METABOLİK SENDROM ve OBESİTE

METABOLİK SENDROM
ve
OBESİTE
Dr.Yahya Laleli
Düzen Laboratuvarlar Grubu
Kurucusu ve Yöneticisi
Tarih
Yer
: 27 Ocak 2005 Perşembe
: Türk İngiliz Kültür Derneği/ ANKARA
Metabolik Sendrom & Şişmanlık (Obesite)
Soru: Sağlıklı yaşamı engellediği bilinen, çoğu
düzeltilebilen risk faktörleri nelerdir?
-Şişmanlık,
-Diyabet,
-Hipertansiyon,
-Sigara, alkol gibi kötü alışkanlıklar,
-Solunum fonksiyonlarının bozuk olması,
Soru: Riskli durumlarda yaşam şansını aşağıdaki her
faktör etkilerse de en etkin belirleyici hangisidir?
a) Kilo fazlalığı
b) Diyabet,
c) Hipertansiyon,
d) Pik egzersiz kapasitesinin düşük olması,
e) Akciğer fonksiyonlarının yetersizliği,
Metabolik Sendrom
• Geniş Bel Çevresi
• Hyperinsulinemia
• Yüksek açlık kan şekeri
• Bozulmuş glukoz tolerans testi
• Yüksek trigliserid
• Düşük HDL-kolesterol
• Hipertansiyon
Evolution of Metabolic Syndrome
AKA: Insulin Resistance Syndrome; Syndrome X; Dysmetabolic Syndrome;
Multiple Metabolic Syndrome
1923: Kylin describes clustering of hypertension, gout, and
hyperglycemia
1988: Reaven describes “Syndrome X” – hypertension,
hyperglycemia, glucose intolerance, elevated
triglycerides, and low HDL cholesterol
1998: World Health Organization defines “metabolic
syndrome” as clustering of hypertension, low HDL,
hypertriglyceridemia, insulin resistance, glucose
intolerance or type 2 diabetes, high waist-to-hip ratio,
and microalbuminuria
Isomaa B et al. Diabetes Care. 2001;24:683-689.
NCEP-ATP III : Metabolik Sendromun Karakteristik
Özellikleri
Abdominal obesite
Glukoz intoleransı /
İnsülin rezistans
Diyabet
Diyabet
Hipertansiyon
Aterosklerotik Dislipidemi
Kardiyo
Kardiyovasküler
vasküler
hastalık
hastalık
Proinflamatuvar/
Protrombotik evre
National Cholesterol Educational Program (NCEP), Adult Treatment Panel (ATP) III; 2001.
Metabolik Sendromun Genel Özellikleri
Risk Faktörü
Belirleyici/tanımlayıcı seviye
Abdominal obesite (bel çevresi)
Erkeklerde
Kadınlarda
>102 cm (>40 in.)
>88 cm (>35 in.)
Yükseltilmiş trigliserid
>150 mg/dL
Düşük HDL kolesterol
Erkeklerde
Kadınlarda
<40 mg/dL
<50 mg/dL
Yükseltilmiş tansiyon
>130/>85 mm Hg
Açlık şekeri
>110 mg/dL (>100*) mg/dL
* 2003 New ADA IFG criteria (Diabetes Care)
Prevalence (%)
Increasing Prevalence of NCEP Metabolic
Syndrome with Age (NHANES III)
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Men
20-70+
20-29
Women
30-39
40-49
Age
Ford E et al. JAMA. 2002;287:356-359.
50-59
60-69
>70
Prevalence of CHD by the Metabolic Syndrome and Diabetes
in the NHANES Population Age 50+
CHD Prevalence
25%
19.2%
20%
13.9%
15%
10%
8.7%
7.5%
5%
0%
% of
Population =
No MS/
No DM
MS/
No DM
DM/
No MS
DM/
MS
54.2%
28.7%
2.3%
14.8%
Alexander C, et al. Diabetes 52: 1210-1214, 2003
Prevalence of the Metabolic Syndrome Varies
by Sex and Race/Ethnicity (NHANES III)
Prevalence (%)
40
30
28%
25%
21%
20
White
36%
African-American
Mexican-American
Other
26%
23%
20%
16%
10
0
Men
Ford E et al. JAMA. 2002;287:356-359.
Age
Women
Metabolic Syndrome: Impact on Cardiovascular Health
25
*
Prevalence (%)
20
Without metabolic syndrome
With metabolic syndrome
15
*
10
*
5
0
CHD
MI
*P < 0.001.
Isomaa B et al. Diabetes Care. 2001;24:683-689.
Stroke
Metabolic Syndrome: Impact on Mortality
Mortality Rate (%)
25
*
20
Without metabolic syndrome
With metabolic syndrome
15
*
10
5
0
All-cause Mortality
*P < 0.001.
Isomaa B et al. Diabetes Care. 2001;24:683-689.
Cardiovascular Mortality
Metabolik Sendrom
• Kazanılmış nedenler
– Fazla kilo (obesite)
– Bedensel hareketsizlik
– Riskli beslenme (yüksek, basit karbonhidrat ve
sature yağ)
• Genetik/moleküler nedenler
– Cd 36 (FAT)
– Daf2/unc 64 (Ins.Resp.)
Metabolik Sendrom
Tedavisine Yönelik Yaklaşımlar
– Altında yatan nedenleri azaltmak
• Fazla kilo (obesite)
• Bedensel hareketsizlik
• Yanlış beslenmek
– Lipid ve lipid olmayan risk faktörlerini
beraberce tedavi etmek
• Hipertansiyon
• Tromboza meyil
• Atriojenik dislipidemi
Obezite / Şişmanlık
• Bel Çevresi (Bel/Kalça oranı)
Erkeklerde
Kadınlarda
>102 cm
(>40 in.)
>88 cm (>35 in.)
• Vucut Kitle Indeksi (BMI)
Bölgelere göre yağ dokusu dağılımı
(Tüm vücut kemik dansitesi)
Vücut-Kitle İndeksi Nasıl Hesaplanır
Vücut kitle indeksi, vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesi ile hesaplanır.
Normal
Fazla kilolu
Obes
Vücut Ağırlığı (kg)
Boy (cm)
170
60-70
72-84
>86
175
63-75
77-89
>91
180
66-80
82-94
>96
185
69-83
85-101
>103
190
72-88
90-106
>108
BMI-Associated Disease Risk
BMI (kg/m2)
Risk
<18.5
Increased
Normal
18.5-24.9
Normal
Overweight
25.0-29.9
Increased
I
30.0-34.9
High
II
35.0-39.9
Very High
III
>40
Extremely high
Classification
Underweight
Obese
Additional risks:
• Large waist circumference (men>40 in; women >35 in)
• 5 kg or more weight gain since age 18-20 y
• Poor aerobic fitness
• Specific races and ethnic groups
Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight
and Obesity in Adults—The Evidence Report. Obes Res 1998;6(suppl 2).
Relationship Between BMI and Percent Body
Fat in Men and Women
70
Women
Body Fat (%)
60
Men
50
40
30
20
10
0
0
10
20
30
40
Body Mass Index (kg/m2)
Adapted from: Gallagher et al. Am J Clin Nutr 2000;72:694.
50
60
Şişmanlık Uzun Süreli Pozitif Enerji Balansı
Nedeniyle Oluşur
Yağ
Deposu
Şişmanlık Nedenleri
• Genler (Kalıtsal)
• Beslenme
– Yeme alışkanlığı
– Gıda kompozisyonu
• Fiziksel Aktivite
Günlük Enerji Sarfı
Beslenmenin
termik etkisi
8%
Fiziksel
aktivitenin enerjisi
17%
75%
Sedanter Şahıs
(1800 kcal/d)
Segal KR et al. Am J Clin Nutr. 1984;40:995-1000.
İstirahat halinin
enerjisi
8%
32%
60%
Fiziksel Aktif Şahıs
(2200 kcal/d)
Şişmanlığın Tıbbi Komplikasyonlari
Akciğer hastalıkları
abnormal function
Uykuda gelen tikayici apnea
hypoventilation sendromu
Karaciğerde yağlanma
steatosis
steatohepatitis
cirrhosis
Beyin için basıncın
artması
İnme
Katarakt
Koroner kalp hastalığı
Şeker
Yüksek lipid
Yüksek tansiyon
Pankreatit
Safra kesesi
Jinekolojik bozukluklar
Anormal adet
Kısırlık
P.O.S.
Osteoartrit
Deri
Gut
Kanser
Meme, rahim, serviks,
Kolon, yemek borusu,
pankreas, böbrek, prostat
Filebit
• Yüksek kolesterol,
• İnsülin Direnci, Glikoz intoleransı,
• Kalp yetmezliği,
• Safra kesesi/yolları iltihabı,
• Gut,
• Osteoarthritis,
• Rahim, Meme, Prostat ve Kalın bağırsak kanseri gibi bazı
kanser türleri,
• Gebelikte komplikasyonlar,
• Adet düzensizlikleri, kısırlık, yumurtlama bozuklukları
• Mesane Sorunları: İdrar tutamama gibi
• Psikolojik rahatsızlıklar: Depresyon, yeme bozukluklar,
güven kaybı
gibi durumlara sebep olur.
Regulation of Food Intake
External factors
Brain
Central Signals
Stimulate
Inibit
NPY
Orexin-A
AGRP dynorphin
galanin
α-MSH
CART
CRH/UCN NE
GLP-I
5-HT
Peripheral signals
Glucose
−
+
−
+
CCK, GLP-1,
Apo-A-IV
Vagal afferents
Peripheral organs
Gastrointestinal
tract
Food
Intake
Insulin
Ghrelin
Emotions
Food characteristics
Lifestyle behaviors
Environmental cues
Leptin
Adipose
tissue
Cortisol
Adrenal glands
Zayıflama hedefi ve hızı
• BKI‘simizi 24-28 arasında tutmak,
• Şişmanlığın tedavisinde ilk 6 ay içinde mevcut
ağırlığımızın %10’unu, müteakiben haftada 0.5-1 kilo
(500-1000 kcal/gün noksan alarak) kaybetmek.
0.02
Total
Cholesterol
LDL-C
TG
0.00
-0.02
*
-0.04
-0.06
*P<0.05.
*
HDL-C
(weight
stable)
*
HDL-C
(actively
losing)
0.5
0.0
*
-0.5
-1.0
-1.5
*
-2.0
-2.5
LDL-C=low density lipoprotein cholesterol; HDL-C=high-density lipoprotein cholesterol;
TG=triglycerides
Dattilo et al. Am J Clin Nutr 1992;56:320.
∆ mg/dL per kg of Weight Loss
∆ mmol/L kg of Weight Loss
Plasma Lipids Improve with Weight Loss Meta-analysis
of 70 Clinical Trials
Change in Weight
(kg)
Change in Blood
Pressure (mm Hg)
Relationship Between Change in Weight and Blood
Pressure: Trials of Hypertension Prevention II
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
Diastolic
1
Systolic
2
3
4
5
Quintile of Weight Change
10
5
0
-5
-10
1
2
Stevens et al. Ann Intern Med 2001;134:1.
3
4
5
Hipertansiyon
En az 3 ölçüme dayanır,
ölçümlerden en yüksek olana göre değerlendirilir.
Normal
Geçiş
1ci düzey hipertansif
2ci düzey hipertansif
Sistolik(mm Hg)
<120
120-139
140-159
>160
Diastolik(mm.Hg)
<80
80-89
90-99
>100.
Relationship Between Weight Change and CHD Risk
Factor Sum: Framingham Offspring Study
Change in Risk Factor Sum
(%)
Weight Change During 16-y Follow-up
60
Loss >2.25 kg
40
20
*
*
Gain >2.25 kg
+37%
+20%
0
-20
-40
-60
*
-48%
Men
*P<0.002 vs baseline.
Wilson et al. Arch Intern Med 1999;159:1104.
*
-40%
Women
Insulin Sensitivity Improves with Weight Loss
in Patients with Type 2 Diabetes
Insulin (pmol/L)
150
100
*
*
50
0
*
Before
*P<0.01 vs before.
0-2.4
2.5-6.9
7.0-14.0
Weight Loss at 1 Year (%)
Wing et al. Arch Intern Med 1987;147:1749.
>15
Impact of Weight Loss on Risk Factors
~5%
Weight Loss
HbA1c
Blood Pressure
Total Cholesterol
HDL Cholesterol
5%-10%
Weight Loss
1
1
2
2
3
3
3
3
Triglycerides
1. Wing RR et al. Arch Intern Med. 1987;147:1749-1753.
2. Mertens IL, Van Gaal LF. Obes Res. 2000;8:270-278.
3. Blackburn G. Obes Res. 1995;3 (Suppl 2):211S-216S.
4. Ditschunheit HH et al. Eur J Clin Nutr. 2002;56:264-270.
4
Diyabet
Tanım :
Tip I; Çocukluk çağı, insuline bağımlı diyabet
Tip II; insülin yetersizliği veya İnsülin direncine bagli ,
Riski Artıran Faktörler:
- Aile (Genetik)
- Obesite
- Beslenme (basit sekerler, alkol..)
Getirdiği Risk :
-Sistemik arterioskleroz
- Kalp, beyin, göz
- Böbrek
- Ekstremite
Beslenme :
- Glisemik yük,
- Glisemik indeks.
Elevated Risk of CVD Prior to Clinical Diagnosis of
Type 2 Diabetes
6
5.02
Relative Risk
5
3.71
4
2.82
3
2
1.00
1
0
Nondiabetic
throughout
the study
Prior to
diagnosis
of diabetes
Hu FB et al. Diabetes Care. 2002;25:1129-1134.
After
diagnosis
of diabetes
Diabetic at
baseline
Tip 2 Diyabette İntra-abdominal Yağ Kitlesi ile
Koroner Kalp Hastalığı (KKH) Arasındaki İlişki
Derece
Bel Çevresi
CHD oluşma riski
1
15.0 to <27.5 (<70cm)
1.0
2
27.5 to <29.2(<74cm)
1.27
3
29.2 to <31.2 (79cm)
2.08
4
31.2 to <34.0 (86cm)
2.31
5
34.0 to <54.7 (138cm)
2.44
Beden Kütle İndeksi uyarınca, yaş (şu anki), yaş2, sigara kullanımı,
miyokardiyal enfarktüs geçiren bir aile bireyinin önceki jenerasyonlarda
bulunup bulunmadığı, alkol tüketimi, fiziksel hareketlilik, menapozal statü,
hormon değişikliği terapisi, aspirin kullanımı, doymuş yağ ve antioksidan
miktarı belirleyici faktörler olarak esas alınmıştır.
Rexrode W et al. JAMA. 1998;280:1843-1848.
Characteristics of Metabolically Normal Obese and
Metabolically Abnormal Obese Subjects†
Insulin
Sensitive
(n = 17)
Insulin
Resistant
(n = 26)
BMI (kg/m2)
31.5
34.7
Fat mass (kg)
37.3
39.0
Lean body mass (kg)
43.8
48.1*
Body fat (%)
45.2
44.8
Total Energy Expenditure (cal/d)
2955
3051
Glucose disposal (mg/min x kg LBM)
11.2
5.7**
Subcutaneous AT (cm2, L4-L5)
447 + 144
434 + 130
Visceral AT (cm2, L4-L5)
141 + 53
211 + 85*
Subcutaneous AT (cm2, leg)
208 + 64
187 + 82
Muscle attenuation (Hounsfield U, leg)
42.2 + 2.6
43.6 + 4.8
†Postmenopausal
women.
*P = 0.03; **P = 0.0001.
LBM = lean body mass.
AT = adipose tissue.
Brochu M et al. J Clin Endocrinol Metab. 2001;86:1020-1025.
Lipids and Lipoproteins & Resting BP in InsulinSensitive and Insulin-Resistant Obese Subjects†
Insulin
Sensitive
(n = 17)
Insulin
Resistant
(n = 26)
Total cholesterol (mmol/L)
5.14 + 0.80
4.84 + 0.91
Triglycerides (mmol/L)
1.50 + 0.85
2.02 + 0.87*
LDL cholesterol (mmol/L)
3.28 + 0.72
3.00 + 0.85
HDL cholesterol (mmol/L)
1.16 + 0.47
0.91 + 0.31*
TC/HDL cholesterol
5.0 + 1.8
5.7 + 1.8
Systolic BP (mm Hg)
137.2 + 14.5
139.7 + 14.8
Diastolic BP (mm Hg)
72.5 + 11.1
75.6 + 8.2
†Postmenopausal
women.
Data are mean ± SD.
*P = 0.01.
Brochu M et al. J Clin Endocrinol Metab. 2001;86:1020-1025.
Oral Glucose Tolerance in Insulin-Sensitive
and Insulin-Resistant Obese Subjects†
Insulin
Sensitive
(n = 17)
Insulin
Resistant
(n = 26)
Fasting glucose (mmol/L)
4.78 + 0.30
5.21 + 0.61*
Fasting insulin (pmol/L)
55.2 + 14.3
136.3 + 88.2**
2 hr glucose (mmol/L)
6.02 + 2.31
7.28 + 1.67
2 hr insulin (pmol/L)
250.4 + 98.3
955.7 + 754.8**
Glucose area (mmol/L x 10-3)‡
0.79 + 0.14
0.91 + 0.17
Insulin area (pmol/L x 10-3)‡
31.6 + 16.5
108.3 + 4.6***
†Postmenopausal
women.
= 12, sensitive; n = 23, resistant.
Data are mean ± SD.
*P = 0.01; **P = 0.005; ***P = 0.001.
‡n
Brochu M et al. J Clin Endocrinol Metab. 2001;86:1020-1025.
Glukoz Toleransı Bozulmuş Kilolu ve Obes Kişilerde
Kilo Verme Diyabeti Önler
Kümülatif Diabet
İnsidansı (%)
40
30
Plasebo
20
10
0
0
Yaşam Stili
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
Yıl
Diabetes Prevention Program Research Group. N Eng J Med 2002;346:393.
3.5
4.0
ŞİŞMANLIK TEDAVİSİNDE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
KULLANILMAKTA OLAN İLAÇLAR
ETKEN MADDESİ
İLAÇ GRUBU
SEROTONİN GERİ ALINIM İNHİBİTÖRLERİ
FLUOXETİNE
NORADRENERJİK GERİ ALINIM İNHİBİTÖRLERİ
PHENTERMİNE
SEROTONİN VE NORADRENERJİK GERİ ALINIM
SİBUTRAMİNE
İNHİBİTÖRLERİ
İNTESTİNAL LİPAZ İNHİBİTÖRÜ
ORLİSTAT
AMFETAMİNLER
LAEVOAMPHETAMINE (BENZEDRINE),
DEXTROAMPHETAMINE (DEXEDRINE),
METHAMPHETAMINE (METHEDRINE)
SÜRDÜRÜLMEKTE OLAN AKTİF KLİNİK ARAŞTIRMA
ÇALIŞMALARI İLE YENİ GELİŞTİRİLEN İLAÇLAR
• Leptin: Adipositler tarafından üretilen, açlık
hissini inhibe eden hormon.
• Amylin
• Melanocortin-4 reseptör agonistleri
• Nöropeptit Y antogonistleri
• Beta(3)adrenerjik agonistleri
• Glucagon benzeri peptit-1 agonistleri
Study Spurs Hope of Finding Way to Increase Human Life
By NICHOLAS WADE (NYT) 1612 words
Biologists have found a class of chemicals that they hope will make people live longer by
activating an ancient survival reflex. One chemical, a natural substance known as resveratrol,
is found in red wines, particularly those made in cooler climates like that of New York State.
The finding could help explain the so-called French paradox -- the fact that the French
consume fatty foods considered threatening to the heart but live as long as anyone else.
Besides the wine connection, the finding has the attraction of stemming from fundamental
research in the biology of aging. However, the new chemicals have not yet been tested even in
mice, let alone people, and even if they work in humans it will be many years before any drug
based on the new findings becomes available.
Biologists have therefore been hoping to find some chemical or drug that would mimic caloric
restriction in people by tripping the same genetic circuitry that a reduced-calorie diet does and
provide the gain without the pain. Dr. Sinclair and his chief co-author, Dr. Konrad T. Howitz
of Biomol Research Laboratories in Plymouth Meeting, Pa., say they have succeeded in
finding a class of drugs that mimic caloric restriction in two standard laboratory organisms,
yeast and fruit flies. Mice and humans have counterpart genes that are assumed to work in a
similar way, though this remains to be proved.
The new development has roused the enthusiasm of many biologists who study aging because
caloric restriction, the process supposedly mimicked by the chemicals, is the one intervention
known to increase longevity in laboratory animals. A calorically restricted diet -- including all
necessary nutrients but 30 percent fewer calories than usual -- has been found to extend the
life span of rodents by 30 to 50 percent. Scientists hope, but do not yet know, that the same
will be true in people.
So far Dr. Sinclair and his colleagues have shown only that resveratrol, the chemical found in
red wine, prolongs life span in yeast, a fungus, by 70 percent. But a colleague, Dr. Mark Tatar
of Brown University, has shown, in a report yet to be published, that the compound has
similar effects in fruit flies. The National Institute of Aging, which sponsored Dr. Sinclair's
research, plans to start a mouse study later in the year.
According to ''The Oxford Companion to Wine,'' pinot noir tends to have high levels of the
chemical, cabernet sauvignon lower levels. ''Wines produced in cooler regions or areas with
greater disease pressure such as Burgundy and New York often have more resveratrol,'' the
book says, whereas wines from drier climates like California or Australia have less.
Besides resveratrol, another class of chemical found to mimic caloric restriction is that of the
flavones, found abundantly in olive oil, Dr. Howitz said.
Ektopik Lipidler ve Metabolik Sendrom
• Metabolik sendrom, hücre içerisindeki yağ dengesinin stabilizasyonun
yetersizliğini yansıtır. Bu eksiklik, gereğinden fazla beslenmiş yağ
hücrelerine sahip bireylerde lipotoksisite oluşmasına engel olur.
• Normal bireyler: Vücuda gereğinden fazla alınan kalorinin taşıdığı beyaz
yağ hücrelerinin,
içerisinde depolama yoluyla sınırlandırılmasından
sorumlu olan adipositlerin dengeli çalışması, lipohomeostasinin varlığının
göstergesidir.
• Obez bireyler: Adipositler leptin hormonunun sekresyonunu artırarak
nonadipositlerde gereğinden fazla bulunan lipidlerin
oksidasyonunu
gerçekleştirmeye çalışır.
• Leptin eksikliği ya da leptin sekresyonunun gerçekleştirilememesi, bu
koruyucu sistemin işlemesine engel olur ve bu durum, lipidlerin ektopik
birikimi ile sonuçlanır.
• Pankreatik β-hücreleri ve miyokardiyositler tip 2 diyabete ve lipotoksik
kardiyomiyopatiye yol açan “hücresel kurbanlar” ‘dır.