- Zambia Revenue Authority

1. Kana Turnover tax kinoto mani?
Wo ki mutelo o lifisiwanga u zusiwa fa
mashelen'i a samulaho a kulekisa mileko kapa
mwa mulekisezo ka kufa, mutala, mashelen'i ha
muhola, a mulekisa, litifo zo musebezela ba ba
n'wi, likutulo, litifo za kuzamaiseza misebezi ni
mihato,ya kulekisa lika.
2. Ki bafi ba baswanela kutela mutelo
- Mutu kaufela ya yeza pisinisi ye tuna ya
fumana mashelen'i a kuma K800,000 kwisa
fafasi.
- Mutu kaufela ya ye za pisinisi mwa fumana
mashelen'i a zwa kwa miyaho ya telisa, a
mulifiwa hasamulaho a kuyezeza ba ban`wi
muzebezi, mashelen`i alifiwanga fahalimu ha
musebezesa kampanii, kapa mashelen`I a
mupuzo a kufa sicabaka kupeta lituso za
batu ba ba pila mwasilalanda mo musebeleza.
-
-
-
-
3. Kibafi ba sa sa swaneli kulifa mutelo wa
Turnover?
Mutu kaufela ya ye za pisinisi ye fumana
masheleni a kwana K800,000 ku kuta kwatasi .
- Mutu kapa ba batu ba ba kopanezi pisinisi y a
limota ze shimba batu.
- Ba ba kopanezi pisinisi ya mufuta ufi-kapaufi, wa kushimba batu ba nan i kutela ka silimo
ni ha bafumana K800,000. kapa no I sa fitifa
palo ye .
- Mashen'i a mutu alimun'wi a balelwi.kakuli
a mukopanezi pisinisi sibeli samina muswaneli
kukopanela kulifamitelo a kuna kuyubekela
yomun'wi. Kakuli pisinisi ye kopanezwi
zamaiso ya shutana ni pisinisi ye kopanezwi
fela kuya ka mulawo o tomilwe wa kalulo ya
bune o talima kukopanela pisinisi wa
partnership Act wa 1980.
- Mashelen'i alifisiwe haiba mutu na kupile
tuso ya kubonisiwa musebezi mo swanele
kupetelwa, a mulifewa a mu swaneli kutela
Turn over tax kuya ka mulawo o cincizwe
wa mutelo wo ba telisa ka mwakatela
mashelen'i wa income tax Act # 1 wa 2005.
-
-
Mutu kaufela ya fumana masheleni a fitelela
K800,000. Ha samulaho a mileko kapa
ni kwasafi kwapalo ye kono ka tato yahae
wa I n'olisa kuli ukalifanga mutelo o twi
value added tax (vat).
Mutu kaufela ya mwa pisinisi ya mikoti
hape u ye za li pisinisi kuya ka milawo
ye tomilwa ye talima za mikoti wo twi mines
and minerals Development Act.
Mutu kaufela ya na ni
pisinisi ye tisa
mashelen`I hape ha I bonahali kutauhana
kono kiyona mitelo ya mafelelezo, ye swana
sina ye:Mashelen`I a lifiwa ba ba na ni tubuka
twabona kwa panga.
Kabelo ya ba fiwanga kabelo ya ne balekile
ya kwekeza mashelen`I a kutatekisa pisinisi .
Mashelen'I a fumanwa fahalimu a mukolotisa
moso.
Mashelen'I a fumanwa fahalimu a mukolotisa
moso ka mulelo wa kutusa ba basaikoneli .
Mashelen`I e ba lifisanga ba zwahule baba
zamaisa misebezi ni kubonisa mwo I
kapetelwa.
Litifo ze balifisanga ba zwahule ba ba
sebeza kuyaha miyaho.
Litifo ze balifisanga ba zwhule ba botooungekela
mikiti ya kwoii tabisa.
Litifo ze balifanga bazwahule ba bayeza lipisinis
mwa silalanda se si si sabona .
4. Palo ya kalulo ya kulifa matelo iswanela
kukuma kai?
kasibelo ya zetalu fahali a zemwanda .kabelo ye
kwana 3%
5. Palo ya mutelo wa turnover tax i sebezwa
cwan`i?
Palo I sebezwa cwana a mukopanya mashelen`I
a lika zo mulekisize kaufela kona kuzusa
mwaten'I o nomusebezisize kuleka milekisezo.
6. Kana kuna ma pampili aman`wi a swanela
kuituswa a mulifa mutelo wa Turnover tax?
Eni. Muswanela ku kutisa pampili ye I swanela
kutalelezwa mwa kweli ya bu keta lizoho
kuzwa fo mun'olisezi kuli mukalifanga mutelo.
Pisinisi kaufela ye fumana mashelen'I a fitelela
K200,000. Kasilimo baswanela kulifa mutelo wa
Turn over Tax ka kun'olwa mwa kampyuta.
7. Kana mitelo iswanela kulifiwa LILI ?
Mitelo uswanela kulifiwa ha samulaho ha likweli
ze lishumi ka zene mwa kweli ye tatama ,kuzwa
mwa yo mulekisize.
8. Kana balifi baswanela kubuluka kwiisa lili
libuka mokun'ozi za pisinisi mo i zamaela ?
Ba ba telanga mutelo ba swannela kubuluka
libuka kwisa lilimo ze silezi. Hape ba susuwezwa
kubuluka libuka mokun'olwanga mileko ya lipinisi
mo I zamaela kubona kapa kunani tuso ya kutelisa
mutelo o nI kubonisa kuli mweendi pisinisi I
sana yapahama kwisa kwa K800,000.
9. Kana babalifa mitelo wa TURNOVER TAX
baswanela kutaleleza mapampili ya twii
provisional tax return?
Batilii provisional tax I swanela kulifiwa ki ba
lipsinisi bafumana K800,000 ka silimo ha
samulaho a kulekisa mileko.
kun`olisa ni mithoto mo i tatamanelana ni
zen'wI
Kun`olisa .
Ba lifi ba mitelo ba swanela kuzibisa bo
commiosiner General mwa mazazi a mashimi a
malalu, musa kwalula fela pisinisi yamina.
Mukanoliswa ni kufiwa nombolo yetwi
Taxpayer Identification number (TPIN) ,mukaba
ni yen'wi ya mina kasibili kapa ka kampani yetwi
company income tax account number, ni yen`wi yo
mukatelelanga ka mo mufumanela mashelen'I
yetwi pay as you earn (PAYE) nombolo I
kasebeziswa haiba kutokwahala cwalo. Batu ba ba
tela mitelo ba susuwezwa ku n'olisa mitelo mwa
kompyuta.
Ba basazokalisa kutela
- Ba ba sazokalisa kutela ba swanela kulatelela
mihato ye n'wozwi fa halimu fa ba kasebezisa
ba banw'I ni kubabonisa musebezi moupetelwa kono
bazwela pili kui n'olisa mutelo wa Turnover Tax kwa
ZRA inge kuli pisinisi kiyabona banosi. Ha
kufumaneha cwana muteli uswanela kun'oliswa kwa
mutelo wa income tax.
Kukwala pisinisi
Haiba ba ban'I ba hupula ku kwala pisinisi kabakala
a kupalelwa,kutokwa mashelen'I a kusebezisa kapa
haiba nako ya maungulo a pisinisi a i fita ni zen'wi
cwalo ki kaho ban'i ba swanela kuzibisa ba zamaisi
Bo Commissioner General cwanon'u onafo.
Ba bamu ba hupula kuli a bain'olisa katato yabona
VAT kuya katakazo ya kulifa VAT bakazwelapili kulifa
mutelo wa turnover tax . Ha muin'olisa mutelo wa
VAT kutalusa kuli mwashen'a kuzwa mwa mitelo
ye swana sina income tax ni kulatelela milawo ye
wela kuya income tax ni ye min'wi yeama tubuka
totun'olisizwe. Mutelo wa turnover tax u swanela
kuswaiwa konomun'olisizwe.
Licninceho za mutelo wa turnover ka silimo
Haiba muteli a fumaneha kuli mashelen'I a fumanwa
mwa pisinisi ya hae ki a manyinyani kono batolemuha
kuli bakakona kuba ni mashelen`I a kuma k800,000.
Mwa hali a silimo baswanela kuzibisa Bo
Commissioner General cwanon'u onafo. Ni ha kuli
cwalo bakazwela pili kutela Turnover Tax kwiisa
mufelelezo ha silmo se o kukaba licinceho lipisinisi
zikatatubiwa ka kusebezisa muhato wa income tax
system.
Kufosahala ko kuyezahalanga Han'ata.
Haiba muteli a in'olisa ni ba PACRA kubonisa kuli
pisinisi ki ya kukopanela kapa ki pisinisi ye kusebeleza
ZAMBIA Working
REVENUE To Serve You
AUTHORITY Efficiently
Lozi
Mulikile ku sebezisa mishini ka muhato wa
E-Serivices kutaleleza mapampili ya luna?
Ha mukete ku n’olisa ka kusebezisa E-Services
kutaleleza, mapampili ka ma kompyuta.
MUTELO O PUMIWA KWA
MASHELEN`I O MUFUMANA
KWA MILEKO (TURNOVER TAX)
Haiba muteli ya na telanga provisional income Tax
ha limuha kuli a na kukona kuba ni mashelen'i a
kafumana mwasilimo a na kufitelela k800,000.
Mwahali a silimo ba swanela kuzibisa bo
Commissioner General onafo.Ni a kuli cwalo muteli
u ka zwela pili kutela Provision Income Tax kwiisa
mafelelezo a silimo fo kukobela licinceho pisinisi zi
katatubiwa ka kusebezisa muhato wa Income tax
system.Kwa mafelelezo a silimo sa licinceho ,muteli
uswanela kutaleleza pampili ye fa kompyuta ye
twii annal income tax returns.
Haiba kuba ni licinceho za mitelo wa Turnover Tax
kapa Income Tax zi swanela kuyeziwa kwa makalelo a
silimo so kuyeziwa licinceho.Akuna licineho ze
swanela ku ye ziwa mwa hali a silimo .
5
201
palo ya mashelen'I e bahakaleza kufumana
asamulaho a mileko kona bakataleleza pampili
yetwi registration form. Ye I katusa kubonisa
mufuta wo mutelo o swanela kuteliswa kapa ki
Turnover Tax kapa income tax.
Ha mutokwa kuziba ze n’wi:
+260 211 381111/0971-281111/5972 /0962251111
Email us at: [email protected]
Website: www.zra.org.zm
Revenue House P.O. Box 35710 Lusaka Zambia