جیسی کرنی ویسی بھرنی - Dawat-e

Transcription

JAISI KARNI WAISI BHARNI (HINDI)
à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜU¼é
é Ï¢
Á¢ñS¢è ÜUÚÝè ±ñS¢è |¢ÚÝè
109
A-1
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú…G±è L
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜGU ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü
Îé¥G ¢ ÐÉG Hèç…²ï V …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã 1 ! ã}¢ ÐÚ § GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï
¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈGUÚ}¢¢ ! »ï ¥G…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU -»ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
Ï¢ÜUGè¥G
± }¢x¢GçÈGUÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
1428
çã.
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ï…G ãG„Ú¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢
: „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ ãG„Ú¼
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„ï Îé‹²¢ }¢ïæ §GË}¢ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜU¢
}¢¢ñÜGU¥G ç}¢H¢ }¢x¢Ú ©„ Ýï ãG¢ç„H Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©„ à¢wG„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è
ç…„ Ýï §GË}¢ ãG¢ç„H çÜU²¢ ¥¢ñÚ Îê„Ú¢ïæ Ýï ¼¢ï ©„ „ï „éÝ ÜUÚ ÝzG¥G
©Æ¢²¢ HïçÜUÝ ©„ Ýï Ý ©Æ¢²¢ (²¢’Ýè ©„ §GË}¢ ÐÚ ¥G}¢H Ý çÜU²¢)
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ¶GÚèÎ¢Ú }¢é¼±Á…ïã ã¢ïæ
çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼GÏ¢¢¥G¼ }¢ïæ Ýé}¢¢²¢æ ¶GÚ¢Ï¢è ã¢ï ²¢ „ÈGUãG¢¼ ÜU}¢ ã¢ïæ ²¢ Ï¢¢§ô‹Çx¢ }¢ïæ
¥¢x¢ï ÐèÀï ã¢ï x¢» ã¢ïæ ¼¢ï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï L…ê¥G ÈGUÚ}¢¢§²ï J
Ðïà¢ÜUà¢ : }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
www.dawateislami.net
A-2
110
“Á¢ñS¢è ÜUÚÝè ±ñS¢è |¢ÚÝè” ÜU¢ çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G
n Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèÝ¼éH
§GçË}¢Ä²¢” Ýï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ‘©Îêü’ …GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢ ÜUè ãñ ¥¢ñÚ }¢Á¢çHS¢ï ¼Ú¢çÁ¢}¢
Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ‘çã‹Îè’ ÚS}¢éH ¶G¼G (HèçÐ²¢æ¼Ú) ÜUÚÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼
ãG¢çS¢H ÜUè ãñ [|¢¢¯¢æ¼Ú ( Translation ) Ýãè´ Ï¢çËÜU ç„ÈüGU HèçÐ²¢æ¼Ú
( Transliteration ) ²¢’Ýè Ï¢¢ïHè ¼¢ï ©Îêü ãè ãñ …Ï¢ çÜU HèçÐ (çH¶¢§ü)
çã‹Îè ÜUè x¢§ü ãñ] ¥¢ñÚ }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï à¢¢»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J
§„ çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è-Ï¢ïà¢è ²¢ x¢GH¼Gè Ð¢»æ ¼¢ï
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» Sms, E-mail ²¢ Whats App Ï¢
à¢é}¢êH S¢ÈGUãG¢ ± S¢¼GÚ Ý}Ï¢Ú) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
©Îêü „ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G ÜU¢ HèçÐ²¢æ¼Ú ¶G¢ÜU¢
✍ -: Ú¢çÏ¢¼G¢ :- ✍
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÎÝè }¢ÜüU…G, ÜGU¢ç„}¢ ã¢H¢ }¢çS…Î, S¢ïÜU‹Ç zGH¢ïÚ, Ý¢x¢Ú ±¢ÇG¢ }¢ïÝ Ú¢ïÇ,
Ï¢Ú¢ïÇ¢, x¢é…Ú¢¼, ¥H çã‹Î, ☎ 09327776311
E-mail : [email protected]
111
A-3
ÈGïUãçÚS¢
©GÝ±¢Ý
S¢ÈGUãG¢
x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢
ÝévGS¢¢Ý ¥ÐÝ¢ ãñ
Á¢ñS¢¢ ÜUÚïx¢¢ ±ñS¢¢ |¢Úïx¢¢
wG¢éÎ |¢è Á¢GHèH ã¢ï¼¢ ãñ
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÓÀ¢ Ï¢Ú¼¢± ÜUèçÁ¢²ï
ÜGUÏÁ¢Gï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢Hè ¥‹{è ã¢ï x¢§ü
S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ¼ÜU {´S¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢
¼G¢ñÜGU x¢Hï }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢
ç}¢^è ©Æ¢ ÜUÚ }¢ñÎ¢Ýï ãGàÚ }¢ï´ H¢»
ÈGUÁ¢üG ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼ï ãñ´ Ý ÝzGH
x¢Hï }¢ḯ Ï¢èS¢ ÐÓÓ¢èS¢ S¢ïÚ ç}¢^è Ç¢H ÜUÚ Îï¶ H¢ï
Û¢êÅ¢ §ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
Ï¢¢ïã¼¢Ý Hx¢¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
Î¢ïÁ¢Gç¶G²¢ḯ ÜUè ÐèÐ }¢ḯ ÚãÝ¢ ÐÇGïx¢¢
¼¢ñÏ¢¢ Á¢GMÚè ãñ
Ï¢è±è ÜU¢ï à¢¢ïãÚ ÜïU ç¶GH¢ÈGU |¢ÇGÜU¢Ýï ±¢Hè ¥‹{è ã¢ï x¢§ü
¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ©S¢ ÜïU ¶G¢±‹Î ÜïU ç¶GH¢ÈGU
©|¢¢ÚÝ¢
Î¢ï çÎH¢ḯ ÜU¢ï Á¢¢ïÇGÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ï
¼ê çÜU¼Ý¢ ¥ÓÀ¢ ãñ !!
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï S¢¼¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
}¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ HèçÁ¢²ï
Æn¢ }¢S¶GÚè ÜUÚ ÜïU S¢¼¢Ýï ±¢Hï ÜUè S¢Á¢G¢
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
}¢Á¢G¢ÜGU }¢ïæ |¢è ÇÚ¢Ýï S¢ï Ú¢ïÜU¢
}¢àÜUèÁ¢G¢ v²¢ ãñ ?
Û¢êÅ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢¼¢ ãñ
1
1
2
2
3
4
6
8
8
9
9
10
10
11
12
12
13
13
14
15
15
16
17
17
17
19
20
©GÝ±¢Ý
S¢ÓÓ¢ï ¥¢Î}¢è ÜUè Ï¢¢¼ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼
çÜUS¢è ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼ ÐÚ wG¢éà¢è ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú
Ï¢Îx¢¢ï§ü ÜUè S¢Á¢G¢
Ý}¢èü ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢ïæ Ý}¢èü ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ÝéS¶G¢
ÜUH ÜU¢ ÈGUÜGUèÚ ¥¢Á¢ ÜU¢ ¥}¢èÚ
Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè ¼¢ïã}¢¼ Hx¢¢Ýï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
¼é}ã¢Úï »GïÏ¢ ¶éH Á¢¢»æx¢ï
Ó¢¢HèS¢ S¢¢H ¼ÜU §zGH¢S¢ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Úã¢
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ï¢éÚï Ý¢}¢ Ú¶Ý¢
çÈGUçÚà¼ï H¢’Ý¼ ÜUÚ¼ï ãñ´
çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢ï ±éÜUG êÈUG ²¢ ©ËHê ÜUãÝï ÜU¢ ãGvé }¢
}¢ÀHè Ýï ¥æx¢êÆ¢ ÜU¢Å¢
}¢ÁGHê}¢ ÜUè }¢ÎÎ Á¢GMÚ ã¢ï¼è ãñ
}¢ÁGHê}¢ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ }¢vGÏ¢êH ãñ
}¢ÁGHê}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢
ã¢‰¢ Ï¢ïÜU¢Ú ã¢ï x¢²¢
}¢w¶è S¢ï ¼vHèÈGU ÎêÚ ÜUÚÝï ÜU¢ çS¢H¢
ÜéUœ¢¢ïæ ÜU¢ §GH¢Á¢ ÜUÚ¼ï
ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï {éyÜU¢Ú¢ ¼¢ï wG¢Îé ÈGUÜGUèÚ Ï¢Ý x¢²¢
S¢ÎÜGU¢ Ý Ú¢ïÜU¢ï
¼¢ïH ÜU}¢ v²êæ ãé±¢ ?
ÜUÚ |¢H¢ ã¢ï |¢H¢
¥¢S¢¢çÝ²¢æ Î¢ï ¥¢S¢¢çÝ²¢æ ç}¢Hï´x¢è
¼èÝ¢ï´ ÜGUyH ã¢ï x¢»
Ï¢éH‹Îè Ó¢¢ãÝï ±¢Hï ÜUè LS±¢§ü
¥ÐÝï Î¢ï Ï¢ïÅï }¢Ú x¢»
Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢²¢
S¢ÈGUãG¢
21
21
22
24
24
24
25
26
27
27
29
29
30
32
32
33
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
©GÝ±¢Ý
¥ËH¢ã Á¢¢ï Ó¢¢ãï Îï
Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H
¥‹{è HÇGÜUè
¼é}¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG¢ ¼¢ï çÜUS¢è
Ýï }¢ïÚ¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG çH²¢
v²¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ²ïã x¢±¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ?
}¢éÛ¢ï Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ÎèçÁ¢²ï
¥ÐÝ¢ Ï¢ÓÓ¢¢ S¢}¢Û¢ ÜUÚ ¥¢õÐÚïà¢Ý
ÜUÚÝï ÜU¢ çS¢H¢
¥ÓÀ¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¥ÓÀ¢ ç}¢Hïx¢¢
Îé¥G¢» ¶GñÚ ÜU¢ ÈGU¢§Î¢
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè S¢H¢}¢¼è }¢¢æx¢Ýï ÜU¢ çS¢H¢
Á¢G¢çH}¢ ¥ÐÝï ¥‹Á¢¢}¢ ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¢
Ï¢Î Îé¥G¢ Ý ÜUÚ¢ï
Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚÝï ÜïU Ó¢‹Î à¢Ú§üG ¥ãGÜU¢}¢
}¢ÁGÎêÚ ÜU¢ï çÁ¢G‹Î¢ Á¢H¢Ýï ±¢H¢ wG¢éÎ
|¢è çÁ¢G‹Î¢ Á¢H x¢²¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²ãì²G ¢ j ÜUè à¢ã¢Î¼
¼¢Ï¢ï§üG Ï¢éÁG¢éx¢ü ÜUè à¢ã¢Î¼
ÁG¢Ëé }¢ S¢ï ÀéÅÜU¢Úï ÜUè Îé¥¢G v²êæ Ýãè´ ÜUè ?
H¢HÓ¢è Ï¢è±è ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
à¢ïÚ Ýï S¢Ú Ó¢Ï¢¢ Ç¢H¢
ÁG¢éË}¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
»ÜU Å¢æx¢ ÜUÅ x¢§ü
ÐéÚ ¥SÚ¢Ú }¢¢’ÁG¢êÚ
ÜéUGÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ |¢éH¢ çÎ²¢ x¢²¢
ãG¢çÈGUÁ¢Gï ÜUè ¼Ï¢¢ãè ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢
¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ç¢ÜUê
112
A-4
S¢ÈGUãG¢
45
46
47
48
49
50
51
52
52
53
53
55
56
56
58
59
61
62
65
66
67
68
70
70
72
73
©GÝ±¢Ý
Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ï }¢¢ïãH¼ ç}¢H¼è ãñ
Á¢GÏ¢¢Ý HÅÜU ÜUÚ S¢èÝï ÐÚ ¥¢ x¢§ü
ÜGU¢MÝ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
çà¢ÜU¢Úè wG¢éÎ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï x¢²¢
çà¢ÜU¢Ú ÜUÚÝï Ó¢Hï ‰¢ï, çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Ï¢ñÆï
²ïã }¢ïÚè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè Ýãè´ ãñ
Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ |¢è ç}¢H x¢» ¥¢ñÚ Ð¢Ýè |¢è
}¢¢æ ÜïU x¢éS¼¢¶G ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ çÁ¢G‹Î¢
çÝx¢H x¢§ü
}¢¢æ Ï¢¢Ð ÜïU Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ý ÜU¢ï Á¢è¼ï Á¢è
S¢Á¢G¢ ç}¢H¼è ãñ
Á¢ñS¢¢ Ï¢¢ï»æx¢ï ±ñS¢¢ ÜU¢Åï´x¢ï
¥Á¢G¢Ý ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢Ýï ±¢Hï ÜU¢
¥‹Á¢¢}¢
Ý¢Ó¢ Úæx¢ ÜUè }¢ãGçÈGUH Á¢¢Úè ‰¢è çÜU...
ÜUÅ¢ ãé±¢ S¢Ú
Ó¢¢ïÚ ¥Ð¢ãÁ¢ ã¢ï x¢²¢
}¢ãGH ±èÚ¢Ý ã¢ï x¢²¢
}¢éÛ¢ï ¥¢x¢ï Á¢¢ ÜUÚ ÈïU´ÜU¢ï
Ï¢êÉGè }¢¢æ
ÝïçÜU²¢ï´ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ Îé‹²¢
}¢ï´ |¢è ç}¢H ÜUÚ Úã¼¢ ãñ
Û¢êÅï x¢±¢ã Ï¢ÝÝï ±¢Hï x¢GÜGüU ã¢ï x¢»
¥¢Á¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ÜGUyH ãè ÜUÚ¢ çÎ²¢ ‰¢¢
Ð¢Ýè ÜïU Ó¢‹Î ÜGU¼GÚ¢ï´ ÜU¢ ±Ï¢¢H
²ÜGUèÝ ÜUè Î¢ñH¼
HévG}¢ï ÜïU Ï¢ÎHï HévG}¢¢
‹²ê §²Ú Ý¢§Å }¢Ý¢Ýï S¢ï Ï¢¢Á¢G Úã¢
}¢¢¶GÁ¢G¢ï }¢Ú¢Á¢ï¥G
S¢ÈGUãG¢
74
75
77
80
82
83
84
85
86
87
87
88
88
88
89
90
92
95
98
99
100
102
103
104
106
1
x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢Á¢ÎégèÝ ÈGUèÚ¢ïÁ¢G¢Ï¢¢Îè Q S¢ï
}¢‹ÜGUêH ãñ : Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢Á¢çHS¢ }¢ḯ (²¢’Ýè H¢ïx¢¢ḯ }¢ḯ) Ï¢ñÆ¢ï ¼¢ï ²êæ ÜUã¢ï :
¥ËH¢ã 1 ¼é}¢ ÐÚ »ÜU
çÈGUçÚà¼¢ }¢éÜGUÚüÚ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ Á¢¢ï ¼é}¢ ÜU¢ï x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢, ¥¢ñÚ
Á¢Ï¢ }¢Á¢çHS¢ S¢ï ©Æ¢ï ¼¢ï ÜUã¢ï :
¼¢ï çÈGUçÚà¼¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¼é}ã¢Úè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢ J
ÜU¢ñÝ Á¢¢Ýï ÎéMÎ ÜUè ÜGUè}¢¼
ãñ ¥GÁ¢Ï¢ ÎéÚï à¢¢ã±¢Ú ÎéMÎ
ã}¢ ÜU¢ï ÐÉGÝ¢ wG¢éÎ¢ ÝS¢èÏ¢ ÜUÚï
Î}¢ Ï¢ Î}¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÎéMÎ
<
{1} ÝévGS¢¢Ý ¥ÐÝ¢ ãñ
UãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ Á¢H¢HégèÝ M}¢è P Ýï }¢SÝ±è à¢ÚèÈGU
}¢ï´ »ÜU S¢Ï¢ÜGU ¥¢}¢¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼ çH¶è ãñ çÜU ç}¢^è ¶¢Ýï ÜU¢ à¢¢ñÜGUèÝ
à¢wGS¢ »ÜU ÎéÜU¢Ý S¢ï à¢ÜUÚ (Ó¢èÝè) ¶GÚèÎÝï ÜïU çH²ï x¢²¢ ¼¢ï ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú
Ýï ÜUã¢ çÜU }¢ïÚï Ï¢¢Å ç}¢^è ÜïU ãñ´, ¥x¢Ú }¢‹ÁG¢êÚ ã¢ï ¼¢ï §S¢è S¢ï ¼¢ïH Îêæ ?
²ïã S¢éÝ ÜUÚ x¢¢ãÜU ÜUãÝï Hx¢¢ : }¢éÛ¢ï à¢ÜUÚ S¢ï }¢¼GHÏ¢ ãñ Ó¢¢ãï çÜUS¢è
|¢è Ï¢¢Å S¢ï ¼¢ïH¢ï J ©{Ú ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú à¢ÜUÚ HïÝï ÎéÜU¢Ý ÜïU ¥‹ÎÚ x¢²¢ §{Ú
2
ç}¢^è ¶¢Ýï ÜïU à¢¢ñÜGUèÝ x¢¢ãÜU Ýï ç}¢^è ÜïU Ï¢¢Å ÜU¢ï Ó¢¢ÅÝ¢ à¢éM¥G çÜU²¢,
S¢¢‰¢ ãè S¢¢‰¢ ±¢ïã ÇÚ |¢è Úã¢ ‰¢¢ çÜU ÜUãèæ ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú ÜU¢ï Ð¼¢ Ý Ó¢Hï
çÜU }¢ñ´ ©S¢ ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý ÜUÚ Úã¢ ãêæ J ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú ©S¢ï ç}¢^è
¶¢¼ï ãé±ï Îï¶ Ó¢éÜU¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ à¢ÜUÚ Ç¢HÝï }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ÜUÚ
Úã¢ ‰¢¢ çÜU ²ïã Ý¢Î¢Ý à¢wGS¢ çÁ¢¼Ýè ç}¢^è ¶¢»x¢¢ ©¼Ý¢ ãè Ï¢¢Å ÜU¢
±ÁGÝ ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï à¢ÜUÚ ÜU}¢ ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ ç}¢Hïx¢è ¥¢ñÚ Á¢Ï¢
Í¢Ú Á¢¢ ÜUÚ ²ïã à¢ÜUÚ ¼¢ïHïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ï Ð¼¢ Ó¢Hïx¢¢ çÜU ãGÜGUèÜGU¼ }¢ï´ ²ïã
¥ÐÝ¢ ãè ÝévGS¢¢Ý ÜUÚ ¥¢²¢ ãñ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü à¢ÜU Ýãè´ çÜU ²ïã
Îé‹²¢ Î¢LH ¥G}¢H (²¢’Ýè ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜUè Á¢x¢ã) ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼
Î¢LH Á¢Á¢G¢ (²¢’Ýè Ï¢ÎH¢ ç}¢HÝï ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢) ã}¢ Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢ï ¥ÓÀ¢
²¢ Ï¢éÚ¢ Ï¢èÁ¢ Ï¢¢ï»æx¢ï ©S¢ ÜUè ÈGUSH ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ÜU¢Åïæx¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
¼¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ |¢è Ï¢ÎH¢ ç}¢H Á¢¢¼¢ ãñ, ¥ÓÀ¢ ²¢ Ï¢éÚ¢ Ï¢ÎH¢ ç}¢HÝï ÜU¢ï
ã}¢¢Úï ã¢æ “Á¢ñS¢è ÜUÚÝè ±ñS¢è |¢ÚÝè”, “Á¢ñS¢¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ±ñS¢¢ |¢Ú¢ïx¢ï”,
“Á¢ñS¢¢ Ï¢¢ï¥¢ïx¢ï ±ñS¢¢ ÜU¢Å¢ïx¢ï” ¥¢ñÚ “}¢éÜU¢ÈGU¢¼ï ¥G}¢H” Á¢Ï¢ çÜU ¥GÚÏ¢è
Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ “
” ÝèÁ¢G “
” ¥¢ñÚ ¥æx¢íïÁ¢Gè
Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ “As you sow so shall you reap” ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
Á¢ñS¢¢ ÜUÚïx¢¢ ±ñS¢¢ |¢Úïx¢¢
²ïãè Ï¢¢¼ ã}¢¢Úï S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï
}¢éwG¼¢Ú 6 Ýï §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ :
3
²¢’Ýè ÝïÜUè ÐéÚ¢Ýè Ýãè´ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã |¢éH¢²¢ Ýãè´
Á¢¢¼¢, Á¢Á¢G¢ ÎïÝï ±¢H¢ (²¢’Ýè ¥ËH¢ã 1) ÜU|¢è ÈGUÝ¢ Ýãè´
ã¢ïx¢¢, çHã¢Á¢G¢ Á¢¢ï Ó¢¢ã¢ï Ï¢Ý Á¢¢¥¢ï, ¼é}¢ Á¢ñS¢¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ±ñS¢¢ |¢Ú¢ïx¢ï J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéÚüªÈGU }¢Ý¢±è
à¢ãéGüH Á¢¢}¢ï§GSS¢x¢GèÚ” }¢ï´ “
“¥œ¢ñS¢èÚï
” ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ }¢ï´ çH¶¼ï ãñ´ :
²¢’Ýè Á¢ñS¢¢ ¼é}¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ±ñS¢¢ ¼é}ãï´ §S¢ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ç}¢Hïx¢¢, Á¢¢ï ¼é}¢
çÜUS¢è ÜïU S¢¢‰¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ±¢ïãè ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ ã¢ïx¢¢ J
<
Á¢¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï LS±¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ±¢ïã wG¢Îé |¢è Á¢GHèH ã¢ï¼¢ ãñ
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢é Ý Ã±Ú¢, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢é Ü UÚü } ¢¢
6 ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý
ÜU¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã LS±¢ ÜUÚï Á¢ã¢æ ©S¢ ÜUè Ï¢ï §GÁGÁ¢G¼è ¥¢ñÚ ¥¢Ï¢M ÚïÁ¢Gè ÜUè
Á¢¢ Úãè ã¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 ©S¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã Á¢GHèH ÜUÚïx¢¢ Á¢ã¢æ ±¢ïã
¥ÐÝè }¢ÎÎ Ó¢¢ã¼¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè »ïS¢è Á¢x¢ã
}¢ÎÎ ÜUÚï Á¢ã¢æ ©S¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ Í¢Å¢§ü Á¢¢ Úãè ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¥¢Ï¢M
ÚïÁ¢Gè ÜUè Á¢¢ Úãè ã¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 »ïS¢è Á¢x¢ã ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚïx¢¢
Á¢ã¢æ ±¢ïã ¥ÐÝè }¢ÎÎ ÜU¢ ¼GHÏ¢x¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J
4
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãGì¼ çH¶¼ï ãñ´ : §S¢ ¼GÚãG çÜU
Á¢Ï¢ ÜéUÀ H¢ïx¢ çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè ¥¢Ï¢M ÚïÁ¢Gè ÜUÚ Úãï ã¢ï´ ¼¢ï ²ïã |¢è
©Ý ÜïU S¢¢‰¢ à¢ÚèÜU ã¢ï ÜUÚ ©Ý ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚï ©Ý ÜUè ã¢æ }¢ï´ ã¢æ ç}¢H¢» J
(“¥ËH¢ã 1 ©S¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã }¢ï´ Á¢GHèH ÜUÚïx¢¢ Á¢ã¢æ ±¢ïã ¥ÐÝè
}¢ÎÎ Ó¢¢ã¼¢ ã¢ïx¢¢” ÜïU ¼ãìG¼ }¢ézG¼è S¢¢çãGÏ¢ çH¶¼ï ãñæ :) ²¢’Ýè ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ §S¢ Á¢é}¢ü ÜUè S¢Á¢G¢ }¢ï´ ©S¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã Á¢GHèH ÜUÚïx¢¢ Á¢ã¢æ ©S¢ï
§GÁGÁ¢G¼ ÜUè wG±¢çãà¢ ã¢ïx¢è J ¶G²¢H Úãï çÜU ²ïã ¥ãGÜU¢}¢ }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU
çH²ï ãñ´ J ÜéUzGÈGU¢Ú, }¢é¼ügèÝ, Ï¢ï ÎèÝ H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ã¢æ
ÜU¢ï§ü §GÁGÁ¢G¼ Ýãè´ ©Ý ÜUè Ï¢ï ÎèÝè Á¢G¢çãÚ ÜUÚÝ¢ §GÏ¢¢Î¼ ãñ J x¢GÚÁ¢G çÜU
Á¢ñS¢¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ±ñS¢¢ |¢Ú¢ïx¢ï J
}¢éS¢H}¢¢Ý
|¢¢§ü ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜUÚ¢ï ¥ÐÝè §GÁGÁ¢G¼ ÜUÚ¢ H¢ï, ©S¢ï Á¢GHèH ÜUÚ¢ï ¥ÐÝï ÜU¢ï
Á¢GHèH ÜUÚ¢ H¢ï J Á¢x¢ã ¥G¢}¢ ãñ Îé‹²¢ }¢ï´ ã¢ï ²¢ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ Á¢ã¢æ |¢è
©S¢ï }¢ÎÎ ÜUè Á¢GMÚ¼ ã¢ïx¢è ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢, çS¢ÈGüU
»ÜU Ï¢¢Ú Ýãè´ Ï¢çËÜU ã}¢ïà¢¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/569)
(¼Á¢ü}¢¢ : x¢‹Îé}¢ S¢ï x¢‹Îé}¢ ¥¢ñÚ Á¢± S¢ï Á¢± ©x¢¼ï ãñ´ }¢éÜU¢ÈGU¢¼ï ¥G}¢H S¢ï x¢G¢çÈGUH }¢¼ ã¢ï)
<
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÓÀ¢ Ï¢Ú¼¢± ÜUèçÁ¢²ï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ã}¢ï´ Ó¢¢çã²ï çÜU çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý
ÜU¢ï ¼vHèÈGU Ý Îï´, ©S¢ ÜUè Ó¢èÁ¢G Ý Ó¢éÚ¢»æ, ©S¢ï {¢ïÜU¢ Ý Îï´, ©S¢ ÐÚ Û¢êÅ¢
§ËÁ¢G¢}¢ Ý Hx¢¢»æ, ©S¢ ÜU¢ ÜGUÁ¢üG Ý ÎÏ¢¢»æ, ©S¢ ÜUè Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ Ý
5
ÜUÚïæ, ©S¢ ÜUè Í¢ÚïHê çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ Á¢GãìÚ Ý Í¢¢ïHï, Ï¢Î x¢é}¢¢çÝ²¢æ Ý ÈñUH¢»æ,
çÜUS¢è ÜU¢ çÎH Ý Îé¶¢»æ, ÐèÆ ÐèÀï ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§²¢æ Ý ÜUÚ´ï, ©S¢ ÜU¢
}¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢ ÜUÚ ©S¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜU¢ Á¢Ý¢Á¢G¢ Ý çÝÜU¢Hï´, S¢¢çÁ¢Gà¢ï´ ÜUÚ ÜïU
©S¢ ÜUè ¼ÚvGÜGUè }¢ï´ Ú¢ïÇGï Ý ¥ÅÜU¢»æ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§²¢æ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÈñUH¢
ÜUÚ Ï¢ÎÝ¢}¢ Ý ÜUÚïæ v²êæçÜU Á¢¢ï ¥¢Á¢ ã}¢ çÜUS¢è ÜïU S¢¢‰¢ ÜUÚï´x¢ï ÜUH ã}¢¢Úï
S¢¢‰¢ |¢è ±¢ïãè ÜéUÀ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J §S¢ ÜïU Ï¢Ú ¥GvS¢ ¥x¢Ú ã}¢ çÜUS¢è ÜUè
§GÁGÁ¢G¼ ÜU¢ ¼ãGzGÈéUGÁ¢G ÜUÚï´x¢ï, ©S¢ ÜïU }¢¢H }¢ï´ ç¶G²¢Ý¼ Ýãè´ ÜUÚï´x¢ï, ©S¢ï
{¢ïÜU¢ Ýãèæ Îï´x¢ï, ©S¢ S¢ï S¢Ó¢ Ï¢¢ïHï´x¢ï, ©S¢ ÜUè x¢GèÏ¢¼ Ýãè´ ÜUÚï´x¢ï, ©S¢ ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´ ãGéSÝï Á¢GÝ Ú¶ï´x¢ï, ©S¢ ÜUè ¶GñÚ wG±¢ãè ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï ã}¢ï´ |¢è |¢H¢§ü ÜUè
©}}¢èÎ Ú¶Ýè Ó¢¢çã²ï J “Á¢ñS¢è ÜUÚÝè ±ñS¢è |¢ÚÝè”(1) çÚS¢¢Hï }¢ï´
§S¢è ©G‹±¢Ý ÐÚ 54 S¢Ï¢ÜGU ¥¢}¢¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¢¼ }¢¥G }¢éwG¼S¢Ú ÎS¢ü Ðïà¢ ÜUè
x¢§ü ãñæ, §‹ãï´ wG¢êÏ¢ ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ “}¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ¥¢ñÚ S¢¢Úè Îé‹²¢
ÜïU H¢ïx¢¢ï´ ÜUè §SH¢ãG ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè ãñ, V” ÜïU }¢ÎÝè
}¢vGS¢Î ÜU¢ï Ð¢Ýï ÜïU çH²ï ÜU¢ïà¢¢æ ã¢ï Á¢¢§²ï J
§S¢ çÚS¢¢Hï ÜU¢ï Ý çS¢ÈGüU wG¢éÎ ÐçÉG²ï Ï¢çËÜU ÎêS¢Úï §SH¢}¢è
|¢¢§²¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ÜïU }¢é¼G¢H»G ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îï ÜUÚ S¢±¢Ï¢ï Á¢¢çÚ²¢ ÜïU
}¢éS¼çãGÜGU Ï¢çÝ²ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ï´ }¢ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ ÐÚ ¥G}¢H
¥¢ñÚ }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ḯ ÜU¢ }¢éS¢¢çÈGUÚ Ï¢Ý¼ï ÚãÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢ (¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢)
1.....²ïã Ý¢}¢ à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢éãG}}¢Î
§Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè
Ýï ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
{2}
6
Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢Hè ¥‹{è ã¢ï x¢§ü
¥Ú±¢ Ý¢}¢è »ÜU ¥G¢ñÚ¼ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢§üGÎ çÏ¢Ý Á¢GñÎ
5 S¢ï Í¢Ú ÜïU Ï¢¢’Á¢G çãGSS¢ï ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Û¢x¢ÇG¢ çÜU²¢ J ¥¢Ð
Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã Á¢G}¢èÝ §S¢è ÜU¢ï Îï Î¢ï, }¢ñ´ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã
6 ÜU¢ï ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï S¢éÝ¢ ãñ :
²¢’Ýè çÁ¢S¢ à¢wGS¢ Ýï »ÜU Ï¢¢çHà¼ Á¢G}¢èÝ |¢è Ý¢ ãGÜGU
Hè çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜïU x¢Hï }¢ï´ S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜU¢ ¼G¢ñÜGU
Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢ J §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð Ýï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü :
²¢’Ýè ²¢ ¥ËH¢ã 1 ! ¥x¢Ú ²ïã Û¢êÅè ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï ¥‹{¢ ÜUÚ Îï
¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í §S¢è Í¢Ú }¢ï´ Ï¢Ý¢ Îï J Ú¢±è ÜUã¼ï ãñæ : }¢ñ´ Ýï Îï¶¢ çÜU
±¢ïã ¥G¢ñÚ¼ ¥‹{è ã¢ï Ó¢éÜUè ‰¢è, Îè±¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ÅÅ¢ïH¼è çÈUÚ¼è ‰¢è ¥¢ñÚ
ÜUã¼è ‰¢è : }¢éÛ¢ï S¢§üGÎ çÏ¢Ý Á¢GñÎ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ Hx¢ x¢§ü ãñ, ¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú
»ÜU çÎÝ Í¢Ú }¢ï´ Ó¢H¼ï ãé±ï ±¢ïã ÜéæU±ï´ }¢ḯ çx¢Ú ÜUÚ }¢Ú x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïãè ÜéæU±¢æ
©S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í Ï¢Ý x¢²¢ J
¶G¢Ý S çH¶¼ï ãñ´ : Á¢G}¢èÝ ÜïU S¢¢¼ ¼GÏ¢ÜïGU ©ÐÚ ÝèÓ¢ï ãñ´ çS¢ÈGüU
S¢¢¼ }¢éËÜU Ýãè´, ÐãHï ¼¢ï ©S¢ x¢G¢çS¢Ï¢ ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ ÜïU S¢¢¼ ¼GÏ¢ÜïGU ÜU¢
¼G¢ñÜGU ÐãÝ¢²¢ Á¢¢»x¢¢ çÈUÚ ©S¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢, çHã¢Á¢G¢ çÁ¢Ý
¥ãG¢ÎèS¢ }¢ïæ ãñ çÜU ©S¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ±¢ïã ¥ãG¢ÎèS¢ §S¢
ãGÎèS¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU Ýãè´ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ x¢G¢çS¢Ï¢ ÜUè x¢ÎüÝ
7
§¼Ýè H}Ï¢è ÜUÚ Îïx¢¢ çÜU §¼Ýè Ï¢ÇGè ãæS¢Hè ©S¢ }¢ïæ ¥¢ Á¢¢»x¢è }¢¢’Hê}¢
ãé±¢ çÜU Á¢G}¢èÝ ÜU¢ x¢GS¢Ï¢ ÎêS¢Úï x¢GS¢Ï¢ S¢ï S¢wG¼ ¼Ú ãñ J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãGG, 4/313)
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÈGUè Á¢G}¢¢Ý¢ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÐÚ Ý¢Á¢¢§Á¢G
ÜGUÏÁ¢Gï ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ãñ, ¥ÐÝè Á¢}¥G ÐêæÁ¢è ¶GÓ¢ü ÜUÚ ÜïU Á¢G¢¼è
}¢ÜU¢Ý ÜU¢ wG±¢Ï¢ ¥¢æ¶¢ï´ }¢ï´ S¢Á¢¢» ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ Á¢Ï¢ Á¢G}¢èÝ ¶GÚèÎÝï }¢ï´
ÜU¢}¢²¢Ï¢ ã¢ï ãè Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ï ²ïã çÈGURU S¢¢ïÝï Ýãè´ Îï¼è çÜU ÜGUÏÁ¢G¢ x¢íéÐ
S¢ï ¥ÐÝè Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G çÜUS¢ ¼GÚãG Ú¶¢ Á¢¢» ? »ãGç¼²¢¼Gè ¼Î¢Ï¢èÚ
¥ÐÝ¢Ýï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥x¢Ú ©S¢ ÜUè Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ç}¢‹Ý¼
S¢}¢¢Á¢¼ ÜUÚÝï ÐÚ |¢è Ï¢ï à¢}¢ü ÜGUÏÁ¢G¢ ¶G¢ïÚ¢ï´ ÜU¢ï ©S¢ ÐÚ ¼ÚS¢ Ýãèæ ¥¢¼¢
Ï¢çËÜU ©S¢è ÜUè Á¢G}¢èÝ ©S¢ï ±¢ÐS¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï |¢¢Úè ÚÜGU}¢ ¼GHÏ¢ ÜUè
Á¢¢¼è ãñ, ¥x¢Ú ±¢ïã }¢ÁGHê}¢ à¢wGS¢ ÜGUÏÁ¢G¢ ÀéÇG¢Ýï ÜïU çH²ï ÜU¢ïÅü ÜUÓ¢ïãÚè
ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶Å-¶Å¢» ¼¢ï »ïS¢ï »ïS¢ï ¼¢¶GèÚè ãGÏ¢üï §çwG¼²¢Ú çÜU²ï Á¢¢¼ï
ãñ´ çÜU Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ¥SH }¢¢çHÜU Á¢G}¢èÝ }¢ï´ Á¢¢ S¢¢ï¼¢ ãñ HïçÜUÝ ©S¢ï
Á¢G}¢èÝ ±¢ÐS¢ Ýãèæ ç}¢H¼è J Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï S¢æ|¢H
Á¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥¢Á¢ çÁ¢S¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚ ÜïU ±¢ïã wG¢éà¢ ã¢ï Úãï
ãñæ ¥¢ñÚ }¢ÁGHê}¢ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢»æ Hï Úãï ãñ´ ÜUH }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ²ïãè Á¢G}¢èÝ
x¢Hï ÜU¢ ¼G¢ñÜGU Ï¢Ý ÜUÚ LS±¢§ü ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ý Ï¢Ý Á¢¢» J Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼
Îé‹²¢ }¢ï´ ãè ÜGUÏÁ¢G¢ x¢íéÐ¢æï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ÜGUyH¢ï x¢G¢Ú¼ ¥¢ñÚ ÜGñUÎ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ÎS¢üï §GÏ¢í¼ Îï¼¢ ãñ J ¥x¢Ú çÏ¢HÈGUÁ¢üG ©‹ãï´ Îé‹²¢ }¢ï´ ¥ÐÝï çÜU²ï
ÜUè S¢Á¢G¢ Ý |¢è ç}¢Hï ¼¢ï ÜUH }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©‹ãï´ Á¢G}¢èÝ }¢ïæ ãè ÎzGÝ ã¢ïÝ¢
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Îï }¢x¢ü ©S¢ ãGÚ¢}¢ ± Ý¢Á¢¢§Á¢G ÈGïU'H ÜUè Á¢¢ï S¢Á¢G¢»æ ç}¢Hïx¢è
±¢ïã |¢è ÜU¢Ý ¶¢ïH ÜUÚ S¢éÝ Hïæ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
(1)
8
S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ¼ÜU {´S¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢é Ý Ã±Ú¢, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢é Ü UÚü } ¢¢
6 ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ÜéUÀ
çãGSS¢¢ Ý¢ ãGÜGU Hï Hï ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ S¢¢¼ Á¢G}¢èÝ¢ï´ ¼ÜU {æS¢¢²¢
Á¢¢»x¢¢ J
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãGì¼ çH¶¼ï ãñ´ : ²ïã ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¼¢ï
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ã¢ïx¢¢ Ï¢¢’Î }¢ï´ Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ ÜïU §GH¢±¢ ãñ
v²êæçÜU ãGéÜGUêÜéUGH §GÏ¢¢Î }¢ï´ Ï¢ÇG¢ ÈGUÜGüU ãñ çÜU ¥¢ñÚ Ó¢èÁ¢Gïæ ÈGU¢Ýè ãñ´, Á¢G}¢èÝ
Ðéà¼ ã¢ Ðéà¼ ¼ÜU Ï¢¢ÜGUè Úã¼è ãñ, §S¢ ÜUè S¢Á¢G¢ |¢è çÁ¢G²¢Î¢ J H}¢¥G¢¼
}¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ çÜU Ï¢¢’Á¢G x¢G¢çS¢Ï¢èÝï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï {æS¢¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢ Îè
Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ÜïU x¢Hï }¢ï´ (Á¢G}¢èÝ) ¼G¢ñÜGU Ï¢Ý¢ ÜUÚ Ç¢Hè Á¢¢»x¢è
çHã¢Á¢G¢ ²ïã ãGÎèS¢ ¼G¢ñÜGU ±¢Hè ãGÎèS¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU Ýãè´ J (H}¢¥G¢¼)
¥¢ñÚ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU »ÜU ãè x¢G¢çS¢Ï¢ ÜU¢ï Î¢ï ±vG¼ }¢ï´ ²ïã Î¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢
ã¢ï´ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãGG, 4/323)
(2) ¼G¢ñÜGU x¢Hï }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢
S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú 6 Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ÁG¢éË}¢Ý Ï¢¢çHà¼ |¢Ú Á¢G}¢èÝ Hï Hï ¥ËH¢ã
1 ©S¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î ÜUÚïx¢¢ çÜU ±¢ïã ©S¢ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï S¢¢¼
9
Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜUè ¼ã ¼ÜU ¶¢ïÎï çÈUÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜU¢ ¼G¢ñÜGU ÐãÝ¢»x¢¢
ãGœ¢¢ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÈñGUS¢H¢ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» J
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãGì¼ çH¶¼ï ãñ´ : ²ïã x¢G¢çS¢Ï¢ï
Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ¼èS¢Ú¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãñ ²¢ »ÜU ãè à¢wGS¢ ÜU¢ï ²ïã ¼èÝ¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢
¼èÝ ±vG¼ }¢ï´ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï ²¢ çÜUS¢è ÜU¢ï ±¢ïã x¢éÁ¢Gà¼¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢ñÚ
çÜUS¢è ÜU¢ï ²ïã ²¢’Ýè ²ïã à¢wGS¢ wG¢éÎ S¢¢¼ ¼ã Á¢G}¢èÝ ¼ÜU Ï¢¢ïôÚx¢
(Boring) ÜUÚï ¥¢ñÚ wG¢éÎ ãè ¥ÐÝï x¢Hï }¢ï´ ¼G¢ñÜGU Ï¢Ý¢ ÜUÚ ÐãÝï çÈUÚï J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãGG, 4/324)
(3) ç}¢^è ©Æ¢ ÜUÚ }¢ñÎ¢Ýï ãGàÚ }¢ï´ H¢»
S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú 6 Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï Ý¢ ãGÜGU Á¢G}¢èÝ Hè çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ï ²ïã ¼vHèÈGU
Îè Á¢¢»x¢è çÜU ©S¢ ÜUè ç}¢^è ©Æ¢ ÜUÚ }¢ñÎ¢Ýï ãGàÚ }¢ï´ H¢» J
(4) ÈGUÁ¢üG ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼ï ãñ´ Ý ÝzGH
»ÜU ãGÎèS¢ }¢ï´ ãñ, ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Á¢¢ï ‰¢¢ïÇGè ç}¢vGÎ¢Ú Á¢G}¢èÝ |¢è Ý¢Á¢¢§Á¢G ¼G¢ñÚ ÐÚ Hï Hï ¼¢ï S¢¢¼¢ï´ Á¢G}¢èÝ¢ïæ
ÜU¢ ¼G¢ñÜGU ©S¢ ÜïU x¢Hï }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢, Ý ©S¢ ÜU¢ ÈGUÁ¢üG ÜGUÏ¢êH ã¢ïx¢¢ Ý
ÝzGH J
10
x¢Hï }¢ï´ Ï¢èS¢ ÐÓÓ¢èS¢ S¢ïÚ ç}¢^è Ç¢H ÜUÚ Îï¶ H¢ï
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï
ç}¢ËH¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R Á¢G}¢èÝ ÐÚ
ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï Û¢´Û¢¢ïÇG¼ï ãé±ï ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 19 S¢ÈGUãG¢
665
ÐÚ çH¶¼ï ãñæ : ¥ËH¢ã ÜGU¤ã¢Ú¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú ÜïU x¢GÁ¢GÏ¢ S¢ï ÇÚï, Á¢GÚ¢
}¢Ý Î¢ï }¢Ý Ýãè´ Ï¢èS¢ ÐÓÓ¢èS¢ ãè S¢ïÚ ç}¢^è ÜïU ÉïHï x¢Hï }¢ï´ Ï¢¢æ{ ÜUÚ
Í¢ÇGè Î¢ï Í¢ÇGè çH²ï çÈUÚï, ©S¢ ±vG¼ çÜGU²¢S¢ ÜUÚï çÜU §S¢ ÁG¢éË}¢ï à¢ÎèÎ S¢ï
Ï¢¢Á¢G ¥¢Ý¢ ¥¢S¢¢Ý ãñ ²¢ Á¢G}¢èÝ ÜïU S¢¢¼¢ï´ ¼GÏ¢ÜGU¢ï´ ¼ÜU ¶¢ïÎ ÜUÚ çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ ¼}¢¢}¢ Á¢ã¢Ý ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ ÐêÚ¢ ã¢ïÝï ¼ÜU x¢Hï }¢ïæ N ²ïã
ÜUÚ¢ïÇG¢ïæ }¢Ý ÜU¢ ¼G¢ñÜGU ÐÇGÝ¢ ¥¢ñÚ S¢¢¼±è´ Á¢G}¢èÝ ¼ÜU {æS¢¢ çÎ²¢ Á¢¢Ý¢,
J (ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 19/665)
ã}¢ïà¢¢ ã¢‰¢ |¢H¢§ü ÜïU ±¢çS¢¼Gï ©Æïæ
Ï¢Ó¢¢Ý¢ ÁG¢éË}¢¢ï çS¢¼}¢ S¢ï }¢éÛ¢ï S¢Î¢ ²¢ ÚÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 76)
<
{3} Û¢êÅ¢ §ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
»ÜU à¢wGS¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢é¼G<ÚÈGU çÏ¢Ý ¥GGÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý
çà¢wG¶GèÚ
ÐÚ Û¢êÅ¢ §ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï §Úà¢¢Î
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥x¢Ú ¼é}¢ Û¢êÅï ã¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 ¼é}ãï´ Á¢ËÎè }¢¢ñ¼ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢», ¥¢Ð ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜU¢ çÝÜUHÝ¢ ‰¢¢ çÜU ©S¢
à¢wGS¢ ÜUè }¢¢ñ¼ ±¢ÜïGU¥G ã¢ï x¢§ü J
11
{4} Ï¢¢ïã¼¢Ý Hx¢¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢ 5 ÐÚ
»ÜU à¢wGS¢ Ýï ¼èÝ Û¢êÅï §ËÁ¢G¢}¢¢¼ Hx¢¢» : (1) ²ïã HàÜUÚï §SH¢}¢ ÜïU
S¢¢‰¢ çÁ¢ã¢Î }¢ï´ à¢ÚèÜU Ýãè´ ã¢ï¼ï (2) }¢¢Hï x¢GÝè}¢¼ Ï¢Ú¢Ï¢Ú ¼vGS¢è}¢ Ýãè´
ÜUÚ¼ï (3) }¢éÜGUg}¢¢¼ ÜU¢ ÈñGUS¢H¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ¥GÎìH S¢ï ÜU¢}¢ Ýãè´ Hï¼ï J ²ïã
S¢éÝ ÜUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢ 5 Ýï
§Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢éÝ¢ï
!
¥ËH¢ã 1 ÜUè ÜGUS¢}¢
!
}¢ñ´ ©S¢ ÜïU
ç¶GH¢ÈGU ¼èÝ Îé¥G¢»æ ÜUÚ¼¢ ãêæ : ²¢ ¥ËH¢ã 1 ! ¥x¢Ú ¼ïÚ¢ ²ïã
Ï¢‹Î¢ Û¢êÅ¢ ãñ, çÎ¶¢Ýï ¥¢ñÚ S¢éÝ¢Ýï ÜïU çH²ï ¶ÇG¢ ãé±¢ ãñ ¼¢ï (1) ©S¢ ÜUè
©G}¢í ÎÚ¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢ Îï (2) ©S¢ ÜïU ÈGURGU }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï ¥¢ñÚ (3) ©S¢ï
çÈGU¼Ý¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÈGUÚ}¢¢ J Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü ©S¢ S¢ï ©S¢ ÜU¢ ãG¢H ÐêÀ¼¢ ¼¢ï ±¢ïã
ÜUã¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ : }¢ñ´ v²¢ Ï¢¼¢ªæ ? }¢ñ´ ±¢ïã Ï¢êÉG¢ ãêæ Á¢¢ï çÈGU¼Ý¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢
ãêæ v²´êçÜU }¢éÛ¢ ÜU¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢¢’Î çÏ¢Ý ¥Ï¢è ±vGÜGU¢S¢ 5 ÜUè Ï¢Î
Îé¥G¢ Hx¢ x¢§ü ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéH }¢çHÜU çÏ¢Ý ©G}¢ñÚ ¼¢Ï¢ï§üG
5 ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ : ©S¢ Îé¥G¢ ÜU¢ }¢ñ´ Ýï ²ïã ¥S¢Ú Îï¶¢ çÜU “¥Ï¢ê
S¢¢’Îã” Ý¢}¢è ±¢ïã à¢wGS¢ §S¢ ÜGUÎÚ Ï¢êÉG¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ‰¢¢ çÜU Ï¢éÉG¢Ðï ÜUè
±Áã S¢ï ©S¢ ÜUè Î¢ïÝ¢ï´ |¢±ïæ ©S¢ ÜUè Î¢ïÝ¢ï´ ¥¢æ¶¢ïæ ÐÚ HÅÜU ÐÇGè ‰¢èæ, ±¢ïã
ÎÚ Ï¢ÎÚ |¢èÜU }¢¢æx¢ ÜUÚ §ç‹¼ã¢§ü ÈGUÜGUèÚè ¥¢ñÚ }¢¢ïãG¼¢Á¢è ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è
Ï¢S¢Ú ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ |¢è ±¢ïã Ú¢ã Ó¢H¼è ãé§ü Á¢±¢Ý
HÇGçÜU²¢ï´ ÜU¢ï ÀïÇG¼¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ï¢ÎÝ }¢ï´ Ó¢éÅçÜU²¢æ |¢Ú¼¢ Úã¼¢ ‰¢¢ J
12
§S¢ çãGÜU¢²¼ S¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ Û¢êÅï §ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢Ýï ÜïU ¥G¢Îè ¥ÈGUÚ¢Î
ÜU¢ï §GÏ¢í¼ ãG¢çS¢H ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÜUè ÝÁ¢G¢ÜU¼ S¢ï ÈGU¢§Î¢
©Æ¢¼ï ãé±ï ÎêS¢Ú¢ï´ ÐÚ Û¢êÅï §ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢Ý¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï¼ï ãñ´, Ý ©S¢ ÜïU
}¢‹S¢Ï¢ ÜU¢ çHãG¢Á¢G Ú¶¼ï ãñ´ Ý LyÏ¢ï ÜU¢ ¶G²¢H, à¢¢²Î »ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´
ÜïU çÎH¢ï çÎ}¢¢x¢G }¢ï´ »ÜU ãè Ï¢¢¼ S¢}¢¢§ü ã¢ï¼è ãñ çÜU “ã}¢ |¢è }¢éæã }¢ï´
Á¢GÏ¢¢Ý Ú¶¼ï ãñ´” ©‹ãï´ ÇÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ |¢è §S¢è ¼GÚãG
}¢éÜU¢ÈGU¢¼ï ¥G}¢H ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ Á¢ñS¢¢ ©S¢ Ï¢êÉGï ÜïU S¢¢‰¢ ãé±¢, ¼¢ïã}¢¼ {ÚÝï
±¢Hï ÜU¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ Á¢¢ï S¢Á¢G¢ ç}¢Hïx¢è ©S¢ï S¢éÝ ÜUÚ ¶G¢§ÈGUèÝ ÜïU Ï¢ÎÝ
}¢ï´ Û¢éÚÛ¢éÚè ¥¢ Á¢¢¼è ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
Î¢ïÁ¢Gç¶G²¢ï´ ÜUè ÐèÐ }¢ï´ ÚãÝ¢ ÐÇGïx¢¢
ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢¢ï çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè Ï¢éÚ¢§ü Ï¢²¢Ý ÜUÚï Á¢¢ï ©S¢ }¢ï´ Ýãè´ Ð¢§ü Á¢¢¼è ¼¢ï
©S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã 1 ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ÚÎ-x¢G¼H ¶GÏ¢¢H }¢ï´ Ú¶ïx¢¢
Á¢Ï¢ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ¥ÐÝè ÜUãè ãé§ü Ï¢¢¼ S¢ï Ý çÝÜUH ¥¢» J
ÚÎ-x¢G¼H ¶GÏ¢¢H Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ »ÜU Á¢x¢ã ãñ Á¢ã¢æ Á¢ã‹Ýç}¢²¢ï´
ÜU¢ wG¢êÝ ¥¢ñÚ ÐèÐ Á¢}¥G ã¢ïx¢¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãGG, 5/313)
¼¢ñÏ¢¢ Á¢GMÚè ãñ
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢y¢GÏ¢ê¥¢G
1199
S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼” (çÁ¢ËÎ 3)
çãGSS¢¢
16
13
}¢ï´ S¢ÎLàà¢Úè¥G¢, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGU¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
}¢éz¼G è }¢éã}G }¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥G¢’Á¢G}¢è P ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : Ï¢¢ïã¼¢Ý
ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ Ï¢çËÜU çÁ¢Ý ÜïU
S¢¢}¢Ýï Ï¢¢ïã¼¢Ý Ï¢¢æÍ¢¢ ãñ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢ ÜUÚ ²ïã ÜUãÝ¢ Á¢GMÚ ãñ çÜU }¢ñ́ Ýï
Û¢êÅ ÜUã¢ ‰¢¢ Á¢¢ï ÈéUH
G ¢æ ÐÚ }¢ñ́ Ýï Ï¢¢ïã¼¢Ý Ï¢¢æÍ¢¢ ‰¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, 3/538)
ãGS¢Î, ±¢’Î¢ ç¶GH¢ÈGUè, Û¢êÅ, Ó¢éx¢GHè, x¢GèÏ¢¼¢ï ¼¢ïã}¢¼
}¢éÛ¢ï §Ý S¢Ï¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ã¢ï ÝÈGUÚ¼ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 332)
<
{5} Ï¢è±è ÜU¢ï à¢¢ïãÚ ÜïU ç¶GH¢ÈGU |¢ÇGÜU¢Ýï ±¢Hè ¥‹{è ã¢ï x¢§ü
»ÜU ¥G¢ñÚ¼ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢éçSH}¢ w¢G¢ñH¢Ýè
ÜUè Á¢G¢ñÁ¢¢ ÜU¢ï ¥¢Ð ÜïU ç¶GH¢ÈGU |¢ÇGÜU¢ çÎ²¢ ‰¢¢, ¥¢Ð Ýï
©S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜUè Ï¢èÝ¢§ü Á¢G¢§H ã¢ïÝï ÜUè Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï ±¢ïã ©S¢è ±vG¼
¥‹{è ã¢ï x¢§ü J çÈUÚ ±¢ïã ¥¢Ð ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ ÈGUÚ²¢Î ÜUÚÝï
Hx¢è ¥¢ñÚ ¥¢Ð S¢ï Îé¥G¢ ÜUè ÎÚwG±¢S¼ ÜUè J ¥¢Ð ÜU¢ï ©S¢ ÜïU ãG¢H ÐÚ
ÚãìG}¢ ¥¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã 1 S¢ï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢èÝ¢§ü
H¢ñÅ ¥¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè Á¢G¢ñÁ¢¢ |¢è ±¢ÐS¢ ¥¢ x¢§æü J
¥G¢Úñ ¼ ÜU¢ï ©S¢ ÜïU ¶G¢±‹Î ÜïU ç¶GH¢ÈGU ©|¢¢ÚÝï ±¢H¢ ã}¢ S¢ï Ýãè´
S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú 6
Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
14
²¢’Ýè Á¢¢ï ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ©S¢ ÜïU ¶G¢±‹Î ²¢ çÜUS¢è xG¢éH¢}¢ ÜU¢ï ©S¢
ÜïU ¥¢ÜGU¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ©|¢¢Úï ±¢ïã ã}¢ S¢ï Ýãè´ J
Î¢ï çÎH¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢ïÇGÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ï
¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè ã}¢¢Úè Á¢}¢¢¥G¼ S¢ï ²¢ ã}¢¢Úï
¼GÚèÜïGU ±¢H¢ï´ S¢ï ²¢ ã}¢¢Úï Œ²¢Ú¢ï´ S¢ï Ýãè´ ²¢ ã}¢ ©S¢ S¢ï Ï¢ïÁ¢G¢Ú ãñ´ ±¢ïã
ã}¢¢Úï }¢vGÏ¢êH H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï Ýãè´, ²ïã }¢y¢GHÏ¢ Ýãè´ çÜU ±¢ïã ã}¢¢Úè ©}}¢¼
²¢ ã}¢¢Úè ç}¢ËH¼ S¢ï Ýãè´ v²êæçÜU x¢éÝ¢ã S¢ï §‹S¢¢Ý ÜU¢çÈGUÚ Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/560) }¢ézG¼è S¢¢çãGÏ¢ §S¢ ãGÎèS¢ ÜïU ¼ãGì¼ çH¶¼ï ãñ´ :
¶G¢±‹Î Ï¢è±è }¢ïæ ÈGUS¢¢Î Ç¢HÝï ÜUè Ï¢ãé¼ S¢êÚ¼ï´ ãñæ : ¥G¢ñÚ¼ S¢ï ¶G¢±‹Î ÜUè
Ï¢éÚ¢§²¢æ Ï¢²¢Ý ÜUÚï, ÎêS¢Úï }¢Î¢ïZ ÜUè wG¢êçÏ¢²¢æ Á¢G¢çãÚ ÜUÚï v²êæçÜU ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢
çÎH ÜUÓÓ¢è à¢èà¢è ÜUè ¼GÚãG ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ï¼¢ ãñ ²¢ ©Ý }¢ï´ §çwG¼H¢ÈGU
Ç¢HÝï ÜïU çH²ï Á¢¢Îê ¼¢’±èÁ¢G x¢‹Çï ÜUÚï S¢Ï¢ ãGÚ¢}¢ ãñ, ¥¢ñÚ xG¢éH¢}¢ ²¢
H¢ñ´Çè ÜUè çÏ¢x¢¢ÇGÝï ÜïU }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ´ çÜU ©S¢ï |¢¢x¢ Á¢¢Ýï ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚï,
¥x¢Ú ±¢ïã wG¢éÎ |¢¢x¢Ý¢ Ó¢¢ãïæ ¼¢ï ©Ý ÜUè §}¢Î¢Î ÜUÚï, Ï¢ãÚ ãG¢H Î¢ï çÎH¢ï´
ÜU¢ï Á¢¢ïÇGÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¢ï ¼¢ïÇG¢ï Ý¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 5/101)
(²¢’Ýè ¼ê Á¢¢ïÇG ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥¢²¢ ãñ, ¼¢ïÇG ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ýãè´ ¥¢²¢ )
15
¼ê çÜU¼Ý¢ ¥ÓÀ¢ ãñ !!!
Á¢¢ï H¢ïx¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï |¢ÇGÜU¢¼ï à¢¢ïãÚ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ©|¢¢Ú¼ï ãñ´ ±¢ïã
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU Œ²¢Úï ãñ´, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢¢çÏ¢Ú 5 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU S¢Ú±Úï ¥G¢H}¢ 6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : à¢ñ¼G¢Ý Ð¢Ýè ÐÚ
¥ÐÝ¢ ¼wG¼ çÏ¢À¢¼¢ ãñ, çÈUÚ ¥ÐÝï HàÜUÚ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J ©Ý HàÜUÚ¢ï´ }¢æï
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ ©S¢ ÜU¢ ÎÚÁ¢¢ ã¢ï¼¢ ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
çÈGU¼Ý¢ Ï¢¢Á¢G ã¢ï¼¢ ãñ J ©S¢ ÜU¢ »ÜU HàÜUÚ ±¢ÐS¢ ¥¢ ÜUÚ Ï¢¼¢¼¢ ãñ çÜU
}¢ñæ Ýï ÈéUGH¢æ çÈGU¼Ý¢ Ï¢ÚÐ¢ çÜU²¢ ¼¢ï à¢ñ¼G¢Ý ÜUã¼¢ ãñ : ¼ê Ýï ÜéUÀ |¢è Ýãè´
çÜU²¢ J çÈUÚ »ÜU ¥¢ñÚ HàÜUÚ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¼¢ ãñ : }¢ñ´ Ýï »ÜU ¥¢Î}¢è
ÜU¢ï ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU Ýãè´ À¢ïÇG¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ ÜïU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢è±è ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý Á¢éÎ¢§ü Ýãè´ Ç¢H Îè J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ à¢ñ¼G¢Ý ©S¢ï ¥ÐÝï ÜGUÚèÏ¢
ÜUÚ Hï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¼¢ ãñ : ¼ê çÜU¼Ý¢ ¥ÓÀ¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¥ÐÝï S¢¢‰¢
çÓ¢}¢Å¢ Hï¼¢ ãñ J
<
{6} H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï S¢¼¢Ýï ÜUè S¢Á¢G¢
»ÜU à¢wGS¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè P ÜUè
}¢Á¢çHS¢ }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¼vHèÈGU çÎ²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢, Á¢Ï¢ ©S¢ ÜUè
à¢Ú¢Ú¼¢ï´ ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ ãGÎ S¢ï Ï¢ÉGÝï Hx¢¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü : »ï
¥ËH¢ã 1 ! ¼ê §S¢ à¢wGS¢ ÜUè §üÁ¢G¢ ÚS¢¢Ýè S¢ï wG¢êÏ¢ ±¢çÜGUÈGU ãñ, ¼ê
çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ó¢¢ãï ã}¢ïæ §S¢ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ çÜUÈGU¢²¼ ÈGUÚ}¢¢ J ©S¢è ±vG¼
16
±¢ïã à¢wGS¢, ¶ÇïG ¶ÇGï çx¢Ú ÜUÚ }¢Ú x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè H¢à¢ Ó¢¢ÚÐ¢§ü ÐÚ
Ú¶ ÜUÚ ©S¢ ÜïU Í¢Ú Hï Á¢¢§ü x¢§ü J
}¢éS¢H}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï ¼vHèÈGU ÎïÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ã¢ï Á¢¢Ý¢
Ó¢¢çã²ï çÜU S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï Á¢ã¢Ý 6 ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼
çÝà¢¢Ý ãñ :
(²¢’Ýè) çÁ¢S¢ Ýï
(çÏ¢H¢ ±Áãï à¢Ú§üG) çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï
§üÁ¢G¢ Îè ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã 1 ÜU¢ï
¥ËH¢ã 1 ± ÚS¢êH
§üÁ¢G¢ Îè J
6 ÜU¢ï §üÁ¢G¢ ÎïÝï ±¢H¢ï´ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ËH¢ã 1 Ð¢Úã
22
S¢êÚ¼éH ¥ãGÁ¢G¢Ï¢ ¥¢²¼
57
}¢ïæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU Á¢¢ï §üÁ¢G¢
Îï¼ï ãñ´ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÜU¢ï ©Ý
ÐÚ ¥ËH¢ã ÜUè H¢’Ý¼ ãñ Îé‹²¢ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ýï ©Ý ÜïU çH²ï
çÁ¢GËH¼ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Ú¶¢ ãñ J
}¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ HèçÁ¢²ï
Œ²¢Úï Œ²¢Úï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï
!
¥x¢Ú ¥¢Ð ÜU|¢è çÜUS¢è
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè çÏ¢H¢ ±Áãï à¢Ú§üG çÎH ¥¢Á¢G¢Úè ÜUÚ Ï¢ñÆï ãñ´ ¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢
Ó¢¢ãï ©S¢ S¢ï ÜñUS¢¢ ãè ÜGUÚèÏ¢è çÚà¼¢ ãñ, Ï¢ÇGï |¢¢§ü ãñ´, ±¢çHÎ ãñ´, à¢¢ïãÚ ãñ´,
S¢éS¢Ú ãñ´ ²¢ çÜU¼Ýï ãè Ï¢ÇGï LyÏ¢ï ÜïU }¢¢çHÜU ãñ´, Ó¢¢ãï S¢Îí ãñ´ ²¢ ±Á¢GèÚ ãñ´,
©S¼¢Á¢G ãñ´ ²¢ ÐèÚ ãñ´, }¢é¥çÁGÁ¢GÝ ãñ´ ²¢ §}¢¢}¢ ± ¶G¼GèÏ¢ ãñ´ Á¢¢ï ÜéUÀ |¢è ãñ´
17
çÏ¢x¢GñÚ à¢Ú}¢¢» ¼¢ñÏ¢¢ |¢è ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ©S¢ Ï¢‹Îï S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ ÜUÚ
©S¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè |¢è ÜUÚ HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ Á¢ã‹Ý}¢ ÜU¢ ã¢ñHÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢
Ï¢ÚÎ¢à¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ J
<
{7} Æn¢ }¢S¶GÚè ÜUÚ ÜïU S¢¼¢Ýï ±¢Hï ÜUè S¢Á¢G¢
»ÜU à¢wGS¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢éãG}}¢Î ãGÏ¢èÏ¢ ¥GÁ¢}¢è
P S¢ï ¥vS¢Ú ãæS¢è }¢Á¢G¢ÜGU ¥¢ñÚ ¼ÈGUÚèãG ÜUÚ ÜïU ¥¢Ð ÜU¢ï ¼æx¢
ÜUÚ¼¢ ‰¢¢, ¥¢Ð Ýï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï ±¢ïã Ï¢ÚS¢ ÜïU }¢ÚÁ¢G }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï
x¢²¢ J
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú 6 Ýï
§Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢Ýï ±¢Hï ÜïU çH²ï
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶¢ïH ÜUÚ ©S¢ï Ï¢éH¢²¢ Á¢¢»x¢¢ : ¥¢¥¢ï, ÜGUÚèÏ¢
¥¢¥¢ï, Á¢Ï¢ ±¢ïã ¥¢»x¢¢ ¼¢ï ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢»x¢¢, §S¢è ¼GÚãG
ÜU§ü Ï¢¢Ú çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ©S¢ ÜïU çH²ï çÈUÚ ÎÚ±¢Á¢G¢
¶¢ïH ÜUÚ ©S¢ï Ï¢éH¢²¢ Á¢¢»x¢¢ : ¥¢¥¢ï ¥¢¥¢ï ÜGUÚèÏ¢ ¥¢¥¢ï, ¼¢ï ±¢ïã
Ý¢ ©}}¢èÎè ¥¢ñÚ }¢¢²êS¢è ÜïU }¢¢Úï Ýãè´ ¥¢»x¢¢ J
}¢Á¢G¢ÜGU }¢ïæ |¢è ÇÚ¢Ýï S¢ï Ú¢ïÜU¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥Ï¢è HñH¢ E ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : S¢ãG¢Ï¢»
çÜUÚ¢}¢ H ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜU ±¢ïã ãGÁ¢GÚ¼ï ÚS¢êHéËH¢ã 6
18
ÜïU S¢¢‰¢ S¢ÈGUÚ }¢ï´ ‰¢ï, §S¢ Î¢ñÚ¢Ý ©Ý }¢ïæ S¢ï »ÜU S¢ãG¢Ï¢è 5 S¢¢ï
x¢» ¼¢ï »ÜU ÎêS¢Úï S¢ãG¢Ï¢è 5 ©Ý ÜïU Ð¢S¢ Ú¶è ¥ÐÝè »ÜU
ÚSS¢è HïÝï x¢», çÁ¢S¢ S¢ï ±¢ïã Í¢Ï¢Ú¢ x¢» (²¢’Ýè ©S¢ S¢¢ïÝï ±¢Hï ÜïU Ð¢S¢
ÚSS¢è ‰¢è ²¢ ©S¢ Á¢¢Ýï ±¢Hï ÜïU Ð¢S¢ ‰¢è ©S¢ Ýï ²ïã ÚSS¢è S¢¢æÐ ÜUè ¼GÚãG
©S¢ ÐÚ Ç¢Hè ±¢ïã S¢¢ïÝï ±¢Hï ©S¢ï S¢¢æÐ S¢}¢Û¢ ÜUÚ ÇÚ x¢» ¥¢ñÚ H¢ïx¢
ãæS¢ ÐÇGï(1)) ¼¢ï ¥¢Ð 6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÜUS¢è
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU çH²ï Á¢¢§Á¢G Ýãè´ çÜU ÎêS¢Úï }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ÇÚ¢» J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ çH¶¼ï ãñ´ : §S¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
¥G¢Hè ÜU¢ }¢vGS¢Î ²ïã ãñ çÜU ãæS¢è }¢Á¢G¢ÜGU }¢ïæ çÜUS¢è ÜU¢ï ÇÚ¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G
Ýãè´ çÜU ÜU|¢è ©S¢ S¢ï ÇÚÝï ±¢H¢ }¢Ú Á¢¢¼¢ ãñ ²¢ Ï¢è}¢¢Ú ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ,
wG¢éà¢ ¼GÏ¢§üG ±¢ïã Ó¢¢çã²ï çÁ¢S¢ S¢ï S¢Ï¢ ÜU¢ çÎH wG¢éà¢ ã¢ï Á¢¢» çÜUS¢è ÜU¢ï
¼vHèÈGU Ý ÐãéæÓ¢ï J §S¢ ãGÎèS¢ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU »ïS¢è çÎËHx¢è ãæS¢è
çÜUS¢è S¢ï ÜUÚÝè çÁ¢S¢ S¢ï ©S¢ ÜU¢ï ¼vHèÈGU ÐãéÓæ ¢ï }¢S¢HÝ çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢ï ±éÜUG Èê UG
Ï¢Ý¢Ý¢ ©S¢ ÜïU Ó¢Ð¼ Hx¢¢Ý¢ ±x¢GñÚ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 5/270)
|¢¢§²¢ï´ ÜU¢ çÎH Îé¶¢Ý¢ À¢ïÇG Î¢ï
¥¢ñÚ ¼}¢SwG¢éÚ |¢è ©ÇG¢Ý¢ À¢ïÇG Î¢ï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.713)
<
1.....ç}¢Ú¥¢¼éH
}¢Ý¢Á¢èãG, 5/270
19
{8} }¢àÜUèÁ¢G¢ v²¢ ãñ ?
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ©G}¢Ú E ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈGUÚ }¢ïÚ¢ x¢éÁ¢GÚ Á¢G}¢¢Ý» Á¢¢çãçHÄ²¼ ÜïU
ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý S¢ï ãé±¢ J ²ÜU¢²ÜU »ÜU }¢éÎ¢ü ÜGUÏ¢í S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¢, ©S¢
ÜUè x¢ÎüÝ }¢ï´ ¥¢x¢ ÜUè Á¢G‹Á¢èÚ Ï¢æ{è ãé§ü ‰¢è, }¢ïÚï Ð¢S¢ Ð¢Ýè ÜU¢ »ÜU Ï¢Ú¼Ý
‰¢¢ J Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï Îï¶¢ ¼¢ï ÜUãÝï Hx¢¢ : “»ï ¥GÏÎËH¢ã ! }¢éÛ¢ï
‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ Ð¢Ýè çÐH¢ Î¢ï !” }¢ñ´ Ýï çÎH }¢ï´ ÜUã¢ : “©S¢ Ýï }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ Hï
ÜUÚ }¢éÛ¢ï ÐéÜU¢Ú¢ ãñ ²¢ ¼¢ï ²ïã }¢éÛ¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ ²¢ ¥GÚÏ¢¢ï´ ÜïU ¼GÚèÜïGU ÜïU
}¢é¼¢G çÏ¢ÜGU “¥GÏÎéËH¢ã” ÜUã ÜUÚ ÐéÜU¢Ú Úã¢ ãñ J” çÈUÚ ¥Ó¢¢ÝÜU ©S¢è ÜGUÏ¢í
S¢ï »ÜU ¥¢ñÚ à¢wGS¢ çÝÜUH¢, ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï ÜUã¢ : “»ï ¥GÏÎËH¢ã ! §S¢
Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ý ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G Ð¢Ýè Ý çÐH¢Ý¢, ²ïã ÜU¢çÈGUÚ ãñ J” ÎêS¢Ú¢ à¢wGS¢
ÐãHï ÜU¢ï Í¢S¢èÅ ÜUÚ ±¢ÐS¢ ÜGUÏ¢í }¢ï´ Hï x¢²¢ J }¢ñ´ Ýï ±¢ïã Ú¢¼ »ÜU Ï¢éçÉG²¢
ÜïU Í¢Ú x¢éÁ¢G¢Úè, ©S¢ ÜïU Í¢Ú ÜïU ÜGUÚèÏ¢ »ÜU ÜGUÏ¢í ‰¢è, }¢ñ´ Ýï ÜGUÏ¢í S¢ï ²ïã
¥¢±¢Á¢G S¢éÝè
²¢’Ýè “Ðïà¢¢Ï¢-Ðïà¢¢Ï¢ v²¢ ãñ
?
}¢àÜUèÁ¢G¢-}¢àÜUèÁ¢G¢ v²¢ ãñ ?” §S¢ ¥¢±¢Á¢G ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢éçÉG²¢ S¢ï
ÐêÀ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ : ²ïã }¢ïÚï à¢¢ïãÚ ÜUè ÜGUÏ¢í ãñ, §S¢ï Î¢ï ¶G¼G¢¥¢ïæ ÜUè
S¢Á¢G¢ ç}¢H Úãè ãñ J Ðïà¢¢Ï¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ²ïã Ðïà¢¢Ï¢ ÜïU Àè´Å¢ï´ S¢ï Ýãè´
Ï¢Ó¢¼¢ ‰¢¢, }¢ñ´ §S¢ S¢ï ÜUã¼è çÜU ¼éÛ¢ ÐÚ ¥zGS¢¢ïS¢ ! Á¢Ï¢ ªæÅ Ðïà¢¢Ï¢
ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã |¢è ¥ÐÝï Ð¢©æ ÜéUà¢¢Î¢ ÜUÚ ÜïU ÀèæÅ¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¼¢ ãñ,
HïçÜUÝ ¼ê §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ çÏ¢ËÜéUH |¢è »ãGç¼²¢¼G Ýãè´ ÜUÚ¼¢, }¢ïÚ¢
à¢¢ïãÚ }¢ïÚè §Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ ÜU¢ï§ü ¼±ÁÁ¢¢ïã Ý Îï¼¢, çÈUÚ ²ïã }¢Ú x¢²¢ ¼¢ï
20
}¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î S¢ï ¥¢Á¢ ¼ÜU §S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í S¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ §S¢è ¼GÚãG ÜUè
¥¢±¢Á¢Gï´ ¥¢¼è ãñ´ J }¢ñ´ Ýï ÐêÀ¢ :
²¢’Ýè “}¢àÜUèÁ¢G¢-
}¢àÜUèÁ¢G¢ v²¢ ãñ ?” ÜUè ¥¢±¢Á¢G ¥¢Ýï ÜU¢ v²¢ }¢vGS¢Î ãñ ? Ï¢éçÉG²¢ Ýï
ÜUã¢ : »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ §S¢ ÜïU Ð¢S¢ »ÜU Œ²¢S¢¢ à¢wGS¢ ¥¢²¢, ©S¢ Ýï Ð¢Ýè
}¢¢æx¢¢ ¼¢ï (§S¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¶G¢Hè }¢àÜUèÁ¢Gï ÜUè ¼GÚÈGU
§à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï) ÜUã¢ : Á¢¢¥¢ï ! ©S¢ }¢àÜUèÁ¢Gï S¢ï Ð¢Ýè Ðè H¢ï, ±¢ïã
Œ²¢S¢¢ Ï¢ï¼¢Ï¢¢Ý¢ }¢àÜUèÁ¢Gï ÜUè ¼GÚÈGU HÐÜU¢, Á¢Ï¢ ©Æ¢²¢ ¼¢ï ©S¢ï ¶G¢Hè
Ð¢²¢, Œ²¢S¢ ÜUè çà¢g¼ S¢ï ±¢ïã Ï¢ïã¢ïà¢ ã¢ï ÜUÚ çx¢Ú x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
}¢¢ñ¼ ±¢ÜïGU¥G ã¢ï x¢§ü J çÈUÚ Á¢Ï¢ S¢ï }¢ïÚ¢ à¢¢ïãÚ }¢Ú¢ ãñ ¥¢Á¢ ¼ÜU Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢
§S¢ ÜUè ÜGUÏ¢í S¢ï ¥¢±¢Á¢G ¥¢¼è ãñ
²¢’Ýè “}¢àÜUèÁ¢G¢-
}¢àÜUèÁ¢G¢ v²¢ ãñ ?”(©G²êÝéH çãGÜU¢²¢¼, S¢. 307)
<
Û¢êÅ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢¼¢ ãñ
ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H 6
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : ¼é}¢ ÐÚ S¢Ó¢ Ï¢¢ïHÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ v²êæçÜU S¢Ó¢
ÝïÜUè ÜUè ¼GÚÈGU ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÝïÜUè Á¢‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ çÎ¶¢¼è ãñ,
¥¢Î}¢è ã}¢ïà¢¢ S¢Ó¢ Ï¢¢ïH¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ó¢ ÜUè Á¢éS¼ìÁ¢ê }¢ï´ Úã¼¢ ãñ
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã 1 ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU çS¢gèÜGU (²¢’Ýè Ï¢ãé¼ S¢ÓÓ¢¢)
çH¶ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Û¢êÅ S¢ï Ï¢Ó¢¢ï ! v²êæçÜU Û¢êÅ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Hï
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã Á¢ã‹Ý}¢ }¢ïæ ÐãéæÓ¢¢ Îï¼ï ãñ́, ¥¢Î}¢è ã}¢ïà¢¢ Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼¢
Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Á¢éS¼ìÁ¢ê }¢ï´ Úã¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã 1
21
ÜïU ÝÁ¢GÎèÜU ÜUÁGÁ¢G¢Ï¢ (²¢’Ýè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ Û¢êÅ¢) çH¶ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
S¢ÓÓ¢ï ¥¢Î}¢è ÜUè Ï¢¢¼ Îéà}¢Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ |¢è ÜGUÏ¢êH ÜUè Á¢¢¼è ãñ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ãGÝÈGU I Ýï ¥ÐÝï Ï¢ïÅï S¢ï §Úà¢¢Î
ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ! S¢Ó¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ ÜïU çH²ï §¼Ýè Ï¢¢¼ ÜU¢ÈGUè ãñ
çÜU S¢ÓÓ¢ï ¥¢Î}¢è ÜUè Ï¢¢¼ ©S¢ ÜïU Îéà}¢Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ |¢è ÜGUÏ¢êH ÜUè Á¢¢¼è
ãñ Á¢Ï¢ çÜU Û¢êÅ ÜïU Ï¢éÚ¢ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï ²ïã Ï¢¢¼ ÜU¢ÈGUè ãñ çÜU Û¢êÅï à¢wGS¢ ÜUè
Ï¢¢¼ Ý ¼¢ï ©S¢ ÜïU Î¢ïS¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ÜGUÏ¢êH ÜUè Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ý Îéà}¢Ý ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ïæ J
x¢GèÏ¢¼ S¢ï ¥¢ñÚ ¼¢ïã}¢¼¢ï Ó¢éx¢GHè S¢ï ÎêÚ Ú¶
wG¢êx¢Ú ¼ê S¢Ó¢ ÜU¢ Îï Ï¢Ý¢ ²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 132)
<
çÜUS¢è ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼ ÐÚ wG¢éà¢è ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ±¢çS¢H¢ çÏ¢Ý ¥SÜGU¥G 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : ÚS¢êHéËH¢ã 6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ ¥ÐÝï
|¢¢§ü ÜUè }¢éS¢èÏ¢¼ ÐÚ wG¢éà¢è ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú }¢¼ ÜUÚ¢ï, ±ÚÝ¢ ¥ËH¢ã
1 ©S¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï }¢éÏ¼H¢ ÜUÚ Îïx¢¢ J
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ çH¶¼ï ãæñ : ²¢’Ýè çÜUS¢è
22
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ÎèÝè ²¢ Îé‹²¢±è ¥¢ÈGU¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Îï¶ ÜUÚ ©S¢ ÐÚ
wG¢éà¢è }¢ïæ ¼G¢’Ý Ý ÜUÚ¢ï ! Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ wG¢éà¢è }¢ï´ |¢è çÜUS¢è ÐÚ
ÐÉGè Á¢¢¼è ãñ J }¢ézG¼è S¢¢çãGÏ¢ }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : ¥x¢Ú }¢H¢}¢¼
ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜUè ÈGUãì}¢¢§à¢ ÜïU çH²ï ã¢ï ¼Ï¢ Á¢¢§Á¢G ãñ Á¢Ï¢ çÜU §S¢ ¼GÚèÜïGU
S¢ï ©S¢ ÜUè §SH¢ãG ã¢ï S¢ÜïU J }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²ïã ãñ }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè
¥¢ÈGU¼ ÐÚ wG¢éà¢è }¢Ý¢Ýï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ ! çÜU wG¢éà¢è }¢Ý¢Ýï ±¢H¢ wG¢éÎ
çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ï¢¢Úã¢ ÜU¢ ¥¢Á¢G}¢êÎ¢ J ã}¢ïà¢¢ wG¢éÎ¢ S¢ï ¶G¢ñÈGU
ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/474) }¢àãêÚ ãñ : “
”
²¢’Ýè Á¢¢ï ÎêS¢Úï ÐÚ ãæS¢¼¢ ãñ ©S¢ ÐÚ |¢è ãæS¢¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
<
{9} Ï¢Îx¢¢ï§ü ÜUè S¢Á¢G¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢éãG}}¢Î ãGÏ¢èÏ¢ ¥GÁ¢}¢è P
»ÜU ÎzG¥G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú
ÜïU
Ð¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢ï çÜU §¼Ýï }¢ï´ »ÜU à¢wGS¢ ±ã¢æ ¥¢ {}¢ÜU¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢çHÜU çÏ¢Ý ÎèÝ¢Ú
ÐÚ ÜéUÀ ÎÚ¢çã}¢ ÜïU
}¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ S¢wG¼è ÜUÚÝï Hx¢¢ Á¢¢ï ©‹ã¢ïæ Ýï ¼vGS¢è}¢ ÈGUÚ}¢¢ çÎ²ï ‰¢ï J Á¢Ï¢
©S¢ ÜUè Ï¢Îx¢¢ï§ü ÜU¢ çS¢HçS¢H¢ Ý LÜU¢ ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê
}¢éãG}}¢Î ãGÏ¢èÏ¢ ¥GÁ¢}¢è P Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ÎS¼ï Îé¥G¢
ÎÚ¢Á¢G çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢üG ÜUè : ²¢ ¥ËH¢ã 1 ! §S¢ à¢wGS¢ Ýï ã}¢ï´ ¼ïÚï
çÁ¢GRU S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²¢ ãñ, ¼ê çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ó¢¢ãï §S¢ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ ã}¢ ÐÚ
ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢ J ©S¢è ±vG¼ ±¢ïã à¢wGS¢ }¢éæã ÜïU Ï¢H Á¢G}¢èÝ ÐÚ çx¢Ú¢ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜU¢ Î}¢ çÝÜUH x¢²¢ J
23
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢¢ÚïãG¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¼ç‹Á¢G²¢
¥‹Î¢Á¢Gï x¢ézG¼ìx¢ê §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¼ï ±vG¼ ã}¢ §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè ÜéUÀ ÐÚ±¢ã
Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÜU ã}¢¢Úè Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè “¼ïÁ¢G {¢Ú” S¢ï Ý Á¢¢Ýï çÜU¼Ýï
}¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ ÜïU çÎH Í¢¢²H ã¢ï Á¢¢¼ï ã¢ï´x¢ï ! çÜUS¢ S¢ï çÜUS¢ ±vG¼ çÜUS¢
¥‹Î¢Á¢G }¢ïæ Ï¢¢¼ ÜUÚÝè ãñ ã}¢ï´ à¢¢²Î }¢¢’Hê}¢ ãè Ýãè´, ²¢Î Úç¶²ï çÜU
¼èÚ¢ï ¼Ë±¢Ú ÜïU Í¢¢± ¼¢ï ÜéUÀ ¥GS¢ïü }¢ï´ }¢éÝ-Îç}¢H ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ HïçÜUÝ
Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Hx¢Ýï ±¢H¢ Á¢GwG}¢ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ }¢Ú¼ï Î}¢ ¼ÜU Ýãè´
|¢Ú¼¢ çÜUS¢è ¥GÚÏ¢è à¢¢§GÚ Ýï v²¢ wG¢êÏ¢ ÜUã¢ ãñ :
(²¢’Ýè ÝïÁ¢G¢ï´ ÜïU Á¢GwG}¢ ¼¢ï |¢Ú Á¢¢¼ï ãñ´ Á¢GÏ¢¢Ý ÜïU Í¢¢± Ýãè´ |¢Ú¼ï)
Ï¢ãÚ ãG¢H ã}¢ï´ Ï¢¢¼ ÜUÚÝï ÜUè |¢è ¼<Ï¢Ä²¼ HïÝè ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ §S¢
ÜUè »ãGç¼²¢¼Gï´ |¢è S¢è¶Ýè ã¢ï´x¢è, Á¢è ã¢æ ¥‹Î¢Á¢Gï x¢ézG¼ìx¢ê ÜU¢ï ²vS¢Ú
Ï¢ÎH ÜUÚ §S¢ ÐÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ± Ý}¢èü ÜU¢ Ð¢Ýè Ó¢ÉG¢Ý¢ ¥¢ñÚ ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU
S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ J ²ÜGUèÝ }¢¢çÝ²ï ¥¢Á¢ ã}¢¢Úè x¢G¢çHÏ¢ ¥vS¢çÚÄ²¼
ÜU¢ï à¢Úè¥G¼ ± S¢é‹Ý¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ï¢¢¼ Ó¢è¼ ÜUÚÝ¢ ãè Ýãè´ ¥¢¼è,
}¢¢’}¢êHè S¢¢ ç¶GH¢ÈïGU ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ã¢ï¼ï ãè ¥ÓÀ¢ ¶G¢S¢¢ }¢Á¢GãÏ¢è
±ÁG¥G ÜGUyG¥G ÜU¢ ¥¢Î}¢è |¢è »ÜU Î}¢ Á¢¢Úïã¢G Ý¢ ¥‹Î¢Á¢G ÐÚ ©¼Ú ¥¢¼¢ ãñ !
»ÜU x¢GèÏ¢¼ ãè Ýãè´, ¼¢ïã}¢¼, Ó¢éx¢GHè, Ï¢Îx¢é}¢¢Ýè, Û¢êÅ¢ }¢éÏ¢¢Hx¢G¢,
çÎH ¥¢Á¢G¢Úè ¥¢ñÚ §üÁ¢G¢» }¢éçSH}¢ ÜïU ¼¥GËHéÜGU S¢ï Ï¢ãé¼ S¢¢Úè Ó¢èÁ¢Gïæ
¥¢Á¢ ÜUH ÜUè Á¢¢Ýï ±¢Hè ¥vS¢Ú x¢ézG¼ìx¢ê ÜU¢ çãGSS¢¢ ã¢ï¼è ãñ´ J
çHã¢Á¢G¢ çÎH Ï¢ÚÎ¢à¼¢ ãé±ï çÏ¢x¢GñÚ ¥Ã±HÝ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ï ¼SHè}¢ ÜUÚ
HèçÁ¢²ï çÜU ã}¢ï´ ÎéLS¼ Ï¢¢ïHÝ¢ ãè Ýãè´ ¥¢¼¢ çÈUÚ ã}¢ }¢éS¢HS¢H
24
çÁ¢g¢ï Á¢ãìÎ ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï V à¢Úè¥G¼¢ï S¢é‹Ý¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ï¢¢¼
ÜUÚÝ¢ S¢è¶ ãè Á¢¢»æx¢ï J
Ý}¢èü ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
}¢éçSH}¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ : çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G }¢ï´ Ý}¢èü ã¢ï¼è ãñ ©S¢ï Á¢GèÝ¼
Ï¢wGà¢¼è ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï Á¢éÎ¢ ÜUÚ Hè Á¢¢¼è ãñ ©S¢ï »GïÏ¢Î¢Ú Ï¢Ý¢
Îï¼è ãñ J
ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢ïæ Ý}¢èü ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ÝéS¶G¢
Ï¢ÜUÚè (Ï¢ÜUÚ¢) ¥¢ñÚ }¢ïæÉï ÜUè ¶¢H ÐÚ Ï¢ñÆÝï ¥¢ñÚ ÐãÝÝï S¢ï
ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢ïæ Ý}¢èü ¥¢ñÚ §ç‹ÜUS¢¢Úè ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, 1/403 }¢éHwG¶GS¢Ý)
ãñ ÈGUH¢ãG¢ï ÜU¢}¢Ú¢Ýè Ý}¢èü ± ¥¢S¢¢Ýè }¢ï´
ãÚ Ï¢Ý¢ ÜU¢}¢ çÏ¢x¢ÇG Á¢¢¼¢ ãñ Ý¢Î¢Ýè }¢ï´
<
{10} ÜUH ÜU¢ ÈGUÜGUèÚ ¥¢Á¢ ÜU¢ ¥}¢èÚ
»ÜU à¢wGS¢ ¥ÐÝè Ï¢è±è ÜïU S¢¢‰¢ |¢éÝè ãé§ü }¢éx¢Gèü ¶¢ Úã¢ ‰¢¢ çÜU
§¼Ýï }¢ï´ ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ »ÜU S¢¢§H ¥¢ x¢²¢ J ©S¢ à¢wGS¢ Ýï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH
ÜUÚ S¢¢§H ÜU¢ï çÛ¢ÇGÜU çÎ²¢ çÁ¢S¢ ÐÚ S¢¢§H ±¢ÐS¢ Ó¢H¢ x¢²¢ J §S¢
±¢çÜGU»G ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã à¢wGS¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢è }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢²¢, ©S¢ ÜUè
Î¢ñH¼ Á¢¢¼è Úãè ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ¥ÐÝè Ï¢è±è ÜU¢ï |¢è ¼GH¢ÜGU Îï Îè çÁ¢S¢ Ýï
»ÜU ¥¢ñÚ à¢wGS¢ S¢ï à¢¢Îè ÜUÚ Hè J ²ïã ¥G¢ñÚ¼ »ÜU çÎÝ ¥ÐÝï ©S¢ ÎêS¢Úï
25
à¢¢ïãÚ ÜïU S¢¢‰¢ ¶¢Ý¢ ¶¢ Úãè ‰¢è ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï |¢éÝè ãé§ü }¢éx¢Gèü Ú¶è
‰¢è çÜU »ÜU S¢¢§H Ýï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ S¢Î¢ Hx¢¢§ü J à¢¢ïãÚ Ýï ¥ÐÝè Ï¢è±è S¢ï
ÜUã¢ çÜU ²ïã }¢éx¢Gèü ©S¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ï Îï Î¢ï J Ï¢è±è Ýï }¢éx¢Gèü ©S¢ S¢¢§H
ÜïU ãG±¢Hï ÜUè ¥¢ñÚ Ú¢ï¼è ãé§ü ±¢ÐS¢ ¥¢§ü J Á¢Ï¢ à¢¢ïãÚ Ýï Ú¢ïÝï ÜUè ±Áã
ÎÚ²¢zG¼ ÜUè ¼¢ï ©S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU ²ïã S¢¢§H ©S¢ ÜU¢ S¢¢çÏ¢ÜGU¢ à¢¢ïãÚ ãñ
¥¢ñÚ çÈUÚ ²ïã ±¢çÜGU¥G¢ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ çÜU ©S¢ ÜïU ÐãHï à¢¢ïãÚ Ýï »ÜU S¢¢§H
ÜU¢ï çÛ¢ÇGÜU ÜUÚ ±¢ÐS¢ ÜUÚ çÎ²¢ ‰¢¢ J ¥G¢ñÚ¼ ÜïU ÎêS¢Úï à¢¢ïãÚ Ýï ²ïã S¢éÝ ÜUÚ
ÜUã¢ : ¥ËH¢ã 1 ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ́ ãè ±¢ïã S¢¢§H ãêæ J
x¢<Îà¢ï Á¢G}¢¢Ý¢ ÜU¢ »ÜU ¥GÁ¢èÏ¢ ÝÁGÁ¢G¢Ú¢ ²ïã ‰¢¢ çÜU ¥ËH¢ã 1 Ýï
©S¢ Ï¢Î }¢S¼ }¢¢HÎ¢Ú ÜUè ãÚ Ó¢èÁ¢G, }¢¢H, ÜU¢ïÆè, ãGœ¢¢ çÜU Ï¢è±è |¢è
ÀèÝ ÜUÚ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Îï çÎ²¢ Á¢¢ï ÈGUÜGUèÚ Ï¢Ý ÜUÚ ©S¢ ÜïU Í¢Ú ÐÚ ¥¢²¢
‰¢¢ ¥¢ñÚ Ó¢‹Î S¢¢H Ï¢¢’Î ¥ËH¢ã 1 ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ÈGUÜGUèÚ Ï¢Ý¢
ÜUÚ ©S¢è ÜïU ÎÚ ÐÚ Hï ¥¢²¢ J ±¢ÜïGU§üG Î¢ñH¼ ÐÚ xG¢éMÚ Ýãè´ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï
çÜU ²ïã çãÚ¼è çÈUÚ¼è À¢ªæ ãñ J ¥¢Á¢ §S¢ ÜïU Ð¢S¢ ¼¢ï ÜUH ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ !
¼¢Úè¶G »ïS¢ï S¢Ï¢ÜGU ¥¢}¢¢ïÁ¢G ±¢çÜGU¥G¢¼ S¢ï |¢Úè ÐÇGè ãñ ¥Ï¢ ²ïã §‹S¢¢Ý
ÜU¢ ÜU¢}¢ ãñ çÜU §Ý S¢ï §GÏ¢í¼ ÐÜUÇGï J
<
{11} Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè ¼¢ïã}¢¼ Hx¢¢Ýï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Ú¢ }¢ï´ »ÜU ÝïÜU ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ §ç‹¼ÜGU¢H
ãé±¢, xG¢éSH ÎïÝï ±¢Hè ¥G¢ñÚ¼ Ýï ¥ÐÝè çÜUS¢è Îéà}¢Ýè ÜUè ±Áã S¢ï ©S¢
ÝïÜU ¥G¢ñÚ¼ ÜUè ÐÎïü ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ÜUã¢ :
26
²ïã çÜUS¢ ÜGUÎÚ Ï¢ÎÜU¢Ú ‰¢è J ÈGU¢ñÚÝ ãè xG¢éSH ÎïÝï ±¢Hè ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢
ã¢‰¢ ±ã¢æ »ïS¢¢ çÓ¢}¢Å x¢²¢ çÜU ãÁ¢G¢Ú¢ïæ ÜU¢ïçà¢à¢¢ïæ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Á¢éÎ¢
Ýãè´ ãé±¢ J ¼}¢¢}¢ ©GH}¢¢» }¢ÎèÝ¢ §S¢ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¼ÎÏ¢èÚ }¢¢’Hê}¢
ÜUÚÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G Úãï HïçÜUÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢¢çHÜU
I Ýï ¥ÐÝï ÜUàÈGU ± ÜUÚ¢}¢¼ S¢ï }¢¢’Hê}¢ ÜUÚ çH²¢ ¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ xG¢éSH ÎïÝï ±¢Hè ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ãGgï ÜGUÁGÈGU (²¢’Ýè ±¢ïã
S¢Á¢G¢ Á¢¢ï à¢Úè¥G¼ Ýï çÁ¢GÝ¢ ÜUè ¼¢ïã}¢¼ Hx¢¢Ýï ±¢Hï ÜïU çH²ï }¢éÜGUÚüÚ
ÜUè ãñ) Hx¢¢§ü Á¢¢», Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥¢Ð ÜïU §Úà¢¢Î ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Á¢Ï¢ ©S¢
xG¢éSH ÎïÝï ±¢Hè ÜU¢ï 80 ÜU¢ïÇGï Hx¢¢» x¢» ¼¢ï wG¢éÎ Ï¢ wG¢éÎ ©S¢ ÜU¢ ã¢‰¢
}¢ÚÝï ±¢Hè ¥G¢ñÚ¼ S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢¢çHÜU I ÜUè §}¢¢}¢¼¢ï ÜUÚ¢}¢¼ ÜU¢ ÝêÚ
Á¢x¢}¢x¢¢Ýï Hx¢¢ J
¼é}ã¢Úï »GïÏ¢ ¶éH Á¢¢»æx¢ï
ÚS¢êHéËH¢ã 6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï ¥ÐÝï
}¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜïU »GïÏ¢ ¼H¢à¢ ÜUÚïx¢¢ ¥ËH¢ã 1 ©S¢ ÜïU »GïÏ¢
ÈGU¢à¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜïU »GïÏ¢ ¥ËH¢ã 1 ÈGU¢à¢ ÜUÚï ±¢ïã
}¢ÜU¢Ý }¢ï´ ã¢ï¼ï ãé±ï |¢è Á¢GHèH¢ï LS±¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
¶G¢Ý R §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ çH¶¼ï ãñ´ : ²ïã ÜGU¢ÝêÝï
ÜéUGÎÚ¼ ãñ çÜU Á¢¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï çÏ¢H¢ ±Áã Ï¢ÎÝ¢}¢ ÜUÚïx¢¢ ÜéUGÎÚ¼ ©S¢ï
Ï¢ÎÝ¢}¢ ÜUÚ Îïx¢è J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 6/617)
<
{12}
27
Ó¢¢HèS¢ S¢¢H ¼ÜU §zGH¢S¢ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Úã¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ §ÏÝï S¢èÚèÝ
ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : }¢ñæ Ýï »ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï ¥G¢Ú çÎH¢¼ï ãé±ï ÜUã¢ : “»ï }¢éçzGHS¢ J” §S¢ ÜïU
Ï¢¢’Î }¢ñ´ Ó¢¢HèS¢ S¢¢H ¼ÜU §zGH¢S¢ ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Úã¢ J
çÜUS¢ ±vG¼ çÜUS¢ S¢ï v²¢ Ï¢¢ïHÝ¢ ãñ ? ÜU¢à¢ ²ïã x¢éÚ ã}¢ïæ ¥¢
Á¢¢» ¼¢ï ã}¢¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è ÐéÚ S¢éÜêUÝ ã¢ï Á¢¢», ¥‹{ï ÜU¢ï |¢è ¥‹{¢ Ï¢¢ïHï´ ¼¢ï
©S¢ï Ï¢éÚ¢ Hx¢¼¢ ãñ, ¥¢æ¶¢ïæ ±¢Hï ÜU¢ï ¥‹{¢ ÜUã ÜUÚ ÐéÜU¢Ú¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï
©S¢ï ²ÜGUèÝÝ Ï¢éÚ¢ Hx¢ïx¢¢ J
H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ï¢éÚï Ý¢}¢ Ú¶Ý¢
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢éÁ¢çgÎï
ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R ÈGU¼¢±¢
ÚÁ¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 23 S¢ÈGUãG¢ 204 ÐÚ çH¶¼ï ãñ´ : çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý
Ï¢çËÜU ÜU¢çÈGUÚ çÁ¢G}}¢è ÜU¢ï |¢è çÏ¢H¢ ãG¢Á¢¼ï à¢Ú§GÄ²¢ »ïS¢ï ¥ËÈGU¢Á¢G S¢ï
ÐéÜU¢ÚÝ¢ ²¢ ¼¢’Ï¢èÚ ÜUÚÝ¢ çÁ¢S¢ S¢ï ©S¢ ÜUè çÎH çà¢ÜUÝè ã¢ï ©S¢ï §üÁ¢G¢
ÐãéæÓ¢ï, à¢Ú¥GÝ Ý¢Á¢¢§Á¢G ± ãGÚ¢}¢ ãñ J ¥x¢Ó¢ïü Ï¢¢¼ ÈGUè ÝçzGS¢ãè S¢ÓÓ¢è ã¢ï
(ãÚ ãGÜGU S¢Ó¢ ãñ }¢x¢Ú ãÚ S¢Ó¢ ãGÜGU Ýãèæ)
(ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 23/204) çHã¢Á¢G¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ Á¢¢ï Ý¢}¢ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï ©S¢è
Ý¢}¢ S¢ï ÐéÜU¢ÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï, ¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï çÜUS¢è ÜU¢ ©ËÅ¢ S¢è{¢ Ý¢}¢
}¢SHÝ H}Ï¢ê, ôÆx¢ê, ÜU¢Hê ±x¢GñÚ¢ Ý Ú¶¢ Á¢¢», ©G}¢ê}¢Ý §S¢ ¼GÚãG ÜïU Ý¢}¢¢ḯ S¢ï
çÎH ¥¢Á¢G¢Úè ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ S¢ï çÓ¢ÇG¼¢ |¢è ãñ HïçÜUÝ ÐéÜU¢ÚÝï ±¢H¢
Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú }¢Á¢G¢ HïÝï ÜïU çH²ï ©S¢ï ©S¢è Ý¢}¢ S¢ï ÐéÜU¢Ú¼¢ ãñ,
»ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ḯ ÜU¢ï S¢æ|¢H Á¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï, v²êæçÜU ÚÏ¢ ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
28
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ÜU ÎêS¢Úï
ÜïU Ï¢éÚï Ý¢}¢ Ý Ú¶¢ï v²¢ ãè Ï¢éÚ¢ Ý¢}¢ ãñ
}¢éS¢H}¢¢Ý ã¢ï ÜUÚ ÈGU¢çS¢ÜGU ÜUãH¢Ý¢ J
S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ S¢çÄ²Î }¢éãG}}¢Î
Ý§üG}¢égèÝ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè Q §S¢ ¥¢²¼ ÜïU ¼ãìG¼ çH¶¼ï ãñ´ :
(²¢’Ýè ±¢ïã Ý¢}¢) Á¢¢ï ©‹ãï´ Ý¢ x¢±¢Ú }¢¢’Hê}¢ ã¢ïæ J ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢
E Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥x¢Ú çÜUS¢è ¥¢Î}¢è Ýï çÜUS¢è Ï¢éÚ¢§ü S¢ï
¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hè ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï Ï¢¢’Îï ¼¢ñÏ¢¢ ©S¢ Ï¢éÚ¢§ü S¢ï ¥G¢Ú çÎH¢Ý¢ |¢è ©S¢
Ýãì² (²¢’Ýè }¢é}¢¢Ý¥G¼ ÜïU ãGév}¢) }¢ï´ Î¢ç¶GH ¥¢ñÚ }¢}¢Ýê¥G ãñ J Ï¢¢’Á¢G
©GH}¢¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ÜéUœ¢¢ ²¢ x¢{¢ ²¢ S¢é±Ú
ÜUãÝ¢ |¢è §S¢è }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ J Ï¢¢’Á¢G ©GH}¢¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU §S¢ S¢ï ±¢ïã
¥ËÜGU¢Ï¢ }¢éÚ¢Î ãñæ çÁ¢Ý S¢ï }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè Ï¢éÚ¢§ü çÝÜUH¼è ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜU¢ï Ý¢ x¢±¢Ú ã¢ï HïçÜUÝ ¼¢’ÚèÈGU ÜïU ¥ËÜGU¢Ï¢ Á¢¢ï S¢ÓÓ¢ï ã¢ïæ }¢}¢Ýê¥G Ýãè´
Á¢ñS¢ï çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ HÜGUÏ¢ ¥G¼èÜGU (Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥¢Á¢G¢Î) ¥¢ñÚ
ãGÁ¢GÚ¼ïU ©G}¢Ú ÜU¢ ÈGU¢MÜGU (ãGÜGU ¥¢ñÚ Ï¢¢ç¼GH }¢ï´ ÈGUÜGüU ÜUÚÝï ±¢H¢) ¥¢ñÚ
ãGÁ¢GÚ¼ï ©GS}¢¢Ýï x¢GÝè ÜU¢ ÁG¢é‹ÝêÚñÝ (Î¢ï ÝêÚ¢ïæ ±¢H¢) ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè ÜU¢
¥Ï¢ê ¼éÚ¢Ï¢ (ç}¢^è ±¢H¢) ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¶G¢çHÎ ÜU¢ S¢ñÈéUGËH¢ã (¥ËH¢ã
ÜUè ¼Ë±¢Ú) (F) ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ËÜGU¢Ï¢ Ï¢ }¢ç‹Á¢GH» ¥GH}¢
(²¢’Ýè Ý¢}¢ ÜïU }¢¼üÏ¢ï }¢ï´) ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ S¢¢çãGÏ¢ï ¥ËÜGU¢Ï¢ ÜU¢ï Ý¢ x¢±¢Ú
Ýãè´ ±¢ïã ¥ËÜGU¢Ï¢ |¢è }¢}¢Ýê¥G Ýãè´ Á¢ñS¢ï çÜU ¥¢’}¢à¢ (ÜU}¢Á¢G¢ïÚ
çÝx¢¢ã ±¢H¢), ¥¢’ÚÁ¢ (Hæx¢ÇG¢) J (“v²¢ ãè Ï¢éÚ¢ Ý¢}¢ ãñ }¢éS¢H}¢¢Ý
ã¢ï ÜUÚ ÈGU¢çS¢ÜGU ÜUãH¢Ý¢” ÜïU ¼ãìG¼ S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH çH¶¼ï ãñ´ :)
¼¢ï »ï }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï ! çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè ãæS¢è Ï¢Ý¢ ÜUÚ ²¢ ©S¢ ÜU¢ï
»GïÏ¢ Hx¢¢ ÜUÚ ²¢ ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ çÏ¢x¢¢ÇG ÜUÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ÈGU¢çS¢ÜGU Ý
ÜUãH¢¥¢ï J (¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, S¢. 950)
29
çÈGUçÚà¼ï H¢’Ý¼ ÜUÚ¼ï ãñ´
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢ñÚ çÏ¢Ý S¢¢’Î 5 Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñæ
çÜU ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú
6 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è à¢wGS¢ ÜU¢ï ©S¢ ÜïU Ý¢}¢
ÜïU §GH¢±¢ Ý¢}¢ S¢ï Ï¢éH¢²¢ ©S¢ ÐÚ çÈGUçÚà¼ï H¢’Ý¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéÚüªÈGU }¢Ý¢±è Q
§S¢ ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÜUS¢è »ïS¢ï Ï¢éÚï HÜGUÏ¢
S¢ï Ï¢éH¢Ý¢ Á¢¢ï ©S¢ï Ï¢éÚ¢ Hx¢ï, Ý çÜUU »ï Ï¢‹Î» wG¢éÎ¢
!
±x¢GñÚ¢
¥ËÈGU¢Á¢G S¢ï J }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÈGUçÚà¼¢ïæ ÜUè H¢’Ý¼ ÜUÚÝï S¢ï
}¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï ÝïÜU¢ïÜU¢Ú¢ï´ ÜïU }¢ÜGU¢}¢ S¢ï
ÎêÚè ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢ï ±éÜGUêÈGU ²¢ ©ËHê ÜUãÝï ÜU¢ ãGév}¢
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢éÁ¢çgÎï
ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R S¢ï
S¢é±¢H ãé±¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ çÜUS¢è ¥G¢çH}¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ ²¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜUè
HzGÁ¢ïG }¢ÎêüÎ ÜUãï ²¢ ²êæ ÜUãï çÜU ±¢ïã “Ï¢ï ±éÜGUêÈGU” ãñ, ÜéUÀ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢
¥¢ñÚ “©ËHê” ãñ, ¼¢ï ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ à¢Ú¥G à¢ÚèÈGU v²¢ ãGév}¢
Îïx¢è ? ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ I Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : çÏ¢H¢ ±Áãï à¢Ú§üG
çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï »ïS¢ï ¥ËÈGU¢Á¢G S¢ï ²¢Î ÜUÚÝ¢ }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï Ý¢ãGÜGU
§üÁ¢G¢ ÎïÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè Ý¢ãGÜGU §üÁ¢G¢ à¢Ú¥GÝ ãGÚ¢}¢ J ÚS¢êHéËH¢ã
6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
30
çÁ¢S¢ Ýï çÏ¢H¢ ±Áãï
à¢Ú§üG çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï
§üÁ¢G¢ Îè ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã 1 ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè J
çÈUÚ ©GH}¢¢» ÎèÝï }¢¼èÝ ÜUè à¢¢Ý ¼¢ï çÝã¢²¼ ¥ÚÈGU¥G ± ¥¢’H¢ ãñ ©Ý
ÜUè Á¢Ý¢Ï¢ }¢ï´ x¢éS¼¢¶Gè ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ãGÎèS¢ }¢ïæ }¢éÝ¢çÈGUÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢ :
²¢’Ýè S¢çÄ²Îï ¥G¢H}¢ 6 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¼èÝ à¢wGS¢ ãñ´
çÁ¢Ý ÜU¢ ãGÜGU ãËÜU¢ Ý Á¢¢Ýïx¢¢ }¢x¢Ú }¢éÝ¢çÈGUÜGU, {»ÜU} §SH¢}¢ }¢ï´
Ï¢éÉG¢Ðï ±¢H¢ {ÎêS¢Ú¢} ¥G¢çH}¢ {¼èS¢Ú¢} Ï¢¢Îà¢¢ãï §SH¢}¢ ¥G¢çÎH J
»ïS¢¢ à¢wGS¢ à¢Ú¥GÝ H¢§ÜïGU ¼¢’Á¢GèÚ ãñ J
(ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 13/644)
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï Ýè}¢ Á¢¢æ ãêæ
Ð» }¢é<à¢Îè Îï çà¢ÈGU¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.105)
{13} }¢ÀHè Ýï ¥æx¢êÆ¢ ÜU¢Å¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îé‹²¢ }¢ï´ S¢Á¢G¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
»ÜU ¥¢ñÚ ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ çãGÜU¢²¼ }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ S¢Á¢G¢ ÜU¢
§ç‹¼Á¢G¢Ú çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ ÈGU¢ñÚè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢ç²‹Î¢ Ï¢¢Á¢G
ÚãÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ çÁ¢Ý x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ¼H¢ÈGUè Á¢GMÚè ãñ ©S¢ ÐÚ
|¢è ÜU}¢Ú Ï¢¢æ{ HèçÁ¢²ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ¥ãG}¢Î
31
Á¢GãÏ¢è P ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU çÜUS¢è Ï¢éÁG¢éx¢ü Ýï »ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï
Îï¶¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ï¢¢ÁG¢ê ÜU‹{ï S¢ï ÜU¢Å¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥¢±¢Á¢G Hx¢¢ Úã¢
‰¢¢ çÜU çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï Îï¶¢ ±¢ïã ãÚçx¢Á¢G çÜUS¢è ÐÚ ÁG¢éË}¢ Ý ÜUÚï J }¢ñ´ Ýï
©S¢ S¢ï }¢¢Á¢Ú¢ ÐêÀ¢ ¼¢ï ±¢ïã ÜUãÝï Hx¢¢ : “}¢ïÚ¢ }¢é¥G¢}¢H¢ Ï¢ÇG¢ ¥GÁ¢èÏ¢¢ï
x¢GÚèÏ¢ ãñ, }¢ñ´ Ï¢Î }¢¥G¢à¢¢ï´ ÜU¢ S¢¢‰¢è ‰¢¢, »ÜU çÎÝ }¢ñæ Ýï »ÜU }¢ÀïÚï S¢ï
}¢ÀHè ÀèÝè ¥¢ñÚ Í¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H çÎ²¢, Ú¢S¼ï }¢ï´ }¢ÀHè Ýï }¢ïÚ¢
¥æx¢êÆ¢ Ó¢Ï¢¢ Ç¢H¢, Á¢ñS¢ï ¼ïS¢ï }¢ñæ Í¢Ú ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ }¢ÀHè ÜU¢ï »ÜU ¼GÚÈGU
Ç¢H çÎ²¢ J ¥æx¢êÆï ÜïU ÎÎü ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜUè ±Áã S¢ï }¢ñ´ S¢¢Úè Ú¢¼ S¢¢ï Ý
S¢ÜU¢ J S¢éÏãG ãé§ü, }¢ñ´ ¼GÏ¢èÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÐÝ¢ S¢êÁ¢¢ ãé±¢
Á¢GwG}¢è ã¢‰¢ çÎ¶¢²¢ J ©S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU ¥æx¢êÆ¢ ÜU¢ÅÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ±ÚÝ¢
Ï¢¢’Î }¢ï´ S¢¢Ú¢ ã¢‰¢ ÜU¢ÅÝ¢ ÐÇGïx¢¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, }¢ñæ Ýï ¥ÐÝ¢ ¥æx¢êÆ¢ ÜUÅ±¢
çÎ²¢ J çÈUÚ »ÜU çÎÝ }¢ïÚï ã¢‰¢ Ðï Ó¢¢ïÅ ¥¢§ü ¼¢ï ÐéÚ¢Ý¢ Á¢GwG}¢ ¼¢Á¢G¢ ã¢ï
x¢²¢, }¢éÛ¢ï à¢ÎèÎ ¼vHèÈGU ã¢ï Úãè ‰¢è, }¢ñæ ¼GÏ¢èÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ x¢²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï
ã¢‰¢ ÜU¢ÅÝï ÜU¢ ÜUã¢, }¢ñ́ Ýï ÜUÅ±¢ çÎ²¢ }¢x¢Ú ÎÎü S¢¢Úï Ï¢¢ÁG¢ê }¢ḯ ÈñUH x¢²¢ J
}¢ñ´ S¢wG¼ ¼vHèÈGU }¢ï´ ‰¢¢ çÜUS¢è ÐH Ó¢ñÝ Ý ¥¢¼¢ ‰¢¢ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÐãHï
ÜU¢ïãÝè ¼ÜU çÈUÚ ÜU‹{ï ¼ÜU ã¢‰¢ ÜUÅ±¢Ý¢ ÐÇG¢, ÜéUÀ H¢ïx¢¢ï´ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï
¼vHèÈGU à¢éM¥G ã¢ïÝï ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ÐêÀ¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©‹ãï´ }¢ÀHè ±¢H¢ ±¢çÜGU¥G¢
S¢éÝ¢²¢, ±¢ïã ÜUãÝï Hx¢ï : “¥x¢Ú ¼é}¢ ÐãHï }¢ÚãGHï }¢ï´ }¢ÀHè ±¢Hï ÜïU
Ð¢S¢ Á¢¢ ÜUÚ ©S¢ S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ Hï¼ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ Hï¼ï ¼¢ï
à¢¢²Î ¼é}ã´ï ²ïã ¥¢’Á¢G¢ ÜUÅ±¢Ýï Ý ÐÇG¼ï, ¥Ï¢ |¢è ±vG¼ ãñ ©S¢ à¢wGS¢ ÜïU
Ð¢S¢ Á¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ¢ï §S¢ S¢ï ÐãHï çÜU ²ïã ¼vHèÈGU ÐêÚï
çÁ¢S}¢ }¢ï´ ÈñUH Á¢¢» J” }¢ñ´ Ýï Ï¢ }¢éçàÜUH ¼}¢¢}¢ }¢ÀïÚï ÜU¢ï ÉêæÇ çÝÜU¢H¢
32
¥¢ñÚ }¢é¥¢G ÈGUè }¢¢æx¢Ýï ÜïU çH²ï ©S¢ ÜïU Ð¢©æ }¢ḯ çx¢Ú x¢²¢ J ©S¢ Ýï ÐÚïà¢¢Ý ã¢ï
ÜUÚ ÐêÀ¢ : ¼é}¢ ÜU¢ñÝ ã¢ï ? }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : “}¢ñ´ ±¢ïãè à¢wGS¢ ãêæ Á¢¢ï ¼é}¢ S¢ï
}¢ÀHè ÀèÝ ÜUÚ Hï x¢²¢ ‰¢¢ J” çÈUÚ }¢ñ´ Ýï ©S¢ï S¢¢Úè ¼zGS¢èH Ï¢¼¢ ÜUÚ
ÜUÅ¢ ãé±¢ ã¢‰¢ çÎ¶¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã |¢è Ú¢ï çÎ²¢ ¥¢ñÚ ÜUãÝï Hx¢¢ : “}¢ïÚï
|¢¢§ü ! }¢ñ´ Ýï ¼é}ãï´ }¢é¥G¢ÈGU çÜU²¢ J” }¢ñ´ Ýï ©S¢ï x¢±¢ã Ï¢Ý¢ ÜUÚ ¥¢ç²‹Î¢ ÜïU
çH²ï çÜUS¢è ÐÚ ÁG¢éË}¢ ÜUÚÝï S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hè J
}¢ÁGHê}¢ ÜUè }¢ÎÎ Á¢GMÚ ã¢ï¼è ãñ
S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï ´ Üï U }¢ÎÎx¢¢Ú
6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã 1 }¢ÁGH}ê ¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢¼¢
ãñ : }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè §GÁÁG ¢G¼ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ́ Á¢GMÚ ¼ïÚè }¢ÎÎ ÜUMæx¢¢
¥x¢Ó¢üï ÜéUÀ ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î J
}¢ÁGHê}¢ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ }¢vGÏ¢êH ãñ
ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ 6 Ýï §Úà¢¢Î
ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ÁGHê}¢ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ï ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ÜU¢çÈGUÚ ãè ã¢ï
v²êæçÜU ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÜU¢ï§ü çãGÁ¢¢Ï¢ Ýãèæ ã¢ï¼¢ J
à¢¢ÚïãGï Ï¢é¶G¢Úè ¥GËH¢}¢¢ ¥Ï¢éH ãGS¢Ý ¥GHè çÏ¢Ý ¶GHÈGU ÜéUGÚyG¢éÏ¢è
P à¢ãüGï Ï¢é¶G¢Úè }¢ïæ çH¶¼ï ãñæ : ÁG¢éË}¢ ¼}¢¢}¢ à¢Úè¥G¼¢ï´ }¢ïæ ãGÚ¢}¢
‰¢¢, ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ïæ ãñ : }¢ÁGHê}¢ ÜUè Îé¥G¢ Úg Ýãè´ ÜUè Á¢¢¼è ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã
ÜU¢çÈGUÚ ãè v²êæ Ý ã¢ï J §S¢ ãGÎèS¢ ÜU¢ }¢¢’Ý¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã 1
33
çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢¢ïç}¢Ý ÐÚ ÁG¢éË}¢ ÜUÚÝï S¢ï Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï¼¢ ãñ §S¢è ¼GÚãG ÜU¢çÈGUÚ
ÐÚ ÁG¢éË}¢ S¢ï |¢è Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï¼¢ ãñ J
<< <
}¢ÁGHê}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ? ÁG¢éË}¢ ÜU¢
¥‹Á¢¢}¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ |¢²¢ÝÜU ãñ J §‹S¢¢Ý ¼¢ï §‹S¢¢Ý Á¢¢Ý±Ú ÐÚ |¢è
ÁG¢éË}¢ ÜUÚÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´, }¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ, ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï
}¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý S ç}¢ÚÜGU¢¼ à¢ãüïG ç}¢àÜU¢¼ ÜïU ãG±¢Hï
S¢ï çH¶¼ï ãñ´ : }¢ÁGHê}¢ Á¢¢Ý±Ú Ï¢çËÜU }¢ÁGHê}¢ ÜU¢çÈGUÚ ± ÈGU¢çS¢ÜGU ÜUè
|¢è Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ ¥x¢Ó¢ïü }¢éS¢H}¢¢Ý }¢ÁGHê}¢ ÜUè Îé¥G¢ çÁ¢G²¢Î¢
ÜGUÏ¢êH ãñ, v²êæçÜU }¢ÁGHê}¢ }¢éÁG¼GÚ ± Ï¢ï ÜGUÚ¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï ÜGUÚ¢Ú ÜUè
Îé¥G¢ ¥Gà¢ü ÐÚ ÜGUÚ¢Ú ÜUÚ¼è ãñ J ÚÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
(¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²¢ ±¢ïã Á¢¢ï H¢Ó¢¢Ú ÜUè S¢éÝ¼¢ ãñ Á¢Ï¢ ©S¢ï
ÐéÜU¢Úï,
J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 3/300)
<
{14} ã¢‰¢ Ï¢ïÜU¢Ú ã¢ï x¢²¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ çÏ¢Ý ¥Îã}¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÜïU »ÜU à¢wGS¢ Ýï »ÜU Ï¢ÀÇGï ÜU¢ï ©S¢ ÜUè }¢¢æ
ÜïU S¢¢}¢Ýï Á¢GÏãG çÜU²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 Ýï ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ à¢H ÈGUÚ}¢¢
34
çÎ²ï J »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ ²ïãè à¢wGS¢ Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ‰¢¢ çÜU »ÜU ÐÚ‹Îï ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢
¥Ó¢¢ÝÜU Í¢¢ï´S¢Hï S¢ï çx¢Ú ÐÇG¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜU¢ï Ï¢ï Ï¢S¢è S¢ï ¼ÜUÝï
Hx¢¢, ±¢çHÎñÝ |¢è Ï¢ï Ï¢S¢è S¢ï ©S¢ï Îï¶ Úãï ‰¢ï, ²ïã S¢Ï¢ Îï¶ ÜUÚ ©S¢
à¢wGS¢ ÜU¢ï ¼ÚS¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ©S¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ©Æ¢ ÜUÚ Í¢¢ï´S¢Hï }¢ï´ Ú¶
çÎ²¢, ¥ËH¢ã 1 Ýï ©S¢ ÜïU ÐÚ‹Îï ÜïU Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ à¢zGÜGU¼ ÜUÚÝï ÜUè
±Áã S¢ï ©S¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ çÈUÚ S¢ï ÆèÜU ã¢ï x¢» J
<
{15} }¢w¶è S¢ï ¼vHèÈGU ÎêÚ ÜUè ¼¢ï Ï¢è±è |¢è ÆèÜU ã¢ï x¢§ü
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéH Ï¢ãìã¢Ï¢ à¢¢’Ú¢Ýè
ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : “}¢ïÚè Á¢G¢ñÁ¢¢ ÈGU¢ç¼G}¢¢ ©}}¢ï ¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý ÜïU çÎH ÐÚ ±Ú}¢ ¥¢ x¢²¢,
}¢éÛ¢ï Ï¢ãé¼ ¼à¢±èà¢ ã¢ï Úãè ‰¢è, }¢ñ´ »ÜU ¶G¢Hè Ú¢S¼ï }¢ïæ ¼‹ã¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢¢
çÜU çÜUS¢è ÜUãÝï ±¢Hï Ýï ÜUã¢ : ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï }¢¢ñÁ¢êÎ S¢êÚ¢¶G }¢ï´ »ÜU
}¢w¶è ÜU¢ï }¢w¶è ¶G¢ïÚ Á¢¢Ý±Ú S¢ï ÝÁ¢¢¼ çÎH¢ Î¢ï ! ã}¢ ¼é}ã¢Úè Á¢G¢ñÁ¢¢
ÜU¢ï ¼vHèÈGU S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï Îïæx¢ï, }¢ñ´ Ýï Á¢¢ ÜUÚ S¢êÚ¢¶G Îï¶¢ ¼¢ï ©S¢ }¢ï´
©æx¢Hè Á¢¢Ýï ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ Ýãè´ ‰¢è, §S¢ çH²ï }¢ñ´ Ýï »ÜU ¼èHè Hï ÜUÚ
¥‹ÎÚ Ç¢Hè ¥¢ñÚ }¢w¶è S¢}¢ï¼ ©S¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ï |¢è Ï¢¢ãÚ ¶èæÓ¢
çH²¢, ±¢ïã Á¢¢Ý±Ú }¢w¶è ÜUè x¢ÎüÝ ÐÚ çÓ¢ÐÜU¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ }¢w¶è
ÎÎü S¢ï çÏ¢HçÏ¢H¢ Úãè ‰¢è, }¢ñ´ Ýï }¢w¶è ÜU¢ï ©S¢ Á¢¢Ý±Ú S¢ï ÝÁ¢¢¼
çÎH¢ Îè, ©S¢è ±vG¼ }¢ïÚè Á¢G¢ñÁ¢¢ |¢è ÆèÜU ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ï ¼vHèÈGU S¢ï
ÝÁ¢¢¼ ç}¢H x¢§ü J
35
{16} ÜUèÇGï ÐÇGï ãé±ï ÜéUœ¢¢ï´ ÜU¢ §GH¢Á¢ ÜUÚ¼ï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥ãG}¢Î çÚÈGU¢§üG I ÜUèÇGï ÐÇGï
ãé±ï ÜéUœ¢¢ï´ ÜïU ÐèÀï §GH¢Á¢ ÜïU çH²ï Ó¢vÜUÚ Hx¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, ÜU§ü ÎzG¥G¢
ÜéUœ¢¢ ¥¢Ð S¢ï |¢¢x¢ Á¢¢¼¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU ÐèÀï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï : }¢ñ´ ¼¢ï
çS¢ÈGüU ¼ïÚ¢ §GH¢Á¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ J ¥¢Ð I ÜU¢ïÉG ÜïU }¢ÚèÁ¢G¢ï´ ÜïU
Í¢Ú Á¢¢¼ï, ©Ý ÜïU ÜUÐÇGï {¢ï¼ï, S¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ ÜUÐÇG¢ïæ S¢ï Á¢ê»æ çÝÜU¢H¼ï,
¶¢Ý¢ Hï ÜUÚ Á¢¢¼ï, ç}¢H ÜUÚ ¶¢¼ï, ©Ý S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ±¢¼ï, ±¢ïã ¥¢Ð
I ÜU¢ï ¥Ï¢éH §ü¼¢}¢ï ±H }¢S¢¢ÜUèÝ ÜUã¼ï J Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼
ÎêS¢Úï à¢ãÚ }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ çÜUS¢è ÈGUÜGUèÚ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè ÜUè ¶GÏ¢Ú S¢éÝ¼ï ¼¢ï ±ã¢æ
Á¢¢ ÜUÚ ©S¢ ÜUè Ï¢è}¢¢Ú ÐéS¢èü ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚ¼ï, çÈUÚ Î¢ï ²¢ ¼èÝ
çÎÝ ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ÐS¢ ¥¢ Á¢¢¼ï, à¢¢Úï»G ¥G¢}¢ }¢ï´ §S¢ }¢vGS¢Î S¢ï ¶ÇGï Úã¼ï
çÜU ¥‹{¢ï´ ÜUè ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚï´, ©Ý Ï¢êÉG¢ïæ ÜUè ¶GÏ¢Ú x¢èÚè ÜUÚ¼ï Á¢¢ï Ï¢ñ¼éH
¶GH¢ Á¢¢Ýï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÜUÐÇG¢ïæ ÐÚ ãè Ï¢¢ïH¢ï Ï¢Ú¢Á¢G ÜUÚ
çÎ²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, ©Ý ÜïU ÜUÐÇGï ©¼¢Ú¼ï, {¢ï¼ï, wG¢éàÜU ÜUÚ¼ï, çÈUÚ ©‹ãï´ ÐãÝ¢
Îï¼ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ÐÇG¢ïçS¢²¢ï´ ÜU¢ï ©Ý ÜUè ¶GÏ¢Ú x¢èÚè ÜUè ÝS¢èãG¼ ÜUÚ¼ï J
¥¢Ð I ÜïU Ð¢S¢ »ÜU ²¼è}¢ HÇGÜU¢ ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜïU }¢¢æ Ï¢¢Ð Î¢ïÝ¢ï´
ãè Ý ‰¢ï, ±¢ïã Î¢ñÚ¢Ýï ç±Îü ²¢ }¢Á¢çHS¢ï ±¢’Á¢G }¢ïæ ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ ¥¢ Á¢¢¼¢
¥¢ñÚ ¥¢Ð S¢ï ¶¢Ýï ÜUè ²¢ ¶ïHÝï ÜUè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G }¢¢æx¢¼¢, ¥¢Ð ¶ÇGï ã¢ï¼ï
¥¢ñÚ ±¢ïã Ó¢èÁ¢G }¢éãÄ²¢ ÜUÚ Îï¼ï, ¥¢Ð ÜïU ã}¢ ¥GSÚ }¢à¢¢§¶G ÈGUÚ}¢¢²¢
ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý çÚÈGU¢§üG (I) ÜU¢ï Á¢¢ï }¢ÜGU¢}¢¢¼ ãG¢çS¢H
ãñ´ ±¢ïã ¶GËÜGU ÐÚ ÜUS¢Ú¼ï à¢zGÜGU¼ ÜUè ±Áã S¢ï ãñæ J
<
36
{17} ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï {éyÜU¢Ú¢ ¼¢ï wG¢éÎ ÈGUÜGUèÚ Ï¢Ý x¢²¢
»ÜU çà¢ÜUS¼¢ ãG¢H ÈGUÜGUèÚ Ýï »ÜU }¢¢HÎ¢Ú à¢wGS¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï
ÎS¼ï S¢é±¢H ÎÚ¢Á¢G çÜU²¢ }¢x¢Ú }¢¢HÎ¢Ú à¢wGS¢ Ýï ÈGUÚ²¢Î ÚS¢è ÜUÚÝï ÜïU
Ï¢Á¢¢» ©ËÅ¢ ©S¢ ÐÚ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÝïÁ¢G¢ Á¢GÝè à¢éM¥G ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ ©S¢ï wG¢êÏ¢
Á¢GHèH çÜU²¢, ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ çÎH wG¢êÝ wG¢êÝ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Á¢ÁGÏ¢¢¼ }¢ï´ »ÜU
¥¢ã |¢Ú ÜUÚ ÜUã¢ : “¼é}ã¢Úï xG¢éSS¢¢ ÜUÚÝï ÜUè ±Áã à¢¢²Î ²ïã ãñ çÜU
¼é}ãï´ |¢èÜU }¢¢æx¢Ýï ÜUè çÁ¢GËH¼ ÜU¢ »ãGS¢¢S¢ Ýãè´ J” ²ïã Á¢é}H¢ S¢éÝ ÜUÚ
}¢¢HÎ¢Ú à¢wGS¢ ¥¢x¢ Ï¢x¢êH¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï xG¢éH¢}¢ ÜïU Á¢GÚè»G
{vÜïU çÎH±¢ ÜUÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUH±¢ çÎ²¢ J wG¢éÎ¢ ÜU¢ ÜUÚÝ¢ ²êæ ãé±¢ çÜU
±¢ïã }¢x¢GMÚ }¢¢HÎ¢Ú ÜéUÀ ¥GS¢ïü Ï¢¢’Î ÜGUËH¢à¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢¢ïãG¼¢Á¢è
Ýï ©S¢ ÜïU ¥¢æx¢Ý }¢ï´ Ï¢S¢ïÚ¢ ÜUÚ çH²¢ J Î¢ïS¼, çÚà¼ïÎ¢Ú ¥¢ñÚ xG¢éH¢}¢ ±
ÎÚÏ¢¢Ý S¢Ï¢ ÀêÅ x¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã à¢wGS¢ S¢ÇGÜU ÐÚ ¥¢ x¢²¢ J çÁ¢S¢ xG¢éH¢}¢
Ýï ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥¢ÜGU¢ ÜïU ãGév}¢ S¢ï {vÜïU Îï ÜUÚ çÝÜU¢H¢ ‰¢¢ ©S¢ï »ÜU
Ý» }¢¢HÎ¢Ú ¥¢ÜGU¢ Ýï ¶GÚèÎ çH²¢ J ²ïã ¥¢ÜGU¢ Ï¢ãé¼ Ý}¢ü çÎH, ÈGUÚ²¢Î
ÚS¢ ¥¢ñÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ‰¢¢ J x¢GÚèÏ¢¢ï´, ÈGUÜGUèÚ¢ïæ ÜUè §}¢Î¢Î ÜUÚÝï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
©S¢ï çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G }¢ï´ wG¢éà¢è }¢ãGS¢êS¢ Ýãè´ ã¢ï¼è ‰¢è J ²ïãè ±Áã ‰¢è çÜU ãÚ
±vG¼ ©S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ S¢¢§HèÝ ÜU¢ ãéÁ¢ê}¢ Hx¢¢ Úã¼¢ ‰¢¢ J »ÜU Ú¢¼
çÜUS¢è ÈGUÜGUèÚ Ýï ©S¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ S¢Î¢ Hx¢¢§ü, xG¢éH¢}¢ Ýï ÈGUÜGUèÚ ÜUè
}¢ÎÎ ÜUÚÝï ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï Á¢ñS¢ï ãè ÎÚ±¢Á¢G¢ ¶¢ïH¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè Ó¢è¶G
çÝÜUH x¢§ü v²êæçÜU S¢¢}¢Ýï }¢¢ñÁ¢êÎ ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜU¢
ÐéÚ¢Ý¢ }¢x¢GMÚ ¥¢ÜGU¢ ‰¢¢, ¥ÐÝï ÐéÚ¢Ýï ¥¢ÜGU¢ ÜUè ²ïã ãG¢H¼ Îï¶ ÜUÚ
xG¢éH¢}¢ ¥¢Ï¢ÎèÎ¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè §}¢Î¢Î ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï }¢¢ññÁ¢êÎ¢
¥¢ÜGU¢ ÜïU Ð¢S¢ Ó¢H¢ ¥¢²¢ J ¥¢ÜGU¢ Ýï Á¢Ï¢ xG¢éH¢}¢ ÜU¢ï ¥¢ÁG¢éÎ¢ü ±
37
¥¢Ï¢ÎèÎ¢ Îï¶¢ ¼¢ï ÐêÀ¢ : v²¢ çÜUS¢è Ýï ¼é}ãïæ ÜU¢ï§ü ¼vHèÈGU ÐãéæÓ¢¢§ü ãñ ?
²ïã S¢éÝ ÜUÚ xG¢éH¢}¢ Ýï ¥ÐÝï ÐéÚ¢Ýï ¥¢ÜGU¢ ÜU¢ S¢¢Ú¢ ãG¢H ©S¢ ÜïU x¢¢ïà¢
x¢éÁ¢G¢Ú ÜUÚ çÎ²¢, S¢¢Úè ÜUã¢Ýè S¢éÝÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢ÜGU¢ Ï¢¢ïH¢ : }¢ñ´ ±¢ïãè
ÈGUÜGUèÚ ãêæ çÁ¢S¢ï ©S¢ Ýï {vÜïU çÎH±¢ ÜUÚ çÝÜUH±¢ çÎ²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢Á¢
Îï¶¢ï çÜU ±vG¼ ÜUè ÜU¢²¢ ÜñUS¢è ÐHÅè ãñ çÜU ÜéUGÎÚ¼ Ýï ©S¢ï }¢ïÚï ãè ÎÚ±¢Á¢Gï
ÐÚ |¢èÜU }¢¢æx¢Ýï ÜïU çH²ï H¢ ¶ÇG¢ çÜU²¢ J
S¢ÎÜGU¢ Ý Ú¢ïÜU¢ï ÜUãèæ ¼é}ã¢Ú¢ çÚÁGÜGU Ý LÜU Á¢¢»
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²Î¼éÝ¢ ¥S}¢¢ C ÈGUÚ}¢¢¼è ãñ´ : ÚS¢êHéËH¢ã
6 Ýï }¢éÛ¢ S¢ï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢ÎÜGU¢ ± ¶GñÚ¢¼ }¢¼
Ú¢ïÜU¢ï ÜUãèæ ¼é}ã¢Ú¢ çÚÁGÜGU Ý Ú¢ïÜU çÎ²¢ Á¢¢» J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Ï¢ÎLgèÝ »ïGÝè I §S¢ ãGÎèS¢
ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè §S¢ ¶G¢ñÈGU S¢ï ¥ÐÝï }¢¢H ÜU¢ï S¢ÎÜGU¢ ÜUÚÝï S¢ï
}¢¼ Ú¢ïÜU çÜU ±¢ïã ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ v²êæçÜU ¥ËH¢ã 1 ¼éÛ¢ ÐÚ
}¢¢H ÜUè ¼æx¢è ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ ²¢ ¼éÛ¢ S¢ï }¢¢H Ú¢ïÜU Hïx¢¢ ¥¢ñÚ çÚÁGÜUG ÜïU
±S¢¢§H ¶Gy}¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J ãGÎèS¢ §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ÎH¢H¼ ÜUÚ Úãè ãñ çÜU
S¢ÎÜGU¢ }¢¢H Ï¢ÉG¢¼¢ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ḯ Ï¢ÚÜU¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¼è ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ,
¥¢ñÚ çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ Á¢¢ï Ï¢éwH
G S¢ï ÜU¢}¢ Hï ¥¢ñÚ S¢ÎÜGU¢ Ý ÜUÚï, ¥ËH¢ã 1
©S¢ ÜïU }¢¢H }¢ï´ ¼æx¢è ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢¢H }¢ï´ Ï¢ÚÜU¼ ¥¢ñÚ §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ïÝï
S¢ï |¢è Ú¢ïÜU Îïx¢¢ J
<
38
{18} ¼¢ïH ÜU}¢ v²êæ ãé±¢ ?
x¢¢ªæ }¢ï´ ÚãÝï ±¢H¢ »ÜU çÜUS¢¢Ý ¶ï¼èÏ¢¢ÇGè ÜUÚÝï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢
¥ÐÝï Í¢Ú }¢ï´ ¼Ä²¢Ú çÜU²¢ ãé±¢ }¢w¶Ý |¢è à¢ãÚ }¢ï´ ÈGUÚ¢ïwG¼ çÜU²¢ ÜUÚ¼¢
‰¢¢ J »ÜU çÎÝ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH ©S¢ ÜUè Ï¢è±è Ýï }¢w¶Ý ¼Ä²¢Ú ÜUÚ ÜïU ©S¢
ÜïU ãG±¢Hï çÜU²¢ ¼¢çÜU ±¢ïã ©S¢ï à¢ãÚ Á¢¢ ÜUÚ Ï¢ïÓ¢ ¥¢» J ²ïã }¢w¶Ý
»ÜU »ÜU çÜUH¢ï ÜïU x¢¢ïH ÐïÇ¢G ḯ (²¢’Ýè ÅéÜUÇG¢ïæ) ÜUè à¢vH }¢ḯ ‰¢¢ J à¢ãÚ
ÐãéæÓ¢ ÜUÚ ÜïU çÜUS¢¢Ý Ýï }¢w¶Ý ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú ÜU¢ï ÈGUÚ¢ïwG¼ çÜU²¢, ©S¢ ÜUè
ÚÜGU}¢ ±éS¢êH ÜUè ¥¢ñÚ ©S¢è ÎéÜU¢Ý S¢ï Í¢Ú ÜU¢ Ú¢à¢Ý Ó¢¢» ÜUè Ðœ¢è, Ó¢èÝè
¥¢ñÚ Î¢Hḯ ±x¢GñÚ¢ ¶GÚèÎèæ ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ ¥ÐÝï x¢¢ªæ ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢Ý¢ ã¢ï x¢²¢ J
çÜUS¢¢Ý ÜïU Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú Ýï }¢w¶Ý ÜU¢ï ÈíGUèÁ¢G }¢ï´ Ú¶Ý¢
à¢éM¥G çÜU²¢ ¼¢ï ¥Ó¢¢ÝÜU ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¶G²¢H ¥¢²¢ çÜU v²êæ Ý »ÜU
ÐïÇGï ÜU¢ ±ÁGÝ çÜU²¢ Á¢¢» ! Á¢Ï¢ ±ÁGÝ çÜU²¢ ¼¢ï }¢w¶Ý »ÜU çÜUH¢ï ÜïU
Ï¢Á¢¢» 900 x¢í¢}¢ çÝÜUH¢ ²¢’Ýè 100 x¢í¢}¢ ÜU}¢ ‰¢ï J ãGñÚ¼ ± S¢Î}¢ï S¢ï
Î¢ï Ó¢¢Ú ©S¢ ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú Ýï S¢¢Úï ÐïÇGï »ÜU »ÜU ÜUÚ ÜïU ¼¢ïH Ç¢Hï }¢x¢Ú
çÜUS¢¢Ý ÜïU H¢» ãé±ï S¢Ï¢ ÐïÇG¢ï´ ÜU¢ ±ÁGÝ »ÜU Á¢ñS¢¢ ²¢’Ýè 900 x¢í¢}¢ ãè
‰¢¢ ²êæ ãÚ ÐïÇGï }¢ïæ 100 x¢í¢}¢ ÜU}¢ ‰¢ï J ¥x¢Hè }¢Ú¼Ï¢¢ Á¢ñS¢ï ãè çÜUS¢¢Ý
}¢w¶Ý Hï ÜUÚ ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï xG¢éSS¢ï S¢ï çÏ¢ÈUÚ ÜUÚ
ÜUã¢ : ÎêÚ ã¢ï Á¢¢¥¢ï }¢ïÚè ÝÁ¢GÚ¢ï´ S¢ï ! }¢ñæ ¼é}¢ Á¢ñS¢ï {¢ïÜïU Ï¢¢Á¢G S¢ï ãÚçx¢Á¢G
}¢w¶Ý Ýãè´ ¶GÚèÎê´x¢¢ ¼é}¢ »ÜU çÜUH¢ï ÜU¢ Ï¢¢ïH ÜUÚ }¢éÛ¢ï ÜU}¢ }¢w¶Ý Îï
Îï¼ï ã¢ï J çÜUS¢¢Ý ç}¢SÜUèÝ S¢è S¢êÚ¼ Ï¢Ý¢ ÜUÚ Ï¢¢ïH¢ : |¢¢§ü ! §S¢ }¢ï´ }¢ïÚ¢
ÜéUGS¢êÚ Ýãè´ ã}¢ ¼¢ï x¢GÚèÏ¢ H¢ïx¢ ãñ´ ã}¢¢Úï Ð¢S¢ ±ÁGÝ ¼¢ïHÝï ÜïU Ï¢¢Å ¶GÚèÎÝï
39
ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ÜUã¢æ ! Ï¢¢¼ ÎÚ ¥SH ²ïã ãñ çÜU }¢ñ´ ¥¢Ð S¢ï Ó¢èÝè ¥¢ñÚ Î¢H
±x¢GñÚ¢ ÜïU Á¢¢ï »ÜU »ÜU çÜUH¢ï ÜïU ÐïÜïUÅ Hï Á¢¢¼¢ ãêæ, ©S¢ }¢ï´ S¢ï »ÜU ÐïÜïUÅ
ÜU¢ï ¼Ú¢ÁG¢ê ÜïU »ÜU ÐHÇGï }¢ï´ Ú¶ ÜUÚ »ÜU »ÜU çÜUH¢ï }¢w¶Ý ÜïU ÐïÇGï ¼¢ïH
Hï¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ H¢ ÜUÚ Ï¢ïÓ¢ Îï¼¢ ãêæ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ }¢¢Úï
à¢<}¢‹Îx¢è ÜïU ÎéÜU¢ÝÎ¢Ú ÜïU }¢¢‰¢ï ÐÚ ÐS¢èÝ¢ ¥¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢}¢Û¢
x¢²¢ çÜU ¼¢ïH v²êæ ÜU}¢ ãé±¢ ?
Îï¶ï ãñæ ²ïã çÎÝ ¥ÐÝï ãè ã¢‰¢¢ïæ ÜUè Ï¢Î¢ñH¼
S¢Ó¢ ãñ çÜU Ï¢éÚï ÜU¢}¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ Ï¢éÚ¢ ãñ
<
{19} ÜUÚ |¢H¢ ã¢ï |¢H¢
»ÜU Ï¢êÉG¢ ¥¢ñÚ »ÜU Á¢±¢Ý à¢wGS¢ »ÜU ¶ï¼ }¢ï´ çãGSS¢ïÎ¢Ú ‰¢ï,
Á¢Ï¢ ¶ï¼è ¼Ä²¢Ú ã¢ï ÜUÚ ¼vGS¢è}¢ ã¢ï x¢§ü ¼¢ï Ï¢êÉG¢ à¢wGS¢ ¥ÐÝï çãGSS¢ï ÜUè
ÜéUÀ ¶ï¼è ÀéÐ ÜUÚ Á¢±¢Ý à¢wGS¢ ÜïU çãGSS¢ï }¢ï´ ²ïã S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ Ç¢HÝï Hx¢¢
çÜU Á¢±¢Ý ÜU¢ ã¢‰¢ ÜéUÀ ¶éH Á¢¢»x¢¢, Á¢Ï¢ çÜU ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU ±¢ïã Á¢±¢Ý
à¢wGS¢ ¥ÐÝï çãGSS¢ï ÜUè ÜéUÀ ¶ï¼è Ï¢êÉGï à¢wGS¢ ÜïU çãGSS¢ï }¢ï´ ²ïã S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ
Ç¢HÝï Hx¢¢ çÜU ©Ý ÜU¢ ÜéU}Ï¢¢ Ï¢ÇG¢ ãñ, ©‹ãï´ çÁ¢G²¢Î¢ ãG¢Á¢¼ ã¢ïx¢è, Á¢ñS¢ï
Á¢ñS¢ï ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´ ²ïã ÜU¢}¢ ÜUÚ¼ï Á¢¢ Úãï ‰¢ï x¢‹Îé}¢ |¢è Ï¢ÉG¼è Á¢¢ Úãè ‰¢è
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Î¢Ýï |¢è Ï¢ÇGï ã¢ï¼ï Á¢¢ Úãï ‰¢ï, Á¢Ï¢ ©‹ã¢ï´ Ýï ²ïã Ó¢èÁ¢G Îï¶è ¼¢ï
»ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï Ï¢¼¢§ü, ©S¢ ±vG¼ ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ©S¢ x¢‹Îé}¢ ÜU¢ »ÜU Î¢Ý¢
Hï ÜUÚ ¥ÐÝï ¶GÁ¢G¢Ýï }¢ï´ Ú¶±¢ çH²¢ ¼¢çÜU Ï¢¢’Î ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ²¢Îx¢¢Ú
Ï¢Ý Á¢¢» J
40
¥¢S¢¢çÝ²¢æ Î¢ïx¢ï ¥¢S¢¢çÝ²¢æ ç}¢Hïx¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : ÚS¢êHéËH¢ã
6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è }¢¢ïç}¢Ý S¢ï Îé‹²¢
ÜUè ÜU¢ï§ü ¼vHèÈGU ÎêÚ ÜUè, ¥ËH¢ã 1 ©S¢ ÜUè çÜGU²¢}¢¼ ÜUè ¼vHèÈGU
ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è ¼´x¢ÎS¼ ÐÚ ¥¢S¢¢Ýè ÜUè ¥ËH¢ã 1
©S¢ ÐÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è
}¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè ÐÎ¢üÐ¢ïà¢è ÜUè ¥ËH¢ã 1 Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ©S¢
ÜUè ÐÎ¢üÐ¢ïà¢è ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J ¥ËH¢ã 1 Ï¢‹Îï ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ
Á¢Ï¢ ¼ÜU Ï¢‹Î¢ ¥ÐÝï |¢¢§ü ÜUè }¢ÎÎ }¢ï´ Hx¢¢ Úã¼¢ ãñ J
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ çH¶¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè ¼é}¢ çÜUS¢è
ÜUè ÈGU¢Ýè }¢éS¢èÏ¢¼ ÎzG¥G ÜUÚ¢ï ! ¥ËH¢ã ¼é}¢ S¢ï Ï¢¢ÜGUè }¢éS¢èÏ¢¼ ÎzG¥G
ÈGUÚ}¢¢»x¢¢, ¼é}¢ }¢¢ïç}¢Ý ÜU¢ï ÈGU¢Ýè Îé‹²±è ¥¢Ú¢}¢ ÐãéæÓ¢¢¥¢ï ! ¥ËH¢ã
¼é}ãïæ Ï¢¢ÜGUè ©w¢GÚ±è ¥¢Ú¢}¢ Îïx¢¢ v²êæçÜU Ï¢ÎH¢ »ãGS¢¢Ý ÜU¢ »ãGS¢¢Ý ãñ J
²ïã ãGÎèS¢ Ï¢ãé¼ Á¢¢}¢ï¥G ãñ, çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜïU Ð¢©æ S¢ï ÜU¢æÅ¢ çÝÜU¢HÝ¢
|¢è Á¢G¢»¥G Ýãè´ Á¢¢¼¢, ãGÎèS¢ ÜU¢ }¢y¢GHÏ¢ ²ïã Ýãè´ ãñ çÜU çS¢ÈGüU çÜGU²¢}¢¼
ãè }¢ï´ Ï¢ÎH¢ ç}¢Hïx¢¢, Ï¢çËÜU çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ Ï¢ÎH¢ Á¢GMÚ ç}¢Hïx¢¢, ¥x¢Ó¢ïü
ÜU|¢è Îé‹²¢ }¢ï´ |¢è ç}¢H Á¢¢» J }¢ézG¼è S¢¢çãGÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï }¢ÜGUMÁ¢G
ÜU¢ï }¢é¥G¢ÈGUè ²¢ }¢¢ïãH¼ Îï, x¢GÚèÏ¢ ÜUè xG¢éÏ¢ü¼ ÎêÚ ÜUÚï, ¼¢ï V
ÎèÝ¢ï Îé‹²¢ }¢ï´ ©S¢ ÜUè }¢éçàÜUHï´ ¥¢S¢¢Ý ã¢ïx¢è J “çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý
41
ÜUè ÐÎ¢üÐ¢ïà¢è ÜUè” ÜïU ¼ãì¼G }¢éz¼G è S¢¢çãGÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : (²¢’Ýè) ÀéÐï ãé±ï
»GïÏ¢ Á¢G¢çãÚ Ý ÜUÚï ! Ï¢à¢¼üG ²ïã çÜU ©S¢ Á¢G¢çãÚ Ý ÜUÚÝï S¢ï ÎèÝ ²¢ ÜGU¢ñ}¢
ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï, ±ÚÝ¢ Á¢GMÚ Á¢G¢çãÚ ÜUÚ Îï ! ÜéUzGÈGU¢Ú ÜïU Á¢¢S¢êS¢¢ï´ ÜU¢ï
ÐÜUÇG±¢» ! wG¢éz²G ¢ S¢¢çÁ¢Gà¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ḯ ÜïU Ú¢Á¢G ÜU¢ï ¼Gà¼ ¥Á¢G Ï¢¢}¢ ÜUÚï !
ÁG¢éË}¢Ý ÜGUyH ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ÜUÚÝï ÜUè }¢ÁGHê}¢ ÜU¢ï ¶GÏ¢Ú Îï Îï ! ¥wGH¢ÜGU ¥¢ñÚ
ãñ´, }¢é¥G¢}¢H¢¼ ¥¢ñÚ çS¢²¢çS¢²¢¼ ÜéUÀ ¥¢ñÚ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 1/189)
<
{20} ¼èÝ¢ï´ ÜGUyH ã¢ï x¢»
»ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï ÜUãèæ S¢ï Ï¢ãé¼ S¢¢ S¢¢ïÝ¢ ç}¢H x¢²¢, ±¢ïã ©S¢ï
Ó¢¢ÎÚ }¢ï´ HÐïÅ ÜUÚ ¥ÜïUH¢ ãè Í¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢Ý¢ ãé±¢ J Ú¢S¼ï }¢ï´ ©S¢ï
Î¢ï à¢wGS¢ ç}¢Hï, ©‹ã¢ï´ Ýï Á¢Ï¢ Îï¶¢ çÜU ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ S¢¢ïÝ¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï
ÜGUyH ÜUÚ ÎïÝï çÜU çH²ï ¼Ä²¢Ú ã¢ï x¢» ¼¢çÜU S¢¢ïÝ¢ Hï Hï´ J ±¢ïã à¢wGS¢
Á¢¢Ý Ï¢Ó¢¢Ýï ÜUè ¶G¢ç¼GÚ Ï¢¢ïH¢ : ¼é}¢ }¢éÛ¢ï ÜGUyH v²êæ ÜUÚ¼ï ã¢ï ! ã}¢ §S¢
S¢¢ïÝï ÜïU ¼èÝ çãGSS¢ï ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ »ÜU »ÜU çãGSS¢¢ Ï¢¢æÅ Hï¼ï ãñ´ J ±¢ïã
Î¢ïÝ¢ï´ §S¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ï x¢» J ±¢ïã à¢wGS¢ Ï¢¢ïH¢ : Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ã}¢ }¢ï´
S¢ï »ÜU à¢wGS¢ ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ïÝ¢ Hï ÜUÚ ÜGUÚèÏ¢ ÜïU à¢ãÚ }¢ï´ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¶¢Ý¢
¶GÚèÎ ÜUÚ Hï ¥¢» ¼¢çÜU ¶¢ Ðè ÜUÚ S¢¢ïÝ¢ ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ Hï´ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
©Ý }¢ï´ S¢ï »ÜU à¢wGS¢ à¢ãÚ ÐãéæÓ¢¢, ¶¢Ý¢ ¶GÚèÎ ÜUÚ ±¢ÐS¢ ã¢ïÝï Hx¢¢ ¼¢ï
©S¢ Ýï S¢¢ïÓ¢¢ çÜU Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ¶¢Ýï }¢ï´ Á¢GãìÚ ç}¢H¢ Îêæ ¼¢çÜU ±¢ïã
Î¢ïÝ¢ï´ ¶¢ ÜUÚ }¢Ú Á¢¢»æ ¥¢ñÚ S¢¢Ú¢ S¢¢ïÝ¢ }¢ñ´ ãè Hï Hêæ J ²ïã S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ ©S¢
Ýï Á¢GãìÚ ¶GÚèÎ ÜUÚ ¶¢Ýï }¢ḯ ç}¢H¢ çÎ²¢ J ©{Ú ©Ý Î¢ïÝ¢ḯ Ýï ²ïã S¢¢çÁ¢Gà¢ ÜUè,
42
çÜU Á¢ñS¢ï ãè ±¢ïã ¶¢Ý¢ Hï ÜUÚ ¥¢»x¢¢ ã}¢ Î¢ïÝ¢ï´ ç}¢H ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ï }¢¢Ú
Ç¢Hï´x¢ï ¥¢ñÚ çÈUÚ S¢¢Ú¢ S¢¢ïÝ¢ ¥¢{¢ ¥¢{¢ Ï¢¢æÅ Hïæx¢ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Á¢Ï¢
±¢ïã à¢wGS¢ ¶¢Ý¢ Hï ÜUÚ ¥¢²¢ ¼¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ©S¢ ÐÚ çÐH ÐÇGï ¥¢ñÚ ©S¢
ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚ çÎ²¢ J §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î wG¢éà¢è wG¢éà¢è ¶¢Ý¢ ¶¢Ýï ÜïU çH²ï
Ï¢ñÆï ¼¢ï Á¢GãìÚ Ýï ¥ÐÝ¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ çÎ¶¢²¢ ¥¢ñÚ ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ H¢HÓ¢è |¢è
¼ÇGÐ ¼ÇGÐ ÜUÚ Æ‹Çï ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ S¢¢ïÝ¢ Á¢êæ ÜU¢ ¼êæ ÐÇG¢ Úã¢ J
ÐñS¢¢ï´ ÜUè H¢HÓ¢ }¢ï´ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè Á¢¢Ý HïÝï ¥¢ñÚ Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈGUÚ
Ýà¢¢ ¥¢±Ú }¢à¢MÏ¢ çÐH¢ ÜUÚ Á¢}¥G ÐêæÁ¢è S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ ÎïÝï
±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï §S¢ çãGÜU¢²¼ }¢ï´ §GÏ¢í¼ ãè §GÏ¢í¼ ãñ J
}¢¢H¢ï Î¢ñH¼ ÜïU ¥G¢çà¢ÜGU¢ï´ ÜUè ãÚ
¥¢ÚÁG¢ê Ý¢ ¼}¢¢}¢ ã¢ï¼è ãñ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 495)
<
{21} Ï¢éH‹Îè Ó¢¢ãÝï ±¢Hï ÜUè LS±¢§ü
»ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢ñ´ Ýï ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢
»ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï ¶GÓÓ¢Ú ÐÚ S¢é±¢Ú Îï¶¢, ÜéUÀ xG¢éH¢}¢ ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢ï
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ãÅ¢ Úãï ‰¢ï, çÈUÚ }¢ñ´ Ýï ©S¢ï Ï¢x¢GÎ¢Î }¢ï´ §S¢ ãG¢H¼ }¢ï´ Ð¢²¢ çÜU
±¢ïã Ý´x¢ï Ð¢©æ ¥¢ñÚ ãGS¢Ú¼ Á¢GÎ¢ ‰¢¢ ÝèÁ¢G ©S¢ ÜïU Ï¢¢H |¢è Ï¢ãé¼ Ï¢ÉGï ãé±ï
‰¢ï, }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï ÐêÀ¢ : “¥ËH¢ã 1 Ýï ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ v²¢ }¢é¥G¢}¢H¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ?” ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “}¢ñ́ Ýï »ïS¢è Á¢x¢ã Ï¢éH‹Îè Ó¢¢ãè
43
Á¢ã¢æ H¢ïx¢ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚ¼ï ãñæ ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 Ýï }¢éÛ¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã LS±¢
ÜUÚ çÎ²¢ Á¢ã¢æ H¢ïx¢ çÚzG¥¼G (²¢’Ýè Ï¢éH‹Îè) Ð¢¼ï ãñ́ J”
ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¥ÐÝ¢ Á¢GïãìÝ Ï¢Ý¢»æ çÜU ÈGU¢Ýè
ÐÚ ÈGUºG Ý¢Î¢Ýè ãñ, §GÁGÁ¢G¼ ± }¢‹S¢Ï¢ ÜUÏ¢ ¼ÜU S¢¢‰¢ Îïæx¢ï, çÁ¢S¢ }¢‹S¢Ï¢
ÜïU Ï¢HÏ¢ê¼ï ÐÚ ¥¢Á¢ ¥ÜUÇG¼ï ãñ´ ÜUH ÜUH¢æ ÜU¢ï çÀÝ x¢²¢ ¼¢ï à¢¢²Î ©‹ãèæ
H¢ïx¢¢ï´ S¢ï }¢éæã ÀéÐ¢Ý¢ ÐÇGï çÁ¢Ý S¢ï ¥¢Á¢ ¼ãGÜGUèÚ ¥¢}¢ïÁ¢G S¢éHêÜU ÜUÚ¼ï ãñ´,
¥¢Á¢ çÁ¢Ý ÐÚ ãGév}¢ Ó¢H¢¼ï ãñ´ ÜUH ¥G¢ïãìÎ¢ Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝ¢ ÜU¢}¢
ÜUÚ±¢Ýï ÜïU çH²ï ©‹ãèæ S¢ï ç}¢‹Ý¼ï´ ÜUÚÝ¢ ÐÇGïæx¢è ! ¥H x¢GÚÁ¢G ÈGU¢Ýè Ó¢èÁ¢G¢ï´
ÐÚ xG¢éMÚ ± ¼ÜUÏÏ¢éÚ v²êæ ÜUÚ çÜU²¢ Á¢¢» ! §S¢ çH²ï ÜñUS¢¢ ãè Ï¢ÇG¢
}¢‹S¢Ï¢ ²¢ ¥G¢ïãìÎ¢ ç}¢H Á¢¢» ¥ÐÝè ¥¢ñÜGU¢¼ Ýãè´ |¢êHÝè Ó¢¢çã²ï J
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
¥¢Î}¢è ÜU¢ï ¥ÐÝè ãG¢H¼ ÜU¢ çHãG¢Á¢G Á¢GMÚ ãñ Ý çÜU ¥ÐÝï ÜU¢ï |¢êHï ²¢
çS¢¼¢§à¢ï }¢Îéü}¢ (²¢’Ýè ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜïU ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚÝï) ÐÚ ÈêUHï J
(}¢ËÈGUêÁ¢G¢¼ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, S¢.66)
ÚÁ¢G¢ Á¢¢ï çÎH ÜU¢ï Ï¢Ý¢Ý¢ ‰¢¢ Á¢Ë±¢ x¢¢ãï ãGÏ¢èÏ¢
¼¢ï Œ²¢Úï ÜGñUÎï wG¢éÎè S¢ï ÚãèÎ¢ ã¢ïÝ¢ ‰¢¢
(ãGÎ¢§ÜGï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.47)
<
{22} ÜGUyH ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU ¥ÐÝï Î¢ï Ï¢ïÅï }¢Ú x¢»
»ÜU ãGév}¢Ú¢Ý Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î à¢}S¢égèÝ ãGÝÈGUè
ç}¢S¢Úè I ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ »ÜU Ï¢Ú¼Ý }¢ï´
44
Á¢GãìÚèH¢ ¶¢Ý¢ Ú¶ ÜUÚ ¥¢Ð I ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ Ðïà¢ ÜUÚ
çÎ²¢ J çÜUS¢è ÜUè Á¢éÚ¥¼ Ýãè´ ã¢ï¼è ‰¢è çÜU ¥¢Ð I ÜïU S¢¢‰¢
¥¢Ð ÜïU Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ ¶¢ S¢ÜïU, Á¢Ï¢ ¥¢Ð Ýï ©S¢ }¢ï´ S¢ï ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ ¶¢²¢
¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU ¶¢Ýï }¢ï´ Á¢GãìÚ ãñ, ¥¢Ð I
©Æï ¥¢ñÚ (Ï¢Ú¼Ý ±ãèæ À¢ïÇG ÜUÚ) ¶G¢ÝÜGU¢ã }¢ï´ Ó¢Hï ¥¢», S¢¢Úï Ï¢Ú¼Ý
ç}¢vS¢ (mix) ã¢ï x¢», §¼Ýï }¢ï´ ©S¢è ãGév}¢Ú¢Ý ÜïU Î¢ï Ï¢ïÅï ¥¢» ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜïU Ï¢Ú¼Ý S¢ï ‰¢¢ïÇG¢ ‰¢¢ïÇG¢ ¶¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇGè ãè ÎïÚ }¢ï´ }¢Ú
x¢», Á¢Ï¢ çÜU ¥¢Ð I ÜU¢ï Á¢GãìÚ Ýï ÜéUÀ ÝévGS¢¢Ý Ý ÐãéæÓ¢¢²¢ J
<
{23} Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢²¢
ÜUà}¢èÚ ÜïU çÜUS¢è ¥GH¢ÜïGU }¢ï´ »ÜU à¢wGS¢ ÜUè 5 Ï¢çÓÓ¢²¢æ ‰¢èæ,
ÀÅè Ï¢¢Ú ç±H¢Î¼ ã¢ïÝï ±¢Hè ‰¢è J ©S¢ Ýï »ÜU çÎÝ ¥ÐÝè Ï¢è±è S¢ï ÜUã¢
çÜU ¥x¢Ú ¥Ï¢ ÜUè Ï¢¢Ú |¢è ¼ê Ýï Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ï Á¢Ý¢ ¼¢ï }¢ñæ ¼éÛ¢ï Ý¢ñ }¢¢ñHêÎ
Ï¢ÓÓ¢è S¢}¢ï¼ ÜGUyH ÜUÚ Îêæx¢¢ J Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ¼èS¢Úè à¢Ï¢ çÈUÚ
Ï¢ÓÓ¢è ãè ÜUè ç±H¢Î¼ ãé§ü J S¢éÏãG ÜïU ±vG¼ Ï¢ÓÓ¢è ÜUè }¢¢æ ÜUè Ó¢è¶G¢ï
ÐéÜU¢Ú ÜUè ÐÚ±¢ã çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ©S¢ Ï¢ï ÚãGì}¢ Ï¢¢Ð Ýï (1N) ¥ÐÝè
ÈêUH Á¢ñS¢è çÁ¢G‹Î¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ï ©Æ¢ ÜUÚ Ðíïà¢Ú ÜéUÜUÚ }¢ï´ Ç¢H ÜUÚ Ó¢éËãï ÐÚ
Ó¢ÉG¢ çÎ²¢ J ²ÜU¢²ÜU Ðíïà¢Ú ÜéUÜUÚ ÈUÅ¢ ¥¢ñÚ S¢¢‰¢ ãè ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Á¢GHÁ¢GH¢
¥¢ x¢²¢, Îï¶¼ï ãè Îï¶¼ï ±¢ïã Á¢G¢çH}¢ à¢wGS¢ Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥‹ÎÚ {æS¢ x¢²¢ J
45
Ï¢ÓÓ¢è ÜUè }¢¢æ ÜU¢ï Á¢GwG}¢è ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢Ó¢¢ çH²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ x¢G¢çHÏ¢Ý §S¢è
ÜïU Á¢GÚè»G §S¢ ÎÎüÝ¢ÜU çÜGUSS¢ï ÜU¢ §ç‹ÜUà¢¢ÈGU ãé±¢ J
(“Á¢GHÁ¢GH¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢”, S¢.51)
Á¢G}¢è´ Ï¢¢ïÛ¢ S¢ï }¢ïÚï ÈUÅ¼è Ýãè´ ãñ
²ïã ¼ïÚ¢ ãè ¼¢ï ãñ ÜUÚ}¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.110)
<
¥ËH¢ã Ó¢¢ãï ¼¢ï Ï¢ïÅ¢ Îï ²¢ Ï¢ïÅè ²¢ ÜéUÀ Ý Îï
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ L ¥ÐÝï çÚS¢¢Hï
“çÁ¢G‹Î¢ Ï¢ïÅè ÜéæU±ï´ }¢ï´ Ç¢H Îè” ÜïU S¢ÈGUãG¢ 5 ÐÚ çH¶¼ï ãñ´ :
n §SH¢}¢ Ýï Ï¢ïÅè ÜU¢ï ¥GÁ¢G}¢¼ Ï¢wGà¢è ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
±ÜGU¢Ú Ï¢éH‹Î çÜU²¢ ãñ, }¢éS¢H}¢¢Ý ¥ËH¢ã 1 ÜU¢ ¥G¢çÁ¢Á¢G Ï¢‹Î¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î ã¢ï¼¢ ãñ, Ï¢ïÅ¢ ç}¢Hï ²¢ Ï¢ïÅè ²¢ Ï¢ï
¥±H¢Î Úãï ãÚ ãG¢H }¢ï´ ©S¢ï Ú¢Á¢Gè Ï¢ çÚÁ¢G¢ ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
Ð¢Úã 25 S¢êÚ¼éàà¢êÚ¢ ÜUè ¥¢²¼ 49 ¥¢ñÚ 50 }¢ḯ §Úà¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã
ãè ÜïU çH²ï ãñ ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ
ÜUè S¢Ë¼GÝ¼, ÐñÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï Ó¢¢ãï,
çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï Ï¢ïçÅ²¢æ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï Ï¢ïÅï Îï ²¢ Î¢ïÝ¢ï´ ç}¢H¢ Îï Ï¢ïÅï
¥¢ñÚ Ï¢ïçÅ²¢æ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï Ï¢¢æÛ¢ ÜUÚ
Îï, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã §GË}¢ ± ÜéUÎG Ú¼ ±¢H¢ ãñ J
46
“¶G¢¼êÝï Á¢‹Ý¼” ÜïU ¥¢æÆ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H ÐÚ }¢ÏÝè 8 ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈGU¢
{1} Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ }¢¼ S¢}¢Û¢¢ï, Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï
±¢çH²¢´ ãñ´ J(1) {2} çÁ¢S¢ ÜïU ²ã¢æ Ï¢ïÅè ÐñÎ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ï §üÁ¢G¢
Ý Îï ¥¢ñÚ Ý ãè Ï¢éÚ¢ Á¢¢Ýï ¥¢ñÚ Ý Ï¢ïÅï ÜU¢ï Ï¢ïÅè ÐÚ ÈGUÁ¢GèH¼ Îï
¼¢ï ¥ËH¢ã 1 ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J(2)
{3} çÁ¢S¢ à¢wGS¢ ÐÚ Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜUè ÐÚ±çÚà¢ ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢ ¥¢ ÐÇGï ¥¢ñÚ ±¢ïã
©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ãGéSÝï S¢éHêÜU (²¢’Ýè ¥ÓÀ¢ Ï¢Ú¼¢±) ÜUÚï ¼¢ï ²ïã Ï¢ïçÅ²¢æ
©S¢ ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï Ú¢ïÜU Ï¢Ý Á¢¢»æx¢è J(3) {4} Á¢Ï¢ çÜUS¢è ÜïU ã¢æ
HÇGÜUè ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜU¢ï |¢ïÁ¢¼¢ ãñ Á¢¢ï ¥¢
ÜUÚ ÜUã¼ï ãñ´ : “
²¢’Ýè »ï Í¢Ú ±¢H¢ï ! ¼é}¢ ÐÚ
S¢H¢}¢¼è ã¢ï J” çÈUÚ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ï ¥ÐÝï ÐÚ¢ï´ ÜïU S¢¢» }¢ï´ Hï
Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢Ú ÐÚ ã¢‰¢ ÈïUÚ¼ï ãé±ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU ²ïã »ÜU ÜU}¢Á¢G¢ïÚ
Á¢¢Ý ãñ Á¢¢ï »ÜU Ý¢¼é±¢æ (²¢’Ýè ÜU}¢Á¢G¢ïÚ) S¢ï ÐñÎ¢ ãé§ü ãñ, Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢
Ý¢¼é±¢æ Á¢¢Ý ÜUè ÐÚ±çÚà¢ ÜUè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè Hïx¢¢, çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ¥ËH¢ã
1 ÜUè }¢ÎÎ ©S¢ ÜïU à¢¢ç}¢Hï ãG¢H Úãïx¢è
J(4) {5}
çÁ¢S¢ ÜUè ¼èÝ
Ï¢ïçÅ²¢æ ã¢ï´, ±¢ïã ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÓÀ¢ S¢éHêÜU ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ : ¥GÁ¢üG ÜUè x¢§ü : ¥¢ñÚ Î¢ï ã¢ï´ ¼¢ï ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢ñÚ
Î¢ï ã¢ï´ ¼Ï¢ |¢è J ¥GÁ¢üG ÜUè x¢§ü : ¥x¢Ú »ÜU ã¢ï ¼¢ï ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥x¢Ú »ÜU
47
ã¢ï ¼¢ï |¢è(1) {6} çÁ¢S¢ ÜUè ¼èÝ Ï¢ïçÅ²¢æ ²¢ ¼èÝ Ï¢ãÝï´ ²¢ Î¢ï Ï¢ïçÅ²¢æ
²¢ Î¢ï Ï¢ãÝï´ ã¢ï´ çÈUÚ ±¢ïã ©Ý ÜUè ¥ÓÀè ¼GÚãG ÐÚ±çÚà¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU
}¢ï´ ¥ËH¢ã 1 S¢ï ÇÚ¼¢ Úãï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï
}¢é¥G¢}¢Hï
Á¢‹Ý¼ ãñ(2) {7} çÁ¢S¢ ÜUè ¼èÝ Ï¢ïçÅ²¢æ ²¢ ¼èÝ Ï¢ãÝï´ ã¢ïæ ¥¢ñÚ ±¢ïã
©Ý ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÓÀ¢ S¢éHêÜU ÜUÚï ¼¢ï ±¢ïã Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïx¢¢(3)
{8} çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝè Î¢ï Ï¢ïçÅ²¢ï´ ²¢ Î¢ï Ï¢ãÝ¢ï´ ²¢ Î¢ï çÚà¼ïÎ¢Ú Ï¢çÓÓ¢²¢ï´
ÐÚ S¢±¢Ï¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï ¶GÓ¢ü çÜU²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©‹ãï´ Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ÜUÚ Îï (²¢’Ýè ©Ý ÜU¢ çÝÜU¢ãG ã¢ï Á¢¢» ²¢ ±¢ïã S¢¢çãGÏ¢ï
}¢¢H ã¢ï Á¢¢»æ ²¢ ©Ý ÜUè ±ÈGU¢¼ ã¢ï Á¢¢») ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜïU çH²ï ¥¢x¢ S¢ï
¥¢ÇG ã¢ï Á¢¢»æx¢è J
<
{24} ¥‹{è HÇGÜUè
»ÜU }¢¢ãÝ¢}¢ï }¢ï´ Îè x¢§ü §GÏ¢í¼Ý¢ÜU çãGÜU¢²¼ ÜéUÀ ²êæ ãñ çÜU Î¢ï
S¢x¢è Ï¢ãÝ¢ï´ Ýï ¥ÐÝè ¥±H¢Î ÜïU çÚà¼ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ ¼Gñ çÜU²ï, HÇGÜUè ÜUè
ÝÁ¢GÚ ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ‰¢è çÁ¢S¢ ÜUè ±Áã S¢ï ±¢ïã Ó¢à}¢¢ Hx¢¢¼è ‰¢è J ÜéUÀ ¥GS¢ïü
Ï¢¢’Î Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý §çwG¼H¢ÈGU¢¼ Ýï S¢Ú ©Æ¢²¢, Ï¢¢¼ ²ã¢æ
¼ÜU ÐãéæÓ¢è çÜU »ÜU Ï¢ãÝ ÎêS¢Úè S¢ï ÜUãÝï Hx¢è : }¢ñ´ ¥ÐÝï S¢ãGèãG
S¢H¢}¢¼ Ï¢ïÅï ÜUè à¢¢Îè ¼é}ã¢Úè ¥‹{è Ï¢ïÅè S¢ï Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼è J ²ïã S¢éÝ
ÜUÚ ÎêS¢Úè Ï¢ãÝ ÜïU çÎH ÐÚ x¢¢ï²¢ ¼èÚ¢ï´ ÜUè Ï¢ÚS¢¢¼ ã¢ï x¢§ü çÜU »GïÏ¢
çÝÜU¢HÝï ±¢Hè ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ýãè´ ©S¢ ÜUè S¢x¢è Ï¢ãÝ ‰¢è, Ï¢ãÚ ãG¢H ¼G¢’Ý¢
48
ÎïÝï ±¢Hè çÚà¼¢ ¼¢ïÇG ÜUÚ Á¢¢ Ó¢éÜUè ‰¢è J ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU Á¢Ï¢ ±¢ïã Í¢Ú ÐãéæÓ¢è
¼¢ï ©S¢ï ¶G²¢H ¥¢²¢ çÜU H¢ïãï ÜïU Ð¢§Ð ÝèÓ¢ï S¢ïãìGÝ }¢ï´ Ú¶ï ãé±ï ãñ´ ©‹ãï´
À¼ ÐÚ }¢é‹¼çÜGUH ÜUÚ Îï¼è ãêæ, ©S¢ Ýï ¥ÐÝï Ï¢ïÅï ÜU¢ï |¢è §S¢ ÜU¢}¢ }¢ï´
à¢¢ç}¢H ÜUÚ çH²¢ J wG¢éÎ¢ ÜUè ÜUÚÝè »ïS¢è ãé§ü çÜU ¥Ó¢¢ÝÜU H¢ïãï ÜU¢
Ð¢§Ð ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ¢ ¥¢ñÚ S¢è{¢ Ï¢ïÅï ÜUè ¥¢æ¶ ÐÚ Á¢¢ Hx¢¢ ©S¢
ÜUè ¥¢æ¶ ÐÐ¢ïÅï S¢}¢ï¼ Ï¢¢ãÚ çÝÜUH ÐÇGè, ©S¢ ÜïU çÎH ÐÚ çÜGU²¢}¢¼
x¢éÁ¢GÚ x¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Á¢GïãìÝ }¢ï´ ¥ÐÝè S¢x¢è Ï¢ãÝ ÜU¢ï ÜUãï x¢» ¥ËÈGU¢Á¢G
x¢êæÁ¢Ýï Hx¢ï çÜU }¢ñ´ ¥ÐÝï S¢ãGèãG S¢H¢}¢¼ Ï¢ïÅï ÜUè à¢¢Îè ¼é}ã¢Úè ¥‹{è
HÇGÜUè S¢ï Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼è, ¥Ï¢ ©S¢ï ¥ÐÝï ¥‹Î¢Á¢G ÐÚ ÝÎ¢}¢¼ ã¢ïÝï
Hx¢è HïçÜUÝ ¥Ï¢ v²¢ ÈGU¢§Î¢ ! Ï¢ïÅï ÜUè ¥¢æ¶ ¼¢ï Á¢¢ Ó¢éÜUè ‰¢è J
<
{25} ¼é}¢ Ýï ©S¢ ÜU¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG¢ ¼¢ï çÜUS¢è Ýï }¢ïÚ¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG çH²¢
çÜUS¢è à¢ãÚ }¢ï´ »ÜU Ð¢Ýè |¢ÚÝï ±¢H¢ }¢¢àÜUè Úã¼¢ ‰¢¢ Á¢¢ï »ÜU
S¢éÝ¢Ú ÜïU Í¢Ú Ð¢Ýè |¢Ú¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J ©S¢ï Ð¢Ýè |¢Ú¼ï ãé±ï ¼èS¢ S¢¢H ÜU¢
¥GS¢¢ü ã¢ï x¢²¢ ‰¢¢ J ©S¢ S¢éÝ¢Ú ÜUè Á¢G¢ñÁ¢¢ ÝïÜU ¥¢ñÚ Ð¢ÚS¢¢ ¶G¢¼êÝ ‰¢è J
»ÜU Ú¢ïÁ¢G ±¢ïã }¢¢àÜUè Ð¢Ýè |¢ÚÝï ¥¢²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï S¢éÝ¢Ú ÜUè Ï¢è±è ÜU¢
ã¢‰¢ ÐÜUÇG çH²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÐÝè ¼GÚÈGU ¶è´Ó¢¢ J ¥G¢ñÚ¼ Ýï Ï¢ }¢éçàÜUH
ã¢‰¢ ÀéÇG¢²¢ ¥¢ñÚ ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î ÜUÚ çH²¢ J ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ Ï¢¢’Î S¢éÝ¢Ú Í¢Ú
¥¢²¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢è±è Ýï ÐêÀ¢ : ¥¢Á¢ ÎéÜU¢Ý ÐÚ ÜU¢ñÝ S¢¢ ÜU¢}¢ wG¢éÎ¢
ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜU¢ çÜU²¢ ãñ ? S¢éÝ¢Ú Ï¢¢ïH¢ çÜU ¥¢Á¢ »ÜU ¥G¢ñÚ¼ ÜïU ã¢‰¢
}¢ï´ ÜæUx¢Ý ÐãÝ¢¼ï ãé±ï }¢éÛ¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢¢ÁG¢ê Ï¢ãé¼ wG¢êÏ¢S¢êÚ¼ ÝÁ¢GÚ ¥¢²¢ ¼¢ï
49
}¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜU¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG ÜUÚ ¥ÐÝè ¼GÚÈGU ¶è´Ó¢¢ ‰¢¢, Ï¢S¢ ²ïãè Hx¢GçÁ¢Gà¢
}¢éÛ¢ S¢ï ±¢ÜïGU¥G ãé§ü ãñ J Ï¢è±è Ï¢¢ïHè : ¥Ï¢ }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¼é}ã¢Úï
}¢¢àÜUè Ýï ¥¢Á¢ }¢ïÚ¢ ã¢‰¢ v²êæ ÐÜUÇG ÜUÚ ¶è´Ó¢¢ ‰¢¢ ! S¢éÝ¢Ú Ýï S¢¢Ú¢
±¢çÜGU¥G¢ S¢éÝ¢ ¼¢ï ÜUãÝï Hx¢¢ çÜU }¢ñæ ¥ÐÝè x¢GH¼Gè S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ,
wG¢éÎ¢ }¢éÛ¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢»æ J ÎêS¢Úï Ú¢ïÁ¢G }¢¢àÜUè Ð¢Ýè |¢ÚÝï ¥¢²¢ ¼¢ï ©S¢
Ýï |¢è ¥ÐÝï çÜU²ï ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢è J
à¢èà¢ï ÜïU Í¢Ú }¢ï´ Ï¢ñÆ ÜUÚ Ð‰‰¢Ú ãñ´ ÈïæUÜU¼ï
Îè±¢Úï´ ¥¢ãÝè ÐÚ, ãG}¢¢ÜGU¼ ¼¢ï Îïç¶²ï
v²¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ²ïã x¢±¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ?
ÎêS¢Ú¢ïæ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ÜUè ¼GÚÈGU x¢‹Îè ¥¢ñÚ HHÓ¢¢§ü ãé§ü ÝÁ¢GÚ¢ï´ S¢ï
Îï¶Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï §S¢ ±¢çÜGU»G }¢ï´ ÎS¢ïü §GÏ¢í¼ ãñ J Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè HÁGÁ¢G¼ï
Ï¢Î ÜïU à¢¢ñÜGUèÝ H}ãG¢ |¢Ú ÜïU çH²ï S¢¢ïÓ¢ïæ çÜU ¥x¢Ú ²ïãè ÜU¢}¢ ÜU¢ï§ü }¢ïÚè
Ï¢ãÝ ²¢ Ï¢ïÅè ²¢ Ï¢ãê ²¢ Ï¢è±è ÜïU S¢¢‰¢ ÜUÚï ¼¢ï v²¢ }¢éÛ¢ï x¢±¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ?
²ÜGUèÝÝ Ýãè´ ! ¼¢ï çÈUÚ ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢ ²ïã ÜñUS¢ï x¢±¢Ú¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU
¥¢Ð ©S¢ ÜUè Ï¢ãÝ ²¢ Ï¢ïÅè ²¢ Ï¢ãê ²¢ Ï¢è±è ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ ÈGïU'H
ÜUÚï´, à¢èà¢ï ÜïU Í¢Ú }¢ï´ Ï¢ñÆ ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÐÚ Ð‰‰¢Ú Ï¢ÚS¢¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ï ²¢Î
Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ÜU¢ï§ü ©S¢ ÜïU Í¢Ú ÐÚ |¢è Ð‰‰¢Ú Ï¢ÚS¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ 6 ãñ :
²¢’Ýè Ð¢ÜU Î¢}¢Ýè §çwG¼²¢Ú ÜUÚ¢ï, ¼é}ã¢Úè
¥G¢ñÚ¼ḯ |¢è Ð¢ÜU Î¢}¢Ý Úãḯx¢è ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜïU S¢¢‰¢ ãGéSÝï S¢éHêÜU ÜUÚ¢ï,
¼é}ã¢Úè ¥±H¢Î ¼é}¢ S¢ï ¥ÓÀ¢ S¢éHÜê U ÜUÚïx¢è J
50
}¢éÛ¢ï Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ÎèçÁ¢²ï
»ÜU Ý¢ñÁ¢±¢Ý S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú
6 ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè §Á¢¢Á¢G¼
}¢¢æx¢è J ²ïã S¢éÝ¼ï ãè S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ H Á¢H¢H }¢ï´ ¥¢ x¢» ¥¢ñÚ
©S¢ï }¢¢ÚÝ¢ Ó¢¢ã¢ J ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢ 6 Ýï ©‹ãï´ »ïS¢¢ ÜUÚÝï
S¢ï Ú¢ïÜU¢ ¥¢ñÚ Ý¢ñÁ¢±¢Ý ÜU¢ï ¥ÐÝï ÜGUÚèÏ¢ Ï¢éH¢ ÜUÚ çÏ¢Æ¢²¢ ¥¢ñÚ çÝã¢²¼
Ý}¢èü ¥¢ñÚ à¢zGÜGU¼ ÜïU S¢¢‰¢ S¢é±¢H çÜU²¢ : »ï Ý¢ñÁ¢±¢Ý ! v²¢ ¼éÛ¢ï ÐS¢‹Î
ãñ çÜU ÜU¢ï§ü ¼ïÚè }¢¢æ S¢ï »ïS¢¢ ÈGïU'H ÜUÚï ? ©S¢ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : }¢ñæ §S¢ ÜU¢ï
ÜñUS¢ï Ú±¢ Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãêæ ? ¥¢Ð 6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼¢ï çÈUÚ ÎêS¢Úï H¢ïx¢ ¼ïÚï Ï¢¢Úï }¢ï´ §S¢ï ÜñUS¢ï Ú±¢ Ú¶ S¢ÜU¼ï ãñ´
?
çÈUÚ
ÎÚ²¢zG¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ïÚè Ï¢ïÅè S¢ï ¥x¢Ú §S¢ ¼GÚãG çÜU²¢ Á¢¢» ¼¢ï ¼ê §S¢ï
ÐS¢‹Î ÜUÚïx¢¢ ? ¥GÁ¢üG ÜUè : Ýãè´ J ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥x¢Ú ¼ïÚè Ï¢ãÝ S¢ï ÜU¢ï§ü
»ïS¢è Ý¢ à¢¢§S¼¢ ãGÚÜU¼ ÜUÚï ¼¢ï ? ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ïÚè ¶G¢H¢ S¢ï ÜUÚï ¼¢ï ?
§S¢è ¼GÚãG ¥¢Ð 6 »ÜU »ÜU çÚà¼ï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H
ÈGUÚ}¢¢¼ï Úãï ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ²ïãè ÜUã¼¢ Úã¢ çÜU }¢éÛ¢ï ÐS¢‹Î Ýãè´
¥¢ñÚ H¢ïx¢ |¢è ÚÁ¢G¢}¢‹Î Ýãè´ ã¢ïæx¢ï J ¼Ï¢ S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU
¼¢Á¢Î¢Ú 6 Ýï ©S¢ ÜïU S¢èÝï ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ Îé¥G¢ ÜUè :
²¢ §H¢ãè 1 ! §S¢ ÜïU çÎH ÜU¢ï Ð¢ÜU ÜUÚ Îï, §S¢ ÜUè à¢}¢üx¢¢ã ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢
Hï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï J §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã Ý¢ñÁ¢±¢Ý ¼}¢¢}¢ ©G}¢í
çÁ¢GÝ¢ S¢ï Ï¢ïÁ¢G¢Ú Úã¢ J
<
51
{26} ¥ÐÝ¢ Ï¢ÓÓ¢¢ S¢}¢Û¢ ÜUÚ ¥¢õÐÚïà¢Ý ÜUÚÝï ÜU¢ çS¢H¢
»ÜU ¶G¢¼êÝ ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜU Ð¢çÜUS¼¢Ý ÜUè »ÜU }¢àãêÚ¢ï }¢¢’MÈGU
S¢Á¢üÝ ÜU¢ §ÜU H¢ñ¼¢ Ï¢ïÅ¢ Á¢¢ï }¢éçàÜUH S¢ï Àï S¢¢H ÜU¢ ãñ }¢ïÚï SÜêUH }¢ï´
ÐÉG¼¢ ‰¢¢, »ÜU S¢éÏãG ¥Ó¢¢ÝÜU S¢Ú ÎÎü ÜUè ±Áã S¢ï Á¢G¢ïÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï Ú¢ïÝï
Hx¢¢ J Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜU ©S¢ï Ï¢ãé¼ ¼ïÁ¢G Ï¢é¶G¢Ú |¢è ãñ, }¢ñæ Ýï Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè
±¢çHÎ¢ S¢ï Ï¢ Á¢GÚè¥G» }¢¢ïÏ¢¢§H Ú¢çÏ¢¼G¢ ÜUÚÝï ÜUè Ï¢ãé¼ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè
}¢x¢Ú Ú¢çÏ¢¼G¢ Ý ã¢ï S¢ÜU¢, »ÜU ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU ÜU¢õH }¢x¢Ú Ï¢ï ÈGU¢§Î¢ !
ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ãG¢H¼ ÎÎü S¢ï çÏ¢x¢ÇG¼è Á¢¢ Úãè ‰¢è J }¢Á¢Ï¢êÚÝ
¥ÐÝè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè ÐÚ Ç¢õÜUÅÚ ÜU¢ï Ï¢éH¢²¢ x¢²¢, Ç¢õÜUÅÚ Ýï Ó¢ïÜU çÜU²¢
¥¢ñÚ §‹Á¢ïvà¢Ý Hx¢¢ çÎ²¢ J ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ Ï¢¢’Î ©S¢ï S¢éÜêUÝ ç}¢H¢ ¼¢ï ±¢ïã
S¢¢ï x¢²¢ J }¢ñ´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ©S¢ ÜUè ±¢çHÎ¢ ÜïU Ý}Ï¢Ú ÐÚ Ú¢çÏ¢¼Gï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUÚ¼è Úãè }¢x¢Ú ÜU¢ï§ü Á¢±¢Ï¢ Ý ¥¢²¢ J ©‹¢ ÜïU ¥SÐ¼¢H ÈGU¢ïÝ çÜU²¢ ¼¢ï
Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜU ±¢ïã ¥¢õÐÚïà¢Ý }¢ï´ }¢S¢MÈGU ãñ´, }¢ñæ Ýï ©‹¢ ÜïU Ý}Ï¢Ú ÐÚ »ÜU
}¢ïS¢ïÁ¢ |¢ïÁ¢ çÎ²¢ ¼¢çÜU ±¢ïã ¥¢õÐÚïà¢Ý S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ ©S¢ï Hï Á¢¢»æ J
±¢ïã Ï¢ÓÓ¢¢ }¢ïÚè x¢¢ïÎ }¢ï´ S¢¢ï²¢ Úã¢ J Á¢Ï¢ ©S¢ ÜUè ±¢çHÎ¢ ¥¢§æü ©Ý ÜU¢
Ó¢ïãÚ¢ ‰¢ÜU¢±Å S¢ï Á¢GÎü ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï S¢é¶üG S¢êÁ¢è ãé§ü ‰¢è J ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï
S¢éÜêUÝ S¢ï S¢¢ï¼¢ Îï¶ ÜUÚ }¢ïÚï Ð¢S¢ Ï¢ñÆ x¢§æü J ©‹ã¢ï´ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU ÜU§ü Í¢‹Åï
S¢ï ±¢ïã »ÜU Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ ¥¢õÐÚïà¢Ý ÜUÚ Úãè ‰¢èæ Á¢¢ï ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜUè §ÜU
H¢ñ¼è ¥±H¢Î ãñ, §S¢ Î¢ñÚ¢Ý ©‹ãïæ ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ ¶G²¢H |¢è ¥¢¼¢ Úã¢
çÜU ©Ý ÜU¢ ¥ÐÝ¢ |¢è §ÜUH¢ñ¼¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ãñ J §S¢è çH²ï ©‹ã¢ï´ Ýï ©S¢ï ¥ÐÝ¢
Ï¢ÓÓ¢¢ S¢}¢Û¢ ÜUÚ Ï¢ÇGè ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï ©S¢ ÜU¢ ÜU¢}¢²¢Ï¢ ¥¢õÐÚïà¢Ý çÜU²¢ J
©S¢ ÜïU ±¢çHÎñÝ Ï¢ãé¼ wG¢éà¢ ãñ´ J Á¢Ï¢ }¢éÛ¢ï ¥¢Ð ÜU¢ }¢ïS¢ïÁ¢ ç}¢H¢ ¼¢ï }¢ïÚè
52
¥¢æ¶ï |¢Ú ¥¢§ü ‰¢è´ çÜU }¢ñ´ çÜUS¢è ÜïU Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ S¢}¢Û¢ ÜUÚ ©S¢ï
Ï¢Ó¢¢Ýï ÜïU çH²ï ©¼Ýè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼è Úãè }¢x¢Ú }¢ïÚ¢ Ï¢ïÅ¢ Ð¼¢ Ýãè´
¥ÜïUH¢ çÜU¼Ýè ¼vHèÈGU }¢ï´ ã¢ïx¢¢ ! Ð¼¢ Ýãè´ çÜUS¢è Ýï ©S¢ ÜU¢ï S¢æ|¢¢H¢
|¢è ã¢ïx¢¢ ²¢ Ýãè´ ? }¢x¢Ú Á¢Ï¢ }¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ¥¢Ð ÜUè x¢¢ïÎ }¢ï´ §¼Ýï S¢éÜêUÝ
S¢ï S¢¢ï¼¢ Îï¶¢ ¼¢ï S¢¢Úè ÐÚïà¢¢Ýè ÎêÚ ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ }¢ïÚ¢ ²ÜGUèÝ
}¢Á¢GÏ¢ê¼G ã¢ï x¢²¢ çÜU Îé‹²¢ }¢éÜU¢ÈGU¢¼ï ¥G}¢H ãñ J
¥ÓÀ¢ ÜUÚ¢ïx¢ï ¥ÓÀ¢ ç}¢Hïx¢¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ 6 ãñ : ÎêS¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï
¥G¢çÈGUÄ²¼ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¢ï ¼é}ãï´ |¢è ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J
}¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜïU çH²ï Îé¥G¢» ¶GñÚ ÜU¢ ÈGU¢§Î¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ 5 ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï
ÚS¢êHéËH¢ã 6 ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé±ï S¢éÝ¢ : }¢éS¢H}¢¢Ý ÜUè
¥ÐÝï }¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜïU çH²ï ©S¢ ÜUè ÐS¢ï Ðéà¼ Îé¥¢G Á¢GMÚ ÜGUÏ¢êH ãñ,
©S¢ ÜïU S¢Ú ÜïU Ð¢S¢ çÈGUçÚà¼¢ }¢éÜUG ÚüÚ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã Á¢Ï¢ ¥ÐÝï |¢¢§ü ÜïU
çH²ï Îé¥¢G » ¶GÚñ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï }¢éÜUG ÚüÚ çÈGUçÚà¼¢ ÜUã¼¢ ãñ : ¥¢}¢èÝ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï |¢è
©S¢ Á¢ñS¢¢ ç}¢Hï J
¶G¢Ý S §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè ¼é}¢
}¢éS¢H}¢¢Ý |¢¢§ü ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚ¢ï ¼¢ï çÈGUçÚà¼¢ ¼é}ã¢Úï çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚïx¢¢
¥x¢Ú ¼é}¢ Ýï çÈGUçÚà¼ï ÜUè Îé¥G¢ HïÝ¢ ãñ ¼¢ï ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï Îé¥G¢ Î¢ï J Ï¢¢’Á¢G
Ï¢éÁG¢éx¢ü Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü Îé¥G¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ ¼¢ï ÐãHï ÎêS¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï
53
ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï çH²ï |¢è Á¢}¥G ÜïU S¢èx¢Gï S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñ´, §Ý ¥G}¢H¢ï´ ÜU¢
}¢¢¶GÁ¢G ²ïã ãGÎèS¢ ãñ J ²ïã ¥G}¢H |¢è ãñ çÜU ÐãHï ¥ÐÝï çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚ
(²¢’Ýè »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢ïÚè }¢x¢GçÈGUÚ¼
Hï çÈUÚ ÎêS¢Úï ÜïU çH²ï
ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ±¢çHÎñÝ ÜUè) J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, 3/293)
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè S¢H¢}¢¼è }¢¢æx¢¢ï ¼é}ãïæ |¢è S¢H¢}¢¼è ç}¢Hïx¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê §SãG¢ÜGU à¢èÚ¢Á¢Gè P ÜU¢ï ÈéUGÜGUã¢»
çÜUÚ¢}¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý à¢ñ¶Gï }¢é¼GHÜGU ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ, §S¢ ÜUè ±Áã ²ïã
}¢‹ÜGUêH ãñ çÜU ¥¢Ð I wG±¢Ï¢ }¢ïæ S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï
}¢éÁ¢SS¢}¢ 6 ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ S¢ï }¢éà¢ÚüÈGU ãé±ï ¼¢ï ¥GÁ¢üG ÜUè :
}¢éÛ¢ï »ïS¢ï ÜUçH}¢¢¼ çS¢¶¢§²ï çÁ¢Ý ÜUè Ï¢Î¢ñH¼ }¢ñæ ÝÁ¢¢¼ Ð¢ S¢ÜêæU J
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ 6 Ýï §Úà¢¢Î
ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï à¢ñ¶G ! ÎêS¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï S¢H¢}¢¼è ¼GHÏ¢ ÜUÚ¢ï, ¼é}ãï´ |¢è
S¢H¢}¢¼è ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J
{27} Á¢G¢çH}¢ ¥ÐÝï ¥‹Á¢¢}¢ ÜU¢ïï ÐãéæÓ¢¢
¼GçÏ¢íS¼¢Ý ÜU¢ »ÜU Á¢G¢çH}¢ ± Ï¢ÎÜU¢Ú Ï¢¢Îà¢¢ã à¢ãÚ ÜUè ÜæéU±¢Úè
HÇGçÜU²¢ï´ ÜU¢ x¢¢ïãÚï §GS}¢¼ HêÅ¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J »ÜU çÎÝ ©S¢ Ýï »ÜU x¢GÚèÏ¢
Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ï Ðñx¢G¢}¢ ç|¢Á¢±¢²¢ çÜU ¥¢Á¢ ±¢ïã ©S¢ ÜUè Ï¢ïÅè ÜïU Ð¢S¢
¥¢»x¢¢ J ²ïã Á¢¢Ý Hï±¢ ¶GÏ¢Ú S¢éÝ ÜUÚ x¢GÚèÏ¢ Ï¢éçÉG²¢ ©S¢ ±vG¼ ÜïU
}¢àãêÚ ±Hè ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ÜGUSS¢¢Ï¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ïæ ãG¢çÁ¢GÚ ãé§ü ¥¢ñÚ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ ÎÎïü çÎH Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé±ï Îé¥G¢
ÜUè ÎÚwG±¢S¼ ÜUè J ¥ËH¢ã 1 ÜïU ±Hè Ýï Îéw²¢Úè }¢¢æ ÜUè ÈGUÚ²¢Î
S¢éÝ ÜUÚ ¥ÐÝ¢ S¢Ú Û¢éÜU¢ çH²¢, çÈUÚ ÜéUÀ ÎïÚ Ï¢¢’Î S¢Ú ©Æ¢ ÜUÚ §Úà¢¢Î
54
ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢¢ïãG¼Ú}¢¢ ! ©S¢ ¥GH¢ÜïGU }¢ï´ çÁ¢G‹Î¢ H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ à¢wGS¢
Ýãè´ Á¢¢ï }¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼ ã¢ï (²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÜUè ãÚ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è
ã¢ï) ã¢æ ! ÈéUGH¢æ ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý }¢ïæ ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ »ÜU à¢wGS¢
ç}¢Hïx¢¢, ±¢ïã ¥¢Ð ÜUè ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J Ï¢éçÉG²¢ ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý
ÐãéæÓ¢è ¼¢ï ±ã¢æ »ÜU ãGS¢èÝ¢ï Á¢}¢èH Ý¢ñÁ¢±¢Ý ÝÁ¢GÚ ¥¢²¢ çÁ¢S¢ ÜïU ÝêÚ¢Ýè
±éÁ¢êÎ ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢S¢êÚ¼ çHÏ¢¢S¢ S¢ï çÝÜUHÝï ±¢Hè wG¢éàÏ¢ê Ýï S¢¢Úï }¢¢ãG¢ïH
ÜU¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ ÜUÚ Ú¶¢ ‰¢¢ J Ï¢éçÉG²¢ Ýï S¢H¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ýï ÜU¢ }¢vGS¢Î
Ï¢¼¢²¢ J Ý¢ñÁ¢±¢Ý Ýï Ï¢ÇGè ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï S¢¢Úè Ï¢¢¼ S¢éÝè çÈUÚ ÜUã¢ :
“Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ÜGUSS¢¢Ï¢
ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢ ÜUÚ
Îé¥G¢ ÜUÚ¢§²ï ! ©Ý ÜUè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ïx¢è J” Ï¢éçÉG²¢ Ýï Û¢éæÛ¢H¢ ÜUÚ
ÜUã¢ : “¥GÁ¢èÏ¢ Ï¢¢¼ ãñ J }¢ïÚè }¢éçàÜUH ÜU¢ï§ü ãGH Ýãè´ ÜUÚ Úã¢, }¢ñ´ ÜUã¢æ
Á¢¢ªæ ? çÁ¢G‹Î¢ }¢éÛ¢ï }¢éÎ¢ïZ ÜïU Ð¢S¢ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éÎ¢ü çÁ¢G‹Îï ÜïU Ð¢S¢ J”
Ý¢ñÁ¢±¢Ý Ýï ÜUã¢ : “±ã¢æ Á¢¢§²ï ! V ¥Ï¢ }¢S¥H¢ ãGH ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J” Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Ï¢éçÉG²¢ çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê S¢§üGÎ
ÜGUSS¢¢Ï¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãé§ü J Ï¢éçÉG²¢ ÜUè MÎ¢Î
S¢éÝ ÜUÚ ¥¢Ð I Ýï S¢Ú Û¢éÜU¢ çH²¢, ÜéUÀ ãè ÎïÚ }¢ï´ ¥¢Ð
I ÜïU çÁ¢S}¢ S¢ï ÐS¢èÝ¢ ÅÐÜUÝï Hx¢¢, çÈUÚ »ÜU Á¢G¢ïÚÎ¢Ú Ó¢è¶G
}¢¢Úè ¥¢ñÚ Ï¢ï ã¢ïà¢ ã¢ï x¢» J ¥Ó¢¢ÝÜU ÐêÚï à¢ãÚ }¢ï´ à¢¢ïÚ Ï¢ÚÐ¢ ãé±¢ :
“Ï¢¢Îà¢¢ã }¢Ú x¢²¢, Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè x¢ÎüÝ ÅêÅ x¢§ü J” ãé±¢ ²êæ çÜU Á¢Ï¢
±¢ïã Ï¢Î Ï¢wG¼ Ï¢¢Îà¢¢ã Ï¢éçÉG²¢ ÜUè Ï¢ïÅè ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H¢ ¼¢ï ¥Ó¢¢ÝÜU
Í¢¢ïÇïG ÜU¢ï Æ¢ïÜUÚ Hx¢è Ï¢¢Îà¢¢ã }¢éæã ÜïU Ï¢H çx¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢ñÚÝ ãè }¢¢ñ¼ ÜïU Í¢¢Å
©¼Ú x¢²¢ ¥¢ñÚ ²êæ n »ÜU ±çHÄ²ï ÜU¢ç}¢H ÜUè Îé¥¢G ÜUè Ï¢ÚÜU¼
S¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï »ÜU Á¢G¢çH}¢ ± Ï¢ÎÜU¢Ú Ï¢¢Îà¢¢ã S¢ï ÝÁ¢¢¼ ç}¢H x¢§ü J
55
çÈUÚ Á¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ÜGUSS¢¢Ï¢
S¢ï ÐêÀ¢ çÜU Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ï ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý v²êæ |¢ïÁ¢¢ x¢²¢
?
ÐãHï ãè Îé¥G¢ v²êæ Ý ÈGUÚ}¢¢ Îè x¢§ü ? ¼¢ï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢éÛ¢ï ²ïã
Ï¢¢¼ ÐS¢‹Î Ý ‰¢è çÜU }¢ïÚè Ï¢Î Îé¥G¢ S¢ï ÜU¢ï§ü ãH¢ÜU ã¢ï, §S¢ çH²ï }¢ñ´ Ýï
©S¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ç¶GÁ¢Gí
ÜïU Ð¢S¢ |¢ïÁ¢¢ ‰¢¢ J
çÈUÚ ©‹ã¢ï´ Ýï §à¢¢Ú¢ ç|¢Á¢±¢²¢ çÜU »ïS¢ï Ï¢ÎÜU¢Ú ± S¢ÚÜUà¢ ÜïU çH²ï Ï¢Î
Îé¥G¢ ÜUÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ, çHã¢Á¢G¢ }¢ñ´ Ýï Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUè ¼¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï ¥‹Á¢¢}¢
ÜU¢ï ÐãéæÓ¢ x¢²¢ J
Ï¢¢Îà¢¢ã¢ïæ ÜUè çÏ¢¶Úè ãé§ü ãça²¢æ
ÜUã Úãè ãñæ Ý Ï¢ÝÝ¢ ÜU|¢è ãGév}¢Ú¢æ
»ãGç¼S¢¢Ï¢ §S¢ ÜU¢ x¢éÁ¢GÚïx¢¢ ¼é}¢ ÐÚ çx¢Ú¢æ
ãGàÚ }¢ï´ Á¢Ï¢ çÜU Á¢¢¥¢ïx¢ï }¢Ú ÜUÚ ç}¢²¢æ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 655)
<
Ï¢Î Îé¥G¢ Ý ÜUÚ¢ï
¥ËH¢ã 1 ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ 6 Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ï´, ¥ÐÝè
¥±H¢Î ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥}±¢H ÐÚ Ï¢Î Îé¥G¢ Ý ÜUÚ¢ï ÜUãè´ »ïS¢¢ Ý ã¢ï çÜU
ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜUè Í¢ÇGè ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï Á¢¢» J
56
Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚÝï ÜïU Ó¢‹Î à¢Ú§üG ¥ãGÜU¢}¢
# ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢çÈGUÚ ÜïU §ü}¢¢Ý Ý H¢Ýï ÐÚ ²ÜGUèÝ ²¢ Á¢G‹Ýï
x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Á¢èÝï S¢ï ÎèÝ ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý ã¢ï, ²¢ çÜUS¢è Á¢G¢çH}¢ S¢ï
©}}¢èÎ ¼¢ñÏ¢¢ ¥¢ñÚ ¼ÜïüU ÁG¢éË}¢ ÜUè Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ }¢ÚÝ¢ ¼Ï¢¢ã ã¢ïÝ¢
¶GËÜGU ÜïU ãGÜGU }¢ï´ }¢éÈGUèÎ ã¢ï, »ïS¢ï à¢wGS¢ ÐÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÎéLS¼ ãñ J
(ÈGUÁ¢G¢§Hï Îé¥G¢, S¢.187)
# çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ²ïã Ï¢Î Îé¥G¢ çÜU ¼éÛ¢ ÐÚ wG¢éÎ¢ ÜU¢
x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï ! ¥¢ñÚ ¼ê ¥¢x¢ ²¢ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï ! Ý Îï, çÜU
ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ §S¢ ÜUè }¢é}¢¢Ý¥G¼ ±¢çÚÎ ãñ J (ÈGUÁ¢G¢§Hï Îé¥G¢, S¢.203)
# ¥ÐÝï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥ãGÏ¢¢Ï¢ ÜïU ÝzGS¢ ± ¥ãH¢ï }¢¢H ±
±HÎ (Ï¢ÓÓ¢¢ï´) ÐÚ Ï¢Î Îé¥G¢ Ý ÜUÚï ! v²¢ }¢¢’Hê}¢ çÜU ±vG¼ï §Á¢¢Ï¢¼ ã¢ï
¥¢ñÚ Ï¢¢’Îï ±éÜGUê»G Ï¢H¢ (}¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î) çÈUÚ ÝÎ¢}¢¼
ã¢ï J (ÈGUÁ¢G¢§Hï Îé¥G¢, S¢. 212)
<
{28} }¢Á¢GÎêÚ ÜU¢ï çÁ¢G‹Î¢ Á¢H¢Ýï ±¢H¢ wG¢éÎ |¢è çÁ¢G‹Î¢ Á¢H x¢²¢
»ÜU ±ÜUèH ÜïU Ï¢²¢Ý ÜU¢ HéÏÏ¢ï HéÏ¢¢Ï¢ ãñ çÜU ã}¢¢Úï ¥GH¢ÜïGU }¢ï´
Á¢¢x¢èÚ Î¢Ú¢ï´ ÜU¢ »ÜU ¶G¢ÝÎ¢Ý ãñ, ¶G¢ÝÎ¢Ý ÜU¢ S¢ÚÏ¢Ú¢ã Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGïG
S¢ÚÜU¢Úè ¥G¢ïãÎï S¢ï çÚÅ¢§Ú ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÜUè Îï¶ |¢¢H çÜU²¢
ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J ©S¢ ÜïU Î¢ï ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ à¢¢ñÜGU ‰¢ï, »ÜU }¢ãæx¢è x¢¢ÇGè ÐÚ S¢ñÚ
S¢Ð¢Åï ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ }¢¢ïÅè ÚÜGU}¢ ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶Ý¢ ¥¢ñÚ ±vG¼Ý ÈGU
57
±vG¼Ý ©S¢ï çx¢Ý¼ï ÚãÝ¢ J »ÜU Î¢ïÐãÚ ±¢ïã ¥ÐÝï ÇïÚï ÐÚ }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢¢ çÜU
Ý¢ }¢¢’Hê}¢ çÜUS¢ Ï¢¢¼ ÐÚ »ÜU }¢Á¢G¢Úï¥G (Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÐÚ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï
}¢Á¢GÎêÚ) ÐÚ xG¢éSS¢¢ ¥¢ x¢²¢, Á¢G}¢èÝÎ¢Ú Ýï Ç‹Ç¢ ÐÜUÇG¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
çÐÅ¢§ü à¢éM¥G ÜUÚ Îè J ©S¢ Ï¢ïÓ¢¢Úï Ýï Á¢¢Ý Ï¢Ó¢¢Ýï ÜïU çH²ï |¢¢x¢ ÜUÚ »ÜU
Û¢¢ï´ÐÇGï }¢ï´ ÐÝ¢ã Hè J Á¢G}¢èÝÎ¢Ú Ýï Ï¢ã¢Ú S¢ï ÜéæUÇè Hx¢¢ ÜUÚ Û¢¢ï´ÐÇGï ÜU¢ï
¥¢x¢ Hx¢¢ Îè, Û¢¢ï´ÐÇG¢ Í¢¢æS¢ ÈêæUS¢ ¥¢ñÚ HÜUÇGè ÜU¢ ãè ¼¢ï ‰¢¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
Îï¶¼ï ãè Îï¶¼ï ¥H¢± ÜUè à¢vH §çwG¼²¢Ú ÜUÚ x¢²¢ J çÜUS¢è }¢¢§ü ÜïU
H¢H }¢ïïæ Á¢éÚ¥¼ Ýãè´ ‰¢è çÜU Á¢G}¢èÝÎ¢Ú ÜUè }¢¢ñÁ¢êÎx¢è }¢ï´ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
©S¢ x¢GÚèÏ¢ ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚ¼¢ çHã¢Á¢G¢ ±¢ïã x¢GÚèÏ¢ Û¢¢´ïÐÇGï ÜïU ¥‹ÎÚ ãè Á¢H
ÜUÚ |¢S}¢ ã¢ï x¢²¢ J çÜUS¢è Ýï Á¢G}¢èÝÎ¢Ú ÜïU ç¶GH¢ÈGU ÜGU¢ÝêÝè ÜU¢Ú±¢§ü ÜUè
çã}}¢¼ Ýãè´ ÜUè, ÜéUÀ çÎÝ ÜéUGÏ¢¢ïü Á¢±¢Ú }¢ï´ S¢Úx¢¢ïçà¢²¢ï´ ÜïU ¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ §S¢
S¢¢ÝïãGï ÜU¢ çÁ¢GRU ãé±¢ çÈUÚ ¶G¢}¢¢ïà¢è À¢ x¢§ü J
§S¢ ÜïU Ó¢‹Î ãzG¼¢ï´ Ï¢¢’Î Á¢G}¢èÝÎ¢Ú ÜïU Í¢éÅÝ¢ïæ }¢ï´ à¢ÎèÎ ¼vHèÈGU
à¢éL¥G ã¢ï x¢§ü, ÐãHï ÎÎü çÈUÚ S¢êÁ¢Ý ¥¢ñÚ çÈUÚ ÈGU¢çHÁ¢ ÜU¢ }¢ÚÁ¢G H¢çãGÜGU
ã¢ï x¢²¢ J Á¢G}¢èÝÎ¢Ú ÜïU çH²ï çãHÝ¢ Á¢éHÝ¢ Îê|¢Ú ã¢ï x¢²¢, }¢éH¢çÁ¢G}¢
©S¢ï çÏ¢S¼Ú S¢ï §çS¼‹Á¢¢ ¶G¢Ýï Hï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ çÏ¢S¼Ú ÐÚ Ç¢H Îï¼ï J
©S¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è Ï¢ï Ú¢ñÝÜGU ã¢ï x¢§ü J çÈUÚ }¢§ü ÜU¢ }¢ãèÝ¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ
x¢‹Îé}¢ ÜUè ÜUÅ¢§ü à¢éM¥G ã¢ï x¢§ü J Á¢G}¢èÝÎ¢Ú Ýï Á¢G}¢èÝ¢ï´ ÐÚ Á¢¢Ýï ÜUè
wG±¢çãà¢ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú çÜU²¢ çÜU ‰¢íïà¢Ú S¢ï x¢‹Îé}¢ çÝÜUH¼ï ãé±ï |¢è Îï¶
Hêæx¢¢, ã±¢ wG±¢Úè |¢è ã¢ï Á¢¢»x¢è ²êæ }¢ïÚ¢ çÎH Ï¢ãH Á¢¢»x¢¢ J }¢éH¢çÁ¢G}¢¢ï´
Ýï ©Æ¢ ÜUÚ x¢¢ÇGè }¢ï´ Ç¢H¢ ¥¢ñÚ Çî¢§±Ú Hï ÜUÚ Ó¢H çÎ²¢ J Ó¢H¼ï Ó¢H¼ï
±¢ïã »ïS¢è Á¢x¢ã ÐãéæÓ¢¢ Á¢ã¢æ Á¢G}¢èÝ ÐÚ x¢‹Ýï ÜïU wG¢éàÜU Ðœ¢ï çÏ¢¶Úï ãé±ï ‰¢ï
çÁ¢S¢ï “Àê§ü” ÜUã¼ï ãñ´ J ‰¢íïà¢Ú ÜïU Á¢GÚè»G x¢‹Îé}¢ ÜïU Î¢Ýï »ïS¢è Á¢x¢ã ¥Hx¢
58
çÜU²ï Á¢¢ Úãï ‰¢ï Á¢ã¢æ x¢¢ÇGè Hï Á¢¢Ý¢ Îéà±¢Ú ‰¢¢, Çî¢§±Ú Ýï Á¢G}¢èÝÎ¢Ú ÜU¢ï
¥¢x¢¢ã çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ÜUã¢ çÜU }¢ñæ ²ãèæ x¢¢ÇGè }¢ï´ Ï¢ñÆ¢ ãêæ ¼é}¢ Á¢¢ ÜUÚ
Îï¶¢ï çÜU çÜU¼Ýè x¢‹Îé}¢ Ï¢¢ÜGUè ãñ ? Çî¢§±Ú ãGév}¢ ÜUè ¼¢’}¢èH ÜïU çH²ï
Ó¢H ÐÇG¢ J ÐèÀï Á¢G}¢èÝÎ¢Ú Ýï çS¢x¢ÚïÅ S¢éË¢x¢¢²¢ ¥¢ñÚ Á¢H¼è ãé§ü ¼èHè
x¢¢ÇGè S¢ï Ï¢¢ãÚ ÈïU´ÜU Îè J }¢§ü ÜU¢ }¢ãèÝ¢, çÓ¢HçÓ¢H¢¼è {êÐ ¥¢ñÚ x¢¢ÇGè
ÜïU ÝèÓ¢ï ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú¢ïæ ¼GÚÈGU “Àê§ü” çÏ¢¶Úè ãé§ü ‰¢è Á¢¢ï ¥¢x¢ ÐÜUÇGÝï ÜU¢
Ï¢ã¢Ý¢ }¢¢æx¢¼è ãñ, x¢¢ÇGè ÜïU Ó¢¢Ú¢ï´ ¼GÚÈGU ¥¢x¢ ÜU¢ ¥H¢± |¢ÇGÜU ©Æ¢,
}¢¢’ÁG¢êÚ Á¢G}¢èÝÎ¢Ú |¢¢x¢¼¢ |¢è ¼¢ï ÜñUS¢ï ! ±ãèæ x¢¢ÇGè ÜïU S¢¢‰¢ Á¢H ÜUÚ
Ú¢¶ ã¢ï x¢²¢ J Ï¢¢’Î }¢ï´ Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜU ²ïã ±¢ïãè Á¢x¢ã ‰¢è Á¢ã¢æ ©S¢ Ýï
x¢GÚèÏ¢ }¢ÁGÎêÚ ÜU¢ï Á¢H¢ ÜUÚ }¢¢Ú¢ ‰¢¢ J
Á¢Ï¢ çÜU ÐñÜïU ¥Á¢H MãG Hï Á¢¢»x¢¢
çÁ¢S}¢ï Ï¢ï Á¢¢æ ¼ÇGÐ ÜUÚ ÆãÚ Á¢¢»x¢¢
HãGÎ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¼ïÚè Ýãè´ ¥¢»x¢¢
¼éÛ¢ ÜU¢ï ÎzGÝ¢ ÜïU ãÚ §ÜU ÐHÅ Á¢¢»x¢¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 553)
<
{29} ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²ãGì²¢
j ÜUè à¢ã¢Î¼
çÎ}¢àÜGU ÜïU Ï¢¢Îà¢¢ã “ãGg¢Î çÏ¢Ý ãGÎ¢Ú” Ýï ¥ÐÝè Ï¢è±è
ÜU¢ï ¼èÝ ¼GH¢ÜïGæU Îï Îè ‰¢è´ J çÈUÚ ±¢ïã Ó¢¢ã¼¢ ‰¢¢ çÜU çÏ¢x¢GñÚ ãGH¢H¢
©S¢ ÜU¢ï ±¢ÐS¢ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝè Ï¢è±è Ï¢Ý¢ Hï J ©S¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
²ãìG²¢
S¢ï ÈGU¼±¢ ¼GHÏ¢ çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ±¢ïã ¥Ï¢ ¼é}¢ ÐÚ ãGÚ¢}¢ ã¢ï
Ó¢éÜUè ãñ ©S¢ ÜUè Ï¢è±è ÜU¢ï ²ïã Ï¢¢¼ S¢wG¼ Ý¢ x¢±¢Ú x¢éÁ¢GÚè ¥¢ñÚ ±¢ïã
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²ãGì²¢
59
ÜïU ÜGUyH ÜïU ÎÚ Ðï ã¢ï x¢§ü J
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ©S¢ Ýï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜU¢ï }¢Á¢Ï¢êÚ ÜUÚ ÜïU ÜGUyH ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãG¢çS¢H
ÜUÚ Hè ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ²ãì²G ¢
“}¢çSÁ¢Îï
Á¢Ï¢MÝ” }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Úãï ‰¢ï Ï¢ ãG¢H¼ï S¢Á¢Î¢ ©Ý ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚ¢ çÎ²¢
¥¢ñÚ »ÜU ¼Gà¼ }¢ï´ ©Ý ÜU¢ S¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï }¢æx¢±¢²¢ ! }¢x¢Ú
ÜUÅï ãé±ï S¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ S¢ï §S¢ ãG¢H¼ }¢ï´ |¢è ²ïãè ¥¢±¢Á¢G ¥¢¼è Úãè çÜU
“¼ê çÏ¢x¢GñÚ ãGH¢H¢ ÜUÚ¢» Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU çH²ï ãGH¢H Ýãè´” ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÐÚ
wG¢éÎ¢ 1 ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢§ü J(1)
(¥GÁ¢¢§Ï¢éH ÜéUGÚ¥¢Ý, S¢. 292,
<
)
{30} ¼¢Ï¢ï§üG Ï¢éÁG¢éx¢ü ÜUè à¢ã¢Î¼
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢§üÎG çÏ¢Ý Á¢éÏ¢ñÚ 5 Ï¢ãé¼ ãè Á¢HèHéH
ÜGUÎí ¼¢Ï¢ï§üG ãñ´ Ï¢çËÜU Ï¢¢’Á¢G }¢éãGçgS¢èÝ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï ¶ñGLœ¢¢Ï¢ï§üGÝ (¼}¢¢}¢
¼¢Ï¢ï§üGÝ }¢ï´ Ï¢ïã¼ÚèÝ) çH¶¢ ãñ, ¥¢Ð 5 Ï¢S¢Ú¢ ÜïU Á¢G¢çH}¢
x¢±ÝüÚ ãGÁÁ¢¢Á¢ çÏ¢Ý ²êS¢éÈGU S¢ÜGUÈGUè ÜU¢ï ©S¢ ÜUè ç¶GH¢ÈïGU à¢Ú¥G Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ
(1).....“Î¢’±¼ï §SH¢}¢è” ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢y¢GÏ¢ê¥G¢ “Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼” çÁ¢ËÎ 2 ÜïU S¢ÈGUãG¢ Ý}Ï¢Ú 177 ÐÚ ãñ : “ãGH¢H¢ ÜUè S¢êÚ¼ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú
¥G¢ñÚ¼ }¢ÎwG¢êH¢ ãñ (²¢’Ýè çÁ¢S¢ S¢ï çÁ¢}¢¢¥G çÜU²¢ x¢²¢ ã¢ï) ¼¢ï ¼GH¢ÜGU ÜUè §Gg¼ ÐêÚè
ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥G¢ñÚ¼ çÜUS¢è ¥¢ñÚ S¢ï çÝÜU¢ãGï S¢ãGèãG ÜUÚï ¥¢ñÚ à¢¢ïãÚï S¢¢Ýè ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ S¢ï
±¼Gè |¢è ÜUÚ Hï ¥Ï¢ à¢¢ïãÚï S¢¢Ýè ÜïU ¼GH¢ÜGU ²¢ }¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢’Î §Gg¼ ÐêÚè ã¢ïÝï ÐÚ à¢¢ïãÚï
¥Ã±H S¢ï çÝÜU¢ãG ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥G¢ñÚ¼ }¢ÎwG¢êH¢ Ýãè´ ãñ (²¢’Ýè ©S¢ S¢ï
çÁ¢}¢¢¥G Ýãè´ çÜU²¢ x¢²¢) ¼¢ï ÐãHï à¢¢ïãÚ ÜïU ¼GH¢ÜGU ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÈGU¢ñÚÝ ÎêS¢Úï S¢ï çÝÜU¢ãG
ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ çÜU ©S¢ ÜïU çH²ï §Gg¼ Ýãè´ J”
60
Ú¢ïÜU Å¢ïÜU ÜUÚ¼ï Úã¼ï ‰¢ï, §S¢ çH²ï ©S¢ Á¢G¢çH}¢ Ýï ¥¢Ð 5 ÜU¢ï
ÜGUyH ÜUÚ¢ çÎ²¢ J ¥¢Ð 5 ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ Ï¢ÇG¢ ãè
¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ ãñ, ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï ÐêÀ¢ : S¢§üGÎ çÏ¢Ý Á¢éÏ¢ñÚ ! Ï¢¢ïH¢ï }¢ñæ çÜUS¢
¼GÚèÜïGU S¢ï ¼é}ãïæ ÜGUyH ÜUMæ ? ¥¢Ð 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU çÁ¢S¢ ¼GÚãG
¼ê }¢éÛ¢ï ÜGUyH ÜUÚïx¢¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢è ¼GÚèÜïUG S¢ï }¢ñ́ ¼éÛ¢ï ÜGUyH ÜUMæx¢¢ J
ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï ÜUã¢ çÜU ¼é}¢ }¢éÛ¢ S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢ H¢ï }¢ñ´ ¼é}ãï´ À¢ïÇG Îêæx¢¢,
¥¢Ð 5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã 1 ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï
S¢ï }¢é¥¢G ÈGUè Ýãè´ }¢¢æx¢ S¢ÜU¼¢ J ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï Á¢ãËH¢ ÜUÚ Á¢ËH¢Î S¢ï ÜUã¢ :
§S¢ ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚ Îï J ¥¢Ð 5 ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ãæS¢Ýï Hx¢ï J
ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ S¢ï ÐêÀ¢ : §S¢ ±vG¼ çÜUS¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ãæS¢ ÐÇGï ? ¥¢Ð
5 Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã 1 ÜïU S¢¢}¢Ýï ¼é}ã¢Úè Á¢éÚ¥¼ ÐÚ
}¢éÛ¢ï y¢¥GÁÁ¢éÏ¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ ãæS¢è ¥¢ x¢§ü J ¥¢Ð 5 Á¢ËH¢Î ÜïU
S¢¢}¢Ýï çÜGUÏH¢ M ¶ÇGï ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ²ïã ¥¢²¼ ÐÉGè :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢ñæ Ýï ¥ÐÝ¢
}¢éæã ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÜU²¢ çÁ¢S¢ Ýï
¥¢S}¢¢Ý¢ï Á¢G}¢èÝ Ï¢Ý¢» »ÜU ©S¢è ÜU¢
ã¢ï ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ñ´ }¢éà¢çÚÜU¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ J
ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï Á¢ËH¢Î S¢ï ÜUã¢ : §S¢ ÜU¢ }¢éæã çÜGUÏHï S¢ï ÈïUÚ Îï J ¼¢ï
¥¢Ð 5 Ýï ÐÉG¢ :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ¼é}¢ çÁ¢{Ú
}¢éæã ÜUÚ¢ï ©{Ú ±ÁãéËH¢ã (wG¢éÎ¢ ÜUè
ÚãG}¢¼ ¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU }¢é¼±ÁÁ¢ïã) ãñ J
61
ãGÁÁ¢¢Á¢ Ï¢¢ïH¢ : }¢éæã ÜïU Ï¢H Á¢G}¢èÝ ÐÚ çHÅ¢ ÜUÚ ÜGUyH ÜUÚ Ç¢H¢ï J Á¢Ï¢
Á¢ËH¢Î Ýï ¥¢Ð 5 ÜU¢ï }¢éæã ÜïU Ï¢H Ï¢ ãG¢H¼ï S¢Á¢Î¢ çHÅ¢²¢
¼¢ï ¥¢Ð 5 Ýï ²ïã ¥¢²¼ ç¼H¢±¼ ÈGUÚ}¢¢§ü :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ã}¢ Ýï Á¢G}¢èÝ
ãè S¢ï ¼é}ãïæ Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ §S¢è }¢ï´ ¼é}ãï´
çÈUÚ Hï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ §S¢è S¢ï ¼é}ãïæ Î¢ïÏ¢¢Ú¢
çÝÜU¢Hï´x¢ï J
Á¢Ï¢ Á¢ËH¢Î Ýï ¶G‹Á¢Ú ©Æ¢²¢ ¼¢ï ¥¢Ð 5 Ýï Ï¢éH‹Î
ÐÉG¢ ¥¢ñÚ ²ïã
¥¢±¢Á¢G S¢ï
Îé¥G¢ }¢¢æx¢è çÜU “²¢ ¥ËH¢ã 1 ! }¢ïÚï ÜGUyH ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁÁ¢¢Á¢ ÜU¢ï
çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Ý Îï J” ¥¢Ð 5 ÜUè ²ïã Îé¥G¢
}¢vGÏ¢êH ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁÁ¢¢Á¢ çS¢ÈGüU Ð‹ÎÚã
Ú¢¼ çÁ¢G‹Î¢ Úã¢ ¥¢ñÚ çÜUS¢è }¢éS¢H}¢¢Ý ÜU¢ï ÜGUyH Ý ÜUÚ S¢ÜU¢ J ©S¢ ÜïU
ÐïÅ }¢ï´ ÜïU‹S¢Ú ã¢ï x¢²¢ ‰¢¢ J ¼GÏ¢èÏ¢ Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú x¢¢ïà¼ ÜUè Ï¢¢ïÅè ÜU¢ï {¢x¢ï }¢ï´
Ï¢¢æ{ ÜUÚ ©S¢ ÜïU ãGËÜGU }¢ï´ Ç¢H¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ ÜU¢ï Í¢êæÅ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ J
çÈUÚ ©S¢ ÜU¢ï çÝÜU¢H¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ±¢ïã Ï¢¢ïÅè wG¢êÝ }¢ḯ çHÐÅè ãé§ü çÝÜUH¼è ‰¢è
¥¢ñÚ §Ý Ð‹ÎÚã Ú¢¼¢ï´ }¢ï´ ãGÁÁ¢¢Á¢ ÜU|¢è S¢¢ï Ýãè´ S¢ÜU¢ v²êæçÜU ¥¢æ¶ Hx¢¼ï
ãè ±¢ïã wG±¢Ï¢ Îï¶¼¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢§üÎG çÏ¢Ý Á¢éÏ¢ñÚ 5 ©S¢ ÜUè Å¢æx¢
ÐÜUÇG ÜUÚ Í¢S¢èÅ Úãï ãñæ, Ï¢S¢ ¥¢æ¶ ¶éH Á¢¢¼è J (¥¢§üÝ» §GÏ¢í¼, S¢. 36)
ÁG¢éË}¢ S¢ï ÀéÅÜU¢Úï ÜUè Îé¥G¢ v²êæ Ýãè´ ÜUè ?
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢§üGÎ çÏ¢Ý Á¢éÏ¢ñÚ 5 }¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼
Ï¢éÁG¢éx¢ü ‰¢ï J ¥¢Ð Ýï »ÜU }¢éx¢üG Ð¢H Ú¶¢ ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜUè Ï¢¢æx¢ ÐÚ Ú¢¼ }¢ï´
62
Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï Ï¢ïÎ¢Ú ãé±¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J »ÜU Ú¢¼ }¢éx¢üG Ýï ¥ÐÝï ±vG¼ ÐÚ
Ï¢¢æx¢ Ý Îè çÁ¢S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢§üGÎ çÏ¢Ý Á¢éÏ¢ñÚ 5
Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï Ý ©Æ S¢ÜïU J ²ïã Ï¢¢¼ ¥¢Ð ÐÚ çx¢Ú¢æ x¢éÁ¢GÚè ¥¢ñÚ ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã 1 §S¢ ÜUè ¥¢±¢Á¢G ÜU¢ï }¢é‹ÜGU¼G¥G ÜUÚï ! §S¢ï
v²¢ ãé±¢ ? ¥¢Ð ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜU¢ çÝÜUHÝ¢ ‰¢¢ çÜU §S¢
ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ }¢éx¢üG Ýï ÜU|¢è Ï¢¢æx¢ Ý Îè J ¥¢Ð ÜUè ±¢çHÎ» }¢¢ïãG¼Ú}¢¢
Ýï ¥¢Ð S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïÅ¢ ! ¥¢Á¢ ÜïU Ï¢¢’Î çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÐÚ Ï¢Î Îé¥G¢ Ý
ÜUÚÝ¢ J §S¢ ÜGUÎÚ }¢vGÏ¢êHégé¥G¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¥¢Ð 5 Ýï
ãGÁÁ¢¢Á¢ çÏ¢Ý ²êS¢éÈGU ÜïU ÁG¢éË}¢ ÐÚ S¢Ï¢í çÜU²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï
à¢ãèÎ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ HïçÜUÝ ¥¢Ð Ýï §S¢ }¢éS¢èÏ¢¼ S¢ï ÀéÅÜU¢Úï ÜïU çH²ï
Îé¥G¢ Ý ÜUè J
<
{31} H¢HÓ¢è Ï¢è±è ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢}¢ªGÝ I Ýï ãÁ¢G¢Ú }¢¢ã §S¢
¼GÚãG §GÏ¢¢Î¼ ÜUè, çÜU Ú¢¼ ÜU¢ï çÜGU²¢}¢ ¥¢ñÚ çÎÝ ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï ÜïU S¢¢‰¢
S¢¢‰¢ ¥ËH¢ã 1 ÜUè Ú¢ã }¢ï´ çÁ¢ã¢Î |¢è ÜUÚ¼ï J ±¢ïã §S¢ ÜGUÎÚ
¼G¢ÜGU¼±Ú ‰¢ï çÜU H¢ïãï ÜUè ±ÁGÝè ¥¢ñÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G Á¢G‹Á¢èÚ¢ï´ ÜU¢ï ¥ÐÝï ã¢‰¢¢ï´
S¢ï ¼¢ïÇG Ç¢H¼ï ‰¢ï J ÜéUzGÈGU¢Úï Ý¢ ã‹Á¢¢Ú Ýï Á¢Ï¢ Îï¶¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï à¢}¢ªGÝ
I ÐÚ ÜU¢ï§ü |¢è ãGÚÏ¢¢ ÜU¢Úx¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¼¢ï Ï¢¢ã}¢ }¢à±Ú¢
ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ãé¼ S¢¢Úï }¢¢H¢ï Î¢ñH¼ ÜU¢ H¢HÓ¢ Îï ÜUÚ ¥¢Ð
I ÜUè Á¢G¢ñÁ¢¢ ÜU¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ çÜU ±¢ïã
çÜUS¢è Ú¢¼ ÝèæÎ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ Ð¢» ¼¢ï ©‹ãïæ çÝã¢²¼ ãè }¢Á¢GÏ¢ê¼G ÚçSS¢²¢ï´
63
S¢ï wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢ÜUÇG ÜUÚ ©Ý ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ Îï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Ï¢ï ±ÈGU¢
Ï¢è±è Ýï »ïS¢¢ ãè çÜU²¢ J Á¢Ï¢ ¥¢Ð I Ï¢ïÎ¢Ú ãé±ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
¥¢Ð ÜU¢ï ÚçSS¢²¢ï´ S¢ï Ï¢‹{¢ ãé±¢ Ð¢²¢ ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ¥ÐÝï ¥¢’Á¢G¢ ÜU¢ï
ãGÚÜU¼ Îè J Îï¶¼ï ãè Îï¶¼ï ÚçSS¢²¢æ ÅêÅ x¢§æü ¥¢ñÚ ¥¢Ð I
¥¢Á¢G¢Î ã¢ï x¢» J çÈUÚ ¥ÐÝè Ï¢è±è S¢ï §çS¼zGS¢¢Ú çÜU²¢ : }¢éÛ¢ï çÜUS¢ Ýï
Ï¢¢æ{¢ ‰¢¢ ? Ï¢ï ±ÈGU¢ Ï¢è±è Ýï ±ÈGU¢Î¢Úè ÜUè ÝvGHè ¥Î¢¥¢ïæ S¢ï Û¢êÅ }¢êÅ
ÜUã çÎ²¢ çÜU }¢ñ´ ¼¢ï ¥¢Ð ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ÜUÚ Úãè ‰¢è çÜU ¥¢Ð
§Ý ÚçSS¢²¢ï´ S¢ï çÜUS¢ ¼GÚãG ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚ±¢¼ï ãñ´ ? Ï¢¢¼
ÚzG¥G ÎzG¥G ã¢ï x¢§ü J »ÜU Ï¢¢Ú Ý¢ÜU¢}¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Ï¢ï ±ÈGU¢ Ï¢è±è
Ýï çã}}¢¼ Ýãè´ ã¢Úè ¥¢ñÚ }¢éS¢HS¢H §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè ¼¢ÜU }¢ïæ Úãè çÜU ÜUÏ¢
¥¢Ð I ÐÚ Ýè´Î ¼G¢Úè ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã ©‹ãï´ Ï¢¢æ{ Îï J ¥¢ç¶GÚï
ÜU¢Ú »ÜU Ï¢¢Ú çÈUÚ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢H ãè x¢²¢, çHã¢Á¢G¢ Á¢Ï¢ ¥¢Ð I
ÐÚ Ýè´Î ÜU¢ x¢GHÏ¢¢ ãé±¢ ¼¢ï ©S¢ Á¢G¢çH}¢¢ Ýï çÝã¢²¼ ãè Ó¢¢H¢ÜUè ÜïU
S¢¢‰¢ ¥¢Ð I ÜU¢ï H¢ïãï ÜUè Á¢G‹Á¢èÚ¢ïæ }¢ï´ ¥ÓÀè ¼GÚãG Á¢ÜUÇG
çÎ²¢ J Á¢êæ ãè ¥¢Ð I ÜUè ¥¢æ¶ ¶éHè, »ÜU ãè Û¢ÅÜïU }¢ï´
Á¢G‹Á¢èÚ ÜUè »ÜU »ÜU ÜUÇGè ¥Hx¢ ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ Ï¢ ¥¢S¢¢Ýè ¥¢Á¢G¢Î ã¢ï
x¢» J Ï¢è±è ²ïã }¢‹Á¢GÚ Îï¶ ÜUÚ S¢ÅÐÅ¢ x¢§ü }¢x¢Ú çÈUÚ }¢vÜU¢Úè S¢ï ÜU¢}¢
Hï¼ï ãé±ï ±¢ïãè Ï¢¢¼ Î¢ïãÚ¢ Îè çÜU }¢ñæ ¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢Á¢G}¢¢ Úãè ‰¢è J Î¢ñÚ¢Ýï
x¢ézG¼ìx¢ê ãGÁ¢GÚ¼ï à¢}¢ªGÝ I Ýï ¥ÐÝè Ï¢è±è ÜïU ¥¢x¢ï ¥ÐÝ¢
Ú¢Á¢G §ÈGUà¢¢ ÜUÚ çÎ²¢ çÜU }¢éÛ¢ ÐÚ ¥ËH¢ã 1 ÜU¢ Ï¢ÇG¢ ÜUÚ}¢ ãñ ©S¢
Ýï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ç±H¢²¼ ÜU¢ à¢ÚÈGU §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, }¢éÛ¢ ÐÚ Îé‹²¢ ÜUè
ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ¥S¢Ú Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼è }¢x¢Ú ã¢æ ! “}¢ïÚï S¢Ú ÜïU Ï¢¢H” J
64
Ó¢¢H¢ÜU ¥G¢ñÚ¼ S¢¢Úè Ï¢¢¼ S¢}¢Û¢ x¢§ü J ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú }¢¢ñÜGU¥G Ð¢ ÜUÚ
©S¢ Ýï ¥¢Ð I ÜU¢ï ¥¢Ð ãè ÜïU ©Ý ¥¢æÆ x¢ïS¢ê¥¢ïæ S¢ï Ï¢¢æ{
çÎ²¢ çÁ¢Ý ÜUè ÎÚ¢Á¢Gè Á¢G}¢èÝ ¼ÜU ‰¢è J (²ïã ¥x¢Hè ©}}¢¼ ÜïU Ï¢éÁG¢éx¢ü ‰¢ï,
ã}¢¢Úï ¥¢ÜGU¢ 6 ÜUè S¢é‹Ý¼ï x¢ïS¢ê çÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
à¢¢Ý¢ï´ ¼ÜU ãñ J ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢ }¢ï´ ãñ : à¢¢Ý¢ï´ S¢ï ÝèÓ¢ï ÉË¢ÜU¼ï ãé±ï
¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜïU S¢ï Ï¢¢H Ú¶Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J) (ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 21/600) ¥¢Ð
I Ýï ¥¢æ¶ ¶¢ïHÝï ÐÚ Ï¢ÇG¢ Á¢G¢ïÚ Hx¢¢²¢ }¢x¢Ú ¥¢Á¢G¢Î Ý ã¢ï
S¢ÜïU J Îé‹²¢ ÜUè Î¢ñH¼ ÜïU Ýà¢ï }¢ï´ Ï¢Î}¢S¼ Ï¢ï ±ÈGU¢ ¥G¢ñÚ¼ Ýï ¥ÐÝï ÝïÜU
¥¢ñÚ Ð¢ÚS¢¢ à¢¢ïãÚ ÜU¢ï Îéà}¢Ý¢ïæ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ çÎ²¢ J ÜéUzGÈGU¢Úï Ï¢Î ¥¼G±¢Ú
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï à¢}¢ªGÝ I ÜU¢ï »ÜU S¢é¼êÝ S¢ï Ï¢¢æÍ¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ
§ç‹¼ã¢§ü Ï¢ï ÎÎèü ¥¢ñÚ S¢zGÈGU¢ÜUè S¢ï ©Ý ÜïU ÜU¢Ý ¥¢ñÚ ã¢ï´Å ÜU¢Å
çÎ²ï, ¼}¢¢}¢ ÜéUzGÈGU¢Ú ±ãè´ Á¢}¥G ‰¢ï, ¼Ï¢ ©S¢ }¢Îïü }¢éÁ¢¢çãÎ Ýï ¥ËH¢ã
1 S¢ï Îé¥G¢ ÜUè, çÜU }¢éÛ¢ï §Ý Ï¢‹{Ý¢ïæ ÜU¢ï ¼¢ïÇGÝï ÜUè ÜéUGÃ±¼ Ï¢wGà¢ Îï
¥¢ñÚ §Ý ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÐÚ ²ïã S¢é¼êÝ }¢¥G À¼ ÜïU çx¢Ú¢ Îï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï §Ý ÜïU
Ó¢éæx¢H S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï Îï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ¥ËH¢ã 1 Ýï ©‹ãï´ ÜéUGÃ±¼ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢§ü ±¢ïã çãHï ¼¢ï ©Ý ÜïU ¼}¢¢}¢ Ï¢‹{Ý ÅêÅ x¢», ©‹ã¢ï´ Ýï S¢é¼êÝ ÜU¢ï
çãH¢²¢ çÁ¢S¢ ÜUè ±Áã S¢ï À¼ ÜU¢çÈGUÚ¢ïæ ÐÚ ¥¢ çx¢Úè ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
1 Ýï ©Ý S¢Ï¢ ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï à¢}¢ªGÝ I
ÜU¢ï ©Ý S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ï¢wGà¢ Îè x¢§ü J
(}¢éÜU¢à¢ÈGU¼éH ÜéUGHêÏ¢, ÈGUè ÈGUÁGHï HñH¼éH ÜGUÎí, S¢. 306, çÏ¢œ¢x¢GÄ²éçÚÝ)
x¢éÝ¢ã Ï¢ï ¥GÎÎ ¥¢ñÚ Á¢é}¢ü |¢è ãñ´ H¢ ¼¢’Î¢Î
}¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï Ý S¢ã Ð¢ªæx¢¢ S¢Á¢G¢ ²¢ ÚÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.78)
65
{32} à¢ïÚ Ýï S¢Ú Ó¢Ï¢¢ Ç¢H¢
à¢ãÁ¢G¢çÎ²ï ÚS¢êH ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²Î¼éÝ¢ ©}}¢ï ÜéUËS¢ê}¢ C
ÐãHï ¥Ï¢ê HãÏ¢ ÜïU Ï¢ïÅï “©G¼ñÏ¢¢” ÜïU çÝÜU¢ãG }¢ï´ ‰¢è´ HïçÜUÝ ¥Ï¢ê HãÏ¢
ÜïU }¢Á¢Ï¢êÚ ÜUÚ ÎïÝï S¢ï Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ ©G¼ñÏ¢¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï LwGS¢¼è S¢ï ÜGUÏH ãè
¼GH¢ÜGU Îï Îè ¥¢ñÚ ©S¢ Á¢G¢çH}¢ Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼ }¢ï´ §ç‹¼ã¢§ü x¢éS¼¢¶Gè
|¢è ÜUè J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢Î Á¢GÏ¢¢Ýè ÜUÚ¼ï ãé±ï ãGéÁG¢êÚ ÚãGì}¢¼éçËHH ¥G¢H}¢èÝ
6 ÐÚ Û¢ÐÅ ÐÇG¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU }¢éÜGUgS¢ ÐñÚ¢ãÝ ÜU¢ï ÈU¢ÇG
Ç¢H¢ J ©S¢ x¢éS¼¢¶G ÜUè Ï¢ï ¥ÎÏ¢è S¢ï ¥¢Ð ÜïU ÜGUËÏ¢ï Ý¢ÁG¢éÜU ÐÚ §ç‹¼ã¢§ü
Ú‹Á¢ ± S¢Î}¢¢ x¢éÁ¢GÚ¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ïà¢ï x¢G}¢ }¢ï´ ¥¢Ð ÜUè Á¢GÏ¢¢Ýï }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ï ²ïã
¥ËÈGU¢Á¢G çÝÜUH x¢» çÜU “²¢ ¥ËH¢ã 1 ! ¥ÐÝï ÜéUœ¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï
çÜUS¢è ÜéUœ¢ï ÜU¢ï §S¢ ÐÚ }¢éS¢ËH¼G ÈGUÚ}¢¢ Îï J” §S¢ Îé¥G¢» ÝÏ¢±è ÜU¢ ²ïã
¥S¢Ú ãé±¢ çÜU ¥Ï¢ê HãÏ¢ ¥¢ñÚ ©G¼ñÏ¢¢ Î¢ïÝ¢ïæ ç¼Á¢¢Ú¼ ÜïU çH²ï »ÜU
ÜGU¢çÈGUHï ÜïU S¢¢‰¢ }¢éËÜïU à¢¢}¢ x¢» ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ï “Á¢GÚÜGU¢” }¢ï´ »ÜU Ú¢çãÏ¢
ÜïU Ð¢S¢ Ú¢¼ }¢ï´ ÆãÚï J Ú¢çãÏ¢ Ýï ÜGU¢çÈGUHï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¼¢²¢ çÜU ²ã¢æ
ÎçÚ‹Îï Ï¢ãé¼ ãñ´, ¥¢Ð H¢ïx¢ Á¢GÚ¢ ã¢ïà¢²¢Ú ã¢ï ÜUÚ S¢¢ï»æ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥Ï¢ê
HãÏ¢ Ýï ÜGU¢çÈGUHï ±¢H¢ḯ S¢ï ÜUã¢ çÜU »ï H¢ïx¢¢ï ! }¢éã}G }¢Î (6)
Ýï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ©G¼ñÏ¢¢ ÜïU çH²ï ãH¢ÜU¼ ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ Îè ãñ J çHã¢Á¢G¢ ¼é}¢
H¢ïx¢ ¼}¢¢}¢ ç¼Á¢¢Ú¼è S¢¢}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï §ÜUn¢ ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜïU ªÐÚ ©G¼ñÏ¢¢ ÜU¢
çÏ¢S¼Ú Hx¢¢ Î¢ï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ H¢ïx¢ §S¢ ÜïU §Îü çx¢Îü Ó¢¢Ú¢ï´ ¼GÚÈGU S¢¢ï Á¢¢¥¢ï
¼¢çÜU }¢ïÚ¢ Ï¢ïÅ¢ ÎçÚ‹Î¢ï´ ÜïU ãG}Hï S¢ï }¢ãGÈGUêÁ¢G Úãï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÜGU¢çÈGUHï ±¢H¢ï´
Ýï ©G¼ñÏ¢¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢ ÐêÚ¢ ÐêÚ¢ Ï¢‹Î¢ïÏ¢S¼ çÜU²¢ HïçÜUÝ Ú¢¼ }¢ï´
çÏ¢ËÜéUH ¥Ó¢¢ÝÜU »ÜU à¢ïÚ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ ÜU¢ï S¢êæÍ¢¼ï ãé±ï ÜêUÎ ÜUÚ
66
©G¼ñÏ¢¢ ÜïU çÏ¢S¼Ú ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢Ú ÜU¢ï Ó¢Ï¢¢ Ç¢H¢ J H¢ïx¢¢ï´ Ýï
ãÚ Ó¢‹Î à¢ïÚ ÜU¢ï ¼H¢à¢ çÜU²¢ }¢x¢Ú ÜéUÀ |¢è Ð¼¢ Ýãèæ Ó¢H S¢ÜU¢ çÜU ²ïã
à¢ïÚ ÜUã¢æ S¢ï ¥¢²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ çÜU{Ú Ó¢H¢ x¢²¢ ?
Ý ©Æ S¢ÜïUx¢¢ çÜGU²¢}¢¼ ¼HÜU wG¢éÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢
çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¼é}¢ Ýï ÝÁ¢GÚ S¢ï çx¢Ú¢ ÜïU À¢ïÇG çÎ²¢
wG¢éÎ¢ ÜUè à¢¢Ý Îïç¶²ï çÜU ¥Ï¢ê HãÏ¢ Î¢ïÝ¢ïæ Ï¢ïÅ¢ï´ ©G¼Ï¢¢ ¥¢ñÚ
©G¼ñÏ¢¢ Ýï ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ 6 ÜUè Î¢ïÝ¢ïæ à¢ãÁ¢G¢çÎ²¢ï´ ÜU¢ï
¥ÐÝï Ï¢¢Ð ÜïU }¢Á¢Ï¢êÚ ÜUÚÝï S¢ï ¼GH¢ÜGU Îï Îè }¢x¢Ú ©G¼Ï¢¢ Ýï Ó¢êæçÜU Ï¢¢Úx¢¢ãï
ÝéÏ¢éÃ±¼ }¢ï´ ÜU¢ï§ü x¢éS¼¢¶Gè ¥¢ñÚ Ï¢ï ¥ÎÏ¢è Ýãè´ ÜUè ‰¢è §S¢ çH²ï ±¢ïã
ÜGUãìÚï §H¢ãè }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ýãè´ ãé±¢ Ï¢çËÜU ÈGUyãGï }¢vÜU¢ ÜïU çÎÝ ©S¢ Ýï
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU »ÜU ÎêS¢Úï |¢¢§ü “}¢é¥Gçœ¢Ï¢” Î¢ïÝ¢ï´ Ýï §SH¢}¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ
çH²¢ ¥¢ñÚ ÎS¼ï ¥vGÎS¢ ÐÚ Ï¢ñ¥G¼ ÜUÚ ÜïU à¢ÚÈGïU S¢ãG¢çÏ¢Ä²¼ S¢ï S¢ÚÈGUÚ¢Á¢G
ã¢ï x¢» J “©G¼ñÏ¢¢” Ýï Ó¢êæçÜU Ï¢¢Úx¢¢ãï ¥vGÎS¢ }¢ïæ x¢éS¼¢¶Gè ± Ï¢ï ¥ÎÏ¢è
ÜUè ‰¢è §S¢ çH²ï ±¢ïã ÜGUãìÚï ÜGU¤ã¢Ú ± x¢GÁ¢GÏ¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú }¢ï´ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï ÜUÚ
ÜéUÈíGU ÜUè ãG¢H¼ }¢ïæ »ÜU wG¢êæwG±¢Ú à¢ïÚ ÜïU ãG}Hï ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú Ï¢Ý x¢²¢ J
(S¢èÚ¼ï }¢éS¼GÈGU¢, S¢. 695)
<
{33} ÁG¢éË}¢
ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
¥Ï¢ê ÝSÚ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢Ú±¢Ý »ÜU ÜéUÚÎè ÜïU ã}¢Ú¢ã ¶¢Ý¢
¶¢ Úã¢ ‰¢¢, ÎS¼ÚwG±¢Ý ÐÚ Î¢ï |¢éÝï ãé±ï Ó¢ÜU¢ïÚ |¢è }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢ï J ÜéUÚÎè Ýï
»ÜU Ó¢ÜU¢ïÚ ©Æ¢²¢ ¥¢ñÚ ãæS¢Ý¢ à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢ J ¥Ï¢ê ÝSÚ }¢éãG}}¢Î
67
çÏ¢Ý }¢Ú±¢Ý Ýï ©S¢ S¢ï ãæS¢Ýï ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ ¼¢ï ÜéUÚÎè ÜUãÝï
Hx¢¢ çÜU }¢ñ´ Á¢Ï¢ Á¢±¢Ý ‰¢¢ ¼¢ï Ó¢¢ïÚ ‰¢¢ J »ÜU Ú¢ïÁ¢G }¢ñ´ Ýï »ÜU ¼¢çÁ¢Ú ÜU¢ï
ãÎÈGU Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚÝï Hx¢¢ J ²ïã Îï¶ ÜUÚ ¼¢çÁ¢Ú Ýï
çx¢ÇGçx¢ÇG¢¼ï ãé±ï ¥ÐÝè Á¢¢æ Ï¢wGà¢è ÜUè ÎÚwG±¢S¼ ÜUè HïçÜUÝ }¢ñ´ Ï¢¢Á¢G Ý
¥¢²¢ J Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï Îï¶¢ çÜU }¢ñ´ ©S¢ï ÜGUyH ÜUÚ ÜïU Úãêæx¢¢ ¼¢ï ±¢ïã ²ÜU¢²ÜU
Ðã¢ÇG ÐÚ Ï¢ñÆè Î¢ï Ó¢ÜU¢ïÚ¢ïæ ÜUè ¼GÚÈGU Îï¶Ýï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÜUãÝï Hx¢¢
çÜU ¼é}¢ Î¢ïÝ¢ï´ x¢±¢ã ã¢ï Á¢¢¥¢ï ²ïã ¥¢Î}¢è }¢éÛ¢ï ÁG¢éË}¢Ý ãH¢ÜU ÜUÚ Úã¢
ãñ J çÈUÚ }¢ñæ Ýï ©S¢ ÜU¢ï ÜGUyH ÜUÚ çÎ²¢ J çÁ¢S¢ ±vG¼ }¢éÛ¢ï ¶¢Ýï }¢ïæ §Ý Î¢ï
Ó¢ÜU¢ïÚ¢ï´ ÜUè Û¢HÜU çÎ¶¢§ü Îè ¼¢ï }¢éÛ¢ï ©S¢ ¼¢çÁ¢Ú ÜUè Ï¢ï ±éÜGUêÈGUè ÐÚ ãæS¢è
¥¢§ü Á¢¢ï çÜU Î¢ï Ó¢ÜU¢ïÚ¢æï ÜU¢ï }¢ïÚï ç¶GH¢ÈGU x¢±¢ã Ï¢Ý¢ Úã¢ ‰¢¢ J ÜéUÚÎè ÜUè
²ïã Ï¢¢¼ S¢éÝ ÜUÚ ¥Ï¢ê ÝSÚ çÏ¢Ý }¢Ú±¢Ý Ýï ÜUã¢ : Ï¢ wG¢éÎ¢ ! §Ý Î¢ïÝ¢ï´
Ó¢ÜU¢ïÚ¢ï´ Ýï ¼ïÚï ç¶GH¢ÈGU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜïU Ð¢S¢ x¢±¢ãè Îè ãñ, çÁ¢S¢ ÜïU Ð¢S¢
x¢±¢ãè ÎïÝ¢ }¢éÈGUèÎ |¢è ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¼é}ãï´ S¢Á¢G¢ |¢è Îï S¢ÜU¼¢ ãñ J çÈUÚ
¥Ï¢ê ÝSÚ çÏ¢Ý }¢Ú±¢Ý Ýï ÜéUÚÎè ÜU¢ S¢Ú ÜGUH}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ãGév}¢ Á¢¢Úè ÜUÚ
çÎ²¢ J (ãG²¢¼éH ãGñ±¢Ý, 1/324)
<
{34} »ÜU Å¢æx¢ ÜUÅ x¢§ü
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ÜU}¢¢HégèÝ Î}¢èÚè P ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ́ :
“Á¢G}¢w¢G-à¢Úè” (Á¢¢ï çÜU }¢¢ï’¼çÁ¢GHè çÈGUÜGïüU ÜU¢ »ÜU }¢àãêÚ ¥G¢çH}¢
x¢éÁ¢GÚ¢ ãñ ©S¢) ÜUè »ÜU Å¢æx¢ ÜUÅè ãé§ü ‰¢è, H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÐêÀÝï ÐÚ ©S¢ Ýï
§ç‹ÜUà¢¢ÈGU çÜU²¢ çÜU ²ïã }¢ïÚè }¢¢æ ÜUè Ï¢Î Îé¥G¢ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ ãñ, çÜGUSS¢¢
68
²êæ ãé±¢ çÜU }¢ñæ Ýï Ï¢Ó¢ÐÝ }¢ï´ »ÜU çÓ¢ÇG²¢ ÐÜUÇGè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Å¢æx¢ }¢ï´
Ç¢ïÚè Ï¢¢æ{ Îè, §çœ¢ÈGU¢ÜGU S¢ï ±¢ïã }¢ïÚï ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ ÜUÚ ©ÇG¼ï ©ÇG¼ï Îè±¢Ú
ÜUè ÎÚ¢ÇG }¢ï´ Í¢éS¢ x¢§ü }¢x¢Ú Ç¢ïÚè Ï¢¢ãÚ ãè HÅÜU Úãè ‰¢è, }¢ñ´ Ýï Ç¢ïÚè
ÐÜUÇG ÜUÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï ¶è´Ó¢è ¼¢ï çÓ¢ÇG²¢ ÈUÇGÜU¼è ãé§ü Ï¢¢ãÚ çÝÜUH ÐÇGè
}¢x¢Ú Ï¢ïÓ¢¢Úè ÜUè Å¢æx¢ Ç¢ïÚè S¢ï ÜUÅ Ó¢éÜUè ‰¢è, }¢ïÚè }¢¢æ Ýï ²ïã ÎÎüÝ¢ÜU
}¢‹Á¢GÚ Îï¶¢ ¼¢ï S¢Î}¢ï S¢ï ¼ÇGÐ ©Æè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU }¢éæã S¢ï }¢ïÚï çH²ï ²ïã
Ï¢Î Îé¥G¢ çÝÜUH x¢§ü : “çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼ê Ýï §S¢ Ï¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè Å¢æx¢ ÜU¢Å
Ç¢Hè, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼ïÚè Å¢æx¢ ÜU¢Åï J” Ï¢¢¼ ¥¢§ü x¢§ü ã¢ï x¢§ü, ÜéUÀ
¥GS¢ïü ÜïU Ï¢¢’Î ¼ãGS¢èHï §GË}¢ ÜïU çH²ï }¢ñæ Ýï “Ï¢é¶G¢Ú¢” ÜU¢ S¢ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú
çÜU²¢, §S¢Ý¢» Ú¢ã S¢é±¢Úè S¢ï çx¢Ú ÐÇG¢, Å¢æx¢ ÐÚ à¢ÎèÎ Ó¢¢ïÅ Hx¢è,
“Ï¢é¶G¢Ú¢” ÐãéæÓ¢ ÜUÚ ÜU¢ÈGUè §GH¢Á¢ çÜU²¢ }¢x¢Ú ¼vHèÈGU Ý x¢§ü, çÏ¢H
¥¢ç¶GÚ Å¢æx¢ ÜUÅ±¢Ýè ÐÇGè J (ãG²¢¼éH ãGñ±¢Ý, 2/163)
<
{35} ÐéÚ ¥SÚ¢Ú }¢¢’ÁG¢êÚ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê çÜGUH¢Ï¢¢ 5 ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜU
}¢ñ´ Ýï }¢éËÜïU à¢¢}¢ }¢ïæ »ÜU ¥¢Î}¢è Îï¶¢ Á¢¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ²ïã S¢Î¢ Hx¢¢ Úã¢
‰¢¢ : “ã¢» ¥zGS¢¢ïS¢ ! }¢ïÚï çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ãñ J” }¢ñ´ ©Æ ÜUÚ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢
x¢²¢ ¼¢ï ²ïã Îï¶ ÜUÚ ãGñÚ¢Ý Úã x¢²¢ çÜU ©S¢ ÜïU Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ Ð¢©æ ÜUÅï ãé±ï
ãñ´, Î¢ïÝ¢ïæ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï ¥‹{¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éæã ÜïU Ï¢H Á¢G}¢èÝ ÐÚ ¥¢ñæ{¢ ÐÇG¢ ãé±¢
Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ²ïãè ÜUãï Á¢¢ Úã¢ ãñ çÜU “ã¢» ¥zGS¢¢ïS¢ ! }¢ïÚï çH²ï Á¢ã‹Ý}¢
ãñ J” }¢ñæ Ýï ©S¢ S¢ï ÐêÀ¢ çÜU »ï ¥¢Î}¢è ! v²êæ ¥¢ñÚ çÜUS¢ çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¼ê ²ïã
69
ÜUã Úã¢ ãñ ? ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ©S¢ Ýï ÜUã¢ : »ï à¢wGS¢ ! }¢ïÚ¢ ãG¢H Ý ÐêÀ,
}¢ñ´ ©Ý Ï¢Î ÝS¢èÏ¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãêæ Á¢¢ï ¥}¢èLH }¢¢ïç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
©GS}¢¢Ýï x¢GÝè 5 ÜU¢ï à¢ãèÎ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¥¢Ð 5 ÜïU
}¢ÜU¢Ý }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï x¢» ‰¢ï, }¢ñ´ Á¢Ï¢ ¼Ë±¢Ú Hï ÜUÚ ÜGUÚèÏ¢ ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï
¥¢Ð 5 ÜUè Á¢G¢ñÁ¢» }¢¢ïãG¼Ú}¢¢ C }¢éÛ¢ï Á¢G¢ïÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï
Ç¢æÅÝï Hx¢è´ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï xG¢éSS¢ï }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ Ï¢èÏ¢è S¢¢çãGÏ¢¢ C ÜU¢ï
‰¢ŒÐÇG }¢¢Ú çÎ²¢ ! ²ïã Îï¶ ÜUÚ ¥}¢èLH }¢¢ïç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
©GS}¢¢Ýï x¢GÝè 5 Ýï ¼ÇGÐ ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G }¢¢æx¢è : “¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ¼ïÚï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ Ð¢©æ ÜU¢Åï, ¼éÛ¢ï ¥‹{¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ ÜU¢ï
Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Û¢¢ï´ÜU Îï J” »ï à¢wGS¢ ! ¥}¢èLH }¢¢ïç}¢ÝèÝ 5 ÜïU
ÐéÚ Á¢H¢H Ó¢ïãÚï ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè §S¢ ÜGU¢çãÚ¢Ý¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï S¢éÝ
ÜUÚ }¢ïÚï Ï¢ÎÝ ÜU¢ »ÜU »ÜU Ú¢ï´x¢Å¢ ¶ÇG¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¶G¢ñÈGU S¢ï ÜU¢æÐ¼¢
ãé±¢ ±ã¢æ S¢ï |¢¢x¢ ¶ÇG¢ ãé±¢ J }¢ñ´ ¥}¢èLH }¢¢ïç}¢ÝèÝ 5 ÜUè
Ó¢¢Ú Îé¥G¢¥¢ï´ }¢ï´ S¢ï ¼èÝ ÜUè Á¢GÎ }¢ï´ ¼¢ï ¥¢ Ó¢éÜU¢ ãêæ, ¼é}¢ Îï¶ ãè Úãï
ã¢ï çÜU }¢ïÚï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ Ð¢©æ ÜUÅ Ó¢éÜïU ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ïæ |¢è ¥‹{è ã¢ï
Ó¢éÜUè, ¥¢ã ! ¥Ï¢ çS¢ÈGüU Ó¢¢ñ‰¢è Îé¥G¢ ²¢’Ýè }¢ïÚ¢ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH
ã¢ïÝ¢ Ï¢¢ÜGUè Úã x¢²¢ ãñ J
¥GÎ¢±¼ ¥¢ñÚ ÜUèÝ¢ ©Ý S¢ï Á¢¢ï Ú¶¼¢ ãñ S¢èÝï }¢ïæ
±¢ïãè Ï¢Î Ï¢wG¼ ãñ }¢HªGÝ ãñ }¢ÎêüÎ à¢ñ¼G¢Ýè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 585)
<
70
{36} Á¢ñS¢è ÜUÚÝè ±ñS¢è |¢ÚÝè
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢¢HïãG I ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : S¢ãG¢çÏ¢²ï
ÚS¢êH ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ¥GÏÎéËH¢ã ¶GÏÏ¢¢Ï¢ çÏ¢Ý ¥Úœ¢ ¼}¢è}¢è
5 H¢ïã¢Ú ÜU¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ }¢éS¢H}¢¢Ý ã¢ï Ó¢éÜïU ‰¢ï J
ÚS¢êHéËH¢ã 6 ©Ý S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ð¢S¢
¼à¢ÚèÈGU Hï Á¢¢¼ï ‰¢ï J §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè ¶GÏ¢Ú ¥¢Ð 5 ÜUè }¢¢çHÜU¢
“©}}¢ï ¥æ}¢¢Ú” ÜU¢ï ã¢ï x¢§ü, çHã¢Á¢G¢ ±¢ïã S¢Á¢G¢ ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ H¢ïã¢ Hï ÜUÚ
ÎãÜU¢¼è ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥¢Ð 5 ÜïU S¢Ú ÐÚ Ú¶¢ ÜUÚ¼è J ¥¢Ð 5
Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï ÝÏ¢±è 6 }¢ḯ ÈGUÚ²¢Î ÜUè J ¥¢Ð 6
Ýï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü : »ï ¥ËH¢ã 1 ! ¶GÏÏ¢¢Ï¢ ÜUè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢ J Îé¥G¢
ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜU¢ ÁG¢éãêÚ ²êæ ãé±¢ çÜU ¥¢Ð 5 ÜUè }¢¢çHÜU¢ ÜïU
S¢Ú }¢ï´ ÜU¢ï§ü Ï¢è}¢¢Úè ã¢ï x¢§ü, çÁ¢S¢ ÜUè ¼vHèÈGU ÜUè ±Áã S¢ï ±¢ïã ÜéUœ¢ï ÜUè
¼GÚãG çÓ¢ËH¢²¢ ÜUÚ¼è ‰¢è J çÜUS¢è Ýï ©S¢ï ²ïã §GH¢Á¢ Ï¢¼¢²¢ çÜU ¥ÐÝï
S¢Ú ÜU¢ï H¢ïãï ÜUè x¢}¢ü S¢H¢¶G¢ï´ S¢ï Î¢x¢G¢ï J ©S¢ Ýï ¥¢Ð 5 ÜU¢ï ²ïã
ÜUÚÝï ÜU¢ ãGév}¢ çÎ²¢ J ²êæ ¥¢Ð 5 H¢ïã¢ ÎãÜU¢¼ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢
S¢Ú Î¢x¢G¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
<
{37} ÜéUGÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ |¢éH¢ çÎ²¢ x¢²¢
ãG¢çÈGUÁ¢G ¥Ï¢ê ¥G}¢í }¢ÎíS¢ï }¢ï´ ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÐÉG¢¼ï ‰¢ï, »ÜU Ï¢¢Ú
»ÜU wG¢êÏ¢S¢êÚ¼ HÇGÜU¢ ÐÉGÝï ÜïU çH²ï ¥¢ x¢²¢, ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU x¢‹Îè
71
HÁGÁ¢G¼ ÜïU S¢¢‰¢ Îï¶¼ï ãè ©Ý ÜU¢ï S¢¢Ú¢ ÜéUGÚ¥¢Ý à¢ÚèÈGU |¢éH¢ çÎ²¢ x¢²¢,
wG¢êÏ¢ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¥¢ñÚ Ú¢ï¼ï ãé±ï }¢àãêÚ ¼¢Ï¢ï§üG Ï¢éÁG¢éx¢ü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý
Ï¢S¢Úè P ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ MÎ¢Î ¥GÁ¢üG ÜUÚ ÜïU
¼G¢çHÏ¢ï Îé¥¢G ãé±ï J ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢è S¢¢H ãGÁ¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUÚ¢ï
¥¢ñÚ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜUè }¢çSÁ¢ÎéH ¶GñÈGU à¢ÚèÈGU }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ ±ã¢æ Ðïà¢
§}¢¢}¢ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ±¢¥¢ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, (S¢¢çÏ¢ÜGU¢) ãG¢çÈGUÁ¢G S¢¢çãGÏ¢ Ýï ãGÁ¢
çÜU²¢ ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢ÎéH ¶GñÈGU à¢ÚèÈGU }¢ï´ Á¢G¢ïãÚ S¢ï ÐãHï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï x¢», »ÜU
ÝêÚ¢Ýè Ó¢ïãÚï ±¢Hï Ï¢êÉGï Ðïà¢ §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Û¢éÚ}¢Å ÜïU ¥‹ÎÚ
}¢ïãGÚ¢Ï¢ }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ‰¢ï J ÜéUÀ ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU S¢¢çãGÏ¢ ¼à¢ÚèÈGU
H¢», Ï¢ à¢é}¢êH §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ S¢Ï¢ Ýï ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ ©Ý ÜU¢ §çS¼vGÏ¢¢H
çÜU²¢, Ý¢ñ ±¢çÚÎ (Ý» ¥¢Ýï ±¢Hï S¢¢çãGÏ¢) |¢è ©S¢è ãGËÜïGU }¢ï´ Ï¢ñÆ x¢» J
¥Á¢G¢Ý ãé§ü ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢G¢ïãÚ ÜïU Ï¢¢’Î H¢ïx¢ }¢é‹¼çà¢Ú ã¢ï x¢» J Ðïà¢
§}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ ÜU¢ï ¼‹ã¢ Ð¢ ÜUÚ (S¢¢çÏ¢ÜGU¢) ãG¢çÈGUÁ¢G S¢¢çãGÏ¢ ¥¢x¢ï Ï¢ÉGï
¥¢ñÚ S¢H¢}¢ ± ÎS¼ Ï¢¢ïS¢è ÜïU Ï¢¢’Î Ú¢ï¼ï ãé±ï }¢ég¥G¢ ¥GÁ¢üG ÜUÚ ÜïU Îé¥G¢
ÜUè §çË¼Á¢¢ ÜUè, Ðïà¢ §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ ÜïU Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãè S¢¢Ú¢ ÜéUGÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ çÈUÚ çãGzÁG ¢G ã¢ï x¢²¢, §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ Ýï ÐêÀ¢ : ¼é}ãḯ }¢ïÚ¢ Ð¼¢ çÜUS¢
Ýï Ï¢¼¢²¢ ? ¥GÁ¢üG ÜUè : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè P Ýï J
ÈGUÚ}¢¢Ýïï Hx¢ï : ¥ÓÀ¢ ! ©‹ã¢ï´ Ýï }¢ïÚ¢ ÐÎ¢ü ÈGU¢à¢ çÜU²¢ ãñ, ¥Ï¢ }¢ñ´ |¢è ©Ý
ÜU¢ Ú¢Á¢G ¶¢ïH¼¢ ãêæ, S¢éÝ¢ï ! Á¢G¢ïãÚ S¢ï ÐãHï çÁ¢Ý S¢¢çãGÏ¢ ÜUè ¥¢}¢Î ÐÚ
©Æ ÜUÚ S¢Ï¢ Ýï ¼¢’Á¢Gè}¢ ÜUè ‰¢è ±¢ïã ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè
P ‰¢ï ! ±¢ïã ¥ÐÝè ÜUÚ¢}¢¼ S¢ï Ï¢S¢Ú¢ S¢ï ²ã¢æ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU
72
ÜUè }¢çSÁ¢ÎéH ¶GñÈGU }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU H¢ ÜUÚ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢G¢ïãÚ ¥Î¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ J (¼Á¢GçÜUÚ¼éH ¥¢ñçH²¢, çÁ¢GRïU ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè, Á¢éÁ¢G, 1 S¢. 40 }¢¢wG¢êÁ¢GÝ)
¥ËH¢ã 1 ÜUè §Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢ÎÜïUG ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
<
ãG¢çÈGUÁ¢Gï ÜUè ¼Ï¢¢ãè ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢
»ï ÎèÎ¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜïU ¥¢ÚÁG¢ê}¢‹Î ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ! Îï¶¢ ¥¢Ð
Ýï ! ¥}¢íÎ ÜUè ¼GÚÈGU “x¢‹Îè HÁGÁ¢G¼” ÜïU S¢¢‰¢ Îï¶Ýï S¢ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ |¢è
¼Ï¢¢ã ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J ¥¢Á¢ ÜUH ²¢Î Î¢à¼ ÜUè ÜU}¢è ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ¥G¢}¢
ãñ, ãGézGÈGU¢Á¢G ÜUè |¢è »ÜU ¼¢’Î¢Î ãG¢çÈGUÁ¢Gï ÜUè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ÜUè ¥¢ÈGU¼ }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢¢ïæ ÜU¢ï ¼¢ï ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ãè |¢éH¢ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
(ÜéUGÚ¥¢Ý à¢ÚèÈGU ²¢ ÈéUGH¢æ ¥¢²¼ “|¢êH” x¢²¢ ÜUãÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» “|¢éH¢
çÎ²¢ x¢²¢” ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï) Ï¢Î çÝx¢¢ãè ¥¢ñÚ T.V ±x¢GñÚ¢ ÐÚ çÈGUË}¢ïæ
Çî¢}¢ï Îï¶Ý¢ x¢éÝ¢ã ± ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ S¢ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ |¢è ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J ãG¢çÈGUÁ¢G¢ ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ïÝï ÜïU
¥¢ñÚ |¢è ÜU§ü ¥SÏ¢¢Ï¢ ãñæ çHã¢Á¢G¢ ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! çÜUS¢è ãG¢çÈGUÁ¢G S¢¢çãGÏ¢ ÜUè
}¢ç‹Á¢GH ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ }¢ãGìÁ¢G ¥ÐÝè ¥ÅÜUH S¢ï ²ïã Á¢GïãìÝ Ï¢Ý¢
HïÝ¢ çÜU Ï¢Î çÝx¢¢ãè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ »ïS¢¢ ãé±¢ ãñ, Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè ãñ ¥¢ñÚ
}¢éS¢H}¢¢Ý ÐÚ Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ïæ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ J
²¢ §H¢ãè ! Úæx¢ H¢»æ Á¢Ï¢ }¢ïÚè Ï¢ï Ï¢¢çÜU²¢æ
©Ý ÜUè ÝèÓ¢è ÝèÓ¢è ÝÁ¢GÚ¢ï´ ÜUè ãG²¢ ÜU¢ S¢¢‰¢ ã¢ï
(ãGÎ¢§ÜïGU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 133)
<
73
{38} ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ç¢ÜUê
à¢ñ¶G ¥GÏÎéËH¢ã à¢¢ÈïGU§üG P ¥ÐÝï S¢ÈGUÚ Ý¢}¢ï }¢ï´
çH¶¼ï ãñ´ : »ÜU Ï¢¢Ú }¢ñæ à¢ãÚï Ï¢S¢Ú¢ S¢ï »ÜU ÜGU²¢ü (²¢’Ýè x¢¢ªæ) ÜUè
¼GÚÈGU Á¢¢ Úã¢ ‰¢¢ J Î¢ïÐãÚ ÜïU ±vG¼ ²ÜU¢²ÜU »ÜU ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ç¢ÜêU ã}¢
ÐÚ ãG}H¢ ¥¢±Ú ãé±¢, }¢ïÚï ÚÈGUèÜGU (²¢’Ýè S¢¢‰¢è) ÜU¢ï ©S¢ Ýï à¢ãèÎ ÜUÚ
Ç¢H¢, ã}¢¢Ú¢ }¢¢H¢ï }¢¼¢¥G ÀèÝ ÜUÚ }¢ïÚï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÚSS¢è S¢ï Ï¢¢æ{ï, }¢éÛ¢ï
Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ç¢H¢ ¥¢ñÚ çÈGUÚ¢Ú ã¢ï x¢²¢ J }¢ñ´ Ýï Á¢êæ ¼êæ ã¢‰¢ ¶¢ïHï ¥¢ñÚ Ó¢H
ÐÇG¢ }¢x¢Ú ÐÚïà¢¢Ýè ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´ ÚS¼¢ |¢êH x¢²¢, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ú¢¼ ¥¢
x¢§ü J »ÜU ¼GÚÈGU ¥¢x¢ ÜUè Ú¢ïà¢Ýè Îï¶ ÜUÚ }¢ñ´ ©S¢è S¢}¼ Ó¢H çÎ²¢, ÜéUÀ
ÎïÚ Ó¢HÝï ÜïU Ï¢¢’Î }¢éÛ¢ï »ÜU ¶Gñ}¢¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢²¢, }¢ñæ çà¢g¼ï Œ²¢S¢ S¢ï
çÝÉ¢H ã¢ï Ó¢éÜU¢ ‰¢¢, çHã¢Á¢G¢ ¶Gñ}¢ï ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ }¢ñæ Ýï S¢Î¢
Hx¢¢§ü :
! ²¢’Ýè “ã¢» Œ²¢S¢ ! ã¢» Œ²¢S¢ !” §çœ¢ÈGU¢ÜGU
S¢ï ±¢ïã ¶Gñ}¢¢ ©S¢è ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ç¢ÜêU ÜU¢ ‰¢¢ ! }¢ïÚè ÐéÜU¢Ú S¢éÝ ÜUÚ
Ï¢Á¢¢» Ð¢Ýè ÜïU Ýæx¢è ¼Ë±¢Ú çH²ï ±¢ïã Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¢ ¥¢ñÚ Ó¢¢ã¢ çÜU »ÜU
ãè ±¢Ú }¢ï´ }¢ïÚ¢ ÜU¢}¢ ¼}¢¢}¢ ÜUÚ Îï, ©S¢ ÜUè Ï¢è±è ¥¢ÇïG ¥¢§ü }¢x¢Ú ±¢ïã
Ý }¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï Í¢S¢èÅ¼¢ ãé±¢ ÎêÚ Á¢æx¢H }¢ïæ Hï ¥¢²¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï S¢èÝï ÐÚ
Ó¢ÉG x¢²¢ }¢ïÚï x¢Hï ÐÚ ¼Ë±¢Ú Ú¶ ÜUÚ }¢éÛ¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝï ãè ±¢H¢ ‰¢¢ çÜU
²ÜU¢²ÜU Û¢¢çÇG²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ÜU à¢ïÚ Îã¢ÇG¼¢ ãé±¢ Ï¢Ú ¥¢}¢Î ãé±¢,
à¢ïÚ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ¶G¢ñÈGU ÜïU }¢¢Úï Ç¢ÜêU ÎêÚ Á¢¢ çx¢Ú¢, à¢ïÚ Ýï Û¢ÐÅ ÜUÚ ©S¢ï
Ó¢èÚ ÈU¢ÇG Ç¢H¢ ¥¢ñÚ Û¢¢çÇG²¢ï´ }¢ïæ x¢G¢§Ï¢ ã¢ï x¢²¢ J }¢ñ´ §S¢ x¢GñÏ¢è §}¢Î¢Î
ÐÚ ¥ËH¢ã 1 ÜU¢ à¢éRU Ï¢Á¢¢ H¢²¢ J (ÁG¢éË}¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢, S¢. 2)
S¢Ó¢ ãñ çÜU Ï¢éÚï ÜU¢}¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ Ï¢éÚ¢ ãñ
74
Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ï }¢¢ïãH¼ ç}¢H¼è ãñ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï
?
ÁG¢éË}¢ ÜU¢
¥‹Á¢¢}¢ çÜUS¢ ÜGUÎÚ |¢²¢ÝÜU ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý
§S}¢¢§üGH Ï¢é¶G¢Úè
“Ï¢é¶G¢Úè à¢ÚèÈGU” }¢ï´ ÝvGH ÜUÚ¼ï
ãñ´ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢êS¢¢ ¥à¥GÚè 5 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ,
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Ú¢, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ 6 Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã 1 Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ï }¢¢ïãH¼ Îï¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU Á¢Ï¢ ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝè ÐÜUÇG }¢ï´ Hï¼¢ ãñ ¼¢ï çÈUÚ ©S¢ ÜU¢ï Ýãè´ À¢ïÇG¼¢ J
²ïã ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú 6 Ýï Ð¢Úã 12 S¢êÚ» ãêÎ
ÜUè ¥¢²¼ 102 ç¼H¢±¼ ÈGUÚ}¢¢§ü :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ »ïS¢è
ãè ÐÜUÇG ãñ ¼ïÚï ÚÏ¢ ÜUè Á¢Ï¢ Ï¢çS¼²¢ï´
ÜU¢ï ÐÜUÇG¼¢ ãñ ©Ý ÜïU ÁG¢éË}¢ ÐÚ J
Ï¢ïà¢ÜU ©S¢ ÜUè ÐÜUÇG ÎÎüÝ¢ÜU ÜUÚèü ãñ J
Îãìà¢¼ x¢Î¢ïZ, HéÅïÚ¢ï´, ÜGUyH¢ï x¢G¢Ú¼çx¢Úè ÜU¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú x¢}¢ü ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü çãGÜU¢²¼ S¢ï §GÏ¢í¼ ãG¢çS¢H ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï, ©‹ãï´
¥ÐÝï ¥‹Á¢¢}¢ S¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Ú Ýãè´ ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Á¢Ï¢ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢è ÜGUãìÚ
ÜUè çÏ¢Á¢Hè çx¢Ú¼è ãñ ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ÜïU Á¢G¢çH}¢ H¢ïx¢ ÜéUœ¢ï ÜUè }¢¢ñ¼ }¢¢Úï
Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ Î¢ï ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢Ýï ±¢H¢ |¢è ÜU¢ï§ü Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
<
75
{39} Á¢GÏ¢¢Ý HÅÜU ÜUÚ S¢èÝï ÐÚ ¥¢ x¢§ü
Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ ¥ÐÝï Î¢ñÚ ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ¥G¢çH}¢ ¥¢ñÚ
¥G¢çÏ¢Î¢ï Á¢G¢çãÎ ‰¢¢ J ©S¢ ÜU¢ï §S}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ÜU¢ |¢è §GË}¢ ‰¢¢ J ±¢ïã
¥ÐÝè Á¢x¢ã Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ¥ÐÝè MãG¢çÝÄ²¼ S¢ï ¥Gà¢ïü ¥¢’Á¢G}¢ ÜU¢ï Îï¶
çH²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J Ï¢ãé¼ ãè }¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼ ‰¢¢ çÜU ©S¢ ÜUè Îé¥G¢»æ
Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ }¢vGÏ¢êH ãé±¢ ÜUÚ¼è ‰¢èæ J ©S¢ ÜïU à¢¢çx¢Î¢ïZ ÜUè ¼¢’Î¢Î |¢è
Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ‰¢è J }¢àãêÚ ²ïã ãñ çÜU ©S¢ ÜUè ÎS¢üx¢¢ã }¢ï´ ¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢¢ï´
ÜUè çS¢ÈGüU Î±¢¼ï´ 12 ãÁ¢G¢Ú ‰¢è´ J Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
“ÜGU¢ñ}¢ï Á¢ÏÏ¢¢ÚèÝ” S¢ï çÁ¢ã¢Î ÜUÚÝï ÜïU çH²ï
Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÜïU HàÜUÚ¢ï´ ÜU¢ï Hï ÜUÚ Ú±¢Ý¢ ãé±ï ¼¢ï Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢
ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ Í¢Ï¢Ú¢§ü ãé§ü ¥¢§ü ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢
(j) Ï¢ãé¼ ãè Ï¢ÇG¢ ¥¢ñÚ çÝã¢²¼ ãè ¼G¢ÜGU¼±Ú HàÜUÚ Hï ÜUÚ
ãG}H¢ ¥¢±Ú ã¢ïÝï ±¢Hï ãñ´, ±¢ïã ²ïã Ó¢¢ã¼ï ãñ´ çÜU ã}¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï ã}¢¢Úè
Á¢G}¢èÝ¢ïæ S¢ï çÝÜU¢H ÜUÚ ²ïã Á¢G}¢èÝ ¥ÐÝè ÜGU¢ñ}¢ Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÜU¢ï Îï Îï´ J
§S¢ çH²ï 1N ¥¢Ð }¢êS¢¢ (
) ÜïU çH²ï
»ïS¢è Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï çÜU ±¢ïã çà¢ÜUS¼ ¶¢ ÜUÚ ±¢ÐS¢ Ó¢Hï Á¢¢»æ,
¥¢Ð Ó¢êæçÜU }¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼ ãñ´ §S¢ çH²ï ¥¢Ð ÜUè Îé¥G¢ Á¢GMÚ }¢vGÏ¢êH
ã¢ï Á¢¢»x¢è J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ ÜU¢æÐ ©Æ¢ ¥¢ñÚ ÜUãÝï
Hx¢¢ : ¼é}ã¢Ú¢ Ý¢S¢ ã¢ï, wG¢éÎ¢ ÜUè ÐÝ¢ã ! ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ (j)
¥ËH¢ã 1 ÜïU ÚS¢êH ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU HàÜUÚ }¢ï´ }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼¢ï´
ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ ãñ´ ©Ý ÐÚ |¢H¢ }¢ñ´ ÜñUS¢ï ¥¢ñÚ çÜUS¢ ¼GÚãG Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãêæ ? HïçÜUÝ ©S¢ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ Ýï Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ çx¢ÇG çx¢ÇG¢ ÜUÚ §S¢ ¼GÚãG
§SÚ¢Ú çÜU²¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ï ÜUãÝ¢ ÐÇG¢ çÜU §çS¼¶G¢Ú¢ ÜUÚ HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
76
¥x¢Ú }¢éÛ¢ï §Á¢¢Á¢G¼ ç}¢H x¢§ü ¼¢ï Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ Îêæx¢¢ J Á¢Ï¢ §çS¼¶G¢Ú¢ }¢ï´
Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ ç}¢Hè ¼¢ï ©S¢ Ýï S¢¢ÈGU S¢¢ÈGU Á¢±¢Ï¢ Îï çÎ²¢
çÜU ¥x¢Ú }¢ñ´ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUMæx¢¢ ¼¢ï }¢ïÚè Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ Î¢ïÝ¢ïæ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï
Á¢¢»æx¢è J ¥Ï¢ ÜUè Ï¢¢Ú ©S¢ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ Ýï Ï¢ãé¼ S¢ï çx¢Ú¢æ ÜGUÎí ãÎ¢²¢ ¥¢ñÚ
¼ãG¢§ÈGU ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï Ú¶ï ¥¢ñÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚÝï ÐÚ Ï¢ï ÐÝ¢ã §SÚ¢Ú
çÜU²¢ J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ ÐÚ çãGS¢ü ± H¢HÓ¢ ÜU¢ |¢ê¼
S¢é±¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢¢H ÜïU Á¢¢H }¢ï´ ÈæUS¢ ÜUÚ ©Ý ÜUè wG±¢çãà¢ ÐêÚè
ÜUÚÝï ÐÚ ¼Ä²¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè x¢{è ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï ÜUÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜïU
çH²ï Ó¢H ÐÇG¢ J Ú¢S¼ï }¢ï´ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ©S¢ ÜUè x¢{è ÆãÚ Á¢¢¼è ¥¢ñÚ }¢éæã
}¢¢ïÇG ÜUÚ |¢¢x¢ Á¢¢Ý¢ Ó¢¢ã¼è ‰¢è }¢x¢Ú ²ïã ©S¢ ÜU¢ï }¢¢Ú }¢¢Ú ÜUÚ ¥¢x¢ï
Ï¢ÉG¢¼¢ Úã¢ J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU x¢{è ÜU¢ï ¥ËH¢ã 1 Ýï x¢¢ï²¢§ü ÜUè ¼G¢ÜGU¼
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ÜUã¢ : ¥zGS¢¢ïS¢ ! »ï Ï¢H¥G}¢ ! ¼ê ÜUã¢æ ¥¢ñÚ
çÜU{Ú Á¢¢ Úã¢ ãñ ? Îï¶ ! }¢ïÚï ¥¢x¢ï çÈGUçÚà¼ï ãñ´ Á¢¢ï }¢ïÚ¢ Ú¢S¼¢ Ú¢ïÜU¼ï ¥¢ñÚ
}¢ïÚ¢ }¢éæã }¢¢ïÇG ÜUÚ }¢éÛ¢ï ÐèÀï {ÜïUH Úãï ãñæ J »ï Ï¢H¥G}¢ ! ¼ïÚ¢ Ï¢éÚ¢ ã¢ï
v²¢ ¼ê ¥ËH¢ã ÜïU ÝÏ¢è ¥¢ñÚ }¢¢ïç}¢ÝèÝ ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ ÐÚ Ï¢Î Îé¥G¢
ÜUÚïx¢¢ ? }¢x¢Ú Ï¢H¥G}¢ çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ ÐÚ H¢HÓ¢ ÜUè Ð^è Ï¢æ{
Ó¢éÜUè ‰¢è çHã¢Á¢G¢ ±¢ïã x¢{è ÜUè ¼}Ï¢èã S¢éÝ ÜUÚ |¢è ±¢ÐS¢ Ýãè´ ãé±¢
¥¢ñÚ “ãGéSÏ¢¢Ý” Ý¢}¢è Ðã¢ÇG ÐÚ Ó¢ÉG x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢éH‹Îè S¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
ÜïU HàÜUÚ¢ï´ ÜU¢ï Ï¢x¢G¢ñÚ Îï¶¢ ¥¢ñÚ
Ï¢Î Îé¥G¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îè J HïçÜUÝ wG¢éÎ¢ 1 ÜUè à¢¢Ý Îïç¶²ï çÜU ±¢ïã
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
ÜïU çH²ï Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢
‰¢¢ }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ ©S¢ ÜUè ¥ÐÝè ÜGU¢ñ}¢ ÜïU çH²ï Ï¢Î Îé¥G¢ Á¢¢Úè
ã¢ï Á¢¢¼è ‰¢è J ²ïã Îï¶ ÜUÚ ÜU§ü }¢Ú¼Ï¢¢ ©S¢ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ Ýï Å¢ïÜU¢ çÜU »ï
Ï¢H¥G}¢ ! ¼é}¢ ¼¢ï ©ËÅè Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ Úãï ã¢ï J ÜUãÝï Hx¢¢ : }¢ñ´ v²¢
77
ÜUMæ ! }¢ñ´ Ï¢¢ïH¼¢ ÜéUÀ ¥¢ñÚ ãêæ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜéUÀ ¥¢ñÚ ãè çÝÜUH¼¢
ãñ ! çÈUÚ ¥Ó¢¢ÝÜU ©S¢ ÐÚ x¢GÁ¢GÏ¢ï §H¢ãè Ý¢çÁ¢GH ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè
Á¢GÏ¢¢Ý HÅÜU ÜUÚ ©S¢ ÜïU S¢èÝï ÐÚ ¥¢ x¢§ü J ©S¢ ±vG¼ Ï¢Ë¢¥G}¢
çÏ¢Ý Ï¢¢ªGÚ¢ Ýï ¥ÐÝè ÜGU¢ñ}¢ S¢ï Ú¢ï ÜUÚ ÜUã¢ : ¥zGS¢¢ïS¢ }¢ïÚè Îé‹²¢ ±
¥¢ç¶GÚ¼ Î¢ïÝ¢ï´ ¼Ï¢¢ã ± Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï x¢§æü, }¢ïÚ¢ §ü}¢¢Ý Á¢¢¼¢ Úã¢ ¥¢ñÚ }¢ñæ
ÜGUãÚï ÜGUãìã¢Ú ± x¢GÁ¢GÏ¢ï Á¢ÏÏ¢¢Ú }¢ḯ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï x¢²¢ ãêæ J Á¢¢¥¢ï ! ¥Ï¢ }¢ïÚè
ÜU¢ï§ü Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è J
çÜUS¢ ÜïU ÎÚ ÐÚ }¢ñæ Á¢¢ªæx¢¢ }¢¢ñH¢
x¢Ú ¼ê Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï x¢²¢ ²¢ ÚÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 80)
<
{40} ÜGU¢MÝ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
ÜGU¢MÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
ÜïU Ó¢Ó¢¢
“²S¢ãÚ” ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ ‰¢¢ J Ï¢ãé¼ ãè à¢ÜUèH ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢S¢êÚ¼ ¥¢Î}¢è ‰¢¢ J
§S¢è çH²ï H¢ïx¢ ©S¢ ÜïU ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H S¢ï }¢é¼¥çSS¢Ú ã¢ï ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ï
“}¢éÝÃ±Ú” ÜUã¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ©S¢ }¢ïæ ²ïã ÜU}¢¢H |¢è ‰¢¢
çÜU ±¢ïã Ï¢Ýè §SÚ¢§üH }¢ï´ “¼¢ñÚ¢¼” ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ ¥G¢çH}¢, ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼
ãè ç}¢H‹¢S¢¢Ú ± Ï¢¢ ¥wGH¢ÜGU §‹S¢¢Ý ‰¢¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢ ©S¢ ÜU¢ Ï¢ãé¼ ãè
¥ÎÏ¢¢ï »ãGç¼Ú¢}¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï HïçÜUÝ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Î¢ñH¼ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ¥¢¼ï
ãè ©S¢ ÜïU ãG¢H¢¼ }¢ï´ »ÜU Î}¢ ¼x¢GÄ²éÚ ÐñÎ¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ S¢¢}¢Úè ÜUè ¼GÚãG
}¢éÝ¢çÈGUÜGU ã¢ï ÜUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ Îéà}¢Ý ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ }¢é¼ÜUçÏÏ¢Ú ¥¢ñÚ
}¢x¢GMÚ ã¢ï x¢²¢ J Á¢Ï¢ Á¢GÜU¢¼ ÜU¢ ãGév}¢ Ý¢çÁ¢GH ãé±¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï
78
¥¢Ð
ÜïU M Ï¢M ²ïã ¥GãÎ çÜU²¢ çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï
¼}¢¢}¢ }¢¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãÁ¢G¢Ú±¢æ çãGSS¢¢ Á¢GÜU¢¼ çÝÜU¢Hïx¢¢ }¢x¢Ú Á¢Ï¢ ©S¢ Ýï
}¢¢H¢ï´ ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ Hx¢¢²¢ ¼¢ï »ÜU Ï¢ãé¼ ãè Ï¢ÇGè ÚÜGU}¢ Á¢GÜU¢¼ ÜUè
çÝÜUHè J ²ïã Îï¶ ÜUÚ ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ çãGS¢ü ± Ï¢éwGH ÜU¢ |¢ê¼ S¢é±¢Ú ã¢ï
x¢²¢ ¥¢ñÚ Ý çS¢ÈGüU Á¢GÜU¢¼ ÜU¢ }¢éç‹ÜUÚ ã¢ï x¢²¢ Ï¢çËÜU ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ Ï¢Ýè
§SÚ¢§üH ÜU¢ï Ï¢ãÜU¢Ýï Hx¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ (j) §S¢ Ï¢ã¢Ýï ¼é}ã¢Úï
}¢¢H¢ï´ ÜU¢ï Hï HïÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ãñ´ J ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ j S¢ï H¢ïx¢¢ï´
ÜU¢ï Ï¢Úx¢à¼¢ (²¢’Ýè ç¶GH¢ÈGU) ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ©S¢ ¶GÏ¢èS¢ Ýï ²ïã x¢‹Îè
¥¢ñÚ çÍ¢Ý¢±Ýè Ó¢¢H Ó¢Hè çÜU »ÜU Ï¢ï à¢}¢ü ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
}¢¢H¢ï Î¢ñH¼ Îï ÜUÚ ¥¢}¢¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ çÜU ±¢ïã ¥¢Ð ÐÚ Ï¢ÎÜU¢Úè ÜU¢
§ËÁ¢G¢}¢ Hx¢¢» J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, »GïÝ ©S¢ ±vG¼ Á¢Ï¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
±¢’Á¢G ÈGUÚ}¢¢ Úãï ‰¢ï J ÜGU¢MÝ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï Å¢ïÜU¢
çÜU ¥¢Ð Ýï ÈéUH
G ¢Ýè ¥G¢Úñ ¼ S¢ï Ï¢ÎÜU¢Úè ÜUè ãñ J ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï H¢¥¢ï J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ±¢ïã ¥G¢ñÚ¼
Ï¢éH¢§ü x¢§ü ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï ¥G¢ñÚ¼ ! ©S¢ ¥ËH¢ã ÜUè ÜGUS¢}¢ ! çÁ¢S¢ Ýï Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÜïU çH²ï
ÎÚ²¢ ÜU¢ï ÈU¢ÇG çÎ²¢ ¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ± S¢H¢}¢¼è S¢ï S¢¢‰¢ ÎÚ²¢ ÜïU Ð¢Ú
ÜUÚ¢ ÜUÚ çÈGUÚ¥G¢ñÝ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îè, S¢Ó¢ S¢Ó¢ ÜUã Îï çÜU ¥SH Ï¢¢¼ v²¢
ãñ ? ±¢ïã ¥G¢ñÚ¼ S¢ã}¢ ÜUÚ ÜU¢æÐÝï Hx¢è ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢Á¢}¢»G ¥G¢}¢ }¢ï´
S¢¢ÈGU S¢¢ÈGU ÜUã çÎ²¢ : »ï ¥ËH¢ã 1 ÜïU ÝÏ¢è ! }¢éÛ¢ ÜU¢ï ÜGU¢MÝ Ýï
ÜUS¢èÚ Î¢ñH¼ Îï ÜUÚ ¥¢Ð ÐÚ Ï¢¢ïã¼¢Ý Hx¢¢Ýï ÜïU çH²ï ¥¢}¢¢Î¢ çÜU²¢ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
¥¢Ï¢ÎèÎ¢ ã¢ï ÜUÚ S¢Á¢Îï
}¢ï´ çx¢Ú x¢» ¥¢ñÚ Ï¢ ãG¢H¼ï S¢Á¢Î¢ ¥¢Ð Ýï ²ïã Îé¥G¢ }¢¢æx¢è çÜU ²¢
79
¥ËH¢ã 1 ! ÜGU¢MÝ ÐÚ ¥ÐÝ¢ ÜGUãìÚ¢ï x¢GÁ¢GÏ¢ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢ Îï J
çÈUÚ ¥¢Ð
Ýï H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU Á¢¢ï ÜGU¢MÝ
ÜU¢ S¢¢‰¢è ã¢ï ±¢ïã ÜGU¢MÝ ÜïU S¢¢‰¢ ÆãÚ¢ Úãï ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢ïÚ¢ S¢¢‰¢è ã¢ï ±¢ïã
ÜGU¢MÝ S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ï Á¢¢» J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Î¢ï ¶GÏ¢èS¢¢ï´ ÜïU çS¢±¢ ¼}¢¢}¢ Ï¢Ýè
§SÚ¢§üH ÜGU¢MÝ S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï x¢» J
çÈUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
Ýï Á¢G}¢èÝ
ÜU¢ï ãGév}¢ çÎ²¢ çÜU »ï Á¢G}¢èÝ ! ¼ê §S¢ ÜU¢ï ÐÜUÇG Hï ¼¢ï ÜGU¢MÝ »ÜU Î}¢
Í¢éÅÝ¢ï´ ¼ÜU Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢²¢ çÈUÚ ¥¢Ð Ýï Î¢ïÏ¢¢Ú¢ Á¢G}¢èÝ S¢ï ²ïãè
ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã ÜU}¢Ú ¼ÜU Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢²¢ J ²ïã Îï¶ ÜUÚ ÜGU¢MÝ
Ú¢ïÝï ¥¢ñÚ çÏ¢HçÏ¢H¢Ýï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ÜGUÚ¢Ï¢¼ ± çÚà¼ïÎ¢Úè ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ ÎïÝï
Ýï ©S¢ ÐÚ ¼±ÁÁ¢¢ïã Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢§ü
Hx¢¢ }¢x¢Ú ¥¢Ð
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã çÏ¢ËÜéUH Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ x¢²¢ J Î¢ï }¢‹ãGêS¢ ¥¢Î}¢è Á¢¢ï
ÜGU¢MÝ ÜïU S¢¢‰¢è ãé±ï ‰¢ï, H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÜUãÝï Hx¢ï çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
j Ýï ÜGU¢MÝ ÜU¢ï §S¢ çH²ï {æS¢¢ çÎ²¢ ãñ ¼¢çÜU ÜGU¢MÝ ÜïU }¢ÜU¢Ý
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¶GÁ¢G¢Ý¢ï´ ÐÚ wG¢éÎ ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚ Hï´ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥¢Ð
Ýï ¥ËH¢ã 1 S¢ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢è çÜU ÜGU¢MÝ ÜU¢
}¢ÜU¢Ý ¥¢ñÚ ¶GÁ¢G¢Ý¢ |¢è Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ Á¢¢» J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ÜGU¢MÝ ÜU¢
}¢ÜU¢Ý Á¢¢ï S¢¢ïÝï ÜU¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ S¢¢Ú¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢, S¢|¢è Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢
x¢²¢ J
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè
Ï¢éÚè ¥G¢Î¼ïæ |¢è ÀéÇG¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 100)
<
80
{41} çà¢ÜU¢Úè wG¢éÎ çà¢ÜU¢Ú ã¢ï x¢²¢
»ÜU à¢wGS¢ ÜU¢ï çÜUS¢è Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ wG¢éS¢êS¢è LyÏ¢¢
ãG¢çS¢H ‰¢¢ J ±¢ïã Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU M Ï¢M ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ Ï¢¼G¢ñÚï
ÝS¢èãG¼ ÜUã¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ : “»ãGS¢¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU »ãGS¢¢Ý ÜU¢
Ï¢ÎH¢ Îï, Ï¢éÚï à¢wGS¢ S¢ï Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Ðïà¢ Ý ¥¢¥¢ï v²êæçÜU Ï¢éÚï §‹S¢¢Ý
ÜïU çH²ï ¼¢ï wG¢éÎ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ãè ÜU¢ÈGUè ãñ J” Ï¢¢Îà¢¢ã ©S¢ ÜUè
Ï¢ïã¼ÚèÝ ÝS¢èãG¼¢ï´ ÜUè ±Áã S¢ï ©S¢ï Ï¢ãé¼ }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ú¶¼¢ ‰¢¢ J Ï¢¢Îà¢¢ã
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Îè Á¢¢Ýï ±¢Hè §GÁÁG ¢G¼ ± }¢ãGÏÏ¢¼ Îï¶ ÜUÚ »ÜU ÎÚÏ¢¢Úè ÜU¢ï ©S¢
à¢wGS¢ S¢ï ãGS¢Î ã¢ï x¢²¢ J »ÜU çÎÝ ãG¢çS¢Î ÎÚÏ¢¢Úè ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè §GÁÁG ¢G¼
ÜïU ¶G¢ç¼}¢ï ÜïU çH²ï Ï¢¢Îà¢¢ã S¢ï Û¢êÅ Ï¢¢ïH¼ï ãé±ï ÜUãÝï Hx¢¢ : ²ïã à¢wGS¢
¥¢Ð ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÜUã¼¢ çÈUÚ¼¢ ãñ çÜU “Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU }¢éæã S¢ï Ï¢ãé¼
Ï¢ÎÏ¢ê ¥¢¼è ãñ J” Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ÐêÀ¢ : “¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ §S¢ ÜU¢ v²¢ S¢éÏ¢ê¼
ãñ ?” ©S¢ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : “ÜUH ©S¢ï ¥ÐÝï ÜGUÚèÏ¢ Ï¢éH¢ ÜUÚ Îïç¶²ï, ²ïã
¥ÐÝè Ý¢ÜU ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ Hïx¢¢ J ¥x¢Hï Ú¢ïÁ¢G ãG¢çS¢Î, ©S¢ }¢éÜGUÚüÏ¢ à¢wGS¢
ÜU¢ï ¥ÐÝï Í¢Ú Hï x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï Ï¢ãé¼ S¢¢Ú¢ ÜUÓÓ¢¢ HãìS¢Ý ±¢H¢ S¢¢HÝ
ç¶H¢ çÎ²¢ J” ²ïã }¢éÜGUÚüÏ¢ à¢wGS¢ ¶¢Ýï S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH
ÎÚÏ¢¢Ú ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU M Ï¢M ÝS¢èãG¼ Ï¢²¢Ý ÜUè J Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï
©S¢ï ¥ÐÝï ÜGUÚèÏ¢ Ï¢éH¢²¢, ©S¢ Ýï §S¢ ¶G²¢H S¢ï çÜU }¢ïÚï }¢éæã ÜUè HãìS¢Ý
ÜUè Ï¢ê Ï¢¢Îà¢¢ã ¼ÜU Ý ÐãéæÓ¢ï, ¥ÐÝï }¢éæã ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ çH²¢ J Ï¢¢Îà¢¢ã
ÜU¢ï §S¢ ãGÚÜU¼ ÜïU Ï¢¢§GS¢ ²ÜGUèÝ ã¢ï x¢²¢ çÜU ÎêS¢Ú¢ ÎÚÏ¢¢Úè ÎéLS¼ ÜUã
Úã¢ ‰¢¢ J Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï »ÜU “¥G¢ç}¢H” (²¢’Ýè S¢ÚÜU¢Úè
¥ãH ÜU¢Ú) ÜU¢ï ¶G¼G çH¶¢ : §S¢ ¶G¼G ÜïU H¢Ýï ±¢Hï ÜUè ÈGU¢ñÚÝ x¢ÎüÝ
©ÇG¢ Î¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè H¢à¢ }¢ï´ |¢éS¢ |¢Ú ÜUÚ ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU Ú±¢Ý¢ ÜUÚ¢ï J
81
Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè ²ïã ¥G¢Î¼ ‰¢è çÜU Á¢Ï¢ çÜUS¢è ÜU¢ï §‹¥G¢}¢¢ï
§ÜUÚ¢}¢ ÎïÝ¢ }¢vGS¢êÎ ã¢ï¼¢ ¼¢ï wG¢éÎ ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï ¶G¼G çH¶¼¢, §S¢ ÜïU
§GH¢±¢ ÜU¢ï§ü |¢è ãGév}¢ ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ïï Ý çH¶¼¢ ‰¢¢ HïçÜUÝ §S¢ }¢Ú¼Ï¢¢
©S¢ Ýï ç¶GH¢ÈïGU }¢¢’}¢êH ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï S¢Á¢G¢ ÜU¢ ãGév}¢ çH¶ çÎ²¢ J Á¢Ï¢
±¢ïã }¢éÜGUÚüÏ¢ ¥¢Î}¢è ¶G¼G Hï ÜUÚ à¢¢ãè }¢ãGH S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¢ ¼¢ï
ãG¢çS¢Î Ýï ©S¢ S¢ï ÐêÀ¢ : “²ïã ¼é}ã¢Úï ã¢‰¢ }¢ï´ v²¢ ãñ ?” ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢
çÎ²¢ : “Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï ÈéUGH¢æ ¥G¢ç}¢H ÜïU çH²ï ¶G¼G çH¶¢
‰¢¢, ²ïã ±¢ïãè ãñ J” ãG¢çS¢Î Ýï ¶G¼G çH¶Ýï ÜïU S¢¢çÏ¢ÜGU¢ ¼GÚèÜïGU ÐÚ
çÜGU²¢S¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï H¢HÓ¢ }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ ÜUã¢ : “²ïã ¶G¼G }¢éÛ¢ï Îï Î¢ï J”
}¢éÜGUÚüÏ¢ Ýï ¥¢’H¢ Á¢GÚÈGUè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ ÜUÚ¼ï ãé±ï ¶G¼G ©S¢ ÜïU ãG±¢Hï ÜUÚ
çÎ²¢ J ãG¢çS¢Î ÈGU¢ñÚÝ ¥G¢ç}¢H ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ ¶G¼G ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ḯ
ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î §‹¥G¢}¢¢ï §ÜUÚ¢}¢ ¼GHÏ¢ çÜU²¢ J ¥G¢ç}¢H Ýï ÜUã¢ : “§S¢ }¢ï´
¼¢ï ¶G¼G H¢Ýï ±¢Hï ÜïU ÜGUyH ÜUÚÝï ÜU¢ ãGév}¢ ÎÁ¢ü ãñ J” ¥Ï¢ ¼¢ï ãG¢çS¢Î ÜïU
¥±S¢¢Ý ¶G¼G¢ ã¢ï x¢», Ï¢ÇGè ¥G¢çÁ¢Á¢Gè S¢ï Ï¢¢ïH¢ : “²ÜGUèÝ ÜUÚ¢ï çÜU ²ïã
¶G¼G ¼¢ï çÜUS¢è ÎêS¢Úï à¢wGS¢ ÜïU çH²ï çH¶¢ x¢²¢ ‰¢¢, ¼é}¢ Ï¢¢Îà¢¢ã S¢ï
}¢¢’Hê}¢ ÜUÚ±¢ H¢ï J” ¥G¢ç}¢H Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “Ï¢¢Îà¢¢ã S¢H¢}¢¼ ÜïU
ãGév}¢ }¢ï´ çÜUS¢è “¥x¢Ú }¢x¢Ú” ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ Ýãè´ ã¢ï¼è J” ²ïã ÜUã ÜUÚ
©S¢ï ÜGUyH ÜUÚ±¢ çÎ²¢ J
ÎêS¢Úï çÎÝ }¢éÜGUÚüÏ¢ ¥¢Î}¢è, ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ÐãéæÓ¢¢
¥¢ñÚ ÝS¢èãG¼ Ï¢²¢Ý ÜUè J Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï }¢é¼¥GçÁÁ¢Ï¢ ã¢ï ÜUÚ ¥ÐÝï ¶G¼G ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀ¢ J ©S¢ Ýï ÜUã¢ : “±¢ïã ¼¢ï }¢éÛ¢ S¢ï ÈéUGH¢æ ÎÚÏ¢¢Úè Ýï Hï çH²¢
‰¢¢ J” Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ÜUã¢ : “±¢ïã ¼¢ï ¼é}ã¢Úï Ï¢¢Úï }¢ï´ Ï¢¼¢¼¢ ‰¢¢ çÜU ¼é}¢
}¢éÛ¢ï x¢‹Î¢ ÎãìÝ (²¢’Ýè Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú }¢éæã ±¢H¢) ÜUã¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï !” }¢éÜGUÚüÏ¢
82
à¢wGS¢ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : “}¢ñ´ Ýï ¼¢ï ÜU|¢è »ïS¢è ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ Ýãè´ ÜUè J”
Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï }¢éæã ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶Ýï ÜUè ±Áã ÎÚ²¢zG¼ ÜUè, ¼¢ï ©S¢ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè :
“©S¢ à¢wGS¢ Ýï }¢éÛ¢ï Ï¢ãé¼ S¢¢ ÜUÓÓ¢¢ HãìS¢Ý ç¶H¢ çÎ²¢ ‰¢¢, }¢ñ´ Ýãè´
Ó¢¢ã¼¢ ‰¢¢ çÜU ©S¢ ÜUè Ï¢ê ¥¢Ð ¼ÜU ÐãéæÓ¢ï J” Ï¢¢Îà¢¢ã S¢¢Ú¢ }¢é¥G¢}¢H¢
S¢}¢Û¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ : ¼é}¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã ÐÚ H¢ñÅ Á¢¢¥¢ï, ¼é}¢ Ýï S¢Ó¢
ÜUã¢, Ï¢éÚï ¥¢Î}¢è ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ©S¢ï çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚ x¢§ü J
çà¢ÜU¢Ú ÜUÚÝï Ó¢Hï ‰¢ï, çà¢ÜU¢Ú ã¢ï Ï¢ñÆï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ãGS¢Î ± H¢HÓ¢
ÜïU }¢ÁG}¢ê}¢ (²¢’Ýè Ï¢éÚï) Á¢ÁGÏ¢ï Ýï ÎÚÏ¢¢Úè ÜU¢ï ÜñUS¢è ¶G¼GÚÝ¢ÜU ¥¢ñÚ
à¢}¢üÝ¢ÜU S¢¢çÁ¢Gà¢ ÜUÚÝï ÐÚ ¼Ä²¢Ú çÜU²¢ HïçÜUÝ “wG¢éÎ ¥¢Ð ¥ÐÝï Î¢}¢
}¢ï´ S¢Ä²¢Î ¥¢ x¢²¢” ÜïU ç}¢SÎ¢ÜGU ±¢ïã ¥ÐÝï ãè ÈñUH¢» ãé±ï Á¢¢H }¢ï´
ÈæUS¢ ÜUÚ }¢¢ñ¼ ÜïU }¢éæã }¢ï´ Á¢¢ ÐãéæÓ¢¢ J ÝèÁ¢G §S¢ çãGÜU¢²¼ S¢ï ²ïã ÎS¢ü |¢è
ç}¢H¢ çÜU çÜUS¢è ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ²¢ ÈGUÁ¢GèH¼ïæ Îï¶ ÜUÚ çÎH Ýãè´ Á¢H¢Ý¢
Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ Ý ãè ©S¢ S¢ï Ýï’}¢¼¢ïæ ÜïU çÀÝ Á¢¢Ýï ÜUè ¼}¢‹Ý¢ ÜUÚÝè Ó¢¢çã²ï
v²êæçÜU ©S¢ï ²ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ÎïÝï ±¢H¢ ã}¢¢Ú¢ ¶G¢çHÜGU¢ï }¢¢çHÜU 1 ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ï Ó¢¢ãï çÁ¢¼Ý¢ Ó¢¢ãï Ý±¢Á¢G Îï, ã}¢ ÜU¢ñÝ
ã¢ï¼ï ãñ´ ©S¢ ÜUè ¼vGS¢è}¢ ÐÚ »’ç¼Ú¢Á¢G ²¢ çà¢v±¢ ÜUÚÝï ±¢Hï !
çÚã¢§ü }¢éÛ¢ ÜU¢ï ç}¢Hï ÜU¢à¢ ! ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢´ S¢ï
¼ïÚï ãGÏ¢èÏ¢ ÜU¢ Îï¼¢ ãêæ ±¢çS¢¼G¢ ²¢ ÚÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 78)
<
83
{42} ²ïã }¢ïÚè çÁ¢G}}¢ïÎ¢Úè Ýãè´ ãñ
±vG¼ Ï¢ï ±vG¼ çÜUS¢è ÜU¢ï Å¢ïÜU¼ï ÚãÝï, Ç¢æÅ çÐH¢ ÎïÝï ²¢ Û¢¢ÇGÝï
ÜUè ¥G¢Î¼ S¢ï }¢é}¢çÜUÝ ãñ çÜU ±¢ïã »ïS¢ï ±vG¼ }¢ï´ ã}¢¢Úè }¢ÎÎ S¢ï §‹ÜU¢Ú
ÜUÚ Îï Á¢Ï¢ çÜU ã}¢ à¢ÎèÎ ÐÚïà¢¢Ýè }¢ï´ }¢ÎÎ ÜïU ¼GHÏ¢x¢¢Ú ã¢ï´ J §S¢ Ï¢¢¼
ÜU¢ï »ÜU çãGÜU¢²¼ S¢ï S¢}¢Û¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï : Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, »ÜU ÝÜU
Ó¢ÉG¢ Ú§üS¢ ¥ÐÝï Ý¢ñÜUÚ¢ï´ ÜU¢ï ±vG¼ Ï¢ï ±vG¼ Ç¢æÅ¼¢, Û¢¢ÇG¼¢ Úã¼¢ ‰¢¢
çÁ¢S¢ ÜUè ±Áã S¢ï Ý¢ñÜUÚ¢ï´ ÜïU çÎH }¢ï´ ©S¢ ÜUè ¥GÎ¢±¼ Ï¢ñÆ Ó¢éÜUè ‰¢è J ©S¢
Ú§üS¢ Ýï ãÚ Ý¢ñÜUÚ ÜU¢ï ©S¢ ÜUè çÁ¢G}}¢ïÎ¢çÚ²¢ï´ ÜUè ¼ãGÚèÚè çHSÅ (List)
Ï¢Ý¢ ÜUÚ Îè ãé§ü ‰¢è ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ý¢ñÜUÚ ÜU|¢è ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ À¢ïÇG Îï¼¢ ¼¢ï Ú§üS¢
©S¢ï ±¢ïã çHSÅ çÎ¶¢ çÎ¶¢ ÜUÚ Á¢GHèH ÜUÚ¼¢ J »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ ±¢ïã Í¢éÇG
S¢é±¢Úè ÜU¢ à¢¢ñÜGU ÐêÚ¢ ÜUÚ ÜïU Í¢¢ïÇGï S¢ï ©¼Ú Úã¢ ‰¢¢ çÜU ©S¢ ÜU¢ Ð¢©æ
çÚÜU¢Ï¢ }¢ïæ ©HÛ¢ x¢²¢ ©S¢è Î¢ñÚ¢Ý Í¢¢ïÇG¢ |¢¢x¢ ¶ÇG¢ ãé±¢, ¥Ï¢ Ú§üS¢
©ËÅ¢ HÅÜU¢ Í¢¢ïÇïG ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ çÍ¢S¢Å Úã¢ ‰¢¢ J ©S¢ Ýï Ð¢S¢ ¶ÇïG
Ý¢ñÜUÚ ÜU¢ï }¢ÎÎ ÜïU çH²ï ÐéÜU¢Ú¢ }¢x¢Ú ©S¢ï ¼¢ï Ï¢ÎH¢ Ó¢éÜU¢Ýï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G
ç}¢H x¢²¢ ‰¢¢, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, ©S¢ Ýï ¥ÐÝï }¢¢çHÜU ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢Á¢¢»
Á¢ïÏ¢ S¢ï Ú§üS¢ ÜUè Îè ãé§ü çHSÅ çÝÜU¢Hè ¥¢ñÚ ÎêÚ ãè S¢ï ©S¢ ÜU¢ï çÎ¶¢ ÜUÚ
ÜUãÝï Hx¢¢ çÜU §S¢ }¢ï´ ²ïã ÜUãè´ Ýãè´ çH¶¢ çÜU ¥x¢Ú ¼é}ã¢Ú¢ Ð¢©æ Í¢¢ïÇGï
ÜUè çÚÜU¢Ï¢ }¢ï´ ©HÛ¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ï ÀéÇG¢Ý¢ }¢ïÚè ÇKêÅè ãñ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ
Ú§üS¢ Ý¢ñÜUÚ¢ï´ S¢ï çÜU²ï ãé±ï Ï¢éÚï S¢éHêÜU ÐÚ ÐÀ¼¢Ýï Hx¢¢ J
<
{43}
84
Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ |¢è ç}¢H x¢» ¥¢ñÚ Ð¢Ýè |¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ I ÜU¢
Ï¢²¢Ý ãñ : »ÜU Ï¢¢Ú S¢ÈGUÚ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢éÛ¢ï »ÜU wG¢éàÜU Ï¢²¢Ï¢¢Ý S¢ï
x¢éÁ¢GÚÝ¢ ÐÇG¢, §S¢ Î¢ñÚ¢Ý }¢éÛ¢ï Œ²¢S¢ Hx¢è HïçÜUÝ ÜUãèæ S¢ï Ð¢Ýè ÎS¼²¢Ï¢
Ý ã¢ï S¢ÜU¢ J }¢ñ´ Ýï »ÜU ¥¢’Ú¢Ï¢è ÜU¢ï Îï¶¢ çÁ¢S¢ ÜïU Ð¢S¢ Ð¢Ýè ÜU¢
}¢àÜUèÁ¢G¢ ‰¢¢ J }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï ÐêÀ¢ çÜU Ð¢Ýè ÜU¢ ²ïã }¢àÜUèÁ¢G¢ çÜU¼Ýï ÜU¢
Ï¢ïÓ¢¢ïx¢ï ? ©S¢ Ýï ÜUã¢ : Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ }¢ï´ J }¢ñ´ Ýï ÜGUè}¢¼ ÜU}¢ ÜUÚ¢Ýï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè HïçÜUÝ ±¢ïã Ý }¢¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ }¢ñ´ Ýï Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ ÜïU
Ï¢ÎHï ©S¢ S¢ï }¢àÜUèÁ¢G¢ ¶GÚèÎ çH²¢ J ÜéUÀ ÎïÚ Ï¢¢’Î }¢ñ́ Ýï ©S¢ S¢ï ÜUã¢ :
}¢ïÚï |¢¢§ü ! }¢ïÚï Ð¢S¢ S¢œ¢ê }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´, v²¢ ¥¢Ð ¶¢»æx¢ï ? ©S¢ Ýï ÜUã¢ :
v²êæ Ýãè´, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, »ÜU Œ²¢Hï }¢ï´ Ç¢H ÜUÚ ©S¢ï S¢œ¢ê çÎ²ï x¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã
©‹ãï´ ¶¢Ýï Hx¢¢ J S¢œ¢ê ¶¢ ÜUÚ ©S¢ï Œ²¢S¢ Hx¢è ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ÐêÀ¢ : Ð¢Ýè
ÜU¢ »ÜU Œ²¢H¢ çÜU¼Ýï ÜU¢ ç}¢Hïx¢¢ ? }¢ñæ Ýï ÜUã¢ : Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ }¢ï´, ©S¢ Ýï
ç}¢‹Ý¼ S¢}¢¢Á¢¼ ÜUè HïçÜUÝ }¢ñæ Ý }¢¢Ý¢ J ¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú ©S¢ Ýï Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢
ÜïU Ï¢ÎHï Ð¢Ýè ÜU¢ Œ²¢H¢ ãG¢çS¢H çÜU²¢, §S¢ ¼GÚãG }¢éÛ¢ï Ð¢Ýè |¢è ãG¢çS¢H
ãé±¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ð¢æÓ¢ çÎÚã}¢ |¢è ±¢ÐS¢ ç}¢H x¢» J
§S¢ çãGÜU¢²¼ }¢ï´ çx¢Ú¢æ ÈGUÚ¢ïà¢¢ïæ (²¢’Ýè Ï¢ãé¼ }¢ãæx¢¢ }¢¢H Ï¢ïÓ¢Ýï
±¢H¢ï´) ÜïU çH²ï ÎS¢ïü §GÏ¢í¼ ãñ çÜU ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU Ï¢¼G¢ñÚï ÜUÚ²¢Ý¢ ÈGUÚ¢ïà¢
¥¢Ð çÜUS¢è ÜUè }¢Á¢Ï¢êÚè S¢ï ÈGU¢§Î¢ ©Æ¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ }¢ïæ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü
Ç¢õvÅÚ ¥¢Ð ÜUè }¢Á¢Ï¢êÚè S¢ï ÈGU¢§Î¢ ©Æ¢Ýï ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú Ï¢ñÆ¢ ã¢ï, Á¢¢ï
ÚÜGU}¢ ¥¢Ð ÜU}¢¢»æ ±¢ïã çÜUS¢è Ç¢õvÅÚ çÜUS¢è ç}¢ÜïUçÝÜU çÜUS¢è §HïvÅîèà²Ý
ÜUè Á¢ïÏ¢ }¢ïæ Ó¢Hè Á¢¢», ÜUÚ |¢H¢ ã¢ï |¢H¢ ! ! !
85
{44} }¢¢æ ÜïU x¢éS¼¢¶G ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ çÁ¢G‹Î¢ çÝx¢H x¢§ü
çÜUS¢è x¢¢ªæ }¢ï´ »ÜU çÜUS¢¢Ý ÜïU Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ S¢¢S¢ Ï¢ãê ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý ã}¢ïà¢¢ ÆÝè Úã¼è ‰¢è, ÜU§ü Ï¢¢Ú çÜUS¢¢Ý ÜUè Ï¢è±è MÆ ÜïU }¢ñÜïU
Ó¢Hè x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã ç}¢‹Ý¼ S¢}¢¢Á¢¼ ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜU¢ï Hï ¥¢²¢ J ¥¢ç¶GÚè
Ï¢¢Ú Ï¢è±è Ýï çÜUS¢¢Ý S¢ï ÜUã çÎ²¢ çÜU ¥Ï¢ §S¢ Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ }¢ñæ Úãêæx¢è
²¢ ¼é}ã¢Úè }¢¢æ J çÜUS¢¢Ý ¥ÐÝè Ï¢è±è ÐÚ H^å ‰¢¢, ©S¢ Ý¢Î¢Ý Ýï çÎH ãè
çÎH }¢ï´ ¼Gñ ÜUÚ çH²¢ çÜU Ú¢ïÁ¢G Ú¢ïÁ¢G ÜïU Û¢x¢ÇGï ÜU¢ ãGH ²ïãè ãñ çÜU }¢¢æ ÜU¢ï
Ú¢S¼ï S¢ï ãÅ¢ çÎ²¢ Á¢¢» J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, »ÜU Ï¢¢Ú ±¢ïã çÜUS¢è ãGèHï S¢ï }¢¢æ ÜU¢ï
¥ÐÝï x¢‹Ýï ÜïU ¶Gï¼ }¢ï´ Hï x¢²¢, x¢‹Ýï ÜU¢Å¼ï ÜU¢Å¼ï }¢¢ñÜGU¥G Ð¢ ÜUÚ }¢¢æ ÜU¢
L¶G ÜUÚ ÜïU Á¢êæ ãè ©S¢ ÐÚ ÜéUËã¢ÇGè ÜU¢ ±¢Ú ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¢ »ÜU Î}¢ Á¢G}¢èÝ
Ýï ©S¢ çÜUS¢¢Ý ÜïU Ð¢©æ ÐÜUÇG çH²ï, ÜéUËã¢ÇGè ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ ÜUÚ ÎêÚ Á¢¢
ÐÇGè ¥¢ñÚ }¢¢æ Í¢Ï¢Ú¢ ÜUÚ çÓ¢ËH¢¼è ãé§ü x¢¢ªæ ÜUè ¼GÚÈGU |¢¢x¢ çÝÜUHè J
Á¢G}¢èÝ Ýï ¥¢çãS¼¢ ¥¢çãS¼¢ çÜUS¢¢Ý ÜU¢ï çÝx¢HÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢,
±¢ïã Í¢Ï¢Ú¢ ÜUÚ Ó¢è¶G¼¢ Úã¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè }¢¢æ ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú ÐéÜU¢Ú ÜUÚ
}¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢¼¢ Úã¢ HïçÜUÝ }¢¢æ Ï¢ãé¼ ÎêÚ Á¢¢ Ó¢éÜUè ‰¢è, ÜéUÀ ÎïÚ Ï¢¢’Î
Á¢Ï¢ H¢ïx¢ ±ã¢æ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ±¢ïã À¢¼è ¼ÜU Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ Ó¢éÜU¢ ‰¢¢, H¢ïx¢
©S¢ï çÝÜU¢HÝï ÜUè Ý¢ÜU¢}¢ ÜU¢ïçà¢à¢ïæ ÜUÚ¼ï Úãï }¢x¢Ú Á¢G}¢èÝ ©S¢ï çÝx¢H¼è
ãè Úãè ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥‹ÎÚ S¢}¢¢ x¢²¢ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¼¢ñÏ¢¢ ! ¼¢ñÏ¢¢ !! HÚÁ¢G ©Æ¢ï !!!
¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ï ÜU|¢è Ý¢Ú¢Á¢G çÜU²¢ ãñ ¼¢ï Á¢ËÎè Á¢ËÎè ©Ý ÜïU
ÜGUÎ}¢¢ï´ }¢ï´ çx¢Ú ÜUÚ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ ©Ý S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè ÜUè |¢èÜU }¢¢æx¢ H¢ï, ²ïã ¼¢ï
86
Îé‹²¢ ÜUè S¢Á¢G¢ ‰¢è Á¢¢ï ©S¢ }¢¢æ ÜïU Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ý Ý¢Î¢Ý çÜUS¢¢Ý ÜUè Îï¶è
x¢§ü ¥x¢Ú ±¢ïã çÜUS¢¢Ý }¢éS¢H}¢¢Ý ‰¢¢ ¼¢ï ã}¢ wG¢éÎ¢» ÚãG}¢¢Ý 1 S¢ï
©S¢ ÜïU çH²ï ÚãGì}¢¢ï ÜUÚ}¢ ÜUè ÎÚwG±¢S¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ J Îé‹²¢ ÜUè S¢Á¢G¢ Á¢Ï¢ Ý¢
ÜGU¢çÏ¢Hï Ï¢ÚÎ¢à¼ ãé±¢ ÜUÚ¼è ãñ ¼¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè S¢Á¢G¢ ÜñUS¢ï S¢ãè Á¢¢
S¢ÜïUx¢è ? (ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼, S¢. 438)
çÎH Îé¶¢Ý¢ À¢ïÇG Îï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢
±ÚÝ¢ ãñ §S¢ }¢ï´ ¶GS¢¢Ú¢ ¥¢Ð ÜU¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢.713)
}¢¢æ Ï¢¢Ð ÜïU Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ý ÜU¢ï Á¢è¼ï Á¢è S¢Á¢G¢ ç}¢H¼è ãñ
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ 6 ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
S¢Ï¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè S¢Á¢G¢ ¥ËH¢ã 1 Ó¢¢ãï ¼¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çH²ï ©Æ¢
Ú¶¼¢ ãñ }¢x¢Ú }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUè S¢Á¢G¢ Á¢è¼ï Á¢è Îï¼¢ ãñ J
Á¢ã¢æ }¢ï´ ãñ §GÏ¢í¼ ÜïU ãÚ S¢ê Ý}¢êÝï
}¢x¢Ú ¼éÛ¢ ÜU¢ï ¥‹{¢ çÜU²¢ Úæx¢¢ï Ï¢ê Ýï
ÜU|¢è x¢G¢ñÚ S¢ï |¢è ²ïã Îï¶¢ ãñ ¼ê Ýï
Á¢¢ï ¥¢Ï¢¢Î ‰¢ï ±¢ïã }¢ãGH ¥Ï¢ ãñæ S¢êÝï
Á¢x¢ã Á¢è Hx¢¢Ýï ÜUè Îé‹²¢ Ýãè´ ãñ
²ïã §GÏ¢í¼ ÜUè Á¢¢ ãñ ¼}¢¢à¢¢ Ýãè´ ãñ
<
87
Á¢ñS¢¢ Ï¢¢ï»æx¢ï ±ñS¢¢ ÜU¢Åï´x¢ï
ã}¢ïæ ¥ÐÝè çÁ¢G‹Îx¢è S¢ï ÈGU¢§Î¢ ©Æ¢¼ï ãé±ï wG¢êÏ¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ
HïÝè Ó¢¢çã²ï çÜU }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î §S¢ ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G Ý ç}¢H S¢ÜïUx¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢S¢ªGÎ 5 Á¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ð¢S¢
Ï¢ñÆ¼ï ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï : “»ï H¢ïx¢¢ï ! à¢Ï¢¢ï Ú¢ïÁ¢G x¢éÁ¢GÚÝï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¼é}ã¢Úè
©G}¢íï´ |¢è ÜU}¢ ã¢ï¼è Á¢¢ Úãè ãñ´, ¼é}ã¢Úï ¥¢’}¢¢H çH¶ï Á¢¢ Úãï ãñæ J }¢¢ñ¼
¥Ó¢¢ÝÜU ¥¢»x¢è, ÐS¢ Á¢¢ï ÝïÜUè ÜUè ÈGUSH Ï¢¢ï»x¢¢ Á¢ËÎ ãè ©S¢ï à¢¢ñÜGU S¢ï
ÜU¢Åïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜUè ¶ï¼è Ï¢¢ï»x¢¢ ©S¢ï ÝÎ¢}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ÜU¢ÅÝ¢
ÐÇïGx¢¢ J ãÚ »ÜU ¥ÐÝè ãè ©x¢¢§ü ãé§ü ¶ï¼è ÜU¢Åïx¢¢ J S¢éS¼è ± ÜU¢çãHè
ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥ÐÝï ¥G}¢H ÜïU Á¢GÚè»G ¥¢x¢ï ÜU|¢è Ýãè´ Ï¢ÉG Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
çãGS¢ü ± H¢HÓ¢ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ çS¢ÈGüU ¥ÐÝ¢ }¢éÜGUgÚ ãè ãG¢çS¢H ÜUÚ Ð¢»x¢¢ J
çÁ¢S¢ï |¢è |¢H¢§ü ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ç}¢Hè ±¢ïã ¥ËH¢ã 1 ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Ï¢Ó¢¢²¢ x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã |¢è ¥ËH¢ã 1 ãè ÜïU
ÜUÚ}¢ S¢ï ãñ J }¢éœ¢ÜGUè ± ÐÚãïÁ¢Gx¢¢Ú ¥G¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú ¥¢ñÚ ÈéUGÜGUã¢,
ÚãÝé}¢¢ ãñ´ J ©Ý ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ÝïçÜU²¢ï´ }¢ï´ §Á¢G¢ÈïGU ÜU¢
S¢Ï¢Ï¢ ãñ J”
{45} ¥Á¢G¢Ý ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
»ÜU x¢GñÚ }¢éçSH}¢ Á¢Ï¢ }¢é¥çÁGÁ¢GGÝ ÜU¢ï
ÜUã¼ï S¢éÝ¼¢ ¼¢ï ÜUã¼¢ : Û¢êÅ¢ Á¢H Á¢¢» (1N) J »ÜU çÎÝ ©S¢
ÜUè ¶G¢çÎ}¢¢ Ú¢¼ }¢ï´ ¥¢x¢ Hï ÜUÚ ¥¢§ü ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ S¢ï »ÜU çÓ¢æx¢¢Úè ©ÇGè
çÁ¢S¢ S¢ï Í¢Ú }¢ï´ ¥¢x¢ Hx¢ x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã à¢wGS¢ ¥ÐÝï ¥ãHï ¶G¢Ý¢ S¢}¢ï¼
Á¢H ÜUÚ ãH¢ÜU ã¢ï x¢²¢ J
88
Ý¢Ó¢ Úæx¢ ÜUè }¢ãGçÈGUH Á¢¢Úè ‰¢è çÜU...
Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU 1426 çã. Ï¢ }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU 8-10-2005
ÜU¢ï §SH¢}¢¢Ï¢¢Î ÜUè ÐéÚ çà¢ÜU¢ïã §G}¢¢Ú¼ “}¢¢x¢üH¢ Å¢±Ú” }¢ï´ ÜéUÀ
3
}¢x¢GçÚÏ¢è ¼ãÁ¢GèÏ¢ ÜïU çÎHÎ¢ã }¢éS¢H}¢¢Ý¢ï´ Ýï ²ãêÎ¢ï ÝS¢¢Ú¢ ÜïU S¢¢‰¢ ç}¢H
ÜUÚ
1N
!
»ãGç¼Ú¢}¢ï Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï Ï¢¢H¢» ¼G¢ÜGU Ú¶
ÜUÚ à¢Ú¢Ï¢ Ðè ÜUÚ wG¢êÏ¢ Ý¢Ó¢ Úæx¢ ÜUè }¢ãGçÈGUH Ï¢ÚÐ¢ ÜUè J ²ïã H¢ïx¢
¥ÐÝè ¥G¢çÜGUÏ¢¼ ÜïU ¥‹Á¢¢}¢ S¢ï çÏ¢ËÜéUH Ï¢ï ¶GÏ¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU §Ý çÍ¢Ý¢ñÝï
ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ ¥|¢è }¢àxG¢êH ‰¢ï çÜU ¥Ó¢¢ÝÜU ¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Á¢GHÁ¢GH¢ ¥¢²¢
¥¢ñÚ ©S¢ Ýï »Gïà¢ ÐÚS¼¢ï´ ÜUè ¼}¢¢}¢ ¼Ú }¢S¢Úü¼¢ï´ ¥¢ñÚ S¢Ú }¢çS¼²¢ï´ ÜU¢ï
¶G¢ÜU }¢ïæ ç}¢H¢ ÜUÚ Ú¶ çÎ²¢
!
ÜUÅ¢ ãé±¢ S¢Ú
§SH¢}¢¢Ï¢¢Î }¢¢x¢üH¢ Å¢±Ú ÜïU }¢Ë¢Ï¢ï }¢ï´ »ÜU à¢wGS¢ ÜU¢
ÜUÅ¢ ãé±¢ S¢Ú ç}¢H¢, {ÇG Ý ç}¢H S¢ÜU¢ ©S¢ ÜïU Ï¢¢’Á¢G à¢Ý¢S¢¢¥¢ïæ Ýï
Ï¢¼¢²¢ çÜU ²ïã Ï¢Î ÝS¢èÏ¢ à¢wGS¢ Á¢Ï¢ ¥Á¢G¢Ý à¢éM¥G ã¢ï¼è ¼¢ï x¢¢Ý¢ï´
ÜUè ¥¢±¢Á¢G }¢Á¢GèÎ ªæÓ¢è ÜUÚ Hï¼¢ ‰¢¢ J
²¢Î Ú¶ ¼ê }¢¢ñ¼ ¥Ó¢¢ÝÜU ¥¢»x¢è
S¢¢Úè }¢S¼è ¶G¢ÜU }¢ï´ ç}¢H Á¢¢»x¢è
<
{46} Ó¢¢ïÚ ¥Ð¢ãÁ¢ ã¢ï x¢²¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢éH ãGS¢Ý ÝêÚè P HÏ¢ï
ÎÚ²¢ ÜUÐÇGï Ú¶ ÜUÚ Ð¢Ýè }¢ï´ xG¢éSH ÜUÚÝï ÜïU çH²ï x¢», §¼Ýï }¢ḯ »ÜU Ó¢¢ïÚ
89
¥¢Ð ÜïU ÜUÐÇïG Hï ÜUÚ Ý¢ñ Î¢ï x²¢Úã ã¢ï x¢²¢ J Á¢Ï¢ ¥¢Ð xG¢éSH ÜUÚ ÜïU
±¢ÐS¢ ¥¢» ¼¢ï ©{Ú S¢ï Ó¢¢ïÚ |¢è ãGÁ¢GÚ¼ ÜïU ÜUÐÇGï çH²ï ±¢ÐS¢ ¥¢ x¢²¢,
©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢¢’ÁG¢êÚ ã¢ï x¢» ‰¢ï J ¥¢Ð Ýï ¥ÐÝï ÜUÐÇïG ÐãÝ çH²ï ¼¢ï
Îé¥G¢ }¢¢æx¢è : }¢¢çHÜU¢ï }¢¢ñH¢ ! §S¢ Ýï }¢ïÚï ÜUÐÇGï ±¢ÐS¢ ÜUÚ çÎ²ï ¼ê
§S¢ ÜUè ¼‹ÎéLS¼è ¥¢ñÚ çS¢ãìGãG¼ §S¢ï ±¢ÐS¢ ÜUÚ Îï J ±¢ïã ÈGU¢ñÚÝ çS¢ãìGãG¼
²¢Ï¢ ã¢ï ÜUÚ Ó¢H¢ x¢²¢ J
<
{47} }¢ãGH ±èÚ¢Ý ã¢ï x¢²¢
»ÜU §SÚ¢§üHè }¢¢ïç}¢Ý¢ ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ }¢ÜU¢Ý à¢¢ãè
}¢ãGH ÜïU S¢¢}¢Ýï ‰¢¢ çÁ¢S¢ ÜUè ±Áã S¢ï }¢ãGH ÜUè wG¢éà¢Ýé}¢¢§ü Î¢x¢GÎ¢Ú ã¢ï
Úãè ‰¢è J Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÜUã¢ çÜU ²ïã }¢ÜU¢Ý }¢ïÚï ã¢‰¢ ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚ
Î¢ï }¢x¢Ú ±¢ïã Ú¢Á¢Gè Ýãèæ ãé§ü ¥¢ñÚ §‹ÜU¢Ú ÜUÚ çÎ²¢ J »ÜU Ï¢¢Ú Á¢Ï¢ ±¢ïã
S¢ÈGUÚ ÐÚ x¢§ü ¼¢ï Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï ©S¢ ÜUè Û¢¢ï´ÐÇGè çx¢Ú¢ ÎïÝï ÜU¢ ãGév}¢ Îï çÎ²¢,
Á¢Ï¢ ±¢ïã ±¢ÐS¢ ¥¢§ü ¼¢ï ¥ÐÝè çx¢Úè ãé§ü Û¢¢ïæÐÇGè Îï¶ ÜUÚ ÐêÀ¢ : ²ïã
çÜUS¢ Ýï çx¢Ú¢§ü J ©S¢ï Ï¢¼¢²¢ x¢²¢ : Ï¢¢Îà¢¢ã Ýï J ±¢ïã ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU
S¢Ú ©Æ¢ ÜUÚ ¥GÁ¢üG ÜUÚÝï Hx¢è : »ï }¢ïÚï }¢¢çHÜU, »ï }¢ïÚï }¢¢ñH¢ ! }¢ñ´ S¢ÈGUÚ
}¢ï´ ‰¢è }¢x¢Ú ¼ê ¼¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ ‰¢¢, ÜU}¢Á¢G¢ïÚ¢ï´ ¥¢ñÚ }¢ÁGHê}¢¢ï´ ÜU¢ ¼ê ãè ¼¢ï
}¢ÎÎx¢¢Ú ãñ, ²ïã ÜUã ÜUÚ ±ãèæ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ï¢ñÆ x¢§ü J Ï¢¢Îà¢¢ã Á¢Ï¢ S¢é±¢Úè
ÐÚ ©{Ú S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ ¼¢ï ÐêÀ¢ : çÜUS¢ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚ Úãè ã¢ï ? ÜUãÝï
Hx¢è : ¼ïÚï }¢ãGH ÜïU ±èÚ¢Ý ã¢ïÝï ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú ãñ, ²ïã S¢éÝ ÜUÚ Ï¢¢Îà¢¢ã
ãæS¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ÁGHê}¢¢ ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢²¢ }¢x¢Ú Á¢Ï¢ Ú¢¼ ãé§ü ¼¢ï
Ï¢¢Îà¢¢ã ÜU¢ }¢ãGH Á¢G}¢èæ Ï¢¢ïS¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Îà¢¢ã }¢¥G ¥ãHï w¢G¢Ý¢
90
©S¢ }¢ï´ ÎzGÝ ã¢ï x¢²¢ J }¢ãGH ÜUè »ÜU çÎ±¢Ú ÐÚ ÜéUÀ ¥à¥G¢Ú çH¶ï ãé±ï
ÝÁ¢GÚ ¥¢» çÁ¢Ý ÜU¢ }¢zGãê}¢ ²ïã ãñ :
v²¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ãGÜGUèÚ Á¢¢Ý ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ }¢Á¢G¢ÜGU ©ÇG¢¼¢ ãñ ? v²¢
©S¢ï }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ çÜU Îé¥G¢ Ýï v²¢ ÜUÚ Ç¢H¢ ? Ú¢¼ ÜïU ¼èÚ ÜU|¢è ¶G¼G¢
Ýãèæ ÜUÚ¼ï, HïçÜUÝ ©S¢ Üï çH²ï »ÜU ±vGÈGU¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ }¢ég¼ ÜU¢
§çwG¼¼¢}¢ ÜU|¢è ¼¢ï ãñ, ¥ËH¢ã 1 Ýï ±¢ïãè çÜU²¢ Á¢¢ï ¼ê Ýï Îï¶¢ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè Ï¢¢Îà¢¢ãè ÜU¢ï Î±¢}¢ ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ J
ªæÓ¢ï ªæÓ¢ï }¢ÜU¢Ý ‰¢ï çÁ¢Ý ÜïU
¼æx¢ ÜGUÏ¢í¢ï´ }¢ï´ ¥¢Á¢ ¥¢Ý ÐÇGï
¥¢Á¢ ±¢ïã ãñæ Ý ãñ´ }¢ÜU¢æ Ï¢¢ÜGUè
Ý¢}¢ ÜU¢ï |¢è Ýãè´ ãñæ çÝà¢¢æ Ï¢¢ÜGUè
<
{48} }¢éÛ¢ï ¥¢x¢ï Á¢¢ ÜUÚ ÈïU´ÜU¢ï
ÜUã¼ï ãñ´ »ÜU Á¢±¢Ý ¥ÐÝï Ï¢êÉGï Ï¢¢Ð S¢ï ¼æx¢ ¥¢ ÜUÚ ©S¢ ÜU¢ï
ÎÚ²¢ }¢ï´ ÈïæUÜUÝï x¢²¢ J Ï¢¢Ð Ýï ÜUã¢ : Ï¢ïÅ¢ ! }¢éÛ¢ï Á¢GÚ¢ ¥¢ñÚ ¥¢x¢ï x¢ãÚ¢§ü
}¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ ÈïU´ÜU¢ï J Ï¢ïÅï Ýï ÜUã¢ : ²ã¢æ çÜUÝ¢Úï ÐÚ v²êæ Ýãè´ ¥¢ñÚ ±ã¢æ
x¢ãÚ¢§ü }¢ï´ v²êæ ? Ï¢¢Ð Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : §S¢ çH²ï çÜU ²ã¢æ ¼¢ï }¢ñæ Ýï ¥ÐÝï
Ï¢¢Ð ÜU¢ï ÈïU´ÜU¢ ‰¢¢ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ Ï¢ïÅ¢ ÜU¢æÐ ©Æ¢ çÜU ÜUH ²ïãè ¥‹Á¢¢}¢ }¢ïÚ¢
ã¢ïx¢¢ J ±¢ïã Ï¢¢Ð ÜU¢ï Í¢Ú Hï ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ à¢éM¥G ÜUÚ Îè J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²ïã Ï¢¢¼ Á¢GïãìÝ S¢ï çÝÜU¢H Îï´
çÜU ¥¢Á¢ ¥¢Ð ¥ÐÝï }¢¢æ-Ï¢¢Ð ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ÜUH ¥¢Ð ÜUè
91
¥±H¢Î ¥¢Ð ÜUè ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú ã¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU çH²ï çÈGU¼Ý¢, ¥¢Á¢G}¢¢§à¢
¥¢ñÚ Á¢x¢ ãæS¢¢§ü ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ Ý Ï¢Ýï J ÜU¢æÅï Ï¢¢ï ÜUÚ x¢éH¢Ï¢¢ï´ ÜUè ¼±vGÜGU¢ï¥G
Ú¶Ý¢ Ï¢ïÜU¢Ú ãñ J ¶GÁ¢G¢æ ÜïU }¢¢ñçS¢}¢ }¢ï´ Ï¢ã¢Ú¢ï´ ÜUè ©}}¢èÎï´ Ï¢¢æ{Ý¢ Ý¢Î¢Ýè
ãñ J Ï¢‹Á¢Ú Á¢G}¢èÝ¢ï´ }¢ï´ Ï¢èÁ¢ Ï¢¢ï ÜUÚ ÝçwGHS¼¢Ý¢ï´ ÜïU wG±¢Ï¢ Îï¶Ý¢
ãG}¢¢ÜGU¼ ãñ J ¥x¢Ú }¢¢ïç¼²ï, Ó¢}Ï¢ïHè ¥¢ñÚ x¢éH¢Ï¢¢ï´ ÜUè Ðñ±‹Î ÜU¢Úè ÜUÚï´x¢ï
¼¢ï ²ÜGUèÝÝ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè wG¢éàÏ¢ê¥¢ïæ S¢ï ¥¢Ð ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ãÜU Á¢¢»x¢è,
²ïãè ÜGU¢ÝêÝï ÜéUGÎÚ¼ ãñ J ¥¢Á¢ S¢ï ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜU¢ï ÈêUH¢ï´ ÜUè S¢ïÁ¢ ÐÚ
çÏ¢Æ¢»æ, ©Ý ÜïU ¥ãGÜU¢}¢¢¼ S¢Ú ¥¢æ¶¢ï´ ÐÚ Ú¶ï´, ©‹ãï´ ©ÈGU ¼ÜU Ý ÜUãïæ
¼¢çÜU ÜUH ¥¢Ð ÜUè ¥±H¢Î ¥¢Ð ÜïU S¢Ú ÐÚ §GÁGÁ¢G¼ ± ±ÜGU¢Ú ¥¢ñÚ
ÜGUÎíÎ¢Ýè ÜU¢ ¼¢Á¢ ÐãÝ¢» J ²ïã Îé‹²¢ Î¢LH ¥G}¢H ãñ, ¥¢ç¶GÚ¼ Î¢LH
Á¢Á¢G¢ ãñ J Î¢LH Á¢Á¢G¢ }¢ï´ Ï¢ÎH¢ Ð¢Ýï S¢ï ÐãHï §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´ ãè Ï¢ïã¼ÚèÝ
Á¢Á¢G¢ ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú Ï¢Ý ÜUÚ çÎ¶¢»æ ¼¢çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çÚÁ¢G¢
¥¢ñÚ ÚS¢êH 6 ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ÆãÚï´ J
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼,
}¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý R çH¶¼ï ãñ´ : Ï¢ï
¥GvGH ¥¢ñÚ à¢ÚèÚ ¥¢ñÚ Ý¢ S¢}¢Û¢ Á¢Ï¢ ¼G¢ÜGU¼ ± ¼±¢Ý¢§ü ãG¢çS¢H ÜUÚ Hï¼ï
ãñ´ ¼¢ï Ï¢êÉGï Ï¢¢Ð ÐÚ ãè Á¢G¢ïÚ ¥¢Á¢G}¢¢§ü ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãGév}¢ ÜUè
ç¶GH¢ÈGU ±Á¢Gèü ÜUÚ¼ï ãñ´ Á¢ËÎ ÝÁ¢GÚ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU Á¢Ï¢ wG¢éÎ Ï¢êÉGï ã¢ï´x¢ï ¼¢ï
¥ÐÝï çÜU²ï ãé±ï ÜUè Á¢Á¢G¢ ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï Ó¢¶ï´x¢ï,
Á¢ñS¢¢
ÜUÚ¢ïx¢ï ±ñS¢¢ |¢Ú¢ïx¢ï ( ) J (ÈGU¼¢±¢ ÚÁ¢Gç±Ä²¢, 24/424)
92
{49} Ï¢êÉGè }¢¢æ
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè
L ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼” ÜïU S¢ÈGUãG¢ 442 ÐÚ
çH¶¼ï ãñ´ : §æxHï‹Ç ÜïU »ÜU Á¢ÚèÎï }¢ï´ ÜéUÀ §S¢ ¼GÚãG ÜU¢ S¢‹S¢Ýè ¶GñÁ¢G
çÜGUSS¢¢ çH¶¢ ‰¢¢, »ÜU }¢¢æ ÜUè »ÜU ãè §ÜU H¢ñ¼è Ï¢ïÅè “}¢õÚè” MARY
ÜïU §GH¢±¢ ÜU¢ï§ü ¥±H¢Î Ýãè´ ‰¢è, “}¢õÚè” Á¢Ï¢ Á¢±¢Ý ãé§ü ¼¢ï }¢¢æ Ýï »ÜU
¶¢¼ï Ðè¼ï ¥¢ñÚ S¢}¢¢Á¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G Ý¢ñÁ¢±¢Ý S¢ï ©S¢ ÜUè à¢¢Îè
ÜUÚ Îè ¥¢ñÚ wG¢éÎ |¢è ©‹ãèæ ÜïU S¢¢‰¢ }¢éÜGUè}¢ ã¢ï x¢§ü J ©Ý ÜïU ²ã¢æ »ÜU Ó¢¢æÎ
S¢è }¢é‹Ýè ÐñÎ¢ ãé§ü, ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ (ELIZABETH) Ú¶¢
x¢²¢, Ý¢Ýè ÜU¢ï x¢¢ï²¢ »ÜU ç¶H¢ñÝ¢ ç}¢H x¢²¢, Ý±¢S¢è »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ ©S¢
ÜïU S¢¢‰¢ wG¢êÏ¢ çãH x¢§ü, ±vG¼ x¢éÁ¢GÚ¼¢ x¢²¢ §{Ú »HèÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ Ï¢ÇGè ã¢ï¼è
Á¢¢ Úãè ‰¢è ¼¢ï ©{Ú Ý¢Ýè Ï¢éÉG¢Ðï ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢æ Î±¢æ ‰¢è J ¥Ï¢ Ý‹ãè
»HèÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ §¼Ýè S¢æ|¢H x¢§ü ‰¢è çÜU ¥ÐÝï ÜUÐÇïG ±x¢GñÚ¢ wG¢éÎ ¼ÏÎèH ÜUÚ
Hï¼è ‰¢è J “}¢õÚè” Ýï S¢¢ïÓ¢¢ }¢¢æ ¥Ï¢ Ï¢êÉGè ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ, }¢ïã}¢¢Ý ±x¢GñÚ¢
¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï ©Ý }¢ï´ ²ïã Á¢Ó¢¼è Ýãè´ ãñ, çHã¢Á¢G¢ ©S¢ Ýï }¢¢æ ÜU¢ï Ï¢êÉG¢ï´ ÜïU
wG¢éS¢êS¢è Í¢Ú ²¢’Ýè ¥¢ïËÇ ã¢ªS¢ (OLD HOUSE) }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚ±¢
çÎ²¢, }¢¢æ Ýï Ï¢ãé¼ »ãGç¼Á¢¢Á¢ çÜU²¢, Í¢Ú }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢GMÚ¼ ÜU¢ »ãGS¢¢S¢
çÎH¢²¢, Ý±¢S¢è »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ ÜUè ÐÚ±çÚà¢ ÜU¢ ©GÁ¢Gí çÜU²¢, }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè
»ÜU Ý Ó¢Hè J »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ ÜU¢ï |¢è Ý¢Ýè S¢ï Œ²¢Ú ã¢ï x¢²¢ ‰¢¢, ©S¢ Ýï |¢è
Ý¢Ýè ÜUè Ï¢ãé¼ çãG}¢¢²¼ ÜUè }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè |¢è à¢Ý±¢§ü Ý ãé§ü J “}¢õÚè” ãGèHï
Ï¢ã¢Ýï ÜUÚ¼è Úãè çÜU }¢ÜU¢Ý }¢ï´ ¼æx¢è ã¢ï Úãè ãñ, ¥¢Ð Ï¢ï çÈGURU Úãïæ ã}¢
93
±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý ¥¢ïËÇ ã¢©S¢ ç}¢HÝï ¥¢²¢ ÜUÚï´x¢ï, ãzG¼¢ §¼±¢Ú (Î¢ï
çÎÝ) Í¢Ú ÐÚ |¢è H¢²¢ ÜUÚï´x¢ï, |¢H¢ ¥¢ïËÇ ã¢©S¢ }¢ï´ Á¢¢Ýï S¢ï ÜU¢ï§ü çÚà¼ï
|¢è ÅêÅ¼ï ãñ´ ? à¢éM¥G à¢éM¥G }¢ï´ “}¢õÚè” Ýï }¢¢æ S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ï´ |¢è ÜUè´ }¢x¢Ú
ÚzG¼¢ ÚzG¼¢ §S¢ }¢ï´ ÈGU¢çS¢Hï Ï¢ÉG¼ï x¢» J ¥¢ñÚ çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ “§ç‹¼Á¢G¢Ú”
Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ }¢éÜGUgÚ Ï¢Ý x¢²¢ J ±¢ïã }¢ãGÏÏ¢¼ |¢Úï H}Ï¢ï H}Ï¢ï ¶G¼G ¼Ä²¢Ú
ÜUÚ¼è, Ý±¢S¢è »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ ÜU¢ï Œ²¢Ú çH¶¼è }¢x¢Ú ÜU¢ï§ü ¶G¢S¢ ÈGUÜüGU Ý
ÐÇG¢ J »ÜU Ï¢¢Ú ¶G¼G }¢ï´ Ï¢ïÅè Ýï çH¶¢ çÜU ¥Ï¢ ÜUè Ï¢¢Ú çRUS}¢S¢
(CHRISTMAS) ÜUè ¥x¢Hè Ú¢¼ }¢ñ´ ¥¢Ð ÜU¢ï HïÝï ¥¢ªæx¢è, Í¢Ú
Ó¢Hï´x¢ï J Ï¢éçÉG²¢ ÜUè wG¢éà¢è ÜUè §ç‹¼ã¢ Ý Úãè, ©S¢ Ýï ªÝ (WOOL) S¢ï
¥ÐÝè Œ²¢Úè Ý±¢S¢è ÜïU çH²ï S±ïÅÚ ±x¢GñÚ¢ Ï¢éÝ¢ ¼¢çÜU ©S¢ï ¼¢ïãìGÈïGU }¢ï´ Îï J
24 çÎS¢}Ï¢Ú ÜU¢ï Ú¢¼ S¢wG¼ Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè ‰¢è “}¢õÚè” Ýï HïÝï ÜïU çH²ï ¥¢Ý¢
‰¢¢ §S¢ çH²ï ±¢ïã ¥ÐÝ¢ “¼¢ïãìGÈGU» }¢ãGÏÏ¢¼” çH²ï §ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ïæ çÏ¢ôËÇx¢
ÜUè Ï¢¢HÜêUÝè }¢ï´ Ï¢ñÆè Ï¢ï ÜGUÚ¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ S¢ÇGÜU ÐÚ ¥¢Ýï Á¢¢Ýï ±¢Hè ãÚ
x¢¢ÇGè ÜU¢ï x¢G¢ñÚ S¢ï Îï¶ Úãè ‰¢è, çÜU Îï¶êæ “}¢õÚè” ÜUè x¢¢ÇGè ÜUÏ¢ ¥¢¼è
ãñ ! ¥¢ïËÇ ã¢ªS¢ ÜUè »ÜU ¶G¢çÎ}¢¢ HÇGÜUè “Ýõ‹S¢è” (NENSI) ÜU¢ï
Ï¢éçÉG²¢ ÜUè Ï¢ï ÜGUÚ¢Úè Îï¶ ÜUÚ Ï¢ÇG¢ ¼ÚS¢ ¥¢ Úã¢ ‰¢¢ ©S¢ Ýï ãèÅÚ ±¢Hï
ÜU}¢Úï }¢ï´ Ó¢HÝï ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ §SÚ¢Ú çÜU²¢ }¢x¢Ú Ï¢éçÉG²¢ Ý }¢¢Ýè J Ýï‹S¢è
Ýï »ÜU x¢}¢ü à¢¢õH H¢ ÜUÚ ©S¢ï ¥¢ñÉG¢ Îè ¥¢ñÚ ã}¢ÎÎèü ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú
x¢}¢¢ü x¢}¢ü Ó¢¢» Ðïà¢ ÜUÚ¼è Úãè, Ï¢éçÉG²¢ Ýï S¢wG¼ S¢Îèü ÜïU ¥‹ÎÚ çÆÆÚ¼ï
çÆÆÚ¼ï §ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ S¢¢Úè Ú¢¼ Á¢¢x¢ ÜUÚ x¢éÁ¢G¢Ú Îè }¢x¢Ú Ï¢ïÅè Ýï Ý ¥¢Ý¢
‰¢¢, Ý ¥¢§ü J à¢ÎèÎ S¢Îèü ÜUè ±Áã S¢ï Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ï S¢wG¼ Ý}¢¢ïçÝ²¢ ã¢ï
x¢²¢, Á¢¢ï çÜU S¢Îèü Hx¢Ýï, ¶¢æS¢è ã¢ï Á¢¢Ýï ¥¢ñÚ x¢H¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ïÝï S¢ï
H¢çãGÜGU ã¢ï¼¢ ãñ, §S¢ }¢ï´ ÈïUÈUÇGï ÜïU çÜUS¢è çãGSS¢ï }¢ï´ S¢êÁ¢Ý ã¢ï Á¢¢¼è ãñ,
çÁ¢S¢ S¢ï ±ã¢æ ã±¢ Ýãè´ Á¢¢ S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï S¢¢æS¢ HïÝï }¢ï´ S¢wG¼
94
¼vHèÈGU ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÎÚÁ¢» ãGÚ¢Ú¼ (²¢’Ýè Ï¢é¶G¢Ú) 105 çÇx¢íè
¼ÜU Ï¢ÉG Á¢¢¼¢ ãñ J §S¢ çÏ¢}¢¢Úè ÜUè ¼¢Ï¢ Ý H¢¼ï ãé±ï Ï¢éçÉG²¢ Ýïï Î}¢ ¼¢ïÇG
çÎ²¢ J ÜéUÀ çÎÝ Ï¢¢’Î “}¢ïÚè” ¥ÐÝè }¢¢æ ÜU¢ S¢¢}¢¢Ý HïÝï ¥¢ïËÇ
ã¢ªS¢ ¥¢§ü, ©S¢ Ýï ±ã¢æ ÜUè ¶G¢çÎ}¢¢ Ýõ‹S¢è ÜU¢ Ï¢ãé¼ à¢éçRU²¢ ¥Î¢
çÜU²¢ v²êæçÜU ±¢ïã ¥¢ç¶GÚè ±vG¼ ¼ÜU ©S¢ ÜUè Ï¢êÉGè }¢¢æ ÜUè ç¶GÎ}¢¼
ÜUÚ¼è Úãè ‰¢è, Ó¢êæçÜU Ýï‹S¢è ¥|¢è Á¢±¢Ý ‰¢è ¥¢ñÚ ÜU¢ÈGUè ç¶GÎ}¢¼ x¢éÁ¢G¢Ú
|¢è, §S¢ çH²ï “}¢õÚè” Ýï Ï¢ïã¼Ú ¼‹¢wG±¢ã ÜU¢ H¢HÓ¢ Îï ÜUÚ ©S¢ï ¥ÐÝï
Í¢Ú ç¶GÎ}¢¼ x¢¢Úè ÜïU ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï Ó¢HÝï ÜUè ¥¢õÈGUÚ ÜUè J “Ýõ‹S¢è” Ýï
Ó¢¢ïÅ ÜUÚ¼ï ãé±ï ÜUã¢ : ¥¢Ð ÜïU Í¢Ú Á¢GMÚ ¥¢ªæx¢è, }¢x¢Ú ¥|¢è Ýãè´,
çÁ¢S¢ çÎÝ ¥¢Ð ÜUè Ï¢ïÅè »Ë¢èÁ¢G¢Ï¢ï‰¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ²ã¢æ ¥¢ïËÇ ã¢ªS¢ }¢ï´
À¢ïÇG Á¢¢»x¢è, }¢ñ´ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜïU çH²ï Ó¢Hè Á¢¢ªæx¢è J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²ïã ¼¢ï »ÜU x¢GñÚ }¢éçSH}¢
¶G¢ÝÎ¢Ý ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ‰¢¢, §S¢ï S¢éÝ ÜUÚ ¥¢Ð ÜU¢ï à¢¢²Î ÜéUÀ ¥GÁ¢èÏ¢ S¢¢
}¢ãGS¢êS¢ ã¢ï Úã¢ ã¢ïx¢¢ J x¢GñÚ §SH¢}¢è }¢é}¢¢çHÜU }¢ï´ Ï¢ ÜUS¢Ú¼ ¥¢ïËÇ
ã¢ªS¢ ãñ´ ¥¢ñÚ ¥zGS¢¢ïS¢ ¥Ï¢ ©Ý ÜUè Îï¶¢ Îï¶è §SH¢}¢è }¢éËÜU¢ï´ ãGœ¢¢
çÜU Ð¢çÜUS¼¢Ý }¢ï´ |¢è §S¢ ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ! Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
¥¢H}¢è }¢ÎÝè }¢ÜüUÁ¢G ÈGñUÁ¢G¢Ýï }¢ÎèÝ¢ }¢ï´ 16 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU 1432
çãÁ¢Úè (19-02-2011) ÜU¢ï }¢é¥G}}¢Ú ãGÁ¢GÚ¢¼ (²¢’Ýè Ï¢êÉG¢ï´) ÜU¢ }¢ÎÝè
}¢éÁ¢G¢ÜUÚ¢ ãé±¢ ‰¢¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢éËÜU |¢Ú S¢ï ãÁ¢G¢Ú¢ï´ çS¢Ý ÚS¢èÎ¢ Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ Ýï
çà¢ÜüU¼ ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ ²ïã }¢ÎÝè }¢éÁ¢G¢ÜUÚ¢ “}¢ÎÝè Ó¢ñÝH” ÐÚ Ï¢ Ú¢ãï
Ú¢S¼ ÅõHèÜU¢SÅ (TELECAST) çÜU²¢ x¢²¢ ‰¢¢ J çÜUS¢è Ð¢çÜUS¼¢Ýè
¥¢ïËÇ ã¢ªS¢ }¢ï´ }¢éÜGUè}¢ Î¢ï çÝã¢²¼ ÜU}¢Á¢G¢ïÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ Ýï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´
95
S¢ï çÝã¢²¼ x¢G}¢x¢èÝ HãÁ¢ï }¢ï´ ¥ÐÝ¢ ÎÎü Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ïËÇ
ã¢ªS¢ }¢ï´ À¢ïÇG ÜUÚ Ó¢Hï Á¢¢Ýï ÐÚ ¥ÐÝï ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU
çÝã¢²¼ ¼¥SS¢éÈGU ± ãGS¢Ú¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU ã}¢¢Úè
¥¢ÚÁG¢ê ãñ çÜU ã}¢¢Úï ¶G¢ÝÎ¢Ý ±¢Hï ã}¢ï´ Í¢Ú ±¢ÐS¢ Hï Ó¢Hï´ ã}¢ ²ã¢æ
ÜU¢ÈGUè Îé¶è ãñ´ J ã¢» ! ã¢» ! ±¢ïã ¥±H¢Î çÜU¼Ýè »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ¢}¢¢ïà¢
¥¢ñÚ Ý¢ ¶GHÈGU ± Ý¢ H¢§ÜGU ãñ Á¢¢ï Ï¢Ó¢ÐÝ }¢ï´ }¢¢æ-Ï¢¢Ð ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÜU²ï
Á¢¢Ýï ±¢Hï ¼}¢¢}¢ »ãGS¢¢Ý¢¼ ÜU¢ï ÈGUÚ¢}¢¢ïà¢ ÜUÚ ÜïU Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ ©‹ãï´ ÆéÜUÚ¢
Îï¼è ãñ J ãG¢H¢æçÜU Ï¢éÉG¢Ðï }¢ï´ ¼¢ï Ï¢ï Ó¢¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ã}¢Î<Î²¢ï´ ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ ãG¢Á¢¼
ã¢ï¼è ãñ J §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Ð ¥GãÎ ÜUèçÁ¢²ï çÜU Ó¢¢ãï ÜéUÀ |¢è ã¢ï Á¢¢»
}¢¢æ-Ï¢¢Ð ÜU¢ï ©G}¢í |¢Ú çÝ|¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚ ÜïU wG¢éÎ ÜU¢ï Á¢‹Ý¼
ÜU¢ ãGÜUG Î¢Ú Ï¢Ý¢»æx¢ï J V (ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼, S¢. 442)
}¢é¼Gè¥G ¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ ÜUÚ }¢ñæ ©Ý ÜU¢
ãÚ §ÜU ãGév}¢ H¢ªæ Ï¢Á¢¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 101)
<
ÝïçÜU²¢ḯ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ Îé‹²¢ }¢ḯ |¢è ç}¢H ÜUÚ Úã¼¢ ãñ
¥GËH¢}¢¢ §ÏÝï Á¢¢ñÁ¢Gè P çH¶¼ï ãñ́ : ¥ËH¢ã 1
Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢ï |¢è Ó¢èÁ¢G ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ±¢ïã ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ Ý}¢êÝ¢ ãñ §S¢è
¼GÚãG Îé‹²¢ }¢ï´ Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hï }¢é¥G¢}¢H¢¼ |¢è ©¶GÚ±è }¢é¥G¢}¢H¢¼ ÜU¢
Ý}¢êÝ¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥GÏÏ¢¢S¢ E
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢‹Ý¼ ÜUè Ýï’}¢¼ïæ çS¢ÈGüU ¥ÐÝï Ý¢}¢¢ï´ }¢ï´ Îé‹²±è ¥à²¢ ÜïU
}¢éà¢¢Ï¢ïã ãæñ, (²¢’Ýè Á¢‹Ý¼ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜUè ãGÜGUèÜGU¼ Îé‹²±è Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï
96
}¢éwG¼çHÈGU ãñ) J §S¢ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã 1 Ýï Îé‹²±è
Ýï’}¢¼¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ©w¢GÚ±è Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢ à¢¢ñÜGU çÎH¢²¢ ¥¢ñÚ Îé‹²±è ¥GÁ¢G¢Ï¢¢¼
ÜïU Á¢GÚè»G ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢¢ï´ S¢ï ÇÚ¢²¢ ãñ J Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢¢Úè }¢é¥G¢}¢H¢¼
}¢ï´ S¢ï »ÜU ²ïã |¢è ãñ çÜU ÁG¢éË}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU Ï¢ÎHï S¢ï
ÐãHï Îé‹²¢ }¢ï´ ãè ©S¢ ÜïU ÁG¢éË}¢ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ç}¢H Á¢¢¼¢ ãñ ²êæãè Îèx¢Ú
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ |¢è ²ïãè }¢é¥G¢}¢H¢ ã¢ï¼¢
ãñ J ¥ËH¢ã 1 ÜïU ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý :
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ Ð¢»x¢¢ J
ÜU¢ ²ïãè }¢zGãê}¢ ãñ J Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ à¢wGS¢ ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ }¢¢H ÜU¢ï S¢H¢}¢¼ Îï¶ ÜUÚ ²ïã
x¢é}¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ©S¢ï ÜU¢ï§ü S¢Á¢G¢ Ýãèæ ç}¢H Úãè ãG¢H¢æçÜU ©S¢ ÜU¢
¥ÐÝè S¢Á¢G¢ S¢ï x¢G¢çÈGUH ã¢ïÝ¢ |¢è »ÜU çÜGUS}¢ ÜUè S¢Á¢G¢ ãñ J
ãGéÜU}¢¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : »ÜU x¢éÝ¢ã ÜïU Ï¢¢’Î ÎêS¢Úï x¢éÝ¢ã }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ã¢ïÝ¢ ÐãHï x¢éÝ¢ã ÜUè S¢Á¢G¢ ãñ Á¢Ï¢ çÜU »ÜU ÝïÜUè ÜïU Ï¢¢’Î
ÎêS¢Úè ÝïÜUè ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ç}¢HÝ¢ ÐãHè ÝïÜUè ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ãñ J Ï¢¢’Á¢G
¥±ÜGU¢¼ x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUè Á¢ËÎ ç}¢HÝï ±¢Hè S¢Á¢G¢ (çãGSS¢è ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚè
Ýãè´ Ï¢çËÜU) }¢¢’Ý±è (Ï¢¢ç¼GÝè, MãG¢Ýè) ã¢ï¼è ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU Ï¢Ýè
§SÚ¢§üH ÜïU »ÜU §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú à¢wGS¢ Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¥GÁ¢üG
ÜUè : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! }¢ñ´ ¼ïÚè çÜU¼Ýè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUÚ¼¢ ãêæ HïçÜUÝ ¼ê }¢éÛ¢ï
S¢Á¢G¢ Ýãè´ Îï¼¢ J Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ x¢²¢ : }¢ñ´ ¼éÛ¢ï S¢Á¢G¢ Îï¼¢ ãêæ HïçÜUÝ ¼éÛ¢ï
©S¢ ÜU¢ »ãGS¢¢S¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢, v²¢ }¢ñ´ Ýï ¼éÛ¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÜUè ãGH¢±¼
(ç}¢Æ¢S¢) S¢ï }¢ãGM}¢ Ýãè´ ÜUÚ çÎ²¢ ?
97
Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢Á¢G¢ ÜUè §S¢ çÜGUS}¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ x¢G¢ñÚ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã §S¢ï
¥ÐÝè ¼¢ÜU }¢ï´ Ð¢»x¢¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ±ãÏ¢ çÏ¢Ý ±Îü
I ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ¥GÁ¢üG ÜUè x¢§ü : v²¢ x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ±¢H¢
§¼G¢¥G¼ ÜUè HÁGÁ¢G¼ Ð¢¼¢ ãñ ? §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : (x¢éÝ¢ã ÜU¢ §<¼ÜU¢Ï¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ ¼¢ï ÎêÚ) x¢éÝ¢ã ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ |¢è §¼G¢¥G¼ ÜUè HÁGÁ¢G¼
Ýãèæ Ð¢ S¢ÜU¼¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝè çÝx¢¢ã¢ïæ ÜU¢ï ¥¢Á¢G¢Î À¢ïÇG¼¢
ãñ (²¢’Ýè Ï¢Î çÝx¢¢ãè S¢ï Ýãè´ Ï¢Ó¢¢¼¢) ±¢ïã çÝx¢¢ãï §GÏ¢í¼ S¢ï }¢ãGM}¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ, Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ Ý ÜUÚÝï ±¢H¢ çÎH ÜUè S¢ÈGU¢§ü S¢ï }¢ãGM}¢
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, ¶¢Ýï ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ï´ à¢éÏ¢ã¢¼ S¢ï Ý Ï¢Ó¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ çÎH
çS¢²¢ã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ú¢¼ }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢Á¢¢¼ ± Îé¥G¢ ÜUè
ãGH¢±¼ (ç}¢Æ¢S¢) S¢ï }¢ãGM}¢ Úã¼¢ ãñ J ²ïã »ÜU »ïS¢¢ }¢é¥G¢}¢H¢ ãñ çÜU
ÝzGS¢ ÜU¢ }¢éãG¢S¢Ï¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ãGÁ¢GÚ¢¼ §S¢ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ã¢ï¼ï ãñ´ J x¢éÝ¢ã¢ï´
ÜUè Á¢ËÎ S¢Á¢G¢ ç}¢HÝï ÜUè ¼GÚãG ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ }¢é¥G¢}¢H¢ |¢è ãñ çÜU §Ý ÜUè
Á¢Á¢G¢ |¢è Á¢ËÎ (Îé‹²¢ }¢ï´ ãè) ç}¢H Á¢¢¼è ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÎèS¢ï ÜéUGÎS¢è }¢ïæ
ãñ : ¥GG¢ñÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU Îï¶Ý¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ¼èÚ¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU Á¢GãìÚèH¢ ¼èÚ ãñ,
çÁ¢S¢ Ýï }¢ïÚè çÚÁ¢G¢ ÜïU ãGéS¢êH ÜïU çH²ï ©S¢ï ¼ÜüU çÜU²¢ ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ï »ïïS¢¢
§ü}¢¢Ý ¥G¼¢G ÜUMæx¢¢ çÁ¢S¢ ÜUè ç}¢Æ¢S¢ ±¢ïã ¥ÐÝï çÎH }¢ḯ Ð¢»x¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý Ýñà¢¢ÐêÚè P ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ : }¢ñæ Ý}¢¢Á¢Gï Á¢é}¢é¥G¢
ÜïU çH²ï Á¢¢ Úã¢ ‰¢¢ çÜU }¢ïÚï Á¢ê¼ï ÜU¢ ¼S}¢¢ ÅêÅ x¢²¢ J }¢ñ́ ©S¢ï ÎéLS¼ ÜUÚÝï
ÜïU çH²ï ÆãÚ¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : ²ïã ¼S}¢¢ §S¢ çH²ï ÅêÅ¢ ãñ v²êæçÜU
}¢ñæ Ýï xG¢éSHï Á¢é}¢é¥G¢ Ýãè´ çÜU²¢ J
98
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï Ýè}¢ Á¢¢æ ãêæ
Ð» }¢é<à¢Îè Îï çà¢ÈGU¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 105)
<
{50} Û¢êÅï x¢±¢ã Ï¢ÝÝï ±¢Hï x¢GÜGüU ã¢ï x¢»
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ÈGUÁ¢èü
ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : }¢ñæ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè P ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU çÜUà¼è
}¢ï´ S¢é±¢Ú ‰¢¢ çÜU »ÜU ¥¢ñÚ çÜUà¼è ã}¢¢Úï Ð¢S¢ S¢ï x¢éÁ¢GÚè J çÜUS¢è Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè P ÜU¢ï Ï¢¼¢²¢ : ²ïã çÜUà¼è ±¢Hï
Ï¢¢Îà¢¢ã ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢ Úãï ãñ´ ¥¢ñÚ ±ã¢æ Á¢¢ ÜUÚ ¥¢Ð I ÜïU
ç¶GH¢ÈGU ÜéUÈíGU (²¢’Ýè 1N ! ¥¢Ð I ÜïU ÜU¢çÈGUÚ
ã¢ïÝï) ÜUè x¢±¢ãè Îï´x¢ï J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥¢Ð I Ýï ©S¢ çÜUà¼è ÜïU
x¢GÜGüU ã¢ï Á¢¢Ýï ÜUè Îé¥G¢ ÜUè J ¥¢Ð I ÜïU Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãè ©Ý ÜUè
çÜUà¼è ©HÅ x¢§ü ¥¢ñÚ S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢ ÇêÏ¢ x¢» J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î
çÏ¢Ý ÈGUÁ¢èü
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢üG ÜUè : ãGéÁG¢êÚ ! }¢ËH¢ãG
(çÜUà¼è Ó¢H¢Ýï ±¢Hï) ÜU¢ v²¢ ÜéUGS¢êÚ ‰¢¢ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ©S¢ Ýï ©Ý H¢ïx¢¢ï´
ÜU¢ï v²êæ S¢é±¢Ú çÜU²¢ ã¢H¢æçÜU ±¢ïã ©Ý ÜïU }¢vGS¢Îï S¢ÈGUÚ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ‰¢¢ J
çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ¥ËH¢ã 1 ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ x¢GÜGüU ã¢ï
ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝ¢ Û¢êÅ¢ x¢±¢ã Ï¢Ý ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J §S¢ ÜïU
Ï¢¢’Î ¥¢Ð I ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ¼ÏÎèH ãé§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢æÐ¼ï ãé±ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï Hx¢ï : ¥ËH¢ã 1 ÜUè §GÁÁG ¢G¼¢ï à¢¢Ý ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ ¥¢ç²‹Î¢
çÜUS¢è ÜïU çH²ï Ï¢Î Îé¥G¢ Ýãè´ ÜUMæx¢¢ J çÈUÚ »ÜU çÎÝ ¥¢Ð I
99
ÜU¢ï Ï¢¢Îà¢¢ãï ç}¢SÚ Ýï Ï¢éH¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ¥GÜGU¢§Î ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ÐêÀÝï
Hx¢¢, ¥¢Ð I Ýï ±ã¢æ ¥ãGS¢Ý ¥‹Î¢Á¢G S¢ï ¥ÐÝï ¥GÜGU¢§Î ÜU¢ï
Ï¢²¢Ý çÜU²¢ çÁ¢‹ãï´ S¢éÝ ÜUÚ ±¢ïã ¥¢Ð I S¢ï wG¢éà¢ ã¢ï x¢²¢ J
§S¢ Üï UÏ¢¢’Î »ÜU çÎÝ ¥¢Ð I ÜU¢ï ¶GHèÈGU» }¢é¼±çvÜUH
çÏ¢ËH¢ã Ýï |¢è ¼GHÏ¢ çÜU²¢, ©S¢ Ýï |¢è Á¢Ï¢ ¥¢Ð I ÜïU
ÝÁ¢GçÚÄ²¢¼ ± §zGÜU¢Ú }¢éH¢ãGÁ¢G¢ çÜU²ï ¼¢ï ¥¢Ð I ÜU¢ §¼Ý¢
çÎHÎ¢Îã ¥¢ñÚ çx¢Ú±èÎ¢ ã¢ï x¢²¢ çÜU ÜUã¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ : Á¢Ï¢ |¢è ¥ËH¢ã
1 ÜïU ÝïÜU Ï¢‹Î¢ïæ ÜU¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¼¢ï S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
ÁG¢é‹ÝêÝ ç}¢SÚè P ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢ ÜUÚ¢ï J
<
{51} ¥¢Á¢ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ÜGUyH ãè ÜUÚ¢ çÎ²¢ ‰¢¢
¶GHèÈGU¢ }¢‹S¢êÚ ÜïU }¢éS¢¢çãGÏ¢ ÚÏ¢è¥G ÜU¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï
¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ I S¢ï Ó¢à}¢ÜU ‰¢è, »ÜU çÎÝ §}¢¢}¢
S¢¢çãGÏ¢ ÜUè }¢¢ñÁ¢êÎx¢è }¢ï´ ©S¢ Ýï ¶GHèÈGU¢ S¢ï ÜUã¢ : »ï ¥}¢èÚH
}¢¢ïç}¢ÝèÝ ! ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ ¥¢Ð ÜïU Á¢gï ¥}¢Á¢Î ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã
çÏ¢Ý ¥GÏÏ¢¢S¢ E ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚ¼ï ãñ´, ©Ý ÜU¢ ÜGU¢ñH ãñ çÜU
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÜGUS¢}¢ ¶¢» ¥¢ñÚ çÈUÚ ©S¢ ÜïU »ÜU Î¢ï çÎÝ Ï¢¢’Î |¢è
V ÜUã Îï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ §çS¼SÝ¢ S¢ãGèãG ãñ HïçÜUÝ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ ÜïU
ÝÁ¢GÎèÜU çS¢ÈGüU ±¢ïãè §çS¼SÝ¢ ÎéLS¼ ãñ Á¢¢ï ÜGUS¢}¢ S¢ï }¢éœ¢çS¢H ã¢ï
(²¢’Ýè ÜGUS¢}¢ ÜïU ÈGU¢ñÚÝ Ï¢¢’Î V ÜUã¢ x¢²¢ ã¢ï) J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ I (Ýï §Úà¢¢Î
100
ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥}¢èÚH }¢¢ïç}¢ÝèÝ ! ÚÏ¢è¥G ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ²ïã ãñ çÜU ¥¢Ð ÜïU
HàÜUÚ ÜUè ¥¢Ð S¢ï Ï¢ñ¥G¼ ÎéLS¼ Ýãè´ ãñ J }¢‹S¢êÚ Ýï S¢Ï¢Ï¢ ÐêÀ¢ ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ Á¢x¢ã ÜGUS¢}¢ ¶¢ ÜUÚ Ï¢ñ¥G¼ ÜUÚ Hè ¥¢ñÚ çÈUÚ
Í¢Ú }¢ïæ Á¢¢ ÜUÚ V ÜUã ÜUÚ Ï¢ñ¥G¼ ÜU¢ï ¼¢ïÇG çÎ²¢ J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ
¶GHèÈGU¢ }¢‹S¢êÚ ãæS¢Ýï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ÚÏ¢è¥G S¢ï ÜUã¢ : »ï ÚÏ¢è¥G
!
§}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ ÜïU ÐèÀï Ý ÐÇG ¢ ÜUÚ¢ï J Á¢Ï¢ ÎÚÏ¢¢Ú S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUHï ¼¢ï
ÚÏ¢è¥G Ýï ÜUã¢ : ¥¢Á¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï }¢éÛ¢ï ÜGUyH ÜUÚ¢ ãè çÎ²¢ ‰¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ I Ýï §Úà¢¢Î
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ýãèæ, Ï¢çËÜU ¼é}¢ Ýï }¢ïÚï ÜGUyH ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè ‰¢è HïçÜUÝ }¢ñ´
Ýï ¼é}ãï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ çH²¢ J
ãGS¢Î ÜUè Ï¢è}¢¢Úè Ï¢ÉG Ó¢Hè ãñ HÇG¢§ü ¥¢ÐS¢ }¢ï´ ÆÝ x¢§ü ãñ
à¢ã¢ }¢éS¢H}¢¢Ý ãêæ }¢éÝÁGÁ¢G}¢, §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 573)
<
{52} Ð¢Ýè ÜïU Ó¢‹Î ÜGU¼GÚ¢ï´ ÜU¢ ±Ï¢¢H
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý §ÏÝï Á¢¢ñÁ¢Gè P çH¶¼ï
ãñ´ : çÜUS¢è x¢¢ªæ }¢ï´ »ÜU Îê{ ÈGUÚ¢ïà¢ Úã¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ Á¢¢ï Îê{ }¢ï´ Ð¢Ýè
ç}¢H¢²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ S¢ñH¢Ï¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU }¢±ïà¢è
Ï¢ã¢ ÜUÚ Hï x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã Ú¢ï¼ï ãé±ï ÜUãÝï Hx¢¢ çÜU S¢Ï¢ ÜGU¼GÚï ç}¢H ÜUÚ
S¢ñH¢Ï¢ Ï¢Ý x¢» Á¢Ï¢ çÜU ÜGUÁ¢G¢ ©S¢ï çÝÎ¢ Îï Úãè ‰¢è :
101
¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ²ïã ©S¢ ÜU¢
Ï¢ÎH¢ ãñ Á¢¢ï ¼ïÚï ã¢‰¢¢ïæ Ýï ¥¢x¢ï |¢ïÁ¢¢
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ ÁG¢éË}¢ Ýãè´
ÜUÚ¼¢ J
²¢Î Ú¶¢ï ! Ó¢¢ïÚè ¥¢ñÚ ç¶G²¢Ý¼ ãH¢ÜU¼ }¢ï´ Ç¢HÝï ±¢Hï ¥¢ñÚ
ÎèÝ ÜïU çH²ï à¢ÎèÎ ÝévGS¢¢Ý Îïã ãñæ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î
x¢GÁ¢G¢Hè P {¢ïÜU¢ Îïãè S¢ï }¢¢H ÜU}¢¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï S¢}¢Û¢¢¼ï ãé±ï
çH¶¼ï ãñæ : ¥SH Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ²ÜGUèÝ Ú¶ï çÜU Îx¢G¢
Ï¢¢Á¢Gè S¢ï çÚÁGÜGU ÜU}¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ Ï¢çËÜU ©ËÅ¢ }¢¢H S¢ï
Ï¢ÚÜU¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè Á¢¢¼è Úã¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥GÄ²¢Úè ±
ÈGUÚïÏ¢ S¢ï §‹S¢¢Ý Á¢¢ï ÜéUÀ ÜU}¢¢¼¢ ãñ ¥Ó¢¢ÝÜU »ïS¢¢ ±¢çÜGU¥G¢ Ðïà¢ ¥¢¼¢
ãñ çÜU ±¢ïã S¢Ï¢ ÜéUÀ ¼Ï¢¢ã ¥¢ñÚ Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÈGUÚïÏ¢ ±
¥GÄ²¢Úè ÜU¢ x¢éÝ¢ã ãè Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ S¢¢ ãG¢H ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï Îê{ }¢ï´ Ð¢Ýè ç}¢H¢²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ »ÜU Ï¢¢Ú ¥Ó¢¢ÝÜU S¢ñH¢Ï¢
¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè x¢¢» ÜU¢ï Ï¢ã¢ Hï x¢²¢ J ©S¢ ÜïU Î¢Ý¢ Ï¢ïÅï Ýï ÜUã¢ :
¥ÏÏ¢¢ Á¢¢Ý Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU Îê{ }¢ï´ ç}¢H¢²¢ ãé±¢ S¢¢Ú¢ Ð¢Ýè Á¢}¥G ãé±¢
¥¢ñÚ S¢ñH¢Ï¢ ÜUè à¢vH §çwG¼²¢Ú ÜUÚ ÜïU x¢¢» ÜU¢ï Ï¢ã¢ Hï x¢²¢ J
<
102
{53} ²ÜGUèÝ ÜUè Î¢ñH¼
Î¢ï Ï¢éÁ¢G éx¢ü ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²Î¼éÝ¢ Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢çÚÄ²¢
ÜïU ²ã¢æ }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU çH²ï ãG¢çÁ¢GÚ ãé±ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ã}¢ x¢ézG¼ìx¢ê ÜUÚÝï Hx¢ï çÜU
¥x¢Ú Ú¢çÏ¢¥G¢ §S¢ ±vG¼ ¶¢Ý¢ Ðïà¢ ÜUÚ Îïæ ¼¢ï Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ ã¢ï v²æêçÜU ©Ý
ÜïU ²ã¢æ çÚÁGÜUGï ãGH¢H }¢²SS¢Ú ¥¢ Á¢¢»x¢¢ J ©S¢ ±vG¼ ¥¢Ð
ÜïU Í¢Ú }¢ï´ çS¢ÈGüU Î¢ï ãè Ú¢ïçÅ²¢æ ‰¢èæ, ¥¢Ð Ýï ±¢ïã Ú¢ïçÅ²¢´ ©Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU
S¢¢}¢Ýï Ú¶ Îè´, §¼Ýï }¢ï´ çÜUS¢è S¢¢§H Ýï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ S¢Î¢ Ï¢éH‹Î ÜUè ¼¢ï
¥¢Ð Ýï ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´ Ú¢ïçÅ²¢æ ©Æ¢ ÜUÚ ©S¢ï Îï Îè´, ²ïã Îï¶ ÜUÚ ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´
¥ÈGUÚ¢Î ãGñÚ¼ Á¢GÎ¢ Úã x¢» J ÜéUÀ ãè ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU ÜUÝèÁ¢G Ï¢ãé¼ S¢è
x¢}¢ü Ú¢ïçÅ²¢æ çH²ï ãG¢çÁ¢GÚï ç¶GÎ}¢¼ ãé§ü ¥¢ñÚ ¥GÁ¢üG ÜUè, çÜU ²ïã }¢ïÚè
}¢¢çHÜU¢ Ýï ç|¢Á¢±¢§ü ãñ´ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²Î¼éÝ¢ Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢çÚÄ²¢
Ýï Á¢Ï¢ çx¢Ý¼è ÜUè ¼¢ï ±¢ïã ¥n¢Úã Ú¢ïçÅ²¢æ ‰¢è´, ²ïã Îï¶
ÜUÚ ¥¢Ð Ýï ÜUÝèÁ¢G S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : à¢¢²Î ¼é}ãï´ x¢GH¼G ÈGUãì}¢è ã¢ï x¢§ü ãñ ²ïã
Ú¢ïçÅ²¢æ }¢ïÚï ²ã¢æ Ýãè´ Ï¢çËÜU çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÜïU ã¢æ |¢ïÁ¢è x¢§ü ãñ´ J ÜUÝèÁ¢G Ýï
²ÜGUèÝ ÜïU S¢¢‰¢ ¥GÁ¢üG ÜUè, çÜU ²ïã ¥¢Ð ãè ÜïU çH²ï ç|¢Á¢±¢§ü x¢§ü ãñ´ }¢x¢Ú
¥¢Ð Ýï ÜUÝèÁ¢G ÜïU }¢éS¢HS¢H §S¢Ú¢Ú ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Ú¢ïçÅ²¢æ ±¢ÐS¢ H¢ñÅ¢
Îè´ J ÜUÝèÁ¢G Ýï Á¢Ï¢ ±¢ÐS¢ Á¢¢ ÜUÚ ¥ÐÝè }¢¢çHÜU¢ S¢ï ²ïã }¢¢Á¢Ú¢ Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ãGév}¢ çÎ²¢ çÜU §S¢ }¢ï´ }¢Á¢GèÎ Î¢ï Ú¢ïçÅ²¢ïæ ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ ÜUÚ
ÜïU Hï Á¢¢¥¢ï, ÜUÝèÁ¢G Á¢Ï¢ Ï¢èS¢ Ú¢ïçÅ²¢æ Hï ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ãé§ü ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²Î¼éÝ¢ Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢çÚÄ²¢
Ýï çx¢‹¢¼è ÈGUÚ}¢¢ Hè ¼¢ï
çÈUÚ §Ý ÜïU Á¢GÚè»G }¢ïã}¢¢Ý¢ï´ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ }¢Î¢Ú¼ ÈGUÚ}¢¢§ü J ¶¢Ýï S¢ï
ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢Ï¢ ©Ý Î¢ïÝ¢ï´ Ýï }¢¢Á¢Ú¢ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï
103
S¢çÄ²Î¼éÝ¢ Ú¢çÏ¢¥G¢ Ï¢S¢çÚÄ²¢
Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ ¥¢Ð ãGÁ¢GÚ¢¼ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¼¢ï }¢éÛ¢ï ¥‹Î¢Á¢G¢ ã¢ï x¢²¢ ‰¢¢ çÜU ¥¢Ð
|¢êÜU ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ãñ´ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï, Á¢¢ï ÜéUÀ Í¢Ú }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ‰¢¢ ±¢ïã }¢ñ´ Ýï Ðïà¢ ÜUÚ
çÎ²¢, §¼Ýï }¢ï´ S¢¢§H Ýï S¢Î¢ Hx¢¢§ü ¼¢ï }¢ñæ Ýï ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´ Ú¢ïçÅ²¢æ ©S¢ï Îï
ÜUÚ Ï¢¢Úx¢¢ãï wG¢éÎ¢±‹Îè }¢ï´ ¥GÁ¢üG ÜUè : »ï ¥ËH¢ã 1 ! ¼ïÚ¢ ±¢’Î¢
»ÜU ÜïU Ï¢ÎHï ÎS¢ ÎïÝï ÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¼ïÚï ±¢’Îï ÐÚ }¢éÜU}}¢H ²ÜGUèÝ ãñ J
Á¢Ï¢ ±¢ïã ÜUÝèÁ¢G 18 Ú¢ïçÅ²¢æ H¢§ü ¼¢ï }¢ñ´ Ýï S¢}¢Û¢ çH²¢ çÜU §S¢ }¢é¥G¢}¢Hï
}¢ï´ Á¢GMÚ ÜU¢ï§ü x¢GH¼Gè ãé§ü ãñ §S¢ çH²ï }¢ñæ Ýï ©‹ãï´ ±¢ÐS¢ ÜUÚ çÎ²¢, çÈUÚ
Á¢Ï¢ ±¢ïã Ï¢èS¢ Ú¢ïçÅ²¢æ Hï ÜUÚ ¥¢§ü ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ±¢’Îï ÜUè ¼v}¢èH S¢}¢Û¢
ÜUÚ ©‹ãï´ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ çH²¢ J (¼Á¢GçÜUÚ¼éH ¥¢ñçH²¢, çÁ¢GRïU Ú¢çÏ¢¥G¢, 1/68)
{54} HévG}¢ï ÜïU Ï¢ÎHï HévG}¢¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥S¥GÎ ²¢ÈGïU§üG
“Ú¢ïÁG¢éÚü²¢ãGèÝ” }¢ï´ ÝvGH ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¥ËH¢ã
1 ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜïU çH²ï »ÜU ¥G¢ñÚ¼ Ýï çÜUS¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ (²¢’Ýè ç}¢SÜUèÝ)
ÜU¢ï ¶¢Ý¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¥ÐÝï à¢¢ïãÚ ÜU¢ï ¶¢Ý¢ ÐãéæÓ¢¢Ýï ¶ï¼ ÜUè ¼GÚÈGU
Ó¢H ÐÇGè, ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ©S¢ ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ |¢è ‰¢¢, Ú¢S¼ï }¢ï´ »ÜU ÎçÚ‹Îï
(²¢’Ýè ÈU¢ÇG ¶¢Ýï ±¢Hï Á¢¢Ý±Ú) Ýï Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ ãG}H¢ ÜUÚ çÎ²¢, ±¢ïã
ÎçÚ‹Î¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï çÝx¢HÝ¢ ãè Ó¢¢ã¼¢ ‰¢¢ çÜU Ý¢x¢ã¢æ (²¢’Ýè ¥Ó¢¢ÝÜU)
x¢GñÏ¢ S¢ï »ÜU ã¢‰¢ Á¢G¢çãÚ ãé±¢ çÁ¢S¢ Ýï ©S¢ ÎçÚ‹Îï ÜU¢ï »ÜU Á¢G¢ïÚÎ¢Ú Á¢GÏ¢ü
Hx¢¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ÀéÇG¢ çH²¢, çÈUÚ x¢GñÏ¢ S¢ï ¥¢±¢Á¢G ¥¢§ü : “»ï ÝïÜU
Ï¢wG¼ ! ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï S¢H¢}¢¼è ÜïU S¢¢‰¢ Hï Á¢¢ ! ã}¢ Ýï HévG}¢ï ÜïU
Ï¢ÎHï ¼éÛ¢ï HévG}¢¢ ¥G¼G¢ ÜUÚ çÎ²¢ J”(²¢’Ýè ¼ê Ýï x¢GÚèÏ¢ ÜU¢ï ¶¢Ýï ÜU¢
104
HévG}¢¢ ç¶H¢²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã 1 Ýï ¼ïÚï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ÎçÚ‹Îï ÜU¢ HévG}¢¢
Ï¢ÝÝï S¢ï Ï¢Ó¢¢ çH²¢) J
¥ËH¢ã 1 ÜUè §Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢ÎÜïGU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢ñ´ S¢Ï¢ Î¢ñH¼ Úãï ãGÜGU }¢ï´ HéÅ¢ Îêæ
à¢ã¢ »ïS¢¢ }¢éÛ¢ï Á¢ÁGÏ¢¢ ¥G¼G¢ ã¢ï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 316)
<
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢ ÜUÚ ÝïçÜU²¢ï´
|¢Úè çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢¢ Ð¢Ýï ÜïU çH²ï ¼ÏHèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè
¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï
±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï Á¢¢Ý¢ }¢éÈGUèÎ ¼ÚèÝ ãñ J §S¢ }¢ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜUè Ï¢ÚÜU¼ S¢ï
ÜñUS¢ï ÜñUS¢ï çÏ¢x¢ÇïG ãé±ï H¢ïx¢ S¢é{Ú x¢», §S¢ ÜUè »ÜU Û¢HÜU §S¢ }¢ÎÝè
Ï¢ã¢Ú }¢ï´ }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï,
‹²ê §²Ú Ý¢§Å }¢Ý¢Ýï S¢ï Ï¢¢Á¢G Úã¢
x¢éÁ¢Ú¢Ý±¢H¢ (ÐæÁ¢¢Ï¢, Ð¢çÜUS¼¢Ý) ÜïU »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü (©G}¢í
¼ÜGUÚèÏ¢Ý 35 S¢¢H) ÜU¢ Ï¢²¢Ý ÜéUÀ ²êæ ãñ çÜU }¢ïÚ¢ ¼¥GËHéÜGU »ÜU ¶¢¼ï
Ðè¼ï Í¢Ú¢Ýï S¢ï ‰¢¢, Ý Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼¢ Ý ÜéUGÚ¥¢Ý Ï¢çËÜU à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è,
Ï¢ÎÜU¢Úè, Á¢é±¢ Ï¢¢Á¢Gè ÜU¢ à¢¢ñÜGUèÝ ‰¢¢ ãGœ¢¢ çÜU ¥ÐÝè Á¢G}¢èÝï´ Ï¢ïÓ¢ Ï¢ïÓ¢
ÜUÚ Á¢é±¢ ¶ïH¢ ÜUÚ¼¢ J Ï¢è±è Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï |¢è ¼æx¢ çÜU²¢ ÜUÚ¼¢ J }¢ïÚï
çÜUÚÎ¢Ú ÜUè ±Áã S¢ï }¢ïÚï Í¢Ú ±¢Hï |¢è S¢wG¼ ÐÚïà¢¢Ý ‰¢ï J ±¢ïã ¥vS¢Ú
}¢éÛ¢ï Ï¢éÚ¢§²¢ï´ S¢ï Ú¢ïÜU¼ï HïçÜUÝ }¢ñæ Ý }¢¢Ý¼¢ J »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ }¢ñæ Ýï ¥ÐÝï ÇïÚï
ÐÚ ‹²ê §²Ú Ý¢§Å }¢Ý¢Ýï ÜU¢ Ðí¢ïx¢í¢}¢ Ï¢Ý¢²¢, à¢Ú¢Ï¢ Ý¢ïà¢è ± Ï¢ÎÜU¢Úè ÜïU
105
¼}¢¢}¢ H±¢çÁ¢G}¢¢¼ Á¢}¥G çÜU²ï, 31 çÎS¢}Ï¢Ú ÜUè Ú¢¼ }¢ïÚï ²¢Úï Ï¢Î
¥y¢G±¢Ú S¢Ï¢ }¢ïÚï ÇïÚï ÐÚ Á¢}¥G ã¢ï x¢» J ¼ÜGUÚèÏ¢Ý 10 Ï¢Á¢ï }¢ñ´ Í¢Ú ¥¢²¢
çÜU 12 Ï¢Á¢ï ¼ÜU ±¢ÐS¢ ¥¢ Á¢¢ªæx¢¢ J Í¢Ú ÐãéæÓ¢ ÜUÚ }¢ñ´ Ýï Åè±è Hx¢¢²¢
¥¢ñÚ Ó¢ñÝH Ï¢ÎH¼ï Ï¢ÎH¼ï }¢ÎÝè Ó¢ñÝH }¢ïÚï S¢¢}¢Ýï ¥¢ x¢²¢ çÁ¢S¢ ÐÚ
»ÜU Ï¢éÁG¢éx¢ü (²¢’Ýè ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ L) ‹²ê §²Ú Ý¢§Å
}¢Ý¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï S¢}¢Û¢¢ Úãï ‰¢ï, ¥‹Î¢Á¢G »ïS¢¢ Œ²¢Ú¢ ¥¢ñÚ çÎHÓ¢SÐ ‰¢¢
çÜU }¢ñ´ Ýï ±¢ïã Ï¢²¢Ý S¢éÝÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢, §S¢ Ï¢²¢Ý S¢ï }¢éÛ¢ï Ï¢ÇGè
}¢¢’Hê}¢¢¼ ç}¢Hèæ ¥¢ñÚ §GÏ¢í¼ ãé§ü çÜU ã}¢ v²¢ ÜUÚÝï Á¢¢ Úãï ‰¢ï ? }¢ñæ ¶G¢ñÈïGU
wG¢éÎ¢ S¢ï Ú¢ïÝï Hx¢¢ ¥¢ñÚ çÏ¢H ¥¢ç¶GÚ }¢ñ´ Ýï ‹²ê §²Ú Ý¢§Å }¢ï´ wG¢éÚ¢ÈGU¢¼
ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Îèx¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hè J ÎêS¢Úè ¼GÚÈGU }¢ïÚï Î¢ïS¼ }¢ïÚï
§ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ ‰¢ï, Á¢Ï¢ }¢ñæ Ý ÐãéæÓ¢¢ ¼¢ï ±¢ïã }¢éÛ¢ï ÈGU¢ïÝ ÜUÚÝï Hx¢ï HïçÜUÝ }¢ñæ
Ýï ¥ÐÝ¢ }¢¢ïÏ¢¢§H Ï¢‹Î ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ S¢¢ï x¢²¢ J Ï¢ÎHè ãé§ü S¢éÏãG S¢ï
}¢ïÚè Ý§ü çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G ãé±¢, }¢ñ´ Ýï Ï¢éÚ¢§²¢æ ¥¢ñÚ Ï¢éÚè S¢¢ïãGÏ¢¼ À¢ïÇG
Îè, ¥ÐÝ¢ }¢¢ïÏ¢¢§H Ý}Ï¢Ú |¢è ¼ÏÎèH ÜUÚ çH²¢ ¼¢çÜU Ï¢éÚï Î¢ïS¼¢ï´ S¢ï
ÝÁ¢¢¼ ç}¢H Á¢¢», ÜGU¢çÎÚè ¥Gœ¢G¢Úè çS¢HçS¢Hï }¢ï´ Ï¢ñ¥G¼ ã¢ï ÜUÚ à¢ñ¶Gï
¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè L ÜU¢
}¢éÚèÎ |¢è Ï¢Ý x¢²¢ J ¥Ã±HÝ ¼èÝ çÎÝ ÜïU }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï
ÚS¢êH ÜïU S¢¢‰¢ S¢ÈGUÚ çÜU²¢ çÈUÚ Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU Á¢GïÚï §ç‹¼Á¢G¢}¢ ã¢ïÝï
±¢Hï 30 çÎÝ ÜïU §Á¢ç¼}¢¢§üG »’ç¼ÜU¢ÈGU }¢ï´ |¢è Ï¢ñÆ¢ J Î¢ÉGè Ï¢ÉG¢ Hè,
}¢ÎíS¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢çHx¢G¢Ý }¢ï´ ÐÉGÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢ J ²ïã S¢Ï¢ Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è ÜU¢ ÈGñUÁ¢G¢Ý ãñ ±ÚÝ¢ §S¢ ±vG¼ }¢ñæ Ý Á¢¢Ýï çÜUS¢ ãG¢H }¢ïæ ã¢ï¼¢ !
<
106
107
108
E- mail : [email protected], Web : www.dawateislami.net

جیسی کرنی ویسی بھرنی - Dawat-e

Transcription

Similar documents

Fjof!{bvcfsibguf!Sfjtf! obdi!Opse.Fohmboe"! Ofvft!wpn