Autoreferat dr Anny Wójcickiej - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Autoreferat dr Anny Wójcickiej - I Wydział Lekarski Warszawskiego

Warszawa, 3 października 2014
Dr n med. Anna Wójcicka
Autoreferat
1. Imię i Nazwisko: Anna Wójcicka
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne – z podaniem nazwy, miejsca i roku ich
uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej
2012:
doktor nauk medycznych w dyscyplinie biologii medycznej, Centrum
Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Tytuł rozprawy
doktorskiej: „Metylacja rejonu promotorowego genu THRB w raku nerki typu
jasnokomórkowego. Wpływ trijodotyroniny na ekspresję genów kodujących
metylotransferazy.” Promotor: Prof. dr hab Alicja Nauman
2011:
menedżer innowacji, Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie
2006:
magister biologii, specjalność: biotechnologia, Uniwersytet Warszawski,
Wydział Biologii
2002:
licencjat biologii, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/ artystycznych
od 2010:
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Pracownia Medycyny Genomowej,
biolog/starszy specjalista
10.2011-02.2012: Ohio State University, Comprehensive Cancer Center, visiting scientist
05.2011-08.2011: Imperial College London,
Molekularnej, visiting scientist
2007-2012:
Londyn,
Laboratorium
Endokrynologii
Studia doktoranckie, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
w Warszawie
03.2006-08.2007: Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, Zakład Genetyki,
biolog
09.2003-03.2004: Vrije Universiteit, Amsterdam, Laboratorium Genetyki Medycznej, stażysta
1
4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r.
o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U.
nr 65, poz. 595 ze zm.)
a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego:
Cykl publikacji dotyczących wpływu wariantów genetycznych na proces nowotworzenia.
b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa)
1. Liyanarachchi S, Wojcicka A, Li W, Czetwertynska M, Stachlewska E, Nagy R, Hoag K,
Wen B, Ploski R, Ringel MD, Kozłowicz-Gudzinska I, Gierlikowski W, Jazdzewski K,
He H and Albert de la Chapelle 2013 Cumulative Risk Impact of Five Genetic Variants
Associated With Papillary Thyroid Carcinoma. Thyroid, 23(12):1532-40 IF=3,843
Udział w pracy: opracowanie koncepcji, nadzór nad „polskim ramieniem” badania,
zaprojektowanie i wykonanie eksperymentów analizy genetycznej próbek pochodzących
z Polski (1800 pacjentów i 2000 kontroli); analiza i interpretacja danych; redakcja
artykułu. Udział procentowy: 45%
2. Wójcicka A, Czetwertyńska M, Świerniak M, Długosińska J, Maciąg M, Czajka A,
Dymecka K, Kubiak A, Kot A, Płoski R, de la Chapelle A, Jażdżewski K 2014 Variants in
the ATM-CHEK2-BRCA1 axis determine genetic predisposition and clinical presentation
of papillary thyroid carcinoma. Genes Chromosomes Cancer, 53(6): 516-23 IF=3,836
Udział w pracy: opracowanie koncepcji, zaprojektowanie i wykonanie eksperymentów
analizy genetycznej; udział w zbieraniu materiału i danych klinicznych pacjentów; analiza
i interpretacja danych; redakcja artykułu. Udział procentowy: 80%
3. Swierniak M, Wojcicka A, Czetwertynska M, Stachlewska E, Maciag M, Wiechno W,
Gornicka G, Bogdanska M, Koperski L, de la Chapelle A, Jazdzewski K 2013 In-depth
characterization of the microRNA transcriptome in normal thyroid and papillary thyroid
carcinoma. J Clin Endocrinol Metab., 98(8):E1401-9 IF=6,310
Udział w pracy: opracowanie koncepcji i analizy genetycznej; udział w zbieraniu
materiału i danych klinicznych pacjentów; analiza i interpretacja danych dotyczących
ekspresji izoform mikroRNA i genów docelowych, redakcja artykułu. Udział procentowy:
45%
4. Wojcicka A, de la Chapelle A, Jazdzewski K 2014 MicroRNA-related sequence
variations in human cancers. Human Genetics, 133(4):463-9 IF=4,522
Udział w pracy: opracowanie koncepcji pracy, analiza i interpretacja wyników
doświadczeń oraz danych literaturowych. Udział procentowy: 80%
5. Wojcicka A, Swierniak M, Kornasiewicz O, Gierlikowski W, Maciag M, Kolanowska M,
Kotlarek M, Gornicka B, Koperski L, Niewinski G, Krawczyk M, Jazdzewski K 2014
Next generation sequencing reveals microRNA isoforms in liver cirrhosis and
hepatocellular carcinoma. Int J Biochem Cell Biol., 53:208-17 IF=4,240
Udział w pracy: opracowanie koncepcji, zaprojektowanie analizy genetycznej; udział
w zbieraniu materiału i danych klinicznych pacjentów; analiza i interpretacja danych,
redakcja artykułu. Udział procentowy: 80%
Sumaryczny IF wyżej wymienionych prac wynosi 22,751; suma punktów MNiSW wynosi 170.
2
c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz
z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania
Prowadzone przeze mnie badania skupiają się wokół procesów nowotworzenia, głównie
w gruczole tarczowym. W swoich pracach poszukiwałam zmian molekularnych, które warunkują
predyspozycję genetyczną do nowotworów tarczycy oraz ich przebieg kliniczny, a także
umożliwią opracowanie specyficznych testów diagnostycznych i prognostycznych tych
nowotworów. Potencjał wdrożeniowy uzyskanych wyników udokumentowałam dwoma
zgłoszeniami patentowymi oraz uzyskaniem funduszy z NCBiR na ich komercjalizację (Program
LIDER).
Rak
tarczycy
jest
najczęściej
rozpoznawalnym
nowotworem
gruczołów
dokrewnych.
Najpowszechniejszym typem jest rak brodawkowaty (PTC, ang. Papillary Thyroid Carcinoma),
diagnozowany w ok 85% przypadków raka tarczycy, następnie pęcherzykowy (FTC, ang.
Follicular Thyroid Carcinoma), rdzeniasty (MTC, ang. Medullary Thyroid Carcinoma)
i anaplastyczny (ATC, ang. Anaplastic Thyroid Carcinoma). Liczba przypadków zachorowania na
nowotwory złośliwe tarczycy w Polsce stale rośnie. Dane Krajowego Rejestru Nowotworów
(KRN) podają, że w roku 1999 odnotowano 1323 przypadki raków tarczycy. Od tego czasu
nastąpił niemal dwukrotny wzrost zapadalności, która w chwili obecnej wynosi dla populacji
polskiej 6,2 chorych/100tys. mieszkańców. Leczenie nowotworów tarczycy polega na
chirurgicznej resekcji całego gruczołu i regionalnych węzłów chłonnych oraz zastosowaniu
leczenia uzupełniającego przez podanie jodu promieniotwórczego (131I). Ponieważ produkowane
przez tarczycę hormony – trijodotyronina i tyroksyna – są niezbędne do prawidłowego
funkcjonowania organizmu, pacjenci, u których usunięto cały gruczoł tarczowy, do końca życia
przyjmują suplementację hormonalną i znajdują się pod stałą opieką endokrynologa. Wydaje się
zatem, że identyfikacja zmian genetycznych umożliwiających wczesną i specyficzną diagnostykę
i prognostykę pacjentów z rakiem tarczycy umożliwi zaproponowanie właściwych metod
terapeutycznych i będzie miała kluczowy wpływ na poprawę funkcjonowania chorych.
Pomimo iż rak tarczycy ma najczęściej charakter sporadyczny, badania kliniczno-kontrolne
rodzin wykazały, że współczynnik rodzinnego ryzyka względnego (FRR, ang. family relative risk)
dla raka tarczycy jest bardzo wysoki, osiągając poziom FRR>8, podczas gdy dla nowotworów
o znanym, mendlowskim sposobie dziedziczenia wynosi zazwyczaj 2-4. Fakt ten jednoznacznie
wskazuje na obecność wysokiej zależności pomiędzy genotypem a predyspozycją do rozwinięcia
choroby. Co interesujące, przypadki dziedziczne charakteryzuje wieloogniskowość i znacząco
zwiększony potencjał przerzutowania i nawrotu nowotworu. Równocześnie jednak identyfikacja
konkretnych polimorfizmów, predysponujących do nowotworów tarczycy, w tym najczęściej
występującego
raka
brodawkowatego,
jest
niezwykle
trudna,
ponieważ
rodziny,
w których jest wielu chorych na raka brodawkowatego tarczycy występują bardzo rzadko,
3
najczęściej również nie obserwuje się w nich typowo mendlowskiego wzoru dziedziczenia
choroby. Wydaje się zatem, że predyspozycja do PTC jest najprawdopodobniej warunkowana
licznymi, współistniejącymi zmianami genetycznymi o względnie niskiej penetracji.
W pracach „Cumulative Risk Impact of Five Genetic Variants Associated With Papillary Thyroid
Carcinoma“ (Thyroid, 2013) oraz “Variants in the ATM-CHEK2-BRCA1 axis determine genetic
predisposition and clinical presentation of papillary thyroid carcinoma“ (Genes, Chromosomes
and Cancer, 2014) analizowałam związek pomiędzy polimorfizmami pojedynczego nukleotydu
a ryzykiem zachorowania na PTC z wykorzystaniem populacyjnych badań asocjacyjnych.
Badania asocjacyjne stanowią szczególny rodzaj analizy umożliwiający wykrycie związku
pomiędzy wystąpieniem choroby a zmianami genetycznymi o niewielkiej penetracji i ekspresji.
W badaniach asocjacyjnych ocenia się, czy polimorfizm w badanym genie (allel genu) występuje
częściej w grupie niespokrewnionych osób dotkniętych chorobą niż w grupie osób zdrowych.
Należy zauważyć, że w przypadku chorób rzadkich, takich jak nowotwory tarczycy, ogromnym
ograniczeniem tej metody jest potrzeba rekrutacji odpowiednio dużej liczby pacjentów,
umożliwiającej wyciągnięcie jednoznacznych i prawidłowych wniosków z przeprowadzonej
analizy. Wykonane przeze mnie badania udało się przeprowadzić na niespotykanej grupie 1795
pacjentów z rakiem brodawkowatym tarczycy (PTC) oraz 2090 osób bez zaburzeń endokrynnych
czy
choroby
nowotworowej,
stanowiących
grupę
kontrolną.
Badania
prowadziłam
z wykorzystaniem technologii Sequenom, w oparciu o DNA wyizolowany z krwi obwodowej
osób objętych badaniem.
W pierwszym badaniu („Cumulative Risk Impact of Five Genetic Variants Associated With
Papillary Thyroid Carcinoma”, Thyroid, 2013) analizowałam polimorfizmy, które zostały
zidentyfikowane w całogenomowych badaniach asocjacyjnych (GWAS) jako potencjalnie
związane z ryzykiem zachorowania na raka tarczycy: rs965513, rs944289, rs966423, rs2439302
i rs116909374. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o DNA 747 pacjentów leczonych
w Centrum Medycznym Uniwersytetu Stanowego w Ohio, USA, oraz 1795 pacjentów leczonych
w Centrum Onkologii-Instytucie Marii Curie-Skłodowskiej w Warszawie i Samodzielnego
Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
W tym badaniu odpowiedzialna byłam za „polskie ramię” badania. Otrzymane wyniki
potwierdziły związek analizowanych polimorfizmów ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na
PTC w obu populacjach, przy czym najsilniejszą asocjację zanotowano dla polimorfizmu
rs965513, w ktorym obecność rzadszego allelu powodowała przeszło dwukrotny (OR=2,19,
95%CI=1,84-2,62) wzrost ryzyka zachorowania na PTC w populacji pacjentów z Ohio i przeszło
1,8-krotny (OR=1,81, 95%CI=1,59-2,06) w populacji polskiej.
4
W kolejnym badaniu asocjacyjnym “Variants in the ATM-CHEK2-BRCA1 axis determine
genetic predisposition and clinical presentation of papillary thyroid carcinoma“ (Genes,
Chromosomes and Cancer, 2014) analizowałam polimorfizmy w genach związanych ze szlakiem
naprawy dwuniciowych pęknięć DNA: ATM, CHEK2 i BRCA1. W odpowiedzi na dwuniciowe
pęknięcie DNA białko ATM ulega autofosforylacji, po czym jest transportowane do miejsca
uszkodzenia, gdzie fosforyluje i aktywuje liczne białka naprawy DNA i kontroli cyklu
komórkowego, w tym BRCA1 i CHEK2. Wybór analizowanych genów był spowodowany
faktem, że najczęstszy czynnik powodujący tego typu uszkodzenia - promieniowanie jonizujące jest równocześnie znanym czynnikiem wpływającym na ryzyko zachorowania na raka tarczycy.
Wydawało się więc prawdopodobnym, że polimorfizmy genów naprawy DNA mogą modulować
to ryzyko. W swojej pracy określiłam związek polimorfizmów rs1801516 w genie ATM,
rs17879961 w genie CHEK2 i rs16941 w genie BRCA1 z częstością zachorowania na raka
tarczycy oraz z przebiegiem klinicznym nowotworu. Wykazałam, że posiadanie rzadkiego
wariantu polimorficznego w genie CHEK2 powoduje 2,2-krotne zwiększenie ryzyka
zachorowania na raka tarczycy. Najważniejszym odkryciem pracy wydaje się jednakże wykazanie
związku pomiędzy polimorfizmami a przebiegiem klinicznym choroby. Badanie wykazało,
że u mężczyzn posiadających rzadki wariant BRCA1 obserwuje się zwiększoną częstość
przerzutów raka do węzłów chłonnych, oraz większe zaawansowanie kliniczne nowotworu.
Przeciwnie, posiadanie rzadkiego allelu genu ATM znacząco łagodziło przebieg choroby.
Oba badania asocjacyjne stanowią istotny wkład w poznanie mechanizmów określających
predyspozycję
genetyczną
do
PTC
oraz,
poprzez
identyfikację
zmian
genetycznych
warunkujących przebieg choroby, mogą się przyczynić do opracowania nowych standardów
diagnostycznych i terapeutycznych w raku tarczycy.
W odróżnieniu od zmian genetycznych, zaburzenia epigenetyczne takie jak deregulacja
mikroRNA, są odwracalne, można więc nimi modulować projektując specyficzne terapie genowe.
MikroRNA (miRNA) regulują ekspresję genów przyłączając się do specyficznej sekwencji
nukleotydowej w 3’ obszarze nieulegającym translacji (3’ UTR, ang. 3’UnTranslated Region)
docelowego mRNA. W warunkowaniu siły oddziaływań miRNA::mRNA kluczowa jest
sekwencja tzw. jądra wiązania (ang. seed region), obejmująca nukleotydy od 2. do 8.
w cząsteczce mikroRNA, która musi być w pełni komplementarna do sekwencji w mRNA genu
docelowego. Szacuje się, że ekspresja ponad połowy genów kodujących białka jest regulowana
przez cząsteczki mikroRNA. Istotną cechą mikroRNA jest fakt, że ich ekspresja jest ściśle zależna
od rodzaju tkanki i etapu rozwojowego organizmu, co umożliwia precyzyjną regulację ekspresji
genów w zależności od aktualnego zapotrzebowania komórki na ich białkowe produkty.
Nowoodkryte cząsteczki mikroRNA są deponowane w ogólnodostępnej bazie miRBase,
5
zawierającej aktualnie sekwencje 2588 miRNA ulegających ekspresji w organizmie człowieka.
MikroRNA ulegają ekspresji w postaci długich prekursorów - pri-miRNA, które następnie są cięte
do ok. 70-nukleotydowych pre-miRNA. W cytoplazmie cząsteczka pre-miRNA, przyjmująca
charakterystyczną, lokalnie dwuniciową strukturę spinki do włosów jest przekształcana w dwie
jednoniciowe cząsteczki mikroRNA, z których każda powstaje z jednego ramienia spinki,
zwanego 5p lub 3p. Pojedyncza cząsteczka mikroRNA może regulować translację wielu mRNA
a translacja jednego mRNA może być regulowana przez wiele różnych cząsteczek mikroRNA.
W konsekwencji, zmiana ekspresji pojedynczego miRNA będzie miała bezpośrednie przełożenie
na poziom ekspresji regulowanych przez nie genów. Prowadzone w ostatnich latach badania
wykazały wiele przykładów zaburzeń ekspresji mikroRNA w nowotworach, których skutkiem jest
deregulacja licznych genów kodujących białka, prowadząca do zmian w licznych istotnych
szlakach sygnalizacyjnych w komórce. Zaburzenia ekspresji mikroRNA wykazano także w raku
tarczycy, jednakże większość badań nad zaburzeniami ekspresji mikroRNA w nowotworach
przeprowadzono za pomocą analiz mikromacierzowych lub też z wykorzystaniem metody PCR
czasu rzeczywistego. W konsekwencji, w takich badaniach analizowano jedynie poznane już
cząsteczki mikroRNA, których zdeponowanie w bazie miRBase umożliwiło zaprojektowanie i
wykorzystanie specyficznych sond do ich detekcji. Od niedawna dysponujemy nowym
narzędziem analizy transkryptomu, sekwencjonowaniem nowej generacji (NGS), które umożliwia
otrzymanie pełnej informacji na temat sekwencji i poziomu ekspresji wszystkich cząsteczek
mikroRNA, tych znanych i jeszcze nieodkrytych, obecnych w badanej tkance. W swoich
badaniach wykorzystałam sekwencjonowanie nowej generacji do określenia zaburzeń mikroRNA
w nowotworach.
W pracy „In-depth characterization of the microRNA transcriptome in normal thyroid and
papillary thyroid carcinoma” (JCEM, 2013) przeprowadziliśmy analizę ekspresji i sekwencji
mikroRNA w zdrowym gruczole tarczowym oraz w raku brodawkowatym tarczycy. Jak udało
nam się wykazać, w tarczycy ekspresji ulega 427 z przeszło 2500 mikroRNA zdeponowanych
w bazie miRBase; 89 z nich jest silnie deregulowanych w PTC w porównaniu ze zdrową tkanką
tarczycy. Jednak szczególnie interesujące wydało mi się odkrycie, że z jednego genu kodującego
prekursor mikroRNA może powstawać kilka – kilkanaście cząsteczek mikroRNA o różnej
długości, nazwanych izomiRNA. Różnice w długości
niejednokrotnie prowadzą do zmiany
sekwencji jądra wiązania takiego mikroRNA (Ryc. 1), czego rezultatem jest wiązanie się
izomiRNA do innych genów docelowych i regulacja innych szlaków sygnałowych, niż pierwotnie
przypuszczano. W efekcie odkryłam, że dla 80% analizowanych genów mikroRNA, najwyższej
ekspresji ulegały nie cząsteczki o sekwencji zdeponowanej w bazie miRbase, ale nowe izoformy,
które nie były dotąd brane pod uwagę przez badaczy, a które regulują zupełnie inną pulę genów
docelowych.
6
Ryc 1. Zmiany długości mikroRNA i polimorfizmy pojedynczego nukleotydu (SNP) mogą
zaburzyć proces dojrzewania cząsteczki mikroRNA lub też zmienić sekwencję jądra wiązania,
co będzie skutkowało powstaniem izoform regulujących różne geny docelowe (za: Wojcicka
et al., Human Genetics 2014, Apr;133(4):463-9).
Jak wykazałam, jednym z najbardziej spektakularnych przykładów deregulacji izoform
mikroRNA jest najsilniej deregulowany w raku tarczycy mikroRNA, miR-146b. Przeprowadzone
przez nas badanie wykazało, że z pojedynczego prekursora dla tego miRNA powstaje
10 dojrzałych cząsteczek, a ich ekspresja jest 14,4-39 razy wyższa w tkance nowotworowej niż
kontrolnej. Co istotne, obecne w tkance tarczycy izoformy miR-146b-5p i miR-146b-3- różnią się
długością na końcu 5' co powoduje, że mają dwie różne sekwencje jąder wiązania. W
konsekwencji takie izoformy będą regulować ekspresję innych genów docelowych, zaś procent
genów regulowanych przez obie izoformy łącznie wynosi ok. 14% lub 10% całkowitej puli genów
docelowych dla każdej cząsteczki dojrzałego miRNA, odpowiednio. Okazało się także, że geny
regulowane przez nowe izoformy miR-146b biorą udział w przekazywaniu sygnałów w ścieżkach
mTOR i Wnt, a zatem mogą mieć bezpośredni związek z inicjacją i progresją nowotworu (Ryc.
2).
7
Ryc. 2. Z prekursorowego mir-146b powstają liczne izoformy kanonicznych mikroRNA - miR146b-5p i miR-146b-3p. IzomiRNA zawierają 4 alternatywne sekwencje jąder wiązania,
potencjalnie regulując inne geny docelowe. Produkty genów wspólnych dla nowych izoform biorą
udział w regulacji ścieżek sygnałowych Wnt i mTOR. RPM – liczba odczytów na milion
w próbkach PTC (za: Wojcicka et al,, Human Genetics 2014, Apr;133(4):463-9).
W pracy „MicroRNA-related sequence variations in human cancers” (Human Genetics, 2014)
podsumowuję dowody na znacznie większą złożoność krajobrazu mikroRNA niż na początku
sądzono. W coraz większej liczbie nowotworów udaje się zidentyfikować zaburzenia zarówno
ekspresji, jak i sekwencji mikroRNA. Do zaburzeń sekwencji miRNA, poza izoformami długości,
należą także polimorfizmy pojedynczego nukleotydu (SNP), zaburzające zarówno ekspresję, jak
i działanie dojrzałych cząsteczek. Jeśli polimorfizm znajduje się w kluczowej sekwencji jądra
wiązania, spowoduje, że dojrzała cząsteczka mikroRNA będzie się przyłączać do innych genów
docelowych niż jej znany odpowiednik.
Tkankową specyficzność ekspresji i wariacji długości mikroRNA udało mi się wykazać w pracy
„Next generation sequencing reveals microRNA isoforms in liver cirrhosis and hepatocellular
carcinoma” (Int J Biochem Cell Biol, 2014). Badanie wykazało, że w tkance wątrobowej ekspresji
ulega 374 mikroRNA, w tym 64 geny o ekspresji zmienionej w tkance nowotworowej w stosunku
do tkanki kontrolnej. Znaczna część z tych mikroRNA występuje w wielu wariantach długości,
co zasadniczo zmienia ich specyficzność regulacyjną. Co interesujące, lista mikroRNA
o zmienionej ekspresji nie pokrywała się z listą mikroRNA otrzymanych dla tkanki tarczycy.
8
Podobnie, mikroRNA ulegające najwyższej ekspresji, czy też posiadające najwyższą liczbę
izoform długości, były charakterystyczne dla każdej z analizowanych tkanek, co podkreśla
konieczność analizy różnorodności genetycznej miRNomu dla każdej tkanki i procesu
chorobowego z osobna. Odkrycia te są szczególnie ważne w świetle badań które wskazują,
że dzięki wysokiej specyficzności ich ekspresji, mikroRNA mogą być wykorzystywane
do diagnostyki licznych schorzeń. Tym samym dokładne poznanie miRNomu poszczególnych
chorób nowotworowych, w tym identyfikacja nowych izoform mikroRNA, może umożliwić
zaproponowanie nowych metod diagnostycznych i terapeutycznych w onkologii. Wykorzystanie
mikroRNA do diagnostyki i różnicowania nowotworów tarczycy w materiale biopsyjnym
i śródoperacyjnym stanowi podstawę zgłoszenia patentowego P30859PL00, którego jestem
współautorem, będzie także stanowiło wiodący temat moich dalszych badań.
Główne osiągnięcia pracy habilitacyjnej:
•
Wykazałam, że rzadsze warianty polimorfizmów rs965513, rs944289, rs966423,
rs2439302 i rs116909374 predysponują do zachorowania na raka brodawkowatego
tarczycy
•
Wykazałam, że rzadsze warianty polimorfizmów w genach naprawy DNA: rs17879961
w genie CHEK2 i rs16941 w genie BRCA1 predysponują do zachorowania na raka
brodawkowatego tarczycy
•
Wykazałam, że obecność rzadszego wariantu polimorficznego BRCA1 koreluje
u mężczyzn ze zwiększoną częstością przerzutów raka do węzłów chłonnych, oraz
większym zaawansowaniem klinicznym nowotworu. Wykazałam równocześnie,
że posiadanie rzadkiego allelu genu ATM znacząco łagodzi przebieg choroby.
•
Wykazałam, że geny mikroRNA ulegają ekspresji w postaci licznych izoform długości
(izomiRNA). Izoformy różniące się długością na końcu 5’ mają zmienioną sekwencję
jądra wiązania i regulują inne grupy genów docelowych.
•
Wykazałam, że w tkance gruczołu tarczowego w przypadku 80% analizowanych genów
mikroRNA, najwyższej ekspresji ulegały nie mikroRNA o sekwencji zdeponowanej
w bazie miRbase, ale nowe izoformy, które nie były dotąd brane pod uwagę przez
badaczy.
•
Wykazałam, że w tkance wątroby ekspresji ulega 375 mikroRNA, a ekspresja 64 z nich
jest zmieniona w raku wątrobowokomórkowym. W przypadku 37% zidentyfikowanych
miRNA najwyższej ekspresji ulegały cząsteczki o sekwencji różniącej się
od zdeponowanej w bazie miRbase.
•
Wykazałam wysoką specyficzność ekspresji i wariacji długości mikroRNA, ściśle
związaną z rodzajem tkanki i toczącym się w niej procesem chorobowym
•
Zidentyfikowane w pracach profile ekspresji i sekwencji mikroRNA mogą zostać
wykorzystane jako nowe narzędzia diagnostyczne i prognostyczne w nowotworach.
9
5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych (artystycznych)
a) Analiza bibliometryczna dorobku na podstawie danych dostępnych w bazie "Thomson
Reuters Web of Science" – dostęp do baz w dniu 26-09-2014:
Sumaryczny IF: 71,732
Łączna liczba cytowań: 73
Indeks-h: 6
Łączna liczba publikacji naukowych (umieszczonych i nie umieszczonych na liście JCR): 17
Rozdziały w podręcznikach: 1
Doniesienia konferencyjne: 29
b) Lista publikacji nie wchodzących w skład osiągnięcia w rozumieniu art. 16 ust. 2 ustawy
z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.)
Prace oryginalne:
1. Wojcicka A, Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Rybicka B, Poplawski P,
Boguslawska J, Master A, Nauman A 2014 Epigenetic regulation of thyroid hormone
receptor Beta in renal cancer. PLoS One, 21;9(5):e97624 IF=3,534
2. Boguslawska J, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Kędzierska H, Popławski P,
Nauman A 2014 Regulatory feedback loop between T3 and microRNAs in renal cancer.
Mol Cell Endocrinol., 25;384(1-2):61-70 IF=4,241
3. Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Poplawski P, Wojcicka A, Rybicka B,
Maksymowicz M, Grajkowska W, Matyja E, Mandat T, Bonicki W, Nauman P. 2013
Alternative splicing of iodothyronine deiodinases in pituitary adenomas. Regulation by
oncoprotein SF2/ASF Biochim Biophys Acta, 1832(6):763-72 IF=5,089
4. He H, Li W, Wu D, Nagy R, Liyanarachchi S, Akagi K, Jendrzejewski J, Jiao H, Hoag K,
Wen B, Srinivas M, Waidyaratne G, Wang R, Wojcicka A, Stachlewska E,
Czetwertynska M, Dlugosinska J, Gierlikowski W, Ploski R, Krawczyk M, Jazdzewski K,
Kere J, Symer DE, Jin V, Wang Q, de la Chapelle A. 2013 Ultra-rare mutation in longrange enhancer predisposes to thyroid carcinoma with high penetrance, PLoS One 8(5):
e61920 IF=3,534
5. He H, Bronisz A, Liyanarachchi S, Nagy R, Li W, Huang Y, Akagi K, Saji M, Kula D,
Wojcicka A, Nihil S, Wen B, Puch Z, Kalemba M, Stachlewska E, Czetwertynska M,
Dlugosinska J, Dymecka K, Ploski R, Krawczyk M, Morrison PJ, Ringel MD, Kloos RT,
Jazdzewski K, Symer DE, Vieland VJ, Ostrowski M, Jarząb B, de la Chapelle A. 2013
SRGAP1 is a candidate gene for papillary thyroid carcinoma susceptibility. J Clin
Endocrinol Metab., 98(5):973-980 IF=6,310
6. Wojcicka A, Bassett JH; Williams GR 2013 Mechanisms of action of thyroid hormones
in the skeleton. Biochim Biophys Acta, 1830(7):3979-86 IF=4,522
10
7. Xing W, Govoni KE, Donahue LR, Kesavan C, Wergedal J, Long C, Bassett JD, Gogakos
A, Wojcicka A, Williams GR, Mohan S. 2012 Genetic evidence that thyroid hormone
is indispensable for prepubertal insulin-like growth factor-I expression and bone
acquisition in mice. J Bone Miner Res., 27(5):1067-79 IF=6,128
8. Boguslawska J, Wojcicka A, Piekielko-Witkowska A, Master A, Nauman A. 2011 MiR224 targets the 3'UTR of type 1 5'-iodothyronine deiodinase possibly contributing to tissue
hypothyroidism in renal cancer. PLoS One, 6(9):e24541 IF=4,092
9. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J,
Tanski Z, and Nauman A 2010 Disturbed Expression of Splicing Factors in Renal Cancer
Affects Alternative Splicing of Apoptosis Regulators, Oncogenes, And Tumor
Suppressors. PLoS One, 5(10): e13690 IF=4,411
10. Master A, Wójcicka A, Piekiełko-Witkowska A, Boguslawska J, Popławski P, Tański Z,
Darras VM, Williams GR, Nauman A. 2010 Untranslated regions of thyroid hormone
receptor beta 1 mRNA are impaired in human clear cell renal cell carcinoma. Biochim
Biophys Acta, 1802(11):995-1005 IF=5,211
11. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Boguslawska J, Brozda I, Popławski P,
Tański Z, Nauman A. 2009 Disturbed expression of type 1 iodothyronine deiodinase
splice variants in human renal cancer. Thyroid, 19(10): 1105-1113 IF=2,602
12. Nauman A, Piekiełko – Witkowska A, Turowska O, Popławski P, Master A, Tański Z,
Lampkowska J, Wójcicka A, Brózda I, Puzianowska – Kuźnicka M. 2008 Zaburzenia
szlaków sygnałowych hormonu tarczycy - trijodotyroniny - w raku nerki typu
jasnokomórkowego. Postępy nauk medycznych, 5: 268-278
Rozdział w podręczniku:
1. Alicja Nauman, Joanna Bogusławska, Agnieszka Piekiełko-Witkowska, Piotr Popławski,
Anna Wójcicka „Molekularne podstawy sygnalizacji hormonalnej” w podręczniku
„Endokrynologia Kliniczna”, Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne, redakcja Prof.
Andrzeja Milewicza, Wrocław 2012, ISBN 8393552613
Zgłoszenia patentowe:
1. Wniosek o ochronę patentową zgłoszony w Urzędzie Patentowym RP w dniu 15.10.2013
pod tytułem „Sposób diagnozowania raka wątrobowokomórkowego, zastosowanie
markera mikroRNA do diagnozowania zmiany chorobowej w obrębie wątroby, oceny
stopnia zaawansowania choroby oraz oceny podatności pacjenta i/lub choroby
na zaproponowane leczenie oraz zawierający takie markery zestaw diagnostyczny”, znak
P30817PL00
2. Wniosek o ochronę patentową zgłoszony w Urzędzie Patentowym RP w dniu 14.11.2013
pod tytułem “Sposób diagnozowania raka brodawkowatego tarczycy, zastosowanie
markera mikroRNA do diagnozowania nowotworu tarczycy, oceny stopnia
zaawansowania choroby oraz oceny podatności pacjenta i/lub choroby na zaproponowane
leczenie oraz zawierający takie markery zestaw diagnostyczny”, znak P30859PL00
11
Doniesienia konferencyjne:
1. Wójcicka A, Czetwertyńska M, Świerniak M, Długosińska J, Maciąg M, Czajka A,
Dymecka K, Płoski R, de la Chapelle A, Jażdżewski K. Variants in the ATM-CHEK2BRCA1 Axis Determine Genetic Predisposition and Clinical Presentation of Papillary
Thyroid Carcinoma; ICE/ENDO, 20-25.06.2014 Chicago, USA, Nagroda Prezydenta
Amerykańskiego Towarzystwa Endokrynologicznego za najlepsze doniesienie plakatowe w
dziedzinie tyreologii
2. Wójcicka A, Gierlikowski W, Kotlarek M, Bakuła-Zalewska E, Jażdżewski K. Apical
iodide transporter (AIT) and its microRNA – induced silencing in thyroid malignancies
ICE/ENDO, 20-25.06.2014 Chicago, USA
3. Kolanowska M, Wojcicka A, Kubiak A, Swierniak M, Maciag M, Wiechno W,
Jazdzewski K. Functional Analysis of a Novel, Thyroglobulin-Embedded microRNA
Gene Deregulated in Papillary Thyroid Carcinoma; ICE/ENDO, 20-25.06.2014 Chicago,
USA
4. Czajka A, Wójcicka A, Stachlewska E, Wiechno W, Niewiński G, Jażdżewski K. The
role of microRNAs in regulation of RARβ and its function in development of papillary
thyroid carcinoma. 16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław,
Polska, Endocrine Abstracts 2014, 35
5. Kubiak A, Wójcicka A, Wiechno W, Niewiński G, Jażdżewski K. Polymorphic pre-miR146a and synergistic action of all of its products on NTRK2 gene in Papillary Thyroid
Carcinoma. 16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska,
Endocrine Abstracts 2014, 35
6. Kolanowska M, Wójcicka A, Kubiak A, Świerniak M, Maciąg M, Wiechno W,
Jażdżewski K. Next-generation sequencing reveals a novel thyroglobulin-embedded
microRNA gene deregulated in thyroid carcinoma. 16th European Congress
of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska, Endocrine Abstracts 2014, 35
7. Wójcicka A, Czetwertyńska M, Świerniak M, Długosińska J, Maciąg M, Czajka A,
Dymecka K, Kot A, Płoski R, Jażdżewski K. The role of ATM-CHEK2-BRCA1 axis
in determination of genetic predisposition and clinical presentation of papillary thyroid
carcinoma. 16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska,
Endocrine Abstracts 2014, 35
8. Wójcicka A, Rosłon M, Czetwertyńska M, Świerniak M, Długosińska J, Kot A, Płoski R,
Hromada-Judycka A, Świech M and Jażdżewski K. The effect of allelic variants of the
thyroid hormone receptor beta (THRB) gene on the incidence of papillary thyroid
carcinoma. 16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska,
Endocrine Abstracts 2014, 35
9. Kotlarek M, Gierlikowski W, Kubiak A, Maciąg M, Jażdżewski K and Wójcicka A.
Sodium iodide symporter and its microRNA-dependent deregulation in papillary thyroid
carcinoma. 16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska,
Endocrine Abstracts 2014, 35
12
10. Gierlikowski W, Kotlarek M, Bakuła-Zalewska E, Jażdżewski K and Wójcicka A. Apical
iodide transporter (AIT) and its microRNA – induced silencing in thyroid malignancies.
16th European Congress of Endocrinology, 3-7.05.2014 Wrocław, Polska, Endocrine
Abstracts 2014, 35
11. Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Wojcicka A, Grajkowska WA, Mandat T, Matyja
EM, Bonicki W, Nauman P, Disturbed Alternative Splicing Of Type 2 Deiodinase In
Pituitary Tumors, 35th Meeting of the European Thyroid Association, 10-14.09.2011
Kraków, European Thyroid Journal, Launching Issue, p. 101. Nagroda Górnośląskiej
Fundacji Onkologicznej i firmy IPSEN za najlepszą pracę naukową przedstawioną na
zjeździe.
12. Wojcicka A, Piekiełko-Witkowska A, Kedzierska H, Boguslawska J, Nauman A, The role
of microRNA and promoter methylation in regulation of thyroid hormone receptor beta
expression in renal cancer, 35th Meeting of the European Thyroid Association,
10-14.09.2011 Kraków, European Thyroid Journal, Launching Issue, p. 100
13. Boguslawska J, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Master A, Nauman A, Mir-224
contributes to tissue hypothyroidism in renal cancer, targeting the 3'UTR of type 1
5´-iodothyronine deiodinase, 35th Meeting of the European Thyroid Association,
10-14.09.2011 Kraków, European Thyroid Journal, Launching Issue, p. 78
14. Kędzierska H, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Nauman A, Thyroid hormone
receptor alpha (TRα) regulates heterogeneous nuclear ribonucleoprotein A1 (hnRNPA1)dependent alternative splicing of tumor suppressor CEACAM1 in human renal cancer,
VIII Konferencja Parnasa (VIII Parnas Conference), 27-31.08.2011 Warszawa
15. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J,
Tanski Z, Nauman A, Thyroid hormone dependent deregulation of splicing factors and
alternative splicing of type 1 iodothyronine deiodinase in renal cancer, 14th International
Thyroid Congress, 11-16.09.2010 Paris
16. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J,
Tanski Z, Nauman A. “Disturbed alternative splicing of genes involved in tumor
progression in renal cancer is caused by altered expression of splicing factors”. RNA Missplincing: Disease & Therapheutics Eurasnet Interdisciplinary Focus Meeting,
12-14.07.2010 Cambridge, UK.
17. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Bogusławska J, Wiszomirska H, Tanski
Z, Darras VM, Williams GR, Nauman A, Zaburzenia ekspresji receptora hormonu
tarczycy TRβ1 w raku nerki człowieka”, 2 Zjazd Polskiego Towarzystwa
Tyreologicznego (2d Meeting of Polish Thyroid Association), 20-22.05.2010 Zakopane,
Endokrynologia Polska tom 61 nr 5, 2010, str 578
18. Bogusławska J, Master A, Piekiełko-Witkowska A, Wójcicka A, Popławski P, Tański Z,
Nauman A. „Rola mikroRNA w zaburzeniach ekspresji jodotyroninowej dejodynazy typu
I w raku nerki typu jasnokomórkowego (ccRCC)”, 2 Zjazd Polskiego Towarzystwa
Tyreologicznego (2d Meeting of Polish Thyroid Association), 20-22.05.2010 Zakopane,
Endokrynologia Polska tom 61 nr 5, 2010, str 578
13
19. Boguslawska J, Master A, Wojcicka A, Popławski P, Piekielko-Witkowska A, Nauman
A. “The Role of miRNA in reduction of type I 5’-iodothyronine deiodinase expression
(D1) in renal clear cell carcinoma (ccRCC)”. 12-th European Congress of Encocrinology
24-29.04.2010 Praga, Czechy, Endocrine Abstracts 2010, 22
20. Wójcicka A, Piekiełko-Witkowska A, Popławski P, Master A, Lampkowska J, Brózda J,
Tański Z, Nauman A. „Potencjalna rola metylacji w wyciszaniu ekspresji genu receptora
jądrowego hormonu tarczycy TRbeta w raku nerki typu jasnokomórkowego”, 1 Zjazd
Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego, 26-28.03.2009 Szczecin, Endokrynologia
Polska, 2009; 60; supl.A; 3-4
21. Bogusławska J, Master A, Piekiełko-Witkowska A, Wójcicka A, Popławski A, Brózda I,
Tański Z, Nauman A, Bogusławska J, Master A, Piekiełko-Witkowska A. „Rola 3’UTR i
mikroRNA w zaburzeniach ekspresji jodotyroninowej dejodynazy typu I w raku nerki
typu jasnokomórkowego (ccRCC)” 1 Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego,
26-28.03.2009 Szczecin, Endokrynologia Polska, 2009; 60; supl.A; 3-4
22. Boguslawska J, Master A, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Brozda I, Poplawski P.
Macke-Nauman A. “Reduction of type I 5'-iodothyronine deiodinase activity and mRNA
level in renal clear cell carcinoma (ccRCC): potential role of 3' UTR and miRNA” BES
15-19.03.2009, Harrogate, Wielka Brytania
23. Master A, Wojcicka A, Poplawski P, Piekielko-Witkowska A, Boguslawska J, Brozda I,
Wiliams G. R. and Nauman A. “Short oligodeoxynucleotides (dgoligos) targeting of the
thrb gene 5'-utr markedly increase the efficiency of trbeta protein translation a therapeutic potential of sense/antisense based dgoligos as gibb's free energy modulators
of 5'-utr stem-loop structure”. Annual Meeting of the European Thyroid Association,
05-09.09.2009. Lizbona, Portugalia, 34th Acta Medica Portuguesa 2009, II Série Volume
22 Número 4
24. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Lampkowska J, Poplawski P, Brozda I,
Tanski Z, Nauman A „Regulacja jodotyroninowej dejodynazy typu 1 na poziomie
posttranskrypcyjnym w raku nerki typu jasnokomórkowego. Potencjalna zwrotna
regulacja alternatywnego splicingu przez trijodotyroninę”. 19 Kongres Polskiego
Towarzystwa Endokrynologicznego, 25-28.09.2008 Wrocław, Nagroda Polskiego
Towarzystwa Endokrynologicznego, Endokrynologia Polska, tom 59, supl. A, 2008
25. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Lampkowska J, Poplawski P, Brozda I,
Tanski Z, Nauman A. “Disturbed alternative splicing of type 1 deiodinase in renal cancer:
potential role of splicing factors SF2/ASF and hnRNPA1” 33d Meeting of European
Thyroid Association, 20-24.09.2008 Chalkidiki-Thesaloniki, Greece, Hormones/IJEM
International Journal of Endocrinology and Metabolism, Vol 7, Supl 1, 2008.
26. Master A, Piekielko-Witkowska A, Poplawski P, Lampkowska J, Wojcicka A, Brozda I,
Tanski Z, Williams GR, Nauman A. „Aberrant expression of human thyroid hormone
receptor beta 1 protein may be regulated by alternative untranslated regions of THRB1
mRNA in clear cell renal cell carcinoma (ccRCC)”, 33d Meeting of European Thyroid
14
Association, 20-24.09.2008 Chalkidiki - Thesaloniki, Greece, Hormones/IJEM
International Journal of Endocrinology and Metabolism, 2008; 7; Suppl.1; s. 23
27. Boguslawska J, Master A, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Poplawski P, Nauman
A. „The micro RNA targets the 3’UTR of type I 5’-iodothyronine deiodinase resulting in
the reduction of D1 mRNA level in renal clear cell carcinoma (ccRCC)”, EMBO
workshop Messenger RNA 3’ ends & gene expression, 16-20.09.2009 Oxford, Wielka
Brytania
28. Lampkowska J, Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wójcicka A, Popławski P, Brozda I,
Nauman A. “Reduction of type I 5'-iodothyronine deiodinase activity and mRNA level
in renal clear cell carcinoma. Alterations in 3’ UTR and miRNA expression”. EMBO
„High-Throughput microRNA Profiling”, 7-12.04.2008 Heidelberg, Niemcy
29. Piekiełko-Witkowska A, Popławski P, Master A, Lampkowska J, Wojcicka A, Brozda I,
Nauman A. “The expression and triiodothyronine dependent regulation of two splicing
factors: SF2/ASF and hnRNPA1 is disturbed in clear cell renal cell carcinoma”, EMBO
Conference Series, RNA and Disease, RNA Metabolism and Associated Pathologies,
31.05-06.06.2008 Rzym, Włochy.
6. Udział w projektach badawczych
Projekty badawcze o potencjale wdrożeniowym:
•
Grant Lider: Wykorzystanie sekwencjonowania nowej generacji do opracowania czułego
i specyficznego panelu molekularnego do diagnostyki nowotworów tarczycy, Narodowe
Centrum Badań i Rozwoju (2014-2017) – kierownik
Projekty badawcze finansowane z funduszy krajowych:
•
Grant badawczy Sonata NCN: Regulacja ekspresji genów kodujących transportery jonów
jodkowych: NIS, AIT i Pendrynę przez mikroRNA oraz zaburzenia tego procesu w raku
brodawkowatym tarczycy, Narodowe Centrum Nauki 2012/07/D/NZ3/04149 (2012-2015)
- kierownik
• Grant badawczy FOCUS Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej „Rola microRNA w raku
tarczycy” (2012-2014) - wykonawca
•
Grant badawczy własny MNiSW: Regulacja procesu metylacji DNA przez hormon
tarczycy, trijodotyroninę. Rola zaburzeń procesu metylacji w rozwoju raka nerki typu
jasnokomórkowego NN401611940 (2011 - 2014) - główny wykonawca
•
Grant badawczy własny MNiSW: Analiza wpływu hormonu tarczycy trijodotyroniny na
ekspresję mikroRNA w raku nerki typu jasnokomórkowego NN401071939 (2010-2013) wykonawca
•
Grant badawczy własny MNiSW: Zaburzenia różnicowego składania pierwotnego
transkryptu jodotyroninowych dejodynaz w guzach przysadki człowieka NN401532140
(2010-2013) - wykonawca
15
•
Grant promotorski MNiSW: Metylacja rejonu promotorowego genu THRB w raku nerki
typu jasnokomórkowego. Wpływ trijodotyroniny na ekspresję genów kodujących
metylotransferazy NN401047638 (2010-2012) – główny wykonawca
•
Grant badawczy własny MNiSW: Analiza nie ulegających translacji rejonów (UTR)
mRNA receptora trijodotyroniny TRβ1 w raku nerki człowieka. Rola miRNA w regulacji
funkcjonowania rejonów UTR. Ocena wpływu wariantów UTR na wydajność syntezy
ludzkiego białka receptorowego TRβ1 NN401073636 (2009-2011) - wykonawca
Projekty badawcze finansowane z funduszy zagranicznych:
•
Grant badawczy w ramach programu TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej: In search
of new pathways of tumorigenesis - genome-wide functional analysis of microRNAs
deregulated in human cancers finansowany przez Unię Europejską w ramach
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (2014) – wykonawca
•
Program MENTORING Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2013-2015) – laureat
i stypendysta
•
Grant BASTION (From Basic to Translational Research in Oncology) finansowany
ze środków Komisji Europejskiej w ramach 7. Programu Ramowego i funduszy
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2012) – wykonawca
•
Grant badawczy “Lab Visit Grant” Brytyjskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Lab
Visit Grant: The effect of triiodothyronine and thyroid hormone receptors on expression
od DNA methyltransferase I (Dnmt1) in mice (2011) – kierownik
•
Grant “Collaborative Experimental Scholarship for Central and Eastern Europe” Federacji
Europejskich Towarzystw Biochemicznych (FEBS): The effect of triiodothyronine and
thyroid hormone receptors on expression od DNA methyltransferase I (Dnmt1) in mice
(2011) - kierownik
7. Nagrody i wyróżnienia
•
Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców
(2014-2017)
•
Stypendium March of Dimes Foundation (USA) w związku z udziałem w 55th Annual
Short Course of Medical and Experimental Mammalian Genetics, Jackson Laboratory,
Bar Harbor, USA (2014)
•
Nagroda Prezydenta Amerykańskiego Towarzystwa Endokrynologicznego (Endocrine
Society) za najlepsze doniesienie plakatowe w dziedzinie tyreologii (2014)
•
Stypendium w ramach programu TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2014-2015)
•
Stypendium w ramach programu MENTORING Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (20132014)
•
Nagroda I stopnia Dyrektor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
za współautorstwo rozdziału w podręczniku „Endokrynologia Kliniczna” (2013)
16
•
Stypendium w ramach programu FNP Focus (2012-2014)
•
Stypendium wyjazdowe Europejskiego Towarzystwa Tyreologicznego (2011)
•
Zespołowa Nagroda Ministra Zdrowia za publikację pt „Disturbed Expression of Splicing
Factors in Renal Cancer Affects Alternative Splicing of Apoptosis Regulators,
Oncogenes, And Tumor Suppressors” (2011)
•
Stypendium Federacji Europejskich Towarzystw Biochemicznych - FEBS Collaborative
Experimental Scholarship for Central & Eastern Europe (2010)
•
Lab Visit Grant - stypendium Brytyjskiego Towarzystwa Endokrynologicznego (Society
for Endocrinology)
•
Zespołowa Nagroda Ministra Zdrowia za publikację pt „Disturbed expression of type
1 iodothyronine deiodinase splice variants in human renal cancer” (2010)
•
Nagroda The Young Investigators’ Prize za najlepszą prezentację ustną w dziedzinie nauk
podstawowych, przyznana na 34. Konferencji Europejskiego Towarzystwa
Tyreologicznego (2009)
•
Stypendium wyjazdowe Brytyjskiego Towarzystwa Endokrynologicznego (Society for
Endocrinology) (2009)
8. Członkostwo w międzynarodowych lub krajowych organizacjach i towarzystwach
naukowych
•
European Thyroid Association
•
American Thyroid Association
•
Polskie Towarzystwo Tyreologiczne
•
Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne
•
British Society for Endocrinology
•
Polskie Towarzystwo Biochemiczne
9. Osiągnięcia dydaktyczne i w zakresie popularyzacji nauki lub sztuki
Organizacja międzynarodowych konferencji dla lekarzy:
•
Konferencja “Cancer Genetics for Medical Community”, 2013, Warszawa
•
Konferencja „Wpływ hormonów na układ kostny. Aspekty molekularne i kliniczne”, 2009,
Warszawa
Organizacja sesji naukowych:
•
Sesja naukowa “Od biologii molekularnej i genetyki do codziennej endokrynologa
praktyki: Czy trijodotyronina może mieć wpływ na indukcję lub przebieg raka?”,
XIII Kurs Kształcenia Ustawicznego z Endokrynologii, Diabetologii i Chorób
Metabolicznych, 23-25.10.2014, Jachranka
17
•
Sesja naukowa pt. "Hormony tarczycy jako podstawowe regulatory procesów
komórkowych", zorganizowana przez zespół prof. Alicji Nauman na zaproszenie
przewodniczącego Komisji Endokrynologii I Metabolizmu Komitetu Nauk
Fizjologicznych PAN prof. Marka Pawlikowskiego, 2010, Warszawa.
Wykłady na kursach specjalizacyjnych i doskonalących prowadzonych w Centrum Medycznym
Kształcenia Podyplomowego w Warszawie:
•
Kurs specjalizacyjny “Mechanizm działania hormonów tarczycy. Aspekty molekularne
i kliniczne.” Tematy wykładów: „Podstawy regulacji ekspresji genów”, „Zaburzenia na
poziomie chromosomu (translokacje, inwersje, duplikacje, delecje, insercje) i na poziomie
genu (mutacje punktowe, delecje, insercje, polimorfizm)”, „Epigenetyka: metylacja DNA
i modyfikacje chromatyny. Zaburzenia epigenetyczne w nowotworzeniu i chorobach
endokrynnych”, „Diagnostyka genetyczna w medycynie molekularnej”
•
Kurs doskonalący “Techniki molekularne w biologii i medycynie” – kurs indywidualny,
wykłady i ćwiczenia.
•
Kurs doskonalący “Podstawy tyreologii molekularnej. Obwodowy metabolizm
hormonów. Mechanizm działania na poziomie komórki.” Tematy wykładów: „Transport
hormonów tarczycy z i do komórek docelowych. Mutacje genów białek transportujących
i ich następstwa”, „Zaburzenia epigenetyczne w chorobach tarczycowych”, „Diagnostyka
genetyczna w medycynie molekularnej. Zastosowanie testów genetycznych w tyreologii korzyści i potencjalne ograniczenia.”
•
Kurs doskonalący-indywidualny “Podstawy endokrynologii molekularnej.” Tematy
wykładów: „Podstawy regulacji ekspresji genów”, „Zaburzenia na poziomie chromosomu
(translokacje, inwersje, duplikacje, delecje, insercje) i na poziomie genu (mutacje
punktowe, delecje, insercje, polimorfizm)”, „Epigenetyka: metylacja DNA i modyfikacje
chromatyny. Zaburzenia epigenetyczne w nowotworzeniu i chorobach endokrynnych”,
„Diagnostyka genetyczna w medycynie molekularnej”
Współautorstwo rozdziału w podręczniku:
•
Alicja Nauman, Joanna Bogusławska, Agnieszka Piekiełko-Witkowska, Piotr Popławski,
Anna Wójcicka „Molekularne podstawy sygnalizacji hormonalnej” w podręczniku
„Endokrynologia Kliniczna”, Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne, redakcja Prof.
Andrzeja Milewicza, Wrocław 2012, ISBN 8393552613
10. Opieka naukowa nad doktorantami w charakterze opiekuna naukowego lub promotora
pomocniczego, z podaniem tytułów rozpraw doktorskich
Promotor pomocniczy w zakończonych przewodach doktorskich:
•
Lek. Marek Rosłon, obrona pracy na I Wydziale Lekarskim WUM (2013). Tytuł pracy:
„Wpływ wariantów allelicznych genu receptora hormonów tarczycy beta (THRB) na
powstawanie raka brodawkowatego tarczycy.”
18
Promotor pomocniczy w trwających pracach doktorskich:
•
Mgr Monika Kolanowska, doktorantka Studium Medycyny Molekularnej (od 2011). Tytuł
pracy: „Analiza funkcjonalna nowo odkrytego genu z klasy mikroRNA deregulowanego
w raku brodawkowatym tarczycy.”
•
Mgr Kinga Dymecka, doktorantka Studium Medycyny Molekularnej (od 2011). Tytuł
pracy: „Ocena możliwości wykorzystania osoczowej ekspresji mikroRNA w diagnostyce
guzów wątroby.”
•
Mgr Agnieszka Czajka, doktorantka Studiów Doktoranckich I Wydziału Lekarskiego
WUM (od 2011). Tytuł pracy: "Wpływ genów z rodziny mikroRNA-146 na ekspresję
RARB w raku brodawkowatym tarczycy.”
Opieka naukowa nad studentami:
•
Wojciech Gierlikowski, student I Wydziału Lekarskiego WUM (od 2011). Tytuł
realizowanego projektu „Analiza wpływu mikroRNA na wyciszenie ekspresji supresora
transformacji nowotworowej, genu SLC5A8, w raku brodawkowatym tarczycy“
11. Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych lub akademickich
•
Ohio State University, Comprehensive Cancer Center (2011)
•
Imperial College, Londyn, Laboratorium Endokrynologii Molekularnej (2011)
•
Vrije Universiteit, Amsterdam, Laboratorium Genetyki Medycznej (2004)
•
Instytut Matki i Dziecka, Zakład Genetyki Medycznej (2002)
12. Inna działalność organizacyjna
•
Stworzenie zespołu badawczego w ramach programu Lider NCBiR (2014)
•
Przedstawiciel doktorantów do Rady Naukowej CMKP (2007-2011)
19