Barwy i Herb Ochli

Pawe Szymon Towpik
Herb i flaga Ochli
oraz
nazewnictwo wsi
na przestrzeni wieków
Ochla 2005
Herb i flaga Ochli
W dawnej Polsce herb i chor
giew (tak e, powsta a z pocz tkiem XIX w. flaga) by y zastrze-
one dla ksi$stw i wyodr$bnionych historyczno-geograficznie ziem, mia y te je miasta, które posiadaj c nadany im na konkretnym prawie (magdeburskim, che mi'skim, czy lubeckim) samorz d,
dysponowa y zdolno(ci dzia a' prawnych we w asnym imieniu. Dzi(, zgodnie z ustaw o samorz dzie terytorialnym z 1990 r. i ustawami wprowadzaj cymi reform$ terytorialn z 1998 r., prawo,
a nawet swoisty obowi zek posiadania herbów i weksylii maj prócz miast tak e województwa,
powiaty i gminy. Nie uwzgl$dniono tam jednak so ectw, które jako jednostki pomocnicze gminy
maj ograniczony samorz d, nieposiadaj cy osobowo(ci prawnej.
Istniej jednak miejscowo(ci o statusie wiejskim, które maj i u ywaj w asny herb i weksylia zachowane jeszcze z czasów, kiedy posiada y prawa miejskie. S te wsie, które otrzyma y herb
w XIX w., kiedy to gromadom nadawano uprawnienia samorz dowe (szczególnie na 0l sku
i w Ma opolsce). Coraz cz$(ciej te projektowane s herby i weksylia dla u ytku wsi, które nigdy
ich nie posiada y. Dzia ania takie mog rodzi3 pytania, o ich zgodno(3 z obecnymi przepisami prawa, czy stosowana powszechnie praktyka nadawania wsiom herbów i weksylii nie jest aby z nimi
sprzeczna? Tu jednak nale y z ca
stanowczo(ci stwierdzi3, i polskie ustawodawstwo nie sprze-
ciwia si$ ich powstawaniu i u ytkowaniu. Cho3 nie istniej konkretne przepisy (jak to ma miejsce
w przypadku jednostek administracyjnych z osobowo(ci prawn ), które regulowa yby t$ kwesti$,
jednak ju sam brak ustawowego zakazu, jak i brak jakichkolwiek innych przeciwwskaza' prawnych wobec posiadania herbu i weksyliów przez so ectwa, jest wystarczaj cym argumentem za
stwierdzeniem, i ich posiadanie przez so ectwa jest prawnie dozwolone. Z drugiej strony, tworz cy
si$ od kilkunastu lat pozytywny klimat wokó herbów i weksylii wiejskich, ju zapewne w nied ugim czasie doprowadzi do regulacji leksykalnych potwierdzaj cych prawo so ectw do posiadania
i u ywania w asnych symboli.
Ochla, maj
ca tysi c-pi$3set mieszka'ców wie( w gminie Zielona Góra, z racji swej bogatej
historii i du ych aspiracji na przysz o(3, powinna tak e posiada3 w asne, wyj tkowe oznaczenie
graficzne, które pozwala oby jednoznacznie wyró ni3 j spo(ród innych miejscowo(ci. W asne
barwy na: flagach, banerach, proporczykach, b d: wst$gach nadadz miejscowo(ci wi$kszego
splendoru i kolorytu, tak z okazji (wi t i chwil szczególnych dla ca ej zamieszkuj cej j spo eczno(ci, jak i podczas dnia codziennego. Podobn rol$, w tym identyfikacyjn , spe nia by herb, umieszczony na: weksyliach, piecz$ciach, dokumentach, dyplomach, odznakach, ale i te : koszulkach,
2
Herb i flaga Ochli
balonikach czy ró nych ma ych gad etach (jak np. zapalniczki, d ugopisy...), gdzie spe nia by tak e
rol$ reklamow miejscowo(ci. Dlatego te , pozwoli em sobie zaprojektowa3 dla Ochli jej herb
i flag$. By jednak tego dokona3 nale a o wcze(niej dok adnie przestudiowa3 jej histori$ i oceni3
dzie' dzisiejszy, jej geografi$ i przyrod$, z tak bowiem szerokiej wiedzy o miejscowo(ci powinien
wyp ywa3 pomys na jej symbole. Oczywi(cie ramy tego opracowania nie pozwalaj na dok adne
omówienie przeprowadzonego studium, niemniej wszelkie argumenty za takimi, a nie innymi elementami herbu i ich barwami, zostan tu dok adnie przedstawione.
Wie( Ochla nie ma wyra:nego charakteru gospodarczego, nie ma i nie mia a te
(cho3 jest pod
tym wzgl$dem bardzo ciekawa) adnego bardziej specyficznego obiektu architektury, który jednoznacznie móg by zosta3 identyfikowany z t miejscowo(ci . Podobnie w(ród wielu wydarze' historycznych trudno wyodr$bni3 to jedno, najwa niejsze, najbardziej wp ywaj ce na charakter, czy
dzieje wsi. W(ród rodów panuj cych w Ochli tak e raczej nie znajdziemy motywów do symboliki
miejscowo(ci, rodów tych by o bowiem wiele, gdy przez wi$kszy czas swego istnienia Ochla dzieli a si$ na kilka odr$bnych wsi i folwarków, a ich w a(ciciele do(3 cz$sto si$ zmieniali. >aden
z nich nie wywar te , a tak dominuj cego wp ywu, by uzasadnia o to przej$cie elementów jego
rodowego herbu. Zreszt czyn taki móg by zosta3, przez potomków tych rodzin, uznany za bezprawne zaw aszczenie ich herbu. Podobnie te charakterystyka obecnych mieszka'ców wsi, jakkolwiek zapewne ciekawa, nie wydaje si$ by3 tu pomocna. Natomiast bardzo charakterystycznym
elementem Ochli jest jej by a, niespotykana nigdzie indziej niemiecka nazwa Ochelhermsdorf.
I w a(nie etymologia tej nazwy, posi kowana cechami geograficzno-przyrodniczymi terenu sta a si$
dla mnie :ród em do powstania herbu i flagi Ochli.
Prawdopodobnie od imienia zasad:cy wsi, lub jej pierwszego w a(ciciela, osada u swego zarania otrzyma a nazw$ Hermansdorf, czyli Wie Hermana. Tak w a(nie nazw$ odnajdujemy w najstarszym pisanym :ródle dotycz cym Ochli, a mianowicie wystawionym w 1305 r. tzw. Regestrze
G ogowskim wymieniaj cym miejscowo(ci zobowi zane do p acenia dziesi$ciny wroc awskiemu
biskupowi. Nazwa ta, tyle e w aci'skim brzmieniu – Hermannivilla, pojawia si$ równie w Obwieszczeniu Awinio skim z 1376 r. wymieniaj cym dolno(l skie parafie. Jak wykaza a przeprowadzona przeze mnie kwerenda nazwa Hermansdorf lub jej skrót Hermsdorf pojawiaj si$ (niekiedy
ró ni c si$ jedynie zapisem ortograficznym) we wszystkich zachowanych :ród ach dotycz cych
historii Ochli, a do ko'ca XVI stulecia (m.in. w dokumentach z roku: 1414, 1418, 1421, 1429,
1445, 1503, 1529, 1532). Poniewa w samym tylko ówczesnym ksi$stwie g ogowskim by o co
najmniej kilka miejscowo(ci o tej nazwie (np. obecna Jerzmanowa w pow. g ogowskim, czy Prze3
Herb i flaga Ochli
wo:niki i >aganiec w pow. arskim) ju w po owie XV stulecia obok nazwy wsi podawana jest
równie nazwa przep ywaj cej w jej pobli u rzeki. Powstaje w ten sposób: Hermannsdorff im Ochil
(1445 r.), Hermigsdorff im Ockil (1493 r.), Hermestorff im Ochel (1532 r.), Hermisdorf an der
Ochel (1575 r.), czyli Wie Hermana nad rzek! Ochel. Kolejna zmiana dokona a si$ z pocz tkiem
wieku XVII, kiedy to nazw$ rzeki dodano do nazwy wsi jako jej przedrostek, powsta a w ten sposób Ochelhermisdorf (w dokumentach z lat: 1605, 1616, 1618, 1620). Natomiast prawdopodobnie
od po . XVII w. zacz$ a funkcjonowa3 nieprzerwanie, a po rok 1945 forma Ochelhermsdorf (najstarszy odnaleziony zapis w tej formie pochodzi z 1677 r.). Jednocze(nie istnia y nazwy identyfikuj ce poszczególne cz$(ci wsi: powsta
najprawdopodobniej niezale nie ko'cem I po . XV w. Ro-
demmannsdorf (najstarszy zapis z 1445 r.) i wydzielon w I po . XVI w. Radtmannsdorf (najstarszy
zapis z 1550 r.) Te obydwie nazwy pochodz od staroniemieckiego s owa okre(laj cego teren wykarczowany, (cink$ drzew. Sugerowa oby to te , i wsie te powsta y na karczunku le(nym. Ich nazwy oczywi(cie tak e ewoluowa y: Romissdorff (1493 r.), Römisdorff (1609 r.), Romsdorf (1625 r.),
Nieder-Romsdorf (1703 r.), czy te Ransdorf (1687 r.). W okresie nowo ytnym najstarsz cz$(3 wsi
nazywano te Ober (Górna), by
Rodemmannsdorf okre(lono jako Nieder (Dolna), a trzeci Mittel
(0rodkowa). Proces trwa ego scalania wsi rozpocz
si$ ok. po owy lat 30-tych XVIII wieku, kiedy
to Dolna i 0rodkowa Ochla po czy y si$ w jedn Mittel-Nieder-Ochelhermsdorf, któr ju w XVIII
w. okre(lano tylko jako Mittel-Ochelhermsdorf, by w 1909 r. zjednoczy3 j , ju na zawsze z OberOchelhermsdorf i pozosta3 przy samym Ochelhermsdorf. W 1945 r. w adze polskie chc c spolonizowa3 niemieckie Ochelhermsdorf, nada y wsi now nazw$ – Jerzmanów. Zamys wydawa si$
ca kiem s uszny, gdy imi$ to w j$zyku staropolskim odpowiada imieniu Herman, jednak ju
w 1947 r. zrezygnowano z tej nazwy wprowadzaj c u ywan po dzie' dzisiejszy nazw$ Ochla.
Prawdopodobnie przyczyny zmiany by y podobne do tych maj cych miejsce w (redniowieczu,
a wi$c wyst$powanie w bliskiej odleg o(ci kilku miejscowo(ci o tej samej nazwie.
Co do etymologii nazwy rzeki Ochel, dzi( 'l!ska Ochla, istniej
jej dwa wyja(nienia. Pierwsze
poda w 1848 regionalny historyk pastor Otto Wolf, wed ug którego pochodzi ona od polskiego
s owa och oda lub oko . Znaczenie pierwszego s owa jest w pe ni jasne, co do drugiego, pastor kieruje si$ tym, i istotnie rzeka wyp ywaj c w rejonie Letnicy lekkim ukiem skr$ca w kierunku
Ochli, p yn c dalej do swego uj(cia w rzece Odrze (w rejonie Nowej Soli). Drug , wersj$ poda
w 1905 roku August Föerster wywodz c nazw$ rzeki od s owa Ockel, co w j$zyku niemieckim
oznacza ochr( (glin$ z du
zawarto(ci uwodnionego tlenku elaza). Ta hipoteza tak e, ma realne
podstawy gdy jeszcze dzi( w rejonie rzeki wyst$puje zabarwiaj ca okoliczne rowy glinka o czerwono-brunatnym lub ó tym odcieniu. Mo na te cz$sto znale:3 rud$ darniow , z której zbudowa4
Herb i flaga Ochli
ny jest m.in. ochla'ski ko(ció , najprawdopodobniej z prze omu XIII/XIV w. Odno(nie nazwy rzeki
warto te nadmieni3, i mieszka'cy Ochli bardzo cz$sto nazywaj j Olch!, powsta o to po 1945
roku, prawdopodobnie przez myln interpretacj$ nazwy rzeki Ochla, jako nazwy odnosz cej si$ do
cz$sto rosn cych przy tej rzece, lub w jej pobli u, olchowych drzew.
Znaj
c ju ca kiem prawdopodobn etymologi$ nazwy wsi Ochla, mo emy j t umaczy3 jako -
Wie Hermana nad okalaj c j Ch odn Rzek
ó tych Kamieni. Ta w a(nie nieco „poetycka”
nazwa Ochli sta a si$ dla mnie podstawow inspiracj do stworzenia jej „neutralnego” herbu, nie
wyolbrzymiaj cego oraz nie pomniejszaj cego czyichkolwiek i jakichkolwiek zas ug b d: znaczenia. Jest to te bardzo specyficzny herb mówi cy, cho3 odczytanie go stanowi swego rodzaju rebus.
A oto propozycja herbu dla Ochli, którego sk adowymi s
:
1) tarcza herbowa gotycka, o stosunku wysoko(ci do szeroko(ci jak 7:6, z prost kraw$dzi górn
i tzw. j(zyczkiem u do u, podzielona falist lini heraldyczn na trzy pola o wzajemnym stosunku
pól: 2/5 : 1/5 : 2/5, gdzie pola górne i dolne s barwy zielonej symbolizuj cej:
- okoliczne Ochli lasy,
-
kie kuj ce pola i ki,
-
mieszka'ców wsi, gdy w heraldyce kolor zielony
symbolizuje, nadziej( na przysz o(3, sprawiedliwo .,
rado . i zdrowie, a te cechy s udzia em wszystkich
mieszka'ców wsi;
natomiast (rodkowe barwy b $kitnej, jako symbolu:
-
rzeki 0l skiej Ochli,
-
rzeki Jasio dy (w by ym pow. pru a'skim, obecnie
na Bia orusi), z pod której wywodzi swe korzenie wi$kszo(3 obecnych mieszka'ców wsi
(m.in. tamtejsze miejscowo(ci: Bereza Kartuska, Pru any, Sielec),
-
reprezentowanych w heraldyce przez kolor b $kitny cech, czyli m.in.: pi(kna ale te ludzkiej
agodno ci i niezale,no ci.
Cho3 w heraldyce na ziemiach polskich (w przeciwie'stwie do heraldyki Europy Zachodniej) podzia tarczy falist
lini heraldyczn jest bardzo rzadki (np. Che mno w by ym woj. bydgoskim, czy Miastko w by ym woj. koszali'skim),
podobnie jest te rzadki przyj$ty tu stosunek podzia u pól (np. Po czyn Zdrój w by ym woj. koszali'skim, czy Drzewica
w by ym woj. kieleckim), to jednak stosowanie obydwu nie jest na pewno zabronione. Taki podzia tarczy jest nawet
wskazany, gdy przyczynia si$ jeszcze bardziej do niepowtarzalno(ci herbu a tym samym jego lepszej identyfikacji.
5
Herb i flaga Ochli
2) god o herbu sk adaj ce si$ z nast$puj cych figur heraldycznych:
a) trzech z otych kamieni heraldycznych symbolizuj cych:
-
trzy epoki w dziejach wsi: prehistoryczn (na terenie wsi znaleziono m.in. eneolityczne ostrze
kamienne oraz dwa cmentarze cia opalne z prze omu epoki br zu i elaza), niemieck (od lokacji wsi ko'cem XIII w. do dnia 14 lutego 1945 r.) oraz obecn - polsk ,
-
istnienie w przesz o(ci terytorialnego rozbicia na Ochl$: Górn , 0rodkow i Doln ;
-
przez swoje takie a nie inne u o enie, wierny uk ad poszczególnych historycznych cz$(ci wsi,
-
zwi zane z etymologi nazwy wsi rudy darniowe i glinki nad rzek 0l sk Ochl ,
-
zabudow$ wsi (w tym trzy najcenniejsze zabytki budownictwa: ko(ció z prze omu XIII/XIV
w., dwór z 1687 r. i pa ac z 1792 r.),
-
trzy najwi$ksze kataklizmy jakie dotkn$ y wie(, czyli grabie e, po ary i mordy podczas wojny
trzydziestoletniej (w 1626 i 1631 r.) i wojny pó nocnej (w 1706 r.), spod tych „rzucanych na
wie( kamieni” Ochla zawsze potrafi a si$ podnie(3,
-
cechy reprezentowane w heraldyce przez kolor z oty, czyli np. boskie objawienie, ludzk szlachetno . i ,yczliwo .;
b) rycerza w srebrnej zbroi, w he mie, praw r$k opieraj cego si$ na drzewcu zwróconego metalem ku ziemi topora (z ostrzem na prawo zwróconym), w lewej r$ce przy piersi trzymaj cego
tarcz$ przedstawiaj c herb Piastów *l skich, rycerz ten symbolizuje:
-
legendarnego w a(ciciela b d: zasadzce o imieniu Herman,
-
pierwszych historycznie po(wiadczonych w a(cicieli - Hansa i Kuntza von Knobelsdorff; Jerzego von Knobelsdorf – cesarskiego s$dziego w Norymberdze, utrzymuj cego znajomo(3 z Marcinem Lutrem i Filipem Melanchthonem, Wenzeslausa von Knobelsdorf, g ównego architekta
króla Prus Fryderyka II, m.in. budowniczego Pa acu Sanssouci w Poczdamie, który to najprawdopodobniej wywodzi si$ z ochla'skiej linii Knobelsdorfów; Ottona von Unruh, budowniczego
barokowego dworu w 1687 r. i Jana Adolfa Schneidera budowniczego neoklasycystycznego
pa acu w 1792 r., a tak e hr. Fritza von Hohenau (z rodu Hohenzollern), ostatniego dziedzica
Ochli, który zgin nad Francj w 1918 r. (w wieku 21 lat) walcz c jako pilot w eskadrze Czerwonego Barona Richthoffena,
-
wszystkie inne rycerskie rody w adaj ce Ochl m.in. von: Rothenburg, Gersdorf, Nassau,
Schlabrendorf, Schwemmler,
-
repatriantów z Berezy Kartuskiej, Pru any i okolic tych miejscowo(ci, którzy jako pierwsi osiedlaj c si$ w Ochli, w 1945 roku nadali jej obecny charakter,
-
wszystkich tych, którzy wnosz swój pozytywny wk ad w rozwój miejscowo(ci oraz nie s oboj$tni na losy jej mieszka'ców (jak np. wiejski pasterz owiec, który w roku 1604 broni c pono3
6
Herb i flaga Ochli
godno(ci ochla'skiej wie(niaczki zosta zamordowany przez jednego z mo nych, na ko(cielnym
wzgórzu, gdzie dzi( stoi upami$tniaj cy to wydarzenie pokutny krzy ),
-
sama tarcza rycerza wyra a wielowiekowy zwi zek wsi z Dolnym 0l skiem**, z którym Ochla
zawsze dzieli a swe losy, czy to w ksi$stwach piastowskich, w Czechach, Austrii, czy te Prusach, zwi zek ten wyra a widniej cy na tarczy rycerza herb Piastów 0l skich, on to bowiem sta
si$ z czasem god em ca ego Dolnego 0l ska,
-
powstanie m odszych cz$(ci wsi (mo e te i pierwszej osady) na karczunku le(nym wyra a
trzymany przez rycerza topór,
-
topór jest te symbolem ci$ kiej pracy (nie tylko fizycznej) jakiej poddani s wszyscy ci, którzy
kszta tuj szeroko poj$t wielko(3 wsi (w tym i w a(ciwe stosunki pomi$dzy jej mieszka'cami),
-
cechy reprezentowane w heraldyce przez srebro (w tej tynkturze jest zbroja rycerska) m.in.
ludzk czysto ., uczciwo . i lojalno ..
Przedstawiony powy
ej herb mo e sta3 si$ obiektem pewnych modyfikacji. Po pierwsze owe
b $kitne (rodkowe pole tarczy mo e by3 interpretowane jako element god a, a nie, jak wiemy jedno
z pól tarczy. Po drugie, je(li chodzi o sam podzia tarczy, mo na by wprowadzi3 nieco inny stosunek pól, a mianowicie licz c od g owicy tarczy: 3/5 : 1/5 : 1/5. Poniewa jednak trudno znale:3
odpowiedniki takiego podzia u w polskiej heraldyce, nale a oby wi$c przyj 3, i symbol rzeki b$dzie wtedy cz$(ci god a.
Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku móg by
pa(3 jednak s uszny zarzut, o wyst pieniu niezgodno(ci z heraldyczn zasad alternacji, która zabrania po o enia w herbie metalu na metal i barwy na barw$ (wyj tkiem jest czer', któr
mo na k a(3 na inne barwy). Trzeba jednak te zauwa y3, e
zasada ta w polskich herbach miejskich jest tak powszechnie
amana (i to w herbach du ych i starych miast), ), i mo na by
nawet zw tpi3 w jej praktyczne istnienie.*** Za dolnym uk adem
rzeki przemawia te wyra:nie swobodniejsze roz o enie uk adu kamieni heraldycznych i rycerza.
**
Dziwi wi$c fakt w czenia Zielonej Góry i jej okolic do tzw. Ziemi Lubuskiej (z historyczn stolic w niemieckim
dzi( Lubuszu), do której nigdy Zielona Góra nie przynale a a.
*** Istnieje w Polsce bardzo du a liczba herbów, która w wi$kszym lub mniejszym stopniu amie t$ zasad$. S to m.in.:
Suwa ki, Szczuczyn i Jedwabne w by ym woj. bia ostockim, Che mno, Uasin i Lubraniec w bydgoskim, Czarna Woda
w gda'skim, Miasteczko 0l skie w katowickim, Miastko w koszali'skim, czy te Chmielnik, Pacanów, Wodzis aw w
kieleckim, tak e Limanowa, Lipnica, My(lenice, Nowy S cz i Nowy Targ w krakowskim, oraz Bia a Podlaska, Michów, Lubartów, Wawolnica, Zamo(3 i sam Lublin w lubelskim, Be chatów i Warta w ódzkim, Ostróda w olszty'skim, Prudnik w opolskim, Bojanowo i 0migiel w pozna'skim, Narol w rzeszowskim, w szczeci'skim Polkowice,
0winouj(cie, jak i sam Szczecin, tak e Brzeg Dolny, Dzier oniów, Mirsk, Niemcza, Su ów, Wle' i >migród we wroc awskim…
7
Herb i flaga Ochli
Odradza bym natomiast umieszczenie symbolu rzeki u podstawy tarczy, gdy stykaj cy si$ z jej
kraw$dziami b $kit, a tym samym te widoczna tylko jedna linia brzegowa, mog yby sugerowa3,
i jest to symbol morza. Bezsprzecznie by oby to przyczyn mylnej identyfikacji miejscowo(ci.****
Poniewa jedn z podstawowych cech heraldyki jest odej(cie od dos owno(ci na rzecz specyficznej stylizacji, która przez sw umowno(3 eksponuje przede wszystkim symbole, owa rzeka moe te by3 barwy z otej. Tym samym jednak herb zosta by pozbawiony jednej z trzech barw u ytych
do stworzenia weksylium, a sama posta3 rycerza (tak e w tynkturze metalu) przez zlewanie si$
z rzek sta aby si$ mniej czytelna.
Inn , tu ju bez zagro e', mo liw zmian , a raczej uzupe nieniem jest wprowadzenie elementu
strusich (b d: pawich) piór, których p$k osadzany by cz$sto przez (redniowiecznych rycerzy na
czubku he mu. Natomiast konkretnego klejnotu szlacheckiego, jednej z rodzin w adaj cych niegdy(
Ochl , nie powinni(my stosowa3, z przyczyn w niniejszym projekcie ju uprzednio podanych.
Je(li chodzi o sam kszta t tarczy, mo na zrezygnowa3 z zako'czenia do u tarczy tzw. j(zyczkiem, ko'cz c j pó kolem.
Proponuj$ tak
e przyj$cie zaprojektowanej przeze mnie flagi Ochli. Prostok tny p at flagi o
stosunku jej szeroko(ci do wysoko(ci wynosz cym 8:5, pierwotnie zosta podzielony na trzy poziome pola, których barwy (zaadoptowane z herbu), jak te ich kolejno(3, maj bezpo(rednio nawi zywa3 do przyrody i topografii Ochli:
a) górne pole - zielone, nawi zuje do ca kowitego
zalesienia pn. cz$(ci so ectwa;
b) rodkowe pole - ó te, to tereny rolne so ectwa,
po o one g . od jego str. pd.;
c) dolne pole – b $kitne, to okalaj ca so ectwo od
pd. rzeka 0l ska Ochla.
Cho3 przyj$te za o enie wydawa oby si$ idealne, nale a o jednak wprowadzi3 dodatkowy element, gdy tak flag pos uguj si$ ju tak e: gmina Bogdaniec (woj. lubuskie), gmina BoguszówGorce (woj. dolno(l skie), gmina Chojnice (woj. pomorskim) oraz miasto Ostro $ka (woj. mazowieckie). Tak e odwrotny uk ad barw (b $kitny, z oty, zielony), który jednak zaburzy by ju sym****
Podobnych rozwi za' graficznych w polskiej heraldyce znajdziemy sporo np.: S upsk i Drawsko Pomorskie w
koszali'skim, Uab$dy w katowickim, Brzesko w rzeszowskim, Widuchowo w szczeci'skim, Nowy Dwór Mazowiecki
w warszawskim, Lubawki we wroc awskim, czy te Konotop w zielonogórskim…
8
Herb i flaga Ochli
bolik$ naszej flagi jest reprezentowany we fladze gminy Be chatów (woj. ódzkie). Niezb$dnym
wi$c by dodatkowy element, jednoznacznie odró niaj cy ochla'sk flag$ od wspomnianych powyej. Tym samym do tzw. cz$(ci czo owej flagi dodano:
d) pionowy pas – bia y, zaadaptowany z herbu gdzie reprezentowany jest przez rycersk zbroj$, do
geograficzno-przyrodniczego odniesienia flagi Ochli dodaje on nawi zanie do ludzi
(mieszka'ców), którzy w a(ciwie gospodarz lasem, polami i rzek , co wyra a te
„obejmowanie” przez bia y pas trzech pozosta ych.
Wg rygorystycznych zasad weksylologii, je(li flaga sk ada si$ z kilku pasów, najni szy z nich
powinien by3 w barwie tarczy herbowej. W naszym wypadku by aby to dominuj ca w tarczy herbowej Ochli barwa zielona, a tym samym w powy szej fladze zielone pole nale a oby zamieni3
miejscem z b $kitnym. Sytuacja ta jednak wymaga g $bszego rozpatrzenia, gdy w szczególnych
wypadkach, by zachowa3 symboliczne przes anie flagi dopuszczalne jest w weksylologii u ycie we
fladze innych barw ni te zawarte w herbie. W stosunku do takiej mo liwo(ci, wydaje si$ wi$c uzasadniona mo liwo(3 odst$pstwa od zasady alternacji, któr tu rozpatrujemy. Uwa am wi$c, i zachowanie przedstawionego powy ej uk adu pól flagi jest wskazane przez ich bardzo wyra:n (w
takim u o eniu) symbolik$, jak to ju wspomniano nawi zuj c do geograficzo-przyrodniczych
cech so ectwa (pn. w stosunku do wsi lasy – góra flagi, i p d. po o enie rzeki – dó flagi).*****
Za wszystkimi czterema barwami kryje si$ te oczywi(cie ich symbolika heraldyczna przedstawiona przy opisie elementów ochla'skiego herbu. Trzeba równie doda3, i barwa ó ta, bia a i
zielona nawi zuj tak e do barw zawartych w logo Gminy Zielona Góra, do której Ochla przynaley, jak i do herbu oraz flagi samego miasta Zielona Góra.
Je(li by jednak zrezygnowa3 cz$(ciowo z geograficznej symboliki flagi (czego bym odradza ),
mog yby one wygl da3 te nast$puj co:
gdzie ostatnia z flag ma stosunek pól: 2/9:1/9:3/9:1/9:2/9.
*****
Od zasady umieszczania w dolnej cz$(ci flagi barwy tarczy herbowej znanych jest wiele wyj tków w polskiej
weksylologii, by wymieni3 tu tylko m.in.: Gdynie, Malbork, Nak o nad Noteci , Raw$ Mazowieck , Siedlce, Paczków.
9
Herb i flaga Ochli
Poprzez obrót, zmian$ rozmiarów oraz ewentualne dodanie do powy szej flagi herbu Ochli moemy uzyska3 inne ró nego rodzaju weksylia, m.in.:
flag$ heraldyczn – jest to powy sza flaga z naniesionym na ni herbem,
baner – flaga wieszana pionowo na maszcie lub (cianie, tak i górna cze(3 p ata flagi musi by3 po
lewej stronie dla osoby patrz cej na ni , mo e by3 tam te umieszczony herb,
proporczyk – weksylium ma ych rozmiarów, najcz$(ciej trójk tne lub z tzw. jaskó czym ogonem,
zawieszany najcz$(ciej pionowo na pr$cie z podstawk ,
szarf$ – wst$g$ lub opask$ z tkaniny o barwach flagi.
Jak ju
zosta o to uargumentowane na wst$pie niniejszego opracowania nic nie stoi na prze-
szkodzie by wie( Ochla posiada a swój w asny herb i weksylia. Podane zosta y tak e istotne, a konkretne korzy(ci z tego p yn ce. By jednak mog y by3 prawnie u ywane powinno nast pi3 ich oficjalne zatwierdzenie, co zgodnie z obowi zuj cym prawem le y w kompetencji Rady Gminy Zielona Góra. Mam nadziej$, i moja merytoryczna argumentacja za zaproponowanymi tu elementami
herbu i flagi zostanie pozytywnie oceniona, a ich graficzne wizerunki przypadn do gustu w adzom
gminy oraz oczywi(cie mieszka'com Ochli, ostatecznie bowiem im w a(nie maj te symbole s uy3. Ko'cz c dodam tylko, e i czas, ku takiemu wyró nieniu wsi jest jak najbardziej stosowny,
bowiem nadanie herbu i flagi w istotny sposób mog oby u(wietni3, przypadaj c na 2005 rok, 700n rocznic$ najstarszego zapisu dotycz cego Ochli.
Jednocze(nie jako pomys odawca, projektant i wykonawca przedstawionych tu wizerunków
herbu i flagi Ochli oraz autor niniejszego opracowania, zastrzegam sobie do powy szych prawa
autorskie, szczególnie za( do modyfikacji, kopiowania i wykorzystywania w celach komercyjnych.
Pawe Szymon Towpik
Ochla, luty 2005 r.
10
Herb i flaga Ochli
Najwa
niejsze pozycje bibliograficzne z informacjami dotycz cymi historii Ochli oraz heraldyki i weksylologii wykorzystane w niniejszym opracowaniu:
Dudzi'ski Pawe , Alfabet heraldyczny, Warszawa 1997.
Förster August, Geschichtliches von Dörfern des Grünberger Kreises, Grünberg 1905.
Koschel Fritz, Rodemannsdorf. Zur Geschichte des Ortsnamens Ochelhermsdorf,
„Welt und Heimat – Beilage zum Grünberger Wochenblatt“, 1933, nr 5.
Siuchni'ski Mateusz (red.), Miasta polskie w tysi!cleciu, Tom I-II, Wroc aw-Warszawa- Kraków 1965 (T.I) i 1967 (T.II).
Skorupski Jacek, Znamierowski Alfred (red.), „Flaga. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Weksy
kologicznego”, Roczniki 1999-2000.
Strzy ewski Wojciech, Herby miast województwa zielonogórskiego, Zielona Góra 1989.
Strzy ewski Wojciech, Tre ci symboliczne herbów miejskich na 'l!sku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do ko ca XVIII wieku, Zielona Góra 1999.
Towpik Witold, Gmina Zielona Góra – Zarys dziejów jej wsi i informacja o pracy rady gminy kadencji 1990-1994, Zielona Góra 1994.
Wolf Otto, Geschichte der stadt Grünberg in Nieder Schlesien, Grünberg 1848.
Wutke Konrad (red.), Die inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Die Kreise Grünberg
und Freystadt Codex Diplomaticus Silesiae, t. XXIV, Breslau 1908.
Znamierowski Alfred, Insygnia, symbole i herby polskie, Warszawa 2003.
Znamierowski Alfred, Interaktywny Album Heraldyczny RP, [na:] http://www.pl.info.pl
oraz normy prawne odnosz ce si$ do flag i herbów:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorz!dzie gminnym.
Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95, art. 18 ust. 13.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorz!dzie powiatowym.
Dz. U. z 1998 r. Nr. 91, poz. 578, art. 12 ust. 10.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorz!dzie województwa.
Dz. U. z 1998 r. Nr. 91, poz. 576, art. 12 ust. 10.
Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 roku o god ach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej.
Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416, art. 1, pkt. 1.
Rozporz!dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o god ach i barwach pa stwowych oraz o oznakach,
chor!gwiach i piecz(ciach z dnia 13 grudnia 1927 r. Dz. U. Nr 115, poz. 980, art. 1-4, 21-22, 26.
11