Gustav Klimt Ve “Beethoven Friz”

Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi 20: 137-144 (2006)
Gustav Klimt Ve “Beethoven Friz”
Mehmet F r nc *, Dizar Ercivan Zencirci**
“Kendim veya sanat(m hakk(nda bir +ey söylemem gerekti inde, ben ne
yaz(l( ne de sözlü söz söyleme yetene ine sahibim. Benim sanatç(
ki+ili ime dair kim bir +ey ö renmek istiyorsa, kayda de er yap(lacak
tek +ey resimlerime dikkatlice bakmak ve benim ne oldu umu ve ne
yapmak istedi imi görmeye çal(+makt(r.”
Gustav Klimt***
ÖZET
Bu makalede, tarihin hemen hemen her döneminde, paralel geli im gösteren sanat n üç
kolu olan resim, müzik ve mimariyi bir araya getiren “Gustav Klimt” ve sanatç n n
“Ayr lma (Secession)” döneminde meydana getirdi)i ba yap t Beethoven Friz
incelenecektir.
Avusturyal sanatç Klimt, Secession binas n n mimar durumunu de)erlendirip,
Beethoven’in 9.Senfonisi’nden ilham alarak yapt ) Beethoven Friz’i resmetmi tir.
Döneminde sanat çevresince pek de anla lamam olan Klimt, bu eserde, kötü güçlerle
sava mas ve bunu ba armas gereken önemli bir figürü meydana getirmi tir.
Anahtar Kelimeler: Klimt, Friz, Beethoven, Alt n Ça), Secession, Art Nouveau.
ABSTRACT
In this article, Gustav Klimt who combined art, music, and architecture that had
showed parallel improvement almost in each period of the history, and his masterpiece
“Beethoven Frieze”, which was made by the artist in Secession period will be analysed.
Austrian artist Klimt, by assessing the architectural situation of Secession Building
and being inspired by the 9th Symphony of Beethoven, painted the Beethoven Frieze.
Klimt, who had not been well understood by art authorities in his period, in this artwork,
produced an important figure that was important to fight against evil forces and to succeed
in this effort.
Keywords: Klimt, Frieze, Beethoven, Golden Age, Secession, Art Nouveau.
* Mehmet FIRINCI, Yrd. Doç. DEÜ. Buca E)itim Fakültesi Güzel Sanatlar E)itimi Bölümü Resim-< E)itimi Ana Bilim Dal ,
<zmir [email protected]
**
Dizar Ercivan Zencirci, Doktora Program . DEÜ. Buca E)itim Fakültesi Güzel Sanatlar E)itimi Bölümü Resim-< E)itimi Ana
Bilim Dal , <zmir [email protected]
***
http://www.klimt.com/klimtmuseum/biography.html
137
142
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
G)R)*
19.yy' n
ikinci
yar s ndan
sonra
eklektisizme ve makinele meye kar ç kan Arts
and Crafts hareketinin ard ndan, ‘Art Nouveau’,
1895-1905 y llar aras nda Avrupa'da ve
Amerika'da ba lam ve geli mi bir sanat
hareketidir.
Viyana ekolünün önemli mimar Olbrich,
Viyana’da, ünlü Secession Sergi Binas n in a
etmi tir. “Yap n n bir müze için getirdi)i
yeniliklerden biri esneklik sa)lamak için hareket
edebilir panolar n kullan lmas
olmu tur.
Yap n n d ta kübik kütle düzeninin yal nl ) ile
kar tl k yapan metal yapraklardan olu mu
kupolas ile cephelerinin üst bölümlerindeki
kabartma bitki motifleri Jugendstil tarz ndad r.
Ayn duvar süslemelerini Raimondo D’Aronco
1907 y l nda <stanbul’da yapt )
Botter
Apartman n n cephesinde ve bacalar n n ön
yüzlerinde kullanm t r (Aslano)lu, 1982: 23).”
“Endüstrile menin olumsuz etkilerinin
hissedilmesiyle <ngiltere’de ba lat lan kar
hareketler aras nda, önce John Ruskin ve sonra
da William Morris’in öncülü)ünü yapt ) SanatZanaat Birli)i ak m n n ilkelerinin ço)u Art
Nouveau’nun da ortak amaçlar olmu tur.
Bunlar aras nda, malzeme kullan m nda
do)ruluk, makinenin yok etmeye ba lad )
zanaatkarane i çili)e sayg , seri imalat sonucu
ortaya ç kan çirkin ürünlere kar uygulamal
sanatlarda iyiye, kaliteliye, güzele ve do)ruya
götüren bir de)i im iste)i ve çabas say labilir.
Birbirini izleyen bu ak mlar, <ngiltere’de 19.
yüzy l n ikinci yar s nda egemen olan Victoria
döneminin zevksiz a) r süslemecili)ine kar bir
tepkidir de (Aslano)lu, 1982: 20).”
Secession sanatç lar ndan biri olan Gustav
Klimt, eserlerinde Art Nouveau ve Sembolizm’i
ustaca bütünle tirmi tir. Sanatç n n bu sergi
binas nda yer alan ünlü ‘Beethoven Friz’i, sanat
hayat n n dönüm noktas olmu tur.
Bu
makalede, Gustav Klimt’in ba kanl ) n da
yapt ) ,
Viyana’da
ba layan
Secession
hareketinin amac ve Klimt’in Secession
binas nda yer alan, ünlü ‘Beethoven Friz’
eserinin analizi yap lacakt r.
Fransa'da "Art Nouveau", Almanya'da
"Jugendstil", Belçika’da “Stile des Vingt”,
<talya’da “Stile <nglese”, “Stile Liberty” ve
“Stile Floreale”, Avusturya'da "Secessionstil"
veya “Wiener Secession” gibi çe itli adlar alan
ve her ülkede temelde de)i tirmeyi, kar
ç kmay amaçlayan bu hareket, her ülkenin
sanatç s n n kendine özgü üslubuyla kar m za
ç kar. Sanat tarihinde en çok “Art Nouveau”
olarak bilinen bu ak m n, … “En etkili oldu)u
y llar 1892-93 ile 1902-03 aras ndad r. <ki
belirgin evre gösterir: <lki, Art Nouveau denince
ilk akla gelen çiçekli, k vr ml hatlar n
olu turdu)u ilk y llar n biçimlenmesidir.
Önceleri <ngiltere’de görülmü , özellikle
Belçika ve Fransa’da en ilginç örneklerini
vermi , daha geç olarak da Almanya ve
<talya’ya atlam t r. Çizgilerin düzle ti)i,
geometrik biçimlenme gösteren sonraki a amas
ise <skoçya’da ve onun etkisiyle de
Avusturya’da geli mi tir (Aslano)lu 1982:
20)”.
1. GUSTAV KL)MT VE SECESS)ON
(AYRILMA) HAREKET)
1862 y l nda Viyana’da dünyaya gelen
Gustav Klimt, 1876’ da Viyana Halk Sanat
Okuluna girmi tir. 1886-1892 y llar aras nda
Burgteater ve Viyana Sanat Tarihi Müzesi’nde
duvar resimleri yapm , “Alegoriler ve
Amblemler” isimli sergiye katk da bulunmu ,
alt n rengini ve kad n figürünü çal malar nda
kullanmaya ba lam t r.
1897’de Klimt, genç sanatç lar bir araya
getiren ve Viyana’da ba layan bir hareket olan
Secession hareketine kat lm . 1898-1905 y llar
aras nda Secession taraf ndan verilen ilk
serginin ard ndan, Klimt ile sanatç arkada lar
Secession binas nda çal malar na ve sergilerine
devam etmi lerdir.
Klimt’in ilk çal malar ve topluma bir
sanatç olarak entegrasyonu, liberalizm ve
liberal burjuvazinin içinde bulundu)u kriz
ortam ile çak r. Köklü ekonomik ve siyasi
de)i ikliklerin tetikledi)i bu kriz sanatç y ve
çal malar n etkilemi tir.
Bu anlay , <skoçya’n n Glasgow kentinde
Charles Rennie Mackintosh ve grubu taraf ndan
gerçekle tirilmi ve oradan da Avusturya’ya
s çram t r. Art Nouveau’nun ilk dönemi
Avusturya’ya geç ula t ) için bu dönem
özellikleri görülmemi tir. Bu nedenle de
Avusturya’l sanatç lar <skoçya’daki geli meleri
takip etmi ve benimsemi lerdir. 1897’de Josef
Hoffman, Josef Olbrich ve Koloman Moser
Secession’u
kurarak
bu
geli meleri
Avusturya’ya ta m lard r.
Klimt eserlerinde erotizmi cesur, k r lgan ve
ustaca yorumlam t r. ‘Beethoven Friz’ çal mas nda oldu)u gibi di)er resimlerindeki
kad nlar ç plakt r ve ç plakl k gerçektir. Bu
ç plak kad nlar, do)urganl klar yla sonsuzlu)u
da sembolize ederler.
138
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
1897 y l nda ba kanl ) na geldi)i Secession
hareketinden önce Klimt,
Künstlerhaus
(Sanatç lar Evi) ad alt nda toplanm bir sanatç
birli)ine ba)l yd . O, bu birli)i terk eden ilk
sanatç olmu tur. Ayr l ndan sadece bir y l
sonra da ilk sergisini, Joseph Maria Olbrich
taraf ndan tasarlanan kendi sergi salonunda
açm t r.
temsil etti)i Secession hareketi, dönemin
ekonomik ve sosyal hareketlerinden de güç
alarak, önemli mevki ve makamlara üyelerini
yerle tirerek, Viyana’da Modernizm’e yap lan
hamleye ön ayak olmu tur.
“Secession sanatç lar
modern sanata
getirdikleri kendi yorumlar n ifade edecek ideal
bir yol bulmaya çal t lar ve bu i e özel önem
vererek, birlikte ö)renmek istediler” (BisanzPrakken, 2002). Beethoven sergisinin meydana
getirili sebebi de buydu. 1900’lü y llar n
ba nda Beethoven sergisi önemli ve büyük bir
ba ar olarak görülmekteydi. O tarihlerde
sonsuza kadar unutulmu oldu)u dü ünülen
mimari, resim ve heykelin birbirleriyle olan
uyumlulu)u 21 sanatç taraf ndan yeniden
olu turulmaya çal ld . Bir Secession sanatç s
olan Klinger’in uzun zamand r sanat dünyas nca
beklenen ve bitmesi yak nla an Beethoven
heykelinin de sergilenece)i bir olay olacakt .
K sa süreli sergilenecek olsa da, böylesi müthi
bir eserin etraf n saracak co ku dolu eserler bu
misyona yard m edecekti.
Secession hareketi, psikolojideki “Oedipal”
ba kald r
gibi, o)ullar n babalar na ve
geleneklerine ba kald r
hareketi gibi bir
hareketti. Onlar, Orta Ça) ve Rönesans’ n
etkilerini ta mak yerine, gerek sanatta gerekse
sosyal ya ant da dini ve kültürel yenilikler
ya atma çabas ndayd . Siyasi arenada kendine
yer edinemeyen orta s n f ayd nlar , kendini
kültüre adamaya ba lam t . Klimt’in kaleme
ald ) bir yaz s nda:
a.
Sanat n Avusturya’da yurtd ndakinden daha h zl geli mesi gerekti)i,
b.
Aç lacak sergilerin ticari amaçtan çok
sanatsal kayg lar ta mas gerekti)i,
c.
Geni kitlelerin sadele mi modern bir
sanat anlay na ula t r lmas n n gerekti)i,
d.
Sanat n daha geni kapsamda geli mesini sa)lamak için resmi makamlar n da cesaretlendirilmesi gerekti)i
(Fliedl, 2003)
Gustav Mahler’in 9. senfoninin son
bölümünü yorumlayarak yönetti)i aç l daha
sonralar büyük bir ziyaretçi kitlesi izledi. Üç ay
içerisinde yakla k 60.000 sanatseverin takip
etti)i bu Beethoven sergisi, Secession
döneminin en büyük ba ar lar ndan biri
olmu tur.
konular ndan bahsetmi tir. Klimt’in amac bu
hareketin Viyana’da ba lay p, geli erek tüm
Avusturya’ya yay lmas n sa)lamakt .
2. BEETHOVEN FR)Z (1902)
Bu birlik sonralar kendi dergileri olan Ver
Sacrum’u (1898) ç karmaya ba lam lard r. Bu
dergi sadece Secession hareketinin sanatsal
eserlerini yay mlayan bir yay n organ de)il,
bunun yan s ra birli)in sanatsal ve politik
görü lerini de dile getirdikleri bir ortam
sa)l yordu.
Derginin dünyaya geli i ile birlikte
Avusturyal sanatç lar, Avusturya’daki sanatsal
hassasiyeti geli tirmeye, yaln zca sanatsal
kayg lar ta maya ba lam lard r. Bunun yan
s ra gerek Avusturyal , gerekse yurtd ndaki
Avusturyal veya ba ka ülkelerden sanatç lar n
ticari kayg lar ta mayan sergilerini açmalar
sa)lanm t r. Bu amaçla Secession hareketinin
ba lang c n takip eden alt ay içerisinde
hareket, kendi sergi binas n kendi yapm t r.
Klimt, bir ba yap t olarak an lan ve
kendisinin büyük bir ustal kla çal t )
Beethoven Friz’i 1902 y l nda yapm t r.
Sergiden
sonra
yerinden
kald r lacak
dü üncesiyle eserini ucuz ve ta nabilir malzeme
ile çal m ve bu nedenle daha sonra frizin
Birçok serginin yap ld ) ve Avusturya
<mparatoru’nun da ziyaret etti)i bu binan n
139
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
restorasyonu
ya anm t r.
s ras nda
ciddi
20 (2006)
s k nt lar
“Mutlulu a çekilen özlem”, ortada yer alan k sa
duvarda “Dü+manca güçler” ve son olarak
sa)daki uzun duvarda “Tüm dünyaya öpücük”.
Alç ve çe itli aplike malzemeler (ayna,
dü)me, renkli kesilmi cam parçalar , perde
halkalar , vb) ile iki uzun bir k sa duvardan
olu an toplam üç duvar saracak ekilde
yap lm t r. Toplam uzunlu)u 34,14 m (uzun
duvarlar–13,92 m, k sa duvar – 6,30 m) olan bu
eserin, yüksekli)i ise 2 ile 2,15 m aras nda
de)i mektedir.
Bu temadaki
inceleyecek olursak:
ö)eleri
üç
ba l kta
Yüzen Periler – Yüksekli)i yakla k 2 ile 2,15
m aras nda de)i en bir duvara çal lan
kompozisyonda, figürlerin mekan n üst k sm na
yerle tirildi)i görülmektedir. Onlar n alt ndaki
bo luk dikkat çekicidir. Figürlerin üzerlerindeki
k yafet ve tenlerinin rengi ile mekan n rengi
kontur çizgileriyle ay rt edilebilmektedir.
Klimt’in “Yüzen Periler” olarak adland rd )
resmin bu bölümünde, figürlerin saçlar nda alt n
yald z ve dekoratif unsurlar kullan lm t r.
Oldukça uzun bir zincir olu turan bu periler
mutlulu)a çekilen özlemi sembolize etmektedir.
Bu figürler birinci duvardan son duvara kadar
süre gelen, tek ba na sahneleri bütünleyen ortak
bir ö)e olarak kar m za ç kmaktad r.
“Dekoratif Prensip: Uzaysal düzenlemeye
sayg . Bezeli plaster paneller. Gerçekte,
mimarinin bu yüceli)i Klimt’i yeni stilistik
aray lar için cesaretlendirdi. Gerek önde,
gerekse geri planda yerle tirilmi figürler,
ritmik bir biçimde grupland r lm ve bunlar n
duru lar ve hareketleri dikeyler ile yataylar n
kat sistemine göre planland r lm t r. Çoklukla
bir f rça yard m yla (bunun yan s ra füzen,
grafit veya pastel boya yard m yla) çizilmi
konturlar, aç k gri alanlar n basit bir tonla itina
ile boyanm yüzey alanlara hizmet etmesi
anlam n ta r. Di)er bölümlerde kazain
boyan n renkli yo)unlu)u etkin biçimde alt n ve
par lt l veya ) yans tan aplik malzemeler ile
kontrast olu turmaktad r. Secession üyelerinin
basit malzemeleri yeni ve yarat c bir biçimde
ifade etmeye yönelik duygular n gizlemeyen
itiraf Klimt’e oldukça yenilikçi çözümler için
ilham kayna) olmu tur. Beethoven Friz’de
perde halkalar , inci renkli dü)meler ve benzeri
nesneler kullan lm t r. Ayn zamanda, özellikle
orta bölümde yer alan Friz’in parlak
lt l
görünümü Klinger’in Beethoven Heykelinin
boyal malzemelerindeki tutkuyu hat rlat r
(Bisanz-Prakken, 2002)”.
Resim 1. Yüzen Periler
(http://www.secession.at/e.html)
Esere ad n veren Beethoven’in, 9.
senfonisinin son bölümü olan Schiller’in “Ode
to Joy” Ne e’ye Kaside’den esinlenerek Klimt
bu eseri yaratm t r. 1770 y l nda dünyaya gelen
Ludwig van Beethoven, ilk kez bu iiri
incelemeye ald ) nda tarih, 9. senfoniyi
bestelemesinden 30 y l öncesine dayan yordu.
1785 y l nda ilk bask s yap lan bu iire, ilk
beste denemesini 1792 y l nda yapt ) nda
Beethoven daha 1. senfonisini yazmam t .
Schiller’in bu iirine 200’den fazla beste
denemesi yapt ktan sonra, 1824 y l nda
sonuncusunu 9. senfonisinin sonuna eklemi tir.
Besteci 9. senfonisi ile insanl ) n mutlulu)a
olan özlemini anlatmaya çal m t r.
Ac Çeken )nsanl k – Bu sahne, diz çökmü bir
çift ve arkalar nda ayakta duran bir k z ile
sembolize edilmi tir. Figürlerin ç plakl ) ve
soluk rengi yine kontur çizgisi kullan larak
mekan n renginden ayr lmaktad r. Arka plan n
sa) k sm nda gri lekeyi elde etmek için dekoratif
unsurlarla doku olu turuldu)u görülmektedir.
“Ac çeken insanl k” adl bu bölümde, öndeki
kad n ve erkek figür, kurtar c lar olarak
gördükleri övalyenin önünde diz çökmü ,
ellerini
öne
do)ru
kavu turarak
yalvarmaktad rlar. Önlerinde duran övalye
figürüne mutlulu)a ula ma yolunda sava mas
için yalvarmaktad rlar.
2.1. “Mutlulu9a Çekilen Özlem” Temas
Beethoven’n n 9. senfonisinden ilham
al narak yarat lan eserde üç ana tema
görülmektedir: Soldaki ilk ve uzun duvarda
140
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
Typhoeus – Yunan mitolojisinde tanr lar n bile
sava makta zorland ) , eytani güce sahip
Typhoeus, a)z ndan alev saçan, yüz tane kafas
olan bir canavard r. Burada Klimt taraf ndan
eytan simgelemek amac ile kullan lm t r.
Resmin sa) na do)ru devam eden mavi kanatlar
ve y lans uzant lar onun devasa görüntüsüne
katk da bulunmaktad r. Klimt bu karakterin
gözlerinde inci dü)meler kullanarak yüzündeki
korkunç ifadeyi güçlendirmi tir.
Resim 2. Ac Çeken. )nsanl k
(http://www.secession.at/e.html)
Par lt l Z rhl *övalye – Figürün üzerinde ve
geri planda yo)unla t r lm dekoratif unsurlar
kullan lm t r. Önde, elinde k l c yla ayakta
duran bir erkek figürü görülmektedir. “Par lt l
z rhl övalye” temas nda, figürün z rh , k l c ,
önde ve yerde duran mi)ferinde yo)un olarak
alt n yald z kullan larak bu figüre dikkat
çekildi)i dü ünülmektedir. Buradaki erkek
figürüne esin kayna) olan ki i. Senfoninin 4.
hareketinin orkestrasyonunu yapm
olan
Gustav Mahler’in ta kendisidir.
Resim 5. Typhoeus
(http://www.secession.at/e.html)
Gorgonlar – Resmin bu sahnesinde, Yunan
mitolojisinde erkekleri bak lar ile ta a çeviren,
y lan saçl , çirkin di i canavarlar olarak bilinen,
Typhoeus’un
k zlar ,
üç
kz
karde
betimlenmi tir. Cinselliklerinin öne ç kar ld )
gözlenen üç ç plak kad n figürü,
farkl
duru lar yla dikkat çekmektedir.
Siyah
saçlar n n aras nda yer yer görülen y lanlar alt n
rengi boyanm t r.
“Gorgonlar n uçar erotizmi, ehvet ve
kapris tasvirleri birçok ele tirmen taraf ndan
‘boyal
pornografi’
olarak
suçlanm t r
(http://www.secession.at/beethovenfries/kritik_e
.html).”
Resim 3. Par lt l Z rhl *övalye
(http://www.secession.at/e.html)
*efkat ve )htiras –Wövalye figürünün arkas nda
biri yüzü bize dönük, di)eri ise iki eli
kavu mu , gözleri kapal iki kad n figürü
görülmektedir. Wefkat ve ihtiras, iki kad n
figürü ile sembolize edilmi tir. Bu kad n
figürleri,
övalyenin
mutluluk
yolunda
sava mas n cesaretlendiren iç motivasyonun
anlat m biçimidir.
2.2 “DüAmanca Güçler” Temas
“Dü+manca güçler” temas nda ise övalyenin
mutlulu)a ula mak yolunda sava mak zorunda
oldu)u eytani güçler yer almaktad r. Bunlar:
Resim 5. Gorgonlar
(http://www.secession.at/e.html)
141
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
Hastal k, Delilik ve Ölüm –Gorgonlar n
hemen üstünde yer alan figürler insanl ) n
ba na musallat olan üç kötülü)ü, “hastal k,
delilik ve ölüm”ü sembolize etmektedir. ‘Ac
Çeken Bela’ olarak bir deri bir kemik ekilde
ifade edilen figür ise, Gorgonlar sararcas na
kollar n yana açm olarak resmedilmi tir.
Ezilme Ac s – Typhoeus’un büyük, mavi
kanatlar ve y lans uzant lar alt nda yer alan
boynu bükük, hastal k derecesinde zay f kad n
figürü ile temsil edilmi tir.
Sanat ele tirmenleri taraf ndan frizin bu
bölümdeki figürler, “ ‘sabit fikirlerin ve
ç lg nl ) n imgeleri’, ‘patolojik sahneler’ ve
‘soylu insan figürünün utanmaz karikatürleri’
eklinde
olumsuz
ele tiri
alm t r
(http://www.secession.at/beethovenfries/kritik_
e.html).”
Resim 8. Ezilme Ac s
(http://www.if-art.com/pgallery/per/gklimt/1.html)
Yüzen Peri – Bu bölümün en sa) üst kö esinde
yer alan bu figür, tüm kötülüklerin üstünden
güçlü bir
ekilde uçarak s yr lmaktad r.
Typhoeus’un y lans uzant lar aras nda figürün
sadece yüzü görülmektedir.
Resim 6. Hastal k, Delilik ve Ölüm
(http://www.secession.at/e.html)
2.3 “Tüm dünyaya öpücük” final temas
Wövalye, ac çeken insanlar n yakararak
istemeleri ve iç motivasyonunun da deste)i ile
tüm kötülüklere kar sava m . Sanatç eserin
final bölümünü çal t ) son duvarda, sanat n ve
iirin de deste)i ile mutlu sona ula m ve bunu
tüm dünyaya öpücük ile bildirmi tir.
AA r l k, *ehvet ve Ahlaks zl k –
Typhoeus’un hemen solunda yer alan üç kad n
figürü ile Klimt a r l ) , ehveti ve ahlaks zl )
ifade etmi tir. A r l k, büyük göbekli bir kad n
figürü ile sembolize edilmi tir. <lk bak ta
hamile zannedilen bu kad n, gerçekte yiyecek,
içecek ve sekse olan a r dü künlü)ün
simgesidir. Figür, göbe)inin çarp c bir ekilde
büyük görünmesi için profilden ve vücudun üst
k sm ç plak olarak çal lm t r. Mavi ete)i inci
boncuklarla, bronz halkalarla bezenmi tir.
*iir Sanat – Klimt’in daha önceki Müzik,
Müzik 1 ve Müzik 2 adl resimlerinde de
kulland ) lir çalan kad n figürü ile sembolize
edilmi tir. Klimt’e göre bunun anlam mutlulu)a
ula makt r.
Hemen onun ard ndaki
ehvet ve
ahlaks zl k temas ise biri
ehvet dolu
gülümseyen, di)eri ise çapk n bir bak ile
resmedilmi iki ç plak kad n figürü ile
sembolize edilmi tir.
Resim 9. *iir Sanat
(http://www.secession.at/e.html)
Sanatlar – Be kad n figürü ile sembolize
edilmi tir. Bu kad nlar alt n yapraklar üzerinde
ta narak bizleri saf ne e, mutluluk ve a k n
bulundu)u ideal dünyaya yönlendirmektedirler.
Resim 7. AA r l k, *ehvet ve Ahlaks zl k
(http://www.secession.at/e.html)
142
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
Üstteki üç kad n, melekler korosunu ve onlar n
söyledi)i “Ode to Joy”u (Ne eye Kaside) i aret
etmektedirler. Bu art k eserin son sahnesidir.
etraf nda çiçekler ve üzerlerinde ay ve güne
figürleri yer alm t r. Ç plak ve kasl olan erkek
figürü s rt ndan resmedilmi ve kad n s k ca
kavram t r. Sar larak öptü)ü kad n figürü tam
olarak görülmemektedir.
Resim 10. Sanatlar
(http://www.secession.at/e.html)
Resim 12. Tüm Dünyaya Öpücük
(http://www.secession.at/e.html)
Melekler Korosu–Beethoven’in 9.senfonisinde
yer alan ve son bölümünü olu turan Schiller’in
‘Ode to Joy’ iirini cennetteki melekler korosu
seslendirmektedir:
Beethoven Friz, sergi sonunda büyük bir
koleksiyoncu olan Carl Reinighaus’a sat lm t r.
Yedi parçaya bölünerek sökülen bu yap t, tam
12 y l boyunca Viyana’da bir depoda muhafaza
edilmi tir. 1915 y l nda o dönemin en büyük
Klimt koleksiyoncusu olan August Lederer
taraf ndan sat n al nm t r.
“ Kucakla+(n, milyonlar!
Bu öpücü ü tüm dünya için al(n,
Karde+lerim +undan emin olun ki,
Tanr( y(ld(zlar(n üzerinde ikamet
etmektedir.”
(http://en.wikipedia.org/wiki/Ode_to_J
oy)
Yahudi kökenli bir aile olan Lederer
ailesinin Avusturya’dan <kinci Dünya Sava
ba nda
sürülmesinin
ard ndan
eser
kamula t r lm t r. Ancak <kinci Dünya Sava
sonras nda, eser sahibine iade edilmi tir. Ancak,
Lederer ailesi bir türlü restorasyon masraflar n
göze alamam t r.
Figürler bu sahnede ayaklar yere basmay p
da uçuyormu gibi görünmektedirler. Sanatç bu
bölümde sanki yer çekimini hiçe saym gibidir.
Figürlerin dizili inde her bir figür, biçim, renk
ve hareket olarak tekrar ederek, ritmik bir düzen
olu turmu tur. Bu bölüm, Klimt’in bu eserinin
alegorik içeri)ini tümü ile içermektedir.
Gerek Secession sergilerinin, gerekse
Klimt’in ba yap tlar ndan olan bu eser, 1973
y l nda Avusturya hükümeti taraf ndan sat n
al nm ve 10 y la yak n bir sürede oldukça
maliyetli bir ekilde restore edilmi tir.
SONUÇ
20. yüzy l n ba nda Klimt, bezemenin
ruhundan geometrik soyutlaman n do)u unu
gerçekle tirmi tir.
Viyana
Secessionizm’i,
Wassily Kandinsky’nin Münih’teki ilk soyut
denemelerinden sekiz y l, Kasimir Malevitch’in
Petrograd 0.10 sergisindeki Siyah Kare’sinden
yakla k onüç y l ve Piet Mondrian’ n e kenar
dörtgen kompozisyonlar ndan hemen hemen
onalt
y l önce geometrik soyutlaman n
denemelerine giri mi tir. Bu ak mda dekoratif
uygulamalar, yani bir ba ka deyi le bezemeler
ile ilgili deneysel yap tlar ortaya koymu lard r.
Resim 11. Melekler Korosu
(http://www.secession.at/e.html)
Tüm Dünyaya Öpücük – Melekler Korosunun
önünde, ayaklar suyun içerisinde olan bu çiftin
143
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E itim Fakültesi Dergisi
20 (2006)
Viyana Secessionizm’inin bu çal mas
1920’lerde ortaya ç kan ve ba n Theo van
Doesborg’un çekti)i resim ve mimariyi bir
araya getiren Hollandal De Stijl ak m n da
öncülük etmi tir. K sacas Beethoven Friz ile
birlikte Viyana ve Secession Binas ’n n
Modernizm’e ve bu ak m n ortaya ç k na
önemli katk lar olmu tur (Brüderlin, 2002).
Klimt’in bu eserde, insan vücudundaki
geometrik ekillerden yola ç karak, bedeni
bezenmi bir ifreye dönü türme çabas dikkat
çekmektedir. An tsal alt n frizin, Klimt’in
bundan sonraki çal malar nda, geometrik
soyutlamaya geçi i anlam nda önemli bir ad m
oldu)u anla lmaktad r.
Bu çal ma Klimt’in ‘alt n ça)’ na ba lang ç
yapt ) eser olarak say lmakta ve sanatç n n
geli iminde
önemli
bir
rolü
oldu)u
dü ünülmektedir.
Beethoven
Friz’de,
muhte em
bir
dekorasyon içerisinde yerle tirilmi alegorik
figürler ve ehvet dolu kad n figürlerinin
önünde duruldu)unda, ilk bak ta soyutlaman n
etkileri, d avurumcu çizgilerin kullan m ve
süslemecili)in bask nl ) göze çarpmaktad r.
KAYNAKÇA
1.
Aslano)lu, <. Sanat ve Mimarl(kta Art
Nouveau Ak(m”, Yeni Boyut Plastik Sanatlar
Dergisi, (1/3), Ankara: Toruno)lu Ofset Tic.
Ltd. Wti.: 20-23, (May s, 1982).
2.
Bisanz-Prakken, M. The Beethoven Frieze by
Gustav Klimt And The Vienna Secession,
Secession-Gustav
Klimt-Beethovenfries,
Wien: Remaprint: 21-38, (2002)
3.
Brüderlin, M. The Birth Of Geometrical
Abstraction From The Spirit Of Ornament,
Secession-Gustav
Klimt-Beethovenfries,
Wien: Remaprint: 71-84, (2002)
4.
Fliedl, Gottfried (2003).
Taschen Publication.
5.
Szeless, Margarethe. Gegen Klimt. The
Beethoven Frieze- Provenance And Exhibition
History,
Secession-Gustav
KlimtBeethovenfries, Wien: Remaprint: 49-67,
(2002)
Klimt.
Vienna:
)NTERNET KAYNAKÇASI
1.Secession.
http://www.secession.at/beethovenfries/kritik_
e.html ( 8 Aral k 2006).
2.Ode To Joy.
http://en.wikipedia.org/wiki/Ode_to_Joy (9
Aral k 2006
3. Klimt.
http://www.klimt.com/klimtmuseum/biography.htm
l (10 Ocak 2007).
4. Secession.
http://www.secession.at/e.html
2007).
(10
Ocak
5.Klimt
http:/whttp://www.if.art.com/pgallery/p
er/gklimt/1.html (12 Ocak 2007).
144