Zestawy Tnące STIHL - Logo eStokrotka.pl
Transcription
Zestawy Tnące STIHL - Logo eStokrotka.pl
Podręcznik Piły łańcuchowe i prowadnice 1999-03 Spis treści 1. 2. 2.1 2.2 Wstęp 2 Piły łańcuchowe Oilomatic 3 Wprowadzenie 3 Budowa i mechaniczna zasada funkcjonowania 3 2.3 Parametry piły łańcuchowej 4 2.3.1 Podziałka piły łańcuchowej 4 2.3.2 Szerokość ogniwa prowadzącego 5 2.4 Format numeru katalogowego 5 2.5 Typy pił łańcuchowych Oilomatic 5 2.5.1 Podstawowe typy 6 2.5.2 Modele 6 2.5.3 Systematyka nazewnictwa 6 2.5.3.1 Nazwa skrócona 7 2.5.3.2 Systematyka nazw skróconych 7 2.5.4 Piły łańcuchowe Oilomatic Rapid 8 2.5.4.1 Rapid Standard (RC) 8 2.5.4.2 Rapid Standard X (RCX) 8 2.5.4.3 Rapid Micro (RM) 8 2.5.4.4 Rapid Micro 2 (RM2) 9 2.5.4.5 Rapid Micro X (RMX) 9 2.5.4.6 Rapid Super (RS) 9 2.5.4.7 Rapid Super L (RSL) 9 2.5.4.8 Rapid Duro (RD) 10 2.5.5 Piły łańcuchowe Oilomatic Picco 10 2.5.5.1 Picco Micro (PM) 10 2.5.5.2 Picco Micro 1 (PM 1) 10 2.5.5.3 Picoo Micro Mini (PMN) 11 2.5.5.4 Oilomatic Picco Micro X (PMX) 11 2.6 Piły łańcuchowe o niskiej skłonności do odbić 11 2.7 Zasada działania piły łańcuchowej Oilomatic 12 2.7.1 Informacje ogólne 12 2.7.2 Geometria ogniwa tnącego – płaszczyzny i kąty 12 2.7.3 Proces skrawania 14 2.8 Użytkowanie piły łańcuchowej 15 2.8.1 Montaż piły łańcuchowej 15 2.8.2 Napięcie piły łańcuchowej 15 2.8.3 Docieranie piły łańcuchowej 16 2.8.4 Smarowanie piły łańcuchowej 16 2.8.4.1 Zasada działania systemu STIHL Oilomatic 18 2.8.4.2 Olej smarny 19 2.9 Ostrzenie 20 2.9.1 Informacje ogólne 20 2.9.2 Przygotowanie piły łańcuchowej do ostrzenia 20 2.9.3 Pilniki i uchwyty 21 2.9.4 Przyrząd do ostrzenia FG1 24 2.9.5 Przyrząd do ostrzenia FG2 24 2.9.6 Ostrzarka elektryczna HOS 24 2.9.7 Uniwersalna ostrzarka elektryczna USG 25 2.9.8 Kontrola kąta 25 2.9.9 Błędy podczas ostrzenia 26 2.10 Naprawa pił łańcuchowych Oilomatic 27 2.10.1 Uwagi wstępne 27 2.10.2 Wymiana ogniw 27 2 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.3.1 3.3.2 3.4.1 3.4.2 Prowadnice Ematic Wprowadzenie Forma i zasada funkcjonowania Parametry Numery katalogowe Przyłącze Szerokość rowka prowadnicy Format Kodowanie numerów katalogowych 28 28 28 29 30 30 30 30 31 3.5 Typy 32 3.5.1 Duromatic E 32 3.5.2 Rollomatic E 32 3.5.2.1 Rollomatic E-Standard 33 3.5.2.2 Rollomatic E-Light 33 3.5.2.3 Rollomatic Mini 34 3.5.2.4 Rollomatic E-Super 34 3.6 Zasada STIHL Ematic 34 3.7 System STIHL Ematic 35 3.9 Naprawa 36 3.8 Konserwacja 36 3.9.1 Usuwanie gratów – wyrównywanie ścian rowka prowadnicy 36 3.9.2 Prostowanie 37 3.9.3 Poszerzanie rowka prowadnicy 37 3.9.4 Obciskanie rowka prowadnicy 38 3.9.5 Wymiana zwrotnicy gwiaździstej 38 4. Koło napędowe piły łańcuchowej 40 4.1 Konstrukcja i mechaniczna zasada funkcjonowania 40 4.2 Warianty 40 4.2.1 Koło profilowane (PKRD) 40 4.2.2 Koło pierścieniowe (RKRD) 41 4.3 Kontrola, wymiana 41 5. Obraz uszkodzeń – przyczyny, usuwanie 42 5.1 Piły łańcuchowe Oilomatic 42 5.1.1 Ogniwa prowadzące 42 5.1.2 Zęby tnące i ogniwa łączące 45 5.1.3 Ogranicznik zagłębiania 50 5.1.4 Nieprawidłowe kąty ostrza 51 5.2 Prowadnice 53 5.3 Koła napędowe piły łańcuchowej 54 6. 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.4 Akcesoria serwisowe 55 Środki smarne i konserwujące 55 Olej smarny do pił łańcuchowych STIHL „Bioplus” 55 Syntetyczny olej smarny do pił łańcuchowych STIHL 55 Środek do czyszczenia pił łańcuchowych STIHL 55 Środki pomocnicze i kontrolne 55 Narzędzia i urządzenia do ostrzenia 55 Pilniki do ostrzenia pił łańcuchowych 55 Uchwyty do pilników STIHL 55 Zestawy do ostrzenia STIHL 55 Przyrządy do ostrzenia STIHL 55 Ostrzarki STIHL 55 Narzędzia i urządzenia do konserwacji 56 1. Wstęp Wydajność pracy z pilarką łańcuchową zależy w głównej mierze od trzech czynników: • konstrukcja i moc pilarki łańcuchowej, • rodzaj i stan zestawu tnącego (piła łańcuchowa, prowadnica i koło napędu piły łańcuchowej), • technika pracy operatora pilarki. Pracę siłową wykonuje piła łańcuchowa, jest to zatem element, który wywiera największy wpływ na wydajność pracy z pilarką. Stąd też duże znaczenie ma poprawne użytkowanie, konserwacja i naprawa zestawu tnącego. Niniejszy podręcznik ma stanowić wytyczną odnośnie odpowiedniego wyboru, poprawnego użytkowania i fachowej konserwacji zestawu tnącego. 2 2. Piły łańcuchowe Oilomatic 2.1 Wprowadzenie STIHL produkuje piły łańcuchowe dostosowane do każdego rodzaju i grubości drewna, każdej pilarki i każdego zakresu mocy. Program pił łańcuchowych STIHL jest idealnie dopasowany do każdego rodzaju zastosowania. Wszystkie piły łańcuchowe STIHL są wyposażone w opatentowany system Oilomatic przedłużający ich żywotność. Każda piła łańcuchowa wyprodukowana przez firmę STIHL to piła łańcuchowa Oilomatic. 2.2 Budowa i mechaniczna zasada funkcjonowania Piła łańcuchowa wraz z prowadnicą i kołem napędowym tworzą zestaw tnący. Piły łańcuchowe STIHL to piły trzywarstwowe skonstruowane zawsze w oparciu o taką samą zasadę. Różnią się jednak profilem ogniw tnących (typ piły łańcuchowej) i wymiarami poszczególnych ogniw Przednie (zgodnie z kierunkiem przesuwu piły łańcuchowej) ściany ogniw prowadzących są zaokrąglone, dzięki czemu oczyszczają rowek prowadnicy. Oba zewnętrzne rzędy ogniw tworzą rozmieszczone naprzemiennie ogniwa tnące i ogniwa łączące. Ogniwa tnące (1, Odpowiednio do szerokości rowka prowadnic STIHL Ematic STIHL produkuje piły łańcuchowe Oilomatic z ogniwami prowadzącymi o szerokości: 1,1; 1,3; 1,5; 1,6; i 2,0 mm. (podziałka i szerokość ogniwa prowadzącego). Na zamieszczonym powyżej rysunku przedstawione zostały pojedyncze elementy piły łańcuchowej Oilomatic oraz ich nazewnictwo. 5) stanowią rzeczywisty element roboczy piły łańcuchowej. Forma i stan krawędzi tnącej ogniwa mają decydujący wpływ na wydajność cięcia. Zlokalizowane przed krawędziami tnącymi ogniw ograniczniki zagłębiania (7) ustalają głębokość zagłębiania krawędzi tnących w drewno. Środkowy rząd składa się zawsze z jednakowych ogniw - ogniw prowadzących (4). Ogniwa te przenoszą za pośrednictwem koła napędowego moc napędową silnika na piłę łańcuchową. Jednocześnie ogniwa prowadzące poruszające się w rowku prowadnicy zapewniają boczne prowadzenie piły łańcuchowej. Zgodnie z zasadą konstrukcji piły łańcuchowej STIHL Oilomatic za co 3 2.3 drugim ogniwem prowadzącym jest umieszczone ogniwo tnące, naprzemiennie prawe i lewe. (W modelach specjalnych Full-Skip i Semi-Skip ogniwa tnące dzieli odpowiednio większa względnie nieregularna odległość) Przeciwlegle do ogniw tnących i na odcinkach pomiędzy ogniwami tnącymi są umieszczone ogniwa łączące (2, 6). Ich konstrukcja jest podobna do korpusu (9) ogniw tnących i razem z nimi tworzy płaszczyznę, po której piła łańcuchowa przesuwa się na prowadnicy. Parametry piły łańcuchowej Piłę łańcuchową opisują zasadniczo trzy różne parametry: • Podziałka stanowi przyporządkowanie piły łańcuchowej do modeli pilarek (klasy mocy). • Szerokość ogniwa prowadzącego stanowi przyporządkowanie piły łańcuchowej do prowadnic o określonej szerokości rowka. • Długość piły łańcuchowej jest definiowana przez długość prowadnicy i wyrażana w ilości ogniw prowadzących. 2.3.1 Podziałka piły łańcuchowej Wzajemny stosunek wymiarów poszczególnych ogniw piły łańcuchowej jest stały. Wielkość ogniw tnących i jednocześnie pozostałych ogniw piły łańcuchowej jest ustalana za pomocą podziałki. Do ustalenia podziałki należy zmierzyć odległość dzielącą środek nitu i środek trzeciego z kolei nitu, a następnie podzielić W przypadku pił łańcuchowych o niskiej skłonności do odbić na miejscu standardowego ogniwa łączącego poprzedzającego po przeciwległej stronie ogniwo tnące jest umieszczone ogniwo z trzema garbami (8), które w szczególnie miękki i pozbawiony odbić sposób wprowadza ogniwo tnące w drewno. Wszystkie ogniwa piły łańcuchowej są połączone ze sobą za pomocą nitów, przy czym środkowy rząd elementów piły łańcuchowej (ogniwa prowadzące) jest przegubowy w stosunku do obu rzędów zewnętrznych (ogniwa tnące i ogniwa łączące). Każde ogniwo piły łańcuchowej jest poddawane określonym obciążeniom. Nity i ogniwa prowadzące muszą przy odpowiednim oporze związanym z cięciem przekazywać do łańcucha pełną moc napędową silnika. Siła ta rozkłada się po połowie na ogniwa tnące i ogniwa łączące. uzyskany wymiar przez dwa. (Pomiary pomiędzy pierwszym i trzecim z kolei nitem są konieczne, gdyż odległość dzieląca otwory jest różna w przypadku ogniw prowadzących i ogniw tnących względnie ogniw łączących.) Wynik stanowi podziałka wyrażona w milimetrach, którą zgodnie z międzynarodowym zwyczajem podaje się również w calach (9,32 mm – 3,8’’). Wymiar ten jest wybijany na każdym ogniwie tnącym w okolicy ogranicznika zagłębiania. 4 2.3.2 Szerokość ogniwa prowadzącego Szerokość ogniwa prowadzącego to wymiar, który stanowi przyporządkowanie piły łańcuchowej do określonych prowadnic (szerokość rowka prowadnicy). Szerokość ogniwa prowadzącego musi być zgodna z szerokością rowka prowadnicy; stanowi to gwarancję dokładnego dopasowania piły łańcuchowej do danego modelu prowadnicy. Wymiar jest podawany w milimetrach. Ostatnia cyfra odpowiedniego wymiaru jest wybijana na każdym ogniwie prowadzącym piły łańcuchowej. 2.4 Format numeru katalogowego Numer katalogowy pił łańcuchowych Oilomatic STIHL zawiera zakodowane dane na temat podziałki piły łańcuchowej, a także szerokości i ilości ogniw prowadzących. Numer katalogowy składa się z trzech ciągów cyfr o długości 4, 3 i 4 znaków. W pierwszym ciągu cyfr (xxxx ... ....) jest zakodowany typ piły łańcuchowej; dwie pierwsze cyfry ciągu noszą we wszystkich typach pił łańcuchowych wartość „36”, „37”, „38” lub „39”. Dwie kolejne cyfry to numer porządkowy typu piły łańcuchowej. XXXX Typ piły łańcuchowej (forma ogniwa tnącego, podziałka piły łańcuchowej, szerokość ogniwa prowadzącego) XXX Wewnętrzny kod firmowy XXXX Ilość ogniw prowadzących Przykład 3859 000 0060 Cztery cyfry ostatniego ciągu cyfr (.... ... xxxx) definiują ilość ogniw prowadzących, a co za tym idzie długość piły łańcuchowej. 5 2.5 Typy pił łańcuchowych Oilomatic Program pił łańcuchowych STIHL obejmuje dwa podstawowe typy o dwóch lub czterech wariantach oraz różne modele specjalne przeznaczone do zastosowań specjalistycznych. 2.5.1 Podstawowe typy 2.5.2 Modele 2.5.3 Standardowe piły łańcuchowe z konstrukcją ogniw o „normalnej wysokości” to piły łańcuchowe Oilomatic Rapid. Pod względem formy zastosowanych ogniw tnących (profil ogniwa) wyróżniane są różne modele pił łańcuchowych: Piły łańcuchowe z ogniwami tnącymi z niską konstrukcją ogniw (niski profil) są przeznaczone do małych pilarek i noszą nazwę Oilomatic Picco. Piły łańcuchowe o zębach okrągłych Piły łańcuchowe o zębach typu półdłuto Piły łańcuchowe o zębach typu dłuto Piły łańcuchowe z metali twardych = Standard = Micro = Super = Duro Systematyka nazewnictwa Nazwy poszczególnych typów pił łańcuchowych składają się z oznaczenia typu podstawowego oraz modelu (profil zęba). Budowa i podział systematyki pił łańcuchowych STIHL zostały zaprezentowane na poniższym schemacie. STIHL Oilomatic Rapid (R.) Picco (P.) Standard (RC) Micro (RM) Micro (PM) Micro-Mini (PMN) Super (RS) Duro (RD) 6 2.5.3.1 Nazwa skrócona Dla ułatwienia identyfikacji pił łańcuchowych STIHL wraz z ich wszystkimi danymi technicznymi oprócz oznaczeń standardowych stosowany jest również system nazw skróconych. 2.5.3.2 Systematyka nazw skróconych X X X X X XX Wersja specjalna Niska skłonność do odbić W tym alfanumerycznym systemie każdemu pojęciu i każdej właściwości odpowiada odpowiednia cyfra lub liczba. Model (profil zęba) Typ podstawowy Nazwa skrócona może wystąpić np.: za opisem „STIHL Oilomatic .....”. Ten system nazewnictwa ma tę zaletę, że zawierające wszystkie informacje oznaczenie piły łańcuchowej jest stosunkowo krótkie. Szerokość ogniwa prowadzącego Podziałka Podziałka 1 = 1/4’’ 2 = .325’’ 3 = 3/8’’ 4 = .404’’ 5 = 1/2’’ 6 = 3/8’’ Picco = = = = = = 6,35 mm 8,25 mm 9,32 mm 10,26 mm 12,70 mm 9,32 mm Model (profil ogniwa) C = Chipper (Standard) M = Micro S = Super D = Duro Piła łańcuchowa o niskiej skłonności do odbić 1 = „3-garbowe” ogniwo łączące w piłach łańcuchowych Picco 2 = „3-garbowe” ogniwo łączące w piłach łańcuchowych Rapid Wersja specjalna F = Full-Skip H = Semi-Skip L = Szlif krawędziowy N = Mini X = Cięcie wzdłużne RMH= Harvester Szerokość ogniwa prowadzącego 1 = 1,1 mm = .043’’ 3 = 1,3 mm = .050’’ 5 = 1,5 mm = .058’’ 6 = 1,6 mm = .063’’ 0 = 2,0 mm = .080’’ Typ podstawowy R = Rapid P = Picco Przykłady nazw skróconych Typ piły 3991: STIHL Oilomatic 36 RM Typ piły 3976: STIHL Oilomatic 25 RM 2 Typ piły 3868: STIHL Oilomatic 36 RS Typ piły 3924: STIHL Oilomatic 45 RSF Typ piły 3876: STIHL Oilomatic 63 PM Typ piły 3943: STIHL Oilomatic 36 RD 7 = 3/8’’ Rapid Micro – 1,6 = 0.325’’ Rapid Micro 2 – 1,5 = 3/8’’ Rapid Super – 1,6 = 0.404’’ Rapid Super – 1,5 = 3/8’’ Picco Micro – 1,3 = 3/8’’ Rapid Duro – 1,6 2.5.4 Piły łańcuchowe Oilomatic Rapid 2.5.4.1 Rapid Standard (RC) Rapid Standard to piła łańcuchowa z okrągłym zębem, której konstrukcja sprawdza się już od dziesiątków lat. Jej trwała i odporna konstrukcja pozwala na uzyskanie dobrej wydajności cięcia każdego rodzaju drewna. Wysunięty do przodu ogranicznik zagłębiania zmniejsza skłonność do odbijania i sprawia, że piła pracuje jednostajnie. 2.5.4.2 Rapid Standard X (RCX) Piła łańcuchowa Rapid Standard X to specjalny model przeznaczony do cięcia wzdłużnego. Szczególnie nadaje się do zastosowania w połączeniu z urządzeniami do cięcia wzdłużnego STIHL LSG 420 i LSG 950 oraz w przenośnym tartaku LOGOSOL. Forma zębów tnących piły RCX jest taka sama jak forma zębów tnących normalnej piły łańcuchowej Rapid Standard, różni się od niej jednak zmienionym kątem natarcia, kątem ostrza oraz odstępem ogranicznika zagłębiania. 2.5.4.3 Rapid Micro (RM) Piła łańcuchowa RM stanowi kolejny etap rozwoju sprawdzonej piły łańcuchowej Rapid Standard stosowanej z powodzeniem na całym świecie. Wąska i jednocześnie spłaszczona bocznie forma zębów tnących piły RM redukuje opory występujące podczas cięcia zapewniając w ten sposób bardzo dobrą wydajność cięcia każdego rodzaju drewna – nawet drewna zamarzniętego. Wysunięty do przodu i wygięty na bok ogranicznik zagłębiania zmniejsza skłonność do odbijania sprawiając, że piła pracuje bardzo jednostajnie. Krąg użytkowników Rapid Standard to piła przeznaczona w szczególności do zastosowań półprofesjonalnych i dla majsterkowiczów; również dla użytkowników, którzy nie dysponują odpowiednim doświadczeniem w zakresie eksploatacji i konserwacji pił łańcuchowych. Krąg użytkowników Uniwersalna piła łańcuchowa przeznaczona do pracy w ciężkich warunkach profesjonalnych i półprofesjonalnych w rolnictwie, przemyśle budowlanym i branży leśnej; przeznaczona również dla majsterkowiczów i użytkowników okazjonalnych. Zakresy zastosowania Do wszystkich zakresów prac. Zakresy zastosowania Wycinka, przycinanie na długość i okrzesywanie. Uniwersalne zastosowanie w rolnictwie, budownictwie, jak również w do celów hobbystycznych i okazjonalnych. Konserwacja piły łańcuchowej Do ostrzenia piły łańcuchowej równie dobrze nadaje się pilnik okrągły z uchwytem, przyrząd do ostrzenia oraz ostrzarka elektryczna. RC toleruje niewielkie błędy związane z nieprawidłowym ostrzeniem. Konserwacja piły łańcuchowej Do ostrzenia piły łańcuchowej równie dobrze nadaje się pilnik okrągły z uchwytem, przyrząd do ostrzenia oraz ostrzarka elektryczna. Dla zapewnienia jednostajnej pracy piły łańcuchowej przy ostrzeniu należy zachować dokładność. 8 2.5.4.4 Rapid Micro 2 (RM2) Rapid Micro 2 to piła łańcuchowa typu Rapid Micro wyposażona dodatkowo w garbowane ogniwo łączące przed każdym ogniwem tnącym. Ogniwo takie redukuje skłonność do odbić. 2.5.4.5 Rapid Micro X (RMX) Rapid Micro X to specjalna piła łańcuchowa do cięcia wzdłużnego przeznaczona do stosowania w urządzeniach do cięcia wzdłużnego STIHL LSG 420 i LSG 950 oraz w przenośnym tartaku LOGOSOL. Forma zębów tnących piły RMX jest taka sama jak forma zębów tnących normalnej piły łańcuchowej Rapid Micro, różni się od niej jednak zmienionym kątem natarcia, kątem ostrza oraz odstępem ogranicznika zagłębiania. 2.5.4.6 Rapid Super (RS) Piła łańcuchowa Rapid Super o zębach typu dłuto to piła o dużej wydajności przeznaczona przede wszystkim do zastosowań profesjonalnych. Ostre krawędzie i kąt prosty zęba tnącego znacząco redukują opory występujące podczas piłowania, co pozwala na uzyskanie doskonałych efektów szczególnie w przypadku piłowania drewna zamarzniętego i twardego. Wysunięty do przodu ogranicznik zagłębiania zmniejsza ponadto skłonność do odbijania sprawiając, że piła pracuje bardzo jednostajnie. Mimo doskonałej wydajności cięcia piła nie wymaga częstszego ostrzenia niż inne piły łańcuchowe. Krąg użytkowników Spełni najwyższe wymagania stawiane przez profesjonalne zadania w branży leśnej. Zakresy zastosowania Wycinka, przycinanie na długość i okrzesywanie w średnich i dużych zasobach leśnych. Przeznaczona do stosowania z maszynami o średniej lub dużej mocy. Konserwacja piły łańcuchowej Do ostrzenia piły łańcuchowej równie dobrze nadaje się pilnik okrągły z uchwytem, przyrząd do ostrzenia oraz ostrzarka elektryczna. Dla zapewnienia jednostajnej pracy i długiej żywotności piły łańcuchowej podczas ostrzenia należy zachować szczególną dokładność. 9 2.5.4.7 Rapid Super L (RSL) (model specjalny) Piła łańcuchowa Super L to specjalny model piły łańcuchowej z zębami typu dłuto przeznaczony do szczególnych zastosowań. Piła różni się od „normalnej” piły łańcuchowej Oilomatic Rapid Super szlifem krawędzi tnącej. Ostrze wykonane w formie tak zwanego szlifu krawędziowego przybiera kształt litery „L”, stąd też oznaczenie typu Super L. Ostrzenie piły łańcuchowej tego typu jest możliwe wyłącznie z zastosowaniem specjalnego pilnika lub specjalnych przyrządów do ostrzenia! Inne modele specjalne łańcucha tnącego Super L to piły Full Skip oraz Semi Skip (Oilomatic Rapid Super LF oraz Oilomatic Rapid Super LH), które w przeciwieństwie do innych pił łańcuchowych charakteryzuje zróżnicowana długość odstępu pomiędzy ogniwami tnącymi. 2.5.4.8 Rapid Duro (RD) 2.5.5 2.5.5.1 Piła łańcuchowa Rapid Duro z płytkami tnącymi z twardego metalu jest przeznaczona do zastosowań specjalnych w przedsiębiorstwach zajmujących się wyrębem i pracami wyburzeniowymi, straży pożarnej, jednostkach ratownictwa technicznego itp. Jest wykorzystywana np.: do cięcia zanieczyszczonego powstającego podczas zrywki, spławu, w wiatrołomach na terenach piaszczystych, w przypadku drzew ulicznych, w akcjach ratowniczych podczas katastrof naturalnych i pracach wyburzeniowych. Ponadto piła łańcuchowa Rapid Duro nadaje się do twardego drewna, niektórych odmian drzew tropikalnych, do cięcia zanieczyszczonych narośli korzeni itp. Do ostrzenia szczególnie twardych płytek tnących wymagana jest tarcza diamentowa i ostrzarka elektryczna. Piły łańcuchowe Oilomatic Picco Picco Micro (PM) Charakterystyczną cechą Picco Micro jest niski profil ogniw tnących oraz przedłużony do przodu ogranicznik zagłębiania. Piła łączy w sobie dobrą wydajność cięcia i trwałość charakterystyczną dla Rapid Micro z redukcją skłonności do odbić, którą gwarantuje niski profil ogniw tnących. 2.5.5.2 Picco Micro 1 (PM 1) Picco Micro 1 to piła łańcuchowa typu Picco Micro wyposażona dodatkowo w ogniwo łączące z trzema garbami przed każdym ogniwem tnącym. Ogniwo takie redukuje skłonność do odbić. Picco Micro pracuje bardzo płynnie, a przy tym wykazuje bardzo niewielką skłonność do odbić. Krąg użytkowników Picco Micro to piła przeznaczona dla hobbystów i użytkowników okazjonalnych, a także do zastosowań półprofesjonalnych w rolnictwie i budownictwie. Zakresy zastosowania Okrzesywanie w małych zasobach leśnych; przeznaczona do pracy małymi pilarkami. Idealna do prac hobbystycznych i majsterkowania - do wszystkich zastosowań. Piła łańcuchowa PM ułatwi pracę nawet laikom. Konserwacja piły łańcuchowej Do ostrzenia piły łańcuchowej równie dobrze nadaje się pilnik okrągły z uchwytem, przyrząd do ostrzenia oraz ostrzarka elektryczna. Dla zapewnienia jednostajnej pracy piły łańcuchowej przy ostrzeniu należy zachować dokładność. 10 2.5.5.3 Picco Micro Mini (PMN) 2.6 Piły łańcuchowe o niskiej skłonności do odbić Jedną z najbardziej niebezpiecznych sytuacji, która może wystąpić podczas pracy z pilarką łańcuchową, jest odbicie (kick-back). Odbicie następuje, gdy piła łańcuchowa natrafi na drewno lub twardy przedmiot w rejonie górnej ćwiartki wierzchołka prowadnicy. Sytuacja taka staje się szczególnie niebezpieczna, gdy odbicie następuje w sposób nieoczekiwany i niezamierzony, a siły reakcji zostają uaktywnione lub następują zbyt późno. Picco Micro Mini to modyfikacja „normalnej” piły łańcuchowej Picco Micro, w której zastosowano węższy ząb tnącyb oraz zagięty ogranicznik zagłębiania o mniejszym odstępie. Dzięki takiemu rozwiązaniu ilość skrawanego drewna na jednostkę powierzchni jest mniejsza, a co za tym idzie mniejsza jest również wydajność skrawania i moc napędowa, którą trzeba zastosować do osiągnięcia dobrych wyników. PMN to piła łańcuchowa skonstruowana specjalnie z myślą o małych pilarkach o mocy silnika nie przekraczającej 1,2 kW (1,6 KM). 2.5.5.4 Oilomatic Picco Micro X (PMX) Picco Micro X to specjalna piła łańcuchowa do cięcia wzdłużnego przeznaczona specjalnie do stosowania w przenośnym tartaku LOGOSOL. Forma ogniw tnących piły PMX jest taka sama jak forma ogniw tnących normalnej piły łańcuchowej Picco Micro, różni się od niej jednak zmienionym kątem natarcia, kątem ostrza oraz odstępem ogranicznika zagłębiania. 11 Dla zminimalizowania tego niebezpiecznego zjawiska w „normalnych” łańcuchach zwiększono środki redukujące skłonność do odbić tworząc tym samym piły łańcuchowe o ekstremalnie niskiej skłonności do odbić. W przypadku pił łańcuchowych o niskiej skłonności do odbić przed każdym zębem tnącym, po przeciwległej stronie, zamiast zwykłego ogniwa łączącego zostaje umieszczone ogniwo zabezpieczające o nietypowej formie (ogniwo łączące o trzech garbach). Ogniwo takie wprowadza ogniwo tnące w drewno w bardziej miękki i łagodny sposób. Piły łańcuchowe o niskiej skłonności do odbić można rozpoznać po cyfrze umieszczonej za literami skrótowej nazwy typu i modelu: • 1 dla pił Picco →PM1 • 2 dla pił Rapid →RM2 Piły łańcuchowe PM1 oraz RM2 powinny być preferowane wszędzie tam, gdzie zalecana jest praca wierzchołkiem prowadnicy (np.: chirurgia drzewna, majsterkowanie). Niedoświadczeni użytkownicy stosujący pilarkę łańcuchową okazyjnie mają możliwość podwyższenia bezpieczeństwa przez stosowanie pił łańcuchowych PM1 oraz RM2. 2.7 2.7.1 Zasada działania piły łańcuchowej Oilomatic 2.7.2 Geometria ogniwa Informacje ogólne tnącego – płaszczyzny i kąty Działanie każdej piły łańcuchowej Oilomatic, niezależnie od tego, czy jest to model Standard, Micro, Super, czy Duro, przypomina działanie struga. Płaszczyzna pozioma ogniwa tnącego pełni rolę ostrza struga, ogranicznik zagłębiania odpowiada natomiast podstawie oprawki struga. Taka konstrukcja ogniwa tnącego sprawia, że piły łańcuchowe tego typu są zwane również piłami łańcuchowymi o zębach żłobikowych. Ogniwo tnące składa się z korpusu (1), półki (2), oraz ogranicznika zagłębiania (3). Półka ogniwa tnącego utrzymuje na przedniej ścianie pionową krawędź tnącą (4) oraz przebiegającą ukośnie do tyłu poziomą krawędź tnącą (5). Sytuacja wygląda podobnie w przypadku półki ogniwa tnącego, która zwęża się ku tyłowi. Zwężenie to tworzy kąt przyłożenia pionowej krawędzi tnącej, który umożliwia krawędzi bocznej oddzielenie wióra. Dla uzyskania optymalnej wydajności cięcia zarówno płaszczyźnie poziomej, jak i obu krawędziom tnącym zostały przypisane ściśle określone kąty. Kolejne istotne kąty to kąt natarcia, kąt poziomej krawędzi tnącej oraz kąt krawędzi płaszczyzny poziomej (kąt ostrza). Opadająca ukośnie do tyłu płaszczyzna pozioma, skos płaszczyzny poziomej, tworzy kąt przyłożenia, który jest absolutnie niezbędny do zagłębiania się poziomej krawędzi tnącej w drewno. Kąt ten, w zależności od typu piły łańcuchowej, waha O się od 7 – 9 . Jako kąt natarcia określa się kąt zawarty pomiędzy pionową krawędzią tnącą a płaszczyzną przesuwu ogniwa tnącego (podstawa ogniwa tnącego). Kąt ten ma różną wartość w różnych typach pił łańcuchowych Oilomatic i wynosi dla: Sprawność piły łańcuchowej zależy w głównej mierze od trzech powiązanych ze sobą czynników: • • • Siła wynikająca z mocy napędowej (moment obrotowy) silnika pilarki. Siła posuwu wywierana przez operatora pilarki. Forma i stan ogniw tnących (wraz z ogranicznikami zagłębiania). Ogniwa tnące to właściwe elementy robocze piły łańcuchowej, przy czym wydajność cięcia jest w decydujący sposób zależna od formy i stanu ich krawędzi tnących. Dla lepszego zrozumienia tego tematu w dalszej części opisaliśmy formę ogniwa tnącego i związane z nią pojęcia. Rapid Standard Rapid Micro Rapid Super Rapid Duro Picco Micro RCX, RMX, PMX (cięcie wzdłużne) O 85 O 85 O 60 O 65 O 85 80 O 12 Kąt poziomej krawędzi tnącej wyraża pochylenie poziomej krawędzi tnącej do tyłu. Kąt ten jest również mierzony w stosunku do płaszczyzny przesuwu ogniwa tnącego i wynosi w zależności od O typu piły łańcuchowej pomiędzy 50 a 60 . Kąt skosu jest równy kątowi natarcia pionowej krawędzi tnącej i może zostać wyrażony na dwa sposoby: W zależności od poszczególnych zastosowań kąt ostrza może ulegać zmianie. Podstawowa zasada • Pozioma krawędź tnąca jest główną krawędzią tnącą zęba, Kąt zawarty pomiędzy poziomą krawędzią tnącą a linią równoległą do prowadnicy zwany kątem ostrza lub kątem krawędzi płaszczyzny poziomej (1) Większa wartość kąta ostrza zwiększa wydajność cięcia w przypadku nie zamarzniętego, miękkiego drewna. Mniejsza wartość kąta ostrza prowadzi w przypadku cięcia twardego oraz / lub zamarzniętego drewna do bardziej równomiernej pracy piły łańcuchowej oraz mniejszej ilości występujących wibracji. Należy unikać stosowania skrajnych wartoO ści kąta ostrza – większe niż 35 oraz O mniejsze niż 25 – (wyjątek stanowią piły łańcuchowe do cięcia wzdłużnego). a co za tym idzie, kąt poziomej krawędzi tnącej jest również najistotniejszym kątem ogniwa tnącego. To właśnie dlatego zachowanie przepisanej wartości tego kąta ma tak istotne znaczenie. Kąt ten jest bardzo trudny do zmierzenia, zostaje jednak automatycznie ustawiony, jeżeli zachowane zostają pozostałe przepisane wartości ogniwa tnącego. Patrząc od góry na ogniwo tnące widać, że płaszczyzna pozioma, a tym samym również pozioma krawędź tnąca, są ukosowane do tyłu. Skos ten pozwala na wykonywanie cięć oszczędzających zarówno siły operatora, jak również materiał. Kąt natarcia, kąt ostrza i kąt poziomej krawędzi tnącej podlegają zmianie podczas ostrzenia. Zachowanie przepisanych wartości jest bezwzględnie konieczne w związku z decydującym wpływem tych kątów na zachowanie piły łańcuchowej podczas cięcia. • Kąt zawarty między poziomą krawędzią tnącą a linią prostopadłą do prowadnicy zwany kątem ostrza lub kątem nastawczym (2) Piły łańcuchowe STIHL Oilomatic są zasadniczo dostarczane ze standardowym ustawieniem kąta ostrza (miękkie, nie zamarznięte drewno). Oba kąty uzupełniają się tworząc razem kąt O o wartości 90 . Ogranicznik zagłębiania występuje w każdym ogniwie tnącym przed półką zęba. Różnica wysokości pomiędzy górną krawędzią ogranicznika zagłębiania Wskazówka W przypadku pił łańcuchowych STIHL Oilomatic generalnie podaje się tylko wartość kąta ostrza (kąta nastawczego). W przypadku poszczególnych typów pił łańcuchowych STIHL Oilomatic kąt ostrza częściowo się różni. Przy normalnej eksploatacji (miękkie, nie zamarznięte drewno) standardowy kąt ostrza dla poszczególnych typów pił łańcuchowych wynosi: Rapid Standard Rapid Micro Rapid Super Rapid Duro Picco Micro RCX, RMX, PMX (cięcie wzdłużne) 13 O 30 O 30 O 30 O 25 O 30 10 O a przednią krawędzią płaszczyzny poziomej nosi nazwę odstępu ogranicznika zagłębiania. 2.7.3 Proces skrawania Odstęp ogranicznika zagłębiania ustala głębokość wnikania poziomej krawędzi tnącej w drewno (grubość wióra) i ma tym samym wpływ na wydajność cięcia piły łańcuchowej. O wymiarze odstępu ogranicznika zagłębiania decyduje wielkość ogniwa tnącego (podziałka piły łańcuchowej) względnie model piły łańcuchowej. Dla poszczególnych podziałek pił łańcuchowych odstęp ogranicznika zagłębiania wynosi: Podziałka 1/4'’, 0.325 oraz 3/8’’, 3/8’’ P 3/8’’ PMN Podziałka 0.404’’ 0.404’’ RMX (cięcie wzdłużne) 0.404’’ RMH (Harvester) 0,65mm 0,45mm 0,80mm 1,20mm 1,50mm Analizę procesu skrawania można przeprowadzić na dowolnym ogniwie tnącym. Tor ślizgowy prowadnicy, a tym samym płaszczyzna posuwu ogniwa tnącego przebiega w sposób równoległy w stosunku do dna rzazu. Przy lekkim nacisku na prowadnicę w kierunku prostopadłym w stosunku do kierunku ruchu piły łańcuchowej (w przypadku prawidłowo naostrzonej piły łańcuchowej wystarcza ciężar własny pilarki) za pośrednictwem stopy ogniwa na półkę oddziałuje siła, która przyciska poziomą krawędź tnącą do dna rzazu. Ze względu na kąt przyłożenia oraz ostry kąt krawędzi tnącej pozioma krawędź tnąca podczas ruchu piły łańcuchowej do przodu zagłębia się w drewno. W momencie, gdy płaszczyzna pozioma zagłębi się w drewno tak, że ogranicznik zagłębiania zetknie się z dnem rzazu, krawędź tnąca porusza się dalej równolegle w stosunku do dna rzazu. Jednocześnie uniesiony zostaje wiór o grubości odstępu ogranicznika zagłębiania. Odstęp ogranicznika zagłębiania definiuje więc grubość wiórów. Pionowa krawędź tnąca oddziela wiór od ściany rzazu. W związku z naprzemiennym ułożeniem ogniw tnących w pile łańcuchowej (ogniwo lewe, ogniwo prawe) oddzielanie wiórów po obu stronach rzazu odbywa się w cyklu przebiegu dwóch ogniw tnących. Ze względu na skos opadającej ku tyłowi płaszczyzny poziomej (kąt przyłożenia) wraz ze skracaniem się półki zmniejsza się również odstęp ogranicznika zagłębiania. W takim przypadku należy zeszlifować ogranicznik zagłębiania do odpowiedniego wymiaru. Kąt, pod którym pozioma krawędź tnąca przecina drewno, jest równy kątowi przyłożenia płaszczyzny poziomej. Oznacza to, że im większy kąt przyłożenia, tym większa stromizna cięcia drewna przez ogniwo tnące; zasada ta działa w obie strony. Oddzielony wiór przesuwa się przez zlokalizowany pod płaszczyzną poziomą kanał wiórowy do przestrzeni wiórowej, skąd jest zabierany przez następne ogniwo tnące. Wiór zostaje odrzucony z momentem wysunięcia się ogniwa tnącego z rzazu. 14 2.8 Użytkowanie piły łańcuchowej 2.8.1 Montaż piły łańcuchowej Montaż piły łańcuchowej przebiega podobnie we wszystkich modelach pilarek STIHL i został dokładnie opisany w odpowiedniej dla danego modelu instrukcji użytkowania. Mimo to przy montażu należy zwracać uwagę na kilka istotnych punktów. Długość piły łańcuchowej (ilość ogniw prowadzących) musi być zgodna z długością prowadnicy, a szerokość ogniw prowadzących musi być odpowiednia do szerokości rowka prowadnicy. Podziałka piły łańcuchowej musi być identyczna z podziałką koła napędowego piły łańcuchowej zlokalizowanego przy jednostce napędowej, a w przypadku prowadnic Rollomatic również z podziałką zwrotnicy gwiaździstej. I wreszcie typ prowadnicy musi być odpowiedni do złącza prowadnicy w jednostce napędowej. Wraz z każdą nową piłą łańcuchową w pilarce należy zamontować również nowe koło napędowe piły łańcuchowej. Koło napędowe piły łańcuchowej wytrzymuje przy normalnej eksploatacji obciążenia związane z pracą z zastosowaniem dwóch pił łańcuchowych, dlatego zaleca się stosowanie zamiennie dwóch pił łańcuchowych na jednym kole napędowym. W ten sposób uzyskamy odpowiednie dopasowanie piły łańcuchowej i jej koła napędowego, a ponadto obie części będą się równomiernie zużywać. Jeżeli natomiast zaczniemy eksploatować nową piłę łańcuchową na zużytym do połowy kole napędowym, to ogniwa prowadzące piły łańcuchowej będą się zużywać zbyt szybko. W ekonomicznej eksploatacji łańcuchowej obowiązuje jedna piły Podstawowa zasada W jednym czasie zużywamy: 1 prowadnicę, 2 koła napędowe piły łańcuchowej oraz 4 piły łańcuchowe. 15 2.8.2 Napięcie piły łańcuchowej Napięcie, dotarcie i smarowanie piły łańcuchowej to czynniki, które zarówno razem, jak i każdy z osobna mają decydujący wpływ na żywotność piły łańcuchowej, prowadnicy i koła napędowego piły łańcuchowej. Działania te mają również istotny wpływ na obciążenie i zużycie jednostki napędowej. Prawidłowe napinanie piły łańcuchowej zostało równie dokładnie opisane w instrukcji użytkowania odpowiedniej pilarki łańcuchowej STIHL. Napięcie piły łańcuchowej jest ustawiane w taki sposób, by schłodzona do temperatury pokojowej piła łańcuchowa przylegała do dolnego odcinka prowadnicy i żeby można było ją jednocześnie przesunąć ręką na prowadnicy. W przypadku prowadnic Rollomatic tarcie na zwrotnicy jest zdecydowanie mniejsze, dlatego też piły łańcuchowe pracujące na prowadnicach Rollomatic mogą być napinane mocniej, niż ma to miejsce w przypadku pił łańcuchowych na prowadnicach Duromatic. Ze względu na ostre krawędzie tnące podczas sprawdzania napięcia piły łańcuchowej należy zachować wysoką ostrożność! Należy nosić rękawice ochronne! W czasie cięcia piła łańcuchowa ze względu na występujące tarcie znacznie się rozgrzewa, co powoduje jej wydłużanie, a co za tym idzie napięcie piły zmniejsza się, a łańcuch zwisa na dolnym odcinku prowadnicy. W przypadku eksploatacji w ekstremalnie niskich temperaturach rozgrzana do temperatury roboczej piła łańcuchowa może zwisać tak, że konieczne będzie jej ponowne napięcie. W tym celu należy jednak koniecznie wyłączyć silnik pilarki! Po zakończeniu pracy i unieruchomieniu pilarki w takich warunkach należy pamiętać, by natychmiast poluzować piłę łańcuchową. W przeciwnym razie piła łańcuchowa schładzając się do temperatury otoczenia mogłaby kurcząc się wywołać na prowadnicy tak silne naprężenia, że mogłyby one doprowadzić do zerwania piły oraz uszkodzenia wału korbowego i łożysk. Ponadto w czasie pracy należy często kontrolować napięcie piły łańcuchowej. 2.8.3 Docieranie piły łańcuchowej Każdy poruszany mechanicznie element, a więc również każda piła łańcuchowa, wymaga w trakcie pierwszego uruchomienia określonego czasu, w którym poszczególne elementy ruchome dopasowują się do siebie nawzajem. Ten przedział czasowy nazywamy „docieraniem”. Mimo niezwykłej dokładności wykonania każda powierzchnia i każdy otwór wykazuje mikroskopijne nierówności, które zostają wygładzone w fazie docierania. Wybrzuszenia zostają wyrównane, a zagłębienia wypełniają się. W przypadku nowej piły łańcuchowej oznacza to 3 minuty pracy bez obciążenia na połowicznym gazie, pilarka nie powinna w tym czasie ciąć. W tym czasie wygładzone zostają płaszczyzny bieżne ogniw tnących i ogniw łączących względnie zabezpieczających. Podobnie wygładzają się otwory w ogniwach piły łańcuchowej oraz powierzchnie nitów – materiał się osadza. W trakcie docierania występuje wyjątkowo duże tarcie, w związku z czym należy zapewnić odpowiednio intensywne, wystarczające smarowanie. 2.8.4 Piły łańcuchowe STIHL są poddawane w fazie produkcji „rozciąganiu wstępnemu”. W tym procesie gotowa piła łańcuchowa jest poddawana działaniu określonej siły rozciągającej – materiał przegubów łańcucha osadza się wstępnie w dopuszczalnych ramach. W fazie docierania piła łańcuchowa mimo procesu rozciągania wstępnego ulega rozciągnięciu, dzieje się tak ze względu na dużą ilość przegubów piły łańcuchowej (dwa przeguby na każde ogniwo prowadzące). Po dotarciu piłę łańcuchową należy ponownie napiąć. Ponowne napinanie piły łańcuchowej może zostać przeprowadzone tylko wtedy, gdy silnik nie pracuje, a sama piła łańcuchowa jest chłodna! Smarowanie piły łańcuchowej Oprócz napinania łańcucha oraz jego regularnej i starannej konserwacji (ostrzenie, wymiana uszkodzonych ogniw) smarowanie piły łańcuchowej wywiera największy wpływ na żywotność całego zestawu tnącego (piła łańcuchowa, prowadnica i koło napędowe piły łańcuchowej). Podczas szybkiego przesuwu napiętej piły łańcuchowej po prowadnicy pomiędzy płaszczyznami przesuwu ogniw piły a prowadnicą oraz na przegubach powstaje tarcie. Tarcie to osiąga niezwykle wysoką wartość, gdy tory przesuwu i przeguby są suche. W efekcie wytwarzana jest ogromna ilość ciepła, które bardzo mocno podgrzewa piłę łańcuchową i prowadnicę prowadząc do ich szybkiego zużycia. Aby zredukować do minimum tarcie, którego nie można usunąć całkowicie, należy wytworzyć warstewkę oleju pomiędzy płaszczyznami współpracującymi piły łańcuchowej i prowadnicy oraz na przegubach. Oznacza to więc konieczność smarowania. Siły odśrodkowe występujące podczas rotacji piły łańcuchowej powodują wyrzucanie części oleju. Jednocześnie część oleju z piły łańcuchowej pozostaje również w rzazie, gdzie wsiąka w wióry i razem z nimi jest odprowadzana na zewnątrz. W czasie pracy piły łańcuchowej odpowiednia, wystarczająca ilość oleju musi być nanoszona zarówno na piłę łańcuchową, jak i na prowadnicę. W tym celu, w maszynach z regulacją wydajności smarowania system smarowania należy ustawić na maksymalną ilość. W pilarkach łańcuchowych STIHL smarowanie takie gwarantuje w pełni zautomatyzowana pompa olejowa, której wydajność jest zależna od obrotów silnika, i która kanalikiem olejowym w sposób ciągły dostarcza odpowiednią ilość oleju do przyłącza prowadnicy, a następnie przez otwór olejowy wprowadza olej do rowka prowadnicy. 16 Wierzchołki ogniw prowadzących poruszającej się piły łańcuchowej rozdzielają olej na całej długości rowka prowadnicy. Dzięki systemowi Ematic, składającemu się z rowków Oilomatic w ogniwach prowadzących piły łańcuchowej (patrz 2.8.4.1) oraz podwyższenie Ematic w prowadnicy (patrz 3.6), proces smarowania staje się wydajniejszy, a wykorzystanie oleju lepsze. Kontrola smarowania piły łańcuchowej Przed rozpoczęciem i regularnie w trakcie pracy z pilarką należy przeprowadzać kontrole smarowania piły łańcuchowej. Prostą możliwość stanowi trzymanie wierzchołka prowadnicy podczas pracy piły łańcuchowej nad jasnym podłożem (pień drzewa, trociny itp.). Aby spełnić te wymogi pilarki łańcuchowe STIHL średniej i dużej mocy zostały wyposażone w pompę olejową z regulacją wydajności smarowania. Niektóre ciężkie pilarki do ścinania drzew zostały ponadto wyposażone w ręczną pompę olejową, za pomocą której można pokryć dodatkowe zapotrzebowanie na olej. Powstawanie dymu podczas cięcia Jeżeli zestaw tnący podczas pracy powoduje powstawanie dymu (nie mylić z białą parą wodną), lub w przypadku, gdy piła łańcuchowa się klinuje, to znaczy to, że elementy tnące zbyt mocno się rozgrzewają. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być niewystarczająca ilość oleju. Inne przyczyny mogą stanowić stępiona lub nieprawidłowo naostrzona piła łańcuchowa, albo (w przypadku prowadnic Duromatic) zbyt mocne napięcie piły. Wszystkie trzy czynniki wpływu należy skontrolować i w razie potrzeby skorygować. Połączenie tego systemu z pompą olejową o regulowanej wydajności lub pompą olejową o dużej oszczędności istnieje możliwość znacznej redukcji zużycia oleju. Smarowanie piły łańcuchowej może się odbywać tylko, gdy w zbiorniku jest olej, a pompa olejowa jest sprawna i prawidłowo wyregulowana. Ponadto kanaliki olejowe, otwór olejowy oraz rowek prowadnicy muszą być wolne od zabrudzeń. 17 W przypadku prawidłowego smarowania na podłożu musi się pojawiać coraz większy ślad oleju. Prawidłowe ilościowo smarowanie można sprawdzić na bocznych płaszczyznach piły łańcuchowej, które powinny być zawsze pokryte warstewką oleju. Różne zapotrzebowanie na olej Zapotrzebowanie na olej jest różne w zależności od zastosowania. Długie cięcie, duży przekrój pnia, twarde i suche drewno oraz gruba warstwa kory wymagają bardziej obfitego smarowania. Krótkie rzazy, miękkie i wilgotne drewno wymaga mniejszej ilości oleju. 2.8.4.1 Zasada działania systemu STIHL Oilomatic Decydujący wpływ na żywotność piły łańcuchowej ma oprócz napięcia piły łańcuchowej oraz poprawności ostrzenia smarowanie piły łańcuchowej. W tradycyjnym procesie smarowania odpowiednią warstewką oleju zostają pokryte płaszczyzny współpracujące piły łańcuchowej i prowadnicy, do przegubów piły łańcuchowej dociera jednak zbyt mała ilość oleju. Sytuacja taka prowadzi do nadmiernego zużycia przegubów i w efekcie do przesunięć podziałki oraz przedwczesnego zużycia piły łańcuchowej, koła napędowego piły łańcuchowej oraz zwrotnicy gwiaździstej w prowadnicach typu Rollomatic. Niejedna piła łańcuchowa uległa zużyciu ze względu na brak oleju na płaszczyznach przesuwu i przegubach, podczas gdy półki jej ogniw tnących były tylko częściowo zużyte i mogły być jeszcze poddawane wielokrotnemu ostrzeniu. Konstruktorzy firmy STIHL rozwiązali ten problem opracowując opatentowany system piły łańcuchowej STIHL Oilomatic. Piły łańcuchowe STIHL Oilomatic mają następujące zalety: • Znacznie wydłużają, jak potwierdzono w testach laboratoryjnych i długotrwałych testach praktycznych, żywotność piły łańcuchowej. • W optymalny sposób wykorzystują substancję smarną. • Wydłużają żywotność prowadnicy i koła napędowego piły łańcuchowej. W odróżnieniu od zwykłych pił łańcuchowych w każdym ogniwie prowadzącym pił łańcuchowych STIHL Oilomatic – narastająco w stosunku do kierunku biegu piły łańcuchowej – został umieszczony rowek olejowy. Ze względu na siły bezwładności i siły odśrodkowe występujące na poruszającej się pile łańcuchowej olej z rowka prowadnicy podnosi się i przedostaje do rowka olejowego, skąd jest – w kierunku przeciwnym do kierunku przesuwu piły łańcuchowej – transportowany na ze- Wspólnie z prowadnicą STIHL Ematic oraz pompą olejową o regulowanej wydajności lub oszczędną pompą olejową piła łańcuchowa Oilomatic tworzy „System Ematic” (patrz 4.). STIHL Ematic to system zapewniający lepsze wykorzystanie i oszczędność oleju. Stosowanie systemu Ematic pozwala na redukcję zużycia oleju aż do 50%. Ematic stanowi tym samym kolejny ważny element ochrony środowiska. Smarowanie piły łańcuchowej zgodnie z opatentowaną zasadą STIHL Oilomatic gwarantuje dłuższą żywotność piły łańcuchowej. wnątrz – do miejsc, gdzie występuje zapotrzebowanie smarownicze. Miejsca te to: • • Płaszczyzny bieżne, po których piła łańcuchowa przesuwa się na prowadnicy. Nity, którymi są połączone poszczególne ogniwa piły łańcuchowej (przeguby piły łańcuchowej). 18 2.8.4.2 Olej smarny Ilość oleju potrzebna do wytworzenia filmu olejowego pozwalającego na obniżenie wartości tarcia jest zależna m.in. od składu chemicznego i konsystencji stosowanego środka smarnego. Jakość oleju ma więc decydujący wpływ na skuteczność smarowania piły łańcuchowej, a tym samym na żywotność całego zestawu tnącego. Oprócz najlepszych właściwości smarnych olej do smarowania piły łańcuchowej musi spełniać jeszcze inne kryteria. • Dobre właściwości adhezyjne, które sprawiają, że możliwie najmniejsza ilość oleju z filmu olejowego jest odrzucana na zewnątrz ze względu na działanie sił odśrodkowych. • Niska temperatura krzepnięcia oleju, która pozwala na utrzymanie płynności nawet przy niskich temperaturach zewnętrznych. • Wysoka temperatura zapłonu zapobiegająca zapłonowi oleju pod wpływem ciepła wywoływanego przez tarcie podczas cięcia. • • 19 Ochrona przed zużyciem pozwalająca zredukować zużycie piły łańcuchowej i prowadnicy do minimum. Dodatek przeciwutleniaczy (w przypadku olejów naturalnych) zapewniający ochronę smarowanych części przed spieczeniem substancji smarnej w przypadku dostępu powietrza. Wysoki poziom jakościowy olejów STIHL spełnia wszystkie wymagane kryteria. Stosowanie tych olejów pozwala osiągnąć najlepsze wyniki odnośnie żywotności zestawu tnącego. Zaleca się wyłączne stosowanie olejów smarnych STIHL. Olej smarny STIHL podlega biodegradacji, co sprawia, że jest przyjazny dla środowiska. Użytkownicy przykładający największą wagę do ochrony środowiska stosują wyłącznie olej STIHL Bioplus. Nie uszlachetniony biologiczny olej smarny jest w przeciwieństwie do oleju STIHL Bioplus zbyt mało odporny na utlenianie. Stosowanie takiego oleju doprowadza już po stosunkowo krótkim okresie użytkowania w warunkach dostępu powietrza do powstawania trudnych do usunięcia spieków oraz powstawania osadów, które mogą doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń pompy olejowej pilarki oraz samej piły łańcuchowej. Stosowanie zużytego oleju silnikowego jako środka do smarowania piły łańcuchowej jest niedopuszczalne, a w wielu krajach jest to działanie zabronione na mocy ustawy! Zużyty olej może przy długotrwałym oraz częstym kontakcie ze skórą wywoływać raka skóry! Ponadto zbyt małe właściwości smarne i adhezyjne zużytego oleju prowadzą do przedwczesnego zużywania się zestawu tnącego. Jeśli olej w przypadku stosowania pilarki przy ekstremalnie niskich temperaturach otoczenia krzepnie (staje się tak gęsty, że nie utrzymuje płynności), to wyjątkowo w przypadku olejów alkilowych i mineralnych (nie w przypadku oleju Bioplus) dopuszcza się poprawienie lepkości oleju przez domieszkę nafty. Proporcje mieszanki nie mogą być jednak mniejsze niż 4 : 1 (cztery części oleju i najwyżej jedna część nafty). W przypadku braku specjalnego oleju do smarowania pił łańcuchowych można tymczasowo w wyjątkowych sytuacjach - w zależności od temperatury zewnętrznej – zastosować jeden z jednosezonowych olejów do silników wysokoprężnych: Temp. zewnętrzna O O + 10 C...+ 40 C O O + 10 C...- 10 C O O - 10 C...- 30 C Olej SAE 30 SAE 20 SAE 20W lub SAE 10W 2.9 Ostrzenie 2.9.1 Informacje ogólne Każde narzędzie tnące, więc również piła łańcuchowa, zużywa się podczas eksploatacji – krawędzie tnące ulegają stępieniu. Wraz z tępieniem się ostrzy nieproporcjonalnie wzrasta poziom siły wymaganej do wykonania cięcia, a tym samym również obciążenie piły łańcuchowej i prowadnicy. Tak więc ogniwa tnące należy ostrzyć. Podstawowa zasada Im wcześniej przeprowadzone zostanie ostrzenie, tym mniej materiału piły łańcuchowej będzie musiało zostać zeszlifowane, a co za tym idzie tym dłuższa będzie żywotność piły łańcuchowej. Kiedy jednak następuje moment, w którym należy naostrzyć piłę łańcuchową? W przypadku narzędzi ręcznych, gdzie siła cięcia wyraża się w sile mięśni, moment ten jest stosunkowo łatwy do ustalenia. Ostrzenie należy przeprowadzić, gdy w wykonanie cięcia trzeba włożyć niewspółmiernie dużą siłę, a samo cięcie i tak nie jest czyste. W przypadku pilarek łańcuchowych sprawa wygląda inaczej. Operator pilarki nie zawsze wyczuwa ową niewspółmiernie wysoką moc, którą musi przekazywać silnik. W tym przypadku kryterium oceny stanowi siła posuwowa. Odpowiednio ostra piła łańcuchowa przy niewielkim nacisku sama wykonuje cięcie. Jeżeli natomiast na pile łańcuchowej trzeba wymuszać cięcie przez wywieranie silnego nacisku na prowadnicę, oznacza to, że krawędzie tnące są tępe lub uszkodzone przez ciało obce. Stan piły łańcuchowej można ponadto rozpoznać po tym, że z rzazu zamiast szerokich i grubych wiórów wypadają drobne trociny. W takim przypadku należy koniecznie naostrzyć piłę łańcuchową. 2.9.2 Praca ze stępioną piłą łańcuchową oznacza utratę wydajności, wysoki poziom zużycia paliwa oraz duże zużycie prowadnicy, piły łańcuchowej, koła napędowego piły łańcuchowej i jednostki napędowej. Dodatkowo duże jest również obciążenie operatora, co prowadzi do przedwczesnego zmęczenia i zmniejszenia poziomu bezpieczeństwa pracy. Ostrzenie piły łańcuchowej może być wykonywane na różne sposoby: bezpośrednio na miejscu pracy za pomocą pilnika i uchwytu lub w warsztacie za pomocą specjalnego przyrządu do ostrzenia lub ostrzarki elektrycznej. Przygotowanie piły łańcuchowej do ostrzenia Do ostrzenia na urządzeniu stacjonarnym piłę łańcuchową należy zdjąć z prowadnicy i dokładnie oczyścić w benzynie ekstrakcyjnej lub środku do czyszczenia pił łańcuchowych STIHL. Pozwala to zapobiec przyklejaniu się do piły łańcuchowej pyłu szlifierskiego powstającego podczas szlifowania ostrzarką elektryczną. Następnie należy poddać oględzinom ogniwa piły tnącej, w szczególności zaś ogniwa tnące. Uszkodzone ogniwa, szczególnie ogniwa tnące o wyłamanych ostrzach należy wymienić (2.10.2). W przypadku ostrzenia pilnikiem z uchwytem nie można wykluczyć ryzyka niedokładności w zakresie kątów i długości półek. Z tego właśnie względu osoby, które nie mają doświadczenia w ostrzeniu powinny po ok. pięciokrotnym ostrzeniu pilnikiem nadać pile łańcuchowej odpowiednią formę na ostrzarce elektrycznej. Niezależnie od sposobu ostrzenia decydujący wpływ na wydajność cięcia ma staranność, z jaką jest ono przeprowadzane. Na koniec za pomocą suwmiarki należy odnaleźć ogniwo tnące o najkrótszej półce; ogniwo to będzie służyć jako punkt odniesienia podczas ostrzenia pozostałych ogniw. Po naostrzeniu wszystkie półki muszą mieć taką samą długość. Ze względu na skos płaszczyzny poziomej różnice w długości ogniwa będą znajdować odzwierciedlenie także w różnych wysokościach ogniw tnących. 20 2.9.3 Różna wysokość ogniw tnących oznacza niejednostajną pracę piły łańcuchowej i powoduje powstawanie pęknięć piły łańcuchowej. Pilniki i uchwyty Ostrzenie z zastosowaniem pilników zostało pomyślane w taki sposób, że pilnik wystaje ponad płaszczyznę poziomą w 1/10 swojej średnicy. Po zakończonym ostrzeniu w ponownej kąpieli czyszczącej usuwane są pozostałości po procesie ostrzenia, a następnie przeprowadzane jest intensywne przesmarowanie w kąpieli olejowej. W przypadku, gdy kąpiel taka nie jest możliwa, należy przed ponownym zastosowaniem za pomocą smarownicy ręcznej dokładnie nasmarować każdy przegub piły łańcuchowej. W poszczególnych uchwytach wartość kąta ostrza została wybita w formie linii: O 30 dla pił łańcuchowych do cięcia O poprzecznego i 10 dla pił łańcuchowych do cięcia wzdłużnego. Odpowiednio dobrany uchwyt w połączeniu z odpowiednią średnicą pilnika gwarantuje, że pilnik będzie wystawał ponad płaszczyznę poziomą ogniwa tnącego w 1/10 swojej średnicy. Podstawowa zasada: Dla danej podziałki piły łańcuchowej stosujemy jedną średnicę pilnika i ten sam uchwyt dla wszystkich profilów ogniw tnących. Ze względu na różne wymiary półek w różnych podziałkach piły łańcuchowej, dla zachowania wymaganych kątów pionowej i poziomej krawędzi tnącej wymagane jest stosowanie pilników o różnych średnicach. Dopuszcza się stosowanie wyłącznie specjalnych pilników do ostrzenia pił łańcuchowych. Pilniki warsztatowe nie mogą być stosowane do ostrzenia pił łańcuchowych ze względu na ich formę i rodzaj nacięcia. Jako ułatwienie ostrzenia dla każdej podziałki piły łańcuchowej są dostępne zestawy do ostrzenia, w których skład oprócz odpowiedniego uchwytu i pilnika okrągłego wchodzi pilnik płaski do obróbki ogranicznika zagłębiania oraz przymiar kątowy, a także instrukcja ostrzenia. Uchwyt do pilnika STIHL W przypadku ostrzenia piły łańcuchowej z użyciem pilnika na miejscu zastosowania, gdzie nie ma możliwości dokładnego oczyszczania, opiłki, które wpadły do rowka prowadnicy można usunąć uruchamiając silnik pilarki bez obciążenia i pozwalając mu przez krótką chwilę pracować „na pełnym gazie”. Opiłki zostają w ten sposób wyrzucone wraz z olejem smarnym. Przy tej okazji należy sprawdzić smarowanie piły łańcuchowej. Sam proces ostrzenia jest taki sam w przypadku wszystkich pił łańcuchowych typu Oilomatic (Standard, Micro, Super). W poszczególnych modelach należy jednak zachować różne kąty, co oznacza konieczność dokonania różnych ustawień. 21 Stosowanie uchwytu do pilnika gwarantuje odpowiednią wysokość ułożenia pilnika na ogniwie tnącym. Dla różnych podziałek pił łańcuchowych dostępne są różne rodzaje uchwytów. 1 = numer katalogowy uchwytu do pilnika 2 = podziałka piły łańcuchowej 3 = średnica pilnika O 4 = linia kąta ostrza 30 O 5 = linia kąta ostrza 10 W poniższym spisie można znaleźć przyporządkowanie uchwytów i pilników: Przyporządkowanie podziałki piły łańcuchowej / średnicy pilnika / uchwytu / zestawu do ostrzenia Podziałka piły cal mm 3/8 PMN (9,32) 1/4 (6,35) 3/8 PM (9,32) 0.325 (8,25) 3/8 (9,32) 0.404 (10,26) Pilnik Ø mm 4,0 cal (5,32) numer katalogowy 0811 411 8073 Uchwyt do pilnika numer katalogowy 5605 750 4327 Zestaw do ostrzenia numer katalogowy 5607 007 1026 4,0 (5,32) 0811 411 8073 5605 750 4327 5607 007 1027 4,8 5,2 5,5 (3/16) (13/64) (7/32) 0811 412 8088 0814 243 3384 0811 412 8108 5605 750 4328 5605 750 4329 5605 750 4330 5607 007 1028 5607 007 1029 5607 007 1030 Ostrzenie należy zaczynać od ogniwa tnącego stanowiącego punkt odniesienia. Po kolei ostrzone są wszystkie ogniwa tnące danego rzędu. Ze względu na konieczność stałego ostrzenia w kierunku na zewnątrz ostrzona jest zawsze strona przeciwna w stosunku do osoby ostrzącej. Uchwyt należy przy tym prowadzić w taki sposób, żeby O zachowany został kąt ostrza (30 dla pił łańcuchowych do cięcia poprzecznego O i 10 dla pił łańcuchowych do cięcia wzdłużnego, albo inny wybrany kąt O O w przedziale od 25 do 30 ). W przyO O padku kątów 30 oraz 10 linie oznaczeń muszą przebiegać równolegle w stosunku do prowadnicy. Dla zachowania przepisanych kątów pionowej i poziomej krawędzi tnącej Jak zaznaczono wcześniej, ostrzenie zawsze należy przeprowadzać od wewnątrz na zewnątrz. Pilnik powinien szlifować wyłącznie podczas ruchu do przodu, przy ruchu powrotnym pilnik należy lekko unieść. Aby uzyskać gładkość powierzchni i ostrą krawędź tnącą należy szlifować intensywnie. Jeżeli w przypadku każdego ogniwa tnącego wykonana zostanie taka sama ilość pociągnięć przy jednocześnie takim samym nacisku, to uzyskana zostanie jednakowa długość wszystkich ogniw tnących. Podstawowa zasada: Często ostrzyć, zeszlifowywać mało materiału! (2.7.2) należy prowadzić uchwyt poziomo (pod kątem prostym w stosunku do płaszczyzn bocznych ogniw piły łańcuchowej względnie do prowadnicy). 22 Zeszlifowywać należy tylko tyle materiału, ile to naprawdę konieczne! W przypadku normalnie zużywającej się piły łańcuchowej powinny wystarczyć 2 – 3 pociągnięcia pilnika. Podziałka piły łańcuchowej cal mm 1/4 (6,35) 0.325 (8,25) 3/8 (9,32) 3/8 P (9,32) 3/8 PMN (9,32) 0.404 (10,26) 0.404 RMX (10,26) Odstęp mm 0,65 0,65 0,65 0,65 0,45 0,80 1,20 Przymiar kątowy nr katalogowy 1110 893 4000 1110 893 4000 1110 893 4000 1110 893 4000 0000 893 4000 1106 893 4000 1106 893 4010 0.404 RMH 1,50 --- Stosowanie Po każdym ostrzeniu krawędzi należy skontrolować również odstęp ogranicznika zagłębiania. Odstęp ten jest różny w przypadku różnych podziałek, dlatego do kontroli należy używać różnych przymiarów kątowych. Odstępy odpowiednich ograniczników zagłębiania oraz odpowiednie rodzaje przymiarów kątowych można znaleźć w tabeli. (10,26) wymienionych w tabeli wartości odstępów ogranicznika pozwala osiągnąć najlepszą wydajność cięcia. Przy piłowaniu miękkiego drewna poza okresem zimowym odstęp ogranicznika zagłębiania można zwiększyć aż o 0,2 mm. W przypadku ostrzenia krawędzi tnących 2 – 3 pociągnięciami pilnika podczas kontroli odstępu ogranicznika zagłębiania okaże się, że sam ogranicznik zagłębiania nie musi być poddawany obróbce po każdym ostrzeniu. W przypadku jednak, gdy ogranicznik zagłębiania wystaje ponad przymiar kątowy, należy go zeszlifować do poziomu przymiaru z użyciem pilnika płaskiego bądź pilnika trójkątnego. 23 Po spiłowaniu ograniczników zagłębiania należy również zapewnić prawidłowość skosów, które muszą przebiegać równolegle do oznaczeń liniowych. Należy przy tym zwracać uwagę, by przy szlifowaniu po raz kolejny nie zmniejszyć wysokości ogranicznika zagłębiania. Można tego uniknąć pozostawiając ogranicznikowi zagłębiania pionową powierzchnię ok. 0,5 mm. 2.9.4 Przyrząd do ostrzenia FG1 2.9.5 Przyrząd do ostrzenia FG2 2.9.6 Ostrzarka elektryczna HOS W przypadku ostrzarki HOS nie ma możliwości regulacji pochylenia tarczy szlifierskiej, jest ona ustawiona na stałe O pod kątem 40 . Pochylenie to zostało dostosowane specjalnie do potrzeb pił łańcuchowych Oilomatic. Także w tym przypadku należy stosować się do zaleceń zawartych w instrukcji użytkowania przyrządu do ostrzenia. Za pomocą tego urządzenia mogą być ostrzone wszystkie piły łańcuchowe Oilomatic – nie trzeba ich do tej czynności zdejmować z pilarki. Do ostrzenia przyrząd zostaje zamontowany na prowadnicy. Pilnik jest prowadzony w uchwycie ramowym. Kąt ostrza ustawia się przez obracanie elementu prowadzącego, a prowadzenie ukośne przez wychylenie elementu kątowego do żądanej wartości. Głębokość pilnika należy w tym przypadku - w przeciwieństwie do pilnika z uchwytem – ustawić ręcznie. Należy przy tym wybrać takie ustawienie, by pilnik wystawał w 1/10 swojej średnicy ponad płaszczyznę poziomą ogniwa tnącego. Za pomocą tego urządzenia mogą być ostrzone wszystkie piły łańcuchowe Oilomatic. Różnica ostrzenia za pomocą FG1 i FG2 polega m.in. na tym, że w przypadku FG2 urządzenie nie jest montowane na prowadnicy, lecz na stole roboczym lub podobnym sprzęcie. Piłę łańcuchową należy więc do ostrzenia zdemontować z pilarki. Obsługa przyrządu do ostrzenia FG2 jest prostsza i dokładniejsza niż ma to miejsce w przypadku FG1. Także w tym przypadku należy stosować się do zaleceń zawartych w instrukcji użytkowania przyrządu do ostrzenia. Należy stosować się do zaleceń zawartych w instrukcji użytkowania przyrządu do ostrzenia. 24 2.9.7 Uniwersalna ostrzarka elektryczna USG 2.9.8 Kontrola kąta Podczas ostrzenia należy wyrywkowo kontrolować wymiary kątów natarcia i ostrza (patrz 2.7.2). W tym celu należy stosować odpowiedni dla danej podziałki przymiar kątowy. Na tylnej ściance przymiaru kątowego umieszczone zostały cztery okienka wartości kąta ostrza o wymiarach kątoO O O wych 10 , 30 oraz 35 . Do kontroli kąta natarcia w ściankach bocznych umieszczono odpowiednie okienka wzgl. krawędzie o następujących wartościach O O O O O kątowych: 60 , 70 , 80 , 85 oraz 90 . W celu przeprowadzenia kontroli przymiar kątowy należy ułożyć na pile łańcuchowej w taki sposób, żeby jedna płaszczyzna boczna przymiaru przylegała do piły łańcuchowej. Następnie przymiar kątowy należy przesuwać na pile łańcuchowej do momentu, aż przeznaczona do kontroli krawędź tnąca pokryje się z krawędzią odpowiedniego okienka. Jeżeli krawędź tnąca i krawędź okienka przebiegają względem siebie równolegle, to oznacza to, że kąt jest prawidłowy. W przypadku ostrzarki USG istnieje możliwość ustawienia kąta pochylenia tarczy szlifierskiej. Dlatego też oprócz ostrzenia wszystkich pił łańcuchowych Oilomatic (za wyjątkiem Oilomatic Rapid Super L) za pomocą USG można ostrzyć również wykonane z twardego metalu piły łańcuchowe Rapid Duro oraz listwy tnące nożyc do żywopłotów i tarcze tnące kos mechanicznych. Podczas ostrzenia należy stosować się do zaleceń zawartych w instrukcji użytkowania USG. Przymiar kątowy 1= 2= 3= 4= 5= 6= 7= 8= 25 O krawędź pomiarowa 85 dla ogniw tnących Standard i Micro (RC, RM, PM, PMN) O krawędź pomiarowa 60 dla ogniw tnących Super (RS) O krawędź pomiarowa 80 dla zębów do cięcia wzdłużnego (RCX, RMX, PMX) krawędzie pomiarowe dla kąta O ostrza 30 krawędzie pomiarowe dla kąta O ostrza 35 krawędzie pomiarowe dla kąta O ostrza 10 przymiar odstępu ogranicznika zagłębiania końcówka do czyszczenia rowka prowadnicy i podziałka do pomiaru głębokości rowka prowadnicy 2.9.9 Błędy podczas ostrzenia Przepisana forma ogniw tnących (kąt natarcia, kąt ostrza, kat poziomej krawędzi tnącej) zostaje osiągnięta podczas ostrzenia tylko wtedy, gdy do ostrzenia zostaną zastosowane odpowiednie narzędzia (uchwyt i pilnik oraz tarcze szlifierskie), oraz gdy dokonane zostaną niezbędne ustawienia. Każde odchylenie ma wpływ na przynajmniej jeden ustalony parametr. Np.: jeżeli zastosowany zostanie pilnik o zbyt małej średnicy lub uchwyt, który będzie ustawiał pilnik zbyt głęboko, to w efekcie otrzymamy zbyt mały (zbyt ostry) kąt natarcia i kąt poziomej krawędzi tnącej. Jeżeli natomiast wybierzemy pilnik o zbyt dużej średnicy lub, gdy pilnik będzie ustawiony zbyt wysoko, to kąt natarcia i kąt poziomej krawędzi tnącej będzie zbyt duży (zbyt rozwarty). Niepoprawnie obciągnięte tarcze szlifierskie mają taki sam wpływ na kąty natarcia i poziomej krawędzi tnącej. Nieprawidłowe prowadzenie pilnika lub niepoprawne ustawienie przyrządu do ostrzenia albo ostrzarki powoduje oprócz niedokładności w ramach kąta natarcia i kąta poziomej krawędzi tnącej również niedokładności w zakresie kąta ostrza. Pozioma krawędź tnąca jest główną krawędzią tnącą zęba, tym samym kąt poziomej krawędzi tnącej jest najważniejszym z kątów. Kąt ten jest bardzo trudny do zmierzenia, jednak jego poprawna wartość jest rezultatem zachowania pozostałych przepisanych wartości. 1: 2: 3: 4: różne kąty natarcia różne kąty ostrza różne długości półek różne odstępy ograniczników zagłębiania 26 2.10 Naprawa pił łańcuchowych Oilomatic 2.10.1 Uwagi wstępne 2.10.2 Wymiana ogniw Ze względu na stosunkowo dużą prędkość piły łańcuchowej każde zetknięcie piły łańcuchowej znajdującej się w ruchu – w szczególności ogniw tnących – z twardym materiałem (metal, kamienie itp.) ma niszczące działanie na ogniwa piły łańcuchowej. Podobnie nieprawidłowe ostrzenie i napinanie piły łańcuchowej może zaowocować uszkodzeniem poszczególnych ogniw piły łańcuchowej. Stacjonarne urządzenie do nitowania i roznitowywania STIHL NG 3 jest z kolei przystosowane wyłącznie do zastosowań warsztatowych. Naprawę należy zawsze przeprowadzać zgodnie z instrukcją użytkowania danego urządzenia. Aby zapewnić bezproblemowe funkcjonowanie piły łańcuchowej należy dodatkowo przestrzegać kilku reguł: Mocno wyszczerbione ogniwa tnące nie dają się łatwo naostrzyć, stają się przez to znacznie krótsze (również niższe!) niż pozostałe ogniwa tnące. Ogniwa takie, podobnie jak inne uszkodzone ogniwa piły łańcuchowej należy wymienić. • Nie wolno zmieniać kolejności ogniw piły łańcuchowej. Na miejscu zdemontowanego ogniwa musi zostać zamontowane takie samo ogniwo. • Nity należy tak mocno nitować lub wygniatać, żeby ogniwa łańcucha pozostawały względem siebie ruchome z niewielką ilością luzu. Obcęgi do nitowania i roznitowywania STIHL, numer katalogowy 0000 881 4700 Niciarka STIHL NG 5, numer katalogowy 5805 000 7710 W przypadku wymiany ogniw istnieje wiele możliwości postępowania. Urządzenie do nitowania i roznitowywania STIHL może być z powodzeniem używane bez żadnych środków pomocniczych bezpośrednio na miejscu zastosowania, również w lesie. Urządzenie do roznitowywania STIHL NG 4 oraz niciarka STIHL NG 5 są wprawdzie przenośne, wymagają jednak stabilnego podłoża montażowego (stół roboczy itp.). 27 • Nowe ogniwo musi odpowiadać rozmiarami pozostałym ogniwom piły łańcuchowej: ogniwo tnące i ogranicznik zagłębiania należy naostrzyć zgodnie z wymiarami ogniwa tnącego stanowiącego punkt odniesienia; płaszczyzny przesuwu należy dopasować do płaszczyzn przesuwu ogniw sąsiednich. Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania naprawionej piły łańcuchowej odradza się przeprowadzania napraw bez odpowiedniego urządzenia do nitowania i roznitowywania. Nieprawidłowo przeprowadzona naprawa może doprowadzić do uszkodzenia nowego ogniwa wzgl. ogniw sąsiednich, co z kolei może zaowocować zerwaniem piły łańcuchowej. 3. Prowadnice Ematic 3.1 Wprowadzenie STIHL oferuje do każdej pilarki i do każdego zakresu zastosowań odpowiednia prowadnicę własnej produkcji. Wszystkie prowadnice STIHL (za wyjątkiem Rollomatic Mini) są wyposażone w system Ematic – system oszczędzania oleju. Każda prowadnica oznaczona symbolem „E” jest prowadnicą typu Ematic. Odpowiednio do szerokości ogniw prowadzących pił łańcuchowych Oilomatic STIHL produkuje różnej długości prowadnice z rowkiem o szerokości 1,1 mm (bez systemu Ematic), 1,3, 1,5 oraz 1,6 mm. 3.2 Forma i zasada funkcjonowania Prowadnica wraz z piłą łańcuchową i kołem napędowym piły łańcuchowej tworzy zestaw tnący. Prowadnica utrzymuje poruszającą się piłę łańcuchową umożliwiając w ten sposób wykonywanie cięcia. Zewnętrzne formy różnych modeli prowadnic stanowiące jednocześnie opis geometrii toru przebiegu piły łańcuchowej są efektem komputerowych obliczeń i całego szeregu testów. Stanowią one optymalne rozwiązane pod względem wydajności cięcia, prowadzenia, skłonności do odbić oraz parametrów zużycia. W rejonie zlokalizowanej na wierzchołku prowadnicy zwrotnicy tor przesuwu – mimo wystarczająco intensywnego smarowania – podlega olbrzymiemu obciążeniu użytkowemu. Obciążenie to wzrasta wraz z intensyfikacją oporów związanych z cięciem, zwłaszcza, gdy praca jest wykonywana wierzchołkiem prowadnicy. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku nacinania i cięcia górną krawędzią prowadnicy. Dla umożliwienia bocznego prowadzenia piły łańcuchowej w prowadnicy został umieszczony rowek prowadzący, w którym poruszają się ogniwa prowadzące. Na wystających ściankach rowka prowadnicy przesuwa się piła łańcuchowa. Rowek prowadnicy pełni również rolę kanału transportu oleju do smarowania piły łańcuchowej. Rowek prowadnicy rozszerza się obustronnie w formie lejka na wejściu prowadnicy, co zapobiega uderzaniu ogniw prowadzących w ścianki rowka; ponadto ogniwa nie klinują się. Podczas cięcia prowadnica podlega tak samo wysokim obciążeniom jak sama piła łańcuchowa. Z tego względu prowadnica musi być wykonana ze specjalnie uszlachetnionego (specjalny proces hartowania) materiału odpornego na zużycie. 28 3.3 Parametry Prowadnicę określają cztery zasadnicze parametry: • Przyłącze prowadnicy (1) stanowi przyporządkowanie prowadnicy do poszczególnych serii pilarek łańcuchowych (klasy mocy). • Szerokość rowka prowadnicy (2) decyduje o przyporządkowaniu prowadnicy do poszczególnych wariantów pił łańcuchowych (szerokość ogniwa prowadzącego). • Prowadnice Rollomatic są przyporządkowywane za pomocą podziałki zwrotnicy gwiaździstej (3) do odpowiednich podziałek pił łańcuchowych oraz kół napędowych piły łańcuchowej. Cechy charakterystyczne oraz numer katalogowy są wypalane techniką laserową po stronie przyłącza prowadnicy STIHL. Ilość ogniw prowadzących, która musi występować w pile łańcuchowej jest oznaczana tylko na prowadnicach Rollomatic. (W przypadku prowadnic Duromatic liczba ogniw prowadzących jest zmienna ze względu na możliwość stosowania pił łańcuchowych o różnych podziałkach.) • Długość prowadnicy (4) decyduje o zakresie zastosowań prowadnicy (np.: średnica pnia) oraz ilości ogniw prowadzących stosowanej piły łańcuchowej. a = długość prowadnicy b = całkowita długość prowadnicy 29 3.4 3.3.1 Przyłącze 3.3.2 Szerokość rowka prowadnicy Numery katalogowe 3.4.1 Format Numery katalogowe prowadnic STIHL Ematic zawierają zakodowane dane na temat przyłącza prowadnicy (typ prowadnicy), a także szerokości rowka prowadnicy, podziałki zwrotnicy gwiaździstej (wersja) i długości prowadnicy. Numer katalogowy składa się z trzech ciągów cyfr o długości 4, 3 i 4 znaków. W pierwszym ciągu cyfr (xxxx ... ....) określony jest typ prowadnicy; pierwsze dwie cyfry dla wszystkich prowadnic Ematic są takie same – 30; kolejne dwie cyfry stanowią opis przyłącza prowadnicy. Przyłącze prowadnicy (1) opisuje forma końca prowadnicy, forma i położenie podłużnego otworu do sworzni mocujących, a także położenie otworów olejowych (2) i ustalających (3). Wymiary tych elementów przyłącza stanowią o przyporządkowaniu prowadnicy do poszczególnych serii pilarek łańcuchowych. Szerokości rowka prowadnicy poszczególnych modeli prowadnic jest zaledwie o kilka setnych części milimetra większa niż szerokość ogniwa prowadzącego odpowiednich pił łańcuchowych. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie precyzyjnego bocznego prowadzenia piły łańcuchowej. Dwie pierwsze cyfry ostatniego ciągu cyfr (.... ... xx..) oznaczają model prowadnicy, a kolejne dwie cyfry (.... ... ..xx) opisują długość prowadnicy. XXXX Typ prowadnicy (przyłącze) XXX Wewnętrzny kod firmowy XXXX Model Długość prowadnicy Przykład 3003 000 6117 30 3.4.2 Kodowanie numerów katalogowych Typy prowadnic (XXXX ... ....) i zastosowania Typ prowadnicy Zastosowanie w pilarkach łańcuchowych serii Typ 3001 Contra, 070, 090 1106 3002* 08/810, 050/051/075/076, 084, 090 G, E 30 1108, 1111, 1124, 1109, 1202 3003 024/026, 028, 029/039, 030/031/032, 034/036, 038, 041, 042/048, 044/046, 045/056, 064/066, E 15, E 20 1121, 1118, 1127, 1113, 1125, 1119, 1110, 1117, 1128, 1115, 1122, 1203,1207 009/010/011/012, 015, 017, 020, 021/023/025, 1120, 1116, 1130, 1114/1129, 1123, E 10, E 14 1204, 1206 * Model 3002 000 80 ... jest przeznaczony również do stosowania z modelami Contra, 070 oraz 090 3005 Modele (.... ... XX..) Szerokość Symbol Model mm Podziałka cal mm cal Ilość zębów Wymienny wierzcho- Wymienna zwrotnica łek gwiaździsta 41 Rollomatic 1,1 .043 9,32 3/8 P 7 47 Rollomatic 1,6 .063 8,25 .325 11 3003 650 9926 48 Rollomatic 1,3 .050 9,32 3/8 P 9 3005 650 9903 50 Rollomatic 1,5 .058 8,25 .325 11 3003 650 9927 52 Rollomatic 1,6 .063 9,32 3/8 11 3003 650 9935 53 Rollomatic 1,6 .063 8,25 .325 11 3003 650 9926 55 Duromatic 1,3 .050 56 Duromatic 1,6 .063 Duromatic 1,6 .063 60 Rollomatic S 1,6 .063 9,32 3/8 11 61 Rollomatic 1,6 .063 9,32 3/8 10 3003 650 9922 63 Rollomatic 1,3 .050 9,32 3/8 P 9 3005 650 9903 64 Rollomatic 1,3 .050 6,35 ¼ 13 3005 650 9904 68 Rollomatic 1,6 .063 8,25 .325 11 3003 650 9926 9,32 3/8 P 9 3005 650 9903 57 1 74 3003 650 2528 Rollomatic L 1,3 .050 80 2 Duromatic 1,6 .063 84 3 Duromatic 1,6 .063 86 Duromatic 1,3 .050 88 Rollomatic S 1,3 .050 9,32 3/8 11 89 Rollomatic 1,3 .050 9,32 3/8 10 91 Rollomatic S 1,6 .063 9,32 3/8 10 3002 650 2526 92 Duromatic 1,6 .063 94 Rollomatic S 1,6 .063 9,32 3/8 11 3003 650 2528 96 Rollomatic S 1,3 .050 9,32 3/8 13 3003 650 2539 97 Rollomatic S 1,6 .063 10,26 .404 12 3003 650 2538 98 Rollomatic S 1,6 .063 9,32 3/8 13 3003 650 2539 1 Wersja wąska 2 ze złączem kombi 3001/3002 3 3003 650 2528 3003 650 9928 wersja szeroka Długości prowadnic (…. … ..XX) Symbol 05 06 09 11 13 15 17 21 22 23 25 30 31 38 41 45 46 48 52 53 54 57 58 64 76 Długość prowadnicy cm 30 32 35 37 40 43 45 50 50 53 55 63 63 71 75 80 80 84 90 91 91 105 105 120 150 cal 31 12 13 14 15 16 17 18 20 20 21 22 25 25 28 30 32 32 33 36 36 36 41 41 47 59 3.5 Typy 3.5.1 Duromatic E Prowadnice STIHL Ematic występują w dwóch podstawowych wersjach: • • prowadnice lite - standardowe prowadnice ze zwrotnicą gwiaździstą Standardowe prowadnice lite nazwę handlową „Duromatic”. noszą Prowadnice ze zwrotnicą gwiaździstą noszą nazwę handlową „Rollomatic”. Prowadnice Duromatic wytwarza się z jednego kawałka wytrzymałej i odpornej na zużycie specjalnej stali. Kontur prowadnicy jest wycinany laserem, natomiast jej rowek jest wieloetapowo szlifowany w specjalnym procesie obróbczym w jej korpusie. „Duro” (od durus = twardy) oznacza, że prowadnice te są twarde i sprężyste oraz niezwykle odporne na zużycie. Ich sprężystość sprawia, że są elastyczne a ponadto niepodatne na zginanie. 3.5.2 Ścianki rowka prowadnicy są hartowane indukcyjnie, a na wierzchołku podlegającej obciążeniom prowadnicy wzmocnione laserowo pancerzem z twardego metalu. Zakres zastosowań Najcięższe zastosowania profesjonalne, wycinka drzew i przerzynka, zastosowanie w pilarkach o dużej mocy. Prowadnice Duromatic o długości powyżej 105 cm mogą być wyposażane w uchwyt i osłonę piły łańcuchowej pozwalające na obsługę dwuosobową. Rollomatic E Główną cechę charakterystyczną prowadnic Rollomatic stanowi zwrotnica gwiaździsta. Zwrotnica jest zlokalizowana na wierzchołku prowadnicy, na łożysku walcowym. Zwrotnica przenosi piłę łańcuchową z jednej strony prowadnicy na drugą. Zarówno tarcie, jak i zużycie na wierzchołku prowadnicy są przy takim rozwiązaniu znacznie mniejsze niż w przypadku prowadnic Duromatic (tarcie toczne zamiast tarcia ślizgowego). W związku z mniejszym tarciem istnieje możliwość mocniejszego napięcia piły łańcuchowej niż w przypadku prowadnic Duromatic. Łożysko zwrotnicy gwiaździstej jest obustronnie przykryte stalowymi płytkami, co sprawia, że jest ono odporne na zanieczyszczenia i bezobsługowe. Do smarowania całkowicie wystarcza olej z rowka prowadnicy, nie ma potrzeby dodatkowego smarowania. Prowadnice Rollomatic umożliwiają w stosunku do prowadnic Duromatic uzyskanie znacznie większej wydajności cięcia przy takiej samej mocy napędowej. Zwiększenie wydajności cięcia jest szczególnie wyczuwalne w przypadku zastosowania prowadnicy z pilarką niższej klasy mocy. W połączeniu z piłą łańcuchową o niskiej skłonności do odbić szczególnie łatwe staje się wykonywanie nacięć. Podobnie wygląda sytuacja przy okrzesywaniu, gdzie zmniejszone zużycie spowodowane tarciem i podwyższona wydajność cięcia mają pozytywny wpływ ze względu na konieczność pracy górną i dolną krawędzią prowadnicy. To właśnie te zalety i wąska forma prowadnicy sprawiają, że prowadnice Rollomatic są idealne do prac związanych z okrzesywaniem. Dla różnych klas mocy pilarek łańcuchowych i różnorodnych zastosowań dostępne są różne modele prowadnic. 32 3.5.2.1 Rollomatic E-Standard Korpus prowadnicy Rollomatic Standard składa się z trzech spawanych elektrycznie płyt (dwie płyty boczne i płyta wewnętrzna). Szerokość i kontury płyty środkowej ustalają bez dalszych obliczeń konstrukcyjną szerokość i głębokość rowka prowadnicy. Środkowa część wewnętrznej płyty została wycięta na dużej powierzchni. W ten sposób cała prowadnica jest po części pusta w środku. Taka forma konstrukcji z pustymi przestrzeniami (konstrukcja skrzynkowa) jest najkorzystniejszą formą z punktu widzenia stosunku sztywności mechanicznej do ciężaru. Konstrukcja taka sprawdziła się wielokrotnie w naturze (np.: źdźbła zbóż i traw, plastry miodu) oraz w technice (np.: konstrukcje rurowe, mosty skrzynkowe). wpływ na wydajność i zachowanie podczas cięcia, a także na żywotność prowadnicy. Prowadnicę Rollomatic Standard odróżnia od litych prowadnic doskonała stabilność i nadzwyczaj niski ciężar. Mały wierzchołek prowadnicy: Niewielka skłonność do odbić, słabsza wydajność nacinania, małe łożysko gwiaździste z czterema nitami mocującymi = krótsza żywotność w przypadku długotrwałej eksploatacji. Ścianki rowka prowadnicy są hartowane indukcyjnie, a zwrotnica gwiaździsta może zostać wymieniona. Wielkość zwrotnicy gwiaździstej (wyrażona w ilości zębów), a tym samym wielkość wierzchołka prowadnicy ma Duży wierzchołek prowadnicy: Większa skłonność do odbić, wysoka wydajność nacinania, duże łożysko gwiaździste z sześcioma nitami mocującymi = wysoka nośność łożyska, a tym samym długa żywotność. Dla pokrycia wielu wymagań prowadnice Rollomatic E-Standard są oferowane przy podziałce zwrotnicy 3/8’’ z dwoma rozmiarami zwrotnicy gwiaździstej (wierzchołka prowadnicy). Model z małą zwrotnicą gwiaździstą = 10 zębów, 4 nity Zakres zastosowań: Począwszy od uniwersalnych zastosowań w rolnictwie i budownictwie, aż po pozyskiwanie małowymiarowego surowca drzewnego i okrzesywanie w branży leśnej, w maszynach o mocy do ok. 3,5 KW / 4,8 KM. Model z dużą zwrotnicą gwiaździstą = 11 zębów, 6 nitów Zakres zastosowań: Spełnia najwyższe wymagania odnośnie zastosowań w pełni profesjonalnych. Doskonale nadaje się do ścinania i przerzynki, odpowiednia do stosowania w pilarkach łańcuchowych o średniej i dużej mocy (ponad 3,5 KW / 4,8 KM). je przeniesienie środka ciężkości w stronę uchwytu przedniego. Ograniczona elastyczność gwarantuje dobre prowadzenie podczas okrzesywania. Ścianki rowka prowadnicy są hartowane indukcyjnie, a zwrotnica gwiaździsta może zostać wymieniona. 3.5.2.2 Rollomatic E-Light Korpus prowadnicy „Light” składa się z dwóch wydrążonych na dużej powierzchni, spawanych elektrycznie płyt stalowych. Powstałe w ten sposób puste przestrzenie (za wyjątkiem rowka prowadnicy) zostały wypełnione poliami- 33 dem zbrojonym włóknami szklanymi. Zakres zastosowań Prowadnicę Rollomatic L charakteryzuje w porównaniu do Rollomatic Standard 38% redukcja ciężaru przy jednoczesnym zachowaniu stabilności. Zastosowanie tej prowadnicy w pilarce powodu- Okrzesywanie, chirurgia drzewna. 3.5.2.3 Rollomatic Mini 3.6 Zasada STIHL Ematic Zewnętrzną cechą rozpoznawczą prowadnic Ematic stanowi umieszczony po jednej stronie otwór olejowy oraz występujące po obu stronach tego otworu, na dnie rowka prowadnicy uwypuklenia („rampa”). Specjalny model prowadnicy Rollomatic Standard o bardzo wąskiej budowie i szerokości rowka 1,1 mm. Przeznaczony wyłącznie do stosowania z piłą łańcuchową Oilomatic Picco Micro Mini (PMN). 3.5.2.4 Zakres zastosowań Uniwersalne zastosowania w pilarkach E 14, E 140 oraz pilarkach spalinowych o mocy do 1,2 kW. Rollomatic E-Super Korpus prowadnicy Rollomatic S jest – podobnie jak w przypadku prowadnicy Duromatic – produkowany techniką wykrawania laserowego, wykonany z jednego kawałka trwałej i odpornej na zużycie specjalnej stali. Zwrotnica gwiaździsta jest umieszczona w stanowiącym samodzielny element wierzchołku prowadnicy, który jest przymocowany do korpusu za pomocą nitów. W przypadku zużycia zwrotnicy gwiaździstej istnieje możliwość wymiany całego wierzchołka prowadnicy. Zakres zastosowań Spełnia najwyższe wymagania odnośnie zastosowań w pełni profesjonalnych. Doskonale nadaje się do ścinania i przerzynki odpowiednia do stosowania w pilarkach łańcuchowych o dużej mocy. Jednostronny otwór olejowy zapobiega stratom oleju na odcinku pomiędzy prowadnicą a pokrywą koła napędowego piły łańcuchowej. Uwypuklenie gwarantuje natomiast, że olej smarny bezpośrednio po uruchomieniu pilarki zostanie bez straty dotransportowany – na całej długości prowadnicy - do miejsc, gdzie ma zostać wykorzystany. Dzięki systemowi Ematic olej smarny zostaje wykorzystany bardziej efektywnie – ilość transportowanego oleju może zostać zredukowana do ilości wymaganej w punktach smarowania. Nie ma więc potrzeby uwzględniania „strat transportowych”. Efektem stosowania systemu jest ograniczenie zanieczyszczenia środowiska oraz obniżenie kosztów eksploatacyjnych. Rollomatic S łączy w sobie trwałość i wytrzymałość prowadnicy litej (jak Duromatic) z wysoką wydajnością cięcia i niewielkim zużyciem prowadnic pracujących w oparciu o zasadę zwrotnicy gwiaździstej. 34 3.7 Wraz z piłą łańcuchową STIHL Oilomatic oraz pompą z regulacją wydajności smarowania prowadnica Ematic tworzy system Ematic (patrz 3.7). System STIHL Ematic STIHL Ematic to system umożliwiający lepsze wykorzystanie i oszczędność oleju smarnego. Stosowanie systemu Ematic pozwala na zaoszczędzenie aż do 50% oleju smarnego. Ematic stanowi tym samym kolejny element ochrony środowiska realizowany przez firmę STIHL. System STIHL Ematic składa się zasadniczo z następujących elementów: • Piła łańcuchowa STIHL Oilomatic, dzięki której olej smarny jest dostarczany również do przegubów piły łańcuchowej. Pompa olejowa ustawiona na zredukowane zużycie oleju. • Prowadnica STIHL Ematic, dzięki której olej smarny jest dostarczany na całej długości rowka prowadnicy bezpośrednio do przegubów piły łańcuchowej. • Pompa olejowa STIHL. Stosowanie piły łańcuchowej STIHL Oilomatic i prowadnicy STIHL Ematic umożliwia w przypadku zgodnego z instrukcją obsługi użycia pompy z regulacją wydajności smarowania ograniczenie zużycia oleju. Pompy nie dysponujące systemem regulacji wydajności smarowania zostały zaprojektowane z uwzględnieniem zmniejszonego zużycia oleju. 35 3.9 3.8 3.9.1 Konserwacja Jak opisywaliśmy wcześniej zestaw tnący podlega naturalnemu zużyciu. Prowadnica zużywa się najbardziej w tych miejscach, którymi najczęściej wykonywane jest cięcie. Zasadniczo jest to dolna część prowadnicy. W przypadku prowadnic Duromatic dużemu obciążeniu podlega również zwrotnica zlokalizowana na wierzchołku prowadnicy. Dla uzyskania równomiernego zużycia prowadnicy zaleca się obracanie jej przed każdym montażem piły łańcuchowej. Przy tej okazji należy również dokładnie oczyścić otwory olejowe i rowek prowadnicy. Do tego celu można użyć końcówki czyszczącej przymiaru kątowego. Naprawa Usuwanie gratów – wyrównywanie ścian rowka prowadnicy W przypadku prowadnic eksploatowanych przez dłuższy okres czasu należy przed każdym montażem piły łańcuchowej dokonać pomiaru głębokości rowka prowadnicy. Pomiaru należy dokonać w miejscu największego obciążenia prowadnicy. W przypadku prowadnic Duromatic jest to punkt zwrotu piły łańcuchowej, a w przypadku prowadnic Rollomatic odcinek, za pomocą którego najczęściej wykonywane są cięcia. W przypadku przekroczenia minimalnej głębokości rowka prowadnicę należy wymienić. Wymagana minimalna głębokość rowka prowadnicy 1/4'’ Minimalna głębokość rowka prowadnicy 4 mm .325’’ 6 mm 3/8’’ P 5 mm 3/8’’ 6 mm .404’’ 7 mm Podziałka piły łańcuchowej W zależności od podziałki stosowanej piły łańcuchowej zużycie powoduje powstawanie na ściankach rowka prowadnicy mniejszego lub większego gratu. Grat ten można usunąć za pomocą pilnika płaskiego lub trójkątnego; najlepszym rozwiązaniem jest jednak zastosowanie szlifierki rotacyjnej lub taśmowej. W przypadku, gdy ściany rowka prowadnicy są nierównomiernie zużyte np.: na skutek nieprawidłowości w ostrzeniu piły łańcuchowej, należy je wyrównać. Do tego celu najlepiej nadaje się szlifierka taśmowa. Zużycie ścianek rowka prowadnicy powoduje zmniejszenie głębokości rowka. Aby uniknąć przesuwania się końcówek ogniw prowadzących po dnie rowka, co powoduje utratę kontaktu ogniw tnących i ogniw łączących ze ścianami rowka, należy utrzymywać minimalną głębokość rowka prowadnicy (patrz tabela). 36 3.9.2 Prostowanie 3.9.3 Poszerzanie rowka prowadnicy Prowadnice STIHL charakteryzuje dobra wartość sztywności sprężystej. Przy lekkim wygięciu w strefie elastyczności, jakie może wystąpić w czasie normalnej eksploatacji, prowadnica powraca do swej pierwotnej formy. Ingerencja siłowa wywołuje jednak trwałe odkształcenie prowadnicy (odkształcenie plastyczne). Jeżeli odkształcenie takie jest niewielkie, to prowadnicę można naprostować. Przed prostowaniem całą prowadnicę należy jednak skontrolować – zwłaszcza w rejonie odkształcenia - pod kątem występowania ewentualnych pęknięć powierzchniowych. W przypadku gdy zarysowania takie wystąpiły na prowadnicy, nie nadaje się ona do dalszej eksploatacji. Prostowanie może przebiegać na wiele sposobów. Niezależnie od tego, czy prowadnica będzie prostowana na prasie, czy za pomocą imadła należy ją podeprzeć po obu stronach odcinka przegięcia (z zachowaniem równego odstępu z obu stron). W następnej kolejności należy wywrzeć nacisk na przeciwną stronę odcinka wygięcia. Nacisk należy wywierać w taki sposób, by prowadnica się wyprostowała i pozostała prosta po zwolnieniu nacisku. 37 Kolejny etap – prostowanie szczegółowe – należy przeprowadzić za pomocą młotka układając prowadnicę na płycie do prostowania. Obróbkę należy wykonywać do momentu, aż prowadnica będzie absolutnie płaska w strefie ścianek rowka. Po dokonaniu tej czynności należy sprawdzić szerokość rowka prowadnicy; kontrolę przeprowadzamy przeciągając na całej długości prowadnicy ogniwo prowadzące o odpowiedniej szerokości. Miejsca, w których końcówka ogniwa kleszczy się lub wcale nie chce się przesuwać należy rozszerzyć. Na koniec należy ponownie skontrolować prowadnicę pod kątem występowania ewentualnych pęknięć powierzchniowych, które mogły powstać podczas prostowania. W przypadku stwierdzenia zarysowań prowadnica – mimo pracy włożonej w jej wyprostowanie – nie nadaje się do dalszej eksploatacji. Niebezpieczeństwo wypadku! Do poszerzania rowka prowadnicy stosujemy odpowiedni do szerokości rowka przeciągacz do rowków. W tym celu mocujemy prowadnicę w imadle i umieszczamy klin rowkowy pod kątem O ok. 45 w miejscu gdzie szerokość rowka prowadnicy jest prawidłowa. Uderzeniami młotka przepychamy klin przez zwężony rowek prowadnicy. W przypadku mocnego zwężenia działanie to należy przeprowadzać do momentu, aż piła łańcuchowa o dostosowanej do prowadnicy szerokości ogniw prowadzących da się łatwo i bez oporów przesunąć po prowadnicy. W rejonie opancerzenia w strefie zwrotu piły łańcuchowej występuje szczególne niebezpieczeństwo wystąpienia pęknięć powierzchniowych. Z tego względu po rozszerzeniu rowka prowadnicę należy skontrolować pod kątem występowania pęknięć powierzchniowych. W przypadku stwierdzenia zarysowań prowadnica nie nadaje się do dalszej eksploatacji! 3.9.4 Obciskanie rowka prowadnicy 3.9.5 Zbyt duża szerokość rowka prowadnicy może mieć zasadniczo dwie przyczyny: Wymiana zwrotnicy gwiaździstej W przypadku zużycia zębów zwrotnicy gwiaździstej względnie uszkodzenia łożyska rolkowego należy wymienić całą zwrotnicę gwiaździstą. Do obciskania ścian rowka prowadnicy stosuje się odpowiednią do szerokości rowka wkładkę, która zostaje umieszczona w rowku. Następnym etapem jest ściśnięcie prowadnicy w rejonie rozszerzenia rowka w imadle lub nadawanie ścianom rowka formy zgodnej z wkładką za pomocą ostrożnych uderzeń młotka na absolutnie płaskiej powierzchni. Po zakończeniu tej czynności należy skontrolować szerokość rowka prowadnicy i sprawdzić poddaną obróbce strefę pod kątem występowania pęknięć powierzchniowych. Do demontażu należy w pierwszej kolejności usunąć nity kryte, którymi pierścień obrotowy jest przymocowany do wierzchołka prowadnicy. W tym celu należy za pomocą wiertła (o średnicy większej od średnicy główki nitu o ok. 0,5 mm) nawiercić nit i wybić go stosując w tym celu przebijak. Na skutek zużycia ścianki rowka prowadnicy są wygięte na zewnątrz na całej długości prowadnicy. Kolejną możliwość stanowi wygięcie ścian rowka prowadnicy na zewnątrz (w jednym lub w kilku miejscach) spowodowane działaniem siły zewnętrznej. W przypadku rozszerzenia ścian rowka prowadnicy spowodowanego zużyciem z reguły nie opłaca się obciskanie, ponieważ całkowite zużycie jest w tym przypadku zazwyczaj zbyt zaawansowane. Po usunięciu nitów gwiazdę można wyjąć wraz z łożyskiem (pierścień obrotowy i wałeczki są przykryte zabezpieczającą płytką stalową) spomiędzy płyt bocznych wierzchołka prowadnicy. 38 Dla zapewnienia prawidłowego działania zwrotnicy gwiaździstej należy w zasadzie wymienić całą zwrotnicę (wraz z pierścieniem tocznym i wszystkimi rolkami). Istotne jest ponadto stałe stosowanie zwrotnicy gwiaździstej odpowiedniej dla danego modelu prowadnicy. Podczas demontażu, podobnie jak poprzednio, rozwierca się główki nitów i wybija nity z zastosowaniem przebijaka, a następnie zdejmuje wierzchołek prowadnicy. Po założeniu nowego wierzchołka prowadnicy nity zakłada się w taki sam sposób, jak przy montażu zwrotnicy gwiaździstej. Aby zapobiec wypadnięciu rolek zmontowanej zwrotnicy gwiaździstej podczas umieszczania jej w prowadnicy zaleca się pionowe unieruchomienie prowadnicy w imadle na czas montażu. Po zakończonym montażu należy skontrolować, czy przejścia w miejscach połączenia powierzchni przesuwu prowadnicy i wierzchołka mają taką samą wysokość. Jeżeli wysokość jest różna, należy zeszlifować ścianki rowka prowadnicy z zachowaniem łagodnego spadku np.: za pomocą szlifierki taśmowej. Po usunięciu klamry zwrotnicę gwiaździstą można ostrożnie wsunąć w otwór Następnie należy zamontować nity o łbach płaskich, w miarę możliwości ścisnąć nity na prasie i zanitować młotkiem w taki sposób, żeby główki nitów całkowicie wypełniały zagłębienia otworów w prowadnicy. Przed uruchomieniem naprawianej prowadnicy łożysko zwrotnicy gwiaździstej należy dokładnie nasmarować (np.: zanurzyć wierzchołek prowadnicy w kąpieli olejowej). na wierzchołku prowadnicy. Należy przy tym zwracać uwagę, by płytki z pleksiglasu przylegały do siebie i możliwie jak najlepiej przykrywały łożysko. Po umieszczeniu zwrotnicy gwiaździstej w wierzchołku prowadnicy należy ułożyć ją w taki sposób, by jej otwory pokrywały się z otworami wierzchołka prowadnicy. W przypadku prowadnic Rollomatic S z nitowanym wierzchołkiem prowadnicy istnieje dodatkowo możliwość wymiany tego właśnie elementu. Jest to konieczne w przypadku mocnego wyszczerbienia powierzchni przesuwnych albo w przypadku pęknięć powierzchniowych. 39 4. Koło napędowe piły łańcuchowej 4.2 Warianty 4.1 Konstrukcja i mechaniczna zasada funkcjonowania 4.2.1 Koło profilowane (PKRD) Koło napędowe przenosi moment obrotowy silnika tj. moc silnika na piłę łańcuchową. To dzięki tej sile boki zębów koła napędowego wywierają nacisk na końcówki ogniw prowadzących wprawiając w ruch całą piłę łańcuchową. W związku z faktem, że w zakresie działania koła napędowego jest zawsze większa ilość ogniw prowadzących (zależnie od ilości zębów), bezwarunkowo konieczne jest zachowanie identycznej podziałki koła napędowego i piły łańcuchowej. Boki zębów są tak skonstruowane, że końcówki ogniw prowadzących dociskają się do nich w taki sposób, że siła oddziałuje na stosunkowo dużą powierzchnię, co obniża zużycie. Ponadto średnica (ilość zębów) koła napędowego jest dokładnie dopasowana do rodzaju przyłącza prowadnicy; jest to konieczne, ponieważ dopasowanie to warunkuje wchodzenie ogniw prowadzących do rowka prowadnicy. Ilość zębów przekłada się bezpośrednio na siłę cięcia i prędkość piły łańcuchowej. • • Duża ilość zębów: = duża średnica = duża prędkość piły łańcuchowej = wysokie zapotrzebowanie na siłę napędową Szerokość koła napędowego względnie bębna sprzęgła decyduje o pozycji koła względem prowadnicy, co również ma wpływ na wejście rowka prowadnicy. Koło napędowe wykonane z bardzo odpornej na zużycie stali profilowanej w kształcie gwiazdy, sztywno połączone (w przypadku pilarek spalinowych) z bębnem sprzęgła za pomocą lutu. W przypadku pilarek łańcuchowych z napędem elektrycznym koło napędowe jest umieszczone niezależnie na wale napędowym. PKRD stanowi standardowe wyposażenie w małych pilarkach, pilarkach kompaktowych i przeznaczonych dla rolnictwa. Profesjonalne pilarki łańcuchowe są wyposażone w pierścieniowe koło napędowe. W różnych krajach mogą występować różnice w zakresie standardu wyposażenia. Wynika z tego, że w pilarkach łańcuchowych danego typu można stosować tylko konkretne koła napędowe. Mała ilość zębów: = mała średnica = niska prędkość piły łańcuchowej = niskie zapotrzebowanie na siłę napędową 40 4.2.2 Koło pierścieniowe (RKRD) Ten typ koła napędowego został wykonany ze stali spiekanej i ma formę pierścienia. Zęby są obustronnie otoczone ścianą w formie okręgu. RKRD jest umieszczone w sposób ruchomy osiowo na piaście bębna sprzęgła, z którym jest połączone za pomocą wielowypustu. Zalety RKRD • Płaszczyzny przesuwu ogniw piły łańcuchowej są przenoszone w ramach koła napędowego w taki sposób, że zęby koła łańcuchowego podlegają tylko obciążeniom związanym z właściwym przeniesieniem siły napędowej. • Ściany boczne pierścienia prowadzą piłę łańcuchową bocznie, przy czym pierścień zostaje wycentrowany względem rowka prowadnicy na piaście bębna. Efektem takiego rozwiązania jest bardzo jednostajna praca piły łańcuchowej oraz mniejsze obciążenie zarówno wejścia rowka prowadnicy, jak i samej piły łańcuchowej. 4.3 W przypadku długotrwałej eksploatacji zużyciu podlega również koło napędowe. Końcówki ogniw prowadzących wrzynają się w boki zębów koła napędowego. W przypadku koła profilowanego występuje dodatkowy objaw zużycia: płaszczyzny przesuwu ogniw tnących i ogniw łączących (w strefie wydrążenia) wrzynają się w końcówki zębów. Koło napędowe należy wymie- W przypadku koła pierścieniowego ślady zużycia są szczególnie widoczne na obwodzie. Koło pierścieniowe również należy wymienić, jeśli ślady wejścia są głębsze niż 0,5 mm. W związku z faktem, że koło napędowe w normalnych warunkach wytrzymuje eksploatację dwóch pił łańcuchowych, powinno się stosować naprzemiennie dwie piły na tym samym kole napędowym. Bardzo ważne jest bowiem, aby koło napędowe i piła łańcuchowa docierały się i zużywały równomiernie. Dzięki temu zagwarantowane zostaje, że profile płaszczyzn kontaktu na kole napędowym i pile łańcuchowej będą do siebie dopasowane zapobiegając tym samym niepotrzebnemu zużyciu oraz / lub zerwaniu piły łańcuchowej. W przypadku stosowania nowej piły łańcuchowej należy zasadniczo wymienić również koło napędowe. Zużyte koło napędowe w bardzo krótkim czasie zniszczy nową piłę łańcuchową. nić, gdy ślady wejścia na bokach zębów mają głębokość ok. 0,5 mm. 41 Kontrola, wymiana 5. 5.1 5.1.1 Obraz uszkodzeń – przyczyny, usuwanie Piły łańcuchowe Oilomatic Ogniwa prowadzące Obraz uszkodzenia Wszystkie ogniwa prowadzące są powgniatane z przodu i z tyłu. Obraz uszkodzenia Zbite i wyszczerbione końcówki kilku kolejnych ogniw prowadzących. Obraz uszkodzenia Zaokrąglone tylne krawędzie wszystkich końcówek ogniw prowadzących. Przyczyna a) Zbyt słabo napięta piła łańcuchowa. Ogniwa prowadzące unoszą się do góry na zębach lub piła „bije”. Przyczyna a) Zerwanie piły łańcuchowej spowodowało spiętrzenie się tych ogniw na kole napędowym. b) Niedopasowane koło napędowe (podziałka, brak prawidłowych kształtów końcówek zębów). b) Zbyt słabo napięta piła łańcuchowa odskoczyła. Przyczyna Ponadnormatywne wydłużenie piły łańcuchowej (duże luzy na przegubach) powoduje brak zgodności podziałki piły łańcuchowej z podziałką koła napędowego. c) Nowa piła łańcuchowa stosowana na zużytym kole napędowym z głębokimi bruzdami na bokach zębów. Działania zaradcze Wyrównać względnie wymienić uszkodzone ogniwa prowadzące, poprawnie napiąć piłę łańcuchową. Działania zaradcze Zamontować nowe koło i nową piłę łańcuchową. napędowe Działania zaradcze a) Napiąć poprawnie piłę łańcuchową. b) oraz c) Zamontować nowe, odpowiednie do podziałki piły łańcuchowej i do pilarki koło napędowe. Wymienić piłę łańcuchową ze sztywnymi przegubami. Dodatkowo dla a), b) oraz c) usunąć graty. Wskazówka Powyższe przyczyny mogą spowodować częste zrywanie osłabionej tymi czynnikami piły łańcuchowej lub usztywnienie przegubów. (W niektórych przypadkach naprawa piły łańcuchowej może nie być możliwa.) 42 Obraz uszkodzenia Wyszczerbienia w obu bocznych płaszczyznach większej ilości końcówek ogniw prowadzących (niekoniecznie kolejnych). Przyczyna Zbyt małe napięcie piły łańcuchowej. Ogniwa prowadzące wyskakują z rowka prowadnicy i zawieszają się na zwrotnicy (wierzchołek prowadnicy) lub na wejściu do rowka prowadnicy. Działania zaradcze Napiąć poprawnie piłę łańcuchową. Skontrolować rowek na początku prowadnicy; w razie potrzeby rozszerzyć krawędzie lejka na wejściu rowka prowadnicy. 43 Obraz uszkodzenia Jednostronne (wewnątrz) zużycie szczytów końcówek ogniw prowadzących. Przyczyna Ze względu na zabrudzenia pomiędzy wewnętrzną płaszczyzną boczną a prowadnicą ogniwa prowadzące uderzają na wejściu do rowka prowadnicy w ścianki rowka. Działania zaradcze Oczyścić punkt zderzenia prowadnicy tak, by piła łańcuchowa i rowek prowadnicy znalazły się na jednej linii. Obraz uszkodzenia Jednostronne zużycie wszystkich końcówek ogniw prowadzących. Przyczyna Ogniwa tnące całego rzędu są nieprawidłowo naostrzone (kąty, długości zębów, ograniczniki zagłębiania). Działania zaradcze Prawidłowo naostrzyć piłę łańcuchową. W przypadku, gdy rowek prowadnicy ze względu na istotniejsze uszkodzenia zbyt mocno się wyrobił, należy wymienić prowadnicę. Obraz uszkodzenia Wszystkie końcówki ogniw prowadzących są zużyte i przybierają formę klepsydry. Obraz uszkodzenia Płaszczyzny boczne wszystkich ogniw prowadzących są zużyte, szczyty końcówek są zaokrąglone. Przyczyna Piła łańcuchowa trzepoce w rowku prowadnicy ze względu na nierównomierne naostrzenie ogniw tnących (kąty, długości zębów, ograniczniki zagłębiania); nieregularna kolejność w obu rzędach. Przyczyna Piła łańcuchowa kiwa się w rowku prowadnicy ze względu na zbyt duże wyrobienie lub rozszerzenie rowka prowadnicy. Działania zaradcze Prawidłowo naostrzyć piłę łańcuchową. W przypadku, gdy rowek prowadnicy ze względu na istotniejsze uszkodzenia zbyt mocno się wyrobił, należy wymienić prowadnicę. Działania zaradcze Obcisnąć rowek prowadnicy względnie wymienić prowadnicę. Obraz uszkodzenia Szczyty wszystkich końcówek ogniw prowadzących są zgniecione. Przyczyna Ogniwa prowadzące osiadają na korpusach zębów koła napędowego, co jest związane z dużym zużyciem szczytów zębów wywołanym przez „bicie” zbyt słabo napiętej piły łańcuchowej. Działania zaradcze Wymienić koło napędowe. Wyszlifować kontury końcówek ogniw prowadzących tak, aby szczyty mogły oczyszczać rowek prowadnicy. Prawidłowo napiąć piłę łańcuchową. 44 5.1.2 Obraz uszkodzenia Spłaszczenie końcówek ogniw prowadzących. wszystkich Przyczyna Zbyt mała głębokość rowka prowadnicy. Działania zaradcze Wymienić prowadnicę. Obraz uszkodzenia Wklęsłe zaokrąglenie na końcówkach wszystkich ogniw prowadzących. Przyczyna Zbyt mała głębokość rowka prowadnicy w rejonie zwrotnicy (wierzchołek prowadnicy). Występuje tylko w przypadku prowadnic Duromatic. Działania zaradcze Wymienić prowadnicę. Zęby tnące i ogniwa łączące Obraz uszkodzenia Normalne zużycie. a) Normalne zużycie występujące na wszystkich zębach tnących i przeciwległych ogniwach łączących w przypadku przerzynki i nacinania. b) Normalne zużycie występujące na wszystkich zębach tnących i przeciwległych ogniwach łączących w przypadku nacinania z zastosowaniem prowadnic Duromatic. c) Normalne zużycie występujące na wszystkich ogniwach łączących za zębami tnącymi. Przyczyna Normalne cięcie i nacinanie przy poprawnie naostrzonej pile łańcuchowej i sprawnym smarowaniu. Działania zaradcze Brak; ta piła łańcuchowa spełniła już swoje zadanie. 45 Obraz uszkodzenia Nadmierne zużycie wszystkich ogniw tnących i przeciwległych ogniw łączących w rejonie pod tylnym nitem (połączone zazwyczaj z częstym pękaniem ogniw prowadzących). Przyczyna a) Wychylona do tyłu płaszczyzna pionowa ogniwa tnącego (kąt płaszczyzny O pionowej większy niż 85 ). b) Wychylona do przodu płaszczyzna pionowa ogniwa tnącego (hak: kąt O płaszczyzny pionowej mniejszy niż 60 O do 85 – w zależności od piły łańcuchowej). c) Zbyt duży odstęp ogranicznika zagłębiania. d) Stępione krawędzie tnące. e) Zbyt duży luz piły łańcuchowej. We wszystkich przypadkach ogniwa tnące unoszą się z przodu. Obraz uszkodzenia Ukośne zużycie płaszczyzn przesuwnych (od przodu do tyłu) wszystkich ogniw tnących i przeciwległych ogniw łączących. Obraz uszkodzenia Ekstremalne zużycie płaszczyzn przesuwnych wszystkich ogniw tnących i przeciwległych ogniw łączących przy jednocześnie niewielkim zużyciu półek. Przyczyna Piła łańcuchowa napięta nieco mocniej niż w poprzednim przypadku. Na zestaw tnący został jednak wywarty większy nacisk umożliwiający pracę ze stępionymi krawędziami tnącymi oraz / lub wychyloną do tyłu płaszczyzną pionową. Przyczyna a) Piła łańcuchowa pracuje „na sucho” (brak oleju smarnego). Działania zaradcze Prawidłowo naostrzyć i napiąć piłę łańcuchową. W przypadku, gdy rowek prowadnicy ze względu na istotniejsze uszkodzenia zbyt mocno się wyrobił, należy wymienić prowadnicę. b) Na zestaw tnący został jednak wywarty większy nacisk mający na celu wymuszenie pracy ze stępioną piłą łańcuchową ze zbyt małymi odstępami ograniczników zagłębiania. Działania zaradcze a) Skontrolować transport oleju smarnego i usunąć usterki. b) Prawidłowo naostrzyć piłę łańcuchową; poprawić ustawienie ogranicznika zagłębiania. W przypadku, gdy rowek prowadnicy ze względu na istotniejsze uszkodzenia zbyt mocno się wyrobił, należy wymienić prowadnicę. Działania zaradcze a), b) oraz d) Prawidłowo naostrzyć wszystkie zęby tnące. c) Spiłować wszystkie zęby tnące do uzyskania odpowiedniej wartości odstępu ogranicznika zagłębiania. (Ważne jest zachowanie jednakowej długości ogniw tnących!) e) Prawidłowo napiąć piłę łańcuchową. 46 Obraz uszkodzenia Wklęsłe płaszczyzny przesuwu wszystkich ogniw tnących i ogniw łączących. Przyczyna Zbyt mocno napięta piła łańcuchowa pracująca dodatkowo „na sucho” (brak oleju smarnego). Kontynuowanie pracy w tych warunkach prowadzi do mocnego nagrzania piły łańcuchowej, a co za tym idzie do pęknięć ogniw łączących. Działania zaradcze Napiąć prawidłowo piłę łańcuchową i usunąć usterki w zakresie transportu oleju smarnego. Wskazówka Objawy takie występują wyłącznie w przypadku prowadnic Duromatic. Obraz uszkodzenia Pęknięcia występujące tylko pod tylnym nitem niektórych lub wszystkich ogniw tnących oraz przeciwległych ogniw łączących. Obraz uszkodzenia Pęknięcia występujące tylko pod przednim nitem niektórych lub wszystkich ogniw tnących oraz przeciwległych ogniw łączących. Przyczyna a) Stępione ogniwa tnące. Przyczyna Zbyt mały odstęp ogranicznika zagłębiania oraz wywieranie silnego nacisku, by zmusić piłę łańcuchową do cięcia. b) Wychylona do tyłu płaszczyzna pionowa (kąt płaszczyzny pionowej więkO szy niż 85 ). c) Wychylona do przodu płaszczyzna pionowa (hak: kąt płaszczyzny pionowej O O mniejszy niż 60 do 85 – w zależności od piły łańcuchowej). d) Zbyt duży odstęp ogranicznika zagłębiania. e) Wywieranie silnego nacisku by w przypadkach a) i b) zmusić piłę łańcuchową do cięcia. Działania zaradcze Naostrzyć wszystkie ogniwa tnące. Wskazówka Objawy takie występują szczególnie w przypadku cięcia zamarzniętego drewna (przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych). 47 Działania zaradcze Nadać ogranicznikowi odpowiednią wysokość. zagłębiania Wskazówka Objawy takie występują szczególnie w przypadku piłowania zamarzniętego drewna (przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych). Obraz uszkodzenia Wgłębienia na wszystkich zębach tnących i ogniwach łączących są zbite, również w połączeniu z intensywnym tworzeniem się gratów na płaszczyznach przesuwu tych ogniw (oraz na ścianach rowka prowadnicy). Obraz uszkodzenia Pęknięcia występujące pod obydwoma nitami niektórych lub wszystkich ogniw tnących oraz ogniw łączących. Przyczyna Oprócz przyczyn opisanych w obu poprzednich przypadkach uszkodzenie może zostać wywołane zbyt silnym napięciem piły łańcuchowej; szczególnie przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych. Działania zaradcze Podobnie jak w obu opisanych wcześniej przypadkach, a także: prawidłowo napiąć piłę łańcuchową. Obraz uszkodzenia Zbite lub wyszczerbione przednie krawędzie wszystkich ogniw tnących i ogniw łączących. Przyczyna Piła łańcuchowa „bije” przy wchodzeniu do prowadnicy, ponieważ: a) średnica koła napędowego piły łańcuchowej jest zbyt mała lub b) piła łańcuchowa jest zbyt słabo napięta lub c) wejście rowka prowadnicy jest zbyt szerokie. Działania zaradcze a) Zamontować odpowiednie do prowadnicy koło napędowe piły łańcuchowej. Przyczyna a) Piła łańcuchowa „bije” i wibruje na skutek zbyt słabego napięcia lub nierównomiernego ostrzenia ogniw tnących (kąty, długości ogniw tnących). b) Nowa piła łańcuchowa została zamontowana na kole napędowym z głębokimi bruzdami lub występuje niezgodność podziałek. Działania zaradcze a) Prawidłowo naostrzyć i napiąć piłę łańcuchową. b) Zamontować nowe koło napędowe piły łańcuchowej o odpowiedniej podziałce. b) Prawidłowo napiąć piłę łańcuchową. c) Dokonać naprawy prowadnicy. Wskazówka W przypadku, gdy przeguby piły są już usztywnione, należy zamontować nową piłę łańcuchową. 48 Obraz uszkodzenia Ekstremalne zużycie prowadnicy i koła napędowego piły łańcuchowej. Znaczny spadek wydajności. Przyczyna Piła łańcuchowa stępiona lub naostrzona nierównomiernie (kąt ostrza, kąt natarcia, długości zębów, ograniczniki zagłębiania) oraz / lub prowadnica nie była konserwowana, przez co piła łańcuchowa kołysze się lub ustawia ukośnie w rowku prowadnicy. Działania zaradcze Wymienić cały zestaw tnący (koło napędowe piły łańcuchowej, prowadnica, piła łańcuchowa). Obraz uszkodzenia Pęknięcia ogniw łączących występujące pośrodku wszystkich przeciwległych w stosunku do ogniw tnących. Przyczyna Pęknięcie zmęczeniowe spowodowane stałym „biciem” i wibracjami zbyt słabo napiętej piły łańcuchowej. Nity ogniw tnących ulegają poluzowaniu, a nacisk koła napędowego jest przenoszony na przeciwległe w stosunku do ogniw tnących ogniwa łączące. Działania zaradcze Taka piła łańcuchowa jest bezużyteczna; zamontować i prawidłowo napiąć nową piłę łańcuchową. Obraz uszkodzenia Typowe formy zużycia występujące na płaszczyznach przesuwu ogniw tnących, ogniw łączących i ogniw prowadzących. Wskazówka Piła łańcuchowa nie wykazuje większej ilości zaprezentowanych uszkodzeń, jedno z uszkodzeń występuje jednak na całej długości piły łańcuchowej. a) Te miejsca zużywają się na stronie wzdłużnej prowadnicy. b) Te miejsca zużywają się na zwrotnicy prowadnicy (tylko w przypadku prowadnic Duromatic). Skutek Piła łańcuchowa nie pracuje równomiernie, blokuje się i zbacza w rzazie. Konieczne jest wywieranie nadmiernego nacisku na prowadnicę. 49 Wskazówka Wymiana poszczególnych elementów zestawu tnącego sprawi, że uszkodzone, nie wymienione elementy będą powodować szybkie zużycie nowych części. 5.1.3 Ogranicznik zagłębiania Wskazówka W punkcie „Skutki” opisane zostały tylko najważniejsze skutki. Pozostałe efekty (uszkodzenia) zostały opisane w punkcie 5.1.2. Stan Połyskuje względnie jest zużyta wyłącznie przednia część ogranicznika zagłębiania. Stan Połyskująca powierzchnia całego ogranicznika zagłębiania. Skutki Piła łańcuchowa pracuje nierówno i blokuje się. Odczuwalna redukcja wydajności. Skutki Na pile łańcuchowej jest wymuszane cięcie za pomocą wywierania silnego nacisku na prowadnicę. Bardzo niewielka wydajność cięcia. Przyczyna Zbyt duży odstęp ogranicznika zagłębiania (zbyt niski ogranicznik zagłębiania). Piła łańcuchowa jest zbyt słabo napięta. Przyczyna Zbyt mały odstęp ogranicznika zagłębiania (zbyt wysoki ogranicznik zagłębiania). Działania zaradcze Spiłować ogniwa tnące w sposób umożliwiający osiągnięcie prawidłowego odstępu ogranicznika zagłębiania. Prawidłowo napiąć piłę łańcuchową. Działania zaradcze Nadać ogranicznikowi poprawne wymiary. zagłębiania Stan Nieprawidłowa forma – ogranicznik zagłębiania jest zbyt stromy (zbyt ostry). Skutki Ogranicznik zagłębiania wbija się w drewno powodując jednocześnie utratę wydajności cięcia. Przyczyna Brak prawidłowej obróbki ogranicznika zagłębiania. Działania zaradcze Niższe spiłowanie pozwoli na przywrócenie prawidłowej formy. W tym celu należy jednak odpowiednio spiłować również półki ogniw tnących. W przypadku bardzo krótkich półek ogniw tnących środkiem zaradczym może się okazać wyłącznie wymiana piły łańcuchowej. 50 5.1.4 Nieprawidłowe kąty ostrza Powstawanie nieprawidłowych kątów ostrza może mieć – w zależności od metody ostrzenia - różne przyczyny. Do przyczyn tych należą między innymi: • nieprawidłowa średnica pilnika • nieodpowiedni uchwyt pilnika • niepoprawne prowadzenie pilnika • nieprawidłowe ustawienia przyrządu do ostrzenia względnie ostrzarki Stan Nieprawidłowa forma – przednia część ogranicznika zagłębiania kanciasta, bez skosu. Stan Ograniczniki zagłębiania mają nierówną wysokość lub nie utrzymują kąta prostego. Skutki Piła łańcuchowa pracuje niejednostajnie. Skutki Piła łańcuchowa pracuje nierównomiernie. Przyczyna Ogranicznik zagłębiania nie poddany prawidłowej obróbce. Przyczyna Brak dokładności podczas obróbki. Działania zaradcze O Wykonać skos (10 )w przedniej części ogranicznika zagłębiania. 51 Działania zaradcze Dokonać obróbki ograniczników zagłębiania za pomocą jednego z narzędzi do ostrzenia STIHL. • nieprawidłowo szlifierskie obciągnięte tarcze Wskazówka W punkcie „Skutki” opisane zostały tylko najważniejsze skutki. Pozostałe efekty (uszkodzenia) zostały opisane w punkcie 5.1.2. Stan Wychylona do tyłu płaszczyzna pionowa ogniwa tnącego (rozwarty kąt natarcia, O większy niż 85 ). Stan Rozwarty kąt płaszczyzny poziomej O ogniwa tnącego (większy niż 60 ). Skutki Piłę trzeba zmuszać do cięcia przez wywieranie silnego nacisku na prowadnicę. Bardzo niewielka wydajność cięcia przy jednocześnie silnym zużyciu piły łańcuchowej i prowadnicy. Skutki Jeśli piła łańcuchowa wykonuje pracę, to jest to praca o niewielkiej wydajności cięcia przy jednocześnie wysokim oporze skrawania. Stan Wychylona do przodu płaszczyzna pionowa ogniwa tnącego (ostry kąt natarcia, w zależności od typu piły O O łańcuchowej mniejszy niż 60 - 85 ) tworzy hak. Stan Zbyt ostry kąt poziomej krawędzi tnącej O (mniejszy niż 50 ). Skutki Krawędzie tnące wchodzą zbyt pionowo w drewno, zakleszczają się i blokują. Piła łańcuchowa często się zrywa, a jej żywotność jest niewielka. Skutki Taka piła łańcuchowa ma niewielką żywotność, ponieważ poziome krawędzie tnące mają niewielką wytrzymałość i szybko ulegają stępieniu. Stan O Kąt ostrza mniejszy niż 25 , z którego wynika rozwarty kąt natarcia pionowej krawędzi tnącej. Skutki Ogniwo tnące jest ściskane w rzazie, a prowadnica klinuje się. Stan O daje Kąt ostrza większy niż 35 w rezultacie ostry kąt pionowej krawędzi tnącej. Skutki Niewielka żywotność. Pionowe krawędzie tnące mają niewielką wytrzymałość i szybko ulegają stępieniu. Ponadto stan taki powoduje wchodzenie ogniw tnących w ściany rzazu. Wskazówka W przypadku, gdy nieprawidłowy kąt ostrza występuje tylko w jednym (całym) rzędzie ogniw tnących, to dodatkowo łańcuch tnący zbacza w rzazie. Podobne zjawisko występuje w przypadku, gdy piła łańcuchowa jest stępiona jednostronnie. 52 5.2 Prowadnice Stan a) Równomiernie zużyte ścianki rowka prowadnicy – osiągnięta minimalna głębokość rowka prowadnicy. Stan Wygięte na zewnątrz ściany rowka prowadnicy (poszerzony rowek prowadnicy). b) Nierównomiernie rowka prowadnicy. Skutki Piła łańcuchowa kiwa się i zbacza w rzazie. Silne zużycie płaszczyzn przesuwu ogniw tnących i ogniw łączących. zużyte ścianki Skutki a) Przekroczenie minimalnej głębokości rowka prowadnicy sprawia, że końcówki ogniw prowadzących przesuwają się po dnie rowka prowadnicy. b) Piła łańcuchowa pochyla się i zbacza w rzazie. Stan Prowadnica wyrobiona w formie klina. Skutki Piła łańcuchowa kiwa się i zbacza w rzazie. Silne zużycie płaszczyzn przesuwu ogniw tnących i ogniw łączących. 53 Przyczyna Działanie siły zewnętrznej (np. podczas poszerzania rowka prowadnicy. Stan Zwężone ściany rowka prowadnicy. Skutki Piła łańcuchowa blokuje się. Przyczyna Działanie siły zewnętrznej, np.: w przypadku zakleszczenia się zestawu tnącego w rzazie. Działania zaradcze Poszerzyć rowek prowadnicy. Uwaga! Niebezpieczeństwo wystąpienia pęknięć! Działania zaradcze Wyprostować ściany rowka prowadnicy (obciskać). Uwaga! Niebezpieczeństwo wystąpienia pęknięć. Stan Ściany rowka prowadnicy w górnej części przy wejściu oraz na dole przy zwrotnicy są powybijane, dolna część prowadnicy ma formę falistą. Skutki Piła łańcuchowa pracuje niejednostajnie. Dalsze stosowanie takiej prowadnicy powoduje nasilanie objawów zużycia zarówno samej prowadnicy, jak i piły łańcuchowej. Przyczyna Zbyt słabo napięta piła łańcuchowa przez długi okres czasu. Działania zaradcze Wyrównać ściany rowka prowadnicy. W przypadku, gdy zużycie prowadnicy jest mocno zaawansowane, należy ją wymienić. 5.3 Koła napędowe piły łańcuchowej Stan Silne zużycie zębów koła napędowego. Przyczyny Oprócz normalnego zużycia (odpowiada mniej więcej żywotności dwóch pił łańcuchowych), bicie i trzepotanie piły łańcuchowej prowadzi do przedwczesnego zużycia widocznego na szczytach zębów. Zbyt mocno rozciągnięte piły łańcuchowe względnie nieprawidłowa podziałka piły łańcuchowej powoduje powstawanie bruzd na bokach zębów, a w przypadku kół pierścieniowych również na obwodzie pierścienia. Działania zaradcze Zamontować nowe, odpowiednie koło napędowe. 54 6. Akcesoria serwisowe 6.1 Środki smarne i konserwujące 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.2 6.3 Olej smarny do pił łańcuchowych STIHL „Bioplus” Pojemnik 5-litrowy Pojemnik 20-litrowy 0781 516 3333 0781 516 3335 Syntetyczny olej smarny do pił łańcuchowych STIHL Pojemnik 5-litrowy Pojemnik 20-litrowy 0781 516 1353 0781 516 1335 Środek do czyszczenia pił łańcuchowych STIHL Pojemnik 2-kilogramowy 0730 410 0001 Środki pomocnicze i kontrolne Przymiar kontrolny STIHL do sprawdzania zużycia piły łańcuchowej Przymiar kontrolny STIHL do sprawdzania podziałki, szerokości ogniw prowadzących / szerokości rowka prowadnicy i średnicy pilnika Przymiar kątowy do odstępu ogranicznika zagłębiania – 0,45 mm Przymiar kątowy do odstępu ogranicznika zagłębiania – 0,65 mm Przymiar kątowy do odstępu ogranicznika zagłębiania – 0,8 mm Przymiar kątowy do odstępu ogranicznika zagłębiania – 1,2 mm Przekładka do rowka prowadnicy 1,3 mm Przekładka do rowka prowadnicy 1,6 mm Koziołek do ostrzenia (ok. 800 g) Koziołek do ostrzenia (ok. 250 g) 0000 893 4105 0000 893 4000 0000 893 4000 1110 893 4000 1106 893 4000 1106 893 4010 1110 893 9000 1106 893 9000 0000 881 0400 0000 881 0401 Narzędzia i urządzenia do ostrzenia 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 Pilniki do ostrzenia pił łańcuchowych Pilnik okrągły 4,0 mm (5/32’’) do pił 1/4'’ oraz 3/8’’ Picco Pilnik okrągły 4,8 mm (3/16’’) do pił 0.325’’ Pilnik okrągły 5,2 mm (13/64’’) do pił 3/8’’ Pilnik okrągły 5,5 mm (7/32’’) do pił 0.404'’ Pilnik trójkątny Pilnik płaski Uchwyt do pilnika A100 – do wszystkich pilników 0811 411 8073 0811 412 8088 0814 243 3384 0811 412 8108 0811 421 8971 0814 252 3356 0811 490 7860 Uchwyty do pilników STIHL Komplet z pilnikiem okrągłym dla podziałki / modelu: 1/4'’ oraz 3/8’’ Picco (pilnik 4,0 mm) 0.325’’ (pilnik 4,8 mm) 3/8’’ (pilnik 5,2 mm) 0.404'’ (pilnik 5,5 mm) 5605 750 4327 5605 750 4328 5605 750 4329 5605 750 4330 Zestawy do ostrzenia STIHL W zestawie: uchwyt do pilnika z pilnikiem okrągłym, pilnik płaski, przymiar kątowy oraz instrukcja ostrzenia dla podziałki / modelu: 3/8’’ Picco Micro Mini 1/4'’ oraz 3/8’’ Picco Micro 0.325’’ 3/8’’ 0.404'’ 5605 007 1026 5605 007 1027 5605 007 1028 5605 007 1029 5605 007 1030 Przyrządy do ostrzenia STIHL Przyrząd do ostrzenia FG 1, do montażu na prowadnicy 5603 000 7500 Precyzyjny przyrząd do ostrzenia FG 2, do montażu na stole roboczym i innych powierzchniach warsztatowych 6.3.5 55 Numer katalogowy Ostrzarki STIHL STIHL HOS 5604 000 7501 z silnikiem elektrycznym 230 V / 50 Hz z silnikiem elektrycznym 110 V / 60 Hz STIHL USG urządzenie podstawowe z silnikiem elektrycznym 230 V / 50 Hz urządzenie podstawowe z silnikiem elektrycznym 110 V / 60 Hz 5202 201 0501 5202 201 0601 5203 201 0403 5203 201 0300 Numer katalogowy Komplet obejmuje suport wychylny oraz wyposażenie do pił łańcuchowych Oilomatic 6.4 Narzędzia i urządzenia do konserwacji 6.4.1 6.4.2 Do pił łańcuchowych Obcęgi do nitowania i roznitowywania Urządzenie do roznitowywania NG 4 Niciarka NG 5 Urządzenie do nitowania i roznitowywania NG 3 z silnikiem elektrycznym 220/380 V / 50 Hz z silnikiem elektrycznym 115 V / 60 Hz Folia pomiarowa STIHL do pił łańcuchowych Do prowadnic Przeciągacz do rowków 1,3 mm Przeciągacz do rowków 1,6 mm Przekładka do rowków 1,3 mm Przekładka do rowków 1,6 mm 0000 881 4700 5805 000 7700 5805 000 7710 0457 178 1391 1110 893 9200 1106 893 9200 1110 893 9000 1106 893 9000 56