitetis wevrebs quCaSi vxvdebi. ar ifiqron-meTqi, rom xmas vTxov
da swrafad vSordebi, xan ki aSkarad Tvals varideb.
kargad mesmis maTi, auxsnian xelisuflebas ase surso da isinic
imas miscemen xmas, viszec xelisufleba SeaCerebs arCevans.
arc imis imedi maqvs, rom xmebs obieqturad daiTvlian. arCevnebis gayalbebaSi daostatebuli `varT~.
272
rusTavelis premia ki ara, amas winaT universitetSi qarTuli
enis dRe Catarda (zustad 14 aprils).
SemTxveviT gavige, universitetis ezoSi profesori valiko metreveli Semxvda; Sexvedraze ratom ara xaro. qarTuli mwerlobis
mTeli naRebi iq ariso.
Sevedi sxdomaTa darbazSi.
reqtors gverdiT usxedan murman lebaniZe, tariel Wanturia,
Tamaz wivwivaZe da lado mrelaSvili.
vdgavar kedelTan. darbazSi adgili ar aris. roin metrevelma
SemamCnia.
etyoba, Sinaur mRvdels Sendoba ara aqvs, rakiRa prezidiumSi
Tanamedrove qarTuli novelis klasikoss, revaz miSvelaZes, ver vxedavTo... da didi TavazianobiT scenaze mimiwvia.
uari vkadre. me maspinZelTagani var-meTqi. ar momeSva. Tavis
gverdiT damsva da sityvac maTqmevina.
TxuTmetjer Catarda universitetSi qarTuli enis dRe. ToTxmetjer mimipatiJes. am bolo Sexvedraze ara.
gairkva, rom am RonisZiebis momwyobi da sulisCamdgmeli amiran
gomarTeli yofila _ Cveni axali dekani.
masve gaufrTxilebia stumrebi. me, Cans, TvalSi ar movudivar, an
`ubralod~, davaviwydi~.
sxdomis Semdeg Raribi naTesaviviT calybad mimiwvia pur-marilze. ra Tqma unda, ar wavedi.
mipatiebia amiranisTvis. axalgazrdaa da etyoba, ibneva xolme
`RonisZiebebis~ Catarebisas.
21/IV-10/V 98
saqarTvelos axali Tavdacvis ministri hyavs _ daviT TevzaZe.
Cemi megobris, kargi mecnieris, upatiosnesi kacis, daviT TevzaZis Svili _ 6 Svilis mama.
axali ministri erovnuli kacia da darwmunebuli var, erovnul
armias Seqmnis.
televiziiT masaubres Cems wignze - `asi axali novela~ _ rubrikiT `wardgenilia rusTavelis premiaze~.
netav, Tu Seinaxaven Canawers?
miTxres, rom zogierTebi energiulad muSaoben komitetis wevrebs
Soris _ givi gegeWkors da vaxtang javaxaZes mieciT xma, SevardnaZes
ar surs, rom premia miSvelaZem miiRoso.
ara mgonia, es SevardnaZis azri iyos.
5,6,7 maiss rezo CxeiZesTan erTad saingilos vewvie.
CavitaneT qarTuli wignebi, sawer-kalmebi, rveulebi, fanqrebi,
saSlelebi...
mexuTe welia, rezo CxeiZem energiulad mokida xeli saingilos
mecenatobas, mweralTagan me davudeqi gverdiT da weliwadSi orjer
mainc CavdivarT sergo orjonikiZis mier gayidul ingiloTa gasamxneveblad, magram rai mere?!
18. r. miSvelaZe. t. XV
273
yovel weliwads uaresdeba am ganwiruli qarTuli tomis mdgomareoba.
1959 wels ZaliT gvargadakeTebul 10 aTasi ingilos gvarebis dabruneba ar xerxdeba.
baqo uars ambobs. me da rezo varisxebT zarebs, magram arc es
kmara, saqarTvelos xelisufleba mxars ar gviWers, azerbaijanelebs
nervebs nu movuSliTo.
SemogvCivles ingiloebma; ukidures dReSi varTo. samsaxurs ar
gvaZleveno. yvelani saxlebs vyidiT da aqedan abargebas vapirebTo.
sad midixarT-meTqi.
saqarTveloSio.
Tqve kai xalxo, oTxasi weli batonobdnen arabebi saqarTveloSi,
magram ar avyrilvarT da ar gadavsaxlebulvarT, aqedan Tu waxvalT,
saqarTvelo xom aRar iarsebebs am Tavis ZirZvel, istoriul miwazemeTqi.
ra vqnaTo, ilaji gagviwydao. alievi guldagul patronobs saqarTveloSi mcxovreb azerbaijanelebs, Cven ki SarSan baqoSi yofnis
dros SevardnaZem arc migviRoo.
ukan rom davbrundiT, aqaurma gamgebelma gviTxra; xom xedavT,
TviT SevardnaZesac ar miaCnixarT qarTvelebad imitom, rom ingiloebi azerbaijanelebi xarTo. Tqveni Camotanili fanqrebi da saSlelebi
saqmes ver uSveliso. saqarTvelos mTavroba usaSvelod gvatyuebs,
rom lagodexSi anZagamZlierebs dadgamen, raTa ingiloebma qarTuli
tele-radio gadacemebi miviRoTo. presaze xom laparaki zedmetiao.
meda rezo amjerad musulman ingiloTa soflebSi ar SegviSves.
isini qarTvelebi ar arian da Tqveni qarTuli wignebi ar undaTo.
SarSan Tu iyvnen da Tu undodaT-meTqi?
wels asea saqme da girCevT, nu eweviT antiazerbaijanul propagandaso.
es ukve gafrTxilebaze cota meti (muqara) iyo.
nu geSiniaT, samarTali purs sWams, ase ar darCebiT, iqneb 21-e
saukuneSi amerikam gadaxedos sazRvrebs da saingilo isev saqarTvelos daubrunos-meTqi.
meti ar iqna Cemi mterio, maswavlebelma andro oTaraSvilma. ra
imediT gvelaparakebiT, roca Tqven TviTon saqarTveloSi qarTvelebs pasportSi erovneba `qarTveli~ ar giweriaTo.
ra unda mepasuxa. marTali iyo is kaci.
8 maiss zaza fanaskertelis institutSi didi Sexvedra momiwyves.
gaxsna reqtorma, profesorma guram xaWapuriZem.
moxseneba waikiTxa proreqtorma guram cincaZem.
sityvebi Tqves studentebma.
ra Tbili sityvebi, ra Sedarebebi, ra survilebi...
vigrZeni, rom amaod ar davmSvralvar.
mec gadamigdia erSi TavisuflebisTvis brZolis Tesli.
igi usaTuod gaRvivdeba.
axalgazrdebi Cvens qveyanas rusis monobaSi ar Catoveben.
274
dRes mosawvevi momitanes. quTaisi Cveni mSobliuri IV saSualo
sko­lis iniciativiT TeatrSi Sexvedras gviwyobs roin metrevels da
me.
roini Zalian miyvars. WeSmarit moRvawed mimaCnia da mixaria, rom
erTad warvudgebiT (angariSiT!) Cvens mSobliur qalaqs.
rac Seexeba 29 aprilis `samits~, ise damTavrda, rogrc unda damTavrebuliyo.
saqarTvelos delegaciam afxazeTSi rusis samSvidobo Zalebis
yofnis vadis gagrZeleba moiTxova.
samitma `StreikbrexerTa~ Txovna daakmayofila.
11/V_16/V 98
aT maiss qalaqis meriis mrCevelTa sabWos sxdoma gvqonda.
vice-merma, gigi wereTelma, winadadeba Semoitana, Tbilisis erTerT quCas pirveli prezidentis, noe Jordanias, saxeli ewodoso.
nodar lomourma da levan sanikiZem sastiki protesti gamoTqves.
avdeqi da vTqvi: mogwonT Tu ara noe Jordania, igi damoukidebeli saqarTvelos prezidenti iyo da ara gvaqvs moraluri ufleba misi
saxelis ignorirebis-meTqi. aqve winadadeba Semomaqvs, amave sxdomaze
Tbilisis romelime quCas zviad gamsaxurdias saxeli vuwodoT. amiT
Serigebis processac davaCqarebT da pirveli da meore prezidentis
saxelsac ukvdavyofT-meTqi.
unda genaxaT nodar lomouris gawiwmateba.
Tu msgavsi gancxadeba kidev ganmeordeba, me davtoveb mrCevelTa
sabWoso, Tanac b-nma nodarma misi asakisTvis Seufrebeli energiulobiT auwia xmas. rom daamTavra, mSvidad davZine, nu gvaSinebs nodar
lomouri sabWos datovebiT. zviad gamsaxurdias didi damsaxureba
miuZRvis saqarTvelos winaSe da bedis ironia aq is aris, rom quCisTvis zviadis saxelis darqmeva nodar lomouris gadasawyvetia-meTqi.
imsjeles da Cemi da gigis winadadeba ori kviriT gadades. albaT,
qalaqis meri SevardnaZes moeTaTbireba.
13 maiss quTaisis TeatrSi Sexvedra mogviwyves roin metrevels
da me.
Teatri `gadaWedili~ iyo.
didebuli sityvebi gviTxres.
uxerxulobisgan yurebi gvewvoda, did erovnul moRvaweebad rom
gamogvacxades.
meore dRes, 14 maiss, Teatris SenobaSi quTaisis sazogadoebam
Tbilisis saxelmwifo universitetis iubile gamarTa.
gamovediT madlobis sityviT r. metreveli, levan sanikiZe, oTar
jafariZe, me...
gvian RamiT davbrundiT TbilisSi.
17/V_21/V 98
17 maiss mweralTa kavSirSi rusTavelis premiis komitetis sxdo­
ma gaimarTa.
275
ra Tqma unda, iq ar mivsulvar. TvalSi vinmes glaxad ar SeveCxiro-meTqi.
gadavikide CanTa da falavanTa klubSi savarjiSod wavedi 12 saaTze.
vatyob, Sinaganad daZabuli var. rogorc Cans, berdebi, pativmoyvareobis Wia SegCvevia-meTqi, davtuqse Cemi Tavi.
orze davbrundi Sin. colma momaxara _ mweralTa kavSiridan dagvirekes, rusTavelis premiis laureati xaro.
es umaRlesi jildoa. rusTavelis premia marto me ki ara, mTelma
Cemma Taobam miiRo.
saRamos Sevityve, T. wivwivaZes, r. WeiSvils, v. asaTians da g. kalandias umarjviaT.
komitetis yvela wevrma momiloca, murman lebaniZis, tariel Wanturias, Tamaz WilaZis da nodar gurabaniZis garda.
swored 4 Savi miviRe da 29 TeTri.
18-Si diliT zugdids gavemgzavreT naTela, Sio da me.
zugdidis universitetSi vaxtang kvaracxelias TaosnobiT (reqtori) didi Sexvedra momiwyves.
gulTbilad momiloces rusTavelis premia.
meore dRes goCa esebuas ojaxs vestumre. WeSmariti vaJkacis dakargva mivusamZimre guldamduRrul mSoblebs.
gavedi enguris xidTan.
moTminebisfialaavsebuli xalxi drtvinavs, SfoTavs, denTis
suni trialebs.
Soridan srolis xma ismis. `Cveni partizanebi isvrian~ _ meubneba
Warmagi galeli.
mixaria.
rasac mTavroba ver akeTebs, xalxma unda gaakeTos.
20-Si davbrundi TbilisSi.
roin metrevelma momiloca rusTavelis premia.
roini uSurveli kacia. mjera, namdvilad gaexarda, maRali jildo rom meRirsa.
21 maiss qalaqis meriis mrCevelTa sabWos sxdoma gvqonda.
isev gaimarTa kamaTi imis Sesaxeb, ewodos Tu ara Tbilisis erTerT quCas noe Jodanias saxeli.
isev gamovTqvi Cemi azri: Tu noe Jordanias saxels varqmevT,
saqarTvelos meore prezidentis, zviad gamsaxurdias, saxelic davarqvaT-meTqi romelime quCas.
gaimarTa `cxoveli azrTa~ gacvla-gamocvla.
ra dros gamsaxurdiaao, SevardnaZes ewyinebao, gamsaxurdia giJi
iyo da meti araferio...
mxari damiWires giga lorTqifaniZem, vaxtang daviTaiam, guram
SaraZem, Tengiz janeliZem, giga baTiaSvilma...
bolos mainc Cemma winadadebam gaimarjva kenWisyriT.
276
dReidan yofili leninis prospeqti (m. kostavas quCa) oTxad iyofa: erT nawils ewodeba merab kostavas quCa, meore nawils _ zviad
gamsaxurdias quCa, mesame nawils _ noe Jordanias quCa, xolo meoTxe
nawils _ noe ramiSvilis quCa.
RamiT televiziam gamoacxada: galSi afsuebma orasi policieli
(damsjeli razmi) Seiyvanes da partizanebma 35 afsua policieli
daxoceso.
televizorSi arZinbas SeSfoTebuli saxec gakrTa.
Zlivs gaviRviZeT qarTvelebma.
aTasjer vTqvi: ar unda davaZinoT, ar unda movasvenoT Cveni miwis dampyrobni.
22/V _ 8/VI 98
20-24 maiss saqarTvelo araCveulebrivma aRtkinebam, saomarma
mRelvarebam moicva.
galSi moxaliseebi, policielebi da jaris mcire nawilebi gaCndnen..
zugdidSi Tavdacvis axali ministri _ TevzaZe, da Sinagan saqmeTa
ministri, TargamaZe, Cavidnen.
galis bevr sofelSi qarTuli droSa afrialda.
da isev Ralati!
25 maiss SevardnaZem gamoacxada, ukandaxevis gadawyvetileba miviRe. xuTi TiTiviT vicnob Cvens jars da ekonomikas, afxazeTi farTomasStabian kavkasiur omSi gvipirebs CaTrevaso.
brZana SevardnaZem da Cveni SemarTuli mebrZolebi galidan
gamoiyvana. meore dRes `mxareebma~ gagraSi xelSekrulebas moaweres
xeli cecxlis Sewyvetis Sesaxeb.
es iyo meore kapitulacia afsuebis winaSe.
rusebma gviRalates. galSi tankebi da mZime artileria SemouSves,
aqedan (zugdididan) ki Cveni avtomatiani biWebic ar gaatares.
xelSekruleba axlac daarRvia arZinbam, arZinbam ki ara, rusma
mogvaRora. afsus! ar yofdes rusi Tavis dings, vnaxavdi, ra Cits
daiWerda arZinba.
adgils ver vpoulob.
daxoces rusebma da afsuebma Ceni partizanebi. ormoci aTasi
ltolvili, nifxavperangisamara gamoqceuli xalxi dagrovda zugdidSi.
yoveldRe vrekav zugdidSi. codvis gakiTxvaao, Cemi sidedri meubneba. ormoci aTasi kaci engursgaRma Sescqeris, rogor iwvis maTi
saxlebi da kbilebiT tuCebs ikvneten, rusi `mSvidobismyofelebi~ ki
dascinian: `vot tak vam i nadao~.
gazeT `samsjavros~ interviu miveci, rodis moeReba-meTqi bolo
qarTvelTa genocid-dacvednebis kompanias, ramdenjer SeiZleba motyuvdes-meTqi Cveni prezidenti.
axla ori gza rCeba-meTqi:
277
gauZRves win SevardnaZe da parlamenti, mec maTTan wamoval da
samSvidobo marSiT SevbrundeT-meTqi galSi. Tan gaviyoloT-meTqi
ucxoeli korespondentebis didi jgufi.
2.. wavides-meTqi SevardnaZe 20 dRiT ucxoeTSi. Camoujdes kibeze
amerikis da sxva zesaxelmwifoTa prezidentebs. iqneb rames miaRwios,
iqneb iqedan imoqmedos elcinze, Torem gaiZvera arZinbasTan garigebebs azri ara aqvs-meTqi.
igive (ufro vrclad) gavimeore `evrikas~ satelevizio arxiT
gamosvlisas 6 ivniss. mTeli saaTnaxevari viyaviT pirdapir eTerSi
me da Sio.
dRes, 8 ivniss, kulturis ministr valeri asaTians Sevxvdi.
zugdididan wuxel davbrundio. jojoxeTi trialebso.
warmoidgine ormocdaaTi damSeuli adamiani.
purs, mxolod purs gvTxoven da ver vaZlevTo.
Semzara am xalxis sacodaobamo.
gavedi enguris xidTan. gavcqerodi warTmeul saqarTvelos, iqve
daabijebda rusi da Cemi xalxis saSvelad ar miSvebda. ase umweod
arasodes migrZvnia Tavio.
Tanamedrove saqarTvelos istoriis kidev erTi Savi furceli
gadaiSala Cems win.
vin aris damnaSave?
opozicia SevardnaZis dauyovnebliv gadadgomas da gasamarTlebas moiTxovs.
ra Seicvleba SevardnaZis gadadgomiT?
rao, elcini saqarTvelos xelaxla dapyrobis miseul gegmaze
xels aiRebs?
9/VI-5/VII 98
erTi kviraa Tamaz wivwivaZe, melor tyeSelaSvili da me TbilisSi
kardakar davdivarT, rom gamgeblebs, ministrebs da xelmomarTul
firmebs oriode kapiki gadmovaricxinoT galaktionis fondis angariSze.
gvsurs, bolos da bolos, oci wlisTavze mainc davayenoT saSveli galaktionis muzeumis saqmes. oci welia, davrbodiT am saqmeze
cxonebuli vaxtang gurgeniZe da me. vaxtangi gardaicvala. saflavSi
Cahyva galaktionis saxl-muzeumis javri.
unda ganaxaT, ra tiriliT da ufulobaze wuwuniT gvxvdebian `yoCaRi biWebi~. erT saRamos restoran `evropaSi~ aTas dolars
dauyrian oficiants magidaze, xolo galaktionis muzeumisTvis gasametebeli orasi lari ki ara da ar moeZevebaT.
3 ivliss Tamaz wivwivaZe, rezo WeiSvili, Zmebi kalandiebi, soso
areSiZe, demur miqaZe da me zugdids gavemgzavreT.
saSinelebis meti ra minaxavs, magram zugdidSi da engurispira
soflebSi _ orsantiasa da ganmuxurSi nanaxma yovelgvar molodins
gadaaWarba.
278
mSieri, saxl-kardamwvari, gaubedurebuli, sasowarkveTili
xalxi... karvebSi da gomurebSi cxovroben.
Semoexvivnen Cvens manqanebs. Cveni xeliT da soso areSiZis daxmarebiT Segrovili saCuqrebi CavutaneT (puri, tansacmeli, wignebi...)
unda genaxaT, ra zedaxora gaimarTa.
SimSilma bevrs Turme Tavmoyvareoba daakargvina.
iyvnen WirTamTmenic, darbaislurad ganze mdgomnic. erTi xeibari maswavlebeli movida (valeri benia), gavZleb upurod, batono
rezo, oRond Seni dawerili Tu gaqvs rame Camoyolili, is maCuqeo.
wavawere Cems wigns: `gamagrdi, valeri batono~, da gavuwode. iqneb
Zveli saTvaleebi gaqvT, usaTvalod varTo, ramdenime kacma. erTs
Cemi saTvale vaCuqe.
ori qali momiaxlovda _ Tqveni yofili studentebi varTo, bavSvebi SimSiliT gvexoceba, rogor iqneba Cveni saqmeo. davaimede. male
gamoswordeba-meTqi, amoviqeqe jibeebi _ ocdaaT-ocdaaTi lari vaCuqe. rezo WeiSvili da Tamaz wivwivaZe icremlebian.
erTi SemaZrwunebeli ambavi gavigeT. Cvenao, ltolvilebma, ase
moumzadeblad, erTi perangiT rogor gamoviqceodiT, bolos da bolos erT Cemodans mainc wamoviRebdiT, saqonels mainc gamovirekavdiT. magram mogvatyues, Ralatis msxverpli varTo.
dadiodnen msubuqi manqanebiT viRaceebi. sufTa qarTuli, sufTa
megruliT gvexmianebodnen _ aba, Cqarao, sami saaTiT gavdivarT enguris gaRma. aq axla brZola gaimarTeba, sami saaTis Semdeg vbrundebiT da mTeli gali-RaliZgamde Cveni iqnebao.
ena dagveba, piri gagviSra. ra moxda? vin Caidina es saSineli Ralati? nuTu Cvenma xelisuflebam. nuTu vaCuqeT ruseTs afxazeTi da
axla ukanaskneli zoma miviReT qarTvelebisgan am kuTxis sabolood
gasawmendad?
gonebas ar surs, ar ZaluZs, daijeros aseTi ram.
sad aris qarTuli jari? enguridan Tbilisamde arsad erTi qarTveli jariskacic ar Segvxvedria.
ori tanki rom gamovides xidze, ise mova da aiRebs quTaiss, qvasac aravin esvriso, rezo WeiSvilma. es xumroba ar gaxldaT. simarTle iyo.
gvian RamiT gulmkvdarni davbrundiT TbilisSi.
Ramis Tbiliss araCveulebrivi, sazeimo elferi hqonda.
Ramis restornebSi Tavdauzogavad qeifobdnen `biZebi~ uasako
meZavebiT muxldamSvenebulni.
iq, zugdidTan ki am dros 40 000 kaci SimSiliT kvdeba.
SevardnaZes vurCie, mSvidobiani svliT, ucxoel JurnalistTa
TanxlebiT davabrunoT es xalxi Tavis miwaze, mec gverdiT dagidgebiT-meTqi.
rCevisTvis madloba miTxra, magram aseTi nabijisgan Tavi unda
SevikavoT, usafrTxoebis garantia ara gvaqvso.
vin mogvcems usafrTxoebis garantias?
279
dro ki garbis. gaivlis zafxuli da es Caucmel-dauxuravi, miusafari xalxi dagvexoceba.
vin agebs pasuxs?
aravin.
6/VII-18/VIII 98
daiZaba urTierToba Tbilissa da baTums Soris.
aslan abaSiZem baTumSi aRorZinebis (faqtiurad yvela opoziciuri Zalis) yriloba Caatara.
presam es ambavi aWaris dakargvis niSnad aRiqva. SevardnaZe jerjerobiT garegnul simSvides inarCunebs.
`literaturul saqarTveloSi~ da `asaval-dasavalSi~ davbeWde
werilebi, sadac mkiTxvels vesaubrebi galis tragediaze da brals
vdeb saqarTvelos xelisuflebas umoqmedobaSi, politikur sibeceSi.
xolo SevardnaZes xelmocaruli prezidenti vuwode.
Cans, ewyina baton eduards es `epiTeti~ da amas winaT respublikur TaTbirze (faqtiurad `aqtivis kreba~) mipasuxa: erTma mweralma
xelmocaruli miwoda, magram me davamtkiceb, rom xelmocaruli ara
varo.
netav, marTla daamtkicebdes.
gaerom ar scno galis movlenebi qarTvelTa genocidad.
ara gvyavs, ara, patroni im ubralo mizezis gamo, rom saqarTvelos xelisufleba ar ambobs simarTles imis Sesaxeb, Tu vin wagvarTva afxazeTi da samaCablo.
SevardnaZem kvlav gaugrZela rusebs samSvidobo mandati.
qarTuli jaris dadedlebas sazRvari ara aqvs. axlaxan, agvistos
Sua ricxvebSi, 25-ma somexma axalqalaqSi manevrebis Casatareblad mimaval qarTul batalions gza gadauketa da ar SeuSva axalqalaqSi.
SeSinebuli Cveni batalioni facxafucxiT gamoiqca axalcixisken. am
samarcxvino faqtis gamo gubernatori gigla baramiZe ambobs, didi
goniereba gamoviCineT, ar avyeyiT `pravakacias~ da sxvagan vatarebT
manevrebso.
esec ase... SevardnaZis brZnuli politikis Sedegad javaxeTic
davkargeT. somxebma axalqalaqis gza gadagviketes.
imis magivrad, rom alyaSi moeqciaT da SeeboWaT ocdaxuTive
Tavdamsxmeli, Cven gacla vamjobineT.
`arsaidan xsna~, rogorc poeti ityoda.
`dros~ orgverdiani interviu miveci _ Jurnalistma dali
CikvaiZem (lamis pirveli SemTxvevaa) zustad ise dabeWda, rogorc
vilaparake.
erTi kvira gavatare muxaTwyaroSi.
sami novela davwere.
rusTavelis premiis miRebis Semdeg kalami memZimeba xelSi. yovel
sityvas aTasnairad vwoni da vzomav.
dRes, 18 agvistos, rezo CxeiZis (kinostudia) kabinetSi Sevi-
280
kribeT. yovelTa qarTvelTa msoflio kongresi awyobs eqvsdRian
mogzaruobas tao-klarjeTsa da kabadokiaSi. siamovnebiT davTanxmdi
delegaciis wevrobaze. oSkis, xaxulis, xanZTas, Satberdis, opizas...
naxva xom Cemi didi xnis ocnebaa. jer mwerals tao-klarjeTSi, mgoni,
ar gauvlia, ukanasknel aswleulSi. vnaxav, rogor `uvlian~ Turqebi
qarTul istoriul Zeglebs.
gavdivarT 20 agvistos.
19/VIII-3/X 98
rezo CxeiZem, arCil mindiaSvilma (samebis taZris xuroTmoZRvari), me da istorikosma qeTi abaSiZem moviareT tao-klarjeTi da
kabadokia.
kabadokia marSruts specialurad davamateT, TurqeTis xelisuflebis Tvalisasaxvevad, rakiRa Turqebi martooden qarTuli Zeglebis daTvalierebis uflebas ar iZlevian. turistul-samarSruto
rukaze tao-klarjeTis monastrebi saerTod ar Cans. TiTqos isini
arc arsebobdnen.
guli momikvda Zveli, saxelovani saqarTvelos xilviT. TurqeTis
mieraa mitacebuli dRes zustad mesamedi saqarTvelo. am miwebis dabrunebis imedi, albaT, asidan ori procentia, meti ara. tao-klarjeTs
ki ara, ager ruseTis mier guSin warTmeul afxazeT-samaCablosac ver
vibrunebT.
axla ki xaxuli meCeTadaa gadakeTebuli. iSxani Suazea gatixruli
sxvadasxva sayofacxovrebo daniSnulebis saTavsoebad, oSkzec tualetebi da sawyobebia miSenebuli. bana miwasTanaa gasworebuli, SatberdSi Tiva hyria da saqonlis sadgomadaa qceuli. aseve saqonlis
skoreTia savse genialuri oTxTa eklesiac. xanZTa saerTod iavarqmnilia.
qarTuli warwerebiT daxunZlul bevr taZarze somxuri abra
gaukravT da aweria: somxuri kulturis Zegliao. Turqs qarTuli
asoebi davanaxe da avuxseni, somxebs am ZeglebTan araviTari kavSiri
ara aqvT-meTqi. Camoglija somxuri abra da moisrola. Tu Tqveni,
gurjebisaa, ratom aravin modis, ar patronobs, aq sul somxebi modiano. ra dasamalia, Cven somxebi ufro gvZuls, vidre qarTvelebio
(vin ufro uyvarT, ar uTqvams).
davuare da xeliT avaglije oTxTa eklesias aTaswlis xavsi da
balaxi, ase rom mosdebia mis wminda sxeuls.
ukan dabrunebisas rezo CxeiZem da me arTvinSi SeviareT.
arTvinis vilaieTis xelmZRvanels miReba vTxoveT.
migviRo.
Cven yovelTa qarTvelTa msoflio kongresis xelmZRvanelebi
varT, iqneb arTvinSi qarTul wera-kiTxvis Semswavleli sakvirao
skola gagvexsna-meTqi.
atriala krialosani xelSi eSmakma Turqma. visTvis gindaT es
skolao, aq xom qarTvelebi aRar cxovrobeno.
281
ara da arTvinis yoveli mere Tu ara, yoveli mesame mcxovrebi
gurjia.
iqneb Turqebs gauCndeT survili qarTuli wera-kiTxvis Seswavlis-meTqi.
ara mgoniao.
CvenTan, TbilisSi, Turquli koleji gaixsna da mas demirelis
koleji hqvia. iqneb aqac gagvexsna sakvirao skola-meTqi.
sxva ara iyos ra, uxerxulia. rasac me axla Tqven mogaxsenebT,
SevardnaZe-demirelis erTobliv gancxadebaSia-meTqi Cadebuli.
ifiqra, ifiqra, sadRac gadarek-gadmoreka da bolos RimiliT
gamogvicxada: TurqeTis mxare Tanaxmaa, oRond amas prezidentis,
sagareo saqmeTa saministros da ganaTlebis saministros baraTi
daWirdebao.
gaxarebuli gamovediT vilaieTis gubernatoris kabinetidan.
me da batoni rezo sixaruliT erTmaneTs vexveodiT.
22 agvisto istoriuli dRea. am dRes rezo CxeiZem da me safuZveli CavuyareT qarTuli sakvirao skolis gaxsnas TurqeTSi.
pirvel seqtembers swavla Cveulebisamebr daviwyeT.
swavla ar dawyebula zugdidSi da mis axlomaxlo soflebSi, rakiRa skolebSi ltolvilebi cxovroben.
26 seqtembers aleqsandre yazbegis dabadebis 150 wlisTavis iubile gavmarTeT yazbegSi.
mwerlebidan T. wivwivaZem, g. benaSvilma da me vTqviT sityvebi.
vrceli sityviT gamovida SevardnaZe.
dapirda moxeveebs, am saukunis bolomde afxazeTs da samaCablos
davibrunebo.
mere gudaurSi aTkacian banketze sami saaTi ijda CvenTan SevardnaZe.
mwerlebTan musaifs monatrebuli varo.
bevri visaubreT saqarTvelos bedze.
vixumreT kidec.
SevardnaZes iumoris grZnoba aqvs.
xSirad icinis da sasacilo ambebsac kargad hyveba.
4/X _ 30/X
ocdameTxuTmete SoTaobaze viyavi iyalToSi.
akademiis reqtorma, gogi SaTiriSvilma, rogorc iyalTos sapatio moqalaqes, rusTavelis premia momiloca.
kargi vaJkacia gogi SaTiriSvili. ocdaTxuTmeti welia, saTaveSi
udgas did erovnul saqmes _ iyalTos akademias. uangarod, didi rudunebiT, maRal doneze atarebs saxalxo zeims _ SoTaobas.
wels iyalTos sapatio moqalaqeebad airCies ana kalandaZe, lado
mrelaSvili da istorikosi ramin ramiSvili.
levan sanikiZes da me Sexvedra gvqonda Tbilisis 124-e saSualo
skolaSi.
282
rogorc iqna, SevagroveT galaktionis binis gamosasyidi Tanxa da
gadaveciT moqalaqe qiSvard cirekiZes. davuTqviT, erT TveSi unda
dagvicalos bina.
oc oqtombers gvacnobes, batoni qiSvardi avad gaxda da saoperaciod erevanSi waiyvaneso.
xom cirki iqneba, erevnidan dabrunebulma q. cirekiZem gviTxras,
erevanSi Tqveni fuli Semomexarja da rakiRa binas ver vyidulob,
bunebrivia, verc dagicliT. amitom ganusazRvreli vadiT madroveTo.
SeiZleba, guli gamiskdes, ase mgonia, wvimaSi gareT darCenili
galaktioni Tavis binaSi SeSvebas mTxovs.
19 oqtombers saqarTveloSi SemaZrwunebeli ambavi moxda.
senakis samxedro nawilis ufrosma, akaki eliavam, 17 tanki, ocdaori `beteeri~ da sxva sabrZolo teqnika quCaSi gamoiyvana da aRmosavleTisaken daiZra. amboxebul samxedroTa moTxovna: gadadges
SevardnaZe da dabrunebul iqnas saqarTvelos kanonier xelisufleba.
aiRes abaSa, samtredia da quTaiss moadgnen. xonTan kolonas gubernatori Temur SaSiaSvili da uSiSroebis ministri jemal gaxokiZe
gadaudgnen.
xangrZlivi molaparakeba imiT dasrulda, rom akaki eliavam brZaneba gasca, ukan gabrunebuliyvnen, rakiRa mTavroba cecxlis gaxsniT imuqreboda.
Setrialdnen senakisken tankebi da am dros gaugonari ambavi moxda: Tavdacvis ministrma `amboxebulebs~ cecxli gauxsna.
eliavam brZana, dabrundiT senakSio da TviTon ramdenime TanamzraxvelTan erTad tyes misca Tavi.
aseTi `molaparakeba~ viciT Cven.
sakuTar xalxTan brZolaSi magrebi varT.
amboxebulebi xom Setevaze ar modiodnen. ra saWiro iyo srola,
miTumetes, molaparakebis Semdeg.
Tu aseTi marjve armia gvyavda, ratom gamobunZuldnen zugdididan. ratom ver gasces pasuxi afsua naZirlebs?
nuTu, Cven jari `zviadistebis~ dasarbevad da sakuTari xalxis
dasaxocavad gvinda.
am SetakebaSi daiRupa oTxi meomari. daiwva oTxi tanki. nuTu, ar
SeiZleboda oci wlis motyuebuli ymawvilebis usisxlo ganiaraReba.
`baqo jeihanis~ navTobsadenze xelmowera 29 oqtombersac CaiSala.
amboben, rusebma da somxebma imoqmedes, raTa xelSekruleba
CaSliliyo.
kidev erTi kraxia es Cveni xelisuflebis.
rom ityvian, saqarTvelos bedi ar swyalobs.
31/X-10.XII
saqarTveloSi SimSili mZvinvarebs.
yovel fexis nabijze xelgawvdili maTxovrebi dganan.
283
quCa savsea upatrono bavSvebiT da uasako meZavebiT.
daiwyo laris inflacia.
xelovnurad Sekavebulma larma, romelsac saqveyno, sasaqonlo
safuZveli ar amagrebda da matyuara xelisuflebam lamis lars
gautola, sadinari iSova da elvis siswrafiT daeSva.
am garemoebam yvelafris gaZvireba gamoiwvia.
mTavroba qveyanas kvlavdakvlav utifrad atyuebs.
cru imedebiT kvebavs.
rva Tvea, xelfasebi da pensiebi ar darigebula.
SeSinebuli, magram ilajgawyvetili xalxi quCaSi gamodis patarpatara jgufebad. policia aTiode kacs erTad mdgars rom SeniSnavs,
mivardeba da rezinis xelketebiT Tav-pirs usisxlianebs.
akrZalulia mitingebi...
ase icaven SevardnaZis reJims, magram rodemde?
sruli kraxi ganicada Cvenma sagareo politikam.
aklebuli iyo radio-televizia, noembris bolos SevardnaZe soxumSi Cava, arZinbasTan erTda xels moawers SeTanxmebas, ris safuZvelzec yvela ltolvili Tavis keras daubrundebao.
rogorc mosalodneli iyo, 21 noembers SevardnaZem gamoacxada,
arZinbasTan Sexvedra gaurkveveli droiT gadaidoo.
kidev erTxel gadaesxa civi wyali daCagrulTa imedebs.
daiwyo grZeli wvimebis periodi.
civa.
wvimaSi alag-alag Tovlic gaereva.
zugdididan macnobes, rom galidan gamodevnilebi saSinel dReSi
arian.
warmoidgineT am sicive-sinesteSi karavSi yofna.
xelisuflebam xeli daibana.
viRacam zugdidis sagubernatoro Senoba aafeTqa, rasac umweo,
upatrono deda-Svili Seewira.
ara mgonia, im sacodavi, ltolvili deda-Svilis mosaklavad yofiliyo gamiznuli es afeTqeba.
Catarda adgilobrivi xelisuflebis, sakrebuloTa arCevnebi.
miuxedavad moqalaqeTa kavSiris energiuli cdisa, erTxel kidev
TvalSi nacari SeeyaraT amomrCevelTaTvis, amjerad xalxma `mmarTvel partias~ undobloba gamoucxada.
mosaxleobis 62 procenti arCevnebze saerTod ar gamocxadda.
`moqalaqeebs~ TviT moqalaqeTa kavSiris wevrebma da Streikbrexerebma misces xma (sul 19%).
gaimarjva opoziciam.
axla mTavaria, opozicia erT muStad Seikras, risi imedic ar
maqvs.
erovnul moZraobas sZinavs.
erovnuli moZraobis liderebma didi kabinetebi gaikeTes da Ta-
284
vianT gajgimulsaxovan suraTebs akraven Robe-kedlebze.
axlao, amboben, quCaSi gamosvlis (~quCis aqciebis~) dro ar ariso.
ar `siamovnebT~ rezinis joxi kiserze.
eseni qveyanas ver uSvelian.
axalgazrdebi?
yvelaze samarcxvino dRes saqarTveloSi axalgazrdobis didi
nawilia.
garToba, drostareba, cekva-TamaSi, narkotiki _ esaa dRes axalgazrdobis mTavari saqme.
vai, Cvens dRes, aseTi axalgazrdobis xelSi.
ase rogor mowamles, aseTi ra bangi asves axalgazrdobas.
am dReebSi ori Sexvedra mqonda mkiTxvelebTan.
jer TbilisSi `mcire akademiis~ student-maswavleblebs Sevxvdi
(g. saiTiZe _ dekani).
mere siRnaRis universitetis warmomadgenlebs (g. nadiraSvili _
reqtori).
gulaxdilad vuTxari axalgazrdebs _ Tqvens adgilas me Semrcxveboda-meTqi.
ram gagicivaT guli, ram dagadedlaT, ram dagacvednaT-meTqi ase.
axla afxazeTis gamoxsnis laSqris Segroveba rom gamovacxado me,
darwmunebuli var, Tqvengan ori kacic ar Caewereba-meTqi.
isxdnen TavCaqindruli.
da mainc mjera, rom ilia WavWavaZis, akaki wereTlis qveyana `ar
momkvdara, mxolod sZinavs da iseve gaiRviZebs~.
afxazeTi, samaCablo...
rac dro gadis, dRiTidRe vSordebiT saqarTvelos am or moWril ZuZus.
kvlav sadisturad gvawamebs, gvamaimunebs ruseTi.
erTaderTi lampari bJutavs imedisa _ partizanuli moZraoba.
amaswinaT partizanebma sami galeli policieli, sadamsjelo eqspediciis sami wevri gamoasalmes sicocxles.
Cvenma xelisuflebam maSinve `reagireba gaakeTa~.
`saWiroa, qarTvelebma da afxazebma gaerTianebuli ZaliT vebrZoloT partizanTa banditur dajgufebebso~.
aba ra, arZinbas da ruseTs xom ar vawyeninebT.
9 dekembers afxazeTidan ltolvilTa Sekrebaze damiZaxes.
Tamaz nadareiSvilma ganacxada, droa, SevqmnaT politikuri moZraoba: `afxazeTis ganTavisuflebis kavSiri~ da bednieri viqnebiT, Tu
batoni revaz miSvelaZe CvenTan iqnebao.
uyoymanod daveTanxme.
me, revaz miSvelaZe, Tu romelime partiaSi Seval, es iqneba mxo­
lod `afxazeTis gaTavisuflebis fronti~-meTqi.
mokrZalebiT Semomapares, `frontis~ Tavmjdomaris (T. nadarei­
Svili) moadgiled gipirebT arCevaso.
285
11/XII _ 31/XII 98
Cemi wigni `uaxlesi qarTuli literaturis istoria~ erT TveSi
aTasi cali gaiyida.
modian, mTxoven, arc erTi cali aRar damrCa.
Tu RmerTma damacala, iqneb aTasi cali kidev CamovabeWdvino
stambas.
Zviri jdeba qaRaldi.
ara da Zalian minda, saqarTvelos umaRles saswavleblebSi dainergos es wigni.
Sevecade, igi erovnuli poziciiT damewera.
gansxvavebiT sxva saxelmZRvaneloTa avtorebisgan, meoce saukunis yvela mwerals movuZebne iseTi nawarmoebebi, romliTac avtori
erovnuli brZolis monawiled moiazreba.
sxvanairad arc SeiZleba yofiliyo.
qarTveli mwerali im dRidanve rCeba saqarTvelos gaTavisuflebisTvis brZolaSi, ra dRidanac pirveli qarTuli mxatvruli
nawarmoebi daiwera.
Cveni eris cxovrebis stili xom gamudmebuli brZolaa gadadmTielTagan Tavis dasacavad.
mwerali ki eris sulieri beladi da mebairaxtrea.
amitom sasacilod meCveneba zogi Tavgaxurebuli politikanis
mtkiceba, erovnul-gamaTavisuflebeli moZraoba saqarTveloSi XX
saukunis 80-iani wlebidan daiwyoo.
sinamdvileSi farnavaz mefis droidan daiwyo (samwuxarod, Cveni
istoriuli xedva ufro iqeT ver wvdeba) da dRemde grZeldeba.
Tbilisis meria opoziciam `daipyro~.
qalaqis sakrebulos Tavmjdomared leiboristi lado kaxaZe airCies, gamixarda
gacofebulma moqalaqeTa kavSirma qalaqis sakrebulos sasamarTloSi uCivla; sakrebulos Tavmjdomaris arCeva wesis darRveviT moxdao.
ase ibrZvian `moqalaqeni~, aseTi obieqturni da inteligenturni
arian isini.
TbilisSi erovnuli brZolis droSas manana arCvaZe-gamsaxurdia
afrialebs. mxolod qalbatoni manana Tavisi mcire razmiT gamodis
quCaSi, awyobs saprotesto aqciebs da xelisuflebis risxvasac es
uSiSari qali Tavis Tavze iRebs.
umowyalod arbeven, amcireben, scemen yoveldRiurad zviadistebs.
mohkles kidec cemiT zviadis xelisuflebis erT-erTi warmomadgeneli _ nugzar leJava (energetikis ministris moadgile), mohkles
da merab kostavas ezoSi daagdes.
mere `gamoZieba~ daniSnes da `gairkva~, rom Turme nugzar leJava
merab kostavas ezoSi xidan Camovardnila, es maSin, rodesac, rogorc
286
amboben, gvams aSkarad etyoboda cemis kvali.
zviad gamsaxurdias gardacvalebis xuTi wlisTavis aRsaniSnavi
mitingis mowyobis mcdelobisas kvlav daarbies momitingeni, avtobusebSi Setenes, qalaqidan ocdaaT kilometrze gaiyvanes, scemes da
Tovlian mindoze daagdes.
xelisufleba kvlav Zveleburad mierekeba.
`iyideba saqarTvelo!~ yvelaze aqtualuri dRes niko lorTqifaniZis es sityvebia.
saSineli kanoniT gadamTielebze iyideba qarTuli miwebi. vwerT
amis Taobaze koleqtiur gancxadebebs, magram yursac aravin ibertyavs.
`privatizaciis~ mgluri principiT TiTo-orola yaCaRma daisakuTra saqarTvelos mTeli simdidre: wiaRiseuli, qarxnebi, Senobebi...
axlaxan gaiyida `Telasi~. saqarTvelos sinaTle gauyides.
`asaval-dasavalSi~ romeliRac kaxeli maswavlebeli acxadebs:
`ratom xmas ar iRebT, sada xarT, muxran maWavariano, akaki baqraZev
da revaz miSvelaZevo~.
me, Cemda Tavad, xmasac viReb da metsac vSvrebi, magram vis esmis.
axlaxan ori vrceli interviu davbeWde `meoTxeSi~ da `qali da
mamakacSi~. vamxile saqarTvelos damRupvelni.
`literaturul saqarTveloSi~ davbeWde novela `ratom? ratom?~ sadac pirdapir Camovglije niRabi imas, vinc afxazeTi da samaCablo wagvarTva _ rus dampyrobels.
da mainc, mgonia, rom es ar aris sakmarisi.
saqarTvelos uilajobisgan sasowarkveTili TiTebs vikvnet da mi
da mo vaskdebi.
mTavrdeba 1998. kidev erTi ubeduri weli am mrisxane aTaswleulisa...
gamodian televiziiT xelisuflebis warmomadgenlebi da utifari RimiliT auwyeben xalxs, rom 1998 wels qveyana maTi mecadineobiT `Cixidan gamovida~, rom araerTi samSvidobo molaparakeba saqarTvelos sasargeblod damTavrda da 1999 axali gamarjvebebis weli
iqneba.
am dros ormociaTasi ltolvili zugdidis SemogarenSi karvebSi
aTen-aRamebs, siciviTa da SimSiliT kvdeba.
baTumidan Camovida Cemi megobari, mwerali iuri bibileiSvili.
iuri natanji kacia, karga xans komunistebis cixe axexines, rogorc politikur patimars. dRes parlamentis wevria da uars acxadebs
`Jvanias parlamentSi~ muSaobaze. araviTari saRi azri parlamentSi ar
gadiso, moqalaqeTa kavSiri rasac unda, imas akeTebso.
31 dekembers SevardnaZem rusTavelis premiis diplomebi da samkerde niSnebi gadmogvca.
sityva mTxoves. daaxloebiT aT wuTs vilaparake. Cems umTavres
funqciad ruseTis klanWebisgan saqarTvelos gamoxsnisaTvis brZola
mimaCnia-meTqi.
287
`moambeSi~ im aTi wuTidan mxolod naxevari wuTi datoves.
eg araferi.
sanam pirSi suli midgas, Cems saqmes ar vuRalateb, saqarTvelos
gamoRviZebisa da erovnuli droSis qveS darazmisaTvis sulsac ar
daviSureb.
msoflio jerjerobiT sdums, nabijsac ar dgams saqarTvelos gadasarCenad.
sjijgnis saqarTvelos erovnul sxeuls pirsisxliani rusi da
saqarTvelos marionetuli xelisufleba.
ra iqneba xval?
`male gaTendeba? Rame sazizRari?!~
1/I_1/II 99
saqarTvelos xelisuflebam kidev erTi gaugonari Ralati Caidina. 1999 wlis 14 iavnridan ZalaSi Sevida parlamentis mier miRebuli da prezidentis mier xelmowerili kanoni, romelic krZalavs
erovnebis Caweras pirovnebis damadasturebel sabuTebSi (pasporti,
piradobis mowmoba, dabadebis mowmoba).
rac xuTi aTasi wlis ganmavlobaSi ver SeZles saqarTvelos
mtrebma, rac 70 wlis ganmavlobaSi ver moaxerxa sabWoTa imperiam
`damoukidebeli~ saqarTvelos xelisuflebam erTi xelis mosmiT gaakeTa _ qarTvel kacs erovneba daukarga.
me da guram SaraZe CavudeqiT saTaveSi erovnul moZraobas `saqarTvelo upirveles yovlisa~.
vatarebT mitingebs, preskonferenciebs, TiTqmis yoveldRe yvela gazeTSia Cveni interviuebi da werilebi.
SevardnaZem gamoacxada, meo, parlamentSi warvadgine kanonproeqti, sadac erovnulobis grafas yvelgan vtovebdio. vin amoiRo
parlamentSi, ar vicio. vavaleb parlaments xelaxla ganixilos es
kanonproeqti. Tu ar gaasworeben (e.i. erovnulobis grafas Tu ar
daabruneben) kanons vetos davadebo.
megona, SevardnaZe TvalTmaqcobda.
ar SeiZleba-meTqi, gurams veubnebodi, prezidentis dasturis
gareSe gaesworebinaT misi kanoproeqti Jvanias, burjanaZes, Citaias,
saakaSvils da lado Wanturias-meTqi.
aRdgoma da xvaleo, ganxilvaze gamoCndebao, ambobda gurami.
prezidentis parlamentSi gamosvlamde erTi kviriT adre saparlamento mosmena gaimarTa.
parlamentSi `elitaruli inteligenciis~ mTeli xrova mojarda.
piraqafebulni gahkioda prezidentis uaxloes megobarTa is kohorta, vinc gverdiT edga russ 1991 wlis noember-dekemberSi da
xels uSverda zviad gamsaxurdiasken, rad gvinda erovnulobao.
verc axla xvdebi, rom es yvelaferi prezidentis mowyobilia
da TviT prezidentia moTave, rom qarTvels qarTveloba wahgvaronmeTqi, veubnebodi gurams.
288
axda Cemi winaTgrZnoba.
prezidentis SuamdgomlobiT xelmeored ganxilva gaurkveveli
droiT gadaido. SevardnaZem kidev erTxel gvimuxTla da mis mier
`SecdomiT xelmoweril~ kanons veto ar daado.
ase rom, 1999 wlis 14 ianvridan saqarTvelom, rogorc erovnulma saxelmwifom, arseboba Sewyvita.
avikeli gazeTebi mowodebebiT.
gamovdivar televiziis arasamTavrobo arxebiT: movuwodeb saqarTvelos gaRviZebisken.
aRSfoTebuli xalxi quCaSi mxvdeba.
yoveldRe Sxamavs saqarTvelos mTavrobis mier mosyiduli masmedia.
rad gvinda erovneba, ra dros qarTvelobaa evrosabWoSi
SevdivarT, erovnebaTa integracia xdebao.
yelis gaglejamde vyviri, rom es yvelaferi erTxel ukve iyo,
rom social-demokratebma wamoiwyes saukunis gariJraJze erovnebaTa
waSlis kompania da rom am brZolas Seewira ilia WavWavaZe...
utifrad, usabuTod gvekamaTebian `kosmopoliti~ inteligentebi
(maT Sorisaa, Cemda gasaocrad, akademikosi nodar amaRlobeli), e.w.
`Tavisuflebis institutis~ energiuli, magram absoluturad uvici
biWebi da gansakuTrebiT isini, visac `qarTvelobaSi~ TviTonve uWirs.
dRedaRam rekavs Cemi telefoni.
saqarTveloSi sxvadasxva kuTxidan gvatyobineben (gurams da me),
rom Cvens gverdiT arian, rom cocxali TaviT ar daTmoben erovnulobas! gvigzavnian xelmowerebs. erTsulovnad gviWeren mxars imereTi da aWara.
Cemda samwuxarod, araerTi partia ganudga ilias gzas da erovnulobis xazgasmis winaaRmdegia. kerZod saxalxo partia, erovnul-demokratiuli partia, ~qartia _ 96~ da sxv.
mxvdebian im partiis liderebi da morcxvad Tvals marideben, an
maTvaliereben rogorc mezozouri eris cxovels.
provokatori kosmopolitebi gafuWebuli patefoniviT imeoreben _ ra dros vaJa da iliaa. sircxvilia erovnulobaze laparakio.
27 Tebervals Cveni moZraobis yriloba CavatareT.
filarmoniis did darbazSi ori aTasamde kaci Seikriba.
guramma gaxsna STambeWdavi Sesavali sityviT.
me moxseneba warmovTqvi.
gamovidnen givi Jordania, levan fruiZe, iakob axuaSvili, paata
cnobilaZe, sandro noneSvili, giorgi ivamraSvili, iza cnobilaZe,
merab TavaZe, oTar SalamberiZe, jemal jiqia, omar kvesitaZe, manuCar
maCaiZe, iza gogiSvili, qerim amoevi da sxvebi.
yriloba WeSmaritad erovnul ZalTa demonstraciad iqca.
oTx saaTs mimdinareobda.
bolos Cemi winadadebiT moZraobis Tavmjdomared guram SaraZe
avirCieT.
19. r. miSvelaZe. t. XV
289
muStSemarTuli darbazi erTxmad gugunebda axal himns.
Tvalcremlian adamianebs Sin wasvla ar surdaT.
Sin mosuls sasiamovno ambavi macnobes _ momeniWa memed abaSiZis
premia.
dadgenilebas aslan abaSiZe awers xels.
Cemma megobarma mweralma iuri bibileiSvilma Camomitana baTumidan es cnoba.
maS ase: miRebuli maqvs saqarTveloSi arsebuli yvela premia:
niko lorTqifaniZis, daviT kldiaSvilis, akaki wereTlis, saxelmwifo, SoTa rusTavelis da memed abaSiZis.
amas sanekrologo masalad vawvdi mkiTxvels da ara Tavis mosawoneblad.
oRond saqarTvelo manaxa mterze gamarjvebuli, oRond saqarTvelo damabinavebina XXI saukuneSi Tavisi erovnuli saxiT da aRarafers daveZeb.
gemo dakarga CemTvis, kargaxania, yovelma literaturulma gamarjvebam da saxelmwifo jildom.
2/II-25/III 99
xelisuflebisadmi protestis niSnad Tavi moikla niWierma reJisorma ilia CaCaniZem.
datova werili, romelic ramdenime gazeTSi daibeWda (`TvalTai~,
`kviris palitra~).
im werilSi cxonebuli ilia prezidents mimarTavs _ gadadeqi,
xom xedav, qveyanas veRar uZRvebi. xalxi daamSie da gaaRatake. xelovneba aRaravis sWirdeba. me, rogorc reJisorma funqcia davkarge.
iqneb Cemma, rogorc erTi batknis TavSewirvam eri cota xniT mainc
gamoafxizloso.
damenana. ilias kargad vicnobdi, zrdilobiT savse, moyvaruli
ymawvili iyo, sadiplomo namuSevrad, maxsovs Cemi novela gadaiRo
(`vin dameZebs~). am eqvsi Tvis winaTac movida CemTan. Tu sponsori viSove, Tqveni novelebis srulmetraJiani filmis gadaRebas vapirebo.
Tavis mokvla mainc ar aris gamosavali.
axalgazrda kaci iyo, unda ebrZola. 1999 wlis 21 marts galaktionis saxl-muzeumi gavsxeniT.
axda Cemi ocdaaTwliani ocneba.
dasrulda ocdaaTwliani siaruli xelisuflebis kibeebze da
galaktionis binis gamosyidvisTvis maTxovroba _ xelgawvdili dgoma
ministrebisa da fuliani biznesmenebis karebTan.
bolo ori wlis manZilze ori kaci amomidga gverdiT _ Tamaz
wivwivaZe da melor tyeSelaSvili.
rom ara maTi erTguli mcdeloba da avtoriteti, es didi erovnuli saqme ar gakeTdeboda.
ra bednieri viyavi ver warmoidgenT, galaktionis nivTebs, xelnawerebs, fotosuraTebs rom valagebdiT damtverili yuTebidan da
kedlebze vakravdiT.
290
saxl-muzeumis gaxsnaze prezidenti movida da vrceli sityva
Tqva.
gamovediT Tamaz wivwivaZe, me, lia sturua, nodar tabiZe, studenti giorgi mamacaSvili...
galaktioni Tavis binaSi dabrunda ormoci wlis Semdeg.
gazeTebi Cvens sameuls gmirebad gvacxadebdnen.
prezidentma am `damsaxurebisTvis~ sxvebTan erTad Rirsebis ordeniT damajildova.
uaris Tqma uxerxuli iyo, Tanac metiCroba gamomividoda.
ocdaoTx marts mivmarTe qarTvel ers. `qarTuli erovnuli saxelmwifos gaqroba sami Tvea dakanonda... saqarTveloSi ukve ibadebian
uerovnebo bavSvebi da eris gaqrobis procesi dawyebulia... xelisufleba ki amas mSvidad umzers-meTqi.
prezidenti parlamentis zogi egzaltirebuli wevris zewolis
qveS aris da vetos uflebas ratomRac ar iyenebs-meTqi.
gamovfxizldeT, qarTvelebo, Torem mere gvian iqneba `dRiTidRe vkargavT ZiriTadi, avtoqtonuri eris iuridiul da moralur
uflebas-meTqi~.
SuaRamisas ~mesmis mesmis sanatrelis~ ganwyobileba dameufla,
roca movismine, rom natom rogorc iqna gadadga nabiji bosniis dasacavad serbiis mier (da Sesabamisad ruseTis) okupaciisgan. serbiaSi
ruseTis samxedro bazebia.
elcinma klintons Tavisi akankalebuli paralizebuli TiTi dauqnia, ar gabedo Cveni bazebis dabombvao, magram dabombva mainc daiwyo.
rTuldeba gaeros meSvide punqti mSvidobis ZaliT damyarebis
Taobaze.
axla mainc, axla mainc daaCoqeben ruseTs (rogorc agresors) da
mofamfalebul istoriul kbilebs daaZroben.
ruseTi yovelgvar provokaciaze wava, magram msoflio omis dawyebas me mgoni, ver gabedavs.
SeSinebuli primakovi amerikaSi mifrinavda da Suagzidan ukan dabrunda.
axla ki Camesaxa imedi, rom iqneb davusxlteT imperias da afxazeT-samaCabloc davibrunoT.
vnaxoT ra moxdeba xval.
26/III_12/IV 99
`nato~ iugoslaviis samxedro obieqtebis dabombvas agrZelebs.
bevri iyvira ruseTma, es agresiaa, Cen iugoslav Zmebs davexmarebiT, ar mivcemT amerikas iugoslaviaso, magram yuri aravin aTxova.
rogorc Cans, dasavleTs surs msoflio omSi CaiTrios ruseTida samudamod daasamaros, magram ruseTs jerjerobiT hyofnis
Wkua da cocxali ZaliT ar exmareba iugoslavias. marto ~moraluri mxardaWera~ ki iugosliavias ar hyofnis. ~natos~ aviaciam yvela
291
strategiuli obieqti, yvela samxedro qarxana da xidi daubomba iugoslavias. natos moTxovna erTaderTia _ moaweros xeli miloSeviCma
samSvidobo xelSekrulebas kosovosTan da Sewyvitos albaneli xalxis genocidi.
jerjerobiT miloSeviCi sakuTari saxelmwifos dangrevis xarjze ~gmirulad~ uars ambobs bosniis gaTavisuflebaze serbi okupantebisgan.
vnaxoT sanam gagrZeldeba ase.
sacxraaprilo `literaturul saqarTveloSi~ gamovTqvi Cemi
azri cxra aprilis mniSvnelobaze saqarTvelos istoriaSi. sxvaTa Soris, iqve gavixsene mweralTa kavSiris maSindelma xelmZRvanelobam
rom uari Tqva komunisturi partiidan gamosvlaze; Cvenao, ck-s plenumis wevrebi varT da mandatebs iq CavabarebTo.
isic gavixsene, rogor Sevadgine manana arCvaZesTan erTad teqsti
da rogor davdiodi xelmowerebze zviad gamsaxurdias da erovnuili
moZraobis sxva moTaveTa cixidan gamosaxsnelad.
...mere maTi gaTavisufleba Cems metma yvelam daibrala.
iuri bibileiSvilma `literaturul saqarTveloSi~ Cemze Tbili,
saqebari werili gamoaqveyna.
aseve Zalian momewona `axal saqarTveloSi~ dabeWdili cisana
Rlontis recenzia Cems saxelmZRvaneloze.
darwmunebuli var, rac dro gava am saxelmZRvanelos ufrodaufro
fasi daedeba.
sul aTasi cali dabeWdes. ukve bestselerad iqca.
operis TeatrSi 31 marts zviad gamsaxurdias samoci wlisTavis
iubile Catarda.
me ar davswrebivar umosawvevobis gamo.
miTxres Zalian kargad Catardao.
vfiqrob, `Sumi zviadistebis~ garda qalbaton mananas CemisTana
`neitraluri~ pirebic unda daepatiJna iubileze.
disertacia daicva Cemma aspirantma irine inaneiSvilma.
sabWoze gamosvlis dros xazi gavusvi akaki papavas Sesaxeb sadisertacio naSromis Seqmnis erovnul mniSvnelobas. ukve droa mivxedoT
Cvens e.w. emigrantul literaturas-meTqi. aseve unda daiweros naSromebi Salva amirejibze, giorgi gamyreliZeze, simon bereJianze, mindia laSaurze (kuWuxiZe) da sxvebze-meTqi.
Jurnal `ciskris~ meore nomerSi daibeWda Cemi vrceli saymawvilo moTxroba ~yvela varskvlavi rodi anaTebs~.
es moTxroba 1959 wels davwere Tvrameti wlis biWma. warvudgine
`sablitgams~ gamosacemad, magram viRacam iseTi saSineli Sinarecenzia dawera, rom gamocemaze fiqric ar SeiZleboda.
ormoci weli medo ujraSi es `antisabWoTa~ moTxroba da axla,
zaur kalandias kargi biWobiT, eRirsa dRis sinaTle, `literaturul
aWaras~ Cemi ori axali novela daustambavs (#1).
292
Zalian mafiqrebs aslan abaSiZis da SevardnaZis urTierToba.
amaswinaT Cemi iniciativiT Tamaz wivwivaZe, levan sanikiZe, lia
sturua da me aWaris warmomadgenlobas vewvieT TbilisSi.
iq vaxtang razmaZem saocari ram gvauwya. aWaris xelmZRvanelobasTan gamocxadebula vinme kedelaSvili, romelsac uTqvams, TbilisSi
damavales aslan abaSiZis mokvla da saTanado anazRaurebasac dampirdneno.
me es ar mjera.
da Tu es marTalia, cudad yofila eduard SevardnaZis saqme.
Cems mowodebas, SevardnaZem veto daados saqarTvelos damaqcevar kanons piradobis sabuTebidan erovnulobis grafis amoRebis Sesaxeb, SevardnaZe dumiliT Sexvda.
nuTu TviTonac qarTveli eris gaqrobis momxrea?
13.IV-26.V 99 w.
amerika iugoslavias Zveleburad bombavs ukve Tveze metia.
gaanadgura TiTqmis mTeli samxedro bazebi, strategiuli xidebida eleqtrosadgurebi iugoslaviis teritoriaze.
miloSeviCi ukan ar ixevs. ra enaRvleba prezidents ubralo xalxis qoneba da sisxli.
ruseTi da CineTi afxakurdnen, magram xma Caiwyvites.
natosi yvelas eSinia.
am viTarebaSi, roca Sua evropaSi omis xanZari mZvinvarebs, ufro
saSiSia qarTuli ganZis sagamofenod sazRvargareT gatana da isic
kerZo firmis mepatrone vinme gurovis egidiT.
am sakiTxTan dakavSirebiT studentebma SimSiloba gamoacxades.
mivdivar maTTan, vesaubrebi, vuwoneb gabedulebas.
mewvia ~axali Taobis~ korespondenti giorgi kvitaSvili. niWieri
axalgazrda Cans. pirvelad vigrZeni masTan saubrisas, rom melaparakeba Jurnalisti, romelsac Cemi raRac mainc aqvs wakiTxuli.
saubari `axal TaobaSi~ daibeWda.
SoTa niSnianiZem dabadebis 70 wlisTavis iubile gadaixada
megobarTa viwro wreSi.
viTamade. misasalmebeli werilic davwere.
meoce saukuneSi galaktionis Semdeg qarTul poezias SoTa niSnianiZeze didi poeti ara hyavs.
avad aris Cemi SoTa da gafiqrebac ki mzaravs imisa, rom SeiZleba
rame mouvides.
SoTa niSnianiZe Cemi upirvelesi megobaria.
amaswinaT SoTam `literaturuli saqarTvelodan~ SevardnaZes
werili miswera. madlobas uxdis saiubileo TariRis milocvisTvis
da iqve dasZens: samwuxarod, Sen Cemi prezidenti ki ara biznesmenebis
da bankirebis prezidenti xaro.
guram SaraZe da me gorSi viyaviT.
TeatrSi kargi Sexvedra gagvimarTes.
293
TbilisSi mrCevelTa sabWoze idga stalinis Zeglis aRdgenis
sakiTxi. rogorc moslaodneli iyo, marika lorTqifaniZem da sxvebma
uari Tqves. kenWisyra gaimarTa da mxolod samni aRmovCndiT Zeglis
aRdgenis momxre, - guram SaraZe, Tengiz janeliZe da me.
am gaxsenebaze gamovida napoleon qarqaSaZis saintereso wigni
`stalini~ Cemi winasityvaobiT.
momewona b-ni napoleonis pozicia.
stalinis fenomens Cven unda ganvixilavdeT rogorc msoflio
figuris fenomens da masTan angariSis gasworebas unda moveSvaT, es
ukve gaakeTes rusebma.
sulxan-sabas universitetSi aCikos saxelobis skolam (54-e)
Caatara bocvaZeTa pedagogiuri dinastiis iubile. faqtiurad nunu
bocvaZis iubile iyo. q-ni nunu marTlac didi pedagogia, Cemma Siom
leqsi waikiTxa.
iubilis Catarebidan erTi Tvis Semdeg nunu gardaicvala.
guli Camwyvita misma gardacvalebam. universitetis win ukve
gaimarTa ori mitingi.
Cans, studentebma gaiRviZes.
guram SaraZe da me Telavis universitetma migviwvia. saintereso
kiTxvebi mogvces. gvian RamiT davbrundiT TbilisSi.
aRSfoTebuli var ganaTlebis ministris aleko kartozias uzrdelobiT.
davwere XI klasis qarTuli literaturis saxelmZRvanelo, mivutane ministrs, rva Tve edo magidaze da rom mivedi, bodiSmouxdelad
mkiTxa, ratom ar warmoadgineT tenderze saxelmZRvaneloo.
ra unda meqna? utifar ministrze `saqarTveloSi~ davwere statia: `ai, ra ministri gvyolia~. statias vamTavreb respublikis prokuroris gafrTxilebiT. Tu sadme Semxvda, yurs avuwev-meTqi.
gardamecvala dedis biZaSvili klavdia wereTeli (poet ioram qemerteliZis deda).
vesaubre Tavdacvis ministrs daviT TevzaZes da es saubari
gamovaqveyne kidec `asaval-dasavalSi~.
21 maiss sityva vTqvi afxazeTis universitetis iubileze.
22 maiss uSiSroebam da Sinagan saqmeTa saministrom aTi SeTqmuli
daapatimra. rogorc acxadeben, isini teraqts apirebdnen SevardnaZis
winaaRmdeg.
ar vici, ramdenad marTalia.
eWvi mepareba 30 kaci sxvadasxva uwyebidan iyos teraqtis Camfiqrebeli.
xom ar aris es morigi wmenda?
25 maiss sityva vTqvi konservatiul (monarqistuli) partiis aTi
wlisTavis iubileze.
Tbilad movixsenie Temur JorJoliani.
dRes 26 maisia.
am striqonebs daRvremili vwer, ar mezeimeba.
294
saqarTvelos saqme am xelisuflebis xelSi dRiTi-dRe ukan midis.
daiwyo saarCevno doRi da moqalaqeTa kavSiri acxadebs: xma
mogveciT, Torem daiRupebiTo.
mets raRas daviRupebiT?
uaresi ra mogviva?
27.V _ 5.VIII
10 ivniss aWaris warmomadgenlobaSi mimiwives da sazeimod gadmomces memed abaSiZis premia.
Jurnalistis kiTxvaze, ras gavalebT es premia, vupasuxe: arafersmeTqi. me premiis miRebis Semdegac iseve vibrZoleb saqarTvelos
mTlianobisTvis, iseve gamoveqomagebi aWaras (ra Tqma unda, samarTlian brZolaSi) rogorc aqamde veqomagebodi-meTqi.
gaimarTa guram SaraZis partiis `saqarTvelo upirveles yovlisa~
pirveli yriloba.
guramis Semdeg me gamovedi da cota ar iyos, skeptikurad Sevxede
am partiis Sanss, Tavisi warmomadgenlebi hyavdes parlamentSi.
erovnuli partia rogor ara xarT, magram swored mag erovnulobis
gamo Seecdebian Tqvens gaSavebas, moqalaqeTa kavSiri Tavis pozicias
ar daTmobs, xmebs gaayalbebs-meTqi.
mere visaubre Cemsa da rus poet evgeni evtuSenkos Soris momxdar incidentze. TbilisSi myof evtuSenkos griboedovis TeatrSi
erT-erT Sexvedraze movagone Cveni Svidi wlis winandeli dialogi.
me, rogorc qarTvel mweralTa delegaciis xelmZRvanelma, mogiwvieT
preskonferenciaze, rasac qarTveli mwerlebi vmarTavdiT literatorTa centralur saxlSi. am preskonferenciaze vapirebdiT saubars
ruseT-saqarTvelos samomavlo urTierTobaze-meTqi. Tu gaxsovT,
Tqven gvipasuxeT, rom gawyviteT yovelgvari urTierToba saqarTvelosTan, romelic afxazeTis dampyrobeli, agresori aRmoCndameTqi, maxsovs, mere ra gnebavTo, ukmexad mipasuxa, axlac im azris
xarT, Tu SeicvaleT azri-meTqi. axlac imas vfiqrob, rom orive mxare damnaSavea, gansakuTrebiT ki Tqven _ qarTvelebio. ra gindodaT, mSvidobian, mSromel afxazebs Tavs rom daesxiT da dapyroba
daupireTo. vin giTxraT, rom afxazeTi saqarTvelo ar aris-meTqi,
Tqven Zalian kargad iciT, rom araviTari istoriuli kavSiri ara aqvs
afxazeTs saqarTvelosTano. ver moviTmine da `msoflio mawanwala~
vuwode. sacemrad gaviwie, magram ar gamiSves. gazeTebma ki meore dRes
daweres, miSvelaZe rus stumars Tavs daesxao, mesame dRes diliT
saqarTvelos televiziiT gamovida evtuSenko da ganacxada, me, Sesarigeblad Camosuls, mwerali miSvelaZe Tavs damesxa, gvian Sevityve,
rom mas afxazeTSi erTaderTi Svili moukles da es rom mcodnoda,
ukmexad ar davelaparakebodio.
naZirala evtuSenko, Turme me Cemi Svilis gamo var gacxarebuli. Sen damnaSave eris Svili xar-meTqi mivaxale, ruseTis bralia
yvelaferi-meTqi, magram Cems naTqvams yuri ar aTxova.
295
murman lebaniZem `literaturul saqarTveloSi~ gamoaqveyna leqsi samegreloze. qarTulTan megrulo enav, xma aRar amogeRebao _
wers, Tqven, megrelebma, ~duSmans sityva uqcieT saqmed, Tqven sxva
aRZariT Tqvens martiv glexSio~.
aRSfoTda mTeli saqarTvelo am leqsze. daiwera uamravi gamoxmaureba. mec ver Sevikave Tavi da `saqarTveloSi~ magrad movcxe
`xelmwifis navSi Camxtar~ mgosans. am leqsis gamo murmani kolxeTis
akademiis wevrobidan garicxes. murmani miyvars, magram, rogorc Cans,
erTi aliluia mRvdelsac SeeSleba.
`axal saqarTveloSi~ grZeldeba rostom CxeiZis vrceli narkvevi
`otaridze~, rostom CxeiZe obieqturad, logikurad amtkicebs, rom
Tavis droze `otaridi~ Seiqmna guram fanjikiZis Tavmjdomareobidan
gadasayeneblad. dRes ki, roca fanjikiZe aRar aris cocxali, ra azri
aqvs am asociaciis arsebobaso.
marTals ambobs r. CxeiZe. asociaciebad mweralTa kavSiris daSla
mweralTa daJinebiT moxda, amiT angariSi gauswores maTi azriT, `naklebadniWier~ qarTvel mwerlebs. es iyo danaSauli qarTveli mwerlobis winaSe.
vTqvi, nuTu ar unda amoiRoT gulidan mweralTa kavSiris wmendis es gulisamrevi fiqri-meTqi. ra uflebiT auqmebT k. gamsaxrudias, g. tabiZis da Salva dadianis Seqmnil mweralTa kavSirs-meTqi.
lamis mTeli prezidiumi damipirispirda.
gavcxardi da meored moviTxove sityva asociaciebi unda gauqmdes da erTiani erovnuli mweralTa kavSiri unda Seiqmnas-meTqi.
sakiTxi, rogorc movelodi, SemodgomisTvis gadaido.
23 ivliss SoTa niSnianiZe gardaicvala.
Tavzari dameca.
wavida Cemi upirvelesi megobari.
gardacvalebis meore dResve moviTxove, kategoriulad unda vibrZoloT, rom SoTa mTawmindaze daikrZalos-meTqi. ori dRis bWobis
Semdeg xelisuflebam daadgina SoTa niSnianiZis dakrZalva didubeSi.
sam gazeTSi (`saq. respublika~, ~lit. saqarTvelo~, `Tbilisi~)
davbeWde gamosaTxovari sityva da samivegan vTqvi, rom momavlis saqarTvelo SoTa niSnianiZes Tavis kuTvnil adgils miuCens mTawmindaze.
gairkva, mweralTa kavSiris TanamSromlebi ambobdnen, rom ramdenime mwerals uTamaSia Savbneli roli, raTa SoTa mTawmindaze ar
daekrZalaT.
samgloviaro mitingze gamovediT: me, vaJa lorTqifaniZe, Tamaz
wivwivaZe, bakur gulua, gogi gaCeCilaZe da SevardnaZe. igi bolomde
eswreboda mitings.
gverdiT medga. visargeble SemTxveviT da vuTxari: ori sircxvili dagvemarTa: 1. mTawminadze rom ar davkrZaleT da meore, niRabi
rom ar avuReT-meTqi. pirvelze mipasuxa ra vqna, rezo, me Tanaxma
viyavi, magram Tqvens Soris (mwerlebs gulisxmobda) ar iyo erTobao,
296
meore faqtorma gulwrfelad Seawuxa, uxmo irakli andriaZes. irakli midga-modga, magram bolos ganacxada, ukve gvianiao.
davkrZaleT SoTa.
Cemi azriT, imis Sesaxeb, rom SoTa niSnianiZis saxe ar unda daekargos saqarTvelos da saWiroa niRbis aReba, avanTe gizo niSnianiZe,
gigla gobeCia da Teimuraz CalabaSvili.
saWiro iyo ojaxis wevrebis daTanxmeba, siZem _ laSam uari
gviTxra, mivedi TamrikosTan (SoTas meuRle), marTlac rom Rirseuli coli hyolia Cems SoTas, Tu es aucilebelia, Tanaxma varo.
Ramis 11 saaTze mRvdlis, ojaxis wevrebis (siZe da siZis Zma) da
sxvaTa TanxlebiT moviyvaneT moqandake, muSebi da micvalebuli amovasveneT. moqandakem erT saaTSi auRo niRabida kubo isev CavasveneT
saflavSi.
me, amis momswres da moTaves sisxli gameyina ZarRvebSi. guliscema gamixSirda da wnevam amiwia. gavgzavne Cemi disSvili _zaza maRaziaSi, ramdenime litri arayi movatanine da yvelam Sendoba vTxoveT
didi SoTas suls SewuxebisTvis.
ar vici, saeklesio TvalsazrisiT es mkrexelobaa Tu ara, magram
istoriisTvis didi saqme gakeTda. 4 agvistos poetma Temur CalabaSvilma SoTas niRabi Sin momitana. pirvel seqtembers waviReb da am
niRabs Cems kabinetSi, universitetSi davkideb.
dRes, 5 agvistos Tamaz nadareiSvils ganvucxade, raki afxazeTis
ganTavisuflebis partia blokSi gaerTianebas moqalaqeTa kaSvirTan
apirebs, me uars vacxadeb viyaro kenWi Tqvens partiis egidiT moqalaqeTa kavSirTan Cemi principuli msoflmxedvelobrivi winaaRmdegobis gamo-meTqi, ratomo? mkiTxa. partia, romelic erovnulobis
damsamarebelia, Cemi partia ar iqneba-meTqi.
6.VIII_ 1.X. 99
evgeni evtuSenkos voiaJze saqarTveloSi novela davwere da
~literaturul saqarTveloSi~ gamovaqveyne, sxvaTa Soris vwerdi,
am uRirs stumars, romelmac fexebze daikida saqarTvelos bedi da
ruseTisgan daCexil Cems samSoblos erTi sityviTac ar gamoeqomaga
(piriqiT, Cven dagvdo brali _ Tavisufleba rogor moiTxoveTo),
ramdenime qarTveli poeti fexqveS egeboda-meTqi. es emcxeTa Turme
araerT maspinZels, rakiRa evtuSenkos `SemZromTa~ Soris TviTonac
iyo. erTi ganawyenebuli uniWo poeti `literaturul gazeTSi~ misi
dabali gemovnebis Sesaferisi leqsiT gamomepasuxa.
mweralTa kavSirSi ocdaxuTi mwerali gvixmes. esao, wivwivaZem,
damfuZnebelTa Sekrebaao. kidev erTxel ganvacxade, Tu mweralTa
kavSiris yvela wevri wevrad ar darCeba da Tanabar uflebebSi ar
iqneba sxvebTan, me gaval mweralTa kavSiridan-meTqi. `gadi da axali
mweralTa kavSiri daaarseo~, murman lebaniZem.
gazeTebSi gamovaqveyne gancxadeba afxazeTis gaTavisuflebis
partiidan Cemi gasvlis Sesaxeb. vwer, ver viqnebi aliansSi moqalaqeTa
kavSirTan, radgan am partiam qarTvels erovneba waarTva-meTqi.
297
sanam kandidatebis wardgenis vada amoiwureboda, ori dRiT adre
CemTan movidnen valeri gelbaxiani da jemal gogitiZe. mTxoves, iqneb
`aRorZinebidan~ meyara kenWi. Tqveni avtoriteti Zalian gvWirdebao.
davTanxmdi. siaSi 39-ed (?!) mivuwerviarT, vnaxoT, ra gamova.
SevardnaZe amerikaSi iyo. gaeroSi sityviT gamovida. sxvaTa Soris,
wina gamosvlebTan SedarebiT gabeduli sityva Tqva, gaeros mkvdar
rezoluciebze ilaparaka, magram ruseTi mainc ar amxila msoflios
winaSe.
amasobaSi ruseTma daRestnis konfliqtis momizezebiT CeCneTis
dabombva daiwyo.
saSinelebaa. rusuli aviacia umowyalod bombavs CeCneTis soflebs da qalaqebs, ixocebian udanaSaulo adamianebi. ltolvilebiT
ivseba mezobeli qveynebi, CvenTanac bevri Semovida pankisis gziT.
gamZvinvarebul russ arafris gagoneba ar surs. miuxedavad
msoflios didi saxelmwifoebis (aSS, germania) protestisa, daundoblad agrZelebs bombvas da Tan acxadebs: `naxos CeCneTma rogori omi
icis rusmao~. Tu ase gagrZelda, CeCneTSi qvas qvaze daaduReben.
viyavi ozurgeTSi. mxari davuWire maJoritarad zviad cecxlaZis
kandidaturas.
Tbilisis televizia ukanaskneli sityvebiT lanZRavs aslan abaSiZes.
2.X _ 5.XI 99 w.
saarCevno maraToni grZeldeba.
moqalaqeTa kavSiri SeSinebulia. sociologiuri gamokvleva
kargs arafes uqadis.
SevardnaZe piradad Caudga saTaveSi saarCevno kampanias.
erTi gamosvlis dros sityva gaeqca da aseTi `sibrZne daaxeTqa~.
Tu xelisuflebaSi sxva partia, sxva bloki movida, es saxelmwifo
gadatrialebas niSnavso.
RmerTo, ra kadnierebaa. imis magivrad, prezidents eTqva, vinc
gaimarjvebs imasTan viTanamSromlebo, aseTi `demokratiuli lozungi~ isrola.
amiT arCevnebSi monawile yvela bloki saqarTvelos mtrad, saxelmwifo gadatrialebis monawiled gamoacxada.
aWaris mimarT oficialuri masmedia (gansakuTrebiT televizia)
Sxams anTxevs, me `aWaris blokis~ liderebi SexvedrebiT maincdamainc
ar mawuxeben. rogorc vgrZnob, Tavi Cemze ukeTes oratorebad miaCniaT.
erTaderTxel damiZaxes mcxeTaSi. amomrCevlebTan Sexvedraze _
29 oqtombers.
sityvebi vTqviT _ akaki asaTianma, vaxtang boWoriSvilma, muxran
maWavarianma, elizbar javeliZem, vaxtang gvaramiam da me.
vaxtang rCeuliSvili ar gveswreboda im sapatio mizezis gamo,
rom Tavi aqvs gaxeTqili da wina eqvsi kbili CamoRebuli.
298
TviTon da misi ojaxis wevrebi dabejiTebiT acxadeben, rom uwylo (?!) auzSi TaviT gadaxta da daimtvrao, rac Znelad dasajerebelia.
31 oqtombers arCevnebi gaimarTa. Cvens bloks bolomde ar eyo
~Tofiswamali~. vafrTxilebdi winasaarCevno lamaz sityvaobaze ufro
aucilebeli saarCevno yuTebTan dgoma da gayalbebis winaaRmdeg brZolaa meTqi saWiro. Cans, ar damijeres.
Tavi qudSi egonaT.
moqalaqeTa kavSirma yovlad usindiso meTodebiT gaayalba arCevnebi.
Cven faqtiurad mxolod aWaraSi gavimarjveT.
jer saboloo Sedegi ar gamocxadebula, magram rogorc molocvaTa niaRvridan vatyob, ukve parlamentis wevri var.
win gamoucnoboi `fiordebia~ (lado asaTians davesesxebi).
ar miyvars cxovrebis stilis Secvla, bunebiT konservatori var,
magram sxva gza araa, unda vibrZolo.
maqvs Cemi programa minimumi, _ unda davasruloT konstitucia,
unda mivaRwio rusi samxedro bazebis gayvanas saqarTvelodan, orWofuli politikis dasrulebas da sabolood gadarTvas dasavleTis
orientaciaze, erovnulobis aRdgenas, gubernatorebis institutebis
gauqmebas, ufaso saSualo ganaTlebas da samedicino momsaxurebis
SemoRebas. unda mivxedo qarTveli mwerlisTvis samuSao pirobebis
Seqmnas.
sastiki winaaRmdegi var mweralTa kavSiris dayofisa. yvela wevri
Tanabari unda iyos, rac mTavaria garda sabuTebSi erovnulobis aRdgenisa, unda vibrZolo parlamentma qarTuli ena saxelmwifo enad
gamoacxados, xolo qristianoba _ saxelmwifo religiad.
6.XI _ 23.XI 99 w.
Tbiliss romis papi _ ioane pavle meore estumra.
gadawyvetili iyo riyeze Caetarebina locva, magram samRvdeloebam da zogierTma `uSiSarma~ marTlmadidebelma protesti gamoTqva.
rogor SeiZleba kaTolikem _ mwvalebelma saqarTveloSi da isic
wminda riyeze locva Caataroso.
me Tavgadakluli morwmune ar gaxlavarT da ameebisa bevri
araferi gamegeba, magram mainc ar mimaCnia sworad amgvari `protesti~.
romis papi uaRresad humanuri da ganaTlebuli pirovnebaa. igi
mweralic aris (dramaturgi). romis papis erTi piesa marjaniSvilis
Teatrmac dadga ramdenime wlis winaT. TbilisSi misi Camosvla erTxel kidev moapyrobs evropis Tvals saqarTvelosken. ra aris amaSi
cudi?
bolos gadawyda paps locva sportis sasaxleSi Caetarebina.
papTan miRebaze SevardnaZem xuTiode mwerali moiwvia (wivwivaZe,
oTar da Tamaz WilaZeebi, rezo WeiSvili, murman lebaniZe, me, rasakvirvelia, mosawvevi ar gamomigzavnes.
299
stambolSi samiti gaimarTa.
euTos am grandiozul Sexvedras udides saxelmwifoTa pirveli
pirebi eswrebodnen.
elcins mosTxoves CeCneTis dabombva Seewyvita.
msoflios pirvelma piratma magidaze TiTis kakuniT ganacxada
_ vin gkiTxavT, ruseTis saqmeSi rom ereviT, CeCneTi Cemia da rasac
minda, imas vuzamo.
am Tavxedur sityvas maSinve upasuxes klintonma da SevardnaZem.
orivem zomierad, inteligenturad Wkuisken da mSvidobisken
mouxmes elcins.
ganawyenebulma elcinma im dResve datova samiti. am ukanasknelma ki Tavisi saqme ganagrZo da miiRo gadawyvetileba, ruseTma erTi
wlis ganmavlobaSi gaiyvanos bazebi saqarTvelodan.
20 noembers parlamentis pirveli sesia gaimarTa.
dasawyisSive zogi ram ar momewona. magaliTad is, rom opozicias
calke migviCines adgilebi. risi SeeSindaT, rao? yurze vukbendiT
~moqalaqeebs~?
Cven xom yvelani erTi partiis wevrebi varT. im partias axla
saqarTvelos xsnis, saqarTvelos Svelis partia hqvia da Tu veraferi
gavakeTeT am darbazSi ketiT Semosuli qarTveli kaci ar daiwyebs
imis garkvevas, vin romeli Teoriuli doqtrinis mimdevaria, yvelas
erTnairad gagvrekaven-meTqi, ganvacxade.
meorec, sityva ar misces mikrofoni gamourTes nodar grigalaSvilsac.
SevardnaZe kargad gamovida. iqneb survili gvqonda mis gamosvlasTan dakavSirebiT azris gamoTqmisa?
Cqaroben, eSiniaT, migvarbenineben, xom damTavrda arCevnebi,
riRasi eSiniaT?
24.XI _ 25.XII _ 99 w.
yelamde CaverTe saparlamento saqmianobaSi.
amirCies samoqalaqo integraciis (adre erovnul saqmeTa komiteti erqva) komitetis Tavmjdomaris moadgiled.
Tavmjdomare simpaTiuri axalgazrda gela kvaracxeliaa. TviTonac ar moswons zurab Jvanias da miSa saakaSvilis mier Tavsmoxveuli saxeli komitetisa (ras hqvia samoqalaqo integracia? ra vireSmakobaa! rogor SeiZleba moqalaqeTa integracia), magram ra hqnas,
Tavs zeviT Zala ar aris.
TviTonac surs gavitanoT da gavauqmoT samarcxvino kanoni _
saqarTvelos uerovnebo qveynad gamocxadebis Sesaxeb, magram jerjerobiT biuro (Jvania) winaaRmdegia. Tu bevrs viyvirebT, SeiZleba im
kanonze msjelobis ufleba CamogvarTvano (Tqven ar gexebaTo) ambobs.
me Cemsas mainc vecdebi.
vaZlev gazeTebs intervius, sadac moviTxov erovnulobis rekvizitis kanonis gamotanas gansaxilvelad.
300
sityviT gamovdivar TiTqmis yoveldRe parlamentis sesiaze.
meubnebian, energiuli parlamentari xar, magram guli ar gagixeTqon `moqalaqeebmao~.
marTlac me ar SemiZlia gulsgareT laparaki.
26.XII _ 99 _ 8.I 2000 w.
axal saukuneSi gadavediT.
Tumca esec sakamaTo gamxdara.
presaSi mecnierTa didi kamaTia.
erTni amboben XXI saukune 2000 wlidan iwyebao. meoreni _ 2001
wlidano. Cemi gamoangariSebiT 2000 wlis 1 ianvari XXI saukunis pirveli dRea.
asea Tu ise, me ukve samoci wlis var.
1 ianvars gavxdi samocis.
bevrma telefoniT momiloca, Turme kalendarSi (magidis) vyofilvar aRniSnuli da, albaT, iqedan gaiges.
Sin mestumrnen. levan sanikiZe, vaxtang qarumiZe, soso buxaiZe,
igor kveselava, elguja akobia, daviT tiginaSvili, oTar abuTiZe,
guram gogiaSvili, vaJa abakelia da sxvebi.
momiloca prezidentma eduard SevardnaZem.
lamis gverdnaxevari dauTmo Cems saiubileo Temas `saqarTvelos
respublikam~, risTvisac didi madlobeli var.
televizias krinti ar dauZravs.
televizia memduris.
ara var me iubilis kaci. ver vitan yeyeCurad jdomas da qebis
mosmenas.
miTumetes axla ar aris iubileebis aRniSvnis dro.
qveyana damarcxebuli da daCoqebulia.
xalxi mSieria.
me parlamentSi mxolod imitom Sevedi, rom Cemi ubeduri xalxis
sve Sememsubuqebina.
rame mainc gamekeTebina misTvis iseTi, riTac qarTvels momavlis
imeds davubrunebdi.
jerjerobiT sityvis garda verafers vaxerxeb.
ori ram damamaxsovrda samoci wlis parmaRze mZafrad. jer cuds
vityvi.
ocdarva dekembers mweralTa kavSirSi gamgeobis sxdoma gvqonda.
meramdened vTqvi aRar maxsovs (im dResac gavimeore) moveSvaT
`asociaciobanas~ da erTiani erovnuli mweralTa kaSviri SevqmnaT,
cal-calke mteri advilad mogvereva, xom xedavT, axali juris kosmopolitebi ilia WavWavaZes lanZRaven da Cveni patriotuli poziciis gamo faSistebs gveZaxian-meTqi.
sxdomis damTavrebis Semdeg CemTan movida lia sturua. lias ormoci welia vicnob da masTan yovelTvis kargi urTierToba mqonda.
301
rezo, `literaturuli saqarTvelodan~ uCa SerazadiSvilma
damireka da Sens samoci wlisTavze milocva mTxovao. vici, gamigebo,
me jer arc erT cocxal mweralze ar miTqvams arc kargi da arc cudi
sityva da Cems princips ver gadavalo.
Zvirfaso lia, CemTan ratom moxvedi amis saTqmelad. me xom SenTvis araferi miTxovia-meTqi. arao, magram, albaT, getyvian rom uari
vTqvio. rogorc Sen gagexardeba ise moiqeci, raki aseTi `principi~
gqonia Zalian gTxov ar daarRvio-meTqi. gareT gamomyva. mTxovda,
memudareboda, rom sworad gamego. axla Senze rom davwero, mere
tariel Wanturia momTxovso, givi gegeWvori momTxovso, emzar kvitaiSvili momTxovso, besik xaranauli momTxovso da Seni Wirime nu
Camayeneb am dReSio.
lia, ras melaparakebi, ver gavige-meTqi, nuTu iseT patara kacad
migaCnivar, rom Zalian minda Seni `mosalmeba~-meTqi.
lia-meTqi, mainteresebs Sen poetis karg Tvisebad migaCnia, rom
sicocxleSi arcerT mis Tanamedroveze kargi araferi uTqvams-meTqi?
diaxo. me magaliTad, mweralTa kavSiris oTxasi wevridan 350-ze
damiweria Cemi Sexeduleba, xolo zog maTganze araerTgzis-meTqi.
Seno Seni stili gaqvs cxovrebisa, me ki Cemio.
erTi sityviT usiamovnod davSordiT erTmaneTs da, albaT, samudamodac.
SeiZleba iTqvas lia sturuam CemTvis sruliad moulodnelad
CamaSxama Cemi samoci weli.
ra undoda, risTvis movida, ras mimtkicebda, ver gavige.
arasodes ar viyav mis poeziaze maRali warmodgenis. xelovnuri,
TiTidan gamowovili, TviTmiznurad bundovania misi poezia, magram
mainc gafacicebiT daveZebdi lias leqsSi poeziis saeWvod gabneul
marcvlebs, axla ki Cemgan samudamod Tavisufalia: lia sturuas leqss sikvdilamde aRar wavikiTxav.
es sazizRari ganwyobileba erTma keTilSobilma qalbatonma gamomikeTa:
profesor luara sordias Cemi samoci wignidan amoukrebia
Segonebani, gamonaTqvamebi, xatovani Tqmebi, frazebi da dabadebis
dRes wignad gamocemuli momarTva.
gulwrfelad vuTxari: es Cemo luara, im samoci wignis daweraze
ufro mZime saqmea. rodis moaswari yvelaferi rogor waikiTxe, ram
amogawerina-meTqi. aTi weli vmuSaobdi am wignzeo.
ai keTilSobili qali. ar vici rogor gadavixdi qalbatoni luaras maRal yuradRebas.
`saqarTvelos respublikaSi~ gulwrfeli Tbili striqonebi momiZRvnes rezo CxeiZem, anzor abulaSvilma, goderZi Coxelma, igor
bogomolovma, jansuR Rvinjiliam, iuri bibileiSvilma, mayvala gonaSvilma, jansuR korZaiam, iza jaWvaZem, murman odiSariam, mzia Cxetianma da Teimuraz CalabaSvilma.
302
Cemi fiqri am naaxalwlevs isev Cems tanjul qveyanas dastrialebs.
elcini gadadga da asparezi saqarTvelos mimarT masze aranakleb
mtrulad ganwyobil putins dauTmo.
saqarTvelos mimarT ruseTis muqara ar wydeba.
pankisis xeobaSi cxra aTasamde CeCeni ltolvili dagrovda.
amboben, rom maT Soris `boevikebi~ da narkotikebis gamsaReblebic blomad arian.
Cveni saSveli ar aris.
pankisis xeoba ltolvilebma ukve aiRes, CeCnebi axmetaSi da
TelavSic medidurobiT dadian. xelisufleba zomebs ar iRebs, rom
amdeni ltolvili TurqeTs, azerbaijans da sxva saxelmwifoebs
gadaunawilos.
kvlav usinaTloba, uxelfasoba, miusafroba, SimSili.
9.I _ 25. III 2000 w.
ise swrafad, TavawyvetiT rbian dReebi, rom dRiurebisTvis veRar movicale.
samagierd TiTqmis yovel sesiaze gamovdivar parlamentSi.
vqomagob Cems ubedur xalxs, magram oden eris kantikunt gaRviZebas Tu vaxerxeb, mets verafers.
mkacri dialogi mqonda muxran maWavarianTan.
amoiRe-meTqi xma, erTxel mainc midi satelefono mikrofonTan,
sircxvilia, xalxi Semogyurebs-meTqi.
Cemi saqmisa me vicio.
albaT ~Tavisi saqmisa~ TviTon icis.
gaiSala saprezidento arCevnebis kampania.
sami realuri kandidatia prezidentobis: eduard SevardnaZe,
jumber patiaSvili da aslan abaSiZe.
eduard SevardnaZe auracxeli dacviT da Tavisi inteligenciiT…
dadis raionebSi da mSier xalxs morigi tyuilebis koriantelSi xvevs.
jumber patiaSvili Tavisi SezRuduli saSualebebiT (mWevr­
metyveleba aklia) alag-alag gamoCndeba xolme, magram laye kvercxebs esvrian da SevardnaZis momxreni sxva `pravakaciasac~ uwyoben.
aslan abaSiZes jer ver gadauwyvetia, gamovides Tu ara baTumidan da danarCen saqarTveloSic gaiaros. ase rom, cudadaa saqarTvelos saqme.
gamovdivar da vbRavi xan saparlamento tribunidan, xan intervius formiT rom qarTuli erovnuli cnobierebis winaaRmdeg globaluri Seteva mimdinareobs, rom ilias mier naanderZevi sami dasacav-sapatrono ganZidan (`mamuli, sarwmunoeba, ena~) mamuli ukve
wagvarTves, afxazeT-samaCablo waiRes da qarTuli miwa Sagrenis tyaviviT dapataravda.
sarwmunoebas dRedaRam ebrZvian sxvadasxva religiuri seqtebi
(maT Soris aqtiuroben ieRovelebi) da maTi mxardamWeri Tavisu-
303
flebis institutis uzrdeli, umwifari biWebi giga bokerias winamZRolobiT.
ena Seryvnili reklama-abrebiT gaabinZures da axla miadgnen
eris upirveles burjs _ mwerlobas. sajaro biblioTekis direqtori levan berZeniSvili Tavisi badrijnisxela eniT wamdauwum Cans
teleekranze: ilia WavWavaZes da akaki wereTels uniWo poetebad naTlavs. vinme zura SaTiriSvili `amtkicebs~ vaJa-fSavelas dro wavidao. poeti kote yubaneiSvili aseve televiziiT gahyviris `galaktioni
erTi sofleli biWi iyo da fernando pesoas doneze yofnas xom ver
movTxovT, rac Seexeba nikoloz baraTaSvils _ igi ubralod cudi
poetiao...
vai, Se ubeduro saqarTvelov, vai amnairi `axali qarTvelebis~
xelSi eris upirveleso Wirisufalo qarTulo mwerlobav!
bedis ironia is gaxlavT, rom mTel am process _ qarTuli
erovnulobis damxoba-damcirebis kampanias xelmZRvanelobs saeWvo
erovnebis pirovnebaTa jgufi _ zurab Jvanias, elene TevdoraZis, manana gigineiSvilis, giorgi baramiZis, rezo adamias da sxvaTa saxiT.
maT dapyrobili aqvT parlamenti da yvelafers akeTeben saqarTvelos
dasamxobad.
rogorc iqna, Sevatanine parlamentis sxdomaTa maisis gegmaSi
kanonproeqti pirovnebis aRmniSvnel dokumentebSi erovnulobis
grafis aRdgenis Sesaxeb, magram araviTari imedi ara maqvs rom saRi
azri gaimarjvebs.
saparlamento umravlesobas, moqalaqeTa kavSiris wevrebi warmoadgenen, marTalia moqkavSirSic aris TiTo-orola (mag. roland
giligaSvili...) saRad moazrovne kaci, magram isini aminds ver hqmnian.
vnaxoT, ra pozicias daikavebs SevardnaZe.
Tu igi TvalTmaqci ar aris, sul raRac erT TveSi gamoCndeba.
kargi qarTvelis _ omar gocaZis ojaxSi viyaviT _ Tamaz wivwivaZe,
vaJa lorTqifaniZe (premier-ministri), ramaz xecuriani, ramaz xuroZe, muxran maWavariani, zviad cecxlaZe, elizbar javeliZe da me.
pirvelad vijeqi iseT sufraze, sadac `dauZinebeli mtrebi~
pirispir isxdnen.
vixumre, albaT gagebuli gaqvT, rom patiaSvili gadis prezidentad da imitom dazavdiT-meTqi.
rogorc `gemis Tagvebi~ Tavis gadasarCenad dajardiT-meTqi.
ise gavida, batono rezo, Seni mteri, rogorc jumber patiaSvili
gava prezidentado, vaJa lorTqifaniZem mipasuxa.
didxans visaubreT Tbilad, uSualod, siyvaruliT...
ianvarSi `literaturulma saqarTvelom~ gaSlili gverdi miuZRvna Cems me-60 wels. Tbilad mesalmebian. Tamaz wivwivaZe, ana kalandaZe, roin metreveli, zaur kalandia, otia ioseliani, avTandil
nikoleiSvili da sxvani.
kaTedris wevrebma gulTbili vaxSami gamimarTes restoranSi.
304
yvelgan uxerxulad vgrZnob Tavs. Cemi Tavi daviWire imaSi, rom
Turme qebis mosmena sastikad ar msiamovnebs.
am erTi kviris win winasaarCevno Sexvedraze jumber patiaSvilis
manqanas saburavebi dauxvrites da avaria gaakeTebines. manqana qals
daejaxa da mZimed daaSava. jumberma gul-mkerdis daJeJiloba miiRo.
ase hyvavis CvenSi demokratia. baTumidan iuri bibileiSvilma
damireka, stambisTvis gadaucia 400-gverdiani wigni Cems Semoqmedebaze.
didi madlobis meti ra meTqmis. mainc eWvi mRrRnis _ Rirs amxela yuradRebad revaz miSvelaZe?
ra bednieri xarT Tavdajerebulo mwerlebo.
rogorc iqna (sidedris mier zugdidSi gayiduli saxlis fuliT
rusTavelis da memed abaSiZis premiebis danazogiT) saburTaloze
sanaxevrod movamTavre samoTaxiani koteji. albaT damTavrdeba Cemi
uZilo Rameebi, am Cems binaSi (TamaraSvilis 11) rom gamitarebia manqanebis Rrial-grialSi.
nuTu meRirseba magidasTan mSvidad, siCumeSi muSaoba?
ara da ramdeni ram maqvs saweri da safiqrali.
moveswrebi WeSmaritad Tavisufal, demokratiul saqarTvelos?
26.III-1.V 2000 w.
azerbaijanidan Camovida mwerali vugar alievi da Camomitana Cemi
novelebis krebulis Targmani, aseve mSvenieri yda azerbaijanuli
wignisa da tituli. ai, WeSmariti mTargmneli da kaci, arc vicnobdi.
moulodnelad Semomiyvana universitetSi profesorma nodar kekeliZem, gamacno da Tan aseTi sasixarulo ambavic maxara. raki sityvas
Cemi Targmanebis ambavi mohyva, barem aqve gavagrZeleb, rom espaneTidan nana kobaxiZem damireka da macnoba Seni wigni ukve asawyobad miveci da erT TveSi sasignalo xelT meqnebao.
aslan abaSiZem da vasil patarqaliSvilma (`media holdingis~ prezidenti) gazeT `argos~ redaqtoroba mTxoves. uari ver vuTxari.
saqarTveloSi yvelaze didi _ 32-gverdiani gazeTia. kviraSi erTxel
gamodis, cota gamiWirda dasawyisSi (amxela gazeTis wakiTxva ar ginda?), magram meredamere avawyve saaTiviT, siamovnebiT vTanamSromlob
Cems axalgazrda kolegebTan. Tu raime SeeSlebaT, taqtianad gavusworeb xolme.
TbilisSi gamacnes axalgazrda amerikeli mxatvari, romelic siRnaRSi Casula SarSan da siRnaRidan alaznis velisTvis rom gadmouxedavs uTqvams, morCa, me aqedan arsad wavalo. pirvelive Semxvedri
gogona colad SeurTavs (fanduriT xelSi midioda Turme quCaSi da
uTxovia daukario...) da siRnaRSi dasaxlebula. xatavs da bednieria,
uSuqobas da sicives rogor eguebiT-meTqi vkiTxe; veguebi ki ara,
Zalian momwonso, amaze novela unda davwero usaTuod. saqarTvelo
gazarmacebis saSualebas ar gaZlevs. Tu Segcivda, tyeSi unda gaxvide da fiCxi moagrovo. ra SeiZleba iyos xraSuna Tovlze tyeSi rom
fiCxs agroveb, imaze didi siamovnebao.
20. r. miSvelaZe. t. XV
305
am dReebSi euTos saparlamento ansamblis prezidents q-n helen
deils SevxvdiT parlamentis Svidi wevri (me, vaxtang boWoriSvili,
rostom jafariZe, soso sigua, vaxtang gvaramia, elizbar javeliZe da
sandro bregvaZe). euTos erT-erTma xelmZRvanelma q-nma helen deilma im `qmediT daxmarebaze~ ilaparaka, rasac euTo uwevs saqarTvelos.
ver moviTmine da yvelas davaswari sityvis Tqma. qalbatono-meTqi,
yvelas Zalian giyvarvarT, magram nel-nela viZirebiT, teritoriebs
vkargavT da Tqvengan cremliani TanagrZnobis meti araferi Cans-meTqi.
ratom grZeldeba Cveni uazro Segulianeba, raTa katam _ ruseTma
sabolood mokuntruSe TagviviT Segvaxramunos-meTqi.
Tqven stumari xarT. saqarTvelo ki ufro mZime dReSia, vidre
stumars SeiZleba moeCvenos-meTqi.
Tqven iciT, rom afxazeTi da samaCablo wagvarTva ruseTma, magram ar iciT, rom axlac CeCneTTan omis Semdeg rusma mesazRvreebma
SatilTan sami sofeli Cagviylapes, arc is iciT, rom SarSan `spirtis~
gaxmaurebuli konfliqtis dros rusma larsTan ori kilometriT
gadmoswia-meTqi sazRvari.
ufro qmediTi daxmarebis imedi rom gvqondes Tqvengan, saqarTvelo ufro Sebrundeboda-meTqi dasavleTisken. ratom ar SeiZleba
ganmeorebuliyo saqarTveloSi kosovos modeli. nuTu ver xvdebiT,
rom afxazeTis da samaCablos gareSe saqarTvelo saxelmwifod ar
moiazreba-meTqi.
dro unda gavideso... Cven amis Zala ar gvaqvso. es Tqveni Sinauri
saqmeao... mokled, raRac mikibmokiba.
27 aprils CemTan parlamentSi movida gazeT ~deil niusis~ korespondenti da Turqi mesxebis saqarTveloSi dabrunebis problemaze
mesaubra. vuTxari, 1944 wels isini saqarTvelodan gaasaxles sul
oci aTasamde, axla ki 300 000 gvibrundebian, oTxasi wlis winaT saqarTvelodan gasaxlebulma fereidnelebma qarTuli ena (mSobliuri
ena) dRemde Seinaxes, xolo ormoci wlis winaT gasaxlebul `TurqmesxTagan~ qarTuli erTmac ar icis, imitom rom isini qarTvelebi
ar arian. Cven marTalia internacionalistebi da tolerantebi varT,
magram 300 000 ucxoelis erTbaSad miRebis da dabinavebis saSualeba
gaRletil saqarTvelos ki ara, amerikas ara aqvs-meTqi. vinc maT Soris qarTvelia erovneba qarTvels Caiwers pasportSi da piradobis
mowmobaSi, qarTuls iswavlis da bavSvs qarTul skolaSi aswavlis,
isini SeiZleba dabrundnen da isic nawil-nawil 10 wlis ganmavlobaSi,
oRond kompaqturad ki ara, cal-calke davasaxlebT, raTa mere avtonomiis moTxovnis survili ar gauCndeT-meTqi.
kamaTi gamimarTa. es viwro nacionalisturi Sexedulebaao.
Tarjimans vTxove, aexsna stumrisTvis, rom is elaparakeba saqarTvelos parlamentis erovnebaTa saqmeebis komitetis Tavmjdomaris
moadgiles, romelsac araviTari survili da dro ara aqvs korespondentTan paeqrobis-meTqi.
306
roca Tarjimanma uTargmna, korespondenti kidev raRacis Tqmas
apirebda, magram audiencia damTavrebulad gamovacxade.
saprezidento maraToni damTavrda. saqarTvelos mosaxleobis
78%-ma, rogorc saarCevno komisia (jumber lominaZe) iuwyeba, xma
misca eduard SevardnaZes, romelic meorejer arCeuli oficialuri
prezidentia.
damarcxda jumber patiaSvili, aslan abaSiZem bolo dRes moxsna
Tavisi kandidatura. jumberTan erTad damarcxdnen patatvrani kandidatebi _ jogliZe, RaribaSvili, JRenti...
aRdgomas, 30 aprils Sedga prezidentis inauguracia. SevardnaZem
gansakuTrebiT kargi sityva Tqva sveticxovelSi. inauguraciazec da
saRamos krwanisSi, prezidentis rezidenciaSi gamarTul banketzec
sami mwerali viyaviT miwveuli _ Wabua amirejibi, murman lebaniZe da
me.
wivwivaZe versad SevniSne da Zalian mewyina, xom ar imoqmeda am
bolo dros wivwivaZis winaaRmdeg gaSlilma kampaniam?
xom ar imarjvebs Jvanias bloki qarTuli mwerlobis da yovelgvar erovnulobis dasaTrgunavad?
Cveni samegobro oTxeuli _ soso buxaiZe, givi gamsaxurdia, igor
kveselava, me kvlav mtkicea. jerjerobiT vuZlebT.
gansakuTrebiT igor kveselava aqtiurobs. saintereso werilebs
wers erovnul moZraobaze. ~oTxi maimunis~ saZmo siyrmidan modis da
erTmaneTi Zalian gviyvars.
2.V _ 6.X. 2000 w.
zafxuli nayofieri mqonda.
davwere aTiode axali novela.
jerjerobiT, mgoni, ara miSavs. kalami momdevs.
siberis sunTqvas ver vgrZnob.
Sio meSvideSia.
mis studentobas Tu momaswrebs ufali, madlobeli viqnebi.
umZimesi dReebia CemTvis 25 agvisto da 3 oqtomberi (aCikos
dabadebis da gardacvalebis dRe).
vwer saxelmZRvanelos `mxatvruli nawarmoebis Sefasebis principebi~.
aseTi saxelmZRvanelo dRemde aravis dauweria.
vnaxoT, ra gamova.
parlamentma pirveli sami Tve damabnia, kalapotidan amomagdo.
sasowarkveTilebaSi Cavvardi. vifiqre Cems mTavar saqmes _ mwerlobas movcdebi-meTqi.
mere nel-nela movbilizdi, dro gavanawile, axla Zveleburad
yvelafers vaswreb da arc maincdamainc, viRlebi.
wivwivaZe da me Cabmuli varT brZolaSi erovnuli cnobierebis
dasacavad.
307
gviteven `reformatorebi~ yvela arxidan (`rusTavi 2~, Savrazmuli gazeTebi), magram jerjerobiT vigeriebT.
guram SaraZe ieRovelebs TavganwirviT ebrZvis.
19 oqtombers mweralTa yriloba gvaqvs.
Tamazs unda, me vyavde pirvel moadgiled. jer ar gadamiwyvetia
_ 24 seqtembers quTaisma 60 wlis iubile gadamixada.
gamovidnen Tamaz wivwivaZe, Teimuraz lanCava, avTandil nikoleiSvili, levan sanikiZe, rezo CxeiZe, zurab kuxianiZe, dodo WumburiZe,
rezo kldiaSvili, xoze adeiSvili, vaJa Wyonia, nestan kveiZe, goneri
WeiSvili...
vrceli sityva warmoTqva Teimuraz SaSiaSvilma.
yvelani gulwrfelad, uSurvelad Rrma pativiscemiT laparakobdnen.
or oqtombers Tbilisis cixidan Tormeti politpatimari gaiqca.
gvirabi gaTxares da gaiqcnen.
iqnebo, Jurnalistebi amboben, es xelisuflebis mier iyoso mowyobili, raTa politpatimrebi aRar gvyavdneno.
vin icis... me ufleba ara maqvs, Worebs avyve.
am faqts joni xecuriani da givi yvarelaSvili gadaayoles.
CvenTan xom aravin araferze agebs pasuxs, raRa am or kacs agebines pasuxi.
am `kazusis~ gamo, albaT, kidev gadaiwevs erovnuli rekvizitis
sakiTxis ganxilva.
iusticiis ministrad SevardnaZe mixeil saakaSvils niSnavs.
gardaicvala oTar mamforia. TbilisSi, didubeSi davkrZaleT.
universitetSi guCa kvaracxelias samoci wlis iubiles vuwinamZRvre. baTumidan macnobes (iuri bibileiSvilma), rom Cemi samoci wlis
aRniSvna aqvT ganzraxuli.
vfiqrob, metismetia. ers ar ieubileba, magram gamxnevebac xom
aris saWiro.
hoda, Cems iubiles gamxnevebis sityvis saTqmelad gamoviyeneb.
SevardnaZe iyo universitetSi. did sabWoze sajarod vkiTxe, Tu
SevZlebT-meTqi Tqveni prezidentobis ganmavlobaSi afxazeTis da
samaCablos dabrunebas.
ra Tqma undao (aba ras ityoda), me vfiqrob, ver SevZlebT.
uxasiaTod var.
saqarTvelos saqmeebi ukan-ukan midis.
maswavleblebi gaificnen. zog raionSi (duSeTi, martvili, axalcixe) swavla ar dawyebula, rakiRa maswavleblebs xelfasi ar miuRiaT. es cudi niSania.
rogor sZinavs prezidents?
7/X _ 23/X 2000 w.
opozicias SevTavaze, daarsdes qarTuli erovnuli cnobierebis
gadarCenis sazogadoeba.
308
sazogadoebis programa ukve gamoqveynda gazeT `axal eraSi~.
damfuZnebelTa jgufis saxeliT xels vawerT: me, muxran maWavariani,
guram SaraZe, amiran nadaraia, elizbar javeliZe, zurab qafianiZe,
manuCar maCaiZe. male yrilobas gavmarTavT da prezidents avirCevT.
2000 w. 21 oqtombers Catarda saqarTvelos mweralTa XX yriloba.
Tamaz wivwivaZem gaxsna Sesavali sityviT. yrilobas SevardnaZe ar
eswreboda, magram gamogzavna Tavisi ori erTguli kaci _ gia arseniSvili da sulxan molaSvili.
yvelafridan Canda, rom xelisufleba SiSobda, mwerlebs gaubedurebul saqarTveloze ar dacdenodaT sityva.
Tumca yriloba SevardnaZisadmi erTgulebis niSniT mimdinareobda, gamovedi da vTqvi, Cven aq eris Wirisuflebi varT da upirvelesad
saqarTvelos satkivarze unda vilaparakoT-meTqi. ar momwons wuwuni
mwerlebis SimSilis Sesaxeb-meTqi, saqarTvelos rogorc uWirs, mweralic ise unda cxovrobdes-meTqi. Cven aq erovnul problemebze unda
vmsjelobdeT, SevardnaZem am erTi kviris win ganacxada, rom gudauTis samxedro baza rusis jaris sareabilitacio centrad unda gadakeTdeso. sanam viTminoT oportunistuli, dacvednebuli xelisufleba, sanam viTminoT uSuqoba da uxelfasoba, ratom ver aZlevs
mweralTa kavSiri gaerTianebis magaliTs qveyanas. gana Cveni sircxvili ar aris rom yrilobas ar eswrebian muxran maWavariani, nodar
wuleiskiri, mixeil qvliviZe, oTar CxeiZe, naira gelaSvili, nugzar
SataiZe, goderZi Coxeli da sxvani-meTqi. ratom migaCniaT saqebrad
rom 5 wlis manZilze mweralTa kavSiris wevrad arc erTi axalgazrda
mwerali ar miuRiaT-meTqi. Sewydes kamaTi, arCevnebze gadavideTo! _
iyvira ferdakargulma arseniSvilma.
jemal jayelma Tavmjdomared wivwivaZe daasaxela. mxari davuWire. erTi kviris winaT wivwivaZe SemiTanxmda, Tu Zma xar, TavmjdomareobaSi nu Semecilebi, me rom axla aqedan wavide, Cemi mtrebi gamputaveno. Tu ikadreb Cems moadgileobas sikvdilamde dagimadlebo.
davTanxmdi im pirobiT, rom mweralTa kavSirSi davabrunebdi gandgomil `zviadist mwerlebs~ da mweralTa kavSirs, erovnul saxlad
vaqcevdiT.
kalandiam, modiT, Ria kenWisyriT avirCioTo. wivwivaZe Ria kenWisyriT erTxmad gavida.
mere moadgilis arCevnebi daiwyo.
pirveli me damasaxela levan sanikiZem.
darbazSi taSis griali gaisma. fexze adgomiT, ovaciiT Semxvdnen,
mere daasaxeles jansuR Rvinjilia. jansuR Rvinjiliam moxsna Tavisi
kandidatura, rakiRa aSkarad igrZno yrilobis damokidebuleba Cems
mimarT. bolos, yvelasgan sruliad moulodnelad zaza abzianiZem
guram benaSvilis kandidatura daasaxela. darbazSi mkvdruli siCume
Camovarda.
309
gurams Sevxede, megona wamodgeboda da moxsnida Tavis kandidaturas. gana TviTon ar icis, rom xuTiode uniWo werilis avtoria
da mweralTa winamZRolobis arc moraluri ufleba aqvs da arc niWi
uwyobs xels.
Tqvenc ar momikvdeT, sindisis qenjnac ar ugrZvnia, yelmoRerebiT ijda da Wers ascqeroda.
Turme Cawyobili aqvs saqme SevardnaZesTan da misi siZe sulxan
molaSvilic imitom mobrZanda, rom mavans Seaxsenos, xelisuflebas
benaSvili surs, xom naxe, miSvelaZe zviadistobisken ixreba, aba Sen
ici da Senma biWobamo.
Turme ukve amuSavebula arCevnebis gamyalbebeli manqana, ukve
micemuli aqvs davaleba gverdwiTels (gamocdil-gamoqeqils am saqmeSi) da me gawiruli vyavarT.
gamoacxades: 5 xmiT miSvelaZes benaSvilma ajobao. mwerlebi (namdvil mwerlebze vambob) SeZrwunebulni stovebdnen yrilobas.
ase rom, kidev erTi farsi gaTamaSda.
CemTvis es, rasakvirvelia, ukeTesi gaxlavT.
ukve miveci ramdenime interviu.
gavida erTi kvira da TiTqos yrilobis mier mogvrilma eldamac
gamiara. miT umetes, roca vici, rom wivwivaZe niWieria. mas Cemi moadgileoba erCia, magram benaSvili moaxvies.
jandabas Cemi Tavi, me vin oxeri var, roca saqarTvelo iRupeba.
uSuqoba, SimSili...
xalxi quCaSi gamodis, gadaketilia centraluri quCebi.
moRalate xelisufleba qveyanas kvlav tyuili dapirebebiT kvebavs.
kvlav ver Sevatanine Jvanias dRis wesrigSi saqarTveloSi
erovnebis aRdgenis sakiTxi.
axla Jvania SevardnaZes abralebs, SevardnaZe Jvanias. es xom maTi
cnobili fandia.
gamovedi da vamxile parlamentSi es maimunoba.
rezo CxeiZis winaaRmdeg brZola 10 welia grZeldeba.
rakiRa `jariskacis mamis~ avtors veraferi mouxerxes, gadawyvites
zemodan mouaron. rezos mTeli kinostudia uWers mxars, eldar Sengelaias ki xelisufleba da saparlamento umravlesoba.
gamovedi da aSkarad davuWire mxari rezo CxeiZes. vTqvi, kulturis saministroSi `kinocentri~ Seqmna kidev erTi biurokratiuli
aparatis Seqmnas niSnavs-meTqi. es yvelaferi xom erTi kacis _ rezo
CxeiZis winaaRmdeg xdeba-meTqi.
parlamentidan rom gamovedi, kinostudiis TanamSromlebi aRtaceba-taSiT Semegebnen.
24.XI 2000 _ 16.II 2001 w.
uRimRamod, gauxareblad daiwyo XXI saukune saqarTvelosTvis.
televiziiT (31-XII) SuaRamisas levan sanikiZe da me gamovediT. mivuloceT viTom axali weli gaubedurebul qveyanas. me vTqvi, pirvel
310
rigSi feSenebeluri restornebis win mdgar maTxovrebs da upatrono
bavSvebs vulocav-meTqi axal wels.
gardamecvala ori saukeTeso megobari zurab kutaleiSvili da
xuta yufaraZe. orive upatiosnesi, keTili, patrioti, vaJkaci.
vitire, rac SemeZlo davexmare maTs ojaxebs dakrZalvaSi.
`SansSi~ interviu CamomarTves. wamomcda simarTle xelisuflebis
irgvliv Semojarul erovnulfiqrgaclil mwerlebze.
gamovacxade, SeiZleba Cven, erovnulma mwerlebma calke, Tavisufali mweralTa kavSiri SevqmnaT-meTqi, gaimarTa `literaturuli
saqarTvelos~ furclebidan Cemi lanZRva-ginebis korianteli. male
davaarse saqarTvelos mweralTa darbazi, oRond mweralTa kavSiris
SigniT, kavSiridan gausvlelad. es rogor gabedeo, damesivnen mwerali-wruwunebi.
ZiriTadad xelisuflebis yurmoWrili mona, uniWo, wkavwkava,
finia-mwerlebi mlanZRaven.
Turme uniWo vyofilvar, Turme rusTavelis premia ar mekuTvnoda da mouciaT rogorc mowyaleba, Turme gandidebis maniiT var
Sepyrobili.
gansakuTrebiT aqtiuroben: ia sulaberiZe, koba arabuli, guram
benaSvili, aleko gabelaia, jemal davlianiZe...
geubnebaT es gvarebi rames, Zvirfaso mkiTxvelebo, Tuki Cems
dRiurebs odesme CaxedavT?
me mxarSi amomidgnen da `literaturuli saqarTvelos~ Rirseuli pasuxi gasces.
levan sanikiZem, merab elioziSvilma, soso siguam, valerian
mamukelaSvilma da mkiTxvelTa didma jgufma koleqtiuri weriliT.
ciliswamebis ra niaRvaria rom icodeT: Turme me erovnuli
brZola davibrale, Torem saqarTvelo fexebze mkidia. Turme Cemi
uRimRamo novelebiT Tavi momaqvs da klasikosad Cems gamocxadebas,
meve vuwyob xels...
qveyanas rom patroni ara hyavs, kargaxania vici, magram SevardnaZe
rom Tavze xels usvams zogierTs da midi, midi, rac ufro aamRvrev
wyals, rac ufro gadahkideb adamianebs erTmaneTs, isini kinklaobiT
daiRlebian da mTavari samizne _ me dagaviwydebiTo, faqtia.
vfiqrob, sworad moviqeci Tu ara, simarTle rom vTqvi da insunuaciebi Tavs davitexe, me mgoni, sworad moviqeci, gaJeJils gatexili sjobia da `rac ar unda kacma malos, Wiri Tavsa ar damalavs~.
sworad Tqva amaswinaT muxran maWavarianma mweralTa kavSirSi mwerlebi aRar ariano.
rogor unda miawRio kacma imas, rom mweralTa kavSirSi mwerlebi
aRar iyvnen.
arada didxans viTmine es uxamsoba. sad unda wavide, mweralTa
kavSiri xom CemTvis mSobliuri saxlia. ormoci welia davdivar maCablis quCaze.
SexedeT gamomcemloba `merans~, gverdwiTelma mTeli Senoba
gaaqirava da imiT TviTonac, kargad iTbobs xels.
311
mweralTa kavSirSi niWis, damsaxurebis pativiscema daikarga.
ra komitetia premiebis is komiteti otia ioselians da levan sanikiZes rom gaaSaveben da lia sturuas miscemen rusTavelis premias.
am sircxvils, am sulier diskomforts ver gauZeli Sen revaz
miSvelaZem da amitom ajanydi.
axla ufro momwons Cemi Tavi.
ar davberebulvar, ar Camkvdara CemSis protestis grZnoba.
saqme saqmeze rom midges, visac veqomagebi eseni pirvelni aweven
xels miSvelaZe mweralTa kavSiridan gairicxoso.
garicxuli ara var?! me xom sanam medroveTa parpaSi ar damTavrdeba, iq fexs aRar Sevdgam.
otia ioseliani iyo Camosuli gviStibidan.
damireka. mivjeqiT erT patara restoranSi da lamis 6 saaTi visaubreT.
gagiJebulia, mavanTa Tavxedoba ar mikvirs, eg maTi xelobaa, magaT
Tu ar iTavxedes, abuCad aigdeben, me Sen getyvi literaturuli qmnilebebiT savse xurjini aqvT mxarze mogdebuli, me ufro mwerlebis
dumili da SevardnaZis xuSturebze taSis dakvra mikvirso, otiam.
davSordiT im imediT, rom namdvil mweralTa kavSirSi SevxvdebiT erTmaneTs..iqneba? yovel SemTxvevaSi SevardnaZis xelSi ara.
17.II _ 31.III _ 2001 w.
samtrediaSi grigol juluxiZis 60 wlisTavis iubile Catarda.
Cavedi, rasakvirvelia.
griSa uaRresad patiosani kaci da niWieri poetia.
mTavari moxseneba grigol juluxiZis cxovrebasa da Semoqmedebaze me damakisres.
movefereT griSas.
Teatris SenobaSi cioda. griSas xalvaTad ecva. scenazeve
gavixade Cemi `sviteri~ da Cavacvi.
taSi dascxes.
ra iyo sataSo? me xom es taSisTvis ar gamikeTebia. me palto
mecva da ar gavcivdebodi.
iranis elCma migviwvia (me, vaxtang SamilaZe, zurab qafianiZe da
kidev ramdenime parlamentari).
CvenTano qarTuli mwerloba TiTqmis ar iTargmneba sparsul
enazeo, mogvibodiSa.
ageraa novalisti revaz miSvelaZe da TargmneTo, Seageba b-nma
vaxtang SamilaZem.
elCma dauqnia Tavi da Cemi gvari Caiwera, magram meti ar iqna Cemi
mteri...
jaba ioselianma da kompaniam meomris dRe daaweses _ 25 marti.
mimiwvies rogorc samSoblosTvis daRupuli gmiris mama.
diTirambebi miTxres.
312
aCikos saflavTan jabam muxli moiyara.
Wadrakis sasaxleSi samecniero konferencia Catarda miwis
sakiTxebze. gamovedi da vTqvi: miwa marto Cven ki ara, 30-e saukunis qarTvelsac ekuTvnis. amitom nu mivyidiT gadamTiels, nu gavasxvisebT, Torem STamomavloba SegvaCvenebs-meTqi.
zviadistebis mitingze wavediT parlamentidan me, anzor abralava, zurab qafianiZe, nodar modebaZe da sxvebi.
SeuTanxmeblad gamomacxades _ sityva ekuTvnis Cvens saxelovan
mwerals revaz miSvelaZeso.
gamovedi. opoziciis saxeliT momitingeebis gaerTianebisaken.
xelisuflebis damxobisken movuwode. Tanac vusayvedure mitingis xalxmciroba.
mimiwvies kinoserialSi ~Zilsi win~.
uari ar miTqvams.
imedo kaxianTan erTad erTi scena gaviTamaSeT.
me Cemi saTqmeli vTqvi.
niko lekiSvilma luara sordias mier Cemze dawerili wignis gamocema daasponsora. madloba movaxsene.
JurnalistTa kavSirSi zurab ninuam preskonferencia Caatara.
isaubra imaze, Tu rogor gaagdes Teatridan sruliad usabuTod
da umizezod.
rogor umtres marTal kacs merab kostavas da zviadis erTgulebis gamo.
rogor gaauqmes avlabarSi qarTuli Teatri da rogor gaxsnes
Sig jixurebi da samorino daxlebi.
mxari davuWire mis marTal moTxovnas _ daabrunon TeatrSi.
meore dRes igive ganvacxade parlamentis sxdomaze.
zurab ninua TviTmkvlelobiT imuqreba, Tu TeatrSi ar daab­
runebT.
misma Svilma poetma rati ninuam am xuTiode Tvis winaT amave
mizeziT moikla-meTqi Tavi.
saxeze Sevatyve parlamentis wevrebs rom absoluturad fexebze
daikides Cemi gafrTxilebac da zurab ninuas sasowarkveTac.
me aRar vkiTxulob, magram rogorc meubnebian, Zveleburad
mTaTxavs `literaturuli saqarTvelo~.
axia Cemze da qarTvel mwerlebze saerTod.
viyavi SevardnaZesTan 30 marts.
ori saaTis ganmalvobaSi vkamaTobdiT am sityvis sruli mniSvnelobiT.
Cemi vizitis mizani prezidentTan iyo erovnebis grafis Setana
sabuTebSi.
me, xom gamovgzavne kanonproeqti. ar gaaqvs Jvanias gansaxilvelad da ra vqna meo.
313
vin dagijerebs mag naTqvams-meTqi.
xalxi ambobs, erTi xeliT gagzavna xolo meore xeliT TviTonve
amuxruWebs-meTqi.
ar eloda aseT pirSimTqmelobas.
ukan daixia.
ra vqnao. ra da vikamaToT me da Sen, rogorc qveynisTvis, qarTveli eris momavlisTvis ajobebs, ise moviqceT-meTqi.
bolos, rogorc iqna, SevTanxmdiT: dabadebis mowmobaSi Caiwereba:
`erovneba (moqalaqeoba) _ qarTuli da survilisamebr frCxilebSi erovnuli umciresobis erovneba (somexi) an sxva. gamonaklisi
prezidentis daJinebiT iqneba mxolod afxazeTisTvis erovneba (moqalaqeoba) afxazi an afxazuri.
rom gamovedi, Jvanias vuambe SevardnaZesTan vizitis Sesaxeb. Zalian gaexarda rom erovnuli rekvizitis sakiTxSi Cemsa da prezidents Soris miRweulia SeTanxmeba, axlao, miTxra, am sakiTxis gatanas
win aRaraferi daudgebao.
vnaxoT, ras izams.
veWvob, axal mizezs gamoZebnian da kvlav iTvalTmaqceben oriveni.
aRar mjera xelisufalTa gulwrfelobis.
1/IV _ 15/IX 2001 w.
aprilSi iranSi momiwia wasvlam (16.IV-19.IV). parlamentis delegacia stumrobda irans. oTxni viyaviT: zurab Jvania, me, givi SuRarovi,
petre ciskariSvili.
Teirani... ispahani... fereidani.
fereidnelma qarTvelebma dauviwyari Sexvedra gagvimarTes.
vtirodiT stumrebic da maspinZlebic.
sparseTSi gamocemuli Cemi wigni TiTqmis mTlianad fereidanSi
davarige.
gardaicvala Cemi megobari guram zedginiZe.
simon balaxaZem damireka da macnoba literaturuli gazeTis
`mTawmindis~ gamocema minda da unda damexmaroo.
novela miveci, parlamentSi sponsoric movuZebne, erTi nomeri
gamosca da gaCerda. etyoba ver `gaqaCa~.
saingiloSi viyaviT rezo CxeiZe, me da kampania.
gavamxneveT gulgatexili ingiloebi, wignebi CavitaneT... qurmuxobas daveswariT.
aWaraSi dabadebis 60 wlisTavis didi iubile gamimarTes _ ivnisSi.
29-Si ~mwvane koncxze~ sasoflo institutSi, 30-Si universitetSi
(1 saaTze) da 5 saaTze TeatrSi Catarda Cemi saiubileo dReebi...
grandiozuli saRamo gaimarTa TeatrSi. gamovidnen: j. jayeli, s.
sigua, i. bibileiSvili, a. abralava, g. Jordania...
23 ivliss xobSi gadamixades 60 wlisTavi.
es iyo sruliad samegrelos mier gadaxdili iubile.
314
uRrmesi da uZvirfasesi dafaseba Cemi mwerlobis da sazogado
Rvawlisa.
iubiles CeCneTis delegaciac daeswro.
TeTri nabadi da qamar-xanjali maCuqes CeCnebma _ xizri aldamovis xeliT.
17 ivliss merab elioziSvilma kinos saxlSi simReris saRamo
gamarTa.
mReroda Cemi merabi _ ra alali, ra sayvareli, ra Tvinieri iyo.
zafxulma uRimRamod Caiara.
Sio aTi dRiT zRvaze myavda da yuris anTebiT gamixda avad.
TbilisSi wamosvlisas otia ioselians gamovuareT me da Siom.
otia ijda Tavis mRvime-taZarSi martoxela, Cakirul-Cabolili,
gamxdari, Seucvleli...
muSaobda.
daminaxa Tu ara, arc ki gakvivrebia, TiTqos meloda, TiTqos im
diliT vyavdi nanaxi.
sad xar, rezoia, Sen amdenxanso, ori saaTi mqonda dro, aCqarebuli tempiT vlaparakobdiT.
ra didebuli mosaubre da ra marTali mweralia otia.
daiwyo parlamentis `cecxlovani~ dReebi.
11 seqtembers vrceli sityviT gamovedi da brali davde saqarTvelos xelisuflebas eris gaxleCaSi.
xalxs guli movfxane, magram rad ginda, kvlav mgluri kanoniT,
kvlav korufciis boginiT cxovrobs saqarTvelo.
otia Cemi Jurnalis redkolegiaSi Seviyvane.
`mweralTa darbazis~ (Tavisufal mweralTa kavSiris) idea frTebs
Slis, namdvili mwerlebi Cvens mxares arian murmani, otia, m. elioziSvili, n. wuleiskiri...
male, albaT, Cvens literaturul gazeTs _ `mwerali~ (an sxva
saTauri) gamovcemT.
7 seqtembers z. Jvania, n. burjanaZe, m. saakaSvili da me erovnuli
rekvizitis sakiTze SevardnaZesTan mivediT. gairkva, rom erovnebis
Caweris winaaRmdegi mamaci `sameulia~, SevardnaZe Turme arafer SuaSia.
16.IX _ 12.XI 2001 w.
29 oqtombers mweralTa saerTo kreba Sedga. 169 mwerali eswreboda, maTgan mweralTa kavSiris wevri _ 127.
SegveZlo yriloba dagverqmia, magram ar vqeni. ar minda mweralTa kavSiri daiSalos, amitomac mweralTa kavSiris wiaRSive SevqmeniT
gaerTianeba `saqarTvelos mweralTa darbazi~.
mweralTa darbazis amocana me gavacani krebas:
unda Camoyalibdes xelisuflebisgan damoukidebel, Tavisufal,
erovnul mweralTa gaerTianebad.
mweralTa kaSviridan 1992 wels gasul mweralTa dabrunebiT
Serigebis magaliTi misces saqarTvelos.
315
gauqmdes samdivno-prezidiumi da mweralTa kavSiris Tavmjdomare mxolod 2 wliT iqnas arCeuli.
mieces farTo asparezi axalgazrdobas. moiSalos xelovnuri
barierebi kavSirSi miRebisa. axali wevri airCios krebam damswreTa
umravlesobiT.
mweralTa darbazis Tavmjdomared me amirCies.
gamoveciT saliteraturo gazeTi - `mwerlis gazeTi~, redaqtoroba soso siguam ikisra.
soso niWieri da wesieri kacia.
formalurad SevZeli erovnul mweralTa SeTanxmeba-Serigeba.
`literaturul saqarTveloSi~ gamouqveynebiaT gancxadeba _
miSvelaZe mweralTa kavSiridan unda gavricxoTo.
Cvenma gazeTma didi gamoxmaureba gamoiwvia. `mwerlis gazeTis~
pirveli nomris avtorebi arian _ revaz miSvelaZe, levan sanikiZe,
goderZi Coxeli, Tamaz Cxenkeli, soso sigua, otia ioseliani da sxvebi...
mweralTa darbazis delegacia _ 40 mwerali baTums vawvie, universitetis gaxsnis ceremonialze sityviT gamovedi.
aRfrTovanebulebi darCnen.
9 noembers, paraskevs afxazeTis akademiis prezidentis SoTa
misabiSvilis winadadebiT, afxazeTis mecnierebaTa akademiis akademikosad amirCies.
parlamenti Zveleburad araerovnuli cxovrebiT cxovrobs, Tumca axalgazrdebma xelisufleba gvarianad SeajanjRares:
am oci dRis winaT gaimarTa xuTdRiani mitingi parlamentis win
xelisuflebis gadadgomis moTxovniT.
SevardnaZem (SemkrTalma) yvela ministri gadaayena.
gadadga Jvaniac.
ori kvira saqarTveloSi saxelisuflebo vakuumis dReebi iyo.
bolos nino burjanaZe `avirCieT~ parlamentis Tavmjdomared.
vnaxoT ras izams.
`TeTrma melam~ moqnili politikiT kidev erTxel gadairCina
Tavi.
afxazeTis sakiTxebis Suamavlad aslan abaSiZe daniSna.
aslani arZinbasTan urigod ar aris da vin icis, iqneb daiyolios
farTo avtonomiis statusze.
meti araa Cemi mteri.
saerTod saqarTveloSi ~saintereso dReebi~ iwyeba.
male ministrobaze gaimarTeba doRi!
qveynis dardi vis awuxebs: mTavaria ministroba!
13/XI 2001 _ 1.IV 2002 w.
2001 wlis oqtomberSi mweralTa kavSiridan gamricxes. gamgeobis 40 wevridan sxdomas eswreboda 15. vinc ar eswreboda, rogorc
miTxres, meore dRes Camouares, magram zogierTebma uari uTxres;
316
mwerlis garicxvaSi mxars ver dagiWerTo. ai isinic, vinc xma misca
Cems garicxvas:
T. wivwivaZe, g. benaSvili, lia sturua, geno kalandia, zaur kalandia, tagu meburiSvili, jano janeliZe, SoTa qavTaraZe, murman
jguburia, ivane amirxanaSvili, ia sulaberiZe, Sadiman SamanaZe, koba
arabuli, emzar kvitaiSvili, irakli samsonaZe, lali jafaraSvili.
mogvianebiT lia sturam, Sadiman SamanaZem, geno da zaur kalandiebma uaryves danaSauli. Cven garicxvaze Tanxmoba ar migviciao.
mokled ormocidan 11 `mwerali~ momxrea Cemi garicxvis. es imas niSnavs, rom garicxva ukanonoa. magram sadaa kanoni.
gamgeobis sxdomaze viRacas ukiTxavs es ambavi SevardnaZem Tu
iciso. iqneb garicxva nametania 1937 wlis mereo.
rac k. gamsaxurdia, ticiani, mixeil javaxiSvili, pavle ingoroyva
da paolo iaSvili garicxes, mweralTa kavSiridan aravin garicxulao.
Cven SevardnaZesTan SeuTanxmeblad nabijs ar vdgamTo, upasuxniaT. aiZules mweralTa kavSiri daetovebinaT: akaki gawerelias, akaki baqraZes, levan sanikiZes, muxran maWavarians, nodar wuleiskirs,
oTar CxeiZes, rostom CxeiZes, mixeil qvliviZes, vaxuSti kotetiSvils, soso siguas, dilar ivardavas, elizbar javeliZes, nugzar SataiZes, daviT maRraZes, naira gelaSvils... bolos me gamricxes...
aseTi `demokratiaa~ saqarTveloSi, rakiRa me Sevqmeni erovnul
mweralTa asociacia. rakiRa vcade komunisturi, damsjelobiTi funqciisgan gameTavisuflebina mweralTa kavSiri da gardameqmna igi WeSmarit SemoqmedebiT kavSirad, TanasworTa kavSirad da rakiRa movindome mweralTa kavSirSi damebrunebina muxran maWavariani, nodar
wuleiskiri, elizbar javeliZe, soso sigua da sxva e.w. `zviadisti~
mwerlebi, es ar mapaties.
saqarTvelos mweralTa darbazis Tavmjdomareoba didi pativia
CemTvis da did siamovnebas maniWebs is garemoeba, rom Cveni rigebi
dRiTi-dRe izrdeba.
ukve orasze meti namdvili mwerali gawevrianda `darbazSi~.
gazeTs me da soso sigua vuZRvebiT. uamravi leqsi, moTxroba,
werili gvaqvs saredaqcio porTfelSi.
`mwerlis gazeTi~ marTlac rom erovnuli gazeTia _ ilias gziT
mavali.
avtorTa sias rom gadaxedoT, guli gaginaTdebaT, patiosani
erovnuli mwerlebi ibeWdebian. CvenTan dauzareblad TanamSromloben
muxrani, otia ioseliani, merab elioziSvili, goderZi Coxeli, nodar
wuleiskiri, TinaTin mRvdliaSvili, uniWieresi axalgazrda poetebi...
gazeTis tiraJma 2000-s gadaaWarba.
CavatareT galaktionis, lado asaTianis, merab elioziSvilis
saRamoebi.
parlamenti, universiteti, gazeTi, saweri magida _ am oTx `veSaps~ didi dro da energia miaqvs.
317
weriTac bevrs vwer, axali novelebi damigrovda.
sixaruls ganvicdi, roca Cems gazeTs da Cems Jurnals (`nugeSi~)
aviReb xelSi.
me mxolod imitom wamoviwye es brZola, rom gverdiT unda davdgomodi aTi wlis manZilze gawamebul e.w. `zviadist mwerlebs~.
me xom mTeli sicocxlis manZilze erovnul moZraobas vuTanagrZnobdi.
sanam fexze vdgavar da pirSi suli midgas, saqarTvelos dacvednebas, SevardnaZis reJims ar Sevurigdebi.
ukve kodoris xeobac Caabara mters SevardnaZem.
erovneba isev gauqmebulia, vbRaviT parlamentSi me da guram
SaraZe, magram `qaravani Tavisi gziT midis~.
`gaipe gulo! raki ena unda dadumdes~ (Seqspiri).
2002 wlis TebervalSi parlamentis delegacia (nino, me, l. TediaSvili, mamed mamedovi) azerbaijanSi viyaviT. geidar alievTan Sexvedraze vTqvi _ qarTvelebs rom 1964 wels erovneba da qarTuli gvarebi waarTves saingiloSi unda daubrunoT-meTqi, alievma Tanxmoba
ganacxada, Turme mogvatyua.
2.IV 2002 _ 12.X.2002
ingiloebi movidnen CemTan parlamentSi miRebaze da SemomCivles, ra sixaruliT miviReT batoni rezo, Tqveni SeTanxmeba alievTan
CvenTvis gvarebis dabrunebis Taobaze, magram zaqaTalas gamgebelma
wyali gadagvasxa. Cveni gancxadebebi ukan dagvibruna da sami TiTis
kombinacia gviCvenao.
waviyvane ingilo studentebi, marneuleli parlamentari mamed
mamedovi da wavediT saingiloSi. zaqaTalis gamgebelma civad migviRo. avuxseni, Cven parlamentarebi gaxlavarT, alievi dagvpirda,
rom qarTvelebs (ingiloebs) TavianT istoriul gvarebs daubruneben-meTqi. mereda vin giTxraT, rom azerbaijanSi qarTvelebi cxovrobeno. Tqven ingiloebi marTla qarTvelebi xom ar ggoniaTo, es
aris azerbaijanuli tomi da qarTulis codna arafers niSnavs, bevrma
azerbaijanelma inglisuric kargad iciso. Tavi ver Sevikave da mec
magrad davxvdi, bolos movaxsene: TqvenTan kamaTs ar vapireb, isev
alievTan mival da vetyvi rogor uSliT xels Tqvensave prezidents
saqarTvelosTan megobrobaSi-meTqi.
gamgebelma Cveul sicbieres mimarTa. nu RelavT, Tu alievma
Tqva, yvelaferi mogvardeba, ubralod, oriode kvira momeciT, baqos
SevuTanxmdeo.
dRes 10 oqtomberia, lamis xuTi Tve gavida, magram qarTvelebs
saingiloSi kvlav jiutad eubnebian uars TavianTi gvarebis dabrunebaze.
nino burjanaZe meubneba, ra vqna batono rezo, me ara maqvs ufleba azerbaijanis prezidents davureko, baton eduardTan midio.
mivedi SevardnaZesTan. rogorc iqna, ocdamecxre darekvaze mimiRo.
318
jer erovnul rekvizitze vesaubre.
uazrod Semomcqeris:
es sakiTxi kidev ar gadawydao?
viTom ar icis, rom ar gadawyda.
mere qarTuli enis kanonis gatanas ver mivaRwieT me da SaraZemmeTqi, vuTxari.
_ ra uSlis xelso.
_ Tqveni Tanxmoba-meTqi.
ra Cemi Tanxmoba unda, parlamentarebi Tqven xarT, gaitaneT da
daamtkiceTo.
isev TvalTmaqcoba (zaqaTalis gamgebels ras verCi).
Tqven unda uTxraT, ninos-meTqi.
gaicina, nino me ar memorCilebao.
13.X 2002 _ 1.I.2003
es erTi welic bardeba istorias.
`mwerlis gazeTia~ Cemi umTavresi sazrunavi.
gazeTs saocari `CaTreva~ scodnia..
leqsebi bevri gvaqvs, proza naklebad Semodis, Cans saqarTveloSi
novelas mxolod me da otia vwerT. otia gviStibidan am bolo dros
mxolod leqsebs gvigzavnis da iZulebuli var `mwerlis gazeTi~ oden
Cemi novelebiT Sevavso.
gazeTi dRiTidRe ufro popularuli xdeba, tiraJi gavzardeT,
magram or dReSi mTlianad saRdeba.
xalxs, Cans, ainteresebs erovnuli, opoziciuri literatura.
amerikis Tanadgomam, cota ar iyos, welSi gagvmarTa.
pankisis xeobaSi amerikis mxardaWeriT SevediT da iq saqarTvelos
xelisufleba aRvadgineT.
amisTvis saqarTvelos dasabombad gamzadebuli putinisTvis buSs
TiTis daqneva daWirda.
`TeTri daTvi~ SeSinda da ukan daixia, neta ase dagviTmobdes
afxazeT-samaCablosac.
parlamentSi kvlavindeburad vibrZvi saqarTveloSi erovneba qarTvelis aRdgenisaTvis.
Cemma komitetma (erovnul saqmeTa komiteti) gadawyvita rom
yvelaze swori formulireba am etapze is iqneba, rom sabuTebSi saqarTvelos yvela moqalaqes Caeweros `erovneba (moqalaqeoba) qarTuli~.
nino burjanaZec am azrisaa.
am evropuli wesiT saqarTveloSi qarTul erovnebasac aRvadgenT
da separatizmis axali avtonomiebiT moTxovnasac aRmovfxvriT.
TiTqosda yvelaferi kargad midis. davagrove xelmowerebi,
komitetebis dadebiTi gamoxmaurebebi... guli mainc cuds migrZnobs
da ai, 25 dekembers meZaxis nino burjanaZe.
319
batono rezo, am diliT SevardnaZem damireka da mTxova, cota
xniT gazafxulamde gadavdoT erovnuli rekvizitis kanonis kenWisyrao.
guli kinaRam gamiCerda, wnevam amiwia. nino, meoTxe welia saqarTveloSi gauqmebuli erovnebis aRdgenas vcdilob, nuTu yvelas _ Senc
da SevardnaZesac Cemi sikvdili gindaT-meTqi.
Sematyo, rom adamianisferi aRar medo, damiyvava, kidev
movelaparakebio.
4 saaTze daiwyo parlamentis sxdoma.
5 saaTze SevardnaZis mdivani mirekavs, SevardnaZe gTxovT 6 saaTze mobrZandeTo.
mivedi. ufro daberebuli, daRlili, SeSupebuli saxe aqvs.
TiTqos araferi momxdariyos, xeli CamomarTva da gadamexvia.
Sens novelebs vkiTxulobo, xandaxan mlanZRav, magram ara uSavso.
xmas ar viReb.
erTi didi saTxovari maqvs da unda Semisruloo. gazafxulamde
gadavdoT erovnebis aRdgenao.
am sakiTxze ukve mexuTejer gxvdebiT, nuTu ar mogbezrdaTmeTqi, nuTu uxerxulobas ar ggvriT rom uerovnebo saxelmwifos
prezidenti xarT-meTqi.
mirCevnia, erovneba qarTveli gamqrali iyos, mirCevnia mTeli
talaxi Cems saflavs daatydes, vidre axla saqarTvelo airios da
qveyana dagveSaloso.
ra daSlis-meTqi.
Cvenao, somxebi da azerbaijanelebi mogvereviano, ar ici Sen, rom
jer kidev saxelmwifo ara varTo.
aba ra varT-meTqi, amerikam Cveni gulisTvis rusi lamis moimduros da somxebs da azerbaijanelebs rogor SeaWmevs Cvens Tavs-meTqi.
swored amerika gvTxovs, rom gaeros mier damtkicebul proeqti miviRoT da yvelas avtoqtonuri eris erovneba CavuweroT-meTqi.
arao, me sanam prezidenti var, amas ar davuSvebo. gTxov, kacurad
gamigeo.
Cven erovnebas aravis varTmevT, me erovneba `qarTvelis~ aRsadgenad vibrZvi-meTqi.
kargi, raki ver SevTanxmdiT, gazafxulamde mainc meci pativi da
nu gaitan. martSi ki pirvelsave kviras uyareT kenWio.
pirgamSrali wamovedi.
martic mova.
ra Seicvleba? nuTu SevardnaZe izrunebs rom martamde rame iseTi momiwyos, rom erovnebis aRdgenis Tavi aRar mqondes.
1.I 2003 _ 3,I 2003
axal wels mamaCemTan da dedaCemTan erTad Sevxvdi mamapapeul
saxlSi _ Cemi umcrosi Zmis borisis ojaxSi.
mamaCemi 88 wlisaa, dedaCemi _ 83-s.
320
ra bednierebaa, rom isini cocxlebi arian. orives mSvenieri mexsiereba aqvs, azrovneben sxartad, sworad, brZnuladac ki.
mTeli cxovreba Wkuas marigeben, nu ebrZvi xelisuflebas, daanebe Tavi donkixotobas, qveyanas Sen ver gaasworeb da mogklaven an
dagasaxiCrebeno.
Zvirfasebo-meTqi, vpasuxob, samocdasamisa vxdebi. awi veRar Sevicvlebi. rac mosaxdenia moxdes, Cemi saqme gakeTebuli maqvs. rac SemeZlo sindisianad vemsaxure qveyanas, mweralic urigo ar unda viyo,
sikvdilamde ver gavCumdebi da verc ukan davixev-meTqi.
2003 welsac moveswari.
ra bednieri viqnebodi, Cemi aCiko rom gverdiT myavdes.
Sio _ wynari, fiqriani niWieri biWia. me ar miCvenebs, magram bebiamima miTxra, CumCumad leqsebsac werso.
1 ianvars _ Cemi dabadebis dRes CemTan iyvnen naTela, borisi,
gogi TavianTi SvilebiT. soso buxaiZe, igor kveselava, soso sigua
da murman TavdiSvili. agreTve Cemi kaTedris wevrebi Tamuna paiWaZe,
maia sulaberiZe da nino mindiaSvili.
gamoveci `mwerlis gazeTis~ saaxalwlo nomeri.
muxran maWavarianis leqsebTan erTad otia ioselianis kargi
moTxrobaa dabeWdili.
gardaicvala Cveni darbazis wevri, SesaniSnavi poeti qiSvard
isakaZe, 31-Si davkrZaleT.
dakrZalvaze zviadis qvrivi _ manana arCvaZec iyo. civad mivesalmeT erTmaneTs.
usulgulod Sevyurebdi televizors im dReebSi. gauTavebeli
cekva-TamaSi. ra uxaria am damarcxebul, teritoriebdakargul qveyanas, vera da ver gamigia.
Tu vinme daibada 1 ianvars yvela axsena da yvelas miuloca
pirvelma arxma. me, rasakvirvelia aravis gavxsenebivar. Cans, modidan
gavedi, rogorc mwerali. axla laSa buRaZeebis, rati amaRloblebis,
kote yubaneiSvilebis da daTo turaSvilebis droa.
RmerTma xeli moumarToT. me guli mxolod imaze mwydeba, rom
TavianT `rTul~ striqnebSi xandaxan daaviwydebaT, gaebnevaT xolme
yvela Semoqmedis mTavari safiqrali da sazrunavi _ saqarTvelo.
2003!
`hopla, Cven vcocxlobT!~
netav 3003 wels Tu vinme gamixsenebs. Tu vinme wamikiTxavs. saerTod saqarTvelo iqneba?
oRond saqarTvelom iarsebos da Cemi Tavi jandabas.
4.I 2003 _ 9.IV 2003
8 ianvars me da Sio bakurians vestumreT, aTi welia ar vyofilvar bakurianSi, rom ara zviad cecxlaZe, SeiZleba kidev karga xniT
gadamedo iq Casvla. cxovreba gaZvirda, bakurianSi sastumros cecxlis fasi aqvs da CemisTana xelmokle kaci ver miscemda Tavs aseTi
21. r. miSvelaZe. t. XV
321
fufunebis uflebas. zviadma yovelgvari Txovnis gareSe (an rogor
gavubedavdi) momitana sagzuri da win damido. vici, Sen bakuriani
giyvars, waiyvane SviliSvili da daisveneo. davxede fass, 700 dolari
gadauxdia. ori kaci ar meguleba dRes saqarTveloSi amxela pativs
rom gcems, madlobis saTqmeli ena gamiSra. gadamexados-meTqi. enas
vimtvrev, rogor gadavuxado.
bakuriani didebulia, rogor yovelTvis, pirvel dResve davdeqi
Txilamurebze, ar damviwynia. Sios aCikos Txilamurebi movarge. vaswavli, sxvaTa Soris, advilad aiTvisa, meore dRes ise gavTamamdi, rom
koxtis kldesac Sevbede. sakmaod gamiWirda. magram daveSvi mSvidobianad. qvemoT televiziis Jurnalistebi damxvdnen, iqve vaxtang rCeuliSvilic, romelic damwyebi moTxilamurea, magram ise dajerebulad
dgas Tovlyinulze, neta ase marjved politikaSic vidgeT oriveni.
gvian saRamoTi Cemma Zmam _ borisma Tbilisidan damireka. ras
xeTqav am Sens mtrebs gulze, axla televiziam `moambeSi~ aCvena Seni
sriali da ganacxada, mwerali miSvelaZe ginesis wignSia Sesatani, samocdasami wlisa koxtaze jer aravin daSvebulao.
bondo macaberiZem damireka, Seni rCeulis awyobas male movrCebiT da im kviraSi sakoreqturod gamogigzavniTo.
davureke otias 14 ianvars. ZveliT axali weli mivuloce. Zalian
gaexarda. ras Sobi, televizorSi gnaxe, sriali dagiwyiao. am ubeduri saqarTvelos Semyure, Cven yinulze vdgavarT isedac, nametani
ar mosrialde `miTqvia~ SenTviso.
gamosacemad vamzadeb werilebis krebuls saTauriT _ `ar unda
meTqva?~
am bolo sami wlis manZilze rac `aramxatvruli~ damiweria, unda
Sevitano.
interviuebi ar Semaqvs.
vWoWmanob: Sevitano Tu ara `wivwivaZe-benaSvilis~ epopea.
samwuxaroze samwuxaro ambavi SememTxva, mamaCems _ 88 wlis kacs
tvinSi sisxli Caeqca. eqimebma mwvave insulti daudgines, metyveleba
da cnobiereba waerTva. verafers vSvelodiT da vitanjebodiT Svilebi. dedaCemi 83 wlis Tina gvelesiani sasTumalTan uzis, ra hqnas,
tirili da cremlisRvraa Cvens ojaxSi.
profesorma roma SaqaraSvilma dauwyo mkurnaloba. Cvenc, rac
SegveZlo SeveSveleT wamlebis SovnaSi da moxda saswauli. Tvenaxevris Semdeg mamaCems cnobiereba nel-nela ubrundeba, laparaks swavlobs. adre Tu vkiTxavdiT ramdeni Svili gyavso da ver ambobda,
axla ecineba amaze, oRond erTia _ ra momivida, kiTxulobs, erTbaSad
dabneldao. TiTqos davyruvdi, TiTqos warsuli daikarga. yvelaferi
erTmaneTSi airia. vgrZnobdi, rom sityvebs visrodi da mikvirda,
Tqven ratom ver gagebinebdiTo.
parlamentSi winasaarCenvo cieb-cxeleba daiwyo, sazizRrad
iqceva Cemi fraqciis zogierTi wevri. saxe moemgelaT. dasmeniT, sxva­
322
Ta zurgsukan lanZRviT, wamdauwum preskonferenciebis CatarebiT da
baTumSi sirbiliT surT miipyron aslan abaSiZis yuradReba.
me Cumad var, baTumSi rva Tvea ar vyofilvar. viqnebi Tu ara
momaval parlamentSi, sulac ar manaRvlebs. am oTxma welma Zalian
damRala, Tu mTxovs aslan abaSiZe, albaT daveTanxmebi, Tu ara da
iqeT ar viaqtiureb, guls mirevs `saarCevno aqtiuroba~.
sadac unda viyo, me Tbilissa da baTums Soris urTierTobis
normalizebisTvis vibrZoleb.
warmoudgeneli ambebi xdeba e.w. tradiciul mweralTa kavSirSi.
rogorc vwinaswarmetyvelebdi, wivwivaZe da benaSvili erTmaneTs
Seebnen.
gazeTebSi ukanaskneli sityvebiT lanZRaven erTimeores.
`lit. saqarTveloSi~ Tamaz wivwivaZem gamoaqveyna brZaneba, romlis ZaliTac man gaauqma mweralTa kavSiris Tavmjdomaris moadgilis
Stati da benaSvili moxsna.
rogorc miTxres, benaSvili Tavisi momxreebiT mivarda mweralTa kavSirSi, kabinetis daketili kari Seamtvria da Tavis savarZelSi
Caskupda.
axla gaSmagebiT ebrZvian erTmaneTs.
rom mkiTxon, wivwivaZe mirCevnia im dacvednebul-dadedlebul
mwerlebs, romlebmac pirSi wyali Caigubes, roca revaz miSvelaZe
usindisod garicxes mweralTa kavSiridan.
daTo takiZis 50 wlisTavis saRamo gavmarTeT mweralTa darbazis
saxeliT.
mweralTa kavSirSi 2 aprils zaur bolqvaZis 70 wlisTavis mosagonari saRamo gaimarTa.
damireka zauris usaTnoesma meuRlem nana darCiam, mTxova Sen
zaurs gansakuTrebiT uyvardi da unda moxvideo.
uars rogor vkadrebdi.
garicxvis Semdeg (2001 wlis noemberi), mweralTa kavSiris SenobaSi fexi ar Semidgams.
gamoacxada Tu ara wivwivaZem, sityva revaz miSvelaZes ekuTvniso,
darbazSi taSi dairxa...
vTqvi, zaur bolqvaZis vaJkacobis, misi sikeTis, misi maRali
zneobis kamertonze unda gavwmindoT damtverili nervebi yvela qarTvelma mweralma-meTqi. karga xans vilaparake, zaurze saTqmels ra
gamomilevda.
oTxi megobari myavda mwerlobaSi _ levan sanikiZe, SoTa niSnianiZe, moris focxiSvili da zaur bolqvaZe. axla oTxive iqeT, im did
sofelSia da veli rodis mixmoben-meTqi.
sityva rom davamTavre, darbazSi zogis TvalSi cremli akiafda.
mweralTa kavSiris TanamSromlebi derefanSi gamosuls mexveodnen, mkocnidnen, rezo rodis dabrundebi, Seni gamoCeniT dRes ganaT-
323
da aqauroba. ver warmoidgen ra xdeba, mwerlebi mweralTa kavSirSi
aRar dadiano.
otiam damireka wyaltubodan, saToTxmetaprilod sam leqss gigzavnio.
Camovida grigol juluxiZe samtrediidan, avad var, guli da
Tirkmelebi mtkivao.
miviyvane SesaniSnav eqim mamanti rogavasTan. igi, sxvaTa Soris,
terenti granelis dis SviliSvilia da mwerlebi Zalian uyvars.
gadavuxade Cems griSas analizebis wamlebis, mkurnalobis fuli.
100 lari (xelfasi axali aRebuli mqonda), jibis fulad miveci.
gaxarebuli wavida, amiT miwas movaxvnevineb da saTesle simindis
viyidio.
upatiosnesi, sanTeliviT kacia griSa juluxiZe, kargi poeti da
Cemi uRalato megobari.
xval cxra aprilia.
cxra aprils daRvrilma sisxlma erT muStad Sekra saqarTvelo.
10.IV 2003-1/VI 2003
meoTxe Tvea avad var.
jer iyo da gripi mqonda. ar `Cavuweqi~ da rogorc gamoirkva,
usicxo filtvebis anTebaSi gadamezarda, roca Zalian davsustdi,
`vikadre~ eqimebTan misvla. damCxvlites nemsebiT, gamWyipes antibiotikebiT, xuTi dRe saavadmyofoSi mjijgnes (diRomi) da gamomiSves.
gamomiSves, magram lado asaTianisa ar iyos, `filtvebis mxriv
araviTari gaumjobeseba ar mimiRia~.
ukve maisia. Tebervlidan avad var. maxvelebs da RamRamobiT
maoflianebs, saqarTveloSi Cemi momrCeni eqimi, Cans, ar moiZebneba, ver momixsnes gripozuli mdgomareoba da oflianoba-xveleba,
xan anTebis narCeni movlenebiao, xanac alergias daabrales. wamlebi keTilsindisierad vsvi, magram amaod. dReidan yvela wamali gadavyare. gadavasufTave Cemi magida. marto sufTa qaRaldebi davtove
da Sevudeqi uwamlo cxovrebas. vnaxoT rogor wava saqme. sikvdilisa
sulac ar meSinia. magram ara mgonia, sikdvili CemTan ase gvelurad,
moparviT movides.
Cemi avadmyofoba ra mosatania, mamaCemia Zalian cudad. ori Tvis
win oTxmocdarva wlis kacs insulti daemarTa. sisxlis Caqcevam dambla gamoiwvia. cnobierebac daebinda. Tavis oTxi Svilis CamoTvla
uWirda. ityoda: naTela, rezo... da gaCerdeboda, gogi da borisi aRar
axsovda. davaxvieT eqimebi. gansakuTrebuli pativi roma SaqaraSvilma
mca. am aTiode dRis win, rogorc iqna, gamovabruneT, fexzec wamovayeneT, magram romeliRac antibiotikma kvinkes SeSupeba damarTa da
umZimes dReSi Cavarda.
mere yeli SeuSupda da nerwyvsac veRar ylapavs.
ase rom, 2003 weli Zalian cudad daiwyo CemTvis da Cemi ojaxisTvis.
324
konstantine gamsaxurdias 110 wlisTavi vizeimeT. `mwerlis gazeTis~ specialuri nomeri mivuZRveniT.
parlamentSi isev riariaa, erovnuli rekvizitis kanonze me da
guram SaraZe erTmaneTs davejaxeT. ver davarwmune, rom Tu evropuli modeli (yvelas avtoqtonuri eris erovneba CavuweroT) ar miviReT, saqarTvelo separatistTa saieriSod gadaiqceva.
23 maiss Tamaz wivwivaZem gamoacxada revaz miSvelaZe mweralTa
kavSiris wevrad aRdgeniliao.
SevrigdiT, rogorc iqna. iniciativa Cemgan wamovida `qiSpi da
gaTiSuloba aras mogvitans, mwerlebma unda mivceT saqarTvelos
gaerTianebis magaliTi-meTqi~. davwere Cems gazeTSi, aitaca Tamazma
da mweralTa kavSirs Camoarecxa is sircxvili, rac damarTa zogma
sulswrafma kolegam Cems garicxvas rom xeli auwia.
maS ase, gamricxes 2001 wlis 1 noembers da aRmadgines 2003 wlis
23 maiss.
Cemi gamricxavebi `milocaven~. mipatiebia maTTvis. iseTive energiulobiT aRmadgines Turme, rogori energiulobiTac gamricxes.
ucnauria buneba kacTa.
`darbazi~ rasakvirvelia, Tavis sicocxles gaagrZelebs. igi iqneba erTgvari `sabazo~ kavSiri mweralTa saerTo-erovnuli kavSirisaTvis.
saerTod ki, mwerloba erT muStad unda Seikras saqarTvelos
saSvelad, Tumca erTi piri vin mogvca, TiTqmis ori weli garicxuli
viyavi mweralTa kavSiridan da erTi (Tundac xuTi mwerlis xelmoweriT) gancxadebac arsad dabeWdila. risTvis garicxeT rusTavelis
premiis laureati, nomeri pirveli novelisti Tanamedrove saqarTveloSio.
axla erTma-orma damireka, ratom Seurigdio. kudiT qva vasroline.
seiris naxva surdaT, meti araferi.
rac metad davkortnidiT da davasustebdiT me da wivwivaZe erTmaneTs, maTTvis rogorc Cans, meti siamovneba iyo.
asea, arasrulyofili arsebaa adamiani.
arasrulyofili rom ar iyos, ra ayurebinebs xarisa da adamianis
orTabrZolisTvis toreadoris arenaze.
2/VI _ 15/VII 2003
gripma, rogorc iqna, ukvalod gamiara.
omar gocaZem (wivwivaZis megobari) Tavis ojaxSi Cveni Serigebis
pur-marili gaSala.
sufras vusxediT: muxran maWavariani, roin metreveli, ramaz xuroZe, Tamaz wivwivaZe, Temur xuroZe, elizbar javeliZe, roland giligaSvili, ramaz xecuriani, guram qarqaSaZe da me.
keTili, vaJkaci, uangaro kacia omar gocaZe.
mweralTa kavSiris TanamSromlebi Cems gamoCenas cremliT da
sixaruliT Sexvdnen.
325
yvelas Sevurigdebi erTis garda: jemal davlianiZe Cems barobaze fexs verasodes daadgams.
soso siguas vaJis _ arCilis qorwilze viTamade.
23 ivnisidan 27 ivnisamde saqarTvelos parlamentis delegaciis
wevris statusiT israels gaxldiT.
delegacia: nino brujanaZe (xelmZRvaneli), wevrebi maia nadiraZe,
gia baramiZe, revaz miSvelaZe, jemal ajiaSvili.
israeli _ istoriul adgilTa monaxulebis Cemi ukanaskneli ocneba iyo.
sami religiis samSoblo _ ierusalimi saocrebaa Tavisi miwisqveSa da miwiszeda taZar-meCeTebiT.
jvris monasterSi rusTavelis freskas vemTxvie.
ioane damaskelis da maqsime aRmsareblis fexebTan `mokalaTebula~ SoTa rusTaveli _ upirvelesi mwerali dedamiwis zurgze da
pirveli nomeri qarTveli.
Tavisi Tavi TviTonve miuxatavs genialur moxucs kedelze.
2 miliardad Seafases berZnebma qarTvelTa monasteri.
mogveciT 2 miliardi dolari da Tqveni iyoso, gviTxres.
gafcqvnil saqarTvelos 2 miliardi vin miaSava.
28 ivniss davbrundi ierusalimidan da 4 ivliss mama gardamec­
vala.
wavida... Cems xelebSi dalia suli 88 wlis Cemma mamikom _ avqsenti
miSvelaZem.
sufTad, vaJkacurad icxovra.
aCikos tragedia rom ara, ubednieresi kaci iyo.
niWieri, lamazi, msmeli _ moqeife da moarSiye. meti ra unda kacs?
10 ivliss davkrZaleT.
`aragvSi~ qelexze zRva xalxi movida.
axla vigrZeni obloba 63 wlis beberma.
me xom mamaCems mivurbeninebdi yovelTvis Cems pirvel wigns.
Warmag kacsac mamaCemi marigebda da mamxnevebda.
axla _ 83 wlis dedaCemi ufro mecodeba.
wuxeliso, mamaCemis gardacvalebis meore dRes gviTxra, mTeli
Rame Camesmoda aqvsentis xmao. `Tina, Tina! ram dagaZina Se qalo! wyali momawode, gamiSra pirio!~
SevardnaZem TanagrZnobis baraTi gamomigzavna mamis gardacvalebis gamo.
dakrZalvaze Cvens saxlTan sicxis miuxedavad, rogorc miTxres,
didi rigi idga. ar damaviwydes:
msaxiobma pavle nozaZem da me `qarTuli novelis Teatri~ davaarseT.
Teatrma pirveli warmodgena mcxeTaSi gamarTa.
speqtakls erqva `saukunis kacis aRsareba~, Cemi ramdenime novela
erT mZivze avage da Sevecade mayureblisTvis momeTxro XX saukuneSi
qarTveli kacis cxovrebis Sesaxeb.
326
speqtakls didi warmateba xvda.
eswrebodnen kulturis ministri sesili gogiberiZe, gubernatori armaz Samanauri, mcxeTis maJoritari badri xatiZe, roman rurua,
Tamaz giorgaZe da sxvebi.
televiziam da presam farTod gaaSuqa speqtakli.
es moxda 3 ivliss, xolo 4 ivliss mama gardamecvala.
ase Cammwarda axali Teatris dabadebis sixaruli.
16.VII _ 1.IX 2003
19 ivliss baTums vestumre.
Cemi megobari iuri bibileiSvili damxvda.
didi pativi mca.
im saRamosve aslan abaSiZem mimiRo.
madloba miTxra, iuri bibileivSils wignze `lideri~ - winasityvaobis dawerisTvis.
ra mSvenieri winasityvaobaao, me amdeni qebis Rirsi ara varo.
Sevbede baTumis samecniero-kvleviTi institutis saTxovari
xelfasebis momatebis Sesaxeb.
maSinve gasca gankarguleba da 117 mecnier muSaks xelfasi gausammaga.
gagiJda iuri sixaruliT, Senao, yovlisSemZle yofilxaro. me cxrajer vTxove, magram ar gaakeTao.
Ramis or saaTamde sastumro `kortebis~ aivanze visxediT. magulis igonebda da Tan cremls Rvrida.
ar megona, Tu aslani aseTi sentimentaluri iyo.
salfeTqebze dawerili Cemi werilebic ki (`maguli, dRes damagviandeba, sadilad ar melodo~) Seunaxavso.
netav erTi leqsi mis sicocxleSi damewerao.
ver movuareo.
eg iyo Cemi gamwonasworebeli, Torem me braziani varo.
cxvirsaxoci amoiRo, es magulis mier gauTavebuli bolo cxvirsaxociao da itira.
25 ivliss mweralTa kavSirSi laSa gaxarias wignis prezentacia
CavatareT.
samocs mitanebulma laSam, romelsac yelis kibo aqvs (RmerTma
gadaarCinos), rogorc iqna, pirveli wigni gamosca.
WeSmariti, xalasi poetia.
sityva SevawieT wivwivaZem, valeri asaTianma, tagu meburiSvilma,
lia nadareiSvilma, mzia xeTagurma... da me.
mweralTa baRSi Catarda prezentacia.
uecrad saSineli TqeSi daacxra Tbiliss.
wvimda kokispirulad.
esec poeturi iyo.
7 agvistos wyneTSi poeziis dResaswauli gaimarTa.
ormocamde gamoCenilma poetma miiRo monawileoba.
327
dResaswaulis organizatorebma mTxoves, mweralTa kavSiris saxeliT me gamexsna es dResaswauli.
afiSaze asec daaweres: `saRamoze Sesaval sityvas warmoTqvams
rusTavelis premiis laureati revaz miSvelaZe~.
kargad Caiara.
dResaswaulis monawileebs Cemi samtomeuli gadaveci saCuqrad.
ormocdaaTi samtomeuli waviRe manqaniT, magram mainc ar meyo.
modiodnen, mTxovdnen; batoni rezo me ar Semxvdao.
kidev kargi, rom Cemi wignebi viRacas unda am daqceul saqarTveloSi. wignze gamaxsenda: gamoveci literaturul-publicisturi
werilebis krebuli `ar unda meTqva?~
ukanaskneli 2-3 wlis ganmalvobaSi daweril werilebs movuyare
Tavi.
polemika, rasakvivrelia, ar Sevitane.
vcdilob samudamod daviviwyo is saSineli sizmari, rasac wivwivaZesTan Cemi paeqroba _ omi erqva.
ra sulmdablebi, ra mSiSrebi, ra patara kacunebi yofilan mwerlebi (TiTo-orola gamonakliss ar vgulisxmob).
sisxlis geSi rom aiRes, rogor dajardnen da dairazmnen Cems
winaaRmdeg.
ase moxda 37-Sic.
ticiani, paolo, javaxiSvili _ mweralTa Surma da bezRma daRupa.
nu cdiloben istorikosni yvelafris beriaze gadabralebas.
mxvdebian axla mweralTa kavSirSi Cemi gulnamceca mtrebi.
zogi `calybad~ milocavs dabrunebas. zogi saxes Seabrunebs,
viTom ver daminaxa.
ra piriT unda CamomarTvan xeli.
Sio cekavSiris saxelmwifo institutis kolejSi Caricxes.
kargi institutia _ mkacri discipliniT. vfiqrob, kargad iswavlis.
am wels dasveneba ver movaxerxe.
muxawyaroSi viyaviT erTi kvira _ es iyo da es.
Sio Cemze maRalia. momeswro.
manqanis marTvas vaswavli, nel-nela Siga da Sig.
parlamentis sxdomebi mTeli zafxuli grZeldeboda.
mTavari sakiTxi biujetis sekvestri da saarCevno kodeqsis damtkiceba iyo.
sekvestrs, rasakvirvelia, mxari ar davuWireT.
amis gamo SevardnaZem da jorbenaZem `magrad aTries~ parlamenti.
nino burjanaZe sabolood gadavida opoziciaSi da, rogorc mosalodneli iyo, JvaniasTan gaerTianda.
rac Seexeba saarCevno kodeqss, davamtkiceT, magram friad naklulovania.
328
magaliTad, axali saarCevno kodeqsiT am arCevnebSi (2003 wlis 2
noemberi) aucilebeli ar aris saqarTvelos parlamentis wevrma qarTuli ena icodes.
bevri viyefe plenarul sxdomebze: miTxariT aba, sad, romel
qveyanaSi airCeven parlamentis wevrad moqalaqes, romelmac saxelmwifo ena ar icis-meTqi, magram yuri aravin maTxova.
mainc ise daamtkices, rogorc surdaT.
agvisto miiwura da jer kidev aravin icis, vin iqneba `aRorZinebis~
siaSi momavali parlamentis wervobis kandidatad. gasaidumloebulia.
Cems saqmed mimaCnia centrsa da aWaras Soris urTierTobis daTbobisTvis xelisSewyoba. rasac, rogorc SemeZlo, vakeTebdi am oTxi
wlis ganmavlobaSi.
viqnebi Tu ara momaval parlamentSi didad ar manaRvlebs.
revaz miSvelaZes Tavisi beWedi, Tavisi saxeli da gvari aqvs, rac
yvelgan Tan gahyveba.
saamqveyno saxelisuflebo pativi didad ar mepitnaveba.
sxvaTa Soris, is ufro miklavs guls, rom parlamentis wevri var
da bevrs verafers vSveli am qveyanas.
SevardnaZem Tavisi mainc hqna _ ruseTs kvlav daumona saqarTvelo.
gazi da eleqtroenergia ruseTis firmebs dauqvemdebara, es
ki imas niSnavs, rom energiis saWe ruseTis xelSia. mcire `urCobis~
gamomJRavnebis SemTxvevaSi gamogiTiSavs rusi gazs da sinaTles.
es ki, rasac niSanvs, yvelas kargad moexseneba.
viyvire parlamentSi: ras CadixarT? es xom damoukideblobis dakargvaa-meTqi, magram yuri aravin gaibertya.
araviTari demonstraciebi... araviTari proklamaciebi, saqarTvelos politikuri orientaciis Secvlis gamo...
qveyanas kvlav sZinavs.
9 agvistos mamaCemis ormoci gvqonda.
dedac Zalian cudad myavs...
2.IX _ 26. X. 2003 w.
saqarTveloSi saarCevno cieb-cxelebaa.
qarTuli fenomeni ar icnobs saarCevno maraTons.
istoriulad CvenTan arCevnebi ar tardeboda, mefe ganagebda
yvelafers.
meoTxejer vatarebT parlamentis arCevnebs da, rac dro gadis,
ufrodaufro velur formas iRebs.
TiTqosda mTel saqarTvelos parlamentSi unda moxvedra.
Tav-pirs alewaven erTmaneTs `moqiSpe~ partiaTa `yoCaRi biWebi~.
qarTvelebi qarTvelebs ise gametebiT urtyamen, ise `erTgulad~
rom afxazeTSi gvebrZola, samarcxvinod ar davmarcxdebodiT.
miTxres, parlamentis wevroba 200 aTasi dolari Rirso.
sruliad bunebrivia, me ukapeiko (kidec isedac rom mqondes, vin
329
gamibedavs fuli momecio da an rad minda fuliT nayidi parlamentaroba) araviTari pretenzia ara mqonda xelmeored arCevis.
ar davmalav, Tu amirCevdnen, uars Tundac imitom ar vityodi,
rom dawyebuli saqmeebi msurda bolomde mimeyvana. rogorme gametana
erovnuli kanonebi (erovnuli rekivzitis, religiis, qarTuli enis
da a.S.).
gansakuTrebiT energiulobdnen `aRorZinebis~ siis Sedgenis
dros Cemi pawawina mtrebi.
revaz miSvelaZis yofan parlamentSi maT xels ar aZlevda. albaT,
mxolod imitom, rom Znelad aRsazrdeli var da am ori pirwavardnili karieristis bnel saqmeebSi ar vmonawileob.
miTxres, Seadgines winaswari sia da quCidan TavianTi sufris
Tanameinaxeni (politikasTan rom araviTari Sexeba ara aqvT) Seiyvanes
da kidev erTi-ori is `fulis tomara~, visganac xelic gvarianad
moiTbeso.
aseT mglur viTarebaSi CemTvis sruliad moulodneli iyo, roca
`aRorZinebis~ deputatobis kandidatTa Soris aRmovCndi da isic
gamsvlel me-16 nomrad.
rogorc miTxres, aslan abaSiZes umarjvia. uTqvams miSvelaZe sxva
kacia, mis sityvas fasi da wona aqvs, amitom usaToud unda darCes
parlamentSio.
SemoeyrebodaT gulze Cems `megobrebs~.
xaragaulSi Cavedi. uamravi amomrCeveli didi siyvarulTi Semxvda.
ver warmovidgendi, ase Tu vuyvardi xaragauls.
davarige Cemi wignebi da yvela skolas saCuqaric mivarTvi qarTvel klasikosTa suraTebi.
es iyo is mcire nobaTi, rac gamaCnda.
…baTumSi axalgazrdebi Cavidnen transparantebiT xelSi `aWara
uaslanabaSiZeod~.
rogorc televiziam uCvena, `aRorZinebis~ aqtivistebma cxvirpiri daalewes daviTaSvils da berZeniSvils.
saerTod me politikaSi cema-tyepnis momxre ara var da orive
mxares vamtyuneb.
arc stumrad mosuli kacis gameteba SeiZleba da stumarmac unda
icodes, rom maspinZlis Seuracxyofa ar unda ikadros.
27.X _ 18.XI. 2003 w.
quTaisSi avTandil nikoleiSvilis iniciativiT literaturismcodneTa pirveli respublikuri samecniero konferencia gaimarTa. konferenciis Tema iyo `galaktion tabiZis Semoqmedeba~. Tbilisidan vmonawileobdiT amiran gomarTeli da me.
kidev erTxel movixile da movisiyvarule Cemi quTaisi, galaktionis WyviSi rionispira patara qoxi, sadac meoce saukunis upirvelesi poeti daibada. 2 noembers kvlav amirCies parlamentis wevrad.
3 noembridan TbilisSi da mTel saqarTveloSi erTdroulad dai-
330
wyo xelisuflebis sawinaaRmdego demonstracia-aqcia lozungiT `gadadges SevardnaZe!~
gamudmebul mitingebs xelmZRvaneobdnen saakaSvili, Jvania da
burjanaZe.
ocdaaTi aTasze meti SevardnaZeze ganawyenebuli moqalaqe gamovida rusTavelis prospeqtze.
es xom erTxel ukve iyo.
garedan marTulma egzaltirebulma brbom daamxo zviad gamsaxurdia, rasac saqarTvelos daqceva mohyva.
is iara ers jerkidev ver mouSuSebia da ai, axali samoqalaqo
omis safrTxi swinaSe vdgavarT.
male erTmaneTs daWamen prezidentis skamisTvis.
ar SeiZleba mitingiT prezidentis gadagdeba.
araviTari survili ara maqvs CamomxrCvali (rogorc CauSesku) SevardnaZe an fexiT gaTelili Jvania vixilo.
ar SeiZleba qarTvelebi politikuri ambiciebis gamo erTmaneTs
daverioT.
19.XI _ 23.XI
Cemi SiSi gamarTlda, 21 noembers quTaisSi gaxldiT. universitetSi leqcia wavikiTxe da TbilisSi rom vbrundebodi, suramis
uReltexilTan wamovewie, daaxloebiT ociaTaskacian msvlelobas
(avtobusebiT, mikroavtobusebiT, msubuqi manqanebiT).
es iyo laSqroba Tbilisisaken SevardnaZis dasamxobad.
imsaxurebs Tu ara SevarnaZe gadagdebas?
rasakvirvelia, imsaxurebs.
am prezidentis gza danaSaulebiT aris savse.
daamxo erovnuli xelisufleba (z. gamsaxurdia).
wamoiwyo provokaciuli omi da samarcxvinod waago.
saqarTvelos daakargvina afxazeTi da samaCablo (24 aTasi kv.km.) da
mere TiTi-TiTze ar daakara afxazeTis da samaCablos dasabruneblad.
gaabatona Tavisi naTesaoba da saqarTvelo datova 14 lari pensiis imedad.
xalxs daakargvina saxelmwifo bankSi Setanili anabrebi da fulis
anazRaurebaze sami TiTis kombinacia uCvena.
wamoiwyo suleluri politika naxevradprorusuli da naxevradproamerikuli, riTac verc amerikis guli moigo da verc ruseTis.
saqarTvelo gadaaqcia e.w. `internacionalur laboratoriad~,
sadac gauqmebulia erovneba `qarTveli~ da yovel mxriv xeli Seuwyo
ucxo Teslis momravlebas qveyanaSi, ris gamoc dRes saqarTveloSi
qarTveli (anu avtoqtonuri) eri mxolod 46 procentia.
am bolo dros saqarTvelos energoresursebi ruseTs mihyida da
energosistemis marTva ruseTs Caabara.
qveyana Caiflo korufciis WaobSi da rakiRa korufcias ZiriTadad misi klanis bobolebi ewevian qveyanaSi daamkvidra dausjelobis
sindromi.
331
saqarTvelo aRar aris samarTlebrivi saxelmwifo, aravin araferze pasuxs ar agebs.
da bolos usindisod gaayalba 2 noembris saparlamento arCevnebi. xmis micemis ufleba waarTva aTiaTasobiT moqalaqes saarCevno
siaSi SeutanlobiT.
yovelive amisTvis SevardnaZe Rirsia daatovebinon prezidentis
posti, es aris Cemi Rrma rwmena, magram imaSic Rrmad var darwmunebuli, rom yvela revolucias ngreva da qaosi moaqvs.
22 noembers axalarCeuli parlamentis wevrebi gamovcxaddiT
pirvel sesiaze.
jer kvorumi ar Sedga. xuTis naxevarze movidnen `axali memarjveneebi~ da sesia daiwyo.
rogorc mosaodneli iyo, ar eswrebian mxolod `nacionalistebi~
da `burjanaZe-demokratebi~.
SemosasvlelSi pirveli arxis televizias interviu miveci. vTqvi,
rom vSiSob, ar gaCaRdes axali samoqalaqo omi, amitomac Cems pirvelive sityvaSi saqarTvelos Serigebisken da gamTlianebisken unda
movuwodo-meTqi.
manamde orjer gamovedi parlamentis win mitingze da vTqvi: ar
SeiZleba parlamentis win gauTavebeli mitingebi, movuwodeb pozicias
da opozicias SewyvitoT centralur moedanze seroba da mitingebi
gadavitanoT ipodromze, an dinamos stadionze-meTqi, am gamosvlis
gamo orive mxare makritikebda.
vis unda Turme damSviddes da dawynardes Tbilisi.
ra gvinda ipodromzeo, gahyvirodnen eqstazSi Sesuli momitingeni.
sanam sesia daiwyeboda, `rusTavi-2~-ma uCvena rogor Secvividnen
saxelmwifo kancelariis moedanze momitingeni.
sesia rom daiwyo, Cems gverdiT mjdom hamlet jipaSvils Cavulaparake TxuTmet wuTSi am darbazSic SemoiWrebian, netav Serigebis
oriode sityvis Tqmas mainc movaswrebde-meTqi.
hamlets gaeRima. ra gulubryvilo xarT, batono rezo, parlamentis sxdomaze SemoWras jer erTi saxelmwifo dacva ar dauSvebs. es
xom sisxlis samarTlis danaSauliao.
zustad im vadaSi, rac me vTqvi, SemosasvlelTan CoCqoli atyda
da uecrad qariSxaliviT SemoiWrnen momitingeebi. prezidenti mainc
ganagrZobda gamosvlas.
mivedi da SevZaxe: Seni bralia es yvelaferi, batono prezidento,
ar Sewyvito sityva-meTqi.
Semomxeda da Tavi damiqnia.
Semecoda adamianurad.
prezidenti, miuxedavad misi winaaRmdegobisa, dacvam xelSi ayvanili gaaSora tribunas.
male tribunaze aiWra nino burjanaZe da gamoacxada, rom konstituciis Tanaxmad xelSi iRebs Zalauflebas.
332
zogierT parlamentars magradac moxvda, gansakuTrebiT agresias
amJRavnebdnen momxvdurni rCeuliSvilis, gogitiZis da sxvaTa mimarT.
Cemze xelis aRmarTva aravis ukadrebia. SeSinebuli Cemi coli
parlamentSi movarda Cems gadasarCenad. yoCaR naTela!
mSvidad gamovedi parlamentis Senobidan da Sin davbrundi.
SevardnaZe krwanisis rezidenciaSi dabrunda da saqarTveloSi
sagangebo mdgomareoba gamoacxada.
gvian RamiT TbilisSi ruseTis sagareo saqmeTa ministri ivanovi
Camovida.
igi Sexvda eqstremist liderebs.
ori saaTi esaubra maT da mere ukomentarod datova parlamentis
Senoba.
23 noemberi. giorgobis dResaswauli.
saakaSvili dilidanve mouwodebs momitingeebs, rom pirvel saaTze mTeli saqarTvelo unda mogrovdes parlamentis win, radganc 23
noemberi revoluciis gamarjvebis gadamwyveti dRea.
ajanyebulebma wuxelis gvian RamiT aiRes saxelmwifo kancelaria, gamoitanes da dawves SevardnaZis savarZeli.
vimeoreb, qaosisa da ngrevis momxre ar var, magram Sinaganad, Cemi
poziciiT aSkarad saakaSvilis mxares var.
mitingze acxadeben, rom policielebi da Sinagani jaris meTaurebi erTimeoris miyolebiT gadadian meamboxeTa mxares, rac SevardnaZes saSualebas ar miscems ganaxorcielos sagangebo mdgomareoba.
pirvel saaTze saakaSvilma gamoacxada, rom SevardnaZem saakaSvilis, Jvanias da burjanaZis dapatimrebis sanqcia gasca.
SevardnaZes gadaudga pirveli arxi. SevardnaZem sagangebo mdgomareoba gaauqma.
or saaTze parlamentis wevrebs dagvirekes, rom krwanisis rezidenciaSi mowveulia axalarCeuli parlamentis sagangebo sxdoma.
misvlaze civi uari ganvacxade, damrekavs vupasuxe, rom me var
saqarTvelos parlamentis wevri da sxdomaze mival mxolod parlamentis SenobaSi. araviTari survili ara maqvs SevardnaZis dacvis kampaniaSi miviRo-meTqi monawileoba.
mogvianebiT mirekavs nino burjanaZis saxeliT daTo SaniZe.
batono revaz, Tqven Tanamedrove literaturis klasikosi brZandebiT da q-n ninos Tqveni mxardaWeris imedi aqvso.
vupasuxe, gadaeciT ninos Cemi salami da keTilganwyoba, nino
quTaisSi Cems Tvalwin gaizarda. vici misi Rrma ganswavluloba da
obieqturoba. me mas rogorc parlamentis wevri vaxldi azerbaijanSi
da israelSi da araerTgzis vTqvi (da davwere kidec) rom nino didi
naosnobisTvis mzad myofi politikosia-meTqi,
magram aqve vTxov, ar dauSvas ngreva da anarqia.
ruseTis sagareo saqmeTa ministri orjer wavid-wamovida krwanisis
rezidenciasa ad parlaments Soris, asrulebda TiTqosda Suamavlis
333
rols, bolos, saRamos saakaSvils da Jvanias SeuZRva SevardnaZesTan,
datova isini SevardnaZis kabinetSi, TviT ki baTums gafrinda.
ori saaTis Semdeg SevardnaZem gamoacxada, rom opoziciis liderebTan moTaTbirebis Semdeg gadawyvita gadadges prezidentis
postidan.
meo, SemeZlo Tavi damecva, Cems xelT arsebuli yvela saSualebiT, magram amas ar vakeTeb, radganac sisxli daiRvrebao.
SevardnaZis am nabijma misadmi sibraluliT ganawyo prezidentisadmi siZulviliT ganmsWvaluli saakaSvili da Jvaniac ki.
orivem ganacxada, rom miesalmebian prezidentis am gonivrul
nabijs da miscemen mas ra usafrTxoebis garantias, Seuqmnian yovelgvar pirobebs, rom Tavisuflad icxovros da imuSaos saqarTveloSi.
prezidentis gadadgomidan xuTi wuTis Semdeg prezidentis movaleobis Sesruleba xelT aiRo nino burjanaZem da gamoacxada, rom 45
dRis ganmavlobaSi valdebulia daniSnos parlamentis xelaxali da
prezidentis arCevnebi.
mTeli Rame zeim-bracibrucobda parlamentis win Sekrebili
xalxi.
yvela darwmunebulia, rom zegidan davibrunebT afxazeTs da
samaCablos, xolo mazeg quCebSi dazvavdeba dovlaTi, xolo onkanidan wylis nacvlad rZe wamova.
samwuxarod, ar moxdeba ase.
Jvaniam mitings rom ganucxada, Cveni mizani miRweulia da axla
daubrundiT Tqvens saxlebs, icxovreT TqvenTvis Cveuli wesiTo,
xalxi Secba da SeCoCqolda. adgilidan aravin daZrula.
rogor, sul esaa, rac SevardnaZis gadagdebis Sedegad miviReTo?
CemTvis piradad mTels am oromtrialSi yvelaze sasiamovno is
gaxlavT, rom SevardnaZe, kaci, romelic yelSi amouvida mTels saqarTvelos, romelmac dangrevamde miiyvana qveyana, rogorc iqna moSorda saxelmwifos skams da meore: saqarTvelos politikuri orientacia or skamze erTdroulad jdomas ascildeba da daadgeba CemTvis
friad sasurvel kurss.
SiSi risi maqvs? qveyanaSi ar daiwyos revoluciis Sedegebis gamo
gulgatexilTa axali moZraoba. ar gaCaRdes anarqia, dacema, qurdoba. ar daiwyos angariSsworebani, rac sapasxuo reaqcias gamoiwvevs da
rac mTavaria, ar davkargoT aWara.
eWvi mepareba, rom aslan abaSiZe, saakaSvilTan iTanamSromlebs,
ramac SeiZleba ColoqTan sazRvris Caketva da aWaris izolireba
gamoiwvios. cudad meniSna is garemoebac, rom igor ivanovi baTumSi
gafrinda.
vnaxoT, ra moxdeba. me rogorc mwerali da rogorc parlamentari, Zveleburad Cems saqmes vuerTguleb. rogorc aqamde vibrZoleb
orive napiris Sesarigeblad, vibrZoleb saqarTvelos gamTlianebisTvis da erovnuli cnobierebis gadarCenisTvis.
334
RmerTma qnas, eris nebam gaimarjvos, RmerTma hqnas, rom `WinWraqam
kvercxi dados arwivisa~ (rogorc sulkurTxeuli akaki ityoda).
24.XI _ 24.XII 2003 w.
moxdenili saxelmwifo gadatrialebis Semdeg parlamentis e.w.
Tavmjdomarem nino burjanaZem aiRo xelSi prezidentoba da raki axali prezidentis arCevamde misi uflebebi SezRudulia, ostaturad
icilebs Tavidan `sameulisTvis~ arasasurvel Tanamdebobis pirebs.
`kmara~ ar ufiqrdeba im faqts, rom misma patronebma ZaliT aiRes xelSi Zalaufleba da Tu adre da male sasamarTlos winaSe ara,
uflisa da istoriis winaSe, roca iqneba, mainc warsdgebian.
ninos didi sakadro cvlilebebis gatarebis ufleba ara aqvs,
raki, mcire SantaJi da, msxverpli `Tavisi nebiT~ stovebs Tanamdebobas.
ase gaaTavisufles (gaagdes) TiTqmis yvela ministri da axla universitetis reqtors miadgnen.
reqtorma didi samecniero sabWo Segvkriba da gadadgoma gamoacxada. Cven uari vTqviT… nugzar fofxaZem Tqva, rom reqtoris gadadgoma aSkara zewolis qveS moxda.
aWaram sazRvrebi Caketa da uari ganacxada `sameulTan~ TanamSromlobaze. es saSinelebaa. vin misca aslans amis ufleba.
momitingeebTan miSa saakaSvili mobrZanda universitetSi.
jer rixiT daiwyo: ra iyo, raze SeikribeTo. me Tqveni yvirilis
ar meSiniao, Tqven Tu 20 aTasi moxvediT, me- 100 aTas kacs moviyvan
xvalveo!
meo, aq imitom movedi, rom gamogicxadoT, universiteti damoukidebelia da buzsac veravin agifrenTo. me TviTonve veaxlebi am
wuTSi reqtors da daviTanxmeb dabrundeso.
marTlac, naxevari saaTis Semdeg oriveni (miSa da roini) momitingeTa winaSe gamovidnen da mitingic daiSala.
amasobaSi `kontrrevolucia~ gaaqtiurda.
SevardnaZe gons moego. dasavleTis zogi gazeTi wers _ prezidents gadadgomis aqtze xeli ar mouweria, ase rom kvlav prezidentad iTvlebao.
saqarTveloSi erT-erTma yvelaze didma partiam _ `leiboristebma~, romelsac Salva naTelavSili xelmZRvanelobs, uari ganacxada
`sameulTan~ TanamSromlobaze.
Salvam sameuls `politikuri banda~ uwoda, xolo momxdars `saxelmifo karis~ gadatrialeba.
`erovnul-demokratebma~ (irina sariSvili) ganacxades, rom isini
ar cnoben nino burjanaZes, rogorc prezidentis movaleobis Semsrulebels, radganac axali parlamenti Tavis pirvel sxdomaze ukve
Seikriba, xolo konstituciis mixedviT axalis SekrebisTanave Zveli
avtomaturad wyvets arsebobas, ase rom nino burjanaZe 22 noembris 4
saaTidan ukve aRar iyo parlamentis Tavmjdomare.
335
aslan abaSiZem ganacxada, rom urTierTobas wyvets xelisuflebasTan da `aRorZinebis~ siiT arCeuli deputatebi gagviwvia parlamentidan.
sad var me, - revaz miSvelaZe am umZimes situaciaSi?
rasakvivrelia, arcerT revolucia-kontrrevoluciaSi ar
vmonawileobdi da ar vmonawileob!
me erovnuli poziciis mwerali var da saqarTvelos arsebobis
gagrZelebisTvis vibrZvi.
Sevecdebi Cemi avtoritetiT, Cemi codna-gamocdilebiT xeli
Sevuwyo axali xelisuflebis aRzrdas qveynis sasikeTod.
axla mTavarze mTavaria _ aWara ar davkargoT.
aslani moskovSia da albaT, sruliad bunebrivia _ aWaris usafrTxoebis rusuli garantiisTvis ibrZvis.
Sevxvdi nino burjanaZes.
ninom mTxova, batono rezo, gevedrebi iqneb aWarasTan urTierTobis daregulirebaSi gviSveloo.
aslani gonieri kacia. vfiqrob ninosTan da zurabTan urTierTobaze uars ar ityvis.
vnaxoT ra moxdeba.
arasworad mimaCnia parlamentisadmi Cveni boikoti. Cven
(`aRorZinebis deputatebi~) swored rom parlamentSi unda SevideT
da parlamentis mikrofonidan vamcnoT ra moxda da ra gadaarCens
saqarTvelos.
oTxma palamentarma (sigua, qafianiZe, maWavariani, nadiraZe) fraqcia XXI saukunidan gasvla gamoacxada. isini, sruliad bunebrivia, ganawyenebuli iyvnen imis gamo, rom ar aRmoCndnen axali parlamentis
wevrTa siaSi.
Jurnalistebi qveyanas afrTxileben, rom mosalodnelia revanSistTa gamosvla. SeiZleba `gadamdgarTa~ protests teraqtebis seriac mohyveso…
amerikelebi ukve aRar malaven rom `sameulma~ maTi finansurmoraluri daxmarebiT moaxdina revolucia. jer iyo da buSma daureka ninos, mere niderlandebSi amerikis saxelmwifo mdivanma koldin
pauelma specialurad miiwvia nino da erTi saaTi daxurul kars miRma
esaubra. 6 dekembers amerikis Tavdacvis ministri Camovida TbilisSi
da saqarTvelos xelisuflebas samxedro Tanadgoma gamoucxada. aqve
man mouwoda ruseTs gaiyvanos Tavisi samxedro bazebi saqarTvelodan.
didi ambebi xdeba.
Tu marTla amoakveTines saqarTvelodan ruseTs fexi da afxazeT-samaCablo davibruneT, isedac var, magram axla uyoymanod davdeqi `sameulis~ mxareze, Tumca eWvi mepareba, rom es ase moxdeba.
vai Tu, amerikam da ruseTma saqarTvelo dainawilon: afxazeTiaWara-samaCablo _ ruseTs, danarCeni ki amerikas..
336
es iqneba yvelaze didi ubedureba saqarTvelosTvis, rac saflavSic gadamatrialebs.
25.XII 2003 _ 3.I. 2004 w.
aslan abaSiZesTan morigeobiT Cadian nino burjanaZe, zurab Jvania da amerikis elCi riCard mailsi. surT, rogorme daiTanxmon aslan
abaSiZe, rom aWaram saprezidento arCevnebSi miiRos monawileoba.
riCard mailsi ise mondomebulia, rom ukve aSkaraa, saqarTveloSi saxelmwifo gadatrialeba amerikam moaxdina.
aslani jerjerobiT uarzea. igi ar endoba ZaladobiT mosul xelisuflebas da acxadebs, rom prezidentis riggareSe arCevnebi arakonstituciuria.
CavediT aWaraSi hamlet WipaSvili, mixeil osaZe da me. SevxvdiT
aslan abaSiZes.
samivem vurCieT rom arCevnebSi monawileobaze uaris Tqma niSnavs aWaris saqarTvelos sazRvrebsgareT moqcevas, rasac istoria
ar gvapatiebs. Tanac ara mgonia dResdReobiT gonivruli iyos aSSTan dapirispireba. amerikas iseTi `uCinari~ Zalebi aqvs, rom samiode
saaTSi gadmoitans Tbilisidan aWaraSi revolucias da TviT `aWaris
mosaxleobas~ daamxobinebs adgilobriv xelisuflebas.
rogorc Cans, Citi xelis aqnevas eloda, rakiRa batoni aslani
iolad dagvTanxmda.
maS ase: arCevnebi Catardeba aWaraSi, gaixsneba saarCevno ubnebi, xalxi airCevs (an ar airCevs prezidents), magram TviT partia
`aRorZineba~ arCevnebSi monawileobas ar miiRebs.
`me partiis amgvar `erTsulovnebas~ ar veTanxmebi. ra moxda,
`aRorZinebasac~ hqondes Tavisufali arCevis ufleba.
guSin saakaSvili universitetSi gvewvia. did sabWoze vrceli sityva Tqva.
sxvaTa Soris, ganacxada: meo, 36 wlis kaci var da gaZlevT pirobas, Tu amirCies, meore vadiT kenWs ar viyrio, axla xSirad makritikebeno, rCevas yvelasgan ar miviRebo! rCevas da SeniSvnas iseTi
patiosani kacisgan miviReb, rogoric revaz miSvelaZeao. gamikvirda.
sabWodan gamosuls derefanSi miSas coli sandra gadamexvia. meo, batono rezo, Zalian miyvarxarTo, davudeT miSikos Seni statia da
vuTxari, ase, es kacia Seni keTilismsurveli, sworad gakritikebs da
daujereo.
axal wels Sin SevxvdiT, me, Cemi coli, Sio da soso buxaiZe vujeqiT sufras.
Tormeti rom Sesrulda, dedaCems mivuloceT.
cudad aris deda.
wels pirvelad Sevxvdi axal wels umamaCemod.
cremli gvawveboda mTel ojaxs yelSi, magram ZaliT vimxiarulebdiT Tavs.
simRera da cekva-TamaSi, rasakvirvelia, ar gagvimarTavs.
22. r. miSvelaZe. t. XV
337
pirvel ianvars mewvivnen murman TavdiSvili, soso sigua, griSa
juluxiZe meuRliT, Cemi Zma borisi, ZmisSvili Savlego, mezoblebi _
sergi melaZe, Tamaz CixlaZe da Tengiz quTaTelaZe, vaxtang qarumiZe
ojaxiT… Cemi kaTedris ori wevri _ maia da Tamuna.
dabadebis dRes arasodes ar vixdi da arc aravis vpatiJeb. visac
gavaxsendebi yvelaze axlo megobarTagan _ modis. ar miyvars qebis
sadRegrZeloebi.
1 ianvars samocdaoTxi wlis gavxdi.
Tu esaa sibere, arc Tu ise saSiSi yofila, radganac daZabunebas
ver vatyob jer Tavs.
mklavic Zveleburad merCis da me mgoni gonebac.
saaxalwlod aWaris warmomadgenlobaSi miReba gaimarTa.
hamlet WipaSvilma aWaris deputaciidan mxolod sami goCa paiWaZe, mixeil osaZe da me dagvpatiJa.
saqarTvelo pataraa, yvelam yvelaferi icis.
axlaxan gamoveci wigni `oTxi saparlamento weli~. stenografistebs amovaRebine Cemi gamosvlebi. parlamentSi 1999 wlis 1 noembridan 2003 wlis 1 noembramde, jerjerobiT sxvaTa azri ar vici,
magram me TviTon rom wavikiTxe, kmayofili davrCi. oTxi wlis ganmavlobaSi yvela Cemi gamosvla mxoloddamxold erovnuli cnobierebis
locvaganmtkicebisken, saqarTvelos teritoriuli mTlianobis aRdgenisken, gaWirvebuli xalxisTvis qmediTi saxelmwifoebrivi daxmarebis aRmoCenisken aris mimarTuli.
2 ianvars miSa saakaSvils operaSi amomrCevlebi Sexvdnen.
guliT msurda misvla, magram rom gamovCeniliyavi operaSi, maSinve acnobebdnen aslan abaSiZes - `miSvelaZem gviRalata, saakaSvils
Caexutao~. raki `aRorZineba~ boikots ucxadebs saakaSvils, moveride
operaSi misvlas, mainc vuWer mxars miSikos. iqneb marTla uSvelos
qveyanas.
muxran maWavarianma Tqva pirveli sityva prezidentobis kandidatTan Sexvedraze. saakavili namdvili gmiriao, man erTaderTma SeZlo SeuZlebeli, SevardnaZe usisxlod gadaagdoo.
rogorc iqna gadavxureT wminda giorgis saxelobis eklesia, romelic Cemi saxlidan (delisis III Sesaxvevi, #35) orasiode metrSi,
SesaniSnav, mziur, myudro adgilas avaSeneT. es aris ulamazesi erTnaviani bazilika. jer uperangod dgas, magram RvTis SewevniT davamTavrebT. es saqme Cemi iniciativa-winadadebiT ganvaxorcieleT mezobelTa oTxeulma (revaz miSvelaZe, sergo melaZe, Tengiz quTaTelaZe
da Tamaz CixlaZe), saqmianad dagvexmarnen sergos biWebi _ giorgi
da mixeil melaZeebi. amoviqeqeT jibeebi, ar davzogeT ukanaskneli
kapikebi da bednieri var, rom yovel diliT Cemi fanjridan vxedav
Cveni saerTo rudunebis pirmSos _ RvTis saxls. ukeTess ras gavakeTebdi, xvalindeli Tu dRevandeli saqarTvelosTvis. ukeTess ra
Zegls davudgamdi samSoblosTvis Tavdadebul Cems gmir Svils _ arCil miSvelaZes.
338
4.I, 2004 _ 26.I 2004
saqarTvelos axali prezidenti hyavs.
saarCevno yuTebis daxurvamde 5 saaTiT adre, centraluri saarCevno komisiis Tavmjdomare WiaberaSvili ukve ulocavda saakaSvils `brwyinvale gamarjvebas~.
meore dRes saakaSvili ucxoel dipolmatebs xvdeboda, rogorc
ukve arCeuli prezidenti da masmediis azriT mTel msoflios auwyebda rom saqarTveloSi yovelgvari darRvevis gareSe Catarda samagaliTo, Tavisufali, demokratiuli arCevnebi.
asea Tu ise, amerika mxars uWers saqarTvelos faqtiur xelisuflebas da mTeli dasavleTi miesalmeba saqarTveloSi demokratiuli
arCevnebis Catarebas.
25 ianvars saqarTvelo moicva prezident saakaSvilis inauguraciam.
sazeimo ceremonials, romelmac or dRes gastana, 25 qveynis
delegacia eswreboda.
aSS-dan TviT saxelmwifo mdivani keldin paueli Camovida.
24 ianvars saakaSvili prezidentad akurTxa kaTolikos-patriarqma ilia meorem. prezidentis xeldasxma Catarda gelaTis monasterSi, daviT aRmaSeneblis saflavs Sehfica saakaSvilma, rom erTguli
iqneba im principebisa, riTac daviT aRmaSenebeli xelmZRvaneolbda.
meore dRes parlamentis Senobis win prezidentma saqarTvelos
konstituciaze xeldadebiT fici dado.
inauguraciis ceremoniali marTlac rom momxibvlelad Catarda.
me, rogorc saqarTvelos parlamentis wevri, Tavidan bolomde
veswrebodi am ceremonias.
mTavrobisa da parlamentis wevrebi VI seqtorSi ganvTavsdiT, V
da IV seqtorebi ucxoeTis elCebma da delegaciebma daikaves, pirvel
rigSi idgnen amerikis saxelmwifo mdivani keldin paueli da ruseTis
elCi ivanovi.
am or pirovnebaze ufro swored maT mTavrobebzea damokidebuli
amJamad saqarTvelos bedi.
saakaSvilma STambeWdavi sityva Tqva.
sanam inauguracia daiwyeboda, saakaSvilma moaswro ori aRlumi
mieRo baTumSi (8:00) da foTSi _ 9:00 saaTze.
ficis dadebis Semdeg 3:30-ze rusTavelis prospeqtze jarebis
paradi gaimarTa.
mere operaSi koncerti, 20:30 saaTze meriaSi Tbilisis inteligenciasTan Sexvedra 9 saaTze miReba parlamentSi, xolo 10:30 saaTze
sazeimo banketi metexi-palasSi.
Zalian damRleli dRe iyo, magram uaRresad kmayofili var, rom
Cems samSobloSi axalma siom dahbera.
opoziciam baTumidan saakaSvilis gamofrenisTanave aslanis sawinaaRmdego uzarmazari mitingi gamarTa. apirebdnen meTauris rezi-
339
denciis SturmiT aRebas, magram ver SeZles, aslanma Senobas policiis kordoni Semoavlo.
23 ianvars Tbilisis saxelmwifo universitetSi disertacia daicva q-nma inga SamiliSvilma Temaze - `erovnuli Tematika revaz
miSvelaZis SemoqmedebaSi~.
es iyo pirveli SemTxveva universitetis istoriaSi, rom disertacia iqna daculi universitetis moqmed, cocxal profesorze. dacvam
brwyinvaled Caiara. Zalian mrcxvenoda, imdens maqebdnen disertanti,
oponentebi (avTo nikoleiSvili, daviT kotoraSvili) da disertantis
mecnier-xelmZRvaneli soso sigua.
dacva rom damTavrda, jumber WumburiZem miTxra: nu xar zedmetad Tavmdabali, aba, ra Seni bralia, rom cocxali klasikosi xaro.
30 ianvars `mwerlis gazeTsa~ da `literaturul saqarTveloSi~
gamovaqveyne novela `xaverdovani revolucia~. es aris pirveli mxatvruli nawarmoebi _`xaverdovan revoluciaze~.
`badeSi~ ukve moxvdnen akaki CxaiZe, fexburTis federaciis Tavmjdomare Jordania, energetikis yofili ministri mircxulava, eZeben
dasaWerad qvemo qarTlis yofil gubernators mamalaZes da a.S.
xelisuflebis rkinis xels kriminaluri samyaro gaaqtiurebiT
pasxuobs. gaxSirda mkvlelobebi, yaCaRobebi da a.S.
ra daalagebs am qveyanas.
27.I _ 27.II 2004 w.
davberdi kaci da erTi ram vera da ver viswavle _ usamarTlobasTan Segueba, Tvalis daxuWva saqveyno ubedurebaze, ganze gadgoma
CemTvis wynarad yofna, RmerTma maSoros.
parlamentSi TiTqmis yoveldRe gamovdivar.
ar momwons bolo xanebSi parlamentis mier miRebuli kanonebi _
`dasmenis institutis SemoRebis~, ~dausabuTebeli qonebis CamorTmevis~, ~saarCevno kanonSi cvlilebebis Sesaxeb~.
kargia rom damnaSaveebs iWeren, magram cudia, rom zogi Cinovniki
erovnul cnobierebas ar icavs, saarCevno kanonSi pirdapir sweria,
rom parlamentis wevrisTvis saxelmwifo (e.i. qarTuli) enis codna
aucilebeli ar aris.
saakaSvili iyo moskovSi putinTan, estumra amerikis prezidents
buSs, magram saqarTvelos mTavari saqme _ afxazeTis da samaCablos
dabruneba erTi nabijiTac ki win ar waweula. es ra Tqma unda, saakaSvilis brali ar aris.
parlamentma 25 Tebervals muSaoba daamTavra, dilis sxdomaze
Sevaxsene parlaments (Tavmjdomare burjanaZes rasakvirvelia, daaviwyda), rom 25 Tebervali saqarTvelos ubedurebis dRea, rom am dRes
wiTelma XI armiam _ ruseTma daipyro saqarTvelo da pativi vceTmeTqi saqarTvelos TavisuflebisTvis brZolaSi daRupul gmirebis
xsovnas.
mindoda saboloo gancxadeba gamekeTebina _ mindoda CamomeT-
340
vala, ra iyo am parlamentis nakli da ra nuda gaakeTos axalma parlamentma, magram sityva ar momces.
icoda, nino burjanaZem rasac vityodi da `gancxadebebisTvis
dro aRar darCao~, momibodiSa.
axali parlamentisTvis saarCevno maraToni ukve daiwyo.
nino burjanaZe, romelmac avtoriteti xalxSi sanaxevrod mainc
dahkarga, cdilobs kandidatTa iseTi sia Seadginos da iseTi arCevnebi Caataros, rom erTpartiuli parlamenti miviRoT.
aslan abaSiZem saarCevno komisiaSi axali sia warmoadgina _ me,
rogorc miTxres, me-14 adgilze var.
eWvi mepareba, rom axal parlamentSi movxvde.
kacma rom Tqvas, didi survili arc maqvs.
27 Tebervals saqarTvelos mweralTa yriloba Catarda Tavmjdomared mayvala gonaSvili airCies.
moadgileebad _ rezo WeiSvili, vaJa oTaraSvili da revaz
miSvelaZe.
iqneb (Tu xeli Zalian ar SemiSales) gavacocxlo mweralTa kavSiri.
jerjerobiT is movaxerxe, rom mweralTa kavSiri mweralTa federaciul kavSirad gadavakeTe da yvela asociaciis saxlad vaqcie.
amerikidan mowveva momivida, Sexvedras giwyobT manhetenze erTerT TeatrSi, rogorc gamoCenil novelistso~, magram wasvlaze uari
unda vTqva. dedaCemia Zalian cudad da Cemi Tbilisidan gasvla ar
egebis.
27.II 2004 _ 29.III 2004
mixeil saakaSvilma amerika da evropa moiara.
ucxoeTSi Tbilad xvdebian. Cans, TviTonac komunikabeluri ymawvilia, enebi icis da Tamamia (rac amerikul xasiaTs eTanwyobeba).
`aRorZinebam~ saarCevno sia (parlamentis wevrTa kandidaturebis)
gamoaqveyna. me me-14 nomrad vwerivar,guli damwyda. davapire saerTod uaris Tqma kenWisyraze, magram hamlet WipaSvilma da Temur megreliSvilma gamaCeres. gamouval mdgomareobaSi Caayeneso aslani,
xom ici SurTo Seni. yvelafers akeTeben, rom rogorme Tavze gadagaxtneno~.
amasobaSi SemaZrwunebeli ambavi moxda, aWaraSi aslan abaSiZem mixeil saakaSvili ar SeuSva. gabrunda, foTSi dabanakda.
im dRes meorejerac scada aWaris dapyroba, magram kvlav uSedegod.
amasobaSi situacia uaRresad gamwvavda.
mivedi zaza SengeliasTan, raTa orive mxarisTvis televiziiT
keTilgonierebisken momewodebina, magram ar gamomiyvanes.
amasobaSi prezidenti TbilisSi dabrunda (Jvania foTSi datova)
da nino burjanaZe gagzavna baTumSi, gaige erTi, aWara memorCileba
Tu arao.
341
rogor ar vemorCilebio, aslanma, magram rac mas surs (vardebis
revoluciis eqskorti baTumSi) ar ewyinos da ver davuSvebo. ramdenjerme momiwia gazeTeb-televiziaSi gamosvlam mowodebiT - ~ras
CadixarT?~
saqmeSi ucxoeTis elCebi (r. mailsi…) da evrokavSiri (Svimeri)
Caerivnen. moskovidan luJkovi Camovida da aslan abaSiZes gverdiT
daudga.
ratom unda Caigdos aseT samarcxvino mdgomareobaSi aslanma
Tavi?
amasobaSi parlamentis arCevnebis dRe _ 28 martic movida.
saakaSvilma Jvania da yvela ministri aWaraSi afrina _ radac unda
dagijdeT aWaraSi Cvenma partiam arCevnebi unda moigoso.
ra ar daabrala zurab WiaberaSvilma aWaras, 7 saaTze isic ki gamoacxada, aslan abaSiZis gankargulebiT aWaraSi saarCevno ubnebis darbeva daiwyoo, magram kovzi nacarSi Cauvarda. aRorZinebam gaimarjva.
dRes 29 martia. saarCevno xmebis raodenobiT aWara meore adgilzea (8,2 procenti(, magram meeWveba, rom WiaberaSvili aWaris gamarjvebas Seeguos. mas hsurs, aWaras saerTod ar hyavdes warmomadgenlebi saqarTvelos parlamentSi.
verc ki fiqrobs imaze, rom avtonomiis warmomadgenelTa gareSe
saqarTvelos parlamenti sruli ver iqneba.
vnaxoT, ra moxdeba.
mweralTa kaSvirSi uamravi saqme maqvs.
jer erTi Tvec ar ari, rac amirCies da SeiZleba iTqvas, rom gavacocxle mweralTa kavSiri.
igi ukve aRar aris mitovebuli akldama.
Cavatare: SoTa niSnianiZis 75 wlisTavis iubile, taras SevCenkos
dRe, otia ioselianTan Sexvedra, axalgazrda mweralTa literaturuli saRamo da 29 marts zviad gamsaxurdias dabadebis 65 wlisTavi.
Cemi winadadebiT zviad gamsaxurdia sikvdilis Semdeg aRdgenil iqna
mweralTa kavSiris wevrad.
30.III-14.V 2004
arCevnebi imiT damTavrda, rom 8,2%-iT gasul aWaris deputacias
saakaSvilma uari uTxra parlamentSi Sesvlaze.
zurab WiaberaSvilma ukve gamocxadebuli 8,2% meore dResve
6,5%-mde Camouwia. aWaras saqarTvelos parlamentSi Tavisi warmomadgenlebi ar eyoleba.
maS ase, parlamentSi ar SeuSves muxran maWavariani. parlamentSi aRar viqnebTi me da guram SaraZe. vin ibrZolebs imisTvis, rom
pirovnebis damadasturebel sabuTebSi erovneba ~qarTveli~ Caiweros,
rom saqarTveloSi qarTuli ena saxelmwifo enad gamocxaddes, rom
Seiqmnas erovnuli skola da a.S.
interviu miveci amerikaSi gamomavali (inglisurad da qarTulad)
gazeTis _ `iveriis~ korespondents.
342
aslan abaSiZem dauSva sabediswero Secdoma da aWaraSi Sesasvleli yvela xidi aafeTqa.
am ugunurma nabijma aWaris mosaxleobis umetesoba aslanis winaaRmdeg ganawyo. xalxs moeCvena, rom aslan abaSiZe aWaris saqarTvelodan gamoyofas apirebs.
universitetis win gaimarTa aslanis sawinaaRmdego mitingi. moskovidan Camosul igor ivanovs ruseTis yofili sagareo saqmeTa ministri aslan abaSiZe da misi Svili giorgi moskovSi gahyvnen. aslans
sxva gza aRar hqonda, mas usaTuod daapatimrebdnen.
daarbies aslanis apartamentebi, bina, auqcionze gasayidad gamoitanes aslan abaSiZis piradi nivTebi.
mTel aWaraSi daiwyo devna. ramdenime gazeTs, maT Soris `alias~
miveci interviu,
iqve ar damimalavs aslanis pirovnuli nakli _ ampartavnoba da
gandidebis mania.
aWaraSi axali cxovreba daiwyo.
Tu aseTive ieriSs saakaSvili afxazeT-samaCabloze miitans, uyoymanod mis gverdiT davdgebi.
12 maiss deda gardamecvala.
Cemi keTili, lamazi dediko aRar aris.
yvelani sikvdilis Svilebi varT, magram Cemi usaTnoesi deda
sikvdilis win ise gawamda, rom kinaRam davkarge yovelgvari rwmena
uflisadmi.
nuTu ase usamarTloa gamCeni? jer oci wlis aCiko wamarTva
(1993), erTi wlis ganmavlobaSi deda da mama (2003-2004).
ara uSavs. mainc ver davgmob RmerTs. Cemi Seryeuli rwmena albaT
aRmidgeba, mainc bolomde mivyvebi Cems gaZaRlebul wuTisofels,
romelmac asatanze meti samsala masva.
15.V _ 15.VI _ 2004 w.
mTlianad mweralTa kavSiriT var dakavebuli.
27 maiss poet iza jaWvaZis SemoqmedebiTi saRamo Cavatare.
2 ivniss _ nodar xundaZis dabadebis 75-e wlisTavi aRvniSneT.
6 ivniss me da merab elioziSvili qalTa kolonias vewvieT.
patimar qalebTan gulTbili saubari gaimarTa.
zogi, marTlac udanaSaulod zis.
7 ivniss mweralTa kaSvirSi pavle ingoroyvas dabadebis 120
wlisTavisadmi miZRvnili mosagonari saRamo gavmarTeT.
Sesavali sityva me vTqvi. moxseneba rezo kverenCxilaZem gaakeTa.
9 ivniss qeTi doliZis SemoqmedebiTi saRamo gvqonda.
10 ivniss nato vaCnaZis dabadebis 100 wlisTavis aRsaniSnavad natos saflavze SevikribeT.
qarTveli mwerlebis saxeliT sityva vTqvi pirvel qarTvel kino­
varskvlavze.
343
universitetSi lado asaTianis gardacvalebis 60 wlisTavis samecniero sesia CavatareT.
12 ivniss muxran maWavarianis dabadebis 75-e wlisTavis aRsaniSnav
sufras vuTamade.
muxranma didi siyvaruli gamomicxada: _ dRes qarTul mwerlobaSi Senze didi prozaikosi ar megulebao.
bolos muxranma, wivwivaZem, roinma, Zmebma xuroZeebma, me, omar
gocaZem, vaJa lorTqifaniZem da sxvebma samaxsovro suraTi gadaviReT.
saakaSvli cxinvalSi vardebis revoluciis moxdenas apirebda, magram rogorc Cans, rusi ar apirebs CvenTvis Sida qarTlis dabrunebas.
cxinvalis TviTmarqvia mmarTvelma kokoiTma gamoacxada, saqarTvelosTan yovelgvar urTierTobas vwyveto.
rusma gamTeniisas 60 tanki Semoiyvana rokis gvirabidan da saqarTvelos sazRvris (ratom RmerTi ar gaicinebs) gaswvriv ganalaga.
esec Seni keTili putini.
ar gvibrunebs, ara, dampyrobeli rusis mitacebul teritoriebs.
12 ivniss qarTul sofel TamaraSenSi osma naZiralebma qarTveli
msxaiobebi, sportsmenebi, ganaTlebis da kulturis ministrebi ar
SeuSves.
saakaSvilma televiziiT ganacxada, raRac gaugebrobaa, axlave
putins gadavurekavo.
ase `xSirad~ urekavda SevardnaZe elcins 1993 wels, rusma
jalaTebma ki lamis naxevari saqarTvelo daipyres da CamogvaWres.
rasa iqms amerika?
nuTu xeli daibana Zia semma saqarTveloze?
`martokam unda viomo~…
18 ivniss otia ioseliani, mayvala gonaSvili, me, lado mrelaSvili da vaJa oTaraSvili kulturis ministrs goka gabaSvils veaxleT.
ori mTavari saTxovari gvqonda: 1) mwerlebs stipendia 92 lari
Seuwyvites da mizezi unda gvekiTxa mwerlobis ~moyvaruli~ ministrisaTvis; 2) erTxel da samudamod unda gagvegebinebina ministrisTvis
rom, qarTveli mwerlebi maCablis 11-Si rusTavelis muzeumis gaxsnas
vapirebT da restoran ~firosmans~ ar gavaxsnevinebT.
orsaaTiani cxare kamaTis Sedegad ai ras mivaRwieT: 65 wels gadaSorebuli mwerlebi miiReben stipendias TveSi 50 laris raodenobiT.
maCablis 11-Si gaixsneba rusTavelis muzeumi da xelisufleba
Sewyvets am Senobis saxelisuflebo bagiriT gadaqaCvas.
es yvelaferi jerjerobiT ministrTan mxolod sityvieri SeTanxmebaa.
mweralTa kavSiris SenobaSi wvima Camodis. otia Werze avida.
mtverSi amogangluli Camovida da Tan 1 kramiti Camoitana. gvixsnis: kramiti alag-alag gamosacvlelia; Caval gviStibSi, viSovi aseT
kramits da me TviTon gadavxuravo.
344
aseTia otia, es dapireba, rasakvirvelia, tyuilia (aznaur timoTe
daxundarelis dapirebas hgavs), magram otiaseburia da imediani.
16.VI _ 25.VIII _ 2004 w.
otiam, rogorc movelodi, danapirebi ar Seasrula, daaviwyda,
albaT.
mweralTa kavSiris mTeli saqmeebi me damawva kiserze. rezo WeiSvili ganawyenebulia, ratom Tavmjdomared ar amirCieso da quTaisidan TiTqmis ar Camodis.
ivnisis Sua ricxvebSi somxeTSi mimiwvies. sityva vTqvi somex mweralTa msoflio forumze da somxeTis mweralTa kavSiris 70 wlisTavis
iubileze.
somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomare levan ananianTan qarTvel da somex mwerlebs Soris araerTi samegobro RonisZieba davgegme.
kulturis ministrma Tavi Seircxvina. arc danapirebi 50 lariani
pensia dauniSna mxcovan mwerlebs da arc mweralTa kaSviris aparati
dagvifinansa.
erTi sityviT, dagvagdo bedis anabara.
22 ivliss TbilisSi kokispiruli wvima movida. wvimam mweralTa
kavSiris saxuravi Camoangria, kabinetebi, klubi datbora. wyali Ca­
vida biblioTekaSi.
Sevatyve,rom Cems meti TiTis gamZrevi aravin iyo, Cavicvi rkinis
qalamnebi da mivuvardi mTavrobas, merias, mTawminda-krwanisis gamgeobas. ar grcxveniaT-meTqi? am SenobaSi akakis, galaktionis, mixeil
javaxiSvilis, gamsaxurdias suli trialebs da rogor bedavT, rom am
istoriul sasaxles yuradRebas ar aqcevT-meTqi.
keTili inebes da gamogzavnes inJinrebi. dadginda, rom mTlianadaa gadasaxuravi.
veaxeli qalaqis premiers bregaZes _ Tu xar am qveynis
patrioti,unda gviSvelo-meTqi.
dagvpirda rames movaxerxebo.
me mgoni, gveSveleba.
Tu ara da unda Camovisponsor-CamovimaTxvoro da rogorme
wvimebis dawyebamde Senoba gadavaxurino.
gardaicvala givi inwkirveli.
24 ivliss davkrZaleT.
21-Si mweralTa sasaxleSi guram gogiaSvils 70 wlisTavis iubile
gavumarTeT…
24 ivniss mweralTa kaSviris mimRebi komisiis sxdoma gvqonda.
60 axali wevri miviReT.
kargia, gaZlierda saqarTvelos mweralTa kavSiri, ZiriTadad miviReT axalgazrdebi, Cemi daJinebuli TxovniT, rogorc iqna mivaRwie
imas, rom mweralTa kaSviri aRar aris beber mweralTa sakrebulo.
sadac axalgazrdoba ar aris, iq sikvdili iwyeba.
345
universitetis reqtors roin metrevels gazeTebma kvlav dasdes
brali korumpirebulobaSi.
`kmaram~ sasamarTloSi sarCeli Seitana. roinis winaaRmdeg studentebi ganuwyvetliv awyoben aqciebs. dapatimrebebi grZeldeba.
daapatimres sasoflos yofili reqtori napoleon qarqaSaZe.
Zalian mewyina.
25 ivliss qalaqis sakrebuloSi qarTul-osur dialogSi miviRe
monawileoba.
ganvacxade: yvelaferi rusis bralia-meTqi.
igive azri gamovTvqi mwerlis gazeTis me-13 (mease) nomerSic.
axla Cemi mTavari saqme mweralTa kavSiris Senobis gadaxurvaa.
muSebs Tavze vadgavar. diliT yvelaze adre me mivdivar. Cems
sixaruls sazRvari ara aqvs.
rac ver gaakeTa (an ar gaakeTa) vercerTma Tavmjdomarem, me SevZeli.
maCablis 11-Si Cemi gankargulebiT gavxseniT konstantine da
zviad gamsaxurdiebis memorialuri nivTebis muzeumi da manana arCvaZe-gamsaxurdia CavuyeneT saTaveSi.
manana kabinetSi mewvia da 3 saaTis ganmavlobaSi melaparaka, Sen
zviads Zalian uyvardi da yvelaze metad gendobodao, Sensa da zviads
Soris urTierTobis gafuWeba muxranis braliao.
eWvi aiRo, TiTqos zviadi Sen gniSnavda Tavmjdomared da amitom
gadagekidao.
asec vicodi.
maCablis 11-Si pirvel rigSi unda gavxsna rusTavelis muzeumi.
amiT Cemi didi xnis ocneba unda avixdino. axla gazeTSi unda gamovacxado, raTa mweralTa kavSirSi Segrovdes ~vefxistyaosnis~ yvela
Zveli gamocema. aseve xelnawerebi da gamocemebi sxvadasxva enaze.
mweralTa kaSviris Senobis gadaxurvaze kidev erTi winaaRmdegoba Semxvda, viRac garewarma mayvalas uCurCula _ fasadis (maCablis
q.) mxares kramiti TunuqiT ar SecvaloT, Torem Senoba daziandebao. mayvala niWieri, erovnuli, saRad moazrovne qalia, magram mainc
Seyoymanda.
gavvardi kulturis saministroSi da davadgenine Senobis mTeli
saxuravis gamocvla.
mivaRwie Cemsas.
awi SemiZlia mSvidad viyo, mweralTa kavSiris sasaxlis Weridan
wyali aRar Camova.
26.VIII-1.IX.2004
aT dReez metia faqtiurad omSi CavebiT.
rusebma (osebTan erTad) qarTul soflebs cecxli dauSines.
TamaraSenSi da eredvSi aTamde kaci mokles, ormocze meti daWrilia.
TiTqmis yvela saxli dangreulia.
346
saakaSvili da baramiZe moskovSi samSvidobo xelSekrulebebs deben, magram rogorc 12 wlis winaT afxazeTSi, veragi rusi axlac arRvevs, ~xelSekrulebebs~ da cecxls gvixsnis.
amaoa gaeros, euTos, amerikis administraciis mimarTvebi ruseTisadmi SeeSvas saqarTvelos.
amerikis Tavdacvis ministri donald rasfeldi specialurad
Cadis ruseTSi da Tavdacvis ministr ivanovs xvdeba. ivanovi umtkicebs, Cven ar visvriTo da kinaRam osebTan mosalaparakeblad gzavnis amerikis Tavdacvis ministrs.
duma saqarTvelosadmi zizRiT gamsWvalul dadgenilebas iRebs.
`nenaviJu kavkaz~ mTeli msoflios gasagonad acxadebs Jirinovski
da mas dumaSi erTi kacic ar ekamaTeba.
mokled, Sav dReSi varT.
lamis guli gamiskdes. vurekav mwerlebs, wavideT, Cven vibrZoloT-meTqi!
ugulod mexmaurebian.
albaT, waval da rus dampyrobels Tavs Sevaklav, Tu uaxloes
dReebSi ~politikosebma urTierToba ar daaregulires~.
nino burjanaZe cxinvalSi ar SeuSves.
ltolvilTa ganuwyveteli nakadi moedineba qarTuli soflebidan.
esec ~axali ltolvilebi~...
muxawyaroSi erTi kviriT avedi, magram omi rom daiwyo, dasveneba
Sevwyvite da CamovTbilisdi.
oTxiode novela damiweria am zafxuls.
araferi ar minda.
werac uazroba mgonia.
ra saSinelebaa, patara umweo saqarTvelos rusi oras welze metia msoflios Tvalwin TavSi uCaCqunebs da Cveni patroni aravin aris.
kondoliza raiss (aSS) urekavs saakaSvili, magram amerikeli ledi
saqarTvelosTvis ver iclis, rom buSs moaxsenos saqmis viTareba.
2.IX-10.IX 2004
bolos yvelaferi ise damTavrda, rogorc velodi.
kidev erTxel gvimuxTla rusma.
putinma saakaSvils gauRima mzakvrulad _ Cven ar CavereviT, Sedi
cxinvalSi, Seni teritoriaa da gaakontroleo.
saakaSvilma gadadga erTi nabiji samaCablos SemosaerTeblad da
russi artileriamac ar daayovna.
dagvamarcxes sastikad. mogvikles 30 jariskaci. axla qarTul
soflebSic aRar gviSveben. Tavze dagvalewes Cveni saxeldaxelod
mowyobili saguSagoebi.
amerika? xma ar gaiRo. sityviTac ar wamogveSvela.
`TavSi qva iec da isa hqenio~.
saakaSvilis imijma erTbaSad aiwia eris TvalSi.
347
2 seqtembers CeCnebma CrdiloeT oseTSi _ beslanSi skolis Senoba daikaves moTxovniT _ gavides rusi CeCneTidan!
rusebma ar daindes skolaSi misuli 500 bavSvi da maTi mSobelmaswavleblebi, `haubicebi~ esroles skolas da 15 CeCen-teroristTan
erTad 400 udanaSaulo moswavle gaanadgures.
aseTia rusi. aseTi prezidenti hyavs dRes rusebs.
zizRi dampyrobeli rusis mimarT mTels kavkasiaSi mZvinvarebs.
somxis garda rusi aq aravis uyvars.
axla Sig saqarTveloSi ra xdeba.
finansTa ministr z. noRaidelTan mivedi, ratom ar gvaZlev ~mwerlis gazeTisTvis~ biujetis mier gamogzavnil fuls, rom gazeTi
ar daixuros-meTqi.
ar gaZlevT, wadida gviCivleo.
8 seqtembers mayvalam, me da vaJam mweralTa kavSirSi preskonferencia gavmarTeT mweralTa kavSiris Senobis warTmevis winaaRmdeg.
vTqvi: giTxraT simarTle, es yvelaferi ekonomikis saministros
mier mweralTa kavSiris kuTvnili istoriuli Senobis warTmeva xumroba mgonia-meTqi.
Tavs virwmuneb imaSi, rom xelisufleba ver gabedavs (miT umetes
revoluciiT mosuli xelisufleba) Semoewyos am Senobas da quCaSi
gayaros Wabua amirejibi, ana kalandaZe, otia ioseliani, nodar wuleiskiri, merab elioziSvili, rezo WeiSvili, mayvala gonaSvili, revaz
miSvelaZe da sxvani.
mouSalos qarTul mwerlobas es erTaderTi istoriuli bude.
11.X _ 8.XI. 2004
preskonferencias Sedegad is mohyva, rom 15 seqtembers kulturis ministris _ goka gabaSvilis xelmoweriT werili miviReT _ dauyovnebliv gaaTavisufleT mweralTa sasaxleo.
Cven, rasakvirvelia, cocxali TaviT ar vapirebT davTmoT.
vuCivleT sasamarTloSi Jvanias da kampanias (kaxa benduqiZes
da goka gabaSvils) mosamarTle tariel zambaxiZe (aw gardacvlili kritikosis _ vladimer zambaxiZis ZmisSvili) Jvanias zewolis
qveS imyofeba da sasamarTlo aSkarad tendenciurad mihyavs; Tanac
gvagrZnobinebs, ra vqna, Tqveni gulisTvis mosamarTlis mundirs ver
davkargavo.
mweralTa sasaxleSi amdeni mwerali arasodes mosula. Cemi kabineti skasaviT bzuis. gamoveciT ~mwerlis gazeTis~ specialuri nomeri,
romelSic dabeWdilia yvela saxeliani mwerlis saprotesto werili.
amas winaT samegreloSi naTesavi gardamecvala da guli momikvda
am mSvenieri kuTxis xilviT _ saSineli siRaribe, mitovebuli, gaZarcvuli saxlebi, absoluturi uSuqoba, wyvdiads moucavs mTeli
saqarTvelo.
aiZules roin metreveli reqtorobidan gadamdgariyo. SeSinebuli roini sul `madlobis ZaxiliT~ wavida. ganaTlebis ministrma lomaiam kanonproeqti gaaSanSala _ 65 wlis zeda asakis TanamSromeli ar
348
davinaxo universitetSio. am kanoniT universitetidan 9 000 TanamSromeli da maT Soris 2000 profesori quCaSi rCeba _ usaxsrod da
uilajod.
reqtoris kandidaturad warmogvidgines rusudan lorTqifaniZe,
romelsac erTi dRec ar umsaxuria universitetSi, rogorc amboben,
igi romSi modebis atelieSi muSaobda dizainerad, mere cota xans
elCad daawinaures da axla reqtorad upireben dasmas.
CemTan delegacia delegaciaze modis. universiteti am sircxvils unda gadaarCino da reqtorobaze kenWi unda iyaroo.
am `moZraobas~ yuri mohkra filologiis fakultetis dekanma,
momecniero Cinovnikma amiran gomarTelma da xuTSabaTs 4 noembers
Tavis kabinetSi mixmo. iq damaxvedra (icoda marto rom yofiliyo,
yurs avaxevdi) kaxa WeiSvili, gia alibegaSvili, tariel sixaruliZe
da kidev oriode TanamSromeli.
Cveni koleqtiuri Txovnaao, amiranma ar iyaro kenWi reqtorobazeo. Seno, opozicioneri xar da am saqmes erovnuli elferi miecemao.
rac lomaias kidev ufro gaabrazebs. igi Seurigeblad gadaekideba
mTels universitets da gansakuTrebiT Cvens fakultetso.
ki, magram vin mogavlina, amiran, Sen Cems aRmzrdelad, me Sen
TvalSi xom ar gepataravebi. Tu viyri kenWs madlobas unda meubnebode, radganac me msxverpls viReb, rom universitetis erovnuli
prestiJi gadavarCino-meTqi.
dekanma amaze veRaraferi Tqva da modi yvelaferi sabWom
gadawyvitoso, sabWo ki 10 noembrisTvis dainiSna.
vici: gomarTeli yvelafers gaakeTebs, rom 10-Si sabWo ar Seikribos, xolo Tu Seikriba, Cemi kandidatura ar gavides reqtorobaze
kenWis sayrelad.
vnaxoT.
vaJkacurad uWiravs Tavi Tamaz wivwivaZes.
marTalia, mweralTa kavSirSi wivwivaZis saqmeebis Sesaswavlad
Tveze metia prokuraturaa Semosuli, magram wivwivaZe ar SemkrTala.
am oriode kviris win goka gabaSvils ~jorjian taimsis~ furclebidan sakmaod mkacri werili mivwere, ramdenime gazeTma gadabeWda.
rogorc miTxres im `Ria werilma~ mama-Svili gabaSvilebi gaanaw­
yena.
vnaxoT, axla maTi rigia, ras moCmaxaven da ras miximaneben.
9.XI _ 27.XI 2004
10 noembers swored is moxda, rasac movelodi.
filologiis fakultetis sabWos sxdomaze dekanma, amiran gomarTelma ganacxada:
mogexsenebaT, prezidents da parlaments rusudan lorTqifaniZe
undaT reqtorad. ar Rirs xelisuflebis gadakideba, gonivruli
iqneba, Tu Cveni fakulteti ar waradgens kandidats, rogorc es istoriis fakultetma gaakeTao.
349
gadavxede sabWos wevrebs, yvelam pirSi wyali daiguba, autkivari
Tavis atkiveba aravis surs, isev me unda vixsna fakultetis sabWo
sircxvilisgan.
batonebo, nuTu universitetis upirvelesma, sibrZnismetyvelebis
fakultetma mxari unda dauWiros italiidan Camoyvanil aramecniers,
arapedagogs, romelsac erTi dRec ar umuSavia universitetSi. ra
qveyana daiqceva Cveni rigebidan rom SevarCioT alternatiuli kandidatura, SiSsa da dumils gvapatieben? Cveni didebuli winaprebi akaki
SaniZe, arnold Ciqobadva, giorgi axvlediani da sxvani-meTqi?
Tqven vis daasaxelebdiTo, dekanma.
xom ver vityodi, Cems Tavs-meTqi.
nebismieri Cveni sabWos wevri gamodgeboda reqtorad, Tu gnebavT
mixeil qurdiani-meTqi.
kidev Tu aris kandidaturao, dekanma.
samariseburi siCume.
aseTebi arian adamianebi.
sanam sabWo daiwyeboda, mosacdelSi TiTqmis yvela sabWos wevrma miTxra: Senze ukeTes sareqtoro kacs ver vxedavT saqarTveloSi,
rusTavelis premiis laureati xar, parlamentSi iyavi, didi mwerali
da mecnieri xar, sazogado moRvawe xar da xalxs uyvarxaro.
axla, saqme saqmeze rom midga, aravin masaxelebs.
farulad vuyaroT kenWi qurdianso.
ra saWiroa faruli kenWisyra, erTi kandidaturaa. Riad mivceT
xma da gavaTavoT-meTqi.
arao, farulado, gaWirveulda dekani da dekanis momxreTa `kohorta~.
Cemi gavitane. axalgazrda (52 wlisaa, mgoni) niWieri kaci mixeil
qurdiani warvadgineT reqtoris kandidatad.
damTavrda sxdoma da ramdenime profesori amedevna:
Sen unda geyara kenWi. miSas aravin airCevs. avtoriteti ara aqvs,
Sen uTuod gaxvidodio.
zizRiT gavxede am kacunebs.
23 noembers samebis grandiozuli taZari akurTxes, es didi
madlia, qarTveli eris didi gamarjvebaa.
24 noembers `xulignobis~ muxliT daapatimres guram SaraZe.
miusajes 15 dRe patimroba da 2400 dolaris gadaxda, viRac poloneli pidarastis naxatebi Camoxiao.
ida.
28.XI _ 26.XII _ 2004
SaraZe 15 dRiani patimrobidan motexili, ganerviulebuli gamov-
damireka da sayveduri miTxra, ratom ar amoiReT xmao.
vupasuxe; Sen viRacam gagagulisa, Torem CemTan am Temaze saubari
ar unda gagebeda-meTqi.
Seni dapatimrebisTanave gavvardi Sinagan saqmeTa saministroSi,
350
mivedi prokuraturaSic, meore dResve `mwerlis gazeTSi~ Seni dapatirebis gamo saprotesto gancxadebac gamovaqveyne (`mwerlis gazeTi~,
1-15 dek.) da mweralTa kavSiris gamgeobis sxdomazec davadgine (ix.
oqmi #11), rom Seni dakaveba goka gabaSvilis angarisworeba iyo. Sen
ki es Cans, araferi ar ici da raRacas mied-moedebi-meTqi.
mokled, mware-mware sityvebi vuTxariT erTmaneTs.
ai, ra SeuZlia dasmenas.
13 dekembers universitetis didma sabWom axali reqtori _ rusudan lorTqifaniZe airCia.
`mwerlis gazeTis~ axal nomerSi mwvave mowinave gamovaqveyne imis
Sesaxeb, rac qveyanaSi xdeba.
gamovaqveyne agreTve amonaridebi (bodvebi... mkrexeloba...) literaturul naZiralaTa wignebidan.
gazeTi maSinve daitaces.
mweralTa kavSirSi morigeoba kvlav grZeldeba.
murman jguburiam Cemze mSvenieri werili gamoaqveyna.
Rrubliani dReebia... sulSic Rrubeli, uimedoba isadgurebs.
kulturis saministrom ana kalandaZis iubile (80 w.) gamarTa operis TeatrSi.
CvenTvis, mweralTa kaSvirisTvis araferi ukiTxavs. amiT kidev
erTxel gamogvicxada zizRi, ignorireba.
iubile, rogorc movelodi, uRimRamod Catarda.
mSrali, oficialuri sityvebi iTqva.
pirze madga Tbili, lirikuli sityva, sityvis mocema ki ara, mosawvevic rom gamomigzavnes, gamikvirda. amfiTeatris bolo rigze,
marto vijeqi.
iwureba kidev erTi koSmariviT mZime, saSineli weli (2004) saqarTvelosTvis.
kargs aRarafers veli.
1 ianvars 65 wlis vxdebi, amisTvisac gmadlob, ufalo!
guSin Sevityve, rom quTaisis universitetis reqtors patiosan,
uniWieres avTo nikoleiSvils studentebi aumxedres da gadaayenes.
27.XII _ 31.XII 2004 w.
gamomcemloba ~didostatma~ am winasaaxalwlod gamaxara.
gamosca Cemia xali novelebis wigni saxelwodebiT `ras merCodi~,
wignSi 2003-2004 wlebSi dawerili novelebi Sevida.
zaur iobaia futkariviT kacia. swored man irbina stambaSi, rom
wigni 65 wlisTavisTvis momswreboda.
saaxalwlod premiebi mivaniWeT mwerlebs: ilia WavWavaZis premia
_ ana kalandaZdes, akaki wereTlis _ merab elioziSvils, galaktionis _ oTar SalamberiZes, Wola lomTaTiZisa _ Salva mWedliSvils
(ana kalandaZis yofili qmari, upatiosnesi pirovneba, cixe-gulagebSi
naTrev-nagvemi samSoblos siyvarulis gamo).
marTalia, fuls ver vaZlevT mwerlebs, magram premiebiT Zalian
gaixares.
351
Svidi welia mweralTa kavSirSi literaturuli moRvawoebisTvis
aravin wauxalisebiaT.
mereda varga ase?
me yvela miyvars. eg ki ara Tavs damnaSved vgrZnob gaWirvebul
mwerals, rom verafriT vexmarebi. Tu oriode kapiki movixelTe, 10-10
larad vurigeb mwerlebs.
Cemma umcrosma megobarma bondo macaberiZem saxelmwifo premia
miiRo. Zalian gamexarda.
universitetSi polikarpe kakabaZisadmi miZRvnili samecniero sesia Cavatare. kargi moxsenebebi waikiTxes Cemma kaTedris wevrebma.
ukrainaSi prezidentad iaSCenko airCies. es imas niSnavs, rom
ukraina ruseTs xelidan gamoglija amerikam. rusi gaafTrebiT uWerda mxars ianukoviCs.
am ambiT aRfrTovanebuli Cveni prezidenti kievs gafrinda da
albaT, iq Sexvdeba axal wels.
SevardnaZis interviua `jorjian taimsSi~, araviTari vardebis
revolucia ar momxdarao, ambobs, es iyo Zaladobrivi damxoba xelisuflebiso. cal xelSi vardebi eWiraT da meore xelSi avtomatebio. saakaSvilis xelisufleba danaSaulebrivi xelisuflebaao. marto saxelmwifo reketi eyofaT danaSaulado. Tumca axla ver vxedav
saqarTveloSi amaT gadamgdeb revoluciur Zalaso. aSkarad TvalTmaqcobs SevardnaZe.
guSin parlamentSi, rogorc iqna, iTqva, imaTi gvarebi, vinc xalxs
anabrebi SeuWama.
zviad ZiZigurma Tqva _ davubrunoT meanabreebs TavianTi fulio.
gamovarda maia nadiraZe da Cvens imeds civi wyali gadaasxa.
Cveni xalxi Segnebuliao, uars ityvis am fulzeo. miT umetes,
rom afxazeTi da samaCablo gvaqvs dasabrunebelio.
ara da zogma ukanaskneli kapikebi, dasamarxi fuli Seitana saxelmwifo salaroSi da unamusod waarTva SevardnaZis bandam.
me bolo rva wignis fuli mqonda salaroSi da kapiki ar
daubrunebiaT.
aseTi yaCaRebis xelSi viyaviT, rogorc irkveva.
rusi isev dagvcinis da gvtkviravs, amaswinaT Sevxvdi ruseTis
saelCos mTavr mrCevels _ vinme vasil semionoviCs.
ratom ar gvibrunebT Cvens teritoriebs-meTqi.
vin garTmevTo. Cven ra SuaSi varTo,Tu Tqvens teritoriad migaCniaT SebrZandiT da gaakontroleTo.
Tu Cvenia, rusis jari ratom dgas-meTqi?
ruseTis bazebi TqvenTanac aris _ baTumsa da axalqalaqSi. manam
ar gaviyvanT, sanam ruseTis samxreTidan saSiSroeba emuqrebao.
ai, rusuli imperiuli azrovneba!
amerika?
352
ba.
jerjerobiT teritoriebis dabrunebis xaziT verafers gvexmare-
1.I _ 20.I 2005 w.
samocdaxuTi Semisrulda, aravin momiloca. rogorc amboben, siberea. me verafers vgrZnob-meTqi rom davitrabaxo, ar viqnebi marTali.
muxlebi Zveleburad aRar memorCileba. kibeze asvla miWirs.
varjiSiT Cveulebisamebr vvarjiSob uroTi da hantelebiT.
cotas davrbivar kidec, magram Txilamurebze albaT veRarasodes
davdgebi da guli mwydeba.
Cemi axali wigni bevrs vaCuqe, axla wigns TiTqmis aRaravin yidulobs.
Tu ar matyueben, Zalian moswonT.
me, piradad ki am axali wignidan gansakuTrebiT miyvars ori novela: `lomi~ da ~ras merCodi~.
sadaa kino, Torem orive gamzadebuli scenaria.
7 ianvars konstantine lorTqifaniZes 100 weli Seusrulda.
mweralTa kaSviris iniciativiT marjaniSvilis Teatris gverdiT
(galaktionis saxlTan) sadac b-ni konstantine adre cxovrobda, memorialuri dafa gavxseniT.
sityva vTqvi:
konstantine kargi mwerali iyo. mxatvarma zurab wereTelma (naTesavi yofila) kargi banketi gadauxada.
movigoneT konstantine.
teritoriebis (afxazeTi, samaCablo) dabrunebis saqme kvlavindeburad Savadaa.
saakaSvilma strasburgSi evrosabWos sesiaze ganacxada: mzad var
saqarTvelo gadavakeTo federaciad, mzad var, afxazeTs da samxreT
oseTs mivce lamis sruli damoukidebloba (oRond formalurad
saqarTvelos sazRvrebSio)…
ruseTma (baRafSis da kokoiTis piriT) sastiki uari ganacxada.
ratom ver gaiges qarTvelebma, rom Cven (afxazeTi, samxreT oseTi) damoukidebeli saxelmwifoebi varT da saqarTveloSi arasodes
davbrundebiTo, ganacxades TviTmarqvia prezidentebma _ baRafSma da
kokoiTma.
msoflio dums.
Cvens Zma amerikas amaze komentari ar gaukeTebia.
Cans, ruseTis amerikasac eSinia (Tu Cven imdenad ar vuRirvarT,
rom Tavi aitkios).
rCeba ase, damcirebuli da damarcxebuli saqarTvelo 2005 welsac.
Cemi saqme rom iyos, raki dRisiT mzisiT aSkarad gvarTmeven Cvens
miwa-wyals, ufro qmediT RonisZiebebs mivmarTavdi.
xom ver daaCoqa rusma CeCneTi?!
23. r. miSvelaZe. t. XV
353
axla saWiroa mwerlebma eri SevanjRrioT da SiSis, arasrulfasovnebis sindromi ganvdevnoT misi arsebidan.
am problemis Sesaxeb am dReebSi davwere novela `qarTvelebi~
romelsac Tebervlis pirvel ricxvebSi `mwerlis gazeTSi~ gamovaqveyneb.
26 ianvars levan sanikiZis oTxmoci wlisTavi Sesrulda.
gavediT saflavze ojaxis wevrebi da piradi megobrebi, sul
ociode kaci (mwerlebidan marto me viyavi). ar iyvnen roin metreveli,
mariam lorTqifaniZe, oTar jafariZe, istorikosebi dekani merab vaCnaZe. iyvnen: vaxtang goguaZe, valeri kvaracxelia, paata koRuaSvili,
kako asaTiani (ojaxiT) da ramdenime naTesavi (rasakvirvelia Svili _
gubazi, meuRle lali, rZali _ irma da SviliSvilebi).
levani Cemi upirvelesi megobari iyo. Zalian maklia.
o, ra dReSi iqneboda, axla cocxali rom yofiliyo.
gazeTebSi gamovaqveyne levanis 80 wlisTavze werilebi.
sxvas aravis gaxsenebia. levanis fasi jer saqarTvelom ar icis,
rogorc Cans.
21.I-2005 _ 15.III-2005
rusudan lorTqifaniZem (Tsu axali reqtori) damibara da miTxra
xom Seasrula saakaSvilma CemTvis mocemuli piroba, xom aRar arTmeven mwerlebs kuTvnil Senobaso.
jerjerobiT siwynarea da awi ar vici rogor iqneba-meTqi.
mweralTa kavSiris erTaderTi gazeTi ~mwerlis gazeTi~ rom
suls Rafavs, Tu icis prezidentma, an is Tu moexseneba, kulturis
ministri goka gabaSvili rom pornografiul Jurnal-gazeTebs afinansebs, xolo mwerlebze gamwyralia-meTqi.
roca saSualeba meqneba, vetyvi, rom `mwerlis gazeTs~ mixedoso,
rusikom.
sxvaTa Soris, sasiamovno mosaubre, inteligenturi, yuradRebiani qalia.
ganaTlebis reforma (ukve paralmentis mier dakanonebuli)
grZel­deba.
akreditaciaze uari uTxres 270 umaRlesi saswavleblidan _ 200-s.
gauqmebis saSiSroeba emuqreba quTaisis a. wereTlis saxelobis
saxelmwifo universitets (?!!) da cxinvalis universitets.
3 Tebervals TbilisSi, saburTalos quCa #53-Si, gamTeniisas
daqiravebul oroTaxian binaSi raul usupovTan erTad mkvdari aRmoaCines saqarTvelos premier-ministri zurab Jvania.
saSinelebaa! samarcxvino saSineleba.
me rom damepatiJebina saxlSi arc burjanaZe movidoda da arc
Jvania.
eg ki ara, eqvsi Tvea miRebas viTxov rogorc mweralTa kavSiris
mdivani da Jvaniam `dro ver gamoZebna~.
354
oficialurad acxadeben, gaziT gaigudneno.
albaT, marTlac gaigudnen, magram rogor, ra viTarebaSi?
Tu eZinaT? ratom da risTvis, roca Jvanias saxli iqve 200 metroSi iyo, Tavis col-SvilTan ver mivida?
Tu Cacmulebi iyvnen, saubrobdnen e.w. samsaxurebrivi ~saidumlo
seroba~ hqondaT (rac Zalian saeWvoa) ra saidumlo salaparako unda
hqonodaT, rac saxelmwifo kancelariaSi ar SeiZleboda? iq xom Jvanias ramdenime oTaxi aqvs da mis saubars aravin iwers.
xolo zurab Jvania xom saakaSvilis upirvelesi megobari da brZeni mrCeveli iyo, xom gamoricxulia rom, igi SeTqmulebas awyobda
saakaSvilis winaaRmdeg da amisTvis hyavda aralegalur Sexvedraze
qvemo qarTlis gubernatoris moadgile, 25 wlis lamazi TaTris biWi?
megobari iyoo, acxadeben, premier ministris pirad megobrebs ase
Tu ise icnobs sazogadoeba da maT Soris usupovi arasodes dasaxelebula. dacvis wevrebmac, raki 12-dan 5 saaTamde Jvania telefons ar
iRebda, fanjara Seamtvries da Sevidneno, esec Zalian saeWvoa.
dacva premier-ministrisTvis rogorc ar unda daagviandes, mis
fanjris Catexvas ver gabedavs.
Tu ar eZinaT, gazi xom xuT wuTSi ar hklavs, ver gaigebdnen?
am saeWvo kiTxvebs unda gaeces pasuxi.
amitomac naCqarevad mimaCnia Jvanias didubis panTeonSi dasaflaveba.
`didubis panTeoni~ xom mweralTa da sazogado moRvaweTa panTeonia. dRemde ase iyo. romeli xelmZRvaneli piria iq dasaflavebuli, _ maxaraZe, cxakaia? Carkviani? mgelaZe? mJavanaZe? javaxiSvili?
patariZe?
jer gairkves Jvanias damsaxureba qarTveli eris winaSe da mere
migveRo gadawyvetileba misi didubiT ukvdavyofis Sesaxeb.
gana ukeTesi ar aris didubeSi gadavasvenoT, vidre didubis panTeondan gadmovasvenoT?
daasaflaves Jvania mTeli pompezurobiT da atyda Cvens zedmetad politizirebul masmediaSi Woris zvavi: `Jvania moklulia politikur-qiSpur niadagzeo.~
uRimRamod aseTi Woric gakeTda: Jvania erovnulma Zalebma
moaSTves Tavisi somxur-ebrauli warmoSobis gamoo.
me piradad orive Wori sisuleled mimaCnia.
mosamarTle tariel zambaxiZem 6 Tebervals ganaCeni gamogvigzavna mweralTa kavSirSi.
ganaCenSi garkveviT sweria mweralTa kavSiris sasaxle (maCablis
13) CamoerTvas da kulturis saministros gadaeceso.
tyuili aRmoCnda `aRSfoTeba~ _ vin arTmevs Senobas mwerlebso~.
9 Tebervals prezidenti parlamentSi saangariSo sityviT gamovida. sisuleleebi ilaparaka.
avTandil nikoleiSvilis vaJma oTarma sakandidato disertacia
355
daicva. viTamade. sufrasTan gamoCenili istorikosebi da filologebi isxdnen _ rasakvirvelia, yvela Cvenganis sazrunavi saqarTvelos
mdgomareobaa.
premier-ministrad finansTa ministri kacTmoZule zurab noRaideli dainiSna saakaSvilma.
`feri ferso~, _ naTqvamia.
`kalmasobam~ (g. benaSvili, T. doiaSvili, n. darbaiseli, l.
bregaZe) tariel Wanturia da lia sturua aaburTava. oriveni sastikad gaakritikes. marTalia, tarielis da lias `mcirepoetoba~ maSin
gaaxsendaT, roca zemoT CamoTvlilma gulnamceca literatorebma
saxelmwifo premia ver miiRes, magram Tu mizezi amazrzenia, samagierod rasac sweren _ simarTlea.
roca lia sturua rusTavelis premiaze waradgines, me davwere
`mwerlis gazeTSi~ Tu am poetis Tundac erTi leqsis saTaurs vinme
daasaxelebs mkiTxvelTagan, marjvena momWeriT-meTqi, magram vin mismina.
me Tu ar viTave, arc mwerlebs axsovs da arc mecnierebs levani,
SoTa, morisi, zaur bolqvaZe, mwerlobaSi es oTxi uaxloesi megobari
myavda. oTxiveni `gaRma sofelSi~ arian. TiTqmis marto davrCi.
WeSmarit megobrobas miweven igor kveselava, soso sigua, iuri
bibileiSvili, givi gamsaxurdia da murman TavdiSvili. am bolo dros
damiZmakacda murman jguburia.
esaa sul.
sxvaTa imedi ara maqvs.
levans me Tu ar vupatrone, sxva aravinaa misi patroni.
`mwerlis gazeTSi~ da `saqarTvelos respublikaSi~ levanis 80
wlisTavs gamovexmaure.
movZebne aw gardacvlili col-qmris _ naTela onaSvilis da guram papinaSvilis bina.
guramma, maxsovda, levanis biusti gaakeTa (portreti).
sanam 200 lari ar gadavuxade, guramis qaliSvils _ maias, biusti
ar gamomiCina.
Tan gabrazebiT miTxra, ori welia vurekav sanikiZeebs, magram ara
Tu fulis gadaxda, arc dainteresdnen biustiTo.
ase rom, Cemi mwiri SesaZleblobiT gamovisyide levanis biusti da
universitetSi Cems kabinetSi samudamod mivuCine bina.
TiTqosda tvirTi momexsna. did sulier kmayofilebas vgrZnob.
11 marts universitetSi levan sanikiZis iubile movawyve.
reqtors _ rusudan lorTqifaniZes gavaxsnevine. me moxsenebiT
gamovedi. sityvebi Tqves: marika lorTqifaniZem, roin metrevelma,
oTar jafariZem, grani qavTariam, gogi gogolaSvilma da sxvebma.
16.III _ 1.IV _ 2005
mweralTa kavSirSi levan sanikiZes dabadebis 80 wlisTavis iubile gadavuxade.
356
mayvalam gaxsna. me moxsenebiT gamovedi.
ase rom, levanis winaSe Cemi megobruli vali amjeradac movixade:
jer Tbilisis saxelmwifo universitetSi movuwyve iubile, mere mwe­
ralTa kavSirSi.
Zalian maklia levani.
ormoci weli ZmebiviT mxardamxar vvidodiT.
`mwerlis gazeTSi~ da `jorjian taimsSi~ gamovaqveyne publicisturi werilebis seria `20 rCeva prezidents~.
26 marts CemTan iyo silovan narimaniZe.
baton silovans 80 weli Seusrulda. davpirdi, rom gazeTSic mivcem saiubileo gverds da mweralTa kavSiris SenobaSic gadavuxdi
saiubileo saRamos.
28 marts fridon xalvaSi mewvia kabinetSi.
niWieri, damsaxurebuli, patrioti kacia.
am ormocdaaTi wlis win swored man daayena mweralTa yrilobaze
gonivruli winadadeba _ ra saWiroa aWaris avtonomia, avdgeT da gavauqmoTo.
amiT aWaris xelmZRvanelobac gadaikida da `centric~.
ra vqnaT maisSi rom 80 gisruldeba-meTqi, vkiTxe.
Sens imedze varo. iqneb mTavrobaSi mixvide da Seaxsenoo. saerTod Sen rogor gesaxeba es TariRio.
me-meTqi, Cemo fridon, vfiqrob operis TeatrSi unda gadavixadoT Seni iubile. es saWiroa saqarTvelosTvis, aWaris da danarCeni saqarTvelos gamTlianebisTvis, aWarelis gamxnevebisTvis-meTqi.
cremli moeria.
marTali xaro. me awi 4 ficris meti araferi mWirdeba, magram
iqneb `aWareli poetis~ dafasebam kargi roli Seasruloso.
mival, rogorc mweralTa kavSiris xelmZRvaneli mTavrobaSi.
Tu araferi gamovida, Cveni ZalebiT da saxsrebiT gadavixdiT
fridonis iubiles.
27 marts rusTavelis prospeqtze da meriis win xelisuflebis
sawinaaRmdego didi mitingi moewyo.
`cxovreba ufro gausaZlisi gaxda~, `vSimSilobT~, ara gvaqvs deni
da gazi~, gahyvirodnen momitingeni.
maT zugdididan da walenjixidan Camosuli gaWirvebulebic
SeuerTdnen.
iyayanes da daiSalnen.
im adgilas, sadac rusTavelze, kavSirgabmulobis saxlis win 1956
wlis 9 marts momitingeni daxvrites, memorialuri dafa gaixsna.
avtoria vaxtang daviTaia, marTlac, mSvenieri dafaa _ tyviebiT
daxvretili.
sityva vTqvi. es iyos-meTqi gafrTxileba xelisuflebis mimarT,
rom sakuTar xalxs arasodes, arcerTma xelisuflebam tyvia ar esrolos-meTqi.
357
am dReebSi davwere libreto amiran SalikaSvilis pantomimis
TeatrisaTvis.
amirani Zalian saintereso da niWieri kacia.
qarTuli Teatri pantomimisa, romelic man Seqmna, brwyinvale
Teatria.
araerTgzis iyo CemTan mweralTa kaSvirSi, Seni novelebi, ise
politikuria, iqneb rame damiwero Cemi TeatrisTviso.
Teatri saerTod, iseTi wminda ramaa CemTvis, rom reJisors rogor gavawbileb (miTumetes Tu niWieria).
vifiqre, vifiqre da terenti granelze SevCerdi.
saqarTvelos Tavisuflebis dakargva (21 wlis 25 Tebervali),
maro mayaSvili da terenti graneli davukavSire erTmaneTs.
terenti im dros samjer daapatimres da Cekam gagiJebamde miiyvana.
davwere libreto 2 saaTSi (erTi dRe vifiqre…).
mivutane amirans.
dasis win xmamaRla waikiTxa.
unda genaxaT ra sixaruli, ra cremlisRvra iyo TeatrSi.
yvelas (gansakuTrebTi amirans) Zalian moewona.
usaTuod CavuSveb uaxloes dReebSi da seqtemberSi, premieras
viTamaSebo.
vnaxoT, ras izams.
2.IV 2005 _ 8. IV. 2005
bondo macaberiZem (`bakmi~) kidev erTxel gamaxara: bulgareTSi
dastambuli Cemi novelebis rCeuli (`Cemi dardi da siyvaruli~) momitana.
es CemTvis didi, didi sixarulia.
saerTod wignis gamocemas Svilis dabadebasaviT ganvicdi.
CemTan saxlSi bondom, rusudanma (gamomcemlobis redaqtori)
Cemma mezobelma sergo melaZem da me aRvniSneT wignis gamosvla.
brwyinvale gamocemaa.
7 aprils mwerlebi da mecnierebi martyofs vewvieT, martyofis
brZolis 380 wlisTavis aRsaniSnav Sekrebaze.
sparsel dampyrobTa winaaRmdeg mimarTuli ajanyebis da am brZolaSi giorgi saakaZis mier gamoCenili saarako gmirobis Sesaxeb
vilaparakeT me, givi jamburiam, badri quTaTelaZem, devi kaWaravam,
silovan narimaniZem, akaki maTiaSvilma, bondo kopaZem, nugzar nadaraiam, zurab anTaZem da sxvebma.
soflis yrilobas winadadebiT mivmarTe dawesdes erovnuli saxalxo dResaswauli `martyofoba~.
sofelma erTxmad miiRo Cemi winadadeba.
amrigad aw da maradis martyofSi, 7 aprils, xareba dRes yovelwliurad gaimarTeba martyofoba da am dResaswaulis daarsebaSi mciredi wvlili mec mimiZRvis.
358
9.IV _ 20.V _ 2005
wignad gamoveci `20 rCeva prezidents~. elvissiswrafiT gaiyida,
gamomcemel iobaias vuTxari, Semosavali, me kapiki ar minda, iqneb
gazeTis ori nomris fuli mainc davagrovoT-meTqi.
gazeTis erTi nomeri 240 lari gvijdeba. me da soso sigua xelfass mTlianad gazeTs vaxarjavT! sosom miTxra, es rom gaigos Cemma
colma, Tavs CamoixrCobso.
mweralTa kaSvirSi tician tabiZis 110 wlisTavis iubileze qarTuli politikis `axali varskvlavi~ gia maisaSivli movida. mSvidi,
niWieri, gawonasworebuli ymawvilia.
meo, miTxra, batono rezo, Tqveni yvelaferi wakiTxuli maqvso.
amerikaSi mimqonda Tqveni wignebi da iq vuTargmnidi Cems megobrebso,
siciliT ixocebodnen da meubnebodnen; mark tveni Tqven saqarTveloSi gyoliaTo.
gvian Ramemde visxediT mweralTa kavSiris baRSi.
momewona misi programa.
maisis 10-Si saqarTveloSi amerikis prezidenti buSi Camovida.
momewona misi uceremonioba. orTaWalis abanoebTan mocekvaveebs
cekvaSic ki ahyva.
Tqvens gverdiT gviguleTo, dagvpirda.
saakaSvili Cveulebisamebr emociurad gamovida.
buSs erTi konkretuli sakiTxi ar dausvams. arc raime xelSekrulebaze yofila laparaki. es viziti araoficialuri viziti _ gamoseirneba iyo.
26 maiss saqarTvelos damoukideblobis dRisadmi miZRvnili
paradi Catarda.
modiodnen avtomatCabRauWuli Cveni jariskacebi da diqtori gahyviroda:
`es is jariskacebia, vinc SarSan cxinvalis sabrZolo operaciebSi
davaleba brwyinvaled Seasruleso.
arada Cven xom viciT, rogor gamoabunZules Cveni `mamaci meomrebi~ cxinvalidan.
25 maiss pirvel saSualo skolaSi mimiwvies marjori da oliver
uordropebis xsovnis saRamoze.
iyvnen inglisis elCi, misi meuRle da 21 wlis vaJiSvili.
Tavi moikla daviT mWedlurma.
davasaflaveT 29 maiss.
me davureke daviTis meuRles da vTxove, mweralTa sasaxlis
Senobidan gamovasvenoT-meTqi. uari Tqva.
bolo dros depresiaSi iyo, aseT nabijs velodiTo, colma.
ori werili dautovebia.
erTi meuRlisadmi, meore _ givi alxaziSvilisadmi.
bolo dros `meranSi~ givi alxaziSvilis moadgiled muSaobda.
ras wers-meTqi, givis vkiTxe, dakrZalvaze iyo mosuli.
piradad ubeduri kaci varo. Svilma, vaJs gulisxmobda, viRacas
359
Tofi esrola da sami operaciis fuli daTos gadasaxdeli Seiqna,
mapatieT, yvelas bodiSs gixdiTo...
ase miambo givi alxaziSvilma orive werilis mokle Sinaarsi.
erTi sityviT niWieri, patiosani poeti daviT mWedluri aRara
gvyavs.
Tavis mokvlas me, rasakvirvelia, ver gavamarTleb, magram ratom
unda miiyvano mwerali, moRvawe, xelovani iqamde?
iyo kaci da aRar aris kaci.
gazeTad (`asaval-dasavalis~ damatebad) gadakeTda `ciskari~,
daixura Jurnali `mnaTobi~.
15 ivniss umaRlesi sasamarTlo kidev erT farss moawyobs da,
albaT, mweralTa kavSiris Senobas samudamod wagvarTmevs.
mweralTa kaSvirSi d. mWedluris gamosaTxovar mitingze vTqvi,
rom d. mWedluris ukanaskneli gasrola gafrTxilebaa yvelasTvismeTqi.
igi vaJkaci iyo da borotebas ver dauzavda-meTqi.
21.V _ 2005 _ 12.VII. 2005
mweralTa kavSirSi qurTi poetis jardoe iskos 75 wlis saRamo
gavmarTeT.
TviT poeti gardacvlilia, bevri qurTi movida.
me gavxseni saRamo.
sityva Tqva qerim amoevma _ qurTul-qarTulad.
saRamom Tbilad Caiara.
mTel saqarTveloSi niaRvrebia. daitbora naTesebi, Caingra xidebi, wyalma waiRo saxlebi. amboben, rom msgavsi stiqiuri ubedureba
saqarTvelos, kargaxania, ar swvevia.
Tbilisic ki mewyerebis zonad gamocxadda. mTawmindisa da madaTovis kalTebi Camoingra, daitana saxlebi, adamianTa msxverpli
TbilisSi jerjerobiT ar aris.
17 ivniss TbilisSi giorgi saakaZisadmi miZRvnili axaldaarsebuli dResaswauli `saakaZeoba~ daiwyo.
giorgi saakaZis ZeglTan zRva xalxi Seikriba, gamovediT Tamaz
gamyreliZe, me, nodar asaTiani, kako maTiaSvili, zurab qafianiZe,
bondo kobaZe da sxvani.
18 ivniss zeimi kaspSi gagrZelda. 3 avtobusiT gavemgzavreT
Tbilisidan.
viyaviT saakaZis sagvareulo-samflobelo sofel nosteSi. brwyinvale adgilas dgas saakaZis sagvareulo koSki. mTels qarTls gadahyurebs.
erTawmindis didebul taZarSi viloceT giorgis da paatas
sulebisTvis. iq xom paataa dakrZaluli. mamuls zvarakad Sewiruli
17 wlis biWi.
oTx saukuneze metia mosZaxis saqarTvelos giorgi saakaZis mgznebare suli nu `gaTaTrdebis~ da nu gasparsdebis gamafrTxilebeli
ZaxiliT.
360
saRamos kaspis kulturis saxlSi didi zeimi moewyo.
pirveli sityva me momces. gamovidnen agreTve roin metreveli,
mayvala gonaSvili, dima jaiani, jemal RaRaniZe, daviT takiZe, Temur
CalabaSvili da sxvebi.
mweralTa kaSvirSi 20 ivniss mweralTa sasaxlis aSenebidan 100
wlis aRsaniSnavi saRamo gavmarTeT.
vilaparakeT imaze, Tu rogor gvianderZa es Senoba sulkurTxeulma daviT sarajiSvilma, rogor dagvikanona Salva eliavam (revkomi)
1991 wlis 28 Tebervals da rogor gvarTmevs axla ekonomikis saministro.
23 ivniss mweralTa kavSirSi otia ioselianis dabadebis 75
wlisTavis iubile gavmarTeT.
mayvalam gaxsna. me moxseneba gavakeTe.
gamovidnen giga lorTqifaniZe, givi berikaSvili, soso sigua,
murman TavdiSvili, daTo takiZe, mixeil maxaraZe, gizo zarnaZe, murman jguburia da sxvebi.
otiam grZeli, saintereso sityva Tqva. miyvars otia. mwerali, ra
Tqma unda, saSualoa, magram moqalaqea samagaliTo; Cakiruli, tkbilmware sityviani, uceremonio imerelia, glexis niRabi aqvs, magram sakmaod ganaTlebulia, da rac mTavaria, patriotia. yovelTvis mxarSi
medga. erovnulobis aRdgenisTvis brZola rom wamoviwye, yovelTvis
mexmareboda wyaltubodan. ver ityvi masze xelisuflebas gundruks
ukmevso. qarTuli mwerlobis `oTaraanT qvrivi~ Sevarqvi da asec movixsenie moxsenebaSi.
bolos Cems kabinetSi avediT 5-6 kaci: meufe Tadeozi, otia, mayvala, me, gizo zarnaZe, soso sigua, zaur iobaia (meriqifobda). gvian
Ramemde visaubreT TiTo Wiqaze da Raribul purmarilze, visaubreT
saqarTvelos sveze. sxva ra gvqonda salaparako.
universitetSi `reforma~ kvlav grZeldeba.
saaTebis axali ganrigiT (6-8-12) universitetis TanamSromelTa
60% quCaSi rCeba. rogorme 4-6-10-s unda mivaRwioT.
25 ivniss ruisobas daveswari.
qarTlSi erT-erTi yvelaze didi sofelia. Semovuare me-7 saukuneSi aSenebul ruisis taZars. sanTlebi avanTe Cveni micvalebulebis
saxelze. saqarTvelos gadarCena Sevavedre ufals.
es is ruisia, sadac daviT aRmaSenebelma ruis-urbnisis istoriuli saeklesio kreba Caatara. am krebam bevrad gansazRvra saqarTvelos marTlmadidebluri eklesiis saerTo mimarTuleba da samociqulo eklesiis adgili centralizebul saxelmwifoSi.
davlie wyali taZris win mdebare im uZvelesi wyarodan, saidanac
wyals svamda daviT aRmaSenebeli. saocari grZnoba dameufla. ra axlos varT erTmaneTTan guSindeli da dRevandeli saqarTvelo.
ruisoba bolo wlebSi am soflis udrood daRupuli axalgazrdebis xsovnas daukaSvirda da `ruisobas~ meore saxelad xalx-
361
ma axalgazrda poetis rati (tato) ninuas pativsacemad `tatooba~
daarqva. rati ninuam Tavi moikla universitetis SenobaSi 2001 wels.
gamovediT: me, mayvala gonaSvili, vaxtang goguaZe, vaJa oTaraSvili,
valeri kvaracxelia, gizo zarnaZe, rusudan WanturiSvili, givi sixaruliZe, tristan maxauri...
28 ivniss galaktionis muzeumSi giga lorTqifaniZes movuwyveT
Sexvedra.
`daTa TuTaSxias~ avtori brwyinvale reJisoria da batoni giga
Cems sulier Zmad mimaCnia.
Tbili, liriuli Sexvedra iyo.
gamovediT _ rezo CxeiZe, oTar meRvineTuxucesi, me, mayvala gonaSvili, amiran gomarTeli da sxvani.
Sexvedraze universitetidan mivedi.
mTeli dRe saprotesto aqciebiT tortmanebda universiteti.
750 TanamSromeli quCaSi gamoyara lomaiam.
saSinelebaa!
daixura rusTavelis, akakis, vaJas, galaktionis, gamsaxurdias
kabinetebi da yvela samecniero laboratoria.
xval kaTedrebs gaauqmeben da Cvenc quCaSi mogvisvrian.
9 ivliss silovan narimaniZis 80 wlisTavis iubile gavmarTeT mweralTa kavSirSi. moxsenebiT gamovedi da vuTamade kidec silovans.
6 ivliss daniSnuli iyo uzenaesi sasamarTlo mweralTa kavSiris
Senobis kuTvnadobis sakiTxTan dakavSirebiT.
12 saaTze CavatareT didi saprotesto mitingi mweralTa sasaxlis warTmevis mcdelobasTan dakavSirebiT.
aTasamde kaci daeswro.
mere koleqtiuri svliT gaveSureT sasamarTlosken.
sasamarTlo 3 saaTze daiwyo.
mosamarTle nino qadagiZem procesi gaxsna da maSinve gadado motiviT _ orive mxares molaparakebisTvis 20 seqtembramde dros vaZlevTo.
10 ivliss mweralTa sasaxleSi rusulenovan TbiliselTa iniciativiT lermontovis saRamo gaimarTa.
rusulad gamovedi da mivesalme: aseT RonisZiebebs Cvens SenobaSi
ufro didi enTuziazmiT SevxvdebodiT, ruseTi afxazeTs da samaCablos rom dagvibrunebdes-meTqi.
dRes 12 ivlisia. diliT me da svetam Sio erovnul gamocdaze
waviyvaneT.
maxsendeba 1990 wels aCiko rom waviyvaneT pirvel gamocdaze.
dRes Sio abarebs umaRlesSi.
ukve davaJkacda, lamazi, Wkviani biWi dadga.
cremli momadga gpi-s pirveli korpusis xaxaSi aTas bavSvTan erTad rom gauCinarda.
vnaxoT, ras izams.
362
13.VII _ 05 _ 12.VIII 05
amiran SalikaSvili movida CemTan mweralTa kavSirSi da momitana
dawvrilebiTi gegma speqtaklisa, romelsac dgams pantomimis TeatrSi. Cems libretoSi saxovnad, konkretulad iyo naCvenebi pantomimis
eniT, Tu rogor miiyvana xelisuflebam wamdauwumi daWerebiT terenti graneli gagiJebamde. bolo scena _ 1921 wels iunkrebis brZola XI
armiis winaaRmdeg da terentis mier maro mayaSvilis cxedris xelSi
ayvanac. TiTqmis miCqmalulia. rasakvirvelia, ar momewona reJisoris
~TviTSemoqmedeba~, magram xom ar vetyodi, vnaxoT, rogori gamova
speqtakli. erTi ki mwared SevniSne, Tu Sens speqtaklSi ar gamoCnda
terenti graneli rogorc poeti, me uars vityvi-meTqi, libretos avtorobaze da Cavamatebine scenebi. cota moiRuSa, magram sxva gza ara
hqonda da damTanxmda.
esec erTi gakveTili. imis dasturad, Tu ratom gavurbivar reJisorebs da Teatrs saerTod. ise gadagikeTeben Sens naxelavs, rom
Senve ver icnob da yoymani gipyrobs, moawero Tu ara Seni gvari.
Siom mesame gamocda Caabara.
sityvaZviria, rogor Caabare babu, ra dawere, xom ar gagiWirdameTqi, ise, rao...
universitetidan isev erekebian TanamSromlebs.
`Zveli saxe~ TiTqmis aRar darCa, leqtor-mecnierebs rom Tavi
gavaneboT, sameurneo samsaxuris TanamSromlebic ki gamocvales da
daiTxoves.
diliT gamocxaddeba kaci samsaxurSi da mis skamze sxva xvdeba.
zizRs ucxadebs kaxa lomaia universitetis uklebliv yvela
TanamSromels.
jer piradad me aravin meubneba wadio, magram Tu kaTedras
wamarTmeven, Cems mier aRzrdil kaTedris wevrebs quCaSi gamoyrian,
es Cems gagdebasac ar niSnavs? ZaRlumadurad viTvlebode Cems mSobliur universitetSi erT-erT pingvin-emeritusad?
16 ivliss mweralTa kaSvirSi qarTuli deteqtiuri Janris fuZemdeblis orde dgebuaZis dabadebis 100 wlisTavi aRvniSneT.
gaxsna mayvala gonaSvilma.
moxsenebiT me gamovedi.
sityvebi: vaJa oTaraSvili, lado mrelaSvili, fridon xalvaSi,
Tengiz sigua, SoTa dgebuaZe da jumber TiTmeria.
manamde, 15 ivliss griSa Jvaniam mimiwvia Tavisi dabadebis 90
wlisTavis iubileze, romelic mecnierebaTa akademiaSi gaimarTa, sityviT mivmarTe. gavamxneve. iubilis sulisCamdgmelia igor kveselava.
amaswinaT amerikis elCi saqarTveloSi `vardebis revoluciis~
reJisori riCard mailsi gaiwvies saqarTvelodan. axali elCi jer
saakaSvils arc Sexvedria.
TiTqmis daixura afxazeTis da samaCablos Tema. darCa saqarTvelo afxazeTis da samaCablos gareSe. amaswinaT osebma cxinvalTan
oTxi qarTveli gaitaces da daxoces. gamkiTxavi aravinaa.
363
mixeil qvliviZe gardaicvala. 23 ivliss davkrZaleT. me da mayvalam ojaxs vTxoveT mweralTa sasaxlidan gamogvesvenebina, magram
meuRlem uari ganacxada; ratom? CavekiTxeT da gvipasuxa, sicocxleSi rom arc erTi premia ar miuciaT, amaze iyo gabrazebulio.
arada, axla sxva mweralTa kavSiria.
21 ivniss saqarTvelos mweralTa sasaxleSi oficialurad gaixsna
literaturuli Teatri ~monologi~ da qarTvel xelovnebis saukeTeso qmnilebaTa mudmivmoqmedi gamofena `lazare~ (iniciatorebi saq.
mweralTa kavSiri, firma `lazare~).
gamofenas uxelmZRvanelebs mixeil adeiSvili, Teatrs _ maia maCabeli.
gamovediT: mayvala gonaSvili, me, vaJa oTaraSvili, maia maCabeli,
mzia xeTaguri da mixeil adeiSvili.
gaxsnas daeswro qalaqis axalarCeuli meri gigi ugulava.
Cems gverdiT gigis dgomiT visargeble da vuTxari rogor iqneba,
gigi, am Senobis saqme, xom ici, 100 welia qarTvel mwerlebs gvekuTvnis es Senoba da cocxali TaviT ar davTmobT-meTqi.
arao, batono, rezo, mSvidad iyaviTo, vin sulels mouva TavSi am
Senobis warTmevao.
22 ivliss represirebul da omSi daRupul mweralTa xsovnis dRe
CavatareT.
aRvuTqvi mwerlebs, sanam cocxali var, veravin gabedavs mweralTa devnas-meTqi da samudamod gavauqme Cvens wesdebaSi sazizRari
muxli mwerlis kavSiridan garicxvis SesaZleblobis Sesaxeb-meTqi.
13.VIII, 2005 _ 3.X. 2005
10 seqtembers CargalSi vaJaoba Catarda.
20 vaJaobas mianc davswrebivar da yovelTvis (komunistebis
mZvin­
varebis drosac) tardeboda ise, rogorc unda Catarebuliyo:
poeziis zeims warmarTavdnen mwerlebi. gamodiodnen, ambobdnen vaJas
da sakuTar leqsebs, laparakobdnen genios poetze...
es vaJaoba ki mis organizatorebs _ gubernator vasiko maRlaferiZes da mis moadgiles _ yofil dramaturg Sadiman SamanaZes
mliqvnelobis gamomJaRvnebis tribunad uqceviaT.
vaJa fexebze ekida yvela gamomsvlels.
iyo martooden koncerti. mihyavda igi yofil telediqtors zaza
aleqsiZes.
arc erTi mwerlisTvis sityva ar miuciaT.
yvelaze samarcxvino vaJaoba iyo rac Cems sicocxleSi minaxavs.
koncerti rom mTavrdeboda, TiTqmis ZaliT aiWra scenaze mweralTa kavSiris Tavmjdomare mayvala gonaSvili da sakmaod magarmagari sityvebi Tqva.
es vaJaoba ki ara, sazeimo koncertiao, ra ufleba gqondaT aq
Camosuli mwerlebisa da poetebisTvis sityva ar migecaTo.
364
gulSemRvreuli davbrundi TbilisSi.
17 seqtembers mweralTa sasaxleSi gaixsna monologis Teatri.
Teatris xelmZRvanelobam gadawyvita pirveli speqtakli yofiliyo `revaz miSvelaZe~.
bileTi 10 lari Rirda.
Teatris dabadebas uamravi mayurebeli daeswro.
axali Teatris dabadeba sazogadoebas miuloces giga lorTqifaniZem da maia maCabelma (Teatris samxatvro xelmZRvaneli).
ori saaTi lamis gaunZrevlad videqi scenaze.
vlaparakobdi Cems damokidebulebaze mwerlobasTan, rogor
iwereba novela. ra mimaCnia WeSmarit mwerlobad. vupasuxe uamrav
kiTxvas, gavixsene kuriozebi.
rom davamTavre, taSi kargaxans ar damcxrala.
rogorc miTxres, es iyo mxatvruli sityvis da artistizmis zeimi.
televiziam farTod gaaSuqa (`imedi~, `mze~).
gazeTebSic araerTi statia daibeWda (`asaval-dasavali~, `axali
Taoba~).
erTi sityviT, mweralTa sasaxlem axali funqcia SeiZina. iq ukve
Teatric arsebobs.
mwerlebi milocaven da meubnebian Sen Seni didi mwerluri saxeliT da organizatoruli niWiT Cveni gadamrCeni xaro.
Siom erovnuli gamocdebi Caabara da sazogadoebriv mecnierebaTa universitetis (`smu~) studenti gaxda.
universitetSi reforma grZeldeba.
es faqtiurad `wmendaa~.
ukve daiTxoves (`axali konkursi ver gaiarao~) nodar tabiZe, niko
leoniZe, diana tyebuCava, lia feraZe, valeri loria, zaur wulaia,
roman Sengelia da sxvebi).
noemberSi Cemi jeric dgeba.
eWvi ar mepareba, rom usaTuod gamagdeben.
Tu universitets am etapze msxverpli sWirdeba, de, me viyo.
rogor lamazadac movedi da vemsaxure TeTr taZars 40 wlis manZilze, ise lamazad waval.
20 seqtembers mweralTa kavSiris gamgeobis sxdomaze gamgeobis
wevrebma mweralTa axali `Sevseba~ davamtkiceT.
120 axali wevri Seemata mweralTa kavSirs, esec Tqven mweralTa
kavSiris daSlis mosurneno.
19 seqtembers qalaqis privatizaciis ufrosma vinme d. Wediam
moulodnelad mweralTa kavSiris poliklinikis sajaro gayidva gamoacxada.
mivediT me da mayvala. vevedreT ar mouSaloT mwerlebs poliklinika-meTqi,m agram vin Seismina.
Tqven SeisyideTo, vin giSliTo, cinikurad gamogvicxada.
Cven fuli vin mogvaSava.
ase rom, gagviyides.
365
otia ioselianma damireka: 4 seqtembers wyaltuboSi, CuneSSi,
niko lorTqifaniZis saxlSi iqneb SevikriboT, mwerlis saxl-muzeumi
partaxdeba da iqneb vuSveloTo.
wels niko lorTqifaniZis dabadebis 125 wlis iubile gvaqvs
dagegmili, magram riT, ra saxsrebiT gadavixadoT?
gadasaxdeli gvaqvs solomon dodaSvilis, grigol robaqiZis, akaki wereTlis, daviT guramiSvilis... saiubileo TariRebi.
rogor, ar ekuTvnis saqarTvelos am Rirseul mamebs iubileebi
operis an rusTavelis TeatrebSi.
reqtoratma uari miTxra kaTedris departamentad gadakeTebaze.
ara da mTel msoflioSi arsebobs Tanamedrove literaturis departamenti.
konkretulad SemewinaaRmdega rismag gordezianis avadmyofi
biWi levan gordeziani, romelic e.w. proreqtoradaa daniSnuli.
yvelaferi mzaddeba imisTvis, rom me, piradad, universitetidan
gamiSvan.
wels, 2005 wels, 40 weli Sesrulda, rac universitetSi leqciebs
vkiTxulob.
gazeT `axali Taobis~ interviuSi vTqvi, adre Tu gvian `reforma~
Cemamdec mova, magram gaaCnia, vin gamagdebs universitetidan;
Tumca... niWierTaTvis fexis damdebebi universitetSic xom blomad arian.
araferi gamikvirdeba imis Semdeg, rac 2001 wels mweralTa kavSiridan Cems garicxvas mweralTa kavSiris prezidiumma erTxmad
dauWira mxari.
dRes, diliT, Teimuraz maRlaferiZis wigns: `maradi awmyo~
vkiTxulobdi. roca mixeil javaxiSvilze laparakobs, erTgan wers:
ocdaCvidmeti welia. mweralTa kaSvirSi krebaa. mixeil javaxiSvilis
pozicia unda Seafason. Tavmjdomare d. demetraZe kiTxulobs: vin
aris momxre rom mixeil javaxiSvili fizikurad iqnas ganadgurebulio.
yvelani xels sweven Tanxmobis niSnad.
erTaderTi _ geronti qiqoZe uxmod dgeba da gadis.
ase moxda da ase moxdeba CemTan dakavSirebiTac.
Tavs aravin gamoidebs. mere ra, rom 25 aspiranti myavs gazrdili
da 5 doqtoranti.
mere ra, rom filologiis fakultetze yvela saxelmZRvanelo
Cemi dawerilia, mere ra, rom rusTavelis premiis laureati var.
amas yvelafers fexebze daikideben. sakonkurso komisia `ixelmZRvanelebs~ mxoloddamxolod kaxa lomaias da gigi TevzaZis miTiTebiT. imaTi miTiTeba ki aseTi iqneba: `erovnul poziciaze mdgomi profesori revaz miSvelaZe unda wavides universitetidan~.
... da gamagdeben.
4.X.2005 _ 12.XI-05
`reformatorebi~ rom universitetSi Cems winaaRmdeg ibrZvian da
366
Cems gasagdebad amxedrebulan, erTxel kidev davrwmundi 15 oqtombers.
kaTedris gamgeebi Segvkriba dekanis movaleobis Semsrulebelma
vinme goCa jafariZem.
axali konkursisTvis universitetis TanamSromelTa qula-kriteriumebze iyo saubari.
sxvaTa Soris, dekanma Tqva saxelmwifo premiis laureats 20 qula
unda daeweroso da me mkiTxa:
romel wels miiReT saxelmwifo premiao.
1987 wels-meTqi. asec vicodiTo. saxe gaebadra. Cveni wesdebis
mixedviT saxelmwifo premia bolo 10 wlis ganmavlobaSi unda gqondes
miRebulio.
keTili, magram 1998 wels rusTavelis premia maqvs-meTqi miRebuli.
rusTavelis premia saxelmwifo premia ar aris da amitom qula ar
dagewerebaTo.
rogor? rusTavelis premia saqarTvelos umaRlesi premiaa, vin
giTxraT, rom saxelmwifo premia ar aris-meTqi.
amiran gomarTeli wamodga da ambobs: `cruobs miSvelaZe, rusTavelis premia ubralo, dargobrivi premiaa, umaRlesia saxelmwifo premia, amitom kategoriuli winaaRmdegi var miSvelaZes rusTavelis
premiaSi qula daeweros, miTumetes rom rusTavelis premia arcerT
cnobil mecniers ar miuRiao~ - Tqva gomarTelma.
meore dRes dekans mivutane cnoba, rom rusTavelis premia aris
`SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo premia~ da igi 1975 wels
miRebuli aqvs niko kecxovels, xolo 1987 wels akaki SaniZes...
magram `reformistebs~ (e.i. Cems mtrebs) gadawyvetileba ukve
miRebuli hqondaT da samwuxarod daigvianeo, dekanma.
aseTi `logika~ aqvs revolucia-reformas.
saakaSvilis `giJobebs~ dasasruli ara aqvs.
axlaxan sagareo saqmeTa ministrobidan gaagdo salome zurabiSvili _ niko nikolaZis SviliSvili, romelmac diplomatis iseTi niWi
gamoiCina, rom ruseTi aiZula samxedro bazebis gayvana daewyo.
ras niSnavs es?
uars xom ar vambobT dasavleTze da isev ruseTis yulfSi xom ar
vyofT Tavs?
aseTi fusfusi saqarTveloSi ukve igrZnoba.
ar grcxveniaT? Tqven, vinc rusis Ceqmis mowinaaRmdegeni iyaviT,
axla rusis xeliTve apirebT saqarTvelos xelisuflebis SecvlasmeTqi? _ vuTxari ruseTumeTa erT jgufs.
me mirCevnia, me TviTon aRvzardo saakaSvili Cemi rCevebiT da
rogorme kacobisken Semovabruno, vidre russ gavurigde da rusis
marionetuli xelisufleba moviyvano, es erTxel ukve gamoscadameTqi ubedurma saqarTvelom.
367
ara da... arc saakaSvilis moWkvianebas adgas saSveli.
axla qarTul fenomenze axali Seteva wamoiwyo:
daviT aRmaSeneblis Zegli qalaqis centridan gareubanSi unda
gadavitanoTo.
ar SeiZleba erovnuli ZeglebiT da erovnuli atributebiT davtvirToT qalaqi. msoflios TvalSi es provincializmiao.
amaze met sisuleles warmoidgens kaci?
darajoben axla WeSmariti, Tavganwiruli patriotebi (orjer
mec gavedi) daviT aRmaSeneblis Zegls gahyvirian; rogor SeiZleba
wmindanis Zeglis xelyofao, magram Zala aRmarTs xnavs.
mweralTa kavSirSi solomon dodaSvilis dabadebis 200 wlisTavis
iubile CavatareT.
moxsenebaSi gamovTvqi survili, rom davayenoT mweralTa saxeliT sakiTxi, kaTalikos-patriarqis da wminda sinodis winaSe, raTa
solomon dodaSvili wmindanad iqnas-meTqi Seracxuli.
mxari damiWires.
`globusis~ Teatrma Cemi piesis premiera warmoadgina _ `Cemi
golgoTa~, mTavar rols paliko nozaZe TamaSobs.
male pantomimis Teatri warmoadgens `terenti granels~.
gamovida Cemi axali saxelmZRvanelo `Tanamedrove qarTuli mwerlobis problemebi~.
mweralTa sasaxleSi monologis Teatri frTebs Slis.
Cems Semdeg otia ioseliani da sofiko Wiaureli warudgnen mayurebels, 30 oqtombers ki merab elioziSvili.
yvela speqtaklis win Sesaval sityvas vambob da mayurebels warvudgen speqtaklis gmirs.
ase, rom, ukve ori Teatris daarseba movaswari. qarTuli novelis
Teatrisa (2001 wels) da monologis Teatrisa (2005 wels).
13.XI.05 _ 12.XII. 05
grZeli wvimebi daiwyo.
ca moqufrulia, rogorc patrioti qarTulis guli dRes.
ram unda gagvaxaros.
respublikis moednidan daviT aRmaSeneblis Zegli aiRes.
araviTari erovnuli ar unda WaWanebdes saqarTveloSi _ aseTia
sorosis neba.
qarTvels araferi ar unda Seaxsenebdes, rom is qarTvelia _ ai,
rogor azrovnebs axali xelisufleba.
aiRes upirvelesi mefis Zegli xalxis Tvalwin, specnazis meTvalyureobiT.
daviT aRmaSeneblis Zegls dedaqalaqidan Cveni cremlebi miacilebda.
meore dRes saakaSvilma gamoacxada respublikis moedans vardebis revoluciis moedani unda daerqvaso.
ai, Turme risTvis sWirdebodaT daviT aRmaSeneblis Zeglis gadatana.
368
qalaqis SemosasvlelSi erT mTavar moedans zurab Jvanias moedani daarqves.
male saakaSvilis, oqruaSvilis, merabiSvilis saxelebsac ukvdavhyofen.
misaRebi gamocdebidan Tsu istoriis fakultetzec ki amoiRes
saqarTvelos istoria.
emzadebian vardebis revoluciis 2 wlisTavis grandiozuli zeimisaTvis.
mweralTa daJinebuli TxovniT kaxeTis gamgeblebma yvarelSi iliaoba gamarTes. saakaSvili, rasakvirvelia, ar movida.
CavediT mayvala, me da lado mrelaSvili.
samma satelevizio arxma Camwera, vTqvi (ras vityodi) saqarTveloSi ilias gzas ar unda gadauxvios-meTqi.
arcerTma arxma ar gadasca.
13.XII.05 _ 14.I.06
sazogadoebis yvela fena _ dawyebuli mewvrilmane-mebazreebiT _
gaTavebuli akademikosebiT dairazma xelisuflebis winaaRmdeg.
iqmneba da iqmneba axal-axali opoziciuri partiebi da saprotesto dajgufebani.
mweralTa kavSirSi `ganTiads~ 30 wlisTvis iubile gavumarTeT.
gamodiodnen mwerlebi da laparakobdnen `ciskari~ da `mnaTobi~
daixura da erTaderTi `ganTiadiRa~ bJutavs, ra dReSi varT, amas ras
moveswariTo.
xelisufleba pensiebis Semcirebasac apirebs. yvela dawesebulebaSi grZeldeba wmendis kampania.
e.w. `xandazmulebs~ bedis anabara hyrian quCaSi.
pantomimis Teatrma (amiran SalikaSvili) dadga Cemi piesa `terenti graneli~.
16 dekembers iyo premiera.
speqtakls didi warmateba hqonda.
xelisufleba, ra Tqma unda, ar movida.
isini TeatrebSi ardadian. somxeTidan miviRe Jurnal `garunis~
2005 wlis 7-8 nomeri.
dabeWdilia Cemi sami novela (`bolo~, `depeSa~ da `seqsualuri
novela~), agreTve Salva aminaSvilis novela `elo, SevideT gomurSi~,
uTargmnia cnobil somex mTargmnels hraCia bariamians. mwers, rom
Cemi novelebis wigni somxurad male gamova da sarCevsac migzavnis,
gansakuTrebiT Salvas Targmanis dabeWdva gamexarda.
13 ianvars veaxeli prezident mixeil saakaSvilis dedas q-n giuli
alasanias, igi Savi zRvis universitetis proreqtoria, miTxres, saerTod aravis Rebulobso, magram davureke Tu ara, maSinve mipasuxa.
mobrZandiTo.
Tavazianad mimiRo da gulisyuriT momismina. saubari mweralTa
kavSiris Senobis warTmevas Seexeboda, Tqvens Svils es erTi istori24. r. miSvelaZe. t. XV
369
uli danaSauli mainc aacileT-meTqi. icodeT mwerlebi: daviT sarajiSvilis danatovar am Senobas ar davTmobT cocxali TaviT, sisxli
daiRvreba da pasuxismgebeli Tqveni Svili iqneba-meTqi. 10 ianvarsaa
daniSnuli sasamarTlo da iqneb CaerioT, moaxsenoT prezidents qar­
Tvel mweralTa gulistkivili-meTqi.
meo, Cemi Svilisgan saerTod akrZaluli maqvs mis yovelgvar
saqmianobaSi Careva, magram imdenad ueWvod mimaCnia Tqveni saTxovari, rom garwmunebT usaTuod vetyvio. imas ki ver dagpirdebiT,
ra gadawyvetilebas miiRebs prezidentio.
madloba movaxsene da wamovedi. mayvalas davureke, Zalian ga­
exarda.
15.I. 06 _ 5.III. 06
18 ianvars mweralTa kavSirSi inteligenciis didi mitingi gavmarTeT, es iyo saprotesto aqcia mweralTa kavSiris Senobis dasacavad.
gamovediT mayvala, me, vaJa, nestan kirTaZe da sxvebi.
mere koleqtiurad gaveSureT uzenaesi sasamarTlosken, sadac 3
saaTze daiwyo procesi.
procesze vrceli sityva vTqvi. aTasi welic rom gavides, am Senobas mweralTa saxlad moixsenieben da ra ufleba aqvs masonur talRaze mosul xelisuflebas, mwerlebs es Senoba waarTvas-meTqi. am
xelisuflebas rom xalxi panRuriskvriT garekavs, mere raRa vqnaT,
rogor davibrunoT goka gabaSvilis mier gayiduli Senoba-meTqi.
sasamarTloze uamravi mwerali mobrZanda, maT Soris lado
mrelaSvili, otia ioseliani, jansuR Carkviani, anzor abulaSvili,
daTo takiZe, Salva mWedliSvili da sxvebi.
mosamarTles procesi cudad rodi mihyavda, magram swored es
meniSna cudad, zogjer mosamarTle, viTom obieqturad aCvenebs darbazs Tavs da mere ganaCeni iseTi gamoaqvs, rogorsac zemodan ukarnaxeben.
sasamarTlo sam saaTSi Sewyda da gadaido 15 Tebervlis 3 saaTisTvis.
ras niSnavs es gadadeba?
iqneb marTla miiRo raime zomebi q-nma giuli alasaniam?
RmerTma qnas, ase iyos.
RamiT `kurierSi~ goka gabaSvili gamoCnda da ganacxada: Cven am
process mainc movigebT da mweralTa kavSirs _ mayvala gonaSvils da
revaz miSvelaZis meTaurobiT gamovaZevebT im Senobidano.
20 ianvars, RamiT inga grigoliam `imedSi~ migviwvia pirdapir
eTerSi. erT mxares vijeqiT _ mayvala, otia ioseliani, jansuR Carkviani, goCa fifia da me. meore mxares _ laSa buRaZe, laSa baqraZe, basa
janikaSvili da mamuka xerxeuliZe.
megona kulturis ministrTan an premier-ministrTan mogviwevda
kamaTi, Torem araviTar SemTxvevaSi ar mividodi. ra gveqna, CavebiT.
jer iyo da laSa buRaZem otias laparaki ar acala. Sen uzrdeli,
utifari bavSvi yofilxaro, iyvira otiam, wamoxta da gaiqca.
370
vTqvi: ra gvaqvs gasayofi an am bavSvebTan saCxubari-meTqi. am
xelisuflebas mxolod 2 erTguli `mwerali~ SerCa, danarCenebi e.w.
wvimis revoluciis mwerlebi ukve darwmundnen, rom araerovnuli xelisufleba gvyavs da Cvensken, opoziciaSi gadmovidnen-meTqi, aq imitom ar Cans arc erTi ministri, rom kargad ician, saTqmeli araferi
aqvT. Senobis warTmeva mxolod sababia, maT saerTod SemoqmedebiTi
kavSirebis gauqmeba aqvT ganzraxuli, radganac sZulT is SemoqmedebiTi inteligencia, vinc gverdiT ar udgas da TavianT binZur saqmeze
kvers ar ukravs-meTqi.
rasakvirvelia `mowinaaRmdege banakmac~ miiRo zomebi da Cven
Tu vardebis revoluciis mxares varT, Tqven aslan abaSiZis mxares
iyaviTo. misi siiT moxvdiT parlamentSio. vupasuxe, ki magram Tqveni
beladi miSa saakaSvili Tu gaxsovT, vis gundSi iyo, gana SevardnaZis
erTguli mowafe da dResac misi ideebis gamtarebeli ar aris-meTqi?
saerTod, cud gunebaze damayena im gadacemam, imdenad cud gunebaze, rom wnevam amiwia da RamiT kinaRam sisxli Cameqca. mTeli Rame
ar miZinia.
qalbatonma giuli alasaniam, rogorc Cans, Tavisi sityva Seasrula, mweralTa kavSiris Senobis sasamarTlo 15 Tebervals 15 martisTvis gadaido.
ar vici, ra moxdeba 15 marts.
`mwerlis gazeTSi~ gamovaqveyne novela `zamTaria, maTovs,
mawvims~. novela exeba Cvens gausaZlis yofas, qaTmis grips, civ zam­
Tars (ugazo, uSuqo) da universitetSi profesor-maswavlebelTa
devnas.
bevrs moewona.
ocdaxuT Tebervals gardamecvala sidedri xuta jiqia. gulwrfelad davitire. ormoci weli erTad vcxovrobdiT. zugdididan uamravi nacnob-mezobeli Camovida.
davwere sauniversiteto referendumis moTxovna, dadis es qaRaldi universitetSi da jerjerobiT mxolold ocma procentma
moawera xeli. zogi qveSefria profesori (maT Soris elguja xinTibiZe) Tavs ikavebs. gaixseneT Cexovis `kaci futliarSi~. diax, bevri
belikovi gvyavs universitetSi `kak bi Cevo ne viSlo~. am yoymanma da
SiSma daRupa universitetic da saqarTveloc.
parlamentis SenobasTan permanentuli mitingi mimdinareobs saakaSvilis winaaRmdeg.
prezidentis brZanebiT dasavleT saqarTvelodan avtobusebiT
wamosuli xalxi gorTan SeaCeres da gzis gagrZelebis ufleba ar
misces.
icis saakaSvilma, ras niSnavs TbilisSi avtobusebiT laSqroba.
igi doylapia SevardnaZis Secdomas ar dauSvebs.
Tu gaWirda, esvris kidec opozicias.
Wadrakis sasaxleSi opozicioner politikosTa TaTbiri gaimarTa.
371
gamovedi da vTqvi, me rusuli orientaciis momxre ver viqnebi da
moeSviT igor giorgaZis Camoyvanaze fiqrs-meTqi.
`ruseTumeebs~, albaT, ar moewonebodaT.
ra vqna; me 1832 wlis SeTqmulTa, ilias da akakis gzas ver vuRalateb.
pantomimis Teatris TxovniT davwere piesa-scenari speqtaklisa
`wminda giorgi~.
amiran SalikaSvils Zalian moewona, msurda amomecno ratom gaaRmerTes qarTvelebma wminda giorgi. ratomaa igi CvenSi miCneuli upir­
veles RvTaeba-wmindanad da riT aixsneba rom arcerT qristianul
qveyanaSi ar aris wminda giorgis saxelobis imdeni eklesia (366) ramdenic saqarTveloSi.
me mgoni, amiran SalikaSvili SeZlebs am masalaze kargi speqtaklis gakeTebas, Tu uwminduris mxridan waxaliseba, locva-kurTxeva
da Tundac simboluri finansuri mxardaWera eqna.
mweralTa kavSirSi yrilobisTvis mzadeba mimdinareobs.
mayvalam miTxra, batono rezo, Tu gnebavT Tqven iyareT kenWi
Tavmjdomareobaze da me moadgile viqnebio. uari vuTxari. ar minda
risime finansuri pasuxismgebeli viyo. es Cemi saqme ar aris, me am or
weliwadSi SevZeli gamecocxlebina mweralTa kavSiri awi gagrZelebas
yvela SeZlebs.
daviRale, esec ar iyos, mayvala wesieri, niWieri, energiuli qalia da masTan muSaoba ar miWirs.
6.III.06 _ 16.IV.06 w.
15 marts uzenaes sasamarTloSi erTxel kidev SevikribeT mwerlebi.
amjerad samarTalma puri Wama, uzenaesma sasamarTlom saqme
daSala da gamoZiebas daubruna.
sasamarTlos taSi davukariT.
iqidanve mayvalas, vaJas, lado mrelaSvilis da anzor abulaSvilis TandaswrebiT davureke prezidentis dedas, q-n giuli alasanias
da mwerlebis saxeliT madloba movaxsene.
gauxarda, aSkaraa, me rom ar mivsuliyavi da ar meTxova, uTxari
Sens Svils nu Caidens saSviliSvilo codvas, nu waarTmevs mwerlebs
istoriul Senobas-meTqi, es Senoba axla Cveni ar iqneboda.
Tumca am Cvenma gamarjvebam qarTuli erovnuli cnobierebis
mtrebi ufro gaacofa da soroebidan amoiyvana.
`mzeze~ imave saRamos gamoCnda komitetis Tavmjdomare da
acxadebs: nu zeimoben miSvelaZe da Zmani misni, arc isea saqme. Cven
mweralTa kavSirs axla parlamentidan SevutevT da mainc davSliTo.
30 marts mas marTlac daubarebia mweralTa kavSiridan gasuli
50_mde mwerali parlamentSi da es axali kanonproeqti SeuTavazebia:
daiSalos mweralTa kavSiri patar-patara asociaciebad da jgufebado.
372
ai, mzakvruli gegma!
vin kiTxavs parlaments mweralTa kavSiris daSlas.
amgvari tiranuli xelisufleba araerTi axsovs mweralTa kavSirs.
mTavrobebi icvlebodnen: mweralTa kaSviri rCeboda.
raki Senoba verwagvarTves,axla sxva mxridan mogviares.
1 aprils mweralTa kavSirSi amasTan dakavSirebiT preskonferencia gavmarTeT.
eswreboda SemoqmedebiTi kavSiris yvela xelmZRvaneli.
kanonproeqti, romelic parlaments SeumuSavebia, diqtaturas
sabolood amkvidrebs saqarTveloSi:
uqmdeba yvela SemoqmedebiTi kavSiri da mis nacvlad iqmneba
fondebi, romelTac pirdapir gadaecema SemoqmedebiTi kavSirebis
mTeli qoneba.
amas imitom akeTeben, rom xelovnebis muSakebi erTad aRar Seikribon da erTi piri aRar hqondeT.
es aris aSkara faSizmi.
aRSfoTeba gamovTqviT: giga lorTqifaniZem, mayvala gonaSvilma,
vaJa azaraSvilma, gia janberiZem, revaz miSvelaZem, vaJa oTaraSvilma
da sxvebma.
miviReT erToblivi rezolucia, romelic gazeTebSi gamovaq­
veyneT, magram ar vici, ra Sedegi mohyveba.
brZola, brZola da brZola!
ar gvasvenebs saakaSvili!
ram SeaZula ase sakuTari samSoblo.
kiboTi daavadda `mwerlis gazeTis~ pasuxismgebeli mdivani, uangaro patiosani kaci zaur iobaia?
rogorc eqimebi amboben, dReebi daTvlili aqvs.
Zalian mwydeba guli.
uzaurod, me da sosom gamoveciT `mwerlis gazeTis~ axali nomeri.
14 aprils uwmindesisa da unetaresis saqarTvelos patriarqis
ilia meoris finansuri daxmarebiT aRdgenil iqna Jurnali `ciskari~,
sityviT gamovediT TviT kaTolikos-patriarqi, giorgi andriaZe,
jansuR Carkviani, guram doCanaSvili, Tamaz WilaZe, zaur kalandia
da me.
am xelisuflebis mier `ciskris~ da `mnaTobis~ daxurvam SemaZrwuna, magram gakvirvebiT ar gamkvirvebia-meTqi. ra Tqma unda, is xelisufleba, romleic erovnul cnobierebas ebrZvis, ilia WavWavaZis
xazis gamgrZelebel Jurnals usaTuod daxuravda-meTqi. bednieria
~ciskari~, rom misi mkvdreTiT adRgoma swored unetaresis saxels
daukavSirda-meTqi.
darbazSi arc erTi biznesmeni ar ijda. es garemoeba uwmindesmac
aRniSna.
373
ilia II-s opoziciad moiazrebs saakaSvilis araerovnuli xelisufleba.
yovel nomerSi gazeTis ~ocdaoTxi saaTi~, romelic xelisuflebis laqiaa, medrove Jurnalistebi lanZRaven ilia meores.
cinizmi ufro Sors ver wava.
ar vici, ra saswaulebiT dgas fexze jer kidev `vardebis xelisufleba~.
inteligencia mxars ar uWers (WeSmarit, erovnul inteligenciaze vambob), saSualo da umaRlesi skola erTxmad ewinaaRmdegeba, biznesmenebi gadaudgnen, mwerlebi vebrZviT, wvrili movaWreebi
gadaikides. ra male SeaZules saqarTvelos Tavi da mianc utifrad
gahyvirian: Cven, xalxis mxardaWera gvaqvso, romeli xalxis? okeanisgaRmel xalxs (aSS) Tu gulisxmoben, Torem saqarTveloSi amaTi avtoriteti nulis tolia.
Cemi patara mtrebi isev fuTfuTeben. Suri kvaldakval mdevs.
zeinab sariam 14 aprils sadoqtoro disertacia daicva. 10 wlis
ganmavlobaSi vuwevdi mecnierul konsultaciebs. disertaciis 4 egzemplari rom warmoadgina, ewera ~konsultanti revaz miSvelaZe~.
dacvis dros aRmovaCine, rom avtoreferats Cemi gvari ar ewera.
vkiTxe disertants, tiriliT macnoba, elguja xinTibiZem wamaSlevina
Tqveni gvario.
vkiTxe elgujas: msgavsi araferi momxdarao. laparakic ki ar
gvqonia amis Sesaxebo.
rasakvirvelia elgujas navireSmakalia.
raki xma gavarda, miSvelaZes yvelaze meti disertaciis xelmZRvaneloba ugrovdebao (sakonkursod), patara mela e. xinTibiZe Surma
Seawuxa da cota SemamuxruWa.
amas hqvia patara kacoba, gavubrazdi sarias da misi disertaciis
banketzec, rasakvirvelia, ar wavsulvar, Tumca RvTis winaSe xvewnamudara ar dauklia.
sanam SeiZleba gagrZeldes ase?
mecineba elguja xinTibiZis gulnamcecobaze.
nuTu ~bayayi da xaris~ igavi ar waukiTxavs?
nuTu ar icis, rom rac unda gaiberos, koWebamde ver momwvdeba?
Cveni `usayvarlesi Zma~ ruseTi saqarTvelosadmi zizRs Zveleburad afrqvevs. erTi kviraa, rac ruseTma gamoacxada: qarTuli Rvino
da qarTuli borjomi (kidev sadauria borjomi?) uxarisxoa da ruseTis bazarze aikrZalos Semotanao.
saqarTvelo panikam moicva.
warmoidgineT, saqarTvelos eqsporti mxolod Rvino da borjomia, vyidiT mxolod ruseTSi. ruseTma raki uari gviTxra, unda SeCerdes Rvinis da borjomis warmoeba.
10 dReSi saqarTvelom milionobiT zarali naxa.
374
saakaSvili sasowarkveTilebaSi Cavarda. saswrafod gavarda CineTSi, iqneb CineTSi gavasaRo ruseTis dawunebuli Rvino da borjomio, magram kovzi nacarSi Cauvarda.
CineTma me TviTon miWirs Cemi Rvinis da Cais gasaRebao.
irgvliv yvelgan marcxs marcxze ganvicdiT.
esec saakaSvilis brZnuli politika.
universitetSi axali reqtori gvyavs _ gia xubua.
vicnob.
alternatiulma sabWom: karebi davuketoT da ar SemovuSvaTo.
me ar daveTanxme. ar SeiZleba universitetSi quCis da mitingis
meTodebi davnergoT-meTqi.
guram SaraZe karebSi daxvda reqtors da sul `nabiWvari~ da
`qurdi~ eZaxa.
amisTvis daiWires da 15 dRiT Casves.
es ukve meore Cajdomaa guram SaraZis.
aRvSfoTdi, or gazeTs interviu miveci, es politikuri angariSsworebaa. kacs coli mZime avadmyofi hgavs, nuTu amis saRirali
araferi gaukeTebia saqarTvelosTvis, rom xulignebTan da recidivistebTan 15 dRiT ar CasvaT-meTqi:
vin gaTxova yuri.
17.IV _ 6.VI. 2006
20 aprils, xuTSabaTs, filologiis yofili fakultetis 9 yofili kaTedris gamge amJamad humanitaruli fakultetis rigiTi profesorebi (male, albaT, esec aRar viqnebiT) reqtoris movaleobis
axal Semsrulebels _ gia xubuas SevxvdiT. Turme, rusiko lorTqifaniZe sanatreli gagvixda, marTalia, q-n rusikos TviTon unda eTqva
uari reqtorobaze, rakiRa xvdeboda, rom misi damniSnavebi amiT zizRs ucxadeben universitets da aqaoda 5000 profesor-maswavlebelSi
ver avarCieT sareqtoro kaci da garedan mogvyavs reqtorio, magram
alRoiani qalia, Tanac lorTqifaniZeobasac, Cans, didi mniSvneloba
aqvs. bolo xanebSi rusiko lorTqifaniZe aRar iyo lomaias drakonuli survilis brmad Semsrulebeli. aRar angrevda universitets,
ambobda, rom kaTedrebi da aspirantura gaauqmebines, Tavaziani,
momsmeni da damTmobic gaxda, me yovelTvis imas vabmob da vwer, rac
vici da erT magaliTs mogaxsenebT, martis dasawyisSi Sevedi piradad da avuxseni, rom kaxas saStato ganrigiT uamravi universiteti
usamsaxurod rCeboda. ra vqnao, mkiTxa, ra da, daamate filologiis
fakultets 6 profesoris adgili-meTqi sakonkursod. dameTanxma da
maSinve dawera brZaneba.
axla xubuam (ufro sworad, iman, vinc xubua daniSna), xelaRebiT
gaauqma TiTqmis yvela brZaneba rusudan lorTqifaniZis mier xelmowerili, amiT kaxa lomaias Sxamis gadmonTxevas kveri daukra patara
biWma xubuam, da kidev erTxel daadastura, rom araviTari individualuroba mas, rogorc reqtors, ar gaaCnia.
375
erTi sityviT, migviRo 20 aprils: me jumber WumburiZe, Tengiz
kikaCeivSili, lado minaSvili, iuza evgeniZe, soso sigua da sxvebi.
5 saTxovari vTxoveT:
a) gaacocxle kabinetebi (rusTavelis, ilias, akakis, vaJas, galaktionis, ivane javaxiSvilis, gamsaxurdias, akaki SaniZis...). araa bevri
kabineti, me-5 Tvea uxelfasod dadian universitetSi am kabinetis
TanamSromlebi. daniSne TiTo kabinetSi sami mecnier-TanamSromeli,
Tundac mizeruli 100-80 lariT TveSi, amiT sazogadoebrivi azris
simpaTias daimsaxureb, me mweralTa kavSiris erT-erTi xelmZRvaneli var, gazeTi maqvs, Cems naTqvams saqarTvelo usmens da am Sens
saqciels yvelas gavagebineb-meTqi.
kategoriuli, uimedo uari gvtkica. survilis SemTxvevaSic ki
(ganaTlebis saministrosken gaixeda) me amis kompetencia ara maqvso.
Se kai kaco, amis saxsrebs universitetSive gamoZebni. damatebiT
saxsrebi ar ginda, Sens mravalricxovan uazro xarjebs Seamcireb da
yvelaferi rigze iqneba-meTqi.
Seayare kedels cercvi.
meore saTxovari ybadaRebul sakonkurso komisiebs Seexeboda.
nu daarRvevT prezidentis brZanebas Sen da lomaia, axal Tanamdebobaze pirdapir gadaiyvane TanamSromlebi. ara aqvs ufleba 9-kacian, sadac romelime dargis (vTqvaT, axali qarTuli literaturis)
specialisti mxolod erTi iqneba, komisiam gadawyvitoso mecnieris
adgili universitetSi. Tanac arc leqciebze daswrebaa gaTvaliswinebuli da arc gamoqveynebuli Sromebis xarisxis Semowmeba xerxdeba-meTqi, arao, lomaias davalebiT konkursi unda Cavataroo.
ra ufleba gaqvT, ukve arCeul profesors rom xelaxla irCevT,
maSin is 120-kaciani universitetis didi samecniero sabWo damnaSave
sabWod gamoacxadeT, gaauqmeT misi yvela dadgenileba da daapatimreT yvelani-meTqi, mravalmniSvnelovnad ki ara, erTmniSvnelovnad
gaiRima.
mesame saTxovari wamoviwyeT, Tumca vxedavdiT, rom saTxovrebis
gagrZelebas azri ar hqonda.
is sakonkurso komisia, iqneb saqmismcodne obieqturi, niWieri
profesionalebiT _ universitetis TanamSromlebiT dagekompleqtebinaT-meTqi.
arao, es lomaiam kategoriulad agvikrZalao.
meoTxe saTxovrad kaTedris da aspiranturis aRdgena vTxoveT.
axla da SarSan amTavreben niWieri axalgazrdebi da ra formiT
davtovoT universitetSi, Tqven xom aspiranturac da minimumis Cabarebac gaauqmeT-meTqi.
uari gviTxra.
mexuTe saTxovari mainc vTqvi, wyalwaRebuliviT xavss CavebRauWeT, Cven 60-s gadacilebuli Rvawlmosili profesorebi varT, iqneb
araoficialurad Cvengan SeqmnaT sakonsultacio sabWo. kaTedris
376
yvela wevri Cveni gazrdilia da iqneb Cven gverCia _ vin imsaxurebs
asocirebul profesorobas da vin Tqvens mier amoCemebul asistent
profesorobas-meTqi.
amis Semdeg gadaveciT universitetis referendumis moTxovnebi
saTanado xelmowerebiT. gavecnobi da Tqvens fakultetis TanamSromlebTan Sexvedraze gipasuxebTo. xuTiode dRis win Sexvda profesormaswavleblebs, magram referendumis moTxovnebze krintic ar dauZravs.
me masTan Sexvedraze aRar mival.
axla mainc xom unda gamoibertyoT yurebi dumis moyvarulo kolegebo.
axla mianc nuRar daemsgavsebiT Tqveni dumiliT. cxvars, ro­
melsac parsaven da xmas ar iRebs.
7 maiss xoravas saxlSi CavatareT mweralTa kavSiris XXII yriloba.
mayvala gonaSvilma, me da vaJa oTaraSvilma saangariSo moxsenebebi gavakeTeT.
didi kamaTi atyda, xelisuflebas yvela gamomsvleli akritikebda.
gansakuTrebiT parlamentis sazizRari kanonproeqti gavakritikeT, sadac mweralTa kavSiris likvidaciazea laparaki.
xelaxla agvirCies. mayvala (Tavmjdomared), me da vaJa moadgileebad. mdivnad daviT takiZe.
`mwerlis gazeTis~ gamosacemi fuli kvlav ara gvaqvs. me da soso
mweralTa kavSiris xelfass mTlianad vdebT, rom gazeTi ar mokvdes.
universitetSi didi sabWos sxdomebi ganvaaxleT.
moviyvaneT iuristebi, romlebic amtkiceben, rom prezidents
didi sabWo ar gauuqmebia, ubralod SeaCera misi sxdomebi (risi
uflebac ar hqonda), amitomac SegiZliaT sxdomebi CaataroTo.
ase rom, amjerad universitetSi orxelisuflebianobaa.
CavatareT mitingi universitetis win 24 maiss. gamovedi da vTqvi:
Tqven universitetis nangrevebze dgaxarT, faqtiurad lomaiam da
kampaniam gaauqmes-meTqi universiteti, brali davde prezidentsac da
qarTul inteligenciasac.
Cemi gamosvla mTlianad dabeWda `asaval-dasavalma~.
saqarTvelos saqme cudadaa.
ruseTma uari gviTxra Tavis bazarze yovelgvari qarTuli
produqciis Setanaze. veRar gavyidiT Rvinos, borjoms, citrusebs,
nabeRlavs, Cais, vaSls, es niSnavs qarTuli ekonomikis dangrevas,
radganac rogorc gairkva, Cveni importi mxolod ruseTiskenaa.
saakaSvilma axla ki moixara qedi da putins (romelsac aqamde
`liliputs~ eZaxda), miReba sTxova.
13 ivniss unda Sexvdnen erTmaneTs.
1-4 ivniss qarTvel mweralTa delegacia somxeTs vewvieT.
377
`qarTuli literaturis dReebi somxeTSi~ Cemma megobarma somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomarem levon ananianma Caifiqra.
arnaxuli miReba mogviwyves.
vinc irgvliv gvexvia, yvela am ori xalxis Zmobaze da megobrobaze laparakobda.
2 ivniss mweralTa kavSirSi Cemi axali somxuri wignis prezentacia gaimarTa, qeba-didebiT gamovidnen somxuri prozis TvalsaCino
warmomadgenlebi, moxuci, darbaiseli somxebi - `varpetni~.
Cveno aseTi donis novelisti amJamad msoflioSi ar gvegulebao.
presam da televiziam farTod gaaSuqa Cveni literaturis dReebi.
Cven delegaciaSi Sediodnen: mayvala gonaSvili, me, tariel xar­
xelauri, vaxtang Rlonti, guram odiSaria, givi Sahnazari da anaida
boedstanjiani.
sxvaTa Soris, erevnis universitetSic gvqonda Sexvedra. iqaurma
reqtorma miTxra _ reforma Cvenc CavatareT, magram universitetidan arc erTi TanamSromeli ar gagviSviao.
`Statebis Semcireba~ _ rasac Tqveni xelmZRvanelebi qadageben,
mogonilia, `boloniis~ procesi amas ar iTvaliswinebso.
Camovedi da movaxsene yovelive aqaur reqtors, magram yurad ar
iRo. me davalebuli maqvs 3200 TanamSromeli 800-ze daviyvanoo.
sadizmi da ulmobloba gaamefes universitetSi saakaSvilma da
lomaiam.
7.VI _ 31.VIII _ 2006 w.
universitetSi isev riariaa.
ministrma kaxa lomaiam 1 ivliss universitetis yvela TanamSromeli gagvaTavisufla. es imas niSnavs, rom universiteti aRar arsebobs.
erTi xelis mosmiT dagviTxova yvela _ profesoric da laborantic.
3 ivliss SevikribeT didi sabWos wevrebi. davgmeT lomaia-xubuas
saqcieli, gamovacxadeT universitetis avtonomia da reqtorad jemal mebonia avirCieT.
mere yvelani mivadeqiT reqtoris movaleobis Semsrulebels da
ganvucxadeT Cveni gadawyvetileba.
xubuam Cveulebisamebr SemogviRrina. me sabWos ar vemorCilebi,
me aq lomaiam damayenao da policias gamouZaxa.
es ukve mesamed Semovarda universitetSi 500 kaciani razmi da
daarbia universitetis profesura.
pirdapir im jgleTaSi movxvdi. ar indobdnen qalebs, moxucebs,
Zirs cvioda portfelebi, saTvaleebi…
es iyo saSineli sanaxaoba. ramdenimes guli Seuwuxda.
sibrazisgan xelebi micaxcaxebda.
policielebs veubnebi _ Tqven xom qarTvelebi, Cveni Svilebi
xarT, ar grcxveniaT, profesorebs rom daerieT-meTqi?
vin gismina.
378
gamZvinvarebuli saxeebi hqondaT policielebs.
ise gviyurebdnen, rogor usazizRres arsebebs, Cveni gasresva
surdaT.
wnevam amiwia da kedels miveyrdeni, rom ar wavqceuliyavi.
reqtoris kabinetidan cemiT gamodevnili profesor-maswavleblebi saaqto darbazs SevefareT.
Cans mixvdnen jalaTebi, rom aq Semosulebs Cveni qalebi saxeebs
Camoakawravdnen SeuracxyofisTvis da klubSi ar Semosulan.
samagierod, ufro saSinel fands mimarTes, karebi Cagviketes.
ar gaWra xvewna-mudaram, dilamde arc wyali miawodes da arc
tualetSi gasvlis neba darTes `amboxebulebs~.
SuaRamisas bevrs guli SeuRonda.
mxolod dilis 10 saaTze gadawyvita lomaiam datyvevebulebisTvis badragis TanxlebiT tualetSi gasvlis neba mieca.
meore dRes Jurnalistebi da partiebis warmomadgenlebi SeuSves
saaqto darbazSi gamagrebulebTan.
preskonferencia CavatareT.
cecxlovani sityvebi ~gvtyorcnes~ partiebis beladebma da wavidnen.
Cveni patroni aravinaa.
universitetSi 500-mde policielia.
profesorebs SenobaSi aRar gviSveben.
SemoiRes raRac `mwvane saSvi~, im saSviT Sedian mxolod xubuas
erTguli TanamSromlebi.
mivedi karebTan.
gamocda maqvs da SemiSviT, 45 welia am SenobaSi vmuSaob-meTqi.
Zalian didxans gimuSaviao, damcina kadrebis ganyofilebis axalma gamgem.
axla ukve aRar muSaob da veRar SegiSvebTo.
12 ivliss reqtorma (g. xubua) mixmo: batono rezo, programaze
muSaoba unda SemogTavazoTo. ki magram, moxseni yvela TanamSromeli
da vis SevudginoT programa-meqTi. esao, droebiTiao, axali wesiT,
konkursamde yvela unda gaTavisufldeso. isini xom teqnikuri muSakebi arian-meTqi. konkursi yvelam unad gaiaroso. ar SegiZlia?
ase gamomwvevad, ase xistad ar elaparako, did samecniero sabWos.
iqneb daswrebodi mis sxdomebs, mogvelaparaka, raRacas Senc daTmobdi, Cvenc da saqmes (anu universitets) eSveleboda-meTqi. rogor
SemiZlia aralegitimur sabWosTan viTanamSromloo. ukve gasagebia,
risTvisac mogiyvanes universitetSi, Cemgan iotisodena TanagrZnobois imedic nu geqneba-meTqi. vwyvet SenTan yovelgvar kavSirs da
meored ar gabedo Cemi `gamoZaxeba~-meTqi.
megobrebis da kaTedris wevrebis rCeviT Sevitane sabuTebi sakonkurso komisiaSi e.w. sruli profesoris Tanamdebobis dasakaveblad.
379
amis Sesaxeb gaz. ~asaval-dasavalisTvis~ micemul interviuSi ganvacxade, _ ra Tqma unda, konkursi arasamarTlianad mimaCnia, mxars ar
vuWer, magram sakonkursod sabuTebi imitom warvadgine, rom saqarTvelos vuCveno im xelisuflebis usindisoba. me romelsac mTels universitetSi gamoqveynebuli Sromebis, aspirantebis raodenobiT koWebamdec veravin momwvdeba, darwmunebuli var, ~gamaSaveben~, radganac
gadawyvetilebas miiReben mxolod politikurs-meTqi.
26 ivliss gamocxadda konkursis Sedegebi. Cemi kaTedris 27
wevridan datoves mxolod 3. Tanac samive yvelaze uniWo da uperspeqtivo, oRond am xelisuflebis mxardamWerni. me, rasakvirvelia,
`qulebi ar meyo~.
ar darCenila mecnier-filologi, rom ar daerekos.
zogi meubneba: `naZirala zura kiknaZisgan sxvas ras moelodio.
zogi marwmunebs, Senze lomaiam piradad daavala bela wifurias, radac unda dagijdes, ar moxdes, rom revaz miSvelaZe universitetSi
darCeso.
ase da amgvarad, 2006 wlis 26 ivlisidan aRar var universitetis
TanamSromeli.
45 weli movaTie universitetSi.
bolos ubodiSod, usabuTod gamovgrekes, marto me ki ara, TiTqmis (3-4 Streibexeris garda) mTeli didi samecniero sabWo.
~vis SevCivlo, rusTaveli mkvdaria~.
15 agvistos damireka dekanis movaleobis Semsrulebelma vinme
Ciqovanma: batono rezo, damatebiT konkurss vacxadebT (ramdenime
vakansia darCa) da xom ar miiRebT monawileobaso.
erTxel xom ~gamaSaveT~ da meorejer Cemi ~gaSavebis~ siamovnebas
ver moganiWebT-meTqi.
ise mainteresebs ra kriteriumebiT xelmZRvanelobdiT _ Tu qulebs obieqturad daTvlidiT xinTibiZe da gordeziani Cems naxevar
qulasac ver moagrovebdnen, nuTu Cemi danaSauli is aris, rom maT
uyvarT saakaSvili, me ki ar miyvars-meTqi.
Tqveni gadasawyvetia, me ki movale var girCioTo, Ciqovanma.
garewrebi, romlebmac universiteti daamxves `obieqturobas~
meTamaSebian.
rasakvirvelia, ar viTanamSromleb maTTan.
xval 1 seqtemberia.
pirvelad pirvel seqtembers ar viqnebi Cems mSobliur universitetSi.
guldawyvetili imis gamo rodi var, rom saqarTvelos gamyidvelma xelisuflebam, qveynis dauZinebelma mtrebma Cven, universitetis amagdari profesorebi quCaSi gamogvreka; guli imaze mwydeba,
rom arc erTi studenti ar dagvidga gverdTi da Cvens mimarT TanagrZnoba ar gamoxata.
ar miyvars aseTi studentoba, aRar minda aseTi saqarTvelo.
380
1.IX-11.XI 2006 w.
pirvel seqtembers gardaicvala Cemi siZe _ lado mrelavSili.
Zalian mewyina. lado didi mwerali iyo. igi cxovrebaSi da SemoqmedebaSi zogierTiviT ar dabneula, yovelTvis erovnul poziciaze idga.
am bolo dros Tavisi robaiebiT mamacurad gamoxata Tavisi
damokidebuleba saqarTvelos gamyidveli xelisuflebis mimarT.
CemTvis umZimesi tvirTi isaa, rom me momiwia lados nekrologis
dawera da mis qelexze Tamadoba.
guSin panaSvidze mayvala gonaSvilma miTxra, rom rusTavelis
premiebis komiteti gauuqmebia am xelisuflebas. kulturis umwifar
ministrs goka gabaSvils uTqvams uaxloes aT weliwadSi veravis vxedav iseTs, rom rusTavelis premiis Rirsi iyoso. maS ase, kidev erTi
erovnuli wisqvili gaauqmes. ar gamikvirdeba, Tu Cven rusTavelis
premiis laureatebs am tituls CamogvarTmeven.
lados dakrZalvaze bevri nacnob-megobari movida.
samgloviaro mitingi mayvalam gaxsna. siytvebi vTqviT me, jansuR
Carkvianma, vaJa oTaraSvilma, merab elioziSvilma, SoTa xodaSnelma,
berdia nanobaSvilma, daviT takiZem…
davkrZaleT 5 seqtembers veris sasaflaoze.
germaniidan Cemi novelebis saarbriukneSi gamocemuli wigni miviRe, Targmna hainc fenrixma, kargi gamocemaa.
oqtombris pirvel dekadaSi TbilisSi CavatareT somxuri poeziis
dReebi.
jer mweralTa sasaxleSi gavmarTeT somxuri poeziis didi saRamo, mere stumrebi gvyavda kaxeTSi, quTaisSi da baTumSi. somexi poetebi kiTxulobdnen somex-qarTvelTa mravalsaukunovan Zmobaze, somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomarem levon ananianma ramdenjerme
waikiTxa Cemdami moZRvnili leqsi, romelic SesaniSnavad Targmna mayvala gonaSvilma da daibeWda ~mwerlis gazeTSi~.
somxebi rom gavacileT, mayvalas vuTxari; me mgoni aranaklebi
siTbo da siyvarulTi vumaspinZleT somxebs, magram Tu atyob, mayvala xelisuflebis mier telestudiebisTvis micemulma direqtivam
aqac gviwia. arcerTma arxma informaciac ki ar misca am saerTaSoriso
mniSvnelobis RonisZiebaze-meTqi.
mec mag sakiTxze vfiqrobdio, mayvalam, ara da xom gaxsovT, somxeTSi yofnis dros yoveldRe televizorSi vCandiT, xolo Tqveni wignis prezentacia Tavidan bolomde gadaicao.
gvegona, mogvaSora xelisuflebam avi Tvali, magram SevmcdarvarT:
mayvalas gaacvnes parlamentSi Setanili kanonproeqti imis Sesaxeb, rom SemoqmedebiT kavSirebs yovelgvari sakuTreba unda CamoerTvas da kulturis saministros gadaeces. giga lorTqifaniZem
miTxra, eldar Sengelaias davureke, nuTu marTla quCaSi gagvyrian
SemoqmedebiT inteligencias-meTqi da iciT ra mipasuxa?
namdvilad ase iqneba, eg ukve gadawyvetili gvaqvso.
ki magram ra kanonis ZaliT-meTqi, vkiTxe eldarso gigam.
381
mipasuxa: revolucia kanons ar emorCilebao.
ai, ra demokratia daamkvidra vardebis revoluciam.
ar undaT ara, araviTari erovnuli uwyeba ar undaT.
universiteti samudamod dasamarda.
Sekvecil-kastrirebul mexuTeduniversitetSi uniWo axalgazrdebi gaajejiles.
damatebiT konkursSi xubuas da Ciqovanis TxovniT mqonda sabuTSi
Setanili, raTa lomaias garewrobaSi sabolood davrwmunebuliyavi.
27 oqtombers mibarebs bela wifuria (ministris moadgile) da
meubneba, batono rezo, gTxovT daTanxmdeT xelSekrulebazeo.
magram me xom konkursSi vmonawileob, iqneb srul profesorad
gavdivar-meTqi, arao saTqmelad ar geubnebiT, magram sruli profesoris mxolod erTi adgili gvaqvs da zurab kiknaZe unda gaviyvanoTo.
Tu asea, ratom damiZaxa da ratom mTxova g. xubuam konkursSi
monawileobis miReba-meTqi. raa, ratom meTamaSebiT konkursobanas.
Sen xom ici, bela, rom 200 quliT vuswreb uniWo zurab kiknaZes-meTqi.
kio, namdvilad egreao, magram lomaia piradad ver gitanT da
xelSekrulebazec Zlivs daviTanxmeTo. saerTod apirebda Tqvens
gaZevebas universitetidano. gamotana sabuTebis uxerxulia, Tu ver
gavimarjve, maSin damideviT xelSekruleba-meTqi.
rogorc geneboTo, civad miTxra.
5 noembers gia xubua mirekavs. kviraa.
batono rezo, Cemi rCevaa xvalve dauyovnebliv gaitanoT Tqveni
sabuTebi sakonkurso komisiidan, Torem mere nuRaraferSi damemdurebiTo.
ratom-meTqi? asea saWiro. telefonSi mets verafers getyviT,
axla germaniaSi mivfrinav da rom Camoval xelSekrulebas gagiformebTo.
gaognebuli davrCi.
rogor gabeda xubuam ase pirdapir eTqva is, rac miTxra.
es xom imas niSnavs, rom araviTari konkursi ar arsebobs. daina­
xes, ra, rom z. kiknaZeze bevrad meti qula gamodioda, aseT veragobas
mimarTes. es xom pirdapiri Zaladobaa.
ra meqna? avdeqi da meore dResve 6 noembers mivutane gancxadeba
humanitaruli fakultetis dekans darejan TvalTvaZes:
`gTxovT miiRoT cnobad, rom axalgazrdobis sasargeblod Cemi
nebiT vwyvet sauniversiteto damatebiT konkursSi monawileobas da
vTanxmdebi universitetTan xelSekrulebiT TanamSromlobis SemoTavazebul winadadebaze-meTqi~.
ioli samsaxuria, batono rezo, amas dResve gadavcem sakonkurso
komisiaso, miTxra q-nma darejanma da Cems gancxadebas patara yviTeli
qaRaldi miaweba saTanado rezoluciiT.
wamovedi da es ambavi universitetis kibesTan Sexvedril nodar
tabiZes vuambe.
382
cnobili xelweraao, nodarma, magram es gancxadeba araviTar SemTxvevaSi ar unda dagewera. Seni monacemebiT eseni xafangSi iyvnen
gabmulni TagvebiviTo. z. kiknaZis gayvaniT imitom arian dainteresebulni, rom zurabma didi samsaxuri gauwiaT. misi xeliT moxda universitetis wmendao.
dRes 11 noemberia. Cemi `kontraqti~ jer kidev xelmouwerelia.
lomaiasa da xubuasagan axal veragobas veli, SeiZleba raki konkursidan momiSores, kontraqtzec uari miTxran.
ver gabedaveno, soso sigua meubneba. eseni rom ver gabedaven aseTi ram ar arsebobs.
6 noembers mweralTa kavSirSi ramaz patariZes SevxvdiT, vrclad
vilaparake am brwyinvale mecnieris damsaxurebaze. sainteresod isaubres murman jguburiam, avTo CxaiZem, rene kalandiam da sxvebma,
ramaz patariZec usaxsrod datoves.
12.XI _ 30.XII 2006
17 noembers mweralTa sasaxleSi galaktionis dabadebis 115
wlisTavis iubile aRvniSneT.
moxseneba me gavakeTe da saRamos me vuwinamZRvre.
gamovidnen: fridon xalvaSi, murman jguburia, tagu meburiSvili,
daviT takiZe, bela SalvaSvili, xaTuna Jordania, badri quTaTelaZe,
gizo WeliZe, Salva sabaSvili da sxvebi.
xelisuflebam, rasakvirvelia, galaktionisTvis ver moicala,
telearxebidan mxolod `imedi~ movida.
irakli oqruaSvili gadadga. saakaSvilis razms erTi Ronieri
burji gamoecala. Cans, iraklim dainaxa am xelisuflebis sruli uperspeqtivoba da gaecala.
25 dekembers valiko mamukelavSils 80 weli Seusrulda. saiubileo banketi gaumarTes Svilebma. 100-mde stumari hyavda. viTamade.
kargi kacia valiko.
27 dekembers zaur bolqvaZis wignis prezentacia iyo gamomcemloba `inteleqtSi~. zauris ~100 leqsi~ gamosca inteleqtma Cemi winasityviT. zauri Cemi usayvarlesi megobari iyo. misi suraTi Cems
magidaze (minis qvemoT) maqvs da yoveldRe davxedav xolme. kacuri
kaciobis, patiosnebis, niWierebis gansaxiereba iyo zauri. gigi xornaulma momitana `niangi~, romelSic zauri 50 wels milocavs (1990
wlis nomeria). ra Tbili, ra gamamxnevebeli leqsi dauweria.
gamovida wigni `vin, vin aris?~ Cemi biografiuli monacemebi sakmaod vrclad SeutaniaT.
zaur bolqvaZis wignis prezentaciaze gamovediT me, jansuR
Carkviani, tariel Wanturia, roin metreveli, vilen mardaleiSvili,
anzor burjanaZe, dali fanjikiZe, emzar kvitaiSvili, kaxmeg kudava
(gamomcemeli), medea noneSvili, nana darCia (zauris meuRle) da zauris qaliSvili, saxelganTqmuli pianisti _ eliso.
20 dekembers mweralTa sasaxleSi rezo inaniSvilis dabadebis 80
wlisTavis iubile gavmarTeT.
383
gamovediT mayvala gonaSvili, otia ioseliani, jansuR Carkviani,
fridon xalvaSi, me, bela SalvaSvili da sxvebi.
20 dekembers gia xubuam mowyaleba moiRo da xelSekrulebaze
xeli momawerina, es imas niSnavs, rom mcire ZafiT kvlav viqnebi dakavSirebuli universitetTan. man gamafrTxila: umorCilesad gTxovT,
es ambavi aravis uTxra. lomaias yuramde rom mimivdes im wamsve gamagdebso. piradad gamafrTxila _ miSvelaZe ar gaakaro universitetso.
aseTi ambavi xdeba. universitetis didi sabWos 235 wevridan mxo­
lod 5 datoves profesorad, 7-ode xelSekrulebiT agviyvanes, universitetSi, sadac 40 weli vimuSave, veravis vcnob, saprofesoroSi
ucnobi adamianebi sxedan, sxedan mkacri, gamtknarebuli saxeebiT,
TviTonve grZnoben, rom sxvis adgilze arian moyvanilni (`godrebiT
Camodgmulni~ kinaRam wamomcda).
1.I. 2007 _ 31.III. 07
saaxalwlod saakaSvilma riyeze gaakeTebina 2 tona sacivi, 23 metri xaWapuri da 17 metri gozinayi, dapatiJa (ra Tqma unda, winaswar
Sedgenili siiT) riyeze `Tbiliselebi~.
es iyo samarcxvino sanaxaoba, gaToSili xalxi gausaZlis yinvaSi
erTi naWeri xaWapuris rigSi idga damcirebuli, gaTelili. cremlebi
momawva am `sanaxaobas~ televizoris ekranze rom Sevcqerodi.
RmerTo, sanamde miiyvanes adamiani...
mere iyo gauTavebeli ~bracibruci~ Tavisuflebis moedanze.
xolo meore dRes gaZvirebuli gazi, SimSili, upensioba, quCaSi
gamoyrili Sromisunariani xalxi da maimunadqceuli moqalaqeni~.
Sens kiserze iyos, amerikav, Cveni codva.
1 ianvars Cemi dabadebis dReze (ratom ar daiwva) mewvivnen daZmebi, soso sigua, murman TavdiSvili, boris darCia da ori mezobeli.
2 ianvars gardaicvala jumber TiTmeria. kritikosi da mTargmneli iyo. patar-patara wkipurtebsac werda.
jer mweralTa kavSiris gazeT `literaturul saqarTveloSi~
muSaobda. mere uRalata profesionalur mwerlobas, policiasTan
TanamSromloba daiwyo da karga xans Sinagan saqmeTa saministros
gazeTs redaqtorobda.
zviad gamsaxurdias dauZinebeli mteri iyo.
5 ianvars Cems SviliSvils Sios 18 weli Seusrulda. dabadebis
dRe gadavuxade da vuTamade kidec.
Sio niWieri, Wkviani, damjere biWia.
5 ianvars universitetis marionetulma 12 wevrianma sabWom reqtorad erTxmad airCia ualternativo kandidati, universitetis yvela reqtorze samarcxvino gia xubua.
universitetSi xelSekrulebiT vkiTxulob 2 sagans _Tanamedrove
qarTul prozas magistratebTan da mxatvruli nawarmoebis Sefasebis
principebs. sadRaa is universiteti me rom miyvarda da 40 weli vemsaxure. yovel fexis nabijze dacvis muSakebi dganan. reqtoris kabinets
384
3 samxedroformiani, iaraRiani tutuci darajobs. universitetSi
aRar aris disertaciebis dacva, gauqmebulia aspirantura. Cemi aspirantebi mimoifantnen. aRaravin iTxovs samecniero Temebis Sesrulebas, sxva dros xom mTeli 2 Tve vandomebdiT samecniero Sromebis
kiTxvas. aRar tardeba studentTa samecniero konferenciebi. dekanma
darejan TvalTvaZem silabusi momTxova, rogorc damwyeb leqtors
sTxoven, mivutane. waikiTxa da leqcia `erovnuli sakiTxi qarTul
prozaSi~ wamiSala. ar girCevT am sakiTxis Setanaso.
sityva `qarTuli~ da `erovnuli~ ar unda WaWanebdes universitetSi. aseTi miTiTeba aqvs da ra qnas darejanma.
mezizReba Sesvla universitetSi, Sevdivar rogorc ucxo garemoSi, TiTqmis aravinaa nacnobi, rom miesalmo. garbi-gamorbian
ucxoeTidan Camoyvanili TiTqmis qarTulis armcodne `leqtorebi~.
es universiteti ar aris, es kolejia. sadRaa erovnuli universiteti.
samiode studenti avanTe; miswereT saakaSvils gauqmebuli kabinetebi aRadginos-meTqi. misweres. mTel fakultetze mxolod Svidma
studentma moawera xeli. saakaSvilisgan, rogorc movelodiT, pasuxi
ar Cans.
xelisuflebam kidev erTi saSineleba daatexa Tavs qveyanas, gamoacxades, rom TiTqmis yvela saavadmyofo privatizacias unda daeqvemdebaros da unda gaiyidos.
sad unda imuSaos amdenma eqimma.
TbilisSi darCeba 2-3 saavadmyofo, sadac 1 dRe mkurnaloba 100
dolaramde eRireba, vin gadaixdis? qurdi.
mokled avadmyofobis uflebasac gvarTmeven.
parlaments miaRebines kanoni saxelmwifo saWiroebisTvis moqalaqis piradi qonebis CamorTmevis Sesaxeb.
am kanoniT xelgaxsnili xelisufleba ibarebs `saeWvo politikuri orientaciis~ moqalaqeebs da saxl-kars uceremoniod arTmevs.
ratomo, rom ekiTxeba moqalaqe, pasuxoben am adgilas 30 wlis
Semdeg parki unda gaSendeso.
araviTari anazRaureba, `komunistebis dros micemuli binis orderebi waarTves da quCaSi gamoyares opoziciurad moazrovneni,
Wabua amirejibi, nineli WankvetaZe, ramaz ioseliani, jumber leJava,
buxuti gurgeniZe, zaza koleliSvili da sxvebi...
erTma funqcionerma televiziiT ganacxada _ quCebisTvis saxelovani adamianebis saxelis darqmeva unda gauqmdeso. ra saWiroa
TbilisSi giorgi leoniZis quCao. niu-iorkSi aveniuebs mxolod nomrebi aqvso.
universitetis ngrevis politikam am dReebSi kidev ori `gaZevebuli~ profesori Seiwira _ devi kaWarava da zaur wulaia.
15 Tebervals marjaniSvilis TeatrSi lado asaTianis 90
wlisTavis iubile gaimarTa. es iubile Cven wamoviwyeT, idea Cveni
iyo. mivwereT kulturis saministros, rom romelime Teatri daeqi25. r. miSvelaZe. t. XV
385
ravebina. Cans, kulturis saministrom Tavis Tavze aiRo RonisZiebis
organizeba. Cven _ mweralTa kavSiri gagvinapira da TviTon Caatara
uRimRamoze uRimRamo iubile, uniWo msxaiobebi kiTxulobdnen lados leqsebs. ra iqneboda saRamo, sadac arc erTi niWieri mwerali ar
gamosula da sityvebi Tqves _ guram benaSvilma, zaza abzianiZem da
iza orjonikiZem. me _ lado asaTianis naTluls da mweralTa kavSiris
Tavmjdomares _ mayvala gonaSvils sityva ar mogvces.
18 Tebervals davkrZaleT mwerali zurab rcxilaZe _ patiosani
kaci.
21 Tebervals marjaniSvilis TeatrSi pantomimis Teatrma Cemi
`terenti graneli~ warmoadgina.
Teatri savse iyo.
bolos nodar gurabaniZe da vaso kiknaZe amovidnen kulisebSi aRfrTovanebulebi. mogviloces me da amiran SalikaSvils.
sadReiso speqtakliao, vasom, terentis drosac iseve eqceodnen
xelovnebas, rogorc dRes eqceviano.
dRes uaresiao, nodar gurabaniZem.
aTi dRea vzivar da vwer wigns `dokumenturi novelebi~.
`dokumenturoba~ TviT cxovrebam mikarnaxa.
Tanamedrove mkiTxveli dokumentur prozas ufro etaneba, vidre
fantaziiT Seqmnils.
Cveni dramatuli epoqa ki ise sainteresoa, rom yovel fexis nabijze gawvdis saintereso siuJetebs.
vnaxoT, ra gamova.
wignSi zog adregamoqveynebul dokumentur novelasac Sevitan.
18 marts SoTa niSnianiZis saflavTan SevikribeT poetis megobrebi da ojaxi swevrebi.
vuambe, rogor avuReT niRabi dasaflavebul SoTa niSnianiZes.
SoTa Zalian maklia.
22 marts amiran SalikaSvilis dabadebis dRe aRvniSneT mis naxevraddangreul, magram uaRresad cocxal da saintereso TeatrSi.
SemomCivla amiranma, daviwye repeticiebi Seni ~wminda giorgis~
magram usaxsrobis gamo veRar vagrZeleb dadgmas. dafinanseba gaminaxevres. msaxiobebs xelfassac veRar vaZlevo.
unda mivide meriaSi, iqneb gadavarCino Teatri.
17 marts galaktionis muzeumSi Cavatare samecniero sesia.
moxsenebebi wavikiTxeT: nodar tabiZem, vaxtang javaxaZem, me, lia
sturuam da lado minaSvilma.
mweralTa kavSirSi mirza gelovanis dabadebis 90 wlisTavis iubile aRvniSneT. sxdomas me vuZRvebodi.
29 marts vaxtang goguaZem damireka. xval wignis moyvarulTa
sazogadoebaSi Cemi wignis `stalini _ saSineli samsjavro~ prezentaciaa da Tu moxval Zalian gamexardebao.
mivedi da kargi sityvac vuTxari.
386
vaxtangi niWieri kacia.
gamovida `mwerlis gazeTi~, romelSic dabeWdilia Cemi `Ria werili vladimer putins~.
iqvea Cemi meore werili `erovnuli Serigeba _ umTavresi problema~.
Serigebis, humanurobis, obieqturobis momxre viyavi yovelTvis
da axlac amas vqadageb.
Cemi devizia kargze kargi vTqva, cudze _ cudi.
radikalizmis (ase rom boginobs CvenSi) momxre ara var.
1.IV.07 _ 29.V.07
1 aprils mTawmindaze merab kostavas da qaquca ColoyaSvilis
gverdiT dakrZales zviad gamsaxurdia.
didi bataliebi uZRoda am movlenas.
jer iyo da saflavi ver ipoves. ruseT-CeCneTis omis dros iavarqmniliao, gamoacxades _ mogvianebiT dudaevis dacvis yofilma
wevrma aRniSna _ omi rom daiwyo, joxaris gankargulebiT sxva adgil­
ze gadavasveneT da is adgili marto me vicio.
daiwyes gaTxra.
prezidentis cxedari iqedanac gadasvenebuli aRmoCnda.
bolos SemTxveviT waawydnen erTi dangreuli Senobis kedelTan
upatrono, saidumlo saflavs.
zviadis biWma cotnem saaTze icno micvalebuli.
neSTi sabolood amosacnobad rostovSi waiRes. or kviraSi saeqsperto komisiam daadastura, rom cxedari namdvilad zviad gamsaxurdiasi iyo.
28 marts Camoasvenes saqarTveloSi, ori dRe kolxur koSkSi iyo
panaSvidi.
31-Si sveticxovelSi daasvenes.
1_Si ki TbilisSi Camoasvenes, naxevari saaTi parlamentis win
daasvenes, mere _ mTawmindaze.
14 wlis Semdeg zviad gamsaxurdia Tavis qveyanas, mSobliur miwas
daubrunda.
marTalia, dabrunda cxedrad, magram qarTveli eris SekavSirebis,
misi Tavisufali sulis Semowmebis TvalsazrisiT mkvdarmac didi
saqme gaakeTa.
zRva xalxi movida panaSvidebze da dakrZalvaze.
`axali TaobisTvis~ micemul interviuSi vTqvi, rom dRevandeli
xelisufalni ver eRirsebian aseT pativs da didebas.
es uzarmazari procesia ara marto zviads dastiris, igi protesticaa daTrgunvili demokratiis, Zaladobis, erovnuli cnobierebis
Cawixlvis winaaRmdeg.
es samgloviaro procesia ki ara, erovnuli demonstracia iyo.
mgloviare saqarTvelo am dRes afrialebda mxolod damoukidebeli saqarTvelos ulamazes Sindisfer-TeTr-Sav droSas.
387
gadavexvie zviadis biWebs... am dRem, me mgoni, Seariga koko da
manana.
dakrZalvis organizebaSi Tavi gamoiCina keTilmowyobis samsaxu­
ris ufrosma koba subelianma.
mivedi da madloba movaxsene _ yoCaR, kargi biWi yofilxar-meTqi.
wavikiTxe Cemi axali wignis koreqtura.
me mgoni aprilSi gamovcem, 16 aprils mweralTa sasaxleSi gaz.
`literaturuli mesxeTis~ me-100 nomris aRsaniSnavi Sexvedra gavmarTeT.
kargi saqme gakeTda am mravaltanjul kuTxeSi samwerlo gazeTis
gamocemiT.
17 aprils daviT mWedlurs 60 Seusruldeboda.
mweralTa kavSirSi saiubileo-mosagonari saRamo gavumarTeT.
daTo patiosani, niWieri kaci iyo. samwuxarod, TviTmkvlelobiT
daasrula sicocxle.
vTqvi, rom Cemi Sexeduleba TviTmkvlelobaze, qristianulisgan
ramdenadme gansxvavebulia.
TviTmkvleloba yovelTvis codvad ar unda CaiTvalos.
kacma ar icis adamians rodis ra gancda daeufleba da ras
gadawyvets.
am dReebSi Tavi moikla poetma tagu meburiSvilma.
yvelas dagvwyvita guli tagum.
erT weliwadSi es mesame TviTmkvlelobaa _ d. mWedluri, giorgi
sanadiraZe, tagu meburiSvili, gana es SemTxveviTia?
ar unda laparaki TviTmkvlelobebi gagvimravlda gausaZlisi yofis gamo.
xelisufleba yovel fexis nabijze aviwrovebs, zizRs ucxadebs
xelovanT, mwerlebs, msaxiobebs.
19 aprils mweralTa kaSvirSi vaxtang WeliZis dabadebis 90
wlisTavis saiubileo saRamo gavmarTeT.
vaxtangi WeSmariti inteligenti, patrioti, profesionali literatori iyo.
vrceli Sesavali sityva vTqvi. gamovidnen guram doCanaSvili,
nugzar SataiZe da sxvebi.
25 aprils me da mayvala quTaisSi CavediT da Teimuraz lanCavas
60 wlisTavis iubiles daveswariT.
Teimurazi niWieri, mwerlebze mzrunveli, saqmiani biWia, gamexarda, rom gansxvavebiT xelisuflebis oficialuri gzisgan da sxva
gubernatorebisgan quTaisis gubernatorma kako boboxiZem erovnuli
pozicia daiWira. mxari dauWira mwerlis iubiles.
29 aprils Tengiz svaniZis samocdaaTi wlisTavi aRvniSneT mweralTa kavSirSi.
31 aprils legendaruli Salva mWedliSvilis oTxmocdaxuTi
wlisTavis saiubileo saRamo gvqonda.
388
oci wlis iyo Salva disidenturi leqsisTvis rom daiWires da 15
weli cimbiris gulagebSi ~ixdida sasjels~.
3 maiss anzor abulaSvils Seusrulda 75, anzors misi marTali
poeziisTvis (gansakuTrebiT `maxarobeli~ - `wuxelis biWi dabadebula~...) did pativs vcem.
gavuZexi am iubilesac.
amaswinaT zurab mamulaSvilis Semoqmedi saRamoc gavmarTeT.
15 maiss mSvenieri SemoqmedebiTi saRamo gavumarTeT vaJa
egrisels.
vaJa, cota ar iyos, gandidebis maniiTaa Sepyrobili (vin ar aris...),
magram niWieri poetia da mxars vuWer.
20 maiss Tavzardamcemi ambavi moxda: TbilisSi meliqiSvilis quCaze, saRamos 8 saaTze muxanaTurad, mxecurad mokles guram SaraZe.
`mkvleli~ maSinve daiWira Cvenma `Cauqma policiam~.
igi aRmoCnda vinme giorgi baraTeli, guramis vaJis giorgis yofili megobari, romelic bolo 7 wlis manZilze ubrad iyo SaraZeebis
ojaxTan.
axla gamoZieba cdilobs saukunis mkvleloba (gurami WeSmariti
mamuliSvili da erovnuli moRvawe iyo) yofiT kinklaobas daukavSiros.
dRisiT, mzisiT, Sua quCaze kacs mxolod is mkvleli mohklavs,
romelsac `daWeris~ (am sityvis saboloo mniSvnelobiT) ar eSinia.
moabezra Tavi, rogorc Cans Tavisi cotneiduri gabedulebiT
guramma xelisuflebas da igi gawires.
gurami Cemi Tanakurseli, megobari da TanamebrZoli iyo.
Cven erTad davaarseT moZraoba `ena, mamuli, sarwmunoeba~ am 15
wlis winaT.
marTalia xandaxan SevkamaTdebodiT cxaredac, magram oriode
TveSi isev SevrigdebodiT.
saerTo mizani, saerTo sabrZolo amocana gvarigebda.
bolos imaze wavlaparakdiT; ra ginda giorgaZis dafinansebul
partiaSi guram, mTeli cxovreba ruseTis winaaRmdeg vibrZodiT da
nuTu Cveni cxovrebis azrze (ilias gza _ ruseTisgan saqarTvelos
gamoxsna...) uari Tqvi-meTqi, gaecina. imdenad mZulan eseni, rom amaT
dasamxobad russ ki ara, eSmaksac Sevekvrebio, ixumra.
mere seriozulad miTxra, didi imedi mqonda amerikis, magram xom
xedav, ver gvpatronobso.
am saubridan erTi kviris Tavze Sin momitana mSvenivrad gamocemuli suraTebiani albomis _ `akaki wereTeli~ _ mesame tomi.
didxans visaubreT, cota davlieT. es iyo misi bolo stumroba
Cems ojaxSi. 12 Tu 13 maiss gaxldaT.
20-Si mokles.
21 maiss `imedis~ arxiT (eka xoferia) gamovediT, veris sasaflaoze
davkrZaleT.
389
dakrZalvaze arc ise bevri moqalaqe Canda.
ver movkari Tvali xelisuflebis warmomadgenlebs da Tqven warmoidgineT arc Cveni `saxelovani~, 9 gvamSi gamovlili, inteligenciis
warmomadgenlebi Candnen.
SeeSindaT, albaT 28 maiss 4-6 saaTze Tavis kabinetSi mxecurad
daaxrCves (skoCebiT Sekres da Tavze celofani Camoamxves, gagudes)
zviad cecxlaZe.
parlamentSi erTad viyaviT.
marTlac uangaro, yvelasTvis xelis gammarTavi da Semwe, uaRresad gulisxmieri kaci iyo zviadi.
vis ra dauSava?
rasakvirvelia, es mkvlelobac gauxsneli darCeba.
ase Camoyalibda saqarTvelo gangsterebis saparpaSo qveynad.
damSeuli xalxi aqeT-iqiT awydeba.
15-16 wlis bavSvebi erTmaneTs xocaven.
yoveldRe kvdeba Tanatolis xeliT 1-2 mozardi.
pompezuri zeimebiT da SadrevnebiT cdiloben amoavson Tanamedrove qarTvelis sulis sicariele da usabuTo dapirebebiT daaTron
_ gaarTon, rogorme morig arCevnebamde.
gamovida Cemi `dokumenturi novelebi~, aRaraferi mixaria.
30.V. 2007-2.VIII.2007 w.
2 ivniss davkrZaleT zviad cecxlaZe saburTalos sasaflaoze.
policiam gamoacxada, rom mkvlelebi daapatimres.
zviadis mkvleli `aRmoCnda~ 17-18 wlis axalgazrdebisgan Semdgari banda. narkomanebi ZiriTadad. sul 6 naZirala daasaxeles. 5
daiWires. 1 gaeqcaT.
fulis gamoZalvis mizniT `skoCebiT~ SevkariTo. mere gagvaxsenda, rom asTma hqonda da xelSi Semogvakvdao.
marTla ase iyo?
vin icis.
1907 wlis 30 agvistos wiwamurTan muxanaTurad mokles ilia
WavWavaZe.
wels ilias dabadebidan 170 weli da gardacvalebidan 100 weli
sruldeba.
es weli ilias welia.
mweralTa kavSirma adridanve daiWira Tadarigi.
bondo kobaZem ris vaivaglaxiT, CamomaTxovrebuli fuliT daabeWdvina afiSebi da bukletebi...
mosawvevi baraTi gvauwyebs, rom 7 ivniss wiwamurTan 5 saaTze
obelisks yvavilebiT SevamkobT da samgloviaro mitings gavmarTavT,
6:30 saaTze wmida ilia marTlis saxelobis eklesiaSi ilias sulis
mosaxseniebeli panaSvidi gaimarTeba, 7 saaTze ilias saxl-muzeumTan
xalxmravali mitingi. 8 ivniss 5 saaTze mTawmindaze ilias saflavs
movinaxulebT, xolo 9 ivniss yvarlisken gavemgzavrebiT.
390
7 ivniss ori avtobusiT gavemgzavreT saguramosken.
wiwamurTan kaciSvili ar WaWanebs.
am ori avtobusis mgzavrebma sakmao lodinis Semdeg wiwamurTan
samgloviaro mitingi gavmarTeT.
gamovidnen: revaz miSvelaZe, revaz CxeiZe, roin metreveli, badri
quTaTelaZe...
mere wavediT saguramos saxl-muzeumisken.
wvims.
ilias saxl-muzeumi daketilia.
gaZlierebuli dacva dgas karebTan.
ra xdeba-meTqi vekiTxebi dacvis ufross.
kiTxva Semomibruna.
rogor? Tqven ar iciT, rom dRes ilias saiubileo dReebi daiwyo. yvelgan afiSebia gamokruli-meTqi.
vin atarebso, mekiTxeba.
mweralTa kaSviri, mecnierebaTa akademia, Tbilisis saxelmwifo
universiteti, fondi `mamuliSvilTa gaxseneba~ da saerTod, mTeli
saqarTvelo-meTqi.
Cven araferi viciTo, icrua.
yvelam kargad icoda, mcxeTis xelmZRvanelebs saTiTaod davurekeT.
rezo CxeiZem, fridon Toduam (akademiis vice-prezidentma) da
me-meTqi cxrajer gavumeore.
Cvenao, nabrZanebi gvaqvs muzeumis ezoSi aravin SevuSvaT da araviTari saiubileo mitingi ar CagatarebinoTo.
ai, Turme ratom daimalnen gubernatori (vasiko maRlaferiZe,
vice-gubernatori (Sadiman SamanaZe), mcxeTis gamgebeli (vaxtang yifSiZe) da sxvani mravalni...
Cven vaiZuleT da saxl-muzeumis ezoSi ilia WavWavaZis dabadebis
170 wlisTavisadmi miZRvnili mitingi mainc CavatareT.
CavatareT policielTa garemocvaSi, CavatareT sevdianad. damcirebulebma, Seuracxyofilebma...
ar gvaxlda televizia.
aravin Canda e.w. `oficialur pirTagan~. miuxedavad imisa, rom
yvela ministrs da TviT saakaSvil-noRaidel-burjanaZesac gaegzavna
mosawvevi baraTebi.
saocari ambavia: TiTqosda ori saqarTvelo arsebobs.
erTs unda erovnuli TariRebi aRniSnos. qarTuli suli gaaZlieros... meores surs ar axsenos erovnuli niSansvetebi, ar gaixsenos, rom qarTvelia...
meore mxares saqarTvelos dRevandeli xelisufleba warmoadgens.
ra Zneli mixvedra undoda, swored Tbilisidan micemuli zaris
gamo ar gagvekara mcxeTis xelmZRvaneloba. ar Sekriba xalxi, dagviketa ilias saxlis karebi Cven _ qarTvel mwerlebs da mecnierebs.
391
ilias mainc ras erCodnen?
sanam SeiZleba amis moTmena, qarTvelo xalxo?
`asaval-dasavalSi~ gamoqveynda guram SaraZis qaliSvilis rusudan SaraZis werili `baraTels gurami ar mouklavs~, amtkicebs
rusiko sxvadasxva wyaroebze da TviTmxilvelebze dayrdnobiT. mas
unaxavs `aldagis~ Canaweri firi, romelzec aSkarad Cans, rom gurams
ukan mihyveba da esvris maRali, Tmiani mamakaci, mere kadrSi Semodis
meore, aseve Tmiani aTleti, romelic waqceul gurams sakontrolo
tyvias daaxlis. ase rom, guramis mokvlis operaciaSi monawileobda
minimum ori kaci. policiis mier mkvlelad gamocxadebuli giorgi
baraTeli ki dabalia da meloti. igi kadrebSi axlomaxloc ki ar Cans.
axla raRas ityvian, Tavs riT imarTleben guram SaraZis WeSmariti mkvlelebi?
23-30-31 ivliss qarTvel mweralTa erTi jgufi aWaras ewvia.
am literaturuli stumrobis mizani iyo aWaraSi Seqmnili social-politikuri viTarebis gacnoba da mkiTxvelebTan Sexvedra.
aWaris mweralTa organizaciis (Tavmjdomare daviT TedoraZe)
da adgilobrivi xelisuflebis xelSewyobiT mwerlebma lamis mTeli
aWara Semoiares.
gulaxdili dialogi gaimarTa baTumis, xulos, qedis da Suaxevis
mcxovreblebTan.
xangrZlivi pauzis Semdeg rogorc iqna navsi gatyda da politikuri bataliebiT daRlilma aWarlebma piradad ixiles TavianTi
sulis mesaidumleni _ mwerlebi. uSualod maTgan moismines kompetenturi azrebis Sesaxeb imisa, Tu ra xdeba saqarTveloSi da saiT
miaqanebs istoriuli viTareba rusTavelis qveyanas.
msmenelni kmayofilebiT aRniSnavdnen, rom amgvari Sexvedrebi
saWiro da droulia, rom xelisuflebas xeirs rodi daayris mwerlobis sruliad auxsneli ignorireba, raic am bolo dros aSkarad
TvalSisacemia.
es stumroba imeds gvaZlevs rom mTavroba gons moegos da rogorc Cans, daisaWirova mwerali, rogorc brZeni mrCeveli da eris
mebairaxtre.
mweralTa delegaciaSi Sediodnen: mayvala gonaSvili (Tavmjdomare), revaz miSvelaZe, vaJa oTaraSvili, Teimuraz lanCava, geno kalandia, zaur kalandia, jano janeliZe, Temur amyolaZe, elguja TavberiZe, daviT takiZe (Semoqmedeli), avTandil beriZe, jemal injia da
somexi poeti gagik davTiani.
maspinZelTa mxridan gamoirCeodnen daviT TedoraZe, sandro
beriZe, iuri bibileiSvili, vaxtang Rlonti, fridon xalvaSi, jemal
jayeli, SoTa zoiZe, ramaz surmaniZe, amiran xabazi, ana dundua, vaxtang axvlediani, Teimuraz komaxiZe, anzor kudba da sxvebi.
SexvedrebSi aqtiurad monawileobda aWaris uzenaesi sabWos Tavmjdomare, saqarTvelos mweralTa kavSiris wevri, profesori mixeil
maxaraZe.
392
axalgazrda kinoreJisorma davar gigineiSvilma Cemi novela `maxe~
moklemetraJian filmad gadaiRo da prezentaciaze senakSi mimiwvia.
filmi urigo rodia, magram msaxiobebi moikoWleben.
2 agvistos asana nadiraZis ormocze viyavi. asanas guli gauskda
imis gamo, rom universitetidan gaagdes.
es ukve me-17 profesoria kaxa lomaias kiserze. guli uskdeba
umizezod gagdebul profesuras.
ormocze guram doCanaSvili Semxvda. Seni dokumenturi novelebi Zalian momewona. `SoTa niSnianiZis niRabma~ ise amaforiaqa, mTeli
Rame ver daviZineo.
3.VIII _ 28.VIII. 2007
mimarTva qarTvel mwerlebs
batonebo!
21 agvistos, dilis 4 saaTze, saqarTvelos xelisuflebam mweralTa kavSiri daarbia.
gamTeniisas niRbiani specnazelebi SeiWrnen mweralTa sasaxleSi
da gaugonari cinizmiT iavarqmnes mweralTa TavSesafari.
eniT gamouTqmeli umagaliTo ambavi moxda.
msgavsi ram faSistebsac ar mosvliaT azrad.
istoriam icis magaliTebi, rom simarTlis TqmisTvis daetusaRebinos esa Tu is mwerali, daexvritos kidec kaenis sulis aRzevebis
epoqaSi, magram xelisuflebas erTbaSad amoeSanTos 475 mwerlis bude,
moeSalos maTTvis tribuna da amiT moespos, mwerlebisTvis TavSeyris
saSualeba, aekrZalos maTTvis sajarod azris gamoTqma, dedamiwaze
jer ar momxdara.
aRsrulda is, risic yvelaze metad gveSinoda, gaRizianebulma
xelisuflebam wagvarTva istoriuli sasaxle da amiT Tavisi saxe gamoaCina.
am vandaluri saqcieliT xelisuflebam sabolood daamtkica,
rom saqarTvelos saTaveSi movidnen Cveni erovnulobis dauZinebeli
mtrebi, magram Tu faSizmi germanelTa nacionalur niSnebs ase Tu ise
pativs scemdnen, am xelisuflebas Cveni nacionaluri saxe ar daenaxveba da arc gaegoneba.
quCaSi moisroles ilias, akakis, vaJa-fSavelas, galaktionis
wignebi da portretebi.
Seuracxyves klasikosTa xsovna da Senobidan gandevnes maTi wminda aCrdilebi.
rusTavelis saxli daarbies, batonebo.
nu gaixareben saqarTvelos dauZinebeli mtrebi.
saqarTvelos mweralTa kavSiri arsebobas wamiTac ar Sewyvets da
meti mondomebiT da gabedulebiT etyvis qarTvel ers misTvis esoden
aucilebel, gulismosafxan sityvas.
mwerlebo!
393
istoriam didi gamocda mogviwyo.
axla Cveni valia, mTel msoflios gavagebinoT, rom is rac saqarTveloSi xdeba, xelisuflebis fafxuria qarTuli erovnuli cnobierebis amosaSTanavad.
es saqarTvelos mosaspobad gadadgmuli yvelaze amazrzeni nabijia.
am savalalo faqtze saukuneebi ilaparakeben.
ar SevunaxoT namusi garewrebs, daundoblad vamxiloT isini
Cvens nawerebSi.
`ukvdavhyoT~ sisxliani xelisuflebis wregadasuli Tavxedoba.
Cven vcocxlobT!
mravalWirgamovlil qarTul mwerlobas, Tavisufal qarTul sityvas ase iolad ver moerevian.
saqarTvelos mweralTa kavSiri.
29.VIII. 2007 _ 30.IX. 2007
es mimarTva cxel gulze davwere.
mweralTa kavSirs alya Semoartyes specrazmelebma da rac iyo
SenobaSi, quCaSi gamoyares.
aseTi ram dedamiwaze ar momxdara.
475 mwerals xelisufleba erTbaSad gausworda.
sibrazisgan piri miSreba.
davureke prezidentis dedas, q-n giuli alasanias, nuTu Seni Svilis dasturiT xdeba es saSineleba-meTqi.
ara mgoniao. albaT, viRaceebi Cems Svils uwyoben aseT scenebs,
rom qarTvel ers SeaZulono.
vyviriT, Tmebs viglejT, magram gamkiTxavi aravin aris.
iciT Tu ara, ras CadixarT, ras erCiT ilias, akakis, vaJas wignebs,
quCaSi ratom gamoagdeT gamsaxurdias savarZeli, galaktionis motanili karada-meTqi... vin xarT, sad gaizarde-meTqi.
Cven rac gvibrZanes, imas vakeTebTo, specnazelebma.
ori wuTiT mainc SemiSviT Cems kabinetSi, gazeTis masalebs,
wignebs, pirad nivTebs mainc gamovitan-meTqi.
xval diliTo, didubis nagavsayrelze ipovi yvelaferso, cinikurad mipasuxes.
dana rom damisva sisxli ar gamomiva.
am yaCaRobisadmi Cemi damokidebuleba saxeldaxelod gamovaqveyne
`asaval-dasavalis~ interviuSi.
sazogadoeba, masmedia aRSfoTebulia.
Cems binaSi telefonis zari ar wydeba.
ras apirebTo, mekiTxebian mwerlebi.
iqneb saSimSilod davjdeTo.
amaT guls verafriT auCuyeb da Tavsac ver Seacodeb.
meored mosvlaa saqarTvelos Tavze.
394
`axal TaobaSi~ da ~qronikaSi~ dabeWdilia Cemi interviuebi. saakaSvilis xelisuflebas gamyidvelebad vacxadeb.
yoveldRe davdivar da 3 saaTi vdgavar mweralTa kavSiris win
maCablis quCaze.
jerjerobiT arc remonti dauwyiaT da arc aravin SeusaxlebiaT.
rogorc nodar grigalaSvilma miTxra didi brZolebi midis kulturis saministrosa da ekonomikis saministroebs Soris:
kulturis saministros surs Cveni sasaxle `mwerlis saxlad~
gamoacxados da Sig Seasaxlos TbilisSi arsebuli xelisuflebis
momxre literaturuli gaerTianebani, xolo ekonomikis saministros
surs Senoba sarfian fasad gayidos. rogorc Canso, prezidenti ekonomikis saministros uWerso mxars.
Tu asea, mTlad daRupulia Cveni saqme.
gamovuSvi `mwerlis gazeTis~ sagangebo nomeri.
es gazeTi istorias Semounaxavs utyuar sabuTs imis Sesaxeb, Tu
ra moxda 2007 wlis 21 agvistos.
2 seqtembers policielebs didxans vesaubre.
ras sCadiT-meTqi, biWebo, sad gaizardeT, nuTu Cemgan, rusTavelis premiis laureat revaz miSvelaZisgan icavT mweralTa sasaxlesmeTqi?
arao, batono rezo, Sen kargad gicnobT da Zalianac gviyvarxarTo, im RamiT Cven gviTxres, rom viRaceebma ZaliT daikaves mweralTa kavSiris Senoba da unda gamoviyvanoTo _ Cven gviTxres, rom
mweralTa SenobaSi ltolvilebi arian SeWrilio. axla xom xvdebiT,
ra codva Cagadenines-meqTi, axla vxvdebiT, magram ukve gvianiao. ise
Cvenic unda gaigoTo, cremlmomdgarma policielma miTxra, brZaneba
rom ar SevasruloT samsaxurs davkargavT da xom iciT ra Znelia
dRes samsaxuris Sovnao.
Semecoda biWebi. mere mTxoves, Tu SeiZleba, TqvenTan suraTis
gadaReba gvindao. gadaviReT suraTi.
ori saaTis mere isev mivadeqi policielebs. mivitane gancxadeba:
`yuradReba
am oTaxSi 2 Tve cxovrobda akaki wereTeli.
igi memorialuri, istoriuli oTaxia da remonts ar eqvemdebareba.
gTxovT STamomavlobisTvis daicvaT am oTaxSi arsebuli istoriuli nivTebi~.
Tu SeiZleba es gancxadeba Cems kabinetis karze gaakraT-meTqi.
cota Seyoymandnen da bolos damTanxmdnen.
mweralTa kavSiri da `mwerlis gazeTis~ redaqcia kvlav quCaSia.
araviTari imedi am xelisuflebasTan molaparakebisa ar arsebobs.
mivedi kulturisa da ekonomikis ministrebTan.
me, 67 wlis (maT mamebze asakiT ufrosi) kaci 4-4 saaTi malodines
395
karebTan orivem. bolos (arc gamosulan kabinetidan bodiSi mainc
rom moexadaT) mdivnis piriT gamomicxades:
ar gvcalia da ver migiRebTo.
arc uTqvamT, rodis movide, an movide Tu ara saerTod.
aseTi xelisufleba hyavs saqarTvelos.
es gauzrdeli ministrebi, es cinikosebi daimsaxura Cemma qveyanam?
`mwerlis gazeTis~ ori nomris gamocema movaxerxeT me da soso
siguam.
TiTqmis yvela cnobili qarTveli mwerlis poziciaa gamoxatuli
am gazeTSi (garda guram doCanaSvilisa).
guramma _ me politikaSi ar verevio.
politikaSi nu Caerevi, mweralTa sasaxlis warTmevaze Seni azri
ar gagaCnia-meTqi? vkiTxe.
ar gamaCniao!
ra unda elaparako. `klasikos guram doCanaSvils~ ar anaRvlebs
mweralTa kavSiris bedi.
25 seqtembers politikur asparezze kvlav gamoCnda irakli
oqruaSvili.
iraklim daafuZna politikuri moZraoba `erTiani saqarTvelosTvis~ da gamoacxada, rom apirebs arsebuli, despoturi, damnaSave,
kriminali xelisuflebis damxobas.
imave saRamos inga grigoliam `imedis~ eTerSi miiwvia irakli
oqruaSvili, iraklis saocari gulaxdilobiT ganacxada, rom saakaSvili aris mkvleli, mxdali banditi da saqarTvelos dauZinebeli
mteri. man CamoTvala braldebaTa wyeba, kerZod:
saakaSvilma moakvlevina Jvania da saburTalos 53-Si gvami miitaneso.
saakaSvilma me damavala b. patarkaciSvilis mokvla, rac ar Sevasrule da amis gamo amiTvalwunao.
saakaSvilma missave kabinetSi Cems Tvalwin daavala merabiSvils
_ parlamentar valeri gelaSvils mokvliT nu mohklavT, magram ise
scemeT, rom kacad aRar ivargoso.
saakaSvili daJinebiT moiTxovda Cemgan, makomprometirebeli sabuTebis Segrovebas eklesiis umaRles pirebzeo.
fulis gamoZalvisTvis (200 000 dolari) davakave saakaSvilis biZa
Temur alasania. magram 10 wuTSi damireka TviT saakaSvilma da gamaSvebinao.
saakaSvils sZuls samecniero da SemoqmedebiTi inteligencia. igi
maT yvelas, ganurCevlad niWierebisa, `Casarecxebs~ eZaxiso.
garda amisa, saakaSvili saerTod ver itans qarTvels 40 wlis zemoT. yvelas korumpirebuls da damnaSaves eZaxiso.
iaraRis ZiriTadi Semsyidveli (eqsportiori) saqarTveloSi aris
saakaSvilis deidaSvili nika alasania, romelic Tavdacvis saministrodan milionebs iRebs da ijibavso.
396
SarSanwin TiTqmis SemoerTebuli gvqonda cxinvalis regioni,
specoperaciis Sedegad faqtiurad Sesuli viyaviT cxinvalSi, magram
saakaSvilis simxdalis, silaCris, skamis dakargvis SiSis mizeziT ukan
davixieT da vin icis istoria aseT Sanss mogvcems Tu arao.
saakaSvilis naTesaoba e.i. Tavad saakaSvili momxveWelia da misi
qoneba ramdenime miliardiT ganisazRvrebao.
es da sxva braldebebi wauyena oqruaSvilma Ria eTerSi prezidents. saakaSvili am dros niu-iorkSi imyofeboda.
ukan dabrunebul prezidents gzaSi (venaSi) Seegebnen merabiSvili
da ugulava da gadacemis Canaweri Cautanes.
gaanCxlebulma saakaSvilma gzaSive gasca gankarguleba oqruaSvilis dapatimrebis Sesaxeb.
amrigad, oqruaSvilis braldebebs man kontrargumentebi ki ar
daupirispira, aramed xelaRebiT daapatimra oqruaSvili, riTac faqtiurad aRiara, rom oqruaSvili simarTles ambobda.
oqruaSvilis dapatimrebam aRaSfoTa isedac moTminebis fialaavsili xalxi.
28 seqtembers, oqruaSvilis dapatimrebis meore dRes rusTavelze parlamentis win saakaSvilis sawinaaRmdego grandiozuli mitingi
gaimarTa. Cemi SexedulebiT oqruaSvilic sakmao damnaSavea da gamikvirda, rom mitings daaxloebiT 30 000 kaci daeswro.
sityvebiT gamovidnen da saakaSvilis upirobo gadadgoma
moiTxoves: gia TorTlaZem (mitingis wamyvani), Tina xidaSelma, Salva naTelaSvilma, koka guncaZem, merab kacitaZem, gia cagareiSvilma,
koba daviTaSvilma, mokluli robaqiZis mamam da sxvebma.
mitingze gadawyda Seiqmnas winaaRmdegobis fronti, _ opoziciur
ZalTa gaerTianeba. uaxloes dReebSi saakaSvilis dasamxobad.
amasobaSi sazRvargareTidan dabrunebuli saakaSvili cofebs hyris.
daiwyo opozicionerTa dapatimrebis gafacicebuli kompania.
cixeebi politikur patimrebs ver itevs.
oqruaSivlis advokatma eka beseliam cixidan patimar oqruaSvilis werili gamoitana, romelSic igi gatanjul qarTvel ers gaerTianebisken mouwodebs.
saakaSvilis imiji msoflioSi katastrofulad ecema.
TviTon ixtibars ar itexs da televizorSi Zveleburad iRimeba.
haerSi denTis suni trialebs.
29 seqtembers SabaTs wyaltubos vestumreT me da soso sigua.
CuneSSi niko lorTqifaniZis samecniero sesia CavatareT, otia
ioselians didxans vesaubre saqarTvelos ubedo bedze da prezidentze.
Cveni azrebi, rogorc yovelTvis, axlac yvelaferSi emTxveva
erTmaneTs.
sofel jorjiaSvilidan Salva amonaSvilma gamomigzavna mis mier
dawerili mSvenieri wigni `xibli revaz miSvelaZis novelebisa~.
397
1.X.2007 _ 1.XI.2007
2 oqtombers gamoveci `mwerlis gazeTi~, romelSic gamovaqveyne
otia ioselianis leqsi `iyideba saqarTvelo~ da Cemi novela `Sulaveris omi~.
gazeTi swrafad gaiyida.
8 oqtombers televiziam saSineli suraTi gadmosca:
ijda dabneuli, gatexili, gabruebuli, Tvalebmibnedili irakli
oqruaSvili da rac 25 seqtembers ilaparaka, yvelafers uaryofda.
rac vTqvi, yvelaferi mogonilia da simarTles ar Seeferebao,
saakaSvilze gabrazebuli viyavi da amitom movugoneo.
SeZrwunda mTeli saqarTvelo.
xalxma mainc gaugo gatexil iraklis.
imave RamiT telegamokiTxvaSi 65-ma procentma uTanagrZno;
aSkarad etyoboda, rom fsiqologiuri da narkozuli zemoqmedebis
qveS iyoo.
ase aqcia saakaSvilma oqruaSivli politikur leSad, magram mxolod droebiT.
vaJa oTaraSvili, romelmac Tavisi gamomcemlobisTvis (`erovnuli mwerloba~) didebuli sasaxle SeiZina, fexs iTrevs, raTa mweralTa kavSirs TavSesafari SeuZinos.
ara da amis saSualeba aqvs. rusTavelis prospeqtze yofili
`merani~ gaiyida da mweralTa kavSirs 25%-is wili mgoni 800 000
dolaramde Sexvda.
am fuls vaJa oTaraSvili daepatrona da xelidan ar uSvebs.
sxvaTa Soris, amdenive fuli cal-calke miiRes mweralTa kavSiris da `meranis~ sxva xelmZRvanelebma. r. WeiSvilma, vinme gamezardaSvilma, givi alxaziSvilma da guram gverdwiTelma.
ra Tqma unda, ise Tamamad miiTvales fuli,rom 450 mwerali arc
gaxsenebiaT.
mivedi oTaraSvilTan, iq iyvnen soso sigua, badri quTaTelaZe,
daTo takiZe da zaza qinqlaZe.
Sen gamomcemlobisTvis mSvenieri ~villa~ gaqvs da mweralTa kavSirisTvis Tundac samoTaxiani TavSesafris yidvas ratom aWianureb,
Cemo vaJa-meTqi, vkiTxe.
vaJam mikibv-mokibva daiwyo.
soso siguam Cemi mxare daiWira.
wamoxta mopoeto zaza qinqlaZe da vaJas gamoeqomaga. Turme igi
wina dRes vaJa oTaraSvils samsaxurSi miuRia da erTguleba daumtkica.
ras erCiT vaJaso. bolos da bolos fuli misia da rogorc unda
ise gankargavso.
Sen, Cemo zaza, kus mier fexis gamoyofasaviT mogdis. ras hqvia
fuli vaJasia, im gamomcelmobis damfuZnebeli xom mweralTa kavSiria-meTqi.
erTi sityviT cxared SevlaparakdiT.
398
11 oqtombers CxorowyuSi sofel muxurs vewvieT `SemoqmedebiTi
inteligenciis~ ramdenime warmomadgeneli.
laSa gaxarias 60 Seusrulda da mis mSobliur muxurSi gavixseneT.
saxeldaxelo xsovnis saRamoze winadadeba Semovitane muxuris
saSualo skolas ewodos laSa gaxarias saxeli da saxlSi, sadac poeti
daibada, gaixsnas saxl-muzeumi.
sofeli mowonebiT Sexvda Cems winadadebas.
saintereso ambebi xdeba: irakli oqruaSvilis Caflavebam ver
SeakrTo opozicia.
xalxi azvirTda.
2 noembers daniSnulia grandiozuli mitingi, sadac ilaj­
gawyvetili da sasowarkveTili opozicia erTxmad moiTxovs xelisuflebis gadadgomas.
`asaval-dasavalma~ TiTqmis mTlianad gadabeWda `mwerlis gazeTidan~ Cemi nawerebi.
14 oqtombers avTandil adeiSvili davasaflaveT.
gvindoda mweralTa sasaxlidan gamogvesvenebina, magram ekonomikis ministrma giorgi arvelaZem uari gviTxra.
20 oqtombers saCxereSi `akakis dRe~ aRvniSneT.
pirveli sityva me momca gamgebelma.
sxvaTa Soris, isev ilia da akaki migviZRvebian erovnuli fenomenis dasacavad gamarTul omSi-meTqi _ vTqvi.
akakis saxl-muzeumis erTma TanamSromelma akakis ezoSi miCurCula _ saakaSvili am bolo dros samjer iyo saCxereSi, magram akakis
saxl-muzeumisken arc gauxedavso.
22 oqtombers mweralTa sasaxlis win xelisuflebis sawinaaRmdego mitingi gavmarTeT.
gamovediT mayvala, me, oTaraSvili, jansuR Carkviani, vaJa azaraSvili, nukri qanTaria, marine cxvediaSvili da sxvebi.
23 oqtombers Tbilisis saqalaqo sasamarTlom ganaaxla mweralTa sasaxlis saqmis ganxilva.
ekonomikis saministrom ver warmoadgina sabuTi, Tu ris safuZvelze gadaiforma qurdulad mwerlebis kuTvnili Senoba.
bolos mosamarTle naTia jorbenaZem orive mxares winadadeba
mogvca urTierTSeTanxmebiT gadagvewyvita dava.
es gadawyvetileba imeds gvisaxavs, rom SeiZleba mweralTa sasaxle davibrunoT.
miviReT msoflios 15 qveynis mweralTa kavSirebis erToblivi
gancxadeba, romelSic iaponeli, ingliseli, germaneli, frangi, poloneli, rusi, ukraineli, italieli, espaneli mwerlebi gmoben mweralTa kavSiris mimarT Cadenil yaCaRobas da saakaSvils mouwodeben
saswrafod daubrunos mwerlebs kuTvnili Senoba.
opoziciis mitingebi imarTeba mTels saqarTveloSi.
vnaxoT, ra moxdeba 2 noembers.
`asaval-dasavals~ vrceli interviu miveci, sadac mTels inteligencias movwuode 2 noembers dadges rusTavelis prospeqtze.
399
2.XI.2007 _ 24.XI. 2007
2 noembers 100 aTasi damSeuli, gaubedurebuli, Seuracxyofili
kaci dadga rusTavelis prospeqtze.
opoziciis xelmZRvanelebma TorTlaZem, zurabiSvilma, xaindravam, daviTaSivlma, l. gaCeCilaZem, kaxa kukavam, levan berZeniSvilma
da sxvebma xelisuflebas ioladgadasawyveti, cota ar iyos ukbilo
moTxovnebi wauyenes. mTavari im oTxidan iyo arCevnebis TariRis gadmoweva _ dekembris nacvlad aprilSi Catareba.
me da soso sigua erTad mivediT mitingze. telearxcma `imedma~
interviu mTxova.
vTqvi:
me aq movedi Cemi programiT. maqvs sami moTxovna.
pirveli _ gadadges prezidenti.
meore _ Seiqmnas koaliciuri mTavroba (9X9)
mesame _ dainiSnos arCevnebi aprilSi, amis gareSe ver gadawydeba
am 100 000 kacis da mTeli saqarTvelos problemebi-meTqi.
Cvenao, prezidentis gadayenebis moTxovnas ar vayenebTo, miTxra
`imedis~ korespondentma (naTia erqva) da gavifiqre, rom Cemi interviu ar gadaicemoda.
marTlac ar gadasces.
mivxvdi, rom opoziciis beladebi autkivari Tavis politikas adgenen da marTlac ase moxda.
Seiyolies xalxi lamazi sityvebiT da revolucias ar misces
logikuri dasasruli.
logikuri dasasruli ki is iyo, ise aeRoT xelSi Zalaufleba,
rogorc saakaSvilma da mismia gundma aiRo 2003 wlis 23 noembers.
ver Caavlo xars rqaze xeli opoziciam.
daRamda.
xalxi wavid-wamovida.
meore dRes parlamentis win rusTavelze mesamedic ar movida.
vTqvi: revoluciuri mitingi opoziciis liderebma did saxalxo
seirnobad, koncertad gadaaqcies-meTqi.
me Cemi saTqmeli mainc vTqvi am dReebSi gazeT `asaval-dasavalis~ da `rusTavi 2~-is (3 noembers) saSualebiT, mitingzec yoveldRe
davdivar, magram erT-erT mobRavle-gamomsvlelad ar movevline iq
Sekrebil sazogadoebas, imitom, rom kargad vxedav _ es opozicia
uZluria.
7 noembers saakaSvilma kacobriobis winaSe gaugonari danaSauli
Caidina.
meistoriev, daimaxsovre 2007 wlis 7 noemberi.dilis 8 saaTze
policiam jer parlamentis win moSimSileTa aqcia (30 moSimSile)
daarbia da mere roca 1 saaTze uamravi xalxi mogrovda rusTavelze
am vandaluri faqtis gamo protestis gamosacxadeblad, saakaSvilma
specrazmi _ niRbiani, kbilebamde SeiaraRebuli manqurTebi miusia
400
udanaSaulo xalxs. momwamlavi gaziT, wylis WavliT, umowyalo cemiT `gaaTavisufles rusTavelis `prospeqti~. qaSueTis eklesiaSi Tavis gadasarCenad Sevardnil momitingeebs fexdafex Sehyvnen, taZarSi
locvad Semdgar mRvdlebsac ar moeridnen, jer otebulT scemes da
mere momwamlavi gazis yumbara Seagdes qaSueTSi.
taZarSi da mTels rusTavelis prospeqtze sisxils gube idga.
saswrafo daxmarebis manqanebi daWrilTa da mowamlulTa saavadmyofoebSi gadayvanas ver audiodnen.
gadarCenilebi qveviT, baraTaSvilis xidisken daeSvnen da riyis
moedanze kvlav ganaxlda mitingi.
sadamsjelo eqspediciam xalxs riyezec CaakiTxa.
oTxive mxridan alya Semoartyes 10 aTasamde momitinges.
gamZvvinvarebuli wesrigis damcvelebi Rvinis aRmarTisken gaqceulT daedevnen da gametebiT scemdnen. ar indobdnen qalebs, bavSvebs da moxucebs.
qalaqSi panika mZvinvarebda.
televiziiT gamovida prezidenti da iseTi saxe hqonda, TiTqos
didgoris omi moegos, `aravis ar davindobT, opozicias misxals ar
davuTmobT~. ismoda misi gamosvlis qveteqstidan.
`RmerTi ar gagiwyreT~... `suls amogaZrobT~ _ utifrad
acxadebdnen xelisuflebis sxva warmomadgenlebi.
saRamos daarbies telearxebi `imedi~ da `kavkasia~.
opoziciurma televiziam radiomauwyebloba Sewyvita.
SuaRamisas saakaSvilma mTel saqarTveloSi 15 dRiT sagangebo
mdgomareoba gamoacxada.
7 noembersve Ramis 12 saaTze movaswari da telearx `mzis~ saSualebiT qveyanas vauwye Cemi damokidebuleba xelisuflebis mier
Cadenili istoriuli danaSaulisadmi.
vTqvi, rom rusTavelze ar yofila parlamentSi an kancelariaSi
Sevardnis mcdeloba. momitingeebs araferi iseTi ar CaudeniaT, rac
saxelmwifo aparats saSiroebas Seuqmnida da risTvisac saWiro gaxdeboda specrazmis saSualebiT mitingis darbeva.
swored maSin, roca oTxi wlis win saakaSvili da misi razmelebi
kancelariaSi Sevardnen, SevardnaZes aseTi radikaluri zomebisTvis
ar miumarTavs-meTqi.
romel demokratiaze laparakobT-meTqi.
nuTu imedi aqvs saakaSvils, rom es galaxuli, mowamluli, darbeuli xalxi odesme apatiebs mas da Seurigdeba-meTqi.
yvelaze saSineli CemTvis, rogorc mwerlisTvis iyo is Seubralebloba, riTac epyroboda specrazmi Tavis Tvistoms, Tavis moZmesmeTqi.
mTeli msoflio aRaSfoTa saakaSvilis mier 7 noembers Cadenilma
danaSaulma.
rogorc gazeTebi uwyebian, amerikis saxelmwifo mdivanma kondoliza raisma saakaSvils daureka:
26. r. miSvelaZe. t. XV
401
_ Sen aSkarad uRalate demokratiul principebs da prezidentad
yofnis moraluri ufleba ara gaqvso.
dasavleTis aSkara sayvedurma gaWra da 9 noembers saakaSvilma
ganacxada 25 noembers gadavdgebi da 5 ianvars saprezidento arCevnebs vniSnav, im dResve vniSnav plebicists, Tu rodis Catardes saparlamento arCevnebio.
aSkaraa, rom rusTavelze Sekrebili daCagruli xalxis nebam
gaimarjva, magram Cvenma prezidentma Tavisi Tavi kvlav wamoayena prezidentobis kandidatad.
rasakvirvelia, mas saqarTvelos mosaxleobis 3%-ic ar uWers mxars, magram rogorc sCvevia, arCevnebs gaayalbebs da xalxs TvalSi
nacars Seayris.
opozicia am `gamarjvebam~ daabnia da erTdroulad prezidentobis ramdenime kandidati daasaxela:
daviT gamyreliZe, levan gaCeCilaZe, badri patarkaciSvili, Salva naTelaSvili da sxvebi.
opozicia aSkarad arasaxarbielo mdgomareobaSia am saprezidento maraTonSi.
saakaSvilis xelSia policia, gubernatorebi, jari, televizia da
a.S. opoziciis mTavari arxit `imedi~ daxurulia. erTaderTi `kavkasia~ feTqavs da misi mauwyebloba Tbiliss ar Sordeba.
prezidentma 23 noembers nacionalistTa yriloba Caatara,
Caatara komunisturad Camorekili `deputatebiT~ aplodismentebiT
da feierverkebiT, saSineli sanaxaoba iyo. Sublze hitleriviT TmaCamoSlili qarTveli fiureri xmis CaxleCamde gahyviroda.
16-dan 21 noembramde somxeTSi qarTuli literaturis dReebi
Catarda. somxebma did siyvaruliT migviRes. TiTqmis mTeli somxeTi
moviareT. dReSi 3-4 gamosvla gvqonda. delegacia mayvalam Seadgina.
Cveni delegacia ase gamoiyureboda: mayvala gonaSvili, revaz
miSvelaZe, daTo takiZe, mzia xeTaguri, badri quTaTelaZe, bela qeburia, marine cxvediaSvili da vladimer sariSvili.
gamovediT erevanSi, gorisSi, kapanaSi da sxva qalaqebSi, Tu dabebSi.
gansakuTrebiT mowonebiT laparakobdnen maspinZlebi Cems wignze,
romleic somxurad hraxCia bairamianma Targmna.
momaniWes didi somexi prozaikosis aksel bakuncis premia da gadmomces oqros medali.
aseve amirCies qalaq gorisis saxelmwifo universitetis sapatio
doqtorad.
daxeT, bedis ironias, Tbilisis saxelmwifo universitetidan
gamomagdes xubuam da lomaiam da somxeTma sapatio doqtorad amirCia.
aqve, rom ar damaviwydes, mowveva miviRe. peterburgis universitetidan _ miwveven qarTvelologiuri ganyofilebis profesorad
ori wlis vadiT, ra Tqma unda, uari unda vTqva, mweralTa kavSirs da
gazeTs ver mivatoveb.
402
25.XI. 2007 _ 12.I. 2008
prezidentobisTvis brZolis kompania grZeldeba.
saakaSvilis avtobusebiT dahyavs saqarTvelos sxvadasxva qalaqSi daqiravebuli amomrCevlebi, ukan dasdevs televizia da samiode
uniWo momRerali _ leqsseni, zumba, lela wurwumia, oriode uniWo
msaxiobi _ zvio bliaZe, oTar koberiZe da guram saRaraZe... o, amgvari
amaliT dadis saakaSvili da saqarTvelos TvalSi nacars ayris _ xom
xedavT, rogor vuyvarvarT da rogor mxvdebiano.
saakaSvilis gverdiT ar aris arc erTi cnobili niWieri inteligenti.
14 dekembers xelovnebis muSakTa saxlSi ilia WavWavaZis dabadebis
170 da gardacvalebis 100 wlisTavi aRvniSneT.
mayvalam gaxsna. moxsenebTi me gamovedi. sityvebi warmosTqves
jansuR Carkvianma, zina kverenCxilaZem, vaJa oTaraSvilma, daviT
takiZem, eldino saRaraZem, i. kinwuraSivlma da sxvebma.
mzisa navrozaSvilis meuRlis panaSvidze badri biwaZe Semxvda.
igi nino burjanaZis qmaria. mivedi da vuTxari _ badri, Seni coli
axla prezidentis movaleobis Semsrulebelia, iqneb uTxra mweralTa
sasaxlis Senoba dagvibrunos-meTqi. vetyvio, dampirda, magram winaswar vici, survilis SemTxvevaSic ver gaakeTebso. Sen marTla prezidenti xom ar ggonia nino, miSas prezidentobis sadaveebi xelidan
erTi wuTiTac ar gauSviao.
juba jandieris vaJis qorwilze viTamade.
kargi xalxia juba da zuriko, niWierebi, patiosnebi.
23 dekembers xelovnebis muSakTa saxlSi oTar uruSaZis wignis
prezentacias daveswari da sityva vTqvi.
saakaSvili winasaarCevnod TvalTmaqcurad keTilia, magram mweralTa sasaxlis dabrunebaze krintsac ar sZravs.
rogorc Cans, mwerloba WiriviT sZuls da Tanac sarajiSviliseuli sasaxle misTvis msuye lukmaa.
mayvala da me mivediT giorgi arvelaZesTan _ ekonomikis ministria. kategoriulad movTxoveT _ moexsna alya mweralTa saxlisTvis da mwerlebisTvis gadmoeca. vera da ver movulbeT guli patara
gaTamamebul ymawvils, imasac ki ar Segvpirda, saakaSvils movelaparakebio, jer arCevnebi damTarvdes da rogor xasiaTzec viqnebiT, imis
mixedviT gadavwyvet Tqvens sakiTxso.
amasobaSi axali welic movida.
gogia uiSviliseburad Sexvda axal wels galaxuli, damcirebuli,
Seuracxyofili saqarTvelo.
saaxalwlo Raribul sufrasTan Cems saxlSi axal wels Cemi coli
naTela, SviliSvili Sio, soso buxaiZe da me vijeqiT.
1 ianvars Cemi dabadebis dRes Savi dRisTvis Semonaxuli oriode
groSiT patara wveuleba gavmarTe. 68 wlis Sesruleba momiloces
soso siguam, murman TavdiSvilma, sergo da giorgi melaZeebma, Cemma
dam _ naTelam da umcrosma Zmam _ borisma.
403
arc radio-televizias da arc romelime gazeTs ar gaxsenebia
Cemi dabadebis dRe.
asec velodi.
me xom xelisuflebisgan Serisxuli revaz miSvelaZe var.
gamikvirda, rom arc Cemi yofili kaTedris wevrebs _ gavaxsendi.
swored imaT, vinc me gamovigone, visi mecnier-xelmZRvanelic
gaxldiT, universitetidan saakaSvil-lomaia-xubuas mier gamoZevebuli revaz miSvelaZe ar gavxsenebivar.
bedis ironiaa, isini xom fexqveS megebodnen da ar icodnen rogor gamoexataT Cemi siyvaruli.
erTmaneTs aswrebdnen, rom CemTan SemoerbinaT (an daerekaT) da
dabadebis dRe moelocaT.
ori Cemi mowafe _ mglisgan Tamar paiWaZisgan da rusudan niSnianiZisgan (erTguli `miSistebi~) sasikeTos aras velodi, magram sxvebma,
nuTu sxvebs ase Cqara davaviwydi?
aseTi yofila cxovrebis ulmobeli kanoni.
magram me? me xom ar viyavi aseTi umaduri Cemi maswavleblebis
mimarT _ me xom sicocxlis bolomde gulSi vixutebdi yvela maTgans
_ giorgi natriaSvils, sergi Wilaias, akaki Tofurias, Salva radians,
irakli abaSiZes da sxvebs.
sagangebo weriliT vexmaurebodi xolme maTi cxovrebis Rirs­
SesaniSnav TariRebs.
26 dekembers moskovis universitetidan damirekes da SemmoTavazes profesoris Tanamdeboba. erToTaxian binas mogcemT moskovis centrSi da 600 evros xelfasad. viciT, rom aseTi saxelovani mwerali
da mecnieri saqarTveloSi idevnebiT da gTxovT uari ar gviTxraTo.
didi madloba movaxsene, magram 68 wlis gaxlavarT da gamiWirdeba
Tqvens Tavazian SemoTavazebaze dayabuleba. esec ar iyos, saqarTvelos am politikurad cxel dReebSi ver mivatoveb-meTqi.
mogvianebTi Sevityve, rom moskovSi samuSao adgiliT Cems uzrunvelyofaze izruna Cemma megobarma, Jurnal `druJba narodovis~ mTavarma redaqtorma, Cemi wignebis rusulad mTargmnelma aleqsandre
ebanoiZem. saSa am sikeTes ise akeTebda, rom me ar mimxelda. surda
mefiqra, rom Cemi cxovrebis mZime dReebSi me swored moskovs gavaxsendi. esaa namdvili sikeTe. isev Seniani, Seni megobari Tu gagixsenebs, Torem vis dahkargvixar, `vin dageZebs... vin geZaxis~...
5 ianvars saqarTvelom axali prezidenti airCia, TbilisSi TiTqmis yvela olqSi levan gaCeCilaZem gaimarjva, magram rogorc mosalodneli iyo, saakaSvilma Tvalwin aafcqvna gamarjveba gaCeCilaZes.
Tumca... iZulebuli gaxda eRiarebina, rom TbilisSi arCevnebi
pirwmindad waago, samagierod 100%-iT moigo marneulSi, walkaSi da
axalqalaqSi.
diax, TaTrebs da somxebs gadauwyvetiaT, vin iyos saqarTvelos
prezidenti.
404
ai, ratom vwuxdi, ratom vyvirodi mTeli sicocxlis ganmavlobaSi, ariqa, gamravlebis saqmes mivxedoT, Torem stumari erebi kurdRlebiviT mravldebian da male Cven, Cvensave qveyanaSi umciresoba
aRmovCndebiT-meTqi.
arcerTma xelisuflebam Cems yvirilze yuric ar Seibertya da
ai, Sedegic.
dRes azerbaijanSi ar cxovrobs arc erTi somexi, somxeTSi ar
cxovrobs arc erTi azerbaijaneli, saqarTveloSi ki 400 000 somexi
da 500 000 azerbaijaneli cxovrobs. SeiZleba sammilionian saxelmwifoSi milionamde stumari eris warmomadgeneli cxovrobdes?
RmerTma damifaros gadavuxvio tradiciul qarTul tolerantobas da stumarTmoyvareobas, magram isic xom faqtia, rom qarTul
enas, `vefxistyaosans~ da varZias... Cvens erovnul atributebs qarTveliviT sxva ver mouvlis?
me vamtkiceb, rom 49% ucxotomels, araavtoqtonur mosaxleobas ver aitans saqarTvelo. Tu somxeTi da azerbaijani bolo oc
weliwadSi sufTa eTnikur, erovnul saxelmwifoebad iqcnen, Cven ra
davaSaveT?
misces xma araqarTvelebma im kacs, vinc qarTuli erovnuli
fenomenis dauZinebeli mteria, vinc sabuTebidan gaaqro erovneba `qarTveli~, vinc winaaRmdeg diplomatiis elementarul normebisa sazRvargareT, saerTaSoriso Sexvedrebze inglisurad WikWikebs, vinc
daangria da iavarhyo yvela erovnuli dawesebuleba _ mweralTa kavSiri, universiteti, akademia.
diax, ucxotomels xels ar aZlevs erovnuli kulturis dominanti saqarTveloSi.
televizia yovel wams acxadebs, rom saakaSvilma miiRo 53,21%,
xol levan gaCeCilaZem 25,21%.
imarTeba mitingebi, preskonferenciebi... opozicia afrialebs
gayalbebul oqmebs, amtkicebs, rom bevrgan xma aqvT micemuli gardacvlilebs, zogi oqmi pirdapiraa Casworebuli. Tu saakaSvils
qobuleTSi erT ubanSi miRebuli aqvs 327 xma, TbilisSi 327-sTvis
win 1 miuweriaT da gamovida 1327 xma. aseTi manipulaciebi ganucdia
TiTqmis yvela oqms, magram Seayare kedels cercvi.
saarCenvo komisiis Tavmjdomare levan mRebriSvili, aSkara TaRliTia, igi sadisturi RimiliT xvdeba gamwarebul opozicionerebs
da dapatimrebiT emuqreba.
ase rom, jerjerobiT xsna arsiT aris. amerikis saxelmwifo departamenti da evrosabWo, agreTve saqeifod Camosuli damkvirveblebi `amtkiceben~ arCevnebi demokratiulad Catarda da opoziciam erTi
adgilis qnevas Tavi gaaneboso.
mxolod ruseTma ar cno saqarTveloSi Catarebuli `prezidentis
arCevnebi~.
opozicia xmebis xelaxla daTvlas da meore turis gamarTvas
iTxovs.
405
`gamarjvebuli~ saakaSvili zeimobs da eiforiaSi myofi opozicias sami TiTis kombinacias uCvenebs.
13 ianvars respublikis moedanze opoziciis didi mitingia daniSnuli. vnaxoT ra moxdeba, TbilisSi Tovlia da saSinlad hyinavs.
13.I.2008-5.IV. 2008
21 ianvars tvinSi sisxlis CaqceviT gardaicvala da 26 ianvars
quTaisSi davkrZaleT Cemi saukeTeso megobari, universitetis profesori soso buxaiZe.
ver gauZlo sosom lomaias represiebs:
igi xom universitetiT cocxlobda, universitets Sehxaroda,
misTvis iRvwoda.
sxvebTan erTad gamoaZeves reformistebma.
soso kidev erTi msxverplia saakaSvilis da lomaias binZuri
politikis.
13 Tebervals londonSi gaurkvevel viTarebaSi gardaicvala
badri patarkaciSvili.
maSinve vukarnaxe gazeT `alias~ mweralTa kavSiris gancxadeba:
`saqarTvelos mweralTa kavSiri Rrma mwuxarebiT iuwyeba, rom 13
Tebervals saqarTvelo sxelisuflebis mier misi pirovnebis winaaRmdeg gaCaRebuli cilismwamebluri, usamarTlo, umaduri Tavdasxmebis
Sedegad gardaicvala badri patarkaciSvili.
gamovaqveyne sami bibliuri novela, mwerlebs Zalian moewonaT.
murman jguburiam miTxra, msgavsi araferi wamikiTxavso. usaTuod am sam novelaze werili unda davwerovo.
werilze gamaxsenda; Salva amonaSvilma gamocsa wigni ~xibli revaz miSvelaZis novelebisa~, Zalian momewona, es, Tu ar vcdebi, Cems
Semoqmedebaze dawerili mexuTe wignia. Tumca... ra mniSvneloba aqvs...
dRes literatura aRaravis ainteresebs.
mkiTxvelsa da mwerals Soris mixeil saakaSvilma gulgrilobis
kedeli aRmarTa.
albaT, arasodes arcerT mmarTvels ar sZulebia ise mSobliuri
xelovneba, rogorc mixeil saakaSvils sZuls!
27 ebervals kaTolikos-patriarqma uwmindesma da unetaresma
ilia meorem mwerlebi migviwvia.
mwerlebs didi misia gaqvTo, unetaresma, Tqven unda SeaRviZoT
dabneuli eri da WeSmaritebisken gza unda uCvenoTo.
mayvalas Semdeg me vTqvi sityva. vTxove, eSuamdgomla prezidentTan, raTa CvenTvis daebrunebina warTmeuli sasaxle.
kaTalikosma aRgiTqva, usaTuod mivwero, `wminda giorgis~ dadgmis idea Sevaxsene, moiwona.
im dResve mivutane werilis teqsti, rom kaTolikosisTvis saqme
gameadvilebina.
29 Tebervals gaugzavna, dRes 10 martia, magram prezidentisgan
baiburi ar ismis.
406
meore magaliTi: 4 marts gamomcemloba `samSoblos~ win SimSiloba daiwyo Jurnalistma giorgi mamacaSvilma.
eqvsi dRe iSimSila giorgim.
yoveldRe mivdiodi masTan da Tan vamxnevebdi, Tan vurCevdi SimSiloba Seewyvita.
unda iSimSilo-meTqi, Svilo, imis win, visac cotaTi mainc ecodebi, visac Seni sikvdili daenaneba-meTqi.
gamarTlda Cemi varaudi.
`asaval-dasavalis~ Jurnalist giorgi mamacaSvilTan saakaSvili
ki ara xelisuflebis arc erTi warmomadgeneli ar gamoCenila. meSvide dRes dasustebuli, janmrTelobaSeryeuli giorgi saavadmyofoSi gadaiyvanes.
9 marts opoziciam parlamentis win SimSiloba gamoacxada.
Tavidan xuTni SimSilobdnen: ZiZiguri, TorTlaZe, gujabiZe, molaSvili da daviTaSvili, mere sxvebic Seematnen da meore dRes maTi
ricxvi ocdaaTamde avida.
paralelurad nino burjanaZis kabinetTan `axali memarjveneebi~
dasxdnen saSimSilod.
10-Si 2 saaTze mivedi moSimSileebTan, ukan ar daixioT, male mTeli saqarTvelo SemogierTdebaT-meTqi.
vnaxoT, ra moxdeba.
10 martis nomerSi `asaval-dasavalma~ Cemi novela `iuda~ gadabeWda `mwerlis gazeTidan~.
7 marts saakaSvili maswavleblebs Sexvda da miwasTan gaaswora
lomaias ganaTlebis reforma.
ara da am reformam daangria qarTuli skola da qarTuli universiteti.
lomaias ki Cveni gaubedurebisTvis pasuxs aravin Txovs. igi mSve­
nivradaa moyuCebuli uSiSroebis sabWos mdivnis Tbil adgilze.
nuTu iqamde ver vicocxleb, rom mTeli es damnaSaveTa banda
gisosebs miRma vixilo?
10 marts ana kalandaZe gardaicvala.
didi poeti wavida Cvengan.
Rirseuli pativi unda mivagoT.
magram riTi? ranairad?
maSinve gavvardi ekonomikis saministroSi.
4 saaTi malodina mosacdelSi patara gogom _ eka SaraSiZem _
ekonomikis ministrma.
ras iTxovso, Tavis TanaSemwes daabara _ xaTunas.
ras viTxovdi? neba dagvrTos xelisuflebam ana kalandaZe mweralTa sasaxlis Senobidan gamovasvenoT.
TanaSemwe ministrTan Sebrunda, iciT, ra, am sakiTxs ministri ver
gadawyvetso.
Cven xom mweralTa kavSiris Senobis dabrunebas ar viTxovT,
407
ubralod micvalebulis iqedan gamosvenebis ufleba mogvces-meTqi.
esao, saakaSvilma unda gadawyvitoso.
hkiTxos-meTqi.
saakaSvili mobilurs ar pasuxobso.
kabinetSi ar SemiSva TanaSemwem.
genacvale, gazeTSi gancxadeba unda mivce-meTqi.
miTxariT an Tanxmoba an uari-meTqi.
mxrebs iCeCaven. Cven patara xalxi varTo.
xedavT? ra qveyanaSi vcxovrobT?
gulgaxeTqilma davreke sapatriarqoSi.
kaTalikoss movaxsenebT, rom ana kalandaZe gardaicvala da prezidenti mweralTa kavSiridan gamosvenebis uflebas ar gvaZlevsmeTqi.
naxevar saaTSi darekeo.
naxevar saaTSi mipasuxes, kaTalikosis gadawyvetilebiT ana kalandaZes samebis taZridan gamoasvenebeno.
SvebiT amovisunTqe.
SabaTs, 3 saaTze gamovasveneT samebis taZridan ana da davkrZaleT mTawmindis panTeonSi _ 15 marts, 11 marts mosamarTle naTia
jorbenaZem isev gadado mweralTa sasaxlis sakiTxis ganxilva.
samarTlis karze misul 50 mwerals wyali gadagvasxa _ 8 aprils
1 saaTze mobrZandiTo.
rogorc Cans saakaSvili CvenTvis mweralTa sasaxlis dabrunebas
ar apirebs.
13 marts mweralTa sasaxlis win saprotesto aqcia gavmarTeT.
gamovediT mayvala, me da vaJa oTaraSvili.
3 saaTze parlamentis win gavagrZeleT mitingi da moSimSileebs
Tanadoma gamovucxadeT.
karvebSi Sevedi da vesaubre gia TorTlaZes, gia cagareiSvils,
koba daviTaSvils, zviad ZiZigurs, irakli molaSvils...
yurebCamoyrili arian.
ra Sansi gavuSviT xelidan saakaSvilis Camogdebiso.
awi, xalxi Znelad gvendobao.
isev Tqveni _ mwerlebis avtoriteti Tu gadagvarCenso.
4 aprils rusTavSi CavediT da mweralTa rusTavis qveganyofilebis Senobis win xelisuflebis saprotesto mitingi CavatareT.
gamovediT mayvala, me, daTo takiZe, marine cxvediaSvili, vano
cincaZe, zaur gabeskiria, aleqsander Todua da sxvebi. mitingis
mizezi is gaxldaT, rom saakaSvilis gankargulebiT Catarebuli specoperacia marto dedaqalaqSi ki ara, periferiebSic Catarda. 5 dRis
Semdeg rusTavis mweralTa saxlidanac gamoyares mwerlebi.
afiora aRmoCnda televiziebSi gaJRerebuli xma mwerlebs Senobebs vubrunebTo. sanam saqarTveloSi saakaSvilis politikuri reJimi
mZvinvarebs, Cveni saSveli ar iqneba.
408
2 aprils saqarTvelos da ukrainas uari uTxra natom miRebaze,
putini ukanaliT kakals amtvrevda, nato TiTs uqnevda; Tu saqarTvelos da ukrainas natoSi miiRebT afxazeTsa da samaCabloSi jars
Seviyvan da evropas gazs Sevuwyveto. SeSinda evropa da kidev erTxel
uari gviTxra. erTxel kidev gagvyida.
samebis taZarSi ana kalandaZis dasaflavebaze me TviTon gadaveci
panaSvidze Semosul nino burjanaZes mweralTa kavSiris Txovna Senobis dabrunebis Sesaxeb, magram, rogorc velodiT, pasuxis Rirsic ar
gagvxada.
saxalxo damcvelis Senobis (es Senoba _ berias saxli, yofili
komkavSiris ck-s rezidencia zviad gamsaxurdiam mweralTa kavSirs
gadasca Tavis droze) win advokati malxaz jangiraSvili SimSilobas ganagrZobda. mivedi, vinaxule, gavamxneve, Tavs nu Seaklav-meTqi
malxaz am ZaRlTapirebs, xom xedav, eseni aravis indoben-meTqi, nu
eli-meTqi amaTgan misxal kompromiss da Sewyalebas.
6.IV.2008 _ 3.VI. 2008
11 aprils pantomimis Teatris mTavarma reJisorma amiran SalikaSvilma damireka, SuadRisas sapatriarqodan stumrebi gveyoleba
da TeatrSi Semoiareo.
mivedi, amirani Cemi piesis mixedviT amzadebs speqtakls _ `wminda
giorgi~. repeticias samjer daveswari.
Cemi azriT, brwyinvale speqtakli gamova. Teatrs gadawyvetili
aqvs premiera maisSi iTamaSos marjaniSvilis TeatrSi.
samni movidnen, anaforiani mRvdeli mama daviTad gagvecno. orni
samoqalaqo tansacmelSi, axalgazrdebi iyvnen.
mama daviTma daiwyo. Cvenamde xmam moaRwia, rom Tqven wminda giorgize speqtakls dgamTo. unda giTxraT, rom eklesia saerTod uaryofs Teatrs, xolo wmindanebze speqtaklis dadgma pirdapir mkrexelobaao. axlave xeli aiReT am ganzraxvaze da SewyviteT
repeticiebi Toremo...
Torem ra-meTqi...
ra da Tu Tqvensas ar daiSliT, icodeT premieris dRes TeatrTan
mrevls moviyvanT da speqtakls CagiSliTo.
sibrazisgan TiTebi gameyina.
Tqven inkvizicia xarT, sapatriarqos kgb, Tu axali modis cenzura-meTqi? ver moviTmine, rogorc gindaT ise ifiqreTo da wasvla
daapires.
axla Cveni pozicia moismineT:
Tqven, rogorc Cans, ise dayruvdiT da dabrmavdiT, rom ar ginaxavT qristeze gadaRebuli brwyinvale filmebi... arc mose winaswarmetyvelze. jer daeswariT repeticias da Tu rasme mkrexelurs
ipoviT, mere vilaparakoT-meTqi. rogor gekadrebaTo, Cven TeatrSi
ar davdivarTo. me erTaderTxel 4 wlisa wamiyvanes TeatrSi da mere
axlosac ar gavkarebivaro.
409
gaixures kari da wavidnen. maSinve davureke sapatriarqoSi mama
giorgi zviadaZes. ase iyvnen Tqvengan da aseTi dialogi gvqonda-meTqi.
mama daviTs vicnob, magram eseni Cven _ sapatriarqos ar gamogvigzavnia, rogorc Cans, TavianTi iniciativiT movidneno.
ar SewyvitoT repeticiebi, da premieraze Sevecdebi TviT patriarqi moviyvanoo.
mama daviTis `saidumlo stumrobaze~ maSinve gamovaqveyne werili
`asaval-dasavalSi~.
awrialdnen `bneleTis mociqulebi~.
esao, patriarqis winaaRmdeg gadadgmuli nabijiao. piriqiT, me
uwmindesis mxareze var, Tqven ki, Tqveni aramkiTxe moambeobiT mas
saxels utexT-meTqi.
vnaxoT, ra iqneba premieraze. jerjerobiT repeticiebi grZeldeba.
sxvadasxva opoziciurma partiam da moZraobam mTxova maTi siiT
meyara kenWi parlamentSi, magram yvelas madlobiT uari vuTxari.
jer erTi, arc erTi partiis wevri ara var da meorec, ukve 68
wlis vxdebi da raRa dros Cemi deputatobaa-meTqi.
bolos mainc damiTanxma Salva naTelaSvilma.
Salvas partia (`leiboristebi~) marTlac rom erovnuli partiaa. esec ar iyos, Salva qveynisTvis Tavdadebuli, Seurcxveneli
kacia, sufTa, Raribi partiia leiboristuli partia, `gaerTianebulma opoziciam~ bevri Secdoma dauSva, leiboristebi mtkiced adganan
Tavis gzas, amitomac gamiwia gulma maTken.
gazeTebidan Sevityve rom siiT me-15 var da Tbilisis CuRureTis
raionSi viyri kenWs maJoritarad.
guSin, 25 aprils, Sevxvdi Salva naTelaSvils.
gulis umZimesi operacia gadaitana, magram mxned, imedianad
gamoiyureba.
rom ityvian, brZolisTvis mzad aris.
vnaxoT ras mogvitans es ganwirulis suliskveTeba.
me gamarjvebis imedi ara maqvs.
Salva ufro optimisturadaa.
didxans visaubreT.
naaRdgomevs daviwyeb Sexvedrebs CuRureTSi, ase vTqvaT, winasaarCevno kampanias.
xalxs davpirdebi, rom saakaSvilis mier gauqmebul erovnebas
davabruneb sabuTebSi, pirqvedamxobil akademia-universitetebs da
saerTod lomaias saSineli reformiT gauqmebul ganaTlebis sistemas
avaRorZineb.
mivxedav SemoqmedebiT kavSirebs, samuSao pirobebs Sevuqmni Jurnalistikas.
rac Seexeba ekonomikas da warTmeuli teritoriebis dabrunebas,
Tavs ar davzogav, rom qarTveli SimSiliT sikvdilisgan vixsna da
warTmeuli teritoriebi davibruno.
410
li.
marjaniSvilis TeatrSi Cemi `wminda giorgi~ 13-14 maisSia dagegmi-
kaci bWobda da RmerTi icinodao.
3 maiss sapatriarqoSi dagvibares me da amirani.
Cemda gasaocrad mTavar dambarebels meufe Teodores gverdiT
mama giorgi zviadaZe ijda.
mama daviTis frazebi meniSna wminda mamaTa sityvebSi.
gTxovT, yurad iRoT Cveni Segoneba da amoiRoT gulidan wminda
giorgize speqtaklis Seqmnis ganzraxvao, gvirCies.
bolos sityvis masalad dasZines:
Cven, rasakvirvelia, speqtakls ar avkrZalavT, Cven mxolod
girCevTo.
am ukanasknel frazas CavebRauWeT da repeticiebi cocxalmkvdrebma gavagrZeleT.
unda genaxaT 8 maiss Cveni gaoceba, roca `rusTavi 2~-is ekranze
gamoCnda Zvirfasi mama giorgi, romelmac saqveynod ganacxada:
saerTod wmindanebze speqtaklis Seqmnas sjulis kanoni da
saeklesio tradicia krZalavs. rogor SeiZleba codvilma msaxiobebma
wmindanis roli Seasruloso.
RmerTo Segcode!
mama giorgi, maS anaTemas gadavceT yvela msaxiobi vinc kinoSi
qriste da mariam RvTismSobeli ganasaxiera?
avkrZaloT filmebi da speqtaklebi qeTevan wamebulze, daviT aRmaSenebelze, Tamar mefeze, ilia marTalze?
sad, romel saRvTo sjulSi weria aseTi ram?
Sen ici da me ar vici es ambavi mamao giorgi? me, romelmac oTxive
saxareba TiTqmis zepirad vici?
eg yvelaferi kargi, magram wminda giorgize rom speqtaklis
dadgma ar SeiZleba, rodis gaige es ambavi, mamao?
ratom ar miTxari SarSan sasuliero akademiaSi es ganzraxva rom
gagande, an ratom ar gagvimxile maSin, roca me da amiranma wminda
giorgis scenari mogarTviT?
damermwune, miuxedavad imisa, rom guli samudamod matkine, axlac did pativs gcem, mamao giorgi, rogorc Rrmadmorwmunes, keTilSobil kacs da Cemi kargi studentis mamas.
eg aris, ver amixsnia Seni saqcieli.
maSin, roca Cvens ganzraxvas `wminda giorgize~ kurTxevas aZlevs
TviT patriarqi, ras mivawero Tqveni Tavganwiruli kveTeba qarTuli
Teatris istorias laqad SerCes Tqveni gauazrebeli nabiji?
ver davijereb, rom im dRes televizoris ekranidan Sen, mamao
giorgi, Sens saTqmels ambobdi, Sens gulisTqmas gamoxatavdi.
xom ar gacdunes bnelma Zalebma, mamao giorgi?
xom ar iCina Tavi am saqcielSi im TiTo-orola medaviTnis axirebam, Cadgnen sapatriarqosa da qarTul Teatrs Soris?
411
iqneb im Zalebis gamoa, rom dRemde zviad gamsaxurdias moZRvars,
Wirgamovlil mama ambrosis salocavad erTi saydaric ar aRirses da
diakvani mama eliozi (mwerali merab elioziSvili) mRvdlad ara da
ar akurTxes?
14 maiss pantomimis TeatrSi `wminda giorgis~ daxuruli Cveneba
gaimarTa.
rakiRa 13-14 maiss daniSnuli premiera sapatriarqos saidumlo,
xelmouwereli weriliT moixsna me da amiranma gadavwyviteT daxuruli Cveneba gagvemarTa.
rogorc Cans, sapatriarqodan mama giorgi zviadaZem iaqtiura.
man televiziiTac ganacxada, rom wmindanebze filmis an speqtaklis
dadgma sjulis kanonis da saeklesio tradiciis Tanaxmad mizanSeuwonelia.
gonebis sibece ufro Sors ver wava.
speqtakls daeswrnen giga lorTqifaniZe, misi meuRle qeTevani,
sandro mrevliSvili, vaxtang daviTaia, mayvala gonaSvili, jansuR
Carkviani, Salva daviTaSvili, soso sigua, daviT kobaxiZe, Tamaz anTaZe, gogi ClaiZe da sxvebi.
speqtakl `wminda giorgiT~ yvela aRfrTovanebuli darCa.
marTlac brwyinvale warmodgenaa. SevTavazeT reJisorebs da
mwer­
lebs, patriarqTan mivideT da speqtaklis garCevis nebarTva,
eklesiurad kurTxeva vTxovoT-meTqi.
CemTvis sruliad moulodnelad, gigam ukan daixia da mere sxvebic ahyvnen.
SeiZleba patriarqi SeSindeso, gigam, sapatriarqoSi arsebobs
saidumlo samRvdelo samsaxuri, romelsac patriarqic emorCilebao.
raki im `samsaxurma~ es speqtakli (unaxavad! RmerTo Cemo!) mkrexelurad monaTla, umjobesia saxeli SevucvaloT da erTi Tvis mere axla
sxva speqtaklad warmovaCinoTo.
mereda sad aris RmerTi?
esaa gamosavali?
ra ufleba aqvs eklesiis bnel Zalebs xelovnebaSi Carevis?
mTeli Rame ar meZina. Teatris mcire, tradiciul trapezzec ar
davrCi.
erTaderTi me viyavi, premieris gadadebis winaaRmdegi.
ratomRac mjeroda, rom kaTolikosi gagvigebda.
Tumca... marto xom ver mival, an vin mimiSvebs.
gzas gadamiketaven.
xom ician, raze unda mivide.
Zlivs `mTavliti~ moviSoreT da Turme misi adgili saeklesio
saidumlo `policiam~ daikava.
es qarTuli eklesiis istoriis samarcxvino TariRia _ 13, 14 maisi.
21 maisis arCevnebi saakaSvilma, rogorc movelodi, gaayalba.
412
Tanac gayalbebac aris da gayalbebac; Tu 5 ianvars TbilisSi yvela raionSi waago arCevnebi, axla 21 maiss yvela raionSi (vakis garda)
moigo. es iyo gayalbebis `zeimi~.
ramdenjerme gamovedi televiziiT rogorc deputatobis kandidati leiboristuli partiidan da vamxile saarCevno komisia, magram
Seayare kedels cercvi.
saakaSvils amerika uWers mxars da oriveni saqarTvelos fexqveS
Telaven.
marTalia, nino burjanaZe nacionalistebs gaecala (kenWisyraze
uari Tqva), magram opoziciaSi jer ar gadmosula.
leiboristulma partiam saswaulebrivad gadalaxa 5%-iani barieri _ 7,5% aiRo, magram me parlaments gareT davrCi. 10% rom aeRo
movxvdebodi, radganac leiboristTa siaSi me-14 nomeri gaxldiT.
opoziciam saerTod uari Tqva parlamentSi Sesvlaze.
150 adgilidan opozicias mxolod 29 adgili dautoves.
kvlav erTpartiuli parlamenti miviReT.
opozicia 10 ivniss grandiozuli mitingis gamarTvas apirebs da
parlamentis piketirebas.
vnaxoT, ra gamova.
sxva gza aRar darCa.
rogorc TviTon Caigdo xelSi Zalaufleba parlamentSi SevardniT, ise unda waarTva.
10-Si samwuxarod, TbilisSi ar viqnebi, saberZneTSi mivdivar mwe­
ralTa msoflio forumSi monawileobis misaRebad.
2 ivniss gardaicvala mari abramiSvili. SesaniSnavi poeti, erovnuli moZraobis monawile, nacimbiral-nagulagari. oTxmocsgadaSorebuli iyo, magram mxne da mebrZoli.
2 ivniss pantomimis TeatrSi `wminda giorgis~ premiera gavmarTeT.
premiera gauxmaureblad, uteleviziod CavatareT, radganac
gveSinoda mama giorgi zviadaZes da sapatriarqos razms Teatri ar
daerbia.
speqtaklma arnaxuli warmatebiT Caiara.
xangrZlivi taSis mere mayureblis winaSe aRfrTovanebis sityvebi warmosTqves jansuR Carkvianma, mama basil kobaxiZem, guram gogiaSvilma, rezo esaZem, aliko aslaniSvilma, daTo takiZem, nomadi
barTaiam, neli gurgeniZem, Salva daviTaSvilma, vaJa azaraSvilma,
jumber jandierma, igor kveselavam da qalaqis meriis kulturisa da
socuzrnuvelyofis samsaxuris ufrosma mamuka qacaravam.
me mgoni amis Semdeg speqtakls mwvane gza eqneba.
saqme isaa, rom patriarqs me da amiran SalikaSvilma erTad mivutaneT libreto. moiwona da kurTxeva mogvca. `bnelma Zalebma~
isargebles, miutanes werili speqtaklis akrZalvaze da xeli moawerines.
413
es uprecendento SemTxvevaa qarTuli Teatris istoriaSi, Tumca... me saerTod risTvis mimiRwevia iolad. aseTi bedi maqvs...
4.VI.2008 _ 6.VIII.2008
5 ivnisidan 19 ivnisamde saberZneTSi viyavi.
rodosSi evropis mweralTa asambleaze sityviT gamovedi.
vilaparake imaze, rom dRes mTel msoflioSi Semcirda wignis mkiTxveli, rom saqarTvelo tradiciulad literaturis qveyanaa. rom
saqarTvelo rusTavelis samSobloa da am darbazSi myof evropis saxelganTqmul mweralTa umetesobas `vefxistyaosani~ wakiTxuli ara
gaqvT. maSin, roca gaWirvebuli qarTveli mwerlebi msoflio literaturas fexs vayolebT da Cveni mTargmnelebi TiTqmis yvelafers
Rirebuls Targmnian ucxouridan _ ratomRac evropis da amerikis
qveynebSi Tanamedrove qarTul mwerlobas `ar swyaloben~. SeiZleba
me naklebad mqondes sawuwuno; Cemi novelebi msoflios 14 enazea
calke wignebad gamocemuli, magram ra daaSava Tanamedrove niWierma
poetma an romanistma `sakuTar qonSi rom ixrakeba sakuTar tafaze~
da evropaSi vera da ver gaaRwia-meTqi. esec ar iyos, evropa gvicqeris
rogorc Rarib naTesavs da xmas ar iRebs, maSin roca dampyrobelma
rusma afxazeTSi jari Seiyvana, arc mapis mocemaze (natoSi miReba)
Seiwuxa evropam Tavi. es ki imas niSnavs, rom patara saqarTvelos bedi
evropas tradiciulad ar anaRvlebs-meTqi.
ratom tradiciulado, viRacam gviTxra, imitom, rom 1921 welsac ase SegvaqcieT zurgi da ruseTis wiTeli veSapis pirispir marto
dagvtoveT-meTqi.
momeCvena, rom darbazSi aqa-iq zogma evropelma `geniosma~ Tavi
CaRuna. Tavis CaRunva TanagrZnobad miviCnie da gavagrZele. ratom
ar iRebT xmas im vandalur faqtze, rom 2007 wlis 21 agvistos Ramis 4 saaTze mweralTa sasaxle daarbies da mwerlebs dRes TbilisSi
TavSesafari ar gagvaCnia-meTqi.
`ra saSinelebaa~-o, `es rogor gabedeso~, amioxres da morig
gamomsvlelamde ar mihyoliaT Cemi gasaWiri. esaa evropa. 15 ivniss
rodosidan aTenSi Camovfrindi. qarTuli kulturis centrSi me da
mayvalas didi Sexvedra mogviwyves. Sexvedris organizatori iyo centris xelmZRvaneli, cnobili mecnieri da diplomati avTandil miqaberiZe. saerTod a. miqaberiZe uaRresad ganaTlebuli kacia, WeSmariti mamuliSvili, man erT muStad Sehkra saberZneTSi samuSaod Casuli
qarTveloba. rac avTom gaakeTa, samagaliToa. Seqmna qarTuli sakvirao skola, qarTuli instituti, ufaso samedicino momsaxureba da
es yvelaferi sakuTari saxsrebiT Tavis samecniero SromebSi aRebuli
oriode groSiT, cremlmoreuli laparakobda imaze, rom rusTavelis samSobloSi dRes qarTveli mwerali da mecnieri idevneba. aTenSi yofnis 3 dRis ganmavlobaSi nabijze ar mogvSorebia. bolo dRes
padagra (Cemi mourCeneli, erTguli avadmyofoba) gamirTulda da
414
Zlivs davabijebdi,magram avTosTvis ar migrZnobinebia, parTenonze
autaneli tkiviliT avedi. akropolze adrec vyofilvar, magram avTos vuTxari, pirvelad var-meTqi da isic warmoudgeneli sixalisiT
mixsnida msoflios me-8 saocrebis sidiades. gamomSvidobebisas aeroportSi gamomacila da misi centris mier gamocemuli brwyinvale
wignebi maCuqa.
19 ivniss davbrundi TbilisSi, `opozicia~ TiTqmis Camkvdari
damxvda.
parlamentis piketirebas 10-Si rom apirebdnen, dauswriaT da 7-Si
dilis 7 saaTze CautarebiaT parlamentis pirveli sxdoma. nacionalparlamentarebi saidumlo xvreliT SeuyvaniaT parlamentis SenobaSi.
opoziciam diliT rom gaiRviZa, televiziiT ukve parlamentis
sxdomas gadmoscemdnen.
am garemoebam opoziciis ngreva gamoiwvia.
g. TorTlaZem, g. cagareiSvilma da jondi baRaTuriam parlamentSi Sesvla gadawyvites. aseve, rogorc movelodi, gia TargamaZis
partiam parlamentSi durTa Tavi.
15-ma parlamentarma (gamyreliZem, naTelaSvilma, gaCeCilaZem, beseliam...) uari Tqves parlamentarobaze da daxies mandatebi, magram
saakaSvils amaze didad ar unaRvlia. mas ukve hyavs parlamentSi Tavisi `cxvari opozicia~, rac imas niSnavs, rom saakaSvilis parlamenti
erTpartiuli aRar aris.
saSinel xasiaTze var.
axla opozicioneri mamlayinwebi qarTvel ers adeben brals, zogma fuli aiRo da saakaSvils mieyidao. eri arafer SuaSia. TviTon
aRmoCndnen `beladebi~ mSiSrebi da uniaToni.
3 ivliss pantomimis TeatrSi oficialurad gaimarTa `wminda
giorgis~ premiera. speqtakls amjeradac zRva mayurebeli hyavda.
mobrZandnen eduard SevardnaZe, roin meterveli, profesori oTar
Jordania, profesori medea rogava da sxvebi. premieram didi warmatebiT Caiara. eduard SevardnaZem ganacxada _ es msoflio mniSvnelobis
speqtaklia da mTelma msofliom unda naxoso.
speqtaklis dawyebamde quCaSi idga oTxiode bneleTis mociquli
transparantiT xelSi `ar SexvideT, am warmodgenis naxva codvad CageTvlebaT~. sapatriarqos erTi nawilis am nabijma sixaruli gaminaxevra.
ver gamigia, ra xdeba, xmas ratom ar iRebs patriarqi. nuTu TviTonac
am azrisaa. Cemi megobari, mxcovani reJisori rezo CxeiZe SeSinda da
speqtaklze ar movida. vai Tu patriarqs Cemi misvla ewyinoso.
7.VIII _ 12. IX. 2008
7 agvistos cxinvali ruseT-saqarTvelos omi daiwyo.
es aris ruseTTan meore omi bolo TxuTmeti wlis ganmalvobaSi.
bevrs trabaxobda saakaSvili ruseTis provokaciaze ar wamovegebio, magram mainc wamoego.
415
imdeni uCxikines kokoiTma da kompaniam, rom Cveni prezidenti
sabolood gaabrazes.
omis dawyebis meore dResve miveci interviu `asaval-dasavalis~
korespondents da varaudi gamovTqvi; rogorc vxedav, yvelaferi am
omSi 1993 wlis scenariT midis da Tu gaerom me-7 punqti ar aamuSava
(mSvidobis ZaliT damyareba) an amerikis iniciativiT evrokaSvirma da
natom dauyovnebliv saerTaSoriso cisferCafxutianebi ar gamogzavnes, saqarTvelo sastikad damarcxdeba da Cveni yofna-aryofnis
sakiTxi dadgeba-meTqi.
`evropaSi yvelaze Zlierma da yvelaze kargad SeiaraRebulma~
(rogorc saakaSvili trabaxobda) qarTulma jarma erT dReSi cxinvali aiRo da javisken gaiwia, magram rad ginda, meore dRes rokis
gvirabidan ruseTma 2000 tanki Semoiyvana da Cvenma `mamacma meomrebma~ (aq SeiZleba kaci movkdeso), saakaSvilisve brZanebiT miatoves
saomari teqnika, avtomatebi... da facxafucxiT gamoiqcnen. ase rom,
amerikelebis gawvrTnil Cvens jars sabrZolo mzadyofna mxolod
ori dRe eyo. saakaSvilis televizia rom gahyviroda cxinvals vakontrolebTo, maSin Cveni jariskacebi ukve Sin iyvnen fardebdaSvebul
bina-qoxebSi televizors Sehyurebdnen. e mand arsad gamogvaCinon,
rogor movZunZulebT goriskeno.
rusi afxazeT-samaCablos warTmeviT (rogorc 1993 wels) amjerad ar dakmayofilda. jer iyo da goramde Semosdia qarTul jars,
mere meore fronti gagvixsna afxazeTSi da kodoris xeoba daikava
(`daumorCilebeli~ `amayi~ svanebi erTmaneTs ise aswrebdnen kodoris
xeobidan, rom erTi Tofic ar gausvriaT) bolos ki, raki sabolood
darmwunda, rom azri qarTuli jaris siZlieris Sesaxeb mtknari sicrue da miTi iyo, rusma agresorma mTeli saqarTvelos dapyroba
gadawyvita.
daiZrnen rusis tankebi erTdroulad saqarTvelos yvela soflisa da qalaqisaken. rusuli aviacia bombavs sruliad saqarTvelos da
pirvel rigSi Cvens sanaqebo samxedro bazebs.
aafeTqes yvela samxedro katarRa, yvela aeroporti (garda
Tbilisis aeroportisa) Tavis TviTmfrinavebianad.
sadaa Cveni Zma amerika? ratom ar gadagvafara Tavisi mfarveli
kalTa.
buSma da misma Sokoladisferma saxelmwifo mdivanma kondoliza
raisma gancxadebiT ki ganacxades, rac xdeba, aRmaSfoTebelia, da
droa, ruseTma Sewyvitos agresiao, magram ruseTis fiurerma putinma
amerikis pirveli pirebis naTqvami erT adgilze daikida.
mTeli saqarTvelo cecxlSi iwvis, rusuli vertmfrenebi tyeebs
cecxls uCenen.
ganmkiTxavi aravin aris.
bolos safrangeTis prezidentma sarkozim imarjva, Cafrinda
moskovSi da ruseTis prezident medvedevs cecxlis Sewyvetaze xeli
416
moawerina. mere TbilisSi Camofrinda da axla saakaSvils moawerina
xeli.
TiTqosda yvelaferi SeTanxmebulia, magram rusis jari ar gadis
saqarTvelodan.
isev grZeldeba mkvlelobebi, Zarcva, gaupatiureba...
Tbilisi gaivso ltolvilebiT.
vinc gamoaswro Sida qarTlidan (150 000-mde qarTveli) TbilisSi
cxel asfaltze aTevs Rames...
vinc vera, saxlebi gadauwves da iqve Caxoces.
amboben rom mkvdrebiTaa mofenili Sida qarTlio.
mwerlebma rac SegveZlo (Sin rac gvebada: Casacmeli, dasaxuravi,
sakvebi, leib-sabani), SevagroveT da 18 agvistos mivutaneT ltolvilebs, unda genaxaT ra zedaxora gaimarTa. mexuTe dRea aq vyrivarT
da CvenTvis aravis scaliao.
damwva maTma sacodaobam.
mTeli Rame ver daviZine.
19 agvistos mwerlebma preskonferencia gavmarTeT. gamovediT
jansuR Carkviani, me, mayvala gonaSvili, vaJa oTaraSvili da guram
gogiaSvili.
`rusTavi 2~-ma pawawkintela siuJeti gadasca.
12 agvistos saakaSvilma Tavisi momxreebis samarcxvino mitingi
gamarTa rusTavelze.
inteligenciis arc erTi gonieri warmomadgeneli iq ar misula.
orad-ori artisti guram saRaraZe da oTar koberiZe yelyelaobdnen.
ruseTma, rogorc mosalodneli iyo, ar Seasrula msoflios
Tvalwin dadebuli xelSekruleba omis Sewyvetisa da saqarTvelodan
jaris gayvanis Sesaxeb.
amerikam da natom Savi zRvis evpatoriaSi (viTomda humanitaruli
tvirTi gamogvaqvso) 3 samxedro xomaldi Semoiyvanes, magram rusi
mianc ver SeaSines.
rusebma tankebi mosaCveneblad gaiyvanes goridan da mTavari samanqano magistrali gaaTavisufles, magram mZime teqnika da artileria tyeebSi gadamales da isev aq arian. TiTqmis yvela sofelSi dgas
2 tanki da ramdenime javSniani manqana.
rusebs dakavebuli aqvT saqarTvelos yvela samxedro baza,
qveynisTvis sasicocxlo mniSvnelobis foTis navsadguri da a.S.
rusma, Cans, ise magrad Cagvaso brWyalebi, rom adre da male ar
mogveSveba.
25 agvistos ruseTis dumam yvelasTvis moulodnelad scno afxazeTis da `samxreT oseTis~ damoukidebloba.
meore dResve, 26 agvistos medvedevma xeli moawera ruseTis saxelmwifo saTaTbiros dadgenilebas.
maS ase, afxazeTi da samaCablo samudamod CamogvaWra ruseTma.
Cveni televizia gahyviris msoflio ruseTs am `provokacias ar
apatiebs!~... naxavT ruseTi male srul izolaciaSi moeqcevao.
27. r. miSvelaZe. t. XV
417
vnaxoT.
me ki erTi ram vici, rom Cemi samSoblo daSlis pirasaa.
axla SeiZleba javaxeTSi mcxovrebma somxebmac wamoyon Tavi.
rusma naZiralebma iqneb aWarasac moaTxovninon saqarTvelodan gamoyofa.
rogor SeiZleboda omSi Cabma ruseTis winaaRmdeg.
nuTu ase Zneli misaxvedri iyo, rom ruseTi dagvamarcxebda da am
saukuneSi mesamed dagvipyrobda?
ugunurma politikam saqarTvelo ilia WavWavaZis saqarTveloSi
daabruna.
saqarTvelo kvlav dapyrobilia da kvlav rusuli Ceqma dabraxunobs qveyanaSi.
axla isev Tavidan unda daviwyoT erovnul-ganmaTavisuflebeli
moZraoba TviTmpyrobelobis winaaRmdeg.
25 agvistos gazeT `kviris qronikaSi~ dito CubiniZe meinterviueba, vyvebi Cvens ubedurebaze, vlanZRav saakaSvils, magram mere ra...
guls vioxeb da meti araferi.
aseT umweo mdgomareobaSi arasodes vyofilvar.
gamoveci `mwerlis gazeTis~ axali nomeri. Taivdan bolomde ruseTis da am xelisuflebis mimarT protestiTaa gajerebuli.
vekiTxebi mwerlebs _ Cven, am omSi davmarcxdiT, Tu gavimarjveT?
absoluturad yvela WkuaTmyofeli mwerali gvpasuxobs, rom
davmarcxdiT.
saakaSvili ki okupirebul saqarTveloSi gamarjvebas zeimobs.
29 agvistos mweralTa kavSiris SenobaSi, romelsac erTi welia
policielebi mwerlebisgan icaven, ekonomikis saministrom aveji Seitana.
30 agvistos mweralTa kavSiris win mitingi gavmarTeT.
gaxsna mayvala gonaSvilma.
gamovediT: jansuR Carkviani, me, vaJa oTaraSvili, geno kalandia,
jano janeliZe da sxvebi.
1 seqtembers evrokavSiris samiti gaimarTa.
bevri imsjeles evropis saxelmwifoTa meTaurebma sarkozis (safrangeTis prezidenti) xelmZRvanelobiT, sityvierad mxari dagviWires, magram ruseTisaTvis sanqciebis daweseba ver gabedes.
gaveSebuli `TeTri daTvisa~ mTel msoflios eSinia.
russ kidev erTxel misces rCeva jari gaiyvanos saqarTvelodan,
magram medvedevi da putini evropis `Txovnas~ yuradRebas ar aqceven.
pirvel seqtembers damarcxebulma saqarTvelom `cocxali jaWvis~ Teatraluri sanaxaoba moawyo.
es sasaciloze-sasacilo RonisZieba iyo, miTumetes im fonze, rom
okupant rusebs Sublze sindisis erTi pawawina ZarRvic ar SerxeviaT.
rasakvirvelia, am `saxalo zeimSi~ (saxalxo glovis nacvlad rom
Catarda) monawileoba ar mimiRia.
418
2 seqtembers mayvala gonaSvilis iniciativiT mweralTa kavSiris
sapremio komisiam CemTvis sruliad moulodnelad ilia WavWavaZis
premia momaniWa.
ar gamexarda-meTqi ver vityvi, magram dapyrobili saqarTvelos
savalalo mdgomareobam didi ilias saxelobis premiis miRebis sixaruli gaminela.
8 seqtembers safrangeTis prezidenti da natos generaluri mdivani moskovSi Cavidnen da medvedevs kidev erTxel moTxoves Tavisive
xelmowerili eqvspunqtiani xelSekrulebis Sesruleba.
gazeTebi (evropis) sweren, rom Sexvedra dagegmili 1 saaTis nacvlad 4 saaTs gagrZelda, bolos rogorc iqna gatexes medvedevi da
daiTanxmes (saswauli moxda!), rom jari 10 dRis ganmavlobaSi unda
gaiyvano saqarTvelodano.
marTlac meore dRes, Turme jariskacebma daiwyes mavTulxlar­
Tebis akecva-daxveva da tankebis amoyvana sangrebidan zog adgilas.
Cems sixaruls sazRvari ar aqvs.
samwuxarod, imave saRamos medvedevma (Cans putinTan molaparakebis Semdeg) daazusta, Cven foTidan da senakidan gaviyvanT jars,
magram afxazeTSi da samxreT oseTSi piriqiT, gavzrdiT rusul SeiaraRebul Zalebso. Tanac evrokaSvirma Tavisi SeiaraRebuli Zalebi
ganalagos saqarTvelos teritoriaze da ara afxazeTsa da samxreT
oseTSi, romlebic ukve damoukidebeli saxelmwifoebiao.
isev ayvirda sarkozi, medvedevma amjeradac mogvatyuao.
13.IX _ 24.XI 2008
saqarTvelo ruseTTan moulodnelma moumzadebelma omma cocxal msxverpls Tavi rom gavaneboT, ekonomiurad gaaCanaga. izrdeba
fasebi, matulobs umuSevroba, ruseTis bazari absoluturad daketilia saqarTvelosTvis. ruseTTan Sewyda diplomatiuri urTierToba da ruseTis elCi daiTxoves saqarTvelodan.
saakaSvilma ganacxada, rac iyo iyo, axla demokratiis meore
talRas viwyebo. Seqmna antikrizisuli sabWo, romelsac saTaveSi Cemi
kargi nacnobi, cnobili alpinisti (amJamad parlamentis wevri) naxevradopozicioneri gia TorTlaZe Cauyena. mivedi giasTan. uTxari
prezidents, axla mainc dagvibrunos mwerlebs mweralTa sasaxlemeqTi. mesame dRes giam parlamentSi ganacxada; antikrizisuli sabWos
saxeliT prezidents unda movelaparako, rom mweralTa sasaxle mwerlebs daubrundeso.
rogor Tu gia TorTlaZe gasayidad gamzadebul sasaxles gvarTmevs da mwerlebs ubrunebso, pirkata ecaT ekonomikis saministros
mesveurebs. gamovardnen televiziiT da ganacxades: Cven `mweralTa
kavSirs~ _ aseT dawesebulebas ar vicnobT. sasaxle Cvens gankargulebaSi darCebao. aba mwerlebma ra hqnano, hkiTxa Jurnalistma _ TavSi
qva icen da isa hqnano, upasuxes saakaSvilis erTgulma laqiebma.
419
ase rom, brZolas vagrZelebT.
rusebi afxazeTidan da samaCablodan jaris gayvanas ar apireben.
yefs amerika, yefs evrokavSiri, magram dampyrobeli rusis qaravani midis.
am bolo omis Sedegad afxazeTis da samaCablos garda warTmeulia kodoris xeoba, axalgoris raioni da saCxeris raionis zeda zona
_ sofeli perevi.
rogorc Cans, evropa daRala Cvenma mamidobam da dacxra, prezidenti ki Zveleburad gahyviris _ Cven gavimarjveTo.
10-15 oqtombers erevanSi viyavi mweralTa da mTargmnelTa
msoflio konferenciaze. vTqvi, rom aseTi oficialur-sazeimo Sexvedrebi arafers mogvitans, rom Cveni `kamaTi~ yru-munjTa saubars
hgavs. yvela Tavisas mierekeba da wina gamomsvlels ar usmens, rom
wignis gamocema da misi Targmna TviTdinebazea miSvebuli, vinc ufro
moxerxebulia (xolo moxerxebulebi ZiriTadad uniWoebi arian) is
`imarjvebs~. aravin ar zrunavs mTargmnelTa axali Taobis aRzrdaze.
mxatvruli nawarmoebis Targmnaze socialuri dakveTa ar arsebobs
da amitomac Cakvda es saqme. sxvac bevri ram vTqvi: uwignuri politikosebi mwerlis keTili nebis xmas ar usmenen da amitomac erebi
gauturamgeldnen-meTqi erTmaneTs.
vTqvi… magram ra?
sxvaTa Soris, `rusulenovanma~ qarTvelma mweralma aleqsandre ebanoiZem mxari damiWira; erTaderTi saqmiani gamosvla revaz
miSvelaZisa iyovo.
somxeTSi, rogorc yovelTvis, qarTvelebs gansakuTrebuli siyvaruliT da yuradRebiT gvepyrobian. mweralTa kavSiris Tavmjdomarem levan ananianma gamosaTxovar banketze Tanadgoma mTxova. Tan
bodiSis moxdiT dasZina, rusi mwerlebi rom moviyvano, xom ar gewyinebao. ver getyvi, rom Zalian gamexardeba, magram ra ufleba maqvs
Sens stumrebs bRvera davuwyo-meTqi. rom ar gavagrZelo, viTamade
rogorc SemeZlo. rac mTavaria, rusebs vuTxari, nuTu imdenad ar
giRirvarT qarTvelebi, rom erT mweralsac ki ar gasCenia protestis
grZnoba Tqvenma prezidentma rom tankebiT gadagviara-meTqi, SercxvaT da Tavi Caqindres.
3 noembers me, mayvala gonaSvilma da giorgi gigaurma akaki gewaZe
vinaxuleT, mZime operacia gadaitana (yelis kibo aqvs), Tavs yoCaRad
grZnobda, erTi kviris Semdeg misma qaliSvilma _ xaTunam damireka _
gardaicvalao. gazeTSi nekrologi rom migveca, b-ni akakis biografiuli monacemebi gvWirdeboda. policiam mweralTa kavSiris SenobaSi
ar SegviSva, rom akakis piradi saqme gamogvetana, ai, aseTi prezidenti
hyavs saqarTvelos. rac dro gadis, viTareba ufrodaufro autaneli
xdeba. gavsebulia cixeebi politpatimrebiT, televiziebs direqtiva
aqvT micemuli _ arc erTi erovnuli moRvawe ekranze ar gamoaCinon.
mainc mivaRwie akaki gewaZis dasaflavebas didubeSi.
420
6 noembers xelovnebis muSakTa sasaxleSi mixmes, rusul-qarTuli
literaturuli urTierTobebis Semajamebeli konkursis RonisZiebaze.
saSa ebanoiZe, me da givi Sahnazari gamarjvebulad gamogvacxades,
sigelebi da fasiani saCuqrebi Camogviriges.
13 noembers samebis taZarSi goderZi Coxelis saRamo gavmarTeT.
mayvala, rezo CxeiZe, me, paata nacvliSvili da meufe Tadeozi
gamovediT.
22 noembers xelisuflebam mweralTa kavSiris kidev erTxel okupireba scada, oRond amjerad es bneli saqme `Streikbexeri~ mwerlebis xeliT surda gaekeTebina, Cumad, qurdulad Seapara sasaxleSi
xelisuflebis erTguli Svidi mwerali da surda gaexsna e.w. ~mwerlis
saxli~, romelsac eyoleboda xelisuflebis mier daniSnuli `wiTeli
komisari~ direqtorad, xolo mweralTa kavSiris wevrebs mowyalebas
moiRebdnen da nebas dagvrTavdnen biblioTekiT gvesargebla. mesakuTre mweralTa sasaxlisa, rasakvirvelia, ekonomikis saministro
iqneboda da ara mweralTa kavSiri.
Cems daZaxilze mweralTa sasaxlesTan 200 kaci gaCnda. daviwye
mitingi da vTqvi, rom bneli ganzraxva frTebs isxams. qarTvel mwerlebs samudamod arTmeven kuTvnil Senobas.
mitingze moulodnelad kulturis ministri grigol vaSaZe gamoCnda. sityva mTxova, rasakvirvelia, davuTme mikrofoni. CemTviso,
sityva ase daiwyo: saqarTveloSi Wabua amirejibze, revaz miSvelaZeze
da giga lorTqifaniZeze ufro Zvirfasi da avtoritetuli adamianebi
ar arsebobeno. vin hkiTxavs sxvas am sakiTxis gadawyvetaso, 25 noembers, 12 saaTze gTxovT CemTan mobrZandeT (10-kaciani delegacia) da
movilaparakoTo.
mivediT: giga lorTqifaniZe (Wabuam werili gamogzavna), me, mayvala, daviT Semoqmedeli, soso sigua, gogi qavTaraZe, sandro mrevliSvili, nukri qanTaria, jumber jandieri, jansuR Carkviani da guram
baTiaSvili.
kargad migviRo. dagvamSvida, dagviyvava, mogvefera da dagvpirda:
Tu aT dReSi sasaxle ver dagibruneT gaZlevT pirobas ministrobidan
gadavdgebio. vnaxoT, ras izams.
25.XI.2008 _ 31.XI 2008
erTi kvris Tavze isev gvixmo kulturis ministrma grigol vaSaZem, mivediT m. gonaSvili, me, vaJa oTaraSvili, daviT takiZe da geno
kalandia.
ar dagvimala, did winaaRmdegobas vawydebio. prezidents mweralTa kavSiris gagonebac ar surso. iqneb ase SevTanxmdeT: formalurad sasaxle ekonomikis saministros sakuTreba iqneba, mosaCveneblad
(meti demokratiuloba rom mivaniWoT) `mweralTa saxls~ davarqmevT,
faqtiurad ki Tqvens gankargulebaSi iqnebao.
421
CarTevas Cayola vamjobineT da davTanxmdiT.
gadagvkocna, gamogvacila, xval gankargulebas davwer da zeg SegiZliaT SexvideT mweralTa sasaxleSio.
es iyo orSabaTs, 8 dekembers, movediT saxlSi gaxarebulebi da
saRamos televiziam gamoacxada, kulturis ministri saakaSvilma
sagareo saqmeTa ministrad gadaiyvanao.
davureke, mivuloce da cremlmomdgarma vkiTxe, rogor iqnebameTqi Cveni saqme?
ra vqna, batono rezo, Tqveni didi xaTri maqvs, magram axal ministrTan unda mibrZandeTo. ar kiTxavT axali ministri vin aris? paralmentis wevri, Tavdacvis komitetis Tavmjdomaris moadgile nika rurua.
gazeT `rezonansSi~ daibeWda cnoba, 23 oqtombers prezidents
mouweria xeli #505 gankargulebaze, romlis ZaliTac mweralTa sasaxlis bazaze Seiqmna ~mweralTa saxli~. ase rom, TvalTmaqcoba iyo
ministrTan (orkvirian ministrTan) Cveni Sexvedrebi da diskusiebi.
davkrZaleT mwerali SuSana mgelaZe.
4 dekembers samebis taZarSi sulxan-saba orbelianis dabadebis
350 wlisTavis iubile gavmarTeT.
mayvalam gaxsna. moxsenebiT me gamovedi.
vilaparake Cveni brZeni papis uzado mwerlobaze, mis encikolpediur ~sityvis konaze~, bolos Cvens umadurobasac gavusvi xazi,
saqarTvelos gadasarCenad kacma mTeli evropa moiara, Cven ki foTSi
Camosuli gavZarcveT da meore dRes sveticxovlis garSemo wveriT
vaTrieT.
8 dekembers mixeil TumaniSvilis TeatrSi mixeil vaSaZis 100
wlis iubile gavmarTeT.
gamovediT: giga lorTqifaniZe, me, eldar Sengelaia, rezo CxeiZe,
rezo esaZe, daTo janeliZe, zurab qafianiZe, kaxi kavsaZe da sxvebi.
saRamo gogi doliZes mihyavda.
gvian RamiT batoni mixeilis vaJma Tamaz vaSaZem banketze migviwvia.
1 dekembers aragvispiras restoranSi omar gocaZem gvimaspinZla.
sufras usxdnen roin metreveli, muxran maWavariani (meuRliTurT), elizbar javeliZe, Zmebi xuroZeebi, Tamaz wivwivaZe, ramaz
xecuriani da sxvebi.
Tamadoba me mTxoves.
pirveli sadRegrZelo, ra Tqma unda, saqarTvelos mivuZRveni da
alaverdi muxranTan gadavedi.
muxranma saqarTvelos sadRegrZelo ki ara, Cemo rezo, saqarTvelos Sesandobari unda davlioTo. saqarTvelo, rogorc saxelmwifo, ruseTTan am ukanaskneli omis Semdeg faqtiurad aRar arsebobso.
Tu gaxsovs muxran, operis TeatrSi saqarTvelos rom warudgine
422
saakaSvili prezidentad da saqarTvelos gadamrCeneli uwode-meTqi.
Tavi Caqindra; magaze didi Secdoma Cems cxovrebaSi ar damiSviao.
saakaSvils am bolo xans TiTqmis yvela misi erTguli TanamebrZoli gadaudga. jer oqruaSvilma datova saakaSvilis `matarebeli~,
oqruaSvils nino burjanaZe mihyva, burjanaZes vardebis revoluciis
erTi burjTagani _ erosi kiwmariSvili, male yofili premieri noRaideli gadavida opoziciaSi da axlaxan saqarTvelos elCi amerikaSi
irakli alasania ganudga. yvela aq dasaxelebuli `miSisti~ erTxmad
acxadebs, rom prezidenti `araadekvaturia~ da mkurnalobas saWiroebs.
miSiko ki TiTqos aq araferio, ixtibars ar itexs. kvlav iRimeba
da Secdomas Secdomaze uSvebs.
6 dekembers, SabaTs meufe ambrosi (qaTamaZe) davkrZaleT.
igi zviad gamsaxurdias piradi moZRvari iyo. zviads gandevnisas
groznoSi wahyva. manamde raWa-leCxumis mTavarepiskoposi iyo zviadis
dros.
rogorc zviadisti qarTulma eklesiam moikveTa (ilia II-is
yvelaze didi Secdoma) da meufis titulic CamoarTva.
bolo TveebSi gansakuTrebiT damiaxlovda. mweralTa kavSiris
yvela RonisZiebaSi monawileobas iRebda, mgznebare sityva-locviT
gamodioda.
mTxova, iqneb uwmindesTan miSuamdgomlo, ar minda espikoposoba,
sadme erTi patara eklesia momcen da madobeli viqnebi, CemTvis vilocebo.
avanTe rezo CxeiZe da giga lorTqifaniZe. erT kviraSi unda mivsuliyaviT uwmindesTan am TxovniT, magram meufe ambrosi uecrad
gardaicvala. amboben, meufe stefanesTan (kaTalikosis erT-erTi
moadgile) Selaparakeba mosvlia, roca am ukanasknels zviadi augad
mouxsenebiao.
dabrunda Sin meufe ambrosi da guli gauskda.
sada xar RmerTo, ar gaTavda zviad gamsaxurdias devna?
12 dekembers xelovnebis muSakTa saxlSi cxinvalel ltolvilebTan Sexvedraze mweralTa kavSiris saxeliT sityviT gamovedi.
vTqvi, rom rus-osTa gaerTianebulma jarma qarTvelebs saxlebi
gadauwva, samaCabloSi sisxlis kalo daatriala, samaCablos gareT
saqarTveloSi 80 000 osi mSvidad cxovrobs. aba, agvistos omis Semdeg
Tu romelime maTganisTvis miuyenebia qarTvels Seuracxyofa-meTqi.
Tu romelimesTvis mogviTxova saqarTvelodan abargeba-meTqi.
tirodnen gaubedurebuli samaCabloeli qarTvelebi.
gardaicvala sruliad ruseTis kaTalikos-patriarqi.
dakrZalvaze uwmindesi da unetaresi ilia II gaemgazvra.
dakrZalvaze prezident medvedevs Sexvda. Camosvlisas aeroportSi ganacxada: medvedevs Sevxvdi da winadadeba momca: saqarTvelo-afxazeT-oseTis konfederaciul sawyisebze gaerTianebis momxre
423
Tu xarTo. me davTanxmdi, imitom, rom sxva gza ara gvaqvso, patriarqma.
rasakvirvelia, federacia jobda, magarm dasawyisisTvis arc esaa
cudi.
kaTalikosis Camosvlis meore dRes perevidan (saCxere) rusis
jari gavida.
im saRamosve saakaSvilma ganacxada _ ruseTs Cveni SeeSinda da
saqarTvelodan garbiso.
im saRamosve, rusis tankebi isev Semobrundnen perevSi.
ase CaSala prezidentma kaTalikosis mier medvedevTan miRweuli
SeTanxmeba.
14 dekembers saakaSvils miuRia xelisuflebis politikis momxre,
saqarTvelos mweralTa kavSiridan ganmdgari mwerlebi: givi alxaziSvili, lia sturua, rostom CxeiZe, givi Sahnazari, tariel Wanturia,
laSa imedaSvili da rezo WeiSvili.
stumrebma Turme erTguleba Sehfices maspinZels da madloba
moaxsenes imisaTvis, rom prezidenti Tanmimdevrulad, energiulad
ibrZvis mweralTa kavSiris winaaRmdeg, Cvenao, Zalian vwuxvarTo, rom
mweralTa kavSirs jer kiedv SemorCnen niWieri mwerlebio.
_ vino? _ ukiTxavs saakaSvils.
_ magaliTad, Wabua amirejibi, otia ioseliani, revaz miSvelaZe,
oTar WilaZe, Tamaz WilaZe, merab elioziSvili, jansuR Carkviani da
sxvebio, upasuxniaT.
egeni ra mwerlebi arian, namdvili mwerlebi Tqven xarTo _ Caiqirqila Turme saakaSvilma.
ase Rupavs saqarTvelos Sinauri SuRli, Suri da Ralati.
15 dekembers moswavleTa sasaxleSi (noe Jordanias rezidencia)
Coxosan raindTa korpusma erovnuli moZraobis axalgazrda warmomadgenelTa Sexvedra gamarTa. Sexvedras CoxosanTa meTauri gogi
doliZe warmarTavda.
gamovediT marika lorTqifaniZe, rezo CxeiZe, me, jemal Wkuaseli, qeTi kiknaZe da sxvebi.
darbazSi eris gulSematkivarTa `koconi~ agizgizda, es TaobaTa
estafetis, TaobaTa Seficvis demonstracia iyo.
22 dekembers `mwignobris~ darbazSi rezo CxeiZis 80 wlisTavi
aRniSnes.
giga lorTqifaniZem Tqva Sesavali sityva.
gamovediT me, jumber lominaZe, kaxi kavsaZe, rezo esaZe, rezo
balanCivaZe, guguli mgelaZe da sxvebi.
saRamom kargad, gulTbilad Caiara.
winadadeba davayene: Zveli kinostudiis win rezo CxeiZis varskvlavi gaixsnas-meTqi. yvela taSiskvriT dameTanxma.
23 dekembers saqalaqo sasamarTlom (mosamarTle _ naTia jorbenaZe) Caidina kidev erTi danaSauli qarTuli erovnuli mwerlobis
winaSe;
424
CamogvarTva mweralTa sasaxle da oficialurad gadasca saxelmwifos.
amiT daamTavra saakaSvilma Tavisi `demokratiuli damokidebuleba~ qarTuli mwerlobis mimarT.
vwer am striqonebs da TiTebi meyineba.
albaT guli gamiskdeba. validoli davide enis qveS, magram sunTqva mainc miWirs.
irgvliv saSineli wyvdiadia da imedis niSanwyalic ar Cans.
sanam pirSi suli midgas brZolas ar Sevwyvet Cemi qveynis gadasarCenad.
gamoveci `mwerlis gazeTis~ saaxalwlo mrisxane nomeri, romelSic
gamovaqveyne werili irma ratianis `Semoqmedebaze~ ~merebuse vaimecnieri~.
mkiTxvels vuambob imis Sesaxeb, Tu rogor miaTreven globalizaciis sorosul WaobSi saqarTvelos kaxa lomaia, gigi TevzaZe, gia
xubua, irma ratiani, bela wifuria, rusudan niSnianiZe, Tamar paiWaZe
da maTi msgavsni.
30 dekembers marika baraTaSvili davkrZaleT. nervebi damaglijes,
rom q-ni marikas didubeSi dasaflavebis nebarTvisTvis mimeRwia. 100
wlamdis jer arcerT qarTvel pots ar miuRwevia, sxva rom araferi,
Tundac amisTvis ekuTvnis, Tqve uRmerToebo, didubeSi dakrZalvameTqi, vyvirodi da meriis Carevis Semdeg keTili inebes da dagvrTes
neba.
samgloviaro mitingze gamovediT mayvala gonaSvili, jansuR
Carkviani, marika lorTqifaniZe, jano janeliZe da me.
mere qelexzec momiwia Tamadobam.
xval axali welia.
`jorjian Taimsma~ interviu CamomarTva, sadac vambob, rom ase
damarcxebuli, dabneuli, damcirebuli da pirqvedamxobili saqarTvelo jer axal wels ar Sexvedria.
`imedma~ da `pirvelma arxma~ damirekes: 1 ianvars xarT dabadebuli da unda CagweroTo.
ra bzikma ukbinaT, ram gaaxsenaT Cemi Tavi?
1.I. 2009 _ 20.III 2009
naaxalwlevs Cems cxovrebaSi pirvelad marcxena mxari amtkivda.
tkivili ise Zlier mawuxebs, rom marcxena xels Tavs zemoT ver vwev.
uros rom vatrialebdi, imas vabraleb. Cans, saxsrebi gacvda, daiRala, ar SeiZleba didi datvirTva.
ara da me xom uvarjiSod ver gavZleb.
axla uros triali ki ara, Cais dasxmac miWirs.
vzivar Sin, mowyenili.
vaso kiknaZis mogonebebis karg wigns vkiTxulob da guls vayoleb.
425
Cemi dauZinebeli mteri lomaia rom amerikaSi gadaiyvanes, megona reqtori gia xubua damiZaxebda da universitetSi damabrunebda.
Tqvenc ar momikvdeT.
ara da, me rogor vikadreb, xubuas veaxlo da universitetSi dabruneba vTxovo.
yvelaze mZimed universitetidan gaZevebas ganvicdi. TiTqosda
funqcia davkarge.
erTbaSad asi wliT davberdi.
ubedureba isaa, rom Cems dReSia yvela erovnulad moazrovne
profesori.
sorosulma xelisuflebam faqtiurad gaauqma universiteti.
nuTu SerCeba es yovelive saakaSvils?
nuTu ar mohkiTxavs am danaSauls qarTveli eri?
RmerTis imedi kargaxania aRara maqvs.
RmerTma rom xeli agvaRo sabolood 2008 wlis agvistoSi davrwmundi.
rogor aTareSa RmerTma dampyrobeli rusis tankebi saqarTveloSi?!
14 ianvars Teatralurma sazogadoebam Teatris dResTan dakavSirebiT premiebi mogvaniWa.
me 2008 wlis saukeTeso dramatuli nawarmoebebis SeqmnisaTvis
(kerZod, scenarebisTvis ~terenti graneli~ da `wminda giorgi~).
amiran SalikaSvils `terenti granelis~ da `wminda giorgis~
dadgmisTvis mianiWes sandro axmetelis premia.
Zalian gamexarda.
amiranma ukve daiwyo `qristes~ repeticiebi.
veubnebi, ar iCqaro, am scenars didi rudunebiT vwerdi, warmodgena ~wminda giorgis~ ar unda hgavdes-meTqi.
giga lorTqifaniZem 14 ianvars brZana, dResdReobiT ar vici meore SemTxveva, rom mwerali Teatrs ise qomagobdes da patronobdes,
rogorc revaz miSvelaZe pantomimis Teatrs udgas gverdiTo.
akaki bregvaZis gazeT `cicinaTelas~ vkiTxulobdi 3 Tebervals,
profesori rezo Jordania akaki SaniZis ambebs igonebs, viqtor kupraZis (Tsu reqtori iyo) mosacdelSi akaki SaniZes galaktioni
daunaxavs. aq ras akeTebo, ukiTxavs. reqtors velodebio, uTqvams
galaktions, ras hqvia elodebio, Sevardnila akaki viqtor kupraZis
kabinetSi da im wuTSi xelgaSlili kupraZe gamogebebia galaktions,
Tan mdivnisTvis sayveduri uTqvams ratom ar miTxariT, galaktioni
rom mobrZandao.
axla Cvens droSi gadmovinacvloT.
bare Svidjer mivediT 5 profesori (j. WumburiZe, me, Tengiz
kikaCeivSili, lado minaSvili, soso sigua, iuza evgeniZe) reqtor
xubuasTan, magram mxolod meSvide misvlaze migviRo. ar mcaliao,
gvpasxuobda.
426
ase Tavxedia saakaSvilis mTeli razmi da TviT saakaSvili.
aravis ar Rebuloben, Tanac usircxvilod imalebian. telefons
ar iReben _ saakaSvilis lawiraki biWuna ministrebi.
opozicia 9 aprilisTvis emzadeba, televiziiTac ki (`kavkasia~,
~maestro~) xmamaRla acxadeben rom 9 aprils dawyebuli mitingi ar
damTavrdeba sanam saakaSvili ar gadadgebao.
saakaSvils aSkarad etyoba, rom Secbunebulia, SeSinebulia, Sinaganad amRvreulia.
8 marts mitevebis dRes kaTolikos-patriarqs gverdiT amoudga
da qarTvel ers Cadenili mcire SecdomebisTvis patieba sTxova.
ar ikiTxavT ra ~mcire Secdomebi~ Caudenia? gaanadgura erovnuli fenomeni, zizRi gamoucxada yovelive qarTuls, gauyida Cvens
Svilebs miwa-wyali, wiaRiseuli, navsadgurebi, saavadmyofoebi, 30%iT Seamcira skolebi, daamxo universiteti, gaauqma mecnierebaTa akademia, daarbia mweralTa kavSiri, JurnalistTa korpusi, mepatrones
(badri patarkaSvilis ojaxi) ZaliT waarTva `imedi~ da viRac arabs
(?!) mihyida, xelovnebis muzeumidan gaitana firosmanis erT-erTi
yvelaze saukeTeso naxati `giorgoba bolnisSi~…
da amis Semdeg hyofnis Tavxedoba ers patieba sTxovos.
kulturis axalma ministrma ruruam dagvibara me da mayvala mwe­
ralTa sasaxlis Taobaze.
sadac unda iCivloT, araferi gamogivaTo, xom iciT, kanonic Cven
varT da samarTalico. sasaxlis 27 oTaxidan mxolod 3 oTaxs gamogiyofT, Tu gaWirveuldebiT arc amas mogcemTo. saakaSvili saerTod
winaaRmdegia, am 3 oTaxs Cems Tavze viRebo.
gadavxedeT erTmaneTs da davTanxmdiT ori mizezis gamo. gadavarCenT ganadgurebis piras misul mweralTa kavSiris arqivs da Cven
rom SevalT. es imas niSnavs, rom saakaSvilis damqaSi mwerlebi Zveleburad ver iparpaSeben.
raki SevTanxmdiT, gankargulebas davwer da or dReSi mogarTmevTo, ministrma. 10 dRe gavida da aravin gveZaxis. iamze gvaTuas
(sasamarTlos ufrosi) vurekav da CemTvis araferi uTqvamso.
1 marts m. berZeniSvilis sasaxleSi mayvala gonaSvilis 50 wlis
iubile CavatareT.
pirveli sityva me vTqvi da ilia WavWavaZis premia gadaveci. mayvala niWieri poeti da rac mTavaria, mebrZoli, Seupovari, erovnuli
qalia.
6 marts mayvalas mSobliur dedofliswyaroSi (wiTelwyaro)
migviwvies. iqac gulTbili Sexvedra Catarda. mayvalas mivesalmeT me,
fridon xalvaSi, giorgi gigauri, badri quTaTelaZe, tariel xarxelauri, zurab qafianiZe da sxvebi.
gazafxulis sunTqva igrZnoba TbilisSi. xexilis da venaxis gasxvlas movrCiT me da Sio.
19 marts me da mayvala kidev erTxel gvixmo kulturis axalma
ministrma nika ruruam.
427
ministris misaRebSi dagvxvdnen rezo WeiSvili, besik xaranauli
da laSa imedaSvili.
SevediT ministrTan.
xelisufleba ase svams sakiTxs: arsebobs mweralTa kavSiri da
arsebobs meore mxare anu is mwerlebi, visac ar surs mweralTa kavSirSi gaerTianeba, rogor moviqceT, imaTac xom undaT TavSesafario,
ministrma.
vin arian da sad arian mweralTa kavSiris es `dauZinebeil mtrebi~meTqi ministrs vekiTxebi.
ager sxedano, laSas garda aq yvelani mweralTa kavSiris wevrebi
mzivarT-meTqi. nuTu am ors (da kidev Svidiode mwerlobaze gabrazebuls) undaT mweralTa 450-wevriani kavSiris gauqmeba-meTqi. `mtrebi~
TavCaqindrulni sxedan, xmas ar iReben.
vkamaTobT. ministri da parlamentis wevri gia TorTlaZe amboben, Cven sawinaaRmdego araferi gvaqvs, Senoba dagibrunoT, magram
`mweralTa kavSiri~ moZvelebuli erToba xom ar ariso, esao bevrs
aRizianebso. pirdapir ar amboben, rom saakaSvili ver gvitans (Tanac
gansakuTrebiT me da mayvala vZulvarT), magram migvaniSneben.
bolos `SevTanxmdiT~. rasakvirvelia es iyo zustad is momenti,
CaTrevas rom Cayola sjobia:
mweralTa kavSiris sasaxles (maCablis 13) daerqmeva `mwerlis saxli~, sasaxleSi ganTavsdeba mweralTa kavSiris sami komisia: klasikuri
memkvidreobis komisia, literaturuli daostatebis saloni da axalgazrda mwerlebTan muSaobis komisia, `mwerlis gazeTis~, `mnaTobis~
da `ciskris~ redaqciebi, agreTve literaturuli fondi.
axla, Tu SegviZlia, xvalidanve SevideT SenobaSi-meTqi, arao,
ministrma, jer gavaremontebT da, albaT, seqtemberSi SexvalTo. iqneb rame dokumenti gavaformoT, Torem saqme ise midis, SeiZleba cxra
aprilis mere Tqveni xelisufleba aRar iyos da mere visTan varkvioT-meTqi samarTali. Cvenao, nika ruruam arsad wasvlas ar vapirebTo. Tqven Tu apirebT wasvlas, sxva sakiTxiao. eg iman icis-meTqi,
TiTi maRla aviSvire.
me vfiqrob, es `SeTanxmeba~ xelisuflebis fandia, satyuaraa,
`pirbadea~ sacxraaprilod gadmogdebuli. mebrZoli mwerlebi rom
gagvaCumon. iqneb xelSekruleba dResve gavaformoT-meTqi, ministrs
rom vuTxari, ra saCqaroao, nuTu sityvaze ar gvendobiTo.
axlao, gvTxova, televizias ganucxadeT, rom SevTanxmdiTo.
ai, Turme risTvis iyo saWiro Cveni `seroba~.
gamovediT da damxvda uamravi `kamera~.
me vTqvi: Tu esec morigi tyuili ar aRmoCnda, rogorc Cans, xelisufleba nanobs 2007 wlis 21 agvistos mweralTa kavSiris darbevis
Semzarav danaSauls da misi `gamosworeba~ gadauwyvetia-meTqi. mweralTa kavSirs mis kuTvnil SenobaSi jerjerobiT mxolod sami oTaxi
gamogviyves, danarCen 22 oTaxs kulturis saministro itovebs-meTqi.
428
CemTvis mTavaria, rom am istoriul sasaxles `mwerlis saxli~
daerqmeva da igi aRra gaiyideba-meTqi.
aravis egonos, rom me da rezo WeiSvili erTmaneTs davWamT; vin
dajdeba fanjarasTan-meTqi. Cven ufro didi saqmeebi gvaqvs, vidre
`fanjarasTan dajdoma~ da kabinetSi yofnaa. saqarTvelo unda gadavarCinoT-meTqi.
yvela WeSmariti mwerali erTmaneTis Zma da megobaria da ras
miqvian mweralTa kavSiris wevroba. me arasodes ganmisxvavebia mwerali imis mixedviT, udevs Tu ara jibeSi `wevrobis wignaki~ meTqi.
rasakvirvelia, televiziebma Cemi naTqvami daCexes da samiode winadadeba datoves.
18 marts SoTa niSnianiZis saflavTan movgrovdiT SoTas megobrebi, ojaxis wevrebi, moswavleebic movidnen yvavilebiT xelSi. ministrs vTxove, 12 maiss marjaniSvilis TeatrSi SoTa niSnianiZis 80
wlisTavis iubile CavataroT-meTqi. dagveTanxma.
18 marts konservatoriaSi niWieri kompozitoris gogi ClaiZis
saavtoro saRamos daveswari.
21.III. 2009 _ 8.IV. 2009
`saqarTvelos respublika~-Si gamoqveynda Cemi interviu mweralTa kavSiris SenobasTan dakavSirebiT, vTqvi, 27 oTaxidan 3 oTaxi unda
mogveces da Tanac gaxarebuli unda viyoT-meTqi. xelT araviTari
dokumenti ara gvaqvs da meSinia, esec xelisuflebis sacxraaprilo
morigi satyuara ar iyos-meTqi.
22 marts pantomimis TeatrSi amiran SalikaSvilis 70 wlisTavis
iubile Catarda.
warmoadgines Cemi `terenti graneli~, mere amiran SalikaSvilis
SesrulebiT `pantomimuri novelebi~ da bolos iubilars mivesalmeT:
giga lorTqifaniZe, jansuR Carkviani, me, mayvala gonaSvili, daviT
takiZe, vaJa azaraSvili, zurab qafianiZe, Salva daviTaSvili, omar
mxeiZe, rezo adamia, tariel xavTasi da sxvebi.
gulwrfeli, lamazi iubile Sedga. amirani uniWieresi kacia da
yovelgvari sikeTis Rirsia. saiubileo bankets me vuTamade.
25 marts samebis taZarSi marine cxvediaSvilis da jemal kuxalaSvilis SemoqmedebiTi saRamo gaimarTa.
oriveni niWieri axalgazrdebi arian. jemali sayovelTaod cnobili mxatvaria, marine originaluri poeti.
damireka somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomarem levon ananianma. Svilis qorwili maqvs da erevanSi qorwilis Tamadad gepatiJebio. ver mivdivar. jer erTi 27-Si oTar baqaniZis 80 wlisTavs unda
warvuZRve, xolo 28-Si Cemi megobris badri quTaTelaZis dabadebis
dRea (60-is xdeba) da ver vuRalateb.
saakaSvilma represiebi daiwyo, ra Tqma unda, velodiT, dapatimrebulia nino burjanaZis partiis 10 wevri da rac mTavaria niWieri
429
opozicioneri Jurnalisti malxaz gvelukaSvili. televizia yoveldRe farul Canawerebs uCvenebs opozicionerebze, rogorc irkveva,
yvelas gvismenen da gviTvalTvaleben. WeSmaritad policiur saxelmwifoSi vcxovrobT da miuxedavad amisa, ar unda SegveSindes da
yvelani unda gavideT 9 aprils saakaSvilis saprotesto mitingze (rasakvirvelia, vinc daWeras gadavurCebiT).
31 marts universitetis VIII korpusSi (guram SaraZis saxelobis
muzeumSi) zviad gamsaxurdias xsovnis dRe aRvniSneT, zviadi 70-is
gaxda, koko gamsaxurdias Semdeg sityva me momces. movigone Cveni
studentoba. gavixsene 1974 wels zviadma rom konstantine gamsaxurdiasTan warmadgina, masTan ukanaskneli dialogi rom Caviwere da
gamovaqveyne `ganTiadSi~, vTqvi, saqarTvelos dRes rac Wirs, imis
gamo Wirs, rom ers zviad gamsaxurdias gzidan gadaaxvevines-meTqi.
mecineba miSiko zviads rom frTebs atolebs-meTqi, kata da lomi
ufro hgvanan erTmaneTs, vidre zviadi da saakaSvili-meTqi.
`rusTavi 2~-ma Camwera, magram, ra Tqma unda, ar gadasces.
imave dRes, 31-Si 2 saaTze sruliad saqarTvelos erovnul yriolbas daveswari rogorc sruluflebiani delegati. mwerlebidan
mxold 3 _ me, jansuR Carkviani da soso sigua veswrebodiT. gaxsna
kako asaTianma, gamovidnen koko gamsaxurdia, gubaz sanikiZe, salome
zurabaSvili, gia maisaSvili da sxvebi. droebiTi mTavrobis arCeva
gadades, miviReT rezolucia, rom mxari davuWiroT 9 aprilis aqcias.
1 aprils Salva daviTaSvilis SemoqmedebiT saRamoze vTqvi sityva _ samebis taZarSi.
TeTriwyarodan Salva amiranaSvilis qaliSvili qeTino mestumra da magidaze damido 400-gverdiani xelnaweri. gadavSale, aweria
~XX-XXI saukuneebis gzagasayari da revaz miSvelaZis Semoqmedeba~.
gaocebisgan piri davaRe. Salvam SarSan gamosca wigni `xibli revaz
miSvelaZis novelebisa~, es rodis dawera, rodis moaswro. ra keTilSobili unda iyos kaci, rom amxela moulodnelobis winaSe dagayenos.
Salva sofelSi cxovrobs. sofels jorjiaSvili hqvia. dRisiT miwas
eWirdeba, RamiT lampis Suqze wers brwyinvale novelebs, eseebs da
kritikul werilebs. Tu vinmea uangaro da keTilSobili, swored Salvaze iTqmis.
7 aprils marika baraTaSvilis suraTebis gamofena moewyo xelnawerTa muzeumSi. kedlebze 100 wlis poetis saojaxo albomi iyo
gamofenili. misma ulamazesma SviliSvilma _ nanulis gogom (mgoni
irma hqvia) maCuqa brwyinvaled gamocemuli marikas mogonebebis wigni `asi wlis gadasaxedidan~. sityvebi vTqviT mayvalam, jansuRma, me,
dodo iordaniSvilma da sxvebma.
imave dRes saRamos mayvalam da me Tbilisis mexuTe saavadmyofSi
(31-e qarxnis teritoria) otia ioseliani movinaxuleT.
otia ioseliani dRes Camoiyvanes germaniidan naoperacievi da
misi surviliT qalaqis yvelaze ganapira saavadmyofoSi moaTavses.
430
saavadmyofos mTavarma eqimma avTo guliaSvilma gviTxra, mdgomareoba uimedoao. winamdebare jirkvlis kibos metastazebi mTel sxeulzeao modebuli.
otia garegnulad mxned, yinCad gvesaubra, magram mis TvalebSi
amovikiTxe, rom yvelaferi icis.
aseT dros miRebuli yalbi gulisgakeTebiT daviwye:
_ otia, Seni avadmyofoba rava SeiZleba, Seni medi aqvs saqarTvelos.
_ racxa ver vatyob, ro saqarTvelo Cem imedze iyos.
_ yvelas uyvarxar, ojaxi ar aris saqarTveloSi Seni wigni ro ar
idos.
_ Sen Cemze naklebad ar ici, rezo, ro wigns dadeba ki ara, wakiTxva unda.
_ arc mkiTxvelebi gaklia.
_ ar deijero mag ambavi, Cven Tavs vityuebT es oci weliwadia,
Tvara vis Wirdebi, vin migdebs yurs. magens rom mwerlisTvis yuri
daegdoT, qveyana ase daqceuli ar iqneboda.
_ ase uimedodaa viTom saqme?
_ ver xedav, moTavebulia saqarTvelos ambavi. devediT Txleze.
am giJma mTlad mogviRo bolo.
_ miTxres, operaciam kargad Caiarao, _ vcade sxva arxze gadamerTo saubari, magram TviTon aqeT gadmomqaCa.
_ ras deveZeb operacias. kai iyo Tavidan ar mivsuliyavi eqimTan.
rava SeiZleba rezo, mayvalasTan bodiSi momixdia, prostataze danis
mikareba. Sen sxva miTxari, qveynis saqme roa uimedoT, imaze vitiroT,
Tvara Cemi Tavi jandabas.
_ Sennairebi mourCeniaT qirurgebs? axla sxvaTa Soris, mag operacias SeucTomlad akeTeben.
_ ki... aba, konstantine gamsaxurdia, SoTa niSnianiZe da levan sanikiZe xo moarCines. qe arian axla im qveynad saimedod dabinavebulebi.
_ kai, Tu kaci xar, imaT sxva ram sWirdaT.
_ davaneboT magas Tavi. rusTaveli ambobs `raca RmerTsa ara
swaddes ara saqme ar iqnebis~. Sen ici, me didi morwmune ar var, mara
rusTavelis namdvilad mwams, ras SobiT zeg?
_ SevikribebiT rusTavelze da Tu xalxis neba iqna gavuSvebT am
xelisuflebas.
_ araa magi mTlad ioli saqme. saakaSvili SevardnaZe araa, icode
Sen, imas eSmakoba ar aklda, mara sibrZnec hqonda. istoriis winaSe
pasuxismgeblobas grZnobda. amas yvelaferi fexebze hkidia, SiSveli
gadareulia da ras moimoqmedebs misi amRvreuli goneba kacma ar icis.
_ erTi nabiji ar gadmodga xalxisken. erTi nabijiT ar daixia
saqarTvelos ganadgurebis gzidan. am cxel dReebSi haerSi ro revoluciis suni trialebs, imas mainc gavakeTebdi, rom erovnebis da mamis
saxelis grafas aRvadgendi sabuTebSi, universitets gavacocxlebdi,
431
mecnierebaTa akademias avaRorZinebdi, fizkulturis akademias davubrunebdi qveyanas, mwerlebs da Jurnalistebs Tavis saxlSi davabrunebdi.
_ apa, dagvibrunes mweralTa kavSiris Senobao?
_ Senc ar momikvde, ageraa mayvala, dagvibara ministrma da
gamogvicxada 27 oTaxidan 3 oTaxs mweralTa kavSirs dagibrunebTo.
_ danarCeni?
_ danarCeni Cveni iqnebao. dawere gankarguleba-meTqi. vicodi,
rom amaTi sityvis ndoba ar SeiZleba.
_ ra geCqarebaTo. sityvaze ar gvendobiTo? tkbili RimiliT
gamovgistumra _ Tqva mayvalam.
_ amazec fexi aiTria. yoveldRe vurekav ministris TanaSemwes
da meuqneba, ministrma Tqva, jer ver movicaleo. remontis ambavs gavarkvev da mere davwer brZanebaso, _ davamate.
_ ras getyviT, iciT? Secdoma dagiSviaT, ra gqondaT magenis samaTxovro. ras hqvia ocdaSvidi oTaxidan sams gibrunebTo. ra gvWirs
magenis samowyalo, Senoba mTlianad Cvenia.
_ sadaa samarTali, Cemo otia. sul araobas sami oTaxi varCieT. CaTrevas Cayola vamjobineT. ori welia quCaSi varT. patriarqs samebis
taZarSi rom ar SevefarebineT, vercerT iubiles, SemoqmedebiT saRamos ver gavmarTavdiT. sxva qveynebidan stumrebi rom Camogvdian, ar
viciT, sad miviRoT, vatyuebT mweralTa kavSirSi remonti gvaqvso da
saxlSi migvyavs.
_ rato, rato ar eubnebiT simarTles. ras unaxavT namuss am unamusoebs. uTxariT, rom yaCaRma mTavrobam sakuTari Senobidan xuTasi
qarTveli mwerali gamoreka.
_ isedac yvelam yvelaferi icis. namuss vunaxavT ki ara, or
kviraSi erTxel mweralTa kavSiris Senobis win mitings vmarTavT.
_ mere?
_ Seayare kedels cercvi. amaT arafris rcxveniaT. guls rom
movioxebT sityviT, fanjrebs gaaReben mweralTa kavSirSi Cabudebuli policielebi da naRvliani TvalebiT Semogvcqerian.
_ ras amboben?
_ rao da Cven patara xalxi varTo, dagvavales cocxali TaviT
Tavis saxlSi mwerlebi ar SeuSvaTo da Cvenc vasrulebT brZanebaso.
_ sanam apirebT am dReSi yofnas.
_ ministrs vTxoveT me da mayvalam, erTi saSvi mainc gamogviwere,
rom SenobaSi damlagebeli SevuSvaT, mwerlebis pirad saqmeebze mtveri rom gadawmindos. ori welia nadgurdeba arqivi.
_ ra gipasuxaT?
_ arao.
_ quCaSi ro nivTebi gadayares, ra bedi ewia?
_ vanis quCaze 1937 wels aSenebul sakonfiskacio arqivSi iatakze
dayares, naxevari pirwmindad dakargulia. magaliTad, galaktionis
432
mier motanili wignebis karada da uamravi memorialuri nivTi arsad
Cans.
_ konstantine gamsaxurdias savarZeli idga sarkesTan marjvena
mxares.
_ im savarZels, mweralTa kavSiris darbevis dRes vstace xeli da
Cems samuSao kabinetSi avitane, quCaSi rom ar gadaegdoT, axla aRar
vici, iq aris Tu ara. ar miSveben da rogor unda gavigo.
_ sadme, romelime qveyanaSi Tu gnebavT, germaniaSi hitleris
dros Tu momxdara aseTi saZagloba, Tu iciT amnairi magaliTi.
_ arsad, otia, mweralTa kavSiris darbeva-dawiokeba arcerT
diqtators ar mosvlia TavSi.
_ mec ase vici. amas ra Wiri da sneba Seeyara amnairi. ase ram SeaZula mwerali.
_ marto mwerali ki ara, sakuTari samSoblo, Cemo otia...
eqimi Semovida da bodiSiT gvauwya _ gadasxma unda daviwyoTo.
gamomSvidobebisas otiam Zveleburad vera, magram xelze-xeli
mogviWira da dagvamunaTa:
_ WkuiT iyaviT, WkuiT. gveleSaps mxolod WkuiT amarcxeben.
zeg 9 aprilia.
rasakvirvelia, yvela saRad moazrovne mwerali rusTavelze
davdgebiT saqarTvelos gadasarCenad.
9.IV.2009 _ 25.V.09
cxra aprils TbilisSi grandiozuli mitingebis seria daiwyo saakaSvilis diqtatoruli, antierovnuli reJimis winaaRmdeg.
pirvel dRes (9 aprils) rusTavelis prospeqtze naxevar milionamde kaci gamovida. parlamentis win saxeldaxelod mowyobil tribunaze erTmaneTs cvlian opoziciis liderebi: levan gaCeCilaZe, gubaz
sanikiZe, daviT gamyreliZe, kaxa Sartava, goga xaindrava, kaxa kukava,
Salva naTelaSvili, nino burjanaZe, salome zurabiSvili, irakli molaSvili, irakli alasania da sxvani.
marTalia liderebi sxvadasxva partias warmoadgenen da saqarTvelos momaval politikur mowyobazec gansxvavebuli azrebi aqvT,
magram CemTvis friad sasiamovnoa, rom dRes isini mxardamxar dganan
erTi surviliT anTebulni _ upirobod gadadges mixeil saakaSvili
da dainiSnos axali saprezidento da saparlamento arCevnebi.
me da soso sigua, ra Tqma unda, wina rigebSi vdgavarT. rusTavelze didi siviwrovea da patara panika rom atydes, an provokatorma
haerSi gaisrolos, SeiZleba WyletvaSi adamianebma erTmaneTi gadaTelon.
9 aprilis mitingi gvian RamiT damTavrda, magram liderebma gamoacxades _ Cven saakaSvilis gadadgomamde daSlas ar vapirebT, yovel
dRe parlamentTan mitingi 3 saaTze ganaxldebao.
momdevno dReebSi opoziciam brZolis formebi gaamravalferov28. r. miSvelaZe. t. XV
433
na, parlamentTan, televiziasTan da prezidentis avlabris rezidenciasTan amboxebulebma karvebi dasces da saknebi dadges. amiT zemoT
xsenebuli 3 Senoba TiTqmis paralizebuli gaxades.
rac SemiZlia vmonawileob am saerTo saxalxo revoluciaSi. saerTod, meamayeba, rom qarTveli mwerlebi axlac brZolis avangardSi
varT.
mitingebi mihyavs daTo maRraZes (saakaSvilis himnis avtors) da
prezidentis razmis yofil wevrs, romelic droulad mixvda, rom saakaSvilis antierovnuli politika damRupvelia qveynisaTvis. agreTve
poet lia narouSvils.
mitingebze ukve gamovediT: jansuR Carkviani, revaz miSvelaZe,
mayvala gonaSvili, daviT Semoqmedeli, vaJa oTaraSvili, nana wiTelaSvili, naTia avsajaniSvili da sxvebi.
tribunaze dgomis dros 15 aprils levan gaCeCilaZes, gubaz sanikiZes da goga xaindravas gavesaubre: ufro aqtiurad unda vimoqmedoT, saxelmwifo kancelarias da parlaments alya unda SemovartyaT-meTqi. ver amixsnia-meTqi Tqveni yoymani. Tu 2003 wlis 22 noembers
parlamentSi saakaSvilis Semovardna kanonieri iyo, axla ratomaa
opoziciis mier igive saqcieli arakonstituciuri-meTqi. mipasuxes,
batono rezo, yvelaferi dagegmili gvaqvso, Tu gaWirda, mag nabij­
sac gadavdgamTo. ise Tu mSvidobianad gindaT saakaSvilis gaSveba,
zviadis uzenaesi saboW da 2003 wlis parlamenti unda SevikriboT da
rakiRa orive parlamenti represirebulia da amave dros kanonierad
arCeuli, iqneb am gaerTianebulma parlamentma ganaxorcielos-meTqi
saakaSvilis impiCmenti da axali arCevnebis daniSvna. egao, Wkvianuri
azriao, magram raRa dros zviadis parlamentiao. eg ro gavakeToT,
isini im droindeli mTavrobis aRdgenasac mogvTxoven da manana arCvaZes SemogvTavazeben prezidentado.
erTi sityviT, vnaxoT ra gamova.
me optimisturad var ganwyobili. liderebs daRlas ver vatyob.
es marto Tbilisis revolucia ar aris-meTqi, vuTxari gubaz sanikiZes, raionebSi unda gaxvideT da rogorc saakaSvilma Camoiyvana
xalxi avtobusebiT, Tqvenc ise unda gaakeToT-meTqi.
kio, gubazma, naaRdgomevs orSabaTs gavdivarT raionebSio.
interviuebi brZolis bolomde gagrZelebis da saakaSvilis saZageli reJimis winaaRmdeg ukve gamovaqveyne gazeTebSi: `alia~, ~saqarTvelo da msoflio~, JurnalebSi `reitingi~ da `gumbaTi~, gazeT
`rezonansSi~ davbeWde `revoluciuri Canaxati~.
guli mwydeba, rom mecnierebaTa akademiis xelmZRvanelebi Tamaz
gamyreliZe da roin metreveli CirgvebSi imalebian da sxvisi xeliT
naris glejvis politikas adganan.
aseve guli mwydeba, rom am saxalxo revoluciaSi irakli wereTeli ar monawileobs.
sad aris irakli?
434
rogor SeiZleba iraklis ugulvebelyofa? Cemamde xma movida,
rom opoziciis liderebma igi gaanawyenes, urbines, wina rigebSi ar
Caiyenes.
dReebi dReebs misdevs. samwuxarod, rusTavelze (ese igi mTels
saqarTveloSi) araferi icvleba.
yoveldRiurad 5 saaTze iwyeba mitingi. modis Tbilisis yoveli
kuTxidan 10 aTasamde kaci. revluciis liderebi yoveldRe sxvadasxva sityvebiT lanZRaven saakaSvils, magram amis iqiT saqme ar midis.
saakaSvili Tavdapirvelad SeSinebuli iyo, roca darwmunda, rom
es martooden vegetarianuli revoluciaa, Setevaze gadmovida. jer
iyo da rusTavelze saxeldaxelod mowyobil saknebs (erTi sakani #21
mwerlebisaa, romelSic morigeobiT vaTevT Rames mwerlebi) gadacmuli kgb-Snikebi miusia. TiTqosda `mSvidobiani moqalaqeebi~ arian da
gzis gadaketvas aprotestebeno, es `mSvidobiani moqalaqeebi~ muStikrivze gadmovidnen da Cvenganac magrad moxvdaT cxvirSi.
6 maiss policiam sam opozicioner ymawvils televiziis win provokacia mouwyo da daapatimra xulignobis braldebiT. im dResve
daaxloebiT 5 aTasi kaci gia gaCeCilaZis winamZRolobiT gavemarTeT
diRomSi, policiis sammarTvelosken. viTxovdiT 3 arasrulwlovani
politpatimris gaTavisuflebas.
policia xelketebiT da rezinis tyviebiT `gagvimaspinZlda~. or
kacs rezinis tyviiT Tvali amougdes, sastikad scemes gia gaCeCilaZe,
xolo levan gaCeCilaZes, zviad ZiZigurs, gia maisaSvils, Salva obgaiZes da sxvebs SublSi moartyes tyviebi (rezinis) damiznebiT. sisxli gvadines, magram raki dainaxes, rom ukan daxevas ar vapirebdiT
SeeSinda saakaSvils da im sami ymawvili gamoaSvebina. es iyo am 5 wlis
ganmalvobaSi pirveli ukandaxeva prezidentis.
12 maiss marjaniSvilis TeatrSi SoTa niSnianiZis 80 wlisTavis
iubile CavatareT. xelisuflebis arc erTi warmomadgeneli, kulturis ministric ki ar movida. amiran SalikaSvilis Teatri poloneTSi
Teatralur festivalze unda wasuliyo. ministrma uari uTxra dafinansebaze. davureke ministris moadgiles da vuTxari, xval diliT
yvela gazeTSi iqneba, rogor samarcxvinod iqceviT-meTqi, SeeSindaT
da raRac kapikebi gamouyves Teatrs.
17 maiss aWaraSi, maRalmTian sofel gegeliZeebSi fridonobaze
migviwvies. mayvala, me, Teimuraz lanCava, soso sigua da sxvebi viyaviT, kargad Caiara.
20 maiss samebis taZarSi guram SaraZis gardacvalebis 2 wlisTavi
aRvniSneT. pirveli sityva me vTqvi.
15 maiss abaSis gamgebelma guram gunavam abaSaSi konstantineobaze
migviwvia me da soso sigua. zeimi manana arCvaZem (zviad gamsaxurdias
coli) CagvaSxama, me da sosos gviTxra, ratom ebrZviTo saakaSvils,
igi mSvenieri prezidentiao. manana arCvaZe Tu aseTi sulgrZeli aRmoCndeboda, ver vifiqrebdi. Turme saqme is aris, rom saakaSvils ma-
435
nanasTvis _ rogorc prezidentis qvrivisTvis pensia dauniSnavs, xolo
misi Svili giorgi gamsaxurdia afxazeTis Sss-s ministris moadgiled
dauniSnavs … da es sakmarisi aRmoCnda, rom zviadis coli sorosel
saakaSvilis momxred qceuliyo.
xval 26 maisia, saqarTvelos dabadebis dRe. Tu xval ar damTavrda saakaSvili, mere misi gadaSeneba karga xniT gadaideba.
dRes gazeT `qronikaSi~ Cemi da ramaz klimiaSvilis werilebia.
oriveni TiTqmis erTi azrisa varT, imis Sesaxeb, rom opozicia SiSis gamo aWianurebs imgvari Setevis ganxorielebas, parlamentze da
saxel­mwifo kancelariaze rom Caatara 2003 wlis 22 noembers.
damatebiT ramaz klimiaSvili acxadebs mokvliT memuqrebian da
albaT or dReSi bolos momiRebeno…
am diliT viRac naZiralebma telearx `maestros~ xelyumbara esroles zustad 3:00 saaTze.
ieriSze gadmodis soroseli garewari.
erTi wamiTac ar meSinia, magaTi xeloba xom sikvdilia.
opoziciis liderTa erTi nawili, rogorc dampirdnen, dasavleT
saqarTveloSi gavida. ucnobis _ gia gaCeCilaZis winamZRolobiT moiares baTumi, zugdidi, lanCxuTi, quTaisi, saxeldaxelo saprotesto mitingebs uamravi kaci daeswro, 25-Si diliT demonstracias gia
gaCeCilaZe Tbilisisken gamouZRva, amaRam mcxeTaSi gaaTeven Rames da
xval _ 26-Si TbilisSi Semovlen.
vnaxoT, ra iqneba xval!
26.V.09 _ 21.VII.09
dRes 26 maisia.
opoziciis liderebma erovnul stadionze Segvkribes.
movediT qarTvelebi, erTgulad uRalatod. stadioni gadaiWeda.
daaxloebiT 80 000 kaci movida.
miuxedavad levan gaCeCilaZis dapirebisa, es Sexvedra mitingad
ar gadaiqcevao, erovnul yrilobas CavatarebT da saakaSvilis gadayenebas davadgenTo, 80 000 gaubedurebuli qarTveli mainc motyuebuli darCa.
rogorc movelodi, opoziciam `cecxlovani~ gamosvlebiT Seiyolia xalxi, TiTqmis yvela lideri gamovida Salva naTelaSvilis
garda.
wuxelis gvian RamiT `maestrom~ gvauwya `ucnobi~ patriarqs Sexvdao. gulma reCxi miyo. raRacaSia saqme, Torem dasavleT saqarTvelodan fexiT Camosul, cocxal-mkvdar gia gaCeCilaZes patriarqTan ra miarbeninebda-meTqi.
`grandiozuli mitingi~ dasasruls uaxlovdeba. sul veli, ai,
axla uyrian kenWs saakaSvilis gadagdebas, an gamoacxadeben samad
gaviyoT da davikavoT parlamenti, saxelmwifo kancelaria da prezidentis rezidenciao, magram Tqvenc ar momikvdeT. estrada _ ficar-
436
nagze Zlivs aaTries `ucnobi~, romelmac gamoacxada, axla yvelani
samebis taZarSi mivideT da patriarqTan erTad vilocoTo.
locva minda mee?
xalxi gaognda, moRalateebo! daiZaxa viRacam.
_ ar daviZraT! _ iyvira meorem, magram ukve gvian iyo.
motyuebuli, gabiTurebuli damcirebuli xalxi gasasvlelisken
mieSureboda.
mTeli sxeuli micaxcaxebs Seuracxyofisgan.
aRar maxsovs rogor movedi Sin.
kidev erTxel gamarTlda Cemi avi winaTgrZnoba.
kidev erTxel davrwmundi, rom opoziciis beladebTan ki ara, saakaSvilis morCil opoziciasTan gvaqvs saqme.
saRamos samebis taZridan otebuli, gawbilebuli xalxi kvlav
rusTavelis prospeqts moadga.
salome zurabiSvilma gabeda xalxisTvis tyuilebis axali kaskadi daefrqvia Tavze, magram xalxma stvena dauwyo. `matyuarebo~,
`TvalTmaqcebo~, `garewrebo~, ismoda SeZaxilebi. gamovida `triumfatori~ gia gaCeCilaZe da rom ustvines, tirili daiwyo, uceb daCiavda, dapataravda kaci, romelic diliT 12 saaTze xelSi ayvanili,
vaSa-uraTi miiyvanes stadionze, asea: masxaras Tavisi adgili aqvs…
masxaram beladoba ar unda moindomos, Torem aucileblad damarcxdeba, saerTod ki `beladobidan~ araraobad qcevamde erTi nabijia.
vinc aRgazeva, igive dagamxobs.
`meo, mRvdeli gaponi ara varo, giam, `me TqvenTvis ar miRalatiao.
patriarqi xelisuflebam ori saaTiT daapatimrao. wuxeli patriarqi
dampirda, rom Tqven samebis taZarSi mimeyvaneT, sadac patriarqi gamoacxadebda, rom urCevs saakaSvils gadadgeso.
ase SevTanxmdiTo. uecrad taZarSi merabiSvili da ugulava SemoiWrnen da patriarqs sakurTxevelSi Seuvardneno. patriarqs SeeSinda
da Tavisi danapirebi ver Seasrulao.
sinamdvileSi patriarqma 180%-iT Seatriala Tavisi `dapireba~.
piriqiT xalxs uTxra, saakaSvilis gadayeneba ar gabedoT, xom naxeT,
erTxel prezidentis gadagdebam ra Sedegi mogvitanao.
ase, civi wyali gadaasxa patriarqma xalxis samarTlian revoluciur aRtkinebas. gaCeCilaZeebi kudamoZuebulni gailalnen mitingidan.
im Rames gamyreliZem aqoCrili xalxis dasaSoSmineblad 2 saaTiT
rkinigzis magistrali gadaketa.
27 maiss 5 saaTze isev ganaxlda mitingi, magram Zalian cota xalxi
movida. xelisufleba zeimobs; opozicia faqtiurad daiSalao, amis
niSnebi marTlac aris. koko gamsaxurdiam gamoacxada, me sakuTari
gziT vivli da opoziciis aqciebSi monawileobas aRar miviRebo. alasania adreve acxadebda quCis aqciebs vemijnebio. yvelaze savalalo
is iyo, rom gubaz sanikiZem gamoacxada, Cvenma samitingo moZraobam ar
437
gaamarTla, forumi calke gadis da raionebSi mivdivar, raTa mTeli
saqarTvelo fexiT Semoviaroo. marTlac, Setortmanda Cveni revolucia. davrbivar, vxvdebi opoziciis liderebs. minda daSlis piras
misuli moZraoba isev Sevakowiwo. SeiZleba rame gamovides.
mweralTa yrilobis samzadisSi varT. yriloba 15 ivniss unda
gaimarTos. zogi mwerali modis da mTxovs (anzor abulaSvili, nodar
koberiZe, murman TavdiSvili, zaur kalandia…) Tavmjdomareobaze viyaro kenWi. me uars vambob, ar minda sabuRaltro saqmeebi Cems Tavze
gadmoviwero. uwyisTan da fulTan urTierToba yovelTvis mZulda
da axlac mZuls. esec ar iyos, mayvala araa cudi Tavmjdomare, kolegialuria. Tu isev amirCeven moadgiled, Tanaxma var; universitetidan
sabolood amomikveTes fexi saakaSvilma da misma bandam da mweralTa
kavSirSi mainc vimuSaveb. jer kidev ar unda viyo mTlad daberebuldaCaCanakebuli…
vnaxoT, ra iqneba.
mweralTa yriloba 15 ivniss msaxiobis saxlSi 12 saaTze daiwyo.
yrilobas 256 mwerali daeswro, krebis Tavmjdomared guram gogiaSvili daasaxeles. meore kandidaturad daviT TedoraZe. guramma 200
xma miiRo, TedoraZem _ 3.
mere moxsenebebi wavikiTxeT mayvalam, me da oTaraSvilma.
gamovidnen: meufe Tadeozi, Teimuraz lanCava, zurab Toria,
daTo TedoraZe, fridon xalvaSi, vaso gvetaZe, valerian mamukelaSvili, zaur kalandia, geno kalandia, farna rainauli, baRaTer arabuli da sxvebi.
bolos waikiTxes Wabua amirejibis da jansuR Carkvianis werilebi
imis Sesaxeb, rom isini mxars uWeren sameulis (mayvala, me, vaJa) xelaxla arCevas, radganac maT daSlas gadaarCines TavSesafarwarTmeuli
mweralTa kavSirio.
guramma kenWi uyara: Riad iyos kenWisyra Tu daxurulado. yvelam
Rias dauWira mxari.
mere saTiTaod gviyares kenWi da Cven orni (mayvala da me) zarzeimiT agvirCies. oTaraSvils mokrZalebulma raodenobam, magram
mainc umravlesobam dauWira mxari.
bolos mikrofonTan mivardnen `revolucionerebi~ vaxtang xarCilava, zaur kalandia, Sarlota kvantaliani da sxvebi. zogi hyviroda Cven miSvelaZis arCeva gvindodao, zogi iZaxda xmebi ar daTvlila
Torem mayvala ver gadiodao.
ar iyvnen marTalni. xmebi daiTvales… saerTod Ria kenWisyris
principi aseTia. gurams rom eTqva: davasaxeloT Tavmjdomareobis
sxva kandidaturebico, didi Sexla-Semoxla da saTavmjdomaro maraToni gaimarTeboda, magram gurams Tavmjdomared sxva kandidatura
ar dauyenebia, im ubralo mizezis gamo, rom me TviTon ar msurda
Tavmjdomareoba, me vxelmZRvanelob mweralTa kavSiris SemoqmedebiT
mxares. sxva rameebi ar mainteresebs, esaa sul.
438
ase rom agvirCies mayvala (Tavmjdomared), moadgileebad: me, vaJa
oTaraSvili da baRaTer arabuli, mdivnad daviT takiZe.
28.VII.09 _ 20.VIII.09
cxela TbilisSi.
patara agaraki maqvs muxawyaroSi, magram ar avdivar, rom uneblied CemTvis (da mTeli saqarTvelosTvis) saZulvel or nacionalists, or parlamentars, or sorosels xaTuna oCiaurs da nugzar
wiklaurs ar SevefeTo da `gamarjobis~ Tqmam ar momiwios. oriveni
iqve, mezoblad cxovroben da Tavgadakluli `miSistebi~ arian.
16 ivliss qalaqis meriam dagviZaxa mwerlebi da xelovnebis moRvaweni. sportis sasaxlis win SevikriboT da winandalSi wavideTo, xelovnebis mdgomareobaze visaubroTo. ra Tqma unda, uars vityodi,
magram damireka mamuka qacaravam. angeloziviT sufTa biWma, romelic
qalaqis kulturis samsaxuris ufrosia, Tumca saakaSvilis xrovasTan
saqme ara aqvs.
wavediT winandalSi. moulodnelad gamogvicxades: ramdenime gamoCenili mwerali, musikosi, mxatvari da msaxiobi ~kulturis amagdaris~ medliT unda dagajildovoTo. mwerlebidan Wabua, otia, me, fridon xalvaSi da guram gogiaSvili dagvajildoves. uaris Tqma gviani
iyo. iqedan wagviyvanes TelavSi. gigi ugulavam 400-kaciani banketis
Tamadoba mTxova. uarma ar gaWra. viTamade. roca erTmaneTs vSordebodiT, gigis da mamukas vuTxari: ar ifiqroT, rom rezo miSvelaZe xelisuflebasTan urTierTobis daTbobas apirebs-meTqi. me saakaSvils
saqarTvelos gayidvas, erovnuli fenomenis fexqveS gaTelvas 1000
weli ar vapatieb da arasodes Sevurigdebi-meTqi.
20 ivliss saakaSvili parlamentis winaSe warsdga. gamovida ise,
rogorc movelodi: zogadad, pompezur-sulelurad gamarjvebulis
ieri gadahkravda saxeze.
magrad gaakritikes gia TargamaZem, giorgi axvledianma da magda
anikaSvilma. saakaSvils sityva ar dascdenia (arc saboloo gamosvlis dros) samuSao adgilebze, teritoriuli mTlianobis aRdgenis
gzebze, mweralTa kavSirisTvis Senobis dabrunebaze universitetze,
sportze, mecnierebaze.
mokled, samarcxvinoze samarcxvino prezidenti gvyavs.
gamoveci `mogonebani galaktionze~, me, mxolod me Sevadgine da
Cemi muzeumeli kolegebis _ nato gabisonias (direqtori) da nodar
tabiZis gvarebic movawere. `aliaSi~ da `jorjian TaimsSi~ mkacri interviuebi gamovaqveyne arafrismaqnis opoziciis `liderebze~.
TbilisSi amerikis vice-prezidenti baideni Camovida. saakaSvilma
igi Tavis axalaSenebul brwyinvale rezidenciaSi (me am Senobas ramdenime Tvis winaT raixstagi vuwode) miiRo. samarcxvino, pompezuri
miReba iyo. baidenma mxolod da mxolod is ganacxada, rom amerika
kvlavac dauWerso mxars saqarTvelos. es iyo da es. konkretulad
439
am vizits araviTari Sedegi ar mohyolia, arc rezolucia gamoqveynebula, arc komunike. isic ki veravin (amerika, evrokavSiri) gaubeda
ruseTs axalgori da perevi mainc daubrune saqarTveloso.
gaTavxedebuli ruseTi baidenis vizitis kvaldakval Trusos xeobas da mamisonis uReltexils arTmevs saqarTvelos.
Cemma uerTgulesma megobarma iuri bibileiSvilma daamTavra wigni `revaz miSvelaZe qarTul saliteraturo kritikaSi~. wigni oTaraSvilma unda gamosces. waradgina iurim da miTxra: raRac waiRmiWao.
es ra didi wigni dagiweriao. vnaxoT, ras izams. yovel SemTxvevaSi
me oTaraSvils Tavs ar gavuyadreb da ar vTxov, Cemze wigni gamoecimeTqi.
21.VIII.09 _ 22.X.09
27 agvistodan 31 agvistomde qarTvel mweralTa da xelovanTa
eqspedicia tao-klarjeTs gvastumra Tbilisis meriam.
rakiRa Cven, erovnulad moazrovne, kalmisa da yalmis ostatebi,
xelisuflebisgan srul ignorirebas da Cveni opoziciuri ganwyobilebis gamo devna-Seviwrovebas varT miCveulni, giTxraT simarTle,
moulodneli iyo ugulavasgan aseTi qvelmoqmedeba.
gzaSi gavarkvieT, rom saakaSvilTan erT-erTi Sexvedris dros
ugulavas misTvis uTqvams _ arc erTi avtoritetuli mwerali da xelovani Cvens gverdiT ar aris, pirdapir samarcxvino mdgomareobaao.
me magaTTan sapirfero araferi maqvs, ar arian imitom rom vZulvarT,
xolo vZulvarT imitom rom beci `politikosebi~ ariano. me amaze
sxva azrisa varo, Seubedavs ugulavas.
da ai Sedegi, saakaSvil-ugulavas dapirispirebis gamo Cven 45 xelovani tao-klarjeTis `eqskursiiT~ dagvajildoves.
Cemma mkiTxvelebma ician, rom me da rezo CxeiZe (kinoreJisori)
aTiode wlis winaT ukve gaxldiT tao-klarjeTSi da amis Sesaxeb vwerdi kidec `literaturul saqarTveloSi~. axla visargeble SemTxveviT, uars rogor vityvi erTxel kidev vixilo saqarTvelos moWrili
ZuZu, Cveni didebis naSTi.
moviareT dolisyana, parxali, oSki, xaxuli, xanZTa, iSxani, oTxTa...
isev igive savalalo suraTia.
RvTis anabaraa mitovebuli Cveni zRapruli cixe-koSkebi da
eklesia-monastrebi.
ra dagiSaveT aseTi, RmerTo.
ingreva, nadgurdeba aTaswlovani eklesia-monastrebi.
verc ~iuneskom~ gviSvela da verc TurqeTTan samegobro xelSekrulebam.
xaxuli da parxali meCeTebadaa gadakeTebuli. xaxulSi ar
SegviSves, molas sZinavs da ver gavaRviZebTo. parxalSi mxold 5
wuTiT Segvaxedes, danarCen taZrebSi SeSvebiT SegviSves, magram san-
440
Tlebis danTebis da galobis ufleba ar mogvces. rogorc ki sanTlebi davanTeT, movardnen Turqebi, sanTlebi xelidan gamogvglijes da
Cvens Tvalwin fexqveS gaTeles.
oSkis siaxloves erTi Suaxnis Turqi (dawyebiT skolis maswavlebeli varo) `gamoviWire~ sasaubrod. cota inglisuri esmoda. ra iciT
am eklesia-monastrebis Sesaxeb, rogor fiqrobT, Tu aq saqarTvelo
ar iyo, saidan gaCnda isini tao-klarjeTSi-meTqi.
jer erTi, araviTari tao-klarjeTi ar gamigoniao. es Tqveni
mogonili saxeliao. meorec VIII saukuneSi Tqven, qarTvelebi Tavs
dagvesxiT mSvidobian TurqeTs da dagvamarcxeT, ris Sedegadac okupireba gaukeTeT am mxareso. oTxi saukunis ganmalvobaSi rogorc
agresorebi batonobdiT Cvens miwaze, gvxocavdiT musulmanebs da
aSenebdiT qristianul monastrebso. me-13 saukuneSi Cven gavZlierdiT da gagrekeT Cveni teritoriidano. madlobeli iyaviT rom es
eklesia-monastrebi ar gavanadgureT, magram Cven maT ar vangrevT,
mxolod rogorc TvalsaCino faqts dampyroblis danaSaulebrivi
qmedebisaso. erihaa, saqarTvelo agresori, dampyrobeli... da Turme
grigol xanZTels Turqebis dasasjelad augia eklesia-monastrebi.
arc daviT da bagrat kuropalatebi gaugia am Turqs, arc daviT aRmaSenebeli da Tamar mefe... ki magram, Cemo kargo, ra gindodaT Tqven
IX-X-XI saukuneSi am miwaze, Tqven xom me-16 saukuneSi SemoxvediT wina
aziaSi da manamde saxelmwifoc ar gagaCndaT-meTqi. iqneb saxelmwifo,
rogorc aseTi, ar gagvaCnda, magram cxovrebiT aq vcxovrobdiTo.
saqarTvelos istoriisa rom araferi gagegeba vxedav, magram TurqeTis istoria xom mainc unda icode, Se kai kaco, maswavlebelma-meTqi,
vuTxari, magram Seayare kedels cercvi, Turqi mainc Tavis `azrze~
darCa.
rac Seexeba Cveni uZvirfasesi saunjis _ TurqeTis mier mitacebul qarTul miwaze arsebuli eklesia-monastrebis movlas, aseTi
suraTia, Woroxis xeobaSi vulkanuri warmoSobis oqrosfer grandiozul kldovan mTebs Soris Turqebi 15 hidroeleqtrosadgurs aSeneben, gzebi gahyavT da kaSxlebs ageben. am grandiozulma mSeneblobam
ukve Seiwira Cveni ori taZari _ sworupovari opiza da ulamazesi
tbeTi. am monastrebs Turqebma specialurad axali gzebi daupirispires da aafeTqes, am saSinel vandalizmze arc saqarTvelos xelisufleba da arc iunesko xmas ar iReben. ra vqnaTo, Zala aRmarTs xnavso.
kidev erTi samarcxvino faqti; TurqeTSi mcxovrebi qarTvelebisTvis dasarigeblad 200_mde qarTuli wigni (`deda-ena~, `vefxistyaosani~, Cveni wignebi, Jurnali `literatura da xelovneba~), waviReT,
magram arcerT qarTvels ar Segvaxvedres, ar vici amaze vin izruna,
maspinZlebma Tu Cvens rigebSi myofma zedmetad frTxilma Cinovnikma,
ase rom, is wignebi da Jurnalebi ukan wamoviReT. ra moxdeboda-meTqi,
vusayvedure Cvens ~eqskursiamZRols~, arTvinSi, sadac 80 procenti
qarTveli cxovrobs, Tundac erTi wamiT SegveCerebina avtobusi,
441
pirvelive Semxvedri nebismieri qarTvelisaTvis dagvetovebina es 200
wigni, raTa mere TviTonve daerigebina Tavisi TanamemamuleebisTvismeTqi. Cven xom deda-ena CavitaneT da ara TurqeTis xelisuflebis
sawinaaRmdego proklamaciebi-meTqi.
ar SeiZlebao, aseT rames TurqeTis kanonmdebloba krZalavso,
Cven rom wignebi dagverigebina, amas Turqebi qarTul propagandistul diversiad CagviTvlidnen da SeiZleba tao-klarjeTis marSruti
sul amoeRoT turistuli rukidano. ar SeiZleba Turqebis ganawyeneba isedac amreziT gviyurebeno.
ki magram Cven ra, bolos da bolos Cven xom sxvanairad veqceviT.
Zmoba calmxrivi xom ar SeiZleba-meTqi, gana Turqebma ar ician rom
dRes TurqeTSi 11 milionamde qarTveli cxovrobs-meTqi. ai, amas rom
werT qarTul presaSi es aRizianebT yvelaze metado. eseni Tvlian,
rom TurqeTSi arc erTi qarTveli ar cxovrobso. samarTali ar aris?
RmerTi xom xedavs, rom saqarTveloSi 2 Turquli universiteti da 5
Turquli kolejia, TurqeTSi ki erTi qarTuli sakvirao skolac ar
aris-meTqi.
magas batono rezo, TurqeTis mxares nu davabralebT, eg Cveni
xelisuflebis bedovlaTobis braliao, Cailaparaka Cveni delegaciis
erTma saxelovanma wevrma da igi yelamde marTali iyo.
12-13 seqtembers quTaisSi gaxldiT.
Cemi ZmisSvilis _ TaTias lomistoreba 5 Tvis biWi movnaTleT
gelaTis monasterSi.
guli movioxe Cemi mSobliuri quTaisis xilviT. vewvie gelaTs,
bagratis taZars... davaTvaliere TiTqmis ganaxlebuli quTaisis centri, gaviare TeTr xidze. rac dro gadis, ufro da ufro meweva Tavisken quTaisi.
mere kargi, quTaisuri lxini gaimarTa TaTias mamamTilis Temur
tabiZis ojaxSi.
14 seqtembers saCxereSi muxran maWavarianis 80 wlis iubile
gaimarTa. ratomRac kulturis sasaxle ver gaavso xalxma. es, albaT,
imis bralicaa am ori kviris win muxran maWavarians saakaSvili rom
`estumra~ da muxranma gulSi Caixuta, aseTi rameebi `saxalxo poets~
ar unda SegeSalos.
pirveli sityva me vTqvi. Cems Semdeg gamovidnen fridon xalvaSi, geno kalandia, Tamaz vaSaZe, meufe danieli, nikoloz kurtaniZe,
eldar nadiraZe da sxvebi. waikiTxes eduard SevardnaZis milocva,
mere daiwyes msaxiobebma muxranis saSualo donis, oRond publicisturad maxvili leqsebis kiTxva. Sua iubileze muxrani wamodga da
gareT gavida: gavyeviT me, cezar laSxi, omar gocaZe da sxvani, meo,
aiCema, saxlSi unda wavideTo, Sen xom ar gagiJdi, es xom Seuracxofaa
am xalxis-meTqi. meo, is ar mekuTvnodao, rom saCxereSi Cems xalxs es
patara darbazi mainc gaevsoo? mere ra CifCifiTaa es uniWo msaxiobebi Cems leqsebs rom kiTxulobeno.
442
siberis marazmi morevia muxrans. xom ar vetyodi, es yvelaferi
saakaSvilis vizitis bralia-meTqi. ra vuyoT, xalxs wvimam SeuSala
xeli, arc galaktionTan Sexvedrebze iyo gadaWedili darbazebi-meTqi,
davamSvide da Sevabrune darbazSi. ufro sworad saboloo sityva
vaTqmevine, Torem Sercxveboda muxrani mTeli saqarTvelos winaSe.
gardaicvala oTar WilaZe.
erT-erTi kargi mwerali wagvivida.
mkvdars, rogorc es saqarTveloSi xdeba `energiulebi~ daepatronen.
misi uniWo Zmis _ Tamaz WilaZis mecadineobiT oTari arc meti,
arc naklebi samebis taZridan gamoasvenes da mTawmindaze dakrZales.
manamde erTi TviT adre nodar dumbaZe gadaasvenes mTawmindaze.
erTic da meorec, Cemi mokrZalebuli azriT, Secdoma iyo.
maSin roca SoTa niSnianiZe didubeSi asaflavia, rao didube ecotavaT nodarisTvis da oTarisTvis?
asea Tu ise 5 oqtombers oTar WilaZe mTawmindaze davkrZaleT.
me Cemi vali movixade. televiziiTac mivusamZimre saqarTvelos
oTaris wasvla da `saqarTvelos respublikasa~ da `mwerlis gazeTSic~ davbeWde gamosaTxovari.
amazrzeni is aris, rom xelisuflebam mweralTa kavSirs araferi
gvkiTxa oTaris dakrZalvis adgilis Sesaxeb. ufro metic, mayvalas
oTaris samgloviaro mitingze sityvac ar misces. samgloviaro mitings roin metreveli uZRveboda.
roca Tamaz gamyreliZem mwerali akademikosis adgili gaauqma,
mecnierebaTa akademiaSi erTi ambavi avtexe. rogor bedavT amas-meTqi.
Tamazma miTxra- gavauqmeT imitom, rom dRes veravis vxedavT mwerlebSi akademikosobis Rirsado. Wabua, muxrani an oTar WilaZe-meTqi?
Sefiqrianda. Tqven maimunobas Tavi gaanebeT, Torem `mwerlis gazeTSi~ gamogarWianebT, rogorc qarTuli mwerlobis mtrebs-meTqi.
Cans SeeSindaT da Cumad qurdulad gamoucxadebiaT poet akademikosis erTi vakansia saakademikosod. kandidaturazec TviTon uzrunviaT, muxran maWavariani warudgeniaT _ aqac mweralTa kavSiris
gverdis avliT.
amaswinaT teqnikuri universitetis profesoris, Cemi siyrmis
megobris, igor kveselavas Svilis _ uCas qorwilze viTamade.
universitetis Rirseuli reqtori (didi iveri frangiSvilis
Svili) arCil frangiSvili meubneba _ batono rezo, rogor SeiZleba
Tqvennairi oratori da mecnieri leqciebs ar kiTxulobdeso. Cemo
arCil, saakaSvilma gamomagdo universitetidan-meTqi. Tu ikadrebT,
CvenTan mogiwvevT srul profesorado.
meore dRes kveselavam damireka da Txovna gamimeora, mcire yoymanis Semdeg davTanxmdi.
vkiTxulob leqciebs gepeiSi (ase erqva Zvelad), vnaxoT rodis miwvdeba es yvelaferi saakaSvilis fxizel yurs da rodis gamomagdeben.
443
ise... patar-patara `aRzrdis gakveTilebi~ ukve damiwyes.
mayvalam sergo kakalaSvilis daxmarebiT Jurnali ~graali~
gamosca. kargi nomeria. Cemi novelac daubeWdavs da redkolegiaSic
Sevuyvanivar.
gazeTebs interviuebs kvlav vaZlev, vlanZRav e.w. daniSnul,
Tvinier opozicias, romelmac xalxs uRalata, xalxi moatyua, gadamwyvet momentSi SeSinda da nabiji ar gadadga.
12 oqtombers CemTan simpaTiuri gogona movida. meo, Jurnalisti
Tamar daraxveliZe varo. axali arxi SevqmeniTo axalgazrda Jurnalistebma `real-tivi~ hqviao. gvinda, rom rogorc yvelaze saxelovanma
mweralma da aqtiurma politikosma Tqven TqvaT pirveli sityva da
Tqven CagweroT pirvelebma. ra politikuri orientacia gaqvT-meTqi;
neitraluri televizia varTo.
vende, momatyues. sinamdvileSi xelisuflebis yofila. Tumca
amas CemTvis mniSvneloba ara aqvs. me arasodes davcqeri mikrofons
romeli arxia. mTavaria ras ityvi da ara vis etyvi.
mokled Camweres, daviwye sityva obieqturad, rogorc mCvevia.
me mwerali var, e.i. Suakaci var. arcerT politikur moZraobas ar
vekuTvni. yvelafers obieqturad vafaseb da mikerZoebuli ver viqnebi-meTqi, saakaSvilma marTlac gaakeTa gzebi, moiyvana patruli, romelic `miliciaze~ ufro wesieria, SemoiRo erovnuli gamocdebi, magram me saakaSvils verasodes vapatieb, rom igi erovnuli fenomenis
mteria, rom gayida saqarTvelos miwa-wyali, rom saxsrebSi moSala
akademia da daarbia mweralTa kavSiri da universiteti-meTqi. rac
Seexeba imas, rom igi pirveli miuxta rusebs cxinvalSi, me amaSi ver
davadanaSauleb. mters, romelic Sens miwazea Semosuli, diaRac Sen
unda SeebrZolo-meTqi.
amdgaran `real-tivelebi~ da Cemi Canaweri ise daumontaJebiaT,
rom saakaSvilis mexotbed gamomiyvanes. `magram~-is Semdeg rac vTqvi
yvelaferi wauSliaT. Cems gamosvlaze gamomexmaurnen Temur SaSiaSvili da soso robaqiZe. es ra hqeni, saakaSvilis mxares gadaxvedio?
saakaSvilis mxares dadga ~tifa~, rogor mkadrebT aseT rames, nuTu
ar iciT sulgayiduli Jurnalistebi rogor amontaJeben masalasmeTqi? Zlivs davamSvide.
axalcixeSi ~SoTaoba~ Catarda, rusTvelologiaSi Setanili wvlilisaTvis sagangebo premia momaniWes.
23.X.09 _ 31.XII.09
guSinwin kinos saxlSi inteligenciis Sexvedra Catarda. Sexvedris organizatori iyo `jorjian taimsis~ damfuZnebeli malxaz gulaSvili.
darbazma xalxi ver daitia, me, soso sigua da igor kveselava erTad vijeqiT. malxazma gaxsna. dReso, Tqva Tea TuTberiZis mier saitze ganTavsebul ciliswamebaze unda vimsjeloTo. saqme kaTolikospatriarqis Seuracxyofas Seexebao.
444
gamovediT rezo amaSukeli, jansuR Carkviani, me, gogi qavTaraZe,
gogi gaCeCilaZe, elizbar javeliZe da sxvebi.
gogi gaCeCilaZem prezidenti daicva da amiT mTel darbazs daupirispirda. gogi qavTaraZem Tavis sexnias sul `pravakatori~ da `prezidentis laqia~ eZaxa. magari is iyo, rom gogi idga da iRimeboda. me
rom mis adgilze vyofiliyavi, guli gamiskdeboda.
quTaisidan avTo nikoleiSvili Camovida da miTxra, Seni 70 weli
axlovdeba, quTaisSi didi iubile gvinda CagitaroT da ras ityvio.
ra unda vTqva-meTqi, quTaisi Cemi samSobloa, Tu ramed vuRirvar
quTaiss, ki batono, Tanaxma var, oRond xalxs nu SeawuxebT, winaswar
nu moemzadebiT, roca mixmobT Camoval da Tbilad, tkbilad yovelgvari oficialobis gareSe visaubroT-meTqi.
21 oqtombers, oTxSabaTs samebis taZarSi merab elioziSvilis 75-e
wlisTavis iubile gavmarTeT. pirveli sityva me vTqvi. gamovidnen: daviT Semoqmedeli, lamzira CxaiZe (msaxiobi), goCa xaranauli, nino sixaruliZe, Temur CalabaSvili da sxvebi. bolos merabma cremliT savse
sityva Tqva da igaloba kidec (igi xom diakvania _ `mama eliozi~).
5 noembers mweralTa kavSirSi gamgeobis sxdoma gvqonda.
jer zurab xoneliZem (diplomati) ilaparaka: saqarTvelos saxelmwifoebrioba gaqrobis pirasaa, erTaderT saSvels vxedav; sami respublikis _ saqarTvelos, somxeTis da azerbaijanis konfederacia
unda SevqmnaT, Torem somxeTic da azerbaijanic (russ rom Tavi gavaneboT) Cvens winaaRmdeg irazmebiano.
mere mwerlobas movubrundiT, avdeqi da vTqvi: Cven yovel weliwads `erovnul mwerlobas~ vudgenT gegmas, magram vaJa oTaraSvili
am gegmas ar asrulebs. mag. 2009 wlis gegmidan (24 wigni) mxolod 1
wigni gamosca-meTqi. Tu gamomcemloba ar funqcionirebs, risTvis
vacdenT mweralTa kavSiris fuliT nayid am naxevarmilionian Senobas, gavyidoT an gavaqiravoT da fuli mwerlebs movaxmaroT-meTqi.
ayefda vaJa oTaraSvili. raki asea da SeniSvnas ar Rebulob, unda
vTqva, rom Sen mwerlebs fuls sZalav. mag. wignis gamocemaSi 700 lari
zoia vaSakiZes waarTvi, 800 lari fridon xalvaSs. es xom mwerlebis
Zarcvas niSnavs-meTqi. ufro apetelda oTaraSvili.
aq mxilebas ar eloda. SemeZlo gavCumebuliyavi, magram ver
davaWire enas kbili, mxold erTi mizezis gamo _ raki mweralTa kavSirSi vmuSaob, xom unda gamoveqomago daCagrul mwerlebs, axla mwerlebis `vaJkacoba~ naxeT. cal-calke rom CemTan Semodiodnen da
maqezebdnen; autaneli gaxda oTaraSvilis unamusoba da yvelam erTad
xma amoviRoTo, roca saqme saqmeze midga, yvelam ena gadaylapa, pirSi
wyali Caigubes. ar grcxveniaT? vaJa oTaraSvilma ase rogor dagaSinaT-meTqi xmamaRla mivmarTe Cems `megobrebs~.
ase damTavrda gamgeobis sxdoma.
me 70 wlis kacs wnevam amiwia, `mwerlebma~ ki sayeloSi nikapebi
Carges da gaiZurwnen.
445
rac dro gadis, ufro da ufro mipyrobs nerviuloba, imis gamo,
rom Cemi saiubileo TariRi axlovdeba, xom aravin daijerebs, rom
ar minda, marTla ar minda araviTari saiubileo saRamo. mZuls taSi,
romelsac damikraven, diax, winaswar mZuls, xom vici, rom 100 kacidan
mxolod 5 iqneba gulwrfeli. mxolod 5 iqneba visac Cemi nawerebi
waukiTxavs. danarCenebs warmodgena ar eqnebaT, vinaa revaz miSvelaZe.
Jurnalistebma am bolo dros interviuebSi daiwyes Cemze, rogorc
cocxal klasikosze miTiTeba. erTi `mwerali~ meubneba xom ici, rom
kargi minda SenTvis. Zalian gTxov, aukrZalo Jurnalistebs `cocxal
klasikosad~ Seni moxseniebao, marTlac davureke ditos da gelas da
vTxove, Tu Zma xar, CemTan mimarTebaSi `klasikosi~ aRar ixmaroTmeTqi, ratomo? gaukvirdaT, Cven marTla ase migvaCniao.
ra iyo im mwerlis miniSneba? Suri, sixarbe _ sxva araferi.
murman TavdiSvilma mSvenieri `ese~ dawera Cemze. aseve Semaqo
gulwrfelad nodar koberiZem.
paraskevs, 4 dekembers nikoloz baraTaSvilis saxl-muzeumSi axalgazrda poetTa konkursSi gamarjvebulebs premiebi da sigelebi
gadaveciT. konkursis CatarebaSi didi daxmareba gagviwia Tbilisis
meriam, gigi ugulavam gamoyo saxsrebi da TviTonac miiRo monawileoba sazeimo ceremoniaSi, CemTvis am konkursis gansakuTrebuli Rirebuleba is gaxlavT, rom 170-ma axalgazrda poetma miiRo monawileoba,
sixaruls ver vmalav, es imis niSania, rom literatura ar mokvdeba, leqsi da moTxroba Tavis did mniSvnelobas (esTetikurs, SemecnebiTs) ar dakargavs. ceremonialis Semdeg gigi ugulavam mkiTxa, batono rezo, Tqveni iubile axlovdeba, xom araferSi var saWirovo?
madloba movaxsene, iubiles ar vapireb-meTqi. ratomo? xalxs ar eiubileveba-meTqi. arao, piriqiT, Tqveni iubile xalxis gasamxnevebladaa
saWiro da uari ar TqvaTo.
5 dekembers, SabaTs badri siraZem duSeTSi mimiwvia. didi siyvaruliT Semxvdnen, Tan waviRe 30 wigni Cemi samtomeulisa, wignebi CamogitaneT-meTqi rom gamovacxade, siCume Camovarda. darbazidan erTma morcxvad ikiTxa: ra Rirso. araferic ar Rirs, ufasod,
saCuqrad CamogitaneT-meTqi, ufasodo?! daiZra darbazi… yvelas xom
ver gawvdeboda, vinane, rom meti ar wamoviRe, Turme, sityva `ufasod~
duSeTSi karga xania aRar ixmareba, `mwerlebi Camodian da wignSi 15
lars gvTxoven, sad aqvs sawyal duSels 15 lario~, gamgebelma, axla
Tqvens sikeTeze mTeli weli ilaparakebeno.
ra dReSi xar ubeduro saqarTvelov, Tumca… ra hqnas im mweralmac, Wama xom unda.
13 dekembers `aliaSi~ dito CubiniZem interviu CamomarTva.
muxran maWavariani rom poet-akademikosad airCies da oTar WilaZes
k. gamsaxurdias premia mianiWes, es xelisuflebis mier inteligenciis
moqrTamvas xom ar niSnavso.
446
jer erTi-meTqi, vpasuxob, gamsaxurdias premiis miniWeba mweralTa
kavSiris prerogativaa da akademia rogorc Cans, mweralTa kavSiris
funqciebsac iTavsebs, vin hkiTxavs akademias gamsaxurdias premiis
miniWebas-meTqi. meorec, roca ana kalandaZe gardaicvala, me kategoriulad movTxove Tamaz gamyreliZes poeti-akademikosis adgili Seevso sxva poetiT, magram mipasuxa, anas Semdeg me mweral akademikosad
misaRebs ver vxedavo, gamikvirda: Wabua, muxrani an oTar WilaZe ar
arian akademikosobis Rirsi-meTqi? maSin araferi mipasuxa, mere, rogorc Cans, dafiqrda da ai muxrani miiRes, rasac mivesalmebi-meTqi.
14 dekembers televiziis pirveli arxiT gamovedi, disputi samRvdeloebisa da xelisuflebis urTierTdamokidebulebaze iyo.
Cven orni _ paata zaqareiSvili da me viyaviT sapatriarqos damcvelni, danarCeni ki 19 kaci sapatriarqos mowinaaRmdegeni iyvnen.
vTqvi, arsad dedamiwaze eklesiis saqmeebSi ise urcxvad aravin
ereva, rogorc saqarTveloSi-meTqi, amaSi cota sapatriarqoc aris
damnaSave, xelisuflebis dudukze wamdauwum rom datrialdebameTqi. rogor SeiZleba prezidenti samebis taZarSi politikur sityvas warmoTqvamdes an patriarqi mas saiTac xels dauqneven, iqeT
mihyvebodes-meTqi.
1.I.2010 _ 29.II.2010
1 ianvars samocdaaTi Semisrulda. tradiciisamebr Sin patara sufra gavmarTe. iyvnen Cemi dedmamiSvilebi da givi gamsaxurdia, igor
kveselava, soso sigua, murman TavdiSvili, anzor abralava (meuRliT),
Tengiz quTaTelaZe (mezobeli) sul 15-16 kaci.
9 ianvars radiom (vano jafariZe) erTsaaTiani gadacema momiZRvna.
televiziis arcerT arxs erTi sityva ar dascdenia imaze, rom
erTi qarTveli mwerali revaz miSvelaZe 70 wlis gaxda. ase aqvs saqme
dayenebuli mixeil saakaSvils. misi siZulvili mwerlobisadmi yovelgvar zRvars scildeba. am bolo dros mTlad gautia, xalxi SimSiliT
gvexoceba da yoveldRe milionian koncertebs atarebs. saaxalwlo
Sou-koncerti baTumSi 4 milioni daujda. warmadgines daviT aRmaSeneblis premiaze, es premiao, miTxres yovelTa qarTvelTa msoflio
kongresma daafuZnao. premiis miniWebis dro rom moaxlovda CemTan
movida qalbatoni WyoiZe da miTxra, meo konkursis koordinatori
varo, recenziebis mixedviT daviT aRmaSeneblis pirvel premias Tqven
ganiWebT da uars xom ar ambobTo. uari ratom unda vTqva-meTqi, iqneb
geuxerxulebaT rom Cveni damfinansebeli peterburgSi mcxovrebi qarTveli biznesmeni putinis megobari aleqsandre ebraliZeao.
ratom Tavidan an miTxariT-meTqi, ese igi am premias ebraliZe
gvaniWebs qarTvel mwerlebs.
meore dResve gazeTebSi (`asaval-dasavali~, `kviris qronika~) da
televiiiT (`rtv~) gavakeTe aseTi gancxadeba: `vinaidan saqarTvelo
dapyrobili da aneqsirebulia ruseTis mier da vinaidan preziden-
447
ti medvedevi utifrad acxadebs, rom igi ar apirebs gaauqmos Tavisi
gadawyvetileba afxazeTis da `samxreT oseTis~ damoukideblobis Sesaxeb, me ver miviReb aleqsandre ebraliZis mier dafinansebul daviT
aRmaSeneblis premias. aqve vacxadeb, rom aseve kategoriuli winaaRmdegi var saqarTvelos gamalebuli amerikanizaciis. Cemi samSoblosTvis sulerTia mgeli SemWams Tu mglisferi tura. Cems mere aseve uari
Tqva Wabua amirejibmac.
amiran SalikaSvilma ianvarSi ori speqtakli (`terenti~, `wminda
giorgi~) specialurad Cems iubiles miuZRvna.
rogorc mayvalam macnoba, 22 Tebervals 4 saaTze marjaniSvilis
TeatrSi gaimarTeba Cemi saiubileo saRamo. me piradad eWvi mepareba,
rom es saRamo gaimarTos, ratom?
TiTqmis yovel meore dRes vaZlev gazeTebs intervius da vamxel
saakaSvilis gamyidvelur politikas. saakaSvilis zizRi qarTveli
eris mimarT iqamde mivida, rom quTaisSi merab berZeniSvilis mier
Seqmnili didebis memoriali aafeTqa, rasac deda-Svilis sicocxle
emsxverpla. SemeZlo amaze gaCumeba?
iqnebo, iubilemde mainc ar aginoT saakaSvilso, mirCeven Cemi
keTilismsurvelebi, Tu Cemi iubilis gamarTva saakaSvilis `nebazea~
damokidebuli, uars vambob yovelgvar iubileze-meTqi. ganvacxade,
aseTia Cemi damokidebuleba iubilis mimarT, ra meiubileeba am
pirqvedamxobil, damarcxebul saqarTveloSi.
23 ianvars pantomimis Teatrma Cemda `sabednierod~ mayurebels
`wminda giorgi~ uCvena. mayurebliT gaWedil darbazs jer amiran SalikaSvilma mimarTa da `axali drois ilia WavWavaZe~ miwoda. mere me
momca sityva _ madlobeli var batoni amiranis, magram man ilias ki ar
Semadara, ilias kvalze dadgomisken momiwoda-meTqi.
rac Seexeba am TeatrTan Cems megobrobas qarTul TeatrSi molaparake msaxiobi aRar darCa da amitomac usityvo Teatrs movaSuremeTqi, vixumre. mere mTeli Teatri davpatiJe 22 Tebervals Cems iubileze. speqtaklis mere aRfrTovaneba gamoTqva gogi gaCeCilaZem,
meo, msgavsi araferi minaxavso. esao marto wminda giorgi ki ara,
mTeli saqarTvelos istoriaao.
24 ianvars giga lorTqifaniZem damireka. ai, axla xelSi miWiravs
Seni `rCeuli~ da cremli RapaRupiT Camomdiso. es ra genialuri novelisti yofilxar, aqamde rogor ar gicnobdi geniosado. me erTi
rigiTi kargi mwerali megone, Sen msoflios upirvelesi novelisti
yofilxaro.
gamexarda. esec erTi niSani imisa, rom guldasmiT aravin aravis
kiTxulobs. Cans, epoqaa aseTi. Cans, meve unda mezruna Cemi saxelis
gaxmaurebaze. meti ra meqna? saqarTveloSi arsebuli yvela premia
miRebuli maqvs. skandalebi ar damklebia, rogorc Cans, cixeSi unda
vmjdariyavi minimum 5 weli mainc…
giga CemTvis usayvarlesi moqalaqe da didi reJisoria.
448
1 ianvars soso siguas TaosnobiT `mwerlis gazeTis~ Cemdami moZRvnili saiubileo nomeri gamovida. ar darCenila TiTqmis arc erTi
saxelovani mwerali Tu sazogado moRvawe, rom ar momsalmeboda. Semrcxva, iseTi qebis korianteli damatexes Tavze. vusayvedure sosos,
magram ukve gvian iyo.
22 Tebervals marjaniSvilis TeatrSi grandiozuli iubile gamimarTes. iubile, rogorc mayvalam miTxra, Tbilisis meriis da kulturis saministros iniciativiT da daxmarebiT moewyo.
mayvalam gaxsna Tbili tkbili sityviT. gamovidnen. soso sigua,
fridon xalvaSi, giorgi gigauri, vaJa azaraSvili, daviT Semoqmedeli, Teimuraz lanCava, iuri bibileiSvili, avTandil nikoleiSvili,
Tengiz uTmeliZe, omar mxeiZe, Coxosnebi (merab kirkitaZis TaosnobiT) Tengiz svaniZe, badri quTaTelaZe, jemal injia da sxvebi. bolos
pantomimis Teatrma warmoadgina Cemi scenariT dadgmuli premiera
`qriste~.
rogorc amboben, bolo 20 wlis manZilze es iyo erTaderTi
erovnuli iubile. zRva xalxi daeswro. rogorc miTxres, uadgilobis
gamo uamravi ukan gabrunda.
bolo sityva xelisuflebis mimarT cota ar iyos qveteqstebiani
simwvaviT gamomivida. davamTavre SeqspiriT, es fraza Cems dRevandel
ganwyobilebas Seesabameba-meTqi: `rogor dabnelda, suli mexuTeba,
Semixseni sakinZe kordelia!~
iquxa taSma da momeCvena, rom mTeli 10 wuTi mikravdnen taSs.
mere patara (100 kaciani) banketi mqonda `lordSi~.
iubile Camamwara mesame dRes Cemi megobris givi gamsaxurdias
Svilis kaxas sikvdilma.
amis gamo wnevam amiwia da mTeli kvira veraviTari wamliT ver
damiwies.
30.II.2010 _ 20.IX.2010
TbilisSi martic zamTris Tvea.
iubilis meore dResve kvlav Cavebi saqmeebis oromtrialSi.
civa.
meorejer wavikiTxe Cemi pirveli romanis koreqtura. `CurCuls
gadaCveuli kaci `10 weli vwerdi, aravis vumxeldi rom presaSi aJiotaJi ar amtydariyo. kargi biWi da uangaro gamomcemeli levan fofxaZe mpirdeba, rom romans maisis pirvel naxevarSi Camabarebs.
didi enTuziazmiT vmuSaob teqnikur universitetSi (rac javaxiSvilis sax. universitetidan gamomagdes, me xom teqnikuri universitetis profesori var) kulturologiis saxelmZRvaneloze. krebulSi Setanili 12 Tavidan 6 Tavis avtori me var. redaqtorobac me
damavala Cemma megobarma igor kveselavam, romelic departamentis
Tavmjdomarea. 3-jer wavikiTxe koreqtura, `filosofosebs~ wavuSale yvela ucxouri termini. ratom gaviwydebaT, batonebo, rom es
29. r. miSvelaZe. t. XV
449
saxelmZRvanelo studentebisTvisaa gankuTvnili da rogor SeiZleba
amdeni ucxo sityviT tvini vuRrZoT bavSvebs-meTqi. `profesorebi~
CumCumad modiodnen igorTan da TavianT (Cems mier Casworebul)
Tavebs kiTxulobdnen. rogorc Cans, ar moewonaT maTi `filosofiuri terminebis Cems mier gaqarTuleba da reqtorTan miCivles, revaz
miSvelaZem statiebi `dagviCexao~. reqtor frangiSvils daubarebia
igori da uTqvams, iqneb, raki revaz miSvelaZe avtoricaa, redaqtorad sxva SearCioo. igorma es ambavi mokrZalebiT Semomapara, mimifurTxebia Tqveni `saxelmZRvanelosTvis~-meTqi, igors vuTxari. me
sikeTe gagikeTeT, amaT nawerze Tavi vimtvrie da Tu ar gindaT beWdeT rebusuri statiebi, me ki mag saxelmZRvanelosken aRar gavixedavmeTqi, ise amicruvda guli, rom SeiZleba wamovide saerTod teq­nikuri
universitetidan. iqedan, saidanac Cems Cayenebas rigiT profesorTa
aseulSi cdiloben. amJamadac reqtorma da igorma damicves.
2 aprils `quTaisobaze~ migviwves. gavixare Cemi quTaisiT. eqvTime
TayaiSvilis Zeglis gaxsnaze sityvebi vTqviT gilaurma (premier ministri), quTaisis gamgebelma, rezo WeiSvilma, me da otia ioselianma.
otiam Tavisi sityva ase daasurla: qe gavxseniT didi eqvTimes Zegli
aqana, mara raT ginda, mova I gadareuli (albaT prezidenti igulisxma)
da daangrevso.
gzaSi me da rezo WeiSvili SevkamaTdiT: me vamtkicebdi SoTa
rusTaveli msoflioSi udidesi mweralia-meTqi, rezo `amtkicebda~
susti mweraliao…
5 maiss pantomimis Teatrs vaxldi saCxereSi. warmoadgines (kulturis saxlSi) Cemi scenaris mixedviT dadgmuli `wminda giorgi~. ver
warmoidgenT ra xdeboda, gaWedil darbazSi wamdauwum taSi gaismoda. bolos iseTi ovaciebi gaimarTa, amiran SalikaSvili exveweboda
xalxs, oRond axla gamiSviT da male isev CamovalTo.
7 aprils samwliani iZulebiTi Sesvenebis Semdeg SevediT mweralTa sasaxleSi. qalaqis meriis (gigi ugulava, mamuka qacarava) TaosnobiT mgoni dagvibrunes sasaxle. remonti daiwye,s Cven sixaruliT
gabruebulebma sasaxlis ezoSi zeimi gavmarTeT. CemTvis sruliad
moulodnelad zeimze gamocxadda kulturis saministros da meriis
Jiuris gadawyvetileba.
`qarTuli prozis raindis~ wodeba mieniWos 3 prozaikoss _ Wabua
amirejibs, revaz miSvelaZes da otia ioselians, xolo `qarTuli
poeziis raindisa~ _ fridon xalvaSs, anzor abulaSvils da jansuR
Carkvians.
Cems mobilurSi (877 42 54 72) zari ar wydeba. gvilocaven mweralTa sasaxleSi dabrunebas. diax, saakaSvilis xelisufleba iZulebuli gaxda CvenTvis Senoba daebrunebina, Tu kidev raime originaluri
azri mouvaT TavSi da isev ar wagvarTves. Cemi SiSi gamarTlda. meore
dRes aRar SegviSves mweralTa kavSirSi saakaSvilis gankargulebiT.
cxra aprils gamarjvebis dResaswaulebs daveswari samgorSi
450
da mcxeTaSi. movefere 90-s miRweul naomar moxucebs, isini xom sasikvdilod gawira saakaSvilma. yovelgvari daxmareba mouspes.
10 maiss kargi mxatvris _ rezo adamias gamofenis gaxsnaze gaxldiT. imave dRes kinosaxlSi axalgazrdebis disputi iyo, magram
`partiuli mimarTuleba~ davynose da wamovedi. ar minda romelime
revanSistuli partiis gverdiT davdge.
12 maiss samebis taZarSi vaJa egriselis dabadebis 70-e wlisTavs
warvuZexi. bevri Tbili sityva uTxres. vaJa niWieri poetia, magram
TviTon uSlis xels ufro metad saxelis ganTqmas. zedmetad Tavmdabaliao, gaifiqrebT, piriqiT aris… Tumca sicocxleSi poets es
yvelaferi epatieba. weros mSvenieri leqsebi da iZaxos xangamoSvebiT
`geniosi varo~, ras vizamT, bunebaa, xasiaTia.
13 maiss `qaldeas~ akademiaSi (puSkinis 7) 70 wlisTavis iubile
gadamixades.
gamovidnen: mayvala gonaSvili, daviT Semoqmedeli vaJa egriseli, Tamaz vaSaZe (merobis kandidati), joni afaqiZe, (afxazeTis universitetis reqtori), luara sordia, rezo adamia, tite mosia, gizo
WeliZe, igor kveselava, givi gamsaxurdia, jemal jiqia, ciala mesxia,
simon zaqaraia, gulnaz xaraiSvili, givi kilasonia, giuli Cqareuli,
SoTa xoWava-egrispireli, vano megreli, emir burjanaZe… da sxvebi.
Tbili, gulwrfeli sityvebi miTxres, magram Zalian daviRale.
iubile 4 saaTs gagrZelda. ar SeiZleba-meTqi ase, bolos vTqvi, xalxi
SevawuxeT-meTqi, ras vizamT, qarTuli ambavia.
15 maiss fridon xalvaSma damireka; Cemo rezo, Sen unda damadga Tavi, Cemma iubilem Seni kai kacobis egidiT unda Caiaroso.
yvelafrisTvis mzad var Cemo fridon-meTqi, konkretulad ras mavaleb-meTqi 85 wlis lomo, sityvac unda miTxra da saiubileo sufrazec unda miTamadoo. uars rogor vetyodi, fridoni Zalian miyvars. mwerlobidan 3 kaci unda gamoxvideTo, mayvala, muxrani da
Seno. danarCens rusTavelis Teatris msaxiobebi gaakeTebeno.
17 maisia, eqvsis naxevarze mivedi rusTavelis TeatrSi. fridoni
vestibiulSi dgas da teleiupiterebis Suqze stumrebs egebeba. xom ar
nerviulob-meTqi, vkiTxe. Sen roca aq myavxar, sanerviulo ra maqvso,
mipasuxa. cota xanSi muxranic movida Tavisi coliT da qaliSviliT.
gadavexvieT erTmaneTs. karga xania ar minaxavxar-meTqi, kargad gamoiyurebi-meTqi. 82 wlis kacis pirobaze ara miSavso. ise am
Tbilisma Zalian damRala, axla waval argveTSi da 3 Tves aqeT pirs
ar vizamo.
daiwyo saiubileo saRamo 7-is 20 wuTze. pirveli sityva mayvalam
Tqva. mere fridonma waikiTxa Tavisi `Tbiliso, me rom SenTan movedi~
da saiubileo savarZelSi Cajda. meore sityva muxrans misces. muxranis Semdeg Tqven gamoxvalTo, mayvalam miCurCula.
muxrani mxne nabijebiT avida scenaze. jer fridons gadaexvia,
marTalia, 85-is gaxdi, Cemo fridon, magram arc me var patara, 82
male Semisruldebao.
451
mikrofonTan mivida da daiwyo:
Cemo fridon, SemeZlo zepirad meTqva, magram Tu nebas damrTav,
dawerils wavikiTxavo. ase mirCevniao. sxvaTa Soris, Cems cxovrebaSi pirvelad gamovdivar dawerili sityviTo. gakecili qaRaldebi
amoiRo jibidan da daiwyo kiTxva miseburad, rixianad.
jer cnobili `Tbiliso me rom SenTan movedi~ Tqva, pirveli
strofi, mere gaagrZela: `yvela WeSmariti poetis upirvelesi sazrunavi saqarTveloSi samSoblo iyo. samSobloze fiqri mosvenebas ar
aZlevda ilias, akakis, vaJas, galaktions, asea Cveni fridonic~, es
Tqva, xelidan qaRaldebi gaucvivda da Caikeca. rbilad waiqca. Tavi
iatakze ar daurtyams. pirvel rigSi vijeqiT me, jansuRi, mayvala,
daviT takiZe… wamovcvivdiT yvelani, Tvalebi Ria hqonda.
muxran! muxran! nu geSinia! CavZaxiT yvelani, Tvalebi gadaatriala, Semogvxeda da momeCvena, rom xelic Caiqnia.
_ saswrafo! saswrafo! vyviriT yvelani, darekiliao viRacam.
scenaze amovarda koba amirxanaSvilis meuRle _ eqimi. rac iman
ibrZola, xan ena amouqaCa, xan pirSi suli ubera.
amasobaSi (waqcevidan 15-20 wuTSi) saswrafoc movida. oTxi qaliSvili gadmoxta manqanidan, me mgoni studentebi unda yofiliyvnen.
ki magram, vinme gamocdili kardiologi ver gamoiyoleT-meTqi? viyvire. Cven varT morigeebio, gogonebma, saswrafo pirdapir scenaze
Semovida.
daiwyes brZola eqimebma sicocxlisaTvis, eleqtroSokis nemsebi,
masaJi, gadasxma… RvTis winaSe araferi daukliaT. Tumca erTma maTganma SemosvlisTanave majaze xeli rom mokida, Tqva _ ukve micvalebulia, araferi eSvelebao.
erTi saaTi gagrZelda brZola muxranis sicocxlisTvis, magram
igi ukve aRar iyo amqveynad.
naxevradmkvdari movedi Sin, mTeli Rame ar miZinia. fridoni sawyaloblad qviTinebda.
22 maiss davasaflaveT muxrani. mTawmindis panTeoni, sadac niko
nikolaZis saflavis gverdiT gaiWra muxran maWavarianis saflavi,
xalxiT gaivso.
samgloviaro mitingi mayvala gonaSvilma gaxsna. sityvebi me da
guCa kvaracxeliam vTqviT. qelexs gogi gogolaSvili Tamadobda.
qelexze me ar SeminiSnavs, erTi incidenti momxdara: imedo jaxuasa
da rezo amaSukels Soris.
7 ivnisidan 12 ivnisamde erevanSi viyaviT 5 mwerali, somxeTSi
qarTuli literaturis dReebi gaimarTa. didebulad Caiara qarTuli
prozis anTologiis (Cemi Sedgenilia) da mayvala gonaSvilis somxuri
leqsebis wignis prezentaciebma.
CemTvis sruliad moulodnelad momaniWes avetik isaakianis premia _ ukanasknel wlebSi Seqmnili mxatvrul-publicisturi nawarmoebebisTvis da somex-qarTvelTa Zmobis ganmtkicebisTvis.
452
erTi sityviT, somxebma didi pativi gvces da es upirveles yovlisa somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomaris levon ananianis damsaxurebaa.
15 ivniss teqnikur universitetSi 70 wlisTavis iubile gadamixades.
Sesavali sityviT gaxsna universitetis reqtorma, akademikosma
arCil frangiSvilma.
saiubileo adresi waikiTxa humanitaruli fakultetis dekanma
rusudan quTaTelaZem.
saRamos waruZRva departamentis Tavmjdomare igor kveselava.
gamovidnen: soso sigua (momxsenebeli), Teimuraz jagodniSvili,
oTar abuTiZe, anzor abralava, givi gamsaxurdia, daviT Semoqmedeli,
murman papaSvili, zurab xasaia, nomadi barTaia, murman TavdiSvili,
nodar koberiZe, Temur CalabaSvili, Tamaz ebanoiZe.
gulTbili saRamo iyo.
momeCvena, rom teqnikur universitetSi, sadac sul rva Tvea
vmuSaob, gacilebiT ukeT ician Cemi fasi, vidre im universitetSi,
romelsac sicocxle Sevwire.
roca saakaSvilma, lomaiam da xubuam universitetidan gamomagdes arc kolegebSi, arc aspirant-doqtorantebSi da arc studentebSi ori kacic ar aRmoCnda daewera da Tundac romelime pawawkintela
gazeTSi gamoeqveynebina, ratom gaagdeT revaz miSvelaZe universitetidano.
aseTi umaduri aRmoCnda Tsu (`alma mater!~) Cems mimarT.
swored amitom universitetisken gaxedvac ki mezizReba.
ivnisis bolo da ivlisis naxevari teqnikur universitetSi sabakalavro da samagistro Sromebis dacvas vxelmZRvanelobdi.
19 ivliss Wabua amirejibs vestumre.
TamaraSvilis me-8 korpusSi cxovrobs bolo sarTulze.
kari Wabuas didebulma meuRlem Tamar javaxiSvilma gamiRo da
Wabuas kabinet-sawolSi SemiZRva.
Wabua zis maxvSis savarZelSi, fexebze pledi aqvs gadafarebuli,
welzeviT SiSvelia.
saocaria, oTxmocdaaTs mitanebul kacs isev iseTi ganieri mkerdi da Ronieri mxar-mklavi aqvs, rogorc maxsovs gagraSi am ormoci
wlis winaT erTmaneTs curvaSi rom vejibrebodiT.
erTi naoWi da siberis laqa ar Cans mis mkerd-mklavebze.
gauxarda Cemi danaxva. gadamkocna, yurSi aparati gaikeTa da
saweri dafa moimarjva.
kargad yofilxar-meTqi, didostato.
raRa kargad, yurSi ar mesmis da ver vlaparakobo, damiwera.
samagierod, Seni dumili mTel saqarTvelos esmis-meTqi.
unda gavZloT, rezo, rogorc Cans adamianis upirvelesi niWi gaZlebis niWiao, damiwera.
453
yvelaze ufro ra gawuxebs-meTqi.
saqarTvelos uilajo mdgomareobao, damiwera. eseni vin movidnen. es sisxlis simarTlis damnaSaveebio.
saqarTvelos dacvedneba aqvT davalebuli-meTqi, axla me davuwere, gamyidveli xelisufleba saakaSvilis xelmZRvanelobiT ar mikvirs Wabua, es xelisufleba araqarTuli xelisuflebaa da adre Tu
gvian gadaSendeba, me ufro Cveni xalxis dadedleba maocebs-meTqi.
marTali xaro, damiwera, ase pirqvedamxobili qarTveli eri me
saqarTvelos istoriidan ar maxsovso, damiwera.
swored Tanamedrove saqarTvelos dacemaze davwere es romani da
pirvelive egzemplari Sen mogitane-meTqi da wigni gavuwode.
gamomarTva, warwera waikiTxa:
`didostato Wabua, am romanis dasawerad Sen Semaguliane da ai,
mogarTvi rogorc Cems maswavlebels~, waikiTxa da cremli moadga.
yoCaR, gilocav, erTi suli maqvs, sanam wavikiTxavo, damiwera.
razea romanio?
Cvens dReebze, Cvens cxovrebaze, Cvens uilajo yofaze da rac mTavaria, Cveni ubedurebis mizezT-mizezze dampyrobel ruseTzea-meTqi.
cera TiTiT maniSna, kargi giqniao.
romanis bolo gverdi gadaSala da waikiTxa is adgili, sadac gela
kirTaZe rusTa oceuls afeTqebs da Tavisi TavSewirviT CaZinebuli
saqarTvelos gaRviZebas cdilobs.
damiwera: rezo ori ram ukve SemiZlia giTxra _ genialuri saTauri SegirCevia da finali Zalian STambeWdaviao. xom gaxsovs, 70
wlis iubileze mogwere, Sen usaTuod unda dawero romani-meTqi, madlobeli var, rom Cemi rCeva gaiTvaliswineo.
Wabua, Tu muSaob-meTqi, vkiTxe.
giTxra simarTle, bolo wlebi Zalian davsustdi da muSaobas ver
vaxerxebdi, Zalian momixda `kamelini~ romelsac rva Tvea dReSi orjer vsvam, Zalian momixda, SeiZleba iTqvas saiqiodan momabruna. Senc
girCev dalio, yvelafers uxdeba, axla ise var, SeiZleba axali romanis wera daviwyoo, damiwera.
Tamrikom magididan `kamelinis~ yuTi gamomiwoda. davxede, farmacevtuli recepti wavikiTxe, marTlac didebuli wamali Cans.
wigns _ axals ras velodiT-meTqi, Cemo Wabua.
axla gamova axali krebuli (ufro publicisturi), romelsac
`boloswina~ erqmeva, xolo 90 wlis iubilisTvis gamova epopea `Cemi
drois saqarTvelo~ (Tuki wignis gamarTva-montaJi RmerTma damacalao) damiwera.
axla noemberSi 89 wlis xdeba, xolo 2011 wlis noemberSi 90 usruldebao, Tamrikom.
Wabua-meTqi, mivubrundi, Seni dabadebis 70-e, 75-e, me-80 wlis­
Tavis iubileebze mweralTa kavSirSi momxsenebeli me viyavi, Seni
454
90 wlisTavis grandiozul iubilezec pirvel sityvas aravis davuTmob-meTqi.
TvalebSi Suqi Caudga.
SevTanxmdiTo, damiwera.
ras fiqrob opoziciaze-meTqi.
araferso, damiwera da xeli Caiqnia, opozicia am xelisuflebaze
uaresiao, miawera dafas.
camde marTali xar-meTqi Cemis mxriv mivawere.
rezo, icode, saqarTvelos mospobas eseni ver SeZleben, saqarTvelo iseTi magari kakalia, romelmac imperiebi moinela da lamis
istoria daamarcxao, damiwera.
daimedebuli, kmayofili mivdivar-meTqi Cemo Wabua, mixaria rom
mxned gxedav, icode, mTeli saqarTvelo Sen Semogyurebs, Tanamedrove saqarTvelos upirvelesi kaci xar-meTqi.
pirvelobis ra mogaxseno, magram vcdilobdi Cemi xalxis winaSe
Tavi ar Semercxvinao, albaT amdenxansac saqarTvelos siyvarulma
gamaZlebinao, damiwera.
wyali mosva, haermwmends xelisgulebi miuSvira, mere dafaze sityvebi waSala da daawera: mweralTa kavSiris Senobaze ras ambobeno.
aremonteben, albaT dagvibruneben-meTqi.
fxizlad iyaviT, saakaSvilisgan yvelaferia mosalodnelio,
damiwera.
ar dagvibruneben da isev gamovuwerT am xelisuflebas yovelkvirian mitingebs, mweralTa kavSiris Senobis win-meTqi.
amaT ilias Zeglis aRebisa ar SercxvaT da mweralTa kavSiris
Senobis warTmeva SercxvebaTo? damiwera.
wamovdeqi.
aRar wagarTmev didostato met dros, RmerTma Seni Tavi didxans
umyofos-meTqi saqarTvelos da gadavexvie.
samjer vakoce: Sublze, loyaze, mxarze.
xelze mindoda mekocna da ar damaneba.
Tamriko Cemi Zveli danjRreuli aparatiT suraTs gviRebda.
rom gamovdiodi, erTxelac movixede.
xelT Cemi romani eWira.
TiTebi gautkacuna ydas, mere gaiRima da ceris aweviT erTxel
kidev momiloca.
aRar maxsovs, mecxre sarTulidan rogor daeSva lifti miwaze.
12 seqtembers mayvala gonaSvilma, daviT Semoqmedelma da me
TbilisSi, leoniZis quCaze #15 saavadmyofodan axalgamosuli otia
ioseliani vinaxuleT.
otia mxned dagvxvda.
Camomiyvaneso Sesamowmeblad, aba ra mdgomareobaa germaniaSi gakeTebuli operaciis Semdego. miTxreso, rom yvelaferi kargad ariso. cota buasili gawuxebs, Torem winamdebare jirkvlis da sadinaris mimarTulebiT araviTari saSiSroeba ar gemuqrebao.
455
me prostatis meSinoda, Torem gomoreas gavuZleb rogormeo.
didxans imonologa. Cven sityvis Cagdebis saSualeba ar mogvca.
ras SobiT, xo xedavT daaqcia am giJma qveyanao. Sen mainc ram
gagaCuma rezovo, momibrunda.
gaCumebuli ar var, otia, Tu waikiTxe, am erTi kviris win tyavi
gavaZre xelisuflebas ~aliaSi~-meTqi.
me fexze adgoma da manqanis marTva miWirs da gazeTs vin momitanso, daiCivla, sami Svili myavs, mara raT ginda, wyalSia samive
gadasayrelio.
amgenis gazrdas sami goWi ro gemezarda, ukeTesi iyovo, dasZina
naxevradxumrobiT.
80 wlis iubilis rusTavelis TeatrSi Catarebaze uari gviTxra.
Tu maincdamainc ar daiSliT, sadme erTi patara klubi movZebnoT
da iq gadamixadeT, oRond taSi-tuSis da zeimis gareSe, qveyanaze musaifis formiT (axla rom `reJims~ eZaxian), CavataroT iubileo.
gadaveciT ~qarTuli prozis raindis~ sigeli, romelic am erTi
Tvis win kulturis saministrom da meriam sam prozaikoss (Wabua
amirejibi, otia ioseliani, revaz miSvelaZe) mogvaniWa.
gaexarda, magram iqve dasZina, am satyuaraTi me egeni ver Semirigebeno.
Sen, rezo, amaT xandaxan ro dauyvaveb xolme marTali xar, egeba
tkbili sityviT am jibgirebs mweralTa kavSiris Senoba gamovtyuoTo.
gareT gamosvlisas otias mdivanma Tamunam Tvalze cremlmomdgarma gviTxra _ ar icis, Torem Tvenaxevris sicocxle aqvs darCenili, guSin fridon Toduam wyali gadagviwurao.
cremlgamSralni davbrundiT mweralTa kavSirSi.
eh, Cemo otiav, qarTuli mwerlobis oTaraanT qvrivo, nuTu es
SenTan bolo Sexvedra iyo?
17 seqtembers urekTan, agarak SekveTilSi jemal gaxokiZis 60
wlisTavi aRvniSneT.
jemali wesieri kacia, Tavmdabali da gulisxmieri.
iubile viwro wreSi aRiniSna, sufrasTan visxediT: fridon Todua, roin metreveli, igor kveselava, jemal janaSia, jumber surmava,
SoTa SaniZe (mxatvari), da kidev ramdenime CemTvis ucnobi kaci.
20 seqtembers swavla daiwyo da ormocdameTxuTmetejer SevaRe
studenturi auditoriis kari rogorc leqtorma.
ar damaviwydes, javaxiSvils aw ukve iavarqmnil, ZlivsmfeqTav
universitets naZirala xubua moaSores (samecniero biblioTekidan
wignebis qurdobaSi amxiles), ase rom Rvinis qurdi mTxles gadaayoles.
Cemi romani Zalian moswonT.
wigns ukve aRfrTovanebuli recenziebi uZRvnes _ soso siguam,
iuri bibileiSvilma, Tengiz CxeiZem, murman TavdiSvilma da sxvebma.
456
21.IX-2010 w. _ 31.XII-2010 w.
seqtemberi da oqtomberi friad datvirTuli mqonda.
mweralTa kavSiris Senobis remontis saqmeze davrbivar meriaSi
da kulturis saministroSi.
fexs iTreven. orive uwyebas surs dagvibrundes Senoba, magram
fexs iTreven.
ar undaT awyeninon qarTuli mwerlobis da saerTod qarTuli
fenomenis moZule saakaSvils.
saakaSvili sastiki winaaRmdegia yovelgvari erovnuli RonisZiebis
Catarebisa.
vibrZviT Cven _ mwerlebi da samRvdeloeba. Cvens momzadebul
RonisZiebebs krZalavs saakaSvili.
ase akrZala man quTaisSi akakis iubiles gamarTva, Tumca saCxereSi mainc CavatareT.
gamovedi sityviT sxvitorSi da movuwode CaZinebul saqarTvelos gaRviZebisken.
Cveni da eklesiis rudunebiT martvilSi gavmarTeT Wyondideloba, romelsac xelisuflebis arc erTi warmomadgeneli ar daswrebia.
24 oqtombers WiaTuraSi gavmarTeT `WiaTuroba~ da imave dRes
aRvniSneT ori didi artistis mixeil vaSaZis da grigol yifSiZis 100100 wlisTavi.
30 oqtombers kidev erTxel viZaleT da mesxeT-javaxeTSi CavatareT tradiciuli ~SoTaoba~. uamravi xalxi dagveswro.
yvelgan gamovdivar sityviT da xalxs movuwodeb ruseTis winaaRmdeg partizanuli brZolisken.
raki amerika da evrokavSiri verafers gvSvelian, rus dampyrobels partizanuli omi unda gamovucxadoT, ar SeveguoT monobas. amas
gvaswavlis-meTqi Cveni klasikuri mwerloba.
Cemi romani `CurCuls gadaCveuli kacic~ xom am mowodebiTaa gaJRenTili.
qalaqis sakrebulos lado mrelaSvilis didubeSi gadmosveneba
davadgenine rogorc iqna. lado didi mwerali iyo da guli mwydeba,
rom sicocxleSi ver davafaseT, rogorc ekuTvnoda.
acivda. albaT mTebze male moTovs.
mcxeTis gamgeoba uriasaviT mawvalebs, rom 17 wlis winaT Txinvalis saerTo krebis mier gamoyofili xelisgulisodena nakveTi
reestrSi ar gamitaron.
Senao, SigadaSig interviuebSi saakaSvils lanZRav da rom gagvigos, yvelas gagvyris samsaxuridano.
maTic mesmis.
vis xelSi xar, ubeduro saqarTvelov!
20 oqtombers samebis taZarSi Cemi iniciativiT grigol robaqiZis
xsovnis saRamo gavmarTeT.
pirveli sityva me vTqvi.
457
28 oqtombers `radio pirveliT~ gamovedi.
kargma Jurnalistma TaTa CxeiZem mimiwvia da pirdapir eTerSi
damsva saRamos 10 saaTidan dilis 7 saaTamde.
warmogidgeniaT 9 saaTi pirdapir eTerSi yofna?
rogorc TaTam miTxra, gadacema internetiT gadioda da Cemi xma
mTel msoflios esmoda.
yvelaferze vilaparake: mwerlobaze, xelovnebaze, saqarTvelos
gadarCenis gzebze. emigrantebs mivmarTe, dabrundiT da, qveyanas romelic xelidan gvecleba, mixedeT-meTqi.
pirdapir eTerSi mexmianebodnen qarTvelebi msoflios yvela
kuTxidan.
3 noembers xoravas saxlSi otia ioselianis 80 wlisTavis iubile
gavmarTeT.
pirveli sityva me vTqvi. gamovidnen mayvala, gogi qavTaraZe, daviT Semoqmedeli, oTar meRvineTuxucesi, givi berikaSvili, vaJa azaraSvili, gogi doliZe da sxvebi.
bolos otiam miseburad, glexurad yovelgvari reveransebis gareSe ganacxada: ra dros iubilea qveyana gveRupebao.
arc aravisTvis madloba uTqvams, arc rogorc iubilars mTavroba daundvia.
aseTia otia.
fridon Toduam miTxra, III stadiis kibo aqvs, Tveebis sicocxle
aqvs darCenilio.
Sin movdiodi da vtirodi. kidev erTi kargi qarTveli, saSualo
mwerali, magram erovnuli fenomenis damcveli gvecleba xelidan.
4 noembers tanZiaSi miviwyebuli sabaoba gavacolcxleT me da
gogi doliZem.
CavediT, xalxi SevanjRrieT, SevaRviZeT, gulis mosafxani sityva
vuTxariT.
5 noembers TelavSi Cemi 70 wlis iubile aRniSnes.
iubile qalaqis meriis da kaxeTis samwerlo organizaciis xelmZRvanelebis farna rainaulis da akaki dauSvilis iniciativiT gaimarTa.
didebuli sityvebi gviTxres _ farnam, akakim, niko gogoWurma,
mariam kozmanaSvilma, nunu ZamukaSvilma, irma WabaSvilma, nana rCeuliSvilma, naTia botkovelma, cisana TvaliaSvilma da sxvebma.
kviras, 7 noembers yvarelSi iliaobis tradiciuli dResaswauli
gaimarTa.
me, mayvala da badri quTaTelaZe CavediT.
dResaswauli marTlac saxalxo iyo.
me da mayvalam aTasamde kacs sityviT mivmarTeT.
dResaswaulze, rogorc gubernatorma giorgi javaxiSvilma
gviTxra, prezident saakaSvils elodnen, magram ar Camovida. aba kutunios an meraia qeris koncerti yofiliyo, Tu ar Camovidoda.
18 noembers aWaram Cemi 70 wlisTavi aRniSna.
458
iubile baTumis universitetis uzarmazar saaqto darbazSi
gaimarTa, radganac Teatri Turme msurvelT ver daitevda.
iubile uSualod aWaris uzenaesi sabWos Tavmjdomaris mixeil
maxaraZis da aWaris mweralTa kavSiris Tavmjdomaris daviT TedoraZis xelmZRvanelobiT gaimarTa.
es gaxldaT yvelaze grandiozuli iubile saqarTveloSi (marjaniSvilis TeatrSi gamarTuli iubiles Semdeg), rac Cemi Semoqmedebis pativsacemad gaimarTa.
Sesavali sityviT daTo TedoraZem gaxsna.
moxseneba iuri bibileiSvilma gaakeTa.
misalmebebiT gamovidnen:
universitetis reqtori _ alioSa bakuraZe.
mixeil maxaraZe (uzenaesi sabWos Tav-re).
SoTa zoiZe _ poeti.
igor kveselava _ akademikosi, istorikosi.
vaxtang SamilaZe _ akademikosi .
nomadi barTaia _ poeti.
inga SamilaSvili _ profesori.
naTia TvalabaSvili _ studenti da sxvebi.
iubiles Tan axlda didi koncerti.
sanam iubile daiwyeboda, universitetis ezoSi 500_mde studenti
da profesori xangrZlivi taSiT Semegeba.
saaqto darbazma xalxi ver daitia.bevri fexze idga.
mere didebuli banketi gamimarTes.
Ramis 11 saaTze aWaris televiziam erTsaaTiani interviu
CamomarTva.
baTumSi rom mivdiodi, radiom gadmosca _ 100 000 qarTveli
mowamis Sesaxeb siuJeti. arabebma 100 000 Tbilisels (?!) qristianobis
erTgulebisTvis Tavi rom mohkveTes da mtkvarSi gadayares.
Semzara am faqtma. jer erTi, TbilisSi sad iyo im dros 100 000
kaci, meorec ase rogor daudo 100 000-ma morwmunem Tavi jalaTs
mosakveTad rom erTma kacmac ar gauwia winaaRmdegoba.
ar momasvena am ambavma da TbilisSi CamosvlisTanave davwere
novela ~Tavebis Wra Zneli saqmea~. davbeWdav `mwerlis gazeTis~ dekembris nomerSi. vici, Tavs damesxmian `brmad morwmuneni~, magram Seguebuli var.
es novela dacvednebul pirqvedacemul, cxvariviT morCil
Tanamedrove saqarTvelos eZRvneba.
20 noembers natos lisabonis samiti gaimarTa.
samitze Casulma prezidentma obamam didi aja-Txovnis Semdeg,
rogorc iqna miiRo saakaSvili da 15 wuTis ganmavlobaSi esaubra.
saubris teqsti arsad dabeWdila, magram rogorc saakaSvilma
waitrabaxa, obamam mouwona saqmianoba da kidev erTxel daadastura,
rom mxars uWers saqarTvelos teritoriul mTlianobas.
459
am SefasebiT frTebSesxmuli saakaSvili natos samitze gamovida
da Tavisi ~reformebi~ magaliTad dausaxa mTel msoflios. iqve piroba dado, rom arasodes ifiqrebs warTmeuli teritoriebis dabrunebaze samxedro saSualebiT. raki mTeli msoflio uZluria ruseTs
CvenTvis warTmeuli miwebi daaTmobinos, saakaSvilis gamosvla imas
niSnavs, rom saqarTvelos prezidentma sabolood uari Tqva warTmeuli teritoriebis dabrunebaze da TiTqosda babuamisis danatovari yofiliyo, aCuqa igi okupants.
marTalia, ise, zrdilobisTvis samitis rezoluciaSi Caiwera
saqarTvelos teritoriis 20% okupirebuli ariso, magram natos
rezoluciaSi kategoriuli tonis natamalic ki ar Canda, rom ruseTma saqarTvelos deokupacia moaxdinos. samagierod, nato taSiskvriT
Sexvda prezident medvedevs da sTxova mas iTanamSromlos natosTan.
esec Seni ~nato~.
rogorc mosalodneli iyo, arc mapi mogvces da arc ~ai, papi~. ase
rom kvlav dagvagdes TeTri daTvis sajijgnad.
25 noembers TbilisSi `saxalxo kreba~ gaimarTa.
`opozicionerebs~ krebisTvis arc erTi darbazi ar dauTmes da
amitom kreba quCaSi, parlamentis win Catarda.
saxalxo krebis liderebi (nona gafrindaSvili, nino burjanaZe,
gogi qavTaraZe, gia burjanaZe, rezo esaZe, gubaz sanikiZe, eka beselia...) krebis wina dReebSi xalxs mouwodebdnen `ficiT giTxrobT~
daSla da saxlSi gaSveba ar iqneba, dRedaRam Tqvens gverdiT viqnebiT
sanam saakaSvils ar gadavayenebTo, magram maTma `simtkicem~ mxolod
3 saaTi gastana.
miiRes taSis grialSi rezolucia saakaSvilis gadayenebis Sesaxeb da roca praqtikuli saqme iyo saWiro (parlamentis, saxelmwifo
kancelariis dakaveba...) Cvenma mowonebulma `beladebma~ naqebari
ZaRliviT niaxurs gadaafses, saaTze daixedes da xalxs gamoucxades,
waiT axla kutuniebo saxlSi da roca saWiro iqneba, kvlav dagiZaxebTo.
vicodi ra rom `opozicia~ xalxs atyuebda, 25-Si saxlidan ar
gavsulvar.
rogorc miTxres, xalxi saxalxo krebis iniciatorebisadmi dedis
ginebiT da qvebis sroliT daiSala.
1 dekembers astanaSi (yazaxeTi) euTos morigi samiti gaimarTa.
euTos samiti 1999 wlis stambulis samitis Semdeg ar gamarTula.
54 qveynis pirvelma Tu meore pirebma (ruseTis garda) erTxmad
aRiares, rom ruseTs okupirebuli aqvs saqarTvelos teritoriebis
20 %, rom ruseTma am mitacebul teritoriebze ganaxorciela eTnowmenda da euTos mTavar amocanad miiCnies ruseTma gaiyvanos jari
saqarTvelodan.
gamovida medvedevi da TiTqos ar mousmeniao misi winamorbedis
gamosvlebi, isev `pirvel Cvenebas~ daawva:
460
saqarTvelom dabomba samxreT oseTi da Cven davsajeT agresori
saqarTvelo amisTvis, esaa sul saqarTvelos konfliqtis geografiao. xolo ruseTis sagareo saqmeTa ministrs (Tbilisel somexs) rom
hkiTxes ra azris xarT saakaSvilis winadadebaze, rom medvedev-saakaSvilis molaparakeba Sedgeso, lavrovma (?) upasuxa: es ukve dagvianebuliao.
ai, gaTavxedebuli ruseTis saxe!
17 noembers galaktionis dabadebis dRes televiziis pirvel
arxze dilis gadacemaSi mimiwvies. vilaparake.: rogor gavxseni galaktionis kabineti universitetSi da rogor gaauqmes igi saakaSvilma,
lomaiam da xubuam... rogor viwvale, raTa TbilisSi galaktionis
saxl-muzeumi gamexsna. rogor davrCi gaognebuli roca Sevityve, rom
galaktionis `ojaxis wevrebs~ nino kvirikaZes da nodar tabiZes galaktionis yvela piradi nivTi sanagveze gadauyriaT. mere rogor gavxseni galaktionis muzeumi (SevardnaZis daxmarebiT) da rogor aRmovaCine galaktionis niRabi, galaktionis kostumi, galaktionis CanTa
da galaktionis Wilofis qudi, rac axla muzeumSi inaxeba. bevrma
damireka, es ar vicodiTo.
14 dekembers samtrediam gadamixada 70 wlisTavis iubile.
Teatris 300 adgiliani darbazi savse iyo. bevri fexze idga.
iubilis organizatorebi iyvnen qalaqis gamgebeli da samtrediis
mweralTa gaerTianebis Tavmjdomare, mweralTa kavSiris wevri Temur
julayiZe.
Sexvedram gulTbilad, sainteresod Caiara.
gamovidnen Temur julayiZe, guliko CabraZe, ilia lekveiSvili,
akaki TevzaZe, Tamar razmaZe da sxvani!
samtrediis samxatvro ZalebiT warmoadgines nawyvetebi Cemi novelebidan.
uarResad kmayofili davrCi.
CamosvlisTanave Jurnalma `reitingma~ interviu CamomarTva da iq
gamovxate Cemi damokidebuleba saerTod iubileebis mimarT, marTalia qveyanas uWirs, magram iubileebi mainc unda gaimarTos, igi mwerlis avtoritets zrdis da sazogadoebas wignisken moaxedebs-meTqi.
28 dekembers quTaisis did TeatrSi Cemi 70 wlis iubile gaimarTa.
quTaisi Cemi siyrmis qalaqia da Cemi Semoqmedebis amourwyavi wya­
roc. quTaisis da saerTod imereTis siuJetebiT, pasaJebiT, TemebiTaa
gajerebuli Cemi novelebis didi nawili.
magram am totaluri uwignurobis epoqaSi icis es quTaisma?
maSin rodesac xelisuflebis politika mwerlis ignorirebisken,
mwerlis mTavari sazrunavis erovnuli fenomenis gacamtverebiskenaa
mimarTuli, maSin roca wignis kiTxvisken ki ara lukma-puris Sovniskenaa mibrunebuli Cemi sayvareli quTaiselis gulisyuri, vigrZnob
me Cemi quTaiseli mkiTxvelisagan im siyvarulis meaTeds, ra siyvaruliTac me miyvars quTaisi?
461
iubilem yovelgvar molodins gadaaWarba.
igi marTlac rom didebulad Catarda.
2 saaTze daiwyo. Tbilisidan maxldnen mxolod igor kveselava
da soso sigua.
Tavdapirvelad Cemi novelebis mixedviT dadgmuli speqtakli
warmoadgines quTaisis Teatris msaxiobebma (reJitsori Tornike marjaniSvili).
iubile Sesavali sityviT Teimuraz lanCavam gaxsna.
gamovidnen: avTandil nikoleiSvili, simon arvelaZe, oTar WumburiZe, igor kveselava, soso sigua, iuri bibileiSvili, Temur julayiZe, avTandil yuraSvili, zaal ebanoiZe, macaco losaberiZe...
bolos madloba gadavuxade iubilis organizatorebs (gansakuTrebiT T. lanCavas) da vilaparake Cems damokidebulebaze Tanamedrove saqarTvelos problemebis mimarT.
amiT CamTavrda Cemi 70 wlisTavis saiubileo kvira, madlobeli
var Cemi xalxis, rom Cemi mokrZalebuli Sroma ase didad Seafasa.
miiwura 2010.
CemTvis es weli imiT iyo Zvirfasi, rom Cemi pirveli romani ~CurCuls gadaCveuli kaci~ gamovaqveyne.
am wigniT Sevecade Cemi amRvreuli epoqa damexata da istoriis
okeanis sabediswero RelvaSi lamis uialqno naviviT mi da mo mcuravi
Cemi ubeduri samSoblo.
ra iyo saqarTvelosTvis 2010?
kidev erTi mZime weli.
gaZlebis weli.
saqarTvelos teritoriis 25% Cemi qveynis upirveles mters _
ruseTs aqvs mitacebuli.
rusi samxedro bazebs aSenebs okupirebul qarTul miwebze da
daSinebul, dadedlebul msoflios, Tavis gaero-euTo-evrokavSirianad rom rusis winaSe SiSiT kankalebs, utifrad enas uyofs,
xolo msoflios vegetarianul diplomatiur institutebs xandaxan
miknavlebuli xmiT rom amoikvneseben _ ruseTo daubrune saqarTvelos warTmeuli miwebio, galifrebuli rusi sami TiTis kombinacias
uCvenebs.
arsaidan xsna...
Cveni xelisufleba kvlav Tavisas mierekeba, evrokavSiris da
amerikis fuliT saqarTveloSi sastumroebs da sabagiro gzebs aSenebs.
saqarTveloSi mosaxleobis 70 procenti umuSevaria.
mosaxleobis 40% SimSilobs am sityvis sruli mniSvnelobiT.
katastrofulad izrdeba fasebi produqtebze.
matulobs inflacia.
sabolood damarcxebuli da niRabCamoglejili matyuara opozicia cxens rom verafers aklebs, unagirs ejajgureba.
politikuri partiebis liderebi erTmaneTis lanZRva-mxilebiT
462
ise gaerTvnen, rom saqarTvelo daaviwydaT.
Tumca, me mgoni, arc arasdros axsovdaT.
erTi sityviT, mZime dReSia Cemi samSoblo.
vnaxoT ras moitans 2011.
dRes 31 dekemberia.
televiziis yvela arxze saaxalwlo bracibrucia.
guli amiria am yalbma xelovnurma uniWo zeimomaniam.
rusTaveli tarielze da avTandilze erTgan wers:
~Txa mokles da miiTries iqve misxdes xisa Zirsa,
sves da Wames, rac rom Wama Sehferoda maTsa Wirsa~
cxovrobs Tanamedrove saqarTvelo Tavisi Wiris, Tavisi dardis
Sesaferisad?
Wkuamxiarulma xelisuflebam xalxic xom ar gaaWkuamxiarula?
...saaxalwlo Raribul tablas samni vuzivarT:
me, Cemi coli naTela da SviliSvili Sio.
sadacaa 12 darekavs.
1/I-2011 _ 11/II-2011
pirveli ianvari Cemi dabadebis dRea. mewvivnen Cemi uaxloesi
megobrebi da naTesavebi.
aTiode kaci daeswro me-8 aTwleulSi Cemi gadasvlis aRsaniSnav
vaxSams:
da _ naTela, disSvili, zaza mrelaSvili meuRliTurT.
megobrebi: igor kveselava (meuRliTurT), merab TavdiSvili
(meuRliTurT), soso sigua (umeuRleod), jemal gaxokiZe (meuRliTurT)…
igor kveselavam brwyinvaled iTamada.
7 ianvars mweralTa kavSiris gamgeobis sxdoma gvqonda.
gamomcemloba `erovnuli mwerlobis~ direqtorad axalgazrda
poeti henri doliZe avirCieT.
vnaxoT, gaamarTlebs Tu ara. sameurveo sabWos (baRaTer arabuli, guram gogiaSvili, murman TavdiSvili, soso sigua, zurab Toria)
Tavmjdomareoba guram gogiaSvils davavaleT. iqneb awi mainc aravin
daabrkolos mwerlebi wignis gamocemis golgoTis gzaze?
iqneb aw mainc gauqmdes mogonili barierebi?
mtrebma meore frontic gamixsnes.
Cems novelas `Tavebis Wra Zneli saqmea~ (`mwerlis gazeTi~, dekemberi, 2010) didi gamoxmaureba mohyva. novelaSi 100 000 mowamis
gaqilikebis niSnebi `aRmoaCines~. garda amisa erT-erT Cems interviuSi naTqvami: didgoris velze mtris jari naxevar milionze bevrad
naklebi iyo da nu vazviadebT~… xelze daixvies da visac ar ezareba,
Cems aRzrdas cdilobs.
jer rezo amaSukelma mariga Wkua, mere marika lorTqifaniZe da
roin metreveli SemekamaTnen, mozomilad, Tbilad, arasawyenad.
463
bolos, 25 ianvars sapatriarqoSi mimiwvies sxva mwerlebTan erTad.
patriarqma aseTi zogadi fraza brZana: zog mwerals eWvi nu Seaqvs
asi aTasi mowamis arsebobaSio, nurc didgoris brZolaSi mopirdapire
jarebis raodenobis gadasinjvas ecdeba romelime Tqvenganio.
ra meqna, xom ar avdgebodi da uwmindess kamaTs xom ar davuwyebdi. xom ar vetyodi: Tqven Cemi novela ar wagikiTxavT, im novelaSi
sruliadac ar aris laparaki jalaledinis epoqaze da asiaTas mowameze. me vwer arabebis batonobis xanaze, e.i. jalaledinamde 4 saukunis winandel ambavze. Tanac novelaSi siuJetis sakvanZo frTa aseTi
gaxlavT: Tbilisis amira ambobs:
_ ganqarda arabTa uZlevelobis miTi, aTasisTavo.
_ gismenT mbrZanebelo?!
_ qarTvelebma am sikvdiliT dagvamarcxes~.
swored es qristesmieri WeSmariteba gaxlavT Cemi novelis
dedaazri _ sikvdiliT sikvdilis damarcxeba~.
novela Tanamedrove qarTvelis SesaRviZebladaa dawerili. nu
davudebT ruseTs Tavs sajalaTo kunZze, mters mtrulad unda davxvdeT, rogorc amas daviT aRmaSenebeli da giorgi saakaZe gvaswavlian
da ara totaluri morCilebiT-meTqi. esaa sul.
ra ician soso jaWvlianma da irina sariSvilma ra weria Cems
novelaSi. ar vapirebdi Tqmas, magram sircxviliT viwvodi svanur anekdotebze `dafuZnebuli~ soso jaWvlianis `maita nasosi~ rom vnaxe.
Turme Tanamedrove svanebi mxolod da mxolod an ukbilod Radaoben,
an Tavebis dajaxebis Cempionats atareben. ara da me TviTon naxevrad
svani var (deda gvelesiani myavda) da saqarTvelos bedze mWmunvare
uamrav seriozul svans vicnob. arc erTi miniSneba Tanamedrove saqarTvelos ubedur sveze arc erTi damafiqrebeli, liriuli scena mTel
filmSi ar aris, Tu TavSi rkinis uros Cartymis sulelur pasaJs ar
miviRebT mxedvelobaSi. da ai, am filmis avtori me Wkuas maswavlis.
CvenTan momravldnen intervius raindebi. erT-erT interviuSi
amaswinaT svaneTis erT friad samwuxaro SemTxvevaze sosom mkiTxvels daskvnis gakeTebis momenti 50 wliT gadauwia. ara, soso svaneTi
ufro Rrmaa vidre Sen ggonia, svaneTi is ar aris mestiaSi ukrainel
gogonebs taSs rom ukravda, girCevnia amaze ifiqro da Seni momavali filmic qveynis satkivarze Seqmna. rac Semexeba me, Cemze saubris
dros Wkuas mouxme da sityvebi mozome, SiSiT rezo miSvelaZes Seni
daberili mklavebis ki ara, mamali mglis ar eSinia.
qalaqis meriam (mamuka qacarava) neba dagvrTo mweralTa kavSiris
Zvel SenobaSi davbrundeT.
sami dRis ganmavlobaSi mweralTa kavSiris yvela TanamSromeli
da damlagebeli vasufTavebdiT sami wlis win warTmeul gaveranebul
Senobas.
23 ianvars diliT mweralTa sasaxlis karebTan patruli dagvxvda:
nabrZanebi gvaqvs SenobaSi ar SegiSvaTo.
464
ra moxda? nuTu piri gviSales?
davureke mamuka qacaravas. dRes saqarTveloSi oficialur pirTagan qacaravas garda telefons aravin iRebs, Sewuxebuli xma hqonda, batono rezo, mweralTa kavSirSi Sesvla Cvengan damoukidebeli
mizezis gamo ramdenime dRiT gadaido, magram me mgoni yvelaferi
kargad damTavrdebao. eh, Cemo mamuka, Senze rom iyos damokidebuli
yvelaferi kargad damTavrdeboda, magram mweralTa kavSiris Senobis
dabrunebis gzaze sxva gveleSapi wevs.
im dros roca qarTul inteligencias aTasi mteri hyavs, Tu qarTuli televiziis (uklebliv yvela arxi) da Tu sorosul-globalisturi xelisuflebis saxiT Cven qarTvelebi erTmaneTs vWamT. xelisuflebas rom veraferi davakloT erTmaneTze viyriT javrs.
araerTma damireka da marTalic gamodga: rezo es `konfliqti
mweralTa kavSirSi~ xelisuflebam imisTvis aagora da masmediam imisTvis aitaca, rom mweralTa sasaxlis dabrunebaze uari giTxrano.
me gulubryvilo kaci ara var, magram aseT mzakvrobas ver warmovidgendi. mgoni marTalia.
vis davumalo, me ar vRebulob Tanamderove dacvednebuldadedlebul saqarTvelos. Cemi yoveli striqoniT Cems xalxs gaRviZebisken, mtris mimarT Seurigeblobisken movuwodeb. amazea dawerili
Cemi romani `CurCuls gadaCveuli kaci~ (romelSic ilajgawyvetili
da imedgadawuruli mwerali rus okupant-jariskacTa Soris mokalaTdeba, Tavs aifeTqebs da ocdaaT dampyrobelsac Tan gaiyolebs.
am paTosiTaa gaJRenTili Cemi bolo patara novela `Tavebis Wra
Zneli saqmea~. araviTari asi aTasi mowame, araviTari jalaledinis
epoqa im novelaSi miniSnebiTac ki ar aris naxsenebi da Cemma `aRmzrdelebma~ ra mkrexeloba dainaxes dRemde ver gamigia (mTeli ubedureba imaSia, rom Cemma `megobrebma~ patriarqic ki Seiyvanes SecdomaSi) da roca erT-erTma gazeTma patriarqis zogad frazaSi me
ar daminaxa, aRSfoTdnen, es ra xdebao, maS Cven es Sexvedra risTvis
movawyeT, Tu miSvelaZisken ar gaiSveren xelso.
aTasjer vimeoreb: me alTas var, eseni balTas arian. me novela
IX saukunis Tbilisze davwere, didma istorikosebma ginda Tu ara XIII
saukunes gulisxmobdio.
erTma CemTvis saTayvanebelma qalbatonma (romlis `utyuarma~ istoriulma Txzulebebma sabWoTa epoqaSi afsuebis avtoqtonurobis
damtkicebiT qarTul istoriografias daTvuri samsaxuri gauwia) ganacxada, asi aTasi qarTveli rigSi ki ar Cadga, rezos venacvale, mTel
saqarTveloSi moagroves (raki TbilisSi im dros 100 000 mcxovrebi
ar cxovrobda) da xelfexSekruli Camoiyvanes TbilisSio.
sad daaties Zvirfaso, marika mere es 100 000 daborkili qarTveli? mtris mTavari moTxovna xom is iyo, rom qarTvelebs jvar-xatebi
fexiT gaeTelaT, cota uxerxuli xom ar aris xelfexSekrulisTvis am
rolis Sesruleba? an iqneb oriode wuTiT Seuxsnidnen xel-fexs da
mere isev Seukravdnen?
30. r. miSvelaZe. t. XV
465
rodis iyo CvenSi TavianTi akademiuri personis garda sxva mieCniaT avtoritetad, magram iqneb erTi wamiT movicaloT da samxedro
saqmis, samxedro politikis specialists Tamaz miqautiZesac movusminoT:
`jalaledini TbilisSi 3000 kaciT Semovida… jalali xidze alagebinebs xatebs… vinc xatebs ar daabijebs, Tavs mohkveTen.
100 000 Tbiliseli, 1226 weli…
daayeneT rigSi 100 000 kaci da Tqven miiRebT askilometrian rigs
TaviT xidze, boloTi gurjaanSi…
jalaTebs rom es `samuSao~ (Tavebis kveTa, r.m.) SeesrulebinaT
daWirdeboda 40 dRe da metic…
ratom asacodaveb `Sensave modgmas, raSi gWirdeba es?~ (`saerTo
gazeTi~, 12.I.2011 w.).
meaTasejer vimeoreb Cems novelas jalaledinis epoqasTan (miTumetes 100 000 mowamesTan, r.m.) saerTo ara aqvs, magram xom arsebula
gansxvavebuli azri specialistTa Soris (aRaras vambob Cems telefonze damrekavTa Sexedulebaze: `agaSena RmerTma, asi aTasi Cvenc
gadaWarbebulad gveCvenebodao~).
axla meore ambavi: erT-erT interviuSi vTqvi: qarTvelebs gazviadeba gviyvars, me mgoni didgoris omSi rom 60 aTasma qarTvelma
500 000 Turq-seljuki daamarcxa esec cota gazviadebulia-meTqi.
rogor Tu gazviadebuliao, qoSi ukuRma hyares naficma istorikosebma. daicxreT ampartavnoba batonebo da yuri miapyariT Tqvensave kolegas samxedro istorikoss, profesor soso margiSvils:
`il-Razis armia iyo namdvilad uzarmazari da bevrad aRemateboda qarTul armias, magram misi warmodgena 300 aTasad an Tundac
100 aTasad istoriuli realobis darRvevaa… mogonili da gazviadebuli cifri arafriT amaRlebs didgorSi mopovebuli gamarjvebis
mniSvnelobas, piriqiT, mas zRaprul da daujerebel elfers aZlevs,
SesaZloa esec iyos mizezi imisa, rom samxedro xelovnebis istoriaSi
didgoris brZola sxva cnobili mebrZolebis gverdiT arsad ganixileba~ (Jurnali `Tbiliselebi~, 19 Tebervali, 2007 w.).
me, revaz miSvelaZe vfiqrob, rom Cven axla warsulis da Tanamedroveobis swori, brZnuli Sefaseba gvWirdeba. arasodes arc erT
epoqaSi ar Seguebia qarTveli dampyrobels, rogorc axla wauwva
da Seegua. es iciT risi bralia? Turme Cven 2008 wels omi faqtiurad mogvigia, Turme arc 1993 wels davmarcxebulvarT… mag simarTliT iaros iman, vinc Cems tanjul xalxs romantikul siyalbeebSi
acxovrebs da dRedaRam CauZaxos: Cven yvelaze magrebi varTo.
Tu Cemi pozicia gainteresebT, me or frontze brZolis politikuri molaparakebis gziT warTmeuli teritoriebis dabrunebis
da partizanuli brZolis momxre var. ar unda movasvenoT, ar unda
davaZinoT Cvens miwaze dampyrobeli. rogor SeiZleba kodorSi da
axalgorSi dRes erTi warwerac arsad iyos. rusebo waeTrieT saqarT-
466
velodan!~ rogor SeiZleba cxinvalis moedanze uyoymanod daCoqil
50 axalgazrdas Soris erTic ar aRmoCeniliyo _ ar daviCoqebo, rom
eyvira?
xalxi SimSiliT kvdeba, inflaciam lamis suli amoxados qveyanas
da am dros Cven Turme imitom vSimSilobT, rom Cinelebma Wama daiwyes,
Turme 8 milions imitom vaZlevT italiel momRerals erT koncertSi, rom amiT ucxoeli turistebi movizidoT (?!), Turme samxedro
veteranebs imitom verekebiT SimSilobis velidan rom `demokratia~
istoriuli Zeglis siaxloves moSardvas ar hqvia (`demokratia~ istoriuli Zeglis afeTqebaa dRisiT, mzisiT), Turme umadurma ruseTma
ar dagvifasa rom Cven russ (SevardnaZisgan gansxvavebiT) CeCneTis
damorCilebaSi davexmareT, ar daijeroT es mtknari sicrue, Zmebo,
CeCnebo!
me xSirad vlanZRav, gayidul opozicias da Tu ratomaa igi gayiduli Tqveni gazeTis furclebze araerTxel dagimtkicebiaT.
vis mouva azrad, rom me raki opozicia ver Seviyvare, es imas niSnavs, rom xelisuflebas mivuCoCdi.
nuras ukacravad!
me is revaz miSvelaZe var, romelic xelisuflebas odesme apatiebs
2007 wlis 7 noembers? mweralTa sasaxlis umowyalo darbevas? universitetis da akademiis faqtiur ganadgurebas? sajiSe ymawvilebis
quCaSi daxvretas? gamwarebuli ltolvilebis da omis veteranebis
gauTavebel devnas da abuCad agdebas?
ara batonebo, me revaz miSvelaZe isev iqa var, sadac videqi da
isev imas vakeTeb, rasac mTeli sicocxlis ganmavlobaSi vakeTebdi.
diax, yvevla im namdvil opoziciur (da ara Teatralur) mitingze
mival, sadac opoziciis beladebi lamazsityvaobiT da gulze xelis
braguniT ase dagvaboleben da mere gamtknarebuli saxiT ar gvetyvian: waiT axla, kutuniebo, saxlebSio.
iqneb cnobil qarTvel mweralTa azrmac daainteresos Cemi aramkiTxe mamidebi?
ai ras wers nodar koberiZe:
`ratom ar vufiqrdebiT, iqneb amitomac varT amdeni xani aseT
dReSi, iqneb amitom gaxda Cveni megzuri damarcxeba, iqneb amitom
ikargeba qarTuli ZirZveli teritoriebi, iqneb amitom dagveufla
aTasi Wiri da kvnesa, rom daCoqeba, TavCaqindrva, xelebis Zabunad
Camoyra, danebeba, cxovrebis wesad gagvixdia da am sindromma lamis
erTianad walekos eri Tu beri?! ratom ar vufiqrdebiT, iqneb swored
amas (da es asec aris) gvsayvedurobs guldaTuTquli mwerali Tavisi
cremlian-tkivilian novelaSi. me ki es davinaxe da Tqveni ar vici.
am amoZaxilisken mibiZga am novelam da madlobasac veubnebi revaz
miSvelaZes misi SeqmnisTvis~ (`mwerlis gazeTi~, 25 ianvari, 2011 w.).
axla mixeil CaCuas movusminoT:
467
`revaz miSvelaZe am novelaSi arc 100 aTass axsenebs da arc epoqas akonkretebs. piriqiT, igi sikvdiliT qarTvelTa gamarjvebazec
mianiSnebs.
…davuSvaT, rom marTla mokveTes Tavi asi aTas qarTvels, ra
aris qarTvelebo saamayo amaSi? is rom im asiaTasSi erTi qarTvelic
xom ar aRmoCnda iseTi, gmirobas vin Civis, winaaRmdegobis magvari
raRac qmedeba Caedina? Tqvenc ar momikvdeT.
… gana Cveni drois didma novelistma revaz miSvelaZem am noveliT zusti diagnozi ar dausva marTlacda saRaTas ZiliT Sepyrobil,
pirqvedamxobil, dacvednebul-damarcxebul saqarTvelos?~ (`mwerlis gazeTi~, 25.I.2011).
marTlad sjian Cemi kolegebi, me wamebuli sulis Sewuxebaze arc
mifiqria, me Tanamedrove dadedlebul saqarTvelosTan mqonda saqme
da Cemi kalmiT erSi gmirulis sulis winaaRmdegobis unaris aRzrdas
vcdilob.
ai, ratom ar mwyins zogierTi Casafrebuli oponentis gawiwmateba.
es imas niSnavs, rom Cemma novelam gaimarjva, araa advili dRes
mxatvruli nawarmoebiT eldacemuli, damSeuli, ilajgawyvetili
mkiTxveli aalaparako.
roca ilia WavWavaZem `bednieri eri~ dawera da Tavis saTayvanebel ers `yvela yrui… yvela crui~ uwoda an akakim rom `furTxis
Rirsi xar, Sen saqarTvelov~, dawera, gularxeinobis yurbaliSze
mTvlemare, nirvanaSi myof saqarTvelos did nawils, rasakvirvelia,
ar moewoneboda es mkvaxe SeZaxili. Zvirfaso `mosamarTleno~, Tqven
saqarTvelo iliaze da akakize metad giyvarT?!
erTi qarTuli andaza ambobs: `svavi sanam Zvals gadaylapavdes
jer kisers daazomebso~.
ida.
12.II.2011 _ 18.III. 2011
12 Tebervals prezidenti parlamentSi wliuri angariSiT gamov-
Cveulebrivi trabaxis Semdeg ganacxada, ra dagimaloT, yvelaferze fasebi izrdeba, qveyanaSi dawyebulia laris swrafi inflacia da me
verafers giSveliTo.
arc erTi sityva mecnierebaze, arc erTi sityva xelovnebaze, arc
erTi sityva sportze, arc erTi sityva umaRlesi ganaTlebis problemebze.
ra saocaria, ram SeaZula am kacs ase erovnuli mwerloba, erovnuli fenomeni.
qristian-demokratebma (axvlediani, TargamaZe) gaakritikes, mag­
ram rad ginda, Seayare kedels cercvi.
Semajamebel sityvaSi aSkarad Canda rom arc erTi rCeva, arc
erTi SeniSvna ar miiRo.
468
presa-televiziebSi isev grZeldeba mweralTa kavSiris da misi
xelmZRvanelobis lanZRva. aSkaraa rom mavanT gadawyvetili aqvT
mwerlebis damcireba, raTa is avtoriteti mogveSalos, riTac jer
kidev vsargeblobT.
`asaval-dasavalis~ furclebidan yvelas erTad vupasuxe da ganvacxade, aRara maqvs survili am sulelur kamaTSi Caverio-meTqi.
axlaxan davamTavre novela `tabaxmela~. igi 1921 wlis 25 Tebervals daRupul gmir iunkrebs mivuZRveni. novelaSi gamoyenebuli
maqvs adgili rezo gabaSvilis mogonebidan imis Sesaxeb, Tu rogor
ver Segrovda TbilisSi 34 moxaliseze meti, raTa tabaxmelasTan mebrZol iunkrebs mixmarebodnen.
axla amaze atydeba erTi ambavi, naxeT rogor daamcira miSvelaZem Tbilisis moqalaqenio. xelisufleba kvlav kata-Tagvobanas
gveTamaSeba. Cvens mier gawmendil-gasufTavebul mweralTa kavSiris
SenobaSi kvlav aRar gviSveben. rom gvegona xelisuflebam rogorc
iqna gaisigrZegana rom 2007 wlis 21 agvistos miutevebeli danaSauli
Caidina mweralTa kavSiris darbeviT da asworebs Tavis Secdomaso,
Turme SemcdarvarT.
18 Tebervals, paraskevs, telearx `maestroze~ gamovediT me,
jansuR Carkviani, soso sigua da daviT takiZe, vilaparakeT imaze, Tu
erTxel kidev rogor mogvatyua xelisuflebam.
cota xans kidev movicdiT mamuka qacaravas da gigi ugulavas
xaTriT, radganac mxolod es ukanasknelni arian mweralTa kavSiris
mxareze da Tu araferi gamovida, ganvaaxlebT mitingebs mweralTa
kavSiris Senobis win.
11 marts iaponias gaugonari tragedia daatyda Tavs:
cxra balianma miwisZvram gaanadgura TiTqmis mTeli CrdiloeT
iaponia. miwisZvras cunami mohyva. ocdaaTi metris talRebma moloka
okeanis sanapiro, waleka yvelaferi da lamis tokiomde moaRwia.
saSineli sanaxaoba iyo. asanTis kolofebiviT tivtivebdnen talRebze saxlebi, gemebi, manqanebi… ukanaskneli monacemebiT daiRupa
14 aTasi adamiani da erTi amdeni ugzoukvlodaa dakarguli.
mTavari ubedureba is aris, rom stiqiam atomuri eleqtrosadgurebi daangria da radiaciam gaJona.
radiaciuli katastrofa ki marto iaponias ki ara mTel dedamiwas emuqreba.
msoflio SeSfoTebulia. mimdinareobs RonisZiebebi, raTa iaponia
mTlianad daicalos da mosaxleoba mTel msoflioSi gadanawildes
Tu atomuri elsadgurebis konservacia ver moxerxda.
gaognebuli var, adgils ver vpoulob, me xom iq namyofi var,
ra saaTiviT awyobili, ra maRali kulturis qveyana iyo. msoflio
ver Svelis kopwia iaponias, Cven uZlurni varT daRupvisagan vixsnaT
akutagavas qveyana.
ra moxda? nuTu RmerTi erTxel da samudamod gauwyra kaco-
469
briobas da warRvna mouvlina, me Sors var noes kidobnis zRapris dajerebisgan, magram warRvnis msgavsi raRac rom xdeba aRmosavleTSi,
faqtia.
Cveni prezidenti 25 dRea amerikaSia.
15 marts senatorebis winaSe gamovida da Tavis revoluciur gamocdilebaze ilaparaka. vardebis revoluciis meore dResve me da
Cemma gundma mtkiced gadavwyviteT qveyana ufrosi Taobis adamianebisgan gagvewmindao, saocari is aris, rom amas mSvidad usmendnen
amerikeli senatorebi (maT Soris jon makkeinic), xedavT ra ubedureba sWirs saqarTvelos? kaci xmamaRla acxadebs Cemi mSoblebisgan vwmend qveyanaso da protestic ki aravin gamoTqva. Turme Cven, Zveli
Taoba, yvelani sabWoTa epoqaSi vcxovrobdiT da amitomac sabWoTa
mentalitetis vyofilvarT, vin varT, sabWoTa mentalitetis me da
Wabua amirejibi, vinc mTeli cxovreba sabWoTa wyobilebis winaaRmdeg
brZolas SevalieT?
saqarTveloSi dRes marTlac momwifebulia revoluciuri
situacia da saakaSvili imitomac ayovnebs samSobloSi dabrunebas.
katastrofulad izrdeba fasebi. grZeldeba inflacia. benzinis fasma
ukve 2 lars miaRwia. qveyana SimSilobs, gausaZlisi viTarebaa.
mweralTa kavSiris SenobaSi kvlav jiutad ar gviSveben mwerlebs.
kulturis ministrma ruruam ukve daniSna mweralTa saxlis direqtori nato lomouri. remonti rom damTavrdebao, SeiZleba mweralTa kavSirs 3 oTaxi mogceTo, Tqvensave SenobaSi, isic maSin Tu
Wkvianad moiqceviTo.
aRar damTavrda Cveni aRzrda-dauToveba.
bolSevikuri xelisufleba, Tu odesme hyavda, swored axla hyavs
saqarTvelos.
yovel SemTxvevaSi, arc stalins da arc berias ar uTqvamT,
ufrosi Taobisgan unda gavTavisufldeTo.
17 marts, sasaxleSi (moswavleTa sasaxle) axalgazrda prozaikosTa konkursis Sedegebi SevajameT.
Jiuris Tavmjdomare me gaxldiT.
asze metma prozaikosma (35 wlamde) miiRo monawileoba, movidnen
saintereso prozaikosebi. mixaria, rom kargi cvla gvezrdeba.
17 martsve, saRamos isev gamovedi `maestroze~ da vakritike kulturis ministri rurua mweralTa kavSiris Senobis aw ukve sabolood
warTmevis gamo.
19.III.2011 _ 19.V. 2011 w.
didi gatacebiT vkiTxulob saqarTvelos teqnikur universitetSi kulturologiis kurss da vxelmZRvanelob kulturologiis
mimarTulebas.
siamovnebiT unda gavusva xazi, rom studentTa axlandeli Taoba
friad gansxvavdeba 5 da 10 wlis winandeli Taobebisagan.
470
jer erTi leqciaze uklebliv yvela meswreba. mereda gafacicebiT iweren rasac vuyvebi. pirvel sarTulze wignis maRaziaSi yiduloben Cems wignebs da xels mawerineben. lamis sixarulisgan avtirde:
nuTu Semobrunda wignisken Cveni axalgazrdoba?
roca gamovacxade, vis surs kulturologiis xaziT mecnierul
saqmianobaSi Caebas (magistratura, doqtorantura-meTqi), 75 studentidan 70-ma awia xeli.
saxelisuflebo televiziam gadmosca cnoba erTi usiamovno
faqtis Sesaxeb.
quTaisSi Casulan mwerlebi (axalgazrda mwerlebs maT ukve veRar
daarqmev, imitom, rom samiveni ormocs gadaSordnen) daTo turaSvili, beso xvedeliZe da zaza burWulaZe.
Turme nu ityviT, `gaugonari ambavi~ unda acnobon quTaiss, evropaSi qarTuli prozis anTologia gamosula.
rakiRa TeatrSi cota xalxi Seikriba da quTaisma es cnoba did
siaxled ar miiRo (ager midevs magidaze, manamde gamocemuli 5 anTologia) Cemi umrwemesi kolegebi gabrazebulan, xolo erT maTgans
zaza burWulaZes xalxis gasaCumeblad lozungi wamousrolia: `sicocxle qurdebs, sikvdili bozebs!~
am uxamsobaze darbazi ormocdaaTamde quTaisels dautovebia da
aRSfoTebulni gareT gamosulan.
am `aRmaSfoTebel faqtze~ prezidentma im saRamosve TviTmfrinavSi komentari gaakeTa: es mwerlebi rogorc Cans, gasul saukuneSi
CarCenilano.
erTi kvira es hqonda Cvens masmedias salaparakod.
ki magram, prezidenti romelsac ar aRelvebs quCaSi gamoyrili
mwerlebis bedi, romelsac erTxel ar auvlia Wabua amirejibis kibeebi, raTa oTxmocdaaTi wlis mwerali moenaxulebina, zaza burWulaZis
ukbilo xumrobam aaRelva?
ra dReSi xar, ubeduro saqarTvelov!
prezidents is emcxeTa, rom misma favoritma mwerlebma saqebari
ZaRliviT `niaxurs gadaafses~.
31 marts zviad gamsaxurdias da Cemi uaxloesi megobris igor
kveselavas dabadebis dRe iyo.
saxeldaxelo sufraze SevikribeT igoris megobrebi, teqnikuri
universitetis profesorebi. iyo universitetis axalgazrda reqtori, brwyinvale mecnieri da sazogado moRvawe arCil frangiSvili.
pirveli sadRegrZelo TviT igoris surviliT zviad gamsxaurdias xsovnisa Sevsvi.
mere igoris mecnierul da pedagogiur moRvaweobaze vilaparake.
igori marTlac rom samagaliTo kacia. Tanamedrove istorikosTagan
aravis dauweria bolo ocwleulis saqarTvelos politikuri istoria ise srulad, rogorc igor kveselavam dawera. esec ar iyos, igi
brwyinvale leqtori da uangaro, spetaki moqalaqea.
471
sufra lazaTianad, Zmobis, erTgulebis niSniT Cavatare.
didebuli sityva Tqva arCil frangiSvilma universitetis amocanebis Sesaxeb.
iaponiis katastrofa mTel msoflioze vrceldeba.
radiaciis momateba igrZnoba amerikaSic, inglisSic da rasakvirvelia ruseTSic.
xom ar movida msoflios aRsasrulis Jami?
kacobriobas Zili gautyda, mSfoTvarebiT vusmenT ukanasknel
cnobebs.
2 aprils niWierma publicistma demiko lolaZem igori, soso
sigua, jemal gaxokiZe da me Sin migviwvia. dagvaTvalierebina Tavisi
umdidresi fotokoleqcia. demiko did saqmes akeTebs, igi saqarTvelos uqmnis da unaxavs unikalur fotomatianes.
demikos ojaxSi dagvxvda niWieri karikaturisti zaal sulakauri
(Cemi universiteteli megobris valiko sulakauris biWi), saxeldaxelod iqve zaalma daxata Cveni portret-karikaturebi da gvaCuqa.
20.V. 2011 _ 28.V.2011
qalaqis merma gigi ugulavam 5 mwerali _ rusTavelis premiis
laureatebi _ jansuR Carkviani, besik xaranauli, lia sturua, me da
rezo WeiSvili SegvarCia israelis delegaciis wevrebad. unda gavfrindeT 26 maiss da davbrundeT 3 ivniss.
me da rezo WeiSvilma mers mdaloba movaxseneT yuradRebisTvis,
xolo israelSi wasvlaze uari vTqviT.
rezos wausvlelobas albaT Tavisi mizezi hqonda, me ki uari Semdegi garemoebis gamo vTqvi:
upirveles yovlisa, gabrazebuli var imis gamo, rom xelisufleba 500 qarTvel mwerals masxrad gvigdebs da mweralTa kavSiris sasaxlis dabrunebaze kata-Tagvobanas gveTamaSeba. am oriode kviris winaT
mexuTed (unamusod) gviSala piri da jiutad ar gviSvebs Cvens saxlSi.
meore mizezi is gaxlavT, rom ar minda Cemma kolegebma da
enaWartala gazeTebma iyipyipon; aqaoda xom xedavT, xelisuflebam
rusTavelis premiis laureatebi moisyidao.
mesame: Cemma Zvirfasma ebraelebma, ase bevrs da gulwrfelad
rom laparakoben; saqarTvelo Zalian gviyvars, radganac 26 saukunis winaT nabuqodonosorisgan dafeTebulni swored saqarTvelom
Segvifarao, imdeni ver moaxerxes, rusTavelis freska daecvaT da
garewarTa xelyofisagan daefaraT, me nervebi ar meyofoda TvalebdaTxrili rusTaveli menaxa jvris monasterSi da amitom vTqvi uari
israelSi wasvlaze.
ierusalimSi sul ocdaaTamde qarTuli monasteria, ra moxdeboda erTi maTgani mainc daebrunebia israels saqarTvelosTvis da
erT qarTul monasterSi mainc qarTuli wirva-locva yofiliyo.
vici, CvenTvis Znelia, berZnebTan saqmis mogvareba-dagvibrunos
jvris monasteri, magram roca am sakiTxs israeli daayenebs, ar Sei-
472
Zleba saberZneTma es erTi monasteri mainc ar daTmos. bolos da
bolos monasteri israelis teritoriazea.
saqarTveloSi gahyvirian moaxloebul revoluciaze. daTba da
Cven xom urevoluciod swrafda moviwyenT xolme.
ori moZraoba _ partia apirebs uaxloes dReebSi saakaSvilis xelisuflebis damxobas:
1.e.w. `saxalxo kreba~ nona gafrindaSvilis da nino burjanaZis
TaosnobiT. krebaSi Sedian: gogi qavTaraZe, gia burjanaZe, elizbar
javeliZe, irakli baTiaSvili, rezo esaZe da sxva.
2. `qarTuli partia~ _ oqruaSvilis, erosi kiwmariSvilis da
sozar subaris sardlobiT. oqruaSvils dapatimrebis eSinia da ar
Camodis. igi albaT distanciuri marTvis pultiT uxelmZRvanelebs
revolucias.
rac Seexeba saakaSvils, garegnulad ise Cans, rom igi arxeinadaa,
ar imCnevs moaxloebul saSiSroebas, Zveleburi Rimili dasTamaSebs
saxeze. TandaTanobiT aSkara xdeba, rom surT waSalon saqarTvelo
rogorc erovnuli saxelmwifo msoflio rukidan da gadaaqcion igi
dasasvenebel, sakurorto-turistul zonad. axlaxan kidev erTi dartyma miayenes qarTul enas: akrZales ucxouri kinofilmebis qarTulad gaxmovaneba. dasaSvebia mxolod titriT (kadrebis qveS warwerebiT) gauSvan filmebi. visac inglisuri ar esmis an warweris wakiTxvas
ver aswrebs, aucilebeli ar aris uyuros kinosuraTso, ganacxada
erTma maRalCinosanma.
14 aprils universitetis samecniero konferenciaze wavikiTxe
moxseneba _ `qarTuli enis saxelmwifoebrivi statusis dacva 1978
wlis 14 aprils~.
17 maiss satelevizio arx `real tv~-iT gamovedi:
vTqvi, rom opoziciis gaerTianeba ver moxerxda, burjanaZe da
oqruaSvili krilovis igavis `gmirebis~ msgavsad tvirTs sxvadasxva
mxares ezidebian-meTqi.
esec ar iyos, opozicioner beladTa umetesoba saakaSvilis yofili TanamebrZolia da prezidentze droebiT ganawyenebuli, eWvi
mepareba, rom es milioneri yofili Cinosnebi ubralo moqalaqeebis
interesebs daicaven-meTqi.
arcerT opoziciur partias ar gamouqveynebia raime realuri
gegma, Tu rogor apireben isini gamarjvebis SemTxvevaSi qveynis marTvas-meTqi.
saerTod, ruseTisken mzirali partiuli politikosebis ar
mjera. is opozicioneri ra opozicioneria, romelic ruseTis okupantobas ar aRiarebs-meTqi.
ase rom, me mwerali revaz miSvelaZe ver vxedav Cems adgils am e.w.
gamocxadebul revoluciaSi. Cems movaleobad mimaCnia dinjad Sevafaso movlenebi da ers gonivruli rCeva mivce. tribunaze Caxval da
gulze xelis braguni maSin, roca gulze xelis braguni gulze xelis
473
bragunad darCeba da raime realuri Sedegi ar mohyveba, kidev erTxel xalxis motyuebaa. rac saboloo imedgacruebas gamoiwvevs-meTqi.
18 maiss ruseTma kidev erTi provokacia mouwyo saqarTvelos:
rusma okupantebma saCxeris maxloblad tyeSi jonjolis Sesagroveblad Sesul qarTvel biWebs srola autexes, 5 axalgazrda qarTvelidan mZimed daiWra ori.
saqarTvelos parlamentma, amerikis saelCom da sxva saelCoebma
aRSfoTeba gamoTqves am `vandaluri aqtis~ gamo. aRSfoTeba uSvelis
gaubedurebul, samudamod daxeibrebul or ymawvils (gadarCebian Tu
ara, esec jerjerobiT kiTxvis niSnis qveS rCeba)?
18 maiss dRis meore naxevarSi quTaiss vewvie. simon arvelaZis 90
wlisTavis iubiles daveswari. damsaxurebul mwerals uangaro, spetak
moRvawes baton simons mweralTa kavSiris `adresi~ da akaki wereTlis
premiis miniWebis sabuTi gadaveci. saiubileo banketze miuxedavad
quTaTurTa Txovnisa, ver davrCi. imave RamiT davbrundi TbilisSi.
21 maiss saxalxo krebis aqcia 3:30-ze daiwyo.
movida daaxloebiT oci aTasamde kaci.
manqanaze gamarTuli tribuna saxalxo krebis liderebma daikaves, aq arian nona gafrindaSvili, nino burjanaZe, irakli maTiaSvili,
gia burjanaZe, gogi qavTaraZe, rezo esaZe, gia kobaxiZe da sxvebi.
mitingi mihyavs gia burjanaZes.
saTiTaod gamodian zemoT CamoTvlili liderebi da acxadeben,
rom aqcia ar daiSleba, manam sanam mixeil saakaSvili ar datovebs
saqarTvelos.
saRamos 6 saaTze irakli baTiaSvilma mitings mouwoda, yvelani
wavidnen `sazogadoebrivi mauwyeblisken~ da aiZulon gia Wanturia,
arxis pirdapir eTerSi gadasces aqcia…
gaisma ukmayofilo SeZaxilebi: `amisTvis mogviyvaneT?! `es xom
faqtiurad daSlas niSnavs~.
…magram bolos mainc wavidnen da garsSemoewyvnen televizias.
I arxi SeSinda da pirdapir eTerSi daiwyo mitingis gadacema.
es iyo saxalxo krebis pirveli gamarjveba.
RamiT momitingeni wavid-wamovidnen da darCa mcire jgufi.
swored im mcire jgufis dapatimreba gadawyvita policiam da
dilis 7 saaTze Tavs daesxnen mTeli Ramis uZinar, gawamebul momitingeebs, atyda srola, cema-tyepa, wivil-kivili… momitingeni xelketebiT daxvdnen moZalade policielebs da ukuaqcies. policiam SeZlo
mxolod erTaderTi `opozicioneris~ gia uCavas `gataceba~.
22 maiss 12 saaTidan daiwyo xalxma dena kostavas quCisken.
daiwyo mitingi, uecrad taSis griali atyda. momitingeTa Soris
gamoCndnen qarTuli partiis liderebi _ levan gaCeCilaZe, erosi kiwmariSvili, gia gaCeCilaZe, sozar subari da sxvebi.
levan gaCeCilaZem ganacxada: raki am diliT xelisuflebam sabolood Camoixada niRabi da daiwyo mSvidobiani moqalaqeebis rbeva,
474
`qarTulma partiam~ gadawyvita SeuerTdes saxalxo krebas da erTad
davamxoT saakaSvilio.
erosi kiwmariSvilma Tqva: 25 maiss 2 saaTze avlabris moedanze
unda Seikribos mTeli saqarTvelo da gpirdebiT, rom es iqneba saakaSvilis xelisuflebaSi yofnis bolo dReo.
telearxma `maestrom~ gaavrcela parizSi myofi oqruaSvilis
gancxadeba; yofili Tavdacvis ministri acxadebs, rom 25 maiss saqarTveloSi iqneba da daamTavrebs saakaSvilis xelisuflebas.
22 maissac cecxlovani mitingi Catarda, magram saqme, rogorc
movelodi ar Cans.
jerjerobiT mxolod laparakia, lailaiT ki revoulcia ar keTdeba.
22 maisis mitingi gia kobaxiZes mihyavs.
xalxi aqviTinda, roca `mosisxle mtrebi~ nino burjanaZe da levan gaCeCilaZe erTmaneTs Caexvivnen da erTmaneTi gadakocnes.
vnaxoT ra iqneba xval.
mixeil saakaSvili, rogorc Tqvens, guSin ungreTs gafrinda,
xolo saxelmwifos meore kaci _ premier-ministri nika gilauri
parizSi.
parlamentis spikeri baqraZe TbilisSia, Tumca baqraZes vinRa
ikiTxavs.
erTaderTi ram madardebs.
ra Tqma unda, saakaSvili damnaSavea da unda daemxos, magram vai
Tu amiT isargeblos ruseTma da tankebi Semoiyvanos saqarTveloSi.
me mxolod am SiSis gamo ar gavedi samitingod, RmerTma nu qnas
ruseTis Semosvla.
saakaSvils ar gadavayoloT qarTvelebo saqarTvelos damoukidebloba!...
es simwriT mopovebuli, naxevradxeibari damoukidebloba ar
davkargoT da kvlav rusis Ceqma ar SevidgaT mxarze.
24 maiss saRamos gavrcelda gancxadeba, rom oqruaSvilma uari
Tqva saqarTveloSi Camosvlaze.
oqruaSvilis `moadgileebi~ kiwmariSvili da sozar subari televiziiT acxadeben, rom swored maT urCies oqruaSvils ar Camosuliyo, radganac saqarTvelos xelisufleba mas aeroportSive daapatimrebda.
oqruaSvilisgan me rasakvirvelia velodi, rom igi SeSindeboda
da ar Camovidoda, Tumca gulis siRrmeSi darwmunebuli var, rom
oqruaSvilis Camousvleloba amerikis da ruseTis prezidentebis doneze gadawyda.
operacia 25 maiss rusis jaris mier saqarTvelos srul okupacias iTvaliswinebda.
rogorc Cans, amis Sesaxeb medvedevma yoveli SemTxvevisTvis
obamas acnoba. raki Sen (da nato) libiaSi SexvediT me saqarTveloSi
Sevdivaro;
475
oqruaSvili Camovidoda, moxdeboda patara Sexla-Semoxla da
oqruaSvils Semohyveboda rusis jari, irkveva, rom Tavis mxriv saakaSvilmac miiRo zomebi da obamam kategoriuli uari uTxra ruseTs
saqarTveloSi Sesvlaze.
oqruaSvilis demarSma `saxalxo krebis~ mrisxaneba gamoiwvia.
nino burjanaZem oqruaSvils da mis partias mSiSrebis xrova uwoda.
`qarTuli partia~ isev gamoeyo saxalxo krebas, Tumca levan gaCeCilaZem da misma Zmam gia gaCeCilaZem ganacxades, rom isini ninos gverdiT darCebian.
25 maiss 2 saaTze telemauwyeblobis win dabanakebuli demonstrantebi nona gafrindaSvilis da nino burjanaZis winamZRolobiT rusTavelis prospeqtisken daiZrnen. mitingi parlamentis win
gagrZelda, momitingeni acxadebdnen, rom isini fexs ar moicvlidnen
da ar miscemdnen uflebas ~TviTmarqvia prezidents~ saakaSvils 26
maiss mieRo paradi.
xelisuflebam kategoriulad mosTxova opozicias gaeTavisuflebinaT rusTavelis prospeqti.
`saxalxo krebam~ rusTavelidan gadaadgilebaze sastiki uari ganacxada.
da moxda is, rasac velodi.
26 maiss Ramis pirvelis naxevarze xelisuflebam momitingeebs
(amJamad 3 aTasamde opozicioneri idga rusTavelze) oTxi mxridan
alya Semoartya.
policielebi nabij-nabij moiweven. kbilebamde SeiaraRebuli
`wesrigis damcvelebi~ uiaraRo, mSvidobian demonstrantebs zizRiT,
agresiulad, TavgametebiT esxmian Tavs.
daiwyo uTanasworo kveTeba, policielebi waqceul moxucebs, qalebs da bavSvebs fexiT Telaven, jgleTa, cema, wivil-kivili erT
uiaraRo opozicioners xuTi mklavSiSveli, kunTebmagari policieli
gametebiT urtyams.
erT saaTSi parlamentis mimdebare teritoria gawmendilia.
asfaltze daWrili da daxocili adamianebi hyria.
mimohqrian `saswrafoebi~.
saSinlad wvims.
9 aprilis Semdeg rusTaveli kidev erTxel moirwyo sisxliT.
`maestroze~ gamosuli opoziciis liderebi ganwiruli xmiT hyvirian, rom aseTi sastikebi 9 aprils rusebic ar yofilan.
policiam xalxs gasasvleli derefanic ar dautova.
erTaderTi telearxi `maestro~ pirdapir eTerSi gadascems momxdars.
rogorc irkveva, daapatimres gogi qavTaraZe, luka kurtaniZe,
dima jaiani, gia burjanaZe, levan gaCeCilaZe, nino burjanaZis biWi _
anzori da sxvebi.
476
gvian teleekranze nino burjanaZe gamoCnda da ganacxada, rom
saakaSvilma kidev erTxel gamoxata siZulvili qarTveli xalxis
mimarT da mas moraluri ufleba aRara aqvs Tavs prezidenti uwodos.
Sinagan saqmeTa prescentris gancxadebiT darbevis dros ori adamiani (erTi policieli da erTi momitinge) _ cxadaZe-WanturaSvili…
gardaicvala.
gaurkvevelia sad imyofebian nona gafrindaSvili, murman dumbaZe, msaxiobi papuaSvili, gia burjanaZe, rezo esaZe, elizbar javeliZe
da sxvebi.
dapatimrebulia 200-mde moqalaqe.
saavadmyofoebi savsea daWrilebiT da dasaxiCrebulebiT.
televizia wamdauwum acxadebs ugzoukvlod dakargulTa gvarebs.
rogorc iqna, gaTenda.
rusTavelze sisxli gadarecxilia, saakaSvilma gankarguleba
gasca; 11 saaTze Catardeba paradi, romelsac me _ mTavarsardali
Cavibarebo.
ase `mxiarulad~ SevxvdiT 2011 wlis 26 maiss.
gamoacxades, rom sastikad arian nacemi Temur SaSiaSvili, luka
kurtaniZe, levan gaCeCilaZe, anzor biwaZe da sxvebi.
27 maiss parlamentis mimdebare teritoriaze ipoves kidev 3 micvalebuli, erT maTgans xelebze da fexebze borkilebi edo. aSkaraa,
policias isini cemis dros Semoakvda da kvalis dasafaravad iqve
datoves moswavleTa sasaxlis ezoSi.
amrigad, msxverplTa raodenoba eqvsamde gaizarda. msoflios
presa da televizia erTxmad aRniSnavs, rom xelisuflebam pasuxi
unda agos.
suxiSvilis ansamblma ganacxada, rom uari Tqva 26 maisis zeimze
rusTavelze ecekva xorumi.
marjaniSvilis TeatrSi RonisZiebaze misul saakaSvils erTma axalgazrda msxaiobma `mkvleli~ uwoda. igi maSinve daapatimres.
saakaSvili TiTqos araferi momxdarao, Zveleburad yelyelaobs.
ekranidan iRimeba da ukrainis televiziis kiTxvaze mitingis
daSlis dros xom ar gadaamlaSeTo, pasxuobs, Tqven vin gkiTxavT,
amerikis elCma es saqcieli momiwonao.
vai aseT qveyanas da vai aseT amerikis elCs.
irakli baTiaSvili 28 maiss gamoCnda, kino `rusTavelis~ sxvenze
vimalebodio.
28 maiss rusTavelis ZeglTan 5-aTasiani mdumare aqcia gaimarTa
saakaSvilis winaaRmdeg.
29.V.2011 _ 28.VI.2011
2 ivniss xelisuflebam rusTavelis kinoTeatrSi misTvis Cveuli
`Sou~ moawyo.
477
Camoiyvana holivudis msxaiobebi: Seron stouni da endi garsia,
agreTve reJisori filmisa `agvistos 5 dRe~, daaxvedra Tavisi momxre
(magram uniWo) dasi da gamarTa Cveneba agvistos omze gadaRebuli
filmisa.
filmis Cvenebamde reJisori gamovida da misdauneburad axada
farda filmis Seqmnis istoras.
maSin rodesac masmediam agviklo: agvistos omiT, e.i. ruseTis
agresiiT holivudi dainteresdao, ager reJisorma ganacxada: holivudSi CemTan movida vinme nayofia da didi fuli SemomTavaza,
raTa ruseT-saqarTvelos omze filmi gadameRoo, me, rasakvirvelia, davTanxmdi, Tumca manamde arc am omis Sesaxeb vicodi rame da
giTxraT simarTle, arc saqarTvelo gamegonao.
ai, ase gamoaSkaravda simarTle, Turme nu ityviT, saqarTvelos
gatyavebiT naSovni fuliT gadaaRebines filmi `Zlevamosili~ omis
Sesaxeb.
samTavrobo televiziebi gahyivrodnen, filmi cnobadma saxeebma
_ mwerlebma, mxatvrebma, msaxiobebma da musikosebma naxeso.
rogorc gairkva, arc erTi cnobili, erovnulad Rirebuli
pirovneba am `Sous~ ar eswreboda.
rac Seexeba films, es aris Cveulebrivi amerikuli `vesterni~
iaffasiani triukebiT savse saomar-malayebiani filmi, romelsac
saerTo araferi aqvs saqarTvelos tragediasTan.
maSin, roca qarTveli reJisorebi da msaxiobebi SimSiliT ixocebian, ucnauria gverdi auaro TvistomT da holivuds miaSuro, gana
qarTvelma msaxiobma da reJisorma ukeT ar icis, ra dagvemarTa?
5 ivniss mTel saqarTveloSi kokispiruli wvima movida.
niaRvarma da mewyerebma rogorc televizia acxadebs qveyanas 14
milionis zarali miayena.
14 milions vin Civis, daiRupnen adamianebi. jerjerobiT 7 kacia
daRupuli, maTgan 4 napovnia, 3-s uSedegod eZeben.
Caingra gzebi, daingra axalaSenebuli dasasvenebeli saxlebi da
restornebi.
televiziiT gamovida ekologiis yofili ministri CxobaZe da gasayeyeCebeli ram ganacxada:
oTxi wlis win gauqmdao seismuri mdgradobis da geologiuri
daskvnis gamcemi samsaxurebi, axla Senobis asaSeneblad saWiro aRar
ariso geologebis daskvna, mravalsarTuliani saxlebi Sendebao
haiharad, zogi maTgani mewyerul zonaSia aSenebuli (svaneTi, raWa,
imereTi, samegrelo…) zogi ki pirdapir qviSazeo (baTumi, anaklia),
amitomac am Senobebze da gzebze daxarjuli fuli wyalSi gadayrilia. isini pirvelive stiqiuri ubedurebis dros daingrevao.
aki ingreva kidec.
saqarTvelos tragedias dasasruli ar uCans.
dRemde grZeldeba 26 maisis aqciis monawileTa devna-dapatimre-
478
ba. dRemde cixeSi sxedan soso jaWvliani, luka kurtaniZe, gia burjanaZe da sxvani.
ibareben da apatimreben yvelas, vinc im dRes Tundac SemTxveviT
rusTavelze gaiara.
Zebnaa gamocxadebuli nino burjanaZis qmarze badri biwaZeze,
romelic gaqceulia.
28 ivniss davureke Cems uZvirfases megobrebs Wabua amirejibs da
otia ioselians.
Wabuas janmrTeloba, rogorc misma Tanamecxedrem q-n Tamarma
miTxra, sami Tvea sagrZnoblad gauaresda, TebervalSi gagvicivda da
maRali sicxeebi hqondao, axla fexze veRar dgeba da Zalian dasustebuliao.
gadaeci-meTqi Tamriko, rom rogorc araerTxel ajoba sens, darwmunebuli var axlac ajobeb Cemo Wabua-Tqo. gamagrdi, gamxnevdi,
jer kidev didi gza gviZevs namdvil, normalur, mTlian saqarTvelos
unda moveswroT-meTqi.
mogexsenebaT Wabuas ukve 20 welia laparaki ar SeuZlia da, rasac
veubnebodi, dafaze uwerda Tamriko.
otia ioselianic veraa kargad.
miTxra, vwevaro, vuZaliandebi sikvdils, sanam SemiZliao.
axla SeiZleba iqeT yofna sjobdes, aqeT yofnaso.
me mgonia ar mkiTxav, ratomao.
ar gekiTxebi Cemo otia-meTqi, qveyana Tavze ro gvemxoba da verafers vSveli es mklavs, Tvara avadmyofoba verafers damaklebda
meo.
am mTavrobam xalxs samSoblo SeaZulao. vinc axla saqarTvelos
gareT cxovrobs, im milionidan 5 procents Tu enatreba saqarTveloo.
21-Si gaqceuli emigraciis 47 procenti nostalgiiT mokvda, dRevandelma emigraciam ar icis aseTi avadmyofobao.
axlaxan avstriidan davbrundi da vinc vnaxe iq, qarTveli, arcerTs ar Camougdia laparaki Sin dabrunebazeo.
ras SobiT maqana, xo xedavT, abuCad gvigdeben, ameiReT xma an Tavi
deiwviT `Tavisuflebis moedanzeo~. o, doumSvendaT cxviri ravari
mSvenieri Tavisuflebac Cven mogvitanes, okeanis gaRmelebmao.
gaTaxsirebul `axal qarTvelebze~ maqvs laparaki, Tvara amerikeli dampyrobelia da dampyrobeliviT meiqceva, aba ras izamso.
ra unda meTqva, otias piriT WeSmariteba RaRadebda da kveri
davukari.
28 ivniss saRamos televiziam (`art~) azri mkiTxa `sabas~ premiis
gacemaze.
vupasuxe, saerTod konkursi umaduri saqmea, Tumca rom mas
obieqturis saxe hqondes, pirvel rigSi avtoritetiani Jiuri unda
hyavdes-meTqi. meorec, eWvi mepareba Jiuris gemovnebaSi da sjobs,
479
Tu fuli aqvs, pirdapir daurigos niWier da xelmokle mwerlebsmeTqi.
vnaxe 10 saaTze `sainformacio gamoSveba~. Cemi aTwuTiani naambobidan, rogorc movelodi, mxolod erTi fraza dautovebiaT.
es `televizionSCikebi~ saxlSi ar unda SemouSvas kacma.
`reitingSi~ jerjerobiT grZeldeba Cem dRiurebis (`oci mrisxane weli~) beWdva.
zogs moswons, ufro meti ibRvireba, mizezi? meo, cota ar iyos
agdebulad mixseniebo…
meoreni brazdebian imis gamo, ratom ar maxsenebo saerTod.
29.VI.2011-8.VIII.2011 w.
7 ivliss zurab qafianiZe davkrZaleT didubis panTeonSi.
qaSueTidan gamovasveneT.
zurabi didi qarTveli iyo. moRvawe… msaxiobi. WeSmaritad qarTuli saxeebi SesZina qarTul kinos da Teatrs.
maxsovs, Cemi novelebisgan piesa rom Camoqna da quTaisis TeatrSi
dadga.
zurabis dakrZalvaze zRva xalxi movida.
arc erTi `piri~ saqarTvelos xelisuflebidan ar gamoCenila.
ratom? zurab qafianiZe xom opozicioneri iyo da `opozicioneri
msxaiobi xom ar SeiZleba kargi msaxiobi iyos~.
samarcxvinoa aseTi saqarTvelo.
mkvdars angariSi gauswores.
sityva ar misces zurabis axlo megobar artistebs: Tengiz arCvaZes, givi berikaSvils…
ra iyo es? gamoucdeloba Tu cota imaze meti? raRa zurab qafianiZis dakrZalva airCia zogma Tavis gamoCenis asparezad?
saRamos televiziiT Sevityve, rom saakaSvilis prescentridan 4
fotografi daupatimrebiaT, braldeba? jaSuSur saqmianobas eweodneno. xelisuflebis zogierTi warmomadgenlis `makomprometirebel~
fotoebs awvdidnen mtrul saxelmwifoebso. `xelisuflebis zogierT
warmomadgenelSi~ albaT saakaSvili igulisxmeba, `mtrul saxelmwifoSi~ raesakvirvelia `ruseTi~. albaT ramdenime `uxerxuli~ foto
Cveni prezidentis `gayides~ fotografebma da amisTvis isini jaSuSebad gamoacxades.
patimroba 8 da 15 wlamde SeefardebaTo, gamoacxada gaxarebulma
diqtorma.
Jurnal `gzis~ korespondentma damireka fotografebis dapatimrebaze ras ityviTo?
rac movismine, yuriT moTreuli braldebebia. fotografis movaleobaa suraTis gadaReba. Tu `montaJia~ gakeTebuli da realuri ar
aris prezidents saxeli rom gautexon, maSin SeiZleba brali dasdon
Torem rogor SeiZleba fotografs jaSuSoba daabralo-meTqi. nu
480
gaakeTebs sisuleleebs is, visac suraTs uReben da fotografic ar
gadaiRebs-meTqi. erTi sityviT, rom giTxraT, ar mjera fotografebis
danaSauli-meTqi, daaxloebiT ase daubeWdavs korespondents JurnalSi da qvemoT miuweria; visac davureke, isea xalxi SeSinebuli, rom
yvelam uari miTxra komentarze, garda erTi ori gabeduli pirisao.
oTxSabaTs, 13 ivliss gardaicvala otia ioseliani.
yoveldRe velodi am cnobas.
ukanasknelad 21 ivniss velaparake Cems otias telefoniT, miTxra
vwevaro, magram mZimed varo ar uTqvams. saerTod otias wuwuni da
kvnesa ar sCveoda. am dRebeSi ginaxuleb-meTqi, magram, vaglax, aRar
damcalda.
wavida `qarTuli literaturis oTaraanT qvrivi~, ase vuwode mas
80 wlisTavis saiubileo moxsenebaSi.
sad daikrZalos?
me piradad mimaCnia, rom unda daikrZalos mTawmindaze. am azrisaa zogi (ara yvela) qarTveli mweralic.
mivmarTe merias. gulisxmierma yuradRebianma mamuka qacaravam qalaqis merTan SeTanxmebiT macnoba, rom didubis panTeonSi dkrZalva
gadavwyviteTo.
mTawminda-meTqi?
mTawmindao _ patriarqis da prezidentis gadasawyvetiao.
sapatriarqoSi SorenasTan (patriarqis TanaSemwe) mivedi.
sami saaTis Semdeg Sorenam miTxra (me patriarqTan ar SemiSves)
patriarqis kurTxevaa didubeSi daikrZaloso.
davureke otias biWs _ daCis.
daCim, raki mTawminda ar xerxdeba, iqneb bagratis an gelaTis taZrebis ezoSi davkrZaloTo.
mivbrundi sapatriarqoSi.
karga xnis lodinis Semdeg amazec uari miviRe.
Sorenam mimaniSna, patriarqs otia Zalian uyvarda, magram Tqven
mixvdebiT, batono rezo, rom es gadawyvetileba mxolod misgan ar
modiso.
erTi sityviT rCeba didube.
meriidan mamuka isev mirekavs, iqneb SeaTanxmoT ojaxTan, batono
rezo, ukve televiziiT gadawyvetileba unda gamovacxadoTo.
vurekav isev daCis, didi madlobeli varT, batono rezo Seni da
meriis, magram aq ojaxma miviReT gadawyvetileba, rom mamaCemi aq, wyaltuboSi Tavis ezoSi daikrZaloso.
am Temaze Cemi komentari aseTia: am bolo 10 wlis ganmavlobaSi
araerTgzis dairRva ministrTa sabWos dadgenileba mTawmindaze gardacvalebidan 20 wlis Semdeg dakrZalvis Sesaxeb. raRa axla gaxdnen
principulebi prezidenti da sapatriarqo? yvela yvela da me xom
vici, rom otias (mkvdars) angariSi gauswores Tavisi opozicionerobis gamo. ukompromiso, mebrZoli kaci iyo otia. me rom mkiTxoT
481
ukanasknel wlebSi dakrZalulTagan igi yvelaze metad iyo mTawmindis Rirsi.
16 ivliss Tamriko da soso cincaZeebma TavianT axal vilaSi mxatvar ediSer baramiZis naxatebi gamofines.
kargi, magram daufasebeli mxatvari iyo ediSeri da momewona misadmi gamoCenili yuradReba mxatvris sikvdilis Semdeg.
gamofenaze gamacnes CineTis saelCos pirveli mdivani.
visaubreT.
momwons-meTqi am bolo dros CineTis aqtiuroba saerTaSoriso
asparezze. kargi iyo, rom xeli ar moawereT natos gadawyvetilebas
libiis dabombvis Sesaxeb-meTqi.
Tqvengan ufro mets veliT-meTqi.
CineTi giganti saxelmwifoa da momavali mas ekuTvnis, iqneb mianiSnoT ruseTs, davgibrunos warTmeuli teritorieb-meTqi.
Tavs miqnevda miseburi Cinuri RimiliT.
19 ivliss dilis 9 saaTze gavemgzavreT wyaltuboSi otia ioselianis dakrZalvaSi monawileobis misaRebad. TxuTkmetkacian avtobusSi vsxedvarT: me, miron xergiani, daviT takiZe, baRaTer arabuli,
lida stvilia, mzia arvelaZe, guram baTiaSvili, zaal botkoveli,
mzisa navrozaSvili, vilen mardaleiSvili, mamuka SvangiraZe, vaJa azaraSvili, lali bregvaZe, rezo adamia.
gelaTSi CavediT pirvel saaTze.
taZarSi Sua adgilas, sakurTxevelTan axlos asvenia otia.
davcqeri mis cvilisfer saxes ferkmrTal, damWknar xelebs, misi
ganuyreli axaluxi acvia da svanuri qudi axuravs.
axaluxis jibeSi otias grZeli mundStukebi Cans.
samoqalaqo panaSvidi TerTmeti saaTidan daiwyo.
xalxis nakadi ar wydeba.
kubosTan dganan otias Svilebi: qaliSvili q-ni manana, baCi da
daCi. mdivani _ Tamuna.
me, mayvala takiZe da baRaTeri gverdiT vudgevarT Wirisuflebs
da samiZmars vRebulobT.
mwerlebidan Tvali movkari guram doCanaSvils, Teimuraz lanCavas, zaal ebanoiZes, avTo nikoleiSvils, oTar WumburiZes, daTo
TedoraZes, iuri bibileiSvils, SoTa zoiZes…
aqve arian saxelganTqmuli Coxosnebi da sapatio yaraulSi dganan.
gamoCndnen opozicioneri politikosebi: Salva naTelaSvili,
goga xaindrava, irina sariSvili…
msaxiobebi: givi berikaSvili, malxaz meburiSvili, daTo dvaliSvili da sxvebi.
ar Canan xelisuflebis warmomadgenlebi. quTaisis gubernatori
sadaa?
amboben rom kaTalikosi apirebda Camosvlas, magram gadaafiqrebineso.
482
sam saaTze otia gamovasveneT gelaTis taZridan da wamovasveneT
wyaltuboSi.
otias ezoSi misTvis gaWril saflavTan, otias cxedarTan samgloviaro mitingi gaimarTa.
mitingis gaZRola me mTxoves. vTqvi, rom otias mTeli saqarTvelo dastiris. vTqvi, rom Cven gamogvaklda erTi erTguli guSagi,
WeSmariti qomagi erisa da Seudrekeli mecixovne. dReidan qarTveli
xalxi gawaldavs gzas otias saflavisken. Taobebi movlen otiasTan
saTaTbirod da misgan iswavlian erovnuli fenomenis dacvas, qveynis
Rirsebis dacvas, samSoblos siyvaruls.
samgloviaro mitingze gamovidnen: mayvala gonaSvili, daviT
takiZe, vaJa azaraSvili, Teimuraz lanCava, SoTa zoiZe, kaxaber kaxabriSvili, zurab samuSia da sxvebi.
samgloviaro sadili (qelexi) sofel farcxanayanevTan, restoran
`nataxtarSi~ gaimarTa. Tamadobda rezo WeiSvili.
TbilisSi Ramis 11 saaTze davbrundiT.
ivlisi umZimesi Tve gamodga qarTuli erovnuli inteligenciisTvis.
26 ivliss mcxeTaSi ori mwerali davkrZaleT nodar kekeliZe da
giorgi gigauri.
Txeldeba Cveni rigebi.
vin icis, vis rodis uxmobs arsTagamrige.
norvegiaSi, osloSi sazareli tragedia gaTamaSda:
jer iyo da am mSvidi qveynis centrSi dedaqalaq osloSi naRmi
afeTqda, ramac didi ngreva gamoiwvia da Svidi adamiani imsxverpla,
sami dRis Semdeg teroristma _ 30 wlis martoxela mkvlelma oslosTan axlos kunZulze axalgazrdebis saerTaSoriso banakSi oTxmocamde axalgazrda sxvadasxva qveynis warmomadgeneli avtomatiT daxoca. erTi saaTis ganmavlobaSi igi nadirobda SiSisgan acaxcaxebul,
buCqebSi mimalul axalgazrdebze da umowyalod xocavda.
erTi saaTis ganmavlobaSi veravin SeaCera gaveSebuli mkvleli.
bolos TviTon Cabarda policias.
erT kviraSi gaasamarTles, orive danaSauli aRiara.
motivi? es iyo Cemi protesti gauTavebeli migraciis winaaRmdego. evropa walekes musulmanebma da ltolvilebmao. Cven ukve male
erovnuli saxelmwifo aRar viqnebiTo. axla male norvegielebi umciresoba gavxdebiT sakuTar qveyanaSio.
axalgazrdebi ratom daxoceo, rom hkiTxes, upasuxa bevri vwere
am sakiTxze, magram msoflios politikosebis yuradReba vera da ver
mivipyario. sanam pirSi suli midgas, ar davindob norvegiis dampyrobel musulmanebs da sxva juris warmomadgenlebso.
sasamarTlom 87 kacis mkvlels 21 wlis patimroba miusaja.
21 weli? esaa sul sasjeli dedamiwaze am usastikeis danaSaulisTvis?
483
xom ar aris es norvegiis sasamarTlos usityvo, iribi TanagrZnoba `erovnuli mkvlelis~ mimarT?
ra xdeba msoflioSi?
es bolo dReebi bevrs vfiqrob am problemaze. xom araa saWiro
dafiqrdes msoflio imaze, Tu rogor SeinarCunos calkeuli naklebadgamravlebadi erebi da maRalcivilizebuli saxelmwifoebi
swrafgamravlebadi erebis Semosevisagan?
gana am dReSi ar aris Cemi samSoblo saqarTvelo?
ra Tqma unda, masobrivi mkvlelis umkacresi dasja (me piradad
mis koconze dawvasac moviTxovdi) aucilebelia; magram arc problemis mifuCeCeba SeiZleba.
am bolo TveebSi msoflio ufro mkacri gaxda.
xom ar daibna XXI saukunis adamiani?
naxeT ra xdeba libiaSi, egvipteSi, siriaSi, eraySi, avRaneTSi.
amerikul-rusul eqspansias rom Tavi gavaneboT, ra sisastikiT
ebrZvian Tvistomni erTmaneTs.
axlaxan trapizonSi Savi zRvis qveynebis mweralTa TaTbir-seminarze mimiwvies.
vfiqrob _ wavide ar wavide?
Tu waval mxolod erTaderTi mizniT, iqneb Cemi romanis TargmniT davaintereso vinme. 8 agvistos unda gavfrinde trapizonSi.
WiriviT mezareba frena.
rodosze rom gavfrindi, vTqvi, Tu mSvidobiT davbrundi es Cemi
ukanaskneli frena iqneba-meTqi, magram rogorc Cans, ar yofila.
naTqvamia, kaci bWobda da RmerTi icinodao.
saerTod, meSinia, sanam TviTmfrinavSi Cavjdebode.
savarZelSi rom movkalaTdebi da usafrTxoebis qamars SemoviWer, vmSviddebi, radganac vici, rom verafers Sevcvli.
4 agvistos orma qarTvelma Jurnalistma soWSi interviu aiRo
ruseTis prezident medvedevisgan.
ra cinikurad, ra amazrzenad, qarTvelebisadmi ra zizRiT
laparakobda rusi.
Cvenao, e.i. ruseTi vinc unda movides prezidentad Cems Semdeg,
Tundac aTasi wlis ganmavlobaSi ar gavauqmebT afxazeTis da oseTis
damoukideblobaso.
ase rom `amayo qarTvelebo~ amoiReT gulidan fiqri saqarTvelos
e.w. gamTlianebazeo.
saakaSvili, rogorc damnaSave saerTaSoriso sasamarTlom unda
gaasamarTloso.
saerTod ki saakaSvili me unda mimadlodes, rom ruseTis tankebi
Tbilisidan 25 kilometrSi Sevabrune, Torem dRes Tqveni prezidenti
sxva iqnebodao.
sworad moviqeci 2008 wlis 9 agvistos saqarTveloSi tankebi rom
Semoviyvane, saakaSvili amerikaSi (kondoliza raisma) Seaguliana, To-
484
rem ver gabedavda cxinvalze Tavdasxmaso. axla rom senatma rezolucia miiRo, ar mainteresebs beberi senatorebis azri, ruseTzeo. amiT
me kavkasiaSi mSvidoba davamyare. es faqti (anu saqarTvelos dasja)
somxeTisTvis da azerbaijanisTvis Wkuis saswavlebeli aRmoCndao.
saRamos nino burjanaZes movusmine II arxze.
megona 26 maisidan rame daskvnebs gaakeTebda qali, romelmac
Tavisi amaliT mokurcxla, ise laparakobda, rogorc mesia, rogorc
triumfatori.
Cemi dacvis wevrebi da Cemi eqskortis mZRolebi daapatimreso,
wuwunebda, am danaSauls (Cemi dacvis dawiokebas) Zvirad davusvam saakaSvilso. RmerTo, ra samarcxvino suraTia. Sen, nino axla xom aRara
xar, parlamentis Tavmjdomare an prezidentis movaleobis Semsrulebeli, erTi rigiTi uperspeqtivo opozicioneri xar, maS saidan es
dacva, an 5-manqaniani eqskorti?
TavgaCexil, RirsebaSelaxul momitingeebs unda gadafarebodi
nino, axlac maT unda eqomagebode da ara Seni piradi dacvis wevrebs.
aseTi opozicia gvyavs Cven!
9.VIII _ 26.X. 2011 w.
6 agvistos quTaisSi norvegiis kunZul utoiaze daRupuli TamTa
liparteliani dakrZales.
TamTa erT-erTi iyo im ori qarTveli gogona da, romelic teroristis tyviam imsxverpla norvegiaSi. meore gogona _ Cxetiani
sikvdils saswaulebrivad gadaurCa.
dakrZalvaze prezidenti saakaSvilic mivida da unda vTqva, kargi
sityviT anugeSa gardacvlilis mSoblebi.
saakaSvils RapaRupiT Camosdioda cremli.
mainc ra xdeba verafriT amixsnia.
saqarTvelos mainc ratom unda gaeRo amodena msxverpli?
samedicino eqspertizam daamtkica, rom norvegieli mkvleli
Seuracxadi ar aris.
kacma 81 adamiani CitebiviT daxoca da Seuracxadi ar aris?
`dideba Senda, RmerTo~.
9 agvistos rusTavelis Teatris samxatvro xelmZRvanelis Tanamdebobidan gaaTavisufles robert sturua.
mizezi? qsenofobiuri gancxadebebi gaakeTao.
baia amaSukelTan erT-erT interviuSi robikom Tqva _ `saakaSvili
somexiao~, mere daazusta: me somxebis sawinaaRmdego araferi maqvs,
magram ar msurs saqarTvelos prezidenti araqarTveli iyoso.
es yofila sul misi `qsenofobia~.
`mouzomavi gancxadebisTvis~ SeiZleba gaakritiko, usayveduro
(`gaakritikes kidec) did reJisors, magram misi moxsna ra SuaSia?
nuTu imdeni ar icis kulturis ministrma, rom amiT man kidev
ufro gaamZafra es Tema.
485
robert sturuas `gaTavisuflebas~ rusTavelis Teatris protesti mohyva. miTxres, rom guram saRaraZis garda yvela msxaiobma
moawera xeli saprotesto werils, romelic Teatris win, aqciaze
waikiTxes.
Sedegi? araviTari, gamocxadda, rom robert sturua ukve daTanxmda gadavides moskovSi erT-erTi Teatris xelmZRvanelad.:
varga ase? ratom vimeorebT marjaniSvilis, axmetelis, dodo
aleqsiZis, TumaniSvilis mimarT daSvebul Secdomebs?
xom xedavT, Cven mier Serisxuli moskovma (Cvenma dauZinebelma mterma) gulSi Caixuta. sxva moraluri mxarea robikos naCqarevi
gadawyvetileba gadaruseTdes.
me, roca universitetidan Cemi politikuri orientaciis gamo
gamomaZeva xelisuflebam, maSinve miviRe moskovis universitetidan
SemoTavazeba. CvenTa gadmodi srul profesorobas gTavazobTo, magram kategoriuli uari SevuTvale.
kacia da guneba.
22 agvistos prezidentma oficialurad gaxsna anaklia, rogorc
axali sakurorto qalaqi. Tqva, Savi zRvispireTSi anakliaSi yvelaze
kargi klimaturi pirobebiao.
Tu asea, amas ra sjobs.
31 agvistos kalaTburTSi evropis Cempionati daiwyo.
saqarTvelos nakrebi mTeli Tavisi arsebobis manZilze pirvelad
monawileobs am CempionatSi.
pirveli Sexvedra klaipedaSi (litva) belgiis nakrebTan gavmarTeT.
Tbilisidan 2000 gulSematkivari gaemgzavra prezidentianad.
movugeT belgias.
WeSmaritad saxalxo zeimi iyo.
meore dRes 1 seqtembers ruseTis nakrebs SevxvdiT.
Cvenma biWebma rac SeeZloT moindomes TamaSis damTavrebamde 5
wuTiT adre rusebi mxolod 2 quliT iyvnen win, magram ara da ar
gagvimarTla.
wavageT.
Cvens kapitans zaza faCulias, rom ityvian `TamaSi ar wauvida~.
erTi nabiji iyo gamarjvebamde da is erTi nabiji ver gadavdgiT.
ras vizamT, bedia.
2 seqtembers Cveni safexburTo nakrebi (mwvrTneli Temur qecbaia)
latviis nakrebTan 1-0 damarcxda evropis pirvelobaze da jgufidan
gasvlis imedi samudamod dakarga.
samarcxvino iyo garemarbi marcvalaZe. mwvrTneli rom viyo, mas
samudamod daviTxovdi nakrebidan.
moskovidan Camovida Cemi megobari uniWieresi eseisti murman
jguburia.
3 weli ufasod cxovrobda peredelkinoSi, ase rom moskovis mwe­
ralTa kaSvirma didi pativi sca.
486
mowyenilia, saeWvod gamxdaria Cemi murmani, RmerTma kargad mimyofos.
31 agvistos mestumra niWieri mwerali vaxtang WankotaZe.
me iSviaTad Semxvedria aseTi keTilSobili kaci da, rac mTavaria,
Rrma profesionali.
misi ramdenime kargi wigni adrec mqonda wakiTxuli, magram axla
gamaoca imiT, rom momitana ori rveuli SeniSvnebiT savse.
striqon-striqon waukiTxavs Cemi romani `CurCuls gadaCveuli
kaci~ da `mwerali da mogzauri zurgCanTa~ _ damjdara da yvela
gramatikul-orTografiuli Secdoma, yvela koreqtura amouweria,
vin gagiwevs dRes aseT didebul samsaxurs. am uangaro kacs ar vici,
rogor gadavuxado madloba, 80 procenti am SeniSvnebisa sworia, rasac usaTuod gaviTvaliswineb wignebis Semdgomi gamocemis dros.
agaSena RmerTma, Cemo vaxtang.
15 seqtembers galaktionis muzeumSi olia okujavas daxvretis 70
wlisTavisadmi miZRvnili saRamo gavmarTeT.
momxsenebelma eqimma xuta paWkoriam dokumentalurad gagvacno
galaktionis meuRlis daxvretis mTeli istoria.
beria stalins wers: sadacaa oriolSi germanelebi Semovlen, iq
politpatimrebis cixea da gTxovT Tqvens gankargulebas, raTa yvela
politpatimari daxvriton, radganac isini rom hitlerelebs Cauvardes xelSi SeiZleba Cveni sawinaaRmdego propagandisTvis gamoiyenono, 1942 welia.
stalini Tanxmobis niSnad xels awers. stalinis qvemoT voroSilovis, kaganoviCis, molotovis, kalininis, budionis da sxvaTa xelmowerebia.
politikur patimarTa Soris iyo olRa okujavac.
da isini daxvrites, daxvrites sul 233 patimari da iqve saZmo
saflavSi Cafles, zed traqtoriT miwa miayares rom kvali waSliliyo.
sxdoma me mimyavda. gamovidnen nato gabisonia, vaxtang javaxaZe,
nodar tabiZe, gizo zarnaZe, gia xoferia, arCil miqelaZe, bondo kopaZe da sxvebi.
saRamo friad STambeWdavi gaxldaT. televiziam, rasakvirvelia,
ar gadaiRo. aseTi rameebi televizias ar ainteresebs.
16 seqtembers amiran SalikaSvilma sezoni gaxsna. mSvenieri
speqtaklia `krimanWuli~.
iqve saRamoze saboloo sityvaSi vTqvi: sanam cocxali var aTasjer unda gavimeoro, rom nawyeni var galaktionis bolo colze _
nino kvirikaZeze da TviT nodar tabiZeze-meTqi. rogor gaanadgures
da gadayares ise galaktionis piradi nivTebi, rom me mixdeba galaktionis porTfelis yidva 200 dolarad viRac somxisgan da vaxtang
gurgeniZis arqividan galaktionis kostumis didi vainaCrobiT mopoveba-meTqi.
nodar tabiZem Tavi Caqindra.
487
bondo kopaZem maCuqa galaktionis 120 wlisTavisadmi miZRvnili
krebuli, gakeTebulia gemovnebiT, teqnikurad srulyofilad, oRond
redaqtori guram benaSvilia.
jansuR Carkvians 80 weli Seusrulda.
jansuRi niWieri, dauRalavi da futkariviT mofusfuse poetia.
misi leqsebi `mwyurvalisaTvis~, `beTania~, ~me vici Zmao~, ~soltramonto _ mzis Casvla~, da kidev ramdenime _ zepirad vici.
didxans `ciskris~ redaqtori iyo da misi mTavari damsaxurebaa
`daTa TuTaSxias~ gamoqveyneba.
CemTvis jansuRi garda misi poeturi Tu sazogado moRvaweobisa,
imiTac aris Rirebuli, rom usayvarlesi irma CxeiZis meuRlea, uniWieresi Tamuna da mamuka Carkvianebis mamaa da gasaocari daujerebli
irma gagniZis babuaa.
19 seqtembers gardaicvala gizo niSnianiZe. gizos iumoris grZnoba hqonda. werda feletonebs da leqsebsac, Tbilisis koloriti Tu
vinmeze iTqmis cocxlad darCenilTagan, swored rom gizo iyo. kargad mReroda. xSirad gvimReria erTad. sakandidato disertacia rom
daicva, misi oponenti gaxldiT. pirveli wignis `sicilis samyaroSi~
winasityvaobac davuwere, guliani kaci iyo gizo. mSvenieri literaturuli montaJi Seadgina, saxelwodebiT `paemani veraze~. saCxereSi,
sufraze leqss ambobda da uceb waqceulao, miTxra misma disSvilma
ramaz xuroZem. `mwerlis gazeTi~, romelic ukve ibeWdeboda, gavaCere
da samgloviaro gancxadeba gamovaqveyne mweralTa kavSiris saxeliT,
Zalian mewyina gizos winsvla.
20 seqtembers murman jguburia mestumra. didxans visaubreT Cveni qveynis ubedo bedze da literaturaze, romelic xelidan gvecleba. wamikiTxa Tavisi ramdenime ese. maRali gemovnebis mqone, WeSmariti
profesionalia murmani. Zalian miqo Cemi ~CurCuls gadaCveuli kaci~,
gamxdaria, Tavs sustad vgrZnobo. sam Wiqaze meti ar dalia. ubinaodaa. sadRac bina davigiraveTo, miTxra.
28 seqtembers samebis taZarSi jansuR Carkvianis 80 wlisTavis
iubile Catarda.
80 wlis jansuRi kargad vaJkacurad gamoiyureba.
mayvalam pirveli sityva me momca.
vTqvi: jansuRma iseTi politikuri labirinTebi gamoiara, rom
mis adgilze sxva SeiZleba dabneuliyo, magram jansuRma kargad icoda, rom ~mTavari mainc mamuli ari~.
Cven, Cemo jansuR, damarcxebuli mwerlebi var-TmeqTi, radganac
Cvens ers ver movutaneT nanatri damoukidebloba, ver davibruneT
warTmeuli teritoriebi da isic ver SevZeliT, rom CaZinebuli eri
gamogveRviZebina da erT muStad Segvekra-meTqi.
magram is mianc movaxerxeT, rom iliasgan da akakisgan memkvidreobiT gadmocemuli Tavisuflebis wyurvili SegvenarCunebina Cveni
erisTvis-meTqi.
488
jansuR, roca unda Segxvde da gkiTxo, rogora xar, Sen yovelTvis mpasuxob _ `cudad~. diax, Cven cudad varT-meTqi, da Cveni cudad
yofnis mizezi kargad mogexsenebaT-meTqi!
Cven axla iseT epoqaSi vcxovrobT, rom am epoqisTvis tipiuria
`maestroSi~ xSirad gameorebuli klipi, roca Jurnalisti gogona mobrundeba da mis ukan SeCerebul saeWvo Crdilebs mimarTavs. ra ginda,
ras momsdev, ra ginda, ratom momsdev?
iubiles daeswro uwmindesi da unetaresi, man daloca jansuRi
da misi poezia.
friad amaRelvebeli saRamo iyo.
Cems garda gamovidnen: roin metreveli, rezo amaSukeli, daTo
takiZe, vaJa azaraSvili, geno kalandia da sxvebi.
meore dRes jansuRma damireka, didi madloba, didebuli sityva
miTxari, ar megona, Tu ase giyvardio.
gardamecvala mamaCemis mkvidri biZaSvili apolon (Jora)
miSvelaZe.
91 wlis gaxldaT. bolo rva weli brma iyo da sawolze mijaWvuli.
Jora biZia 1941-45 wlebis msoflio omis monawile, uamravi medlis da ordenis kavaleri, mTeli sicocxlis manZilze maswavleblobda. Targameulis (Cveni mSobliuri sofeli) da gurZemis saSualo
skolebSi geografias aswavlida. uaRresad ganaTlebuli da enamoswrebuli kaci iyo, iumoris grZnobiT savse. coli adre gardaecvala,
3 vaJi darCa. erTi colSviliania, 2 ucolSvilo.
CavediT dakrZalvaze oTxive dedmamiSvili (naTela, me, gogi,
borisi).
karga xania ar vyofilvar TargameulSi da Cemi bavSvobis sanaxebis
xilvam cremli momgvara. Targameuli ulamazesi sofelia _ mwvane
xuWuWa mTebiT, lurji wyal-WaliT, eklesiebiT da uZvelesi cixegojiT (aqaurebi `jixas~ eZaxian). sofels Suaze yofs laJvardisferi
sarkesaviT gamWvirvale mdinare texuri (da ara `texura~, rogorc
zogierTebi SecdomiT eZaxian). guli momikla gaRaribebuli, lamis
gapartaxebuli soflis xilvam, daclilia sofeli TiTqmis. balaxs
gadauvlia ezoebze. soflis gamgebelma miwis nakveTis sakuTrebis
mowmoba gadmomca.
Turme (me ar vicodi) 70 rom Semisrulda, martvilis gamgeobas
CemTvis, rogorc ZirZveli martvilelisTvis, gamouyvia miwis nakveTi
da sabuTi axla gadmomces, ori wlis Semdeg Cemma biZaSvilebma. sadaa
saSualeba Torem bednieri viqnebodi, erTi patara facxa Camadgmevina
mama-papis nafuZarze.
7 oqtombers TbilisSi safrangeTis prezidenti Camovida, aRtacebul `bednier qarTvelobas~ sarkozim franguli diplomatiiT
dazuzRuli sityvebiT mimarTa. ra kargiao rom prezidenti da misi
meuRle sandra frangulad laparakobeno, meo vadastureb Cems mxardaWeras saqarTvelos teritoriuli mTlianobis mimarTo.
489
rac Seexeba ruseTs, safrangeTi ruseTs megobrad miiCnevs da
movuwodeb saqarTvelos prezidents gamoZebnos ruseTTan saerTo
samegobro enao. Cven da germania mtrebi viyaviT, magram de golis da
adenaueris ZalisxmeviT dRes megobrebi varTo.
erTi sityva ar uTqvams imaze, rom rusi okupantia, sasurveliao,
rom afxazeTSi da samaCabloSi evropeli damkvirveblebi Sevidneno,
aseve ltolvilebs ufleba unda mivceT dabrundnen TavianT saxlebSio…
araviTari kategoriuli moTxovna: rusma jariskacma datovos
saqarTvelos teritoria, araviTari imedis micema, rom saqarTvelo
uaxloes xanSi gaxdeba evrokavSiris an natos wevri _ sarkozis mxridan ar yofila, igi gvelaparaka ise, rogorc mdidari, galaRebuli
kaci Tavis Rarib naTesavs daelaparakeba.
am dReebSi gamocxadda rom biZina ivaniSvili politikaSi modiso.
igi qmnis politikur partias da apirebs ibrZolos parlamentSi Sesasvlelad da aqedan parlamentis Tavmjdomaris an premier ministris
postisTvis.
mirekaven Jurnalistebi, ra azris xaro.
biZinam daamtkica Tavisi moRvaweobiT, rom erovnuli kacia, man
araerTi didi saqme gaukeTa qveyanas, amitom mis mosvlas xelisuflebaSi me piradad mivesalmebi-meTqi, vpasuxob.
me, piradad, gulis siRrmeSi mainc SiSiT vucqeri am ambavs.
ra moxda? 7 miliardis mqone kacma, romelic uzrunvelad cxovrobda, erTbaSad sasworze ratom dado Tavisi qoneba, mdgomareoba
da saxeli?
man xom yvelaferi kargad icis. man xom isic kargad moexseneba,
rom saqarTveloSi obieqturi, gauyalbebeli arCevnebi kidev 100 weli
ar Catardeba.
igi vinmesTan mouTaTbireblad, politikuri garantiebis gareSe
am nabijs ar gadadgamda.
misi gancxadeba absoluturad radikaluria.
miaCnia, rom saakaSvili daRupvisken miaqanebs saqarTvelos.
nuTu biZinam Tavisi xeliT dawera es gancxadeba? ar eSinia rom
patarkaciSvilis gzas gauyeneben? didi gabedulebaa misi gamosvla.
7,8,9 oqtombers `Tbilisoba~ Catarda.
amaimuneben, apapuaseben xalxs.
bracabruci, cekva-TamaSi, manWva-grexa, bednieri cxovrebis iluzia…
gulisamrevia sawnaxelSi Camdgar, yurZnismwurav CinovnikTa
usircxvilod momRimari saxeebis yureba. gareT, quCaSi rogor gavidodi.
netav, televizoric ar CamerTo.
22 oqtombers ramaz CxikvaZe davkrZaleT didubis panTeonSi.
490
ramazi didi artisti iyo.
verikos, xoravas, vasaZis, zaqariaZis, gomiaSvilis, uSangi CxeiZis
masStabis artisti ramaz CxikvaZe 60 wlis manZilze amSvenebda qarTul Teatrs.
misi azdaki (`kavkasiuri carcis wre~) scenuri xelovnebis
Sedevria.
biZina ivaniSvilis winaaRmdeg, rogorc movelodi, provokaciebi
daiwyo.
aSkara, Ria omi gamoucxades cnobil qvelmoqmeds _ jer moqalaqeoba waarTves (?!), mere dacva ganuiaraRes, mere banki `qarTu~
saidanac mTeli qarTuli inteligencia suls iTqvamda, dRisiT,
mzisiT dauyaCaRes.
kaci, romelmac samebis taZari aaSena, 300 eklesia-monasteri
gaaremonta, javaxiSvilis saxelobis universiteti, rusTavelis Teatri, marjaniSvilis Teatri, sajaro biblioTeka dangrevas, iavarqmnas
gadaarCina, kanongareSe gamoacxades da saqarTvelodan gaZevebas upireben.
26 oqtombers prezidentma Tavis momxreTa TaTbiri gamarTa baTumSi da biznesmenebs daavala, Cven rom ufrosi Taobis warmomadgenlebi panRuris cemiT gavagdeT dawesebulebebidan, keTili vineboT,
bodiSi movuxadoT da davasaqmoTo.
`mamaTa rbevidan~ 8 weli gavida, damsaxurebul adamianTa didi
nawili cocxali aRar aris, zogi SimSiliT mokvda da zogs Seuracxyofis gamo guli gauskda.
kargi droa, Tqven ar momikvdeT, sinanulis TiTze kbenisTvis.
xom ar hgavs es `ukan midevnebuli lampari~ im molas igavs, SimSiliT rom mokles da mere ukanalSi brinjs atenidnen.
am dReebSi ajanyebulebma mokles libiis prezidenti kadafi.
gviCvenes ra JiniT da xarxariT klavdnen adamianebi kacs, vinc 42
weli marTavda libias, ara, ara adamiani jer kidev sisxlismsmeli
cxovelia.
27.X.2011 _ 1.I.2012
1 noembers biZina ivaniSvilma preskonferencia Caatara.
ijda 200 Jurnalistis winaSe gamxdari, fergacrecili saCxereli
kaci. sul ar hgavda miliardel `magnat-urCxuls~, rogorc xataven am
bolo dros, mxolod da mxolod imis gamo rom politikaSi CaerTo.
aSkarad Relavda, cota SeSinebulic iyo, magram mis pasuxebSi
igrZnoboda Zlieri nebisyofa da TviTrwmena, meo, Tqva, politikaSi
CaverTe Cemi survilis sawinaaRmdegod, ar vapirebdi am nabijis gadadgmas, magram 2008 wlis agvistos Semdeg ganviTarebulma movlenebma damanaxa, rom samSoblo xelidan meclebodao.
wamoesivnen biZinas `rusTavi 2~-is, `imedis~ da I arxis Jurnalistebi winaswarmomzadebuli provokaciuli kiTxvebiT: `ra saerTo
gaqvT kriminalur samyarosTano~.
491
`xarT Tu ara ruseTis agentio~.
~ratom afinansebdiT sisxlismsxmel lebedso~
(ra Tqma unda, aravis ukiTxavs, ratom afinansebdi saakaSvilso).
yvela kiTxvas damajereblad, argumentebis moSveliebiT upasuxa.
mere saxelisuflebo arxebis warmomadgenlebi lamis xelCarTul
Cxubze gadavidnen.
mikrofonis xelSi Casagdebad gamarTuli zedaxoriT surdaT
preskonfreenciis CaSla, magram veRar moaxerxes.
aRmovaCine, rom biZinas iumoris da ironiis grZnobac sakmaod
aqvs.
saocrad uxdeba Rimili da sicili.
rom gaicinebda, saxe raRacnairi, Sinagani SuqiT unaTdeboda
xolme.
me, SeiZleba, mis adgilas sicils saerTod gadaveCveodi, ise utifrad esxmis Tavs reJimi yoveldRiurad.
waarTves moqalaqeoba, dauyaCaRes banki `qarTu~, aukrZales
mecnierebisTvis da xelovnebis muSakebisTvis finansuri daxmareba,
ganuiaraRes dacva da a.S.
mweralTa gancxadeba b. ivaniSvilisTvis moqalaqeobis aRdgenis
Sesaxeb `asaval-dasavalis~ 7 noembris nomerSi daibeWda. redaqciis
minaweriT: `xelmowerebi grZeldeba~.
ar SeiZleba qveynis Wirisuflad migaCndes Tavi da dRes biZina
ivaniSvils gverdiT ar daudge.
biZinas qarizma mis ubraloebaSia.
ocdaaTi wlis ganmalvobaSi eweoda igi gansacvifrebel qvelmoqmedebas (marto samebis taZris aSeneba rad Rirs) da yvelas kategoriulad ukrZalavda misi saxelis gaxmaurebas, CrdilSi dgomas arCevda.
gana es Tavmdabloba samagaliTo saqcieli ar aris sxvaTa keklucobis
da telepranWiobis fonze?
5 noembers davkrZaleT didebuli kompozitori, samagaliTo moqalaqe Salva daviTaSvili.
universitetSi 27 oqtombers saerTaSoriso urTierTobebis IV
kursis studentebTan leqcia Cavatare mimdinare politikur movlenebze da sxvaTa Soris, vkiTxe: `rogor afasebT muamar kadafis mokvlas ajanyebulTa mier-meTqi~.
42 studentidan erTis garda yvelam gulwrfelad ganacxada:
es sazizRari sanaxaoba iyovo, televiziiT sisxliani kadafi rom
gviCvenes, guli SegvekumSao.
mxolod erTma gogonam ganacxada _ Zalianac kargi faqtia, momewona, rac daimsaxura is miiRovo.
SemaZrwuna studenti gogonas am pasuxma.
saidan movida mis arsebaSi Cabudebuli es sadizmi?
me vTqvi, studentebo, cremli momadga sisxlSi mosvril kadafs
rom vuyurebdi-meTqi.
492
rogor SeiZleba linCis wesiT gasamarTleba moviwonoT-meTqi.
dameTanxmnen.
biZinas erT-erT naklad imasac uZebnian, rom qvelmoqmedeba qvelmoqedebad, magram mrewveloba ratom ar aaRorZinao, soflis meurneobas ratom ar uSvelao. Turme yvelaferi biZinas unda gaekeTebina
da sxvebs marto unda ezeima, eqeifaT da egrialaT. ivaniSvilis mier
gakeTebulze mxolod lentebi unda gaeWraT.
erTi Wkvianuri kiTxva dasva eka kvesitaZem: biZina ivaniSvili biznesmenia _ mmarTvelia, menejeria sxvebis erTpirovnuli damqiravebelia da rogor moxdeba misi `gadakeTeba~ sajaro mosamsaxuredo.
prezidenti iqneba Tu premier-ministri, xom TviTon iqneba xalxis mier daqiravebuli da iqac xom ar gayveba kategoriuloba da erTpirovnuli mmarTvelis Tvisebebio?
erTpirovnuli mmarTvelis da uzurpatoris Tvisebebi sxvas rom
aqvs iseTi unda. biZinas ki kargad aqvs gaTviTcnobierebuli, rom
profesionali politikosi ar aris da SeiZleba zogi ram SeeSalos,
amitomac misTvis zogjer Secdomis aRiareba da ukandaxevac araa
ucxo. magaliTad, man ukan daixia Tavis pirvel werilSi `maestrosa~
da `kavkasiis~ mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis gamo. am SemTxvevaSi gadavaWarbeo, aRniSna.
rac mTavaria biZina televiziaze, Tavis gamoCenaze daxarbebuli
kaci ar aris.
erTsac SeniSnaven oponentebi biZinas: ar SeiZleba eris gaxleCva.
ra niSnis gamo arCia man yvelaze mxdali da uprincipo partia _ res­
publikelebio.
mec ase vfiqrob; sjobda eTqva yvela patriotTan, samSoblos
gadarCenis msurvel yvela opoziciur ZalasTan viTanamSromlebo. am
bolos am `gaqceuli sityvis~ gamosworebac scada.
ase rom biZina mesia ar aris. igi erTi Cveulebrivi qarTuli
fenomenis moyvaruli kacia da Rrmad var darwmunebuli eris `gonebas
da sindiss~ inteligencias ar daawiokebs saakaSviliviT, mwerlobas,
xelovnebas daexmareba ise, rogorc SeZlebs.
9 noembers oTar ramiSvilis qvrivma gulnazim damireka. tiroda.
Senao oTars gansakuTrebiT uyvardio. maxsovs pirvelad disidentobis dros Sen uwinamZRvre mis saRamos filarmoniis TeatrSio. pirveli wignis winasityvaobac Sen dauwereo. 14 noembers ormoci gvaqvs
da unda moxvideo.
rogor ar mival.
12 noembers T. CalabaSvili marTavs Tavis SemoqmedebiT saRamos.
Tu fexze viqeni moval-meTqi, davpirdi.
noemberi iubileebis Tvea: 16 noembers samebis taZarSi Wabua
amirejibis 90 wlisTvis iubiles vmarTavT. biZina ivaniSvili davpatiJe. ar vici, mova Tu ara. sityvis Tqma unda vTxovo jansuRs, anzor
abulaSvils, roin metrevels, lia sturuas da sxvebs.
493
17-Si galaktionis 120 wlisTavis iubilea.
noembris bolos vaJas 150 weli unda aRvniSnoT.
kulturis saministrom arc erTi kapiki ar gamogviyo.
16 noembers samebis taZarSi Wabua amirejibis 90 wlisTavis iubile gavmarTeT.
saRamos 7 saaTze daviwyeT, sicivis da Ramis miuxedavad bevri
kaci daeswro iubiles.
mayvalam gaxsna.
moxsenebiT gamosvlam me momiwia.
vTqvi, rom miuxedavad mudmivi devna-TvalTvalisa Wabuam sufTad gamoiara es zigzagebiani wuTisofeli.
igi dResac erovnuli laSqris mTavarsardalia.
dRes Wabua _ beri daviTi Tavis saxlSia. samebis taZari misi saxlic gaxlavT. loculobs 90 wlis beri daviTi Tavis senakSi saqarTvelosTvis.
RmerTma inebos da ausrulos mas ocneba _ moaswros WeSmaritad
Tavisufal, mTlian erT muStad Sekrul saqarTvelos.
gamovidnen jansuR Carkviani, oTar meRvineTuxucesi, gizo
gabiskiria, murman jguburia, badri quTaTelaZe, roin metreveli,
geno kalandia, rezo adamia, elguja lebaniZe, jemal ajiaSvili, naTia
avsajaniSvili, daviT CxeiZe da sxvebi.
bolos Wabuas Tanamecxedre, didebuli Tamar javaxiSvili gamovida da waikiTxa Wabuas samadlobeli sityva.
informacia iubilis Sesaxeb arcerTma arxma ar misca `maestros~
garda.
rogorc iqna, RvTis SewevniT gavxseniT Cems saxlTan mdebare
eklesia romlis proeqtic am xuTi wlis win me TviTon davxaze da
mSeneblobasac rac SemeZlo vexmarebodi.
19 noembers axalgazrda mRvdelma ioanem pirveli paraklisi gadaixada da daloca eklesia.
unda genaxaT Cemi mezoblebi ra erTsulovnad gamocxaddnen wirvaze, idgnen isini gaciskrovnebuli saxeebiT da wamdauwum pirjvars
iwerdnen imis mosananieblad xom ara, rom miuxedavad Cemi mravalgzisi Txovnisa sergo da giorgi melaZeebis garda arcerTma kapiki ar
gaiRo, raTa mSenebare eklesias Seweoda.
wirvis dasasrul mama ioanem gamoacxada: RvTis saxeliT madloba minda vuTxra revaz miSvelaZes da mama-Svil melaZeebs, romlebic
yoveldRiurad gvexmarebodnen da gvamxnevebdneno.
gaxsnis dRes me, Cemi mxriv, wminda giorgis xati Sevwire eklesias
aseTi warweriT:
suliero mamao, ioane,
suliero dano da Zmano,
suliero Svilebo
me, codvili revaz miSvelaZe, wminda giorgis am xats Semovwirav
494
Cvens axalgaxsnil eklesias, raTa wamebuli raindi meox gveyos Cven da
ilocvides sulisa CvenisaTvis~.
zviad gamsaxurdias drois generalur prokurors vaJa abakelias
60 Seusrulda.
vaJa Cemi axlobelia. Cveni mamebi martvilSi, sofel TargameulSi daibadnen da gaizardnen ulamazesi texuris piras. garda amisa
Cven naTelmironiTac varT erTmaneTTan dakavSirebuli. vaJa niWieri iuristia da uangaro, patiosani moqalaqe. swored es ukanaskneli
gaxda mizezi imisa, rom igi axalma xelisuflebam ar daisaWirova.
vaJasgan ar gakeTdeboda yurmoWrili mosamarTle da igi cnobili
wmendis dros (2004-05 ww. SemcirebaSi moayoles.
27 noembers vaJa abakeliam axloblebis da megobrebis ocdaaTkaciani jgufi restoran `lordSi~ gvixmo.
mSvenieri inteligencia Seikriba. `Carecxilebi~ Zalian simpatiuri adamianebi aRmoCndnen. siamovnebiT viTamade. samsaaTnaxevari ise
gavida, ar gamigia.
marTalia Cems Tavs mkacrad avukrZale TamadobaSi politika ar
gameria, magram mainc `gameqca sityva~ da gamovTqvi `gakvirveba~ imis
gamo, rom Cems sayvarel samSobloSi ucnauri (rbilad rom vTqva) ambebi xdeba. TbilisSi daviT aRmaSeneblis Zegli aiRes da velosipedis
Zegli dadges, baTumSi ilia WavWavaZis Zegli aiRes da `Slopancebis~
Zegli dadges, quTaisSi daviT aRmaSeneblis Zegli aiRes da Sadrevans
dgamen.
ra gvWirs Cemo ubeduro saqarTvelov?
nuTu ver xedav, rom dagcinian, Sens wminda adgilebs gibilwaven.
8 dekembris gazeT `rezonans~-Si mekiTxebian, ramdenad ariso
daculi adamianis uflebebi saqarTveloSi?
sityvasityviT ase vpasuxob:
`adamianis uflebebis dacvis koeficienti rom saqarTveloSi
dabalia, es sayovelTaodaa cnobili.
sakiTxi ase unda daisvas:
yvelas uflebebzea laparaki, Tu gamorCeulad imaT uflebebze,
vis gonebaSic xelisuflebis sawinaaRmdego azri gakrTeba.
adamianis uflebaTa dacva arasodes ar yofila ase diferencirebuli. Tu Sen xelisuflebis taSis damkvrelTa siaSi ar xar, es imas
niSnavs, rom CawixlisTvis xar ganwiruli. gansakuTrebiT im sferoSi,
raSic me mixdeba saqmianoba, katastrofuli ganukiTxaobaa.
Sedgenilia sia da niWieria mxolod is mxatvari, is mwerali, is
msxaiobi da is kompozitori, romelic xmamaRla acxadebs, ra didebuli saqme gavakeTeT, rodesac daviT aRmaSeneblis Zegli aviReT da mis
adgilas velosipedis Zegli davdgiTo. ra mSvenieria ilia WavWavaZis
Zeglis nacvlad kvercxebze dadebuli `Slopancis~ Zeglis aRmarTvao.
dro gava. erovnuli qarTuli saxelmwifo qars gaatans am usagno eqsperimentebs, magram ra eSveleba niWieri, moazrovne kacis
495
Cawixlul suls. sanam ase iqneba dayofili xelisuflebis eri mis
momxreebad da mis mtrebad, qveyanas araferi eSveleba. amitom, Cemi
azriT, dRes saqarTveloSi yvelaze metad adamianTa Tanasworobis
uflebaa darRveuli.
8 dekembers saRamos 6 saaTze rezo CxeiZem Tavis 85-e wlisTavis
saiubileo banketze gvixmo megobrebi da axloblebi.
saRamo restoran `lordSi~ gaimarTa.
oras kacamde SevikribeT, Tamadobda gogi doliZe.
batoni rezo yvelas gviyvars da uaRresad mesiamovna darbazis
erTsulovneba da qarTuli kinos patriarqis mimarT naTqvami gulidan wamosuli sityvebi.
saRamos veswrebodiT: Tengiz arCvaZe, jansuR Carkviani, Temur
Wkuaseli, guram xurcilava, valeri kvaracxelia, zaza daviTaia,
badri vadaWkoria, rezo amaSukeli, dima jaiani, nuca CxeiZe, eka beselia (ar Candnen oTar meRvineTuxucesi da misi coli(?!), jumber
lominaZe, mayvala gonaSvili, eldar Sengelaia, goga xaindrava, rezos
ojaxis wevrebi…
xuTSabaTs, 15 dekembers, teqnikur universitetSi sadac me, javaxiSvilis universitetidan saakaSvilis mier gamoZevebuli kulturulogiis mimarTulebas vxelmZRvanelob, Jurnal `paralelis~
pirveli da meore nomrebis prezentacia gaimarTa.
`paralelis~ redaqtoroba da mweralTa sauniversiteto gaerTianebis xelmZRvaneloba vitvirTe imitom, rom Cemi Sinagani
moTxovnilebaa _ sadac unda viyo Semovikribo irgvliv niWieri axalgazrdebi da maT gza gavuwaldo.
prezentacia igor kveselavam gaxsna da Sesaval sityvaSi universitetSi Cemi mosvlis Semdeg mimdinare kulturuli Zvrebi daaxasiaTa.
bevri rom ar gavagrZelo, prezentacia Cemi qebis saRamod iqca.
rac mTavaria gamodiodnen studentebi da ambobdnen, Cven revaz
miSvelaZis xaTriT movdivarT leqciebze. vamTavrebT universitets
da aseTi maRali profesionali, tkbilmoubari leqtori jer CvenTan
ar Semosulao.
Semrcxva, magram erTi mxriv mesiamovna, rom jer kidev SemogvrCnen swavlisTvis mondomebuli, gemovnebiani axalgazrdebi.
am dReebSi bela SalvaSvilma damireka, CemTan gamoiare `Sahname~
gamovida da unda gaCuqoo.
gadmomca belam uzarmazari wigni (qarTulad amxela wigni ar
minaxavs) firdousis `Sahnames~ Targmani.
40 wlis ganmavlobaSi Targmnida bela SalvaSvili am wigns, rac
axla gamoisca (sparseTis saelCos daxmarebiT). mxolod mesamedia Sahnames 2/3 awi unda Targmnos.
daviwye kiTxva, brwyinvale Targmania. alag-alag pasaJebi hgavs
`vefxistyaosnisas~, magram vfiqrob saraindo romanis saerTo stilu-
496
ri niSnebia mxolod da mxolod, rac ufro Rrmad vecnobi Targmans
miT ufro sacnauri da dasafasebeli xdeba CemTvis murman TavdiSvilis mSvenieri wigni `firdousi da rusTaveli~.
22 dekembers filarmoniis did darbazSi vaJa azaraSvilis SemoqmedebiTi saRamo Catarda.
vaJas Semoqmedebas ase Tu ise vicnobdi, magram ase erTad Tavmoyrilma misma mravalJanrovanma musikam kidev ufro damarwmuna imaSi,
rom vaJa azaraSvilis saxiT saqarTvelos didi, Zalian didi kompozitori hyavs.
23 dekembers ilias universitetis (winandlis 9) studentebma vaJa-fSavelas 150 wlisTavis saRamoze mimiwvies.
jer poetma SoTa togoniZem waikiTxa vaJasadmi miZRvnili mSvenieri leqsebi da mere msxaiobma leo anTaZem Tavidan bolomde zepirad warmosTqva vaJas ukvdavi poema `baxtrioni~. `warmoTqva~ is sityva ar aris, iTamaSa ajobebs.
ase ostaturad, maRalprofesiulad wakiTxuli vaJa me ar momismenia.
SoTac da leoc _ oriveni vaJa-fSavelas premiiT davajildove
da iqve gadaveci diplomebi.
azerbaijanis kulturis centrSi rezo inaniSvilis azerbaijanuli wignis prezentacia gaimarTa. siamovnebiT mivedi jer erTi imitom, rom me da rezo megobrebi viyaviT. igi bavSviviT sufTa xalasi
bunebis kaci iyo. ramdenjerme erTad viyaviT sastumroSi da maxsovs
misi keTili, brZnuli saubrebi. qveynis bedze wuxil-CivilSi xSirad
Tavze dagvTenebia. meorec: rezo didi mwerali iyo. iuveliriviT epyroboda sityvas da eloliaveboda TiToeul striqons.
mirza mamedoRlis uTargmnia rezos novelebi. kargi saRamo
gamovida. me da mayvalam vilaparakeT qarTvelTa da azerbaijanelTa
Zmobis aucileblobaze. bolos rezos meuRlem _ qalbatonma rozam
brZana Tbili, madlierebiT aRsavse sityva.
24 dekembers imedo jaxua davkrZaleT. brwyinvale poeti wavida
Cvengan. samgloviaro mitingze vTqvi, rom saqarTvelom ar icis, rom
dekembris am civ, mowyenil dRes vasaflavebT mis uangaro Wirisufals da elvare niWis poets.
imedo Cemi axalgazrda megobari iyo. rac SemeZlo pativs vcemdi,
rakiRa kargad vicodi misi fasi. SarSan wruwuna literatorebma rom
Semomities, movida. mTvrali iyo. Seno amaT Tavi ar gauyadro, ar
gekadrebao. leqsic momiZRvna aseTi strofiT:
`darCi raindad da mgosnad,
marTali xar misxliv misxliT,
Sens mtrebs Seni Suric mosravs,
Sen xels sisxlSi nu gaisvri!~
guliT davitire imedo jaxua.
iwureba 2011.
31. r. miSvelaZe. t. XV
497
erTi kviraa Cems tomeulebs vakompleqteb.
raRacnair sulier wrials vgrZnob.
ase mgonia, didi xnis sicocxle aRar miweria.
Cemi qveynis uilajobam da uperspeqtivobam apaTia dammarTa.
TiTqosda sicocxle mombezrda.
movZebne Cemi samocdaaTi wigni, davumate daubeWdavi Txzulebebic… bevri gamovakeli da gadavde.
ase rom daaxloebiT ormoci tomidan Sevadgine Cemi rCeuli
Txzu­lebebis ocdaxuTtomeuli.
ocdaxuTi tomi!
ramdeni miwvalia, ramdeni Rame gamiTevia…
ara mgonia bevr Tanamedrove qarTvel mwerals daugrovdes 25
tomi.
Cavalage saqaRaldeebSi da davde kedelTan.
am tomeulebis gamocemas rasakvirvelia, sicocxleSi ver SevZleb.
Cemma megobrebma Wabua amirejibma (xuTtomeuli) da otia ioselianma (Tormettomeuli) moaxerxes sicocxleSi TavianTi Semoqmedebis mravaltomeulebSi `dabinaveba~. RmerTma xeli moumarToT.
maT, orives biZina ivaniSvili hyavdaT.
me aravin ara myavs.
ara mgonia, biZinas Cemi raime hqondes wakiTxuli. an sxva romelime didfulian biznesmens. me ki oligarqebTan misasvleli gzebi ar
gamiwaldavs da amas arc arasodes vikadreb.
erTaderTxel `mwerlis gazeTis~ gamocemis dasponsoreba
vTxoveT me da soso siguam erT biznesmens da imazec dabadebis dRe
viwyevle. jer iyo da qedmaRlurad, qSeniT gvelaparaka da, rac mTavaria, Cveni Txovna sruliad upasuxod datova. pasuxs dagirekavTo
da ar dagvireka.
movida 31 dekemberic, televizia `obieqtividan~ varTo ori
teleJurnalisti mewvia. rogor SeafasebT 2011 wels da ras usurvebT
saqarTveloso.
vupasuxe: oTxi mTavari problema saqarTvelosi ver mogvarda,
ase rom gasul wels uiRblo wlad vTvli, Tumca Cveni xelisufleba
saxegabrwyinebuli saubrobs `arnaxul~ (marTlac `arnaxuli~) miRwevebze-meTqi. erTi problema mainc rom mogvarebuliyo 2011 wels
ubedur wlad ar CavTvlidi-meTqi.
ra problemebs gulisxmobTo Jurnalistma.
CamovuTvale: 1. teritoriuli mTlianobis problema 2. gayinuli
mrewveloba da soflis meurneoba 3. umuSevroba 4. Cawixluli ervonuli fenomeni (yovelive qarTvelis energiuli devna).
teleJurnalistebi wavidnen, magram didxans vfiqrobdi, netav ar
gadascemdnen, Rirs ki Cemi erisTvis am uimedo interviuTi gulisgatexva?
498
magram me xom sxvanairad ar SemiZlia. sxva SemTxvevaSi xom me me
ar viqnebodi.
amitomacaa, rom arc am saaxalwlod vaxsovar vinmes.
gabrazebul, mousyidvel, Znelad aRsazrdel kacad micnobs
poziciac da opoziciac, pirveli imitom, rom daundoblad vamxel,
meore imitom, rom umoqmedobaSi, drois gayvanis politikaSi vdeb
brals.
`gaipe gulo, raki ena unda dadumdes~ (Seqspiri).
***
ras.
amiT vamTavreb Cemi sicocxlis erTi dramatuli periodis aRwe­
CemTvis rom friad sagulisxmo iyo mkiTxveli (Tu bolomde gamomyva) advilad mixvdeba, me vin oxeri var Cemi tkivil-faTerakebiT,
rac mTavaria Cemma samSoblom swored am ocwleulSi istoriaSi didi
roqi gaakeTa da damoukidebloba moipova.
saqarTvelo axlac, am striqonebs rom vwer, cecxlze Sedgmuli
qvabiviT TuxTuxebs da qSinavs.
igi erovnuli parlamentis da dinji gaswonasworebuli, Wkuadamjdari, gamWriaxi winamZRolis ZiebaSia; iseTi winamZRolisa, Tavis
enas abuCad rom ar aigdebs da globalizaciis okeaneSi umweod Securebul samSoblos mcire erebis momspob `Zia sems~ ar Seatenis.
ras vizamT, aseTi yofila Cveni bedi; niadag Zieba da aRuvsebeli
saswaulis xvedri… vin icis, iqneb am daucxromlobaSia Cveni gadarCenis saidumlo.
rac Semexeba me, rogorc Cans, RmerTma samocdaaTis merec
gamoimeta CemTvis oriode paraskevi da am drosac Cemebur qiCmaCSi
gavxarjav erTaderTi ganzraxviT; iqneb Cemi nafiqr-narCevi qveyanas
rameSi waadges-meTqi.
erTs ki dagpirdebiT: sanam fexze vdgavar, martoobis koSkSi ar
gavnapirdebi da saqveyno yayans zurgs ar Sevaqcev.
Cemgan krialosnis berikaci ar gakeTdeba.
mirCevnia, fexze mdgari leqciis kiTxvis dros movkvde, an Cems
magidas mimjdars, kalamommarjvebuls mewvios sikvdili, vidre winamdebare jirkvlis Tu swori nawlavis kiboTi, gawamebuli TeTr sawolSi mivicvalo.
Tumca, sxva ra natvra Seusrulebia CemTvis arsTgamriges, es rom
Semisrulos… ormocdaaTi wlis kacs erTaderTi Svili wamarTva da
mTeli darCenili sicocxle nel cecxlze sawvavad gamwira.
garda Cemi salocavi qveynis gadarCena-xsnisa, risTvisac yovel
wams mzad var Tavi gavwiro, erTi saTaviso survilic maqvs:
minda darCenil sicocxleSi Cemi rCeuli Txzulebebis ocdaxuTtomeuli gamovce da mokrZalebiT davdo literaturis Taroze im
imediT, rom momavali Taobebi gadaSlian da Tvals Caayoleben.
499
`darCenil sicocxleSi-meTqi~ imitom vambob, rom uaRresad saSiSi, mglur-bazruli, avtoritetTa wamlekavi dro modis da Cemi
sikvdilis Cems xelnawerebs Semdeg maT aravin mixedavs.
Tumca… kaci bWobda da RmerTi icinodao.
sxva mxriv mSvidobiT brZandebodeT.
1. I. 2012 _ 1. II 2012
gaTenda axali wlis uTovlo dila TbilisSi.
madloba RmerTs 2012-sac rom momaswro.
72 wlisa Sevsruldi 1 ianvars.
axal wels Sio, naTela da me SevxvdiT. telefoni ganuwyvetliv
rekavda. nacnob-megobrebis da naTesavebis garda, araerTma ucnobmac
momiloca.
axali weli `bednierma saqarTvelom~, Tu televizias davujerebT,
saakaSvilis stilSi izeima.
oTxi samTavrobo arxi erTdroulad 4 saaxalwlo koncerts gadmoscemda _ Tbilisidan, baTumidan, quTaisidan da anakliidan.
Cveulebisamebr, am `yru aramusikaluri, CamorCenili momReralTa deficitiT guldamduRruli saqarTvelos~ gasabedniereblad pensioneri evropeli momRerali eglesiasi Camoiyvanes. am `Zvirfasma~
stumarma xuTiode gacveTili Camowerili simRera `gvaCuqa~, gaivso
jibe 2 milioni dolariT da dagvemSvidoba.
ase uyvars saakaSvils mSobliuri xalxi da mSobliuri xelovneba.
Cems Raribul sufraze 1 ianvars dabadebis dRe da axali weli
momiloces, Cemma Zmebma gogiam da borisma, ZmisSvilebma _ ekam, Savlegom da asikom (ojaxebiT). uaxloesma megobrebma igor kveselavam
(Tamada), murman TavdiSvilma, colisZmam _ vaJa gogoriSvilma...
saaxlwlo milocva da saCuqari (tkbileuli, Sampanuri) gamomigzavnes `aversis~ vice-prezidentma niko kurtaniZem (saintereso poetia) da Tbilisis merma gigi ugulavam.
lamis oTxi saaTi davyaviT sufrasTan.
miuxedavad uJamo Jamisa vcdilobdiT erTmaneTi gagvemxnevebina,
vixumreT da vimRereT kidec.
Siom mSvenieri mwvadebi Segviwva, Rvino gurjaanidan Cemma naTlimamam nugzar TvalmixelaSvilma gamomigzavna.
daiwyo 2012 weli da erTmaneTs waewyo ori samwuxaro ambavi:
4 ianvars davkrZaleT poeti oTar SalamberiZe, xolo 8 ianvars
prozaikosi merab elioziSvili.
Sobas, 7 ianvars, qalaqis meriam restoran `sololakis karSi~ ormociode mwerals banketi gagvimarTa.
gulaxdili, arapompezuri Sexvedra Sedga. siamovnebiT viTamade,
radganac xelisuflebidan sami CemTvis sasurveli, patiosani kaci
ijda sufrasTan _ sakrebulos Tavmjdomaris moadgile mamuka axvlediani, meriis socialuri da kulturuli sammarTvelos ufrosi
500
mamuka qacarava da meriis kulturis ganyofilebis gamge, SoTa maRlakeliZe.
samiveni swored rom iseTi pirovnebebi gaxlavan, visTvisac
araerTgzis migvimarTavs mayvalas da me mwerlTa saWirboroto
sakiTxebze da yovelTvis gvigrZvnia maTgan adamianuri yuradReba,
rasac ver vityvi sxva Cinovnikebze.
12 ianvars davamTavre novela `axla ki droa~. mkiTxveli roca
waikiTxavs mixvdeba, rom es novela Cems megobars, saqarTvelosTvis
TavSewirul guram SaraZes da mis mowamebriv sikvdils exeba.
istoria odesme mainc ityvis simarTles saakaSvilis mmarTvelobis tragikuli wlebis Sesaxeb. kaci, romelmac uari Tqva 40 wlis zeviT absoluturad yvela moqalaqeze Tavis mSoblebis garda, romelmac gaanadgura, samecniero akademia da universiteti, romelmac
daamxo qarTuli Teatri da kino (igi 8 wlis ganmavlobaSi TeatrSi ar
Sesula), romelic sastikad gausworda yvela sxvagvarad moazrovnes,
moaSTo opozicia (moqalaqeoba waarTva biZina ivaniSvils parlamentSi kenWisyris survilis gamo) abuCad aigdo qarTuli ena (arc erT
saerTaSoriso tribunaze ar laparakobs qarTulad) rasakvirvelia
saqarTvelos istoriaSi Savbnel pirovnebad Seva.
13 ianvars somexma poetma da mTargmnelma anaida bostanjianma
gadmomca somxurad gamocemuli Cemi novelebis wigni `cremlic rom
gaTavda~. kargadaa gamocemuli. somxur enaze es Cemi mesame wignia;
didi madloba q-n anaidas, rom am mZime droSi, Tavisi qesaturi jibis
gadamkidem SeZlo eTargmna da gamoeca Cemi novelebi, riTac man kidev
erTi drouli xidi gasdo somxur da qarTul kulturas Soris.
19 ianvars Cemi megobris _ profesor igor kveselavas dedis dakrZalvaze gavemgzavreT me, murman TavdiSvili, givi gamsaxurdia, nomadi barTaia da rezo ruxaZe.
xvavrielad Tovda martvilSi.
kubo ezoSi rom gamovitaneT, sunTqva Semekra.
93 wlis qalbaton Sozefinas ukanasknelad aTovda saxeze.
warmovidgine, rom yvela Cvenganis deda wavida imqveynad.
civ saflavSi CavuSviT kubo da damnaSaveebiviT gamovbrundiT,
dana pirs ar gvixsnida.
davabinaveT adamiani iq, sadac yvelani wavalT da sadac cocxlebs akrZaluli gvaqvs Sesvla.
iqeT da aqeT Tovl-yinulian gzaze me momiwia rezo ruxaZis `jipis~ marTvam. miuxedavad imisa, rom qelexze viTamade, saWe veravis
vande da mSvidobiT CamovediT TbilisSi.
20 ianvars somxeTis mweralTa kavSiris Tavmjdomarem levon ananianma damireka: TbilisSi movdivar ovanes Tumanianis saxl-muzeumis
problemasTan dakavSirebiT da somxeTis mxaris survilia, molaparakebas rogorc CvenTvis didi avtoriteti da obieqturi kaci Sen eswrebodeo.
501
Camovidnen. mivediT daviTaSvilis 18-Si _ ovanesis yofil saxlSi.
iq dagvxvda binis axlandeli patroni arCil leJava, romelmac rogorc gairkva 2002 wels SeiZina aRniSnuli bina.
sxvaTa Soris arCili zrdili da gulisxmieri kaci aRmoCnda.
avuxseni rom ovanes Tumaniani ara marto didi somexi mwerali, aramed
qarTvelebis moyvaruli da TbilisisaTvis friad garjili moRvawe
brZandeboda. misi memorialuri muzeumis gaxsna saxelmwifoebrivi
mniSvnelobis problemaa da vfiqrob xeli unda SevuwyoT-meTqi. didi
xvewna (rogorc erT dros galaktionis binis mepatronesTan damWirda) amjerad ar dagvWirvebia.
ki, batono, SemiZinos somxeTma amave raionSi Sesabamisi farTobis
bina da Tanaxma varo. CamovarTviT xeli erTmaneTs. somxeTis delegaciac kmayofili darCa am garigebiT da me friad mesiamovna rom Cemma
Suamdgomlobam Sedegi gamoiRo.
molaparakebis damTavrebis Semdeg interviu miveci somxeTis
televizias, `amiT unda damTavrdes-meTqi zogi enaWartala Jurnalistis ciliswameba. TiTqos qarTvelebi winaaRmdegni varT TbilisSi
ovanes Tumanianis saxl-muzeumis arsebobis-meTqi.
Cveni ori xalxis Zmobas da kulturul urTierTobas ufro mtkice balavari aqvs, vidre zogierT Tavgaxurebul istorikoss an Jurnalists hgonia-meTqi.
21 ianvars somxuri kulturis centrSi Cemi axalgamocemuli
somxuri wignis (`cremli rom gaTavda~, mTargmnel-gamomcemeli anaida bostanjiani) prezentacia gaimarTa.
xalxiT gadaWedil darbazSi didebuli sityvebi miTxres _ Tbilisis somxuri eklesiis mTavarepiskoposma vazgenma, somxeTis elCma
ovanesma, prezidentis mrCevelma van baiburTma, somxeTis mweralTa
kavSiris Tavmjdomarem levon ananianma, somxur-qarTuli sazogadoebis Tavmjdomarem, mayvala gonaSvilma, badri quTaTelaZem da TviTon, wignis mTargmnelma q-nma anaida bostanjianma.
bolos didi madloba movaxsene yvelas da vilaparake somxurqarTul kulturul urTierTobebze.
Zvirfasma levonma gamaoca imiT, rom somxeTis koniakis qarxanaSi
Cems saxelze Camosxmuli koniaki momarTva. etiketze Cemi saxeli da
gvari da Cemi fotoa.
24 ianvars `literaturul palitras~ vewvie. eqvsi novela
davwere erTi Tvis ganmavlobaSi da, rogorc arasdros, mominda
isini swrafad damebeWda. mivixed-movixede da `aRmovaCine~ rom
`lit. palitra~ erTaderTi Jurnalia, romelic regularulad
gamodis da marTalia, mxolod axali qarTuli literaturis warmomadgenlebs (laSa buRaZe, aka morCilaZe, daviT qarTveliSvili,
basa janikaSvili, rati amaRlobeli...) beWdavs, magram zogjer
Cvenc, gasuli saukunis (yavlgasul, beber) mwerlebsac gadmogvxedavs mowyale TvaliT. imis Semdeg, rac saakaSvilma Serisxa qarTu-
502
li literaturuli presa da zizRi gamoucxada namdvil mwerlebs
erTi meoris miyolebiT, daixura TiTqmis yvela literaturuli
organo. mxolod `lit. palitra~ feTqavs da rogorc ar unda momwondes misi done (skarbezuloba, ganukiTxavad yvelafris beWdva)
iZulebuli var masTan viTanamSromlo, rom mkiTxvels Cemi saxeli da gvari sul ar daaviwydes. redaqtori ar damxvda, novelebi redaqtoris moadgiles Cems Zvel, universitetel megobars,
gemovnebian qalbatons gavuwode. didad gaexarda Cemi stumroba.
dagvitove, ganvixilavTo, miTxra.
ver gavige ra xdeba; axla TiTqmis yvela gazeTi damatebis saxiT beWdavs qarTvel mweralTa wignebs rubrikebiT: `Tanamedrove
klasika~, qarTuli prozis saganZuri~, `axali qarTuli mwerloba~...
jer arc erT gamomcemel-redaqtors (`damatebebs~ vgulisxmob) ar
moumarTavs CemTvis. vai amaT patrons ubedurs da vai Cems Tavs, rom
Turme Citirekia, uniWo Jurnalits unda davelodo, rodis inebebs da
SemamCnevs misi maRalgemovnebiTkeTilSobileba,
Cemi gazeTi `mwerlis gazeTi~ ukve suls Rafavs. meriam SarSan
dagvifinansa da wels uari gviTxra.
Cems xelfass piriwmindad vdeb gazeTis gamosacemad, magram ar
hyofnis, ar vici, ra viRono.
calke gazeTis, calke Cemi 25-tomiani rCeulis sponsoris moZieba... ara, ara gazuluqebuli yaCaR-milionerebis karebTan maTxovrad
ver davdgebi.
30 dekembers mixeil saakaSvili ovalur kabinetSi miiRo amerikis prezidentma obamam. prezidentebma daxurul kars miRma mxolod
16 wuTi isaubres, dauxurav karebSi ki ormoci wuTi. Sexvedris bolos gamarTul preskonferenciaze amerikis prezidentma madloba
gadauxada saqarTvelos xelmZRvanels imisTvis, rom mas 1700 qarTveli jariskaci hyavs gagzavnili avRaneTis sasaklaoze. Tanac iqve
dasZina, male saqarTveloSi demokratiuli arCevnebi gaimarTeba da
saakaSvili xelisuflebas formalurad gadaabarebso.
mixeil saakaSvili roca obamas kabinetidan gamovida, saxegabadruli ambobda, uaRresad kmayofili var am SexvedriTo. me ver
gavige am aRtacebis mizezi. obamam verc saqarTvelos teritoriuli
mTlianobis aRdgenis imedi mogvca da verc natoSi Sesvlis garantia.
muxranis Tqmisa ar iyos `maS ra gixaria Se kai kaco~.
TbilisSi poziciasa da opozicias Soris didi dava gamoiwvia
obamas frazam `xelisuflebis formaluri gadabarebis~ Sesaxeb. es
imas niSnavs rom obamam ise moiwona Cveni saqmianoba, rom xelisuflebis moCvenebiTi, anu fiqtiuri (ara realuri) gadabarebis ufleba
dagvrToo, Tqva goka gabaSvilma da opozicias civi wyali gadaasxa.
xelisuflebis am utifrobis gamo qoSi ukuRma hyara irakli alasaniam, `amerikulad formaluri gadabareba~ `faqtiur gadabarebas niSnavso~ gahyviroda irakli.
503
vai Sen CaZinebulo, dadedlebulo saqarTvelov, amerikam rom
unda gadamiwyvitos kidev rva wliT dagvitovos Tu ara ilia WavWavaZis Zeglis amRebi da Slopanc-kvercxebis Zeglis damdgmeli prezidenti.
kaliforniaSi da msoflio bankSi gamosvlebis dros saakaSvilma
erTxel kidev `daitrabaxa~ _ prezidentad rom amirCies, gadavwyvite
qveyana gameTavisuflebia 40 wlis zeviT yvela samsaxurSi dakavebuli
moqalaqisgano.
erTi kacic ar aRmoCnda amerikaSi rom eTqva _ es ra sigiJe
Cagidenia, ki magram ar ifiqre imaze, rom Sen mier Serisxuli adamianebis ukan ojaxis wevrebi idgneno. ase rogor Selaxe damsaxurebuli
adamianebis Rirseba da Tavmoyvareobao, piriqiT, Tavs uqnevdnen es ra
kargad mogifiqrebiao.
2. II. 2012_25. III. 2012
Tebervali TiTqmis mTeli msofliosTvis Tovlian-susxiani aRmoCnda.
didi yinvebis da qarbuqis gamo adamianebi iyinebian amerikaSi, evropaSi...
gaiyina evropis wyaluxvi mdinareebi, Savi zRva, mtkvari...
TbilisSi gamudmebiT Tovs da aT gradusamde yinvaa.
meSinia, yinvam vazi da xeebi ar gamiyinos.
ezoSi gavitane didi varcli da yovel diliT Cems Citebs (kaWkaWebi, Cxikvebi, mtredebi, beRurebi) sakenks vuyri, rom SimSiliT ar damexocon.
movSordebi Tu ara gobs, maSinve mofrindebian da zedaxora
imarTeba. me ki ara, katasac aRar epuebian, kata iqve zis da kbilebis
kawkawiT Sehyurebs CitTa serobas, Tavdasxmas jerjerobiT ver bedavs.
11 Tebervals moswavleTa sasaxleSi rezo adamias wignis prezentacia gaimarTa. wigni dawerilia parizSi _ luvrsa da versalSi
gamofenili msoflio xelovnebis SedevrTa daTvalierebiT miRebul
STabeWdilebebze.
saintereso wignia, TviTon rezo adamia niWieri mxatvari da WeSmariti mamuliSvilia, siamovnebiT mivedi prezentaciaze da sityva
vTqvi.
jansuR Carkvianis naxva gamexarda, oTxmoci wlis jansuRi mSvenier gazeTs redaqtorobs (`qarTuli sityva~) da Zveleburad
dauzarelia. sityvas aravis amadlis, xeljoxiT movida, saerTod
aramiSavs magram fexi mRalatobso, muxlebSi sisutes vgrZnobo.
wnevas rogor Sveli-meTqi, vkiTxe, me maRali wneva maqvs da verafers vuxerxeb-meTqi.
ramdeni gaqvso, mkiTxa.
170-95-ze meTqi.
504
cota maRalia, magram ar SegeSindeso. sami welia `noliprels~
vsvamo, yovel diliT, uzmoze, Senc girCevo.
Cemi saqme cota sxvagvaradaa-meTqi, Cemo jansuR, me wnevis garda
kidev erTi ubeduri avadmyofoba maqvs _ `padagra~. wnevis wamali
padagris gamizezebas iwvevs, padagris wamali (`alepurinoli~, `kolxicini~) ki wnevis momatebas-meTqi. me Sen adgilas raki asea, orive wamals gadavagdebdio, jansuRma. babuaCems mTeli sicocxlis ganmavlobaSi arc erTi wamali ar daulevia, magram 88 weli icxovrao.
sxvaTa Soris WkuaSi damijda jansuRis rCeva.
28 Tebervals saRmos 8 saaTze prezidenti saakaSvili parlamentSi mibrZanda da erTsaaTiani saangariSo moxsenebiT gamovida.
seiri moxsenebis mere daiwyo.
giorgi TargamaZem, giorgi axvledianma, giorgi cagareiSvilma
da jondi baRaTuriam... saakaSvils brali dasdes ara marto xelisuflebis uzurpaciaSi, aramed korumpirebulobaSi.
Senao, uTxres, rva wlis win erTi Raribi iuristi iyavi axla miliarderi xaro.
CamouTvales, ra qonebas flobs TviTon da misi ojaxi. Tvalwin
aufriales misi ministrebis sasaxleebis suraTebi.
saakaSvili jer Secba, wamoxta da darbazidan gaiqca, 

Similar documents

ufaso ianvari, 2010, N1 (56)

ufaso ianvari, 2010, N1 (56) Soris erT-erTi gardacvalebamde cota xniT adre, romelic jer ar mimReria. albomSi, romelsac jeostaris wyalobiT Cavwer, aucileblad Seva es simRera. jeostari gaZlevs Sanss, daanaxo xalxs Seni Tavi. vinc

More information

kavkasia-#3-#4 2013.indd

kavkasia-#3-#4 2013.indd reJimic, sistema, romelmac yovelgvari reJimic erovnuli, rac ki saqarTvelos gaaCnda, TiTqmis yvelaferi gayida, gaasxvisa, zogi ruseTze da vis ar misca qveynisaTvis saWiro energoresursi, tyeebi, axla...

More information

mzaddeba Tu ara saakaSvilze Tavdasxma

mzaddeba Tu ara saakaSvilze Tavdasxma dacvis uzrunvelyofis mizniT informaciis urTierTgacvla da kanoniT gaTvaliswinebuli moqmedebebis koordinirebulad ganxorcieleba, maT Soris, mizanmimarTuli provokaciebisgan Tavis dazRvevis mizniT risk-...

More information

axali qarTuli literaturis istoria

axali qarTuli literaturis istoria sadavo ar aris, rom is, rac samocian wlebSi Cvenma mwerlobam Seqmna, upirveles yovlisa, qarTuli sinamdvilis adgilobrivi sazogadoebrivi urTierTobis Sedegi iyo. savsebiT momwifda niadagi axali ideebi...

More information