Verknad av jordpakking på avlingsmengd, jordfysiske parametrar og
Transcription
Verknad av jordpakking på avlingsmengd, jordfysiske parametrar og
Verknad av jordpakking på engavling, jordfysiske tilhøve og tap av lystgass Regional fagseminar på Fureneset 17.-18. september 2014 Synnøve Rivedal, Bioforsk Vest Hugh Riley, Tor Lunnan, Bioforsk Øst, Ievina Sturite, Bioforsk Nord Lokalitetar feltforsøk Balsfjord i Troms Tjøtta i Nordland Fjærland Fureneset Sogn og Fjordane Løken i Oppland Hokksund i Buskerud Feltforsøk Bioforsk Tjøtta, Fureneset, Løken 3 frøblandingar: • Gras (60% timotei, 30% engsvingel, 10% engrapp) • 15% kløver (10% raud- og 5% kvitkløver) • 30% kløver (20% raud- og 10% kvitkløver) 2 gjødslingsnivå: • 11 kg total-N tilført om våren som gylle (ca. 4 tonn) • 6 kg N frå mineralgjødsel etter 1. sl i tillegg Feltforsøk Tjøtta, Fureneset, Løken 3 pakkingsledd: • Utan ekstra pakking • Pakking med lett traktor (3-4 tonn) • Pakking med tung traktor (6-7 tonn) Tung traktor Tjøtta 2 gonger spordekking etter kvar slått Lett traktor Tjøtta Lufttrykk i dekk etter dekkprodusentane sine tabellar ved 30 km/t (0,6-0,8 bar) Feltforsøk NLR Hokksund, Balsfjord, Fjærland 3 frøblandingar: • Gras (60% timotei, 30% engsvingel, 10% engrapp) • 15% kløver (10% raud- og 5% kvitkløver) • 30% kløver (20% raud- og 10% kvitkløver) 3 pakkingsledd: • Utan ekstra pakking • Pakking med lett traktor og hausteutstyr • Pakking med tung traktor og hausteutstyr 1 gang spordekking etter kvar slått Traktor og utstyr NLR Hokksund Balsfjord Fjærland Tungt Lett Tungt Lett Tungt Lett 5000 2400 6500 3800 6000 3600 0,6/0,8 1,6/1,1 0,6/0,6 0,6/0,6 0,6/0,6 0,6/0,6 4500 3000 4500 2700 5500 3000 2,1 1,2 1,1 0,6 0,9 0,8 Traktor Vekt (kg) Lufttrykk (bar) Hausteutstyr Vekt (kg) Lufttrykk (bar) Tungt utstyr Fjærland Lett utstyr Fjærland Avling ulik pakking NLR, snitt for 2. og 3. engår 1600 1400 15 % 17 % Kg ts/daa og år 1200 1000 10 % 800 7% 11 % 600 400 200 0 Hokksund 1493 Fjærland 913 Balsfjord 717 Lett utstyr 1264 820 637 Tungt utstyr 1238 846 624 Utan pakking 13 % Avlingstap Hokksund 40 % tap etter jordpakking 35 32 30 27 26 Lett utstyr 27 Tungt utstyr 23 25 20 16 15 10 10 7 8 1.slått 2.slått 6 5 0 2. slått 2011 1.slått 2.slått 2012 2013 Siltig lettleire Avlingstap Balsfjord 40 35 % tap etter jordpakking 30 36 33 Lett utstyr Tungt utstyr 25 20 15 15 10 10 5 2 0 -5 2. slått -2 -11.slått 1.slått 2.slått 2011 2012 -8 1. pakking 2. pakking 1. pakking 1. pakking 2.pakking 22 21 26 29 29 -10 2013 -15 Vassinnhald i jord 0-10 cm ved pakking (% av tørr jord) Siltig mellomsand Avlingstap Fjærland % tap etter jordpakking 40 Lett utstyr 35 Tungt utstyr 30 25 20 13 15 10 12 8 8 7 6 5 0 2. slått 1.slått 2011 2.slått 2012 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2.pakking 44 44 17 40 Vassinnhald i jord 0-10 cm ved pakking (% av tørr jord) Sandig silt Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Hokksund 2013 7000 Trykkmotstand, kPa 6000 5000 4000 3000 Upakka 2000 Lett traktor 1000 Tung traktor 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 17.5 20 22.5 Jorddjupne, cm 25 27.5 30 32.5 35 37.5 40 Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Fjærland 2012 4000 Utan pakking 3500 Lett traktor Trykkmotstand, kPa 3000 Tung traktor 2500 2000 1500 1000 500 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 17.5 Jorddjupne, cm 20 22.5 25 27.5 30 Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Balsfjord 2012 3500 3000 Trykkmotstand, kPa 2500 2000 1500 Utan pakking Lett utstyr 1000 Tungt utstyr 500 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 Jorddjupne, cm 17.5 20 22.5 25 Oppsummering felt NLR • Stor skilnad i pakkingsutslag mellom felt • Stor skilnad i pakkingsutslag mellom ulike år og slåttar • Vassinnhald i jord avgjerande for pakkingsutslaget • Liten skilnad mellom lett og tungt utstyr 1000 Avling ulik pakking Bioforsk, snitt for 2. og 3. engår 3% Kg ts/daa og år 800 0% 6% 1% 600 20 % 32 % 400 200 0 Tjøtta 741 Fureneset 830 Løken 594 Lett traktor 744 808 406 Tung traktor 730 782 474 Utan pakking Avlingstap pr slått Tjøtta 60 % tap etter jordpakking 50 40 Lett traktor 30 Tung traktor 20 10 3 7 3 6 4 1 2 0 -10 2.sl -3 -4 1.sl 1. engår 2.sl 2. engår -1 1.sl 2.sl 3. engår 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 78 50 36 50 64 94 Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet) Avlingstap pr slått Fureneset 60 % tap etter jordpakking 50 Lett traktor 40 Tung traktor 30 20 10 9 15 3 10 11 3 4 3 9 0 -10 2.sl 1. engår -3 1.sl 2.sl 2. engår 1.sl 2.sl 3. engår 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 100 103 84 89 70 105 Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet) Avlingstap pr slått Løken 60 % tap etter jordpakking 60 Lett traktor 50 40 43 Tung traktor 37 31 30 24 20 16 20 27 15 9 10 0 2.sl 1.sl 1. engår 2.sl 1.sl 2. engår 2.sl 3. engår 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 108 115 118 106 104 101 Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet) Tap som fylgje av jordpakking (%) Avlingstap (%) i 2. slått etter jordpakking 60 50 y = 2,35x - 226,4 R2 = 0,83 Fureneset 40 Løken Tjøtta 30 20 y = 0,125x - 2,58 R2 = 0,44 10 0 0 20 40 60 80 Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet) 100 120 Mekanisk samansetning av jord på Bioforskfelta Tjøtta Fureneset Løken Mellomsand Siltig mellomsand Silt % sand (0,06-2 mm) 86 59 14 % silt (0,002-0,06) 11 35 81 % leir (<0,002) 3 6 5 Glødetap (%) 6,2 14,5 4,8 Jordart Porevolum og fordeling av porestorleik i jorda Tjøtta 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 0 10 20 30 40 50 60 40 50 60 40 50 60 Fureneset 5-9 cm 15-19 cm 0 10 20 30 Løken 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 0 10 20 30 Porevolum (%) (>160 µm) (30-160 µm) (3-30 µm) (<3 µm) Tjøtta Relativ pakkingsgrad (%) i ulike jorddjupner. 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 60 70 80 90 100 110 90 100 110 90 100 110 Fureneset 5-9 cm Optimalt for plantevekst: 82-87% 15-19 cm 60 70 80 Løken 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 60 70 Utan pakking 80 Lett traktor Tung traktor Tjøtta 5-9 cm Luftkapasitet (%) i ulike jorddjupner. 15-19 cm 23-27 cm 0 5 10 15 20 25 30 20 25 30 20 25 30 Fureneset 5-9 cm Kritisk grense for god plantevekst: 10% 15-19 cm 0 5 10 15 Løken 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 0 5 Utan pakking 10 15 Lett traktor Tung traktor Tjøtta 5-9 cm Luftpermeabilitet (µm2) i ulike jorddjupner. 15-19 cm 23-27 cm 0 5 10 15 20 25 30 35 20 25 30 35 20 25 30 35 Fureneset 5-9 cm Kritisk grense for god plantevekst: 3 µm2 15-19 cm 0 5 10 15 Løken 5-9 cm 15-19 cm 23-27 cm 0 5 10 Utan pakking 15 Lett traktor Tung traktor Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Tjøtta 2013 4000 Utan pakking 3500 Lett traktor Trykkmotstand, kPa 3000 Tung traktor 2500 2000 1500 1000 500 0 2,5 5 7,5 10 12,5 15 17,5 20 Jorddjupne, cm 22,5 25 27,5 30 32,5 35 Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Fureneset 2013 3500 Utan pakking 3000 Trykkmotstand, kPa Lett traktor 2500 Tung traktor 2000 1500 1000 500 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 17.5 Jorddjupne, cm 20 22.5 25 27.5 30 Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer Løken 2013 6000 Trykkmotstand, kPa Upakka 5000 Lett traktor Tung traktor 4000 3000 2000 1000 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 17.5 20 22.5 25 Jorddjupne, cm 27.5 30 32.5 35 37.5 40 Spordjupne etter køyring, snitt 2012-2013 3.5 3.0 Spordjupne, cm Lett traktor Tung traktor 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 1. pakking 2. pakking Fureneset 1. pakking 2. pakking Løken Avlingstap 2. slått i høve til spordjupne 1. slått 70 Tjøtta Fureneset Løken Avlingstap 2. slått, % 60 50 40 30 20 10 0 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 Spordjupne, cm 2.5 3.0 3.5 4.0 Oppsummering Bioforskfelt • Stor skilnad i avlingstap mellom felt knytt til jordfysiske eigenskapar og vassinnhald i jord • Unngå køyring på våt jord (vassinnhald >100 % av feltkapasitet) • På finkorna jord (høgt silt- og/eller leirinnhald) må ein vere ekstra forsiktig. Oppsummering Bioforskfelt • Tung traktor gav ikkje større avlingsnedgang enn lett traktor. • God dekkutrustning og lågt lufttrykk kan vere forklaringa. • Viktig å utnytte dekkutrustninga, mange brukar unødvendig høgt lufttrykk. Utnyttingsgrad av N-gjødsel, tap av lystgass N i avling/tilført N (gras), snitt 1. og 2. engår 1 Upakka 0.9 0.82 0.8 Pakka 0.75 0.75 0.7 0.63 0.6 0.5 0.5 0.43 0.4 0.3 0.2 0.1 0 Fureneset Løken Tjøtta N-avling grasruter 2. slått Fureneset 7.0 6.0 1,1 kg Kg N/daa 5.0 1,0 kg 4.0 Utan pakking Tung traktor 3.0 2.0 1.0 0.0 2012 2013 Lystgassutslepp sommaren 2012 Målt på grasruter g N2O-N daa-1 Samla lystgassutslepp over 37 dagar etter gylling Samla lystgassutslepp over 35 dagar etter sommargjødsling 45 45 40 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 16 g meir lystgass-N ved tung traktor=7,8 kg CO2ekvivalentar Gylle vår Gylle + NPK 5 5 0 Utan køyring Lett traktor Tung traktor 0 Utan køyring Lett traktor Tung traktor Lystgassutslepp vinteren 2012/2013 Samla utslepp Fureneset over 185 dagar 350 Upakka g N2O-N daa-1 300 Tung traktor 250 200 150 100 50 0 Gras Gras/kløver Kløver Lystgassutslepp sommaren 2013 Målt på gras og gras/kløver Samla lystgassutslepp over 27 dagar etter sommargjødsling Samla lystgassutslepp over 29 dagar etter gylling vår 70 70 60 g N2O-N daa-1 60 Upakka 50 50 Tung traktor 40 40 30 30 20 20 10 10 12 g meir lystgass-N ved tung traktor=5,8 kg CO2ekvivalentar Upakka Tung traktor 0 0 Gras Gras/kløver Gras Gras/kløver Gras, gylle + NPK Oppsummering lystgass • Jordpakking auka ikkje lystgassutsleppet frå graseng tilført berre gylle. • Jordpakking auka lystgassutsleppet frå graseng etter sommargjødsling med NPK i 2012 og tendensen var den same i 2013. • Jordpakking auka lystgassutsleppet frå gras/kløver våren 2013, men ikkje om sommaren eller om vinteren. • Om vinteren auka lystgassutsleppet med pakking frå rein kløver Oppsummering lystgass • Berre ein liten del av redusert N-avling som fylgje av pakking gjekk tapt som lystgass • Når det gjeld N-utnytting spelar andre forhold større rolle (rotutvikling, jordliv, omsetting av organisk materiale, tap av ammoniakk, avrenning etc.) • På grunn av stort oppvarmingspotensiale er likevel tap av lystgass viktig i klimasamanheng.