delikado ang kalusugan ng hindi naninigarilyo

delikado ang kalusugan ng hindi naninigarilyo

MAS DELIKADO ANG KALUSUGAN NG HINDI NANINIGARILYO
NGUNIT MADALAS NA MAKALANGHAP NG USOK NG SIGARILYO
Ilan sa mga laman ng usok ng sigarilyo...
BENZENE
ARSENIC
natatagpuan
sa gasolina
FORMALIN
CHROMIUM
gamit sa pangembalsamo ng patay
POLONIUM-210
isang kemikal na
radioactive
gamit sa paggawa
ng pesticide
gamit sa paggawa
ng bakal
LEAD
Ang tinatawag na
“SECONDHAND SMOKE”
pinagbabawal na gamit
sa paggawa ng pintura
o usok na ibinubuga ng mga naninigarilyo
ay nagtataglay ng:
CYANIDE
CADMIUM
higit sa 6,000 na kemikal
at higit sa 50 na kemikal na ito
ay nagdudulot ng kanser
gamit sa
chemical weapons
VINYL CHLORIDE
gamit sa paggawa
ng tubo
AMMONIA
gamit sa paggawa
ng baterya
maraming nakapipinsalang metal
na nagdudulot ng pagkasira
sa utak at bato (kidneys)
at mga nakalalasong gas
na nagdudulot ng pinsala sa
puso, baga, lalamunan at mata
gamit sa paglinis
ng kubeta
TOULENE
natatagpuan sa
paint thinner
BUTANE
gamit sa paggawa
ng lighter fluid
NICOTINE
natatagpuan
sa insecticide
CARBON MONOXIDE
natatagpuan sa
tambutso ng sasakyan
TAR
alketran at
aspalto
Mas maraming usok ang ibinubuga ng naninigarilyo kaysa pumapasok sa katawan nito, kaya mas delikado ang lagay ng kalusugan ng
mga hinidi naninigarilyo ngunit laging nakakalanghap ng secondhand smoke.
Ang secondhand smoke ay dalawang (2) beses o higit pa na nagtataglay ng NICOTINE at TAR kaysa sa nilalanghap ng taong naninigarilyo.
Ito rin ay nagtataglay ng limang (5) beses na dami ng CARBON MONOXIDE na kumukuha ng oxygen sa dugo na nagreresulta sa panghihina
ng resistensya ng katawan at nauuwi sa pagkakasakit.
HINDI LIGTAS ANG USOK NG SIGARILYO
KONTI MAN O MADAMI ANG MALALANGHAP MO
Mahigit sa 60% ng kabataang Pilipino ay nakakalanghap ng secondhand smoke sa loob mismo
ng kanilang tahanan. (Ito ay ayon sa Philippines Global Youth and Tobacco Survey 2007.)
Masamang Epekto sa Sanggol
Masama ang secondhand smoke sa sanggol na wala pang isang taong gulang. Dahil ang katawan ng sanggol ay mahina pa
at wala pa siyang sapat na pananggalang laban sa sakit at impeksyon, sadyang napakadali niyang maapektuhan ng mga
kemikal at lason na nagmumula sa usok ng sigarilyo.
Ayon sa mga eksperto, ang SUDDEN INFANT DEATH SYNDROME (SIDS) o ang biglaang pagkamatay ng sanggol sa kanyang
pagtulog, ay malamang bunga ng pagbabago sa kondisyon ng utak at baga ng sanggol na nagreresulta sa pagbabago ng
paghinga nito sa kanyang pagtulog . Ang mga kemikal na taglay sa usok ng sigarilyo ang isa sa itinuturong dahilan kung
bakit nangyayari ang SIDS.
Masamang Epekto sa Bata
Lumalabas sa maraming pag-aaral na ang mga bata na may isa o parehong magulang na naninigarilyo ay mas madaling
kapitan ng sakit. Ang baga ng mga batang ito ay hindi lumalaki ng sapat at tumitibay kumpara sa
mga batang hindi nakakalanghap ng secondhand smoke. Kung kaya’t sila ay mas madaling
magkaroon ng bronchitis at pulmonya. Madalas din silang makaranas ng ubo, sipon, hirap
sa paghinga at may tunog na paghinga (wheezing).
Ang secondhand smoke ay nakapagpapalala din ng sintomas ng allergy, lalo na
ang hika. Maaaring maging sanhi din ito ng iritasyon sa mata, pananakit ng
ulo, pagkahilo, pagduduwal, pagdurugo ng ilong at impeksyon sa tenga.
Ito ay isa rin sa itinuturong dahilan ng pagkakaroon ng kanser ang
mga bata, tulad ng leukemia, lymphoma
at tumor sa utak.
Ang batang lumalaki sa tahanang may maninigarilyo ay madalas
din magkasakit. Ayon sa mga pag-aaral, ang pagkakaroon ng sakit
sa puso sa pagtanda ay nagsisimula sa madalas na paglanghap
ng usok habang bata pa lamang.
Makakasama din ang pag-iwan ng sigarilyo, posporo, lighter,
ashtray na may laman upos at abo dahil ang mga ito ay maaaring
paglaruan ng bata at maging sanhi ng pagkalason, sakuna at
sunog.
Masamang Epekto sa Kabataan
Ayon sa mga pag-aaral, ang kabataang Pilipino ay nagsisimulang manigarilyo sa edad na pito (7). Paano naman kasi, sadyang
tinatarget ng industriya ng tobako ang kabataan sa pamamagitan ng iba’t ibang uri ng patalastas, anunsyo, promosyon at pagsponsor ng iba’t ibang aktibidad na kinahihiligan ng kabataan. Binubulag din ng kumpanya ng sigarilyo ang kamalayan at isipan ng
mga kabataan upang sila ay mahikayat na magsimula at tuluyang malulong sa masamang bisyo ng paninigarilyo.
Pinapalabas ng industriya ng tobako na ang paninigarilyo ay “uso, cool, macho, sexy o sosyal.” Ngunit ang katotohanan ang
paninigarilyo ng kabataan ay nagdudulot ng:
• Mabahong amoy ng hininga, buhok at damit;
• Kawalan ng panlasa at pang-amoy;
• Pagkasira o pagkabulok ng ngipin, daliri at kuko;
• Pangungulubot ng balat at mabilis na pagtanda ng hitsura;
• Paghingal at madaling pagkapagod;
• Problemang sekswal, tulad ng:
- pagbaba ng bilang ng itlog (ova) ng babae
- mahirap o matagal na panahon na pagbubuntis ng babae
- kawalan ng kakayahang tigasan o mapanatiling matigas ang ari ng lalaki
- pagiging abnormal ng laki, dami o bilis kumilos ng punla (sperm) ng lalaki at
- pagkabaog
Masamang Epekto sa Kababaihan
Ang paninigarilyo o madalas na paglanghap ng secondhand smoke ng kababaihan, lalo na ang mga
nasa edad na pagdadalaga at pagbubuntis (reproductive age) ay may masamang epekto hindi
lamang sa pansariling kalusugan kundi pati na rin sa kalusugan ng kanilang magiging
anak.
Mapanganib sa mga buntis ang paninigarilyo o ang madalas na paglanghap
ng secondhand smoke dahil ito ay maaaring humantong sa pagkakaroon ng
kumplikasyon tulad ng pagdurugo, hindi maayos na pagkapit ng sanggol
sa inunan (placenta), pagbubuntis sa anunang
punlay o sa iba pang parte sa labas ng matris
(ectopic pregnancy), pagkamatay ng bata sa loob ng
matris (stillbirth), pagkalaglag, panganganak ng kulang sa buwan,
mababang timbang ng sanggol at ang hindi pag-unlad ng baga ng
sanggol sa sinapupunan.
Ang mga sanggol na iniluwal ng mga naninigarilyong ina ay may
mas mataas na antas ng panganib na mamatay bago ang kanilang
unang kaarawan dahil sa sakit sa baga at paghinga.
Ang paninigarilyo at paglanghap ng secondhand smoke ng
kababaihan ay nagdudulot din ng mga kulubot sa mukha at
pinapabilis ang pagtanda, kabilang na ang pagpapaaga ng dating ng
menopause.
PARA SA KALUSUGAN NG PAMILYA,
ANG PANINIGARILYO AY TIGILAN NA
Tinatayang 8 sa 10 naninigarilyo ay gusto nang tigilan ang kanilang masamang bisyo. Sa kadahilanang ito ay isang adiksyon at may
tinatawag na withdrawal symptoms, nahihirapan ang ilan tigilan ang paninigarilyo.
Mahirap man, ngunit ito ay posibleng gawin. Ang tinatawag na “Cold Turkey” o ang biglaang pagtigil sa paninigarilyo ay ang sinasabing
pinakamabuting paraan. Mapo-protektahan na ang sariling kalusugan, maililigtas pa ang kalusugan ng buong pamilya na naapektuhan
ng secondhand smoke.
Ang unang hakbang na dapat gawin ay magtalaga ng “Quit Date” o petsa kung kailan planong tigilan ang paninigarilyo. Habang
hinihintay ang araw na iyon, gawin ang sumusunod:
• Itapon ang lahat ng sigarilyo, ashtray, lighter at iba pang gamit sa paninigarilyo sa loob ng bahay at sasakyan.
• Kausapin ang pamilya, kasama sa bahay at kaibigan sa plano mong ito upang matulungan ka nilang ipagpatuloy ang pagtigil
sa paninigarilyo.
• Planuhin kung paano mo haharapin ang mga lugar at sitwasyon na alam mong mauudyok kang magsigarilyo. Hanggat maaari ay iwasan mo muna ang mga ito sa loob ng ilang linggo.
• Tandaan na ang pananabik sa paninigarilyo ay lilipas din matapos ang ilang minuto. Upang makalimutan ito, huminga ng malalim, uminom ng tubig, kumain ng candy o kaya’y maging abala sa paggawa ng ibang bagay.
• Handugan mo ang sarili ng magandang bagay
mula sa perang maiipon mo na pambili sana
ng sigarilyo.
• Kung bumalik ang paninigarilyo, huwag mawalan ng pag-asa.
Normal lang ito, kung kaya’t sikapin mo muling tigilan ang paninigarilyo sa mga susunod na araw. Magiging matagumpay pa rin ang desisyon mong ito sa kinalaunan.
Sa magulang at bawat miyembro ng pamilya...
• Kung ikaw ay naninigarilyo, ihinto mo na ang masamang bisyo na ito.
• Kung hindi mo mapigilan, manigarilyo ka sa labas ng bahay o sasakyan at malayo sa ibang tao,
lalung-lalo na malayo sa mga bata.
• Ang pagbubukas ng bintana o paninigarilyo sa kuwarto o ibang bahagi ng bahay ay hindi sapat na proteksyon para mailayo
mo ang usok ng sigarilyo sa mga bata at iba pang miyembro ng pamilya. Tandaan na ang usok ng sigarilyo ay kumakapit din
sa iba’t-ibang bagay tulad ng damit, kurtina o kasangkapan at ang epekto nito ay nakakasama din sa kalusugan.
• Huwag mong pahintulutan ang bisita o ibang tao na manigarilyo sa loob ng bahay o sasakyan.
• Alisin lahat ng sigarilyo, ashtray, lighter o iba pang gamit sa paninigarilyo sa loob ng bahay o sasakyan.
• Kung iiwan ang mga maliliit na bata sa isang day care center, siguraduhing hindi pinapahintulutan ang paninigarilyo sa loob,
labas at paligid nito.
• Huwag dalhin ang mga bata sa mga lugar na pinapahintulutan manigarilyo
sa loob ng gusali.
• Huwag utusan ang maliliit na bata o menor de edad na bumili
ng sigarilyo para sa iyo.
• Turuan ang mga bata na lumayo sa
taong naninigarilyo.
• Pagsabihan o i-report ang mga sari-sari store o
iba pang tindahan na nagbebenta ng sigarilyo sa
mga bata o kaya’y nagbibigay ng kung anu-anong bagay
para sa promosyon ng sigarilyo sa mga kabataang wala
pang 18 taong gulang.
• Suportahan ang mga batas, ordinansya o patakaran na ipinagbabawal ang paninigarilyo sa mga pampublikong lugar.
Sa mga health at social workers ng komunidad...
• Ilista ang mga tahanan/pamilya na pinapahintulutan ang paninigarilyo sa loob ng bahay o sasakayan at ipaalam ang masamang epekto ng paninigarilyo at paglanghap ng usok ng sigarilyo sa kalusugan ng bawat miyembro ng pamilya.
• Mag-organisa ng pagtuturo, pagsasanay at iba pang aktibidad sa mga miyembro ng komunidad tungkol sa masamang epekto ng paninigarilyo at paglanghap ng usok ng sigarilyo lalo na sa kalusugan ng kababaihan, sanggol at bata.
• Magbigay ng payo sa mga babaeng nasa mga edad ng pagdadalaga at pagbubuntis (reproductive age), lalo na ang mga buntis at mga bagong panganak na huwag manigarilyo o lumayo sa usok ng sigarilyo.
• Hikayating ang mga tatay at iba pang miyembro ng pamilya na naninigarilyo na tigilan na ang masamang bisyo o kaya naman ay huwag manigarilyo sa loob ng bahay at sasakyan lalo na sa harap ng mga kababaihan at mga bata.
• Turuan ang mga bata na lumayo sa taong naninigarilyo.
• Maghanda ng listahan ng mga sari-sari stores at iba pang tindahan na nagbebenta ng sigarilyo at iba pang produkto ng tobako, at ipaalam sa mga may-ari at tagabantay ng mga ito tungkol sa mga nakasaad na alituntunin sa Republic Acr 9211 o ang Tobacco Regulation Act of 2003 na nagsasabing:
- ang pinakamababang edad na pinapahintulutan bumili, magtinda at mabigyan ng anumang bagay sa promosyon ng tobako ay 18 taong gulang;
- ipinagbabawal ang paninigarilyo sa mga pasilidad na nagbibigay ng serbisyong pangkalusugan o
pangkawang-gawa at sa mga lugar na
pinupuntahan ng mga kabataan tulad ng paaralan,
dormitory, playground at iba pang palaruan.
- ipinagbabawal din ang pagtitinda at pagbibigay ng anumang bagay sa promosyon ng sigarilyo at iba pang produkto ng
tobako sa loob, labas at paligid ng mga lugar ng pinupuntahan ng mga kabataan na may layo na 100 metro o katumbas
sa sukat ng tatlong basketball courts.
• Maglagay ng mga karatulang NO SMOKING sa loob ng gusali ng mga pampublikong lugar at maging sa loob, labas at paligid ng mga lugar na pinupuntahan ng kabataan.
• Suportahan ang mga batas, ordinansya o patakaran na ipinagbabawal ang paninigarilyo sa mga pampublikong lugar.