"Katrina"-ren V. urteurrena - datu

Transcription

Igandea
Abuztuaren 29a
2010. VIII. urtea
2.232. zenbakia
1,60 €
www.berria.info
Egurraren txinparta
Txalaparta kalearekin
lotzen du
Felipe Ugartek q 36-37
Kubako arrastoa
Euskaldunen
aztarna sakonak
Habanan q GEHIGARRIA
Niko Moreno Elorrioko alkate eta ezker abertzaleko kidea
«Indar subiranisten batuketak isla izan
behar du bozetan eta erakundeetan»
«Gure tresna guztiak prozesu demokratikoaren zerbitzura
jartzen baditugu, lehenago edo geroago, estatuak ez du
beste erremediorik izango apustua onartzea baino»
«Nafarroan, aldaketa politiko eta sozial baterako oinarrien
inguruan ados jartzea da gakoa; denak ohartzen dira hori
benetan gerta daitekeela» q 6-7
Gaixo dauden
presoak «inoiz
baino larriago»
daudela adierazi
du Etxerat-ek
Espetxean ez dutela osasun
arreta egokirik jasotzen eta
estatuak presoei higadura
fisikoa eta psikologikoa
eragin nahi dietela salatu
dute senideek q 8
NATOk
Afganistanen
dituen bi baseri
eraso egin diete
talibanek
MANUEL LORENZO / EFE
Nazioarteko soldaduek
aurre egin diete talibanei,
eta kontraerasoan 24
ekintzaile hil dituzte
Pakistango mugatik
gertu q 15
Hercules
Athletic
0
1
DLehen gola,lehen garaipena. Athleticek 0-1 irabazi dio Hercules taldeari, Espainiako Ligaren lehen
partidan. Giro beroa, joko eskasa eta freskotasunik gabekoa, baina emaitza bikaina izan da. Fernando Llorentek sartu
du gola, buruz, falta jaurtiketa batean, bigarren zatiaren hasieran. Une horretatik aurrera, Athleticek partida ongi eraman du, eta, Gorka Iraizozen lan bikainaren laguntzaz, lehen partida irabazi du. q 19
p GAUR 48 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 6
MUNDUA 15
q KIROLA 19
Urak, suak eta
kantuak
agurtuko dute
gaur Marijaia
Bilbon
Konpartsa guztiak bildu
ziren atzo, urteroko
bazkarian; Sukaldaritza
Lehiaketako marmitakoa
dastatu zuten q 44-48
q AGENDA 29
q PLAZA 36
2 berria 2010eko abuztuaren 29a, igandea
Harian›
AEBak D ‘Katrina’-ren V. urteurrena
Buruko gaitzek eta suizidioek
gora egin dute azken urteetan
Urakana igaro zenetik bost urtera, buruko gaitzek eta suizidioek nabarmen egin
dute gora Mississippiko golkoko herrietan. Aurtengo lehen seihilekoan, esaterako, 23 lagunek egin zuten beren
buruaz beste. «Katrina-k golkoa ez ezik,
bertakoen bizimodua ere aldatu zuen»,
dio Sherman Blackwell medikuak.
Bi herritar hiltzeaz
akusatu dituzte lau polizia
1.836
pHildakoak. Atlantikoko urakanetatik
seigarren okerrena izan zen Katrina. Bosgarren kategoriako urakanak 1.836 lagun
hil zituen, eta 81.000 milioiko kalteak
eragin. 1928ko Okeechobee urakanetik
hilgarriena izan zen bosgarren kategoriako hau.
2005ean, New Orleansko Danzinger
Bridge herrian armarik gabeko lau laguni
tiro egin eta haietako bi hiltzeaz akusatu
dituzte lau polizia. Haietako hiruk errugabetzat jo dituzte euren buruak. Katrina-k kaosa eragin zuen New Orleansen,
eta ehunka polizia bidali zituzten hirira
segurtasuna bermatze aldera.
Soldaduak New Orleansen. US ARMY / EFE
‘Katrina’, gogoan iltzatua
New Orleansko alkateak ohartarazi du beste
bost urte beharko direla
hiria bere onera itzul dadin
Barack Obama presidentea New Orleansen
izango da gaur urteurreneko ekitaldian
Garikoitz Udabe New York
2005eko abuztuaren 29an Katrina
urakanak Louisianako, Mississippiko eta Alabamako estatuak
harrapatu zituen. Bi egun lehenago, New Orleansko alkateak etxeak utzi eta jendeari hiritik alde
egiteko eskatu zion. Ekaitza handia izango zela ikus eta iragar zitekeen, baina ez, ordea, hainbestekoa. Bahametan sortu zen Katrina 2005eko abuztuaren 24an,
eta Miamiko iparraldean eta Floridan ukitu zuen lehendabizikoz
lurra 1. kategoriako urakan modura. Zer egiteko gai zen erakutsi
nahian bezala, 11 hildako utzi zituen.
Ahulduta, ekaitz tropikal
bihurtu zen, eta Mexikoko Golkoko ur epeletara abiatu zen. Atseden hartu ostean, 5. kategoriako
urakan bilakatu zen. 280 kilometro orduko haizeteekin. «1996tik
bizi naiz New Orleansen, eta banekien gauza horiek ez zirela txorakeriatan hartzekoak. Hiru hilabeteko alaba jaio berria nuen, eta
abisua jaso eta berehala atera ginen katu eta guzti», gogoratzen
du Jone Garai donostiarrak.
Jendea ateratzeko plana martxan jarri baino lehen izan zen
hori; urakana iritsi baino 30 ordu
lehenago New Orleanserako errepide guztiak hiritik ateratzeko
norabidean bakarrik erabiltzeko
prestatu zituzten. Milaka lagunek hartu zuten ostatu hoteletan
edo ahal izan zuten tokietan. Baina New Orleanstik urrun. Izan
ere, hiriaren %70 itsasoaren mailaren azpitik dago.
Urakanak Louisianako Grand
Isle inguruetan berriro lurra ukitu, eta 3. kategorikoa bihurtu os-
tean, goizeko hamarretan, baimenik eskatu gabe, Portchtrain
lakuko dikeak pitzatuta sartu zen
barrura: 1.500dik gora hilotz utzi
zituen, eta kaleen %85 urez beteta.
Bizitzako egunik gogorrena
izan zen Jonentzat. «Bertan geratu behar izan zuten lagun batzuek, eta ez genekien zer gertatu
zen haiekin. Ez zegoen inorekin
harremanetan jartzeko modurik». Milaka lagun geratu ziren
hiritik atera ezinik, urik eta janaririk gabe, ia laguntzarik jaso
ezinda.
Ur azpian
Hiriaren %85 zegoen urpean.
Zenbait lekutan zazpi metroko
garaiera hartu zuen urak. Askok
Superdomen, New Orleansko kirol eta ikuskizunetarako eraikinean, hartu zuen babesa azken
orduan; baina, baliabide faltagatik, handik jendea ateratzeari
ekin zioten agintariek.
Unerik zailenetako bat irailaren 1a izan zen: ur eta janari eskasiak harrapaketak ekarri baitzituen. Gainera, urak behera egin
beharrean, dikearen zati bat hautsi ondoren, gora egin zuen. Helikopteroetatik botatzen zituzten
hondar zakuek ez zuten arazoa
konpondu. Mississippi, Alabama,
Kentucky eta Tennesseen ere kalteak izugarriak izan ziren. Mississippin, esate baterako, ehun lagun hil ziren.
Jone Garai azarora arte bueltatu ez bazen ere, senarra han zen
hamar bat egunen buruan. «Zorionez, gure etxeak ez zuen kalterik izan. Maiatzean erosi berria
zen, eta guztia galdu genuelakoan geunden». 182.000 etxe suntsi-
tu zituen Katrina-k, eta milaka familiak dena galdu zuten. Mexikoko Golkoko petrolio enpresetatik
ateratzen da AEBetan kontsumitzen den petrolioaren %10 eta gasaren %24. Urakanak hogei petrolio plataforma hondoratu zituen.
Hondamendia gertatu aurretik
1,3 milioi pertsona bizi ziren New
Orleansen. 2006ko uztailerako
%46ra murriztu zen kopurua.
Hiru urte geroago, 2009ko abenduan, %78ra igo zen. Eta erdiguneko zenbait lekutan %91ra arteko susperraldia ere izan da.
Orduko presidentea, George
Bush, kritikatua izan zen, afroamerikar eta latinoak gehiengoa
zirelako ez zituela baliabide guz-
tiak jarri hondamendiari aurre
egiteko. Arrazistatzat jo zuten askok.
The Greater New Orleans Community Center and the Brookings
Instituten arabera, pobrezian bizi
182.000 etxe suntsitu
zituen ‘Katrina’-k,
eta milaka familiek
dena galdu zuten
direnen kopurua erdira jaitsi da
New Orleansen. AEBetan, batez
bestekoa%13koa da, eta New Orleansen, 68.000 pertsona daude
egoera horretan, %23. Hiri inguruetan, ordea, bestelakoa da egoera: 93.000 lagun bizi dira pobre.
Kadir van Lohuizen argazkilariak kanporatuak izan zirenen inguruko lan bat aurkeztu berri du
egunotan. «Inguru horretako
250.000 familiak jarraitzen dute
Houstonen. Baina inork ez du
hitz egin nahi gaur egungo diaspora amerikar horri buruz».
‘Katrina Village’
Mitch Landrieu New Orleansko
alkate berriak Washingtonen
esan berri du hiriak beste bost
urte beharko dituela berreraikitzeko. Gaur egun, New Orleansera inguratzen denak bere begiz
ikus ditzake duela bost urteko
hondamendi eta txikizio haren
eraginak. Zenbait hormatan, Katrina Village irakur liteke, hiriari
Erreskate taldeak, haur talde bat txalupan eramaten, Gulfport herrian, Mississippin, 2005ean. JOHN BAZEMORE / AP
2010eko abuztuaren 29a, igandea berria 3
9››
Aurrekontuen balizko babesarekin «xantaia»
egitea leporatu dio PSEk EAJri
18››
Urak Pakistango hegoaldeko herriak hartu ditu
eta milaka lagun atera dituzte beren etxeetatik
AEBak D ‘Katrina’-ren V. urteurrena
D
Hondamendi
baten
kronologia
izena aldatu baliote bezala. Eta,
bestela, testigantzarik zuzenena
neworleanstarren eskutik jaso
dezake edonork duela bost urte
izan zutena: indarrez, ausardiaz,
umore beltza erabiliz eta nola ez,
musikaren bidez, eta ordutik honakoa kontatuko diote entzun
nahi duen guztiari.
Barack Obama presidentea hirian izango da gaur Katrina-ren
bosgarren urteurrenean. Harekin batera joango dira hiria berreraikitzen ibili diren zenbait agintari eta goi kargu. Ez da hara egiten duen lehen bidaia. Iazko
urrian, hango bizilagunekin bilera egin zuen. Aurten, berriz, BP
konpainiak izandako olio isuriari
nola aurre egiten ari ziren ikustera joan behar izan du, askok Obamaren Katrina izenarekin bataiatu duten hondamendi ekologikoaren haritik.
p2005eko abuztuaren 28a.
Katrina bosgarren kategoriako
urakan bilakatu zen. Meteorologia Zentro Nazionalak alerta
egoera ezarri zuen, ohartaraziz
etxeak eta lurrak suntsituko zituela urakanak.
pAbuztuaren 29a. Laugarren
kategoriako urakan gisa ukitu
zuen lurra Katrina-k. New Orle-
ansko dikeetako bat pitzatu
egin zen, urak hiria estali zuen.
Louisianako gobernadoreak laguntza eskatu zion George Bush
presidenteari. Ez zuen erantzunik jaso.
pAbuztuaren 30a. Dikea apurtu egin zen. Herritarrak dendetan eta merkataritza guneetan
lapurtzen hasi ziren.
pAbuztuaren 31. Jendea Superdome estadioan hiltzen ari
zela ohartarazi zuten. Bushek
larrialdi egoera ezarri zuen, lehen aldiz.
pIrailaren 1a. Biktimen aurkako
erasoen berri ematen hasi ziren.
Kaosa eta borrokak nagusitu ziren New Orleansen.
pIrailaren 2a. Dikea konpon-
tzeko lanak hasi zituzten. AEBetako Kongresuak 10.500 milioi
dolarreko diru laguntza onartu
zuen.
pIrailaren 3a. Segurtasun Nazionalerako idazkari Michael
Chertoffek argudiatu zuen inork
ezin zuela aurreikusi Katrina-k
halako hondamendia eragingo
zuela.
Michel-Antoine Goitia-Nicolas q New Orleansko herritarra
Hiritik Houstonera ihes egin zuten ehunka lagunetatik bat izan zen Goitia-Nicolas;
urakana igaro eta zazpi astera itzuli zen, eta iluntasuna eta heriotza aurkitu zituen han.
«Gizateriaren aurkako krimen honek
ez dauka erantzulerik gaurdaino»
G.Udabe New York
Hogeita bost urtetik gora daramatza Michel-Antoine GoitiaNicolasek (AEB, 1965) New Orleansen bizitzen. Ondo gogoan ditu
Katrina iritsi aurreko blues eta
jazz doinuak, baita ondorengo ur
eta haize hotsak ere. Houstonera
ihes egin zuen familiarekin,
eta han konturatu zen uste
baino hondamendi han-
diagoa izan zela ordukoa. Urtebetera bueltatu zen. Orduz geroztik, New Orleansen berreraikitzearen lekuko izan da, baita
bertako eguneroko bizimoduarena ere.
Noiz bueltatu zinen lehendabiziko
aldiz New Orleansera?
Katrina pasatu eta zazpi aste
geroago. Hirira sartzeko baimena
eman zuten lehendabiziko eguna
zen.
Zer ikusi zenuen?
Iluntasuna. Gaua zen ni eta anaia
hirira iritsi ginenean. Golkoko
kostatik etorri ginen, militarrek
eta poliziek itxita zeuzkaten
tokietatik. Baina Amtraken lana
egiten dudanez [bidaiarientzako
tren sarean], bertako nortasun
agiria nuen, baita Gurutze Gorrikoa eta Larrialdiak Kudeatzeko
Agentzia Federalekoek eman
zigutena ere: New Yorken ari
ziren Golkoko biktima guztiei
halakoak ematen, eta harekin
bakarrik sar gintezkeen hirira.
Horregatik sartu ginen.
Zer duzu gogoan iluntasun hartatik?
Ikusi nuen lehendabiziko gauza
etxe bat izan zen, kanoi batek
alde batetik bestera gurutzatu
izan balu bezalako zuloa zuena,
eta lehendabiziko eta bigarren
solairuak erabat ureztaturik
zituen. Itsasontzi bat teilatu
baten gainean. Kasino oso bat
errepide erdian. Eskola bateko
ahulki eta mahaiak leihoetatik
ihes egin nahian bezala. Ingurune iluna, hutsa, zerbitzu publikorik gabekoa; argirik gabe, urik
gabe; garbitzaile, polizia eta
suhiltzailerik gabekoa; erietxerik
gabe, dendarik gabe; ez zegoen
ezer.
Urtebetera bueltatu zinen bizitzera.
Nolakoak izan ziren hasiera haiek?
Oso zailak. Sufrimendu handiko-
ak izan ziren, eta depresiozkoak.
Zerk huts egin zuen orduko hartan?
Inteligentziak, efizientziak, antolaketak eta iheserako planak, larrialdietarako plan bat ez izateak.
Gaur egun baduzue halakorik?
Orain badugu. Hiriko sektore bakoitzak du larrialdi plan bateratu, antolatu eta orokor bat.
Zer egin da bost urte hauetan New
Orleansen?
Dirua zutenek berreraiki egin dituzte beren etxe eta eraikinak. Dirurik ez zeukatenek oraindik
bere horretan dauzkate etxeak.
Eta nola doa hiria berreraikitzearena?
Oso mantso.
Nola dago gaur egun New Orleans?
Obamak presidentetza irabazi
zuenetik, Bobby Jindal gobernadorea daukagunetik, Mitch Landrieu alkatetzara iritsi zenetik,
«Askoz ere
indartsuago berpiztu
da hiria, inoiz baino
distiratsuago»
Saints taldeak Super Bowla irabazi zuenetik, hobetzen ari da.
Oso baikor dago hiria, eta energia
eta indar handia du. Herrialdeko
ekonomia oso txarra da, baina hemen egoera askoz ere hobea daukagu. Lana ere badago. Seguruenera, oraindik asko dagoelako
egiteko.
Zer falta zaio ba hiriari?
Denbora, dirua, industria berri
gehiago, turista gehiago, eta
hirian bizitzen geratuko den
jende gehiago falta da; urakanen
aurkako babes hobea, krimen
gutxiago… Egia da gauza berriak
dituela hiriak: alkatea, erietxea,
museoa, garraiobide publiko
berriak…
Zer esango zenuke New Orleansen
bizi direnei buruz? Oraindik antzeman litezke gertakari haiek jendearen aurpegietan?
Bai eta ez. Louisianako estatuko
jendea irautera ohituta dago.
Pobre zirenentzat, Katrina bizipen gogorra izan zen, zeukaten
gutxi hori ere galdu egin zutelako. Asko geratu ziren horrela.
Gizateriaren aurkako krimen
horrek ez dauka erantzulerik
oraindaino. Ordea, dena galdu
zuten horiek esperantza dute
ordaina eta erantzuna eman
beharko dutela errudunek. Gaur
egun libre daude, eta berriro
gauza bera egin dezakete. Ikusi
zer gertatu den olio isuriarekin
ere. Askoz ere indartsuago berpiztuko da hiria, inoiz baino distiratsuago, hobea, eta inoiz baino
etorkizun handiagoarekin, baina
ez dugu sekulan ahaztu behar
2005eko abuztuaren 29a.
Agintariek zuzen eta behar bezala
jokatu dutela uste duzu?
Ez horixe. 2005eko abuztuaren
29ko biktimak diruzalekeriak eta
diru goseak hildakoak dira! Politiko diruzale eta ustelek, legelariek, kargu publikoek, eraikuntzako langileek, kontratistek
lapurreta egin zieten babesik
gabe zeuden askori eta laguntza
behar zuten momentuan.
New Orleansko blues eta jazz doinuak sekulan baino tristeago al
daude orduz geroztik?
Ez. Alderantziz da. Orain biziagoa da; New Orleans denaren pizkunde bat dago. Turismoa, esate
baterako, Katrina-ren aurretik
baino asko ere biziagoa da. Egia
da, ordea, kaleko musika tristeagoa dela zenbaitzuetan. Lehen
baino artista gehiago dago hiri
erdigunean, baina ez, ordea, auzo
zaharretan.
Harian › Iritzia
r
Adur
Mariano
ezin ederragoa...». Irakurzalea ote den. Baina Marianok ez du azalpenik bukatu: «oso
gazte nintzela Frantziara jo nuen lanera, Tolosa aldera lehendabizi, haurrak txurroak
bezala egiten zituen andre batek hartu ninndoko bizilagunaren atea jo dute. Mariaduen apopilo...». Zein hizkuntzatan hitz
no bizi da bertan, urte asko dituen mutilegin behar zuten jakiteko besterik ez zela,
zahar despistatua; erdi gorra delako, mintzaemakume jehovatarrak. «Aa...», Marianok,
lagunaren peskizan aritzen delako edo mungaizki formulatutako galderaz ahantzita.
du paralelo batean bizi delako, elkarrizketa
«Non ginen... bai, handik hainbat urtera,
xelebretan kateatzen dena.
60ko hamarkadan, basomutilak behar zire«Espainola ala frantsesa zara?», bota dio
la eta...». Jainkoaren hitza zabaltzera heldu
bikote heldu, ondo jantzi eta irribarretsua
direla adierazi nahi diote nolabait, aiton beosatzen duen kideetako batek, artean atea
rriketarien kontuak ez zaizkiela axola. Baina
erdiraino zabaltzeko denborarik izan ez badu
bere historiako unerik garrantzitsueneere. Jehovaren Lekukoak dira, goizeko bakea
ra heltzen ari da. Korridoreko aulki tourratzera helduak. Sistematikoki egiten
lesgarria hartu eta atarian eseri zaie.
duten galderak salatu ditu, itxurak baino
Akabo.
gehiago.
70eko hamarkadara heldu denean
«Umm, zer esango nizuke ba...»,
berriro saiatu dira, gogorxeago oraingoerantzun die Marianok, esaldia bean: «Jainkoak dio...». «Kontu zerutiar
rresanarazi eta bost bat seasko entzunda nago ni, ez
gundoko isilaldia pasauste», gailendu zaie berriz
tzen utzi ostean. «Burgin Hendaiako hondartzatik
bizilaguna, «telefono konjaio nintzen orain dela...
Garbine Ubeda Goikoetxea painiarako posteak jar78 urte, edo 79... paraje
O
b
tzen aritu nintzen garaian bereziki, Lourdesko
gazte bat izan bainuen lankide, lagun fina,
hura bai amabirjinazalea, hori bai fedea. Goizean goiz jeiki eta arrosarioa...».
Irribarrea aspaldi murriztu zaie. Bekokia
iluntzen hasia zaie orain. Besapean dakarren
zorroari kremailera ireki eta aldizkari bat atera
dio gizonak. Azken hordagoa du: «Ez dakit argitalpentxo hau ezagutzen duzun...». Eskuetan hartzeko imintziorik txikienik ere ez, goizero mediatekako egunkari guztiak errepasatzen dituela argudiatuz. «Boitila gizarajoa ere
hil zen, zera, Aita santua, poloniarra zen
hura... Oraintxe etorri zait akordura! Espainola ala frantsesa naizen galdetu didazue. Gizarte segurantzakoak izango zarete zuek...».
Adarra jotzen ari zaielakoan, ondoko atea
—nirea— jotzeko gogoa galdu dute bat-batean. Gainak hartuta, uxatuta, elkarri keinu isila
egin eta badoaz.
Paretari hizketan segitzen du Marianok. Eskerrak emango nizkioke gustura, galdera gogaikarri bati erantzun gogaikarria eman beharraz libratu nauelako, baina edozeinek zabaltzen du atea...
Hizpideak
Aurrekontuen
azoka
Pello Urzelai
[email protected]
nstituzioetako aurrekontuak negoziatzeko
garaia iritsi da. Urteroko kontua da, baina
aurten diferente izango delako susmoa dago.
Baldintza bereziak daude, negoziazioaren
mahaian eta kanpoan. Batetik, hauteskundeen hurbiltasuna (Kataluniakoak eta udal eta
foru hauteskundeak). Bestetik, Espainiako
Gobernuaren gainbehera eta ahulezia. Azkenik, ziklo aldaketa sakonerako aurreikuspenak. Bistan da, egoera korapilatsuena Espainiako Gobernuak dauka, gehien galtzeko
duelako: aurrekontuak onartzea lortzen ez
badu, hauteskundeak aurreratzera behartuta
egongo da, Josu Erkorekak gogorarazi dion
bezala. Zapateroren gobernuak denbora luzea darama gehiengo egonkorrik gabe, gero
eta oreka zailagoak egiten Kongresuan bozketak irabazteko, eta ez dago aurrekontuak
luzatzeko moduan. Ez dirudi garairik hobere-
I
nean dagoenik hauteskundeak aurreratzeko,
are gutxiago aurrekontuak negoziatzeko orduan porrot egiten badu. Ahulezia hori ikusita,
EAJk soka tenkatu du pisuzko emaitzak izan
aldera. Emaitza politikoen bila abiatu dira jeltzaleak: autogobernuaren garapena —itun
politikoa, eskumen gehiago—. Hori litzateke
modurik adierazkorrena Patxi Lopezen gobernuaren gaitasunik eza agerian uzteko. Bai-
na Zapatero ez dago eskuzabal jokatzeko
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Xabin Makazaga
Edizio arduraduna:
Lurdes Huizi
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Iragarri SM
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
[email protected]
Publizitatea:
[email protected]
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 29/08/2010
Exemplaire: 2.232
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: [email protected]
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
[email protected].
berria
Iritzia ‹ Harian
u
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 2.500 karaktere —espazioak barne— baino luzeago izan behar,
eta BERRIAk mozteko eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Berria,
Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko: [email protected].
Leginetxe zutunik
Zornotzako Leginetxe auzoan AHTa eraikitzeko baserri bat bota nahi dute,eta hori
galarazteko,okupatu egin genuen etxea.
Lau hilabete daramatzagu han eta baserriak zutik dirau.Jendearen aldetik erantzunak gorabeherak izan ditu,baina hala
ere,bizitzeko beste eredu bat defendatzen jarraitzen dugu baserrira etorri zaizkigun lagunekin batera.
Bizitzeko beste modu bat aldarrikatzen
dugu,motelago,Ama Lurrarekin bat eginez,basoak,errekak eta baserriak beti
izan diren moduan errespetatuz.Horrexegatik segitzen dugu Leginetxen,erresistentzia-gune txiki eta apal honetan inpo-
satu nahi diguten eromen txikitzaileari aurre egiten.
Baserritik bertatik ikusten dugu obrek
dena apurtzen jarraitzen dutela.AHTa ez
ei dago krisian.Gure poltsikoetako milioika euro xahutzen dituzte,jende asko langabezian eta hil amaierara heldu ezinik
dagoen bitartean.AHTak,dirua ez ezik,bizitzak ere alferrik galtzen ditu: ofizialki langile bi hil dira dagoeneko.Gure herriari ongizatea eta oparotasuna ekarri behar ei
zizkion obrak lurraren suntsiketa eta langileen heriotza besterik ez du ekarri.
Sardak eskuan hartu eta behin eta berriro altxatuko ditugu inposaketaren aurka,eta,horregatik,kanpaldia antolatu
dugu baserrian irailaren 17,18 eta 19an.
Egun horietan hainbat ekitaldi izango dira
etxean bertan eta herrian,eta gelditu eta
hausnartzeko ahalegina egiteko prest
zaudeten guztiok gonbidatzen zaituztegu.Gelditu.Hausnartu.Konturatu badagoela Lurrarekin bat bizitzeko modua.
Xabier Gutierrez.Zornotzako AHT Gelditu! Elkarlaneko kidea.
Prozesuaren alde, busti
zaitez!
Itsasoruntz,Euskal Herriak bizi duen gatazka politikoari konponbide bat aurkitu
nahi dion prozesuari bultzada txiki bat
emateko helburuak gidatua sortu zen.Algortako Portu Zaharra irribarrez,indarrez
eta itxaropenez bete genuen 2006ko
urriaren 21ean: kolore ezberdinetako jendeak jauzi egin zuen uretara,neskak zein
mutilak,gaztetxoak eta helduak.Ilusioa
metatzea lortu genuen.Eta proiektu berriak irudikatzen hasi ziren hainbaten buruetan: dagoeneko txinparta airean zegoen,sua lortzea besterik ez zen falta.Ekimena txiki geratu zen,eta sarearen bila
joan ziren ausartenak. Itsasoruntz sarea,
Euskal Herriak bizi duen gatazka politikoaren osotasunari behin betiko konponbidea
aurkitu nahian dabilen olatu sorta,itsasbazterreko surflari,arrantzale zein bainulari mordoa.Ostegunean Marijaia agurtu
genuen.Eta harekin batera Nerbioi ibaira
jauzi egin.Gure herriko urekin jolastuz gure
herriak behar duen benetako poztasuna
aldarrikatzeko.Poztasun hori lortzeko bidea martxan jar dadila oihukatzeko.Jaiak
askeak,ederrak eta osoak izan daitezkeela amesteko.
Kepa Ugarte.Itsasoruntz ekimenaren izenean.
Gureaz
Erlantz
Urtasun Antzano
Historialaria
N
ola da Anje
Duhalderen
abesti eder
hura?: «Ez dut
nik, sekulan,
neure sorlekua hautatu, halabeharrez da, ni nonbait bainaiz
sortu. Uzta eta haritza, nasai
dauden herri batean, zorteak
nau kokatu».
Horrelako toki batean jaio
nintzen, bai, Iruñeko karrikak
soro, zelai, baratze, errekaz inguraturik, asfaltoa eta lokatza
nahasturik zeudenean. Bai, baina mundua aldatu da. Biziki aldarazi dute, eta horrezaz ohartzen ez bazara, zureak egin du.
Hirurogeigarren hamarkada
hura ez da inoiz itzuliko. Ez eta,
Franco hil eta gero, ondorengo
urteotan sorturiko giroa ere.
Historialaria izanik ere egungo errealitatean bizi bainaiz,
beti gertatuko denari so, atzematen, barruntatzen, aztertzen… Ez dut inoiz ulertu nola
hainbat jende bizi den iraganari
begirat, oroitzapenei kateaturik.
Mundua aldarazi dute, jendea
ere aldarazi dute. Bai, ez da naturala izan, norbaitek egin du,
baina funtsean emaitza da mundua aldatu dela, eta jendea ere
aldatu dela. Begiradak, jarrerak, izaera, denbora ez da alferrik igaro, eta botereak beti eragiten du gizartean, iraultza
suertatu ezean.
Gurea, gure nortasuna, jitea,
inoiz ez da hain ahula izan. Ginena, garena ere abiadura bi-
zian ari da desagertzen, eta bertze ari gara bilakatzen, arrotz
ari gara bihurtzen.
Hau ukatzen duenik ez da,
baldin eta informazio eta ahalmen nahikoa badu. Gure bukaeraren lekukoak gara, hori ez
bertzerik.
Baina honetaz mintzatzea ez
da erosoa, ez da komeni, ez da
politikoki zuzena, hobe da ez aipatzea, zurikerietan aritu eta
irribarretsu agertzea, inoiz baino aberatsagoak baikara! Ai
ene, primeran erosi gaituzte.
Nola erraten zuen Anje Duhaldek? «Batzuek diote inongoak
dirala, han izan edo hemen berdin zaiotela. Nik ere zein nahi
nukeen inongo banintza, lasai
ditaizke neure gogo eta bizitza».
Nola onartu dirudunez osaturiko geriatriko triste hau? Sormena, indarra, kezka, kuriositatea, kemena, txirrinta, eskuzabaltasuna, ausardia ere lotan
geratu dira. Gurean, betikotz?
Duela urte batzuk politikari
bati galdetu nion zer egin behar
zuten Iruñean urrutiko milaka
eta milaka lagun iristen ari zirenean, Afrikatik, Ameriketatik,
Europako Ekialdetik, ea zein
zen haien asmoa jende horrek
gurea ezagutzekotz. Honela
erantzun zidan: «Ya se irán».
Ezin nuen sinetsi. Txalo beroa!
Ai, irakurle maitea, jarraian
ziurrenik ezagutzen ez duzun
bertze gauzatto bat kontatuko
dizut, euskal hiriburua den Iruñea hogei urte barru nolakoa
izanen den jakin dezazun.
Datu bakarra emanen dut:
haur eta gazte gehienek dena ingelesez ikasiko dute, matematika eta geografia, lau urtekoek
nahiz hamalaukoek. Hori ja ger-
tatzen ari da, eta ez dakizue nola
ari den joera hori indartzen.
Laburbilduz, hemen bizi den
jendeak, oro har, ez du hemengo
identitaterik izan nahi. Adibide
bat, badira ikastoletan ikasi dutenak eta orain, ume bat izan berri dutenean, ingelesez matrikulatzen ari dira ume hori, ez
euskaraz. Bai, ongi irakurtzen
ari zarete. Ikastoletako, D ereduko jendea ere ari da seme-alabak
british ereduetan matrikulatzen. 2010ean, «Nabai» eta «Ezker Abertzale» euskaldunak ere
hori egiten ari dira.
Iruñerriko ikastoletan, aspaldidanik, 14 urtekoei geografia
eta historia ingeles hutsez erakusten badiete ere, ez ei da nahikoa, gurasoek nahi dute haien
haurrek guzi-guzia ingelesez
ikastea.
Arraroa iruditzen zaizu, irakurle? Ez didazu sinesten?
Oraindik ez da oso ikusgarria,
egia, baina kontua da honelako
aldaketak hirietan hasten direla, gero hedatzekotz. Hots, Iruñerrian ari da zabaltzen, eta
denbora kontua da Euskal Herri osoa kutsatzea.
Honatx datu batzuk haur matrikulazioaren inguruan. Nafarroa Garaiko populazioa, urte
gutitan, 550.000tik 640.000rat
pasa bada ere, 2007an 1.367 ume
hasi ziren D eredu publikoan,
eta 2010ean 1.270.
Bada, eta aipatu populazioaren hazkunde bizkorra batez ere
Iruñerrian den arren, 2007 eta
2010 artean Iruñerriko D eredu
publikoan hasi direnak 819tik
737rat pasa dira.
Nafarroa Garaian euskal irakaskuntzak %30a lortu bazuen
ere, egun %27an da. Hots, lau
ume kontuan harturik, horietako bat euskaldun izanen da eta
bertze hirurak ez. Egun eta hemen, hori da gure etorkizuna.
Gurea.
Baina kontuan hartu behar
dugu, era berean, urte gutitan D
eredua praktikan A bilakatuko
dela, gurasoak ingeles ordu
gehiago eskatzen ari baitira.
Hitz batez, euskal irakaskuntza
erabat desitxuratzen ahal da belaunaldi bakar batez, mende erdian irabaziriko eremuak murriztuz.
Eta garrantzia duen ñabardura, hau ez da gertatuko Franco
zenaren eraginez, «modu demo-
Gurea, gure
nortasuna, jitea,
inoiz ez da hain
ahula izan. Ginena,
garena ere abiadura
bizian ari da
desagertzen, eta
bertze ari gara
bilakatzen, arrotz ari
gara bihurtzen.
kratiko»-an eta ia ohartu gabe
baizik. Ai ene, noizbehinkako
manifa, ogitarteko eta edari herrikoiez aparte, ez dakizue zer
nolako grina duten «euskararen aldeko» gurasoek ere haien
seme-alabek ingelesez ikas dezaten!
Ni, inozo ni, euskalduna naiz.
Edota Anje Duhaldek dioenez,
«Munduak, neuretzat, hemen
dauka bere hastapena, eta nahi
nuke ezagutzen banu dena,
kompreni dezaket menperaturik dagoena, hemen hasten baita dena!».
Aber, nik ingelesez jakin badakit, eta haur, gazte edo helduei erakutsi diet, baina hori
egin dut hizkuntza bat erakustekotz, ez hizkuntza hori, eta
hori bakarrik, nafarrok eguneroko bizitzan erabiltzekotz!
Horregatik, hau da hau, panorama ikusirik, duela hamar bat
urte batzuok Nafar ikasketak
projektua jarri genuen martxan
Iruñerrian, euskaraz nahiz gaztelaniaz bai ikasleei bai haien
gurasoei, helduei ere gure hizkuntza, kultura, geografia eta
historia erakutsi asmoz. Hainbat talde ari da, urrian hasi eta
ekaina bitarte. Klaseak, entzumenak, irudiak, txangoak…
Izan ere, 1936 aurretik baziren
Iruñean escuelas vascas, orduko
ikastolak, non Historia vasca
moduko ikasgaiak ematen baitziren. Egun, dirudienez, ezin
da, curriculum eta selektibitatea medio. Sinestezina. Orduan
posiblea zen, orain ez, eta ematen ohi den Historia de España,
laster, ingeles hutsez ikasiko da.
Halere, batzuok euskaldun izan
nahi dugu, eta horretan ari
gara. Oraindik ikasleak dituzten Iruñerriko D ereduko ikastetxe eta ikastolek Nafar ikasketak projektuan parte hartuko
ote dute?
Izan ere, guk ez genuen geure
sorlekua hautatu, baina hemen
ginen sortu. Euskal hiriburuan.
Gurean.
Harian › Euskal Herria
Niko Moreno q Elorrioko alkatea
Ezker abertzaleak egindako apustuan konfiantza osoa du Niko Morenok, eta ziur da
indar subiranisten eta aurrerakoien elkarlanak aldaketa politikoa ekarriko duela Euskal
Herrira. ETAk ere ekarpena egin beharko lukeela uste du.
«Indar subiranisten
batuketak isla izan behar
du hauteskundeetan»
Edurne Begiristain Elorrio
Prozesu demokratikoaren oinarriak eragile politikoekin adostea
da ezker abertzaleak duen lehentasuna orain, Niko Moreno
(Bilbo, 1963) Elorrioko (Bizkaia)
alkatearen esanetan. «Aldaketa
politiko eta sozialerako oinarrien
inguruan ados jartzea da gakoa»,
adierazi du. Udaletxeko bulegoan
erantzun die BERRIAko galderei.
Zutik Euskal Herria agiria aurkeztu
zenetik, hilabete batzuk iragan dira;
zertan dago ezker abertzalearen
apustua?
Agiri hori indar politikoekin partekatzen ari gara. Apustu politikoaren ardatz nagusiak zeintzuk
diren azaltzeko murgiltze politikoa egiten ari gara. Eta, aldi berean, datorren ikasturte politikorako ildo estrategikoak garatzeko
lanean ari gara; hau da, barruko
lana egiten gabiltza, Zutik Euskal Herria dokumentua praktika
politika konkretu batekin txertatzeko. Bestalde, elkarlanerako
oinarriak sendotu nahi ditugu.
EArekin oso argi dugu egoera
zein den, eta uste dugu badagoela
aukera Aralarrekin eta Alternatibarekin esparruak zabaltzeko.
EArekin dugun akordio estrategikoa oso ondo bideratuta dago.
Oso bide inportantea zabaldu
dugu; elkarlanerako indarrak
batzeko tresna da, eta orain akordioa zabaldu nahian gabiltza, bai
Aralarrekin, bai Alternatibarekin. Gainerako alderdiekin ikusteke dugu, jarrera politiko eta
ideologikoak zeharo desberdinak
ditugulako.
Nola doa prozesu demokratikoaren
eraikuntza?
Agertoki demokratikoa eraikitzeko gutxiengoak zeintzuk izango diren definitzen gabiltza. Oso
inportantea da gainerako eragile
politikoekin hori adostea, oinarri
horiek adosten ditugun heinean,
aurrerapauso handiak emango
ditugulako. Aurrerakoitzat eta
subiranistatzat ditugun indarrekin errazagoa da hori egitea. Eta,
haiekin adostu ondoren, besteekin ere eztabaidatuko ditugu.
Gutxieneko oinarri horien zertzelada batzuk aipatu genituen
Altsasuko eta Iruñeko adierazpenetan: hau da, indarkeriaren erabilerari buruzko hausnarketa,
errepresioari buruzkoa, askotariko jarrera politikoak gauzatzeko
aukera... Eta, noski, prozesuak
aurrera egin ahala, hitz egin
beharko dugu biktima guztien
inguruan, eta haien erreparazioan. Azken finean, guk aurreikusten dugun agertoki demokratiko
horretan, guztiekin hitz egin
nahi dugu, eta edozein aukera
politiko gauzatzeko aukera egon
beharko da.
EAk eta ezker abertzaleak sinatutako akordio estrategikoaren ondoren, elkarrizketak izaten ari zarete
beste alderdi batzuekin. Zer lortu
nahi duzue elkarrizketa horiekin?
Gure planteamenduak ezagutarazi nahi ditugu, eta batez ere
konfiantzak berreskuratu nahi
ditugu. Mahai gainean egoera
politikoaren inguruko analisia
jarri dugu, eta gure asmoa da
egungo blokeotik ateratzeko irizpideak partekatzea, eta aurrera
egiteko bide zehatzak eta elkarlanerako elementuak adostea. Hortik aurrera, subjektu elektoralak
sortzen badira, askoz hobeto.
Baina, oraingoz, ez da halakorik
bilatu. Hala ere, bai EAEn bai
Nafarroan, aldaketarako aukerak ikusten ditugu, nahiz eta egoera politiko ezberdinak izan. Izan
ere, Nafarroan badago subjektu
bat, Nafarroa Bai, EAEn ez dagoena. Horregatik, oso inportantea
da Nafarroan orain izan daitezkeen mugimenduak. Nafarroan
aldaketarako baldintzak sortzeko ahaleginak egingo ditugu.
Ezker abertzaleak hitz egiteko
borondatea duten alderdi guztiekin
ditu kontaktuak. PSErekin hitz egiten ari zarete?
Publikoki esaten ari gara ezetz.
Hala ere, sinetsita gaude lehenago edo beranduago, guk aurrera
egiten dugun heinean alderdi
sozialista mugitu egin beharko
dela, ezin izango diolako luzaro
eutsi jarrera immobilistari. Katalunian gertatzen dena ez da
kasualitatea, eta han era demokratiko batez posible izan da
alderdi sozialista mugiaraztea.
Guk argi dugu hemen ere sozialistek mugitu egin beharko dutela. PSE eta PP dira egungo markoari eusten diotenak, eta
desmarkatzen den lehenak errazago izango du gizarte honetan
sinesgarritasuna.
ETAren ekarpena beharrezkoa da
abiatutako prozesuan aurrera egiteko? Nolakoa izan beharko luke ekarpen horrek?
«EArekin dugun
akordio estrategikoa
oso ondo bideratuta
dago»
«Estatuak ez du beste
biderik izango agortuta
dagoen marko batetik
bestera pasatzeko»
«Herri honetan
badago masa kritiko
nahikoa aurrera
egiteko»
ETAren edozein ekarpen beharrezkoa eta ona da. ETAk bere
momentuan adierazi zuen ezker
abertzalearen apustuarekin bat
zetorrela, baina aipatu zuen bakarrik borroka armatua uzteak
ez zuela berez gatazka konponduko. Eta hori oso ondo ulertu behar
da, ETAren ekarpenak bakarrik
ez lukeelako ekarriko prozesuaren amaiera. Iruñean apirilean
eginiko agerraldian genioen Bruselako adierazpenak erantzun
eraikitzaile bat izan behar zuela.
Baina adierazpen horretan ETAri
ez ezik, estatuari ere egiten zitzaion eskaera. Izan ere, ekarpenek multilateralak izan behar
dute, alde guztietatik etorri behar
dute. Uste dut ETAk orain arte
egin dituen adierazpenak baloratzeaz gain, aintzat hartu behar
dela urtebete luze daramagula
jarduera armaturik gabe.
Estatuen jarrerak baldintzatu dezake ezker abertzalearen apustua?
Argi dago estatuak baduela oztopatzeko eta baldintzatzeko gaitasuna. Estatuak denbora honetan
guztian ez du eten politika errepresiboa, eta oraindik ere horri
eusten dio. Egunero pairatzen
dute politika errepresibo hori
euskal preso politikoek eta euren
senideek. Kalean ere etengabea
da poliziaren jazarpena, eta datorren urtea epaiketa politikoz josia
dator. Aitzitik, sinetsita gaude gutxieneko batzuetan ados jartzen
bagara eta planteamendu subiranista eta demokratikoen inguruan indarrak biltzen baditugu,
estatuak lehenago edo beranduago ez duela beste biderik izango
agortuta dagoen marko batetik
bestera pasatzeko.
Ziurtasun osoz hitz egiten duzu.
Guztiz konbentzituta gaude baldintza sozialak, sozioekonomikoak eta politikoak sekula baino hobeak direlako horretarako. Sinetsita gaude gure tresna guztiak
prozesu demokratikoaren zerbitzura jartzen baditugu, lehenago
edo beranduago estatuak ez duela beste erremediorik izango
apustu hori onartzea baino. Ez dakigu zehatz-mehatz noiz gertatuko den hori, baina guztiz sinetsita
gaude. Hori da ezker abertzaleak
bere diskurtsoan trasmititzen
duen ziurtasuna eta konbentzimendua. Zutik Euskal Herria
prozesutik eratorritako ondoriorik indartsuenetariko bat da hori.
Aldaketa politikoak herritarren inplikazioa eskatzen duela esan duzue.Baina nola egiten da hori?
Hori da zailena. Hiritarrek ilusioa behar dute, baina ilusioa izateko, ikusi behar dute baldintzak
badaudela, eta baldintza horiek
sortzea eragile politikoen erantzukizuna da. Ilusio horrek olatu
bat sor dezake, herri honetan
badagoelako masa kritiko nahi-
Euskal Herria ‹ Harian
koa aurrera egiteko. Baina ilusioa pizteko, beste elementu
batzuk desagertu behar dira, elementu errepresiboak, tarteko.
Gizarte batentzako sekulako
higadura delako horrelako errealitate batekin egunero borrokatu
behar izatea. Elorrion, adibidez,
hamasei preso ditugu, eta herri
batentzat, halako egoera batekin
bizitzea oso gogorra da. Errealitate horrekin lehenbailehen amaitzeko, indar guztiak ipintzen ari
gara.
Aukera guztiak daude irekita datozen hauteskundeei begira?
Aukera guztiak ditugu mahai gainean, baina gure lehenengo aukera eta apustua da ezker abertzaleak subjektu elektoral propioa izatea, ezker abertzalea subjektu
propio bat delako, eta bere espa-
«Ilusioa pizteko,
errepresioa eta
bestelako elementuak
desagertu behar dira»
«Nafarroan,
aldaketarako
eskaintza egin behar
da hauteskundeetan»
«Gure lehentasuna da
ezker abertzaleak
hauteskunde-subjektu
propioa izatea»
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
rrua aldarrikatzen duelako. Baina ez dakigu nola gauzatuko den
hori; ez dakigu gutxieneko baldintza demokratikoak izango diren gure aukera hauteskundeetan egoteko. Denborak aurrera
egin ahala bestelako aukerak aztertu eta hartu behar badira halabeharrez, ikusiko dugu. Gure asmoa ez da hauteskunde zerrendetan oharkabean sartzea. Ez da
gure asmoa inoren etxean oharkabean sartzea. Subjektu politiko
bat izan nahi dugu, hori izango
baita gure indarraren erakustaldia. Aldi berean hori izango da
termometro indartsu bat estatuarentzat, erakutsi beharko duelako mugitzeko gaitasuna duen ala
ez.
Zein garrantzi dauka hauteskunde
eremuak ezker abertzalearentzat?
Pisu handia du, noski. Erabat
konbentzituta gaude egin nahi
duguna ez dela bakarrik kalean
egiten, eta bere isla izan behar
duela erakundeetako lanean ere.
Lan instituzionala oso inportantea izango da marko berri baterako urratsak egiteko. Indar subiranisten batuketak isla izan behar
du hauteskundeetan. Lehiak,
maila politikoan, kalean irabazi
edo galdu egiten dira, baina badu
markagailu bat hauteskundeetan. Ez dugu ukatzen hauteskundeetarako prestatzen ari garenik,
baina orain beste lehentasun batzuk ditugu.
Zein da biderik eraginkorrena Nafarroan aldaketa bultzatzeko?
Euskal Herri osorako proposa-
tzen ari garena; hots, indar subiranistak eta aurrerakoiak batzea.
Nafarroa eta EAE estatu arrazoi
bilakatu dira, UPNk eta PSNk
bat egin dutelako batean, eta PPk
eta PSEk bestean. Aldaketa,
beraz, hortik etor daiteke, horren
oinarriak mugitzen baldin badira. Oso urduri ikusten ditugu
UPN eta PP Nafarroan, baita PSN
ere.
Zer-nolako eskaintza egin beharko
litzateke hauteskundeetan?
Nafarroan aldaketarako eskaintza egin behar da. Nafarroan oso
argi ikusten dira aukerak, bloke
autonomista eta bloke aurrerakoia edo subiranista oso argi daudelako. Gakoa da ados jartzea
aldaketa politiko eta sozialerako
oinarrien inguruan. Eta denak
ohartzen dira Nafarroan hori
gerta daitekeela. Aurreko hauteskundeetan ikusi zen ezker abertzalea legez kanpo egonda ere
zein izan zen indar korrelazioa.
Hortaz, ezker abertzaleak lortzen
badu hauteskundeetan bere
ekarpena egitea, Nafarroan aldaketa egon daiteke.
Zer dago azken asteetan gertatu diren zaborrontzien erreketen eta bestelako erasoen atzean?
Ez dakigu. Dakiguna da susmagarria dela oso. Izan ere, aspalditik daramagu ETAren jardunik
gabe, eta ezker abertzaleak bere
apustu politikoa egin zuenetik
praktika batzuk desagertu direla
ikusi dugu. Kuriosoa da orain
agertzea horrelako gertaerak,
izaera politikorik ez dutenak, ez
forma aldetik, ez planteamendu
aldetik. Ezin dugu baieztatu edo
ziurtatu horren atzetik gerra zikina dagoela, baina elementu
batzuk elkartzen direnean efektu
domino bat sortzea oso erraza da.
Edozeinek daki halako trastakeria bat eginda egunkari guztietan
aterako dela. Egoera honek balio
izan du oihartzun mediatikoa izateko, eta ezker abertzalearen
apustuak mugiaraziko dituen
eragile guztiak izan dira, hain
justu, guregana jo dutenak esanez gure erantzuna ez dela nahikoa izan. Batzuk beti ari dira bilatzen aitzakiaren bat, hitz bat,
gaitzespenarena. Esaten dugunean halako ekintzek gure praktika
politikoa oztopatzen dutela, edozeintzat ari gara, horren atzean
dagoen edozeinentzat, ez dugulako uste hori egiten duena orain
Euskal Herrian agertzen ari
diren elementu politikoekin bat
datorrenik eta eroso sentitzen
denik. Era berean, erakunde,
alderdi eta alkate batzuen jarrera
arduragabea salatu behar dugu.
Egoera aldatzeak eurengan sortzen duen urduritasunaren sintoma da azken asteetan afera
honen inguruan izan duten jarrera. Batzuk nahiago dute egoera
bere horretan mantentzea.
Erasoen jatorria bat ala bestea izanda, ezker abertzalearen desmarkatzea erabatekoa da?
Bai, erabatekoa da. Eta horrela
adierazi dugu.
de, Marifeli Etxeandia elkarteko
kideak: «Estatuak euskal presoen
egoera etekin politikoak lortzeko
erabiltzen du». Etxerat-eko ordezkariak argi dauka gobernuaren
espetxe politikaren xedea euskal
‘‘
Gaitz larriak dituzten
presoak kartzelan
edukitzea giza
eskubideen urraketa da»
«Euskal gizartea
gaixo dauden presoen
askatasunaren alde
aktibatu behar da»
MARIFELI ETXEANDIA
Etxerat-eko kidea
Marifeli Etxeandia, Ainhoa Baglietto , Miren Arana eta Jose Campos, atzo, Gasteizen emandako prentsaurrekoan. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Etxerat-ek dio «inoiz baino larriago»
daudela gaixo dauden presoak
Estatuak euskal presoen
sufrimendua «etekin
politikoak lortzeko»
erabiltzen duela
salatu du elkarteak
Edurne Begiristain Gasteiz
Gaixotasun larriak eta sendaezinak dituzten euskal presoen egoerarekin «oso kezkatuta» agertu
da Etxerat elkartea. Haien egoerak okerrera egin duela, eta
«inoiz baino larriagoa» dela ohartarazi du, Gasteizen egindako
agerraldian. Gaitz larriak dituzten presoak «baldintzarik gabe»
aske uzteko exijitu du elkarteak,
haiek kartzeletan edukitzea «giza
eskubideen urraketa» dela argudiatuta.
Gaur egun gaitz larriren bat duten zazpi euskal preso daude espetxeraturik: Jon Agirre Agiriano,
Jose Miguel Etxeandia, Jose Ramon Foruria, Mikel Ibañez Oteiza, Gotzone Lopez de Luzuriaga,
Josu Uribetxebarria eta familiak
eskatuta anonimotasunean dagoen gizonezkoa. Guztiak kalean beharko luketela azpimarratu du
Etxerat-ek.
Ordea, larriki gaixo egonda ere,
euskal presoei neurrigabeko espetxealdiak ezartzen zaizkiela salatu du Ainhoa Baglietto abokatuak. Jakinarazi duenez, 2006tik
hona 50 euskal presori baino
gehiagori aplikatu diete Espainiako Auzitegi Gorenaren 197/2006
ebazpena edo Parot doktrina izenarekin ezagutzen den neurria.
Hala egin dute, besteak beste, Gotzone Lopez de Luzuriaga eta Jon
Agirre Agiriano larriki gaixorik
dauden preso arabarrekin. Lopez
de Luzuriagak abuztuaren 11n kalean behar zuen, baina Espainiako Auzitegi Nazionalak erabaki
du 2019ra arte luzatzea espetxealdia. Agirre Agiriano, berriz,
2006an utzi behar zuten aske, baina datorren urtera arte ez da espetxetik aterako.
Mikel Ibañezen kasua ere gogora ekarri du Bagliettok. Gaixotasun larria du presoak —minbizia,
diabetesa eta bihotzeko gaitzak
ditu, besteren artean—, eta duela
bi urte espetxetik atera zen zigorra etxean betetzeko. Aitzitik, Au-
zitegi Nazionalak espetxeratzeko
erabakia hartu zuen duela hilabete, eta Martuteneko (Gipuzkoa)
kartzelara bidali zuen.
Euskal preso horien egoerak
irakurketa juridikorik ez duela azpimarratu du abokatuak. «Izaera
politikoa» du haien aurka hartutako erabakiak, haren hitzetan.
«Gobernuak bultzatutako zigorrak legediaren degradazio hutsa
dira». Halaber, salatu du gaixorik
dauden euskal presoei sistemakoki ukatzen zaiela askatasuna, eta
maiz, presoa «damutzea» bilatzen
dela aske uztearen truke.
Presoen «suntsiketa»
Espainiako Gobernuak euskal
presoen sufrimendua bere alde
baliatzen duela salatu du, bestal-
presoak fisikoki eta psikologikoki
«suntsitzea» dela. Haatik, euskal
presoen aurka ez duela «denak»
balio ohartarazi du.
Hori guztia aintzat hartuta, presoen eskubideen alde mobilizatzeko deia egin die herritarrei: «Ezinbestekoa da euskal gizartea gaixotasun larri eta sendaezinak dituzten preso guztien askatasunaren
alde aktibatzea». Izan ere, Etxerat-en arabera, mobilizazioaren
bidez presoen eskubideak lor daitezke. «Egoera lazgarri eta jasangaitz honekin behin betiko bukatu behar dugu», azpimarratu du.
Horren haritik, euskal presoen
osasun asistentziaren alde 768
sendagilek urte hasieran sinatutako manifestuan egindako eskaerak gogora ekarri dituzte Etxerat-eko kideek. Adierazpen horretan, besteak beste, administrazio
publikoei, espetxe agintariei eta
instantzia judizialei esaten zaie
osasun asistentzia egoki eta duina herritar guztiei «inolako bazterketa edo ezberdintasun gabe»
bermatzeko beharra dutela. Era
berean, presoak, «espetxe politiken gainetik», edozein herritarren «kalitate bereko osasun integralerako eskubidea» duela dio
agiriak.
Gaixotasun larriak dituzte Gotzone Lopez de Luzuriaga eta Mikel Ibañez euskal presoek, eta senideak «minduta eta kezkatuta» daude
ahaideen osasun egoerarekin. Espetxean osasun asistentzia egokirik ez dutela jasotzen salatu dute.
«Bahituta dago, osasun arretarik gabe»
E.B. Gasteiz
H
aserre eta etsituta daude
gaixotasun larriak dituzten euskal presoen
senideak. «Minduta eta kezkatuta». Hala dago Jose Inazio Lopez
de Luzuriaga, Gotzoneren neba.
Bularreko minbizia du Aguraingo (Araba) presoak, eta 21 urte daramatza kartzelan. Kalean beharko luke jada, baina 2019ra arte luzatu berri diote espetxe zigorra.
«Oso gaizki jaso dugu albistea, ez
genuen espero». Ezintasuna sen-
titzen dutela aitortu du. «Ezustekoa izan da. Zigor osoa betea du,
minbizia dauka... Zigorra luzatzea ez da gizartiarra». Jose Inaziok argi dauka «arrazoi politikoak» daudela neurri horren atzean.
Espetxean duen osasun asistentzia ez dela egokiena salatu
du, gainera. «Preso dagoen pertsona batek ez du askatasunik,
baina gainerako eskubideak izan
beharko lituzke, osasun eskubidea tarteko. Ordea, Gotzonerekin
ez da hori gertatzen. Bahituta
dago, osasun arretarik gabe».
Azaldu du ebakuntza batean gongoilak kendu zizkioten arren
erradioterapia sesioak jasotzeko
eskumuturrak jartzen dizkiotela,
eta beso batean min handia izaten duela. Baina ez hori bakarrik:
ginekologoa bisitatzera doanean
poliziak aurrean izaten dituela,
Valladolideko espetxean bere historia klinikoa ez dutela, eta aldian
aldiko kontrolak egiteko zailtasunak izaten dituela salatu du.
Gotzoneren egoerarekin kezkatuta dago familia. «Azken bola-
dan oso gaizki ikusten dugu».
Kartzelan dagoen senidea sufritzen ikusteak «jota uzten» dituela
onartu du.
«Adarra jotzea izan da»
Mikel Ibañez Elgoibarko (Gipuzkoa) presoarentzat latza izan da
berriro kartzelara itzultzea.
2009tik etxean ari zen betetzen espetxe zigorra, oso larri zegoelako,
baina, abuztuaz geroztik, Martuteneko kartzelan da berriz. Uztailean, gainera, bihotzekoa izan
zuen, eta Donostiako Ospitaleko
Zainketa Intentsiboetan ingresatuta egon zen. Haren osasun egoera ez dela egonkorra dio semeak,
Kepak. «Berriro kartzelan sartzea ardarra jotzea izan da, errespetu falta handia». Aita ere «suminduta» dagoela azaldu du.
Aitaren egoera Espainiako Gobernuaren espetxe politikaren
adibide argia dela esan du: «Presoen higadura fisikoa eta psikologikoa bilatzen dute». Urte hauetan guztietan ez dutela erakunde
eta alderdi nagusien babesik izan
salatu du, halaber.
Aurrekontuen balizko
babesarekin «xantaia»
egitea egotzi dio PSEk EAJri
Eusko Jaurlaritzaren
gainetik pasatzea
leporatu dio Jose
Antonio Pastorrek
alderdi jeltzaleari
Erredakzioa Donostia
Jose Antonio Pastor Eusko Legebiltzarreko PSE-EEko eledunak
«mehatxu doinua» sumatu du Iñigo Urkullu EAJko EBBko presidentearen hitzetan ohartarazi
duenean EAJk 2011ko Espainiako Gobernuko aurrekontu orokorrak soilik babestuko dituela Gernikako Estatutua bere osotasunean beteko duela hitz ematen
badio. EAJ «xantaia» egiten ari
dela iruditzen zaio, baita «defentsan jokatzen» ari dela ere. Nolanahi ere, ez du gaizki ikusten
EAJk jarrera hori izatea, haren
ustez garrantzitsuagoa baita Espainiako gobernabilitatearen
alde aurrekontuak negoziatzeko
prestasuna agertu izana. Baina
argi utzi du «xantaiak» ezin duela
betiko izan, eta ezin dela erabili
Eusko Jaurlaritza «belauniko»
jartzeko.
Horrela erantzun zion atzo Pastorrek Urkulluri Radio Euskadin
emandako elkarrizketa batean.
Bezperan, EAJko EBBko buruak
jakinarazi zuen bere alderdiak ez
zituela Espainiako Aurrekontuak babestuko Espainiako Gobernua Gernikako Estatutua betetzera ez bazen konprometitzen.
Urkulluren hitzen ildotik, Josu
Erkoreka EAJko diputatuak
herstura areagotu zuen atzo,
gehituz Espainiako Gobernuak
nahiko babes ez bazuen 2011ko
aurrekontuetarako, «nahitaez»
hauteskundeak aurreratu beharko zituela. «Arduragabekeria litzateke legealdia bukatzea aurrekontuen luzapen batekin».
Erkorekaren azken adierazpen
horiei, ordea, garrantzia kendu
die Pastorrek; haren ustez, Jose
Luis Rodriguez Zapateroren gobernua « tentsioan» edukitzeko
hitzak baizik ez baitira. Haren
arabera, EAJk sinetsarazi nahi
du «Euskadiren» interesen defendatzaile bakarra dela. Nabarmendu du, ordea, PSE-EEk ere autogobernua osotasunean betetzeko
apustua egiten duela. Baina, Pastorren ustez, EAJk Gernikakoa
baino harago joan nahi du Estatutua garatzeaz ari denean, «Ibarretxe planaren antzeko zerbait» sustatu. Horrelakorik ez dutela onartuko argi utzi du.
Enplegu Politika Aktiboen Es-
kumenari dagokionez, PSE-EEko
eledunak salatu du jeltzaleek
«hizkera engainagarria eta bihurria» erabiltzen dutela. Pastorren
ustez, alderdien interesak «Euskadirenak» baino lehenago ematen dituzte. «EAJri ez zaio gustatzen gobernu sozialista izatea Enplegu
Politika
Aktiboak
Euskadiratuko dituena». Hori da
benetako arrazoia, PSE-EEko eledunaren erranetan.
Aurrekontuen babesaren ordainetan EAJk Estatutua osorik
betetzea eskatzen duenean, Pastorrek uste du PSE-EE eta Lopezen gobernuaren gainetik pasatu
nahi duela. «Ematen du ahaleginak egiten duela alderdi sozialista hemen dagoela ageri ez dadin,
‘‘
PSE-EEk eta Eusko
Jaurlaritzak erabakitzeko
gaitasuna izanen dute
negoziazioan»
JOSE ANTONIO PASTOR
PSE-EEko eleduna
«Arduragabekeria
litzateke legealdia
bukatzea aurrekontuen
luzapen batekin»
Alderdi sozialista eta EAJren
arteko adierazpen horietan, PPk
ere zeresana izan du. Mariano Raxoi PPko buruak aurrekontuen
truke eskumenik ez ematea eskatu dio Zapaterori, «aurrekontuak
aurrekontuak» direlako. Leopoldo Barreda Araba, Bizkai eta Gipuzkoako PPko eledunak, berriz,
Lopezengana jo du, eta Zapaterorekiko EAJ egiten ari den «zirkuitu laburra» bukatzeko eskatu dio.
Haren ustez, EAJk Eusko Jaurlaritza hondatu besterik ez du nahi.
Jose Antonio Pastor PSE-EEko eleduna. ALFREDO ALDAI / EFE
EKONOMI JARDUEREN GAINEKO ZERGA
Martxoaren 10eko 2005/2 Foru Arauaren 100.3 artikuluan xedatutakoa betetzeko, 2010 ekitaldiko likidazioak
jasotzen dituzten Bizkaiko Lurralde Historikoko Ekonomi Jardueren gaineko Zergaren Erroldak (Bilbao, AbantoZierbena, Basauri, Barakaldo, Durango, Mallabia, Portugalete, Zierbena eta Santurtziko udal kuotak izan ezik)
jendaurrean erakutsiko dira irailaren 1etik 15era bitartean, udal kuoten zerrendak zein bere Udaletxean, eta
kuota guztiak batera Bizkaiko Foru Ogasunean (Basurtuko Kaputxinoen kalea, 4 –beheko solairua- Bilbao),
zergadunek aztertu ahal izan ditzaten.
Interesatuek, bidezkotzat jo izanez gero, birjarpen-errekurtsoa jarri ahal izango dute Zentsuak Kontrolatzeko
eta Udal Zergak Kudeatzeko Zerbitzuan bertan, edo ekonomia-administraziozko erreklamazioa Bizkaiko Foru
Auzitegi Ekonomiko-Administratiboan, bi errekurtsoak batera ezin aurkez daitezkeela. Bietarako hilabete
bateko epea izango dute, erakustaldia amaitu eta hurrengo egunean hasita.
Ordainketa egiteko borondatezko epea irailaren 10etik urriaren 10era (edo berau egun baliogabea bada, honen
hurrengo egun baliodunera) bitartekoa izango da.
Ordaindu behar dutenek, Bizkaiko Lurralde Historikoaren Zerga-bilketari buruzko Araudiaren 13. artikuluan
araupetutako banku-helbideratzea aukeratzen ez dutenean, dirubilketarako edozein erakunde laguntzailetan
(bankuak, aurrezki kutxak edo baimendutako erakundeak) egin dezakete ordainketa, edo Foru Ogasuneko
Kutxan (banku-txekez, txeke adostuz, edo eskudiruz). Horretarako interesatuarentzako eta erakunde
laguntzailearentzako ordainagiriak derrigorrean eraman behar dira. www.bizkaia.net orialdeko “On-line
ordainketak” gunearen bitartez ere egin ahal izango da ordainketa.
Ezarritako epean zorra ordaindu ezik, zorra ordaintzeko betearazpen-aldia hasiko da, %5eko betearazpenerrekargua gehi berandutza korrituak sortuko direlarik, eta zerga biltzeko premiamendu prozedura abiatuko da
zordunaren ondarearen aurka.
JOSU ERKOREKA
EAJko diputatua
baita Jaurlaritza dena delakoa
dela ere». Baina lehendakariak
EAJ eta Espainiako Gobernuaren arteko negoziazioetan ez duela zertan egonik dioen arren, ziurtatu du PSE-EE ordezkatua izanen dela. PSOE eta PSE-EE
alderdi bakarra direla argi ikusiko da, haren erranetan. «PSEEEk eta Jaurlaritzak erabakitzeko gaitasuna izanen dute EAJk
nahi ez duen arren».
Negoziazioen berririk gabe
Erkorekak jakinarazi duenez, ez
dauka berririk Enplegu Politika
Aktiboen Eskumenari buruz
Eusko Jaurlaritza eta Espainiako
Gobernua egiten ari diren negoziazioen inguruan. Ez daki jarrera hori nola ulertu. «Seinale txarra da. Edo negoziazioak gaizki
doaz edo ongi doaz, baina Eusko
Jaurlaritzak etsi egin du Espainiako Gobernuak historikoki defendatu dituen nahien inguruan». Horrelakorik ez dutela
onartuko ohartarazi du EAJko diputatuak eta gogor salatuko dutela. Gisa berean nabarmendu du
«eskumena murriztuta» iristen
bada aurrekontuen negoziazioen
bezperan horien garapenean era
txarrean eragingo duela.
EJZren gaineko GANBERA-BALIABIDE IRAUNKORRA
2010eko EJZren gaineko Ganbera-Baliabide Iraunkorreko erroldak eta dagozkien kobrantza zerrendak
jendaurrean erakutsiko dira Irailaren 1etik 15era bitartean Bizkaiako Foru Ogasuneko bulegoetan
(Basurtuko Kaputxinoen Kalea, 4 -beheko solairua- Bilbao) eta Bilboko Merkataritza, Industria eta Itsasketa
Ganberako bulegoetan (Gran Vía, 13).
Interesatuek, bidezkotzat jo izanez gero, birjarpen-errekurtsoa jarri ahal izango dute Zentsuak Kontrolatzeko
eta Udal Zergak Kontrolatzeko Zerbitzuan bertan, edo ekonomia-administraziozko erreklamazioa Bizkaiko Foru
Auzitegi Ekonomiko Administratiboan, bi errekurtsoak batera ezin aurkez daitezkeela. Bietarako hilabete bateko
epea izango dute, erakustaldia amaitu eta hurrengo egunean hasita.
PFEZren gaineko GANBERA-BALIABIDE IRAUNKORRA
PFEZren gaineko Ganbera-Baliabide Iraunkorreko erroldak eta dagozkien kobrantza zerrendak (2010. urtekoak)
jendaurrean erakutsiko dira Irailaren 1etik 15era bitartean Bizkaiako Foru Ogasuneko bulegoetan (Basurtuko
Kaputxinoen Kalea, 4 -beheko solairua- Bilbao) eta Bilboko Merkataritza, Industria eta Itsasketa Ganberako
bulegoetan (Gran Vía, 13), interesatuak doazkion datuak ezagutu ahal izan ditzan.
Interesatuek, bidezkotzat jo izanez gero, birjarpen-errekurtsoa jarri ahal izango dute Zuzeneko Zergen
Zerbitzuan bertan, edo ekonomía-administraziozko erreklamazioa Bizkaiko Foru Auzitegi Ekonomiko
Administratiboan, bi errekurtsoak batera ezin aurkez daitezkeela. Bietarako hilabete bateko epea izango dute,
erakustaldia amaitu eta hurrengo egunean hasita.
Ogasun eta Finantza Saila
Departamento de Hacienda y Finanzas
Etorkizunean izango dituzten erronkei aurre egiteko, hiriek egoera
berrietara moldatzeko gaitasuna izan behar dutela dio Fernando Espigak,
Labein-Tecnaliako zuzendariak.
Etorkizuneko hiria:
giza ekosistema
Samara Velte Donostia
B
ilbo, 2050. Hiria, orain
denaren bikoitza, bai
neurriz eta bai biztanlez; jendea, forma eta
kolore guztietakoa; kaleak, kutsaduraz libre. Europako hiri
gehienak horretarako bidea hartzen ari dira, dagoeneko ailegatu
ez badira. 40 urte barru, ezer gutxi
izango da gaur ezagutzen den bezalakoa; hala dio Fernando Espigak (Logroño, Espainia, 1963), Labein-Tecnaliako zuzendariak.
Aste honetan, Donostian izan da,
EHUko udako ikastaroetan; hiri
espazio iraunkorrak sortzeko orduan ekoteknologiak duen garrantziaz mintzatu da.
Jendea gero eta gehiago ari da
hirietan pilatzen. 2007an munduko biztanleen erdia bizi zen hiri
edo herri handi samarretan, eta
2050erako joera hori areagotzea
espero da: biztanleria bikoitzarekin, %70ek hiria izango dute bizileku. Espigaren ustez, horrek derrigorrez aldatuko du jendeak hiriaz duen irudia: «Ezagutzaren
gizartetik sormeneko gizartera
igarotzen ari gara. Etorkizuneko
hiria espazio sortzailea izango da,
non lana, bizitza pertsonala eta
aisialdia leku berean kontzentratuko diren». Azken batean, «hiria
giza ekosistema izango da, gure
ingurune naturala».
Pertsona horien guztien beharrei aurre egitea, ordea, ez da samurra izango. Espigak bi erronka
nagusi bereizten ditu. Alde bate-
tik, energiarena: «Energia hornidura ziurtatuko digun sistema
bat bilatu behar dugu, baina energia horrek karbono gutxikoa izan
behar du». Hori dela eta, helburu
«handinahi» batzuk bete nahi lituzke 2030erako: erabilitako energiaren erdia berriztagarria izatea, %25 nuklearra eta beste %25
erregai fosiletatik aterea.
Bestalde, garapen iraunkorraren erronkari aurre egin beharko
zaio; jendearen ongizatea mantendu eta hobetu behar da, ingurumenaren mugak errespetatuz.
Horren irtenbidea Fritjof Capra
fisikari austriarraren proposamenean ikusten du Espigak:
«Giza ekosistema iraunkor bat
bultzatu nahi badugu, ekosistema naturalengandik ikasi behar
dugu, eta haiek egiten dutena kopiatu. Sistema iraunkorren eredu
ona dira; euren birsortzea bilatzen dute, autonomia dute eta ingurunearen arabera erantzuten
dute, bertako bizitza sustatzearen helburuarekin». Horretarako, ezinbestekoa iruditzen zaio gizarte malgu eta ekologikoagoak
sortzea: malgutasuna, egiturari
eutsiz, ustekabeko aldaketei aurre egiteko; eta ekologia, berrikuntza bere kasa gertatzen den
ingurune bat sortzeko.
Teknologia izango da horretan
elementurik lagungarriena. Espigaren esanetan, batez ere eraikuntzan izan daiteke baliagarri;
«Europako Batasuneko eraikuntzak energiaren %40 kontsumitzen du. Hiriak energia kontsumi-
tzaile handiak dira; energia sortzaile handiak ere izatea da gure
helburua». Horren adibide Zero
eraikinak izan daitezke, kontsumitzen dutena bezainbeste energia edo gehiago sortzen dutenak.
Horretarako teknologia badagoela jada dio Espigak, eta energiaren %5 eta %10 bitartean aurrez
daitekeela: «Ez dirudi asko, baina
Europako Batasuneko energiaren %40az ari bagara, ez da gutxi
ere».
‘‘
Giza ekosistema
iraunkorra nahi badugu,
naturarengandik ikasi
behar dugu»
«Intuiziozkoa izan
behar du teknologiak,
erabiltzaileari moldatua,
ez alderantziz»
FERNANDO ESPIGA
Labein-Tecnaliako zuzendaria
Nanoteknologiaren bidez, berriz, materialak maila molekularrean alda daitezke: «Berez labean tenperatura handian eduki behar den zementua manipula
dezakegu, bero gutxiago behar
izateko; horrela, energia aurreztuko dugu». Zientzia fikzioa dirudien arren, nanoteknologiaren
eta eraikin adimendunen bidez
euren burua konpon dezaketen
adreiluak, eguzki izpiekin zikinkeria jakin bat garbitzeko gai di-
Fernando Espiga EHUko Udako Ikastaroetan, Donostian. JUAN CARLOS RUIZ / ARP
ren fatxadak edo tenperatura automatikoki moldatzen duten
etxeak sor daitezke, energia kontsumoa optimizatuz.
Dena den, Espigak ez du nahi
iraultza teknologikoa hain nabaria izaterik: «Erabiltzailearentzat
ikusezina den teknologia baten
aldekoa naiz, sinpletasuna irudikatzen duena, oharkabekoa.
Gaur egun ez da etxeko tresnarik
erosten eskuliburua irakurri behar badugu. Teknologiarekin
berdin: intuiziozkoa izan behar
du, erabiltzaileari moldatua, eta
ez alderantziz».
Garapena bai, baina neurrian
Garapena, iraunkortasuna… askotan entzuten diren hitzak dira.
Espigaren iritziz, ordea, garapena
ere mugatu beharreko zerbait da:
«Bizi dugun sistema globalizatuan, mundu guztia elkarrekin
konektatuta dagoenean, badago
kaoserako arriskua: aldaketak
oso azkar zabaltzen dira, eta ezustekoei modu egokian aurre egiteko gai ez bagara, sistema osoaren
gainbehera ekar dezakete».
«Ekosistema naturaletan bezala, bizitza bere kabuz sortzen den
hiria behar dugu». Hala ikusten
du Espigak etorkizuneko Bilbo.
Horretarako, ezinbestekoa iruditzen zaio sormena bultzatzea:
«Aniztasuna eta talentua erakartzeko gai diren hirietan sortuko
da ekonomia berria, hor agertuko
da berrikuntza».
Gazte bat hil da auto istripu batean, Corellan
Autoa gidatzen ari zen
gaztea larri zaurituta
dago; guztira bost lagun
hil dira errepideetan
azken bi egunotan
Erredakzioa Iruñea
Atzo 22 urteko gazte bat hil zen
Corella inguruan (Nafarroa)
izandako auto istripu batean.
Ezbeharra goizeko zazpiak inguruan gertatu zen; hildakoa beste
gazte batekin zihoan Errioxa
(Espainia) eta Nafarroa lotzen
dituen NA-6920 errepidetik, bidegurutze batean kontrola galdu
eta zuhaitz baten aurka talka
egin zutenean.
Biktima, gizonezkoa, istripuan
bertan hil zen. Autoa gidatzen ari
zen gazteak kolpe gogorra jaso
zuen toraxean, eta erietxera eraman zuten, Tuterara (Nafarroa).
Dena den, baliteke zaurien larritasunagatik Iruñera eraman behar izatea, Nafarroako Ospitalera. Bi gazteak Corellakoak dira.
Istripua gertatutako lekura Corellako mediku talde bat eta Tuterako suhiltzaile talde bat joan ziren, biktimei laguntzera. Nafarroako Foru Poliziak Tuteran
duen polizia etxeko zirkulazio patruila bat aritu zen ondoren inguru horretako zirkulazioa kontro-
latzen. Polizia istripuaren kausak
ikertzen ari da.
Ibilgailuak zuhaitz batekin egin du talka. BERRIA
Bi egunetan, bost hildako
Corella inguruan ez dute ezbehar
gutxi ikusi aste honetan: atzokoarekin, hiru dira ostiralaz geroztik
kilometro gutxiko distantzian
gertatutako istripuak, eta bost,
haietan hildako pertsonak.
Asteburu honetan eta datozen
egunotan zirkulazio handia espero dute Euskal Herriko errepideetan, oporretako itzulera dela medio. Foruzaingoak ohartarazi du
abiadura eta alkoholemia kontrol
gehiago ipiniko dituela. Tentuz
gidatzeko eta zirkulazio arauak
betetzeko eskatu du.
‹ Publizitatea
Bikoteen erantzunkidetasunaren eta zainketaren aldeko kanpaina jarri du
abian Burlatako Udalak, bikoteko kideen arteko berdintasuna sustatzeko
helburuarekin. Kanpainako kita jaso berri du lehen bikoteak.
Etxeko zereginak
adostutako bikoteak
Naiara Elola Burlata
E
rrespetua, berdintasuna, komunikazioa eta
erantzunkidetasuna
izan ohi dira, beste hainbat baldintzaren artean, funtzionatu ahal izateko bikoteek kontuan izan behar dituzten premisak. Burlata erantzunkidetasun
eta zainketaren alde lelopean,
Burlatako Udalak (Nafarroa) bikotekideen arteko berdintasuna
sustatzeko kanpaina jarri du
abian. Udalak duela zenbait aste
aurkeztu zuen egitasmoa, eta
atzo jaso zuen lehenengo bikoteak: Burlatako Jauregian ezkondu
ziren Iñigo Iriarte eta Andoni Astrain izan dira erantzunkidetasunaren kita jaso zuten lehenak.
Ohi denez, benetan urduri zeuden Iriarte eta Astrain. Jende andana bildu zen duela gutxi eraberritutako jauregiaren inguruan.
Biak zuriz jantzita, jakitun ziren
zein garrantzitsua zen ematen ari
ziren pausoa. Behin ezkontza aretora sartu eta elkarri maitasuna
eta errespetua agindu ostean,
Arantza Ruiz Burlatako Udaleko
zinegotziak erantzunkidetasunaren kitaren berri eman zien.
Ruizek azaldu duenez, izatezko
bikote eta ezkondu berriei zuzen-
G Hitzarmena
Bizikidetza
onerako
Hitzartzen dugu:
Libreki eta elkarren arteko
adostasunez elkarrekin bizitzea
erabaki dugu,eta elkarrekikotasunean oinarrituriko bidezko
harremana finkatu nahi dugu.
1.Etxeko lanak,zainketak,familiaren ardurak eta denbora
erdibanatu eta partekatzea,
etxearen barruan zein kanpoan.
2.Elkarren beharrak errespetatzea,espazioa eta denbora
berdintasunez banatzea.
3.Negoziatzea gatazkak konpontzeko,inposaketa eta menpekotasuna ekiditeko.
4.Inolako indarkeriarik ez
onartzea gure harremanean,ez
eta gure familiekin ez eta semealabekin ere.
dua dago, bereziki, kita. «Gure
helburua bikoteen elkarbizitzan
berdintasuna sustatzea da», jakinarazi du. Xede hori erdiesteko,
erantzunkidetasunaren kitak honako elementu hauek ditu: bizikidetza hitzarmena, etxe baten planoa, bi etxeko zapatila pare eta
CD bat. «Lau objektu horien bitartez irudikatu nahi izan ditugu
elkarbizitzaren gakoak», azaldu
du Ruizek.
Zinegotziaren arabera, «bizikidetza hitzarmenean bikoteetan
berez jakintzat ematen diren
akordioak berresten dira: elkarren beharrak errespetatzea edota espazioa eta denbora berdintasunez banatzea». Iriartek eta Astrainek irri artean sinatu zuten
hitzarmena. Dena den, Ruizek
argi utzi zien —bera zen bikotea
ezkontzearen arduraduna— hitzarmena sinatzea borondatezkoa zela.
Baina ezkontza aretoan zeuden
ehun lagun inguru haiek gehien
aztoratu zituena etxearen planoa
izan zen. Bikote ezkondu berriak
planoa jaso zuenean, Burlatako
zinegotziak ospakizunera gonbidatuta zeudenei ere bat hartzeko
eskatu zien.
Etxebizitzako plano horretan,
etxeetan izan ohi diren eginbeharrak irudikatzen dira. Hala, bikotekide bakoitzak hautatutako koloreko eranskinak planoko zeregin bakoitzean itsatsi behar ditu,
Burlatan atzo ezkondu zen bikotea, etxeko planoa erakusten. J. MANTEROLA / ARP
era horretan hitza betetzeko konpromisoa hartzen dutela. «Arinkeria dirudien arren, gure egitasmoaren bitartez bikoteak kontzientziatzea erdietsi dugu;
badirudi lortzen ari garela», adierazi du Ruizek.
Burlatako bikoteek, izatezko bi-
koteek eta elkarrekin bizi direnek
jasoko dute erantzunkidetasunaren kita, nahi izanez gero. Bikoteetan berdintasunera iristeko oinarriak emanda, hori guztia praktikan jartzea falta da. 999 kit gelditzen dira banatzeko: beste 999 aukera berdintasunera egiteko.
685
NEB prest dago bozetan
Batzarrerekin aurkezteko
pTrebiñun erretako hektareak. Ostegunean Trebiñun sortu zen suteak
685 hektarea erre ditu guztira. Labore
landak izan ziren kaltetuenak: 411
hektarea erre ziren. Gainontzean, arbolak eta sasiarteak erre zituen suak.
Ostegunean sortu zen sua, eta zazpi
bat ordu iraun zuen suteak, menpean
hartu zuten arte. Poliziak uste du barbakoa batek eragin zuela sutea.
IRUÑEA › Nafarroak «aldaketa ezkertiar ez
abertzalea» behar du NEBeko koordinatzaile
nagusi Jose Miguel Nuinen arabera. Horretarako, Batzarrek bozetan NEBekin batera koalizioan joan nahi badu, atea irekia daukala adierazi
du. Nolanahi ere, Nuinek gaineratu du orain zein
lekutan jarriko den erabaki behar duela Batzarrek: «Ezkertiarren edo abertzaleen» tokian.
Bilboko Konpartsek politikari
batzuen zerikusia salatu dute
9,24
BILBO › Espainiako Auzitegi Nazionalak Aste
pLanda eremua sustatzeko Jaurlaritzaren laguntza, milioi euroan.
Eusko Jaurlaritzak 9,24 milioi euroko
diru sail bat jarriko du landa eremua
sustatzeko eta garatzeko, Erein programaren barruan. Irailaren 28an
amaituko da laguntza horiek eskatzeko epea.
Nagusian debekatutako ekitaldien harira, Bilboko Konpartsek salatu egin dute politikari
batzuek erabakian izan duten zerikusia. Konpartsek adierazpen askatasunaren aldeko apustua
egiten dutela gogorarazi dute, eta azaldu dute
guztiak eskubide horren alde agertuko balira
festak askoz lasaiagoak izango liratekeela.
‘‘
Sarkasmo hutsa da ezker
abertzaleak PSE-EEri
bide soilik politiko
eta demokratikoak
jarraitzeko eskatzea»
JOSE ANTONIO PASTOR
PSE-EEko bozeramailea
«Argi dago ostiraleko
ekitaldia Batasunak
antolatu zuela, estatuaren
eta terroristen arteko
negoziazioa sustatzeko»
Elkarretaratzea, atzo, Arenako hondartzan. J.HERNAEZ / ARP
Arenako hondartzatik
area kentzea salatu dute
LEOPOLDO BARREDA
EAEko PPko bozeramailea
Atzo Gasteizen istripua izan zuen tranbia. DAVID AGUILAR / EFE
Kamioi batek tranbia bat
jo,eta zortzi lagun arin
zauritu dira Gasteizen
Erredakzioa Gasteiz
Hondakinak biltzeko kamioi baten eta tranbia baten arteko
istripua gertatu zen atzo Gasteizen, eta zazpi lagun zauritu ziren. Lakua auzoan jazo zen ezbeharra, 10:30 aldera, Wellingtongo Dukearen kalean. Lehen ikerketen arabera, kamioiaren
gidaria oharkabetu egin zen, eta tranbiaren kontra joan zen;
kolpearen ondorioz, tranbiaren bost bagoietatik hiru bidetik
atera ziren, eta katenaria ere kaltetu egin zen. Zauritutako zortzi lagunetatik, lau istripuaren lekuan bertan artatu zituzten
—haien artean zen tranbiaren gidaria—, eta segituan utzi zituzten joaten. Beste lau zaurituak erietxetara eraman zituzten, baina ez daude larri. Lau zauritu horietatik bat zen kamioiaren gidaria; antsietate koadro bat zuela azaldu du Gasteizko Udalak. Gainerako hiru zaurituek kolpeak dituzte;
haurdun dago haietako bat. Santiago Ospitalera eraman zituzten bi, eta beste bi Txagorritxu erietxera.
Bidetik ateratako tranbiaren bagoiak jaso bitartean, Ibaiondo eta Euskal Herria geltokien artean zerbitzurik ez duela
emango jakinarazi du Euskotrenek.
MUSKIZ › Bilboko portuko dragatze lanak salatu
zituzten atzo Arenako hondartzan. Muskizko
Udalak eta Arenako Hondartza Desagertzearen
Aurkako Plataformak antolatu zuten protesta.
Hondartzatik bi kilometro eskasera egitekoak
dira dragatze lanak. Hondartza «itsaspeko
harrobi» bihurtuko dela eta milioika metro kubo
area aterako dituztela salatu dute.
Irudia qDonostia
Galdutako mendizale bat
salbatu dute Lesaka inguruan
A-8a gauetan itxiko dute,
Supersurreko lanetarako
BILBO › Supersurreko Portugalete-Trapagaran
zatia eta Trapagarango zubibidea egiteko, hainbat gauetan itxi edo estutu egingo dute A-8
errepidea aste honetan. Bidea 23:00etatik
05:00etara itxiko dute, astelehenetik ostiralera,
Ortuella-Portugalete eta Max Center artean.
Larunbatean ere bide batzuk itxiko dituzte,
22:00etatik 08:00etara bitartean.
j
batu zuten ostiral gauerdian. Beste hiru lagunekin Aiako Harrira (Gipuzkoa) joan zen mendizalea; haiek hartutako bidetik ez, beste batetik
jaitsi zen, eta galdu. Lesakan (Nafarroa) aurkitu
zuten, San Anton urtegitik lau bat kilometrora.
Onik zegoen, baina Irungo erietxera (Gipuzkoa)
eraman zuten badaezpada ere.
Laburrean
LESAKA › Larrialdi zerbitzuek mendizale bat sal-
URUMEAKO AUTOBIA, DONOSTIARAINO
Bihar irekiko dute, ibilgailuentzat, Astigarragatik
Donostiarako Urumeako autobiaren zatia; baina
asteburu honetan oinezkoek eta bizikletazaleek
estreinatu ahal izan dute. Atzo ireki zuten horientzat, eta gaur ere ibili ahal izango dute bertatik,
09:00etatik 15:00etara bitartean. Datorren urtean ireki asmo dute autobiari falta zaion azken zatia, Urnieta eta Andoain artekoa. Hura amaitzean,
N-1 errepidetik Donostiarako bidea egin ahal
izango da GI-41 autobian barrena. A.CANELLADA / ARP
Publizitatea ›
Mundua ‹ Harian
Irakeko gerra
amaitutzat joz,
agindutakoa
bete duela
dio Obamak
AEBetako soldaduen
erretiratzeak
indarkeriaren gorakada
eragin duela eta,
alerta egoeran dago Irak
Erredakzioa
Soldadu estatubatuarrak, hainbat kazetarirekin hizketan, atzo, erasoa gertatu berritan, Khosten. SHAH NOORANI / EFE
NATOk Afganistanen dituen bi
baseri egin diete eraso talibanek
Nazioarteko soldaduek aurre egin diete
talibanei, eta kontraerasoan 24 ekintzaile
hil dituzte Pakistango mugatik gertu
Informazioaren truke bere gobernukideek
CIAren dirua jaso dutela ukatu du Karzaik
Ixiar Zubiaurre
Ekintzaile talibanek NATO Ipar
Atlantikoko Itunaren Erakundeko bi baseri egin zieten eraso atzo
Afganistanen. Nazioarteko soldaduek, dena dela, aurre hartu
zieten, eta erasotzaileetatik 24 hil
zituzten kontraerasoan. Haietako batzuk ere atxilotu zituzten.
Khost probintziako baseak hartu
zituzten jomugan talibanek atzokoan; Pakistango mugatik gertu
dauden Chapman eta Salerno baseak, zehazki. Soinean lehergaiak zituztela inguratu zituzten;
haatik, haiek zartarazi aurretik
atzeman zituzten. NATOko soldaduak onik atera dira, iturri militarrek jakinarazi dutenez.
Zabiula Mujahid talibanen bozeramaileak bere gain hartu zituen erasoak, haiek gertatu eta
gutxira. Haren hitzetan, 28 ekintzailek hartu zuten parte operazioan, soinean lehergaiak eta
hainbat kalibretako armak zituztela. Chapman eta Salernoko ba-
seez gain, talibanen bozeramailearen arabera, ekintzaileek Mariza, Magulgi eta Tarkhobiko base
militarrei ere egin zieten eraso.
Horiek, baina, ez dituzte baieztatu NATOko agintariek.
Khost probintzian indar handia dute talibanek —paxtun etniakoak dira nagusi han, eta tali-
banek haien babesa dute oraindik ere—; hori dela eta, maiz izaten dira ekintzaileen eta nazioarteko indarren arteko borrokak
mugalde hartan. Hala, besteak
beste, ez da Salernoko basearen
aurka eraso egiten duten lehenengo aldia. Hilaren 14an, hiru
haur hil zituzten misilekin. Iazko
maiatzean, berriz, zazpi lagun
hil eta hogeitik gora zauritu zituzten.
Adituek uste dute, halaber, talibanen jarduteko modua aldatzen
ari dela; gerrillaren gisan hasi
dira erasotzen, eta, beraz, zailago
egiten ari zaio nazioarteari haiei
aurre egitea.
Uruzgan probintzian ere, bes-
Kabulgo eskola batean gas toxikoa isuri
dute, eta hogei neska intoxikatu dituzte
Kabulgo institutu batean gas toxikoa isuri zuten atzo, eta,
hura arnasteagatik, gutxienez hogei ikasle eraman zituzten
ospitalera, intoxikatuta. Emakumezko ikasleak dira denak. Zabiula Asmati institutuan gertatutakoa, dena dela, ez da emakumezko
ikasleen aurka egin den eraso bakarra. Duela lau egun, besteak
beste, hiriburuko beste eskola batean gasa isuri zuten. Ordukoan
40 ikasle pozoitu zituzten. Gisa horretako beste hainbat eraso gertatu dira azken hilabeteetan.
Orain arte ez ditu inork eraso horiek bere gain hartu. Agintariek
uste dute, baina, talibanak daudela horien atzean. Agintean egon
ziren artean (1996-2001), izan ere, debekatu egin zieten emakumeei eskolara joatea. Agintetik egotzi zituztenetik, halaber, maiz
egin dituzte neskek ikasten duten eskolen aurkako erasoak.
D
talde, polizia postu baten aurkako
atentatua egin zuten talibanek.
Bi zibil hil eta beste bi zauritu zituzten, ondorioz. Poliziei ez zieten
kalterik egin ekintzaileek.
Aurtengo lehen sei hilabeteetan, indarkeriaren ondorioz, 1.013
zibil hil dira Afganistanen. Iazko
datuekin alderatuz, %24 handitu
da kopurua, NBE Nazio Batuen
Erakundeak emandako datuen
arabera. Urtea hasi zenetik, guztira, 2.800 lagun hil dira.
CIAren informatzaileak
Hildako zibilen kopuruak gora
egin izanak kezkatzen du Hamid
Karzai Afganistango presidentea. Hala, adierazi du The New
York Times egunkari estatubatuarrak herenegun jakitera
emandakoak arreta desbideratu
besterik ez duela egiten «garrantzitsuagoak diren auzietatik». Informazioaren truke, Afganistango Gobernuko kideek CIAren dirua jaso dutela eman du argitara
egunkari horrek. Karzaik ukatu
egin du.
«Halako salaketekin ez dira indartzen terrorismoaren aurkako
aliantzak. Ez du laguntzen Afganistan legean oinarritako herrialde bilakatzen», adierazi du presidenteak, eta gaineratu du bere gobernukideen aurkako salaketek
ondorio txarra baino ez dutela
eragiten alor horietan.
«Presidentetzara lehiatzen ari
nintzela, Irakeko gerra amaituko
nuela agindu nuen. Presidente
gisa, horixe ari naiz egiten». Etzi
joko dute amaitutzat AEBek Irakeko gerra, Barack Obama presidente estatubatuarrak atzo gogorarazi zuenez. Halaber, soldadu
beteranoez ez dela ahaztuko gaineratu zuen. Obamak presidentetza eskuratu zuenetik, 90.000 soldadu erretiratu dituzte Iraketik.
Gerrarako azken soldadu taldea
hil honetan bertan atera dute.
Orain 50.000 besterik ez dira gelditzen. Irakeko segurtasun indarrak prestatzea izango da haien
ardura.
«Ehunka base militar utzi ditugu irakiarren esku. Toki askotan
hartua dute dagoeneko segurtasunaren kontrola», adierazi du
Obamak. Datozen hilabeteetan,
dena dela, «terroristen aurkako
operazioetan» laguntzen jarraituko dutela adierazi du. «Herrialde
independente eta burujabe guztiek bezala, Irak bere bidea erabakitzeko libre da». Gero, hurrengo
urte amaierarako tropa estatubatuar guztiak etxean izango direla
berretsi du. «Haatik, garrantzitsuena hauxe da: gerraren amaiera gertu da».
Irakeko gerran parte hartu duten soldaduek egindako aitorpena jaso dezaten nahi du Barack
Obamak, baita gizarte zibilean integra daitezen ere. Hala, XXI
menderako Beteranoen Departamendua eratu du.
Mehatxua
AEBetako soldaduen erretiratzeak indarkeriaren gorakada eragingo duela uste du Bagdadeko
gobernuak. Hori dela eta, herrialdearen alerta maila gorenean
dagoela jakinarazi du Irakeko jarduneko lehen ministro Nuri al
Malikik. «Eskura dugun informazioaren arabera, Al Kaedakoak
eta Baazeko kide izandakoak erasoak ari dira prestatzen», adierazi
du Al Malikik.
Joan den asteazkeneko atentatu uholdea ere Al Kaedak hartu
du bere gain. Irakeko zortzi probintziatan eraso suizidak egin zituzten. Koordinatutako erasoak
izan ziren; guztira 64 lagun hil eta
berrehundik gora zauritu ziren.
Hildakoetatik asko poliziak ziren.
Harian › Mundua
Juan Luis Mugertza Bogota
A
n
e
r
a
m
k
Dra
a
e
b
a
g
u
r
r
e
i
g
aurpe
Kolonbian, azken mende laurdenean, bost
milioi lagunek ihes egin behar izan dute
beren etxe eta herrietatik gatazkaren
ondorioz; horietako asko haurrak dira, eta
Bogota hiriburuan hartu dute aterpe.
Mutiko bat Santa Martako autobus geltokian, Bogotan. JUAN LUIS MUGERTZA
zken 25 urteotan Kolonbian hilketak, sarraskiak, mehatxuak
eta izuak bost milioi
inguru pertsona baztertu dituzte.
Horietatik %49 Alvaro Uribe Velez boterean zegoela. Gehienek 18
urte baino gutxiago dituzte. Hamarretik lau ez dira eskolara joaten, eta kalean topatu beharko
dute bizitzeko modua. Umetan
ezagututako lekuak utzi, eta bestelako giro arrotzetan murgildutako babesik gabeko gizaki-mamuak bihurtzen ari dira Kolonbiako ume asko.
Kolonbia da Sudanen atzetik
barne desplazatu gehien dituen
herrialdea. 2009ko datuen arabera, 435.000 lagunek utzi behar izan
zituzten beren herriak, eta beste
leku batera joan. Hala ere, horien
artean badaude 500.000 pertsona,
inguruko nazioetan (Venezuela,
Ekuador…) babesa aurkitu, eta
errefuxiatu izaera lortu dutenak.
Baztertutako pertsona gehienak indigenak eta nekazariak
dira, sarri askotan beren bizilekuek eta lurrek (koka lursailak,
mitxoletak…) garrantzi eta aberastasun handia baitute paramilitar eta Gobernuaren inguruko
enpresari askorentzat. Hori dela
eta, batutako aberastasunaren
zati handi bat horrelako jende
xumeari kendutako lurren bidez
lortzen dute. Estatistikek diotenez, dagoeneko, sei bat milioi
hektarea lapurtu dizkiete milaka
nekazariri. Pertsonen bazterketa
berez gogorra bada ere, emakumeengan duen eragina askoz
handiagoa da. Horiek izan ohi
baitira, gehienetan, bikotekidea
galdu ostean, seme-alaben ardurari aurre egin behar diotenak.
Bertako komunikabideek isilarazi egin nahi dute herrialdearen
errealitate gogorra, baina isilpeko drama horrek nabarmen uzten du gizarte taldeen arteko aldeak gero eta handiagoak direla:
aberatsak aberatsagoak, pobreak
zapalduagoak. Bertako botereak,
bertako Elizak, eta, nola ez, Ameriketako Estatu Batuek eta haien
akolitoen sostenguak ezer gutxi
egiten dute Kolonbiak bakea eta
justizia lor dezan, herriaren minak eta beldurrak zabaldutako
zauria zorna ez dakion.
Azken hiru urteotan, Kolonbian, 38.000 pertsona inguru desagertu dira; Txileko eta Argentinako diktaduran baino hildako
gehiago egon dira. Halarik ere,
inor gutxi gogoratzen da Kolonbiarekin.
Haur desplazatuak
Pinotxo, Zorria, Edgar, Julio Zesar, Maria… lagunak dira eta Bogotako kaleetan ezagutu zuten elkar. Harrezkero, elkarren ondoan
egiten dute lo Parque de los Periodistas izenekoan. Beraiekin batera, badaezpada, tirofijo dago. Oso
txakur leiala da, baina badaki estualdietan haginak erakusten,
Mundua ‹ Harian
Medellingo Santo Domingo auzoa. JUAN LUIS MUGERTZA
eta horrek lagundu egiten die loa
goxoagoa egiten. Gaueko hotzari
aurre egiteko, egunkari orriak eta
kartoi batzuk izaten dituzte tapakitzat. Halarik ere, beti esnatzen
dira hotzak kikilduta; inoiz besteetan baino hotzago, baina beti hotzez. Hori bai, behin esnatutakoan dena batzen dute txukun-txukun, eta soka batez kateatzen
dute kale-garbitzaileek ez eramateko.
Beraien istorioa ez da gurea bezalakoa. Inoiz ez da izan amek
ohera joan aurretik kontatutako
istorioen antzekoa, ipuinetan bukaera beti zoriontsua izan ohi baita, eta ume hauenak inoiz ez baitu
bukaera zoriontsurik izaten.
Batzuek ikasi egiten dute, beste batzuek lan; baina beste askok,
haur hauek bezala, ezohiko zereginetan jarduten dute. Askotan
inguruko kafetegietan sartzen
dira sabela berotze aldera. Horretarako, jendeak edalontzietan
utzitako kafearen hondarra edateko aprobetxatzen dute, baldin
eta bertako langileek modu zakarrean kalera bidaltzen ez badituzte. Dirudienez, haien itxura ez
dute gogoko. Halarik ere, ez dute
inoiz amore ematen, eta hurrengoan ez bada hurrengoan egongo
dira bertan.
Edozein gauza egiteko elkarrekin aritzen dira, eta horrek indarra ematen die. Beraien argotean
talde lana egiteak gallada du izena, eta oso harro daude, gainerako umeen artean horren galdutako laguntasuna oso errotuta dutelako. Beraien eremuak bete
beharreko mugak ditu, eta Simon
Bolivar plazaren inguruan aritzen dira eskean, udatiarren argazki makinen argitxoek eta pauso motelen keinuek usoak uxatu
bitartean. Eta esku ahurra eta
irria lagun, sekulako ahaleginak
egiten dituzte inoiz txiripaz suertatzen den eskuzabal horren eskupekoa jasotzeko. Batutako diru
Emakume bat bere bi seme-alabekin, eskean, Bogotan. J. L. MUGERTZA
behar du Kolonbiako desplazatuen egoera. Horretarako, txistua
irentsi, eta tarte bat hartu du pentsamenduak ordenatzeko-edo.
Haur bat, lotan, Bogotako Simon Bolivar plazako atari batean. J. L. MUGERTZA
apurra arepa, opiltxoak... erosteko erabiltzen dute. Noiz edo noiz
Julio Zesarren aita etortzen da
fruta ematera, eta, horrela, barruko arra asetzeaz gain, zer edo zer
osasuntsua jaten dute.
Lapurreta bizibide
Jateko aukera handirik ez duten
egunetan gasolina pote bat erosten dute, eta jertsearen mahukan
bustitzen dute gero sudur zuloetatik usaintzeko. Gosea baretzen
duenez, ez da aukera txarra, besterik ez badago. Lapurretan gutxitan egiten dute, eta gehienetan
janaria eramaten dute. «Orain
arte inoiz ez gaituzte harrapatu»,
dio Pinotxok harro-harro. Badaezpada, helduei lapurtzen diete,
horrelakoengandik alde egitea
errazagoa baita.
Oilaskoa saltzen duten tabernen bueltan itxaroten egotea izan
ohi dute gogoko, gero erositako oi-
laskoa paperezko poltsa batean
batuta daramatela kolpe egin eta
ziztu bizian hanka egiteko. Horrelakoetan, tirofijok ere izaten du
aukera jateko, sobera dauden hezurtxoak berari ematen baitizkiote. Gauza gehiago ere egiten dute,
38.000 lagun
desagertu dira
azken hiru urteotan
Kolonbian
Paramilitarrek
Julio Zesarren lagunik
onena hil eta haren
etxea erre zuten
esaterako, semaforoetan autoen
haizetakoak garbitu, itzulipurdiak egin edota autobusetan sartu eta abestu. Ez dira oso abeslari
onak, beraiek badakite, baina
hori gutxienekoa da, kontua ahoa
zabaltzea da, eta txanpon batzuk
biltzea.
Bogotako desplazatu gehienak
bezala, gurasoak mendi magaletako komunetan bizi dira.
Beraien etxeetan ez dute argindarrik, ezta urik ere. Gainera, hiriaren erditik oso urruti bizi dira, eta
umeek nahiago dute kale gorrian
lo egin, egunero bazter
auzoetatik etorri baino. Halarik
ere, noiz edo noiz haiek ikustera
joaten dira, ama ez bada aita; guztiek galdu baitute gurasoetako
bat.
Zorria saiatu da bere aitari gertatutakoa kontatzen, baina bukatu aurretik negarrari eman dio.
«Ikaragarria izan zen, hildako
asko egon ziren». Zorriari ez zaio
gustatzen jazotakoa gogoraraztea. Julio Zesarrek, ordea, kontatzeko beharra dagoela uste du.
Haren iritziz, jendeak jakin egin
Heriotza ate-joka
Egun hartan Zesar amarekin zegoen bakarrik etxean; merkatu
eguna zen, eta aita herrira joana
zen. Amak lau seme-alabei kontu
egin bitartean, Zesarrek animaliez arduratu behar zuen. Behi batzuk jezten zegoela, tiro batzuk
entzun zituen, eta kea ikusi zuen.
Ondokoen etxeak erretzen ari ziren. Orduan amak umeak hartu,
eta mendi aldera egin zuten ihes,
eta handik ikusi zuten herrixka
sutan. Ezin izan zuten etxetik
ezer hartu, soinean zeramatena
besterik ez. Ezagun asko akabatu
zituzten paramilitarrek, tartean
Zesarren txikitako lagunik onena; bai, akabatu, zeren eta animaliek ere ez dute merezi horrelako
heriotzarik.
Ea baten bati burua moztu zion
galdetu dio Mariak, inoiz gertatu
izan delako inork norbaiti burua
moztea, eta gero futbolean aritu
izana familiaren aurrean. Keinu
batekin ezetz adierazi du, baina
begiak lausotu egiten zaizkio ordukoan pentsatzean. Orduan
egin behar izan zuten ihes lehenengo aldiz. Harrezkero, beste bitan ere alde egin zuten.
Hala ere, dena ez da sufrimendua ume hauen bizitzan. Batzuetan zaldiko-maldikoetan ibiltzen
dira, eta baita errusiar mendian
ere. Hori bai, orduan ere saiatzen
dira trikimailuren bat egiten ez
ordaintzeko. Horrelakoa da beren
lurra utzi, eta hirira behartuta
etorritako haur desplazatuen bizimodua. Hauek ere laster jabetu
ziren, Bogotara heltzean, zerrendaren amaierari gehitutako beste
desplazatu batzuk izango zirela,
errealitatearen gordinak bestelako dimentsioa hartuko zuela,
nahiz eta umeak izan.
Harian › Mundua
DLaburrak
Tea Partyren ekitaldiagatik
polemika piztu da AEBetan
WASHINGTON › Tea Party mugimenduak ekitaldi bat egin zuen
atzo Lincoln monumentuan,
Washingtonen. Glenn Beck Fox
Newseko aurkezleak eta Sarah
Palin presidenteorde hautagai
ohiak hitz egin zuten. Ez zuten
adierazpen politikorik egin.
AEBak ilunpetik atera behar
duela adierazi zuten. Giza eskubideen aldeko erakundeek Tea
Partya kritikatu dute, ekitaldia
Martin Luther Kingek duela 47
urte I Have a Dream hitzaldia
eman zuen tokian egiteagatik.
Kongon 154 bortxaketa
ikertzea agindu du NBEk
KINSHASA › NBE Nazio Batuen
Erakundeko idazkari nagusi Ban
Ki-moonek Kongon 154 emakumeren bortxaketak ikertzea
agindu du. Uztailaren 30aren
eta abuztuaren 3aren bitartean
gertatu ziren. Banamukira
herrian. NBEko soldaduak herritik 30 kilometrora zeuden, eta
bazekiten Mai Mai gerrillariak
eta Ruandaren Askatasunerako
Indar Demokratikoak han zeudela. Hala ere, abuztuaren 12ra
arte ez ziren herrira joan.
Mexikoko hilketak ikertzen
dituen polizia desagertu da
MEXIKO HIRIA › Mexikon pape-
rik gabeko 72 etorkinen hilketak
ikertzen ari zen polizia desagertu dela eta haren egoeragatik
kezkatuta daudela jakinarazi du
Mexikoko fiskaltzak. Poliziaren
emazteak jakinarazi du asteazkenean desagertu zela, gorpuak
aurkitu eta hurrengo egunean.
Horrez gain, Mexikon 48 lagun
hil zituzten atzo, Acapulcon,
Chihuahuan, Sinaloan eta Ciudad Juarezen.
Ipar Kaukason
hamalau
gerrillari eta
polizia bat hil
dira borroketan
Hildakoetako bat Hasan
Danniilov gerrillaburua
da; aste batean Ipar
Kaukason hil duten
bigarren liderra da
Erredakzioa
Ipar Kaukason hamalau gerrillari eta Errusiako polizia bat hil
dira bi egunez luzatu diren borroketan. Poliziaren bozeramaile Roman Golubevek jakinarazi du
hiru eraso egon direla, bi Kabardino-Balkarian eta beste bat Dagestanen. Horietako batean Hasan Danniilov gerrillaburua hil
zen. Aste batean hiltzen duten bigarren liderra da. Joan den larunbatean Magomed ali Vagarov hil
zuten. Martxoaren 29an Moskuko
metroan 40 lagun hil zituen erasoa prestatzea leporatzen zioten.
Kabardino-Balkariako borroketan bederatzi gerrillari eta polizia bat hil ziren, bi tiroketetan.
Golubevek jakinarazi du hildako
bi gerrillari maiatzean lagun bat
hil eta dozenaka zauritu zituen
erasoa prestatzeagatik ikertzen
ari zirela. Dagestanen, auto batean zihoazen bost miliziano hil zituzten. Poliziak autoa geratu egin
zuen, eta gerrillariek armak atera
eta tiroka hasi ziren.
Txetxenian indarkeria gutxitu
zenetik, inguruko eskualdeetan
areagotu egin da. Errusiako segurtasunburu Alexander Bortnikovek jakinarazi du hilabete honetan 30 gerrillari inguru hil dituztela. Giza eskubideen aldeko
erakundeek adierazi dute Poliziaren tortura, bahiketa eta hilketei
erantzuteko egiten dituztela gerrillariek erasoetako batzuk.
Hainbat lagun, Shakarpur herria uzteko barku batera igotzen atzo, Pakistanen. REHAN KHAN / EFE
Urak eremu gehiago estali
ditu Pakistanen, eta milaka
lagun ari dira ateratzen
Iparraldean urak atzera
egin badu ere,
hegoaldean 5.000 herri
inguru ur azpian gelditu
dira uholdeengatik
Unai Arteaga
Uholdeak Pakistango hegoaldera
iritsi dira. Sindh probintzian urak
herri gehiago estali ditu, eta asteazkenetik milioi bat lagunek euren etxeak utzi behar izan dituzte.
Gobernuaren arabera, Sindhen,
uholdeek 5.000 herri inguru estali
dituzte, eta 3,7 milioi laguni eragin dizkiete kalteak. Horrez gain,
atxilotuta zeuden talibanen talde
batek segurtasun indarretako bi
kide bahitu zituen atzo.
Duela hilabete hasi ziren euriteak Pakistanen, eta horien eraginez sortutako uholdeek herrialde
guztian eragin dituzte kalteak.
Iparraldeko hainbat herritan
urak atzera egin badu ere, orain
uholdeak hegoaldera iritsi dira.
Asteazkenaz geroztik milioi bat
inguru lagunek beren etxeak utzi
behar izan dituztela jakinarazi
zuen Gobernuak herenegun, eta
kopuruak gora egin zuen atzo.
Thatta hirian, biztanleen %80
toki altuagoetara joan da, eta Gobernua lanean ari da herritar guztiek beren etxeak utz ditzaten.
Thatta ondoko Indus ibaiak normalean baino 40 aldiz ur gehiago
darama. Horren eraginez, NBE
Nazio Batuen Erakundeak jakinarazi du ibaiak gainezka ez egiteko eraikitako dikeak hausten
ari direla.
Baina Pakistanen, uholdeez
gain, beste arazo batzuk ere badituzte. Preso zeuden taliban ba-
G Datua
pAEBen erasoa. AEBek eskifaiarik gabeko hegazkinekin lau
taliban hil zituzten atzo, Peshauar probintzian. Washingtonen ustez, talibanen gotorleku
nagusia eta munduko lekurik
arriskutsuena da Peshauar.
tzuek segurtasun indarretako bi
kide baitu zituzten atzo. Polizia
bati pistola kentzea lortu zuten
gerrillariek, eta tiroka hasi ziren.
Polizia bat zauritu, eta bi bahitu
zituzten. Armadak itxi egin zuen
ingurua, eta, hamar orduko borroken ondoren, errenditu egin
ziren. Tiroketetan ez zen inor hil.
Hasiera batean, AEBen Kontsuletxeari erasoko ziotela uste
zuten, baina bahitzaileek ez zuten
kanpotik laguntzarik izan. Herenegun Pakistango zerbitzu sekretuek ohartarazi zuten uholdeen
eraginez arazoak izango zituztela
talde armatuen aurkako borrokan. Horrez gain, Aram Zariq
ekintzaileak adierazi du laguntza
banatzen ari diren atzerritarrei
eraso egingo dietela.
Herritarrek laguntza taldeak
ere kritikatu dituzte. 80 urteko
emakume batek «eskaleak» balira bezala tratatzen dituztela salatu du. Kamioiek janaria bota egiten dietela, eta horrek «lotsa» sentiarazten diela. Egoeragatik
protesta egiteko, Thattako errepidea blokeatu zuten atzo.
‹Kirola
G Partidak
LEHEN MAILA
1. jardunaldia
Atzo
Emaitza
Hercules-Athletic
0-1
Malaga-Valentzia
1-3
Levante-Sevilla
Gaur
Ordua
TB
Espanyol-Getafe
17:00
O.I.
Osasuna-Almeria 17:00
O.I.
Reala-Vila-real
17:00
O.I.
Racing-Bartzelona 19:00 Gol TV /C+L.
Mallorca-Real Madril 21:00
C+E.
Bihar
Ordua
TB
At.Madril-Sporting 22:00
La Sexta
Iker Muniain Athleticekoa, Tiago Gomes Herculesekoarekin lehian, atzo, Rico Perez estadioan jokatutako partidan. MANUEL LORENZO/ EFE
Joko eskasa,emaitza bikaina
Estrategia erabakigarria izan da beste behin
Athleticek irabaz dezan, Llorentek sartu
baitu gola buruz, falta jaurtiketa batean
Hiru puntuak eskuratu arren, erritmo eta
freskotasun gabe aritu dira zuri-gorriak
Haritz Gallastegi Bilbo
Athleticen zaharrak berri. Talde
zuri-gorriak atzo Rico Perezen jokatu zuen partida jarraitu zuten
zaleek gauzak ez direla aldatu
baieztatu zuten. Uda, eguzkia, igo
berri den aurkaria, eta gehienen
kasuan oporrak tarteko egon ez
balira, joan den sasoiko neurketa
baten errepikapena ikusten ariko
liratekeela pentsatuko zuten.
Baina, ez. Rico Perezeko norgehiagoka 2010-2011 sasoiko lehen partida ofiziala izan zen. Udako lagunarteko aspergarri baten
antz handia izan zuen. Antza bakarrik, ordea. Izan ere, puntuak
zeuden jokoan. Hirurak irabazi zituen Joaquin Caparrosek zuzendutako taldeak. Eta, azken batean, horrek balio du. Irakurketa
guztiak azken emaitzaren arabera egiten baitira. «Baloia sartzen
bada, beste guztia bigarren mai-
0
1
HERCULES
ATHLETIC
1 Calatayud
11
21 Cortes
1
23 Pamarot
11
5 Abraham Paz
11
16 Peña
111
18 Fritzler
11
14 Abel Aguilar
11
D
15 Kiko (57. m.)
1
10 Tote
11
24 Tiago Gomes
1
6 DCristian (87.m.) 1
11 Sendoa
1
22 DThormet (71.m.) 1
9 Portillo
111
E. E.Vigo
11
1 Iraizoz
1111
15 Iraola
11
6 San Jose
111
5 Amorebieta
11
40 Aurtenetxe
11
14 Susaeta
1
8 DIturraspe (87.m.) 1
24 Javi Martinez
11
18 Gurpegi
11
11 Gabilondo
11
27 DMuniain (54.m.) 11
2 Toquero
1
7 DD.Lopez (43.m.) 1
9 Llorente
11
E. J.Caparros
11
Gola: 0-1: Llorentek (46. min.). Epailea:
Rubinos Perez. Txartel horiak: Herculeseko Pamaroti eta Abraham Pazi; eta
Athleticeko Gurpegiri, Susaetari, Aurtenetxeri eta Javi Martinezi. Txartel gorria:
Herculeseko Fritzlerri (90. min.), bi txartel hori ikusi ondoren. Bestelakoak:
24.000 ikusle inguru Alacanteko Rico
Perez estadioan, tartean Athleticeko
3.000 jarraitzaile inguru.
lan geratzen da», esaten du teknikari zuri-gorriak. Utrerako entrenatzailea zakur zaharra da, eta
inork baino hobeto daki zerk lasaitzen duen kluba eta zerk ematen dion poza inguruari.
Athleticek 0-1 irabazi zuen. Llorentek egin zuen neurketako gol
bakarra. Igor Gabilondok maisutasunez erdiratutako falta bat baliatu zuen baloia Calatayudek
zaintzen zuen sareetara bidaltzeko. Bigarren zatiko lehen minutuan egindako gola izan zen. Komeni da, ordea, aztertzea golaren
aurretik eta ondoren gertatutakoa ere. Bada aztertzen hasita, ez
dago asko kontatzeko. Zelaian ez
baitzen ia ezer gertatu. Joko txarra egin eta aukera gutxi sortu zituzten talde biren arteko lehia
izan zela esanda nahikoa izango
litzateke. Gainerako guztia betelana izango litzateke. Bi taldeek
egindako lana zehatzago aztertzen hasita, berriz, bestelako ondorioak ere atera daitezke. Bistan
da neurketa bat ez dela nahikoa
talde batek dituen dohainen eta
gabezian berri emateko. Hala ere,
gauza batzuetaz konturatzeko ez
da gehiago behar. Herculesen kasuan, hobe luke lehenbailehen
golak sartzeko aurrelari bat fitxatuko balu —Trezeguet eta Guiza
ditu begiz jota—. Izan ere, golak
sartzeko ardura Portilloren esku
bakarrik lagatzen badu, nekez eutsiko dio mailari. Osasunako jokalari ohiak lan ona egin zuen,
baina ate aurrean eskas aritu zen.
Aukera garbi bi izan zituen, baina
ez zuen asmatu. Iraizozek bikain
egin zion aurren lehen zatiaren
20. minutuan izan zuen aukeran.
Bigarren zatikoan, berriz, atezainak ez zuen lan handirik egin be-
‘‘
Ez da partida ona izan,
baina ondo kudeatu
dugu, eta merezita
irabazi; oso pozik nago»
JOAQUIN CAPARROS
Athleticeko entrenatzailea
har izan. Aurrelariak kanpora
jaurti zuen baloia zuzenean. Herculesen aukera onenak izan ziren. Hamar korner ere izan zituen
alde, baina arrisku gutxi sortu
zuen.
Herculesek gabezia asko erakutsi zituen, baina baita Athleticek ere. Zuri-gorriek ez zuten
etxeko taldeak baino lan hobea
egin. Ezta aukera gehiago sortu
ere. Gola eta Muniainek bigarren
zatiaren erdialdean buruz egin
zuen errematea izan ziren azpimarratzeko modukoak. Gainerakoan, ezertxo ere ez.
Gogotsu eta zelaian ondo kokatuta ekin zioten neurketari zurigorriek. Aurrean presionatuz ez
zioten jokatzen utzi aurkariari.
Dena dela, Athleticen nagusitasunak ez zuen asko iraun. Herculesek baloiaren jabetza hartu
zuen, eta nagusitzen hasi zen. Beldur handirik sartu barik, baina
Athleticek baino gauza gehiago
erakutsiz. Zuri-gorriek, berriz, joan den sasoiko gabeziak konpondu ezinik jarraitzen dutela berretsi zuten. Baloiaren jabetza izateko gabezia ikaragarriak dituztela
erakutsi zuten. Gauzak asko aldatu ezean, hirugarren sasoiz jarraian baloiaren jabetza gutxien
duen Lehen Mailako taldea izango da Athletic. Lehenbailehen
konpondu beharreko gabezia da.
Horretarako, eguneroko lana
egin beharko da, eta baloiarekin
lasaitasuna eta erabaki zuzenak
hartzeko gaitasuna duten futbolarien alde. Gurpegi eta Javi Martinez zelaian dauden bitartean,
nekez lortuko du arlo horretan
hobetzea. Hori bai, bi euskarriak
zelaian daudenean taldeari defentsan ematen dioten sendotasuna
ere ezin du beste euskarri bikote
batek eman. Alde onak eta alde
txarrak ditu nafar biak elkarrekin jokatzen jartzeak. Oreka falta
da, ordea.
Athleticek aste bi izango ditu
lasai lan egin eta zuzendu beharreko hutsegiteak lantzeko. Badago zer hobetu. Bide batez, Gabilondok eta Toquerok ere denbora
izango dute euren lesioetatik osatzeko. Donostiarrak gainkarga
txiki bat dauka, eta aurrelariak,
orkatila bihurrituta. Baina, Rico
Perezeko neurketak ere utzi zuen
gauza onik. Jon Aurtenetxeren
debuta Ligan, esaterako. Gazteak
asko dauka ikasteko, baina pazientziarekin eta lanarekin jokalari interesgarria izan daiteke.
Bestalde, aipatzekoa da Iraizozek
egindako lan bikaina. Atezaina
sasoian dago. Atzo zuri-gorririk
onena izan zen alde handiz. Bukatzeko, ezin utzi aipatu gabe jarraitzaileak. Rico Perezen 3.000 elastiko zuri-gorri inguru zeuden. Ikaragarria.
Kirola ›
Hasi aurretik,
presioa
Garaipen batekin ekin
nahi dio Osasunak,
denboraldi-aurreko
lan eskasak sortutako
kezkak uxatzeko
G Osasuna
Entrenatzailea: Jose Antonio Camacho
s
Ricardo
s
s
Josetxo
Sergio
s
s
Damia
Monreal
s
s
Soriano
Nekunam
s
s
s
Juanfran
Camuñas
Pandiani
s
Aranda
Espainiako Liga
O.I.
17:00
N. Erresuma
(19.800 ikusle)
Alvarez
Izquierdo
G Almeria
Entrenatzailea: Juanma Lillo
s
Diego Lopez
s
s
Michel
s
s
Carlos Garcia Acasiete Jakobsen
s
M’Bami
s
Piatti
s
Bernardello
s
Ulloa
s
Vargas
s
Crusat
Asier Legarda-Iruñea Iruñea
Denboraldi-aurrean itxura kaskarra eman du Osasunak. Jose
Antonio Camachok zuzendutako
taldeak ez du joko onik erakutsi,
eta zortzi norgehiagoketan bost
porrot bildu ditu, bi partida ber-
dindu, eta garaipen bakarra. Itxura onik ez du eman taldeak, eta zaleak ohi baino ezkorrago daude lehen partida ofizialaren atarian.
Almeriaren aurka denboraldiko
lehen hiru puntuak batu eta taldearen inguruko ezkortasuna
baikortasun bilakatu nahi dute
nafarrek. Denboraldi-aurreko lagunartekoek lehiaketa ofizialarekin zerikusirik ez dutela erakusteko ordua iritsi zaio Osasunari.
Lehiaketa hasi aurretik zalantza ugari eragiten ditu Iruñeko
taldeak, eta Juanma Lillok entrenatutako Almeria mendean hartzea komeni zaio zalantzak uxatzen hasteko. Kritikak behar baino lehenago iritsi direla onartu
beharra dago, dena dela. Futbola
erotuta dabil aspaldian, eta lehiatzen hasi aurretik talde baten inguruan halako urduritasuna sumatzea ez da normala. «Lehiaketa ez da hasi, ez dut ulertzen
zergatik diozuen Almeriari irabazteak zenbait aho ixteko balioko duela. Partida asko ditugu aurretik, eta lasaitasun handiarekin aritzea komeni da. Almeriari
irabaziz gero, Txapeldunen Ligarako moduan gaudela esango
dute, eta galduz gero hondamendia izango da batzuentzat, baina
gauza hauek ez ditut ulertzen
nik», esan zuen atzo Camachok,
kazetari batek Almeriaren aurkako partidari behar baino garrantzi handiagoa ematen ziola ikusita. Entrenatzaile espainiarrak ez
du ulertzen lehendabiziko partidatik halako presioa izatea.
Camachok hala nahi ez badu
ere, denboraldi-aurreko partidetako joko mailak ez du inor gustura utzi Iruñean, dena dela, eta
aurkariek ere badakite hori: «Le-
Jose Antonio Camacho, erlojuari begira, denboraldi-aurreko lehen entrenamendua hasi aurretik. VILLAR LOPEZ / EFE
hendabiziko minutuetan jokoan
gailenduz gero, denboraldi-aurreko partidak gogoratu ahal dituzte
Osasunako jokalariek, eta horrek
mesede egin ahal digu», esan du
Lillok partidaren atariko prentsaurrekoan. Almeriako entrenatzaile tolosarrarentzat ere sasoiko lehen partida da, baina gorritxoek udan lortutako emaitza
kaskarrak ikusita, nafarrak estutzeko aukera ez du alferrik galdu
Lillok.
Hargatik, Osasunako jokalarien esku dago azkarregi iritsi zalantzak eta susmo txarrak uxatzeko aukera. Datorren asteburuko atsedenaldiaren ondotik
etxetik kanpo bi partida zail jokatuko ditu Osasunak jarraian:
Real Madrilen zelaian lehendabizi, eta Mallorcaren estadioan
gero. Hilabete barru inguruan
giro gaiztoa izan nahi ez badute,
gaur arratsaldeko aukera ezin
dute alferrik galdu gorritxoek.
Sasoi berrirako bost jokalari fitxatu ditu Osasunak, eta lehenda-
biziko partidarako deialdian bost
horietatik lau sartu ditu Camachok. Azken fitxatua, Lolo, deialditik at utzi zuen atzo nafarren
entrenatzaileak, Sevillatik fitxatutako jokalariak oraindik Iruñean oso denbora gutxi egin duela
argudiatuz. Soriano euskarria
‘‘
Lehiaketa ez da hasi,
ez dakit zergatik diozuen
gaur irabazteak zenbait
aho ixteko balioko duela»
JOSE ANTONIO CAMACHO
Osasunako entrenatzailea
eta Damia hegalekoa deialdian
egoteaz gain, gorritxoen hasierako hamaikakoan ere izango dira.
Eta Asier Riesgo atezainak eta
Dejan Lekic aurrelariak ordezkoen aulkian hasiko dute norgehiagoka.
Camachoren eskaeren ondorioz, atzo, eskuin hegaleko atzela-
ri bat fitxatzeko ahaleginetan ari
zen Osasuna. Sampdoria taldeko
Marius Stankevicius eta Blackburn Roverseko Lars Jacobsen jokalariak asko aipatu dira azken
egunetan, baina azken zurrumurruen arabera, Betiseko Nelson
atzelari portugaldarra da Camachoren azken eskakizuna. 2008an
Benficatik fitxatu zuen Betisek
sei milioi euroren truke, baina Betisek Bigarren Mailan jarraitzen
du, eta, arazo ekonomiko larriak
dituenez, Sevillako taldeak jokalaria beste talderen bati utzi nahi
dio, haren soldata aurrezteko. Camachok ondo ezagutzen du jatorri afrikarreko jokalaria —Cabo
Verden jaiotakoa da—, bere aginduetara izan baitzuen Benfican.
Azken bi sasoietan Betisen eskuin hegalean aritutako bi jokalariak fitxatu ditzake Osasunak,
Damiarenaren ostean Nelsonen
etorrera ere baieztatzen bada. Kataluniarra hasieratik ariko da
gaur eskuin hegaleko atzelari lanetan, Oier Sanjurjoren kaltetan.
‹ Kirola
Egon nahi du, izan nahi du
G Reala
Entrenatzailea: Martin Lasarte
s
Bravo
Lehen Mailara gelditzeko itzuli dela
erakusten hasi nahi du Realak gaur,
Anoetan Vila-reali irabazita
Prieto da zelai erdian toki ziurra duen bakarra;
beste postuetan zalantzak ditu Lasartek
Xabier Lopetegi Donostia
Alde handia dago izatetik egotera. Bi kontzeptu arrunt desberdinak dira, baina hizkuntz askotan,
ingelesez, adibidez, aditz berarekin adierazten dira. Euskaraz, aldiz, ez. Ez dauka zerikusirik egotea, eta izatea. Atzerritar ikasle
askori buruhausteak sortzen dizkien desberdintasuna da. Joan
den ekainaren 13tik, Reala Lehen
Mailan jokatuko duten hogei taldeen artean dago. Gaur arratsaldeko bostetan, Jose Luis Gonzalez Gonzalez epaile espainiarrak
Anoetan baloia jiraka has dadin
agindua ematen duenean, inoiz
utzi behar izan ez zuen lehiaketara itzuliko da ofizialki, hiru urte
infernuan eman ondoren. Eta
hortik aurrera, datozen 38 jardunalditan, Lehen Mailako estatusa
edukitzeaz gain, Lehen Mailako
taldea dela erakutsi beharko du
Realak.
Egia da taldeak ondo merezita
duela dagoen tokian egotea, iragan denboraldian, gehienek denboraldi hasieran espero zutenaren kontra, Bigarren Mailako txapelduna izan zelako. Baina
futbola etengabeko azterketa da.
Lehiaketak ez du barkatzen. Lehen Mailan dago Reala. Albiste
bikaina da, zalantzarik gabe, eta
justizia ukitu bat ere badu, Lehen
Mailak eman diolako bere izatea,
bertan eraiki duelako bere nortasuna, bere mitoak, bere historia,
bere filosofia. Hori du bere eremu
naturala, eta bertan egon nahi du
datorren denboraldian ere, baina
horretarako gutxienez hiru talde
baino hobea badela erakutsi beharko du. Izatea edo ez izatea.
Hortxe dago gakoa. Euskaraz, ingelesez, eta swahiliz. Han eta hemen.
Etxean hasiko du abentura Realak, ilusio handiko giroan, eta
bere zaleen babesean. Igoerak
bazkideen futbol gosea berpiztu
egin du. Ulertzekoa da, azken
hiru denboraldietan amore emateko moduko norgehiagoka dezente ikusi behar izan dituztelako, baina taldearekiko debozioa
ez dute sekula galdu. Merezita
dute orain gozatzea, ahal den bitartean. Azken denboraldietan
baino askoz ere eserleku gutxiago
izango dira Anoetan, 3.000 bazkide berritik gora dituelako klubak
—25.000 bazkide baino gehiago
ditu guztira—. Hori ere albiste zo-
ragarria da, baldin eta taldea laguntzera baldin badatoz, eta ez
soilik lehia politenen edo Cristiano Ronaldo, Messi, Guardiola eta
Mourinhoren distirak erakarrita.
Hasteko, ez du aurkari makala
izango Realak. Europarako sailkapena ematen duten postuetan
ohiko maizterra izan da Vila-real.
Sasoi honetan, aldiz, zeharka sartu da Europako Ligan, Mallorcari
bere arazo ekonomikoengatik
Europako Federazioak (UEFA) ja-
rri dion betoa dela-eta. Hain zuzen ere, Mallorcan denboraldi zoragarria egin zuena da haren jokalari nagusia, Borja Valero, Marchenarekin batera. Gainerakoan,
Realak ondo asko ezagutzen dituen Vila-real B-ko jokalari dotoreekin indartu du taldea: Musacchio, Jefferson, Montero, Marco
Ruben, Oriol… Baloi jabetzatik
abiatuta triskantzak egiteko gai
da Vila-real, kalitate eta eskarmentu handiak dauzkalako postu guztietan. Ohituz joan beharko
dute txuri-urdinek, ez delako Lehen Mailan gaitasun hori duen
bakarra.
Agirretxe, deialditik kanpo
Martin Lasartek erabakita omen
dauka hamaikakoa, herenegun
adierazitakoaren arabera. Osasunari denboraldi-aurrean irabazi
zionarekin ez da aldaketa handirik izango, entrenatzaileak adierazi zuenaren arabera. Hala ere,
zalantza batzuk badaude: euskarrian, Rivas, Elustondo eta Aranburu daude bi postuetako bat eskuratzeko lehian. Litekeena da
Sutilek eta Viguerak udan emandako itxura ona berresteko aukera edukitzea. Viguera polemika
iturri izan zen duela gutxi —aurrelariaz galdetuta, Lasartek kazetariei esan zien jokalariari galdetzeko ea taldean geratu nahi
zuen ala ez—, baina aukera izan
dezake punta erdian jokatzeko.
Zurutuza da beste aukera, osatuta baitago. Aurrean, berriz, talde
ohiaren atea zulatzen saiatuko da
Llorente. Agirretxe —denboraldiaurreko golegile nagusia—, Estrada eta Sarpong deialditik kanpo gelditu dira.
s
s
s
C. Martinez
Ansotegi M. Gonzalez s
De la Bella
s
s
Elustondo
Aranburu
s
s
s
Prieto
Sutil
Viguera
s
Llorente
Espainiako Liga
O.I.
17:00
Anoeta
(32.500 ikusle)
Gonzalez
Gonzalez
G Vila-real
Entrenatzailea: Juan Carlos Garrido
s
Diego Lopez
s
Angel
s
s
Musacchio Marchena
s
s
Senna
s
Cazorla
s
Oriol
Bruno
s
Borja Valero
s
Cani
s
Rossi
Realeko jokalari eta entrenatzaileak, bilduta, denboraldi-aurrean Zubietan egindako entrenamendu batean. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
Hiru urte baino gehiago joan dira Realak Lehen Mailan azken partida jokatu zuenetik. Valentziaren zelaian
izan zen, eta hiruna amaitu zen lehia. Alferrik, Bigarren Mailara jaitsi zen talde txuri-urdina.
Mestallako arratsalde beltz hura
X.Lopetegi Donostia
B
i mila eta zazpiko ekainaren 17 jokatu zuen Realak
azkenekoz Lehen Mailako
partida bat, Mestallan, Valentziaren aurka. Taldeak miraria behar
zuen mailari eusteko. 27 konbinazioetatik, bik baino ez zioten balio.
Valentziari irabazi, eta Sardinero
eta Balaidoseko emaitzen zain
gelditu behar zuen. Miguel Angel
Lotinak jokalariak motibatzen
saiatu zen: «Salbazioa lortzeko
eusteko aukeren %95 dauzkagula
pentsatuta ekin behar diogu norgehiagokari ». Alferrik, ordea.
Iruñeko porrota edo Saviok luzapenean Anoetan huts egindako
penaltia zama handiegia ziren jokalarien eta zaleen buruan.
Hiruna berdindu zuen Realak.
Valentzia «oporrak hartzeko irrikan» zegoen, Quique Flores entrenatzailearen esanetan. Izan ere,
Txapeldunen Ligan sartzea eskuan zuen jada. Saiatu, saiatu
egin ziren txuri-urdinak. Azken
itxaropen arrastoei heldu nahi
egin zieten, baina konfiantzaz ez
ezik, jokoz oso justu iritsi ziren azken jardunaldira. Honako jokalariekin aritu zen Reala: Riesgo; Gerardo, Ansotegi, Victor Lopez, Rekarte; Estrada, Juanito, Garitano,
Savio; Diaz de Zerio, Kovacevic.
Hamaikako horretatik, Ansotegi
eta Estrada dira Realean segitzen
duten bakarrak. Rivas, Aranburu, Labaka, Prieto, Mikel Gonzalez eta Bravo ere taldean zeuden.
Orduko denboraldiaren ispilu
adierazgarria izan zen partida.
Txarra, akatsez jositakoa, eta
arraroa. Bata, atsedenaldian pentsatzen. Bestea, soka lepoan eta
azken zigorra gertu. Reala azkar
aurreratu zen, Garitanoren gol
batekin. Valentziak, buelta eman
zion (2-1). Berdindu egin zuten
txuri-urdinek, baina etxekoek 32koa egin zuen. Luzapenean berdindu zuen Realak. Irabazi izan
balu ere ez zuen ezertarako balio.
Valentziaren hiru goletatik bi, Realak bere atean sartutakoak izan
ziren (Estradak eta Victor Lope-
zek). Realaren azkena ere Morettik sartu zuen bere atean.
Normalean Reala ez da existitzen Espainiako komunikabideentzat, baina orduan bai, nonahi
eman zuten Mestallara joan ziren
zaleen malko eta tristuren berri.
Lehen Mailan 40 denboraldi jarraian eman ondoren, kosta egiten zen jaitsiera onartzea. Hiru
urte, bi hilabete eta hamabi egun
igaro dira, eta taldeak 136 norgehiagoka jokatu ditu Bigarren
Mailan. Gaur, Ingalaterrakoarekin batera, munduko gogorrena
den futbol lehiaketara itzuliko da,
helburu garbi batekin: urte askoan Mestallakoaren antzeko arratsalde beltzik ez egokitzea.
Kirola ›
Txirrindularitza D 2010eko Espainiako Vuelta
Beñat Intxausti q Euskaltel-Euskadiko txirrindularia
Lasai dago Beñat Intxausti. Euskaltel-Euskadi uzteko erabakia
hartuta dauka, eta gai horri ez dio buelta askorik eman nahi.
Etapa garaipen baten esperoan joan da Espainiako Vueltara.
«Ezkutuan egonda,
aukera txikiren bat
eduki dezaket agian»
Unai Zubeldia Donostia
Amaitzera doa bidea, baina ez da
amaitu, eta hasiera bezain amaiera bikaina eman nahiko lioke Beñat Intxaustik (Muxika, Bizkaia,
1988) Euskaltel-Euskadiko urtebeteko proiektuari. Euskal Herriko Itzulian eta Asturiasko Itzulian podiumera igota, eta azken
horretan kirol ibilbideko lehen
etapa irabazita —erlojupekoa—,
ofizialki Igor Antoni laguntzera
joan da Espainiako Vueltara. Baina Euskal Herriko Itzulian ere Samuel Sanchezi laguntzera joanda
igo zen podiumera. Movistar,
Geox, Sky, RadioShack... Talde
askoren izenak agertu dira Intxaustiren izenaren ondoan. Baina berak bakarrik dauka abizenaren izenaren berri. Datorren astean askatuko du korapiloa.
Denboraldi hasiera bikaina egin ondoren, zer sasoi puntutan iritsi zara
Espainiako Vueltara?
Oso ondo nago. Atseden hartu
nuen denboraldiko lehen zatia
amaitu ondoren, eta entrenamendu onak egin ditut gero Vueltara
sasoi betean iristeko.
Apirilean eta maiatzean Euskal Herriko Itzuliko eta Asturiasko Itzuliko
podiumera igo ondoren, zenbateko
karga sartu duzu entrenamenduetan?
Lehenik eta behin, bi astez atseden hartu nuen; oporretara joan
nintzen, txirrindularitza pixka
bat burutik kendu, eta indarberritzeko. Pixkanaka entrenamendu
luzeak egiten hasi nintzen gero,
eta azken aldera entrenamendu
laburragoak baina oso gogorrak
egin ditut.
Entrenamendu gogor horien atzean
serieak, igoera motz baina pikoak,
test bereziak...egongo dira,noski.
Bai. Mendateak igoz eta jaitsiz serie asko sartu ditugu entrenamenduetan. Ez daukat mendate
zehatzik serieak egiteko, baina
etxe aldetik ibili naiz, Dima eta
Barazar inguruan.
Igor Anton ageri da Vueltarako taldeburu gisa. Taldeburua bai, baina
podiumerako taldeburua, Vuelta
irabazteko taldeburua, etaparen
bat irabazteko taldeburua...?
Igor Antonekin Vuelta irabazteko asmoa daukagu, baina hotz jokatu beharko dugu. Txirrindulari
ona da igoeretarako, eta podiumean sartzeko eta etaparen bat irabazteko, behintzat, gai ikusten
dut.
Zuri dagokizunez, hasiera batean
lan egitea egokituko zaizu. Mendiko
etaparen bat edukiko duzu,hala ere,
gorriz margotuta,ezta?
Ez daukat etapa jakin bat markatuta. Azken momentura arte Igorrekin [Anton] egotea izango da
nire lana, erritmo bizia jartzea,
berak amaieran errematea eman
ahal izateko.
Zer emaitzarekin zeundeke gustura?
Niretzat zoragarria litzateke etapa bat irabaztea, baina taldeburuaren ondoan egotea izango da
nire egitekoa. Taldeari dagokionez, berriz, podiuma eta etapa bat
irabaztea dira helburuak.
«Urtetik urtera
pausoak ematen ari
naiz, eta konfiantzaz
gainezka nago»
«Talde on batera
joateko aukera izan
dut, eta aukera hori
baliatu nahi dut»
«Hemendik urte
batzuetara, agian,
lider gisa itzuliko naiz
Euskaltel-Euskadira»
Sailkapen nagusia erabat alboratuko duzu orduan, edo Euskal Herriko
Itzulian bezala, ezkutuko izarra izan
zaitezke?
Bigarren multzo horretan egoteko aukera eduki dezaket. Ezkutuan egonda, aukera txikiren bat
eduki dezaket agian. Askatasun
gehiexeago edukiko dut, eta taktikoki baliatu beharra dago hori.
Igor Anton eta Beñat Intxausti aipatu eta aipatu ari gara,baina hor dau-
de Amets Txurruka,Juanjo Oroz,Koldo Fernandez de Larrea... Aukera
asko dauzkazue taldean.
Talde osoa garela esango nuke.
Igor [Anton], Mikel ]Nieve] eta hirurok gaude mendirako; Amets
Txurruka, Juanjo Oroz... horiek
taldekide finak eta onak dira; eta
Koldo [Fernandez de Larrea] zer
esanik ez. Esprintetarako txirrindulari garrantzitsua izango da.
Vuelta ezagutzen duzu. Iaz 60. postuan amaitu zenuen itzulia, eta bizpahiru etapatan lehen hogeien artean iritsi zinen helmugara.
Bai. Iazko esperientzia hor daukat, eta oraindik gaztea banaiz
ere, aurten aurrerapausoa eman
dut, eta gogotsu nago. Urtetik urtera pausoak ematen ari naiz, eta
konfiantzaz gainezka nago. Etapak ikustera joan gara gainera,
eta ondo ezagutzen dugu ibilbidea.
Lehen begiratuan igotzaileentzat
da aproposa aurtengo Vuelta, 46 kilometro besterik ez baitaude erlojuaren aurka,bakarka.
Ibilbidea, orokorrean, gogorra da.
Igotzaileentzat aproposa da, baina kontuan eduki behar da azken
erlojupekoa 46 kilometrokoa
dela. Oso erlojupeko luzea da, eta
alde handiak egon daitezke.
Podiumeko hiru kosketan izen bana
jartzeko eskatuz gero?
Zaila da orain hiru izen ematea.
Denis Mentxov, Frank eta Andy
Schleck, Carlos Sastre, Igor Anton, Vincenzo Nibali...
Mendiko sei etapa dauzka Vueltak,
eta bi amaiera berriak dira. Hasteko,
nolako igoera da Cotobello?
Igoera gogorra da, eta kontuan
eduki behar da etapa horretan
beste bi mendate gogor igoko ditugula aurretik, San Lorenzo eta
Cobertoria lehen mailakoak. Hor
nekea pilatuko dugu. Azken mendatea, Cotobello, hamar kilometrokoa da, oso gogorra. %8,5eko
etengabeko batez besteko aldapa
dauka. Kilometro batzuetan, gainera, %11-12ko batez bestekoak
ere badauzka. Igoera gogorra da,
aldeak sortzeko aproposa. Hori
izango da Vueltako etapa nagu-
sia. Hamar kilometroko igoerak
dira hirurak, oso gogorrak, eta hirugarren astean sartuta egongo
gara gainera.
Hala ere, Bola del Mundori begira
daude denak, azkenaurreko etapari
begira. Navacerradatik gora, azken
hiru kilometroen batez bestekoa
%11,5ekoa da.
Oso igoera gogorra da hori ere.
Kontuan eduki behar da Navacerrada igo behar dela lehenengo,
eta hortik gora beste hiru kilometro gogor-gogor edukiko ditugula
gero. 2.000 metrotik gora ibiliko
gara, eta gorputzak nabarituko
du hori. Azken-aurreko etapa da
gainera.
Mendiko sei etapez gain, beste etapa askoren amaierak oso bihurriak
dira, hala ere. Malagakoa, Valdepeñas de Jaengoa, Murtziakoa eta Alcoykoa,besteak beste.
Hala da. Etapa askotan daude
zailtasunak amaieran, eta oso
kontuz ibili beharko dugu. Hor se-
gundoak galduz gero, ondoren
zaila izaten da berreskuratzea.
Gorputza puntu-puntuan daukazula adierazi duzu lehen, baina nola
dago burua?
Burua ere ondo dago. Hilabete batzuk badaramatzat Vuelta prestatzen, eta itzuli ona egiteko gogotsu nago.
Taldean jarraituko zenuela, ez zenuela, baietz, ezetz... Zure etorkizunari buruzko zalaparta horrek eraginik izan al du entrenamenduetan?
Tira, pixka bat, agian, bai. Baina
eguneroko lanean murgiltzen
saiatu naiz, gauzak ondo egin ditut eta orain zain nago. Taldean
ez jarraitzeko erabakia hartu
dugu, eta orain jada burua eta
gorputza ondo daude.
Bai zuk eta bai Euskaltel-Euskadik
apustu serioa egin zenuten orain urtebete, baina hasterako amaitu da
proiektua.Zergatik?
Erabaki pertsonala izan da. Oso
gustura egon naiz taldean, baina
‹ Kirola
Txirrindularitza D 2010eko Espainiako Vuelta
Erakustaldi handia
eman du Columbiak
Sevillan, ilargipean
Saxo Bank eta Caisse
d’Epargne uste baino
makalago ibili dira,
eta Mark Cavendish da
Vueltako lehen liderra
U.Z. Donostia
LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
eskaintza onak eduki ditut, eta
taldez aldatzea erabaki dugu azkenean.
Asko hitz egin da zure erabakiaren
inguruan. Diru kontuak daudela
atzean, Eusebio Unzuek babesle berria iragarri eta 24 ordura jakinarazitako albistea izan zela,Geox-ekin hitzarmena oso aurreratuta dagoela...
Zerbaitek min eman al dizu?
Ez, ez. Ez ezerk eta ez inork ez dit
minik eman. Gauza asko irakurri
ditut, eta batzuk ez dakit nondik
irten diren. Baina nik daukadana
daukat eta kito.
Zure erabakian zenbateko eragina
izan du Frantziako Tourreko taldean
sartu ez izanak?
Batere ez. Hasieratik pentsatuta
geneukan Vueltara joatea. Beste
urteren batean Tourrera joatea
espero dut, noski, baina ez, ez,
erabaki horrek ez du inolako eraginik izan.
«Erabaki pertsonala izan da», esan
duzu behin eta berriz.Baina zer dago
erabaki pertsonal horren atzean?
Etorkizunari begiratuta, zer dago
Beñat Intxaustiren buruan?
Koska bat gora egitea. Talde on
batera joateko aukera izan dut,
eta aukera hori baliatu nahi dut.
Eta Euskaltel-Euskadin ez zen posible koska bat gehiago igotzea?
Beste aukera bat sortu zaigu eta
aldatzeko erabakia hartu dugu.
Etxeko atea zabalik geratuko da,
hala ere,ezta?
Bai, bai. Azkenean oso ondo ulertu dute nire erabakia, eta hartueman ona izan dugu EuskaltelEuskadirekin.
Hala ere, Miguel Madariagak gogor
kritikatu du Antonio Vaquerizas zure
ordezkariaren lana. Hori ez zitzaizun
askorik gustatuko...
Horrelako gauzak ez dira gustagarriak, nire ordezkaria laguna
ere badelako. Baina kontu horietan ez naiz sartuko.
Bi aldiz igo zara jada astebeteko
itzuliko podium batera. Etorkizunari
begiratuta,zer egin dezake Beñat Intxaustik?
Goraka jarraitzea espero dut. Urtetik urtera hobetuz noa; aurten
etapa bat irabazi dut, Euskal Herriko Itzulian eta Asturiasen podiumera igo nintzen, eta, orokorrean, gauza garrantzitsuak egin
ditudala uste dut. Hemendik aurrera are gauza handiagoak egitea espero dut. Hurrengo denboraldian itzuliren bat irabaztea
gustatuko litzaidake; Euskal Herrikoa bada, hobeto. Eta Tourrean parte hartzeaz gain, lan ona
egin, eta probak irabazten jarraitu nahiko nuke.
Pentsatzekoa da etorkizun hurbilean taldeburu izatea gustatuko litzaizukeela,noski.Esan duzu etorkizunean, agian, taldeburu gisa itzuliko zarela etxera.
Hala da. Pausoak ematea da helburua, eta hemendik urte batzuetara, agian, lider gisa itzuliko naiz
Euskaltel-Euskadira.
Saxo Bank, Caisse d’Epargne eta
Liquigas. Hiru talde horiek entzuten ziren batean eta bestean. Hiru
talde horiek ziren Espainiako
Vueltako lehen etapa irabazteko
faboritoak, taldekako 13 kilometroko erlojupekoa eurentzat aproposa zelako. Baina Columbiak
itzalean utzi zuen hiru talde horien lana. Hegan ibili zen Mark
Cavendish esprinter handiaren
taldea, eta Cavendish bera da Espainiako Vueltako lehen liderra.
Man uharteko morroskoari esprinta prestatzeko lan zoragarria
egiten du askotan Columbiak, eta
esprintik gabeko prestaketa lanaren parekoa izan zen atzokoa. Lasai antzean ekin zioten lanari, lehen metroetan erotu gabe. Baina
ia 60 kilometro orduko batez bestekoa lortu zuten helmugan. Eta
asko da hori. Esprinta behar luke
gaurko lehen etapak, eta maillot
gorri hori indartzeko aukera izango du Columbiako esprinter handiak.
Ezin da ondorio argirik atera 13
kilometroko taldekako erlojupekotik, baina talde batzuk espero
baino pattalago aritu ziren atzoko
erlojupekoan. Hamar segundo
galdu zituen Liquigasek, etapa
irabazteko faboritoen artean bazegoen ere, baina Vuelta irabazteko faboritoen artean denborarik
onena lortu izanaren poza edukiko du Vincenzo Nibalik. Saxo
Bankek hamabi segundo galdu zituen, eta kolpea da hori Fabian
Cancellararentzat. Frank edo
Andy Schleck larri samar ibili zen
seinale izan daiteke galera hori.
Caisse d’Epargneren 25 segundo-
ko galera ere ez da normalegia,
kolpea emanda hasi nahi zutelako Vuelta. Baina gehixeago larritzekoa da Rabobanken denbora.
36 segundo galdu zituen Denis
Mentxoven taldeak. Hasterako,
minutu erdia galduta dauka errusiarrak. Onetik Cervelok eduki
zuen, 13 segundo soilik galdu zituelako Carlos Sastreren taldeak.
Euskaltel-Euskadi, larri
Euskaltel-Euskadi ere lan onegia
egin ez zutenen taldean sartzeko
moduan dago. Ezin esan daiteke
lan txar-txarra egin zutenik, Katuxa taldeak, esaterako, zazpi segundo bakarrik atera zizkielako.
Baina Igor Gonzalez de Galdeano
taldeko managerrak berak onartu zuen ez zirela gustura geratu.
Bosgarren txirrindulariak geratzen du denbora helmugan, eta
bost txirrindularirekin heldu zen
Euskaltel-Euskadi helmugara.
Indarrez larri samar ibili ziren.
G Sailkapena
LEHEN ETAPA
1.Columbia
2.Liquigas
3.Saxo Bank
4.Cervelo
5.Lampre
6.Garmin
7.Omega Pharma-Lotto
8.Milram
9.Katuxa
10.Quick Step
11.Caisse d’Epargne
12.Xacobeo Galicia
13.Euskaltel-Euskadi
14.Sky
15.Cofidis
16.Francaise des Jeux
17.Ag2r
18.Rabobank
19.Bouygues Telecom
20.Astana
21.Andalucia Cajasur
22.Footon-Servetto
G Gaurko etapa
2.
etapa
Alcala de Guadaira > Marbella
173,7 km
Pruna
3
14.06
14.16
14.18
14.19
14.20
14.23
14.23
14.24
14.26
14.29
14.31
14.32
14.33
14.34
14.35
14.39
14.39
14.42
14.45
14.47
14.55
15.03
Kirola ›
Miarritze
minduta dago
Ben Spiesek
bere ibilbideko
aurreneko
‘pole’-a lortu du
Indianapolisen
28
23
Estatubatuarra datorren
urtean Jorge Lorenzoren
taldekidea izango dela
jakinarazi du
Yamaha etxeak
Agen
Miarritze
Agen. Nnomo (Telefoni, 64. min.),
Narjissi (Mach, 59. min.), Kouider
(Moala, 74. min.); Fa´Aoso, Springgay (O´Sullivan, 64. min.); Badenhorst (kap.), Fono, Monribot; Dupuy
(Machenaud, 74. min.), Courrent;
Edmond-Samuel, Pelelasa, Ahotaeiloa (Cazeaux, 69. min.), Swiryn;
Dulin.
Miarritze. Marconnet, Terrain (August, 41. min.), Johsntone (Coetzee,
45. min.); Thion, E. Lund; Lauret, Lakafia (M. Lund, 64. min.), Hariñordoki; Lesgourgues (Aiestaran, 48.
min.), Balshaw; Haylet-Petty, Tranier, Bond, Ngwenya; Bosch (Barraque, 63. min.).
Markagailua. 3-0; 3-3; 6-3; 9-3; 123; 15-3; 18-3 (atse.) 18-10; 18-13; 2513; 25-20; 28-20; 28-23.
Lehen zatian erakutsi
aurpegi tristeak argi
utzi du lapurtarrek ez
dutela erabat gainditu
‘Gonzalez afera’
Eneritz Zabaleta Baiona
Ikusteko zegoen Miarritzek zein
erreakzio izanen zuen, Jean Mixel
Gonzalezen aferak markatutako
astearen ondoren. Atzoko lehen
zatia ikusi ondoren, argi gelditu
da aste osoan gertatutakoak bere
arrastoa utzi duela. Agilerakoek
partida txarra egin zuten, irabazteko gogo gehiago erakutsi zuen
Agenen aurka. Pro D2 Mailatik
igotakoek sasoi honetako lehen
garaipena erdietsi zuten atzo, eta
Miarritzek bere bigarren porrota
jaso zuen jarraian. Hiru partidatik bi, beraz, galdu dituzte xuri-gorriek.
Miarritze ongi antolatuta atera
zen zelaira, eta aitzinean bere indarra erabiltzeko prest, uztartzean batik bat. Baina Top 14an hori
gutxienekoa da. Agenek ere ongi
antolatu zuen bere defentsa, baina grina hori, dinamismo hori,
irabazteko gogo hori alde izan
zuen. Miarritzek uztartze bat irabaztean, hurrengoan oldartzen
zen. Erasoan ere, determinazio
horrek Miarritzeko lerroa zulatzea ahalbidetu zion bizpahirutan.
Bi taldeen artean ikusi zen jarrera desberdinaren ondorioz,
Agenek, pixkanaka-pixkanaka,
zuloa egin zuen lehen zatian. Valentin Courrenten zangoari esker
errenta ederra atera zuen atsedenaldian: 18-3.
Miarritzeren erreakzioa
Miarritzeri markagailuaren gibeletik korrika aritzea beste erremediorik ez zitzaion gelditzen. Agilerakoen erreakzioa ikusi zuen bigarren zatiak. Agen baino talde
hobea da Miarritze, eta hori ikusi
zen. Uztartze baten ondoren, zigor entsegua lortu zuten lapurtarrek: 18-10, eta Barraquek beste
hiru puntu erantsi zituen: 18-13.
Agen, baina, ez zegoen partida
oparitzeko prest. Miarritzeren
beste eraso batean entsegua sartu
zuen. Baloia lapurtu zuen Agenek, eta 75 metroko entsegua borobildu zuen Swiryn hegalekoak:
25-13.
Minutuak aitzina zihoazen, eta
partida irabaztea gero eta zailago
Magnus Lund, baloiarekin, Montpellierren aurkako partidan. GAIZKA IROZ
zuen Miarritzek. 70. minutuan,
Hariñordokik entsegua sartu
zuen, berriz ere bere uztartzearen
lanari esker. Miarritze hurbildu
zen, baina hurrengo jokaldian falta inozoa egin zuen Erik Lundek.
Valentin Courrentek berriz haizea eman zion etxeko taldeari: 2820 Agenen alde.
Bost minutu falta ziren, eta bi
aldiz markatu behar zuen Miarritzek partida irabazteko. Agenek
bere garaipena eskuetan zuen,
eta ez zion horretarako aukerarik
utzi Miarritzeri. Barraquek zigor
kolpea sartu zuen, 28-23koa ezarriz, baina ez zen aski izan. Azken
jokaldian, Miarritzeren dortokan
aingura bezala sartu zen Monribot eta baloia lapurtu zuen. Agenek bere sasoiko lehen garaipena
lortu zuen. Miarritzek, iragan astea ahantzi eta burua altxa beharko du asteazkenetik hasita.
Baiona esku-hutsik itzuli da Castrestik
25 Baionarrak aitzinean
16 egon dira 60 minutuz,
baina Marc Andreuren
Castres. Hoeft (Forestier, 48. min.),
entseguak dinamika
Kayser (Bonello, 47. min.), Sayman
Castresen alde eman du
(Coetzee, 48. min.); Murray, KouleCastres
Baiona
mine (Capo Ortega, 62. min.); Diarra (Tekori, 48. min.), Masoe, Caballero; Tillous-Borde (Albouy, 53.
min.), Mc Intyre; Andreu, Bai, Cabannes (Gartzia, 62. min.), Audrin;
Teulet.
Baiona. Lea´Aetoa (Lafond, 61.
min.), Da Ros (Roumieu, 50. min.),
Avril (Baiocco, 46. min.); Boutaty,
Treloar (Bernad, 50. min.); Marmouyet, Martin, Puricelli; (Baget, 61.
min.) Gartzia (Audy, 71. min.), Gower; Gerber (Peyras, 61. min.), Lacroix, Mazars (Boyet, 55. min.), Huget; Pietersen.
Marka. 0-7; 0-10; 3-10; 6-10; 6-13;
9-13; 9-16 (atse.) 16-16; 19-16 .
E.Z. Baiona
Baionak oso porrot gogorra jaso
zuen, atzo, Castresko Pierre Antoine zelaian. Oren batez aitzinetik egon zen markagailuan Christian Gajanek zuzendutako taldea,
baina azkenean defentsako puntu gehigarriak ere ihes egin zion.
Partida Marc Andreuk sartutako entseguak erabaki zuen. Ordu
arte Baiona partidan sartuta zegoen, serio jokatzen. Baina jokal-
di nahasi baten ondotik Baiek ostikada bota eta Andreuk entsegua sartu zuen. Badirudi, hala
ere, jokoz kanpo zegoela Andreu
jokaldian. 19-16 eman zen Castres
eta Teuleten zangoari esker lana
bukatu zuen.
Punturik ez bigarren zatian
Azken hogei minutuak arte, Baionak izan zuen aginte makila. 1
zenbakitik 10a arte, goitik behera
aldatu zuen hamabostekoa Gajanek, eta lehen minutuetan ikusi
zen Baionak aulkian ere kontuan
hartzeko jokalariak dituela.
Partida hasiera on hori Jean-Jo
Marmouyet Baiona Ttipikoaren
entseguak biribildu zuen. Gowerrek Hugeti eman zion baloia, gezia bezala heldu zela. Azken ho-
rrek, defentsa zulatu eta Marmouyet atzeman zuen. Hirugarren lerroak lasterka eutsi zien
Teulet eta Andreu gibelekoei.
Hala ere, lehen bi partidetan
ikusi ahal izan zen bezala, uztartzean sufritu zuten baionarrek.
Uztartzeko zailtasun horiei esker,
Castres partidan sartuta gelditu
zen 9-16 gibeletik joanez atsedenaldira. Baiocco eta Roumieu sartzearekin batera, egoera hobetu
zen uztartzean. Lapurtarrek bizpahiru aukera izan zituzten, baina Gowerren drop saiakera bat,
eta Mazarsen ostikada bat entsegu marratik atera ziren. Andreuren entseguak dinamika aldatu
zuen, eta azkenean esku-hutsik
itzuli dira baionarrak Castresera
egindako bidaiatik.
Ben Spiesek (Yamaha) bere ibilbideko lehen pole-a lortu zuen atzo
Indianapolisen (AEB), Munduko
Motoziklismo Txapelketako
AEBetako Sari Nagusiko Moto
GP mailako entrenamendu ofizialetan. Jorge Lorenzo (Yamaha) txapelketako liderra izan zen
bigarren, eta Nicky Hayden (Ducati) hirugarren. Hiru gidari horiek aterako dira gaur aurreneko
lerrotik (18:00, TVE 1). 26 urte
dauzka Spiesek eta pasa den denboraldian Munduko Superbikes
Txapelketa irabazi zuen. Datorren urtean, berriz, Lorenzoren
taldekidea izango da. Horixe jakinarazi zuen Yamaha etxeak, atzo.
Lorenzoren egungo taldekide
Valentino Rossik, berriz, ez zuen
zorterik eduki. Azkenean, zazpigarren. Iazko txapelduna erori
egin zen, entrenamendu libreetan jausitako bihurgune berean.
Dani Pedrosa (Honda) sailkapen
nagusiko bigarren sailkatua bosgarren izan zen.
125 cc-ko proban, berriz, Marc
Marquez (Derbi) txapelketako liderrak denboraldiko zazpigarren
pole-a lortu zuen. Aurreko sari nagusian, Txekian, zazpigarren bukatu zuen denen harridurarako,
baina atzo faborito nagusia dela
erakutsi zuen. Efren Vazquez
(Derbi) bilbotarra, berriz, seigarren tokian sailkatu zen. Podiumera igotzeko motorra «puntuan» jarri beharko duela esan
zuen. Moto2 mailan, berriz, Jualian Simon (RSV) izan zen onena,
eta Faubell (Suter) eta Redding
(Suter) bigarren eta hirugarren.
G Sailkapenak
125 CC
1.Marc Marquez (Derbi)
2.Nico Terol (Aprilia)
3.Bradley Smith (Aprilia)
6.Efren Vazquez(Derbi)
1.48,124
0,479ra
0,902ra
1,645era
MOTO2
1.Julian Simon (RSV)
2.Hector Faubel (Suter)
3.Izena (Taldea)
1.46,139
0,148ra
0.195era
MOTOGP
1.Ben Spies (Yamaha)
2.Jorge Lorenzo (Yamaha)
3.Nicky Hayden (Ducati)
1.40.105
0,220ra
0,231ra
‹ Kirola
Santurtzik
eta Camargok
jokatuko dute
igoera
kanporaketa
Zierbenak irabazi du
KAE 1 ligako azken
bandera, etxean; KAE 2
ligan Portugalete liderra
nagusi da Colindresen
I.S.Donostia
Rua, Montenegro, Portularrume, Azkue, Pazos, Viudes eta Mañas Urdaibaikoak, atzo, Orion jokatutako estropadan. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS
Belarrondoko galanta eman dio
Urdaibai liderrak San Miguel liga irabazteko
hautagai nagusia dela erakutsi du Orion,
erakustaldi handia emanez nagusituta
G XX. Orioko Estropadak
Erlojuaren kontra aritu dira, kanpoko baliza
batekin izandako arazoak direla eta
Postua Ontzia
Igor Susaeta Donostia
Oraindik ere ez da San Miguel liga
amaitu, baina azken asteotan eta
batez ere atzo ikusitakoari erreparatuz gero, Urdaibai liderrak
irabaziko duela adieraz daiteke
okertzeko beldurrik gabe. Badira
Orio bigarren sailkatuan sinesten dutenak, baina datuek, zenbakiek hotz-hotzean, haien fedea
apalduko dute. Uztailaren 31tik
gaurdaino ligako zazpi estropada
jokatu dira, eta horietako seitan,
Zarauzko Banderako lehen jardunaldian ezik, Bou Bizkaia trainerua Mirotza-ren aurretik helmugaratu da. Horregatik da lider.
Atzo, gainera, kontrarioaren
etxean nagusi. Eta erakustaldi
handia emanda erlojuaren kontra: 17 segundo, ia sei ontziko aldea, bigarrenari, Oriori. Belarrondoko galanta. San Miguel
liga bukatzeko hiru estropada falta direnean, hortaz, Urdaibai da
irabazteko hautagai argia.
Orain bi aste eskas Orio zen liga
bideratuta zeukana. Sei puntuko
aldea ateratzen zion Urdaibairi,
baina kolpeak bata bestearen
atzetik jaso ditu Joxean Olaskoaga Aizperro-k entrenatutako koa-
drilak. Bata bestea baino gogorragoak, zuzenagoak, gainera. Azkena etxean, atzo. Berez aldrebesa
izan zen arratsaldea. Lerrokatuta
zen jokatzekoa estropada, baina
kanpoko balizetako batekin izandako arazoak medio, erlojuaren
kontra aritu ziren traineruak —
hiru ordu laurdeneko atzerapenarekin—, San Miguel ligaren aurtengo aldian bosgarren aldiz. Itsasoa nahasi antzean zegoen, bai,
asko sufritu zuten arraunlariek,
baina askoz ere baldintza okerragoetan lan egin behar izan dute
dezentetan.
Kontua da ederra bezain gorabeheratsua izan zela estropada.
Batetik, Tirani hamar segundoko
zigorra jarri zioten epaileek, David Alvarez haien patroiak estatxari heldu gabe abiarazi zuelako
Ruly ontzia. Bestetik, Enrique
Lopez Astillerokoak bere arrauna txikitu zuen lehen maniobra
egiten, eta segituan beste batekin
ordezkatu. Eta, azkenik, Karlos
Mendizabal San Juanen estriborreko ankekoak tosta hautsi zuen
abiatu eta berehala. Geratu, atzera egin, hiru segundoko zigorra
jaso, eta berriro abiatu behar izan
zuen San Juanek.
Erlojupekoa
1. ziaboga
2. ziaboga
3. ziaboga
Amaiera
1.
Urdaibai
5.11
10.09
15.31
20.20,88
2.
Orio
5.13
10.09
15.40
20.37,04
3.
San Juan
5.13
10.11
15.43
20.45,78
4.
Castro
5.17
10.21
15.51
20.48,74
5.
San Pedro
5.19
10.22
15.59
20.56,78
6.
Astillero
5.17
10.23
16.01
21.00,38
7.
Pedreña
5.24
10.23
16.01
21.05,44
8.
Hondarribia
5.17
10.26
16.02
21.06,40
9.
Tiran
5.25
10.26
16.06
21.13,18
10.
Kaiku
5.31
10.40
16.23
21.25,28
11.
Zarautz
5.26
10.38
16.26
21.30,54
12.
Zumaia
5.26
10.36
16.22
21.32,36
Urdaibairi, berriz, dena atera
zitzaion ondo. Lehen ziabogan
denbora onena egin zuen, baina
gainean, bi segundora, zeuzkan
Orio eta San Juan. Bigarrenean,
berriz, Mirotza parean zuen jada.
Baina brankaz egin beharreko bigarren eta azken luzean, bederatzi segundo sartu zizkion garaileak etxeko traineruari. Alde hori
1.389 metrotan. Sekulakoa. Eta
behin erreferentziak ezagututa,
puztuta, pozik, beste zortzi segundo, poparean, helmugara bidean.
Bata, liderra, indar betean, eta
bestea, Orio, etxeko trainerua,
ezinean. Halere, behin lanak bukatuta Asier Arego Bou Bizkaiaren patroiak zeukan aurpegia ez
zen poztasunarena, ez. Txiki-txiki eginda zegoen, denboraldi oso-
ko tentsio guztia atzoko estropadako azkeneko bi luzeetan askatu
izan balu bezala. Urdaibaikoek,
baina, lanean gogor jarraitu beharko dute San Miguel liga laugarrenez irabazteko. Hondarribiak
(eta Kaikuk), aldiz, aurtengo ligako azken proba jokatuko du, gaur,
ziurrenik, Castron (12:00, ETB 1).
Izan ere, San Pedro zortzigarren
sailkatuak zazpi puntu ateratzen
dizkio.
Portugaleten, lerrokatuta
Eremu irregularra da Portugaletekoa, eta han jokatuko da ligako
azken proba. Kaleen arteko aldeak saihesteko, estropada erlojuaren kontra jokatzearen aldekoak
ziren Orio eta Urdaibai, baina azkenean lerrokatuta ariko dira.
Espero zena gertatu zen atzo Zierbenako uretan, KAE 1 ligako
(Kantauriko Arraun Elkartea)
hamalaugarren eta azken estropadan, eta, hartara, Santurtzik
eta Camargok jokatuko dute San
Miguel ligarako igoera kanporaketa, datorren irailaren 18an eta
19an Bermeon eta Portugaleten.
Zumaia eta Amegrove izango dituzte kontrario. Zierbenan etxeko
trainerua izan zen onena atzo Petronor Bandera entzutetsuan, eta
sasoiko bigarren bandera irabazi
zuen (20.49, 28). Camargo izan zen
bigarren sei segundora, eta Santurtzi hirugarren hamabira. Sotera ontziak nahikoa zuen aurreneko seien artean sailkatzearekin
kanporaketa jokatu ahal izateko.
Isuntza helmugaratu zen laugarren. Lekittarra traineruak denboraldi bikaina egin du aurten
ere, baina azkenean hirugarren
sailkatu da, eta kanporaketatik at
gelditu gutxigatik. Santurtzik irabazi du liga (148 puntu), Camargo
izan da bigarren (147 puntu) Isuntza hirugarren (142 puntu) eta
Zierbena laugarren (136 puntu).
KAE 2 ligan, berriz, sasoiko hamaseigarren estropada, azkenaurrekoa, jokatu zen Colindresen
(Kantabria, Espainia) erlojuaren
kontra, eta Portugalete liderra
nagusitu zen, denboraldiko seigarren bandera irabaziz . Jarrillera
KAE 1 ligan ariko da hurrengo urtean. Gaur jokatuko da azken estropada Santoñan (12:30), eta ustekabekorik ezean Santoñak eta
Zumaiak bigarren eta hirugarren
postuei eutsiko diete, eta igoera
kanporaketa jokatu.
G Sailkapena
KAE 1 LIGA
1.Santurtzi
2.Camargo
3.Isuntza
4.Zierbena
5.Donostiarra
6.Orio
7.Deustua
8.Hondarribia
9.Arkote
10.Getxo
11.Busturialdea
12.Trintxerpe
148 puntu
147 pt.
142 pt.
136 pt.
114 pt.
103 pt.
68 pt.
59 pt.
57 pt.
47 pt.
45 pt.
29 pt.
Kirola ›
DLaburrak
AEBetako Irekia
hasiko da bihar
TENISA › Bihar hasiko da New
Yorken, AEBetako Irekia, denboraldiko azken Grand Slam
txapelketa. Gizonezkoetan,
Rafa Nadal da lehen zerrendaburua, baina Roger Federer da
faboritoa. Emakumezkoetan,
berriz, ez dago faborito argirik.
Euskal Herriko segalariak
izan dira nagusi
Eun-Sunen marka ez du
onartu haren federazioak
SEGA › Aurreikuspenak bete ziren atzo Hernanin (Gipuzkoa),
Almitza elkarteak antolatutako
Euskal Herriaren eta Alemaniaren arteko desafioan, eta euskal
segalariak izan ziren nagusi. Bixente Mitxelenak eta Jexuxmari
Goenagak 2.043 kilo belar ebaki
zituzten, Alexander Schmit eta
Stefan Heinz alemaniarrek baino 193 kilo gehiago. Irabazleek
6.000 euro irabazi zituzten, eta
galtzaileek 3.000 euro.
MENDIA ›Hego Koreako Federazioak ez du ontzat hartu Oh
Eun-Sunek Kanchenjungara
eginiko igoera. Korearrak frogatzat emandako argazkiak aztertu ditu aditu talde batek, eta
erabaki du ez direla gailurrekoak. Markak egiaztatzen dituen
Elizabeth Hawleyk aztertuko du
orain txosten hori. Ontzat
emango ez balu, Edurne Pasaban litzateke lehen emakumea
hamalau zortzimilakoak egiten.
Jexuxmari Goenaga, ahalegin betean, atzo. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Geldiezin dabil Webber
Txapelketako liderrak
denboraldiko
bosgarren ‘pole’-a lortu
du Belgikako Sari
Nagusian
Azken txapelduna
aurretik joan da
ia partida osoan, baina
azkenean 72-66 galdu
du Frantziaren kontra
Laurentzi Garmendia Donostia
Red Bullen nagusitasunak ez du
etenik Belgikan. Atzoko entrenamendu saioan, eguraldi baldintza
aldakorretan ere, Red Bull auto
bat gailendu zen. Mark Webber
australiarrak lortu zuen urteko
bere bosgarren pole-a, eta ordena
jartzen saiatuko da gaur. Izan ere,
bera da liderra berriro, Hungarian
irabazi eta gero. Lider argirik gabeko urtean, Webberrek egoera
argitzen hasi nahi du, bigarren
lasterketa jarraian irabaziz eta borroka atzeko postuetarako utziaz.
Orain arte inor ez da gauza izan
txapelketan agintea hartu eta aurrera egiteko. Bi gidarik bakarrik
lortu dute jarraian bi lasterketa
irabaztea. Webberrek Katalunian
eta Monakon irabazi zuen, eta Lewis Hamiltonek Kanadan eta Turkian. Garaipen horiekin, gainera,
burua hartu zuten biek, eta Hamiltonek eutsi dio denbora gehienean. Webberrek Hungariako garaipenari esker berreskuratu zuen lehen postua, Hamiltonen erretiratzeak lagunduta. Eta gaurko lasterketako lehen lerroa bi gidariok
osatuko dute.
Urteko bi gidari nabarmenenak
direla esan daiteke, eta, lehia gidari gehiagori irekia badago ere, bi
horien artean erabaki daiteke hemendik aurrera. Webber eta Hamilton aurkari gogorrak dira, gidari ausartak, buruz buruko lehiari beldurrik ez diotenak. Biak ala
biak legearen muturrean lehiatu
dira askotan, eta irteera izugarria
izango da, biak ondo ateratzen badira. Red Bull autoak ez du puntako abiadura onena, baina atzo aurrean mantentzea lortu zuen Webberrek, bigarren sektorean oso indartsua baita RB6 autoa. Hamiltonen McLaren autoak, berriz,
puntako abiadura aparta du, batetik Mercedes motorearen bultza-
Espainiak gaizki
ekin dio Munduko
Txapelketari
Espainiak gaizki ekin dio Munduko Saskibaloi Txapelketari. Azken txapelduna da, eta 2006an Japonian irabazitako tituluari segida emateko intentzioarekin lurreratu da Turkian, baina atzo 72-66
galdu zuen Frantziaren kontra, D
multzoko lehen jardunaldian. Ia
lehia osoan aurretik joan ziren
Sergio Scariolok entrenatutakoak, baina Frantziak ez zuen amore eman, eta azkenean garaile.
Partida eskasa izan zen. Defentsari eman zioten garrantzia en-
trenatzaileek, eta, gainera, erasoan ez zuten batere asmatu jokalariek. Egin kontu: atsedenaldian
27-28koa zen emaitza.
AEBek, berriz, lehiaketa irabazteko beste faboritoak, estreinakoan Kroaziari astindua eman
zioten, atzo. (106-78). Kroaziarrek
ondo eutsi zuten lehen laurdenean, baina bigarrenean NBAko ordezkariek partida hautsi zuten.
Eric Gordon eta Kevin Durant
izan ziren onenak estatubatuarren artean (16 eta 14 puntu). Kroazian, berriz, Bojan Bogdanovic
nabarmendu zen (17 puntu).
Jardunaldiko beste partidetan,
ez zen ustekabekorik izan, eta faboritoek irabazi egin zuten: Greziak Txinari irabazi zion (89-81);
Lituaniak Zeelanda Berriari (7992); Errusiak Puerto Ricori (75-66);
Serbiak Angolari (44-94); Turkiak
Boli Kostari (47-86).
Mark Webber, pole-a ospatzen, atzo, Spa-Francorchampsen. S. SUKI / EFE
dagatik, eta, bestetik, F-hodia duelako.
Titulurako lehia asko zehaztuko litzateke, bi horietakoren batek
irabaziko balu. Robert Kubicak
Sebastian Vetteli aurrea hartu
zion eta Renaultek estreinatu
duen F-hodia dela eta, alemaniarrak lanak izango ditu poloniarra
aurreratzen.
Eguraldiak dena alda dezake
Esandako guztiak beste edonon
ziurtatzea errazagoa litzateke Belgikan baino. Valonia aldeko eguraldia loteria jokoa da, baita abuztu erdian ere. Atzo eta herenegun
eguraldi aldakor horren adibideak etengabeak izan ziren. Gidariek saio guztietan topatu dute euria orain arte, eta, FIAk euritarako
hiru pneumatiko sorta bakarrik
baimentzen dituenez, Bridgestone bera beldur da ez ote den segurtasuna ezbaian jarriko. Taldeek
dagoeneko sorta gehienak erabili
dituzte, eta lasterketan euria ez da
baztertu behar. Eguerdi aldera euri arriskua izango da bertan.
14:00etarako euria dago iragarrita, eta hori kontuan izan zuen
atzo Fernando Alonsok. Espainiarrak euriaren esperoan prestatu
zuen autoa, eta horrek lehorreko
mailan eragin zion, txarrera. Hamargarren irtengo da, baina euria
agertuz gero, abantaila izango du.
Aurretik dituenak ez dira herrenak euripean, batez ere Vettel eta
Jenson Button. Lasterketa ikusgarria izango da, euria egin ala ez.
Kubica kenduta, lehen bost postuetan dauden gidari guztiak titulurako lehian buru-belarri daude
sartuta. Vettelek edo Buttonek irabaziz gero, txapelketa irauli egingo litzateke berriro, nahasi. Horixe
saihestu nahi dute Webberrek eta
Hamiltonek, biek aurrean amaituz gero txapelketako bi aktore nagusi bilakatuko liratekeelako. Historiako lasterketa onenak eskaini
ditu Belgikak, eta gaur ere hala
izateko osagaiak ditu.
Marc Gasol Espainiakoa Fernandez taldekideari laguntzen, atzo. L. TEJIDO / EFE
‹ Kirola
Oso arin dago oraindik Ezkurra
G Jaialdiak
OSTIRALEKO EMAITZAK
Urrutia
Ezkurra
24
30
pDonostia. Cabrerizo II.a-Arruti
18; Rico IV.a-Eskudero 7.
Xala-Apraiz 11; Bengoetxea VI.aBarriola 14. Saralegi-Otxandorena 6; Retegi Bi-Pascual 18.
pDonibane Lohizune. Bereikua-Pradera 13; Lander-Enbil 15;
Beaskoetxea-Irastorza 19;
Goikoetxea-Felix 25.
Iraupena. 50 minutu.
Saketik. Urrutiak 7 —falta bat—;
Ezkurrak 16 —bi falta—.
Pilotakadak. 153.
Markagailua. 2-0, 2-5, 8-5, 8-7, 10-7,
10-9, 11-9, 11-11, 11-13, 15-13, 15-19,
17-20, 18-28, 21-28, 21-29, 24-29
eta 24-30.
Eginikoak. Urrutiak 8; Ezkurrak 11.
Galdutakoak. Urrutiak 2; Ezkurrak
6.
Bestelakoak. Giro bikaina Hernaniko Galarreta pilotalekuan, Casino
Kursaal torneoko finalerdietako A
multzoko partidan. Dirua Urrutiaren
alde, 100 60ri.
ATZOKO EMAITZAK
Saketik hamasei tanto
lortu ditu Ezkurrak, eta,
azken partida falta dela,
eskura dauka Casino
Kursaal torneoko finala
Ezkurra, atzo, postura behartuan, pilota bat frontisera bidali nahian, Urrutia begira duela. DABID GIMENEZ / ORIAMENDI
Unai Zubeldia Donostia
Koteto Ezkurrak egin beharrekoak eginda zeuzkala uste zutenak
oker zebiltzan. Oso oker, gainera.
Miguel Mari Urrutia azken bi urteetan Casino Kursaal torneoa
irabazi duen pilotaria osoago zegoela; final-laurdenetan, Etxabe
II.aren aurkako partidan, min
hartu zuela eta, tendinitisak jota,
erdi herrenka zebilela oraindik;
pilotalekuan, mugimendu jakin
batzuetan, garai bateko bizitasuna galduta dagoela... Urrutiak 24,
Ezkurrak 30. Eta sakatzaile handi
bati saketik hamasei tanto eginda, gainera. Ezkurrak Matxin
IV.aren aurka jokatuko du etzi Casino Kursaal torneoko finalerdietako A multzoko bigarren parti-
da, eta, lehia hori irabazita, finalean izango da. Galduz gero, berriz,
Urrutiak lortuko luke finalean
sartzea, Matxin IV.ak Ezkurra 11
tantotik behera uzten ez badu,
behintzat. Egiari zor, eta Ibon Agirrezabala Matxin IV.ari meriturik
kendu gabe, oso zaila ematen du
Ezkurrak partida hori galtzea. Julen San Miguel has daiteke, beraz,
Ezkurraren aurkako finala prestatzen.
Final kutsuko finalerdietako
partida zen atzokoa, eta giroan
ere nabari zen. Jende dezente bildu zen Hernaniko Galarreta pilotalekuan, eta partida erdira arte
oreka ederra eduki zuen partidak. Partida amaitu berritan
onartu zuen moduan, joko bizia
egin beharra zeukan Ezkurrak;
atzeko koadroak ahaztu eta aurrera joan beharra zeukan doneztebearrak irabazteko aukerarik
izango bazuen. Eta asmatu zuen.
Lehen sakearekin falta egin bazuen ere, Ezkurra berehala hasi
G Finalerdiak
A MULTZOA
1. Urrutia
2.Ezkurra
3.Matxin IV.a
J I
2 1
1 1
10
G TATK
1 54 42
0 30 24
1 12 30
B MULTZOA
1. San Miguel
2.Juaristi
3.Uterga
J I G TATK
2 2 0 60 43
2 1 1 49 58
2 0 2 52 60
zen lehen pilotakadarekin min
egiten. Eta Urrutiak sakeari erantzun zionetan, aurreko koadroetan ohi duen abileziarekin amaitu
zituen tantoak doneztebearrak.
Lau sakeri esker igaro zen 2-5ekotik 8-5ekora, baina Urrutiak sendo eutsi zion txapeldun handiaren joko biziari. Lan erdietan, 1513 aurretik zen eratsundarra.
Orduantxe lortu zuen, ordea,
Ezkurrak 3-15eko partziala, eta finaleko atea parez pare zabaldu zitzaion 18-28koarekin. Zirt edo zart
eginda, gerturatu zen Urrutia
markagailuan. Baina atzo Ezkurra makurtuko zuenik ez zegoen.
Hamargarren txapela zain dauka,
eta askok kontrakoa uste bazuten
ere, oso arin dago oraindik Ezkurra.
pPinilla de Barruecos. Diaz-Iza
15; Lemuno-Albisu 22.
pRabanera del Pinar. Urrutikoetxea-Oteiza 22; Rico IV.a-Peñagarikano 15.
pGalarreta. Etxeberria IV.a-Zubizarreta 23; Matxin IV.a-Ion 35.
Urrutia 24; Ezkurra 30. UrtasunSan Miguel 24; Uterga-Etxeberria III.a 40. Matxin III.a-Gaztelu
29; Agirresarobe-Agirrezabala
30.
pIlunberri. Oñatz-Barrenetxea
IV.a 30; Zulaika-Zubiri 26.
Urriza-Baleztena 40;
Juaristi-Badiola 23.
pDeportivo. Altadill-Lejarzegi
35; Zarraga-Garma 34. FustoLarrinaga 40; Gaubeka-Beldarrain 26.
GAURKO PARTIDAK
pZarautz (17:00, ETB1). Olazabal-Arruti / Idoate-Cecilio.
Retegi Bi-Beroiz / Aritz Lasa-Ladis Galarza. Cabrerizo II.a / Merino.
pBargota (18:00). Leiza-Eskudero / Mendizabal-Argote.
pObanos (19:00). LemunoUrrizelki / Rico IV.a-Oteiza.
pGalarreta (16:00). Oñatz-Zubiri / Urrutia II.a-Barrenetxea
IV.a / Zeberio II.a-Agirrezabala.
Urriza-Badiola.
Xalaren lesioarekin, amaiera tristea
izan du Donostia Hiria torneoak
Xala-Apraiz
Bengoetxea VI.a
-Barriola
11
14
Iraupena. 62 minutu.
Pilotakadak. 471.
Saketik. Xalak bat, eta Bengoetxea
VI.ak beste bat.
Markagailua. 0-7, 2-7, 2-8, 3-8, 3-9,
4-9, 4-10, 9-10, 9-11, 10-11, 10-12,
11-12, eta 11-14.
Bestelakoak. 900 ikusle inguru Donostiako Atano III.a pilotalekuan.
Lekuineko aurrelariak
eskuineko belauna
bihurritu zuen
txokora pilota bat
jasotzera joan zenean
U.Z. Donostia
Final batek izan dezakeen amaierarik tristeena izan zuen herenegun iluntzean Donostia Hiria torneoak. Yves Salaberri Xalak eskuineko belauna bihurritu zuen
partida 11-12 zihoanean. Barriolak, lurrean arrastaka joanda, ozta-ozta jaso zuen Xalak txokoan
utzitako pilota, baina erreakzionatzeko denborarik gabe, leitzarraren gorputzera joan zen pilota.
Tantoa Xala eta Apraizentzat zen,
baina une horretantxe amaitu
zen finala.
Xalak irrist egin zuen Barriolak utzitako izerdi arrastoarekin,
eta eskuineko belauna bihurritu
zuen. Akabo. Aldageletan sartu,
eta belauna ondo lotuta, saiatu
zen sufrituz finalari eusten. Baina ezin zuen. Bengoetxea VI.ak
txokoan utzitako pilota batean
nabarmen geratu zen hori. Xala
ez zen gai izan pilota haren bila joateko ere. 11-14, eta modurik tristeenean, txapelak Bengoetxea
VI.a eta Barriolarentzat. Hain zuzen ere, Leitzako atzelariak jaso
zuen torneoko pilotaririk onenaren saria.
Beti da albiste txarra pilotari
batek min hartzea, baina herenegun are penagarriagoa izan zen,
gorriak finala orekatzeko gai izan
zirelako. 0-7ko partziala lortu zuten leitzarrek partida hastearekin batera. Bengoetxea VI.ak sei
tanto egin zituen partida hasiera
Xala, Martinez de Irujoren aurkako buruz buruko finalean; txokoan, inguru
horretan hartu zuen min herenegun iluntzean. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
horretan, eta Xalak beste pilota
bat galdu zuen. Bazirudien leitzarrek aise irabaziko zutela finala,
baina Bengoetxea VI.ak min hartu zuen ezker hankan, eta aldageletatik bueltan iritsi zen gorrien
erreakzioa. Apraiz gozatzen hasi
zen, eta Xala tantoak ondo bukatzen. 9-10, 10-11, 11-12... Polita zihoan finala, baina amaierarik tristeena eduki zuen azkenean. Etzi
egingo dizkiote probak.
Publizitatea ›
‹Agenda
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
Asteartea, 31
Itsasoa
t°
pItsasoko egoera. Lehenengo
20 milietan, ipar-ekialdeko haizea ibiliko da, eta 2ko indarrarekin itsaskirria eragingo du. Aldika eta ipar partean, itsaskirri guneak izango dira.
pOlatuak. Metro bat artekoak.
t°
t°
Asteazkena, 1
Osteguna, 2
p
Baiona 24/13
p
Bakio 23/15
p
Donostia 22/14
p
p
Bilbo 24/14
p
p
p
Balmaseda 24/2
Eibar 23/12
Aldaketa nabarmenik ez
pZerua. Aroak ez du aldaketarik
izango. Ipar partean eta mendi
inguruetan, ostarteak izango
dira nagusi. Barnealdean, goiko
hodeiak eta eguzkia izango dira.
Arabako Lautada eta Iruñerritik
hegoaldera, urdinguneak ugarituz joango dira orduek aurrera
egin ahala. Presio altuek eta
egoera antiziklonikoak giro
apartaz gozatzeko aukera
emango dute.
pHaizea. Ipar-ekialdekoa.
pTenperatura. Berdin. Beroenak, ipar isurialdean eta mendi
inguruetan, 19 eta 23 gradu artekoak. Barnealdean, berriz, 21
eta 31 gradu artekoak.
p
p
p
Leitza 22/10
Arrasate 23/11
Amurrio 24/11
Itsasaldiak
Maule 26/12
Donibane Garazi 26/12
p
Abaurregaina 23/10
p
p
p
Gasteiz 24/9 Agurain 24/10
Gaur
Ostarteak nagusi
pZerua. Bizkaiko Golkoan
dagoen antizikloiak harresiarena egingo du, eta fronte
kateak Euskal Herritik urrun
mantenduko ditu. Hortaz,
ipar isurialdean eta mendialdean, ostarteak zabalduko dira. Barnealdean,
berriz, eguzkiak joko du eta
goiko hodeiak gailenduko
dira.
b
Iruñea 25/11
t°
p
p
Tafalla 26/11
Guardia 26/10
pHaizea. Ipar-ekialdekoa.
pTenperatura. Berdin.
Beroenak ipar partean eta
mendialdean izango dira, 19
eta 23 gradu artekoak. Barnealdean, berriz, 21 eta 31
artekoak.
p
Tutera 27/12
ORDUA
01:15
1.14
Itsasgora
07:18
3.98
Itsasbehera
13:25
1.08
Itsasgora
19:39
4.01
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
07:55
Ilargia
3
4
20:38
Ilbehera
Irailaren 1a, asteazkena
Ilberri
Ilgora
Ilbete
Irailaren 23a, osteguna
BAGABIGA
G Hitz gurutzatuak
2
GORDE
EGUNA
Hitz-jokoak
1
METROAK
Itsasbehera
G Sudokua
5
6
7
8
9
10
11
6
12
1
2
2
3
3
2
3
1
8
4
7
2
9
4
8
1
3
5
4
4
5
6
5
6
9
2
3
7
7
4
7
7
8
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
1
6
G Esaldi ezkutua
9
10
11
«_m_k_m__ b__n_ b_ld_r
h_nd__g__ d__t_ g_z_n_k
s_x__r_».
Falta diren bokalak idatzita
Arthur Miller idazle
estatubatuarraren gogoeta
bat azalduko zaizu.
12
Ezker-eskuin
G Atzoko erantzunak
1. Pluralean, militante denaren jarduera eta jarrera. 2. Indiano. Azken eta lehenengo letrak.
3. Interjekzioa. Polizia autonomiko. 4. Errep., norbaiti akordiorik eza adierazteko hitza. Metala ez
den gai kimiko. Landare arantzatsua. 5. Begiko zikin. Noka, dute. 6. Ate zaindari. Zerri. 7. Istu,
txistu. Zizare odol-zurrupatzaile. Biarnoko hiriburua. 8. Bat. Gaiztagin. Sufrearen ikurra. 9. Suari
dariona. Ogi egilea. Berkelioaren ikurra. 10. Asto, hitz elkarketan. Zero. Asiako estatua. 11. Eraso
latzak. Ez on. 12. Indioaren ikurra. Lapitz. Atzizkia.
Goitik behera
1. Matematika aditu. 2. Antzeratu. Hitzez adierazi. 3. Pinu. Suari dario. Janariak ontzeko eta
usteldu gabe atxikitzeko erabiltzen den gai zuri. 4. Etekina. Barazki mota. 5. Titanioaren ikurra.
Errezu, otoitz. Iridioaren ikurra. 6. Ahuntzaren ar. Joan den urtekoak. 7. XIX. mendeko ezkerreko
alderdi populista bateko kide. Atzizkia. 8. Leherkari mota. Iodoaren ikurra. Haur txiki.
Kontsonantea. 9. Lelotu. Nafarroako herria. 10. Bat. Estalpe. 510. 11. Ganadua. Bata eta bestea.
12. Luzera neurri zaharra. Euskaldunon hizkuntza.
B
I
O
O
E
R
I
T
A
S
U
N
E
K
A
R
R
D
B
N A
L
R E
N
S T
E R
L I
E A
N
I
O
I
O
N T E S
A U Z A
N N E S
O
L U
G A N
K U N T
A R
S
E D U
A
Z
O
K
A
A R
I
E
D U
A K
R
I A
H
T O
A Z
9
2
8
5
3
4
7
6
1
4
3
5
6
1
7
9
8
2
1
7
6
2
8
9
4
5
3
8
1
9
7
2
6
3
4
5
7
6
2
3
4
5
8
1
9
5
4
3
1
9
8
6
2
7
3
5
4
8
7
2
1
9
6
2
9
1
4
6
3
5
7
8
6
8
7
9
5
1
2
3
4
Esaldi
ezkutua:
Zerri asea
izatea baino
hobe da
gizaki
asegabea
izatea.
Agenda ›
D
Ekitaldiak
Musika
BERRIA
Javier Ukar q DJ Amsia
Musika elektronikoa jorratzen du DJ Amsia azkoitiarrak, baina ez
ohiko dantzalekuetan entzun daiteken musika berbera. Musikaren
ikuspegi pertsonala erakusten du biniloen bitartez.
«Nahiago dut huts egin
asmatu baino; kasualitatea
planifikazioa baino»
Adrian Garcia Donostia
Musikari etiketak jartzea gustuko ez duen arren, Javier Ukarrek
(Azkoitia, 1976) aitortzen du musika esperimentala jorratzen duela. DJ Amsia ezizena erabiltzen
du, eta hamar urte daramatza biniloen munduan. Hiru disko kaleratu ditu. Gaur, 19:00etan emango
du kontzertua Donostiako Guardetxean, eta oholtza partekatuko
du Xabier Erkizia eta Oier Etxeberriarekin.
Zein da ohiko dantzalekuetako musikaren eta zurearen arteko aldea?
Dantzalekuetako musika elektro-
nikoaren hainbat ezaugarri eta
soinu erabiltzen baditut ere, nik
ez dut dantza egiteko musikarik
egiten. Soinuak nahasten ditut,
eta joera berrien bila nabil beti. Ez
naiz inoiz konformatzen. Musikari nire estilo pertsonala ematen
saiatzen naiz.
Zer dela eta Amsia ezizena?
Gauzak irrika handiz egiten ditudalako jarri zidaten ezizen hori.
Nola sortu zitzaizun horrelako musikarako zaletasu na?
Hainbat taldetan bateria jotzailea izan naiz, eta beti ibili naiz
informatikatik hurbil. Musika
bakarrik jotzen hasi nintzenean,
musika elektronikoaren bideari
ekin nion. Beti gustatu izan zait
gehiago huts egitea asmatzea
baino, nahiago dut kasualitatea
planifikazioa baino. Musika
karratua entzuten denean, ordenagailuetako musikarekin gertatzen den legez, ez zait askorik
gustatzen; hotzegia iruditzen
zait.
Ikusleek baloratzen al dute musika
hori?
Ez askorik, egia esan. Ez daukagu
publiko askorik.
Zergatik ez dantzalekuetarako musikara igaro?
Hori ere egiten dut, baina horrek
ez nau asko erakartzen. Nahiago
dut neure istoria kontatu, eta ez
beste batzuena. Ez dut ulertzen
zergatik jendeak ez duen horrela
jokatzen. Gehiago salduko dutelakoan? Azken finean, dena joango da pikutara musikaren munduan, hobe zuk gustuko duzuna
egin.
Zergatik ez duzu gogoko disko jartzaile terminoa?
Mundu guztiak pentsatzen duelako DJ batek ohiko dantzalekuetan entzuten den musika egiten
duela, baina hori ez da horrela.
Hamaika musika jorra daitezke
nahaste mahai batekin.
pAgurain. Damba taldea. Gaur,
22:00ean, plazan.
pBakio. Erdizka Lauetan. Asteartean, 21:00etan, txosnetako
agertokian.
pBera. Jalisko Band. Gaur, ilunabarrean, Agerrako festetan.
pBerriozar. Korrontzi eta Oinkari. Gaur, 19:00etan, Nafarroako Emaileen plazan.
pDonostia. Oier Etxeberri,
Xabier Erkizia eta DJ Amsia.
Gaur, 19:00etan, Guardetxean.
pMutriku. Festa brasildarra
Camambu taldearekin. Gaur,
20:00etan, Mutrikuko kantinan.
pTrapagaran. Los Mitos. Asteartean, Lauaxeta plazan.
pZumaia. Rum Rum Rock.
Gaur, 18:30ean, Beheko plazan.
Antzerkia
pDonostia. Fugadas antzezlana. Gaur azken eguna,
20:00etan, Antzoki Zaharrean.
Bertsolaritza
pAraitz. Bertso saioa: Joxe Agirre, Julio Soto eta Jokin Sorozabal; gai-jartzailea Oskar Estanga izango da. Gaur, 18:30ean,
Atalluko plazan.
pBilbo. Bertso saioa: Uxue
Albedi, Sustrai Colina, Maialen
Lujanbio eta Anjel Mari Peñagarikano. Gaur, 13:00etan, Santiago plazan.
Ikus-entzun
pGasteiz. Leonard Cohen. I’m
your Man dokumentalaren
emanaldia. Gaur, 20:00etan
Artiumen.
pIzura-Azme. Hego Ameriketan gaindi bideo emanaldia.
Asteartean, 21:00etan, Haize
Berri kultur etxean.
Erakusketak
pBaiona.Archives Sensibles.
Baionako artxibategian, azaroaren 26a arte egongo da irekia
erakusketa.
pDonapaleu. Euskal Herriko
Baserriak. Irailaren 3ra arte,
mediatekan.
pDonostia. Jose Luis Chascoren erakusketa. Irailaren 8ra
arte, Art.U galerian.
pDonostia. San Telmo Museoa
zatoz ezagutzera. Irailaren
5era arte, Kutxa Boulevar aretoan.
pDonostia. Leihoak, Antxon
Mendizabal eskultorearen
lanak. Urriaren 31ra arte, Landetxean.
pDonostia. Energia olatuak.
Irailaren 15era arte, Kristinaenea Fundazioan.
pDonostia. ZoOo. Irailaren
13ra arte, Kristinaenea Fundazioan.
pDonostia. Conversación de
ellos, Andoni Eubaren erakusketa. Urriaren 2ra bitartean, Art
galerian.
pDonostia. Galeriako artistak
erakusketa kolektiboa. Irailaren
10era arte, Art galerian.
pDonostia. Juan Txillidaren
lanak. Abuztuaren 18tik irailaren 14ra arte, Ekain Arte Lanak
galerian.
pGasteiz. Juan Berrozpe.
Abuztuaren 28tik irailaren 16era
arte, Ikusiarten.
pIrisarri. Euskaldunen Argentina. Azaroaren 30a arte, Ospitalean.
pMiarritze. Manu B, Damien
Nicolau, Arantxa Lannes, Gilen
Bousquet, Mikel Pollo, Fanny
Arquesen, Benoit Labarthe
eta Iñaki Hirigoienen lanak.
Urriaren 9ra bitartean, Atabalen.
pPasaia. Ardatz atlantikoko
itsasontzi tradizionalak. San
Pedron dagoen Ondartxo itsas
kkulturaren zentroan, asteazkenetik larunbatera, 10:00etatik
14:00etara eta 16:00etatik
19:00etara.
pTolosa. Panpina bizidunak.
Irailaren 23a arte, Topic zentroan.
pTolosa. Edurne Pasaban. Irailaren 12ra arte, Aranburu palazioan.
pTolosa. Nagore Amenabarroren Azalekoak erakusketa.
Irailaren 11ra arte, GKo Galleryn.
pUharte. Tasio 25 urte. Irailaren 26ra bitartean, Buldain Fundazioaren egoitzan.
pUrdazubi. Caligcromías, Iñaki
Ruiz de Eginoren erakusketa.
Irailaren 30a arte, monasterioan.
pUrdazubi. Euskal pintura 50
urtez. 2011ko urtarrilaren 2a
arte, monasterioan.
pZarautz. Gogoaren pintzelkada garratzak, Fernando Beorlegiren erakusketa. Irailaren
12ra arte, Sanz Enea liburutegian.
pZugarramurdi. Lokalizazioa.
Abuztuaren 31ra arte, asteburu
eta festa egunetan, Herrian.
pZumaia. Zumaiako Kaleko
pintura lehiaketako erakusketa.
Abuztuaren 17tik 28ra arte,
Valentin Manterolaren galerian.
18:30etik 20:00era.
‹ Agenda
D
Ikastaroak
pAduna. Meditazio eta gimnasio taoisten, aire akrobazien eta
Clownen inguruko ikastaroak.
Izena emateko eta informazio
gehiagorako helbide honetan:
www.asvinenea.com.
pDonostia. Dantza, zirku, antzerki eta ipuin kontalaritzako
udako ikastaroak, Sebastopol
kultur etxean. Informazio gehiago: 658-73 19 06 telefonoan.
pDonostia. Dijeridu ikastaroa.
Informazioa: 606-10 74 64 telefonoan.
pDonostia. Gipuzkoako argazkilari elkartean, argazkilaritza
ikastaroa, udazkenean, urriaren
4an hasiko da. Matrikula epea
abuztuaren 23an hasiko da. Astelehenetik ostiralera, 17:00etatik 21:00etara, eta larunbatetan, 17:00etatik 20:00etara
San Joan kalean dagoen egoitzan. Informazio gehiagorako,
943-42 13 86 telefonoan eta
www.sfg-ss.com helbidean.
pDonostia. Kultura politiko berri bat: balioak, Gipuzkoarentzat
erronka. Irailaren 2an eta 3an
egingo dituzte. Informazio
gehiagorako: 943-42 80 13 telefonoan edo www.gizalde.com
helbidean.
pDonostia. Haur eta Gazteen
aisialdiko zuzendari ikastaroa.
Izena emateko eta informazioa:
943-31 14 74.
pEibar. EHUko Industria Ingenieritza Teknikoko Unibertsitate
eskolak antolatuta, berrikuntzaren inguruko ikastaroa. Izena
emateko: 943-03 30 15 telefonoan.
pElorrio. Dantza ikastaroak: sa-
2
Musika qDamba
ENERGIAZKO DOINUAK AGURAINEN
Damba taldea Aguraingo plazan ariko da gaur
22:00etan. Rocka, bluesa, jazza, musika elektronikoa, runba, reggaea, punka eta funka uztartzen
duten taldea da. Euskal Herriko, Kubako, Venezuelako eta Madrilgo musikariez osatuta dago.
bel dantza, sevillanak, karibeko
dantzak, areto dantzak eta koreografia modernoak. Izena
emateko eta informazio gehiago: 946-03 20 32 edo
[email protected].
pEzkio. Igartubeiti Baserri Museoak antolatuta, haurrentzako
udarako tailerrak. Izena emateko eta informazio gehiagorako,
943-72 29 78 telefonoan.
pOrdizia. Sukaldaritza osasuntsuaren ikastaroa,Goierri Lanbide eskolan.Izena emateko eta
Hizkuntza batean baino gehiagotan abesten
dute: euskaraz, katalanez, brasilgo portugesez,
frantsesez, ingelesez eta gaztelaniaz. Beren lehen
diskoa kaleratu dute, Y si rompo el camino izenekoa. GAIZKA IROZ / LE JOURNAL
informazio gehiagorako,94388 22 90 telefonoan edo [email protected] helbidean.
pOrmaiztegi. Zumalakarregi
Baserri Museoak antolatuta,
haurrentzako udarako tailerrak.
Izena emateko eta informazio
gehiagorako, 943-88 99 00 telefonoan.
pZarautz. Plaza Dantza ikastaroa 2010eko irailetik 2011ko
maiatzera arte, Sanz Enea kultur etxean. Deitu 943-00 51 19
telefonora.
Lehiaketak
pAbadiño. Benito Ansola ikusentzunezko beka. Lanak irailaren 27a baino lehen aurkeztu
behar dira, honako helbide honetara: Topagunea Euskara Elkarteen Federazioa. Benito Ansola Bekak. Arlozabal, 8bis-1.C;
48.220 Abadiño (Bizkaia). Informazio gehiagorako: 94-621
59 68 eta 663-84 15 75 telefo-
noetan edo [email protected] helbidean.
pBilbo. Bidaien inguruko bideo
laburren lehiaketa, Bilboko udalak antolatua. Lanak urriaren
1etik 15era entregatu behar dira
www.bilbao.net/dubi-dubi
webgunean.
pDonostia. Madelon sariak
2010. Urriaren 31 baino lehen
aurkeztu behar dira lanak. Informazio gehiagorako: 943-42 80
13 telefonoan edo www.gizalde.com helbidean.
pDonostia. Zero Pobrezia plataformaren 2. kartel lehiaketa.
Irailaren 5a baino lehen aurkeztu behar dira lanak. Informazio
gehiagorako: 943-42 80 13 telefonoan edo www.gizalde.com
helbidean.
pIruñea. Harresia ireki margo
lehiaketa. Irailaren 4ean ospatuko da. Informazio gehiago:
948-22 52 42 eta 948-21 25 26
telefonoetan.
pUsurbil. On Zientzia lehiaketa:
zientziaren inguruan etxean eginiko bideoak. Lanak aurkezteko
azken eguna, urriaren 15a. Informazioa: 943-31 08 31 edo 65875 06 66.
pZaldibar. III. postal lehiaketa.
Lanak irailaren 17a baino lehen
aurkeztu behar dira helbide honetara: Zaldibarko Udal liburutegia, Euskal Herria, 5- behea
helbidean.
pZumarraga. Iparragirre sariak:
Bertsopaperak, narratiba eta
poesia. Epea irailaren 24a baino
lehen.
pintura. Epea urriaren 1a baino
lehen.
argazkia. Epea urriaren 1a baino
lehen.
Hilberriak
INAZIO IMAZ
MINTEGIAGA
ESKELAK
(Trini Imaz gure lankidearen aita)
MAIZPIDE euskaltegikook
bat egiten dugu familiarekin
une latz hauetan.
(0034)943 30 40 30
[email protected]
Hileta-elizkizuna bihar, hilak 30, izango da Ordiziako
Parrokian arratsaldeko 7etan.
LAZKAO, 2010eko abuztuaren 29a
Agenda ›
1
600 kg d’or pur
Frantzia,2009.Zuz.: Eric Besnard.
Akt.: Clovis Cornillac,Audrey Dana,
Patrick Chesnais.100 min.Abenturazale talde batek 600 kilo urre lapurtu du
Guyanako meategi batean.Baina helikopteroa oihanaren erdian eroriko da,
eta 600 kiloak bizkar gainean eraman
beharko dituzte.Baiona (CGR),Angelu
(Moncine),Donibane Lohizune (Le Select).
Conocerás al hombre
de tus sueños
AEB-Erresuma Batua,2010.Zuz.:
Woody Allen.Akt.: Antonio Banderas,
Josh Brolin,Anthony Hopkins.98
min.Pertsonaia talde baten asmoak,
desioak eta obsesioak jartzen dira dantzan Woody Allenen harreman komedia honetan.Egoera absurdoak eta
arriskutsuak sortzen dira.Amodio,sexu
eta traizio kontuak izango direla agintzen dute filmaren sustatzaileek,ikusleei barre algarak eginarazteraino.Gasteiz (Florida,Yelmo Gorbeia),Bilbo (Capitol,Golem Alondegia),Barakaldo
(Max Ocio),Getxo (Lauren),Leioa (Artea),Donostia (Principe,Trueba),Irun
(Txingudi),Iruñea (Saide Olite).
The Karate Kid
D. Txina-AEB,2009.Zuz.: Harald
Zwart.Akt.: Jaden Smith,Jackie
Chan,Taraji P.Henson.139 min.
1980ko hamarkadako filmaren bertsioa da.Dre Parker mutikoa Pekinera
bizitzera eramango du amak.Eskolan,
jo egingo du mutil harroxko batek.
D
1
David Lee, Kim Hira. 139 min. Herri txiki batean, amona bat bizi da, ilobarekin. Poesia ikastaro bat egin, eta, bizitzan lenen aldiz, olerki bat idazteari
ekingo dio. Edertasuna bilatu nahi du
bere inguruan. Baina, egun batean, gertaera bat ikusiko du auzoan, eta bizitza
lehen uste bezain ederra ez dela konturatuko da. Baiona (Atalante), Miarritze
(Royal).
Filmen estreinaldiak
Amaren gidariak karatearen artea erakutsiko dio.Gasteiz (Abaco Boulevard,
Guridi,Yelmo Gorbeia),Bilbo (Capitol,
Zubiarte),Barakaldo (Max Ocio,Yelmo
Megapark),Basauri (Ibaigane),Getxo
(Lauren),Leioa (Artea),Santurtzi (Serants),Donostia (Antiguo Berri,Bretxa),
Errenteria (Niessen),Irun (Mendibil,
Txingudi),Usurbil (Urbil),Angelu (Moncine),Iruñea (Saide Olite),Lizarra (Los
Llanos),Uharte (Itaroa).
Todo sobre mi desmadre
Predators
Le bruit des glaçons
Frantzia,2009.Zuz.: Bertrand Blier.
Akt.: Jean Dujardin,Albert Dupontel,
Anne Alvaro.87 min.Gizon batek bere
minbiziaren bisita jasoko du.«Kaixo»,
esango dio gaitzak,«zure minbizia naiz,
eta ez litzateke txarra izango elkar ezagutzea apur bat».Angelu (Moncine),
Donibane Lohizune (Select).
Miedos 3D
AEB, 2009. Zuz.:Joe Dante. Akt.: Teri
Polo, Haley Bennett, Chris Massoglia. 92 min. Dane eta Lucas anaiek
aurkikuntza bat egiten dute etxe berrian: sotoan hondorik ez duen zulo bat
dago. Norberaren beldurrik handienei
aurre egin beharko diete zuloaren misterioa argitzeko. Gasteiz (Guridi, Yelmo
Gorbeia), Bilbo (Zubiarte), Barakaldo
(Max Ocio, Megapark), Leioa (Artea),
Donostia (Antiguo Berri, Bretxa), Errenteria (Niessen), Usurbil (Urbil), Iruñea
(Saide Olite), Uharte (Itaroa),
Mis tardes con Margueritte
tugalete (Ballonti), Santurtzi (Serantes), Donostia (Antiguo Berri, Bretxa,
Principe), Errenteria (Niessen), Irun
(Txingudi, Mendibil), Usurbil (Urbil),
Baiona (CGR), Angelu (Moncine),
Donibane Lohizune (Le Select), Iruñea
(G. Baiona, Carlos III, Morea, Saide
Olite), Tutera (Ocine), Uharte (Itaroa),
Viana (Las Cañas).
Eric Besnarden azken filma.
Frantzia, 2009. Zuz.: Jean Becker.
Akt.: Gerard Depardieu, Gisele Casadesus, Maurane. 82 min. Germainek
45 urte ditu, eta ia analfabetoa da. Herrixka txiki batean bizi da, eta lorategi
batean pasatzen du denbora. Egun batean, Margueritte izeneko emakume
zahar bat ezagutuko du. Margueritte
mundu osoan bidaiatzen ibilitakoa da.
Germainen eta Margueritteren artean
oso harreman berezia sortuko da. Bilbo
(Alondegia), Donostia (Principe), Iruñea (Baiona).
Poetry
+12. Hego Korea, 2010. Zuz.: Lee
Chang-Dong. Akt.: Yoon Jung-hee,
+12. AEB,2010.Zuz.: Nimrod Antal.
Akt.: Adrien Brody,Alice Braga,Topher Grace.107 min. Royce mertzenario
bat da (Brody),eta mota guztietako
kriminalez osaturiko talde bateko buru
izateko kontratatzen dute.Taldea beste planeta batera eramango dute.Han
konturatzen dira engainatu dituztela,
eta estralurtarren harrapakinak izateko
eraman dituztela.Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi,Yelmo Gorbeia),Bilbo
(Zubiarte),Barakaldo (Max Ocio,Yelmo Megapark),Getxo (Lauren),Leioa
(Artea),Donostia (Antiguo Berri),
Errenteria (Niessen),Irun (Mendibil),
Usurbil (Urbil),Iruñea (Saide Olite),
Uharte (Itaroa),
AEB, 2010. Zuz.: Nicholas Stoller.
Akt.: Jonah Hill, Russell Brand, Sean
Combs. Diskoetxe batean hasiberria
da Aaron. Misio bat emango diote: rockaren izar ingeles bati lagundu beharko
dio Los Angeleseraino, kontzertu bat
ematera. Sexua, drogak eta rock-androll erlijioaren jarraitzaile sutsua da
musikaria, eta sekulakoak pasatu beharko ditu Aaronek artista onik entregatzeko. Gasteiz (Abaco Boulevard,
Yelmo Gorbeia), Bilbo (Zubiarte), Barakaldo (Max Ocio, Megapark), Lauren
(Getxo), Leioa (Artea), Donostia (Antiguo Berri, La Bretxa), Errenteria (Niessen), Irun (Txingudi), Usurbil (Urbil), Iruñea (Saide Olite), Uharte (Itaroa),
Visión
Salt
+12. AEB, 2010. Zuz.: Phillip Noyce.
Akt.: Angelina Jolie, Liev Schreiber,
Chiwetel Ejiofor. 100 min. Evelyn Salt
(Jolie) CIAko agente bat da. Moskuko
desertore batek Errusiaren aldeko
espioia izatea egozten dionean, urte
askoan hartutako trebetasuna erabili
beharko du bere kideengandik ihes
egiteko eta errugabea dela erakusteko.
Gasteiz (Boulevard, Guridi, Gorbeia),
Bilbo (Capitol, Alondegia), Barakaldo
(Megapark, Max Ocio), Durango (Zugaza), Getxo (Lauren), Leioa (Artea), Por-
Alemania, 2009. Zuz.: Margarethe
Von Trotta. Akt.: Barbara Sukowa,
Heino Ferch, Hannah Herzsprung. XII.
mendeko Hildegard von Bingen emakume mistikoaren bizitza kontatzen
du. Von Bingen Rhin ibaiaren eskualdean bizi zen (Alemania da egun), eta
abade, musikari, profeta eta medikuntzaren aitzindari izan zen. Haluzinazioak zituen txikitatik, eta horietan ikusten zituen irudiak eta entzuten zituen
ahotsen berri eman zuen idatziz, Vatikanoak eskatuta. Gasteiz (Florida), Iruñea (Golem Yamaguchi).
Zinema
Filmen laburpenak
Airbender. El último guerrero
/Le dernier maître de l’air
D. AEB,2010.Zuz.: M.Night Shyamalan.Akt.: Noah Ringer,Dev Patel,Nicola Peltz.Suaren nazioak menpean
du mundua.Ureko,lurreko eta aireko
herriei amore ematea edo desagertzea
baino ez die eskaintzen.Aang agertuko
da,ordea,airearen azken maisua.Baina
Aang gaztea da,eta oraindik ez du kontrolatzen bere boterea.Gasteiz (Abaco
Boulevard,Yelmo Gorbeia),Bilbo (Golem Alondegia,Zubiarte),Barakaldo
(Max Ocio,Megapark),Getxo (Lauren),
Portugalete (Ballonti),Donostia (Bretxa),Irun (Mendibil,Txingudi),Baiona
(CGR),Iruñea (Baiona,La Morea,Carlos
III,Olite),Tutera (Ocine),Uharte (Itaroa),Viana (Cañas).
Crime d’amour
Frantzia,2009.Zuz.: Alain Corneau.
Akt.: Kristin Scott Thomas,Ludivine
Sagnier,Patrick Mille.104 min.Multinazional batean bi emakume ari dira lanean: Christine eta Isabelle; Christineren menpekoa da Isabelle.Nagusiak joko sadiko batean sartuko du gaztea,eta
jokoa urrutiegi helduko da.Donibane
Lohizune (Le Select),Miarritze (Royal).
Killers
+12. AEB.2010.Zuz.: Robert Luketic.
Akt.: Katherine Heigl eta Ashton Kutcher, Tom Selleck.Spencer Aimes soldatapeko hiltzaile bat da,baina lanbi-
dea uztea erabakiko du,ametsetako
emakumea ezagutu eta harekin ezkontzen denean.Halere,gutxi iraungo dio
bakeak eta pozak,hitzaileak bila etorriko baitzaizkio,zorra kitatzera.Gasteiz
(Abaco Boulevard,Yelmo Gorbeia,Guridi),Bilbo (Capitol,Alondegia),Barakaldo (Megapark,Max Ocio),Getxo (Lauren),Portugalete (Ballonti),Iruñea (La
Morea),Tutera (Ocine),Viana (Cañas),
Uharte (Itaroa).
L’Apprenti Sorcier
AEB.2010.Zuz.: Jon Turteltaub.Akt.:
Nicolas Cage,Jay Baruchel,Teresa
Palmer.105 min.Balthazar Blake azti
boteretsu bat da,eta Manhattanen bizi
da.Hiria Maxim Horvath-engandik babesten saiatzen da; hau da,bere betiko
etsaiarengandik.Baina ezingo du bakarrik egin,eta Dave Stutler mutikoaren laguntza beharko du; itxuraz arrunta da
Stutler,baina Blakeren ikasle izateko aukerak ditu.Donibane Lohizune (Le Select),Baiona (CGR),Angelu (Moncine),
Hendaia (Varietés),Donibane Garazi
(Vauban).
L’Arbre
Frantzia,Australia,Italia.2009.Zuz.:
Julie Bertuccelli .Akt.: Charlotte
Gainsbourg,Morgana Davies,Marton
Csokas.100 min. Australian,Dawn eta
Peter zoriontsu bizi dira euren seme-alabekin,pikondo erraldoi baten itzalpean.
Peterren heriotzak lur jota utziko du familia.Simonek,8 urteko alaba txikiak,
11111 BIKAINA
1111 OSO ONA
111 ONA
11 BALEKOA
1 TXARRA
uste du aita zuhaitzaren barruan bizi dela.Zuhaitza erasokor bihurtuko da.Sustraiek,adarrek eta bertan bizi diren animaliek eraso egingo diote etxeari.Dawnek ez du beste irtenbiderik izango:
zuhaitza bota beharko du.Baiona (L’Atalante),Donibane Lohizune (Le Select),
Miarritze (Royal).
Le Voyage extraordinaire
de Samy
Belgika.2009.Zuz.: Michael Winterbottom .Akt.: Casey Affleck,Jessica
Alba,Kate Hudson.85 min.Samy itsasoko dordoka txiki bat da.Shelly bere
bizitzako amodioa aurkitzearren,aurre
egin beharko die ozeanoetako arriskuei.
Ramy lagun minaren laguntzarekin,gizakiak naturan duen eraginaren lekuko
izango dira biak,abenturak aurrera egin
ahala.Baiona (L’Autre,CGR),Angelu
(Moncine),Miarritze (Royal).
Los Mercenarios /
Expendables
+16. AEB.2010.Zuz.: Sylvester Stallone.Akt.: Sylvester Stallone,Jason
Statham.100 min.Mertzenario talde
bat kontratatuko du CIAk,Hego Amerikako gobernu bat agintetik kentzeko.
Misioa hasi eta berehala,engainatu
egin dituztela ohartuko dira.Hortik aurrera,amarrutik bizirik ateratzea izango
dute erronka.Gasteiz (Y.Gorbeia,A.
Boulevard,Guridi),Bilbo (Zubiarte),Barakaldo (Megapark,M.Ocio),Leioa (Artea),Portugalete (Ballonti),Donostia
(Antiguo Berri,Bretxa),Errenteria (Niessen),Irun (Txingudi,Mendibil),Usurbil
(Urbil),Angelu (Moncine),Donibane
Lohizune (Select),Kanbo (Aiglon),Iruñea (Carlos III,Morea,Saide Olite),Lizarra (Llanos),Tutera (Ocine),Viana (Cañas),Uharte (Itaroa).
Mi refugio
111
+12. Frantzia,2009.Zuz.: François
Ozon.Akt.: Isabelle Carre,Louis Ronan Choisy,Melvil Poupaud.90 min.
Iaz Donostiako Zinemaldiko Epaimahaiaren Sari Nagusia jaso zuen.Drogazale bikote batek haurra izan behar du,
baina gizonezkoa hil egingo da.Bikotekideak (Isabelle Carre) hiritik alde egin
eta itsaso ondoan bilatuko du babesa.
Haurra izan nahi du,nahiz eta badakien
ez dela amarik aproposena.Istorioa Parisen hasi eta amaituko da,baina tarteko guztia Ipar Euskal Herriko kostaldean dago filmatuta,Getarian (Lapurdi).
Gasteiz (Florida),Bilbo (Muticines),Donostia (Principe),Iruñea (Yamaguchi).
Origen/Inception
+12. AEB-Erresuma Batua, 2010. Zuz.:
Christopher Nolan. Akt.: Leonardo DiCaprio, Marion Cotillard, Ellen Page.
Dom Cobb industria espioia da. Exekutiboak lotan direnean ateratzen dizkie
sekretuak. Polizia atzetik dabilkio, baina barkatu egingo diote, azken lan bat
egiten badu: ideia bat lapurtu beharrean, exekutibo baten burmuinean txertatu beharko du. Gasteiz (Abaco Boulevard, Florida, Yelmo Gorbeia), Bilbo
(Golem Alondegia, Capitol, Zubiarte),
Barakaldo (Max Ocio, Megapark), Getxo (Lauren), Leioa (Artea), Portugalete
(Ballonti), Donostia (Antiguo Berri, Bretxa, Principe, Trueba), Errenteria (Niessen), Irun (Mendibil, Txingudi), Usurbil
(Urbil), Baiona (CGR Centre), Angelu
(Moncine), Miarritze (Royal), Iruñea
(Baiona, La Morea, Carlos III, Saide Olite), Lizarra (Llanos), Tutera (Ocine),
Uharte (Itaroa), Viana (Cañas)
Phillip Morris, ¡te quiero! 11
+12. AEB,2009.Zuz.: Glenn Ficarra,
John Requa.Akt.: Jim Carrey,Ewan
McGregor,Leslie Mann.96 min. Bene-
tako istorio batean oinarrituta,bi gizon
presoren arteko maitasuna kontatzen
du filmak.Espetxetik ihes egiten aditu
bihurtuko da Steven Russell,bere maitale Phillip Morrisekin egoteagatik.Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi),Bilbo
(Alondegia),Getxo (Lauren),Donostia
(Principe),Iruñea (G.Baiona),Viana
(Cañas).
Toy Story 3
1111
D. AEB, 2010. Zuz.: Lee Unkrich.
Marrazki bizidunak. 103 min. Andy
unibertsitatera joateko prestatzen ari
da. Hori dela eta, Woody cowboy-a,
Buzz astronauta eta gainontzeko lagunak kezkatuta daude euren etorkizunarekin, eta errauskailutik libratzeko
borrokatu beharko dute. Gasteiz
(Abaco Boulevard, Florida, Yelmo Gorbeia), Bilbo (Golem Alondegia, Multicines, Zubiarte), Barakaldo (Max Ocio,
Megapark), Getxo (Lauren), Leioa
(Artea), Portugalete (Ballonti), Donostia (Antiguo Berri, Bretxa), Irun (Cinebox
Mendibil, Txingudi), Usurbil (Urbil),
Baiona (L’Autre, CGR), Angelu (Moncine), Donibane Lohizune (Select), Miarritze (Royal), Iruñea (Golem Baiona,
Golem La Morea, Olite), Tutera (Ocine),
Uharte (Itaroa), Viana (Cañas).
Centurión
Erresuma Batua,2010.Zuz.: Neil
Marshall.Akt.: Michael Fassbender,
Dominic West,Olga Kurilenko.97 min.
Kristo ondorengo 117.urtean,Kinto zenturioi erromatarra Eskoziara doa Virilo
jeneralaren 9.legioarekin,piktoak sarraskitzera.Piktoek,ordea,preso hartuko dute Virilo segada batean.Kinto eta
haren gizonak atakatik bizirik ateratzen
eta nagusia salbatzen saiatuko dira.
Gasteiz (Abaco Boulevard,Guridi,Gorbeia),Bilbo (Zubiarte),Barakaldo (Max
Ocio,Yelmo Megapark),Getxo (Lauren),
Leioa (Artea),Portugalete (Ballonti),
Santurtzi (Serantes),Donostia (Bretxa),
Errenteria (Niessen),Irun (Mendibil,
Txingudi),Usurbil (Urbil),Iruñea (La Morea,Carlos III,Olite),Tutera (Ocine),Viana (Cañas).
‹ Agenda
1
Aretoak
Conocerás al hombre de tus sueños
Toy Story 3 3DMEGAPARK
Araba
16:30 19:15 22:00
16:00 18:00
D YELMO MEGAPARK
GASTEIZ
Erribera etorbidea z/g.(94-418 16 72).Ikuslearen eguna: astelehena.
D ABACO BOULEVARD
Boulevard merkataritza gunea (902-22 16 22).Ikuslearen eguna: osteguna.
Toy Story 3
Como perros y gatos 2 3D
Airbender,el último guerrero
Shrek,felices para siempre
Pesadilla en Elm Street
Centurion
Los mercenarios
Niños grandes
Origen
Killers
Salt
Karate kid
Predators
Phillip Morris ¡te quiero!
16:05
16:10
16:00
16:10
18:15
18:20
18:10 20:20 22:35
18:10
20:15 22:20
16:20 18:20 20:25 22:3000:40
16:00 18:00 20:05 22:10
16:05 18:10 20:20 22:30
16:00
18:50 21:50
20:30 22:40
16:00 18:15 20:30 22:45
16:15 18:20 20:30 22:40
16:00 19:00
22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
20:30 22:40
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (94-523 19 40).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Origen
Toy Story 3
Mis tardes con Maragueritte
Mi segunda vez
Mi refugio
London River
La última estación
Visión
17:00 19:45
17:30
17:30 20:00
17:30
18:00 20:15
20:
18:00 20:15
20:00
18:00 20:15
18:00 20:15
Los mercenarios
Killers
Origen
Salt
16:00
Toy Story 3 3D
Airbender,el último guerrero 3D
Miedos 3D
The Karate Kid
Niños grandes
Predators
Shrek,felices para siempre 3D
Centurión
19:50 22:10
16:20
16:00 18:45
21:30
18:00
20:00 22:00
17:45
20:30 22:45
18:00 20:20
16:15 18:15 20:15 22:15
17:45 20:30
15:45 17:45
15:50
22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
15:30 17:50 20:10 22:20
15:45
18:20 20:20 22:25
BASAURI
D IBAIGANE
The Karate Kid
17:00
20:00
DBERMEO. Nestor Basterretxea. Ez dago emanaldirik.
22:30
DDERIO.Gurea. Shrek 4. 19:00,21:00.
22:30
DDURANGO. Zugaza. Como perros y gatos 3D . 18:00,19:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
DELORRIO. Arriola. Ez dago emanaldirik.
DERMUA. Lobiano. Ez dago emanaldirik.
DGALDAKAO. Torrezabal. Ez dago emanaldirik.
DGERNIKA. Lizeo Antzokia. Ez dago emanaldirik.
D GURIDI
San Prudentzio,6 (94-523 19 40).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Miedos 3D
Salt
Centurión
Los mercenarios
Killers
Predators
The Karate Kid
16:40
16:45 18:30 20:30 22:30
17:30
20:00 22:30
17:30
20:00 22:30
17:30
22:30
20:00
17:30
20:00 22:30
17:30
20:00 22:30
18:15 21:00
D YELMO GORBEIA 3D
Gorbeia merkataritza gunea (94-546 04 23).Ikuslearen eguna: astelehena.
Los mercenarios
Como perros y gatos 3D
Centurion
Killers
The Karate Kid
Salt
18:30
20:30 22:30
22:40
18:00
20:00 22:00
22:15
16:00 17:30 19:00 20:30 22:00
16:45 17:45 18:45 19:45 20:45 21:45
22:45
Origen
15:40
18:40
21:40
18:20 20:30 22:40
Airbender,el último guerrero 16:00
Niños grandes
16:15
18:15 20:15
Toy Story 3 3D
18:00
20:20
Toy Story 3
15:45
Shrek,felices para siempre 3D
16:20
Shrek,felices para siempre 3
16:40
Miedos 3D
16:20 18:20 20:20 22:20
Predators
15:40 17:50 20:00 22:10
Conocerás al hombre de tus sueños 15:50 17:50 19:50 21:50
15:50 18:05 20:20 22:35
16:00
DAMURRIO. Amurrio Antzokia. Ez dago emanaldirik.
Bizkaia
BILBO
GETXO
D LAUREN GETXO
D TRUEBA
S.Esnaola,2 (943-27 13 91).Ikuslearen eguna: asteartea.
22:30
22:10
22:30
22:30
22:10
22:30
19:00
22:00
20:20 22:30
18:10 20:20
18:00 19:00 20:45 22:00
20:30 22:30
22:30
16:00 18:15
16:15 19:15 22:00
16:00 18:00 20:00 22:15
16:30 18:30 20:30
16:10
16:15 18:15 20:15 22:15
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
DMUNGIA. Olalde aretoa. Ez dago emanaldirik.
DMUSKIZ. Meatzari aretoa. Ez dago emanaldirik.
PORTUGALETE
D BALLONTI
Salt
17:15
20:00 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
Origen
16:45
19:30 22:30
16:30 18:30
Madres e hijas
17:15
20:00 22:30
17:15
20:00 22:30
22:30
Killers
20:00 22:30
Toy Story 3 3D
17:15
20:00
Conocerá al hombre de tus sueños (JBA) 17:30
20:30 22:30
Origen
Salt
Centurión
The Hole
Predators
The Karate Kid
D MULTICINES
(94-483 92 44) Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:30 18:15
16:20
16:05
20:20
16:00
16:00
16:25
22:15
18:20 20:25 22:25
18:05 20:10
22:20
18:05 20:15 22:25
18:10 20:20 22:30
19:15 22:00
SANTURTZI
DZALLA. Antzokia.
Ez dago emanaldirik.
DZORNOTZA. Zornotza aretoa. Ez dago emanaldirik.
22:00
16:15
16:00 18:00 20:00
16:15
19:00 22:00
16:00
19:00 22:00
16:15
19:00 22:00
16:15
19:00 22:00
16:15
19:00 22:00
16:00 18:00 20:00
19:00 22:00
BARAKALDO
D COLISEO MAX OCIO
Kareaga,z/g (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:15
16:30
16:15
16:15
16:00
17:00
16:15
16:45
19:15
19:00
19:15
19:15
22:00
22:00
22:00
22:00
19:15 22:00
19:00 22:00
16:00 19:00 22:00
16:30 19:00 20:00 22:00
16:00 17:00 19:00 22:00
18:00 20:00 22:00
16:15
19:15 22:00
20:00 22:00
Miedos 3D
The Karate Kid
Predators
Salt
Centurión
Origen
20:00
16:50 19:30
17:30 20:00
17:15 19:45
17:15
17:30 20:00
17:15
19:40 22:30
22:30
22:15
22:45
22:30
22:45
DHERNANI. Biteri aretoa.
D CINEBOX MENDIBIL
Como perros y gatos
Predators
The Karate Kid
Centurión
Origen
Salt
Toy Story 3
Los mercenarios
16:00 18:05
15:45 18:05 20:15 22:30
16:00 19:00 22:00
20:30 22:30
17:00
19:00
22:00
16:00 18:05 20:15 22:25
16:00 18:05
20:30 22:30
D TXINGUDI
The Hole 3D
Predators
16:00
16:00
Toy Story 3
16:00
Centurion
Origen
Conoceras al hombre de tus sueños 16:00
Salt
The Karate Kid
16:45
Como perros y gatos 3 D
16:30
20:45 22:45
18:45 20:45 22:45
19:30 22:15
19:00 21:00 23:00
19:00 21:00 23:00
19:30 22:15
22:30
17:00 19:00 21:00 23:00
16:45 18:45
D OCINE LA BRETXA
Arraindegi eraikina (943-42 13 71).
Karate Kid
Miedos 3D
Origen
Mercenarios
Salt
Predator
Centurión
16:15
Toy Story 3
Toy Story 3 3D
16:00
16:00 18:45 19:30 22:00 22:30
18:10 20:10 22:15
17:00
19:45 22:30
22:15
16:00 18:10 20:15 22:30
16:00
16:00 18:15 20:30 22:45
18:30
20:30 22:30
16:15 18:15 20:30 22:45
17:15
20:00
18:15 20:30 22:45
16:00
13:45
13:45
15:45
13:45
11:15 13:45
11:15 14:00
14:00
20:00 22:15
16:00 18:00 20:00 22:15
16:00 18:00 20:00 22:15
18:00 20:00
22:15
16:30 19:30 22:15
18:00
16:00
20:00
22:15
19:30
22:15
11:15 15:45 18:00
17:45
16:30 19:30 22:00
16:00 20:00 22:00
16:30 19:30
18:00 20:00 22:00
18:00 20:00 22:00
22:00
18:00 21:00
11:00 18:00
16:00
16:00 18:00 20:00 22:00
14:30
15:00
17:30
DKANBO. Aiglon. Marmaduke. 15:00.
21:45
15:45
15:50
18:05
21:15
14:00
14:00
16:00 18:15 20:30 22:45
20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
18:15 20:15 22:15
16:00 18:15
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 19:00
22:00
20:15 22:15
16:00
16:00 19:00
22:00
16:15 18:15
DZARAUTZ. Modelo.
15:35
21:20
17:50
19:45
19:50
11:00
15:50
17:30
IRUÑEA
20:00 22:00
17:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00
17:30
22:30
20:00 22:30
D GOLEM LOS LLANOS
Como perros y gatos 2
Los mercenarios
The Karate Kid
Origen
17:30
20:00
20:00
20:00
17:15
17:15
TUTERA
D OCINE
Philip Moris ¡te quiero!
Killers
Los mercenarios
Origen
Last Airbender 3D
Last Airbender
Niños grandes
El equipo A
Pesadilla en Elm Street
Toy Story 3
Salt
Centurión
20:20 22:30
20:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30 19:30 22:00
22:15
16:00
16:15 18:15 20:15
18:00 20:00 22:00
16:00 18:10
22:00
16:00 18:00 20:00
16:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:15 18:15 20:15 22:15
Centurion
16:20 18:20 20:20 22:20
16:20 18:20 20:20 22:20
Los mercenarios
16:00 18:00 20:00 22:15
Killers
20:15 22:15
The Karate Kid
16:00 16:30 19:00 19:20 22:00 22:15
Predators
16:00 18:10 20:20 22:30
16:10 18:10 20:10 22:10
Miedos 3D
18:30 20:30 22:30
Airbender: El último guerrero 3D
22:20
Origen
16:00
19:00
22:00
Salt
16:15 18:15 20:15 22:15
Niños grandes
16:10 18:15
Toy Story 3 3D
16:00 18:00 20:00
Como perros y gatos 3 D
16:30
D LAS CAÑAS
The Karate Kid
16:00 19:00 22:15
Miedos 3D
20:00 22:30
Predators
16:00 18:10 20:25 22:45
16:15 18:15 20:30 22:45
Conocerás al hombre de tus sueños 16:15 18:15 20:15
16:15 18:05 20:00
Salt
16:00 18:05 20:15
Centurión
20:30
Los mercenarios
20:30
16:15 18:15
Origen
20:00
Niños grandes
16:00 18:00
Toy Story 3
16:00 18:15
22:30
22:30
22:30
22:45
22:45
D GOLEM BAIONA
Salt
Origen
Toy Story 3 3D
16:30
Conocerás al hombre de tus sueños 16:30
Karate Kid
17:00 19:45 22:30
22:30
17:00 19:45 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
18:30
20:30
18:30 20:30 22:30
17:00 19:45 22:30
D GOLEM YAMAGUCHI
DZUMAIA. Aita Mari. Ez dago emanaldirik.
DZUMARRAGA. Zelai Arizti.
La vida en tiempos de guerra (JBA)
Visión
Nothing Personal (JBA)
(948-24 54 00) Ikuslearen eguna: astelehena.
VIANA
19:25
Nafarroa
D CINEBOX URBIL
Los mercenarios
Predators
Centurión
Toy Story 3
Salt
The Karate Kid
Miedos 3D
Niños grandes
Origen
Como perros y gatos 2 3 D
D SAIDE OLITE
La última cima
Killers
Niños grandes
Toy Story 3
Noche y día
Philip Morris ¡te quero!
(902-46 32 69) Ikuslearen eguna: osteguna.
USURBIL
Urbil merkataritza gunea (902- 22 16 22).
17:30 20:00 22:30
16:30 18:30 20:30
17:30 20:00 22:30
22:30
17:30 20:00 22:30
16:45 19:45 22:30
D CINES ITAROA
DHAZPARNE. Haritz Barne. Dans ses yeux. 21:00
D ROYAL
Chatroom
Cleveland contre wall street (JBA)
Crime d’amour
D’amour et d’eau fraîche
Dans ses yeux
11:00
Inception
Joseph et la fille
L’Arbre (JBA)
Petits meurtres à l’anglaise
Poetry
Tamara Drewe (JBA)
Jazzmix in the New York
Itinéraire harmonique
11:00
Youssou n’dour
Le voyage extraordinaire de Samy
Toy Story 3
Salt
Como perros y gatos 2
Centurión
Los mercenarios
Origen
UHARTE
D REX
Ezdagoemanaldirik.
MIARRITZE
22:15
18:00 20:00 22:00
18:00 20:00 22:15
19:30 22:30
18:30
20:30 22:45
20:30 22:30
LIZARRA
14:00
14:00
11:00
16:00
16:00
D LE SELECT
Moi,moche et mèchant
14:30
Karaté kid
Le voyage extraordinaire de Samy
17:30
Expendables: unité espéciale
17:30
Crime d’amour
15:00
Salt
Le Bruit des glaçons
600 kilos d’or pour
17:30
18:15 20:15
19:00 20:30
11:15
13:45
11:15
11:15
11:15
18:15 20:30 22:45
DTOLOSA. Leidor.
16:45
16:45
17:00
17:00
16:45
19:30
Shrek,il ètait une fin. 17:00. Expendables: unité spèciale. 21:00.
20:30 22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
18:30 20:30 22:45
18:30 19:45 21:30 22:30
22:30
18:30
20:30 22:45
17:15
20:00 22:45
17:15
20:00 22:45
18:30 20:30 22:30
19:45 21:30 22:30
D SAIDE CARLOS III
DHENDAIA. Les Varietes.
Noche y día. 19:30,22:15
17:15 19:30
15:15
17:00
DONIBANE LOHIZUNE
IRUN
DORDIZIA. Herri Antzokia.
19:00
17:15
D ANTIGUO BERRI
Toy Story 3
Miedos
The Karate kid
Predators
Salt
Origen
Los mercenarios
Centurión
15:00
21:15
21:00
D MONCINE
Karate kid
11:00
The expendables: unité ...
L’apprenti sorcier
Le bruit des glacons
11:00 14:00
600Kg d’or pur
11:00 14:00
Night and Day
Inception
Toy Story 3 3D
14:00
Toy Story 3 2D
L’extraordinaire voyage de Samy 3D
Salt
11:00 14:00
DOÑATI. Herri zinema. Ez dago emanaldirik.
DONOSTIA
(0559-55 52 98)
ANGELU
(943-34 52 91)
DLAZKAO. Areria aretoa. Ez dago emanaldirik.
Gipuzkoa
Leizaola Lehendakariaren kalea,2.
Los mercenarios
Salt
Centurión
Predators
Como perros y gatos 2 3 D
Toy Story 3
Killers
Niños grandes
El equipo A
Origen
The Karate Kid
Miedos 3D
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
22:15
D ZUBIARTE
Toy Story 3
Miedos 3D
Los mercenarios
The Karate Kid
Predators
Centurión
Origen
The Karate kid
Salt
Centurión
17:00
D L’AUTRE CINEMA
D NIESSEN ZINEMAK
(943-63 54 41).Ikuslearen eguna: astelehena.
D SERANTES
21:30
14:30 19:00
ERRENTERIA
Mendibil merkataritza gunea.Ikuslearen eguna: osteguna.(943-63 02 23)
D GOLEM ALHONDIGA
L’arbre
Poetry
Tamara Drewe
DBEASAIN. Usurbe.
D COLISEO
The Karate Kid12:30
12:00 16:00
Miedos 3 D
Los mercenarios
Toy Story 3 3D
12:00
Origen
12:00
Salt
12:30
Centurión
12:30
Como perros y gatos
12:15
Predators
12:15
12:15
Los mercenarios
16:30
The Karate kid
17:00
Airbender: El último guerrero 3D
Predators
Miedos 3D
16:30
Origen
17:15
16:30 18:30
Niños grandes
16:30 18:30
Toy Story 3 3D
17:00
Toy Story 3
16:30
Salt
16:30 18:30
Centurión
16:30
(0559-55 73 63)
Moi moche et mechant 3D
Exendables: unité specialé
600 kilos d’or pur
Salt
Sexy dance en 3D
The karaté kid
L’apprenti sorcier
Le voyage extraordinaire...3D
Le dernier maitre de l’air 3D
Nigh and Day
Inception
Toy Story 3 3D
Shrek 4,il etait une fin 3D
D CINESA ARTEA
(94-607 07 67)
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
DAZKOITIA. Baztartxo.
17:15
D L’ATALANTE
Toy Story 3
Surfwise
The killer inside me
Celulle 211
Ce que je veux de plus
Yo,También
Copacabana
White Night Wedding
20:00 22:30
20:00 22:30
17:15
D GOLEM LA MOREA
BAIONA
(0559-59 90 90)
EIBAR
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Lapurdi
D CGR CENTRE
LEIOA
DLEKEITIO. Ikusgarri. Ez dago emanaldirik.
17:30 19:45
20:00
17:15 19:45
17:30 19:45
17:30 19:45
17:30 20:00
17:30
17:30 20:00
DARRASATE. Amaia antzokia.
DBERGARA. Zabalotegi.
Mi refugio
Mi segunda vez
Un juego de inteligencia
Philip Morris,te quiero
El silencio de Lorna
Toy Story 3
Visión
DANDOAIN. Bastero.
DIGORRE. Lasarte aretoa. Ez dago emanaldirik.
D CAPITOL
Eskutza kalea,13 (94-431 03 10).Ikuslearen eguna:astelehena
Origen (JBA)
17:00 19:45 22:30
Conocerás al hombre de tus sueños (JBA) 17:00 19:00 21:00 23:00
18:30 20:30
19:10
18:20 20:25
18:10 20:20
18:10 20:20
18:10 20:10
Villarias ,10 (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: astelehena
17:15
17:00 19:45 22:30
16:45 19:45 22:30
19:45 22:30
17:15 20:00 22:30
17:00 19:00 21:00 23:00
Mi refugio
19:00 21:00 23:00
Origen
16:45
19:30 22:15
16:45
Mi segunda vez
17:15 19:30 22:30
Madres e hijas
17:15 19:45 22:15
Salt
17:15 19:45 22:30
Un juego de inteligencia
16:45 19:30 22:15
London River
17:30 20:00 22:45
17:30 20:00 22:45
17:00 19:30 21:00 23:00
Como perros y gatos
16:10
Predators
16:10
Centurión
16:15
London River
Salt
16:00
Shrek ,felices para siemrpe
16:10
Mi segunda vez
16:30
The Karate Kid
16:20
16:00
Toy Story 3
16:00
Niños grandes
Killers
Origen
16:00
16:00
18:10
18:15 20:20 22:30
18:15 20:15 22:15
22:30
18:10 20:20 22:30
Mi refugio
Mujeres de el Cairo (JBA)
Madres e hijas
D PRINCIPE
San Joan ,10 (943-42 12 47).Ikuslearen eguna:asteazkena.
Arriluze,z/g (94-431 03 10).Ikuslearen eguna: asteazkena
D KULTUR LEIOA
Killers
Salt
The Karate Kid
Origen
Toy Story 3, Lee Unkrichek zuzendutako marrazki bizidunen filma. BERRIA
Nafarroa Beherea
DONIBANE GARAZI. Le Vauban.
Le meilleurs amis du monde. 19:00. Le café du pont. 21:15.
DONAPALEU. St.Louis. La tête en friche. 21:00.
Zuberoa
16:30 18:30 20:30 22:30
17:15
20:00 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
MAULE. Baitha.
Millénium 3. 20:30.Shrek,il ètait une fin. 20:30
Agenda ›
E
La bestia marina
Gaurko filmak
Istorio erromantikoa,
argazki zoragarriz
nthony Minghella zuzendariak izenburu bereko eleberri arrakastatsua hartu zuen
oinarritzat, eta, argazki zoragarriz eta eszenaratze finez, The
English Patient istorio erromantiko hau filmatu zuen.
Ralph Fiennes, Kristin ScottThomas eta Juliette Binoche
A
111
El paciente inglés
pTele5, 18:00. Zuz.: Anthony
Minghella. Akt.: Ralph Fiennes,
Juliette Binoche, Willem Dafoe.
162 min. AEB-Erresuma Batua,
1996.
D
1
Dniel Wisler, Camille Sullivan, Corin
Nemec. 2008.
Akt.: John Rhys-Davies, Dyan Neal.
2005.
11
p Maitane Mitxelena
Transformers
11
p Antena3, 15:45. Zuz.: Ambrogio Lo
p TF1, 20:45. Zuz.: Michael Bay. Akt.:
Giudice. Akt.: Lucrezia Lante della Rovere, Fabio Sartor. 2008.
Shia LaBeouf, Megan Fox, Josh Duhamel. 2007.
Los últimos dias del edén
Hitch, especialista en ligues
11
11
p T5, 16:00. Zuz.: John Mctiernan.
p Antena 3, 22:00. Zuz.: Andy Tennat.
Akt.: Sean Connery, Lorraine Bracco.
1992.
Akt.: Will Smith, Amber Valletta, Eva
Mendes, Kevin James. 2005.
El secreto de Arianna
doa,Italiako errepide batean.
Hilzorian da,eta monasterio batera iristean bere bizitza kontatuko dio erizain bati (Binoche).
Zinema modernoko eszenarik
erromantikoenetako batzuk
gordetzen ditu filmak,nahiz eta
batzuetan topikoetan erori.
1
p Cuatro, 19:05. Zuz.: John Shepphird.
Donde quiera que estes
aktoreak sinesgarri dabiltza euren roletan. Azkenak, gainera,
bigarren mailako aktorerik onenaren Oscarra jaso zuen —ez al
die lotsarik ematen Hollywooden Binoche bati bigarren mailako sariak ematea?—. Ez zen
filmak eramandako Oscar bakarra izan; bederatzi Oscar
eman zizkioten: zuzendariari,
filmik onenari, musikari, muntaketari, argazkiari, egokitutako
gidoiari, zuzendaritza artistikoari eta soinuari.
II.Mundu Gerraren amaieran,
gizon zauritu bat karabanan
Panico a bordo
p Cuatro, 15:40. Zuz.: Paul ZIller. Akt.:
1
El bueno, el feo y el malo
1111
p ETB2, 16:05. Zuz.: Gianni Lepre.
p ETB2, 22:10. Zuz.: Sergio Leone.
Akt.: Lorenzo Indovina, Franco Castellano. 2007.
Akt.: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Eli
Wallach, Aldo Giuffre. 1966.
Tiburones en Venecia
Crimen ferpecto
1
111
p Cuatro, 17:25. Zuz.: Danny Lerner.
p La 1, 22:25. Zuz.: Alex de la Iglesia.
Akt.: Stephen Baldwin, Vanessa Johansson. 2005.
Akt.: Guillermo Toledo, Monica Cervera, Luis Varela, Fernando Tejero. 2006.
Leyendas de pasion
E primavera
111
11
p Antena3, 18:00. Zuz.: Edward
p France3, 00:50. Zuz.: Renato Cas-
Zwick. Akt.: Anthony Hopkins, Brad
Pitt, Aidan Quin, Julia Ormon. 1994.
tellani. Akt.: Mario Angelotti, Elena
Varzi, Irene Genna. 1950.
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika La 1
La 2
Antena 3
07:20: Supernanny.
08:00: Bizi berria.
08:15: Auñamendietan.
08:40: Gaztiek asko dakie.
09:10: Kresala.
09:50: Egi bidean.
10:00: Meza.
11:00: Iparraldearen orena
astekaria.
11:25: Kerman mintzalagun
bila.
11:30: Estropadak.
San Miguel Liga: XII Flaviobriga Ikurrina.
13:30:KTX.
14:00: Gaur egun. Ander Arzaken eskutik.
14:40: Eguraldia.
14:45: Kerman mintzalagun
bila.
14:50: Doctor Who III.
07:45: Mucho viaje.
08:15: EITB kultura.
08:45: Nueva vida.
09:10: Guardacostas.
11:10: Kresala.
12:15: El payaso.Telesaila ‘Piloto’
14:00: Rex.Telesaila.
14:58: Teleberri. Albistegia
Iker Arrastiok aurkeztua.
15:55: Eguraldia.
16:05: Zinema. ‘El secreto de
Arianna’. Zuz.: Gianni Lepre.
Akt.: Lorenza Indovina, Franco Castellano, Massimo Poggio. 2007.
20:00: Euskadi directo. Adela Gonzalezen eskutik.
20:58: Teleberri. Albistegia
Iker Arrastiok aurkeztua.
21:55: Eguraldia.
09:00: Marrazki bizidunak.
‘Txirrita’ telesailaren 7,8,9,10
eta 11 atalen emalandia.
10:00: Aste Nagusian zabalik asteazkena. Bilboko Aste
nagusiaren inguruko saioa.
12:00: Tolosa blues 1.
12:30: Tolosa blues 2.
13:05: Aste Nagusian zabalik osteguna.Bilboko Aste
nagusiaren inguruko saioa.
15:05: Erritmoz bizi.
17:05: Ikusmira.‘Torremadariaga’
17:35:Ikusten.
18:30: Aste Nagusian zabalik ostirala. Bilboko Aste nagusiaren inguruko saioa.
20:30: Klik.Interneteko bitxikeriak
20:55: Erritmo biziz.
21:55: Aste nagusian zabalik. Bilboko Aste nagusiaren
inguruko saioa.
23:55: Emisio amaiera.
06:00: Noticias 24h. Albistegia.
07:50: Los Lunnis. Juega
conmigo Sesamo. Arthur. Little Einstein. Los cachorros.
Los Pingüinos de Madagascar. Bob Esponja. Gormity.
Icarly.
12:10: Zinema. ‘La nueva arca
de Noe’. Zuz.: Ken Kwapis.
Akt.: Tony Danza, Wallace
Swan, Jane Sibbett, John
Marshall Jones, Don McManus. 1998.
13:35: España entre el cielo y
la tierra.
14:30: Corazon. Carolina Casadok aurkezten duen magazinea.
15:00: Telediario 1.
15:50: Eguraldia.
06:00: Teledeporte.
07:45: Jovenes solistas.
08:00: Los conciertos de La
2.
08:40: Buenas Noticias TV.
08:55: Shalom.
09:10: Islam hoy.
09:30: Babel en TVE.
10:00: Ultimas preguntas.
10:25:Testimonio.
10:30:El dia del señor.
11:30:Pueblo de dios.
12:00: A pedir de boca.
12:30: America total.
13:00: En realidad.
14:00: Cruce de caminos.
14:45: Otros pueblos. ‘Vanue
Levu y Viti Levu (Islas Fidji)’.
15:45: Paraisos cercanos.
‘Washington, un sueño en libertad’.
08:15: Megatrix. Pelopicopata.Zoorprendente. Al otro
lado. Zoey. H20.
12:00: Impacto total.
13:00: La cara divertida.
14:00: Los Simpson. Marrazki bizidunetako telesaila. ‘Espectacular episodio’. ‘El blues
de la Mona Lisa’.
15:00: Noticias 1. Sandra Golpek eta Oscar Castellanosek
aurkezten duten albistegia.
15:45: Zinema. ‘Donde quiera
que estes’. Zuz.: Ambrogio Lo
Giudice. Akt.: Lucrezia Lante
della Rovere, Fabio Sartor,
François Montagut, Emanuele Bosi. 2008.
18:00: Zinema. ‘Leyendas de
pasión’. Zuz.: Edward Zwick.
Akt.: Anthony Hopkins, Brad
Motoziklismoa. 16:00
‘Ciudades para el...’. 21:30
‘Leyendas de pasión’. 18:00
16:00: Motoziklismoa.
Indianapoliseko Sari Nagusoa
(16:40) Warm up.
(18:00) 125 cc.
(19:15) Moto 2.
(21:00) Moto GP
22:00: Telediario 2. Albistegia.
22:25: Zinema. ‘Crimen ferpecto’. Zuz.: Alex de la Iglesia.
Akt.: Guillermo Toledo, Monica Cervera, Luis Varela, Enrique Villen, Fernando Tejero.
2004.
00:05: Zinema. ‘Crimenes de
pensamiento’. Zuz.: Breck
Eisner. Akt.: Navi Rawat, Joe
Flanigan. 2003.
01:30: Ley y orden.
16:40: Memoria de España.
‘Felipe II. Un imperio sin esperador’.
17:35: Historia de la cerveza.
18:00: Opera Turont.
19:00: Reportero de la historia.
19:25: El Escarabajo verde.
‘Sierra amada, sierra atada’.
20:00: Tres 14. ‘Medaciudades’.
20:30: Pagina 2.
21:00: Redes 2.0.
21:30: Ciudades para el siglo
XXI. ‘Barcelona’.
22:00: Cronicas.
22:45: Historia de America
Latina. ‘Los mayas’.
23:40: Trajano, emperador
de Roma.
Pitt, Aidan Quin, Julia Ormon.
1994.
21:00: Noticias 2. Sandra
Golpek eta Oscar Castellanosek aurkezten duten albistegia.
21:50: Eguraldia. Cesar Gonzalezek aurkezten duen tartea.
22:00: Zinema. ‘Hitch, especialista en ligues’. Zuz.: Andy
Tennant. Akt.: Will Smith,
Amber Valletta, Eva Mendes,
Kevin James. 2005.
00:15: Modern Family. Telesaila.
01:00: Aqui no hay quien
viva. Telesaila.
02:45: Se estrena.
02:50: Astro show.
ETB 3
Gol festa. 19:30
‘El bueno, el feo y el ...’. 22:10.
15:30: Abentur@roa.
16:00: Herri Kirolak: Segalariak. Euskadi/Alemania.
17:00: ETB Kantxa: Eskuz binaka. Olazabal- Arruti / Idoate - Cecilio.
18:15: Pilota: Eskuz binaka.
Gonzalez - L. Galarza / A.
Lasa - Beroiz.
19:30: Gol festa. Mikel Olazabalek aurkeztutako kirol
saioa.
20:28: Gaur egun. Albistegia.
20:50: Eguraldia.
21:00: Kamera ezkutua.
21:10: Mihiluze haurrak.
21:50: Gol festa. Mikel Olazabalek aurkeztutako kirol
saioa.
23:30: EITB Kultura 60.
22:10: Zinema. ‘El bueno, el
feo y el malo’. Zuz.: Sergio Leone. Akt.: Clint Eastwood,
Lee Van Cleef, Eli Wallach,
Aldo Giuffre. 1966.
00:55: Zinema. ‘Guardianes
de la noche’. Zuz.: Timur Bekmambetov. Akt.: Valery Zolotukhin, Vladimir Menshov,
Konstantin Khabensky.
2004.
02:50: Zinema. ‘Operacion
Rainbow Warrior’. Zuz.:Pierre
Boutron. Akt.: Niels Arestrup,
Julie Gayet, Pascal Elbe, Gregorie Derangere. 2006.
04:20: Locos por el Jazz.
05:20: Vaya semanita.
06:10: Musica popular vasca.
15:00: Trikitraka trikitron.
15:55: Zinema. ‘Lukas Ahatea, ahate bizien gaua’.
17:15: Keroro sarjentua.
18:25: Nick eta Perry.
18:50 Doraemon.
20:00: Avatar-azken aire
maisua.
20:25: Mutikoa.
20:50: Galactik footbal.
21:15: Dragoi ehiztariak
21:40: One piece.
22:30: Cirque du soleil.
00:00: Gaztea Live aurrerapena. ‘Arf 08 Audience, Maggot Brain eta The Russian
Roulettes’.
00:05: Idaho-Kalifornia. Bidaia Mendebandean barrena.
01:20: Gaztea 20 urte. ‘Anni B
Sweet/ TheBrandy Hips’.
02:55: Orain.
‹ Agenda
B
San Miguel ligako
irabazlearen bila
Azken txanparen
hasiera prest
Zientzia ez da egungo
berritasuna
Orioko banderaren ostean, San
Miguel Liga nork irabaziko duen
erabaki gabe dago. Liga amaitzeko hiru proba falta dira. Gaur,
XII. Flaviobriga bandera jokatuko dute, Castron (Kantabria,
Espainia). ETB1eko taldea hantxe egongo da, estropadan
gertatzen denaren berri emateko.
Zazpi sari nagusi geratzen dira
txapelketa amaitzeko. Mark
Weber australiarra lehenengo
postuan dago. Haren atzetik, ez
oso urrun, Lewis Hamilton
dago, lau puntura. Sailkapeneko bost lehenengoen artean,
tarte gutxi dago, eta txapelketak bizirik jarraitzen du. Azken
emaitza ikusteko, itxaron behar.
Maiek astronomiaren eta zientziaren inguruan lan asko egin
zuten. Misterio asko daude
haien bizitzeko moduaren,
hirien eta zibilizazioaren desagerpenaren inguruan. Latinoamerikako zibilizazioetan, Maiek
zuten kaleidoskopio anizkuna
egiteko sofistikaziorik handiena.
Estropadak. ETB1 11:30.
1 Formula. La Sexta. 12:00.
Historia de America ... La 2. 22:45.
Irratia
Euskadi Irratia. 2005. urteko
abuztuan, Katrina urakanak Amerikako
Estatu Batuetako New Orleans hiria ur
azpian utzi zuen. Azken hamarkadetan,
AEBek jasan duten natur hondamendirik handiena izan da. Milaka pertsona hil
ziren urakanaren ondorioz, eta Bushen
administrazioaren aurreikuspen falta
salatu dute hango biztanle askok. Amarauna saioan, New Orleansen gertatutakoa gogoraraziko dute. Hango egoeraz
hitz egingo dute, eta hiria berreraikitzeko
lanak nola doazen azalduko dute.
Horrez gain, igandero bezala, Amaia
Zubiria abeslari zubietarrak bere musika
gomendioak emango ditu. Gaur, kantu
originalen inguruan hitz egingo du.
Publizisten tartean, Gorka Goikoetxea
eta Luis Petrikorena izango dira, astero
bezala. Gaurko saioan publizitatea
egiteko moduen inguruan arituko
dira.
FM
89.2 Segura irratia
89.7 Antxeta irratia
91.4 Euskalerria irratia
91.8 Irulegiko Irratia
93.6 Arrate irratia
94.4/95.2 Euskadi irratia
95.5 Xiberoko Boza
96.0 Bilbo Hiria
97.0 Tas-Tas irratia
99.8 Herri Irratia
101.3 France Bleu Pays
Basque
102.6 Bizkaia irratia
103.5 Gaztea
106.6 Gure Irratia
107.0 Eguzki irratia /
Oiartzun irratia
107.5 Txolarre irratia
107.5 Xorroxin irratia
107.7 Hala Bedi
AM
1224 Herri Irratia
Internet
www.info7.com Info7
D
Cuatro
Tele 5
La Sexta
TF1
France 2
France 3
07:05: Aventuras en el imperio.
07:35: Crossing Jordan. Telesaila.
09:00: El zapping de Surferos.
10:50: El encantador de perros.
13:55: Noticias Cuatro. Azken
berriak biltzen dituen albistegia.
14:50: Noticias Cuatro Deporte.
15:40: ZInema.‘La bestia
marina’. Zuz.: Paul Ziller. Akt.:
Daniel Wisler, Camille Sullivan, Corin Nemec. 2008.
17:25: Zinema. ‘Tiburones en
Venecia’. Zuz.: Danny Lerner.
Akt.: Stephen Baldwin, Vanessa Johansson. 2005.
07:00: Super Boing. Marrazki
bizidun bilduma: Las supernenas Z. Jewelpet. Los secret
saturday. Beyblade metanl
fusion. Inazuma Eleven. Ben
10 Alien Force. Bakugan en
Nueva Vestroia.
09:45: Patito feo.
11:30: Más que coches GT.
12:00: I love TV.
13:00: Vuélveme loca. Patricia Perezek eta Celia Montalbanek aurkezten duten magazinea.
15:00: Informativos Telecinco. Yolanda Benitezek aurkezten duen albistegia.
16:00: Zinema. ‘Los ultimos
dias del eden’. Zuz.: John Mctiernan. Akt.: Sean Connery,
Lorraine Bracco. 1992.
07:00: Teletienda.
07:30: LaSexta en concierto.
08:40: Dokumentala.’Prototipos.
09:35: ¿Sabía qué? Dokumentala, 4. zatia.
10:55: Dokumentala. L.A.
Hard Hats.
10:55: GP2ko munduko txapelketa. Belgikako sari nagusia.
12:00: 1 Formulako munduko txapelketa. Belgikako sari
nagusia.
(12:00) Sari nagusiaren aurretikoa.
(14:00) Lasterketa.
16:00: LaSexta/Noticias.
Azken berriak biltzen dituen
albistegia, Mamen Mendizabalek aurkeztua.
06:30: TFOU. Marrazki bizidunak.
10:20: Auto moto.
11:05: Téléfoot.
12:00: Les 12 coups de midi!
Jean-Luc Reichmannen eskutik.
13:00: Le journal. Claire Chazalek aurkezten duen albistegia.
13:20: F1 à la une.
13:55: Formule 1. Belgikako
Sari Nagusia.
16:05: New York, section criminelle. Telesaila.
17:00: Les experts: Miami.
Telesaila.
17:50: Secret story. Benjamin
Castaldiren saioa.
18:45: Sept a huit. Harry Roselmackek aurkezten duen
07:05: Samantha oups!
07:20: Parents à tout prix.
Telesaila.
08:30: Les chemins de la foi.
(08:45)Sagesses bouddhistes. (08:45) Islam. (09:15)
Judaïca. (10:00) Présence
protestante. (10:30)Le Jour
du Seigneur. (10:45) Meza.
12:05: Tout le monde veut
prendre sa place.
13:00: Journal. Azken berriak
biltzen dituen albistegia.
13:30: Philippe Bouvard, 50
ans de rire!
16:00: Rendez-vous en terre
inconnue.
17:45: Stade 2. Lionel Chamoulauden eskutik.
18:55: Le 4e duel. Lehiaketa
saioa.
06:35: Ludo vacances.
10:50: C’est pas sorcier.
11:20: Côte cuisine.
11:50: Expression directe.
11:55: Le 12/13.
12:50: Nous nous sommes
tant aimés.
13:20: Inspecteur Barnaby.
15:00: En course sur France3.
15:30: Famille d’accueil.
17:10: Des chiffres et des lettres.
17:55: Questions pour un super champion.
18:50: Le 19/20.
20:10: Un été a la carte.
20:35: Louis la Brocante. Telesaila.
22:15: Soir 3.
22:40: Dokumentala. ‘Affaires de familles’.Zuz.: Michel
Favart.
00:35: Un été avec Chopin.
00:50: Zinema. ‘E Primavera’.
Zuz.: Renato Castellani. Akt.:
Mario Angelotti, Elena Varzi.
Arte
‘Cuarto Milenio’. 01:15
‘Aida’. 22:00
Mundo Basket 2010. 16:40
‘Transformers’. 20:45
‘FBI: portés disparus’. 20:35
19:05: Zinema. ‘Panico a bordo’. Zuz.:John Shepphird.
Akt.: John Rhys-Davies, Dyan
Neal. 2005.
20:55: Noticias Cuatro. Azken berriak biltzen dituen albistegia.
21:25: Noticias Cuatro Deporte.
21:30: Ola Ola. Erreportajea.
22:25: Granjero busca esposa.
01:15: Cuarto Milenio. Iker Jimenezek aurkezten duen
saioa.
02:30: Millennium. Telesaila.
04:05: 13 miedos. Telesaila
‘Escuela’.
04:25: Cuatro Astros.
06:10: Shopping. Televenta.
18:00: Zinema. ‘El paciente
ingles’. Zuz.: Anthony Minghella. Akt.: Julliette Binoche,
Ralph Fiennes, Kristin ScottThomas, Willem Dafoe. 1996.
20:55: Informativos Telecinco. Yolanda Benitezek azken
berriak biltzen dituen albistegia aurkezten du.
22:00: Aida. Telesaila ‘La
guerra de papa’.
23:00: Supercharly.
00:45: Verano a tope.
01:45: Infiltrado.‘En Pekin’avier Sardak aurkeztua.
02:45: Locos por ganar.
Lehiaketa.
03:30: Nosolomúsica. Musika saioa.
04:00: Cómo se rodó.
16:40: Mundo Basket 2010.
Eslovenia vs AEB.
18:30: Minuto y resultado.
Espainiako futbol ligako
emaitzen laburpena
20:00: Mundo Basket 2010.
España vs Nueva Zelanda.
22:00: Salvados. Jordi Evolek
aurkeztutako saioa.
23:00: Sin identificar. Telesaila. ‘Mama Jane’, ‘Train
Jane’.
00:45: The unit. Telesaila.
‘Clases de baile’.
01:45: The office. Telesaila.
‘Etica profesional’.
02:30: Astro TV. Esoterismoaren inguruko saioa.
05:00: Teletienda. Iragarkiak.
saioa.
20:00: Journal. Albistegia.
20:45: Zinema. ‘Transformers’. Zuz.: Michael Bay. Akt.:
Shia LaBeouf, Megan Fox,
Josh Duhamel. 2007.
23:20: Les Experts. Telesaila.
‘C’est pas moi, c’est elle’. ‘Des
fleurs mortes’. ‘Le juge était
presque parfait’.
00:55: Contre-Enquête. Telesaila. ‘Déni de justice’.
01:45: L’actualite du cinéma.
01:50: Secret Story.
02:45: Reportages. ‘L’ile aux
8.000 bébés’.
03:25: Histoires naturelles.
04:15: Sur les routes d’Ushuaïa.
04:40: Musique.
20:00: Journal. Marie Druckerrek aurkezten duen albistegia.
20:35: FBI: portés disparus.
Telesaila. ‘En cage’. ‘Comptes
de Noël’. ‘Deux familles’.
22:40: Telefilma. ‘Ceux qui
aiment la France’. Zuz.: Ariane Ascaride. Akt.: Fouzia Lyamini, Sofia Lassoued. 2009.
00:00: Journal.
00:20: Minuit, le soir.Telesaila.
01:25: Secrets d’histoire: ‘La
mystérieuse Anne d’Autriche,
mère du Roi-Soleil’.
03:00: Brigade de mers.Telesaila. ‘L’évasion’.
03:45: 24 heures d’info.
04:00: Le regard du singe.
18:15: 360º GÉO.
19:00: Arte Journal.
19:15: Simone Kermes et le
Venice Baroque orchestra.
20:39: Summer of the 60’s.
20:40: Zinema. ‘Quoi de neuf,
Pussycat?’. Zuz.: Clive Donner. Akt.: Peter Sellers, peter
O’Toole, Romy Schneider.
1965.
22:30: Dokumentala. ‘La jetset des sixties’. Zuz.: Sabine
Carbon. Alemania. 2010.
23:40: Bambi Kino. Kontzertua.
01:15: Carte postale du Caucase.
02:10: Bali. Les Bâtisseurs
de corail.
03:00: Telefilma. Zuz.: HansChristoph Blumenberg. Akt.:
Florian Lukas, Kostja Ullmann. Alemania, 2008.
Plaza›Kultura
Instrumentuari lotuak D (eta VI)
Felipe Ugarte
«Txalaparta ikusgarriago
bat egiten saiatzen gara»
Kaleko txalapartaria edo txalapartari kaletarra da oroz gain.
Hamar urtetik gora daramatza txalapartari txinparta atereaz
kalean, eta hala jarraitzea nahi luke etorkizunean ere, bestelako
proposamen eta egitasmoei muzin egin gabe, betiere.
Gorka Erostarbe Urnieta
I
a bizitza erdia darama txalaparta kalean joz. Horren aldeko apustua egin zuen, eta
horretan jarraitzen du.
«Hori da gure istorioa. Ezkontzetara, jaialdietara edo kontzertuetara deitzen digutenean joaten
gara, baina gainerakoan, kalea da
gure lurraldea. Kalera atera, eta
txalaparta jotzen dugu, leku askotan, ordu askotan. Hortik bizi
gara».
Txalaparta kalearekin lotzen
du erabat Felipe Ugartek (Urnieta, Gipuzkoa, 1976). Txalaparta
kalera atera, eta kaletik bizitzeko
erronkari heldu zion 20 urte pasatxo eskas zituela. «Goizean goiz
joaten gara guretzat onena dela
uste dugun lekura. Gero eguerdi
partean jotzen dugu pixka bat,
eta arratsaldean berriro. Hasiera
batean arratsaldez eta gauez
jotzen genuen, baina orain nahia-
go dugu egunez jo, eta iluntze
partean etxera itzultzea». Hiriburuetako festa nagusietan ia egun
osoa igaro dezake anaia Imanolekin batera lizarrezko bi makilekin zurezko oholak kolpatuz.
«Behin proba egin genuen eta 17
orduz jo genuen txalaparta». Iruñeko sanferminak eta Bilboko
Aste Nagusia ditu plazarik gustukoenak. Donostiako eta Gasteizko jaiak maila bat beherago eta
parean jartzen ditu.
Donostiarekin amodio-gorroto
moduko harreman bat dauka. Donostian hasi zituen kaleko emanaldiak, artean txalaparta ikasle
soil zela, Kontxa inguruan jotzen
baitzuen zenbait arratsaldez irakasle zuen Sergio Lamuedrarekin batera. Geroztik askotan izan
da Gipuzkoako hiriburuan, baina
azken urteetan Donostiako kaleek hartu duten martxarekin ez da
oso gustura. «Kaleko ikuskizun
asko daude, eta zenbaitek ez du
errespetatzen zure lekua, nahiz
eta zu dezentez goizago joana izan
lekua hartzera».
Txalaparta jotzen duen lekuan
2002an argitaraturiko Ttakunetan diskoa salgai izaten dute, eta,
horrez gain, txapela pasatzen
dute, edo berak dioen moduan
«saskia pasatzen» dute. Duela
bizpahiru urte sanferminetako
«egun on batean» ehun ale eta
gehiago ere sal zitzaketen. «Gaur
egun 10 saltzea asko da». Saskiarekin, Donostian 300 euro ateratzea ere lortu zuten eguneko. «Iaz
jada askoz ere gutxiago ateratzen
genuen, eta aurten haren erdiaedo».
Kalean den jendearentzat txalaparta jotzeko apustuak bere
baldintzapenak eta ezaugarriak
ditu. Ugartetarren txalaparta
eredu horrek asko dauka ikuskizunetik, eta horregatik alde
bisuala lantzen saiatzen da.
«Mugimendu handia sartzen
G Felipe Ugarteren txalaparta
Zenbat txalaparta dituen galdetuta, segituan egin du arrapostu Ugartek, eta zehaztu txalaparta ez dela musika tresna
bat, perkusioa egiteko teknika
bat baizik. «Izan dezakezu ohol
bateko txalaparta edo 20 oholetakoa, neurri desberdinetakoak…». Galdera zuzenduta, ea
zenbat ohol dituen. «Orain 30
bat ohol izango ditut, baina nahi
adina izan ditzaket, zura lortu,
eta nik neuk egiten baititut ohol
horiek, eta material desberdinak erabiliz, gainera». Lehen,
ozeanoa gurutzatzean ere txalaparta etxetik eraman ohi
zuen, baina ohartu zen bide
errazagorik bazela. «Hasi ginen
pare bat egun lehenago bidaiatzen, eta, lekuan bertan zura lortuta, txalaparta muntatzen genuen. Merkeago ateratzen da,
askoz ere. Gero txalaparta bertako euskal etxe, elkarte edo
museoren batean uzten genuen, donazio modura, berriz
ere gu joaten garenean erabiltzeko aukera izatearen truke».
Kalean erabiltzen duen txalaparta «nahiko txikia» izaten da,
«moldagarriagoa» delako. Baina, gainerakoan, txalaparta
handi samarrak ditu gustukoenak. «Niretzako egokiena 2 metro eta 30 zentimetro luze den
txalaparta da. Oholaren zabalera 13-15 zentimetro ingurukoa,
eta lodi samarra izan dadila. Lodiera oso garrantzitsua da niretzat. Ohol sendoa izan behar
du, bestela ez du tonu harmonikorik, eta lehorregia geratzen
da». Zura ona topatzea gero eta
zailagoa dela dio, «zura konposatuak nagusi dira eta». Akazia
du gustukoa, «baina oso zaila
da hemen lortzea». Gaztainarena eta intxaurrarena ere gustatzen zaizkio, baina zaharrenak
insignis pinuarenak dauzka,
«eta gezurra badirudi ere, oso
onak dira». Ohola kolpatzeko
makilak lizar zurarenak erabili
ohi ditu, 60 zentimetro ingurukoak. «Edozein modutan, dena
da probatu beharrekoa!».
dugu, eta abiadura. Kalean batetik bestera doan ibiltaria une
jakin batean igaroko da zure
paretik, eta hura kateatzeko zerbait berezia eskaini beharra
dago. Txalaparta ikusgarriago
bat egiten saiatzen gara». Saio
laburrak eta intentsuak izaten
dira Ugarte Anaiek kalean egiten
dituztenak. Urte batean 1.500 edo
2.000 saio ere egi ditzakete:
«Sanferminetan anaiak eta biok
egin genitzake 60 bat saio eguneko».
Bikoterik gabe, nekez
Txalapartariak nekez egin lezake
taxuzko lanik berak bakarrik.
Felipe Ugartek berak pluralean
hitz egiten du ia beti. Bikotekidea
izatea da ohikoena txalapartarien artean. Txalapartarekin
harantz honantz ibiliz bizitza
atera zezakeela ohartu orduko
anaia gazteari irakasten hasi
zitzaion. «Ni baino zazpi urte gazteagoa da. 12 urte zituenean hasi
nintzaion txalaparta irakasten.
Segituan ikasi zuen, eta ikusi
nuen arrakasta izan genezakeela
elkarrekin joz». Egun ere biek
elkarrekin jarraitzen dute Ugarte
Anaiak izenarekin, eta hirugarren kide bat ere badute: Beñat
Iturriotz hernaniarra. «Beti ezin
izaten gara biok joan txalaparta
jotzera, eta hirugarren kide batekin errazagoa da leku gehiagotara iristea». Anaia gazteak 15 urte
zituenean garbi ikusi zuten hortik bizitzen saiatu behar zutela,
eta bira bat egitea erabaki zuten
Ameriketako Estatu Batuetan
eta Kanadan barrena: Seattle,
Boise, Reno, Vancouver... Kanadan manager bat lortu zuten, eta,
euskal etxeetan ez ezik, jaialdietan ere jotzen hasi ziren, esaterako, Vancouver Folk Festivalen.
«Hor ikusi nuen honetatik bizi
zitekeela. 10 urte daramatzat
dagoeneko».
Anaiaren irakasle ez ezik, beste
askorena ere izan da azken urteetan Felipe Ugarte. Hala ere, irakasle izan aurretik nahitaez ikasle izan behar. 14 bat urte zituela
entzun zuen aurrenekoz txalapartaren soinua, Anoetako Belodromoan izan zen jai batean.
«Asko gustatu zitzaidan, barruraino sartu zitzaidan». Hala ere,
beste pare bat urte igaro ziren txalaparta jotzen ikastera animatu
arte. «Hernaniko kaleetan ikusi
nuen Sergio Lamuedra izeneko
batek ikastaroak ematen zituela,
Felipe Ugarte, Urnietan txalaparta
eta apuntatu egin nintzen». Hiru
urte egin zituen harekin, Ergobian aurrena, eta Donostian gero.
Lamuedrarekin bikotekide modura ere jardun zuen.
Lamuedraren ikasle zela jo
zuen jende aurrean aurrenekoz,
Andoainen. «Ibilaldiren bat
bazen Andoainen, eta jendea
pasatu ahala jo behar izan
genuen guk txalaparta. Urduritasun handia nabaritu nuen lehen
egun hartan». Orduz geroztik
egun asko igaro dira, eta oraindik
ere kaleak urduritasun apur bat
sorrarazten dion arren, askoz ere
seguruago egiten du bere lana
Ugartek. «Jo eta joz eskarmentua
hartzen da, eta horrek segurtasuna ematen du, batez ere inprobisatzeko orduan. Hori oso lagungarria da, jakina».
Lamuedraren ostean Juan
Mari Beltran izan zuen irakasle
eta gidari. «Hernaniko Musika
38››
Tokyo Quartet hari taldea eta Iwona Sobotka
Musika Hamabostaldian ariko dira gaur
39››
Dokumentalak azken hamarkadan harturiko
bide berriak erakutsiko ditu Zinemaldiak
Instrumentuari lotuak D (eta VI)
G Soslaia
Saltsa askotako perrexila da
Felipe Ugarte. Txalaparta kalean jotzeaz gain, hainbat
diskotan parte hartu du.
Anaia Imanolekin batera
Ttakunetan izenekoa kaleratu zuen 2002an, Ugarte
Anaiak izenarekin. Urtebete
geroago Erren izenekoa kaleratu zuen Tanya Tagaq Gillis
abeslari inuitarekin. Kantari
horrek Björk kantari islandiarraren Vespertine diskoan
parte hartu zuen. Oreka TXekoen kide hasieran, Juan
Mari Beltranen ikasle eta haren diskoetako parte-hartzaile, Euskal Herriko kaleak
ez ezik mundukoak ere (AEB,
Kanada, Europa…) zeharkatu izan ditu txalapartarekin.
Txalapartariaz gain, kirolari
ere bada, hainbat urtetan
decathlon probetan aritua
eta egun xabalina jaurtiketan ari dena. Iaz Euskadiko
txapelduna izan zen diziplina
horretan. Masaje emaile ere
bada, eta Euskal Telebistako
bigarren kateko El conquistador del mundo saioan parte hartu zuen 2008an.
jotzeko atondurik duen egurrezko estudioan. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Eskolan hasi, eta lauzpabost urte
egin nituen harekin. Eta haren
taldean ere aritu nintzen. Irakasle bakoitzarengandik ikasi
nituen gauza desberdinak.
Lamuedrak txalaparta ulertzeko
modu jakin bat zuen, eta Beltranekin ikuspuntu eta eredu zabalago bat ikasi nuen».
Azken urteetan txalapartak
bide berriak ikertu eta hartu
ditu. Ugarteri denak iruditzen
zaizkio baliagarriak, «ez hobeak
eta ez okerragoak», baina berak
argi dauka berea moldea tradizionaletik hurbilago dagoela, eta
horri eutsi nahi diola. «Oreka TX
taldeak, esaterako, lan izugarria
egin du eta egiten du, molde
berriak bilatuz. Txalaparta melodia tresna gisa erabiltzen dute
haiek. Guk perkusio tresna gisa
erabiltzen dugu gehiago. Euren
bideak muga batzuk dauzka, eta
gureak beste batzuk».
«Orain nahiago dugu
egunez jo txalaparta,
eta iluntze partean
etxera itzuli»
«Jo eta joz
eskarmentua hartzen
da, eta segurtasuna
ematen du»
«Kontzertu bat izanez
gero, entseatzen dugu,
eta errepertorioa
zabaltzen»
Konplexurik gabe aitortzen du
Ugartek txalapartarekin kalera
ateratzeko arrazoi nagusiak
«dirua irabaztea eta erakusleiho
bat izatea» direla. «Kalean garelarik, jende askok ikusten gaitu.
Gure txartelak banatzen ditugu,
eta horietako gutxi batzuk akordatzen dira gurekin, emanaldiren baterako deitzeko».
Azpiegitura egokia, «ondo egokitutako furgoneta bat», alegia,
«gogoa» eta «beharra» dira ezinbesteko txalapartari ibiltari izateko, Ugarteren hitzetan. Hainbeste aldiz kalean jo ondoren, ia entseatzeko beharrik ere ez dute.
«Hori bai, kontzertu edo emanaldi
bat prestatu behar badugu, entseatzen dugu, eta errepertorioa zabaltzen dugu».
Dudarik ez, diru kontuak
garrantzi ezinbestekoa du edozein ogibidetan, baina hortik
haragoko esperientziek eta
harremanek bete dute, gehienbat, Ugarte, besteak beste, bidaiatzeko aukerak. Euskal Herritik
aurrenekoz Espainiara, Segoviara, Burgosera eta Zaragozara,
atera ziren Ugarte anaiak, baina
ez zuten bete-beteko esperientziarik izan. «Ez zuten arreta berezirik jarri guregan». Hurrengo
bidaia, guztiz bestelakoa izan
zen, Genevara (Suitza) egindakoa, hain zuzen ere. «Furgonetan
joan ginen bi anaiok, eta gurasoak ere bai. Kalean jo genuen, eta
baita jaialdi batean ere. Oso
harrera ona izan genuen, eta pizgarri ederra izan zen guretzat».
Alemanian ere izan ziren, duela
10 bat urte, Bremenen. «Ikastaro
batzuetara joan ginen, eta bertako antzerki eta dantza konpainia
batekin kolaboratuz amaitu
genuen. Obra bat prestatu zuten
dantzarekin, antzerkiarekin eta
zuzeneko musikarekin, eta guk
parte hartu genuen txalapartarekin. 30 bat saio eman genituen
ikuskizun horrekin, eta Donostian ere eman genuen. Oso arrakastatsua izan zen».
Asko bidaiatu du, adiskideak
andanaka egin ditu, musika arlo
eta errealitate desberdinak ezagutu ditu txalapartaren bidez,
eta anekdota bildumatxo bat ere
osatu du. «Saskia ostu eta lapurren atzetik korrikan irten behar
izan genuenekoa, adibidez.
Edota, kaleko saio bat bukatu,
burua altxatu eta parez pare
Willem Dafoe aktorea izan genuenekoa». Azkenekoa, aurtengo
Jazzaldian gertatu zaio, Kursaal
parean. «Andoni Aduriz sukaldariarekin zazpi bat urte daramatzat kolaboratzen. Egun horretan
gure paretik igaro zen, eta txalaparta jo nahi zuela esan zigun.
Biok jo genuen, eta jendea harrituta geratu zen».
Plaza › Kultura
Donostiako 71. Musika Hamabostaldia D
Tokyo Quarteten harizko melodiak
Quartetek hartu zituen arte.
Musikariak estatubatuarrak
diren arren, laukotearen jatorria
Tokyoko Toho Musika Eskolan
dago, han ikasi baitzuten lau
musikariek. Jatorrizko laukotetik Kazuhide Isomura biola
jotzaileak bakarrik jarraitzen du,
eta, gaur egun, Clive Greensmith
biolontxelo jotzaileak, Kikuei
Ikeda biolin jotzaileak eta Martin
Beaver biolin jotzaileak laguntzen diote.
Iwona Sobotka
sopranoak Txillidari
eskainitako obra bat
estreinatuko du
Txillida Leku museoan
Ane Urrutikoetxea Donostia
Donostiako Musika Hamabostaldiak eskaintza bikoitza egingo du
gaurko egitarauan. Alde batetik,
Tokyo Quartet hari laukote
entzutetsuak kontzertu klasikoa
emango du Viktoria Eugenia
antzokian (21:00etan). Talde japoniarrak Schubert, Mozart eta
Schumann maisuen pieza esanguratsuenetako batzuk aukeratu
ditu, eta azkenaren jaiotzaren
bigarren mendeurrena gogora
ekarriko du.
Laukoteak 40 urte daramatza
Tokyo String Quartet. CHRISTIAN DUCASSE
errepertorio klasikoa jotzen
munduan zehar. Instrumentu
bereziak erabiltzen dituzte, Paganini Laukotea deituriko stradiva-
rius familiakoak, hain zuzen ere.
Niccolo Paganini biolin jotzailerenak ziren, eta hainbat musikariren eskuetan ibili dira Tokyo
Egitarau xamurra
Taldeak hari laukoterako hiru
pieza gozo aukeratu ditu gaurko
emanaldirako. Schuberten obrak
melodia nahasketa ederrak egiten ditu, klasizismo eta erromantizismoaren artean; Schumannenak, aldiz, erromantizismorik sutsuena
islatzen
du,
eta
Mozartenak Prusiarrak izena du,
Friedich Wilhem II.a Prusiako
erregearentzat idatzi baitzuen.
Gaurko beste kontzertua Iwona Sobotka sopranoak emango
du Txillida Lekun (20:00etan), eta
horrela amaiera emango dio azken lau igandeetan museoan antolatutako zikloari. Ratxmaninov eta Xostakovitxen kantuak
interpretatuko ditu abeslari poloniarrak, Alexis Delgado pianista
espainiarrak lagunduta. Horrek,
berriz, Scribinek pianorako idatzitako preludioen lagin bat joko
du bakarka.
Emanaldiaren berezitasun nagusia, ordea, Bruno Dozzaren
obra baten estreinaldia izango da.
Konpositore italiarrak Eduardo
Txillidaren zenbait testuren gainean ahots eta pianorako idatzitako obra bat da, eta eskultorearen museoan entzun ahal izango
da lehen aldiz.
Chopinen
berpizkundea
Kritika
Rafal Blechacz
Egitaraua: Karol Szymanowski,
Claude Debussy eta Frederic
Chopinen obrak.
Lekua: Viktoria Eugenia antzokia.
Eguna: abuztuak 27.
Arkaitz Mendoza
N
ahiz eta orain dela berrehun urte jaio, ostiral
honetan Frederic Chopinen berpizkundea entzun zen
Rafal Blechaczen eskuetan. Inoiz
entzun dudan Chopinik kilikagarriena jorratu du piano jotzaile
poloniar gazteak. Betidanik, beste poloniar batek Chopinen obraren gainean egindako interpretazioak genituen erreferentzia gisa,
Krystian Zimermanenak, hain
zuzen ere, baina haren oinordeko
bilakatzeko hautagaitza guztiz
baieztatu duen gazte bat musika
agertokiak txunditzen hasi da indar handiz.
Hitzik gabe geratu naiz Chopinen 1. balada eta op. 26 polonesak
entzutean; soinu epel sinestezina, sekulako dotorezia eta urguritasuna, emozioz negarrez hasteko modukoa. Eskerrik beroenak Musika Hamabostaldiko
arduradunei, hain heldua den
gaztetxo honen musika guregana hurbiltzeagatik.
Teknika garbia, dotorea, esanguratsua, teklak igurtzean xu-
xurlari. Antzokia bete ez bazuen
ere, entzuleriak isiltasun eta
arreta apartekoa eskaini zion
hainbeste sari eta goraipamen
lortu dituen pianoaren maisuari.
Hogeita bost urte soilik dituen
musikariak heldutasun iraingarria azaldu zuen Karol Szymanowskiren op. 8 sonatan. Melodiaren eta harmoniaren arteko
lotura eta kontrapuntu jokoak
ezin gardenago garatu zituen, eta
melodia ezberdinen arteko parekotasunak modu koloretsuan entzunarazi. Claude Debussyren
Uharte Alaia pieza zailean erraztasun bikaina azalarazi zuen es-
Hogeita bost urteko
musikaria gaur egungo
piano jotzailerik
distiratsuenetakoa da
kuin eskuko arpegio eta eskala
bizietan, inprobisazio bat balitz
bezala jorituz.
Piezak amaitu ostean, ziztu bizian entzuleria agurtu, eta baztertu egin zen, gaztetxo lotsati
baten antzera, harik eta berriz
ere teklatu aurrean eseri eta hurrengo obra interpretatzeari ekin
arte. Orduan bai, gaur egungo
piano jotzailerik distiratsuenetarikoa bilakatu zen. Repinen Txaikovskiren biolinerako kontzertuarekin batera, aurtengo Hamabostaldiko bigarren urrezko
domina lortu du poloniarrak.
Kultura ‹ Plaza
Dokumentalaren askotariko
bideak, Zinemaldian
Fikzioa ez den zinemak
azken hamarkadan
hartu dituen bide
berriak erakutsiko
ditu ‘.doc’zikloak
Zinema dokumentala deitu izan
zaio orain arte, eta tradizioz ezaugarri batzuk lotzen zitzaizkion:
esaterako, objektibotasuna, tonuaren seriotasuna edota adierazkortasun eza. Gaur egun, ordea, gero eta gehiago dira ezaugarri horiek eta beste batzuk irauli
dituzten filmak, material errealetan oinarrituak izan arren inguratzen gaituen mundua eta harekin dugun harremana filmatzeko
bestelako moduak bilatzen dituztenak. Hortaz, Donostiako Zinemaldikoen iritziz, dokumentalez
hitz egitea baino egokiagoa da fikzioa ez den zinemaz hitz egitea,
generoaren «heterodoxia berria»
islatzen duelakoan. Hari buruzkoa izango da atzera begirako ziklo tematikoa, irailaren 17an hasiko den ekitaldian.
Azken hamarkadan zinema dokumentalak eman dituen «proposamenik erakargarrienak» erakutsiko ditu Zinemaldiak. Fikzioa ez den zinemak askotariko
bideak hartu ditu, eta horietako
batzuen berri eman nahi du Donostiako jaialdiak. Horien artean
daude, Zinemaldikoek azaldu dutenez, autodokumentala edo gai
indibidualei eta pribatuei buruzko zinema subjektiboa —En construcción (Jose Luis Guerin, 2001),
Más allá del espejo (Joaquim Jorda, 2006), My Winnipeg(Guy Maddin, 2007)—, dokumental autogogoetatsua, filmatzen ari den materialaren
aurrean
dokumentalistaren jarrera aztertzen duena —The Five Obstructions (Lars von Trier, Jorgen Leth,
2003)—, zinema entsegua eta
idazkera esperimentalaren hainbat modu —Le souvenir d’un avenir (Chris Maker, Yannick Bellon,
2001), Auge/Maschine-Parts 1, 2, 3
(Harun Farocki, 2002-2003), Los
rubios (Albertina Carri, 2003),
Mysterious Objects at Noon (Apichatpong Weerasethakul, 2000)—
, dokumental faltsua, ez fikzioaren erretorika erabiltzen duena
fikzioko istorioak kontatzeko —
The Wild Blue Yonder (Werner
Herzog, 2005)—, ikuspegi berrietatik landutako testigantza sozial
edo historikoa —S-21, la machine
de mort khmère rouge (Rithy
Panh, 2003), Tie Xi Qu: West of the
Tracks-Parts 1, 2, 3 (Bing Wang,
2003), Lucio (Jose Mari Goenaga,
Aitor Arregi, 2007)—, bideoartistek eta zinemagileek proposatu-
tako joera berriak edota dokumental musikalaren aldaera berriak —The Filth and the Fury
(Julien Temple, 2000), The Devil
and Daniel Johnston (Jeff Feuerzeig, 2005).
Donostiako 58. Zinemaldian
Don Siegel zuzendariari buruzko
beste atzera begirako ziklo bat
izango da, eta Julia Roberts akto-
rea omenduko du Donostia sariarekin. Sail ofiziala osatuko duten
filmen artean, John Sayles, Naomi Kawase, Raul Ruiz eta Paul
Mullanen lan berriak egongo
dira, baina oraindik jakiteko dago
Zinemaldia amaituko duen pelikularen izenburua. Mikel Olaziregik zuzendutako azken ekitaldia izango da aurtengoa.
The Wild Blue Yonder, Werner Herzogen pelikula.
40 berria 2010eko abuztuaren 29, igandea
Publizitatea ›
Bizia ‹ Plaza
Ekologikoak diren litxarreriak eta freskagarriak
saltzen dituen lehen kioskoa ireki dute
Noainen. Ingurumenarekiko errespetuaz
kontzientziatzeko gunea ere bada Lorenea.
Ingurumena
ardatz duen
gozoki denda
Larraitz Amadoz Noain
S
arritan haurren eta helduen tentazio iturri izan
ohi dira gozoki eta litxarreriak. Hala ere, azken
urteetan medikuek osasunerako
ez direla gomendagarriak ohartarazi dute behin eta berriz. Hala,
gomendio horiek guztiak aintzat
hartuta, Noainen (Nafarroa), besteak beste, gozoki, litxarreria eta
freskagarri ekologikoak saltzen
dituen lehen kioskoa jarri zuten
martxan duela astebete. Lehen
kiosko ekologikoak Lorenea du
izena, eta Noaingo udaletxearen
gibelean dago kokatua, haurren
jolasleku baten alboan. Kiosko
berriak martxan denbora gutxi
daraman arren, «harrera ona»
izan duela diote arduradunek.
Lorenea proiektuaren xedea
litxarreria eta freskagarri ekologikoak saltzea baino harago doa.
Izan ere, gizartean garapen
iraunkorraren inguruko kontzientzia eragitea dauka helburu.
Hortaz, Noaingo Udalak bultzatutako proiektuan bioeraikuntzan oinarritutako azpiegiturak
eraiki dituzte. «Garapen iraunkorraren inguruko kontzientzia
sortu nahi dugu », dio Mikel Baztanek, Noaingo Udaleko Lorezaintza eta Agenda 21eko arduradunak.
Loreneak 300 metro koadroko
lur saila hartzen du, eta bertan
daude denda, baratze ekologikoa
eta Zentzumenen Parkea. Parke
horren xedea kontzientziazioa
da. Bertan, bisita gidatuak egiteko aukera eskaintzen dute. «Hasiera batean ikastetxe eta institutuetatik joandako ikasleentzat
da, baina edozein joan daiteke
Zentzumenen Parkera», azaldu
du Baztanek. Aurrerago, hitzaldiak, erakusketak, eta ikastaroak
antolatzeko asmoa ere badutela
aitortu du.
Dendak, baratzeak eta zentzumenen parkeak lorezaintza eta
baratzegintzaren intrepretazio
gunea osatzen dute, eta Varazdin
Fundazioa arduratzen da hura
kudeatzeaz. Esperientzia handia
‘‘
«Garapen iraunkorraren
inguruko kontzientzia
sortu nahi dugu
jendearengan»»
MIKEL BAZTAN
Proiektuko arduraduna
daukate produktu ekologikoen
ekoizpenean, eta, gainera, lan
integrazioan ere aritzen dira.
Hala, arazo sozialak dituzten
lagunak gizarteratzeko baliatzen
dute Lorenea.
Hala ere, Lorenea dendak irekita daraman ia astebetean, jendeak goxoki eta litxarrerietan jarri
dute atentzio gehien. Izan ere,
Noaingo kiskoak osasunarentzat
Litxarreriak ez ezik, barazkiak ere saltzen dituzte. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Dendaren ondoan baratze ekologikoa dute. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
onak eta ingurumenerako iraunkorrak diren litxarreriak saltzen
ditu. Hala, batez ere gozokiak,
arto kruspetak eta patata fijituak
eskaintzen dituzte, besteak beste.
Dena den, litekeena da etorkizunean produktu berriak saltzen
hastea, izozki ekologikoa esaterako. Litxarreriekin batera, orain,
udan, freskagarri ekologikoak
hartzeko aukera dute Loreneara
biltzen diren bezeroek.
Denda ondoan ekoitzitako
barazki ekologikoak erosteko
aukera ere badago aldi berean.
Varazdin Fundaziokoek lehendik
Iruñerriko dendetan saltzen
zituzten produktuak, baina orain,
Lorenean ere eros daitezke.
Oraingoz, uraza, kuiatxoa edota
alberjinia ekologikoak bakarrik
dira eskuratu daitezkeen barazkiak.
Dena jasangarri
Lorenea proiektuak dituen azpiegitura guztiak garapen iraunkor
kontzeptuaren arabera daude eginak. Izan ere, eraikinek ahalik eta
energia gutxien gastatzea dago
aurreikusita. Horretarako, denda
bera iparraldetik hegoaldera
begira dago. Hala, Baztanen arabera, «etxearen kokapenari esker
energia gehiago aurrezten da».
Orientazio horri esker, haize errota eta eguzki plaketatik lortutako
energia gordetzeko ahalmena
handiagotu egiten dela ere gaineratu du.
Bestalde, denda eraikitzeko,
antzinako teknikak erabili dituzte, lastozko hormak, esaterako.
«Lastozko paretak oso sendoak
dira, eta barrualdeko tenperatura primeran mantentzen dute,
bai neguan, bai eta udan ere»,
jakinarazi du Baztanek. Zehaztu
du, halaber, neguan denda berotzeko egurra eta pelleta baliatzeko asmoa dutela.
Berrikuntzak berrikuntza,
Baztan jakitun da Lorenea
proiektu berritzailea bezain txikia dela. Hala eta guztiz ere, egitasmoak apurka-apurka behar
duen bidea hartuko duelakoan
dago. Izan ere, ziur da ingurumena errespetatu nahi izanez gero
herritarrek produktu ekologikoak erostearen aldeko hautua egin
beharra dutela. Beraz, datozen
asteetan freskagarri zein barazki
ekologiko gehiago eskaintzeko
hitza eman du Baztanek.
Plaza › Bizia
Gerizpean D
2
Irudia qMilafranga
Ahotan
«Bolo bolo dabilena,
etxetik irtena»
Gotzon Garateren
‘Atsotitzak’ liburutik hartua
2
Igarkizuna
Hutsa, xutik ezin
egon; betea,
nolanahi egoki.
J. M. Olaizola ‘Txiliku’-ren
‘Axa Mixa Zilarra’ liburutik hartua
ONDAREA BIZIARAZTEN
Erantzuna: zakua
Uztaritze eta inguruak hobeki ezagutzeko asmoz, Ur Begia eta Herri
Soinu elkarteek eta Uztaritzeko Herriko Etxeak ibilaldi bereziak antolatu dituzte Izarren bidea ekimenaren lehen ekitaldiaren barnean. Ondarea dantza, musika, kantu eta ipuinen bidez biziaraztea
dute xede. Atzo Milafrangan (Lapurdi) gaindi ibili, eta gaur Uztaritzeko Heraitz auzoko Santa Katarina kaperan finkatua dute ordua,
10:30ean, eta Ingelesen gurutzean, 12:30ean. Hor bazkaldu, eta
arratsaldean ere segituko dute ibilaldia. GAIZKA IROZ
t°
pIrten: 07:55.
pSartu: 20:38.
Euskal Herriko
hondartzak
pUraren tenperatura:
22 gradu.
pItsasgora:
07:18 (3,98 m.).
19:39 (4,01 m.).
Arribolak
Muriola
Gorliz
Astondo
Bakio
Bermeo
Gorrondatxe
Arena
Zierbena
Mundaka
Barrika
Toña
Sukarrieta
San Antonio
Arrietara
Barinatxe
Sopela
Laga
Laidatxu
Plentzia
Meñakotz
Atxabiribil
BIZKAIA
Getxo
Busturia
Ibarrangelu
Kanalape
Gautegiz Arteaga
Kanala
Bedaroako Ogella
Ea
Karraspio
Ogella
Ispaster
Isuntza
Egiluz
Lekeitio
Arrigunaga
Santurtzi
Ibarrangelu
Lapatza
Laida Elantxobe
San Kristobal
Karraspio Txiki
Ereaga
Pobeña
pItsasbehera:
01:15 (1,14 m.).
13:25(1,08 m.).
Aritzatxu
Armintza
Lemoiz
Endai
Saturraran
Algorta
Mendexa
Areeta
Arrigorri
Ondarroa
Zazpi Hondartzak
Lehena
Ondarbeltz
Mutriku
Portugalete
Lapari-Santiago
Aitzuri
Deba
DLaburrak
Pantxoa eta Peio
entzuteko aukera
LARRESORO › Pantxoa eta
Peiok kantaldia emango dute
Larresoron (Lapurdi). Gaur
21:00etan, plazan biltzen direnek euren kantuak entzun ahal
izango dituzte. Kontzertua jaien
egitarauaren barnean antolatu
dute, eta doan da.
Esnea saltzeko makina
Easo plazan
Tiragoma txapelketa
antolatu dute bihar
Nanoguneko kide batek
beka entzutetsua lortu du
DONOSTIA › Baserriko esnea
erosteko makina jarri dute martxan Gipuzkoako hiriburuko
Easo plazan dute. Bordaxar
baserriak hornituko du makina
esnez. Behemendi Landa Garapen Elkartea da makinaren
arduraduna, eta, ekimen honekin, donostiarrak baserriko esne
freskoa kontsumitzera bultzatu
nahi ditu. Laster, Amarako Irun
plazan irekiko dute hurrengo
makina.
BAKIO › San Joan Doloza jaien
DONOSTIA › Rainer Hillenbrand
alemaniarrak Starting Grant
beka lortu du. Nanogunean,
Donostiako ikerketa zentroan,
Nanooptikaz arduratzen da
Hillenbrand. Zientziaren munduan izen handia duen beka da
hau. Europako Ikerketa Kontseiluak ematen du, eta puntako zientzialari gazte europarrentzat izan ohi da. Milioi eta
erdiko diru laguntza jasoko du
Hillenbrandek.
Esne makina Amaran. BERRIA
egitarauaren barnean tiragoma
txapelketan parte hartzeko
aukera izango da bihar,
18:30ean. Udaletxeko plazan
lehiatuko dira tiragomarekin
abilezia dutenak. Coca cola
potoak bota beharko dituzte, 6,
8 edo 10 metroko distantziara.
Tiragomak eta bolak behar izanez gero, antolatzaileek utziko
dituzte, eta sariak hainbat kategoriatan banatuko dira.
Bizia ‹ Plaza
Gerizpean D
2
Uda-pasa
Calamity Jane
eta trapezista
Dantza, marrazkia,
zirkua, musika eta suak
elkartuko ditu gaur
Eihartzea elkarteak
Hazparnen
Erredakzioa
Art’ egunaren ideia «publikoaren
harritzea da», egunaren antolatzaile Eihartzea kultur etxeak
dioenez. Horretarako, baratze publikoa bereganatu, eta hainbat artistari utziko diete, beren artearen adierazteko lekua aurkitu dezaten bertan. Ekimena dohainik
preziatzen ahalko da. 18:30ean hasiko da Ma/Ta danse performancearekin. Artista bikoteak gogoeta
Non
zer
dantzatu bat proposatzen du ikusgarri horretan. Ondotik, Cannary
artistak bateria, kontrabaxua eta
pianoa nahasiko ditu, Martha Jane Cannary edo Calamity Jane
izeneko istorioa kontatzeko. AEBetako mendebaldearen konkistako garaietan emazte horrek bizi
abentura ospetsu zein gogorrak
gogoraraziko ditu.
Hortik, marrazkiaren mundura pasatuko dira Marko Amrpaschekin. Sylvain Aubert artista
mugertarraren musika elektronikoak lagunduko du performancea. Jokoaren gaia jorratuko dute.
Gaua bukatzeko, 22:30ean, Suak
konpainiak eta Kilikolo Zirkok
suak eta trapezioa elkartuko dituzte Txoriak Suri izeneko emanaldian.
Gaur
D
pUsurbil (Gipuzkoa). Atxegalde auzoko jaiak. 11:00etan, herriko dantzariak, eta ondoren
aizkolariak. 18:00etan, patata
tortilla lehiaketa izango da, eta
gero DJ Larrak emanaldia egingo du.
pBerriozar (Nafarroa).
19:00etan, Korrontzi eta Oinkari
taldeen emanaldia. 20:00etan,
Joselu Anaiekin dantzaldia,
Eguzki plazan.
Hazparneko baratze publikoan aldizkatuko dira artistak, eta dohainik eskuragarria eskainiko dute. EIHARTZEA
pHernani (Gipuzkoa). Portu
auzoko San Joan Txiki jaiak.
12:00etan, bertso eskolako bertsolarien saioa. 18:00etan funk
eta batuka dantzen erakustaldia. Laket taldearekin dantzaldia gauean.
pElgoibar (Gipuzkoa).
14:30ean, erretiratuen bazkaria,
Olaizaga kiroldegian. 17:30ean,
erraldoi eta buruhandien kalejira. 19:00etan, dantza txapelketa.
Bihar
Barra
Zaldunak
L’Ocean
Ma Drague
Angelu
Itsaslapurrak
Marinela
Urrezko Hondartza
Miramar
Amodio ganbara
Hondartza Handia
Portu Zaharra
Euskaldunen Kostaldea
Miarritze
Marbella
Milady
Ilbaritz
Pavillon Royal
pBakio (Bizkaia). Zubiaurrealden, bertsolariak eta herri kirolen erakustaldia, 12:30ean. Patata tortilla lehiaketa,
17:00etan, Udaletxeko plazan.
Eta 23:00etan, dantzaldia
A≠0kerbeltz taldearekin.
Erretegia
Bidarte
Erdikoa
Uhabia
Harotz Kosta
Parlementia
Zenitz
Getariako portua
Maiarko
Hendaia eta
Lafitenea
Zokoa arteko
Getaria
hondartzatxoak Gotorlekua
Erromadia
Artzu
Hondarribia
Loia
Zokoa
Ziburu
Ondarraitz
Hondartza Handia
Donibane
Lohizune
Hendaia
Kontxa
Ondarreta
Sakoneta
Santiago
Elorriaga Itzurun
Gaztetape
Orrua
Zurriola
LAPURDI
Mollarri
Donostia
Algorri
Zumaia
Mendata
Getaria
Pasaia
Malkorbe
Ubide
Zarautz
DONE
JAKUE
BIDEKO
ARGAZKI
LEHIAKETA
berria
Alabortza
Tximistarri
Antilla
GIPUZKOA
Oribarzar Orio
DDiapositibak, papereko argazkiak eta
argazki digitalak onartzen dira. Argazki
digitalek bete beharko dituzten
baldintzak: 1.800x1.200 pixel,
gutxienez, eta jpg formatua.
DEUSKAL EDITOREA SMk beretzat
gordetzen du jasotako lanak
publikatzeko eskubidea. Lehiaketa
honetako parte-hartzaileak, bidalitako
lanaren jabe den neurrian, lanak
erabiltzen, jendaurrean erreproduzitzen
eta jakinarazten uzten dio EUSKAL
EDITOREA SMri, euskarri inprimatuan,
Interneten edo ezagutzen den beste
edozein modutan.
DLanak irailaren 19a baino lehen
bidali beharko dira, posta arruntez edo
elektronikoz, helbide honetara:
BERRIA
Martin Ugalde kultur parkea, z/g.
20140 Andoain
Posta elektronikoa: [email protected]
Saria
BAZTAN HOTELEAN bi lagunentzako
asteburu-pasa:
- Bi gau eta gosaria.
- Afaria.
- Zugarramurdiko kobazulorako sarrerak.
Iruñea-Behobia errepidea, 52. km.
Elizondo.
Tel.: 948-58 00 50
www.hotelbaztan.com
Zozketa, PARTE-HARTZAILE GUZTIEN
ARTEAN:
Pedro Luis kontserben 5 saski ekologiko.
Plaza › Bizia
Bilboko Aste Nagusia D
Jai usaina duen
marmitakoa
Konpartsa guztiak
bildu dira, urtero
Bilboko Konpartsak
antolatzen duen
bazkariaz gozatzeko
Nagore Molinero Bilbo
Ekitaldi ugari biltzen dituen gunea da Bilboko Areatza, Aste Nagusiko jaiegunetan. Atzo jendez
gainezka egon zen, eguerdi partean. Batzuk bueltatxo bat ematen
ari ziren, zerbait edaten besteak.
Izan ere, guztientzako zeregina zegoen. Hala ere, eta inoiz baino
gehiago, janaria izan zen atzoko
osagai nagusia Areatzan. Marmitakoa prestatzen aritu ziren Bilboko Aste Nagusiko Sukaldaritza
Lehiaketako parte-hartzaileak.
Horretaz gain, jakiekin lotutako
beste ekitaldi bat egon zen: Bilboko Konpartsak antolatutako bazkaria.
14:00etarako zegoen programatuta bazkaria. Hala ere, ordu horretan aulkiak ekartzen ari ziren
oraindik. Geroago etorri zen mahaiak prestatzeko unea. Aurretik
Komantxe konpartsako kideak
ikus zitezkeen Zazpikaleetatik,
panderoekin zein albokekin kaleak girotuz. Pixkanaka txosnetan
zehar jarri zituzten bazkariarekin
hasteko beharrezkoak ziren gauza guztiak.
Moskotarrak, Satorrak, Txomin Barullo... konpartsa guztiek
parte hartu zuten bazkarian. Txupinera ere bertara bildu zen. Prestatutako menua: marmitakoa.
Konpartsa bakoitzak Sukaldaritza Lehiaketan parte hartu zuen,
geroago bazkarian kide guztiak
asetzeko moduko platerak prest
izateko. Arrainak konpartsa izango zen, seguruenik, marmitakoa
jaten gehien gozatu zuen konpartsa. Izan ere, konpartsek jasotzen
dituzten bost sarien artean, konpartsa horretan eratutako hainbat taldek jaso zituzten horietako
hiru. Marmitakoarekin batera,
entsalada eta ogia. Edariei dagokienez, denetarik ikus zitekeen
mahaietan. 15:30erako batzuk ba-
250 mahai eta 1.500
aulki jarri zituzten
konpartsetako kide
guztiek bazkal zezaten
zeuden bazkaltzen; beste batzuk,
ordea, oraindik eseri gabe. Izan
ere, ez da lan erraza konpartsa
guztiak antolatzea. Atzoko egunean Txinbotarrak konpartsa izan
zen aulkiak eta mahiak batzeko
arduraduna. Nerea Zuloaga konpartsakidea batera eta bestera zebilen, konpartsa guztiek beharrezko zen guztia izan zezaten. 250
mahai eta 1.500 aulki ekarri zituzten. «Normalean ez dira sobera
egoten, falta ere izaten dira batzuetan», zioen Zuloagak. Egunero bazkariak egiten dituzte konpartsek, baina Aste Nagusiko
egun batean guztiak elkartzen dira beti. Larunbata izaten da egun
hori. «Bazkaria egitearen xedea
guztiak elkarrekin batzea izaten
da», dio Zuloagak.
Bazkariaz gozatu ostean, konpartsen arteko herri kirolak egin
zituzten arratsaldean. Geroago,
Bilbo Kantari ibili zen, Zazpikaleetan. Gauean jaiak luze iraun
zuen, aurtengo Aste Nagusiko azkeneko parranda eguna baitzen.
Gastronomia lehiaketan prestatutakoa jan zuten konpartsetakoek bazkarian. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Urak, suak eta kantuak agurtuko dute gaur Marijaia
Mesedeetako zubitik
Udaletxeko zubira
eramango dute
txalupaz, eta ondoren
su emango diote
I.Maruri Bilbo
Konturatu orduko Aste Nagusia
azken txanpan sartu da. Gaur du
azken eguna Marijaiak Bilbon.
Beti bezala, agurtzeko ekitaldi dotorea antolatu diote. Iazko saioak
arrakasta izan zuen, eta aurten
ere itsasadarrean erreko dute
jaietako erregina. Bigarren urtez,
gainera, ekitaldi horretarako beren berengi sortutako Agur Marijaia! kantua abestuz esango diote datorren urtera arte. Gaur,
22:00etan hasiko da.
Bi txalupak osatuko dute Marijaiaren segizioa. Aurrenekoan
festetako ikurra bera joango da,
arraunlariek lagunduta. Bestean
Isidro Elezgarai pregoilaria eta
Aratz Irazabal txupinera joango
dira. Mesedeetako zubitik udaletxeko zubira arteko ibilbidea beteko dute. Txosnen gunera iritsi-
takoan txosnak banan-banan argiak itzaltzen hasiko dira. Areatzako zubitik Udaletxeko zubira
artean piroteknia efektu bidez
sortutako su bide bat egingo diote
Marijaiari.
Jaien hasierak eta bukaerak
bat egiteko, gaur ere txupina botako du Irazabalek. Ibilbidea bukatutakoan izango da. Une horretan hartuko du su Marijaiak, eta
bozgorailuetatik Agur Marijaia!
kantuaren doinuak entzungo
dira. Ekitaldiari bukaera biribila
emateko, Aste Nagusiko azken su
festa hasiko da.
Iaz erre zuten aurrenekoz itsasadarreko uretan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Bizia ‹ Plaza
Bilboko Aste Nagusia D Gure txokotik
G Egitaraua
GAUR
Hor Dago Abante konpartsakoek hainbat ekintzatan parte hartu dute. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
Goizak patxada dakar
kari erraldoi batean elkartu baitziren. Bazkari horrek ohi baino
konpartsakide gehiago erakarri
zuen goizez txosnetara.
txosnakoak, parrandazaleak zer
nahi zuen entzundakoan. «Ez, ez,
ez. Etxetik nator», jaso zuen erantzuna. Laster batu zitzaizkion lagunak gazteari. Zerua estalita zegoen arren, begiak eguzkitako betaurrekoen atzean ezkutatzen
zituzten guztiek.
Giroa lasaia zen oso. Lehen orduetan ez zebilen jende askorik
oraindik. Ostiral gaueko parranda arrakastatsua izan zen seinale.
Euskalgunean ibili zirenek, adibidez, Ander Ground DJak jarritako musikarekin dantzatu ahal
izan zuten herenegun gauean.
Goizak aurrera egin ahala, jendea Euskalgunerantz gerturatzen hasi zen. Zazpikaleetako tabernak jendez lepo egoten direla
eta, eguerdi partean aukera ona
da Hor Dago Abante konpartsaren txosnara joatea. Izan ere, tabernarik onenetan bezala, kroketak eta txibieroak zerbitzen dituzte egunero. Atzokoa, gainera,
eguerdi berezia izan zen, konpartsa guztietako kideak herri baz-
Gaueko zalapartaren
ifrentzua da eguna;
txosnak beste modu
batez ikusteko aukera
ematen du goizak
I.Maruri Bilbo
Eguna eta gaua berez dira ezberdinak, baita Aste Nagusian ere.
Gaueko musika ozenak eta dantza etengabeak, jende pilaketek,
jai giro lasaiagoari ematen diete
lekukoa goiza argitzearekin batera. Doinu lasaiagoak entzuten
dira, jende gutxiago dabil txosnetan, eta dantzan animatuenek
baino ez dute egiten.
Ez da harritzekoa, hala ere,
eguna ondo hasteko txosnara gerturatu eta garagardo katxi bat eskatzera ausartzen den bilbotar
adoretsuren bat aurkitzea tarteka. Hala zebiltzan batzuk atzo
goizean, Euskalgunean. «Oraindik oheratu gabe?», galdetu zion
Azken txanpan, pozik
Gaur itxiko dituzte txosnak datorren urtera arte. Ordu gutxi gelditzen zaizkio Aste Nagusiari. Hortaz, txosnez gozatu nahi duenak
azken aukera du gaurkoa. Gainera, berezia izaten da igandez sortzen den giroa.
Bederatzi egun hauen balantzea egiteko goiz da oraindik, baina konpartsetako kideak pozik
daude aurtengo Aste Nagusiak
utzitakoarekin. Azken urteak
ekonomikoki ez direla oso onak
izan gogorarazi dute Euskalgunean. Baina aurten lehen egunetik
jendetza ibili dela-eta gustura
daude.
Lehen larunbatean, adibidez,
sekulako jendetza ibili zen txosnetan. Seguruenik, mesedegarri
izan da Aste Nagusia abuztuko
azken astean ospatu izana.
p09:00. Areatza. Gastronomia-lehiaketa: Buztan-gisatua.
Izena ematea.
p10:00. Txistularien diana eta
txupina.
p10:30. Plaza Biribila. Erraldoien eta buruhandien agerraldiaren hasiera.
p11:00. Erripako kaia. Haur
Txokoa-Txikigunea. Umeentzako eta gaztetxoentzako
jolasak.
p11:00. Itxaropen kaleko pilotalekua. 2010eko Aste Nagusia
Pilota Txapelketa. Finalak.
p12:00. Pergola. Bilbainadak:
Los 5 Bilbainos.
p12:00. Areatzako kioskoa.
Bilboko Udalaren Musika Bandaren kontzertua.
p12:30. Areatza. Erraldoien 21.
Bilkura.
p13:00. Plaza Barria. Txistularien alarde nagusia.
p13:00. Zazpikaleak. Bilbainadak: Bilbotarrak.
p13:00. Santiago plazan, bertso saioa. Maialen Lujanbio,
Sustrai Colina, Anjel Mari
Peñagarikano eta Uxue Alberdi
bertsolariek kantatuko dute.
p13:30. Arriaga plaza. Kaleko
antzerkia: Zanguango Teatro
konpainiak La mecanica de la
naranja izenburuko ikuskizuna
aurkeztuko du (Gaztela eta
Leon).
p14:30. Areatza. Gastronomia
lehiaketako sariak banatuko
dituzte antolatzaileek.
p18:00. Zezenketa.
p19:00. Plaza Barria. Euskal
dantzak, Bizkaiko Dantzarien
Biltzarraren eskutik.
p19:00. Gas plaza. Umeei
zuzenduriko antzerki emanaldia: Deabru Beltzak taldearen
Parrandan ikuskizuna (Euskal
Herria).
p20:00. Plaza Barria. Bizkaiko
Dantzarien Biltzarreko dantzarien eskutik, erromeria eta
larrain-dantza saioak.
p20:30. Zezensuzkoa.
p22:20. Aste Nagusiari amaiera emateko ikuskizun berezia,
eta agurra Marijaiari hurrengo
urtera arte. Ibaitik, Areatzako
zubitik udaletxeko zubira.
p22:30. Bilbo Hiria Su Artifizialen Nazioarteko 20. Lehiaketa Nagusia. Pirofantasia Carlos su etxearen ikuskizuna
(Valentzia).
KONPARTSEN EGITARAUA
p07:00 Txomin Barullo. Txokolate hartzea.
p11:00. Kaskagorri. Kaskaterraza.
p11:00. Pirata Gune. Terraza +
umeen jolasak + Musika Light.
p12:00. Pa..Ya + Askapeña.
Txikitxuentzako tailerrak.
p13:00. Kulturgune. Umeentzako tailerrak.
p14:30. Areatza. Sulkadaritza
lehiaketako sarien banaketa.
Bazkaria.
p15:00. Kaskagorri. Kaskabazkaria, Txori Barrotekoekin, Kaskagorrin.
p15:00. Kulturgune. Kulturguneko bazkaria.
p17:00. Pa..Ya + Kaskagorri.
Gerra zikina Pa..Ya vs Kaskagorri.
p17:30. Kaskagorri (kontzertua atzealdean). Amaiur.
poteoa Ardoa Barrura fanfarrearekin.
p18:00. Aixe-Berri. I. aho
bidezko izotzen jaurtiketa txapelketa.
p18:00. Pirata Gune. OteoLoko Glotoiarekin.
Txitxiburduntxi.
p21:00. Algara. Azken afaria.
p21:00. Komantxe. Komantxe
afaria.
p23:00 Udaletxea-Areatza.
Jaien amaiera berezia eta agurra Marijaiari.
G Txosnen kokapena
* Txosnen ordez plastiko beltza zoruan
2- Mamiki
4- Pinpilinpauxa
2
10- Txinbotarrak
12- Moskotarrak
13- Irrintzi
14- Pa... Ya
4
Erripa kaia
9- Satorrak
11- Altxaporrue
21
3
20
5
6
a
bi
zu
8- Txori Barrote *
26
BILBO
7
25
*
9
10
11
16- Kobeta Mendi
17- Kaskagorri*
18- Kaixo
28
22
8
15- Askapeña
Plaza
Barria
a
tz
ea
Ar
7- Eguzkizaleak
1
ko
xe
et
al
Ud
6- Hau Pittu Hau!
27
24
guna 23
en alar
Epaltzar
3- Hontzak
5- Abante!
San
Nikolas
19- Algara
20- Bizizaleak
21- Mekauen
12
Ar
ea
tz
ak
oz
ub
ia
1- Txomin Barullo
19
22- Sinkuartel
13
Arriaga
antzokia
14
15
18
16 *
17
23- Zaratas
24- Arrainak
25- Lehoiak
26- Uribarri
27- Tintigorri
28- AixeBerri
Beti Aurrera bilbainada taldea, atzo, Pergolan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Plaza › Kultura
Etxebarria parkeko barraketan,
Aste Nagusiko osagai ezinbestekoan.
Izan ere, Bilboko barrakak eta
zirkua, baziren jadanik Bilboko
jaietako osagai bakarrenetakoak
Aste Nagusia asmatu baino
lehen. Gero, 1978ko lehen Aste
Nagusiarekin, haien presentzia
Lehen Aste
Nagusiarekin batera,
1978an indartu zen
barraken presentzia
Zirkuaz gain,
beste 72 atrakzio
bildu dira aurten
Etxebarria parkean
indartu zen, behin Etxebarria
parkeko talaian finkatuta.
Aurtengoan, zirkuarekin batera 72 atrakzio bildu dira Etxebarria parkeko tximiniaren ingurura, iaz baino lau gutxiago. Ohi
denez, adin eta gustu guztietarako dago: noriak, zezen mekanikoa, matxinsaltoa, errusiar mendiak, izuaren etxea... eta
atrakzioak baino gehiago dira
tiro etxolak, tonbola edota bingoak, baita jatekoak saltzen dituzten txosna eta txurro dendak ere.
Aste Nagusian adrenalina askatzeko leku paregabea da Etxebarria parkea. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Turista euskalduna
barraketan
Barrakak Bilboko Aste Nagusiko gune
enblematikoa dira; bertan Bilbo aldeko
kultura aniztasunaz jabetu daiteke bisitaria
Garestiegiak dira erabiltzaileentzat, baina
barrakazaleek udal zergak aipatzen dituzte
Andoni Etxeberria Bilbo
Bilboko Aste Nagusia pertsonen
topagune erraldoia da: bertan,
bilbotarrek ez ezik, mundu osoko
pertsonek egiten dute bat. Lurraldeotan zer jende eta kultura bizi
den ikusteko balio dute, baita kultura horiek nahasteko ere. Hain
zuzen, kultur bidaia interesgarrienetako bat Areatzako Euskalgunetik Etxebarria parkeko barraketara igotzen dena da. Bidaia
aldapatsua den arren, laburra da
geografikoki, baina salto handia
kultura aldetik: Bilbo aldeko kultur aniztasunaren lekuko.
Izan ere, igoera honetan, txosnagunean dagoen euskaldunak
aukera du hogei minuturen
buruan beste giro batean barneratzeko: euskararekin tartekatuta, gaztelerazko azentu andana
entzungo ditu. Tabernetako jaki
eta edariek ere urruneko oihartzunak dituzte: eskura daude
nonahi pescadito frito, Xerezko
ardo eta Jabugoko urdaiazpikoa.
Aniztasun horretan, Athleticen
banderak ikusiko ditu aldiro-aldiro, baita Real Madriden banderaren bat edo beste, ikurrinez inguratuta bada ere. Horrelako
kontrasteak eta gehiago daude
Noriatik Bilboko ikuspegi paregabeez goza daiteke. MARISOL RAMIREZ / ARP
Gutxituz doan kalitatea
«Garestiegiak dira, eta jesarri eta
uhala lotzen duzunerako, jaitsi
egin behar duzu». Barraken erabiltzaileek, ezer nabarmentzekotan, barraken garestitasuna aipatzen dute. Ez du axola aurten
udalak nagusientzat 3 euroko eta
umeentzat 2,50 euroko gehieneko
prezioak ezarri izanak. «Lehen
merkeagoak ziren, denbora
gehiago irauten zuten, eta atrakzio gehiago zegoen»; Javi Garcia
eta Nerea Perez gazte bilbotarren
ustez, asko jaitsi da azken urteotan barraketako eskaintza.
Barrakazaleek baina, euren
burua zuritzen dute, eta udala
egiten prezio garestien erantzule.
Concha C. Esguevak baloiak
paratzen ditu mostradore aurrean saskiratze trebeak saritzen
dituen atrakzioan. Esgueva urtero hurbiltzen da Alacantetik
(Herrialde Katalanak) Etxebarria parkera. «Merkeago jarrita,
guretzat ez litzateke errentagarria izango: udalak oso garesti
kobratzen digu metro karratua,
eta garraioa eta karabanak ere
ordaindu behar ditugu».
Hala ere, barraken gunea
gehien betetzen duen ekitaldia
beste bat da oraindik ere: su festak, hain zuzen. Parketik bertatik
jaurtitzen dira suak, eta horrek
aparteko bihurtzen du eremua,
suen koloreez eta bereziki burrunbaz gozatzeko. Suen ostean
pizten da barraketako benetako
magia, gaueko iluntasuna mila
kolorez puskatzen dutenean.
Kultura ‹ Plaza
2
Jaietako irudiak
70eko eta 80ko hamarkadetako rock doinu mitikoak
Lagun koadrila bat sagardoa edaten. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
Rock sinfonikoaren klasikoek jantzi zuten Botika
Zaharreko agertokia ostiral gauean, Birminghamdik (Ingalaterra) heldutako Electric Light Orchestra talde mitikoaren kontzertuan. 70eko eta 80ko
hamarkadetako rock zale nostalgikoak bildu zituzten Jeff Lynnek eta haren gizonek, Last train to
London edota Fire on high kanta ospetsuen doinuan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Zazpikaleetako
poteoa, inoiz baino
jendetsuago
Aste Nagusian betiko
txikiteroei kanpoko
festazaleak batzen
zaizkie, txosnagunera
bildu aurretik
A.E. Bilbo
Bilbon Zazpikaleak dira poteorako tradizio handieneko gunea.
Eta urte osoko tradizioa are
gehiago indartzen da Aste Nagusian. Somera, Erronda, Andra
Maria edo Txakur kaleak inoiz
baino beteago daude egunotan,
bilbotarrei kanpotar asko gehitu
baitzaizkie.
«Urte osoan egiten dugu poteoa
Someran eta Errondan, eta Aste
Nagusian nabaritzen da kanpotar gehiago dabilela». Maialen
Gaminde lagunekin eta seme-alabekin dabil tabernaz taberna.
Gustuko du auzoa: Zazpikaleetara bizitzera etortzea erabaki
zuen, duen giro herrikoiagatik.
Zirkulazio gabeko kaleetan
erraz igarotzen dituzte kantoiak
elkarrizketa eta kantuen uhinek.
Txikitero koadrilenak, kasurako.
Zirkuluan paraturik, elastiko urdinez eta txapela buruan, kantuan dabiltza Leioako (Bizkaia)
Udondoko txikitero elkartekoak.
Eskuan basoerdia daukate eta gorrituta aho irekiko aurpegia.
«Leioatik metroa hartuta, urte
osoan etortzen gara, eta zapi urdi-
na lepoan Aste Nagusian». Iñaki
Inoriza taldeko nagusiak ziurtatu
du ez direla Zazpikaleetatik txikiteroak desagertuko, ez behintzat
haiek abesten jarraitzeko gai diren bitartean: «Etortzen jarraituko dugu betiko bilbainada, habanera, eta euskal klasikoak kale
hauetan zabaltzera».
Kantuak despistaturik turista
atzerritar bat edo beste ere badabil Txakur kalean barrena. Bati
hormako afixa politikoek emandiote atentzioa. «Aste Nagusia defendatuz», dio kartelak. Itzulpena
eskuratu du Matthew Ramsey ingelesak. Eta erabaki du ez dituela
Bilboko Udalaren neurriak konpartitzen. «Margaret Thatcherek
ere Sinn Fein hedabide britainarretan zentsuratu zuen, eta inoiz
baino publizitate handiagoa ukan
zuten». Ramseyk seigarren Aste
Nagusia du aurtengoa. «Etortzen
naiz jai gartsuak, grinazkoak eta
adiskidetsuak direlako». Bakarrik etorri da, eta, euskaraz edo
gazteleraz ez dakienez, zail zaio
bertakoak ezagutzea. Hala ere,
hori ez zaio arazo: «Askotan bidaiatzen dut bakarrik, eta badakit neur kasa ere ondo pasatzen».
Zazpikaleetako poteoa lasaiagoa da, arratsaldean piztuz joango diren txosnetakoa baino. Askok hemen berotzen dute gorputza,
kale
labirintoetako
disimulotik, irekiagoa den Areatzako kontzertuetara lotsa galdurik ateratzeko.
Edan aurretik, begiratu, usaindu eta dastatu
Sukaldaritza lehiaketa egiten da egunero Areatzako jai gunean. Otordu on batek ardo ona eskatzen du beti. Hori horrela, ardo dastatze herrikoia
egin zuten atzo goizean, konpartsek antolatuta.
Ardoa zer moduzkoa den erabakitzeko aztertu
behar diren ezaugarriak zein diren ikasi zuten parte-hartzaileek, eta askotariko ardoak ezagutzeko
aukera ere izan zuten. MARISOL RAMIREZ / ARP
Lertxundi, Duhalde eta Berzaitz, Zazpikaleetan
Bizkaia Maite, Eperra eta Baratze Bat. Asteartean, ostegunean eta atzo iluntzean Bilboko Zazpikaleetan abestu diren kantuen arteko hiru baino
ez dira. Konpartsek antolatuta, urtero egiten da
Bilbo Kantari izeneko kalejira. Kalderapekon hasi
eta Pilota, Santa Maria, Somera eta Erronda kaleetatik ibiltzen dira, euskal kantutegia jasotzen duten liburuxkek lagunduta. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
r
Zakilixut
D
Igandea
2010eko abuztuaren 29a
Zorrotzaurre gainezka
Aste Nagusi
historikoa
Nagore Molinero
J
ende mordoa bildu zen Zorrotzaurren 2004ko abuztuaren 19an. Fito Cabralesek bere herrian jo behar zuen,
gauerdian. Taldeak zuzenekoa
grabatzea erabaki zuen. Izan ere,
jende ugari etortzea espero zuten.
Hala ere, antolatzaileen aurreikuspenak txiki geratu ziren, pixkanaka inurrien moduan bertaratzen zirenak ikusita.
Kontzertua hasi baino lehen, ez
zen inor gehiago sartzen Zorrotzaurreko zabalgunean; baina
hori ez zen arazo bat izan gerturatu zen jende pilarentzat. Bertako zurrunbiloan sartzerik izan ez
zutenak Euskalduna zubira joan
ziren, Fito & Fitipaldisen kontzertua ez galtzeko asmoz. Hurbileko kaleetan ere jendea bazebilen kontzertuaz gozatzeko
gogoarekin.
65.000 lagun inguru bildu ziren
Zorrotzaurren; 65.000 ahots bateratu, bilbotarraren abestiak oihukatzeko prest. Kontzertua hasteko, Los Secretos taldearen Quiero
beber hasta perder el control abestia aukeratu zuten. Laster entzun
ziren La casa por el tejado, A la luna se le ve el ombligo edo Soldadito
marinero klasikoak. Orduan heldu ziren emozio handieneko uneak kontzertuan bildu zirenentzat.
Momentu horiek oroimenean ez galtzeko eta
behin eta berriro bizi
ahal izateko Vivo… para contarlo CD eta DVDa
kaleratu zuen taldeak.
Kontzertuko ordu eta
erdia eta 160 irudi inguru jasotzen dira bertan,
eta baita Sueños Locos
film dokumentala eta
2
0
0
4
Fito Cabrales abeslaria, 2004ko Aste Nagusian emandako kontzertuan. JON HERNAEZ/ ARGAZKI PRESS
65.000 lagun baino gehiago bildu ziren abuztuaren 19an egindako kontzertuan. JON HERNAEZ/ ARGAZKI PRESS
Fito Cabralesen bideoklip guztiak ere.
Beste modu batera izan arren,
Fito & Fitipaldis taldea Aste Nagusian izan da aurten ere. Abuztuaren 22an Shanghain ospatzen
ari den Nazioarteko Erakusketan
egin zuten emanaldia, eta, aldi berean, Bilbotik kontzertua ikusi
eta entzun ahal izan zen. Horretarako, hiru pantaila erraldoi jarri
zituzten: Plaza Barrian, Guggenheim museoko zabalgunean eta
Alhondigako plaza nagusian.
Kontzertua 18:30ean izan zen
Shanghain, eta 12:30ean eman zuten zuzenean Bilbotik. Sei urte
geroago, beraz, Fito & Fitipaldis
taldea Aste Nagusian egon da berriro ere.
Manu Chao,aitzindari
Manu Chao musikariak ere historikotzat har daitekeen kontzertua eman zuen Aste Nagusian.
2001. urtean izan zen, Gas plazan.
Izan ere, 2003 urtera arte Gas pla-
zan egiten ziren kontzertu jendetsuak, baina egun Zorrotzaurren
ikus daitezke. Chaoren saiora ere
jarraitzaile asko joatea espero
zuten. Horregatik, antolatzaileek emanaldia beste leku handiago batean egitea proposatu
zuten. Hala ere, abeslariak bertan jotzea eskatu zuen, «arrazoi
sentimentalak» zirela-eta. Artistak aipatu zuenez, harentzat oso
garrantzitsua zen Gas plazan
jotzea, bere ama bertako etxe
batean jaio zelako, eta Mano
Negrarekin emandako kontzertua han egin zelako.
Segurtasun pribatuko talde
bat egon zen emanaldian, ia 200
lagunek osatuta. Euren asmoa,
6.000 pertsona sartu ostean, kontzerturako eremua ixtea. Hala
ere, 9.000 jarraitzaile inguru egon
ziren abuztuaren 22an Chaok Bilbon egindako saioan. Goizeko
zortzietan bazegoen jendea Gas
plazan, kontzertua hasteko zain.
Askok, ordea, inguruetan jarritako pantaila erraldoietan ikusi behar izan zuten emanaldia.
Kontzertu erraldoiek duten
arrakasta ukaezina da. Doakotasuna da Aste Nagusiko bi kontzertu horietan hainbeste jende
biltzearen arrazoi nagusietako
bat. Bilboko jaietan egiten diren
emanaldiak dohainik izateak jende asko erakartzen du. Duela bi
aste Bilboko Udalak Aste Nagusiari buruz emandako ikerketen
arabera, doakotasunera ohituta
daude bilbotarrak: iritzia eman
zutenen %83k programatutako
kontzertuetara joateagatik ordaintzeari uko egiten diote. Inkestan parte hartu zutenen
%12,4k, aldiz, batez besteko 13,45
euro ordainduko lituzkete. Aste
Nagusiko ikurtzat hartzen dute
bilbotarrek, beraz, emanaldien
doakotasuna. Krisialdiagatik
kontzertuen maila zertxobait jaitsi dela uste dute inkestan parte
hartu zutenek ere. Bestalde, kontzertu txiki edo ertain asko egotea nahiago dute, kontzertu handi bat egotea baino.
Ordainduta ala doan, erraldoi
ala txiki, Aste Nagusiko kontzertuez gozatzen jarraituko dute bilbotarrek.
Igandea
berria
2010eko abuztuaren 29a
10 Zozoen elean Pakita Arregi
12 Faura Sai beltza
16 Narrazioa Lutxo Egia
Kubako
arrastoa
Karibeko herrialdean
urteetan izandako
presentziaren ostean,
nabarmentzeko moduko
aztarna utzi dute
euskaldunek Kuban.
Habanako pilotalekuak 64 metroko kantxa ikusgarria dauka. Gaur egun, kezkatzeko egoeran dago, baztertuta. HABANAKO ARTXIBATEGIA
Igandea • 2010eko abuztuaren 29a
02 Euskaldunak munduan
Euskaldunen
aztarnak
Habanan
Kuban bizi izandako euskaldun asko eta asko kokatu ziren
Habanan,uharteko hiriburuan bertan,eta haien
presentziak aztarna utzi du hiriko hainbat tokitan.
Txoko hauek dira ondarerik agerikoena.
Josemi Arrugaeta Habana
abana Zaharrean dago Armen Plaza (hiriko aurrena), eta haren albo batean tamaina ertaineko
eraikin bat dago. Eraikinaren aurreko lorategian zuhaitz erraldoi
bat dago, Kubako zeiba bat. Templete deritzona. Ikusi orduko, gutako edozeini ezaguna egiten zaigu haren irudia, eta hori ez da kasualitatea, inolaz ere. Hain justu,
Gernikako Juntetxearen kopia
bat da, eskala txikian, eta bere
zuhaitz nazionala ere badauka.
Habanan dauden hainbat euskal
aztarnetako bat besterik ez da:
euskaldunen presentziak arrastoa utzi baitzuen Kuban ere.
Juan Diaz Espada y Landa Arabako gotzainak diseinatu zuen
Templete, 1820 aldean, eta berak
eman zuen hura eraikitzeko agindua ere. Eraikina, ironia handiz,
Fernando VII.a errege absolutistari eskainia dago. Espada y Landa gotzaina liberala zen; ilustrazioa bultzatu zuen Kuban, hezkuntzan erreforma egin zuen,
hiria txukundu zuen eta bere diru
sarrera guztiak lan publiko eta sozialetara bideratu zituen. Kubatarrek txeraz eta errespetuz gogoratzen dute, aginte koloniala zen
arren. Juntetxe txiki baten gisara
eraiki zuen Templete, estilo erabat neoklasikoan, eta hiribilduaren eta bertako herritarren askatasunen irudi bilakatu zuen zeiba, perimetroko zutabeak
brontzezko anana batzuekin koroatuz. Nabarmena da ekimenaren esanahi politikoa. Gure askatasunen tradiziotik jasotako ins-
H
Templete, Gernikako Juntetxearen kopia. MIKEL MAROTTA
Centro Vasco jatetxeak baserri itxura du. MIKEL MAROTTA
pirazioa begi bistakoa izateaz
gain, dudarik egon ez dadin, ikertzaile kubatar garrantzitsuenek
idatziz jaso zuten.
Habana Zaharreko bihotzera
bertara mugitzen bagara, eraikin
erlijiosoen artean San Frantzisko
eliza berria aurki dezakegu; hain
justu, Kuba eta Amargura kaleek
bat egiten duten tokian. Eliza
barneko estilo eklektikoak bere
antzinatasunaren inguruko
zalantzak sor ditzakeen arren,
eraikin ikaragarri hori euskal
frantziskotarrek XX. mendearen
zati batean Kuban egindako lanaren eta zorroztasunaren adibide
bat besterik ez da. Kulturari ekarpena egin zioten lan horrekin,
betiere beren tradizioari leial
izanda.
Eraikin erlijioso erraldoia Pujana aitaren inspirazio eta ahaleginaren fruitua da. Eliza berreraikitzearekin tematu zen, eta
1925ean eliza berria inauguratzea
lortu zuen. «Mirari bat harritan»
hitzekin deskribatu zuen garai
hartako gotzain batek. Egia esan,
ez da gutxiagorako, eta, gainera,
euskaldunaren arrastoa geldi dadin, sarreratik metro gutxira, eskuinetara, Begoñako Andre Mariari eskainitako horma bat dago.
Hormairudi erraldoi hori
1955ean datatuta dago, eta Martinez Andres izeneko artistak egin
zuen, Euskal Etxeko damen batzordearen enkarguz. Lau aingeruk Hego Euskal Herriko lau lurraldeen armarriei eusten diete,
eta haien oinetan Jaungoikoa eta
Foruak / Euskal Herria-Caridad
leloa dago idatzita. Hormaren gainerako zatiek Begoñako basilikaren eta haren inguruen irudiak
erakusten dituzte. Figura nagusia Begoñako Andre Mariaren eskulturaren irudia da, metro eta
erdiko altuerakoa, umea besoetan duela eta tradiziozko mantu
zuri eta urre kolorekoa gainetik
duela.
Kale gutxi batzuk gehiago zeharkatu, eta Acosta eta Compostela artean Belen Arkua topatuko
dugu (hiri osoan beharra). Itxitako galeria antzeko bat da, zeinak
kalearen gainetik batzen dituen
izen bereko komentua eta karita-
tezko erietxe zaharra. Betharramitetako elizgizonek eraiki zuten, XVIII. mendean, eta oraindik
ere mantendu egiten du barrokoamerikar estiloa. Arkuaren eskuinetara benetako bitxikeria bat
ezkutatzen da. Haren eraikuntzan parte hartu zuen eta urrutiko lurrak gogoan izan nahi zituen
ezezagun batek lauburu bat utzi
zuen tailatuta karezko harrian,
perfektuki, etorkizunerako. Proportzioei begiratuz gero, ia minimalista da, 40 zentimetro inguruko diametroa du, eta bi lirioren
marrazkiak ditu inguruan.
2010eko abuztuaren 29a • Igandea
Euskaldunak munduan03
Belen Arkuaren eskuinetara
lauburu bat dago; hain justu,
hizki hauen azpian.
MIKEL MAROTTA
Handik ez oso urrun, Plaza Zaharrean, San Ignazio eta Santa
Clara artean, hondatutako lau
lauburu daude, etxe baten sarrerako arkuaren bi aldeetan. XVIII.
mendean Habanan hain ugariak
ziren komertziante euskaldunen
baten jauregi izan behar zuenera
ongietorria egiten dute, zeinak
argi erakutsi nahi zuen bere jatorria. Gaur egun, auzoen etxebizitza bat da, eta oso egoera txarrean
dago.
Habana erdialdera mugitzen
bagara, Lucena eta Concordia kaleek bat egiten duten tokian,
1930etik 1950era bitartean munduko pilotalekurik garrantzitsuena jo izan denarekin topo egingo
dugu. Habanatarren artean Palacio de los Gritos deritzo, eta
1901ean ireki zuten. 64 metroko
kantxa ikusgarria dauka. Gaur
egun kezkatzeko moduko hondamenean dago, baztertuta.
Kanpoko egiturak akatsak erakusten ditu, eta pilotalekua bera,
leheneratzeko moduan dagoen
arren, betiko galtzeko bidean doa.
Hainbat belaunalditako munduko pilotari onenak agertzen ziren
bertako karteletan; haietako
gehienak, euskaldunak. Ez ziren
gutxi izan pilotalekuaren gogortasun eta exijentziarekin talka
egin zutenak. Pertsonaia ezagunak izan ziren bertan; Ernest Hemingway literaturako Nobel sariduna, esate baterako. Hark, elkarrizketa formatuan utzi zituen
toki horretako egonaldietako inpresioak.
Malekoia zeharkatu eta El Vedado auzora iritsita, 3. eta 4. kaleen artean Centro Vasco aurkituko dugu. 1954tik dago irekita. Tamaina handiko baserri baten
itxura du, eta aurreko aldean
Euskal Herriko armarria dauka.
Juan Saizarbitoria mutrikuarrak
eraiki zuen. Gerrako exiliatua
izan zena enpresaburu arrakastatsu bihurtu zen. Bere izenak okerrak sor ditzakeen arren, eraikina
inoiz ez da Euskal Etxe bat izan,
horrek daukan zentro sozial zentzuarekin. Jatetxe pribatu bat
izan zen, nahiz eta horrez gain batzeko toki bat ere izan zen. Pilotariak, Euskal Herriko merkataritza itsasgizonak eta garai hartako
euskal koloniaren zati handi bat
batzen ziren bertan, batik bat.
Horiez gain, hainbat pertsonaia
ezagun ere elkartzen ziren: aurretik ere aipatutako Hemingway,
Josephine Baker, Frank Sinatra
eta Fidel Castro bera ere bai, ikasle garaietan.
1960ko hamarkadan Iraultzak
bere egin zuen eraikina, eta estatuaren jabetzara igaro zen, funtzio gastronomikoa galdu gabe.
Eraikinaren kanpoaldea zein
barrualdea egoera onean daude,
jatorrizkoarekin leial. Azken sei
urteetan euskal-kubatar komunitatearen festetarako eta ekime(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
04 Euskaldunak munduan
(Aurreko orrialdetik dator)
netarako toki bihurtu da. Han
ospatu dira, esate baterako, Aberri Egunak eta Athleticek Kuban
duen peñaren festak.
Eraikinaren behe solairuan
dago jatetxea, eta bertako horma
handietan bost margolan handi
eta interesgarri daude. Teo Carrasco artistak egindakoak dira,
oihal gainean egindako olioak, 4
x 1.80 metroko neurrikoak. Euskal eszenak jasotzen dira haietan: Donostiako estropadak,
Elantxobeko portua, baserriak
Euskaldunek utzitako
hainbat lauburu
ikus daitezke
Habanako kaleetan
Centro Vasco jatetxearen inaugurazioa, 1954an. BERRIA
Habanako frontoia
egoera negargarrian
dago; leheneratzeko
moduan, hala ere
eta baselizak… Haiez gain, baserritarrak, harri-jasotzaileak, segalariak, arrantzaleak eta abar
aurkitzen dira.
Centro Vascotik gora, auzoaren gainera iritsita, Colonen
Hilerrira iritsiko gara. Bertarako
sarrera Zapatan dago, 12 kalean.
Nazioaren ondarea da. Espazio
zabal eta eguzkitsu horren barnean Laurak Bat panteoia dago,
zeina izen bereko ongintza elkartearen jabetza den. 1890ean hasi
ziren eraikitzen, eta 1902an amaitu zuten. Bera izan zen hilerriaren izaera soziala izan zuen
aurrena. Hesituta dagoen partzela bat da, 70 x 70 metroko eremukoa. Atzealdean dagoen basilika
txiki baterantz bide baten gisako
forma egiten duten 25 hilobi
baino gehiago daude. Oraintxe
ari dira basilikaren berritze
lanak amaitzen. Ez da hori zorupean dagoen kripta baten egoera.
Ikusten den arren, egoera negargarrian dago kripta, eta oraindik
ere XX. mendean bizi eta hil
ziren 600 euskal herritar eta euskal-kubatar baino gehiago daude
bertan.
Aipatutakoak tokirik esanguratsuenetako batzuk dira, baina
esandakoei izen ezaguneko kaleak gehitu diezazkiekegu: Ayestaran, Zulueta, San Ignacio eta
Aranguren, esate batera. Euskal
izeneko taberna eta kafetegiak
ere badaude: Bilbao, Toki-Eder
eta Toki-Ona, eta Espada gotzainaren etxea ere hantxe dago. Habanan dauden euskal txoko
hauek guztiak gure historiaren
parte dira, gure ondare kulturalean oso gutxi ezagutzen diren
arren. Beharrezkoa da ezagutzera ematea, zaintzea eta ahal den
heinean berreskuratzea. Gogoan
izateko, gu ere herri bidaiari, immigrante eta exiliatua izan ginela eta garela.
San Frantzisko eliza berriaren aldarea. MIKEL MAROTTA
Eraikitzen ari den
historiaren atala
Ibilbide oparoa dute euskaldunek
Kuban. Europarrak Karibera iritsi
zirenetik bazen haien presentzia,
baina XIX. mendean areagotu zen.
Josemi Arrugaeta Habana
Euskaldunek Kuban duten presentziaren jatorria europarrak
Karibera heldu ziren garaikoa da.
Ordutik, euskaldun ugarik zapaldu dituzte Kubako lurrak: abenturazaleek eta soldaduek, ondokoek eta marinelek, kortsarioek
eta piratek, emigranteek eta erbesteratuek, militarrek eta koroaren funtzionarioek, eta, noski,
Elizako pertsona ugarik. Baina
XIX. mendetik aurrera egin zen
nabarmenagoa euskaldunen Kubarako etorria. Habana, Cienfuegos eta Cardenas izan ziren euskaldunak Kuban finkatzeko aukeratu zituzten tokiak. Ipar
Euskal Herritik Karibeko irlaren
ekialdera XX. mendearen lehen
erdialdean etenik gabe izandako
migrazio indartsua ahantzi gabe,
noski. Baina, egiaz, Kubako geografian barna ezin susmatuzko
txokoetan aurki ditzakegu euskaldunen presentziaren aztarnak.
1950eko hamarkada amaiera
arte, Kubak, euskaldunen helmuga izaten jarraitu zuen. Etorrera
hori Kubako historiak eta bertako gertakarien gorabeherek baldintzatu zuten. 1980ko hamarkadaren erdialdetik aurrera euskaldunak berriz ere irlan presentzia
irabazi zutela esan daiteke, bestelako arrazoi batzuek bultzatuta
oraingoan; erbestea, harreman
afektiboak, erakunde jarduerak,
elkartasun politikoa, turismoa
edota aukera ekonomiko berriak.
Euskaldunek urteetan irlan
eginikoen erakusgarri eta adibide
ugari topa daitezke: Baionakoak
izan ziren Karibeko azken piratak
—Lafitte anaiak—; gipuzkoarrak
eta Ipar Euskal Herrikoak ziren
Rosario mendilerroko kafe soroetako jabeetako zenbait, soroatarrak kasu. Zuluetarrak, calvotarrak eta apeztegiatarrak ere eragin handiko merkatari eta beltztratulari bilakatu ziren. Baina
euskaldunen izen propioak kultur, kirol edo politika esparrura
ere zabaldu daitezke, Jesus Sarria, Aita Ignacio Birain eta Patricio Landaluze margolariaren kasuan bezalaxe, izen gutxi batzuk
aipatzearren. Kuban Eliza katolikoaren presentziaren alorrean,
euskaldunen garrantziak aparteko kapitulu bat ere merezi du.
Ekonomian, kulturan eta politikan euskaldunen presentziak
Kuban garrantzia izan badu ere,
Iberiar Penintsulako beste emigrazio talde batzuena baino txikiagoa izan da. Euskaldunen elkarteek denbora behar izan zuten
sortu, finkatu eta dokumentuak
eta artxiboak pilatzen hasteko.
1877an eratutako Habanako Euskal Etxearen kasua da hori, eta
Laurac-Bat aldizkariarena, Euzkara elkartearena (apenas geratzen da haren arrastorik), Baskongadetako Tertzio eta Boluntarioena Independentzia gerretan
edota gutxi ezagutzen diren EAJren Kubako ekintzena, 1940tik
1950eko hamarkada amaiera arte
(Agirre lehendakariak Kubara
eginiko hiru bidaia barne).
Sakabanatuta dauden arren,
eta sarri aurkitzen zailak izan
arren, euskaldunen presentziaren frogak dira dokumentu eta
orriak. Etengabeko ikerketa gai
ere bilakatu dira horiek, gainera.
Arrasto fisikoak ere badira, oinordetzan utzitako ondarearen artean. Bizkaia, Gipuzkoa eta Araba
herrixkak, Zulueta herria (non
Julian Zulueta ogasundunak azukre findegiak zituen), Cardenasko Aretxabala ron fabrika erraldoia, Trinidadeko Bizkaia gotorleku txikia, Rosario mendilerroko
kafe soroen hondakinak, Cienfuegosko Jai-alaia eta Habanako euskal txokoak ondare horren adibide dira, baina ziurrenik zerrenda
osatu gabea da.
Azken urteotan Kuban euskaldunek izan duten eraginaren eta
Kubak Euskal Herrian izandakoari buruzko ikerketa ugari egin
dituzte, eta datu berriak eman dituzte argitara. Hainbat ikertzaile,
unibertsitateko irakasle eta gaiaren maitaleren esfortzu eta lanaren emaitzak dira horiek.
Ildo horretatik, Beñat Çuburuk
Ipar Euskal Herritik etorritako
emigrazioaren inguruan eginiko
lanak aipa daitezke. Baita Alexander Ugaldek euskaldunek independentziaren aldeko borroketan
izan duten jarrerari buruzko azterketak ere. Alberto Irigoienek
Habanako Euskal Etxeko artxiboak digitalizatu izanak ikerketa
bide berriak ireki ditu. Kubatik
ere egin dira euskaldunen inguruko lanak; Cecilia Arrozarenaren
El Roble y la Ceiba liburua eta
hainbat artikulu, adibidez.
Eduardo Marrerok Julian Zuluetaren lehen biografia idatzi du.
Horiek guztiek bide berriak ireki
dituzte eta Kubako hainbat ikertzaileren artean interesa pizten
ari dira, pixkanaka-pixkanaka.
Gai liluragarri horretan barneratuz, osagai berriak topa daitezke,
sarri ñabarduraz, aztarnaz eta
iradokizunez beteak. Euskaldunen Kuban egindako historia eta
Kubak Euskal Herrian izandako
eragina eraikitzen ari den historia da. Hori ez da salbuespena,
beste historia handiago baten eta
modu bertsuan ezezaguna den
historia baten zati baizik ez baita
Kubakoa; Iparragirrek esan bezala, Gernikako arbolaren fruituen
gisan, munduan zehar barreiatutako euskaldunen historiarena,
alegia.
Publizitatea 05
harpidedunentzat
z zozketak
01
02
SAMANIEGO JAUREGIA
PARTE HARTZEKO, deitu: IGANDETIK ASTEARTERA 943-30 43 47 edo www.berria.info/kioskoa
SARIDUNAK ostegunetan argitaratuko dira.
IBERNALO LANDETXE-JATETXEA
03
ARRAUN ETXEA JATETXEA
Bi lagunentzako gaua eta gosaria
Bi lagunentzako dastatze menua
Bi lagunentzako menu berezia
Constitucion 12 • Samaniego
Tel.: 945-60 91 51
www.palaciosamaniego.com
Kanpezu • Araba
Tel.: 945-10 22 71 / 647-91 14 84
www.casasruralesalava.com
Kaia pasealekua, 5 • Hondarribia
Tel.: 943-64 49 39
www.arraunetxea.com
05
06
OLENTZO JATETXEA
Bi lagunentzako bazkaria edo afaria
opariak
07
LABEKOA BERRI
Bi lagunentzako bazkari edo afaria
04
IÑAUSTI JATETXEA
Bi lagunentzako dastatze menua
Zuatzu kalea, 4 • Donostia
Tel.: 943-31 39 33
info@iñausti.com
08
JAKION PRODUKTUAK
AIKO-MAIKO
Bi saski
Bi elastiko
Zizurkil
Tel.: 943-69 34 44
www.olentzo.com
09
San Migel plaza, 4, etxabea
Leintz Gatzaga
Tel.: 943-71 46 86
Santa Luzia, z/g • Ezkio-Itsaso
Tel.: 943-72 25 52
www.labekoaberri.com
10
LAUBURU KOMARKA
11
ZERGATIK
Bi elastiko
Karmelo Labaka, 4 • Hernani
Tel.: 943-24 37 23
www.aiko-maiko.com
12
ERRIBERRIKO GAZTELUA
Bost lagunentzat bina sarrera
FLORIDA GURIDI ZINEMAK
Bost lagunentzat bina sarrera
Bi elastiko
Gasteiz
www.lauburuestudio.com
k 2=1 kupoiak
AISIA DERIO
HOTEL MUSEOA ETA SPA ***
2=1
Zamudioko Parke Teknologikoa
Derio
Tel.: 94-431 76 80
www.aisiahoteles.com
MOZTU eta erabili zure harpidedun txartelarekin batera*
SASOIAN JARTZEKO ZIRKUITUA
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
* Harpidedun bakoitzak, asteko kupoi bat bakarra aurkez dezake.
AISIA ISLARES
Hs SPA **
Islares auzoa
Islares (Kantabria)
Tel.: 942-86 21 12
www.aisiahoteles.com
HARPIDEDUN KODEA
2=1
HARPIDEDUN KODEA
ERABILITAKO EGUNA
MUSEOA
ZIENTZIAREN KUTXAGUNEA
Mikeletegi pasealekua, 43
Donostia
Tel.: 943-01 24 78
www.miramon.org
2=1
ERABILITAKO EGUNA
Batek ordaindu,
eta bigarrenak doan!
ARGITARATZE EGUNA: 2010-08-29
ERABILTZEKO EPEA: hilabete
Batek ordaindu,
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
ZELAI TALASOTERAPIA
Itzurun hondartza
Zumaia
Tel.: 943-86 51 00
www.talasozelai.com
2=1
2=1 kupoia
IZEN-ABIZENAK
HARPIDEDUN KODEA
HARPIDEDUN KODEA
ERABILITAKO EGUNA
ERABILITAKO EGUNA
Batek ordaindu,
Batek ordaindu,
06 Iritzia
Hemeroteka
Roque
Pascual eta
Albert
Vilaltaren
askapena
Roque Pascual eta
Albert Vilalta,
Accio Solidariako
borondatezko
langileak, Magreb
Islamikoko
Al Kaedaren
eskuetatik askatu
zituzten
astelehenean. Berri
ona zela esatean
bat egin zuten
‘El País’-eko eta
‘Gara’-ko
editorialek. Lehenak
askapenaren
inguruko kontuak
ez direla airatu
behar azpimarratu
zuen. Euskal
Herriko egunkariak,
berriz,
negoziazioaren
kulturaren
garrantzia izan zuen
editorialaren ardatz.
Askatu ondoren
Editoriala
El País
A
ske utzi zituzten atzo [astelehena] Accio Solidaria gobernuz kanpoko
erakundeko borondatezko bi langile espainiarrak, iragan azaroaren 29an Magreb Islamikoko Al
Kaeda talde terroristak bahitutakoak. Roque Pascual eta Albert
Vilalta Espainiara itzultzearekin
batera, amaitua da Mauritanian
giza laguntza zeraman karabanari eginiko erasoarekin hasitako
amesgaiztoa. Erasoan, Alicia Gamez haien kidea ere harrapatu
zuten, baina hura aske utzi zuten
martxoan. Gobernuaren lanak,
oposizioaren babesak eta Espainiako gizartearen ardurak lagundu dute amaiera horretan.
Kasu honen ebazpenak ez du
esan nahi Magreben nazioarteko
interesen aurkako mehatxua
amaitu denik. Beraz, orain ere
eduki beharko litzateke borondatezko bi langileen bizia arriskuan
zenean alde guztietatik erakutsitako ardura bera, aske eta onik
dauden honetan. Horixe zen
orain arte lehentasuna; askatu
ondoren, premiazkoena hau da:
antzeko zerbait berriz gertatzeko
aukera ahalik eta gehien murriztea. Hori horrela izatea nahi duten lehenak eskualde hartako gobernuak dira; hain zuzen, haiek
dira terroristen jomuga nagusia,
eta atzerritarren bahiketekin zigortzen dituzte. Baina ezer gutxi
aurreratu ahal izango dute, munduko gainontzeko eskualdeek
arriskuez jabeturik horren arabera jokatzen ez duten bitartean.
Erakunde humanitarioek aurre egin beharra daukate euren
ekintzaren muinari eragiten dion
dilema bati. Ezin dute ez ikusiarena egin, ezta arazoa boluntarismo
hutsarekin konpondu ere. Karabanekin jarraitzea, euren kideak
jasaten dituzten arriskuak kontuan hartu gabe, tranpa bilaka
daiteke laguntzaren hartzaileentzat. Bukaera edozein dela ere,
bahiketen bidez terroristek beti
eskuratzen dituzte onurak, azken
batean karabanek lagundu nahi
dituzten herrialdeen aurka erabiliko dituzten onurak, hain justu.
Laguntza eraginkorra izateko, behar-beharrezkoak dira politikaren bidez ezarri beharko liratekeen baldintza minimo batzuk.
Gaur egun, Magrebek ez ditu baldintza horiek betetzen.
Indar politikoek askapena nola
Roque Pascual eta Albert Vilaltak bederatzi hilabete egin dituzte Magreb Islamikoko Al Kaedaren esku.
lortu den jakiteko eskubidea dute, eta gobernuak azalpenak
eman behar ditu. Horretarako leku egokia kongresuko Sekretuen
Batzordea da. Borondatezko langileen bizia salbatzeko hartu diren erabakien inguruko polemikan sartzea, eztabaida antzua izateaz gain, arriskutsua litzateke.
Askapena lortzeko eragile ugarik
parte hartu behar izan dute; besteak beste, hainbat gobernuk.
Kontzesioak airatzea, noski, bi espainiarrak etxera itzul zitezen
egin dituzten borondate oneko
keinuei zaplazteko batekin erantzutea litzateke, eta terroristen
esku gera litezke lagundu duten
horiek. Magrebeko segurtasunik
eza arriskutsua da nazioarteko
komunitate guztiarentzat, ez soilik Espainiarentzat. Inork ez luke
ahaztu behar.
BRAHIMA OUEDRAOGO / EFE
Dogmak eta amaiera zoriontsu
baten ikasgaiak
Editoriala
Gara
A
tzo [astelehena] askatu
zituzten Roque Pascual
eta Albert Vilalta, Bartzelonako Accio Solidaria gobernuz kanpoko erakundeko borondatezko bi langile katalanak, Magreb Islamikoko Al Kaedaren esku 268 egun bahituta egon ostean.
Bahiketaren amaiera zoriontsuak agerian utzi du bahitzaileen eskaera ekonomiko eta politiko batzuk bete egin dituztela. Era
berean, hainbatek dogma mo-
duan eman nahi dion mito bat
hautsi da; horren arabera, estatuak «ez du negoziatzen terroristekin» eta «xantaiari ez dio sekula
men egiten». Hala adierazten du
Mauritaniatik Mali jaioterrira bidali izanak bahiketaren burutzat
hartu dutena, Omar Sahraui, eta
milioi askoko bahisaria ordaindu
izanak. Espainiako estatuak bete
egin du bahitzaileek eskatutakoa: ekonomikoki bahisaria ordainduz, eta presio diplomatikoaren bitartez eskaera politikoa
erraztuz; operazioaren burua lekuz aldatzea, hain zuzen. Ez du
baieztatuko, estatu bakar batek
ere ez baitu egiten, baina egin
egin du, estatu guztiek egin izan
duten bezala.
Kanadak, Austriak eta Alemaniak berdin jokatu zuten, euren
herritarrak talde horren esku
zeudenean. Israelek Hamasekin
negoziatu zuen Shalit soldadua
askatzea lortzeko, eta Hizbularekin ere bai, lurrera botatako pilotuen hezur hondakinak berreskuratzeko. AEBek Abu Sayyafekin negoziatu zuten Filipinetako
misiolariak aske utz zitzaten, eta
ordaindu egin zioten; Hego Koreak, Txinak eta euskal ontzijabeek Somaliako piratekin negozia-
tu zuten. Adibideek ez lukete
amaierarik. Eta agerian uzten
dute, arazoak ebazteko, zentzuzko baliabidea dela negoziatzea
eta hainbat gauzatan amore ematea, eta, ukatu edo ezkutatzen diren arren, kasu askotan erabiltzen direla.
Gaurkoa borondatezko langile
katalanen zoria ospatzeko eguna
da. Zoria, baina, zoriontasunari
luze eusten ez dion egoera bat da.
Halakoak berriz gertatuko dira.
Negoziazioaren kultura ezar dadila, dogmen gainetik eta estatuaren tabuen gainetik. Guztiok ospatuko genuke.
Historia 07
ondo finkatu zituzten. Frantziako soldaduak, geroago errenditu
zirenak, Pasaiatik Ingalaterrara
ebakuatu zituzten, eta, hilabete
batzuk geroago, aske geldituko
ziren, Emmanuel Rey jenerala
barne.
Aintza militarrak okupatzaileen eta haien gaiztakeriaren gainetik hegan egin zuen. Inperioak
goraipatzen dituztenek historiako borroka irabazi zuten. Emmanuel Rey jeneralari, Donostiako
Kondairaren
mugetan
Donostiaren
aurkako
erasoa
1813an
Kolonien zabalpenean
gertatutakoa errepikatu
zen Donostian 1813ko
abuztuaren 31n
Orduko borreroak
urrezko letrekin
aipatzen dituzte
historia liburuetan
Urtero egiten dute Donostian gertatutakoa gogora ekartzeko ekitaldia. BERRIA
1813.a, Donostia
Delhi izan zenekoa
Iñaki Egaña
iru urte falta dira
Donostiako 1813ko
sarraskia gertatu zenetik 200. urtemuga
izateko. Bi mende.
Atzoko gertakizun bat dirudi,
hainbeste urte eta zortzi-hamar
belaunaldi pasa diren arren. Ipar
haizeak jotzen duenean, garai
hartako kearen usaina zabaltzen
da Parte Zaharreko kaleetan.
Euskal Herria, orokorrean, eta
Donostia, neurri txikiago batean,
bigarren mailako jokalekuak
izan ziren 1792tik 1815era, Frantzia eta Ingalaterrako inperioak
mundua eta haren baliabideak
kontrolatzeko sortutako borrokaldietan. Liskarrak kolonialismoa XIX. mendean zehar zabaltzea ekarri zuen, baita milioika
gizakiren heriotza eragin ere,
gerrengatik edo goseteengatik.
Gizakiaren historiako kapitulu
lotsagarrienetarikoa da.
1813ko ekainaren 21ean, Arthur Wellesleyek zuzenduta, Ingalaterrako armadak Nicolas Soultek gidatutako Frantziakoa gainditu zuen Gasteizen. Handik
gutxira, 1813ko abuztuaren 31n,
jakina denez, Ingalaterrako soldaduek, Thomas Grahamek gidatuta, Donostia harresitua erre zuten, baita emakumeak bortxatu,
etxeak arpilatu eta Urgull mendian Emmanuel Reyren gidaritzapean gordetzen ziren soldadu
frantsesei jazarri ere.
Garai hartan, Donostiak 5.488
H
Hiriaren arpilatzea
milaka soldadu
ingelesek eta
ingelesen
agintaritzapean
zeuden Portugalgo
konpainietakoek
egin zuten. Etxez
etxe dena miatu
zuten. Ingelesen
bortizkeriaren
errepikapena zen.
Hilabete eta urte
batzuk lehenago
Indian egindakoa
Donostian berregin
zuten.
biztanle zituen harresi barneko
hirian eta 3.556 kanpokoan. Elite
ekonomiko batek gidatzen zuen
hiria, eta gehienbat Frantziarekin egiten zituen negozioak.
Herritar gehienek, ordea, arrantzan, ondoko baratzeetan eta
merkatariek eskatzen zituzten
zerbitzuetan lan egiten zuten.
Donostia mugako eremua zenez eta 1794ko Konbentzioko Gerran gertatua tarteko Espainiar
batzuek zuen iritziagatik, euskaldunen eta donostiarren aurkako
nolabaiteko giroa piztu zen Frantziaren kontra aritzen zen elite liberalaren artean. Izan ere, Konbentzioko Gerran Adrien Moncey
frantziar jenerala Donostian tiro
bakar bat ere egin gabe sartu zen,
eta urte bat geroago, Basileako
Bake Hitzarmenean, Gipuzkoa
eta Bizkaia Espainiatik independentzia atzemateko gertu-gertu
egon ziren. Euskaldunen kontrako iritzia zutenen artean Javier
Castaños jenerala zegoen, eta
hark eman omen zuen Donostia
erretzeko agindua.
Hiriaren arpilatzea milaka soldadu ingelesek eta ingelesen
agintaritzapean zeuden Portugalgo konpainietakoek egin
zuten. Etxez etxe dena miatu
zuten. Ingelesen bortizkeriaren
errepikapena zen. Hilabete eta
urte batzuk lehenago Indian
egindakoa Donostian berregin
zuten.
Donostia hondatu zuten armadako agintariek, Thomasek Graham eta Arthure Wellesley barne,
erailketa beldurgarriak eragin zituzten hilabete batzuk lehenago
Indian, Delhi hirira iritsi arte, Donostiako jokaleku berritik ekialdera milaka kilometrotara. Donostiako blokeoan parte hartu zuten Ingalaterrako itsasontziak
ere Indiatik etorri berriak ziren.
Kolonietako zabalpenean gertatutakoa 1813ko abuztuan errepikatu zen. Eta, Indian bezala, frantsesak kanporatu zituzten ingelesek Donostiatik. Donostiarrak,
baita hinduak ere, bigarren mailako hiritarrak baitziren. Arrazismoaren adierazpena.
Okupatzaileak zehazki aplikatu zuen kode militarra. Hori izan
zen gerra kapitulu honetako gauzarik nazkagarriena, ehunka biktima eragin ondoren. Antza, ingelesak zein frantsesak zaldunak
ziren, eta haien arteko harremanak, borrokaldia amaituz gero,
borrokaldian Frantziako armadako burua izandakoari, Parisko
Garaipen Arkuan zizelatu zioten
izena. Nicolas Soultek Urrezko
Ardilarruaren domina jaso zuen.
Arthur Wellesleyek Wellington
dukerria eta horren titulua jaso
zituen, eta Thomas Graham Lord
Lynedoch izan zen Donostiako
sarraskiaren ondoren. Richard
Fletcher, Donostiako setioko
teniente-koronela eta Indiako
konkistaren beteranoa, beste
asko bezala, Carrow baroia izendatu zuten, eta haren soinenborra Londresko Westmister abadian dago. James Leithek,
Ingalaterrako Ekialdeko Indietako komandante buruak, armada
ingelesaren urrezko domina jaso
zuen Donostiako erasoaldiarengatik. Javier Castaños, Espainiako jenerala, Madrilgo Gorenen
Panteoian lurperatu zuten eta
Portugaleteko markesaren titulua ere eman zioten. Bide batez,
Bizkaiko herri horretan, kale
izendegian azaldu zen.
Garai hartako borreroak urrezko letrekin aipatzen dituzte historia liburuetan. Bidegabekeria.
Egia beharko genuke, Joxe Bizente Etxegaraik orduko hiriko kronistak esan zuenaren arabera:
«Munduak jakin dezan, zer zaigun gertatu».
Wellington
Liburu eta idatzi guztietan Arthur Wellesley ez da azaltzen. Horren ordez, historialariek Wellington abizena aipatzen dute. Akatsak ez luke merezi bi lerro baino gutxiago, titulua Donostiako sarraskia baino bi urte geroago jaso baitzuen;
hain zuzen ere, Waterlooko batailaren garaipenaren ondoren.
Wellesley Gasteizko dukea ere bada, besteak beste. Egungo
Wellington dukea zortzigarrena da, 95 urte ditu eta, lehenengoak bezala, Arthur izena du. Militarra izan da, egun erretiratua,
eta Lord Etxearen partaidea. Enpresa gizona izanez, ondo-ondoan izan dugu dukea, 1967tik 1990era Motor Ibericako presidentea izan baitzen.
D
08 Begia
Begia 09
Biziraupenaz
Garbine Ubeda Goikoetxea
Agertoki danteskoak ikusi dituenak, natur desastrerik latzenean itotako lurraldeetatik datorrenak, baldintza sinestezinetan iraun duenak, egunerokotasunaren errutina gogorarazten dion
edozeri heldu beharko dio. Normaltasunaren zantzuak eskainiko dizkion lehen
aukerari jarraitu beharko dio, suntsipenaren uhinak mendean har ez dezan,
ondorioztatuko diren gaitzek eraman ez
dezaten, zipriztinka heltzen diren laguntzen zain ustel ez dadin. Huskeria izango
bada ere.
Eta okerrik handiena asumituta, honezkero lehenera itzuliko ez diren balioen eta bihotzen zerrenda itxita, egoerarik makurrenetan ere bizirauteko ezinbestekoa dena egin beharko du zauriak
osatzeko: jolastu. Hil arte bizi.
Haurrak jolasean Razaqabadeko eremuan, Karachi hiriburutik gertu (Pakistan). 2010-08-17. EFE/REHAN KHAN.
[email protected]
10 Zozoen elean (eta V)
Soziologia eta Politika Zientzietan
doktorea da, katedraduna UPV-EHUn.
Hainbat lan idatzi eta argitaratutakoa.
Hala ere, 1964tik 73ra Donostian izan
zen Joannes Etcheberry Andereño
Eskolako zuzendari titulua darama beti,
Sabino Arana fundazioak eta Gipuzkoako
diputazioak aitortua diotenez.
Etcherat ezin yoan
ilhundu artean
egoten ohi dire
zozoen elhean
Joanes Leizarraga
Miel A.Elustondo
Anoseneko Pakita naiz Areson
(Nafarroa). Herrian bete nituen
haurtzaro eta nerabezaroa. Gero,
Donostiara joan zen bizitzera
gure familia eta geroztik hantxe
egin nuen bizialdia.
Gure familia oso zen tradizionala. Gurasoak eta atxitxo bizi
ziren gurean, amatxorik ez nuen
ezagutu. Bai, atxitxo eta amatxo
erabiltzen genituen, gaurko aitona-amona hitzen ordez. Atxitxo
txorrotxa zen, tinkoa, oso bizia,
dottorea, ilobak hartu eta mezatan zen egunero, handik irten,
gosaldu eta eskolara joaten
ginen. Haurtzaro oso-oso zoriontsua izan nuen, ezin zoriontsuagoa, ez genuen gauza handirik —
ez jostailu ez beste—, baina
zoriontsu! Etxea eta lagunak guztiz gogoan ditut. Lagunekin egiten genituen guk jolas eta bihurrikeriak. Beti zer asma eta nola
burutuko. «Hau egin behar dinagu… Bestea egin behar dinagu!».
Huraxe, kreatibitatea! Neskak
alde batetik, eta mutilak bestetik,
eskolan ere bereizirik geundeneta. Katekesian ere, elizan, errenkada batean mutilak, eta bestean
neskak jartzen ginen, nahiz eta
denok elkarrekin egiten genuen
doktrina. Dena zen euskaraz, bai
orduan, bai gaur egun ere. Familia batzuk etorri ziren, etorkin,
eta denek ikasi zuten euskaraz.
Oso jende saiatu eta bizkorra.
Ama ere txorrotxa zen. Berak
hezi gintuen. Eskolatik irten, plazan jolasean gu umeok, eta ama
berehala zen etxeko leihotik
ojuka, etxera etortzeko. Guk
askaria jan baino nahiago izaten
genuen jolasean ibili, baina etxera etorri behar, lanera askotan.
Haurrak zaintzen eta gainerakoan. Zazpi senide izan ginen etxean —bat hila—, sei. Neu zaharrena. Herriko neska batek zaindu
gintuen lehenengo hirurok,
baina ondoren etorri zirenak,
guk, nik tartean. Aitta kanpoan
ibiltzen zen lanean. Larunbate-
tan, etxera etortzen zenean, begira geratzen nintzaion sukaldean
jarrita ikusten nuenean: «Gure
aitta ote da hau?».
Eskolan Historia Sakratua ikasi genuen ondo! Egunero ari ginen horretan. Jakoben semeen
izenak, Noe, Moises eta gainerakoen gorabeherak kontatzen beti!
Geografia, gaur baino hobeto ikasi genituen, buruz, munduko herrialde eta hiriburuen izenak. Matematika handirik ez. Buruzko
kalkulua, aldiz, gogotik landu genuen. Irakurri, idatzi, askorik
ez… Gure amak, orduan, hemengo eskola bukatu eta Leitzara bidali ninduen, barnetegira, oso
gauza normala garai hartan. Lau
kilometro dira Aresotik Leitzara,
baina hantxe, etxera etorri gabe.
Han urte bi bete, eta ondoren herriko jostunarengana eraman
ninduen amak. Ondoko urtean,
Tolosako familia on batean izan
nintzen, lanean, amak bideratuta
orduan ere… Gero, atxitxo hila
zen ordurako, Donostiara joan ginen familia. Amari noiz edo noiz
entzun nion gero: «Bai, hainbeste
ume eta, eskolatzeko, zerbait egin
behar zen, eta egin genuen, Donostiara etorri!». Gu eskolatzea
izan zen amaren arrazoia. Moja
zuen ahizpa bat, Frantzian, eta
beharbada hark eragingo zuen
erabaki hartan. Nolanahi dela
ere, gure ama oso irakurzalea zen.
«Gu eskolatzea izan
zen familia
Donostiara
etortzeko gure
amaren arrazoia»
«Eujenio Agirretxek
Euskal Herria herri
gutxiagotua zela
zioen, eta guztion
lana behar zuela
egoera hartatik
ateratzeko»
Berak zioenez, umetan, puskatuta ikusten zituen paperak ere irakurtzen zituen, letrarik baldin bazuten! Hori esaten zuen.
Donostiara joan ginen, aita lanean han hasita, bere kontura
etxeak-eta egiten lehenengo, eta
Pakita Arregi
«Izugarrizko arrakasta
izandako andereño
eskolak prestigioa
galdu zuen gero»
ARGAZKIAK: ZALDI ERO
enpresa batean lanean gero.
Ama, familia hazten…
Herrian josten ikasten hasita
nengoenez, Donostian ere tailer
batean hasi nintzen, jostun, lanean. Berehalaxe sartu nintzen
JOC izenekoetan: Gazteria Langile Katolikoa. Garai hartan dena
zen «katolikoa»! Gogoan ditudan
elkarteak katolikoak ziren, denak. Ateneoa ere ezagutu nuen,
baina ez zen nire gogoko izan...
JOCeko hura oso esperientzia polita izan zen. Han, Balentin Zamora ezagutu nuen berehalaxe, Baserri Gaztediko lider bat, Igeldokoa. Hango bileretara ere joaten
hasi nintzen. Ondoren, Eujenio
Agirretxe frantziskotarra ezagutu nuen, eta berak zuen planari
buruz hasi zitzaidan hizketan berehala. Plan bitxia: Euskal Herria
herri gutxiagotua zela zioen, eta
guztion lana behar zuela egoera
hartatik ateratzeko. Jainkoa eta
Herria ziren haren zutabeak. Nire
kasuan, Jainko kontu hura ondo
mamituta neraman, bateko etxeko atxitxo eta besteko eskola! Herri dimentsio horrek ate berri bat
ireki zidan. JOCekoengandik
asko ikasi nuen, jende jatorra zen,
atsegina, oso militantea, baina erdalduna. Balentin Zamora eta
Eujenio Agirretxe euskaraz ari zitzaizkidan, euskarazko plan baten inguruan. Zeharo ilusionatu
nintzen plan harekin! Haren asmoa zen mugimendu bat sortzea,
kristaua eta herrikoia, haren ekimenez gizartea aldatzeko. Ni
asmo hartara zuzendu nintzen,
eta talde batean hasi nintzen, lanean. Han nengoela Eujeniok berak proposatu zidan Gizarte Langintza ikastea. Eta egin nuen,
hiru urtean. Caritasek antolatzen zuen hura, Elizbarrutitik zetorren hura ere, beraz. Laugarren
urtean, tesina egitea zegokidan,
eta baserriko emakumearen inguruan egin nuen. Izan ere, Eujenio Agirretxek hori ere oso barruan sartuta zeukan: emakumearen promozioa, hezkuntza,
umeak hezkuntzara bideratzea.
Ni ere ez nenbilen hortik oso
urruti, eta gai hura landu nuen
ikerketan: baserritar emakumearen egoera. Baserriz baserri ibili
nintzen Gipuzkoan, Asteasun, Zizurkilen, Ataunen, Zestoan…
Baserri Gaztediko bileretan Jazinto Fernandorena Setien ere
ezagutu nuen. Behin, bilera batera deitu gintuzten, Lazkaora.
Euskal Herria, euskara, ikastola,
andereño beharra eta horrelakoak erabili genituen bilera hartan.
1963ko udaberri ingurua izango
zen. Handik denbora puska batera, beste bilera bat Donostian, Eujenio Agirretxek deituta, andereñoak prestatzeko plan bat aurkezteko. San Sebastian hotelean egin
zen bilera hura. Han, euskal eskolaren beharra azpimarratu zuten,
euskal hezkuntza eta kultura berreskuratzeko premia… Han ziren Karlos Santamaria, Joxemigel Zumalabe, Joxe Murua gabiritarra, Joxe Mari Lasarte —San
Sebastian hoteleko sozio, nagusi
edo dena delakoa—, Anbrosio Zatarain eta beste hainbat, inportantzia handiko jendea ematen
zuena. Andereñoak prestatzea
zela lehentasuna, zioten, eta pausoak eman behar zirela. Are
gehiago, Donostian andereñoak
prestatzeko egoitza bat irekiko
zutela esan zuten. Erresidentzia
erara funtzionatuko zuela etxeak, bertan emango zutela formazioa. Nik ez nekien zer ari ziren,
irakasle ikasitako jendeaz ari zi-
Zozoen elean (eta V) 11
ren, edo euskaraz zekiena zuten
gogoan. Ez nekien. Laster jakin
nuen. Bilera bukatu eta Karlos
Santamaria etorri zitzaidan, erresidentzia hartako buru egingo ote
nuen galdezka. Nik hogeita zazpi
urte nituen, saltsan sartuta ordurako, eta baiezkoa eman nion.
Pentsatu ere ez nuen askorik
egingo, seguru askorik. Niregana
etorri zen Santamaria, bai, baina
uste dut Agirretxerekin hitz egina izango zela ordurako, erdi mailako karrera ere egina nintzela
eta hau eta hura. Iruditzen zait...
Gero bilera gehiago etorri ziren. Gogoan dut, Karlos Santamaria, Joxemigel Zumalabe eta
Joxe Muruarekin bildu nintzela.
Etxea bilatzea zen lehenengo.
Joxe Muruak lehenengo, aurkitu
zuela. Gero, ezetz esan ziotela...
Klandestinitate garaia zen, dena
ezkutuan ari ginen, jendeak lehenengo baietz eta gero ezetz igual
esaten zuen. Denbora pasa zen
eta uda atarian ginen, eta irailerako behar zen etxea. Hurrengo bilera batean, Joxemigelek baietz,
aurkitu zuela etxea, behin-behinean, eguberri arte. Manterola
kalean zen, 3. zenbakian. Hamar
lagun hasi ginen lehenbiziko urte
hartan, 1964an.
Tartean ziren Feli Etxeberria,
Nekane Auzmendi eta Nekane
Iturbe, irakasle tituludunak hirurak... Asko lagundu zidaten hasierako andereño haiek. Mari
Karmen Garmendia, Libe Goñi,
Lourdes Estensoro, Nerea Aranburu eta Amaia Lasa, berriz, irakasle ikasketak egiteko asmoz
etorri ziren. Ikasleekin batera,
Joxepa Urkola zena eta ni neu ginen eskolako formazio arduradunak. Bada, bi taldeak hasi ziren
formazioa Joannes Etcheberryn
elkarrekin egiten. Talde berezia
izan zen, laguntza handia jaso
nuen haiengandik eta, zer esanik
ez, Joxepa Urkolarengandik.
Egoitzako arima zen... Etxebizitza hartan sartu, sartu ginen, baina segituan, galdera: «Eta orain
zer egin behar dugu? Eta zeinekin? Eta nola?». Galderak eta galderak!... Karlos Santamariarekin
maiz hitz egiten nuen, laguntza
handia eman zidan beti. Oso garbi zituen ideiak. Oraindik gordeta daukat haren idatzi bat, andereñoen formazioari buruzkoa.
«Poliki-poliki hasiko gara. Eus-
karako eskolarekin hasiko gara,
eta segituko dugu gero poliki-poliki». Eta halaxe egin genuen…
Jende askorekin hitz egin behar
izan nuen formazioa antolatzeko.
Karmele Esnal, Kontxita Beitia,
Karmele Egileor eta besterekin.
Elbirarekin [Zipitria] ez genuen
hitz egiterik izan, oso gaizki ikusten gintuen-eta, lan hartarako ezjakinak ginela uste zuen, eta halaxe ginen, izan ere. Gerora guk
ere jantzi genituen geure buruak
baina! «Eginaren poderioz», Paulo Freirek esaten zuen moduan,
eta urte askoren poderioz. Karmele Esnalek laguntza handia
eman zigun pedagogia aldetik. Ez
zuen batere oztoporik bere ikastolan andereñoak hartzeko. Lehen garai hartan andereño asko
eta asko izan zituen ikastolan.
Euskarari dagokionez, Manoli
Aleman izan genuen lehenengo
irakaslea, Elbirarekin ikasitakoa. Oso zintzo jardun zuen gurekin. Ondoren, Kontxita Beitia
izan genuen, Kontxita ere Elbirarekin prestatzen ibilitakoa zen,
haren jarraitzaile. Oso irakasle
ona hura ere. Euskararekin batera, Literatura, Historia, Giza eta
Kristau formazioa, Soziologia,
Psikologia eta bestelakoak erakusten hasi ginen… Karlos Santamaria, Eujenio Agirretxe, Anjel Goenaga, Joan Mari Lekuona,
Federico Zabala, Pako Garmendia eta beste zenbait izan ziren
irakasleetako batzuk. On Karlos
Santamariak, esaterako, Europako humanismo joera batzuetan
oinarrituta formatzen gintuen.
Nik uste tandema osatzen zuela
Agirretxerekin. Batak Humanismoa eta Gizartea azaltzen zituen;
besteak Kristau formazioa, kristau humanismoaren ikuspuntutik betiere.
Joan XXIII.aren Pacem in Terris entziklikaren garaia zen, eta
Agirretxe konturatzen zen ordu
arte ez bezalako kristau formazioa zegokigula. Izugarri irekia
zen, Garaudy ere gogoko zuen, eta
1968z gero, eredutzat zuen haren
zintzotasuna. Jakina, kristau
ikuspegia eta bizitza zeharo aldatu beharra ikusten zuen. Karlos
Santamariak Mounier, Maritain
eta haien joerak erabiltzen zituen.
On Karlos Santamariak Simone
Weil frantses filosofoaren lan batzuk oso gogoko zituela gogoratzen naiz. Filosofo inportantea,
Weil, oso apala izatez, hain apala,
hil arte inor ez zen hartaz jabetu.
Bazuen lan txiki bat, L’ enracinement, herriek zituzten erroez ari
zen. Lan hura hartu eta oso eskola
politak ematen zituen Karlos Santamariak. Gaur egun ere, guztiz
erabilgarriak zaizkit haren eskoletan jaso nituenak.
Esan dudanez, lehenengo urtean zortzi ikasle izan ziren, tartean
irakasle titulua zutenak, oposizioak ere eginak! Bata errezilgo
auzo baten egona, bestea halako
lekutan… Jazintok konbentzitu
Bigarren aldia
Irakasleen formaziorako Joannes Etcheberry zentroa itxi (1973) baino lehenago ere Soziologia
ikasketak burutuak zituen
Pakita Arregi Goenagak.Bigarren aldi bat hasi zen haren
bizian.Zabalegiko eskolan
eta Salletarrenean euskara
erakutsi zuen.Era berean,
EUTGn ere ari zen,irakasle,
Patxi Altunaren gidaritzapean.Hurrena,Gizarte Langintza eskolan jardun zuen lanean,Langintza Sozialeko metodologia irakasle.Lanordu
osorik inon ez eta institutura
jo zuen.Institutura orduko,
hilabetea ere ez,hoska zuen
Joxe Antonio Mujika,Irakasle
Eskolatik,1978an.Psikologia
eta Pedagogia fakultatera
egin zuen ordu arte batik bat
euskara erakutsitako Pakita
Arregik.Han,Soziologia eta
Hezkuntzaren Soziologia irakatsi zituen,eta ikerketaren
bidean aurrera egin.«Asko
lagundu dit Soziologiak.Hezkuntzaren Soziologian sakondu dut batez ere.Hizkuntzari dagokionez,berriz,guztiz normal jardun dut euskaraz lanean,eskolak ematen
nahiz ikerketa arloan».
Soziologiatik jo zuen Ohorezko euskaltzain izendatu
zuten ekitaldiko hitzaldian
ere,eta «familiako kultura»
aipatu.«Zeresan handia
duelako ikaslearen hizkuntzan,eta hezkuntzan.Familiak asko lezake haurrei dagokienez.Etxean umeekin hitz
egiteko ohitura eraikiz,adibidez,jarrerak landuz».Eta kito.«Behin ere ez ditut maite
izan elkarrizketak eta horrelakoak.Ez naiz plaza emakumea.Pertsona arrunta naiz,
bizitzan saiatu naiz,eta merezi izan du,gauza asko bazterrean utzita,horratik!».
D
eta ekarri ohi zituen andereño
haiek erresidentziara, ikastolan
lan egiteko prest izan zitezen...
Ikasleen artean beste batzuk baziren titulurik ez zutenak… Zabaleta 43, 4. solairuan izan ginen
lehen etxe hura utzi behar izan
genuenean. Eta Zabaletakoan
ere sartzen ez ginela ikusi genuenean, Antiguara jo genuen, bi
etxetxo hartuta: Villa Jesus eta
Villa Maria uste dut zirela, Matia
kaletik bertatik sartuta. Urtebete egin genuen han. Urte hartan
ni gaixotu, eta Maria Pilar Lasartek eta Katalina Iruretak bete zuten nire lana. Ondoren Aldapetako Villa Leriara joan ginen. Urte
batzuk egin genituen han. Azkena, Elkano kaleko etxe bizitza batean izan ginen...
Baina Joannes Etcheberry formazio eskola hura ere bukatu
zen… Hasieran, arrakasta handia
izan zuen, baina kontuak etorri ziren gero. Belaunaldi zaharraren
eta gaztearen arteko etena nabarmena izan zen, eliteko eta hiriko
ikastola hura herri handi eta txikietara eraman zenean, esaterako. Ikastola, guztientzako egiteak
eta egun osokoa izateak antolaketa aldatzea eta pedagogia aldeko
birmoldaketa eskatzen zituen.
Bestalde, euskara batuak ere bazterrak nahastu zituen. Eredu pe-
«’Eginaren
poderioz’, eta urte
askoren poderioz,
guk ere
jantzi genituen
geure buruak»
«Gaur egun ere,
guztiz erabilgarriak
zaizkit Karlos
Santamariaren
eskoletan jaso
nituenak»
dagogiko berrietara irekitzeak
ere zenbait gaizki ulertu eragin zituen... Gauza txiki asko, nahi
bada. Kontua da 60ko hamarkadan ikastolak, aurretik zegoen
ikastolarekiko zuen ezberdintasuna, aurrerapen ezaugarritzat jo
beharrean, aurkako bezela ikusi
zela... Bata zela, bestea zela, izugarrizko arrakasta izan zuen eskolak prestigioa galdu zuen gero.
Herrialdean herrialdeko gurasoei elizaren babesa eskaini zitzaien, eta 1969an, ikastola gehienak elizaren babesean gelditu ziren. Elizegi jesuslagunak, Joxe
Lasak, Eujenio Arregik eta abarrek lan handia egin zuten Elizaren eta estatuaren arteko konkordatu hari lege zirrikituak bilatzen, ikastolak babestu ahal
izateko!
Gurasoak... gaur esatera, nahikoa eta gehiegi egin zuten guraso
haiek! Ikastolak zer atarramendu
izango zuen batere jakin gabe,
ikastolara bidali zituzten beren
seme-alabak. Guraso haiei esker
zabaldu zen ikastola 60ko hamarkada hartan. Jakina denez, Elizaren babesa izan ondoren, Ikastolen Federazioa sortu zen Gipuzkoan... Prozesu horren barruan
amaitu zen gure eskola Joannes
Etcheberry hura...
12 Fauna
Sai
beltzaren
itzulera
Kataluniako Pirinioetan hegazti
horren populazioa lehengoratzeko
proiektua martxan da; jaiotako lehen
txitak laster eginen du lehen hegaldia
Edurne Elizondo
pirilaren 25ean jaio
zen, eta, geroztik,
jende anitz dago
hari so. Gala izena
du, eta gurasoekin
bizi da, oraingoz, Perla-rekin eta
Portell-ekin alegia, Boumorteko
naturguneko pinu baten gainean. Zuhaitzak gustuko baitituzte
sai beltzek euren habiak egiteko.
Zeregin horretan hasi berriak
dira Perla eta Portell, baina adituen harridura eta poza eragitea
lortu dute: Katalunian sai beltzen populazioa lehengoratzeko
lehendabiziko hegaztiak askatu
zituztenetik hiru urte besterik ez
dira pasatu, eta bikotea gai izan
da jada bere txita aurrera ateratzeko. Hori lortzen lehenak dira.
«Ez da lan erraza; esperientziarik
gabeko bikoteek anitzetan egiten
dute huts euren arrautzak txitatzen dituztenean».
Marc Galvezena da azalpena,
sai beltza Pirinioetara itzultzeko
proiektuko arduradunetako
batena. Kataluniako Generalita-
A
teak, Caixak, eta Grefa eta Trenca elkarteek parte hartzen dute
ekimenean (www.blackvulturepyrenees.org). 2007an askatu
zituzten lehendabiziko hegaztiak
Boumorten eta Alinya mendian.
Gehienak hegaztiak artatzeko
Espainiako hainbat zentrotatik
eraman dituzte Kataluniara,
batez ere Extremaduratik,
Madrildik eta Gaztela eta Leondik. «Sai beltzei, habia utzi berri
dutenean, kosta egiten zaie, anitzetan, jatekoa aurkitzea. Makalaldiak jota ezin mugitu gelditzen
dira. Halako egoeran aurkitutako
hegaztiak dira Pirinioetara ekarritako gehienak; askatu aurretik, noski, osasuntsu daudela
baieztatzeko azterketak egiten
dizkiegu». Askatu dituzten
hegaztien artean badira, halaber,
modu itxian hazitako bi txita.
Denera, Gala kontuan hartuta,
28 sai beltz askatu dituzte Katalunian 2007tik. «Asmoa da bertze
bizpahiru urtez hegaztiak askatzen jarraitzea, Pirinioetako
mendiok bere etxetzat joko
dituen oinarrizko taldea lortu
SEO erakundeak sai beltzaren urtea
izendatu du 2010a
Kataluniako Pirinioetan askatu dituzten sai beltzetako bat. MARC GALVEZ
ahal izateko». Sai beltzek inguruarekin ezartzen duten lotura
hori hagitz garrantzitsua dela
azpimarratu du Galvezek. «Gazte
direnean urruti joaten dira
hegaztiok; Gala-k habia uzten
duenean, adibidez, baliteke Frantziara joatea, edo Espainiara,
Extremadurara; hiruzpalau urte
pasa daitezke berriz itzuli arte.
Bikote bila, ordea, honat etorri
beharko luke, habia hemen egin
eta txitak izatera».
Pozoiaren mehatxua
Hegazti handia eta dotorea.Luma beltzekoa eta sarraskijalea.Halakoxea da sai beltza.2,5 metroko hego luzera
du,eta hiru metrora iristen dira hainbat animalia.Hegalak ia
mugitu gabe,planeatuz mugitzen da airean,sai arrea bezala.
Harekin alderatuta,hala ere,baditu ezberdintasun batzuk:
zuhaitzak bereziki maite ditu habiak egiteko,eta jateko orduan
zorrotzagoa da.Sarraskia dagoen tokira sai arreak baino lehen
ailegatzen saiatzen dira beltzak,giharrak nahiago dituztelako.
Ezaugarri komunik ere badute, bertzeak bertze, haize errotek
eta pozoiak hainbat tokitan eragiten dizkieten galerak. Horregatik, sai beltzaren aldeko proiektuak egon arren hegazti horrek
pairatzen dituen mehatxuak mahai gainean jartzeko, Espainiako Ornitologia Elkarteak (SEO) sai beltzaren urtea izendatu du
2010a. Katalunian, argi dago, 2010a sai beltzaren urtea izaten
ari da. Hegaztiak bertako mendietara itzultzea dute helburu,
eta, oraingoz, lortzen ari dira. Hemen, sai beltzik ez dago, baina
Katalunian askatutakoak ailegatu izan dira Euskal Herriraino,
ingurua ezagutzeko eginiko hegaldietan.
D
2007tik Pirinioa bizitoki duten sai
beltzek hainbat seinale eta igorle
badute haien bidea jarraitu ahal
izateko; adituek jakin dezaten
non diren eta nondik mugitzen
diren. Gala-ri ere eraztuna jarri
zioten uztailaren 16an, eta haren
urratsak irrati bidez jarraitu ahal
izateko igorlea ere bai. Halako
tresnei esker, orain arte askatu
dituzten sai beltzetako bederatzi
hil egin direla badakite proiektuko arduradunek.
«Extremaduran aurkitu genuen bat; aspaldi hila zen, eta ezin
izan genuen heriotzaren arrazoia
zehaztu; haize errota baten kontra jo eta gero hil zen bertze bat,
eta beste bat tren batek harrapa-
tu zuen. Tiro bat jaso ondoren ere
hil da saietako bat; hau da, ustekabeko arrazoien ondorioz hil
dira denak», azaldu du Galvezek.
Heriotza kopurua espero zitekeena dela argitu du, eta ez duela
proiektua kolokan jartzen.
Horiek dira sai beltzek gaur
egun dituzten arazoak. XIX.
mende bukaeran hegazti hori
Adituek uste baino
lehen izan dute lehen
txita Katalunian
askatutako sai beltzek
Hegazti gehiago
askatuko dute; kontua
da ingurua etxetzat joko
duen taldea lortzea
Pirinioetatik desagerrarazi zuten
arrazoiak habitataren suntsitzea
eta gizakiaren jazarpena izan
ziren. Pozoia, oraindik ere, arazo
handia da toki anitzetan. Kataluniako Pirinioetan, ordea, ez. Hori
nabarmendu du Galvezek. «Hildako sai beltzetako bakar bat ere
ez da zendu pozoiak jota».
Galvezek argi utzi du, halaber,
proiektua martxan jarri aurretik
ekimena bideragarria ote zen
jakiteko, azterketa bat egin zutela. Hau da, sai beltzarentzat habitat egokia eta jateko nahikoa ote
zegoen jakiteko txosten bat. Eta
erantzuna baiezkoa izan zen. Galvezek argi utzi du, hala ere, datu
anitz ez dagoen arren adituek
uste dutela Pirinioetan sai beltzen populazioa beti izan dela sai
arreena baino txikiagoa, baita
ahulagoa ere. «Talde txikiagoak
osatzen dituzte sai beltzek, eta,
ondorioz, lehenago desagertzen
dira».
Kataluniako populazioa, dena
den, hazteko bidean da. Hori da
helburua. Perla eta Portell saiek
osatutako bikoteak izan du txita
bat aurten; badira bertze hiru bikote Pirinioetan askatutako sai
beltzen artean, eta hurrengo urtean bertze hiru edo lau txita jaiotzea espero du Marc Galvezek. Bitartean, Gala da bere begietako
ninia. Duela egun gutxi emea dela
jakin dute. Sai beltzek 110-120
egun dituztenean egiten ohi dute
lehen hegaldia. Gala-k habia lehenengoz noiz utziko duen zain dira,
hain zuzen, proiektuko arduradunak. «Edozein unetan gerta daiteke. Hegalak trebatzen hasi da».
Gala airean ikusteko irrikan da.
Elkarrizketa 13
Edurne Elizondo
Suizidioari buruz egin du bere tesia NUPen Javier Gil Gimenok
(Tutera, Nafarroa, 1982), eta gai
berari eutsi dio oraingo lanetan
ere. Adar anitz duen auzia dela azpimarratu du, eta interesgarria
oso, soziologiaren ikuspuntutik.
Hainbatentzat hiltzeko artea da
suizidioa; bertze zenbaitentzat,
berriz, erailtzekoa. Bi mutur horien artean sortzen diren tentsioak jorratu ditu Gil Gimenok.
G Suizidioaren inguruan sortzen
den tentsioa aztertu duzu tesian.
Zergatik sortzen da tentsio hori?
E Tentsioa berezkoa da gizakion
artean. Eta tentsio hori sortzen da
bizitzaren mugei buruz mintzatzen ari garelako suizidioaz eztabaida egiten dugunean; hau da,
gizaki gisa definitzen gaituenaz
ari gara. Pentsatzen ahal dugu hil
eta gero bertze zerbait dagoela, fededun izan gaitezke edo ez, baina
benetan dakigun gauza bakarra
da hiltzen garenean, hemen hil
egiten garela, hemendik desagertzen garela. Horrek zalantzak sortzen ditu, bizitzaren zentzuari buruzko galderak. Eta tentsioak
hortik datoz. Abortuarekin berdin gertatzen da, hor ere bizitzaren mugaz ari garelako.
G Tentsioak suizidioa ulertzeko bi
moduren artean,ezta?
E Bai. Oro har, erran dezakegu
zenbaitentzat suizidioa hiltzeko
artea dela; bertze hainbatentzat,
berriz, erailtzekoa.
G Tentsio hori bereziki nabarmena
da eutanasiaz ari garenean. Italiako
Eluana Englaroren auzia aztertu
duzu, adibidez. Eztabaida sutsua
piztu zen iaz herri horretan, Englaroren aitak eutanasia eskatu zuelako
alabarentzat.
E Dauden tentsioez jabetzeko
adibide baliagarria da. Alde batean, sektore kontserbadoreak zeuden, Eliza, Vatikanoa, eta Italiako
Gobernua bera. Bertzean, Eluana
Englaroren aita. Alabaren sufrimendua ikusita, alaba bizirik eusten zuten makinak itzaltzea eskatu zuen. Hor argi ikusten da suizidioa, edo, eutanasia, kasu honetan, hiltzeko edo erailtzeko artetzat jotzen dutenen arteko
tentsioa.
G Elizak rol nabarmena du tentsio
horretan.
E Erlijio guztiek bilatzen dute
gero eta kide gehiago izatea.
Egungo gizartean gertatzen da erlijioak bertzelako hainbat sentsibilitaterekin partekatu behar
duela espazioa. Norbanakoek erabakitzeko autonomia esparruak
eskatzen dituzte, bai eta bizitzen
jarraitzeko edo ez erabakitzeko
ere. Hori da egungo eztabaida.
G Tentsio horiek beti existitu dira?
E Tentsio hori Pizkunde garaian
sortu zen. Horrek ez du erran nahi
aurretik suizidiorik ez zegoenik.
Grezia klasikoan, adibidez, bere
buruaz bertze egin nahi zuenak
senatuari eskatu behar zion bai-
rritan erabaki dezake bere buruaz bertze egitea, hori eginez gizarteari kalte egiten badio? Suizidioa ulertzeko bi moduen aldeko
argudioak daude, tentsioa eragiten duen gaia delako, hain zuzen
ere.
«Grezia klasikoan
bere buruaz bertze
egin nahi zuenak
senatuari eskatzen
zion baimena»
«Eutanasia legez
arautu nahi duenak
ez du gogoetarik
egin mahai gainean
dagoen arazoaz»
IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Javier Gil Gimeno · Soziologoa
«Bizitzaren mugez ari
garelako sortzen dira
tentsioak»
Suizidioa soziologiaren ikuspuntutik aztertu du Javier Gil
Gimenok bere tesian, NUPen. Zehazki, auzi horrek gizartean
sortzen dituen tentsioei egin die so soziologo nafarrak.
mena. Senatuaren lana zen, argudioak entzun ondoren, norbaitek
bere buruaz bertze egiteko eskubidea ote zuen erabakitzea. Baina
suizidioaren inguruko tentsioek
modernitatearekin dute lotura
estua. Azken hamarkadetan, gainera, indibidualizazio prozesuak
indartu dira, eta horrek tentsio
horretan izan du eragin zuzena.
Hagitz garrantzitsua da ere
Nietzscheren «Jainkoa hil da»
esaldia. Esaldi horrek ez du erran
nahi erlijio sinesmenak desager-
tuko direnik, baizik eta Jainkoak
utzi egin diola gizakion bizitza antolatzeari. Gizakiak hartu du hitza, eta gizakiak du erabakia.
G Anitzentzat, hain zuzen, nork
bere bizitzaz erabakitzeko duen
ahalmena erakusten du suizidioak.
E Ez da soziologoen lana erratea
nork bere buruaz bertze egitea
ongi edo gaizki dagoen. Baina suizidioa hiltzeko edo erailtzeko artea izanda ere, horren atzean
dago suizidioaren aldeko hautua
egiten duenak jada ezin duela
bertze erabakirik hartu. Gizakiak bere buruaz bertze egiteko
duen eskubidea defendatzen dutenek proposatzen duten galdera
da, hain zuzen, ea zergatik gizakiok ez dugun nahi ditugun erabakiak hartzeko eskubidea. Baina Kanten argudioari erreparatzen badiogu, agerian gelditzen
da gizakia jada ez dagoela hainbertze erlijio botereen menpe,
baizik eta gizartearen botere moralaren menpe. Ondorioz, Kanten
galdera da: gizaki batek zein neu-
G Eta suizidioa ulertzeko bi modu
horien arteko lehian, nork du, egun,
indar gehien?
E Nik uste dut egun bi ikuspuntuen indarra orekatzen ari dela,
gizarteak duen pisuagatik, eta behera egin dutelako estatu-nazioaren pisuak eta Elizak gizartean
duen eraginak. Horrek oreka ekarri du, eta, ondorioz, tentsioaren
areagotzea.
G Hainbat herritan eutanasia
arautzeko legeak badira. Zer deritzozu?
E Nik uste dut eutanasia legez
arautu nahi duenak ez duela gogoetarik egin mahai gainean dagoen arazoari buruz. Arazoa hori
baita gizakia zer den azaltzen duten mugei buruz ari garela, eta gizakiak ezin dio erantzun orokor
bat eman auzi horri. Badira bertze hainbat eztabaida, gainera.
Herbehereetan, adibidez, medikuek erabaki behar dute eutanasia zein kasutan egin. Eta zergatik erabaki behar dute medikuek?
Gaiak adar anitz ditu.
G Suizidioaren bertze adar bat da
euren buruaz bertze egiteko unean
lehergailu bilakatzen direnena.
E Hori da orain aztertzen hasi
naizen gaia. Horri buruz, elkarren kontra diren bi argudio badira ikerlarien artean. Hainbaten
ustez, fundamentalistak bere
buruaz bertze egiten du hori delako Jainkoaren nahia. Bertze zenbaitentzat, berriz, gorputza lehergailuz bete, eta eztandarazten
dituena ez da fundamentalista.
Mohamed Atta, adibidez, New
Yorkeko atentatuen egileetako
bat, Amerikako Estatu Batuetako balioei jarraituz hazi zen. Ez
zuen islamaren araberako bizimodua egiten. Eta, bat-batean,
egin zuena egiteko erabakia
hartu zuen. Hainbat egileren
ustez, Atta ez zen fundamentalista, nihilista baizik, fundamentalistekin baino lotura handiagoa
zuena euren buruaz bertze egiten
zuten Conraden eleberrietako
anarkistekin.
14 Denbora-pasa
BagaBiga
Hitz gurutzatuak
1
2
3
4
7
5
6
8
Goitik behera
1. Irmotasunez, sendoki.
2. ... hartu, lokartu.
3. Salatu.
4. Adore gutxikoez, ezeri aurre egiteko gauza ez
direnez esaten da.
5. Hazkuntza.
6. Erruz, kopuru handian.
12. Demagogiaz jokatzen du.
14. Hala-hola, hala gutxi gora-behera.
16. Bizkarrik gabeko eserlekua, leku bakarrekoa nahiz
luzea.
18. Eztabaida, sesioa.
19. Iruten duen pertsona.
21. Arnasa indarrez jaurtikiaz sortzen den aire.
Ezker-eskuin
7. Sustraiak.
8. Itogin, itoiti.
9. ... egin, ausiki.
10. Gai bati buruzko gogoetak biltzen dituen idazlana.
11. Tindu bat ilean edo ehun batean finkatu.
13. Luzera neurri zaharra. .
15. Lilura.
17. Denda, saltoki.
20. Oligarkiako kide.
21. ... bat, pixka bat.
22. Xingola.
23. Giza gorputza eta aker hanka eta adarrak ditu.
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Zazpi aldeak
Sudoku gaitza
Jacint Salvadó
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu gaur. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu dituzten
taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan zailenetakoa,
horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordu betean? Tira, ba...
7
6
4
5
1
1
6
8
3
9
8
6
7
2
1
9
4
8
2
7
9
3
9
6
4
8
Denbora-pasa 15
BagaBiga
pAireko mota batzuk:
Hitz gezidunak
p
▼
▼
METAL
DISTIRAGARRIA
HORI
ZURBILA
p
EZKERREAN
GALARAZTEA
▼
EZIN
ITZALIZKOA
KOADERNO
HAUR HIZKERAN,MUSU
▼
EZ ITXIA
▼
HALERE
DENBORA
TARTEA
ZINTZO
▼
▼
▼
▼
▼
▼
▼
▼
ZER
LEKUTARA?
TONA
ORDENA
BATEKOA
▼
▼
KIROL
MOTA
▼
NAIZ
▼
KUTXAK
▼
50
KONTSONANTEA
▼
▼
▼
▼
▼
ZUHAITZ
MOTA,IZEI
500
▼
UKAPEN
▼
NITROGENOA
▼
▼
▼
▼
KONTSONANTEA
SEXU EME
JOAN DEN
URTEAN
▼
p
▼
▼
SORTU
ZINTUENA
EMAKUME
IZENA
EGUZKI
▼
ERLIJIO
AITA
▼
▼
▼
SUARI
DARIONA
OZAR
BIHURTU
EINSTENIOA
ESKUINEAN
▼
▼
▼
▼
▼
▼
KITATZEKE
DAGO
▼
▼
p
BARAZKI
HOSTOTSUA
BOROA
FRANTZIAKO
DEPARTAMEN.
FETU
TOKA,
ZUEN
ITALIAKO
ESKUALDEA
▼
MIN
▼
BALDINTZETAN
BOKALA
▼
▼
▼
▼
JAURTIGAIAK
HEGAZTIEN
AHO
AZKENA ETA
LEHENA
▼
p
▼
EZTEN
HIZKI
GREKOA
SU
BOKALA
‘O’BATEZ,
JAURTIKETA
▼
▼
▼
▼
ADI EZAN!
▼
▼
▼
GALDETZAILE
BAT
▼
▼
IPAR EH-N,
ERA
JOAKI
DIRA
ARRAZA
▼
BURURATU
Hitz kateatuak
8 hizki
Aingirak
Arakatua
Eramaile
Ghanatar
Ibilkari
Kafeondo
Partzial
Segailak
7 hizki
Abaigar
Jamaika
Oreztak
Roberto
6 hizki
Ladoga
Larria
Lemari
Maskat
4 hizki
Aine
Aker
Aral
Bake
Film
Kale
Naik
Zuta
3 hizki
Ain
Gol
Iaz
Ixa
Man
Ron
I
T
Z
A
L
G
A
I
T
Z
I
A
Z
9 hizki
Altzairua
Erreakzio
Litzakete
Siprefeta
5 hizki
Aribe
Ioiak
Itoka
Kakao
Kalak
Kizki
Klima
Notak
Obrak
Polit
Potak
Rolak
O
G
H O L
O K O
L
B
A G O
K E A
R
U S A
K
L
O T U
11 hizki
Amortizatua
Kontinental
I
H
E R O A
P E N A
E K
T
A I K I
A L K O
Z
A
M
T R I A
Z I A
N
A R T U
A M A
A I R E B
A R K A
I Z A I
Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:
Erantzunak
13 hizki
Caracastarrak
Itsaspekariak
N
K O P
A R A
I A
E
A
R A
D O
Z I R
E O N
R
O
▼
BOKALA
▼
▼
KONTSONANTEA
Z
L I
A L
R A
U R
A R
A
A
I R
Z O
A
N A
N
D A
EZIN
HOBEA
BAT GEHI BAT
ISURKARI
SUKOI
▼
p
GOIAN
...EGIN,
GOITIK ARI
▼
KONTSONANTEA
▼
▼
▼
H
H E
G
G A
A
Z
R I K
B I
A I N
R
A
A K
A Z
E L I
S T A
E N
▼
▼
HEZUR
ARTSENIKOA
TAULAK
ARABIAKO
SULTANERRIA
▼
IGAROBIDE
▼
▼
▼
E
S
K
A
L
A
P
O
I
AMERIKAKOA
POZIK
DIOSAL
HITZA
▼
ZEURE
▼
▼
A
A M
A
B I
G
B A
B
Z E
A
E K
EZ EME
ZUREZKO
OINETAKO
▼
BOKALA
▼
EZ DUTE
AMAIERARIK
▼
KORRIKAREN
ANTOLATZAILEA
▼
▼
ALTUA
16 Udako narrazioa (eta VI)
Ez nuen ikusi 2.0
Ipuin hau Gabarra webgunean
agertu zen 2010eko urtarrilean. Nik hasiera bakarrik idatzi
nuen. Ipuina irakurleek eurek
osatu zuten astebetez. Egunero bidalitako proposamenen
artean internautek bat bozkatu behar zuten.
Aierberi zeharo aldatu dio bizitza
bere heriotzak.
arren, Garden Handia da kide
guztien burua. Kide bat hiltzen
den bakoitzean, Anaiarteak heriotza-oharra argitaratzen du
zendutakoa ageriko bihurraraziz.
Aierbe, bada, gardena zen. Heriotzak agerikotasuna ekarri dio.
Hil osteko egunetan ez da besterik entzun ez Griffin Anaiarteaz
ez Aierbez, biak ala biak komuneko zulotik joan balira bezala.
(Lutxo Egia).
(Mitxi Zabala)
E
izitzea inorentzat ageriko
izatea baldin bada, pertsona batzuen bizitza heriotzan hasten da, Aierberena
kasu.
Juan Cardozo ingeniari paraguaiarrak Aierberen heriotzaoharra ikusi du. Guaraní ezizenez, bost urte daramatza Bermeon. Kanposantu alboan bizi da,
Gaviota gas-plataformari begira,
material biodegradagarriz eraikitako arkitektura portatileko
kubo batean, Asunción deitutakoa. Etxebizitzak sukaldea, komuna eta logela ditu, baina unita-
ra ezin tamalgarriagoan
aldatu ere.
Griffin Gardenen
Anaiarteko kidea zen Aierbe. Robert Peterson argi ikusgaien ikertzaileak The League of Invisible
People liburuan azaltzen du zer
den Anaiartea: «Arrazoi bat edo
beste inorentzat existitzen ez diren gizon-emakumeek (ikusezinak) osatutako elkartea. Iping herrian (West Sussex, Ingalaterra)
sortua 1897an eta geroago mundu
osora zabaldua. Kideek garden
(clear) esaten diote euren buruari. Egitura horizontala duen
B
te guztiak aldagarriak dira lekubeharraren arabera. Klima-gorabeherak nola, hala bira daiteke
iparrera, hegora, sartaldera eta
sortaldera. Gainera, aireztatzeperiskopio naturala, isolatze termikorako apar plastikoa eta banbu txirikordatuko zorua ere badauzka.
Heriotza-oharra irakurri eta
berehalaxe, Cardozok mugimendu bat nabaritu du itsaslabarrerantz, geldoa bezain geldiezina, lixiba usain nardagarri batez nahastuta eta, esku hezurtsuak
dantza parkinsoniano batean dituela, bere buruari xuxurlatu dio:
—Ez nuen ikusi.
(Keletone)
Lutxo Egia
bati jaten ematera bakarrik irteten da. Halakoetan Gaviotari so
gelditzen da, istant neurtezin batez kaioetara pasatu baino lehen,
hiperlotura natural gisa.
—Honezkero pentsaera analogikoa uxatu dut.
Katuari kebab itxurako hondar
kirasduna eskaini ostean, ordenagailu aurrean paratzen da. Zazpi egunetan 3.987 klik egin ditu.
Espaziorik eta denborarik gabeko bidaia Babsi MySpace gunean
hasita. 3.988.ean Aierbe abizena
agertu zaio.
Izan ere, agerpenetan eta desagerpenetan halako tirain bat egoten da beti, joan eta etorrikoa,
Cardozok ere sentitu duena.
Santanderren jaio zen Lutxo
Egia, 1969. urtean. Txikitatik
Bilbon bizi izan da, eta gazte
zela euskaldundu zen. Eleberrigintza eta poesia landu
ditu, batik bat. Hiru liburu
dauzka argitaratuta: Kalezuloko animalien itzalak poesia lana (1999), Paperezko
hegazkinak nobela (2002)
eta Ezker hanka falta zuen
nobela (2005).
(B. Kerman)
-E
z nuen ikusi. Aierbe.
Pertsona bat akabatzen dugunean, hil
ala biziko bilakatzen zaigu desagertzea. Cardozok desagertu
nahi du. Ez litzaioke inportako
etxe eramangarria eta guzti komuneko zulotik ere (Griffin
Anaiarteak erabilitako bera) ostentzea.
Astebetez bere burua giltzapetu du kuboan. Goizero ate ondora
hurreratzen zaion katu nabar
B
erandu bada ere, Cardozok inorekin mintzatzeko
beharra ikusi du. Portuan bizi den ML lagun filosofoari
deitu dio. MLen azal beltz kresaltsuari lazun usaina dario, azetona datorkio aho barrutik. Taberna bateko terrazan eseri dira, Izarorantz abiatzen diren ontzi txiki
bakanei beha.
Cardozok, Baudrillard filosofo
frantsesaren krimen perfektuari
buruzko teoria ekarri du hizpidera:
—Nik baino hobeto dakizu,
zera, sistema barruan ez dagoen
anti-sistemarik ez da.
Ondoren Aierberen istorioa
aletu dio.
—Ez dut ulertzen, Guara. Ez
dut ikusten nora ailegatu nahi
duzun.
—Aierbek krimen perfektua
burutu nahi zuen —argitu dio
Cardozok.
(Leolo)
A
ierbek zailenetan zailenean ahalegindu nahi
zuen: ikusezina ikusezin
iraunarazi.
Bestela esanda, bizitzan ikusezina ikusezin bilakatu heriotzan
ere.
Eta erronkari bide emateko,
bere burua hautatu zuen.
Handik egun batzuetara izendeitura batzuk eta helbide bat aukeratu zituen ausaz telefono-gidan.
(Ariel Atxirika)
A
izeneko baten gutuna
jaso zuenenean, Cardozok pentsatu zuen adarra jotzen ari zitzaizkiola. Zer besterik pentsa zezakeen?
Lehen gutuna jaso eta gutxira,
Ak bigarrena igorri zion: «Ciudad
Juarezen narkoek asasinatzen
duten bezala ez banauzu hiltzen,
neuk akabatuko zaitut Asunción
erre ondoren».
Cardozo beldurrak airean zegoen, nahasturik bezain. Asunciónek ez zuen zerikusirik Ciudad
Juarezekin.
Gutunak bata bestearen atzetik heltzen hasi ziren. Egunero
bat, hutsik egin gabe.
Cardozok izu handia zion
Asunción eta bizitza galtzeari,
baina are handiagoa A (a bat) hiltzeari. Azken batean, A a hutsa
besterik ez zen. Ez izen-abizenik,
ez argazkirik, ez You Tubeko bideorik, ez Facebookeko sarbiderik.
Nola hilko zuen A? Eta zergatik?
(Lierni)
C
ardozo Asunción-etik irten zen 2009ko abenduaren 15eko gauean. Bilbora zihoan bere furgonetan. Lehenago, goizean, postariak
(Herioren mezulari anakroniko
eta analogikoa) eguneroko gonbita ekarri zion. Tonu patetiko batean azken aldian, hiltzeko agindua
erregu bilakaturik. Hasierako
hantuste eroa desagertua zen paperetik. Hala ere, gutunak huts
egin gabe iristen ziren egun batean bai eta hurrengoan ere bai (ordurako 96).
Cardozok gehiegizko abiaduran zeharkatu zuen Busturia. Halako batean zerbaitek gogor jo
zuen furgoneta. Azpietara sartu
zen. Ordu hartan hondarrak harrotzen zituen haize bortitzak
ekarritako objektu bat zelakoan,
Cardozo ez zen gelditu. Objektuak, baina, ez aurrera ez atzera
jarraitzen zuen beste berrogei
metro egin ostean. Cardozok jaistea erabaki zuen. Furgoneta azpiko odol xirripa urtsua ikustean,
Muga tabernako ketchupa etorri
zitzaion burura. Ez zen begiratzera ausartu.
Biharamunean Cardozok ez
zuen gutunik jaso. Hurrengo egunean ere ez. Ezta hurrengoan ere.
(Eneritz Juanena)

"Katrina"-ren V. urteurrena - datu

Transcription

Similar documents

berria - datu