Bu PDF dosyasını indir

Elementary Education Online, 8(3), 771-781, 2009.
lkö retim Online, 8(3), 771-781, 2009. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
Teachers’ Perceptions and Practices of Information Technologies:
The Case of Private Esentepe Elementary School
Erdal BALKI , Ahmet SABAN
ABSTRACT: In this study, teachers’ perceptions and practices of information technologies (IT) were
investigated. The study was conducted with all the teachers (n=29) working at Private Esentepe Elementary
School in Konya during the 2006-2007 academic year. Data were collected through participant observation,
interviews and document analysis, and analyzed descriptively. According to the results, teachers at Esentepe
utilized information technologies in various ways. Information technologies bring advantages for both teachers
and students, but it is also possible to face some disadvantages when they are overused in the teaching and
learning process. The problems that teachers encounter in terms of IT applications can be caused by the
inadequate technical equipment of the school, the lack of IT materials in classrooms and teachers’ lack of
knowledge and ability to use IT in teaching. Teachers try to solve these problems by either asking the
Information Technologies teacher in the school or producing their own problem solving methods.
Key Words: information technologies, elementary school teachers, technology integration
SUMMARY
Purpose and Significance: Technology is the main dynamic of today’s information societies. So
being out of the “technological progress” means “being out of life” in a way. Hence, the question “Is
the integration of technology into schools necessary?” has lost its validity today. Instead, the question
that is raised by many educators is that “How can technology integration into schools be possible?”
This study was conducted to reveal teachers’ perceptions and practices of information technologies.
Methods: This study was carried out with 29 teachers working at Private Esentepe Elementary School
in Konya during the 2006-2007 academic year. The ages of teachers ranged from 24 to 57, with a
mean age of 36. Similarly, the working experiences of teachers ranged from 1 year to 35 years, with a
mean year of 14. Data were collected through participant observation, semi-structured interviews and
document analysis, and analyzed descriptively based on the research questions.
Results: According to the results, teachers at Esentepe utilized information technologies in various
ways (such as file managing, word-processing, electronic mail, internet, PowerPoint presentations,
desktop publishing, digital video, web based learning, etc.). Information technologies bring advantages
for both teachers and students (such as making the lesson more exciting, producing permanent
learning), but it is also possible to encounter with some disadvantages (such as preventing hands-on
learning, etc.) when they are overused. The problems that teachers face in terms of IT applications can
be caused by the school’s inadequate technical equipment, the lack of IT materials in classrooms, or
teachers’ lack of knowledge and ability to use IT in teaching. Teachers try to overcome these problems
by either asking help from the Information Technologies teacher in the school or producing their own
problem solving methods.
Discussion and Conclusions: According to the participants, equipping the school with information
technologies and offering teachers professional development opportunities as well as technical support
are vital for teachers to adapt IT into their teaching. Hence, it is necessary for schools to employ
“school technology coordinators” to supply technical support at the school level. School technology
coordinating describes an occupation which is a mixture of an educator and a technician. It is
suggested that a person who will take this responsibility must have at least three types of skills:
communication skills, technical skills and organization skills.
This study is drawn out of the first author’s master’s thesis completed in July 2008.
Private Esentepe Elementary School’s Information Technologies Teacher, [email protected]
Assoc. Prof. Dr., Selcuk University, Ahmet KeleEoglu Faculty of Education, [email protected]
Ö%retmenlerin Bili&im Teknolojilerine )li&kin Alg*lar* ve
Uygulamalar*: Özel Esentepe )lkö%retim Okulu Örne%i
Erdal BALKI , Ahmet SABAN
ÖZ: Bu araEtGrmada, ö retmenlerinin biliEim teknolojilerini (BT) nasGl algGladGklarG ve uyguladGklarG
incelenmiEtir. ÇalGEma, 2006-2007 ö retim yGlGnda Konya ili Özel Esentepe lkö retim Okulunda görev yapan
ö retmenlerle (n=29) yürütülmüEtür. AraEtGrmanGn verileri, katGlGmlG gözlem, yarG-yapGlandGrGlmGE görüEme ve
doküman analizi teknikleri kullanGlarak elde edilmiE ve betimsel analiz tekni i kullanGlarak çözümlenmiEtir.
AraEtGrmanGn bulgularGna göre, Esentepe’deki ö retmenler biliEim teknolojilerini farklG amaçlar için
uygulamGElardGr. BiliEim teknolojilerinin ö retmen ve ö renciler açGsGndan sahip oldu u avantajlarGnGn yanG sGra,
özellikle aEGrG kullanGmG söz konusu oldu u durumlarda bazG dezavantajlarG da görülebilmektedir. Ö retmenlerin
biliEim teknolojilerine iliEkin yaEadGklarG sorunlar, okulun teknik donanGmGndan, sGnGflardaki araç-gereç ve
materyal eksikli inden ve ö retmenlerin teknoloji kullanGmGna iliEkin bilgi ve beceri yetersizli inden
kaynaklanabilmektedir. Ö retmenler yaEadGklarG teknolojik sorunlarG, okuldaki biliEim teknolojileri ö retmenine
danGEarak veya kendi kiEisel çözüm yöntemlerini üreterek çözmeye çalGEmaktadGrlar.
Anahtar Sözcükler: biliEim teknolojileri, ilkö retim ö retmenleri, teknoloji entegrasyonu
G)R)2
Teknoloji, günümüz bilgi toplumlarGndaki insan yaEamGnGn temel dinami ini oluEturmaktadGr. ÜEür’ün
(2001, s. 7) de oldukça çarpGcG bir Eekilde ifade etti i gibi:
“Yaz lar m kalem ile yazd m için en yak n meslekta arkada lar m akaya getirip
ay pl yorlar. Bir bilgisayar edinip internete ba lanmad m için, kaynak taramalar n
hala kütüphanelerin tozlu raflar nda gerçekle tirdi im için ‘arkaik’, ‘dinozor’
say l yorum – ‘ilkellik’ demeye ( imdilik) dilleri varmad
için! K sacas , ‘teknolojik
geli me’ bir kez gerçekle ince, onun d nda kalmak ‘hayat n d nda kalmak’ anlam na
geliyor.”
Bilgisayar ve bilgisayarla iliEkili teknolojiler, artGk içinde yaEadG GmGz dünyanGn vazgeçilmez bir
parçasG haline gelmiEtir. Bu durumda, “Ben sana anlatay m, sen de bana söyle ve ben sana not
vereyim” anlayGEGna dayalG bir e itim yaklaEGmGyla ö rencileri hayata hazGrlamak imkânsGzdGr (Salina,
2001). Ö rencilerin bilgi toplumunun öngördü ü becerilerle donatGlabilmeleri için “teknoloji” beceri
alanGnGn geleneksel e itim sistemlerindeki “okuma”, “yazma” ve “aritmetik” alanlarGna dördüncü bir
temel beceri alanG olarak eklenmesi EarttGr (Kellner, 2002). Bu durumda, “Teknolojinin okullara
entegrasyonu gerekli midir?” sorusu günümüzde artGk geçerli ini yitirmiEtir. Esas sorulmasG gereken
soru ise Eudur: “Teknolojinin okullara entegrasyonu nas l gerçekle tirilebilir?” (Bracci, 1999).
Ülkemizde teknolojinin okullara entegrasyonunu sa lamak amacGyla çeEitli projeler
gerçekleEtirilmiEtir. Örne in, Milli E itim BakanlG GnGn 1997 yGlGnda 4306 sayGlG “Temel E itim
YasasG” ile zorunlu e itimi sekiz yGla çGkarmasGyla birlikte ilkö retimin kalitesinin arttGrGlmasGna
yönelik olarak bütün ilkö retim okullarGna bilgi teknolojisi (BT) sGnGflarG kurulmaya baElanmGEtGr
(Akkoyunlu & YGlmaz, 2005). BakanlGk, ayrGca, 2005 yGlGnda yayGmladG G 13822 sayGlG genelge ile
bütün okullarGn aktif bir web sitesine sahip olmalarGnG öngörmüEtür (Özdener & Çakar, 2007). Buna ek
olarak, BakanlGkça 2006 yGlGnda yayGmlanan 2590 sayGlG Tebli ler Dergisinde “Ö retmenlik Mesle i
Genel Yeterlikleri” kapsamGnda ö retmenlerin biliEim teknolojileri alanGnda sahip olmalarG gereken
beceriler tanGmlanmGEtGr (örne in: farklG yeteneklere sahip ö rencilere yönelik uygun ö renme
ortamlarG sa lamak için teknolojiden yararlanmak, vb.) (MEB, 2006).
Bu çalGEma, ilk yazarGn Temmuz 2008’de tamamladG G yüksek lisans tezinden üretilmiEtir.
Özel Konya Esentepe lkö retim Okulu BiliEim Teknolojileri Ö retmeni, [email protected]
Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi, Ahmet KeleEo lu E itim Fakültesi, [email protected]
772
Öte yandan, teknolojinin sadece bir “ürün” olarak okullara girmesi, onun ö retmenler tarafGndan
benimsenece i ve ö retim ortamGna uyarlanaca G anlamGna gelmemelidir. Çünkü teknolojinin
ö renme-ö retme sürecine uyarlanmasGna etki eden bazG faktörler söz konusudur. Bu faktörler
kurumsal faktörler (teknolojik donanGm, vb.) ve bireysel faktörler (ö retmenlerin teknolojinin yararGna
iliEkin algGlarG, vb.) olmak üzere iki boyutta incelenmektedir (Ça Gltay, ÇakGro lu, Ça Gltay &
ÇakGro lu, 2001; Hope, 1997; Zhao & Cziko, 2001). Kurumsal düzeyde, örne in, “E itim kurumlar
e-dönü üme haz r m ?” sorusuna yönelik olarak Özdener ve Çakar (2007) tarafGndan gerçekleEtirilen
çalGEmada, stanbul ilindeki toplam 1683 e itim kurumundan sadece 513’ünde (%30,5) aktif bir web
sitesi oldu u ve ortaö retim okullarGnGn ilkö retim okullarGna kGyasla daha iyi bir durumda oldu u
görülmüEtür. Bireysel düzeyde ise, Tüy (2003) ortaö retim okullarGnda görev yapan ö retmenlerin
(n=1705) ö retim teknolojilerinin sistematik kullanGmGyla ilgili davranGElarGnG incelemiE ve kadGn olan,
e itim teknolojisi ö renimi gören, sGnGf mevcudu 10 ile 30 olan, Anadolu ö retmen liselerinde görev
yapan ö retmenlerin derslerinde teknolojiden daha çok yararlandGklarGnG saptamGEtGr.
Bu araEtGrma Konya ili Özel Esentepe lkö retim Okulu ö retmenlerinin biliEim teknolojilerini
nasGl algGladGklarGnG ve uyguladGklarGnG ortaya koymak amacGyla yürütülmüEtür. AraEtGrmada, aEa Gdaki
sorulara cevap aranmGEtGr:
(1) Ö retmenler “biliEim teknolojileri” kavramGnG nasGl tanGmlamaktadGr?
(2) Ö retmenlerin biliEim teknolojilerine iliEkin uygulama örnekleri nelerdir?
(3) BiliEim teknolojilerinin ö retmenler açGsGndan sa ladG G faydalar nelerdir?
(4) BiliEim teknolojilerinin ö renciler açGsGndan sa ladG G faydalar nelerdir?
(5) BiliEim teknolojilerinin dezavantajlarG nelerdir?
(6) BiliEim teknolojilerinin entegrasyonuyla ilgili ö retmenlerin yaEadGklarG sorunlar nelerdir?
(7) KarEGlaEGlan sorunlara iliEkin ö retmenler tarafGndan uygulanan çözüm yollarG nelerdir?
(8) BiliEim teknolojilerinin baEarGlG entegrasyonuna iliEkin ö retmenlerin önerileri nelerdir?
YÖNTEM
Ara&t*rma modeli
Bu çalGEma, nitel araEtGrma gelene i içinde yer alan “durum incelemesi” deseninde
yürütülmüEtür. Durum incelemesi, var olan uygulama örneklerini nasGl sorusu ile ortaya koymaya
çalGEGr (YGldGrGm ve XimEek, 2005). AraEtGrmada biliEim teknolojilerinin sadece tek bir okuldaki
uygulanGEG incelendi inden, durum çalGEmasG türlerinden “bütüncül tek durum” deseni kullanGlmGEtGr.
Analiz birimi
AraEtGrma, 2006–2007 ö retim yGlGnda Konya ili Özel Esentepe lkö retim Okulunda görev
yapan ö retmenlerle (n=29) yürütülmüEtür. Selçuk Üniversitesi GeliEtirme VakfG bünyesinde 20002001 ö retim yGlGnda resmi olarak e itim ve ö retime baElayan Özel Esentepe ÖO, kuruldu u tarihten
itibaren çoklu zekâ teorisini mevcut ilkö retim programGyla kaynaEtGrarak uygulamaya koymaktadGr ve
çoklu zekâ teorisi vasGtasGyla ö retim programGnG her çocu un ilgisi, ihtiyacG ve potansiyeli
do rultusunda bireyselleEtirmeye çalGEmaktadGr (Saban, 2001).
Çal*&ma grubu
AraEtGrmaya katGlan 29 ö retmenin branElarGna göre da GlGmG Eöyledir: 1 rehber ö retmen, 11
sGnGf ö retmeni, 4 ngilizce ö retmeni, 2 görsel sanatlar ö retmeni, 2 beden e itimi ö retmeni, 1
sosyal bilgiler ö retmeni, 1 Türkçe ö retmen, 1 matematik ö retmeni, 1 fen ve teknoloji ö retmeni, 1
proje ö retmeni, 1 müzik ö retmeni, 1 drama ö retmeni, 1 Almanca ö retmeni ve 1 din kültürü ve
ahlâk bilgisi ö retmeni. 29 ö retmenin 12’si (%41,4) kadGn, 17’si de (%58,6) erkektir. Ö retmenlerin
yaElarG, 24 ile 57 arasGnda de iEmekte olup, yaE ortalamasG 36 yaE civarGndadGr. Ö retmenlerin mesleki
tecrübeleri 1 ile 35 yGl arasGnda de iEmekte olup, ortalama olarak 14 yGl civarGndadGr.
773
Verilerin toplanmas*
AraEtGrmanGn verileri, katGlGmlG gözlem, yarG-yapGlandGrGlmGE görüEme ve doküman analizi
teknikleri kullanGlarak elde edilmiEtir. KatGlGmlG gözlemler, okulun BiliEim Teknolojileri ö retmeni (bu
çalGEmanGn ilk yazarG) tarafGndan gerçekleEtirilmiEtir. YarG-yapGlandGrGlmGE görüEmeler, araEtGrmanGn alt
problemlerine iliEkin olarak hazGrlanan sorular etrafGnda okuldaki 29 ö retmenle gerçekleEtirilmiEtir.
Doküman analizinde, ö renci çalGEmalarG, projeler, foto raflar ve video görüntüleri veri kayna G olarak
kullanGlmGEtGr.
Verilerin analiz edilmesi
Gözlem, görüEme ve doküman analizi yoluyla elde edilen ham veriler, betimsel analiz tekni i
kullanGlarak çözümlenmiEtir. Verilerin daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip yorumlandG G
betimsel analiz yaklaEGmGnda amaç, elde edilen bulgularG düzenlenmiE ve yorumlanmGE bir biçimde
okuyucuya sunmaktGr (YGldGrGm & XimEek, 2005). Bu araEtGrmanGn alt problemlerine iliEkin olarak
toplanan veriler tematik olarak gruplandGrGlmGE ve katGlGmcGlarGn görüElerini yansGtmak amacGyla da
do rudan alGntGlara sGkça yer verilmiEtir.
BULGULAR
Ö%retmenler “bili&im teknolojileri” kavram*n* nas*l tan*mlamaktad*r?
BiliEim teknolojileri, okullarGn sahip olduklarG teknolojik araç-gereç, donanGm ve materyallerdir.
Örne in: “Bir e itim kurumunun sahip oldu u tüm araç-gereç ve donan mlar anlam na geliyor.
Bilgisayar, projektör, tepegöz, yaz c , internet ve benzeri cihazlar. Televizyon ve radyoyu da bu
tan m n içine katabiliriz.” (5A Ö retmeni, E, 53-33)1.
BiliEim teknolojileri, teknolojinin ö renme-ö retme amaçlG olarak kullanGlmasGdGr. Örne in:
“Görülemeyen, duyulamayan, yap lamayan ve dersli e getirilemeyen olaylar n veya olgular n s n f
ortam nda gösterilmesini sa layan araç-gereç ve materyallerin tümünü anl yorum” (Fen ve Teknoloji
Ö retmeni, E, 28-6).
BiliEim teknolojileri, bilgiye ulaEmak ve bilgiyi paylaEmak için kullanGlan araçlardGr. Örne in:
“2nternette Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersi için payla m siteleri var. Buradan çe itli okullarda
yap lan çal malar arkada larla payla yoruz. Oradan ben de çe itli materyaller al yor ve ekliyorum”
(Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ö retmeni, E, 27-2).
BiliEim teknolojileri, bilgisayar teknolojisinde yaEanan geliEmelerdir. Örne in: “Bu kavramdan
son yüzy ldaki bilgisayarla ilgili teknolojide ya anan geli meleri anl yorum” (Almanca Ö retmeni, E,
29-2).
Ö%retmenlerin bili&im teknolojilerine ili&kin uygulama örnekleri nelerdir?
Kelime-i lem program . 1C sGnGfG ö retmeni kendi el yazGsGnGn yeterli derecede iyi olmadG GnG
düEündü ünden Milli E itim BakanlG GnGn web sayfasGndan el yazGsG fontlarGnG kendi bilgisayarGna
indirir. YazGlarGnG bu fontlarla yazGp ö rencilerine de projeksiyon veya monitör yardGmGyla gösterir.
1
Parantez içindeki kodlarla ilk olarak katGlGmcGlarGn s n f ö retmeni veya alan ö retmeni olup olmadG G
belirtilmektedir. kinci olarak katGlGmcGlarGn cinsiyeti (E=erkek; K=kadGn) vurgulanmaktadGr. Üçüncü olarak
katGlGmcGlarGn ya -mesleki tecrübesi yGl olarak verilmektedir.
774
Elektronik posta. Fen ve Teknoloji ö retmeni bütün ö rencilerin e-posta adreslerini kendi mail
sayfasGna ekler. Ara tatilin baElangGcG itibariyle tüm sekizinci sGnGf ö rencilerinin e-posta hesaplarGna
belirli konularla ilgili problemler göndererek belirli tarihe kadar kendisine cevap vermelerini ister.
Ö renciler problemlerin çözümlerini ö retmene e-posta ile bildirirler. Ö retmen de verilen tarih
itibariyle tüm ö rencilere çözümleriyle ilgili geri bildirimde bulunur.
Hesap çizelgesi. Sosyal Bilgiler ö retmeni ö rencilerin sGnav sonuçlarGnG Excel programGna
tablolar ve grafikler halinde kaydeder. Böylelikle, her ö renciye özgü bir çalGEma planG oluEturur.
AyrGca, veli toplantGsGnda bu grafikleri velilerle de paylaEarak her ö rencinin eksik ve baEarGlG oldu u
konular hakkGnda velileri bilgilendirir.
Powerpoint sunusu. Matematik ö retmeni ders öncesi hacmi anlatan Powerpoint sunusu
hazGrlar. Sunuda dairenin alanG olan “ r 2 ”den h kadarGnG üst üste koyarak “ r 2 .h ” hacminde bir
silindir oluEur Eeklindeki formülü ö rencilere ö retir.
2nternet. Görsel Sanatlar 1 ö retmeni ö rencilerle birlikte web sitesi olan ve internet üzerinden
gezilebilen müzeleri araEtGrGr (örne in, Anadolu Medeniyetler Müzesi). Daha sonra, bu müzelerin
salonlarGna girilerek, sergilenen tarihi eserler üç boyutlu olarak detaylG bir Eekilde incelenir.
775
Dosya yönetimi. FarklG sGnGflardaki ö rencilerin aynG anda ortak bir programG takip etmeleri ve
çevrimiçi sGnav olabilmeleri amacGyla BiliEim Teknolojileri ö retmeni okulda var olan internet a Gna
tüm sGnGflarG dâhil eder ve NetOp School isimli programla merkezi bir bilgisayardan tüm sGnGf
bilgisayarlarGnGn kontrolünü sa lar.
Masaüstü yay nc l k. 3B sGnGfG 23 Nisan ile ilgili bir broEür çGkarmayG kararlaEtGrGr. Bu amaçla,
ö retmenin ve ö rencilerin düEünceleri kaleme alGnarak, broEürde yer alacak foto raflar kararlaEtGrGlGr.
Bu materyaller daha sonra Word programGna aktarGlGr ve resimler de tarayGcGda dijitaliz edilir.
Ö renciler beraberce broEürün tasla GnG oluEturduktan ve renkli çGktGsGnG fotokopi ile ço alttGktan
sonra, 23 Nisan günü okuldaki tüm ö rencilere da GtGrlar.
Dijital video. Drama ö retmeni ö rencilerini bir oyununun provasGnda iken dijital kameraya
çeker. Oyun bittikten sonra ö rencilere kendi rollerindeki performanslarGnG kendilerine seyrettirir.
AynG oyunun profesyonel çalGEmalarGnG da ö rencilere seyrettirerek her ö rencinin kendi hatalarGnG
kendisinin farkGna varmasGnG sa lar.
Çoklu ortama dayal ö retim. Fen ve Teknoloji ö retmeni www.fenokul.net internet
adresinden kurba a kesimini iEleyen enteraktif flash animasyonunu projeksiyon cihazG ile tahtaya
yansGtGr. Ö renciler program içerisindeki çeEitli kesici aletleri alGp iç organlarG inceleyebilmektedir.
776
Web-tabanl ö renme. Sosyal Bilgiler ö retmeni öncelikle tüm bölgelerin genel özelliklerini
foto raflarla birlikte photoshop programGnda dijitaliz eder ve ana baElGklarla flash programGna aktarGr.
AyrGca, her bölgeye ait bir türküyü ve halk oyununu flash programGna yerleEtirir. Ö renci internet
ortamGndan önce bir Türkiye haritasGna ulaEGr. Daha sonra, istedi i bölgenin üzerine fare ile giderek o
bölgeyi aktif hale getirir. Burada o bölgenin genel özellikleri görülebilmekte ve linkler aracGlG Gyla o
bölgenin türküsü dinlenebilmekte ve halkoyunu seyredilebilmektedir.
Bili&im teknolojilerinin ö%retmenler aç*s*ndan sa%lad*%* faydalar nelerdir?
BiliEim teknolojileri, ö retimi kolaylaEtGrabilir. Örne in: “Müzik aletlerini anlatan bir site
buldum. Bu sitede birçok müzik aleti var. Benim bütün müzik aletlerini bulup s n fa getiremem ve
hepsini kullanamam imkâns z. Ama internet üzerinden tüm müzik aletlerini tan t yorum ve seslerini
dinletiyorum” (Müzik Ö retmeni, K, 30-7).
BiliEim teknolojileri, ö retimi zevkli hale getirebilir. Örne in: “Ders i lemenin keyfi daha çok
artt . Bilgisayarla ders i lemekten çok zevk al yorum” (Görsel Sanatlar 2 Ö retmeni, K, 24-2).
BiliEim teknolojileri, ö retmeni mesleki açGdan geliEtirebilir. Örne in: “Rehberlikte kendi
ba n za yetemedi iniz konular olabiliyor. Hacettepe Üniversitesi Rehberlik Bölümü mezunlar n n
internette www.yahoo.com web sitesinde olu turdu u bir grubumuz var. Burada sorunlar m z
birbirimizle payla yoruz ve çözümler üretiyoruz” (Rehber Ö retmeni, E, 31-6)
BiliEim teknolojileri, ö retmenlere teknolojiyi yakGndan takip eden ö renciler karEGsGnda itibar
kazandGrabilir. Örne in: “Günümüz ö rencileri anne babalar m z n zaman ndaki ö renciler ile bir
de il. Çünkü bu çocuklar mp3, internet, msn çocuklar . Bizim ça yakalayabilmemiz ve bu konularda
ö rencilerin kar s nda komik duruma dü memiz için onlar n faydaland teknolojiyi de i in içine
katarak ders i lemeliyiz” (Türkçe Ö retmeni, K, 24-2).
Bili&im teknolojilerinin ö%renciler aç*s*ndan sa%lad*%* faydalar nelerdir?
BiliEim teknolojileri, ö rencilerin derse karEG ilgilerini arttGrabilir. Örne in: “Ö rencilerin derse
ilgi ve istekleri artt . Sosyal bilgiler ezber diye derse ilgi duymazlard . Görsellikle derse ilgileri artt .
Amac m z olan ‘soran, sorgulayan ö renci’ olmaya ba lad lar” (Sosyal Bilgiler Ö retmeni, E, 49-28).
BiliEim teknolojileri, ö renmeyi zevkli ve e lenceli hale getirebilir. Örne in: “Ö renciler
dersten daha fazla zevk al yorlar. Duyduklar ve gördükleri bilgileri daha kolay hat rl yorlar. Ders
monotonluktan ç k p daha zevkli hale geliyor” ( ngilizce 2 Ö retmeni, K, 30-8).
BiliEim teknolojileri, ö renmeyi kolaylaEtGrabilir. Örne in: “Normalde zor anlayan ö rencilerin
bili im teknolojileri yard m yla daha kolay anlad n gördüm. Hatta ö rencilerde bili im teknolojileri
kullanmakla beraber yorum yetenekleri de geli mi tir diyebilirim” (Proje Ö retmeni, E, 26-3).
BiliEim teknolojileri, kalGcG ö renme sa layabilir. Örne in: “Bilgiler ak lda kal c oluyor. Daha
sonra ayn konuya dönünce ‘Ö retmenim biz bilgisayarda unlar unlar yapm t k’ diye cevap
veriyorlar” (Görsel Sanatlar 2 Ö retmeni, K, 24-2).
Bili&im teknolojilerinin dezavantajlar* nelerdir?
BiliEim teknolojilerini aEGrG kullanmak ö rencilerde bGkkGnlGk ve sGkGlmaya neden olabilir.
Örne in: “Sürekli kullan ld zaman, ö renciler s k lmaya ba l yor. Bili im teknolojileri tek ba na
777
i e yaramaz. Ö rencilerden baz lar ö retmenin sunudan sonra ne söyleyece iyle daha çok
ilgileniyor. Yani sadece sunuyu göstermek ö renmeye yetmiyor. E er bu do ru olsayd ö retmene
gerek yoktu. Baz ö retmenler sadece sunuyu gösterip okuman n, e itimde yeterli olaca n dü ünerek
en büyük yanl yapmaktad rlar. Bu ilkö retimde olmayacak bir eydir” (Proje Ö retmeni, E, 26-3).
BiliEim teknolojileri, ö rencileri hazGrcGlG a ve tembelli e itebilir. Örne in: “2nternetten ödev
verdi im zaman ya siteyi oldu u gibi yazd r p getiriyorlar ya da Word program na kopyala-yap t r
yaparak aynen getiriyorlar. Bunun yanl oldu unu dü ünüyorum. Bilgisayar böyle kullanmalar
ö rencileri tembelli e itiyor” (Görsel Sanatlar 2 Ö retmeni, K, 24-2).
BiliEim teknolojileri, ö rencilerin yazG ve kompozisyon becerilerini zayGflatabilir. Örne in;
“Kitap okumaktan ve yaz yazmaktan uzakla yorlar. Bilgisayardan haz r kes-kopyala daha kolay
geldi inden yaz yazmaya katlanam yorlar” (1B Ö retmeni, E, 51-32).
BiliEim teknolojileri, ö rencilerde etik dGEG ö renmelere sebep olabilir. Örne in: “2nternetten
ders anlat rken çarp k görüntüler ç kabiliyor. Bu çok büyük bir s k nt yaratabiliyor” (Türkçe
Ö retmeni, K, 24-2).
BiliEim teknolojileri, yaparak ve yaEayarak ö renmeye ket vurabilir. Örne in: “2skeletin
k k rdaktan olu tu unu gösteren bal k kesme deneyini veya kurba ay kesip kalbinin att n gösterme
deneyini daha önceden ö rencilerimle birlikte uygulamal olarak yap yorduk. Bu deneyler zor ve
zaman alan deneylerdi, ama ö rencilerin el becerileri geli iyordu. Bu konular internetteki
animasyonlarla i ledi imde ise ö renciler deney yapma zevkinden mahrum kalm oldu. Ben amac ma
k sa sürede ula t m, do rudur. Fakat deney yerine animasyon gösterimi yapmakla ö rencinin
beyninde bilgi ne kadar kal r bu beni dü ündürüyor! Deneyin bizzat ö renci taraf ndan yap lmas
gereken yerleri var. Biz ö retmenler bili im teknolojilerini kullan rken ö rencinin yaparak ve
ya ayarak ö renmesini engellememeliyiz. Bili im teknolojileri ile en iyi ö renme yap l r yarg s n
sorgulamam z gerekir. Sistem bizi bili im teknolojilerine itiyor. Bili im teknolojileri ile k sa sürede
kavrat p bol soru çözmeye vaktimiz kal yor. Bunun yerine uzun deneyler, geziler yapsak daha iyi olur
kan s nday m” (Fen ve Teknoloji Ö retmeni, E, 28-6).
Bili&im teknolojilerinin entegrasyonuyla ilgili ö%retmenlerin ya&ad*klar* sorunlar
nelerdir?
Okulun teknik donanGmGndan kaynaklanan sorunlar. Örne in: “Okuldaki bilgisayarlar çok ar za
yap yor. Bu nedenle, teknik sorunlar ç k yor, bilgisayar kilitleniyor, internet kesiliyor. Projeksiyon
s k nt s ya yorum” ( ngilizce 4 Ö retmeni, K, 28-4).
Okuldaki araç-gereç ve materyal eksikli inden kaynaklanan sorunlar. Örne in: “Okulda
malzeme sorunu var. Eksik malzemeler var. Yeteri say da projeksiyon cihaz yok. 2stedi iniz anda
bulam yorsunuz. Bu s k nt oluyor. Sadece dizüstü bilgisayarla görüntü vermek s n f için yeterli de il”
(Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ö retmeni, E, 27-2).
Ö retmenlerin bilgi ve beceri yetersizli inden kaynaklanan
kullanmayla ilgili sorunlar ya yorum. Burada unu söylemek
kullan m n n, kullan c n n ya yla ilgisi bulunmaktad r. Cöyle ki, ya l
kar s nda genç ö retmenlere göre daha bilgisiz, duyars z hatta kar
2).
sorunlar. Örne in: “Bilgisayar
istiyorum. Bili im teknolojisi
ö retmenler bili im teknolojileri
lar” (Türkçe Ö retmeni, K, 24-
Kar&*la&*lan sorunlara ili&kin ö%retmenler taraf*ndan uygulanan çözüm yollar* nelerdir?
Bir bilene ya da biliEim teknolojileri ö retmenine danGEmak. Örne in: “Benden iyi olan
arkada lardan ve bili im teknolojileri ö retmeninden yard m al yorum. Hatta benden bilgisayar
bilgisi daha yüksek olan s n fta ö rencilerim var, onlardan da yard m almaktay m” (2B Ö retmeni, K,
46-24).
KiEisel çözüm yöntemlerini üretmek. Örne in: “Tekerlikli tepegöz masas na bilgisayar ve
projeksiyon cihaz monte ettim. Böylelikle s n ftan s n fa arac m götürebiliyorum. Ama bu
dola t rmalar esnas nda ben teneffüs yapam yorum. Çünkü teneffüste benim bu arac m di er derse
haz rlamam gerekiyor. Doküman sorunumu da, on gigabayt haf zas olan bir hard disk sat n alarak ve
bilgilerimi burada ar ivleyerek çözdüm” (Fen ve Teknoloji Ö retmeni, E, 28-6).
778
Bili&im teknolojilerinin ba&ar*l* entegrasyonuna ili&kin ö%retmenlerin önerileri nelerdir?
BiliEim teknolojilerinin kullanGmG konusunda ö retmenlere yönelik seminer ve kurslar
düzenlenmelidir. Örne in: “Seminer çal malar yap lmas gerekiyor. Bili im teknolojilerinin ders
arac olarak kullan lmas için donan m bilgisi ö retmene kazand r lmal d r” (5A, E, 53-33).
Tüm sGnGflarGn biliEim teknolojileri araçlarGyla donatGlmasG gerekir. Örne in: “Her s n fta sabit
projeksiyon, ses kay t cihaz , kamera olmas art” ( ngilizce 1 Ö retmeni, K, 30-8); “Her s n fta
internet, bilgisayar, projeksiyon, DVD, televizyon olmal ” (Müzik Ö retmeni, K, 30-7); “S n flarda
her ö renciye ait bir bilgisayar olmal . Ö renci istedi i anda bilgisayardan ara t rma imkân na sahip
olmal ” (Beden E itimi 1 Ö retmeni, E, 28-2).
Okulun teknik destek kadrosu zenginleEtirilmelidir. Örne in: “Bilgisayar ö retmeni
okuldaki tüm bili im teknolojileri sorunlar na yeti ememektedir. Bu yüzden okula teknik
servis eleman al nmal d r” (4A Ö retmeni, E, 51-32).
SONUÇ VE TARTI2MA
Özel Esentepe lkö retim Okulu ö retmenlerinin biliEim teknolojilerine iliEkin ileri sürdükleri
tanGmlar, alan yazGndaki (Demiraslan & Usluel, 2005; Usluel, Mumcu, & Demiraslan, 2007)
tanGmlarla benzerlik göstermektedir. Bütün bu tanGmlarGn buluEtu u ortak nokta ise, biliEim
teknolojilerinin ö renmeye iliEkin kazanGmlarGn gerçekleEtirilmesinde bir “araç” oldu u olgusudur. Bu
yönüyle biliEim teknolojileri Esentepe ö retmenleri tarafGndan çok farklG amaçlar için kullanGlmaktadGr
(örne in: kelime-iElem programG, elektronik posta, hesap çizelgesi, Powerpoint sunusu, internet, dosya
yönetimi, masaüstü yayGncGlGk, dijital video, çoklu ortama dayalG ö retim ve web-tabanlG ö renme).
KatGlGmcGlara göre, biliEim teknolojilerinin ö retmen ve ö renciler açGsGndan sahip oldu u
avantajlarGnGn yanG sGra, özellikle aEGrG kullanGmG söz konusu oldu u durumlarda, bazG dezavantajlarG da
görülebilmektedir. KatGlGmcGlarGn biliEim teknolojilerinin ö retmen ve ö renciler açGsGndan sa ladG G
faydalara iliEkin dile getirdikleri avantajlar (örne in: ö retimi kolaylaEtGrmak ve zevkli hale getirmek,
ö rencilerin derse karEG ilgilerini arttGrmak veya kalGcG ö renme sa lamak) bu alanda yapGlan birçok
çalGEmanGn (bkz. Aypay & ÖzbaEG, 2008; Kazu & Yavuzalp, 2008; YGldGrGm, 2008) bulgularGyla da
örtüEmektedir.
Benzer Eekilde, katGlGmcGlarGn biliEim teknolojilerinin dezavantajlarGna iliEkin dile getirdikleri
görüElerin büyük ço unlu u da ilgili çalGEmalarla desteklenmektedir. Örne in, katGlGmcGlarGn “bili im
teknolojileri, ö rencilerin yaz ve kompozisyon becerilerini zay flatabilir” görüEü, Yaman ve Erdo an
(2007) tarafGndan gerçekleEtirilen araEtGrma bulgularGyla örtüEmektedir. Bu araEtGrmanGn sonucunda,
internet ortamGnda yazG dilinin rastgele ve özensiz olarak kullanGldG G, kelimelerin yazGmGnda
kGsaltmalara ve konuEma dili unsurlarGna yer verildi i ve Türkçenin “ses özellikleri”, “sözcük dizimi”
ve “imlâ” bakGmlarGndan yozlaEtGrGldG G görülmüEtür. AynG Eekilde, katGlGmcGlarGn “bili im teknolojileri,
ö rencilerde etik d ö renmelere sebep olabilir” görüEü, Uzunay ve Koçak (2005) tarafGndan
gerçekleEtirilen araEtGrma bulgularGyla örtüEmektedir. Bu araEtGrmanGn sonuçlarGna göre, geliEen
teknoloji ile birlikte suçlarGn dijital ortama kaymaya baEladG G ve “biliEim suçlarG ba lamGnda en
önemli ve geniE boyutta gerçekleEen suç olarak çocuk pornografisi” (Uzunay & Koçak, 2005, s. 97)
oldu u görülmüEtür.
Öte yandan, katGlGmcGlarGn “bili im teknolojileri, yaparak ve ya ayarak ö renmeye ket vurabilir”
görüEü, alandaki di er çalGEmalarla çeliEmektedir. Örne in, Kazu ve YeEilyurt’un (2008) çalGEmasGna
katGlan ö retmenlerin neredeyse tamamG, ö retim araç-gereçlerinin ö rencilerin birden fazla duyu
organGnG harekete geçirdi i için yaparak ve yaEayarak ö renmeye katkG sa ladG Gna inanmaktadGr. Bu
nedenle, Esentepe’deki Fen ve Teknoloji ö retmeni tarafGndan dile getirilen “biliEim teknolojilerinin
yaparak-yaEayarak ö renmeye ket vurabilece i” görüEünün özellikle hangi dersler veya etkinlikler
açGsGndan söz konusu olabilece inin yeni araEtGrmalarla da sorgulanmasG büyük önem arz etmektedir.
Esentepe’deki ö retmenlerin biliEim teknolojilerine iliEkin yaEadGklarG sorunlar okulun teknik
donanGmGndan, sGnGflardaki araç-gereç ve materyal eksikli inden ve ö retmenlerin teknoloji
kullanGmGna iliEkin bilgi ve beceri yetersizli inden kaynaklanmaktadGr. Bu sorunlar, baEka
779
araEtGrmacGlar tarafGndan alan yazGnda tartGEGlan sorunlarla da paralellik arz etmektedir. Örne in, Usluel
ve Sefero lu (2004) 189 e itim fakültesi ö retim elemanGyla yürüttü ü çalGEmada, ö retim
elemanlarGnGn büyük ço unlu unun bilgi teknolojilerini kullandG GnG, ancak bilgi teknolojileri
kullanGmG konusunda donanGmGn niteli i ve eriEilebilirli i, hizmet-içi e itim ve teknik destek
olanaklarG ve fiziksel altyapG koEullarG gibi nedenlere ba lG olarak sorunlar yaEadGklarG görülmüEtür.
Benzer Eekilde, Usluel, Mumcu ve Demiraslan (2007) ö retmenlerin (n=590) bilgi teknolojilerinin
ö renme-ö retme sürecine entegrasyonu konusunda karEGlaEtGklarG engellerin genellikle sGnGflarda
bilgisayar ve internet teknolojilerinin bulunmamasG ve ö retmenlerin bilgi teknolojilerini ö retimde
nasGl kullanGlaca GnG bilmemeleri ile ilgili oldu unu saptamGEtGr.
Esentepe’deki ö retmenler biliEim teknolojilerinin kullanGmGyla ilgili yaEadGklarG sorunlara karEG
iki tür çözüm stratejisi geliEtirmiEtir. Bunlardan birincisi, bir bilene ya da okulun BT ö retmenine
danGEmak, ikincisi ise kendi kiEisel çözüm yöntemlerini üretmek. KatGlGmcGlara göre, ö retmenlerin
teknoloji temelli yenilikleri sGnGflarGna baEarGlG bir Eekilde adapte etmeleri için okulun teknolojik
araçlarla donatGlmasGnGn yanG sGra ö retmenlere teknoloji kullanGmG konusunda süreklilik esasGna dayalG
profesyonel geliEim ve teknik destek hizmetlerinin sunulmasG da önemlidir. Okul düzeyinde ihtiyaç
duyulan teknik deste in sa lanabilmesi ise, e itim kurumlarGnGn farklG rol ve görevlerle donatGlmGE
okul teknoloji koordinatörlerini istihdam etmeleri gerekmektedir. Okul teknoloji koordinatörü,
e itimci ve teknisyen karGEGmG bir mesle i tanGmlamaktadGr. Bu pozisyonda görev alacak bir kiEinin
hem pozisyonun teknik gereklerini karEGlayacak düzeyde bilgi ve becerilere hem de teknolojinin
okullara entegrasyonunu baEarGyla sa layabilecek düzeyde e itimsel tecrübe ve deneyimlere sahip
olmasG gerekmektedir (Frazier, 2003).
Esentepe’deki ö retmenlerin önerilerine ba lG olarak, okulun BiliEim Teknolojileri ö retmeni
tarafGndan hazGrlanan “Teknoloji Eylem PlanG” 2008-2009 ö retim yGlG baEGnda okul yönetimine
sunulmuEtur. Bu eylem planGnda kapsanan hususlar çerçevesinde Esentepe’deki teknoloji
entegrasyonuna iliEkin olarak Güz 2008 döneminde (1) okuldaki bütün bilgisayarlar yenilenmiE ve
yazGlGm programlarG güncellenmiEtir; (2) Her sGnGfa internet ve intranet ba lantGlG bir bilgisayar temin
edilmiEtir; (3) Okuldaki laboratuarlara ve branE derslerinin yürütüldü ü dersliklere bilgisayar
ba lantGsG olan 106 ekran LCD televizyon yerleEtirilmiEtir; (4) Okula yeni bir “teknik destek uzmanG”
alGnmGEtGr.
KAYNAKÇA
Akkoyunlu, B., & YGlmaz, M. (2005). Ö retmen adaylarGnGn bilgi okuryazarlGk düzeyleri ile internet
kullanGm sGklGklarG ve internet kullanGm amaçlarG. E itim Ara t rmalar , 19, 1–14.
Aypay, A., & ÖzbaEG, D. (2008). Ö retmenlerin bilgisayara karEG tutumlarGnGn incelenmesi. Kuram ve
Uygulamada E itim Yönetimi, 55, 339-362.
Bracci, R. (1999). It’s in the plan. American School & University, 71(11), 36-38.
Ça Gltay, K., ÇakGro lu, J., Ça Gltay, N., & ÇakGro lu, E. (2001). Ö retimde bilgisayar kullanGmGna
iliEkin ö retmen görüEleri. Hacettepe Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 21, 19-28.
Demiraslan, Y., & Usluel, Y. K. (2005). Bilgi ve iletiEim teknolojilerinin ö renme-ö retme sürecine
entegrasyonunda ö retmenlerin durumu. The Turkish Online Journal of Educational
Technology (TOJET), 4(3), Makale no: 15.
Frazier, M. K. (2003). The technology coordinator in K-12 school districts: The research,
development, and validation of a technology leader’s guide. Unpublished Doctoral Dissertation,
Kansas State University, USA.
Hope, W. C. (1997). Why technology has not realized its potential in schools: A perspective.
American Secondary Education, 25(4), 2-7.
Kazu, H., & YeEilyurt, E. (2008). Ö retmenlerin ö retim araç-gereçlerini kullanGm amaçlarG. F rat
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 175-188.
Kazu, . Y., & Yavuzalp, N. (2008). Ö retim yazGlGmlarGnGn kullanGmGna iliEkin ö retmen görüEleri.
E itim ve Bilim, 33(150), 110-126.
Kellner, D. (2002). Yeni teknolojiler/yeni okur-yazarlGklar: Yeni binyGlda e itimin yeniden
yapGlandGrGlmasG (Çeviren, AyEe TaEkent). Kuram ve Uygulamada E itim Bilimleri, 2(1), 105–
132.
780
Milli E itim BakanlG G (MEB). (2006). Temel e itime destek projesi “ö retmen e itimi bileEeni”
ö retmenlik mesle i genel yeterlikleri. Tebli ler Dergisi, 2590, 1491-1540.
Özdener, N., & Çakar, Ç. (2007). lk ve ortaö retim kurumlarG e-dönüEüme hazGr mG? E itim
Ara t rmalar , 29, 85-98.
Saban, A. (2001). Çoklu zekâ teorisi ve e itim: Özel Esentepe lkö retim Okulu örne i. Selçuk
Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 11, 45–67.
Salina, E. A. (2001). An examination of public school technology planning: Ten Long Island, New
York school districts’ experiences. Unpublished Doctoral Dissertation, Teachers College,
Colombia University, USA.
Tüy, M. A. (2003). Ortaö retim okullarGnda görev yapan ö retmenlerin ö retim teknolojilerinin
sistematik kullanGmGna iliEkin davranGElarGnGn incelenmesi. E itim Bilimleri ve Uygulama, 2(4),
187–208.
Usluel, Y. K., & Sefero lu, S. S. (2004). Ö retim elemanlarGnGn bilgi teknolojilerini kullanmada
karEGlaEtGklarG engeller, çözüm önerileri ve öz-yeterlik algGlarG. E itim Bilimleri ve Uygulama,
3(6), 143–156.
Usluel, Y. K., Mumcu, F. K., & Demiraslan, Y. (2007). Ö renme-ö retme sürecinde bilgi ve iletiEim
teknolojileri: Ö retmenlerin entegrasyon süreci ve engelleriyle ilgili görüEleri. Hacettepe
Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi, 32, 164–178.
Uzunay, Y., & Koçak, M. (2005). nternet üzerinden çocuk pornografisi ve mücadelede yaEanan
sGkGntGlar. Polis Bilimleri Dergisi, 7(1), 97-116.
ÜEür, . (2001). Teknoloji felsefesi üzerine ya da tarihin tanrGsG teknoloji midir? Mülkiye, 25(230), 7–
26.
Yaman, H., & Erdo an, Y. (2007). nternet kullanGmGnGn Türkçeye etkileri: Nitel bir araEtGrma. Journal
of Language and Linguistic Studies, 3(2), 237–249.
YGldGrGm, K. (2008). SGnGf ö retmenlerinin araç-gereç kullanGmGna iliEkin bir durum çalGEmasG. Kuram
ve Uygulamada E itim Bilimleri, 8(1), 285-322.
YGldGrGm, A., & XimEek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araEtGrma yöntemleri. Seçkin YayGnlarG,
Ankara.
Zhao, Y., & Cziko, G. A. (2001). Teacher adoption of technology: A perceptual control theory
perspective. Journal of Technology and Teacher Education, 9(1), 5-30.
781