Hy pe erv ven nt tila atie e

 Hype
erv
ven
nttila
atie
e
De oorzzaak
k van
n me
eer d
dan
50 chro
c onische ziekt
z tes
15
Buteyko In
nstituut Nederla
and
ww
www.bu
uteyko-in
nstituutt.nl
Gesschreven
n door Dick
D
Kuip
iper
Welk
kom
Ademe
en is een vrij essentiële bez
zigheid. Toch
T
hebb
ben zelfs artsen we
einig
aandacht voor de ademh
haling (te
enzij er du
uidelijk ie
ets mis is, zoals bijj
astma of longemfyseem).
g, ontspan
nnen adem
men is es
ssentieel voor een goede ge
ezondheid
d. Een
Rustig
goede ademhalling zie je
e niet en hoor je niet. Loa Tzu
T
(een C
Chinese filosoof
f
en de schrijver van de Tao
T
Te Ch
hing) schrreef het 2600
2
jaar geleden al:
demt alsoff hij helem
maal niett ademt”.
“De perfecte mens ad
Dit rap
pport zal aan tonen waarom
m deze uitspraak nog
n
steed
ds correct is. En
er worrdt uitgele
egd wat er
e fout ga
aat als iem
mand te veel
v
adem
mt (wat we
w
hyperv
ventilatie noemen)).
Het rapport bea
antwoordt 14 esse
entiële vra
agen over de adem
mhaling. Het
H
kost ongeveer 20 minuten om he
et goed te
e lezen. Neem
N
die tijd: ademen is
zo ess
sentieel da
at als je stopt
s
je dood
d
gaatt, en als je het verrkeerd doet je
ziek wordt.
w
Upd
dates
Dit is Versie
V
1.3
3 van dit rapport. Na aanleiding van
n feedback wordt het
h
rapporrt soms aangepast
a
t. Check www.bute
w
eyko-instituut.nl/R
Rapport1.html
om te kijken off je de laa
atste vers
sie leest.
Door
rsturen
n aan ander
ren
Vind je
e dit een interessa
ant rapport? Stuurr het doorr naar vrie
enden, fa
amilie
en bek
kenden.
Dick
k Kuip
per
Buteyk
ko Therap
peut
1 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 1. Waarom
W
m adem
men we?
w
Het lev
ven begin
nt met ad
demen, en
n we blijv
ven er me
ee doorga
aan tot on
nze
laatste
e snik.
Een mens ka
an enkele weken zo
onder voe
edsel, enk
kele dage
en zonderr
drin
nken, en enkele
e
miinuten zonder ademen.
Maar waarom
w
a
ademen
w eigenliijk? Vaak lees je allerlei mo
we
ooie, logis
sch
klinkende verha
alen. Som
ms klopt er
e maar weinig
w
van
n. Terwijl het eigenlijk
mpel is. De
D twee belangrijk
b
kste functies van ademen ziijn:
vrij sim
(1) He
et lichaa
am van zuurstof
z
voorzien
n. Bloed stroomt
s
d
door de lo
ongen
en nee
emt dan zuurstof
z
( 2) op. Het
(O
H zuurs
stofrijke bloed
b
wordt daarna
a door
het lichaam gep
pompt en
n voedt de
e lichaam
mscellen met
m zuurs
stof. In die
cellen wordt zu
uurstof om
mgezet in energie, water (H
H2O) en ko
oolzuurga
as
(CO2)..
Lichaa
amscellen verbruik
ken veel O2, en ma
aken dus voortdure
end CO2.
Daarm
mee kome
en we bij de tweed
de functie van adem
men.
oolzuurg
gas afvoe
eren. CO
O2 wordt
(2) Ko
door de
d cellen aan
a
het bloed
b
afge
egeven,
dan na
aar de lon
ngen verv
voerd, en daarna
ademe
en we hett uit.
e naar de tekening, dan is het
h heel
Kijk je
verleid
delijk te denken
d
da
at O2 een
voedin
ngsstof is en dat CO
C 2 een affvalstof is
s
(dat is
s een foutt die veel mensen maken).
Koolzu
uurgas is essentiee
el voor ve
eel proces
ssen in on
ns lichaam
m. Adem je te
veel dan raak je te veel koolzuurrgas kwijtt. Je kan dan
d
allerlei klachte
en
krijgen
n. Ik kom
m daar nog
g uitgebrreid op terug.
En alv
vast een tip:
Adem altijd door je neus (z
A
zoals de tekening laat
l
zien) en nooit door
j mond. Je neus is de luch
je
htfilter van je licha
aam.
2 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 2. Wat
W geb
beurt er in de
d long
gen?
Ademe
en doe je met je lo
ongen. Lo
ongen
bestaa
an vooral uit lege ruimte
r
(zoals bij een
e
spons)) en zijn elastisch.
e
De twe
ee grote luchtwegen die de
e longen
binnen
ngaan (de
e bronchi) vertakk
ken zich
voordu
urend. Kle
einere luc
chtwegen
n noemen
we bro
onchioles.
Na ong
geveer 23
3 keer ve
ertakt te zijn
z
eindig
gt
een luchtweg bij
b een aantal longb
blaasjes.
De lon
ngblaasjes
s liggen als
a druive
entrosjes
bij elk
kaar. Ze zijn erg klein (0,2 millimete
m
r
in doorsnee). Er
E wordt geschat
g
dat we zo’’n
300-800 miljoe
en longbla
aasjes hebben, me
et
een ge
ezamenlijjke opperrvlakte va
an
2
ongeveer 80-90
0m .
Zuursttofarm/ko
oolzuurrijk bloed (in de
tekening rechts
sonder bla
auw) worrdt langs
de longblaasjes
s geleid. De
D longbllaasjes
hebben een dunne, elas
stische wa
and.
asuitwisse
eling
Daardoor verloopt de ga
tussen
n longblaa
asjes en bloed
b
erg gemakke
elijk.
Zuursttof wordt als het ware
w
vanuitt de longb
blaasjes het
h
bloed in geduw
wd, waar het
h
ordt door rode
opgenomen wo
bloedc
cellen. En koolzuurrgas
springt uit het bloed naa
ar de
longblaasjes.
Het zu
uurstofrijk
ke bloed dat
d de
longen
n verlaat tekent men
vaak rood
r
(zie rechts).
3 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland In de rode bloe
edcellen hecht
h
het zuurstof zich aan hemoglobine (een
n
d getalle
en krijg je
e een bee
etje een id
dee van hoe
h
eiwit).. Als je kijjkt naar de
fenom
menaal dit alles in elkaar
e
zit:
•
•
•
•
•
•
•
•
Het bloed
d van een
n volwassene bevat ongeveer 2,5 x 1
1013 rode
bloedcelle
en (dat is
s 25.000.000.000.000).
Een rode bloedcel is ongeveer 0,000
007 cm breed.
A je alle
Als
e rode blo
oedcellen zou uitsp
preiden bedek je 4
4000 m2.
Ongeveerr 99 % va
an de celllen in hett bloed zijjn rode bloedcellen
n.
Rode bloe
edcellen worden
w
in
n het beenmerg ge
emaakt.
Elke rode
e bloedcell bevat on
ngeveer 640.000.0
6
000 hemo
oglobinemoleculen.
–800 gram
m hemoglobine, da
at ongeve
eer
Een volwassene heeft 600–
vat.
2,5 gram ijzer bev
1 hemogllobinemolecuul kan 4 zuurs
stof binde
en.
Bijna alle
a zuurs
stof in hett bloed he
echt zich aan hem
moglobine.. Er is ma
aar erg
weinig
g ongebon
nden zuurrstof in het bloed (slechts
(
z
zo’n
1-2 %
%).
4 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 3. Wat
W do
oet hett lichaa
am me
et zuur
rstof?
Wanne
eer zuurstofrijk blo
oed langs
s weefsels
s (zoals spieren off hersenen
n)
stroom
mt kan he
et zuursto
of loslaten
n.
Zuursttof kan niiet in deze weefsels opgesla
agen worrden. Om te overle
even
heeft het
h lichaa
am daarom een vo
oortdurende toevoe
er van zu
uurstof (O
O2)
nodig. In rust ongeveer
o
200 ml per
p minuu
ut, bij zee
er sterke activiteit kan
dat op
plopen tott wel 8 liter O2 perr minuut.
urstof is allereerst
a
een bron
n van energie. In de
d cellen w
worden glucose
g
1. Zuu
(suikers die via
a het bloe
ed aangev
voerd worrden) en O2 omgez
zet in ene
ergie,
koolzu
uurgas en
n water (d
dit noemt men “aerobe verb
branding””).
De offficiële form
mule voor de omze
etting van
n glucose
e en O2 na
aar energ
gie,
CO2 en
n H20 is:
C6H12O6 + 6 O2 Æ En
nergie (ATP) + 6 CO
C 2 + 6 H20
Waarb
bij de ATP
P (energie
e) staat hierbij voo
or Adenos
sinetrifosffaat; een stof
die chemische energie
e
in
n zich dra
aagt. Bij het
h maken van dez
ze energie
d
CO2 vrij,
v
dat afgegeven
a
n wordt aan het bloed dat langs de cellen
c
komt dus
stroom
mt.
arnaast wordt
w
O2 in
n het lich
haam gebruikt om lichaamsvreemde
2. Daa
bacterriën en virussen op
p te ruime
en. Veel van
v
deze bacteriën
n en virus
ssen
zijn an
naeroob, wat betek
kent dat ze slecht tegen zu
uurstof ku
unnen.
Zuursttof is dus essentieel voor le
even. Maa
ar te veel zuurstof inademe
en,
bijvoorbeeld on
nder hoge
e druk bij diepzeed
duiken, is
s gevaarlijjk. Het ka
an
peroxie) veroorzak
v
ken. Zuurrstof kan dan toxis
sch
zuursttofvergiftiiging (hyp
werken en bijvo
oorbeeld het zenuwstelsel aantasten
a
n. Voorda
at men ditt
ontdek
kte gaf men
m
te vro
oeg geborren baby’’s in de co
ouveuse v
vaak zuiv
vere
O2. Me
et ernstige gevolge
en zoals blindheid
b
.
En onlangs hee
eft in Ame
erika de FDA
F
(Food
d and Dru
ug Administration)
gewaa
arschuwd dat mens
sen met harth
en longproblemen better geen
gebruiik maken van de zogenaam
z
mde Oxygen Bars die
d je daa
ar ziet (ee
en
soort cafés
c
waa
ar je extra
a O2 kan inademen.
5 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 4. Welke
W
s
spieren
n gebru
uiken we
w bij adem
men?
Inadem
men bete
ekent dat lucht de longen binnenstro
oomt. Datt krijgen we
w
voor elkaar
e
doo
or spieren
n aan te spannen
s
die
d de lon
ngen grotter maken
n.
Daardoor ontsttaat er in de
longen
n een ond
derdruk en
wordt de buiten
nlucht naar
binnen
n gezogen
n.
Er zijn
n een aantal spiere
en
die we
e bij het inademen
n
kunnen gebruik
ken (zoals
s
de tek
kening rec
chts laat
zien). Allereers
st het
midde
enrif (of diafragma).
Het middenrif is een gro
ote
spier die
d direct onder de
e
longen
n ligt. Verrder kunn
nen we bijjvoorbeelld ook de (externe
e)
tussen
nribspiere
en gebruik
ken.
Uitade
emen is meestal
m
niiet
meer dan
d
het weer
w
laten
n
ontspa
annen van
n deze
spieren. De lon
ngen word
den
“
dan kleiner en “drukken
” de
w
naarr buiten.
lucht weer
Maar uitademe
u
n kan ook
k
een ac
ctief proce
es zijn. We
W
kunnen bewustt uitadem
men:
ebruiken we spiere
en
dan ge
(zoals de intern
ne tussen
nribspieren) om de
e longen extra
e
klein
n te make
en
zodra we veel lucht uitblazen (ha
andig bijv
voorbeeld bij het opblazen van
v
ballonnen op ee
en kinderrfeestje).
In rustt behoren
n we allee
en met he
et midden
nrif (“de buik”)
b
te ademen. Bij
inspan
nning (spo
ort bijvoo
orbeeld) komt
k
daar de borstademhaling bij. Maar
M
heel bewust ee
en buikade
emhaling aanleren
n gaat vaa
ak fout en
n leidt me
eestal
tot hyperventila
atie. De bedoeling
b
van de Buteyko
B
M
Methode
is dat stap voor
stap de rustige, amper zichtbare
z
buikadem
mhaling terugkomt.
6 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 5. Hoe
H vaa
ak ade
emen we?
w
Vaak. Wanneerr we rustig op een stoel zittten ademen we ge
emiddeld zo’n
12 kee
er per min
nuut. Datt is ongev
veer 17 duizend ke
eer per da
ag. Of ruiim 6
miljoen keer pe
er jaar. Maar
M
dat zijn
z
gemid
ddelden. Sommige
S
e mensen
ademe
en in rustt 8 keer (of nog minder) pe
er minuut,, terwijl e
er ook me
ensen
zijn die meer dan 25 kee
er per minuut ademen.
Hoe va
aak iemand ademtt zegt nog
g niet alle
es over hoeveel iemand ade
emt.
Om ee
en indruk te krijgen van hoe
eveel iem
mand adem
mt heeft de medis
sche
wetenschap het begrip “MinuutVo
“
olume” on
ntwikkeld
d. Het Min
nuutVolum
me is
de tota
ale hoeve
eelheid lucht die ie
emand pe
er minuut in en uit ademt. Het
H
wordt bepaald door:
(1)) Het tempo (hoe vaak
v
iema
and per minuut
m
ad
demt), en
n
(2)) De dieptte (de gemiddelde
e diepte van elke te
eug adem
m).
Gecom
mbineerd krijg je dan
d
de volgende fo
ormule:
MV (MinuutV
Volume) = Tempo ademhaling x Diep
pte ademhaling.
Om ee
en voorbe
eeld te ge
even. Iem
mand die in rust elk
ke minuutt 12 keerr een
halve liter adem
mt heeft een
e
Minuu
utVolume
e van 12 x 0,5 = 6 liter per
minuu
ut. En iem
mand die 25
2 keer
per minuut een
n halve litter ademtt
heeft een
e
MinuutVolume
e van 25 x
0,5 = 12,5 literr per minuut.
Voor vele
v
aspec
cten van ons
licham
melijk func
ctioneren zijn
norme
en ontwik
kkeld. Zoa
als voor
de bloeddruk (b
bovendru
uk 120 en onderdru
uk 80), bloedsuike
erspiegel,
choles
sterol, etc
c. De norm
m die voo
or de een “normale
e ademha
aling”
gehanteerd wordt is ong
geveer 6 liter per minuut.
m
Wat ik
k hierbove
en heb ge
eschreven
n geldt vo
oor een lic
chaam in rust (iem
mand
zit op een stoell en doet niets). Bij sporten
n mag je natuurlijk
k veel me
eer
gaan ademen
a
o
omdat
je lichaam dan
d
meerr zuurstoff nodig he
eeft en meer
koolzu
uurgas ma
aakt. We kunnen dan
d
60, 70
7 of zelfs
s boven d
de 100 lite
er per
minuu
ut gaan ad
demen.
7 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 6. Hoe
H wo
ordt de
e adem
mhaling
g gereg
egeld?
De ade
emhaling wordt ge
ereguleerrd door he
ersencenttra in de pons en de
d
medulla (twee gedeelten
n van de
hersen
nstam). Er
E zijn cen
ntra die de
d
ademh
haling stim
muleren en
e centra
a
die de ademhaling afrem
mmen. Alles
bij elk
kaar noem
mt men ze
e “het
ademh
halingscentrum”.
erking van
n dit centrum is
De we
redelijjk comple
ex, maar dit
d is watt er
ongeveer gebeurt:
1. Hett ademhalingscentrum houd
dt
de zuu
urgraad, de
d concen
ntratie O2
en de concentratie CO2 van
v
het
bloed nauwlette
end in de
e gaten.
2. Op basis van
n deze infformatie regelt
r
hett centrum
m de adem
mhaling. De
D
concen
ntratie CO
O2 is daarrbij het be
elangrijks
ste omdat deze vo
oortdurend
wisseltt, veel ste
erker dan
n de concentratie O2.
Het ad
demhaling
gscentrum
m probeert de hoeveelheid CO2 in he
et bloed
consta
ant houde
en. Het he
eeft als het ware
een be
epaalde concentra
c
tie CO2 als norm
gekoze
en. Door de ademhaling te
stimuleren (je ademt
a
da
an meer CO
C 2 uit) of
o
af te remmen
r
( ademtt dan minder CO2
(je
uit) wo
ordt geprrobeerd het werkelijke CO2niveau
u in het bloed zo dicht mogelijk bij
deze norm
n
te houden.
h
Van he
et ademh
halingscen
ntrum lop
pen zenuw
wen naar de ademhalingssp
pieren
(zoals het midd
denrif). Het ademh
halingscen
ntrum kan: (1) he
et ademha
alingstempo
o verande
eren (als we
w sporte
en gaan we
w bijvoorrbeeld va
anzelf sne
eller
ademe
en), of (2) de diep
pte van de
e ademha
aling vera
anderen (v
vaak gaan we
bij spo
orten ook
k dieper ademen). Door meer of minder te ad
demen wo
ordt de
ademh
haling voo
ortdurend
d aangepa
ast bij wa
at we doe
en en worrdt de
hoeveelheid CO
O2 in het bloed
b
zo constant
c
mogelijk gehoude
en.
8 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 7. Waarom is koolzuurgas geen afvalstof?
De arts en medisch onderzoeker Konstantin Buteyko werd in 1923 in de
Oekraïne geboren. Hij heeft het
grootste gedeelte van zijn leven in
Rusland gewerkt. In 2003 is hij in
Moskou overleden.
Buteyko heeft zijn professionele
leven gewijd aan medisch onderzoek naar het verband tussen
ademhaling en gezondheid (rechts
zie je hem in de 60-er jaren bezig
in zijn laboratorium). Buteyko ontdekte onder anderen dat koolzuurgas
(CO2) geen afvalstof is maar een belangrijke rol speelt bij een aantal
processen in het lichaam. Door te veel te ademen verlies je te veel van dit
“levensgas”.
Het verrassende is dat de westerse medische wetenschap tijdens de
eerste helft van de vorige eeuw ook redelijk geïnteresseerd was in CO2.
De Amerikaanse wetenschapper Yandell Henderson ontdekte bijvoorbeeld
dat wanneer hij honden met een longontsteking in een tent bracht waar
de lucht verrijkt was met CO2, de longontsteking binnen 48 uur genezen
was. Na 1940 zakte die belangstelling weg.
Tegenwoordig is men weer voorzichtig aan het experimenteren met het
toevoegen van extra CO2 aan de lucht die mensen inademen. Zo heeft
men ontdekt dat de overlevingskansen van mensen op de intensive care
hoger zijn wanneer ze extra koolzuurgas krijgen.
Wanneer je chronisch te veel ademt, verlies je te veel koolzuurgas. Dit
zijn drie belangrijke gevolgen van te weinig CO2 in het lichaam:
1. De lichaamscellen krijgen te weinig zuurstof. In het bloed zorgt
CO2 ervoor dat hemoglobine O2 loslaat, zodat het uit het bloed naar de
lichaamsweefsels kan springen. Is er weinig CO2 in het bloed (omdat je te
sterk ademt) dan blijft erg veel zuurstof aan het hemoglobine plakken.
De Deense arts Christian Bohr heeft dit meer dan 100 jaar geleden al
ontdekt. Elke arts leert tijdens de medische opleiding dit Bohr-effect, en
het internet staat vol met sites waar dieper op dit effect wordt ingegaan.
9 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Het be
eroerde van hyperventilatie
e is dus da
at wanneer we die
eper adem
men,
er min
nder zuurs
stof naar het licha
aam toega
aat.
2. De samens
stelling en
e eigens
schappen
n van he
et bloed verande
eren.
Het is essentiee
el dat de zuurgraa
ad van het bloed co
onstant b
blijft, zond
der
grote pieken en
n dalen. Koolzuurg
K
gas is (de naam ze
egt het al)) een lich
ht zuur
gas. Neemt
N
de hoeveelh
heid koolz
zuurgas in
n het bloe
ed af dan wordt he
et
bloed meer bas
sisch (de tegenhan
nger van zuur).
Het lic
chaam houdt hier niet
n
van en
e probee
ert dit op allerlei m
manieren tegen
te gaa
an. Ik zal twee voo
orbeelden geven (u
uit een lange lijst).
A. Ergens in he
et lichaam
m zuren aa
anmaken en die in
n het bloe
ed brenge
en. Zo
kunnen je spierren melkz
zuur gaan
n maken en dit afg
geven aan
n het bloe
ed.
Dat vo
oel je in je
e spieren als verm
moeidheid en verkrramping ((zoals spo
orters
wel we
eten). He
et is dan ook
o
geen wonder dat
d mense
en die te veel ademen
vaak last hebbe
en van ve
ermoeidheid en ve
erkrampte
e spieren,, ook als ze
z
verderr weinig actief
a
zijn.
B. Bas
sen uit he
et bloed weghalen
w
zodat het bloed wat
w zuurde
er wordt. Zo is
het blo
oed rijk aan
a
bicarb
bonaten (CO
( 3 ). Da
at minnettje beteke
ent dat ze
e
basisch zijn. De
e nieren kunnen
k
die bicarbo
onaten uit het bloe
ed wegfiltteren
onaten va
aak positief
(we plassen ze dan uit).. Daarbij nemen die bicarbo
+
gelade
en ionen meeneme
m
en, zoals natrium (Na
(
), ma
agnesium
m (Mg+),
calcium
m (Ca+) en
e kalium
m (K+). De
eze stoffe
en plassen
n we dan uit als
bijvoorbeeld na
atriumbica
arbonaat (NaHCO3) en kaliu
umbicarb
bonaat
(KHCO
O3). Dat is
s beroerd
d want ma
agnesium
m is o.a. belangrijk
b
voor hett
optima
aal functioneren va
an het ze
enuwstelsel. Het ge
evolg kan
n zijn dat
mense
en die te veel
v
adem
men sneller gestre
est raken..
3. Gla
ad spierw
weefsel verkramp
v
pt. Rondo
om bijna alle holte
es in het
lichaam
m (zoals slagaders
s, darmen
n, urinebllaas en lu
uchtwegen
n) zit glad
d
spierw
weefsel. Dit
D is een type spie
er waarov
ver je
geen controle
c
h
hebt.
Wel reageertt het op
allerlei prikkels uit de directe omgeving.
Zo verrkrampt het
h wanne
eer de co
oncentratie
koolzu
uurgas afn
neemt. Dat kan ve
eel ongem
mak
geven. Ik geef een paarr voorbeelden.
Wanne
eer glad spierweef
s
fsel rondo
om de ade
eren verk
krampt, g
gaat de
bloedd
druk en/o
of hartslag
g omhoog
g.
10 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland Wanne
eer glad spierweef
s
fsel rondo
om de haa
arvaten in
n de huid
d verkram
mpt
kan he
et bloed niet
n
meerr goed doorstromen. De huiid wordt k
koud (en vaak
bleek)). Koude handen
h
en voeten zijn vaak
k een eerste gevolg hiervan
n.
Er zit erg
e veel glad
g
spierrweefsel rondom
r
de
d darmen (het zorgt voor de
d
samen
ntrekking van de darmen,
d
e zo voor een goe
en
ede stoelg
gang).
Wanne
eer het ve
erkrampt kan je opstopping
g of juist diarree k
krijgen.
Ook he
et gladde
e spierwee
efsel rond
dom de lu
uchtwegen kan verrkrampen
n. Dat
is astm
ma.
8. Wat
W is hyperv
h
ventila
atie?
Hyperv
ventilatie
e betekent dat iemand zwaa
arder ade
emt dan o
op dat mo
oment
wense
elijk is (“h
hyper” bettekent te veel, en “ventilatie” betekent adem
men).
Hierdo
oor daalt de CO2-concentrattie in de longen,
l
in
n het bloe
ed, en
uiteind
delijk ook
k in de lich
haamswe
eefsels.
Eén va
an de eerrsten die aandacht
a
t had voor de vervelende ge
evolgen van
v
hyperv
ventilatie was de arts
a
Da Co
osta. Ron
nd 1870 onderzoch
o
ht hij sold
daten
die in de Ameriikaanse burgeroor
b
rlog gevoc
chten had
dden en e
een lange tijd
onder grote strress gesta
aan hadde
en. Ze ve
ertoonden
n een groo
ot aantal
klachten (zoals
s aanvalle
en van inttense ang
gst, duizeligheid, ademnood
d,
oppingen, etc) zon
nder dat er
e lichamelijk een duidelijk aanwijsb
bare
hartklo
oorzaa
ak was. Dit
D is beke
end gewo
orden als het “Da Costa-syn
C
ndroom”. Later
werd duidelijk
d
d hyperrventilatie
dat
e de hooffdoorzaak
k was.
9. Wat
W is het
h verschil tussen
n acute
e en ch
hronisc
che
hype
erventtilatie?
?
staan twee types hypervent
h
tilatie: acute en ch
hronische.
Er bes
1. Acu
ute hype
erventilatie. De acute vorm
m van hyp
perventila
atie is goe
ed te
herken
nnen. Hett ontstaatt wanneer iemand het gevo
oel heeft tte weinig lucht
te krijg
gen, daarrdoor stee
eds zwaarder begiint te ade
emen, en vervolgens
steeds
s verder de
d controle over de
e ademha
aling verliest.
11 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland Bij derrgelijke “h
hyperven
ntilatie-aanvallen” neemt de
e longven
ntilatie enorm
toe. Ie
emand ad
demt alsof hij of zijj zwaar aan
a
het sp
porten is, en kan wel
w 60
tot 80 liter luch
ht per min
nuut in en
n uit adem
men. Het gevolg is
s dat erg veel
CO2 he
et lichaam
m verlaat.
uurgas in
Spijtig
g is (zie de uitleg bij
b 7.1) da
at wanneer er wein
nig koolzu
n het
bloed achterblijjft, er min
nder zuurrstof naarr
het lichaam gaa
at. Het pllaatje rec
chts laat
zien wat
w er in de
d hersen
nen gebeu
urt na
sterke
e hyperventilatie.
Wat je
e ziet is een dwars
sdoorsnee
e van de
hersen
nen. Rood
d, geel en
n licht blauw
beteke
ent dat err veel zuu
urstof in het
h
hersen
nweefsel aanwezig
g is. Donk
kerblauw
beteke
ent dat err weinig zuurstof
z
is
s. Het
linkerp
plaatje to
oont een rustige
r
no
ormale ad
demhaling
g. Het rec
chterplaattje
laat zien dat na
a 1 minuu
ut hyperventileren de hoeve
eelheid zu
uurstof in
n de
hersen
nen sterk afgenom
men is. Ge
een wonder dat je je beroerrd, duizelig
en/of angstig
a
g
gaat
voele
en.
s dat iedereen hierrmee wel ervaring heeft. Wanneer je
e met
Het grrappige is
opzet veel gaatt ademen
n (bijvoorb
beeld op vakantie wanneerr je een
ast), dan wordt je duizelig en draaie
erig. Dat k
komt (zoa
als dat
luchtbed opblaa
plaatje
e laat zien
n) doorda
at de hers
senen vee
el te wein
nig zuursttof krijgen
n.
kig herste
elt de zuu
urstoftoev
voer naarr de herse
enen zich snel wan
nneer
Gelukk
je wee
er rustiger gaat ad
demen.
Dergelijke sterk
ke hyperv
ventilatie kan ook klachten veroorza
aken in an
ndere
gedeeltes van het
h lichaa
am, zoals pijn op de
d borst, versnelde
e hartslag
g,
e spierve
erkrampin
ng. Veel mensen
m
die dit voo
or het eerrst
benauwdheid en
meem
maken den
nken dat ze
z doodgaan en ra
acen naarr de Eerstte Hulp Po
ost.
e echt he
eftig, dan kan iema
and zelfs flauwvallen. Dit
Wordt de hyperrventilatie
is een bescherm
mingsreac
ctie van het
h lichaa
am, omda
at daardoo
or de
ademh
haling we
eer rustig wordt.
Vaak zijn
z
het sttressvolle
e situaties
s (vergad
deringen, autorijde
en) die
hyperv
ventilatie-aanvalle
en veroorz
zaken. Ac
cute hype
erventilatiie komt opeens
o
opzettten, maarr zakt ook
k weer we
eg.
12 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland 2. Chronische hyperventilatie. Naast de acute vorm bestaat er een
chronische vorm. Dit is een sluipende vorm van hyperventilatie, en vaak
minder duidelijk herkenbaar.
Chronische hyperventilatie betekent dat het ademhalingscentrum in de
hersenen ontregeld is. Normaal gesproken is de hoeveelheid CO2 in het
bloed dat de longen verlaat
ongeveer 40 mmHG (millimeter
kwikdruk). Een ontregeld
ademhalingscentrum vindt dat
veel te veel, en is bijvoorbeeld
ingesteld op 32 mmHG.
Om die 32 vast te houden moet
je voortdurend zwaar ademen.
Als je dit langere tijd doet neemt de voorraad CO2 in het lichaam af.
Omdat CO2 zo belangrijk is voor vele processen (zoals zuurstofopname,
werking van de zenuwen, transport van mineralen en vitamines via het
bloed), kan er dan van alles fout gaan. Waar het fout gaat hangt sterk af
van wat de zwakke punten in iemands lichaam zijn.
Chronische hyperventilatie wordt vaak verborgen hyperventilatie
genoemd. Vaak lopen mensen er jaren mee rond, zonder dat het herkend
wordt. In Engeland noemt men het “The Fat Folder Syndrome” (vrij
vertaald “Het Dikke Dossier Syndroom”). Het zijn mensen die allerlei
klachten hebben, allerlei onderzoeken laten doen, maar waarbij maar
zelden een medische oorzaak gevonden wordt (vandaar dat dikke dossier
bij hun arts).
10. Waarom gaat iemand hyperventileren?
Er zijn vele redenen waarom mensen hyperventileren.
Om er enkele te noemen: (1) je moeder (uit hyperventilerende vrouwen
worden helaas hyperventilerende kinderen geboren), (2) het idee dat diep
ademen goed voor je is (hoe vaak hoor je niet “adem maar eens flink
door” – het slechtste advies dat je iemand kan geven), (3) te veel en
verkeerd eten, (4) te fanatiek sporten (zodat je diep en door je mond gaat
ademen), (5) te weinig lichaamsbeweging, (6) op een verkeerde manier
en te druk praten, (7) veel te lang en door de mond ademen tijdens het
slapen, en tenslotte: (8) stress.
13 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Stress
s is zo’n belangrijk
b
ke opjagerr van de ademhali
a
ng dat ik er een apart
stuk over gesch
hreven he
eb.
11. Stresss: de ve
echt/v
vlucht reactie
e
Stress
s kan de ademhalin
a
ng zwaar maken. Wanneer
W
we onder stress staan
s
schiet het lichaam in de zogenaamde vech
ht/vlucht
reactie
e. Dat is een
e
oude reactie uit
u de tijd dat
we nie
et alleen jagers
j
ma
aar soms ook proo
oi
waren. Het mannetje rechts word
dt
aangevallen do
oor een sa
abeltandtijger en
t
keuzes: of prroberen weg
w
te
heeft twee
komen
n (vluchte
en) of zich
h verdediigen met
die knuppel (ve
echten).
Schietten we in de vecht//vlucht re
eactie dan
n
gebeurt er van alles in het
h lichaam. Om enkele gev
volgen te noemen: de
spijsve
ertering wordt
w
verrtraagd (is
s even minder bela
angrijk), het bloed
d
stroom
mt naar de grote spiergroep
pen (in de
e verwach
hting dat deze actiief
worden en veell zuurstoff nodig zu
ullen hebb
ben), de adrenalin
a
eproductie
gaat omhoog
o
(d
daar word
dt je alertt en sterk
k van), err worden extra
bloeds
stollingsfa
actoren geproduce
eerd en affgegeven aan het bloed (de
e kans
is reëe
el dat je tijdens
t
al dat vechten of vlu
uchten ge
ewond raa
akt).
Het be
elangrijks
ste voor ons
o
verhaal is echtter dat je zwaarderr gaat ademen.
Het lic
chaam denk dat he
et verstan
ndig is alv
vast veel koolzuurgas uit te
e
ademe
en, om zo
o ruimte te
t maken voor hett CO2 dat straks bij al dat
ve
echten of vluchten geproduceerd
wo
ordt.
He
et problee
em is datt de mode
erne
mens vaak
k in de strress schie
et
zo
onder dat er veel liichamelijk
k
ac
ctiviteit vo
olgt. Het gevolg is dat
we
e meer ad
demen, m
maar dat dit
niet gecom
mpenseerd
d wordt door
ee
en hogere
e productie van CO
O2.
eroerde is
s dat wan
nneer deze stressperiode lan
ng genoe
eg duurt, het
Het be
ademh
halingscentrum we
ent aan het lagere CO2-nive
eau in hett. Zelfs
wanne
eer men na
n enige tijd
t
uit de
e stress komt,
k
blijfft men te diep ade
emen.
14 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland Veel mensen die last hebben van chronische hyperventilatie kunnen een
bepaalde stressvolle tijd aanwijzen waarna “het allemaal begonnen is”.
12. Heb ik chronische hyperventilatie?
Mensen willen vaak zeker weten of ze echt te veel ademen.
Gelukkig bestaat er een eenvoudige maar accurate test waarmee je kan
meten of je te veel ademt. Het heet de Controle Pauze. Je voert de test
als volgt uit:
1. Ga zitten en adem rustig in en uit door je neus (je mond is
natuurlijk dicht).
2. Na een gewone, rustige uitademing stop je met ademen. Knijp
daarbij je neus dicht (zodat je zeker weet dat je niet ademt). Begin
tegelijkertijd de seconden die verstrijken te tellen.
3. Bij de eerste aandrang tot ademen laat je de neus los en begin je
weer te ademen.
De tijd (in seconden) dat je comfortabel je adem kon stoppen noemen we
de Controle Pauze (CP).
De test vraagt absoluut geen wilskracht. Zodra je denkt “nu wil ik weer
ademen” laat je je neus los. Het is fout wanneer je dan wat dieper moet
ademen om “bij te komen”.
Een CP van beneden de 25 betekent dat je behoorlijk veel ademt (bij een
CP van 25 nog ongeveer twee keer zo veel als de norm). Dat kan vele
ziektes veroorzaken.
15 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Kijk op
p het inte
ernet voorr een uitg
gebreide uitleg van
n je eigen
n Controle
e
Pauze (tevens vindt
v
je daar
d
een online
o
sto
opwatch die
d het op
pnemen van
v
de
CP ma
akkelijker maakt).
htttp://www
w.buteyko-instituutt.nl/Hyperventilatie
etest.htm
ml
Ik wee
et niet wa
at je CP zal zijn, maar
m
schrik niet van een lag
ge CP. Maar is
je CP te
t laag, doe
d
er we
el wat aan
n.
13. Welke ziekte
es kan mijn hyperv
ventila
atie
oorzake
en?
vero
Chronisch te ve
eel ademe
en wordt (verborgen) chron
nische hy
yperventilatie
genoemd. Welk
ke sympto
omen horren bij ee
en diepe, zware ademhaling
g?
Dat zijjn er heel veel. De
e arts L.C. Lum (die bekend
d staat als
s één van
n de
belang
grijkste onderzoek
ker van hy
yperventilatie in he
et westen
n) schreeff in
1975 al
a over hy
yperventilatie als “een
“
ijsbe
erg waarb
bij het overgrote deel
d
van de
e symptom
men onde
er water ligt
l
en ma
aar zelde
en opgemerkt word
den”.
ns hem ve
eroorzaak
kt chronis
sche hype
erventilattie “grote biochemische
Volgen
verand
deringen die verre
egaande consequen
c
nties hebben”.
Enkele
e bekende
e symptomen die het gevolg kunnen
n zijn van
n chronisc
che
hyperv
ventilatie zijn (Je kan
k
aanvinken waar je last van hebtt):
Luchttwegen
Snel buitten adem
m bij inspa
anning
Benauwd
dheid
Astma-aanvallen
Piepende
e ademha
aling
Door de mond ademen
Veel zuchten of gapen
Veel hoe
esten
Veel slijm
m
Chronisc
ch verstop
pte of lop
pende neu
us
Neuspoliepen
Weinig ruiken
Droge mond
m
16 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland Hersenen
Licht in het hoofd, duizeligheid
Slechte concentratie
Geheugenverlies
Nervositeit, spanning
Bezorgdheid
Paniekgevoelens, angst zonder reden
Hyperventilatie-aanvallen
Geestelijke vermoeidheid
Snel emotioneel
Snel geïrriteerd zijn
Piepende oren
Vlekken voor de ogen
Spieren
Chronisch vermoeide spieren
Kramp
Hart en bloedcirculatie
Hoge bloeddruk
Onregelmatige, bonzende of versnelde hartslag
Pijn, beklemming op de borst
Pijn bij het hart
Huid
Eczeem
Droge huid
Spataderen
Overdadig zweten
Slapen
Snurken
Niet in slaap kunnen komen
Slecht slapen
Nachtelijke astma
Onderbroken slaap
Bedplassen of vaak moeten plassen ’s nachts
’s Morgens moe opstaan
Ademhalingsstilstand tijdens slaap
Immuunsysteem
Snel verkouden, grieperig
17 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Algemeen
Koude handen / voeten
Opgezwollen buik
Oprispingen
Snel moe
Tintelingen in vingers of gezicht
Een algeheel gevoel van slapte en vermoeidheid
Fysieke uitputting
Lusteloosheid
Diarree of juist constipatie
Onverklaarbaar gewichtsverlies of gewichtstoename
Allergische reacties
Dit zijn enkele symptomen die op chronische hyperventilatie wijzen. Maar
er zijn ook een aantal specifieke ziektes die sterk verband houden met
chronische hyperventilatie. Om er enkele te noemen:
Astma
Chronische bronchitis
Longemfyseem
Allergie
Hooikoorts
Eczeem
Chronische vermoeidheid
Slaap apneu
Hyperventilatie-aanvallen
Hoge bloeddruk
Paniekaanvallen
Op deze website vind je een uitgebreide lijst.
http://www.buteyko-instituut.nl/Lijst-met-ziektes.html
14. Hoe kan ik zorgen dat mijn chronische
hyperventilatie verminderd?
Een lage CP wijst op chronische hyperventilatie. Heb je een lage CP dan is
het beste advies dat ik je kan geven een Buteyko cursus te volgen. De
arts Konstantin Buteyko heeft een methode ontwikkeld waarmee de
ademhaling stap voor stap teruggebracht kan worden tot de norm.
18 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Het doel van een Buteyko cursus is het ademhalingscentrum in de
hersenen te “hertrainen” zodat het gewend raakt aan een hoger CO2niveau in het bloed. Daarbij verdwijnt hyperventilatie.
Het Buteyko Instituut Nederland
Het Buteyko Instituut Nederland is de meest ervaren aanbieder van
Buteyko cursussen in Nederland (er zijn zelfs cursisten die van zeer ver
weg komen zoals Spanje of Aruba om bij ons een cursus te kunnen
volgen, iets waar we zeer trots op zijn). Kijk op de website voor verhalen
van onze cursisten:
http://www.buteyko-instituut.nl/Cursisten-vertellen.html
Tijdens een cursus leer je o.a. ademhalingsoefeningen die stap voor stap
je ademhaling gaan normaliseren. De oefeningen worden op de persoon
afgestemd. Het leren van deze oefeningen is, wanneer het onder ervaren
begeleiding gebeurt, niet moeilijk.
Verder leer je hoe je het beste omgaat met zaken die je ademhaling sterk
kunnen beïnvloeden. Zoals praten, slapen, sport, voeding en stress.
Kijk verder op:
http://www.buteyko-instituut.nl/Cursus.html
Maar bedenk dat de Buteyko Methode geen wonderpil is. De ademhaling
normaliseren kost tijd en inzet. Ga er vanuit dat je gedurende enkele
maanden ongeveer 1 uur per dag moet oefenen.
Mensen die het programma trouw volgen, merken dat beetje bij beetje
hun ademhaling rustiger wordt. Met alle positieve gevolgen die daarbij
horen.
19 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteyko Instituut Nederland Heb je
e een nive
eau bereikt waarm
mee je tev
vreden be
ent, dan k
kan je de
oefeningen gaa
an afbouw
wen. Voorr de mees
ste mense
en is het dus een
alige inve
estering om hun ad
demhaling
g goed te
e krijgen.
eenma
Dus misschien
tot ziens.. Ik wens je een heel rustig
m
ge, ontspa
annen
ademh
haling toe
e.
Dick
k Kuip
per
Dick.k
kuiper@bu
uteyko-instituut.nll
20 Versie 1.3 Dick Kuiper © Buteykko Instituut N
Nederland