ı. sanayi şurası tekstil sanayii raporu
Transcription
T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI I. SANAYİ ŞURASI TEKSTİL SANAYİİ RAPORU 1— 4 EYLÜL 1987 ANKARA T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANÜĞI DOC: YER: 89-1288 YIL: CLT: KSM: KOP: DEM: 39-2170 KÜTÜPHANESİ I. SANAYİ ŞURASI TEKSTİL SANAYİİ RAPORU 1 - 4 EYLÜL, 1987 ANKARA |Sfc5 İ ÇİNDEKÎLER BÖLÜM I : TEKSTİL SANAYİ KOMİSYON RAPORU BÖLÜM II : PANELİSTLERİN KONUŞMALARI BÖLÜM III : OTURUMDA YAPILAN GÖRÜŞMELER BÖLÜM IV : NİHAİ RAPOR T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI BÖLÜM I TEKSTİL SANAYİİ KOMİSYON RAPORU 1 - 4 EYLÜL, 1987 ANKARA İÇİNDEKİLER Önsöz Toplantı Kronolojisi Tekstil Sanayinin Önemi Genel Değerlendirme I. İplik Sanayi II. Dokuma Sanayi III. Konfeksiyon Sanayi IV. Halı Sanayi ve Diğerleri Dünyadaki Durunı Tekstil Sektörünün Sorunları I. Yatırım ve Teşvik II. Tedarik Sorunları III. İhracat Sorunları IV. Finansman Sorunları V. liberasyon Karşısında Sektörün Durumu VI. A raştırm a Geliştirme VII Çevre Sorunları Kamu Kurum ve Kuruluşların Arasındaki Koordinasyon Görüş ve Öneriler İplik, Konfeksiyon ve Halı Sanayiinin Kapasite Miktarları Uzun vadeli sanayi stratejimizi tesbit etmek, sanayi sektörlerimizi yön lendirmek ve Eylül İ9 8 7 ’de yapılacak Sanayi Şurası'na esas olmak üzere 13.2.1987 tarihinde Sanayi Ticaret Bakanlığı Toplantı Salonunda Sayın Bakan Cahit ARAL başkanlığında Tekstil Sanayi konusunda bir çalışma başlatılmıştır. Bu toplantıda tekstil sanayi; 1 —iplik Sanayi 2 —Dokuma Sanayi 3 —Konfeksiyon Sanayi 4 —Halı Sanayi ve Diğleri. şeklinde gruplandırılarak, çalışmaların bu plan çerçevesinde yapılması her grup için ayrı birer raporun düzenlenmesi öngörülmüştür. 13.2.1987 tarihinde Bakanlığımızda Saym Bakan Cahit ARAL başkanlığın daki toplantıya katılan firm a ve temsilcileri : Fatih TOKTAŞ SÜMERBANK Genel Müdürlüğü SÜMERBANK Nazilli Basma San. Mües. Akın KARAPINAR SÜMENBANK Genel Müdürlüğü Mesut KÜPÇÜ ÇEVRE Genel Müdürlüğü Sami AGIRGUN Refik Say dan Hıfzısıhha Müd. Tezer BENAY İGEME İskender ŞENGEZER DPT Şenay DUMAN EGE ÜNİVERSİTESİ Prof. Temel ÇAKALOZ KULSAN A.Ş. İsmail KULOGLU KAYSERİ Tekstil A.Ş. Orhan ÇANDIR SEMA A.Ş. Şener ERDAL AKKON TEKSTİL Süleyman Tezcan GÜLERYÜZ ÖRMEİŞ TEKSTİL San. Naci ORHON ÇUKUROVA SAN. işit. T.A.Ş. TAÇ SANAYİİ A.Ş. Atilla PAKER Mustafa BAĞCI HATEKS A.Ş. Nazif YAPICI ŞARK MENSUCAT A.Ş. Nihat ÇELİK ŞAL KONFEKSİYON Haşan VATANSEVER KAÇIKAÇLAR Koli. Ş ti. Selman BOYACI UPMAŞ UŞAK Çerin KAVUNCUOCLU ORTA ANADOLU SAN. ve Tic. A.Ş. M. Ali BABAOCLU TARİŞ PAMUK TARIM SATIŞ Koop. Bir. Kemal Giiner BATU -2 Upisaş A.Ş. Celâl SARAÇOĞULLARI KÖYTAŞ Tekstil Tic. ve San. A.Ş. Mecit KANBERTAY ÖZlPEK HALICILIK A.Ş. Abdullah SARIMERMER BERDAN Tekstil San. ve Tic. A.Ş. Fahri ÖZTÜRK TAFTEKS HALI San. t.A .Ş. Haşan ASLAN TASKOBİRLİK Haşan GÜRCAN BOSSA T.A.Ş. Mustafa KUVVETLİ ALTIN YILDIZ MENSUCAT VE KON. A .Ş. AB Osman KİLİTÇUOGLU BİRLİK MENSUCAT Mustafa ÖZHAMURKAR YÜNSA A.Ş. Can PİYALE SÖKTAŞ A.Ş. O nur YILMAZ ELSAN ELYAF SAN. A .Ş. İrfan ÖCAL EKİNCİ TEKSTİL A .Ş. M. Şamil EKİNCİ GÜMÜŞSÜYÜ HALI SAN. ve Tic. A.Ş. Bedrettin ÖZDEMİR YEM SANAYİ TÜRK A .Ş. İsmet TAN ÇUKOBİRLİK özger AYGAR KONFOR YATAKLARI Celafettin AYAYNIN ANTBİRLİK Oğuz TANSIKULA KOZABİRLİK Şehabettin GÖKSELER DÖRTEL TEKSTİL ÖRME SAN. Erol TONTU ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAK. İsmet Bora BİNATLI HAZİNE VE DIŞ TlC. MÜSTEŞARLIĞI Adile EROL ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAK. Reyan SARAL TARIM BAKANLIĞI Koruma ve K ont. G.M. Uğur BÜYÜKBURÇ TARIM ORMAN VE KÖYİŞLERI BAK. Zekai VARNACI TARIM ORMAN VE KÖYİŞLERI BAK İsmail MERT Ankara Sanayi Odası Zahide AZILI T. ODALAR BİRLİĞİ Yavuz YONTAR İSTANBUL SANAYİ ODASI Engin KOYUNCU - 3- A - TEKSTİL SANAYINİN ÖNEMİ : Tekstil Sanayii ülkemiz ekonomisinde öncü sektörlerden biridir. Sanayileşme sürecine giren ülkelerin, imalat sanayiinde bir sektörün (ki bu sektör gelişmiş ülkelerde tekstil sanayii olm uştur) ilk olması ve sürükleyici olması gereklidir. Türkiye'de de Tekstil Sanayii, bu alandaki katkılarını özellikle son yıllarda dışa açılma politikalarıyla birlikte başarıyla sürdürmektedir. Tekstil Sanayii nin hammadde tedarisi açısından büyük ölçüde tarıma dayalı olması ve üreti min bazı aşamalarının emek yoğun olması gerek tarım sektörünün gelişme sinde, gerekse istihdam yaratılması açısından büy ük önem taşımaktadır. Türkiye ekonomisi içinde olduğu gibi, Türk Sanayii içinde de bir çok yön den en ağırlıklı payı ve alanı oluşturan Türkiye Tekstil Sanayii, teknik geliş meleri, çok yönlü katk ı ve verim imkanları ile sadece yerli payasanıız için değil, uluslararası piyasalar için de geniş ve anlam kazanmıştır. 1987 yılında 2,2 milyar $'a ulaşması beklenen kapasitesiyle Türkiye'nin to p lam ihracatında en önemli payı olan, toplam imalat sanayindeki istihdam m iktarında en yüksek katkıyı sağlayan sanayi kolıı tekstil sanayimizdir. Bu sanayi dalı, Devlet Bütçesine sağlanan gelir kaynakları bakımından, fiskal ve para fiskal alanda yarattığı katkı bakımından Türkiye genelinde önde gelen yere sahiptir. Tekstil Sanayinin bilhassa makina ve metal sanayinin gelişmesine olan kat kısı üzerinde önemle durulması gereken bir husustur. Ayrıca tekstil sanayii Türkiye gibi ülkelerde gelişmekte olan sanayilerin iti ci gücünü oluşturm aktadır. - 4 - B - GENEL DEĞERLENDİ RME I - İPLİK SANAYİİ MARMARA BÖLGESİ İTİBARİYLE a) İplik Sanayinde Kurulu Kapasite (Üretim) D urum u Tekstil sanayiinin ana ve vc önemli bölümlerinden b irin i oluşturan ipük sa nayiini; pamuk ipliği, yün ipliği ve sun'i ve sentetik ip lik olmak üzere üç grup ta toplamak mümkündür. Bölgedeki tekstil s a n a y iin e mensup firmaların üre tim kapasiteleri bu sınıflamaya bağlı kalınmakla b e ra b e r durumları daha ay rıntılı şekilde belirtilmiştir. — Karde Pamuk ipliği üretim kapasitesi : 43.698.000. —KG — Fe-ıye pamuk ipliği üretim kapasitesi : 2.372.000. —KG — Open—And pamuk ipliği üretim kapasitesi : 2.320.000. — KG - Kaba strayhgarn iplik üterim kapasitesi : 3.932.916. — KG - İnce strayhgarn iplik üretim kapasitesi : 3.307.867. - KG — Kamganı iplik üretim kapasitesi : 23.124.218. — Kg - Yan kamgam iplik üretim kapasitesi : 6.892.325. — KG - Incc kıllardan (tiftik dahil) iplik üretim . 2.276.628. - KG kapasitesi - 5- Yün ve kıllar (ince veya kaba karde edilmiş) üretim kapasitesi 2.598.803. - KG Bükülmüş, çile yapılmış, bobine aktarılmış iplik üretim kapasitesi 2.496.191. - KG Tabii ipek ipliği üretim kapasitesi 167.664. - KG Sun'i ipek ipliği üretim kapasitesi 4.252.000. - KG Polianıid ipliği üretim kapasitesi 83.274.166. - KG Tekstüre ve ıııus iplik üretim kapasitesi 12.266.762. - KG Pamuk, sun'i ve sentetik elyaf karışımı iplikler üretim kapasitesi 866.400. - KG Ağ ipliği üretim kapasitesi 190.163. - KG El örgü iplik (pamuk, yün, suni, sentetik) üretim kapasitesi 99S.273. - KG Nakış ipliği üretim kapasitesi 749.300. - KG Dikiş ipliği üretim kapasitesi 1.070.610. - KG Kunduracı ipliği üretim kapasitesi 53.084. - KG Keten ipliği üretim kapasitesi 288.331. - KG K eten—kenevir ipliği üretim kapasitesi 163.914. - KG Diğer bitkisel liflerden iplikler üretim 309.000. - KG kapasitesi Eski paçavra açmalardan elde edilen ipliklerin üretim kapasitesi Diğer iplikler üretim kapasitesi TOPLAM .............................................. 1 .5 7 7 .7 3 3 .- KG 422.305. - KG 199.668.653. - KG Bu arada 1985 ve 1986 yıllarında dar kapsamlı yapılan anket çalışmalarında elde edilen sonuçlar aşağıda açıklanmıştır. - DÖNEMİ 6 - ANKETE KATILAN İLGİLİ SANAYİ FİRMA SAYISI DALININ İSMİ FİİLİ ÜRETİM (TL) 1985 YILI 143 ADET İplik-Dokum a San. 482.928.846.000. - 1986 yıü İplik—Dokuma San. 703.208.207.000. — 114 adet İplik sanayiinde Marmara Bölgesindeki firmaların sahip oldukları iğ sayılan aşağıya çıkarılm ıştır. a — Pamuk İpliği : Pamuk ipliği üretiminde kullanılan iğ sayısı 496.284 adet tir. b — Yün İpliği : 1 — Kamgam ve yan kamgam iplik 289.814. adet/iğ 2 - Strayhgam iplik 9.895 adet/fitil c —Tekstürize ve mus iplik 16.182 adet/iğ 2) İPLİK SANAYİİNDEKI İHRACAT DURUMU : 1985 yılında tekstil sanayimdeki ihracatla ilgili olarak 220 firma nezdinde yapılan ankette aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. a) İplik S a n a y i: 151.732.093. - 0 Aynca 1980—1985 dönemindeki Türkiye'nin Tekstil Ürünleri İhracatı aşa ğıya çıkarılm ıştır. 1980 yılı 424,1 milyon # 1981 yılı 802,1 milyon % 1982 yılı 1,056,1 milyon % 1983 yılı 1,299,1 milyon # 1984 yılı 1,872,1 milyon % 1985 yılı 1.176,3 milyon $ BURSA BÖLGESİ İTİBARİYLE İPLİK SANAYİİ İplik sanayiinde Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’ııa kapasite raporu hazırlatan firma sayısı 17'dir. Bunlardan 10 tanesi tabii ipek ipliği imal etm ekte, 7 fir ma ise m uhtelif cins diğer iplik imalatuıda bulunm aktadır. A) SEKTÖRE İLİŞK İN GENEL BİLGİLER 1) Firma Sayısı 17 2) İstihdam 7047 3) Makina Parkı a) 352 adet mancınık b )3 adet flatör makinası c) Pamuk ipliği iğ sayısı 159.500 4) Tüketim kapasitesi a) Yaş Koza b) Kuru Koza c) Pamuk d) Kaprolatam 1.087.024 kg. 45.144 kg. 6.585 toıı 11.000 ton -8 1.500 ton e) Naylon 6 cips 530 ton f) Naylon 66 cips 21.178 ton g) Polyester cips 187 ton h)T i C>2 Şinitzcl 2.250 ton ı) AH tuzu i) TPA (Tereftalik Pure Asit) 39.789 ton j) Mono etilen glikol 19.065 ton 5) Üretim Kapasitesi 139.446 kg. a) Tabii İpek İpliği b) Bükümlü tpek İpliği 12.759 kg. c) İpek Halı İpliği 9.600 kg. d) Polyamid esaslı naylon 6 cips iplik 7.700 ton e) Naylon 5 kesik elyap 14.000 ton f) Polyamit esaslı naylon 66 iplik g) Polyester iplik 525 ton 49.874 ton h) Boyalı tekstûre iplik 1.400 ton ı) Pamuk ve sentetik dikiş ipliği 387.686 kg. j) Pamuk ipliği 5 3 4 0 ton k) Pamuk open-end iplik 1.240 ton 6) İthalat miktarı (iplik hammaddesi mamul ve yan mamul) 1985 y ıh : 18.688.524$ 1986 yılı : 23.042.045$ 7) ihracat Miktarı - 9 1985 S 1986 S Polyester ipiik 23.642.079 20.405.987 Naylon iplik 10.293.817 6.676.196 Pamuk ipliği 7 .908.433 11.676.623 Akrelik iplik 1.416.164 4.952.846 620.158 632.984 T O P L A M 43.S80.645 44.244.636 Diğer iplik 8) Üretim Çeşitleri: Tabii ipek ipliği. Bükümlü ipek ipliği. İpek lıaîı ipliği. Polyamid esaslı naylon 6 cips iplik. Naylon 6 kesik elyaf, Polyamid esaslı naylon 66 iplik Polyester iplik. Boyalı tekstüre iplik. Pamuk ve Semetik dikiş ipliği, pamuk ipliği, pamuk open—end iplik. e g e b ö l g e s i it ib a r îy l e a) İPLİK SANAYİ iplik sanayiinden kapasite raporu hazırlatan yalnızca pamuk ipliği üreten 5 firma bulunm akta, toplam 111.953 iğlik kapasitede olan bu firmalarda 2417 kişi istihdam edilmektedir. Ayrıca 10 kadar yünlü tekstil ve 15 ka dar kombine tekstil sanayiinde de çeşitli türde iplik üretilmektedir. Bu firmaların toplam olarak kullandıkları ana hammaddeler ve başlıca ürünleri aşağıdaki gibidir. - 10IpEk Sanayii Ana Hammaddeler Üretim Kapasitesi Sentetik Elyaf : 5441 ton Pamuk ipliği Pamuk 18720 ton Open—and iplik 638 ton Yapağı 2184 ton Penye dikiş ipliği 544 ton : 10385 ton Kangam iplik 40 ton İplik boyama : 1035 ton Sentetik iplik : 1483 ton Strayhgam iplik : 1653 ton Merserize ipfik 40 ton GAZİANTEP BÖLGESİ İTİBARİYLE a) iplik Sanayii KAPASİTE MİKTARI : — Kilim ipi üretim kapasitesi 42 Ton/Gün (Strayhgam) (Strayhgam Kili ipi Üretim Kapasitesi) 13.400 Ton/Yd — Halı (Kamgam) üretim Kapasitesi 8.900 Ton/Yü — Hah ipi (Kamganı Üretim Kapasitesi) — Bu sektörde çalışan toplam personel 28 Ton/Göı 25.000 adet A-PAM UK İPLIGI SANAYİİ — Toplam Firma Sayısı : — Toplam İğ Sayısı 19 Adet 459.898 Adet —Toplam R otor Say» : 15.200 Adet — Toplam Personel 6.500 Adet —Toplam Kapasite 82.500 Ton/Yıl - n I I - DOKUM \ S \ N AYİİ MARMARA BÖLGESİ İTİBARİYLE Dokuma Sanayimdeki üretim kapasiteleri aşağıda gcsu-nleıı şekilde sınıflan dırılmıştır. — Pamuklu dokuma üretim kapasitesi : a! 2 S05.924 Kg bt 2.5S9.2S" M2 Ci J5.9iG.200 M. aı 555.500 bt 6.1 >0.5 13 M. : aı 5 26.1 "6 M2 bt H50.6S9 M. aı i.5 i 4.123 M. : aı 5 S.200 Kg b.t 1 1.103.533 M2 Ci ! 1.“ 06.666 M. a> "".300 Kg bı 1.S 19.1 50 M2 cı 3.645.473 M. : a) 1.149.000 Kg b! 4.354.560 M. Ci 1 5 .5 " '.'2 6 M. : aı ! .896.960 M2 bi 3"S.5!4 M. — Kamganı kumaş üretim kapasitesi — Sîrayngarn kumaş üretim kapasitesi — Tabii ipekii kumaş üretim kapasitesi M2 — Suni ipek ipliğinden yapılan kumaşîalann üretim kapasitesi — Sentetik ipliklerden yapılan kumaşlar uretim kapasitesi - Sun'i sentetik iplikten yapılan kumaşlar üretim kapasitesi — Karışık kumaşlar üretim kapasitesi - 12 - Pokum alık kumaş üretim kapasitesi — Dar dokum a üretim kapasitesi : a) 51.300 Kg b) 1.741.000 M2 c) 846.308 M. : a) 131.401.651 M. 752.717 M2 1.378.407 M2 28.123 M2 : a) 553200 Kg b) 54.655.832 M2 c) 8.755.960 M. 4.759.724 Ks 93.531.294 M2 220.8125 13 M. - b) — ö zel amaçlı kumaşlar (paraşüt kumaşı gibi) üretim kapasitesi ♦ - Keten dokum a üretim kapasitesi — Diğer dokumaların (tela, vatka gibi) üretim kapasitesi T O P L A M ........................................... Bu arada 1985 ve 1986 yıllarında dar kapsandı yapılan anket çalışmalarında elde edilen sonuçlar aşağıda açıklanmıştır. ANKETE KATILAN İLGİU SANAYİ dönem i f ir m a s a y is i d a l in in is m i 1985 Yılı 143 Adet Iplik-Dokuma San. 482.928.847.000. 1986 Yılı 114 Adet İplik-Dokuma San. 703.208.207.000. - f i i l i ü r e t i m (t l ) Dokuma sanayimin sahip oldukları tezgah sayısı aşağıya çıkarılmıştır. a) Pamuklu Dokuma 8594 adet/tezgah b) Kamgam, y an kamgam, strayhgam dok. 1100 adet/tezgah -1 3 c) Yuvarlak pamuklu ve sentetik dokuma d ) Otomatik ve el triko dokuma tezgahı e) Etiket dokuma 780 adct/makina 239 adet/tezgah 83 adet/tczgah f) Tül dokuma 239 adet/tezgah T O P L A M ................................................................... 10.255 adet/'tezgah 780 adet/makina 2 - DOKUMA SANAYİİNDEKİ İHRACAT DURUMU: 1985 yılında tekstil sanayimdeki ihracatla ilgili olarak 220 firma nezdinde yapılan ankette aşağıdaki sonuçlar elde edilm iştir. — Dokuma Sanayii : 9S.424.154.— S Ayrıca 1980—19S5 dönem indeki Türkiye'nin Tekstil Ürünleri İhracatı aşağı ya çıkarılmıştır. 1980 yılı 424.1 milyon Ş 1981 yılı 802.1 milyon Ş 1982 yılı 1.056.1 milyon S 1983 yılı 1.299.1 milyon S 1984 yılı 1.872.1 milyon $ 1985 yılı 1 ,1 7 6 3 milyon $ BURSA BÖLGESİ İTİBARİYLE DOKUMA SANAYİİ Ülkemiz Tekstil Sanayiinde. Bursa'nın üretim hacmi ve istihdam açısından büyfık önemi vardır. Bugün geniş bir biçimde tekstil hammaddesinden nihai -14üretime kadar yaygın bir faaliyet alanını kapsayan Bursa tekstil sanayii, ileri teknolojiye sahip ve yüksek kapasiteli tesislerle ülke ekonomisi açısından bü yük bir güç oluşturm aktadır. Bursa'da sun'i ve sentetik iplik ve elyaftan üreti len dokuma ürünleri, dokumacılık sektörünün en büyük kısmını oluşturm ak tadır. Tekstil endüstrisinin Bursa'da geleneksel sanayii dalım oluşturması ve bu alanda önemli deneyimlere sahip olması nedeniyle Türkiye genelinde pek çok yönden ileri bir düzeydedir. Özellikle son yıllarda, büyük bir istihdam kapasitesi yaratan, teknolojik yönden son derece ileri tesislerin, Bursa'da faaliyete geçmeleri ile tekstil endüstrisi katma değer ve ihracat açısından yeni imkanlar kazanmıştır. ' Dokumacılık Sektöründe Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 'na kapasite raporu hazırlatan firma sayısı 933 dür. Bu firmalardan 10 tanesi tabii ipekli kum aş lar dokumakta, diğer firmalar ise m uhtelif kumaşlar dokumaktadırlar. I) MUHTELİF DOKUMA A) SEKTÖRE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 1) Firma Sayısı : 933 2) İstihdam -.8346 3) Makina Parkı a) Otomatik dokum a tezgahı b) Jarse kumaş tezgahı 1887 (10 firmada bulunmaktadır.) 113 c) Dar armürlü dokum a tezgahı 5746 d) Dar jakarlı dokuma tezgahı 421 e) Dar düz dokuma tezgahı 120 f) Geniş armürlü dokum a tezg. 516 g) Geniş jakarlı dokum a tezg. 460 - 15 h) Geniş düz dokum a tezgahı : i) Kadife dokum a tezgahı : 383 Toplam 9 : 9655 4) Tüketim Kapasitesi a) Tabii ipek ipliği b) Sun'i veya sentetik iplikler 170.492 Kg. 18.825 ton c) Kamgam iplik 1.316 ton d) Strayhgarn iplik 1.095 ton 5) Üretim Kapasitesi a) Sun'i veya sentetik kumaşlar b) Tabii ipekli kumaşlar c) Jarse kum aşlar d) Kamgarn kum aşlar e) Strayhgarn kum aşlar 35.686.697 m. - 61.061.8S9 m2 1.862.711 m . - 1.587.423 m 2 23.040.741 m. - 23.617.422 m 2 2.078.224 m. 526.176 m. 6) İthalat m iktarı 7) İhracat miktarı (Bursa Ticaret ve Sanayi Odası kanalıyla yapılan ihracat) M uhtelif Kumaş : 8) Üretim Çeşitleri : a) Sun'i veya sentetik kumaşlar b) Tabii ipekli kumaşlar c) Jarse kumaşlar 1985 (JS) 1986 ($) 32.304.587 26.308.102 -16- d) Kamgam kumaşlar e) Strayhgam kumaşlar II) HAVLU KUMAŞ VE MAMULLERİ A) SEKTÖRE İLİŞKİN GENEL BİLGİLERİ 1) Firma Sayısı 2) İstihdam 3) Makina Parkı 36 1133 347 adet tezgah 4) Tekerim kapasitesi a) Pamuk ipliği 2.646 ton 5) Üretim kapasitesi a) Havlu kumaş : 1.003.812 m. - 4.619.689 m2 b) Bornoz : 45.000 adet c) Plaj elbisesi : 64.800 adet 6) İthalat Miktarı : Yoktur 7) İhracat Miktarı : (Bursa Ticaret ve Sanayi Odası kanalıyla) a) 1985 yılı : 3346.666 $ b) 1986 yılı : 5.832.698$ 8) Üretim çeşitleri : Havlu kumaş, bornoz, plaj elbisesi. EGE BÖLGESİ İTİBARİYLE DOKUMA SANAYİİ Dokuma sanayiinde kombine tesislerle birlikte 15 civarında firma faaliyet göstermektedir. Bu firmalarda toplam 14.419 kişi çalışmaktadır. - 17 Dokuma Sanayiinde Kullanılan Ana ham maddeler Üretim Kapasitesi Pamuk :8 0 7 8 ton Pamuklu dokuma 25.000 toıı Sentetik elyaf :3 9 5 9 ton Yünlü dokuma 40.000 ton Pamuk ipliği : 589 to n Kumaş 7.119.035 metre Bez merserizasyoıuı 1648 ton Sasarlama 2S50 ton Apre 2713 ton Bez, iplik boyama S360 ton Baskı 45.513 km. Fitfed 750.000 adet Örgü 504 ton Dolgu mad. 960 ton Sentetik iplik Yapağı 41 ton 410 ton ESKİŞEHİR b ö l g e s i İ t i b a r î y l e DOKUMA SANAYİİ A -G E N E L DEĞERLENDİRME Fabrikanın kapasitesi 1986 1985 2100 ton pam uk ipliği 2750 ton 17 milyon metre pamukla ham bez 17.5 milyon metre 22.5 milyon metre mamul bez üretimi 21.5 milyon metre Kuruluş tam kapasite ile çalışmaktadır. Atıl kapasite yoktur. 1985 yılı ihracat miktarı .-6.108.664 S 1986 yılı ihracat miktarı .•6.423.909 $ -18GAZÎANTEP BÖLGESİNE GÖRE DOKUMA, HALI—KİLİM SANAYİİ GENEL DEĞERLENDİRME (Kapasite Durumu) : A) HALI - KİLİM VE DOKUMA — Bu sektörde faaliyet gösteren firma sayısı 600 adet — Mevcut halı tezgahı sayısı 320 adet — Mevcut kilim ve battaniye tezgalu 350 adet — Strayhgam ipliği (Kilim ipi; üretim tesisi 64 adet — Kamgam iplik (hah ipliği) üretim tesisi 10 adet — Boyahane sayısı 45 adet KAPASI HE DURUMU — Günlük halı üretimi : 4.500 adet veya 22.500 m^ — Yıllık hah üretimi : 1350.000 adet veya 6.750.000 m“ — Günlük kilim kapasitesi : 1.500 adet veya 7.500 nı^ Yıllık kilim kapasitesi — Günlük Battaniye üretimi Yıllık battaniye üretimi : 450.000 adet veya 22.500.000 m~ : 5.000 adet veya 15.000 m^ : 1.500.000 adet veya 4.500.000 m^ İHRACAT DURUMU: Halı vb. imalatlarda direkt ihracat yapılmamaktadır. Çok az miktarda aracı firmalara satış yapılmaktadır. Ancak bilhassa Ortadoğu ülkelerinden turist olarak gelen şahıslara çok miktarda parekende olarak satış yapılmakta ve d ö viz girdisi sağlanm aktadır. - 19 - Pamuk ipliğinde ise ihracat büyük bir başarı ile devanı etm ekte olup, odaıııızca yapılan istatistiklere göre: a) 1985 yılında; 11.855.110.— Kg. Pamuk ipliği ihraç edilerek 29.434.159.— $karşılığı döviz sağlanm ıştır b) 1986 yılında; 11.909.290.— Kg. Pamuk ipliği ihraç edilerek 26.277.614.— $ karşılığı döviz sağlanm ıştır. c) ithalatla ilgili rakam lar bulunm am aktadır. III - KONFEKSİYON SANAYİİ MARMARA BÖLGESİ İTİBARİYLE GENEL DEĞERLENDİRME 1— Konfeksiyon sanayimdeki üretim kapasiteleri aşağıda gösterilen şekilde sınıflandırılm ıştır. — Kadın, erkek ve çocuk iç çamaşırları üretim kapasitesi : a) 300.000 kg. b ) 30.663.375 Adet — Pijama ve gecelik üretim kapasitesi 10.013.610 Adet - - 20 - Kadın, erkek, çocuk dış giyim eşyası üretim kapasitesi : a) 52.007.054 Adet b) 375.000 Takım - Kot pantalon üretim kapasitesi 1.466.000 Adet - İş elbisesi üretim kapasitesi 974.250 Adet - Askeri eğitim elbisesi üretim kapasitesi 795.000 Adet - Çeşitli spor kıyafetleri üretim kapasitesi - Çeşitli giyim eşyası üretim kapasitesi : 11.136.700 Adet - Triko konfeksiyon üretim kapasitesi : a) 1309.050 Kg. 2.045.700 Adet b) 58.688.847 Adet TO PLA M .................................................................... 1.609.050 Kg. 375.000 Takım 167.790.536 Adet Bu arada 1985 ve 1986 yıllarında dar kapsamlı yapılan anket çalışmalarında elde edilen sonuçlar aşağıda açıklanmıştır. ANKETE KATILAN İLGİLİ SANAYİ dönem i f ir m a s a y is i d a l in in is m i 1985 yılı 51 adet Konfeksiyonsan. 1986 yılı 51 adet Konfeksiyonsan. 154.260.978.000.— f u ü ü r e t im <t d 66.437.524.000.— Konfeksiyon sanayiinde bölgede mevcut makina parklarında yer alan çeşitli makinalann toplamı 16.165 adettir. 2 - KONFEKSİYON SANAYİİNDEKİ İHRACAT DURUMU: 1985 yılında tekstil sanayimdeki ihracatla ilgili olarak 220 firma nezdinde yapılan ankette aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Ko nf e ks i yo n Sanayii 212.220.216.- S Ayrıca 19S0—1985 dönemindeki Türkiye'nin Tekstil Ürünleri ihracatı arası ya çıkarılm ıştır. 1950 yılı 124.1 milyon S 1 9 5 1 yılı S02.1 milyon S 1952 yılı 1056.1 milyon S 1983 yılı 1299.1 milyon S 1954 yılı î -S~2.1 milyon S 1955 yılı 1 î ~6.3 milyon S BURSA BÖLGESİ İTİBARİYLE KONFEKSİYON SANAYİİ Diğer yandan, Bursa'da leksti! sannyiiniıt cn soıı aşaması olan konfeksiyon sanayiinin, son yıllara kadar etkinliğinden söz etmek mümkün olmamakta idi. 19S0—19S1 yıllarından itibaren Türkiye'de de üıraeata yönelik sanayi leşme stratejisinin uygulanmasıyla birlikte, konfeksiyon ürünlerinde dış pazar taleplerinin karşılanması konusunda önemli mesafeler katedilmiştir. Ancak Bursa'da konfeksiyon ürerimi birkaç firma dışında genellikle küçük atölyelerde yapılmaktadır. Bu küçük atölyeler: finansman, tanıtını, pazarla ma gibi konularda pekçok darboğazlarla karşılaşmaktadırlar. Tekstil endüst risinin iki önemli alt sektörü olan dokumacılık ve konfeksiyon sanayiileriııin birbirlerini tam am layın biçimde bir bütünlük arzetmeîeri ile tekstil endüstri sinde yaratılan toplam katma değer ve ihracat önemli ölçüde artış göstere bilecektir. -22 Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 'na kapasite raporu hazırlatan firma sayısı 21 dir. Ancak buıılann dışında atölye tipi pek çok konfeksiyon imalatı yapan işyeri mevcuttur. A) SEKTÖRE İLİŞKİN GENEL BlLGlLER 1) Firma Sayısı 2) İstihdam 21 : 1288 3) Makina Parkf a) Dikiş makinalan : 666 adet b)Overlok : 129 adet c) Nakış makinası 5 adet d) Pile makinası 3 adet e) Kumaş kesme makinası f) Zig-Zag makinası g) örgü makinası : 25 adet 9 adet : 45 adet 4) üretim Kapasitesi Gravat Bluz—Gömlek İş önlüğü Etek 17.500 adet 227.636 adet 33.750 adet 110.850 adet Çocuk elbisesi 21.500 adet Kadın elbisesi 848.788 adet Gelinlik Pantolon—Tulum Tişört Plaj elbisesi Şort 9.000 adet 272.700 adet 2.426.800 adet 64.000 adet 102.000 adet Masa örtüsü 4.950.000 adet Havlu 53.326 adcı Bornoz 45.600 jilet Çocuk ıriko 244.059 adet Çocuk çamaşır 156.000 ndet Pijama ] 2.000 adet Deri pah o i 0.000 atlet Vclur ceket 13.600 adet M ont-Kaba-ı 54.000 adet Kuş t uyu *cai'cn 4 —.S4fj adeî Süet pjrdesL i 0.000 adet Karyola takımı 6.000 adeî Nevreşir,' 1.500 adet 540 takını Erkek e!DİiC5i 1.500 adet Paito 36.000 adet Kot elbise i SO.OOO adet Ceket Muh. bayrak 6* İ t h a l a t - n i k t a n 2.400.000 adeî : Yoktur. 7) İhracat miktarı Cinsi Î9S5 yıl (S 19S6 (S t M asa n r î ’i ü 39.514.109 31."14.210 Y a t a k ö r tü s ü 4.54S.424 16.41 9.0- 4 Kon fek sı >O!' 2.292.24" 5.063.546 - 26 - Halı sanayii ve diğerlerindeki bölgedeki mevcut tezgah ve tesis sayısı aşağıya çıkarılmıştır. a - Makiııa Halısı 74 adet/tezgah b—El dokuma hah 678 adct/tezgah c - Non-Women hah d —Tafting hah 3 adet komple tesis 4 adet/tezgah 2) HALİ SANAYİİ VE DİĞERLERİNDEKİ İHRACAT DURUMU: 1985 yılında tekstil sanayiindeki ihracatla ilgili olarak 220 firma nezdinde yapılan ankette aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Hah Sanayii ve Diğerleri 11.015.409.- $ Ayrıca 1980—1985 dönemindeki Türkiye'nin Tekstil Ürünleri İhracatı aşağı ya çıkarılmıştır. 1980 yılı 424,1 milyon £ 1981 yılı 802,1 milyon S 1982 yıh 1056,1 milyon $ 1983 yılı 1299,1 milyon $ 1984 yılı 1872,1 milyon S 1985 yılı 1176,3 milyon S BURSA BÖLGESİ İTİBARİYLE HAU VE DİĞER (BOYA—APRE-EM PRİM E) SANAYİİ Buna'da halı imalatı yapan firma sayısı 3 'tür. 105 tane dc kapasite raporu ha zırlatan Boya—Apre ve Emprime işlemleri yapan firma vardır. SEKTÖRE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER (B oya-A pre-E m prim c) 1) Firma savtsı 2 )İşçi sayısı 105 : 7.194 3)Makina parkı a) Muhtelif boya m akinaa ve kazam b)H asbel 547 : 388 c) Jiger 112 d) Muhtelif em prim e masası ve baskı makiri3Si 367 e) Muhtelif baskı makinesi f) Buhar kazanı g) Baskı makin ası 51 164 8 4) Tüketim kapasitesi a) Muhtelif boya 3.7S5 ton b) Asetik asit 1.376 ton c) Sudkostik 6.9S0 ton d)T uz : 12.1S4 ton e) Muhtelif yakıt : 24S J 0 3 ton f) Üre 292 ton -2 8 S)Üretim Kapasitesi Muhtelif kumaş ve iplik, boyama, baskı işlemleri 130.688 ton 317.593.207 m. 16.735 j680 m2 25.600 takım 6) İthalat : Elde edilememiştir. 7) İhracat 1985 $ Yün Halı Diğer İhracat Toplam 1986 $ 2.260 6.876 139.586 486.878 141.846 493.754 EGE BÖLGESİ İTİBARİYLE HALI SANAYİİ VE DİĞERLERİ Halı fabrikaları, branda, çadır, trikotaj ve diğer tekstil ürünlerinde faaliyet gösteren 9 işyerinde 227 kişi çalışmaktadır. Bu kuruluşların kapasite raporlanndaki rakamlara göre başlıca ana hammaddeleri ve üretim kapasiteleri aşağıdadır. Halı Sanayii ve diğerlerinde Üretim Kapasitesi Ana hammaddeler Sentetik elyaf : 66 ton Makina halısı Sentetik hah ipliği : 80 ton Ştrayhran iplik : 54.960 m2 298 ton - 7 .9 Pamuk iipliği 150 ton E1 halısı : 8.100 m2 Yapağı 328 ton Dokuma : 2.827.636 metre Lût ipüği 14 ton ö rtü , perde Yön iplik 50 ton Pamuk 500 ton 750 ton Çorap : 58.000 düzine Telef pamuk ESKİŞEHİR BÖLGESİ İTİBARİYLE HALI SANAYİİ VE DİĞERLERİ GENEL DEĞERLENDİRME Hah ipliği 2400 ton yıl Toftm a hali 2.5 milyon m " Non—woven halı 3.5 milvon m* 1985 yıh ihracatı 1986 yih ihracatı 3 .1 5 7 3 0 0 $ 1.800.000 S 1985 y ıh ithalatı 1986 yılı ithalatı 1300.000 Ş 1.564.800 S PolynopOen elyaf 970 ton yıl Fiili ire tim : 1985 865 ton yıl 1986 1.429 ton yıl ( Ç f t vardiya» İthalatı : 19S5 : 3 3 6 3 2 0 S — 161.065 DM 1986 : 2S 6.İ40 S - 1.237.095 DM 14 ton -3 0 H - DÜNYADAKİ DURUMU Tekstil sektörü dünyada en yaygın olarak görflen sanayi dalıdır. Dünya ima lat sanayii içinde katma değer, istihdam ve dış ticaret açısından önemli bir yer tutar. Tekstil sanayiinin temel hammaddesi elyaftır. Son yıllarda suni elyafın yay gın kullanımı hammadde yapışım önemli ölçüde değiştirmiştir. Dünya elyaf piyasasaında gelişmiş ilkelerin paymı arttırmıştır. 1977 yılı itibariyle dünya tekstil hammeddesi ihracatında gelişmiş ilkeler payı % 57,2 olurken, gelişmekte olan Ökeler payı % 28,7, sosyalist ülkeler payı % 7,6 olmuştur. Dünya pamuk ¡keriminde Çin Halk Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği, ABD, Hindistan gibi büyük arazi sahibi ilkelerin başı çektiği görülmektedir. 1983—1984 yıllan içinde pamuk üretimin de büyük pay sahibi ilkeler ve bun ların ekim alanlan şöyledir: Başlıca Ülkeler Ekim alam (200 hektar) Üretim (1000 balya) Dünya toplam üretimi içindeki payı % Çin Halk Cumhuriyeti 5850 17.000 % 25,4 SSCB 3220 14500 % 20,2 ABD 3011 7.550 % 113 Hindistan 8000 6500 % 09,7 Pakistan 2260 3.900 % 05,8 Brezilya 2035 2.750 %04,1 Türkiye 615 2300 % 03,4 31.726 66.692 Dünya Toplamı Kaynak: Dünya’da ve Türkiye’de Tekstil Sanayii DPT - 1985. -31 Tablo'da yer alan iretici ökeler dünvn pamuk üretiminin yıizde 68.6'sim üretmektedirler. Dünya yön üretimi ise 2.5 milyon tonu aşmakta. Avustralya (750 bin ton). SSCB (450 bin ton». Yeni Zelanda (312 bin ton). Arjantin (190 bin toni dünya y ü ı üretiminde başı çekm ektedir. Kimya sanayiinin hızb gelişimiyle önem kazanan sentetik elyaf üretiminde ise başüca gelişmiş ülkelerin piyasaya hakini olduğu görülmektedir. Son y ı l larda gelişmekte olan ülkelerde bu alanda önemli bir atılını yaşanmakla bera ber, gelişmiş ülkelerin bu piyasada yüzde ~2A gibi bariz bir ağırlığı bulun maktadır. 1978 yılında dünya sentetik elyaf üretimi !0 milyon ton civarında gerçek leşmiş, bu piyasada ABD rr 32.3. Japonya ~ 14. Batı Almanya *7 7,4 SSCB. Kore. İtalya ve İngiltere r - 4 civarında pay almıştır. Tekstil ve konfeksiyon sanayiinin dünya imalat sanayi katma değeri içerisin deki payı 1979 yılı için piyasa ekonomisine sahip snnayileşmiş ülkelerde yak laşık rc 8 3 olm akta, düşük ve orta gelirli ülkelerde yaklaşık planla sanayileşmiş ülkelerde ise 12.6 olmaktadır. 17.5. merkezi C - TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI Sektör bilindiği gibi iplik, dokuma, konfeksiyon olmak üzere 3 ana bölüm den teşekkül etm ektedir. Halı s a n a y i i de aslen dokuma bölümü içinde olmak la beraber, ayrı olarak dile getirilebilir. Soruların cevaplarına gelince: -32Sektörön sorunlan 1—Yatırım ve Teşvik 2—Mevcut Tesisler Teşviği 3—Yeni Yatırımlar Teşviği 1- YATIRIM VE TEŞVIK: Dünya'da tekstil sektöründe çok hızlı ve gelişmiş yatırımların başlamış oldu ğu izlenmektedir, özellikle iplik üretiminde robot kullanımı giderek artmak ta, dokuma üretiminde elektronik vc kompitürize olmuş sistemler gelişmek te, apre ve boya üretiminde ise kompitür ağırlıklı olarak girmiş bulunmakta dır. Konfeksiyonda da aynı gelişmeler görülmektedir. 1987 Ekiminde Paris'te açılacak itma fuarında tüm makine üreticileri en ileri teknolojik gelişmelerini sergileyeceklerdir. Ülkemiz ihracatı içinde tekstil ihracatının nerelere ulaştığı bilinmektedir. Tekstil ihracatının arttırılabilmesi için yatırım teşvikleri, yıllık vergi resim harç muafiyeti, kurumlar vergisi, istisnası gibi teşvikler halen yürürlüktedir. Doğal olarak ülkemiz sanayiinin vatan sathına yayılması arzu edilmektedir. Ancak sonuçta almamız gereken karar herhalde tekstilin özellikle konfeksi yonun büyük şehir sanayi olduğu kabulüdir. Yatırım Teşviklerinde iplik fabrikalarının ülkede yaygın şcldlde ve hammad desine yakın yerlerde kurulıııaa olayı giderek sürmektedir, özellikle GAP projesi bunu yoğunlaştıracaktır. - 33 Ülkemizin tekstilde başanlı olmasının en önemli »edeni tekstilin hammaddes olan pamuk üretiminden kaynaklanm aktadır. Bu ürün kesinlikle desteklenmefidir. Muhtemelen dokum a hatta önne sanayiinin yayılması da aynı şekilde olacakt r . Temelde konfeksiyon ise ister istemez nüfusu kalabalık şehirlerde gelişe cektir. Şu halde teşvikler de bu hususu gözönîsıde bulundurarak gereksiz kıgflamalar yapılmaksızın verilmeye devam edilmelidir. Ve yateım ctnm şevkini ve heyecanını çoğaltacak yeni teşvikler ile bezenmeSdir. Tekstfl sanayiinin Türkiye'deki gelişme hızıru idame ettirebilmesi ve Dünya pazarındaki paym ı arttırabîlmesi için yatm m lann devam etmesi gereklidir. Ban sektörlerde (yünlü gibi) iç pazardan artan önemli bir kapasite fazlası yoktur. Ancak tekstil yatm m lannın devamlıhğmm sağlanması için öncelikle büyük üniteler şeklinde konfeksiyon yatm m lannın hızlanması gereklidir. Bugün, m am S bez ve kum aşlar büyük oranda konfeksiyon için ara mamul ka ba! edilm ektedir. Konfeksiyon yatm m lannın. dış pazar satış şanslarının art ması için büyük üniteler şeklinde planlanması ve teşvik edilmesi gereklidir. Bunun için de ya tın m aların satış riskini azaltacak bazı teşvik tedbirlerine ihtiyaç vardır. ihracat kotalarında önce Ek. kamu grubu ihtiyaçlarda ikmal tercihi gibi teş vikler dûşûntlebiHr. Bu w benzeri teşvikler yeni yatırımcıların kapasite bü yüdüğü ile orantılı olarak sağlanmalıdır. -34Konfeksiyon kapasitesinde büyüme, dış pazarlarda tekstil grubunda katma değeri arttıracak, iç pazarda ise entegre tesislerde entegrasyon ve büyüme için moral ve güven sağlayacaktır. Bunun dışında yatırımlarda kurulu iplik tesislerinin entegrasyonuna öncelik verilmelidir. Yeni iplik yatmm teşvikleri ise ancak iplik üretimi için veril melidir. (vasati numara 36-40 gibi) Bdyiece kotalarla miktar bazmda kısıtlanmış olan ihracatımızı değer bazmda yükseltmek uzun vadeli bir plan hedefi olmalıdır. Bu dikkate alınırsa bugü-. nün ince iplik üreticileri, yannın ince (fantazi ve değerli) kumaş üreticileri olacaktır. 2 - MEVCUT TESİSLER TEŞVİGI: Mevcut tesislerdeki, teşvike gelince ilkemizde yapılmış yatırımların boyutu ve eskiliği hızla geişen teknolojiler dolayısıyla değer kaybettiği bilinmekte dir. Halen büyflc yatmmlann Ökemizde çok gelişmiş olmaması özellikle AET ile bütünleşme yeni girişimlerin hi7Jjınma«ma neden olacaktır. Burada dikkat edilecek husus kesinlikle eski makinalann Türkiye 'ye getirilmemesi, bu kolaylıkların tekstilde kesinlikle lcullambnamasMİn- Ucuz eski entegre tesislerin dahi Türkiye'ye getirilmesine karşıyız. Sebebi ise. Dünya bir teknoloji yanşı içindedir. Dış pazarlarda yer almak ucuz maliyet, yüksek kalite ancak teknoloji yanşı ile ulaşılacak hususlardır. Dolayısıyla ucuza alınan eski tesisler teknoloji yanşmda geri kalmamıza ve dünya pazarlarında kalitesiz mal, ucuz Hat zorunluluğunu getirecektir. Kat ma değeri kısıtlı mal satmakla dke ihracatından büyük şeyler beklemenin yaran olmadığı herkesçe bilinmektedir. -35 Özellikle mevcut re yeniden küçük boyutlu olarak kurulan tesislerde bu su m n daima gözönünde bulundurulmabdtr. 3 - YENİ YATIRIMLARIN TEŞV tC İ: Yeni yatırını teşviklerinde yatırımların en yeni teknoloji olması özendirilme lidir. Yeni yatmmiar için bu kaçınılmazdır. Burada optim um büyüklükler, rantabl çalışma o h ah k ian , yeni teknolojiler ile birlikte Türkiye'ye girmeli, özellikle yeni yatsım teşviklerinde eğer imkan varsa dış ülkelerin ülkemiz deki sanayicilerle ortak yatırımlara özendirilmesi gayretlerinin yoğunlaştırıl masında yarar görülmektedir. 4 - TEDARİK SORUNLARI: a— Yerli Girdiler: Tedarik sorunları ilkemizde özellikle ihracata yönelik en önemli sorunlardan biridir. .Ana girdilerimizin kalitesi ve fîatmdaki sorunlar daima gündemdedir, ülkem izde hala mesela sentetik ipliklerde dûnva kalitesinde çözgülük iplik yapılamamakta, boyanmış atkılık ipliklerin aynı renklerini bulmak mümkün olamamakta ve kafite standardizasyonu bakımından büyük sıkuıtılar çekil mektedir. Şu halde ihracat ürünlerini girdilerini üreten müesseselere dünya standart larında ve futlarında mal verebilecek hale gelmesini teşvik etmek, destekle mek ve kontrol etmek şart olarak gözükmektedir. b— İthalat, Gümrük vc Fonları: ithalatta ise. gümrük ve fonların, tekstil dalında, kaldırılması sonucu önemli değişiklik olmayacaktır. Kalite farkı hariç flatla rekabet yapılabilmektedir. -36Aynca yerli sanayilerde girdi fiatlanm, dış Hat bilind içinde olduklarından dolayı atış politikalarını sürdürebilmektedir. Ana ve ara girdi ithalatında, gümrük ve fonların kaldırılması ihracatçının iç pazarlarda daha ucuz mal satabilme olanaklarını getirecek, beraberinde yer li ürünün kalite ve fiatmda istikran sağlayacaktır. Yeri makina üretiminin korunması amacıyla ithalatçı firmaların getirdikleri makinalardan alın an fonlar uygun olmasına karşın, yurt içinde üretimi mümkün olmayan makinalann ithalatında da aynı fonun ödenmesi tekstil üreticisi bazı büyük firm a ların yüksek teknolojiyle üretim yapmalarına bir kısıtlama getirmektedir. III - İHRACAT SORUNLARI İhracatta teşvikler gereksiz abartılarak gündeme getirilmektedir. Son zaman la rd a ' alınan bazı kararların sevindirici olmasına rağmen kısıtlı ihracatın art ması için faizsiz kredi yeterli değildir. Bu özendirmenin ihracatçıya eşit şe kilde yansıdığını iddia etmek mümkün değildir. Ancak artış teşvik tedbirle rini geliştirmenin zamanı gelmiştir. Türkiye'de tekstil ihracatının büyük kısmı konfeksiyon ürünü olarak gerçek leşmektedir. Ancak burada da miktar bazındaki kotalar kısıtlayıcı olmakta dır. Bu ise konfeksiyon ve tekstil yatırımlarını yavaşlatmaktadır. Miktar ba zındaki kotaları değer bazında yükseltmek için yönlendirme ve düzenlemeler yapılmalıdır. Bu, kapasite ihtiyacı ve istihdamı arttırırken, döviz gelirlerini de arttıracaktır. Uygulamada kota önceliği mamul tarifi olarak daha değerli olan cinslere kaydırılmalıdır. (Karde T —Shirt yerine penye T—shirt gibi) Ayrıca ihracat teşvikleri, değeri yüksek mamullere doğru yönlenmeli ve ayrıcalık getirilmelidir. Bunun gerçekleşmesi için kotalardaki aynı grup mamDilerinin cins ve değerlerine göre sınıflandırılması gereklidir. Aynca mini- -3 7 mum ihracat fiatı gibi parasal ölçüler de kullanılmalıdır, a - Nakliye: Nakliyecilere ödenecek teşviklerle uzak ülkelere yapılacak olan mal sevkiyatında kem en veya tam am en bedeli almamaya yönelik bir düşünce tarzını benimsememiz gereklidir. Bu yapıldığı takdirde gerek Türk nakliyecileri nefes alacak, gerekse ihracat çılar önemli bir sorunlarını halletm iş olacaklardır. Bu husus uçak. «emi. kara yolları, demiryollarının tümü için geçerlidir. 1. Karayolu Taşımacılığı Bazı ilkelere nakliye konusunda araç bulunamaması ihracatçılar açısından güçlükler yaratm aktadır. Türk TIRTanmn Avrupa ülkelerinden geçiş müsaa deleri zaman zaman ihracata tıkanıklıklar yaratm aktadır, ülkelerarası geçiş belgeleri zaman m dan önce dolm akta ve ihraç konusu mallarımızın yollarda hapis kalmasına neden olm aktadır, özellikle narenciye ihraç mevsiminde na renciye ağırlık verildiğinden diğer maddelerin taşınmasında sıkıntılar çekil mektedir. Demiryollarında taşım a maliyetlerinin daha düşük olmasına kar şın, yeterince yara rianıla ma m aktadır. 2. Denizyolu Taşımacılığı Denizyolu taşımacılığında kontevner taşımacılığı gerek ithalat, gerekse ihracatta büyük önem taşunaktadır. Limanlarımız kontevner taşımacılığı için yeterli olmadığı gibi, ithalatçı ve ih r a c a t çılanınız da bu konuda yeterli bilgilere sahip değildir. - 38 Iskenderun. Mersin, Mudanya vc Gemlik iskelelerinin genişletilmesi, yeterli araç-gereçle donatılması bölgelerde nakliye sorununu büyük ölçüde hafifle tebilecektir. 3. Havayolu Taşımacılığı Havayolu taşımacılığında ihracatçı yeterli bilgiye salıip değildir. ihracatımızuı geliştirilmesi ve rakiplerimize karşı avantaj sağlanması için navlun priminin her türlü taşıyıcı sektöre uygulanması gerekmektedir. Hatta zamanından önce teslim eden nakliyeci firmaları da ödüllendirilnıelidir. Zira, günümüzde zamank herşeyden önce gelmektedir. b - ihracat Sigortası: ihracat sigortası konusu, çok gecikmiş bir olaydır. Öncelikle ilgili bir banka nın kurulması ve buna bağlı bir sigorta şirketinin oluşması işin başlangıcıdır, işe sektör bazında başlanmalı ve öncclikle tekstil dalında muayyen bir bölü münde ele alınmalıdır. Daha sonradan genelleştirmek de mümkün olabilir. Bu da ihracatçıya büyük nefes aldıracak bir diğer katkı olacaktır. c - Kota Sorunları: Kota sorunları ülkemizde tekstilin özellikle gelişmiş ülkelerde verdiği savaşta kota konulmasına sebebiyet verecek kadar başanh olması ne kadar sevindirici ise, korumacılık eğilimleri karşısındaki çektiği sıkıntı da o kadar sorun yarat maktadır. Kotaların verilen emirlerle değil, ihracatçının kendi içinde çözece ği formüllerle bulunmalıdır. İhracatçı birlikleri örgüt olarak dalın bilinçli, gelişmiş ve alternatif yol üret meye yönelik, bilgi birikimleri çoğaltılmış ihtisas örgütleri olarak çalışırlarsa - 39 kota sorunlan daha rahat çözülebilir. Dış ticaret şirketlerinin bu yolda ağtrbk koymaları yararlı olmaz. Dış ticaret şirketleri ihtisaslaşmaü. buna uygun olarak yeni pazarlardan alacakları siparişleri kendi adlarına ürettirmek yolu ile gerçek görenlerini geliştirebilir ler. Ayrıca, kotaların dağıbmında iretici firmalara öncelik verilmesi firmaların verimliliğini yükseltici yönde etkiler yapabilecektir. d - Teşvik Tedbirleri: Daha önceden belirtildiği gibi ülkemizde sağbkb bir teşvik yoktur. Teşvik tedbirlerinin tarım ve imalat sahasından başlatılması, küçük ve orîa imalatçıların öncelikle desteklenmesi ve teşvik edilmesi büyük yarar sağlaya caktır. Banka faizleri küçük, büyük yatırımcı gözetmeden her yatırımcıya uzun iade li ve kalıcı olarak uygulanmalı ve kullanılması için özendirilmelidir. Yatırım cıyı rahatlatmak için teşvik belgelerinin sûresini bir yı! değil, iki >ıl olarak verilmelidir. Ondan sonra istenirse ek süre verilmelidir. Teşvik ve y atırımlar da bölge ayırımı yapılmadan her bölgeye verilmelidir. 19S0 yılından sonra çok büy ük yararlan görülen teşvik tedbirlerinin çoğunda bazı kısıtlamalarla gidilmesi ve değişen şartlarda ortaya çıkan engellere zama nında müdahale edilemeyişi nedeniyle ihracattaki başarı 19S6 yılı başların dan itibaren d u r m a y a hatta gerilemeye başlamıştır. Tekstil ürünleri ihracında vergi iadeleri oranının artırılması ve dış ticaret şirketleri yanında tüm ihracat- -40çdara vergi iadesinden faydalanma imkanını verilmesi ihracatı olumlu yönde « r ■ etirileyebflecektir. r. İhracat kredilerinin cazip hale getirilmesi veya kredi kul lanmayalar için kaynak kullanımı destekleme priminin tekrar yürürlüğe girme si olumlu sonuçlar doğurabilecektir. Bugün AET Ökeleri ve ABD’de pek çok sektör sübvansiyonla desteklenmek tedir. Kaldı ki, dış pazarlara daha yeni ısınan ilkemizde ihracat teşviklerinin sârekS ve yaygsı olmasında pekçok yararlar vardır. IV-FİNANSMAN SORUNLARI: Sanayimiz son dönemde büyük fedakarlıklarla yaşanımı stfcdürmöş ve giderek kaynaklarım yitirmeye başlamıştır. Yitirilen kaynak yerine alman dış kay naklar pahalı finansman yolu ile müesseseleri kemiren, giderek zor dununa düşüren bir noktaya gelmektedir. Bu husus mutlaka çözüme kavuşturubnab<hr. Bunun çözfimfinde hSrâmetier banıyla ■»■"»«•»ir büyüt krediler özellikle ihracatçıların finansmanında dünyadaki benzeri fiatlarla kullanılabilecek krediler haline dönüştürülmek suretiyle yapılacak teşviklerin geçerli ve tutadı olacağı kanısındayız. Piyasadaki para kısıntısı dikkate atanarak ra gelişmiş teknolojiye »»hip yatı ranlar için Leasing uygulamasına etkinfik k a T a n t h n h m A A p - Geçmişte geçirdiğimiz rotatif kredi d&zeninin tekrar ihya edilmesi 1 NİSAN 1981 tarihinde tatbikata konulduktan sonra parasızlıktan dolayı kaldırılan bu sistemin işletilmesinde fayda vankr. Aynca; üretimdeki artışa, sayılan çok olmamakla birlikte verimliliği yüksek bazı fabrikalarda gerçekleştirilen ürünler neden olmaktadır. Bu fab rik alar teknolojideki Inzh gelişmeler karşısında, sektörün rekabet gücünü koruyabil- -4 1 - meâ açmadan. flretim umurlarım denım olarak gefiştinnektedirlcr. Ancak sermaye yoğunluğandaid artış, sermaye maliyetlerinin yüksekliği nedeniyle, sektörfR aleyhine bir durum yaratmaktadv. Sanayici kuBanmuna «erilen kredi faizlerinin makul ölçülere düşürülmesi maliyetleri öncmE ölçüde düşülecektir. Bu da uluslararası rekabetteki gücü müzü büjrâk ölçüde artmcak&r. V - LİBERASYON KARŞISINDA SEKTÖRÜN DURUMU: Libensyon karşısında sektörün fazla bir akıntı çekeceğine inanmıyoruz, rayda modada dahi yerini pekiştiren tekstil sanayimiz art* dış dünya ile işbirliğine hazır durumdadır. Tekstilin liberasyon karşısuıda sektör olarak ayakta duracağı samimi kana atindeyiz. AET ile tam üyelik için geri sayma başlamıştır. Zaman değerlendirilmeli ve hazırlıklar tamamlanmalıdır. Hedef yerii sanayiciye AET ilkelerindeki çalışma şartlarının sağlanması olmabdu'. Bunun için ilk e ve sektör bazında araştırmalar ve değerlendirmeler yapılmalıdır. Çok önemli bir eksiğimiz Ortak Pazar'daki rakiplerimiz hakkın da ve bu pazarlarla ilgOı bilgi noksanlığıdır. Ortak Pazar Ülkeleri sanayii ve pazarlan ile ilgili bir bilgi merkezi kurulmabdr ve geliştirilmelidir. AET ülkelerinde sektör bazındaki direkt ve endirekt devlet sübvansiyonları izlenmelidir. Yerii sanayiciler üzerindeki endirkt külfetler azaltılmalıdır. AET ülkelerinde Türk mah kalitesi imajı propaganda, reklam ve ilan gibi -42araçlar ile yükseltilmeye çalışılmalıdır. Tüketim mallanılın kalite ve dayanık lılık bazında smırtandsılmasına ihtiyaç vardır. İthalatla asgari kalite standartlan belirlenmeli, Türkiye'de üretilen kalite standartlarının altında ithalat önlenmelidir. Bunan gerçekleşmesi için aynca yerli tüketici uyarılmalı, ithal malı özen inin istismarına fırsat tamıjnamahdır. Bu yolla döşük kaliteli mal üreten rakiplerimizin yerli sanayiciye karşı haksız rekabetine fırsat verilmemelidir. Tüketim mah kalite sınıflandırılması uygulaması ve yerli tüketicinin bu yönde bilinçlendirilmesi ile, ithal mallarının benzer kalitedeki yerli mallarla rekabeti sağlanabilir. Doğal AET üyeliği konusunda bundan en hızlı şekilde yararlanacak sektör tekstil sektörü olacaktır. Serbest bölgeler konusunda tekstil. Dünya tekstil ihracatı için dahi yerini bu bölgelere girerek pekiştirebiBr. Aynca serbest bölgelerin, teknolojinin geliştirilmesi ve uluslararası yeni reka bet imkanlarının yaratılması açısından önemli faydalan butunaorictır. Tekstil sanayii açısından serbest bölgelerin bir an evvel altyapı inşaatlarım bitirerek faaliyete geçirilmelerinin sektöre büyük yararlar sağlayacağı mu hakkaktır. V I- ARAŞTIRMA GELİŞTİRME: Araştırma—Geliştirme de üniverâte-sanayi işbirliğinin iyi işlediği kanısında değiliz. Üniversitelerce Dünya’daki gelişmeler sıhhatB olarak tairip edileme mektedir. Konunun üniversite-sanayi işbirliği şeklinde değil de sanayi—eği -43tim kurumlan işbirliği şekEnde e k ahnman daha gerçekçi ve kalite kontrol ve standart aR tin tekstilin en Mjrflc soranudur. Dışa açılmış tekstil bu sonınlan yaşayan* bu konuda çok öğrenmiştir. Fabrikalarda giderde %kalite kontrol «e standart ketim e doğra gidilmiştir. Esasen iç tüketimde de değişen tekstil gfirtntfisS bu nedenlerden kaynaklanmaktad». Kafite de eşit&k olmaması sorunları bilhassa fason olarak çalıştırılan konfek siyonlarda açık seçik ortaya çıkmaktadv. ^ itiın olayı çok geniş kapsamh olarak görilmektedir. Fabrika için eğitim den ziyade, tekstil işçisinin m edeti ve kfltdrel yönden geliştirilmesi yollan o n aranmasTun gerekE okluğuna inanmaktayız. Gelecekte 200-300 bin ki şiye iş sahası açacak olan teksti! sanayii, eğitilm iş işçiye ihtiyaç duyacaktır. İhtisaslaşmış işçi, aranan işçidir. Şu halde tekstilin her bölümüne uygun iş çilerin yetiştirilmesi bir işçi kesnrnnm doğmasına sebebiyet verecektir ki, genel arzn da tm ohnaiıdır. VH - ÇEVRE SORUNLARI: a— insan Sağfcgı: Tekstil sanayiinde boya-aprenin dışmda insan sağhğma zarar veren hiçbir fiıetim konusu mevcut değildir. Boya apreninde arıtma tesisleri ile çözümü çok kolay yapiabüeceğinden tekstil sanayiinin çevre kirlenmesinde insan sağbğma yöneSk sorunu yoktur ve olmayacaktır. b—IşGârenEği: İş güvenliği de diğer sanayilere nazaran daha küçük sorunlar yaratmaktadır. Kaldı ki, eğitilmiş işçinin kullanılması halinde bu tehlike a fıra inebilir. -44c— İşyeri ve Yerleşim Sorunları: işyeri ve yerleşim sorunları ise böyle değildir. Kötü bir uygulama daima ser gileniniştir. İşyeri olarak tahsis edilen yerlerin etrafı kısa zamanda yerleşim yeri haline gelmekte daha sonra ortada kalan işyerleri için çalışmalarım durdurmaian istenmektedir. Bundan böyle yönlendirilecek yeni yatırımlar da işyerlerinin gelişme sahaları planlanmalı, tampon bölge, yeşil bölgeler yapılmalı ve daha sonra yerleşime açılmalıdır, önceden detayları belirlenmemiş yeni sahalar, ile pilot bölgelerin açılmamasına özellikle dikkat edilmelidir. Aynca bu sektördü devamlı ve bol su ihtiyacı olduğundan sektörün Organize Saniye Bölgelerinde yer alması gerekmektedir. Halen kurulu olan organize sanayi bölgelerinin ise hacmi genişletilmelidir. d— Kamu Kurum ve Kuruluşları Arasmdaki Koordinasyon: Sektörler geçmişte derdini anlatacak yerler bulamadıklarından kendi soran larına kendileri çözüm arıyorlardı. Bu alışkanlık tabiat haline geldiğinde ka mu kurandan ile ilişkilerini bir tfrlü kuramamakta ve sonra işlerini tahakkuk ettiremeyince de kamu kuramlarım kınamaktadırlar. Bu t v davranışlar yan lıştır. Sektörler kendi mesleklerine sahip olarak kamu kurandan içinde yerlerini almak suretiyle sorunlarını Türk sanayiinin genel sonınlan içinde ayn ayn sa vunmak suretiyle anlatabilme noktasına gefebilmeEdir. Bu olmadığı takdirde geçmişte olan akıntılar devam edecektir. Buna karşın, Tekstil sanayii mahalli belediyelerin kendilerine özgü davranış lın sonucunda yannlara ilişkin tüm çalışma güvencesini kaybetmiş bulun maktadır. -45Yine Devlet Planlama Teşkilatı Teşvik ve Uygulama Daircsiııcc firmalara tamnan teşviklerin Merkez Bankanda sonuçlanması sırasında iki kuruluş ara sında uyumsuzluk söz konusu olmakta ve firmalar uzun süre beklemek duru munda kahnaktadrlar. GÖROŞ VE ÖNERİLER Petrol fiyatlarının düşüşü. petrol ihracatçısı flkelerin dünya ticaretindeki paylarının daralmasına neden olmuştur. Aynca savaş nedeniyle ödeme göç tükleri içinde olan Irak dış piyasalarda kredili mal abatlarına yönelmiştir. Bu gibi olumsuz durumlar ihracatımızda zaman zaman daralmalara neden ol maktadır. Aynca doğu blolcu tikeleri ve Çın Te olan ticari ilişkilerimiz ol dukça düşük düzeydedir. Gerek Sovyeder Birliği ile yapılan doğal eaz anlaş ması çerçevesinde gerekse ikili görüşmelerle ihracat miktarlarımızın artınlmaa mümkün olabilecektir. ihracatçı sermaye şirketlerinin flke ihracatna bây£k yararlar sağladığı biKnmektedir. Bu şirketlerin dtnyanm her tarafında temsilcilikler açarak mevcut pazarların korunmasında ve yeni pazadann yaratılmasında büyük katkıları ▼ardff. Fakat dkemizde ihracat konusunda yeterli bibisi olmayan bazı kadro ların siparişleri kendi firmalarına kazandmak için bazı pazarlarda Türk ih raç ürünlerinin fiyatlarını düşürmeleri, yerine getiremeyecekleri taahhütlerin atana girmeleri, hem ilkenin döviz kaybına, hem de ticari itibarına zarar getirmektedir. Aynca, özellikle elektrik enerjisi fiyatlarının yüesek oluşu mamul maliyetle rinin de yaksetmesine neden olmaktadır. Bu konuda enerji ve elektrik birim fiyatlarının düşörrbnesi veya özel tarife uygulanması sektörün rekabet gücünü artıracaktır. . İPLİK. KONFEKSİYON VE HALI SANAYİİNİN KAPASİTE MİKTARLARI Kaide Pamuk ipfiği Bu birimdeki toplam üretim 173.085 ton Penye Pamuk ipfiği Ba birimdeki toplam üretim 16360 ton Öpen—And Pamuk İpfiği Ba birimdeki toplam âretim : 13.689 ton Patiska, hasse, çarşaflık dokuma, mrndiBik bez Ba İmimdeki toptanı örertim Bu birimdeki toplam üretim Bu birandeki toplam üretim 8.412.827 Kg 2389.287 M2 221.568329 m. Şile b en , Bontmcnm 231.000 metre Bu birimdeki toplam üretim Yân ve Kıllar (İnce veya kaba, kaide edilmiş) Ba birimdeki toplam «etim : 3.797.843 Kg : 4.042.174 Kg. İnce kıllardan ip Ekler (Tiftik dahil) Bu İmimdeki toplam ûetim Kaba kıllardan ve At kılmdan ipfikler Bu İmimdeki toplam üretim 153.599 Kg. - ,5 0 Kaba Straylıgam iplikler (Battaniye, Kilim, Kas) Bu birimdeki toplam Üretim : 21 3 1 0 .0 6 3 Kg. : 4.802.912 Kg. : 119.439 Kg. : 11.404.661 Kg. : 27.248.532 Kg. : : 553.509 M2 9.383.484 m etre : : 526.176 M2 877.802 m etre : 167.664 Kg. : 1.314.123 m etre İnce Strayhgam iplikler (Trikotaj ipliği dahil) Bu birimdeki toplam ibretim Vigona iplik (Strayhgam telef ipliği) Bu birimdeki toplam betim !l Yan Kamgam iplik Bu birimdeki toplam üretim Kamgam iplik Bu birimdeki toplam üretim Kamgarn Kumaşlar Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Strayhgam Kumaşlar Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Tabii İpek ipliği Bu birimdeki toplanı üretim Tabii İpekli Kumaşlar Bu birimdeki toplam üretim I, -5 1 - *{ ff Devamlı ve Devamsız S entetik iplikler, Poliaıni 99.234.443 Kg. Bu birim deki toplam üretim Devamlı ve Devamsız Suni (Sellülozik) iplikler Bu birim deki toplam üretim : 6.965.244 Kg. : 4.252.000 Kg. : 12.266.762 Kg. Suni İpek ipliği ankolajı iu birim deki toplanı üretim Teksture ve Mus iplikler Bu birim deki toplam üretim Suni ipek ipliğinden yapılm ış kumaşlar Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim 58.200 Kg. 11.103.533 M2 18.406.563 metre Sentetik İpliklerden yapılm ış kumaşlar (Kapıt) Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim 615.300 Kg. 1.819.150 m2 9.712.400 metre Suni ve Sentetik ipliklerden yapılmış kumaşlar Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 1.149.000 Kg. 5.823J 6 0 metre Pamuk, Yün, Suni ve Sentetik İpliklerden ve Bun... Bu birimdeki toplam üretim 32.400 Kg. Bu birimdeki toplam üretim , Bu birimdeki toplam üretim . "52: 8.045.489 m2 : 1.671.239 m etre Pamuk, Yün, Sani ve Sentetik ipliklerden ye bun. .. Bu birimdeki toplam üretim. Bu birimdeki toplam üretim : : 689.722 Kg. 19.6 4 9 3 7 8 m etre Pamuk, Suni ve Sentetik ipliklerden ve bunları Bu birimdeki toplam üretim ' Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 557.233 Kg. 7.537.746 m2 6.734.086 m etre Pamuk, Yün, Suni ve Senytetik Elyaj ve Diğer Kıl Bu birimdeki toplam üretim 2.512.921 Kg. Pamuk, Suni ve Sentetik Elyaj karışımlarından Bu birimdeki toplam üretim : 4 .4 1 9 5 0 0 Kg. : : 1.896.960 m2 1.945.234 m etre Kan şık kumaşlar Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Pamuk, Suni ve Sentetik iplik ve kanşınılan Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 122.400 Kg. 929.071 nı2 4.670.964 m etre Pamuk, Yün ve Suni sentetik elyaftan velur Bu birimdeki toplam üretim 320.300 Kg. Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim : 531.741.000 m2 1.483.258 metre Ş erit, Ekstrafor, Fermuar şeridi, Etiket 371.120 Kg. 155.520 M2 111.233.956 m. Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Grogren ve Kordela 18.662 Kg. 16.339.920 metre Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Fisto ve Danteller Bu birimdeki toplam üretim : 35.201 Kg. Lamba fitli, Kayış bezi 15.643.113 adet 6.575 Kg. 3.299.440 metre Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Ayakkabı bağı. Ütü kordonu Bu birimdeki toplam üretim : 171.448 Kg. Perde saçak. Püskü ve Kordonları, Kaytanlar Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 59.694 Kg. 21.276.815 metre El örgü iplikleri (Pamuk, Yün, Suni ve Sentetik) Bu birimdeki toplam üretim 999.144.823 Kg. -54Nakış ipliği Bu birimdeki toplam üretim 7 4 9 3 0 0 Kg. Bu birimdeki toplam üretim 1.070.610 Kg. Dikiş ipliği Keten ipliği (Rami dahil) : 288.331 Kg. : 599.914 Kg. : 53.084 Kg. : 309.000 Kg. Bu birimdeki toplam üretim : 4.662.733 Kg. Bu birimdeki toplam üretim : 255.504 Kg. Bu birimdeki toplam üretim Kendir—Kenevir ipliği Bu birimdeki toplam üretim Kunduracı ipliği Bu birimdeki toplam üretim Diğer Bitkisel liflerden iplikler Bu birimdeki toplam üretim Eski Paçavra açmalardan elde edilen iplikler Ağ ipliği Bükülmüş, Çile yapılmış. Bobine aktarılmış çeşitler Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 0 4.933.799 Kg. - 55 Kot kumaşı Bu birim deki toplanı üretim Bu birim deki toplam üretim 1.296.000 Kg. 1.516.320 metre Bu Bu Bu Bu 0 Koıd bezi birim deki birim deki birim deki birim deki toplam toplam toplam toplam üretim üretim üretim üretim 8.909.000 Kg. 597.197 m 2 744.090 metre Keten ve Rami dokum a Bu birim deki toplam üretim 28.123 m2 Hanı bez, Bombelik bez Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim 0 778.250 Kg. 45.961.333 metre Tela ve Vatkalar Bu birim deki Bu birim deki Bu birim deki Bu birim deki toplam toplam toplanı toplam üretim üretim üretim üretim 0 677.231 Kg. 54.569.816 m2 9.515.160 metre Cam ipliğinden yapılm ış dokum alar Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplam üretim Bu birim deki toplanı üretim 13.24S Kg. 86.016 m2 6.221 metre -5 6 özel amaçlı kumaşlar (Paraşüt kumaşı, Mans) Bu birimdeid toplam üretim : 1378.407 m2 : 1.095.600 adet Yükleme sapanı (Sinğ) ve Sapan kolonu Bu birimdeki toplam üretim Kadın örme giyim eşyası 0 394.530 adet 123350 Kg. Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Erkek örme giyim eşyası Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 157.500 adet 8.450 Kg. Kadın ve Erkek; örme bluz ve giyim eşyası Bu birimdeki toplara üretim Bu birimdeid toplam üretim : 69.131.069 adet 600.000 Kg. : : 1.928.700 adet 596.250 Kg. : 663.618 m2 Bebek ve çocuk örme giyim eşyası Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Halı (El dokusu) Bu birimdeki toplam üretim Hah (Makina Dokusu) Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 0 194.007 adet -5 7 Bu bnimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 5.579.562 m2 7.035 nietre Tufting halı Bu birimdeki toplam «etim Bu birimdeki toplam ftetim : 6.097.480 m2 1.512.000 mette : 184 J 20 m2 (Compact halı Bu birimdeki toplam üretim Non—Woven halı Bu imimdeki toplam üretim 4.981.000 m2 Bu birimdeki toplara «etim Bu birimdeki toplam netim 21.600 m2 1.008.571 metre Flok haiı Kadm iç çamaşırları Bu birimdeki toplam öetim Bu birimdeki toplam üretim : 22.641.723 adet 362.000 Kg. Erkek iç çamaşırları Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 14.405.256 adet 32.000 Kg. Bebek w Çocuk iç çamaşırları Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim 1.249.825 adet 33.000 Ka. - 58 - Pijama ve Gecclik Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Kadın dış giyim e ş y a : : 0 11328.771 adet : : 0 36¿>69.577 adet s ı Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Erkek dış giyim eşyası 0 40.978Ü72 adet 557.120 takım Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim Bebek ve Çocuk dış giyim eşyası Bu birimdeki toplam üretim Bu birimdeki toplam üretim : : 0 3.064.556 adet : 2.657358 adet : 6.205.200 adet Kot pantolon Bu birimdeki toplam ire tim Erkek şapka, Bere, Şapka taslağı. Kasket Bu birimdeki toplam üretim Kadın şapkası. Bere Bu birimdeki toplam üretim 18.000 adet Kravat, Eşarp, Kaşkol, Mendil Bu birimdeki toplam üretim 0 -5 9 Bu birimdeki topbm «etim 1.989J 0 0 adet İş elbisesi (her çeşit) Bu birimdeki toplam öretim Bu birimdeki toplam öreüm 3.782.628 adet 28.800 takım Askeri eğitim elbisesi Bu birimdeki toplam ¿retim 1.175.000 adet Çeşitli spor kıyafetleri (forma, eşofman, şort) Bu birimdeki topbm üretim Bu birimdeki toplam üretim 0 2J 6 6 .6 19 adet Çeşitli givim eşyası (okul önlüğü) Bu imimdeki toplam iretim Kaynak: 7.281308 adet Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları vc Ticaret Borsalan Birliği BOLUM II PANELİST KONUŞMALARI PANELİSTLER Doç.Dr.Kcraal VAROL Atanytldtz Mensucat A.Ş. Genel Mâdârö Dr.Atilla ALPTEKİN Mensa Holding Genel Koordinatörü Sunar AKKAN Sümerbank Genel Müdür Muavini Munip YÜCEL Edip İplik San. vc Tic. A.Ş. Yönetim Kurulu üyesi Hacı SABANCI Bossa Sanayi ve Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı -6 5 KEMAL VAROL (Altınyıldız Mensucat Sanayi A .Ş. Genel Müdür) - Sayuı Bakanım, sa y a dnetüier, hokeyden önce böyle bir şura toplantısını tertiple(fiğmiz için tekstfl sanayicileri, olarak teşekkürümüzü sunarız. Türk ekonomisinin çok önde gelen bir sektörü olarak m ili gelirlerimizin tak riben ytzde 7 .S—8*1111 karşılayan ihracat sefirlerimizin yüzde 3 0 'una yaknuıu karşılayan ve geniş bir istihdam potansiyeli olan bu sektöre ne kadar öncin verilirse gerçekten veridir. Gelişmekte olan butun ülkelerde özellikle işçi yo ğun w yatınım nispeten daha kolay olan bu sektör genelde lokomotif bir sektör olarak ele alın maktada-. Tekstfl sanayii dc özellikle 197011 yıllanıl başından bu yana ekonomimizin gelişmesinde kendine düşeni yerine getirme ye çalışmaktadır. Tabii ki, bu sektörün kendine göre şu anda ve «ekrcekte bir çok sorunları da butunmaktadar. Bunlan iy i teşhis etmek ve ileride de bu problemleri kolayca atfaahilmemb. için gerekE önlemleri şimdiden almak gerekmektedir. önce şu anda tekstil sanayimizin yapsuıt « ekonomik kapasitesini kısaca özetlemek isterim. Pamukta sanayinden başlarsak takriben yılda 50 bin ton pamuk «eten, ilkem iz mevcut karala 4 milyon iğin biraz altında bulunan kapasitesiyle 300—330 bin ton dvannda pamuk ipliği üretmektedir. Şayet 3 bin tonluk kapasiteyi bir ekonomik kapasite olarak kabul edersek ülkemiz de ortalama 100 dvannda tesisin bulunması lazım. Mevcut 90 ayarındaki ta iıi gözönüne alırsak, gerçekten komin kapasite ekonomik boyutla* içeri sinde kurulmuştur. Normalin özerinde dc, 100 bin iğe varan tesislerimizde vardır; buna karşıhk ortalamanın altsıda olan tesislerimizde vardır: ama ge nelde kapasiteyi ekonomik boyutta değerlendirebiliriz. Ürettiğimiz 300 bin tonun üzerindeki pamuk ipliğinden, takriben 185—190 bin ton ehramda pamuk ipliğini kendimiz kullanmaktayız, bunu dokumaya çevirmekteyiz. Dokuma ûriiniere imalatımız 1 milyar metrekarenin üzerinde -6 6 dir. Bunun içinde ekonomik kapasiteyi 2500 ton olarak tarif ettiğimiz tak dirde, mevcut 45 bfiyflc kuruluşu gözönfine aldığımızda oldukça iyi durum dayız. Organize olmamış sanayinin mevcut kapasite içindeki payı yüzde 20 civarındadır. Yünü kamgam imaiadna geSnce, kapasite t ü t f t n 400 bin iğ dramdadır. Dittim 28 bin ton dotaynda ve biz takriben 90 00 e Un ton anamdaki kapasiteyi ekonom9c kapasite olarak değeriendirebSriz ve bu noktada da oldukça iyi dorumdayız. Mamafih yflzde 25 kadar kapasite organize ofcnaıraş büyük sanayi korafaştan <hşndalti kurnteşkm efindetfir. Yfinlâ dokumaya geSnce, bn 28 bin ton cıvamdaki yflolB Üretiminin, yönlü ipHk üretiminin td s ib a 18 bin tona doknnaa tflrf ipHctir. Pikemizde sentetik elyaf ârctiırande de hatan sayıfcr bâr seviyede bulunmak tayız. özeB d e ı b t t ^ ıft ve polyester fiğ in d e dinya ölçeklerinde ve mo dem tekaolojqre sahip yflcsek kaparitrdr trıiılrrimir mercuttm . Batan sentetflc elyaf iterimi takriben 300 bin ton chranadadr. Ancak, Bkemizdc halen sentetik elyaf tflkethniam toplun tfltttkn içimMâ paymm Avrupa ortalamasımıt fevkalade atanda ohnaana rağmen, sentetik d y ıf sanayii bir gelişme göstermiştir. Avrupa ortalanası takriben sentetiklerin toplam üretim içindeki payı yüzde 50 iken, bizde açde 1 seviyesindedir. Boyama ve basma tesislerine gefince; takriben 8 5 -9 0 bin ton civarında bir boyama kapasitemiz varda-. Bunda da ekonomik kapasiteyi 3 bin ton civarın da kabul etmek gerekirse, 30 kadar tesis olması lazımken, takriben 70 1 ya kın yaygın küçük boyutlu tesislerimiz mevcuttur. Ekonomik kapasiteyi haiz tesislerimiz yanında, fevkalade ekonomik olmayan tesislerimiz de mevcuttur. Kısaca tekstil sanayimizin genel yapısı ve kapasiteleri hakkında genel bilgi -verdikten sonra, bir nebze de sorunları halckmHa görüşümü arz etmek istiyo rum. -6 7 - Gene! Sonrabuı: Tefcnofopk seviye, kapasite kullanıra. ekonomik, fabrika kapasitelerinin gcnişletilnMsi zarureti, işçi prodüktivitesi. daha iyi makina prodüktiritesi. cnoji tasarrufu, kaliteyi ıslah, ihracat ve dış ticaretin liberalleştirilmesi, pazar mekanizmasının etkin iğ i. eğitim ve teknik beceri olarak sıraladığumz takdirde, ve bunları sektör sektör incelediğimizde, şöyle bîr manzara ortaya çıkmaktadır. Pamuklu ipfik sektöründe; en acil çözülmesi lazım gelen problem olarak, mevcut kapasitenin daha iyi bir şekilde değerlendirilmesini görmekteyiz. Ülkemizde biliyorsunuz yılda 280 gün çalışma prensibi genelde yaygındır. Oysa birçok ökelerde, başta Kore, Pakistan, Bangladeş, yani bizim AET'de rekabet ettiğim iz ülkeler de bu çalışma saatleri 5600, bizim öncemizde olan sayı gibi değil. 7000, 7200, hatta 8000 saate kadar varan ülkeler vardır. Oldukça pahalı bir yatsım ı gerektiren bu sektörde, pazar mesaileri ve bay ram tatilleri de dahil olmak üzere, çalışma süreleri uzatıldığı takdirde, kapa site kuüararramn maliyet üzerindeki etkisi fevkalcde b iy ft olmaktadır ve re kabet göçü artmaktadır. İkinci önemli sorun olarak pamuk ipliğinde, karşımıza işçi prodüktivitesi gel mektedir. Her ne kadar işçi ücretleri ülkemizde düşükse, yeterli eğitim, yeter siz eğitim sonucu prodüktivite halen rekabet ettiğimiz AET standartlarının oldukça altındadır. Bazı AET'de rekabet etmekte olan diğer ülkelere göre ıfaha ivi olmakla beraber konuya eğitim meselesiyle beraber değinmekte fay da vardır. Buna geçmeden önce, pamuklu dokuma sanayiine dönmek istiyo rum. Pamuklu dokuma sanayiinin en önemli soruna, yeni teknoloji meselesi dir. Şu anda, kurulu kapasitenin ortalama yaşı 15İn üzerindedir. Hatta 25. 30 vaşm üzerinde olan makinalar da faal dunımdada-. Son 10—IS sene içeri sinde hemeıı hemen önemli sayılacak hiçbir dokuma tesisinin kurulmadığını. -63- kapasitenin ilave edilmediğini gözönüne alırsak, makina parkımız gittikçe yaşlanmaktadır. AET standartlarının dışında üretim yapmaktadır, öze Dikle en meselesi dolayisiyle, 160 santimetrenin üstü kapasite fevkalade -toplam kapasite içind e- az yer almaktads. Oysa, ihraç edilecek ürünler 160 santi min üstünde Örfinler olmaktadır. Dofaymyle yapılacak teşviklerde pamuklu dokuma sanayiinde geniş tezgah ve hızlı devirli tezgahlara acilen önem ver mek gerekmektedk. Yapılan bir etüte göre, şu andaki makina parkımızı modern hızlı, mekiksiz tezgahlarla yenilediğimiz takdirde, kapasiteyi 2800 yeni tezgahla değiştir mek mümkün ve Türkiye'nin ihracatta önemli payım koruyabilmesi için, daha doğrusu alabilmesi için bir müddet bunu devam ettirebilmesi için 1200 daha yeni yatırım yapılması lazım, yani 4 bin adet modem hızh mekiksiz tezgah acilen ithal edilmesi gerekir görülmektedir. Kumaş, apre meselesine geldiğimiz takdirde, burada da çok ciddi problemle rimiz vardır, özellikle kurulmuş olan kapasiteler ekonomik kapasite değfl, tam rantabi çalıştırılmamaktadır. Genelde küçük tesislere entegre edilmiştir. Söz gelişi üç vardiya dokuma tesisi çalışıyorsa, ancak boya apre tesislerimiz bizim bir vardiyasıyla bunu karşılayabilmektedir. Dolayısıyla geriye knlan iki vardiyası boş yatmaktadır. Bunun çözümü için han kurulacak yani modern leşecek dokuma kapasitesine paralel genişlikte, geniş ende yeni apre tesisleri söz konuşa olmaktadır. Ancak bunlarda daha çok merkezi yerlerde, yani dokuma tesislerinin yaygın olduğu yerlerde ve ekonomik kapasitelerde ku rulması gerekir. Kesinlikle küçük dokuma ve iplik kapasitelerini entegre edil mesine müsaade edilmemesi lazım. Diğer önemli mesele, kumaş apre ve boyamasında, diğer en önemli problemi miz kalite meselesidir. Kalitenin ıslahı büyük önem kazanmaktadır. - 69 ~ Aynı durumda sentetik elyafa geldiğimiz takdirde: sentetik el>atta çok önemli bir problemimiz görülmemektedir. Ancak, zannederecn 15-20 seneye varan geçmişi büyük sentetik elyaf tesislerimiziıı artık dış ticarctc u m anını, serbest rekabet şartlarına tamamen uyum içerisine girmesi gerekir. Bununla da şunu kastetmek istiyorum: gümrüklerin ve foniann daha makul seviyeye getirilmesi için gerekli önlemler alınması lazımdır. Yünlü sanayimize gelindiği takdirde: biliyorsunuz yünlünün ilk basamağı tops tesisleridir. Türkiye'de ekonomik boyutta tops tesisi Sumerbank’ııv Merinos'taki tesisi dışuıda mevcut değildir. Genellikle küçük ölçeklidir. Sümcrbank'ın kapasitesi 6 bin ton dolayındadır. Halbuki ekonomik kapasite ler 10—15 bin tonun üzerindedir. 6 bin tona rağmen, ikind büyük, kapasitede gelecek tesislerin kapasiteleri 1500 ton ve daha altıdır. Dolayısıyla belki de en makul çözüm, tops ithalatının serbestleştirilmesi, veyahut da kurulacak tops tesislerinin 10—15 bin ton kapasitenin altında olmaması için ön şart getirilmesi gerekmektedir. Katma değeri fevkalade düşük olan bu sanayide, en önemli mesele, sanayicinin ihtiyacı olan çeşit ve özellikte topsun kısa sü rede kendisine teminidir. Dolayısıyla kurulan tesis daha çok fasorJyer olarak değil de. bunun gerçekten imalatını ve ticaretini yapan bir hüviyet kazanması gerekir. Yünlü iplik sanayiine gelindiğinde, burada da mesele yine pamuk ipliğinde olduğu gibi, kapasitenin daha iyi kullanılması en başta gelen problemdir. Ta bii ki yünlü sanayiinde de eğitim meselesi çok büyük önem arzetıııektcdir. Buna bütün sektörün problemi olan buna ayrıca aynca değinmek istiyorum. Yünlü kum aş sanayiinde; şu anda yine problem , dış rekabet açısından kalite nin ıslahı gelm ektedir. Bunun için gerekirse yabancı ülkelerle yahu! da büyük ihtisas kazanm ış başka firmalarla know how anlaşm ası \3parak bir takım iş birliğine 2İtmek önem kazanm aktadır. -7 0 BOtOn bu alt sektörlerin müşterek bir problemi eğitim meselesidir. Türkiye'de bu faaliyet gösteren üniversitelerimiz ve meslek liselerimiz mevcuttur, ancak bunlar gerçekten sanayuden kopuk, sanayii de bunludan kopuk. Sana yii günübirlik kendi problemlerini çözme çabası içerisinde, uzun vadefi düşönememekte, üniversiteler de gerek! maddi ve manevi destekten mahrum bulunmaktadır. Sanayimizin çok büyük, önemli bir kromu teşkil eden teks til sanayiinin geleceği önlem alınmadığı takdirde, gerçekten karanlıktır. Geç mişte Sümerbank yurt dışına çok sayıda öğrenci göndermekte ve bunlar yur da dönüşlerinde kimileri sümerbankta çalışmakta kimileri ise özel sektöre geçmekteydi ve bu kaynak bir müddet tekstil sanayimizin bugünkü seviyeye gelmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Ancak, anladığıma göre 1978’ den bu yana Sümerbank’da tamamen diğer devlet kuruluşları gibi yurt dışma öğrenci göndermeyi tamamen durdurmuştur, özel sektör zaten öteden beri bu yönde hiçbir şekilde bir tedbir almamıştır. Sıraladığım problemlerin hemen hepsinin altında iyi yetişmiş eleman mesele si yatmaktadır, işçi prodüktivitesi diyoruz, işçimizin ücreti düşüktür, ama prodüktivitesi de aynı zamanda düşüktür; dolayısıyla işçiliğin maliyeti yine önemlidir, diyoruz. Bunun bir sebebi işçi değildir. İşçiye hakikaten gelişmiş ilkelerde yahut teknolojisi yüksek ilkelerde, yüklenen iş yükü ile bizim ülke mizde yüklenen iş yükü sasında dağlar kadar fark vardır. Bir misalle bunu müşahhas duruma getirmek istiyorum. 1000 iğ saatte kopuşu 100 olan bir fabrika düşünün, burada 2 vardiya bir işçi veriy ot uz, buna karşılık 1000 iğ saatte kopuşu 10 olan bir ilkeyi düşünün, burada da 4 vardiya bir işçi veriyorsunuz. Sonunda mukayese edildiği takdirde, Türkiye'de yaptığımız ashnda işçiyi kaldırabileceği yflcün iki misB ile yüklüyoruz. Ondan sonra da işçi prodüktivitesi düşüktür, diyoruz. Sorun hakikaten bu kadar kopuşa neden olan A'sından Zisine kadar bütün kademelerde elyafın görmüş olduğu fiziki ve kimyasal tahribata, makina ayarlamasına, makinalann bakımına önem vermeyen teknik kadronun yetersizliğidir. Dolayısıyla bu teknik kadro -71 iyi eğitildiği takdirde, gpıefcfi ortam hazırlandığı takdirde, işçimize gefişmeş Ökelerdeki kadar y S k yflüemediğimiz halde, çok daha fazla prodüktivite artışı sağlamamız mümkün olacaktır. Bunun için hakikaten gerek ilgili bakan lıklarımızın gerek üniversitelerimizin ve berşeyin başında gerek sanayicileri mizin tamamen bu konuyu bugüne kadar ihmal eden sanayicimizin çok bü yük sorumlulukları vanbr. önlem alınmam lazım, gerçekten büyük kanama söz konusu. Tedbir alınmadığı takdirde, çok yakuı gelecekte, 5 bilemediniz 10 sene içerisinde Tvkiye'de yetişmiş tekstilci de kalmayacaktır. Konuyu tabii bir mühendislik seviyesinde de görmemek lazım, usta, ustabaşı seviye sinde de aynı sorunlarla karşı karşıyayız. Bugün eğitmek isteseniz dahi, kini eğitecektir sorusu ile karşı karşıyayız. Buna ciddi tedbirler almak lazımdır. Üniversitelerimizin durumuna baktığemz zaman bugün üniversiteler 50 yaşı üzerindeki öğretim görevlileriyle durumunu devam ettirmektedir. Genç kad ro üniversitede kalmamaktad». özel sektör kapmaktadır. Yen! mezun olmuş bv mühendisin 125 bin üra ile üniversitede uzun yıllar asistanlık yapacağını düşünmek hakikaten çok iyimserlik olur. Birkaç sene sonra, masterini, dok torasını aldıktan sonra özel sektöre transfer olmakta ve yardımcı doçent, doçent seviyesinde elemanlarda büyük bir boşluk meydana gelmektedir. Teklifim sanayiciler bir araya gelmeli, her sektördeki durum ayrı ayrı değer lendirilmeli, kendi başlarının çarelerine bakmalılar. Bu öğretim kadrosu şöy le veya böyle mutlaka takviye edilmeli, yetişmiş elemanların üniversiteden kaçışı önlenmeli ve dışarıda yerleşmiş olan öğretim üyefiği yapacak eleman ların da yurda getirilerek bunların maddi ve manevi yönden desteklenmesi elzemdir. Bunun başka da bir alternatifi, 1980 öncesinde olduğu gibi, yine çok sayıda kamu kuruluşları yurt dışına eleman göndermek ve dolayısıyla bunlarla sanayii beslemek alternatifi vardır ki bu cidden çok pahalı bir yoldur. Bunu seçeceğimize üniversitelerimize birazcık yardımcı olabilirsek, onların dertle -72riyle kendi dertlerimiz gibi dcrttenebüiısek problemi kısa şikede çözmek mümkün olabilecektir. Mesele yalnızca işçinin eğitimi değil, onlara beceri kazandırmak değildir. Hakikaten işçilerimizde dddi bir uyumluluk söz konusu. Yani bunu hiçbir zaman inkar edemeyiz, işçinin prodüktivite eksikliğini işçimize yoramayız. Bu tamamen orta yönetim kademesinin boşluğundan, yetersizliğinden gel mektedir. Bunu çözmek önemli sorundur. Beni bu kadar uzun süre dinlediğiniz için, teşekkür ederim. BAŞKAN —Teşekkür ederim, Kemal Bey. ATİLLA ALPTEKİN (Mensa Holding Genel Koordinatörü) Saym Bakanım, sanayi şurasının değerli üyeleri, izleyicileri; panelist olarak katılma’ya davet edilen bizler, daha önce aramızda takdim edeceğimiz konu lar arasında bir koordinasyon yapma şansını bulamadık. Ben göz ocuyla kopya çektiğim de, arkadaşlarımın neler söylemeye hazırlandığım görüyo rum. Onun için tekrar etmemeye ve onların rüzgarını almamaya çalışacağım. Bir başka, değişik bir konuya değinmek istiyorum. Benden önce konuşan arkadaşım, Türk tekstil sanayiinin boyutlarım bu kısa sûrede oldukça ayrın tılı olarak ifade e tti. Tekstil sanayiinde hepinizin ilgili dolayısıyla bildiğiniz gibi, iplik eğirmede iğ sayısı dokumada, dokuma tezgahı sayısı gibi rakamlar kullanılıyor. Ama bunların toplanıp derlenip genel bir fikir vermesi büyüklük hakkında, oldukça zor. Çok güvenilir olmamakla beraber, genelde kullanıla bilecek bir kıstas elyaf işleme kapasitesi olabilir. - 73 Türkiye'de çeşitli şekillerde işlenen elyafın, teleften ari teini/, elyafın 650 bin ton mertebesinde okluğu tahmin ediliyor. Bunu 2 başka büyüklükle kıyaslamak istiyorum. Birisi dünyada tüketilen elyaf. İkincisi Türkiye'den ihraç edilen çeşitE kademelerde iplik, ham bez. mamul kumaş ve tekstilden mamul konfeksiyonun ağalığı, ikinci rakam, yani Türkiye'den çeşitli şekil de flıraç edilen, çeşitli evrelerde ihraç edilen tekstil ürünlerinin ağırlığı, geç tiğimiz yd 300 bin tona yakın, resmi istatistiklere göre 2S9-291 bin ton. işlenen elyafın 640 bin ton mertebesinde olduğuna dikkat edersek, tekstil sektörümüzün en b eü m n vasfının hemen hemen dünyaya açılan, en önde gelen sektörümüz olduğu. Aşağıda yukarı dönen İter iki iğden bir tanesi, ya H ansa ya Saddam’a veya dışarıda birine bağh olarak çalışıyor. tkindsi. dünyada işlenen elyafın 30 milyon ton mertebesinde olduğu tahmin ediliyor. Böyle de baktığımız zaman, dünya tekstil sanayiinin yüzde 2’si ile 3'ü gibi bir bölümünü alıyoruz. Küçük gibi görünmekle beraber, ihmal edilmemesi gereken bir büyüklük. Dün ya tekstil ticaretine dikkat ettiğimizde, bugün AET içi ticareti ayrı tutarsak. 80 milyar dolar mertebesinde. Biz bu ticaretten bu vıl 2.5 milyar pay almaya hazırlanıyoruz. Bunun içerisinde hemen hemen hiç ithalat olmadığım da dik kate alırsak, buradan da yüzde 3 'ün üzerinde bir pay aldığımız görülüyor. He le hele dünyadaki büyük tekstil ihracatçısı ilkelerin, mesela ilk 10 tekstil ih racatçısı ökenin, avnı zamanda ilk 10 tekstil ithalatçısı ülke, en azından 8 ’ inin ilk 10 tekstil ithalatçısının girdiğini düşünürsek, tekstil ticaretindeki net ihracatçüan sıraladığımızda. Türkiye'nin rahatlıkla ilk 10 'a girdiği. 5 ile 7 arasında bir yer aldığımızı görüyoruz. Bütün bu açıklamalarım niye? Türk tekstil sanayii dünyaya o denli açılmıştır ki. bizim tekstil sanayimizin bugününü ve yan::::!!, sorunların vc vaatlerini dünyadaki gelişmelerden ba- -74 ^ 7 olarak, dünyadaki gelişmelere gözümüzü kapayarak değerlendirilmemiz imkansız. Çünkü, bu oyuna dünya Bginde oynuyoruz ve öyle dc oynamaya mevtanız. Zira, eğer ihracatta herhangi bir tıkanma olursa, demin ifade etti ğim rakamı hatırlarsanız, yansı dünyaya çalışan, yurt dışma çalışan bir sana yi kolunda, Hışanriaki bflyOc boyutlu bir tıkanmayı yurt içinde massetmeye im k a n olmayacak, bu sanayi tümüyle çökecek demektir. Dolayısıyle dünya dan bağımsız düşünmemize imkan yok. Onun için, izin verirseniz ben sözlerimle başkalarının sözlerine ortak olma mak için, çok ana hatlanyla 2000 yılma girerken dünyadaki genel eğilimleri satırbaşlanyla arz edip, bunlar karşısında bizim ne yapmamız gerektiği ko nusundaki naçizane düşüncelerimi sermek istiyorum. Bir kere dünya elyaf tüketimindeki artış, yavaşlamıştır. O hızla yavaşlamıştır ki, 1950 ile 70 arasında yüzde 10—11—12 gibi artan bu elyaf tOcetimi, 1970' den sonra gelişmiş olan ülkelerde yüzde l-l^ 'a;geS şm ik te olan Ökelerde de yüzde 2,7 gibi bir rakama düşmüştür. Bir genelde bir dünyada tekstile olan talep artışında daralma var. İkincisi talep özellikle bizim geleneksel pazar olarak seçtiğimiz Ökelerde daha da hızla daralıyor. Talebin arttığı yerler ise, ya parası olmayan, yahut da tekstile bizimle beraber soyunan ülkeler. Dolayısıyla giderek daha sıkı bir rekabetle karşılaşma durumunda kalacağımız. Tabiatıyla aramızda ymdı ve haşarılı olan birkaç müessese Amerika'ya, Kanada'ya zengin Ökelerde yeni pazarlar tanımlıyor olabilir; ama burada Ske genelini tartışıyoruz. İkincisi, dünyada tekstil ve giyim eşyası ticaret hacmindeki artış da tüketim paralelinde yavaşlamıştır. Dünya tekstil ticareti de yine 1980Jere kadar, 19701er boyunca artmasına devam etmiş, duralamış, 1981—82 —83'te kü çük artışlar göstermiştir. Kişisel harcamalara uaKtığımızda aynı eğilimleri gö- -75 itiyoruz. 1970*G ydarda yâzde 5 gibi bir hızla artmakta olan kişisel tekstil harcamabn. 1980*8 yıBann başında yüzde lln başma duşmuş -gelişmiş tikelerden bahsediyorum- 1 9 8 2 -8 3 -8 4 -8 5 'tc yüzde l»5'a çıkmış. Ancak ba çıkıştaki çok büyük etken. Amerika Birleşik Devletlerindeki hızlı artış. Ki. onun da geçici olduğu söyleniyor. Dolayısıyla: 1—Tekstil sanayimiz ve ticaretimizde ihracatı unutmamıza imkan yok veya sadece yurt için pazarı dnşöm tk bir strateji çizmemize inıkan yok. 2 — İhracatta bugüne kadar ki başarılarımızın bundan sonra aynı stratejilerle devam etmeyeceğini bu genel temayüUer göstermekte. Demin arz ettiğim gibi, dünyadaki tekstil, gefişmiş ilkeler, hala net tekstil ihracatçısı olma ya devam ediyorlar. Gefişmiş tikeler olarak kimlerin gruplandınlacağı pek kesin bir çizgisi yok. Ama. bu istatistiğe aldığım GAT istatistikleri nin gruplamasına göre, gefişmiş olan öfkelerin tekstil ihracattan 19701i yılların sonunda, 2 milyar dolar iken, —net ihracattan— 1981 de 6 milyar dolara kadar çıkmış ve bu 1985 yıhna kadar devamlı bir düşüş göstermiş. Ama, hala gefişmiş Ik d er net tekstil ihracatçısı. Mesela bir Almanya, bizden aldığını iç pazarda kullanırsa, iç pazara tahsis etmediği kapasiteyi ihracata yöneltmiş veya gelişmekte olan ülkelerden aldığı inalı, daha ileri evrelerde pazarlayarak satmış, bu Batı Almanya'yı çok çarpıcı bir misal dir, dünyanın en büyüt ihracatçısı hem de en büyük tekstil ithalatçısı h a lin e koymuş. Tabiatıyla burada, bizim ümit var olacağımız bir konu var geEşmekte olan üke, —gefişmiş ülkeler bu stratejiyi seçtikleri için belli katma değerin altındaki «ünleri bizden almaya gayret edcceklcr. Ama bu bizim stratejimize ters düşüyor, çünkü biz de belli katma değe rin üstündeki ürünleri satmak durumundayız. Ancak hazır giyime baktı ğımız zaman, durumun böyle olmadığım görüyoruz. Gelişmiş ülkeler. 19701er boyunca, net ithalatçı konumlarım kazanmışlar, 1978 yılında 12 milyar dolar net ithalatçı —hazırgiyimde—vc bu giderek artmış. 1984 -76rakamlan, 21 milyar dolar. 1984 ve 1985’te de bu rakamların 23 ile 26 milyar dolar arasında bir yere geldiği tahmin ediliyor. Fakat görünüş şu ki, gelişmekte olan ülkeler, tekstil ürünlerinde hala net ihracatçı iken, hazır giyim eşyasında giderek artan oranda net ithalatçı oluyorlar ve bu ithalatlarını artırmaktadırlar. Şimdi, bunlar ışığında bir sonuç çıkarmadan önce, izin verirseniz, çok ktsa olarak dünya tekstil sanayimdeki gelişmeleride derleyebildiğim kadarıyla ak tarmak istiyorum. Bir defa, dünyadaki tekstil işletmeleri ve tekstildeki sayı sal gelişmelerde bir duralama hatta gerileme var. Hür dünyada, yani sosya list ülkeler Çin, haricinde dünyadaki pamuk ipliği eğirme kapasitesi, hafif bir gerileme veya sabit durma noktasında, 108—110 milyon iğ mertebesinde. Bu böyle olurken, gelişmekte olan ülkelerdeki iğ sayısı hızla artıyor, gelişmiş ülkelerin iğ sayısı hızla azalıyor. Ancak gelişmiş ülkelerin bu azalma ile m u kayese edilmeyecek, bu azalmaya karşı üstün teknolojileri seçmek suretiyle sayısal azalma kadar bir kapasite kaybetmediklerini görüyoruz ve kendi prodaktif durumlarını koruyorlar. Keza, dokum a kapasitesine baktığmızda, dünyadaki toplam tezgah sayısını yine sosyalist ülkeler hariç, takriben 2 milyon tezgahtan, 1,8 milyon tezgalıa düştüğünü, ancak bu düşerken istihsalin düşmediğini, gelişmekte olan ülkele rin payının arttığını, gelişmiş ilkelerin paymın azaldığım, takriben 1 milyon tezgahtan gelişmiş ökeler 650 bin tezgaha düşerken, yüzde 35, bin tezgah sayısında artış yaparken, prodüktivite paylarındaki azalışın yüzde 3 5 in üçte 1 ’i mertebesinde olduğunu görüyoruz. Bu da gösteriyor ki, gelişmiş ülkeler sanayiinin kaynağına doğru çekilmekteler ve kendilerim buna uvarlanıaktalar. Bunun tabii bir sonucu olarak, tekstil sanayiinin söylene gelen işçi yoğun bir sanayii olması, özelliğini büyük ölçüde yitirmiş ve ucuz işçilik artık eski önemini yitirm iştir, en hafif deyimiyle. Bunun dışında, sanayileşmiş ülke -11 - ler. teknolojik geişmeieri de. özellikle enerji tasarrufunda, enerji kullanımın da yaptıkları aühmbrla bâyok bir tasarruf sağlamış görünüyorlar. 75'ten. 85’e eümdeki istatistikler Almanya'nın istatistikleri, 1 kilo tekstil ırünti üret mek için kuUanddcbn enerji miktannı 56 julden. 2.7 megajüle düşürmeye başarma yerfumfabr. Bizim derleyebildiğimiz rakamlar, şu anda Türkiye'deki ortalama rakamların 75 seviyesinin de üstünde olduğunu görmekteyiz. Bir üçüncü noktada, gefişmekte olan öfkeler bütün bu avantajlarına rağmen, buraya soyunmuş olmalarına rağmen, bir de tekstil ticaretini serbest ticaret olmaktan çıkartıp regüe edilen malarla gerekse Odfi r e g e r e k tek tek ülkeler olarak aldıkları kısıtla çok taraflı antaşmalarla beynelmilel örgütleri kulla narak. FMA, AET jM uluslararası ticareti dizmlediklerini görüyoruz. Tekstil sanayiimizi düşünikfcen, 1— Dünyadan kopanuyacağmuzı 2— Dünyadaki gelişmelerin de böyle olduğunu, pek pembe haberler olma dığını bitmemiz gerekiyor. Bir kere dünya ile boğuşmak durumunda olduğumuza göre girdi maliyetleri mizin dûnva şartlarında olması lazrnı. Eğer bu girdi maliyetleri ülkenin bazı özel koşullan doiavsıyla aleyhimize tecelli ediyorsa, bu kesime bir istisna getirilmesi Lazım. Çünkü bu kesim bu oyunu bu ülkede değil, dünyada oynu yor. Bunun başında fitıans sorunumuz gefiyor. Mutbka söz edilecektir, ben ona değinmeyeceğim. İkinci konumuz eneıjidir. Bugün biz Türkiye’de enerji olarak gerek elektrik, gerek fuel oil dünya fiyatlarının çok üstünde kullanıyoruz, özellikle elektri ğe, sanayi elektriğine ödediğimiz fiyat dûıya enerji ajansının rakamlarına -7 8 gfre Japonya'dan sonra bizi ikinci sıraya koyuyor. Ülkenin eneği politikası yönünden gerek Ur politika olabifir; ama dünyada rekabet etmek isteyen ve buna mecbur olan bir sektör için doğru değildir. Bu sektör bu koşullar al tında, Türkiye'de enerji sektörünü sübvanse edemez. Ama bu sektör dünyada oyun oynadığı sürece enerjiyi en arından dünya şartlarında almalıdır. Şu problemimiz, özellikle Türkiye'nin bazı bölgelerinde, İstanbul'da büyük bir sorun. İstanbul dışında sn temin etmek için yapılan girişimlerde bazı ya sal düzenlemeler gerektiği kanaatindeyiz. Atık suların antıhnasmdaki yasal düzenlemenin pratik işledik kazandırılması ve bunun uygulanabilir, altından % kalkınabilir bir yük haline getirilmesi çok önemli. Bu ana girdilerin dışında herkesin iyi bir ham madde ve işçffik sorunlarımız var. İşçilik, eğitim konusuna arkadaşlarım değindiler. Hammadde konusunda uzun yıllardır söylenilegelen ve bizim tekstile bu denli ağırlıkla girmemizin nedenlerinin başında pamuğun Türkiye'de bol ve ucuz olduğu inanadır, doğrudur. Ancak daha uzun süreli daha istikrarlı bir pamuk politikasına ihtiyacımız var. Devletin taban fiyatı politikası, destekleme politikası, pamuk ihracatına ilişkin politikaların birleştirilmesi ve bir sürek lilik kazandırılması gerekmektedir. Bu çok önemlidir. Son olarak benim üzerinde durmak istediğim konu, deminki izahatımda da arz ettiğim veçhile dünyada daha rahat pazar, konfeksiyon pazarı gibi görünüyor. Ülkemiz ihracat rakamlarına baktığınız zamanda bunu g ö rü y o ru z . 2 Milyar lirayı aşan tekstil ve tekstilden mamul konfeksiyon ihracatımızın 1 milyar dolarlık kadar kısmı tekstil ürünleri daha büyük kısmı konfeksiyon ürünleri. Ülkemizde de bu temayüle bir ayak uydurma var. Bunda sonra da bunun hızla gelişeceği görünüyor, ö te yandan tekstil ihracatında daha büyük bir rekabetle karşılaşacağız. Bu nedenle konfeksyon sanayiinin öze biçimde özendirilmesi hem ülke yararınadır, hem de ana tekstil sanayinin yararınadır. -79 Zka biz Iwtimimi« btjrft ölçflde atabilmeyi. flke konfeksiyon ihracatının yişın B iflc bftjrflc ölç#de btğtgBıflfotıız. « * -* ■'S. *' ■'• SAzfcrinıb« kadar efieadtaı. dAk a h - i f y w y cncııın- Bir tonı soobfir m iyu, gerçi M k uygun değil son. Oflaya ticaretinde teksti! talebi, genel tekstil ticaretinde bir azalma oidnğunn ifade rflim r, TekstSm dtayadaki genel talebi 1980Vrdea en d 10,11 ra* ir—ı « ı « a n , aaıfaa sonra bir k i d m d a kftçflk bir n k sn b böyle bir boa değiştiğipi «Sf lndMr. bmmm aml «ebet»ini ta pit edrbilftmir mi? Ona doğana sebep nedir? HaıtaMr nedir? Bann biraz daba açab&ıseniz memnun oAnom. ATİLLA ALPTEK İN -Efendin, teşekk* ederim ilginiz için. h d B B b S oB ! an a o konnda b e n n u m «ı— «ı«^— B k teşefaMtfe raten komıyn ıııBİ «yııyîmîfiİHi ihı^ı ılmpg flncSfaMUfal dAsyxSski ^cfişoıdcrc sfctvmAİc uuetıyie ç bbk ji bitaz i w l a l t Bandan öte (Utayadakı genel gfİşinden tefsir edecek ölçgde bir ekonoank b^gidağarağma sahip değürnı. Ama buna lagmen 1970*1 yA rd a, bü y o n a tm , bir petrol b iz i dânya ekonomilerini ak fist etti. 1950’den sonra, (İkinci Diaya Harbinden son a) dünyadaki genel bir kere harp yıBarmdan sonra iştiyakla tekstilde bflyflt bir gelişme oldu. Teksti maddeleri jddayftzde 10 b z ile artmaya başladı Zaten bunan devam etmesi beklenemezdi. Bu yavaş yavaş azaldı, 19791 yılardaki petrol krizinin şoku etkm jle ve bunun yarattığı ekonomik zorluklarla 1970'den sonra geri ledi. 1980'deki iksiri gerilemenin ne olduğuna niçin olduğuna pek bir cevap veıenleyeceğini- Ancak 1983—1984 gefişmiş ilkelerdeki tuzlanmanın büyük birleşiği Amerika Birieşâ Devletlerindeki artıştan kaynaklaıuyor. -80 Tabiatıyla bir de dfeıyada gelişmiş ¡Eklerdeki nüfus artış hm hemen hemen «fır. Gefişmekte olan (Hederde elyaf artışı yfede 2,7 gibidir, bu artış o ülke lerin nüfus artış hızma yakm bir hız. Bana mnkabfl gefişmiş ob a S k eb d e nüfus artış lwm« «on derece de azalttı. Banlar sorunuzu cevaplandsmak için teşebbüs ama, tam cevap vermeye muktedir değffim efendim. BAKAN - Teşekkür ederim. Ben geçende bir mecmuada okudum, onu da bu arada söyleyeyim, doğra mu, yanhş mı yine siz anafiz yapm. Biliyorsunuz, dünyada, TUdye'de kesin likle refahınız ve ihtiyaçtannızm Ok kısacağı ir . ihtiyaç giyim eşyamzdır. Diyelim İd ben şu kadar Ücret alıyorum, çocuğum hasta masraf yaptunsam yemeğimden kesemem, şunu yapamam, o ay ben bir gömlek alacaksam al mam. Kravat alacaksam almam. Ük defa kesüebflecek ve ksdabSecek. Bir memleketin kesn ekonomik gelişmesinin, konjonktürü doğrudan doğruya direkt olarak tekstil endüstrisine bağlıdır. Yani tekstil endüstrisi aynadır. Tekstil endüstrisinde bir artma vana, ekonomik satmahna gflcfl vardır, demek ki herkesin eline geçen para da tekstile tahsis edebileceği bir fon yaratılmış tır. Yoksa benim bankada param duruyor, ben tekstil alayım, sonradan daha pahalı abrım değil. Bütün mesele denge. Burada dfayada entresan okuduğum mecmuada diyor İti, gayet tabii bir mini modası çıkıyor, bir maksi modası çıkıyor. Modann değişmesi normal olarak tekstil BaooDeriııde ton özerin den hesap ettiğimiz takdirde modann tesiri aitndadv. Bir de Amerika ve diğer ileri memleketlerde maajrsrf botncin m odas, iyi giyinmeme, yani daha doğrusu söfü, kötfi görünme veya başka tSrii rahat yaşama faktörü ile zengin veya w lık h görünmeme yönânde demek ki bu da bir moda. İyi görünmeme de bir modada-, Bfadnle işi idare ediyor. Halbuki şimdi alıyor, bey de giyiyor, hanım da giyiyor, vaziyeti idare ediyor. Halbuki normal olarak blucin moda olarak kalksa tekstil endüstrisinde fevkalade bir -81 - patlam a ve ilerleme olacaktır diyor, oradaki yazıda. Ben eski bir tekstilci olmam dolayısıyla okuduğumda bunların hepsine aklını yattı. Bunu doğuran ana sebep midir, değil midir tabi he|»si satmalına gücü ile ilgilidir. Kesinlikle moda ile ilgilidir. Eğer moda kötü giyinmek marifetse onu artık önleyemezsiniz. Çok zengin bir ailenin çocuğunu çok sûflü kıya fetle gezdiğini kendimiz yakından içimizde görüyoruz. Niçin öyle, moda im iş. Moda da böyle berbat giyme. Acayip bir kıyafet. Buuu da muhafaza ediyor, gidip güzel kıyafetler de giymiyor. Demek ki modanın da burada rolü olacak. Bunu panelist arkadaşlarıma söylemiyorum. Yalnız edindiğim bilgiyi burada aktarm ış oluyorum. Başka sebepler varsa yine diğer arkadaşlarımız sıralan geldiği zaman söyler lerse memnun oluruz. Çünkü dünya ticaretindeki tekstilin trendi bizim kaderimize müessir olan ve buna da doğru teşhis koymak mecburiyetinde ol duğum uz bir toplantıyı yapıyoruz. Ona doğru teşhis edersek madem ki ihracata biraz önce sizin verdiğiniz rakamda yüzde ellisinden daha fazlasını ihraç ediyorsak bu elyafın, şu halde kaderimiz dışa bağlı oiuyur. Ona da doğru teşhis koymak yönünden arkadaştan nıızın bu husustaki fikirlerini dc bundan sonraki konuşmacılardan yine rica edeceğim. SUNAR AKAN (Siimcrbank Genel Müdür Muavini) Savuı Bakanını, değerli misafirler, programın takdiminde ve geneldeki sayın konuşm acılar heıneıı hemen tekstildeki not alnuş olduğum bütün sorunları dile getirdiler. Türkiye'de 18 pamuklu işletmesi ve 7 yünlü işletm esine sahip olan Süıııerbank, pamuklu da yüzde 15 gibi bir payı, yünlü de yüzde 9 gibi bir payı işgal etm ektedir. Dolayısıyla Türkiye tekstil sanayim deki sorunların tamamını Sümerbaıık’ta karşı karşıya bulunmaktadır. Burada not ettiği ve bahsetm ek düşüncesinde olduğum sorunlar ham m adde, eneıji, teknolojik gelişmemiştik, yetişm iş eleman eksikliği, ihracatım ızdaki sorunlar finansman maliyetlerinin yüksekliği bütün bunlar daha önce dile getirildi. Ancak bir iki konuda da ben müsaadenizle görüşlerimi birkaç cümle ile de olsa arz etm ek istiyorum . Bilhassa yeni teknolojinin getirilm esi ne sanıyorum ki memleketimizin büyük ihtiyacı vardır. Hem dokum ada, hem de hazır giyimde işçi hatalarına yer vermeyen teknolojinin ülkemize getiril mesinde büyük yararlar olduğu kanaatindeyim. Dolayısıyla bu takdirde ka liteli ve dış pazarlarda a h a bulabilecek standart üretimler yapm ak mümkün olabilecektir ve standardın devamı sağlanabilecektir. Bilhassa Süm erbank'ta çok eski teknolojilerle çalışılmakdır. Bunun karşılı ğında da dış pazarlarda satım zorluğu çekilmektedir, sanıyorum diğer Tür kiye'deki tekstil sanayiinde de aynı zorluklar bulunm aktadır. Bugün Süm er bank'ta 50 yıllık dokum a tezgahı bile çalışmasına devanı etm ektedir. Bilhas sa dokum ada 160—180 cnin üzerindeki enler dış piyasalarda büyük alıcı b u l m aktadır. Bu genişlikteki bezleri dokuyacak kapasite Süm erbank'ta yüzde 10 m ertebesindedir. Belki Türkiye genelinde bu yüzde 10 ları aşm aktadır ama. gene de dış piyasalara kaliteli bez üretecek geniş ve hızlı tezgah vjyısı çok az dır. Bunun teşvik edilerek bir an önce çok az hata yapacak, işçinin d o k u macının hata yapmasına müsaade etm eyecek tezgahlanıl T ürkiye'ce cetiril- - 83 mesi ve çalıştırılması gerekmektedir. Y etişm iş eleman ihtiyacı hepimizin sıkıntısı. Sümerbank artık eleman y etiş tirm edeki görevini bitirm iş olm aktadır. Bizim şu anda fabrikalarımızda y etiş miş elem anım ız fazlaayla azdır. Dolayısıyla daha önce çok geniş eleman po tansiyeli ile çalışan Süm erbank’m artık özel sektörümüze bu konuda yardım cı olması pek mümkün görülm emektedir. .Ancak yetişm iş elemaran hepimizin ihtiyacı olduğu da büyük bir gerçektir. Her ne kadar sözleşmeli personel tatbikatını yapıyorsak da Sümerbank olarak özel sektörden bu konuda çok daha büyük durum lara sahip olduğum uz da bir gerçektir. Y etişm iş elemanın mutlaka çeşitli şekillerde yetiştirilerek, te şv ik edilerek tekstil sanayine kazandırılması gerektiği kanaatindeyim . Son olarak da diğer fazla tekrara meydan vermemek için yatırım larım ız k at ma değeri yüksek, nihai mam ule yönelik konfeksiyon bazında ağırlık kazanm aa gerektiğine inanıyorum . D olaysıyle gene konfeksiyonda da işçi hatala rına yer verm eyecek yeni teknolojilerin getirilerek katm a değeri yüksek m a mulleri dış piyasalara ve zevki yükselen iç piyasaya satış imkanı sağlanması gerekeceği kanaatindeyim . Diğer söyleyeceklerim tekrardan ibaret olacak, onun için konuşm am ı burada kesiyorum . İleride yeni durum larda söz almak ihtiyacı hasıl olursa ricam olacak. Saygılar sunuyorum , teşe k k ir ederim efendim. -8 4 MÜNlP YÜCEL - Edip tp ik San. ve Tıc. A .Ş. Genel Müdürü. Saym Baltan, Sayaı Bakanlık mensuplan, Saym şa n âyeleri; Önce solduğunuz saaie cevap vermek suretiyle konuşmama başlamak istiyorum. Dünya elyaf t&etimi 1982 ıe 1986 veriler eBmde aeMozik esaslı elyaflarda yüzde bâr artış, elyaf demiyeyim de, ipBk ve füamentlerinde yüzde bfr artış, h a f if e topsda eksi 2£ekahne var. SeHoz dışı elyaflarda, polyes ter, akrijjk n t . g B d ipfik ve fîfaunentte yüzde 2 jS artış, elyaf ta da yüzde 6 a tış Toplam inşan yapm etrafta dünya topianundaki artış ağvhklı ortalama 33* Toplam elyaf tüketiminin bu miktar yftde 46!sm teşvik etmekte. Yani tabii elyaflarla ipşan yapn elyafların toplamının y ü z d e 46'stnı bu şekilde sarfedümektedir. Pamukta artış yâzde 3,4. Ytade yüzde 0,5. İpekte ise stfirdv. Toplam elyaf tüketimi 35 raSyon ton dvarmdad». Boran yâzde 54’finfi pamuk, yû ı ve ipe* teşkfl etmekte«fir. Y tede45 M diğerleri teykO etmektedir. Sunulan raporda istihdanmı önümüzdeki yıBarda 1 mityon gün görünmesi öngOrdmOş. Eğer böyle dfişfinflürse bunda bir hatanın şimdiden yapılması telaB d çok büyük k a y ıla n sebebiyet verecektit. Onun için şöyle takanları ver mek istiyorum. Gegşmiş gibi görttaen tekstfl sektörümüzün en önemli sorunu teknolojinin de dışa bağmhhğmıızdnr. Teknolopk açıdan ve tamamen dışa bağımblığımızm endişe veren tek tarafı kalkınmış Ökelerin otomasyonla tnükte tekstil sanayinde tekrar yatinma geçmeleridir. 1900lerin başmda Avrupa 'da tarımda çahşan kesim yüzde 70 iken, bugfrı tanında çalışan kesim Avrupa'da yüzde 3 tür ve üretim de artmıştır. Aym durumda endüstride ola cak. Eğer biz de AET*ye girmek için bk iyelik hazırlığı döneminde isek, bu gerçekleri görmekten kaçamayız. Bugün genelde nüfusun yüzde 25 (Avru pa dahil) endüstride çalışmakta, oysa çok yafan gelecekte bunun yüzde 10 ve- - 85 ya ytzde 51exe dişmesi beklenilmekledir. Artık ucuz *eya pahalı işçilik diye bkşejrsöz k o n » ofcnayacaktar. Meselenin de esas temeli İmi olacaktır. Bugün tekstil ihracatımız içinde en bfiyflc paya sahip flkekrden satmaidığınuz bu teknolopecle kendi pazarlarında kendi makinalanyla naal rekabet edebile ceğimizi şimdiden düjiımnHiz lazandar. Hele bir de girdilerimizdeki farkhhk g n M n e afanırsa problemin kısa vadede çözfimâ teknoloji transferi ile ki, İm teknoloji transferleri çok kontroBfi ol malı kısa vadelerde orta «e ozon «adede de yeterli düzeyde araştırma w geiştk ıne merkezlerimizin knrulmaMyla ancak banım çözülebileceği inanandayan. Modem otomasyona bağlı tekstil teknolopsinin gereksinimi olan kombine teknfle eleman ihtiyacı brçfin şimdiden kendirine gösterm iştir. Bunun kısa vadede çözâmö mevcut eğitim sistemimizin teknoloji. yüksek, ileri teknoloji uygulayan Ökelerde gdti tc e t eğitiaılrılr mflmkfia olacaktır. Bu kısa vadede ne eğitim sistemimizde teform sağlayacak değişikSkterje tikemizde aynı geiyede eğitim vamemiz için yeterli tedbirlerin vakit geçirilmeden ahnmas Qe sağlanabilecektir. 500 yd önce matbaa katı ne ise. bogAa çağanızın bilgisayarı o durumdadır. Matbaada 200 ydhk bir gecikme 3e giriş sağlanmışta-. Şayet bilgisayarda da bir gecikme mevzubahis olacak otarsa burada tekstil sanayi gerçekten bâyâk tehSkeier içine girecektir. Diaya ekonomisi artık ağa* sanayiden yüksek tekaohpjfe doğra bir dönâş yapmışta-. Hatta bil^sayar teknolojisine dayah endistri de devrimin bundan sonraki aşamasma yaklaşılmaktadır. Ontm için top!umumuzda da kökü bir eğitim reformuna girmek zorunda ka hyanız. Böylelikle zihni potansiyelini icat yeteneğini ve yaratıcılık yete neğini geliştirmek zorundayız. -8 6 Ipfik sektörünü en fazla igfendirat 2yı«an beri bir pamuk mevzuu v*dır. Bu da hep kapasiteden "kaynaklanmaktadır. 1985 yıfcnda pamuk ipliği kapasitesi 4S0 bin ton. 1986 503 bin ton, artış yüzde 1183'dir. Oysa 1987 mart veri lerine göreTürkiye'de şu anda içinde bulunduğumuz yd içinde kapasite 537 bin tondur. 1988 sonulda bu kapasitenin 537 bin tona nlaşacağ» reaSze edilmiş akreditifler Oe birlikte öngörülmektedir. Bu verilerde de kolayca görtifeceği gibi, Türkiye'de pamuk üretim miktarı ar tık sektör ihtiyacına cevap veremeyecek durama gelmiştir. D olayıyla sektö rün imalatı otan ortalama 20 ntimara zihniyeti de nraklaşmamc gerekmektedir. Hatta öyle ki bu sektöre cevap veremeyecek pamnk miktarının yeterli durama gelebilmesi atatacak tedbirlere de bağhchr. Sektörü ince numaralara da, imalata iterek pamuk ithalatında önemli bir önlem almmış olunabilir. Son İki yıldın beri Türk sanayicileri olarak $ totodan ayn ayn pamnk ithal etmekteyiz ve kullanmaktayız. Bu pamnk tedariki ile birlikte edindiğimiz in tiba Türkiye’deki pamnk atandariHzasyommun yeteniz ve verimsiz olduğu dur. Çok fasa zamanda bni$e el atrimabdv. Orta Vadede de dış simim devam edeceği göribnektedir. Bal böyle olunca Türkiye'deki pamuk borsalanmum, "fotine market"* göre satış yapabilen Dünya boısalan hafine gelmesi kaçmıtaıaz şartlardan biridir. Bn iş ivedifikle ele almmah ve lasa zamanda da fayda yaratacaktır. Pazar durumuna geince, Tekstil sektörünün performansında kapasite iç tü ketimin çok üzerinde olduğundan dış ticaretin önemi hepimizce bffinmektedir. Ancak bir gerçek varfd,sektör kotah maDar dışında ilave bir talep yarat ması büyük zorlamalara girmektedir. Bugün pamuk ipliğinde kısa dönem için fazla kapisete ortaya çıkmıştır. Bn fazla kapasiteye dış talep yaratıbmadığı takdirde önümüzdeki yıllarda kısa vadede geçici de oba ihraç sorunu ile kar şılaşma problemi vardır. Bunun için kota dışı m ailsin ve kotaaz ülkelere ya pılacak ihracatm özel olarak teşvik edilmesi gereğine inanmaktayız. Aksi hal- -87 dc pbn hedeflerine ;â ıt 1989 yılında beklenen ihracat hedeflerine sektör ba zında erişememe endişesi mevcuttur. işte bu nedenle yeni pazarlar yaratılması, ihracat miktarlarımızın artırılması bakımından ihracatçı Sermaye Şirketlerinin önemini daha çok ortaya koy muştur. Bu şirketlerin desteklenmesi, dûnva pazarlarında organize olmaları için teşvik edilmeleri, gereğine inanıyoruz. Zira uluslararası sitstcnıin eşit bir parçası haline gefanenaz şarttır. Bu tabii ki koby olmayacak. Ancak bilgisayar teknolojisini iyi kullanmak su retiyle 5eEşmişIct seviyesine erişmenin mümkün olacağı ihtimali gün geçtik çe kuvvetlenmektedir. Çağdaş olmak istiyorsak rekabeti göze almak zorun dayız. bu rekabetin anahtarı ise bugâı ve yann bilgisayar teknolojisinden yeterince istifade edebilme beccrisine sahip kişilerle olacaktır. Koflanmak için gjnfiğimİT. bfijrSt haratrhrdc başanh ofanaımz ancak yaratı lacak çağı uygun enfonnasoyn toplana ile mümkün olacağı görülmektedir. Bunun için gerekiyorsa elektronik bakanhğmm Türkiye'de kurulması şarttır. 1990Tı yılların en önemfi probkmi bizkr için otomasyonla dengeyi kurmak olacaktır. Sektörümüzde en fada gelişmeye müsait istihdam a ğ ırlık lı ve ihra catta şansı görülen, iplik vc dokumadaki birikimlere talep yaratma şansını arUran sektör h a y giyim sanayidir. Buradaki istihdam oldukça önemli. An cak henüz sektörün tam oıganize olmayışı, küçük işletmelere bölünmüş olma sı kalitede istenileni verememesi giln nedenler sekimden istenilen seviyeye gelmesine mani olmuştur, önümüzdeki dönemde bu sektöre gerekli önemin verileceği ümidindeyiz. Bu sektörün bugün en büyük sorunu lıcr sektörde ol duğu gibi yetenekli eleman sorunudur. Maruzatım bu kadar efendini, teşekkür ederini. BAŞKAN - Teşekkür ederim. - ;>(S HACI SABANCI BASSI San. vc Tic. A .Ş. / Yönetim Ktırııl» Başkam Sayın Bakanım. Sayın Müsteşarım, şuranın değerli üyeleri: Her şeye rağm en, tekstil sektörü ülkemiz için önemli bir sektördür. Her ne kadar geçtiğimiz d ö nem lerde, çeşitli zorluklar, petrol krizinin getirdiği şeyler, dünya nüfus artı şı, diînya tekstil tüketimi gibi konulara bakarsak dahi, özellikle rapordada ifade edildiği gibi, bu yıl 2,5 milyar dolar seviyesinde geleceğini tahmin e tti ğim iz tekstil, bir evvelki konuşm alarım ız ile ters düşmektedir. Deınekki üretimde, tüketimde dünya dengeleri şöyle böyle derkeu. biz de vamlı grafiğin yukarısına doğru merdivenin basamaklah gibi çıkma istidadı gösterdik. Yine ileride AETVe girdiğimiz zamandaki kota durumları veya bugün için kota dışı ülkeler, kota içindeki paylarımızın artırılıp artırılmaması gibi konulan dikkate aldığımız zaman daha Türk testkilinin benim kanaatime göre bir hayli mesafe kaydetmesi lazım. Bu sektör diğer sektörler gibi büyük teknolojik gelişmeler getirmiş olmasına rağmen yine sektörler içindeki dağı* bma bakarsak', özellikle katma değeri yüksek emtiaya doğru gittikçe yine is tihdam gücü isteyen bir işkoludur. Bulunduğumuz yıl sonunda ihracatta 2,5 milyar dolar civarına ulaşacağını beklediğimiz tekstilin içerisinde gene ciddi bir yeri iplik tutuyor. Artık pa m uk satamıyacağımız kanaatindeyim. Aslında bu pamuk üretiminin içinde dışanya pamuk satacak halde değiliz, ama satabm . alalım, spor yapalım, ti carette bereket var dersek ayn bir meseledir. - Ş im d i bizim bu testil konusunda katm a değere doğru hızlı süratte kaym am ız gerekiyor. Elim izde daha önce bir arkadaşım ızın ifade ettiği gibi güçlü güzel tesislerim iz var. İrili ufaklı bunlar, T ürkiye'nin çeşitli bölgelerine de bunlar dağılm ış. Ö yle müessese feri m iz o lu şm u ştu r ki, artık yaşlan 20'yi geçm iş - Ş9 - 30'a varm ış, bîr teknolojik gelişmeler var. Bu fabrikalarımızı m utlaka ınoılcrııizc etm em iz lazım. Mutlaka tevsii vc darboğaz giderici yatırım lara götürme miz lazım geliyor. Dışardaki teknolojik gelişmelere göre bu iş için yatırım yapar isek, çok yük sek finansm an girdisi ile yatın ın yapacağız, dünya kriterlerine göre düşük üc reti tasarruf etm ek için. Halbuki dışardaki rekabet ettiğim iz ülkelerde özel likle ilerlem iş ülkelerde yeniden tekstil yatarım lar! başlam ıştır, durm uş ikeıı. Çok düşük finansm an girdisi ile çok yüksek ücreti yok etm ek için yatırım ya pıyor. ISO derece ters bir tenaküz var. onlaria bizim aram ızda. Onlar yeni teknolojinin icaplarını çok daha seri şekilde uygulayabilirler ve fizibil olabi lir. ama biz finansm ana bir kolaybk. ciddi bir kolaylık bulmadığımız sürece aynı yenilem eleri yaptığm ız da bizim için çok pahalı j ir vol olacaktır. Ay nı zam anda yine bu sektörde ciddi yatırım lar yaptığım ız zaman yatırımların da boyutları ç o k büyük rakam lara ulaştığı bir vakıadır. Biz altyapı olan iplik yatırım larında Türkiye çok büyük bir noktaya yeteri kadar bugünkü pam uk, eîyaf dengesine bakarsak, ivi bir noktaya gelmiştir. Tem el iş yapılm ıştır. Çok istisnai iplikler fantazi iplikler gibi katm a değeri vüksek birk aç tesis yapılabilir. Ama genelde yeniden iplik v. »ınmlanna bü yük bir teşvik olup olmaması o kadar mühim değildir, ama o kurulm uş iplik tesislerim izin arkasındaki entegrasyonlara hızb şekilde gitm em iz geliyor. Konfeksiyon gibi bir müessesenin m utlaka çok hızlı Türkiye'de gelişmesi laım. özellikle prim mi vereceğiz, ne vereceksek vermeliyiz bunu daha hızlı şekilde kalkm dırm alıyız. Burada bizimle ileri m em leketlerle yeteri kadar rekabet edemez. Hem istih damı yaratacağız, hem katm a değeri çok yüksek düzeylere getireceğiz. Tabii tekstil ihraç edeceğiz deyince ille ham bez ihraç edeccği?. ille m etre kumaş -9 0 ihraç edeceğiz değil, konfeksiyon hafinde ihraç etsek o da tekstil ihracatı demetir. Bu sektörde konuyu dünden daha sıcak yaklaşımı içinde olmalıyız. Teşvikler, ihracattaki teşvikler belli noktadan belli bir yere kadar iniş göster miştir. Daha fazla iniş trentine gitmeye durumu müsait değildir. Hatta mümkün ise katma değeri yükseğe doğru giden elde ilave yeni teşvikler getirme arayışı içinde olalım. özendirelim, bu yolda yatırımlara arkadaşlarımızı teşvik etmiş olalım. Hü kümetimizin teşvikkar politikası, sektör içinde çalışan arkadaşlarımızın dina mik faaliyetleri bizi nereden nereye getirdi. 10 sene, 15 sene evvel herhangi bir arkadaş duşünebiliyormuydu tekstil ihracatımızın 2,5 milyar dolara gele ceğini? 20 sene evvel Avrupa'ya gidiyorduk, bavul elimizde kimi anyacağınuzı bilmiyorduk. (Cime gideceğiz. Tekstil satacağız ama kime satacağız. Kır dık, döktük, zayiat verdik, fire verdik, ama bir şeyler öğrendik. Artık bundan sonraki aşamalarımız pazarlamada dünden daha kolaydır. Rüştümüzü ispat ettik orada. Çok suallerle karşılaştık. Gelecek mal bozuk olacak, kötü ola cak diye, işçilerimiz de beDi bir düzeye kadar geldi. Her sektörde olduğu gi bi bu sektörde de elimizdeki yetişmiş elemanımızın fevkalade bir değeri var dır. Gene memnuniyetle müşahade etmek lazımdır ki, adım adını boroda müspet çalışmalar devam etmektedir. Teknik okullarla sanayi işbirliği bir balangıçtır. Almanya bizden çok önce başlamıştır. Bu başlamaları gerçekten sanayici olarak samimiyetfe benimsemeliyiz. Yalnız görevin h a k a n lık la ra ait, hükümete, devlete ait değil, bu bizi de buluyor deyip elbirliği içinde bu so runlarımızı çözmeye birlikte, dayanışma içinde giderek daha hi7h netice al ma yarışı içinde olmalıyız. Sektörde bana göre, benim tecrübe birikimime göre korkulacak hiçbir şev yoktur. Her bakımdan Türkiye'nin şartlarına uymaktadır. Her bakımdan şartlan ülkemize uyuyorsa, biz bunu çok canlı hoplatmalıyız. zıpbtınalıyız. -91 coşturmaiıyız. Ama başanya varmalıyız. Elbette daha çok çalışacağız. El bette varırsak 20 nam sa klasik 10 numarada kotalan dolduruyoruz, varma yalım bu numaraya kardeşini 40 numaraya. 30 numaraya varalım. En yükse ğe varalım. Varmaydım pamukluya, karışımlara varalım, kota dışında mal lar var bugün. Kota dışı ülkeler var. Adan adun gelişiyor, özellikle tekrar edi yorum. konfeksiyon gibi en güzel rekabet etme şansımız vardır. Özellikle benim söylemek istediğim, gözümüzde meseleyi büyütmeyelim. He pimiz işin içindeyiz, yaşantımız, çeşitli tecrübelerimiz var. Çeşitli zorlukla rımız var. Dön de vardı, bugün de var, yarında olacaktır, yaşam devanı ettik çe bunlar olacakta. Ama üstüste şanslı bir sektördü-. AET'ye de girsek, en güzel döğnşebiieceğimiz sektörlerden birisi bodur. Başka sektörlerde belki mücadele etmekte zorluk çekebiliriz. Ama burada rahatkkla bu mücadeleyi verebiliriz. Ben rakamlara pamuk sayısı tüketim değerli arkadaşlarımız bunların çoğuna değindiler, bunlara değinmeyeceğim. Konular hepinizin malumudur. Ben beOd bir kısmı tekrar oldu ama. kusura bakmayınız, benim söylemek istedi ğim özü bu idi. Teşekkür ediyorum. BÖLÜM HI I. SA N A Y İ ŞURASI t e k s t i l s a n a y ii OTURUMUNDA YAPILAN GÖRÜŞMELER -9 5 I. SANAYİ ŞURASI TEKSTİL SANAYİ! PANELİNDEN SONRAKİ OTURUMDA YAPILAN GÖRÜŞMELER BAKAN — Ben panelde konuşan arkadaşlarınım konuşmalarından çıkardı ğım ve raportörlerin kaydetmesi gereken hedefleri tespit ettiğim yani, daha önce arkadaşımızın okuduğu hususlar olanlar dışında tespit ettiklerimi tek rarlıyorum. Bugün bu şekilde ifade edilmedi ama, ben İfade etmeye çalışacağını. Pamuk ipfik kapasite, iplik fabrikalanuaı kapasite kuflzmmı 280 gün. bunun 4 ekip. 3 vardiya şeklinde çalışma formSûnün işlettik kazandırılması. Zaten Türki ye’de bir tatbikat var, o da Maraş'ta, Saym Sabancıların fabrikası bu m etotb çalışmaktır. Fevkalade rantabi yflesektir. Ekip 3 vkudiya pazar da dalıil, bayram tatilleri de dahil fabrikalar çalıştmlabiiyor. Bu . İstemin geliştiril mesi v e işlerlik kazandsıbnası meselesi tavsiye ediyoruz. Pamukla dokuma makmalarının yenflmmesi ve bunda da en az 160 santim ve geniş tezgah ile hızlı mekikâz tezgahların ithalatı hedef alınmalıdır. Me kikti tezgahlar değil, meldksiz. Boya aprede kalitenin tslalıı öne kazanmakta dır. Bu hususta Knovr—HowTa beraber bu ancak geliştirilebilir. Sentetik elyaf için fon ve gümrük vergisi sevkiyesmin aşağıya düşürülmesi ve ayarlan masında ihracatla Türkiye içindeki durumun hassasiyetle takip edilmesi tav siye edilmiştir. Tops tesislerinin maıjinal rakamın üzerinde olanlar için teşvik edilmesi, aksi halde teşvik edilmemesi öngörülmüştür. Tops kalitesinin ıslahı yününden tek noloji transferi yapılar bu kalitenin ıslahı da hedef alınmalıdır. Tekstilde eği timin. şimdiki okullarla eğitimin fabrikalarla beraber iç içe olacak tarzda -9 6 okuUarca yeni hazırlanacak programla tatbik edilmesi sağlanmalıdır. Dış eğitim teşvik edilmelidir, dendi. Türkiye'deki meseleyi çözmede de fay da vardır. Dış eğitim üniversiteler dışarıya göndersinler. Doktora yapan ar kadaşları göndersinler. Törkiyenin daha önce, biliyotsunuz Sümerbank, Teks til endüstrimizin ana kaynağı, tevlit edici ana kaynağı Sümenbank'tır. Oradan neşet etmiştir. Bu bakımdan artık o görevi ikmal etmiştir. Çünkü özel sektör birçok noktalarda fevkalade hızla Sümerbank*ın yaptığı görevin önüne geç miştir. Yalnız tabii Sümerbank'in da bu arada yine fevkalade ilerlemede raüşahadc ediyoruz, onu burada söyleyeyim. Ben Genel Müdür muavini arkada şımız müteessir olmasınlar funda gördüm, gayet güzel mamulleri var. Bir sene zarfında değişme orada müşahade ediliyor. Bilhassa üniversitelerin, doçent, asistan ve profesörlerin yani üniversitede bu saha ile meşgul olan değil, bütün üniversitelerin bir cazibe merkezi haline so kulması için gayret sarfedilmeSdir. Aksi halde asistan, doçent gitmiyor, ta biatıyla üniversite kalitesi düşünce, onun da öğrenci kafilesi o nispette düşe cektir. Bu tavsiye edilmiştir. Tekstil endüstrisinde elektirk, su, fucl oO gibi devletin elinde olan konuların bu endüstriyi dış mücadele koruyacak seviyede olmalıdır. Bu tavsiye edil miştir. İleri konfeksiyon sanayinin özel bir şekilde özenlendirilmesi hedef alınmalı dır. İşçi hatasına yer vermeyen makiııalarla tekstil endüstrimizin teçhiz edil mesi tavsiye edilmiştir. Uzun vadeli tedbirlerle köklü eğitim, hatta kompütür de dahil olmak üzere bir eğitim sistemin uygulanması tavsiye edilmiştir. -9 7 Bogflnloi şartlar içerisinde pamuk miktarının ancak yeni panıuk sahalarımız den eye girinceye kadar kifayet edeceği nazan itibare alınarak, bu hususta tam belirtmedi arkadaşlarımız, onu da ilave ediyorum. Pamuk tohumlarının ciddi manada ıslahı île. dejenere olmuş tohumların kaldırılması ve daha iyi bir standardizasyon pamuk standardizasyonunun uygulanması hedef alınmaU r . Aym zamanda diğer önemli bir husus pamuk borsalanmızm aynen dünya pamuk boncalan gibi işler durama getirilmesi maksadıyb değişiklik yapılmalıdır. Dış ilkelerde tekstilden vazgeçmiş olan Ocderin bugünkü dönüş sebebi olan ucuz faiz üe ileri teknolojili yatmmlann yüksek ücreti Bolansa eden tarzdaki teşvik tedbirlerinin de Türkiye'de uygulanması düşûnâbnefidir. Katma değeri fa fa olan tekstil yatsından özeBikk özenkodirilmeBdir, diye ben not ettim. Bu hususları komisyon raporuna dere etmiş olacaklar. Panel bitti, özetini de sunduk. Şimdi bu konuda soru soracak arkadaşlarımız lütfen isimlerini bildirsinler. İbrahim ö zle. Şahap Kocatopçu, Selçuk Ergin. Fikri özm en. -9 8 ŞAHAP KOCATOPÇU- Sayın Uakamm, dört gündür devamlı bir şekilde ya pılan bu çalışmaların Türkiye'nin sanayileşmesinin geleceğine çok büyük ışık tuttuğunu belirterek, evvela size teşekkürlerimi sunmak istiyorum, bu kat kınızdan ve birinci şurayı toplamanızdan dolayı. Paneldeki arkadaşlarım çok güzel noktalara değindiler. Ancak ben Ok rapo run son cümlesinde ve Saym DrA lp tekin in endişelerinde bir çelişki gördüm. O çelişkiyi ben de paylaşıyorum. Bir soru olarak, konunun aydınlanmasında büyük yarar görüyorum. Genel raporumuzun son cümlelerinde, hepimizin özlediği bir temenni vardı. 2 binli yıllarda en büyük hatta tek tekstil ihracatçısı olacağız, olmak amacını taşıyoruz şeklinde. Bugün dünyadaki değişim devamlı gelişme yüksek tekno lojinin sanayileşmiş ülkelere oturması ve onların tedricen bazı sanayilerden uzaklaşmak zorunda olmaları, bizim o sanayilerden bir kısmını kendi ülkemi ze aktarma çabalan yanısıra bizim dc bu sanayileşmiş tikeler araşma girme miz halinde, aşağıdan yükselmekte olan az gelişmiş ülkelerin de sanayileşme lerinde bizim bazı sanayilerimize el atmalamün kaçınılmaz ofenasmı düşünmemiz gerekecektir. Bunu kıskanmamamız hatta benimsememiz gere kecektir. Dünyada yalnız biz gelişmeyeceğiz. Biz sanayileşmiş ifflce seviyesine gelirken, az gelişmiş ülkelerin de sanayileşmekte olan ülke seviyesine gelirken en başta tekstil sanayinden bu kademelere ulaşmalarının tabii bir sonuç ol duğunu beklememiz gerekecek. O takdirde ileride tekstil sanayimizin yavaş yavaş bu yücel üstünlüğünü aşağıdan gelen başka ülkelere devretmek zorunluğunu içimize sindirmemiz lazım gelecek kanısındayım. Ama bu 15—20 sene içerisinde olacak değil. Biz bugün hangi vadede bu konuyu görüşüyoruz, onu düşünmemiz lazım. Ama ilerisi için bu konuya değinmekte fayda müta laa ettim. İkinci nokta, Türkiye'de sanayileşmenin gelişmesinde bir taraftan yüksek ba zı teknolojik yatırımları yapıyoruz, bir taraftan da işçiliğin düşük olduğu -9 9 sektörlerde geüşnıeyi kendimize tabi obrak benimsemiş olacak durumdayız. Ancak AET ilkelerine intibak etmek karannı verdiğimiz bugünlerde 10-15 sene sonra yepyeni bir soranla karşılaşacağımızı unutmamak tazım. O da. Türkiye'de bugün yaşama şartlarının düşük ücretli olmasında cn büyük etken, şahsi kanım gıda maddelerinin Avrupa'ya nazaran çok dfişflk olması. Oradaki ekmek fiyatmın Türkiye'de mukayesesi, bizdeki meyvelerin ora ile mukaye sesi. et ve diğer gıda maddelerini ölçütüğümüz zaman büyük bir fiyat ayrılığı vardır. Bu fiyat ajmhğaun AET "ye girmek çabalanyla beraber ortadan kalk mak mecburiyeti olacak ve biz. çalışanlarımıza yaşamlarında yeni bir artış getirmeden bir ücret artışıyla İra gıda maddelerinin fiyat farkım telafi etmek mecburiyetinde kalacağız. Bunun da ücretlere yapacağı bir etki olacaktır. Bunun da gözönünde tutulmasını, ilerideki uzun vadeli projeksiyonlarımızda gözönünde tutmamızın gereğini arz etmek istiyordum. Bana zaman lütfetti niz çok teşekkür ederim. BAKAN — Teşekkür ederiz Saym Bakanrm. tavsiyelerinizi not ettik ve bir hususu ben müsaade buyurursanız tenvire çalışayım. 2 bin yılmda dünyanın en büyük pamuk üreten Ökelerinden biri olacağız. Çünkü GAP Ta behaber Adana dahil. Şimdi elimizde hammaddesi kesin kendi elimizde olan, bugün yabana devletlerin kendi zira ürünlerine uyguladığı giz li, açık sübvansiyon var. Almanya'da görüyoruz, sütte, inekte. Onlar her türlü hayvansal ve zirai ürünlere Fransa'da dahil çok yüksek sübvan siyon uyguluyor. Neticede tekstil endüstrisinde, yani pamukta. Türkiye'de ekilen o saltada pamuktan vazgeçmemiz mümkün ise. o zaman kendi avantajı mızı kesinlikle kaybetm iş oluruz. Ama öyle zannediyorum ki, oradaki avan tajımız bu endüstrinin benzer ülkelerdeki kaderiyle tam paralel değil, elbette trentte zatıalinizin dediği gibi kesin şu olacaktır. Ona rağmen, büyük bir teh likeyi ben gözlemiyorum. Hem yakın gelecekte sizin de işaret buyurduğunuz - 100 - gibi olacağını sanmıyorum. İlerisi için de yine o hammaddenin 20 sene içerisinde pamuğun yerine başka bir elyaf bulunur da başka bir ikame bitkisi tespit edilirse, çünkü suni elyafta malum statik elektriklenme birçok bakım dan yaşamımız için birçok mahzurları tespit edilmemiş olmasına rağm en, ile ride bazı mahsurlar doğurduğu ve doğuracağı da tespit edilecektir. Pamuk kadar- sıhhi olmadığı ifade ediliyor, ö te taraftan kendi kendimize de giyini yoruz, pamuk yerine de kullanıyoruz. Eğer pamuk elimizde ise, beniın bu endişede olan arkadaşlarım için çok büyük bir tehlike değil, yine o zaman hükümetlerin, aldığı özel tedbirlerle pamuğu korumak maksadıyla o suretle kendi tekstil endüstrisini, bugün Avrupa gibi, Fransa, Belçika, İngiltere onlar gibi değil, biraz daha avantajlı durumda olacağımızı ifade etm ek isterim. - 101 - İBRAHİM ÖZLÜ —(Buna Dokumacılar Derneği Başkanı) —Sayın Bakanım. Sayın Başkanlık Dhranı, Birinci Sanayi Şurasının değerli mensuplan, hepini ze Bursa Dokumacılar Derneği ad m a sonsuz şü k ran larım ı arz ederim. Ben birkaç konuyu arz etmek istiyorum. Buısa*da yaşayan merkezde yaşa yan vatandaşlarımızın Bursa üniversitesi ile yapmış olduğumuz anket netice sinde yaşayanların yâzde 62,2'si gerek direkt veya endirekt olarak tekstille ilgilenmektedir. Tekstil deyince Bursa aklımıza gelmelidir yurdumuzda. Buna göre küçük esnaf ve sanatkarımız el tezgahlan, küçük a te İyeler daha zi yade ekseriyettedir. Teknolojiye dön ilmesi için dışarıdan makina ithal edilmesi müsaade edilmemelidir. Biz daha evvel Üçüncü Tekstil Sempozyu m unda söyledik. Makina Kimya Endüstrisi ile özel sektörün işbirliği yaparak y o rt ekonomisine uygun olacak tarzda makina imal edilmelidir. Bu makinalar küçük esnafın alabileceği kapasitede, flatta yapılmalıdır. Bunu da Halk Bankasının desteğiyle uzun vadefi olmalıdır. Bugün temel gıda maddelerinde TSE getiriyoruz, kalite kontrolü getiriyoruz, birtakım kontroller var. Bu küçük atefyelerde üretilen kumaşların, birtakım mamullerin kalite kontrolü yok. Bundan evvel İran'a mal ihraç edildi, 70 gram istendi, isteniyor diye 40 grama kadar düşüldü. Buna standardizasyon getirilmiş olsaydı, devlet bunu kontrol etm iş olsaydı, bu imkanlar olmaya caktı. Dış pazarlara devlet kontrolünden sonra ihraç edilmesini istiyoruz. Ç ûıkü bir sanayicinin yapmış olduğu hata Türkiye Cumhuriyetine mal edil mektedir. Gidecek ihraç mallarının da kalite kontori vazifesini hükümet veya devlet almalıdır. Küçük atelyeler daima büyük fabrikalara işçi eğitmektedir. 3308 sayılı G rakhk Kalfalık Yasası tahmin ediyorum ki. Türkiye'de temel işsizlik sigor tası kanununun başlangıcı oluyor. 507 sayılı kamu kuruluşu olan bir dersek - 102 — olmamıza rağmen, tabii ki mali imkanlardan yoksunuz. Çünkü bir fason çalı şan esnaf kesimiyiz, 4500 üyemiz var. Demeğimize bağlı olan, kayıtlı olaıı 35 bin civarında tezgahımız vardır. Raporda dikkat ettim . Bursa Sanayi ve Ticaret Odasının vermiş olduğu 9655 rakamı geçmektedir. Böyle bilgilerin alınması bakımından derneğimize de lütfedip danışılsaydı, yanmış olduğu muz anket neticesinde bazı bilgileri de aktarabilirdik. Bun lan da aktarmada fayda görüyorum. Beceri kazandırma kursları istihdamı çok geniş bir işkoludur, ilkokulu bitir dikten sonra, ortaokulda okuma şansı olmamış, ailesinin desteği olmamış çocuk, beceri kazandırma kurslarıyla kısa sürelerle eğitimle işyerlerine yer leştirmek mümkün. Beceri kazandırma kurslarında bir atelye gerekir. Makina edavatı gerekir, ti caret ve sanayi odasına mensup işverenlerimiz makinalannı alsın, fakat eği ticileri de bizim esnaftan olsun. Çünkü uzun yılların yermiş, emekli olmuş, bugün okullardan gelme, üniversitemizde tekstil mühendisliği bölümüyle iş birliği yaptık, fakat onların vereceği dersler bize yeterli değildir. Bugün teşvik belgeleri veriliyor. Bizim işkoDanmızda da aynen geçerlidir. 4500 tane, 35 bin tane tezgah var. İplik fabrikası kuracağım. Kimin namına alındı bu? 4500 tane esnafın adı ve şu kadar tezgah var, iç piyasadaki tüke time şu kadar iplik verilecek, dışarıya da şunu yapacağım. Raporlar hazır lanacak gelecek buraya siz tasdik edeceksiniz, iplik almaya gittiğim zaman, küçük esnaf ve sanatkara iplik yok, olmaz böyle şey. Bu saçmalık. Dün söyledim, burada notlara geçmesi için söylüyorum. Halk Bankası Genel Müdür Yardımcımız vardı, bugün 2,5 saat bizi bekletti, netice alamadık. Ona özel olarak da söyleyeceğim. - 103 Sistemin durumlarına göre kafamızı değiştirmek mecburiyetindeyiz. Bu iki kere iki dört. Kim geline gelsin hizmet edecek kişi. Türkiye Cumhuriyetine hizmet edecektir. Ahmet'in kaşma, Mehmet'in Fiziki yapısına göre karar verilmemesinin önlenmesi lazım. Sömerbank'ta yapılan ihaleler var. Sümerbank'ın kapılarını çok aşındırdık: fakat netice alamadık. Şöyle ki, benim 4500 dokumacı esnafını. Sümerbank ihaleler açar, kim alır banlan? Böyûk işverenlerimiz alsın, küçük dunu büyü ğün örend içinde yaşamaktandı- biz daima özenç içinde yaşıyoruz. Fakat bu buyâk efleıe verilirken bizim de kurmuş olduğumuz kooperatiflerimiz var. Kooperatifinize verilirse, verilmesi sağlanmalıdır. Her türlü yükümlülüğü -alıyoruz. Zaran karşılamak için gözönüne alıyoruz. Yapılacak olan imalat ucuza mal olacaktır, ucuza mal olan mamul vatandaşımız tarafından ucuza tüketilecektir. Bunlar büyük işverenlere veriliyor, birkaç tane takipçisi bu işi yaptırmak suretiyle birkaç elden sonra ne fatura var, ne bir şey var, yine tabandaki fason dokumacıya dönüyor. Yedek parça, ham mamul imkanı sağlanmalıdır. Tekstil sanayi de dünya ile rekabet edecekse, tekstilde hakikaten elektrik, küçük sanayicinin bûvde sanayici ile aynı şortlarla yanşamamak tadır. Haksız rekabet haksız kazançlar var burada. Çünkü organize sanayi bünyesinde kullanılan elektriğin kilovatı 56 liradır. Bugün Buısa merkezinde 24 tane m ah alley e serpiştirilmiş küçük atelyeler miktan 35 irin tezgah, 4500 tane esnaf olduğuna göre, bize kayıtlı olmayan ticaret ve sanayi odasına mensup, birtakım kayıt olmayan yerlerde var. Böyle olduğuna göre bizim 86 liraya elektrik kullanmamız acaba bir haksızlık olmuyor mu? Küçük sanayi bölgesi aynlması için Savın Belediye Başkamnuzla uzun mü cadelelerle yerimizi ayırttık, küçük sanayinin temelinin atılması ve bütün dokumacı esnafın bir araya toplanmasını bekliyoruz. 104Beni dinlediğiniz için sonsuz sevgi ve saygılarımı, şükranlarımı arz ederim. Sağolun. BAKAN — Şimde ben İbrahim Beyin dokunduğu konulara temas etm ek is tiyorum. Türkiye'ye gelecek olan makinalann ithalatını yasaklamamız doğru olmaz. Ancak güzel bir teklifi var, Halk Bankasının kredisinden istifade ederek makina kimya endüstrisinin tezgah yapanından istifade ederek, kendi bugünkü uydurma tezgahlarım tazelenmesini istiyor. Bu mümkündür. Zanne diyorum Makina Kimya Endüstrisi Donyer, memiksize yeni başladılar. Bir tane mekiksiz tezgahınız var, sizin dizaynınızda*. Bu dediğiniz fikir geçerlidir. Kalite kontrolde işte 60 gramdan 40 grama kadar indi, tabii piyasa alt üst o l du dendi. Şimdi benim bildiğim herhangi bir kazaya sebebiyet vermemesi için, herhangi bir dokumada atkı sıklığı, çözgü sıklığı verilir, atkı numarası, çözgü numarası verilir, bir de eni verilir, hatta icab ederse tarak eni de verilir, bir de metrekare gramajı verilir. Bunlar verilmiş ise, rakamlar a h a tarafından verilmişse artık onun değiştirilmesi mümkün değildir. Atkı sıklığı 35 olacak, siz 32 yapaısanız, kabule şayan değildir. Çözgü sıkhğı 38 ise, â z onu 30 ya parsanız yine kabul etmez karşı taraf. Tabii orada çalınınca gramajı düşecek tir. Numarası diyelim İngiliz numarası olarak birisi 30, ötekisi de 24 olsun, oradan çalınırsa, yine gramaj değişir, demek ki numarası beDi ise, İran'da bahsettiğiniz meselede bizden alıcının fevkalade fahiş açık bir şeyi vardır. Tam bilen bir insan olsa şimdi benim değindiğim konulan verir, şu ra k a m la r içerisinde de yüzde bir toleransla bu mal çıkar. Boyanın da cinsini yazarsınız, basarsınız altına imzayı, artık o malın bütün tekstilci arkadaşlarımız hep aynı çıkar. Demek ki 60 gram mal 30'a veya 40 grama inmiş verilmişse burada gidecek olan devletin bizzat kontrolünü yapacak olan insan, elinde o done yoksa, o 40 gramı kabul etmiş olacaktır. - 105 Kalite kontrolü karşı taraf istediği takdirde yüzde yüz yapıhr. Türkiye'de genelde giden matm yüzde sekseninde kalite kontrol, hele gıda maddelerinde yüzde yüz var. ötekilerde de birçok kontroDer var. Çünkü onlann gözetme şirketleri aracılığıyla tanzim edilen raporları mevcut. Yani demek oluyor ki. aslında Türkiye'de katiyen kontrolsüzlük yok değil, biraz talebe bağlı bir de mecburi olanlar vardır. Gıda maddelerinde genelde kesinlikle mecburidir. Birçok kontrol vardır, hatta gıda maddesinde bir tek değil, birkaç tane var dır. Bütün Bursa'mn yaptığı malın ithalinde kontrol gelsin, tabii kontrol bürokra siyi artıran, hatta rüşveti artıran, hatta sahtekarlığı artıran, hatta kötü yollar dır. ne kadar kontroü azaltır, ekonomik tedbirlerle daha serbest bırakırsak, karşı taraf aldanmaması lazım. Esas donelerini koyması lazım. Siz de mal yapıyorsanız siz de demeniz lazım bu tarif noksan, şeker karde şim sen atkıyı verdin, çözgüyü verdin, sıklığı verdin numarayı vermedin. Met rekare ağırlığını da vermedin, sen bir hata yapıyorsun, benim yarime başka sından alsan olmaz. O zaman sen imal ediyorsan, demek ki başkasının sana yanlış olmaması için bizzat doneyi dokum aa olduğunuza göre kendiniz doneyi doğru istemeniz lazım. Orada da bir hata var. Aslında iki türlü hata, birinde ihmal diğerinde kesinlik le bilm iyor karşı taraf. Beceri kazanm a kursu için derhal ben söyleyeyim . Beceri kazanma kursu açılsın. Bunun da faydasını müşahade etm iş olm anızdan dolayı ben memnuyetim i ifade ediyorum . Çünkü bunu hakikaten yüzde 6 0 —70 civarında beccri kazanına kursuna girenlere iş bulduk. Beceri kazanm a kursu sırasında işi ha zırdır. M emleket ekonom isine sakatlanm adan, kaza yapm adan kısa zamanda da daha az. oııuıı da bir m aliyeti var. asgari m aliyetle hizm ete girmiş oluyor. - 106 Kadrolarda yönetici noksanı vardır. Maalesef bugün mevcut geçen gün Adalet Bakanım söyledi, 2100 tane hakim noksanımız var. 2100 ile nasıl bir memle kette n a s ıl bir adalet tevzi edilecektir. Demek ki hakikaten arkadaşımızın de diği doğrudur. Kadroların devlet kademesindeki her kadronun mutlaka doldurulmasında zaruret vardır. Sümerbank ihalesine uygunluk, şimdi benim anladığım kadarıyla Sayın Genel Müdür Muavini buradalar, ona da söz veririm;ama ben bakan olarak meseleyi nasıl baktığım ı, Sümerbank'a bana bağlı değil; ama şimdi ihale ihaledir. İha lede şartnam eler var. diyelim ki, o şartnamelere sizin durumunuz uygunsa, eğer Sümerbank almıyorsa. Ticaret Bakara olarak müracaat edersiniz, dersiniz ki, Sümerbank bizi ihaleye almadı, bizim onların şartlarına uygun durumu muz var. O zaman tabii bakan olarak —onlara bakmıyorum— ama soranın, niçin siz bunu ihaleye almıyorsunuz, şarta uygun olduğu halde. Tabii onu sormamız mümkündür. Temin etmemiz m üm kündü; ama sizin ihale şartna mesine uygun olmayan, ihaleye girmişseniz şartlar yönünden onu kabul e t memişlerse, biliniyorum, Sümerbank Genel Müdür muavinine soracağım, bu konunun bir kısmım devlet olarak bizi ilgilendiriyor, yani biz senin ihade şartnamesine uygun olmadan zorla girmeni sağlama gücüne sahip değiEz, o mümkün değil. O yönden bunu belirteyim. Ondan sonra da sayın genel müdür muavini bey, cevap versin, ne olduğunu bilemiyorum. SUNAR AKKAN (Sümerbank Genel Müdür Yardımcısı) —Efendim, sizin de buyurduğunuz gibi butun ihalelerimiz yönetmeliklere uygun olarak yapıl maktadır. Kalite, m iktar, teminat olarak herkes ihalemize iştirak edebilmek tedir. BAKAN - Orada bir pürüz varsa bana bildirin. Buranın konusu olmuyor - 107 Yedek parça hammadde, evet onu yine bize özel olarak bildirebilirsiniz. Şim di 56 lira kilovat saati organize sanayi bölgesinde. 86 liraya şehirde yakıyo ruz diyorsun. Şimdi bunun hikmetini sen izah etm iş oluyorsun. Şehrin için de m uhtelif yerlerdesiniz. Biz işte organize sanayi bölgesini cazip duruma sokmak ve vatandaşın oraya gitmesini, hizmetin orada toplanmasını, şehrin bir taraftan kirlenmemesini, yani çevre sorunlarım ortadan kaldırmak, aynı zamanda o şehrin daha güzel olmasıra sağlamak için bunu yapıyoruz. Bu ta bii bir nevi ceza oluyor. Ne günahımız var. İşte organize sanayii diye bölgeye gidersen, o avantajın v ar. Biz orada bunu teşvik maksadıyla kullanıyoruz. Tabii kusur olarak ifade ettiniz böyle bakarsak böyle görünür. Küçük sanayi sitesi istiyorsunuz. Bu makul, genel müdür arkada şamız burada. Gerekli tet kiki yaptırayım . Teşekkür ederim. - 108SELÇUK ERGİN - Sayın Bakanım, Sayı» Müsteşarım; Bendeniz Aksa Akrilik Kimya Sanayii A.Ş.'nin Genel Müdürüyüm. Efendim, malumunuz biz 1971'de kurulduk. O zaman 3500 tonluk bir k u ru luş kapasitemiz vardır. Şimde 125 bin tona inutim yapıyoruz. Kıymetli m es lektaşlarımızın değindikleri sentetik elyaf sektörünün bir kuruluşu olarak ş u na işaret etmek istiyorum. Siz emir buyurdunuz rapora bizim ürünlerimizle ilgili fon tedbirlerinin k a ld ı rılmasını dere edeceksiniz, tavsiye' üzerine. Şuna işaret edeceğim. H am m ad demizi PETKİM'den alıyoruz. 1971 senesinden beri PETKİMIn ak ro n itril yapmasını bekledik. Geçen sene yaptılar. Dünkü kimya toplantısında da anladığımız kadarıyla kapasitelerini tam olarak kullanamıyorlar. 70 bin kurulu kapasiteleri var. geçen sene 40 bin ton ancak üretim yaptılar. Darboğaz genişletmesi ya da propilen problemini hallederlerse 90 bin ton yapacaklar. Biz tek başım ıza 110 bin ton talep yapıyoruz. Şimdi akronitrile fon konuyor femdim, bizim hammaddemiz bize pahalıya veriliyor. Nedeni de PETKİM (Petkimiıı kendi işleme problemleri) bizim istediğimiz dünya fiyatlarıyla alalım, mamulümüzü de dimya fiyatlarıyla her isteyene verelim, nitekim bunu Hilen yapıyoruz. Türkiye'ye ithalat olarak neye geliyorsa biz de o fiyattan satış yapıyoruz. Hammaddemizdeki fonla rın kaldırılması şartıyla Türkiye’ye giren elyaftaki fonun kalkmasından ya nayız. Ne korunm ak istiyoruz ne de zayıf iyi çalışmayan müesseseleriıı k o runmasına destek olmak ve onların zarar faturalarını ödemek mevkiine sokul mak istemiyoruz. - 109 - Bugün ham m addem izde 70 dolara varan bir fon koruması v.ır. Milimimi/ ham m addeyi disıva fiyatlarına göre 70 dolar fazla para vcrınck /orunda kalı yoruz. .Mamulümüzde de 35 doladık bir fon konuyor. Biz istemiyoruz bu fonu koymasınlar. Ham maddemize dc koymasınlar. Arzumuz btıdıır efen dim . eğer rapora girecekse. 9eııte(ik elyaf sektörünün hamm addelerindeki bü tün korum a tedbirleri de kaldırılm alıdır. Dünyaya açılm ak bizim anlayışımıza göre budur. Mamulümüzde istem iyoruz, ham m addem izde dc islem iyoruz. fk in d arzum su ile ilgilidir. Bugün tekstil sektörü de, kim ya sekiorü de büyük su kullanıcısı. Sayın Bakaram hatırlayacaklar. İstanbul'daki kom ite toplantı sında da bcıı arz etm iştim . Bugün suyun Tûrkiyemizin su kaynaklanılın kulla nımı düzenleyen yasa, büyük A tatürk'ün çıkarttığı 1932 senesine ait bir yasa dır. O günden bugüne üç defa anayasa değişti m em lekette, teknik içerik ta şıyan böyle bir yasa zam anında sanayi olmayan m em leketin çıkarttığı suyu kullanm akla ilgili yasaya bir virgül konm adı Sayın Bakanım. Teknoloji gelişiyor, sanayi olm ayan m em leket sanayi m em leket sanayi m em leketi hüviyetine giriyor. Sayın Başbakanımızın da ifade ettiği gibi ihracatı nın yüzde 70 sanayi ürünleri haline geliyor. 50 seneEk yasada bir virgül oyna tılm adı. Bugiaı özel sektörü su ihtiyacını gidrcmek için hiç kimsenin el a t m adığı bir akarsu üzerine u fa a k bir dere üzerine bir duvar örme hakkına sa hip değil. Parasını vermek şartıylc ve sanayi kullanımına açm ak düşüncesiyle. Nereye itiliyoruz, yeraltı su kaynaklarına. Bugün AKSA saatte 500 fon su tüketiyor. Ama herhangi bir tekstil saate 5 0 .4 0 , 100 ton, 150 ton su tüketir. Bu suyu toprağın altından alacaksınız. Alıyorsunuz, belediye geliyor, tabiri m azur görün, haraç alıyor. Anayasa Mahkemesi nitekim iptal eni. Bu suyu Devlet Su işleri bize \ermek istem iyor, diyor ki bu su >ert sudur. bunu z.irant kullansın. Sanayi bunu kullanmak için tasfiye etmek zorunda. Kalitesini yük seltm ek zorunda. Girdi maliyeti ekstradan yükseliyor. Ver üst« sularını, kul lanılmayan kaynaklan kullanmaya yöneldiğiniz, zaman bir kanın kuruluşu - 110 iseniz, Petkim, Aliağa'da olduğu gibi özel yasa çıkartmak zorunda kalınıyor. Baraj kurma izni vermek üzere. Biz diyoruz ki, su kullanımı ile ilgili kanun güncelleştirilsin. Teknik kanunlan devamlı rcvize ediyor, ekmek kavgasını bıraktık, laf ebefiği ile meşgulüz efendim, buna hiç kimse eğilmiyor. Arz ederim. F İK R İ Ö Z M E N — Saym Bakanım, özellikle sizin de üzerinde durduğunuz bu te k n ik e r eğitimi ile ilgili ve özellikle Dünya Bankası ile YÖK. arasında im zalanmış bulunan 8 milyon doladık bir kredi projesi ile gerçekleştirmeye çalıştığımız meslek y ü k s e k okulları projesi ve eğitimi ile ilgili sizi aydınlatıcı, bazı bilgiler vermeye çalışacağım, şuranızı aydınlatıcı. Efendim, proje. Dünya Bankası ik YÖK projesi işyerinde yapılacak endüstri eğitimleri veya başka bir değişme eğitimimiz uygulama ağırlıklı olarak ger çekleşiyor. Öğrencilerimiz meslekdersknııde almış oldukları bilgileri görerek uygulama yapmaları kendi eksikliklerim tamamlamalarını, kabiliyetleri ve becerilerinin geliştirmeleri, üretim metodlan işyerlerindeki üretim metotlan, makma, donanım hakkında bilgi almalan, teknolojik genellikleri öğrenmele ri bakımından özetle gerçek iş hayatında çalışmak, işyerlerinin üretim, yö netim, işçi-memur, işveren ilişkileri, işgüvenliği gibi konulan iş hayatına ger çek olarak hazırlamak üzere işyerinde bazı uygulamalar yapıyoruz. Dünya Bankası projesine göçe öğrenim süremiz 3 sömestri olmaktadır. Birinci ve ikinci sömestri okulda ve yine bazı hallerde uygulama ağırlıklı şeklinde sürdürülmektedir. Üçüncü sömestri işyerlerinde yapılacak endüstri eğitim im ayrılmıştır. Bu eğitim süresi 13 hafta veya 65 iş günü diğer bir deyişle üç aya yakm bir süreyi kapsamaktadır. Bu eğitim öğretim elemanlarımızın deneti minde olmakta, işyerinde işverenin üretimini aksatmamak, üretime katkılar da bulunmak üzere kontrol ve yönlendirilmektedir. Öğrencilerimiz işyerle rinde işçi statüsü şeklinde çalışmakta ve iş akımına yardıma olmaktadır. - III - Bu şekilde hah etmeye çakştığmı eğiliminii/in bazı problemleri ortaya çık* maktada-. Biz bu yıl 1986—1987 öğretim yılı için 200 öğrend iniz bu proje kapsamında re bu öğreadkrimizin son sömestri, yani endüstride geçirecekleri eğitim için 3d böiâme ayvdric biz. Yananı kamu kuruluşlarında yananı da özel sektörde yapmayı düşfluttfc. K â n bildiğimiz klasik stajerfik kanamı dışmda çıkmak Szerc işçi gibi yjlışuuLuım da istedik. Tabii bu işçi gibi çalışmalan söz ko nusu olunca, bir iş kazası dolayısıyla bir sigorta konusu ortaya çıktı. Ancak bu kamu kurutuşlarında mahalli kuruluş yöneticileri vc gerekli sözü verme lerine rağmen. 1960 yândan beri geçerli olan staj yönetmeliğine güre bir üc ret vermeleri söz konusu olamadı. Dolayısıyla 1986-1987 yılı için bu eğiti mi kamu kuruluşlarında yapma olanağı bulamadık. Bunu özel kuruluşlarda keza asgari ücret, sigortalı olarak yaptırdık. Projemiz gerçekten özel kuruluşlarca benimsendi, öğrc.ıciSerimiz meslek lise6 ağrrükh olduğu için üretimlerine katkıda da bulundular ve öğrencilerimizin bfiyâc bir kısmı da ileride mezun olanca hemen işe ahnmax üzere de seçilmiş oldular. Şim di size arz etmek istediğim, kamu sektöründe biz bu öğrencilerimizi de eğitim ini sürdürmek mecburiyetindeyiz. Önümüzdeki 1987—1988 yılı için bu miktar 400 öğrenci civarında bütününü özel sektöre verme olanağımız ci hetteki göç oldu. Sizden istediğimiz bu kamu kunduşlannda da bu öğrenci lerimizin eğitiminde sigortah ve ücretli olmalarının temini. Çünkü 3308 sayılı yasaya göre teknik liseli öğrenciler ücretli ve sigortah olarak çalışmaktadır. Şimdi efendim, bir staj yönetmeliği var. bu staj yönetmeliğine göre. Sadece meslek liseleri kapsamaktadır, üniversiteleri kapsamamaktadır. Biliyorsunuz bizim meslek y ü k s e k okulları üniversiteye bağlı iki yıllık okullardır, tekniker olarak yetişmektedirler. - 112 Arz edeceğim bu kadar, teşekkür ederim. BAKAN — Anladım. Çift eğitim sistemi kullanan üniversitelerimizde de ve yüksek okullarda çalışma müddeti zarfında ücret ve sigorta priminin öden mesi için formül, bulunması ve gerçekleştirilmesi. Doç.Dr. İNCİ TEZCAN — Söz verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Sayın Bakaıum, Sayın Sanayiciler, bütün panel konuşmacıları tekstil sanayinde eği timin son derece eksik, geri kalmış ve düzeltilmesi gereğine değindiler, vur guladılar. Şuranın gayesi üretim sektörün problemlerini dile getirmektir. Yalnız unutmamak gerekir İd, üretimin yarısı da hizmet sektörünün görevi dir. Burada hizmet sektörünün, yani eğitim kanadının problemleri görüşül medi Sayın Bakanım. Tekstil eğitiminin problemleri hepinizin bildiğinden çok daha vahimdir. Türkiye'de tekstil eğitimi 36 tane öğretim üyesi vardır. 23'nün akademik unvanı yoktur. Meslek Liselerini, çıraklık yasası ile ilgili ça lışmaları, meslek yüksek okullarını ve sanayide problemleri ele alırken bütün bu orta öğretimi hocası olacak kişileri yetiştiren, sanayiye ister mühendis, ister ara kademe elemanı olarak hizmet sektöründe problemlerini son derece derin olduğunu ve tekrar tekrar vurgulamak istiyorum, belki bu şuranın ikinci bir çalışması olarak sanayicilerle birlikte, hizmet sektörü temsilcileriy le birlikte ikinci bir toplantıda ele alınmasını rica ediyorum. Hep konuşuluyor Saym Bakanım, hep dile getiriliyor, eksikler ama, esas noktaya parmak basılmıyor. Gerçekten bu ele alınmazsa birkaç sene sonra meslek yüksek okullarını lütfen kapatalım. Teknik liselere dışardan öğretmen bulalım. Fabrikalara da mühendis ve ara kademe elemanı zaten hiç yetişmi yor. Bunu da temin etmeyi unutahm. Gerçekten çok vahimdir durum. Ben ilzam etmiyorum. Gerçekten çok vahimdir. Sanayinin problemlerini eğildi ğiniz kadar saym sanayiciler. Lütfen hizmet sektörünün tekstil eğitiminin de problemlerine eğiliniz. İkinci bir şura çalışması olarak Saym Sanayicilerle birlikte, eğitimcilerle birlikte bu problemi ele alabiliriz. - 113 Çok teşekkür ederim. BAICAN — Beıı de teşekkir ederini In d Hanım. tn d Hanımın rahatlaması için söyleyeyim. Bugün dördüncü gün 8 oturuın yaptık. Bu oturumlarda bütününde en büyük sorun sektöründen bütün pro fesörler bu konuyu dile getirdiler. Orada da konuştuk. Dört gündür bu mesele üzerinde görüşüyoruz. O bakımdan fevkalade önemli olduğunu da biliyoruz. Çünkü orası kurutsa zaten her şev kurmuş olur. Bu bakımdan diğer raporlarda da özel dikkat sarfedildi. buna ait olan maddelere eklendi. Bizim şuradan sonra ben ayrıca bir mektup yazacağım, gerek YÖK BAŞ KASINA, gerekse Milli Eğitim Bakanımıza, onun için müsterih olun. Çünkü hakikaten bütün ark adaş lanınız sanayi dile getirdi. Diğer hocalarımız ondan cesaret aldı konuştular. Meseleyi tamamen burada teşhir etmiş durumdayız. Çok teşekkür ederini. B O L Ü M IV I. SANAYİ ŞURASI TEKSTİL SANAYİ NİHAİ RAPORU - 117 4.9.1987 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanı Sayın Cahit ARAL Başkanlığın da yapılan I -Sanayi Şuraanda TEKSTİL SANAYİ oturumunda yapılan pa nel ve tartışmalar neticesinde aşağıdaki hususların 2000 yılma yönelik strate ji teshirinde önem taşıdığı ortaya çıkmıştır. Şuranın yüce divanına arz olunur. 1. Pamuk ipEk kapasite kullanımı 4 ekipfi 3 vardiya şeklinde çalışma for mda işlerlik kazambrümah. Bu sistemin geliştirilmesi sağlanmalıdır, 2. Pamukla Dokuma Makadamım yenüenmesi en az 160.çzn. ¿¡çniş.tczgah 3c Inzh mekduiz te/gahlar ithal etfihnefidir. 3 Boya ve aprede kurutu kapasiteler ekonomik değildir. Kalitenin ısiaftı. hc■_ ■ ---- g f det ammatKur. 4 . Sentetik elyafta hammadde ve mamul maddedeki fon ve korumalar tama men kaldırılmalıdır. 5. Tops tesislerinin marjinal rakamın özerinde olanlar teşvik edilmelidir. Marjinal rakamın altında olanlar teşvik edilmemelidir. 6 . Tops tesislerinde teknolojik transferi yapılmalıdır. 7. Tekstilde eğitimin okullarla fabrikalar arasında koordineli çalışması sağlanmalıdır. 8. Dış eğitim için üniversiteler başarılı öğrencileri dışarı göndermelidir. 9. Üniversitelerdeki öğretim elemanlığı, cazip lüle getirilmelidir. - 118 10. Demetin kontrolünde bulanan eneıjî, su, fuel-ofl, sanayiciyi dış rekabete karşı korumak için gerekli önlemler alınmalıdır. il.ileri konfeksiyon sanayi özendirilmelidir. İşçi hatasına yer vermeyen tekstil endüstrisi teşvik edilmelidir. 12. Uzan vadeli eğitim sistemi ite köklü eğitim tavsiye edilmiştir. 13. Bugünkü ş a t t e içerisinde pamuk tohumiarinm ıslahı ile dejenere olmuş tobomknn kafcbrdmaa ve pamuk standardizasyonunun uygulanması .5 ; . t. * V*-r •- - ■’ 14. Pamuk borsalannnz dünya borsalan gibi çalışar şekilde oıganize edflme&&rv - . ’ 15. Katma Değeri yüksek olan tekstil yaünmlan özendirilmelidir. 16. Yeraltı solan ile ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi gerekmektedir. 17. Çift eğitim sistemi kullanan üniversite ve yüksek okullarda eğitim gören öğrencilerin özel sektörde olduğu gibi kamu sektöründe de eğitim görme leri sağlanmak ve bu çalışmalar sûresi içinde ücret ve sigorta primim ödenmesi için formül bulunması ve geliştirilmesine çalışılmalıdır.
Similar documents
Bugün Toplanıyor
m adan C um huriyet ilân edilemeyeceği gibi iş de açılmıyacak, m alî ve İktisadî yardım da yapılm ıyacaktır. İn a t ile bu m em leketin ne büyük felâketlere sürük lenm ekte olduğunu görmemek için i...
More information15 Şekil 6.. Farklı kaya kütleleri içinde gelişmiş ve geriye dönük
dikkate alınması gerektiğini ve uygulanan kazı yöntemine bağlı olarak seçilecek bir dr değerine göre, Şekil 11'de verilen grafikten veya 13 ve 14 numaralı eşitliklerden, bm ve b s 'in belirlenmesin...
More informationmodernist masterpiece
Dünya nimetlerinden elini eteğini çekmiş hissi veren etkili estetiğinin yanı sıra, El Pueblo’nun tarihi ve mimari eşsizliği nedeniyle (Schindler’in tasarladığı 400 projeden sadece 150’si hayata geç...
More informationTEKSTİL SEKTÖRÜ RAPORU Sektörel Raporlar Serisi V
döneminde de bu bilgi birikimi doğrultusunda sanayi tekstil üzerine dayalı olarak gelişmiştir. Bu dönemde; dokuma konusunda Denizli ve Tokat, ipekli ürünler konusunda da Bursa bölgesinde küçük işle...
More information70. hesap dönemi faaliyet raporu 2007
Fındık, önemli sert kabuklu meyve türleri arasında yaklaşık %21 oranında payı ile dünya üretiminde 600-825 bin ton ile ikinci sırayı alması ve 600-700 bin ton arasında gerçekleşen tüketimiyle dünya...
More information