Orientierende Überprüfung der muttersprachlichen Kompetenz

Orientierende Überprüfung der muttersprachlichen Kompetenz

Orientierende Überprüfung der
muttersprachlichen Kompetenz
Türkisch sprechender Kleinkindern
Herausgeber:
Arbeitskreis „Mehrsprachigkeit bei Kindern“,
Region Hannover (Sozialpädiatrie und Jugendmedizin)
Anleitung:
Vorüberlegungen: erfolgreicher Erwerb der Zweitsprache Deutsch ist abhängig vom
Entwicklungsstand der Erstsprache. Diese sollte im Alter von 4 Jahren weitgehend
abgeschlossen sein. Das Kind soll in diesem Alter grammatikalisch sowie in der Länge und
dem Aufbau der Sätze den Stand der Erwachsenensprache erreicht haben. Auch das ältere
Kind kann sich noch sprachlich weiterentwickeln, der günstigste Zeitraum für die
Sprachentwicklung ist aber verstrichen.
Zielgruppe: Türkisch sprechende Kinder des entsprechenden Alters (bis 4 ½) ohne oder nur
mit geringen deutschen Sprachkenntnissen.
Ziel: Erfassung des sprachlichen Entwicklungstandes des Kindes zwecks Ausschluss
therapiebedürftiger (sprachlicher) Entwicklungsverzögerungen und Sprachbehinderungen als
Grundlage für die weitere Förderung, die Beratung der Eltern oder die Vorstellung beim
Kinderarzt.
Vorgehen:
Die Prüfperson führt das Überprüfungsgespräch in türkischer Sprache entsprechend der
Anweisungen im Überprüfungsbogen. Reihenfolge und Form der Überprüfungsabschnitte
und Fragen sind festgelegt, um Vergleichbarkeit zu schaffen. Für jedes Kind wird ein
Protokollbogen aufgefüllt. Die erste Seite (mit Personalien) darf nur mit Einverständnis der
Eltern weitergegeben werden, sie verbleibt in der Einrichtung.
Oberbegriffe:
Das Kind muss nur auf die passenden Bilder zeigen, Äußerung sind nicht erforderlich. Die
Reihenfolge der Kategorien ist einzuhalten. Die Benennung von „Fisch“ bei Lebensmitteln ist
kein Fehler. Ebenso kann die mangelnde Kenntnis eines Begriffes nicht als Fehler gelten
(bitte am Rand vermerken).
Wortschatz:
Entscheidend ist die Kenntnis des Begriffes, die Aussprache hat für die Bewertung hier keine
Bedeutung, gibt der Prüfperson aber bereits Hinweise auf Ausspracheschwierigkeiten. Dies
gilt auch für die Benennung der Gegensätze und abgebildeten Handlungen.
Sätze nachsprechen:
Die an Länge zunehmenden Sätze in der vorgegebenen Reihenfolge einmal deutliche
vorsprechen und nachsprechen lassen (kein Bildmaterial verwenden). Die Aufmerksamkeit
des Kindes ist mit allen Mitteln auf sich zu lenken. („Pass auf!“, „Hör gut zu!“, Anfassen, etc.)
Artikulation:
Die markierten Buchstaben sollen die Aufmerksamkeit der Prüfperson auf die
entsprechenden Laute lenken. Grundsätzlich ist aber entscheidend, ob das Wort richtig
ausgesprochen wird. Jede Aussprachestörung ist als „falsch“ zu vermerken.
Aufforderungen:
Auch hier sind die Reihenfolge und Formulierungen wie in der Vorlage zu verwenden. Bei
offensichtlicher Unaufmerksamkeit des Kindes ist eine Wiederholung erlaubt.
Entsprechendes Material bitte aus dem Bestand der Einrichtung entnehmen.
Auswertung:
Entsprechend der Legende werden die erreichten Leistungspunkte ermittelt.
Das Ergebnis zeigt, wie das Kind in seiner Muttersprache /Erstsprache entwickelt ist bzw.
wie vertraut es mit dieser Sprache ist. Interpretationen sind nur im Zusammenhang mit der
Gesamtbeobachtung des Kindes möglich.
Falls das Kind die Mitarbeit in wesentlichen Abschnitten verweigert, muss in absehbarer Zeit
ein weiterer Versuch unternommen werden. Die Erfahrung, dass Kinder gern das
unterlassen oder vermeiden, was sie nicht beherrschen, sollte auch hier zu erhöhter
Wachsamkeit führen.
Zeigen sich Schwächen beim Sprachverständnis, bei der Satzstruktur (Grammatik) oder
beim Wortschatz besteht über die weitere Entwicklungsbeobachtung hinaus Anlass, den
Eltern Anregungen für die häusliche Förderung der Sprache zu geben.
Werden viele unterschiedliche Aussprachefehler deutlich, ist im Alter von 4 Jahren eine
Vorstellung beim Kinderarzt zu empfehlen. Handelt es sich um umschriebene
Aussprachefehler (z.B. g/k, d/t) kann noch zugewartet werden. Hier besteht ab 5 Jahre
Handlungsbedarf.
Stottern selbst findet in dieser Überprüfung keine Beachtung, sollte aber Anlass sein, die
Eltern durch den Kinderarzt selbst oder logopädisch beraten zu lassen.
Ansprechpartnerin
Frau Dr. Schammert-Prenzler,
Sozialpädiatrie und Jugendmedizin im Fachbereich Jugend der Region Hannover
Deisterplatz 85a, 30449 Hannover, Tel. 168-44738, Fax. 168-41453
e-mail: [email protected]
Orientierende Überprüfung
der muttersprachlichen Kompetenz eines 3 ½ bis 4 jährigen Kindes
in türkischer Sprache
3½ ve 4 Yaşları arası Türk Çocuklarında Ana Dil Yeteneğini araştırmada uygulanacak
Yönlendirici Yöntem
PROTOKOLL / TUTANAK
KİND
ÇOCUK
Name, Vorname
Untersuchende Institution:
Soyadı, adı:
Denetleyen kuruluş:
Geburtsdatum:
Doğum tarihi:
Tel.:
AUSWERTUNG
DEĞERLENDİRME
Punkte
Puan
WERTUNG
PUANLAMA:
1. Sprachverständnis für Oberbegriffe
unauffällig = 1 Punkt
2. Wortschatz
auffällig = 0 Punkte
Dilsel Temel Kavram Anlayışı
Kelime hazinesi
Başarılı = 1 puan
Başarısız = 0 puan
3. Nachsprechen von Sätzen
Söylenen tümceleri yineleme
4. Artikulation
Seslendirme
5. Verständnis für Aufforderungen
Çağrı ve buyruk anlayışı
Punkte gesamt
Toplam puan sayısı
ERGEBNIS
SONUÇ
{
Sprachentwicklung im Wesentlichen unauffällig.
= 5 oder 4 Punkte
Dil gelişimi genelde yeterli.
= 5 veya 4 puan
{
Verdacht auf auffällige Sprachentwicklung. Weitere
Maßnahmen empfohlen.
= 3, 2 oder 1 Punkt
= 3, 2 veya 1 puan
Dil gelişimi bozukluğu şüphesi. Sair tedbir tavsiye edilir.
Yer, tarih
Ort, Datum
Denetleyenin imzası
Unterschrift des Untersuchenden
Arbeitskreis Mehrsprachigkeit bei Kindern, Hannover
ÇOCUK ÜZERİNE İSTATİSTİK BİLGİLER
STATISTISCHE DATEN ÜBER DAS KIND
Cinsiyeti:
Vatandaşlığı:
Geschlecht
Nationalität
Yaşı (ay olarak)
Ana dili:
Alter (in Monaten)
Muttersprache
1. TEMEL KAVRAMLAR
SPRACHVERSTÄNDNIS FÜR OBERBEGRİFFE
Bu bölümde çocuğun temel kavramlara
karşı dil anlayışı denetlenir. Bu bölüm
için özel bir resim tablosu bulunmaktadır.
Uygulama: Resim tablosu çocuğun önüne
koyulur.
Denetleyen çocuğa şu soruları sorar.
“Bana tüm hayvanların resimlerini
gösterebilirmisin?“
“Yiyecekler nerede?”
“Ya oyuncaklar nerede?”
Çocuk her sorudan sonra üç uygun resmi
göstermeli. İsimlerini verebilmesi gerekli
değildir. Çocuğun işbirliğine karşı çıkması
“yanlış” olarak sayılır.
hayvanlar:
yiyecekler:
oyuncaklar:
doğru
yanlış
koyun
{
{
balık
{
{
tavuk
{
{
sebze
{
{
elma
{
{
pasta
{
{
traktör
{
{
top
{
{
davul
{
{
Değerlendirme: Çocuk bu verilen ödevde birden fazla hata yapacak olursa veya işbirliğine birden çok
vazifelerde karşı çıkacak olursa, denetlerken tutanakta 0 puan („başarısız“), başarılı olursa 1 puan
veriniz.
2. Kelime hazinesi
Wortschatz
Bu bölüm üç kısma ayrılarak (sıfat, fiil ve
isim kısımları) çocuğun kelime hazinesi
denetlenir. Bu bölüm için özel resim
kartları bulunmaktadır.
Uygulama: Denetleyen her sorudan önce
uygun resmi çocuğun önüne koyar.
İsimler
Denetleyen isimlerle başlayarak şu soruyu
sorar:
“Bu ne?“
Yanıt olarak çocuğun yalnız doğru ismi
kullanması yeterlidir. Yanlış seslendirme bu
ödevde değerlendirilmez.
Sıfatlar
Denetleyen sıfatlar kısmında şu ödevleri
verir:
“Bu fil büyük.
“Bu adam zayıf.
“Bu sepet boş.
doğru
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
yanlış
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
küçük
şişman
dolu
doğru
{
{
{
yanlış
{
{
{
...kesiyor
...soyuyor
...yık(an)ıyor
...yazıyor
doğru
{
{
{
{
yanlış
{
{
{
{
Sıfatlar
Bu fil ...?“
Bu adam ...?“
Bu sepet...?“
Fiiller
Fiiller kısmında denetleyen şu soruyu sorar:
“Bu resimdeki kişi ne yapıyor?“
Yanıt olarak doğru fiil yeterlidir.
çorap
yatak
tencere
düğme
elma
çatal
muz
anahtar
kıtap
tren
araba
İsimler
Fiiller
Değerlendirme: Çocuk bu verilen her üç ödevin birinde, birden fazla hata yapacak olursa veya
işbirliğine birden çok vazifelerde karşı çıkacak olursa, denetlerken tutanakta 0 puan („başarısız“),
başarılı olursa 1 puan veriniz.
Arbeitskreis Mehrsprachigkeit bei Kindern, Hannover
3. SÖYLENEN TÜMCELERİ YİNELEME
NACHSPRECHEN VON SÄTZEN
Bu bölümde çocuğun söylenen tümceleri
yineleme yeteneği denetlenir. Bu bölüm için
özel resim tabloları yoktur.
doğru
yanlış
“Fatma evde."
{
{
Uygulama: Çocuğa tümceleri yineleme
ödevini anlaşılır duruma getirmek için,
çocukla göz göze oturup, "Şimdi sana bazı
şeyler söyleyeceğim. Sende söylediklerimi
tekrarla!” diye başlanır.
“Babası eve geldi."
{
{
“Fatma babasını
gördü."
{
{
“Kız babasıyla oynadı."
{
{
Değerlendirme: Tümcedeki sözcüklerin
herbirinin yinelenememesi durumunda,
tümce yanlış olarak nitelendirilir. Fakat şive
veya seslendirme ayrılıkları yanlış olarak
değerlendirilmez.
“Akşam olduktan sonra
yattı."
{
{
Örnek:
Babası eve celdi.
Fatma babasini cördi.
Akşam oldu yattı.
= doğru
= doğru
= yanlış
Değerlendirme: Çocuk bu verilen ödevde birden fazla hata yapacak olursa veya işbirliğine birden çok
vazifelerde karşı çıkacak olursa, denetlerken tutanakta 0 puan („başarısız“), başarılı olursa 1 puan
veriniz.
4. SESLENDİRME
ARTİKULATİON
Bu bölümde çocuğun telaffuzu
(seslendirmesi) denetlenir. Bu bölüm için
özel resim tabloları bulunmaktadır.
Uygulama: Denetleyen söz konusu resmi
çocuğun önüne koyar ve şöyle sorar:
“Bu ne?“
Çocuk beklenen sözcükle yanıt vermez ise,
denetleyen doğru olan sözcüğü söyleyip,
çocuktan yinelenmesini ister.
Değerlendirme: Yalnız altı çizili sesler
değerlendirilir. Altı çizili seslerden birinin
telaffuz edilmeden geçilmesi de yanlış olarak
nitelendirilir. "ş" harfi "s" olarak okunulması
yanlış olarak sayılmaz.
balon
lamba
tava
fil
gemi
kemer
radyo
telefon
şeftali
ekmek
kuş
pasta
çanta
doğru
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
yanlış
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
{
Değerlendirme: Çocuk bu verilen ödevde birden fazla hata yapacak olursa veya işbirliğine birden çok
vazifelerde karşı çıkacak olursa, denetlerken tutanakta 0 puan („başarısız“), başarılı olursa 1 puan
veriniz.
Arbeitskreis Mehrsprachigkeit bei Kindern, Hannover
5. ÇAĞRI VE BUYRUK ANLAYIŞI
VERSTÄNDNİS FÜR AUFFORDERUNGEN
Bu bölümde çocuğun çağrı ve buyruk
anlayışı denetlenir.
Uygulama: Odanın bir köşesinde bir kamyon
durur. Onun yanında beş tane oyuncak
tahtacık vardır. Denetleyen çocuğa ödevler
verir: “Bir (oyuncak) tahtacığı ...’a koy.” gibi.
Çocuk ilk verilen örneğe karşı herhangi bir
tepki göstermez ise, denetleyen çocuğun
yerine bu ödevi yerine getirir. Bu yanlış
olarak sayılır. Çocuk kamyonun üstüne
istenildiğinden fazla tahtacık koyacak olursa,
bu yine yanlış olarak sayılır.
doğru
yanlış
1. Kamyonun üstüne bir
tahtacık koy.
{
{
2. Kamyonu masanın altına
sür ve boşalt.
{
{
3. Kamyonu geri sür ve
bütün diğer tahtacıkları
kamyona koy.
{
{
4. Masanın altında olan
tahtacığı diğerlerin yanına
koy.
{
{
Yanlış tepkilere başka örnekler şunlardır:
- Çocuk kamyonu sandaliyenin altına sürer
ve boşaltır.
- Çocuk kamyonu masanın altına sürer ve
boşaltmaz.
Değerlendirme: Çocuk bu verilen ödevde birden fazla hata yapacak olursa veya işbirliğine birden çok
vazifelerde karşı çıkacak olursa, denetlerken tutanakta 0 puan („başarısız“), başarılı olursa 1 puan
veriniz.
NOT
Yer, tarih
Ort, Datum
Denetleyenin imzası
Unterschrift des Untersuchenden
Arbeitskreis Mehrsprachigkeit bei Kindern, Hannover