Historia Ecclesiastica - Documenta Catholica Omnia

Historia Ecclesiastica - Documenta Catholica Omnia

BEDJE
PRESBYTERI
VENERABILIS
ANGLO-SAXONIS
OPERA
HISTORICA
SIVE
OMNIUM EJUS OPERUM PARS QUARTA.
SECTIO
PETRI
TERTIA,
—
FRANCISCI
DISSERTATIO
HISTORIA
ECCLESIASTICA.
CHIFFLETII
PR^LIMINARIS
DE AUCTORE HISTORIJE ECCLESIASTICJE GENTIS ANGLORUM.
CAPUT PRIMUM.
A sit in editione Heidelbergensiauctor recapitulatioms
clironicaead calcem Historinea Beda conscriptae:
BEDJE
PRESBYTERI
«TATE, ADEOQUE
VERO qnibuslapis offensionisfuissevidetur quod
•E 8ANCT1
vere anno
ANNO.
DIEOBITOS
, VEROQDE
Ascensionis
incurritin
diemMaii
illo dies
26, hoc est,
Noningrata (opinor)accidet erudito lectori hnjiis vn Kalendas Junii. Sed non praeviderunt isti alia
quaestionistractatio, cum in ea explicanda,ab octin- suae sententiaeincommoda, de qnibiis constabit ex
gentis fere annis ad hanc usque diem lahoratum infra dicendis.LambertusScafnaburgensisin annuui
esse cognoverit,et adhuc litemesse sub juclice. So- rejecit 756. Et denique(ne hic onines colligam)flulem Occidentis Bedam scite appellavit cardinalis ctuavit Baroniusin isia chronologia';nam in MariyBellarminus, ut vere dici possit, solis bujus luce rolngio, ad diem Maii27, Bedaevilam definivitannihil esse clarius, occasunihilobscurius.Scribit ipse nis sciv; porro in Annalibus, anno Cbristi721, nude se Bedaad finemilisloriaesuaeAnglicanae,qiiam mero 19, pervenisse eum censuit ad annum aetatis
Incarnationisseptingen- cenlesimum quinliim, Chrisli septingentesimum
concluditin annoDominicae
tesimo irigesimoprimo, se tunc egisse annum seta- septuagesimumsextum.Ralionesejusinfraexpendam.
Mihiomniuminstar est epistolaCuthberliad Ctilhtis nonum supra quinquagesimum; unde habetur
natumesse illumanno Christi sexcentesimoseplua- winum de transitu Bedae,quam quidem ediderunt
gesimo secundo.Sed de ejus aetate, deque anno ac Surius et Baronius, sed longe emendatiorem Sidie obitus tanta est opinionumdiversitas, ut mirum meon Dunelmensis,libro i HistoriaeDunelmensis,
sit in tam illustri argumento, inter Anglos, Ilalos , cap. 13. Ex hac epistola oculati lestis concluilo
Germanos, Galios, omniumquegentium scriptores g emigrasse e vita Bedam presbyterurh anno Christi
convenirehactenus non potuisse. Ejus obitumanno 762 , aetatis suae noriagesimo,die niensis Maii26 ,
ipso731 quo rlistoriiesuaeflnemimposuit,ascribunt feria quarta, ad vesperam, in pervigilioAscensionis
Hermannus Contractus, Chronicon Augiense, An- Dominicae,adeoque ipsa die ecclesiasticaAscensionalessancti Nazarii, AnonymusFloriacensis, Hepi- nis, a primisvesperis inchoata, non autem ipso die
dannus,Sigeberlus,et ConradusabbasUrspergensis, Ascensionisnaturali a media noctededucto.
Clarasunt ista ex ipsis verbiscitatseepistolaeCulbut de caeteristaceam. Hos vero omnes redargiiit
ipse Beda (cujus obitum in mensem Maiuravulgo berti, ubi diserteait illumbeatam animamexliilasse
referunt), cuinad finemHistorisesuac meminitTa- quarta leria ad vesperam, septimo KalehdasJunii
cuini eodem anno 731, die mensisJunii decinia, in sive die mensisMaii26. Aceurate. Fuit enim anno
Dorovernensem archiepiscopum consecrati. Wil- Cliristi 762, Pascha 18 Aprilis, AscensioMaii 27.
lelmusMalmesburiensis,et MalthaeusWestmonaste- Quod ergo prsemiseratCuthberlus, vitam duxisse
riensis Bedam obiisse scribunt anno 734, die iilumusquead diemAscensionisDominicae,exclusive
AsceusionisDoroinicae,vn Kalendas Junii. Sic et intelligendusest, vel accipiendusde die Ascensionis
ConiinualorHisloriaeAnglicanaepost Bedam, lib. i, (ut dixi) ecclesiaslico,qui a primis vesperis,adeoque
cap. 6 et 8, quemanonvmumproferensCommelinus a feria quarta exeunte incipiebat.Huic porro asserin Edilione HeideKiergensianui 1587 Scriptorum tioniex Cuthbertiepisloladepromptaejungenda sunt
Brilanniae, visus est a Willelmo Malmesburiensi veteruintestimoniade Bedaeaetalenonagenaria.Eledistinguere, cnm tamen ex illo totus constet, exce- nim annisChristi751el 773fuit sequePa.^cha18Apriptis libri lertii poslremistribus capitibus, quamvis' , lis.idemquefestoriimmobilium,adeoqueAscensionis
totum illum non comineat; unde merito a Bakeoin •<cursus. Sed anno 731 erat Beda annorum LXXIX
;
anno
vero
Christi
est
S
ed
si
adhuc
invivis
773,
fuisset Beda,'
Catalogoscriplorura Angliae praetermissus.
anno
non
ul
evidens
anuuin
aetaiis
hic dies huic
ex attigisset
centesiiuumprimum. Nobis
congruit, est
coinpuli regulis. Michael Alfordus, in Annalibus ergo incumbit probare ouiisse Bedam nonagena
Anglo-Saxonicis,Beds obitumeodem Christi anno rium, ut ejus ex hac vita transitum iu anno potius
734 ascribit, sed in alium quemdamdieiu refert, 762 quam in duobusaliis constituamus.
Expresse id asseritur in epitaphio Bedse, quod
qnod non satis explicat.Simeon Dunelmensis,anno
735, die Ascensionis,vn KalendisJunii; cui adliss- reiert Wionin Ligno vitae, libro v, cap. 101, scila
PATROL.XCV.
i
,
12
BEDJEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
14
admonens inditum fuisse illud sancti Bedaesacris iA Chrisli 731 nonagenarius,qui anno eodera lestatur
reliqoiis, ex qno e firtco, abi prhnow sepwltus fuissese-annorumnon ampliusquinqjuagintafiovem?
et aat diuomoiioscriptos a se lrriros^ei aAhV"»
.731 a se
fuerai, rraKstatsesurrtii»«fvfeateihfofoierfflensw»,
eadem theca cum S. Culhberti corpore tunc adbuc primum editos, per triginta annos correxil, si ad
incorrupto inclusaeab Elfredo presbytero : qupd annum setatis nonagesimumnon pervenit?Denique
dici potestobiisseBeda anno 731, die Asfacium annoCbristi circiler millesimo colligiidr ei quOnSodb
SimeoneDunelmensi,lib. i Hist. Dunelmensis,cap. censionisDominicse,et septimoKalendasJunii, cum
14, el lib. m, cap. 7, el ex Richardo priore, lib. n ex veteris computiregulis,certissimumsit illo anno
de episcopisHagustaltlensibus,cap. {. Esl vjeroepi- 731 Ascensiotiem Domiii( ndu vn Kalendas Jutapliiumhujusniodi,quod ad<uoslra usqtiefeeinpora nH,sed vi Id\is MaiievfeMsse?(Sorrlptus ergo est
legcbatur in, ejirs SarCopliago,teste' Possgtino iri hfe focus, n1Snatittoris rfluciriaiione, sed librarii
Apparatu, referturque ia Ediiione Antucrpiensi Hi- vitio, et pro 731, scripsit auctor absque dubio 762,
storiic gentis Anglorum anni 1550, et in Coloniensi u,uoanno Beda triginta annis a prima librorum suorum editione transactis nonagenariusfuit. Unde et
anni 1601.
BedaDei famulus, monachorumnobilesidus,
pro anno ab obitu sancti Gregorii papae 127 repoFinibus e lerraeprofuit Ecclesiai).
nendusest annuS159, quia magnusGregoriusanno
Solers iste Patrum scrutando per omnia sensum, 604, indictione7, die mensisMartiiduodecima, ad
,.
pluriflKicomposuiu
superos evolaratr .
Eloquiovigui-S,
Hanc porro epochafmde a5t4i?e
Bed^ praeclareconAnnos in hac viia ler duxit vitaetrigiiita,
tirmanl quatnorepistolae inter epistolas sancti Bo
Presbyter officio,utilis ingenio.
jj
Junii seplenisviduatuscarne Kalendis
nifacii,quondama Nicolao Serario seorsim editas,
oirimef uil Rafrram.
Angligertaangfelicain
quse in recemiores Bibliotheea;-Patrunt Editiones
Aliud epitbphiuhiquatuor dlmUxat liexainetrorum postinodomtranslataaSunt,ad nuiflerO'9&),
95, 111,
versuum, Bedse primo tumulo inscriptum refert, et et 150.
Inter has prima est ordine temporis, ad numerum
pudendumprorsus, tanlique viri mausoleoindignum
merito notat ConiinuatoranonymtisHistoriaeArigli- 111, quaeest Luill artchiepiscopiMoguntiniad Cuthberlum abbalem,qua milttt ad eum pallam holosecanae,lib. i, cap. 8.
Hancinsam Bedaeaeiaietn nonaginariairi conflr- ricani, pgtensab eo librost beaiaememoriaeBedae,de
niant Carlhusiani Colonienses iu Additionibusad /Edificationetempli, vel in Cantica.caiuicorum,sive
UsuardjMartyrologium.anno1521 editis, ad vu Ka- epigrammatum heroicomeiro sive elegiacocompolendasJunii, cujus natalemeodemdie, vel, secuiidunl sitorum (si (ieri potest) oiun^s; siii autem, de ^Edialios, sequenti, celebrari ittonent. Nataque videluf ficatione templi iibros tres. Fortassis diflicilispelisacrorum Fastorum ea diversitas ex hora obiluS tio; sed nihil arbitror esse difticile verai ciVarisancti Bedae,quae fuit feria quarta ad vesperam, tati. >
ln secunda ordine terhporis,quseest numerO89,
adeoque26 Maii,uii ex Gulhberto retulimus; sepullura vero",quam deposilionemvillgo appellaht, in- significat Cuibbertus abbas se accepisse a Lulto
cidit in feriam quinlam, qnaefuit dies ipsamet As- pallam holosericamad reliriuias beatai memttriae
censionis Christi, et Maijmensis 27. Uiuie faCluni Bedaeab eo destiiiatititi,niiuitque ad eum et Bftda
ut in NecrologiissupremaBedaedies, modo26, modo scriptis libellosduos de viro Dei Curhbeft<) (fuerat
27 Maiiadnotaretur, priore calcuload animaeegres- C liic Lindisfarnfinsisepiscopus)metro et pfdsa' cotnsum, posteriorequead sepuiiuraeofflciumexacto. Sic positos, excusans pltlra se mtttere ritfnpotuisSeproniaiiusheergo Carthusiani ColoniensesseplimoKalettdasJu- pter hietnis asp&ritatein;qus scrlpWiVum
nii: i Eoderodie (vel secundum alios, sequeniti)in betalDelorpuerant, ac promittenk, quaectinqurjde
Anglia, depositio Venerabilis Bedae presbyteri et BedaeOpusculisipsi deessent, se ad illnln (juainpriconfessoris,doctoris praecipui;qui, ut ipse de seipso iiiumea iiarare llcuisset, iransrhissurUni.Ejtts baee
tu* cliarefert, cuin esset aiinorum septem in mouaslerio stiht verba : t.Gratanter quideiiitiiUllugcuIa
inter
observanliam
traditus,
disciplihacregularis, et ritatis suscepi,et eo grataiitius o>> l<£h*c ifllinlo
quotidianamcanlandiin ecclesia curam, semper aut devotionis affectu mittere cognovi,itt' est, boloSediscere, aut docere, aut scribere dulce habuft. Tan- ricam ad reliquias lieatai memoriai Bedai uiagistri
dem plenus dierumet sanctitatis,noiiageiiari.usobiit nostri, 0J>recordatioriemet illitis venerationemdedie quo petierat, hoc est, die Ascensiohis,Doinini. stinasti. Et reciimiqUidemmilii vitfetiirUttbia geds
Illo enirh die, iilibaio sensu et liilari vultu, cum Anglorumin pinilibusprovinciis,ubiduntjue reperti
cantasset aiitiphonaui,0 Rex glorim,etc.r einisit spi- sunt, gratias Deo referam, cfiiiatarri mirabiledlvirilum. >
rutn, praedituiiidiversisdfJriis,taibquead exefcerlda
His acceditauctor Vitaebeati Alcuini, Bedaequon- dona studiosuiii,siniiliterque ih bOiiismoribus vidam discipuli,ubi hseclegiraus: i DeoamabilisBeda ventem Deus illis in sua natioiie donaVil',quia per
presbyter, die quo voluit, et petiit, eo scilicet quo experimentum, ad. pedes ejus ,nu"tfit(i^fiiic qiidd
Rex glorite Christus, triumpliaiorsuper omnes as- narro didici, etc. NUncVero,qtila fogrfsiiallfiuidde
cendit coelos,ab IncarnalioneDomiiii 731, septiino D opusculisbeati Patris, cum meis piieris, juxfa Vibei,
Kal. Junii, a sancti obitu vero Gregorii 127 anno quod potui tuaedilectioniprajparayi: iiCetlbsd&Vii^)
consumiuatus,ad Domiuummigravit nonagenarius, L)eiCulhberto inetrOet prosa c6tri'p'osittJ6,
iule vosicut quorumdam affirmatioest. Namnono decimo luntati direxi; et si plus poiuissetrt,li|>efilerrolllis.aetatis suaeanno levita,uigesimo vero sacerdosef- sein,quia prsesentiapteterit* iiiemjsinultlitiiliorrificitur. A quo lempore, qui arite per iriginta annos biliier insqlaiii nostras gerifls iri ifrl^tfret$i ggli/, et
didicerat Ecclesiaeprofulura, usque quinqtiagesimo ventorumet imbrium procellis diti liiedbe depiesnouo, cum sudore non inerti, dignis memorialioris sit; ideoquescriptbrismanus, ne iiiJiluiliiioFlimliinserere propriostyio studuit. Per alios aulem tri- brorum numefum perveiiirSt,retar|Tat'aest^ eifeLDe
giiita annos, ferunt ea quae scripserat correxisse, opuscuiisvero beatas recpraaliljiilsBe/3aB
fjua^att^uc
discipulosquoque non mediocriteromniuin libera- descriplanon babes,proriiitti»,iiie, si vikeriiiius,tuaa
lium arlium studiis erudiisse.i Scribebat hic auctor voluntatiadjuvaturum.>
anle oclingenlos abbinc annos, i ex iis qua3Sigulfo>
in tertia epistola,quaeest nuniefo 95, memor proinstilutore suo, Alcuiui porro fidelissimodiscipuloi missi Culbbertus abbas initlit ad Lulluru Hedatlireferente cognoverat.»Sic plane ut in Editis, legi int bruin de ^Edificioteihpli. Ih quaita episioJa petil
Codicems. sanct* MariseUbemeusis,ne quis hic ai auctor quicunqutjest, reliu.uade opusculis Beda>,
lypographomendumsuspicetur.Nec lainen vacathic: quem eiiam nuper e vivisabiisse signilicat; sic eiiim
locus suspicione erroris ab antiquo librario iucul- ait: < Inierea rogamusut reliqua de opusculissagScati; quouiodo euini scribitur lieda obiisse auuoi cissimi investigatorisScriptoraruia Betiaumouicbi,
§&CT. 111.— iN fii§TdRlAHffeCCLESlASTitCAM
t>ROLEGfJlftENA.
'U
*
in
Vice
diiflelae
Oei;
,
nuper
dptiao
qtiem
Ecc.e,§i,ae,A Ariatqliumr;(juse incipit: 1 Libenter accepi litteras
sciehtiaScripturarum fiifsfsseauglyimus,,coriScfipja tuae,BeiiTgnitatis;
> finit autem in bls yerbis:'« Aiite
nobis transmittere digneniini.> H&cest epistojamj- «quinoctiiim, i"qisseconflrniet; > app_enrlicbm.
vero
ex
tombIX
rVaronii
inero 150, qilae
in Sfl- Jillaniq.ua)iqcipit _:«Pfiriib,aiinocirfiujt dbceriinbveiiAnna|iuiii
Brti Collectlpherriiradrictaest,., et Boriifaicio,
Slogijrxr rialis, j.ei Ma^jo.p^m/<77it|
qt ^7, rae.ritiqnemfac.it,
inrir)arclii^ptlcopo tijale ascripfa, cpm yeje.sit, Lulli tanqupni spufia.rnrej.icio.Illajn Bed;eepjstolamrie
elils.succtssoris, quViiJ
gemiita ratione si,c>oste.ndo. jequinoc.tio,vidi iri Codiceyetej-i.iJibSioihjecfe
Geneei
Pripjrpetilur
sjjpfa. jriemoraiis. vensis, vu|gata Iwigeemen(Iatiore.rfl,.
quairi proxime
tnDJis epistoHs
a
priipaiji
sequenatur,
I^f,
ejt Jifi^q^1de,R.atione,ien)p>bi,uni
caput 29,
petjerayjjllus
^uippejt^.bnjniajBeiJae
cuiri
de
et
paiica bbtintiisset,quoruyi
opii*scuTa,
e^du^ul;
cqiicordia^marjs' jiinae. Abeijsit'^nim c.iiata .sujih
95
Cuihberti
irieniip ejiistojjs
89vef superefat, ujt pe.riicpit
lanquap^ii.pyqppsiuimriijijjp^rti^eris,quam
de Ajfretiqriaqiiseslbi dberant pbstUlarel. Jftpcverb facii videre est i^rj,qi(a'in,ih
loc.o,,iriAlibf,q
j
.f,Qprib
epfslfllailla ISO. Al'|jeraratjo est, quod cbns^elJJe- gumeriiislunae,.tqoiq pripio inter.ppera Bed*. Unde
dain pbn\faciofiyss^.,^perstitem,,EteiiimJBqb'ifeciu| appafet hori esjsbjllaqi Bedae,sed aiicjlqris ii.derti
gfefiosbroariyrjp'y|(^rn sibi iii_cogluiri,sirav^La.iirib qui scribebat 'ariiio776, adeoqueafinisquatuorilecim*
Chnsti. 7J>3,sebunoum^Serarii aijciiratos.,calc$|<\sP posj,,obitiim iDsius,Bqd(ae.
Quoilverb ih eodein traPofro Lu!lu^(.^os\ ^bnifaciunij'a)ji episcqpus,rpi^it qtatude ar_gu_rnjeiili6t.la.iiaj
laudalur Ulpericus,id a
P)a)larrinbfbsegicamjaTJcolibriestaridasBedaefijcens feceritiore m3iiur|glbsseinaesse n,e dubiia. Lorige
exstfncti reliqujjaV.Ejiusdemergo LuUiest epistbja enim pqst annup Christi 77f>vivit Uipericus,,sive
iffa ad Cutliberj;jn\abnalem, quseest in,coliecjiqhejn
cqjusCompuii,vidiiiius,in manuscriptis
Helpericus,
j
in .qua_.Bedae
centesimaqu)iiqu'ag.esi"rna,
ntiper in £c- duas.EditiqjiejS,priofeiii ann,i 063,,pos,teirioreui,,a/rini
clesia iuceptis, adeoque turic vita jam peffuncti, 930; hls^erijnj.aririi,sscfilier.bse.prqfiijjtuyebcafiie,
cui tituiusj.esi,i,Qualiter.iriifiniarifur
. .,,„, „„ ...,.,.. ,..„....., ..
mentionemfacit.,.c%
anp\#tijucarnaUii.deet,reda'i;giAas(i,Jqsiairi'Slmler.uin
, C.ujhigiitu,rex lns ljquidoappareat fiedam in vivis iione,pbtnirii.'.
GesrieriBibliplhecse.Previb.rio
aetasejus ijni in s'116
fiiTssb.^lirianjjujB^
, ip|}jericum
claruisse
anbo
addit
djcil.
nojjqgeiiafi^,g^uanie*,gj.u,sepitapliipalijsque afgUDo.niini1,(J$S,,
Qiibd^y^fq
iri anno;762, fuissq,illuhi,.sajj]cii
d_,<jiig.t
igent.s,asjfpximiis, objtijm.jej[us
G^h mobactium,,ypt(pjroiSari.jdoqui fuit. Lujli jpo.stB/>iiifaciiu|aseqiiyiiis.septimu.s. I>is,potesl,.c.uiii,ex,pjb's ppfipipilti
.prifatioiie ,col|igi
aeiatis
ad
fiiissie
Lfjlliis ajirium
pervenit 87, episcopaliispost yidealur,
ip^iya^pot^u^
Aii^od^feiiseri)^ Quja
se ip(se,accu.?at,
Bqnifacrum5?- ; . . . a
»•>•lara^ii in ea^prae^ajiQnejnstabilStaiis,
est.aj, Affordb,in,Annaljb.js suis, a,cpej plufa nio^s^ ja .Tfpgatn/^,se essp Siij)ificat,
..jMiriim.jCer^te
feferri Iias .ejijstoLas
dej.ojiitu.Bedsead ji,iuium734, negare rmn^augini..qiuniuier sanbii jGaJli^ipQnacJhos
nec,att'eiidiss§jlluiii ad IJonifacii/jt tLulu chronoio- SUaffl.
ajiquantJ/D.
fe,rjaXussit. Hdjps.praer^iijnlsvelut
sjaro^jjuam.j.exNjcoiai^Se^ariiJjjqguntia _potiJ,ei:at prqbatiorie.sWcjUjbjjc.iq
ejiisiqiarj)Cuth^rti ^e obifu
rniiuiii
pi>er,e.pefspqctam. JS.ec^niinus,
sancji, Bedae,.JHJJI?ep}§.i|ql,ani,de
est^aijiio
Ee^uinbqjiq^ioxia
.abwralum.ess^ a, \j(fiieJBio Af)aiojium,ex.;Cbdice
uwltis
Qmusf,6edae,tam,16ng'e
(jeiieyensi
^fo^fj.^iiieliofem
eum
et
sectitis,Ang|ibanarum
reddilam, Cdmputtjgljjefic^
gjal^shurierisj, jiliisque,
ratibjiejn ips,e,aitingjt Asprum, quem Patreih sahctissimuriinuncupat,'fof8wJtiffi.s<^'ion^u's.iij5iij'usVrei.
« tasse monasterii saricti. Geimani Autissiodorensis
j^Wesburujnsis.,,.ciiiii.ai, vUb, itj[leg.,,lcap.,3,:tse-i'C
guttaiii cum Peiia .ornnenipene gestorum Aolitiam, abbatem,jut coabbatem, et alterain praefationem
bpiiogWi
usijije^d s_ua.ienjpbf?u,,._.,, ,„., .-/_.,v...i<r..<...,•>. cum
:
Addrim pro corollario, locoifabnlaefjiiaecircuia;,Addii' Aifofaus,, in ^iinalib.is,.Jcclesiap Apglqet I.nge- fertur de titiilo Venerahilisangelica manu descripto
SaUbnicae,ad antuim Toijj ,QtA94iSfiWWS
esse; nam,,primuspqst,fiejiam,ii..i.<.rujii in epilaphiiejus versu :
iiriisi,vefum
qmnino^rivlq,,qepsf,tiJir
ge^nim,ijiti^t|lionfl,jpse
Hacsuritiri fbsskBedaiVerierabitis
osiM,"
i
>
Ha)j^sbuA'|eASs, porj-bql.itftin_\^iJjel_mj^ai.me;S.buriensis refejjBglaeusin,anjium.(ij.tisij.ji,]*^,
Scrij.,efe hhjus nqmencLiiijrajJpsainpietofigiiierp,,ex,Qji,i)i-iead sexiuin.Kaienfluxe- iis.JttuceliniMerioiogio.JSeuedictino
cop.pefiitnjjialaj^le^aiipjs,.;,eiS.
.hsCjJtiXijp^i.te^V;
libfgEUin das J.unii: « Scriptprum ejus , inquit, isuitsi.fiiitaurifitj.a^ qbita.Bedae,.ad r^ilmesb_urjgiisj.sii
,fan|.o ctorjtasj ut ex oidinauone.episcoponimjBritannja!in
eqiiiqriemaiiiiifer^etfecenti ei quiufiiiagiiit.'»,
inlervallo sopita apud Anglos,,temppruui.,,s,cieni,ia,Ecclesiis publicelegereqtur, Gumquein,lqctiqi,ibus
fiju's..iioineii,,exmore, aqciofis Veneraqiiid niiruinsi in soiiiuiorumquaedanisp(ia_rjiasma|,ai.o.n,iliar,ui)i
fgre biiis.ijedaj, preshyteri.praeijgereiit,,alil#r,/.Hm
jltim
evigiiarit,et a ye,roipsqmtj.t.Bedaejobiiu.trigi.iiia
aniiis aberrayerit? Id everiissecertis argumentisde- yiveret prajdicarenon praesumeijjtes,
obijnuil.iii lipdiernam
mbnstravimiis. ...,, ; .,i; ,,.,... . :... ,; ;_,
usque,diyemiiips,.ut \qui,a princiiiio,,(,ura
,. Nuiic r.estat 111dqctissimi Barpnii obj.ectjoui-siib yiyeret, non sanctus, sed Ven.eraliilis
illusiris nooipnclaiurseiijiijcuBabafnr,
iiiitiurn prbpbsila. saiisfaciam. Is anno Clirisii751, oit ipsam 13111
ralionem, Venuniero19, asserit, aut pervenisseBedamad ai.inupi, nerabiljs deiiiceps.perpeluodice_j:e.tur.
> .,., uw, .,
I . Ucstat ut de saucti Bedaj sepiilt,ura,iumiiiis,ac
ae.iatissuaecei,itesimunii|uiinuui,,autillius uoii.e.se t)
presbyteruib.ideaeqqinoc^p reliquiis,qui. anie hinc inde.pbservs.tasimt,.iiunc
ejpistqiamad.AfVicfhedam
juxta Anatolium,quaintamen ipse ad liiiem.ilistorjae ipiqcum conji.cianj.Monui supj;a,vsep.uliumi;^rinio
Aiigiicai.aescriptjs suis aiinuiiierafe videtiir1,i.!.uia ftjuscqrpusieGirvo, undeqyolanftfelixatniinajiitrasciiicetiii ea epistqlaexeoipluinprofert de,Paschaj^ vfflt in gaudium.Dpminisui, aeraj Chi;istianaea,n;io
arini quo. siiribebat>..ChfjsU
.77,6,ct sequenji,s,7.77, 76a.. liide trauslaiuiri,l'uisse.,:ppst,aniios,.cjr^.iler
in sacrajn aedemDuBe.iiiiens.em_,
quorum,.a__inprurn;.epactas,:
regulares, cqiicu.rreiiles, caixxxyn.il
cuin saiiqji
...corporeUim adhoc incorriipto. JL#go
iunVs.,quar,ta,s.,(.pcim^s<.p!cii_|rj)^mej).sis fe,,- Cjiitlibjerti
rlasj.poiiiMiicasdeoi<|uepa|chales,accurP).e
.4es,tgnat, ctjeiiiJeapqdHf,liiiand..qni
Frigidi moniis «iqiijic.liu.ii.,
prqut ift fiedaecyclo.deceinnov.eiiriali.te..iio
dec.jijip li((ro.^(.yiiiClirouicoruifl,cleiicos..!Laudun,eos,es,
i^ne
si
cpntinentuf.Tum.baecprudeiiier,&ubj;cit
:.,i Qupd
.sua,,ut ad..e>u'n,reparaii(iam,aj>cqi!sumpta._,eccle,i;(
de
Iiaec loiiga Beda3,ae,tai^ftoii.
place.nt,.iM.nqya.iet g,ujdtwitbidjicolligeiein, supplieatiqneindecr.evissq
haclenus iiniudita, tunc iiicuiiijjit labttt i_isqui,„iie- pijri!:,C|aIiiara
,e> Ajigliam,iu (|«a.noynnllaSrSanctae
ciiatain nuper epistojam,.(alsp- llfariaj Laiidunensisj;eUq;'jas,niiraculis
ganl non esse,Bed.ae
cirincly.tas
que recenseri inter ipsius scripta monslrafe, et nos cuuilerebant. 1 Hi de Saresberia, inquit, venerunt
veriora pronieiiti ihaud invilj. acquiescemus,parati adabbatiain saiictiinoiiialiui.n,
quaj,,dtct.lm',\Viliqnia
lirmiora
>
ad
tria
tradentem.
milliaria, ut addil Albericushajc refesemper,sequi
(vix
Adbaic ego, agnoscereme, ut verumel gernianum rens in Clirouico,ad aiinum,lil,5)„ i^bi ostensa.est
jJed* opus, epislolam illam de aequinoctiojuxta eis sepulturaVenerabilisBedaepresbyteri, juxta aue m
i3
BEDJEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV.— HISTORICA.
16
sepulla est mulierilla versificatrixinclyta. Ibi jace-1isancta Scriptura, in quibus nos a soinno animae
bat quidamlongo jam tempore febricitans, ad se- exsurgere,praecogitandohoramultimam,admonebal.
pulcrura VenerabilisBedae presbyteri, quia plures El in nostra qnoque lingua,hocesl, Anglica,ut erat
ibi consueverantsanari. > His addit de suo Alberi- doctus in nostris carminibus,nonnulla dixit. Nam
cus: < Hie orilur quaeslioutrum requirendum sit et lunc hoc Anglico carmine coraponens, raultum
aiebat (Sequunturapud Simeonemquaqoid sit verilas de sepultura VenerabilisBedae;vel compunctus
si utrumquestare potest,et quod hic dicitur,et quod tuor circiter versus Anglicalingua et Anglico chain legenda translationis tieaii Cuthbertide corpore ractere descripti),quod ita Latine sonat: Ante neVenerabilisBedaescribitur. Sed dicuut quidamquod cetsariumexitumprudenliorquamopus fuerit, nemo
fuerunl duo Bedae,primusqui fecit homilias,et ipse existit; ad cogitandum, videlicet,antequamhinc pro
de Wiltonia.juxtaqueni sepulla est mulierversifica- ficiscaluranima,quid boni vel mali egerit, qualiter
trix inclyta.>In MonasticoAnglicano,tomo1, parte i, postexitumjudicanda fuerit. Cantabateiiam antiphopag. i, legoquod in ecclesiaGlastoniensi<requiescunt nas secundum nosiram consuetudinem, ei- suam,
ossa VenerabilisBedaesagacissimidoctoris.>'AtVo- quarum una est: 0 Rex -glorix, Domine virtutum,
la'lerranus,libro xiv,in Antliropologia:« Depositura, qui triumpliatorhodiesuper omnetcoelos
atcendisti,ne
not
derelinquas orphanos,sed mitte promissumPatrit
inquit, BedaeGenuaevisitur. >
in
not Spiritum veritatis. Atleluia.Et cuni venisset
Tertium Bedamduobnsaliis priorem indicatBeda
verbum,Ne derelinquasnotorphanot, proruipse Venerabilisin Vita sancti Cuthberti apud Su- ad illud
rium et llenschenium, 20 Martii, cap. 57: i Non pit in lacfymas,et multnm flevil; el post horam
audebam,inquit,interrogare (sanctumCuihbertmn)." ccepit repelere quse inchoaverat; et sic per totum
quae essent tenlationes de quibus dixerat; tanlnm diem faciebat.Et nos h<c audientes, Iiiximus cum
vice legimus, altera ploravimus; imo
rogavi ut ministrossusciperet. Annuit ille, et quos- illo; altera
dam nostrum securii retinuit, in quibus erat major semper cum lletu legimus. ln taii laetitiaquinquageBeda presbyter, qui minislerio ejus familiaritersem- sinialesdies usque ad diem praefatumdeduximus;
gaudeliat, Deoque gratias agebat,
per adesse consueverat, idemque donationumac- et illesicmulturn
meruissetinfirmari.Referebat et saepediob quia
cepiionumqiieejus consciuseral indubius: qnemaccebat : Flagellat Deut omnem filium quem recipit
ld maximesecum manere voiuit, ut si cujuslibet
n); et multa alia desancia Scriptura. Sentenceptis muneribusdignarecompensationenon respon- {fle.br.
quoquesanctiAmbrosii:«Nonsic vki.ut mepudisset, admooitionerecoleret, et priusquam obiret, tiam
sua cuiquereslituerei. > De majore hoc seu seniore deat inler vos vivere; sednec mori timeo, quia boBeda libens acceperim quod de ejus sepulcroreferl nura Dominumhabemus(Paulinus,inVitaS. AmbroHelinandus,et quod ait Hermannus,et alii plerique, sii). >In istisautem diebusduo opusculamultummeobiisseillum auno 431. Sic Beda minor majori illi moria digna (exceptis lectionibusquas accepimus
totis iinoet quadragintaamiisfueritsuperstes,quippe ab eo, el caniu psalmorum) facere studebat.
mortuus, ut osleudimus,anno Christi 762, die Maii Evangelium,scilicet, sancti Joannis, usque ad eum
mensis26. Hos duos Bedas Girvenses, majoremet locumin quo dicitur : Sed hcecquid inter tantosf in
minorem,qui non dislinxerunt, in varios prochro- nostram liuguam ad utililatem Ecclesiaeconvertit,
et de libris Rotarum lsidori episcopiexcerptiones
nismosincurrisse necesseest.
quasdam,dicens : < Nolout discipuli mei mendaCAPUTII.
G cium legant, et in hoc post obiium
meumsine fructu
laborent.
>Cum
BED.S
DETBANS1T0
, ET EJIISCONVERSATIONE.Ascensionem venisset autem teriia feria anie
ccepit vebemenlius aegrotare
Evittola Cttlhberiiejut ditciputi, et oculati tettit, ad in anhelitu, etDoraini,
modicuslumor in pedibusejus appaCuthwinumconditciputum
(a).
ruit. Totum autem illum diem docebat, et hilariter
Dilectissimo in Christo Colleclori Cuthwino, dictabat, et nonnunquaminter alia dixit: < Discite
Cuthberlus condiscipulusin Deo aeternamsalutem. cum festinaiione; nescio quandiu subsistam, et si
Munusculumquod misisti mtiltiimlibentef accepi, post modicumtollatme factormeus. > Nobis aulera
mullumquegraianter lilteras tuaedevotaeeruditionis videbaturquod suum obitum bene sciret. Et sic
desiderabam)missas, uociera in graliarura actionepervigilduxit.Et mane
legi : in quibus (quod maxirae
videlicet, et orationes sacrosanctaspro Deo dilecto illucescente,id est, quarla feria, praecepitdiligenter
Patre ac nostro magistro Beda a vobis diligenter scribi quaecoeperamus.Et hoc facto usque ad tercelebrari reperi. Unde delectat magispro ejus cha- tiam horam, ambulavimus deinde cum reliquiis
ritate, quantum fruor ingenio, paucis sermonibus sanctorum, ut consuetudo iilius diei postulat. Unus
dicere quo ordine migrarit e saeculo,cum eliara hoc vero erat ex nobiscum illo,qui dixit illi: « Adhuc,
te desiderasseet poposcisseintellexi.Gravatusqui- magisler dilectissime,capitulum unum deest; videdem est inlirmitale maxima creberrimi anhelitus, lurne libi diflicile,plus te interrogari? > Al ille :
sine dolore tamen, ante diein ResurrectionisDomi- < Facileesl, inquit, accipe tuum calamum,et temnicae, idest, fere duabus bebdomadibus; et sic pera, et festinauter scribe. > Quod ille fccit. Nona
gaudens, gratiasqueagens omnipo-D aulem hora dix.itmihi : < Qusedarapretiosa in mea
postea laeluset die
et nocte, imo horis omnibus, capsellahabeo; id est, piperem,oraria, et incensa;
tenli Deo omni
usque ad diem AscensionisDominicae,id est, septi- sed curre velociter, et presbyterosnostri monastema Kal. Junii, vilam ducebat, et nobissuis discipu- rii adduc ad me, ut ei ego munuscula,qualia Deus
iis quotidie lectiones dabat; et quidquid reliquum donavit,illisdislribuam.Divitesauiemin hoc saeculo,
erat diei, in psalmorum decantatione occupabat; aurum, afgentum, el alia quaequepretiosa dare stutotam quoquenoctem in laetitiaet graliarumactiotie dent; ego auterncum muliacharitate et gaudio frapervigilducebat, nisi tanlummodicus somnusiinpe- tribus ineis dabo quod Deusdederat. >Et alloculus
diret. Evigilans autem statim consueta repetivit, est unumquemque, monens et obsecrans pro eo
etexpansis manibusDeo gratias agere non est obli- missaset oraliones diligenter facere, quod illi litus. Vere fateor quia neminemalium unquamoculis benter se facturosspoponderunt.Lugebanlautem et
meis vidi, nec auribus audivi, tam diligentesgratiasi flebant Omnes,maxime quod dixerat quia amplius
Deo vivo referre. 0 vere beatus vir! Canebat sen- faciem suamin hoc saeculonon essent visuri. Gaui debant autem quia dixit: < Tempusest ut revertar
tentiam bealiPauli apostoli : Horrendumett incidere
in manut Dei viventis(Hebr.x); el mulla alia dei ad eum qui rae fecit, qui nie creavil, qui me ex niDunelmensis.SiroeoneDu- vimus ex epistolaehujus editione jam olimvulgata
(a) Ex HistoriaEcclesiae
nelmeiisi monacho auctore, lib. i, cap. 15. Nosi cumOperibusBedae,et apud Surium, et Baronium,
tamen pauca quaedamvel supplevimus,vel emenda- in Annalibus.
15
PROLEGOMENA.
18
17
SECT. III. — 1NHISTORIAMECCLESIASTICAM
hilo tormavil.Mullumtempus vixi, bene mihi pius \. Spiritui tancto, cum Spiritum sanctura nominasset,
JudexvitammeampraVidit.Tempusresolutionismeae spiritum e corpore exhalavit ultimura,ac sic regna
instat, quia cupiodissolvi et esse cum Christo. > migravit ad ccelestia.Omnes aulem qui viderunt
Sicet alia multaulilitatis causaad nostramaedifica- beati Patris obitum, nunquam se vidisse ullum
tionemloculus, in laeiiliadiem usque ad vesperuin aliiiinin tara magna devotione atque tranquillitate
duxit. El prajfatus puer nomine Wilberch dixit : vilamfinissedicebani, quia (sicut audisti) quousque
<Adhucuna sententia, magister dilecle, non est anima cjus in corpore fuil, Gtorid Patri et alia
descripta. > Al ille : < Scribe, inquil, cito. >Post quajdamad gloriamDeicecinit, et expansismanibus
modicumdixit puer : <Modoseiilentiadescriptaest. > Deovivoet vero gratias agere non cessabat. Sciio
At ille : < Bene, inquit, veritalem dixisti, consum- autem, frater cbarissime,quod multa narrare posuiattim est. Accipe raeura caput in manus luas, sem de eo; sed brevitatem sermonis inerudilio linquia multum me delectat sedere ex adverso, loco guae facit. Attamen cogito,Deo adjuvante, ex temsaucio meoin quo orare solebam, ut ego sedens pore plenius de eo scribere quaeoculis vidi et auripossiininvocarePatrem meum. >Et sic in pavimento bus audivi.
suaecasulae, decantans Gloria Patri, etFilio , et
IN BED^
HISTORIAM
ECGLESIASTICAM
CHIFFLETII MONITUM.
Ante omnia monendus es, mi leclor, de hujus B dem anno 155*4,tomis octo; Basileaeitem lomis
operis de gestisAnglorum,quod prae manibus est, octo, per Joannem Hervagium, 1563, et denique
variis Ediiionibus.Antiquissimam,adeoqueprimam, Coloniaetotidem tomis, per AntoniumHierat, 1612.
quamquidemnoverimus,neroo(opinor)
desideraverit, Ez his omnibus HeidelbergensisEditio anni 1587,
quiJoannemGraviumEditionisuaeAntuerpiensianni et Cantabrigiensis anni 1644, caeteris accuratiores
1550 sic praeloquentenividerit : < Darausen libi, sunt; nec lamen plane illimes,ut apparebit ex subamice lector, venerabilis Bedae EcclesiasticaraAn- jectis notis.Nostram hanc profitemuromniumabsoglorumHistoriam,semeldiintaxat, quodsciam, ante lutissimam,et emendatissimam, ope raanuscriptoannos quinquagintaprocusam; sed adeo depravate, rum aliquot Codicum,inter quos principem 'ocuin
ut diflicilejudicare possis, praeslileriineprorsusnon obtinet codex sancti MaximiniTrevirensis, optimae
fuisselypis mandatam,quara hoc modoin bominuin notae,et vetustissimus; ex quo praesertim sperare
inanusdevenisse.Mentior,si non in uno hujus ope- audeo me praeclarumboc opus, haud exiguo Gallicae
ris lernionesupra niilleet quinquaginta erraia de- pariter el AnglicauaeHistoriaeeinolumento atque
prehenderim; et plus negoiii fortassenobisinresti- ornamento,ad ipsius auctorismentem primaevosuo
tuendo.quamauctoriin condendofucrit. > Nolarihic nitorirestituisse.
De rationescribendimoneo,ubique retinuisse me
putamusEditionemArgenlinensemarrni 1514, cujkts
excinpiar superest hi Bibtiotheca reipublicaeAu- ex CodiceTrevirensibonaenotae,ac pervetusto, angustana?;quam Edilionem quia ipsi non vidimus, tiquariam pingeudi forinam, quia ex Bedse ipsius
Gravii relatu nosse sil modo satis. Sed potuerat inente aique ingenio profeciam esse noo dubitavi,
Graviusin hoc Bedaeopereexpurgandojuvari Edi- Q nerape in vocibus,Gaius,reverenlissimus, iuluminatioue Parisiensi anni 1544, per FraiiciscumJame- re, Briltania, adsertio, adtestatio,adicere, Nordantium, qui priinus coliecta Bedai opera tribus tomis bymbrorum, adlaii, conlisae, inlisse, adsistere,
in vulgus emisit. Hactenus ergo Auglicana Bedae inlusus, inruptio , adlaturus , conlocarunt, adceleHistbriatriplici in statu lucem aspexit. Priraura so- ranii, Scotti, conroderet, conlapsus, inlatus, adla, Argentorati1514,Anluerpiae1550, iii parvo fo- sumpto, adsertiones, applicavit, adscniatio, adlio , Coloniae1601, in-16, et CaotabrigiaeAnglosaxo- propinquare, iniellegunt, intellegentia, adplicuit,
nica, in-folio,1644, cum versioneAnglicanaAlfredi adfiigunt, adgregatis, inliciia, adsensum, adsedii,
regis. Secundoprodiil cum velustioribusaliquotre- adllictiones,adsurgere,inlusiravit, exspeclalis,suprum BrilannicarumScriptoribus,Heidelbergae,lypis positis, idolairia, supplantalio, inlecebris, exsolvaCoiniiielini,in-folio,1587, cujusipsiusEdilionisplu- mus, adquirere, Doruvernensis, neglegentia, ulillirimaexemplaria Renatus Potelerius, Lugdunensis mus, exsecretur, proicere, contemtus, redemtus,
lypographus, mutata prima pagina, eodem anno aquilonalis,Hrofensis,Agilbercius,Cuthberctus, et
1587, Lugduni a se procusaesse meutiiusest, suo- similia niulta; quaenon ideo ex illo sancti Maxiinini
que ipsius nomiiievenum exposuit: quare , hujus Trevirensisraanuscripto Codiceexpressimus, ut ea
anni Ediliouein Lugduneiisein ab lleidelbergensi in usus coiniuunes iuveheremus; sed ne a mente
diversarafruslra recensueris.Tertio deniqueprodiit aberraremus doctissimi Bedae, cujus banc fuisse
AnglicanaBedaeHisioria, cum aliis ejus operibus, scribendiformamnon possumusdubitare.
Parisiis,per Jaineiiuni,tomis tribus, anno 1544.lbiDE EODEM
HISTORIA
SMITH
MONITUM
Damusen, Iector, tibi HistoriamecclesiasticamD graphicisscatet, crassis vero eis , adeoque nullius
jain olim sacpissimevariis in locis procusam.Anti- penculi; de caeteroa Codicesatis antiquo facta esse
quissimaalquepriuia omniumimpressiofacta est in videtur. Convenitenim cum optimisMss.in propriis
inclyta civitate Argentinensi auno millesimo quin- nominibus, capilulis, mullisque variis leclionibus.
gentesimo.'Hocvero opus tunc non prodiit solum, Secundo prodiit una cum supradictishistoriis in imsed una cum scholasticaHistoriaPetri Trecensis, periali oppidoHagenawanno millesimo quingentealiasComestoris,et ecclesiasiicaHisloria Eusebiiper simo sexto , accuranle HenricoGran inibi incola;
RufinumcumaddilioneKulini.Editionemisiam pa- qui laraen priorem Edilionem'auctoritate alicujus
tri meo suppedilavitvir clarissimus Joanues Batte- ms. Codicis emendasseaut castigassenon videlur,
lev archidiaconus Canluariensis. Erroribus tvpo- sed solutnraodoisiam verbatimde novo procudisse.
2C
BED^ VEtS^A^WS ^BYTE^
C*^1\UMPAI^IV, - I^STORIjDA.
A annos_jn regnq permansit. Post hqnc Glappa1 anmibi c.qpjaji|ifticite^. pj^lio,ti\e.«?a.
Hutiuft..
imnreJAsiOiPtW
ccjt^gii,Chrigti Caniabrigisevir celel>efrJmusatqu,e num, Adda vni. Aediiriciv, Theodric vn, Ffidiiuafd
amifttiiWM.ni"111,1161
genus,periiissimu^Th/uiiasBa- vi, Huss.a'vn, Aedilfridxxiv, Aeduini xvu , Osiiaid
1
kerAM.S. t &, qjieni,ab, nraecip^amejni ejga tije. ix; Osuiuxxvui, tfcgTficftv, 'Mttfndxx,
M Osferf"kf,
'"
'! "'
be^ew)<Jnliarajatque.haaoris
caiis,anqflaino.^qstea! CoinfetfiVOsficxi/Ceblil^fyuli.''""
ffaeiiaeli.storjaiy|iisinandata,estau.qoISOOJ « Bapti^ayTtPa|^linus"anteS|IT.'
liatg^Uiija
"* cxi.''
AiMyeijpiaj,Lovau\ii,4566,,Ileidelbergse,et Lngdtifli, i, Eclipsis'ajntean.'*ilxi(iii'.
«'P>enrla
moriiur aiile'ab.''i_xxix.
1587.,Cvlonise1601; idtw caej,eraj,
etiAfy ejnsdej^
« Piigna Ecg^ridiante ari. ixpi.''
ajmo 1544,
aiiotoris.opera Parisjis. pejjJaweJiMyo,
*'
Aelfidni
iliideiiio/joqweannql5p, i5asileas.item,pe,i;
antf^Sn.
«;'
.loanp^m
Lyiyl'
«
A
a"''nlean. LXIV.
i5C3,
Goloniaj,per
U
Hervagiuro
diejw^ue
btb$,uBi,
Mbnas^eriiiinet iu.raemonda
'"
»
Hierat 161,2.Usv,eco.n(niiibtis
Edttioopera.
cas,tig,atio.r
Gometa3,Vlsa3"aAtb^h.VW.','
et st^io.Alirali3iiii,AV/|.a,lo:ci
transivit
ad
ChriCaiitabcigi* aqno,1644
f EqiJe^i"stq.'Patef
Ecgbefct
"
''"
•
•
"
'
'"
•'
•"'
''"
Latine el Saxonice prodiit. Latiniirii autem texluno, < slpji.
< Apgli ii^ Britta^ia an(q an. ccxc^u >
vir doctissimusad lidemtrium Codicnmmss. edidit,
ei commentationibuslongioribtistim historicisquam Hisce pene omnibusin^aiiriuni'"S^concurrentibus,
ecclesiasticis ithistravrtvGpus ssrne omtii laude di- ct. Wanleio(o)inMss. Angla-Saxanicisv.ecsalissuua
gnum, sed nec omnibus n,uiper,i.s
abspltitum, imo verisimilevidetur htincipsum Codicemeodem anno,
nec paucis nec levibtis viliis*Taiofans.tfodiit tan- Ceqlqulfoadhuc regnaiitp,seu saltemante Eadbercti
dem Latineanno 1681. Parisiis auctor noster emen- B inauguralioneni, duobiisquoque annis post Baedse
in Wirerouthensi monasterio fuisse scridatior sludioPetri Francisci Chilfleiiisoci^atistou.
tum. Adde quod manus ImjiisccCodicis bene conJbityit^,
presbyleri, imo, si ipsi erudilissimoEditoricredas,
emetiuatis-ima, ope manuscriptorumaliquot Codi- venit cum exemplariPastoratis GregoriiMagnipapse,
cura. inAftr.quq^ ntincipem lqcum qji.tinel Codex quod Willibaldusdiaconus scripsit, hoc est, inler
VetU- an. 73l, quo diacoriatumsuseepit, etan. 740, in quo
satiyi Ijfaxliiiirii!
tjievij^isfs., bpifmseriotjeel
ex scri- creatus luit presbyier. Conveiiitquorjuecum aViisiustissijbiis, \fi ^vi^^ssiiiieprobatChiffleliiis
beSidirat^rie pera'ii'tiqua,,q,u(aib,
Codexitte retinuif. dubitatsevetustatis el libris el diploraatibiis,prseciUl abtiij.de pue cum illa Valdharii Lundoniensigantisiitis epiNec WugV 9*c ipinressVppeiiTtusilliiriis'-^
'
stola
ail
Uerclualdum
Edifidnis
arcHlepiscopum, quam irt
paginam
cbiisjaTf/iV
ajtijj\i£ajjipam iibsirae
appendice, nuniiav excudimus.Probabileest Codiubi C^itfliyii^
pfaecipue
' •''''ocu|i|m Yefi^iti,
" sbhajma.ja
'"* '"
1
cem post pauGOsab ejus scriptioneannos in Galliam
nqtanluf.'"'
fuisse a-portatum; crebraeenim habenturdistioctiocons.picuisvisum,est nonutitifij$jizW <^o.fi;rina
lerii mqdoi sgtlpt, fejrn^e,i^ecessariames.se liovam nes, emendationes,etc, ab homineGaUoexaratae,
im- qui ajgre maniim Anglo-Sax-onicam
tegehat; ei, haj
Raebaj EdUiqnejjj'.1(1ergq,brferis sibi prtmum
pri- quideinadnotationeski mami Gafliea passirnoccurpjjsuii vjr $. ffio^ii^Ga^^us.,S. T. P., non' rta atlos
rentes circa initiumlibri nongenlisfere abliiricannis
derii ^ecariqij,^boracejisjs, oui quarnplurimqs
scriptae videntur. Deniqiie ad calcem quoque lioc
^um rAjj^^nico^tum Ariglicanospiibiici
liisl{_qrJ9q^
liertietis papaeGregoriiJiiiiioris,
juris laciendode patria sria btim ftietat optime ine- scribilur: < Item ex caihoticam
regit inatrera Ecoleriius. ^ostauam verq multos,mss. Cqdtces conlult^-r qui' nunc'Romanam
'Cpl- siam. > Hic autem Gregorius videtur intelligi tersejlijhobiJMlasqjierib\as atijye !c6nime'nta(ioheS
qui Gregorio securido in pontificatusuccessit
leg\s,s$t.aji.is,,creitfl, liegotiis.impliciius,onus detre- tius,
palri persuasit, (juoeuni anno 751 , et morluus est anno 7;4l:.In Galtiacouoncq^
cta,v{ii,idqu| su^cT^er^,
fuit htc Codex salis diligenter-usque ad'
prp,suigulari sua huntanrltatb sefyatus
\\r tdeiii «jeleoejffiiiras
conclustoneiiifoederis initi inter GulielmomMagnr»
va/ias usctiqjries'^dq^lissit^aVqDservaiiones
cbi^nitiregem et fcudovicumregem Christianissisubiit;1^ tit Biitanniae
mcj^vii.Tahde^iV^iitifpaief id labp.i^is
apud Kyswickum; ctrra yir quidam doctissiEdit.iqnerhsjiam^priqrhrii^ijiieii^s ac vitiis expurga- niuin
ret, in niss,.Cd^icibus,exqij.^fiidis et cbmpafaiiurs lntiseura cuui multis aliis CoiiicibnSTarissimistam
iXiulluni(lesuda^tt,et yej' sfia vel amicqrumiridusfria Grtficisquam Latinis pubiica auctioneetuerit, et eos
bibliotliecislnyenifbjjo- omiiesadiiiodumreverendo domino possessoriveno«\ue/,.qnbs lii Ui;i,iiapiilcis
Hoc autetn xscfiiiliovantiquiliUeveneranda,
tuji, jccuialftcoiitiilil.Wiiicihfiriitavariafiim lbctib- dlderit.
maxiriia, lide optimaatqireceriissima,ex
.t\s, i^ecessaruimduxil rit ratiqnem auctoritate
riljw "iqlg OD,I;U
Baedajautoyrapho;in ipso mohasterioubi Baeal.q^nj jsxfq^ijai;^, quEJtairn,jjravi onere se levare ipso
cotiiposuitv ut videtur, descriptum,
Pqdicesessefii- da liistoriiim
)iq^."J5l,'(l'ui(iemobserva,!^ra,Vll,Vs
meo episCopusille pliitobiblusutendurnpraei€|f.qj;isefaHstyfcff, nqtae,e(qtio riup.erioresfueririt, patri
Quodquidembis summacura cuhi Chilfletiana
ejfljet lec^ionqniet e'^(tr^rn'pie()ior^s, fecognoscens buit.
Iecito- EUitiooecollaltirivad verbiima nohis iiiiprimitur.
quqquf fcos,e$ a,ntiquiorijiusfijissedeiscri^los,
enim retigib futtde Codicislam admirandae'vei.ies(lltcq ^e9Cnti,qfun^
Podicuin pforshs nihili ha- Patri
liHraiuimlatso scripsisseaperte
biltt, et in co^feferi^ a^quqtantiquissimosmaxiriieD tustaiis lide, nisiubi
aliquaniutum decedeve. t\eque
Mtcubuit.
deprehenditur. vel
eiiiriitodicibus, qui Saionicis MtlCodexms. ft^jmn Yetu^iissini^spqn ita pridern imltierito; duobuS,
eral penesegregiuinilliihiTitterafumrriutoreniJban- teris exaraiitur, ef in Cottoiiianabiblioilieeaaysernero Morumepiscopumnuper Eliensem, hodiequein vaiitur {tiberitis, C.2,A.14), et terlio fyuoqbiiih
bibliothecaregia Gantabrigiaeasservalur, anliquiori- bibliqtliecaregia anle NqrmaniiicamconquisiUonem,
bus litteris Aiiglo-Saxonicisexaratus circa annum ul vibelur, scripto, cum eo uria coinpafatis,'Tii"pfo737 post nostri auctofisobitum gectindpm,pt ivatet priis npmiriiuus^,antiqunvoces compositasscribendi
ex quibusdam notulis chronolo^icisad calcem libri inetbodo, et in omriibusfere adeo conveniunt;et iu
nugatoriis, iisque paucis, ditferunl,
positis, qusein bunc annum concurrunt. Ilis autem lectionibusadeo
ut nulla ratio oinninoes,s,et,cur lexlus ex Moriano
KpfbisSBri^uulur,
< Anno «XLYHld.,i rcgnare ccepit a, quo feggjl^ CodiCeopiime cbiisiituliisveriantiHtiinmutafctuR
Nordatijiynibrorumprosapia prigineni, ^net gf si}
19
(R) Vide ej«s Ca*alQgnmW9JW\ §.enfenti:pi,lium»p-288-
21
BED^ PH^EFATIO.
SECf. IIL- IN HISTORIAHECCLESIASTICAM
2S
(SmithHisl.eccles.Angllc.)
a
REGI
<miM?m
GLQRIOStSSIMp
BAEDA FAMULUS GHRISTI ET PRESBYTER.
Historiam genlis Anglorum ecclesiasticamquam ,A in ipsa Cantoariorum provincia vel etiam in conli-.
nuper edideram, libentissimetibi desideranti, rex, guis eidetfi [ Ak, ejusdem] regionlbus a discipulis
et prius ad legendum ac probandum transmisi, el beati papajGfegorii gesta fuere, ve! monimenlislitenunc ad transcribendum ac plenius ex temporeme- raruni vel Seniorum traditione Cognoverat: et [Al.
ditandumretransmitlo; satisque studiumtuaesince- om. et] ea mihi de his qus memoria digna videbanrilatis amplecter,quo non solumaudiendisScripturae tor, per religiosumLtindontensisEcclesiae' presbyl>sanctaeverbis aurem sedulus accommodas, verum terum Nothelniura, sive literis mandata sive ipsitis
etiam noscendisprforumgestis sive dictis et inaxime NothelraiVlvavoce referenda, iransmisit. Qui videnostraegentisvirorumillustriui»,curam vigilanterim- licet Nothelmusposiea Romam veniens, rionnulias
pendis. Sive enirrihistoria de bonis bona referat, ad ibi beati Gregoriipapaesimul et aliorutrt pontilicum
imitandurabonuiii auditor setlicltus instigalur; seu epistolas, perscrutato ejusdem sanctaeEcClesiaeRomala commeraoretde pravis, nihilominus religiosus manaeScririiopennissu « ejus qui nunc ipsi Ecclesise
ac pius auditof sive lector devitando quod noxium praeestGregoftlpontificis, invenit, reversusqiienoest ac perversum, ipse sollertius ad exsequenda ea bis nostraeHisiofiaeinsercndas, curo coriciliopraefati
quaebona,ac P,eo digqa essq cqgnqv^ri^sjccendi.ur. Alb|ni reyejfentissimiPalris ajltilit. A prineipioitaQuodipsum tu quoquetvigilantissimedeprehendens,£ que voluminishujus usque ad tempus quogens An^isloriam rnemoratamin notitiaratibi simulqueeis glorum fldem C|iristi percepit, ex priorupi iti^xinie
qujbus te, regeqdis divina praefecit auctoritas, ob S.criptishincinde collecti,se^ quse prorqereoius [At.
generalis curam salutis,latius c propalari desideras. promemus]didicimus. Exindeautem usque aritemUt autem in his quae scripsi, vel tibi [ Al. add. ma- pora praesentia, quae in Ecclcsia Cahtuariortim (t$r
gnanimerex] vel caeterisaudiloribussive lectoribus discipulos bealj papaj Gr^qrii, sive ^q,bce|Sore§.ftqhujus Historiaeoccasionemdubitandisubtraham,qui- rum vel sub quibus regibusgesta sint, memoratiabbus haecmaximeauctoribus didicerim breviter inli- balis Albihi industria Nothelmo, ut diximus, perTemt\re.cura^o.
feqte cognovinius.Qui ctUrah pr^yincianOri^eflWlium
Auctor ante omnes atqtte adjutor opusculi hujus simtil et OccfdentaHtlm' Saxontlnl«ec ndfl6t Ofiend Albinusabba reverentissimus [ Al., abbas r$yqren- taliurq Anglorumalque Nordanhymbrorum,a quibus
dissimus] vir per omnia doctissimusexlitit; qui in prsesulibusvel quorumtempore regumgratiamEvanEcclesiaCantuariorum a beatae memoriaj Tliepdorq gelii perceperint, nonnulla mihi ex parle prodidearchiepiscopoet HadrtajMapliate ylri| v,tneraifl|ii)ii.s funt. Deniqnetioj-tat^pr/set>ij)iie
ipsius Albiniut hoc
atque eruditissimise institutus, diligenteromnia quse qpusadgrediauderem provocatussum. Sed et Danie Ceofuuifo.Nordanhymbrorum, scil., regi.de
etiamerrofis monitum hic esto NothelmumLundo0
quo vide Hist., v, 24. Alius aulem fuit ejusdemhO- niensisEcclesiaepresbyterumtantum fuisse,Canluaminisrex Occid.Saxonum,a. D. 527; alius Mercio- ^ensis autem episcopum,a. 735, ultra BedanajHisrum a. 819.
toriae terriiiiium.
h Sanctce.Codd. vulg., sacrm, decepli abbrevias Ejusqui nunc...Gregorii.Pleriquehic Gregorium
Secunuum intelti^Unl^cujus lafus in Germanisad
UiraMss.
c Propalari.
fidemconveriendis,et custodiabibliothecaeponliflciae
propayari,
cqrrigentes
Codd^.
vulg.,
'
''''
'"'•
,
•
auctorem.
scilicef
atKJfdribusargtntidtildfue^Oniificattoiiti
' "' Albiilus. Scriptores summi nominis, Barorwtts, arrteipsUiii
runt, ui epistolas perscrutandi licenlia Nothelmo
Conttua,imoet Lelandus ipse, confunduntliuneAl- eoncessa, ab illo pontjliae petaretor. Sed t6ftirJ'oris
Albino,alias.ATcuip
q, cuqilamen. i;aii,onulMenus adn.j,ttjti.pjjiil, eninj, Gi;egor;iiift
Sjjbipuijacum Fhicco
fefe
saeculo
cundus
17
in
a.
ifle, lntegrb
lnferior',disciptilusEcgbercti
Januarii,, 751, eique pontificattisucobifi
a.
ateasi
TUron.
80*
hic
j
imii!.
ilrcliiepiscbpiEbdf.,
«6SsitjGregoriusliertiffs22'FeD+uaFfi'ejbsdfeni
autem discipulusTheodoriarchiepiscopit,et Hadriani Beda:autem.deciflia?dieiJwiwisequenitismenfiinitad
abbatis.Caqluar. obiit,ipse abbas CanljuaFa. 732, Ad cq.nsecralioner.li
TJatuvini,Hisi. v, 24., Pra,fa,lio;netii
huricAlbiuumBedadeauxilii acceptibeneficioepisto- igitur banc Ceoluulfonon nisi post librura absqluvide suo loco.
tdm transmitleris, imo post recognituin retfansiriitfaWscfipsiY.quam
e Inttitutut, diligenter.Chiffl.,inttitutusdiligenter. teits,clifusi.JaiH,
hanc.tcmporeGfegorii tfifitiiscripsit,
Sic posuit.commapost diligfnler, coiuipodius,ut ipsi eumqueb.icpqikificemdesignat»
h Provincio3.De provinciaruio Saxonicaruraliitai»
ad.sejistim,s&d.contra stylumauctqris.
videbatur,
1 Pretbyter^m. Auctor Ilistoriajde Anliq. Britt. D tibtts, vide appnqdicern,n. 2.
1 Saxonum.Vulgg.Saxonumpost OrientatimapoEJccl.appellatNotbeimuniLundonjensisEcclesiaeepiscopum,levi quidenitapsu, sed cum indeetmalevolis nunt.
quibujidaiuocca&ioceusurajdata fuerit,, Wbeloco
BEDJEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPAftS IV. — HISTOMCA.
24
23
liel [Al., Danielquoque] reverenlissimusOccidenta-_.i exceptishis quaeper meipsum Bossepoteram. luter
lium Saxonum episcopns qui nunc usque superest, quaenotandum,quod ea quaede sanctissimoPalre et
nonnullaraihi de Historiaecclesiasticaprovinciaeip- antistite Cudberctovel in hoc voluminevel in libello
sius siinulet proximailli Australium Saxonumnec Gestorumipsius conscripsi,partim ex eis quaede illo
non et Veclaeinsulae,literis maudatadeclaravit. Qua- prius a frairibus EcclesiaeLindisfaruensisscripta reliter vero per rainisteriumCeddiet * Ceadda religio- peri adsuinpsisirapliciter fldemHistoriaequam legesorum Cbristi sacerdotum, vel provincia Merciorum bara accommodans,partimveroea quaecertissimafidead fldemChrisliquamnounoverat,pervenerit,vel pro- lium virorumadtestaiione per b me ipse cognoscere
vinciaOriemaliumSaxonumfidemquamolimexsnlfla- potui sollerter adjicere curavi. Lectoremquesuppliverat, recuperaveril,qualis etiamipsorumPatrumvita citer obsecro, ut si qua in bis quaescripsimusaliler
vel obitus exliieril, diligentera fratribusmonasterii quara se veritashabet posilarepererit, nonhoc nobis
quodabipsisconditumLaestingaeu
cognominatur,ag.io- impulelqui, quod [AL, quae]vera lex hisloriaeesl,
vimus.Porro in provinciaOrienlaliuinAngloruraquae simplicilerea quae fama vulgante collegimusad infuerintgestaecclesiaslica,paitim ex scriptisveltradi- structionemposteritatislileris raandare studuimus.
c Praelerea omnes ad quos haec eadem Hisloria
tionepriorum,pariiroreverentissimiabbatisEsitelatione comperimus.Alveroin provinciaLindissiquaesint B pervenirepoterit nostraenatiotiis legeutes sive augestaerga lideraChrisii, quaevesuccessiosacerdolalis dientes suppliciterprecor, ut pro meisinflrmitatibus
extiteril, vel literis reveremissimiAntistilisCyniber- et menlis et corporis apud supernara° clementiara
cti, velaliorurafideliumvirorumvivavocedidicimus. saepius inlervenire meminerint; et in suis quique
Quae autera in Nordanhymbrorumprovincia ex quo provinciishanc mihi suae remunerationisvicem retempore fldemChristi perceperuntusquead prxsens pendant, ut qui de singulisprovinciis sive lot:is super diversasregionesin Ecclesia sint acta, non uno blimioribusquaememoratudignaatque incolisgrata
quolibetauctore, sed fideliinnumerorumlestium qui credideram diligenter adnotare curavi, apud omnes
haecscire velmeminissepoterant adsenione cognovi, fructuro piaeiniercessionisinveniam.
a Ceadda. Al., Ceaddoe;sed de nostra lectione scriba praeoculis Exemplarprimaevumcui coniraalvid. hist. IV,2, 3.
cere non ausus esl, sed fuerunl forte alia quibus
* Me ipte. Al., me ipium. Sed de nostra corre- etiam lunc temporis morem gerebal. Suspensoigiclione vid. Bedamin peroratione Hist. v, 25.
tur judicio clausulam ad praesens reposuit, ubi ne* Prcelereaomnet. Diumirabar unde lot Codices glecta dehinc jacens, omnibusqui hunc Ms. sequiobanc clausulamponerentin line Historiaecontra op- ribus saeculisexscripserunt, errandi occasionemdetima Exemplaria. Sed accedens tandemad Ms.Cot- dil.
i Clemenliam,Cbiffl.solus, patriam.
toniauum 1, inveniliiaiumhocloco relictum,et clausukui in obscuro ad iineui libri insertam. Habuit
BEDAS
PRESBTTERI
VENERABILIS
ANGLO-SAXONIS
HISTORIA
ECCLESIASTICA.
(SmithHistorlcaecclesiastica
Anglic»na.)
LIBER
PRIMUS.
CAPUTPRIMUM.
D diversorumpromontoriorumtraotibus,quibus efficitur ut circuitus ejus b quadragiesocties septuaginta
De tttu Brittaniaivel Hibernice,et pritcit earum
incolis.
quinque railia compleat. Habet a Meridie Galliaiu
* Brittania Oceani insula, cui quondara Albion Belgicara,ctijus proxmiumlitus iransmeanlibusapenomen fuil, inter Septentrionem et Occidenlemlo- ril civitas quaedicitur c Rutubi portus, a gente Ancata est, Germaniae, Galliae, Hispaniae, roaximis glorum nunc corrupteReptacaestir vocaia, inlerpoe
Europaepartibus multo intervalloadversa. Quaeper sito mari a d Gessoriaco Mnrinorumgeniis litore
milia passuumoctingentain Boreamlonga, latitudinis proximo, Irajeclu milium quinquaginia, sive, ut
babet ntilia ducenta,exceptisduntaxat prolixioribus f qiiidamscripsere,s sladiorumquadrigentorumquina Brittania. Hanc descriptionemexcerpsit Beda e nelm. et aliis, Ruoichyn,hodie Richborough.
d Gestoriaco.Quodnunc Bononia.Tabb. Peut.
variis auctoribus; praecipuevero e Ptinio, Solino,
c Morinorum.GensGalliaea Neoportoad Estapuet Gilda.
Orosio,
b Quadragietocties.Triamilia sexingenlamiliaria. las porrecta, adjuncioforle Pago Pontivo.
f Quidaintcriptere. DioCassiusscilicet, et Anloc Rutubi portut. Anlon. ltin. Bilupae; Inscriplio
Amerbach.et Scholiast. JuvenalisBaltelii, Ripuiia; ninus.
s Slad. CCCCL.
Millepassusquinquaginiasex.
AiigliBedaelerapore,Reptacaestir; NenniusMs.Du-
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
26
quaginta.A tergo autem, undeOceanoinfinitopatet, Alex divina scripta est, quinque gentium linguis,
unam eamdemquesummaeveritatis et veraesub.imiOrcadasinsulashabet.
Opima[At., oplimaj frugibusatque arhoribus in- taiis scientiaroscrutatur et conflteiur,Anglorum,visula, et alendis apta pecoribusac jumentis; vineas; deiicei, Britlonum,Scotlorum, Pictorum et Latinoetiam qnibusdamin locis germinans: sed et avium, rum, quaj meditalioneScripturaruracaeterisomnibus
. est facla comraunis. Iu primis autem haec insula
ferax terra mariquegenerisdiversi. Fluviisquoque
niullum piscosis, ac fontibus praeclaracopiosis, etl Briltoues solum a quibus nomen accepit, incolas
c
quidem praecipueissicio abundat et anguilla. Ca-. habuit, qui de tractu Arinoricano,ut ferlur, Brilpiunlur autem sajpissimeet vituliraarini el delphi- taniam advecli, Australes sibi parles illius vindines, necnon et ballenae: exceptisvariorum generi- carunt.
Et cum plurimam insulaepartem, incipientes ab
busconchyliorum;in quibus sunt et musculae,quibus inclusam saepemargaritam,omnisquidemcolo- Austro, possedissenl, contigit gentem Pictorum de
ris oplimam inveniunt,id est, et rubicundi,et pur- <tScylbia, ut perhibenl, longis navibus non niuliis
purei, et jacintiniet prasini, sed roaxirae candidi. Oceanumingressara, circumagenteflalu ventorum,
Suntet cochleaesatis superque abundantes,quibus; extra fines omnes BrittaniaeHiberniam pervenisse,
tinctura coccineicolorisconticitur,cujus rubor pul- B ejusqueSeptentrionalesoras intrasse, atque inventa
cberrimus nullo unquam solis ardore, nulla valett ibi genteScottorum, sibi quoque in pariibus illitis
pluviaruminjuria pallescere; sed quo vetustiorest, sedes petisse, nec inpeirarepotuisse.Est autem Hieo solet esse venuslior.flabet fontessalinarum,ha- bernia insula omnium post Brittaniam maxima,ad
bet et fontescalidos,et ex eis fluviosbalnearumca- Occidenlemquidem Britlaniaesila; sed sicut contra
lidarumoroniaetaiiet sexui per distincta loca juxtai Aquilonemea brevior, ita in Meridierase trans illius
suum cuique modum accommodos.Aqua enim (utt fines plurimura protendens,usque contra Hispaniae
" sanctusBasiliusdicit)fervidamqualitatem recipit,, Septenlrionalia,quamvismagnoaequore
interjacente
quumper certa quaedarometalla transcurrit, et fltt pervenit. Ad hanc ergo usque pervenienles navigio
non solum calida, sed-et ardens. Quaeetiam venisI Picti, ut diximus,pelierunt in ea sibi quoquesedes
metallorum,aeris, ferri, et plurobi et argenti fae- et habitalionemdonari. RespondebanlScotti, quia
cunda, gignit et lapidem gagatem plurimum opli- non ambos eos caperet insula, sed possumus, inmumque: est aulem nigrogemmeuset ardens igni[ quiunt, salubrevobis dare consiliuinquid agere va; lealis. Novimus insulam aliain esse non procul a
admolus,incensusserpentesfugat,adtritu calefactus
adpliciiadelinetaequeulsuccinum.Eral etcivitatibus; nostra, conlra ortum solis, qoam ssepe lucidioribus
quondam b viginti el octo nobilissimisinsignita, diebus de longe aspicere solemus. Hanc adire si
praeler castella innumera,quaeet ipsa muris, lurri- vultis, habitabilemvobis facerevaletis: vel si qui restiterit, nobis auxiliariis utimini. Itaque petentes
bus, portis, ac seris erant instruclalirmissiinis.
Et quia prope sub ipso Seplemrionali vertice Brittaniam Picti, habilare per Septenlrionales inmundi jacel, lucidas aestate nocles habel; ila ul suhe partes coepernnt,nam Austrina[Al., Austrinas]
medio saepe tempore noctis in quaeslioneinveniat Brittones occupaverant. Cumque uxores Picti non
intuenlibus, ulrum crepusculum adhuc permaneat habentes peterenl a Scoltis, ea solum condiiione
vesperiinum, an jam advenerit matutinum, utpole dare consenserunt,ut ubi res perveniretin dubium,
nocturno sole non longe subterris ad OiienlemBo- magis de feminea regumprosapia,quara de niascureales per plagas redeunte : unde eliam plurimae lina regem sibi eligerent: quod usque hodie apud
constatesse servalum.
longitudinisbabet dies aestaie,sicut et noctesconlra Piclos
* Procedente autem
in bruma, sole nimirum tunc Lybicas in parles setemporeBrittania post [Al„
cedenle, id est, horarum decem et octo : plurimaj praeter] Brittones et Pictos, tertiam Scottorum naitembrevitatisnoctes aestateet dies babet in bruma, tionem in Piciorum parte recepit; qui duce Reuda
hoc est, sex solummodo aequinoclialiumhorarum: _ de Hibernia progressi, vel amicitiavel ferro sibimet
cuiriin Arraenia,Macedonia,Iialia, cseterisqueejus- inter eos sedes quas hactenus habent, vindicarunt:
demlineaeregionibuslongissimadies sive nox quin- a quo videlicetduce usque hodie f Dalreudinivocantur, nam lingua eorum daal partem signilicat.
decim, brevissimanovemcompleathoras.
Haecin praesenti,juxta numerum librorum quibus Hiberniaautem et lalitudine sui siatus, et salubri" S. Batiliut. Hexamer.Hom.iv. *HS»Se *at
terjacens
Scythica vallis appellalur Nennio.
6spe
Procedentetempore. Quando Scotli primumin
XKTCC
T«VSIEEOSOV
Horspa;tx lUTailav7TOIOT>JTOC
itpoaBriilaniamvenerint inccrtum est; Beda tameneoex TiifauT»)?
TOU
XafioOow,
xtvoOvTOf
atTta;5souo-a
ytvs- rum
introitumaule Romauorumtempora pnnere viwfTa7roMa,xat irvpitSrjf.
Tat,
b Vigintiet octocivitdlibut.
Dehisvideappend.n. 3. detur.
f Dalreudini.Nomenex ipsa Hiberniaallatum,ubi
c TracluArmorkano. Brittania minore,
qu;c Ar-' Dalrieda,hodie Rout,
Scotiaemodernajproxime admore, id esl, Admare Brittaniaeinsulseex adverso
jacet. Porlio regis Edae, quemBeda contracteReujacet.
d Scythia. Pro concesso habetur Bedamhic
daro appellat,sequioreshistorici Reulherum. Hujus
Scy- populi
sedes in Scotiahis regionibusextendebatur,
th.<amvelleCileriorem quae hodie Scandia dicitur,
Knapdalia,Lorna, Aigallielia,el BraidalSueviam, Daniam et Norwegiamcomplectens.Quo| Cantiera,
seusu et ipare, patriae Hengisti el Briltaniaein- bin, unacum insulis adjacenlibus.
95
BEDJE VENEKABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. - HISTOrtlCA.
28
tate.,tvc^ereonitateaerum mullum Brittani* prsesiat, ^ gna faiigatus, deinde adversa tempeslatecorreplus,
ila .inr'fira,{}$ nix p.lusquamtriduana remaneat: plurimam classis par.tem,et non paryura num,erti,pj
vero pene omnem dispexditltt.
nenjo tyftpftT liieraen^aut fcena secet aestate, aut militum, equitum
nulTumibi reptile videfi Regressusin GaUiam,? tegionesi» Hiberaa [AL,Histajiu^ fajjrice.tju,in.eriiisi:
sqle/}},njilius.XJyere.serpensvaleat: nam saepe illo berniaj dimisit, acsexceatasnavesijttrjusqujecommodi
de PjFittatjja,
adja^liserpenles,mox ut proximariteter- fieri imperavit : quibus Herum IUBrit(aniamprimo
ris navigio,Pj|ore aeris illius adtacti fuerint, inler- vere transvectus, dum ipse in hostem cuin fAi. add.
eunt: quip poti.usomnia pene qusede eademinsula ingenti]exercilu pergit, naves in a.nchoriss.t»»tes,
gunt c,on^a venenumvalent. Deniquevidimus,qui- tempestatecorreptae,vel conlisaeinter se, vel arenis
busdain a serpente percussis, rasa foliacodicumqui inlisaeac dissolutsesunt: ex quibus quadragimapecU?llibg.r/.ij^fyerant, et ips^iinrasuram aquaeimrnis- rierunt, caeterae cum magna difflculute reparatse
sam ac potuidatani, talibus protinus lolam vim ve- sunt. Caesarisequilatus primo cqngcessu a Brittanis
neni grasgantis,totum inllati corppris absumsisseac victus, ibique f Labienus tribunus occisusest: sesedas,setumorem. Dives lactis ac mellis insuTa,nec cundo praeliocum magno suorum discrimine victos
vijic_aryinn
expers, piscjumvoiuc/jiirnqiie,sed et cer- firittanos in fugamvertit : inde ad flumenTaraesiiq
Vprumcaprearumque venalu insignis. Haecautem B' [Al., Tamensim}« profectus. In bujus ulteriore ripa
m;opriepatrja Scottorumest : ab hac egressi, ut di- Cassobellaunoduce, immensa hoslium multiludo
ximus, lertiam in Briilania Brittnnibus el Pictis consederat, ripamque fluminis ac pene totum sub
gentemaddiderunt. Est autem sinusmaris permaxi- aqua vadum acutissimis h sudibus praesttuxerat:
ipus, qui anljquitus genlem Britloniim a Piciis se- qtiarum vestigia sudium ibidemusque hodie visuncernebat, qui ab, Occjdente in terras lorigo spa- lur, et videiur inspectaniibus quod singulaeearmn
tio erumpit, ubi esi civitas Brittonummunttissiriia ad modum humani femoris grossae,ct circumfusae
«
usque |iodie cjuaevocatur Alcluith: ad cujus vide- phimbo immobilitererant in profuodum(TuminisinIjcet sinus partemSeptemtrionalemScolti,quos dixi- fixae[Al. add. haeqeant]:quod ubi a Romanisdeprehensitm ac vitatum est, barhari legionum irnpetum
adyenientes,sibi iocurnnatriaefecerunt.
tjlfys.,
""
' "
non ferenles, sllvis sese obdiderg [AL,abdtderej,
'CAMiTr ft,
«nde crebris irrupiionibus Romanos graviter ac
Ut Briflaniam pritnui RomanorumGatut Jultut
sa?pe laeeraban'- Ioter.ea Tri^o.vantuin^rmissima
Verumeadem BrittaniaRoraanis usque ad Gaium civilascum ' Androgioduce datis quadragiu,^ obsiJuliurriCaisareriiiriaccessaatque incognitafiiit: qui dibus Caesarisese dedit [AL, ^edi,djt]: rjuodte^einanno ab Urbe condita sexcentesimo noriagesimoC plum seoutajurbes a\iaecomplures in foe.d|US
^otn^h teriib, ante vero lncarhationisDominicaetempusan- iiorum venergjnt. Iisdem de^o^rafltiliiis, ^sgsar
rioKsexagesimo,functus gfadu consulatuscumd Lu- l oppiduraCassobellagnttnter d,u^spalnd.essUum,
clo Bibulo, dum contfa GerraanbrumGallorumque obtentu insuper sUvaruram,g,nitijiin,
oiflnihusquerer
(fentesqulRbenolanttimfluminedirimebantur,belluni bus conferlissimuna,tandenigravi pugi^a[Alt.,fyello]
g'ereret,venftad Morinos,unde in Briilaniamproxi- cepit. IJxin Csesar a k Br.ittaniareYersusiq,Gal^aiffl,
rriiis et brevissimtts transitus est, et navibusone- postquam kgiones in ITjbernaijiisit,repentints b.e.l,rariis atque' actuariis circiler octogintapreparatis, lorum tumultibus undthqu.e
ctrcuniventus et cuflfji,in Brittaliiam:fransveltitur,ubi acerba primumpu- ctalus est.
27
a Alcluith, Brillanodununi, hodie corrupte Puns Profectut. Al.: profectutest, quem uno tanlum
' ' i
hartqu., arx ad Glui^ara fluyi.\iro,patilo po^t Bedae locovadislransmeabttemferunt.•i Sudjbus. A q«.ibus,vaduni Poviy slakes, juxta
(eirifipja,i. e. a. 7S6. EadbefctbRegi Nordarihymb.
Quodvero Orbsius trafefOeiliioregi Pictbtiim^tfedita',''Hbveridferi.7Ar8S9, U\m GafplJ/Jefto
ap^atur.
dit flu.vium,upo tanirim ibco transmeabneiH,in eo
fonditusrieleta. Broiopton.
per DaCOs'
_ erfatuin esse"coiisiat, cilrri auriioresiodigenaj tot
CAP.II. TQiumlioc capuVex Orysio,yi, 9„
"
Prentv Terlio. De hoc anno notandum quod nQnrespi- vada Cnesariconjeoturissuis Subpe4Uavj^i,nt,
fordiain,
liingsiftliani, C.hef^ijjsmi,\Velinglordiam.
ciat ipjirojtitiiiJ. Caisaris jn Briitaiiiaiu,sed consulanec
reperitur bsc ctnusulaih Mss. Beqaj'.Sed
luni ems cum Bibulo.
Quare
fegts'ParapliriSax^aflhunCIbctlriiOrosii.
e Sexagestmb.HocunumBedaOrosioaddidit, an- videAlffedi
1 Androgio.
MandubratioCajs.,B. G., ttb. v. Mandu
nuhi neitipe^liicariiatioitisadanriuniUrbis conditae. in multisvoc.hus
reperi.tur,veroman.dui,Cartismand Lucio,Bibuluspatrem habuil el lilium Lucios,
dua, Manduessedum, Maudubii; etforte Androgio
"'
Vetti
1'tiii."
Marfcasi
ipse
eorruptum a Maudubrogiqquod utriq,ueQQ.muii
provel
vel
f,
iex, xn. ximeaccedit.
* Lpgionin,\i., legianpttret, xn; al.,Tl.
i Oppijdvm
Durus, Cajs., G., I. v.
CassokeUa%m„
Q, L.abprius,
Zftbiejiiffa
Verqlan|i,umfuisse puLabienuseuim a Caesatein Galtiis relictiis, imiltis tatur, hodieS. Atbans,iu ea regioneCass^ii,quorum
iP'. TphWB^ljf. Wm ?'l Pf»|i|Beiura
^efecii, eVnbn Cxsar meroiait, et a, quibRS forte Cassobeilaunus
liisj ift pr^bp jijt^^n^! pernt. Labeiii autem falum nomeiiaccepit, sedes,^uas habuerunt,.Quas fabulas
et tiipiulietiam joctimosfen- huic Cassobellaunoei Anbrogioassueri.nt nostrates
Cjnliam ^ib)v,{j|i([ica,|ii,
dimt a4 fl. Slqii,jf:mjn»'Cjiilfo. Ledaiitjus;ex Vet. hislorici, vide si lubet Galf. Mon. et Malh.Westm.
k Btwnia, M., Eritta,oispro
flirpH., iradij ^aTjjeniinj,id, ei||, Laberiuiii,'
' occiBriUajtmJ^ex ab""
breviationeprimoruratodjcttui.
IHiuj|ii.|a {^t<^ti>t|>ypo4
ppope^bofl^flij
*
SECT. III. — HFSTORIAECCLESIASTICA.
30
CAFUTIII.
iAbet ab Oriente in Occasum f triginta circiter milja
Ut eamdemtecundus RomanarumClaudiut adient, passuum,ab AustroiriBoreamdubdecim,in OrientaQrcadqseliam insulat Romana adjecerit,imperio. libiis suis partibus riiari sex milium, in OccidenlaliSed ettVet^ianu^ qbteo tifissp, Yeclpm quoque
bus trium'a meridiano Brittaniae litore distans.
irituldmRomanitsubdiderit.
Annoautem ab;Urbe Condjtaseplingentesimono- SuccedenSautep Claudip in imperium Nero,'nihil
nagesirao'»pclavb Claudfus imperalor, ab Augmjlo bmhiriO'iri fe militari ausus esf. Unde iriter alia
quartus, cupiens"ulileni [AI. adtd. sef' reipubiicaeos- Rbmani fegni detrimenta innumeraBriltaniam pene
tentare prindfpeni, beilum ubique et victoriamun- amisit; nam * duo sub eo nobilissima
oppida
' illic
" ' • ca-'
'"'
",lT-""
suftt.
pta
alquesubversa
in
BrittafJecunquequaesivit.Ilaqiie expeditibneln
CAPUTIV.
niam movit?quae excitala iu tumuliurnpropler iion
rex missisad Eleulherumparedhibitbs [A(.i redditos] b transfugas videbatur. Ut LuciusBrittanorum
litterisChristianumse fieripetierit.'
pam
anle
Julium
ih
fnsulaih
Transvectus
est, quamneque
Annoab IncarnationeDominicentesimoqninquac
euiri
adire
ausus
Gajsarero. neque post
quisquarii
gesimo sexto Marcus Anloninus Verus, decimus
ac
siiieuilo
intra
fuerat, ibiqtte
praelio sanguine
pauab
regnumcum AurelioCommodo
cissimosdies plurimam lnsulaepartem in deditionem quartus Augusto,
fralre suscepit: » quorum lemporibuscum EleulheB
d
lnsulas
ultra
Brittaniamin ' EUS
recepil. Orcadasetiarii
[AL, Eleutherius] vir sanctus pontificituiRomaac
sexto
Oct^anopo|Ua^spomanb adjecit imberib,
uae Ecclesiaepraiesset, misit ad eum LuciusBrittamense
erat
Romam
rediit, filioqne niaruii)[AL, Brilannorum]rex epistolam,ohsecrans
qpam profectus
suo Brittariic? nomen imposuit. Hoc autem bellum Ut
per ejus inandamui Cbristianus efficeretur: et
sui
anno
est
anntisab
cbmplevit, qui
quartoimpcrTi
mos effrtctiimpiaepostulationis consecutus est, sufncarnatione Domini quadragesirnussextns, • quo
iidera Brittaui usque in lempora Dioclesceptamque
eliarii anrio fariiesgravissimaper Syriam facta est,
pcincipisinviolatarainlegramquequiefain pace
fiaiii
in
quae Acfibusapostolorumper prophetam Agabum serviiliant.
praedictaesse memoralur.Ab ebcfemCTaudioVespa,
PAPUTy.
nui
Neroriem
in
sianus,
imperayit, Brittaniam U\ Seyerus.re.cep.tqm
post
BrittqniaipiplemWllo,q coetera
etiam
Vectariiinsularii
,
distinxexil.
missus,
*- r'' ' '" * proximam
-.-• -,
M'"y>i Brittiniae
\)\-i "*
"J-JV
"('*)*!'«*T'i
Anno ab lnqiii^iatiqnep.pm,inicenle,$i.na.
a Meridie,Rqmanorumditioni subiugavii; quae ha\ pqlf«emis reginaeBoadiciae.Suetonius tamenPaulinusproIIL Hocetiam captitOrosipdebetur.
GAP.
« Qctavo. far,., nono,;
Aritvy. et Cfllj. Edd,., Vinciainrestitujt. TACIT.
seplimo.Cbiffletiuscausam agens Ms. sui Treve-,o h"Quorumtemppribut.Usqqe ad i)a.q verjbs|Beda
anno strenue ceriat, alibsque car- V suniit exordiuinhujus capitis ex Orosio:non tamen
finsisi"*prb"iibrio
pit quod octavumvel septimum exhibfarit, cum la- 'Orosio imputafam'telira'diflicUTtai«m''quae''videtur
njen cerlum sit all^r.utrpm,i^rqpqlogiaePCOUIIS,
ac. esse in annis Marci et Commodiimpp. et Eleutheri
cedere, quamnonum. ClatidiiexpeditioneriiSeda ad DOi^tilic^s.
^nnus epitp yrbis, C,. ty\, quem. Orosius
<^afibn"lrrTtteWdjas 'ahniiiV^nity eFalTnrirtuirf assignal juricto fratrum imperio, respondet annq
Ghristi46; j,\m vero hos annossd aniitiiii-U.G. ap,- ehrisfi ib'l, in qrio iiiliil cgldiflicultafis in lepisiola
taiTtes,necQs,je^JUUIJ annym M7, y.§(J9S, ii.cid.a- Lucii,regis ad Eleulherum,imo tpse est annus in quo
nius. Qccjsps eijjoi est Cains21 (lie ,lan. a. U. C. Ei^se.b|ius,
et Bfda ip Cbfoiiieis,de.fra .rupi iniiioconfSliquia. D. Vz responde'ti Qiiartiis igituf ClaudH sentiunt, sicTn noiavi ad locum. Sed'Beda hic in
silecessorisanniis alitiuampartem anni U. G. 797 Hlsloria, explicansOrbsiiajrariiUrbis pef ajfaih Irihabet, maximaravero ^9&, qut apno.p. b$ (xo^veni^, earnaiionis, ad a. 911 atflgila ihii, et tamen epistokin Lpcii in eadero leinpoia admitti postulat. 0«iet q\\fm' omnes vetefes
Bedaj
clare ex'"
•• ^I;jptuscripti
.>->\
.
•<
i.tb.usraiibnibus id fcceru incertumest, nec es( quo^
nibent.
"
KTransfugas.SuetoniusnominatAdminium,Gali- Wfeisexfttrcandisriimiumhaereafrius.'Sufticiatobsefgula, 44, Dio Rericuoi,lib. LX; ubi totam Claudianaj varequod sicut Beda hic bommunem,imo et suam
iosips;c^rpnologiamiu anuisMar.ciei Cunimodi_anexpe*d\tipnis
bist,orjan\,fiiseprosequitur.
« Nequepoiteum
quisquam.Atigusiusa. U. C. 727 tic[pat; ita et eanjdemin aniiiSjElputlieri a,.H!Ctpare
in Ga1Tram!Veiiit,
coritfa Bfi!a'riHos":
settab oratbribris iflteHigeiiuiis'esl; sicut"MafciCl Coriimodiiiiitiuro
eorurnpacatus,rCdiit.Proximoannp arma in eosdem ponil iii a. 156, et eorum finemin a. 167, sic etiam
D
ftedllifalVt,elil,
imbtU^Cafitaijrici
1 Blebiheri pontificalam'in annis parallelis statuium
ilnpfedieYurit.
Til^iU^
Roina petlemfeie niinaiiara extulit. CainsOcearivrrii voliift,"iiaut ultimusfratruni annus ciitb pfimo poritilicis semper conveniat.HocqnidemBedamvoliiisse
ridiculareducens
' '!
iriuinphtiiu
tahl(t[!,iriVisit,etspbtia
'
'
"'
patet ex recapitulationein hiijtis' Hlstbriaj flne, ubi
irusfraquaesivlt.
d Orcadat. Hpc nullo
467'.'Q^iiuiricuiimpjdoconcedit Tacitus lau- ETonlberurnprajsuiemfactumdicita.;
rjjni lianc Agrfcolse'iVtio
p%prra(i»'volensj'suticiijiis que igitur ralipnemadmitiamus,eailein erit BedaJiti
auspiciis imperafite'demu^^Domitiifnd^Rdlhaniiin utroqub librb iiitClitib,Tiempe(iheriiiinpp. curniriitio
ad'TdtbVnpiis'
OfcaTlasihsulris'iii- pontiWciscorapbifere':Ciii nihil ndcesse'est Commoclassr.iii'iiifc'b-gh'ita'y
ei tfoijiuIsse.Sed'tiniiibeliuiriBritannrcum duiii iitiumbic'intfoducere,'sicut iniilli lccerurit. saTejlisse'qii!j
ijtfce:'A.Pljiutto et victore per liis'enim est tfeiriporis;
in frairtiin imperioqtib possit,
lei^ipbtibus'Cla^iirJli;
1
vii a|inos cbtitiiiubJ ^'risluhifuferil,noh impossibile ut qtiidem debuit' peragi' hoc' rcgis' cum
Eleuthefo
""'
'
"'"'
'
li:
'
!;'*
'
coinmerciuiii.
eJtEuest qtiodhic'd'e Ofca(libus,:ri'Cfaiidt6
'" receptis
' " ''': "; >'
;,,l
Quod ad Lucii regnum, gesta, obituin, quoruin
sehipjpy
fi^fbbioaksefitur.'
« Quoahno
6a"iis reliriquo
ouitradita
de
fames. Arinalium fonditores fameui Beda non meniiMit,
fl
'
":
"
"'
,:'
''
•"'hanc Claudiianpo2 affigurit."OrosiuS
anreri
Lueiocoilegeriiiit.
"etBeda
J; °' ! t""'
?
4 Octogesitiio
Hono.EuSel).,monogetimotertio; sfd
||l!5ibijlWseqbuntuK',''f?",'':
tantum• nuiTrhma'tn^p.'C»mbdeaus
pergit Btediilii eodem coiiiputoquein:lcapilepraece' " <\" »<;> viginti
"
•
1Wn
-S•
-.-!..=
cente: seciitus es»; Unde colligtf^varialiprieai
/v
'" me,rat;,*,"",
e Duo oppida. Camalodunumet Veroiamium,ar- fuMsescribarumv'sed'auctoiHS.,:'' '':'l!''''''-"" "°R
29
BEDiE VENERABILIS
PRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
31
32
simo noiio, Severus genere Afer Tripolitanus, ab A Aleclus[At.add. vero] postea ereptam CarausioinoppidoLepli,decimusseptimusab Augustoimperium sulam per trienuium tenuit, quem Asclepiodotus
a
adepius, decem et sepiem[AL, octo] annis tenuit. praefectuspraetorio[AL, praetorii]oppressit, BrittaHic natura saevus,muliis seraper bellis lacessitus, niamquepost decem annos recepit.
fortissime quidem rempublicam, sed laboriosissime
Inlerea Dioclelianusin Oriente, MaximianusHerrexit. Viclor ergo civilium bellorum quaj ei gravis- culius in Occidente,vastari Ecclesias, affligiinterfisimaoccurrerant, in Briltaniasdefectupene oranium cique Christianosdecimo post Neronemloco pnecesociorum trabitur, ubi magnis gravibusque praeliis perunt [ccctv] : quae perseculio omnibus fere ante
sajpegestis,receptarripartem insulaea cajteris indo- actis diuturnioralque imraanior fuit; nam c per demilis gentibus, non muro, ut qujdam ajstimant, sed cem annos, incendiis Ecclesiarum, proscriptionibus
vallodistinguendampuiavit.b Murus etenim de la- innocentum, csedibtis martyrum incessabiliteracta
pidibus, vallum vero quo ad repellendamvira ho- est. Denique etiam Brittaniam tum pluriraa [AL,
stiumcaslra muniunturlit de cespitibus, quibuscir- compluriraa]confessionisDeodevotae gloria sublicumcisis,e terra velul murus extruitur altus supra mavit.
CAPUT VII.
terram, ila ul in anle sit fossa, de qua levatisunt
cespites, supra quam sudes de lignis fbrtissimis Pattio tancti Albani el sociorum ejut, qui eodem
[Al., eo) temporepro Dominosanguinemfuderunt.
pracflgUntur.
Ilaque Severus magnam fossamflrmissimumquevallumcrebris insuper turribus communiSiquidemd i>iea passusestsanctiis Albanus[cccv],
lum, a mari ad mare duxit: Ibique apud Eboracum de quo presbyter Fortunatus in Laude virginum,
oppidummorboobiil. Reliquii[Al., relinquens]duos cumbealorummarlyrumqui de loto orbe ad Domifllios, Bassianumet Getam : quorura Geta bostis num venireni [Al., venerunt] mentionenifaceret,
publicusjudicalus interiit; Bassianus[All. add. vero] ait :
0 AlbanumegregiumfecundaBritaniaprofert.
Anloninicoguomineadstimpto,regnopoiius est.
' Qui videlicetAlbanus paganus adhuc, cum perfiCAPUT VI.
De imperio Diocletiani, et ut Chrittianot pertecu- dorum priucipum mandata adversum Chrislianos
tut tit.
saevirent,clericumquemdampersecutoresfugientem
AnnoIncarnalioiiisDominicaeducentesimoocto- hospilio recepit : quem dum oraiionibus conlinuis
gesimo sexto, Diocletianustricesimuslertius ab Au- ac vigiliisdie[A/., diu] noctuque studere tonspicegusto imperator ab exercitu electus, annis viginti ret, subiiodivina gratia respectus exempltimfldeiac
cognomentoHerculiurasocium _ pietatis illius coepil aemulari, ac salutaribus ejus
fuit, Maximianumqoe
creavil imperii.Quorumlempore Carausiusquidam, exhorlationibuspaulatiui edoctus, relictis idolatriaj
genere quideminfimus, sed consilio et roanuprom- lenebris Chrislianus integro ex corde faclus est.
ptus, cum ab observanda Oceani litora quaetunc Curaquepraefatusclericus aliquot diebus apud eum
Franci et Saxones infestabant, positus, plus in per- hospitaretur,pervenilad aures hefandiprincipisconnicieniquamin proveclumreipublicaeagerei,ereplam fessorem Christi cui necdumfuerat locus martyrii
praedonibuspraedaranulla es parte resliiuendodo- deputatus,penes Albanumlatere. Unde statim jussit
niinis, sed sibi soli vindicando; accendens[AL, ac- milites eum diligentius inquirere. Qui cumad tugucedens] suspicionem,quia ipsos quoque hostes ad rium martyrispervenissent,mox sesanetus Albanus
incursandosflnesartilici [AL, artificii] negligentia pro hospite ac magislro suo, ipsius habitu, _idesl,
permitlerei.Quamobreraa Maximianojussus occidi, t caracalla qua vestiebaiurindulus, militibus exhipurpuram sumpsit ac Brittanias occupavit; quibus buit, atque ad judicem vinctus perductusest.
sibi per seplem annosfortissimevindicatisac retenConligitautem judicem ea hora qua ad eumAlbalis, landem fraudeAlecti socii sui interfectus est. nus adducebalur,aris adsislereac daemonibushostias
a Decemet teptem annit. Euseb.et plurimi chro- append., n. 4. Respice etiam BedaeCbroniconad
nologorum,octo; sed fulendumesl quod BedaeMss., D Diocletianum.
d ln ea. In primo, ul videtur, vel secundo auuo
tum in Clironicotum in llistoria habenl septem.Eorum aiicloriiateraibi agnovi, hic sequor. lraperavit persecutionis praedictae,antequam Diocletianuset
autem Severus,secunduraexactamcalculationem,a. Maximianuspurpuramdeposuerunt.
• Atbanumegregium.Fortunalus,vm, 4.
XVII,m. vn, d. iti.
b Murusde lapidibut,vallumde cetpitibut.Excepla
f Qui videlicetAlbanut. Martyrium hujus sancti
prohac distinctione nihil additumest Orosio in hoc ca- Gildas paucis absolvit,Bedaejus bisloriarafuse
priraus auctor
pite. An recte lamen muruma vallo disiinguatBeda sequitur ex Aclis martyrum, quorum
valde apud crilicosdubitatumest. In aucloribusqui ignoralur. Capgravius,seu poliusJoannes Tinmuth,
Bedae
hoc ipsum opus Severi memoriaetradiderunl, voces plura tradidit, sed Ecclesiasequens Anglicana
0" 1'
illaj promiscuaeusurpautur, sed de re nihil cerii est narrationemsolam adoplavil, eam novem •ec1'Vide
quod Bedaesuppositionemevertat. De quopleniusin bus distributam in publica ollicia iranfereus.
eliam Biblioth. Colt., Julius D., vn, 29; Tibenus
cap. 12 liiijuslibri ipse se explicat.
CAP.VI. Hocetiam caput totum Orosiiest.
,
D., Hi; FaustinaB., tv, 1.
< Per decetnannos.Nempe a decimo nono anno
s Caracalla. Vestissacerdotalis.VideParaphrasin
Diocletianiqui Eusebio esi annus Christi 304, ad Saxonicaraad locum. De hac vesle in moiiasterio
annum ConstantiniVI.sextum qui est illi 313, quo Eliensipost roultasaeculareperta vide ThomamWal'
anno expletocessavil persecutio.Et inlra hos annos siogham,p. 103, a. D. 1313.
includiturbujus et sequentis capius historia. Vide
36
SECT. 111.— HISTORIAECCLESIASTICA.
34
offerre, .nmq.ievidisset Albanum, roox lra succen-/A qui eum percussurus erat, vidisset, festinavitei ubi
sus niraiaquod se ille ultro pro hospile quem snsce- ad a locum destinatnm morti venerat occurrere,:
perat militibusoiTerreac discriminidare praesumpsis- divino nimirum admonitus instinctu, projectoque
set, ad simulacra daemonum quibus adsisiebat eum ense quem strictum tenuerat, pedibus ejus advolvijussit pertrahi: Quiarebellem, inquiens, ac sacrile- tur, rnultumdesideransut cum martyrevel prorriargum celare quam miliiibusreddere maluisti, ut con- tyre quem percuierejubebalur, ipse potius niereretemplor divum meritam blasphemiaesuaepoenam lui perculi. Dum ergo is ex persecutore factusesset
lueret, quaecumqueilli debebantur suppliciatu sol- collegaveritatiset fldei, ac jacente ferro esset inler
vere habes, si a cultu nostrae religionis discedere carniflcesjusta cunctatio, mohtemcum turbis revetenta.s. At sanctus Albanusqui se ultro persecuto- rentissimusDei confessor ascendil : qui opportune
ribtisfidei Clirisiianuraesse prodiderat, nequaquam laetus,gratia b decentissima,quingentis fere passibus
minas principis inetuit; sed accinctusarmis militiae ab harenasilusest, variisherbarum floribusdepictus,
spiritalis,palamjussis illius parere nolle pronuncia- immo usquequaqueveslitus, inquonibil repentearbat. Tum Judex : Cujus, inquit, familiaevel generis duum, nihil prajceps, nihil abruptum, quem lateries? Albanusrespondit : Quidad te peninet [AL, re- bus longelaleque deductumin modum aequorisna'
fert] qua sim stirpe genitus? sed si veritatemreli- B tura complanat, dignum videlicet eum, pro insita
gionis audire desideras, Christiannm jam me esse, sibi specie venustatis, jam olim reddens qui beali
Christianisque offlciis vacare cognosce.Ait judex : martyris cruore dicaretur. ln hujus ergo vertice
Nomentuum quaero, quod sine mora mihi insinua. sanctus Albanusdari sibi a Deoaquamrogavit, staEt ille: Albanus,inquit, a parentibusvocor,ct Deum limque inclusomealu anle pedes ejus fons perennis
vernm ac vivum qui universa creavit adoro seraper exortus est, ul omnes agnoscerent eiiam torrentem
et colo.Tum judex repletus iracundia dixit : Si vis martyri obsequiumdelulisse : neque enim fleri poperennis viiae felicilate perfrui, diis magnis sacrifi- terat ul in arduo montis cacumine martyr aquaiu
care ne differas.Albanus respondit : Sacrificiahaec quam in fluvionon reliquerat,peleret, si trac opporquaja vobisredduntur daemonihus,necauxiliarisub- lunumesse non videret. Qui videlicet fluvius mijectis possunt, nec supplicanliiimsibi desideria vel nisierio persoluto, devolionecomplelaofliciitestimovota complere. Quinimmoquicumque his sacrificia nium relinquens, reversttsest ad naturam. Decollasimulacrisobluleril, aeternasinferni poenaspro mer- tus itaquemartyr fortissimusibidemaccepitcoronam
cede recipiet. His audilis judex nimiofurore com- vitaequam repromisit Deus diligentibusse. Sed ille
molus, caedisanclum Dei confessorem a lortoribus' qui piis cervicibusimpias inlulit manus gaudere supraecepit,auiumansse verberibus,quam verbis non C per mortuumnon esl permissus : namqueoculi ejus
poterat, cordis ejus eroollire [AL,emoliri]consian- in terram unacum beaii martyris capite deciderunt.
tiam. Qui cum tormentisafflcereturacerrimis, pa- Decollatus esi ibi tum etiam miles ille, qui antea
tienter haecpro Domino,immo gaudenter ferebat. superno nutu correptus sanclum Deiconfessorem
At ubi judex lormentisillum superari vet a culiu ferire recusavit : de quo iiimirum constat, quia etsi
Christianaereligionisrevocari non posse persensit, fonte baptismatis nonest ablutus, sui tamen est sancapiie eum plectijussit.
guinis lavacro mundatus ac regni ccelestisdignus
Cumquead morlemduceretur, pervenit ad flumen factus est ingressu. Tum judex tania miraculofum
quod muro et harena ubi feriendus erat, meaturapi- coalestiumnovitaleperculsus, cessari mox a persedissimodividebatur: vidilque ibi non parvam homi- cutione praecepil, honorem relerre incipiens caedi
nummultiludinemutriusquesexus, conditionisdiver- sanctorum, per quam eos opinabaturprius a Chrisaj, et aetatis,quaesine dubio, divinilatis insiinctu stianaefideiposse devotionecessare. Passus est auad obsequiumbeatissimiconfessorisac martyrisvo- lem beaius Albanusdie decimo KalendarumJuliacabatur, et ita fluminisipsius occupabat ponlem ut rum, juxla civitatemVerolamium,quaennnc agente
intra vesperam transire vix posset. Denique cunctis .. Anglorumc Verlaraacaestirsive Vaetlingacaeslirappene egressis,judex sine obsequioin civitaiesubsli- pellatur, d ubi posiea redeunte teniporumCbristiaterat. Igilur sanctusAlbanuscui ardens ineratdevo- nortimserenitate ecclesia est,mirandi operis, atque
tio roentisad roarlyriumocius pervenire, accessitad ejus martyrio condigna exstrucla. ln quo videlitorrentem, el dirigensad coelumoculos, illico sic- cet loco usque ad hanc diem curatio infirmorumet
catoalveo, viditundam suis cessisseac viamdedisse frequentiumoperalio virtutumcelebrari non desinit.
Passi sunt e ea teropeslale ' Aaron et Jutius
vestigiis. Quod cum inler alios eliam ipse carnifex
" Locumdestinalum.OlimHolmhurstut
vulgolegilur, sedut in oplimoExemplari Johannis Tinmuih,
in BibliolhecaLambelhana,Holynhirst.
b Decentissima.
Chiffl.solus, decentissimut.
» Vertamacaestirti-veVaettingacaestir.
Priore nomine ab alveo Verlamequi veteri urbi ad Orientem,
posteriore a via Romana Vaellingstreetquaj ad Occidentemfuit.
d Ubipotteaecclesia.Ecclesiam hanc-Brittanicam
i
bellis Saxonicis.dirutam rex Offarestituit circa a.
793. bt hauc iierum a D.inisvaslatam renovarunt
lideles sub Gaufridoabbaie a. 1229.
e Ea tempestate.Haec usque ad flnem
capilis e
Gildasunt, sect. 8.
f Aaronet Juliut. Horumulerque in urbe Legionum ecclesiaminsignem habuil suo noininedecoratam. Tres enim egregireantiquis lemporibusfuerunt
ecclesiae,una Julii raartyris, virgineoDeodicatarum
3tJ
BEDiEVENEUABILIS
PRESBYTERtOPERUM PARS IV. — HISTO&ICA.
35
• legionumurbiscives, aliiqueutriusque sexusdiver- A
CAPUT IX.
sis in locisbperplures,qui diversiscruciatibustorli et UtfregnamleGraManOj
Maximusin Brittaniaimpenttor
inaudlta merobroruindiscerpiionelacerati, animas
crealus, cum magnoexercitu[Al. add. in] Galliam
redierit.
ad supernaecivitatis gaudia perfeclo agone miseAnnoab IncarnationeDominitrecentesimosepluarunt.
CAPUTVIII.
gesimo septiroo Gratianus quadragesimus ab AuUtfJiac cetsante persecutione,Ecdeiia in^Briltattiis gusto, post morteroValentis sex annis imperiurttl
usqiiead lempord lenuit;
aRquanlutam,[k\.,aln)Uantulum\
quamvis jamdudum antea cum Palrdo VaArriam vetanicepaeettthabuerit.
At uM turbo pefSechridhiS
qiiievil[cccxnr], ftfd- lente, et cumValentinianofratre regnarei: qui cum
adfliclumet pene conlapsum reipublicaestatara vigressi in publicum fidelesCbristi qui se tempore
f Htspanumvirum, restituendae
Tbeodosiuin
deret,
discrrniinissilvisac dfeserlisabdTtis"ve
siJettihcisdcculefant [A/., occuliaverant],renovaht ecclesiasad reipublicaeneeessitaieapudSyrmiurapurpurainduit,
soltrmusqriedestructas, basilicas sanctorum marty- Orientisqueet Thraciaesimul prxfecit imperio. Qtia
riiih fundarit,coristruurit,perltclont, ac veluti victri- tempestate Maximus,s vir quidem strenuus et procia Signapassirhpropalarit, dies feslos' cefebraiit, _ bus, atque Augusto dignus nisi contra-sacranienli
h
Sifcfarttundocorde atque bfe conficiiiiil;: maiisiiqtfeB fidem per tyrannidememersisset, in Brittania inb*c in EcctesiisChristi qu* eYant iViBriltariia jjsix viius propemodumab exercilu imperator creatus in
Msquead temiibra Atfianaevijsahiaj, qmecofriiTjto Galliamtransiit. >,lbi[AL,ubi] GratianuroAugustum
orbe toto,c tianc eliarri iiisnlaln extfa oibeih tatti subita incursioneperlerrilum atque in Italiamtranscircuraventum interfecit,
Ibngferemritatriveheho Sui infecit erforiS: et Hac ire nieditantem, dolis
ValentinianumAugusturaHaliaexquasi vra peStilefrtiajtrans Oceanuihpatefucta, hdii fratremqne ejus
hiora oiiniisse lues haefesebsctfjusque;imiulseriovi pulit. Valentiniannsin Orientemrefugiens,a Theosemperaliquidarudiregatidelitiet hlhil certi fimiiter dosio paterna pieiatesusceptus, mox etiam imperio
restitutus est: clauso videliceti intra muros AquiobtinerttittTudit.
His temporibtisCohstanlinus'qui vivente Diocle- \e\.v, [Al. add. et] captoatque occisoab eis Maximo
liano Galliairi HiSpaifiamqucfeijebat [ccccvn], vir tyranno.
CAPUTX.
smnmijedlalisUieradiiiiset civilitatis iii Britfariid
, Pelagiut Brillo \k\.^ Brito,
liibrte [Al., moHfemjobiitf. Hic Consldritintiiiifiliurii Ut.Arcadio regnante
Breitq, Brulo] contra graliam Dei tuperba bella
ex concubinaHeleha<tcrealiimiriipefatoreniGaTliaiusceperil.
rum reliquit. Scribit auierri EtitropiuS, rjuOdCori- C Arinoab Tncafnaticirie
t>ominitfecenlesirnbnoriastarilinusc iri Bfittania creatus iirfpeMor', patri in gtjkinibqiiarlo [At., sepTiirio]Afcitfliusflliusfliebregnurtisuccesserit: cujus teWpbribusArfiatia hae- dbsii ciimfratre Honorio, quadragesiinuste¥tiusab
resrs exorta et in Nicaehasynbdb detecta afqrie
Atigustoregiiuiiisuscipleiis,tenuit aniibs tfedecim.
damnata, riihilbmiriusexitiabileptjrfidiajsu* virug, ^ CujitsteiiiporibusPeiagius' Britibcbiitfaauxiiium
ut diximiis,nonsolumorbis lotius; sed et insuTafum gratiae supernaevenena siiae perfidiaelonge lateqiie
Ecclesiisaspftrsii.
dispersil, uiens cooperatoremJulianbde Campania,
' flispanumvixum.Ciiiffl.solus, vtrumHispanum,
choro venusiata, altera vcrp beati Aaronsocii ejusordirie prae8 Vir vrobus.Longealiamde M.tximoideam deda
dein noiiiinefundata, et caTionicorum
claro riobititata,leftia verOmeiropolitariiisedeCain- nobis pro niore siio satyrico Gilda'y,seil Be'iTa
lilc
Itin. i, 5.
loiius insignita. GIRALO.
briae
CAUB.,
alios auctoresOrosiumet Prosperumsfequitnf.
"
h Jnvitus propemodum.Hoc.Maximusipse sancto
Legionumurbit. Ilanc Slapletoniisin sua Bedae
Interprelatione Leiceslriamappetlavit. Iuierpreies Martinoprofessusest, ut Sulpitius Severus, in Vita
CanllJdehlExceslriam.
stib finerii.
b Perplures. Martyrologiaveiusia , inter quos Martini,
' lbi Gratianuni: Gr.it1aiiusParfsiis M^rottMfii
Bedae,agunt de Socratis et Stepbanisanctorummar- magistri militum proditione supecalus effugiens,
et scriptoreseos lluic - Lugdunicaptusatque.occisus.est.. PROSPER,.
ad,aiju
lyruiu merrioriain Britlania,
xvKat.
Oct.
ad
x
a
ltribbuiil,
D
Noikerus,
et
385. Sed vide Greg.Tuf., i, 5^, 43, Sbcfaf'.,Histi
perSccutiotit
Nauclerusinnunie- Ecfel.v, 11.
Kat. Julii; numerat DCCCI.XXXIX.
. .
ros ilicil..
i lnira murosAquileia. OROS-.V
VII,33. Tertio ab
CAP.VUl. Prjma pars hujiis capilis usque ad Aquil.eialapide. PROSPF.B.,
a. ^89.
• ,
;
ad,
k Ctyiistemporibus.HiferesisPelagiaria origineui
obtinentiinfudilGildieesf, feliquaOrosii, licet Beda
soluracitet.
S
Eutrobiurii
Afcailii, stVddfirtfsa'fesl pW0 Hanc eliaminsUlam,et infra insularumEccletiis. dficit lenipofiBUs^
Honbrii' ei Tlieoftflsfiniincffrs,
teraporibus
cifine
Applicaturhic generalis stalus Ecclesiaeistius saj- vide Prosper., ad a. 414. Seriem annorum digesculi ad lirittaniaui noslram; alias autcm e lestimo- sit ex professoGarnerius, ad MariumMercatorem,
niis Constatitmi',AihaHasii, Hituni, elc, abunde a pag; 127.
' Britto. Ut ab ilto| distih|ueretllt-tfui Pelagitis
patet episcopos Brktaniaefidei orthodoxaesempfer
adhaesisse.
AtTarentinus dicimr. AUG.,epist! ifdPauIiti'M*0f5!
d Creatum.Chiftl.golusproireatum.
eiiam ut a PelagioquovisGallo; SeoltftvJfcd/m6 ln Brittaniacreatusimperator.Eutropius,tib. x. que
mentitiodistinguatur.
m Juftitno de Campania. In praefatiOnfeBedaB'^li
LaudandUsest hoc loco Paraphrastesregius qui anlecessorissui Constantininatalitia buic insulajsuaj Cantica EdilioTiesvulgares hoficJtiliaiimnCelaiifrrivendicat in interpretatione Saxonica. Et merilo sem de Campaniavocant. In Pctri Diac. I. dfeIrifectum, sed id non testatur Eutropius, creatum im- carriat;, Edattensem;sied ih Prbsperi CttfolSidbrecte
ueratoremdicens, non natum iilium.
Eclanensisdicitur. Est autem Eclanumurbs Hirpi-
58
SEC^. ill. — HISTbRIAECCLESiASTic)..
quem dudum• amissi episcopaltis iniemperans cu- /^rem fecerat, Gerontius comes suus apud Viennam
,
pido exagitabat: quibug sancius Augustinussicut et inierfecit.
Fracta esl autem Romaa Gothis anno niilTesimo
cacteriPatres orttTodoximultis sententiarum catliolicarum millibus responderunt, nec eonim tamen sexagesimoquarto suae r.onditionis[ccccix], ex quo
demeniiamcorrigere valebant: sed quodgravius est tempore Romani in Brittania > regriafe cessaruiit,
correpla eorum vesaoia magis augescere conira- post aniios ferme quadringentosseptuagintaexquo
dicendo quam favendo veritati voluit" emundari: Gaius Julius Caesar eandem insiiiamadiit. Habiiaquod pulclire c versibusheroicis Prosper d rlielor in- bant auteni intra valltimquod Severuiu trans insiiad plagamMeridianani,
lamfecissecomraemoravimus,
sinuat, cum ait:
Con.tra
serpereguidara
civitates, farus [Al. fana fores], ponles, et
Augusii.nunj,nar.;atui'
quod
Scfiptor,queriiduduriilivoraduritedax.
stratae ibidem factaeusque hodie tesi.antur: caeteQfftsr.aput-obscufisconfectfim
utcunqnecavemis
, ToJlejjejhuiDo^niisenim.propnlit
rum ulteriores Brittaniaeparles, vel eas etiam quae
anguiculum?
Bfitani,
Aulfiuricfrugbsuasequbreipavere
ultra Brittaniam sunt insulasi jure dominandipose
corda
StrtWeGarfli/diib
tomet.
gramine
sidebant.
CAPUTXI.
CAPUTXli.
Ul, regnanieHonorio, Gralianut et Cohstantiriusin B
| Ut Briitonesd Sctiiiisvdstali Pictisque, RoihdnoYutn
Briltania tyrdnni itiffl; et mox prtdr iti Bruiania,
auxilia qumsierint,qui secundo vemetttes,murtrrn
secundminGaliiaytmt rnterempti.
trans insutamfecerint; sed hoc confestima pratfatit
hostibusinterrupto[Al., h>.interrupli],majore sint
Ariiid ab Incarnaiione Domini quadringentesimo
calamitaledepressi.
Exin IJritiania [AL Briltania oiiirii] in parte Brit»
septiriib, teriente impefium Honorio Augusto filio
Ttiebdosii f mirioffe,loco ab Augustbquadragesirao tonuin, oiniiiarmafo niilite, militaribuscdpiis uniqiiarfo, 8 anfe biennium Romanaeinruptionis quae versis, lota (Toridaejuventutls alacritate, spoliata
per Alaricuiiiregem Gbthorumfacta est, cum genies quaetyrannorum temeritale abducta nusquamultra
Aianbrum, Suevorum,Vandalorum, niultaequecum doinuin rediit, praedaetantum paluit, utpote omnls
his aliaeprotritis Francis, trarisito Hreno, totas per bellici usus pforsus ignara : denique suliitoduabus
Galliassajvirent, apud Britlanias h Gratianusmuni- genlibus tiansmarinis vehemeniersaevis,Scottorum
ceps tyrannus creatur et occiditur. ftujus loco Con- a Circio, Pictorum ab Aquilone,miiltosstupet gesiariiiuulex inlima militia, propler solam spem no- mitqueper annos. f ransmarinas^ aulemdiciinusliai
miriis sihe irieritovirtutis eligitur : qui continuo ut gentes, non quod exlra BritTaniamessent positae;
frivasit iiiiperiuniin Galliastransiit; ibi saepea bar- ,', sed quia a parte Brittonuraerant reraotaj, duobus
baris incertis fcederibus inlusus detfimenlo magisC sinibus riiaris \Ai. ITriiijQsiriari] iiifefjiiceritibus,
riiari, alter db OccidShreipublicaefuit : unde mox jubente Honorio Con- quoiuiii tlnlis ab 0'ri'eTTtali
stantius coraesin Galliam cum exeroitu profectus, tali, Brilailiiiai. 1'fefraslbii^e laterjiie inrurripTt,
ad se iiivicem pertingere rion possiiit.
apud Arelatemcivitalemeum clausil, cepit, occidit:
iientaiis hate't in l ihedibsiii ufbeiiiGiudi [A7.,
Constantemquelilium ejus qtieraex monachoCsesa- Suanivis
nurum in confinibusCarapaniaeet Aptllke, utrique
hGratianus. De hpc, illisqneimperaloribuset coprovinciaj,pro,variis imperii divisiooibusdepuiaia. milabus hujus capitis vide Zosimumvi; Sozomen.,
Eclanodestructo,sedesFrequentum,vulgoFregeiiio, ix, ab 11 ad 17; OlympiOdoium,apiid PKblitiii^
iii CluveriiItaliam.
translatiimliiit. IIOLSTENIUS,
a Amitti episcdpntus.Hsefcsttnt vferiiaPrbSperiari God.80.
1 Regnare cessarunt. Hoc verum respectuprioris
a. 440. julisrhurivbbrrOet Flofuiri, uiia'curiiOroiilio auctoritaiis, sed alias Honianumiiiipeiiuiiiin IJrJt,SecisB, fejiiscopsftibus
et Fabio'et aliis eJUSdsim
suis taniariibvititeruiillacertbssub Hoiiotio,etaliquandiu
exititCoalestinuspapa.
sitb Valeiilinianoetiarii leTtio.
b Elnundari. Vulg.omnes, emendari,exceptoMori
iJure dominandi.Romauihujus dominii succesMs. ,,.
sioheu, quautis utrinque vulneribuscoostitit.' donec
,,, ;„
v^mifwsheroicis.
Carmine, scilicei, in Obtre- nostris landeui temporibus felici incolarum unione
ciatdrem Aujjustihi; Coelestiiim,ut videiur, qiieiri „ sub -.iligustissiina
ihonarcliia, lota irliperii serliUlatib
allusiouepoeticajEquorei Britamii,id estjiPelagius,D
J in generaleui obedientiamcessit.
<JAI>.
XIII. De hoc capite, exceptjs descriplionibus
etCarnpanumgramen, id est, Julianus, livore iiusiiiuumet MuriaBeda inserlis, vide Gildam, asepleverunt.
d Rltetpr.Vossius,Hist. Lat., n, conjicil legi hic ctione11
ad 17.
*
debere Rliegieiisis, supponens Prosperuin episcoTransmarinasautem. Quiquidsil de leslimoniis
pum Rbegieiisemfuisse, cum tamen iile nusquain classicis,ex hac descriptionenon possuiudubitare
fiiit.
episcopus
quin, secundum Bedam, Scotti siiuiil cuia Pictis
• Tumet. Al., huic lument.
lunc temporis eta multisretro annis,.fixas haTbita' Minore.Mss.omnes;Minoris,non exceptoMori; liones
ad Septentrioualia Fretorum, infra insulain
quidam Edd., majoris; aiii, junioris. Mirum quam Britanniamproprie diciain,h.ibueriiil.
iufeliciconcordiaomnesMss. habent Minoris. Cliif1 Medio sui. Nescioquo inloitunio scriptores, infletius meriio [irofitelur.reponere se e"xvero, ei ex ler quos Bucbananiis
ipse, Giudinrbeih qusesiverint
Bedae ipsius mente Minore. Major eniiu, inquit, in medioisthiuiad fluvium
Caron, imn etversuiOcfiieodosii iitiusiuit A.rcadius.lies qu.idemipsa lo- cidentem, ut alii ad Cairpentaloch,
cum revera si.
sicut
et
Beda
etiam
qtiiiur,
ipse jn Chronico ad a. luiu babuit in medio maris vel sintis Onentalis, in
<
4377, Honofius,,inquit, cum Theodosio minore iusula luslikeitlivel Inslicolme,sicut Occidenulisei
fratris sui lilio annis xv. » .
adverso habet supra se, addextram, Alclriith,sive
*Ante^ietinitiDj.AbjiisVftrbis
usquea^apudVien- Dunbritlon.
riaminlerfecit,exscribiturOfbsius,vn,
40, 42,
SJ
59
BED;EVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
MiHMGuidi], Occidentalis supra se, hoc est, ad dexteram A
j stibus studium siibire, qui non aliam ob eaosam
sui habel urbetn Alcluith, quod iingua eorum si- quam si ipsi inertia solverentur eis possent esse
gniflcat petraro Cluith; esl enim juxta fluvium no- fortiores. Quin etiam, quod et hoc sociis quos demiiiisillius.
relinquere cogebanttiraliquid commodi adlaturum
Ob harum ergo infestationemgentiura, Briltones putabant, murum a mariad mnrerecto tramite ipter
legatos Roroamcum epistolis mittentes [ccccxiv], urhes quaj ibidem ob metum hoslium facttefuerant,
laorymosis precibus auxilia tlagitabant, b subjectio- ubi et Severus quondam vallumfecerat, Drmode
nemque contiouamduramodo hostis imminenslon- lapide conlocarunt: quem videlicet murum hactegius arceretur, promiitebant. Quibus mox legio nus [AL, vidimus hactenus] famosumatque conspidestinaturarmata, quae° ubi in insulam advecia et cuum, sumptu publico privatoque,adjunctasecum
congressaest cum hoslibus, magnam eorum multi- Brittanorum[AL, Romanorum]raanu conslruebant,
ludinemsternens, cajlerossociorumfinibusexpulit: octo pedes latum et duodecim altum, recta ab
eosque interim a dirissima depressione liberatos Oriente in Occasumlinea, ut usque hodie intuentihortata est instruere inier duo maria trans insulam bus clarum est: quo mox condilo dant fortia segni
raurum qui arcendishostibus posset esse praesidio: popuio monita, praebenl instiluendorum [AL, iusicque domumcum triumpho magnoreversi est. At B snruendorumjexemplariaarmorum. Sedet in litoro
insulani murum quem jussi fuerani, non tam lapi- Oceaniad Meridiem quo naveseorum habebanlur,
dibus quam cespitibusconstruentes, utpoie nulluin quia et inde Barbarorum inruptio timebatur, turres
tanti operis artificemhabentes, ad nihil utilein sta- per intervallaad prospectummaris collocant, et vatuuot. Feceruntautem eum inter duo frela vel sinus ledicuntsociis tanquam ultratnon reversuri. Quibus
de quibus diximus maris, per raillia passuumplu- ad sua remeaniibus, cogniia Scotti Piciique reditus
rima : ut ubi aquarum munitio deeral, ibi prajsidio denegatione,'redeunl confestim ipsi, ei soliloconfivalli finessuos ab hostium inruplionedefenderenl: dentiores facli omnera Aqiiilonalem[AL, Aquilocujus operis ibidera facti, id esl, valli latissimi et narem] extremamque insulae partem pro indigenis
altissimiusque hodie certissima vesligiacernere li- ad murum «isquecapessunt. Statuitur ad baecin .
cel. lucipit autem duorum ferme miliumspatio a edito arcies segnis, ubi irementi corde stupida die
monasteriod Aebercurnig ad Occidentera,in loco [AL, diu] uoctuque marcebat. At conira non cesqui sermoue Pictorutn e Peanfahei, lingua autem sant uii.iiiaia hoslium lela : ignavi propugnatores
AnglorumPenneltun appellatur; et tendens contra miserrime de muris tracti solo adlidebantur.Quid
Occidentemterininaturjuxla urbem Alcluith.
plura? reliclis civitatihusac niuro, fngiunt[Al. add.
Verumpriores iniraiciut Romanummiliiemabisse C dispergunlur.]Insequilurhostis,adceleranturstrages
cunctis crudeliores prioribus. Sicut enhn agni a
conspexerant, mox advecti navibus inrumpuut terita miseri cives discerpuntur ab hosiibus:
minos, caeduniqueomnia, et quasi maturam sege- feris,
tem obvia quaequeraetunt, calcant, transeunt: unde unde a mansionibus ac possessitinculissuis ejecti,
rursum mittuntur Romam legati [ccccxvi], flebili irooiinenssibi famis periculum latrocinioac rapacivoce auxilium implorantes, ne penitus misera pa- late mutua lemperabant, augentes exlernas dometria deleretur, ne nomen Romanaeprovinciajquod sticis motibus clades, donec omnis regio totius ciba
venandi solalio, vacuaretur.
apud eos tam diu claruerat, exterarum gentium im- susleutaculo,excepto
CAPUTXIII.
probitate obrutum vilesceret. Rursirni mittitur leregnante Theodotiominore, cujut temporePaltagio, quaeinopinata lempore autumniadveniensma- Ul,dius
ad Scottosin Christumcredentet missusesl,
hoslium
gnas
sirages dedit, eosque qui evadere
Brittonetab Aetioeonsuleauxilium-flagilantesnon
impelraverint.
poterant omnes irans maria fugavit, qui prius anniAnnoDominicaeIncarnationisquadringentesimoviversarias praedasIransmaria [Al. add.-, milite]nullo
obsistenlecogeresolebant.TumRomanidenunciavere gesimo tertio, Theodosius Junior post Honorium
Britionibus, non se ullra ob eorum defensionemy. quadragesimus quintus ab Augusto regnum suscitam laboriosis expeditionibusposse fatigari : ipsos piens ' viginti et sex annos teuuit; cujus anno impotius monentarma corripere et certandi cum ho- perii « octavo Palladius ad Scottos in Cbristum
• Legatot. Delegationibusrespiceqnredicta sunl in norii. Sic in Trev. et in Cantabrigiensi, recte. Falso
Ghronico ad Honorium. Et quae ulterius dicenda enira in Edilis legitur vigintiet septemannot. Qnippe
sunl de legationibuset rauro ad boc caput in ap- obiit Honorius auno Christi 423,15 Augusti, ut observal Theophanes; Theodosiusautera anno 450, v
pend., n. 5.
b Subjectionemque.
Chiffl.solus, subjectionemeo- Kal. Au»usti.Quare dici non potest quod imperarit
rum.
TheodosiusJunior post Honorium annis xxvii, qui
" Ubiin intulam.Mss. vetl., ubi insulam.
ex pia?missisne vigesimumquidem sexiuin imperii
d Aebercurnig.Ilujus loci nonienadhuc restat ad annum
totuin implevit.
e Oetavo.Baronius,ada.429, vn, diciiex Prospero
ostiumfluvii Caron, monasterii[auleni nibil. Sedes
erat Trumuini episcopi Pictorum, de quo Beda, IV, corrigeudumesse Bedam,dum ait anno oclavo im12,* £6.
perii Ttieodosii Junioris missum esse Palladiuma
Peanfahel. Angl.Pennettun, a sono Vindovalam GoelesiinoUom. poni., nam ponlificatusipsiusCcediceres. NenniusScotliceCenailvocat, cap. 19, sicut lestiniabeo temporepost annos octocontigit,nempe
eliam hodielevi varialioueKenneildiciiur.
Decimosexto ejusdemTheodosii.Error Baroniiquem
I Viqinti«I tex annot lenuit. Nempeab obitu Ho- supra notavi ad Chronicon in annis Honorii, hic
M
SECT>ftl. — IIISTORIAECCLESIASTICA.
/ tione hostili, taritls frugumcopiisinsula quantas[AL,
A
•ctcileutesapoiitilicellomanieEiclesiajCajlestinopritriusmillilur episcopus[ccccxxx].Annoaiitem rfegni quantis] nulla relfo actas meminii,affluere caepit.:
ejus vigesimolertio, Aetius[AL, Boetius] vir inlu- ciim quibus et luxtirh crescere, et hanc continuo
stris, qui et patricius fuit, terlio cum Symmacho oroniumlues scelerum comilari adceleravit,crudeligessit coiisulatom. Ad hanc pauperculaeBritionum tas praecipue,et odiumverilatis amorque mendacii,
cujus hoc princi- ita ut si quis eorum milior, el veritati aliquaienns
reliquiaemiltuirtepisloIam^ccccxLv],
]Aumest: < Aetioter consuligemitus Brittanorum;• propidr viderelur, in hunc quasi Britianiae subveret1>in processuepisielaj, ita suas caTamrtaiesexpli- sorem, omnium odia tfelaquesine respectu contorcam: < RepelluntBarbari ad mare, repellit mare ad qnerentur.' Et non soTumTiaecsaecularesviri, sed
Barbaros; inter hsecwtantur duo genera fanerum, etiam ipse grex Doirriniejusqnepastores egerunt;
aut jugulamur,aut mergimur. » Neque hsec tamen ebrieiati, animositati, litigio, conlentioni, invidi.r,
agentes quicquam ab illo auxilii impetrare quive- cajlerisquehujusmndi facinoribussua coTla,abjecto
runt, utpote qui gravissimis eo tempore belliscum levi jugo Chrisli, subdentes.Intereasubito corruplae
Blaedla [AL, Bledda,Bleda] et Attila regibus Hun- menlis liominesacerba pestiscorripuit,quaj in brevi
norumerai occupatus.Et quarovisanne ante hunc ", tantam ejus miiliitudinem stravit ut ne sepeliends
proximoBledlaAttilaefratris SHisit interemptus in- B quidemmortuisvivi sufftcerenl: sed ne morte quisidiis, Altila tamen ipse adeo intolerabilisreipublic» dem suorumrreclimore roortis, hi qui supererant a
. remansit bostis, ut tolam pene Europara excisis in- niorte animae qua peecando sternebantur, revocari
vasisque civiiatibusatque -casteilisconfoderet. Quin, poterant: unde non multo post acrior gentempeccaet iisdemtemporibusc famesConstantinopoliminva- tricem ultio diri sceleris secuta est. Initnm namque
sit: nec mera pestis secuta est; sed et plurimi ejus- est consilium quid agendum,ubi quaerendumesset
dem urbis muri cum quinquagintaseptem turribus prresidium ad evitandas vel repfellendastim feras
coTruerurit;multis quoque civitatibus conlapsis fa- laminie creherrinias genttum Aquflonalium [ AL,
tnes et aerum pestifer odor plura [AL, plurima] ho- Aquilonariarum]inrtipiioues : placuitqne omnirms
eum suo rege Vurtigerno ut Sa.voimingeirtem de
«ninummilia juinentorumquedelevit.
transmarinis partibiis in auxilium vocarent : quod
CAPUTXIV.
Domminum dispostlumesse conslal, ut veniret conUt Brklonesfame famosa coacli\AL, fame coacti],'
Barbarossuis e finibut pepulerint; nee mora, ,fru- tra inprobos nialum, sicut evidentiusrerura exilus
gum d copia, tuxuria, petlilenlia, et exterminitm profeavit.
tgenlistecutumsH.
CAPUTXV.
InicreaBrittonesfamessua [AL, famesilla, fames]C
I Ul inmlata [A'L,add. iri] Brittaniam
gent Angiorum,
pMefaiamag'ismagisqueadficiens[ccccxi,vi],acfamam primoqtiidemadversarioslongiutejecerit[Al., abire
sueemalitiaeposteris diuturnam relinquens, multos,
compuleril];ted non multopott junetocum hit fat, dere, in tociot arma verterit.
eorum coegitvictas infestispraedonibusdare marius,
alios vero nunquam,quin polius confidenlesin diviAnno ab Incaraaiione Domini quadringentisimo
num ubi humaiwmcessabatauxilium,de ipsis mon- quadragesirao nono [AL, quadringentesimo nono],
tibus, spelunoisac saltibus continue rebellabant: et Marcianuscum Valeirtiniano quadragesimus sextus
ttun priniuiii inimicisqui per nmltos annos praedas
i ab Augusio regnum adeptus, septem annis tenuit.
in terra agebant, strages dare cceperunt. Revertun- Tunc Anglorumsive Saxonuragens, invitata a rege
tur ergo impudentes [AL, iraprudentes] grassato- pracfato,in Brittaniam tribus longisnavibus advehires e Hibernidoinus [AL,domum],post non longumi tur, et in ' Orientali parte insulaejtibente eodern
tenipus reversuri; Picti in exlrema parte itisukei rege locummanendi, qnasi pro patria pugnattira, re
tunc primum et deincepsquieverunl, praedaslameni autem vcra hanc exptignatura, suscipil. lnito ergo
iionnuiiquamexinde et contiitiones de Brillonumi ceTlaminecum hostibus qui ab AqtiiTonead aciem
gente agere non cessarunL Cessante auleni vasta- «venerant, vktoriam sumpsere Sax«nes.Quod ubi
j0
etiam recurrit in annis Theodosii.Annos cnim quid Copia, tuxuria, -pestilenlia.Chiffl. solu<r,
copia,
bus Theodosiusregnavit ante Horiorii obitum, Bedai pestilentia.
Honoriomerito adnumerai. Ac proinde non ex Pro* Hiberni.Notandacerte est hoc locoappellalionis
spero Beda, sed ex Beda Baronius corrigendus est. proprietas. Hibernos vocat Scottos qiii cum Albioa Credentes...primut. Verba haee simt
neirsibus faederati identidem ex Hiberniain Briltoantiquissimoruin BedaeMss., nec ullaramutaiionis admitttint
t nes revertebantur,sed eos qui rum Piciis in extrema
siispiciouein,sicut nec dubium aliquod quin Scotti; parte insulaeremanebanl, suhPicifsmcludil,iicet illi
. etiam contrilionesagere non cessabant.
ubicunquefuerint, Christianamfldem cum Palladius
f Orientali.Ethelwerdus et Annales Saxonici, ail
mitteretur, ex parte saUem-receperiflt, vide etiamI
a. 449, dictint Hengisiumet Horsatnadvectos in toChronicon,ad n. 4403.
cum quem vulgoHypwinesfleotnominantquique bqb In prqcessuepittolw.Polydorus Virgilius,nescio
' die Ebsfleete
esse putalur in Thanato insula, quara
unde acceptam epistolam dedit integram, sed sine!
ideo illis a rege in iocum rnanendiconcessamtradit
ulla Mss.auctoritate.
Nennius,cap. 28, el ab eo W. Maim.
* Famet. Haccsunt verba Marcellini
t Venerant.Ad Slanfordiamusquevenisse, ibi |tte
ComilisadI
coss. iEetium iii ei Symaehum,indict. 14, et ad coss.
certamen ftiisse,et primura locum habitatioArdaburemet Calle.iium, indict. 15, quae Beda ei primum
nis Saxonibusinier Brittones ibi donatuin legimus.
Gildajsatyra Britlonibusapplicatcapiie sequenli.
HE.N.HUNT.,lib. II.
Pj,xaoL. XCV.
2
&"''"
BED,£ VENERABILISPRESB\TERI OPEHUMPARS IV. — IIISTORICA.
44
43
i efleciibus prosequunlur : siquidcm, ul breviter didomi nuntiatum esl, simul et insulae ferliliias, ac A
segnilia Britlonum: niiltiiur confestim illo classis cam, accensus manibus pagauorumiguis, justas de
prolixior arroatoruinferens a manum forliorem,quae sceleriliiispopuli, Deiulliones expetiit,uon iilius inpraemissaeadjuncta cohorli invincibilemfecitexer- par qui quondama Chaldaeissuccensusllierosolymocitum. Susceperuntergo qui advenerunt,donaniibus rtim inoenia,immo[Al., imo el] redticia ctmctaconBrittanis, locutn habitationisinlereos, ea conditione sumpsit. Sic eiiimet tiic sgente impioviclore,tmrao
ut hi pro patriaepace el salute contra adversarios disponentejusto Judice, prbximas qtiasquecivilales
militarent, illi militantibusdebita siipendiaconfer- agrosque depopulans, ab Orienlali mari usque ad
rent. Adveneranlauiem de tribus Germaniajpopulis Occidentale,nullo prohibeme',suiirncontinuavilinforlioribus, id esl, Saxonibus, Anglis, Julis [AL, cendium, totamque prope insulaj pereuntis superiiVitis].De b Jularum [AL, Vilarura]originesunt Can- ciemobtexit. Ruebanta-dificiapublicasiinul et pri >
tuarii et Victuarii[AL, vecluarii],hoc est, ea gens vata, passim sacerdotes inter altaria triicidabanlur,
quaeVectamlenet insulara, ei ea quaeusquchodie in praesulescura populis., sine nllo respectu iionoris
provinciaOccidenlaliuraSaxonumJutarum nalio no- ferro pariter et flammisabsumebantur,nec erat qni
minatur, posita contra ipsam insularaVectam.De crudetiter inieremptos sepulttirae (raderet. Itaque
I nonnulli de miserandisreliquiis, in montibuscom«
Saxonibus, id est, ea regione quaenunc c antiquo- B
• rumSaxonuracognominatnr.venereOtientalesSaxo- prehensi acervalim [AL, catervaiim]jugulabantur:
nes, Meridiani Saxdnes, Occidui Saxones. Porr» alii fame confecti procedenlcs nianus liostibusdade d Anglis, hoc est, de illa patria quaeAngulusdi- bant, pro accipiendisalimentorumsubsidiisaeternura
cittir.et ab eo tcmporeusque liodiemaneredeserius subituri servilium, si tainen \\*\\ cominuo Irucidainter provincias Jutarum et Saxonum perhibetur, renlur : alii transmarinas regiones dolen(es pete«Orienlales Angli, MediterraneiAngli, Merci, lota banl : alii perslanles in patria trepidi paupereinviNordanhymbrorumprogenies, id est, illarum gen- tam in montibus,silvis, vel rupibus arduis suspecta
lium quaj ad Boreani Hurobri fluminis inhabiiant seinpermenteagebanl.
caeteriqueAuglorumpoputi sunt orli. Ducesfuisse
CAPUT XVI.
perhi.bentureoiura primi duofratres Hengistet Hersa Ul
Britlonet primam de genle Anghrum victoriam,
[AL, Hcngisluset Horsus]; e quibus Horsa postea
duce AmbrosioRomanohamine,sumpserint.
occisusin bello a Brittonibus,hactenusin OrienialiAtubi hostilis exercitus, exlermiiiatis dispersisbus Canliaepartibus ' monumentumbabet suo nomine insigne. Erant autem filti Victgilsi,cnjuspatcr que insulaeindigenis,domum reversus est, coeperunt
<
Villa, cujus pater Vecta [AL, filii Victgilsicujus pa- " et illi paulatim vires animosque resumere, emerter Vecla],cujus pater Voden, de cujus stirpe mul- gentes de latibulisquibus abditi fuerant, et unanimo
• tarurii provinciarum regium genus originem duxit. [.42, unanirai] consensu auxiliumcajlesie precanles
Nonraora, ergoconflucntibusccrlaiimininsulamgen- ne usque ad internecionein usqucquaquedelcreolium memoratarum catervis, grandescere populus lur. Utebanlur eo tempore duce 6 AmbrosioAure
coepitadvenaruin,ita ut ipsis quoquequi eos advo- liano viro modeslo[CCCCLXVI],
qui solusforle Romacaveranl*indigenisessent terrori. Tum subito inito naegentis praefatajtempestaiisiiperfuerat, occisisin
ad lempus foederecum Pictis quos longiusjam bel- . eadem parenlibus regium nomen et insignefecentilando pcpulerant, in socios arma verlere incipiunt. bus. Hocergo duce vires capessuntBriltones,et viEt primuinquidem annonas sibi eos affluentiusmi- clores provocantesad praelium,victoriamipsi, Deo
-nistrare cogunt,quaerentesqueoccasionem divortii, favente,suscipiunt. Et ex.eo lemporeh nunc cives,
prolestantur, nisi profusior sibi alimentorum copia nunc bosles vincebant,usque ad annum obsessionis
darclur, se cunctainsutaeloca rupto foederevastatu- 1 Badnnici mnntis.[ccccxcn],quando non minimas
ros. Nequealiquanto [AL,aliquando]segniusminas eisdem hostibus Strages dabanl, i quadragesimo
a Manumfortiorem.Quinquemillia',cyulisoctode-j)
; ponit sub Zenone, unde quidam observantes imperium Romanumtunc temporis de succcssionelabocim delaia.
kjutarum, In his anliquaGetarum el Golhorum rare, Ambrosiumin purpuram elevatumfuisse tranoniina, conlra oiniieslibrariorum, qui Vitasvolunt, diderunt. Quseaulem de iilo et parentibusejus, geconatUs; adhuc supersunt, sicut.et eorum patria in slisque legimus quibusRegnura impleturxxxn anJutia seu JutlandianolissimaDaniciregni provincia. norum, ea omniavel fabulosavel incerla saltem juc AntiquorumSaxonum. TemporibusBedaeEald- dico ; liber de VictoriaAureliiAmbrosiiquem GALF.
sexe in cerviceCimbricaeChersonesi,Holsatiampro- MON.,n, 1, raemiuit, vel penitusperiit vel iiunquam
prie diclam, Dilhmarsiam,Storraariam, et Wagriaini visusest.
b Nunccivet, nunc hotlet. De variis 'eorum temcomplectens.
d Anglit.Angliavetus, liodieetiam Anglen,sita.esti porumpraeliisvide Cbron. Sax., ab a. 435 ad a 397,
inler Sasones et Giotos habens oppidum capitaiei ex una parte, et Nennium,a cap.33 ex altera, ubi
quod serraoneSaxonicoSleswik nuncupatur,secun- • bre.vihabes inluitu quidquid alii ulrinque diversiduih vero DanosHaitbaby.ETHELWEIID.,
1. I.
mode reliquerunt.
e Orientatet.Chiffl.sotus, OrieutalesAngli,Mercti.
1 Badonicimonlit. PolydorttsVirgiliusliunclocum
' Monumentum.Lpcus praelii in campo ^Egle-• ponit ad Blacamorein agro Ebor., contra omniura
lidem, qui in Urbe Bathonia, vel Bannesdownconslhrep, monuinenlumin vico Horsted.
CAP.XVI. VideGildam.,sect, 25 et 26.
sentiuni.
t Ambrosio.Hunc AmbrosiumBeda in Chronicoi
i Qttadragetimocirciter et qttarto. Verba Gildse
45
46
SECT. III. — HISTORIAECCLIISIASTICA.
circitcr el quarto arino advenlus eoruin in Briita- ,A tione, non viribus : et casu dux ipse vel pontifex
tiiam. Sed liaec° postmodnm.
fraclus cofpore, lassitudineac sopore rcsolutus est.
Tum vcro quasi repugnatore cessante, tempestas
CAPUTXVII.
Ut Germanusepiscopuscum Lupo Brillaniamndvi- excitata convaluit, etjam navigium superfusisflugans,et primomaris, et postmodumPelagianorum ctibus mergebatur. Tura beatus Lupus, omnesque
divinavirlulesedaverit.
tempeslatem
b Anle paucos sane adventus eorum annosliaere- turbati exciiant senioreraelementisfurentibusopponendura; qui periculi inmaniiate coiistantior Chrisis Pelagiana per " Agricotaminlata, Severianiepislum invocat, ct adsumpto in nomine sanclae[AL,
fidemBritlaniarumfoeda
commascopifiliuni,
peste
Trinitatis levi aquae spargine [Al. ,
culaverat. Verurn Brittani cum neque suscipere sanctissimae]
aspergine] flucius saevienles opprimit, collegam
Cliristi
uldogmaperversiinigratirun,
blaspheraando
commonet, hortattir universos, oralio uno ore et
latenus vellent, d neque versuiiam nefaricepersua- claniore
profuqdilur: adest Divinitas, fugantur inisionis refutare verbis certando suflicerent, inve-.
serena subsequitur,venti e coniiiunt salubre cotisilium,ut a Gallicanisaniistilibus mici, tranquilliias
iiiaeris ministeriareveriuntur, decursisque
auxiliumbelli spiritalis inquirant. Quamob causam trario ad
brevi spaiiis pelagi, optati littoris qniete potiuntur.
collecta e magna synodo quaerebaturin commune, B
Ibi conveniensex diversis partibus mullitudo exceillic
ad
succurrendumfldeimitii
dequi
[AL, illuc]
venturosetiam valicinatioadherent: atque omniumjudicio electi sunt [AL, eli- , pit sacerdotes, quos
versa prajdixerat. Nunciabantenira sinistri spiritus
f
sacerdotesGermanus
Autissioapostolici
gebantur]
limebani,qui iraperio sacerdolumdum ab obquod
s
el
Trecasenae
dorensis,
Lupus
[AL, Trecassinae] sessis
corporibusdetruduntur, el tempestalis ordiciviiatis episcopi,qtii ad confirmandamfidem granem et periculaquaj inluleranlfatebantur, victosque
tiae caelesiis BrittanTaS[AL, Briltaiiiani] venirent.
se eorum raeritis et.iraperionon negabant.
devotione
et
cuin
sancvae
Qui
prompta
preces jussa
Interea Briltaniaruminsulani apostolicisacerdoies
Ecclesiaj suscepissent,intrant Oceanura, et usque
ad roediumitineris quo a Gallicosinu Briltaniasus- raptira opinione, praedicalione,virtulibus irapleveque tenditur, secundisflatibus navis tula volabal. runt: divinusque[AL add. el] per eos sermo.quotiTum subitooccurrit pergentibusinimica[AL, occur- die non snluraiu ecclesiis, verum etiam per trivia,
rit inimica]vis dajmonum,qui tanlos talesque viros per rura praedicabatur; ila ul passimet fidelescaad recuperandamlendere [AL, pertendere]populo- tholici firmarentur, et depravati viara correctioni*
rum [A/., populis] salulem inviderent: concitant agnoscerent.Erat illis apostoloruraiustar, et gloria
et auctoritas per conscientiaro,doclrinaper litteras,
procellas,cajlumdiemquenubiumnocte subducunt; r
ventorumfuroresvela non suslinent; cedebant mi- virtutesex meritis. Itaque regionisuniversitasin eonisteria victa nautarum; ferebalur navigiura ora- runi sententiainprompta transierat. Latebantabditi
sunt: Quique quadragesimus
quartus, ul novi, ordi- non fuerit Lcporius, et quod Severianus non fuit
iur;a\.,.oritur, annus mensejam primo; al., uno, Sulpitius Severus, ab omnibusfere contra Baleura
tmenso qui et meainativitalis est. Quibus perpensis coiielusuraest.
d Neque...-sufficerent.HreresisPelagiana,licet ab
aiMiorumntimerus a Gilda editus tempus potius
scribendi quarftSaxonumadventuraspeclare videa- auctore Brillonederivata, in remotis lanien regionitur. Scripsisse, scilicet, Gildam anno a pugna lia- bus propagataJuit, pairiamquereliquit felici erroris
donica 44, anno ipsi iraprimisnolabiii, cui el natali- ignorantiainvolutam.
e Magnasynodo. Prosper ait quod adactionePaltius fuil. Hajc si vera est interpretatio aliam nobis
dabit hujus teraporis clironologiam.Vid.Usser., ad ladii diaconi papa CoelesiinusGermanumvice sua
a. S20.
misit, ut, deturbatis haereticis,Brittanosad catholi«.Postmodum.Vide cap. 22.
cam lidemdirigat. Et hoc iterum Prosper ipse conCAP.XVII. Capita quinque sequentia'ad 22, de- firmat in opere contra Collalorem, cap. 41, quod
sumpta a COnslantiopresbyleroLugduiieusiqui Vi- opus a lemporis injuriis immunitisluit quam Clirolain sancti Germaniscripsii. VideSurium,atd31 Ju- nicon: certum tamen est nec Bedam nec Constansarieti Gerlii,bet Ms. iu Bibiioth.Cotion.
p. tiura Cielestini meminisse in missione
Antepaucos. Quol annos anle adventumSaxo- ^mani. Jacobus ergo Sirraondusconciliumlioc, quod
nura sauctus Gennanusin Brittatiiamveuerit lieda incerti loci vocat, in suam teinporumSeriem inse«on dicil. Prosper advenluraejus ponil ad a. 429, rens, non ponit cum Prospero a. 429, sed cum Sigeeique allerum cunsectaneumaddit ad a. 432, nempe bertoa. 446.Addens inter alia : < Qttodcnm in vuladventumPalladii in Scotiam. Utrumque Beda in gari Prosperi ChronicoCajleslini papaj lemporibas
Historianoiat, Palladiiad a, 430 vel 43l, ipstssimis a. 429 aflixaest Germanilegatio, insititiiul apparet
Prpsperi v<-rbis,cap, 13, Germaniin hoc loco, ver- mendi suspicione non caret, ab iis fortasse qui cura
bis eliara Prosperi quoad occasioneraadventus, iu PaJladiurain eas oras a Caelesiiiiomissuralegissent,
reliquisConstantii,utpole aucloris coaevi,-summae- Germantimitidem ab eodem in Brittaniam destinaque lain*, et sancti Vilam ex prolesso scribentis. lum credidere, qiiod neque a Beda, neque a ConSed tantaest diflerentiahujus calculi Prosperiani a stantio, vel Errico, neque ab ullo scripiore antiquo
temporibusquaj Conslaniius assignat, et in quibus est proditum. i Sirraoiidi Nolae posthuraae, t. ilt
fiedaeum sequilur, ut diliicilesit resotutu cui ndhaj- Labb., p. 1-508.
1Autissiodoreiiiis.
reamus. Ante paucosannos indeliniiumest, et posDeAuxerre.PraeterConstantium
sel exiendi ad Prosperi numeros in sancti Gennani prosa, Herricus Auiissiodorensismonachus versu
annis iucludendos,nisi Cajlesiintisinteresset, cujus sancti Germani Vitamsex libris scripsit, iirio et ejus
eliam miraculaduobus.
tempora ab hoc calculoniiiiiumdistant.
c AgrieotamSeveriani. Qui fiierml Agricola et
« Trecasenat.De Troyesin Campania Gallicana.
Severiauus parum conslat quod autein Agncola Lupi Viiamvidc apud Suritira,ad 29 Julii.
BED/E VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — mSTCUlCA.
47
-W.
sinistrccpersuasionisauctores, et niore malignispi-,A ritate composiiis,«accrdotesbeatumAlbanummarrilus, gemebant perire sibi populosevadenles,ad lyrem, aciuri [AL, auciori] Deo per ipsum graiias
extremumdiuturna medltationeconceptapraesumunt [Al. add. acturi] petierunt, ubi Germanus omniura
inire confliclum. Procedunt consplcuidiviliis, veste apostolorum,diversorumquemartyrum sectimrelifulgentes,circuradaliadsentationemullorum:discri- quias habens, facta oratione, jussit revellie sepulmenqtie certaminis subire raaluerunt, quatriin po- crum, pretiosa ibidemmuneraconditurus; arbilrans
pulo quemsubverterantpudoremtaciturniiatisincur- opporiunum ut 'membra sanctorumex diversisrerere, ne viderentur se ipsi sileniio damnavisse. gionibus collecta, quos * pares meritis receperat
"tllic plane inmensamultitudo.etiamctimconjuglbus caelum,sepulcri quoque unius lenterethospiiitnn.
ac liberis excita [AL, excitaia]convenerat,aderat Quibus deposilis honorifice,atque sociatis, de leco
populus b expectator, et fulurus judex, adsiabant ipso, ubi beati marlyris effususerat sanguis, massam
partes dispari condilione dissimiles; hinc divina pulveris s secum poriaturus abstulil, in qua appafides, inde humana praesumptio;liinc pietas, inde rebat, cruore servalo, rubuisseh martyrumcaedem,
superbia; inde Pelaglus auctor, hincCbristus.Primo perseculore pallente. Quibtis ila gestis, innumera
in loco bealissimisacerdotes[Al.add. Germanusat- hominuraeodem die ad Dominumturba conversa
disputandi,'B-est.
que Lupus]praebueruntadversariiscopiam
CAPUfXIX.
quaesolanuditate vcrborura,diu inaniteret auresoccupavit et tempora: deinde antisiites venerandi, Utiidem cauta infirmilatitibidemdetentus,et incendia
domorumorandoreitinxerif; et ipseper vitionema
tprrentes-eloquiisui cum apostolicis et evangelicis
tuo-tii languorecuratut.
imbribus e profuderunt: miscebatursermo proprius
Undeduin redeunt, insidiatorinimicus, casualibus
cum diviho,et adserlioncsd molestissimasleciionum
testimoniasequebantur: convinciturvanitas,perfidia laqueispraeparatis,Gerraanipedemlapsus occasiona
confutatur ; ila ut ad singulasverborumobjectidnes c»ntrivit, ignorans inefita illius, sicut Jubbeatisefrare se, dum responderenequiil [Ai.,nequivii],fa- simi, altlictione corporis propaganda: et dum aliuno iu loco infirmitatisnecessitate tenetereturipopulnsarbiter vix manusconiinet(judicitim quandiu
retur, in vicinaquamanebatcasulaexarsitincendium:
tamen clamorelestatur.
qiiod ronsumptis domibusquseidic palustri harunCAPUTXVIH.
dine tegfebantur,ad etim [At'.,illnd] habitaculumin *
Vt idemfiliamtribunicwcaminlxtminaverit,
ac deincte
ad tanclum Albanumpervenient,reliquiatibidemet qtio idem jacebat, ilabris stiraulantibusferebatur.
iptiut aceeperit,el bealorumapottolerum,sivealio- Coticursus omnium ad antisiitem convolavit, Ut
rum martyrumpotuerit.
Q elatus [AL,elalis] manibuspericulumquod imraine»
Tumsubilo quidamtribunitiaj potesiatiscum con- bat evaderet: quibttsincrepatis,moverise, fldeipraejuge procedil in medium, filiamdecem annorum sumplionenonpassus est. Atmulliludoomnis dcspecaecam curandam sacerdotibus offerens, quam illi ratione perterrita, obviamcurrit incendio. Sed ut
adversariisofferri praeceperunt:sed hi conscienlia Dei potentia manifeslior appareret, quidquid custopuniente deterrili.jungunt cum parentibuspreces.et diretenlaverat lurba, consumilur; quodverojacens
curationemparvulaea sacerdolibusdeprecautur: qui et infirmus defenderat, reserato [Al., reservato]
inclinatos animo adversarios intuentes, orationem bospitio saucti viri, expavescensflammatransilivit,
breviter fundunt:ac deindeGermanusplenusSpirilu ultra citraquedesajviens,et inter globos flamraantis
sancio, invocalf rinitalem; necmora, adbaerentem incendii, incolumelabernaculumquod habitator inlaleri suo capsulam cum sanctornm reliquiiscollo clustis servabat, euiicuit. Exultatturba rairaculo, et
avulsam raanibus comprehendit, eamque in con- victam se divmis virtuiibus gratulatur. Excubaeat
speclu omniumpuellaeoculis adplicavit,-quosstatim diebusac noctibusanle tuguriumpauperisvulgussine
evacuatostenebris litmenveritatisimplevit.Exuliant nuuiero; hi apimascuraie cupientes,bi corpora.Reparentes, miraculum populus contremiscit: post ferri nequeuntquse'Christus operabatur in fainulo,
quam diem iia ex anirais oraniumsuasioiniqua de- D qui virlules faciebat infirmus: et cumdebilitali soaj
letaest, ut sacerdolumdectrinamsitienlibus deside- nihil remedii pateietur adhiberi, quadam noctecanriis sectarentur.
denlem niveis veslibus vidit sibi adesse personam,
Compressaitaque perversitatedamnabili, ejusque qtwe manu extensa jacentem videretur adtollere,
auctoribus confutatis,atque animisomniumfideipu- eumque consistere lirmis vestigiis imperabai: post
• lllic. U.BoethiushuncConvenlum
• Sepulcrum...munera conditurut.HorumrevelaLondinihabilum
dtcil, lib. viit. Florilegussynodumappellatet Vero- tionem, et sarculisuper eis reperlis devouonera,vide
lamii faclama. 446. Quidam scriptores eonventum Florileg., ad a. 794.
' Paret. Chiffl.solus, paribut.
hunc Briitanioumcum synodoGallicanaconfundunt.
b Expeclalor.Al., el tpectatorfulurut et... expeclas Secumportaturut.InframurosAulissiodoribasilicamhis reliquiiscondendisexacdificans
sancti Albani
tur. OmneslectionesCodd.vell. a sehabent.
8 Profuderunt.Locus quo sancius Germanusad nominededicavit.EBRICDS,
lib. i deMiracuIissancti.
populUmconcionalusesl, sacelloin ejus nominecon- Atbani.Dealiis aulem sancti reliquiis, a monacliis
secrato insignilus,adbuc ostenditur.
Moguntiae,Otloniae,et ColoniaeAgrippinajvendicaiis,
* Molettiiiimas.Chiffl.solus, modettittimas;Con- leganlal.bi quibusejusmodililes cordisunt.
h Marlyrum. Boni Codd., sed non optimi, marstaniius, tiio/c»ti«i»i«J,cui molettittimatsensuacxedit.
tyris.
49
SLCT. III..—IIISTORIAECCLE5IAST1CA.
50
l alleluia] tertio repetiiam [AL, repelitunij sacerdoies
qnam Iraram ita fngaiUdoloribus recepit pristinam A
sanitstem ul die reddito itineris laburemsubirel in- exclamant. Sequitur una vox omnium, et elatum
irepidus.
[AL, elevatum] clamoremrepercussoaere momiura
conclusamulliplicant:hostile agrnenterrore prosterCAPUTXX.
IIt
add. ruisse] super se non solum rupes
Ut iidem epitcopiBrittonibusin pugna auxiliumc<e- nitur, [At.
circumdaias,sed etiam ipsam caelimachinaracontreletle lulerint,ticquedomumrevertisint.
Interea a Saxones,PictiquebellumadyersuraBfil- miscunt,treptdaiioniqueinjectaevix sufficerepedum
lones junctis viribus susceperunt, quos eademne- pernieitas credebatur: passim fugiunt,arma projicessitas in <castra.-contraxerat:
et cum trepidipartes ciunl, gaudentes vel nuda corporaeripuissediscrisuas peneinpares judicarent, sanctorum antisiiinm mini: plures etiam timore prxcipiies, flumenquod
auxiiiura petierunt: qui promissummaturantesad- [AL, mensi erant] iransierant devoravit. Ullionem
venium, tanlum paventibusfiduciaeconlulerunt, ul suam innocens exercilus intuelur, ei victoriaeconaccessisso maximus crederelur exercitus. Iiaque cessae otiosus spectator eflicilur. Spoliacolliguniiir
apostolicis ducibus Christus mililabat in castris, exposita, el caelestispalmajgaudia niiles religiosus
Aderanl eliam Quadragesimajvenerabilesdies, quos amplectilur.Triumphantpomificeshoslibusfusissine
ndigiosioresreddebat praesentiasacerdolum,in tan- B sanguine, iriumphant victoria fide obtenta, _non
tum ut colidianispraedicationibusinstituti, certatim viribus.
Compbsitaiiaque insuta securilate.mtiltiplici,6upopuli ad gratiam baptismalis convolarent. Nam
roaximaexertilus multitudoundam lavacri salutaris peratisque bostibus vel invisibilibusvel carne conexpetiit,et ecclesiaad diem Resurrectionisdominicre spicuis, reditum moliuntur ponliflces.Quibustranfrondibusconlextaconiponilur,atquc in expeditione quiilamnavigationem,et meriia propria et inlercescampeslri instar civitatisaptalur.Madibusbaptismate sio bcati martyris Albaniparaverunt, quietosqueeos
d
proceditexercitus,fidesfervet in populo, et conter- suorumdesideriisfelix carina restituit.
riio [AL,conlrito, contempto]armorum [AL, arroaCAPUTXXI.
renascenlibusvirgultit Pelagiana pettit Germanut
torum] pracsidio, divinitalis expectatur auxiliunu Utcum Severo-Briuaniam
revertut,priut ctundoju~
Inslitutiovel formacasliiatis[A/.,caslrorum]hostibus
veni incettum, deindeel popula Uei, condemnaiit
imnciatur, qui-vicloriam qnasi de inermi exerciiu- sive emendalishwreticis,grettum recuperaritfidei.
o Necmulto [Al. add. post] interposilo
presumentes,adsumptaalacrilate feslinant; quorum
lempore,
tamen adventus exploratione cognoscilur. Cumque nuntiatur ex eadem insula, Pelagtanamperversitaemensa sollemniiatepaschali,recens de lavacropars . lem ilerato paucis auctoribusdilaiari: rursusquead
uiajor exercilus arma capere [AL, caperet], et beatissimumvirum preces sacerdotum oranium dehclltim parare temtaret [.4/., add. el], Germanus feruntur, ut causam Dei, quam prius obtinuerat,
b ducemse pracliiprofilettir[AL,
profileretur],eligit tutaretur [AL, tueretuf]. Quorum petitioni festinus
expedjtos, circumjecia pe.currit, et e regione qua obtemperat. Namque adjunclo sibi Severo totius
hostium sperabatur adventus, vallemcircumdalam sanciilatis viro, qui erat discipulusbeatissimiPatris
mediis monlibus intuctur. Quoin loco novumcom- Lupi Trecassenorumepiscopi,et lunc Treviris ordiponil exercitum, ipse dux agminis. Et jam aderat naius episcopusgentibus primaeGermaniaeverbum
ferox hostiummultitudo,quara adpropinquareintue- [Al. add. Dei] praedicabal, mare conscendit, et
banlur in insidiisconstituti. Tum subilo Germanus consentientibus elemenlis tranquillonavigio Briltasignifer oniversos admonet,et praedicatut vocisuac nias peliit.
IHIO
Interea sinistri spiritus pervoiantes [AL, pcovoclamorerespondeani;securisquehostibusqui se
insperatos adesse confiderent, c Alleluiam [Al.,„, lantes] totam insulam, Gerraanumvenire invilisva0 Saxones. Quod Saxones in Briltania fuerint in, divinislaudibusEbrajura
coepilAlleluiaresonare. t
primo sanctiGermani advenlti,eruditishaud parum Hoc Bedaad Anglorumconversionemretulit, n, 1,
negolii dedit. Quitlam Saxonet hic pro Scottit ponii D et post eum J. Diaconus,in Viia Gregorii,non obvolunterrore librorumConstantiiet Bedae;alii erro-, servato qood liber ille scriptus erat anle Anglorura
rem quaeruntin Prosperi Chrouico, qui e Bedaet conversionem,ac proindehaecverba Gregonipra,Constantiocorrigi debeat; alii vero Saxonesaiunt; lium liujus capitis, ejusque Alieluia respexerunl,
lunc temporisadvenissenon ad fixamhabitationem,
, prajsertimcum id ui jamdudumfacturapraediceU.
d Retlituil. Remansit. Codd. vulgg.: Remantitittscd expediiionetantum militariex foederecumPictisi
inilo. Harumsoliitionumprima ex omnibusMss.re- insula genut utrumque [al., gent ulraque] hostet et
futatur, secundam Prosperi ipsius expiicatiocontrai civet, Angli et. Brittonet, quorum AngU pro regno,
Collatoreroconvellit.Ullimasuas quidem habet dif- Brittonet pro vita certabant. Haecclausula quue in
licultates, sed rationes etiam suas quae maximaex v.iriis lectionibus sequitur nullam habet veterum
Mss. anctoritatem;.docet laraen quis fuerit sensus
parte
aequilibriuintollant.
b Ducem.
Ne quis incongruumputet quod Germa- Hlius leinporis cum haecverba addebantur, id est,
mis-exercilum ducai, noverit illum anlequainepi- quod in primo sancti Germani adventuSaxonesin
remanebantpro imperiodecertantes.
scopusesset ducalumei rcgiraentemporaleAutissio- Britlama
e
Necmulto. Haecetiam verba calculumProsperi
dorensis terrilorii admiuistrasse. De quo auctor
Vit:e ejus ail: «peseritur mundi mililia, caelestis
; lurbant.Namsi primusGermaniadventnsfuit a. i/Z9,
vel multum temporisad secundumadventuminterassumilur.>
« Altetuitt)SanctusGregoriHs.inJoh.
> poni oporlel, vel plures annos iu secundofluxisse.
xxvn,;.6,.hajc
hahet verba : < Eccelingua Briaanwequte nil aiiudI quaro rebus et historiaeGermaniconvenirepossinv
noveral quam barbarum frendere, jamdudura in prout infra patct.
12
51
BEDJE YENERABILISPRESBYTERIOPERUMPAIIS IV. — HISTORICA.
licinalionibusnunciabant; in lantumut Elafiusqui- }Lpalricii quera occidcratsatellitibusinlerimilur, anno
dam regionis illitts priraus, ul in occursu [AL, oc- imperii Marciaui sexto, cum quo siraul liesperium
'
concidit
manifeslinuncii
relasanctorumsine
ulla
regnum.
cursum]
tione properarct, exhibens secura liiium quein in
CAPUT XXII.
ad tempusexteris, civilibu»
jpso flore adolescenliaedebilitas dolerida damnave- Ut Brittonet,quiescentibus
sese bellit coniriverint,timul et majoribut flayiliis
rat. Erat enim arescenlibusnervis conlracto popliie,
submerterinl.
cui per siccitatem cruris usus vestigiinegabatur.
Interea Britlania [AL, BritlaniajJcessatumquidem
Hunc Elalium provincia tota subsequitur: veniunt
est parumperab externis, sed non a civilibusbellis.
sacerdotes, occurril inscia multitudo,confesiimbe- Manebantcxlerminia civitatumab hoste dirularum
nedictio, et sermonis divini doctrina profunditur. ac deserlarum,
pugnabaut contra invicera qui hoin
ea
rcRecogrioscuntpopulum
qua reliquerat[Al.,
stem evaseranlcives. Attamen recente adhucniemocredulitale
diirantem:
liquefant]
intelliguntculpam ria calamilaliset cladis infiictaeservabant
utcumque
esse paucorum, itiquirunl auciores , inventosqiie
et
suum quique
condemnant.Cum subilo Elafiuspedibusadvolviiur regos, sacerdotes, privati, optimates
ordinem. At illis decedenlibus, cum successisset
sacerdoium, offerensfilium,cujus necessitatemipsa aetas
tempeslatis illius nescia, et praesentissolum
debilitaseliamsine precibusadlegabal: fil communis g serenilatis
statum expena, ita cuncta vefitatis ac
omriiumdolor, praecipuesacerdotum, qui concepiajn
moderamina concussaac subversa sunt, ut
misericordiatn ad divinamclementiamcontulerunt: jusiitiae
earum non dicam vesligium, sed ne memoriaquiadolescenlera
beatus
Germanus
sedere
stalimque
dem, prajter [AL, prajterquam]in paucis, el valde
adtreclat
debilitate
poplitem
curvatum, paticis ulla apparerel. Qui inter alia inenarrabilium
corapulit,
et per tota infirmiiaiis spatia medicabilisdexlera scelerum
facta, quae historicus eorum Cildus[A/.,
tactumsanitas
festina
subsepercurrit, salubremque
Gitdas]flebili sermone deseribit, et hoc addebant
aridilas
nervi
ofiicia
et
succmii,
qultur,
receperunl,
ut nunquaingenti SaxonurasiveAnaddebat],
[41.,
in conspeciu omniura fllio iucoluniiias, patri iitius
gtorum secum Brilfaniam incolenti, verbum fidei
et
in
restituitur. Implenturpopuli stupore miraculi,
prsedicandocommillerent. Sed non tamen diviina
omniura
fides
catholicaineulcataflrmapectoribus
quam prsescivit,deseruit, quin
tur. Praedicaliodeinde ad plebemde prajvaricatio- pietasplebemsuam,
multo dignioresgenli memorataeprajcones veritatis,
nis emendatione convertitur, omnhimquesenlenlia
per quoscrederet, destinavit.
sacerauctores
erant
pvavitatis
qui
expulsi insula,
CAPUTXXIII.
dotibus adducunlur ad Mediterraneadeferendi,ut
''
tanctut papaGregoriusAugustinumcummonachis
et regio absolutioneet illi emendationefruerentur. Utad
prwdicundumgenli Anglorummittens,episiola
Factumque esi ut in iilis locismnllo ex eo tempore
quoqueillos exhoriatoriane a laborandocessarent,
fides intemerata perdurarel.
conforlaverit.
Itaque, compositisomnibus,beatisacerdotesea qtia
Siquidem anno ab IncarnaiioneDominiquingenvenerant prosperitate redierunt. Porro Germanus lesimo octogesimosecundo, Mauriciusab Augusto
• post haecad Ravennampro pace Armoricanac
gen- quinquagesimusquarlusimperiumsuscipiens,vigiuti
tis supplicaturus advenit, ibique a Valenliniano,et et uno [ALruno et viginti]annis tenuit. Cujus anno
Placidia matre ipsius summa reverentia stisceptus, regni decimo [oxcn]Gregorius, vir doctrina et acmigravitad Christum. Cujus corpus honorificoag- linne praecipuus,poniificatumRomanaeet aposiolica»
mine comitanfibusvirlutum operibus, suamdefertur sedis snrlitus, rexit annos tredecimmensessex , et
ad urbem. Nec mullo posl Valentinianusab Aetii dies decem ; qui divinp admonitus instinctu anno
* Posl hatc. Conslantiusauciorest Germanumex ctrciter. Uierquesuosbabel nodosquibusextricandis
Kfitlania reversum, alterum moxiler iniisseArela- parem hactenusinvenineminem.
CAP.XXII. De his vide Oildam, sfect.26. Ibi ille
tum, quo tempore Galliarumprxtorio praefectusest
auxiltaris. Qni, ul inquit Sirmondos, praefecturam multa paucis conclusit, et historicaj operis parti
gessit anno449, et proximis. ContinuosanclusGer- P finemimposuii.Exindeproceditad reges fetsacerdomanus Ravennam perrexit, ad placandumAetiutn tes populumqueejus temporisincrepandbs. Ut non
Armoricanis infensum, quod defecissent,cujus cri- necessequidem fueril Bedajulierioracriraina, EvanSed nec
' minis causa miseri Alemannis puniendi, atque ul- gelii nempe deteniionem, illis imputare.llistoricus
ciscendidedebnnttir.Dumftavennaeesset venitmors tamen id lecisseBedrimcrediderim quod
ejus, et supellectilisdistribulio, in qna obiter nolan- esset Saxonicus, ul quidamvolunt, nam hisloricus
dum, Placidiaemairis imperaloris sorti obtigisse Brittonum Gildasgenti suae in eo non pepercit. Facapsulam reliquiarum, in eaqtie pulverisannon ali- cile Britlones excusaios velim qnod SaxonibusiniquidsanguineiVerolamioablali ? Ex lolo patel Ger- micis Evangeliumnon pr;edicarent, sed eura nemanumrediissesecundavicee Brittaniasubullimis gleclnm non Beda solus notavit, .Gregoriuspapa id
tantum vitaesuaeannis, et, si Bedaj et Conslamii
[ quaerilur, non solumde Briitonibus, sed eliam de
chronologia abjicialur, postquamniaximumdiutinit Gallis. Liber Gildaeest de Excidio Britlaniae, salis
episcopaius spaiium in Briltania Iransegisset.Quodi hodie nolus. Gildas auctor fere ignoralur, nimia,
tamen legentibus Ncnniuniel hisloricos nostrates,. scilicet, distinctioneobrutus. Hinc tot cognomina,
persuasum foret, nisi lot absurda de sanctoGer- Albanius,Sapierts, Badonicus,llistoricus, cuin remano, ejusqueconversalioue in Brittania tradidis- vera imus est idemque Gildas, cujus ajialerahabes
sent. Denique,duo sunt calculide raagni bujus vir > supra, cap. 16, Historiamper magnarahucusqueliulegationibus Brittanicis, alier Prospen ab a. 429acI jus Bedajoperispartera.
435, alterConstautiiel Bedaeab a. 446ad a. 453, sei
53
54
SECT. III.—HISTORIAECCLESIASTICA.
decimo qiiarto cjtisdein principis, adventus vero A scilicet, volo. Deusvos incolumescustodiat, dileAnglorumiu Briianniara anno circiter centesimo ctissirai(ilii. e Dala die deciniaKalendarumAugustaquinquagesirao, misit servutn Dei AUgustinum, et rum, imperante domino noslro Mauriciq Tiberio
alios a plures cum eo monachos timentes Dotni- piissimoAugusioanno deciino.quarlo,ppst consulanum , praedicare verbum Dei genli Anglorum.Qui tum ejusdeni domini nostri anno decimo terlio,
ciim jussis ponlificalibusobtemperantes, memo- indictionedeciniaquaria. >
raium opus adgredi coapissent,jamque b aliquanmCAPUTXXIV.
lum [AL,aliquaiilum]itineris confecissent, perculs! Ul Arelatensiepiscopo
[At., archiepitcopo]epittotam
. pro eorumsusceptionemiserit.
timore inerti, redire domum potius, quam barbarara , feram, incredulamquegentem, cujus ne liuMisit eiiam tunc isdem venerandus pontifex atl
guam quidem nossent, adire cogitabant, et boc es-e f EtheriumArelutensemepiscopum[ucxvt], nt Au,lutius communi consilio dectrnebant. Nec inora, gustinura Briltaniampergenlembenignesusciperet,
Augustinuin, quem eis episcopumordinandumsi ab litleras, quarum iste est lextus:
< Reverentissimoel sanclissirao fratri Etherio
Anglissusciperenturdisposuerat, domum remittunt,
Gregorius servus servorum Dei. ,
qui a beato Gregoriohuniili supplicatu obtineret ne coepiscopo_,
tara periculosam, tam laboriosam, tam incertam B < Licel apud sacerdotes liabentes Deo placitam
peregrinaiionem adire deberent. Qttibusille exbor- carilalcm religiosi viri nulliuscommendalioneindilatorias niittens c litteras, in opus eos verbi, divino geant; quia lanien aptura scribendi se tempus inconflsosauxilio, proficiscisuadel. Quarumvidelicet gessit, fraternitali vestraj nostra miltere scripta
litterarum ista esl forma:
curavimus : insinuantes, latores praesentiumAugusGregorius servus servoruraDei, servis Domini tinttm servumjDei, de cujus certi sumus studio,
nostri..
ctunaliis servisDei, illic [AL, illucj nos,pro utilitate
» Quia melius fueral bona non incipere, quam anitnarura, auxilianle Domjno, direxisse : qnem
ab his quae ccepta sunl cogitatione retrorsum rc- necesse est ut sacerdotali studio sauctitas ves.ra
dire, summo sludio , dilectissirai filii, oporlel ut adjuvare , et sua ei solalia praebere fesiinet. Cui
epus bonum quod, auxilianteDomino,coepistis,im- eliam , ut prompliores ad suflragandum pogsitis
pleatis. Nec labor vos ergo ilineris, nec maledico- existere, causam vobis injunximus subtililer indirum hominutnlinguaedeterreant:sed oinni instantia, care. Scientes quod, ea cognila, tota vos propter
omnique fervore, quaj inchoastis, Dco auctore, Deumdevoiione ad solaciandura, quia res exigit,
peragite : scientes quod laborem iiiagnum major cnmmodelis,Caudidumpraetereapresbyterum,comajternte relributionis gloria sequitur. Remeantiau- munemfilium,quem ad gubernaliouempatrimonieli
tem Augustinod proepositovestro, quem et ahbaten [.4/., palrimoniali]Ecclesiaenostraj transmisinius,
vobisconsiituimus.,in omnibus humiliterobedite: caritati vestrae in oranibus commendaiiius.Deusle
scienteshocvestris animabusper omnia profuiurum, incolumem custodiat, reverenlissimefrater. Dala
quidquida vobisfuerit in ejus admonitionecomple- die decinia Kalendarum Augustarum, imperanle
lum. OmnipotensDeus sua vos gralia protegat, et domino nostro MauricioTiberio piissimoAuguslo,
vestri laboris fructum in aclerna me pairia videre anno decirao quarto, posl consulatura ejusdemdoeoncedat; qualenus etsi vobiscumtaborare neque», mini nostri anno decimolertio, indiclione deciraa
siniulin gaudiorelribulioriisinveniar,quia laborare, quarta. >
a Plures. Videcap. infra 25.
Deinde habetur in Registro alia e.dstola
b Aliquantulum.E* epistolis Gregorii ad Sleplia- Registro.
ad VirgiliumArelaiensem,ejusdemquidera tenoris,
num abbalemLerinensem, et Protasiumepiscopum scd alterius formaj.Exinde colligo erratmn potius
Aquensem. et Arigiumpalricidra, colligilur conse- esse in epistola,quam in noroine.Augustinoabetitiie
disse socios Augusiiniin PrOvincia, non longe ab- Gregoriusplnresepistolasscripsit eodem die,earum
insula Lerinensi.
in ^crinio,apostolico simul jacentes Noc Litterat. Colleciionemlitterarum quas Gregnrius originales
llielmiistranscripsit, et.quidni potuit unam pro alia
rie hac missione scripsit, una cum serie ilineris 0 sumere , et illam quae ad Etherium Lugdunensem
hujusBrittanici,vid. appeiid., n. 6.
fuit, loco ejus quaead VirgiliumArelatensem,
d Prwpotito. Monasteriisancti Andreaequod Gre- scripta
nominibus et litulis lapsu transpositis ad Bedam
— Ad EtheriumArelatensem.Imoad
gorius Romaefundavit, el e quo monachi ad hoc,^afferre. SMITH.
ininisteriumextracti sunt.
^ElheriuraLugd.,ul sciteasserit Sirmondus,t.IConc.
e Data. Frustra hic Baronius Bedam carpit in Gall., in not.
ad p. 420. PrajfuiliEtherius Lugd. ex
annis Maurilii,tura mendosoulens Ms., tum in prin- a. 589 ad 602, ut colligilur ex Actis concil. el ex
cipio imperii Mauritiani supputandodeceptus. Loco Rom. Pont. epist. Hajcporro epist. Greg.M.data est
enim anni post consulalum ejusdera 13 quem ge- x Kal. Aug., indict. 14, adeoquea.596.Cui gerainam •
nuini CodicesBedaeexhibent, iileex Codicequodam liahes I. vi Regist., epist. 52, iuscriplam : Paltadio
corniplo legit 14. Deindeannum Mauriciidecimura episcopode Sanctonit,Pelagio de Turonit, et Sereno
quarlum ipse undecimum statuit, primos Mauricii de Massilia,episcopisGalliaruma varibut (Vid. Paannos tardiusconsignans,vel potius omittens.
trol. tom. LXXXVII,col. 836). Unde apparet fuisse,
' Etherium Arelatensem.Pro concesso habelur illam commendatitiam
circularetn. In liuac errorem
errorem hic esse, Etherium poni pro Virgilio, ctim de yEllieriisede inductusvideliir Beda a Nothelnio
Etherius tunc lemporisLugdunensisepiscopusfuit. prcsbytero a quo hanc et alias epistotas Angiiam
Sed an in eo consistalerror valde duliitandumest. spectanles de RomanajEcclcsircscrinio acceptas et
Primo enim epislola quaj in Beda esl ad Elherium iid se delatas fuisse Beila ipse profiietur in prrcfiArclatensem, non invenilur eo lilulo in Gregorii lionc siuellislorisead Ccolvuifumrcgctn. GHIFFL.
5$
BEDxRVENERABILISPRESBT1ERI.OPERUMPARS IV. — HISTORICA.
A ille dicens: < Pulcbrasunt quidemverbae) promissa*
€APUT XXV.
Ul venient Brittaniam Augustinut, primo in intuta quae adfertis; sed quia nova sunl, el incena, no»
Tanato,regi Cantuariorumprwdicaret; et tic acce- his possum adsensumtribuere, relicliseis quaetanlopla ab eo lieentia, Cantiampradicalurus intraveril. tempore cum orani Anglorumgente servavi. Vermu
beati Patris GregoRoboratus ergo confirmaiiuDe
de longe huc pecegrinivenislis, et ut cgo milii
quia
rii Augustinusctun famulis Christi qui erant cum videor perspexisse,ea quarjvos vera et optiniacredeeo, rediit in opus verbl, pervenitque Briilaniam batis, nobi&qiioquecommunicare
desiderastis; noluin
Cantia
rex
jEdilberctus
[oxcvii]. Erat eo lempore
mus molesti esse vobis : quin potius benigno vos
poleiitisshnusr qui ad confinium nsque Huinbrat bospitiorecipere, et quaj victui sunt veslro necessa[AL, llumbri] flnminis maxhni qtro Meridiani et ria, ministrarecuramus ; nee prohibemusqviinomSeptentrionaresAngtornm popull dlrimuntur, ftnes nes quos peieslis flda vestraereligjonis prajdicand»
imperii tetenderat. Est aulem ad OrientatemCatiliaj societis. n.d Dedit ergo eis mansionem m eiviiat»
plag.imfanatos insuta non modka, id esl, magni- Doruvernensi,quajimperii sui toiiuserat melropolis,
tudinis juxla consueludinemaestimaiionisAnglorum,
* familiarumsexceniarum, quam a continenti terra eisque, ut promiserat, cum administralionevictus
lemporalis, Ticentiamquoquepracdicandinon abslusecernit fluviusVantsumu,qui esi latitudiniscirciter B lit. Ferlur autem
quia adpropinquanlescivilati, more
trhnn stadioruna, et duobus tanlum in locis est suo cum cruce
sancta,. et iniaginemagni regis Dbtransmeabitis': utrumque enim caput protendit irr rnini nosiri Jesu
Christi, hane laianiam consona
mare. In hac erijo adplicuit servus Domini Augu- voceraodtilarentiir:
Deprecamurte, Domine,in omtti
viriutferunl
ferme
Biinus,et sociiejus
qnadraginta. mitericordiatua, ut auferatur furor tuut et ira tua a
Aceeperuntauiem,praecipienlebealo papa Gregorio, civitateista,eldedomotancla tua, quoniampeccavimus.
tie gente Francorum inierpretes, et niittens ad Alleluia.
jEfrilberctiim, mandavit se venisse de Roma, ac
CAPUTXXVI.
nnociumferre optimuni, qui sibi ohtemperaniibiis, Ut idem tn CantiaprimitivmEcciesiwet doctrinamtit
reterna m caclisgaudia, et regnum sine fine cunt
imitututet vitam,atquein urbe regii tedem epitcoIieo vhroet vero fuiurum, sine ulta dubietale [Al.,
patusacceperit.
At ubi datam sibi mansionem intraverant, coepeQur, haec audiens, manere
«tubiiationepproiiiliteret.
illos in ea quam adieranl insula, et eis neeessaria runt aposlolicam primilrvaj<Ecclesiaevilam imitari
ministrari donec videret quid eis facerel, jussit; [BXCVII]
; orationibus,videlicet,assiduis, vigiliis, ac
Main et antea fama ad eum Christianaereligionis jejuniis serviendo, verbtrmvitaeqtribuspoterantpra>
pervenerat, urpolequi etuxorem habebat Christia- C diiando, cuncla liujus mundlvetutatlenaspernendo;
nam de gente Francorum regia, vocabulo b Bercta ea tantnm quae victui necessaria videbantur, ab ei»
[AL, noraiue Berciam]; quam ea condiiione a pa- quos docebant, accipiendo,secundumea quae docerentibus acceperat, ut rilum lidei ac religionis suae banl ipsi per omnia vivendo, et paratumad patiencum episcopo quem ei adjutorem Gdei dederant,
dumadversa quajque, vel etiam ad moriendum pro
nomiiie «Liudhardo, inviolatum [AL, inviolatam] ea quam praedicabantveritale, attimum habendo-.
servare licentiamhaberet.
|
Quid mora ? Credideruntnonnulti, et baptizabanturi
Post dies ergo [At. add. atiqttot] venit ad tnsuTam mirantes simptickateminnocentis vitae, ac dutcedirex, et residens sub divo, jtissit Auguslinuraeum nem doctrmre eorum crulestis./Erat autem prope
eociisad suum ibidehiadvenire colloquiura.Caverat ipsam civhatemad Orienlem Ecclesia in honoremr
enim ne in aliquamdomuraad se introircnt, vetere e sancli Martinianliquitus faela, dum adhucRomani
usiis augurio, ne superventu suo, si quid maleficae Brittaniamincolerent, in qua regina, quam Christia
ariis habuissent, eum suferando deciperent. At illi nam fuisse praediximus,orare consueverau In hac
non dajmonic*[AL, ttemoniaca], sed divinavirtute ergo et ipsi primo eonvenire,psatlere, oraro, missa»
prxditi veniebant,crucempro vexilloferenlesargen- facere, prtedicare el baptizare coeperunt; donec
team, et imagioeraDorainiSalvatoris in labula de- D rege ad lidem eonverso, majorem praedicandiper
pictam, lajtankisquecanentes, pro sua siraul et omnia, el ecclesiasfabrieandivel restaurandi liceneorum propter quos et ad quos venerant salute ti-amacciperent.
reterna, Dominosupplicabant.Ciimquead jussionem4* At ubi ipse etiamrnter alios delectatusvita munregis residentes, verbinn ei vilae,una cum omnibus dissiroa sanctorura,et premissiseorum suavissimis,
qui aderant ejus cemiiibus praedicareni, respondit quaj vera esse miraculoriimquoquemultorumosten11Familiamm.Hidarumsive carrucatarum. Porfio vide Henschenfum,ad diem24 Februarii.
d Dediteit mantionem.In ea urbis parte quacSlaterrae est centiim cireiter acrartnn cujus cuttura
familirealend;psufficiat.
dictaest, ut W. Thorh tradit.
e SanctiMartini.In
b Bercta. Fuit CbariberctiFrancorura regis filia, blegate
bac Ecclesiaepiscopusposle»
el Clotariiprimineptis.
archiepiscopoinpublicisregiset Ecclesis
e Liudhardo.EpiscopoSylvanectensiin Gallia, ul posilusqui
negoliisoccupatosuppetiasdaret, ad confirmationes^
tradil ThomasSproti auclor llistoriaemonasl. sancii ordinationes,aliaque ministeriasibi demandata,doAugustiiiiCant., el ex eo GulielmusThorn, in sun nec Lanfrancitemporibusepiscopo moriente nemiCh.-onico,cap. 2 , Iicet nulla ejus menliosil apud iiemsurrogari placuit, et sic ibi cessavitepiscopi et
•sau-Martbanosin episcopisSylvanectcnsibus.Dceo uoinenct olflcium.
E5
57
SECT. 111.— 1I1ST0RIAECCLESIASTICA.
6*
sione firmaverant, credens " ba,.lizalus est, ccepereA
, ad Timoihcum Epitulae, in quibus eum erudire
plures ad audiendum verbum confluere, ac rcliclo siuduit qualiter in domo Dei conversari debuisset.
genlilitatis ritu, unitati se sanclaeClnisti Ecclesiae f Mosaulemsfedisapostolicajest, ordinatisepiscopis
credendo sociare. Quorum iidei et conversioni ita' praeceplatradere, ul in omni stipcndio qucd accedii,
congratulaiusesse rex perbibetur, ut nullum tamen quatuor debeant lieri portiones; una videlicet epieogercl ad Chrislianisraum; sed tantummodocre- scopo et familiajpropter bospitalitatem,atque suscedenies arctiori dilectioite,quasi concives sibi regni ptionem; alia clero; lerlia pauperibus;quarta eccleeaelestis,amplecteretiir.Didiceraleniin a doctoriiius siis reparandis. Sed s quia tua fraterniias nienastecii
aticioribusquesuaesalutis, serviliumCtirisli volunta- regulis erudita, seorsumfieri [AL, viverejnon debet
rium, non coacliliumesse debcre. Nec distulit,quin a clericis suis, in Ecclesia Atiglorum, quaeauctoro
eiiara ipsis dOcioribussois loctimsedis eorum gradui Deo nuper adhuc ad tidem adducta est, lianc debel
eongruum,inb Doruverni[AfMDorovernia]melropoli conversationeminstituere, quaj initio nascentis Ecsua donaret,simulet necessariasin diversisc spccie- clesiaefuit patribus noslris; in quibus nullus eoruui
ex bis quaepossidebant, aliquid suuni esse dicebat,
biis possessionesconferret.
sed erant eis omniacommunia.
CAPUTXXVII.
b Si qtii vero sunt clerici extra sacros ordinesconVt idetn episcopusfaclus, Gregorh papm, qute sinl B
Briltanimgesta mandaril,ei [Al. add. de\ simutne- stiiuli, qtii se conlinere non possunl, sortiri uxores
cessariisejusresponsapelentaccepcril.
el stipendiasua exlerius accipere.Quia et de
debent,
d Interea vir DomtniAitgustinusvenit e Arelas, et hisdempalrihus[AL, parlibus] de quibus prajfatisuab archiepiscopoejusdem civitatis ^therio, ji.x'a mus, notimusscriptumquoddividebalursingulisprout
qnodjussa sancli Patris Gregoriiacieperant, ar<h - cuiqueoput eral (Act. iv, 35). Deeorura quoque stiepiscopusgenli Angforumorditiatus est [nxcviil,le- pendio cogitandum atque providendumest, et sub
versusqueBrittaniam, misit continuo RoinainLau- Ecclesiasticaregula sunt tenendi, ul bonis tnoribus
rentiuro presbyterum, et Petrum monachum, qui vivant et canendis psalmisinvigilent, et ab omnibus
beato pontifici Gregorio gentem Anglorunt ftdem inlicitiset cor et linguamet corpus Deoauctore conCliristisuscepisse,ac sc episcopurafactumesse re- servenl. Communi aulem vita vivenlibusjam de faferrent [DXCVIH]
: simnl et de-eis quaenece»sariajvi- ciendis portionibus,vel exhibenda bospiialitale, et
defoanturquajstionibus,ejus consulia flagilans.Nec adimplendamisericordia,nebis quid erit loquendUm?
raora, congrna qtiajsiiuiresponsarecepit; qtioeetiam Cum oinne qttodsuperest, in causis piis ac religiosis
huic Historiajnostraecommodumduxiinusindere.
erogandum est, Dorainooraniuramagislrodocenle :
C Quodsuperest,date eleemosynam,
L Jnterrogaiiobeati [Al. om. beati]Augustiniepi- **
el ecceomniamundtt
siopi CanluarioruinEcclesim.De episcopis, qualiter sunl vobis(Lue. xi, 41).
eum suis clericis conversentnr, vel de his quujfide11.InterrogatioAugustini.Cum una sit fides, sunt
lium oblationibus aceedunt altario [AL, altari]; [.l/.,cur sunl, cur cum sunt] Ecclesiarumdiversajco:»quantaedebeantfieri porliones,et quaiiter episcopus suetudines,et allera consuetudomissarumin sancla
agere in Ecclesiadebcat.
RomanaEcclcsia",alque aliera in Gal.iarumtenetur?
ResponditGregoriuspapa [Al., responsioGregorii
RcsponditGregoriuspapa. Novit fralernilas tua
papas}urbisRomoe.SacraScripturatestaltir, quara te [Dist. 3.] RomaiiaeEcclusiajconsueiudinem,in qua
bene nossedubiumnon esl, et specialherbeati Pauli se uieiniiiit nulriiam. Sed mibi placet [Al. add. ut],
8 Baptuatus. Hoc factnradie Pentecostes ut fert habet momenti. Salis enim est lemporis in brevissif raditio: Et quidem a. 597, anlequamAugustinusin mo calcuload utruinqueopus peragendum.Qnis duGalliasordinandustransiret, id enim el narratio et bitet episcopuraad populuni suuro quain citissime
res ipsarequirit.
ad episcopumreversum quam
reversurum,
populum
b Doruverni.Ipse yEdilberclusRegulbium demi- cilissiiue confluxiirum?£t exinde quidem cbncludo
gravit,
ibique novumsilii palatiumcondidil.
Gregoriumrecepisse nuntiumhujus baplismiAngfoc Speciebus.
Possessionesab ^Edilberctodonatas rpin, el episcopalus Augnsliniquod Eulogio trausvideMon.Angl.i, de Mon. Cantuar. Ubi nota etiam ID misil, hoc ipso lempore per Laurentiumei Petruiu
obiter quod in quibusdamharum donationumchariis hic expresseab Augusiiuumissoscontinuo poslquam
errores nonnulli in typos irrepserunt, quos e Ms. reversus est.
*>Arelas. Rationemordinaliooisab episcopoAreAul. Trin. Canlab. conigere liceat.
d Interea. Sunt qui Augiistinura negant ilerum laleusi potius quam ab alio, habes partim in hoc
transfretasse,et ordinatumvoltint in priino per Gal- ipsocapite responsione7. EcclesiaArelatensishalias transitu. Iloe autem nnn solum contra Bedam buit ab antiquo singulares praeeminentias, el cum
est, sed coulra rei ipsiusrationera. Quisenim pulet ab aliis invaderetur,precibusel argumemissibi nou
Augustinumfactura episcopum-aniequamsciret ha- defuit. De quo vide Quesuelium, ad LeonisI opp.
f Mos.... est. GRATIAM.,
biturumse populumcui praeesset;deindesi ordinancaus. xii, q. 2, c. 30.
dus foret antequara Briltaniam intrarel, cur non
s Quia lua fraternitas.GRAT.,caus. xu, q. 8, c. 8.
k Si qui vero. Edilio Paris. a. 1518 apud SpelItomaj-polius a Gregorio ipso , qiiara Arelate ab
Eiherio. Recte igitur a Bedadicluroest Augusiinum man. inserithoc tocoaliam inierrogatioriera:<Opto
e reliquisdesignatumqui ordinaretur si ab Angelis doceri an clerici conlinere non valentespossint consusciperentur, cap. 23. Atque hoc comperto, lunc trabere. Et si contraxeriiit, an debeant ad sa»culuiii
et non antea dejordinationecogiiat. Quudaulem hic redire. > Cui pars responsionisprimaein Beda, ab
urgetura brevitate temporisinter Augustini ordiua- liis verbis Siquivero, etc., applicatur. GRATIAS.,
tionero,et celebrembaplismumcujus Gregoriusme- |iarte i, dist. 32. tlera «u, q. 1.
iuinit in epislola ad Eulogiuin Alexandrinum,niliil
60
rRESBYTERI OPERUMPARSIV. -IlISTOfUCA.
BED4SVENERABILIS
59
sive in Romana, sive iu Galliarum, seu in qualibel A, jara c tenia vel quarta generatio fidelii.m licenter
Ecclesia, aliquid invenisti quod plus omnipotenii sibijungi debeat : nairnsecundaquampraediximus,a
Deo possit placere, solliciie eligas, el in Anglorum se omni mododebelabstinere. Cum noverca autem
Ecclesia,quaeadliuc ad fideinnova esl, inslitutione miscere [AL, misceri]grave est facinus, quia el in
pfaecipua,qUaede multis Ecclesiiscolligerepoluisli, lege scripluroesl: Turpitudinempalrh lutnon revelaiufundas. Non enim pro locis res, sed pro bonis bis (Levil.Xvm,7). Nequeeniui patris turpiiiidinem
rebtisTocaanianda sunt. Ex singulisergoquibusque filiusrcvelare potest. Sed quiascriptumest : Erunt
Ecclesiis, quac pia, quaj religiosa,quaj recta sunt duoin carne und (Gen. n, 24), qui lurpitudinemnoclige, el liancquasi infasciculumcollecta,apud An- vercaj, quaeuna caro cum patre fuit, revelare pr»sumpserit, profecto patfis lurpitudinera revelavil..
glorum mentesin consiieiudinemdepone.
III. InterrogatioAugustini.Obsecroquid pali de- Cum cognata quoque miscere prohibitumest, quia
beal, si quis aliquidde Ecclesiafurlu [AL,furlo] abs- per conjunctionempriorem caro fratris fuerat facla.
tuleiit?
Pro qua re etiain Johannes Bapiistacapite truncatus
RetpondilGregoriut. iloc tua fraternitas (Grat., est, et sancto martyrio consunimatus,cui non est
caus. xu, q. 2, c. 11) ex persona furis pensate dictumut Christumnegaret, el [AL add. tamen] pro
potest, qlialiler valeat corrigi. Suui eniin quidaui B Christiconfessioneoccisusest; sed quia isdem Doqui habentes subsidia furluin pcrpelrant; et sunt minus noster Jesus Chrislus dixerat : Eqo sumverialii qui hac in re ex inopia delinquunt : unde tas (Joan. xiv, 6); quia pro verilate Johannes.occinecesse est ut quidamdamnis, quidamvero verbe- sus est, videlicetel pro Christo sanguinem fudit.
ribus; et quidam districtius [A/, slrictius], quidam d Quia vero sunt roultiin Anglorumgeivtequi, dura
autem levius corriganlur. El cura paulodistrictius adliucin.infidelitateessenl, buic nefando conjugio
agltur, ex caritate agendum est, el non ex.furore: dicunlur admixti, ad fldem venientes admonendi
quia ipsi iioc praestalur qui corrigitur, ne geliennaj sunt ut se absijneant, et grave ltoc esse peccalum
ignibus tradatur. Sic eriim nos fidelibustenere dis- cognoscant.TremendumDei judicium limeant, ne
Ciplinara debemus, sicut boni patres (carrialibus pro carnali dileciione[AL,delectatjoiie] torinenla
filiissoleni, quoset pro culpis verberibus feriuni, et ajlerni cruciatusincurrant. Non tamen pro hac re,
tamen ipsosquosdoloribusadfligunt habereheredes sacri corporisac sanguinisDorninicommunionepriquaerunl; et quae possidenl ipsis servant quos irati vandi stint, ne in eis illa ulcisci videantur,in quibus
insequi videritur.Haecergo caritasin raente tenenda se per ignorantiainante lavacrum baptismaiisadest, et ipsa modumcorreptionisdictat [AL.dictei], P. strinxerunt. ln boc enim tempore sancta Ecclesia
ita ut mensexlra rationis regulam omninonihil fa- quacdamper fcrvorem corrigit, quaedamper manciat. Addes [AL, addis, addas] eliam, quomodo ea suetudinem tolerat, quaedamper consideralionem
qux furtu de Ecclesiisabslulerintreddere debeant. dissimulat, alque ita portat et dissimulat, ut sxpe
Scd absit ul Ecclesia cum augmenio recipiatqu»d malum quod adversatur porlando et dissimulando
de terrenis rebus videlur amillere,el tucra de vanis cornpescat. Omries autem qui ad fidem veniunt,
•quaerere.
admoneridisunt, ne tale aliquid audeant perpeIV. InterrogatioAugutiini.Si debeantduogermani trare. Si qui autem perpetraverinl,
corporis et
fralres singulas sorores accipere, quae sunl ab illls sanguinisDominicoramutiione
privandi sunt : quia
longa progeniegerieratae?
. sicui in his qui per ignoranliamfecerunt, culpa aliRespondit Gregorius. Iloc lieri modis omnibus qtiatenus toleranda est, ila in his fortiter inselicel : nequaquam eiiimin sarris eloquiis invenilur
quenda, qui.non metuuntsciendopeccare,
quod huic capitulo contradicerevideatur.
VI. InlerrogatioAugustini.S\ longinqtiitasilineris
V. InlerrogatioAugusiim.Usque ad quotaragenerationera fidelesdebeantcuin propinquissibi conju- niagnainterjacet, ut episcopinon facilevaleantconan ddieat sine aliorum episcoportimpraegioeopulari?b et uoverciset cognaiissi liceat copu- venire,
D sentia episcopusordinari?
lari conjugio?
ResponditGregorius. Et quidem in AnglorutnEcRespondiiGregorius.Quaedamterrena lex (Grat.,
xxxv, q. 2, c. 20) in Roinanareptiblicapermittit, ull . clesia, in qua adhuc solus tu episcopus inveniris
sivefraler et soror, seu duorum fralruni germano- (Vid. L lii, 28 ; lv, 2), ordinare episcopuranon aliruni vel duarumsnrorum filius cl lilia niisceaiuur. ler nisi sine episcopispoles. Nara quando de Gallis
Scd experiinentodidicimusex tali conjugiosobolem
t episcopi veniunt [A/., veniant],qui in ordinatione
non possesuccrescere. Et sacra tex prohibetcogna episcopitestesadsistant? Sed fraterniiatemtnamita
C.6),
lionis lurpiludlnem revelare. Unde necesseest utt volumusepiscoposordinare (Gral., dist. LXXX,
a Quatrere. Chiffl.solus : Quxrere; sed
d Quiaverosunt. EdilioParis. a. 1518inserit hic
s
propriis
acceptit
amplioranon requiralEcclesia.
septiinaminterrogationem: <Declarariposco an si
b Et rebus,
novercis... Ed. Par. 1518, apud Spelman.,, turpiterconjunclissit indicendaseparatio , et sacraj
11<
n baliel liaecde noverciset cognaiis; seclde eiss communionisdenegandaoblatio? >Cui pars responaliaui iiiierrogationeinfacil post sanguinemfudil.
sionisquiniaj in Beda, ab his verbis : Qui verotunt
c Tenia. Videepist. Felicis et Gregorii,
Regisl. multi, etc, applicaiur.'
1. xu, epist. 10 ; append. n. 6.
62
SECT- HI.-IIISTORIA ECCLESIASTICA.
61
ut ipsi sibi episcopilongo iptervallo roinime disjun- Vsuoriim paleis exspolia, et in Ecclesisecorpore moordina- nendo et persuadendo quasi mandendo converte.
gantur; quatenusnulla sit necessitas, ut in
lioneepiscopi,pastoresqubquealii quorum prrcsenlia Quidquidveroex auctoritate agendumest, cum pra>
Valdeest utilis, faciledebeant coiivenire.Cum igitiir dicto Arefatense episcopo agalqr , ne praelermitti
auctore Deo ita fuerint episcopiin propinquis sibi possit hoc, quod antiqtia Patrum institutio invenit
locisordinaii, peromnia episioporum ordiiiatiosine [Al. add. cftectum]. Brittaniarum vero omnes epiut indocfi doadgregatistribusvelquattiorepiscbpisfierinbridebel. scopos tuie fralernitati coinmitiimus,
Nam in ipsis febus spiritalibus ut sapienler et ma- cenntur, infirmi persuasione roborenlur, perversi
ture disponantur,exemplum trahere a rebus etiam aucinritate a corrigantur.
VIII. InlerrogaiioAugustini. Si praegnans mulier
carnaiibuspossumus. Certe enim dum conjugiaTn
mundo celebrantur, conjugati quique convocantur, debeal baptizari? aut ppstquamgenuerit, post qiianut qui in via jam conjugiiprrecesserunt. in subse- lum tempuspossit ecclesiam intrare? aut eliam ne
queniisquoque copulregaudiomisceaniur. Cur non iiione prajocctipeturquod genuerit, post quot dies
ergo et in hac spiriiali ordinatione, qua pef sacrum lioc liceat sacri baptismalis sacramenta pcrciperc?
ministeriumhoinoDeocOnjungiiUr,talesconveniiht, atit post quantum temporis huic vir suus possit in
eonsue
qui vel in proveclu [AL, profeclu] ordinati episcopi ^ cnrniscopulatioueconjtingi? aut si menstnia
aut
gaudeant, vel pro ejus custodia omnipotentiDeopre- ludine tenetur, an ecctesiam inirare ei liceai,
sacraecomnntnionissacramenta percipere? aut vir
ces pariter fundant.
VII. InlerrogatioAuguttini.Qualiter debemus cum siiaj conjugipermistus, priiisqiiaiu lavetur aqua, si
ecclesiain possit inirare? vel etiam ad mysterium
Galliarum Britlaniarumqueepiscopisagere?
[.4I.,epi- communioriissacraeaccedere? Quaeomnia rudi AnResponditGregoriiis.InGalliarum|episcopis
scopos]imlhiinlibiauc ontafmtribuimiis (Gia/.,xxv, glorum genti oporiet haberi [AL, habere] comperta.
BesponditGregorius. Hoc nou ambigo, fraternilaq.% c. 3) : quia ab :.niiqtiispraedecessorummeoriira
temporibusPalti m Arelalenss episco/iis accepit, lem tuara esse requisitam, cui jain et res.ponsum
quem nos privare auelor.tatepen epta minime debe- reddidisse rae arbitror. Sed hoc quod ipse dicere et
nius. Si igilur coiiling.it ut fraternitas tua ad Gal- senlire potuisti, credo quia raea apud te yolueris.reliarum proviuciam trairseat, cum eodeih Arelatense sponsionefirmari. Mulierelenim praegnanscur non
episcopodebel agere , qualiler , si qua suut in epi- debeat bapiizari, camnnn sil ante omnipotenlisDei
scopisvilia , corrigantur. Qui si forie in disciplinaj oculos culpa aliqua fecunditas carnis? Nam cum
vigore (epidusexist.it, luajfrafernilatiszelo accen- _,primi parenlcs nostri iti paradiso deliquissent, indendus est. Cui eliam fepistolaslecimus (Lib. xi, "*mortaliialemquam acceperant recto Deijudicioperindicl. 4, epist. 68), ut cum tuaesanctitatis praesen- diderunt. Quia itaque isdem omnipolens.Deushtimatia in Gatliis, et ipse tot» menle subveniat, et quaj num genus pro culpa sua funditusexstingnerenoluit,
sunt Creaiorisnostri jussionicontraria , ab episco- et inimortaliiatemhominipro peccatosuo abslulit; et
poruriimoribuscoinpescat. Ipse autemextra aucto- lamen pro benignitate suaepietatis, fecnndilatemei
rilatem propriam [AL, ex auctoritate propria] epi- sobolis reservavit. Quod ergo naiurai bunianaeex
scoposGatliarumjudicare non poteris;sed suadendo, omnipolentis.Dei dono servaliHii est, qua ralione
blandiendo, bona quoque opera eorum iinilationi poterit a sacri bapiismalis gratia^jtrobibere? In illo
monstrarolo,pravoruminentes ad sanctilatis studia quippe myslerio, in quo-oninisculpa funditusexslinreforma : quia scriptum est in tege .:. Per alienam gjiitur, valde stullum est, si donumgratire contradimestemtransiens,fulcemmitterenon debet, sed manu cere posse videattif. Ctun vero.enixa fnerit mtiMer
spicasconterereet manducare(Deul. xxm, 25; Grat,, (Grat., dist. v, c. 1), post quot diesdebeatecrlesiam
vi, q. 3) Falcem cnim judicii mitlere non potes in inirare, Testamenli veteris •>praeceptionedidicisti
ea segetequaealteri videturcsse commissa; sed per
(Levit.xi), ut pro masculodiebus triginla trihns, pro
afteciura boni operis, frUmenta doininicavitiorum ) feminaautem diebus sexaginlasex debeat'abstinere.
a
Corrigantur. EditioParis. quam novam Spel- gustinus invenisset in Caniio Iraditionera de Sixio
raanntts yocat, id est, anni, ut videtur, 1543, inserit quodamcnjus reliqtiirca JJiiltanis olim colebaniur.
hic ObsecraiioneraAugustini. Obsecrout reliquiaj Hanc ille lalsam merilo suspicatus, vefas, quas
pusancti Sixti rnartyris nobis transtniitanlur. Concessio tavit,
reliquias peiiit. Sed de hac obsecratioue vel
Gregorii. Fecimiis quod petisti, quatenus populus responsione
Beda nihil habel. Additioneshas dedit
in
loco
Sixti
quundam
sapcti
qui
inartyris corpus
sineullo Ms., eas Benedictini Editores
dixerunl venerari, quod luaj fraternitati nec verum Spelmarinus
Gregoriiepist. 64 Lib. xi, iridict. 4, ex fidequorumnec veraciter sanclum videtur, certa sanciissimiet dam
Mss.Grcgorianorum,lypisreddiderunt, easdem
beneticia
colere
probatissimi mariyris
suscipiens,
ne quid lectordesideret, lextui Bedaegenuino
incerla nondebeat. Miliitameii videlur quia si cor- igitur,
supposui.
b PrtecevHone.
pus quod a populocujusdaramartyris esse creditur,
Codd.vulgg.: Prteceplomanifettum
nullis illisrniractiliscoruscat, et nequealiqui de an- esl, quodita habet: <Mutier
si susceptosemine
tiquioribusexistiint,qui se a parentibuspassioriisejus rerit masculum,triginta tribus diebusmanebttinpepeordiuemaudissefaieantur, ita reliquiaequas petisti, guinepurificationissuw; omne sanctum non santanget;
seorsumcondendaesunt, ut locusin quo praefatum noningredieixrin sanctuarium,donec
dies
impleantur
modisomnibus
nec
corpusjacet
obstruatur,
permitsuw. Sin autem feminampepererit,iexatatur populusceriura deserere, et incertum venerari. purificationis
sexdiebtttmanebitin sanguinepurtlicalionitsuw.i
Occasiohujus obsecralionisfuissedititur, quod Au- g:nta
BEDJ: VENERABILIS
PRESBVTERIOPERUMPARSIV. - HISTORICV.
64
Quodtaniensciendumest quia in raysterioaccipitur.A s:
sanguinisfluxusegritiidocsi. Si igitur bene praesums [ AL, praesumpsit]quae vestimeuliimDominifn
Nara si liora eadem qua genuerit, actura gratias in- sit
trat ecclesiam, nullo pcccati ponderegravatur: vo- Ii
languoreposiia teiigit, quoil uni personaeinfirraanti
c
cur non concedatur cnnctis[mulieribus,
hiplas etenimcarnis, non dolor in culpa est. In car- conceditur,
nis autem commixtionevotuptasesi; nam iu prolis quae
<\ natucaesuat vitio. iniirmaiiliir? Sanctaeauleiu
c
prolalione gemitus. Unde et ipsi primac malri om- coniraunionis
myslerium in eisdemdiebus percipere
r debet prohiberi.Si aulemex venerationeniagna
nium a dicitur: In doloribut pariet (Gen.iu, 6). S' non
non praesumii, laudandaest; sed si perT
haque enixam muliereni prohibemusecclesiara in- percipcre
trare, ipsamei pcenani suam in.culpamdeputamus. cceperit, non judicanda. Bonarum quippe mentium
Baptizareatitem vcienixam mulierera,vel boc quod «est, et ibi aliqiio inodo culpas suas aguoscere,ubi
genuerit, si moriis periculourgetur, vel Tpsam[Al., cculpa non est; quia saepe sine culpa agitur quod
*
culpa: unde etlamcum esurimus,sine culpa
ipsa] hora eadem qua gignit [AL, genuit], vel hoc venitex
quod gignitur, eadem qua natum est, nullo modo, ccomedimus,,quibus ex culpa [AL, comedimus, ex
prohibetur: quia sancli mysterii gratia sicut viven- cculpa autem] primi hominis factumest ul esuriatibus alquc disccrneniibus,cum magna diserelione, 'iuus. Menstruaeuim consuetudomulieribusnon aliprovidendaest; ita bis quibtismors inminet,sineulla, B 'qua ciiipaest, videlicct quae [AI.,quia] naturaliter
'
dilationeproferenda;nedum adhuclempusad prxben-. accedit
[AL, accidit]. Sed tamen quod natura ipsa
' vitiata est, ut etiarosiue voluntatisstudio videadum re.lemplionismyslerinmquaerilur,inierveniente
} ila
' esse polluta,ex culpa venit vilium, io quoseipsa
tur
paululuromora inveniri non valeat qui rediraalur.
*
Ad ejus vero [AL, ergo] concubitumvir suusac- qualis
per judiciumfacla sit, humatianaiura cogno'
homoqui culp.amsponte perpelravit, reatuui
^ scal.'Et
cedere non debet, quoadusquequi gignilur, ablactatu'-. Prava autem in conjugatorummoribus con- 'culpceporlet invitus. Atqueideo feminaecuuisemelsueludo surrexit, ut mulieres, filiosqttos gignunt, ipsis considerent,etsi in inenstruaconsuetudinead
'
dominicicorporisel sanguinisaccedere
nutrire [AL, quos gignunt fllios, nlere]conteinnant, sacramentum
'
prcesumant,de sua recta consideralionelaur
j rom
eosquenliis mulieribusad nulrieiidumtradant, q.tod
'
videlicetex solacausa inconlineiitiaj-videturinven- damhe
sunl; duin vero percipiendo[AL, percipiendi]
' religiosaevitai cunsuetudine, ejusdem mysterii
ttim: quiadumse coniinerenolimi,de-piciunilactare
e ex
quos gignunt. Il.e itaquo qurc filios suos ex pravaa amore rapiunlur, reprimendaj,sicul praediximus,non
eonsiietiidinealiis ad nutrienduin tradunt, nisi pur- siini. Sicut enim in Teslamenlo Veteri exleriora.
gatonis tempustransierit, viris suis non debentad- opera observantur,ila in TestamentoNovo,nontam
**quod exterius agitur, quani id quod interius cogitainisceti: quippe quia et sine parlus causa, cumin-. (•
siietis [AL, consuetissuis ] mensiruis detinentur,
', lur, sollicila intentione adtenditur, ut subtili senviris suismisceriprohibentur; ila ut morlelex sacra
a tentia puniatur. Namcum raulta lex v<lut inmunda
feri.it, si quis vir ad mcnslrualam mulieremaccedat
it manducareprohibeat; in Evangeliotamen Doraiuus.
ii dicit: Non quod intral in ot, coinquinathominem;
(Levit.>). Qoaj lameii niulier dum consuetudlnem
nieustruaiiipatitur, prohiberiecclesiam intrare nmn sed quwexeunlde ore, illa sunt quwcoinquinautho-.
i. minem (Matth.xv, 11). Alque paulo post subjecit
debet; quia ei natura stiperfluitasin culpara non valet repuiari: et per [AL,proj hocquod invitapailur,r, <xponens: Ex cordeexeuntcogitationetmalw(Maltlu
i- xv, 19).Ubiuberiimindicaiumest,quia illudab ornnijuslura non est ul ii.gressu ecclesiaeprivetor. Novimus namquequod mulier quaefluxumpatiebatursani- potente Deo pollutiimesse in opere ostendilur, quod
i- ex pollutaecogilalionisradice generalur. UndePauguinis, post lerguinDominibuniiliterveniens, vestinienii ejus ftmbriamletigii, atque \b ea stalim sua
ia lus quoque apostolusdicit: Omniamunda munditt
intirmitasrecessit(Luc. vui). Si ergo. in fluxusani- eoinquinatitautemel infidetibutnihilett mundum(Tit.
ra i, 15). Atque mox ejusderacausara coinquinationis
guinisposiia, laudabiliievpoluit Domiuivestimenium
langere, cur quajmenstruam sanguinis paiiiur, ei adnunlianssubjungil: Coinquinatasunt eniraet mens
non liceat Domini ecclesiam intrare? Sed dicis;:.:. D eorumet conscientia.Si ergo ei cibusiramundusnon
Illam infirmitascompulit; has vero de quibusloquii- est cui mensimmundanon fuerit: cur quod munda
niur, consueludoconslritigil.Perpendeautem, frater
er inenie mulier ex natura patilur, el hi iiiiuiundiiiam
carissime, quia omne quod in hac mortaii carue
ue repuletur?
Vir autem cum propria conjugedormiens(Grat.,
patimur ex infinniiaie naturae, est digno DeijudiIicio post culpamordinaium. Esurire namque, sitire,
de paenit.ditt. vu, q. i, c.J), nisi lolusaqua, ine,
'
5t. trare ecclesiamnon debet; sed nequo lolus inlrare
ajsluare,algere,lassescere,ex infirmitatenaturaeest.
Et quid est aliud, conlra famera alimcnta, contra
,ra statim debei. Lex aulem veteri populopraecepit,
sitim potum,contra aestumauras, conlra frigusvere« ut mixtusvir mulieri, et lavari aqua debeat, et anie
stem , contra lassitudinem requiem qnaerere, nisi
isi sobs occasumecclesiam non inlrare: quod tamen
medicameniumquidein [AL, qtioddam]conlra aegriri- inlellegispiritaliterpotest.Quiamulierivir miscetur,
tudines explorare? Feminaeilaque el menstruussui
Bui quandoinlicitseconcupiscenliaeanimusin cig!'.siioa Dieitur. Vulgg., D i
praeceptumtransgressaedictum est: < Multiplicaboaerumnasluas et w.ve
itustuos, elc. i
63
m
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
E6
ne per delectalionem conjungiiur; qiiia nisi pritts ~j
A rion tecundum imptrium (I Cor. vit, 9). Non enim
ignis contupiscentiaea mente deferveat, dignurose iiidulgetiirqttod lioel, quia juslum est. Quodigitur
congregationi fratrum aeslimare non debet, qtii se indulgere dixit, culpam esse demonstravit. Vigilanti
gfavafi per nequitiampravaevoiunlatisvidet. Quam- vero mente peiisandumest, quod in Sina monte
vis de hac rc diversae hominum nationes diversa Dominus ad populum locnliirtis, prius eumdem
seniiant, atque alia cnstodire videantur, Romano- populum abstinere a mulieribus praecepit. Et si
riim tamen semper ab antiquioribusitsus fuit, post iltue ubi Dommusper cre.ituram subdrtam liominiadinixtionein propriae conjugis, et lavacri puriftca- bus loquebatur, tanla provisione est mundiiiacortionemquserere, et ab ingressu Ecclesirepaulitlum poris requisita, Tit-qiiiverba Dei perciperent muliereverenter abstinere. Nec lraecdicerftes,culparade- rrbus mixtinen essent; quantomagismulieres, quae
putarons esse conjugium; sed quia ipsa [AL,isiaj corpus Domini omnipolentis accipiunt, custodire in
licita admixiioconjugissinevoluntale [.4/., volupia- se munditianvcarnis debent, ne ipsa inajstimabilis
lc] carnis fieri non potest, a sacri loci ingressii mysierii magnitudinegravenlur? Hinc eiiaro [AL,
absiinenduraest; quia volunlasipsa esse sineculpa etenim] ad Davidde pueris suis pcr sacerdotemdintillateiius polest. Nonenim de adulterio, sivefor- citur, ut si a miilieribusmundi essent, panes pro* posiiionis acciperent, quos oraninonon acciperenl,
nicalione, sed de legitimoconjugionatus fuerat iquiB
dicebat: Ecce enim in iniquitatibusconceplussum, nisi prius mundoseos Davidamulieribus faterelur?
et in peccatisconcepitme matermea (PsaL L, 7). Qui . Tunc autem vir qui post admixtionemconjugistotus
enim in iniquitatibusconceptumse noverat, adelicto aqua fuerit, eliam sacraj communionisniysteriiim
se natum gemebaf: quia porlat (.1/.udd. arbor] in valei accipere, cum ei jnxta praefinitamsententiam,
ramo humoremvitii, quem Iraxil ex radice. In qui- ctiam ecclesiamlicuerit intrare.
IX. Interrogatio Auguslini. Si post inlusionem
bus tamenverbis non [AL, tamen non] admixtionem
conjugum iniquitatemnominat, sed ipsara videlicet quaeper somniumsolel accidere, vcl corpus Domini
voltiptatemadmixtionis. Sunl etenimmulta quajii- quilibet accipere valeat; vel, si sacerdos sit, sacra
cita probantur esse ac [Ai., licita ac] legitima, et mysteriaeelebrare?
tamen in eoruro actu aliquaienus foedamur; sicut
ResponditGregorius.Hunc quidetn Testantentuin
saepeirascendoculpasinsequimur, et tranquillitatem veleris legis (Gral. dist. vi, c. 1), sicut insuperiori
in nbbis animi perlurbamus : fel cum rectum sit capitulojam diximus, polhilumdicit, et nisi lotum
qttod agitur, iron est lamen adprobabilequod in eo aqua, usque ad vesperaminirare ecclesiaranon conanimus perturbatur. Coniraviiia quippe delinquen- cedit. Quod lair.en aliter populus spiritalis tntelle* gens, sub eodem intellectu accipiet quo praefatisutitim iralus fuerat qui dicebal: Turbdtusest prw ira G
[Al., a furore]ocutusmeus(Psat. vi, 8). Quia enim mus : quia quasi per somniumiiiludilurqui tenlatur
non valet nisi tranqutllamerisin conlemplationisse iromunditia, veris iroaginibusin cogilalionoinquilucem suspendere, in ira suum oculum lurbalum natur; sed lavandusest aqna , ut culpas cogitationis
dolebal: quia dum male acta deorsum inseqnitur, lacryraisabluat: et nisi prhis ignis lentationisrecesconfundiatque turbari a summoruincontemplatione serit, reum se quasi usque ad vesperumcognoscai.
cogebatur. Et laudabilis ergo est ira contra vi- Sed est in eademinlusione valde necessaria discretiura, et tamen molesta, qua [AL,quia] lurbatmn lio, quaesubtiliter pensari debeat, ex qua re accidat
se aliquem reatum incurrtsse ajslimabat\AL, aesti- inenti dormienlis: aliquando enim ex crapula,alimat]. Oportet itaque legitiraam carnis copulam quando ex naturse superfluilate et inflrmitate, ali[AL, Iegitimacopula], ut causa prolis sit, non vo- quando ex cogitationecontingit ila. Et quidemcum
lupiatis; et carnis commixtio,creandorum libero- ex naturae superfluiiate vel infirmitate evenerit,
rum sit gratia, non satisfactiovitiorum.Si quis vero omnimodo haec inlusionon est limenda; quia hanc
suam conjugem[AL, sua conjuge]non cupidine vo- animum nescieniem[AL, animusnesciens]pertulisluplatis raptus, sed solummodocreandorura libero- se magisdolendum[AL,dolendus]est, quam fecisse.
rum gratia utitur, iste profecio sive de ingressu Cum vero ullra modumappetilus gulaj in sumendis
ecclesiae, seu [AL,sive] de sumendodominicicor- alimentisrapilur, atque idcirco huinorum receptaporis sanguinisquemysterio, suo est judicio relin- cula gravantur, habet exinde animusaliquem reaquendus; quia a nobis prohiberi nondebet accipere, tura, non tamen usque ad probibitionempercipiendi
qui in igne positus nescit ardere. Cum vero non sancli mysierii, velmissarumsollemniacelebrandi:
aroorortandi [AL, oriandae,optandae,oriendaj,pro- cuin forlasse aut feslus dies exigit, aul exbiberi
creandae]sobolis,sed voluntas dominatur in opere myslerium,pro eo quod sacerdosalius in locodeest,
commixlionis: habent conjugeseliam de sua com- ipsa necessiias compellil. Nam si adsunt alii qui
mixtionequod defleant. Hoc enim eis conceditsan- implere minislerium[Al., mysterium]valeant, inlucta praedicatio, et tamen de ipsa concessionemetu sio pro crapula facta, a perceptionesacri mysterii
animum concutit. Nam cum Paulus apostolus[Al. prohibere non debet; sed ab immolationesacri myadd, Corintbiis scribens] diceret: Qui se continere sterii abslinere, ut arbitror, humiliter debet: si lanon potest, habeat uxorem suam, stalim subjungere nien dormientis mentem lurpi imaginatione [AL,
curavit: I/oc aulem dico secundum indulgentiam, suggesiione]non concusserii. Nam sunt quibus ita
BED^EVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
68
plerumqueinlusionascilur, ul eorum animus, ciiain A\ miscat. Untle et ille caelestisexcrcitus praecipuus
in somno corporis positus, turpibusimaginationibus iniles gemebaldicens: Videoaliam legemin memnon foedctur. Qua in re unum ibi ostenditur, ipsa bris meis repugnantemlegi menlit mew, et capiivum
mens rea, non tamen vel suo judiciolibera, cum se, tucducentemin legepeccati, quw eslin membritmeis
etsi dormienli corpore,niliil meminitvidisse, tamen (Rom. vn, 25). Si auletn captivus erat, mininie
in vigiliiscorporis, meminitin ingluviemcecidisse. pugnabal; sedet pugnabat: a quapropteret captivus'
Sin vero cx turpi cogitationevigilantisoritur inlusio erat, et pugnabat igitiir ,[.4/., et pugnabat.Repudorraientis, patel animoreattis suus : videt enim a gnabal igitur] legi mentis, cui lex qu:t-inembrisest,
qua radice inquinatio illa processeril, quia quod repugnabat. Si autem pugnabat,captivusnon erat.
cogiiavitsciens, hoc perlulit nesciens. Sed pensan- Ecca itaque homo est, ut ita dixeriin, captivuset
duin est, ipsa cogitalioulrum stiggestione, an dele- liber; liber ex juslitia quam diligit, captivusex dectatione, vel, quod majus cst, peccali consensuac- lectatione quam portat L invitus.
cideril. Tribusenimmodis impleturomnepeccalum;
CAPUTXXVIII.
videlicetsuggestione, delectalione, consensu. Sug- Ut papaGregoriutepistolamArelatensiepiscopo, pro
adjuvandom opereDei Augustino,miserit.
gestio quippe lit per diaboluin,delectatio per carnem , conscnsus per spiritum : quia et primam cul- B8 Hucusqueresponsiones beati papre Gregorii ad
pam serpens suggessit, Evavelut caro.delectatacst, consullarevereiilissimiantistilisAugnstini.Epistolara
Adam vero velut spiritus consensit: et necessaria vcro c quam se Arelatensiepiscopofecisse commecst magna discreiio , ut inler suggeslionemaique niorat, ad Virgiliumd Ethcrii successoremdederat
delectationem, inter delectatiouemet consensum, [BCI]: cujus h«c forma est:
< Revereiitissimo et sanctissimo fratri Virgilio
judex sui animus praesideat. Ctnn enim malignus
spiritus pcccatumsuggerit in menle, si nulla peccati coepiscopo,GregoriusservusservorumDei.
delectaliosequatur, peccatum omnimodoperpetraQuanttissit affecttts venientibus sponle fratribus
tum non csl; cumvcro delectari caro cceperii, tunc inspendendus,ex eo quod plerumquesolentcaritatis
peccatumincipitnasci: si autera etiam ex delibera- causa invilari, cognoscitur. Et ideO si communem
tione consentil, tunc peccalum cognosciturperfici. fratrem Augustinumepiscopum ad vos venire conIn suggestioneigitur peccati iniliura est, in delecta- ligerit, ita illuin ditectio vestra, sicut decet, afletione fit nutrimentum, in consensu perfeclio. Et ctuose dulciierquesuscipiat, ut et ipsum consolatiosaepe contingit ut hoc quod malignusspiritus se- nis suaebonorefoveat [A/., honore foveat]et alios,
minat in cogilatione, caro in delectationerairahat: qualiter fralerna carilas colendasit, doceat. Etquonec tamen anima eidem delectalioniconsentiat. El niam sajpiusevenit, ut hi qui longc sunt positi,prius
cum caro delectare [AL,delectari] sine animo ne- ab aliis quaj sunt emendaiida, cognoscant: si quas
queat, ipse tamen aniraus carnis voluplatibusrclu- fortassefraternitalivestraj sacerdotum vel aliorum
clans, in delectatione carnali aliquo modoligatur culpas intulerit, una cum eo residenles suhiilicuninvitus, ut ei ex ratione contradicat, ne [AL,nec] cla investigalioneperquirite, el ita vos in ea qure
consenliat; cl lamen deleciatione ligatus sit, sed Deuni offendunt,et ad iracundiamprovocanl,distriligatum se vehementer [ Al. om. vekementer] inge- ctos ac solicitos exhibete,til ad alioruraemendatio» Quapropteret captivut erat. Faeile hic est sen- Ecclesiae,ut afflrmanlscriniarii, cum caeterisExemsum videre, sed difficile ad verba Codicumredu- plaribussupradicti ponlificisquaesitanon inveniebacere. Quisque sibi in conjecturis indulsit. Quidam lur. i Quid Nothelmusrescripserit non constat; sed
babenl Captivut non eral. ....
leqe mentit. Cliid. ab initio hanc fuisseepistolain iu Beda, prajter Ms.
post pugnubat,periodolacta, ponit Repugnabatigitur. Moriquod Bonifaciiscriptioneanliquiusest, ipsa ad
Egb verba Codicum velerutn, Mori et duorum Nollieimiimraissio oslendii, et continiia seqnentium
Cotion. texlui insero, quia liic ad amussimcon- saeculorumlesiimouia,nonsolumin iibris ttedac,sed
aliorumauctorumqui de rebus ibi tractaiis scripseccrdanl; placeaul alii sibi in leclionesupponenda.
b Invilut. llas quxstinnesuna cum responsionibus runt, att|ue hanc epistolam ut summreauctoritatis
1 laudaverunt. Ad cuinulum probaiiotium accedunt
Editores opp. Gregorii solenl ponere in RegistroD
Gregoiii, et Ecclesiaelotius contirmaepislolarumillius papac, lib. xi, indict. 4, epist. 64. successorum
Et habet quidemscriptum liocnaturam epistolaede- tionesin juris canoniciCorpore, quibus baecrescricretalis, Bedatamen epislolamnon vocat, sed libel- pla Gregoriiin legumecclesiasticarumformamtranslum (Videli, 1), cum ordinariam episiohe raolein ierunt, t|uarura in notis iiifra texluinsuis locis citaposuimus.
excedal, et plurima simul majoris iiiomenii aigti- liones
c
Quam commemorat.Nempe capite praecedenti,
menta tractet. Quocunquetameiinoinineappelletur,
conservationemejus Bedaedebemus; nam eo ipso in septima responsione: Quomodo cum episcopis
et Brittonumagat.
quo apparuilsacculo,a. 740, BonilaciusMogunlinus Galli*
d
Eiherii successorem.Nisi Greg. Turon. alium
de eo tanquamde dubitato vel deperditoad Nolbelmura archiep. Cantuar.sic scribil: <Obsecrotit illius Virgilioprajdecessoreraab aliis receptum dedisset,
suspensum reliuere de beda judicium
epistolajqua continenlur,ut dicunt, interrogationes facilevcllera
Augustiniponlificis, ac praedicaiorisprimi Anglo- in Etherio suo Arelalensi.Non eiiimobiter tantum,
rum, et responsiones sancti Gregoriipapaj, exem- autsemel, de Eiherio solo loquilur, sed pcr seriem
plar mibidirigerecuretis, quod in tertia generatione hisloriajsuae, el successionisArelatensis. Non erat
propinquitates fidelTbuslicet inatrimoniacopulare; ilti ignotusVirgilius, ei quidnialiquid fuerilin hoel ut scrupulosadiligentia investigare studeatis, si rumepiscoporumcbronologia
quod obscurisillis lemilla conscriplio supradicla Patris noslri Gregorii poribusperiil ?
csse comprobeturaiinoii, quia in scrinio Ronianae
67
70
SECT. III. - IHSTORIAECCLESIASTICA.
-69
nem el vindicia culpabilem feriai, et iiinocentemjA doniensisepiscopinullo ntododitionisubjaceat. Sii
falsa opinio non affligat. Deuste iucblumemcusto- vero interc Lundoniacet Eburacae[AL, Londoniendial, reverentissimefraier. Data die decima Kalcn- sis et Eboracensis] civitatis episcoposin poslerum
i honoris ista distinctio, ut ipse prior habeatur qui
darum Juliarum, impcrante dominonoslro Maiiricio
Tiberio piissimoAugustoanno deciihonono, a post; prius fuerit ordinatus: communi autem consilio et
-cotisiilaluin ejusdem domini noslri atino decimoi concordi actione quaeque sunt pro Christi zelo
agenda ; disponant un niimiter, recie seniinnt,el ca.
Oclavo,indiciionequatta. >
quae senserint, non sibimet discrepandoperficiant.
CAPUT XXIX.
'Ui idem Auguslinopatlium, et epistolam,el plures, Tua vero fralernitas non solum eos episcoposquos
verbiministrosmiserit.
ordinaveril, neque hos lantummodo qui per EbuPracterea idem papa Gregorius Ai.gustino epi-'.' racaj episcopum fuerint ordinati, sed etiam omnes
'
Itritlaniajsacerdotes
Deo
noslroJesu
esse
i
Domino
ei
multam
ibi
habeal
scopo, quiasuggesserat
quidem
i Cliristo auctore subjecios; quaicuiis ex lingua et
inessem, sed operariospaucos, misit cuin praefatis
legatariis suis pfures cooperatores, ac verbi mini-, -vita tua?,sanctiiatis, et recte credendi et bene vistros [DCI]: in quibus primi et praecipuierant Melli- vendi formam [AL, norniam]percipianl, atqiie ofliI cium sutinilide ac morlbusexsequentes,ad caetestia,
tus, Justus, Paulinus, Rufiniantis; et per eos gene- H
-ralileruniversab quae ad cultuiii ferant ac iniuiste- cum Dominus voluefit, regna pertingant. Deuste
iTumEcclesiajnecfessaria, vasa videlicet sacra, etl incolumemcustodiat, reverentissimeffater. Daiadie
vestimentaaliariuin, ornamenlaqnoqtieecclcsiarum, decima Kalendarum Juliartim, imperanle Dqmino
et sacerdolaliavel clericalia indumenta, sanctorumr nostro MauricioTiberio piissimo Angtistonnnodeetiani apostolortimac martyrum reliquias, nfecnoii oimo nono, post consulalumejusdem dbmmT,anno
et Codices plurimos. Misit etiam literas in qtiibus; decimoociavo, iiidiclionequarta. i
significat se ei palliumdirexisse, simulet insiutiat
CAPUT XXX.
t]ualiter episcopos in Biitlania constituere debuis- Exemplqr epistolwquam Mellito abbali Briltaniam
set; quartim litlerarura iste est textus:
, pergentimisit[Al., miserit]. '
<Reverenlissimoet sanctissimo fratri Augustino
i
Abeunlibusaulem praefaiis legaiariis, rnisit posl
eos beaiusPater Gregorius^iteras memoralu dignas
coepiscopoGregoritisservus servorumDei.
< Cum ceriurhsit pro bmnipotenleDeo laborap- [DCI],in quibusaperte qtiamstutlioseerga satvationcm
tibus inetfabiliaaetenii regni praJmiareservari; no- nostraegentis invigilaverit,ostendil, ita scrihens:
bis tamen eis nfecesseest honorum beneficia tri< DilectissimotitioMellitoabbali Gregoriusservus
'
buere, ut in spiritalis operis studio ex remunera- **servorum Dei.
tione valeant inultiplicius insudare. Et quia nova
< Post discessumcongregationisnostne qtiaelecum
AnglorumEcclesiaad omnipotentisDei graliam, eo- cst, valdesumussuspensi redditi, quia nihil de prodemDominotargiente, et le laborante perductaest, speritate vestri itineris audisse uos conligit. Cum
usum tibi patliiin ea ad sola missarum so.llemnia ergo Deusomnipotensvos ad reverentissimumvirum
agenda concedimtis: ita ut pcr loca singuta duode- fratrem [AL, .. .. tissimumfratrem] nostrumAugucim episcoposordines, qui ttircsubjaceant ditioni, stinum episcopum perduterit, dicite ei, quid diu
qiialenusLundonieusiscivitatis episcopussemper in dmfecumdecausaAnglorumcogitanstractavi: vidcliposteruma synodopropria debeat consecrarj, atque cel quia fana idolorumdestruiin eademgente niiniroe
honorispallium ab hac sancta el apostolica,cui Deo debeant; sed ipsaquaj in eis sunt idola destruantur;
auclore deservio, sede percipiat. Ad Eburacam aqua benedictaGat,in eisdemfanisaspergatur,altaria
verocivitatemte volumusepiscopuriimittere, quem conslruantiir,reliquireponanlur: quia si fana eadem
ipse judicaverisordinare ; ita duntaxat, ut si eadem beneconstructasunt,necesseest ul a cultu daemonum
civitascum finitimislocis verhuinDei recepefit, ipse, in obsequio[AL, obsequia]veri Dei debeantcommuquoqueduodecimepiscoposordinet, el melrbpoliiani tari; ul dum gens ipsa eadem fanasna non videt dehonore perfruattir; qtiia ei qiioque, si vita comes .strui, de corde errorem deponat, et Oeum verum
fiierit, pallium tribuere Dominp favenle [AL, fa- cognoscensac adorans, ad loca quie consuevit,famiciente] dispotiimus,quein tainen luaefraternitaiisvo- I arius concurral. Et quia bovcssoleut in sacrificio .
lumus dispositioni subjacere; post obittitii vero daemonummultos occidere, debei eis eiiam hac de
luumila episcopisquos ordinaverit prajsit, ut Lun- re aliqua sollemnitas inimulari: ut die dedicationis,
8 Postcontulatum.MoriMs., PC, qilam abbrevia- mesb. Hovedenora,
Eadmenim, T. Stubbs, etc.
lioiiemquidairiMss.reddideruntponiificatus.
De Eburacaetinilimis quaedamin appendice appoh Quwad cttltum.De his liber CantuariensisAulre sui, n. 8.
d Mecum«pgi/aiis.^ScripscralGregoriusad
Trin. Cantab. speciaiim tractal, cujtis de libris
regem
Apogfapliumdedit Wanleus in suo CatalogoMss., jEdilberctum ut idolorumculttis exseqiieretur,fanopag. 172. Hocdenuo recensitum vide in Append., rum acdificiaeverteret, sed verilus ne nimioibi abn.-7,
zelo fuerit, MellititmcUm aliis mahdatis in
« LundoniwetEburacw.Quas lites bre liilerai in- repttts
itinere insecuiusest. Epistolamad i£dilberclura
ter sedes Canluarire,Eburaca?,Luiidonia?.,el sancli ipso
habes infra, cap. 32, nam bajc epistola ad Mellittini
Andrere in Scotia sequioribus sajculis pfotiilerint, plane extra suumordineinpttsiiaest, sicut el alise.
satis in Historiis narratum est. Vide Wiil. Mal-
BED.E VENERAtilLISPRESBYTERlOPERUMPARS IV. - IllSTORICA.
71
l^
veTnatalitii[AL, nalaliiiis]sanclorummartyrumquo- i i. dicitur: In hoc gaudetequia nomina veitra tcripta
rum illic reliquiacponunlur, tabernaculasibi cifca tunt in cwlo.Non'enimomneselecti miraculafaciunt;
«asdem ecclesiasquae6x fanis commutataesunt, de sed tamen eortim norainaomnium in. caelotenentiir
ramisarborumfaciatil,et religiosisconviviissollemni- adscripla- Veritatis etenim discipulisesse gaudium
tatem celebrerit; nec diabolojam animaliaimmoient, non debet, nisi de eo bono quod coinmUnecumomet [AL, sed] ad laudemDeiin esti suo animaliaocci- riibusbabent, et in quo fidem laetitiajnon habent.
dani, et donatori omnium de satietate sua gralias Restat itaque, frater carissime, ut inter ea qiiseoperefferant: ut dum eis aliqua exterius gaudia reser- rante Domiuoexierinsfacis, seraper te interiiissubtivantur, ad interioragaudia consentirefaciliusvaleant. liter judices, ac subtiliter intelligas, et lemetipsum
iNauiduris meniibussimiH omnia absciderejAL ab- quis sis, et qtianta sit in eademgenlcgratia, pro cu-t
scindere] impossibileesse noti dubium est, qtiia et jus conversione etiam facTendorumsignorumdona
is qui summum locum ascendere nititur, gradibus percepisii. Et si quando te Creatori nostro seu per
vel passibusnon autem saTtibuselevatur. Sic Israeli- linguam,Siveper opera reminiscerisdeliquisse,semtico populoin /Egypto Donjinusse quidem innotuit; per haecad memoriamrevoces, ut surgentemcordis
sed laroeneis sacrificiorumtisus quaediabolosolebat gloriam merooriareatus preraat. Et qtridquidde faexhibere, in cuttu proprio reservavit, ut eis in suo B ciendissignisacctperis vel accepisti, haec non tibi,
sacrilicioanimalia immolare praeciperet'; quatenus sed illis depules [AL add. eis] donata, pro quorura
cor muiantes, aliud de sacrificin amitlerent, aliud libi salute collata sunt. >
relinerenl: ut etsi ipsaessenl aniinaHaquaeofferrc
CAPUT XXXII.
consueverant,vcro tamen Deohaecet non idolisimUl jEdilberctoregi lilleraset dona miterit.
otolantes,jam sacrificiaipsa non esscnt. Hrecigittir
Misit [Al. add. ei] iilembeaius papaGregoriuseodilectionemluam pracdictofratri necesseest dicere,
ut ipse in praesenli illic positus perpendat qualiter dem temporeetiam regi /l^lilberclo epistolam[DCI],
custo- simulet dona m diversis spcciebusperplura[At.peromnia debeat dispensare. Deuste incoTumem
dial, dilectissimefili. Daladie decima quinta Kalen- pulcra] : lemporalibusquoque honoribusregemglodarum Juliarum,Imperantc domino nostro Mauricio rilrcaresatagens, cui glorire caelestissuo labore et
Tiberio piissimoAugusto*anno dt crmo nono, post industria notiliam provenisse gaudebat. Exemplar
consulaluin ejusdem doinini anno decimo octavo, autem praefataeepistolaehoc esl:
<Dominogloriosissimoatquepraeceltcntissimo
filio
mdictionequarta. >
jEdilberclo regi Anglorum,Gregoriusepiscopus.
CAPUT XXXI.
Ut Auguttinumper lilterat, ne de virtutibuttuit glo-C < Propter hoc oinnipotensOeus bonosquosque ad
riaretur, hortaluttit.
populorumregimina perducit, ut per eos oranibus
Quo in tempore misit eliam Augustinoepistolam quibus prajlati foerint, dona suae pietaiisimpeudat.
srrpermiraculis qtiacpcr eum facta esse cogrioverat, Quodin Arigloramgente faclum cognoviraus: cui
in qua eura,neper illorumcopiampericulumelationis vestra gloria idcircoest praeposila,ut per bona quae
vobis coneessasunt, etiara subjeclrevobis genii suincurreret, bis verbis hortaiur:
< Scio, frater carissiroe, quia omnipotens Deiis perna beneflciapraestarentur. Et ideo, gloriose fili,
per dilectiomjmluam in * gentem qttam eligi voluit, eam quam accepistidivinitusgratiam, solicitameute
magns miracula ostendit: unde necesse est nt de custodi, Christianam lidera in populis libi subdilis
eodein donocaelesliet limendi gaudeas, et gaudeudo exlenderec festina, zelum reclitudinistuaj in eorum
animre conversionemuitiplica, idolornm cultus insequere,
pertimescas.Gaudeasvidelicet,qniaAngTorum
per exterioramiraculaad interiorem gratiara pertra- fanorumrediOciaeverle, subditoruminores et [AL,
hunlur: pertimescasvero, ne inter signa quaefiunl, ex] magna vitse mundiiia, exboriando, lerrendo,
iiifirmusanimus hi sui praesumpiionese elevet, et blandiendo,corrigendo,et bonioperisexemplamonunde foras [AL, foris] in honorem tollitur, inde per strandoajdiflca: ut illum relributorem invenias in
inanem gioriatninlus cadat. Meminisseetenim debe- D cailo, cnjus nomen atque cognitionemdilataverisin
nius quiadtscipulicum gaudioa praedicationeredeun- terra. Ipse enim vestra? quoqtiegloriaenomeneliam
tes, dum cselestiMagistro dicerent: Domine,in no- posteris gloriosius reddet, cujus vos honorem quajminetuo etiamdwmonianobit tubjectatunt; prolinus rilis et servalisin gentibus.
audierunt: Nolitegauderetuper hoc, sedpoliut yau<Sic etenim Constantinusquondampiissimusimdetequia nominavettratcripta tunt in cwto.In privata perator, Romanararempublicama pervensisidolorura
enim et temporali laetiliamentem posuerantqui b de cullibitsrevocans, omnipotentiDeo Dominonostro
miraculisgaudebant; sed de privato ad commuriem, Jesu Christosecum subdidit, seque cum suhjectis
-de temporali ad acternamlaelitiamrevocanturquibus populis lota ad eum [AL, Deum] mente convertit.
a Genlem.Vulgg.plurimiet veil., gente, sed Mori Augustini, cap. 27, quo ceriior faclus est de ejus
Ms.el Chiffl.,geniem.
consecrationeet roiraculisde quibus ad Eulogtum
b De miracutit. Hajc pars tanlum est epislolae, Alexaiidrinurascripsit.
« Festina .... xelum. Hujus quantum pojnituit
principioet flne omissis, oe quibus vide appendicem,
inier epistolasBrittanicas. Ex integra cpistola per- Gregoriumvide su|ira, in epistola ad Meilitura.^
lecta irallusdubiio quin responsiofuerit ad nuntiura
74
SECT. III. - HlSTORIAECCLESIASTICA.
«
Uude factum est ut antiquorum principumnomenA
J debeamusesse soliciti, de mortis bora suspecti, et
suisvirille laudibusvinceret, et tanto in opinione venturojudici in bonisactibusinveniamuresse praepraecessoressuos, quanloet in bono opere superaret. parati. Hsecriunc, glorioseFili, paucis locutussum,
Et nunc itaque vestr.i gloriacognitionemunius Dei, ut cum ChristianaQdesin regno vestro excreverit,
Palris, et Filii, et Spiritussancli, regibus ac populis nostra quoqueapud vos locutiolatior excrescat, et
sibimetsubjeciisfestinetinfundere,el antiquosgentis tanto plus loqui libeat, quanto se in mente nostra
su:e reges laudibusac meritis transeat, et quanloin gaudia de gentis vestraeperfecta conversione«nullisubjeclissuis etiam aliena peccata deterserit, tanlo plicant.
< Parva autemexenia transmisi, quaevobis parvi
etiamde peccalispropriisanle omnipolentisDeiternon erunt, cum a vobisex beati Petri apostoli fueribile examensecurior fiat.
< Reverentissimusfrater noster Augustinusepi- rint benedictionesuscepta. Omnipotensilaqtie Deus
scopus, in monaslerii regula edoctus [AL, doctus], in vobis gratiam suam quam ccepit, perficiat, aique
sacrreScripturaescientiareplelus, bonisaucloreDeo vitara vestram, et hic per multorumannorurocuroperibuspraeditus, quaequevos aminonet, audite, ricula exlendat, et post longa ternpora in crelestis
devole peragite, studiose in memoria reservate : vos patriaecongregationerecipiat. Incolumemexcel' lentiam vestram gratia superna custodiat, domine
quia si vos eum in eo quod pro omnipolenteDo- B
mino loquilur, auditis, isdem omnipotens Deus fili. Data die decimaKalendarumJnliarum, impebunc pro vobis exorantemcelerius exaudit [ Al., rante dominonostro MauricioTiberio piissimoAuexaudiet]. Si enim, qriodabsit, verba ejus postpo- gusto anno decimonono, post consulaiutnejusdem
nitis, quando [ Al., quomodo] etim omnipotens anno decimo octavo, indictionequarta. i
Deus polerit audire pro vobis, quem vos negligitis
CAPUTXXXIII.
audire pro Deo? Tola igitur mente cum eo vos in Ut AugustinusEcclesiamSalvatorisinsiauraveril,et
fervore fidei stringite, alque adnisum [ Al., ad nimonasteriumbealiPelri apostolifecerit; et de primo ejus abbalePetro.
sum] illiusvirtute quamvobis divinitastribuit, adjuAt Augustinus, ubi in regia civitate sedera epivate [AL, adjuvante], ut regni sui vos ipse faciat
esse parlicipes, cujus vos fldem in regno vestro scopalem,ut proediximus,accepil, recuperavitin ea,
regio fullus adminiculo, Ecclesiamquam inibi anlirecipi faciatis[ AL, facitis] et cuslodiri.
< Praetereascire vestram gloriam volumus, quia quo [ Al., antiquorum] Romanbruinfldelium opere
sicut in Scriplura sacra ex verbis Dominiomnipo- factam fuisse didicerat, et eain b in nomine sancti
tentis agnoscimus,praesentismundi jam a terminus ., Salvatoris Dei et Domininostri Jesu Christisacrajuxta est, et sanctorumregnumventurumest, quod vit [DXCVIH],
atque ibidemsibi habitationemslatuit,
nullounquampolerii dne terminari. Adpropinquanle et cunctis successorihussuis. Fecil autem et c moauiem eodem mundi termino, mulla immineutquaj nasterium non longeab ipsa civitaiead Orientem, in
antea non fuerunl: videlicet immutationes aeris, quo, ejus hortatu, jEdilbercl ecclesiam beatorura
lerroresque de caelo, et contra ordinalionem[ Al., apostolorura<tPelri el Pauli a fundameniisconstruordinem] temporum tempestates, bella, fames, xit, ac diversisdonis » ditavit [AL,dotavit], in qua
pestilentiae,terraemotus per loca ; quae laroen non et ipsiusAugustini, et omnium episcoporum Doruomnia nostrisdiebus ventura sunt, sed post noslros vernensium, simul el regum Cantiaef ponicorpora
dies omniasubsequenlur. Vos ilaque, si qtia ex his possent. Quam tamen ecclesiam non ipse Augusiievenire in lerra veslra cognosciiis,nullomodove- nus, sed « successor ejus Laurentius consecravit.
strum animumperlurbetis; quia idcirco haec signa b Primus autem ejusdem monasteriiabbas Petrus
de finesaeciilipraemittuntur,ut de animabusnostris presbyter fuit, qui legatus Galliam missus, ' dea Terminutjuxla. Ne mireris
Gregoriumhaecde choruni, et praecipueCanluarensiumin cbariis cuihunditerminosubabrupteinferre. Ille enim, prresa- dendis licentia ut etiam verarumfidemsuspeclara
gio ductoa variis quae lunc orbeminvaserantcaia- D redderet. Vide quaj Papebrochius, in Propyl., t. II
mitatibus, opinionem imbiberat lerminum mundi April., et Mabillon.,de Re diplom.,utrinquede bis
saecoloilli imminere. Unde non solum in hac epi- rebus congesserunt.Sed praeter chartas regis, hastola ad regera, sed in aliis ejus scriptis borlalur buerunt etiam monacbibtillamAuguslini, licet de
ex hoc principiopetitum.
passimaliquid
ejus veritate semper dubitalumest, et ms. A. T. C.
b In nomine. Saepius
routato noinine, antiquum ipsa sua Apologiaid abundeprobavit.
' Poni corpora.Legibusilliussaeculiillicila fuisse
hodie Christi, sancti Salvatorisobtinet.
c Mdnasterium.Liber ros. A. T. C. aliique memi- dicilur intra civitaies sepultura. Regum autem et
nerunt fani antiqui, et ecclesiaesancii Pancratii, episcoporumDoruv. corpora in mon. Iioc Petri et
ralioneeliam nominis reddita unde Augustinusilli Pauli ponebantordonecCuthberciusarcliiep. sepulsancto ecclesiam dedicaverit. Sed de eis niliil in litrajliceniiamin mon. Christi obtinuit, ubi et ips«"
imo nec in chartis ^Edilbercli.
est anno 758.
Beda,
d Petri et Pauli. Huic aposiolorumnominia tem- sepultus
« Successor.Certe non tliu abest Augustinimors.
h Primus abbas.SucceduntJohannes, Ruiiuianus,
poribus Dunstaninomen Augustiniadditum, quod
veteremappellationemin communiusu absorpsit.
Gratiosus, Pelronius, Nathanael, qui cum Augusti< Ditavit.Tres donationumchartas habemus in no,
aut postea curo Mellitoet Justo in Angliamvemon. Ang., ubi supra notavi, quartam in ms. A. nerunt.
i Demersus.MarlyrologiumAnglicanumet FerraT. C. quam posui in append., n. 9. De quarurn
chartarumauctoritate antiqua lis est. Ea fuit mona- rius Petri natalemponunt vm Id. Jan., Benedictinum
PATROL.XCV.
3
76
BEDvEVENERAmLISfRfiSlJYTEB}.Of§{\UM fcARS.(¥. — HISTORICA.
7§
tnersus est in sinti n^ris qtii yppatpr a Atntleaf, el A Clli tPSfUo RPteral illud quod benedjcjsi.s fllium
: se4 qm- patrjarcna ip p.erspnam[4'.i perspna] Saulis diab iftcpjisloci igtiojiililraditq§s.gpq}lqrig
iiipoje_nsDeus,uj,qualis rnurifi yjr fngrjt dernpnsUa.- cebat aptari: Benfam.\nluput rapqx, tn_qnecooiedet
ret, omni nqcte supra sepplcrmp eJMSIMXcaelesjis piadqm , et ve.speredivitlelspolia. Uude rootiis ejus
45dap [Chi§., pldamjrex Scoltoruin qui
\ yipjni, gui yjde- propBCiifjns
ftpparti.it,donec a.niniadyfin§|>lqs
bant sanctiini fuisse virum qqi ibi §s^et Sfipiiltus,et Priltapiain ii||_abi,ap|, yepit cqnjra eiim cum ininyestigaiitesuni]eye) qui^ tJS§et, absUjletunlcor- mensp ac forji ejerci'u ; sed cqni paucis aufugit
pus, et in Bononia civitate juxta honorem tantp yictus. Siquidem jn |pcq celeberrimo qui dicitur
c Degsastap, id est, Degsa lapis, pqiitis pene ejus
viro coflgruuipin ecplesiaPOSU.eriml.
est cxsus exercilus. In qtia etiapn ppgnaTheodbald
lCAPWTSXXIV.
Ut Mdilfridrex Nordqn,bywbro?mn,
S_cQllmm9Wt» [ AL, Tbeoba|dus] frater ^dilfridi, cum oqini illo
prwlioconlerens,ab Anglorum(inibiis,expul$rii.
quem ipse ducebat exercitu peremptus.pst- Quo.dviHis temporibus regno Nord,anhyjnbror!|mprajfjijl delicet bellum^dilfrid aqnq ab IncamaijpiieDomini
rex fortissimuset gjoriaecupidisshiius^Stjiifi/itJ,fjui sexcentesjmotturUo,regni autem m, qijod vigipli
plus omnibuf Anglorumpiimatibus geriteiriya|layit et quatuor annis tenuif, anno nndeciinp, perfecit :
Britlonum ; ita ut Sauli quoiidapi regi lsrue||HpgpB ppjrro Focatis anno , qui luniRoniani regtii apjcepi
gentis bomparaqdiis videretjir, excepltj djjifltajjaf Jgnebaj, primo- d filequpex ep lerappre quisquam
liocV f}"od diytfiaj erat rejjgtypjf ignarjjs. Nfijnt? r^um Scoltpyumip Briltaoja adyersus"gentera Anettim in tribunis, nemo in regibus pli.res eorjjii) glorum usque ad hanc diem in pr*limn venire auterras, externiinatis vej subjugatis indigcni^, aitt clebat.
tributarias genti Attglorum, aut habilabiles fecit.
el Mplanus111Kal. Jan. Forle bic lranslaHoi)[s,il|e nppida noinine ad hanc pugnamprobahiliappellala.
Edittir Anija). gax. eain ponit ad Dalston; jnxta
bbituS'dies fuerii.
'v Amfleat'.^fu!goAmbleteau.
episcopus Carliol. a,ijpafsfpp _j||?ta>jpj}h Vicini. Pietas tiaec Fumerlio comili triliuitttr a Cafliol.,
brbngh.'
Jlalcljfanc ipMorinis, lib.nr, cap, 4. fteriuifeSeit •a Neque...quisquam. Fordonus, m, 31 , ait EuPetrus celebriter ISononjajin picl.esiaC.iponjcftpim. gtJniiimAidani filinrnsuccessis^eat.no 106, et <reVitle GbitseTiTium
sahctf
August.,
giones Sakontim, it|irju:|iirtpqi|pP|{toj;(j|iigr{jyj|)jjs
- Trarislatibrie
•
T;
v""":v'
" ""-' ,' de
.""•'•
iriTeslasse.> Sed hbc contra Beuam,
11,48:c Degsqs[an.IIic locus, petlae sreculo tam cele- irruplionibus
3'd anti.731,
qui Scdlibfiihirjiiiefeiiiteslaliir tisque
:>
bris, bodie, ignpiiis est. Plura sunl ir» $3 regipq.q qup et ipse sixft. ¥ide v; 24.
LIBER
SECyNpUS.
C nostram gentem eatenus idolis mancipalam,Cbristi
CAPUT PRIMUM.
fectt Ecclesiam,ua tit apostolicumiltini de eo liceat
De obitubeati papwGregorii.
YHstemporihus,id est, anhb dominicre incafna- ribbis prbferre sermonefn: quia elsi aliis non est
tamen
nam
~- •;, est;
tionis sexcentesimo" quinto, bealus papa Gregorius, apostofus,
.- hobis
.r' ...... sed
-v ; -•<" signaculum
•-'?• -»»*
-,
postqVainsedem Roiiianaj et apostolicaeEccfestsfj aposlolatusejus nos suraus ra Donnno. hrat autem
iredeciiriannos, riienses sex, et dies * decem glo- naiione Romanus,a patre 'Clofdiano,gentis a proavis
riosissime rexil, defunclus"est, alqiie acl aeternam rionsotiim iiobile, sed et religiosiimduc ns. Deniqtie
sedis quonregni caelestissedem tfanslatus. De quo nos corive- [AL,deiridejc Felix ejUsderriaposioiicae
nit, qnia nostram, id est, Anglorumgentem de po- d^m episcppus,yir magqajgl^riae iij Cfirisjtpet Ectestate Satanaead fidemCbrisii sua ipduslria con- clesia, ejus fuit 1 alayus.
Sed et ipse nobilitatem religipnis non minqre
verlil, latiorem in nostra Hisloria ecclesiastica facere serihonem, quem recte nostrum appellare pbs- quatnpafentes et cppnatjytriutij ggypijqpisexercuit.
.-tiiiiuset rlebeniusapostolinn. Quia cujn priijjjtfnin fNoVJjtaicipygro jjiam quam adsaeculum videbatur
loto prbe pontificatuni gereret, ei conversis jaip habere, tolara ad nanciscendam supemae glpriara
dudum ad fidem veritaiis esset praelalus Ecclesiis, dignilatis diviria
:.-•-gratia largienje coiipfljl;. Naij)
D
« Quinto. Intliclioneoclava, vide Chron. ad Pho- tyrolqgitinjppm. ante parqijii g|»eiidationera qui
cam."Ita ei PaultisdiacnriiiS'llb. iv flist-.'JjOiiibard'., TeriTwHi
vuli, sed iriyalid|stantiiipaigumefttis.
d Atavus.Nqn necessafibra^sj. hoc stricte accipi
Bcdam secutus. Joaiihbs diacohiis 'etpleriqii^ alii
ah. ti04 poiiunt,indict.'7. "Mortiiiisest 'iijitio ll|aftii pro patre abavi, et aypprjqayi,sfidhac voce ui.uSex
! qui secunduniJulianumcalculiifitin rin.605 in|rai- majonbus, pon habita rai.ipnegcadn^aut eonsahgui' - '*•
Florentius 'Vigbrri.,"el Mafh.' VV7esim.,
et'Ctifop. ijijaiisiriteliigipqijjst.
mss. A. T. C. tjbnsenliirntin a"n.6*05,bbi.jim S. Gre- ''^"Nobilitqten}veroiliam. 4.bliincotpnia km Bedae
gorii poneniesiv ld. Marlf'>fer'a sexjti.
ycrba trariscripsjtPaulqsi^iacppu? ifl VitaGreg., ut
h Decem. Numefatisscilicetdlebus consecratipnis
et patic'is"jiniiatj§
jicpt ^icat se sMfiiii>»f
.»->
J
[p'aqi)gs,
ta cuncti*
palis auctorila|teiij,
atque obitus.
'
paja iargientt},pene
'•*.
* Felix. J. diaconus Quartumsci ibit, sicut el Jlar- setulUtri.
...»
73
77
SECT. III. - HISTORjAECCLESIASTICA.
muta.) repente babitu s&eculari,mooasleriiimpetiit, A dem librum, quomodojtixta litterara intelligendus,
in quo tania perfectionisgratia coepitcbnversari,ul, qualiter ad Gliristiet Ecclesisesacramenta referena sicut ipse postea flendo solebat adlestari, animo dus, qno sensu unicujquefldelium sil
aplandtis,per
illius labentia cuncta siibter-essent, ut rebus omni- triginta et quinque libros expositionismiiamla rabus quajvolvuritur,emineret, ut nulla nisi caeleslia tione perdocuit.Quodvidelicetopus in regia quidem
cogitaresolerel, ut etiam retenius corpore, ipsajara urbe apocrisiariusinclioavit,Romreautem jain poncarnis claustra contemplationetransiret, ul moriem tifex facius explevit [AL, implevit]. Qui ciini esset
quoquequajpene cuhclis poebaest, videlicet'ut.in- , regia in urbe positns, nascentemibi novamhanresiin
gressum vitaj et laboris sui prajmiiim,amaret. Hoc de siatu nostr* resurreclionis,cum ipso ex quo orta
[AL,Ilajc] autem ipse de se, non profectumjactando est, initio, juvante se gratia catholicoeveritatis, atvirtutum, sed deflenilo potius defeclutn qiiem sibi trivit. SiquidemEutychius,ejusdemurbis episcopus
per curam pasloralem incurrisse videbatitr,referre dogmatizabalcorpus nosirum in illa resurrectionis\
consueverat.Deniquelemporequodamsecrelo, cum gloria impalpabile,ventis aereque sublilius esse fudiaconosuo Petro conloqtiens,euumeratisanimi sui turum : quod ille audiens, et ratione veritatis, et
virtutibus priscis, mox dolendo subjunxit : < •>At exemplo dominicrjeresnrrectionis probavit hoc doimnc ex occasione curaepastoralis saeculariumJio- P
? gma orlhodoxoefldei omnimodis esse contrarium.
miiiuni negotia patitur, el post tam ptilcraniquietis Ca.lholicaetenim fldes liabet, quod corpus nosirum
suaespeciem,terreni actus pulvere foadatur.Cumque [.4/. add. inj illa immortaliiatis gloria snblimatuia,
se pro descensioneniultorumad exteiiora sparseril, subtile quidem sit per eflectum spirilalis potentiaj,
eliam cum interiora appetit, atl hsecprocul dtibip sed palpabile per verilatepi naturae: juxta exetnminor redit. Perpendo itaque qnid lolero, perpendo pliim dominici corporis, de quo a mortuis suscitato,
quid amisi: dumque inlueor illud quod perdidi, fit dicil ipse discipulis: Palpate et videle quiq spiritus
hoc graviusquod porto. Hrec quidem sanclusvir ex carneme\ ossqnon habet,skut me videtisliabere(Luc.
maguae[AL, magna] humililaiisinlen'ione dicebal: xxiv, S9). In cujus adsertionelidei venerabilisPater
sed nos credere decet, nihil eum monnehicaepcrfe- Gregoriusiu tantum contra nascentem hreresimnocticnis perdidisseoccasionecuraj pastoralis,imo po- vam laborare contendit, lanta hanc inslantia, e,jutiorCrtilunc sumpsisseprofectufnde labore conver- vanleetiam piissimoimperatoreTiberioConslanlino,
sionis multornm, quam de proprirc [AL, propria] commiiiiiit, ut nullus exinde sit inventus qui ejus
quondamqniete conversationishabuerat : maxime resuscitator existerct. Alium quoque librutn compoquia et pontificalifunctusofficioc domumsuam mo- suit egregium,qui vocatur Pqstoralis, in quo maninasteiium facere curavit; el dum primOde ntona- " festa lure palefecil, quales ad Ecclesianregimen adsterio abstractus, ad minisleriumaltaris Ofdiuatus, sumi, qualiter ipsi rectores vivere, qua discretione
atque Constaniinopolimd apocrisiarius \AL, apocri- singulas quasque audientiura inslruere personas, et
saritis] ab apostoiicasede diredus esi, non tameii in quanta consideratione propriam quotidie debeaiu
terreno conversaluspalatioproposilumvitaicaclestis fragililatempensare. Sed et omelias [AL, bomilias]
intermisit. Nara quosdam fratrum ex mo.nasterio Evaugelii numero quadraginta cnmposiiit, quas in
suo, qui eum gralia germanoecaritatis ad rejjiarai duobus codicibusscqua sorte distinxit. Libros eliain
i Dialogorumquaiuor fecit, in quibus rogatu Petri.
urbemsecuti sunt, in ttitanieiituiiiccepitobservanliae
regularis habere; videlicet ul eorum semper exem- diaconisui, virtutessancloruraquos in Ilalia clarioplo, sicut ipse scribit, ad orationis piacidum littis,, res nosse vel audire polerat, ad exemptumviyendi
i posteris collegil: ut sicut in libris Exposiiionum
quasi anchorae fune restringeretur, cum incessabili
causarura saeculariumimpulsu fluctuaret, concus- suarum quibus sil virlutibtis insudandum,edocuit,
! ita etiam descriptis sanclorummiraculis,quaj virtusamque sajculi aclibus meutcra inter eos quotidie
pcr studiosaelectionis roboraret alloquium. Horumi lum earutndem sit claritas ostenderet. Primara quoergo consortionon soluroa lerrenis est munitusin-• _. que el ultimamEzechielisproplietrepartem, qucevictirsibus,verumetiam ad caelestisvitaeexercitia ma-. debantur obscuriores,per homilias viginti et duas,
gis niagisqriesnccensus.
quantum lucis intus habeant demonstravit. Excepto
Namhortati sunl eum, tit iibrumbeatiJob magnis> libello Responsioiium,quem ad interrogationessaninvoluturaobscuritaiibus,mysticainierprelationedi- cti Augustini primi Angloruragentis episcopi scriscuteret: neque negare poluitoptts quod sibi frater- psit, ul et supra docuimus, totum ipsum libellum
nus amor multis utiie futurumimponebat.Sed eum- his inserenles bistoriis; f tibelloquoque synodico.
a Sicut ipse... cumsuo Petro. In prologoDialogoruin. El similiascribit in praefat.Moraliumad Leandrum, et in lib. 1, epist. i, 5, 6, e.tc.
* At nunc. Al., Al nunc infelixanimusmeus, elc.
c Domumsuam. Sub bonore S. Audr.
ap. juxtaa
basilicam SS. Jpannis et Pauli ad Cliv.umScauri ihii
Caelioinonle.
d Apocrisiarius.Responsalis,negolioritmctirator.
A papaPelagiosecundoapud TiberiiimCoiisianiiuum
i
Aug. Duo tunc erant quaepraecipueRom. Ecclesian.
tolamque vexabantllaliam, scbisma scilicetobTria
et be.llumLongobardicum.
Capiltila,
• Juvante. Vide Cbronicon,N. 4536.
f Libello synodico. Ad reliquos patriarchns pro
more Ecclesisescripto. Hunc libeliuuivide apud J.
Diacon. in Vita Greg., lib. ,u, sect. 5. Pluraejusmodi exemplaab aliis pontiticib.us,habesin Libro
'•'
Diurn. Rom. pont., p. 26, etc.
U
79
BEDiKVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS;iV."—HISTORICA.
• quemcum episcopis Italiajde necessariisEcclesiajAi infidelis[AL, infldeles] nequaquam metueret, jam
causis utillimumcomposuit,et familiaribusad quos- nunc fldelishumilium;linguastimet. Quia enim perdam literis. Quod eo magis mirumest, tol eum ac ccptis[AL, prajceplis]caelestibusverbis, clarescentitanla condere volumina potuisse,quod omni pene bus quoque miraculis, virlus ei divinaj cognitionis
juventulis suae tempore, ut verbis ipsius loquar, infunditur, ejusdemdivinitaiis terrore refraenatur,
crebris viscerum doloribus cruciabatur, horis mo- iil prave agere metuat, ac lotis desideriisad aelermenlisqueoranibusfracta stomachi virtute lassesce- nitatis gratiam [AL, gloriam] venire concupiscat.
bat, lemis quidem [AL,quoque], sed tamenconli- Quibusverbis beattis Gregoriusboc quoque declanuis febribusanhelabat. Veruminter haec,dum sol- rat, quia saiiclus Augiislinusqt socii ejus, non sola
licitus pensarel quia Scriplura teste : Omnis ftlius prrcdicationeverborum, sed etiam caelestiumostenqui recipitur, flagellatur;quo malis praesentibusdu- sione signorum, gentem Anglorum ad agnitionem
rius depriinebaiur, eo de aeterna cerlius praesum- veritalis perducebant.
Fecit inter alia beatus papa Gregorius, ut in ecplione respirabat.
Ilaecquidemde immortaliejus sint dicta ingenio, clesiissanctorum[Al., beatorum]apostolorumPetri
quod nec lanto corporispotuit dolore reslingui[AL, et Pauli c stipercorpora eoruni roisste celebrarenreslringi]. Nam alii quidem ponlilices construendisIB tur. Sed et in ipsa missarumcelebrationetria verba
oriiandisque auro vel argento ecclesiisoperam da- maximaeperfectionisplena Astiperadjecit-. < Diesbaiit: hic aulem lotus erga animarum lucra va- que nostros in tua pace disponas, atque ab ajlerna damnalionenos eripi, et in electorumluorum
cabat.
Quidquidpecuniae babuerat, sedutushoc disper- jub.easgrege numerari ". >
Rexit autem Ecclesiamlemporibus impcratorum
gere ac dare pauperibuscurabat, ul jusiitia ejus maneret in saeculumsoeculi,et cornu ejus exaliaretur [Al.,om. imperatorum]Mauriciiet Focatis. Secundo
in gloria; ita ut illud beati Job veraciler dicere pos- aulem ejusdem Focatis anno transiens ex liac vila
set : Aurisaudiens bealificabalme, et oculusvidens migravitad veram qure in caelisest vitara.Sepulttis
lettimoniumreddebalmihi, quodliberatsempauperem vero est corpore in ecclesia beati Petri aposloii,
voctferanlem,el pupillumcui non ettet adjutor. Bene- ante secretarium, die quarlo Iduum Marliarini,
diclio periluri super me veniebat, et cor viduw con- quandoquein ipso cum creterissanctreEcclesirepatolatustum. Jusliliainduluttum, et vettivimeticutve- storibus resurrecturus in gloria : scriplumque in
timento et diademate,judicio meo. Oculutfuicwco, lumba ipsius epitaphiumhujusmodi:
el pet claudo.Pater eram pauperum,et cautamquamr
Suscipe,terra, tuo corpusde corporesumplutn,
Kedderequodvaleasvivilicaule
Deo.
nesciebam, diligentissimeinvestigabam.Conterebam
Spiritiisastrapetit, letiniljura nocebunt,
molat iniqui,el de dentibutillius auferebamprwdam
Cuivilajalteriusmorsmagisipsaviaest.
Pootilicis
summiliocclauduuturmeuibrasepulcro,
(Job. xxix , 11, 17). Et paulopost: Si negavi,inQuiinnumerissempervivilubiquebonis.
quil, quod volebantpauperibus,et oculosviduw exEsuriemdapibussuperavil,frigoraveste,
comedibuccellam
meam
et
non
Si
sotus,
Atqueanimasmonitistexil ab bostesacris.
pectarefeci.
Implcbalque
actu, quidquidsermonedocebat,
comedilpnpillusex ea. Quia ab infantia mea crevit
Essclut exemplum,
myslicaverbaloqueus.
de
ett
AdUnisltimAnglosconverlitfpietatemagislra,
mecummise;atio,et ulero matris mewegressa
Adquireustidei6 agminagentenova.
mecum(Job. xxxi, 17, 18).
Hiclabor,hocsludium,liaeclibicura,hocpasloragebas,
Ad cujuspietatis el justiliaeopus perlinet etiam
UlDominoofferresplurimalucragregis.
Hist|ueDeiconsulfactusItetaretriumpliis:
hoc, quod noslram gentem per prrcdicatoresquos
MammercedemoperumjamsineUnetenes.
liuc direxit, de dentibus anliqui hoslis eripiens,
aeternaeliberlalis fecit csse pailicipem : cujus fllei h Nec silentio praetereundaopinio quae de bealo
et saluti congaudens, quamquedigna laude com- Gregorio,Iraditionemajorumad nos usque perlata
mendans, b ipse dixit in Expositione beati Job : est: qua videlicelex causa admoniitis,tain sedulam
< Ecce lingua Britlanire, quae nil aliud noverat, crga salntem nostraegentis curam gesserit. Dicuiit,
D
quain barbarum frendere, jam dudum in divinis quia die quadamcum advenientibusnuper mercatolaudibus Hebraeumcoepit Alleluia sonare [AL, re- ribus miilta venatiain forurafuissentconlala, multisonare]. Ecce quondam tumidus, jam substratus quead emendum conflttxissent,et ipsumGregorium
sanciorumpedibusservit Oceanus,ejusque barbaros inter alios advenisse,ac vidisse inter alia l pueros
niotus quos lerreni principesedomare ferro nequi- venales positos,candidicorporis, ac venusli vultus,
verant, hos pro divina formidine sacerdoiumorai capillorumqtioquefortnaegregia. Quos cum aspicei ret, inlerrogavit, ut aiunt, de qua regionevellerra
simplicibusverbis ligant,et qui catervaspugnaniium
» Quemcumepisc.Ms.Mori,quera episcopis;al.,
• Al. add., Psr ChristumDominumnostrum.
' Ad Christ. Angl. conv.Al.,Anglosad Chrittum
eoepitcopit.
b lpte dixil in ExpotitiqneJob. Lib. xxvil, cap. 8. vertit.
c Super corpora.Acquisitis numerosissiraisoliveBFidei. Etl. J. Diac, fideique.
, ii Necsitentio.Ms. Barlowbic ordilur cap. 2.
lis, elc. J. diacon., i, secl. "20.
i Puerot. Consuetudoetiaiiinuminultis in locis
d Superadjecit.J. Diaconus,lib. n, § 17. Gelasius
i
Belgii observatapueros in S. Gregoriifestoscbolas
papa anliquuraMissalerecognovit,GregoriusGela
sianuin, unde orlus liber Sacrameiitoruuiin quoi ad discendum alphabeium primuni iulrare, el S.
Iiaecverba ad canoneraapposuii
Greg. habetur ibi patronusaddisceuliumlilteras.
81
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
82
essent adlati. Dlcttimque[Al. om. que] est quod de; A loco qui usque hodie lingua Anglorum' Augustinaes
* Brittania
[insula, cujus incolaetalis essent aspectus ac, id est, robur Augustini,in conflnio Huicciorum
Rursus interrogavit utrum iidem insulani, Christia- [Al., Huiciiorura, Uuicti, Vecl.], et Occidenialium
ni, an paganisadliucerroribus essent implicaii. Di- Saxonum,appellatur: coepitqueeis fraterna admo
clumque est quod essent pagani. At ille iiilimoex- nilione suadere, ut pace calholica' sectim habitn,
corde longa trahens suspiria : < Heu, proh dolor ! communeraevangelizaniligeuiibus pro Domino lainquit, quod tam lucidivulttis homines tenebrarumi borem susciperent. Nonenim 6 PaschreDominicuro
auctor possidel,tantaque gralia fronlispiciimenterat diem suo tempore, sed a quaria decima usque ad
ab interna gralia vacuamgestat! i Rursus ergo in- vicesiinamlunam observabant: quaecompuiatiooclerrogavit, quod esset vocabulumgentis illius. Re- toginla quatuor annorumcirculo continctur. Sed et
sponsum est, quod Angli vocarentur. At ille [Al. alia plurima unitati ecclesiasiicaj [AL, Ecclesiaj]
em. At ille]: < Bene, inquit; nameta angelicamha- contraria faciebant. Qui cum longa dispulationebabent faciem,et lales angelorum in caclis decet esse, biia, neque precibus, neque liortamentis,neque incoheredes. Quod habet nomen ipsa provincia de crepaiionibusAugustiui ac sociorumejus assensum
qua isti sunl adlati?i Responsumest, quod Deirivo- praeberevoluissent,sed suas polius traditionesunicarentur iidemprovinciales.At ille : <Bene, inquit, B versis, quaeper orbem sibi in Christo concordant,
Deiri, de.ira eruti, et ad raisericordiam Christi vo- Ecclesiis prajferrent, sanctus Pater Augustinushunc
caii. Rex provinciteillius quomodoappellalur [AL, laboriosi atque Iongicertaminisflnemfecil, ut dicevocatur]? i Responsumest, quod Aelta [AL, Elle, rel: < Obsecremus Detim, qui habitare facit [AL,
Aelle,Alle, Ealle] diceretur. At ille adludensad no - fecii] unanimes in domo Patris sui, ut ipse nobis
men ait : < Alteluia, laudem Dei Creatoris illis in insinuare creleslibussignisdignetur, qnae sequenda
panibus oportet cantari. i Accedensquead b ponli- tradilio, quibus sit viis ad ingfessum regui illius
licem Romanaeet apostolicresedis, nondum ertim properandum.Adducatur aliquisaeger,et per cujus
erat ipsepontifexfactus, rogavit ut genti Angloram preces fuerit curatus, hujus fideset operatio Deodein Brittaniamaliquosverbi minisiros, per quos ad vota atque omnibus sequenda credatur.i Quod cum
Christumconverterelur,raitteret; seipsumparatum adversariiinviti licel concederenl,allaiusest quidara
essein boc opus Dominocooperante perflciendum, de genere Anglorum,oculoruin luce privatus : qui
si tamen aposlolico papre boc ut fleret, placeret. cum oblatus Brittonum sacerdotibus, nil curalionis
Quod dum perticere non posset, qtiia elsi poniifex vel sanationishorura ministerio perciperel; tandem
concedereilli quodpetierat voluit, non tamen cives Augusiinusjusia necessitatecompulsus,flectit genua
^ sua ad Patiem Domininostri Jesu Chrisii,deprecans
Romani, ut lam longe ab Urbe recederet [AL, sece- C
deret] potnere permiliere; mox ut ipse pontilicatus ut visuin creco,quem amiserat, restiiueret, et per
offlciofuncius csl, perfecit opus diu desideralum : illuminationemunius horainis corporalera,in pluri•aliosquidempraedicaloresmittens, sed ipse prsedi- niorum corde \AL, cordibus](ideliumspiritalis gracationemut fructiflcaret, suis exhortationibusgac tiam lucis [AL,graliaelucem]accenderel.Nec mora,
e precibusadjuvans. Haecjuxta opinionemquara ab illuminaturcaecus,ac verussuramaelucis praeco.ab
antiquis accepimus, Historiaenostrae ecclesiasticae omnibuspraedicalurAugustinus.Tum Brittonesconinserere opportunum[Al., optimum]duxiraus.
fitenlur quidem intellexissese veram esse viam justitiaequamprajdicaretAugustinus:sed nonse posse
CAPUTII.
Ut AuguslinutBriltonumepitcopospro pace catho- absque suorum consensuac licentia priscis abdicare
lica, etiammiraculocwlesticbrameis facto, monue- moribus.Undepostulabantut secundo[AL,secunda]
rit; quwveillos spernentesulliosecutasit,
fjynoduspluribusadvenientibusfleret.
d Interea Augustinusadjutorio usus jEdil[DCIII.]
Quodcum esset statutum,venerunt, ut perhibent,
bercti regis,convocavitadsuum colloquiume episco- h septem Brittonum episcopiet plures viri doctismaxime de nobilissiraoeoruni monasterio,
pos sivedoctoresproxiraaeBrittonum provinciaj,in -simi,
Q
a
Angelicam.Huictraditioni iidem aliquara addit odum ponere non possum.
e Episcopossive Doctores.Vide n, 14, Doctori atquod cum ipse Gregorius ad Anglos convertentlos
iler ingressusesset, revocatusfuit accessuLocustac, que antislitituo sedemepiscopalutdonavit.
1 Augustinaesac. Viliam pleriqite liic quaerunt,
cujus nomen suggessit Loco siundum esse. Alque
hoc serio a J. Diaconoscribilur. Videlib. i, § 24.
Ausrick, Spelman; Ossentree,Hammond;Ake, al.
b Pontificem. Paulus Diaconus huuc Pelagium Rock,Tomkins,
cujus de hnc re epistolas duas vide
Joannes
DiaconusBenedictumtPelagii proetie- C.C. C. Oxon. inter FulraanniColleciiones,vol. II.
vult,
iessorem.
Sed videtur hoc colloquiiimhabitum non in villa
c Precibus.Imo et nummis',nam de palrimoniolo, quavis, sed sub dio,
ad insignemaliquam quercuin.
cujus collectroniCandidumprajfecit lib. i, cap. 24, Sictit rooriserat majoribus noslris convenire,non
iu ep. ad yEtlierium,ex aliis epistolispatei, magnam ex superstitione, sed ad liberiorem populi coupartem iosuniptamin pueris elhnicorumeracndisut cursum.
atl Chrisluinetliicarentiir.
e Paschw. De hac controvefsia vide append.
d Interea. Aniiiimhujus synodi Bedanon exhibet. n. ix.
h Septem. Ad hunc numerum episcoporum non
Ran. Cestr. ponil an. 599, Spelroan.an. 601, Sigeberct an.Gtfi, Flor. Wigorn.an.603. Et quidemcum desunt auctores io sedibus aptandis.Lhandav,sive
tteda lociiinei assigneipostprreliumDegsastan,quod Tav, qtireet Morganensisest a comitatu; S. Asapli,
fuil an. 005,ego anic iliuin salleni annum banc syn- sive Lhan-Elwi; S. Paterni, com. Cariligan, poslea
BEDiE VENERABILISPRESDYTERlOPERU.MPARS IV. — HISTORICA.
8*
t
quod vbcalur lingua Angloruma Bancornaburg,cui A nolleiit, bellum ab hosiibus forent accepturl; et si
lempore illo Diunot [At., Diooolh]abbas praefuisse nationi Anglorum noluissent viam vitrc praedieafe,
narratur, qtii ad prrefatumituri concilium,venerunt per borum manusultionem essent morlis passuri.
primo ad qtiemdam virum sanctum ac prudentem, Quod ita per omnia, ul praedixerat,divino agente
qui apud eos anachoreticam ducere vitam solebat, judicio patraluni est.
consulenles, an ad praedicationemAugustitii suas
Siquidempost haecipse de quo diximtts,rex Andesereretradiliones deberent. Qui respondebat: < Si glorum fortissimusAeditfrid,collecto grandi e\erliomo Dei est, sequimini illura. • Dixerunt: < El citu, ad civitatein Legionum; qure a gente Angtounde hoc possumusprobare?i At ille: < Dominus, rttm Legacaettir,a Britlonibusautem rectius c Carinqttit, ait: Toltitejugum meumtuper vos, el discite legion appellatur, maxiriiam gentis perfidre straa me quia mili»sumet humiliscorde (Matth. xi, 29). gem dedit [ocxm]. Cumquebelloin acturbs videret
Si ergoAugustinusilleraitisestet humiliscorde, cre- sacerdotes eorum, qui ad exorandumDeufrtpro midibile est quia jugum Christi et ipse portet, et vobis lile bellum agente convenerant,seorsumin luiiore
[AL, nobisj poriandumoflerat: sin autein inmilisac loco consistere,sciscitabatur qdi essenl hi, quidvc
superbus est, constat quia non esl de Deo, neqtte™acturi illo convenissent,Erant autern pliirirnieorum
nobis ejus sermo curandus [Al. add. est]. i Qui rur- B de monasterioBaneor,in quo d taiitus fertur ftiisse
sus aiebanl; t Et unde vel hoc dinoscere valemus? nutiierusmonachorum,ut curh in septem porliones
Procurate, inqtiit, ut ipse prior cttm suis ad locum esset cum pfaepositissibi recioribtts monasteriuin
synodi advenial, et si vobis adpropinquantibusad- divisum. nulla hafum portio minus qriamtrecentos
surrexerit, scientes quia faraulusChristi est, obtera- homineshaberet, qdi otnhesde labdremanuumsuaperanter illum audite: sin autem vos spreverit, nec rum viveresotebant. Ildriim ergo plurimi ad ihetnocorara vobis adsurgere voluerit, cura sitis nuinero ralam aciem, peracto jejunio tridtiano, cum aliis
plures, et ipse spernatur a vobis. i Fecerunt ut orandi causa convenerant, habeutesdefensoremnodixerai. Factumqueest ut venientibus illis sederet mine Brocmailura,qui eos intentos precibus a barAuguslintisin sella. Quodilli videntes, raox in iram barorura gladiisprotegeret.Quorum causam advenconvcrsi sunt, euroque noiantes sdperbiae,cunctis tus Ciiminiellexisset rex Aedilffid,ait: < Ergo si
qtire dicebat contradicerelaborabant. Dicebatautem adversumnos ad Deum suum clamant; profectoet
eis: Qiiiain multisquidemnostraeconsUetudini,immo ipsi quamvisarma non feranl, corllra nos ptignarit
universalis Ecclesiaecontraria geritis: et lamen si qui aiiver.is nos inprecalionibuspersequtititor.Itain tribtis his roihi obtemperare vultis, ut Pascha „_ que in bOs primura arma verti jubet, et sic cetefas
suo tempore celebretis; nt roinisterium haplizandi; rrefandremiliiiae copias non sine magno' exefcitus
quo Deo renascimur, juxta mbrctn sanctreRomanae sui damnodelevil.Exstiuctosin ea pugna fenint, de
et apostolicaeEcciesiaj compteatis; ut genli Anglo- his qui ad Orandtffflvencrant, viros circitef mille
rum una nobiscumverbum Domini prajdicetis: cre- ducentbs, et soltim quinquagintafuga esse lapsos.
tera quaeagitis, quamvismoribus nostfis contraria, Brocmailad prirauin bosiiUni adventum Cuin suis
ajquanimiter cuncta lolerabimris.bAt illi nil liornrfl terga vertens, eos quos defeniieredebiiel-at,inefirieS
se facturos, neqne illum pro archiepiscopd habi- ac uudosferientibusgladiis relib|uit.Sictjuecotnpleturos esse respondcbant: cbnferentes ad invicem, lum est prajsagium srincli pontiflcis Auguslini4
Quia si modo nobis adsurgere noluit, quantomagis e quaravisipso jam niulto anle teraporead caelestia
si ei subdi cceperimus, jam nos pro nihilo con- regna sublato, ut etiam temporalis interitus ultione
teranei.
\AL, ultioneth] sentirerit [ietfldl; rjdbd bbluta sibi
Quibus vir Domini Augustiiius fertur minitans perpetuajsalutiSconsiliasprevefaut.
prredliisse, quia si pacem cum fratflbus accipere
83
erutis.
inclusa; Bangor; Cestre; Hen, sive 1; Roraanisibi
jn SedeMenevensi
x fc At ilti. Dehac responsionevide append. n; 10.
Here-ford; Wiccior, sive Wigorn, His addi possentD
c Carelegion.Suppr Devam, vulgo Westclies'en
S. Kebii,et Guentonia,vetustissimaloca.si cjtra Sabrinam vagari nolumus.lnin in.tot catalogiscur.noij Urbera enim cogiipminemquaj super Iscam jacet,
videraus roatrem omniumCaerlegionem,
(\\ix postea l.riltones inetropoliticauihabebant, procul ad Ati.
Meneviamsecessii? Hujus sed.s episcopus nOn.ad- struin
positam.
ii
i
Tqntusnumerus.Notandumesl etiam aliud foissc
fuisse dicitur synodo Augustinianae,cav.ensScilicet
illai mpnastcrium tiuttor in Ultonia Hiberniu!j ;xta sijufi suo melropolilico. El justa quidem ratio.
absenliaj esset, sed justa etiam praeseniire.Nihil iiuni PetraeFcrgusianae,vulgoCnocfergus,qnod tam
i nuraeromonaclinrumqtiani aliis circiimsiantiistleigitur de bac re Beda, nec inde a|iquid observandum
iu. Vila S. Malachiie,modo
puto, uisi quod historici sequentium temporura se- scribitur a S. Bernardo
parilj, uf ailerura alterius archetypura fuisse
ptem cpiscopos prrcter nietropblitanumsiatuerevo- adeo
manifestum sil.
luerunt.
° Quamvisiptojam multodnteiempnread cwlestia
a Bancornuburg;Ad Devam fluvium non procul aI
non repeiilur in ParaCestria,vulgoBangorit-y-Coed,id est snbter Sylvam; regna sublato.llaecclausula
ut distiiiguainra Bangorad Menaivel Heneu frelum,, phrasi Saxonica; unde colliguntniulti, inlerpolatio3 inni csse post temporaregis Airredi,«adloliendam
ubi sedes e|iiscopalis est. Monaslerii Ilaiicoriiensis
i iabemcredismonaclioruniBanchoreiisiuinqu;e Auarapla memoratGul. Malmesb.in sua attate vestigia,
mini- gustino, si in vivis fuisset, irapulari possct. De aliis
quae fernieevanuerunt. Suspicor tamen hautt
s atgunientis videantur qui ulrinquede hac re scrimam eoruni pariera veteris Bonii fuisse, e numuiis
SECT. 111.— IIISTORIAECCLESIASTICA.
86
GAPUT111.
J siones iii usutn corum qui eraril cttnl episcopls, adA
Ut idemMellilumdt JUSlM epncovosfecerii; ei de, jeclt.
« Defuncliisest autem Deo dilectus Pater Augtibbitu ejui.
, et pbsitutrltorptls ejus fbfas, ju.tta
dbftTlnicS
liicarriStibhTs
sexcferitesiifib
AnrtfT
rjiiarib; slinus [DCV]
BHttSHiafiirTT
Ati'gitsttniis,
Sfchiebiflcbptis,ofdihavilI ecdesiam beaibrttmaposteloruin Petri et Patill; cti. jus supra meminlmtis,quia ea hecdiiin fmjrat peif iaellcet el JusUihi: MeT&m epctitiȤ, MeTlitiirti
fiecd dedicata.Moxvero ilt dedicataesi, iiitro
litiilii qtliileiH«il prrijaicarittiihiproviiieircbrienia- fffCIS,
liUiri Sdx6iiafHiqtil famtjfisfj flil^ti) ctirifniirUufa[ inlritiiHi,et itl [A/., irllattlitiinj portictt illiiis aquiloCaritia[Al:\C8ntib'j;el ijjsl fjrientali niafi cbntigiii; Jiali decenter e sepulitnil est! iti qua etiam sequeiidmnluhi sunt corpora tuqtiortim HietfofiblilLun&omaciviias esi. stipef fi-[ tihm afcliiepiscoporura
id
pam praefaii fluminis posita, et ipsa multorum em- rttiTlaia,prStef duoftith titntortitliodo, est, Tlieo, dtJH.et Rfeffctualdi,qtlorum cttrpora [AL, 6m. Corpbiliirn [kl.\ em'()loridfri]
pbputbrum teffa riiafique
veHieriillim
: iil tjufi vTaelicetgerite toric ieinpbfis, pora] Ih i(tsrt ecclesia posita stint, eo quod pfaediSaUefclrie'jJ8sitetfllfiefcriex srifbfeRicula fegnabal; cia t porttcits ptufa capere hequivit. Habei b*c iii
«
qiiahWslub' BbleSlSlejioiitus ejusdeinAediiDefcii,lR rriedlopene stti, riltafe in ttonttrebeati papre GregorjiiibrtiniHiis;tif sxspriclicttliiieit, usrjiie arj iefiiii- rli rjetlicaihtn; in quo per orrtnc sabbatttra; a presriiim HiirhHf;^[AL, Hiiriibfi] fiiiiiiiiiis, Ari'|ibftim bytero loci llllus s Ajgendajetffdra solemnltercclbgenlibus ibiberaliailfjbi vefb el liaec provinclavef- bratttur. Scriptuin \uo est in tmtiba ejusdetnAubiiiriveritrttis praedicanieMellitoaccepit, iecit fex gustinleriltaphiumhujusmodi:
DOHNUS
HICREQDIESCtf
AUCUSTINUS
Aeditbeict ih civitSig LliiiiTbnlaecelesiam saVcii
DOKUVERNKNStS
iRCIUEPISCOPUS
PlttMUS,
Piitillabbstbli; Iri q*Ha
lScuriiseiTlsejiilcopaiiset ipse
Gregovio-.Romdnwilrbis
pontiel stiKcesSbrese]3s fiatiefeht.Justtirii vero ih ipsa Qtti otUhhnc u beuto
&cedirectus^et a f)eo operqtionemijaculoruinsufCrintiaAiigUstlHusi
ejiiscbpiimiifdiriavii iH biviiate
Aediiberclumregem,ac gentemillius ab tdoorum cultitad CfiWiii^dcfiiperduxit, el compleiis
flbfuBfevi[Al., i1oi-o?efni],tjiiatii gefisAh|i..'runia
iullus,
in pacetiiebusofficiiitii; defttnctusest septimoKa
rjubriaariiillliiS ijiiiai&baiuf « Ilrof, HibjjfiiiiaFIB
lendasJunias, eodcmregeregnante.
DiSiStSiJteffia fjbruvefiti
fieiblettU cogriHtiTlliat;
CAPUTIV:
ItiiliibiisJiassiilinifeffrTe
vigifiii qiltitubfad bccidetiScoltos unitalefri;irl qba fei ABililberctecclesTambeati &Andreari Ut Lauremius culgtcoepiscopissuit
maxtwgiti 1'asclt.qojbserEcglesiw.^etei
apostolifecii, qiit eilariTeftiscopisliiflusque liiljus .. femsqiifta:
vahio iequt mohuerit, ut MelliiusRomam veeccl&iaSdbha tfililla';stciit et tfoftivefnensi.s[H., Q nerit.
bbtulil: sed et lefritoria ac jibssgsSuccelsit [Ai.l add. auieni] Adgiislliibih episfcbDofbvefHlefisis],
a^ ^lectioiiern.putfrn;et pqssum,ei d(j- ciat. CljrojjpJogiavftrtf.fmuMj^. Aqgiistini,,qjUj
mio<.\
ps.erft;
beo prbfiteri,qubd in briihibiisqtios evblvicodtcious apud x scnptnres subjicitiirClironicoG. Tborn siiie
Lnifiis, rilihquafriulliihTitiveriicui liaecfclausulaiioii ribibififjaiiclofls,sed ijiial fexcollalibheapiiiiTetbaadessei;IdquesineUllaHlendiaut ffaudis suspiciohfe. BuisseiUcloretn T. llelinbnu, si. motio .ejos liiefit
ldem eiiam Whelocum de tribus quos ille liabuit 0)SA, Xt.0_^.,illa,..int|piauiv,^lij;o,iioI(igja
e.xijibelybi^
niss.videotestantemin epistola ad Dn. Simm. De- luro,Gregor'ii
et Augustnii,eodem aniio, ilhusduidem
wes, dat. 26 Jan. 1650, quae'habelur in Ampli-simo iv iuiis Maftil lefia' sexta; iiujus vefo vii Rrif.Jliiiii
Thesauro Hon. domini Roberli comitis Oxou. Ibi leria qUaH.1;SHntisttuiethCst <605.Wliatlonusdtibs
pofrb AugUStiriimihlShdrisine ctilprjalid.Uarlblatis, characteres proferLpro.<a,iJ.,
SOIi^sed uims, j.ieiiipe
I
dbcaede
itibriachohirii
qhajsliohi
resporideT; Se fJes- il|f de Gregorio^quein Wli.iir^loii.iis
yul.l,
c^rijssiiinun
cire : sed ex bmTssTbbe
Saibnicd lilliil argtieiitflim esi difecte cbntra Bedarii,ijiii Gfegbfii
ibofiein jibiiit
esse. Quia moris est Paraphrasti in qualibet fere ari; 60B; slUef68l bx ^fi-bwjfcSlcilliitiChfSHicoW:
liiiea tolleffe';el Siilillideadtlefe. i Itd ille.
Tbtirni; x Script.) p: 1763; ,ubi,.AugusUnioliitujil
a Hrof. Harpsfeldius
adf hpc^iioraen^ail. < Quae poiiit feria terlia, licet Cbronologiasupradicta e i|ua
adlmc familia, aut ejtisdetn sajteiii. ribnjiriis,apiiii Tli.bThcbnioiiiillrlsiHimlialiuil, Clife exHibet feriam
Cauiiariosresldet, Jj, ItfAil Aiii; iiiribfaflb1iiymen , quarlahi, laiii iii ediliohex SeiTfllbrum;p. 2229,
loci bUtD'ur,oi'r6vis:
Cliafireariliquajlh texiu Hrbf-nn diiatii iB nis. L t. C. Criheluddrgiiur AiigiistihiJiH
fensiahie BOeaiiiibi spfiptailiabisfiiHrofbrevi,civi- oiSiisseafi. 6fJ5-vii Kal. Juhii reffattjuartii.
<JbedicdifcAii. fcsiii.
tdi pibt lii tattb. Pedi. siatibnuiii iiiiiitafiuin
Rbm.
libdeih aritio.
|' pipuiium.Hsefe
b S.Andrece. iiesjiectti lidbitb ad,rab'fiaiiefi|ittig
jiortichs erat ih vetefi ccclesia
^bjtictisi
el socii ad praiaicaiiaiifniiiissisurit. dui htiiicetit cafieiia'8: VirglnU.TdoltN.
quoAugtislinus
c
esl. .Anntim Augiistiin eiiibfuialein
s Agendw. Sic el iu, cohcillrJCio^eslibvferisiah.
Defunclus
Betjaiiol! jit>],'t '""e 9,';li'est vafielas opiriibniiin, 747..« SepilincfdeciiiibcohVtitiittimeSt }ifajcepiout
quasbijiriesrecbiisereri.oiiopiis est. ciioi tfeda eas dies natalitiusbeai! jiapiijGregofli, et dies qiibqtie
Saui aii..60=4Aujitistinusof- depbsilionis,qiij esl vn Kal. Junii, S. Augustiriiarijj(angusiuii^re<Juxefit.
qinayii 51e'lli(uiii|i Jbsiiiiii ejiiscbpbi \[ii, Sj. Ais. cfiiep.atqiie coiifessbris'qui ^eiiiTAnglbfuiilinissus
el t Paire iitistrdGre^oHb sCieiitiain
op.iayoPljbcatis. indictipiielS, qu.i est iui. 610, a ijr^eia^O
,
papa
MeliitusdetiilitiUieras(toiiia a',j)<ipa'tioiiifacib,aa iiifef. Ba.iiusniisacfaiiieritbrii,et cajlestlsliatriseiioarcliiepiscopuniLaufeiitiiiiri.jntfa Iitiii6igiliif ter- tiiiajii pmiiiis tidiulit; rib oiliniblis,-sjcut uecet; homraum ^ecfessee'5tfuissiiariiiufBqrioAulhsilliiisyi- nb^ilfceveiterartltil';Ita lit iiterqtiediesa'Ufecclesiae lalieliaCaiiiiiar. siicis e.t iiiiinasterialibiisfeflatus llabeattir, riouienyus et iiiofltiiii esi. Mabilloiiiiis,
$&,cillcui.ataiii an. iitJ7,atldeiisJe- que ejiisdembeati fatris et dd6ttiris-hoslHAtigttsiiili
Hgnl^A.ilfcj.i,;i(il
^eiidain Elierisefn,qu;i illa ecclesia ab Augustino in Litaniredecantatione,post S. Gregorii' vdtatlb^
fumJatatraditur an. 607. Sed boe adeo fabidoslirn' netii seifijSefdicdtir. i SPELU.;C6nc.<
tbin':I; ji. 250.
apparei,ut etiaui Canluariensitradilioniinjuriam fa85
87
IJED^: VENERABILISPRESBVTERlOPERUMPARS IV. - HISTORICA.
8»
patum Laurentius[DCV],quem ipse idcirco adhuc jA ganum episcopum in hanc, quara superlus memo
vivens ordinaverat, ne se defuncto stalus Ecclesiae ravimus, insulam, et b Golumbanumabbalem in
tam rudis, vel ad horaropastore destitutus, vacillare Gallisvenientem,nihil discrepare.aBrittonibusin eoinciperet. In quo et exemplum sequebatur primi rum conversationedidicimus. Naro Daganusepiscopastoris Ecclesiae,hoc est, bealissimi apestolorum pus ad nos veniens,non'soluracibum nobiscum,sed
principis Petri, qui fundata RomaeEcclesiaChristi nec in eodera hospiiio quo vescebamur,sumerevoClementemsibi adjutorem evangelizandi,simul et luil. > Misitidem Laurentius cum coepiscopissuis,
successoremconsecrasse perhibetur. Laurentiusar- etiam Britlonum sacerdotibus literas suo gradui
chiepiscopi [AL, archiepiscopatus]gradu potilus eondignas, quibus eos in unitate catholicaconflrstrenuissime fundamenla Ecclesiae, quas nobiliter mare satagit [AL, sategit]. « Sed quantum haec
jacia vidil, augmentare[AL, augmentari],atque ad agendo profecerit, adbuc prresentiatempora declaprofeclum[AL, perfectum]debiti culminis,et crebra rant.
voce sanctae exhortationis, et continuispiaeoperaHis lemporibusvenit Mellitus, Lundoniaeepiscotionis exemplisprovehere curavit. Denique non so- pus, Romara, d de necessariis Ecclesire Anglorum
lum novaequre de Angliserat collecta,Ecclesir»cu- [AL, add. causis]cum apostolicopapa Bonifaciotrarara gerebat, sed et veterum Britlauiaeincolarura, IB ctaturus. e Et cum idempapareverentissimuscogeret
necnon et Scottoruraqui HiberniaminsulamBritta- synodum episcoporumItaliae[AL, in ItaliaJ, de vita
nire proxiraamincolunt, populis pastoralemimpen- monachorumet quiele ordtnajurus, et ipse Mellilus
deresollicitudineracurabat. Siquidemubi Scottorum inter eos adsedit anno octavo imperii Focatis prinin praefataipsorum patria, quomodoet Brittonuro cipis, indictione decima tertia, terlia [AL,quartaj
in ipsa Britianiavilam ac professionerominuseccle- die Kalendarum Martiarum [DCX]
: ut quaeque[A/.t
siasticam in multis esse cognovit, roaxime quod i quaecunque]erant regulariler decreta, sua quoque
Paschaesollemnitalemnon suo lemporecelebrarent, auctoritate subscribens confirmaret, ac Brittaniam
sed, ul supra docuimus,a decima quarta luna usque rediens, secum AnglorumEcclesiis mandanda[AL,
ad vicesimamdominicaeresurreclionis diem obser- mandata] atque servanda deferret, una cum epistolis
vandum esse putarent; scripsit cum coepiscopis quas idem pontifexDeo dilecto archiepiscopoLausuis, exhortatoriamad eos epistolam: obsecranseos renlio, et clero universo, similiter et Aedilbercto
el conteslansuniiatem pacis et catholicasobserva- regi atque genti Anglorura direxit. Hic est Bonifalionis cum ea qure toto orbe diffusa est Ecclesia cius, quarlus a beato Gregorio Romanaeurbis epiClirisli, tenere.; cujus videlicel epislolaeprincipium scopo [AL, episcopus],qui impetravil a Focate prin" cipe, donari EcclesiaeChrisli temptum Romae
hoc est:
quod
« [DCIX.]
< Dominis carissimis fralribus episcopis, Pantheon vocabalurab antiquis, quasi simulacruin
vel abbatibitsper universam Scotiiam, Laurentius, esset omnium de.irum: in quo ipse, eliminalaomni
Mellituset Justus, episcopi,servi servorumDei.
spurcilia,fecit ect esiamsanctaeDeigenetricis,atquc
< Dum nos sedes apostolica, more suo sicut in oranium martyrum Christi; ut exclusa niiultiludine
universoorbe terrarum, in his Occiduisparlibus ad daemonum,multiiudo ibi sanctorummemoriamhaprxdicandum gentibus paganis dirigeret, atque in beret.
hanc insulam, quae Brittania nuncupalur, contigit
CAPUTV.
introisse anlequamcognosceremus: credentes quod
Ul defunctisAedilberctoet Saberctoregibut, tuccetjuxta morem universalisEcclesiaeingrederentur,in
tores eorumidolatriam resuscitarint, ob quod et
tam
Briltones
reverentia
sanctitatis
quam
Mellitusac Justus a Briltania discesserint.
magna
Scottosvenerali sumus; sed cognoscentesBrillones,
1 Anno ab incarnatione dorainica sexcentesimo
Scottosmeliores putavimus. Scottos vero per » Daa Daganum.Is e monasterio Banchor Hibernico, quidam in prosperam partem.
<iDenecettariik. Quae fuerint illa necessariaBeda
episcopusScottorum legaius est, ut perhibent, ad D
conferendumcum Laurenliode rebus inter EcclesiasI non dicit. Supplet hunc defectumBaroniuse legenda
contfoversis. Euradem arbitror, dum abbaslantum S. Edwardi, de qua vide G. Malmsb. de .Pont. n
esset, reguiamS. Molvaevel LugidiGregorio papaj sub initium, et Mellitum profectumvult ad consuobtulisse,nam levia sunt quae objiciuntur. Scripsit lendum de variditaleconsecrationisecclesiaeWestetiam, ul Baleus auctor est, ad Brittanorum Eccle- monasteriensisper manusPetri apostoli, iu quo pausias librum unum, quem si quis vidisset, plura et cis, ut puto, satisfacit.
6 Et cum idem. Fortuitus prorsus videlur Melliti
certiora de Daganohaberemus.
b Co/unu»anttm.
Htec prrejudiciaColumbanusnon adveniusquoad hauc synodum. Vitaeliam quiesque
solum per Brittanias, sed eiiam in Galliisrelinuit. monachorumde quibuscogebatursynodus non maImo et discipuliejus lonsuramaliosque ritus Hibertangebat Anglicanam,quaro aliam Ecclesiam.
edcum ibi interessetMellilus,suffragiumdedit, et
nicos mordicus tenebant. Euslasius successor in Eis
mon. Luxoviensi, factum defendit, sed conscius decreta doraum relulit, una cum litterisad Laureriscandalitollendum postea laboravit, et regulas SS. tium el Aedilberclum. Decrelum synodi el lilleras
Benedictiel Columbaniad unitalem reducere cona- ad Aedilberctuinvide in append., n. 11.
* Annoab I. D. DCXVI.
Sic habet Tr., pro quo
tus est. Noia Vilam Columbanieditam esse Basil.
etColon. inter Opp. Bedaetora. III, licet Jonas rao- mendosein edit. ucxiu,mulata, ut saepelit, in binanachus Bobiensis seipsum in praefationeauctorera rinm quinarii noia. Anniim 616 habef recapilulalio
ad linemHist.TimideAliredusrex in VersioneSaxoprofiteaiur.
» Sed quantum. Nescio unde boc inlerprelantur liica, cir<:aG16.'Ciiii'i'L.
90
SECT. III. — IHSTORIAECCLESIASTICA.
89
«decimosexlo,qui est annusvicesimusprimusex quo _.__Vurtigerio]Brittaniam primus intravit, ut t supra
Augtistinus{.4/. add. episcopus]cum sociis ad prae- retulimus.
At vero post mortem Aedilbercti,cum fllius ejus
dicandumgenii Anglorummissusest, Aedilberctrex
Canluariorum,post regnum lemporale, quodquin- Eadbaldregnigubernaculastiscepisset,magnotenelquaginlaetb sexannisgloriosissimetenuerat, aeterna lis ibiadhucEcclesiajcremeqtisdetrimentofuit. Sicaclestisregni gaudia subiit: qui tertius quidem in quidemnon solura fidemChristi recipere noluerat,
regibusgentisAnglorum,cunetis anslralibus eorum sed et fornicalionepollulusest laii, qualem nec inter
provinciisqnaeRumbraefluvioet contiguisei termi- gentes auditam Apostolus testalur, ita ut s uxorem
nis sequestrantur a borealibus, imperavit; sed pri- pairis haberet. Quontroque scelere occasionemdemus omniumcaeliregna conscendit.Namprirousim- dit ad priorem vomilurarevertendf, his qui sub imperium hujusmodiAeili rex AustraliumSaxonum; perio sui parentis, vel favorevel timore regio, lidei
secundus Caetin rex OccidenlaliumSaxonum,qui etcastimoniaejurasusceperant. Nec supemoeflagella
Iingua eorumCeaulinvocabatur; tertius, ut dixi, districtionis-perfldoregi castigandoet [AL,vel] correx rigendo defuere: nam crebra menlis vesaniaet spiAedilberctrex Canluariorum; quartus Reduald__
OrientaliumAnglorum,qui eliam viventeAedilber- ritus imihundiinvasionepremebatur. *
cto eidem suae genti ducatum praebebal,oblinuit; jB Auxit autem procellamhujusce[AL, hujusmodi]
quintusAeduinrex Nordanhymbrorumgentis, id est, perturbationis, etiam mors Sabercti regis Orienlaejus. quae ad borealemHumbraefluroinisplagamia- lium Saxonum, qui ubi regnapercnniapelens, tres
habilat, majore potenlia cunctis qui Brittaniamiu- suos filios,qui paganiperduraverant, regni lempocolunl, Anglorumpariter el Britlonumpopulisprae- ralis heredes reliquit, cceperuiililli mox idolatriae,
fuit, praeter Cantuariis [AL, Cantuarios] lanttwi; quam vivente eo aliquantulumintermisissevidebannec non et MevaniasBritionuminsulas, qure inler tur.palam servire, subjectisquepopulisidolacolendi
Hiberniamet Britlaniamsitaesunt, Anglorumsubje- liberam dare liceiitiam. Cumqueviderentponiilicem
cit imperio; sextusOsualdet ipseNordanhymbrorum celebratisin ecclesiamissarumsolleraniis,Eucbari->
rex Christianissimus,hisdem flnibusregnum tenuit; sliam populodare, dicebant,ut vulgofertur, ad eum
septimusOsuiu[AL,Oswi,Oswin]frater ejus,tequa- barbara inflalislultitia: < Quare non et nobis porrilibus pene lerminis regnum nonnullotemporecoer- gis panem nitidum,quem et patri nostro b Saba [AL,
cens, Piclorumquoqueatque Scoilorumgentes, qiwe Saeba], sic namqueeum appellareconsuerani.dabas,
seplemtrionalesBriltaniaefines tenent, maximaex etpopulo adhuc dare in ecclesianon desistis?t Quiparte perdomuit, ac tribularias fecit. Sed haecpost- bus ille respondebat: < Si vullis ablui fonte illo samoduro. Defunctusvero est rex Aedilberctdie • vi- G
. lutari quo paler vester ablutus est, poteslis etiam
gesimaquarta mensisFebruarii, postvigintiet unum panis sancti, cui ille parlicipabat, esse parlicipes:
annos acceptaefldei, atque in porticu sancti Hartiai, sin aulen lavacrumvitaeconleronitis,nullatenusvaintra ecclesiambeatorumapostolorumPelri et Pauli letis panem vitae percipere. > At illi: < Nolumus,
sepullus,ubi et Berctaecondilaest.
inquiunt, fonlemillum Intrare, quia nec opus illo
Qui inter caeterabona, quaegenti suaeconsulend» nos habere novimus, sed tamen pane illo refici vocon/erebat, etiam d decreta illi judiciorum, juxta lumus. i Curoque diligenterac saepe ab illo essent
exemplaRoraanorum,cum consilio sapienliumcon- admoniti,nequaquam fleri posse ut absque purgaslituit; quaeconscriptaAnglorum sermoneliactenus tione sacrosancla quis oblalioni sacrosanctaecomhabentur et observanlurab ea: in quibusprimitus municaret [AL, communicei], ad ullimum furore
posuit,qualiter id emendaredeberet, qui aliquidre- commoti, aiebant: < Si non vis adsentire \AL, adrum vel Ecclesiae,vel episcopi,vel reliquorumordi- sentiri] nobisin tam facilicausa quam petimus, non
nuro furto auferret: volens scilicet tttitionemeis, poterisjam in nostra provinciademorari. > Et expulerunt eum, ac de suo regno-cum suis abire jussequos et quorum doctrinamsusceperat,praestare.
Erat autem idem Aedilberctfilius IrminriciJA(., runt.
Qui expulsusinde,venitCantiam,trac.aHirminrici],cujuspater Ocla,cujus pater Oeric[AL,
[DCXVU.]
Orric], cognomentoOisc, a quo reges Cantuariorum turus cum Laurentioet Justo coepiscopis,quid in bis
solente Oiscingascognominare.Cujuspater Hengist, esset agendum.Decretumqueesl communiconsilio,
qui cum iiliosuo Oise invitatus a Vurtigerno [AL, , quia satius essel ut omnes palriam redeuntes, libera
» Decimosexto. Al., tertio,
teplimo, a similitudine
numeraliumui, m, mi, in Codicibusantiquis.
,' b* Sex. Al., tribut, eodem quo supra errore.
Vigetimaquarta. Al., vigetimateplima, eodem
quo supra errore.
I <tDecreta.Restant adhuc haecdecreta in celeberrimo textu Rotfensi,quein Ernulfus episcopus reli_quil. EorumexordiumSpelmannus edidil Conc. I,
: pag. 127. ReliquaHictesius in suo Thesauro Diss.
' Epist. pag. 89. Novaraedilionemmolitus esl Elstobiuswsedraorie praereptusprxclarum opus relinque-
re coactusest imperfectum.
e Oitcingai.PatronymicumSaxonicum, ut GeuitWodening,Aetheling,eic.
ting,
' Supra.
i, 15.
s Uxorempatrit. Posl mortemBerctaealiam duxerat ^Edilberctus, quam historici eb incestum nullo
dignantur nomine.
h Saba. Saxonibusantiquis nomina abbreviareac
contraherenon insolitumiuit, sic Cuthulfumet Cu
tbwinumin Cuiham,Ceolricumin Ceolatn,Saberluun
in Sabam, etc.
PRESBYTERlOPERUMPARS IV. — HISTORieA.
91
BEDiE VENERABILIS
92
jbi menle Dominodeservirent, quam inter rebelles A noluerunl,i iolatris magis pontificibusservire gaufldel barbarossine fructn residerenl, Discessereita- dentes. Nonenim lanla eral ei, quarita patri ipsius
que primo[Af., primi] Mellittisae Jusius, atque ad regni potestas, ut etiam noleniibusac contradicentipartes Galliaesuccessere.ibi reruht flnemexspectare bus paganis autistitemsuseposset Ecclesiaereddere.
disponelifts. Sed noii niullo [Al. add. post] tempore Verumtamen Ipse CurasUa gente; ex quo ad Doraiqui pfteconema se veriiatis expulerant[Al.-,depule- ntnn conversus est; divinis se studuit mancipare
rant], daeraoniciscultibus impune serviebant. Nam piaeceptis.Deniqueet in monasteriobeaiissiihiapoegressicontra gentemGeuissorumin prrelium,omnes stolorumprlncipis , ecclesiamsanctre Dei genitricis
paritef cum sua roililia corrueruut; nec, licet aricto- iecit, quam consecravitarchiepiscoptisMellitus.
ribhs perditis. excitatumad scelera vulguspotuit reCAPUTtll.
corrigi [A/. corrigi], atque ad simplicitatem fldeiet ti Meiiiius episcopusflammasardentissuwckitaiis
caritalis qu* est in Christo; revocari.
ordn&b'
reMihxeril.
flobeiiiiiireiriarite'rege [bcxix]iiealus arcbiepiscbCAPlJf tL
17«correplu» ab aposioio Peiro Laireriliui 2E'6d- ptis' Laureiitiiisfegiiiimb caeleste cbiisceiidil,atijue
balMhi Be<jetnM CftristiitiicHnveHerU;
qui mox i< ih ecclesiael mbiiasteribisaricti apbstbii Petri juxta
MellilumeiJuttumadprwdicandUmreiiocaverit. I
pfajdeceisbfehi stium Aiigustiiiumsepuiiusesl die
Chm verb et [Ai. dm. et] LaUrerltltiSMellittirri qiiarlb Nbriafuin Fgbfuariariiiri: pbst quein [AL,
Justilrtlqiifeseculufus4c BfiUanirirhfeitsetteTicttirus' pbstqiiaiii] Meliiius, qui erat Luridoiiiajepiscopus,
jussit ipsfisittl fibble iri ecclesla' bcatoflllri sedehi DbriivefiierisisEcciesiaetertius aii Atigustino
[DCXVII],
justiis atiierii
adtitic siipefstes
aposiblofum Petfl 61 Paitll de qda fretjiiShtgrjara Stiscepit:
Hrofensein
•
•'
<
"' < "
'•Ait<t
••
•••
--•:
t*
.,<'.•
dixirhtls, SlratUfiiparari; Iri ijbo culii JiOst ffloltas' regebal Ecclesiam,qui cum magnaEcctesiam
ApgtoDdffiihufh
preco^ac lafcfjlnasad
[A(:Deilrtl]pfSstaili riibi cufa ac iatlbre gubernarent,susceperuntscripta
Ecclesite' fusas ; ad qtiiesceiidutntilembrapbstlisstet extibftatbfiaa pontificeRbniaiiaeet apostolicaesedis
rtpbstolb- Bbriifacib,qiii post fieusJedit Ecclesiaepfaefuit,anno
atque obdorfnisset,appariilt bi beatlssTriius
rum prlnceps;et tnulto lllum teiil|jore sect-etaertbctli'< iiicafiiaiibtiisdbiiiiriicaesexceiilesimb decimb riono
flagellls « artioribus afuclens; sciseltabatur apHstb- [AL,octavb]. Erat auteiri Mellituscorporis quidero
lica dlstrlctione,qtiaregfegefflqueitl SilJIIpse cfedi- inflrraitale, id est podagra, gravatus, sed mentis
derat, retihquefet, velclii pastdriliiloves Cltfistl ill1 gressibitssanls [AL, saiius], alacritcr terrena tjuaeroetiiolupordm pbsitasfuglertsipse Hihiitteret.<Ati1 que iransiliens, atque ad caelestia semperainanda,
mei; inqilit; ttblitus es bxerrtplf, qill prO t»afvulii1
C
j petenda et qururendapervolans. Erat carnis origine
Cliristi, qobs trlibiIn indlciurhSlitedilectJbhis*cbifli nobilis, sed culminemenlis nobilior.
nfciidateral;vincula, vfelbferS,
cafrcefesi;
adflifclidneJi
Deiiiqueiii uriuriiviritiliseiiis, unde caeierairitelI
ipsatll pbstrertibntbriem ; tribrtemattletn cHlcis;ab> ligi pbssint, lestiinbhiuin feicraui';ieriiporbquodam
iritldelibuset initnicisChristi Ipse cttrhCflristocBTO- civitasDoruvernensisper culpam incuriae ignl [AU
nandds perttili? » llis betiilPetrl liagellls slmnl ett igliij]fcbffepla,cfelifeseeiiiibiisccepitflairiihiscbrisutjtlHiriatlbtiibiisanimatusfsmuliisChristiLatireittius,
'< ifll: quibtis clitHHullbarjudfrimiiijefcttiposset aTlrjiiis
moxtnanefaciovenit ad regerti,et retecto[ALt ejecfb]
] rjbSiste'frJ;
civUatilfcsseijiafs vastritahbri ihl]iTinqiib
vestimeitlOquantis esset verberlbuslacerrtlUsosieit-- illfiia;aiqile ali etiiscopiu-m"
jureTis se fiaihlhadilalailit. gui multifmmiratii*;et lltquirfensquis tariio vlro> m, cmimn ^iscbpu^ ui mmm; ubi liumahuin
i dfjfefat;auxlliuni, jiissit se bbviriiilgsfcvieiliibtTs
tales susus egset ptagas tnfllgere: Ut audivtl qui»
, et
su* causasalutis episwpu*3b apoltbloGtirisTiiantai htic illiictjlievoTrtritibus
ighiumJjlbbisbiTrfi. fcrafaii- tfcthfebItjfcinbi ilaitiiiiariiraihipellll mrixifHeincuhiesset loflnenta plagdsqtlfepefpesstis;extimuit rtiutomhlidtoiatriae
ctlltii, ab-- beba-tjIrtrJftJritliilbedtrjrtiiriqiiiilUor'Cofbuatdfutri.
Nim.atque atiatbefciatiiflto'
dicato connubionon legitimo,suscepitfidemClnistl;; Ibi perlatus obsequentummantbus episcopus; ccfepit
et baptizatus, Ecolesiaarebus quanturo valuitj ini 5 olando perictilumihflrmuSabigere; quod Itrmaforomnibus consulere ac (avere curavit. Misit eliami liura manus multum laborandd nequiverat.Necmdi ia. veutus qui a meridietlans. urbi [AL, ulii]incendia
Galliam, et revocavil Mellitum ac Justum, eosque
ad suas Ecclesias libere instituendas[At.reslitueu- sparsera.tjconlta nicridiemreilexus, prirao vim sni
das; ai., instruendas]redire praecepit:qtii post an- furorisa lajsionelocoruinqure contra erant, abslraetl xii. ac niox fuiHiitusqttiescendoi,tlanimispariter sonuro ex quo abierunt, reversi sunt [DCXVIU];
Jiis tis quidemad civitaieraHrofijcui praefuerat,re- pitis atque extiticlis cohipescuit. Et qtlla vir Dei
e igne diviriaecaiilatis ibftitei afdebai, quia [Al., qui]
fecipefe
diit, Mellitumvero LuhdbnlehseieTpiscti_iQm
» AffwfiJii*'.Sic
Laurejaio uqti.exsiai, Mo.lamisauieni.vidit etCapai:., acrioribut,
mss,,,ye|.i
b CwTesie
conscenaii.l'deiiiGotseiintisqui _4u^iistiiji
ftrjiviiisaiibreviiivit. Dicilur.Laur.eiitilisribn sotuin
ji
Viiamet translationeii)scripsil, scri|isit ei Laiireutii,
i, Hiierassciios.i^se,serl iief etiatn ip S.cpljaiysusceMelliiiet alibnini. Fuit illeGotseliniis, iil. obiter tli- jibsfc,ei syiip.iiujniii-Tiis^ia,
Maiiiiia len(ii»sead paei multa iiiiracula
cain,, iironadiusliefiiliiahus, qiiLiii AiigliaivianS.i. fceiil EctTesiaruiiistabilLeiitJaiii,.
AiiseiiubCaiiliiaf. evbcitus. Kiiiriese.aJ
de qiribus,jiibjiji),tieda.
i,
jiriiiiiii.i,
u,n'(le(jijaqi|e
j
ierp.eirassef
'deinde Doruberniajconsedit. Ilujus auiitbrisci bpfe'- Metiibriiiejti^ iilMafiyibibgiiscelebfatur 2 Febf.
ris nieminii W. Malm. de Ponl. Quod scripsit dee
SECT. itf. — HISTtDtllAECcLESIASTICA.
U
. fralernitas vestra perduxerit.Qua ex re de loriganitempfeslatfespotesiaium aefiafuhi a sua siiorurhqueA
lresiohecfbbfisbfatiohibitevelexlioriaiibnibiisrepel- iniiate clementirecrclestiscertara adsumentes lidulefe cohsUeverat,fheritbveiiiis iTammisqiiemundia- ciain, non solnm suppesitarum ei gentiura plenissilibus Jifaevalere,et iie sibi suisque hocerent, obti- mam salutem , immo quoque viciiiarum, vestrai
nere botefai.
prredicaiionis ministerio credimus subseqtiendam:
Et llic ergo po^iqiiarriaiiiiis quinqiie fexit feccie- quatenus, sicut scriptum est, consummali operis
siam, Aeodbaldoregnautemigravit ati caelos,sepul- Vobismerces a retributoreomniumbonorumDomino
ttisqtieest ciihi^aifiiilissuis in sajpedictombnasterio trihuattir. Ei vere per omnem letram exisse sonura
et ecfclesiaberiliss.ifiiapbstolbrumprincipis, annoab eorum, et in flnesorbis lerrreverba ipsorura, uiuverincarnatioiifctTomThi
sexcentesimovicesimoqriarto, salis gentium confessio suscepto Christianresacradie dritavb lialfciiiiafumMaiaftiin [AL, Martiaruni]. inento fidei protestelur [Al., protesiatur].
< Palliiim prajlerea per latoreui privsentium fraCAPfJTVlil.
Ut Bonifaciuspapa Jqsto successoriejus paliiumet lernilati tuaj, beni^nilatisstudiis iiivhali direximus,
quod yidelicel tanlum in sacrosanclis celebraudis
episiolammiserit.
[bcxxiv.]Cui staiiriisuccessii in ponlificaiumJu- , mysteriis utendi licentiam imperavimus: concedensius, qui erai Hrofensls Ecclesiae episcopus. Uli B tes eliam tibi ordinaliones episcoporum, exigente
aulehi EcciesiaeRoinanuiii pro se consecravit epi- opportunilate, Dominipraevenientemisericordiacescopuin, tiata sibi bfdinandi episcopos auctoritaie a lebrare : ita ut Christi EvangeliumpluriraprumadpbritiiiceBonifacio,quem successoreni fuisse Deus- nunciaiione, in omnibusgentibusquse necdum condedii supra memimmtis; cujus auctofitatis isla est versre sunl, diiatelur. Studeat ergo tua fraternitas,
forina :
hoc quod sedis apostolicaehumaniiaie percepit, in< Dileclissimofralri Justo, Bonifacius.Quam de- tenierala menlis siuceriiale servare. Intendeps cujus
voie, quamque eliain vigilanterpro Chrisli Evange- rei simililudinetam prajcipuumindiiinentunihumeris
lio elaboraverit vesira fraterniias, non solum epi- . tuis bajtilandumsusceperis.Talemquete Doroiniimstolaea vobis iiireetoelenor, immo indulia desuper plorata clementiaexbibendumsti.ide, ut indulti mtiopcri vestfo perfectioindicavit. Nec enini omnipp- neris prrerni? uon cnm realitiidine, sed cum comieris Deus, aut sui nominis sacrarnentum, aul ve-tri moilis aniroarum, ante tribuual summi et venturi
Fructiihi laboris deseruit, dum ipse prajclicatoribus Judicis reprrcsenies. Deus te incoluroerocustodiat,
Evangelii fideliler rcpromisil: Ecce egfi vobiscum dileclissimefrater. »,...
CAPUTIX.
sumomnibusdiebus usquead consummaliotlem
swculi '» De imperioregis,Aeduini,etnt vcniensad evangetizan[Malth.
xxvm,
Quod
niundi]
20).
specirililer
[.41.,
(iiimei Puulinus, pr/mq filiam ejus cumaliis frfei
injunclo vobis minislerioijiis clementia demonstraChfistianwsdcrdirienlisimbueril.
vit, aperienscorda genlium[AL,gentililim]ad susciQdbieinjibre eiirtih'gefis"^brdahliymbforiim, hor.
pjeiiduiuprajdieatjpnisvestrae singulare mysteriuiri: fcst,ea haiio Ahgloftiriiijuaead aqniloiialeiiiHumbrae
Magnoenira prajpiioa fatigionun veslrorumdeleclti- fltihTihisplagrim habitabat; cum fege siib Aediiino,
bilcm cursum . bonilatis suae stiiTngiis illustravit; Vefbunilldei
pfaedicanleP&uliiib;fcujiissupra iiieiiiidum creditoruin yobis talentorum fidelissima:negoCbi virJelicelfegi iri-aiisjiihirhiis;siiscepii[DCXXV].
tiatiopis ofticiisuberemfriictumimpcndens,ei, qood cium suscipieiidre'(idbiel feglii cseKslis, pblesias
signare possetis niuliiplicaiisgeneratioiiibuspraepa- fctiauiterreni creVerht imperii : ita lii, qiind nemo
ravit. Hocqueeiiamilla vobis repensationecollaturn
Anglbfuraaihtefciliii[Al. ad'd.iefcit],blhnes Britlaniaj
esl, qua [AL,quij injuncto miuisterio jugiter. persi- liiies,
vel ipsbrulh irel Grittbiiiiniprovlnciaeliaqiia'
laudabili
stenlcs,
patientia redemiitionem gemis biiarit[At., iialiiiabahiur],suiiiiitioneiteceperit.Quin
illius exspectastis[A(.;exs|iectaiis],etveslrisiit [iro- btc Slevilhias
liisiilas, siciit et siipfa dbcuitmts, imficerenlmerilis, eoHiittcst saivdtiobropiriala;dicente.
pefio stiiijiigavitAfigibrutii': qiiafiim pribr qnre ad
Domind: 0"» perseveraveritusquein jinein, iiic sat- D riiisifunifestel sitti
riiripllbr,et frugum pfbventu atvuserit (Jfaitli-xxiV,15). Salvatiefgb estis spe pa,]ueubeftaie felicinf;hongeiitafiiiiisexagintafariiiiislietitiaj, et tolerantirevirtule, tit ihfideJiuirifcorilli riiiri iiiensiirain,
jiixtri nestiiiiatibneihAhglorum; senaliiratiac superstilioso itibrbb pUrgiila,itii borlic- fchritlEl
tffccelitrifuni
et Uilraspaiiiifniehei. Srtlvatoris.SuscepiisnaniqhferljiiiilrhiiSerifcordiam
Huif atitein ^eiiti bfcfcaslo
fuit percipieridaj(idei,
b
que apicibtishlii liostri Adulvaidiregis, reperimus qiiodpraSfatu^rex ejijs,cbgiiatiohejunctiis esi regiquanlri saeri eloijuii efuditione, ejus aiiiniuiiiad EuS Caiiliirifibfiim,accepiaiii conjugemAetlilbergae
verae conversioniset indubilatre fidei cfedulittilein
fiiiri Aeaiibercli regis, qiir» alio nomiiieTaiae [Al.
a Faligiorumvestrorum.jSicTr, Fatigia dixit Befilioel successoreAedilbercti; qii@hiiiomine
da faiigatibnes iri laboribiis bfb aniinaruqi incro pitis,
Auduvaldipapa saepiusvocat:
sufecepiis: quairinos vofehi, ficet p,eregr|iiaiiireii- . «, Mevdnias. Caiitbtlenusdicil Iegi dbiiere Menaiiuiiinis, prb e'a qiirb.est jn Vulgaiis., fastigiorum uiasj ct lorte uoii inale, sed veftthiest taiiieri, qiiod
vesii-qrunt.{n ms: S. fterniariide Pratis legofatiga- ipsp fatetlir, Mevaniasin OodiclbUs
sic ehim velegi,
tioiiumvesiraruni:CHIFFL. > „
tusiissimise habentmss.NouOpusfestUicfcrefit-iorehi
.._.-.
b Aduivdidi.(Al'.',AdMvaidLEdilvaldi,
fethelvattfi} insulam hodie Anglesey;seciiiidauiMan appellari.
Eadbatdi.)Idemest cuiii Ebdiialdb praeceiieutisca-
03
PRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
BEDJEVENERABILIS
96
d manumquoregem a nece defenderet, mox interpoTateJvocabatur. Hujusconsonium cum primo ipse A
missis procis a fratre ejus Aeodbaldo, qui lunc suit corpus suum ante ictum pungentis: sed tanta vi
regnoCantuariorumprseerat,peleret [AL,petierat]: boslis ferrum infixit, nt per corpus militis occisi
responsnmest, non esse licitumChristianaravirgi- eliam regem vulneraret. Qui cum mox undique glanem paganoinconjugemdari, ne fideset sacramenta diis impeteretur, in ipso lumultuetiamalium de micrelestis regis consortioprofanarenlurregis qui veri liiibus, cui nomenerat Frodheri[AL,Fordheri],sica
Dei cultusesset prorsus ignarus. Quaecum Aeduino nefandaperemit.
Eadem autem nocte sacrosanctaDominiciPascbse
verba nuncii referrent, promisit se nil omnimodis
contrariumChristianaefideiquamvirgocolebat, esse pepererat regina filiam regi, cui nomen Eanfled.
facturum: quin potius permissurumut fldem cul- Cumqueidem rex, praesentePaulino episcopo, graturiique snaereligionis cum omnibusqui secumve- tias ageret diis suis pro nala sibifilia, e conlra epinissent, viris sive feminis,sacerdotibusseu minislris scopusgratias coepitagere DominoCbristo, regique
moreChristianoservaret. Nequeabnegavil se etiam adstruere, quod ipse precibussuis apud illuroobtieandem subilurumesse religionem; si tamen exa- nuerit, ut regina sospeset absquedolore gravi sobominataa prudentibussanctior ac Deo dignior posset lem procrearet.Cujusverbis delectatusrex, promisit
inveniri.
g1 se abrenunciatisidolis Chrislo servilurum, si vitam
Itaque promittitur virgo, atque Aeduino mittitur, sibi et victoriamdonaret pugnantiadversus regem,
el juxta quoddispositunifuerat, ordinalur episcopus a quo homicidaille, qui eum vulneraverat, missus
vir DeodilectusPaulinusqui cum illa veniret, eam- est: et in pignus promissionis implendac,eandem
que et comiiesejus, ne paganorumpossentsocietate flliam suam [Al. om. suam] Christo consecrandam
pollui, quotidiana exhortatione et sacramentoruro Paulino episcopo adsignavit; quae baplizala est die
sancto Pentecosies, prima de genle Nordanhymbrocajlestiumcclebrationeconlirmaret.
Ordinatus est autem Paulinus episcopus a Justo, rum, cum « undecim\AL, duodecim]aliis de familia
archiepiscopo,sub die duodecimaKalehdarumAu- ejus.
Quo tempore cnratus a vulnere sibi pridem ingustarum, anno ab incarnaiione Domini sexcentesirno vicesimo quinto : et sic cum praefatavirgine> ilicto, rex, collecto exercitu,venit adversus gentem
ad regem Aeduinum quasi comes copulrecarnalis5 [AL, regem]OccidentaliurnSaxonum,ac belloinito,
advenil. Sed ipse polius (oto animo intendens, utt universosquos in necem suam conspirassedidicerat,
getitemquamadibat, ad agniiionemveriiatis advo-. aut occidit, aul in deditionemrecepit. Sicquevictor
caus, juxta vocemApostoli,uni viro sponso[Al. om. in patriamreversus, non statim et inconsullesacra>C menta (Idei Christianaepercipere voluil: quamvis
sponso]virginemcastam exhiberetChristo. Cumque
in provinciamvenissel, laboravit multuni, ut el eosi nec idolis ultra servivit, ex' quo se Cbristo servimqui secum venerant, ne a (idedeflcerent[AL, disce- rum esse promiserat. Verum priroo diligentius ex
derent], Dominoadjuvante,contineret,et aliquos,sii [Al. add. eo] terapore, et ab ipso venerabili viro
forle possel, de paganisad fldeigraiiam prsdicmdoi Paulinoraiionem fldei ediscere, et cum suis priroaconverteret.Sed sicut Apostolusait, qnamvismulto
) tibus quos sapientiores noverat, curavit couferre,
g quid de liis agendumarbitrarentur. Sed et ipse cum
tempore illo laborantc in verbo, deus saecuiihujus
excaecavitmentes infidelium, ne eis fulgeret illumi- esset vir natura sagacissimus,srepediu solus resinatio EvangeliigloriseChristi.
deos, ore quidemtacito, sed in intimis cordis multa
Anno autem sequentevenit in provinciamquidam
n secum conloquens,quid sibi esset faciendum, qure
sicarius, vocabuloEumer [AL, Eumerus], missusaa religioservandatractabal.
rege OccidentaliumSaxonUm, nomine Cuichelmo,
'.
CAPUTX.
.
gperansse regem Aeduinumregno simulet vita privaturura: qui babebat sicam bicipitemloxicatam;ut., Ut papa Bonifaeiuteumdemregem mittit literit tit
hortatutad fidem.
si ferri vulnus minus ad morlem regis sufficeret,
t, D
d Quo tempore exhortatorias ad fidera
[DCXXV.]
veneni.
Pervenit
auiem
ad
peste juvaretur
regem literas a
a
poniiflcesedisaposlolicaeBonifacioaccepit,
primo die Paschae,juxla amnero Deruvenlionem
ista est forma:
quarum
u
bi
lunc
eratb
villa
Doruventlonem],,
'
[AL,
regalis, *
Exemptarepistolwbealittimi el apostolicipapwur"l
intravitquequasi nuncium domini sui referens: et
bit Romanw\A\.,Romw] EcelesiwBonifacii,direcum simulalamlegatiouemore astuto volveret, ex[ciwviro glortotoAeduiitoregiAngtorum.
'surrexit repente, et evaginalasub vesle sica, impe<VirogloriosoAeduinoregi Anglorum,Bonifacius
tum fecit in regem. Quodcum videret Lilla ministet
-f episcopusservusservorumDei.
id . < Licet summsedivinitatis potenliahumanaelocuregi [AL, regisj amicissimus,non babensscutumad
» Deruventionem.
AQuotempore.LicetBeda ponal has BonifaciilitDerwent.
b Villa regalit. Aldby.
teras post acta prioris capilisquibus annum assignat
c Undecim.Malh.. YVestm.triginla dicit. Codices
es 626, necesse tamen est datas fuisse eas an. 625. In
Bedreediti, excepioA. 1, habent duodecim,sed quair
m illo eniin anno Bonifacius obiit 22 Octobris. Quo
male vide ParaphrasinSaxonicamms. C. C. C, qua
ae temporeigitur hic, idem esl Bedaequodintereaalibi.
• Exemptar epittotw, etc, om. ed. Cantab. et
sic locuniexprimit, eum undecimaliit feminit e fajmiliareginw,et infunt [uit duodecima.
Lugdun.,et quajdammss.
95
98
97
SitCT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA,
tionis officiisexplanari non valeat, quippequaesui A lionem[AL, suppositionem]colentes amplecluntur,
magnitudineita invisibiliatque investigabiliaelerni- eorum quos colunl, exempla perditionisinsinuant;
tate consislit, ut haec[AL, eamj nulla ingeniisaga- undede eis per Psalraislamdicilur : Omnesdii gencitas, quanlasit, comprehenderedissererequesuffi- tium dwmonia,Dominutautem cwtot fecil (Psalm.
ciat: quia tamen ejus humanitas ad insinuationem xcv, 5). Ef itertim : Oculoshabenl, et non vident;
sui reseraiis cordis januis, qurede semetipsaprofe- auret habent, et non audiunt; naret habent, et non
reiur, secrela humanis mentibus inspirationecle- odorabunt; manut habent,et non palpabunl;pedet
menler infundil; ad adnunciandumvobis plenitudi- habent, et non ambutabunl: similes ergo efflciunlur
nem fldeiChristianae, sacerdotalem curavimussol- his qui spem suaeconlidentiaeponunt in eis (Ptalm.
licitudinemprorogare [AL, praerogare],ut perinde cxm, 5-8). Quomodo enim juvandi quemlibetposCbrisli Evangelium,quod Salvalor noster omnibus sunt haberevirlutem hi, qui ex corruptibili raateria
prxcepit gentibuspraedicari,vestris quoquesensibus inferiorum etiam , subposiloruinque libi manibus
insereotes, salulis vestrae remedia [AL, remedio] conslruunltir?quibus videlicet artilicium huraanum
propinentur. Supernae igilur majeslatis clementia, adcpmmodanseis inanimalam membrprumsimiiituquaj cuncla solo verbo praeccptionissuaecondiditet dinemcontulisti? qui nisi a te moiifuerinl,ambulare
creavil, caclurovidelicetet terram, mare et omnia B non poterunl; sed lanquam lapis in unoloco posiqurcin eis sunt, dispositisordinibus quibus subsiste- tus, ita constructi [AL, conslricti], nihilqueiniellitet, coajterniVerbisui consilio, et sancii Spiritus genliaehabentes, ipsaqueinsensibilitate obruti, nulunitate dispensans,hominem ad imaginera et simi- lam neque taedendi neque juvandi facultatemadepti
litudinemsuam cx limo terraj plasmatumcohslituit, sUnt?Quaergo mentis deceplione eos deos, quibus
eique tantam praemiipraerogativamindulsit, ut eum vos ipsiimaginemcorporistradidistis,colentessequicunctispraeponeret,atque servato termino[AL, tem- mini, judicio discrelo reperire non possumus.
< Unde oporlel vos, susceptosigno sanctcecrucis,
pore] praeceplionis,aeiernitatis subsistentiapraemuniret. Hunc ergo DeumPatrem, et Filium, et Spiri- per quod bumanumgenusredemptum est, execrantum sanctum, quod est individuaTrinitas, ab ortu dam diabolicajversuiiaesubplantalionem,qui divinaj
solis usqucad occasum, humanuni genus,quippeut bonitatis operibus invidus aeraulusqueconsisiit, a
creatoreroomniumaique factorem suum, salutifera cOrdibusveslris abjicere, injectisque manibus lios,
confessionelide veneratur et colit : cui etiam stira- quos ealenus materiae compage vobis deos fabrimilates imperiirerumque poiestates submissaesunt, castis, confringendos ditninuendosquesummopere
quia ejus dispositioneomnium praelatioregnorum procurale[AL, procurare].Ipsa enim eorum dissoconcedilur. Ejus ergo bonitatis misericordiatotius C lulio corruptioque,quacniinquainviventemspiritum
creaturaesuae» dilatandisubdi eliam in exlremitate babuil, nec sensibilitalem a suis facloribus poluit
terraepositarumgenlium corda frigida, sancti Spi- quolibet modo suscipere, vobis patenler insinuet
rilus fervorein sui quoqueagnitionemirabiliter est quam nihil erat quod eatenus colebatis: dum profecto melioresvos qui spirilum viventema Domino
dignatasuccendere.
< Quaeeniin in gloriosifilii noslriAndubaldiregis, percepistis,eorum construclioni[AL, constructione]
genlibusque ei subpositis illustralione, clemenlia nihilominusexistalis: quippe quos Deus omnipolens
Redemptoris fuerit operaia, plenius ex vicinitate exprimi hominis quem plasmavitcognalione, dedulocorum vestram gloriam conjiciraus cognovisse. clis [Al., deductus; aL, deductos]per saeculainnuEjus ergo mirabile donum, el in vobis certa spe, merabilibuspropaginibuspullulare coustituit. Accecaelesli [AL, spei caelestis]longanimitateconterri dite ergo ad agnitionemejus qui vos creavit, qui in
confidimus.Cura profecto gloriosam conjugem ve- vobisvitseinsufflavit spiriiuro, qui pro vesira resiram, quaevestri corporis pars esse dignoscitur, demptioneFiliumsuum unigenitummisit, ut vosab
aeternitatispraemioper sacri baplismatis regenera- originalipeccato eriperet, et ereptos de potesiale
tionemilluminalamagnovirous.Unde prresenlislylo n nequiliae diabolicaj 'pravilatis [Al. om. ;pravilatis],
gloriosos[AL,gloriosius]vos adhorlandoscum omni caeleslibuspraemiismuneraret.
< Suscipite[Al. add. ergo] verba praedicatorum,et
affectuiniimaecarilalis curavimus; quaienusabominatis idolis,eorumquecultu, spretisque fanorumfa- EvangeliumDei quod vobis adnunciant;quatenus
tuitatibus, et auguriorum deceptabilibusblandimen- credentes, sicut saepiusdictumest, in DeumPatrem
tis, credatis in Deuin Patrero omnipotenlem,ejusque omnipotentemet in JesumChrislumejus Filium, et
Filium Jesum Christura, et Spiritum sanctum, ut [Al. add. in] Spiriiumsanclum,et inseparabilemTri[AL,et] credentes, a diabolicrecaptivitatisnexibus, nilatem; fugatis daemoniorumsensibus, expulsaque
sanctreel individuaeTrinitalis cooperante polenlia a vobis sollicitaiionevenenosiet deceptibilishostis,
absoluti, ajterriajvitaepossiiisesse participes.
per aquamel Spiritumsanctum renali, ei cui credi< Quantaautem reatitudinis culpa teneanturob- deritis, in splendoregloriaesempiternaecobabitarc,
stricti hi qni idolatriarumperniciosissimamsupersti- ejus b opitulantemuniflcentia,valeatis
» Dilatanditubdi. Al., dilatandigralia, tubdi; al., . t>Opitulanle
munificentia,etc. Al„ opitulalioneet
dilatandigralia,tubdendique;al., dilatandwtubsidio; munificentia;al.,
opilulante munificentia;al., opitudilatandw
al.,
latiOiiemunificentiw.
tubtidii; al., dilatandwtubsidiis.
BEDJE VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
100
99
< Praelereabenedictionemproteclorisvesiri beati A
\ Christianorum numero copuletur; ul perinde inlePetfi apostolorumprincipis vbbis direximus; id est, meraio societatis fcederejura teneas roaritalis concamisiam cum orriatura in ,J auro una, et b lena sortii. Scripturo namque est: firtiiit duo in carne
anciriana una : quod petimus, uteo benignitatisani- una (Gen.u, 24). Qupmotlqergo[4(., om. ergo] tinimo gloria vestra suscipiat, quo a nobis riosciturde- . las vobis coiijunctiouis inesse dici pqteiii, si,a vestrto fldei splendore interpositis detesta|blis erroris
slinatuin. >
lenebris ille retiianseritaliepijs.
CAPUT XI.
< Unde oratipiii conlinuaj [Al., cotilinuo] insiUl conjuaem
"" ipsius, per epistolam,salutit iliiut seduIdriiagere curam"monuerit.
stens, a longanimitale crelestiscleiiieutia;illumina[ucxxv.] Ad conjugem quoque illius Aedilbergam lionis ipsius beneflciaimpeuare non cjiesiiias:u),yihujiismodi[Al., ejusmodi] lilteras idera poritifex delicet quos copu|alio carnalis affectus uuum quodamniodocorpuscxlubuissemonsiraliir, lios quoque
misit.
Exemplarepitlolw beatissimiel apostolici Bonifacii uuitas fidei etiam post hujus yitaj transitum in perpapw vrbis Romw, direclw Aedifbergwreginw pclua societatecouservet. Insjsie ergo, gloriosalilia,
AedUiniregit.
el suiimiisconalibusdtiritiain cortlis ipsius religiosa
< Dqmip*gloripsaj flliaQAedi]berg;»reginee,Bq- B
j diviuoruraptaecepioruiniiisiuuatione roollire sumnifaciusepiscopusservus seryorum pA.
mopere deinaiura ; infundcns sensibus ejus, quan< Rederaploris nos|ri benignitas humanp generi tumsit
prreclarumquod credendo suscepisti mystea
sui
dia
quodpretiqsi sapguinis cffusioiie vjncii|is
rium, quantumve sit adroirabile quod renata praebolicte caplivilalis eripuit, piullaj p|ovidentiaj[AL, miuni consequi meruisli.
Frigiditatera cordis ipsius
muiia prpvidemia]quibus salvatctpr propiriayjt1.9- sancli
Spiritus adnunciaiione succende;. quatenus
media; quatenus sui noroinis agnitionem tjiverso auioto
lorpore peruiciosissimicultus, divinsc fidei
modogeulibusiiinoiescens,Crealore.iisuuinpusceplf calor
ejus intelligentiaraluarumatiborialioiium\AL,
Chrisliaiirfilideiagiipsccreotsacrapiei,itq.Qupdequiexhortalionura]frequentationesuccendat, ul profedero in vesira?gloriffisepsjbqsc*lesii cofliat.im.i»u- oto sacrae Scripturaj tesiimoniuin
per le cxpletuui
nere mystjca regeneratiojii->
vestraj pprgalio[AL, fe- indubitanter perclareai
[AL, praeclarcat]: Salvabitur
generatioveslraepurgat.Dnis]palenter inpnjt. i)]agnq vir infidelisper mulieremfidelem(1 Cor, vn, ^4). Ad
ejrgolargitatis donfinicr*beneficioroeqs iiqsjragau- hoc enira roisericordiam dominicaepietatis consedio efiuUavji,quod. sciniillam qrltiq^rixajreligioiiis cuta es ut fructum fidei
tibi beneficreditorumque
in veslri dignatus estc coiifessionesucc.endere.Ex ciorum
Redemptori iuo mullipliceiji resignares.
re
non
imo.
solurogloriogicopjugisvestrj,
tpiius ^( Quod equidem suffragante praesidio benignitatis
qua
gentis subpositaevobis intelljgepiiam in amore sui ipsius, ui explere valeas, assiduis non desistimus
facile inflammaret.
precibusposlulare.
<Didicimusnamque referepiibqsliis, qui ad n%_| < llis
ergo pr.vmissis, paternaj vobis dilectionis
lilii
nostri
Audubaldi
hiudabjleiri
regis
coj- exbibentes officia, lioriamur, ut nos reperta portiiogloriosi
versioiiem nuiiciantes pervenerunt, qqod etiani ve- ris
occasione,de his quseper vos superna poientia
stra gloria Christiauae Qdeisusceptomirabiii sacrq- mirabiliter in conversatione
[AL, conversione]conmenlo piis et Deo ptacitis[AL,placidis]jqgiterpp,ejugis veslri, summissteque vobis gentis, dignaius
ribus enitescai, ab idolorum eliaro culiu, seu fano- fueril
operari prosperisquantociusnunciisrelevetis
inlecebrisse
rum auguriorumque
diligeiiterabstinea,^ [AL, reveletisj quaienus solliciludo nostra, quaede
et ita in aroore Redemploris sui immutilata[AL, veslri
vestrorumqueomniuinaniraaesalute optabilia
ut
devotione
ad
dilj- desideranter exspectat, vobis nimcianlibusrelevelur
persistens inyigijet,
immulata]
landam Chrislianam Udera incessapiljter non desidivinaepropitia[AL,
revrjletur],
illiistrationeuiquc
stat operam commodare: cumque de glofiosocon- lionisin vobisdiffusaro
opulentius aguoscuntes,hijuge veslro paterna caritas sollicite perquisisset,_ lari confessione largitori oranium bonorumDeo et
cognovimus[Al., om, cognoyimusjquod eatepus •• beato Pelfo aposlolorum principi uberes roerito
abominandisidolis serviens, ad suscipiendamvocem
gratias exsolvamus.
proedicalorumsuam distuleril obedieofiamexhibere.
< Praelereabehedictionemprotectorisvestri beali
Qua ex re non modica nobis aroaritudo copgesta Pelri apostolorumprincipis vobts direximos; id est
est, ab eo quodpars corporis vestri ab agnitiotie1 speculum argenteum, et pectinera eboreura [AL,
summaj el individureTriniiatis retnaijsit extranea.
eburneum] inauratum: quod petimus, ut eo beni1
Unde paternis ofiiciisvestrregloriosfeChrislianiiati
gnitatis animo gloria vestra suscipial, quo a nobis
1
nostraro commoniiionemnec [AL, non] distulinius nosciturdestinatum.>
conferendam[41., conferre]; adbortantes, quateiius;
CAPUT XII.
divinaj inspjratioiiis imbula subsidiis, iroportuneet Vl Aeduiniper vitionemquondamsibi exuliotlentam,
tit ad ciedendumprovocqlus.
oppoxtuneagendum non diiferas, ut et ipse Salyatoris nostri DominiJesu Christi cooperante poieuliai
Hrec quideni ipemojcatuspapa Bqpiuii[DCXXM.]
» Aurp una. Al., auro unamet Iwnani ancyrianam
t pallium, ab Ancyraallatum.
'""
''
""'""^
° Cohfessione
unam.'"'"'l""'
'•'"."
ms. Morisoltts; reliqui, "conversioie.
'
"'
>'••' ^
>>Lena Anciriana.Sacerdoti capa esset, militi estt
'",
109
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
101
aestibusaffici, quid agere.t,quovepedem
cius de salute regis Aeduiniac gentis ipsius, literis X
_fl
* gitatinnum
agebat. Sed et ofacufuracaelestequod illi quondam verteret nesfcius.
exulanti apud Redualdumregem Anglorurtipietbs
Cumquediu tacttis mentis angoribus etcsecocardiviriarevelare digiialaesl, non minimtim ad snsei- peretur igni, vidji subito internpestm nociis silehtia
pienda vel intelligenda doelrinuj mohila salutarls adpropinqqanlem sibi bominero vultus habitusque
seusuinjuvilillitis. Cum ergo videret Paulinus diffi- ipcogniti: quem videns, ut ignolumel inopinatum,
culter possesublipiitatemanimi regalis, ad butnili- non parum expavit. At ille accedens salutavit eumj
lalern viaesalutaris, et suscipiendummysteriura Vi- et interrogavit, quare illa hora, caeterisquiescentlvificaecrucis inclinari, ac pro salule illitls, simul et bus ei alto sopore pressis, solus ipse mcestus in tagentiscui prreerat, et verbo exliortalionisapud bo- pide pervigilsederei. At ille vicissim scistjitabatur
mines, et apud divinam pietatem verbo deprecatio- quid ad eum pertineret, utrum ipse intus an foris
uis ageret; tandem, ut verisimile videtur, didicit noctem trausigeret. Qui respondens ait : < Ne me
Ui spirilu, ut quod vel quale esset oraculum regi ajstimesluaerauestjlia;el insomniorttm,el forinsecae
quondara caelitus oslensum. Nec exinde distulit r.1 solitariaj sessionis causam nescire : scio enim
quin continuo regem aramoneret explere voium, certissimequi es, et quare rooeres, et quaeveniura
B tibi in proximomata forraidag.Sed dicito mihi quid
quod in oraculo sibi exhibito se faeturumpromise-1
"
rat, si temporis illius aerumpisexemptus, ad regni mercis [AL, mercedis] dare velis ei, si qui sil,'
qui his le moeroribus absolvat, et Reduatdo suafastigiaperveniret.
tjeai, ut nec ipse tibi atiquid mali facial, nec triis le
»
Erat auiem oraculum hujtismodi: Cqm P(.rse- l|l,siibus peruntjttdum tradat. > Qui cuni se omnia
qrrenteilluoi Aedilfrido,qtii ante eum regpavit, pej quaj posset, huic lali pro mercede beneficiidafurunl
biyersa occullus loca yel regrta, mujlo annoruni esse
responderet, adjecit ilie : < Quid si etiam reteraporeprofugus vagarelur; tandem yenh a;} [4L gem te futurum exstinctis hosiibus in verilate proadd. reeem] Redualdura,obsecransul yitajn,si|am a raittat, ita ut non solum pmnes tuos
progenitores,
tanti perseculoris insidiis lutando servaret ; qtii li- sed et omnes
ante te reges in genle AngloruhJ
qui
benier eum excipiens, promisii se quae p.etebatur fuerajit,
potestate transcendas?> Al Aedtiin con[AL, pelebai], esse faclurum. At postqiiain Acdjl- Stamior iuterrogarido factus, non dubitavit prbmitfrid in jiac eum provinciaapparuisse,et apud regera1 tcie,
ei qui lanta sibi beneiicia donaret, diguig
quiif
lilius familiarilercura sociis babitare cognoyit,misit'
jpstj gratiaitjra actiopibusresponderel. Tura ilteterRedualdo
miiliain
nro nece1 tjp : < Siagtein,
nuneios,qui
pecuniain
inquit, is qjuitibi lanta laliaquedona
Misit
oflerrent:
nequealiquid profecit.
ejus
secundq,^4 xera.citeradvenlura prsedixerit,etiam consiliumtibi
misit terlio, et copiosiora[At. add. auri et] arjgepji
1 tuaj saluti»ac vitaemelius ajque utilius quam
aliquu>
iiona offerens,et belluniinsuper illi si cpntgmnejgluis parenlibus aul cqgnatis uuquam audivit,
jle
1
tur, indicens.Qui vel minis fractus, vej corrup(us
pstendere polucrit, nuni ei obtemperare, et monita
cessit
ul
sive
s
muneribus,
deprecanti,
occidere,se ejus salutaria suscipeie copsenlis? > Nec distplit
Aeduinum, seu legatariis Iradere promisif. Qqod1 Aeduinquin continup pollicerelurin omnibus se seubi fidissimusqtiidam aniicus illius aiiimadyerlit,
1 cuturum doclrinain illius, qui se lot ac tantis calaintravit cubiculum quo dormire disponebal; cfat'
jpiiatibus erepiuin, ad regni apicero proveheret.
enim prima hora noctis, et evocatuhi fora§; quidI Quo acceplo responso,
coi|festimis qut loquebatur
erga euin agere rex promisisset,edocuit et insiiper cuuj eo, imposuit dextecapisuaro capiti ejus, diadjecit: Si ergo vis, bac ipsa hora educamte d.ehac; Cgns: < Cuin hoc eigo libi signum[Al. om. signura]
' advenerii, nieraento liujusteipporis, ac loquelacnoproyincia,et ea in loca intrqducam,ubi nuiiquam16
vel Reriualdus vel Aedilfridus inyenire yaleant.
strae, el ea quaj nunc pioiuittis adimplere ne diieQui ait: <Gratias qiiideniago benevo|enliaj tua. ;> ras. >El his dictis, ut feruijt, repente disparuit, ut
non lanieiihoc facere possuraquodsuggeris, ui pa' inlelligeret non hou/iineipesse qui sibi apparuisset,
cium quod curn lanto rege inii, ipse primus jrrilumI P sed
spiriium.
faciam,cumille mihi nil mali fecerit, nii adhuc iniEt cuin regius juye.oig gplusadhuc ibidfil»Sjlderiticitiaruminluleril. Quin pqtius, si moriturus sii|n,<
rei, gavisus quidem de collatasibi [AL, pia et beiile me magis quaru igiiobiliorquisquam ine morliI
consoialione, sed muliumsolicilusac mente
iiigua]
tradat. Quoenini nunc fugiam,qui per oiitnes Brjt-' sedula
cogiiansquis esset ilie, velunde veniret [AL,
taniaj proviucias,toi aniibrura temporumquecurrivenisset]qui brucsibi loqueretur,venit ad eum prajculis vagabundus, lioslium vitabam insidias? >f fatus atuicus illius,
ketoque vultu salulans eum :
Abeunte igitur amico reinansil Aeduin solus foris,> •
Surge, inquit, inlra, et sopilis ac reliciis curarum
rcsideusquemoestusanle palalium, multis ccepitco- anxieiaiibus, qujeti nieinbra siraul et aniinuniconi» Persequenteillum Aediifrido.Fuit Aeduin fllius
s liunc ^ellam Aeduinipafrei|) fiiisse re^em ad qqjqs
•
e' hatres AeTTaeDeirortim reijis ; iriOrierite'patfei libmen Gregonus alludil in capite primo. NamabTrimulusrelictus, ab Aediltrido Bcrniciorum rege! sufdeCodex A. T.C., pag. f4, tralliiibntjnfilfam
qui Acpni ftliain A.ellreduxii {uxorpm,tum regnp> totquet ad Aetlain regem Occid. Saxori., palferil
- Cissaj.
timi patria ekcliisus,'elapud Redualtfuiiipotentissiniuin Orieiif.Sax. fegelh^fofugus".NotatuiliBicestb
RRnAi VENERABIMSPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — IIISTORICA.
104
pone, quia mutatum [AL, immutatum]esl cor re- A Cui primus pontificumipsius Coifi[AL,Coefl; al.
gis, nec tibi aliquid mali facere, sed fldempotius Cyfi] continuo respondit: < Tu, vide, rex, quale sit
pollicitam servare disponit :' postquamenim cogi- hoc quod nobis modo praedicatur: ego autem [Al.
tationem suam, de qua tibi ante dixi, reginaein se- om. atitem] libi verissimequod certum didici, procreto reveiavit, revocavit eum illa ab inlenlione, (iteor, quia nihil omnino virtutis habet, nihil utiliammonens quia nulla ratioiie conveniattanto regi tatis religio illa [At., habet religio]quain bucusque
•micum suUmoptimura in necessitate positumauro tenuimus: nullus enim tuorum studiosius quam
vendere, immo lidem suam, qure omnibus orna- ego culturaedeorum nostrorumse subdidit; etnihiloroentis preliosior est, amore pecuniae perdere. > rainus multi sunt qui ampliora a te benefieiaquam
Quid plura ? Fecit rex ut dictum est: nec solum ego, et majores accipiuntdignitates, magisqueproexulem nunciis bosiilibus [Al., hostibusj non tra- sperantur in omnibus qure agenda vel adquirenda
didit, sed eliam eum ut in regnum pervenirel, disponunt.Si auiem dii aliquid valerent, me potius
adjuvit. Nam mox redeuntibus domum nunciis, juvare vellent, qui illis impensius servire curavi.
exercituraad debeliandumAedUfriduracollegil co- Unde reslat, ut si ea qnre nunc nobis nova praedipiosum,eumque sibi occurrentemcumexercitu mul- cantur, meliora esse et fortiora, habita examina* tione, perspexeris, absque ullo cunetaminesuscipere
tum impari, non enim dederat illi spatium quo to- B
lum suum congregaret atque adunaret exerciium,, itla festinemus.
occidit in (inibusgentis Merciorumad » orientalem
i
Cujus syasioni.verbisque prudentibus alius optiplagam amnis qui vocatur Idlae : in quo certamine> matum regis iribuens assensum, continuosubdidit:
< Talis, inquiens, mihi videlur, rex, vita hominum
etfilius Redualdi, vocabuloRaegenheri,oecisusest:
ac sic Aeduinus jtixta oraculum quod acceperat,( praesensin terris, ad comparalioneniejus quod nonon laiitum regis sibi infesti insidias vitavit, ve- bis incertum esl temporis, quale cum te residente
rum eliam eidem perempio in regni gloriam suc- ad coenara cum ducibus ac ministris tuis tempore
cessil.
brumali, accenso quidem foco in medio etcalido
Cum ergo praedicanteverbum Dei Paulino Rex_ effectocoenaculo,furentibus autera foris per omnia
credere differret,el per aliquodtempus,ut diximus,. turbinibus biemaliumpluviarum vel n>7ium,advehoris competentibussolitarius sederet, quid agen- niensque unus passerum domumcitisaimepervoladum sibi esset [AL add. et], quaereligio seqtienda
i verit [AL, pervolavit], qui curo per unum osirum
sedulus secum ipse scrutari consuessel/ingrediens
5 ingrediens, mox per aliud exierit, Ipso quidcm temad eum quadam die vir Dei, imposuit dexteram ca- pore quo intus esl, hierais terapestate non taogitur,
. C sed lamen parvissimo [AL, minimo]spatio serenipiti ejus, elan hoc signum agnosceretyequisivit.
Qui cum iremens ad pedes ejus prociderevellet,; tatis ad momentumexcurso, mox de hieme in bielevavil eum, el quasi familiarivoce affalus: < Ecce,, mem regredieris, tuis oculis elabitur. Ita haccvita
inquit, hostium manus fquos timuisti, Dominodo- hominumad modicum apparet; quid autera sequananie, evasisti; ecce, regnumquod desiderasti,ipso3 ttir, quidve proecesserit, prorsus ignoramus.Unde
largiente percepisii. Mementout lertium quod pro- si haec nova doctrina certius aliquid atlulit [At.,
misisti, facere ne differas, suscipiendofidemejus,t altulerii], roerito esse sequenda videtur. > His siet praecepta servando, qui te et a temporalibusad- miliaet cajleri majores natu ac regis consiliariidiversis eripiens, '.temporalisregni houore sublimavit;; vinitus admpniti prosequebanlur.
et si deinceps voluntati ejus, qnam per me tibiii
Adjecit autein Coifi, quia vellet ipsum Paulinum
s diligentiusaudire de Deo quem praedicabal, veibura
praedicat, obsecundare volueris, eiiam a perpetuis
malorum tormentis te llberans, aeternisecum regni
ii facientem. Quod cum jubente regelacerei, exclamain caetisfacietesse parlicipem. >
vit, auditis ejus sermonibus,dicens: <Jam oliminlellexerara nihil esse quod colebamus: quia videlicet
CAPUTXIII.
_.
Quale eonsiliumidem cum Primalibussuis de per- quanto studiosius iu eo cultu veritatem qurcrebam,
s tanto roinus inveniebara. Nunc autein aperte proficipienda fide Christi hdbuerit; el ut Pontifexejus
tuatarat profanaverit.
teor, quia in bac prtedicationeveritas claret illa,
n quae nobis vilae,salutis et beatitudinisaeternaedona
Qutbus auditis, rex suscipere quidem se fidem
._ valet iribuere. Unde suggero, rex, ut lempla et alquam docebai, et velleet debere respondebat. Verumadhuccum amicis principibus[AL,principaiibus;
s; taria quae sine Iruclu utiliiatis sacravimus, ocius
al., principalibus], et consiliariis suis sese de hocc anaihemali et igni conlradarans [AL, tradamus]. »
collatitrumesse dicebat, ul si et illi eadem cum
n Quid plura ? prasbuit palam adsensum cvangelizanti
illo sentire vellent, omnes pariter in fonte vitre
ae [AL, evangelizandi]bealo Paulino rex, et abrenunChrislo consecrareniur.E.t annuenle Paulino, fecit
it ciala idolatria, fldem se Christi suscipere confessus
ut dixerat. Habito enim cum sapientibus consilio,
i, esi. Cumque a praefato pontifice sacrorum suorum
sciscitabalur singillatim ab omnibus, qualis sibi
bi quaereret,quis aras et fana idolorumcum seplisquidocirina haec eatenus inaudita, et novusdivinitatis
is bus erant circumdata, primus profanare deberet;
qui prajdicabaturcultus videretur.
ille respoudit: < Ego. Quis enim ea quaeper stulti» Ad Orientalem
plagam.Prope Idlelon.
103
10«
SECT. III. - IHSTORIAECCLESIASTICA.
m
. priusquam alliludo parieiis essel consummala,rex
tiam colui, nunc ad exemplumomniumaptius quam A
ipse per sapientiam mihi a Deo vefo donalamde- ipse impia nece occisus opus idera successori suo
siruam? > Siatiinqueabjecta superstilione vanitatis, Osualdo b perficiendurareliquit. Paulinus autero ex
rogavitsibi regem arma dare et eqtiumeraissarium, eotempore sex annis continuis, id est, ad (inem
quem ascendens, ad idola destruenda veniret [Al., usque imperiiregjs illius, verbum Dei, aduuenleac
venit]. Non enim licuerat pontilicemsacrorum vel favente ipsO,in ea provinciaprrjjdicabat:credebantarma ferre, velpraeter[AL,prseterquam]in equaequi- que et baptizabanlurquotquot eranl praeordinatiad
tare. Accinctusergogladioaccepittanceamin manu,et vitam eeleriiam: in quibus erant Osfridet Eadfrid
ascendensemissariuraregis, pergebatad idola. Quod fllii regis Aeduini, qui ambo ei exuli nati sunt de
aspiciens vulgus, aestimabat ehm insanire. Nec Quoenburgafilia Cearli regis Merciorum.
dislulit ille, mox ii.t propiabat [AL, appropiabat;
Baplizatisunt temporesequente et alii liberi ejus
al., appropinqiiabat]ad fanum, profanare itlud, iq- de Aedilbergaregina progenili, Aedilhun, et Aediljecla iu eo lancea quam tenebai: multumquegavi- lliryd (ilia [AL, filiaj], et aller liliusVuscfreaquoiura
sus de agnitioiieveri Dei cultus, jussil sociis de- primi albali adhuc rapli sunl de hac vita, etEburaci
struere ac succendere fanuui cuin omnibus septis in ecclesia sepulti. Baplizatus est et Vffl (ilius Ossuis. Ostenditur aulem locus ille quondara idolorumB fridi, sed el alii nobilesac regii [AL, et egregii]virt
nou longe ab Eburaco,ad orientem, ultra amnem non pauci. Tantus autem lertur tunc fuisse fervor
Doiweulionem, et vocatur bodie a Godmunddin-. fidei ac desiderium lavacri salutaris gente Nordanguham, ubi poulifex ipse inspirante Deovero pol- hymbrorura, ut quodam lempore Pautinus veniens
luil ac destruxit eas quas ipse sacraverat aras.
cuni rege et regina in villainregiatn[Al. om. rcgiamj
quaevocatur e Adgefriu[AL, Adgebrin],triginta sex
CAPUTXIV.
Ut idemAeduinicunisua gentefidelissit factus; etubi diebus ibidein cum eis calechizandi et baplizandi
Paulinusbaptizaverit.
officiodeditus moraretur : quibus diebus cunclis a
lghur accepit rex Aeduinicuin cunctis gentis sure raane usque ad vesperaranil aliud ageret quara connobilibus,ac plebe perplurima fldem et lavacrtiin lluentem eo de cunclisviculis ac locis plebem Cllrisanctaj regenerationis,aiino regui sui undeciino,qui sti verbo salutis instruere, atque inslructamin fluvio
cst annus doininicaeIncarnationissexcentesimusvi- d Gleni, qui proximuserat, lavacro remissionisabcesimus sepliraus, ab adventu vero Anglorum in luere. Hajcvilla terapore sequentiumreguradeserta,
Briitaniam annus circitcr centesiinus octogesimus. et alia pro illa est facta in loco qui vocatur « MaelBaptizalus est autem Eburaci dic sancto Paschx, min [.'1/.,Melmun; al., Malmin; al., Melmin]. Ilrcc
pridie IduumAprilium, in ecclesiasancti Petri apo- G quidem in provinciaBemiciorum; sed et m provinstoli, quamibidem ipse de ligno cum calechizaretur cia Deirorum, ubi srepiusroancre cura rege solebat,
atque ad percipiendum baptisma imluierelur, citato baplizabalin fluviof Sualua [AL, Sualica; al., Suatopere construxit. In qua etiain civiiate ipse doctori la], qui B vicura Cataiaclain prruterfluit. Nonduni
atque antistiti suo Paulinosedem episcopatusdona- euiin oratoria vel bapiisteiia in ipso exordionascetivit. Moxaulem ul baptisma consectittisest, curavit, tis ibi Ecclesiaj poteiant aed.ficari. Attaraeii in
docente eodem Paulino, majorem ipso in loco et b Campodouo,ubi tinc etiam vilU regia erat, fecit
aiignstioremde lapide fabricare basiiicam, in cujus basilicam,quam poslmodurapagania quibus Aediiini
inedio ipsuraquod pfius fecerat, oratoiium include- rex-occisus, cum tola eadem villa succenderunt:
retur. Praeparalisergo lundamentis in gyro prioris pro qua reges posleriores fecere sibi villam iu reoratorii per quadrumcoapitaedilicarebasilicam. Sed gione quaj vocalur ' Loidis. Evasit autem iguera al» Godmunddingaham.
Hodieetiam nomen relinet esse confundentisAugustinumctim Paulino.Namsi
Godmuiidhaiii,id est, DeorumSeplum. Locuscele- Augtistiuusbaptizaveritiri II. Siialua,nonverisimile
tiris non solum Saxonicis, sed etiain Roraanis, iiho erit fuissein Sualuaad Cataractam, se I in Sualuaad
Brilianicisidololatriis.Juxta silum est Delgovilium, oStia Medwagae.Sed tribuunt Augustino scriplores
quodCanibdenusdeducita Brittanico Delgwe,quud D iter boreale consiliomullum diverso, hinc ad elehodie
apud illiiitideorumstatuas denotat,
Wigton,id vandosejus labores, auctoritalera ei miracula; illinc
"
'
Idolorumoppiduin.
est,
ad alfigendum illi monachoruraBangorensiuracaeb Perficiendum.
Perlecluriiab Osualdorege, suc- dem; pari utrinque, ul videtur,veriiatis specie..
censumest an. 1069.Restitutuma TbomaI archiep.,
s VicumCataraclam.Edd., exc. A. 1 et C. 1, viconflagravitan. 1137. Tandem lempore Edwardi1 cumjuxla Cataractam.Ms. C. 1 Cat-araclumhabet.
h Campodono.Nominissimililudosilum hujus loci
regis, sub JoaiTnethesaurario, et Roinauo, Mellono,
et Thoresbeioarchiepiscopis,ad hodieruamampiiiu- videtur afligere ad Cainbodunum,quod auctores indinem ereciura est. SIM.DON.STUBS.
lerpretanturAlmonbury,corrupleabAlbanbury, quia
c Ailgefrin.Ilodie,YeveriniuGiendale.
lirec basilicaa Pautino consecrata in roemoriamS.
d Gleni.Bowent.
Albanidedicatafuit. Noniudignumtamennotatu est,
« Maelmin.Millfield.
Saxonicavertit CaiiTpodono,
Donaquod
P.iraphrasis
f Sualua. Huic baptismoPairiini parilem tradide- felda, unde Galeusinlert, fuisse forte Tanfield,quod
runi de Augustinoscriplores ejus rairaculorum. Et "quid''injacei juxta Rippon, propius (luvioSualuae,
certe quod magnumfideliuinnumerumusque ad de- ubi Paiilimisbapiizavit.
1 RegioneLoidis. Nonin ipso oppido, sed in vilta
cera millia baptizaverit Augustiniis, auctoritaiem
habemus Gregnrii papaj in cpistola supratlicta ad de Osuintborpqusejuxta jacet, cl regera conditorem
EulogiumAlexandrinuin;quod autem id feceiit in in nomineostendil. Videm, 2i.
fh Sualuajuxta vicumCataractam,id videlurerralutn
4
PATROt. xcv.
108
BEDiE VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — IHSTORICA.
tare, quia lapideumerat: et servatur adbuc in mo- /\ episcopus,qui de Burgundiorura[AL,Burgundionum]
nasterio reverentissimiabbatis et presbyteri Thry- partibus, ubi ortus et ordiuatusest, cum venissetad
duulfi[AL,Tridulfi],quod est in silva» Elraele.
Honoriumarcbiepiscoputn,eique indicasset desideCAPUT XV.
rium suum, raisileum ad praedicandumverbura vitrc
Ut provinciaOrientaliumAnglorumfidemChristi
praefatrenationi Anglorum. Nec vota ipsius in cassusceperii.
sura cecidere; quin potius fructumin ea mutiiplicein
b
Jocxxvii.] Tantumautem devotionisAeduinierga . credentium populorumpius agri spiritalis cullor incullum veritatis habuit, ut etiam regi Orientalimn venit. Siquidem totain illam provinciam'juxta sui
Anglorum o Earpualdo[AL,Carpualdo;al., Erpual- norainissacramentum,a longa iniquifaieatque infeMIO;al„ Eorpualdo]filio Rcdualdi persuaderet, re- licitale liberalam, ad fidera el operajustiliaj, ac perliclis idolorum superstitionibus,fidemet sacramenta petuae felicitatis dona perduxii, accepitque sedem
Chrisli cum sua provinciasuscipere. Et quidem pa- episcopatusin civitale d Domnoc[AL, Dumnoc;al.,
ter ejus Reduald jamdudumin Cantia sacramentis
Dummoc]:et cum decem ac seplem [AL, sepieraChristianae(idei imbutus est, sed frustra : nam re- decim] annos eidem provinciaeponlificalircgimine
«diensdoraum, ab uxore sua et quibusdam perversis prreesset[AL, praefuisset],ibiderain pace vitam (inidcctoribus seductusest, alque a sinceritaie fideide- jBvit.
pravalus habuit posteriora pejora prioribus; ita ut
CAPUTXVk
in morem antiquoruin Saraaritanorumet Christo Ut Paulinus in provinciaLindissi prwdicaveril;et
servire videretur, et diis quibus antea serviebat, atde qualilateregni Aeduini.
Pracdicabat auteni Paulinus vcrbum
que in eodem fano et allare haberet ad sacrificium
[DCXXVIU.]
Chrisli, et arulam ad victimas dsemoniorum.Quod etiam provinciajLindissi, quaj est prima ad inerividelicetfanumrex ejusdemprovincireAlduulf[AL, diatiam Hunibraj fluniinisripam , pertingensusque
AJdorll],qui nostra atatefo.il, usque ad suuni tera- ad raare, prafeclumque Lindocolimecivilatis, cui
pus perdurasse,el se in pueritia vidisse lestabalur. nomen erai e Blaccca, primiim cum domosua conErat autem praefalus rex Reduald nalu nobilis vertil ad Dominum.ln qua videlicelcivitale et ecquamlibet actu ignobilis, filius Tyiili, cujus paler clesiam operis egreg.i de lapide fecit : cujus tecto
fuit Vuffa,a quo reges Oiientalium AnglorumVuf- vel longa incuria, vel hostili inanu dejecto, parieles
lingas appellanl. Verum Eorpuald non multo posl- hactenus stare videniur, ct oiiinibus aunis aliqua
quam ftdemaCcepillempore, occisusest a viro gen- sanitalummiracnla in eodera loco solenl ad ulitilatiti, nomine Ricbercto [At., Ricbberto]; et exinde tem eoruui qui fideliter quserunl osteudi. In qua
tribus annis provincia in errore versata est, donecCj f ecclesia Paulinus, transeuntc ad ChristumJusto,
accepit regnum frater ejusdem Eorpualdi Sigberct llonorium pro eo cuusecravit episcopum, ut in se[ccsxxi], vir per omnia Chrislianissimusalque do- quentibussuo loco dicemus.
De liujus tide provincire narravit milii presbyter
clissiraus,qui vivenleadhucfratre cum exsularel in
Gallia,fideisacramentisimbutusest, quorumpartici- et abbas quid.ini vir veracissimus de monasterio
pem, mox ubi regnareccepit,loiain suam provinciam s Peartancu [ Al., Partanei; al., Peartanig; al.,
facere curavit. Cujus studiis gloriosissimefavit Felix Peortaneu], vocabuloDedu, retulisse sibi quendam
* Elmete.Hujus silvaemagulludinemdedit antiqua Thoirix supponitur, et sic perducimur ad aimuiii
SchedulaSaxonica, qure in mullis mss. babetur, et 0')5, quo llonoriiis obiit. Jam vero recollectishis 22
a Galeoediia est llist. Script. l. I, secunduraquara annis, id est, 17 Felicisel 5 Tbornae,iiiitiuinSigberElmedsaetnacontinet sexcentas hidas. Ab ea deno- cli incidit in annumC31, et conversioel caedesEorminatur villa"de Berwick,tibi murorumrudera an- pu.dtlicum Ricberclityranuia, in annum 627.
d Dontnoc.HotlieDunwich,jam mari obruta. Sesara praebueruntconjiciendivillamBedreregiam eo
Tocipositara fuisse. Licet Bedanihil dicit de villa des divisapriioo cum Helmahain,deindeilluc transposleaThetfordiaeposita, denique Nordovici.
regia in silva Elmete, sed de raonasterio tantuni lata,
e Blaecca. Hujus noraenBcda referre contentus
Thryduulfi; qtiod iu nupera Cambdeuieditionehuic
etiain oppido assignalur, sed certam aliquam de eo est, alii prosaipiameliam a Wodeno ad Eanfernotiliani neiito liuc usque invenit. ln territorio Kl-1D thutndetltictamtradideruni/et prajfecturam Castri
mete non solum Bervicum,.sedet alia circumvicina Tliongiejtis liJei ab .llengisto commissam,una cum
continenlur. Robertus de GrayslanesAngt. Sacr. I, universisagri Lincolniensis copiis, tiOnalio, quod
pag. 739, dicit Roberlum de Sticbill ep. Dunelra. novi, lundametilo, pratter generalem Fl. Wigorn.
conftfinaiunifuissea GodefridoEbor. apud Scirbur- concltisioiiemde Lindisfaioriimprosapia.
' Ecclesia. Conjectura est stetisse' hanc ecclenam in Elmeic. De.hujus autetn regionisanliquitatibus vide iibruui Tboresbeinuperrirae ediluiu.
siam, ubi liodieS. Pauli est, eaiiit|tie olim S. Paub Tantumaulem, etc. Al., lanlam atttem,ut fertur, lini fuisse. Nominuiii simililudo facileinhic lidem
devotionem.
couciliavii.
c Earpualdo persuaderel.Eatpualdi conversionem
s Peartaneu. De hujus monasleriifundalionenibii
Fl. Wigorn., M. Weslin.et Cbron. Sax. ponuntanno restat npud auctores : Locisitus non procul a Uard632, iniliuniregni Sigberctiauno 630. Sed tiuiccal- ney, in cujus doutione absorptrevidenlur viciute
culo series llisiorirein Betlavidelur atlversari.Ear- pieialisreliqui*. Wallerus de Gaunl iil cbarla de
pualdo enim siatim post cotiversionemocciso, et rcstauraiione cojuobii Bardneierisiscoucetlit deciSigbercto,post tresannos usurpaiionis Ricbercti, in maiu de loto doniiniosuo in 1'arteney. In prrrdicla
regnum succedente,Felix episcopusad eum missus vero Parteney ecc esiam cum pertiiienliis suis,
est ab HoiioiioCantuar. Post 17 anuos, ab eodcm hospilale S. Aluriuj Magdaenae... una cuui visu
IlonorioTliomas Felicisuccessordaiiis est; et post franciplegiiin P.irteney. Mon.Ang.I, p. 143. V;de
5 annos, ab eodemlionorio Berctgils sive Bonifacius Bedaraui, H.
107
m
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA:
110
seniorem baptizatumse fuisse die media a PaulinoA
I [AL, curaret]. Quarum videlicet liierarum istc cst
episcopo,praesenterege Aeduino, et multam populii ordo:
turbani in iluvio Treenta juxta civilatemqoaeliuguai
] < Domino cxcellentissimoatqtie .,r;e[DCXXXIV.
Anglorum\Tiouulfingacaeslir [AL, Tuilf-Tuisf-Tulf- celleiitissiino(ilio Aeduinoregi Anglorum,Honoiiiis
UulfingcaesiirJvocatur: qui etiam effigiemejusdemi episcoptisservus servorumDei, salutem.
< Ita Chrisiianitatis yeslrac inlegrilas circa sui
Paulini referre esset solitus, quod esset vir [Al. om.
vir] longaestaturre paululuraincurvus, nigro capillo, Conditoriscullum , fidei est ardore succensa, ut
facie raacileuta,naso adtinco pertenui, venerabilis
, longe laieque resplendeat,et in omni mundoadnunsiinulet terribilis aspeclu. Habuit autein. securoini ciata, vestri operis muliipliciler referat fructuni.
ministerioet Jacobum diaconum,virum utique in~ Sic enim vos reges esse cognoscitis, dum Regemet
dustriumac nobilemiin Christo et Ecclesia,qui ad Creatoremveslrum orthodoxa prredicationeedocti,
nostra usque temporapermansit.
Deumvenerando creditis, eique, quod humanavalet
Tanta auteroeo temporepax in Brillania, qtiaqua- conditio,menlis veslrae sinceram devolionemexsolversum imperium regis Aeduini pervenerat, fuisse vitis. Quideniin Deo nosiro aliud olferre valebimus,
perliibetur, ul, sicut usque hodie in proverbiodici- nisi ut in bonis actibus persistentes, ipsumque an' ctorem humani gcneris confitentes, eum colere,
tur, eliam si mulier una cum recens nato parvuloB
vellet totam perambulare insulama mari ad mare, eique vota nostra reddere fesiinemus?'Et ideo.excelnullo se lajdenle valeret. Tantum [At. add. quo- lenlissime fili, paterna vos caritate qua convenit,
que] rex idem [Al. om. idem] utilitati sure gentis exhorlamur, ut hoc quod vos divina misericordiaad
consuluit, ut plerisque in locis ubi fontes lucidos suam gratiam vocare dignataesl, sollicita intenlione
juxla publicos viartim transitus conslruxit, ibi ob et adsiduis orationibusservare omnimodofestinelis;
refrigerium vianlium, erectis stipitibus aereosb cau- ut qui vos in praesentisaeculoex omni errore absocos suspendijuberet, neqne hos quisquam,nisi ad lutos, ad agnilionemsui nominisest dignattisperdousum necessariura, contingere prremagnitudinevel cere, et cceleslispatrire vobis praeparetmansionem.
timoris ejus auderel, vel amoris vellet. Tantum vero Praedicatoris igitur vestri domini mci apostolicre
in regno excellentireliabuii, ut non soluin in pugna memoriaeGregoriifrequenter lectione occupati, prre
ante illum vexilla gestarentur, sed et tempore pacis oculis affectum doctrirae ipsius, quem pro veslris
equiianteminter civitales sive villas aut provineias animabuslibenter exercuit, habetotc; quatenusejus
suas cum ministris, semper antecederesignifercon- oratio, et regnum veslrum populumqtie augeat, et
suessel: necnon el incedente illo ubilibet per pla- , vos omnipotenti Deo inreprebcnsibilesrcpraesei.tet.
teas, illudgenusvexilli,quodRomanicTufam, Angii^" Ea vero quaj a nobis pro vestris saccrdotibusordivero appellant Tuuf, ante eum ferri solebat.
nanda sperastis, haecpro fidei vestrae sincerilaie,
qure nobis multimodarclatione per prajsentiumporCAPUT XVII.
titores lmdab.liler insinuata est, graluito animo
Ulidem [Al., Aeduinus] ab Honorio papa exhortatorias lileras acceperit,qui etiam Paulino paltium adlribuere ulla sine dilatione prrevidemus[AL, prremiserit.
vidimus]; et dtio pallia utrorumque [Al., uirique]
Quotemporepraesulatumsedis apostolicreHonorius metropotitanorum,id est, llonorioei Paulino diBonifaciisuccessorhabebat, dqtti ubi genicraNordan- reximus, ut duni quis eorura de liocsaecuload auctohymbrorumcum suo rege ad fideraconfessionemque rem suum fuerit arcessitus [AL,accersitus), in Ioco
essu didicit, ipsiusalter [AL, alterumJ cpiscopumex hac nostra
Cliristi.Paulinoevangelizanteconversain
roisiteidemPaulinopallium,misitet regi Aeduinoli- aucloritatedebeal subrogare. Quod qtiideint;mi prd
teras exhortalorias, paterna illura caritate accen- vestrre charitatis affectu, quam pro tantaniin prodens, ut in tide veritatis quam acceperant [Al. , vinciarum spatiisqtiaeintcr nos et vos esse noscunacceperat], persisteresemperac proflcere curarent tur, sumus invitaii concedere, ul in omnibusdevo» Tiouulfingacaestir.
I Tuffede plume.QuidamTufam per crucem et gloIn bujtis locisitu parum certi D
est. Meiiioriamlamen baptismiSoulhwellasibi vin- buni describuut,et crucem in Camiamreportatam
20, AeduiniTufam fuissevolunt.
dicat, et pielas reguni, et possessionesepiscoporiun capite
d
Ebor. Pauliuisucce-soiurn, et collegiaiasacerdotuiii
Qui ubi. Ilcec epislola ad Aedwinum nullam
ecclesia inibi inslilula privataj ejus loci hisioriaj temporis notain habet apposilam, sed ex adjecta
lidein consecrarunt.
epistola capilis sequenlis ad llonuiiuinCanl., patet
b Caucos.M. Westra. Iiahet, per calamoswreos scriplas 1'uisseamliasanno 034, licet Aedwinusttinc
conduxit,niale : nain Beda expresse dicit, cuiicos mortuus esset; sed ejus obitus papre.auresnondum
tntpendi juberet. Vasa ad bibendiustim posita. De attigerat. Quodanem tot aiuii eliliixerinla converhis Treb. Pollio : Item in caucos et scyphospondo sione Aedwini anno (>-27,usque ad ejus notitiam
undecim.Aedilberctus rex Cantireep. ad S. Bonifa- papaj transiiiissaui,vel saltem ad papaectiui palTis
ciuin Mog.: Caucumarqenieumittlus deauratumpen- responsum,id tribui potest, vel lardisfideiin raagna
santemlibrastres.
Nordanbymbraiiiregui progressibus de quo
c Tufam. Muta signa sunl, Aquilw, Drccones, parte
vide n, 12,13, et m, 2;vel dilficultiiienatac de
Vexitla, Flamulw, Tufie, Pinnw. Vegetius,lib. m, raulua consecrationemetropoliianorum,qurc moram
cap. 5. Genus vexilli apud Itomanos ex i-ouleriis in hoc negotiuin injicere pnssenl; quin \\'C oeces>e
plumarumglobis.Sic apud nosir.ilesetiaui ad tem- fuit pallia immetliatca cons cratione miili; itno uepora RichardiII. Cliarla Gervasiide ClilTonmilitis que ulla Liturentio vel Mel'iu>Justi decessoribus
coticedit et confirniat Roberto de Bevcrcotesune pallia missa iu BudaI"giiuus,
111
BEDJl VENERABILIS1'RESBVTERIOPERuMPARS IV. — IIISTORICA.
112
-lioni vesirre noslrum concursum, el juxta vestra A
} susciiel incremenla; ut fideet opere, in limoie Dei
dcsideria praebererous. Incolumem excellentiam et carilaie, vestra adquisitiodecessorumqueveslrovestram graiia superna custodiat.>
nim quaj per domini Gregorii exordia pullul.il,convalescendoamplius extendatuf ; ut ipsa vos dominici
CAPUTXVIII.
Ul Honorius,qui Justo in episcopatumDorovernensis eloquiiprotnissain futuro respiciant,vosquevoxista
Ecclesiwsuccessil,ab eqdem papa [Al. om. eodem ad ajlernamfestivitatemevocet: Venitead meomnes
papa] Honoriopalliumet lilerasacceperit.
qui laborutisel onerati estis, et ego reficiam vos
a Ilacc inter Juslus archiepiscopus ad caelestia
(Matih.xi, 28)1El ilerura : Euge,serveboneet fidelis;
regna sublevalus [AL, sublatus est] quarto Iduum quiatuper-pauca fuisti fidetis, super ntutta te contliNovembriumdie [DCXXX],
et Honoriuspro illo est in tuam : intra in gaudium dontinilui (Matth. xxv, 21).
prajsutatum effectus [AL, eleclusj: qui ordinandus Et nos equidem, fratres carissimi, brec vobis pro
venit ad Paulinum, et occurrente sibi illoin Lindo- ajterna caritaie exhortalionis verba praemiltenles,
colino quiutus ab Augustino DoruveruensisEcclesire quae rursus pro Ecclesiarum vestrarum privilegiis
consecralusest anlistes [DCXXXIJ.
Cuietiam praefalus congruere posse conspiciraus, imn desistimusimpapa Honoriusmisit pallium et literas, in qtiibusdc- perlire. Et lam juxta vestram petilionem, quam
I filiorom nostrorum rcguin vobis per prajsentein
cernii [AL, decrevit]hoc ipsum,iqiiodin epistolaad B
Aeduinumregem missa decreverat: scilicet ut cum nostram praeceptionem[AL, pracseminosira praeDortiveruensisvel Eburacehsisantistes de hac vita ceptione] vice beati Petri apostolorum priucipis,
transieril, is qui superest consors ejtisilemgradus, aucioiilatem tribuimus, ui quando unum ex vobis
habeat potestaiem alierum ordinandi, in loco e]us. divina ad se jusseril gr.itia vocari [AL, evocari], is
qui transierat, sacerdotem; ne sit necessead Roma- qui superstes luerit alierum in loco defuuctidebeat
nara usque civitalem per lam prolixa lerrarum ct episcopuniordinare. Pro qua etiarare singulavestrre
maris spatia pro ordinandoarchiepiscoposemperfa- dilectioni pallia pro eadem ordinationecelebranda
ligari. Quarumetiam texiuin liierarumin nostra bac direximus, ut per nostrreprreceptionisaucloritaiem
llistoria ponere commodumduximus.
possitis Deo placitam ordinationemefficere; quia ut
< Dilectissimo fratri Honorio, Ho- haecvobis coucedercmus, longa terrarUm marisqtie
[DCXXXIV.]
norius.
imervalla; qure inter nos ac vos obsislunt, ad haec
< Inler plurima quaeRedemplorisnostri miseri- nos condescenderecoegerunl, ul nulla possilEcclecortlia suis famulisdignatur bonorum muneraprrero- siarum vestrartim jactura per cojusliheioccasionis
gare,illud etiam clementercollatasuaj pietatismuni- oblentum quoquo raodo provenire[AL, pervenire];
(icenlia tribuit, quoties per fraternos affaius [AL, sed potius connnissi vohis populidevoiionemplenius
effectus]unianiraamdilectionem quadamcontempla- propagare.Deus te incolumemcustodiat.dileciissime
tione alternis aspectibus repraesental. Pro quibus frater. Data die lerlio Iduum Junii, imperaniibus
inajestaii ejusgralias indesinenterexsolvimus,eum- dominisnoslris Augustis, b Heraclioanno vicesimo
quc voiis supplicibusexoramus,ut vesiramdileciio- quarto , post consulalum ejusdem anno vicesimo
ncm in praedicatione Evangelii laborantem \Al., terlio; atque Constaniino filio ipsius aimo vicesirao
claborantem] et fructificantem, seclanteroquema- tertio, et cpnsulatus ejus anno lertio ; sed et Heragistri et capilis sui [Al., veslri] sancii Gregorii clio felicissimoCresare iiem filio ejus anno terijo,
c
regulam, perpeti[AL.perpetua] stabilitalecontirniet, indictione septima, id est, anno dominicaeincarnaet ad augmentum Ecclesirjesuae potiora per vos lionissexcentcsimotricesimoquarto. >
» Bwcinter. AnnumobitusJusti Bedanon dedit, et nationis, secnndumTheophanera,qui annos incarnahinc illrelenebrrehuic historiaeparii offusac.Plurimi tionisoctouariotninueresolet, uti GeorgiusSyncellus
volunt Justuro tres lantum annos sedjsseet obiisse et alii fere Graeci.Idein Heraclius anno Christi 611
annn 627, et tunc vel Honorium successisse, vel consulatum auspicatus est. — Heraclio ex Eudocia
sedemvacasse.AliiJuslo plures annos tribuunt usque conjuge Augusla natus est lteraclius junior, dictus
I novus Consianiinus, die tertia mensis Maii, indiad annum 632,633, eic. Desede aulemvacanlenihil D
jn Beda, nec de Justi obituanle lemporis periodum ctione 15, Chrisli612. Hicanno vu Heracliiparentis,
infra harum lillerarum conspcctuni;sed necesseftiit Cbristi 617, dic 1 Januarii, indictione5, consul reHonorium consecrari Lincolniae, anle annum 633, nunlialus est. Heraclius, novi Conslanlini filius,
priusquamPaulinusab EboracensiprovinciaSecede- magni Heraclii nepos, nascitur et baptizatur tertio
indictione 5, anno Heraclii Magni xx.
ret; nec tanien post annum 631, uispaiium daretur Novembris,
viginiiduobusannis Felicis et Thomaeante obilum Chrisli Dionysiano631. Qtiareanno 634, tertio Idus
llonorii, quera certura est obiisseanno 633; de quo Junii, in cursu erat anniis teilius Heraclii pueri
vitle notara supra ad cap. 15. Jusii igitur obiiiunego Cresaris: undc restat tliilitultas ex illis verbis, et
liosuian. 630, Honoriiconsecralioneraan. 651, pal- consulatus ejus anno ui ad Coost.intiiiuinspeclantibus. Posilo eniui Constantiuiconsulatusexordio ad
iiitmari. 634.
b Ileractioanno xxiv, eic. Cormptuserat el muli- annum 617, uti ex Theophane relulimus , conselalus hic locus in omnibuseditionibus,in quibussi- quenter anno634 in cursuerat consufatus,Constanxvn. Legendumergo videiur,etconsulalus
glre P. C. perperamredduntur, proconsulatus,cum liniannus
aliud nihil sonent quam post eonsulalum; et oniit- ejus anno xvn, nisi forte novumei consulatusexorninlur haecverba, atque Conslantiofilio ipsiusanno diumfuit, quandoilli iialtis est ltcracliiis filius,qtloil
nemiiieadnoialtiinreperio. CIIIFFL.
XXIII, unde totius subscriplionislurbalur seosus. a Grtcortnn
c
Heracliusimperare coepilv Oclobris,indic. 14, anno
Septima.Hic ad margineraBaroniusponil sexta,
ChristiDionysiano610, sed anno 602 divinaeincar- ut calculutiiaccomraodeiad anj.ura 633, quem vel io
1U
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
CAPUTXIX.
Allianc apud eos haeresimcoorlam, et non totam
A
e
geuiera, sed quosdamin eis hac fuisse impliUt primoidemHonorius,et postJohanneslillerasgenti eorura
(
Scullorumpro 1'ascha[Al., Paseliwobservalione] citos.
simulel proPelagianahairesimineril.
Exposita autem ratione Pasehalisobservantiae,ita
< Pelagianis in eadem epistolasubdunt: < Et hoc
Misit idera papa [Al. om. papa] Hono- de
[DCXXXIV.]
rfus [At. add. Romanresedis ponlifex]lilieras eliam <
quoquecognovimus,quod virus Pelagiaiwehsereseos
genti Seollorum,quos in observaiionesancliPaschre •apud vos denuoreviviscit:quod orhninohorlamur ut
errare [AL, errassej compererat,juxta quod supra a'< veslris mentibus hujusraodi venenatumsuperstidocuimus: sollerter exhortans, ne paucitatera suam lliouis facinus auferatur. Nam qualileripsa quoque
in exlremisterrae finibus constitulam, sapienliorem iexecrandahreresisdamnataest, latere vos nondebet;
antiquis sive modernisquaeper orbemerant Christi <
quia non solum per istosducentos annos abolila est,
Ecclesiis aeslimarent;neve conlra Paschales com- sed
s el quolidiea nobis perpeluoanathemate sepufta
i
: et hortaraur, ne quorumarma combusta
putos, et decreta synodaliumtotius orbis pontificuiti, damnatur
aliudPaschacelebrarent.
i
sunl,
apud vos corttmcineressuscilentur.Namquis
i
[DCXL.]Sed et Johannes qui surcessori ejusdem none.vecretur
superbumeorum conamenet impiura,
^ dicenlium
HonoriiSeverino successit,cum adhuc esset electus R
i
posse sine peccato hominemexistere ex
in ponlificalum,proeodemerrore corrigendolitteras . propria
voluntate, et non ex gralia Dei? Et primum
|
eis magna auctoritateatqueeruditioneplenasdirexit; tquidemblasphemiajstultiloquiumest, dicere esse hoevidenter adstruens, quia dominicuroPaschaedieui minem
i
sine peccato; quod omninonon potest, nisi
a quinla deciroaluna usque ad vicesiroamprimam, unus
i
mediatorDei et hominumhomoChristusJesus
quod in Nicaenasynodoprobatumesl.oportel inquiri. tqtii sine peccatoest conceptuset partus. Nameaeleri
Necnonet pro Pelagiana haeresi, quam apud eos liominescum
I
peccatooriginalioascentesteslimonitiro
revivisceredidicerat,cavendaac repellenda,in eadem prrevaricationis
Adre, etiamsine actuali peccatoexi|
illos cpistolaadmonerecuravit; cujusepislolx prin- slentes,
'
portare noscuntur, sccundumProphetamdit
Ecce enimin iniquiiatibutconceplutsumet
cenlem:
cipiumhocest:
< Dilectissimiset sanclissimis a Tomiano [Al., in
t peccalisconcepilmematermca(Psalm.L, 7). >
ThomianoJ,Columbano, Croinano[AL, Cbromano],
CAPUTXX.
Dinnao [Al., Dinnano], et Baithano episcopis; Ul occisoAeduinoPaulinus Canliam redient, HroCromano[AL, Chromanno],Ernianoque [AL, Herfensis Ecclesiwprwsulatumsusceperit.
miano],Laistrano,Scellano,el Segeno[AL,Segiano]„_ At vero Aeduinicum decem et sepiem annis genti
presbyleris; Sarano, creterisquedoctoribusseu ab- Anglorumsimul et Brittonumgtoriosissimepraeesset,
batibus Scotiis, Hitarus archipresbyter, et servans e' quibtis sex etiara ipse, ut dixiraus, Chrisii regna
locum sanciae sedis a| oslolic*, Johannesdiaconus, imilitavit, rebetlavit adversus eum c Caeduallarex
et in Dei noroineelectus: item Joliannesprimicerius, Brittonum, auxilinm praebenteilli Penda viro strcet servans locum sanclre sedis apostoticae,et Jo- inuissimode regiogenere Merciorum,.qui et ipse eo
bannes servus Dei, consiliariusejusdemapostolicaj 'temporc, gentisejusdemregno annis viginti et duoi varia sorte prajfuit: et conserto gravi praelioio
bus
sedis.
< Scripta quae (erlatores ad sanctaememorireSe- <
campoqui vocalurd Haethfelth,occisusest Aeduini
verinum papam ailduxorunt, et eo de hac luce die
i ° quarta Iduum Octobris,anno dominicaj Incari
sexcentesiraotricesimo tertio, cum esset
roigrante, reciprora responsa ad ea qure postutata nationis
i
fuerant, siluemnt. Qu bus reseratis, ne diu lantre annnrum
quadraginta et f oclo : ejusque totus vel
quaesiioniscaligo indiscussa rcmaneret, reperrmus iinierentptusvel dispersusest exercitus. In quo etiam
1
ante illura unus (ilius ejus s Osfrid juvenis
quosdamprovinciaevestrreconlra orthodoxamfidem, bello,
h novamex veteri liaeresimrenovareconantes,Pasclia bellicosus
1
cecidit, alter Eadfrid necessitatecogente
! Pendam regem transfugit,et ab eo poslmodura
nostrnm in quo immolaus esl Cliristus,nebolosa0j) ad
caligine refutantes, et quaria decimaluna cum He- ircgnante Usualdo,conlra (idem jurisjurandi pereraest.
braeis celebrare nilentes. > Quoepislolreprincipio ptus
I
manifesle declaratur, et nuperrime temporibusillis
Quo temporcmaximaest facta strages in Ecclesia
113
ms. suo invenif, vel inveniendiimpnlavil. In dando
tempore hujus episiolre laborarunt Chiflletius et
alii, quisque suos corrigensmss., infeliciteromnes.
NamCodicesipsiVeleresin IHIOel vero consentiunt.
a Tomiano,etc. Fnit TomiantisarchiepiscopusArmachensis,DinnausepiscopusConnorensis,Bailhanus
Clonmacnoisensis; Croinaiius abbas Roscreensis;
SegenusHuensis.Reliquorumsedeslilutosvenon inveiiio.
b Novamex veieri.Vetus haeresisfuit Paschacura
llebrreis sempercelcbrare; Nova aliquandotantum,
iis scilicetannis, quibtisPaschrcdiesin quartamdecifuani lunaraincidil. Videappend. n. 9.
° Caedualla. VKIeomnino quomodoomnia lircc
Ibella narrat Galf.mon. in sua Hist. reg. Briti., lib.
: per lotum.
xn
<tHaethfelth.Salius in Eburacensi comilatu inler
I
Donamfluvium
et Exholmeinsulam.
8 Quarla'lduum Oclob. Sanctisenim ille adnumeralur, eique ecclesiiededicataj.Ejus tamen memoria
<
celet/ratur in MartyrologioAnglicano ad quartum
(
diem
Docembris.
f Ocio. Edit., teptem, sicut et Inlerp. Sax., sed
<
contra mss.
B Osfrid. Cum Godholdo rege Orcadtim qni ad
:
auxilium
ejus vencrat. RAD.DICET.,p. 784,_
BEDiE VENERABILISPRESBITERI OPERUMPARS IV. — HisrOHlCA.
«5
«6
vel gente Nordanhymbrorum,maximequod unus ex iA metu Eadbaldi et Osualdi regum, misil in Galliam
ducibusa quibus acta est, paganus,aller quia barba- nutriendos regi c Daegbereclo[AL, Dagberclo]qui
rus erat pagano ssevior.Siquidem Penda eura omni erat amicus iilius, ibique amboin infanlia defuncti,
Merciorum gente idolis deditus, et Cbristiani erat et juxta honoremvel regiis pueris, vel innocemibus
nominis ignarus : at vero Caedualla,quamvisnomen Christi congruum, in ecclesia sepulti stinl. Attulit
ei professionemhaberet Christiani, adeo lamen erat quoqucsecum vasa pretiosa Aeduini regis perplura,
animo ac moribusbarbarus, ut ne sexui quidem mi- in quibus et crucem magiiaraauream, et caliceraauliebri, vel innocureparvulorumparceret rctati, quin reum consecratum ad ministerium altaris, quaj hauniversos alrocitate ferina roorti per tormenta con- ctenusin ecclesia Canliaeconservatamonstrantur.
traderet, multo lempore totas eorum provinciasdeQuo in tempore, HrofensisEcclesiapastorem mibacchando pervagatus, ac tolum genus Angtorum nime habebat, eo quod Romanus praesul iilius ad
Brittaniae finibus erasurum se esse deliberans.Sed Honoriuropapam a Justo archiepiscopo legalarius
nec religioniChristianae,qur»apud eos exorta erat, missus, absorptusfuerat fluctibus Jtatici maris : ae
aliquid impendebat honoris. Quippecum usque ho- per hoc curam illius praefalusPaulinus, invilatione
die moris sit Brittonum,fidemreligionemqueAnglo- Honoriiantisiiiis el Eadbaldiregissuscepitac tenuil,
' usquedum et ipse suo tempore ad cadestia regna
rum pro nihilo babere, neque in aliquo eis magis **
communicare a quam paganis. Adiatum est aulem cum gtoriosifruclu laboris ascendit. In qua Ecclesia
caput Aeduini regis Eburacuro, et inlalum postea moriens, palliumquoque, quod a Romano papa acin ecclesiam beati apostoli Petri, quam ipse ccepit, ceperat, reliquit.
sed successorejus Osualdusperfecit, ut supra docuiReliquerat autem in Ecclesiasua EburacensiJacomus, posilum est in porlicu sancti papajGregorii, bum diaconum,virum ulique ecclcsiasticumet sana cujus ipse discipulusverburaviiaesttsceperat.
ctum, qui raulto exhinc lemporein Ecclesiamanens,
Turbatis iiaque rebus Nordanhymbrorumhujus magnas anliquo hosti praedas, docendo el bapliarliculo eladis, cum nil alicubi prxsidii nisi in fuga zando eripuit: cujus d nomiuevicus in quo maxime
esse videretur, Pauiinus adsumpta securn regina solebal habilare, jtixta Cataraclam,usque hodie coAedilbergequam pridem adduxerat, rediit Cantiam gnominalur. Qui qtioniam cantandi in ecclesia erat
navigio, atque ab Honorio arcliiepiscopoet rege peritissimus,recuperala postmodumpace in provinEadbaldo multum honorifice susceptus cst. Venit cia, et cresceule nuiiiero fidelium, etiam raagister
autem illuc duce Basso, milile regis Aeduini fortis- 0 ecclesiaslicaecanlionis juxla morera Romanorum
skno, habens secum Eanfledam [AL, EanfredamJ_, seu Caniuariorummultis ccepilexistere : et ipse sefSliara, et Vuscfreanfilium Aeduini, necnon et Yffi nexac plenus dierum,juxta Scripturas, Patrum viam
[AL, If(i] (iliumOsfridi iilii ejus, quos postea mater secutus est.
Quam paganis. Vide supra in hujus Iibri ca- datam, monasleriumcondidil, ulii velitm,prima Aniv.
pite
finivit. Memoria ejus in>
b Caput. Corpus autem ejus in ecclesia Pharensi gloruni, sumpsii,vitamque
Anglicano
Martyrologiocelebralur 10 Sepl.
d
tumulatum.
Cujusnominevicus.HodieAkehurg.
c Daegberecto.Clotarii filio et
"
Ecclesiasticwcantionis. De bacvide append.
Chilperici nepoti,
cujtis traier Charibertits genuerat Berctam Aedil- n. 12.
bergaematrem. Ipsa ad villam Liming,a fege fratre
LIBER
TERTIUS.
CAPUTPRIMUM.
; regnum Berniciorum,nam * in has daas provincias
D
Ut primi succestoresAeduiniregit, et fidemsuw gen- gens Nordanbymbrortimantiquitus divisa erat, sutit prodiderunt[Al., perdiderunt],et regnumporro scepit fllitisAedilfridiqui de illa pruvinciagencriset
Otualdut Christianissimus
rex utrutnquerestauravit.
regniorigineni duxerat, nomine Eanfrid. Siquidem
At interfectoin pugna Aeduino, suscepitpro illo tempore loto quo regnavitAeduini, filii praefalireregnum Derorum, de qua provincia ille generis pro- gis Aedilfridiqtii ante illtim regnaverat, ciim magna
sapiam et primordiaregni habuerat, filiuspatruiejus nobiliumjuvenlute apud Scottos sive Pictos exulaAelfrici, vocabuloOsric, qui ad pfacdicationeinPau- bant, ibique ad doctrinamScotlorum caleeliizatiet
lini, fldei eral sacramentisimbutus [DCXXXI.I].
Porro baptismalissunt gratia recreati. Qui utmorluo rege
a Jn has duas provincias.In Deiramqurjjab Hum- ler ejus Osuiu. A temporecnjtisOsuiuulraqtie tegio
bra incipiens, ad Tesamfluviumterminabatur,et in sub uno regno remansit. Ila Ric. Hag., x Scr.,
Berniciamquaea Tesa usque ad Twedamproiende- p. 286. Hariim taiuen provinciaium lenninos longe
balur. Unde etiam quidam reges Nordhymbrorum aliter dederunt quidain. Deirosad Tuedani, Berniregnabanlsuper solos Deiros, sicut Aelle; qtiidnm cios ad.fretum Edinburgicumexlendenies; ei Uernisuper solos Bernicios, sicut Adda filius ejnsdem cios qnidemad Fretum inveniamus,Deiros vero nou
Aelle; quidamsuper iitrosrjuesicut Aeduinus(ilitis ullra Tesamfluviura.
ejusdemAellaj,ci sanctus Ostialdus,et posl eumfra-
H8
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTlCA.
Jn
inimico, patriam sutil redire permissi, accepit pn-;A utraque manu erectam tenuerit, donecadgesto a mimus eorura, quera a diximus, Eanfridregnum Berni- litibus pulvere,terraj figeretur. Et hoc facto, elata in
ciorum. Qui uterque rexait lerreni regni insulassor- altum voce cuncto exercitui proclamaverit: < Ftetitus est, sacramenta regni cselestisquibus iniiiatus ctamus omnesgenua, et Dominumomnipotentemvi«rat, anathematizandoprddidit[AL, perdidit], ac se vum ac verutn in comniune [Al., conimuni]deprepriscis idolatriresordibus polluendumperdendumque cemur, ut nos ab hoste superbo ac feroce sua miseraiione defendat:scit enim ipse quia juxta pro salute
restituit.
Nec mora,utrumque rex BriltonumCeaduallaim- genlis noslraebella suscepimus. >Fecerunt omnesut
Et juSserat; sic incipientediluculoinhoslem progressi,
pia manu, sed justa ultione peremit [DCXXXIV].
primo quidemproxima aesiateOsricum, dum se b in juxta merilum suscfidei,vicloria pbtiii sunt. ln cujus
tippido[AL,oppidi] Municipiotemerarie obsedisset, loco orationis innumerocvirtutes sanitatum noscunerumpenssubito cum suis omnibus imparatum cum tur esse palratre, ad indicium, videlicet, ac memosuo exercitudelevit. Dein cum anno integro provin- riam fidei regis. Nara et usque bodie raulti de ipso
cias Nord3nhymbrorutiinon tit rex victor possideret ligno sacrosanctx crucis astulas [AL^hasiulas]excised quasi tyrannus satviens disperderet, ac tragica dere solent, quas cum in aquas miserint eisque
caededilaceraret, landem Eanfriduminconsultead se " languentes homines aut pecudes potaverint sive
cum duodecimlectis [AL, electisj militibus, postu- asperserint, moxsanitati rcslitutintur.
landrupacisgratia venienleinsimili sorte damnavit.
Vocatur locus ille lingua Anglorume Hefenfeltli
Infaustusille aninis et omnibus bonis exosus usque
[AL, IteofenfeldJ,quod dici potest Latine Caeleslis
bodie permanet, tam proptcr aposlasiamregum An- campus, quod cerlo utique prrcsagiofuturorumanliglorum qua se fidei sacramentis exuerant, quam quitus nomen accepit : significans nimirum quod
propter vesanaro Brittonici [AL, Briltanici] rcgis ibidem crclesle erigendom tropliaeuiTi,caelestisintyrannidem. Unde cunctis placuit regiim lempora choandavictoria,crelestia.usqueliodieforent miracula
eoraputantibus, u.tablata de raedio regum perlido- celebranda. Est auiem locus [Al. add. ille] juxta
rum memoria, ideni anhus sequentis regis, id est, murum illiim, ad
Aquilonem, quo Romaniquondara
:
Osualdi, viri Deo dilecti, regno adsignaretur qtio, ob afcendos Barbarorumimpetus, lolam a mari ad
post occisionemfratris Eanfridi, supervenientecum mare prrccinxereBriitaniam, ut supra docuimtis.In
parvo exercitu, sed lide Clnisti munito, infandus quo videlicetloco consuetudinemmulto jam tempore
Briltonuradux cumimmensisillis copiisquibusnibil fecerant fratres Hagustaldensisecclesia? qua3 non
resistere possejaclabat, interemptusest; in locoqui fj longe abest, advenienlesomnianno pridiequam polingua Anglorumc Denisesburna,id csl, Rivus [AL, stea idem rex Osualdoccisus est, vigiliaspro salute
oriensj Denisivocatur.
animaeejus facere, plurimaquepsalmorumlaudeceCAPUT II.
lebrala, viclimam pro eo mane sacraj oblationis
Ut de ligno Crncis quod idem rex conlra Barbnros offerre. Qui etiam crescentebona consuetudine,nuptignalurnserexerat,inter innumerasanitatummira- per f ibidera ecclesiaconstrueta [Al. add. alque decula, quidama dolentis [Al., adolescens]brachii sit dicataj, sacraliorcmet cunciis [AL, omnibus]bonolanguorecuralus.
rabilioremlocum omnibus[Al. om. omnibus]fecere.
Ostenditurautem nsque hodie et in magna vene- Nec immerilo, quia
nullum, ut comperimus, fidei
ralione liabettiriocus ille, ubi venturus ad hanc pu- Christianaesigruim, nulla ecclesia, nUltum aliare
gnam Osualdd signumsanclajcrucis erexit [DCXXXV],ia tota Berniciorumgente erectum est, priusquam
ac flexisgenibusDominumdeprecalusest, ut in tanta hoc sacraj crucis vexillum novus militiaj
ductor, direrum necessitatesuis cultoribuscatlestisuccurrcret clante lidei
devoiione,contra lioslemimmanissimum
auxilio. Deniquefertur quia facta citato opere cruce,
pugnaturusslaluerei.
ac fovea praeparatain qua slatui deberet, ipse fide
fervens hanc arripuerit, ac fovereimpOsuerit,atque D
a Diximus.
Vulgg.: diximus, OssicusregnumDei- hunc csse hodiernuni Dilslon. Nihil tamen ibi reperorum, secundus vero Eanfrid Berniciorum. Uter- ritur quod illi opinioni favent nisi nominis quajdam
etc.
que,
siraililudo, eaque non ex Beda, sed ex mala ejus
b In oppidoMunicipio.Nonoppidi, nt
scriptores lectione.Nam loci situs, et tlistoriaenarratio ad Ocabsurde texiuiii Bedaecorrtiperunt: sed oppidomu- eidentem m.gis Borealem
tendunt. Vide append.,
nicipio; oppidoquodpro municipiohabetur,-vel Mu- n. 13.
nicipiumappellatur : sicut eiiam ParaphrasisSaxon.
d Signum sanclwcrucis, Restant in archivis Duverlit.
recle
Horum uiuim lantuni in hac provincia nelm. plurimieciiartrecuin aniiquo sancti Ctitlibercti
novimus, et quidni illud fuerit, nempe Eburaeuin, sigilioaiioexo. In quo exhibetorcaptit sancli Osualdi
quod AureliusVictorin sua CaesariiinHisioria.,ex- ex iuia parte, et crtix ejus e\ altera. Vide
imprcssum
presse Municipiuraappellal? Polerat quidem vox in Append.n. 13.
e llefeitfelth.Neque htinc locum
Municipium,ut pote in sequioribus sa;cu!islatiore
puto hodierniim
sensuSHmi,sedexpressio Bedaein boc loco peculia- llalion, vel, ut legendumvolunt, Halidun,
sed magis~
rem quamdamdesignaiionem
involvii,regni, scilicet, ad Aquilonema mtiro lioinano.
Deirensisurbemprimariam,quaeetiam revera munif Ibidetn ecclesia. Reslat adhuc ad Occideiitem
ab antiquofuer.it.
cipium
ab Axeloduuoebclesia saucli Oswjldi..
e Denisesburna.
Audax forle nimiumqui ncavcrit Aquilonalem
Sed de his plura in Appcnd., n. 13.
i!9
BEDJBTENERABILtSPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
120
Necab re est unume pluribusquaead hanccrucem A
Vdecimaluna usque ad vicesimamobservare solebat.
patrala sunt, virlutis miraculumenarrare. Quidam HocetenimordineSeptentrionalisScottorum provinde fratribus Haguslaldensis[AL, Augustald]eccle- cia, et omnis natio Pictorum ilto adhuc tempore
slae, nomineBothelm,qui nunc usque supcrest, ante Pascha dominicum celebt;abat,ajstimans se in hac
paucos annos dum incautius forte noctu in glacie observatione sancii ac laude digni Patris Analolii
Incederet, repente corruens brachiura conirivit, ac scripta secutam ( Vide infra, c. 25, el Bed. Chron.,
gravissimafracturaeipsius ccepit molestia fatigari; n. 4230). Quod[Al. add., quidemj an verum sit,
ita ut ne ad os quidem adducere ipsum brachium Pgritus quisque facillime cognoscit. Porro genies
ullatenus dolorearcente valeret. Qui cum die qua- Scoitorum, quaj in AuslralibusHiberniaeinsulaj pardam mane audiret unum de fratribus ad locumejus- tibus morabantur, jamdudum.adadmonitionemapodem sanclaecrucis ascendere disposuisse,rogavit ut slolicresedisantislitis.Paschacanonicorituobservaro
aliquam sibi parlem de illo ligno venerabili rediens didicerunt(Vid. n, 19).
Venienli[AL,venieniej igi.ur ad se episcopo,rex
adferret, credere se dicens quia per hoc, donanle
Doraino,salutem posset consequi. Fecil ille ut roga- locurasedisepiscopalisin « insula Lindisfarnensi,ubi
tus est, et reversus ad vesperam, sedentibusjam ad ipse pelebat, tribuii. Qui videlicetlocus accedenteae
' recedente reumate bis quotidie inslar insulaemaris
m*ensamfralribus, obtulit ei aliquidde veteri muscoB
quosuperficiesligni erat obsila. QtTicum sedens ad circumluitur undis, bis renudato litlore conliguus
mensam non haberet ad manum ubi oblalum sibi lerraeredditur; alque ejus admonitionibushumiliter
munus reponeret, misit hocinsinumsibi. El dum iret ac libenterin omnibusausculians,EcclesiamChrisli
cubitum, oblilus hoc allcubideponere, permisitsuo in regno suo multum diligenteraedjficareac dilatare
in sinu permanere.Almeilionoctistempore,cumevigi- curavit. Ubi pulcherrirao saepe spectaculo contigit,
laret.sensil nescioquidfrigidisuolaieri adjacere,ad- ut evangelizanteantistile qui Anglorumlinguampermolaque manu requirere quid [Al.add. ccepil]esset, fecienon noverat, ipse rex suis ducibus ac ministris
ita saimm brachium manumquereperit, ac si nihil interpres verbi existeret caelestis: quia nirairumlam
unquam tanti languoris habuisset [AL, babuissent]. loagoexiliisui temporelinguamScottorurajam pleno
didicerat. Exin [AL, exinde]coepere plures perdies
CAPUTIII.
de Scoltorumregione venire Briltaniam alque illis
Ul idem rex pottulansde genleScotlorumantistitem,
acceperitAedanum,eidemquein intuta Lindisfar- Anglorutn provinciis quibus regnavit rex Osuald,
nenti tedcm epitcopaltttdonaverit.
magna devotioneverbuni [Al. add. Deij fidei praediIdem ergo Osuald, mox ubi regnum suscepit, tare, et credeniibus gratiam baptismi, quicumque
desiderans totam cui prxesse ccepit gentem fldei" sacerdolali erant gradu pfajditi, ministrare. ConChrislianaegralia irabui, cujus experimenta per- struebantur ergo ecclesiseper loca, confluebantad
maximain expugnandisBarbarisjam ccpcrat, misit audiendum verbum populi gaudenles, donabantnr
ad majores natu Scottorum, inter qnos exulans ipse munereregiopossessiones,et territoria ad instiiuenda
baplismatis sacramenta, cum his qui secumerant monasieria,iinbuebanturprrcceptoribusScotiis parmilitibus,consecutuserat; petens ut sibi mitteretur vuli Anglorum,una cum majoribusstudiis et obseranlistes, cujus docirina ac ministeriogens quamre- vationediscipjinrsregularis.
Nam monachierant, maxime qui ad praedicandum
gebalAnglorum,dominicajQdeiet dona disceret, et
susciperet sacramenla [ccxxxv]. Neque aliqnanto venerant. Monachusipse episcopusAedan,utpote de
tardius quodpetiit impetravit: accepit namque pon- !•insulaqurcvocatur Hii,desiinalus[AL,Hy,destinatilicem Aedanum [AL, Aidanum] summaeraansue- tusj: ciijiismonastcriumin cunctis pene Septeniriotudiniset pietatis ac moderaminisvirum, habentem- naliuin Scotlorum, et omnium Piclorum monasteriis
que zelum Dei, quamvisnon plenesecundum scien- non parvo tempore arcem tenebat, regendisqueeotiam. Namquediem Paschre dominicummore stiae ruin populis pranerat:qnae videlicet insula ad jus
gentis, cnjtis saepiusmentionem fecimus, a quarta r» quidem Britianire pertinet, non magno ab ea freto
a Intuta Lindisfarn. t A fluvio Lindis excurrenle n, 1. < In coenobioveieri divi Columbre, insularum
in mare : qui duorumpedumhabenslaliludinem,non episcopi sedem sialuerunt, vetere domicilio quod
nisi cum recesserit mare videri potest. Conlinetau- erat in Eubonia, id esl, Mannia, ab Anglis caplo.
lem brccinsula octo miliarii per ambitum. Nunc Remanetadhucinter veteresruinas sepulcretunisive
vocalur insula Sacra, quia SS. Aedanus,Finanus, ccemeterionicommuneomuiumnnbiliumfamiliarum
Tuda et Cuthberclus, cum aliis ejiisdem Ecclesi.e quaj in Oecideiitalibiisinsiilis habitabant. Eminent
prresulibusibidem corpore requicvcrunt; posteaquei inter creieros tumuli tres, modicisimervallisdistanplures monachi,diversiquesaecularesper Dauossunt tes, tribus impositis domiinciilisin Orientenj-versis.
martyrisati elsepulti. > SIM.UUN.,p. 68, 69. Hujus> In occidenlalicujtisqueparle lapisiuscripiusquonim
ttimulisint indicat. In medio est TUMULUS
insulaeterritnria videibidem.
Itecmr
b lnsula Hii. < Est ea longa duo milli» passuum, SCOTTI.C.
Iti dextro RIGUMltiBEiiNt*.In sinisira
tn reliquo ccemeterioseorsupra mille lata. Ibi duo moiiasteiia sunl fuudata,, parte HEGIMMORVEGI.E.
unum Nigrorura monacliorum,aliud saiictarummo- suni, clarauiisulaiioriiinfamilix habini stia condilonialium ordinis sancli Augiistiniroclietaindeferen- ria. Circa eam sex proximre instihc, exigtia; nee
lium; et ibi Refugium.Monasteriumvero monaclio- tamen inlecunda:,ab aniiqtns regibtis,t-t iiisulanorura usque ad leiiipusR. Malcolraiviri sanctieMar- IIIIIIregulis ccenobioColutubtcdonataj fuerunt. »
garetaefuit locus sepullurae, et sedes regalis quasii BUCIIAN.
omniumregumScotiiajelPictinbe.>FuitD.,Scoiiehr.,
128
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
discreta, sed donationePictorum. qui illas BriltaniajiA septem, post annos ctrciter (rlgintaet duos ex quo
plagasincolunt,jamdudummonacliisScotiorumtra- ipse Brittaniam prrudicaturusadiit. Fecerat autcm,
dila, co quod illis prredicantibusfidemChristi perce- priusquam Britlaniam veniret, monasterium nobile
in Hibernia, qtiod a copia roborum f Dearmachlinperinl.
CAPUTIV.
gua Scottorum, hoc est, Campusroborum, cognominatur. Ex quo utroque monaslerioplurima[AL, perChrisli
Piclorum
fidem
perceperil[Al.,
Quando.gens
plurima]exinde monasieria per discipulosejus el in
sutceperil].
Siquidem anno Incarnationis dominicaequingen- Brittania et in Hibernia propagata sunt: ih quibus
tesimosexagesimoquinto, quo tempore gubernacu- oniiiibusidem monasterium insulanum, in quo ipse
lum Romaniimperii posl JusiinianuinJustinus[Cod. rcquiescitcorpore,principatumleneret [AL,tenet].
Habere autem solet ipsa insula rectorem semper
Mori, Juslinianus]minor accepit, venit de Hihernhi
presbyterum,cujusjuri et omnis provincia,
presbyteret abbas habitu et vita.monacbi insignis, abbalem
nomineColumba[Ai.,CoIumbanus,Columban]Brii- et Kipsi etiam episcopi, ordine inusitato, debeant
taniam, prredicaturusverbum Dei provinciisSepten- esse subjecti, juxta exemplumprimi doctoris illius,
trionalium Pictorum, hoc est, eis qiuc arduis aique qui non episcopus, sed presbyler extitit et monahorrentibusa montium jugis, ab Auslralibuseorum B chus : de cujus viia et verbis nonnullaa discipulis
sunt regionibussequeslratrc.Namqueipsi Australes ejus feruntur scripta haberi. Veruni qualiscumque
Picli, qui intra eosdem montes habent sedes, multo fueril ipse, nos hoc de illo certum tenemus, quia reanle lempore, ut perhibent, relicto errore idolatriae, liquil successoresinagna conlinenliaac divinoamore
fidem veritatis accepeiatit, prredicanteeis verbum regulariqueinstilutione insigne.s:in temporequidem
Nynia episcopo reverentissimocl sanctissimo viro, suminrefestivitalisdubioscirculos sequentes,utpote
de nalioneBrittonum[cccxciv],qui erat b Bomaere- quibuslonge ultra orbem pusitis nemo synodaliapagulariter fidem et mysteria verilatis edoctus; cnjtis schalisobservantiaedecreta ponexerat; tantum ea
sedem episcopalem, sancti Martini episcopinomine quaein propheticis, evangeliciset apostolicisliteris
et ecclesia insignem, ubi ipse etiam corpore una discere poterant pielatis et caslitatis opera diligenter
cura pluribus sanctis requiescit, jam nunc [Al. om. observantes. Permansit autem hujusmodiobservannunc] Anglorumgens obtinet. Qui locus ad provin- tia paschalisapud eos tempore non pauco, hpc est,
ciamBerniciorumperiinens,vulgovocaturc 4d can- usque ad annumdorainicreIncarnationis sepiingendidamcasam, eo quod ibi ecclesiamde lapide, inso- lesimum decimnmquinlum [AL,sextura],per aiinos
centum quinquaginta.
lito Brittonibusmore fecerit.
Venit aulera BrittaniamColnmba,regnante Pictis
At tuiic venienlc ad eos reverenlissimoet sanclisABridio filio Meilocbon, rege poientissimo, nono simo Patre et sncerdole Ecghercio, de natipne Ananno regniejus, gentemque illam verbo et exemplo glorum, qui in llibernia diutius exulaveral pro Chriad fidemChrisli convertit: unde et praefataminsu- sto, eratque et doctissimus in Scripluris et Iongae
lam ab eis in possessionemmonasterii faciendiacce- vitaeperfectione eximius, correcti sunl per eum et
pit. Nequeenim magna est, sed quasie famitiarum ad verum cauonicumque Paschru diem translali,
quinque, juxta aeslimationemAnglorura:quam suc- quem lamen et anlea non sentper in luna quaria decessoresejus usque hodie lenent, ubi et ipse sepul- cima cum Judaeis,-ul quidam rebantur, sed in die
tus est [DXCVII],
cura esset annorum septuaginta quidem[Al., quatlam] Dorainica, alia tamen quara
a MonliumJugis. Monte Gfampio.Cujus jugiiin tib. i, cap. 3, dicil Columbamin mediterranea HiallissimumhodieDfuraalbin, DorsumAlbionis,ap- bernireparte monasteriumquodScolticediciturDairmach fundasse. Illud idein est cum Aiigustinianoeo
pellatur.
b Romw. Dicitur Ninia Romam adiisse tempore ccenobioquod hodie Diirrogh, et Dunnachdicimus
Damasipapae,an. 370; ordinatumBritlonibusfuisse in comiiatu Regis, et male a quibusdamcum cccnoa Siricioan. 394; in reditu sancttimMartinumsalu- bio Armacbanoconfiinditiir.
tasse, virum regulari disciplina celeberriinum,sed ]D g Ipsi etiam episcopi.Sed non qnoad auctoritatem
non avunculum, ul Hect. Boethiustradit. Ilac occa- spiritualem. ViileAdamnaniVitamsancti Cotumbre.
sioneEcclesiarasuatnsancio Martino dedicavit. Ut I, 20 : < Alio in tempore quitlani de Numineiisiuin
et moris fuit illis temporibus.
ad sanctiim venit, qui se in
provincia
proselytus
c Ad CandidamCasam.Whitlierne in Gallovidia. quaniuinpoluit htiniiliter gessit, quod nullus sciret
Ubi Niniaobiit,an. 432. Quo etiara anno sanclusPa- quod episcopus esset; sed laraen hnc sanctura non
iricius Hiberniamintravit, sicut P.illatiiusanno prae- potuit latere. Namaiia die Dominica,a sanctojussus
cedente Scoiiam. Codex ms. Thoresliei ad hunc Christi corpus ex inore conficere, sanctmn advocai,
locumBedachabel noiain sequentem litteris majori- ut simul quasi dno presbyteti dominicum panem
bus scriplara in corpore textus: Ubi Ordo Premon- frangcrent. Sanclus proimiead altarium accedens,
slralensishabetsedemetelectionem
repente iuiiiiliis laciem ejus, sic euni compellal:
episcopalem.
d Bridio.Hica CrulhneoprimoPictorum
monarcha Benedicatte Cliristus, frater, biiuc solus episcopus
iricesimusqiiariusnumeraiurin Scotichronico.Suc- episcnpali rilu frangepanera. Nuiicscimiisquod sis
cesserunt, Garnard qui fundavitecclesiam collegia- episcopus.Quare liuc usque te occultare conatuses,
lam de Abernetby; Conslantinusqui fundaviteccle- ut libia nobisdebila non redderetur veneraiio? Quo
siara Duukeld. Ab hoc octavus Drunsken,in quo audito sancti verbo humitis peiegrinus valde stupePicio.rumregnandidefccil potestas.
fictus Cbristiimin sancto veneratusest, elqui erant
* Familimium.Unus cod., milliarium,male.
prajsentes niinis adiuirati glorilicaveriral Deum.»
* Dearmach.Adainnanusin Vitasancti
Colunibaj, ApudCanis., lora. V, pars. n, p. -S79.
«21
121
BEDM VENERABIUSPRESBVTERIOPERUMPARS !Y. - m&ORICA;
123
decebat hehdomadacelebrabant. Sciebantenim, ul J Lexemplisinformati lerapore illo religiosiquique viri
Christiani, resurrectionem dominicam qriae prima ac feminae, consuetudinemfecerunt per lotum anSabb.iti facla est prima Sabbali semper esse cele- num, excepta remissione quinquagesimaepaschalis,
brandam: sed lit barbari et rustici, quandoeadera quarta et sexta Sabbati jcjunium ad nonam usque
priraa Sabbali qure nunc Dominicadies cognomina- lioram prolelare. Nunquam divitibttshonoris sive
ttir [AL, nunctipatur] venirel minime didiccrant. timoris gralia, si qua deliquissent, reiicebat; sed
Verum quia gratia cariialis fervere non otniserunt aspera illosinvectionecorrigebat. Nuliampotentibus
[AL, omiseranf], el lmjus quoque rei notitiamad sreculi pecuniam, excepta soiummcdoesca si quos
perfcClumpcrcipere meruerunt, juxta promissum hospitiosuscepisset, umquarn dare solebat, sed ea
Apostolidicentis: Et [Al., om. et] si quid aliler sa- potius quaj sibi a divilibusdonaria pecuniarumlarpitis, cl hocquoquevobitDeut revelabit[Al., revela- giebantur, vel in usus panperum, ul diximus, disvil]. De quo plcnius in sequeniibussuo loco dicen- pergebat, vel ad redemptionem eornm qui injuste
duin esi.
fuerant vendiii, dispensabat. Denique inultos quos
CAPUTV.
pretio dato redemerat, redempios postniodurosuos
ad sacerdotdem usque graDe vitaAedaniepitcopi.
* discipulosfecit, alque
dum erudiendo alque instituendo provexil.
Ab hacergoinsula, ab horumcollegiomonacliorum,
Ferunt autem quia cum de provinciaScottorum
adprovinciamAngloruminsiituendaminCbristo, niis- rex Osuald postulas-et anlistitem, qui sibi sureque
sus eslAedan, * accepto gradu episcopatus[DCXXXVJ.
verbumfidei rainistrarel, missusfueritd primo
genti
Qtiotemporeeideramonasterio1'Segeniabbas etpres- alius austerioris animi vir, qui cura aliquandiugenti
byterpraefuit.Undeinier alia vivendidocumcula,sa- Anglnrum praedicansnihit proficeret, nec libenter
luberrimumabstinentirevelcontinentiaeclericisexem- a populoaudirelur, redierit palriam, alque in conplum reliquit: cujus doctrihamid maximecominen- ventuseuiorum retuleril, qtiia nil prodessedocendo
dabat omnibus, quod non aliter quam vivebat ctirn genti ad quam missuserat, potuisset, eo quodessent
suis, ipse docebat.Nihilenim hujus inuiidiquaerere, hominesindomabites, et durre ac barbaraementis.
nil amare curabat. Cunctaqtiresibi a regibus vel di- At illi, ut perhibent, tractatum magnumin conciiio
vilibussreculidonabantur, mox pauperibus qui oc- quid esset agendum, habere cceperunt; desideranciirrerent erogare gaudebal. DiscUrrereper cuncta tes quidem genti quam pelebantur, saluti [AL, peteet urbana et rustica loca, non equorum dorso, sed bant salutem] esse, sed de non recepto quem misepedum incessuvectus, nisi si roajor forte necessitas rant prajdicatore dolentes. Tunc ait Aedan, nam et
compulisset, selebat : quatenus tibicumquealiquos ipse conciliointererat, ad eum de quo agebatur savel divites vel pauperes incedensaspexisset, confe- cerdotem : < Videlur mibi, frater, quia durior justo
stim ad hos divertens, vel ad fidei mseipiendresa- indoctis auditoribus fuisti, et non cis juxta aposlocramentumsi infidelesessent, invitaret; vel si fide- licam disciptinam [AL , doctrinam] primo lac doIes, in ipsa eos flde conforiaret,atque ad eleemosy- clrinremollioris porrexisti, donec panlalim enutriti
nas operumque bonorum executionem, et verbis verboDei,ad capiendaperfectioraet ad faciendasubexcitaret et factis.
limioraDeiprajceptasufflcerent.>Quoaudito,omnium
In tantum autem vila illius a noslri lemporisseg- qui consedebantad ipsuro ora et oculi conversi[AL,
nitia distabat, ut omnes qui cum eo incedebant,sive oculosconvertentes],diligeuterquid diceret discutieadlpnsi, seu Iaici, meditari deberent, id est, aut le- bant, el ipsumesse dignumepiscopatu,ipsumad erugendis c Scripturis, aut psalmis discendis [AL, di- diendos incredulos et indoclos mitti deberedecercendisj operam dare. Uoc erat quotidianum opus nunt, qui gratia discretionis, quaevirluium inaler
illius, et omniumqui cumeo erant, ubicumque lo- est, ante omniaprobatur [AL, probabatur]irabulus;
corumdevenissenl.Et si forte evenisset, quodtamen sicqueillum ordinanles,ad praedicandummiserunt.
raro evenit, ut ad regis convivium vocaretur, intra- r. Qui ubi tempus accepit, sicut prius moderamine
bat cum unoclerico, aut duobus; etubi paululumre- discreiionis, ila postmodumel caelerisvirtutibus orflciebatur, adceleravil[AL, accelerabat]ociusad le- natus apparuit.
gendum cum suis, siye ad orandum egredi. Cujus
• Acceptogradu episcopatus. Quis hic non videt insnla locavil, simul cum suaj gentis egregie gesiis
Ilinc longa exspectalio de perHyensiumde episcopatusentemiam? Graduseis fuit, in Codicesrcdaclis.
el accipieiulusad missionem, nec aliter sccundum ditis T. Livii Decadibus. Atque his fidcmdedil Heeos miili Aedanuspotuil.
ctor non generali tantum assertione, sed personali
b Segeni. Quartus liic nbbas a sanclo Columba tesiimonio suorum ipsius oculorum, qnibus alifnil. Sccundus Baithanus, tertius Virgnous, vel quam chariarum parlem vidit, earumquedescriplioexplicaFergnatis. Ilic est Segenus ad qnem inter alios Jo- nera confecit, circumslanliisadeo niinutis
banncs papa electus litleras misit, n, 19 ; ad quem tam, ui nisi concussaaucloiis probitate, narrationis
. etiam Cummianus scripsit in epistolarom Hiberni- veritatem in dubium revocare piaculum sit. Vide
carum Sylloge,uterque de pascha.
Boeth., lib. vn.
c Scripturis.Non defueruntalii libri, si H. BoeJ Primo aliut. Ejus nomenCormannus,apudllecl.
thio fldes, qiiibns legendis operam darenl. Arcan Boetbiuin,lib. ix*.
cnirolibris relertam Fergusius R. a Roma dirept:
delulit, et in Ilebrides secum deportalam, in Jou;
SECT. III. — IIISTORIAECCLESIASTICA.
126
CAPUTVI.
A unam sunt pacem, et velut unum compaginalrein
populum.Erat autem neposAeduiniregis ex sorore
De retigioneac pielatemirandaOsualdiregit.
c Acha,digniimquefuil,ui lantus praecessortalera haIlujns igifur [AL, revereniissimi] anlistitis do- beret de sua
consanguinitateet feligionis beredem
ctrina rex Osualdcumea cui prseeratgenteAnglor.um
et regni.
- DCXLII
instilutus [DCXXXV
] , non solum incogniia
""
CAPUT VII.
progeniloribussnis regna crelOrumsperare didicil;
sed ei regna terranini plusquam ulli iuajorumsuo- Ut provinciaOccilenlaliumSaxonum verbum Dei,
rum, ab eodemuno Domino[AL, omnipotentiDeo]
prwdicnnteBirino. susceperit; et de tuccetsoribus
ejusAgilbercloet Leutherio.
qui fecit cajtum et lerram , consecutusest. Deniqne
oninesnationeset proviuciasBrittaniae,qtiaj in qua&Eo tempore[DCXXXIV]
gensOccidentaliumSaxotuor linguas,id est, Brittonum,Pictorum, Scottorum num qui antiquiiuse Gevissaevocabamur, regnante
et AiigkKiimdivisresunt, in ditione accepit.
Cynigilso[Al. Cynigislo](idemChristi suscepit, prreQuoregni culmine sublimatus, nihilominus,quod .. dicante illis verbum Birinoepiscopo,qui [ Al., ipse
niirum diclu est, pauperibusel peregrinis seniper atilem Birinus] cum consilio papaj llonorii venerat
humilis, benignuset largus fuii. Deniquefertur quia R Brittaniam; promittensquidem se illo prresentein
temporequodamcumdie sanctoPaschaecuiiiprajfato inlimis ultra Anglorum partibus quo nullus doctor
episcopoconsedissetad praudiuni, positusque esset praecessisset, sauctaj lidei semina esse sparsurum.
iu niensacoram eo discus argenteusregalbtis epulis Undeet jussu ejusdein pontiticis, per AsteriuinGerefertus, et jamjamque[AL, refertus, jainque]essent nuensemepiscopu.min episcopaiusconsecratus est
manus ad panera benedicendummissuri , intrasse gradum. Sed Briltaniamperveniens,ac primum Gesubilo minisirum ipsius cui suscipicndoruminopum vissorumgentemingrediens, cum omnesibideni pa^
erat cura delegata, et iudicasse regi quia inuliitudo ganissimosinveniret, miliusesse ratus esl ibi polius
pauperum uridecumqueadveniens maxima per pla- verbum pradicare, quanriultra [ Af., ultro] progreleas sederet, postulans aliquid eleemosynrea rege: diens, eos quibus prredicaredeberet, inquirere.
qui niox dapes sibimetailposilas deferri pauperibus,
Itaque evangelizanle illo in prsefata provincia
sed [Al. om. sed] et discum confringi, atque eisdem [•cxxxv] cura rex ipse caiecbizalus, fonte haptismi
minutatimdividipra:cepit.Quo vlso pontifexqui ad- cum sua gente ablueretur, contigil lunc temporis
sidebat delectaius tali faclo pietalis, adprebendit sanclissimnmac vieioriosissimiira
regem Nordanhymdextram ejus, et ail: < Nunquam invelerascal brcc brorum Osualdum adliiisse,eumqtie de lavacro exmanus. > Quodet ita juxla votum benedietionise;us C euiilem suscepisse, ac piilcherrimoprorstis et Deo
provenit. Nam cttininterfecloillo in pugna, manus diguo consorlio, cujus eral filiamaccepturusin concumbrachioa cajtcroessenlcorpore resectae,conligit jugem, ipsumprius secundageneratioueDeadicaluin
ut hacienusiricorruplreperdurent. Denique" iri urbe sibi accepit iii filiuni. Donaveruntautem t ambo rcrcgia, qure a regina quondamvocabuloBebbacogno- ges eidem episcopo civitatem quaj vocttor tr Dorcic
niinattir, loculoiuclusaj argenteo in ecclesiasancli [AL, Dorcinca, Dorkecaester], ad faciemlum inibi
Petri b servantur , ac digno a cunctis honore vene- sedem episcopalem; ubi faclis deilicatisqueecclesiis,
ranlur.
multisquead Dominumpio ejus labore populisadvoIIujus indnstria rcgis, Deirorum et Berniciorum catis, migravitad Doininum,.sepuliiisqueestin eaprovincite,quaj eatcnusab invicem discordabant, in dem civitate, et post annos raultos, Haeddeepisco125
a /« urbe Rerfta.Bebbanburgh,hodie Bamburgli; S.ixonicumprtecipuesecutusstim, non solum quotl
locusab lda rege Nordanhymb.conditusdicilur Sax. ubivisaliospost Bedainhistoricosauctorilate supeiet,
Ghr.
sed
quod in rebus Occid. Saxon. pecnliab Servanlur.Sim. Diin., pag. 2, ait: < Quaeetiam empraecipue
fideinmereatur, cum ab incola iliius regni, ut
ad nostrara ust.ue retatein,ulriusque merittim,regis, nolal Wartonus, scripta fuerit.
-sciticet,atqtie pontilicis, gratia suae incorruptionisD o Gevissw.Saxonicumest pro Occidenlalium.Sic
osteiulii.Sicut nostrre,hoc est DunelmensisEcclesire Visigolbi,prreposilalanlumS.ixouicaexptetiva Ge.
f AtnboReges.Osualduseniitibabuit pcr utrumqtie
monachiisSuardebrandusqui
nuper,episcopatumWilhelnio administrante,defunclusesl, saepiusse vidisse reguum superius domitiium,sicut dicit Ueda capilo
atiestatusest. >Walter.de Wittleseyscribit brachium prajcedente. Ita Aedilberctuset Sabercius reges in
allatum ad uionasteriumPetri dc Burgo per Wine- Pautino lemploconsenserunl;n, 3.
s Dorcic.Dorchester in ngroOxoniensiadTamesis
gotiimde Bebeberch.Ingulfus,ad au. 1018,nicniinit
prioris qni lempore Danicarumcladium aufugit a confluentes;altera euira est ejusdem nomiiiis pagi
Petriburgo cum nonnullisfratribus, assumptosecum Dorselensisvilla. Nota etiam quod hajc regio licet
R. ad iiisiilainde lleli. Osten- postea ad Merciostran^iret, lunc tamen Uccid. S.ihrachiosanctiOa-waldi
suin tamenest in Petrlbtirgopost multos annos R. xonum regibus paruit. Fuit Occid.-Six. primo iintis
Alexandroep. Lincoln, cic.
ille in Dorcic; inox duo, unus iu
Piepbaiio,
nempe
episcopus,
c Acha. Qiirepr.iter Anlridumct Osualdum alios Winionia, atter in Scireburnia. Ilis duobus, teropore
qiiiuqiiefilios, Osuium,Ostafuui, FlorilegoOsamdi- R. Edwardi tres additi,.Wellensis, Critlieusis, Corclum, Osuidum,Oslacumet Olfam, unamque liliam nubieosis, nec iiiulto post sextusin Rimcsbtiria.W.
nomineAebbamabbatiSsamde ColdingbamR. Aedil- MALM.,
de I'ont. m. Mansitbic setles episcopalisad
•
frido peberit. FL. UIGORN.
Gulicluiiprimi tempora, quauJo a Remigioepiscopo
d Eo lempore.TacenteBedade anno advenlusBi- Lincoliiiamtranslata cst.
rriiijViiriauibic, ut semper,auctores. EgoChronieon
BED^EVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
128
Apridem [ AL, quem pridem] perfidia regno pulerit
patura agente, * translaiusindein Ventamcivitaiem, A
atque in ecclesiabeatorumaposlolorumPetri el Pauli [AL, depulerit], fitles[AL, (idej agniia Chrisli in repositus est.
gnum revocaverit: inlel'exiique quod etiam tuuc
Defuncloautera et rege, successitin regnum filius destitula[.!/., eliam quod deslrtulatunc eliam] ponejus Coinualch[DCXLIII],
qui et fidemac sacramenta tifice provincia, recte pariter divinofuerit destilnta
regni caelestissuscipere renuit, et non multo post praesidio.Misitergo legnari s in Galliamad Agileliam regni terreslris potentiamperdidit. Repudiaia berctum, summissailluin satisfactionedeprecansad
enim sorore Pendan regis Merciorumquam duxerat, episcopalumsurc gentisredire. At ille se excusans,
aliam accepit uxorem: ideoque bello pelitus, ac re- et eo venire uon posse conteslans quia episcopatu
gno privatus ab illo, secessitad regem Orientalium proprirucivitaiis ac parochiaeleneretur adstrictus:
Angtorum,cui nomenerat Anna: apudqucm triennio ne tamenobnixe petenli nil ferret auxilii, misit pro
exulans fidemcognovitac suscepitveritalis [AL, ve- se illo presbylerumLeutherium,nepolemsuum, qui
ritatem]. Namet ipseapud quem exulabat rex erat ei, si vcllet, ordinaretuf episcopus;dicensquod ipse
vir bonus, et bona ac sancta sobole felix, ut in se- eum dignum esse episcopatujudicaret. Quo honorificea populoel a rege susceplo, rogaverunlTlieoquentibusdocebimus.
Curavero restilulus esset in regnum Coinuatch, B dorum, tunc arcliiepiscopuinDoruvernensisEcclevenit in provinciamde Hibernia pontifex quidam, siaj, ipsumsibi antistitemconsecrari: qui consecratus
multis annis episcopatum
nomine Agilberclus[PCL]natione quideraGallus,sed in ipsa civilate' [DCLXXJ,
tunc legendarumgratia Scripturarumin llibernianon Geviss.inrai,ex synodicasanctione,solus seduloraoparvo tempore demoratus, cnnjunxitquese regi, derarainegessit (Vid. iv, 12).
CAPUT VHL
sponte ministeriumpraedicandiadsumens: ctijuserudiiionemalque industriamvidens rex , rogaviteum, Ut rex CantuariorumEarconberclidola detlrui pneceperil; el de filia ejus Ercongota, el propinquaacceptaibi sedeepiscopali, suaegenti manere pontiAedilbergw,sacralisDeovirginibut.
fieem.Quiprecibusejusadnuens, rauliisannis eidem
Anno domiuicajIncaruaiionis sexcentesimot|iiagenti sacerdolalijure praefuil.Tandemrex, qui Sa- dragesimo, Eadbaldrex CantiiariorumIransiens ex
xonum tantum linguam noverat, pertaesusbarbarre1 hac
vita, Earconberclolilio regni gubernacula relisubintroduxitin
surelinloquelre,
provinciamalium
quil : qure ille suscepia viginti qtiatuor aiinis et
el ipsumin1 aliquot mensibus nobilissime tenuil. Hic
guaeepiscopumvocabnloUini [DCLXIV],
primus
Gallia ordinatum; dividensque in duas parocbias
1 regumAnglorumin loio
regno suo idoia relinqui ac
'
huicin
civilate
a
Saprovinciam,
Venta, quae gente
C destrui, simul et jejuniumQuatlraginiadierum obxoriumUintancaestirappellalur, sedem episcopalem
1 servari principaliaiictorilate
praccepii.Qure ne fa[Al. episcnpatus]tribuit: unde offensusgravitcr Agil- cile a quopiam posset cnntenuti, in transgressores
berclus, quod hoc ipso inconsultoageret rex,h rediit1 dignas et competentespunitionesproposuit. Cujus
Galliam, et accepto episcopatu Parisiacre civitatis,' filia Earcongola, ut condigna parenli soboles, maibidemsenexac plenus dierumobiit. Nonmultisau- gnarum fuit virgo viriutum, servicns
[AL, semper,
tem annis post abscessumejus a Britlania trausaclis,• indesinenter semper serviensj Dnminoiu monastepulsus eglc Uini [AL, et Uini]ab eodemrege de epi- rio quod in regione Fraocorum constructumest ab
scopatu [DCLXVI];
qui secedensad regemMerciorum,
> abbatissanobilissima,vocabulu'i Fara, in loco qui
vocabuloUulflieri,emit prelio ab eodemsedemLun- dicitur e In Brige. Namco iempore necdummultis
doniaj civitatis,ejusqueepiscopususque ad vitaestiae
J in regioneAnglorum monasteriisconslructis, mulli
terminum mansit. Sicque provincia Occidentaliuro
1 de Brittaniamonacbicaj[AL, monaslicaejconversaSaxonuinteinporenon paucoabsqueprxsule fuit.
lionis gratia , Francorum vcl Galliarummonasleria
Quo etiam lempore rex prajfaltis ipsius geutis,, atlire solebant; sed et filiassuas eisdemerudiendas,
s ac sponso crelesticopulandas mittebant; maximein
gravissimisregni sui damnis sajpissimeab hosiibus
adflictus,landem ad memoriamreduxit, quod eumi D Brige et in f Cale, et in 8 Andilegummonasterio:
0 Translqtus. Hcdde fuit monachus et abbas dee virtutibiislibruin scripsil JonasmonachusBobiensis^
u insertumediiionibusoperura Bedie1.111,el a Surio
Sireaneshalch,de cujus succcssionein episcopatu
vide iv, 12. Is sedemtranstiilit de Dorcacestria,una
a el eMnbillnniodenuoediluin.
ln Brige. Tiactus Bnegius, SylvaBrigensis, a
cum corporesandi Biriniad Winloiiiam,an. 683,ponitilicalus sui decimo, nisi inale numerent Annales
:s quaSylva,pfovincialiodieBrienomenaccepit.In hac
breves Winloii.Ang.Sacr. i, 193.Ex hac translatione
ie regione Fara ceeiiobiumvirginumcondidit Eboriainfinitrepostea litesortaj inter monachosWinton., et
't cense, quod a fundatriceFaremoustieradbuc dicitur.
f Cate.Cltellesin pagoParisiaco,quasi centumsta!«anonicosDorcic. sub annuin1224. Celebraturroediis a Luietia. Villaquondumregia, ad Matronaramoriasancti Birini3 Dec.
b Rediit. Agilberctireditumin Galliamnon pono
IO fluvium, in quo loco Bathildiscueuobiuinsauctimoante an.664, quodeo aniiosynodoPharensiimerfuit;
virginumconslruxit.
t; uialiiim
8
Andilegum.Prolixamtle luijus loci silu nolam
Iii,c25.
j- dedit ChifUelius,el, quod miriiiu est, reticlo vero»
Uini... emit. Undepostmorleminserieepiseoporum Londinensiumnon meruitreceiiseri.M.WiiSiM.,
., quein prrc oculis liabuil situ, falsum a longequresian. 066.
vit. llatlrianus enim Valesius,in NolitiaGalliarum,
d Fara. QuaeBurgundofaradicitur, id est, nobil
monasteili verbo AndeliacumvulgoAndelys-sur-Seine,
us riutn Andileguiude quo loijuittirBeda, nobis quasi
fara, seu faroiliaapud Burgundosgenita. De hujus
127
120
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
150
inter quas eral Saethryd , filia ,'uxorisAnnre r<gis A
, Cantuariorum, habtiit filiamEarcongotam, de qua
OrientaliumAnglorum,cttjtis supra meminimus, et sumus dicluri.
(ilianaturalisejusdemregis Aedilberg: quoeutraque
Hujus autera virginis Deo dicatre [AL, dedicatrc],
cum esset peregrina,praj merilo virlutum, ejnsdera' mntta quitlemab incolisloci illius solenl opera virmonasterii Brigensisest abhatissaconstituia. Cujus tutiim el signa miraculonim usque hodie narrari.
regis filia major Sexbur uxor Earconbercliregis Verum nos de transittitanitim illius quo cselestia
digito monslravit. Refertenim ex Codiceregio Iiruc logia monaMeriorumGermanire: < An !low, inquil,
verba de sancia Clatil.deregina Francorum dicta : amiquitusAiidelaba,ab ejusdeinnoniiriisfltivio,vel
<.Fecitet aliud monasteriumsnper fluviumSequanre llelionis ccennbiuin, in pagoIlelisalia, sancto Fain loco qui dicitur Andeleius,non longea mtiris ci- biano , et Felicitaii sacrurii, canonissarumcelebri
vitalis Rotomagensis in nomine Dei genitricis. > loco natarum opiilenttnncollegiumar^rnontana VoDistatRotomagovn fere leucas, inquitValesius,sed sagi silum, fundatum, ac pro duodecimcanonissis,
Mabillon.iv lantum milliaria; et ante aliquot anri"S totidemquecanonicisliberafssime dotatumesl anno
ex cella seu prioratu veteri, Benedir-linarumabbatia Christi 880, aul (ut alii volinii)888,. a sancla Bievasit. Annus mortis lam sanclaj Farre, quam Ear- charde, Scotoruraregis filia, CaroliCrassi Routano— In Andilegnmmonasterio. rum imperatorisconjuge;qu;t;per divortiuma marito
congolr»ignolus.SMITH.
Oppidomirum est, neulra in GatliaChrisiiana, inter n segregala, ibi vixit, inoriiia, et honorifico tumulo
Francorumregni abbatiasullamflerimenlionemno- post sumraamaram in sublimecollocatosepullaesl. >
bitissimihujus Partbenonis, in quod supra milleab- Ex Bruschio StephanusVitus Ricbardim lliberoam
Iiincannos, uli et in Brige, et in Cale, et Britiania fuissecontendil, nempe Scotia majore orlam. IIujus
insula dicandasDeo virgines, Bcdrtipso teste, con- meminitMolanus,in Additionibusad Usiiardum, 18
slat fuisse transmissas.Hoc nobis quasi digilo mon- Septeinbris.Wiqn eadem die, libro III Lignivit«, et
strare visus est Hadrianus Valesius,vir docttis, in lib. iv, cap. 3, inler sanctas imperatricesOccidentis.
NotiliaGailiarum,verboAndeliactim; ubi refert de Vitim ejus scripsit Raderus in Bavariasancta; et
sancla Chlolilderegina, ex Cbdiceregio : < Fecit et de illa quoqnc,ac de ejusmonasterio,JnannesRuyr,
aliud monasteriumsuper fluviUmSequanae, in loco in AnliquTlatibusVosagi, pane in , lib. l, cap. 10.
qui tlicitur Andeleins, non longe a murjs civitatis Quodtamen aiuiit hi omnes, fundaluina Richarde
Rotomagensis,in nomineDei Genitricis.> Distat a hoc nionasterium,non sic accipias,quod illa sacram
Rotomagoseptem fere leuris; estque ipsum Andela- hanc domum priraa erexcrit; sed quod jam Olim
gum mbnasterium,cujus menlio in ChronicoFonia- fundatam,ac posiea neglectamel semidirulamrestinelleusi, tomoIII SpicilcgiiDacheriani, pag. 243. ttierit, locupleiaverit, et aediliciisproventibusque
Sed quomododici polest hoc monasleriumnon longe auxerit, ad piarumac nobiliumvirginumcoruinodaia
a muris Rotomagensibusposituni, si ab illis dislat stationem. Primo autem Itilitl.itumliierat, utopinor,
septem fere leucis? De Bedae Andilego succurrit a sancta Salaberga, iu cujus Vitaj l.irecauctor ipsi
aliud; quod nempein Alsatiapositumsit, et a sancta suppar : < Quid plura ? Auctore Deo omnein spem
, suam post Deurn beato viro iWalberlo Luxoviensi
Salaberga.rediflcaricoeptunisit, et poslmoduma Bi- t^
cliardairoperatriceperfeciumatqueampiiatum.Her- abbati)comniiitens,viro'converso,prolibusqueDeo
mannusContractus, in Chronico, ad. annum887: sacratis, religionisve.Ueaccepta, inito cum beato
< Richarda imperatrix, adulterii cum Luinvardo, Walberto cOnsilio, conn.ivenliaexislente marili,
Vercellensiepiscepo;qui apud eam et imperalorem cojnobiuin puellarum in siiburbioLingonicajurbis,
familiariterin palaiio vigebat, ah imperatoreet aliis in hajreditatevel successione paterna conalur exincusata,divinojudicioab oiniii se virorumcomnii- struere; quod propriisreditibusprrediorumsuorum,
stione integram, el ealenus virginemesse conipro- ex successione luerediaiis paternre Christum fabavil, quamvisjam dtiodecimannis in.conjugioiin- ciendo haeredem,nobiliierdilavit. > Et post pauca:
peratoris apparuerit. Moxque ab eo separata, in < Qui locus licet Austrasioniin (inibus iminineret,
Andelahensecoenobiumvirginum a se constructum vicinuslameii Biirgundiajerat, distans a Luxovio
secessit,ibique sedulain divinoservitio virgo rcgina inonastcrio paulo fniuiismillibusqtiadraginta; ibipennansit. > Inter scbedasPatris Siephani Voyrin, que adunatiscentum, seu amplius, lam ex nobilium
ad liuncIlermanni loctinihaecreperi adnotala: Di- libetis, quam ex proprio olliciopuellis, Christo l)ovinuin quod vocal judicium,fuil ab igne non violari. minodicavit. Sed ciiui pars maximafabricreinonaNam ipsa in candidavesle pyram ardentein ingressa sterii constructaesset, coepitfainulaCbristi, prresago
laedinon poiuit. Mira illa veslisab incendioiiitatta ulpote Spiritu Dei replela, cuiiiviro Dei trutinafe
servalur iu StivagensicoenobioPrajmonslraiensium animo,non esse iu eoderaloco puellarumcoenobium
in Loliiaringia, quod illa habuit ab imperatoreCa- ititum, nihilque slabilitatishabere, vel munilionis
rolo, longeantequam a Praraonstratensibus possi- liicum. Nam licet barbarics procul abesset, regum
deretur; et conjunxitAndelicensi,ui constat ex lit-1D lameiilimiiibushincinde adraistis,periculiindicium
teris, lum ipsius, tum Lucii Tertii pontificis: in ftilnris lemporibuserat: quod periculum nos deiuquibusciare dicilurCarolumsupersliterafuisseuxori ceps vidiraus.Deniquenuper civilehellum inter resuaj; quod taiuen llermaitno historico non salis ges Francorum Tbeodericum,et Dagobertum,circa
congruit. Sic habentlitteraj Lucii aimo 1181 dalaj : illos lines est actiiin; ibique viciuia quaequedepo< LocuroStivagii, in quo fuudataest abbatiri, quae pulata, agri, vill.e, aedes, el ipsa (quod gravius est)
ex iustilutioiieCaroliquondamRomanoruroimpera- sanctoruiiicorpora igne sunl creniaia. > Suburbium
toris , post decessumBechardissurc conjugis,qure iutelligedicecesimseu territorium, ut passiralegere
eumdemlocumin propriam possessioneinlenuerat, esl in antiquis. Est autem Audilegumin superiore
Andelacensimonasterio,quod eadem imperatrix a Alsalia, qui Burgundiajel A:islrasiajveterumregnofundameniis construxerat, et praesentejam dicto rura lineserant; unde el modo iu eoruni uno, modo
imperatore,Roiiiane Lcclesiaidelegaverat,firiniiate iti altcro coiiiptitaiiatur: el aberat Luxoviuquadraperenni dignoscitursubjacere. > Lilteraj Rerhardis ginta fere milliaribus,hoc est, leucis horariis adipsius, dataj KalendisMaii,anno 880, de bonis ab- modumtredecim. Non poteral meliiisttesiguarimobatiaeStivagiensis,exstant Siivagii. ilaec annntabat nasteriumquodSalabergacentum puellis tte «onsilio
Voyrinus,vir angelicaemoruminnoceiitireet pietatis, Walberti Luxoviensisabbatisparaverat, quas deinde
peitiuacis sludii, iugeniiprajstanlis, inuita conscri- Laudunumtransduxil. Sed Antiilegiparietinas tlubendis libris de publicomeriturtis, nisi viia exces- ceniis post amiis (ul censeo) in.aauravit Rithardis
sisset iu flure astalis. GasparBruschitis,in Chrono- heroina, iino et iu melius reparavit. CUIFFL.
BEDJEVENERABILISPRES3VTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
152
regna peiiil, aliquid breviler dicere sulficial. lnnii- j!\ dedicata transferre. Et aperientes sepulcrumejus,
neute ergo die surevocalionK coepi;circuire [AL, ila iniemeratumcofpus iovenere, ut a corruptione
circumire] in monasterio«asulas inflrmarumChrisii concupiscentiaccarnalis erat ininune: et ita denuo
famularura, earuraque vel raaxime, quaevel aelate lolum, alque aliis vestibus indutum, transtulerunt
provectm[Al. provecta],vel probitate eranl morum illud in ecclesiambeati Stephuii martyris ; cujus,
insiguiores: quarum se omnium precibus humiliter videlicet, natalis ibi solet in magnagluria celebrari
-commendans,obitum proxiraesuum, quem revela- die NonarumJuliarum.
tione didicerat, non celavil esse futurum: quam
CAPUT IX.
videlicet revelationemhujusroodiesse perhibebat:
Ul in locofn quo occisusest rex Osuafd, crebrasaniVidisse se albatorumcatervarahominumidem moliilummhacula facla ; ulque ibi primo jumenlum
nasterium intrare; hosque a se interrogatosqttid
cujusdamvianlis, ac deinde puella paralytica sit
curqta.
quaererent, aut quid ibi vellent, respondisserquodoh
hoc illo fuerint deslinaii, ut aureum illud numisraa
Regnayitautem OstialdChrislianissimiisrex Norquod eo de Cantia venerat, secum adsumerent. Ipsa danliynibroromnovemannis, adnumeratoetiam illo
autem nocte, in cujus ultinia pafle, id est, incipiente anno, qtiem e't feratis impielas regis Briltonum, et
'
aurora, praesentismundi lenebras transiens, supcr- B apostasia demens regum Au^lorumdetestabilerafenain migravitad lucem, raulti de fratribus ejusdein cerat. Siquidem, ut supra (Cap. i) docuimus, unamonasterii, qui aliis crant in aedibus,jam manifesie nimo ornniumconsensu (irraatura est, ut nomen et
se concentusangelorura psallentium audisscrefere- memoria apostatarum de calatogo regum Christiabant, sed et [AL, referebant. ElJ sonitumquasi plu- noruiii prorsus aboleri deberet, neque aliqtiisregno
riinre muliitudinis moiiasteriumingredientis; unde eortmi annus adnotari. Quocompletoannorumcurmox egressi dignoscerequid esset, viderunl lucem riculo, occisus est comraissogravi prrelio,ab eadem
caelitusemissam fuisse permaximam, qure sanctara paganagente paganoquerege Merciorum, a quo et
illam aniinamcarnis vineulis absolutam, ad retenia praedecessorejus Aeduiniperemptusfucrat, in loeo
patriae caelestis gaudia ducebat [AL, deducebat]. qui lingua Angtorumnuncupatur" Maserfelth,anno
Adtluntel alia, quaeipsa nocte in monasterioeodcm rutatis suac trigesiiiio octavo,bdie quinto mensis
divinilus fuerinl ostensa miracula : sed hrec nos ad Augusti[HO-LII].
alia tendentes suis narrare pennillimus. Sepultura
Cujus quania fidesin Deitm, quacdevotio mentis
esl autem corpus venerabile virginis et sponsre fiierii, etiam post raortem, virtuiiimmiraculisclaChristi, in ecclesiabeati prolomartyrisSlcphani: ruit. Namquein Iocoubi pro patria dimicansa paplacUilquepost diem tertinm ut lapis quo monumen-C ganis interfeclusest, usqtie hodie sanitates inlirmotum legebatur amoveretur, el allius ipso in loco rumel hominuinet.pecorum celebrarinon desinunt.
reponerefur: qtiod dtim fieret, lantaefragrantiasua- Unde contigil ut pulveremipsum ubi rorpus ejus in
vitaiis [AL, flngrantiaesuavitas]ab imis ebullivit,ut lerram corruil, multi auferentes, et iu aquam railcunctis qtii adslabanl fratribus ac sororibus qttasi tentes , suis per hsec [AL; hocj infirrais multum
commodi adferrent. Qni videlicelmos adeo iucreopobalsamicellaria esse viderentur aperta.
Sed et matertera ejus, de qua diximus,Aedilberg, buit, ut paulalim ablala exinde terra fossam ad
et ipsa Deodilectam perpetuaevirginitatis gloriam mensurara slaturruvirilis reddiderit. Nec mirandum
in magna corporis continenlia conservavit: quac in locomortis iliius infirmossanari, qui semperdum
cujus esset virtutis, magispost morlera claruit. Cum viveret infirmis et pauperibusconsutere, eleemosyenitn esset abbatissa, coepitfacere in monasleriosuo nas dare, opem ferre uon cessabat. Et mutta quidem
ecclesiamin honorem oniniuinapostolorum, in qua in loco illo, vel de pulvere loci illius facta virtutum
suum corpus sepeliri cupiebai. Sed ciini opus idem miraculanarrantur : sed nos duotantum qure a maad mediiunferme csset perductum, illa ne boc per- joribus audivimus,referre satis duximus.
ficeret, morte praereplaest, et in ipso ecclesireloco
Nonmtiltopost inlerfectioiieinejtis exacto temubi desiderabat, condila. Post cujtis morteinfrairi- D pore, contigit ut quidam equo sedens iter juxta lohus alia magis curantibus, interinissumest hoc a>di- cura ageret illum; cujus eqmis subito lassescere,
ficium annis septem, quibus conipletis, statuerunt consislere, caput in lerrani declinare, spumas cx
ob nimietatem laboris, hujus strucliiram ecclesire ore dcmittere, et aiigescenledolore nimio,in terram
fundilus relinquere; ossa vero abbatissaeillo de loco ccepit ruere. Desituit[AL, desilivii] eques, el siraelevaia in aliam ecclesiam, quaj esset perfecla ac minc substrato coepit exspectare horam, qua aul
a Maserfelth.Duo romitalushunc locnmsibi cla- stat aucior Vilresancti Osualdi
apud Capgraviura,
mant. Lancastriajuxia Winwicumnomeuloci Maser- aucloriialeraejus confirmanleCainbdeiio.
Est autem
felih exhihtiil, et inseriptioneitiin ecclesiaWinwici Osweslre ab urbe Salopireseptem fere milliaribus
ab antiquo conservatam, imn omisso arguinento verstis Walliam,a Fossa R. OfJ.i:milliaiio non plane
quod in Noriiaiibyiiibroruinreguo siium habeai, uliii diinitlio.Iu qtio quiilemcampo ecelesia quaeCandida
Penda 0»iialduui aggressus est. Salopia vero suami ecclesia dicitur iu sancti Oswaldi iionore fundatur.
etiam habet Maserfeldam,bndie Oswestre sive Os- M.m. Ang.l, p. 3S.
b QuintoAutjusti.Quo etiamdie memoria ejus in
wntdstre, qui ItrillaniceCrux Osualtli die.itur, atque!
in eo cuniitatu pugna um quia nempe Osunlduseitmi Martyrologiocclebrattir. Videiv, 14.
a Peiid.i iiujicr devicto ccperat. Ab hac *euleiitiu
!31
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
134
153
melioratum reciperet jumenlum, aut relinqueretA rentes subtitius, invenerUnlquia de illo loco adsummoriuura.At ipsum diu gravi dolore vexalum, cum ptus erat pulvis ubi regis Osualdi sanguis fuerat
diversnsin partes se forquerei, repente volutando [AL,erat] effusus. Quibus palefaclis ac diffamatis
dcveoit in illud loci ubi rex memorabilisoccubuit. longelateque iniraculis,mulli per dies locuin[AL,
Nec mora, quiescenle dylore cessabat ab insanis multi locumj freque.ntareilium, et sanilatura ibi
inembroriim moiibus, ct consueto equorum more, gratiaracapere sibi suismie cceperuut.
quasi post Jassitudinemin diversuin'latus vicissim
CAPUT XI.
sese vulvere,sialimqueexsurgensquasi santiin [AL, Ut super reliquiasejus lux.cwlestislota noctesleterit;
et ul per eas sitH dwmoniacicurati.
samis]per omnia, virecta [AL, vireta] berbarum
Inter qnae nequaquam silentio praetereundum
avidiuscarpere ccepit.
Qno ille viso, ut vir sagacisingenii, intellexit ali- reor, quid virlutis ac miraculi crclestis fuerii ostenquidmirresanctitatis huic lorjoquo equus est cura- stiin, cura ossa eius inventa, atque ad ecclesiamin
Factum
lus, inesse; et positoibisigno, non miiltopost ascen- qua nunc servantur, translata sunt [OCXLIIIJ.
dit eqiium, atque ad hospiliurn quo proposuerat, est autem "hoc per industriam reginre Merciorum
accessit: quo dum atlveniret, invenit puellam Tbi, Oslhrydae, quaeerat filiafralris ejus, id est Osuiu
nepiein patris-familias, longoparalysis mprbo gra- B [AL, ejus Osuiujqui post illura regni apicera tenevatam : ct cum familiares domus illius, de acerba bat, ut iu sequentibusdiceraiis.
Est monasteriumnobilein provinciaLindissi,nopuellaj infirmiiateipso praesentequererenttir, ccepit
dicere ille de loco ubi caballus suus essel curatus. mine a Beardaneu,quod eadem reginacum viro sUo
Quid multa? imponenteseam carro, duxerunt ad lo- Aedilredomultunidiligebat,venefabatur excolehat,
cuin [Al. add. illum], ibidemque deposiierunt. At in quo desiderabat bonorandapatrui sui ossa reconilla posilain loco, obdormivitparumper; etubi cvi- dere : cumque venissei carrum in quo eadera ossa
gilavii, sanatamse ab tlla corporis dissolutibnesen- ducebantur, incumbetitevespera, in monasterium
liens, postulataaqua, ipsa lavit faciem, crines com- pfajfatum,noluerunlea qui erant in monasterio liposuit, caput linleo cooperuil, et cum his qui se benter excipere : quia etsi sanctumeum noverant,
lamen quia de alia provincia orlus fuerat, et super
adduxerant,sana pedibusincedendoreversa est.
CAPUTX.
eos regnum acceperat, veteranis eum odiis etiara
Ut pulvisloci illius contra ignem valuerit.
mortuum insequebantur. Unde factum esl ut ipsa
venit alius qui- nocte reliquiae adlataj foris permanerenf, (enlorib
Eoilem[AL, eo| lempore[OCXLIII]
dam de natinne Brillonum, ut ferunl, iter faciens tantuin [AL, tamen] majore supra carrum iri quO
juxla ipsumlocuinin qno prrcfataerat pngna com- inerant, exlenso. Sed miraculi crelestis ostensio,
pleta; el viditunius locj spatium ca-lero campo vi- quam reverenter eaesuscipiendae[AL, ea susciptenridius ac venustius: coepitqiiesagaci atiimo conji- da] a cunciis fldelibusessent, patefecit. Nam lOta
cerequod nulla esset alia causa insolilaj illo in loco ea [AL, ipsa] nocte coluinnalucs a carro illo ad caeviriditatis,nisi qtiia ibidcm sanctiorcrcteroexercilu lura usque porrecta,omnibtispene cjusdemLindissae
vir aliquis fuisselinterfectus.Tulit itaque de pulvere provincirctocis conspicua stabat. Unde mahe facto
terrre illius secum inligans. in linteo, cogitansquod fratresmonasieriilllius, qui pridieabriiierant, dilifuliirunierat, quia ad medelam infiriitanlitimi leni genter ipsi petere coeperunt,ut apud se emdemsanpulvis proficeret; et pergens itinere stio pervenit ad ctreac Deo dilectajreliquireconderentur. Lota igitur
vicum quemdamvespere, intravitque in domum in ossa intulerunt in thccam,quam in hoc prreparavequa vieani [4'., vicini] ccenaiiies epulabantur : et rant, atque in ecclesia juxta honorem congruum
susceptusa doraiiiisdomus, resedit et ipse cura eis posuerunt: et ut regia viri sancti persona memoad convivium, adpendens linleolum cum pulvere riam haberet reteinam, vexillumejus stiper tumbara
quem adtuleral, in una posta [AL, uno poste] parie- auroet purpuracompositumadposuerunt, ipsaraque
tis. Curaquediutius epulis atqtie ebrietali vacarent, j) aquam in qua laverunt [AL, Iaveram] ossa, in ariaccensograndi igne in medio, contigit volantibusin gulo sacrarii fuderuni. Ex quo tempore factum est,
altum scintillis, culmen domus, quod erat virgis ut ipsa lerra quaj lavacrum venerabilesuscepit, ad
contextum ac fccno lecttim subitaneis flammis im- abigendosex obse^siscorporibus daemones,gfatiaa
pleri. Quod cum repente convivaelerrore confusi salutaris haberet effectum.
conspicerent[AL, respicerenl], fugerunt foras nil
Deniqnetempore sequenle, cum prajfhta regina
AL, nibil] ardenti domui, jamjamque periturre pro- in eodemmonasterioraoraretur, venit ad salutandesse valenles.Consumptaergo domoflammis,posta dara eam abbatissa quredamvenerabilis,qure usque
solummodoin qua [AL, poslis in quo] pulvis ille hodie superest, vocabulo Aedilbild, soror virorura
inclususpendebat, tuta ab ignibuset iutacta reman- sanctorumAedilviniet Aldevin;,quorumprior episit. Qua visa virtuto, niirali sunl valde-; et perqui- scopus in Lindissi provincia, secundus erat abbas
a Beardaneu. Bardney. Prima hujus monasterii abbas Liodesire Dominusfuisse dicatur. Ejus refnndaiioincerta, deletis adeo per Danosejus muni- stauratio debeturWallero de Gaunt, an. 1115. Mon.
mentis.Ab nnliquo tamen ad lantani inagnitudinein Ang., i, p. 142.
emicuit, ut ccc raonachos semel habuerit, et eorum
BED.iEVENERABILISPRESBYTERlOPERUMPARS W. — HISTORICA.
135
136
in monaslerio qoxid vocatur Penrtaneu (Vid. lib. A
CAPUTXII.
11, 16), a quo non ionge et illa raonasteriumhabeUi ad lumbam ejus sit puerulus e [M., a] febre
bat. Cum ergo veniens illo, loqueretur cum regina,
curalus.
fait in cotlem
alque inter alia, sermone de Osualdo exorto, diceSequenle dehinc lempore [DCLXIHJ
ret quod el ipsa lucem nocte illa suprareliquias ejus raonasterio puerulus quidara iongo febriiimiiicomad caelumusque altam vidisset, adjecit regina quia modo grnviter vexatus; qui cura diequodam sollide.pulvere paviinentiin quo aqua lavacri illitis ef- cilus horam accessionis exspeclaret, ingressus ad
fusa esl, multi jam sanaiiessenl infirmi.At ilta pc- eum quidain de frairihus: <Vis, inquit, minate, dotiit sibi poriionem pulveris saluliferi dari; elacci- ceamte quomodocureris ab bujus molestia[AL, liupiens, inligatam [AL, illigatum]panno condiditin jus modi] languoris?Surge [At. add. inqtiit],ingre.
capsella, et rediit. Transaclo autem tempore ali- dcre ecclesinm,et accedens ad sepulcruin Osualdi,
quanlo, cura esset in suo monasterio, venit itlic ibi reside, et quietus raanens adbxre tumbaj. Vide
quittam hospes,qui solebat noctiirnissaepius horis ne exeas inde, nec de loco movearis, donec hora
repente ab inmundospiritu gravissime vexari : qui recessionis febrium trahsierit. Tunc ipse intrabo, et
cum benignesusceptuspost ccenainin lecto membra educamte inde. > Fecit ut ille suaserat, sedentemque
1 ad tumbamsancli,infirmitaslangerencquaquamprajposuisset, subito a diabolo arreptus, clamare [AL, B
inclaraare], dentibus frendere, spumare, et diver- sumpsit; quin [AL, quoniamj.in tantuni liinensausis moiibusccepilraembra lorquere.Cumquea nullo fugit, ut nec secundadie, nec tertia, iteque utiiquam
vel teneri vel ligari potuisset, cucurrit minister, ct exinde eum auderet contingere. Quod ita essc gepulsans ad osliiim, nuiiciavil abbatissre. Al illa stum qui referebatraihi frater inde adveniensadjeaperiens januam monaslerii, exivit ipsa cum Lna cit, quod eo adhuc temporequo mccum loquebaiur,
sanctimonialiumfeminarum ad locuiii virorum; et superesset in eodem monasteriojani juvenisille, in
evocans presbylerum, rogavil secum venire ad pa- quo luuc puero factum erat hoc roiraculumsaniiatis.
tienieni.' Ubi cum venientes viderent mulios ad- Nec niirandum preces regis illius jam cumDoinino
fuisse qui vexatum tenere el raolus ejus insanos regtiantis, multum valere apud eum qui temporalis
compriroere conati, nequaquam valebaiit, dicebat regni quondamgubernaculaleneiis, magispro aelerno
presbyter exorcismos[AL, exorcismum],et quaeque regno semper laborareac deprfcari solcbat.
Denique ferunl quia a tempore maiutinaelaudis
[AL, quaccunquejpoterai pro sedandomiseri furore
agebat. Sed nec ipse, quamvis multum laborans, srupius ad diem usque in orationibus perstiterit,
prolicerealiquidvalebat. Curaque nil salutis furenti atque ob crebruramoremorandi, sive gratias agcndi
superessevidereiur, repenle venitTnnientemabba- C Domino semper ubicunque sedens, sppiuas super
tisstc pulvis ille prxfalus, statimque jussit ire inini- genua sua manus habcre solilussil. Yuigatumest
strara, el capsellamin qua erat, adduccre. El cuin auiem, el in consuetudinemproverbiiversum, quod
illa adferens quaj jussa est, intraret atrium donitis, eiiam inter verba oralionisvitam fluieril.Naracum
in cujus interioribus drcraoniosustorquebatur, cow- armis et hoslibus circumseptus, jamjamque vidcret
ticuil ille subito, el quasi in soninum laxatus de.io- se esse periraendum, oravit [Al. add. ad Dominum]
suil caput, membra in quietem omniacomposuit.
pro animaliusexercitus sui. Llntledicunt in proverbio : <Deiisroiserere animabus,dixit Osualdcadens
Conticuere
omnes,inleotiqueoratenebant,
in lerram.>
a Ossa igititr iilius iranslata et con lila sunt in
res
exitum
habcrei
solliciti
exspecianles.
quem
Et post aliquantum horae spalium, resedit qui ve*a- nionasierio quo [Al. quod] diximus : porro b caput,
batur, et graviter suspirans : < Modo,inquit, sanuta ei inauuscumbrachiisa corpore pra.'cisas,jussit rex
sapio, recepi enim sensumanimi mei. > At illi se- qui occiderat, in stipitibus suspendi. Quo posl andulo sciscilabantur quomodohoc conligisset. Qui num veniens cura exercitu successor regni ejus
ail: < Mox ul virgo liaeccum capsella quara porta- Osuiu [AL, Osuin], abstiilitea, et captilqiiidemin
"
bat, adpropinquavitatrio doraus hujus, discessere coemeterioLindisfarnensisecclesiae: in regia vero
omnesqui me premebantspiritus inaligni,et me re- civitate manus cura bracliiis condidil(Vid., supra,
licto nusquam comparuerunt. > Tunc dedit ei ab- cap. 6).
CAPUTXIII.
batissa porliunculamde pulvere illo [Al„ loto]; et
Sicdala oralionea presbylero illo, uoctem quietis- Ut in Hiberniasit quidamper reliquiasejus a morlis
ai'!ica,'orevocalus.
simam duxit: nequealiquidex eo lcroporenociurnij
timorisaut vexalionisab antiquo hoste perlulit.
Nec Stilutninclyti faniaviri Briltnnirefiueslttstrovit universos,sed eiiam trans Oceanumlonge radios
a Otta. Tempore D.inicarumirruptionuman. 910,
b Cnpui. Ab omnibus, ul puto, concessumest caossa sancti Ostialdi a Berdeneia ad Glocesiriam'
'
saiicti Osualtli postea repositumin loculo cuni
translata dicuulur, curanle Aedilredo Merciorum
' pul
corpore sancti Ciitbberti,et cum eo TandemDunelSIM.DUN.
BROMPT.
Inflnitavero
siinl
locanon
'
rege.
miamdelatumet inler Brachia ejus invenium. Vide
snluin iu Anglia,sed in Belgioeliam, el Hihernia,
' W. Malm.,de Pontif., lib. m, in Edinundoet Rasaucli
Osualdi
ut
quae reliquias
vendicant, plures' nulphoepiscopisDunelin.
legeudajearura disquisilioninou sufficerent.
'
138
SECT. III. — IHSTORIAECCLES1.\STICA.
137
salutifens lqcis spargens, Germaniaesimulet Hiber- A et hujiis viisespatia longioraconcedere,ef ingressu
nire partes auigit [DCLXXIX].
Deniquereverenlissi- te vitre perennis tlignum reddere. Necmorattisille
mus antisles Accasolet referre, quia cum Romam [AL, itli], integram se in hoe habere fidemresponvadens, apud sanctissimiimFresonum gentis archi- debat.
<Tunc. benedixi aquam, et astulamroboris praeepiscopum[AL, episcopum] Vilbrordttm cum suo
antistiie Vilfrido moraretuf, crebro eum audierit fati inmiltens obtuli aegro potandum. Nec mora ,
de mirandis qure ad reliquias ejusdem reverenlis- melius habere coepit,et convalescensab infirmitate,
multo deinceps lempore vixit: lotoque ad Deum
simi regis in.illa provinciagesta fuerint, narrare.
Sed et in Hiberniacum presbyler adhuc peregri- corde et opere conversus, omnibus ubicumquepernaropro aeternapatria duceret vitam, rumoremsan- veniebat, clementiam pii Conditbris et fidelisejus
ctitatis illius [AL, ejusj in ea quoque insula longe fanuili gloriamprocdieabah>
lateque jam percrebuisse ferebat: e quibus unum
CAPUTXIV.
quod inter alia relutit miraculum, praesenti nostrae Ul, defunctoPaulino,Ilhamar pro eo HrofentisEcelesiwprwsulalumsusceperil;el de humililalemirabili
Historiaeinserendumcredidimus.
Osuini, qui ab Osuiu crudeli cwde perem< Tempore, inquit, mortalilatis quae Brittaniam_ regis
plus est.
esl
Hiberniamquelata strage vastavit, percussus
Translatoergo ad crulestiaregna Osualdo,susceejusdemclade pestis inler alios scholaslicusquidam pit regni lerreslris sedenl pro eo a fraler ejus Osuiu
de gente Scottorum, doclus quidem vir studio litejuvenis triginta circiter annorura, et per
[DCXLH],
rartim; sed erga curam perpetuse suacsalvationis annos viginti octo Inboriosissimetenuit. Impugnalus
nihil omninostudii et induslriregereris : qui cum se videlicet
add. a paganorege PendaJet ab ea qurc
[Al.
morti proxitnum videret, limere ccepitet pavere, fratrem ejus occiderat paganagente Merciorum,et a
ne mox mortuus, ob merita scelerum ad inferni filio
quoque suo Alchfrido, necnon et a fratruo, id
in
claustra raperetur, clamavitqueme, cum essero
est, fralris sui qui ante eum regnavitiilio Oidilvaldo
vicino [AL, vicinia] posilus, et inter aegratremens [AL, Adilyaldo].
suspiria,flebilivocetalia mecumquerebatur : Vides,
Cujus.3M&secundo,hoc est, ab Incarnalionedoinquit, quiajamjamque[AL,jam] crescenle corporis minica anno sexcenlesimoquadragesimoquarto, remolestiaad articulum subeundajmortis compellor: verentissimusPater Paulinns,quondamquidetn Ebunec dubilome post morlem corporis slatira ad per- racensis [AL, quondamEboracensisJ,sed tunc IIropetuam animaemortem rapiendum, ac infernalibus fensisepiscopuscivitalis,transivitad Dominumsexto
subdenduniesse tormentis : qui tempore non paucon Iduum Octobriumdie : qui b decem et novem aninter studia divinaelectionis, vitiorum potius impli- nos, menses duos, dies viginli tiniim episcopatum
camentis quam divinis solebam servire mandaiis. tenuit; c sepultusqueest in secretario[AL,sacrarioj
lnest autem animo, si mihi pietas superria aliqua beati aposloliAndrere,quod rex Aedilbercta fundavivendi spatia donaverit, vitiososmores corrigere, memis in eatlem Hroflcivilate construxit.In cujus
atque ad imperium divinse voluntatistotara ex in- locum Honorius arcbiejpiscopusordinavit Iihamar,
tegro mentera viiamque transferre. Verumnovi non oriuudum quidem de gente Canluarioruni,sed vita
hocesse meriti mei, ut induciasvivendi vel accipiam et eruditioneantecessoribussuis seqtiandum.
vel me accepturumesse confidam,nisi forte misero
Ilabuit atitemOsuiu primis regni sui teinporibus
miliiet indigno venia [AL, veniam], per auxilium consonem regiae dignitatis, vocabulo Osuini, de
eorum qui illi (ideiiter servierunt, propitiari digna- stirpe regis Aeduini, lioc est, liliumOsrici, de quo
lus fuerit. Audivimus autem, et fama celeberrima supra reltilimus,virumeximiaj pietatiset religionis :
[AL, famaest creberrima], quia fuerit in gente ve- qui provinckeDerorura \AL, DierorumJ ia niaxiuia
stra rex mirandaesanctilatis,vocabuloOsuaid,cujiis omnium rerum affltientia,et ipse amabilisomnibiis
excellentiafideiet virtulis, eliam post morlem, vir- praefuit [DCLIJ.Sed nec cum eo ille qui cajteram
tutumfrequentiumoperalioneclaruerit: precorque,si D Transhurabranajgeniis partem ab Aquilone, id csl
aliquidreliquiarumiltiuspeneste [Al.add. depositum] Bernicioromprovinciamregebat, habere pacempohabes, adferas mihi, si forte mihi Dominusper ejus ttiit; quin potius, ingravescentibuscausisdissensiomeritum misererivoluerit.At ergb respondi: Habeo num, miserrimabuiic caedeperemit. Siquidemconquidem de ligno, in quocaput ejus occisia paganis gregato conlra invicem exercitu, cum vjderet se
infixumest; ei, si firmo corde credideris, potest Osuinicum illo qui plures habebat auxiliarios, non
divina pietas per lanti meritum [AL, merita] viri, posse bello confligere,ratus est, utiliustunc demissa
a Frater ejus. Nescio unde quidara scripserunt annos
sedi prrcfuit,ut Wbartonusmale legit,
quibus
OsuiumfuisseAedilfridi(ilitim notliiim, contra om- sed quibusepiscopaiumtenuit.
c Sepulius.TemporeGundulflepiscopiLanffancus
nem historicortimlide digiiorumaucioritatem.
b Decemetnovemannot. TemereWhartonus,
Ang. archiep. veterem ecclesiam beati Andreaeftiiitliius
Saer. i, p. 529, Bedamhic corrigendumpulal, sub- tlestruxit, novamquebasilicamcondidil, et ossa sauStituendoundecimannos pro decem et novem: non cli Paulinide lerra levala, in scriniohonorificecolanimadversoquodprseterundecimannos quibus Ec- locavit. Faclum id qnario IduumTanuarii: quo tlie
clesircHrofensiprceftiii,ab a. 633 ad a. 644, effluxe- in EcclesiaHrofensianiiuaejus memoriasiniasolemrant octo anni quibus Eburacresedit ab a. 625, ad nitalecelebratur.
morleinAeduiniR. a. 633. Dedaemni non dicit xix
PATBOL.XCV.
5
BEDiE VENERABIHSPRESBYTERlOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
139
ItO
intentione bellandi, servajres_ead temporameliora. Arorum. Hoq cum regi esset retatum, dicebat epiIfceuwsU
ergo e»erc.i»AMji.
quefflcongregaverat,ac si.ti- SC.0fio
% C.qniforte i/igre.ssuriessent ad prandium:
golos. dopnp re.<|u;epraceplt, a, loco.qui vocavur t Quj.4 voluisti^ dorajne. antistes, equum regium,
• Vilfaraesdun, id est, MonsVilfari, et est a vtQO q^ebl te_conveniejia.tproprium [4'. om. proprium]
Cataractone 4mm ferme.ijailltbus.passuum conira Uabere, paupecidar«s?^unquid non habuimu?equos
s*cre,tus: dtverlitqueipse cum XtUwes,plnrUnos.,ve.1a.Uas species quai ad paupesoi^UialW occaSUW
nmm
u«QlanAm»«UiWsibi [4/., sH GdsJissjfflio,
i"tt» rJlaiiasutlicereitt,qjuajftvisTHuraeis equuni non
To*«4Jieri
[4U CfliidberiJ,wlwj.d.tjsi«_4omoc«wIVu) dare.%^q«e.m tibi S&eaaMlejC
B0ssideftdum'elegi?»
quetn eUam ipsw «Uiiamicissimumau- Cui s,ta.(ina
Himv&UU»
epco^?., < Quid loqueris^iiwuit, rex ?
I \m$$ aJiter erat : Nwmq.ttid
tmaabat. Sei bei^ prol» «jlqlor
[AL, VM>\lihi carior est ille dbus equae,
nam ab eodem comite prodTtumeura Q$jijq[AL, qu3W ilte filitts Dei? >. QuibusdictTs,inirabant ad
Et episcopusfjui<lei]a
residebat iu SUo
Osuin], cum praefatoipsius milile per prsefectum prrMi4ee4naA,
swtm Ae4il»>nmadeiestaud» omu.hus raorte inter- loco, i?oK<k
rex,,vesefat enim [AL,am..eniujj de vefecit. Quotltaetumest die b deeimatertia [AL,q*»rta natu [Al. add. eij, c«t|^t ctHWisteasad foeu» caiedecima] Kalendarum Septembrium,anno regni ejus lle«iz\m ni.ijw.lris,:et repente iu,.er cjdfifacientlum
verbua»,q,u_ftd
dUera,t.itli am14t.cs,disciijnono, in loco qui dicitur « Ingetlingum; ubi post- * recocda_n«
raod,um,casligapdihujus facinoris gralia, monasle- xif se.gladTo&qo,e| dedit illqm tfti.nJstvo,.
fesiuiusqiie
rium consiructumest : in quo pro ulriusque regis, ai.cedcBs,jwe pedes,epi|»co|»,cojwtttt»postuia«sm
et occisivvdelicet^et ejus qui 0,cciderejussit, animce Sibi placnlus esset» < Quia uwiqnjm^lnquU, dein.
redemp.ione cotid.e Domino preces. offerri dcbe- f.eps,aliquid loqiiftr de h,pc. aut j,ud,icaboquid vel
rent.
quautum de p#cutuapostra (Ui,U,Dei
tfibqas..> Quod
Erat aujem rex Osuini et aspectuvenustus,et sta- vidw «(Jscopus, oiultiim perUmtiii,aq statiin ex|ut;a subltniis,el atTatujucundus, et raoribuscivilis, jrargeas levavileum, piruroiueasse,wjd.um ilti esse
ei manu omnibus, id est [AL, om. id estj, nobilibus placatum, dumm.odoille residens adepulas tristiliim
siraul alque i^nobilibuslargus : unde conligitu( ob deptmeret. DumquereXijiibente ac ppslulaincepirccjperet, coepit e comra episcopus
regiaraejus e'i animf, et vullus, el nieritorumdigni- scopo, l;Detiti.am
latem al) omnibus diligerelur, et undique ad ejus lcislis usqtjead lacryraaruraprofusionemeflici,Quem
miiusteriumde cunctis prope provinciisviri etiam diun preshytef suus lingua sua patiia, quem rex et
nobilissimi concurrerent. Cujus inier crcleras vir- dome.si.iciejus non noverant, quare lacrymaretur
tutis et modeslire[AL, virtutes et modestiam],el, ut _ interrogasset : < Scio, inquit, quia non mujio lemita dicam, speciaiisbenedictionisglorias, etiam ma- ^ pore vi.ctnrusesstrex : nnnqiiamenim ante hajc [41.,
xima fuisse,ferlur humilitas, utuno probare sat erit anlebatj vidi huniilem[AL, tara humilem,htunilioremj regein. Unde [Al. om. tinde] animadvertoillum
exemploPonaveratequumoptimumantistili Aidano,in quo ci.iiu_s.exhac vita rapiendum: non enim digna est
i.lle quamvi.sambulare soiitus, vel amnium.fluenta hajc gens taletii habere reciorem. > Nec m,uIiopojt,
transite, vel si alia qurelibet necessitas insisterel, dira anlisliiis prt«sagia tristi regis fune.re,de quo
viain peragereposset. Ctii Qiunparvo interjectotera- suDradiximug,implela sunl.
pore pauper quidam occurreret eleemosynampeSed et ipse aiuisles Aeda»nan pfus auam duodeita
ul
erat
tens, desiliens ille praecepit, equum,
eiuio post Gcctsionemregis quera amabat die, id
stratus regaliler, pauperi dari: erat enim multum e*tt i pritMeKalendarumSepterabrium,de sxculo
niisertcors, et cultor pauperuni, ac yelut pater iniseUilfaraeidun.Ifwtc loonra quamvisacetirtwesa- gum tapideumrnvenlumest in oratorio beata; Marise
tjs a BetladjesciipturaioveuJrt.«on possuni.Caq_ve- vjfg, itaasactisa scpuU.iraeji« rnntis415, et ossa in
Cturammisit vir doctus El.lerlonfuisse; qujusquitleio scrinio (uin magno lionorecoilocaia.Hisiociajiiv.de
noniinisplures sunt loci in ea region*, orones lamefl Luuis. Vita sancii Ostiiui., Riiil. Coti., Julius, a. 10,
cataractrepropioresquam ul ad siluma Hedatlatum 9 et apud Math. Westm., a. 1110. Rirhardus abbas
ms.Dunelin.WoW*elhdon sancti Albani iranstutit Osuini reliquias ab antiquo
accominoijeiitur.Chiowicon
vocat, sgd, nibil iude QwUigepJura
e.st»neqtie eiik» Oratoi-ioiu n«vum (firetrmn.IDEU,Florileg. loltsvea
datur i.U locus ejus nomiuis, neque, si daretur, ab lameu mpnachiGirvenscsossa sanctiOsuiniad se in
antiqua teciione recedendura esset ex nuperiorum Girvtiin Iraiisfeienles, postquam Waltheof comes
Mss.auetorilate.
eis ecctesiatnsanctaj Mariseei Osuini
Nonbymbri*
b Dmmm*«««>»
et
Ufde ad, twic diem i» margine ckdissel:,secuui mn parvo,tempore haTjueruiU,
ManyrologiiDuue.lm.: < iu Brittaniij.iialalitiajsancti postwodmnad pr.ioremlocum retuleitutt, tiber ReOsiiini regis et martyris. > Male Malh. Paris., de- nelactoruni Duuelin., Bibl. Cott., Domiiian., a. 7.
ciit*e.
htewqtielestantur EcclesireDuuelin.Moimmeuta.
c Ingeilingum.Hodie GUHILQ
4 Pri-ie iiul. Ad bmic diein in raarginoMartyropropelHslvnont.Monawerii U>ia«Ht.
n«Uarestant vestigia. Sed to^ditum logii Duneliu.: < In Brutania, sancti Aidaui prniii
fuit ab EknOedaOsuiu uxore et Usoini pro^iitqua, |_iudisfara.episeopt.Eodemdie Coinmemuratiosaneique prajpositusahbas TrumliereOsitiniconsriHgiii- citniiuiireliquiaruiiiejusdeui Ecclesire.> Haiuui reneus, de <|uovide, postea, m, 21, %\. Saucli Osuini liquiaruHiindicemvidein append., 11.14. N011radicorpus ad Tinemut ttni delatuui jacuit donecrevolu- gnnui notatu quod ab hoc die liiitiutnfuit sanclo
tionibus lemporuoi eWTvtoitidaretur. Tandetu a. Cuthbercto propositi mouachalis,super visioae ha106S, leinporeThostii comitis,et Aegiluuii.pr;esulis biti de sancli Aidaniobitu. Videfcedu;Vitamsaacti
Duuelm., non sine revelationea rege ipso sarcopha- imltTvefcti,cap. 4.
Ui
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
ablatus, perpetualaborumsuoruma Domiuoprreroi*,A rum regiones impia clade 'longe lateque devastaj»,
pervenil ad urbem usque regiam, qua? ex Babtu»
receaU[nsw].
quondaiHreginraevocabulo cognomiMtur, eamque
CAPqT XV,
U.t episcovusAidan nautis et timpestqtemfulurqm [AL, con»,nuam] quia neque armls, teqve obsidiona
prwdixerU,et oleumsqnclum quo hanc sedarenl, capete poterat, flammi* sbsnmere ooo»to»est t
dederit.'
discisswqueviculis quos [Al., vinoulia q«se]in «iei<Qui cujus meriti fuerit, etiam mlracnlorumsignis pia urbi» invenit, advexii[AL,addisit] Uto plufiV
e qnibus iria raam
internus arbiter edocuit [DCXLIH-DCLI],
congeriemtrabium, tigaernm, parie*M»,virsalis
sit.
memoriaecaosa ponere
Presbyler quidam georum [Al., virgearum], et tect» feo*i [AL add„
nomlne•Utta [AL, Witta], multaegravitalis ac veri- aliarumqne
et bis urhem ia maftw atiitod'n»e
remmj,
tatis vir, et ob id omnibus, etlam ipsls [At. om., circumrkdit, a parte quae
qna) tevrreest comvr<[Al.,
milterelur
ipsls] principibussaeciilihonorabilis.cnm
gua : et dum ventum opportunum cernerel, intata
Osuio
adducendaminde
ob
Cantiam
, igne eomburereurbem nif-usest. Qtta temper*reveconjugeniregi
ttthiiiivideficetAedniniregis Eanfledam(Vid. lib. n, reniissimus antistes Aidan u> insoli»
Farne, qu«
e. 9, 20), qure oeclsopatre illucfuerat addticia: qui duobus ferrae
[41., fere] millibns passuumab orbe
sed
cum
itmere
illo
terrestri quTdem
navigio
venire,
" procul abest, riorabaiur. Iltti enim Mepiussecrelaj
virgine redtre disponebat, accessil ad episcopum [M. «eeretej orationis et tiienlii caiita secedere
Aidanum,obsecranseum, p»ose snisqtiequi lantum «oasuerat. Deniqtieusque hodie leenm tretiisiliim
iter erant adgressuri, Dominosupplicare.Qnl bene- ftoiitariasio eadem insnla sotent ostendere. Qui
dicens iltos, ae Domirtocommendans, dedit etiam com ventis (erentibns
[AL,furentibus}globo*ignis,
ofeum sanetificatum: < Scio , inquiens, quia ubi ac fumura stipra muros urbis
[AL, iguisj exaltari
navemMtenderftts, tempestasvobiset ventus con- eonspiceret, (erlur elevatisad c»ium oculigmanitrarius superveniet: sed tu mementout hoc oleura busque ,- cum laervmls dixisse : < Vide, Domine
,
qnod tibi do, mittas in mare ; et statim quiescentt- quanta ruala (acit Penda. i QBOdicto, staiim molati
bus venlte,sereniias inaris vos laetaprosequetur, ac ab urbe venti, in eos
qui aceenderant, ftammarum
>
cupilo itinere domum remiUet. Qure cuncta ut iiiceiidia retorserunl, ita ut aliquot Iresi, omnet
prredixeratantisles , ex ordine complela simt: et terciti , impugnare nitra urbem eessarent qtiam
quidem inprimis furentibus nndis pelagi, tentabant divinitusjuvari [AL, servari] eognoveranl.
nautaeanchoris in mare missisnavem rel,nere, neCAPOTXVII.
que hoc agentes, aliquidproficiebant:cuiiiqiieverrentibus [AL, mergentibtis,ferventibtis,furentibns]ni Ut b appostaecclesiwcui idemaccumbentobierat,ardente cwleradomo, flammisabsnminequrverit;et
undique et implere incipientibusnavem fluctibus,
de internavila ejut [Al., illiut].
moftem sibi omnes imuiinere, jamjamqueadesse
Hnnc cuin dies mortis egredi e corpore cogeret
landem
verba
anreminiscens
viderent,
presbyter
annis
sul sexdecim
,
tistitis, adsmnpta ampiilta, misit de oteo in pon- [DCLII]eompletis erat episcopartus
in villa regia , non longe
tuni , et slatim , ut prrcdiclunierat, suo quievit a [4/., septemdecim],
fcrvore. Sicque faciuro est, Ut vir Deiel [Al. om., ab rirbe de qna praefatisumus. In hac enim habens
ecclesiam el cubiculum, srepius ibidemdiverti ae
spiritum
lempestatem
praedixerit manere
et] per propbeiiae
, atqtie inde ad praedieandumcircumquaqiie
futurarri, et per virlutem ejosdem spiritus, banc
exortam, quamvis corporaliter absens, sopiverit. exire consueverat : qtiod ipsum et in atiis villis
facere solehat,otpete nil proprirepossessionrs,'
regis
non
ordinemmiraculi
dubius
relator,
Cltjiis
quilihet
eeclesiasoa el atljacentibnsagellis habens.
setl (tdelissimiis[AL, fitfissiinus]mihi nostraeEccle- excepta
Telenderunt ergo ei rrgroianti leniorittm ad Occisiae presbyler,Cyniiuundvocnbulo,narravit, qtii se
deniatem ecelesie partem, tia n« ipsum lentorium
hoc ab ipso Uua [AL,WiUa]presbyiero, in quo et
. parieti hrererelecelesise.Untle faeturnesl, ut adclraudisse
per qiiemconiplelumest,
pejhibebat.
^ nis [AL,adclivis]destinrequae extfinsecns eccleslas
CAPLT XVI.
pro muiihiiineerat adposita,spirilum vitaeexhalaret
. Ui idemedmatumab kotitkutnrbi tegiat igntm
tttiirouin.Obiit autein sepiimo deeimo episcopaiirs
orando amoverit.
sui anuo, pridie KalondaruraSepteinhpiwni.Cujus
Aliud ejusdeni Patris memorabile miraculum corpus niox inde trauslatuiiiad iusulam Lindisfarferunl multi qiti nossepotuerUnl[DCXLII-DCLVJ,
Narh nehsium, atque in coeineier.iofratcquisepulluin est.
[At. add., cum] tempore episcopatus cj,tis, liosiilu; At iiiterjeeio(emporealiqtiamo,eiuii fabricawesset
Mercioruraexercitus, Penda duce, Nocdanhyrabro» ibi basitka ma}or, atque in henorem beathsimi
* Utta. Preshyter iUustris, abbasque monasierK enim habent mss. Codieesa PlitlanilrolatrdVitivfnva aiur ad C;i(wajCapitf. VMe,infra, m, 21.
*urtiisen eatenas, qiiilufsarc* tignefficaeirreuiisconqiiod
b Aqpmia.... Deatina... « Apposiainsive deslinam fectae, et in aqmis devolvend» constrtegebantur,
celebratBeda trabem Hgueaiw,ifiia, ot fttlcr»sacra nnde deslinaevincnla dictre iri antiqurs Glossariis.
r*de««x liguts fah»ef.ieta,a parle Oeeidemi^snstiue- Duos rstos voeis hwjus iiitellectusgic colligo: Est
lium. Mfcuitenittedabaii* p*»hoamiqiiiorVitruvms, . destina M tfno1allwdtjwidlibetCoercettrvel cohibe-''
lib. v de Architectura,cap. 12, ubi agit de poftubug lur, sive tfiswictuilr,ne dinluaf';sive suffuttum, ne
et slruclurisin aqua faciendis,deslinas appellat, sic corrttat. > CHIFFLET.
§41
BED4EVENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS.IV. — HISTORICA.
Hi
apostolornmprincipisdedicala, illo ossa ejus trans- A pauperes recreandivel defendendiclementiam.Qui,
lata , atque ad dexteram aliaris juxta venerationem ut breviter multa comprehendam, quantumab eis
tanto pontificedignam conditasunt.
qui illum novere didicimus, nil ex omnibusqurein
et evangelicis, vel apostolicis sive propheticis literis
Successit vero ei in episcopatnmFinan [DCLH],
ipse illo ab Hii Scottorum insula ac * monaslerio faciendacognoverat, praetermitlere, sed cuncta pro
destinatus,ac tempore non pauco in eptscopatuper- suis viribus operibus explere curabat. Haecin praemansit. Contigilautem post aliquot annos, ut Penda fato antistite multumcomplectoret amo, quia nimiHerciorum rex cum hostili exercilu haec in loca rum haec Deo placuisse non ambigo. Quod autem
perveniens, cum cuncta quaj polerat ferro flamma- Pascha non suo temporeobservabat, vel canonicum
que perderet, vicus quoque iile in quo antistes ejus tempusignorans, vel suae gentis auctoritate ne
obiit, una eum ecclesiamemorata flammisabsume- agnitum sequerelur devictus, non adprobo, nec
retur. Sed mirum in modum sola [Al. om. sola] laodo. In quo tamen hoc adprobo, quia in celebrailla destina cui incumbensobiit, ab ignibus circum tione sui Pascbae non.aliud corde tenebat, veneracuncla vorantibus, absumi non potuit. Quo clare- batur, et praedicabat, quam quod rios, id
est,
scente miraculo, mox ibidemecclesia restaurala, redemptlonemgeneris humaniper
passionem,resur1
*»
hreceadem
in
munimentumest
et
destina
parietis, reclionem,' ascensionem in coelos mediatoris Dei
ut ante (uerat, forinsecus adposita. Rursumque et bominum Hominis Jesu Christi. Unde et banc
peraelo lemporealiquanto, evenit per culpamincu- non, ut quidam falso opinantur, quarta decimaluna
riae, vicum eundem, et ipsam pariter ecclesiam in qualibet feria cum JUdaeis, sed die Dominica
ignibusconsumi.Sed ne tunc quidem eandemtan- semper agebat, a luna quarta decima usque ad
gere (lammadestinamvalcbaf.et cum magnoulique vicesimara; propter (idem videlicet dominicrereiniraculo ipsa ejus foramina ingrediens, quibus surreclionis quam una Sabbaii
factam, propterque
redificioerat adfixa,perederet [AL, perderel], ipsam [4/. om. que] spem nostrae resurrectionis
quam
lamen laederenullatenussinebalur. Undetertio aedi- eadem una Sabbati quae nunc Dominicadies
diiicala ibi ecclesia, destinam illamnon ut antea de- citur veraciter fuluram cum sancta Ecclesia creforis in fulcimentumdomus adposuerunt; sed intro debat.
CAPUTXVIII.
ipsam ecclesiamin memoriara miraculiposuerunt,
ubi inirames genu flectere, ac misericordireca-lesti
De vita tel mortereligiotiregit Sigbercti.
His temporibus[DCXXX]
supplicare deberent. Constatquemultosex eo teinregno b OrientaliumAnpore gratiam sanitatis in eodem loco consecutos: glorum (Vid. lib. n, c. 15, noL), post Earpualdum
qnin eliam astulis [.4/., assutis, hastulisj ex ipsai C Redualdi successorem, Sigberctfrater ejus praefuil,
desiina excisis el in aquam roissis, plures sibi suis- liouio c bonus ac religiosus: qui dudum in Gallia,
dum d inimicitias Redualdi fngiens exularet, lavaquc languorumremedia conquisiere.
Scrip-i autem [AL om. auiem] hrecde persona cti criim baptismi percepit, et patriam reversus, ubi
operibus viri praefali; nequaquamin eo laudansvelI regno potitusest, mox ea quaj in Galliisbene dispoeligens hoc, quod de observalionePascbreminosi sila vidil imitari cupiens, instituit' scholamin qua
perfecie sapiebat : immo hoc rnullum delestans,, pueri literis erudirentur: juvanle se episcopoFelice
6icut in libro quem de Temporibus composui, ma- quem de Cantia acceperat, eisque paedagogosac
nifeslissime probavi, sed quasi verax liistoricus,, magistros juxta raorem Cantuariorumpraebente.
simpliciterea quaede illo sive per illum stint gesta,,
Tanlumque rex ille caelestisregni amator factus
describens, el qu» laude sunt dignain ejus actibusi est, ut ad ultimum relictis regni negotiis[DCXXXIV],
: et cognaio suo Ecgrice [AL, Ecgrico]commendatis,
laudans, atque ad utilitalem legentium memOriae
commendans: sludium, videlicel, pacis el caritatis,, qui cl aulea partem e/usdem regni tenebat, intraret
> ' monaslerium quod sibi fecerat, alque accepla
conlineiiliaeet humililatis; animumirae et avaritiae
victorem, superbiaesimul et vanaeglorirecontetn-- tonsura pro aetemo magis regno militare curaret.
plorera ; industriamfaciendi simuletdocendi man-. Quod dum multo tempore faceret, conligit gentem
data caeleslia, sollertiam leciionis et vigiliarum,, Merciorum duce rege Penda adversus Orientales
aucloritatem sacerdote tlignam, redarguendisuper- Anglos in bellum procedere, qui dum se inferiores
bos ic polentes, pariter et iniirmosconsolandi, ace in bello hostibus conspicereni, rogaverunt Sigber* Monatteriodettmatus. Salis est horumverborum
a tnonast.sanctiGalliexsiare dictintur.
d Inimicitiat. Fuil eniin Sigberct fraler tanlum
positio ad confutanduroabsurdum eorum erroreini
ulerinus Earpuatdi,et per invidiama Vitricorege in
quib Hii insulam nOmineHiidestinatusappellarunt.
OrienlaiiumAnglorum.FinitaconversionisNor- exsiliumactus.
< Scholam.Plures hic ponuntscholashistoriciW.
danhymbrorum bistoria sub regibusAeduino,Osual;, Malm.,Flor., llunt, per loca, opportunislocis. Sed
do, Osuioet Osuino an, 15, ad hoc usquecaput,
e Bedade una tantumloquilur, in qua coeptafuitscho'resumii jam Beda quod restabat de conversione
larum institutio, et in qua eminentior apparuit. De
Orieni. Anglorum.
c Bonut. Inii.15, doctissimusdicitur.utpotequi inn his vide pauca in append., n. 15
f Monasterium.In Bedrichsuordehodie Saint-EdGalliadoclorum.coiiversationefamiliariterususerai,l,
s mundsbury. THOM.ELIENS.,in Vita sanctaeAedilct rouluas cum DesiderioCadurcensiepisc. litteras
gctip.-it,quae,secundumPitsreum,apud Helvetiosinn Hriiap.
1«
145
146
SECT. IH. - HISTORUECCLESIASTlCA.
ctum ad condrmandummilitem secum venire in A
1 a praefatorege Sigbercto acceperat, velocissime
prolium. Illo nolente ac contradicente,invitum [Al. construere, ac regularibus instituere disciplinis.
adti. de] monasterio eruenles duxerunt in certa- Erat autem monasterium silvanum [AL,silvarum],
men, sperantes minus animos militum irepidare, et maris vicinitate amoeoum,constructura in castro
minuspraesenteduce quondam slrenuissimoet exi- quodam, quod lingua Anglorum f Cnobheresburg,
inio posse fugam meditari. Sed ipse professionis id est, urbs Cnobheri vocatur; quod deinde rex
suaenon immemor,dum optimoesset vallatusexer- provincireillius Anna, ac nobilesquique augustioricitu, nonnisi virgam tantum habere in manu voluit: bus rediliciis ac donariis adornarunt. Eral autem
occisusqueest una cum rege Ecgrice, et cunctus vir isle de nobilissimo genere Scotlorum, sed Ionge
eorum, insistentibus paganis, crjesussive dispersus animo quam carne nobilior. Ab ipso temporepueriexercitus.
tiae suaecuram non modicamlectionibussacris siSuccessor autem regni eorum factus est Anna mul et monasticis exhibebat dlsciplinis, et, quod
filiusEni, a de regio genere, vir optimus, maxime sanctos decet, cuncta quae agenda didice[DCXXXV],
atque b optimajgenilor sobolis [4/., optimigenitoris rat, sollicitusagere curabai.
soboles],de quibus in sequentibus suo temporedi- ™ Quid multa? Procedentetempore et ipse sibi mocendumest : « qui et ipse postea ab eodem paganoi nasterium in quo liberius caelestibussludiis vacaret,
Merciorumduce, a quo et praedecessorejus,doccisusi construxit: ubi correplusinfirmitate, sicut libellui
est [DCLIV].
de Vita.ejus conscriptus sufficienter edocet, raplui
CAPUTXIX.
est e corpore : et a vespera usque ad galli cantum
UtFurteut apudOrientaletAnglotmonasleriumfecerit; corpore exutus, angelicorumagminum et aspectuf
et de visionibusvel tanctitate ejus, cui eliamearoi intueri, el laudes beatas meruit audire. Referre au-.
pott morlemincorruptaletlimoniumperhibuerit.
tem eral solilus, quodaperle eos inter alia resonare
Verum• dum adhuc Sigbercl regni infulas |AI.,, audiret :}bunt tanclidevirtutein virtutem.Et ileruin:
insulas]teneret, supervenitde Hiberniavir sanctus,, VidebiturDeut deorumin Sion. Qui reductus iu cornomineFurseus [ccxxxm],verbo ei actibus clarus,, pore, et die terlia rursum eductus vidit non solura
sed egregiis insignis virtutibus, cupiens pro Do- majora beatorumgaudia, sed el maximainalignorum
mino, ubicumque sibi opportunuminveniret,pere-• spiriluum certamina,qui crebris accusalionibusimgrinam ducerevitam. Qui cum ad provinciamOrien- probi, iier illi caelesteiiitercludere coniendebanl;
talium pervenissetAnglorum,susceptus est honori- nec tamen,prolegenlibuseum angelis,quicquamprolice a rege praefato: et solilum sibi opus evangeli- llciebant: de quibus omnibus si quis plenius sciro
zandi exsequens,multos et exemplo virtutis et in- C vult, id est, quania fraudis sollertia daemoneset
citamentosermonis, vel incredulosad Christumcon- actus ejus et verba superflua, el ipsas etiam cogitaverlit, vel jam [4/., etiam]credentes ampliusin fidei tiones, quasi in libro dcscriplas, replicaverint; qura
atque amore Cbristi confirmavit.
ab angelis sanctis, quae a [4/., sanctisqueac] viris
Ubi quadani infirmitatecorporisarreplus, angelica
i justis sibi inter angelosappareniibuslaelavel tristia
meruil visioneperfrui, in qua admonitus est coepto
i cognoverit,legat ipsum, de quo dixi, s libellumViia»
verbi minislerio sedulus insistere, vigiliisque con- ejus, et raultumex illo, ut rcor, profectusspirilalif
suetis et oratienibus indefessusincumbere; eo quodI accipiet.
cerlus sibi exilus [Al. add. esset], sed incerta ejusln quibus tamen unum est, quod et nos In hac hidem.exitus esset hora futura, dicenieDomino: Vi-. storia ponere multis commodumduximus.Cura ergo
gilaie itaque, quia nescilisdiem neque boram. Quai in altum esset elatus [AL,elevatus], jussus est ab
visioneconOrmatus,curayit locummonasterii, quemi angelisqui eum ducebant,respicere in mundum. At
0 De Regiogenere. Fuit Eni frater Redualdi.EL., burge, ubi et Jurmanus filius, postea ad BedrichUIG.Chronoiogia.
swordam translatus.
• Dum adhuc. Qui Sigberctiregnum ordiuntur a.
b Optimwtobolis.Vide hujus libri caput 7. Nota
etiam soboliibi recilatre additainfuisse UithbergamD 636. Fursei inlroilum ponunt a. 637, citius certe
NamFurseus nonvenit in ipso regni
quremonasteriiHeliensissanctimonialiserat, et quae, quam par est.
dum adhuc reg ii infusecuudum Thomam Eliensem, post interfeclionem
J Sigberctiniinilio, sed tantum
, las teneret, nec deposuitrex infulasnuperrime accepatris, apud Dyrachamsolitarievixil. FiliabusAnnae
tantum relictis regni negoliis.
addendi sunt etiam duo filii Alduulfus et Jurminus. ptas, sed ad ultimum
Quare mediumFursei advenluiannum elegi.
IDEM.
f Cnobheresberg.HodieBurghcatilein agro Suffol• Qut«l ipte. In horum regum successioneauclo-'
ciensiad OstiaGarienisII.
res qui ponunl Earpualdi conversionem, a. 632 et'
s Libellumviue ejut. Sancti Fursei res gestas anaccessuma.
656.
et
Annae
!
Sigbercti
Ecgrici etiam,
auctorestres, duobusquisquehbris, ailero vitre,
tiqui
suomodulo
temporapro
postponunt.Nihil hic abso- altero miraculorum descripserunt. Priraus scriptor
lute certum est; ego Bedaerationes, ut niaximaeau-'
non multo posiFurseumvix.it, siquitlem
anonymus
secutus
sum.
ctoritatis.quoadpotui,
Beda toties ipsum laudat, ac nonnunquamde verbo
d Occitut.ett.Annaecaedessecundumhistoricosin- sequilur. Secundi
auclorisitideraanonyraiaetas nou
cidil in a. 654. ThoinasEliensis, loco citato, n. 7,, facile distingulpotest. Tertius Arnnlfusabbas Laliaddit annum regni ejus 19. lnde cotligerepossumus
i niacensis,qui verlente saeculoxi ulriu^queanonymi
borum regum temporasecundum Bedaemethodnm. geminara lucubialionem in duos, Viiae,scilicet, et
Sigberctusvenita. 630. Egricus circa a. 633. Uiri-• Miraculorum,libros redegit, locisque aliquol inlcrAct.Ben. t. II, p. 299.
que occisia. 635. Sepultusest Auua rex apud Bilde- polavit.MABILLON.,
r*5^r-..^:--......
148
BED.<EVENERARILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV- - HISTORICA.
147
lile oculosin inferiora defleciens,vidit quasi vallemj\ ticipes essedebetis. > Contradicensangelus; < Non,
lenebtosamsubtus se in imo positam. Vidit_et qua- inquit, [Al.add. hoc] propter avariliam, sed propter
tuot Ignes in aere, non muTloab invicem spalio di- salvandainejus aniraamsuscepit:> cessavitqueignis.
itanles. Et interrOgansangelos, qui essenl hi ignes, El conversus ad eum angelus : < Quod incendisti,
aridtvit hns esse igneS qui munduiri sticcendentes inquit, liocarsit in te. Si enim hiijus viri in peccalis
«Ssentconsiimpturi.Unum m'ndacii, cum hbc quofl suis mortui pecuniam non accepisses, nec posna
In bapiismo ahrenunciare nos Satanae et omnibus ejus in te arderet. >_Etplura lociitus, quid erga ,saOperibusejns promisfmus, minime implemus: alte- lutem eorum qui ad mortem [.4/. om. ad niortem]
jnitn cupiditaiis, cum munrli divitias aniori caele- pccniiereni,esset agentlum,s.iltilniseruinnedocuil.
stium prreionimns: tertium dissensionis,curaaniuios fjni p stmodumin corpnre resiiiutus,oninivilaesuaj
pfoxlmorum, etiam io snpervaciiisrebus oflendcre lempore signum incendii qtiod in anima pertulii,
non formidamiis: quarttimimpietatis, ctun inllrmio- visibileciinctisin huinero roaxillaqueporlavil: uiiret s|M>ltare,et eis fraudemfacere pro nihilo duci- rufnque in modumqtiod anima in oceulio passa sil,
mut. Crescenlesvero paulatimignesusque nd invi- caro pnlam [Al. odd. omnibiis]prtitraonslrabat.Cucem sese exlenderunt, atque in inroensam adunati raliat auieni seroper, sicul etantea facere fonstiernl,
«unt flammam.Ctimqnearlpropinquassent,pertimes- B omnibus opus virtutum el exempiis oslendere et
cens iile dicil angelo : < Domine, ecce ignis mttrt praedicare sermonibus. Ordinem autem visionum
«dpropinqmtt. At ilie : Quod non incendisti,inquit, suarum , illis solummodo qui propler desiderium
non ardebit in [Al. om. iu] te : narfi etsi \AL, ei] coiiiptiuclionisiuterrogabant,exponere volebat. Sulerribilis isie ac grandis esse rogns videiur, lanien perest adbuc frater quidain senior monasteriinostri
juM» merita operttm singtilosexaminat; quia tmitis- qui narrare solet, dixissesihi qtiemdammullumve.cnjusqnecupidiias in lioc igne ardebit. Sicut etiim facemac religiosumhominem,quodipsum Furseum
quis ardel in corpote per inlicilam voluptatem,ita vidcrit in proviociaOrientaliumAngloruro,illasque
solutus corpore aidebit per debitanl poenam.> visionesex ipsius ore audierii: adjiciens quia lemTunc vidit unum de tribus angelis, qui sibi in tola pus hiemls fuerit acerfimum, et glacieconstrictum,
utraque visione duetores adfuerunt, prrecedentem cum sedens in tenui veste [4/., iste] vir (4/. add.
igiies flummre[A(., ignisflammam]dividere, et duos Dcij, iia inler dicehdumpropter multitudineni[AL,
ab ulroque lalere circumvolanles,ab igniutnse pe- niagnitudinem]meraoratitimorisvel suavitatis,quasj
ricolo defentfere.Vidilautemet dajmonesper igtiem in media scsiatiscaumatesudaverit
Cum ergo, ul ad superibra redeamus,multis auvolantes, incendia bellorum contra jusies struere.
Seqiiunturadversusipsuinaccusationesmalignorum,*- Aisin Scotiaverbum Dei omnibus adnuncians, tudelensionesspirituumbonOrom,copiosiorcaelesiium ftiultusinruentium turbartimnon facile ferrel, reliagininumvisio ;•scd-et virorum de sua naiione san- Ctis omnibusquaehabere videbatur, ab ipsa quoque
ctorum [Al., Scottorum],quos oliin sacerdotii gradu insula patria discessil: et paucis cum fratribus per
non ignobiliter potilos, fama jam vu'gante, compe- Brittones in provinciamAnglorum devenit, ibique
rer#t; aquibus nonpauea, qurevet ipsi, vel omni- prrrdicansverbum, ut diximus, monasteriumnobite
bus qni audire vellent, niulium salubria essent, au- conslrnxit. Quibus rite gcslis, cupiensse ab oninidhril. Qtii cutn verba finissetit,et ciim angelicisspi- bus saeculihujus, cl ipsius quoquemonaslerii negoritibus ipsi qtioqtiead crelos redirent, reinan-eruiit liis alienare, reliquit monaslerii[AL, monasleriiim],
Cftm beaioFurseo tres angeli, de qnibus diximus, et animarumcuratn fratri suo a Fullano, et presbytjiii eum ad corpus referrent. Cumqueprrefatoigni teris GobbanO[Al., Gabbauo,Galbano, Gotbano]et
jjpexiuioadpropiarent [AL, adprirpiaret], divisit Dicullo,et ipse ab omnibtts roundi rebus liber, in
q^idem angeius, sicul prius, igaem flammro.Sed vit anachoreticaconversatione \AL, anachoretamconDei ubi ad patefactam usque inler Oaminas januam versus] viiam finire dlsposuit. llabuit alterom [Al.
pervenit, arripienies inniundispirilus uiiuiude eisi om. alterumj ffatrero, vocabulob Ultanuni,qui de
qnos in igiiibus torrebant, jactaverunt in eum, et monaslerii probatiene dkiturna , ad heremiticam
ctMitingenieshnmerum maxi lauiqiie ejus incende- ptsrvenerat[Af., perveniret]vitam. Hunc ergo solus
riint: rognoviique liomineni, el quia vesliroentuin petens, annijm lotum cum eo in conlinentiael oraejus morieniis acceperii, ad [AL,iii] memoriamre- tionibus, in qnotidianismanuumvixit laboribus.
duxit. Quem angelus sanciussmiim adprehendens,
Dem turbatam incursione genlilium provinciam
in ignemrejecit.Dicebatquelioslisnialignus:<Nolite1 videns, et monasteriis qunque periculum imminere
repellere qtiem aute suscepistis: nam sicut bonai pracvidens, dimissis ordinate omnibus, navigavit
ejui peccatori»suscepistis,ita etde pcenisejtts par- Galliam, ibique a rege Francorum Hloduio \AL,
<>Fuliano: Hic,mortuo Furseo,inBrabantiamcunri est pr. Kal. Nov.clrca a. 656, sepelilur in Fossensi
fratfe UHanoprofecius, Fossensemonasteriumcon-> iiifmasterit».'
b Ultanum.Ille post annosaliquotmonasterioPerPir
dldit, ejjtsque cura Ultano relicia in NivialensT
InenOne,sanclaeGertrudisvirginisconiubernalisali ronaeubi fraler suns sepultusjacebat, abbas praefeqiiandiuvlxit. Demum aliquando ad Fossense mon cius est. Obiitvoircaa. 680. Colitur in Martyrolog.
Rlfbdib Camefacensisdioecesisoppido proxiraum, Rened., aliisqucKal. Maii. Distinguendusab Ultano
fralrts vlsendtgratia tendens, in silvaseu villaSone- monachoLiudisf.,qui vi 4d. Aug. raemoraiur.
cia a nefarioItomine, cuin inbus sociis iuierempius
SGCT.IIU — HISTORIAEGGLS6IAST1GA.
ISO
Glilodoveo],vel palricio Ercunualdohonorificesus-. A thedrae Doruvernensissextus Deusdeditde genla
ceptus, roonasteriumconstriixit in loco Latiniaco OccidenlaliumSaxonum: quem ordinaturus venit
antistesEcclesireHorfensis[A/.„
nominato,ac non mullo post infirmitatecorreptus, illuc Ilhamar[DCLV],
diem clausit uliimum (Circaan. 650). Cujtiscorpus anlisles Hrof.J. Ordinatus est autem die septimo
idew Ercunuatdus[AL, Erchcnaldnsjpalricius acci- Kalendarum Aprilium,et rexit Ecclesiamannos nopiens, servavit in porticuquadamecclesire,quam.in vem, menses septem [4/., quatuor], el duos dies; et
vtllasua, cui nomen esl [AL, eral] b Perrona, facie- ipse, defunctohhamar, consecravitproeo Damiaiiutu
eai, donec ipsa ecclesiadedicareiur. Quoddum [AL, qui de genere Auslralium Saxonum erat oriundus
cum] posl dies <='vigintiseptem [AL, sex] esset fa- [OCLXIVJ.
CAPUT%\l
clum, et corpus ipsum de porticu abiatttro,prope
[4/. propler] allare esset recondendum, inventum Ut provincia MediterraneornmAnglomm tui rttfe
Peada Christianasit facta.
est ita inlesumac si eadem hora de hac lncefuisset
His lemporibus Midtlilangli,id esl, Mediierranei
egressus. Sed el post annos qualuor, constructa
doim.ncula cultiore receptui corporis ejusdem,ad Angli,sub printipe Peada [AL, Penda] lilio Pendan
Orientem allaris adbuc sine macula corruptionis "regis, lideiii et sacramenta verilalis perceperunl
; qui cum esset juvenisoptinius, ac regis noinvenlum, ibidemdignocum lionoretranslatumesl; B [DGLIII]
ubi meritaillbts inultis saepeconstat, Deooperante, mine ac persona dignissimus,praelatusest a patre
claruissevirluiibus. II ec de [AL, II tc et de visioni- regno genlis illius; veniique ad regem Nordanhymbus, et de] <t corporis ejus incorruplione breviter brorum Osuiu,postulansiiliamejus Alchlledamsibi
attigimus, ut quanta esset viri sublimitas legemibus conjugemdari. Nequealiter quodpetebat impetrare
notius exisleret. Qure cuncla in libello ejus suffi- potuit, nisi fidem Christi ac baptisma, cum geute
cieniiiis,sed [AL om. setlj et de aliis commilitotii- cui praeerat,actiperet. At ille audita praedicaltone
bus ipsius,quisqde [Al., quisquisj legerit inveniel. verilatis, et promissioneregni creleslis, speque resurrectionis ac fuluraa immortalilalis, libenter se
CAPUTXX.
Cliristianum flerivelle confessusest, etiamsi virgiUt, defunctoIfonorio,pon'i/icatu sit funclut Detitde- nem iion
acciperet: persuasusmaximead percipiendil; et qui [Al. add. el\ in temporeillo Orientalium
Anglorum,qui Urofensis Fcclesiw fuerint anti- dam fidema filio regis Osuiu, nomine Alchfrido,
siihs.
qui erat cognatus et amicus ejus, habens sororem
Inlefea * deTumto Felice Orienlalium Angtonim ipsins [A/.,ejus] conjugem,vocabuloCyuiburgam,
episcopb [DCXLVII]
posl decemet septem annos ac- _, filiamPendan regis»
cepii episcopatus(Vid. lib. n, c. 15, not.), Honorius
Baplizatus est ergo a Finano episcopo,cnm omloco ejns ordinavitThomam diacoiiutnejus de prt- nibus qui secumvenerant coinitibusac militibuseoVinciaGyrviorutn: el hoc [4/. om. bocj pOst quin- rumque famulis universis, in vico regis inluslri qui
que aunOssui episcopatusde hac 'vita subiracto, vocatur f Ad murum. El acceptis quatuor presbyteBercigilsunl, cognomineBohifacium, de provinfeoa rist qui ad doeendambapiii&ndamqnegehtem ItliuS)
Caiituariorum,loco ejus substiluit [DCLII].Et ipse et efuditiohtjel Vita ViJebaftthfidortei, tnttlto e»m
quoque llonorius, postquatn melas sui cursus ira- gaudio reversus est. Erant aulem presbyleri Cddd
plevit, ex hac luce migravit anno ab lncarnalione [4/.,Cedda], et Adda, et Retti, ei biuina, quofum
Dominisexcentesimoquinquagesiraotertio, pridie uliimusnationeScottus,caeteriFiierede Anglis.Adda
KalendarumOctobrium: et cessanteepiscopatu per autem erat frater UttSin,presbyieri inlustris, et abannumet sex meiises,electus est.archiepiscopusca- batis mOnasteiii quod vocatur* Ad Caprae[At., Ca* Lfl((»tiac«mi
VtilgoLagntj, in pago Bridgioposi» Domnocsede sugj inde translatus ad Sebam, hodle
tuin, ad ripam 11.Mairoure, sex supra Luteiiam Pa- Soham, qure est villajuxla stagnum quod volenlibug
fisiornmmiHiarihusCallkis.Monasleriuniibi conslrui ife in Itei qiiondampericillosuilihavibus, niinc factrl
cmpthraesl, Efchlhbaldopatatii prretecloQfaediUiti viu per palustreaniiidiHeunti,IfahsllUfpetlibus.Sunt
ei «ubstdia cehferenle. sub principalu Clitodnvein D
- ibi adhue indicia ecclesitea Danisdifutreel incensee»
Dagobertifilii,a. circabil, rectoremquehabuitFur- qurj?ibi habilatores pariier exustos ruinis operuit
seuniad annumvilaj ipsiussupreinuui, quo Furseus suis. Cdrpus vero sancti miittopbst qtn-situnt et resubstliutofcinlliaho 9eu EthihiahoBfiitartiriffl
hUinaiUlhest. W.
t-epe- peflum, ih HameseieiiseCoBtlhbltl
lens, iri Poniivensivioo Macofiisdicio iiitiflemolilli. Malm,, de Pont. u. Ejus memofia cslebratar die %
b Perrona. HodiePeronne,castrum sive palatium Marlii.
i \d mumit. Vulgo Walibfi.ieA t]u loel sftus
antiquis ad SliminainII. tlisiingiii debet a Pefona
villn stiper SavuiliD. Uhinunc castrum Catnerace' chnvenire noii poiest eum dlsiantla qnnniBeda assiuiii, et abhatht sauCtiAndrereUrtl. sancti Bttiied. slguiita hiail. NOnptoeiil aUteitia ffOvocasifoesl
c Vigintiseptem.VariaelegtinturFufSeicelebfita" Waiibotlle, Cllinset ipsuin lioineniedillbiumad miiles, quaruinunairt,scilicet, sepiilliiiftm,Bedaiucer- fiiio exlilbet.Eo igltuf IticiVicnmfegiumquo Peadrt
lani reddidisse lnciisatiif. Ille enim dicil sepultum baplizatlls ftiii staiuendum cetiseb,tlfiodeeiincifca
a Itiflrisitdin.
post xxvu dies a positionecofpurisin porUeUtil,CUin nlille paSSUs
t
Ad Cupm Cdpui. Hodle Gaiesbeiid.Ubi hulls
Anonyrausvitreejus auctorxxx asserat. Sed utrl p&tius credendum,tion taiiii est amliigere.
femaneht amiqui monasieti)Uttaui vestUia. Ueeeud CorporisejuS.fieliquiaesatiiti Fursei nsserVali» lioris quidem piileherriinalilviileiiius capellain, vlx
tur Perronacin ecclesia collegiata lioininiejUsdi- adhurirutnlssucciimbenlriiii.
Tradllioesl Cellainfuiss*
saiiclilnoiiialiiimtSoVoCaslreiisiuin,
Cata,praeteros capitisquod Latiniaciponitur.
tlcet e|us hlsto
e Defuncto.Felixcum defungeretursepultusest in fiain apud auctoresvix
ihveneiis.
149
BED;E VENERABILISPRESBVTERlOPERUMPARS IV. - HISTORICA.
15*
1 habita foras projicerenlur,et pedibus conculcaia in
preae] caput, cujus supra meminimus.VenienlesA
ergo in provinciammemorati sacerdotescum prin- lerram verterentur. Deumpotius intelligendummacipe, praedicabantvefbum, et libenter auditi sunt, jestate incomprehensibilem,humanisoculis invisi*
multiquequotidie et nobilium et infirmOrura[AL, bilem, omnipotenlem, relernum,qui caelumet terinfimorum],abrenunciatasorde idolalriae,fideisunt rara et bumanumgenus creasset, regeret, et judicafomeabtuti.
turus esset orbem in aequitate;cujus sedes ajterna
Nec prohibuit Penda rex quin eiiam m sua, hoc non in vili et caducomatallo, sed in crelisesset creest, Merciorum natione, Verbum,si qui vellenlau- denda: raeritoque [4/., aeterna.... meriloque] inteldire, praedicaretur.Quin polius odio habebal, et ligendum, quia omnes qui voluntatemejus a quo
despiciebat eos, quos fide Christi imbulos, opera creati sunt discerent et facerent, aeterna ab illo
fidei non habere deprehendit, dicens conteronendos prsemiaesseut percepturi. Hajcet hujusmodi multa
esse eos et miseros qui Deo suo in quem crederent cum rex Osuiuregi Sigberctoamicabiliet quasi fraobedirecontemnerent.Cueptasunt haecbiennio ante terno consilio sajpe inculcaret, tandeni juvante araimortem Pendan regis. Ipso auiera occiso [DCLVI], corumconsensucredidit, el faclocum suis consilio,
cum Osuiu Rex Cbrislianus regnumejus acciperet, cum exhortatione,faventibuscuncliset adnuentibu.8
1 fldei, baptizatusest cum eis a Finano episcopo in
ut in sequentibus dicemus (Vid., infra, cap. 24), B
factusest Diumaunus ex praefatisquatuor sacerdo- villa regia cujtis supra raeminiinus(Cap. immediate
tibus episcopusMediterraneorumAnglorumsimulet prwced.),quae cognominaturAd murura. Est enim
Mereiorum,oidinatus a Finano episcopo. Paucitas juxia murum, quo olini RomaniBrittaniaroinsulam
enim sacerdotuincogebai unum antistitem duobus prrccinxere, duodeciro miilibus passuura a raari
populis prajfici. Qui cura pauco sub tempore non Orienlalisecreta.
paucam Doniino plebem adquisissci, deftinctus est
Igitur rex Sigberctaeterniregnijam civiseffeclus,
in regionequre lemppralissui regni sedeni repeliit [4/., petiit], poapud MediterraneosAnglos[DCLVIII],
vocatur a Infeppingum[A/., InfebbinguraJ: suscepit slulaus ab Osuiurege ut aliquossibi doctores daret,
pro illo episcopalumCeollacb, et ipse de nalione qui gentera siianiad fidero Christi converterentac
Scotlorum,qui nou raullo post, relicto episcopaiu, fonie saluiari abluerent. At ille mitlens ad provinreversus est ad insulam Hii, ubi plurimorumcaput ciani MediterraneoruraAnglorum, clamavil ad se
et arcein Scotti habuere coenobiorura:succedenle virum Dei Cedd, et dato illi socio altero quodam
illi in episcopatuinTrumheri viro religioso, et mo- presbytero, raisit praedicareverbum genti Orientanachicavita instituto [DCLIX],
natione quideroAnglo, lium Saxonum.Ubi cum omnia perambulanlesmul**lam DuminoEcclesiaracongregassent,contigitquosed a Scottis ordinato episcopo; quod temporibus<
Vulflieri regis de quo in sequentibus dicemus, fa- dam tempore eundemCedd redire domum, ac perctum est. .
venire ad ecclesiamLindisfaronensem,propter conCAPUT XXII.
loquium Finani episcopi; qui ubi prosperatum ei
dudum
Ut OrienlalesSaxones fidem quam
abjece- opus Evangelii coraperit, fecit eum Episcopum in
, rant, sub rege Sigbercto,prwdicanteCeddo,recegentem [A/., genie] Orientalium Saxonum, vocatis
perinl.
etiam Orienlales Saxonesti- ad se in minisleriimiordinationisaliis duobus epiEo tempore [DCLUI]
dem quam olim, expulso Mellitoanlistite,abjecerant scopis: qui accepto gradu episcopatus, rediit ad
et
(Vid. lib. u, c. 5), inslantia regis Osuiureceperunt. provinciara, majore auctoritate cceptumopusexErat enim rex ejusdem geutis Sigberct, qui post plens, fccit per loca ecclesias,presbyteros et diase in verbo fideiet ministerio
Sigberctumcognomentob Parvum regnavit, araicus conos ordinavit, qui
ma.ximein civilate qurelingua
ejusderaOsuiu regis, qui cura frequenter ad eura in; baptizandicadjuvarent,
Vlbancaestir appetlatur. Sed et in illa
provinciaraNordanhymbrorumvenirel, solebat eum, Saxonum
hortari ad inlelligendumdeos esse non posse quii qure d Tilaburg cognominatur:quorum prior locus
hominum manibus facti essent; dei creandi raate- n est in ripa e Pentae amnis, secundusin ripa Tamenriam lignum vel lapideraesse non posse, quorum sis : in quibus, collectoexaminefamulorumChristi,
recisuraevel igni absumerentur,vel in vasa quruli- disciplinamvitrjeregularis, in quantum rudes adhuc
bet humani usus forraarentur,vel certe despectuii capere poterant, cuslodiredocuit.
a lnfeppingum.
'• Ythancaestir.QureKomanisOlhona dicta, nunc
sil hrec regto iuexploQurcnam
ratum est. In Merciorumconfinio est Reppington,
, Fanum sanctiPetri ad aggerem, extremoDengiensis
sono ad regulas etymologicasnon prorsus congruo,i ceniuriaj proraonlorio imposilura. Anglice,S. Penec mullumabhorrente. Ab eo tota centuria nomeni ter's on the Wall.
* Tilaburg, Tilbury, ubi CambdenusCeddresehabct, in eo plures Merciorumreges vixeruut, in eo>
sepulti sunt, quidni et episcopus;cum ibi non solumi- dem ponens vapulat, non tainen pulo Cambdemiin
babilaculamagnalibus,sed monasteriumeliam divi- velle sedem stricte episcopalem,ea eniin Londini
nis officiisolim condiium fueril. Propius ad noraeni fuerit, sed mansionemmajorein ad commodurapot puli accessumcollocatani, sicut el in altera parte
acceditHeppingham,cujus in cartuariolertio Dunelm
mentiofactaest.
dioeceseosaliam Ytliancesirirehabuit.
peculiaris
e Pentw FreshwelL,e cujus fontibusunus genuib Parvum.RegumOrien.Saxon.haecesl successio.
Erchenuini; Sledda; Seberct; Sexred; Seward; Si- num Pante nomen reiinei, licet hodieet amnis e(
J civitasabsorptisjtit.
geberct fraires; Siglierct Parvus; Sigberct Bonus
qui est proselylahujuscapitis.
481
154
SECT. 111.— HISTORIAECCLESIASTICA.
l exhonandi gratia revisere : quem cura OidilvaldfiCumquetemporenon pauco in praefalaprovincia,A
qui in Deirorum
gaudente rege, congaudenteuniverso populo,vitae lius Osualdi regis [DCLIII—DCLXIV],
caelestisinstitutio quotidianumsumeretaugmentum, partibus ° regnum habebat, virtim sanclum et saconligitipsum regera insligante omniumhonorum pientem, probumque moribus videret, postulavil
inimico,propinquorurasuorumraanuinterfici[DCLX]. eum possessionemterraealiquama se ad consiruenEtantautem duo germanifralres qui hoc factnuspa- dum monasleriumaccipere, in quo ipse rex et freIrarunt; qui cum interrogarenlur quare boc face- quentius ad deprecandumDominumverbumqueaurent [AL, cur boc fecerinfj, nil aliud respouderepo- diendum advenire, et defuncius sepeliri deberet.
tueruut, nisi ob hoc se iratos fuisse et inimicos Nam et seipsum fideliter credidit multum juvari
regi, quod ille nimiuni[4/., nimirum]suis parcere eorumorationibus quotidianis, qui illo in loco Do-'
solerel inimicis, et factas ab eis injurias raoxob- mino servirent. Habuerat aulem idem rex secum
secramibusplacidamente demitteret. Taliserat culpa fratrem germanum ejusdemepiscopi,vocabuloCaeregis pro qua occideretur, quod evangelica prre- lin, virura aequeDeo devotum, qui ipsi acfamiliae
cepia devoto corde servaret : in qua tamen ejus ipsius verbum et sacramentafidei, eral enim presmorie innoxia, juxia praediciumviri Dei, vera est byter, minislrare solebat,per cujus notiiiammaxime
1 ad diligendum noscendumqueepiscopumpervenil.
ejus culpa punita. Habuerat enim unus ex his qui B
eum occideruntcomitibus,inlicitumconjugium,quod Favensergo votis regis antistes, elegil sibi locum
cum episcopusprohibereet corrigere non posset, ex- monasterii conslruendi in monlibus arduis ac recommunicaviteum , atque omnibus qui se audire motis; in quibus latronum magis lalibula ac lustra
vellent praecepit ne domum ejus inlrarent neque de ferarum, quam babitacula fuisse videbanturliomicibisillius acciperent. Contempsit aulem [Al. add. num : ut, juxla prophetiam lsaise, iu cubilibus,in
hoc] rex praeceptum,et rogatus a comite, intravit quibus prius draconeshabiiabant, oriretur viror caepulaturusdomuraejus : qui cum abiisset, obviavit lamiet junci, id est, fructus bonorum operum ibi
ei antistes. At rex intuens eum, mox tremefactus nascerentur, ubi prius vel bestiae commorari, vel
desiluil[A/. add. dej equo, ceciditque anle pedes hominesbestialiler vivereconsueverant.
Studens aulem vir Domini acceptummonaslerii
ejus, veniam reatus postulans. Nam et episcopus
pariler desiluit: sederatenim et ipse in equo. Iratus locum prirao precibus ac jejuniis a prislina flagitioautem teligit regera jaceniemvirga4quam tenebat rura sorde purgare, et sic in eo monasterii fundan.anu, et pontificaliauctoritateprolestatus[AL, pro- menta jacere, postulavita rege, ut sibi tolum Qua->
. dragesimaetempus quod inslabat, facultatera ac
teslans]: < Dico tibi, inquit, quia noluislite conti- C
nere a dorao perdiii et daranati illius, lu in ipsa Uceniiamibidem orationis causademorandi concedomo mori habes. > Sed credendum esl quia lalis deret. Quibus diebus cunctis, excepta Dominica,
mors viri religiosinon solum talem cuipamdiluerit, jejunium ad vesperam usque [A/. om. usque] juxla
sed etiam ineritura ejus auxerit: quia [AL, quae] morem protelans, ne [4/., nec] tunc quidem uisi
nimirumob causam pietatis, quia propter observan- panis perraodicum,el unumovum gallinaceumcum
parvo lacte aqua mixto percipiebat. Dicebatenim
tiam raandatoruraChristicontigit.
Successit autera Sigberclo in regnuraSuidhelm, banc esse consuetudinemeorum, a quibus normam
regularis didicerat, ut accepta nuper loca
flliusSexbaldi[DCLX],quibaptizatusest
abipso Cedde disciplinae
in provincia Orienlalium Anglorum, in vico regio ad faciendummonasteriumvel ecclesiam, prius orationibus ac
Domino consecrent. Curoquo
qui dicitura Rendlaesham,id est, MansioRendili; decemdies jejuniis
Quadragesimaj restarent, venit qui clasuscepitqueeum ascendentem de fonte sanctoAeditvaldrex ipsiusgenlis OrientaliumAngloruin,fra- maret eum ad regem. At ille, ne opus religiosum
negoliorum regalium causa intermitterelur, petiit
ter Anna [AL, Annaj]regis eorumdem.
presbyterum suum Cynibillum, qui etiam frater
CAPUTXXIII.
Ul idemepiscopusCedd locummonasleriiconslruendi°] germanuserat ipsius, pia coepta complere. Cuicum
ab Oidtlvatdorege accipiens,orationibutac jejuniis ille libenter adquiesceret,expleto sluuio jejunioruni
Dominoiontecraverit;et de obituipsius.
et orationis, fecit ibi monaslerium, quod nunc
Soiebatautem idem vir Domini,cum apud Orien- "Laestingaeu vocatur,et religiosismoribus,juxla rilales Saxonesepiscopatus officiofungeretur, saepius lus [4/., ritum] Lindisfarnensiumubi educatuserat,
etiam b suam, id esl, Nordanbymbrorumprovinciam instituil.
* Rendlaesham.Viculus agri SufTolc.ad Debenfl. quitas, et monasterii fandatio sub litulo regio satis
b Suam.DuptexofliciiprovinciaambiguamCeddre probant: unde illi et nsmen et jus regis meriio a
etiam patriamreddidil; quidamin agro Eburacensi, Bedatribuilur.
d Laeslingaeu.Hujusmonasteriinon minus quam
quidara Londoniaenatum voluerunt, sed cum Beda
hic Ceddae provinciamdata opera deciaret, Suam condilorispalria diu qurcsitafuit; Alforduseam in
inquiens, id est Nordanhymbrorum,parum videtur agro Eburacensi primum, deindein Orient. Saxon.,
dubii cujus regionisindigenafuerit.
landem in Nordarihymbrorumpro.vinciainvenii, re*
c Regnumhabebat.M. West. in suo regum Nordh. vera nullibi.
Sed jaro non amplius dubitatur quin
CatalogohujusOidiluaidinon memiiiit,prajvalescenle Lestinghamiajfuerit, non procul a Slreanaeshalch.
Osuiu regis imperioadeo fere exslincta est minoris Dugdaliuslocum in suum monasticon inseruit, sed
poiestas; fuisse taineii regem el sanguinispropin- jn eo uiliiladdilumhuic Bedajcapiti.
1S3
RF.DyRVENERAfflUSMtfiSBtTERl GPERUMPARSm i- HISTORICA.
188
. qui lotam ejw» gente* a parvo nsque ad magDum
Qml-Mfll»iml*«uHlSet ifi prSefatapftjvtnciaepl- A
tm/pwih administfaret, ei bwjusqrmmtemohasteril delere aique exterminaredetjrererat,respexi' MMatj
stMiitis* t*op<»iil!i[At., praepositlsjcuram gereret, divinreanxiiium pietatis,quo *b impletalebMMrioa
«m ctmtigtt «t ad Ipsum monasterinm tempore posset efipi: votoque se oblignns: < Si pagam»,
nrottaMlalrsadvehiens, laclus ibidem inflrmiiale inquit, nescit accifiere nostra donaria, otTeramusei
; qui pKmoquidem Ibris qui nnvit, DominoDeo nosiro. i Vovit ergo quia
«irporis, oblrtt [DCLXIV]
seftuHuse*t; tempore autem procedente,<n codem si victor exisierel, flliamstwm Dominosacra virgi>ecclesi»est in honorem nilate dicaotlani\AL, sacrandam] otferret; slftiulet
[4f. om.endem]monnsUjffo
benim DelGenitricisde lapide factn,et in Hlacbr- diioiieciinpossessionesprrediorum ad construemki
nionasleriadonaret: et sic Cumpaucissimaekercflu
p«s ipsioskdtrkxteramallafis b recohditnm.
Deditautefnepiscoposregendumpost se monaste* se certamini dedit. Deniqiiefertur quia tricle» msjo*
rium frntri suoCeadda, qtti posteaepiscopus factus rem pagani habuerimexerciltun; siquidemtpsl trieit, Ut ih sequenllbusdlcemus. Quattiorsrqaidemhi ginta Ifgiones ducibus nobilissimis iustruetas i»
fjuo»diximus.ferinanifratres, Cedd etCytiibill[Af., bello liabuere, quibus Ostiiu rex cum Alchfrldo
Cenlbll]«t Caetin et Cendda, quod raro invenituf, ' lilio, perparvum, ut dixi, hahens exerciium, sed
«miiessacetdntesDominifuere prreclarl, et duoex B Cltristo duce conu>is, occurrit. Nam aiius filias
eis ellam siimmisacerdotii gradu functiBtitit.Ctun ejus Ecgfrid eo lempore iu provincia Merciorum
dtefnnctumac seprtltumin pfovincia apud regiaam ° Cyouise obses tenebatur, Filius
«rgo epiSCOpttm
«umrerit [Al., audissent] fiatfes autem Osualdi regis Oidilvald, qui eis auxilio esse
Nordaiihymbrorwm
tjtil/ in roonasterio cjus rrant in provineiaOricnta-> (lel)tieial,in parte erat tidversariorum. eisdemque
HumSaxoitum^vetteruntHlo de suo monasterioho- contra patriam el palruum suum pugnaturis[AL,
mines «incltef Irigitita,cupierrteSad eorpus stiiPa» pugnalurus] ductor «xstiterat, quamvis ipso teratris, aut vivcfe 81 Sic Deo placerel, aut morientes pore pugnandi sese pugnae sublraxerat, evenIbi sepellrl : qui libetttera suis fratribusei couimi- ttimque discriminis tulo in loco exspeclabat.
litonibussuscepti, omnesibidemsupervenicnlnpi*a> lnito ergo cenamiiiefugati sunt et crestpagani. Duttria»pesttlentirs clade defnncti sutit, cxeeplo unoi ces regii irigintaqui [AL, trigiirta,qui] ad auxilitim
puerulo, quein oraiionibuspatrls sui ii morie con-> venerant pene omnesinterfecli: in qntbiisAedilberi
slat «sSe servahim. Nam ctim mtiltop»st hrrCtem- frater Annre regis Orientalium Anglorumqui post
pore vlttem, et Serlpturis tegendisoperam daret,, euin regnavil, auctor ipse belli, perdilis mititibus
tandetn didicitse aqua baptisihatisnon esse regene- sive auxiliis inlereraptus : et quia prope fluviura
rntum, et mox fonte lavacrisslttlaris abluttis,eti mi " d Uinuaed pngnalumest, qui tunc praj inundamia
postinoduin ad ordinem presbylerii promoiusest,, pluviariuin late alveum suum immo omnes ripas
mHlltsqilein Etciesiautilis fuit: de quo dubiUiidara suas transierat, comigit ut mullo plures aqtia fubon Credideiim, quTftintercesslonlbus, ut drxi, sulI gienles, quain hellanies perderet ensls.
.
Tunc rex Osuiu, juxta quod Domino vaverat,
patrts, Sd CMJUs
corpvjsdileetlonfsipsius graiia Ve>
Wrat, sit ftbarticuio mortisretenttrt, ut et Ipseslc> pro conlala sibi victoria gratias Deo rcferens, dedit
ttiottem «vadoretteternam,et alils quoqne fratribus1 filiam suam Aelfledam qure vix dum unius anni
htlnisterlUrrtvitreac salinls dttcetidoexhlberet.
ajtalem iinpteverat, perpetiia ei virginiiate eonsecrandam c donalis insuper duodecim possessiuncuCAPIJTXXIV.
Ul provinciaMerciorum,occisorege Penda, fidem
i lis terrarum, in quibus ablato sludio mililiaeterreChritlitutceperit:et Osuiu,pro\aaeptdvictorid,pot- slris, ad exercendam militiam caelestem,supphcanmsionet el terrttoria ad construendatttonasiitrirj
1 dumquepro pacegentis ejus reterna, devotionisettederit,
dulae[4/., devoiionesedulej monachorumlocus faHiSlemporibu*[HCLV]
rex Osuluchm acerbas at-. cnltasque suppeterel. E quibus videlicetpossessiunque tnlolerabiles paterelur irruptlones siepe dlctlI n ctilis, sex in provincia Deirorum, sex in Berniregts Mentioruth,qul fratrem ejtis occiderat, ad ul- ciornm dedit. Singulasvero possessmnes( decem
timum necessitatecogente promisit se ei innumefa
i erant f tmiliarum, id est, simtllomfle»centum viel majnraquam ctedi potest omamenta regta vett ginTl.lntravit antem praefalaregis Osttlu[AL, pfaedonaria fn ftretiumpacfs largilurum, dummodollle6 fata Osuit] niia Deo dedicahda mohasletium qtiod
domumrediret, el proviucias regni ejus usque adI ftoncupaltir9 Herateti, id est, ihsulfteWVi,cul t+wC
inleriiecinnemvastare desineret. Cumquerex per-- Hild abbatissa prajfuit (Vid. I. m, 2B; lv, 23) :
fidus nullatenusprecibus iltius asseiisuinprteberel,, quaj posl biennium comparata possesitone decem
a Proposiii*.lta Mss. velt. non
r- dum, filiasqtie dutts Clnlburgam.,et Cyiiisuiilmin.
quasi Siattltaproe Aliam quoque eju* filiaih, homineUilbiirj_am,Fri*
nosuerit, sed qnud statuertt prirposiios, unde
Baxon. Parsphtas. vertit, postiisse lllitm PropoSii- duoldo Subregulo,monagieriiCerieseiensi»fundamri
tum el Alriermaiinos.
Radulphus de Dicelo, 61 Vitae
niipi3m,.ii>emorant
t>flMoHdttum.Memoriaejos celebratuf septimc
0 sancia' OsithrescriptOr,
&Uinuaed fi. liodie BfoadAfe, fjui villamLoidis
die Jatiuarli.
' Ct(nttiM.Ex haeuxore hrtbuilPenda qtiinquefi.
I- alluit.
• Heruttu. HodieHartlepolein agro Duneimeiuu.
lios tVadan,Uolfheruni,Aedildredum,Merovaldum,
i,
-.
et Mercelmum,prajternotliumllliumnomineOsuarm
158
SECT. III. — HISTQRIAECCLESIASTICA.
157
familiarumin loco qui dicltur a Streanaeshalcli,ibi A titer simul et libertaiem recepertmt : sicque cum
monasteriumConstruxlt; in quo memorata regis fi- Suo rege liberi, Chrislovero regi pro sempilernoin
lia, prihio disciptila vitae regnlaris, deinde etiam Caelisregno servire gaudebant. Prrefuit autem rex
magistraexsltlit, dohec conipletoundesexaginla an- idem genli Merciorurtiannis decemel septeni, lianonim nufnero,ad complexumet nuptiasSponsicae- buiique prlmumepiscopumTrumlieri, de quosupra
leslis Vifgobeata intrarel. ln quo monasterioet ipsa, diximuS (Cap. 21), secundiim Jaruman, tertium
. el pater pjus Osuiu, el maier ejus Aeanfled,et pa- Ceatldm, qiiartuin Uynfridnm.Oranes hi per orditer matris e]us Acduini,et miiltialii nobiles in ec- nem siliimet succedentessob rege tlulfliere, genlis
clpsia saricllapostoli Petri septilii sunt. Hocaiftem Merciorumepiscopatusunt functi.
beltum rex Osuiu in regiOneLoidis (Vid. L n, 14),
CAPUTXXV.
teriio decimo regni sui anno, decimo seplimo dle Ut quwstiotit motade temporePaschw, advertut eot
KalendariimDecerabriumcum magha utriusqnepoqui de Scottiavenerant.
Intcrea Aidanoepiscopode hac vjta sublalo, Finan
puti ntilitaleconfecit. Namet suain&entemab hostili
pnganorumdepopulationeliberavit, et Tpsamgenlem pro illo gradumepiscopalus, a Scoltis ordinatusac
"Merciorumfinilimarumqueprovinciarnm, descclo missusacceperat[PCLII]: qui in insula Lindislarnensi
capite perfitto, ad fidei Chrisllanse graliam con- •Bfecitecclesiamepiscopah sedi congruam; quain tamen raore Scottorum, non de lapide, sed de robore
"vertit.
Primus auterti ih provincia Merciorum, simul et secto lotam composuit,atque liarundinetexii, quam
Lindisfarorumac MediterraneorumAnglorum, fa- tempore sequenti reverenlissimus archiepiscopus
cius est episcopusDiuma, ut supra diximus(Vid. Thcodorusin honore beati apostoli Pelri dedicavit.
L ni, c. 21), qni apud MediterraneosAnglosdefun- Sed episcopusloci ipsius [AL, illius] Eadberct ablala
: secun- barundine, plumbi laminis eam loiam, lioc est,
ctus [A/. add. est] ac sepuliusest [DCLVI]
dus Cellach, qui relicfo episcopalusofficiovivens et tectuin et ipsos quoque paricies ejus cooperire
ad Scoltiam rediit, uterque de genere Scollorum : curavit.
Ilis temporibusqurestio facta est frequenset matertius Trumheri, de nationequidemAnglorum,sed
edoclus [A/., doctus]el ordinatus a Scollis, qui erat gna , de observationePaschae (Vid. append., n. 9),
abbas Snmonasterio quod dicitur Ingellingtim.Ipse confirmaniibuseis qui de Cantia , vcl de Galliisadtsst locus iri quo occisus est rex Osuini, ut supra venerant, quod Scolti DominicumPaschredieraconmemlnimus(Vid. L m, c. ii). Natnregiria Aeanlled tra universalisEcclesiajraorem celebrarenl. Erat in
propinquaillius, ob castigationemnecis ejtisinjuslre, liisacerrimusveri Pasch* dcfensor, iiomineRonan
OsuiuJ,ul donarel ibi [4/., Senan], nationequidemScottus, sed in Galliae
postulavit a rege Osuio [A/._~
locum monasterium construendi [AL, monasterio vel Iialiae parlibtis regulara ecclesiasticaeveriiatis
Construendo] praefatoDei famuloTrumheri, qnia edoctus; qui cum Finano confligt-ns,multos quidem
propinquuset ipse erat regis occisi : in quo videli- correxit, vel ad sollerlioremveiitatis inquisiiionem
cet monasterio oraliones. assidure pro utriusque accendit: nequaquamtamenFinanuinemendare poregis, id est, et occisi, et ejns qui occidere jussit, tuit; quin poiius, qiiod essel homo ferocis animi,
saltile aeternatierent. Memautem rex Osuiu tribus acerbiorem castigando, et apenum verilalis adverftnnis post occisionem Pendan regis, Merciorum sarium reddidit. Observabat aulem Jacob diaconus
gemi, necnon et creteris Australiumprovinciaruin quondam, ul supra docuimus,venerabilisarchiepipopulisptajfuit :' qui eiiam gentem PiciofummaXi- scopi Paulini, verum et catholicura Pascha, euiii
ma ex parle regnf)Anglorumsubjecit.
omnibus quos ad correciioiem [AL, correptiorera]
Quo temporedonavit praefaioPeada [AL, Penda], viam erudire poterai. Observabat et regina Eantled
filio regis Pendan, eo quod esset cognatussuus, re- cum suis, juxta quodin Canlia tieri viderat, liabens
gnum Australium Mcrciorum,qui suul, ut dicunt, secum de Camia presbyterumcaiholicaeobservaiiofamiliarumquinque milliura, discreli fluvioTreanta .iv nis, nomineRomanuro:unde nonntinqiiamcontigisse
Merciis], fertur illis temporibus, ut bis in anno ono Pasclia
abAquilonalibusMercis[4I.,Aqttilonaribus
quorura terra est familiarura septetn mitlium. Sed celebrarelur. Et cum rex Pasclia dominicuiu«olutis
idem Peada proximovere muttuinnefarieperemptus jejuniis faceret, tunc regina cum suis persislensadest, prodiiione,ut dicunt, * coujugis suaj, in ipso hticin jejuniodiemPaloiarumcelebraret.Hajcaulem
Completis autem dissonantia paschalis observantirevivenie Aedano
lcmpore fesli paschalis [DCLVIII].
tribus annis posl interfectionem Pendan regis, re- patienter ab omnibus lolerabatur,qui patenler inteibntlarunt adVersusregem Osuitf duces gentis Mer- lexerant, quia etsi Pascha conlra moremeorum qui
eiorumImmln,et Eafha [AL, Eafba, Eabba, Eaba], ipsum roiserantfacere non potuil, opera laraeufidei,
et Eadberct., Ievatoin regemWlfhere, filio ejuSdem pietatis et dilectionis, juxta moremomnibussanctig
1'endanadolescente,quera occullumservaverant,'et consuetum,diligenierexsequi curavit: undeab otutfectis principibusregis non proprii, lines suos for- iiibusetiam his qui de Pascha aliter sentiebant,rae1 StreanaethatchWhitby,agri F.boracensispnrtus. Christiana fuit, sed malis
paganaematris artibussuiiliaenaitiralisOsuiu
Alcbfletl*
legis. blaiuinfuisse.
1Conjugis.
affirraentPeadarn
non
ab
Lfcelsint qui
uxore, qure
PRESBtTERI OPfiRUMPARSIV. — HISTORlCA.
100
BEDiE VENERABILIS
|59
riio diligebalur:nec soluma mediocribus,verumab A
Ainquit, hoc quod agere soleo, a majoribus meisacipsis quoque episcopis,HonorioCantuariorum, el cepi, qui me huc episcopummiserunt, quod omnes
FeliceOrientaliumAnglorum,venerationihabitusest. Palres nostri, viri Deo dilecti, eodemmodo celeDefunctoautem Finano qui post illum fuit, cum brasse noscuntur [4/., cognoscunlur].Quod ne cui
et ipse contemuendumet reprobandumesse videatur,ipsura
Colmanusin episcopatumsuccederet[DCLXII],
missusa Scottia, gravior de observalionePaschae est quod beatus evangelistaJohannes discipulusspenecnonet de aliis ecclesiasticrevitacdiscipliniscon- cialitcr Dominodilectus, cum omnibusquibus prreiroversianata est: * unde movit hrecquaestiosen- erat Ecclesiis,celebrasselegilur. > Quohaecet his
sus et corda muttorum,timentiumne forte accepto similiadicente,jussit rex et Agilberctumproferre in
Chrislianilalisvocabulo,in vacuum currerent, aut mediummoremsuaeobservationis,unde iniliumbacucurrissent.Pervenit et adipsas principumaures, beret, vel qua huncaucloritatesequerelur.Respondit
Osuiu,videlicet,regis, et filiiejus Alcbfridi; qui ni- Agilberctus: < Loquatur,obsecro,vice mea discipumirum Osuiua Scottis edoctus ac baptizatus, illo- lus meusUiifridpresbyler, quia unumarabosapimus
rum etiamlinguaoptimeimbulus,nihil meliusquam cum caeterisqui hic adsidentecclesiaslicaetradilioquod illi docuissentautumabat.Porro Alchfridma- nis cultoribus; et ille meliusac manifestiusipsa lingistrum habens erudilionisChristianaeUilfridumvi- gua Anglorum,quam ego per inierpretem, potesl
ruin dociissirauin: nam et Romam prius propter explanarequaesentimus. iTuncUilfrid,jubenterege
doctrinamecclesiaslicamadierat, et apud DalGnum ut diceret, ita exorsusest: <Pascfaaquod facimus,
archiepiscopumGalliarumLugdunimultum temporis inquit, vidimusRomaeubi beati apostoli Petrus et
egerat, a quo etiam lonsuras ecelesiasticaecoronam Paulus vixere,decuere, passi suntet sepulti,ab omsusceperat,hujus doctrinamomuibusScottorumtra- nibuscelebrari: hoc in italia, lioc in Gailia, quas
ditionibusjure praeferendamsciebat: undeei etiam discendivel orandisludio pertransivimus,ab omnidonaveratmonasieriumquadragintafamiliarumiu 10- bus agi conspeximus:hoc Africam, Asiam, iEgyco qui diciturInhrypum;quemvidelicetlocumpaulo ptum, Grreciam,et omnemorbem, quacumqueCbrisll
ante eis qui Scottos sequebamur in possessionem
i Ecclesiadiffusaest, per diversasnationesel linguas,
monasteriidederaf.Sed quiailli postmodumdata sibii uno ac non diversotemporisordine gerere [AL, geopiione,magislococedere quani suam mularecon- rij coinperimus: praeterbos tantum, et obstinationis
suetudineinvolebant, dedileum illi qui dignariilocoi eoruin complices,Piclos dico et Brittones,cnmquiet docirinamhaberet, et viiara. Venerateo terapore
i bus de duabusultimisOceaniinsulis, et his non toSaxonuraepiscopus,cujusi -,
. tis, contra totum orbemstulto labore pugnant. > Cui
Agilberctus,Occidentalium
i haecdicenti respondit Colmanus: < Mirum quare
supra meminimus,amicusAlchfridiregis, et Uilfridi
abbalis, ad provinciamNordanhymbrorum,et apud1 slullum appeltarevelitis Iaborem nostrum, in quo
eos aliquandiudemorabaiur; qui eliam Uilfridum,
, lanti apostoliquisuper pectusDominirecumberedirogatu Alchfridi,in prajfatosuo monasteriopresby- gnus fuil, exemplaseclamur; cum ipsum sapientisi sime vixisseomnis mundusnoverit. > At Uilfridus:
lerum fecii. Habebatautem secum ipse presbyterum
nomineAgathonem.Mota ergo ibi quaestionede Pa- < Absit, inquit, ut Johannera stullitiaereprebendas mus, cum scita legisMosaicsejuxta literam servaret,
scha, veltonsura(Vid.append.,n. 9), vel aliisrebus
1 judaizanteadlmc iu mullis Ecclesia, nec subito vaecclesiasticis,disposiiumest ut in raonaslerioquod
dicitur Strenaeshalch,quod interpretaturSinus fari,, lenlibus apostolis omnem legisobservantiamqurea
cui tunc HildabbatissaDeo devota feminapraefuit,
, Deoinstilutaest, abdicare.Quomodosimulacraquae
i- a daemonibusinventa sunt, repudiare omnesqui ad
synodusfieri et hrccquaestiolerminari deberet. Venerunlqueillo reges arabo, paler scilicet et filius;; iidem veniunt, necesseest: videlicetne scandalum
episcopi,Colmancum clericissuis de Scottia, Agil- (acerenteis qui inler genles erant Judaeis.Hincest
)- enim quod Paulus Timoiheumcircumcidit,quod hoberctus cum Agathoneet Uilfridopresbyteris.Jacobus et Romanusin borum parte erant: Hildabbatisr j) slias in temploimmotavit,quod cum Aquilaet Prisa cum suis in parte Scollorum,in qua erat etiara
n scillacaput Corinthitotondit:ad nihilvidelicetulile,
venerabilisepiscopusCedd, jaradudum ordinatusaa nisi ad scandalumvitandumJudxorum.Hincquodeio demPauloJacobusait: Vides,fraler, quot milliasunt
Scollis, ul supra docuimus, qui et inlerpres in eo
conciliovigilantissimusulriusqueparlis exslilil.
in Judaeisqui credidcrunt? el omneshi aemulalores
d sunt legis. Nectamenhodieclarescenleper mundum
'Primusque rex Osuiu praemissapraefalione,quod
li Evangelionecesse est, immo nec licitum fidelibus
oporteret eos qui una Deoservirenl, unam vivendi
i- vel circumcidi, vel hostiasDeo victimarum offerre
regulamtenere, nec discrepare in celebrationeSacramentorum cajlesiium,qui unura omnesin caeiis
is carnalium.Itaque Johannessecundumlegis cousuest tudinem quarta decima die mensis primiad vesperegnumexspectarent; inquirendumpoliusquaeesset
verior iraditio,et hanc ab omnibuscommuniteresse
>e ram, incipiebatcelebrationem festi Paschalis, nil
rn curans baecSabbalo, an alia qualibet feria provenisequenoam: ju&sil primo dicere episcopurasuum
IS ret. At vero Pelrus cum Romaepraedicaret,memor
Colmanum,qui esset ritus, el unde originemducens
illequemipsesequerelur.TuncColmanus:<Pasclia,
a, quia Domiuus prima Sabbaii resurrexit a morluis,
» Vulgg.omnes, excepto Hori, unde meritomovi
tvit.
162
SECT. III — HISTORIAECCLESIASTICA.
161
ac mundo spem resurreclionis contulit, ita Pascha JA quae fecerunt miracula, testimoniumpraebueruiit:
faciendum intellexit, ul secundumconsuetudinem quosipse sanctos esse non dubilans, semper eorum
ac praeceptalegis, quartam decimamlunam primi vitam, mores et disciplinamsequi non desisto. i
AlUilfridus: < Constat, inquit, Anatoliumvirum
mensis, tequesicut JobannesOrientemad vesperam
semper exspectaret: et bac exorta, si Dominiea sanctissimum, doctissimum, ac laudeesse dignissidies, qure tunc prima Sabbati vocabatur, erat mane mum; sed quid vobis cum Hio, cum nec ejus decreia
ventura, in ipsa vespera PaschaDominicumcelebra- servetis? llle enim in Pascba suo regulamutique
re incipiebat, qnomodoet nos [4/., nos omnes]ho- veritatis sequens, circulum decem et novem [4/.,
die faceresolemus. Sin autem Dominicanon proxi- nevemdecim]annorum posuit, quem vos aut ignomo mane post lunam quariam decimam, sed sexla ralis, aut agnitumet a lota Chrisli Ecclesiacustodecima, aut seplima decima, aut alia qualibet luna, silmii, pro nihilo contemnitis.Hle sic in Pascba dousque ad vicesimamprimam esset ventura, exspe- miriico quartam decimam lunam computavit, nt
ctabat eum, et praecedenteSabbato, vespere, sa- honc eadem ipsa die more ^EgyptiorumquintamdecrosanctaPaschresollemniainchoabat;sicquefiebat, cimarolunam ad vesperam esse fateretur. Sic item
ut DominicaPaschaedies nonnisi a qainta decima vicesimamdie [4/., idem.... diem] DominicoPaschaa
luna usque ad vicesimamprimam servaretur. Ne- B adnotavit, ut nanc declinataeademdie esse vicesique hajc evangelicaet apostolicatraditio legem sol- inam priroam crederet. Cujusregulam disiinciionis
vit, sed potiusadimplet,in qua observandumPascha vos ignorasseprobat, quod aliquolies14/., aliquoa quartadecimatnna primimensisadvesperam,usque tiens] Pascha manifestissimeante plenilunium, id
ad vicesimamprimam
lunamejusdemmensisadvespe- est, in terlia decima luna facilis. De Patre aotem
ram prajcepium est: in qiiam observanliaraimitan- vestro Columba et sequacibusejus, quorumsanctidam, omnes beati Johannis successores in Asia post tatem vos imitari, et regulamac praeceptacaelestibus
obitumejus, et omnisper orbem Ecclesiaconversa signis confirmatasequiperhibetis,possem[4/., posest. El ijoc esse verum Pascha, hoc solum fidelibus sumj respondere; quia muliis in judicio dicentibns
celebrandum,Nicaenocoocilionon staiulum noviter, Domino, qtiod in nomine ejus prophetaverint, el
sed conftrmatumest, ut ecclesiasticadocet Historia. daemoniaejecerint, et virtutes multas fecerint, reUndeconstatvos, Colmane,nequeJohannis, ut au- sponsurus sit Dominus quia nunquameos noverit.
tumatis, exemplasectari, nequePetri, cujus tradi- Sed absit ut de patribus vestris hoc dicam: quia
lioni scienlescontradicitis, neque legi, neque Evan- jusiius multo est de incognitis bonum credere,
gelio in observationevestri Paschaj congruere. Jo- quam malura. Unde et illos Dei famulos, ac Deo
hanues enim ad legis Mosaicaedecreta tempus pa-' " dilectosesse non nego, qui simplicitaterustica, sed
scbale custodiens, nil de prima Sabbati curabat; •ntentiotie pia Deumdilexeruni. Wequeillismultum
quod vos non facilis, qui nonnisi prima Sabbaii obesse reor talem Pascbae observantiam, quandiu
Pascha celebratis. Petrus a quinia decima luna nulius adveneral, qui eis instituli perfectiorisdecreusqtiead vicesimam priraam diem PaschaeDomini- ta quaj sequerentur, ostenderet: quos utique credo,
cuia celebrabat; qnod vos non facitis, qui a quarla si qui tunc ad eos catholicus calculator adveniret,
decima usque ad vicesimamlunamdiem Dominicum sic cjtis monita fuisse secuturos, quomodoea quae
Paschreobservatis; ita ul tertia decimaluna ad ve- noverant ac didicerant,Deimandataprobanturfuisse
speram srepiiis pascba incipiaiis, cujus neque lex secuii. Tu auiem et socii tui, si audita decreta sedis
ttllamfecit menlionem,neque auctorac dator Evan- apostolicaj,immo universalisEcclesiae,el hrec litegelii Dominusin ea, sed in quarla decimavel vetus ris sacrisconfirmata sequi contemnitis, absqueulla
Pascha manducavitad vesperam, vel novi tesia- dubitatione [4/., dubietate] peccatis. Etsi enim pamenti sacramenlain commemoraiionemsure passio- tres tui sancii fuerunt, numquid universaliquaeper
nis, Ecclesiaecelebrandairadidit. ltem [4/., iiem- orbem est Ecclesiae,Cbrisii, eorum [AL,horum] est
que], lunam vicesimamprimam, quam lex maximeiU paucitas unode angulo extreraaeinsulaepraeferenda?
celebrandam commendavit, a celebratione vestri Et si sanctus erat ac potens virtutibus ille Columba
Pascbaefundituseliminalis: sicque, ut dixi, in cele- vester, immo et nosler si Christi erat, numquid
brationesummae festivitaiis, neqneJohanni, neque [A/.,nura] praeferri poluit beatissimo apostolorum
Pelro, neque Legi, nequc Evangelioconcordatis.> principi, cui Dominusait: Tu et Pelrut, et tuper
, llis contra Colmanus: < Numquid,aii, Analolius hancpetramwdificaboEcclesiammeam,el porlwinferi
vir sanctus, et in pracfaiaHisioria ecclesiasticamul- non prwvalebuntadvertuteam, et tibi daboclavesretum laudatus, legi vel Evangelio contraria sapuit, gnicwlorumf >
qui a quarla deciinausque ad vicesiraamPaschaceHaecperorante Uilfrido,dixit rex: < Verene, Collebrandumscripsit? NumquidrevereutissimumPa- mane, hruc illi Petro dicta sunt a Domino? > Qui
trem nostrum Coiumbam[AL, Columban], et suc- ait; < Vere, rex. > At ille: <
Habetis, inquit, vos
cessores ejus viros Deo dilectos, qui eodem modo proferre aliquid tantre potestatis vestro . Columhre
Pascha fecerunl, divinis paginiscontraria sapnisse, datum? > At aii ille: < Nihil.> Rursum [4/. add.
vel egisse credendum est? cum plurimi fuerint in
autera) rex : < Si utriqne yestrum, inquit, in hoc
eis, qiiorum sanctilati caelestiasigna, et virtiitnm sine ulla controversia consentinnt,quod haecprin-
BEDiE VENERAWLttl*B8B*TEJItiOPEftUM. PARS IV. — HISTORICA.
fU
, quod aiunt, Colmanumabiturum [ AL, abevnteas]
cipafltw [Al., priMipaiiterhreej Petr* dieta, ol ei A
envw ragai eajlorwasint daia*t>Donuno?> Re&pon- peliisse et inipetrassea rege Osuiu, eo quod asaet
derunt > Etiam, ulique. > Al itfa ita conclusit: t Et uiem Eaia uncs tie dtiodecim pueris Aidani,quse
•g» voW»diea, quto kic («l ostiariu* ille oui ego priittQepiseepaluaaoi tewpore de natioaeAugtorum
©wwrudicefe»•»»; sed in quaniHmpovi vei valeo, eradieadosin Christo aecepii. MttLamnamqtieeumrex pro iusiia illi prukofueeupio ln omnibus obedire statulis; ne forte d«m epKCopur»CohnamHH:
<m advetweBtead fores wgni eaetorum,non sit qtii dentia diiigebat.Ipseesi Bala, qui ° nonmuito post
reserot [AL, reserat}, averso [4/. adverso]illo qui eidemEceiesiae Lindisfaraeitsiepiscopusfaettisest.
AbiensauleradomoinCoimaaadsmraiMit
eiave»lenece proiiatur. »
seeitm*parHrecdioenterege fAL add. elevatisi* caslumnia- lera ossiuiu severeutissimi Palris Aidani; parlem
nibue), feveront adsidentea qmquesive adstantes, veroio ecelesiacui prseeral, reliquil, et ia seereiarie
majores «ma curo mediocribu»; et abdicataroinus ejus eondi prseeepit.
Quaniaeautem parsimeju», enjus [4/., eujusqne]
peefeela in_siitutione,ad ea -fura meliora eognoveeaiilinealiaBfuerit, ipse eum prsedeeessoribus
suis leMn*,sese tnmefewefrotii»abaRt.
stabatur etiatpitocusillequemregebanl[AL,regebat],
CAPUTXXVK
B ubi abeuniibuseis, excepta eeotesia, paucissimaedodomum
et
illo
victut
Tuda
Ul
redierit;
pro
' Colmqn
sit
illis
docioribut musrepepiresuBt,hocest,ilUsoiummodo,sinequibus
functui; qualisque
epitcopatu
eotiversatiooivitisesso nullalcnutspeterat. Nil pecufu**iihabilutEteletiw.
Finitoqueeajiftietu, ae solala concion», Agilber- niaruinahsque pocwibui babebam. Si quid enim
etaa daaanmfediit. GoJrnaa vittetw spretam suam pccuniraa divitibusaccipiebant,mex pauperibusdatia&wmtm, aectaipque esse de&pectam,adsumptis bttnt. Nam nequead suseeplionempotenliumsajciiii,
tta cptlw sea_»ivajueruai, k»l«st,quiPescha.eatho- vel pecmiiaseolligi,vet domns prwvideri\AL provilieam,, et toASuraotcoronat,nai» et.de hoe qurestio dere] uecesse fuit.qtii nunqnam ad ecclesiamnisi
aeta niaima e#a., resipetrenohjliant, ia SctiltiaiH eralMuiislantum, tet audiendi verbi [At., verbum]
ttam suis qukt de Itiafar Uaiieaus.i veniebant. Rex ipse, eum opporlmiitas
regresat» esi, ii»cta*twus,
eete.(UMMI. CeiM, retiotis ScotKwimvestigiis, ad oxegissiei,eutu qutnque tantum aut sex ministris
nimmaeuje»sedift, utpete agnita observaiioneea- [M- o»t. «Muisuis]veniebat,ei expleta m ecclesia
tlwticj Pasotiie. Facla est aaleiu hmc quaestioaimo ojratiooediscedebat.Qjuodsi forte eos ibi reflcicondoaatuieaJtnwnaiioins sexeentesimo sexagesimq lingeiet, siuipliei laqium et qnolidianofratrum cibo
qearte, qai fwiiannus Osuiu regis vicesimassecun- " cojiteini,ait altra qurerebant.Tota enim fuit lune
dtts; epJeeepatus-autem Scottornm, qnem gesse- soficiltidodoctoribusiltts, Deoserviendi,non sreculo;
Mtnli» provincia Anglorum, annus tricesimtis.Si- tota eura cordis excotendi,non ventris. Untle et in
quideni Aidaudeeeroet septemannk, Finan decem, magna eiat venerati«ae temporeillo religionis haGoJmaotribus episeopatuintennere.
biliis; ita ul ubicoinqueclericus aliquis aut monaftevers» autem [AL <wM.in] patrtam Colmauo, cbus adveuiret, gbudenter ab omnibus lanquam
sueeepil ppo illo poniificanntt [AL episcopatum] Dei lamulusexciperelur. Etiam [AL, et jain] st in
NordaBbyinbrortjmfamulusChmli Tuda , qnt eral itiuere pergens invenireiiir, adcurrebant, et flexa
»pud tteotiee AaslntBOSerutiilus atque orcfinatus cervicevel manu signari, vel ore itlins se benedici
•aiseaiNM,hahensjtrata morew provineiaiilliasco- gaudebaat; verbis quoque bortimexhortatoriistlilironam tensnrre.ecclesia&iic», et cathoticimvlempo- gentcr audiiumprtebebanl.Sed et diebits Dominicis
ris paaefealisrvgularo obse*y»ns: vir awidetnbomis ad «eclesiam,sive ad monasteriaceitulim,rion refiac reKgiosHS,sed ponaqdko kewjtoreEcclesiamre- ciendi rorporis, se 1 audiendisermonis Dei gratia
gens. Vene*aiauteiu [Ai., enim] de Scoiii», lenente coiiflticbant: et si quis sacertlottimin vicum forte
adhuc ponltlicalimiCutmano, el diligemer ea qttre deveuiret, mox congregati in unum vicnii, verbum
ad Htkotttett vefitateo» pertincwt, et verbocwiefes ~ vitaeab itto expelere curabaiit.Nam ncqiiealia ipsis
daeabat e» opere. P»rr» fratribu», qoi ii» Lindis- sacerdobibusaut clerieisvicos adeundi, qtiampr.rilifuqansii Eccksia. Soettisabeunlibus',remanere ma- caitdi, ba(>lizandi,intirmosvisitamti,et, ut breviter
UteniiM,» yrrspesitus est akbatis jure vir reveren- dicam, animas curamli causa fiiit: quiin tamum
ti»t.uiiusae maiisaetissimueEala, qtti eval abbas in araut ab omni avaritix peste casligati, ut nemo
mei^terut qqad diciti» [41., vocatitr]t«Mailrosr terriloria ac possessionesad construendainonasteria,
a Prapositut eslabbalit jure. Quaeab
in- nuctoritateepiscopi prajfuit, ab anno 67$, q.uao»ftoriginc
stituia est a Colinannoregiminis forma in ecclesia secrari roeruit, ad annum085 io, unieui quo Guthuliam qiieesuccessit btruim suecessoremaccepit. ColtliirEata 2o OctoLindis^.taaTttmia Diiue)»ne*si
bodieomwte.teuta m,. Ut bW1^ecclesireprajposiius, brts.
d Portem «niwBi-Ex hac dkiribntiooa reliqiiia-.
licet prior tanlum qpmine, re lamen.ct dignitales.it
abbas.
rum Aedmiisatis patet quo jure C.lastiiniensesapud
*>MaUrot. Hoc moiiaMwfium
kiterms kt eontlnfa, se condituiritradunt. Nontamen prorsns sitie InntlaScotlia^posiljuji».
Wiqieii,li>oonUiediltircum Liiulk- inenlo hoc sibi attribuuut. CodexeiiimMs.J. Wesfarnensi a Gul. Lambardo.Coliecl. Vespas.,a. 5. ' sington prioiis Dunelni, dicit quod quiedam ossa
« Non muiio post. Cum Eata 14 annis ecclesire Aedaniepiscopi f.dniundusrex GTastoniara
advexil
Lindisf.abbaiisloco praefuisset,septem anniseidem, ctimesset in expeditioneAquilcnali(Pag. 58).
ICS
M
165
SECT-III. — IHSTQRIAECCLESIASTICA.
re.xit.Ui ergq c»m essent.inmonaslecio
nisi a potentibus[AL,potestatibus]sajcuUcoactus,aq- A pobitTs^iiiie
Rathin,els44iapineHatm:,et
ciperel [AL, coacti accipereftt](vid,,supra,.cap^%$. quod Uttgua.ScoM«Wli«ld
ipsoj;nnivel mprtatitate 4e «a.t?ujqrnpii,
Quae consuetudoper omniaaliquaolapost hajc teift- otiines.J^ACM
loca dispersi, correpii sm.t aKvbe
pote in Ecclesiis NgrdajihymbfQruinserV4ta 6M. vel per a<tae.si>eut
Sed de bis saiis dicturaojpriaiitatis»et gr»\M.sHjo«
adfljc.i; e
m.o,rbctC4us4ej»
««raeisHuibusEfg,ber|, WM,mi^ referebaAtjHWWft
^APUTXXVII.
qw's«. brucr»b
Ui Ecgberct, vir sanctits4». naiiom Awiorum, ma- s,iui.uset vej^raivUecaaUieipx;e,sT>ylep
nachifam,in H'tber.ni<i.
nilnm,djq$ei\t*
pfirbibebat,cuui^e *siin>as|e. esse,raor
i^so,ai4tti-is.e
sexcentesiioo .lUucmn^egressus est,tei»f««;em^HHAfta
Eodera anno Pomin.cseliicarnitt.iouis
d« «abifcude
so.Us fuftVBlicuiiqwtescebant,et resiJew m),v#-w loce
sexagesimoquarto, fac.aerrat [4/., est] ec.Ups.is.
a dje tertto mensis Maii,hioracicciler decimadiei.: apiiorviraa,cjoepits,eduTus
«ogiiare,de- nctihus suis,
wetporia peccataru,nt«m>ru,«i
faciem
quo etiam aiirjqstibita.pestilentirelues, depoptilatks e| con|>iMiQtu_s
prius Australibus Brittaniaj plagis»Nord.anhytubrQ,- (a.cryajisablmebftt,atque inMrao,ej qorde Dewi»,grer
rura quoque provinciarn.corripiens, atque acerba cabatqr, ue.adbqc mort deberel, pviusquaiiivel praectadediutius,longe laleque desreviens,magnaiohq- terius tieglegentiasquas in puesitia sive. iftfaotia
stravil, Qua plaga prajfalus P comtoisecai^peiTbctius
vei ip
Utiiuim rauUitU,dinem
ex: teiftpftre>cas.li«aro|,
Domini sacerdosTtijla rapius.cs.t de tinindo,et it> bonis. se. operihus, abunaaattus fexefceie.t. Vovil
monasleiio qupd dicittirb Paegnalacch, honurifice Ctiani.votmo, quia adfioperegriuas vivcre vellet, m
sepultus. Haecautein plagaHiberniamquoqtie insu- nunqiiamiftinsulautinqua paiusesi,idest, IJii.lat.1**,
lam pari cladepremebat. Erant ibitlein co lempore rediiet; qiiia prsel.ersolleranem canojweiluiWBWis
stm.utet wedmctram de gettie An- psalmodiam, si \m\ \aletudo corpurU obsiMecet.,
muUispJttitioo.i
gtertH»,qui temporeFinaniel Cotmanicpiscopnrum, qtiuiidie Psalteriuintottirain mernoriamdivinajTaureticta insuta [At. om. insulaj palria, vel divinae disdccanlarel; et quja [AL,decan.aret,quo.d]iuonmi
leclionis,vel cotiiinentiorTsvii.ajgraija illo stcesse- septimana diera eum ooctejejtuiustraosiroJ,.CiiHtqne
ran|. Et quidamqtiideuimox se ijionasttca.coiive.r- finiiis laciymis, precibuset volis, oamuni rodtret,
sa.ioni (idetiter niaiicipaveriint,alii niagis circura- invenit sodalemdoiinienteiu,; et tpse quoquel*.ctueundo per ce.ilasmagisirorum,tcctioni ojfioiaw.daie i.uniconscendens,coepiliu q,uietenijiieftkbralaxare.
gaudebani: quos oiunes Scottt libentLssjniesusct- £tmiu paulultimquiesceret, expergefaclus,SQtiaiis
ewn, et ajt: < Q,frmer Ecgbfwcte,.»,
«mid(*piente.svi.cUim.eisquqtidiainmisittC pre.io, lib.i;OS re?pe.x,it
vii».»:agtejfiara,»quoque. ad legenduni, et niagisierwm gratuitum cisti? S.p^rabamqui*parittjr arJL
v kavcm.us,Yefuratamens.citoqiiiaqtwsK«st.uiasii,
acprajbere cu,ra,bant.
Eraut inier iiosduo juvenes mognajijjd,oIis»deRo- p_cipi.es,ijidicerrjki.
ewwiper visioujjjn,et quui petiiset Ecgberct, qiiflrnm ssi». ei nuia petita inpeirasse.t^Qwi «juUa? Ipse
bilibusAngloruum,Aed,41i,un
ptoxiwa nocle defuiictusqi,t; W,vetoEcgprior ftater fuit Aediluuii..viri aeque,Dea dilecti,qui Aediltnii.i.
el ipse ajso sequeat,eHiberatamgralia liJgeiidi.
ad.iit, berct Utcussa niolesiia, ajgritudiuis (_ojj\a[uit, ac
ei beu.einsjruclus.patriam redi.il, alq.u.e:
einscopusin raiiito.posiea [A(.,,pos,t]teraitprevivWt acceptuii»aeUI*us,past
provinciaLindissifactus,c multo Ecclesja.mlejjjpore que sacerdotjigradiuncoodiftuisoi:iiaj_i_s
* Bie terih memisMaii. Hujtiseclipsissrepiusme- in vulg.iiisKalendariiscemebatur-appositus.OssEn.
ntUiittiet/a, setnel iu Iiibni.deteniporibiis,iteruin in Kr. fcccl.Aiit. p. m.
b Paegnalatch. WAGPELB
ChronicopropriedJcio,n« btj&%i
CJ»r.Saxoft.j p, 40^.ad
tiirobiqtiead vNonas Maias, quod lertio mensisdiei respondet. Hoc a. CGt.YVEMALET
H. Hui.t. lib. iu, p.'19f, Einsdfm
lainenastronomis non parvuih negotiuin lacessit; loci variajlectiones, ex erronea acceplionelillerautpoie vegulksartis prorsns,incwigtwiin. Gerliardus ruin Suxoiiicaruui, moiiii>leri|imaoieui ipsuni tibi
Mercaior,t|ui eclip^iiubai\c a llednvisam, et tejt^o luerit paiuin coustat. PfoximesoJi*t PipcttnbieaJie,
illo dieMaiiobservatamfuissesibi persuasit, auclo- litnlie Fincbale duolras a Lluiiclniomilliaribqs ad
rilali ejus adeo innixus est, ul exindc laiiqiiaina Vedram 11. Ceriae qiiideni ejus Anliqiiitates ullra
fttadaineatonovathypottieseosstmciufam ettortnare jpsanclum Codjicujiiinm assurgtmt, qui vixil le>iw|*»re
ppu Sit veiittis. Sed,Uwonant W;« ecclesiasticara llenrici U, 1,el Uugoats d» Piilt;a«o,epis. fundaAOr
iuspicienlibus,v, 25, clartimerit e_ctipsnihanc no- ris ; luissettuiieuantea teniporibusSaxouibiislocuin
veiuanuis iiativitatemejus pirccessi>se. Ciimigiiur celeliremipsa conciliaibi ociavo srucutoconvocata,
ababis aceepisseieclipsTninitiotnensisWaiilactntii, nec eniiii alibi (ttisie-digiiosoiltip,salis dettaiitnt.
et ex sua arle cognovi*setun« n*,i.si>viltmiilemuor Pouec atia igUui;sispuiitwa'futiaiu poiio*ejmit>
vear
re evenire poluisse,Neomeoiaedieii)ex cycli decen- dicet, liceat nobis Lanlivi.ci.reliqii.its,
pwffUV
o Mutto lempore.Ab a. 679 ad a', 70T.Fuit AedinovenaiisDionysianiabacoindagaiidumessecensuit,
»x quo cimi atirettm anni iliius numeruin xix die lnitti episcopus secundus Sitlitacestiiaj. Priraus
Maji3 pritwaai\mw< iadJcar» depruitetukrit, ntm EadTiaeiiusluit, de t|>uuCjpiMsuquitnia.
ah.oqiiam illo solis illaiii defectioneui.factain esse • <>RathmeLsiai,U,a,Lb,
m luigtWSco,'toriH»i
vicuni
concliisit. Nondum etiim satis perspectum fueiat vel castrutii dcnotat. MeLlisel ALeliiloutise.itlem
qtiam esset fellai cycttca ilfa Neomeniaseruendi fuil eccicsia; licet is loctisqui Mellls nonienhodie
ratio : cujus errorem suo lempore per ipsa pliicno- retinei tnbus passuinii imililiusa Mellilontesit reuieiia loto orbi patefaciuraJuiss.eMananus Scalius ntotus: iiouiiiie, ut vitlomr, utciquedaio,a sancto
xix cycli anuus Mel episcopo beati Putrkii disciptilo, et sororis
tjeclaravit,de a, 1082 quo idm) ip>«e
decurrebat, iia scribens : Priina pasclmlisluna iv ipsius Darercuae.ftlio; de qtto videados kj 1'atricit
Noti. Apiil.istotoorhi apparuit, et.w u Non. Aprilis Afitaiocetinqg,.cap,§1)^10?et 1$6.
csse deberei» a.dqi«iu sxUicetaureus imuicrus xix
i(W
BED;E VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
168
multavirtutumbona [41, dona],'ut ipse desiderabat, A
A secus morem canonicuma qnarta decima usquead
nuper, id est anno dominicaeInearnaiionisseptingen- vicesimam lunara celebranl. Non enim eral tunc
tesimovicesimonono, cumesset ipse annorumnona- ullus, c exceptoillo Uine, in tota Brittania canonice
ginta, migravit ad regna crelesiia.Duxitautem vi- ordinatus episcopus.Consecjratusergo in episcopum
lam in magna hurnilitatis, mansuetudinis,continen- Ceadda,mox ccepitecclesiasticaeveriiati et castiiati
liae, simplicitaiis et jusiitiaj perfectiono. Unde et curam impendere; humilitati, conlinentiaj, lectioni
genti suae,et illis in quibusexulabat nationibusScot- operam dare; oppida, rura, casas, vicos, castella
torumsive Pictorum, [4/., add. et] exemplovivendi, propter evangelizandum,non equitando,sed apostoet instantiadocendi,et auctoritate corripiendi,et pie- Torummore pedibusincedendoperagrare. Erat enim
tate largiendi de his quae a divitibus acceperat, de discipulis[AL,discipulus]Aidani,eisdemqueaclimultum profuit. Addidit aulemvoiisqusediximus,ut bus ac moribus juxta exemplum ejus, ac fratris sui
semper in Quadragesimanon plusquam semelin die Ceddi, suos instituere curavit auditores. Veniens
rellceret, non.aliudquam panem aclactenuissiraum, quoqueBriltaniamUilfrid jam episcopusfactus, et
et hoc cum mensura gustaret: quod videlicet lac ipse perplura . calholicaeobservationis moderamina
pridienovumin [4/. om. in] phialaponeresolebat,et EcclesiisAngtorumsua doctrina conlulit. Unde faI ctum est, ut, crescente per dies institutionecatholi[Al., ut] post noctem ablata superficie crassiore, B
ipse residuumcum modico,ul diximus,pane bibebat. ca, Scoiti omnesqui inler Anglos morabantur, aut
Cujus modumcontinenliaeeliam quadraginla diebus his manus darent, aut suamredirent ad patriam.
ante natale [AL,natalem] Domini,lotidem quoque
CAPUTXXIX.
boc
post peractasollemniaPentecostes, est/QuinquaUt Uigharduspresbyterordinandvtm archkphcopnm,
gesimsB,semper observarecurabat.
Romamde Briltaniasit mitsus: quemremistamox
CAPUT XXVIII.
tcripta papwapottolici[Al. om. apostolici],ibidem
obiistenarraverint.
Ut defunetoTuda, Uilfridin Gallia,[M. add. el\ CeadHis temporibus[DCLXVII]
da apud OccidentaletSaxones,in [Al. om. iri]proreges AnglorumnobilisvinciaNordanhymbrorum
tinl ordinali episcopi.
simi, OsuiuprovinciaeNordanhymbrorum,
et Ecgberot
Interea rex » Alchfrid misit Uilfridumpresbyte- Cantuariorum,habito inter se consilio,quid destatu
rum ad regemGalliarum,qui eumsibi suisqueconse- EcclesiaeAnglorumesset agendum,intellexeratenim
crari facerel episcopum[DCCLXIV].
At illemisit eum veraciter Osuhi,quamvis educatus a Scotlis, quia
ordinandumad Agilbercium,de quosupra diximus, Romanaesset catholica et apostolica Ecclesia,adqui, relicta Britlania, Parisiacaecivitatis factuserat sumpserunt cutit etectioneet consensu sanctaj Ecepiscopus;et consecratusest magnocum honore ab'* clesire geniis Anglorum, virum bonum, et aptum
ipso, convenientibusplurimisepiscopis in vico regio episcopatupresbyterumnomineUighardum,de clero
qui vocaturb in Compendio.Quoadhuc in transma- Deusdeditepiscopi[AL, archiepiscopi],et hunc anrinis parlibus propter[4(.,post]ordinaiionemdemo- tistitem ordinandum Romam miseruht : qualenus
rante, imitatus industriamfilii rex Osuiu[AL, regisi acceptoipse gradu archiepiscopalus, catholicosper
Osui], misit Cantiamvirum sancium, modestummo-. oronetnBriltaniam EcclesiisAnglorumordinareposribus, Scripturarumlectionesufflcienterinstrucium, set antistiies.
Verum UighardusRomamperveniens, priusquam
et ea quaj in Scripturis agenda didicerat, operibus
i
sollerter exequenlem,qui EboracensisEcclesireordi- consecrari in episcopatum [-4/'.,episcopnm]posset,
naretur episcopus. Erat auiem presbyier yocabulo
i morte prxreplus est, et bujusmodiliteraj regi Osuiu
Ceadda, frater reverentissimiantistitis Ceddi,cujus; Briitaniamremisssesunl:
< Dominoexcellenli [AL, excellentisstmoj Filio
saepinsmeminimus {Supra,cap. 21, 22, 23, 26), ett
abbas monasterii illitis qnod vocatur Laestingaeu. Osuio regi Saxonum, Vitalianus episcopus, servus
> servorumDei.MisilqUerex cuin eo presbyterum suura vocabulo
< Desiderabilesliteras excellentiaj vestrae susceEadhaeduni (Vid. L iv, c. 12), qui postea regnante3_
Ecgfrido, HrypensisEcclesirepraesulfactusest. Ve- pimus : quasrelegentes, cognovimusejtis piissimam
ruiri illi Cantiam pervenientes, invenerunt archi- devolionem,ferventissimumque
amorem,querababet
episcopumDeusdedit jam migrasse de saeculo,ett propter beatam vitam; et quia dexlera Dominipronecdum alium pro eo constituiumfuisse pbniificem. tegente ad veram et apostoticamfidemsit conversus,
,. sperans ut sicui in sua genie regnal, ita et cum [AL,
Undediverteruntad provinciamOccidentaliumSaxonum, ubi crat Uiniepiscopus: et ab illo est vir prae- in] Christo in fuluro conregnare. Benedictaigilur
falus consecratus anlistes, adsumtis in societatem
n gens, quaJ talem sapientissimum, el Dei culiorem
ordinationis duobus de Brittonumgente cpiscopis,
>, promeruit habere fegem : quia non solum ipse Dei
qui DominicumPaschaediem, ut saepiusdiclura est,
t, cultor extitit [AL,existit],sedetiam omnes subjectos
* Alchfrid.Cui paler Osuius provinciamDeroruin
n
sub se regendamdederat.
b In Compendio.Compiegne,villa regiain Suessio>nibusad Axonaeet Isarae Gonfluenteni.In qua re!et
gnante apud Francos Pipino syhodus est ^habita,el
CarolusCalvusmonasteriumin honore beataeMariac
virginis exstruxit quod nunc sancti Corneliiappellalur.
c Exeeptoillo Uine.Nempeerat Uinein Galliisordinatus. Vide hiijus libri caput septimuro.
SECT. 111.— HISTORIAECCLESIASTICA.
WO
169
suosmeditaturdieac noctead fidemcatholicamatque _.
A ro. Itaque qui.baec obtulit munera, de hac subtra'
apostolicampro suac animajrederaptioneconverti. etus est luce, situsque ad limina apostolorum, pro
Quis enim audiens brec suavia, non laetetur?Quis quo valde suraus contristaii cura [AL,cur] hic esset
non cxultet etgaudeat in bis piis operibus?Quia et defunctus. Verumlamen gerulis barum noslrarum
gensvesiraChrisloomuipoleniiDeo credidit, secun- literarum veslris missis, beneficiasanctorum [4/.
dum divinorumpropheiarumvoces, sicul scriptum add. martyrum], hoc est, reliquias beatorumapoest in Isaia: In dieilla radix Jette, qui ttat in tignum siolorum Pelri et Pauli, et sanctorum marlyrura
poputorum,iptum gentetdeprecabuntur.Et iterura : Laurentii, Joannis et Pauli, et Gregoriiatque PanAuditeinsulw,et adtenditepopulide . longe. Et post cratii eis fecimusdari, vestrre excelleniiseprofecto
paululura: Parum, inqtiit, est ut mihi sis servusad omnes contradendas.Nam et conjugivestrae,nostrae
suscitandastribusJacob, et fwcesIsrael converlendas. spiriiali fllire, direximusper prajfatos gerulos cruDedi te in lucemgentium,ul sis salus mea usquead cem clavem auream habenlemde sacratissimisvinertremumlerrw. El rursum : Reges videbunt,et con- culis beatorum apostolorumPetri et Pauli: de cujus
surgent principes,el adorabunl. El post pusilluro: pio studio cognoscentes,tantum cunctasedes apoDedite in fwduspopuli, ut suscilaret lerram, et pos- stolica una nobiscum laetatur, quantum ejus pia
' opera corara Deo fragrant [ 4/., ilagrant] et versidereshwredilatesdissipatas,et diceres his qui vincliB
sunt : Exite; et his qui in lenebris: Revelamini.El nant. Feslinet igitur, quaesumus,vestra celsitudo,
rursum : Ego Dominusvocavile in justitia, et adpre- ut optamus, lotam suam insulam Deo Christo dihendi manum tuam, el servavi;et dedi te in fwdus care. Profectoenim habel protectbrem,humani gepopuli,in lueemgenlium,ul aperiresoculoscwcorum, neris redemptorem Dominumnostrura JesumCliriet educeresde conclusiouevinctum,de domocarcerit stum, qui ei cuncta prospera impertiet, ut novum
sedentes[Al., sedentem]in tenebris.Ecce, excellen- Christi populumcoacervet, catholicamibi et apolissime(ili, quamluce clarius est, non solum devo- stolicam constituens fidem. Scriptum est enim :
bis, sed etiam de omnibus prophetalum [AL, pro- Quwrile primum regnum Dei, et justitiam ejus, et
phelarum]'gentibus,quod sint crediturae in Christo hwcomniaadjicientur vobis.Niroirumenim quaeril,
omniumconditore.Quamobremoportet veslramcei- et impeiravit, et ei oranessuaeiusnjaj, ut oplamus,
situdinem,utpotemembrumexistens Christi, in om- subdenlur. Paterno itaque affectusalulantesvestram
nibus piam regulamsequi perenniter principis apo- excellentiam, divinamprecamurjugiter clementiam,
stolorum,sive in Pascha celebrandum,sivein omni- quae vos vestrosque omnes in omnibus bonis opebus qtiae(radideruntsancti apostoliPetrus et Paulus, ribus auxiliari dignetur, ut cum Christo in futuro
qui ul duo luminaria cseli illuminantmundum, sic C regnelis sacculo. Incolumemexoellenliamvestram
doctrinaeorum corda bominum quolidie inlustrat gratia superna custodial. i
Quissane pro Uighardorepertus ac dedicalussit
credentiura.>
a Etpost nonnulla, quibus de celebrando
per anlistes, Jibro sequenteopporluniusdicetur.
orbem totum [4/. om. totum] UBOvero Pascba
CAPUT XXX.
ioquitur.
Ut Orienlaks Saxonestemporemortalitaiisadidolo< Hominem denique, inquit, docibilem, et in
latriamreversi, sed per instantiamJarumanni epitcopi mox sinl ab errore correcti.
omuibus ornatum antistitem, secundumvestrorum
Eodem terapore [DCLXV]provincia Orientalium
scriplorum tenorem, ininime valuimus nunc reperire pro longinquitateitineris. Profectoenim dum Saxonum posl Suidhelmuro, de quo.supra diximus
bujusmodiapta repertaquepersona fuerit, eum in- [ Supra, c. 22 ], praefuerereges i"Sigheriet Sebbi,
strucium ad vestram dirigemuspatriam, ut ipse et quamvisipsi regi MerciorumUulfheresubjecti.Qure
viva voce, et per divina oraculaoiunem inimicizi- videlicet provincia cutn praefataemortalitalis clada
zaniamex omni vestra insula cum divino nutu era- premeretur, Sigheri cum sua parle populi, relictis
dicet. Munusculaa vestra celsitudinebeato principi•v Christianaefidei sacramenlis, ad apostasiaraconverapostolorumdirecla, pro aeternaejus memoriasu-' sus est. Nam et ipse rex, et plurimi de plebe sive
scepimus, gratiasque ei agimus, ac pro ejus inco- optimatibus, diligenteshanc vitam, el futuram non
Iumitatejugiter Deuro deprecamurcum Christicle- quaerentes, sive etiam non esse credentes, ccepe* Et pott nonnullade eelebrando.
Quaestiode Pa- . dem, ut in toto orbe celebralura Christianaplebe,
scba lolies recurrit, ut Beda in litteris papalibus, id est, secundumapostolicamregulam cccxvm sanetc, quaede ea scripla sint repelere abstinuerittura ctorum Patrum, et compulum-sanctorumCyrilli et
in litteris Honoriipaprc ad clerum Hibernicum,an. Dionysii.Nam in toto (errarumoibe sic Christi una
639, n, 19, tum in litteris Laurentii Cant., ad eos- columba, hoc est Ecclesiaimmaculatasanctum Padem , ii, i. Idem facitin his Iilteris Vilalianipapae. schae Resurrectionis diem celebrat. Nam Vicloris
De quo Usserius, in nolis ad ep. Hib. Syll. n. 9, regulara Paschre sedes aposlolica non approbavit,
p. 126, observat hunc defectum ex antiquissimis ideo nec sequitur dispositionemejus pro Pascha. >
Wbitbiensiscoenobiischedis aliquo modo suppleri
b Sigheriet Sebbi.IlleFiliusSigbercticognomento
posse; in quibusprajftxotiluto Vitalini, haud dubie Parvi, hic Seuuardi, qui, fide Chrisliana turpiter
Vitaliani, papae urbis Romae, subjectum reperil: prodita, ab Occ.Sax. rege Occisusest. Mate Harps< Nunquamenim celebrare debemus sanctum Pa - feldiushunc Aedilredi (iliurovocat.
echa nisi secundum apostolicam et catbolicam(iPATROL.XCV,
6
171
BEDiE VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. - HISTORICA,
(72
runt Canaquaederelicia erant, restaurare, et ado- j^ juxla quotfmihi prestyter qui comes Itfnertsilli et
lare simulacra : qttasi per haeepossent a mortali- eooperatorverbi extiterat, referebat, erat enim retate defendi. Porro socius eju», et coheres regni Kgiosuset bonus vir, longe lateque omnia
pervagafidem
cum
ejusdem Sebbi, magna
suis tus, et populum et regem praefatumad viam justiperceplam
omnibus devotioneservavit, [ 41. add. et ] magna, tiaeredoxit: adeo ut reliclis, sive destructis fanis
ut in sequeulibus dicemus, vitam fidelemfelicitate arisque quas fecerant, aperirent ecclesias, ac nocoraplevil.Quodubi rex Uulflieri comperit, fidem men Christi, cui contradixerant, confiterigauderent,
videticet provincireex parte»profanatam, misit ad magis cum fide resurfeetionis in illo mori, quam
cortigendum errorem , revocandamque ad fidem in perfidire sordibtts inter idola vivere cupientes.
veritatig provinciaw Jaruman episeopum, qui suc- Quibus iia gestis, et ipsi sacerdotes, docloresque
cessor erat Tmmberi: qui muita agens sollertia, eorum domumrediere iaelantes.
LIBER
QUARTUS.
CAPUTPRIMUU.
B et eruditio conveniret, et tetas. Cumquemonachum
Ut defunctoDeutdedil,Uigharda «dsuscipxendnm
epi- quemdam de vicino virgimim monasterio, nomine
scopatum,Romamsit mittut: sed itlo ibidemde- Andream,pontificiotterrei, bic ab omnibusqui [4/.
functo, Theodorus archiepiscopus ordinalus, et add.
eum] novere, digaus episcopatu jndieatus est.
eum Hadrianoabbatesit Btitlaniammissus.
Arvnomemoiato prrefalaeeclipsis et mox subse- Veruiiiponduscorporeae infirmitatis, ne episcopus
lieri posset, obstitil. Et rursum Hadriamisad susciquenlis pestilenliae,quo et Colmamepiscopusunanima catholicoruminlentionesuperatus ad suos re- piendum episcepatttm actus esl : qui peiens [Al. ,
versus est, b Deusdeditsextus EcclesireDoruvernen- petiii] inducias,si forte aiiuro, qui episcopus ordisis episcopusobiit pridie IduumJuliarum [DCLXIV];«aretur ex temporeposset evenire.
Eral ipsotemporeRoinaemonachus
sed et Erconberctrex Cantuariorum eodem mense
Hadrianonotus,
ac die defunctus,Ecgberctofiliosedemregnireliquit, nomineTheodorus,natus[AI. arfrf.ex]TharsoCiliciae,
quam itle susceptam per novem annos lenuit. Tunc vir et ssecutariet divina literatura, el Graeceinstrucccssante« non paucotemporeepiscopatu,missusest tus ei Latine, probus moribus,et aetatevenerandus,
Romamab ipso simul et a rege Nordanhymbrorum idesi, annoshabensaetatissexagintaet sex [AL,XLVI].
Osuio, itld praecedente libro paucis diximus, Uig- ^ Hune efferens Hadriantispontilici, ut episcopusorhard, presbyter, vir in Ecctesiasticisdisciplinis do- dinaretur obtimtit : hts tamen condltionibus inctissimus, de genere Anglorum,petentibushuncEc- lerposilis, ut ipse eum perduceret Brittaniam, eo
clesiae Angtorum archiepiscopuraordinari : missis qaod * j*m bis partes Gatliarumdiversis ex causis
pariter apostolicopapaedonariis, el aureis atque ar- adiisset; et ob id maforem hujus Hinerisperagendi
genteis vasis non paucis. Qui ubi Remam pervenit, notiiiain haberet, sufficiensqueesset in possessione
c«j,us[41. cui] sedi apostolicretempore illo Virarra- boniiuumproprioruiir: et ut et doctrinaccooperator
nus prseeral, postquamitineris sui causam praefato existens, diligenteradtenderetne quitfille contrarium
papa?apostolicopatefecit, non multo post et rpse et veritati tklei, Grseeorummore, in Eccfesiamcui praeomues penequi cumeo advenerant socii, peslitentia esset, inlroduceret.Qtiistibdiaconusordinatus, qtta"
luor espectavit menses, donec itti coraa cresceret,
supervenientedeieti suut.
Atapostolicus papa habito de his consilio,quresi- quo in cnronamlonderinesset. Habtreraeenini tonvit sedulusqaem EcclesiisAnglorumarchiepiscopmrr suram moreOrientaliumsaitctiaposteli s Pauli. Qni
mitleret. Erat autem in monasterioe Hiridano (.4/. ordinatus est a Vitalianopapa anno domrnicaetncarNiridano]quod est non longe a Neapoti Campstniae, nattomissexcentesimo sexagesimooetavo, sub die
abbas Hadrianus,vir natione Afcr, sacris literis dili-. nseptima Kalendarttm Aprilium, Dominica. Et ita
gentei imbulus, monastei'iatibu9simutet Ecelesiasti- un*[A/. om. tioaj cum Hadriano, sextoKalendasJu• irfasBrillaniammissusest. Qoicum pariterperroareaoT
cis disciplinisinstiliiius, Graecaeparrter et Latrnae
linguaeperitissiraus.Iltitic ad se accituoi papa jussit Massiliam,etdeindeperlerram Arltelas[.4i.,Arelatem]
cpiscopatuaccepto Brittaniamvettire. Qui indiflnum- IradidissentJolvanniarchiepiscopo.civitalispervenisse tanto gradui respondens, ostendere se posse sent et illius scripta commendatitiaViiaiianipontifii cis, rekeatisuat ab eo, quonsqueEiirinusmajordomus
dixit alium, cujusmagisad suscipiendumepiscopatum
" Ad tuscip. episc.Al., epitcopum; al., suscipien- - • Biridano.ItaCodex Mori, sed*Codicespriinntvae
aiictoritatJHin hac voce dillertint. Alii eniro habcnt
dam episcopinm.
b Deustledil.Codex A. T. D., p. 25 b, dicit no- Niridano, et qutdemrecte- Locus est juxta mooteia
Cassiniiui.
xnenilii priiuilusfuisseFritonat.
' Jam bit variis ex cautis adihset. Alque hinc
• JVonpaucotempore.Ab an. 664, pridie ldiiumi
Juliartjm, ad an. 668 die septimaKalendarum
Apri- major suspicio de Hadriano quam de Theodorofuit
'
vidc infra.
liam.Wharlonusantem numeral a 28 Julii.
d Prwcedente.Cap. 29.
s Pauli. Vitfeappend. de tonsura, n. 9.
174
SECT. HI. - HISTORIAECCLESIASTICA.
regiae copiam pergendi.quoquovellent, tribuit eis. Aconsentiret. Et qnia literis sacris simul et saeculaiiQua accepta Theodorusprofeetus est ad Agitbef-cltini btis, tit diximu9, abundanteramboerant instrueti,
Parisiorum episcopum, de quo a superiusdiximus, congregatadiscipulortimeaterva, scientiae satntaris
et ab eo benigne susceplus, et roultoteniporehabi- qnotidiefiumins*irrigandis eorum eordibus emrmr»tus esl. Hadrianus [At. add. vero] pcfrexit pritiiunr bant : iia m etiain raetrieaeartis, astronomiae\AL ,
ad Emme Senonum,et posteaad Faronem Mefdaruft astronomic»]et Arithmeticaef Kcclesiasticae
diseipijnam inter .sacroiitmapicumvolumiiia suis audrloriepiscopos,et bene sub [AL cura] e?s diutius ftrit
coegerat enira eos imminens hieras ut ubicumqtfi bus conlraderent. Indicioesl quod usque hodie supotuissent quieti manerenl. Quod cum nuncii cerl persunt de eorura discipulis,qui Lalinam s Graecamharrassent regi Ecgberto,esse [AL, arfesse] scTIice que linguaraajque ul propriam in qaa nati sunt, BOepiscopumquem petiefant a Romano antistite, ii runt. Nequeunquam prorsus ex quo BrrUarriamperegno Francorum, misit illo continuo Raedfridun tierunt Angli,feliciorafoere tempora;dunv.etfovlis[AL, Regetfridumjpraefectumsuum, ad adducendun simos Ghristiattosque habentesreges cunctis barbsv
eum : quo cum venisset, adsumpsit Tbeodorumcurj ris naiionibusessent terrori, et ofiwiitimVotaad iYft>
Ebrini [41., Ebroini]licentia,etperduxiteum acfpor per aodita caetestisregni gaudia peHderenl,et quf*
tumcuinomen estbQuentavic,ubifatigatusinfiritnitatiB cumque leclionibussacriscuperenl erudiri, haberent
aliquantispermoraiusest: ei cumconvalescerecoepis in premplttmagislrosqtii docerent.
set, navigavitBritianiam.Iladriaiiumaiitem Ebrinut
Sed et sonoscantandi in ecclesia, quos eateiitisiti
retinuit,quoniamsuspicabatureuraliabere atiquarate Cantia lantum noverant, ab hoc tempore per omnes
gationemimperaioris*ad Britlaniajregesadversusreg Anglorum Ecclesias discere coepeTunt:primusque,
num,cujustuncipseraaximamcuramgerebat.Sedcun excepioJacobode quo'supra diximus,cantandimanihil lale illum habere vel habuisseveracitercompe- gister NordanbymbrorumEcclesiis, Aeddi cognorissel, absolvit eum, et post Theodorumirepermisit. mento Stephanusfuit, invitalusde Cantiaa reverenQui statim ut ad ilfura venit, dedit raonasteriira tissimoviro Uilfrido,qui primus inter episcoposqui
beati Petri apostoli, ubi archiepiscopiCantiaesepe- de Anglorumgenle essent', catliolidfltnviveudi moliri, utd prajfatussum, solent. Prreceperatenira Theo- rein ecclesiisAnglorumtradere didicit.
doro abeunti Domnus apostolicus, ut in dicecesi
Ilaque Theodorusperlustfans universa , ordihabat
eua provideret, et daret ei locum in quo cum suis locis opporlunis episcopos, et ea qaaj minus p6rfecta reperit, his quoque juvantibus cofrigebat. Irt
apte degere polttissel.
_ quibus et Ceadda episcopum cum argueret t noit
CAPUT II.
Ut Tkeodoroeuncta peragranle, AngtorumEcclesiw fuisserite consecratum;respondensipse vocelmmilcumcalholicaveritate, titerarum quoquesanctarum liraa : < Si rae, inquit, nosti episcopatum non rite
cwperinlstudiis imbui; el ut Putla pro Damiano suscepisse, libenler ab officio discedo : quippe qui
HrofensisEcclesiwsii factnsantistes.
neqtie me uniquam hoc esse dignura arbitrabar; sed
Pervenilauiem Tbeodorus ad Ecclesiamsuam se- obeilientiaecausa jussus subire tioc, quamvis indicundo postquamconsecralusest anno, sub die sexto gnus, consensi. At ille audiens humilitatcmfesponfecit inea sionis ejus, dixit, non eum episcopatnm dimittefe
KalendarumJuniarum,dorainica[DCLXix]el
annosvigintieiunum,mensesltes,diesvigiutisex.Mox- dbere; sed ipse Ordinationemejus denuo catbolica
queperagrata •>insulatoia, quaquaversumAnglorum ratione constimmavil.Eo autem temporeqtio deftingentesraorabantur,natiietlibemissiraead omi.ibussus- cto Deusdedit, Doruvernensis Ecclesiae episcopus
cipiebaluratque audiebatur,recluin vivendiordinem, qurerebatur, ordinabatur, mitiebaluf, Uilfridusquo
ritum Paschrecelebrandicanonicum,per omniacomi- qtte de Britlania Galliam ordinandusest missus: et
tanle et cooper.mte Hadriano,disseminabat. Isque quoniamnnleTheodorumrediit, ipse eliam in Cantia
primus erat in. archiepiscopis[41., archiepiscopus, presbyteros et diaconos, usquedum archiepiscopus
<om.in] cui omnis Aiiglorum.Ecclesia manusdare U ad sedem suam perveniret, ordinabat. At ipse vedum lauitn hoc non primumsillthoc peculitiredatura,
a Superius.m, 25, 26, 28.
l>Quentavic. Vicus Gallire in pago Ponlivo ad sicut a quibusdam putalur, sed corainunecura suis
vereconcessum,vel saltemalteQiieiitainfl. tn eo situm fuit raon. S. Jodoci, ctijus prrcdecessoiibiis.vel
Sed gatum luisse. VideMuliii.dePont. i.
et nomen retinet, Sainl-Josse-sur-Mer.BALCZ.
f Ecclesiaslicw.Non vulgaristantum aritlimelicre,
Estaples.dicitur.
vutgo
e Imperatoris.Constantini Pogonati,qui jam re- sed ejus qurc tractat catctilosad Ecclesite usum dicens ad impetiumaccesserai,et turbaiis Francorum rectos, quam artem Beda tradit in libris de Ratione
vebus nova inferre detrimcnta poterat. Prajseriim Temporum.
B Grwcamque.Videappend; u. !•§.
Ctimboc ipso anno mortuo Clotario III Ebrinus
" Supra. n, 16, 20. m, 25.
'Jbeodericuni ejus fralrein contra Childericum in
' Non (uhse rite. Duo in Ceaddre ordinatione
satis
ei
elevaverat.
acciderunt,
Quae
postea
regnuin
, qtiod oinJiiia^
derooiistrantuon vauas fuisse quas undiqueconcepit Theodornserroris arguebal. Primum
tus est ad sedein qure Uilfridieleetione jara plena
suspiciones.
fuit. Secundum, quod-in ordinationeejus, episcopi
<JPrwfalus i, 33, n, 3.
«Insula tota. Acceperateiiim a papa Vitalianobuf- in Uini societaterrtpro mintsierio itssnmpti, ex iis
laur priviiegiiqua episcopusCatituar. super totam erant qui BritetmicumPaschaenwfewi sequebatitur-;
EcclesiaraAnglicanaraaucloritalem haberet. Noian- Videin, 2».
tT5
176
BEDiE VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
175
niens moxm civitate Hrofi, ubi defuncto Damiano.A de quo loquitur Ecclesiastes: Quia tempusmittendi
episcopalusjam diu cessaverat, ordinavitvirum ma- lapides,et tempuscolligendi.Supervenilnamqueclagis ecclesiaslicis disciptinis insliiutum et vilae sim- des divinitus missa, quae per mortem carnis, vivos
plicitale contentum, quam in sruculirebus strenuum, Ecclesiae lapides de terrenis sedibus ad sedificium
cui nomen erai Pulla; maximeaulem modulandiin creleste iransferrel. Cumque plurimis de Ecclesia
ecclesia more Romanorum, quem a discipulisbeati ejusdemreverentissimiantistitis de carne subtractis,
veniret hora ipsius ut transirel ex hoc mundoad
papaeGregoriididicerat, periium.
Dominura; contigit die quadam ut iu prajfata manCAPUTIII.
sione forle
cura uno laiitum fratre, cui vocabuUt Ceadda, de quo supra dictumesl, provinciwMer- Ium erat s ipse
Ouini, commoraretur,cajteris ejus sociis
ciorumsit episcopusdatus; et de vita et de obitu et
pro causa opporlunaad ecclesiamreversis. Erat ausepulturaejus.
Eo tempore [ DCLXIX
] provinciaeMerciorumrex lero idem Ouiniraonachusmagni meriti, et pura inUulfheri prrcfuil,qui cum ' mortuo Jaruraanno, sibi tentionesuperna?.
retribulionismundumderelinquens,
quoque[AL, quique] suisque a Theodoroepiscopum dignusqueper omnia, cui Dominusspecialilersua redari peteret,-non eis novumvoluil ordinare episco- velaret arcana, dignus ctti fidem narranti audientes
h
pum; sed postulavit a regeOsuio, ttt illis episcopusB accommodarenl.Venerat enim cum regina AediiCeadda daretur, qui lunc in monaslerio suo, quod tbryde de provinciaOrientaliumAnglorum, eralque
est in Laeslingaeu, quietam vilam agebat, Uilfrido primus ministrorum, et princeps domus ejus. Qui
administrante episcopatum Eboracensis Ecclesiae, cum crescenle fideifervoresaeculoabrenunciaredisnecnon et oratiiumNordanbymbrorum,sed el Piclo- poneret, non hoc segniter fecit; sed adeo se mundi
rum, quousquerex Osuiu imperiumprotendere po- rebus exuil, ut relictis omnibus quaj habebat, simterat. Et quia moris erat eidcra reverentissimoanti- plici tantum habilu indutus, et securim alqtie asciam
stiti, opus Evangelii magis b ambulando per loca, in raanu ferens, veuiret ad raonasteriumejusdemrequam equitando perflcere; jussil eura Theodorus verentissimi Palris, quod vocatur Laeslingaeu. Non
ubicumquelongius iler instaret, equitare, multum- enim ad otiiim,ut quidam, sed ad laborem se monaque reniteutem,studio et amore pii laboris, ipse euin sterium intrare signabat. Quod ipsum etiam faclo
manu sua levavit in equura; quia nimirurasanctura n.onstravit : nara quo minus sufliciebatmedilationi
esse virum comperit, atque equo vehi quo esset ne- Scripturartim,eo arapliusoperi manuumsludiumimcesse, coinpulit.Susceplumitaque episcopatumgen- pendebat. Denique cum episcopo in praefaia mantis Merciorumsimul et Lindisfarorum[.1/., Lindis- sione pro sure reverentia devotionisinter fratres hafarnorumj Ceadda, juxta exempla Patrum antiquo- G bitus, cum illi intus lectioni vacab.tnt,ipse foris quac
rum, in inagnavitaeperfectioneadminislrarecuravit: opus esse videbanlur, operabatur. Qui cum die quacuietiamrex Uulfheridonavillerramquinquaginlafa- dara tale aliquid foris ageret, digressis ad ecclesiam
miliarum, ad consiruendummonasteriumin locoqui sociis, ut dicere coeperara, et episcopus solus in
dicilur Ad c Baruae, id est, Ad nemus, in provincia oratorio loci, lectionivel oiationi operaradarel, auLindissi, in quo usque hodie institula ab ipso regu- divit repenlc, ut postea referebal, vocem suavissimam cantanliumalque lajtantium, de caeload terras
laris vilre vestigiapermanent.
d Habuitautem sedem episcopalemin loco qui vo- usque descendere : quam videlicetvocem ab eurocatur Lyccidfellh, in quo et * defuncliisac sepullus austro, id esi, ab alto brumalis exortus [AL, exorest: ubi usque hodie sequenlium quoque provinciae tara], pritno se audisse dicebat, ac deinde paulatim
illius episcoporumsedesest. Fecerat verosibif raan- eam sibi adpropiare, donec nd tectum usque oratorii
sionem non longe ab ecclesia remoiiorem; in qua in quo erat episcopus, perveniret : quod ingressa,
secretius cura paucis, id est, septera sive oclo fratri- totumimplevitatque in gyro circumdedit.At illedum
bus, quoiies a labore et ininisterio verbi vacabat, sotlicitus in ea qure audiebat, animum inienderet,
orare ac legere solebat. Qui cuni in illa provincia audivit denuo, transacto quasi dimidiajhorre spalio,
duobus annis ac diroidio Ecclesiamgloriosissimere- D ascenderede lecto ejusdemoratorii idem laetitiajcanxisset, adfuit superno dispensanle judicio, terapus, ticum, et ipsa qua venerat via, ad cajlos usque cum
* Mortuo. Jarumanni obilus quam opportunura et S. Ceaddx. Dirutam beltis civilibus nitori plusdedit Ceaddaerecessum ad conservandamEcclesia* quam pristino resliiuit episcopusHacketus.Fuil haec
unitalem.
sedes in archiepiscopatumevecta sub OffaMerciorum
b Ambulando.Vide supra m, 28.
Mercis et Orientalibus Anglis in provinciam
rege.
c Ad Baruae. Evanuit bujus loci notilia, nescio datis a papa Hadriano, sed siatim sub Leone succestamen an ad Bartonsuper Humbrainponinon possit. sore pristina auclorilas ad Canluariamrediil.
4 Habuitsedem.Ante Ceaddamhabuit Lyccidfelth
e Defunclus.Ejus meraoriacclebraturdie2 Marlii.
1 Mansionem.Vide appeiid.n. 16.
episcopos,Diuinaman. 656, Ceollachan. 658, Trums Ouini. In MartyrologioBenedictino,v Non.Marhere an. 659, Jarumanunian. 662. Videlib. m, 21.
Jarumanno successilhic Ceaddaan.669.Cumin syn- tias fit commemoratioB. Ouiuimonachi,qui fuit maodo 1075, episcopalus in cetebriora loca transler- jor famitiasS. Aedilthridis,cura ad regem Ecgfridum
rentur, Petrus episcopus sedera suam ad Ceslriam sponsa nccederct. ldem ejus exemplum seculus est
movit, Robertus ejus successorCoventriarn. Paulo cum religionemintraret.
h AedUlltyde.Ejushistoriamvidehujuslibricap.19.
post RogerusLichfeldiararelulit, conditaibidem an.
1148 magnificaecclesiain honore B. MariaeVirginis
177
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
m
tneffabilidulcedinereverli. Qui cum aliquantulum.4 vel aliud quid agente, repente flatus venti roajor
horaequasi adtonilus maneret, et quid haec essent adsurgeret, continuo misericordiamDominiinvoca[AL, hoc esset] sollerti animo scrutarelur, aperuit rel, et eam generi humano propiliarirogaret. Si auepiscopusfenestram oratorii, et soniium manu fa- tem violentior aura insisteret, jam clauso codice
ciens, ut saepe consueverat[AL, consuevit], si quis procideret in faciem,alque obnixius orationi incumforis esset, ad se inlrare prrucepit.Introivitille con- beret. At si procellafortior, au.tnimbtisperurgeret,
citus, cui dixit aniistes : < Vade cito ad ecclesiam, vel eiiamcorusci ac tonitruaterras et aera terrerent;
et hos septem fralres huc venire facito; tu quoqiie tunc veniens ad ecclesiam sollicitusorationibtisac
simul adesto. > Qui cum venissent, primo admonuit psalrois, donec serenitasaeris rediret, fixa menle
eos ut viriulemdilectioniset pacis, ad invicemel ad vacaret. Cumque inierrogaretur a suis, quare hoc
onines fidelesservarenl: instituta quoquedisciplinae faceret, respondebat : < Non legistis, quia intonuit
regularis, quaevel ab ipso didicisssentet in ipso vi- de cxlo Dominus, et Allissiniusdedit vocem suam
dissenl, vel in Patrura praccedentiumfaclissivedictis [AL. sonilus]. Misit sagitlassuas, et clissipaviteos,
jnvenissent, indefessainstahtia sequerentur. Deinde fulgura multiplicavit, et conturbavit eos. Movet
subjunxit diem sui obitus jam proxime instare. enim aera Dominus,venlos excitat, jaculatur ful< Naraquehospes, inquit, ille amabilis, qui fratres B gura, de caelointonat, ut terrigenasad timendumse
nostrosvisitare solebat, ad me quoquehodie venire, suscitet, ut corda eorum in merooriarnfuturi judicii
meque de saeculoevocare dignatusest. Propter quod revocet, ut superbiameorutn ilissipet; et conturbet
revertentesad ecclesiam,dicite fratribus ut et meiim audaciam, reducto ad mentem iremendoillo (emexitumDominoprecibuseommendent, et suum quo- pore, quando[Al,, cum] ipse caelisac terris ardenque exilum, cujus liora incerta est, vigiliis,orationi- tibus, venturusest innubibuspolestatemagnaet mabus, bonisoperibuspraeveniremerainerint.> Cumque jestate ad judicandosvivoset raortuos.Propter quod,
hrecet hujusmodi plura loqueretur, atque illi per- iiiquit, oportet nos admonitioniejus caelesti, debito
cepta ejusbenedictione,jam multumtristes exissent, cum timoreet amore respondere; ui quoties aere
rediit ipse solus qui carmen cajleste audierat, et commoto,inanum quasi ad teriendumminilans exsprosternens se in lerram : < Obsecro,inquit, Paler, rit, nec adliuc tamen percutit, mox imptoremuseje
licet [AL, licetne] aliquidinterrogare?Inlerroga, in- miscricordiara, et discnssis peneiralibus cordisirt
quil, quod vis. At ille : Obsecro, inquit, ul dicas stri, atque expurgatis vitiorum ruderibus, soliicilia
quod eral caniicura illud laelantium quod autlivi, unquam perculi mereamur, agamus.»
venientiumde caelissuper oratorium hoc, et posl
Convenit autem revelationi et relationi prrefatv
tempus redeuntiumad caclos?Responditille : Si vo- C fratris de obitu hujusantistitis eliam sermo reveren
cem carminis audisti, et crelestessupervenireccetus lissimi Patris Ecgbercti, de quo a supra diximus,qui
cognovisti,prrccipiolibi in nomine Domini, ne hoc dudumcum eoilemCeadda adolescente,etipseaducniquamante meumobituradicas.Reveraautem an- lescensin Hibernia monachicamiu orationibuset
gelorumfuere spiritus,qui me ad crelestiaqure sem- contmeniia,et raeditaiionediviuarum Scripturarum
per amabam ac desiderabam, prrcmiavocarevene- vilam seduliis agebat. Sed illo postmodumpalriam
runt, et post dies seplem se redituros, ac me secum reverso,ipscperegrinuspro Dominousque ad finem
adducturosesse promiserunt.> Quotlquidem ita ut vitae permansil. Cum ergo veniret ad cum longo
dictum [AL,prredictum] ei erat, opere completuin post tempore, gratia visilationis, de Britiania vir
est. Nam confestiralanguore corporis tactus est, et sanctissimuset continentissimus,vocabuloHygbald,
hoc per dies ingravcscente,septiino, ot promissum qui erat abbasin provinciaLindissi,et ut sanctosdeei fuerat, die postquamobitum suum dominicicor- cebat, de vila priorum Patrum sermonemfacerent,
poris et sanguinispcrceptionemunivit,soluta ab er- atque hanc aemularigauderent,intervenit mentioregastulo corporisanima sancta, dttcentibus, ut credi verentissimi anlistitis Ceadda; dixitque Ecgbert:
fas est, angeliscomitibusreternagaudiapetivit. Non, < Scio hominem in hac insulaadhucin carne maautem mirum si diem mortis, vel potius diem Do-, " neniem, qui cuui vi.rille de mundo transiret, vidit
niini Irciusaspexit, quetn seroper usquedumveniret, anirnamCeddifratris ipsius cura agmine angelorum
descendere [AL, descendentium; AL, descendere]
solliciiusexspeciarecuravit.
Namqneinter plura continentiae,humilitatis, do- de ceeto,et adsumta secum anima ejus, ad caelestia
clrinre, orationum [AL, orationis],voluntariajpau- regna redire. > Quod utrum de se an de alio aliquo
b
pertatis, et crcterarumvirtutum merita, in lantum, diceret, nobis manet incertum, dum tamen hoc
. quod lantus vir dixit quia verum sit esse non possit
erat timori Domini subditus, in tantum novissimorum suorumin omnibus opcribus suis memor, ul[ incertum.
sicul mihi frater quidam de eis qui me in Scripturisi
ObiitautemCeaddasextodie NonarumManiarum,
[AL, om. illius] erudiebantel erat in monasterioac ct sepultus est primoquidemjuxla ecclesiamsanctae
magisterio illius \AL, add. divinis] educatus, voca- Mariae;sed postmodum construcla ibidem ecclesia
bulo Trumberct,referre solebat, si forle legenleeoi beatissimi aposlolorum principis Petri, in eandem
a Supra. ni, 27.
b Dum lamen,etc, usquead incerlamdeest A. I. et Chiffl.
180
PRESBYTERlOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
BEDiE VENERABMLIS
sunt ejus ossa translata. In quo utroque loco, ad in- JA liis quaj Angli prajparaverant,coramunileruti desidiciumvirtutis iliiiis, solent crebra sanitatum mira- derarent [ Al„ desiderabant]: quaesivitColmanus
$ula operari. Denique nuper phreneticus quidam, huic dissensioni reraedium, at circumiens omnia,
dum per cuncta errando discurreret, devenit ibi ve- prope vel longe, invenil locum in Hibernia insula,
spere, nescientibus, sive non curanlibusloci custo- aptum nionasterioconstniendo, qui linguaScottornm
dibus, et ibi tota nocte requiescens, mane sanato l>Mageonominatur; emitque partemejus non gransensu egressus, mirantibus et gaudentibuscunctis, dem, ad coitstrnendutn ini monasterium,a comite
adquid ibisanitatis [4/., quod sanitatem] Dominolar- ad cujus possessionemperiinebat: ea condilione
ut
etiam qtii eis loctim commodaret,
giente consequeretur , ostendil. Est autero lecus dita, pro ipso
idem sepulcri tumba iigneain modumdomtinculifa- consisientesibi monachiDominopreces offerrent.Et
cta coopertus,habente [41., habens] foramen in pa- construclostatim monasterio, juvante etiam comite
ac vicinisoninibus, Anglos ibidemloeavit [4/., colriete, per quod soienl bl qui causa devotionisillo
relictis in praefatainsulaScottis. Quodvideadveniunt, manum suam immittere, ac parlem pul- locavil],
licet monasterium usque hodie ab Anglistenetur inveris inde adsumere: quam cum in aquas miserint
colis. Ipsum namque est quod nunc grande de
sive
hominibus
guhas
infirmantibus
jumentis
atque
standas dederint, mox infirmitatisablata molestia,'Bmodico effeetum, Muigeo[4/., Majgeo; «/., Injugeo] consuete vocatur, et conversis jamdudum ad
redibunt
[AL,
add.
sospitatis
gaudia
cupitte
ad]
[Al.
jmeliorainstituu omnibus, egregiumexamen contiredeunt].
In cujus locum ordinavit Theodorus Uynfridnm, net monachorum, qui de provincia Anglorum ibidemcollectiad exemplura venerabiliumPalrum sub
virum bonum ac modestum, qui, sicut prredecessoet
res ejus, provinciisMerciorum et Mediterraneorum regula abbate canonico, in magna continentia et
sinceritate proprio labore maituum vivant [AL,
oflicio
Lindisfaroruin
praeet
episcopatus
Anglorum
esset: in quibuscunclis UuUheri,qui adhuc supere- vivunt].
CAPUTV.
de
autem
tenebat.
Erat
Uynfrid
regni
rat, sceplrum
De morie Osuiu el Ecgbercliregum; et de tynodo/iidiacoet
clero ejns cui ipse successerat, antistiiis,
cla ad locumHerutforda, cui prwtidebatarchiepinatus officiosub eo uon pauco tempore fungebatur.
teoput Theodorut.'
Anno Dominicr*Incarnationis sexcentesimo seCAPUTIV.
ptuagesirao,qui est annus secundus, ex quo Brit-Ut Colmanepiseoput,reliclaBrittania, duomonasteria lanniam venit
Theodorus, Osuiu rex Nordanhymtn Seottia, unum Scottis; aiterum Anglis, quosseam adduxerat, fecerit.
,r, brorum, pressus est infirmitate,qua et morluus est
Interea Colotanus, qtii de Scottia erat episcopus, anno aetatis sure quinquagesimooctavo,qui in lantulit secum omnes lum eo tempore tenebalur amorc Romanajet aporelinquens Britlaniam[DCLXVII],
quos in Lindisfarnensiurainsula eongregaveraiScot- stolicaeinstitutionis,ut si ab infinniiaie saivaretur,
tos: sedet de gente Anglorumviros circiter triginta, «tiam Romam venire, ibique ad loca sancta vitam
qui utriqtie monachicaeconversationis eraat sludiis finire disponeret, Uilfridtimqueepiscopnm ducem
imbuti. Et reticlis in Ecclesiasua fratribus aliquot, sibi itineris fieri, promissa non parva pecuniarum
primo veail ad inswtamHii, unde erat ad prredican- donatione, rogaret. Qui defunctusdie decimaquinta
dum verbura [AL, add. Dei]Anglorumgenti destina- KalendarumMartiarum, Ecgfridumfilinm regni betus. Deinde secessit ad insulam quandamparvam, redem reliquit: cujus anno regni tertio Theodorus
quread oecidentalempiagam«b Hiberniaprocul se- cogit [4/., coegit] conciliumepiscoporum, una cura
creta, sermone Scoltico * biisboufinde,id est, m- eis qui canonica Patrum statuta et diligerent et
suta vitutm albee, nuncupatur. In hanc ergo perve- nossent, * magistris Ecclesirepluribus. Quibuspariniens, construxit monasteriura, et monaciwsioibi, ter congregatis,ditigenter ea qure unitati pacis ecquos de utraque natione collectosadduxerat, colio- clesiasiiccecongruerent,eo quo pontificemdecebat
cavit. Quicum invicemeoncordare non possent,eoipanimo, ccepil observanda docere. Cujus synodicae
quod Scotti tempore aestatisquo fruges erant colli- adionis liujttsmoditextus esl:
< ln nomineDominiDei et Saivatoris nostri Jesti
gendae,reliclo monasterioper nota sibi leca dispersii
vagarentur; at vero faieme«uccedente redirent, -etI Christi, regnanle in perpetuura, ac gubernante
* Initboufinde.Ad hanc iusulam, qureadluicsuumi cua sorore uepos,episeopalem sedetn(ixissediciltir.
b Mageo,Muigeo.VulgoMaio. Sedes episcopalis
nomen retinet, Colmanusrecessitan. 667, sicut Us: <navi- in proximo ad lnisboufindemconlinentecollocMt»,
serius citat UltoniensesAnnales, ad an. <JO7
i . et Tuainensi afchiepiscopatui hodie annexa, citm
galio Colunibani«piseopiemn reliquiis sanciorom
> an. 1559 Eugenius MucBrenoan posiiemus Magoad insulam VaccreAlbaj,in qua fundavitccelesiaui.»
Et ad au. U75 : < Ejusdem Columbaniepiscopi m-; nensis djctus fuerit episcopus,Quo in loco, utj Redae
«ulae VaccajAltoepausa, > sive vitre lermimis.Ubii aeiategrande Anglorum fuisse raonasterium audiviColumbaiiinomine,iiitjuit(Jsserius, ColniamtmLin- iniis, ita etiain S. Cormaci el Adaranani tempore,
disfarnensemepiscopuradesujnari non est dubium,, Centuiu Susconicorumtanciommfuisse habitacultim
quem ei domura abeuntera assumpsissesecurapar-- libri BaUimorensiscolteclw confirmal. UvSEA.Pr.
tem ossium reveteniissimi Patris Aedaui, beda1 p. 499.
c Magistris.Vide append. n. 17.
,
quoque comraeraorat. In hac insula S. Riochus,
longeante Coimani tempora, S. Pairicii e Darer179
181
SECT. 1)1. — HJSTOR)*ECCLESIASTICA.
481
sttafflEcclesiameodem Dominonostro Jesu Christo, IH Tertium. Ut quaeque monasleriaDeo cousecrata
placuitconvenirenos, juxta moremcanoimmvene- suni, nulli episcoporumliceal ea in aliquo inquierabilium, tractataros de necessariisEcclesiae nego- tare, aec quicquam de eorum rebus violenter abstiis. Convenimusautera die vigesimaquarta mensis trahere.
Quartum. Utc ipsi monachi [4/., episcopij non
Septembris,indictionea prima, in loco qui dicitur
Herutford[4/., Herudford].Egoquidem Theodorus, migrent de loco ad locuro, hoc est, de monasterio
quamvisindignus, ab apostolicasede destinati» Do- ad monasterium, nisi per demissionem[4/., permisruvernensis Ecclesiae episcopus; et consacerdosac sione] proprii abbalis; sed in ea permaneant obefrater noster reverentissimusBisi OrientaliumAn- dientia quam [4/. add. rem] tempore suae converglorum episcopus: quibus etiam fraier et consacer- sionis [AL, conversaliouis]promiserunl.
dos noster Uilfrid Nordanhymbrorumgentis episco
Quintum. Ul nullus clericoruin relinquens propus per proprios legatariosadfuit. Adfuerunt et fra- prium episcopum,passimquolibet discurrat, neque
tres ac consacerdotes nostri, Putta episcopus Ca* alicubi veniens absque commendatitiislitteris sui
stelli Cantuariorum quod dicitur Hrofescrestir,Leu- prrjestilissuseipialur. Quod si seroel susceptus[4/.
therius episcopus OccidentaliumSaxonum,Uynfrid add. est et] noluerit invitatus redire, et susceptoret
• is qoi susceptus est excommunicalionisubjacebit.
episcopusprovinciaeMerciorum. Cumque in unum B
convenienlesjuxta ordinemquique suiini resedisseSexium. Utepiscopiatque clerici peregrinicontenti
rntts: Rogo,inquam, dileclissimifratres, propter li- sint hospitaliiatis munere oblato; nullique eorum
moremei amorem Redemptoris nostri, ut in com- liceat ulluro officiumsacerdotale absque permissu
muneOmnespro nostra lide tractemus ; ut quajque episcopiin cujtis parocbia esse cognoscitur, agere.
decreta ac definitasunt a sanctis et probabilibus
Scptimum.Ui bis in anno synodus copgregetur;
Patribus, incorrupte ab orauibus nobis servenlur. sed quia diversaecausreimpediont,placuit omnibus
Haecet alia quamplura quaj ad carilatem pertine- in coromune,ut Kalendis Augustis in loco qui apbant, unilateinqueEcclesirjeconservandam,prosecu- pellatur d Clofeshocb,' semel in anno congregemur
tus sum. Cumque explessempraelocutionem,inter- [AL, congfegetur].
Octavum.Ut nullus episcoporumse prajferatalteri
rogavi unumquemqueeorum per ordinem, si consemirent, ea qurea Patribus canonice sunt antiqui- per ambitionem; sed omnes agnoscant tempus et
tus decreta, ciisiodire.Adquod omnesconsacerdotes ordinem congregationissuae[AL, consecrationisj.
nostri respondenlesdixerunt: Optime omnibusplaHonum capitulum in comraunetractatum est. Ut
cet, quajquederinieruntsonctorumcanones Patrum, plures episcopi, crescente numero fidelium, augenos quoque omnes alacri animo libentissime ser-' * rentur ; sed de bac re ad praesenssiluimus.
vare. Quibusslatim protuli eundein b librumcanoDecimumcapitulum [Al. om. capitulum]pro eonnuro, et ex eodera libro decem capituta quaj per jugiis. Ut nulli liceat nisi legitimum habere connufoca not.iveram,quia maximenobisnecessariascie- bium. Nullusincestum faciat, nullos conjugemprobam, illis coram ostendi, et ut hrec diligentius ab priam, nisi, ut sanctum Evangeliumdocet, fornicaomnibussuseiperenlur,rogavi. >
tionis causa, relinquat. Quod si quisquampropriam
Capitulumprimum. Ul sanctum diera Paschaein expulerit conjugem legilimo sibi matrimonioconcoramuneomnes servemusDominicaposl quartara junctam, si Christianus esse recte voluerit, ntillialleri copuletur; sed ila permaneat, aut propriaeredecimamlunammensisprimi.
Secundum.Ut nullus episcoporumparocliiamat- concilieturconjugi.
< His itaque capitnlis in communetractatis ac delerius invadat, sed contentussit gubernationecreditaesibi plebis.
finitis, ut nulluradeincepsab aliquonostrura oriatur
d Clofeshoch.Vulgo Cliff., juxta Brofes eaestir.
a Prima, Colligit liinc Whartonus annum hnjtis
synodifuisse potius 672 quam 673. Sed hoc conlra Soinnerus tamen in Dictionariosuo Saxouico, ad
Bedaeipsius calcultim in Recapitulatione chronica, vocein Abbington,atlam profert opinionemqtiaeobD servatu nou indignavideatur. NotaveratCambdenus
et seriem ipsam indiclionum.
b Librum Canonum.Non puto htinc fuisselibrum illius loci nomenolim Sheoveshamfuisse, el ibi sealiquem peculiarcm a Theodoro compositum, sed dem regiampositam, ibi cum de arduis regni traCollectionemcanonum Ecclesiajin concilioClialce- ctarelur negotiis, concursum populi factum. Inde
donensi approbatam, et a DionysioExiguonon tliti Somnero vistim esl vero-non absiraile, loci nomeu
nntea iu Latinurnsermonemtraductam, et in Eccle- mendose scriplum Sheofetham pro Cleofesham,
siain Occidenialemreceptam. Theodorus eniin ro- unumqueet eumdem fuisse utriusque noroiiiisloci
gato fratrum consensu, non ad novellasaliquas con- situiH.Et situs quidem loci, ptus quaro sonus buic '
stilutiones a se formatas, sed ad ca quaj a Patribus opinionifaverevideatur, fuit enim nonsoliiinin ipso
canonicesunt anliquitus decreta, protulit eundemli- insul* medilullio, sed in ea provinciaqua Aedilbalbrura canonum, nulla alterius mentioiiefacta et ex dus, qni concilioClofeshochprincepssedebat, et ad
eodemlibro decem capilula, quwper loca notaverut. cujus regnuma Cantianocanones aptati sunt, impeTantumabfuit a libro novo canonuracomponciitfo, rium tenuit. Imo habita sunt conciliaejus loci quse
ut antiquose libro Canones vix cxscripseritquidein. restant, eis temporrbusquibusreges Mercioruuisuc Ipsi. Mira fuit hic Ediioruin, lgnorantia dicam perius provinciarumdominiumexercebant, dum rean oscitantia?qui legerunt episcopi, unde absurdis- ges Canliaein humilliraumstaiuni, licel a summa
siroaradetlerunleruditis contrOversiam/acsi in hac insolentia, redacti stint.Sed in his nihil ullra conjeetiam Ecclesia,sicul in Hiiensitraditur, episcopiab- cturam, et illara certe valde flucluantem.
batibusobedientiamdebeanl.
BED£! VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. - HISTORICA.
184
483
contentionis scandalum aut alia pro aliis divutga-A offensusa UinfridoMerciorumepiscopoper meritum
rentur, placuit tit quaequedefinita sunt unusquisqut c cujusdaminobedienlireTheodorus arcbiepiscopus,
nostrum manus propriae 6ubscriptioneconfirmaret, deposuil eum de episcopatu post annos accepliepiQuam sententiam definitionisnostrae Titillo [AL. scopatusnon multos; et in loco ejus ordinaviiepititulo] notario scribendamdiclavi. Actumin mensc scopuraSexuulfum, qui erat d construclor et abbas
et indictione supra scripla [Al., supra scriptis], monasteriiquod dicitur e Medesharostedi,in regione
Quisquis igilur contra hanc 'senlentiara, juxta de- Gyrvioruro.Deposilusvero Uinfrid rediit ad monacrela canonum, nostra eliam consensione, ac sub- sterium suum quod dicitur Ad Baruse, ibique in
scriptione raanus nostracconfirmatam,quoquomodo optima vitam conversationeCnivit.
Tunc etiam Orientalibus Saxonibus, quibus eo
venire eamque infringere leniaverit [AL, lentavit],
noverii se ab omni officio sacerdotali et noslra so- terapore prsefueruntSebbi et Sigheri, quorumsupra
cielate separalum. Divinanos gralia in unitate san- meminimus, Earconvaldum constiiuit episcopumin
civitate Lundonia: cujus videlicetviri in episcopatu,
clae sur»Ecclesireviventes, custodiatincoluraes. >
Facta est aulem hrec synodus anno ab incarna- et ante episcopatumvita et conversatioferlurfuisse
tione Dominisexcentesimoseptuagesiraoteriio, quo sauctissiraa, sicut etiam nunc caelesiiumsigna viranno rex CanltiariorumEcgberct menseJulio obie- B tutum indicio sunt. Elenim usque hodie feretrura
rat, succedenlein regnum fralre Hlolhere,quodipse ejus caballarium, quo infirmusvebi solebat, servaannos undecimet menses seplem tenuit. * Bisiau- lum a discipulisejus, mttltos febricitantes vel alio
tem episcopusOrientaliumAnglorum,qui in prsefato quotibetincoramodofessossanare non desistit. Non
synodo fuisse perhibelur, ipse eral successorBoni- solum autem subpositi eidem feretro vel adposili
facii, cujtissupra meminimus, vir muliajsanciitatis curantur aegroii, sed et astulaj de illo abscissreatet religionis. Nam Bonifacio post decem et septem que ad infirmos adlalae, citaro illis solent adferre
episcopatiissui annos defuncto, episcopus ipse [At. medelam.
Hic sane priusquamepiscopus factus essel, duo
om., ipse| pro eo, Theodoro ordinante, factus est.
Quo adliuc superslite, sed gravissiraa infirmitateab praeclaramonasteria, unum sibi, alterum sorori suae
administrando episcopatu prohibito, duo sunt pro Aedilbergaeconstruxerat, quod utrumque regulariillo, Aecci, et Baduvini,electi et consecraiiepiscopi: bus disciplinisoptime instituerat. Sibi quidemin reex quo usque hodie provinciailla duos habere solet gione Sudergeona,juxta (luviumTamensem,in loco
qui vocatur ' Cerotaesei, id est, Ceroti insula; soepiscopos.
rori aulem in orientali [AL, Orientalium] Saxonum
CAPUTVI.
"
Ut deposito Uynfrido, Saexuulf episcopalum[Al., provincia, in loco qui nuncupatur s In Berecingum,
episcopia]ejusacceperit;elb EarconualdOrieniali- in quo ipsa Deo dcvotarum raater ac nutrix posset
busSaxonibussit episcopusdatus.
existere feminarum. Quaesuscepto monasteriiregiNon multo post haec elapso lempore [DCLXXIV],mine, condignamse in omnibus episcopofralre, et
a Bisi. Hic successitBonifacioan. 670, eique coad- monumentum.In ctaustrimonasteriatisfenestrispinjulores dati Aecca ad Domnoc, Beaduini ad Ilelm- gebatur legendamariyrii Uulfhadiet Rufinifiliorum
R. Uulfheri a patre ipso occisorum, cujus sceleris
Iiam. post conciliicelebraiionem, an. 673.
b Earconualddeest Ed. C. I., male.
poanitentia excitatus raonasteriumcondidit. Narrac Cujusdaminobedienliw.Quaenamfuil illa Uinfridi tionem fuse Dugdaliusposuit Mon.Angl. n, p. 119.
inobedientia Beda non dicit. Verum si quis ejusce Sed de hoc nihil in Beda.
f Cerotaetei.HodieCherlesey.Conlluxurivuloruin
temporis res gestas ac consilia perpendat, non alia
ralione factuminveniet quam quod sedem suaroin in Thamesimsitum habet insularem, sed insula non
plures dividendamnon concederet. Licet enimTlieo- est. HocmonasteriuinEarconualdus per adminicudorus in conciliode augcndonumero episcopatuum luro Frithuoldi, qui Uulfherio subregulusfuit, opuad prresenssiluerit, fixumtamen id animo habuisse, lentia rerum et monacbis implevit. Splenduitibi retum capitulum nonnm de eo propositum, tum Ec- ligio usque ad Danos, qui, ut caetera, locum illiim
clesirenecessitassatis demonstrant. A Uinfridoigi- pessumdedere, ecclesia succensa, una cum monalur refragante vix elfugipotuit archiepiscopicensura D chis et abbate. "Alvero rex Eadgarus illtid refecit,
*quineum sede lurbarei, quam in commune detri- veleribus undique charlis conqtiisiiis,quarum testimentum solus occupare voluit. Factnm hoc secun- rnonio praedia revocaret ad locum, quae quiduin
dum Florentiuman. 675.
ex magnalibus seu vi, seu velustaiis auctoritateocd Constructor.Munilicenliascilicet Peadae, Uulf- cuparant ad jus suuoi. W. Malm.Pont. n, p. 154.
KIn Berecingum.Hodie Berking. In latere LunJieri, et Aedillheredifratrum regum Merciae,el KyneburgaeeiKynesuitlirjesororum.Fuit autemSexuul- doniajad octo milliariasitum. lbi Earcontialdisoror
fus Merciortimepiscopusaban. 675 ad an. 691, cura Acdilbergahabuit cohaerentessibi sanctilatis et poantea abbas fuissetmonasterii Medhamsledab an. testatis socias Hildelidamproximoloco successorem,
664, quo, secundumUulferi charlam, fundaiumest. ad quam exsiat eraissusbeatissimiAldhelmide Vire Medeshamstedi.
Nomen hoc vulgodesumptuma ginum Laude Codex, de qua vide infra capite 10.
fonte voraginosoin medioNeuifluvii,qui hodieeva- Uulfildamqure paucisannis Eadgari regis tempora
nuit: sed revera a verdenlibus pratis quibus fluvius praevenit. Quarumoralionibus, locusille nunquara
ibi cingittir, et a quibus Locus habilationisin pralis omnino destructus, cliam tetnpore Norraannorum,
dicitur. A monasterio S. Petro dicato, et privilegiis ut pleraqtiealia, numerosanctimonialiumet aediiiui
Vaticanisimbuto, hurgus S. Petri appellalusest, et pulcbriludinead supremumeveclus. IdemW. Malni.
in eo sedes episcopalis saluberrimoconcilio posita. ibidem. yEdilbergaauiem alia fuit Occ.Sax regina,
Ecclesiaepiscopodigna, post Danorumincendia, el Inaj uxor, quse posl HitdelilhamraonasterioBererebelliumfuroremresial adhuc insigne antiquitatis cingensi praeluitet sanctis adnuroerataest.
*
18«
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
ipsa recte vivendo et subjectis regulariler et pi( Avenit, clamavit tertio [AL, ter] unam de consecracoiisulendopraebuit; ut etiamcselestiaindicio fuert tis Christo virginibus, proprio eam nomine quasi
miracula.
prajsentein allbquens,Eadgyd, Eadgyd,Eadgyd; et
sic terminans temporalemvitam, intravit aeternam.
CAPUT VII.
Ul in monasterioBericinensi,ubi corporatanclimonia- At virgo illa quam moriens vocabat, mox in loco
liumfeminarumponideberent,cwlestisit lucemon- quo eral, eademadtacia infirmilate,ipso quo vocata
slratum.
[AL, vocitala] est die de bac luce sublracta, et illum
In hoc eieniramonasterio plura virtu- qui se vocavitad regnura caelestesecuta est.
[DCLXXVI]
Item quaedamex eisdemancillis Dei cuin pracfato
tum sunt signapatrata, quaset ad memoriamaedificationemquesequentium, abhis qui novere, descri- tacta raorbo, atque ad extreraaesset perducia, ccepta habentura multis : e quibus et nos aliqua Histo- pit subito circa raediara noctera clamare his quse
riaenostrre ecclesiasiicreinserere curavimus. Cum [Al., qui] sibi ministrabant, pelens ut lucernam
tempestassaepediciaecladisIate cuncta depopulans. quse inibi accensaerat, exstinguerent: quod cum
etiam partem monaslerii hujus illam qua viri tene- frequenti [AL, sequenli] voce repeleret, nec lamen
bantur, invasisset, et passim quotidie raperenlur ad ei aliquisobtemperaret, ad extremumintulit: < Scio
Dominum; sollicitamater congregationis,qua hora B quod mehajcinsana mente loqui arbitramini: sed
eiiam eam monasterii parlem, qua ancillarum Dei jam nunc non ita esse cognoscite: nam vere dico
caterva a virorumeral secreta coniubernio, eadem vobis, quod domura hanc lanta luce impletamesse
plagatangeret, crebrius in conveniusororum per- perspicio, ut vestra illa lucerna rnihi oranimodis
quirere ccepitquo loci [4/., loco] in monasteriocor- esse videatur obscura. >Et cum ne adhuc quidem
pora sua poni el cimiterium fieri vellent, cum eas talia loquenti quisquam responderet, vel adsensum
eodem quo creteros exterrainio raplari e mundo pracberet, iterum dixil: < Accenditeergo lucernam
contingeret. Ciimquenihil certi responsi, lametsi illam, quamdiu vullis; attamen scitote quia non est
siepius inquirens, a sororibus accepissel, accepit mea : nara mea lux [AL, mea Iux : narii], incipienle
ipsa cum omnibus certissimumsupernaeprovisionis aurora, mihi adventuraest. > Coepitquenarrare quia
[AL, promissionis]responsum.Cumenimnocle qua- apparuerit sibi quidam vir Dei [Al. om. Dei]qui
dam explelismatutinrelaudis psalmodiis,egressrede eodemauno fuerat defunctus,dicens quodadvenienle
oralorio famulaeChristi, ad sepulcra fratrum, qui dilucttlo perennem esset 'exilura ad lucem. Cujus
eas ex hac luce praecesserant,solitas Dominolau- veritas visionis cita [AL, ita| circa exorlum diei
des decantarent, ecce subito lux eraissa caelitiisve- puellaemorle probala esl.
luii linteummagnura venit super omnes, tantoque
CAPUT IX.
eas stupore perculil, ut eliam canticum quod cane- Quw sint oslensacwlitus signa cum et ipsa 'maler
bant tremefaclajintermitterent. Ipse autem splendor
congregationisitliuse mundo transiret.
Cumautem et ipsa mater pia Deo devoiaecongrecmissselucis, in cujus comparatione sol raeridianus
videri posset obscurus, non multo post illo elevalus galionisAedilburgaesset rapienda de mundo, appade loco, in meridianammonasterii partem, hoc est, ruit visio miranda cuidam de sororibus, cui nomen
ad occidentemoratorii secessit, ibique aliquandiu erat Torclgyd,quaj multis jam annis in eodemmoremoratus el ea loca operiens, sic videnlibusctinctis nasterio commorata,et ipsa semper in otnoihumiliad crelise alta subduxit; ut nulli esset dubium, quin tate ac sinceritaie Deo servire satagebat, et adjulrix
ipsa lux quajauimasfamularuraChristiesset ductura disciplinaeregulariseideramatri exislere, minoresdovel suscepturain caelis, etiam corporibus enrum lo- cendo vel castigandocurabat. Cujus ut virlus juxla
cum in quo requielura, et diem resurreclionisessent Apostolumininfirmitateperficeretur.taciaestrepente
exspectalura, monstraret. Cujus radius lucis lantus gravissimocorporis morbo, et per annos novem pia
exslitit [Al. erat], ut quidam de fratribus senior Redempiorisnostri provisione mulium faiigala : viqui [AL add. in] ipsa hora in oratorioeorum cum Ddelicet ut quicquidin ea vitii sordidantis ioter virtualio juniore positus fuerat, referret mane, quod[4/., tes per ignorantiamvel incuriam resedisset, tolum
quodmanej iugressi per rimas ostiorum vel fene- hoc caroinusdiutinae tribulationis excoqueret. Haec
strarura radii lucis, omnem diurni luminisvideren- ergo [AL, aulem] quadam nocte incipientecrepuscutur superarefulgorem.
lo, egressa de cubiculoquo manebat, vidit inanifeste quasi corpus hominis, quod esset sole clarius,
CAPUTVIII.
in sublime ferri, elatum vidclicet
Ut in eodemmonasleriopuerulut moriens, virginem sindoneinvolutum
solebant. Cumque
quw seerat teculura, clamaverit [Al., vocaverit]; de domo in qtia sorores pausare
ulquealia de corporeegressura, jam particutam diligentiusintueretur quo trahente levaretur sursum
fulurw lucis aspexerit.
haecquam contemplabaturspecies corporis gloriosi,
Eratin eodemmonaslerio puer trium vidit quod quasi funibus auro clarioribusin superna
[ DCLXXVIJ
circiter, non amplius,annorum, Aesica nomine, qui tolleretur, donecccelis patentibus inlroducta, ampropter infantilemadhuc ajlalem in virginum Deo plius ab illa videri non poluit. Nec dubium remansit
dedicatarum solebat cella nutriri, ibique medicari. cogitanlide visione,quin aliquis de illa congregatioHic prxfata pesiilentia lactus, ubi ad extrema per- ne citius esset moriturus,cujus anima per bona quae
185
1S8
BEDiE VENERABIUSPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
487
feejssetopera, qnasi per funes aureos levanda esset J t monasleriostrenuissime, in observantia disciplinra
ad cielos: auod revera iu contigit. Naranon muliis regnlaris, et in earum quaead communesusus perinterpositis dJefetis,Deo dUecta raater congregalio- linent rerum providenlia prrefuit.Cui cum propter
nis ipsius, ergastulo carnis edocla est; cujus lalera angustiamloci in quo raooasterium construclnmest,
faisseeonstat vitam, ut nemo qui eam noverit, dti- placuisset ut ossa famulortimfaraularumqueChristi
bitare debeat quin ei exeunti de bac vita caelestis quaeibidetnfuerant tumulata, tollerentnr, ettransferrenlur omniain ecclesiambeataeDeiGenilricis,unopatriaepatuerit iogressus.
conderentur in loco : quoties ibi claritas luIn eodem quoque monasterioquaedamerat femina que
minis cajlestis, quanta srupe fragrantia mirandi apnobiliset
ad
sanctimonialis.et sajculiliujusdignitatem
odoris, quaealia sint signaoslensa, in ipso
in amore futuri saeeutinobilior: quaeita multis jam paruerit
libro de quo baecexcerpsimus,quisquelegerit, inveannis orani corporis fuerat offieTodestituta, m ne
niet.
unum quidem movere ipsa membrumvaleret. Hrec
Sanenullalenuspraetereundumarbilror miraculum
tfbi corpus abbatiss» venerabilis in ecclesiamdeta.
sanitatis, quod ad ipsurocymiieriumDeodicataccnndonec
sepulhirre darelur, cognovit, postutavit
tum,
gregationisfactumittem libellus refert. Erai quippe
se illo aiferri, et in modum orantium ad iliud adcti- i in
proximo comes quidam, cujus uxor ingruente
nari. Quoddum (ierel, quasi viventein adlocuta,roocuiis caligine subita, laulum per dies eadera inogavit, ut apud inisericordiampii conditorisimpetra- leslia crebrescente gravata est, nt ne minimamquiret se a tantis tamque ditttinis eruciatibus absolvi. dera lucis
alicujus posset partictilamvidere. Cuidum
duotardius
exaudila
est
:
nam
dtes
Ncc multo
posf
crecitatishujus nocte clausa maneret, realiquandiu
decira, et ipsa educla ex carne, lemporalesadllietiovenit in mentem, quia si ad monasterium [Al.
pente
nes [A/., temporaJem adfiictionem]aeterna mercede add.
esset] dclata virgintim sanctimoniatium,ad remutavit.
liquias sanctorum peteret, perditam posset recipere
Cum vero prsefata Christi farjiula Torclgyd tres [AL, accipere] lucem. Nec distulit quin continuo,
adhuc annos post obitum dominajin hac vita lene- quod mente cmiceperat, expleret. Perducta namqite
relur, in tautum ea quam prajdiximusiufiimiiato a puellis suis ad [AL, in] monasterium, quia in
decocta est, ut vix ossibus hrereret, et ad ullimom, proximo erat, ubi lidem suajsanalionis inlegram sa
cum lempus jam resolutionis ejus instaret, non so- habere professa esl, introducta esl ad [AL, in] cylum membrorum caeterorum, sed et linguae molu iiiileriuin : et cura ibidemdiulius flexis genibusoracaruit. Quoddum tribus diebus el lolidemnoctibus ret, nibilo lardius meruit exattdiri. INamex-urgens
"
ageretur, subito visione spiritali recreata, os et ab oratione, priusquam exiret de loco, pelilrc lucis
oculos aperuit; aspectansque[4/., aspiciensque]in gratiam recepil : et qure faraularura raauibus adtlticaelum,sic ad eam quam intuebatur visionem, cce- cta fueral, ipsa libero pedum incessu domura lacla
pit Joqui: < Gratus raihi est multum adventusiutis, feversa est; quasi ad hoc solummodolucematnilterel leraporalem, ut quanta sanctos Cbristi lux in
et bene venisti. t Et hoc dicto, parumper reticuit
quasi responsumejtis queravidebal,etcui loquebatur, caetis,quaegralia virtulis possideret, sua sanatinne
exspectans. Rursunique quasi leviter iiidignalasub- demonstraret.
CAPUT XI.
junxit: < Nequaquamhoc lseta ferre queo. > Rursumque roodicumsilens,terliodixit : < Si nullatenus Ut rex ejutdemprovinciwSebbi, in monachicavitatn
conversationefinierit.
hodie fieri polest, obsecro ne sii longumspatium
Eo tempore [DC.XCIV]
in nofidio[Al. medioet]. > Dixit; el sicut anlea, papraeerat regno Orienlalium
rum silens, ita sermonem conclusit: < Si oranimo- Saxonuro, ut idem etiam libellus docet, vir multum
dis ila definilumest, neque hanc senlentiam licet Deo devotus, nontine Sebbi, cujus a supra meminiimraulari, obsecro ne ampliusquam hrec solummodo mus. Erat enim religiosis actibus, crebris precibus,
proxiroa nox intersit. > Quibus dictis, interrogata a ™piis eleemosyuaruin fructibus plurimum inteiitus;
ciicumsedentibus, cum quo loqueretur: < Cum ca- vitam privalam et monachicamcunctis regni divitiis
rissima,inquit, mea matre Aedilberge.> Ex quo in- et honoribus prreferens, quain et olim jam, si non
tellexere quod ipsa ei lempus sua; transmigrationis obstinatus conjugis auimtis divortium negaret, rein proximura nunciarevenissei. Nam et ita ut roga- licto regno subiisset.Unde [Al.add. el] multisvisum
bat, transacta una die ac nocte, soluta carnis simul et [AL, ul] saepediclura est, qiiia talis animi viritm,
el inlirtiiitaiisvinculis, ad aelernajgaudia salutis in- episcopuro magis quam regem ordinari decerft.
travit.
Cumqueaniios triginta in regno miles regni [At. om.
CAPUT X.
regni] crelesiisexegisset, correptus esi corporis inUt ad cymileriumejusdem monasleriiorans cwca firraitatepermaxima,qua et morluusest: aminonuillumen[Al , lucem] receperit.
que conjugem,ut vel tunc divinose serviiio pariter
Successit autero Aedilburgi iu officio abbatissae manciparent, cum ampliuspariter mundumaraplecti,
devota Deo faroula, nomine Hildilid, multisque an- vel potius raundo servire non possent. Quoddum
nis, id est, usque ad ultimam senectutem eitjem aegte impetraret ab ea, venit ad antistilemLundonia;
' Sufra. Vide m, 50.
SECT. III. - HISTORIAECCLESIASTICA.
190
eivitatii, vocabuto* Uaklheri, qui Erconualdosuo Aejusdem ac monacbi [4/., monacho]Sigbardo, quj
cesserat; et per ejus benedictioneun,habitum reli- post illum cum fraire Suefredo regnavit, et turba
giottisquera diu desiderabat[AL,desiderarat], acce. hoiiiinumnon modiea, inveotumest sarcofaguraiJlud
pit. Atlulit autem eidem et sunimaiij pecuniacnoti coDgriiseJringitiidinisad mensuram corporis, adeo u{
parvam, pauperiboserogandam,nil [AL, nihil] om- a parte capiiis eliam cervica) posset interponi;'a
nimodis sibi reservans; sed pauper spiritu roagU parie vero pedum, mensura quatuor digitorum in
sareofagoeorpus excederet. Condilus est aulem in
propter regnum caelorummanere desiderang.
Qui ctttn ingravescentepraefalaajgritudine, diera eoeJesiabeati b doctoris geiniuin,cujus «doctus njosibi mortis immineresensisset, limere coepithomd nitis cajlestia «perareditjicerat.
animi regalis, ne ad mortem veniens tantoadfeclui
CAPUT XII.
dolore, aliquidindignumsute personae, vel ore pro. Ut
episcopatumOccidenlaliumSaxonumpro Leulherio
ferret vel aliorum aaotu gereret membrorum.Undu
Haeddi, episcopatuniHrofensis Ecctesiwpro Pulla
aceito ad se prsefatourbis Lundonirein qua tune ips-s
Cukhelm, et pro ipto Gefmunddcceperit: el qui
tune Nordanhymbrorum
fqerint episcopi.
manebat, episcopo, rogavit ue plnres eo morienU
c Quartus Occidt»ntalium
Saxonumantiste»Lettthequaro ipse episeopus et duo sui ministri adessent.
Quoddum [4/., curo]episcopusJibeniissimese faclu. B rius fuit. Sit|uidera primus Birinus, secttndus Agilrum promilteret, non multo post idem vir Dei, dura berctus, ifiriiosexstnil Uini. Cumque mortuus esset
membra sOporidedisset, vidit visionem eonsoiato- Coiovalcb, quo regnante idem Leulherius episeopus
riam, quaeomneraei anxietatemraemoratsesolicitu- factus est, acceperuntd subreguli regnum gentis, ct
dinis auferret, insnper et qua die esset bane vitam divisum inier se tenuerunt annis circiter decem:
terminaturus, oslenderet. Vidit enim, ut post ipse ipsisqueregnaniibus defuictus est ille, et episcopatu
referebat, tres ad se venisseviros claro indtitos ha- functusest Haeddi pro eo : coosecratus[A/. add. esi]
biiu; quorum unusresidensante lectulumejus, slaiv a Theodoro in civilale Lundouia. Cujus episeopalus
tibus his qui seeum advenerant [AL, advenerunt] temporedevictis atque araoiis subregulis, Caeduaiia
comitibus, et interrogantibus de siatu ejus amm sttscepit imperium: et cuni duobus aimis hoc (elaiiguentemvisitara venerant [4/., venerunt], dixit nuisset, tandem superni regni amore compuncttisrequod animaejus, et sine ullo dolore , et eum niagno liquit, eodem adhuc prsesuleEcclesiam gubernante;
lucis splendore esset egressura de corpore :#ed et ac Rotiiamabieos, ibi vitam finivit, ut in sequentibus
tertigtnexinde dien quo esset moriturits insimiavit. Jatius dicendumest.
Quodita utrumque ut ex visione didicil completumpu Annoautem Dominieajinearnationissexcenlesimo
est. Namdie dehine tertio complela bora nona, su- septuagesimo" sexlo, cum Aedilredrex Mercioruni,
bito quasifeviterobdormiens, sine ullo sensudoloris addueto malignoexercitu, Cantiamvastaret, et ecclesiasac monasteriasine respeetupietalis[4/., araoemisit spiritum.
Cujus corpori wroulando praeparaverantsarcofa- ris] vel divini timoris fcedaret, civitatein quoque
gum lapideum: sed cum buic corpus iraponerecoj- Hrosi, in qua erat Puita episcopus,quamviseo terapissent, invenerunt hoc mensura palmi longius esse pore absens, communiclade absumpsit.Quodilletibi
sarcofago. Dolantesergo lapidein in quantum vale- eomperit, eccl*«iamvidelicetsuamrebus ablatisotnbant, addiderufitlongitutlinisarcofagiquasi duorum nibus depopulatam, dtveitit ad SexuulfumMerciomensuramdigitorum. Sed nec sic qiiidemcorpus ca- rum antistitem, et accepta ab eo possessioneeeclcpiebat. Unde facla difficultatcluniulandi,cogitabant sirucujusdamet agjjlli noo grandis, ibidemin pace
aut aliud [AL, aliuinj qurerere tecutura, aul ipsum vjtam JJjiiyit, iiij oiuninode restaurando episcopaiu
corpus, si possent, in genibus infleetendo breviare, suo agens : quia sietit supra diximus, magis in ccdonec ipso loculo caperelur. Sed mira res, et non clesiastieisquam in munttsuisrebus erat industrius;
nisi crelkus facta, ne aliquid horura fieri deberei, sed in illa so-lumecclesia Deo serviens, tibicumqoe
prohibuit. Namsubiloadstanleepiscopo,el filioregis rogabatur, ad docenda Ecclesire[AL, ecclesiastica]
- o Ualdheri. Annus obiius Earconualdi incertus, an. 674.,su.ccessitjn provinciaeadminislrationeuxnr
clarum tamen est fujsse anle regem SaebbaeReces- Sexburgaper unum annum, nec nessit imperio, ut
sum, tempore scilieetUaldheri,qui successigsevide- W, Malrn,ai|, jjisi vitttAeslituenle;M. Westm. vero
tnr an. 694, licct Savilius in Fastis ponat an. 697, scribii, I»4ignanlibmregni magmtibutet noleniibus
a reguo etpulsam. Atque
etiam poslquamfixisseiRecessuin Saebbaean. 694, sub sexuferaineo mi)iJaf<J,
frostra re- huic quidem notionifavet regni in subregulosdistriquod impossibileest, Earcojjuatdicorpus
nitentibusBerecingoet Cherteseia, in ecclesiasua butio. Nojandum tanien quod eodeni tempore quo
S. Pauli sepulium, leliqmaeejus in scriniiiraelevaiaj, i)li regnasse perhibeulur,regum noraina Aescuiniet
et culttiisolemniterposiiaj au. 1J48, M- WEST,Ear- Kcntuini annales ad Caeduallainjinplenl, dum nulconualdi dies obitus in Marjyrologioconsiguatur iius e subregiilis jiieniiofacta est. Alia autem Occ.
Sax. regina fuit regis Earcoubercti uxor ni, &
ad 50 Aprilis, translationisad 1-4Novembris.
b Doctorit gentium. SepuJcrura regis Sebbae ibi iv, 19.
e Sexio. Fefellithic Baronium Edjtio Opp. Bedru
visum fuisseiradiiur usquead maguamecclesiaecojian. 1666.
Coloniensis,qni loco Sexti Septinium legit, conira,
jTagralioiieai
c Cunr/us.Temporaepp, Occ.Sax.usquead Leuthe- juss. el Editiones meliores. Causamiuvasionisredrium an. 670, vide m, 7. llli successit hic Haedtli dunt scriptores insolentem quandaro Hloiarii regis
Cantiaeresponsionem; qua autein de re fuerit uon
an. 676.
d Subreguti.Coinvalch sine prole exslincto circa . traditur.
m
BED^ VENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.'
!98
•191
carmina divertens. Pro quo Theodorus in civitate A\.c et si propier d inimicitiasmemorati regis in patria
Hrofi Cuichelmumconsecravit episcopum.Sed illo [4/., patriam] sive parocbia sua recipi non potuit,
post non multura temporis, prae inopia rerum, ab non tamen ab evangelizandipoluit ministeriocohiepiscopatudecedeqte, atque ad alia loca secedente, beri: siquidem.divertensad provinciamAustralium
Gebmundumpro eo subslituitantistitem.
Saxonura, quae post Cantuariosad austrum et ad
Annodorainicaeincarnationissexcentesimoseptua- occidentemusque ad OccidentalesSaxonespertingit,
gesimoaoctavo,quiestannusimperiiregisEcgfridioc- habens terram familiarum seplem millium, et eo
tavus,apparuit menseAugustostella quredicitur co- adhuc lemporepaganis cullibus serviebat; buicvermela; et tribus mensibuspermanens,matulinishoris bumfideiet lavacrumsalutisministrabat[DCLXXVIU].
oriebatur, excelsamradianlisQaramajquasicoluranam Erat autemrex gentisipsius [AL,illius] Aedilualcb,
prseferens.Quoetiam anno orla inter ipsumregem non mullo anle baptizatus in provincia Merciorum,
Ecgfridum, et reverenlissimumantistitetnUilfridum prrusenteac suggerenterege Uulfehre, a quo eliam
dissensione,pulsus est idem antisles a sede sui epi- egressus de fonle, loco filii susceplusest: in cujus
scopatus, et duo in locum ejus subslituti episcopi, signumadopiionis, duasitli provinciasdonavit, Vequi Nordanhymbrorum.genlipraeessenl: Bosavide- ctam videlicet insulam, et ° Meanvarorumprovinlicel, qui Deirorum, et Enia, qui Berniciorumpro- *«*ciam in gente OccidenlaliumSaxonum.Itaqueepivinciam gubernaret: hic in civilate Eburaci, ille in scopus, concedente, irao multum gaudenle rege,
Hagustaldensi,sive in LindisfarnensiEcclesiacathe- primosprovinciaeduces ac milites sacrosanctofonte
dram habens episcopalem, ambo de monacborum abluebat, verura presbyleri Eappa, et Padda, et
collegioin episcopatusgradum adsciti. Cum quibus Burgbelm, et Oiddi[AL, Burghelin, Oiddia], caeteet Eadhaed in provincia Lindisfarorura,quam nu- rara plebem, vel tunc, vel tempore sequente baptiperrime rex Ecgfrid, superato in bello et (ogato zabant. Porro regina noraine Eabae [AL, Eabae]in
Uulfhere, oblimierat, ordinatur episcopus.Et hunc sua, id est, Huicciorumprovincia,fueral baptizala.
primum eadera provincia propriumaccepil prrusu- Erat autem filia Eanfridi, fralris Eanheri, qui ambo
lem, secundttraAediluini,tertium Eadgarum,quar- cum suo populoCliristianifuere. Cajlerumtota protum Cyniberctura,quem in praesentihabet. Habebat vincia Auslralium Saxonum divini nominiset fidei
enim anle Eadbaedura, antistitem Sexuulfum, qui erat ignara.
etiam Merciorum el Mediterraneorum Anglorum
Er«jtautemibi inonachusquidamde natione Scotsimul episcopusfuit: unde et expulsus de Lindissi, lorum, vocabuloDicul, liabens monasteriolum[AL,
in illarum provinciarumregimine permansil. Ordi- monaslerium]permodicumin loco qui vocatur f Bonati sunt autem b Eadhaed, Bosa, et Eala Eboraci sanhamm, silviset inari circumdatum, et in eo fraab archiepiscopoTheotloro: qui etiam posl tres ab- tres quinque sive sex, in humili et paupere vita
scessionisUilfridiannos, liorum nuraeroduos addi- Domino famulantes. Sed provincialiumnuilus eodil anlistites [DCLXXXI],
Tunberctum ad Ecclesiara rum vel vitara aemulari, vel prajdicationerocurabat
Hagustaldensem,remanente Eata ad Lindisfarnen- audire.
sem, et Trumviniad provinciainPictorum, quaetunc
Evangelizansaulem genli episcopusUilfrid, non
temporis Anglorumerat iraperiosubjecta. Eadbae- solumeamab aerumnaperpetuaedaranationis,verum
dum de Lindissireversum, eo quod Aedilred pro- et a clade infanda [AL, nefanda] temporalis interiviiiciamrecepisset, HrypensiEcclesiajpraefecit.
lus eripuit. Siquidem tribus annis ante adventum
CAPUTXlll.
ejus in provinciam, nulla illis in locis pluviaceciUt UitfridepiscopusprovinciamAutlraliumSttXfinum derai, unde et fames acerbissima plebem]invadens
ad Chrislumconverlerit.
impia nece proslravit.Deniqueferunt [AL, fertur]
Pulsusest aulem|abepiscopalusuo Uilfrid.etmulta quia saepequadragintasimulaut quinquagintahomidiu loca pervagatus,Roraamadiit, Brittauiainrediii; nes inedia macerati procederentad praecipiliuraali* Octavo.Antiquusscribendimoduslectores minus D 9 Meanvarorum.Permanet adhuc hiijns
provinciaj
exercilatusin errorem induxit, ut septimumnonum- memoria in coinitatu Hantensi, centuriis Meansoclavo legerint.
que
Eastmean,Weslmean,et Mansbridge.
brough,
b pro
f
Eadliaed. Hiccum reliquis episcopisLindisfaroBosenltamel Selaeseu. Ex his inonasteriisqure
riim proprie dictis, sedem habuit in Sidnacestria adhuc situm suiiin et iioinenretinent, surrexit Cisprope Gainsbrough, per novem successionesusque sancaestir, hodie Chichester,cum sedes episcopales
ad Brihlredum.De Eadhaedovide supra m, 28.
ab ignobitibus et incommodioribustocis ad urbes
c El si propler, etc. In Ed.: Quw tamen illo ab- transferrentur. Ecclesia paulo post condita a Raeunle propteracerbamhosliumoppressionem
proprium dtilpboepiscopo, et postsubitam conflagrationemab
haberenequiverit.
eodera reconditacura auxilioet munificentiaHenrici
episcopum
d Inimicitias. Harum
causa assignalurpraejudiciis primi regis, pulchramspectamibusfaciem exhibet.
ab Ermenhurga contra Uilfridumconceptis.Aedil- Nomen loci a Cissa Aellae filio qui priraus ibi
tbryde prima Ecgfridiregis uxore quaeUilfridopa- Saxonura regnum fundavit, regulis eiymologicis
trocinium praebuil in monasierium secedente, Er- non male convenii, sed si verura est quod anlinieiiburga qure in tboro regis successit summum quarii volunl, Brittones ibi positatn lialiuis.sesuara
Imiic illi favorein in odiumct invidiauiverlit. Hoc Caersei,actura erit de Cissa, altiorqueapparebil Cicerie volunt ejus historiajscriplores an recle vidoi cestrireorigo.
append.n. 18.
194
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
quod sive ripam maris, et junctis misere manibus, A dona speciatiter [AL, spiritualiter] osiensa fuisse
pariter omnes aut ruina perituri, aut fluctibusab-Jf perhibentur [AL, perhihent]; utpote ubi nuper
sorbendi decidereni. Verum ipso die, quo baptisma"£
l' expulsa diaboli tyrannideChristus jam regnare coefidei gens suscepit illa [Al. add. illo], descendit perat: e quibus unum quod mibi reverentissimus
'
pluvia serena sed [A/., ef| cepiosa, relloruit terra,' [AL, reverendissimus ac retigiosissimus]antistes
rediit [AL,rediilque]viridantibusarvis annuslaetuset Accasrepiusreferre, el a (idelissimisejusdemmonafrugifer. Sicque abjectaprisca superstitione, exstif- sterii fratribussibirelalumasserere solebat,memoriae
ftata idolatria, cor oniniumet caro omnium exulta- mandarecomraodumduximus.Eodemferme lempore
verunlin Deum vivum : inlelligenles,eum qui verus quo ipsa provincianomenChristi susceperat, mullas
est Deus, et interioribus se bonis, et exterioribus Briltaniajprovinciasmorlalitassrevacorripiebat,quae
caelestigratia ditasse. Nam et antistes cum venisset cum praefatumquoquemonasterium,cui tunc regcndo
in provinciaro,tantamque ibi famis poenarovideret, religiosissimus Christi sacerdos, vocabulo Eappa,
docuit eos piscandovictum quaerere.Namquemare praefuit,nutu divinaedispensationisattingerel; mulel flurainaeorum piscibusabundabant; sed piscandi tique sive de his qui cum antistite illo venerant, sive
peritia genti nulla nisi ad anguillas tantum ineral. de rliis qui de eadem provincia Saxonum nuper ad
I fiderofuerant vocati, passim de hac vita raperentur;
Coilectis ergo undecumque relibus anguillaribus,B
hominesantistitis miserunt in mare, et divina se visumest fratribus triduanum jejuniumagere, el dijuvame gratia mox cepere pisces diversi generis vlnamsuppliciterfA/.,jugiter]obsecrareclementiam,
treeentos: quibus trifariam divisis, centum paupe- ul miserrfordiam sibi dignaretur impendere, et
ribus dederunt, centura his a quibus retia accepe- [Al. om. ei] sive periclitanteshoc morbo a praesenti
rant, centum in suos usus habebant. Quobeneflcio morte liberaret, seu raptose mundoa perpeiuaanimae
muttumanlislescor omniumin suum convertitamo- damnalioneservaret.
rem, et libentius eo praedicantecrelestia sperare
Erat tunc temporisin eodem monasteriopuerulus
cceperunt, cujus ministerio lemporaliabona sump- [AL,parvultis] quidam de natione Saxonum, nuper
serunt.
vocalus ad fidem,qui eadem taclus inlirraitate, non
Quo tempore rex Aedilualchdonavitreverentis- paucotempore recubans in lectulojacebat. Cumergo
simoantistiti Uilfrido terram ocloginta septem fa- secunJa memorali jejunii ac supplicationum dies
miliarum, ubi suos homines qui exules vagabantur, ageretur, conligit forte ipsum puerum, hora ferma
recipere posset, vocabulo Selaeseu [4/., Heleseu], secunda diei, in loco in qtto aegerjacebat, solum inquod dicitur Latine Insula vituli marini. Est enim1r. veniri: cui divina dispositione[4/., dispensatione]
locusille undiqueniari circumdatusprreter ab occi- subito beatissimi
apostolorum principesdignati sunt
denle, unde habet ingressumaraplitudinisquasija- apparere. Erat enim puer mullum simplicisacman»
ctus fundae:qualislocusa Latinis peninsula,a Graecis
1 sueti animi, sinceraque devolione sacramentafidei
. solet chersonesos vocari. Hunc ergo locumcum acquresusceperat servans. Salutanlesergoillum verbis
cepissetepiscopusUilfrid,fundavitibi monasterium,' piissimis apostolidicebant: < Nolitimere, fili, morac regulari vita instituit, maximeex his quos secum1 tem
sollicituses: nos enimte hodiernadie ad
pro
qua
adduxeratfratribus : quod usque liodie successores
' cajlestia sumus
regna perducturi. Sed primum extenere
noscuntur.
Nara
ejus
ipse illis in*partibusan- spectare habes donec misssecelebrentur, ac viatico
nos quinque,id est, usque ad mortein Ecgfridiregis,• doiniiiici
ac sanguinis accepto, sic infirmicorporis
merito omnibus honorabilis, officium episcopatus
5 tate simui el morte absolulus
,ad aeternain caelis
et verbo exercebatet opere. Et quoniamilli rex cum1
subleveris. Clama ergo ad te- presbyterum
gaudia
praefata \AL, praefati]loci possessione, omnes qui1
el dicito illi quia Domintisexaudivit preces
Eappan,
[Al. quae] ibidem erant, facultatescum agris et ho- vesiras, et devotionemac jejunia propiiiusaspexit:
minibusdonavit, oninesfide Christi institutos, unda1
de hoc monasierio, sive [41. add. de]
neque
aliquis
inter
baplismatis abluil;
quos, servos et ancillas3 n
hac cladeultra moriei
ducentos quinquaginta: quos omnes ut [4/., non1 adjacentibus possessiunculis
turus est; sed omnes qui alicubide vestris hac ajgri»
a
servitute
daemonica
solum] bapiizando
salvavit,
' tudine
resurrecturi a languore, prislina
.ls.borant,
add.
etiam
liberlale
donandobumanaejugo5
[Al.
sed]
sunt sospitate [4/., pristinajsospiiali] recuperandi,
serviiuiisabsolvit.
a CAPUTXIV.
prster te solum qui hodierna es die liberandus a
morte, et ad visionem DominiChristi cui fideliter
Ut intercessione
Osualdiregis, pestiferamortalilas
sil sublata.
servisti, perducendus in caelum: quod divina vobis
In quo tunc monasterio nonnulla caelestisgraliae
e misericordia per intercessionem religiosi ac Deo
a CAPOT
xiv.Magnahicest differenliamss.in nume.
" capul ipsum U omittunt, prout ab hoc vel illoveteri
randis capiiulis.Nec hic litulus nec proxiraesequens
s Codice transcripti fuerint. Sed cum argumenta et
est in indicecapitulorumCodicis Mori, etiamsi cat- dispositiocapitum bene conveniantsubjecioin vulga- ribus rass., unusque e veleribus rass. foliumdeesse
put 14 sit in ipsoCodice, quod et de CodiceCotloniano 11 nolandum esi, sed in CodiceCotlonianoI fatealur, et recepli ordinis muiatioconfusioriemalideesl hoc capul 14 de Osualdo.einotatur ininarginee quam lecloribuspariat, ego in anliquorumCodicum
manu valde antiqua : Hic deeslfolium.Exinde eliam
n dissonantiavulgatem dispositionemsecutus sum,
sequioresmss. vel argumeutacapitum 14 et 15, vel
195
PRESBYTEftl0PERUM PARSIV. —MTORICA.
BEDiEVENERAB1LI8
m
195
dilecti regisOsuatdi,qui quondamgeuli Nordanhym-A
•Vipsuuntempore illo ex eodem est monasteTieroptt»
brorum cl regni temporalisauclorilate et Cbristianae de rauiido; ex qua nimirum visioneiwilti qui Naee
pietatis quse ad regnumperenne ducit devotionesu- audire potuerunt, ad exorandamin adversis iwnam
blimiler praefuit,conferredignataest. Hac etenimdie clemeniiam, et ad salutaria jejiwiorum remedia
idem rex ab infidelibusin bello corpotaliterexslin- subeiuda sunt roirabiliteraccensi: ela ex eo temctus,mox ad sempiternaaniraaruragaudiaadsumptus pore non solumin eodem monasterio,sed el in plein crulumet eleciorumest socialusagminihus.Quae- risque locisaliis, ecepitannuatim ejusdem regis ac
rant in suis codicibusin quibus deluociorumest ad- mililis Christi natalitiusdies missarumcelebralione
nolata depositio, et invenientillum bac, ut diximus, venerari.
b CAPUTXV.
die raptum esse de sacculo.Celebrentergo n__lssas
percuncta nionasteriioratoria liujus, sive pro [AL, <V*
Cneduallarex, inlerfeetorege GeuissorirmAedilualch, provinciamitiam iwna twde ue tlepoptUaper] gratiarumactione[AL, actionem]exauditaesuae
tioneatlriverit.
deprecationis, sive etiam in meraoriamprsefatiregis
Interea superveniens eum eMrcitu Caechtaffla,
Osualdi, qui quondamipsorumgenti praeerat.Idcoque
pro eis quasi pro suae geulis advenis supplexorabat juvenis strenuissimusc de regio genereGettissonim,
ad Dorainum:et cunclisconvenienlibusad ecciesiamB cum exularet a palria sua, interfecit regem Aedifratribus coromunicentomnes sacriliciis caelestibus, lualcb, ac proviimam illarasrevacaede ae depopulaet ila solutojejunio corpusquoque suis reficiantaii- tione atlrivit foci.xxxv]; sed m*x expulsus est a
d ducibus regis, Berclhuno et •>Andhuno,qui oVin*
Bientis. >
Quru cum omnia vocato ad se presbytero puer ceps regnum provinciai lenuerutvi: quorampriof,
verba narrasset, interrogavit eura sollicitus quales poslea ab eodem Caedualla, cum esset rex Geuissoessent habitu vel specie viri qui sibi apparuissent. rum, oeeisusesl, et pravinciagraviore[AJ,add. eul)
Sodet ini tjui [AL,isqni}
Respondit: < Praeclari omnino habitus et vullus servitiosubaela[DCLXXXVI].
erant, laetissimiac pulcherrimi,qualesnunquamante posl Caeduallam regoavit, simiHprtymciam THam
videram, neque aliquos bominura tanti decorisac adfliclione plurimo annorura lempore mancifavrt.
venuslatisesse posse credebam.Unusquideraatton- Quare tactum est ut teto iilo lemporeepisenpnm
sus erat ut clericus, alius barbam habebat prolixam: preprium habere nequiret [Al., neqwverto]; sed
dicebanlquequod unus eorum Petrtis, aliusvocaretur revoeato denium Uilfrido primo suo antislitfl,ipsi
Paulus : et ipsi essent ministri Dominiet Satvatorisi episeopo Genissonum,id est, OecidentaliumSaxoi nuia tjtti essent * in Ventaciviiate,sobjacerent.
nostri Jesu Christi, ad tuitionem nostri nionaslerii
rnissi ab ipso de crelis. > Crediditergo verbis pueri'' °
s CAPUTXVf.
presbyter, ac slalim egressus requisivit[AL,qure- Ut fecta insttia Christianosincolat susceperit,tujus
'
sivit] in annali suo , et invenit eadem ipsa die
regii duo pueri sialim post deceptumbaplitma tint
: vocatisquefraOsualdum regem fuisseperempCum
inlerempti.
>
tribus, parari prandium, missas fieri, atque omnes
Postqsaa»ergo Caedwallaregno potitus est Geuis- stwum
communicare more solito praecepit: simulet infir-cepit et insutan»Veetam,qureea[DCLXXXVI],
oblationis
9 tenus [AL, hactenus]erat tota idotalriat dedila; tranirtntipuero, de eodemsacrificiodominicae
particulamdeferri mandavit.
giea[AL,siragica]eredeomnesindigenasexterminare,
Quibus ila geslis, non multo post, eadem ipsa die6 ae suaeprovincirebemines pro h» substitoere cone tendit, vote se obtigans,quamvisneetiun*[A4., nonpuer delttnctusest, suaquemorie probavitvera fuisse
c dwn],regenetatus, ut ferunt [AL, ut fertur}, m Chrirerba quaeab apostolisChrisli audierat. Sed et hoc
r sto, quia si cepissetinsulam, quarlam partetn ejus,
ejus verbistestimoniutmperhibuit,quod nemoproeter
« Ex eo tempore.Non prorsus immeritodocli viri
f 7ii Ventfl.Ibi tunc temporis fuit Haedda episco'i
observanteshoc caput deesse in raultis etiam veteri- pus. D*quo Theodomsin suis Dccretis: < Nolomus,
n _. iino nobis nott convenit, 'i|wofralre nostro sanctisbus mss., ejnsquescopum in sancti Osualdi cultum
adeo pronecollimare, adsulum igilur Bedaejudiea- *>*
simoHaeddastipcrstite,qui EcclesiamUentana» tam
ruut. Sed cum caput ipsum sit iu CodicibusMorielit insigniter nobiliiavit, auctoritale suinini ponlificis
e AgaHionistransrerendocorpusbeatissimiBiriniOcciCotton. II, et Cotlonianiisaller folium sibi deesse
e detttaliumSaxouuo»a-pestoiraVilla Doreacaestrenai
praedicet,additoquodhujusgenerisnarrationesBecfaj
n ubi reconditunterat, una cura sede in Uenianaareinon-sint absimiles,noivoperaepretiumduxi seve*>m
ii vitatem, ctijtisciiaiu laboreac studio, aposloticoque
niiuis hic exercere censuram. Ceilum est muJtara
it roandato,extuuc pritnoconlirraataestin ipsa civitate
populi devotionemad S. Osualduradirectam,.sicut
ic sedes episcopalisdigmtatis, Parochiamsuara in aliliymiii solemnes in ejus festa couipositi adhuc
lesiaittur. Vide append.n. 19.
quo lardereijiiiiiiiuemlo.> DeCaeduallavide pluraiv,
b CAPUT
is 12, et v, 7. Swtn. In Venta.Sic Trev. Cod.*cum
XV. De positionehujtiscapitis in antiquts
niss. videnolam ad caputsupenus.
edit. Anglosaxonica,pro eo quod habent caeterivul0 De Regiogenere.Fuit liic CacduallaCynbercli
li gati oimies,invsntiin eivilaie.CHIVFL.
s CAPUIXVI. It>indke capitumCo^iicisMori hic
filius, Ceaddaaneptis,CulhajsiveCuihuinipronepos,
s,
>- esl tilulufrcapitis 14, licct in ipso CodiceprreponanCeaulinimagniabnepos.Tres enim (ilioshabuitCure tur duo superioracapila sub nwmero14, et hoc caput
thuinus , Ceaddaro Gaeduallreavura, Cuiham Iure
OsualdiClilonisavura.
de Veetasil lantum conlinuationumeri14. Quod1et
Cynibaldum
proavum.et
d Ducibus.Cantio cura veterauoexercitu redeunl- de Codiceiiideu*ColtonianoH nolandumest. Vide
tibus.
supra ad>caput 14.
o Andlmno.Floieiitius Aedithunum
vocal.
m
SECT. III. ~ B»T(SHA ECCLESiASTICA.
gimul et prsedae,Dominodaret. Quod M*solvit, at, k prrefatumpelagusintrat; finitoqoeconflicm,in Oceahanc Uilfrido episcopo,qui tunc forle de gente swa num relusi, unde venerant, redeunt.
superveniens aderat, utendampToDominooSerret.
CAPUT XVU.
Est atilem mensara ejuscem insulaj, juxta restimaUnde be synodofacla in campo Haethfelda[Al., Hetfeld],
tionemAngloruuJ,milledticentarumfamtliariM».
prwsidentearehiepiscopoTheodoro.
data est episcopopossessioterrre trecentarum familiarura. At ipse partera quam accepit, commendavit
•audiens Theodorusfldem
His temporibus[DCLXXX]
cuidam de clericissuis, cui noroenBerntiini, et erat Ecclesiae Constantinopoliper bajrestm Eulychetis
fitius sowis ejus, dans ilii presbyterumnoinineHid- multumesse lurbatam, et EcclesiasAnglorumqnibns
dila, qui oranibus qui salvari veitent, verbum ac praeeratab hujusmoditatbeinmwiwrsperdarare desilavacraravitaj ministraret.
derans, collectovenerabiliuo»sacarclotumdoctorumUMsilentiopraetereundumnon esse reor, quod ita qm plurimorumcoetu, cujus essent ftdei siBgulisein fide caprimtlias[AL, primitia]eorum qui de eadera insuta «ttjlusinquirebat, omniuinqae unaBimem
licredendo salvati sunt, duo regii pueri, frafres vide- tljcficareperit consensum: et bonc synodaWbus
licet Arualdi regis insuiae,speciali sunt Dei gratia teris ad instruelionem meraoriarmfoesequentitem
coronarti:siquidem imminenlrbus insulae hostibns, B eommendare curavit, quarum tideJicet literarum
roga lapsi sunt de insula, et in proximam Jutorum istud exordiomest:
< In nomine DomininostriJesu Christi Salvatoris,
[Al., Viloram]provinciamtransfati: ubi cum deiati
essent in locumqui vocalura Arflapidem,occulendos imperantibusdominis piissimisnostris Ecgfrido rege
$t a faeie regis victoris eredidissent, proditi sunt, Hymbronensium, anno decimo regni ejus, sub dia
»lque oceidi jussi. Quodcum audisseiabbas qtiidam quintadeciraaKalendasOctobres, indicttoneoctava ;
el presbyter, vecafeutoCyniberci, habens non longe et Aedilredo rege Mercinensium,anno sexto regni
ab inde monasterinmin locoqui vecatur b Hreutford, ejus; et Alduulfo[4/., Aduuifo]rege Estranglorum
id est, Vadnm harundinis,venit ad regem, qui tunc [AL, Estangloruro],anno decimoseptiraoregni ejus;
eistlem[ALiisdem]in partibttsoccultns curabatur a et Hlothariorege Cantuariorum,regni ejus anno seVoTwerrbus
qure ei inflictafuerant prruliantiin insura piimo: prresidente Theodoro, gratia Dei archlepiVecta: pestutavitqueab e», ut si neeesseesset pueros scopo Britlaniaj insulaj, et civitatis Doruvernis; una
jnterfici, prius eos IfeeretfideiChristiaiirfisacrameir- cum eo sedentibuscajterisepiscopisBrittaniaeinsulae
tis iinbui. Concessit rex, ei ipse jrvslrHctosverbo viris venerabilibus, prajpositis sacrosanctisEvangeveritatis, ae fon-iesalvatorisfA/'.,salutari] aNutos,de J, liis, in loco qui SaxonicovocabuloHaetbfelth [AL,
ingressuregni aeternicertos reddidil.Moxqueilli, irr- Hetfeild]nominalur,pariter fraclantes, fidemrectara
stante cirnilice, mortemItstiswbierelemporalemper et orthodoxaniexposuiraus; sictit Domious imster
quamsead vit»manimaeperpettramnonduMtabantes- Jesus Christus [Al. @m.Christus]incarmrtustradidit
se transiluros.Hoeergo ordine,postqtiainomnesBril- discipulissuis, qui prajsenlialiterviderunt et audictaniaruniprovinciajfidemChristisusceperanr,suscepit runt sermonesejus, atque saivctorimtPatrum traditlit
et insula Vecla, in qua tamen ob rerumnain:eternre symbolum,el generaliler omnessauctiet universales
subjectionis,nemograduromiuisteriiac sedis episco- synodi, et omnis probabilium catholicae Ecelcsire
, pafisante Danibelem,qui nune OccidentatiumSaxo- doclorumchorus. Hositaque seqtientesnos pie atqne
num [M. add. et Geuissorum]est episcopus,accepil. orthodoxe, juxla divinitusinspiratara docirinam eoSila est autem haec insula contra niediumAnstra- rum professi crediraus cousonariter, et confiteinoir
lium Saxonumet Geuissorum,interposito pclago la- secundumsanctosPalres, proprieet veraciter Pairem
titudinistrium miliium qtiodvocalur c Solvente:in et Filiumet Spiriiumsanclum f rinitaleni m unrtrtte
quo videlicet pelago hini aestus Oceani qui circum consubstaiitia!em,et unitalerain Trinitate, hoc est,
Brittantam ex infinitoOceano septentrionali erum- unum Deumio Iribus subsisteiUiisvel pefsonisconpunl, sibimet invicemquolidie corapugnantcsoccur- D substantialibus, ajqualis.glorifeel heiioris. »El post
rtmf, ultra osliumflummisd Horaelea, qiiodper ter- ntulta hujusmodiquw ad reetwfideiconfessionem
perras Jiitorum,quaeadfregionemGeuissorurnpertinent, linebani,.kwc quoquesancta syiiodussuis literis addrt
«OT
a Ad Lapidem. Inter Uentamet Hanlonamvicultis litani in suis
quiqueproviuciisper Itatiam, Galli;is*,m;
est Sloneham,qui nomine suo hunc locumvindicat. convocaiisepiscopis, sulTragiasua ConsiantiiiopohTn,
b Hreutford. Ilodie Redbridge, ponle ibideuiIo«o miftemfa defiirerunt. Hoc
igitur Theodorusex paria
vadi conslructo. In KalendarioDunelm. Wilhelmus AnglicaiifB
EccJesir*hoc loeo prajstat. Hoc etiam Uilde Redefordameraoriamhabuit n Kal. Apriles. fridusctiiii Romaeesset m causa appeliationiscoram
prior
c Solvente.Wormiusia Musajosuo, pag. 4, reli- in
synodo, omniiim Brittanicaruin Ecclesiarumnoquias hujiis nominisobservavii in cceta, seu terra mine, ex mera et certa sua scientia praj titit. Vide
saponariae proraontoriishujus freti eruta, quaeab v, 20. Aliajassignantur causre hujus synadi, confirmatio fundatioiiismonasterii.MeJesliamsied,
Anglissoleterd appellariconsuevit.
et bullie
d Homelea.VulgoRamble.
de eadem prorauJgaiio,de quibus Uilfridus
e Audiens.Durasynodusgeneralis sexta Constan- papalis
Romam raissusa Uulfherirege Merciorum, sed de
et MOBO- his nihil in fleila, nec quidquamibideelaralumpraelinopolisederet contra haeresin Euvtychetis
Ibelitarum, Agathopapa unam-Romaj habuTtad de- ter fidei syrabola. Seil serieoi iHStovii»UiLfewii
vkle
«larandamOccidentarisEcclesirefidem, ei raciropo- siimit positam append. n. 19.
SOfl
BED^EVENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS IV.— HISTORICA.
[AI., addidit\: < a Suscepimus[4/., suscipimus]san- ifknoverat, quo concedenteet possessionemterrte larcias el universalesquinquesynodosbcatorumet [Al. .giente, ipsum monasleriurafecerat.
om. et] Deo acceptabiliumPatrum; id est, qui in NiAccepit et prajfatum Johannem abbatem Brittacacacongregati fuerunt trecentorum [41., trecenti] niam perducendum; quatenus in monasterio suo
decemet oclo,contraArium impiissimuraet ejusdem d cursum canendi annuum [AL, per annum], sicut
dograata; ct in Constantinopolicentumquinquaginta, ad sanclumPetrum Romaeagebatur, edoceret: egitcoulra vesaniamMacedoniiet Eudoxiiet eorum dog- que abba [AL, abbas] Johannes ut jussionem accemala; el in Epheso primo ducenlorutn, contra ne- perai pontificis, et ordinem videlicet, ritumque
quissimum Nestoriumet ejusdem dogmata; et in canendi ac legendi viva voce prajfati monasterii
Chalcedonesexcentorum[A/., duceniorum] el iri- canlores edocendo, et ea qure totius anni circulus
ginla, contra Eutychen [AL, Eutychetem]et Neslo- in celebratioue[AL,celebrationem]dierurafestorura
rium, et eorum dogmata; et iterum in Conslanlino- poscebat, etiam lileris mandando: quaehactenusin
poli, quintocongregatisunt concilio,in tempore Ju- eodem monasterio scrvata, et a raultis jam sititt
sliniani minoris, contra Theodorum[AL, Theodore- circumquaquetranscripta. Non solura autem idem
tum], et Theodoreiiet Ibre epistolaset eorum dog- Johannes ipsius monasterii fratres docebat, verum
mala conlra Cyrillum.>Et pautopost: < Et synodum" de omnibus pene ejusdemprovinciaeraonasleriisad
b
quaefacta est in urbe Roma, in lempore Martini audiendumeum, qui canlandierant periti, confluepapaebeatissimi, indictione octava, imperante Con- bant. Sed et ipsum per loca in quibus doceret,
stanlino piissimo anno nono. Suscepimusel glorifi- multiinvitare*curabant.
camus Dominumnostrum Jesum, sicut [Al. add. et]
Ipse auiem exceptocanlandi vel legendimunere',
isti glorificaverunt;nihil addenlesvel sublrahentes: et aliud in mandatis ab apostolicopapa acceperat,
et anathematizamuscorde et ore quos anathemati- ut cujus esset fidei Anglorum Ecclesia, diligenter
aarunl; et quos susceperunt, suscepimus:glorilican- edisceret, Roraamquerediens referret. Namet syntes DenmPatrem sine iniiio, et Filium ejus unige- odum beali papaj Martini, cenlum quinqueepisconilum ex Patre generatum ante saccula, et Spiritum porum consensunon mulloante Romaecelebratam,
sanctumprocedentemex Patre et Filio inenarrabili- contra eos maxime qui unam in Christooperationem
ter, sicut praedicaverunthi quos memoravimussupra, et voluntatemprsedicabanl, secumveniens attulit;
sancti apostoli, et prophetae,et doclores.Et nos om- alque in praefatoreligiosissimiabbalisBenedictimones subscfipsimus[AL,subscribiraus],qui cumTheo- nasterio transcribendamcommodavil.Tales namque
doro archiepiscopofldemcatholicamexposuimus.> p eo tempore, fidem ConstantinopoliianacEcclesiae
multum conlurbaverunt; sed Dominodonante proCAPUT XVIII.
diti jam tunc et victi sunl. Unde voleus Agalbo
De'Johannecantatoresedisapostolicw,qui propter papa, sicut in aliis provinciis, ita eliamin Brittania
docendumBritanniamvenerit[AI.,venerat].
qualis esset stalus Ecclesiae,quarnab haereiicorum
Intererat huic synodo, pariterque calholicaefidei contagiis caslus , ediscere ; hoc negoliumreverenc decreta firmabat vir venerabilis Johannes archi- lissimoabbatiJohanniBrittnniaradestinato
injunxit.
cantator [AL, archicanlor] ecclesiaesancti apostoli Quamobrem collecta pro hoc in Britlania synodo
[.41.om. apostoli]Petri, et abbas monasterii beati quam diximus, inveniaest in omnibusfidesinviolaia
Martini, qui nuper venerat a Roma per jussionem catholica: datuinque illi exemplarejus RomamperpapaeAgathonis; duce reventissimoabbate Biscopo ferendum.
[4/., Bisi episcopo], cognomine Benedicto, cujus
Verura ille patriam revertens, non multo postsupra meminimus [Al. om. cuj. sup. mem.J. Cum quam Oceanum transiit, arreptus iiifirmilate, ac
enim idem Benedictusconstruxissel monasterium defunctusest
: corpusque ejus ab amicis
[DCLXXXI]
llrillanire, in honorembealissimi\AL om. beatissipropter araorem sancti Martini cujus monasterio
mi] apostolorumprincipis , juxla oslium fluminisjjpraeerat, Turonisdelatum , atque honorificesepulUiuri, venit Romatncum cooperatoreac socio ejus- tum est. Nam et benignoEcclesiaeillius bospitio,
dem operis Ceolfrido, qui posl ipsum ejusdemmo- cum Brittaniam
iret, exceptus est : rogalusque
abbas
nasterii
fuit, quod el ante sajpiusfacerecon- multuma fralribus, ut Romamrevertens, illo itiuere
sueverat, atque honorificea beatae memorisepapa venirel, alque ad eam diverteretEcclesiam.Denique
: peliilque, et ibidemadjtitorcs ititieris et injuncti opcris accepit:
Agathone susceptus esl [DCLXXVIII]
i qui etsi in ilinere defunctusest, nihilorainusexemaccepit ab eo in munimentum liberlaiis monasterii
[Al. om. monasteriij quod fecerat, epistolamprivi- plum catholicaefidei Anglorum Roroaro perlatum
legii ex auctorilate apostolicafirmalam; juxla quod> est, alque ab apostolicopapa omnibusquequi auEcgfridum regem voluisse, ac licentiam dedisse> diere vel legere, gratantissimesusceptum.
a Suscepimut.In majorem cautelam suscipiunlur
'
est contra eos qui unam in Christooperatioomnes synodigeneralesconira omnes haereses,sicut1 brata
moris fuit. Hujusmodiconfessionumformasab epi- nem et voluntatempraedicabant.Vide caputproxime
scopis in suo accessufactasvide Libro DiurnoRora. sequens.
o Decrelafirmabat.Videappend., n. 17.
a
26
ad
52.
pont., pag.
d Cursumcanendi.Yide
append,, n.42,,
>Martini. Additttrhaec synodus quia direcle cele199
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA
202
CAPUT XIX.
A De qua ferunt, quia ex quo monasterium petiit,
UtAediltlirydreginavirgoperpetuapermanterit,cujut, nunquam lineis, sed solum laneis vestimenlis uti
nec corpusin monumenlocorrumpipotueril.
voluerit: raroque in caiidis balneis, praeter immiAccepit aulem rex Ecgfrid conjugem nominei nenlibus sollemniismajoribus,verbi gratia Paschae,
i Penfecostes, Epiphaniae, lavari voluerit; et tunc
, filiamAnna regis Orientalium
Aedillbrydara[DCLX]
Anglorum, cujus saepius mentionem feciraus, vifii novissima omnium, lotis prius suo suarumquemibene religiosi,ac per omniamenle et opere egregii:: iiistrarum obsequio creteris quae ibi essent famulis
quam et alter ante illumvir babuerat uxorem,prin- [AL, famulabusj ChristL Karo [4/. add., etiam]
i prajiermajorasollemnia,vel arctioremnecessitatem,
ceps videlicet Australium Gyruiorum, vocabulo
Toridberct.Sed illo post modicumtemporis ex quoi plus quam semel per diera manducavit: seraper, si
eam accepit defuncto, data est regi praefato: cujusi non infirmitas gravior prohibuisset, ex tempore
consortio cum duodecihi annis nteretur, perpetua« matutinresynaxeos, usquead ortum diei, in ecclesia
tamen mansit vifginitatisintegritaie gloriosa; sicutt precibus intenta perstiterit. Sunt etiam qui dicant
I quia per propheiiae spiriturii, el pestilentiam qua
mihimetsciscitanti cum hoc an ita esset quibusdam
venisset in dubium, beataemenioriaeUilfrid episco- ipsa esset moritura, praedixeril,et numerumquoque
pus referebat, dicens se testem inlegritalis [AL,, B eorum , qui de stto roonasteriohac [AL, lioc] essent
virginiiatis]ejus esse certissimum: adeo ut Ecgfri- de mundo rapieudi, palam cunctis praesenlibus
dus promiseritse ei terras ac pecunias multas essej intimaverit. Rapta est autem ad Dominumin medio
donaturum, si reginae posset persuadere ejus tttii suorum[DCLXXIX],
post annos septem ex qiio abbaconnubio, quia sciebat illam nnllum virorum plus5 tissaegradum susceperat: et aequeut ipsa jusserat,
illo diligere. Necdiffldendumest nostra etiamaetate
; non alibi quam in medio eorum, juxta ordinem
fieri poluisse, quod aevo prrecedente aliquoliess quo transiefat; ligneo in locello sepulta.
factum fideles historiae narrant : donanle unoi
Cui successit in ministeriumabbatisst»soror ejus
eodemqueDomino,qui se nobiscum ttsquein finemi Sexburg [DCXGV],
quam habuerat in coujugemEarsrjeculimahere pollicetur. Nam etiam signtimdivinii conberct rex Cantuariorum. Et cum sedecimannis
miraculi, quo ejusdem feminaesepulta caro cor- esset sepulta, placuit eidem [4/. add. sorori] abbarumpi non poluit, indicioest quia [4/., quod]a virii tissaelevari ossa ejus, et in locello novo posita in
coritacluincqrruptaduraverit.
ecclesiam transferri; jussitque quosdam fratribus
Quaemultumdiu regem postulansut srjeculicurasi quaerere lapidem, de quo locellum in hoc facere
jelinquere, atque in monaslerio, tantum vero regii- possenl: qui, ascensa navi, ipsa enim regio Elge
Christo servire permitteretur; ubi vix aliqttando
i G undique est aquis ac paludibus circumdata, neque
impetravit,intravil monasieriuma Aebbreabbatissre,
, lapides majores habet, venerunt ad eivilatulam
quaeerat amita regis Ecgfridi,positumin locoquemi [Al., civitatem] quandam desolatam, non procul
b Coludiurbem nominaut, accepto velamineSancti- inde sitam, qurelingua Anglorumd Grantacaestirvomonialishabitus a praefatoantisliteUilfrido[DCLXXI].catur : et niox inveneruntjuxla muros civitatisloPosl anhumvero ipsa facta est abbatissain regione. cellum de marmorealbo pulcherrime factum,operquaevocatur c Elge; ubi constructo monasterio vir-. ctilo quoque similis lapidis aptissime teclum. Unde
ginum Deo devotarumperpluriuro mater virgo , etj inielligentesa Dominosuum iter esse prosperatum,
, graiias agentesfetulerunt ad inonasteriura.
exemplisvitaecaelestisesse ccepitet monitis[BCLXXII].
5,01
. quot Itujusmansionisoriginalesvide append., n. 20.
&Aebbw.
Fuit Aebba virgo regio Nordanhymbroc Elge. illa enim Aedilthrydispatria fuit, ibi frarum sanguine prognata, Aedilfridi iilia, Osuiu etl
Osualdisoror, Ecgfridi amita. Primara habuit nian-. trem habuit AiduulfuraOr. Ang. regem, sororesque
sionem super Deruentamfluviumin vico hodiesuo( summa pielaiisfama, de quious vide in, 8. tiistorici
nomine insignito, vulgo Ebchester.Postea Coldin- taroen aliam hic tradunt mutaticoenobiioccasionem,
Coludiurhs dicitur, transmigra- quod Ecgfridusnempe, Iiberlatisa conjugio cOncesgharaiam,quaeBedae
vit. Alia fuil ejusdemnomiiiiset monaslerii abba- _ sa; pcenilens,raonasterioColudanoviin inferreconatissaan. 870quaj, naribus tabioqueabscissis.iuroreinD tus est. Et longa hic narratur legenda itineris non
Danicumevasii, el reliquassorores ad suuinexem- magis periculisquain miraculispleui, ut marilumefptum induxit. BedaeautemAebba vixit tempore S. fugerei; de quibusvideHistoriamEliensis Ecciesire
Cudbercti, eique famtliarisfuit, vitleBedamin Viia Bibiioth.Coiton.Nero A. J5, editam iu Monasiico
S. Cudbercti, cap. 10; obiil an. 684, Jiabelque"me- i, p. .87. In hoc loco Aedilihrydein sanclorum
canoiiem noraine S. Audry recipi nieruit, ei
moriamin MarlyrologioAnglicanotlieAugusti25.
b Cotudiurbem.Hodievicusiu Mreatisseu Merchia
, locuin in MartyrologioRoraanobabuitdie Junii 23.
Scoiire, ubi probabile est sitamfuissePloteraaeiCo- DieStrauslalioiiisin MartyrotogioDnglicanopro feSlo
lanam. Quod autem recentioresa Colideisdeducaut, Jiabitaest die Octobris17. De Aedilthrydevide plura
itj plane Bedrein nientemuon vettit.Nonenim erant Wil. Malra.de pont. IV, p. 275,295. T. Walsinghani
Colideised Cetdei, locisquenomiriadederunt non a in Ric. 1, p. 3o8. Ecclesia Etiensisab Aedillhryda
cultu quera inibi exercebant,sed a celiis quas inco- constructaan. 675, combustaa paganis an. 870
luerunt. Hunc tocum propter revefeuiiain Dei et Post aliquot .annos qtioitammodoresarcila clericis
S. Cudbercli Eadgarus rex Scotiaj dedil monasterio acuessitad an. 970, AediluoldusEp. UiiitoninoiiaDunelm.ad susientaiionemejusdemmonasierii: sed cliis replevit anno eodem; Henricus primus setlem
iustiiuit an. 1108.
processu lemporis placuit priori ei Iratribusibidem• ' episcopalum
d
Grantacaestir.ln pejore slatu est hodie Grttnt
ecclesiamerigere , et monacliosejusderamonaslerii
locare. Codexras. Wessinglou,pag. 38. Cliartasali- chesterjuxta Caniabrigiain.
PATROt. XCV.
7
BEDJl VENERABIUSPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
204
Cumquecorpus sacrae virginis ac sponsaeCklsti A
j| seorsumfabrefactus, ad meusuram capitis illius apaperto sepulcro esset prolatura in lucera, ita incor- tissime (iguratusapparuit.
Esl aulera Elge in provincia Orientalium Angloruptum inventumest ac si eodem die fuisset defuncta, sivebumocondita; sicut et prxfatus antistes rum regio farailiaruracirciter sexcentarura, in simiUilfrid, et multi alii qui novere, teslantur. Sed litudinera insulae, vet paludibus, ut diximus,circertiori notitia medicus Cynifrid, qui et morienti' oumdaia, vel aquis : unde et a copia anguiikrum (
illi, et elevaiaede lumitlo adfuit; qui[Al. om. qui] quaein iisdem paludibuscapiiuitur,nomen accepit;
rererre erat solitus quod illa inlirmata babuerit ubi monasteriumhabere desideravitmemorataChrilumoremmaximumsub maxilla.< Jusseruntqueine, sti famula, quoniamde provinciae.orumdeinOrientainquii, inciderelumorem iUum, ut efflueret noxius liiim Auglorumipsa, ut praefalisuraus, carnis origibuinor qui inerat: quod dura facerem, videbaturilla nem daxerat.
CAPUTXX,
gperbiduum aliquanto levlus habere; ita ut mulli
Hymnus de Illa.
putarent quia [AL, quod] sanari posseta languore.
Videturoppnrtunumhuic Ilistorise,etiara hyraiium
Terlia autem die prioribus adgravatadoloribus, et
rapta cotifestimde mundo, doloremomnemnc mor- virginitatisinserere,quemante annos pluriraosiu IauI demacpraeconiuniejusdem
lem perpetuasaluleac viia mutavil. Cumquepost tot JJ
reginajaca sponsajChrisli
AL, tam mullos] annoselevanda essentossa de se- elegiaco melro composuimus,et imitari morera sa.pulcro, et exlento desuperpapilione, omnis congre- craeScripturae,cujus Historiaj carmitia plurima ingalio, hinc fratrum, inde sororura, psallens circum- dita : et haecmetro ac versibus constat esse corristaret; ipsa autem abbatissa intus cum paucisossa posita.
elalura et dilutttra [4/., elevaturaet delatura]intras- AlmaDeus[AL, Dei]Trinitas, quae\Al. qui] saeciila
sel, repente audivirausabbatissamintus voce clara
[cunctagubernas,
Adnuejara coeplis,alma DeusTrinitas.
proclamare: Sit gloria nomini Domini. Nec multo
post clamaverunt me-, intus [AL, undique]rcserato BellaMaro resonet, nos pacis dona canamus:
Muneranos Christi, bella Maroresonet.
ostio papilionis : vidique elevatura.de tumulo, et
positumin lectulo corpus sacrre Deo virgiius quasi Caruiinacasta niilii, foedrenon raptus Helenrc,
Luxuseril lubricis, carrainacasta mihi.
dormientissimile. Sed et discooperto vultus indumento, monstraverunt mibi eliam vulnus incisurre Donasupernaloquar, miserajnon prrelia Trojae,
Terra quibus gaudet: dona superna loquar.
quod feceram, curalum; ita ut mirum in niodum
pro aperto et hianle vulnere cum quo sepulta erat, En Deus nltus adit venerandaeVirginisatvura:
*
(
Liberet ut hoiniiies,en Deusaltusadit.
tenuissima tunc cicatricis vcstigia parerent [AL, G
apparerent].>Sed et lintearainaomniaquibus involu- Feraiiia Virgoparit iiiundidevota parenletn,
Porta MariaDei, feminaVirgoparit.
tum eral corpus integra apparuerunt,et ita nova,
ut ipso die viderenlur castis ejus membrisesse cir- Gaudet amicacohors de Viigineniatfe Tonantis:
cuindata. Ferunt autein quia curo praefalo turoore
Virginitaleraicans gaudet araica cohors.
ac dolore maxillae sive colli premeretur, muliura Hujus lionor genuit casto de germineplures,
deiectalasit hoc genere intirmitatis,ac solita dicere:
Virgineosflores hujus honor genuit.
t Scio cerlissime quia merito in collopondtis lan- Ignibns ustaferis virgo non cessat Agatha,
Eulalia et perfert ignibusustaferis.
guoris porto, in quo juvenculam rae raemiiiisupervacua raonilium pondera portare : ct credo quod •Castaferas superat ineniis pro culmine Tecla,
ideo me superna pielas dolore coll) voluit gravari,
Euphemiasacra casta feras superat.
ul sic absolvar reatu supervacurelevitatis; duin Ltelaridet gladios ferro robuslior Agnes,
Cajcitiainfesloslaetaridet gladios.
mihi nunc pro auro et margarilis, de cotla rubor
tumoris,ardorquepromineat. > Conligitaulem tactu Mtiliusin orbe viget per sobria corda iriumphus,
indumentorumeorumdem,et dremoniaab obsessis._ Sobrieiatisamor uiultus in Orbeviget.
elfugata[4/., fugata]corporibus,et infirrailatesalias Wostraquoqueegregiajam terapora virgo beavit aliquotiesesse curatas. Sed et loculumin quoprimo
Acdilulirydanitet noslra quoqneegregia.
sepulla esi, nonnullisoculosdolentibussalutt fuisse Orta patre eximio,regaliet stemraateclara :
Nobiliofdorainoest, orta palre eximk>.
perhibent; qui cum suum caput eidem loculo appotienles orassent, moxdolorissive caliginisincomroo- Percipil indedecus reginae,et sceptra strbastris,
dum ab oculisamoverent. Laverunt igitur virginesi
Plus stiper astra manens,percipit indedecus.
[Al. virginis]corpus,et novisindutumvestibusintule- Quidpelis, alma, virutn, spons.0jam dedila summo
runtin ecclesiam,atque in eo quod adlatumerat, sarSponsusadesl Christus,quidpetis, alma, virum?
cophagoposuerunt,ubiusquehodieitl magnavenera- Regisut reihereimatrem jara credo sequarislionehabelur. Miruravero in modum ita aptum corTu quoquesis maler regis ut ajtiicrei.
pori virginissarcophaguminvetiiumest, ac si ei spe- Sponsa dicatrrDeo bis sex regnaverat aunts,
cialiler prajparaiumfuisset: et locus quoquecapitis
Inque monasterioest sponsa dicataDeo.
203
a SponswClmsti. Al. add. : Et ideoveraciterreginwquia sponswChristi.
206
105
SECT. III.' — HIST0MA ECCLESIASTICA.
A quodnequaquamsilenlibprrelereundumarbiiror, sed
lola sacfala polocelsisubi floruit aciis,
multorumsaluti, si referatur, fore prolicuum. OcReduidftaique aniraaratota sncrata pok»,
Virgintsalma caro esl lumulata bis octo Novembres, cisus est ibi inler alios, de imlitia ejus juvenis, vocabulolmma, qui cumdie illo et nocte sequentimter
Nec putet in luraulovtrginis alraa caTO.
cadaveriioecisorumstinilis morlno jaceret, tandem
Chrisie, tui est operis, quia vesliset ipsasepulcro
recepto spiritu revixit, ac residens sua vulnera,
Inviolala nitet: Christe, tui est operis.
prout potuit ipse alligavit: dein modicum requietus
Hydroset ater abit sacraspro vestis honore,
levavit se, et coepit abire sicubi amicosqui sui euMorbidiffugiunt,hydrosel ater abit.
•ram agerent, posset iiiveuire.Qitoddurn faceret, inZelusin hoste furit quondamqui vieerat Evttm:
veniiisest, et eaptus n viris hostilis etefeittis, et atl
Virgoiriumphatovans,xelas in hoste furit.
doraiotimipsorum,comitemvidelicetAedilrediregis,
. Aipice, nupta Deo,qtiresittibi gloria lerris :
adductus : a quo interrogalus quis esset, tirault se
Quaemaneatcaelis,aspice,nupta Dao,
militemfuisse confiterl; rusticum se potius et pauMunera(ajta capis festivisfqjgidattedis,
'
perem, atque uxoreo viuculo couligaturnfuiSsereEcce venit sponsus, imineraIreta capis.
Spondit; et propter vieium militibus atlferendumin
Et nova dulcisonomodulariscarmina plectro
] expeditionemsecum suis [,4(., shi] similibusvenisse
B
Sponsa hyranoexultas et nova dukisnno.
lestatus est. At ille suscipienseum, ctiramvulneribus
Mullusab AUithronicomitatusegregat agni,
egit; et ubi sanescere [4f., sanari]coepil,nociu eum,
Qua» affeclutulerat fiullusab AUithrom, .
ne aufugeret, vinciri prrucepit. Nec tamen vincifi
CAPUTXXl.
fJl Theodorusepiscoputinter Ecgfridumet Aedilredtm potuit; nam mox ut abiere qui vinxerant, eadem
ejus sunt vincula soluta.
regespacemfecerit,
consejrjo Habebateniiti germanuni fratrem ctii nomen erat
Anno regni Ecgfridi nono [ECLXXIX],
gravj prajlio intcr ipsum ct Aedijredumregem Mer- Tunna, presbyterum et abbatem monasterii in civiciorum juxta fluviiima Treania, b occisus est Afil- tale quae hactenus ab ejus nomine d Tunnacaestir
futnifrater regis Ecgfridi,juvenis cijrctterdecem et cognominatur: qui cum eum in pugna peremplum
«ctft aonprura, Wriqueprovinciaemullum amabilis. audiret, venit quajrere si forte corpus ejus invenire
Nam e(, ? sororeip ejus quru dicehatur Osthryd, rex posset, inventmnquealiumilli per omniasimillimum,
Aadilred hajjebat uxprem, Curaque materies belli pulavit ipsumesse :' quem ad monasteriumsuum tlejcripris et ininiicitiajlongiorjs inter reges populos- ferens, honorillcesepelivit, et pro absolutione aniqueferoces videreturexorta, TheodorusDeodihclus! rareejus srepiusmissas facere curavit. Qiiarumcete• brationefactum est
aaUstes,diviijo funcius [AL, fretusj auxilio, «alttli-'
quod dixi, ut nullus eum posset
fgr» exhortatiojiecpeptiuutanti ppriculi funditusex- vincire, qutn eoniinuo sotverettir.Interea comes qui
; adeput, pacatis aUeruirumregi- euni lenebat, mirari el interrogare coepitquare liStinjgiiiliBcendiutin
Ji»*.ac populis, iiulliusaniina bominispro interfecto• gari non posset, an forte "literas soluloriasde quafratre, scd debita solunjniodoroulta [AL, mul- libus fabtdte feront, apud se haberet, propter quas
jffiBJs
cta] pecunioqregi ultori daretur. Gujus fcederapacisi ligari non nosset. At ille respondif nibii se laliufn
! arlium nosse; < Sed habeo fratrem, inquit, presbyjjiulto exinde temporeinter eosdem regeseorumque
. rum in mea provincia, et scio quia ille me interferegna ajuwupt.
ctttm pulans, pro me missascrebras [AL, celebrare]
PAPUT XXII.
Ut vinculacujusdameapim, ctm pro eo misswcanta-. facit: et si nunc in alia vita essem,ibi animamea per
intercessiones ejus solveretura pcenis. > Dumque
renlur, soluiatinl.
In prajfatoaulem praelioquo occisus est rex Ael-- aliquantotemporeapud coinitemteneretur, animadfuini, memorabile quoddam factum esse constat,, verterunt qui eum diligenlius considerabant, ex
* Treanla.Si boc prajlium consertumest ad au-- AusiralesSaxonesin reditu refugiumquaesivit.
ii .d Tunnacaestir.Si BedreTunnacaestirsit hodiernum
glrumTreanlaj iluvii, probabileest locumhahuisse
a" Tiumoulhtalia apparet norainis origo, quam abbatis
Aeduinttou),quera accolreab Aeduino ibi interfecto
s Tunnaead.locuin relatio, situs scilicet monasteriiad
deducunt; et liuic opiriioui favent Malnasburiensis
n ostia Tini fluvii. Setl Bedanon dicu Tinrautham a
Codieesedrtl, in quibus hujus regit jUvenis oomen
n Tunna dictara, sed Tunnacaeslriara,quae nan a(ia
Aeduimwdicilur. Certum taraen est Aediiinqm,in
- ratione a lecloribusTiiimuthreponitur, quara quod
agre Eboracensijuxta Haeihfaelthoccisitm,aicMalmsburiensisAeduinum procedere ex errore vel prelili illam sono proximamiiiveniunt,nec altum locumlias beot quem ei substituant. De.monastei-ip Tinmuvet scriptorum.CujusgenerisTnnumerahabent fjtius
auctoriseditiones.Noh obstahte igitur hujtisoppjdi
li tliens,ivide notain ad Iiigetlingumi.u, 14. Porco quo
incertus adhuc restat hujus prrelii locus.
lopiTyiinacaestirfueritincertum restat. Quodautem
nomine,
* Occitusett. Aelfuiniexdem praedixeratUilfridus
s fuerit abbas Tiiiina e Bedrchisioria.manifeslumest.
cuma rege Ecgfrido Eboraco pulsum subsannajofes
s llle eniin Bed* fei'|Ccoaevoignotus esse non pomii.
• Literw spluloriw.Qualia fueriint apud aiitiquos
qui propterregem erSnt, in risum crepantesderidebant. Contigit enim ui, anno revoluto, eOdemdie
e 'Eyiatct. ypau.[ixza.,id est, incantatioiies quaulam
quo eptseopiisprajUdiciumTnEboraco passusfuerat,
;, obscurie quas ,et Craesumin rogo dixisse.ferunt. Et
cadaver regii adolescentisillatumurbi longumindi- OlympiajMilcsioet Kpliesioluctantibus,aiunt Mileeeret jusiiiium.
sium luctari iion poluisse,qupd alier EphesUs tajo
« Sororem. Exhac attinitate faclum est, ut Uilfri- pedis alllgjsset. Ea ajutemre couipertaliu,erisquei||i»
dus episcopatupulsus, in regno Merciorummahere
e solutis, Ephesiumtficiesprostratumfuisse tradunt,»
non pcrroissus,sed apud Fresones in abscessu, etlt SUIDAS.
PRESBVTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
BEDiE VENEUABILIS
208
207
I Hancmihi historiameiiam quidameorum, qui ah
vultu et habilu et sermonibusejus, quia non erat de A
paupere vulgo, ul dixerat, sed de nobilibus.Tunc ipso viro in quo facia est audiere, narrarunt: unde
secreto advocans eum comes, interrogavit eum in- eam quia liquidocomperi,indubitanterHistoriaenotentius unde esset, promitlensse nihil ei mali factu- strce Ecclesiasiicaeinserendamcredidi,
CAPUTXXHI.
lum pro eo, si simplicitersibi quis fuisset, proderet.
•Quoddumille faceret, minislrum se regis fuissema- De vita el [Al. om. vita ei\ obilu Hilde abbalissw.
Anno post hunc sequente, hoc est, anno dominicre
iiifeslans, respondit: < Et ego per singula lua responsa cognoveramquia rusticus non eras, et nunc incarnationissexcentesimooclogesimo,religiosissima
dignusquidemes morle, quia [Al„ quod]omnesfra- [4/., religiosaj Christi famulaHild, abbatissamonatres el cognatimei in illa sunt pugna inlerempti; sterii quod dicitur Slreaneshalch, ut a supra relunec te tamenoccidam,ne fidemmei promissijprteva- liraus, post multa qure fecit in terris opera caclestia,
ricer. >
ad percipiendapraemiavitre caelestisde terris ablaia
Ut ergo convaluit,vendiditeum LundoniamFreso transivit die quinta deciraa Kalendarum DecetJi[AL, Fresoni; al., Frisoni] cuidam; sed nec ab illo brium, cum esset annoruni sexaginta sex : quibus
cum illuc duceretur nllatenus potuit alligari. Verum aequaporlione [AL, partilione] divisis, triginla tres
cura alia atque alia vinculorumei genera hostes im- primos in sreculari habitu nobilissime conversata
poncrent [Al. add. dissoluta sunt]; cnmque vidisset complevit,et tolidem sequentes nobilius in monaqui emerat vinculis eum non potuissecohiberi, do- cliicavita Dominoconsecravii.Nam el nobilisnalu
navil ei facullatem sese redimendi si posset. A erat, hoc est, filia nepotis Aeduini regis, vocabulo
[.'1/.om. A] tertia autem bora quandomissaefieri so- Hererici : cum quo etiam rege, ad prredicatiorem
lebant, saepissimevincula solvebantur. At ille dato beatse niemoriaePaulini, primi Nordanhymbrorutti
jurejurando ut rediret, vel pecuniamilli pro se mit- episcopi, lidemet sacramentaChristi suscepit, atque
teret, veuit Canliamad regem Hlotheri, qui eral fi- hajc usquedum ad ejus visionem pervenire meruit,
lius sororis Aediltbrydrereginrede qua supra dicttim inlemerata servavit.
esl, quia [A/., qui] el ipsequondam ejusdemreginre
Quaecum, relicto habitusajculari, illi soli servire
minister fueral: peliitque et accepit ab eo prelinm decrevisset,secessit ad provinciamOrienlaliumAnsuaeredemptionis, ac suo dominopro se, ut promi- glorum [DCXLVIII|
: erat namque propinqua regis
serat, raisit.
illius, desiderans exinde, si quo modoposset, dereQui post hrrc patriamreversus atque ad suum fra- licia patria et oinnibusquaecumquehabuerat, in Gattrcm perveniens, replicavit ex ordine cuncta quaef, liam pervenire,atque in monaslerioCale peregrinam
sibi adversa,qusevein adversissolatia provenissent: pro Dominovitam ducere, quo facilius perpetuamia
cognovitque,referenle illo, illis maxime temporibus caelispatriara posset mereri. Nam et in eoriemmosua fuissc vincula soluta quibus pro se missarum nasterio soror ipsius b Heresuid, mater Alduulfirefuerant celebrala sollemnia.Sed et alia qure pericli- gis OrientalitimAnglorum,regularibussubdiia discitanti ei commoda contigissentet prospera, per in- piinis, ipso lempore coronamexspeciabataeternam:
tercessionerafraternam et oblationemhostiaesaluta- cujtis acmulataexemplum,et ipsa propositoperegriris caelitussibi fuisse donataintellexit. Multiquehaec' nandi annum toiura c in praefata provinciaretenia
a praefatoviro audientesaccensisunt in fide ac de- est : deindeab Aedano episcopo in [41. om. inj pavolione pietatis ad orandum, vel ad eleemosynasfa- triam revocata, accepit locumunius familiaead d seciendas, vel ad ofterendas Dominovictimas sacrre• pteiitrionalemplagam Uiuri flnminis,ubi aequoanno
oblationis,pro ereptione suorum qui de saeculomi» tino monachicamcum perpaucis sociisviiam agebat:
Post haccfacia est abbatissa in monasterio quod
graverant : inlellexerunt enim quia [41., quod] sa: vocatur c Heruteu[DCL];quodvideticelmonasterium
criliciumsalotaread redemptionemvaleret et animrc
faclum erat non multo anle a reiigiosaChristi faet coiporis sempilernam.
" Stipra. iii, 24, 25.
D 4 Septentrionalem.Interiit, ut videtur, hic locus,
b Heresuid. Asserit hic Beda HeresuidamHildrc
i nisi per eum intelligamusecclesiamS. Hildtecujus
sororem in monasterio Calensi seclusam vixisse,, certa inilia snnt sequiorum teinporum,et quae in
nnde multa profcrunt auctores argumenta quibusi Australi Tinae (luminis potius quam septentrionali
Redamerroris insimulcnt, in eo prajcipuequod cumi Uiuri plaga sita esi. Nonimpossibiletamen est, quod
Hitda propositum religionis intrandaj cum sororei sicut monasteriumGyruiensecum UiremuthensicoaHeresuidain monasterioCaiensisumpseritanno 648,, luit, nonobstanteparallela loci distaniia,ita ecclesia
monasteriumCalense constructum non fuit a Bald- hrec, licel ad Tinam posita, a Uiuronomen accipiat:
hilda fumiatrice.Sed adeoincerta sunl (emporafun- nusqtiamenim invenire polui monasteriuma septen! trionali plagaUiuri, nisiilludquodBenedictusBiscop
dationis Calensismonasterii,'utdifficile sit affirmare
auctorem qui non procul ab illis temporibus vixitt fundavit.
• Heruteu. Hodie Hertlepool,maris fluxutantum
hallucinatura, praesertim in historia lam celebri,,
sanclimonialesAnglicanaetanla pars fuerunt. non insuia. Quod reliquum est ibi monasterii, nou
|cujti8
' c In prwfataprovincia.Orientaliumsc. Anglorum,
, primaeest institulionis, sed ordinis' Fratrum Minosicnt Bedahoc ipso in loco cxpresseaffirmat: quareJ rum. EcclesiaparochialisHcrtensis,una cum mullis
fcedus est eorutn error, qui Hildamin monaslerium
l aliis in ea regione possessionibus,accessitad mona- chos de Gisburn in agro Eboracensi donalione doCalensead sororeraHeresuidaratransiisseexindecolligunt. Namid quidemin propositohabuit,sedin prae- mini Brucajifundatoris.
fata provinciarelenia,abAidanoepiscoporevocata
est.
SECT. HL — HISTORIAECCLESIASTICA.
209
810
mula a Heiu, quaj prima feminarum fertur in pro- A
, tus : de ultimis infra dicendum est, quod eoruna
vinciaNordanbymbrorumpropositumvestemquesan- primus Hagusiaidensis [4/., Augustald], secundus
ctimonialis habitus, consecrante Aedano episcopo, Eboracensis Ecclesiae sit ordinatus episcopus. De
suscepisse. Sed illa post non niulium tempus factii medio nunc dicamus, quia cum in utroque Hildaj
monasterii,secessit ad civitatem Caleariam qure a abbatisste monasterio lectioniet observationi Scrigente Anglorum b Kaelcacaestir [AL, Kalcacestir]j pturarum operam dedisset, landem perfecliora deappellatur,ibique sibi mansionerainstituit. Praelatai siderans, venit Cantiam ad archiepiscopum beatae
autemregimini monasteriiillius famula Christi Hild, recordationisTbeodoruro: ubi postquam aliquandiu
mox boc regulari vita per omnia,protit a doctis virisi lectionibus sacris vacavit, etiam Romam adire cudiscere poterat, ordinare curabat: uam el episcopus, ravit, quod eo tempore magnaevirtutis ajstimabatur:
Aidan, et quique noverant eam religiosi, pro insitai et inde curo rediens Briltaniam adiisset, diverlit ad
ei sapientia et amore divini famulatus, seduloeami provinciam Huicciorum [AL, Huicliorum] cui tunc
visitare, obnixe amare, diligenter erudire solebant. rex Osric praefuit; ibique verbum fidei praedicans,
Cum ergo aliquot annos huic monasterio, regula- simul et exemplum vivendi sese videntibus aique
ris vitaeinstitutionimultuminlenta praeesset[DCLVIII],audientibus exbibens, multo tempore mansil. Quo
contigiteam suscipere etiam conslruendum sive or- B tempore antistes provinciaeillius, vocabulo Bosel,
dinandummonasleriumin loco qui vocatur c Strea- tanla erat corporis infirmitate depressus, ut officium
neshalch, quod opus sibi injunclum non segniter episcopatusper se implerenon posset: propter quod
implevit. Nam eisdem quibus prius monasterium, omniumjudicio praefaiusvir in episcopatumpro eo
eliam hoc disciplinisvitreregularis instituil : et qui- electus, ac jubente Aedilredo rege, per Vilfridum
dem multam inibi quoque [AL, multum videretur beatae memorire antistitem qui tunc teraporis medii terraneorum Anglorumepiscopatumgerebat, ordinaessej justiliaj, pietatis, et castiraoniae,caeterarumque
: pro eo quod archiepiscopusTheoi tus esl [DCXCI]
virtutum, sed maxime pacis et caritatis custodiam
docnit: ita ut in exemplumpfimitivaeEcclesiaenul- dorus jam defunctus erat, et necdunialius proeo
lus ibi dives, nuilus esset egens, omnibusessem om- ordinalus episcopus. In quam videlicet provinciam
nia communia,cum nihil cujusquamesse viderelur [AL, in qua prov.] paulo ante, boc est, anle prrefaproprium. Tantanauiem erat ipsa prudentiae,ut noni tttin virum Dei Boselum,vir slreuuissimuset doclissolumrnediocres quique in necessitatibus suis, sedI simus, atque excellentis ingenii, vocabulo e Tatfrid,
etiam reges ac principes nonnunquam ab ea qurure- de ejusdein abbatissaemonasferioelectus est anlistes
rent consiiium,et invenirenl. Tantum lectionidivi-• [DCLXXX]
: sed priusquam ordinari posset, morte
narum Seripturarum suos vacare subditos, tantumi immaturaprrereptus est.
operibusjuslitire se exercere faciebat, ut facillimei
Non solum jveroprafata Christi ancilla et abbaviderentur ibidem qui ecclesiasticumgradum, hoc tissa Hild, quam oranes qui noverantob insigne pieest, altaris officiumapte subirent plurimi posse re- tatis el gratiaj matrem vocare consueverant, in suo
periri.
monasteriovitte exemplo praesentibusexstitil: sed
Deniquequinqueex eodem monasterioposleaepi-' etiam [Al. add. in] plurimis longe manentibus, ad
scOposvidimus, et hos omnes singularis meritt act quos fetix industriseac virtutis ejus rumor pervenit,
sanclitatis viros, quorum haic sunt nomina, Bosa,, occasionemsalulis et-correctionisministravit. OporAetla, d Oftfor, Johauneset Uilfrid. De primo suprai tebat namque impleri somniumquod mater ejus Brediximus,quod Eboraci fuerit consecratus antisles : gusuidin infantia ejus vidit: quaecum vir ejus ' Hede secundobreviter inlimandum, quod in episcopa- reric exularei sub rege BrittonumCerdice, ubi et
tumDorciccaestrae[AL, Dorcacaestrae]fuerit ordina- veneno periit, vidit per somnium,quasi subito sqblaa Heiu. Lelandusaliique hanc Begamvolunt, eiquei apographoest, edita regis vero
ipsius primaria
mansionemstruunt primam in Copelandia,vulgo S. iiLanteriori parte ponitur, vel in Regisiro non qare
fuit,
Bees, secundamad seplentrionalem plagam Uiuri vel abexscriptoribus omissa est. Ulramquechartam
fiuminis,teriiamad Heruteu, quartam ad Caleariam,D jnter multasalias summahumaniiatemihi iropertivit
uliimamad Hacanos,ubi obiit. Hancopinioneminve- honorabilis admodum dominusSomers non' ex Reniemus nullo, nisi nominis similitudine, fundamento gislro, sed ab ipso autographo, quod suam anliinnixam.Monasleriumenim in Copelandianon a S. quitatem prima facie ostendit, earaque optiine conBega posilum fuit, sed in ejus bonorem lempore servatam. Monumentumesi quantivis pretii et tanto
Henriciprirai. Et Heiu, quaelocuinliabuitad septen- possessoredignum. Vide append. n. 21.
e Tatfrid. Priraus episcopusUuigorn.
trionalem plagam Uiuri, plane alia fuit ab ea qure
designatus
apud Hacanosobiissedicitur, ut in.bujus capitis se- fuit Talfrid anno 680; illo ante cSnsecralionero
demanifestum
est.
quela
successit Bosel ad an. 691; in ejus inliriiii
»>Kaelcaeaestir.CambdenoTadcasler, Dodsworthio functo,
locuui successit Oftfor; buie obeunti aii. 69a sucNewion
el Galaeo
Kyme; ms. lngleby,Abberforth.
cessit Ecguine, cujus chartam de Fledanburg habes
« Slreaneshalch.
Occasionemhujus translationis in append. ad not. priorera.
f Ilereric. Aeduinoexsuli nati sunt de
vide III,24.
Qiioenburga
d Oftfor. In MonasticoI, p. 121, ex Regislro Uui- (ilin Creodae
(Beda, Cearli), regis. Merciqrum,duo
in
Bibl.Cotton.
Tiberius
a.
gorn.
13, fol. 10 a. edita filiiOsfrithus et Eadfrithus, cnjus filiusexstitit He
est chartavenerandreantiquitaiisconcessaab Ecguine rericus, qui de Beorsuitha(BerTa,
Bregusuid)genuit
Ofiforisitccessore,io qua testuturex altera ejusparte S. llildam abbalissara constritctricera
nioiiasterii
regem Aethilredum donasse Oftforo monasteriura quod vocatur Streaneshaleh, ac S. Ilereswitliaiu
Fledanburg. lta charta lantum sccuudaiia,idque ex. Eastaugloruiuregtnam. FLORENT.
Genealog.
BED.E VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. - HISTORICA.
III
211
tmn etira quaesieritcuni oitini diligentia,nullumt.ueA
_. ad virgincro quaj tnnc monnsiorioahbatissrfivie»
ejus nspiam vestigium apparuerit. Verumcura sol- prajfuit,cui nomenerat Frigyd, fleiuqueac lacrymialertissimeilltim qu;«;sissei,exiemplose reperire sub uiiilturnperfusa, ac suspiria ionga irahens nunciavit_
veste sua monilepreliosissimum: quod dum atlen- ntatrem illarum omnium llitd abbalissamjam mi*;
lius considerarei,tanti ftilgoretttminis refulgere vl» grasse il". sircuto, et se aspectanlecum luce iro*
debaiur, ut OinnesBriUanirefines illius gratiasplen- uiensaducibus a<igelisad reternreHminalucis et sn»
doris impleret. Quod tiimiiumsomhiumveraeiter in pernorum consortia civitim ascendisse. Qaod ctim>
tilia ejus de qua loquimur, expletura [AL, impl6-> illa audisset, suscitavit ciiuctas sorores, et in eccle»
tum] est : ciijus vita ncinsibi solummodo,sed mul- sinm convocatas,orationibus ac psalmis pro anima
tis bene vivere volentibus exempla operura lucls' mairis operam dare monuit. Quod cuin rcsidoo n>>
ctis icmporediligenter agerent, venerutit primo di^
prrMiuii.
Verum illa cum -multis annis huic monasieri» Iiicnlofratrcs qui ejus obilumnunciarcnt, a loco ubi
prruesset,placuit pio provisori salutis nostrae,san- defunctaesl. At illse respondenlesdixerunl se priut
ctam cjus aiiimftinlonga eliam [Al. add. in] infirmi- eadem cognovisse: et ctim expoiicrent per ordinein
lale carnis examinari[DCLXXIV],
ut, juxla exempluin quomodo hxc vct quando didicissent, invenltimest,• eadem hora trausitum ejtis illis ostensumesse pof
Apostoli,virtus ejtis in infirmilaieperficereiur. Per- B
cussaetenim febribus, acri coepitardore fatigari; et visionem, qua illam referebant exisse de nrundo<
per sex continuos annos eadem molestia laborare Piilcliraque rertim concordiaprocuraturaest divininon cessabat: in quo tolo tempore nunquam ipsa lus, ut cum illi exitura ejus de hac vita vidercnt,
vel conditorisuo gratias agere, vel commissumsibi luuc isti intioitumejus in perpetuamanimaruin vigregem et publice et privatim docerc prretermiue- tam cognoscerent. Distanl autem inter se monaslebat. Nam suo prajdocla exemplo,monebat omnes, ria hacctredecimferme raillibus passuura.
Feruni auiera quod eadem nocte, in ipso quoque
el in salule accepta corporis Dominooblempetttnter
serviendum,et in adversisreruin sive infirmitaiihus mouasterio abi prrufata Dei famula obiil, euidam
membrorum fideliter Domino esse graiias semper virginuin Deodevoiarumqure illam iminensoamora
agendas. Septimoergo sure infirmitatisanno, con- diligcbat, obitus itlius in visione apparuerit, quat
verso ad interanea dolore, a ad diem pervenit ulti- animam ejus cum angelisad caelumire conspexerit»
muin, el circa galli cantum, perceplo viaticosacro- atque hoc ipsa qua factumest hora, his quaesecuta
sanctae communionis,cnin accersitisancillis Clirisli erant famulis[AL, famulabusjCbrisii manifestenarquaeerant in eodem monaslerio, de servanda eas raverit, easque ad orandura pro aniiua ejtts, eliam
invicem,iinmocum omnibuspace evangelicaadmo- ^*piiusquam cajtera congregalioejus obitumcognovisnerel; inler-veiba exhorlationisIrutamortera vidit, set, excitaverit. Quodita Itiissefactum mox congrejnimo, ut verbis Domini loquar, de morte transivit gaiioni mane facto innotuil. Erat enim hsec, ipsa
hora cum aliis nonnullisChristi ancillisin extremia
ad vilam.
Qua videlicet nocte Dominus omnipotensobiturat monasteriilocis seorsutn posita, ubi nuper venientes
ipsitis in alio longiusposito monasterioquod ipsa{ ad convcrsalioiiem[AL, conversionem]feminajsoleeodem anno consiruxerat et, appellatur b Hacanos, bant probari, donec regulariter inslitutee in societanianifestavisione revslare dignalusest. Erat in ipso, tem congrcgalionissusciperentur.
monaslerio qumdam sanciimonialisfeinina,noraine1
CAPUTXXIV.
Begti, quae triginla et amplius annos dedicata DoQuodin monasterioejus fueriio ffater cui donum
canendisil divinitusconcessum.
mino virginilale,in monachicaconversationeserviebtit.Hrec lun^ in dormitoiio sororum pausans, auIn hujus monasterio abbatisste fuit frater qtiidam
divit subitoin aere noluni campanaesonum, quo adI divina gratia specialiterinsignis,quia [AL, qui] caroralioncs excitarivel convocari solebant, cum qujsi raina religioni el pietati apta facere solebat; ila ui
eorutn de srcculo fuisset evocatus : apertisqne, ut. j) quicquidex divinis literis per interpretes disceret,
sihi videbatur, oculis aspexit, deteclo domus cul- hoc ipse post pusillum verbis poeticisraaxima suamine, fusam desuper tucem omnia replevisse: cuii vitale et compunctionecompositis, in sua, id est,
videlicet luci dura [AL, cum] sollicita intenderet,, Anglorumlingttaprofefret. Cujtiscarminibusmultovidit aniinam praefataeDei famiilaj in ipsa luce co- rum srepeanimi ad contemptumsajculi, et [4/. add.
mitanlibus ac ducenlibus angelis ad crulum ferri. ad] appetitumsunt vitte caelestisaccensi.Et quidem
Cumque somno excussa videret crcteras pausantesi et alii post illum in gente Anglorumreligiosa poecirca se sororcs, intellexitvel in somniovel in vi-. mata facere tenlabant; sed nullus eum [AL, ei]
sionemenlis ostensum sibi esse quod videral. Sta- seqoipararepoluit. Namque ipse nOnab borainibus,
tiraque exsurgens nimio timore perterrila cucurritt neque per horaineminstitutuscanendi artem didicit;
a Ad diempervenitultimum. Obiit S. Hilda die 15I
b Hacanos.Locus in Whkby Slrand, 13 milliaria
Kal. Decembr.Flor. Uuigorn. an. 680. Ossa Hildae
! a Whitby, 3 a Scardoburgo.
c Frater citi, etc. Al.: Fratri cuidam canendirfoabbatissaeGlastonlamadvexit Eadmundus rex, dumi
esset in expedilioue aquilonali. Ms. Wcssington,
, numdivinilussil concessum.
p. 30.
2H
213
SECT. III. — HISTQRIAECGUESIASTICA.
sed divinilus adjutus gratis canendi donura acccptt. A gotio abiit, et mane rediens, optiraocarmine quod
i jubebatur, compositumreddidit.Undemox abbaiissa
Unde nihil unquam frivoli et supervacui poematis
i ampJexatagraliam Deiin viro, saecularemilram hafacere potuit; sed ea tantummodoqute ad religionem
pertinent, religiosamejtis linguamdecebanl. Siqui- bitum relinquere, et monachicumsuscfpere[AL, fedem in habitusajculariusque ad lempora provectio- cipere] propositum docutt, susceptumqoefn monaris aetatisconslitutus nil carminum aTiquandodidi- sleritimcum omnibussuis fratrumcohorti adsociavit,
cerat. Unde nonnunquam in convivio, cum esset! jussitque illumserienisacrrehisloriaedoceri.At ipse
Irelitisecausa ut omnes per ordinera canlare debe- cuncta quac audiendodiscere poterat, rememorandtr
rent, ille ubi adpropinquaresibi citharam cernebat, secum etquasi mundnm animal, rnminando, in
surgebata media ccenaet egressusad suam domumi carmen dufcissimum convertebat; suaviUsouercsonando, doctores suos vicissim auditores sui [AL,
repedabat.
Quod dum tempore quodiim faceret, et relictai suos] faciebat. Canebat autem de creationemundi,
domoconviviiegressusesset ad stabula jumentorum, et origine humani generis, et tota Genesis historia,
quorum ei custodianocle ilia erat delegata, ibiquei de egressu Israetex [AL, de] Aegyptoet ingressu in
hora [Al. add. jam] compelefili membra dedissett terram repromissionis,de aliis plurimissaerre Scrisopori, adstitil ei quidam per somnium, eumque, B pturae historiis, de incarnationedominica[AL, Dosalutans, ac suo appellans nomine: <aCaedmon, mini ac] passione, resurrectione, et ascensionein
inquit, canta mihi aliquid. > At ille respondehs, cacltim,de Spiritus sancti adventu, et apostolorum
i doctrina. ltem de terrore futurt judicii, et horrore
< Nescio, inquit, canlare; nam et ideo de convivio
egressus huc secessi, quia cantare non poleram. > pojnajgehennalis,ac dulcedine regni crelestismulta
Rursum ille qui cum eo loquebatur, < Attamen, carmina faciebat; sed et alia perplura de beneficiis
ait, mihi cantare liabes. > < Quid, inquit, debeo et judiciis divinis, in qtiibus cunctis homines ab
cantare? >At ille, < Canla, inquit, principiumcrea- amore scelerum abstrahere, ad dilectionemvero et
tiirarum. > Quoaccepto rcsponso, slatim ipse ccepit soilerliambonte actionisexcitarecnrabat. Erat enim
caniare-in laudem Dei conditorisversus, quos nun- vir multum religiosus, et regularibusdisciplinisbuquamaudierat, quorum iste esl sensus : < Nunclau- militer subditus; adversumvero illos qui altter fadare debemus auctorem regni creleslis, potentiani cere volebant, zelo roagnifervoris accensus: uade
creatoris, et consilium illitts facta Patris glorire. et pulcbro vitam suam fineconclusit.
Quomodoille cum sit ruternusDeus, omniummiraNam propinquante hora sui decessus[Al„ discesculorum auctor exstitit, qui primo filiis hominum susj, quatuordecimdiebus, praevenientecorporea
crelumpro culraine tecti, dehinc terram custos bii- <Jinfirmitale, pressus est [DCLXXX]
; adeotamen raoinani generisomnipoTenscreavit. t Hic est sensus, derate, ut et loqui toto eo tempore obssetet ingredi.
non autem ordo ipse verbbrum quredornliens illo Erat aulem in proxitno [4/., proxima]casa, in qtt.i
canebat; neque enim possunt carraina, quamvis infirroiores et qui prope mofiluri esse videbantur,
opiimecoraposita,ex alia in aliamlinguaraad verbum induci soiebant. Rogavit ergo ministrumsuura vesine delrimentosui decoris ac dignitatis (ransferri. spere incumbente, nocte qua de sajcuToerat exltuExsurgens aulem a somno, cuncta qure dormiens rus, ut in ea sibi locumquiescendi prajpararet: qui
crtntaverat,memorilef relinuit, et eis mox plura in miralus cur hoc rogaret, qui nequaquamadhuemoeundem modumverba Deo digni carminis adjunxil. riturus esse videbatur, fecit laroen quod dixerat.
Veniensquemane ad vitlicUniqui sibi prajerat, Curaque ibidera positi vicissim aliqua gaudehte
quid doni percepissetindicavit, atque ad abbatissam animo, una cunt eis qui ibidemante inerant, raqueperduclus, jussus est, raultis jdoctioribusviris prae- rentur ac jocarentur, et jahi medirenoclis lempus
seniibutf, indicare somniura et dicere carmeo, ut esset transccnsum, Inlefrogavit [Al. add. oranes],
universorumjudicio quid vel tinde esset quod re- si Eucharistiam intus baberenl. Respondebant.
ferebat, probarelur. Visumque est oranibus, crele-_ <Quid opiis est Eucharistia? neque enim mori
stera ei a Dominoconcessamesse gratiam. Expone- adhuc habes qui lam hilariier nobiscum velut
banique ilti quendamsacrae hisloriaesive doctrinae sospes loqtieris. > Rursus ille : < Et tamen, ait,
scrmonem, praecipientesei, si posset, hunc in rao- afferte mihi Eucharistiam. > Qua acceptab in manti,
dulationerocarminis transferre. At ille susceptone- inlerrogavit, si omnes placidutn erga se aniroum,et.
a Caedmon.CaedmonemObiissecirca annura680i talis i<*MartyroJogtoAnglieano dieli Feb., licet
pleriqueconjiciunl,aut paulo serius. De ejus sancto- llugo Menardusdie 10Feb. retuierit. Recensenteum
rumquealiorumreliquiissic agit Malroesb.,I. 111de Balrcuscent. i, etPilsaeus ajlate 7 inter illustresAjiGesiis pontif.,p. 154 b Ed. Loutl.< Invehtasunt no- gliae scriptores : sed in hoc ambo hatliicinantur,
viier (id est, ante iiiilium sreculi xn), el in eminen. quod < dormiendodivina pronunliasse carraina tratiara elata, sanctorumcorpora, Trumiiini ep., Osuii dant, qure vigilantes quidam ex ejus ore scriptitaregis, et AelQedaefiliaeejus, quae eidem inonasierioi banl. > Id enim vero Bedanon scribit.
t>In manu. De boc rilu Eucbaristiaj accipiendrc,
post Hildampraefuit:nec nonet illius monachiquem
divino munere scientiaraCantusaccepisseBeda re- raanu a viris, linleamine rouiidoa feminis, agit Bafert. Cujusnon fuisseapud Deum popularenieriiuin, rop. in Annot. ad Marlyr. 15 Aug.lit. c, ostenditqui'
luiraculamodomulla,utferuni, supernedemissapraj- in Occidente aeque ac .Oriente diu iii MSUfuisse
tendunl iridicium,> Consignalusesl hujus sancti na- etiam cessante persecutione.
216
PRESBYTERlOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
BEDJEVENERABILIS
515
sine querela conlroversiacac rancoris haberent. A districto Judicetimebat. Accedensergo aa sacerdoRespondebantoranes placidissimamse raentem ad lem a quo sibi sperabat iter salutis posse demonillura, et ab omniira remoiamhabere : eumque vi- strari, confessus est reatum suum, petiitque ut concissim rogabant [4/. add. an] placidam erga ipsos silium sibi daret quo posset fugere a veutura [4/.
menlem habere [4(., haberet]. Qui confestirare- add. Dei] ira. Qui audilo ejus commisso dixit:
spondit: <Placidamego nienlem, fllioli, erga omnes <Grande vulnus grandioris curani raedelaedesideDei famulosgero, > Sicque se cajlestimuniensvia- rat : et ideo jejuniis, psalmis et oralionibus, quanlico, vitaj alterius ingressui paravil; el inlerrogavit, tum vales, insiste, quoprajoccupandofaciem Domini
quam prope esset hora qua fratresad dicendasDo- in confessione propiliuineum invenire raerearis. >
iniiiolaudes noclurnasexcitarideberent. Responde- At ilie quem nimius rere conscientiretenebat dolor,
bant, < Non longe est. >Al ille : < Bene ergo, ex- et internis peccatorum viaculis quibus gravabatur,
spectemushoram illam. >El signans se signo sanctaj ocius desiderabat absolvi : < Adolescentior sum,
crucis, reclinavit caput ad cervical, modicumque inquit, ruiate, el vegetus corpore : quidquid mihi
obdormiens, ita cum silenlio vilam finivit. Sicque iraposuerisagendum, dummodosalvusfiam in die
facturaest ut quomodosimpliciac pura inente tran- Domini, toium facile feram, etiamsi lotam noctem
quillaque dcvolione Domino servierat, ita etiam B stando in precibus peragere, si integramseplimatranqtiillamorte [AL, mente]mundumrelinquensad nam jubeas abslinendo transigere. > Qui dixit:
ejus visionem veniret, illaque lingua quaetot salu- i Mulltimest ut tola sepiimana absque alimenlo
taria veiba in laudein Conditoris coraposuerat,ul- corporis perdures; sed'bidttanumvel triduanumsat
liina quoque [AL, quacqiie]verba in laudemipsius, est observarejejunium. Hoc facito, donec post mosignando sese, et spirilum suum in manus ejus dicura terapus redieos ad te, quid facere debeas, et
commendando clauderet: qui eiiam prrcscius sui qtiamdiu pceuitenliaj insistere tibi pTeniusostendam. > Quibus dictis, et descripla illi raensura pceobitusexstitisse, ex his quaenarraviraus, videtur.
abiil sacerdos, ct iiigruenle causa subita,
nitemli,
CAPUTXXV
secessit [Al. add. inj Iliberniam unde originem
Qualisvisio cuidam viro Dei apparuerit, priusquam duxerat
[AL, traxerat], neque ullra ad eum juxta
monasteriumColudanwurbis esset incendioconsitum condictumrediit. Al ipse memorpraeceptiejus
sumptum.
His lemporibus[DCLXXIX]
raonasteriura virginum simulet promissi sui, tolum se lacrymispcenitenquod Cotudi urbera cognominant, cujus ct supra lire, vigiliis sanclis, et continenliajraancipavit;ita
nierainimus,per culpaniincuriaeflanimisabsumpluni ut quinla soluniSabbati et Dominica,sicut prajdixi.
esl. Quod tamen a maliiia iuhabitantiura in eo, et C reticeret [AL, reficerelur], cajieris septiraanaediebus
praecipueillorum qui raajores esse videbanlur con- jejunus permaneret. Cumque sacerdoterasuum Hitigisse, omnes qui novere facillirae poluerunt ad- berniain secessisse ibique defunCluraesse audisset,
veriere. Sed non defuit puniendis admonitiodivinae semperex eo temporejuxta condictumejus meniorapietalis qua correcti, per jejunia, fletuset preces lura, coiitiuenliremodum observabat; el quod causa
iram a se, instar Ninivitarum,jusli Judicis averte- divini limoris semcl ob reatuni compunctus coercnt.
perat, jara causa diviui amoris delectatusprcemiis
Erat namque in eodem monasterio vir de genere indefessusagebat.
Quod dum multo tempore sedulus exsequeretur,
Scottorum, a Adamnanusvocabulo,ducens vitam in
coiilinenlia ei [AL, velj orationibus mullum Deo ctnligit eum die quadamde monasterioillo longius
devotara, ila ut nihil unquam cibi vel potus, ex- egressum,comitantesecumunode fratribus, peraclo
cepta [AL, exceptis] die Dominicaet quinla Sabbati itinere redire : qui cum raonasterio propinquarenl
perciperet; sajpe aulem noctes iutegras pervigilin et ajdiliciaillius sublimilererecta aspicerent, solulus
oralione transigeret.Quaequidem illi districliovitae est in lacrymis vir Dei, et tristitiamcordis vultuinarctioris, priino ex necessitateemendandresure pra- n dice prodebat. Quod intuens comes, quare faceret
vitatisobvenerat, Sed procedeme tempore necessi- inquisivit.Al ille : < Cuncta,inquit, Itrccquae cernis
aedificiapublicavel pri.vata,in proximo est ut ignis
latetn in consuetudincmverterat.
Siquidemin adolescenliasua scelerisaliquid com- absuraensin cineremconvertai.> Quodille audiens,
miseral, quod commissura,ubi ad cor suum rediit, mox ut intraverunt raonasterium,matri congregagravissime exborruit, et se pro illo punienduma tionis, vocabuloAebbae,curavitindicare.At ilia mea Adamnanus. In Coludiensi mon. Adarananus
presbyler vixit, cujus sanctitatemBeda praedicativ,
25. Ejus naialeniin CatalogoSS. Hiberniaj, hoc die
retulit Henricus Filzsinion qtti Adamnanumvocat;
at non rectc abbatein facit, et forte cum Hiiensiabbale coiifudil.Eumdemhoc die habel JuannesWilsomisin priore EdilioneMarlyrologiiAnglicani: ast
in posteriori ejusdetn MariyrologiiEditionead xvi
Mariii, haud sciraus qua causa, revocavit. Utrobique praefeclumvocatColud. mon.; non recte, nam
et viris et feminis una Aeboa praeerat. DavidCamerarius eum refert adxxvnJan.: < Hoc, inqtiit,
eodemdie S. Adamnanusabb. Coludius,de quo vide
Westmonast. ad an. 701. > Atneque abbas fuit bic;
etWeslm. de allero agit Adamnano.Monachum
fuisse asserunt, llugo Menarduslib. u Observai..ad
xxix Aug., et Lellreuslib. IV de Geslis Scottorum.
De eo quoqueftise agii Nicolausil-arpsfeld.,sec. 7,
Capgr.in VitaS. Aehbrc; Tritliemiuslib. ni de Vi«
ris ilTustrib.ord. S. Benedicli,cap. 124,
218
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
217
rito turbalade lali praesagiovocavitad se viruut, et A illo monasteriodegebat; Posteaautem diseedentibus
diligentiusab eo rem, vel tinde hoc ipse nosset, in- inde ob desolationemplurimis incolarum, in nostro
quirebat. Qui ait: < Nuper occupalus noctu vigiliis monasterioplurimotemporeconversatus ibidemque
el psnlmis,vidi adstantemmihi subilo quendam in- defunctusest. Hrec ideo noslrajHislorireinserenda
cognitivultus: ctijus pracsentiacum essemexlerri- credidimus,ut adraoneremuslectorem eperum Dotus, dixitmihi ne liraerem; el quasifamiliarimevoce mini, quain terribilis [Al. add. sit] in consiliissuper
alloquens,Bene facis, inquit, qui lempore isto no- filios horoinum;pe forte nos temporealiquo carnis
ctufno \Al., noclurnre]quieiis nonsorano indnlgere, inlecebris servientesminusqueDei judiciura formised vigiliiset orationibusinsisteremaluisti [AL, va- dantes, jepentina ejus ira corripiat, et vel temporaluisti]. At ego, Novi, inquaro [AL, inquitj, multum libusdamnisjuste sajviensaffligat,vel ad perpetuain
»iihi esse necesse vigiliis salularibus insisterc, et perditionemdistrictiusexaminanslollat.
CAPUTXXVI.
pro raeis erratibus sedulo Dominumdeprecari. Qui
De morteEcgfridiet Hlotheriregum.
adjiciens,Verum, inquit, dicis, quia et tibi [AL,
Annodominicreincarnalionissexcentesimooctoquiaibil et mullis opus est peccala sua bonis operibus redimere,"et cum cessant a laboribtis rerum gesimoquarto, Ecgfridrex Nordanhymbrorummisso
temporaliiim,tunc pro appetitu reternorumbonortim » ttiberniam cum exercituduce Bercto, vastavitmiliberius laborare; sed hoc tainen paucissimifaciunt» sere gentem innoxiamet nationi Anglorumseraper
Siquidemmodoloium hoc monasterium ex ordine aroicissimam;ila ut ne ecclesiis quidem, aut moperlustranssingulorumcasasac lectos [.41.,lectulos] nasleriis manus parceret hostilis. At Insulani, et
inspexi,el neininemex omnibuspraeterte erga sa- quanlum valuere, armis arma repellebant, et invonilatem animre suui occupatumreperi: sed oranes cantesdivinreauxilium pietatis, caelitusse vindicari
prorsus et viri et feminaeaut somno torpenl inerti, continuis diu impreeationibus[AL, precationibus]
aut ad peccatavigilant.Nam et domunculaequac ad postulabant.El quamvis maledici regnura Dei posorandum vel legendum factae erant, nunc in com- sidere non possint, creditumesl tamen quod hi qui
messalionum,poiationura,fabulalionum,et caetera- merito impietatissure maledicebantur,ocius Domino
rum sunt intecebrarum cubilia conversre.Virgines vindice poenas sui reatus luerent. Siquidein anno
quoqueDeo dicatae,contempta reverentia suaepro- post hunc proximoidem rex, cum temere exercitum
fessionis,quoiiescumqnevacant, lexendis subtilio- ad vastandam Piclorura provinciamduxisset, uiulribus indumentisoperam dant quibusaut seipsas ad lum prohibentibusamiciset maxime bealre meraovicemsponsarumin periculumsui status adornent, Q riaeb Cudberetoqui nuper fuerat ordinalus episcoaut exlernorumsibi virorumamicitiam comparent. pus, iiilroduclus est, simulantibus fugam hostibus,
Unde merito locobtiicet habitatoribusejus gravis in angustiasinaccessorummontium,et cum maxiraa
de caelovindictallammissajvienlibuspraeparalaest.> parle copiarura quas secum adduxerat, exslinctus
Disit auiem abbalissa: < Et quare non citius boc anno aetatissuae quadragesimo,regni auiem quinto
conipertummihi revelare voluisti?> Qui respondit: decimo, die xm KalendarumJuniarum. Et quidem,
< Timuipropter reverenliamtuam, ne forle nimium ut dixi, prohibuerunt amici ne hoc bellum iniret;
conturbareris;et tamenhanc consolalionemhabeas, sed quoniam[4/., quomodo]anno praecedentenoquod in diebus tuis haec plaga non superveniet, > lueral audire reverentissimuroPatrem Ecgberctum,
Qua divulgata visione, aliquantulum loci accolae ne c Scoltiamd nil se laedeiiiemimpugnarei,datum
paucis diebus timere, et seipsos intermissisfacino- est illi ex poenapeccaliillius, ne nunc eos qui ipsuin
ribus casligare coeperunt.Verura post obitum ip- . ab interiiu revocareeupiebanl, audiret.
sius abbalissajredieruntad pristinas sordes, iramo
Ex quo temporespes ccepitet virtus regni Anglosceleratiorafecerunt.Et cum dicerent, Pax et secu- rum fluere, ac retro sublapsa referri. Namel Picti
ritas, extemploprrefatajultionissunt pcena mullali. terram possessionissure quara. lenuerunt Arigliet
Quaemihi cuncta sic esse facta reverentissirausJ) Scotii qui eranl in Britlania,[Al. add, esl] Brilloiium
meus compresbyterAedgils referebat, qui tunc in quoque pars nonnulla, libertatemreceperunl, quam
a Hiberniam.AnnalesHibernicimemorantpraecisum tempuset locum quo EcgfridiexercilusHiberniam intravil; vide Ogygia,p. 230.
b Cudbercto.VideVitamS.Cudbercti,cap.24et27.
c Scottiam.Quonianiraentiohic facia est de Scotlia, historici Scottiaemodernaj praeliumquod Beda
ponit in priore anno in Hibernia faclum,aequeac
posieriorisquo Ecgfrid occisusest, ad se irahunt,
el rem omnemsuiscircurastaniiisdecoratarain Galtovidiaponiini.Vid. 11.Boelg.et Buchan.in Eugejto quinto. Et fuit proculdubioha:c fataiis Ecgfrido
itugnain Scoitia Albionensi:Sim. Dunelm.,p. 5, 5,
non solumregionem,sed ipsum locum pugmefixit,
< exstinctumdicens regem aputl Neclitanesmere,
quodest siagnumNectani,ejusque corprisin Hii insula coluutbaeseputtuin.) Sed quod Hiberniampro-
prie dictam non invasit, id sine nimiain Bedaravi
affirmarinon potest. Imo clsrum esl Scotliamipsam,
a qua ut nil se laedenleinvadenda Ecgberctusregem
dissuadet,eamdem esse cum Hibeniia, quam Beda
supra descripsitut < gentera nalioni Anglorumsemper amicissimam.> Hoc pro sua ingenuilateconfessus est D. Jacobus Datrymplein suis de Historia
ScoilicaCollectionibus,p. 31. Ulinamnon insiniiasset liedamminus ingenuumnon solumconlra naturalera liominisindolem,sed contra ipsius bisloriaj
ut confereotiI, 34, apparebil.
scopum,
ll Nil selwdentem.Merilousus esl Ecgberctushoc
argumento,quia adeo experlus fueratgentem Hibernicara non solum innoxiam,sed temveramicissimam,
VideIII, 27.
m
BED4J VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARSIV. — HISTORICA.
220
el haclenus babent per annos circiter quadraginta A
CAPUTXXVII.
4
sex; ubi inter plurimosgenlis [4/., pturimasgentcs] Ut vir DominiCudberct[Al. Cudberclut]sit episcopus
Anglorumvel iiileremptosgladio, vol servitio attdifactus: utifuein monachkaadhucvita potitut vixerii
vet docuerit.
ctos, vet de lerra Pictorum fuga lapsos, etiam reverentissimusvir DeiTruinnini qui in eos episcoIpsoetiam anno quo finem vitaeaccepil rex Ecgpalumacceparat, recssit cinti suis-quierant in ino fritl, episcopum,ut diximus, feceralordinariLindisnasierio " Aebliercurnig, posito quidem in regione fainensiumEcclesiru,virum sanclum et venerabilem
Anglorum,sed in viciniafreti quod Anglorumterras Cudberctumqui in insuta permodicaqureappellator
Pictomnique disterminat; eosque ubicmiique pote- f Farne, et ab eadem ecclesianovemfermemillibus
rat, aroicis per monasieria comraendaiis,ipse in passuuin in Oceano procul abest, vilaro solitariam
srcpetlictofaiuuloruinfamularumqueDeimonaslerio per annos plures in magnacorporis et mentis conliquod vocatur Strcanacshalch,locum mansionisele- neniia duxorat. Qui quidema prima ajlate puerilire,
gii; ibique cum paucis suorumin monachieridistri- studio religiosrevita: semper ardebal; sed ab ineiinte
ctione viiamnon sibi [Al. om. sibi] soluroinodo,sed adolesccntiamotiachiciiroet nomenadsumpsitet haet roullis tililein plurimo atinorum tempore dtivit: bitum. intravit atilent [AL, enim] primo monasteI rium s Mailros,quod in ripa Tuidi fluminisposilum,
ubi.eliuu defnnclus,in ecclesia beati Petri apostoli, B
juxta honoremet vita et gradu [A(.,gratiaj ejus con- tunc abbas Eata, vir oranium mansuctissimusac
diguum b conditus est. Prreerai quidem lunc eidein simplieissimusregebat : qui postea episcopusHaguraonasterioregia virgoAelbflediinacum malre Ean- staldensis, sive LindisfarnensisEcctesire laeius est,
fledequarum c sitpra feciraus mentionem.Sed, ad- ut supra memoravimus: cui lemporeillo prrepositus
venienteilluc episcopo,maximumregendi auxilium Boisilmagnafumvirtulum et propheticispiritus sasitniil ei suai vitaesolatium devota Deodoclrix in- cerdos fuit. llujus discipulatui Cudberet tnimiliter
venit. Successitautem Ecgfrido in regnuind Alfrid, subdilus, et scientiaui ab eo [Al. add. sanclarnm]
vir in Scripturisdoctissimus,qui frater ejus et filius Scripturarumet bonorum operum sumpsitexempta.
Osuiu regis esse dicebatur : deslruclumque regni
Qui postquam migravit ad Dominum Cudberct
statum, quamvis inira fines angustiores, nobiliier eidem monasteriofacttis[Al. om. factus]praepositus,
recuperavit.
plures et auctoritate magistri, et exemptostireactioQuo videlicetanno, qui est ab incarnationedomi- nis regularem instituebat ad vham. Necsottmiipsi
nica sexcemesimtisoetogesimus quintus, Hlotiierl monasterk) regularis vitre monita simul et cxcmpla
Cantuariorumrex, cum post Ecgberctttmfratrem . - prrebebat,sed et vulguscircumpositumlongelateqiie
suum qui novem annis regnaverat,ipse duodecim a Vrtaslultaj consuetudinisad cajlestium gaudiorum
annisregnasset, morttiuserat octavoIdusFebtuarias convertere curabat amorem. Nam et multt (irlem
[AL, Februarii]. Vuloeratusnamque est in pugna qtiam habebant,iniquisprofanabantoperibus: e( aliAustraliumSaxonum, qtios contra eum Edric filius qui etiam tempordmortalitatis,neglectisfideisacraEcgberciiadgregarat,et inter medendumdefunctus. mentis quibuserant imbuli, ad erratica idolatriremeAc post eumidem Edric announoac dimidioregna- dicaminaconcurrcbaut; quasi missaih a Deo condivit: quo defuncto regnum itlud • per atiquod tem- tore plagaro, per incantationes, vel fylacteria, vel
porisspatiumregesdubiivel externidisperdtderunt; alia rjuaelibetdueraoniaeaj[4(., dtfiraonicaj]artis ardonec legitimusrex Uicired, id est, lilitisEcgbercti, cana cohibere valerent. Ad utrorumque ergo corriconforlatusin regno, religione simul et industria! gendumerroremcrebro ipse de monasterioegressus,
atiquoiiesequo sedens, sed saepiuspedcs[A/., pedigentem suamab exlraneaihvasioneliberaret.
bus] incedens, circumpositasveniebat ad villas, et
viam veritatis prtedicabat erranlibus; quod ipsuhi
» Aebbereurnig.
Vide notam ad hunc locumi, 12.
sarciret, reique ultionem in successotcnt
pendiis
b CondUuaett. De Trnmnini reliquiis vide
G.. Dlnam transfiinderet,qui 30000auri marcissolutis paMalras.,
supra, in nota ad Gaedmonem,IV,24,
cem concessit.Vide Chr. Sax. ad an. 686, 687, 694,
c Sttpra.
24.
15,
collat. cum Malms.I., i, 2.
d Alfrid. III,
•
( Farne. LOcusab ipsis Aedani temporibus reJs, quia notims, quamvis Ecgfridb se*
nior, sub regno fratris seu vi seu indignationeini cessui et meditaftenidicatus, vide m, 16. Ibi posiea
Hiberniamsecessit : nec impossibileest lutelam eii vixit frater Barlholomsfcus,
librura Mediab Hiberniseoncessam,ansamaliqualerabelli Hiher' trrtionumFarnensium qui inscripsilque
bibliotbecaDunelm.adnici Ecgfridopraebuisse.llic apud Driffeldin orien- huc conservattrr.
tali parie agri Eboracensissepultusest, ibique mot Mailrot. Situm illud fuit in valle Scottiaehonumentiimejus hodie ostenditur.
Berwiconltimo Angliaeoppido20 miltibus
e Per atiquodtemporittpatium. Ea occasioneCae- diernaj, adiSsilum.
Delctum antiquum monaslerium
passiium
dualla cumfralre Mollone,quanlis poluit conatibus,
, restiluit S. David Scottorum rex, MalcolmiPii et
provinciaminvasit impunese decesstirumarbitratus, MargarelajSanctaeDltus,et Cislerciensi ordini cum
sed non ita ut sperabat imparatosaul animi vacuos
s pturihtis aliis atiribuit. Monast. tom. jl, p. 1057.
provinciales©ffendil; siquidem post mutta incom- Fticla esl abbalia S. Marirede Mailrosferia secunaa
moda accepta Caeduallamin terga vertunt, fratre-- Paschre, et Richardusprimus abbasMailrosconstique Mollonein (uguriuin quoddam compnlso,do-- tutus an. 1136.Chron. de Mailros,p. 165.Seriera
niunculamipsamsuccendunt; non laraen Caedualla
a novemdecimabbatumad an. 1268 habesp. 226.
deslilit quin dolorcm,suum crebris accolaruradis-
m
SECT. III. - HISTORIAECCLESIASTICA.
m
CAPUTXXVIII.
etiam Boisil suo tcmpore facere consueverat.Erat \
Ul idem in vila anachorelicaet fonlem ac atente [Al.
quippe moris eo tempore populisAnglorura, ut vclerra orandopfoduxerit,et segelemde tabofi
sdxosa]
cunctiad
vel
viilamclerico
ejus
nientein
presbytero,
nianuumultra tempusserettdi[Al., teddendi]ncctea
imperiumverbuin audiiuri confluereni; libenler
perit.
ea
audireet
quaj dicerenlur, audirent; libentius quae
. Exin Cudbcrct crescentibus roeritis religiosrei«inlelligere poterant, operando sequerentur. Porro tenlionis, ad anaclioreticreqtioqueconleniplalioiiis,
VaCudbcrctOlania erat dicendi petitia, tantus amor qusediximus, silenliasecreta pervcoit [DCLXXVI].
persuadendiqure cceperal[AL, oocuerat],tale vultus nim quia de vita illius el virtutibusante annns pluangejicilumen, ul nullus prajseiuiuuilaiebras ei suj res sufiicienlercl vcrsibusheroicisiet simplici ora.
cordis celare praesumeret;omnes palamqusegesse- lione cooscripsimus,hoc taiitiini in praesenlicpmrant, conlitendoproferrent, tiuianiniirumhaeceadera memoraresatis sit, quod adilurus insulamproiesiatus
illuralatere nullo modo pulabaut [4/., putarenl]; et est fratribus, dicens : < Si iniliidivina gratia iu locc
confessadignis, ut imperabat, poenitentiaefruciibus ilto donaverit, ut de opere inanuuiiiincarutnvivert
abstergerent. Solebat aulem ea maximeloca pera- queara, libens ibi morabor; sin alias, ad vos citisgrare, [At. add. etj iliis praedicare in vicylis,qui in simp Deo vojenle revertar. > Eral nutem locuoe
arduis asperisque montibus proeul positi, aliis hor- T aqureprorsus et frugis et arboris.inops, sed et spirori erant ad visenrlum, e( pauperlatepariter ac ru- riltium malignorutn frequeulia huraajiaj habitaion
sticitate sua doctorum arcebant accessum. Quos jjiiiiusaccoramodus: sed ad voitiraviri Dci habitiibi
lamen itle pio tibenier mancipatus laboritanta [4/., lis' per omiiiafactus est, siquidcin ad adveutumejus
laniuni]doclrinajsollertisexcolebat industria, utde spiritus recessere [AL, retesserunl] maligui. Cunc
monasterioegressussrt'pe,ebdomade
[AL,hebdoraada] 'atilcni ipse sibi ibidem expulsis hostibusraansioneni
integra, aJiquandoduabtisvel Iribus, nonniinquam nngusam circumvallantcaggere, et domos in ea ner
eiiamluensepleno.domiim.nonrediret; sed demora- ccssarias, juvante fralrum manu, id esl, oraiorium,
lusin montanis,plebcrarusiicam verbo praedicaiio- etjiabitaculum communeconstruxisset,jussil fratres
nis siraulet opere viilulis ad caeiestiavocarel.
iu ejusdem habtiaculipavimentofoveamfacerc : eral
Cum ergo venerabilisDomini femulus mullos in aiiteio tetlus durissima et saxosa, cui nulla ouiiiino
Mailrosensimonasleriodegens aimos, magnis virlu- spes [AL, spccies] venae fonianaevideretur inesse.
tum signiscfulgeiet [AL, etTulgeretj,(ranstuliteum Quodduro facerent, ad (idera el preces farouli Dei,
reverentissimusabbas ipsias Eata ,ad insulam Lin» alio die aqua plena invenla esl, quaj usque ad hanc
disfarnensium.ut ibi quoque fratrjbuscustodiamdi- _ tliem, sufticientemcunctis illo adveiiientibusgratiae
sciplinaeregularis el atiotoritateprrrposiiLiniiiiiarei, suae.cajleslis CQpiamininistrat [41., subroinislral].
et propria actiotie praemonstraret. Nam et ipsum Sed et ferramentasibi ruralia cum frumento adlerri
locum tunc iiietn revereulissiiuusPater abbatisjure rogavit, quod dum prrjjparala [AL, praefata] terra
regebat. Siquidera a teraporibusibidem antiquiset tempore congruo seminaret, nil omnino, non dico
episcopus cum ciero, et abba.ssolebal manere cuni spicarum, sed n« herbaj quidem ex eo germinare
inonacbis; qui tamen et ipsi ad curam episcopifa- usqtie ad aestatistempora couiigil. Unde visitanlibus
miliariter pertinerent. Quianiroiram Aedau qui pri- „se ex more frairibus, bordeuui jussit adferri, si
musejus loci episcopusfnit, cura monachis illttc et forle vel nalura seli illius, vel volunias esse superni
ipse monacbus adveniens, nionacliicamin eo con- largitoris, ut illius frugis ibi potius seges orirelur.
versationemrosiiluil: quomodoet prius beatus Pa. jtiod dum sibi adlalum, ultra omne tempus serendi,
ler Auguslinnsin Canlia fecisse noscitur, scribenle jjilra omnem spem fruclificandi,eodem in agro sea
ei reverentissimo papa Gregorio, quod et supratjw rei et, mox copiosaseges exorta desideratamproprii
posuimus.« Sed quia tua fraierniias, iuquit, mo- laboris viro Deirefectionemprsebebat.
nasterii regulis erudita, seorsum fieri non debet a
Cumergo multis ibldcm annis Deosolitarius sertanta autem erat altiludo aggeris
clericissuis; in EcclesiaAnglorum, qu«enuper au- n viret [DCLXXXIV],
ctore Deoad iidera perductaest, banc debet conver- quo mansio ejus erat vallata, utcrclumlantumex ea,
sationem instituere, qurc initio nascentis Ecclesiae cujus introitum sitiebat, aspicere posset, contigit ut
foit Patritrtis nostris; in quibustiulluseorum ex his congregata synodo non parva sub prrusentia regis
quS possldebantaliquidsuum esse dicebat, sed erant Ecgfridijuxta fluvinmAlne [A/., Alnre],inloco qui
dicitur b Adtuifyrdi, quod significat,ad duplexvaillisomnk communia. >
dum, cui beataeraeraoriaeTheodorus arcbiepiscopus
prajsidebat, uno animo omniumque[AL, unanimo
* Supra. VideresponsionemGregorii ad priroaM
i, 27.
interrogationem
Augustini,
. b AdtutfyrdLQuicquidBedahic narrat tle synodo
Twyfordplane, ut mitiiquidemvidettir, demonstfat
synodumfuisse ad Twyford NorthUmbriae,et vere
ecclesiasticuni,stit) prrusentiaquidem EcgfridiNofthurobriaeregis, sed, prsesidenieTheodoroarchiepiscopo Doruvern. Et ne quts mirelur quod Theodo-
rus tam longe a sede sua functionesetercest, vidcat
iv, 2, ctim nota anhexa e G. Malms.Pont. I. Quod
aulem plttressint in aliis AnglistjpavtibusTuifordaj,
Bedaexpresse hanc distinguita situ ad fluvium Ai
be. El si legenda S. Cuthbercli hanc Tuifordam pohat juxla fluvidmSlu, id nuTliusest «ontra Dedam
auctoritalis, uec aliquid probat nisi_errorem_preli,
quo S ponitur pro A, tet 8 pro n.
213
BEDJE VENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
221
oniiiiumj consensuad episcopatumEcclesiaeLindis A
1 Erat [Al. add. et] absiinentirecastigalione insignis.
farnensis eligereiur. Qui cura mullis legatariis ac li- erat gratia compunctionissemper ad casleslia susterls ad se praemissis, nequaquam suo monasterioi pensus. Denique cum sacrificiuraDeoviciimacsaposset erui; landemrex ipse praefatus,una cum san- luiaris offerret, non elevatain altum voce, sed proctissimo antistite Trumuine, nec non [At. om. nec fusis ex imo peclore lacrymis, Domino sua vota
nonj et aliis religiosis ac potentibiis viris insulara Commendabat.
d Duobusautem annis in episcopatuperactis, renavigavit. Conveniuntet de ipsa insttla Lindisfarnensi in hoc ipsum muiti de fratribus, genufleciunt petiit insulam ac monasterium suum [DCLIXXVII],
oranes, adjuranfper Dominum, lacrimas fundunl, divino adroonilus oraculo quia dies sibi moriisvel
obsecrant; donec ipsum quoque lacrimis plenum vilaemagis illius quaesola vila dicenda est, jam addulcibusextrahunl latebris, alque ad [AL, in] syn- propiaret introilus : sicut ipse quoquelempore eoodumpertrahunl. Quodum pervenirei,quamvismul- dem nonnullis, sed verbis obscurioribus,quae tamen
tum renitens, unanima cunctorumvoluntate supera- postmoduminanifesle iiitelligerentur,solitasibisimtur, atque ad suscipiendumepiscopalusofficiumcol- plicitate pandebat; quibusdam autem boc idem
lum submitlere compellitur : eo maxime victus ser- etiara manifesterevelabat.
mone, quod famulusDominiBoisil,cum ei [4/. om, B
1
CAPUTXXIX.
ei] mente prophetica cuncta qtiaeeum essent super- Ut idemjam epitcoputobilumtuum proximefuturum
veniura patefaceret, arttistitemquoqueeura futurum;
Herebercloanachorelwprwdixerit.
Erat enim [AL add. quidam]presbyter vilae [Al.
esse a praedixerat.Nec tamen statim ordinatio decreta, sed peracla hieme qure irnminebat, in ipsat add. et rnorum probilate] venerabilis, nomineHeresollemnilatePaschali compiela est b Eburaci sub, berct [4/., HeriberctJ, jamdudumviro Dei spiritalis
praesentia praefali [Al. om. praefati]regis Ecgfridi, amicitirefoederecopulatus; qui in insula stagni illius
convenientibusad consecrationemejus seplem epi- pergraudisde quo DerUentionisITuvii
primordiaerumscopis in quibus beatrememorireTheodorus prima- puni, vitam ducens solitariam, annis singulis eum
tum tenebat. Electtis est autem primo in cpiscopa- visilare ei monita ab eo perpetuaesalutis audire sotum HagustaldensisEeclesiaepro « Tunbercio qui ab! lebal.-Hic cum audiret eum ad civitatera • Luguba>
episcopatti [AL, episcopis] fuerat depositus: sed[ liain [.!/., LeguraliamJdevenisse, venit ex uiore,
quoniaraipse plus Lindisfarnensi Ecclesiaein qua, cupiens salularibus ejus exhoriationibusad superna
conversalusfuerat, dilexit praefici;placuit ut Eata, desideria magis magisque accendi. Qui dum sese
reverso ad sedem EcclesiaeHagustaldensiscui re- altemtrura cajleslis vitre poculis debriarent, dixit
, 'C inter alia antistes: < Memenlo,frater Hereberct, ut
gendreprimo fuerat ordinatus, Cudberct Ecclesiac
modo quidquidopus habes, me interroges, mecuinLindisfarnensisgubernaculasusciperet.
Qui susceptumepiscopalusgradumad imitationem
i que loquaris : postquara enim ab invicem digressi
beatorum apostolorum virtutum ornabat operjbus. fuerimus, non ultra nos in boc saeculocarnisobtutiCommissamnaroquesibi plebem et orationibuspro-. bus invicem aspieiemus.Certus sum namquequod
tegebatadsiduis, et admoniiionibussaluberrimis ad| tempus meaeresolutionisinstat, et veloxest deposicxleslia vocabat. El, quod maxime doctores juvare_ ,-_lio tabernaculimei. > Qui haecaudiens provolulus
solet, ea qure ag*»da docebat, ipse prius agendo
, est ejus vesligiis, el fusis cum gemitu lacryinis,
praemonstrabal.Erat quippe ante omnia divinaeca- < Obsecro,inquit, per Dominum, ne me deseras,
ritatis igne fervidus, patientire virtiile modeslus, sed tui memor sis fidissiroisodalis, rogesquesuperorationum devolioni sollerlissimeinlenlus, alTabilis
. nam pietatem, ul cui simul in lerris servivimus, ad
omnibus qui ad se consolationisgratia veniebant;"
;"' ejus videndamgratiam siraul transeamus ad crelos.
hoc ipsum quoqueorationis locoducens, si infirmis
j Nostienim quia ad lui oris iraperiuui seropervivere
fralribus opera snae exhortationis tribueret; scienss sludui, el quicquidignorantia vel fragililate deliqui,
quia qui dixit, DiligesDominumDeumluum; dixitt aequead tuaevoluntalis examen mox emendarecu. ravi. > Incubuit precibus antistes, statimque edoet, Diligesproximum[AI. add. tuum sicut teipsum].
a Prwdixerat. Vide BedaeVitam S. Cutbbercti,, doro archiepiscopo una cum terra prredicta apud
Eboracumdedit. <S. Cudbercto VillamCrecam el
cap. 8.
*>Eburaci. < Rex .Ecgfriduset Theodorusarchi-- tria in circuitu ipsius Villrje milliaria, ut haberet
episcopusdederuut S. Cudberctoin civitate Eburacal Eboracum iens vel rediens, mansionem ubi quielotam terram a muro ecclesiruS. Petri usque ma- scere posset : ubi monachorum habitationeminstignam partem versus occitlentem, et a muro ipsiusj tuit. Et quia illa terra minus suflicienserat, Luguecclesire usque murum civitatis versus auslrum. >» baliam, quae Luel vocatur, in circuitu quindecim
SIH. DUNELM.
inilliaria babentem in augroenlum suscepil: ubi
i, 9.
« Tunbercto. De eo vide iv, 12. Causa Imjus
s eliam sanciimonialiumcongregalionestabilita, regi- nam daio habitu religionis consecravit,et in profedepositionisignoratur, sed ipsa depositio praisentiamTheodori arguit, sub cujus auspiciisecclesiasti- clum divinaj servitutis scholas inslituit. Aliaequolerrarum possessiones ei donaiae sunt, quas
ca disciplinalunc lemporis vigebat.
a Duobus. In ins. Mori, elc, hic incipil caputt que
hic longuraest, ei non necessaiiuin ponere : scri27, eique apponilurin indice tittiltts seqiteniiscapi-- ptaestint in cartulis ecclesirc. Sim. Dun., i, 9. Ilalis; sed ob raliones redditas in notis ad capul 141 rum donaiionum chariam e registris Dutielm.ex
non TnutatiirChiffletiiordo vet nunieiiis,
scriptam, cum subscriptisTheodori et septem epi• Lugubaliam. Rex Ecgfridus prajsente Tbeo-- «coporumnominibus,vide append. n. 22.
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA25«
225
ctus in spiritu.mpetrassese [4/. om. se] quodpete-.l_\corpus totum quasi adhuc viveret, integrum, et
bat a Domino: < Surge, inquit, frater rai, et noli flexilibus[4/., flexibilibusjartuum compagibusmulte
piorare, sed gaudiogaude quiaquod rogavimus,su- . dormienti quam mortuo similius; sed et vestimenla
I.-omnia quinus indulum erat, non solum intemerata,
pema nobis clementiadonavit. >
Cujuspromissiet prophetiaeverilatemsequensre- verum etiam prisca novitate et claritudine [4/.; clarum astruxit eventus, quia et digredientesab invi- ritate] miranda parebarit [AL, apparebant]. Quod
cera non se ultra corporaliter viderunt, sed uno eo-, ubi videre fratres, jiimio mox timore perculsi, festi, naverunt referre antistiii quae invenerant, qui tum
demque die, hoc est, tertia decima Kalendarum
Aprilium,egredientese corpore, spiritus eorum mox forte in remoliore ab ecclesia loco refluis undique
beata invicemvisioneconjunctisunt, atque angelicoi pelagi fluctibus cincto, solitarius maneiiat. In hoc
ministeriopariter ad regnum caelesteIranslati. SedI etenim semper Quadragesimae
lempus agere, in hoc
Hereberctdivina prius infirmitatedecoquitur; illa,, . quadragintaante dominicumnaiale dies in magna
ut credibileest, dispensationedominicaepietatis, uli continentiaj,orationiset lacrymarumdevOtione
iranssi quid minus haberet merili a beato Cudbercto,, , igere solebat : in quo etiam venerabiHsprredecessuppleret hoc castigans tongre segritudinisdolor : sor ejus CudberctpriusquaminsulamFarne peteretj
1
secretus [AL, secretius] Domino miliquatenos aequatusgratia suo intercessori, sicut unoiBaliquandiu
eodemque tempore cum eo de corpore egredi, itai tabat.
eliam una atque indissimilisedo perpeture beatituAdlnlerunt autem ei et partem indamentorum
dinis meruisset recipi.
quse^corpus sanctum ambieranl, quae curii ille et
Obiitautem Pater reverentissirousin insulaFarne,, munera gratanter acciperet et miracuialibenteraumuliumdeprecatusfratres ut ibi quoquesepeliretur,, diret, rianvet ipsa indumenta quasi patris adhuc
ubi non parvotemporepro Dominomilitarat. Atta-- corpori circumdata miro deoscutabatur affeclu,
men tandem eorum precibusvictus assensumdedit,, < Nova, inquit, indumenta corpori pro his quastuut ad insulam Lindisfarnensiumretatus, in ecclesia
> listis, circumdate,et sic reponile in arca quam pai rastis. Scio aulem eertissimequia non diu vacuus
deponeretur.Quod dum factum esset, episcopalum
Ecclesiaeilliusanno uno servabatvenerabilisantistes
g remanebitlocus ille, qui tanta miraculi caeleslisgras ' tia sacratus est; et quam beatus est-cuiin eo faculUilfrid,donec eligereturqui pro Cudberctoantistes
ordinarideberet,
lalemquiescendiDominuslotius beaiitudinis auclor
Ordinatus est autem [4/., om. autem]post hajc
c atquc largitor prajstare dignabitur.> Hrecet bujusEadberct [DCLXXXVIH],
vir scientia divinarum [4/. modi plura ubi multiscum lacrymiset magna com. '• punctioneantistes tinguaetiam tremenie complevit,
om. divinarum] Scripturarum simul et praecepto. feceruntfraires ut jusserat, et involutumnovo atnirum caetesiiumobservantia,ac maximeeleemosynarum operationeinsignis; iia ut, juxta legera, omni-. ctu corpusnovaque in theca recondiium,supra pabusaimis decimaraoon solum quadrupedum,verutui vimentumsancluarii posuerunl.Nec mora, Deo dieliam frugum omnium atque pomorum,necnon ett leclus antistes Eadberctmorbocorreplus est acerbb,
vestiraentorumpartempauperibusdaret.
,. ac per dies erescente multumque ingravescenteardore languoris,non multo posi, id est, pridie Nonas
CAPUTXXX.
Maias etiam ipse migravit ad Dominum: cujus \Al.
Ut corputitliut, post undecimannottepullurw,ttt cor-* add.
etiam] corpus in sepulcrobenedictiPairis Cudruplionisimmunereperium-;necmutto post succes- .
bercli ponentes,adposaeruntdesuper arcam in qua
tor epitcopatut,
ejus de mundoIransieril.
Volensautem latius demonstraredivinfwl
j^incorrupta ejtisdem Patris membra locaverant: in
[DCXCVHI]
t quo ctiam loeo signa sanitatum altquoties facta,
dispensatio,quanta in gloria vir Doraini CurJberct
post mortemviveret, cujus ante raortemvita subli- meritisaruborumtestimoniumferunl,e quibusaliqua
rois crebris etiam miraculorum patebat. imlkiis,, in libro Vitaeilliusolim memoriremandavimus.Sed
trausaclissepulturaeejus annis undecim, immisit ini iD et in hac Historia quredam qure[AL, unum quod]
animo[AL,animos]fratrumut tollerent ossa illius,, nos nuper audissecontigit,superadjicerecoromodum
quae[41., qui] more mortuorum consumptojam ett duximus.
in pulveremredacto corporereliquo [AL, corpore,
CAPUTXXXI.
9 Ut
reliqua], sieca inveniendapulabant: atqtie in novo
quidamad tumbamejui tit a paralyti tanaiut [A1.f
reconditaloculo, in eoderaquidem loco, sed supra1
ciira(«i].
Eral in eodem monasteriofrater quidam, nomme
pavimentum dignae venerationis gratia locarent.
Quoddum sibi placuisseEadbercto antistiii suo re-- Radudegn, temporenon pauco hospitum minisierio
ferrent, adnuit consilioeorum, jussitque ut die de-- deserviens, qui nunc usque superest, tesiimonium
positionis ejus boc facere meminissent. Feceruntt habens ab universis fratribus cunctisque superveantem ila ; et .aperientes sepulcrum, invenerunt
t nienlibushospitibus[41. om. c. sup. hosp.] quod vir
» Rerebercl. Vide Bedae Vitam S. Cudbercti,, sancti illins anachoretre,et devotio n locum indulcap. 28. In iusulastagni Deruenlionis(1.juxia Kes-- geiitiis episcopalibus coromunita. Vide append.
s n. 25.
wick, in qua Hereberct mansiooemvitac solitariae
posuit, constructa est postea ecclesiain honoremi
228
BED4SVENERAMLISPRESBVTERIOPERUMPAflS IV. — HISTORICA.
247
nuper mitii
esset mullaepietatis ac religionis, injunetoque sibi J|\. per reliquias ejns facturn [DCCXXVIII],
ofllciostipernrelantum mercedu gratia subdiius. Hic per ipsutn in qno faetura est, fralrem innotuit. Est
ciiiu quadaiiidie leitas sive saga quibus in hospitale auletn f.icnjmin monasterioquod juxta amnera• Daulebalur, in raari lavasset, rediens doraum repen- core constriiclum ab eo cognomenaccepit, cui tunc
liua raedio itinere molestia[41. add. corporali] u- vir retigiosush Suidberctabbatis jtire praefuit.Erat
ctus est, ita ut corruens in terram et aliquandiu in eo quidamadolescens cpi iumor deformis patpepronus jacens, vix tandem resiirgerel; resurgens bram ocuti fcedaverat,qui QHIHper dies crescens
autem sensit dimidiara corporis sui partem a capite oculo interiium minaretur, curabant medici liunc
usque ad pedes paralysis languore depressam : el adpositis pigmentorumfomenlis eniollire,nee valemaximocum labore bacuto iauitens domum perve- bant. Quidam abscidendum esse dicebant [Al„ donii. Crescebatmorbus paulatim, et nocte superve- cebant]; alii hoc fieri metu majoris pericuii vetaniente gravior effeciusest, ita ut, die redeunte, vix •bant. Ciimque terapore non pauco frater pfsefatus
ipse per se exsurgere aut incetlera valeret. Quo af- tali incoinraodo («boraret, neque immioens oeulo
fecttts iuconimodo, coucepit uiilliraum[AL, utile] exitrum humanamanuscurare valeret, qiiin[At.add.
inenle consilium,utad ecclesiamquoquoraodo pos- potius]per dies augesceret, contigit eurn subitodiset perveniens,iptrarel ad turabain reverentissimi3B vinre pietatisgratia per sanctissimiPalris Ctidbercli
Patris Cudbeicl, ibique genibus flexis supplux sti- retiquias sanaii. Nam quando fratres sui corpus
pernam pielalem rogaret, tit vel ab hujusceonoili ipsins post rauitps sepulturaeannos incorruptum relanguore, si hoc sibi utile csset, liberaretur; vel si perierunl [AL, repereraut], tulertint partem de case laJi moleslia diutius castigari divina providente pillisquam more reliquiaruinrogantibus aniicis dagratia oporterei, paiienter doloremac placidamenie IO, vel ostenderein signtiramkacuJi possent.
iiiiauiiii.Fecil igilur ut aiiiino disposueSiiJUttiereJ.
Harum particnlam reliquiarumeo tempore haberal, et iiubecilles artus baculo suslenlai.s intravit
ccclesiaro; ac prosternens se ad corpus viri Dei pia bat penes se quidamde presbylcris ejusdemmonaiiHtjjitione,per ejus auiiliiim Doniinumsibi propi- sleiii, numineThruidred, qui iitineipsius monasterii
liuu. lierj prccabalur : atque inter preces velut in abbas est. Qui cumdie qiiadamingressus eeclesiam,
soporem soliittis sensit, ut ipsc postea referre erat aperuisset ttiecamreliquiarum, ut portienemearum
solijjusquasi niaguaralatamqtie inanum caput sibi in roganti amico praestaret,contigitelipsum adotescenparte qua dolebai, letigisse, eodemqtie taciu lotam ttin cui ocnlus languebat, in eadem ecclesia tunc
illaju quaj languore pressa fuerat corporis sui par- aitesse.Ciiinquepresbyter poriioiieinquantamvotuit,
tem, paulatim ftigienie dolore, nc sanitate sttbse- nmicodedisset, residuumtledii adolescenti,ut suo in
quente, ad pedes usqtie periransisse [AL, subse- loco reponeret, At ille satubri instinctu admonitus,
quenle perlransisse]. Quo faclo, niox evigrlans sa- cum accepissetcapillossaueti eapitis , adposuit palnissuous surrexit, ac pro sua saniiale Domino gra- pr-hrajlanguenti,et aliquandiutumorem illuminfestias denuo reJerens, quid erga se acuim essel fratri- (uut horum adpositionecomprimereae mollire curabus Iudit-Avit:cuactisque congaudetitibusad mini- bal. Quofticto,reJiquias,«t jussus erat, sua iu tbeca
slenum quod solic.itusexiiibere solebat, quasi ila- recondidit, credens suum oculum capillis viri Dei
gello probautecasiigatior rediit.
quibus adlactus[41., adlalus] erat, ocius esse sanauSed el induraeuta, quibus Deo dicalum corpus dum. Neque[Ai., add. enira]euuisua (ides fefellit.
Cudliercti, vel vivum antea, vel postea defunctum Erat enim, ui referre eratsolilus, tune hora circfler
vestierant, etiaroipsa a gratia curandinon vacarunt, secunda[AL, horam....secundara]diei. Sedeumalia,
sicoi iii volumine Vitreet virtutura ejus quisque le- qurequedies ilta exigebat,cogitaret et facerel, immigentt, inveniet.
nentehora ipsius dieisexta, repente<:ontingensocuCAPUT XXXII.
ita sanum cum palpebra iitvenit,ac si nil untura,
Ut aller qd rdiguias ejnjnjtper Juer.itqb oculilanin eo deformitatisac tumoiis apparuisset.
quam
jy
curatus.
guore
Nec silenlio praetereiindumquod ante triennium
a Dacore. Ainnis«adeiis in fl. Aymotqui patilo q«o etiara amoe vicutusipse nomea retineU,
b Suidberct.Non lemere confgjudendushtc Suid
superius eruiupit e lacu llulswalier et coinilaius
Beda
de
Westm. merire et Cumbriaj dividit. Adliuctraditio berct cum SuidberctoepiscopoVerdensi, quo
est de antiquo raon. ad liujus amnis ripas posiio, a fuseirifra v, 12.
229
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
LIBER
230
QUINTUS.
CAPUT PRIMUM.
A
j luin] furere tion cessavit, ut palam daretur intelUt * Oidiluald[Al„ Oidilvaldut]tuccester Cudbemi ligi, quia modica TUa quae provenerat iniercapedo
in anachoreticdvita, laboranlibusin mari (ralribus, quietis ad viri Deipreces nosirajevasiooisgralia cae.orandotedaveril.
tempesluleni
litus donata esi[A/., esselj. >
Successitaulemviro DoininiCudberMansitautera [AL,iiaqite]idem v.ir Dei in iusuh
[DCLXXXVII.]
clo, in exercendavita solitariaquamin insulaFarae Farne tluoilechnannis ibideraquedefiuicius[A\.add.
ante episcopatussui leraporagerebat, vir venerabilis est]; sed in insula Lindisfarnensijuxia prxfalormn
Oidi.luald,qui roubisaraiisin mon.as.ierio
quod dici- corporaepiscoporum, in ecclcsia beati [AL, sancti]
tur lnhrypuni, acceplumpresbyteratusofficiumcon- apostoli Petri sepultus cst. Gesla vero sunt Jiajc
dignisgradu ipse[4(., ipsoj consecrabataetibus.Cu- teiuporibusAldfridi [41. Adfridi]regjs [lacxcix],qni
, post fralreui suum Ecgfridumgenli Nordanbymbrojus ulmeritumvel vila qualisfueril.cerliusclaresca-t,
unumejus narro miraculumquod miliitiiiuse frairi- ruii) deceroet novem [Al., oclo]aiinis prrcfuit.
btts propter qtios ei in quibuspatr.ilutn est, ipse iiarCAPUTII
> Ul epiicoputJohannes mutum et scabiosum[Al. am.
ravit: yidelicetGudfrid, venerabilisChrisli famtilus
et scabiosum]
benedicendo
curaverit.
et presbyter, qui eliam postea fratribus ejusdero
EcclesiaeLindisfarnensis in qua educalus est, ab- jB CiijtiS[AL, Hujus] regui principio defuncioEaja
batisjure prrefuit. < Yeni,inquil,cum duoliusfralri- episcopo [DCLXXXV],
Jobannes, vir sanctus, llajgyibus aliis ad insulam Farne, loqui desiderans cum taldcnsis Ecclcsiaj praesulalura stiscepit: tln quo
reverentissiinoPatre Oidilualdo: cumquealloculione plura viriulum iiiiiaciil.i qui eum familiariternoveejus refecti et benedictionepetita tloinuinredireraus, runt, dicere solenl, et maximevir reverenlissimus
ecCesubito,positis nobis in inedioraari, inlerruplai ac veracissimusb Ueicllmn,diaconusquoiidamejus,
esl serenilas qua vehebamur,et tania ingruittamque. ntuic autem abbas monaslerii quod vocatur ludefera lempestalishieins [Al., lempestasliiemis],' ut; rauuTa, id csl, in silvaDerorum: e quihus aliquameneque Veloneque remigioquicquamproticere,neque, morirc tradere commodum duximus. Esl [Al. add.
aliud quam mortem sperare valeremus. Curaquediu[ auteui]c mansio quajdam secrelior, nemore raro e
iniiltuincum vento pelagoquefrusira certantes tan-. vallo circumdata, non longc ab Ilagysialdensieccledempost terga respiceremus,si forte veJipsam de> . sia, id esi, unius fermemilliariiet diniitliispatio inqtiaegressieramus, insulam aliquo conaininerepe- lerfluenteTino amne separata, habens cajmelerium
lere possemus,invenimus nos undiqueversum pari; sancii Micliaelisarchangeli, inquavir Dei srupius
tempeslate praeclusos, nullamque spem nobis [Al. ubi opportunitasadridebat temporis, et maximeiri
om. nobis] in nobis restare salulis. (Jbiatitem lon-. Q
( Quadragesiraa,manerecum paucis, atqueoralionibus
gius visumlevavirous,vidirousin ipsa iiisula Farne, , acleclioui quielus operanidareconsueverat.Ciimqtte
tjgressumde latibulissuis amantissimuinDeoPatremi* tempore quodam, iiici.pienleQuadragesiiua, ibidena
Didilualdumiter noslrura inspicere. Audito etenira, mansurtisadveniret, jussit suis quaerere pauperem
fragoreprocellarumac ferventisOceani, exierat vi- ' aliquemmajoreinfirmitatevei inopia gravatuni,quera
dere quid nobis accideret: cumqucnos in labore ac: secun habcreitlis dicbus ad faciendaineleemosynaro
desperationepositos cerneret, flectebat genua sua^
tS- possent[Al., possel]:' sic enim semper facere sole'
ad Patrem Domininoslri Jesu Chrisiipro nostravitai bat.
et salute precaturus[AL, deprecaturus].Et cumoraErat autem in villa non longe positaquidam adolionemcompleret, simul tumida acquora placavit; lescens mutus , episcopo notus, nam ssepitisante
adeo ut cessanteper omnia sruvitia ternpestaiis,se- illum percipiendaeeleeniosvnajgratia venire consuecundl nos venli ad terram usque per plana maris';' - verat, qui ne unum quidera sermonem unquam,proterga comitarentur. Curiiqueevadeiiies ad lerram , fari [4/. proferre]poterat; sed et scabiem tantara
naviculamquoquenostram ab undis exporlaremus, ac"furfureshabebatin capite, ut nil unquamcapillomox eademqusenostrigraiia raodicumsiluerat, tem- fuiu ei in superiore parle capitis nasci valeret, tanpestasredilt, «t toto illo die multum [41. om. mul-1D tuin in circuiluhorridi crines stare videbantur.Hutic
« Oidiiuald.In solitariavita successitS. Cudbefcto
an. 697,el 12 annis transactis delunctus esl anno
699, meritusqueest Ipcumin Martyrol.ad 23 Marlii,
et in tabulis Benedictinis8 ldus Manii. Vide de hoc
Vitaepres. S. Cudbercticap. ult., et cap. 45 Vilae
metrice.
b Berthun. DiudiaconusS. Joannis
episcopi, poSlea jn nionasterio Inderauuda abbas ab eoderaS.
Joanne constitutus, iu decrepila ajtate clrca A. D.
necundumCapgr.740,secundumLelandiCollecl.733
defunclusIdibus Maii, et in suomonasteriosepullus.
Processa temporis ejus rellquiaetranslatre, el juxta
Jereiriini S. Joannis ad altare suum ia «cclesia Beverlaci recondiirc.In Martyrologionoraeii ejus scribiturtnler sanctosad 1S Maii.'
c Mansio.Ilaecmansiocum oratorio et coemeterio
-positafuititi ir.onle ripre Tini amnis immineute,qui
Jbigiice Erneshow, LatinemontAquilwdtcitur, et ad
Septeutiionem sita. Vide de «o ptura Riobard.Pr.
Hagust. xScript., p.891.
SRI
BED43 VENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA«m
ergo adduci praecipit episcopus, et ei in conseplis A guorc teneretur : quia phlebolomataest nuper in
ejusdem mansionisparvumtuguriumfieri in quo ma- bractiio, et cum esset in studio, tacta est infirmilate
nens quolidianamab eis [AL, co] stipem acciperet. repentini doloris, quo mox increscente, magis graesset impletaseptimana, vattira est brachium illud vulneratum, ac versum in
Cumqueuna Quadragesimae
sequente Dominicajussit ad se intrare pauperem , luraorem, adeo ut vix duabusmanibus circumplecti
ingressoeo linguam proferre ex ore ac sibi osten- posset, ipsaque jacens in Iecto prae nimietatedolodere jussit; el adprehendenseum de mento, signum ris jam moritura viderelur. Bogavit ergo episcopum
sanctrucrucis linguaeejus impressil, quam signatam abbatissa ttt intraret [AL, intrarej ad eam, ac benerevocare in os, et loqui illum praecepit: Dicito, in- dicere illam dignaretur, quia crederet eariiad benequiens, aliquod verbum, dicito Gae [AL, Gea; al., dictionemvel tactum illius mox melius habituram.
Gie], quod est, lingua Anglorum,verbum adfirmandi Interrogans autem ille quando phlebotomala esset
et consentiendi,id est etiam. Dixitille statim, soltito puella, et ut cognovitquia in luna quarta, dixit :
vinculo linguae,quodjussus erat. Addidit.episcopus Multttminsipienter et indoclefecistis in luna quarta
nominalitterarum : < Dicito4, > dixit ille 4. < Dicito phlebotoraando.Memini enim beatrememorix TbeoB; > dixit ille et hoc. Cumque singula'litierarum dorura arcbiepiscopum dicere, quia periculosa sit
nominadicente episcoporesponderet, addiditet syl- B satis illius temporis phlebotomia,quando et lumen
labas ac verba dicenda illi proponere. Et cum in lunae,et rheuma Oceaniin crementoest. Etquid ego
•mnibus consequenter responderet, prrecepit eum possumpuellre, si morltura est, facere ? At illa insententias longiores dicere; et fecit : neque ultra stantius obsecrans pro (ilia quam oppido diligebat,
cessavit tota die illa et nocle sequente, quantum vi- nam et abbatissam eam pro se facere disposucrat,
gilare potuit, ul ferunt qui praesentesfuere, loqui tandem obtinuit ut ad Ianguentem intraret. Intravit
aliquid, et arcana suae cogitationis ac voluntatis, ergo me secum adsumto ad virginem quae jacebat
quod nunquam antea potuit, aliis oslendere; in si- rautto, ut dixi, dolore consiricta, et brachio in tanmititudinem illius diu claudi qui curatus [4/., add. tura grossescente,ut nihil prorsus in cubilo [AL, cuest] ab apostolisPetro et Johanne, exsiliens stelit et bilu] (lexionis haberet : ct adstans dixit orationem
ambulabat; et intravit cum illis in (emplumambu- super illara , ac benedicens egressus esl. Cumque
lans, et exsiliens, et laudans Domimim;gaudens ni- post hrec hora competente consederemusad menmirum uli officio pedum, quo tanto erat terapore sam, adveniensquidam clamavit me foras [4/., dudeslUulus.Ctijus sanitati congaudensepiscopusprae- cens foras], ctait : Postulat Quoenburg[AL, Quencepit medico, etiam sanandre scabredini capitisejus burg], hoc enim erat nomen virginis, ut ocius re*»grediaris ad eam. Quoddum facerem, reperi illam
G
curam adbibere.
Fecit ut jusserat, et juvante benedictioneac pre- ingrediensvultu bilariorem, et vetut sospiti similem.
eibus antistitis nata est cum sanilate cutis venustai Etdum adsiderem illi, dixit: Vis pelamusbibere?At
species capillorum, faclusqueesl juvenis limpidusi [At., El] ego; Volo, inquam, et multuin deleclor, si
vultu et loquela promptus, capillis pulcherrimecri- potes, Cumqueoblato pocttlobiberemus ambo, ccepit
spis, qui ante fuerat deformis,pauper et mulus. Sic»- ;,: mihi dicere quia ex quo episcopusoralione pro me,
que de percepta laetatussospitate, offerenteeliam eii et benedictTonecompletaegressusest, statim raelius
episcopo ut in sua familiaraanendi locnmacciperet,, habere incipio; etsi necdumvires prislinas recepi,
dolor taraen oranis et de brachio ubi ardentior inmagis domumreversus est.
erat, et de tolo meo corpore, velut ipso episcopoforas
CAPUTIII.
Ut [Al. add. idem]puellamlanguenlemorandotana- eum exportante, fundilusablatus est, tametsi tumor
verit.
adhuc brachii manere videretur. Abeuntibus autem
Narravil idem Bercthun et aliud dej nobis inde, continuo fugatuin dolorem membrorum
[DCLXXXVI.]
prsefatoantislite miraculum.Quia cura reverentissi- fuga quoque tumoris horrendi secuta est; et erepta
mus vir Uilfrid post longum exiliumin episcopalum
ri . morti ac doloribus virgo, laudes Domino Salvatori
esset IlaguslaldensisEcclesirereceplus,et idemJoan-- ^ una cum cajteris qui ibi erant, servis illius refe. rebat. >
nes, defunctoBosaviro multaesanctilatis et humiliCAPUTIV.
it
tatis, episcopuspro eo Eboraci substitutus, venerit
ipse teroporequodam ad monasteriuin virginum inn Utconjugem comtttsinfirmam aqua benedietacuraveril. •
loco qui vocatur a Ueladun, cui tunc Heriburg ab,.
batissa prrefuit. < Ubi cura venissemus, inquit, et
«t
Aliud qtioque non multum huic dissimilemiractii- lum de prajfato antistite narravit idem abbas, diraagno universorum gaudio suscepti essemus, indicavit nobisabbatissa, quod qurudamde nuraerovirgii- cens : < Villa erat comitis cujusdam qui vocabafur
nura quae erat filia ipsius carnalis, gravissimo lan!- b Puch, non longe a monasterio nostro, id est,
a Uetadun.Hodie Watton, id est humidavilla, ex
3x
naquis el paludibtisquibussepta est. Monasteritimantiquum in orientali parie provinciaeEboraeensis,in
aquo hujus capitis miraculujn a Joanne episcopo fa»
Ctumest. Longo teraporc dirutum resiiluit in usuin
iin
GilberlinorumEustacius filius Joannis temporeregis
Siephani. De lioc monasierio vide eliam x Script,
p. 415, una cuni longa narratione, de miracUloAluredi abbatis Kievallensis.
b Puch. Villa hujus comitisdicla est Burton au-
254
SECT. HI.-IHSTORIA ECCLESIASTICA.
duum"[AL,duorum]fermemilliumspalio separala : A solilo consolantiumsermone : Bene convalescas, et
cujusconjuxquadragintafermediebus eral acerbis- cito. Cumque posl haecsederenl ad mensain, misit
simo tanguoredctenta, ita ut tribus septimanisnon pucr ad dominumsuum, rogans sibi poculura viui
posset de cubiculoin quo jacebai, forasefferri. Cou- millere, quia silirct. Gavisusille mtiltum quia biligil auiemeo tempore virum Dei illo ad dedican- bere posset, misit ei calicemvini benedictum ab
dam ecclesiam ab eodera comile vocari. Cumqtte episcopo; quem utbibit, stirrexit continuo, et vededicataesset ecclesia,rogavit comeseum ad pran- terno infirmitalis discusso,induil se ipse vesiimcndendumio [4/. om. in] domura suam ingredi. Re- lis suis; et egressus imle iniravit, ac satutavit
nuit episcopus, diccns se ad monaslerium,quod episcopumet convivas,dicens, quiaipse quoquedeproxime[AL, proximum)erat, debere reverti. At lectaretur manducare et bibere cum eis. Jusseille, obnixiusprecibus instans, vovit etiam se elee- runt eiim sedere secumad epulas, multumgaudenmosynaspauperibusdaturum, dummodoille digua- tes de sospitate illius. Residebai,vescebatur, biberetur eo die domumsuam ingrediensjejunium sol- bat, lactabalur, quasi uniis e convivisagebal; et
vere. Rogaviet ego una cum illo, promittens etiarn multis post hsecannis vivens, in eadem quam acceme eleemosynasin alimoniam inopum dare, duin perat salute perraansit. Hocaulem miraculum meille domumcorhilispransurus ac benedictionemda- "* moratus abbas non se prrusentefacium, sed ab his
turus inlraret. Cumquehoc tarde ac difficulterim- qui praesenlesfuere, sibi perhibet esse relalum.
petraremus, intravimusad reflciendum.MiseralauCArUT VI.
tem cpiscopusmulieri quse infirroajacebat, de aqua Ul clcricumsuumcadendo
conlritum, wque|A»Mom.
benedictaquam in dedicationemecclesiaeconsecraa morlerevocaverit.
wque] orandoac benedicendo
verat, per unum de his qui mecumvenerant fratriNequehoc prajtereundurasilentio [4/. add. arbibus, praecipiensut gustandam illi daret, el ubicunquod fainulusChristiHerebald[AL,lleritbald],
que maximumei doloremincsse didicisset,de ipsa tror],
eam aqua lavaret. Quodut factumest, stirrexitsta- in seipo ah eo factum solet narrare miraculum,
lim mulier sana, et non solunise inlirmitate louga qui tunc quidem in clero iilius conversatus,nunc
add. in] monaslerio quod est juxt.i osliura Tini
carere, sed et perditas dudum vires recepisse seu- \AL
abbatisjure praeest.< Yitam, inquit, illius,
tiens, obtulit poculumepiscopoac nobis : cojplum- fluminis,
.
honiinibus restiinarefas est, qttod [AL,
que minisleriumnobisoinnibuspropinandiusqucad quanlum
prandium completum non omisit; imilala socrum quam; al., quia]prajsensoptimecognovi,peromnia
beati Petri [Al. add. apostoli], quae cum febrium episcopodignam esse cnmperi.Sed et cujus meriti
fuissclardoribusfatigata, ad laclum manus Domini-£' apud internum testem [AL,judicem] habitussit, et
cae surrexit, et sanitale simul ac virlule reccpta, in multis aliis, et in meipsomaximeexpertus sum :
quippequcro ab ipso, ui ita dicam, mortislimitereministrabateis. i
ad viam vilae sua or.ni ne ac benedictione
vocans,
V.
CAPUT
reduxit. Nam cum primaevoadnlescentiae[4/. add.
Ul ilem [Al., idem; al. om., item] puerum comitis
s meae] lempore in clero illiiis degeremlegendi quiorandoa morlerevocaveril.
dem canendiquestudiis tradilus, sed non atlhticaniAlioitem lemporevocatusad dedicandam eccle- mum perfecle a jiivenilibuscobibensinlecebris,consiam comitisvocabuloa Addi, cum postulatumcora- tigit die qtiadam uos itcr agentcs cum ilto devee nisse in viam planam et amplara aptamquecursui
plesset ministerium,rogatus est ab eodem comile
intrare ad unum de pueris ejus qui acerrima aegri- equorura: cceperuntquejuvenes qui cum ipso erant,
ludinc premebalur, ita ut, deficienlepenittis omuii raaximelaici, postulare episcopuraut cursu majore
[AL,omnitiin]membrorumofficio,jamjamque mo- equos suos invicem probare liceret. At ille primo
riturus esse viderelur ; cui eliam loculus jara lunc
c negavit,otiosumdicensesse quoddesiderabant; sed
erat prrcparatusin quo defunctuscondi deberel.Ad- ad uliiraiunmultorumunanimaintenlionedeviclus:
didit autemvir etiam lacrimas precibus, diligentcr
r D Facite, inquit, si vultis, ita taraen ut Herebald ab
obsecransut inlraret oraturus proillo, quia multum
n illo se certaraine funditus[Al. om. funditus] abstinecessariasibi esset vita ipsius; crederet vero quia
a neat. Porro ijse diligeutius obsecrans, ut et mihi
si ille ei manum imponere[AL, imponeret] atque
e certandi cura illis copia daretur, fidebara namque'
euin benedicere voluisset, staiim melius haberet.
i. equoquem mihi ipse optiinum donaverat, nequalntravit ergo illo episcopus, ct vidit euni moestis
is quara impetrare potui.
omnibusjam morti proximum,positumqueloculum
< At cum srepius huc atque illuc spectante rne
ii
t- et episcopo,concitatis in cursum equis reverterenjuxt.i eum in quo sepeliendus poriideberel; dixitit tur; ct ipse lascivosuperatusanirao non me potui
que orationemac benedixiieum, et egrediensdixit
slralis duobusmillibuspassuuma Beverlaco.YolI- de Walkinglone est hodie eliam episcopi Dunelfrida ejus lilia monialis facta apud Beverlic, ctijos
is mciisis.
a Addi. Hiccomes fuit de Burton Boreali, quam
matrcm, ut ex capite patet, liberaverat S. Jolianues
is
acerbissimolanguore.Pucb dedil cum filia manei- villamcum ejusdemecclesire advocationededit ecrium de Walkingtone.Yolfridaobiitin Id. Mart.an.
l. clesiacde Beverlacotempore S. Johaniiisarchiepin scopi.
742, cujtis ossa sepulta sunt Beverlaci. Manerium
8
PATROL.XCV
•233
235
IIEDyEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
236
cohihere, scd, prohibeiitelicet illo, ludentibus me A iiiiiiisieiiiimdiscere, propter quod et ipse illum ab
miscui, el simul ctirsu equi conlenderecoepi. Quod bujus prrusumplioneministeriiquodregulariter imdum agerera, audivi illum post lerguni mihicumge- plere nequibat, omnimodis [AL, omnino] cessare
inilu diceniem: 0 quam magnura vaj facis raihi sic praecepi.Quibusdictis, eaderohora me cathechizare
equitaudo ! Et ego audiens, nihilominuscoeptisin- ipse curavit; faclumqueest ut, exsuffianteillo in fastili vetitis. Nec mora, dum fervens cquus quoddam ciem meam, confeslim rae melius habere senlirem.
itineris concavumvalentiore inipetu transiliret, la- Vocavitaulem medicum, et dissolutammilii emicrapsus decidi, ct mox velut eraoriens sensum penitus nii f AL, mei cranii, om. mihi]juncturam componere
moturaqueomnem perdidi. Erat namque illo in loco atque alligarejussit. Tanlumque mox accepta ejus
lapis terrre aequalisobtcctus cespiie lenui, neque benedictione convalui, ul in craslinum asceudens
ullus alter in toia illa campi planitie lapis inveniri equum, cum ipso iter iu alium locurafacerem: nec
poterat; casuque evenit, vel potius divina provi- raulto post plene curatus, vitali etiam unda perfusus
sione, ad puniendara inobedienlisemeje culpam, ul sura. >
* Mansitautem in
luinc capite ac manu quam capiti ruens subposueepiscopatuannos triginta tres ,
ram,'langerem, atque infracto poliicecapitisquoque ct sic caclestiaregna conscendens sepultus est in
junclura solveretur; et ego, ut dixi, sirailliinusB porticu sancii Petri, in monasteriosuo, quod dicilur
morluo (ierem. Et quia inoveri non poteram, leten- ln silva Derorum, anno ab incarnalione Dorainica
dcrunt ibidem papilionemin qua jacerem. Erat au- sepiingenlesimovicesimoprimo. Nam cum [Al.add.
tem bora diei circiter septima [4/., circiter borain... posi] praeraajore senectule minus episcopatuiadmiseptiraam], a qua ad vesperura usqtte quietus, et iiistrando sufficeret, ordinato in episcopatum [AL,
quasi morluus permanens, tunc pauliiltiinrevivisco, episcopum] Eboracensis EcclesiaeUdfrido presbyferorque domuiiia sociis, ac tacilus tola nocte per- tero suo, sccessil ad monasteriura[At. add. suum]
duro. Voraebaraautem sanguinem, co quod el in- prajfatum, iliique vitam in Deo digna coiiversatione
leranea essent rttendoconvulsa. At episcopus gra- complevit[DCCXVIII].
vissiinede casu et inleritu meo dolebat, eo qood me
CAPUTVII.
specialidifgeret aflectu : nec voluit nocte illa juxta Ui Caedualla,rex OccidentatiumSaxonum, baplizaninorem cum clericis suis manere, verum solus in
dus Romamvenerit: scd el successorejus Ini [ Al.
om. Itti\ eadembealorum apostolorumlimina deoratione persislens nociem ducebat pervigilera,pro
volus adierit.
raea, ul rcor, sospiiatesupernacpietalisupplicans.Et
Anno auiera regni Aldfridi lerlio [DCLXXXVIH
niane primo ingressus nd me, ac dicia super mei
],
oratione, vocavitrae noiuineineo, et quasi de sonino>^1 bCaedualla[A(.,Cedualla],rexeOccidenlaliumSaxogravi excitatum interrogavil si nossem quis essetL nuin, cum genti suaeduobusannis strenuissimepraequi loquerelur ad me. At ego aperiens oculos, aio : esset, relicto iinperiopropter Dominumregnumque
Eliani lu es anlisles raeus amatus. Potes, inquit, vi- perpeluum, venit Romam, hoc sibi gloriaesinguvere? Et [A/., At] cgo : Possum, inquam, per ora- lar;s desiderans adipisci, ut ad liroina beatorum
liones vestras, si volueril Dominus. Qui imponensi aposlolorum fonle baptismatis abluerelur, in quo
capili meo raanuin, cum verbis benedictionisrediitt solo didice.raigeneri huraano palere viirccadesiis
ad orandum : et post pusillum me revisens[AL, adI inlroitum : siraul etiam sperans quia mox baplizame revertens] invenitsedentem el jara loqui valen- tus, carne solutus, ad aeierna gaudia jam mundus
tem : ccepitqueine interrogare, diviuo, ut mox pa- transiret: quod ulrumque ut mente disposuerat,
l Domino juvanle [4/., attjuvanle] completum est.
tuil, admonitusinstinctu, an me esse baptizatum
absque scrupulo nossem: cui ego, absque ulla mei Etenim illo perveniens,pontificalumagente Sergio,
hoc dubielale scire respondi, quia salutari foitteinl baptizatus est die sancto Sabbali Paschalis, anno
i ab incamatione Domini sexcenlesiinooctuagesimo
remissionem peccatorum essem ablutus; et noraen
t n nono : et in albis adhuc posilus, languorecorrepresbyteri a quo me baptizatumnoveram, dixi. At.
ille : Si ab hoc, inquit, sacerdote bapiizatuses, noni ptus, duodecimoKalendarum Maiarumdie solutus
es perfecte baptizatus: novi naraque euin, et quiai [Al. add. est] a carne, et-beatorumesl regno [ AL,
cum esset presbyler ordinatus, nullatenus,propterr consortio] sociatus iu caelis. Cui etiam tempore bai plisroalis papa meraoratus Pelri notnen iraposueingenftlarditatem, poiuil catechizandivel baptizandi
a Mansit.HisloriciaffirmantJohanncm in episco- ad an. 721, quo obiit.
•>Caedualla.Is praedationumin Canliael alibi poeaunos mansisse, etl
patu Eboracensi trigjnta tres
cum ob actaiemofiiciosuo minus sufliceret, seces- nitens Romaraperrexit. BromtonX Scripl. p. 742.
sisse ad monasterium suura Beverlac, el ibi postt Duasquechartas confecissedicitur, priorem Uilfrido
tres annos defuncturo.Et licet Beda hoc loco vi- an. 680, in qua concessit fagaham cum appendiciis:
ri posterioremTheodoroetEcclesiaeChrisliCant., an.
dealur asserere Johannem post trigesimumtertium
s 687, in qua concessitGeddiogeet Wdetun. Evidenannuin prsesulatusraox obiisse, non tamen id nimis
slriclo sensu iiiielligendumest; nam eodem lem-- tircc Eccl. Chrisli Cant. X Script., p. '4207.
id est, an.
OccidenlaliumSaxonum.AntiquitusdictiGeuispore quo Uilfrid episcopalum recepit,
a saj. Vide notain ad ni, 7. &i quis aliud velit,
68f>,Bosa dcfunctus, et Johannes in ejus locum
s noverit Geuissosetiam deducia Geuiso,proavoCersubslitulus, v, 3. Primo igitur anno episcopatus
e dici. Fuit Cerdicusfilius Elesrc, nepos Eslaj, prolixo, tricesimum lerlium in 718 incidere necesse
B nepos Geuisi.
est, et tres anni eliain secessui conceduntur usque
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
238
j Hic depositusesl Caedual[4/., Cedual], qui el Perat, ul beatissimo apostolorura principi, ad cujuss A
a sacratissiraumcorpus a finibus terraj pio doctus
s trus, rex e Saxonum, sub die duodeciraoKalendao rum Maiarum, indictionesecunda ; qui vixit annos
amore venerat, b eliam -nominis ipsius consortio
s plus minus triginla, imperante domno Justiniano
jungeretur: qui in ejus quoque ecclesia sepullus
- piissimo Augusto, anno et [Al„ ejus] consulaius
est: et jubente pontificeepitaphium in ejus moitumento scriptum [AL, scriptum esl, ut] in quo ett quarto, pontificaiiteapostolicoviro domno[AL, domemoriadevotionis ipsius fixa per saeculamancret,, mino]Sergio papa anno secundo.
f sucAbeuiiteautemRomamCaedualla [DCCXXV],
et legentes quoque vel audientes exemplunifucti,,
ad studium religionisaccenderet. Scriptum est ergoo ce.isit in regnum Ini [AL,HiiJ s de stirpe regia; qui
cum triginla et septem annis imperitun tenuisset
hoc modo:
Culmen, opes, subolcm, pollenliaregna, triumphos,
, gentigiltius, h ct ipse, relicto regno [ AL, imperio ]
ac « juvenioribus[AL, jtinioribus] comraendato, ad
Exuvias, proceres, moenia,castra, lnres;
limina beatorum apostoloruraGregoriopoiitificaliiin
Quruquepatrum virtus, et quaecongesseralipse
Caedualarmipolens,liqtiit amore Dei,
tenenie profectusest, cupiens in viciniasanctoriim
Ut Petrum, sedemquePetri rex cernerel hospes,
locoruraad tempus peregrinari in lerris, qno fami1 liarius a sanctis recipi mereretur in caelis: quod bis
B
Cujtisfonle meras sumerel almus aquas,
Splendificumque
jubar radianti carperet haustu,
temporibus plures de genle Anglorum, nobiles,
Ex quo vivificusfulgorubiquefluit.
ignobiles, laici, cterici, viri ac feraina;certaiim
facerc consueritnt.
Percipiensquealacer redivivrepremia vitru,
Barbaricamrabiem, nomenet inde suum
CAPUTVIII.
Conversnsconvertit ovans, Petrumque vocari
Ul, Theodorodefuncto,nrchkpiscopalusgradum BerSergius anlistes jussit, ut ipse pater
ctuald susceperit: et inter plurimosquos ordinavil,
Fonte renascenlis, quemChristi gratia purgans
eliairiTobiamvirumdoclissimumHrofensiEcclesiw
Protinus c ablalumvexit in arce poli.
feceritanlistitem.
Mira(ides regis! clementiamaxima Christi,
Annoautem post hunc quo CaeduallaRomrci defunctus est proximo, id esl, sexcentesimononageCiijusconsiliumnullus adire potest!
d Sospesenim veniens supremoex orbe Brilaniti,
simo incarnationis Dominicac,* .Theodorus beatae
Per varias gentes, per freta, perquevias,
memoriaearchiepiscopussenex et plenusdierum, id
UrbemRomuleamvidit, templuraqueverendum
est, annorum ocloginlaocto, defunctusest: quem se
numerumaiinorumfuissehabiturum, ipsejamdudum
Aspexit, Pelri mystica dona gerens.
Candidusinter oves Christisociabilisibit:
C soinnii revelationeedoctus suis prredicere solebat.
Mansitautem in episcopatuannis vigintiduobtis, seCorporenam ttimulura, menle superna tenet.
Commutassemagissceptroruminsigniacredas,
pultusque esl in ecclesiasancti Petri, l in qua oraniura episcoporumDoruvernensiurasunt corpora deQuem regnuroCliristi promeruissevides.
237
l Jttvenioribut. Aethelliardo ej is successori, et
a Sacralisstmum,etc. Al., sanclissbnumcorput per•
Oswaldoclitoni, contra quem eodem adliuc pugnalocorumintervallapio.
tonga
b Etiam nominis....Al.,
etiamnomenreferret: qui. vit anno Aethelbardus.
* Ablatum.Edit-, albatum: al. ablnlum.
CAPUT
VIII. Edd. vulgsr.ponunt hic distinclum
d Sospes.Al., Hospes,
: De Obitu Theodoriarchiepicaput et
e Saxonum. Sanderus Iegendum putat Brittano- scopi. argumenlum
i Defunctus est. Baronius, recensita Theodori
rum , eumque confirmat Baronius, addens tresi
t morte, adjungit Adrianumabbalern pariter obiisse;
Caeduallasa Bedaraemoratps: primum,qui occidit
Aeduinum, H, 20 ; secundum qui interfecii Aedi- venit ille quidem cum Theodoro in Brittaniam, sed
lualchum, IV, 15 ; lcrlium, qui huic Caeduallajsuc- rul coelumivil multo poslerius. Nara teste LSeda,v,
cessit, ibidem-;sed in hoc deceptus est errore Co- 21, anno post obitumUilfridi proximo, id est an.'
defunctusest.
dicum, qui loco lni ponunt Is, qttem Baroniusi 710
k
Caeduallamtertium esse putavit. Duoigitur tantuin
Theodorus.t Hic excitavit fideliumvoluntalera
fucre Caeduallre,uiius rex Briltonura, n, 20 , aller " ut in civitatibtiset villis ecclesias fabricarent, pavcro Saxonumfuil; nec soluin titulo tenus, quia rochias distinguerenl, el assensus regios his procuSaxonesdebellavit,ut arbilralur Baronius, sed quia ravit; ut si qui sufficientesessent super proprium
de regio genere Geuissorumeditus, ut Bedadiserte fundumconstruereecclesias,earumderaperpetuopaIV,15. Videetiaranoiam ad cap. jam cil. tronatu gaudereut: si inter limiles atterius alicujus
lestatur,
f Successit.
Chron. Sax. et ab eo Flor. Wig. as- doinnii ecclesias facerent, ejusdein fundi doraiui
serunt Inira abiisse Roinarnan. 728, sed cousiat iiolarenlur pro patronis. > ELHIIAM.
1 In qua omnium.Archiepiscopianle Theodorum
lam ex Beda quam ex Chron. Sax. Iiiim Caeduallaj
successisse an. 688,. et post regniim 57 annorum noii in ipsa ecclesia sepulti sunt, sed in porticu ilRomam profectum: Romam igilur peliisse an. 725 tius aquilonali, n, 3. In hac S. Petri ecclesia ar'> chiepiscopisepulti sunt, usque dum Cudberctusarnecesseest.
ts De stirperegia. Ini enim fuit filius Cenredi, chiepiscopusa Roinanopontifice et rege Eadberto
CenredusCeolwaldi, Ceolwaldus Cuthwulli, Cuth- an. 758 liberam in ecclesia Cbristi sepulturam imwulfns Cuthwini, CuthwinusCelmi, Celmus Cyne- petravil; conslruxiligitur prope ecclesiamChristi in
honorem S. Johannis Baptislre basilicam, ubi ipse
rici, CynericusCreoddre,CreoddaCerdici.
h Et ipse relicio. Longara hujus derelictionishi- et successores, exceptoLamberto,
condebantur.X
storiara narrat G. Malra. I, 2. Ubi rex pia reginre Script., p. 1295, 1772, 2210; SPELM.Conc. I,
fraudeallectus omnera hujus niundi pompanidespi- p. 289.
cere didicit.
BED/E VENERABILISPRESBYTERlOPERUMPARSIV. — IIISTORICA.
240
_ c Successilaulem Theodoro in episcopatudBerr
posila : dc quo una cum consorlibus ejusdeni-sui A
gradus recle ac veraciter dici potest, quia corpora ctuald, qui erate abbas in monasterio\AL add. quoipsorumin pace sepolia sunt, et noraen eorumvivet dam|, quod juxta oslium aquilonale [AL, aquiloin generationes et generaliones. Ut enim breviter nare] fluminisf Geuladae positum [Al. add. quod]
dicam, lantum profcctusspirilalis lempore praesula- s Racuulfenuncupatur : vir et ipse scientia ScriptuIIIS iliius Anglorum Ecclesiae, quanlum nunquam rarum
imbutus, sed et ecclesiasticissimulac monaantea poluere, cceperunl. Cnjus personam, vitam,
slerialibus disciplinis summe inslructus, lamelsi
xt.item, ct obitum, epitaphium quoque monumemi
suo minime comparandus: quih eleipsius versibusheroicis triginla et qualuor palam ac prredecessori
I ctusesl quidero in episcopatumanno DominicaeInlucide cunctis illo advenientibus [AL,venientibus]
carnalionissexcenlesimononagesimo' secundo,die
pandil; quorumprirai stiut hi :
Hic sacer in a iumba pausat cum corporepraesul
prinio mensis Julii, regnantibus in Canlia i Uictredo
etl Suaebhardo[41., Wiclredo et Suebbardo];orQuem nimcTheodorumlinguaPelasgavocai.
dinatus [Al. add. est] autem anno sequenie tertio
Princeps ponlillcum,felix, summusquesacerdos
die KalendarumJuliarum, Dominicaa Goduine[AL,
Limpidadisciputisdogmaladisseruit.
B Godwino] metropolilano episcopo* Gatliarum : et
Uliiini autein hi:
Namqitediem nonamdeciraamSeptember habebat,, scdit in sede sua pridie Kalendarum Seplembritim
Dominica; qui [inier multOs quos ordinavit antisiiCum carnis b claustr.ispiriius egredilur.
les, etiam m Gebmundo HrofensisEcclesirepraesule
Alma novrcscandensfelix consortia vitae,
defuncio,Tobiampro illo consecravil,virum Latina,
Civibusangelicisjuncius in arce poli.
239
1 Seiundo.Canon. Lichfeld.,primo,sed male.
< Tumba. S. Theodori corpus una ciim S. Augui Uictredo. Hic 30,000 marcis auri ab Ina pacem
siini alioriimque reliquiis.levalum esl anno lt.Ol,
octavo Id. Septemb., tesle Gotselinoroonacho, cu- erait: et an. 694 dat ecclesiaebeaiaeMariaeapud Liminges, lerram4 aratroruin Wihelmestuiivucatara.
jus hrccverba in lib. n Transl. cap. 27 : < Pra?nominatissimi autem Theodori remoto in (ranstalione. XScript. p. 2208, et vocatconciliuraBaccanceldense,
turabajoperculosua oinnibus affatira satisfecitthu- Spclra. Conc. I; Chrou. Sax. Etiam dat hoc ipso
, anuo, non an. G95,ut vult Spelmannus,Eabba?,abriticatio, ila ut in clniistrum fralrum etiam hacc
de Menslre, terrara 4 aratrorum in insula
erumperet obleciatio. Jacebal uti a primordio erall batissaj
i Tenetis dictam Humaniium. Spelm. Conc. I, 102.
depositus integra forma metropolitani sacerdotii
auspiciis concilium Berghaiustedas
pallio et roonacbililaniuin obductuscuculla. TantaI> lieiu sub hujus an.
crat gralia, ut arbitrareiur adhuc solida vigere celebrari dicitur 696, namqtieis annus esl Uictredi, qui regniim incepil an. 691 , quinlus. Ibid.
carne. > etc.
r
^
b Clauttra. Al., clautlro.
194. Eodem anno, noii C90,ul vull Thoru. apud X
c Successit.Codicesvulgg. ponunt lnc caput no- Script., p. 1771, dat monasterio SS. Petri el Pauli
terram 5 arairorum in Lilleborne. Item supradictae
mim cum argumenlo,ut supra cap. 8.
d Berctuald.Chron. Sax., Pol., Virg.aliique liunc abbatissaeterrain dictam Haeg, 40 manenlium. X
dicunt prirouraex Anglis archiepiscopum,supcrin- Scr.pt., 2234. An. 699 ecclesiassureditionis liberas
llalosaul Roroanosfacientes; sed contra, facita tributis. Spelm. Conc. I, p. 198. Hiceiiam
res OIIIIICS
mictoritalemBedae,qui testatur m, 20, Deusdedit sedificavitS. Martiniecclesiarain villaDovaret mofuissede gente OccidentaliumSaxonum,et Theodo-. nachosilli
imposuit,Mat. Westm., an. 692.
k
Suaebhardo. Quis hic fuil, dubiumest. Thorn.
rura, IV, 1, de Tharso Ciliciae oriunduni. Will.
Malms.Bcrctualdumproditprius Glastoniae,quaini asserileum Cantii regnumviolenteroblinuisse; sed
in Racuulf monaslerio, abbatiam tenuisse. Gale, Mallh. Westm. prodit eum Uictredifuissefratrem;
Elor. Wig.,posiquamdixissetWithredumin regno
Script. xv, p. 308. Hic a papa Viialiano suscepit; et
i fuisse confortatuin, subjungitcum eo Suebhearduin
X Script., p. 1640. Huic archiepiscopo
Salliuro.
aldheri ep. Lundon.mitlit epislolamde discordtisi parlem regni tenuisse; sed si partem irnperii vi te>
intef regem West-Saxonumet sure patriaeregnato- nuil Suebheardus,conforlatusin regno alter dici vix
res. Quame libro Gotloniano,qui inscribitur Augti- poiest: verisimileest igitur hos fuisse fratres, junsius II, exscriplam vidc in Append. n. 24. Alius; ctisque viribus amice adininisirasse rempublicain.
Berctuald,siveBeorihualdmeiuoralur, iilius fratris; llic dedil Eabbaeabbalissae44 roaneniesm InsudaEthelrediregisapud lleddium, c. 39.
neye et 12 roanentesin Sturreye ; item terram duoe Abbat. An. 079 Berctualdoabbatiei ejus mona- D
I ruin aratrnrura in Sturie, et trium aratroruin in Bosterio llloihrtritisrex Cant. dat terram in Thanatoin desham.X Script., p. 1770et -2231.
^Galliarum. Perperam hic legunt aliqui Wallialocodiclo Weslanea,et xu mansionesin Sturia. X
et videcbari. ipsatninappend.u. 25. rum. Beda enim, v, 12, expresse dicit lierctiiiliiuin
Script.,
p.2207,
' Genladae.tlodieInladc.
trans mare ivisse ordinandum, sed non a Sergio
e liacuulf. Oppiduma UomanisolimRegulbium, papa, ut scribit Baronius, sed a Goduiuo,Gatliarum
de quo vitle Johannis Uattleii Antiq. Rulupin., a episcopo.
m Gebmundo.QOoanno bic obiil incertum. Chr.
Saxonibus Racullininsler, hodie Reculveruictuni.
Juxla ideni terapus,quo Aedilbercl suaro curiam Sax., Flor. Wig., Malili. Weslin. et alii ann. 695
Aiiguslinodeditet Racuullipalatium sibi el succes- defunctumprredicant;quod videtur verura: quia si
soribus fecit, raonasteriuraetiam ibi constiuebalur, Gebraundustunc superfuisset,Berclualdforsan raare
cujus abbas uilimus fuil Wenredus. Mon. Augl. iion iransiissei, sed ab illo consecrationem polius
Tom. I, p. 2G.Sed secuudumChron. Sax., an. 069, accepisset. Tobian quoque tjus successorema 694
Ecgberct rex dedit Basso presbytero Racuulf, ini Baccanceldensiconcilioiiiterftusseconstat. E contra
GebraundBergharastedensiconcilioan. 696 adfuisse
monasteriumaediiicaret.
quo
h Electus. Sergiuspapa primaturatoliusBritianire
i dicitur; el exstat privilegiumUictredian. 696, in
Rerctualdoconlirmavil,ul duaeepistolaeejus docent,, quo illius fit iiienlio. Warthonus quidemhoc conuna rcgibus Athclredo, Alfredo ct Adulfo, alterai ciliumel privilegiumnil inoratur. Angl. Sacr. t. I.
episcopis Briitaniaj scripta. Will. Matins.l'out. I. In tiae re ego vcro quid deceniam, dubius haereo.
241
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
242
Graecaet Saxonicalinguaatque erudilione mullipli- _V
, lioc inquil, veni, ul respon^um Doinini Salvaloris
citer [4/.,multipIici]iustrucium.
Ecgberctoadferara, quod le taraen referente oportet ad illum venire. Dicergo illi quia non valet iter
CAPUTIX.
quodproposuit, implere: Deienim volunlalisesl ut
Ul Ecgberctvirsanctusad prwdicandumin Germaniam ad Columbremonasteria
magis pergat docenda. >
venirevoluerit,nec vatuerit: porro Uictberctadvenerit [Al., adierit] quidem; sed quia necipse ali- Erat autem Columbapriraus doctor (ideiChristianae
quidprofecissel,rursumin Hibemiamundevenerat, transmontanisPictis ad aquilonem, primusque fun •
redieril.
datorraonaslerii quod in Hii insula raullisdiu ScotEo tempore [DCLXXXIX]
venerabilis,el cum omni torum Pictoruraquepopulisvenerabilemansit. Qui
lionorificentianominandusfamiilusChrisli et sacer- videlicet Colttmbanunc, a nonnullis composito a
dos a Ecgberct, quem in Hiberniainsula peregrinam Cellaet' Columbanomine,Columcellivocatur. Auducere vitam pro adipiscendain caelispatria b relu- diens aulem verbavisionisEcgberct, praecepitfrairi
limus, proposuit animo pluribus prodesse; id est, qui retulerat ne cuiquamhajcalleri referret, ue forte
inito opere apostolico, verbura Dei aliquibusearum inlusoriaesset visio. lpse autem lacilusrem consi* quae nonduui audiefant, gentibus evangelizando derans, veram [AL, veracemj esse limebal: nec tacommiltere: quarum in Germaniaplurimas noverat B men a prreparando[AL, parando] itinere, quo ad
esse nationes, a quibus Angli vel Saxonesqui nunu gentes docendasiret, cessare volebat.
BriUaniamincoluiit, genuset originemduxisse noAt post dies paucosrursura venil ad eum prrefascuntur; unde hactenus a vicina gente Briitonuin tus frater , dicens quia et ea nocte sibi post explecorruple Garraani[AL,Germani]huucupantur.Sunt tos Malutinos [AL, explelas Matutinas]Boisil per
autera Fresoues, Uugini, Danai, Hunni[AL, Dani, visumapparuerit, dicens : < Quare tam negligenter
HuniJ, antiqui Saxones Boructuari [ Al. , Boru- ac tepide dixisti Ecgberclo quae libi dicenda praectuarii] : sunt [ALadd. eiiam] alii perplures hisdem cepi ? At nuncvade, et dic illi quia, velil nolit, debet
in parlibuspopuli paganis adhuc ritibus servienles, ad s monasleriaColumbaevenire, quia aratra eoruin
ad quos venire prrulalus Christi miles circuranavi- non recle incedunt: oportet autem eura ad rectum
gata Brittania disposuit, si quos fofte ex illis ere- hsec tramitem revocare. > Qui hacc audiens denuo
plos Satanajad Christum Iransferrevaleret, vel si praecepitfratri, ne haeccui [AL, cuiquam]patefacehoc lieri non posset, Romamvenire ad videndaat- rel. Ipse vero, lameisicerlus est faclus de visione,
que adoranda beatorum apostolorum ac martyruai nihilominus tontavil itof disposilum cum fralribus
Cbrisli limina cogilavit.
memoratisincipere. Curaquejam uavi imposuissent
Sed ne aliquidhorum perficeret,superna illi ora- Q
( quaetanii iliiteris necessilasposcebat, atque opporcula simut et opera reslilerunt. Siquidetneleciis so- tunos aliquot dies [4(., diebus] venlosexspectarent,
ciis strenuissimiset ad praedicaudumverbumidor faclaest nocte quadam t>m saeva terapeslas, quae
neis, utpote aclione siraulet eruditione prajclaris, perdilis nonnuilaex parte bis qure in navierant reprrcparalisqueomnibus quae naviganlibus esse ne- bus, ipsam in liitus [AL, latusj jaccntem inter uncessaria videbanlur, venil die quadam roane primo das relinqueret: salvalasunt tamenomniaquajerant
ad euin unus de fratribus, discipulusquondam in Ecgbercti, et sociorum ejus. Tum ipse [AL, ille]
IMitania, et minislerDeodilectisacerdolisd Boisili, quasi prophelicumitlud dicens, < Quia propter me
cura esset idem Boisil praepositusmouaslerii Mail- est tempestas haec, subtraxil se illi proleciioni, et
rosensis sub abbate Eata, ut ° supra narravimus, remanere domi passus est. >
referensei visioneraquaj sibi eadem nocte apparuisAt vero uuus de sociis ejus, vocabuloUictberct,
set: < Cum expletis,inquiens, hyinnis matutinali- cum esset et ipse coiilemptu mundi ac doctrinae
bus in lectulo [AL, lecio] membra posuissem [AL, scienlia insignis, nam multos annos in Hiberniapedeposuissem],aclevis miliisomnusobrepjsset,appa- regrinusanachoreticam in magua perfectionevitutn
ruit magisterquondaroraeuset nutritor amantissi- egerat [DCXC],asceudit navetn, et Fresiain per1 veniens duobus annis conliouis genti iili ac regi
mus Boisil, inlerrogavitque me, an eum cognoscereD
possem.Aio: Eiiam, tu es enim Boisil.At ille: Ad ejus k Rathbedo [Al., Radhbedo] verbum saluiis
a Ecgberct.Colituris 24 Aprilis, ul cernere est in
d Boisili. <Non. i Jul. In Brittaniisdepositiobeati
Marlyrol. Homanoaliisque. Circa an. 8t)9 Fresiain Boisili presbyteri el confessoris.> Martyrol. Duire disposuit.Suidbercteuim ordioalus esl an. 693, nelm.
e Supra. VideIV,27.
v, 11. Uilbrordel socii Fresiara veneriintan. 692,
f Columba.De hoc et Pictorumconversione vide
v, 10. Uiclberctduobusannis, id csl, an 690et 691,
incassum in Fresia praedicabat.Ecgbcrctumigittir, ni, 4, ubi notatura est euoi, cuui 77 annos natus
qui Uictberctuiuroisit, visio piolnbuii ue iietFre- esset, circaan. 597 fuissesepultum; natus est igicirca an. 689.
tur circa an. 520. Hujus natalis quinto Junii celesiam,
b Retulimus.Videm, 27.
bratur.
« Quw nondum. At vero an. 603 inler Germanos • s MonasteriaColumbw.Ecgberclumviae ad catbofideui praedicavilOffoquidaniAnglus satus ex icgio- JicaniPascha tliienses converieuiemv, 22.
h Rathbedo.< Narrat Viucentiusin SpecttloIlisto*
sanguine.Spelm. Conc. 1, 12t>,et Uilfridepiscopatu
privatus, circa un. 679, Ruinaiii ilurus, flanlc Fa- riali de praedictorege Fresonum, quoilcum praedivonio, pulsus est Fiesktm , ibique prrudicabatChri- catione Wlfranni episcopi ad hoc inductusesset ut
Stuui, v, 20.
baptizaretur, cutn unuiiipedetu iu lavacro iuiiuxis-
2t4
BEDiE VENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
/ distinctione, ul pro diversa capillorumspecie unus
praeditabat, neque aliqnem lanti laboris fructum A
apud barbaros invenit auditores. Tunc reversus ad NigerHewald, alter Albus Hewald diceretur : quosolito in si- rum uterque pietate religionis imbutus, sed Niger
dilectaelocum percgrinationis [DCXCIJ,
leniio vacarc Domino coepit; et quoniam externis Hewaldmagis sacrarura litterarum erat scientia in[AL, cxterius] prodesse ad.fidem non poterat, suis stitutus [A(., instructus]. Qui venientesin provinciam, intraverunt hospitiumcujusdamvillici,petieamplius ex virlutumexemplis prodesse curabai.
runlque ab eo, ut iransraitierenlurad salrapam qui
CAPUTX.
eum [4/., eosj erat, eo quod haberent aliquid
Ut a Uilbrord [Al., Wilbrord] in Fresia prwdicans, super
mullos ad Chrittum converteril; et ut tocii ejus legaiioniset causae utilis [AL, utiliiatis], quod deberent ad illum perferre. Non enim habent regem
Hewaldi|A1., Etvaldi]sinl marlyriumpassi.
Ut aulem vidit vir DominiEcgberct,quia nec ipse iidem antiqui Saxones, sed salrapas pluriraos sure
ad praedicanduragentibus venire perraiitebatur, re- genti prrepositos, qui ingruente belli articulo nriittentus [Al. add. estj ob aliam sanciaeKcclesiajulili- tunt aequatitersorles, et quemcumque sors osteittatera de qua oraculo fuerat praemoniius, nec Uict- deril, huncterapore belli ducem omues sequuntur,
berct :llas deveniens in partes, quiequam proficie- huic obtemperant; peracto autem bello, rursum
bat, tentavit adhuc in opus verbi mittere viros san- 81 rcqualispolentiaeomnes liunt salrapre. Suscepitergo
ctos el industrios, in quibus eximius Uilbrord pres- eos villicus, el promittens se mittere eos ad s:itrabyterii gradu et raerito prsefulgebat.Qui cura illo pam qui sttpeTse erat, ut petebant, aliquot diebus
advenissent, erant autem numero b duodecim, di- secum retinuit.
vertenles ad PippinuraduceraFrancorum, gratanter
Qui cum eognitiessent a barbaris quod essent atab illo susceptisuut: et quia nuperc cilerioremFre- terius religionis, nam [Al. add. hymnis] et psalmis
siam, expulso inde Rathbedo \AL, Radhbedo]rege, semper atque oratiouibus vacabant, et quolidie saceperat, illo eos ad prxdicandumraisit; ipse quoque crilicium Deoviclimaesalutaris offerebant,habentes
imperiali auctoril.itejuvans, ne qui [Al., quis] prae- secum vascula sacra et tabulam altaris vice dedicadicanlibus quicquara moiestira inferret; muliisque tam, suspecti sunt habiti, quia si perrenirenl ad
eos qui fidemsuscipere vellentbeneficiisadlollens: satrapam et loquerentur cum illo, averterent illum
unde factum esl, opitulantegratia divina, ut multos a diis suis et ad novam Chrislianajfidei religionem
jn brevi ab idolatria ad fidem converlerent Christi transferrent, sicque paulatira omnis eorum provinciavelerem cogeretur nova [41., in novamj muiare
[DCXCII].
Horum seeuti exempla duo quidampresbyteri de cuiluram. Itaque rapuerunt eos subiio, et inlereme( runt : Album quidem Hewaldum veloci occisione
natione Anglorum, qui iu Hibernia mullo lempore C
pro aeternapatria exulaverant, venerunl ad provin- gladii, Nigellumautem longosuppliciorumcrucialti
ciam antiquorum Saxonum, si forle aliquos ibidem ethorrcnda membrorumomniumdiscerplione: quos
praedicandoChristo adquirere possent. Erant autem interemplos in Rheno [AL, Rhenum] projecerunt.
unius ambo, sicut devotionis, sic etiam vocabuli: Quodcum salrapa ille qtiem videre volebant audisnam uterque eorum appellabaturHewald; ea lamen set, iratus est valde quod ad se venire volenles pe843
ad anset, alierum pedem relrahens interrogavit ubinam narrantur illorumduodecimexcmpla secuti,illi
dtioplures majorum suorumessent in inferno, an in pa-" tiquos Saxones, non ad Fresiam ad quam
radiso : et audiens plures esse in inferno, ait: San- decim divertebant, pervenisse. Inter hosetiam Uictctitis est ut pluresquam paucioressequar. > Capgr. beictnm ponit, jussuque Rathbedi occisum tradit;
in Vita S. Willibrordi, ubi etiam narratur quomodo sed probabile est ex hoc Bedaeloco illum Fresiam
idem Ralhbedus deceptus est a diabolo in angelum nunquamrepetiisse,sed ad Iliberniamin <solito silentio vacasseDomino> usque ad morlem, aliosque
et domosaureas ei pollicente.
transfiguraio,
a Uitbrord. Naius est in provincia Nordanhym- < viros sanctos > duodecim ab Ecgberto missosesse.
brana, palerqueWilgis dictus; puer traditur in Hry- Accam eliam, quem stulte dicit a Uilfrido postea
episcopum, his adjunpis nulriendus, quo reliclo monasterio, in Hiber- constilulum Hagustaldensetn
niam Ecgbercti fama allectus proficiscitur, ibiqtie n git: constat lamen ex v, 21, euin nunquamex Anduodecim annis permanens tandem cum 12 sociis glia profectum, nisi cum Roinain iverit cum UilFresiam lendit Christum praedicaturus.Capgr. in frido.
e CiteriorcmFresiam. Hanc Ralhbedo ademptam
Willibrordi. lbi a Sergio papa episcopusconstituius
cousque ad senectam vixit, tandemque sihi coepisco- Beda vocavit,vel eas terras qure nuncHollandirc
Beda
pura ad minislerium implendum debilis substiluit. mitatu continentur; quaesane Anglis,apudquos
memoriacelebris est vin IdusNovembris.
scribit, citeriores sunl quam reliqua ultra Flevum
Ejus
b Duodecim.Apud Surium i Martiihorumnominai lacumFresia sit: attt certe est citerior Fresia, qui
a Marcellinoquodam, qui se unum ex iis fingii, hoc: circa Mosam Vahatimquetendilur BrabauliaeGeldordine memoraniur: Wiltibrordus,Svvibertus,Acca,, riajqueet CisrhenanaeCliviretraclus, quem fortasWigbiTtus,Willibaldus,Winibaldus,Lebuinus, duoi sis Fresones regno Franciae avulsuratenuerant. Eo.
Ewaldi, Werenfridus, Marcellinus; hi omnesfuere; facil quod Annales Melensesa ChesnaeoScriptorum
edili, tradant < B. Pipinumdupresbyteri: denique Adelherttis levita, filius regis> Francorum tomo111
Deirorum: sed hic qui se vocal Marcellinumparti- cem Senioremavum hujus, populum inler Carbonacipemque hujtis conversionis gloriaj, non videtur riara Silvamet Mosam(ltivTumet usque ad Fresioi ruin fmesvaslis limitibus habttanlem, justis legibus
fjsseis quera se simulat, sed nuperuspotiusqtiidam
et imperilus fubutarum conficlor. Hic enim inter gubernasse.> Ea igilur Gallisciterior Fresiaest quae
duodecimapostolosliewaldos duos numerat, sed ex: ad Mosam fluraen perlingebat, Anglis vero qur»
BedacoLStathos duosesse ab illis 12 diversos: naiol nunc Hollandia,
' SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
216
,
j ab eo se speransaccipere,ut dumiu genie cui prxdiregrini non permittcreniur; et raittens occiiit vica- A
iios illos onines, vicumque incendio consuinpsit. caret deslructisidolisecclesiasinslitueret, haberetin
a Passi sunt aulem praefalisacerdoteset famuliCbri- promptu reliquias sanctorumquas ibi introduceret;
sti quinto NonarumOclobriumdie.
quibusque ibidemdeposilis, consequenterin eorura
Nec raartyrio eorum caelestiadefuere miracula. honoremquoruraessent illac[Al„ esscnt, illa Sing.],
Namcum perempta eoruincorpora amni,utdiximus, singulaquaequelocadedicaret. Sed et alia perplura
a paganisessent injecta, contigiiul haeccontra im- quaj tanti operis negoliumquajrebat,vel ibi discere,
petum fluviidecurrentis, per quadragintafere mitlia vel inde acciperecupiebat. In quibus omnibus cum
passuum, ad ea usque loca ubi illorum eranl [Al., sui voti compos esset effectus, ad praedicandum
essent] socii, Iransferreniur. Sed et radius lucis per- rediit.
maximus atque ad caelumusque allus omni nocte
Quo lempore fratres qui erant in Fresia verbi misupra locnm fulgebat illiim ubicuraqueea pervenisse nisterio mancipati, elegerunlex suo numerovirum
contingeret, et hnc etiam paganisqui eosocciderant modeslumraoribuset mansuelumcordecSuidberctum
iniuentibus.Sed et unusex eis in visionenocturna qui eis ordinaretur antistes, quem Briltaniamdestiapparuitcuidamde sociissuis,cuinomeneralTilmon, natum ad petitionem eorum d ordinavit reverenlisviro illuslri, el -ad saeculumquoque nobili, qui de "' simus Uilfridepiscopus, qui lunc foite patria pulsus
niilile factusfuerat monachus; indicansquod eo loci in Merciorumregionibusexulabat.Nonenimeo temcorpora eorum posset invenire, ubi Iuccm de caelo pore habebat episcopumCantia, defuncto quidem
leriis radiasse conspiceret. Quod ita completumest. Theodoro, -sed necdumBerclualdosuccessore ejus
Invenia naroque eorum corporajuxta honoremmar- qui trans raareordinandusierat, ad sedemepiscopaius
tyribus condignurarecondita sunt, el dies passionis sui reverso.
vel invenlioniseorum congrua illis in locis veneraQui videlicet Suidberct acceplo episcopatu.de
lione celebratur. Denique gloriosissimusdux Fran- Brillania regressus, non multo post ad gcnlem
corum Pippin ubi hacc comperit misit, et adducta Boructuarorumsecessit, ac multoseorumpraedicando
[AL, comperit,... adducia] ad se eorum corpora ad viam veritatis perduxit.Sed expugnatisnon longo
condidit cum mutta gloria in b ecclesia Coloniae posl tempore Boructuarisa gente anliquorumSaxocivitalis,juxta Rhenum.Fertur autem quia in locoin num, dispersi sunt quolibethi qui verbumreceperant;
[Al. om. inj quo occisisunt fons ebullierit, qui in eo- ipse[AL, ipseque]anlislescum quibusdamPippinum
dem locousque hodie copiosa fluentisui dona pro- peliit, qui inlerpellanteBlithrydae[4/., Blillilhrude]
fundat [AL, perfundat].
(- conjugesua, dedil ei locum mansionisin insulaquadam Rheni, qusclingua eorum vocaturIn litlore : in
CAPUTXI.
e
Ut viri venerabiletSuidberclin Briltania, Uilbrord qua ipse, constructo monasierio quod hactenus
Romwsinlin Fresiamordinatiepiscopi.
haeredesejus possident,aliquandiuconlinentissimam
Primissanetemporibusadventus eorum in Fresfam gessit vitam, ibique f diemclausit ullimum.
moxut comperilUilbrorddatam sibia prinPostquam vero per annos aliquot in Fresia, qui
[DCXCII],
misil Pippinus, facipe licenliaraibidem praedicandi,acceleravitvenire advenerantdocuerunl [DCXCVIJ,
Romam, cujus sedi apostolicae.luncSergius papa vente omnium consensu, virum venerabilem Uilpraeerat, ul cum ejuslicentia et benediclione.deside- brordura Romara, cujus adhuc pontificatam Sergius
ratum evangetizandigentibus opus iniret, siroulct habebat, poslulansut eidera Fresonum genti archireliquias bealorumaposlolorumac marlyrumChrisli episcopusordinaretur. Quodila ut petierat imptetura
" Passi. In Westphatiapassos Gallican. Martyro- liquida, namsi Canliatunc episcopumhabuisset, si
Berctualdusad sedemreversus esset, ille, ut es hoc
log.
b prodit.
Eccletia. CoIIegiataS. Cuniberti.Gall. Marl.
Bedseloco videtur, Suidberctumconsecrasset.
«Suidberctum.
e Monasierio.Quod construxil in viilaejus insulre
SccundumPseudo-Marcellinum
nalus
est Suidberclusin provinciaNordanbymbranaex pa- ,n' Werda dicta in honoremB. Virg.Marirc.
rentibus Sigebercio comite Nortingrani et Bertha " f Diemclausil. BrevesFrancorumAnnalesab Ancomilissa; quinto decimoaetaiisanno monasteriura drca du Cliesne, loni. II Francic. Scriptoruin editi,
Beardaneuintravit, nnvemqueibi annis actis, pres- ad an. 715 ista habent: < Depositio Suitbertbi epibyteratum suscepit. Idem auctor inemoraleum in scopi. > Pseudo-Marcetlinusobiisseillum tradit an.
Fresia a paganisincarceralumet ab angelo in liber- 717, Kal. Mari. feria sexta, hora 12. Verum hoc,
tatem vindicatum,deinvisumcaeco, vitamquemor- a?iiueac pleraque alia loto illc opere, infeliciler.
tuo reslituentem; sed fides vix videtur esse adlii- Elenim illo annocyclo solis 26, lit. Dom. C, non in
benda hislotire quot lineis fere lot erroribus re- feriam sextam, sed in secundarainciderunl Martii
ferlae.
Kat. Et repugnat qure sub nomine S. Ludgeriep>d Ordinavit. Suidberct ordinalus est anno 695, scopicomposita
est epistola. Nam cap. 1 ait annuma
Berctuald nondum reverso. Sed Marcellinuseum Nat. Dom. 748 fuisseiricesiiniiinterliura posl celean. 695ordinatumnarrat, et ideoaita Uilfridofuisse breni transitumsanciissiiniSuiberti.Undesequerelur
consecratum, quia Ecgberct,arcbiepiscopusEbor., anno 715 obiisse,cyclo solis 2i, lit. Dom. F, ac
gravi morbolaborabat: Baroniusveroin hac re non tunc quidem Kal. Martii fuerunl, feria 6, an. 804.
sequens Marcellinumqueniin caelerisnonsatis perite Suidberct a Leone III canonizattis est, diciturque
exscribit, aliarorationero profert, scilicet quia Uil- esse primus, qui in saiicloruninumerum solemniier
frid fuil apostolicaesedis legatus. Marcelliniquidem est ascriptus. Vide -S. Ludgeri epislolam apud
ratio plane falsa est, quia Ecgberct tunc non erat Suritim 1 Mart, et Corn. a Lap. in EcclcsiasU
archiepiscopus Ebor., ct Baronii nou cst satis c. XLIV.
245
247
BEDJE VENERABILISPRESBVTERIOPERUMPARS IV.— HISTORICA.
<2i8
est anno ab incarnationeDominisexcenteshnonona- A usquead diem in oralione persistens, mox omnem
gesiino sexlo. Ordiuatusest autem in ecflesiasanctse quam possederat substantiarain tres divisit pormartyris a Ceciliae,die nalalis ejus, impositosibi a tiones, e quibus unara conjugi,alteram (iliistradidil,
papa memoratonomineClementis: ac mox remissus tertiam sibi ipse [AL, sibi ipsij relenlans,statim pattad sedem episcopaius sui, id esi, post dies quatuor- peribus distribuit. Nec mullo postsaeculicuris absodecimex quo in Urbemvenerat.
luius ad monasteriums Mailros,quod Tuidi fluminis
Donavitautera ei Pippin locura cathedraeepisco- circumflexu maxima ex parte ctauditur, pervenit;
palis in castello suo inlustri, quod antiquogeniium acceptaque tonsura, locum secrctrc mansionisquam
illarum verbo b Uiltaburg,idesi,Oppidum Uiltorum, praevideratabbas, intravil: et ibi usque ad diem
lingua autem GallicaTrajeclumvocalur; in quo aedi- mortis in lanta raentiset corporisconlritioncduravit,
ficata " ecclesia, reverenlissiraus pontifex longe la- ut multa illum, quaeatios laterent, vel horrenda, vet
teque verbum (idei praedicans,multosque ab errore desideranda vidisse, eliamsi tingua sileret , vita
revocans, plurcs per illas rcgionesecclesias, sed et Ioqueretur.
d raonasterianonnullaconslruxit.Namnonmultopost
Narrabatautem [AL, eniroj hoc modo quod videalios quoque illis in regionibusipse constituit anli- rat: i Lucidus, inquiens, aspectu, el clarus erat instiles ex eorumnumero fralrum qui vel secum, vel 8H dumentoqui me ducebat. Incedebamusautem tacenpost se illo ad praedicandumvenerant; ex quibusali- tes, ut videbatur mibi, conlra ortum solis solstitiaquanti jam dorraierunt in Domino.Ipse autem Uil- lem; curoque ambularemus, devenimus ad vallem
brord, cognomenlo Clemens, adhuc " superest, multae latiludinis ac profundilatis, infinitaeautem
longa jara venerabilisaetate,utpoie trice- longitudinis; quaead laevamnobis sita, unum latus
[DCCXXXI]
siraum et sextum in episcopatu habens annum, et flammisferventibusnimiumterribile, alterumfurenti
i grandine ac frigore niviurn\AL, nimiumjomnia perposl multiplices [AL, multiplicis] railitiaecaelestis
agonesad prceraiaremunerationissupernaetolameiile flante atque verrente non minus intolerabilepraeferebat. Utrumqueautem erat animabttshominumplesuspirans.
CAPUTXII.
num, quae vicissim hinc inde videbanlur quasi
Ut quidamin provinciaNordanhymbroruma mortuis terapestatis impetu jactari. Cum enim vim ferreturgent, multa el tremenda et desideranda quw voris imniensi tolerare non possent, prosiliebant
viderainarraverit.
miseraein mediumfrigoris infesti: et cum neque ibi
His (emporibus[ DCXCVI]
miraculummemorabile.et quippiamrequiei invenirevaterent, resiliebantrursus
aniiquorumsimileinBrittania facturaest. Namquead ureudae in raedium flammarum inextinguibilium.
^ Cumque hac infelici vicissitudine
excitaiionemviventiumde morte animae,quidamali-. G
longe lateque,
quandiu mortuus ad vitara resurrexit corporis, ett prout aspicere poterara, sine ulla quietis intercaperuulta memoraludigna quaeviderat, narravit; e qui- dine innumerabilis spiriiuum deformiura raullitudo
bus hic aiiqua breviter perstringenda esse putavi. (orqiieretur, cogitarecoepiquod hic forlasse esset
Erat ergo palerfamilias iu regione Nordanhymbro- infernus, de cujus tormentisinlolerabilibusnarrare
rum quae vocatur { Incuneningura,religiosam cumi saepiusaudivi. Responditcogitationimereductor qui
domo stta gerens vitam; qui infirmitate corporis
s me praecedebal: Non hoc, inquiens, suspiceris; non
tactus, et bac crescenle per dies ad extrema per- enim hic infernusest ille quem putas.
< At cum me hoc spectaculotam horrendoperlerductus, primo temporenoctisdefunctusest; seddiluculo reviviscensac repenle residens, omnes qui cor- rilum paulaiim in ulteriora produceret, vidi siibito
pori flentesassederant, timore immensoperculsosini ante nos obscurari incipere loca, et lenebris omnia
fugam convertit: uxor tanlum quae[Al. add. eurajJ repleri. Quas cum intrareraus, in tantum paulisper
arapliusamabat, quamvismultumtremenset pavida,
, condensataesunl, ul niliil praeter ipsas aspicerem,
remansit: quara iile consolatus: < Noli, inquit,, excepta dumtaxat specie et veste ejus qui me ducelitnere, quiajara vere resurrexi a morte qua lenebar,, .n bat. Et cum progredereraursola sub nocte per umel apud bominessum iterum vivere permissus; nonn bras, ecce subito apparent ante nos crebri flammatanten ea mihi qua anle consueram conversatione,
:, rum tetrarum globi, ascendentes quasi de puteo
sed multum dissimiliex boc temporevivendumest. > magno, rursumquedecidentesin eumdem.Quo cum
Statimque surgens abiit ad villulacoratorium , etst perduclusessem, repente ducior meus disparuit, ac
a Cwciliw.S. Caeciliacoliltir xxn Novemb. Alcuii>nus, apud Mabillon. Act. Ben.saec. in, tradil Clenientemconsecratumin EcclesiaB. Petri,
b Uiltaburg.Beda videtur hic confundere duos
»s
;e
locos diversos, riamverisimile est Uiltaburgfuisse
ic
locura 3600 passuuma Trajecto distanlem,qui nunc
dicilur Uittenburg.Cluver., Gerni. Anliq.H, 36.
« Ecclesia.Ilanc in honore sancti Satvatoris conii.
secravit. Bonil'., ep. 97, apud Bibl.Patr. stec. vni.
ilera aliam in Trajecto in honoreS. Marlini connstruxit.
d Monasteria.Unitra condidissedicilur Eslernaci.
;i.
a Superest.Ille autem non obiit ante annum736.
Gallicanum enim Martyrolog. prodit eum rexisse
Ecclesiam40 annos, et in monasterioEsiernacoparochireTrevirensisesse depositum; quod monasterium ita defuncti hujus miraculis claruit, ut postea
iilitts nominis litulo sit insignitum. S. Bonifacius
Mogunt.autem episcopusin ep. 97 ait eura praedicasse per 50 annos, usque ad debilem senectntem.
Bibl. Palr., srjee.vni. Cum igilur episcopalnminiit
an. 696, necesseest eum obiissecirca an. 745.
< Incuneningum.
ForsanCuninghamprov.in Scotia.
6 Mailros.De hoc vide iv, 27.
249
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTlCA.
250
me solum in raedio tenebrarum et horridae [AL,
., A effugaretadrairandi hujus suavitas odoris. Tanta auli tem lux cunclaea loca perfuderat, ut omni splenhorrendajj visionis reliquit. At cura iidem globi
0 dore diei, sive solis roeridiani radiis viderelur esse
igniumsine intermissionemodo alta peterenl, modo
iroa baratri repelerenl, ceruo omnia quaeascende- pratclarior. Erantque in hoc campo innumerahomibanl fastigiaflammarumptena esse spiiitibtis liomi- nuin albatorum conventicula, sedesque pltirimae
a agminumlaetantium. Cumque inter choros felicium
num, qui instar favillariinicnin fuino asccndenlium
nunc ad sublimiora projicerentur, nuiic rctraciis
s incolarura ntedios me duceret, cogilarecoepiquod
igniumvaporibusrelabereniur in profunda[AL, pro- lioc foitasse esset regntim caclorum, de quo prsedii cari srepius audivi. Respondit ille cogitatui meo :
fundum]. Sed et foelor incomparabiliscum eisdem
[Al„ ejusdera]vaporibusebulliens, orania ifla lene- Non, inquiens, non [Al. om. noii] hoc est regnum
brarum loca replebat. Et cum diutius ibi pavidus
3 cajloriunqtiod aulutnas.
< Curaqtieprocedentes transissemus, el has beaconsisterem,uipole incerlus qoid agerera, quo verlerem gressum, qui ine [AL, qui mihi] finis inane- torum mansionesspiriiuum, aspicioante nos raulto
rct: audio subitum [.4/., subito] posl terga sonitura
i majorein Iuminisgratiam quam prius; in qua etiam
iniinauissimifletus ac miserrimi,simulet cachinnuin
i voceracantantiuin dulcissimamaudivi; sed et odo' ris fraganiia iniri tania de loco effundebatur,ul is
crepitantem quasi vulgi indocti caplis hostibus in- B
sultantis. Ut autem soniius idem clarior redditusad1 quem anlea degustans quasi maximum rebar, jam
me usque pervenit, considero turbam malignorum
i perraodicusmihi odor videretur: sicut etiam tux illa
spirituum, quaequinque [AL om. quinque]animasi campi floreniis eximia, in comparatione ejus quae
bominummosrentesejulantesque, ipsa raultum[AL, nunc apparuit lucis, lenuissimaprorsus videbatur,et
vero] exultanset cachinnansmediasillas trahebatin parva. In cujus amoanitatemloci cumnos intraturos
tenebras: e quibus videlicet liomiitibus, ut digno- sperarem, repenle ductor subsiilii; nec mora,
scere potui, quidam erat adtonsus ul clericus, qui- gressum relorquens, ipsa me qua veiiimusvia redam laicus, quaedarafemina. Trabentes autem eos duxit.
< Cumquereversi [AL,reversione]perveniremusad
maligni spiritus descenderunl in medium[.4/., raedio] baratri illius ardentis; facturaque est ul ciim mansiones illas laelasspiriluum candidalorum,dixit
longiussubeuntibuseis, fletumhominuro, et risum mihi : Scis qure sinl ista omnia quae vidisti? Redaeinoniorumclare discernere nequirem, sonumta- spondiego. Non. El ait: Vallis illa quara aspexisti
roen adhuc promiscuurain auribus haberem. Inlerea ilammis fervenlibuset frigoribus horrenda rigidis,
ascenderutitquidamspirituumobscurorumde abysso ipse est locusin quo examinaiidacel castigandsesunt
illa flammivoraa,et adcurrentescircumdederuntme, C animaeillorum,qui differentesconfiteriel emendare
atque oculis flaminantibus, et de ore ac naribus scelera [Al. add. sua] quaj fecerant, in ipso tandera
ignem piitidumelflantes angebanl, forcipibusquo- raortis articulo ad poenitentiamconfugiunt,et slc de
que igneis quos tenebant in manibus, minitabantur corpore exeunt: qui tamen quia confessionemet
me comprehendere,nec tanien me ullatenusconlui- pcenitenliamvel io morte habuerunt, omnesin die
gere, lametsi tcrrere praesumebant,Qui cum uudi- judicii ad regnum ccelorumpervcniunt [AL, pervequeversum hosiibus et caecilatetenebraium conclu- nienl). Mulios autem preces viventiumet 'eleemosus liuc illucque oculos circumferrem, si forte ali- synreet jejunia et maxiine celebratio missarum, ut
cunde quid auxilii quo salvarer, adveniret, apparuit etiaro ante diem judicii libereniur, adjuvant. Porro
relro via [AL, viamj qua veneramquasifulgorslellae puteus ille flaminivoniusac putidus quem vidisti,
meantisinter lenebras, qui paulatim crescens et ad ipsum esl os gehennrc,in quo quicumqueserael inme ociusfestinansubi adpropinqtiavit,dispersi sunt ciderit nunquam inde liberabilttr in acvuin. Locus
et aufugeruntomnes qui me forcipibusrapere qure- vero iste florifer, in quo pulcherrimam hanc juventutem jocundari ac fulgere conspicis, ipse est
rebant spiritus infesti.
<Ille autem qui adveniens eos fugavit erat ipse r. in quo recipittntur animre eorum qui in bonis
qui meante ducebat: qui mox conversus ad dexte- quidem operibus de corpore cxeuni, non lamen
rum iter, quasiconlra orlum solis brumalcmme du- sunt tanlae perfectionis, ul in regtium caelorum
cere ccepit. Nec mora, exeniptum ienebrisin auras slatim ntereanlur inlroduci• qui tamen omnes in
me serenajluciseduxit: cumque me in luce aperta die judicii ad visionetnChristi et gaudiaregni caeduceret, vidi ante nos murum permaximum, cujus lcstis intrabunt. Nam quicumque in omni verboet
neque longitudinihinc vel inde, neque altitudini ul- opere et cogitationeperfectisunl, mox de corpore
lus esse terminus videretur. Ccepi autem mirari egressi ad regnura caeleste perveniunt: ad cujus
quare ad murum accederemus, cum in eo nullam vicina(.4/.. vicinia) pcrtinet locus ille, ubi sonum
jamiam vel fenestram vel ascensunialicubi conspi- cantilenre dulciscum odore suavilatisac splendore
cerera. Cum ergo pervenissemusad niuruni, siaiim lucis audisti. Tu aulem quia nunc ad corpusreverti
nescio quo ordine fuimusin summitaleejus. Et ecce el rursum inter hoininesvivere debes, si actus tuos
ibi campus erat tatissimus ac laelissimus,lantaque curiosius dis.'uiere, et mores sermonesque luos in
fragranliavernanliumflosculoruraplenus, ut omnem rectitudine ac siinplicitateservare sludueris, acciraox foeloremtenebrosrtjfornacis, qtti me pervaserat, pies et ipsepost morlem locum mansionisinlcr haec
252
BED;E VENERABILISPRGSBYTERlOPERUMP.VRSIV. - IIISTORICA.
quac cernis agmwa lxtabimda spintuum bcalorum. A fixusquemanereasccndenleaqua fluniinis [At. add.
Namque ego cum ad tempus abscessissema te, ad ei] usque ad lumbos, aliquando usque ad collum;
hoc feci ut quid de le fierideberet agnoscerem.Hsec atque inde egiediens ad lerram nunquamipsa veiniiii cum dixissel,multumdeleslatus sum reverti ad stimenta uda atque [AL, vel] algidadeponerecuracorpus, deleclatus nimirum suavitale ac decoreloci bat, donec ex suo corpore calefierentet siccarentur.
illius quem intuebar, simul et consortioeorum quos Cumque lempore hiemali defluenlibus circa eum
in illo [Al. add. esse| videbam. Nec lamen aliquid semifractarum crustjs glacierum, quas et ipse aliductorem meum rogare audebam : sed inter ha?c quando contriverat quo haberet locumsiandi sive
nescioquo ordine repente me inter hominesvivere. immergendi [Al. add. se] in fluvio, dicerent [AL,
cerno. >
dicercntque] qui videbant: i Mirum, frater DryHaecet atia qux viderat idem vir Domini, non! cllielme (hoc enim crat viro nomen),quod tanlam
omnibus passim desidiosis ac viiae suae incuriosisi frigoris asperitatem ulla raiionetolerare praevales!>
referre volebat, sed illis solummodoqui, vel lor- Respondebat ille simpliciter, erat namque homo
mentorum melu perterriii, vel spe gaudiorumpe- simplicisingeniiac moderatacnaturae: < Frigidiora
rennium delectati, profectumpieiaiis ex ejus verbis; ego vidi. > El cum dicerent : t Mirum quod tam
haurire volebaul. Deniquein viciniticellaeillius ha-. B ausieramtenere continenliamvelis! > Respondebat:
bitabat quidammonaelius,nomineHaemgiis,presby- < Austeriora ego vidi. > Sicque usque ad diemsuae
teratus etiam quem bonis actibus adaequabat[.4/., vocationisinfatigabilicaelestiumbonorum desiderio
operibus adornabal], gradu praeeminens,qui adhuc. corpus senile inter quotidianajejunia domabat, cnulsuperest, et in Hiberniainsula solitarius ultimam( tisque et verbo et conversaiibnesaluti [Al., salulis
vilaeaetatempane cibario et frigidaaqua suslentat. causa] fuit.
CAPUTXIII.
llic sacpiusad eumdemvirumingrediens, audivitab[
> Vl e conira aller ad mortem veniens, oblatumtibi a
eorepetila interrogalione, quaeetqualia essent quae
dasmonibus
codicenfsuorumviderit peccatorum.
exutus corpore videret [Al., viderai]: per cujus relalionem, ad noslram quoqueagnilionempervenere>
At contra, fuit quidam in provincia Merciorum
quae de his pauca perstrinximus. Narrabat autemi cujus visiones ac verba , non aulem et conversalio
« [AL, verba et conversaiio],plurimis, sed non sibivisiones suas etiam regi Aldfridoviro undecumque
doctissimo; et tam libenler, tamque studioseab ille> metipsiprofuit. Fuit autem [Al. add. quidam] lcmauditus est, ul ejus rogalu [Al. add. in] monasterio
) poribus Coenredi, qui post b Aedilredum regnavit
supra memoratoindiius, ac monacuica sit lonsural Q
, vir iu laico habitu alque officiomilitari po( [DCCV]
coronaius, atque ad eum audiendumsaepissimecumI situs; sed quantumpro industria exteriori regi plaillas in partes devenisset accederet. Cui videlicet
t cens , tanlum pro interna suimet negligenliadisplimonasteriotempore illo religiosseac modeslaevitae
3 cens. Admonebatergo illum sedulo ut confiteretur,
abbas el presbyter » Aedilualdpracerat, qui nunc; et emendaretac relinquerel scelera sua, priusquam
episcopalem Lindisfarnensis Ecclesiae caiuedrami subito mortis superventu tempus omne pcenitendi
etemendandi perderet. Yerum ille, frequenler Iicel
condignisgradu actibusservat [AL, leneij.
Accepitautem in eodera monasteriolocum man-- admonitus,spernebatverba salutis, seseque lempore
sionissecretiorem, ubi liberius conlinuisin oratio- sequenle pcenitentiam acturum esse promitlebat.
nibus famulaluisui Gonditorisvacaret. Et quia locus
s Haecinler tactusinfirmitale, decidit in lectum, alque
ipse super ripam fluminiserat situs, solebat huncc acri cccpitdolore lorqueri. Ad quem ingressusrex,
creber [AL,crebro] ob magnum castigandicorpOris
s diligebatenimeum multum , horlabalur ut vel lunc
affectum ingredi, ac saepiusin eo supermeantibus
s antequammoreretur, poenitentiamageret commisundis immergi; sicque ibidem quamdiu sustinere
e sorum. At ille respondit [AL, respondebai], non se
posse videbalur., psalmis vel precibus insistere,, tunc velle confileri peccatasua, sed cumab infira Aediluald. Fuit primo minister S. Cudbercti.. D
1 12. An. 680, ad hujus petiiionem, Agatho papa litYit. S. Cudb. 50. Posieaabbas Mailrosensis,v, 12. teris suis confirmavitpriyilegia Peadaeel Uulfheri
Deniqueepiscopus factus circa an. 724 crurem la- regum etSexuulfi, quibus liberaruntMedesliamstede
pideam fabricari fecit quaemultis post saeculisma- monasteriumab omni servituievel regi vel episcopo
xiniam religionis famamapud Aquilonales Anglos
3 peragenda.Chr. Sax., an. 67o, An. 679, inter hunc et
oblinuit.Sim. Dun. de Dun. Eccl. 1,12. ls etiaml EcgfridumTlieodorus pacem fecil, iv, 21; el AedilEvangeliorumlibrum, quem Eadfridusepiscopus ini red recuperavil Lindisfarorum provinciam, quam
IionoremB. Cudberctimanu propria scripserat, au- EcgfridUulfherisuperatoobtiuuerat,iv, 12. An. 691,
ro geinmisque perornari jussit. Ibid. II, 12. Eumi Uilfrid, jubente Aeldiredo, apud quem episcopaiu
defunclumscribit Malms.an. 738; Flor. Uuig., an. pulsus aliquantisper mansh, Ofiforumconsecrat, iv,
759; Sim. Dun., an. 740. Sepultus est in a-de Lin- 23. Aedilredetiam dedit S. EguinoEvesliamiam,ubi
disfarnensi: posi annos vero 135 asportatoeinde
e monasleriunvconstruxitan. 701. An. 703, eidemdesunt ejus cxuvise, uti et S. Cudberclialiorumque
e dit Castellumde Cbadburyet vetus monaslerinmde
sanciorum, ile Danorum furori exponerenlur; el:l Stralforda.Mon. Angl., 11,851. An. 704, in Beardacum diu cum sacro illo tbesauro monachide locoinn neu monasterio,quod dicitur m,/H, maximedilexislocum discurrissent,ad Dunelmumlandemiranslaise
£ se, monachus fit. Chr. Sax, El mox abbas, v, 20.
sunl. S. Aedilualdcolitur12 Februarii.
Malms.de Reg. I. iv. Et 13 annos ibidem devole
* Aedilredum.Pendan rcgis fllius, an.675Uul-l- peregii. Mon. Angl., II, 851.
(heri fralri successil. An. t»7t>Cauliamvasiavil, tv,
U
9K<
254
SECT.III.-HISTORIA ECCLESIASTICA.
253
1 cuncta servari; et sive per aniicos angelos in fine
mitate resurgeret; ne [AJ.add. forte] exprobrarent A
sibi sodales, quod timore mortis faceret ea quae nobis ostendenda, sive per bosles. Quodvero prius
sospes facere noluerat; fortiter quidem, ui sibi vi- candidumcodicem prolulerunt angeli, deindeatrum
debatur, locutus, sed miserabiliier, ut post paluit, daemones:ilii perparvnm,isti enormem: animadverlendum est quod in prima aetate bona aliqua fecil,
daemonica[AL, daemoniaca]fraudeseductus.
Cumquemorbo ingravescenle,denuoad eum visi- quaetamen universa prave agendojuvenisobnubilatandum ac docendum rex intraret, clamabat [AL, vit. Qui si e contrnrio erro:es pueritiaccorrigeie in
clamavii]statim miserabilivoce : i Quidvis modo? adolescentia,ac bcne faciendoa Dei oculis absconQuid huc venisti? Non enim mibi aliquid utiliiatis dere curasset, posset eorum numero sociaride quiaut salulis poles ultra conferre. At ille : Noli, in- bus ait Psalmus: Ueatiquorum remistoesunl iniquiquil, ita loqui, vide ul samim sapias. Non, inquit, tales,et quorumleclasunlpeccala(Psal.xx\i,\). Hanc
insanio, sed pessimammilii scientiam cerlus prae hisloriam, sicut a venerabilianiisiiie Pectbelmo dioculishabeo. Et quid, inquit, hoc esi? Paulo ante, dici, simpliciter ub salutetnlegentium, sive audieninquit, inlraveruul domum hanc duo pulcherrmi tium, narrandain esse pulavi.
CAPUTXIV.
juvenes, et resederunt circa me, unus ad caput, et
'
unus ad pedes; protulitque unus libellum perpul- Vt ilemalius moriturus depulalum sibi apud inferos
locumpcenarumviderit.
chrum, sed vehementermodicum, ac mibi ad legenNoviautemipsefralrem,quem utinamnon nosseni,
dum dedit, in quo omnia quaeunquambona feceram , intnens scripta reperi, et baeceranl nimium cujus etiam iiomen,-si hoc aliquid prodesset, dicere
pauca et modica. Receperunlcodicem, neque ali- possem; positum in monasterio nobili, sed ipsum
quid mihi dicebanl. Tum subilo supervenit exerci- ignobililer vivenlem. Corripiebaturquidem sedulo
tus malignorum et horridorum [Al., horrendorum] a fratribus ac majoribusloci, atque ad casligatiorem
vullu spirituum, domumquehanc et exterius obse- vilam converti ammonebalur.Elquamvis eosaudirc
dit, et intus maxima ex parte residens implevit. noluisset, tolerabatur lamen ab eis longanimiter,ob
Tunc ille qui et obscuritate lenebrosaefacieiel pri- necessitatemopcrum ipsius exteriorum: erat eiiiin
matu sedis major esse videbatur eorum , proferens fabrili arie singularis. Serviebal autem mullum
codicem horrendse visionis, et magnitudinisenor- ebrietali el caeleris vilseremissioris inlecebris; inamis, et ponderis pene importabilis, jussit uni ex gisquein oflicinasua die [AL, diu] nocluqueresidesaielliiibussuis mibi ad legendumdeferre [AL, de- re, quam ad psallendumatque orandum in ecclesia
ferri]. Quem cum legissem, inveni omnia scelera, p( audiendumque cum fralribus verbumvilacconcurnon solum quaeopere vel verbo, sed etiam qusele- rere consueral. Undeaccidil illi, quod solenl dicere
nuissima cogitationepeccavi, manifestissimein eo quidam , quia qui nonvult ecclesiacjauuam sponte
tetricis [Al., tetris] esse descripla litteris. Dicebat- bumiliatus ingredi, necesse habel in januam inferni
que ad illos qui mihi adsederant viros albatos et non sponte damnatusintroduci.Percussusenim laupraeclaros: Quid bic sedelis, scientescertissimequia guore atque ad extrcma perductus vocavitfralres,
noster est iste [Ai., ipse| ? Responderunt: Verum ci iiiultum moerens ac damnalo similis ccepit nardicitis [AL, dicis]; accipite, et in cumuluindamna- rare, quia videret inferos apertos et Salhanan ditiopis veslraeducite.Quodicto, stalim disparuerunl: mersum [AL, demersum; al., iinmersum]iu profunsurgentesque duo nequissimi spiritus, hahentesin dis [AL, profunduiu] tartari, Caiphanque[AL, Caimanibus vomeres [AL, cultra ; aL, furcas],percus- phan quoque]cum ca;lerisqu'i occideruiUDoininuin,
serunt me, unus in-capite, et alius iu pede : qui vi- juxta eum flammisullricibus contraditum: in quodelicetmodocum magno tormento irrepunt in inte- rum vicinia, inquit, heu misero niilii locum despicio
riora corporis mei [AL, in mea viscera], moxqueut [A/.,aspicio] aelernoeperditionis esse prseparatum.
ad se [Al. om. se] invicem perveniunt, moriar, et Audientes haecfratres , cceperunt diligenterexhorparatis ad rapiendum me daemonibus, in inferni n tari, ut vel lunc positus adhuc in cofpore pceniieutiam faceret [ AL , ageret ]. Respondebat ille despeclaustra perlrahar. >
Sic loquebaturmiser desperans, et non mullo post rans : < Non est milii modo lempus vitain mutandi,
defunctuspoenitentiamquam ad breve tempus cum cum ipse videriinjudicium meum jaui esse com1'rucluveniacfaceresupersedit, in seternuuisine fru- plelum. >
Talia dicens, sine viatico salutis obiit, et corpus
ctu poenis subditusfacit.De quo constat quia , sicut
bealus papa Gregorius de quibusdam scribit, non ejus in ultimisest monaslerii locis humatum, nequo
pro se ista cuinon profuere, sed pro aliis viderit, quii aliquis pro eo velmissas facere, vel psalmoscantare,
ejus interitumcognoscentes,differe tempus pceniten- vel salleni orare praesumebat.0 quam grandi distantiae,dum vacat, limerent, ne improviso mortisarti-• tia divisit Deusinler [AL om. inlerj lucem el teneculo prseventiimpceniienlesperirent. Quod autemi bras! Beatus protomartyr Stephanuspassurus morcodices diversosper bonos sive malos spirilus sibii tem pro verilate, vidit caelos aperlos, vidit gloriam
vidil offerri,ob id superna dispensatiijnefactum esl, Dei, etJesum stantema dexlris Dei; et ubi erat futuut meminerimusfacta et cogitalionesnostras non in rus ipse postmortem,ibi oculosmentisante mortem,
vemum dilfluere, sed ad exnmen summi Jmlicisi quo Iselior occumberet, misit. At conlra , faber
•
256
455
BEDi£ VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV.—IIISTORICA.
,sle lenebrosaemenliset actionis, imminentemorle, A ritatem sequi nolebant,cogerelurbaberediscordiam.
d Scripsit idem vir de LocisSanctis e librumlevidit aperla tarlara , vidil damnalionem diaboliet
>cquaciumejus; vidil eliam suum infelixinter tales gentibusmultis ulillimum; cujusauctorerat docendo
carcerem , quo miserabilius ipse desperata salute ac dictandoGalliarumepiscopusArcuulfus,qui Iocoperirel, sed viventibus qui haec cognovissent cau- rum graiia sanclorum venerat Hierosolymam, et
samsalutis sua perditione relinqueret. Factum est lustralaomni terra repromissionis,Damascumquohoc nuper in provinciaBerniciorum; ac longe late- que , Constantinopolim,Alexandriam,mullas [AL,
que diffamalum, multos [AL, multosque]ad agen- multasque]maris insulas adierat; patriamquenavidam et non differendarascelerumsuorum pcenitud.- gioreveriens, vi tempeslalisin occidenlaliaBrittaniae
nemprovocavit.Quodutinamexhincetiamnostrarum liltora delaius est: ac post mulla, ad memoratum
Cbristi famulumAdamnanumperveniens,ubi doclus
lcctionelitterarum fiat!
in Scripturissanctorumquelocorumgnarus essecomCAPUTXV.
Vt plurima;ScottorumEcclesiai,instante Adamnano, pertus est, libenlissimeest ab illo susceptus, [Al.
catholicumPascha susceperinl; utque idemlibrum add. etj libenlius audilus; adeo ul quaequeillese in
de LocisSanctisscripserit.
Locis sanclis memoratu digna vidisse tesiabatur,
Quolempore[occi]plurimaparsScottoruminHiber-I" cunciamox isle litteris mandarecuraverii. Fecitque
nia, elnonnullaeliamdeBrittonibusin Brillania,ratio- opus, ut dixi, multum[AL,multisjutile, et inaxime
nabileetecclesiasiicumPaschalisobservantiac
tempus iliis qui longiusab eis locisin quibuspatriarchaeet
Dominodonantesuscepit.Siquidema Adamnan pre- apbstoli erant, secreti, ea tanlum de his quselectione
sbyter etabbas monachorumqui erant in insula Hii, didicerint, norunt. Porrexit autem Iibrum hunc
cum legationisgratia missusa sua gente, venissetad Adamnan Aldfridoregi, ac per ejus est largitionem
AldfridumregemAnglorum,etaliquandiu in ea pro- etiam minoribus ad legendumcontradilus. Scriptor
vincia moratus, viderel ritus Ecclesiaecanonicos;! quoque ipse multis ab eo muneribusdonatus, [A/.,
sed ct a pluribusqui erant erudilioresessel soller- add. inj patriam remissus est. De cujus scriptisaliter admonitus, ne contra universalemEcclesiaemo- qua decerpere, ac noslrae huic Historiactnserere
rem , velin observantiaPascliali,vel in b aliis qui- commodumfore leg^ntibusreor.
busque decretiscum suis paucissimis,et in extremo1
CAPUT XVI.
mundi angulo positis vivere praesumeret, mutaius'
in eodem libro de loco Dominkmnativitalis,
Quoe
menle esl; ita ut ea quaevideral et audieratin Ecpassionis,el resurredionis commemoraverit.
clesiis Anglorum, suar siiorumqueconsuetudmilihunc
p Scripsil ergo de locoDominicaenativitatisin
bemissimepracferret.Erat enimvir bonuset sapiens,> modum: c Belhleem,civilas David,in dorso sita est
et scientia Scripturarumnobilissimeinslruclus.
angustoex omni parle vallibuscircumdato[AL,cirQui cum domumrediisset, curavit suos qui erant1 cumdata], ab occidentein orientem mille passibus
in Hii, quive eidem erant subditi monasterio, adi longa, humili[AL,humilis],sine turribus muro per
eum quemcognoverat, quemqueipse lolo ex corde
c extrema plani verlicis instructo; in cujus orientali
susceperat, verilatis callem perducere, nec valuit. angulo quasi quoddam naturale semiautrura est,
s cujus exlerior pars nativitatisDominicaefuisse diciNavigavit [Al. add. itaquej Hiberniamet praedicans
1 tur locus; inlerior PraesepeDomininominatur.Haec
eis, ac modesta exhortalione declarans legiiimum
Paschaetempus,plurimos eorum, et pene omnesqui' speluncatota interius pretioso marmore tecta, supra
ab Hiiensiumdominioerant liberi, e ab errore avito> locum ubi Dominusnatus specialiustraditur, sanciae
* Marisc
correctos ad unitatem reduxit catholicam, ac legigrandein geslal ecclesiam.>Scripsitiiemhoc
B moJode loco passionisac resurreclionisillius : « IntimumPaschaetempusobservareperdocuil.Qui curo
celebratoin HiberniacanonicoPascha, ad suamin- gressis [AL, ingressusja septemlrionaliparte urbem
sulam reverlisset, suoque[AL, snisque in] monaste- Hierosolymam,primum de locis sanciis pro condi1 rj lione platearum diveriendumest ad ecclesiamConrio calholicam temporis Paschalis observanliam
1 slantinianam,quaeMartyriumappellatur. Ilanc Coninstantissimepraedicaret, nec tamcn perficerequod
conabaturposset,contigiteumanle expletumannicir- slanlinus imperator,eo quodibi crux Dominiab HeDivinautiquegratia
a lena [Al. add. ejus] matre reperta sit, magnificoet
culummigrassede saecnlo[DCCII].
s regio cullu construxit.Debincab occasu Golgothana
disponente, ut vir unitatis ac pacis sludiosissimus
ante ad vitam raperetur aeternam,quam, redeunte
e videlur ecclesia, in qua etiam rupis apparet illa,
lemporePaschali,gravioremcum eis qui eumad ve- qua3quondamipsamadfixo[Al., ipsa infixoj Domini
a Adamnan.Fastis Benediclinis colitur ix Kal.
Octob.Fuilel alius S. Adamnanus,presbyter Coludiensis,iv, 25.
b Altij. E quibus fuiltonsura, v, 21, juxta (inem.
« Aberr. avit. correct. AI., errore correctos,om.
avilo;al., "errorehabitocarrectos.
d Scriptit, Scripsit et Vitam S. Columbae,quam
n
iii nes libros digessit
Librutn. lloc Adamnaniopusculumexstat apud
Mabillon.,Act. Ben. saec.m, part. n, p. 502. Incertum est, cum Adamnanuslegatusad Aldlridum venerit, vel suumlibrum ei porrexerit. Hoc autem
constat, quod ad regemveneritantean. 705, quia eo
anno rex mortuusest: cum eiiam Matt. Westm.
asseral eum an. 701ad Aldfridummissum,inretam
obscuraejusaucforiiatemtulus sequor.(VidePalrol.
t. LXXXVlll, col. 779.)
SECT. III. — HISTOni.VECCLESIASTICA.
258
corpore crucem perlulit, argenteam modo pcrgran- A caelo desuper palenie ubi ascendil, visunlur. Quae
dem suslinens cruccm, pendente magna riesuper cum quoiidie a credenlibus terra (ollaiur, nihilomtacrearola cum lampadibus. Infra ipsum vero locumi nus mane1,eamilemqiieadbucspecicmvelutiimpressis
Dominicae
crucis, excisa in petra crypta est, in quai signala [AL, signaiaui] vestigiis servai. Haeccirca
super altare pro defunciislionoratissacrificiumsolett aerearoia jacet, usque ad cervicemalta, ab occasu
offerri,positis interim in platea corporibus. Hujusi habens iutroitum, pendemedesupei in trochleis maquoquead occasumecclesiae,anasiasis, lioc est, re- gna lampade,.loia[AL, lolaque]die et nocie lucente.
surreclionisDominicae
rolundaecclesia, tribns cinctai in occidentaliejusdemecclesiaeparte [Al. add. suni]
parietibus,duodecimcolumnissustenialur, inler pa- fenestrac octo, totidemque e regione lampades in
rieles singulos latum babens spatium viae,quaetriai funibus pendenles usque Hierosolymamper vitrum
allaria in Iribuslocis parietis mcdii continet, liocest, fulgent ; quarum lux corda intuentiumcum quadam
australi, aquilonali, et occideniali.Ilaec bis quater- alacritateet compunclionepavefaceredicitur. In die
nas portas, id est, inlroitiis per tres e regione pa- ascensionisDominicseper annos singulos,missa perrietes habet, e quibus qualuor ad vuliurnum , et, acla, validi flaminis procella desursum venire conquatuor ad eurum speclant. Hujus in medio monu- suevii, el omnes qui in ecclesiaadfuerintterraepro* sternere. >
mentumDomini rotundumpetra excisumesl, cujus! B
De situ etiam Chebron [AL, HebronJ et monucuhnen inlrinsecusstans bomo manu conlingerepntest, ab oriente babens introiium, cui lapis ille ma- meniisPatrum ita scribit: i Chebronquondamcivi( tas et melropolis regni David,nunc ruinis lanium
gnus adpositusest; quod iniriusecus ferramentorum
vestigia usquein praesensoslendit. Nam extrinsecus, quid lunc [AL, tum] fuerit ostendens.Uno ad orieuusque ad culminis summitaiem totum marmore lem siadio speluncam duplicem in valle habet, ubi
tectuin est. Summum vero culmen ouro ornatum, sepulchra pairiarcharum quadrato muro circumdanauream magnam gcslat crucem. In bujusergo mo- tur, capilibus versis ad aquilonem; et hscc singula
liiimentiaquilonaliparle scpulcriimDominiin eadem singulis tecta lapidibus instar basilicaedolatis; trium
pelra excisum \AL add. esi], longiludinisseptem, patriarcharumcandidis, Adamobscurioriset vilioris
pedum, trium mensura palmarum pavimentoaliius operis, qui baud longe ab illis ad [.4/., inj borealem
cminet; iniroilum habens a laiere nierdiano, ubi extremamque muri illius [AL, illius locij partem
die nocluqueduodecimlampadesardent, qua-iuorin- pausat. Trium quoque feminarumvilioreset minorcs
ira sepulcrum, octo supra in margine dextro. Lapis memorisecermintur.
qui ad oslium monumentipositus erai , nunc fissus - i Mamre[A/., Mambreetiam] collismille passilms
est; cujus pars minor quadraiumaltare,anie ostium C [Al. add. est[ a monumentisliisad boream, herbosus
nihilominusejusdem monumenti stai; major vero( 'valde et floridus,campestrem habens in vertice plain orientaliejusdemecclesiaelocoqiiadrangulii«ii
aliud, nitiem; in cujus aquilonali parte quercusvAbrabas
altaresublinleaminibusexslat. Colurautem ejusdem duorum hominumaiiitudinistruncus ecclesiacircummonumeniicl sepulcri albo et rubicundo permixlus dala est. > Haecde opusculis excerpta praefaliscriploris ad sensum quidem verborum illius, sed broesse videtur. >
vioribusstrictisquecomprebensasermonibus,nostris
CAPUTXVII.
ad ulilitaiemlegentiumHistoriisindereplacuit. Plura
ilemde
loco
ascensionis
et
Quai
' voluminis illius si
Dominicm, sepulcltris
qui [AL, si quem; aL, si quis]
palriarcharum[Al.add. scripserit].
De loco quoque Dominicacascensionisprsefalus scire delectat, vcl in ipso illo volumine,vel * in eo
auctor hocmodorefert: i MonsOlivarumaltiludine quod de illo dudum strictim excerpsimus, epilomate
[! requirat.
nioiiti Sion par est, sed laiitiidine ei longiiudine
CAPUT XVIII.
praestat,exceptisvitibuset olivisraraefc.raxarboris,
frumenii qhoque ct hordeifenilis, Nequeenint bru- Vl AustraiesSaxonesepiscoposacceperintEndberclum
el Kvllnn [Al., Eollam], OccidenlalesDanihelem
cosa, sed lierbosa cl floridasoli illius est qualiias:Di
|AI., Danielem]el Aliihetmum;el de scriplisejusin cujns summo veriice , ubi Dominus ad ca-Ios
demAldhelmi.
asceudit, ecclesia mtunda granilis, ternas per cirAnuo DominicoeIncarnationis scplingeniesimo
cuitum camcralas babel porticus, dcsuper lecias.
quinto, Aldfridrex Nordanbymbrorumdefiinclusest
Imerior namque doiiius propler Duminicicorporis' anno
sui vicesimonecdum impleto; cui succercgni
nicaliiin camerari et legi non poluii : altare adI densin
imperium filius suus Osred, puer ociocirciorienlem Iiahens auguslo [Al. , augiisto] culmine! ler annorum, regnavit annis midecim.
Ilnjus regni
in
medio
uliima
Doiiiini
proteclum, cujus
vestigia,, principio antisies occidentaliumSaxonumb llaeddi
a In eo.Quodvideeditum infra suo loco.
(vide nnt. ad m, 7), poslea consecrab llaeddi, Aeddi quidam cral qui fuil canlandii Sireane-lialc
tus episcopusan. 676,iv, 1-2.An. 678: « Regiamliet
Vitam
magister, iv, 2,
S. Uilfriili ai bertaieni insulse Glastoni;e de
qui sciipsil
Cenlwino ad
Galeo ediiam inler Script. XV. Alius etiam Haed- vetusiamecclesiaminipetravil,et rege
liberameleclionem
da fuil, qui post Sexuulfi obitum -Lichfeldcnsi
i fiatribns ibidein Deo servientibus ab eodom rege
a
n.
691
))arocliiae
|iraefectus est, el Legcesirensii perqnisivit, ut baberent jus eligendi el constiluenili
etiam postejeclum Uilfridum. Malms. PoTTi.IV, ett sibi rectorem •spcundum Regulam S. Bencdicti. >
I Usserii UriK.Eccl. Ant., p. 59. Script. XV,.p. 308.
Angl.Sacr. 1,428. Nostcrvcro priinoabbas fuit apu<l
257
260
BED.E VENERABILISPRESDYTERIOPERUMPARS IV. — IHSTORICA.
a
/>,bus et peconbus conferre : propter quod frequeiiti
\AL, Hcddij civlcslem niigravit ad vitam. BonusA
quippe erat vir ac justus et cpiscopalemvilam, sive ahlatione [AL, oblationc]pulverissacri, fossa sitihidoclrinam magis insilo sibi virtutiim amore h quara dfin facta non minima.
leclioniliusinstituliisexercebat. Denique reverentisQuodefuncto, episcopalusprovinciaeillius in duaS
simus anlisles Pecthelm, de quo in sequentibussuo parochiasd divisus est. Una dala [AL adil. est] e Daloco dicendumest, qui cum successoreejus Aldlielmo niiieli,quam usque hodie regil; altera f Aldhelmo,
multo lemporeadbuc c diaconus sive inonacluisfuit, cui annis quatuor : strenuissime praefuit:amboet in
referre est solitus,quod in loco quo defiinctusest, ob r-bus ecclesiasticis,et in screntia Scripiurarumsufmerilum sanctiiaiis ejus mulla sanitaium [A/. om. (icienterinstructi. DeniqueAIdhelm,cumadliucesset
sanitalum]sint patraia miiacula, hominesqucpro- presbyter, et abbasmonasteriiquod B Mlilduli urbem
vinciaeillins solilos ablatuni indo pulvercm propter nuncupani,scripsit, jubcnle synodo SUTC
gentis, b lilanguentesin aquam miilere, alque liujus gusttimi brum egregium adversus errorem Brittonum,quo
sive aspersionemmuliis sanitnlemoegrotiset homini- vcl Pascha non suo lempore celebranl, vel ' alia
230
Hujiis etiam cum consensu et licentia Baldrcd rcx S. Micliaeliconslrinit. Loca plura illi dala sunt
dedit ecclesiaeGlasloniensisaliquot liidas et capiu- „ ejusque coeuobii)a regibus comilibusqueMerciorum
i " ei Uuest-Saxonum,viz. a comiteK^nfiillio10 cassaram piscium. Haeddi etiam Glastonias,Caclduulla
i los, a rege Etlielredo 45 cassitos, a Berlhualdo
pagano annuente, Lanlokaydedit, quam d«naii»iicm
conlirmatlnain magno suo privilegioann. 725 lacto. subreguln40 cassaios, a Caedualla resel40 mauenSciipt. XV, p. 308, 311. Subscripsit trihus chartis ai les, a Baldredo100 inanentes vice 100cassatorum,
Caeduall.i,Baldredoet lna, Aldbelmoabliali Malnis- ab lna rege 45 cassatos. Condidil quoqueliiccoeno-'
buriensi faclis. Vide AMIielmiVit. apud Angl. bimn juxia fl. From, ubi S. Jobanni ecclesiain conSacr. II, 11, 12. llic IranslulitS. Birini corpus adI secravit; nec non aliud apud Bradeford,ubi ecclesiaui S. Laurenliodcilicavii.Sergio ponliiicante ivit
Venianamcivitalem,III, 7.
" Migravil. « Haeddi episcopusin superiore cce- Rnnaiii et moiiasteriis suis
privilegia apostolica
l acquisivit. An. 705 episcopus faclus Scliireburni,
milerio monachorum in pyramidesaxea quondam
nobiliter exsculpla adluic reqnicscit. > Usser. An- mi nasteriis suis abbales praeponere slatuebat, sed
liq.., p. 59. Chron. Sax. ait bunc ao. 703 obiisse,, nioiiacliiresiiterunt,et neniiheinpr;(ter ipsumquarael Matlh. Weslm. an. 704. Sed apparet ex hoc cap. diu vixerilvoluerunt. lu Scliireburno ctiam eccler siam constiuxit, et abunde consuluit per Insecharillum non defunclumfuisse ante an. 705. Coliiur
NonisJulii.
tam ecclesiarum omnium ccenobioruraqueUuesl•>Quum leclionibus.Gulielm. Malms.dc hac re5 Saxonumlibeitatibus. Tandem in Dultinge,agri Sonon parvo • moveiur scrupulo, quippe qui le- merseteusis villa obiit, el ab Eguuino Uuigornensi
i episcopoMeldunumdelalui, in S. Michaelisecclesia
gerit ejus formales epistolas non nimis indoete
i sepulius est an. 709, in vi^iliaS. Augustini,vm Kal.
compositas, el Aldhelmiad eum scripia niaximam
. C Juu., et in terra diujacoit, doncc post 246annospia
vim eloquenliaeet scientiae redolentia. > Malms.
Pont. II.
Etlielsiani regis cura elfcrreturet locareturin scric Diaconus.Postea episcopusCandidaeCasae,v,24.
i. nio. Hsecei plura videiu S. AldlielmiVitaapudAngl.
6 Divitus. Remanserunl autem eoiscopoWinto- Sacr. II. Ina hujus cmisilio dicitur construxisse
niensi dusc provinciaetantum, Hamptonensissc. et:t GlasiingensemonasteriumX Script., p. 758. Et quiSullieriensis : alteri vero provinciae,Willunensis,
i, dem an. 704 decreio noslri praesulis Ina fertur coni- cessisse monasterioGlastonieusi,ut sit omni impeDorseiensis,Berucensis, Somersetensis, Devonienst dimenlo rerum sacculariumtribuioque libera. XV
sis, Cornubiensis.Matt. West. An. 704 divisus est
concilio. Angl.Sacr. II, 20.
synndali
Scripl., p. 509. Aldliclmuscoiitur25 Maii.
c Daniheli.Discipulus
'i Maildufi. t Muildufusvitam eremiticamducens
Maildulidicilur. Bedaequiidem auxiliofuilin condendaHistoria(Prcef.ad Hist.),
), sub casiellode Bladon,quod Saxonicedicilur lngebet primus potestatem episcopalem habuit insula
a bone caslcl... Regia liabitatio etejus maneriumnon
r. longe fuila castelluapud Brokenberg,praedictusEreVccta, iv, 16. An. 721 Romam profecius cst. Flor.
i- inila pcliitaCastetlanisluguriumsibiiierisub caslello
Uuig. An. 751Taluinum archiepiscopumconsecravil. An. 744 episcopatucessit.Chr. Sax. Et Melduni
li et obiinuit. llic dum sibinecussariadeficerent,scho:- lares sibi in disciplinaium adunavit. Brevi autem
quanlum vixit monaclium exercuil, ibnlemquesei- tempore scholares in exiguum conveulumcoaluere.
pullus esl; quamvisWinlonienseseum apud se liabere conlendant.Malms., Pont. II. An.745 morluus
is HorumconsortioS. Aldlielmusa<lplenum informaest -.obilumtamen in an. 746 Mailrosensisel Mat.
t. tus artem dialecticam adjecit erudire. Unde hinc
Weslm. disluleie. Au. 745 Culhredusrex Geuissoi- n• fugiensad pedes Adrianiabbatis per aliquodtempus
rum cIIiiiconsensuet scieulia Danihelisoptimatum)- studuit, et sullicienter edocius Meldunum repetiil.
;- Qui postea cuiiisocbs suis sub Maildufonionaclio
que Metdunensimonasteriox mansionesapud Uudecim largitus esl. Augl. Sacr. II, 25. Inter Bonifacii
:ii aiionsus est, vivente Maildufo post lonsionem ejns
ic annos14. > LelandiCollect.,III, 158; Monast.Augl.
Moguniiniepiscopi episiolas tertiain Daniheli liuic
i- 1, 50. Maildulusfuit nalione Scotus. Malins.Reg. I,
scriptam inveiiiinus, et inicr Serarii ad lianc Bonifacii epistolam uotas responsioDanihelisinseriiur.
r. 2. TemporcMaildufivix 60 cassaios ejus ccenobium
lteni inler easdem Bonifacianastres eiiam ipsius Daa- habebai. Tot enim cassaiis annumeraiur villaBronilielisexstal, viz. tricesima lertia inscriptaomnibus
as cheneberge.Angl. Sacr., II, 12.
b Librumegregium.llunc Geruntioregi Briltonum
Christianis, sexagesima sexta episcopo Forthere,
e,
sexagesimaseptimaipsiBonifacio.liiblioth.I'atr. XIII,
II, Cornubiensiuminscripsil.Quera vide apud Bonifac.
iu Bibliolh.Patr., XIII, 80".
71,145,82, 1)3.
Epist.
1 Ibid. Aldhelmo.Kenterus regis Inac consangui> Alia. t Piaetercaad Aldfridumregem Northumtineus fuil illi paier. AdrianumabbatemMaildufuinque
ue brorum edidit librum hseccominentemcapitula, De
babuit puer magistros. Primo Melduniinonachus,
is, septenarii numeri dignitate collecta ex Veteris et
deindein Meldunensemabbalcm erecius an. 675 a NoviTestamentifloribusetdisciplinispliilosijpliorum,
Leullierio episcopo, inonaslerium suum quod Mailil- Deammonilione fraternse cbariiaiis, De insensibidufus inchoaverat,auxil el ampliavii,et in eo ues
es lium rerum natura, quaesecumlummetaphoraniserti» inocinari liguranlur, De pedum regulis, De Metaccclesias,unam S. Pelro, alieram 13.M.ria1, tertiam
262
SECT. III. — IIISTORIAECCLESIASTICA.
perplura ecclesiasticsecastitati et paci contraria ge- A red, qui regno Merciorumnobilissimetempore alirunt, muUosgueeorura qui OccidentalibusSaxonibus quanto prsefucrai,nobiliusmnlto regni sceptra relisubditi erant Brillones, ad catholicamDominiciPa- quit. iNamvenit Romam, ibiqueadtonsus, ponlificaschaeceiebrationerahujus lectione perduxit. Scripsit; tuiii liabenie c Constantino;ac monaclius faclus, ad
et deVirginilaleiibrumeximium,quem in exemplumi limina aposloloium, in precibns,jejuniis ei eleemoSedulii geminato opere, et versibus hexametris,et synis usque ad diem permansitultimum; succedenle
s
prosacomposuit. Scripsilet alia nonnulla,utpote vir in regnum Ceolredo filio Aedilredi,qui ante ipsum
undecumquedoclissimus: nain et sermone nitidus, Coiniidum idem regnum tenebal. Venit aulem cuin
et scripturarum,ut dixi, tam liberaliumquam eccle- illo et filiusSigheri regis orientalium Saxonum,cuh
siasticarumerat erudilionemirandus. Quo defunclo, jus supra meminimus, vocabulo • OITa,juvenis
:
pontificalum [AL, episcopalumj pro ea suscepit amantissimaeaetatis ct venusiaii-, totsequesusegcnti
0 Foriberi [DDCCIX],
qui usque hodie superest; vir ad lenenda scrvandaque regni sceptra exoptaiissimus. Qui pari duclus devotione meutis, reliquit
et ipse in Scripturis sanctis muliumeruditus.
b sla- j uxorem, agros, cognatos el patiiam prnp:er ChriQuibusepiscopalumadministrantibus[DCCXIJ
tuium est synodalidecreto, ut provinciaAustralium
, siura, ct propter Evangelium, ul in liac vita centuSaxonum, qnae eatenus ad civitalis Ventanoe,ciiij pR plumacciperet,et in sacculoventurovitani seternam.
liinc Dauihel pracerat, parocliiam « peilinebat, et, Et ipseergo ubi ad loca sancta Romam pervenerunt
ipsa sedem episcopalemac propriumhaberet epi- [AL,pervenitj, adtonsus, et in monachicovitam ha. bitu complens,ad visionem beatorum apostolorum
scopum : consecratusqueest eis primus ainisie-s
, in caclis,diu desideratam, pervenit.
Eadberct, qui erat abbas monasteriibeataememoriae
Uilfridiepiscopi, quod dicilur d Selaeseu [ A/., SeEodem sane anno quo hi Brilianiam reliquere,
laeu]; quo de^uncto, Eolla [AL, Ceolla] suscepiti anlisteseximius Uilfrid, post quadraginta et quinque
olficiumpomificalus.Ipso atitem ante aliquotannos; annos accepti episcopalus,diem clausit exlremumin
ex hac luce sublracto, episcopalususque hodie ces- provinciaquaevocatur k Inundalum: corpusque
ejus
savil.
loculo indilum, perlatumesl in inonasteriumipsius,
CAPUTXIX.
quod dicitur Inhrypum, et juxia bonorcmtanlo ponVl CoinredMerciorum,et Offa orientaliumSaxonum
j tifici congruuin,in ecclesia beati apostoli Pelri se, pultum. De cujus statu vitae,ut ad priora repedaurex[\\., reges]in monachicohabitu liommviiam
finierint; el de vita vel obituVilfridi episcopi.
tes, paucis quac sunt gesta, memoremus,cuin essel
e Coia- puer bonsc indolis, atque aetatemmoiibus transiens
Annoaulem imperiiOsredi quarto [DCCIX],
<J
G
plasmo, De Sinalimpha,De Scansioneet eriipsi ver-. An. sequeniemortuus est, et sepullus in Licetfeld.
suum, De metroalterna inierrogatio et responsio. Malms.ait eum fuisseiininatura morle miserabilem,
Composuitet epistolas mtillas. > Angl. Sacr., 11,7. etS. BonifaciusMogunt.in ep. 19 ad Aethelbaldum
Extanlapttd Bibl. P.iir. XIII: De laude virginumcar- successorem ejus narrai, quod i Ceolredumapud
men, Deocto principalibusvitiis, Liber de aenigma- comiies suos splendiJe epulantemmalignus spirims
libus, poelica-nonnulla, et Libcr de laude virgini- arripuit, qui eum ad fiduciamdamnandai Iegis Dei
tatis.
suadendopellexit,polanlem subito in insaniamineu" Fortheri. Subscripsisse
i lis convertit : ulsine pcenitentiaet confcssionefurifingitnr Baccanceldensi
concilio an. 798 habil, X Script., 2211. Spelm.,, bunduset amens, et cum diabolissermocinans, et
Conc. I, 317. Ex appositis vero hujus, Danielisetl Deisacerdotesabominans,ab hac luce sine dubio ad
Accacnominihus,qui diu anie obierunt, conslat haec
c lormenti inferna migravit. > Spelm. Conc. I, 255.
h Supra. Vide m, 30.
acta esse spuria. Iluic Berciuald misit epistolam,
,
l
quaeest 58 inler epistolas S. Bonifacii. An. 737,;
Regnavitin regno orientalium Saxonum
0/f'a.
cum Frilhogillia West-Saxonum regina profeclus
s post Sigehardumet Seofridumpaucis annis, ivilque
est Romam.Chr. Sax. Westm. ait hoc factum an. Ronriamhorlalu KinesuiihaePendan
regis tibaccujus
758.
cmn
nuplias suspiraverat
Coinredo rege ei E,'iniio
b Slatutumesi.SecundumWestm. an. 711
episco- episcopo.Malms.degest.regumII, 6,etMat. Westm.,
patum administrautibus Daniele et Forlheri; noni) an. 705. Eguiuus vero domum rediit de Roma epivero, ul Spelni. videiur Conc. I, 209, Aldhelmo:: D
I stolam privilegii ad munimen iiionasterii sui de
defunciuinBeda hoc locodiserte testatur. Evesham secuin ferens. Kenredi et Off.eet
quemjam
Egwini
« Pertinebul.Quare pertiuuit, videiv,
et
Consiantini
15.
de
chartas,
epistolam
dotatioue
cce- *
(l Selaeseu.Videiv, 13.
nobiiEvesliamvide
apud Spelm. Conc. I, 209, etc.
e Coinred. Uulfheri lilius
ii An. 705 dicilur dcdisseOfTeutiainlivesbara monasiequi Aedilredi pairui
seculus
ipse in inonachumse Romsccon- rio. Monast.Angl.II, 851.
exemplum
ferl, niiserandomiliiis exitu maxime compunctiis,
j Vxorem.Si aliam. uxorem prac:erKynesuilliam
,
de quo vide v, 15. Malms.deReg. I, 4. An. 708dedit
it habuit, noinen non conslai. Kynesuithavero uxor
mon.Evesham. Ilamtoii. Mon. Angl. H, 852. Dedil
it ejus proprie appellari non potu.t, desjiousata enim
etiam S. Eguino 8i inansas in ambitu loci qui
ii ei lantum fuit, non nupta. Vide Capgr. Verius dici
llethcholm,alias Aethetnnedicitur. Lel. Collect. I,, potest eam hunc, quam hunceam reliquisse; conslat
299.
enim illam propter virginitatishonorem ejus nuptias
f Contlantino.Uie,
ordinatus estdiee sprevisse.
25 inensis Martii an.nationeSyrus,
k Inundulum.Oundle in agro
708, et Kcclesiamrexit RoNorihamptionensi
inanam usque ad diem ociavam mensis Anrilis
is juxlaStamford. Petroburgensesaiunt boc monastean. 715.
lium scmper ad se pertinutsse, nec fuisse unquam
s Ceolredo.An. 715 liic ct Ina pugnabanl
J Uilfridimonasterium,sed Hscddius et ex eo Beda
apiiJ
Wodnesbeorhe.Chr.Sax.velapudBonebiryX Scripl.,
.,' aliler. Galeusconjicit primo fuisse Uilfridi, postea
p. 773,quortimvictoriaiu dubio rcmausn. Wesun.
i. ad Petroburgensesspectasse.
<>r.<
264
PRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
BEDiE VENER.VBILIS
[AL, transigensJ, ita sc modesleet circumspectein A utqiic [A/., atquej illum secumRomam pcrduceret
Qui cum Lugdunum
omnibus gcrerel [AL, gerebatj, ut merito a majori- [Al„ pciducerej jussit [CCLIIIJ.
bus quasi unus ex ipsis amarelur, veneraretur, am- pervcnisseni, Uilfrida Dallino,civitatis episcopo,ibi
plecteretur, nbi quartum decimum aetatiscontigit retentus | Al„ retentoj est, Benedictus coepium iter
annum, monasiicamsaeculariviiam praeiulit. Quod naviter [Chiffl.,coeptumlintre navali iter] Romam
ubi palri suo narravil, jam enim nialer obierai, li- usque complevit.Delectabalurcnim anlistes prudenbenter cjus votis ac desideriis cselestibiisaduuit, lia verborum juvenis, graiia vcnusii vultus, alacrieumque cceplis insislere saluiaribus jus>ii. Vcnil lale aclion s, et conslantia ac maluriialecogilationis:
ergo ad insulam Lindisfarnensem,ubique nionaclio- unde el omnia quaenecessehabebat, abundanter ipsi
rum famulatui se contradens, diligentcrea quaemo- cum sociis suis , quamdiu secum eranl, donabat:
nasticaecastitatis ac pictatis erant, cl discerccurabat cl iusuper offerebat, ut si vellel, parleraGalliarum
El quia acris erat ingenii, didicit non minimam illi regendam commilteret, ac filiam
et agere [DCXLVIIIJ.
citissime psalmos, el aliquol codiccs; necduinqui- fralris sui virginem iili conjugem daret, eumque
dem adtonsus, verum eis quaetonsura majores sunl, ipse loco adoptivisemper [A/. om'.semperj haberet.
virlulibus, [ALadd. id esl] humililatisel obedientiae, At ille, gratias agens pietati quam erga eum, cum
non mediocriterinsignitus: propterquod et a senio-• »" essel peregrinus, habere dignaretur, respondit proribus, et [A/., a] coaelaneissuis justo colebaluraffe- positum sc magis alierius conversalionis habere,
ctu. In quo videlicet monasierio cum aliquot annos; . atque ideo, patria relicta, Romam iier agere cceDeoserviret, animadveriitpaulaiimadolcscensanimii pisse.
Quibus audiiis, antistes misit eum Romam[DCLIV],
sagacis, miuime perfectam esse virtutis viam quac
tradebatur a Scotlis, proposuitqueanimo vcnire Ro- dalo duce itineris, et cunctis simul quac necessilas
i poscebat itineris largiler subministralis; obsecrans
mam, et qui ad sedem apostolicamrilus ecclesiastici
sive monasterialesservarentur, videre. Quod cumi [AL,observans]sedulo, ut cum palriamreverleretur,
frairibusreferrei, laudaveruntejus proposilmn,eun> per se iier facere meminissei.Veniensvero [A/.add.
que id quod menledisposuerat[A/., disposuil], pcr- Ulflridus] Romam, ct orationibus ac meditationi
ficeresuadcbant. Al ille confestimveniensad regi- rerutn ecclesiasticarum, ut animo [AL, omninoj
nam a Eanfledam,quia nolus erat ci [A/., cui notuss proposuerat, quotidiana mancipatus instanlia, pererat], ejusque consilio et suffragiis praefatofueratt venit ad amicitiam viri doctissimi ac sanctissimi,
monasieriosociatus, indicavitei dcsideriumsibi in- Bonifacii videlicet archidiaconi,qui eliam consiliae rius erat apostolicipapae; cujus magisterioquatuor
esse beatorum apostolorum limina visitandi: quse
i G
( Evangeliorum libros ex ordine didicil, computum
delectala bono adolesceulis proposito, misit eura
Cantiam ad regem Erconberclum [DCLII],qui eratt Paschae ralionabilem, et alia mulia qusc in palria
c nequiveratecclesiasticisdisciplinisaccominoda,eodenr
filius avunculi sui, posiulans ut eiiin honorifice
Romamtransmillcrei. Quo tempore ibi gradum ar- magislro tradente perccpit; el cum menses aliquot
e ibi sludiis occupatus felicibus exegisset, rediit ad
chiepiscopibHonorius,unus ex discipulisbeati papae
et tres [Chiffl.,sexj
Gregorii,vir in rebus ecclesiasticissublimilerinsii- d Dalfinumin Galliam [DCLV],
>- anuos apud eum commoratus, attonsus est ab eo,
tutus servabat. Ubi cum aliquandiudemoratusado>t et in tanto habitus amore, ut heredem sibi illum
lescensanimi vivacis, diligenlerhis quaeinspiciebat
'.- facere cogilasset. Sed ne hoc fieri posset, anlisles
discendisoperamdarel, supervenit illo alius adolecl Uilfridad
scens, nomineBiscop, cognomenloc Benedictus,de crudeli morte praTeplus est [DCLVIIII,
nobilibusAnglorum,cnpieus el ipse Romamvenire:
i: susepotius, lioc esl, Anglorum gcntis episcopatum
reservatus. Namque e Baldliildrcgina, missis militicnjus supra meminiinus.
Hujus ergo comilalui rcx snciavit Uilfridum,, IJIIS, episcopumjussit interfici, quem ad locum
0 Eanfledam.Aeduini regis filia, quae prima de
le videbit. MABILLON.,
Acl. Ben., saec.n, 777.
e
•e 0
Baldhild.NationeSaxonica, vili prsetiovendila
gente Nordanliymbrorumbaplizaiaesi; n, 9. Patre
occiso Canliam cum malre profecta; n , 20. llmle
le Ercbinoaldoviro illu>triapud Franros, cujusnuptias
l- postealugiensin conjugiumChlodoveiII regis atlolconjtixrevertilur rcgi Osuio; iu, 1K.A qno apud Inin lebatur. QuomortiiD, pro Chlolariosuo (ilioregnum
geilingum loctim inonasierii postulatin memnriai»
vcrum 1'ascha
rn administravil.iEililicaviiKalense elCorbeiense moregis Osuini ii>ioccisi; m, 24. 111.-»
oliscrvare dicilur; m, 25. Defuucla deuiqueapud
id nastcria, aliis iiie ccenobiisfuil muuilica, In Kalense
landcmsecessit monasterium, el ibi usque ad morcsl; iu, 2i.
"Sircaucslialch
b Honorius.scpulla
Dceo vide n , 15, 16, 18, 20, et m,
BrunechildamhaII, lem convcrsataest. lbid. SMITU.—
20.
beiil Ed., crassoerrore. Fuit enim Brunichildauxor
14,
« Benedictus.De eo vide iv, 18, et ejus Yitamsuu- SigiberliChlolaniftlii.CldodoveiMagninepotis,vafriliaenoinine,el horrendo morlisgenereinfamis; postprad editam (Patrol. tom. praced., col. 713).
Nullus
ne qiiamannorumferme L intervalloBaldbildin regiani
Dalfinum.
iinquamepiscopushoc iioinine
EcclesiamLiigdunenscmrcxit. iliijus vcrum nomen
en Francorumfamiliamenupsit, morumintegritateinsiluisseAiineiiiondusoinnes praedicant: el Ebroiniim
IIII Riiisl'eiiiiiia,eiipsasaiicloriinicalalogoiiiscripia
; conilunms
scelcris
reuni
iuajorem
rcgiscImjiis
faciunt,
iit, jux CblodoveiII, Dagoberiifilii, ClotariiII nepolis,
in- pronepolisCliilperici,qui Sigibcrti, Brunichildscma
qui sub Baldbildisnoiuinelutic rcguumadminislranlis id peregit, n«n ipsain Baldhildam.Nain quisquis
nis riii, fraier fuit. Dandaest auteiii venia hominiAnglo
>i- Beda;,quodin FrancorumHisloriaminusper.tusfucluijus rcginse Acla lcgil, quanlum ah mferenilacpiim r t. Noncnim Baldidregina (ul ipseait) missismiliscopis piis satictisquenece abhorrens fucrit statim
363
SECT, IU. — HISTOHIAECCLESIASTiCA.
266
quidem quo decollandus erat, secutus est Uilfrid A convenientes, multumf bonorifice ministeriumimclericusillius, desideranscum eo, tamelsi ipso moi- pleverunl. Quo adhuc in transmarinis partibus detum prohibente, pariter occumbere.Sed hu.nc ubi morante, consecratus est in episeopatum Eburaci,
peregrinum alque oriundum de nalione Anglorum jubente rege Osuio,Ceadda vir sanctus, ut h supra
cognovere earnifices, pepercere illi, neque eum memoratumest, et tribus annisEcclesiam sublimiler
trucidarecumsuo voluere pontifice.
regens, dehinc ad monasterii sui, quod est in Lae-.
At ille Briltaniamveniens,conjunctus est amici- stingaei, euram ' secessit, accipiente Uilfrido epttiis a Alchfridiregis, qui catholicasEcclesiaeregutas scopatumtotius Nordaiihymbrorumprovinciae.
Qui deinde regnante Ecgfrido, i pulsus est episequi semperet amare didicerat. Unde et ille [Al.,
et alii pro illo consecrati anliillij, quia catliolieumenm esse comperit, mox dona- scopalu[DCLXXVIII],
vit lerram decem. familiarum in loco qui dicitur stites, quorumsupra meminimus: Romamqueiturus,
h Slanford,el c non multo post monasteriumd tri- eteoram apostolicopapa causam
diclurus, ubi nagipla familiarum ii* loco qui vocatur Inhrypum vem conscendit, flanteFavonio pulsus esl Fresiara,
[DCLXI]
; quem videlicet locum dederal pridem ad el bonorifice susceptus a Barbaris ac rege illorum
construendum inibi monasteriume his qui Scoltos Aldgilso, prsedicabateis Christum,et multa eorum
sequebantur. Verum quia illi postmodum optione B millia verbo veritatis instituens [AL, instruens], a
data maluerunl loco cedere, quam Pascha catholi• peccaiorumsuorum sordibusfonteSalvalorisabluit;
cum cseterosqueritos canonicos juxta Romanseet el quodpostmodura^ UilbrordreverentissimusChristi
apostolicaeEcclesiseconsueludinemrecipere, dedil pontilex in magna devotione-complevil(Vid. tib. vt
hoc illi, quem raelioribusimbutumdisciplinisacmo- e. U, 12), ipse primus ibi opus evangelicura coapit:
Ibi ergo hiememcum nova Dei ptebe feliciler exiribus vidit.
ad jussionem prsefaiire- gens, sic Romam veniendiiter repetiit; et ubi causa
Quo in lempore [DCLXIV]
gjs presbylerordinatusest in eodem monasterioab - ejus ventilala est, praesenleAgathonepapa el pluriAgilberctoepiscopoGeuissorum,cujus supra ineini-' bus episcopis, universorum judicio absque crimine
iiimus, desiderante rege ut vir lantsc eruditionis accusatusfuisse [AL, fuissetj, et episcopatu esse diac religionis sibi specialiter individuocomitatu sa- gnus inventus est [DCLXXIXJ.
QUOin tempore idem
cerdos esset ac doctor. Quem non multopost deiecta papa.Agathocum synodum congregaret Romaecenet eliminata, ut et [Al. om. et] supra docuimus, tum viginti quinque episcoporum, adversus eos qui
Scoilorum secta Galliam mittens, cuin consilioal- unam in DominoSalvatorevolunlatematque operaque consensu patris sui Osuiu, ' episcopumsibi tionem dogmatizabant,vocarijussit et Vilfridum,atrogavit ordinari, cum esset annorum circiter tri- G que inter episcopos considentemdicere fidem suam
giiita, eodeni Agilbercto tunc episcopatum agente simulet provincisesiveinsulaede qua venerat : cumParisiace civitatis [A/., ParisiaeacivlJtte]; cum quo que catholicus fide [Al. w- fide] cum suis esset
el alii undecim episcopi ad dedicationemantislitis inventus, placuit hoc inter caelera ejusdem synodi
libus DatfinumLugdunensemepiscopumjussil inter- curaAlchfridrex terramad eum locumUilfridodedii,
non fuit sub potestate regis Nordaohymbrorum,sed
fici; sed tanlura ad regiuni conventum adduci.ut
igilur hujus nominisin regnoNorebjeclaabadversariiscriniinapraesenspurgarel.Quotl Merciorum.Locus
est inveniendus,et forsan Slanlord ad
ne faceret verili calumnialores, ut poeuam talionis danliymbrano
iiiiminenlema se averterent, sanelissimtimarcliiprac- fluviumDeruentionemin agro Eboc. locusest, qucm
sulem non deeoltarunt (ut addit tteda);. sed noctuiti quasriinus.
c Nonmutio post. Circa an., credo661. Nam tenleclo decduibentem,cullellis compunctumimpie interfeceruiit.Clara sunt hsec oumia ex Dalfini, sive dit llomamcum Benedicto,quiBrittaniam,juxta Flor.
reliqiiit an. 653. ln Galliaautero apud DalfiAnnemundirebus gestis, quaspassim delibavimusex Uuig.,
tabulis LugdunensiumEcclesiarum,in quibnsillent num aKquandiucommoratus Romamvenit an. 654.
Undepostmultosinenses,ut scribit Heddius,proximo
pro justitia passus , vere martyr eolitur die meiisis forsan
auno Dalfinumrediit; a'pudquem cuui inanoctava el vicesima.CHIFFL.
Sepiembris
1 •
tres annos, postejus decoilationemBrittaniam
Alchfridi. Hiinc auctores confunduntcum Ald- , sissct an.
658. Vide Pagi, in Ann. Baron.,an. 658.
frido. Sed eorum noniina plane sunt diversa. HicITjvenil
legiiimus, et vivo patre mor- Deindeconjunctus amicitiisAlcftfridiregis cum tres
I etiam fuit flliusOswii
ejus curia mansisset,abbas Hripensisiactus
I tuus est, Aldlridusvero pulalicius, post Ecgfridum annosin
Vit. sancti Uilfridi,apud
fratrem regnavil. Hic Uilfridumhabuit inagistrutn, est, ciica an. 631. EADMERI
Acl. Ben., sec: iii, par. i, p. 206.
Mabillon.,
AldiridumHibernidoctoreserudiebant.
d
b Stanford.Oppidumest in Australi parte LineolTriginla. Quudraghtta,ili, 25.
e
His qui Scoltos. Eatan abbati Mailrosensi et
niaehocnomine insigiiilum; sed videtur esse justa
ralio dubitandi,utrum hic sit locus, quem vult Beda. sancloCuthberctoet aliis monachisMailrosens.Vide
Vitara, 7, 8.
Oppidumsane, si credamus Hen. Hunlind., maxime euthb.
' Episcopiim.Videm, 28; IV,2.
antiquumesl; ejus enirnlib. secundo Hist. Saxones
s Honorifice.t ln sell.i aurea sedeniem more eocirca an.449 Scottoset Pictos in lugam vertissedicunliir. Et quidem-Ms.Wess., p, 38, a, hsechabei: rum sursuiii elevarunt, portanles in manibus soli
ilnSlainforlhesi cella iu honoresancti Leonardt per episcopi'intra oratorianiilloaiiO aiifngeulehyirinosin Yita
sanctum Uiliridumprimo conslituta, postea per re- que eicauiica in cborocanenies. > HEUDHJS,
UUfridi,12.
gem WilleliuuiuconquestoremetWillelinumDunelm. sancti
h
Supra. Videin, 28.
pciori et coiiventuiDunelm. donata monachisinha1
Secessil.Yide iv, 3.
bitanda.> Sedcella per sanctumUilfridumnon luil
j Pulsus. Videiv,*12.
hic constiluta ob banc ipsam rationem, quia ba;c
* Vilbr-ord.Vide v, 11, 12.
Slanfordia sita est in provinciaLiudisse, quaetuuc
9
PATaox. XCV.
265
BE-DiEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV.— HISTORICA.
268
gestis inseri, scriptumqueest hoc modb,: • Uilfridus A ponlifice,viriim tantae aucloritalis qni per qtiadra*
Deo ainabiliflepiscopusEboracm[A/., Ehoracensisj ginta prope annosepi^cepaiufbngebaictr,neqtiaquara
civitatis, apostolicamsedem de sua causa appellans, damnari debere, se.d ad iutegrumculpis accusatioel ab hae potestate de cerlis Micertisquerebus abso- aum absiduluni,patriam cuin lionore reverti.
Qui cum Briitaiiiamremeans in GalUaruuaparte»
lutus, et eura aliis eenlum vigiwtiqwitqoe0|4scopis
[AL, coepisoepis}insyiiedo in judicii sedoconslili*- deveniss«4, taoius esi inlirmitale repentinn, et ea f'
tus, et pro OIHMAquilonali parte, Brwianiajei Hi- crescente adeo pressus, ut neque equo veiii posbernist inuilis qu;c ab Angloriiwet Uriitonum,nee- set, sed nianibus minisUioitMii
portareiur in grabato|
non Scotlorum et Piclorum genlibns incolautur, [occv]. Sic delatu*[A/. add. est] iu MaeldumcivUa*'
vcram et catholicam fidera confessos est, et cum tera Galljaj, quaUtordiebus ac noctilMisquosi mor.
stibscriptioiie[Ai., consciiptione] sna oorroboravit.> tuus ,j*cebat, baiitu taoium pertinni quia viveret
•" i. Pwl haeoreversus [Al., veniens} Driuani*m,pro^ dcmonsliaiis. Curaque ita aine cibo et poto, sme
''! viiieiaiua Ausiralium Saxonum ab idolairiaeritibiw voce el andiitt qunuiduo penscveroret, qokii» de^
'
utuitiinJivcesceitie
ad [AJ.add. veram]Cliristifidemconvenii |_DCLHXXI].
[Ai„ iitffueniejdie, quasi-ijfegravi
b Veel» quoque insulaeverbi mlnistros deslinavft : exportecUis sttmuo exsurgeus resedil; aperilsqSe
I octilis, vidu clrca to chopt* psalleniiMttisiraut et
et secnndoanno Aldfridi qui post EcgfridUmregna- B
vii, «sedem suam et episeopatum, ipso rege in- ftenlittm rialniin; ac mod<i«um
suspiraneiuterrogaSed post quinque aiinbs vil, uJ*iesse Acca pcesbyter; qui sfcitimvocatus in•.isa#i**,
recepifc[JBCLXXXVI].
ttwiuu accusatus, ab eodem ipso rege et plurimis travit, et videne ginn inelius habent^ ao ioquijam
: veniensqud valentem, ftexis genibns gratias egit Deo cum owiiiepisoopispracsulatuApnlsus est [DCXCI]
Bomam, cum proesemibusaccusatoribus acciperet bus qui aJaiiant Irattibus. £t cum parum cortsedislocum s* defendendi, considentibus episcopispliiri- seni, ac de stipetiiisjudiciis trepidi, aliqua cOnlabt»
bus cum Apostelfcopapa Johaune, omniumjudicio iari [Ai., aliquantum fabulstri] ccepissent, jussit
probaium «$; accusatares ejns non nuila in parte pontilex cacierosad liorant egredi, et ad Accart|>n>
1'alsusconlraeummachluassecalurtnrras:scriptiimque sbyterwn ita loqui exorsusest : t Visre mihi modo
|jl/. add. est] a prasfalopapa regibnsAnglorumAedil- trpwenda,apparuit, quam le audire ac silentio tcgere
redoet Aldlrklo,utetiui inepiscopalumsuum,eo quod[ i»oiovdouec sciam qwidde me-fieri velit Deus. Adhtjuste ftierit cottdeinnalus, facerenl recipi [DCCIV];sliiit enim mihi quidam candido praCcforushabitu,
Juvit autem causam absolutionisejus lectio synotrj[ di«ens se Miclsaelemesse archangelum : et ob hoc,
beateeiiiemorisepapaeAgathonfs,qtiaequondamipsoi litquit, inisstissutii ut tea mbrie retocem : donavit
( euim libi Dominusvilaifl per oratmiiesacliaci^ynias
pricsentein urbe, atqtie iir eodem conciliointer epi- C
sooposresidente, ut praedixlmus,actu est. Cumergo diseipnlorumae frafrum tuerum, et per fniercessio[A4., enin>]caosa exigehte synoduseademcOramna- neirvbeatsssuaegeifitrteHsempei-queviVgitiis*
Mariae.
Mlibus et frequentia populi jubeiite apostolicopapa Quapropter dieo irbi',quia inedo;quidcm ab mfinnfdiebus aliqoot legeretur, venlum est ad locum Ub£ taie bao sannberis; sed p*ratusrCsfo, qnia post qua, drieniiiuiiireverteus, visilaba tc; pairiaiu ver<operr
scriptum eral: t Uillrldus, Dep.ajnabijiis.ejnjjmpus,
Eboracae«ivitatis, apostatteamsedem dosuacaus* venieus, maxknam possesaionum»
laacom [Ak. om.
appellans, et ab hac potestate de ceriis rncertisque iHarmnJ^ue tibi abFaita?sutrt, pm-ironemreerpie»,
rebus absolutus, >.et caeXera,quae.supj-a posuimnSi,
, atque in pace.lranqtiilla vitam teiiumahis. Convailuit
Quod ubi lectum est, slupor adpreheiidil audicineu; tgpijUc
episqopuscuutlis^auiieiitibos, ae D*±o-gr*tfLas
elsileiite leciore cceperimtufteMitrumreqirirere quis agentibwa,cflB|)toque
itinere Britiaiilanivenrt.
esset ilie Uilftjdus epUc^pusj.Titnc BonifacJus,cen->
LectiS autem epist.6l.is,quas' ab apo4ofi'ca psD>
si|>ariuaaposju>U«i
paoce.m alii perplures quLum
qrfv,<4X£nWin
BejrciuaW;iwcWepiso<jpus^
et, Aedjlned
lemporitiusAgatbonispapaeibividerain[A/.,nbi vide- quonduiBrex, Unicanmemabfeas,KbeBtiseime"lavof
runlj, dlcebantipsum esse.episcopumqui nuper Ro- ' rqnlj: qui videlicet Afedijrcdaecitumad-se Cbinremaiu accusalusa suisatque ab appstolie* sede judi^ W dum qiiem prq' se regem. feceiat, amkuni episcopq
candus advenerit [A/T,advsnerat) : • qui jamdudnm, [Al„ auikoj fie-ripcliil, et impebtavil*Sed ald/iid
i(iquiunt,atque accusatus huc advenieus,mox audila NordaiihjMiibrorumrexeumsuscipere
contempsit,nrt
RCdijudicatacausa et cofilroversiaulriitsquepailis, h>ngotenipore superfuit : widCifa,cturaestjut re<a beataemeraorix papa Agatltoneprobalus [AI., pro- guauie Usredi iitio ejun, won • *ynod»Xactajtnta
Hitus] est contra fas a suo episcopaturepulsus; et fluviuin.Nidd,post alrquarittrniBtriiusqrfepaTiis;con->
- lanii apud eum habitusesl, ut ipsum in coneUio
quod:, fliciuni, taudem cunciis fa.yentibus,in praesy.laiura.
congregaratepiscoporum[AI.+episcopnjnii],
quasi vi- sjt, i st*sereoepius, lieftlesiae.SicqueqnaUio*amiis,
rmn ioewruptaelufeiet auimi probi residere pra>ci- id"tisl, usqtre ad diem obUrts Sni, vitaii»dnxrt iff
peiel. Qutbusauditis, Uicebaui oinnesuna cum ipso pace. DefuuClusest aiiicm [A/. arfrf. quarto fdus
267
* Australium.Yide iv, 15.
b Vecta. Videiv, 16.
« Sedemsuam.Eboracensenj,v, 5.
d Pulms. Jn Merciorum
regtones, iv, 13; v, H.v
• Synodv.VideHfedd.,58,et
^oire.liWSg
i' Sua?. Hagustaldehiissiia Spe1m.? an.
&1$
dicitut^quia
enni ipse in honorem sancti Audrea;
apostoti
!] " coasmjxit. Ric. Hi5»,'pap. 3.
.
;;
.
SECT. Iil. --HISTORIA'ECCLESIASTrCA.'
«7«
sno quod habebat in provTnciaA rum instituius est, nt Graecamquidem lingtiamnon
Orlnb.]in irinnasl>rTp
rjiYdhliim
sub regiiiiineCml.ialdiabbalis; et miiiisle- l^arvaes-|)W!e, LatinamverP noil niinus qutmiAnrio fralrum pferialtlsiii primum siiuni inenasterium gloriim, qu_esibi naturafis est','noverit.
Suscepitvero pro Ui frido epi«copatumHagustalqubb"vocatiirliihrypiiiti,posiuis[A/. add. que] est iii
icctelia"beallapOsloiiPetri, juxta aitare atl Aiistrui-i cfeosisKcclesise* Acca presbyter e}us, vir el ipse
(bCcix)',iit"el (__./.om. el] supia dociiiiiius;et hbc dq streinrissiiiliis',ef cPramDcoet hoininfbusniagniflillo shpra [Al.om. siipra] epiiapliiumscrij.lum*:
ctis; qui ei lpsiti's"ec<ilesi.i_
SIHP,qtiaeiri beati Andreae
* UHfrJdus,hic mngniisreq,iii§s.cil
apostolilionorein ciinsecrata esi,' aedificiuminullifaeorppre,.:pra3S_iuV...
fio decoie aC miriltcis ampliavit OperitiuS.DedTi
Hanc D9.111._uo
qui aulam,ducluspic):Uisatijore
iiami|ue operatti, quod et hodie facit, ut adquisitis
Fecil, ej;eximiosacravit iioinu.e..Ije.ri,
orideiumqne reliquiis beaioruni apostolorum et
•fjniclavescseliChnsius de^dit.
a(biter orbis;martyTiimChristf, iii veiierationemHldrumponeret
Aiquea,«roac tyriudevijiusyesi,ijtostro.
Qiiiiictiam suiilimecrucis railiante metallo,
. siltaria,' dlsiinctis porticibusin hoc ipsutri iritra nitiros ejtisdemecclesiie,seil et historfas passionls[Af.,
Hicposuil Ironhaeum,iiecqonet qtia.itiior_.auro
una cum caeterls ecclesiasticil
^cribi fiyatiaiiii praecepiiin qrdine libr.os-..,. ..-.-.,B passionum]eorutn,
voluminibus,summa industria corigregans',aniplisAc lliecamertiitf.o his condignamcondid.itaoro :
Pasclialisuui etiam s.o)|eiuniateifiporacursus _ ( „ siiriainibiac nbbilissiriiambibliotliecani fecit, nec*
htritet viisatsanctii et tttminhrla aiiaque ImjnsmbtH
,
c-iiioiiis,
.
t
f
j
.o<,-rexii.
.Catbolicr^^^usti|iii
dogrn^
quae ad onraium doniiisDeipertrneut, siudiokfs^imi
errpre remptci .,.
fjuejq s^t^iere,Pafre,s,dubioiiW!
1
Caiitarorcm
piiravh.
ciiritoreuijqiiotwe
egre
[Af.,
:
ritus
...
Certa suae.fQii.ti
moderantiiia
ostcpdit
_t
gfariiVvocatiiilo[A/., noniine]Maban,qui a Succes...
.
crejara
jbcjsjsiis
won^clipruin.e.xamina
Injjjjip.
isoribus d.scipiitorumbeali papteGregoriiin Caiiiiia
Collijjil,ac nionilispavitqu^eiej,t)la Patium
fiier.itcantaiidi sonosedoctus, ad se saosque instlSedulus instituit : mulljsqiiedoniiquelorisquq
*duodecini tenuir.
tuendos
ariuoS
ac
accersift,
pef
Jaclatus niuiiuinpef iempdraIpijga.periclis,
quateiiu*et quse ilii noti noverant, ciirmiha eccteQjiiiidecicsternos postquauipgii cpiscopusauiups,
siasiica doceret; et ea qn_e quoridam [AL onr.
Transiii, e,tgaudens c_clesfiaregiiit.peiivit.
quondam] cognila liohgousu vel rieg-igehtialnvete^
Doiia,Jtesu,ut.grex pastoris calie sequatur.
fare cceperunl, liujus doctfiriapriscirinrcliovafentttr
'
"
>.,—..,:. . :..
irist.itum. I*.amet ipsc episcoptisAccac.iiitatoVerat
CAPUTX_<_
'[''
"fr
p«ritrssimus, qriomodo etiam in litteTis.'sar_<_tis
2
ohbati
JJj refigiQSQ
Uadtianq
Ali.iy,u#^fJilfrMit;i8i
''
dociissiiHus,et in catboriccefiilei Confessioneca§tfsephcopaiumAccasuccesserit.,
simus',,"hiecclcsiasficaeqiioque'itistrtutioni. regulfs
....,Anoo post obilim fraclaii Patri8,.pro*imo[ncox.J; solieftissimus exsliterat; et usquedum
[Af. d&A,
jd. esi, «.uiiuaftsrfldi Mgua, neverentissirausPmtor suaj praCmiapiae devotioriisaccipiatlA/., acciperetj,
UadciMiusbbk»&(Vid. Itb. iv, c. ><>,
cooperato* m existete :nbn desistit [A/., desfilit] : utpote qui a
beat* memoBweepiscopi, de. pfleritia in clerd' saiictissimiac Deo dTleCtl
vctbuiDei.iTheodiOrt
Btfzai
IwicJw BSI, eti ininonasterio suain «eelesialieaut Lboracensis episcopi, riuiritus aique erudltus est;
J.<_iGenilricis-«epultue[¥i4?/t6-it, t, f>)>;qui; 8*t tleiinfeadDilTfiduinepiscopumspe meliorispropositi
avmis qwidragetiiiiuspri»«s, ex- qn# a Viialiane adveniens,oninem inejus ol^scquiousquead bbltum
papa direetus e_4 cmn. Tlieodoro-;ex<qu* auUtui ittios' eiptevh aefateui: cum qiio"etiam * Roniam
firilt»«iain v.einil:,uicemimuiinonus.Cujusde««fiiMe venieus niutta iflic
iri pairia nequiverat, Eccldquae
siwnl)et Theodotiiuler alia tesllmoniumperlubet<, si.fi"sanctaiirislitutis [A/., inslitulipnisj u(ill_('_(_<•
Aii,in*isdiscipuloi^ejtisquiitiotiasterioipstws cttcif. " '" , '' '"' '' ""' " ''"': /v"' ''. -' •'
«tuo4.J>
iu<reg»uliii«i
sueceSsit, 4a*t-inliunistudiis scniptwa»
. : ->-.•.'. • - < •::• •'•• >,fl
.,.'. - .: '••; . :•
• ViUtidu*,,t»p.hpc vide plura iq appeml., n, li?..1T>oliiitquc_)n.757. In Martyrolog.Rom. nonum
dienj
'* Mbvius.Bedainadjuvabafih hisloria scrilieiida. Jan. ainiiversariiimhabet.
,,
""«t
B
efCttiiildo"Dhminii.a
arfHfsi.;Bewedictiisfuifa
Acca'. Ific"pVitisfhil abba's, miaffaeplscbpos,
PiJ3>f:
in Octfctvis^/acliaii]uaj tmm fuit x Mal.MrfiiiEbu. Accc diiimaUWtisMiniiWcxanierouBeda uiMrilric
etin^esse piituqin Aiig,lU Li 1'nUi\ rJe.abba*.lJLiV9UsialapiiSii§'_,ii»iu
sancuis.LiJr
^..ThiiriV,Cl^Uti,.as,se(it,
cuniqui.iegtdiiitistud inouasierluiu, sed perperam, fiid nioriensAcca^uju-esbytqro.cceqobiumiu,Haguilafe pnaecepli.Il<DD.,oiii
Biscop dtfiiotTlibus.Aiigiorumr<<|i- si.i-dese'!!!posSessiotieiit
ipiiii'fieiied'OTiis
a Tjieodoroacccpil. BEiu^in lli.sl, Ad ...CBIIII
(iliam^edi},su^iu e»plnRtumem supec.
nijeii nionasierij752;.i
1,sepritj. Luciiinet Marcumi_talia scripsii.An: vfeepiscppatn
alip.HVfr.'.-!!!!!,
lii^paccicbiisUiiniWtiis
u«sQ,ip
.ququi,.«^bii^
Ju-ile.A,Kxectfe^ia pei g(JiiiWic|s
jjnxitabeaigul'ij.a*- E.MUI.S
au..7,4^',.niii
<>l».l.:uiM:,cem;
iii
'Siitim
iied
^ra'iislaii()i|>j
driaiVuiii"'pralilecessareui
KiiJ,.'{..oveuib.tjfjs'.I,l'aiv,ff, 1§.: *.eprptis,ej'jisac|
ctlri
e^isTdeiii piaer Al)»^ f^ricijtaleiii.p1.igam.ira^iistajdeii^isj.e.qsje.ije
s-.n'cfiJ,AiMfistVi:ii'.socibeilin^e
ibbleui
.tfiiii.s..^ p.Trieiein'sepiifiiliriesi.De qtioTlocopbsl aiijiqsplusc*iefikqiie'
bj;a(.(><i_a'dri'aii)>
iius"Cjjjfl
ccclcSfa|yet!toi:tr|c.is;t-i'l.iiiijoiQm quiun c,c(,,..i,iw>osi^io(iis..
sua; a quiqdairi, |ip_sbyti'fi
uiiMJ.odti
J^raiCatii
wjf&iM .0*1".trjaii^f_t.tu__^,iio^nif.<aire„'T.i,'if}jn-ii
|p."i_a diviiVaievclViiioae
liaiifjalujn esf ,40.i.i. .iccfcsia.iIUra
JmSre.$iii4$^^^^
laiius; III'|ir_elai.adOp.Alt_u.tii, staluif euiiiress.t r.^iq)U^iiaimitUr, $iii, ^W^:v;pa^.^f.
, ,„
•
ut
MatV.
Wesf. .•.' . /ijj.-ti.»|.
eurademcuinAlwinoseu Albino,qui,
Y.ifev, }9, :' '.
' • •• •._:
'
.-Lichcfeldiaman.
fuit
734,
referl, episcopus
apud
_*»
27*
BEDJEVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
CAPUTXXI.
A mundivere intellegere, [Chiffl.add. id est] de slalu
Vl Ceolfridabbas regi Pictorumarchileclosecctesia;, hujus mundi merito diligere [Chifjl.,dicerej potuit
timul et epiitolamde catholicoPatcha, vel de [Al., homo [Chifjl. add. morlalis]hujus mundi; quanlo
Pascha et] tontura miseril.
magis [Al. add. velj civibus palriae caelestisiu hoc
Eo tempore [DCCX]Nailon, rex Piclorum, quii mundo [AL, mundum] peregrinantibus optandura
SeplemtrionaiesBriltaniaeplagas inhabitant, admo- est et totis animi viribus supplicandum, ut quo plus
nilus ecclesiasticarum frequenli meditatione scri- in mundo quique valent, eo amplius ejus qui super
pturarum, abrenunciavit errori, quo eaienus ini omnia est judicis mandatisauscultare conlendant,
observationePaschsecum sua genie lenebatur, et se> atque ad hsecobservandasecum eos quoquequi sibi
suosque omnes ad catholicumDominicaeResurrec- commissi sunt, [At. add. el] exemplis simul el autionis tempus celebrandum perduxit. Quod ult ctoritaie insliluanl? Tres sunt ergo regulaesacris
t inditsc litleris, quibus Paschsc celebrandi tempus
facilius et majori auctoritate perflceret, qusesivit
auxilium de genle Angloruin, quos jamdudum ad1 nobis prtefiniium, nulla prorsus humaualicelaucloj riiate mutati; e quibus duac in lege Mosidivinitus
exemplum sanciaeRomauaeet apostolicseEcclesiae
stiani religionemiiistiiuissecognovit.Siquidemmisilt statutse, lertia in Evangelioper effeeluniDominicae
legatarios ad virum venerabilem * Ceolfridum, B passioniset resurrectionisatljunctaesl. Prsecepitenim
abbatcm b monasierii bcalorum aposlolorum Pelrii lex ut Pascha prirao mense anni, et lerlia ejusdem
et Pauli, qund est ad ostium Uiuri amnis, et juxtaa mensisseptiraana, id est, a quinta decimadie usque
ainnem Tinam , in loco qui vocalur c In Gyruum,, ad vicesimamprimam fieri deberel: additum [A/.
cui ipse post Itenedictum, de quo d supra diximus,, add. quej est per inslitntionemapostolicamex Evans gelio, ut in ipsa lertia seplimanadiem Dominicam
gloriosissime prscfuit; postulans ut exhortatorias
e exspeciare, atque iu ea temporis Paschalis initiura
sibi e liiteras mitterei, quibus polenlius confulare
e tenere debeamus. Quamvidelicetregulamtriformem
posset eos qui Pascha non suo lempore observare
prsesumerenl; simul ei de tonsuraemodo vel ra-i- quisquis riie custodieril, nunquam in adnotatione
d fe-ti Paschaliserrabil. Verumsi de his singulisenulione qua clericos insigniri deceret: excepto quod
i. cleaiiusac latius audire desideras, scriptum est in
etiam ipse in liis non parva ex parle esset imbutus.
n Exodo, ubi liberandus de _4Sgyplopopulus Israel,
Sed el aicliitcciossibi mitli petiit, qui juxia moretii
ts primutiiPaschafacere jubetur, quia dixerit Dominus
Romanorum ccclesiam de tapide in genle ipsius
i- ad Moyseu el Aaron: ilentit isle vobis principium
facerenl, promittenshauc in honorerabeati apostom mensiumprimus eril in mensibutanni. Loquiminiad
lorum principisdedicandam; se quoqueip_umcuin
sc universumcwlumfiliorumlsrael, etdiciteeis: Decima
suis omnibusinorem sanctseRomanauet aoostolicsc
at die mensishujus toltat unusquisqueagnumper famiEcclesiaesemper iniitaturum, iu quantum dumtaxat
_- lias et domossuat. Et paulo post: Et tervabitiseum
lam longe a Rotnanorum loquelael natione segreis usque ad quartam decimam [Al. add. diem] mensit
gaii liunc ediscere poluissent.Cujus religiosis volis
ac precibus favens rcvcreiiiissiinusabbaCeolfrid
I,, hujus. Immolabitqueeum univerta mullitudofiliorutn
iit hrael ad vetperam. Quibus verbis inauifeslissime
ruisitarchitectosquus pelebatur [AL, petebat], misit
illi et lilleras sciipias in hunc modura:
constat, quod ita in observatione paschali menlio
<Dotnino excellentissimoel gloriosissimoregi
gi iil diei quartsedecimae, ul non lamen in ipsa die
Naitano,Ceolfridabbas in Dominosalutem.
quarta decima Pascha Oeri praecipiatur; sed adve, <Catholicaiusancli Paschae observanliain, quam
m niente landem vespera [__./.,vespere] diei qnarUe
i , decimae, id est, quinla decimaluna, quaeinitium
a nobis , rex Deodevote , religiososludio qusesisti,
ac libentissime luo de.iderio, juxta
ta tertise septiinanaefaciat, in caelifaciem prodeunte,
promptissime
'
a- agnus immolarijubeatur : et quod ipsa sit nox quinta.
quod ab apo.tolica sede didicimus, patcfaceresatai- dcciiiiaelun_e, in qua percussisyEgyptiis,Israelesl
gimus. Scimusnamque caelitussanciseEcclesised.i0- j»a
natum , quoliciisipsi reruui Domijii, disceuda.', dolonga servitme redemptus. Septem, inquii, diebus
'
il. azyma comedetit. Quibus item verbis lola tertia
ceudae, cusiodiendae verilaii operain iinpendunl.
ri- seplimanaejusdemprimi mensisdecernitur solleranis
Naui el vere omnino dixit quidam sacculariumscriitu esse debere. Sed ne putaremus casdem septem dies
ptorum, quia felicissimomtindus[AL,iumidijslalu
ia- a quarta decima usque ad vicesiraamesse coiiipuageretur, si vel reges philosopharentur,vel regnaus landas [AL, suppuiandasj,conlinuo subjecil: ln die
fcnt Philosophi. Quod si de Philosophia bujus
i'; » Ceolfridum. Dc hoc vide Hist. abb. Wir. et stylus et ipsa materia fsetum Bedseesse non obscure signitical. Secundum Baronium hae lilierse
tyru.
" * __fona.._r-i.Numero
a- an. 699 scijptse suni; sed mallemcnm Higdeno in
singulari, quiaduo nionaus Polychr. dicere scriplasau. 710, eodem sc. au. quo
Slcria ab uno abbate regebanlur,vel, sicut rectius
im Hadrianus abbas pr. cap. defuncliis prsedicatur;
tlicere possumus, in duobiislocis posiium esl unum
Jiuic quoque conjecturse favere videlur tempus
wonasierium.
eJii Gyruum.HodieJarrow in agto Dunelmensi.
Hiiensiumconversionisad canonicumPasclta, quani
<>Supra. Vide IV,18; v, 19.
Beda cap. seq. non multo post has litteras scri• Litlerat. Vixdubium est, quin Beda cum Ceol01- ptas accidisse memorat, licel non efTectaest an(e
frido in eodem monasterio degens suo abbati in an. 7lb'.
ardua L_tctruaeslioneexpnnendaauxiliofuit. Sed et
271
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
274
pritnotio-ierit fermentumtn domibutveitris. Quieum-A omnes Ecclesiaeper orbem, quaeunam cathoiicam
que eomederitfermtntum,peribit[AL, fermentumin faciunt, panem et vinum in mysterium carnis ei
domibusvestris perifcil]anima ilta de Itrael. A die sanguinis Agni immaculati, qui ahstulit peccata
primoutque ad diemseptimum,et csetera, usquedum mqndi: et prsecedentecongrua leciiontim, oraiioait: /n eademenimipta dieedueamexercitumvettrum BUm,\M. add. et] cseremoniarumpaschalium solde terra JEgypti. Primum ergo diem azymorumap- lemnitate, offerrenthsecDominoin spem futuraesuse
pellat eum in qno exercititmeorum esset educturus redemptionis. Ipsa est enim eadem nox in qua de
de AEgyplo.Constatautera quia non quarta decima jEgypto per sanguinemagni Israelitica plebs erepta
die, in cujus vesperaagnus est immolalus, et quae est; ipsa in qua per resurrectionemChristi liberatus
proprie Pascha sive Phase dicitur; sed quinta de- est a morte seterna populusomnis Dei. Maneauiem
cima sunt educii ex _4_gypto,
sicut in libro Numero- ihlucescentedie Dominica, primam paschalis festi
rum apertissime scribitur. Profecti igilur de Ka- diem celebrarent. Ipsa est enim dies in qua rcsurmesse quinla decima die mensis primi, aliera die rectionissusegloriam Dominusmullifariopiacreve[A/.add. fecerunt] Phase (iliiIsrael in manuexcelsa. iationis gaudiodiscipnlispatefecit. Ipsa prima dies
Septem ergo dies azymorum,in quarum prima edu- azymorum, de qua multum disiincte in Levitico
ctus est populusDominiex vEgypto, ab initio, ut • scriptum est: Menseprimo,quarta decimadie mensis
diximus,tertiaeseptimanae,honest, a quinta decima [Al. add. htijus], ad vesperam,Phase Domini est, et
die mensisprimi, usquead vicesimamprimamejus- quintadecimadie mentishujut sollemnitatazymorum
dem mensis diem complelam computari oporiet. Dominiett. Septem diebut azyma eomedttis. Diet
Porro dies quarta decima exira hunc numerumse- primus erit eeleberrimussanctutque.Si ergofieri posparatim [A/., separatumj sub Paschaetitulo praeno- set [A,., poiiiissetjut seraper in diem quinlum decitatur, sicut Exodi sequentia palenter edocenl; ubi mumprimimensis,id est, in lunamquintanidecimain
cum dictumesset: /n eademenim ipsa die educam Dominica dies incurreret, uno sempereoderaque
exercilumvettrumde terra Mgypii; protinus adjtin- tempore cum antiquo Dei populo, quanquam sacractuiii [A/., additumj est: Et custodietit diem istum mentorumgenere discreto, sicut una eademquefide
in generationetvetlrat ritu perpetuo. Primo mense, Pascha celebrare possemus. Quia vero dies sepiiquarta decimadie mentit eomedetitaxymausque ad manaenon sequali cum luna tramite procurrit, dediemvicesimamprimamejutdemmensit ad vesperam. crevit apostolica iraditio, quse per.beatumPelrtim
Septemdiebusfermentatumnon invenielurin domibut Romaepradicata, per Marcumevangelisiam et investris.Quisenim non vldeat, a quarta decimausque n terprelem*psiusAlexandriaeconfirmataest, ut advead vicesimamprimam, non septem solummodo,sed niente primo mense, advenientein eo [Al.om.in eo]
octo potius esse dies, si et ipsa qnarta decima an- vespera diei qnarlaedecimse,exspectetur etiam dies
numeretur? Sin aulem, tit diligentius exploraia Dominica,a quinta decima usque ad vicesimatnpriScripturaeveritas docet, a vespera diei quartsede- mam diem ejusdera mensis. In quacumque enim
cimseusque ad vesperamvicesimaeprimsecompuia- barum inventa fuerit, merito in ea Pascha cclebraverimus, videbimusprofecto quod ita dies quarta bitur : quia nimirum haec ad numerum pertinet
decimavesperamsuam in [A/. om. in] festi Paschalis illarum septem dierum, quibus azymacelebrari juiniliumprorogat[A/., porrigal], ut non amplius tola betur. Iiaque fit ut nunquamPaschanostruma septi[Al. add. solaj sacra sollemnitasquam sepiem tan- mana mensisprimi tertia in utramvis paftem declitummodonoctescum totidemdiebus comprebendat: net: sed vel lotam eam, id est, omnes sepiem
unde et vera esse probatnr nostra dilfinitio, qua legaliumazymorumdies, vel cerle aliquos de illis
tempuspaschale primo mense anni, et tertia ejus teneat. Nainetsi saitem unumex eis, hoc est, ipsum
hebdomadacelebrandum efte dixiraus. Veraciter septimumadprehenderit,quem lam excelleriterScrienim lertia agilur hebdomada,quoda vesperaquariae ptura commendal: Dies autem, inquiens, septimut
decimaediei incipit, et in vespera vicesimseprimse][)erit ceiebrioret sanctior, nutlumquetervile opus fiet
completur. Postquamvero Pascha nostrum immo- in eo; nullusarguere nos poleril, quod non [AL,nos]
latus est Christus,diemque nobis Dominicam, quae recte DominicumPaschacdiem, quem de Evangelio
apud aniiquos una vel prima Sabbaii, sive Sabba- suscepimus, in ipsa quam lex statuit, tertia primi
torum vocalur, gaudiosuse resurreclionisfecit esse mensis hebdoraada celebremus. Ctijusobservantioc
sollemnem; ita hanc [A/. add. nunc] apustolicatra- catholicaratione patefacta, patet e contrario error
ditio festis paschalibusinseruit, ut nil omnimodis inrationabiltseorum qui prseflxosin lege tertninos,
de tempore Paschse legalis prscoccupandum,nihil nulla cogetrte necessitate,vel anticipare, vel transminuendumesse decernerel. Quin potius slaluit ut cendere praesiimuiil. Namque sine raiione necessiexspectareturjuxta prseceplumlegis idem primus talis alicujus anlicipant illi tempos in lege prseanni meusis,exspectareturquarta dechna dies illius, scriplum , qui Dominicum[AL, cum DominicamJ
exspectarelurvespera ejusdem. Et cum hsecdies in PascluEdiem a quarta decimamensis primi, usque
Sabbatumfone inciderit, tolleietunusquisqueagnuin ad vicesimamptitant lunam esse servandum. Cum
per familias et domos suas, et immolafet{A/., im- enim a vespera diei tertia. decimscvigilias sanctsa
molarent] eum ad vesperam, Id est, praepararent noctis celebrarc incipiunt, claret quod Hlam[Al.,
273
275
BED_flVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. —.HISTORICA.
_576
lllum] in exordio sui [A/., suo] Paschaediem sta-, A esset nocti: vel, sicul alia dicit editio, luminaremajtis
«uuritjlSuj-tSnullartionibiilPmdntioriemin decreto in Iitcl-OaiibnemMi'; fetlttmltiaftemlntisitiMtii_.ioalegfs Itivehlritft.Et ciimvicesima prihia die tiierists tionemnnctis.Srcmefgo prltifeSbla mediopTbcedeiis
PasttfiaDotftinicumceiebrare Tiifngiiint, patet pW- Oiieiuis, sequiribctiumveffiale suo pfsefixit exortu;
fecto, qnod illarii per wmnladiem a sria solte-iiiili- 'deinde Luna, Sole ad yeiperam [At., ves|ieruiii'joclate secernuht, quarii lex majore 'p-raeca_lclrisfe- Cidente, el ipsa pl^ria"amedib secufa est Orlehtis :
Sliviiate niemoraIlife_n"siciCburiiero'comttig-iilatL. ila Piiinibusaiinis idetti pfiiiiuSLuHa:inehsisebdem
sicque diem Pa__haeordliie perverSo, el "aiiqtfan- riecesseest ordine servafi, iit nPn arite Sequiuoctium,
do in sectindahebdomadalotam cothpleant, etirtih- sed vel Ipso seqtiinocttidTe,sicul iri principioTactum
quam in helidomada.teilia. die septimo ponant; 'csl, vel eo iranscenso plcrillunium Iiabefe debeat.
iursiimque qui a sexta decimk die mensis sa;pe- At si tuio saltemdie pleniluniumlempusaequinoctii
dicii tisque ad vicesimaiii secuiidam Pasclia eele- prsecesscril,tionliancprimo mensi [A/., mcnsejanni
braudtim magis atitumaiit, non minore utiqiie cr- incipientrs, sed tiliimo potiiis prselerifi ltinara esse
roie, lamelsi aliero latere, a recto veriiatis tramiie adscribendam; et ideo festis Paschalibdsiiihabilehi,
vos
diverlunt, et veluli naufragiii Scyll..;fugientes, in tnemorataralio probiit.Quodsi mysticamquoP;Ue
Cliarybdisvoraglnem submergendl deciduiit. Nam B iri his rationem audire delectat, primo meiise aririi,
Cum a luna scxla decima pfimi mensis orienie, qui etiam mensisnovPrumdicius est, Paseha facere
id est, a vespera diei quintae decimaePasclia inci- jiibemur ; quia renovalo ad ainorem cselesiitimSpipiendum doceant; nimirum 'constal quia quartam ritn nieniis nosirse, Sacrahietita Domimca.Resurredecimamdiem inensis ejusdein, qiiam lex primitus clionis, et ereptionis noslrie celebrare debemtts,
et praecipuecoininendat, a sua prorsus soilemriitate lertia ejusdem liiensisseptimana facere praecipimur;
secludunt: ita ut quinlaedeciina.,in qua poptilusDei quia ante legem et sub lege pi-omissus,lertio terh^
ab Acgyptia [A/., Aegypliaca]scrvitute redemptus pore sajculicuni gralia venil ipse qui PaschanPStriirti
est, et in qua Domiimssuo niundum sanguinea pec- immolareiurCliristus: quia terlia post immoiatioriem
catorum tenebris tiberavit, in qua etiaiti sepullus stiiu passionisdie resurgens a morluis, hanc Doinispem nobis posl morlem bealse quie.tisiribuit, vix nicam vocari, et in ca nos annuatim Pascbaliaejusvesperam langant. lidemquepcenam erroris sui iri dem resurrectionisvoluil festa celebrare: quia nos
semelipsosrecipientes, cum ih vicesiiuascciindadie qunqiie ita solum vcraciler ejus sollcrania celebramensis, Pascbaediem staitnlnt Doiuinieum,legitimos mus, si per fidem, spem et caritatem Pascha, id est,
utique lerminos Pasclincaperla irnnsgressionevio- _ tran>ituiiide boc imindpad Patrem, cum illofacere
Iant, ntpote qui ab illius diei vespera I'a*scliainci- • cuiamus. Po.^tsequiiioctiumveris, pleniluniuramenpiuni, in qtia hoc lex consunimariet perficidebete sis praecipimurobsefvare Pasclialis; ut videlicet
decrevit. Illam in Pascha dlem a(Ts;gnenlprimam, piinio sol lougioremnocte faciatdiem, deinde luna
cnjus in lege menlionnlla tisquatn reperiiur, id est, plentim sua; lucis orbem mundo praesenlet; quia
quartseprimain septimanse.Qui tiirique [A/., uiique] primoquidemSol justitisc, iu ciijus pennis est saninon solumin di.finilinnect cnitptilo lmiaris aelalis, tas, id est, DominusJestis, per resuirectioiiis suae
sed et in n,en-is piimi noiiminquaininveiitionefal- triumphiimcunctas mortistenelirasstiperavil: ac sic
luntur. Quu;dispulalio major est, quatiiepisiola hac asceiidensin cn-los,inissodesuperSpiritii, Ecclesiam
[Al., h;cc] vel valeat comprehendi,vcl debcat. Tan- suam quse sa;pe Lunsevocabulodesignatur, iniernae
lu:n boc dicam, quodper scqtiinoctiumvernale sem- gratioeluce rcplevii. Qticmvidelicetordinemnostrae
pcr inerrabililer possit inveuiri, qui niensis juxta salutis Prppliela conlemplatiisaiebai: Elevatusest
computum lttnae, primus anni, qni csse tlebeat nlli- sol, el luna stelit in ordinesuo.Quiergopleniiudincm
mns. Aequinociiumauiem, juxla senlenliam omnium l.inae pasclialis ante auquimciitini provejiire posse
Orienlalium, et inaxime Aegyptiorum,qui praecse- coiiienderii, lalis in.raystcriorumcelebratione.maxiteris dnctoribus calctilaudipalmam tenent, duode- n morum a sanctaruni qnidem Scripturarumdoclrina
cimo KalemlarumAprilium die provenireconsuevit, discordat; concordat atiiem cis qui sine prsevenienie
ut etiam ipsi liorologicainspecli ne probamus [A/., gratia Clivistise sulvari.pnsseconfidunt: quia [A/.,
probavimusj.Qiisecumqueergolunaante_eqtiinoctium quij elsi vera lux len<bras mundi morieudoac replena est, quarta decimavidelicetvel quinia decima surgendo nunquam vicissel, perfeciatn se habere
existens, ha:c ad praecedeniisantii novissimumper- posse justitiam dogmatizarepraesumunt.Itaquepost
tinel mensem, ideoque Paschse celebrando habilis scqtiinoctialemsolis exortum, post pieniluniumprirai
non est. Quaevero post scquinoctiumvel in ipso aeqiii- mensis hunc ex ordine subsequens;id est, postcomnoctio suum pleniluniumhabet, in hac absqtie ulla pletam diem eju«demraensis quartamdecimam, quac
dubietate, quia primi mensisest, el anliqnos Pascha cuncta ex lege observanda accepimus, exspectamui
celebrare solilos,et nosubi Dominicadies advenerit, adhuc monente.Evmigelioin ipsa hebdomadateftia
celebrare debere noscendumest. Quodita fieri opor- tempus diei Domiiiic_e,et sic demumvolivaPaschse
tere illa nimiruniratio cogit, quia in Genesiscripltim nostri festa celebramus, ut indicemtis nos non cum
est, quod fecil Deus duo luminariamagna; luminare anliquis excusstimA.egyptiaeservitutis j'ugumyenemajus, utprceesset diei; et luminare mituis, ut prse- rftti, sed redemptionemloi.insmundi,qtiaem aotiqtu.
.'
'--
'' ' :"
m
*n
si&T.ta.-tiisTfjiii^i-M^lvs^icA.
Dei pi.pritiilbfehtto-fej.-lSfrgtito.a,;\h CfffMi afftem&
i mlfm st-icferaest; iriaxime cura nuh'4'uamPa^ribiis
w-ofTecrt-W.crinrptetadlt', _ievdfi lrde!if: ditediiprte caKlfoUciS
sicul 3e PascliEeVet fidei clivefsiialecohind- HittOs, ita eiiam de tonsufa_differeniia iegatuf aliT^iiff^lidri.S fe'liiiifi
•ettlefe;'<lt<t<iV[M..',_ft_jue']
itfi', qusm eadetti iiie ftominicafiitnfam tveditiitis, qua fuisse cbnlroversia; infer oranes lamen quas
^JJe"H«fe''teriissimagaiidefe sigtlemllS.HiC fcutfetti Vel iiiESclesia, Velin univefsohorainumgenere retjiiemj«iliis,''SBli.taeiidiitfi
'rtioristraftius,CompittusPa- p"efifhus(bnsiif.is,null-inimagisseqiiendamnabis am8cli*,;de«fe-iJf«Venali
clrctfoi-il-itirietbT;qiii "dUdtim plcctendamquejure dixerim, ea quam in capile suo
*oc <&_,'
<}litdt!iff,
ipsis Apb.tolortiifitempofllras,Jtlt-i gesiabatille, cui se confiteniibominusaii: Tu et Pesefvart .ii"E*clSsia
Ecclesiammeam,et
tcepii, riiitiiiie ftom_e;etAegypfi, triis,el superhancpetramoedificabo
rtt sttpr*ljm d.xiiMis.Seil per indiistri.im Buseblt p'drtwinfeini['Al., ihferi ] noh prmvo\lebunt
adversujs
habt.t, dfei eqM; ei"(ibt dabo clavesreijni cwlorum(Matllt. xvi,
ijii.-a besio mariyfte''p4_fiipoilo
fettgitom^ri
tfnetwS'ln.n-ii.lr.6mco_npo_.tusest; utijuride&ie-iifS K). Kdlfarh magis abom.uandamdctestaridaiTique
liijf Altsah_lri_>_
p.ilili-ke_risingulls amiis per oIrine8 riierilo ctinctis tiilelibuscredidertm,ea quam habebat
ficclesfasiriandariCOnsufeverat,
jam deinde cbrigesui iile, cui gratiam sancti _Spirittiscomparaie volenti
hrtfrdfht.mserielti_l_eqirart_fe
tleCimsc,fa6iflmiepris- . dicit idem Pe.irus: Pecunialua te.cumsii in perdiliq1 nem, quoniamdonum Dei exislimastiper pecmtiam
fcet ab birinibussciri. Ciijriscompiitum Kscllaiis B
TneophilusAlexaridrisepra;stiiin centiirii aiiriorurii [._.., pecunia]possideri: non [Al. atld. enim]est libi
tempus TbeodosiolmperaiofiQomyostiit.Itetn suC- pars neque sors in sermonehoc (Act..vni, 20, 21).
C&ssorejiis CyrillusseriEm'nohagiritaelqlilnque ati- Ne jue vero ob id tanlum in coionam adtonileinur,
nrtrttmin quitiquedeceiitioveiialibus
circiiliscdinpre- quia PeirHSita atlonsiisest; sed quia Petrus in meheridit: postqiit.ml.lony_.iu_.Exiguus lotidcmalios moriainDominicsepassionisila alionsusest, iilcirco
ei orJine "pbri SC-iferria.e
stibticxtiit, qtit ad nostra tit rios qui per eandemPassionemsalvari desidera#Squetefflporabfeytihgebarit.
Quibus tefmiftpadpro- riius, ipsius pa.sioriis signum cum illo in vertice,
piirquantlbiiS,tari.iibiidiecalcnlatorumexnberat co- sitriima videlicet corporis noslri parte geslamus,
pls, fli'fefiatri1ft'Hb_triS'pi_f'fifiltaniam-Ecclesjis
plii-' Sicut enim omnis ECclesiaquia per moriemstiivivirt*>stnt qtii'maiidatisrtieriioflae
vetedbus illis Afegy- (icatoris ficclesia facia est, signura sattclaecrticis
plWriHnargutni-iilis,faciiflme posslnt iri quOtlibfet ejus in fronte portare consuevit,, ut crebro vexilli
spatia tempbfitm ^Paschalfesprotentiefe 'ic.rcUI.bs, hujus munimine a maliguorumspiriluumdefendalur
eliamsiad quingentosusqueet Iriginla duosvoluerint inctirsibus; crebra bujus [AL, ejusj adpvpiii.ionedo[A/., volveriitt-]annos ; quib.rtre^plctis, omniiiqtiao ceatur, se quoqitecarnem suaincmiivitiis et concu**pfscentiiscrucifigeredebere : ita etiara oportet eos,
ad solis etlttn^.inensiselSeptimaii* Co-isevjiftritiam
spectaut, eodem quo prius ordine recurrunl. Idcoi qui vel monacbi,votum, yel gradum clericatus haaulera circulos eosdem lenvporuminslantiumvobisi bentes arctiofibus se necesse iiabent pro Domiiio
riiillere supersedimus, quia de raiione tantum (em- contiticnlisefrenis aslriugere. Formajii quoque coporisPaschalisinsirui quaerenies,ipsos vobiscirculosi rtraaeqtiamipse in passfone[A/. add. suaj spineam
Pasclia.caibolicosabiindafeprobastis.
poriavit in capite, ut spinas ac tribulos peccalorun.
i Vferumhis.de Paschasuccincte, utpetistis, stri- nostrorum poriaret, id est, expprtaret et auferret a.
ctimqtiecommemoraiis, lonsuram quoque, de quai nobis, suo quemquein capite per tousuram praeferre,
pafiter vdbisliueras fieri-voluistis, hortor tit eccle-• dt se ctiam inrisioneset opprobriapro illo libenler
siasticamet diristianae iidei congruamhabere.cure- ac promte omnia [A/, promplo animo] suiferre,ipep
l.s. Et quidem scinius quia neque apostoli omnes
i e"tiamfrontlspicioduceant: ut coronamvilaeseterii8f_,
drio eodeihque sunt roodpadtonsij neque huoc Ec-. quam repromisit t.eus diligenlilwisse, ses«raper
cTesiacaihd.icasicutttiiaiide, spe el caritaiein Deum
» exspectare, proque hujus.perceptipiieet.adversase
lonsentit, iia etiaiu una atque iudissimilitotttmperr mundi et prospera conteniuerede»ignent..;C_»_ierum
orbem tonsuricsibi forma congruil. Denique ut su-- jy idnsurameam qoani niagum fer.untbabuisse Sirao-,
periora, id est, palriarcbaruni.temporarespiciamus,
, iiem, quis, rpgo, fideiium«on statim cum Ipsamagia
Job exeniplarpaueotia',dum ingruentetribulatiouum
i pfimo delesteiur, et merito exsufflet,aspec|u? Qnae,
articulo capni toiondit[A/., lotundit].,probavituliquei [A/.,:exsul!let? Quseaspectu],in Xmniisquidem sp,. perficie, coronaevidelur specietn,pr*ferre; sed ubi
quia iem|iore lelicilatlscapillosnutrire consueveral,
. aH cervicem considerando perveneris, decurtatam
Al Joseph, ei ipse castilatis, liumiliialis,piel.itiscaetbrarumqtie virttituin executor ac (loctor eximius,t eam quam te videre putabas, invenies coronam. ut
cuinserviiioabsolvenilus,attonsusesse legilur;.patett mefiio talfemSiinoiiiaciset.ndo Chrisiianislial)ii_.im
profecloquia tefnpofe servilulis, inioiisisin carcere3 convenirecognoscas: qui in prseseniiquidem vita a
cjinibus maneresolebat. Ecce u-erque vir Deidiver- deceptis hominibuspotalianlUrdigniperpetmfiglofia
. coronse;sed "iiiea _ro__
batncstiflf.iitittliam, ftdti soSjwnab alterovtillus babitum foris prtemoiistiabat,
?ft partii virtettom
i ltfta ofnrii SpS COfotiSfe
qffoTiimlamfeniritus CoriscHdfitia
privati, sed seterna insupet
slbi gra'ti_tconcordabat.Verura,etsi [Al„ si] profltrrii sonl |)_enadamnali, Nequefverome iioecita prosenobis liberumrestvqnia toitsufsedis«ri_ne>n
non nP-- eutuiri _estin.es,n|uasi^osqoihaht tbitsmramtrabertit,
ceat, quibuspura in Deum (ides, et caritasin proxi- condemnalOs[A.L,febhcldmnantlos]
juclicera,si fide et
BED_«VENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTORICA.
280
operibus unilaticatbolicaefaverint: immo confiden-JA. Ha_cepistola cum prsesenterege Naitono,multister profileor,plurimosex eis sanctos ac Deo dignos que viris doctioribusessel lecta, ac diligenterab his
exiilisse, ex quibus est" Adamnan, abbasel sacer- qui intelligere polerant, in linguam ejus propriam
dos Columbiensiumegregius, qui cum legatus suae interprelaia, multum de ejus exliorlaiione gavisug
gentis ad Aldfridumregem missus, nostrumquoque esse perhibetur; ita ut exsurgens[AL, surgens] de
monasteriumvidere voluisset, miramquein moribus medio oplimaiumsuorum consessugenua flecteretin
ac verbisprudcntiam, humilitatem,religionemosten- terram, Deo gratias agens, quod tale munusculumde
deret, dixi illi intcr alia conloquens: i Obsecro,san- terra Anglorummereretur accipere. i Et quidem et
cte frater, qtii ad coronamte \Al. om. te] vilaequa. antea novi, inquit, quia hsecerat vera Paschaeceleterminum ncsciat [A/. add. tej tendere credis, quid bratio, sed in tantum modo [AL, tantummodo]racontrario lusefidci babitti lcrmiriatamin capite cc- tionem hujtis temporis observandi [A/., observanronac imagincmportas? el si beati consortiumPelfi damj cognosco,ui parum mihi omniraodis[AL, omquscris,cttr ejus quem illc anaihcmatizavit,tonsura. nino] videar de bis antea intellexisse. Unde palam
imagincm imitaris? ct non poiius ejus cum qno in prolitcor, vobisque qui adsidetis praesentibusprosclernum beatus vivcre cupis, eliam nunc habittim testor, quia hoc observare tempus Paschaecum uni°
te, qiiantum potes, diligere nionstras? > ResponditI versa mea genie perpetuo volo; [A/. add. etj hanc
illc : i Scias pro cctlo, fratcr mi dilecie, quia etsi acciperedebere tonsuram quam plenam esse ratioSinionistonsuram cx consuctudine patria haheam, nis audimus [AL, audivimusj, omnes qui in meo
Simoiiiacamlamen perfidiam tola mentc dctestor ac regno sunt clericos cfecerno.> Ncc mora, quae direspuo : bcatissimi auieni aposlolorum priucipis, xerat, regia aucloritateperfecit. Statim namquejussu
quanium mca parviias stifhcit, vestigia scqui dcsi- publicomiltebanlur ad transcribendum, discendum,
dcro. > At cgo : i Credo, tnqiiam, vcrc quod iia sit,; observandum,per universasPictorum provincfascirscd lamen indicinfit \Al„ siil, quod ea quacapostoli culi Paschcedecennovenales, oblitteratis per omnia
Peiri suiil, m abdito cordisamplectimini,si qurcejus erroneis ocloginta et quaiuor annorumcirculis. Adesse nostis, ctiam in \At. o»i. in| facie tcnelis. Nam- tondebanturomnes in coronam Ministri altaris, ac
que prtidenliamtuam f.icilhmcdijudicarereor, quod Monachi: et quasi nnvo se discipulatui beatissirai
apiius iniiliostt, cjus q:icm corde loto abliominaris, apostolnrum principis Petri subditam, ejusoue tucujusque horrcndamfaciemvidcre rcfugis, habitum landam palrociniogens correcta gaudebat.
vulltts \AL, vultunil a ttio vultu Dco jam dicato seCAPUTXXII.
et
c
Dcum
habere
comra, ejus quem apud
parare;
'n Vl Hiiensesmonachi, cum subjectit tibi monatteriit
paironiimqtlacris,sicut facta vcl monitacupis sequi,
canonicum,pmdicante Ecgbercto,cetebrarePatcha
sic etiara morerahabitus tc imilari condcccat.> llaec
cmperint.
luuc |Al. ada. cuin] Adamnano dixi, qui quidem
Nec multo post illi quoque qui insulam b Hii Incoquantum \Al. om quantum] conspectis Ecclesiarum lebant raonachiScotticscnationis, cum his quaesibi
nostrartim statutis [Al. add. quanlum] profecissei, erant subdita monasteriis, ad ritum Paschseac tonprobavit, cum reversus ad Scotliam, multas postea surae canonicumDomino procurante perducti sunt.
gentis ejusdemturbas ad catholicam temporis Pa- Siquidemanno ab incarriatione Dominiseplingenteschalis obscrvanliamsua prsedicationecorrexit: ta- simo sexto decimo, quo c Osredoocciso, d Coenred
inctsicos qui in Hii insula morabantur monachos, gubernacularegniNordanhymbrorumsuscepit, cum
quibusque spcciali rectoris jttre prseerat necdum venisset ad eos de Hibernia Deo amabilis, et cum
\AL, nec] ad viam staluti melioris reducere valebai. omni honorificentia nominandus Pater ac sacerdos
Tonsuram quoque, si tantum sibi ancioritatissubes- Ecgberct, cujus superius memoriam" saepius[A/.,
sct, cmendarememinisset. Sed et tuam nunc pru- saepe]fecimus, honorificeab eis el multo cum gaudeniiam, rex, admoneo,ut ea quse unitaticatholicse dio susceptusest. Quiquoniamet doctor suavissimus,
et apostoticseEcciesiaeconcinnant [Al„ concinunt], . et eorum quaeagenda docebat erat exsecutor devouna cum gente cui te Rex regum et Dominusdomi- tissimus, libenter audilus ab universis, immutavit
norum prsefecit, in omnibus servare contendas.Sic piis ac sedulis exhortationibus mveteralam illam
enim fil ut post acceptam temporalis regni poten- tradiiionemparentumeorum, de quibusapostolicum
tiam, ipse beatissimusapostoloruraprincepscsclestis illum licet proferre sermonem, quod aemulationem
quoqueregni tibi luisque cum caeleriselectis libens Dei habebant, sed non secundum scientiam; catliopandat introitum. Gratia te Regis seterni longiori licoque illos, alque apostolico more celebralionem,
tempore regnantem, ad nostram oraniumpacem ctt- ut diximus, pracipuae sollemnitatis sub figuracoronaeperpetis [AL, perpetusejagere perdocuit.Quod
slodiat incolumem,dileclissimein Christofili. >
i
^ Coenred.Filius Cnthwini. Hic et ejus successor
» Adamnan.Dehoc vide v, 15.
b Hii. De Hiiensibusvide m, 4; v, 15.
Osric < hoc laniuni memorabile habuerunt, quod
« Osredo. Ilic Aldirido successitan. 705, v, 18. domini sui licet merito ut putabant occisi sangtiinem
Turpem viiam sanctimonialium stupris exagitans luentes, fcedo exitu auras polluere. > Malms. Reg.
tandcm cognatorum insidiis prope mare pugnans 1,3.
6 Scepiut.Vide m, 4 et 27; v, 10, 11
iiixla lines ausirales cscsus est. Malms. de Gest.
j
Reg. I, 3; VWstm., an. 717; Cbr. Sax., an. 716.
879
281
SECT. III. — HISTORIAECCLESIASTICA.
281
mira divinfficonstat factumdispen&atione
pietatis, ot.
1A
CAP.UTXXIII.
I '
quoiiiamgens illa quam[A/., quaejnoverat scientiam
divinse cognitionis libenter ac sine invidia populis
s Qui tit in prtesentitlatut gentitAnglorum,velBriltanimtotius.
Anglorumcommunicare curavit: ipsa quoque postmodumper gentemAnglorumin eis quse[Al„ quamj\
AnnoDominicseincarnalionis]septingentesimoviminus habuerat, ad perfectam vivendinormam per-- cesimo quinto, qui erat [A/. add. annus] septimus
venirat. Sicnt e contra Briltones, qui nolebant An-• Osrici rcgis Nordanhymbrorumqui Coenredo sucglis eam quam habebant, fideiChristianaenotitiami cesserat, Uictredfilius Ecgbercti,rex Cantuariorum,
pandere, credentibusjam populisAnglorumet in re-• deftinctusest nono die Kalendarum Maiarum; et
gula fideicatholicaeper omnia instructis, ipsi adhuc. regni quod per triginta quatuor semis annos teneinveterati et claudicantes a semitis suis, et capitat bat, * filios tres, Aedilberctum, Eadberctum,et AIsine corona praeiendunt, et sollemtiia Christi sine. ricum [AL,Aldricumj reliquit heredes. Arino post
EcclesiaeChristisocielatevenerantur.
quem proximo Tobias, Hrofensis Ecclesise prsesul
Susceperunt autem Hiienses monachi, docentei defunctus est, vir ut b supra meminimiis,doctissiEcgbercto,ritus vivendicatholicossub abbale Duun- mus. Erat enim discipulus beatx memorise magi1 strorum, Theodori archiepiscopiet ahbatis Hadriani:
chado, post annos circiter octoginta, ex quo ad B
praedicationemgentis AnglorumAidanummiserant; unde, ut dictum est, cum ernditione litierarum vel
anlistiiem. Mansilautem vir DominiEcglierct annosi ecclesiasticarumvei gcneralium,ita Grsecamquoque
tredecim in praefata insula, quam ipsc vclut novai cum Latina didicit lingtiam, ut tam notas ac famtquadam reducenle gratia ecclesiasticaesocietatis ett liares sibi eas, quam nativilatis [AL, novilatis]suae
pacis Chrislo consecraverat; annoqueDnminira.in- loquelan. haberet. Sepultusvero est !n porticusancli
carnalionisseptingentesimovicesimonono [A/., oc-< Pauli aposloli, quam intro c ecclesiamsanCtiAii^rese
tavoj, quo Pascba Dominicnmoctavo Kalendarum sibi ipse in locnni sepulcri fecerat. Post quem epiMaiarumdiecelebrabaiur,cummissarumsollemniain scopatusofficiumJ Alduulf,Berctualdoarchiepiscopo
meraonam ejusdem Dominicaeresurrectionis cele- consecrantesuscepit.
e Anno Dominicaeincarnalionis septingentesimo
brasset, eodemdie et ipse migravitad Dominum, ac
gaudiura summa. fesiivilatis quod cum fratribus viccsimo nono, apparuerunt cometseduse [Al., duo]
quos ad unitatis gratiam converterat, inchoavit,cum circasolem,mullumintuentibusterroreminciittentes.
Dominoet apostoliscaeterisquecaelicivibus comple- Una [AL, unus] quippe solem prsecedebat, mane
vit, immo idipsum celebrare sine finenon desinit. orientem; allera \AL, alter] vespere sequebatur ocMira autem divinae dispensatio provisionis erat, C cidentem, quasi orienti simul ct occidenli dirseclaquod venerabilis vir non solum in Pascha transivit dis prsesagse[A/., praesagi]: vel cerie nna [AI.t
de lioc mundoad Patiem; verum eliam cumeo die unus] diei, altera [A/., alier] noctis prsecurrebat
Pascha celebrareltir, qtio nunquamprius in eis locis exortum, ut utroque tempore mala mortaiibus imcclebrari solebat. Gaudcbant ergo fratres de agni- minere signarent. Portabant autem facem [AL, fatione [A/., cogniiione]ceria et catholica lemporis ciem]ignis contra aquilonem,quasi ad accendendum
Paschalis; laetabantur de patrocinio pergenlis ad adclinem: apparebanlque mense Januario, et duaDominumPatris, per quem fuerant correcti; gratu- bus ferme seplimanis permanebant. Quo tempore
labatur ille quod ealenus in carne servatus est, do- gravissimaSarracenorum lues Galliasmisera chde'
nec illumin Paseha diem suos aitditores,quem sera- vastabal, ' et ipsi non multo post in eadem provinper antea vilabant, suscipereac secum agere videret. cia dignas suac perfidisepoenas luebant. Quo anno
Sicqttecertusde illorumcorreclione reverentissimus sanctus vir Domini Ecgberct, ut supra commemoraPaler exsultavit, ut videret diem Doraini: vidit, et vimus, ipso die Pascha. migravit ad Dominum: et
gavisusest.
• Filiot. i Quorum Eadberct 23, Aedilberct 11,]]J) Nolhelmoarchiepiscopoan. 738 confirmariobtinuit.
Alric 54 annis paierna tenenlesinstituta haud deco- Obiisse dicitura Florentio an. 741, a Sim. Dun. et '
lore exitu regnumcontaminaverunt,irisi quod Aedil-- Chr. Mail.et Pseudo-Asserioan. 739.
• Anno domin.incarn. DCCXXIX.
berct fortuito urbis incendioet Alric infausto adSic vere Trev. et
versus Mercios praelio gloriam temporum suorum AngtoSaxonica,cum falsoin vulgalisaliis legeretur
non parum obnubilaverunt.> Malms.de Reg. 1,1. DCCXXVHI.
Ratio in promptu est qtiia ibidem Beda
Bromtonapud X Script., 742, hos vocat Egfredum, Patcha dominicumoclavoKalendarumMaiarumdie
et Gulhredum.
evenisse dicit; quod anno convenit729, ut clarum
Edbrictum,
b Supra. Videv, 8.
est ex veteri computo.CHIFFL.
• Ecclesiam.Hancconslruxit rex Aedilberci,n, 3.
' Et ipsi. Secundumfidemomnium fere hisloriLanfrancusarchiepiscopuspostea renovavit, el Wil- corumSaraceni duas cladesa Carolu Martelloaccelielmus archiepiscopusan. 1130, tertio Non. Maii, perunt, necnon primamquam hic Bedaindicat an.
dedicavit.GervasiiAct. pontif.Cant. in Lanfranc.et 732. Vide Mabillon.sec. ui Ben., part. i, p. 526, et
Willielmo.
in ann. Bar. 732. Sed ne hic sit verus hujug
Pagi
<>
Talwinum consecravil.Videinfra. An. cladis annus, videtur esse obstaculo, quod an. 731
Alduulf.
732 obtinuit ab Aedilbaldo rege Merciorumvectigal Historiam suam Beda absolverit : nisi cum Pagi,
annutimunius navis sibi et successoribus concedi. quem vide an. 729, dicamus, i eum postea verba illa
Idemdono accepit ab Eadberclo rege Cant. terram et liojus victoriaemeniionemin suam Hisloriamiudecem aratrorum in Andscoheshamet donationema seruisse.>
BEDiE VENI.RABILISPftEsWTEKlOPERUM PARS IV. — IIISTOKICA.
285
284
mox peraclo PaschS,Ifoc ieSi,'Septima liliiiimMaia-',Agnis, sacris queque litteris nobiliter instructiis.
-Mm die, " Osric mx Kordanhymbroriim,vila de^
Itaque.in pr-esenli,.Ecclesiis Cantnariorum Tacessit, cum ipse regfti qfiodi.iiideciii-annis gtiher- tuini et Alduulfepiscopi,pra_suHt.Porrp proviiicise
ijabat, successorein fore b Cepluulfura [A/., Ceol- Oriental|um Saxonums Inguald episcopus; provin4wllum] decreyisset,,fmtrem illius qui anie se re- ci;e OrientaliiimAngloruinAldberct et Hadulacepignaveral, Coenrijdiregis, .•ujtjsregni el principiaet scopi; provinciaeOccidenialiumSaxonum,b Daniliel
L
processustot-actantis reduiidaverererum adversan- et Foriheri episcopi; provinciaeMeicinnim, Altiiiui moiil.us,ut qniil de bis scrilii debeat, qtiemve diiini episcopus; et eis popnlisqui ultra amnem SaJiabitnra[A/., liabitiirijsinl <=finem suigula, necdum brinani ad occideulemhabitaiit, J Ualclistodepiscopu>; proviiiciaeIluicciornml Uilfridepiscopus; projpcirivalent.
Annoftomiiiic.fi.incamaiipnisse|)tingeniesimotri- viticiaeLiinlisfarorum' Cyniberct ,[A/., Cymherct]
m
d
pesimo primo, RercimvMarcliiepiscopiis, longa episcopus praeest. Episcopalus Uectae insiilaead
consiiinptusaelale, delunclns esl die kluum Jantta- Danihelem per|inet, episcopuin Uemae civitaiis.
riarum; qui scdit ,[ALtegil] annos triginta sepiem, Piovincia Ausiralium Saxoiiuin jam aliquot annis
mcnsessex, dies (uiattiordeciin; pro quo atuio eodem.,, ahsque episcopo manens, miiiisterium sibi episcofncUisest arcliiepiseopus, vncabulo e Tatuini, de IR palc al) OccideulaJiumSaxoiiumaiitislile quaerit.Et
provinciaMerciorum,ciim fuissct presbyler in mo- h,e oiiines provinciie caileraequeauslrales ad couflnasterio quod vocalur f Biiiuliin. Con-eeraius esl niiim iisqueflymbraenitmtnis,cum suis qujeqiie[A/.,
aulem in l.oitiverni clviiate, a viris vencrahilihus ,qtto|uej rcgibus, Merciorumregi n AedilbaldosubDanihelc (lenlano, el. Ingiialdo Lnndonieosi, el jecla: sunt. Al vero provinciaeNordanhymbrorum,
Aldifno [Al. , Adwaldoj Lyccitfeldensi, el Al- cui rcx Ceoluulfpracesi,quaiuor nunc episcopiprmduulfoHrofcnsianti>litilius,die deeima Jntiii meu- siilaium leiient; ° Uillrid in Eboracensi Ecclesia,
sis , Dominica; vir religione et prttdentia ins;- EdiluaUIin Liudisfaronensi[A/.add. Ecclesia],P Acca
o Osric.Filitts APifririi.
i Walchstod. Ilerefordiae episcopus, ubi primus
b Ceoluulfnm.Iluic I."ila Ilisloriam inscrildl. In- seilit P.titia,iv, \i. De cruce ab eo ad oriiatum doi rtltis Dei IriClioiila,ilemqiie.ejus et suiifum antecesrtjiil regmiiiisecuiiiltirnChr.Sax. an. 7St, sCctuidiim
WeMnt.ati. 7S0, sed seriliidnmllediitn nn. 729. Ati. sorum BpitaphiumsepulcrP illis-a Cmhbercto coh755 capttis csl, atloost.s nl reiiiissus in rcgiiumi slrucio insoriplumviiie M.diris.Poul. IV,
k Vilfrid. Successit
Wesnn. An. .57 (il monarlius in inon. Lindisfarn.
Ec^tiino an. 717. Ohiil an.
S. CiidltfTCloconlerens tliesauros regios et lerrns,, 7i2," jiixta Aiinale. Eicl. Lnigorn. An. 745, juxta
id est Utejjesne et Werewordo cum stiis nppeii^ Fbirfinliiiln.
. :' • tyitibcrct, De succe.sione epi>y.oporumLindis^
diciis, simulel ecclesiamqiiam ihideininse n-dif.eaI farormn vide iv-,'12. Obiit aq,. 732. SIM.DUN.,p.
verat. Alias u,uoque qtiamor villas, Wiiileccstre,, C
HiiUiltinsaliaui,'Eadtinghahi,Eaguiiltighaiii.An.76t)i m.ta
Vectm.Vide iv, 16.
ih LiridiihifncnsiHihiiafsterio
gepuliusest; <st.d Sttcn
Acdilbaldo.Hic.an. 716 incepitregnare. An.75S
eedeii-e tempore atiRcgredo ojustlemloci antistite,,
ad Nor-hain iraiislatus, decursi-;posihaecmultonimi expugnavitSiimiirtiiiu.An. 740 per inipianifraudem
annoruiricurriculi. caiml illitts l.tineliniun trausla- vastabat parlem Nordanhyinbrorum. An. sequenti
tnm est Uha ciim aWs fea.ittftV.tih
relii|hiis. > SiWi. Cuihrediis Ut Occ. Sax. acriter in eum be.lUnngesDnn., p. 9. Hoerege mnnncm.fnr.mtlntaest Lindis- sit. An. 745hicel Cutlirecluspugnabaiiicontra Britfarnensisecclesiaemonac.liisiicentia bibeudi viouni
i tpncs. An. 749 privilegiumMerciorum ecclesiis et
vel cervisiain,qui ante illtidieinpus non nisi Iac vel1 mona^teriis conces>it. Au. 757 occisusest in SecTiliiebant.Iliii*!'.,
catidnne a stiistutPTibusmorie fraudtilentii, e't sei">9.
p.
aqtiam
« Finem.Et pessimmrtqirt*'tii lllilinerefirtem.Namt pnlius«st in ilreopandune. Bonifacii episiolsn. ad
i. enm vide Spelni. Conc. i, __3_!.
apuil hisioricosvix quid in prov. Nordanli.bistoria.
° Vilfrid.Successit S. Johanni, v, fi, seditquean,
leniuiiisnisi vel clades vel depositiotiesreguin. Vide
_
VVill.Malms.rie lte«. 1,5; Ctiroii. Sax., an. 737,, 15. De temporeqno defunciiis esl, variant scripto-'
7S9, 774, T7«,780, 700, 794 et alibi; Brofliton.,p.. res. OmintiMor Epi.. Beda_ ejus obitdm -refeft ad
an. 745, Chr. Sax. ad an. 744; Westm. ad an. 743,
79">.
d Berctuald.Videv, 8.
Tlm. Stubbs ad an. 736, Sim. Dun. ad an. 755.
>*Tatuini. iKpisiolarti
£ Epilomenel-Chroh. Sast.auc.ioritiitcm*eq«i propfer
Gregnriip»p,i_de promptittng
T-ainini ad •iirhiiiiHiiiitotins Briltanisevide apnd1 D eorum antiqoiiatetn venerahilem tnaxime arriilet^
Malms.Pont. i, rin.752. Hie henwtixil Notlhaliium
i non otisiaiite qtiotl prior an. -732,et pwsteriwsan.
Aihirti*iccessoremin abbatem. Chron. Thorn. OHiit
t 754 Ecgberclura episcopumfactum prodit, Uilfrido
an. 754, HI Kal. Aug. jitxta Flnrenl., juxta Dir- sc. non adiiue defuneto, sed potius sedemaltro re<ollingtowMnK«l. AiiR., juxta Tlioni. an. 755, ul-- linqnenle- Sed sequenda est forsan opinio, quam
limo die Jiilii. Vtde«jns epitaph. Ld.C.oU.ll, l<16. l,agi: an.. 731 de hac re scrip«it.Aibitramr enim
, t Briudnm MtmaxkTioinjuxta Bredontnontes ini UiilfitluinEhor. defunciuman. 752, steeinidun.Epit.
Com. Unigorn.,quod Eimulfiisav««Offiercgis Merc.
. Bedsc, et auctore.seos, qui Uilfridi Jiujtis-moriem
iii ttonore B. Petri construxil, et qtmd Olfa postea
a an. 743 vel seqq. illiganl, errare existimai, i*eo'seian. 780 imillis pia:diisditavil. Mor..An^l.,1, H%.
lieet ileccptos,qui interprelaii suitt Heilae__pit.Con. * Inquald. llliartac tlroilaiideusi an. 716, ei an, linuit<rem ad an. 745 de UilfridoEbor,, cam poiitis
798 coiicilioBaccanceidensisuhscripsiMefingiitir. inierprelandiis videtur de Uilfrido epis<i_i')0Huichignlf.et X 9eripi., p. 2212. Mortnusest an. 74S,
i, cioriini. i Lis inexlricabiltsinter Cautuarienseset
testibus pleiisqiie liisioticis; an. 744 jiix.a-llovedei- liboiac. versalUt:, quod dicant Ganlnafienses se
Uillridtnn senkireln haberfe, contra Eboraccnses
nutti et IfistoriotamLnniliitcnsem.
; b Dnuihei.fh',Dainheieet Foillicri videv, 18.
contendaiit hitnc minorem ab arcfiiepiscopoOdone
.' Aldnini.^Jui et Wor nnininaiur, successit IfsCdI- Gantiamiranslxtimi.» MVLHS.,
Poul. m, i.
s Acca,i)e hoc vide v, iOi
dae morientian. 7-21.Obiit an. lol. Augl.Sacr., f,[,.
428.
<. r- A U »
386
.).:<:>
SEGT.iil. ~;ffi__«0_a__ilS0Gltl_8lA_SlE__k/
Gstididafcasa_VL<
ito_io amincariiatMweDotninit89, s S^v"er'usim_p__e
_m<R«fT^I>-^M,<Pee_h«i__)4ne»;
vocatur, qnaenuper multiplieaiwiidelium ipiebttni-!, perator faclus, decem el septem annis regtt_rvrt.>qt_i
ad w_w«.proBoiniiit.
.sfinMrrii-usifiie
rafldiSi,iipslim'•>jptttowndUibel -Brtftairianii»*Ha
in-feedi-kitipoetiik-itbs
Anno581, h Maximusin Briltaniacreaioi^imper*inatio Jremporeiibc -«
aiiiistitem. Pictorum._f__o.r_te
m GrtU«mthiiill4r.eciu
<ca|.io- tor, in<Gallii»mitran*iil,
rfodus _p»t_8itu_«»g»irte)<tliabeti
__.__glow_nV*t
Anno 40.1, Rrwiatt.J «Othi_ftacta i[&t,dd&im] :
Eoelesia-par-te_e^9_«-.«>_;r»er_ti«»iscumi_tiirereafi
Briltartiaminooliiiit «_.:iqi_»teni|tore 44omaniin Bt<iiKitit-i
r*gi>a*e>kesticeps exisiere^«Odeik_t*«tii.qin
..'',
«wis bontewti,ftnibiisiiiif eimlrat|ei-t>emiiA_tg.<.nimbarlHVt. I .:: ,:>:!..'
Anno450, I Palladitisad Scottosin Chrislnm«rt*insiiliarummoliunturaut fratuliuni.Critioiies,quamntpi_tco«^'«liWxiW-i'^faMe^lJtSyeSttiWii&iedfo gentem •Jentes a .G_eiestitioiMp»-piimtis mittiUW
'
"•'•'!>
^-^dtfri^H^Himtls^tnd-iea-' Bceieske"slalhm'Pa- pus.
*
^ha^WiisWdte-mbfiilU-i^it. iWprtfbisihipilghenl; ; -tiAnn*4*D,. Marcianiiseum Vafentirifaiio<i_Apetemr
rtWtti WfJIWftt*ibi'etlidtflaWa "pt-oTSuS
resisiente rium suscipiens, seplem annis.tenliil :iquo_4_--i
VH-tWe.^iH
>f«fi_*fto;'e_fpitifin
"pmwntobtmgrc prspo- pure Angli a UrittotitUiBac«i,r«*ti{AL, aneesiii]
i
.-_.-. .
sliwd».'qirtjipeivjfuhqiitimviBMt.i,
p&rte-m- stnt juriS, Brittaniam adiepuHi.: -;; i,
m •pa¥ti_s
noiKi«lte''t_/h.en
*ngMwrii «flnt St.rvi.1o% -Anno S38, eclipsis solis fatctaest xit iKalendas
manclfj^l.^oa t«<i.,€l |-rt.vQU-feJaflfitMite1tface akiFlii, ab bora prima usqtie«d ier_iam_
XJIKalendosJi*'t.a«
«CvierwrttHte««wpotnnH pWres-i*i gohte Nordan- r • Atii» § 10,cclipsissotis-f«i<;ia=est
hymbrorum, e tam ineliites,qiiam piivaii, grefetios- (<_l/rj
ln\\\\i, «t apparuerunl stellie perie hora dimfcque libetrbs,Sep«_sitis
jmirttsis-nafitnt^iagisaccepla dia ab heradieL lerA.
ida regiiftreceepiiva quo i|%|alis'Mortenstira, mf>na»ierrftlil>08."»el.CTibere
AH«o_>ti7,
voiis, quain
fceltich..eirercsre<-iHi»*»iS.
res qfiemsrtdiaWtiifa diitiliytnlirorumprosapia originekntenet, et >_l*iode<Q;ISB
•
finem, posterior _elag-videblt;Hic est mprmsetttin- «ui aiinisin regno peroiaiis--.
tiini miivers» status BriHainin.,anno adventos AuAiino 5bS fif^ 5(ia], •' Gofumba-fpresbylerde
|lorum «'Br-usiii.imicrreiterdnet.iiifesiuiowtogpsim* Scotiiavenit firittaniam ad doceiiokts"PieUis,et i»
• '•.'•
auitem.toeaT.i-rtlOHis^ai.lio
qiitaK.,•dOmli.ic_e
septifl- 4ttswlalf+i inoiwsteciumfeo...
geritaslrtratr.cesin.oprfmw.'iii<t_t_jiis-F«ign«)
perpetuo < Atilio596, mGr(%oriug,papamisit Brittani*m Au«in lldei.jus<Driit.iniai gustimimctim monachis,qui verbtmnDe-fgenti Anv
Utstiltetueita, et .cwigraii_la.ft8
isMentur<iris.ila8imiltss.,.et «©.-fltemiir _nemor__t glorumcvangelizarent. .
- :•
,ID.': '
; Aiino-i9>7,wMiereiBritiafiram-pwfcfaftiy?
dootofes,
Mtt-C»ll-rtl9*jll^.
CAPUTXXIV.
C _q-itfnit aniius^lusfiiimismtile. im«s^»inqiKige*tni»-i
ffoeapitulatiOi^mica WmPyrem; el.de pemna advcnliiSrAftflvriirii
,i ... ':
_-t'Briliar>iarr»i
:
.,,,(,....... ..,,,.., Aw-iw}*!
AiinoOOI,misit papa Gregorius° pallium Brit<ta->
\ ¥;ejfiH»weflrsqua-,
temRWiJia."dis|in<yio#<e
jaiius^di.T niam Augtistino jam-facl» «piscbp*,et.pi_fresvArbi
gesta,wiU, _4>,t|iwiw*iai-icons^vRiKlani,ibiieviter miliistp», in-qtiibiuset ^«IHiwn. ;' . -.
, .., _ AitnobOSi,,^tlgf_aiuiii:[A_.,adiitt(\ >ad BDfegsa*
reMpitiilaj^ji^iKt.... >,. .,
,;,... ,,, ,
tAanoigi|4f$aiuo ii^carnailioiie-n.Dominicatnsexa- _u,ftf)ae..i--.;; *:'.. ,.,_;..--;. T •.!•:.• ; •.".
Itesimo,.G»iiis.*iMiiu8C^esar,priniHSUoBiatiorutH, Amio604, <Oi!iet>M_los
Saatimes.fidedieititistiperei.
^ritl-tnias.,.|>i.iio^lfftyU, ,et ;vicitj i>ee .t.auicn.ibj piuut [AL, percej*. UiiiVsub; reg« S6bei>6«i
antitftile
"
regnuiH.po!«iiol»li,ner_s.,,.....,,..,,
., , , *.M«IHtO. ': "". :: :!.;. n,., .'. .:i.^i.. '. <....•
,.,Anno ab in^r_a,ipn>_vDoiqini
4fi, O.plamdiu.,-seAnno605,.Gregorius[Al. add. papa)ii«»biit. <<•:
CHtidusIiomaiiqruni, litiliauias adiens, ploriiiiaui :rAwo6i6,»
AetiilbBtttwtfe-KuaMoririn^A/.-itfii.
ia
^lediiionem
Orcadas
jnsulaejiar.tein
recejiit.;.,et
.:.y<••<(i-i.-i;:.-.!!:• :i;»ir,.M
gentis]defunctusest.
qnoque ii^u^s;Romap<qailjeoiijiiiperio...
Aiit»ofe2o,« l'»olimis-adntho«K_Mepi8_»p««_>diAnno incarnatiouisDominicac\Al„ ab incarn. Do- naiur
. , ,.
genli Nordanhyiubroriitqantisteij.
** Anno6__o,u Eanfled, (ilia.-Vetlii.tii
mini] 167, Eleuiher Rom*'(ilat._ul/fa(-ii_s-,''iiuTr.deqim
regis, feaptizala
annos Ecclesiamglorios^ssiti^e
:
rex
fexH cui.iitteiaf
[._.. udd. esi] cum dtiodechn in safbliatoffeiHef
Ilrittaniae Lucius miuensV?iiJ»'ChM!_.iam_*
«ffifeere- costes.
• ''• ' "•' •' ;'•'' :
turpetiit, el impetravit.
» Pecthelm. S.^heWif
--;
i Palladim. Vide i, 15. •
primo 'Seitebnrtyerfsis
'
•• ' '
» Mnrcianus.Vi.lel, 15.
,
diacoiras,v, 18. Oljiii^ti.'7S5.'_*»»»;
episcopi
'
•>Primnm. Priinus quidiWfuit -novae'erefctidiris,
I Coliimbit.Videin, 4.
-:'•
' "
m Gregorius.Vide t, 23.
sed Niniasolim ibi fiiil episc*"ptls,
!ttf, &.'
* Tam nobiles.Vide de h»<_!re'Bedafm
II Doclores.Vide'l, 25.
-'''
f..Sii_sqfle<
^ . ><
rentem in epistola ad EcgbefcMim_Jre__tepiscbpRm.;.°;PoMfWifi.
. ;
,
Vrded.a»;
- '
- '.. ,.«'
infra eiliia.
P Degsdsianae.VideI, 54.
'
'
<•Julius. Videi, 2.
<1Metlito.Vid*-J_,i&.
' '
; . ••
•
0 Clntidius.Videi, 3.
r Obiit Viden, 1.
',
1 Liieiut.-IfitfeI, 4.'
s Aedilbercl.Viilen, 5.
< ••-'--v- *
;'
• - i
* Paulinus. Vide n, 9.
8 Seueras.Vide r,:5.'• "'
•
»•JSnn/.ed.Viden, 9. .
>
9.«'Mf_w-fmi»_i.>¥KIe!l,
1 Gothis. Videi, 11.
.•>'''*• - <•<W
*i_B>
987
I$ED_KVENERABILISPRESBYTERIOPERUMPARS IV. — HISTOMCA.
288
Anno627, Aeduinirex baptizatuscum sua genle
e A Anno697, Osthrydreginaa suis, id est, Merciorum
in Pascha.
primatibus, interempta.
Anno655, Aeduinerege perempto,Paulinus> CanAnno698 [Al„ 699], Berctreddox regius Nordantiam rediit.
hymbroruma Pictis interfeclus.
Anno640, « Eadbaldrex Cantuariorumobiit.
Anno 704,«« Aedilred, poslquam triginta unum
d
Anno642 [_!.., 645], Osualdrex occisus.
[Al om. unum] annos Merciorumgenti pnefuit, moe
Anno 644, Paulinus, quondamEboraci,sed tuncc nachtisfactus, Coeuredo
regnum dedit.
[At. nunc] Hrofensisantistes civitatis, migravit ad1
Anno705,ddAldfridrex NordanhymbrorumdefunDominum.
ctus est.
Anno651, ' Osuinirex occisus.et Aidaneplseopus
i • Anno709, e* Coenredrex Merciorum, poslquam
defunctusest.
quinque \AL, sex] annos regnabat, Romampergit.
Anno 655, g Middilanglisub principe Penda, fideii
Anno711, Berctrid praefeclitscum Pictis pugnavit.
Anno716, " Osredrex Nordanhymbrorumintermysteriis sunt imbuti.
Anno 655, •>Penda periit [AL, Penda rex Mercio. fectus, et rex MerciorumCeolred defunclus; et vir
rum occisttsest], et Merciisunt facliChristiani.
Dorainiss Ecgberct Hiiensesmonachos ad calholiAnno664,' eciipsis facta: f Earconberctrex Can-- B cum Pascliaet ecclesiasticamcorrexit tonsuram.
Anno 725,hh (Jiclred rex Cantuariorumobiit.
tuariorum defunclus, el k Colman ' cum Scottis ad1
suos reversus est; et pestilentia venit; et Ceadda
Anno 729, ' > cometae'apparueront, sanctus Ecgi
ac UilfridmNordanhymbrorumordinantur episcopi. berct transiii. Osric mortuusest.
Anno668, u Theodorus ordinatur episcopus.
Anno 731, BerciualdarchiepiscopusII obiit.Anno
°
Anno670, Osuiurex Nordanhymbrorumobiit.
eodem Tatuini consecratus archiepiscopus nnnus
Anno673, P Ecgberct, rex Cantuariorumobiit; ett Dorovernensis EccJesiae,Aedilbaldorege Mercionira
) quintumdecimumagente annumimperii.
synodusfacta est ad i Herulforda,praesenleEcgfrido
Haec de Historia EcclesiasticaBriuaniarum[At.,
rege, praesidentearchiepiscopoTheodoro,ulillima,,
decemcapilulorum.
Briltanorum], et maxime gentis Anglorum, prout
Anno675, Uulfheri,rex Merciorum,postquamsep- vel ex liiteris anliquorum, vel ex tradilione majotem decim annos regnaverat, defunctus, Aedilredo
> rum, vel ex mea ipse eognitione scire potui, Dofratri reliquit imperium.
inino adjuvantedigessikkBaedafamulusChristi [AL,
Anno 676, ' Aedilredvastavil Cantiam.
Dei faraulus]et presbyier monasteriibeatorumapoAnno678, \Chi(fl„§Tl] « cometaapparuit; Uilfrid
1 stolorum Pelri et Pauli, quod est ad Uiuraemudaet
episcopusa sede sua pulsus est ab Ecgfridorege; ell **Ingyruum.
pro eo Bosa, Eata et Eadhaeth consecrati anliQui natus in territorio ejusdem monasterii
stites.
cum essemannorum septem,cura propin[DCLXXIX],
Anno 679, * Aelfuinioccisus.
quorum datus sum educandiisreverentissimoabbati
Anno 680, synodusfacta est in eampo u Haethfel- Benedicto, ac deinde Ceolfrido; cunctumqueex eo
tha de fidecatholica, praesidentearchiepiscopoTheo- tempus vitaein ejusdem monasleriihabilatione perdoro : in qua adfuitT Johannes abba Romanus.Quo
_, agens, omnem meditandis Seriplurisoperam dedi:
anno x Hild abbatissain Streanaeshalchobiit.
atque inter observantiam disciplinte regularis et
Anno685,T Ecgfridrex Nordanhymbroruraocci-• quoiidianam eantandi in ecclesiia curam, semper
sus est [Al„ obiil]. z Annoeodem Hlotherirex Can-• aut discere, aut docere, aut scribere dulcehabui.
tuariorum obiil.
Nonodecimo autem vita me_eanno diaconatum
Anno688,aaCaedualdrexOccidentaliumSaxonum
n [DCXCI]
; tricesimo gradtim presbyieratus [DCCII],
Romamde Brittania pergit.
utrumque per ministerium reverentissimi episcopl
Anno690,bb Theodorusarchiepiscopusobiit.
Joliannis, jubente Ceolfridoabbale, suscepi.
• Accfuini.Vide n, 14.
D » Cometa,etc. Vide iv, 12.
b Cantiam.Vide n, 20.
* Aeffttini.Vide iv, 20.
c Eadbald.Videm, 8.
u Haethfeltha. Vide iv, 17.
d Osuald.Videm, 9.
v Johannes.Vide iv, 18.
* Paulimt. Videiu, 14.
» Hild. Videiv, 25.
' Osuini.Vide m, 14.
7 Ecgfrid... Hlotheri.Videiv, 26.
1 Annoeodem... obiit om. Edit.
s Midditangli.Vide m, 21.
« Caeduatd.Videv, 7.
hPenda. Yidem,2/_.
1 Eclipiit. Vide m, 27.
bb Theodorus.Videv, 8.
«c Aedilred.Videv, 9.
> Erconberct.Videiv, 1.
* Colman.Vide m, 26.
dd Aldfrid.Videv, 18.
1 Cum Scotlit, eic. Al., cum tuit ad Scottot; al.
•e Coenred.Videv, 19.
" Ofred. Vide v, 22.
om. ad tuot.
m Nordanhymbrorum.Vide ni, 28
«s Ecgberct.Videv, 22.
hh Victred.Videv, 23.
T/teodorus.Vide IV,1.
1' Cometx...
• Otuiu. Vide iv, 5.
Ecgberct.. . Osric.Videv, 23.
ii Obiit. .. Tatuini. Videv, 23.
l>Ecgberct.Vide iv, 5.
- kk Beda. Dehoc noslro agciore vide
1 Herutforda. Videiv, 5.
in eju»
plura
r Aedilred.Videiv, 12.
Vila infra edita.
889
SECT. 111.— HISTORIAECCLESIASTICA..
290
Ex quo lempore accepti presbyteralus usquei A ltem, librumepittolarumad divertot: quarum|AI.,
ad annum aetatis meae, quinquagesimum nonumi om. quarum]de lex mlatibuttmculiuna eit; de manhxe in Scripluram sanctam mex meo- tionibut filiorumIsrael, una; una [Al. om. una] de eo
[DCGXXXI],
rumquenecessitatiex opusculisvenerabiliumPatrurai quod ait Iiaiat: Et claudenlur ibi in carcerem, et
breviler adnotare, sive etiam ad formamsensus et; post dies mullos visitabuntur; de ratione Bittexti, una ; de Aequinoctio,juxla Anatolium,una.
inierpretaiioniseoruin superadjicerecuravi.
ln principiumGenetit, utquead nativitatemIsaac,
ltem, de hisloriis tanctorum; librum vitmet patet jectionem[A\.,ejectionem,dejectionem,reprobalio- lionit tancti Felicit confettorit de metrico Paulini
operein proiamtrantluli.
nem]Ismahetit,Ubrotiv [Al., iu].
Librumtii.ceet pattionit lancti Anattatii, mate de
De Tabernaculo,et vasit ejut, ac vetlibutSacerdoGrmcottanslatum, et pejut a quodamimperitoementum, librotin [Al., iv].
In primampartemSamuhelit,id ett, utquead mor- datum, prout potui, ad tentum [Al., prout ad tensum]
correxi.
tem Saulit, librotm.
De tedificationetempli, allegoricce
Viiamtancli Palrit, monachitimut et antittilit,
expotilionitticul
et castera,tibrot u.
Cudbercti,et priut heroicometro,et postmodumplano
B termouedeicripti.
llem in Regumlibrumxxx quwslionum.
Uiitoriamabbalummonaitertihujut, in quolupernm
/n ProverbiaSalomonis,librosnt.
In Canticacanticorum,librosvu [Al„ vnt; al., vi]. pielali de servire gaudeo, Benedicli, Ceolfridi, et
In Isaiam, Danihetem,duodecimprophetas,et par- Huaetberctiiu libellisduobut.
tem Hieremimdittinctionetcapitulorumex tractatuB.
HisloriamEccletiasticamnottm intuimac gentit, in
librit v.
Hieronymiexcerptat.
/n Eiram [Al., Esdram]el Neemiam,librosm.
Martyrologiumde natalitiit tanctorum martyrum
/n CanticumHabacum,librumi.
diebut; in quo omnetquot invenirepolui, non tolum
ln librumbeatiPatris Tobice,explanationitallego- qua die, verum etiamquo genere certaminit,veltub
ricmde Christoel Eccletia,librnm i.
quojndice muttdumvicerint, diligenler[Al. om. dt.iItem, capitula leclionum/n PentaleuchumMosi, genter]adnotaretludui.
Librum Hymnorum, diverto metro, live rhylhmo.
Jotue, Judkum.
/n librot Regum,et Verbadierum.
LibrumEpigrammatumntroicomelro,tiveelegiaeo.
/n librumbeatiPatrit Job.
De Natura rerum, et de Tempoributlibroi tinIn Parabolat, Ecclesiasten,et Canlicacanticorum.' gulos.
lh ltaiam Prophelam,Ezram quoque,et Neemiam.
Item, de Tempoributlibrum unum majorem.
In EvangeliumMarci,libroi iv.
Librum de Orthographia, alphabeti ordinediilin/n EvangetiumLucm,tibrotvi.
ctum.
OmeliarumEvangelii,libroi n.
Item, librum de metriea Arte; et huic adjectum
/n Apoitotumquwcumquein oputculittancti Aw [ Al., adjunctum]alium de Schematibuttite Tropit
gattiniexpotitainveni,cunctaper ordinemtranscribere libetlum,hocesl, de figuritmoditquelocutionum,quicuravi.
busScriptura tancta contextaett.
/n Actut Apostotorum,tibrosn.
Teque [Al„ TeJ deprecor, bone Jesu, ut cui pro/n Epistolasvn [AL,vij caiholicas,librossingulos. pitius donasti verba tuae [Al. add. sapienliaevel]
n Apocalypsin
scientiaedulciter haurire, dones eliam benignus,alitancti Johannis, librosm.
Item, Capitula lectionumin lolum jNovumTetla- «suandoad te fonlera omnis sapientiaepervenire, et
menlum,exceploEvangelio.
parere [AL, apparere]semper ante faciemtuam.
BED_E
GHRONOLOGIA
AUCTOREANONYMO.
CONTINUATA
» Anno731, Ceoluulfrex captus et adtonsusel re-!D ut pene tolus orbis solis, quasi nigerrimo et horntissusin regnum, Acca episcopusde sua sede fu- rendo scuio videreturesse cooperlus «.
Anno 734, luna sanguineo rubore perfttsa, quasi
gatus.
Anno[Al. add. ab incarnationeDomini]732, Ecg- hora integra u KalendarumFebruariarumcirca galli
berct pro Uilfridoepiseopusb faclus.
cantum,dehinc nigredinesubseqnentead lucem proAnno753, eclipsisfacla esl solis xix [AL, xvm] priam d reversa.
Kalendas Septembriscirca boram diei lertiam; ita
Annoeodem, Tatuiui episcopusobiil.
* Anno731... fugatutom. Edit.
dum epttcopot,add. in Edil., desuntms. Mori.
b Factus.Edit.: faclut. Cymbertutepisc.LindisfaroJ Heversa.Hactenus Codex Mori, et omnes roelioris notae mss.; sed quoniam qua. spquunlur in
rumobiit.
' AnnoeodemTatuini archiepitcoput, acceploab editis Codd. exstant, mihi etiarainter aliosfas erit
apottolicaauctoritatepaltio, ordinavil Aluicet Sigfri- puncla ha_cchronologicaadiungere.