Turističko tržište i njihov uticaj na poslovanje hotelskih preduzeća

FAKULTET
ZA MENADŽMENT
------------------Herceg Novi
HOTELSKI MENADŽMENT
UTICAJ TURISTIČKOG TRŽIŠTA NA POSLOVANJE
HOTELSKIH I DRUGIH PREDUZEĆA
Prof. dr Silvana Đurašević
[email protected]
1
TRŽIŠNI ODNOSI U TURIZMU i pozicija
preduzeća



Na turističkom tržištu se uspostavljaju veoma karakteristični
odnosi ponude i tražnje, sa dominantnom ulogom
tražnje.
Upravljanje poslovanjem preduzeća u turizmu i svi njegovi
tržišni instrumenti (proizvod, usluga, cijena, promocija, kanali
prodaje i dr.), moraju maksimalno biti okrenuti ka
potrošačima i preferencijama koje oni ispoljavaju na
tržištu.
Sav taj kompleks odnosa i promjena prelama se kroz
poslovanje preduzeća, organizacija i destinacija u turizmu i
čini ga specifičnim i veoma složenim.
2
ELASTIČNOST TURISTIČKE TRAŽNJE



Elastičnist turističke tražnje podrazumjeva njenu
promjenu pod uticajem promjena faktora koji
djeluju na nju i njena tržišna i druga ispoljavanja.
Promjena se izražava u relativnim pokazateljima tj.
procentima.
Utvrđuje se za koliko se procenata mjenja tražnja za
nekim proizvodom ili uslugom, kada se konkretni
faktor (dohodak potrošača, cijena proizvoda ili
usluge) promjeni za određeni procenat.
3
FAKTORI ELASTIČNOSTI TURISTIČKE
TRAŽNJE
Turistička tražnja pokazuje visoku
elastičnost na:




EKONOMSKE FAKTORE, pri čemu se razlikuju:
Primarna elastičnost
Sekundarna elastičnost
VANEKONOMSKE FAKTORE
4
Uz prihode domaćinstva, drugi neophodan pokretač turističke tražnje je slobodno vrijeme. Nadalje factor slobodno vremena je neposredno uslovl
POKRETAČI TURISTIČKE TRAŽNJE



PRIHODI DOMAĆINSTVA
SLOBODNO VRIJEME
Faktor slobodnog vremena je neposredno
uslovljen ekonomskim, socio-psihološkim i drugim
faktorima. (povećava se usljed porasta tehnološke
opremljenosti, porasta produktivnosti

ekonomski rast)
Ekonomsko-socijalne komponente, kao što su
plaćeni godišnji odmori i penzijska regulativa bitno
utiču na pokretanje tur. tražnje
5
OBLICI PRIMARNE ELASTIČNOSTI
TURISTIČKE TRAŽNJE



1.Elastičnost na prihode domaćinstva: Odnosi se
na prihode domaćinstva, koje je spremno da određeni
dio izdvoji za zadovoljenje potrebe turističkog
putovanja.
Koeficijent dohodovne elastičnosti tražnje
pokazuje za koliko se procenata menja tražnja za
turističkim putovanjima kada se dohodak
potrošača /domaćinstava promjeni za 1%.
Ispoljava se pozitivna korelacija između rasta prihoda
i rasta izdataka domaćinstva za njihova turistička
putovanja.
6
DINAMIKA PRIHODA DOMAĆINSTVA I
IZDATAKA ZA TURISTIČKA PUTOVANJA
U slučajevima kada dođe do smanjenja prihoda stanovništva
mogu se ispoljiti negativne tendencije i njegov odnos sa izdacima
za turizam može se posmatrati na sljedeće načine:

1.U dinamici između prihoda domaćinstva i njihovih izdataka za
turističkim putovanjima, postoji vremenski pomak (time-loge).
To znači da stanovništvo sa određenim zakašnjenjem reaguje na
pozitivne ili negativne promjene u prihodima.
2. U progresivnom rastu izdataka za turističke potrebe u odnosu
na rast prihoda stanovništva postoji relativna granica.
Istraživanja vršena u visoko razvijenim zemljama data su u Tab.1.
3. Opisane relacije između prihoda i izdataka domaćinstva za turističku
potrošnju, odnose se na prosjek, tj. na prosječne zavisnosti ovih
parametara.
7
Odnosi između pojedinih kategorija stanovništva
prema visini prihoda i njihovih izdataka za
putovanja u inostranstvo.
Realni prihodi domaćinstava u Koeficijent elastičnosti
US$
Do 5.000
0,7
5-10.000
1,4
10-15.000
2,1
15-20.000
3,7
20-25.000
3,4
25-50.000
1,5
Preko 50.000
1,1
8
2.ELASTIČNOST NA CIJENE
TURISTIČKIH USLUGA
U tim odnosima bitna su tri momenta:
1.
2.
Elastičnost tražnje vezuje se za osnovne
turističke usluge.(prevoz, smještaj i ishranu)
Promjene cijena osnovnih usluga ipak ne
utiču podjednako na sve segmente gostiju (npr.
poslovni segment, seg.turističkih putnika)
9
3.ELASTIČNOST NA PROPAGANDU


Turistička tražnja je promjenljiva pod uticajem
propagandnih aktivnosti preduzeća i destinacije.
Veoma je teško precizno utvrđivanje propagandnih
efekata i vezivanje obima tražnje za datu
propagandnu kampanju i sredstva uložena u nju.
10
SEKUNDARNA ELASTIČNOST TURISTIČKE
TRAŽNJE


Obuhvata njenu promjenljivost zbog promjena u
turističkoj ponudi
Radi se o povratnom i po pravilu pozitivnom uticaju,
na turističkom tržištu, kada se mjenjaju obim i struktura
ponude i kada to povlači uvečanu tražnju.
11
ELASTIČNOST TURISTIČKE TRAŽNJE NA
VANEKONOMSKE FAKTORE 1.
Odnosi se na promjene tražnje usljed djelovanja
psiholoških faktora i faktora iz okruženja, tj. iz prirodne
i društvene sredine.
 PSIHOLOŠKI FAKTORI:
1. Moda (ali i pomodarstvo - tj. oponašanje drugih pri putovanjima na

određene destinacije koje postaju “hit sezone”)
2. Navike za turističkim putovanjima sa veoma pozitivnim uticajem u
kriznim periodima, koji nisu povoljne za preduzimanje turističkog
putovanja.
3. Tradicija za putovanjima, značajan pokretač turističkih
kretanja.
12
ELASTIČNOST TURISTIČKE TRAŽNJE NA
VANEKONOMSKE FAKTORE 2.



FAKTORI OKRUŽENJA:
tj. prirodne i društvene sredine u osnovi su podsticajni
za turistička putovanja i kao atraktivni faktori uključeni
su u ponudu jednog područja.
Njegovo negativno ispoljavanje je npr. kroz prirodne
katastrofe (zemljotres, poplave – cunami) zarazne bolesti, političke
i ratne sukobe...

Tada u kratkom periodu dolazi do velikih promjena i
tražnja pokazuje labilnost. S druge strane turistička
ponuda ostaje na toj teritoriji “vezana” za nju i čeka
povratak turističke tražnje.
13
SEZONSKA KONCENTRACIJA TURISTIČKE
TRAŽNJE
ispoljava se u sezonskoj koncentraciji tih putovanja.
Turističko tržište je jedno od malobrojnih tržišta koja
funkcionišu u kraćim vremenskim periodima:

Ljetnja sezona

Zimska sezona
(godišnji odmori, školski raspusti...)

Period jun-sep. na Mediteranu i drugim toplim morima ili decmart u planinskim centrima su sa aspekta prirodnih, a zatim i
izgrađenih rekreativnih i zabavnih sadržaja veoma povoljni
za nadoknadu radom utrošene energije posjetilaca.


Sezona je veoma značajna za monokulturne sredine, sa
aspekta ostvarenja cjelogodišnjeg prihoda.
14
POTROŠAČKE KARAKTERISTIKE
TURISTIČKE TRAŽNJE 1.



Potrošači svojim ponašanjem i odlukama određuju
bazne odnose na turističkom tržištu, kao i poslovne
odluke brojnih preduzeća.
Tako je sa aspekta želja, zahtjeva i ekon.mogućnostituristička tražnja veoma heterogena.
Potrošač svako putovanje vrednuje kao
jedinstven proizvod, a svoju satisfakciju vezuje
za ukupna osjećanja koje je imao tokom
konzumiranja takvog, jedinstvenog proizvoda.
15
POTROŠAČKE KARAKTERISTIKE
TURISTIČKE TRAŽNJE 2.



Mobilnost turističke tražnje i s druge strane vrlo
izražena karakteristika supstitucije za proizvod
sličnog kvaliteta i cijene, znatno utiče na
konkurentnost turističkog preduzeća ili destinacije.
Tržišna raznolikost / heterogenost tražnje
ispoljava se kroz postojanje brojnih segmenata.
Turistička tražnja ide ka ponudi, dok je kod roba
obrnut slučaj.
16
Nasuprot takvoj nepromjenljivoj turističkoj ponudi na kratak rok, stoji turistička tražnjsa koja se brzo može mjenjati pod uticajem brojnih faktora I u
RESURSI TURISTIČKE PONUDE




Prirodni, po pravilu najvažniji (prirodne ljepote, klima, geografski
položaj, hidrografija, bogatstvo biodiverziteta...)
Antropogeni, uključujući izgrađene atraktivnosti, koje se često
kombinuju sa prirodnim i čine jedinstvenu podlogu turističkog
razvoja.(kulturno-istorijsko nasljeđe...)
Demografski, stanovništvo kao demografski potenc. obučenost,
tradicija, iskustvo, odnos prema gostu, nivo tur. kulture,
gostoljubivost... su presudni za tržišnu valorizaciju destinacije
Materijalni, komunalna i saobraćajna infrastruktura, izgrađenost
turističkih objekata i sadržaja, tehnološka opremljenost zaokružuju
resursnu osnovu.
17
NEELASTIČNOST PONUDE NA
TURISTIČKOM TRŽIŠTU 1.

TURISTIČKA PONUDA zadovoljava zahtjeve potrošača
za jedinstvenim turističkim proizvodom tako što mora da
obezbjedi sinhronizovano i istovremeno djelovanje tri
osnovne grupe faktora:
1. atraktivnih (privlače posjetioce i čine rekreativnu, kulturnu i
druge podloge i sadržaje putovanja i boravka)
2. komunikativnih (obezbjeđuju mogućnost pristupa
atraktivnim faktorima u prostornom i tržišnom smislu)
3. receptivnih (obuhvataju uslove boravka u određenoj destinaciji)
18
NEELASTIČNOST PONUDE NA
TURISTIČKOM TRŽIŠTU 2.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nematerijalna dobra – voda, vazduh, vizuelni dož.
Izgrađene atraktivnosti - Diznilend
Prisustvo atraktivnih faktora je jedan od ključnih uzroka
neelastičnosti turističke ponude.
Nema tržišnih mogućnosti da se ponuda preorijentiše na
neke druge resurse i da menja turistički proizvod
Turistička ponuda, kao i tražnja je veoma heterogena.
Sinhronizovano i istovremeno ispoljavanje svih
navedenih grupa faktora je veoma složeno i teško za
realizaciju.
19
Nasuprot takvoj nepromjenljivoj turističkoj ponudi na kratak rok, stoji turistička tražnjsa koja se brzo može mjenjati pod uticajem brojnih faktora I u
TURISTIČKA PONUDA JE NEELASTIČNA


Nasuprot takvoj nepromjenljivoj turističkoj ponudi na
kratak rok, stoji turistička tražnja koja se brzo može
mjenjati pod uticajem brojnih faktora i uz to i
supstituisati turističke proizvode konkretnih
destinacija.
Zaključak je jasan:
TURISTIČKA PONUDA JE NEELASTIČNA
20
UTICAJ TURISTIČKOG TRŽIŠTA NA POSLOVANJE
HOTELSKIH I DRUGIH PREDUZEĆA
Hvala na pažnji!
Prof. dr Silvana Đurašević
[email protected]
21