polska

Transcription

polska – rpa

Dossier
www.mttp.pl
51.8 mln
inhabitants
11 languages
8 th largest producer of wine in the world
3 Nobel Peace Prize winners
49.5 years –
life expectancy
Area: 1,219,090 km2
in2012
getting credit
11,375
29.7 % of the
world’s
deposits of gold
USD - GDP per
capital (PPP)
8 th largest share of women in parliament in the world (42.3% women)
5
582,4 billion USD 566 airports, the
in2
012
GDP (PPP)
in2
012
1
st place in the
world for ease of
th largest mining
industry in the world
7 )150
Table Mountain
chosen as one of
Wonders of Nature
in 2012
world’s 11th
largest number
years – expected viability
of mining in South Africa
)
Poland – South Africa
POLSKA – RPA
Where to look for business opportunities?
Gdzie szukać gospodarczych szans?
This publication was co-financed by the Polish Ministry of Economy Complimentary copy
Wydawnictwo współfinansowane ze środków Ministerstwa Gospodarki RP egzemplarz bezpłatny
THINKTANK
RECOMMENDATIONS REKOMENDACJE
❖
Poland – South Africa Polska – RPA
❖
1] As Poland and South Africa are seeking new growth
1] Polska i RPA szukają bodźców rozwojowych. To do-
2] Considering that all Polish products are suitable for
2] Zważywszy, że 100 proc. polskich produktów kwa-
3] Firms from South Africa in turn can enter Polish
3] Firmy z RPA mogą z kolei wejść na rynek usług
incentives, both should take a closer look at each other,
and discover shared experience in ushering political
transformations and building strong economies.
export to South African market, it provides a test of
maturity for the Polish state, as well as a possibility for
Polish firms to expand abroad to a degree defined by
the strength of the Polish economy. South Africa offers
opportunities especially in the food industry, manufacturing
of machines and railway equipment, in mining and the power
industry, the defense industry, and producers of chemicals
and construction materials.
services market (especially BPO services) as a base from
which to service all the European markets. Poland also
offers many investment opportunities, such as mergers,
takeovers and consolidation. The South Africa could
also take advantage of Poland’s recent experience in territorial administration transformation.
bry moment, by lepiej przyjrzały się sobie, odkrywając
też wspólne doświadczenia dwóch dekad transformacji
politycznej i budowania silnych gospodarek.
lifikuje się na eksport na rynek RPA, może on być testem dojrzałości polskiego państwa i możliwości dostosowania działalności zagranicznej firm do poziomu
określanego przez siłę polskiej gospodarki. Rynek RPA
oferuje możliwości szczególnie w branży spożywczej, produkcji maszyn i sprzętu dla kolejnictwa, górnictwa, energetyki i przemysłu obronnego oraz artykułów chemicznych
i budowlanych.
w Polsce (zwłaszcza serwisy BPO), traktując go jako
bazę obsługi rynków całej Europy. Polska gospodarka
stwarza również wiele okazji do inwestycji: fuzji, przejęć i konsolidacji. RPA może zaś czerpać ze świeżych
doświadczeń transformacyjnych polskiej administracji
terytorialnej.
Contents / spis treści
2 Foreword / Słowo wstępne: Donald Tusk, Prime Minister of Poland / prezes Rady Ministrów 4 Fast Facts & Quick Stats /
Fakty i dane: Africa in Numbers / Afryka w liczbach 6 Opinions / Opinie: Janusz Piechociński, Ilona Antoniszyn-Klik, Sławomir
Majman 10 Analysis I / Analiza I: Poland – a Strong Partner in Europe / Polska – silny partner w Europie 24 Fast Facts
& Quick Stats / Fakty i dane: Poland in Numbers / Polska w liczbach 26 Analysis II / Analiza II: A Boom in Rainbow Nation /
Boom w tęczowym kraju 38 Fast Facts & Quick Stats / Fakty i dane: South Africa in Numbers / RPA w liczbach
2013
THINKTANK dossier Polska • RPA
1
D E V E LO P M E N T O F C O N TAT C S W I T H A F R I C A
❖
ro z w ó j kontakt ó w z afr y k ą
Donald Tusk, Prime Minister
Prezes Rady Ministrów
A New Dynamic
We are aware that building Poland’s position on the African continent depends on bold and well-managed
initiatives on the part of Polish investors in Africa. ◙ Mamy świadomość, iż budowanie polskiej pozycji
na kontynencie afrykańskim zależy od odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności polskich inwestorów w Afryce.
in Polish-African
Nowa dynamika stosunków polsko-afrykańskich
Africa
2
najszybciej rozwijającym się regionem naszego globu. W ostatniej dekadzie sześć z dziesięciu najprężniej rozwijających się krajów
świata leżało na kontynencie afrykańskim.
Szybkiemu rozwojowi w Afryce towarzyszą
jednocześnie ogromne potrzeby chłonnych
rynków. Polski rząd i biznes powinny reagować na te możliwości.
W ostatnich latach stosunki gospodarcze
Polski z Afryką zaczęły podlegać nowej dynamice. Należy oczekiwać, że wzrostowy trend
we współpracy polsko-afrykańskiej będzie się
utrzymywał. Polska ma wiele do zaoferowania
krajom afrykańskim. Z naszych niedawnych
doświadczeń dotyczących wprowadzania reform gospodarczych i ustrojowych, budowy
systemu wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego oraz poprawy standardów przestrzegania praw człowieka korzystają już niektóre
kraje afrykańskie. Uważamy za konieczne
kontynuowanie współpracy w dziedzinie
szkolnictwa wyższego i zawodowego.
We are aware that building Poland’s position on the African continent depends on
bold and well-managed initiatives on the
Mamy świadomość, iż budowanie polskiej
pozycji na kontynencie afrykańskim zależy od
odważnej i dobrze ukierunkowanej aktywności
THINKTANK dossier Poland • South Africa
2013
part of Polish investors in Africa. The activeness of Polish firms in Nigeria, Angola, Tanzania, Ethiopia or Senegal are indicative of
the ever growing opportunities for a permanent presence on African markets – above all
in the fields of mining, energy, trade in specialised equipment, but also high technology.
South Africa remains Poland’s most important trade partner in this region. The value of
our trade represents about 20 per cent of all
our trade with the African continent.
❖ Afryka jest obecnie
is presently the fastest
growing region on our planet. During the
past decade, six of the world’s ten most
dynamically developing countries were located on the African continent. At the same
time, the rapid growth in Africa goes in tandem with great needs for its absorbent markets. The Polish government and business
should take advantage of the opportunities
this represents.
In the last few years, Poland’s economic
relations with Africa have been guided by
a new dynamic. It should be expected that
the growth trends in Polish-African cooperation will continue. Poland has much to
offer African countries. Some of them already make use of our recent experiences in
the introduction of economic and political
reforms, the building of a support system
for civic society and improvements in human rights standards. We find it necessary
to continue our cooperation in the fields of
higher and vocational education.
PHOTo / FOT.: the chancellery of the prime minister
❖
Relations
We are also aware that Polish enterprises
interested in cooperation with partners from
Africa need to be actively supported by the
state administration. With this in mind, we
are implementing the Go Africa programme,
which was inaugurated during the course of
my official visit to Nigeria in April this year.
The succeeding official visit on the African
continent expressed the commitment of Poland’s government in developing contacts
with this part of the world. I am convinced
that the synergy of political and business
action will lead to specific projects and
contracts beneficial to both interested parties and, in consequence, to the continued
growth of our national economies. •
polskich inwestorów w Afryce. Działania polskich przedsiębiorstw w Nigerii, Angoli, Tanzanii, Etiopii czy Senegalu świadczą o stale wzrastających możliwościach trwałego wejścia na
rynki afrykańskie – przede wszystkim w sektorze wydobywczym, energetycznym, handlu sprzętem specjalnym, ale także wysokich
technologii. Republika Południowej Afryki
pozostaje najważniejszym polskim partnerem
handlowym w tym regionie. Wartość wymiany
handlowej odpowiada ok. 20 proc. całości wymiany handlowej z kontynentem afrykańskim.
Mamy też świadomość, że polskie przedsiębiorstwa zainteresowane współpracą z partnerami z Afryki muszą być aktywnie wspierane
przez administrację państwową. Dlatego realizujemy projekt Go Africa zainaugurowany podczas mojej oficjalnej wizyty w Nigerii
w kwietniu tego roku. Kolejna wizyta oficjalna na kontynencie afrykańskim jest wyrazem
zaangażowania władz RP w rozwój kontaktów
z tym regionem świata. Jestem przekonany, że
synergia działań politycznych i biznesowych
zaowocuje konkretnymi projektami i kontraktami korzystnymi dla obu zainteresowanych
stron i w konsekwencji dla dalszego pomyślnego rozwoju naszych gospodarek narodowych. •
2013
3

17
Źródło: CIA World Factbook 2012
69,4%
629,6
mld dol.
Źródło: BP Statistical Review
of World Energy, 2013
Liczba miast z populacją
ponad 1 mln osób
Ameryka Łacińska 63
Europa
52
Afryka
52
Ameryka Płn. 48
7.
Co
osoba na świecie mieszka
w Afryce, a za 40 lat liczba
mieszkańców kontynentu
przekroczy
mld
2013
region
W takim tempie
będzie rósł rocznie
w Afryce rynek usług
finansowych
do 2020 r.
Źródło: African Development
Bank Group
Źródło: Doing Business 2013
Fakty

LicZBY

Fakty
Wymiana handlowa Afryka – Polska (w tys. dol.)
jako % zysku
Ameryka Łacińska
Kraje OECD
Europa Wschodnia
i Azja Środkowa
Azja Wschodnia i Pacyfik
Bliski Wschód
i Afryka Północna
Afryka Subsaharyjska
88%
platyna
47,20
42,70
40,50
34,50
32,30
416 882
232 927
57,80
RPA
Maroko
RPA
528 362
Algieria 353 554
Wybrzeże
Kości Słoniowej
Maroko 198 948
187 140
150 811
Tunezja
Egipt
195 788
101 735
Egipt
Nigeria
88 688
Źródło: Rocznik statystyczny handlu zagranicznego, GUS 2012
562
Procentowy udział Afryki w ropie naftowej na świecie
10,9%
produkcja
13%
eksport
49,7
Afryka to:
1mld 2 tys. 3 tys.
ludzi
języków
plemion
Źródło: Population Reference Buremu 2013
Procentowy udział w ludności świata
Afryka ma
15,2%
ludności
świata
Źródło: Population Reference Buremu 2013
15,8%
mld dol.
O tyle średniorocznie rósł
eksport Afryki w ostatnich
10 latach
Tyle wart był eksport
Afryki w 2012 r.
– przeszło 4 razy więcej
niż w 2000 r.
Źródło: World Trade Organisation 2013
Główni partnerzy handlowi
mld dol.
Afrykańczyków
mieszka w miastach
630
610
566
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Źródło: BP Statistical Review of World Energy, 2013
40%
598
511
437
411
476
481
371
311
375 394
Eksport
240
303
179
257
149 139 145
213
166
130 135 136
Import
Źródło: British Geological Survey, USSG
7,8%
zasoby
630
Eksport i import Afryki w latach 2000–2012
(w mld dol.)
2,3
Źródło: World Population Prospects,:
The 2010 Revision, United Nations 2011
4
74%
mangan
60%
diamenty
złoto
baryłek wynoszą
zasoby ropy naftowej
Afryki
bln dol.
W tym roku Zimbabwe
jako ostatni kraj
odzyskało niepodległość
dzięki wycofaniu się
z jego terenu
Europejczyków
(Brytyjczyków)
39,05
32,08
25,43
9,02
2,94
1,58
Źródło: African Economic Outlook, African Development Bank Statistical Department i dane z baz IMF
50%
130mld
3,4
1980
Oceania
Ameryka Północna
Europa
Ameryka Południowa
Azja
Afryka
Łączne obciążenia
podatkowe przedsiębiorców

Procentowy udział Afryki w światowych zasobach
Źródło: World Investment Report 2013
Źródło: World Development Indicators, World Bank
PKB (w tys. dol.)
udziału w eksporcie Afryki
w 2012 r. miały produkty
przemysłu wydobywczego
przekroczyła w 2011 r. wartość
wszystkich przedsięwzięć
finansowanych z inwestycji
zagranicznych w Afryce
Tyle w 2012 r. wyniosło
PKB Afryki mierzone
parytetem siły nabywczej
Kontynent
Na tyle szacuje się
dynamikę
PKB Afryki
w 2013 r.
RPA 592,0
Egipt 548,8
Nigeria 455,5
Algieria 277,4
Maroko 174
15%
PKB per capita
LicZBY
IMport
„Rok Afryki” stanowił szczyt
dekolonizacji kontynentu,
niepodległość uzyskało
wówczas
państw
4,8%
(PKB w PPP w 2012 r.)

EKSport
1960
Pięć największych gospodarek Afryki
Fakty
19,7roku
Tyle wynosi mediana
wieku Afrykańczyków
(połowa z nich nie przekroczyła
jeszcze tego wieku,
a połowa jest starsza)
Źródło: UN DESA, 2012
Tyle wyniósł napływ
bezpośrednich
inwestycji zagranicznych
w 2012 r. do Afryki
700 mln
Tyle telefonów
komórkowych,
stanowiących
na kontynencie
najlepsze narzędzie
rozwoju biznesu,
mają Afrykańczycy
USA
Globalne przepływy i napływ do Afryki bezpośrednich
inwestycji zagranicznych w latach 2008–2012
(w mld dol.)
CHINY
Świat
1790,7
57,8
Afryka
2008
FRANCJA
1604,2
52,8
1381
1197,8
43,2
43,4
1351
2009
2010
2011
2012
49,7
WŁOCHY
NIEMCY
INDIE
WIELKA BRYTANIA
HOLANDIA
JAPONIA
BRAZYLIA
313mln
Połączenia komórkowe w Afryce
1000
100
800
80
600
60
400
40
200
20
0
34
czyli
% – tyle liczy
najszybciej rosnąca
klasa średnia świata,
Afrykańczycy
o średnich
dochodach
0
2001
2003
2005
liczba połączeń (w mln)
2007
2009
2011
2013
2015
penetracja rynku (%)
Źródło: African Development Bank 2011
Źródło: Wireleless Intelligence, za: Frank Knight 2013
2013
5

Quotes, Opinions  Cytaty, opinie

South Africa: Business
Opportunities for Polish Firms
❖
RPA: możliwości współpracy dla polskich firm
As Polish firms become increasingly active on world markets and
as the Go Africa programme is beginning to grow, we wish to encourage Polish
business people to take a more active interest in South Africa’s stable market.
In 2012 the value of Polish-South African trade amounted to 832 million USD.
The value of Polish exports to South Africa in 2012 amounted to 506 million USD,
a 56 per cent increase from 330 million USD in 2008. During the same period,
Poland’s imports from South Africa amounted to 326 million USD.
South Africa is Poland’s largest trade partner on the African continent
– one that continues to offer many partnership opportunities for Polish firms.
According to estimates for 2013-2015, the South-African economy will grow at
a moderate and stable pace. As compared with the global economy, the South
African market shows a decisive edge – its real GDP growth in the foreseeable
future is expected to be greater than the global average, and certainly greater
than the European Union average. ◙ W ramach procesu internacjonalizacji polskich firm
i projektu Go Africa chcemy zachęcić polskich przedsiębiorców do zwiększenia zainteresowania stabilnym
rynkiem Republiki Południowej Afryki. W 2012 r. wartość obrotów między Polską a RPA wyniosła
832 mln dol. Wartość polskiego eksportu na rynek południowoafrykański w 2012 r. była równa 506 mln dol.
przy 330 mln w roku 2008 (wzrost o 56 proc.). W tym samym okresie import wyniósł 326 mln dol.
Republika Południowej Afryki to nasz największy partner handlowy na tym kontynencie, wciąż oferujący
wiele możliwości współpracy dla polskich firm. Według prognoz na lata 2013–2015 gospodarka RPA
będzie rozwijać się w umiarkowanym, stabilnym tempie. W porównaniu z gospodarką światową
obserwujemy zdecydowaną przewagę RPA – realny wzrost PKB powinien kształtować się
w najbliższej przyszłości powyżej średniego poziomu gospodarki globalnej,
a z pewnością powyżej poziomu Unii Europejskiej.
Janusz Piechociński, Deputy-Prime Minister and Minister of Economy / wicepremier, minister gospodarki


Bilateral
Investment Potential
❖
Potencjał obustronnych inwestycji
Why South Africa? Because this is the richest country on the African continent;
because it is one of the G20; because it offers preferential trade terms with EU
countries pursuant to an EU-South Africa agreement; because it comes 10th
in the world in terms of investor protection; and because it is the country that draws
the most FDI on the African continent. South Africa simply is the place to be.
South African firms are already present in Poland and are investing actively. One of the
largest such investments was the acquisition in 1997 of a 75 per cent stake in Tyskie
Breweries by South-African Breweries (SABMiller) along with Euro Agro Centrum, and
the takeover by SABMiller of a 27.5 per cent stake in Lech Breweries. That same year,
the consortium Fra-Mondi signed an agreement to purchase shares in the Celuloza S.A.
pulp and paper works in Świecie. South African investors also have capital interests
in the Polish metalworking and engineering industries, as well as in the catering and
hotel sector. In 2008, the firm Naspers – in what was a bold move on the Polish internet
market – took over the Gadu-Gadu chat site and the Allegro.pl online auction portal.
◙ Dlaczego Republika Południowej Afryki? Ponieważ jest to najbogatsze państwo na kontynencie afrykańskim,
należące do G20, funkcjonujące na preferencyjnych warunkach wymiany handlowej z państwami Unii Europejskiej,
w ramach umowy UE – RPA, zajmujące 10. miejsce na świecie pod względem ochrony interesów inwestorów
oraz państwo przyciągające najwięcej BIZ na kontynencie afrykańskim. W RPA po prostu trzeba być.
Spółki z RPA są już obecne w Polsce i aktywnie inwestują. Do najważniejszych inwestycji należy wykupienie
w 1997 r. 75 proc. udziałów w Browarach Tyskich przez Południowoafrykańskie Browary (SABMiller)
wraz z Euro Agro Centrum oraz przejęcie przez SABMiller 27,5 proc. udziałów w Browarach Lech.
W tym samym roku Konsorcjum Fra-Mondi podpisało porozumienie o wykupieniu udziałów w spółce
Zakłady Celulozy i Papieru w Świeciu Celuloza SA. Południowoafrykańscy inwestorzy lokują swój kapitał
również w polskim przemyśle metalowym i maszynowym, a także w branży gastronomicznej i hotelarskiej.
Odważne wejście na polski rynek internetowy podjęła w 2008 r. firma Naspers,
która przejęła m.in. serwis Gadu-Gadu oraz portal aukcyjny Allegro.pl.
PHOTO / Fot.: THINKTANK
Ilona Antoniszyn-Klik, Undersecretary of State at the Ministry of Economy / podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki
PHOTO / Fot.: Radek Pietruszka, PAP
6
2013
2013
7

❖

Discover
Africa!
What, Where, When
It's Time to Go Global
for Polish Companies
events in poland
Nadszedł czas na globalną ekspansję polskich firm
Polish business has matured enough to leave the European cocoon. We have finally
noticed that the economy, exports, investments go further than the limits of the
Old World. Polish businessmen have started to look around the world. They scout
new markets: China, Malaysia. It is high time to take advantage of the opportunities
offered by Africa: the market with the biggest potential in the world. Rankings
leave no doubts: 6 out of 10 fastest growing economies in the world are in Africa.
Unfortunately, Poland has been late for the African race. When others were
entering this continent, our country was fully engaged in political and economic
transformation, building a strong position in Europe. However, we are quickly
making up for the lost time. Our companies are now building roads in Africa,
modernising houses, investing in mines and helping to develop agriculture.
We have a great advantage over other international companies entering African
markets as we have no colonial past. The image of Poland and Polish business
in Africa depends only on us. We have the unique chance to create it from scratch.
I believe that the government's programme Go Africa and Prime Minister Donald
Tusk’s visits to Nigeria, South Africa and Zambia will make African doors widely open
for Polish investors. ◙ Polski biznes dojrzał do wyjścia z europejskiego kokonu. Zauważyliśmy, że gospodarka,
eksport, inwestycje nie kończą się na Starym Kontynencie. Polacy rozglądają się po świecie. Robią rekonesans nowych
rynków. Chiny, Malezja. Przyszedł czas, by wykorzystać szansę, jaką daje Afryka – rynek zbytu o największym potencjale
na świecie. Rankingi pokazują jednoznacznie: sześć na dziesięć najszybciej rozwijających się gospodarek świata pochodzi
z tego kontynentu. Niestety Polska spóźniła się na afrykański wyścig, zajęta transformacją i budowaniem silnej pozycji
w Europie. Jednak szybko nadrabiamy opóźnienie. Firmy znad Wisły budują drogi, nowoczesne domy, inwestują
w kopalnie, pomagają rozwijać rolnictwo. Do Afryki wchodzimy z mocnym asem w rękawie – czystą kartą,
bez kolonialnych konotacji. Tylko od nas zależy, jak Polska i polski biznes będą się kojarzyły w Afryce.
Wierzę, że rządowy program Go Africa oraz wizyty premiera Donalda Tuska w Nigerii,
RPA i Zambii szerzej uchylą drzwi do Afryki dla polskich przedsiębiorców.
Sławomir Majman, Chairman of the Polish Information and Foreign Investment Agency / prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych
PHOTO / Fot.: PAIiIZ
8
2013
I
POLISH-CONGOLESE ECONOMIC FORUM
4-5 Nov. 2013, Warsaw
A meeting of Polish and Congolese business people on the occasion
of the Congolese government delegation's visit to Poland
Host: Polish Ministry of Economy I www.mg.gov.pl
I
COP-19 CLIMATE SUMMIT
11-22 Nov. 2013, Warsaw
A conference on climate change with the participation of representatives of African countries
HOST: the United Nations I www.cop19.gov.pl
I
POLANDAFRICA
26-27 Nov. 2013, Łódź
Polish-African Cooperation Congress
Host: Regional Chamber of Commerce in Łódź I www.polandafrica.pl
Poznaj
Afrykę
Co, gdzie, kiedy
WYDARZENIA W POLSCE
I
POLSKO-KONGIJSKIE FORUM GOSPODARCZE
4–5.11.2013, Warszawa
Spotkanie biznesu polskiego i kongijskiego przy okazji wizyty delegacji rządu Republiki Konga w Polsce
Organizator: Ministerstwo Gospodarki RP I www.mg.gov.pl
I
SZCZYT KLIMATYCZNY COP-19
11–22.11.2013, Warszawa
Konferencja w sprawie zmian klimatu z udziałem przedstawicieli krajów afrykańskich
Organizator: ONZ I www. cop19.gov.pl
I
POLANDAFRICA
26–27.11.2013, Łódź
Polsko-Afrykański Kongres Współpracy
Organizator: Regionalna Izba Gospodarcza w Łodzi I www.polandafrica.pl
Poland
A Strong Partner
in Europe
Polska – silny partner
w Europie
Today’s
Poland
offers many
interesting business
opportunities.
◙
After twenty years of economic transformations and nine years as an EU Member State,
Poland has become a strong EU market that
has done well in a period of global crisis. Poland enjoys a stable economy – the sixth largest
in Europe – and significant influence over decision-making in the European Union. South
African firms could find in Poland not only a
strong business partner, but also a reliable ally.
/Współczesna
Polska oferuje
wiele atrakcyjnych
możliwości
biznesowych.
photo / FOT.: JUPITER IMAGEs
• What is Poland’s place in Europe today?
• How does Poland see its future
development?
• In what areas are opportunities emerging
for economic cooperation between South
Africa and Poland?
• Why did Poland lanuch Go Africa
programme?
10
2013
◙ Po 20 latach transformacji gospodarczej
i dziewięciu latach członkostwa w UE Polska stała się silnym rynkiem UE. Dobrze
radzi sobie w czasach globalnego kryzysu,
jest stabilną, szóstą pod względem wielkości
gospodarką w Europie, ma też spory wpływ
na decyzje w Unii Europejskiej. Kraje Afryki
mogą znaleźć w Polsce nie tylko silnego partnera biznesowego, lecz także wiarygodnego
sprzymierzeńca.
• Jakie jest dziś miejsce Polski w Europie?
• Jak Polska myśli o swoim rozwoju?
• Gdzie pojawiają się szanse
współpracy gospodarczej
krajów Afryki z Polską?
• Dlaczego Polska uruchomiła
program Go Africa?
2013
11
T he so u rces of P oland ’ s economic strengths
Poland and South Africa
High Time to Unlock
New Potential
1. After more than two decades of political and
economic transformations, Poland has become an active
member of the European Union and the word’s 20th largest
economy, a large and stable market that is growing steadily.
2. The European Union remains the most important
reference point for Poles, even as they build relations
with other key players from various parts of the world.
At the same time, Polish firms are increasingly often
seeking business opportunities in foreign markets
– including non-European ones. The Polish market also
provides opportunities for investment, mergers and takeovers.
authors: Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej (THINKTANK)
3. There are many possibilities for closer economic
cooperation between South African and Polish firms,
Poland is Central Europe’s largest economy, an important player
in the European Union and an attractive economic partner.
brining business advantages to both sides.
The South African business sector should take a closer look at the potential
of the Polish market and at the opportunities for cooperation with Polish firms.
In 2012, the Polish economy
fared much better than those of most other
large EU member states. The effects of the
protracted financial crisis were felt the most
by the EU’s older, western members. The
continent’s overall economic growth in 2012
was negative – average GDP in the EU fell by
0.3 per cent: the situation in Greece proved
to be the most dire, but Germany suffered as
well (a mere 0.7 per cent of growth), as did
France (no economic growth). Poland’s GDP
growth rate of 2 per cent for 2012 is a very
good result in the circumstances.
The previous year, Poland’s GDP had
risen by 4.3 per cent and grew continuously since the global financial crisis began
– an exceptional instance in crisis-ridden
Europe. From 2008 to 2011, the cumulative growth of Poland’s GDP was 15.8 per
cent – the highest on the entire continent.
Poland’s export figures for 2012 – about
12
2013
15.8
%
the
cumulative
growth of
Poland’s GDP
from 2008
to 2011
– the highest
on the
European
continent.
150 billion EUR – are impressive as well.
This in turn is due above all to the excellent
productivity shown by highly-skilled workers and to the very good quality of Polish
products in relation to their price.
These impressive objective achievements did not occur as a result of chance.
The sources of Poland’s increasing economic strength are, first and foremost, a consistent approach to economic change and the
country's integration with the European
Union, but also the accompanying explosion of domestic entrepreneurship following years of socialist restrictions. Sustained
and highly effective political, economic
and social transformations have been under way in Poland for over 20 years. The
economy has become flexible and free, and
businesses are quickly adapting to changing conditions. This, in conjunction with
a relatively low level of public and corporate
debt, the inflow of foreign investments, the innovativeness of
Polish firms, and relatively low costs of labour and running
a business compared with other EU countries, creates an effective model for growth in the European context.
F rom former European
power to rebirth
This rapid development came with the disintegration of
the Soviet Union, in whose sphere of influence Poland had
been since 1945. Poland is easy to find on the European map
– it lies at the geographical centre of the continent, at the
intersection of major European East-West and North-South
routes. It is a strategic location which is used skilfully – Poland has for centuries played the role of a mediator and connector between Eastern and Western civilisational trends,
many of which it adopted for its own use.
Poland’s history spans a period of over a thousand years.
The Polish state dates back to the 10th century – quite far
back by European standards. From the late 16th to the late
18th centuries, Poland and Lithuania were joined, forming the Rzeczpospolita (Commonwealth), geographically
the largest country in Europe, a multinational state tolerant of religious diversity, a well-managed organism based
on a unique political system – a gentry democracy with an
elected king. Indeed, it was Rzeczpospolita that acted as the
'bulwark' of Europe for centuries and many a time managed
to repel Russian and Turkish attacks, among other. It also
served as the 'granary of Europe'. By the 18th century, the
Polish-Lithuanian multinational state had begun to decline
due to, among other things, the weakening of royal authority,
a failure to properly assess external threats and the lack of
a modern, standing army. Its neighbours, which had during this time become powerful autocracies, took advantage
of this. In the late 18th century, Russia, Prussia and Austria
divided up the lands of the Rzeczpospolita among themselves,
and Poland disappeared altogether from the map of Europe
for 123 years. Freedom only came with the end of the Great
War of 1914-18.
After a short twenty years of independence, Poland was
invaded by Nazi Germany. This invasion – which met with stiff
resistance – marked the beginning of World War II. When the
war ended in 1945, Poland and the other Central and Eastern
2013
13
European countries found themselves within the Soviet sphere
of influence – behind what Winston Churchill called the Iron
Curtain – and were cut off from the rapidly developing West.
An inefficient, centrally planned economy and limited sovereignty prevented Poland from fully using its potential for
development after the war. The country was formally independent, however, and enjoyed a degree of self-determination that
allowed it to escape the nightmare of Soviet collectivisation and
many other communist economic experiments.
During this time, Western Europe quickly recovered from
the war’s destruction, and began to integrate economically.
Successive communities were created beginning in the 1950s,
leading to the emergence of the concept of the European
Union. The integration processes in the West progressed in
parallel with the deteriorating political and economic situation in Eastern Europe.
As the Soviet Bloc started to fall apart in the late 1980s,
the leaders of the Polish opposition, centred around the
Solidarność trade union created in 1980 and led by Lech
Wałęsa, reached an agreement with the authorities during
the Round Table talks. This historical agreement – notable
for the peaceful manner in which it was achieved – opened
the way to political and economic transformations and precipitated change in the rest of Central Europe.
In June 1989, free elections were held in Poland for
the first time since World War II. Prime Minister Tadeusz
14
2013
Mazowiecki’s government, formed in September, prepared
and put into effect a radical plan of reforms and laid the
ground for a free market and the foundations of a new economic system. These measures – ‘shock therapy’, as it was
called – quickly brought the desired results, although these
didn’t come without unwelcome side effects.
Most importantly, however, the Balcerowicz Plan created
the conditions for unhampered commercial activity and
enabled entrepreneurship to grow, both on a small and medium scale. Those changes became the driving force behind
the Polish economy. In 1990 and 1991, 600,000 businesses
were set up in Poland. Today, there are almost 1.8 million
and nearly all are privately owned. Poles relied on their own
resourcefulness and took matters into their own hands with
enthusiasm. The new businesses began to operate in difficult
conditions, they had to compete with considerably more experienced Western European firms, and they learned to do so
rapidly. New entrepreneurs had to show boldness and initiative, seek capital and know-how that was hard to find at that
time, and learn the best practices in Europe and around the
world, including modern management standards.
AIM– EU membership
From the very beginning of the transformations, the gradually unifying Western Europe was the Polish government’s
most important point of reference and membership of the
European Union – emerging at that time
– its main objective. This was stipulated in
the 1991 Europe Agreement which established an association between the European
Communities and Poland. At the beginning
of the 1990s, the European Economic Community had the Schengen Area, it was finalising the construction of a unified market
and working on the project for a common
currency.
Poland’s aspirations to join the West
were helped by the radical transformation
of its political system (the introduction of
political pluralism, among other things)
and rapid economic growth. The banking
and financial sector grew very quickly. The
Warsaw Stock Exchange was inaugurated
in 1992, marking the beginnings of a capital market. Today it is the largest stock exchange in Central Europe, larger than the
one in Vienna, both in terms of turnover
and the number of listed companies and debuts. It also happens that the number of new
company debuts exceeds that at the popular
London Stock Exchange. The privatisation
of state enterprises has become a source of
revenue for the state, but it has also made
it possible to attract foreign investors, thus
helping to introduce higher standards in
most sectors of the economy.
More than 160 billion EUR in investments has flowed into Poland since the
beginning of the transformations, mainly
from European countries. Foreign investors have appeared in almost every sector,
creating conditions for greater competitiveness and higher quality of the products
and services offered. Initially, firms focused
on gaining a share of the sizeable domestic
market but, over time, investors who had invested in Poland started to expand into other European countries, and innovative products and services also appeared (automotive
assembly lines, manufacturing of electronic
goods, and products whose technology and
design were highly advanced, and which
held greater added value for customers).
More
than
160 billion
EUR in
investments
has flowed
into Poland
since 1989,
and foreign
investors
have
appeared in
almost every
sector.
Presently, foreign investors invest in, among
other things, international services, including financial services, call centres, shared
service centres and technological centres;
electronics; and the automotive, biotechnological, R&D and aviation industries.
There is increased investment in the
offshoring industry as well as in the R&D
industry, particularly in areas such as accountancy, finance, logistics, software development, engineering and automation
systems, pharmaceuticals and software. Due
to a combination of its strengths, Poland has
become an offshoring centre for European
businesses wishing to reduce costs while retaining quality of services (outsourcing business functions and shared service centres).
According to the UNCTAD World Investment Report 2011, Poland is currently the
sixth most attractive offshoring location in
the world. More than 300 firms have chosen
Poland to locate this kind of centres here.
Cracow enjoys the position of world’s best
place to establish outsourcing centres for
BPO projects. This branch of industry currently employs approximately 50,000 people, and this figure is to increase by a further
20,000 over the next two years.
At the same time, Poland’s five-year-long
EU membership negotiations (1999–2004)
entailed the necessity to harmonise Polish
law with EU law (acquis communautaire)
and to carry out administrative and institutional reforms. This was a decisive factor for
change both in the public and private sectors. At the public level, it brought about the
modernisation of the state administration
and transparency in the rules according to
which it functions. In the economy, it created
conditions for operation as part of a single
European market. It also prepared businesses
for tough market competition, forcing them
to become innovative and professional in
their operations. A large group of firms
emerged prior to EU accession: such as the
powerful exporters Selena, Atlas, Mokate,
Comarch, Asseco, Nowy Styl, Maspex and
2013
15
LPP. Their high quality products and services
now started to appear not only in Poland, but
also on foreign markets, and they held their
own in the global community. The development of enterprises was also helped along by
a technological bonus of sorts: as many firms
and institutions on the Polish market had
been created from scratch, they immediately
reached for the latest technological solutions.
With Poland’s accession to the EU in 2004,
Polish firms gained access to the Internal
Market and its unrestricted flow of goods,
services, people and capital. While this has
increased the potential and opportunities for
Polish enterprises, it has also exposed them
to greater competition from more powerful
Western European firms. EU funds have
also become a powerful source of growth
for the economy. In 2007-2013, Poland was
the greatest recipient of such funds (almost
68 billion EUR under the Cohesion Policy
and approximately 20 billion EUR under the
Common Agricultural Policy). One of the
major reasons why Poland’s growth rate has
repeatedly reached several percentage points
over the past decade is the EU’s co-financing
of various developmental projects, especially
in infrastructure and innovation.
In political terms, EU membership initiated the process of building Poland’s role
within EU institutions and as a participant
in European policy-making. This entailed
a gradual strengthening of Poland’s position as a major European player and the
inclusion on the EU agenda of political
initiatives that are important to Poland,
such as the Eastern Partnership, which is
directed at Armenia, Azerbaijan, Belarus,
Georgia, Moldova and Ukraine. Poland has
consistently been a proponent of the Old
Continent’s further and deeper integration,
of forging ties with eastern and southern
neighbourhood countries and of open and
active European participation in shaping the
new international order.
16
2013
A development strategy
for the future
Poland
is the
European
Union’s
6th and
the wolrd's
20th largest
economy.
For the second time, the European
Growth and Jobs Monitor (2009) placed
Poland as second, after Finland, in the ranking of countries developing in keeping with
the Lisbon strategy principles, which define
European development goals until 2020.
This reflects not only the pace of Poland’s
development, but also its innovativeness.
This success is built upon four solid bases:
high productivity in relation to labour costs
(this indicator is almost twice as high as in
Western European countries), young and
skilled workers (well educated and yearning for success), financial stability and the
country’s strong position within the EU.
The World Bank has described Poland
as a high-income economy. With a population in excess of 38 million (7.6 per cent
of the EU population), and a GDP per
capita of 18,800 USD (PPP) it is the European Union’s 6th and the world's 20th
largest economy. According to numerous
rankings, Poland remains one of the most
attractive foreign direct investment markets in Europe. The incentives provided by
Poland’s regions and its 14 industrial zones
and technological parks are yet another advantage. The average cost of labour remains
relatively low compared to Western Europe,
but higher than in other Central European
countries. In conjunction with work quality,
it is an attractive combination for investors,
however.
The stable and strong position of Polish
firms which are leaders in their respective
market segments also creates potential for
mergers and acquisitions. After two decades of growth, Polish firms themselves
are also seeking new areas of expansion
and capital ties. One of the factors speeding up this process is growing exports. In
2009, Poland’s ratio of exports to GDP
reached a level not far behind Germany’s
2013
17
(44.5 per cent), the country that was not long ago the largest global exporter. This is a long-term trend that has been
accelerating for a number of years. Over the last decade, the
value of Polish exports of products and services has increased
three and a half times – from 201 to 677 billion PLN. The
type of products and services being exported is also changing – from cheap to high-quality goods, services and commodities of added value. Poland’s share in global exports is
rising while that of old European countries is dropping (over
the last five years, Greece’s share in global exports has fallen
by 20 per cent, that of Italy and France by 19 per cent, and
Germany’s by 8.3 per cent). The increasing importance of
exports is encouraging Polish businesses to seek closer alliances on established and developing markets.
P oland – Africa.
A POTENTIAL NEW OPENING
Poland has changed completely in the last two decades.
It has conducted successful political and social transformations and created solid foundations for further sustainable
growth. During that time, Poland concentrated on internal
reorganisation, on adapting to Western standards and on
accession to the European Union. Today, after nine years of
EU membership and a highly praised 6-month presidency
of the EU Council, Poland has a broader vision and wants to
play a more active role on the global stage. The world order
18
2013
is changing, and the old order is gradually being replaced by
multilateral network arrangements of political and economic
groups. This helps to form broader, multivector international
relations, also through the EU and its members. The Polish Foreign Policy Priorities 2012-2016 (Priorytety polskiej
polityki zagranicznej 2012-2016) drawn up by the Polish
Ministry of Foreign Affairs, stress multi-polarity, among
other things. Poland’s foreign policy will also be increasingly
concerned with achieving the country’s modernisation goals.
One of its priorities is to promote the growth of trade and
investments with African countries and a greater commitment to developmental aid.
For the moment, Poland’s commercial relations with African countries are not very extensive. Poland’s trade with
Africa in 2011 was worth 2.5 billion EUR – merely 0.97 per
cent of Polish exports and 0.79 per cent of imports. Countries with the highest share of this turnover are South Africa
(exports: 529 million USD, imports: 413 million USD), and
northern African states: Morocco (199 and 232 million USD,
respectively), Algeria (353.6 and 49.8 million USD, respectively), Egypt (195.9 and 102.5 million USD, respectively) and
Tunisia (67.2 and 150.8 million USD, respectively). Turnover with countries of Sub-Saharan Africa, such as Nigeria,
Ghana, Kenya, Tanzania and Mozambique is much smaller.
Poland’s somewhat less intensive economic ties and
investments in Africa are due to the fact that, for Poland,
Africa remains a remote continent – geographically but especially mentally For
example, most of Poland’s economic and
political leaders do not have the African
sub-Saharan countries on their ‘mental
map’ because, among other reasons, Poland has never had colonies, never traded
on a global scale, and Poles were not free
to travel following World War II, due to
restrictions introduced by the Communist
regime. Poles have always been curious
about the world, however, – one of the 20th
century’s most distinguished authors of
documentaries about Africa, reporter and
writer Ryszard Kapuściński, was Polish. His
books – The Emperor (about Ethiopia) and
The Shadow of the Sun (about Africa in the
late 20th century) brought Africa closer not
only to Poles, but to the entire world.
During the Polish economic boom of
the last two decades, business activity has
been mainly directed at markets in Europe,
Russia and the US, but some firms ventured
further. Among Polish firms now clearly established on the African market, it is worthwhile to mention Kulczyk Investments (KI),
owned by the richest Pole, Jan Kulczyk. KI
is conducting 25 oil, gas, iron ore and hard
coal exploration and extraction operations
in 12 countries. In 18 of these, KI is a licensed operator. These investments could
form, among other things, opportunities
for other investments by Polish firms in the
processing of oil derivatives. South Africa’s
SABMiller, in turn, is one of the largest
foreign investors in Poland, with several
hundred million euro invested in Polish
breweries, including a controlling share in
Kompania Piwowarska. Holding 38 per cent
of the Polish beer market, SABMiller is one
of the most successful foreign investments
in Poland.
Development aid schemes conducted by
the Polish government also help to discover
contemporary Africa. The African continent is the second destination for Polish developmental aid, after Eastern Partnership
Go
Africa
is part of a wider
scheme to
promote the
growth of Polish
entrepreneurship
and Polish firms’
presence in
foreign markets.
countries (Eastern Europe). Countries to
which those initiatives are directed include
Burundi, Ethiopia, Kenya, Rwanda, Somalia,
South Sudan, Tanzania and Uganda. Direct
aid schemes are also conducted by NGOs
– Polska Akcja Humanitarna in Sudan, for
example.
One of the strategic programmes
launched this year by the Polish Ministry of
Economy is Go Africa, an initiative aiming to
help spread information about the potential
for investment and trade on the African continent. The programme’s website encourages
Polish firms to invest in Africa’s sub-Saharan
countries, among others. Go Africa is part
of a wider scheme to promote the growth of
Polish entrepreneurship and Polish firms’
presence in foreign markets. The scheme
provides for, among other things, financial
aid and the promotion of exported services
and products. This means that in the coming years Polish firms will receive additional
tools to help them make contacts and invest
in African countries. Together with the numerous planned economic missions, especially in Nigeria, South Africa, Kenya and
Tanzania, this will create good opportunities
for Poles and Africans to get to know one
another and establish closer ties. Analyses
show that the best prospects for Polish firms
planning to invest in Africa are to be found
in the following sectors: food, pharmaceuticals, hotels, and mining and fisheries. These
sectors hold the greatest potential for investment and partnerships.
P oland and South Africa
– Potential to be Unlocked
It hasn’t been very long since South Africa
and Poland established diplomatic relations,
but South Africa is Poland’s largest economic
partner in Africa. The first contacts between
the two countries were semi-official and
were established in 1988. The Protocol on
Establishing Diplomatic Relations between
the Republic of Poland and South Africa at
the embassy level was signed in Pretoria in
2013
19
December 1991. The first economic consultations between Poland and South Africa took place in Johannesburg in 2005 at
the ministerial level (the Polish Ministry of
Economy and the South African Department of Trade and Industry.
At the historical level, the two countries
share, among other things, the experience
of a peaceful political transformation. Lech
Wałęsa in Poland and Nelson Mandela in
South Africa are political leaders who, differences in time and place notwithstanding,
have become symbols of a miracle – the
transition from oppression to liberty without
mass bloodletting, without revenge and settling accounts in a vigilante manner. In the
space of a few years, both Poland and South
Africa went through fundamental changes
without which it would be impossible to understand the stage at which the two countries
are today. In the case of Poland, this were
the 1989 political transformations, which
sowed the the seeds for the fall of the Berlin Wall, the flowering of liberty throughout
East-Central Europe and breaking the ties
of dependence with the USSR. A few years
later, at the southern extremity of the African
continent, the black citizens of South Africa,
who had for years lived under the system of
Apartheid, also won their freedom. In both
cases, power was successfully transferred at
the critical moment without bloodshed.
S outh Africa’s strong
economic foundations
Both countries are also the beneficiaries of successful economic transformations.
For Poland, it meant the possibility of joining
the group of strong European countries. For
South Africa it opened the door to the group
of the world’s 20 largest economies and to the
prestigious BRICS group – the most promising developing economies. Often referred
to as 'the Germany of Africa,' South Africa
produces almost a quarter of Africa’s GDP
measured in PPP terms. In comparison with
the region’s other countries, it also stands out
20
2013
The
South
African stock
exchange
is the world’s
18th largest
in terms
of market
capitalisation.
for its developed sector of financial and legal services, a mature capital market, a wide
industrial base and advanced stage of development of certain sectors of the economy.
The mining industry (diamonds – 10
per cent of the world’s production, and
gold – 50 per cent, among other minerals)
holds a key position in the South African
economy. South Africa is also the world’s
largest producer of chrome, manganese,
and platinum, as well as one of the world’s
leading exporters of coal. Presently, almost 70 per cent of South Africa’s GDP
is produced in the country’s unusually
well-developed services (mainly financial)
sector, according to the Global Competitiveness Report for 2013-2014. South Africa
is a leader in terms of the quality of its legal
environment, including the protection of
intellectual property and other property
rights, and the resolution of trade disputes.
The effectiveness of its financial sector has
earned South Africa first place in the world
for ease of obtaining credit according to the
Doing Business report. The South African
stock exchange is today the world’s 15th
largest in terms of market capitalisation.
Another advantage is the country’s developed production base, dominated by foodprocessing, the automotive, chemicals, ICT,
metallurgical and textile industries.
Government strategies assume a transformation of the economy into one based
on knowledge, especially in the production
of pharmaceuticals, artificial satellites and
environmentally-friendly energy technologies. South Africa can already take pride in
its advanced telecommunications sector.
It invests more than any other African
country in, for example, the development
of modern Internet infrastructure. South
African firms also have access to advanced
technologies for the processing of mineral
resources (gold, platinum, and also carbon
steel or aluminum) as well as in the production of mining equipment, where it owns
many valuable patents.
Polish consumers associate South Africa mainly with its
wines, less so with its capital investments, such as the 75 per
cent stake the South African Breweries Miller have in Tyskie
Breweries, the same firm’s 27.5 per cent stake in Lech Breweries, the consortium Fra-Mundi or the firm Naspers, which
has taken over Gadu-Gadu, an online chat site, and Allegro.
pl, Poland’s most popular online auction portal. Other significant South African investors include Steinhoff (production) and DJ Group (distribution) from the furniture sector,
or Pepcor, which deals with retail sale of consumer products.
Growing bilateral trade
and investments
South Africa’s strategic location – at the southernmost
edge of the African continent, where shipping routes crossing the Atlantic and Indian oceans meet – has a global and
regional dimension and makes the country the gateway to
Sub-Saharan Africa. Its relatively well developed port, airport, road and rail infrastructure allow South Africa to play
the role of a transportation hub in the region. Representations of international firms choose Johannesburg as their
bridge to the fifteen markets that make up the Southern African Development Community, (SADC) and to all of SubSaharan Africa. This is also a good location for Polish firms
which, encouraged by the Go Africa programme, think of
making capital investments and developing export to such
countries. Poland in turn, given its large market and key location in Central Europe, can play the role of such a gateway
to the whole Central and Eastern Europe for South African
firms. The potential of the merger and takeover market in
Poland is also considerable. Companies established after
1989 are today seeking neutral capital and competent business partnerships to help them grow.
Following Poland’s entry into the European Union, trade
between Poland and South Africa has grown considerably
due to the free trade area agreement (Trade, Development
and Cooperation Agreement) presently responsible for 90
per cent of trade between the EU and South Africa. In 20062012, trade between the two countries grew from 870 million PLN to 2.1 billion PLN, of which exports from Poland
have grown from 430 million PLN to 1.53 billion PLN. The
structure of this trade is shaped by the supply chain of global
concerns, mainly in the automotive sector. Polish exports to
South Africa in 2012 were dominated by machines and mechanical equipment (35.5 per cent), vehicles (16.9 per cent),
and products of the chemicals industry (10.3 per cent) such
as computer parts, personal hygiene products, passenger
cars and delivery vehicles, cosmetics, and electric shavers.
From South Africa, Poland imports mainly machines, mechanical equipment and parts for them (38.8 per cent), vehicles (13.5 per cent), base metals (11.7 per cent) and plant
2013
21
products (10.4 per cent), such as automotive vehicles and
parts, unprocessed granite, grapes, aluminum and rubber.
The investments made by Polish firms on the South African market also create new opportunities. Kopex, the Polish supplier of mining machines is present there and, thanks
to its takeover of a local firm, can take part in government
tenders. In South Africa, it produces and sells electrical and
electronic apparatus equipment for the mining industry. The
construction group PBG S.A. which builds pipelines and water treatment installations in Africa has chosen South Africa
as the bridgehead from which to pursue business interests
in the region, including Mozambique. The Polish producer
of cosmetics Inglot has also opened its salons there. Polish
scientists are working with their South African counterparts,
especially in the fields of physics and chemistry. Poland is
also the third largest shareholder in the South African astronomical research project SALT.
Untapped opportunities
for Polish firms
According to the 2012 calculations of the Department of
Trade and Industry in Johannesburg, in the period ending
in 2017 trade between Poland and South Africa could increase fivefold. Factors favouring such growth in trade are:
the complementary nature of the two countries’ economies,
with a dominant role played by industry and the services
22
2013
sector (with developed coal and automotive industries), government programmes for infrastructure extension, construction and development of the domestic market. Opportunities
for rapid growth in exports can be found in the food processing industry, where Polish firms have an edge in terms
of quality for price (their offerings are on average 20-30 per
cent cheaper than similar products from Western Europe).
Thanks to the dominant market position of large commercial chains (5 of them control 80 per cent of the market) which also operate beyond Poland’s boundaries, Polish producers find it easier to reach the market. According
to estimates for 2013, this market will be worth 65 billion
USD, of which over 5.5 billion will be imported food. Polish
products are already present in the offerings of the Shoprite
chain, which has a 35 per cent share of the South African
market, and in 150 shops in 16 countries other than South
Africa. The strategy announced by its owners is aimed at
maintaining the lowest prices possible despite inflation and
augurs well for Polish producers. Growth potential for Polish
exports also exists in the automotive sector, especially on the
secondary market for vehicles and automotive parts. Producers of mining equipment and machines can also expand
their presence on the market. Opportunities for growing exports can also be found in sectors in which Polish firms have
considerable foreign trade experience, such as construction
(windows, doors, and ready houses), interior furnishings,
furniture, decorative textiles, cosmetics,
medical instruments, household appliances,
consumer electronics, yachts, motorboats
and pharmaceuticals.
Well-established financial institutions
and a highly dependable legal climate are
conducive to Polish investments in South
Africa. Government investment plans made
as part of the 2012 National Infrastructure
Plan should be an additional incentive. In
2012, President Jacob Zumba announced
that investments in infrastructure would
amount to 450 billion USD over 15 years,
of which 95 billion would be spent on the
expansion of roads, ports and railways by
2015. Despite difficulties in the execution of
this plan, Polish firms have an opportunity
to take part in projects as sub-contractors or
partial suppliers of technology. Partnerships
in the sectors of railways (the supply of machines and modernisation of rolling stock),
shipbuilding and chemicals (fertilisers)
seem particularly interesting. Poland can
also use its considerable experience in the
mining sector. Polish firms have advanced
technologies that can be used in the modernisation of existing mines or the construction of new ones. It is also worthwhile to follow the path taken by the AGH
Investments
in South
Africa’s
infrastructure
will amount
to 450 billion
USD over
15 years.
University of Science and Technology,
where South African metallurgy and titanium processing specialists are to undergo
training. Just as in the 1970s and 1980s, Polish institutions of higher learning continue
to provide a high level of education at a cost
that is competitive in comparison with institutions in Western Europe. If there is a significant barrier making the establishment of
ties between Polish and South African firms
difficult, that barrier is mostly ignorance.
Polish firms have no idea of the potential
of the South African market, of the role
that this country plays in the region, and
of the degree to which it might be the key
to expansion in the region of Sub-Saharan
Africa. Similarly, the growth of the Polish
market could go unnoticed by South African firms, who have a much wider – global
– investment and cooperation perspective.
It is not, however, a barrier that is insurmountable. Overcoming it will certainly be
helped by closer political relations between
Poland and South Africa. •
photo: JUPITER IMAGEs
THINKTANK recoMmendatIons
1. R el atIons between Pol and and AfrIc an countrIes, especIally Sub-Saharan ones, are not very well
de veloped but the y hold great potentIal, both in the areas of the economy and in developmental cooperation making
use of Polish transformation experience.
2. T he Go AfrIc a programme now beIng l aunched by Pol and encourages PolIsh fIrms to take a greater
Interest In economIc cooperatIon wIth AfrIc an countrIes. This creates a good potential for future common
undertakings between Polish and South African companies and for increasing export of high quality Polish goods and services
to South Africa, as well as a good climate for a better use of the hitherto undiscovered potential of African and European markets,
and for building more intensive economic relations between Polish and African firms.
3. S outh AfrIc an fIrms c an also make use of the possIbIlItIes offered by the PolIsh market In terms
of mergers and takeovers. Such possibilities pertain to, among other things, the acquisition of shares in key
Polish corporations and mergers and takeovers in the well developed sector of medium size firms.
2013
23
poland:
4.3
3.9
6.8%
6.8
5.1
3.6
3.9 4.3
14 000
12 000
10 000
8000
6000
4000
2000
0
Poland’s highest GDP
growth rate (in 2007)
2
1.6
1.2 1.4
growth of per capita GDP in the 1988–2011 (in USD)
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
1988 1992
1996
2000
233.
3 4.5billion USD
Breakdown of exports (in %)
fold
value of direct investment
by foreign firms since 1990
Other
Food and livestock
is how much the value of
Poland’s exports has grown
since 2002 – to 183 billion
USD today
Source: GUS, 2013
Source: NBP, 2012
2004
2008 2011
Source: World Bank
Source: GUS
9.3
Mineral fuels,
greases and
related products
3.9
4.9
Industrial
products
and goods
34.1
8.9
Chemicals
and related
products
75.8%
of Polish exports
go to the
European Union
Transport
machinery
and equipment
38.9
Source: GUS
1331
57.
1
billion USD
Source: NBP, 2012
2004
Poland joins
the European Union
514
168
1999
oland’s GDP
P
increase in 1999–2011
2011
Source: UNCTAD, 2012
In thousand USD
2007
34.2
37.8
17.5
40.3
13.6
11.1
2008
36.6
41.2
21.7
43.9
15.4
13.9
2009
32.6
37.5
18.9
40.0
12.7
11.3
800.
9
billion USD
as % of EU average (PPP)
2010
32.4
36.7
19.0
40.2
12.8
12.3
2011
34.9
39.4
20.6
43.9
13.9
13.4
2012
32.8
36.5
18.5
41.4
12.7
12.7
2006
100
109
80
115
63
52
2007
100
109
83
115
61
54
2008
100
109
81
116
64
56
2009
100
109
83
115
65
61
2010
100
108
80
119
65
63
2011
100
108
80
121
66
64
2012
100
108
79
122
66
66
Poland’s GDP (PPP) in 2012
Source: UNCTAD/Eurostat, 2012
60%
of Poles are of productive
age, the EU’s second
highest rate
people live in the EU
% of whom are Poles
7.6
THINKTANK dossier Poland • Africa
128.5%
(in billion USD)
Per capita GDP of chosen EU countries in 2006–2012
507
million
24
Gross Domestic Product
Source: PKPP Lewiatan
2006
UE-27
29.7
Euro zone
33.0
Czech Republic 14.5
Germany
35.2
Hungary
11.2
Poland
8.9
2%
Poland’s GDP growth
in 2012; it fell in Europe
as a whole by
%
Source: IMF
Czech
Republic -1.3%
Greece -6.4%
0.3
+2% Poland
+0.7% Germany
+0% France
Source: GUS, 2012
Source: Eurostat
2013
66%
inhabitants. Germany has
81.8 million, France – 65.3 million,
UK – 63.4 million and Italy
– 59.4 million inhabitants
Quick Stats  Fast Facts
2012 per capita GDP

Quick Stats
2012 per capita GDP as a percentage
of the EU average
(% of EU average)
Poland
66
Hungary
66
Czech Republic 79
Spain
95
Japan
103
UK
111
Poland’s
per capita GDP
as a percentage
of the EU average
Luxembourg
United States
Netherlands
Austria
Denmark
Germany
271
153
130
128
125
122
Source: Eurostat 2012
Source: Eurostat 2012
Poland’s Competitiveness
Country
Ranking Position
Switzerland
Singapore
Germany
USA
Poland
Turkey
Czech Republic
Italy
South Africa
Hungary
1
2
4
5
42
44
46
49
53
63
79%
Poland’s main trade partners
14.
rank takes Poland
among most
attractive globally
places to invest
in 2013-2015
25.1%
6.7%
Czech Republic
6.3%
France
5.8%
Russia
5.4%
á
á
21.1%
14.3%
Germany
Russia
9.0%
China
5.1%
Italy
4.0%
France
Source: GUS, 2012
Foreign subsidiaries and branches of Polish firms
of foreign
investments made
by Polish firms
involved building
businesses from
the ground up
Germany
United Kingdom
Source: World Investment
Report, 2013
Source: Global Competitiveness Report
2013-2014, WEF
new firms
registered
in Poland
every day (one
every 22 seconds)
value of direct investment
of Polish firms abroad
38.
5
million
Poland has

I M PORT
beginning of political
and market reforms
in Poland
6.2
5.3
Unprecedented growth of income
in the post-WWII period
Fast Facts
E X PORT
1989
GDP growth in 2000–2012 (%)

Germany
Ukraine
Other
427
1073
Total
355
3178
20 Turkey
20 Austria
41 China
Czech Republic 242
68 USA
Romania 159
150 131 78 73 71 Luxembourg
Slovakia
Netherlands
Cyprus Belarus
Russia 270
1st
Investment
Poland’s place in the ranking of the
most attractive investment locations
in Central and Eastern Europe.
Voting global firm managers rated
Poland as high as Germany
Source: 2013 European Attractiveness Survey, Ernst and Young
Source: GUS, 2011
Source: PAIiIZ
Internet
93%
of Poland’s firms
have access
to the Internet
Source: Społeczeństwo
informacyjne w Polsce, GUS, 2012
Networking
percentage of the Polish population
with access to the Internet in 2004–2012
8
16
22
30
38
51
57 61
67
Which region is the most attractive investment
destination? (in %)
China
Western Europe
North America
Central nad Eastern Europe
Brazil
26
Russia
20
India
19
43
37
29
28
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Source: Eurostat
Source: 2013 European Attractiveness Survey, Ernst and Young
2013
THINKTANK dossier Polska • Afr yka
25
Boom
w tęczowymkraju
A Boom in Rainbow
Nation
RPA
jest dojrzałym
rynkiem
i gospodarczym
liderem Afryki.
photo / FOT.: JUPITER IMAGEs
/South Africa
is a mature market
and an economic
lider in Africa.
26
2013
◙
Po dekadzie od pokojowego obalenia
systemu apartheidu RPA jest regionalnym
liderem, a jako członek G20 współdecyduje o kwestiach globalnych. Wytwarza
około 25 proc. PKB całej Afryki. Polskim
firmom planującym ekspansję na ten rynek sprzyja jego konsolidacja, rosnące
potrzeby konsumpcyjne oraz planowane
inwestycje w wielu sferach. Skuteczne
działanie na rynku RPA wymaga jednak
znacznych nakładów.
◙ A decade after the peaceful overthrown
of the Apartheid system, South Africa became a regional leader, and as a member of
the G20 has a say in global affairs. It produces a quarter of Africa’s entire GDP. The
advantages for Polish firms entering this
market include: market’s consolidation,
growing consumer demand and planned
investments in many fields. However, the
South African market requires also considerable outlays.
• Jak RPA postrzega swoje miejsce
w świecie i aspiracje rozwojowe?
• Filary wzrostu
południowoafrykańskiej gospodarki
• Szanse dla polskich towarów
i usług na rynku RPA
• Skuteczna strategia ekspansji w RPA:
wyzwania i bariery
• How does South Africa see its place in the
world and what are its growth ambitions?
• The pillars of economic growth
in South Africa
• Opportunities for Polish goods
and services on the South African market
• An effective expansion strategy
in South Africa: challenges and barriers.
2013
27
R o z wini ę t y r y nek i brama do A fr y ki
Choć RPA wciąż boryka się z problemami
odziedziczonymi po apartheidzie, bez wątpienia
jest gospodarczym i politycznym liderem kontynentu.
Republika
Południowej Afryki
Praktycznie wszystkie towary produkowane
przez polskie firmy odpowiadają zapotrzebowaniu
rynku południowoafrykańskiego. Stosunek ceny
do jakości stanowi zaś ich główną przewagę
konkurencyjną.
jak daleko – jak blisko
autorzy: Andrzej Turkowski, Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej (THINKTANK)
Polskę i RPA dzielą tysiące kilometrów oraz odrębne warunki
geopolityczne i gospodarcze. Łączą natomiast świeże doświadczenia
transformacyjne, „twórcze napięcie” i chęć wprowadzania rozwojowych
zmian. Merrill Lynch wskazuje RPA jako jeden z trzech rynków,
które w najbliższej dekadzie osiągną największy wzrost gospodarczy.
Szukająca nowych partnerów i rynków zbytu Polska może na tym skorzystać.
W życiu państw
i społeczeństw ważną rolę odgrywają symbole. Nelson Mandela i Lech Wałęsa to nie
tylko liderzy zmian w RPA i Polsce, ale także
laureaci Pokojowej Nagrody Nobla i bohaterowie, o których młodzież XXI w. uczy się
na całym świecie. Choć działali na różnych
kontynentach i w odmiennych warunkach
politycznych, wyznawali te same wartości.
Polacy wspierali lidera związku zawodowego
„Solidarność”, gdy czarni obywatele RPA pod
przywództwem szefa Kongresu Afrykańskiego walczyli z rasizmem białej mniejszości
w swoim kraju. Obie organizacje wygrały,
bo walczyły o słuszną ideę, miały za sobą
większość społeczną i poparcie społeczności
międzynarodowej. Liderzy przemian, którzy
28
2013
Tak jak
w Polsce,
przeszłość
wciąż
ma wielki
wpływ
na
teraźniejszość
RPA.
potem zostali prezydentami swoich państw,
nigdy się nie spotkali. Ale z ich doświadczenia mogą czerpać następne pokolenia.
W ciągu ostatnich trzech dekad Republika Południowej Afryki i Polska przeszły
pokojowe rewolucje, a potem radykalną
transformację ustrojową i gospodarczą.
Odbyło się to bez rozlewu krwi, co szczególnie warto podkreślić w kontekście
turbulencji obecnie dotykających kraje
arabskiej wiosny. Dziś oba kraje utrzymują wzrost gospodarczy mimo światowego
kryzysu i poszukują nowych bodźców
rozwoju na następne dekady. Mogą być dla
siebie partnerami gospodarczymi i politycznymi, czerpiącymi także ze wspólnych
doświadczeń transformacyjnych.
OD apartheidu
DO DEMOKRACJI
Podobnie jak w Polsce, przeszłość wciąż ma wielki
wpływ na teraźniejszość RPA i mapy mentalne jej obywateli.
Przez prawie pół XX stulecia głównym czynnikiem determinującym wewnętrzną i zewnętrzną politykę rządu był
rasistowski system apartheidu. Jego celem było utrzymanie podziału społeczeństwa na podporządkowaną czarną
większość i dominujących w życiu politycznym oraz gospodarczym państwa potomków holenderskich kolonizatorów.
Zbudowany przez białą mniejszość i strzeżony przez aparat
państwowy system opierał się na ponad stu ustawach i regulował każdy element życia mieszkańców, czyniąc z RPA
państwo de facto totalitarne.
Wraz z narastaniem tendencji dekolonizacyjnych w Afryce Republika Południowej Afryki popadała w coraz większą
izolację zarówno ze względu na apartheid, jak i rosnący polityczny dystans do nowo tworzonych państw afrykańskich.
Zimnowojenna rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych,
silnie odczuwalna na kontynencie afrykańskim, pomagała
kolejnym koloniom zachodnich mocarstw ogłaszać niepodległość, ale w RPA przedłużała życie reżimu. Południowa
Afryka stanowiła przyczółek Zachodu na kontynencie zdominowanym przez wpływy ZSRR, a interesy ekonomiczne
Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii łagodziły presję
społeczności międzynarodowej na rasistowski rząd.
Światowa recesja lat 80. i międzynarodowe sankcje wpłynęły na wzrost skali i liczby protestów dyskryminowanej
ludności RPA, co przyniosło trwającą przez dekadę stagnację gospodarczą. Upadek bloku wschodniego i koniec
zimnej wojny zwiększyły z kolei presję rządów zachodnich
na zmiany polityczne w Afryce Południowej. Przełomowym
momentem było dojście w 1989 r. do władzy nastawionego
reformatorsko prezydenta Frederika Willema de Klerka,
który wkrótce po objęciu urzędu uwolnił więźniów politycznych, w tym Nelsona Mandelę. Ukoronowaniem negocjowanej rewolucji były wybory w 1994 r., w których zwyciężył
kierowany przez Mandelę Afrykański Kongres Narodowy.
Podobnie jak w Polsce, po początkowej euforii nowy południowoafrykański rząd zetknął się z problemami odziedziczonymi po poprzednim systemie. Nowi liderzy musieli
zreformować system ekonomiczny stanowiący podstawę
apartheidu – zamkniętą gospodarkę opartą na wyzysku słabo
wyedukowanej czarnoskórej ludności i utrzymywaniu głębokich nierówności społecznych między czarnymi i białymi.
Siła moralna związana z pokojowym obaleniem apartheidu oraz siła ekonomiczna, wzmacniana przez wprowadzane reformy, pozwoliły RPA stać się liderem na kontynencie
afrykańskim. Zaledwie po dekadzie od przemian kraj ten
wszedł do grona 20 największych gospodarek świata oraz do
prestiżowej grupy najbardziej perspektywicznych gospodarek (BRIC) obejmującej najpotężniejsze wschodzące rynki:
Brazylię, Rosję, Indie i Chiny. Wobec znacząco mniejszego
rozmiaru gospodarki i liczby ludności w porównaniu z „wielką czwórką” głównym argumentem przemawiającym za włączeniem RPA do BRIC była właśnie jego rola w Afryce. Jako
największa gospodarka kontynentu, członek G20 i niestały
członek w Radzie Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych
(w latach 2011-2012) RPA pozostaje jedynym krajem mogącym prezentować afrykański punkt widzenia na globalnym
2013
29
forum, pomimo całego zróżnicowania tego kontynentu. Dodatkowym potwierdzeniem rosnącej roli RPA w świecie oraz
w samej Afryce było zorganizowanie tam mistrzostw świata
w piłce nożnej w 2010 r.
Dziedzictwo przeszłości
i tęczowa przyszłość
Choć RPA jest dziś gospodarczą potęgą, wciąż boryka
się z dziedzictwem apartheidu, co prowadzi do niepokojów
społecznych. Mimo relatywnie dużych nakładów socjalnych problemem RPA są potężne nierówności społeczne
(55 tys. farmerów jest w posiadaniu 85 proc. ziemi uprawnej) oraz bezrobocie na poziomie ok. 25 proc. W połączeniu z utrzymującym się deficytem wykwalifikowanej siły
roboczej i niskim ogólnym poziomem edukacji tworzy to
poważne strukturalne bariery rozwoju.
Na ich przezwyciężeniu skupia się Narodowy Plan Rozwoju 2030 (2030 National Development Plan). Jego strategiczne cele to podwojenie PKB do 2030 r., eliminacja ubóstwa oraz zmniejszenie nierówności społecznych. Realizacja
tych celów ma być możliwa m.in. poprzez inwestycje w poprawę infrastruktury, wsparcie dla sektora wydobywczego
i rolniczego, dywersyfikację eksportu oraz redukcję kosztów
prowadzenia działalności biznesowej.
Mimo powyższych problemów RPA ma także wiele atutów, które pozwalają je pokonać. Jest m.in. jednym
z 11 państw afrykańskich uznanych przez Freedom House za
30
2013
zapewniające największy poziom swobód demokratycznych.
W rankingu zarządzania w Afryce sporządzanym przez Mo
Ibrahim Foundation zajmuje wysoką, piątą pozycję nie tylko
pod względem wskaźników biznesowych, ale także w podkategorii mierzącej przestrzeganie praw człowieka i partycypację obywatelską (trzecie miejsce). To dobrze wróży dla
wykorzystania potencjału tego kraju wciąż tkwiącego w jego
etnicznej i wielokulturowej różnorodności, dzięki której zyskał miano Tęczowego Społeczeństwa (Rainbow Nation).
Wschodzące
mocarstwo regionalne
W polityce zagranicznej RPA wciąż są obecne tradycyjne
dylematy relacji z innymi państwami, zwłaszcza z sąsiadami
oraz krajami Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (The Commonwealth), do której to państwo należy. Jednocześnie radykalne zmiany w międzynarodowym układzie sił i zależności
wymuszają wypracowywanie nowych strategii. Wciąż silne
jest dziedzictwo pokojowej walki z apartheidem i przekonań
Nelsona Mandeli, że „kwestie praw człowieka zajmują centralne miejsce w stosunkach międzynarodowych”, ale jednocześnie doświadczenia kolejnych rządów, w tym z okresu prezydentury Mandeli, pokazały, że ideały demokracji w Afryce
są często naruszane i wymagają politycznego pragmatyzmu.
Jak trudne są to dylematy, pokazał rok 2009, kiedy chęć
utrzymania wpływów w sąsiednim państwie skłoniła nowego prezydenta Jacoba Zumę do zaproszenia na swoją
inaugurację ściganego przez Międzynarodowy Trybunał Karny prezydenta Sudanu
Omara al-Baszira, któremu jednocześnie
nieoficjalnie dano do zrozumienia, że przyjęcie tego zaproszenia może skutkować
aresztowaniem i wydaniem go Trybunałowi. Tego rodzaju pragmatyzm, choć wywołuje kontrowersje, wydaje się niezbędny do
realizacji priorytetowego celu polityki zagranicznej RPA, jakim jest wspieranie rozwiązywania kryzysów, zacieśniania integracji na poziomie regionalnym (w ramach
Wspólnoty Rozwoju Afryki Południowej)
i całego kontynentu (Unii Afrykańskiej),
jak również rozwijanie wewnątrzafrykańskiego handlu, w tym poprzez wcielenie
w życie priorytetowego programu rozbudowy infrastruktury północ – południe.
Z kolei pozycja jednej z największych
gospodarek wschodzących i członka
BRICS ustawia RPA w roli kontestatora
powojennego porządku międzynarodowego. Mimo że światowa dominacja Stanów Zjednoczonych oraz ich sojuszników
nie jest podważana tak silnie jak w Rosji
czy Chinach, władze w Pretorii nie wahały się krytykować przebiegu interwencji
NATO w Libii czy odmawiać wsparcia
rezolucji potępiającej prezydenta Syrii Baszara al-Asada. Jednocześnie RPA stara
się uzyskać statut stałego członka Rady
Bezpieczeństwa ONZ i odgrywa istotną
rolę mediatora w regionalnych konfliktach, m.in. wysyłając w rejony zapalne
siły pokojowe. Jak deklarują południowoafrykańscy dyplomaci, w sporach państw
rozwiniętych i rozwijających się RPA dąży
do wypracowania kompromisowego stanowiska między Zachodem a wschodzącymi
mocarstwami nowej ery.
Ta gra nie jest wolna od napięć, o czym
świadczą m.in. kontrowersje wokół uniemożliwienia przyjazdu do RPA Dalajlamie. W 2011 r. miał on uczestniczyć w 80.
urodzinach weterana walki z apartheidem
i laureata Pokojowej Nagrody Nobla, biskupa Desmonda Tutu. Decyzja o odmowie
wydania wizy wywołała oskarżenia o ustępstwo rządu RPA pod presją Chin będących
największym partnerem handlowym Afryki
Południowej. Mimo różnic w odniesieniu
do praw człowieka oba państwa na poziomie globalnym starają się zwiększać wpływ
krajów rozwijających się w światowych instytucjach finansowych (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) i gospodarczych (Światowa
Organizacja Handlu).
Gospodarczy
potentat
Polityka
zagraniczna
RPA nie jest
wolna
od dylematów
i napięć.
Choć RPA wciąż boryka się z dziedzictwem apartheidu, gospodarczo jest światową potęgą, najlepiej rozwiniętym krajem
kontynentu. Nazywana „Niemcami Afryki”
wytwarza 25 proc. PKB Afryki mierzonego parytetem siły nabywczej. Na tle innych
państw regionu wyróżnia ją ponadto rozwinięty sektor usług finansowych i prawnych,
dojrzały rynek kapitałowy, rozwinięty przemysł i zaawansowany rozwój niektórych
sektorów gospodarki. Dodatkowym atutem
jest dobrze rozwinięta produkcja, w której
dominują przetwórstwo rolno-spożywcze,
przemysł samochodowy, chemiczny, ICT,
metalurgiczny oraz odzieżowy. Jednocześnie RPA ma zasoby surowców mineralnych
dorównujące czołowym „surowcowym”
krajom Afryki. Umiejętnie też wykorzystuje swe strategiczne położenie na południowym krańcu Afryki, gdzie łączą się szlaki
przecinające Oceany Atlantycki i Spokojny.
Relatywnie dobrze rozwinięta infrastruktura portowa, lotniskowa, drogowa i kolejowa
pozwala RPA odgrywać rolę regionalnego
hubu transportowego. Położone pod Johannesburgiem lotnisko jest największe na
całym kontynencie pod względem liczby
obsługiwanych pasażerów i odgrywa kluczową rolę w afrykańskim transporcie lotniczym. Przedstawicielstwa światowych firm
zazwyczaj wybierają właśnie Johannesburg
jako swój przyczółek w Afryce Subsaharyjskiej, a zwłaszcza na 15 rynkach tworzących
Wspólnotę Rozwoju Afryki Południowej.
2013
31
W budowie silnej gospodarki RPA czołową rolę odgrywał przemysł wydobywczy,
którego początki związane były z wydobywaniem diamentów i złota. Południowoafrykańskie zasoby złota szacowane są
między 30 a 50 proc. światowych pokładów, wydobycie diamentów zaś pokrywa
ok. 10 proc. światowej produkcji. RPA jest
też największym na świecie producentem
m.in. chromu, manganu oraz platyny, a także światowym liderem pod względem ilości
eksportowanego węgla.
Będący kołem zamachowym południowoafrykańskiej gospodarki przemysł motoryzacyjny odpowiada za 12 proc. eksportu
wyrobów przemysłowych. Na tamtejszym
rynku obecni są nie tylko tradycyjni potentaci: BMW, Ford, General Motors, Mercedes-Benz, Nissan, Renault, Toyota czy
Volkswagen, ale także indyjskie firmy motoryzacyjne Tata Motor oraz Mahindra &
Mahindra. Zainteresowanie otworzeniem
fabryki wyraża również Maruti Suzuki. Według rządowych planów do 2020 r. w RPA
ma być produkowanych 1,2 mln samochodów rocznie.
Także sektor chemiczny, skoncentrowany na produkcji paliw, plastiku i farmaceutyków oraz wyznaczony w rządowych
planach na główny motor wzrostu, nie ma
sobie równych na kontynencie afrykańskim.
Jego cechą charakterystyczną jest dobrze
rozwinięty upstream oraz duże potrzeby inwestycyjne w downstream (przetwórstwo,
dystrybucja i handel). Sprzyjający klimat
i żyzne gleby, przeciwsezonowość w stosunku do Europy, a także bogate łowiska
stanowią główne przewagi konkurencyjne
południowoafrykańskiego rolnictwa.
Mimo że historycznie gospodarka RPA
opierała się na przemyśle wydobywczym
i wykorzystywaniu bogactw naturalnych,
rządowe strategie zakładają przekształcenie jej w kierunku gospodarki opartej na
wiedzy, szczególnie w dziedzinie produkcji
farmaceutyków, sztucznych satelitów oraz
zielonych technologii energetycznych. Już
32
2013
Kołem
zamachowym
południowoafrykańskiej
gospodarki
jest przemysł
motoryzacyjny.
teraz Południowa Afryka może się pochwalić wysokim rozwojem w sektorze
telekomunikacji – w porównaniu z innymi krajami Afryki inwestuje np. najwięcej
w rozwój nowoczesnej infrastruktury internetowej. Południowoafrykańskie firmy
dysponują również zaawansowanymi technologiami w zakresie obróbki surowców
mineralnych (złota, platyny, a także stali
niestopowej czy aluminium) oraz w produkcji sprzętu górniczego, gdzie mają wiele
cennych patentów.
Obecnie jednak prawie 70 proc. PKB
wytwarzane jest w dobrze rozwiniętym
sektorze usług, w tym przede wszystkim
usług finansowych. O sprawności sektora
finansowego świadczy pierwsza pozycja
na świecie pod względem łatwości otrzymania kredytu wg raportu Doing Business.
Południowoafrykańska giełda zajmuje
zaś 15. miejsce na świecie pod względem
kapitalizacji rynkowej. Jednocześnie RPA
jest czwartym krajem globu o najbardziej
transparentnym budżecie (ranking Open
Budget Index).
Jak wskazuje Global Competitiveness Report 2013–2014, na tle państw regionu oraz
BRICS Republika Południowej Afryki przoduje pod względem jakości prawa, w tym
ochrony własności intelektualnej i innych
praw własności oraz skuteczności rozwiązywania sporów handlowych. Stabilizacja
finansowa i prawna oraz wciąż niskie koszty pracy to główne powody tego, że RPA
zajmuje 18. miejsce w rankingu najbardziej
atrakcyjnych miejsc do inwestycji zagranicznych na świecie (ranking A.T. Kearney).
Najważniejszy
partner handlowy
Polski w Afryce
RPA jest najważniejszym partnerem
gospodarczym Polski w Afryce. Wstąpienie Polski do UE i oparcie stosunków
dwustronnych na umowie o strefie wolnego handlu (Trade, Development and Cooperation Agreement), obejmującej obecnie
2013
33
90 proc. wymiany handlowej między UE
i RPA, umożliwiło intensyfikację wymiany handlowej. Wzrosła ona z 870 mln zł
w roku 2006 do 2,1 mld zł w 2012 r.,
z czego eksport z Polski – z 430 mln zł do
1,53 mld zł. Mimo tej dynamiki RPA wciąż
nie odgrywa kluczowej roli w wymianie handlowej Polski ze światem. Jest na
26. miejscu pod względem eksportu z Polski oraz 29. pod względem importu.
Struktura wymiany handlowej między
Polską a RPA kształtowana jest przez łańcuchy dostaw globalnych koncernów, głównie
w przemyśle motoryzacyjnym. W polskim
eksporcie w 2012 r. dominowały maszyny
i urządzenia mechaniczne (35,5 proc.), pojazdy (16,9 proc.) oraz produkty przemysłu chemicznego (10,3 proc.); w tym części
komputerowe, środki higieny osobistej,
samochody osobowe i dostawcze, kosmetyki. Polska importuje natomiast przede
wszystkim maszyny i urządzenia mechaniczne oraz pojazdy nieszynowe i ich części
(38,8 proc.), pojazdy (13,5 proc.), metale
nieszlachetne (11,7 proc.), a także produkty pochodzenia roślinnego (10,4 proc.);
w tym samochody i części do nich, granit
surowy, winogrona, aluminium i kauczuk.
Polskie inwestycje w RPA są niewielkie.
Działa tam polski dostawca maszyn górniczych – spółka Kopex, która dzięki przejęciu lokalnej firmy może brać udział w rządowych przetargach. W RPA prowadzi
produkcję i sprzedaż urządzeń aparatury
elektrycznej i elektronicznej dla przemysłu górniczego. Z kolei grupa budowlana
PBG SA, która w Afryce zajmuje się budową rurociągów i instalacji oczyszczania
wody, wybrała RPA na przyczółek do realizacji interesów w regionie (w tym w Mozambiku). Swoje salony otworzył tam też
producent kosmetyków Inglot. W Polsce
z kolei inwestują międzynarodowe koncerny z udziałem kapitału południowoafrykańskiego, m.in. SABMiller z branży piwowarskiej, Steinhoff (produkcja) i JD Group
(dystrybucja) z branży meblarskiej, Pepcor
34
2013
zajmujący się handlem detalicznym towarami konsumpcyjnymi oraz Naspers z branży
telekomunikacyjnej.
Szanse dla polskich firm
– gdzie ich szukać?
Rynek
RPA odznacza
się wysoką
kulturą
biznesową.
Dojrzały rynek RPA, który oprócz wspomnianych zalet w postaci rozwiniętych instytucji prawnych i finansowych odznacza się
wysoką kulturą biznesową, stwarza ogromne
szanse dla polskich przedsiębiorców. Największą sprzedaż eksportową w RPA mają
jednak te kraje, które prowadzą sprzedaż
i dystrybucję bezpośrednią przez własne
firmy. Takich firm zagranicznych działa na
południowoafrykańskim rynku kilka tysięcy. Polskich przedsiębiorstw w zasadzie nie
ma, poza kilkoma opisanymi wyżej wyjątkami. Tymczasem praktycznie wszystkie
polskie towary mogą być przedmiotem
eksportu do RPA, bez ryzyka większego
niż przy wymianie wewnątrzwspólnotowej
z krajami UE. Zgodne z priorytetowymi
pozycjami importu RPA jest 75 proc. polskiej oferty eksportowej. Z kolei polski rynek
mógłby przyjąć 45 proc. priorytetowych pozycji eksportu RPA.
Według obliczeń Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w Johannesburgu
z 2012 r. w okresie do 2017 r. realny jest
pięciokrotny wzrost obrotów handlowych
między Polską i RPA. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi współpracy handlowej jest
komplementarność gospodarek, z dominacją usług i sektora przemysłowego (z rozwiniętym przemysłem węglowym i samochodowym), rządowe programy rozbudowy
infrastruktury i budownictwa oraz rozwój
rynku wewnętrznego.
Szanse na intensywny wzrost eksportu
istnieją w branży spożywczej, gdzie polskie firmy dysponują przewagą w zakresie
stosunku jakości do ceny (ich oferta jest
średnio o 20–30 proc. niższa od produktów
firm z zachodniej Europy). Dzięki dominacji na rynku wielkich sieci handlowych
(pięć z nich kontroluje 80 proc. rynku),
2013
35
które operują także poza granicami kraju,
polscy producenci mają szansę na dostęp
do ogromnego rynku. Według prognoz na
2013 r. będzie on wart 65 mld dol., z czego ponad 5,5 mld przypadnie na żywność importowaną. Już teraz polskie produkty znajdują się
np. w ofercie sieci Shoprite, która ma 35-procentowy udział w rynku południowoafrykańskim oraz ponad 150 sklepów w 16 krajach poza RPA. Zapowiadana przez właścicieli tej sieci strategia nastawiona na utrzymywanie maksymalnie niskich cen mimo
rosnącej inflacji dobrze wróży polskim
producentom.
Potencjał wzrostu polskiego eksportu istnieje także w branży samochodowej, w tym
w szczególności na rynku wtórnym samochodów i części motoryzacyjnych. Obecność na rynku mogą rozszerzyć producenci
urządzeń i maszyn górniczych. Szanse na
ekspansję eksportową są także w branżach,
w których polskie firmy mają duże doświadczenie w handlu zagranicznym, w tym:
• branża budowlana
(okna, drzwi, gotowe domy),
• wyposażenie wnętrz,
• meble,
• tkaniny dekoracyjne,
• kosmetyki,
• narzędzia medyczne,
• AGD,
• elektronika,
• jachty i łodzie motorowe,
• farmaceutyki.
Dobrze rozwinięte instytucje finansowe
oraz wysokiej jakości ochrona prawna inwestycji sprzyjają inwestowaniu w RPA. Dodatkową zachętą powinny być rządowe plany
inwestycyjne w ramach przyjętego w 2012 r.
Narodowego Planu Infrastrukturalnego.
W 2012 r. prezydent RPA Jacob Zuma ogłosił, że w ciągu 15 lat inwestycje w infrastrukturę wyniosą 450 mld dol., z czego do 2015 r.
na rozbudowę dróg, portów i kolei przeznaczonych będzie 95 mld dol. Mimo kłopotów
36
2013
z realizacją planu polskie firmy mają szansę
na uczestnictwo w tych projektach w charakterze podwykonawców czy też dostawców cząstkowych technologii. Szczególnie
interesująca wydaje się współpraca w przemyśle kolejowym, stoczniowym (w zakresie dostaw maszyn i modernizacji taboru),
chemicznym (nawozów).
W relacjach gospodarczych z RPA Polpowinna
ska powinna wykorzystać swoje bogate
stać się
doświadczenie w branży wydobywczej.
kluczowym
Nasze firmy dysponują zaawansowanymi
rynkiem
technologiami, które mogą zostać wykodla polskich
rzystane w modernizacji istniejących kofirm
palni lub przy budowie nowych. Warto też
zainteresowanych pójść śladem Akademii Górniczo-Hutniczej, w której szkoleni będą południowoobecnością
afrykańscy specjaliści w zakresie hutnictwa
w Afryce.
i obróbki tytanu. Polskie uczelnie podobnie
jak w latach 70. i 80. oferują wysoki poziom
nauczania znacznie mniejszym kosztem niż
uczelnie na zachodzie Europy.
RPA
Polski rząd rozpoczął program Go
Africa, którego celem jest zwiększenie wymiany handlowej między Polską a Afryką,
zwłaszcza strefą subsaharyjską. RPA jest
jednym z krajów nim objętych (są w nim
również Nigeria, Angola, Kenia i Mozambik). Łączna liczba mieszkańców w tych
państwach to ponad 300 mln osób. Prognozy dla tego regionu na najbliższe dziesięciolecia wskazują wzrost gospodarczy
na poziomie przekraczającym 7 proc. rocznie. Jest to również region intensywnych
inwestycji. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w regionie subsaharyjskim wzrosły
z 29,5 mld dol. w 2010 r. do 36,9 mld dol.
w 2011 r.
RPA powinno stać się zatem jednym
z kluczowych rynków dla polskich firm
zainteresowanych obecnością na kontynencie afrykańskim. Przewagą polskich
firm jest z jednej strony wysoka jakość
oferowanych produktów i usług, z drugiej
– niższe ceny niż u niektórych partnerów
zachodnioeuropejskich.
To, czy szanse te zostaną wykorzystane, w dużej mierze
zależy od samych firm i ich chęci wychodzenia poza rynki
europejskie, ale również od głębszych działań wspierających polski eksport. Już teraz jednak polskie firmy zainteresowane eksportem i inwestycjami w RPA mogą skorzystać
z instrumentów oferowanych w programie Go Africa, m.in.
kredytów Banku Gospodarstwa Krajowego oraz gwarancji
udzielanych przez KUKE. W przypadku rynków tak dużych
i o takim potencjale jak RPA być może potrzebne są bardziej
zaawansowane formy wsparcia eksportu, np. pomoc w konsolidacji eksportowej branż o szczególnym potencjale na tym
rynku. Bez takiego innowacyjnego wsparcia polskie firmy
mogą być skazane na działania w mikroskali, nie dyskontując
przewag swojej oferty i nie przebijając się z nią dostatecznie
mocno na najważniejszym i stwarzającym największe dziś
szanse afrykańskim rynku. •
Fot.: JUPITER IMAGEs
REKOMENDACJE THINKTANK
1. P olskIe fIrmy powInny pamIętać, że RPA jest kra jem rozwInIęt ym gospodarczo, nasyconym
rynkowo, zorganIzowanym według z achodnIch wzorców prawnych I fInansowych, ale leż y
w Afryce. Kluczem do powodzenia w biznesie jest więc nie tylko innowacyjność podejścia i doskonała znajomość rynku,
ale także cierpliwość i umiejętne budowanie bezpośrednich relacji.
2. D obrym pocz ątkIem współprac y jest znalezIenIe wIarygodnego lok alnego partnera bIznesowego,
który zna spec yfIkę rynku I mentalność ludzI, co minimalizuje problemy związane z różnicami kulturowymi.
W zleceniach dla publicznego sektora niezbędne jest działanie w zgodzie z rządową strategią wzmacniania ekonomicznego
czarnych obywateli (Black Economic Empowerment), nastawione na włączanie czarnoskórych przedsiębiorców w główny
nurt gospodarki.
3. R ynek RPA jest ł atwIe jsz y nIż w EuropIe, bo jest bardzIe j skonsolIdowany. Firmy są z reguły większe
niż w Polsce. O ile towary konsumpcyjne mogą być sprzedawane przy wykorzystaniu standardowych narzędzi promocji
(jak nawiązanie kontaktów korespondencyjnie, udział w misjach, targach, konferencjach branżowych czy bezpośrednia
akwizycja po zakupieniu analiz rynku, osiągalnych w podobnym zakresie jak dla rynku polskiego), o tyle w przypadku towarów
przemysłowych niezbędna jest obecność w RPA w formie własnej firmy, przedstawicielstwa lub biura handlowego.
2013
37
W tym roku odbyły się
pierwsze wybory w RPA
otwarte dla wszystkich ras,
co symbolizowało koniec
apartheidu
10%
8%
6%
2%
2%
0%
-2%
-4%
5,9%
2007
2008
2009
Popyt wewnętrzny
2010
2011
to
najbardziej
niedowartościowana
waluta świata. Big Mac
jest tu aż o % tańszy niż
w USA (w Polsce o 33%)
W takim tempie
średnio rosło PKB RPA
w ciągu ostatnich
10 lat (w PPP)
2012
54
Źródło: MFW 2013, obliczenia własne
Źródło: IMF 2012
PKB
Rand
RPA
2.
Źródło: BIG MAC Index 2013, The Economist
8,4
Surowce z wyjątkiem paliw
18,5
Paliwa mineralne i pochodne
10,1
Chemikalia i pochodne
mld dol.
7,1
Maszyny, urządzenia
i sprzęt transportowy
18,8
Produkty przetwórstwa
przemysłowego i inne
Tyle wart był eksport
RPA w 2012 r.
37,2
Źródło: GUS 2012
582,4
mld dol.
Tyle wyniosło w 2012 r.
PKB RPA (w PPP)
Na 150 lat
Udział RPA w światowych zasobach surowców to m.in.:
87,7%
platynowców manganu
szacuje się ekonomiczną
opłacalność eksploatacji
złóż mineralnych RPA
83,99%
rodu
75,26%
40,90%
platyny
chromu
39,04%
palladu
34,27%
wanadu
Liczba mieszkańców w mln
ma powierzchnia RPA. To
blisko razy tyle co Polska
Źródło: South Africa Yearbook 2012/2013
4
5.
3stolice:
Pretoria [administracyjna]
Cape Town [legislacyjna]
Bloemfontein [sądownicza]
lata
RPA jest krajem
o największym
rozwarstwieniu
dochodów gospodarstw
domowych na świecie
60
3.
46
30
15
Źródło: Pocket World in Figures 2014,
The Economist
7,5%
5%
2,5%
2,5%
5%
7,5%
Źródło: http://populationpyramid.net, 2010
2013
25,5%
5,69
0,73
2003
0,80
2004
2005
Wielka Brytania
USA
Polska
RPA
Rumunia
Tyle wyniosło bezrobocie
w RPA
Płacenie podatków
Źródło: Statistics South Africa, 09.2013
Dostęp do kredytów
Ochrona inwestora
Pozycja w rankingu ogólnym
USA
8,2%
Japonia
3,6%
Indie
79.
53.
39.
32.
10.
1.
39.
Źródło: Bank Światowy 2012
LicZBY
0,42%
Polska
USA
8,0%
Japonia
4,7%
4,5%
Arabia Saudyjska
0,43%
Polska
139
-0,53
2006
2007
mld dol.
6,00
4,57
Tyle warte były w 2012 r. wszystkie
firmy, które powstały w RPA w ramach
bezpośrednich inwestycji zagranicznych
1,23
2008
2009
2010
2011
2012
Źródło: UNCTAD 2013
1.
RPA jest numerem
112
100
72
71
54
na świecie pod względem
rozwoju turystyki
winiarskiej
Źródło: Global Traveler’s Magazine,
International Wine Review 2012
Źródło: Pocket World in Figures 2014, The Economist
150.
115.
84.
82.

UE 30,6%
Chiny 14,2%
(w porównaniu z USA)
Pozycja kraju na 186 państw:
Pozwolenia na budowę
9,0%
5,37
Łatwość prowadzenia biznesu w RPA
według Doing Business 2013
Zakładanie biznesu
Fakty

Poziom kosztów życia
Źródło: www.budde.com, 2013
Rejestrowanie własności
UE
Chiny
Źródło: UNCTAD 2013
Na tyle prognozuje się
liczbę użytkowników
internetu w RPA w 2013 r.
Dochodzenie praw
kontraktowych
22,3%
13,4%
6,65
mln
Ogłaszanie upadłości
LicZBY
9,01
14,5
Dostęp do elektryczności

Źródło: WTO, GUS 2012
Źródło: www.budde.com, 2013
Handel ponadgraniczny
Źródło: MFW 2013
3,61
3,35
3,14
2,84
Społeczeństwo RPA jest bardzo młode
dol.
38
Największe miasta RPA
Johannesburg
Cape Town
Ekurhuleni
Durban
Pretoria 1,40
78mln
Fakty

Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do RPA (w mld dol.)
151
Źródło: World-Mining-Data, International Organizing Committee for the World Mining Congresses, 2013
Tyle jest języków
oficjalnych w RPA,
z których każdy ma
zagwarantowany
równy status
Na
szacuje się liczbę telefonów
komórkowych w RPA
w 2013 r., co oznacza
penetrację rynku
na poziomie
%
RPA ma
największy sektor
wydobywczy
na świecie
2
wyniosło w RPA w 2012 r.
PKB w przeliczeniu
na mieszkańca (PPP)
złota
Udział RPA w światowych zasobach surowców to m.in.:
1219 090 11
km
11 375
chromu
29,7%
osób liczy populacja RPA
72,4%
Źródło: MFW 2013
51,
8
mln
80%
LicZBY

Główni partnerzy handlowi RPA w 2011 r.
100,7
Struktura towarowa
eksportu RPA (w %)
Towary rolno-spożywcze
Fakty
EKSport
1994
Popyt w RPA rośnie szybciej niż PKB

IMport
RPA:
RPA i Polska według Global Competitiveness Report 2013/2014*
Instytucje
Nagroda:
Offshoring
Destination
of the Year 2013
6
5
4
3
2
1
0
Innowacyjność
Zaawansowanie biznesu
Wielkość rynku
Tytuł:
Afrykański Kraj Przyszłości
dla Bezpośrednich
Inwestycji Zagranicznych
2013/2014
Gotowość technologiczna
Otoczenie makroekonomiczne
Zdrowie i edukacja podstawowa
Szkolnictwo wyższe i szkolenie
Rynki finansowe
Efektywność rynku dóbr
Efektywność rynku pracy
RPA
Źródło: European Outsourcing Association
(EOA)/ FdiIntelligence 2013
Infrastruktura
Polska
2013
*im wyższy wynik, tym lepiej
Źródło: World Economic Forum, 2012
39
A U THO RS
A aU TO RZY
dr Małgorzata Bonikowska
Managing Partner of THINKTANK, President of Centre for International Relations
Partner zarządzający THINKTANK, prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych
Dr Małgorzata Bonikowska specialises in international relations and social communication. She studied at the University of Warsaw,
the Sorbonne in Paris, and New York’s Columbia University (Fulbright Grant). She was head of the European Information Centre
at the Office of the Committee for European Information. She acted as an expert and head of the European Commission Information
and Communication Programme in Poland and Bulgaria, and took part in EU projects, among others in India.
Specjalizuje się w problematyce stosunków międzynarodowych i komunikacji społecznej. Absolwentka m.in. Uniwersytetu
Warszawskiego, paryskiej Sorbony i Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku (stypendium Fulbrighta). Przed wejściem Polski
do UE kierowała Centrum Informacji Europejskiej w Urzędzie Komitetu Informacji Europejskiej. Była ekspertem i szefem
Programu Informacji i Komunikacji Komisji Europejskiej w Polsce i Bułgarii. Uczestniczyła w projektach unijnych m.in. w Indiach.
Paweł Rabiej
Managing Partner of THINKTANK / Partner zarządzający THINKTANK
Paweł Rabiej specialises in innovation and strategy issues and in the processes of globalisation of Polish business.
He headed the consortium drawing up and implementing Poland’s communication strategy for the Polish Ministry
of Foreign Affairs prior to EU accession, and was co-author of strategies for Polish towns, cities and regions.
Specjalizuje się w problematyce innowacyjności i strategii, a także w procesach globalizacji polskich firm.
Kierował konsorcjum opracowującym i realizującym na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP strategię
komunikacji Polski przed jej wejściem do Unii Europejskiej; współtworzył strategie promocji polskich miast i regionów.
In cooperation with: Andrzej Turkowski, analyst at the THINKTANK Analytical Centre,
political scientist and doctoral student at the University of Warsaw. He has worked
with the Carnegie Moscow Centre and the Polish Institute of International Affairs,
among other institutions.
Współpraca: Andrzej Turkowski, analityk ośrodka analitycznego THINKTANK.
Politolog, doktorant na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracował m.in.
z Carnegie Moscow Center oraz Polskim Instytutem Spraw Międzynarodowych.
The Dossier Poland – South Africa, prepared by the THINKTANK
analytical centre, is part of the GLOBALNA FIRMA programme whose aim is to
support the expansion of Polish enterprises abroad. This programme is conducted by
THINKTANK and its partners under the patronage of the Ministry of Administration
and Digitisation, the Ministry of Agriculture and Rural Development, the Ministry
of Economy, the Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Sports and Tourism
and the Ministry of Treasury.
Dossier POLSKA – RPA, opracowane przez ośrodek analityczny THINKTANK,
jest częścią programu GLOBALNA FIRMA mającego na celu wspieranie
polskich przedsiębiorstw w ekspansji zagranicznej. Program jest realizowany
przez THINKTANK i partnerów pod patronatem Ministerstwa Administracji
i Cyfryzacji, Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Skarbu Państwa,
Ministerstwa Sportu i Turystyki, Ministerstwa Spraw Zagranicznych
oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
The mission of the THINKTANK analysis and research centre is to provide Polish
leaders in business and public administration with the inspiration and tools
for decision-making. THINKTANK conducts programmes and projects relating to
public policies issues as well as management, leadership and innovations in private
and public institutions. Moreover, the institute publishes the THINKTANK
quarterly and several other publications, organises conferences,
conducts research and runs its own database of knowledge.
Misją ośrodka analitycznego THINKTANK jest dostarczanie polskim liderom
biznesu i administracji publicznej inspiracji i narzędzi do podejmowania decyzji.
THINKTANK prowadzi programy i projekty dotyczące m.in. polityk publicznych,
spraw międzynarodowych, zarządzania, przywództwa oraz innowacji
w firmach i instytucjach. Ośrodek wydaje także kwartalnik THINKTANK
i inne publikacje, organizuje konferencje, prowadzi badania
i ma własną bazę wiedzy.
Dossier
P U B L I S H E R : THINKTANK Sp. z o.o.
ul. Mińska 25, 03-808 Warszawa
E D I T O R I A L C O N C E P T:
dr Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej
cons u ltation : Agata Mężyńska
40
2013
P U B L I S H I N G C O O R D I N AT O R : Anna Chyckowska
A R T I S T I C D I R E C T O R : Katarzyna Zbytniewska
G R A P H I C S : Monika Chylińska
T R A N S L AT I O N : Jean-Jacques Granas et al.
I S B N : 978-83-63460-26-6
w w w. m t t p. p l

polska – rpa

Transcription

Similar documents

Effective

04/19/2015 - Parafia MB Częstochowskiej w Bostonie

05/18/2014

Misją Parafii Matki Bożej Częstochowskiej jest dawanie świadectwa

NASZ DOM NASZ DOM Złota Piękna jesień!

Polskie Pikniki... Polish Picnics... - Polish

October 19, 2014 No. 42 Ojciec Bogusław Czerniakowski

NASZ DOM NASZ DOM

News of Polonia Pasadena, California January 2010

pobierz - Nowy Czas

Osobowość Roku MICE Poland 2013

Wykaz zgłoszonych prac do konkursu cz. 1