File - GianniBellini.com

Transcription

File - GianniBellini.com
Dedicà a la sgnora Mariangela,
a me zia Edda e a tutt quei ca sufriss in uspidal,
sperand ad fari almeno soridar
In copertina:
scorcio della piazza di Mirandola
Testo ed illustrazioni:
Gianni Bellini
Elaborazione grafica:
Alessio Bignozzi
Ricerca etnico-bibliografica- anagrafica:
Jack (Luigi Benatti)
Stampato nel mese di novembre dell’anno 2006
da Graphic Center Mirandola
Gianni Bellini
MIRANDOLESI
razza ariana
Quei e atar soquænt
ad Mirandla e dintoran
Prima Edizione
Novembre 2006
Bisogna che am vegna la voia a me e che ninsun
mal’dmanda. “A gentile richiesta”, cum as dis, an funsiòn
minga, an gh’è vers.
Dop che ho scritt al prim libar, pr’esempi, i m’ha tacà
a dmandar di ritratt:…
“mo a gh’arèv me fiol cal fa la cresma, e un bel ritrat l’am
piasrev propria…”
“me madar, puvreta, cla cumpis utant’an e l’ann’ha mai
avù gnanc na fotografia …”
“Belini quand’è cal fa al second ?. mo em tant ridù…”
“al libar al n’è minga brutt, ma al se dasmingà ad metrag
quest e quel…”
A la prima a g’ho rispost che di ritratt a un putèn a n’ho
fat n’æntar e ca gh’è gnù subìt al morbilo, che a mumenti
al mor
“a sarà sta un cas, sgnora…però an vrev minga….”
Risposta:
“Al n’as preocupa Belini, lu al g’ha ad sicur quel’atar da
far… l’è forse mei c’agh faga far na bela fotografia a
culor da me fradel, clè acse brav..”
A cl’atar a g’ho dit che ho fat un ritratt a na vecia
ad’stantasinc ann e che a gh’è gnù un cactus al gioran
dop, che i’ià duvù druvar al me disegn da metar insima
a la lapide.
Mai più dmandà di ritratt!
A ch’iatar a g’ho dit, faghend na bela figura,…
”semel in vita licet insanire” e lor: “as ved cl’ha fat
al clasic, am l’arcord…, l’era un cse bel ragass
(a sembra impusibil, epure..), un po più sutil, però…,
però vedat che prima o poi a ven fora la cultura
umoristica..”
Adess inveci c’am para a me…a n’ho fat n’æntar.
I disan.. “al g’ha al so caratar!”
Non solo, ma ho anch alsà al tir, al dutor Vrunes e al
Sindac, va mo là.
Pr’esar sicur d’andar in sima al LIBAR?
Metarsan na copia sota i pè.
Mirandolesi, razza ariana!
L’important l’è c’agh sia un pò d’aria!
Prova a metar un Mirandulès in na cambra par na smana! Al mor sfisià!
Minga par mancansa d’osigeno, ma d’aria; cla sembra la stesa roba, ma l’ann’è
minga.
Ciapar dl’aria in mirandules a vol dir respirar, ma non solo, anch e sopratutt ciacarar con i’iamigh, spataglar, sbarlumar, tgnirs’infurmà su quel ca suced su la
piàsa, sintiras libar dal control dla muier o dal marè .. insoma, fora da chi quatar mur.
I Mirandulès i volan star all’aperto; bisogna c’agh sia un pò d’aria. L’è cume na
mania.
Un Mirandulès c’al va al ristorant cusa pescal? Un pò d’aria.
Al na dmanda minga i prèsi o la lista di vèn, ma sa s’pol star fora, sa gh’è un pergolato, na terasa... caso mai pin d’moschi e ad sinsali, però fora, all’aperto.
Dal lòti con al murosi e al muier, chi g’ha sempar fredd!
Ma un Mirandules, sl’è n’om dabòn, l’ha da star fora, anc d’inveran!
Te va in piàsa quand a gh’è meno quindas, anch ad sira dop sena; at vadrà sempar un ruglèt cal pasegia sul listòn.. par ciapar un pò d’aria, far do paroli...
Al ciaparà na polmonite o i reumatisum, ma l’ha da star fora..; basta far finta ad
gnint quand at g’ha di dulor.
Al mercatino? Digh chi l’iss fat in un capanon.. un disastar.. angh’sarev andà ninsun.
I banchèt i sarevan falì.
E invece in piasa..? A sembra ca sia gnù al teremot.. tut fora ad cà, tutt in piàsa
al mercatino. Angh’infrega gnint a ninsùn, ma l’è n’ucasion par ciapar un pò
d’aria.
Parchè al Fnil ad Fer al fat furtuna?
Parchè la gent la pol star sota al portagh e ciapar un pò d’aria.
Giulio al g’ha un bel da spiegar che a sa sta mei dentar, cl’è na cà vecia, con di
mur ad do, tre testi, ca gh’è più fresc dentar che fora, ca nas’sent minga al fum ad
la griglia...., ma an gh’è gnint da far.. quei cagh’toca ad star dentar, parchè fora
an gh’è più post, anch se Giulio agl’ià miss un insima a clatar, is’sentan d’iesclus,
na class inferiora.
Al tal local al s’è rimodernà e a gh’è al condisionador? Sold butà via. La gent la
preferiss star fora, anch sl’è a tac a la strada, con i camion ca pàsa.
Se me a vagh in un ristorant cal na g’ha minga di tavui fora, al prim quel ca
fagh, am sistèm davzèn a na fnestra e apena al padron al volta l’occ, a met la
fnestra in buklèt.
“Andem a la Losca, a gh’è n’aria !”
Sè, cla poca cat lasa al moschi e al sinsali, però l’è fora, in campagna, a l’aperto.
Parchè dimondi Mirandulès ai ristruturà dal cà in campagna e abandunà al centar?
Parchè a gh’è più aria!
Cume se Mirandla la fuss Niuiork o Napoli, con di tram, dal sireni e un cazèn ad
trafic, insoma sagh fuss n’aria pesa e inveci a 3 km agh fuss n’aria ad muntagna.
Al pursilari e al stali chi mandan un profum ad Sanel?
Mocchèe... l’è tuta roba sana....a gh’è n’aria!
I prim c’ha fat l’esperiment iè sta Giorgio Cavasa e so muier, e pò Bruno Simuel,
Gilberto Careri, Giorgio Mitraglia... e inn’è mai più turnà indrè... “a gh’è n’arieta...”
I fioi al Tullio Benati, Francesco e Luca, i s’è dat al cambi pr’andar a star a
Mursual...
“Finora tagh’se sta te, adesa a toca a me a star in campagna a respirar d l’aria
sana, in mez ad’ialevament, di zucherifisi e di casei”
E me ? Parchè da Mirandla sonnia andà a star a Mdola? Parchè l’è vers i’Apenen
e l’aria l’è tuta n’antra roba..
Na volta a sa stava atenti al corrent: “Sèra, ca gh’è ad la corent!”
Adess? “Vèra, vèra ca circola un pò d’aria!”
“Veh, a vagh fora a ciapar un góss d’aria!” Tipica espressione dal marì che al vrev
andar fora, ma al nas’vol minga arbasar a dmandar al parmess e alora al fa na
dichiarasiòn, minga na dmanda. Quasi la fuss na ricèta dal dutor.. E pò, caso
mai, al góss l’è ad lambrusc, atar che d’aria..
Un Mirandules in vacansa cal telefona ai suo? Dovunque al sia, al n’agh dis
minga sl’ha vist di monument o na mostra o...
Al prim quel... “a gh’è n’arieta...chè sè cas’respira..”
Se pò al va a Bolzano, guai! “A gh’era n’aria...” Beh, al na sa brisa che Bolzano
l’è in na busa e che d’istà a gh’è un cald da bestia. No, a Bolzano a g’ha da esar
dl’aria, a tut i cost.
Se to muier la vol esar compiacente, l’at vol favorir, cusa ad’disla? “Va là, va a
ciapar un pò d’aria, che t’ha lavurà tutt in cò..” Anch se na qual volta al significat l’è “Và là, và un pò fora dal bali”
“Ohhh..., a tira un fil d’aria..” E la gent la guarda al ciel, ringrasiand al Sgnor.
“Mo sa gniss un temporal, cal cambiess un pò l’aria!” Mochè, al n’in vol saver, e
alora la gent la s’fa vent con un cartòn, muvend ad l’aria, calda cume in dal
Saara, però sempr’aria.
Se po l’aria las’permét ad circolar a na serta velocità, advintand quasi brezza, eco
alora che al Mirandulès al s’innervosis, parchè al n’è minga abituà al “vent”.
Al s’ritira in cà e l’è l’unic mument cl’apresa il focolare domestico.
I condisionador ? A gh’è d’iistrusion ca capiss anch n’idiota..., (da dlè “idiotpruf”), in tuti al lingui, anch in dialèt mirandules .
1. Perchè l’apparecchio renda al massimo, tenere chiuse le finestre.
Beh, an gh’è gnint da far.. un Mirandules al lása al fnestri apena apena averti...,
“l’è mei ca vegna dentar un fil d’aria”.
Fora a gh’è 50 grad a l’ombra e in cà, queli da na volta, un bel fraschèn?
Gnint da far, un Mirandules al lása al fnestri un pò in buklèt... “l’è sempar mei ca
circola un po d’aria sana!”; caso mai con na càpa fora cas’sent fin l’udor dal
zucherifisi ad Masa.
”A tira un pò d’aria, a da esar gnú quel da na qual banda”
L’era na frase tipica ad me nona Maria, cla fava al prevision a posteriori.
“A tira ad l’aria, metat un foi ad giornal in sima al stomagh!”
Frase tipica ad me nono Leontino, cal’la saviva longa e al druvava tutt al prundensi, andand in bicileta a velocità folle (!?)
Adesa? Tut in mota a stomagh nud! E lása che diga!
Al machini? O cabrio o col tetuccio! Saradi? Gnanc par gnint!
E al mar ? Tuti i mirandules con sol i slip! Omm e doni. E lása che i mlon i ciapa
ad l’aria!
E pò i disan che i tedesch i’iè na bruta rasa, parchè i vlivan salvar sol gli ariani?
Me, da bon Mirandules, i poss capir.
Sol pinsar a l’etilologia a dla parola... ariano... da aria e ano!
Oh, me an v’ho dit gnint.
al dutor Vrunes
Quand ho fat al prim libar sui Mirandules, più d’un al m’ha dit “mo tat’se
dasmingà ad mettrag Mario!” “mo Mario al s’ufindrà, ca ta na gl’ha minga
miss?”
A Mirandla tutt i’ial ciama Mario, chissà parchè ?..cume dir.. “me a son in cunfidensa”
Ann’è minga c’am sia dasmingà, l’è che al n’um simbrava minga al so post...
Oh, lu l’è dvintà un ca conta dabòn, a Mirandla, a Modna, a Roma, a Brusèl o
Sanfransisco….
Al g’ha goga e magoga, l’è vera, ma ad vadrà che al sl’è guadagnada la pagnoca, con la testa, con al man, con al gambi e coi pè (tic tic tic tic) cal g’ha ancora
la lengua fora adess, e anch con la machina, parchè di chilometri al na sgugnà
un bel góss.
Me al poss dir parchè i me prim chilometri a’iiem fat insém, su e zo par l’Europa,
cume un che al vaga a Modna e al torna indrè in giurnada.
Amarcord un gioran con la Biemvu che a sem partì a la matina a se ori, a sem
rivà a Viena a mezdì, em lavurà fin a se ori sot sira, a sem partì e a sem rivà a
Mirandla a mezanot.
Oh, e angh’era minga tutt autostrada cume adess.
Quand a sem gnù fora a Regiolo, a guidava me, la pulisia l’ha s’ha farmà.
Andava ancora cume sa fuss in autostrada, sgasand ai 150, 160 minim.
“Seenta, favorisca documenti. Ma cossa crede di essere a Niu Iork? (parché propria Niu Iork an l’ho mai capida, chi va tutt ai 50 masim)”
Alora a g’ho cuntà che la giurnada l’era stada pesa e che an’vdiva l’ora ad pugiarum in dal me lèt e pò a g’ho dit l’itinerari.
Al ma guardà cume sa fuss un matt e, forse pinsand ca psiss far anch un qual brutt
att, al ma dit “ Vada, vada pure, solo che con il rumore del motore sveglia la
gente del paese.”
A gh’insarev da cuntar dagli aventuri con Mario che an bastarev nè al suo, nè al
mio di libar, a gh’avrev n’encicolpedia.
Oh, signor sindaco, e al bust in bronz davanti al municipi, quand’è cal
femm? O al dutor el trop poc alineà?
Nemer Hammad El Chosti, Gigi per gli amici
E po’ in diran minga che i Mirandules inn’è minga avert ai immigrà!?
Al riva da Hamp Shant, Maghreb, l’ha imparà la lingua quasi a la perfesiòn, pian
pian al gl’ha cavada a faras na puzisiòn, fin a dvintár il primo cittadino.
Oh, onore al merito!
E po’ c’agh’manca un po’ ad cavì, bei mor….
Se als’ mitiss anch sol na paruca, al sarev propria al nostar Peppone…con tutt al
rispett.
Ehi, certo che andar in gir con na maia dal Polo…!?
Scusi Signor Sindaco se l’ho messa subito dopo al Dutor Vrunes, ma, al sa, me a
g’ho di debit in di so cunfront. Anca me a sò cusa vol dir immigrasiòn; al dutor al
ma sunà su a Como, in du s’era emigrà e al m’ha insgnà al mastèr, te at capiss!?
Comunque, se entr’i prosim 20 ann al gl’acava a far la tangensiale, agh
prumett che in dal prosim libar al mett in copertina.
al Gec
Al Gec!
Cusa vliv cagh’zonta?
Come Falqui, basta la parola, in dal sens che tutt, da Vipiteno a Lampedusa i sa
chi l’è.
E anc a Riad, a Beirut e a Stocolma… in du - al diz - ca l’ho mandà mè, quand
a lavuravan insém a la Belco, faghendum na colpa cume al peccato originale, che
al na sa scanzela più.
A pos diruv parchè i’al ciama al Gec.
Da zovan, ai temp dal liceo, quand la povra Fernesta la gh’iva la butega ad banda
a l’Elsa, lù al gh’iva la mania ad l’America e al s’vestiva cume in dl’ochei corèl,
con na curdèla da vlù negra al post a’dla cravata.
Da tutt quei cal tgnusiva, ch’iandava in America, al s’fava purtár a cà na maia
con na scrita - University of...... - (cla moda lè all’ha invintada lù), e alora i’ha
tacà a ciamaral al Gec, mo in America al na gh’è mai andà e ninsun a sa al parchè.
Ho pruvà a dirgal soquænti volti, ma al dis sempar che al g’ha i murador a cà...e
cal na pol brisa piantar le incosa e gnir via.
Cusa direvla la Vilma?
Alfredo Benatti
A voi saver se a gh’è un che a g’ha più ad sinquant’an che a n’asl’arcorda minga!
Camisa scosseze rossa, sigareta in boca e na parola par tutt. E quel da uffrir a tutt.
A me fradèl pr’esempi, als’gudiva a metral insìma al bancòn dal cafè Pic, con un
vas ad carameli e in cambi d’un siful al psiva tor tutt al carameli cal’vliva.
E giustamente so fiol, al Gec, in dla so vita, una a la volta, al sigareti che so padar
la dat via, a gli’ià tiradi a cà tuti.
Questo al ne minga un disegn ma na pirografia, c’an vol minga dir scrivar insima ai pir, ma tor na punta rovente, cumè un saldadòr, e brusar
al legn par far i’iombri.
Libero Lolli, la Lòla
Quel dal camp sportiv?..dal balòn?
No, quel dal balòn l’era so sio, lù l’è quel dal tenis.
Tutt i l’ha sempar vist con in man na racheta.
Emigrato a Niu York, ànsi a Pogg Rusc, pare per ragioni politiche….
Indl’Oklahoma?
No, al Poz, a dez chilometri da Mirandla e l’ha fat furtuna li stess.
Cusa gh’era ad bisogn d’andar fin in America? L’America l’è al Poz.
Con la farmacia, cla sembra n’aeroport, l’ha cumprà mez al Poz… e po’ l’ha spusà
la Matilde, la fiola dal dutor ad Quarèntul, Castelfranco, e cioè anch al mio, da
putèn, e lè, tra na bala e cl’atra, l’ha eredità meza provincia ad Mantva.
Lasa chi diga, a l’università an gh’emm minga dat tanta sudisfasion, ma i cont i
savem far li stess e di baiocch va pur là ca n’emm mucià un bel góss (plurale maiestatis a l’arversa).
Vittorio Porta Frigeri della Gherardenga
L’ha mandà a cà da Brusél prima Prodi e po’ Berlusconi e adess al ven a cà anca
lù. L’ha tolt un piedatèr aVerona, ma al sta mal se al na fa un pasagg a Mirandla
ogni volta che al torna in Italia... e a Bulogna (all’asà po’ lù al parchè).
Cusl’è dvintà i’ial sa tutt, al Padròn dal Parlament Europeo, ma l’è partì da
gnint..e al n’ha mandà zò veh di magon!
Emm lavurà insém a la Dasco un mez secul fà, mo l’ha capì subit cal n’era minga
al so mastér. Con cla testa cal gh’iva, parchè lavurar col man e con la pena?
L’iva lètt mal al prinsipi ora et labora…l’ultma parola la s’era scanzlada.. pargar dimondi,… lavurar - in senso letterale - ... ehi, se propria an s’in pol far a
meno….
Quand al gniva in ufisi - in tarda mattinata - che me a s’era lè da almeno un par
d’ori, al mad’giva.. “Eccolo lì, il crumiro!”
L’ivia da masar?
Anch parchè iva apena telefonà so madar, povra dona,… “Vittorio poverino, non
riesce ad uscire dal garage con la macchina..”
Però a s’era capì subìt che al gh’iva la stofa dal diplomatic..e infati l’è andà a
lavurar in dogana!
Fa un piazer a un, fa un piazer a cl’atar, con tutt chi camion ca gniva da la
Jugoslavia, minga trop regolar, insoma, come si dice, al se fat su al mandghi.
Na volta che a gh’iva da pasar al cunfèn pr’andar a Zagabria con un po’ ad roba
in dal baul a g’ho dmandà na man coi doganer.
Al m’ha dit.. “Fai il mio nome e tutto scorrerà liscio”.
Beh, par poc in m’aresta!
Ho duvù tori col boni, pagar da bevar a tuta la dogana e daragh tutt i regai destinà ai me client in Iugoslavia!
Giorgio Grazi, al diretor
A’vdiva dal machini blu, parchegiadi in dla via basa, in diviet ad sosta..con d’iautista chi spetava.
Ho dit, mah? .. a sarà quei dla Provincia chi’iè gnù zo a dascorar col sindac.
Stamo a vedar cl’è la volta ca femm la tangensiale... che s’ann’è n’an, l’è clatar…un dì i me anvò…
Mocchè… ho savù dop ch’iera Cuccia, Bazoli, Fiorani, Profumo, Colaninno e
Tronchetti Provera, tutt a la San Zamiàn, in dal soterani, in riuniòn con Grasi, al
diretor.
Chi vliva na previsòn sul dolaro,… chi un cunsìli par la Borsa,… chi un parer par
fòndar na Banca con cl’atra…
Mo caro mio, l’è comda… Giorgio l’è sempar stà un bon ragass e lor iss’naprufitava e igh’dmandava di parer gratis et amore Dei.
E pinsar che da picul l’era un discul…Chi’iè che l’arev dit?
Me am l’arcord in dla terasa dal palass che gh’è in piasa dal Pistrino, in du a gh’è
la Cása, con un canunsèn cal sparava dal vidi e di bulòn par farmar l’asalt ad la
banda rivale ..( e mè a s’era in dla banda rivale!).
Atar che emergensa Napoli, banliò ad Parigi e Bronx!
E po’ è gnù la Fevra dal Sabt ad sira (minga n’influensa asiatica, ma dal film
Saturdei Nait Fivar) e chi l’ha più farmà!?
Sol lù e Gion Travolta…
Adess l’è un po’ ad temp cal manca da la piasa…
Chi diz cl’è andà a la Bocconi a far di cors…chi diz chi l’ha ciamà a Roma, che
al Ministar Padova Fucile (a ciamaral Padoa Schioppa um sembra ad mancaragh
ad rispett) al na mova na foia sensa interpelaral….
Ho pruvà a’dmandar a la Donatela…ass’emm anch telefonà con Giorgio temp
fa…macchè, angh’è vers ad tiraragh fora na parola.
Segreto d’ufficio e finida lè.
Va mo là Giorgio, dat na mòsa,… la pasiensa la g’ha un limit!
Al Cortina a semm pers!
la sgnora Rosta
Adess as diz la prof. e caso mai a sagh’da dal te.
Na volta l’era la signora Rosta e l’era cume na parola d’ordine, angh’era ad
bisogn ad zuntar gnint atar.
E al titul la sal meritava tutt…alta, raffinata, signorile, eleganza classica, a scola
grembiule nero…minga tant minigonne o l’umbrigul a l’aria cume al prof dal dì
d’incò.
Pronunciar, oltre al cugnom, anch al nom, Giuseppina, iss’tintava in poch…un po’
tropa cunfidensa.
Sol al prof. Festanti as’tintava, ch’iiera amigh da ragasói.
In tuta la provincia i saviva chi l’era…muier ad Tusatt, con mila biolchi ad tera,
cla stava in dla vila di Tusatt a Mdola, quasi un castell, vicepreside (al preside chi
l’ha mai vist!), latèn e grech incorporà, viso sereno, ridar poch, brillante in dal
stess temp, qualche sorriso apena apena, ma suficient pr’aver l’impresion cass’era
in sintonia...
Dopa, as capiss, agh’era di sogètt cume mè che igh’dava poca sudisfasion, ma
cuma sa da dir, oia da cuparm adess pr’annaver minga capì prima?
Suicidium post tergum?
Tranquii avocatt, a mal son invintà.
Na volta l’è gnuda in class - da vicepreside - e la m’ha dit... “non so che provvedimenti prendere, quello che hai fatto non è contemplato nelle biricchinate in
elenco...”.
Iva po sol brusà i cavì ad la Tisiana Righi in dl’ora ad scienze, ma poch…si e no
na cioca.
Buon viaggio signora Rosta
Patrizia Casari, la prof
I disan che agh’sia di pulmann da la Gran Bretagna chi ven a Mirandla a imparar l’ingles da la Casari, la prof…
L’am sembra grosa, i gnarà a ricambiar la visita che le l’ha fat quand l’è andada
a imparar l’ingles a Lester ( a sa scriv Leicester, ann’ho mai capì cuma as’fagha
a lesar Lester).
La lavurava inn’uspidal e l’è turnada a cà con na laurea in inglese e una in madzina..tutt quest in se mes!?
Anca lè l’ha lavurà megh e anca lè la capì subit cal n’era minga al so master, cume
Vitorio (porta Frigeri della Ghir…).
An sarà minga sta pr’al stess motiv? Mandghini gnudi un po’ streti? A savì, i sart
dal volti i sa sbaglia anca lor...
E po’ la spusà un dentista, Giorgio, tant par via…
Amor, sicur,…ma un dentista l’è sempar n’asicurasion su la vita,… faturini
pochi…
S’è mai vist un dentista falir?
E, cume i pionier, i’ià ristruturà na cà in campagna e abandunà al centar. Parchè
a gh’è più aria!
Cume se Mirandla la fuss Niu Iork o Napoli, con di tram, dal sireni e un cazèn ad
trafic, insoma sagh’fuss n’aria pesa e inveci a 3 km agh’fuss n’aria ad muntagna.
Al pursilari e al stali chi mandan un profum ad Sanel? Mocchè... l’è tuta roba
sana....a gh’è n’aria!!
I’iè sta i prim c’ha fat l’esperiment... e inn’è mai più turnà indrè... “a gh’è n’arieta...”
E me? Parchè da Mirandla sonia andà a star a Mdola?
Parchè lè, vers i’iApenen, l’aria l’è tuta n’antra roba...
Il Dottor Gasparini
L’è andà via da Mirandla par turnar subìt, cume quel, famos, dal pachèt ad sigareti, ma as’ved che al s’è catà ben e…
Lù als’ciama Gasparini e so fradel Gasparoni!? Boh? A sarà parchè Carlo l’era
più magar..!?
Alora me um duvrev ciamar Beloni…e me fradel?
Me aml’arcord (oh, l’è viv e vegèt, ca s’intindema) cum a l’ho ritratt…, grand,
magar, elegant, ad class, con la pipa in boca, om ad cultura… e na Sitroen.
Al n’arà cambià na sinquantina…
I disan che agh’sia la so foto in dl’ingress ad la fabbrica in Francia.
Me dal Sitroen aghn’iva una, a l’ho tgnuda par du mes e pò la barca aghl’ho pasada a lù…am gniva al mal ad mar.
Chissà parchè, quei ca gniva a la Dasco i’ium ciamava Giani, o i ciamava i me
colega Libero, Lucio, Claudio.. e adiritura Mario, ma lù i’ial ciamava il Dottor
Gasparini.
Oh, l’è quistion ad carisma, chi ce l’ha e chi non ce l’ha.
E po’ l’è andà in Svisera.. e via la gent, cl’ann’è gnac petegla, a strulicar al parchè…e i s’è invintà da tutt.
In Svisera i’iaministra i sold ad tutt al mond e lu cus’eral? N’aministrador.
E alora? Qual’eral al post più adatt?
Enzo Gasparini, Gasparòn
Al sembra d’aciaio inox; l’è armaz cumpagn da quand al t’gnoss, cioè da sinquant
ann.
Da na generasion a cl’atra: l’era amigh ad me padar (e forse anch ad me nono)
da quand i’iandava via col muier in gita in Vespa e in Lambreta, l’è amigh mio,
e second me al speta sol da dvintar amigh ad me fiol.
Me am son fat n’idea: sicom cl’ha pasà tuta la so gioventù in dla cantina sociale,
in mez a dal boti e ai profum dal vèn, inveci che in dl’inquinament dal gioran d’incò, can sia sta quel, ca g’ha fat ben a la salut.
Adess al fa al “fagh totum” in na tgnùda a Curtìl, ma al ved spess in piàsa e quindi propria tutt lú al na la farà brisa.
Remo Vellani o Remo Romeo Velani(?)
Al cardinale Mazzarino, d’acord con tutt..ross e negar,..amigh con tutt..a Roma, a
Mirandla, al Cruzàr, a Modna…
Scritor, giornalista, politologo, politic, poli…, insoma furub smaladì.
Funsionari dal Ministero adl’Agricoltura (forse parchè al gniva da la campagna!?)... Responsabil dal Festi ad l’Unità in tut’Italia…Presidente ad l’azè balsamic…e al rest a mal son dasmingà.
Insoma sensa ad’lù an va avanti gnint..e al bel l’è che al càta al temp anch ad far
dal ciavadi, nel senso di cose di poco conto.
D’altra parte l’è vera cl’ha basicà al buteghi scuri (gnanc na fnestra, almeno un
fil d’aria, mocchè..), ma l’è anch vera cla fat al seminari.
Eeh.., questa an la saviva ninsun, ah ah .. mo me sé, parchè al tgnoss da quand
l’era un bagaet.
An duvivia minga diral, Remo?
Cusa gh’ivan in cumùn? La 1004, negra, dal Partì Comunista. Se no parchè as’ciamreval comunista?
I da saver che, fat un qual cumisi adòc, cioè vers la basora, nuæntar a ciapavan
la machina par purtarla in garag e invece andavan a sgirandlar in Romagna, in
du lù al gh’iva dal bòn…, naturalment con l’altoparlant in sima e al Geloso dentar, al masim par ciamar na qualduna par la strada.
E po’, se Dio vol, l’è andà in di suldà e, sempar pr’al prinsipi ad Marx - quel ch’è
mio l’è mio e quel ch’è tuo l’è mio – al ma lasà in cunsegna la mota, na Gilera
Giubileo ’98.
A nun son mai gudù tant!
Quand l’è gnù a cà dai suldà, a Remo angh’è rastà che darla in cambi par na bicileta usada.
Cesare Guasti, Zorro
Niente paura! L’è tutt vestì ad negar ma al na porta minga sfiga; l’è bela stà esorcizà da padre Milingo.
Al tgnoss Leonardo cume al so bisachi!
Leonardo, quel dla butega ad banda al Municipi?
Al tgnoss anaca mè.
Leonardo, al fiol dal profesor?
Chi vot ca n’al tgnosa, tal ved sempar corar a pé par la Mirandla…
Nooo… Leonardo quel c’ha piturà la Gioconda! Quel c’ha fat tutt chi disegn a un
culor sol…quel ca fava anc al geometra...c’ha invintà…
Insoma, par farla curta, Pedretti, cals’fa pasár pr’al “maggiore esperto” ad
Leonardo, sl’ha vlù saver cuma stà al robi, la duvù gnir a bàsica.
Dan Braun par finir al so romanz la duvù far un salt a Mirandla…
Bill Ggheit sl’ha vlù cumprar un qual manoscritt, a chi al dmandà parer?
A Cesare.
E infati Cesare da un pess t’ha nal ved più…l’ha lasà lè ad perdar dal temp con
i’interesi ad chiatar, e sopratutt i suo, e al s’è dedicà anma e cor, a metr’insem i
pess e dar dignità al povar Leonardo.
Na volta par dar reta a Bill, na volta par dar reta a Dan...
E su e zò da Vinci…, che al sindac algh’telefona tutt i minut pr’organisar al ricorensi in dal so paes.
Mario Ferrari, Canèla
Al re di macaròn, e, minga cuntent, anca lù l’ha vlù far la multinasionale.
L’è andà a far na fabrica in Egitt.
Sarà parchè là is’cuntenta da più?
A gh’è sta un mument cl’iva miss in crisi Pietro (Barilla) al punt che l’iva decis ad
vendar ai american, e pò dop i’ia catà n’acomad e alora Pietro l’è turna in sèla.
Meno male!
Se Modna l’è t’gnusuda in tutt al mond, an sarà minga par la Ferrari o par l’aceto balsamico?
L’è pr’i macaròn col pètan ad Canèla!
Pr’al rest l’è mei ca tasa, pr’an crear di dasgust. Che pò an v’cuntarev gnint ad
nov.
Giordano Gavioli
Anca lù al g’ha na màcia in dal pidigrì, l’è ad Quistel cumè me; ma sicom ch’le
gnù via subìt, cal s’è arvist, a sarem n’occ.
Ragazzo di Via Panisperna, cioè ad via veneto, cume Artebano, Zeno Blèn,
Cavciòn, ecetera... insoma un poc birichèn da picul (da grande non si dice).
A un sert punt ad la so vita a gh’era gnù voia ad far n’idustria e alora al s’era miss
insém a Tiziano Tioli, un so amigh, e i’iva fat l’IRCA.
In poc temp la Ferrero l’è andada in crisi e la s’è subìt rivolta ai’iavocat.
Cume risposta, si dice, che i du industriai mirandules i g’ava mandà na fotografia d’iimpiant di Granaròn e tutto si chiuse lì.
Mo seeh.., Giordano l’è bon e la dit: “t’anvrà minga che a mitéma in crisi al
Piamont e tuta l’Italia. Lasémi star, va là”
E pò al l’ha tolta col girar a pé e, pr’an girar a vod, l’ha sfaltà al circondari, a
forza ad pistaral, girandg’intorn.
Giorgio ad l’Unica
Prova a rivar a Mirandla e dmandar... “scusi il signor Mantovani, am sal dir in
dul stà?”
I taca a dmandarat: “al dutor? quel dal bèni?” Insoma, t’ann riva ad cò a gnint.
Se invece t’admand Mantovini tutt it’rispondan, omm, doni e ragass.
Sarà parchè al vindiva liquor e ven speciai, sarà parchè….?
Al vindiva, parchè adess, da anni, la lasà l’atività ai suo, e al s’è dedicà a l’arte,
a la storia, al robi antighi.
Te ad verr un qualunque catalogh da stampi, italian o estar, e al primi sent pagini i’iè dedicadi al stampi ad Giorgio, e po’ in fond, in do o tre pagini, i sistema
Alinari, Bazzani, Alberti e tutt ch’iatar…
Oh, i diz chi ven zò fin da Santa Giustina par sarcar quel d’bon su Mirandla!... la
gent la savrà al parchè, o no!?
Ma at sa la gent i’indiz tanti…
Giorgio l’ha sempar cuntà cl’è stà in Russia in treno e gnù a cà a pé, mo ic’cardiva in poch..e alora Artebano e Alberto, so fradèl ad Giorgio, i’ià decis ad metral a
la prova; i l’ha purtà in Russia in du lù al dgiva da tgnosar Crist e tutt.
Beh, cac’ardighi o no, davanti a’ iiocc spalancà di so cumpagn ad viaz, in dla
piasa rosa a gh’era la banda cl’al’spetava, a San Pietroburgo i’ia organisà na
festa con cavial e shampagn (ad pomm) e via e via..
E n’omm a csè…, fiol ad Cornelio imperatore, con un fradèl, Alberto, prima tromba al Medison Squear Garden ad Niu Iork, l’è armaz un di nostar, semplicc, cal
s’ferma con tutt davanti ai cafè a far do ciacri, …al massim t’al ved a magnar un
pcòn ad pisa da Arnold dop mezanot.
Bruno Silvestri, simuèl
Verament lù al sarev Simuèl iunior, parchè al ver Simuèl al sarev so padar
Lionello: brav om oh, ma un poc originalot.
Na matina in piasa Gasparòn, cal sa tutt e al tgnos tutt, al m’ha dmandá:
“mo chi el quel là?”
“Simuèl” a g’ho dit.
Ma al gh’iva ragion lù, parchè Bruno l’era sotto mentite spoglie: completo Zegna
ad vigogna grisa, camisa celesta, cravata scosseze e pulover rosso fiamma.
Ehi, vedar Bruno vestì acsè, l’è cume vedar da Mirandla in dla stesa giurnada agli
alpi e i’iapenèn in na volta sola: a capitarà do volti in n’ann.
Simuel al s’è fat al so calendari; a gh’è al gregoriano, l’arab, al barnardòn e a
gh’è quel ad Simuèl:
360 gioran lavorativ, Nadal, Pasqua (ma sol meza giurnada can’esagerema), al
25 d’avril, la festa ad Franciacorta (che par solidarietà lù bisogna cal lavora
pr’organisarla) e n’entra giurnada a scelta par na malatia o un qualch bisogn ecezional, an’sa mai.
E la giurnada lavorativa la sa svolg acsè: a se ori as partis, a preparar camion e
atrès (che i’ioperai in perda dal temp quand i riva), vint ori ad lavori forzati, con
n’interval ad mez’ora par magnar, bevar, far i cont e al boli e un punsadèn, e via
prima ad n’ora e mez a vedar se i’ioperai i riva in temp (an’sa mai che i riva a
n‘ora e trenta sinc, che alora pò ag’tgnem zo mez’ora!).
Lù l’ha tolt in parola quei ca vend i telefonèn:
1. Lasciare scaricare completamente le batterie perché si ricarichino bene!
Alora Bruno al riva a cà a la sira can sag’ved più, dez minut par snar e vedar al
telegiornal e po’, cupà, a lèt; dop 4, 5 ori al baterii i’iè carghi al masim e via che
la storia si ripete.
Ascenzio Paltrinieri, al capo (e ninsun a sa al parchè)
Giurista, docente, scritor, digiunador, pascador... e via e via...
Racconti, poesii (va citato “il canto della meridiana”); una produzione ricca ed
abbondante.
Sol che, a sintiral lù, al n’agla cava minga sol a vendri, ma gnanc a regalari.
E alora al dmanda ai amigh chi g’daga almeno na man a regalari ai so parent
e tgnusant.
L’ha tacà al Liceo.
Al scriviva all’epoca questi versi:
“Effimeri siamo, eppur solido appiglio di dolore.
Fra duecento anni ignoti cammineranno su di noi, polvere...”
E con cla scusa lè, ad l’effimero, al na se mai sfursà tropp in dla so vita; mo par
chi? mo par cosa?
Sa emm da dvintar a dla polvra!?
Andrea Menghini
Con na posa acsè chi poll’esar?.... che mastér polal far?
L’ator.., al fradel dal Commissario Montalbano. Mocchèe…
Al filosofo. Mocchèe…, al na gh’arev minga la cravata e al gh’arev la zazera cume
al profesor Zecchi. Mo al manager, no..!! Ansi l’executiv, cum as diz incò…
Tutt i’iè manager…executiv in poch.
Al sembra gnù for a da na copertina ad Bisniss Uik!!
Mirandules doc, nà in via Carducci, apena fuori le mura, chi serca ad ricurdarsal
al fa fadiga. Soquænt ann fa, quand l’andava a scola al gh’iva na chioma negra
e risa che al n’è gnanc più lù.
Alora, l’è andada acsè….
Gnù fora da l’istitut, in du i sl’ arcorda ancora pral so carater e po’ anch - dgemal pur - parchè l’era un bel ragass, i sal lidgava tutt.
Chi ha vins la gara l’è stada na grosa azienda dal biomedicale (ans’pol minga far
al nom, se no av direv cl’era la Dideco).
A colp ad promosiòn, una a la smana, a un sert punt i g’ha dit… “Andrea to mò
te in man la baraca (traduzione letterale dall’inglese business, c’an cardidi..)”.
A cal punt lè è rivà i’iamerican, ch’iiva apena fat un cuntratt con nuæntar,… na
borsa ad dolari, e i g’ha dit “Andrea iu set ze prais” (al prèsi fal te) e lù l’ha pinsà
ben cl’era ora ad cambiar aria. E po’ i g’ha dit..pruvisori metat lè con Belini a la
RanD. E me cus’oia fat? A g’ho dat mez al me ufisi, sperand cal faga almeno mez
al me lavor. Dop na smana ha telefonà al Si. I. O. di soci ienki: “Andrea, lasà mo
lè ad perdar dal temp in dla Bàsa, ven chè in dal Minnesota cat’dagh la me scràna” E lù, sempar in dialètt, “piutost um fagh cupàr,… gh’iiv i macaròn col petan?
No, e alora…”
Specifichi:
-
altesa :
aspett :
vestì :
camisa:
giusta, né picul, né giandòn, pr’an metar in crisi l’aversari
dal brav ragass, pugno di ferro in guanto di velluto
griz o in alternativa na riga, apena apena, cum as diz..gessà
a quadartèn..sul celest quand l’è in divisa.
Polo, a quadartèn, in di dì ad festa (in tinta con dal braghi ad cutòn pez, uso gins)
- calsétt:
fil da scosia
- intimo:
zimmerli (presumo)
- cravata: regimental o a puà
- scarpi:
ciurcc o sacson, se al primi i’iè finidi
- arlòi:
suocc
- auto:
Audi stescion vegon, un clasic
- lingua:
italiàn o ingles..basta girar l’interutor (lingua madre inglese)
- computer: du o tri o quatar, più un ad chi picui, pr’star in dal sicur
- auricolare: integradi, in dotasiòn da la fabrica
- obbi:
lavurar al sabat e la dmendga, salvo un gir in bicleta par la linea
- amicisii: in tutt al mond. A sembra cl’abbia fat al misionari, se un al lez al lettri chi ga scrivan
- cucina:
sol giaponesa, sl’annè susci l’executiv cas’rispeta al digiuna.
I macaròn col petan na volta a l’ann, sol par Nadàl.
- stat civil: na muier e na fiola, in tinta. I fa pandant.
Pierluigi Grana, Pièr, l’avvocato.
Chi l’ha visto?
A n’al cardrì minga, ma l’è nà, carsù e ancora adèss al sta a la Mirandla, e ninsùn l’ha quasi mai vist. C’al na sia n’alieno?
E’ pusibil che un al fàga tutt al scoli a la Mirandla, c’al dventa infin avocat e adiritura docente universitario e c’al pása inoservà al Cortina?
E al bel l’è che lù al tgnos tutt e al sa tutt ad tutt, cume la RAI, di tutto e di più.
E minga sol a dla gent dal circondari, ... ad Modna,... ad Bulogna,... ad tuta la
Region e oltre.
Sa vli saver quèl ad politica e sopratutt quel ca sucèd da dre dal quinti, lù al la sa.
Minga sol indu è’ndà ier sira D’Alema a sèna, ma sa gh’era anc so muier, se so
fiola l’era andada fora col so muròz.. e cosi via discorrendo.
Insoma un petegul scientific, un cocteil tra Perri Meson, Serloc Olms e Indro
Montanelli.
la sgnurina Marchesi
Oh, sann’era minga n’istitusion quela?
Mi aml’arcord sempar là in butega…, second me l’a gh’è ancora.
A gh’era al Cafè Nasional e ad banda, a pochi passi, al privè.
In cafè i gh’andava tutt, in dal privè pochi eletti a far do ciacri,.. al profesor
Castlèn, me suocero ... parchè lor a sembra chi gniss tutt da un paes tognaro, o
almeno le la gat’gniva a diral.
T’avliv na vida o un ciold che an’ghiva ninsun?
T’andav da la Marchesi e ad’sicur a tla catav.
Oh, tuta roba tedesca eh!
E st’invliv una sola, ninsun problèma, bastava pagarla cumè na scatla intera.
Rusétt
Se at cat un culor zò ad post at pagh un cafè.
No, minga in dal me ritràtt, in dal so abigliament.
Te t’al ved al la dmendga da matina sul listòn, puntual cume un sviser da na volta,
con al do guardii dal corp, Paolo (Nardo) e Barbi, tirà cume na spada, cal sembra gnù fora da un catalogh ad la Naik o ad Sergio Tachini.
D’altra part, tutt al gioran in mez a chi zuvnòt, bisgnarà cals’tegna su…
An gh’è gnint da far, se Iuri Chechi, Rosolino, Tomba .. i’ià vlù ‘dvintar un qualdùn, i’ià duvù pasar da dlè.
Ad precis ans’sa brisa cus’algh ‘faga, …s’alg’arbasa la testa (in senso metaforico)?, …s’alg’regola al ziglor?, ma quand i venan fora i g’ha almeno vint, trenta
cavai in più, e po’ id’venta campion dal mond, campion nasionai e via discorendo..
Adess a par che ass’sia miss in fila anch la Vanessa Ferrari, cal smurgai
d’Orzinuovi, la Margherita (Granbassi), Materass e Gutuso (mo al na fava al
pitor?), però bisogna tacar a dirg ad’no, bisogna tgnir un po’ ad post pr’al gl’iiurgensi….
Se at’riva na ragasa sui vint, vintsinc ann, granda, bionda (o mora l’è listess) con
do gambi cla sembra sui trampui, ca gh’è gnù un snestar, vod dirg ad no?
Luppi Silvano, silmark
Intramontabile viveur.
Elegante, vestì minim ad casmir, insoma cume s’al duviss sempar andar a na sfilada o al casinò.
A un ca ta dmanda “mo che tipo el?” at prev rispondar “ehi, l’è un Luppi, parent
di Consui” e i’indigeni is’farevan subit n’idea: voia ad schersar, un pò bizar, cuma
sa da dir “al g’ha i so gust!”
Franco Gavioli, Ged....one
I dis “se at g’ha ad bisogn d’infurmasion basta guardar su Internet”.
Maccheè....le dimondi più facil telefonar al me amigh Franco (st’al cat!).
Lù al sa propria tutt dabòn, anch dal robi che -a ga scumèt- in gh’è minga su
Internet.
A gh’era Giovanni Pico, e pò al gh’è subit lù, anch parchè Franco, dio al banadìsa, l’è un suo diretto discendente…, sa n’al savì minga.
E po’ con tutt quel cl’a dit e scrit Giovanni Pico, chi l’ha dit ch’iera tutti verità?
Parrino, l’insgnèr
Product of Marche, Imported end Bottled bai Dasco spa
E sì che me a son tacà al radiz mirandulesi, e anch un po’ protesionista..eppure
bisogna ameter che al cavial, al salmon, al patè…, pur ann’esend minga prodott
ad la Basa,…iss’fa dar dal vù.
Eco, l’insgner al n’è minga un di nostar, ma pur avend al peccato originale, e cioè
esar gnù su al’estar, in dal Cumerio, bisogna dir che al s’è fat, l’ha ciapà su ben e
l’ha dat al so contribut al distrett ad la Mirandla.
I’ial tgnosan in poch, sol i’iadett ai lavor, pochi paroli (as fa par dir) e dimondi
fat.
An gh’è machina pr’uspidal in du al na gh’ava miss al so sampèn.
E adess i venan fin da l’America con al blukèt d’iiasegn in man par d’mandarag
al piazer ad darag na man…la Nasa, al Pentagono…
“ingegnere faccia lei”, ansi,
“Andrea pliz, qvanti dolari? Tu dire, io scrivere ceck..”
Giancarlo Bellodi, Mabòn
Mabòn o Gin Crupa, ciamal cum a’vli.
Ciclista, pugile, allenatore, nuotatore, narratore, poeta, presentatore, organizzatore, intrattenitore (in dal sens leteràl dla parola), barzellettiere, fisarmonicista, batterista, cantante, cosmopolita (so padr l’era ad Sidni), litigatore, bancario (a temp
pers)…., e po am sarò dasmindgà quèl..
L’è propria vèra che la natura na qualch volta l’è ingiusta, chi trop e chi gninta.
Par furtuna che a g’hè la statistica cas’dà na man: sa g’he un pin ad sold e un in
buléta, second la statistica i g’ha tutt du quel pròn.
E infatti la statistica l’è sempar piasuda ai sgnor e i puvrét in la polan vedar.
Lása chi diga ancha te Giancarlo e cuntinua a sfugàrat a far dal conferensi
davanti al Cortina; al masim ninsun at’scolta.
Artebano Barelli
A dirì “cusa gh’entra Gheddafi?”
Al gh’entra, al gh’entra!
Na volta l’é passà da la Mirandla, cume Scipione l’Africano, intant cl’andava vers
Bolzano.. le Alpi...a tor dal vèn (dal muller turgau, second al me ricerchi), l’ha vist
Artebano e l’a cupià al luk, e alora par rispet a tutt du, e volendo risparmiare, ho
fat un ritratt sol.
Làssa chi dìga Artebano... second me te ta capì tutt ad la vita, o comunque da più
ad dimondi gent ch’ia pasà tuta la so vita insima ai lìbar.
Tancredi
Un giorn, da che e 2000 ann, i diran…
Nà a Masa, terra estense, fin da picul as’capiva cl’era taià par l’arte dramatica.
Non potendo frequentare studi di recitazione, al s’è dedicà in gioventù all’automobilisum, fin a dvintar pilota ad formula uno (e d’autobus, a temp pers).
Finalment un gioran la furtuna l’ha vlù cl’incuntress Giorgio (Albertazzi) ad
pasagg in dla Basa e l’è sta cume un fulmin.
Giorgio l’ha capì subit cus’agh’era sota a la sembiansa ad cal timid bagaet ad
campagna; all’ha mandà a so spesi in America, a la Scul of Performing Arts (cioè
quela di “Saranno Famosi”) e da dlè ninsùn l’ha più farmà.
Turnà a cà, ag’mancava sol cal s’imparintes con na drammaturga, Joanna
Ganzerli von Saul, e la vena artistica e la carriera l’è esplosa.
A par infin che Giuachèn (Rossini) l’abbia intitolà al so meladrama eroic in unor
ad l’ator ad San Jacum.
Intrepid e cumbativ, l’ha partecipà a la guera ad secesiòn ad Masa in di cunfront
ad Final (agh’piasiva poc al dialèt frarès).
E Scorsese cus’al fat?
L’ha tolt l’ispirasiòn e la miss tutt in un film, Massa 1953.
Aleardo Cavicchioni, Làlo
Eletricista, artista, colesionista...ista,....ista,
Da quand l’ha lasà lè ad perdar dal temp presioz in Cumun, è gnù fòra la vena
artistico-culturale.
L’ha tacà a far al pitòr dabòn e a colesionar di santèn, che Papa Paolo Sesto
alg’na dmandà in prest so quænt chi’igh mancava.
Adesa adiritura al s’dedica a n’atività artistica di alto livello: l’ilustrasion d’un
libar ad Giuseppe Mursel. Oh roba seria, eh.
Nemigh dichiarà d’Artebano.
La roba la risal a dimondi temp fà, quand Làlo al l’ha ritgnù responsabil ad na
catastofe ecologica.
Artebano l’iva dasgurgà al vater con na bombula a 200 atmosferi e l’iva fat scuppiar incosa; as da al cas che Làlo al stess al pian ad sòta.....
Fraulèn, Armando Secchi (scutmai)
Chè a g’avrev un romanz cume Guerra e Pace par descrivar al personagg.
Am limit sol a un anedot:
Cume adess a gh’è i tersista ca fa i “tubèn” in dal biomedicale, ai temp ad l’IRCA,
azienda già citata dall’autore, a gh’era quei che a rilevava i stòc e i’ià vindiva sul
marcà libar.
Fraulèn, si dice, l’arev cumprà tutt al magazèn e al se miss a vendar i ciocolatèn
in piàsa al marcà:
- 100 lire, na manada -.
Ariva un biolc con na man ca simbrava na badila, al paga sent franc e al toz su
du o tri chilo ad ciocolatèn e pò, ridendo furbescamente, al dis: “A t’ho ciavà,
ehn?”.
Al chè Fraulèn (ca g’manca l’esse, ma tutt chiatri letri al li sa druvar ben dimondi) con nonsalans al g’ha rispost: “speta ad magnari e a’vdem chi di du è armaz
ciavà!”
Adess a n’al ved minga spess in piàsa; da quand i g’ha dat al ciav dal Casinò ad
Venesia, a par c’al sia sempr’impgnà.
Dialmo Cavicchioli
Dialmo, traduzione letterale di ‘bicicletta’ in dialètt mirandules
Lù al prev propria dir “i vlù la bicicleta, adesa pedalà, che me la me part a l’ho
bela fàta”
Ma col so caratar al na la direv mai.
Second me, se un l’ha cumprà la bicicleta da Dialmo trant’ann fa, l’è ancora in
garansia.
Se un al va là, Dialmo al s’cava al giachèt nov, al tos na ciav dal 10 e al v’la giusta gratis et amore Dei.
I disan che Agnelli l’ha miss i’italien in machina, beh, e Dialmo l’ha miss i mirandules in bicicleta.
Parchè? Chi è di du ca fat da più par la salut ad’iitalien ?
Sl’iss fat al pàpa, al sarev stà Giovanni XXIII.
Sal fuss nà in Giapòn, e al fuss na dòna, al sarev stà na gheisa.
Sa me a fuss un scultor e a duvis far la statua dla Serenità, al turev cume modèl.
G’oia da zuntar quel’atr per fare un quadro esauriente dal personagg?
Isnardo Mascherini
Lu pr’esempi l’è furtunà: al viv al dòpi che chiatar.
Parche? Ghal anc a lù do famii?
Noo,..parchè al g’ha do viti, una cla va da la matina a la sira, e una cla cumincia a la sira al circul dal teatar e la va fin a la matina.
24 h (tuentifor auars), cumè i locai a Niu Iorch, orario continuato, e quand
agh’ven sòn al sera n’occ a la volta per sinc minut, ... parchè?
Sicom ca gnem tutt du da Quarèntul, mi al tgnos ben.
Da zovan al fava al bibiti e la gasosa: “non bere a caso, bevi El Paso!” e insima
a l’eticheta a gh’era un cactus.
E po dop, pr’an dar dal dann a la Cocacola l’a pinsà ben ad lasàr lè:
“mo seeh.. lasèmi vivar ch’iamerican!”
Amedeo Prandi, e’medeo di tutù
“MO 820.567 ?”
.......”.marzo ‘93”
“MO 715.043 ?”
.......”settembre ‘92”
“617880 ?”
.......”aaah...aaah...forse maggio ‘91?”
Ma nooohh....quel l’è al me numer ad telefono, e’medeo. A t’ho fat un schers.
Beh, schers a part, par d’iann a sem andà avanti a Mirandla senza bisogn ad consultar l’ACI o al registar nasional dal machini, parchè Amedeo al saviva tutt.
Bastava daragh un numar e lù al t’adgiva: data ad fabricasion, numar dal tlar,
proprietari, parenti stretti, cont in banca ecetera ecetera..
E se la machina da vendar l’era sua, ad sicur l’era immacolada, lucida da far
invidia a la fabrica ca l’iva fàta, e sempar d’un sol proprietari, rigorosamente
avvocato, sempar tgnuda in garagg, druvada sol a la festa, e con un schiav ca la
lavava tutt al matini.
Ma pusibil che tutt chiatar profesionista in vindisan mai la machina, che ninsun
avocat l’iss mai ciapà na buciadina, o che al schiav a n’agh gniss na volta l’influensa e al na psiss minga lavar la machina?
Ciciòn, Silvio Sitta (scutmai)
“T’interesa un capanunsèn, n’apartamintèn special, o un sitt ad sent biolchi cal fa
al voi? A t’al dig sol a te parchè a so che at’sa apresaral e pò parchè a son amigh
ad to padar, che al ma fità la butega”
Eco questo lè lu e questa l’è la filastroca cal diz con tutt.
Epure con al so fòti (in italiano “battute” e minga “bali” cume i pinsà tutt) l’è
’dvintà un personàgg.
Perito del tribunale, om da parer se ad vol vendar o cumprar quèl,… a par fin c’al
dàga lesión privadi ai nudár.
I’ial ciàma anch ciciòn di tor (in italiano: ciccione dei torri).
A par ca sia par la furtuna cl’ha mucià.
Se t’andav segh a Modna, lù al t’cuntava. “vedi sulla tua destra, lé l’è tutt mio”
E va ben, sol che quand ad turnav indrè, in cl’atra diresion, al ta dgiva “vedi sulla
tua destra, lè l’è tutt mio, ho cumprà tutt me, a g’ho sol da far i rogit”, e questo
per chilometri e chilometri.
E alora a t’armagniva al dubi: mo al cumprà a destra o a sinistra dal canalètt?
E po l’è un grand espert ad proverbi, soquænt a l’iià cunià lù. Da citare:
“barca afundada, non macina più” in st’al cas chè pr’esempi al n’ha miscià du
insèm.
Oppure:
“caga più un bue che cento rondinelle - caro al me profesor Festanti”, disse alla
fine di una partita a carte.
Giuseppe Borellini, Beppe, fiol dal nudàr
Pardèm pur di sarvèi, lasèm ch’iemigra a l’estar, che un gioran a sn’acurzrèm.
Vittorio Porta (parlament europeo a brusèl),
Amedeo Testa (aministrador delegà d’na grosa multinasionale americana),
Ernestino Salvioli (industrial dla carta stampada a Milan),
Libero Lolli (emigrà a Poggio Rusco, in dal Texas),
Alberto Chierici (a Prinston, Niu Gersi),
Filippo Manganelli (l’anvò dal gob Lauro, oggi primario in n’uspidal dla republica veneta);
in du ei andà si ha vlu far furtuna? A l’estar!
In dal cas ad Beppe, om ad cultura, farmacolog, ad famìa quasi nobile, al vliva
sol la pusibilità ad far dal volo a vela.
Beh, con tanti biolchi ad tèra in dla val, al cumun an psival minga faragh na
pista?
Me am’sbagliarò, ma prima o poi i turnarà tutt a la Mirandla.
Il richiamo dell’erba spagna!
Nuæntar a sem chè chi spetem al varco.
Alfio Confortini
Le rôle du physique
Viale Ceccarini, Riccione...
Beh, chè i m’an impost al silensi stampa.
Cusa pinsáv subit, ca g’sia quel sota? Ca s’trata ad robi grosi?
Tuta invidia, parchè lù l’è ancora un zuvnot e uatar coetanei a simbrà so nunòn.
As’ved che in mez a tutt chi butigliot cal g’ha in butega l’ha catà l’elisir d’eterna
giovinesa.
Dòga,.. c’è chi ce l’ha e chi non ce l’ha.
E pò basta, ca vli saver tropi robi.
al dutor Molinari, me suocero
Al so che dimondi ad chi poch ca l’ha tgnusù i pensan cal fuss brusc e un pò buriòs,
insoma c’al s’dess dagli arii.
Beh, inveci l’era sol na maschera.
A ghn’ha vlù anch par me a capiral e a intrar in sintonia, ma a la fin il fanciullino del Pascoli l’è gnù fora,.. mo aghn’è vlú, veh.
Me ho incumincià a andar par cà ca gh’iva ott ann, e quindi a gh’è anch da capir
che al na ma vdiss minga ad bon occ, par paura ch’insidièss so fiola (e pinsar
cl’era lè cla m’insidiava me), ma alla soglia dei miei quarant’anni l’ha tacà a
torm in nota.
Me ho vù pasiensa e a l’ho tolt par la gola, oh.. minga leteralment.
A voi dir che, na volta con di caplètt fat da me madar, na volta con dal taiadeli
ad Saul, na volta con na butiglia ad barolo....l’è mo gnù zo dal pir!
A la fin a simbravan du gran amigh, al gniva sol luntèra a cà mia.
Puvrètt, s’al turness al mond a sarèvan i più du gran amigòn, a son sicur che al
gnarev megh in dl’Amcol (che se an savì brisa cusl’è, l’è mei).
Olga Scardua in Bellini, me madar
Di mamme ce n’è una sola, cusa vliv cav diga,.. sol dal robi beli.
L’ha lavurà tuta la so vita, la fat du putèn, me e me fradel Stefano, per un totale
ad 250 Kg e pasa, la tgnù bòta con me padar (cal ne minga na busca cume pignoleria) ormai par più ad 55 ann, la fa di caplèt chi fa al voi,... beh, con tutt quest,
an vliv minga lasaragh cumprar 5 o 6 vestì a la smana?
Avri notà che ho druvà un ritratt ad soquænt ann fa, par farla simbrar ancora più
zovna.
At capirà, le la n’agh tegn gnanc...
La so massima sudisfasion l’è quand me e lè a sem via insem e la gent l’agh dis
“siete marito e moglie?” oppure “siv du fradei?”
Le l’è nada par star in cà, ma la viv pr’andar fòra.
L’important ann’è minga in du andàr, ma che al post al sia luntàn e che in dal
turnar indrè as’sarnisa la via più longa.
Insoma, se quand a son nà i m’isan dat la posibilità ad sarnir na madar, arev propria sarni questa!
Enzo Bellini, me padar
L’arluiar, detto bigiulìna da ragàss.
Si dice che tutt al matini da l’Istituto Galileo Ferraris ad Turèn igh’telefona par
metar in punt i’iarloi.
Lù l’è nà arluiar, con la lenta insima ai’uciai e al s’cumporta da arluiar in tutt,...
in dal magnar,... in dal temp libar... ecetra, ecetera.
Adess cl’ha vindù la butega al cuntinua a far l’arluiar in dal giarden, in cà, in
dal vestir.
Basta pasar par via Motegrapa par rendrasan cont; me a gl’ho present sempar in
tre posi, con al granadèl, in znocc a tirar via l’erba màta dal prà e col secc a sunar
sù al foi.
I disan che al furmighi prima d’andar dentr in dal so giardèn i sa spasan i pè e i
begh i fa la dòcia.
Arluiar, ma non solo,.. violinista stroncato sul nascere, padre di un ingegnere
mancato (ca sarev po me).
Oh, al na la vliva mandar zo, ma adess a par che al sin sia fat na ragion).
Riparatore universale (par lù e par tutt quei a dla via Montegrapa e tutt i parent),
ma sopratutt uomo di una rettitudine eccezionale, insoma un ad quei ca s’dis:
“oh, quel l’è n’om a post, veh!”
Stefano
L’è lù, l’è lù, gramm più, gramm meno.
Al fratellino minore, cal putèn che sinquant’ann fà a purtava in gir in carusina ad’
long i viai.
Al so problema l’è che, pinsand ai bulèn ad la Esso, al cardiva che con la dieta
punti, magnand, as fess su di punt e che dopa agh fuss di premi.
Lù al diz…. “a magn a magn, ma an gh’è vers ad dimagrir”.
Un al diz.. al verme solitari?
Second me l’è na cuvada ad bigatlèn!
Emm pruvà in tutt al maneri, insèm, par faras curagg, anch con na fresa…
Gnint da far… a gh’è l’effetto ribaund …, dop na smana as cress più che
prima!
Maria Mussini, me nòna
I pinsarà ca son un cinic parchè an vagh minga al simiteri a catar me nòna e me
nunòn.
Ma cusa vagghia a far? Me nona l’an n’è minga al simiteri.
L’è sol che an s’avdem minga da un bel pess.
Cus a’vliv: me a son sempr’in gir a l’estar, quand a vagh a cà dai mio, lè as da al
cas cla sia fora, e acsè an sa vdem da soquænt ann.
Ma le l’è sempar là cla fa di caplèt e la pulis di fasulèn.
L’an n’è mai andada fora ad cà, as ved cla se stufàda. La tolt su so marì Leontino
e i’ien andà a far un gir insem, che prima, a forsa ad bisaras e ad lavurar, in’iva
mai avù temp.
As ved ca gh’é piasù al post e la sla tos comda.
Prima ad partir però par la so crociera, l’a fat in temp a vedar sinc generasion: le,
me padar, me, me fiola e men’vò Giacomo.
Oh, l’è na bela sudisfasion veh!
Sperèm cla torna, acse la ved anc chiatar quatr’anvò, la Vitoria e Lorenso,
Samuele e l’Arianna.
Daniela Molinari in Bellini
Lei, me muier, Dani per pochi parenti eletti
Ché l’argoment l’è un pò delicà.
Bisogna èsar un po rufián (c’ann’è minga al me fort) e nè tropp fals.
L’è na vita ca dascutem sensa metras d’acord.
E l’argoment l’è sempar quel: se a son stà più furtunà me a tgnosar lé o lé a tgnosram me.
A pens ca murirem dascutend ancora.
Me a so sol che a g’ho na gran furtuna in dal zogh!
Oh, d’altra parte Dante la tgnusù Beatrice in cèsa a nov ann e la roba l’ha fat
scalpor.
Me ho tgnusù me muier a ott, cusa duvrevia dir?
L’important l’è che, intant cla corez di compit (a sembra che cume class la g’ava le
forze armate!), la cuntinua a far dal pasatèli, di risòt, e dal lasàgni…., dopa a vol
pò dir che a gnarem a n’acomad.
Corado e la Cristi
Ecco i miei gioielli.. l’ha dgiva la Cornelia, madre dei Gracchi.
Me a digh..guarda mò che du sturnei c’ho sfurnà, oh con l’aiut ad me muier, na
volta angh’era minga tanti pruvèti, cloni, …
Ho sarcà in tutt al maneri ad faragh ciapar di vìsi, ma angh’è stà ad vers.
A Corado a g’ho zibì la me Porsc, gnint da far, a g’ho zibì la Reng Rover pr’andar
in muntagna, gnint da far, ho pruvà a faragh bevar un qual bicer ad ven..niente.
Sigareti? niente.
Oh, gnanc al salàm! Questa a l’ho tolta cume n’ufesa.
In sinc ann d’università a Bulogna, l’è andà a magnar na pisa in centar l’ultma
sira cl’è ‘rmaz là.
La Cristi invece…, prima la bicicleta..e va bèn, ma con dez gemi e al casco,.. po’
al muturèn…e me aghl’ho cumprà, ma da druvar sol in giardèn, e po’ la vlù pruvar la Porsc…sol che l’an s’è minga farmada al stop e con cla scusa lè, ansn’è mai
più dascors…
Ma l’è comunque ad ràsa cume so fradel..
Me a gh’iva n’apartament a Punta Ala e le l’andava in tenda a Casalborsetti, a
gh’ho propost ad gnir in barca e le l’andava in roulotte a Malles.
Va ben, a vol dir che cal po’ ad sold i butarò via me!
Giacomo
Il Grande Fratello (sol parchè l’è al primm).
Un gioran al m’ha dit... “nonno, se ti do tutti i soldi che ho nel salvadanaio, tu
sei mio amico per tutta la vita?” (al dascor pr’al mument sol in Italian)
Con al lagrimi a’iiocc, a meza voz, a g’ho dit... “mo io non sono già tuo amico?
Che bisogno c’è di darmi i tuoi soldi?”
E lù... “Ma perché tu mi dici sempre... se non fai questo, se noi fai quello, io non
sono più tuo amico...”
Cumè dir..sa gh’è da pagar, paghem e c’an s’in dascora più.
Al gh’à agli idei ciari...da grand la sarnì al master dal sgnor..e intant al sona la
chitara..ansà mai ca dvintema Gimi Endrix.
Lorenzo
Lù al lez!
Al lez la Trecani, i bigliet dal tram, al giornal, al menù dal ristorant, i giornalèn
a fumetti, i libar da scola, i romanz, le istruzioni per l’uso d’ieletrodomestic, i quadern ad so surela, la publicità che a gh’è in dla posta, i libar d’anatomia, i cartei
pubblicitari, i’iepitafi in di simiteri…
Pàta par me! Dop do righi a m’indurmens.
Da cà a scola al lez in machina, da scola a cà… idem
D’altra parte parchè scrivia? Par la paura che al finisa ad lezar tutt quel che a
gh’è ad scritt.
Na volta a l’ho purtà a Venesia. Sé, l’ha dat da magnar ai clomb, l’ha dat n’uciada a San Marco, ma quel che a gh’interesava da più, l’era lezar al menù dal Cafè
Florian.
E quand l’a finì ad lezar un libar ad duzent pagini, se al na g’ha atar, cusa fal?
Al l’ha torna a lezar.
E naturalment al sa da tutt, e al vol saver tutt... cus’i m’ha dat ad la machina
usada c’ho dat dentar…al presi ad la giurnada dal baril ad petroli…
Adess l’ha tolt a man al viulèn.. sperem cal nas’ferma minga sol a lezar al spartì.
Vittoria
La dolcezza fatta persona
Um dispiaz ametral, ma in dialèt ans’pol minga tradusral…al sunarev mal.
Le l’è….
Le la g’ha….
Le la fa…….
Le la diz…….
Insoma arì capì che …..l’è la me còca.
Quand la riva dal piano di sopra e la pàsa in mez a la fola di fradei, cuzèn, genitori e zii..e la corr da me, dgend... “dove il mio nonnino?” o il mio nonnone, a
second dal livel d’ipocrisia ad la giurnada, am rid anch al cul.
Si può dire “am rid anch al cul”?
An poss minga dir... “mi sorridono anche i glutei”. Cusa significarev?
I disan... “l’è un om d’afari, chissà che impegn cal gh’arà.. chissà che giurnadi
frenetichi..”
Beh, saviv qul’è l’impegn più important? Andar a tor a scola i me anvò.
E vedar al so soriso…
La giurnada la cambia culor. Come na cartina ad tornasole.
Arianna
At vadrà che quel ca vol dvintar al so muroz, al s’ha da dar da torna par conquistarla.
Me a prov in tutt al maneri da tri ann, ma i risultat i’iè scars.
Ho pruvà col carameli, con un qual zugatul, a purtarla in trator, a fargh’al scranèn e girar cumè na giostra, a faragh pruvar al caval eletric che ho druvà par conquistar ch’iatar anvò, a faragh di disegn…
L’è cume al zog ad l’oca, un pass avanti e du indrè.
Adess a par che cuntandagh dal foli…, ma an m’illud minga.
L’um fa gnir in ment Gein, la donna di Tarzan, un po’ salvadga, ma bela cume al
sol.
Sàmuel
Cusa pagharev chi dgisan…”al sumiglia tutt a so nono”.
Mocchè, gnanc un góss!
In cumun a gh’emm sol al cugnom, e non è poco, parchè l’è al prim anvò ca porta
avanti al nom di Belini...e nuæntar da na volta a ga tgnemm propria.
A sarà anch parchè l’è l’ultim, mo l’è propria gnù ben, veh! Più a s’in fa, più…
Al g’ha na ghigna cal taia al fer!
Al n’invliva saver ad me, fin a poc temp fa.. adess angh’è mal.
A par che con un qual disgnèn a l’abbia conquistà.
Anch quand al n‘adgiva gnanc na parola, al rivava, al tuliva un foi ad carta, na
matita, al mi slungava e l’um guardava... cume dir “dai mo, tomm in brass e taca
a darat da far”
E via a far di faciott, dal machinini, e dal cà con un sinteri, n’albar a destra e al
cagnèn adbanda…standard.
Chissà parchè al cà pri putèn, i’ia sempar d’aver un albar e un cagnèn?
Me ho fat na prevision: adess al mett in riga madar, padar e surela, quand l’è
grand agl’ia mett in fila tutt, anch i so cusèn.
A simbrarev quasi cal fuss nà dal bandi ad Predappio.
Quest a son me.
Roba ad soquænt ann fa’. Quindz o vint.
I’ivan apena fat vedar Sandocan par televizion e me a cardiva che a bastess tgniras la barba par sumigliars a lù.
E pò me muier con un gir ad paroli la ma dit ca fava ridar i pui e alora a g’ho
dat su.
Stampato in 400 esemplari.
Il testo, in caratteri Times e Bodoni,
è stato composto, impaginato e stampato dalle officine grafiche
“Graphic Center s.r.l. - Mirandola”,
su carta Stucco Tintoretto Gesso gr. 160 delle Cartiere Fedrigoni
Mirandola, Novembre 2006