XANA BIBELE YI DYONDZISA YINI Hakunene?

Transcription

LESWI BIBELE YI SWI DYONDZISAKA
XANA BIBELE
YI DYONDZISA
YINI Hakunene?
bh-TS
BIBLE ULONGESHA
bh-SH
XANA BIBELE
YI DYONDZISA
YINI Hakunene?
BUKU LEYI I YA
Photo Credits: ˛ Page 7: Courtesy American Bible Society
˛ Page 19: Earth: NASA photo ˛ Pages 24-5: WHO photo by Edouard Boubat
˛ Pages 88-9: Explosion: Based on USAF photo; child: Based on
WHO photo by W. Cutting
5 2005
Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
All Rights Reserved
Xana Bibele Yi Dyondzisa Yini Hakunene?
VAKANDZIYISI
Watch Tower Bible and Tract Society of South Africa
1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739, R.S.A.
Nkandziyiso wa 2012
Buku leyi a yi xavisiwi. Yi lunghiseleriwe ku pfuneta
entirhweni wa misava hinkwayo wa ku dyondzisa vanhu Bibele,
lowu seketeriwaka hi minyikelo ya ku tirhandzela.
Handle ka loko ku kombisiwile, Matsalwa lama tshahiweke ebukwini leyi ma
huma eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima.
Laha ku kumekaka NW endzhaku ka ku tshaha, swi kombisa leswaku mhaka
ya kona yi huma eka New World Translation of the Holy Scriptures
—With References ya Xinghezi.
What Does the Bible Really Teach?
Tsonga (bh-TS)
Made in the Republic of South Africa
Yi Endliwe eRiphabliki Ra Afrika Dzonga
J.G.
LESWI NGA ENDZENI
NDZIMA
TLUKA
Xana Lexi Hi Xona Xikongomelo Xa Xikwembu? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 3
1. Hi Yihi Dyondzo Leyi Nga Ntiyiso Malunghana
Ni Xikwembu? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 8
2. Bibele I Buku Leyi Humaka Eka Xikwembu 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 18
3. Hi Xihi Xikongomelo Xa Xikwembu Hi Misava? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 27
4. Yesu Kreste I Mani? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 37
5. Nkutsulo I Nyiko Ya Nkoka Leyi Humaka Eka Xikwembu 9 9 47
6. Lava Feke Va Kwihi? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 57
7. Ntshembo Wa Xiviri Hi Varhandziwa Va Wena Lava Feke 9 9 9 66
8. Mfumo Wa Xikwembu I Yini? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 76
9. Xana Hi Hanya “eMasikwini Yo Hetelela”? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 86
10. Ndlela Leyi Swivumbiwa Swa Moya Swi Khumbaka
Vutomi Bya Wena Ha Yona 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 96
11. Ha Yini Xikwembu Xi Pfumelela Leswaku Ku Va
Ni Ku Xaniseka? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 106
12. Ku Hanya Hi Ndlela Leyi Tsakisaka Xikwembu 9 9 9 9 9 9 9 9 9 115
13. Langutelo Ra Xikwembu Hi Vutomi 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 125
14. Ndlela Yo Va Ni Ndyangu Lowu Tsakeke 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 134
15. Vugandzeri Lebyi Amukelekaka Eka Xikwembu 9 9 9 9 9 9 9 9 9 144
16. Seketela Vugandzeri Bya Ntiyiso 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 154
17. Tshinela Eka Xikwembu Hi Xikhongelo 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 164
18. Nkhuvulo Ni Vuxaka Bya Wena Ni Xikwembu 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 174
19. Tshama U Ri Karhi U Rhandza Xikwembu 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 184
Xiengetelo 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 194
Xana Lexi Hi Xona
Xikongomelo Xa Xikwembu?
HLAYA phepha-hungu rin’wana ni rin’wana.
Kutani u hlalela mahungu eka thelevhixini kumbe u ma yingisela eka xiya-ni-moya.
U ta kuma leswaku ku vulavuriwa ngopfu
hi vugevenga, nyimpi ni vutherorisi! Anakanya hi swiphiqo swa wena n’wini. Swi nga
endleka leswaku u dya mbitsi u xeva hi nhlomulo hikwalaho ko vabyeriwa hi loyi u n’wi
rhandzaka kumbexana munhu wa kona u
lovile. Swi nga endleka u titwa ku fana ni
munhu lonene Yobo, loyi a vuleke leswaku
wa “tsakama hi ku xaniseka.”—Yobo 10:15.
Tivutise:
ˇ Xana lexi a xi ri xona xikongomelo xa
Xikwembu ha mina ni vanhu lavan’wana
hinkwavo?
ˇ I mani la nga ndzi pfunaka leswaku ndzi
kota ku tiyisela swiphiqo swa mina?
ˇ Xana swa tshembisa leswaku hi ta kala
hi hanya hi ku rhula emisaveni?
Bibele yi ni tinhlamulo leti enerisaka ta
swivutiso leswi.
4
BIBELE YI DYONDZISA LESWAKU
XIKWEMBU XI TA ENDLA SWILO LESWI
LANDZELAKA LA MISAVENI.
“Xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya
vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri
ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge
he vi kona.”—Nhlavutelo 21:4
“La khutaka u ta tlula
kukota mhunti.”
—Esaya 35:6
“Mahlo ya lava
nga voniki ma
ta pfuriwa.”
—Esaya 35:5
‘Hinkwavo lava nga
eka masirha-bako ya
xitsundzuxo va ta huma.’
—Yohane 5:28, 29
“Ku hava munhu
la tshamaka
kona la nga ta ku:
‘Ndza vabya.’ ”
—Esaya 33:24
“Ku ta va ni mavele
yo tala emisaveni.”
—Pisalema 72:16
6
VUYERIWA HI LESWI BIBELE YI SWI DYONDZISAKA
Leswi u swi dyondzeke eka matluka
lama hundzeke, u nga swi bakanyeli
etlhelo naswona u nga swi teki swi ri
norho ntsena. Xikwembu xi tshembisa
leswaku xi ta swi endla naswona Bibele
yi hlamusela ndlela leyi xi nga ta swi
endla ha yona.
Nilokoswiritano, Bibele yi vuyerisa hi tindlela to tala. Yi ku
pfulela ndlela ya leswaku u
tiphina hi vutomi sweswi. Yimanyana, u anakanya hi
swilo leswi ku karhataka. Ku
nga ha va ku ri ku pfumala
mali, swiphiqo swa ndyangu, ku vabya kumbe ku
feriwa hi murhandziwa wa
wena. Bibele yi nga ku pfuna
leswaku u kota ku langutana ni
swiphiqo sweswo namuntlha, naswona yi nga ku chavelela hi ku
hlamula swivutiso swo fana ni leswi:
ˇ Ha yini hi xaniseka?
ˇ Hi nga swi kotisa ku yini ku langutana ni swilo leswi hi
tikiselaka vutomi?
ˇ Hi nga endla njhani leswaku ndyangu wa hina wu va lowu
tsakeke?
ˇ Ku endleka yini hi hina loko hi fa?
ˇ Xana hi ta kala hi va vona varhandziwa va hina lava feke?
ˇ Hi nga tiyiseka njhani leswaku Xikwembu xi ta swi endla leswi
xi tshembiseke leswaku xi ta hi endlela swona enkarhini lowu
taka?
Xana Lexi Hi Xona Xikongomelo Xa Xikwembu?
7
Leswi u hlayaka buku leyi, swi vula leswaku u rhandza ku
tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Buku leyi yi ta ku pfuna.
Xiya leswaku tindzimana ta yona ti ni swivutiso leswi fambisanaka
na tona ehansi ka tluka. Vanhu va timiliyoni va tiphinile hi ku
dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, va tirhisa swivutiso ni
tinhlamulo. Hi tshemba leswaku na wena u ta tiphina. Onge Xikwembu xi nga ku katekisa loko u ri karhi u tiphina hi dyondzo
leyi tsakisaka ni leyi enerisaka, leyi nga ta ku endla u tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene!
TIVA BIBELE YA WENA
BIBELE yi vumbiwa hi tibuku ta 66 leti katsaka ni mapapila. Swi
pandziwe swi va tindzima ni tindzimana leswaku yi ta hlayeka hi ku olova. Loko ku kombisiwe matsalwa ebukwini leyi, nomboro leyi landzelaka vito ra buku kumbe ra papila ra Bibele
yi vula ndzima kasi leyi landzelaka ndzima i ndzimana. Hi xikombiso, loko ku tsariwe “2 Timotiya 3:16,” swi vula leswaku i
papila ra vumbirhi leri yaka eka Timotiya, ndzima 3, ndzimana 16.
U ta hatla u tolovela Bibele ya wena hi ku pfula matsalwa
lama kombisiweke ebukwini leyi. Nakambe, u nga sungula ku
hlaya Bibele siku ni siku! Loko wo hlaya tindzima tinharhu kumbe ta ntlhanu hi siku, u ta heta Bibele hinkwayo hi lembe.
NDZIMA YO SUNGULA
Hi Yihi Dyondzo Leyi Nga Ntiyiso
Malunghana Ni Xikwembu?
Xana hakunene Xikwembu xi ni mhaka na wena?
Xana Xikwembu xi njhani? Xana xi ni vito?
Xana swa koteka ku va ni vuxaka ni Xikwembu?
XANA u tshama u xiya ndlela leyi vana va vutisaka swivutiso ha
yona? Vo tala va sungula ku vutisa swivutiso loko va sungula ku
vulavula. U kuma va ku honolerile ivi va ku vutisa swivutiso swo
fana ni leswi nge: Ha yini xibakabaka xi ri xa wasi? Tinyeleti ti
endlisiwe ku yini? I mani la dyondziseke swinyenyana ku yimbelela? U nga ha ringeta hi matimba ku hlamula swivutiso swa vona
kambe minkarhi yin’wana swa tika. Hambiloko u hlamule kahle,
ku nga ha landzela xivutiso xin’wana lexi nge: Ha yini?
2 A hi vana ntsena lava vutisaka swivutiso. Loko
hi ri karhi hi kula, na hina hi ni swivutiso leswi hi lavaka tinhlamulo ta swona. Hi vutisa
swivutiso sweswo leswaku hi kuma nkongomiso, hi tiva makhombo lawa hi faneleke
hi ma papalata kumbe leswaku hi eneriseka hi leswi hi lavaka ku swi tiva. Kambe swi
vonaka onge vanhu van’wana va tshika ku vutisa swivutiso, ngopfu-ngopfu leswi nga swa
nkoka swinene. Hambiloko va vutisa kambe va hatla va karhala ku lavisisa
tinhlamulo ta kona.
3 Anakanya hi xivutiso lexi vutisiweke eka xifunengeto xa buku
1, 2. Ha yini swi ri swinene ku tshamela ku vutisa swivutiso?
3. Ha yini vanhu vo tala va tshika ku lava tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka swinene?
Hi Yihi Dyondzo Leyi Nga Ntiyiso Malunghana Ni Xikwembu?
9
leyi, swivutiso leswi vutisiweke exinghenisweni kumbe leswi vutisiweke emasungulweni ya ndzima leyi. Leswi hi swin’wana swa
swivutiso swa nkoka swinene, leswi u nga swi vutisaka. Kambe, vanhu vo tala va hatle va karhala ku lavisisa tinhlamulo ta swivutiso
sweswo. Ha yini? Xana Bibele yi na tona tinhlamulo ta swona? Van’wana va vona onge tinhlamulo ta yona ta tika ku ti twisisa.
Van’wana va vilerisiwa hi leswaku va ta kala va tihlekisa hi vanhu
hikwalaho ko vutisa swivutiso. Kasi van’wana va tibyele leswaku
swivutiso swo tano swi nga hlamuriwa ntsena hi varhangeri va vukhongeri kumbe hi vadyondzisi. Wena u ri yini?
4 Swi nga endleka leswaku na wena wa swi lava ku kuma tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka evuton’wini. Handle ko kanakana,
minkarhi yin’wana u tivutisa swivutiso leswi landzelaka: ‘Hi xihi
xikongomelo xa vutomi? Xana vutomi byi ta tshama byi ri hi ndlela leyi ntsena? Kahle-kahle Xikwembu xi njhani?’ I swinene ku
vutisa swivutiso swo tano naswona i swa nkoka leswaku u lava tinhlamulo leti enerisaka ni leti tshembekaka, kukondza u tikuma.
Yesu Kreste, mudyondzisi la dumeke u te: “Hambetani mi kombela, kutani mi ta nyikiwa; hambetani mi lava, kutani mi ta swi
kuma; hambetani mi gongondza, kutani mi ta pfuleriwa.”—Matewu 7:7.
5 Loko u ‘hambeta u lava’ tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka, u
ta kuma leswaku ku lavisisa ka wena ku ta ku vuyerisa swinene.
(Swivuriso 2:1-5) Ku nga khathariseki leswi van’wana va ku byeleke swona, ti kona tinhlamulo, naswona u nga ti kuma eBibeleni.
Tinhlamulo ta kona ta olova naswona u nga swi kota ku ti twisisa.
Kasi xa nkoka swinene hi leswaku ti ku endla u va ni ntshembo
naswona u tsaka. Nakambe ti nga ku pfuna leswaku u titwa u enerisekile sweswi. A hi rhange hi xivutiso lexi karhataka vanhu vo
tala.
XANA XIKWEMBU A XI NA MHAKA NA HINA
NASWONA A XI NA NTWELA-VUSIWANA?
6 Vanhu vo tala va pfumela leswaku swi tano. Va vula leswaku
‘Loko Xikwembu a xi ri na mhaka na hina, misava a yi nga ta va
4, 5. Hi swihi swivutiso swin’wana swa nkoka leswi hi nga swi vutisaka
evuton’wini naswona ha yini hi fanele hi lava tinhlamulo ta swona?
6. Ha yini vanhu vo tala va ehleketa leswaku Xikwembu a xi na mhaka
loko vanhu va xaniseka?
10
leswi yi nga xiswona namuntlha!’ Misava leyi hi hanyaka eka yona
yi tele hi tinyimpi, rivengo ni nhlomulo. Kasi hina vanhu, ha
vabya, ha xaniseka naswona hi feriwa hi varhandziwa va hina. Hikokwalaho, vanhu vo tala va ri, ‘Loko Xikwembu a xi ri na mhaka
na hina naswona xi twisisa swiphiqo swa hina, a xi ta swi sivela leswaku swi nga vi kona.’
7 Leswi nyanyisaka xiyimo hi leswaku minkarhi yin’wana vafundhisi va endla leswaku vanhu va anakanya leswaku Xikwembu a
xi na ntwela-vusiwana. Njhani? Loko vanhu va weriwa hi khombo, va byeriwa leswaku i ku rhandza ka Xikwembu. Entiyisweni,
vafundhisi volavo va sola Xikwembu hikwalaho ka swilo swo
biha leswi endlekaka. Xana hi yona dyondzo leyi nga ntiyiso malunghana ni Xikwembu? Kahle-kahle Bibele yi dyondzisa yini?
Yakobo 1:13 yi hlamula yi ku: “Loko a ri endzingweni, munhu a
nga vuli a ku: ‘Ndzi ringiwa hi Xikwembu.’ Hikuva Xikwembu xi
nga ka xi nga ringiwi hi swilo swo biha naswona xona a xi ringi
munhu.” Swi le rivaleni leswaku Xikwembu a xi si tshama xi vanga vubihi lebyi hi byi vonaka emisaveni namuntlha. (Yobo 34:
10-12) I ntiyiso leswaku xa swi pfumelela swilo swo biha leswaku
swi endleka. Kambe, ku pfumelela nchumu wo karhi leswaku wu
endleka a swi fani ni ku wu vanga.
8 Hi xikombiso, anakanya hi tatana la tlhariheke ni la nga ni rirhandzu, loyi a nga ni jaha leri kuleke, leri nga si humaka muti.
Loko jaha leri ri xandzuka kutani ri tsuva ri suka ekaya, tatana wa
rona a nga ri siveli. Jaha leri ri ta ya emahlweni ri hanya vusopfa
kutani swilo swi ri fambela ximatsi. Xana ku ta va ku ri tata wa
rona la vangeke leswaku ri va ni swiphiqo? Nikatsongo! (Luka 15:
11-13) Hilaha ku fanaka, Xikwembu a xi va sivelanga vanhu loko
va hlawula ku famba endleleni yo biha, kambe a hi xona xi vangeke swiphiqo leswi va weleke eka swona. Hakunene, a swi twali ku
sola Xikwembu hikwalaho ka maxangu hinkwawo lawa vanhu va
langutaneke na wona.
7. (a) Swi tise ku yini leswaku vafundhisi va siya vanhu vo tala va ri ni
miehleketo ya leswaku Xikwembu a xi na ntwela-vusiwana? (b) Kahle-kahle, i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi miringo leyi hi nga ha
langutanaka na yona?
8, 9. (a) Xana u nga ku kombisa njhani ku hambana exikarhi ka ku pfumelela vubihi ni ku byi vanga? (b) Ha yini hi nga fanelanga hi sola
Xikwembu hileswi xi pfumeleleke vanhu leswaku va famba endleleni yo
biha?
11
Ku ni swivangelo leswi twalaka leswi endleke leswaku Xikwembu xi pfumelela vanhu va famba endleleni yo biha. Tanihi leswi
xi nga Muvumbi wa hina la nga ni matimba hinkwawo, a swi bohi
leswaku xi hi hlamusela swivangelo swa kona. Hambiswiritano,
Xikwembu xi swi hlamuserile swivangelo swa kona hikuva xa hi
rhandza. U ta twa leswi engetelekeke hi swivangelo sweswo eka
Ndzima 11. Kambe, swi tive leswaku Xikwembu a hi xona xi vangaka swiphiqo leswi swi hi kayakayisaka. Ku ri ni ku swi vanga, xi
hi byela ndlela leyi nga yona ntsena yo huma eka swiphiqo leswi!
—Esaya 33:2.
10 Ku tlula kwalaho, Xikwembu xa kwetsima. (Esaya 6:3) Leswi swi vula leswaku xi tengile naswona a xi na xisandzu. A xi si
tshama xi endla nchumu ni wun’we wo biha. Kutani hi nga xi
tshemba hilaha ku heleleke. Kambe, a hi nge va tshembi vanhu va
nyama hikuva minkarhi yin’wana va kanganyisa. Hambi ku ri valawuri lava tshembekaka ngopfu, minkarhi yin’wana a va swi koti
ku lulamisa swihoxo leswi endliweke hi vanhu vo biha. Kambe Xikwembu xi ni matimba hinkwawo. Xi ta swi kota ku herisa ku
xaniseka hinkwako loku vanhu va langutaneke na kona, loku vangiweke hi vubihi. Loko Xikwembu xi teka goza, xi ta byi herisela
makumu vubihi!—Pisalema 37:9-11.
9
XANA XIKWEMBU XI TITWISA KU YINI HI VUHOMBOLOKI
LEBYI HI LANGUTANAKA NA BYONA?
11 Leswi vubihi bya ha riki kona, xana Xikwembu xi titwisa ku
yini hi swilo leswi endlekaka emisaveni sweswi ni leswi wena u
langutaneke na swona? Bibele yi dyondzisa leswaku Xikwembu
xi “rhandza vululami.” (Pisalema 37:28) Hikwalaho xi ni mhaka swinene loko xi vona leswi lulameke ni leswo biha. Xi venga
nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga lulamangiki. Bibele yi
vula leswaku Xikwembu xi ‘vavisekile embilwini ya xona’ loko xi
vona misava hinkwayo yi tele vubihi, enkarhini lowu hundzeke. (Genesa 6:5, 6) Xikwembu a xi si cinca. (Malakiya 3:6) Xa
ha ma venga maxangu lama nga kona emisaveni hinkwayo. Naswona Xikwembu a xi swi rhandzi ku vona vanhu va ri karhi
10. Ha yini hi tshemba leswaku Xikwembu xi ta swi herisa swilo hinkwaswo leswi karhataka vanhu?
11. (a) Xana Xikwembu xi titwisa ku yini hi vuhomboloki? (b) Xana Xikwembu xi titwisa ku yini loko u xaniseka?
12
va xaniseka. Bibele yi vula leswaku ‘xa ku khathalela.’—1 Petro
5:7.
12 Hi nga tiyiseka njhani leswaku Xikwembu a xi swi tsakeli ku hi vona hi xaniseka? Hi lebyi vumbhoni byin’wana.
Bibele yi dyondzisa leswaku munhu u endliwe hi xifaniso xa
Xikwembu. (Genesa 1:26) Hikwalaho, hi ni timfanelo letinene
hikuva na xona Xikwembu xi ni timfanelo letinene. Hi xikombiso, xana wa swi tsakela ku vona vanhu lava nga riki na
nandzu va xaniseka? Loko u nga swi tsakeli ku vona vuhomboloki byo tano, swi tive leswaku Xikwembu na xona xi byi venga
ngopfu.
13 Nchumu wun’wana lowu endlaka leswaku hina vanhu hi va
lava hlawulekeke hi leswaku hi ni rirhandzu. Yoleyo hi yin’wana ya tindlela leti kombisaka leswaku
hi tekelele Xikwembu. Bibele yi dyoLoko u lava leswaku
ndzisa leswaku “Xikwembu i rirhandzu.”
munhu wo karhi a
(1 Yohane 4:8) Hi ni rirhandzu hileswi Xiku tiva, u n’wi byela
kwembu xi hi rhandzaka. Xana rirhandzu
vito ra wena, a swi
tano ke? Xikwembu
ri nga ku susumeta leswaku u herisa ku
xi hi byela vito ra
xaniseka ni vuhomboloki lebyi u byi voxona eBibeleni
naka emisaveni namuntlha? Loko a wu
ri ni matimba yo byi herisa, xana a wu
ta byi herisa? Ina, a wu ta endla tano!
Swi tive ke, leswaku Xikwembu na xona
xi ta herisa ku xaniseka ni vuhomboloki.
Switshembiso leswi boxiweke emasungulweni ya buku leyi a hi norho ntsena
kumbe mintsheketo yo hungasa ha yona.
Switshembiso swa Xikwembu swi ta hetiseka! Kambe, leswaku u swi tshemba, u
fanele u tiva leswi engetelekeke hi Xikwembu lexi hi tshembisaka swona.
12, 13. (a) Ha yini hi ri ni timfanelo letinene to fana ni rirhandzu, naswona rirhandzu
ri endla leswaku hi titwisa ku yini hi leswi
endlekaka emisaveni? (b) I yini lexi nga ku tiyisekisaka leswaku hakunene Xikwembu xi ta
endla swo karhi hi swiphiqo leswi nga kona
emisaveni?
Bibele yi dyondzisa
leswaku Yehovha i Muvumbi la
nga ni rirhandzu, la endleke swilo
hinkwaswo leswi nga kona
XIKWEMBU XI LAVA U TIVA VITO RA XONA
I yini lexi u nga xi endlaka loko u lava leswaku munhu wo karhi a ku tiva? Xana a wu n’wi byeli vito ra wena? Xana Xikwembu
xi ni vito? Etikerekeni to tala va vula leswaku vito ra xona i “Xikwembu” kumbe “Hosi,” kambe wolawo a hi mavito ya xiviri. I
swithopo, swo fana ni “hosi” ni “muungameri.” Bibele yi dyondzisa leswaku Xikwembu xi ni swithopo swo tala. Swin’wana swa
swona i “Xikwembu” ni lexi nge “Hosi.” Hambiswiritano, Bibele yi tlhela yi dyondzisa leswaku Xikwembu xi ni vito: vito ra
xona i Yehovha. Pisalema 83:18 yi ri: “Wena loyi vito ra wena u
nga Yehovha, wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla emisaveni
14
14. Vito ra Xikwembu i mani naswona ha yini hi fanele hi ri tirhisa?
14
hinkwayo.” Loko Bibele ya wena yi nga ri na rona vito leri, hi
kombela u ya eka Xiengetelo lexi kumekaka eka matluka 195-7,
ebukwini leyi kutani u ta kuma xivangelo xa kona. Ntiyiso wa
mhaka hi leswaku vito ra Xikwembu ri humelela ko tala ematsalweni ya khale ya Bibele lama tsariweke hi voko. Hikwalaho,
Yehovha u lava leswaku u tiva vito ra yena u tlhela u ri tirhisa. Hi
nga ha vula leswaku u tirhisa Bibele leswaku a titivisa eka wena.
15 Xikwembu xi tithye vito leri vulaka swo tala. Vito ra xona leri
nge Yehovha, ri vula leswaku Xikwembu xi ta hetisisa xitshembiso
xin’wana ni xin’wana xa xona nileswaku xi ta endla xin’wana ni
xin’wana lexi tiyimiseleke ku xi endla.1 Hakunene vito ra Xikwembu ri hlawulekile. Ri fanela xona ntsena. Yehovha u hlawuleke hi
tindlela to talanyana. Njhani?
1 Rungula leri engetelekeke leri hlamuselaka vito ra Xikwembu ni ndlela
leyi ri vitaniwaka ha yona ri kumeka eka Xiengetelo lexi nga eka matluka 195-7.
15. Xana vito leri nge Yehovha ri vula yini?
Ndlela leyi tatana
la nga ni rirhandzu a
rhandzaka vana va yena
ha yona yi kombisa
rirhandzu lerikulu leri
Tata wa hina la nge
matilweni a hi
rhandzaka ha rona
15
Hi swi vonile leswaku loko Pisalema 83:18 yi vulavula hi Yehovha, yi te: “Wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla.” Nakambe
i Yehovha a ri yexe loyi ku vuriwaka leswaku u ni “Matimba Hinkwawo.” Nhlavutelo 15:3 yi ri: “Yikulu naswona ya hlamarisa
mintirho ya wena, Yehovha Xikwembu, xa Matimba Hinkwawo.
Tindlela ta wena ti lulamile naswona i ta ntiyiso, wena Hosi leyi
nga riki na makumu.” Xithopo lexi nge “[wa] Matimba Hinkwawo,” xi hi dyondzisa leswaku a ku na un’wana la nga ni matimba
lawa Yehovha a nga na wona. Matimba ya yena a ma nge pimanisiwi na nchumu; i makulu ngopfu. Nakambe, xithopo lexi nge
“Hosi leyi nga riki na makumu,” xi hi tsundzuxa leswaku Yehovha
u hlawulekile hi ndlela yin’wana. Hi yena la veke kona minkarhi
hinkwayo. Pisalema 90:2 yi ri: “U Xikwembu ku suka enkarhini
lowu nga riki na makumu [kumbe hilaha ku nga heriki] ku ya
enkarhini lowu nga riki na makumu.” Sweswo swi endla leswaku
hi va ni xichavo lexikulu, a swi tano ke?
17 Nakambe Yehovha u hlawulekile, hikuva hi yena ntsena la
nga Muvumbi. Nhlavutelo 4:11 yi ri: “Swa ku fanela, Yehovha,
wena Xikwembu xa hina, ku amukela ku vangama ni ku xiximiwa
ni matimba, hikuva u tumbuluxe swilo hinkwaswo, naswona hikwalaho ka ku rhandza ka wena swi ve kona, swi tumbuluxiwile.”
Hinkwaswo leswi u nga swi anakanyaka—ku sukela eka swivumbiwa swa moya leswi nga le tilweni ku ya eka tinyeleti leti tateke
xibakabaka ni mihandzu leyi kumekaka emirhini ku katsa ni tinhlampfi leti teleke elwandle ni le milambyeni—swi kona hileswi
Yehovha a nga Muvumbi!
16
XANA U NGA VA NI VUXAKA NA YEHOVHA?
Loko vanhu van’wana va hlaya hi timfanelo ta Yehovha leti
endlaka leswaku a xiximiwa swinene, va teriwa hi ku chava. Va
vona onge Xikwembu xi le henhla swinene eka vona lerova a va
nge pfuki va swi kotile ku va ni vuxaka na xona nileswaku a va
nchumu eka Xikwembu lexi tlakukeke swonghasi. Kambe, xana i
swinene ku titwa hi ndlela yoleyo? Bibele a yi pfumelelani na
18
16, 17. Swithopo leswi landzelaka swi hi dyondzisa yini hi Yehovha: (a)
“[wa] Matimba Hinkwawo”? (b) “Hosi leyi nga riki na makumu”? (c) “Muvumbi”?
18. Ha yini vanhu van’wana va vona onge a swi nge koteki leswaku va va
ni vuxaka ni Xikwembu, kambe i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka?
16
swona sweswo. Loko yi vulavula hi Yehovha, yi ri: ‘Entiyisweni, a
nga le kule ngopfu ni un’wana ni un’wana wa hina.’ (Mintirho 17:
27) Bibele yi tlhela yi hi khutaza yi ku: “Tshinelani eka Xikwembu,
kutani xi ta tshinela eka n’wina.”—Yakobo 4:8.
19 U nga byi aka njhani vuxaka ni Xikwembu? Xo sungula, hambeta u endla leswi u swi endlaka sweswi—ku nga ku dyondza hi
Xikwembu. Yesu u te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku
nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Ina, Bibele
yi dyondzisa leswaku ku tiva Yehovha na Yesu swi yisa ‘evuton’wini lebyi nga heriki’! Hilaha se swi hlamuseriweke hakona,
“Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:16) Nakambe Yehovha u ni
timfanelo tin’wana letinene, leti endlaka leswaku a rhandzeka. Hi
xikombiso, Bibele yi vula leswaku Yehovha i “Xikwembu xa tintswalo ni nsovo, la hlwelaka ku hlundzuka, la teleke musa wa
rirhandzu ni ntiyiso.” (Eksoda 34:6) Hi “lonene naswona u lunghekele ku rivalela.” (Pisalema 86:5) Xikwembu xi lehisa mbilu.
(2 Petro 3:9) Xa tshembeka. (Nhlavutelo 15:4) Loko u ri karhi u
dyondza leswi engetelekeke eBibeleni, u ta swi vona leswaku Yehovha u swi kombisile leswaku u ni timfanelo leti ni tin’wana to tala
leti endlaka leswaku a rhandzeka.
20 I ntiyiso leswaku u nge swi koti ku vona Xikwembu hikuva i
moya. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timotiya 1:17) Kambe u nga tiva
vumunhu bya xona hi ku dyondza Bibele. Hilaha mupisalema a
vuleke hakona, u nga swi kota ku “vona ku tsakisa ka Yehovha.”
(Pisalema 27:4; Varhoma 1:20) Loko u ri karhi u dyondza hi Yehovha, u ta va wa xiviri eka wena kutani u ta va ni swivangelo leswi
engetelekeke swa ku n’wi rhandza ni ku titwa u ri ni vuxaka na
yena.
21 U ta swi twisisa hakatsongo-tsongo leswaku ha yini Bibele yi
hi dyondzisa leswaku hi teka Yehovha a ri Tata wa hina. (Matewu
6:9) Vutomi bya hina byi huma eka yena naswona u hi navelela le19. (a) Hi nga byi sungurisa ku yini vuxaka ni Xikwembu naswona hi ta
vuyeriwa hi yini? (b) Hi tihi timfanelo ta Xikwembu leti u ti rhandzaka
ngopfu?
20-22. (a) Xana leswi hi nga swi kotiki ku vona Xikwembu swi vula leswaku a hi nge swi koti ku va ni vuxaka na xona? Hlamusela. (b) I yini
lexi vanhu van’wana va nga ku khutazaka ku swi endla, loko va anakanya
leswaku va ringeta ku ku phula ekhombyeni, hambiswiritano, u fanele u
endla yini?
17
swinene evuton’wini—tanihi laha tatana un’wana ni un’wana a
nga endlaka hakona eka vana va yena. (Pisalema 36:9) Bibele yi
tlhela yi dyondzisa leswaku vanhu va nga va vanghana va Yehovha. (Yakobo 2:23) Tivone se u ri munghana wa Muvumbi wa
swilo hinkwaswo leswi nga kona!
22 Loko u ri karhi u dyondza swo tala eBibeleni, u ta kuma leswaku vanhu van’wana va ta ringeta ku ku sivela ku dyondza, va nga
ha anakanya leswaku va ringeta ku ku phula ekhombyeni. Swi nga
ha endleka va chava leswaku u ta tshika tidyondzo leti a wu ti pfumela eku sunguleni. Kambe u nga pfumeleli munhu a ku sivela ku
va munghana lonkulu wa Xikwembu.
23 I ntiyiso leswaku ku ni swilo swin’wana leswi u nga taka u nga
swi twisisi eku sunguleni. Loko u titsongahatile, u ta kombela
mpfuno, kambe u nga tshiki ku vutisa swivutiso hi ku chava leswaku u ta hlekiwa hi vanhu. Yesu u vule leswaku i swinene ku
titsongahata ku fana ni n’wana. (Matewu 18:2-4) Naswona hilaha
hi swi tivaka hakona, vana va vutisa swivutiso swo tala. Xikwembu
xi lava leswaku u kuma tinhlamulo ta swona. Bibele yi bumabumela van’wana lava a va hisekela ku dyondza hi Xikwembu. Va
kambisise Matsalwa hi vukheta va lava ku vona loko swilo leswi va
swi dyondzeke swi ri ntiyiso.—Mintirho 17:11.
24 Ndlela leyinene ngopfu yo dyondza hi Yehovha i ku kambisisa leswi Bibele yi swi tameleke. Bibele a yi fani ni tibuku tin’wana.
Hi ndlela yihi? Ndzima leyi landzelaka yi ta hlamusela mhaka leyi.
23, 24. (a) Ha yini u fanele u ya emahlweni u vutisa swivutiso swa leswi u swi dyondzaka? (b) Hi ta bula hi yini eka ndzima leyi landzelaka?
ˇ Xikwembu xi na mhaka na wena hi ku
kongoma.—1 Petro 5:7.
ˇ Vito ra Xikwembu i Yehovha.—Pisalema 83:18.
ˇ Yehovha wa ku rhamba leswaku u tshinela
eka yena.—Yakobo 4:8.
ˇ Yehovha u ni rirhandzu, musa ni tintswalo.
—Eksoda 34:6; 1 Yohane 4:8, 16.
NDZIMA YA VUMBIRHI
Bibele I Buku Leyi
Humaka Eka Xikwembu
Bibele yi hambane njhani ni tibuku
letin’wana hinkwato?
Xana Bibele yi nga ku pfuna njhani leswaku
u langutana ni swiphiqo swa wena n’wini?
Ha yini u fanele ku tshemba vuprofeta
lebyi tsariweke eBibeleni?
XANA wa ha tsundzuka loko munghana la rhandzekaka a ku nyika
nyiko yo hlawuleka? A swi kanakanisi leswaku a wu tsake ngopfu
naswona u yi teke yi ri nyiko leyinene. Phela, nyiko yi ku byela swo
karhi hi loyi a ku nyikaka yona—yi ku byela leswaku u teka vunghana bya n’wina byi ri bya risima. Swi le rivaleni leswaku u n’wi
nkhensile munghana wa wena hi nyiko leyi a ku nyikeke yona.
2 Bibele i nyiko leyi humaka eka Xikwembu leyi hi faneleke hi yi
amukela hi mandla mambirhi. Buku leyi yo hlawuleka yi hi paluxela swilo leswi a hi nga ta pfuka hi swi tivile ni siku ni rin’we. Hi
xikombiso, yi hi byela hi ku vumbiwa ka matilo lama nga ni tinyeleti, misava ni vanhu vo sungula ku nga wanuna ni wansati. Bibele
yi tamele misinya ya milawu leyi tshembekaka, leyi nga hi pfunaka leswaku hi langutana ni swiphiqo swa vutomi ni maxangu. Yi
hlamusela ndlela leyi Xikwembu xi nga ta xi hetisisa ha yona xikongomelo xa xona kutani xi tisa swiyimo leswinene emisaveni.
Hakunene Bibele i nyiko leyi tsakisaka!
3 Nakambe Bibele i nyiko leyinene hikuva yi hi byela swo karhi
hi Yehovha Xikwembu, Munyiki wa yona. Leswi a hi nyikeke buku
1, 2. Hi tihi tindlela leti ha tona Bibele yi nga nyiko leyi tsakisaka, leyi
humaka eka Xikwembu?
3. Leswi Yehovha a hi nyikeke Bibele swi vula yini, naswona ha yini yi ri
nyiko leyinene?
19
Bibele leyi vuriwaka “Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa
Bya Matsalwa Yo Kwetsima” yi kumeka hi tindzimi to tala
yoleyo, swi vula leswaku u lava leswaku hi n’wi tiva kahle. Hakunene, Bibele yi nga hi pfuna leswaku hi va ni vuxaka na Yehovha.
4 Loko u ri na yona Bibele, a hi wena ntsena. Bibele yi hundzuluxeriwe hi tindzimi leti tlulaka 2 300 yi helerile kumbe ku ri tibuku
to karhi ta yona, kutani vaaki va misava lava tlulaka 90 wa tiphesente va na yona. Hi xiringaniso, ku kandziyisiwa Tibibele to tlula
miliyoni, vhiki rin’wana ni rin’wana! Ku kandziyisiwe tikopi ta tibiliyoni ta Tibibele leti heleleke kumbe leti nga helelangiki. Swi le
rivaleni leswaku a ku na buku yin’wana leyi fanaka na Bibele.
5 Ku tlula kwalaho, Bibele yi “huhuteriwe hi Xikwembu.” (2 Timotiya 3:16) Hi ndlela yihi? Bibele yi hlamula hi yoxe yi ku:
“Vanhu a va vulavula leswi humaka eka Xikwembu va ri karhi va
susumetiwa hi moya lowo kwetsima.” (2 Petro 1:21) Hi xikombiso: N’wamabindzu a nga byela matsalana leswaku a tsala papila.
Papila rero i marito ya n’wamabindzu. Hikwalaho ri huma eka
n’wamabindzu, ku nga ri eka matsalana. Hilaha ku fanaka, Bibele
yi tamele marito lama humaka eka Xikwembu ku nga ri lama humaka eka vavanuna lava rhumiweke leswaku va yi tsala. Xisweswo
swi fanerile ku va Bibele hinkwayo yi vitaniwa “rito ra Xikwembu.”—1 Vatesalonika 2:13.
4. I yini leswi ku tsakiseke hi ndlela leyi Bibele yi kandziyisiwaka ha yona?
5. Hi yihi ndlela leyi Bibele yi ‘huhuteriweke hi Xikwembu’ ha yona?
20
YA PFUMELELANA NASWONA YA PAKANISA
Swi teke malembe lama tlulaka 1 600 ku tsala Bibele. Lava tirhisiweke ku yi tsala a va hanyanga hi nkarhi wun’we naswona a
va huma eka mindhavuko yo hambana-hambana. Van’wana a va
ri varimi, vaphasi va tinhlampfi ni varisi. Kasi van’wana a va ri
vaprofeta, vaavanyisi ni tihosi. Luka, la tsaleke Evhangeli a a ri
dokodela. Bibele ya pfumelelana ku suka eku sunguleni ku ya
emahetelelweni ya yona hambileswi lava tirhisiweke ku yi tsala a
va huma eka mindhavuko yo hambana-hambana.1
7 Buku yo sungula ya Bibele yi hi byela ndlela leyi swiphiqo swa
vanhu swi sunguleke ha yona. Buku yo hetelela yi hi byela leswaku
misava hinkwayo yi ta va paradeyisi kumbe ntanga. Tibuku to
hambana-hambana ta Bibele ti rungula matimu ya magidi ya malembe naswona buku ha yin’we yi hi pfuna leswaku hi twisisa
xikongomelo xa Xikwembu ni ndlela leyi xi nga ta hetiseka ha
yona. Ndlela leyi Bibele yi pfumelelanaka ha yona ya hlamarisa swinene, kambe a swi fanelanga swi hi hlamarisa hikuva hi
swona leswi hi nga swi langutelaka ebukwini leyi humaka eka Xikwembu.
8 Bibele ya pakanisa etimhakeni ta sayense. Yi tamele ni rungula
leri twisisiweke endzhaku ka nkarhi wo leha ri tsariwile. Hi xikombiso, buku ya Levhitika yi tamele milawu leyi a yi kongomisa
Vaisrayele va khale leswaku va nga tshiki munhu la nga ni vuvabyi
lebyi tlulelaka a tshama ni vanhu van’wana, swin’we ni milawu ya
nsivelo-mavabyi, kasi matiko lama va rhendzeleke a ma nga tivi
nchumu hi milawu yo tano. Enkarhini lowu vanhu a va ri ni langutelo leri hoxeke hi xivumbeko xa misava, Bibele se a yi vurile
leswaku i xirhendzevutana kumbe bolo. (Esaya 40:22) Bibele yi
vule hi ku pakanisa leswaku misava yi ‘hayekiwe ehenhla ka hava.’
(Yobo 26:7) I ntiyiso leswaku Bibele a hi buku leyi hlamuselaka ti6
1 Hambileswi vanhu van’wana va vulaka leswaku tibuku tin’wana ta
Bibele ti kanetana ni tin’wanyana, a byi kona vumbhoni bya sweswo.
Vona ndzima 7 ya buku leyi nge Bibele—Xana I Rito Ra Xikwembu Kumbe I Ra Munhu?, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
6, 7. Ha yini ku pfumelelana ka rungula leri nga eBibeleni ku ri nchumu lowu hlamarisaka swinene?
8. Nyika swikombiso swa leswaku Bibele ya pakanisa etimhakeni ta sayense.
Bibele I Buku Leyi Humaka Eka Xikwembu
21
mhaka ta sayense. Kambe loko yi vulavula hi timhaka ta sayense,
yi ba nhloko ya mhaka. Xana a hi swona leswi a hi ta swi langutela ebukwini leyi humaka eka Xikwembu?
9 Nakambe Bibele ya pakanisa etimhakeni ta matimu naswona
ya tshembeka. Leswi yi swi vulaka swi kongomile. A yi boxi ntsena mavito ya vanhu kambe yi boxa ni nxaxamelo wa rixaka leri va
humaka eka rona.1 Vatsari va yona a va fani ni van’wamatimu lava
dumeke, lava hi xitalo va nga boxiki ku hluriwa ka vanhu varikwavo, vatsari va Bibele a va tshembekile lerova va tsale ni swihoxo
swa vona vini ni swa matiko ya vona. Hi xikombiso, ebukwini ya
Bibele ya Tinhlayo, mutsari wa yona, Muxe, u vule xidyoho xa
yena lexikulu lexi a kumeke xigwevo lexikulu hikwalaho ka xona.
(Tinhlayo 20:2-12) A hi xitalo u kumaka marungula yo tano lama
tshembekeke eka marungula man’wana ya matimu kambe ma kumeka eBibeleni hikuva i buku leyi humaka eka Xikwembu.
BUKU YA VUTLHARI LEBYI PFUNAKA
Leswi Bibele yi huhuteriweke hi Xikwembu, yi “pfuna ku dyondzisa, ku tshinya [ni] . . . ku lulamisa swilo.” (2 Timotiya 3:16)
Ina, Bibele i buku leyi pfunaka. Yi tamele vuxokoxoko lebyi hi pfunaka ku twisisa hi vuenti ndlela leyi munhu a vumbekeke ha yona.
Sweswo a swi hlamarisi hikuva Mutsari wa yona, Yehovha Xikwembu, i Muvumbi! U twisisa mianakanyo ya hina ni ndlela leyi hi
titwaka ha yona ku tlula leswi hina hi titivisaka xiswona. Ku tlula
kwalaho, Yehovha u tiva leswi hi swi lavaka leswaku hi va lava tsakeke. U tiva ni mahanyelo lawa hi faneleke hi ma papalata.
11 Xiya marito ya Yesu lama vuriwaka Dyondzo ya le Ntshaveni,
lama kumekaka eka Matewu tindzima 5 ku ya eka 7. Edyondzweni
10
1 Hi xikombiso, vona nxaxamelo wa rixaka leri Yesu a humeke eka
rona, lowu kumekaka eka Luka 3:23-38.
9. (a) Hi tihi tindlela leti Bibele yi kombisaka ha tona leswaku ya pakanisa naswona ya tshembeka etimhakeni ta matimu? (b) Xana ku tshembeka
ka vatsari va yona ku ku byela yini hi Bibele?
10. Ha yini swi nga hlamarisi leswi Bibele yi nga buku leyi pfunaka?
11, 12. (a) Hi tihi timhaka leti Yesu a vulavuleke ha tona eDyondzweni
yakwe ya le Ntshaveni? (b) Hi tihi timhaka tin’wana leti pfunaka, leti
Bibele yi vulavulaka ha tona naswona ha yini ndzayo ya yona yi nga hundzeriwi hi nkarhi?
Esaya mutsari wa
Bibele u profete
hi ta ku wa ka
Babilona
leyi leyinene swonghasi, Yesu u vulavule hi timhaka to hlayanyana, leti katsaka ndlela yo kuma ntsako wa xiviri, yo lulamisa
timholovo, yo khongela ni ndlela leyi ha yona munhu a nga vaka
ni langutelo lerinene hi swilo leswi vonakaka. Marito ya Yesu
ma ha pfuna swinene namuntlha ku fana ni nkarhi lowu a ma vuleke ha wona.
12 Misinya yin’wana ya milawu ya Bibele yi vulavula hi vutomi
bya ndyangu, matirhelo ni ku va ni vuxaka ni vanhu van’wana.
Misinya ya milawu ya Bibele yi tirha eka vanhu hinkwavo naswo-
23
na ndzayo ya yona ya pfuna minkarhi hinkwayo. Vutlhari lebyi
tameriweke hi Bibele byi katsakanyiwa hi marito ya Xikwembu
lawa xi ma vuleke hi ku tirhisa muprofeta Esaya, loko a ku: “Mina
Yehovha, ndzi Xikwembu xa wena, Loyi a ku dyondziselaka ku ku
pfuna.”—Esaya 48:17.
BUKU YA VUPROFETA
Bibele yi tamele vuprofeta byo tala, lebyi byin’wana bya byona se byi hetisekeke. Hi xikombiso, Yehovha u tirhise muprofeta
Esaya la hanyeke hi lembe-xidzana ra vunhungu B.C.E., leswaku
a profeta hi ta ku lovisiwa ka muti wa Babilona. (Esaya 13:19;
14:22, 23) Ku boxiwe vuxokoxoko bya ndlela leyi muti lowu a wu
ta hluriwa ha yona. Mavuthu lama hlaselaka a ma ta phyisa mati
ya nambu wa Babilona kutani ma tsemakanya ma nghena emutini ma nga kalanga ma lwa na munhu. A hi sweswo ntsena.
Vuprofeta bya Esaya byi kale byi vula ni vito ra hosi leyi a yi ta
hlula Babilona—ku nga Korexe.—Esaya 44:27–45:2.
14 Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 200—hi vusiku bya
October 5 na 6, 539 B.C.E.—ku ni vuthu leri fikeke ri gova ekusuhi na Babilona. A ri kongomisiwa hi mani? A ri kongomisiwa hi
hosi ya Muperesiya, leyi vuriwaka Korexe. A wu fikile nkarhi wa
leswaku ku hetiseka vuprofeta lebyi hlamarisaka. Kambe, xana
hakunene vuthu ra Korexe a ri ta hlula muti wa Babilona ri nga
kalanga ri lwa, hilaha ku profetiweke hakona?
15 Vusiku byebyo Vababilona a va ri ni nkhuvo naswona a va
titwa va sirhelelekile endzeni ka marhangu lamakulu ya muti
wa vona. Kasi hi nkarhi wolowo, Korexe a a ri karhi a hambukisa mati ya nambu lowu a wu tsemakanya muti. A swi
tekanga nkarhi leswaku mati ma phya kutani masocha ya yena
ma kota ku tsemakanya nambu ma tshinela emarhangwini
ya muti. Kambe vuthu ra Korexe a ri ta nghenisa ku yini
emarhangwini ya Babilona? Siku rero nivusiku, swi endlekile leswaku tinyangwa ta muti ti siyiwa ti nga pfariwanga va nga swi
xiyanga!
13
13. Hi byihi vuxokoxoko lebyi Yehovha a huhuteleke muprofeta Esaya leswaku a byi tsala malunghana na Babilona?
14, 15. Hi yihi ndlela leyi vuxokoxoko byin’wana bya vuprofeta bya Esaya malunghana na Babilona byi hetisekeke ha yona?
24
Malunghana na Babilona ku profetiwe leswi: “A ku nge he
tshamiwi eka yena, naswona a nge vi kona eka xitukulwana xin’wana ku ya eka xitukulwana xin’wana. Muarabiya a nge wu dzimi
ntsonga wa yena kona, naswona ku hava varisi lava nga ta tshika
mintlhambi ya vona yi vundza kona.” (Esaya 13:20) Vuprofeta lebyi a byi vulanga ta ku herisiwa ka muti ntsena kambe byi tlhele
byi boxa ni leswi a swi ta landzela endzhaku ka sweswo. Byi kombise leswaku muti wa Babilona a wu ta loviseriwa makumu. Byi kona
vumbhoni bya ku hetiseka ka marito lawa. Vumbhoni bya kona i
ndhawu leyi nga riki na vaaki ya Babilona wa khale—kwalomu ka
tikhilomitara ta 80 edzongeni wa Baghdad, eIraq, leswi tiyisekisaka
leswaku Yehovha a a tiyisile loko hi nomu wa Esaya, a te: “Ndzi ta
n’wi kukula hi nkukulo lowu lovisaka.”—Esaya 14:22, 23.1
17 Ku kambisisa ndlela leyi ha yona Bibele yi nga buku ya vuprofeta lebyi tshembekaka swi tiyisa ripfumelo, a swi tano ke?
16
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi vuprofeta bya Bibele,
vona broxara leyi nge Buku Ya Vanhu Hinkwavo, matluka 27-9, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
16. (a) Esaya u profete leswaku ku ta hetelela ku endleke yini hi muti wa
Babilona? (b) Hi yihi ndlela leyi vuprofeta bya Esaya malunghana ni ku
lovisiwa ka muti wa Babilona byi hetisekeke ha yona?
17. Xana ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele ku tiyisa ripfumelo hi ndlela yihi?
25
Hakunene, loko Yehovha Xikwembu a hetisise switshembiso leswi
a swi endleke enkarhini lowu hundzeke, hi fanele hi tiyiseka hilaha ku heleleke leswaku xitshembiso xa yena xo endla misava yi va
paradeyisi, na xona xi ta hetiseka. (Tinhlayo 23:19) Kunene hi ni
ntshembo wo kuma “vutomi lebyi nga heriki lebyi Xikwembu,
lexi xi nga hembiki, xi byi tshembiseke emahlweni ka minkarhi
leyi nga heriki.”—Tito 1:2.1
“RITO RA XIKWEMBU RA HANYA”
Hi ku landza leswi ha ha ku bulaka ha swona eka ndzima leyi,
swi le rivaleni leswaku Bibele i buku yo hlawuleka hakunene. Ina,
i ya nkoka naswona ya pfumelelana yi tlhela yi pakanisa etimhakeni ta sayense ni ta matimu, yi ni vutlhari lebyi pfunaka naswona yi
18
1 Ku lovisiwa ka muti wa Babilona ko va xin’wana xa swikombiso swa
ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele. Swikombiso swin’wana swi katsa ku
lovisiwa ka muti wa Tiri ni wa Ninivha. (Ezekiyele 26:1-5; Sofaniya
2:13-15) Nakambe vuprofeta bya Daniyele byi longoloxe mimfumo ya
misava leyi a yi ta fuma hi ku landzelana endzhaku ka mfumo wa Babilona. Yona yi katsa mfumo wa Meda-Peresiya ni wa Grikiya. (Daniyele
8:5-7, 20-22) Leswaku u kuma nhlamuselo ya vuprofeta byo tala lebyi
khumbaka Mesiya, lebyi Yesu Kreste a byi hetiseke, vona Xiengetelo lexi
kumekaka eka matluka 199-201.
18. Hi wahi marito ya nkoka lawa muapostola Pawulo la nga Mukreste a
ma vulaka hi “rito ra Xikwembu”?
Marhumbi ya Babilona
26
tamele vuprofeta byo tshembeka. Muapostola Pawulo la nga Mukreste u tsale a ku: “Rito ra Xikwembu ra hanya naswona ri ni
matimba, ri kariha ku tlula banga rihi ni rihi leri tsemaka hi matlhelo mambirhi, ri tlhava hambi ku ri ku ya fika emaaveni ya
moya-xiviri ni moya, ni ya mahlangano swin’we ni mongo wa
wona, naswona ra swi kota ku twisisa miehleketo ni makungu
ya mbilu.”—Vaheveru 4:12.
19 Mahanyelo ya hina ma nga cinca loko hi hlaya “rito” ra Xikwembu kumbe rungula ra xona, leri kumekaka eBibeleni. Swi ta
hi pfuna leswaku hi kota ku tikambisisa hi ndlela leyi hi nga si
tshamaka hi tikambisisa ha yona. Hi nga ha vula leswaku ha xi rhandza Xikwembu, kambe ndlela leyi hi angulaka ha yona eka leswi
hi dyondzisiwaka swona eRitweni ra xona leri huhuteriweke, ku
nga Bibele, swi ta paluxa leswi hi swi anakanyaka hambi ku ri leswi hi tiyimiseleke swona.
20 Hakunene Bibele i buku leyi humaka eka Xikwembu. I buku
leyi hi faneleke hi yi hlaya, hi yi dyondza naswona hi yi rhandza.
Kombisa leswaku wa yi tlangela nyiko leyi humaka eka Xikwembu
hi ku ya emahlweni u kambisisa leswi yi swi tameleke. Loko u ri
karhi u endla tano, u ta xi twisisa kahle xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu. Ndzima leyi landzelaka yi ta hlamusela leswaku hi
xihi xikongomelo xexo ni leswaku xi ta hetisisiwa hi ndlela yihi.
19, 20. (a) Bibele yi nga ku pfuna njhani leswaku u tikambisisa? (b) U
nga kombisa hi ndlela yihi leswaku wa yi tlangela nyiko yo hlawuleka leyi
humaka eka Xikwembu, ku nga Bibele?
ˇ Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu kutani ya pakanisa naswona ya tshembeka.—2 Timotiya 3:16.
ˇ Rungula leri kumekaka eRitweni ra Xikwembu
ra pfuna eka xin’wana ni xin’wana lexi hi xi
endlaka siku ni siku.—Esaya 48:17.
ˇ Switshembiso swa Xikwembu leswi kumekaka
eBibeleni swi ta hetiseka hakunene.
—Tinhlayo 23:19.
NDZIMA YA VUNHARHU
Hi Xihi Xikongomelo
Xa Xikwembu Hi Misava?
Hi xihi xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu?
Hi yihi ndlela leyi Xikwembu xi
tlhontlhiweke ha yona?
Xana vutomi byi ta va njhani enkarhini
lowu taka la misaveni?
ENTIYISWENI Xikwembu xi ni xikongomelo lexi tsakisaka hi
misava. Yehovha u lava leswaku yi tala hi vanhu lava tsakeke ni
lava hanyeke kahle. Bibele yi vula leswaku ‘Xikwembu xi rime
ntanga aEdeni’ nileswaku xi ‘endle leswaku ku mila murhi wun’wana ni wun’wana lowu navelekaka ematihlweni ya munhu ni
lowu fanelekaka ku dyiwa.’ Endzhaku ka loko Xikwembu xi vumbe wanuna wo sungula ni wansati, ku nga Adamu na Evha, xi
va veke ekaya leri ro xonga kutani xi ku eka vona: “Tswalanani
mi andza, mi tata misava, mi yi fuma.” (Genesa 1:28; 2:8, 9, 15)
Hikwalaho, a ku ri xikongomelo xa Xikwembu leswaku vanhu va
va ni vana, va ndlandlamuxa kaya leri a ri ri ntanga leswaku ri
tata misava hinkwayo nileswaku va khathalela swiharhi.
2 Xana u ehleketa leswaku xikongomelo xa Yehovha Xikwembu hi vanhu xa leswaku va hanya emisaveni leyi nga paradeyisi
xi ta kala xi hetiseka? Xikwembu xi ri: “Ndzi swi vurile . . . ndzi ta
tlhela ndzi swi endla.” (Esaya 46:9-11; 55:11) Ina, leswi Xikwembu xi tiyimiseleke ku swi endla xi ta swi endla hakunene! Xi
vula leswaku ‘misava leyi a xi yi tumbuluxelanga swa hava kambe xi yi vumbele leswaku ku akiwa eka yona.’ (Esaya 45:18) I
1. Hi xihi xikongomelo xa Xikwembu hi misava?
2. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku xikongomelo xa Xikwembu hi misava xi ta hetiseka? (b) Hi ku ya hi Bibele, i vamani lava nga ta hanya hi
masiku?
28
vanhu va muxaka muni lava Xikwembu a xi lava leswaku va hanya emisaveni leyi? Naswona a xi lava leswaku va hanya nkarhi
wo tanihi kwihi eka yona? Loko Bibele yi hlamula yi ri: “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi
masiku.”—Pisalema 37:29; Nhlavutelo 21:3, 4.
3 Swi le rivaleni leswaku leswi a swi si endleka. Sweswi vanhu va vabya ivi va fa; va lwa va dlayana. Ku ni leswi nga
fambangiki kahle. Hambiswiritano, a swi kanakanisi leswaku Xikwembu a xi nga tiyimiselanga leswaku misava yi va hi ndlela
leyi yi nga xiswona namuntlha! Timhaka ti onhake kwihi? Ha
yini xikongomelo xa Xikwembu xi nga hetisekanga? Etibukwini
ta matimu leti tsariweke hi vanhu, a yi kona leyi nga hi nyikaka
nhlamulo hikuva timhaka ti onhake le tilweni.
MASUNGULO YA NALA
Buku yo sungula ya Bibele yi hi byela hi mukaneti wa Xikwembu la humeleleke entangeni wa Edeni. U vuriwa “nyoka”
kambe a a nga ri nyoka ya xiviri. Buku yo hetelela ya Bibele yi
vula leswaku hi ‘loyi a vuriwaka Diyavulosi na Sathana, la xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.’ U tlhela a vuriwa “nyoka ya
khale.” (Genesa 3:1; Nhlavutelo 12:9) Ntsumi leyi ya matimba
kumbe xivumbiwa lexi nga vonakiki xa moya, xi tirhise
nyoka leswaku xi kota ku vulavula na Evha, tanihi laha munhu la
tlhariheke a nga endlaka onge rito ra yena ri huma eka xipopana.
Swi le rivaleni leswaku munhu yoloye wa moya a a ri kona loko
Xikwembu xi vumba misava leswaku vanhu va ta tshama eka
yona.—Yobo 38:4, 7.
5 Hambiswiritano, leswi swivumbiwa hinkwaswo swa Yehovha swi hetisekeke, i mani la endleke loyi a vuriwaka
“Diyavulosi” kumbe “Sathana”? Handle ko tipfinyinga, un’wana
wa vana lava va Xikwembu va moya, lava nga ni matimba, u tihundzule Diyavulosi hi yexe. Xana sweswo swi kotekise ku yini?
4
3. Hi swihi swiyimo leswi vangaka gome leswi nga kona emisaveni naswona leswi swi tlakusa swivutiso swihi?
4, 5. (a) Kahle-kahle i mani la vulavuleke na Evha hi ku tirhisa nyoka?
(b) Swi nga tisa ku yini leswaku munhu loyi a nga tshama a va lonene,
la tshembekaka a hundzuka khamba?
Hi Xihi Xikongomelo Xa Xikwembu Hi Misava?
29
Phela, namuntlha munhu loyi a a lulamile naswona a tshembeka, a nga hundzuka khamba. Xana sweswo swi endlekisa ku yini?
Munhu yoloye a nga pfumelela ku navela ko biha leswaku ku
dzima timitsu embilwini ya yena. Loko a tshamela ku anakanya
hi ku endla swilo sweswo swo biha, u ya a navela ku swi endla. Kutani loko o tshuka a kuma nchumu lowu ku nga khale a ri karhi
a wu lava, a nga ha wu yiva.—Yakobo 1:13-15.
6 Hi swona leswi endlekeke eka Sathana Diyavulosi. Swi tikomba onge u xi twile Xikwembu loko xi byela Adamu na Evha
leswaku va va ni vana va tata misava. (Genesa 1:27, 28) Swi le rivaleni leswaku Sathana u te: ‘Phela, vanhu lava hinkwavo va nga
gandzela mina ku ri ni ku va va gandzela Xikwembu!’ Hiloko ku
navela ko biha ku ya ku dzima timitsu embilwini ya yena. U hetelele a teke goza ra ku kanganyisa Evha hi ku hembela Xikwembu.
(Genesa 3:1-5) Hi ndlela yoleyo u hundzuke “Diyavulosi,” leswi
vulaka “Mulumbeti.” Hi nkarhi lowu fanaka u hundzuke “Sathana,” leswi vulaka “Mukaneti.”
7 Sathana Diyavulosi u xise Adamu na Evha hi mano ya yena
leswaku va nga xi yingisi Xikwembu. (Genesa 2:17; 3:6) Kutani
va hetelele va file hikuva Xikwembu a xi vurile leswaku loko va
nga xi yingisi, va ta fa. (Genesa 3:17-19) Leswi Adamu a a nga ha
hetisekanga hikwalaho ka xidyoho, vana va yena hinkwavo va
tswariwe va ri ni xidyoho. (Varhoma 5:12) Leswi swi endlekeke
ha yena hi nga swi fanisa ni pani ra ku baka xinkwa. Loko pani ri
phatekile, ku endleka yini hi swinkwa leswi bakiwaka hi rona?
Lofo ha rin’we ri huma ri phatekile kumbe ri nga hetisekanga.
Hilaha ku fanaka, munhu ha un’we u tswariwa a “phatekile” hikwalaho ka leswi Adamu a nga hetisekangiki. Hi yona mhaka
leyi vanhu hinkwavo va dyuhalaka ivi va fa.—Varhoma 3:23.
8 Entiyisweni loko Sathana a endla leswaku Adamu na Evha
va dyohela Xikwembu, a a hlohlotela moya wa ku xandzuka. A
6. Swi tise ku yini leswaku n’wana wa Xikwembu wa moya, la nga ni
matimba, a hundzuka Sathana Diyavulosi?
7. (a) Ha yini Adamu na Evha va file? (b) Ha yini vana hinkwavo va Adamu va dyuhala ivi va fa?
8, 9. (a) Swi tikomba onge hi xihi xihehlo lexi Sathana a hehleke Xikwembu ha xona? (b) Ha yini Xikwembu xi nga hatliselanga ku dlaya
vaxandzuki volavo?
30
a sola ndlela leyi Yehovha a fumaka ha yona. Kahle-kahle, Sathana a a ku: ‘Xikwembu i mufumi wo biha. Xi byela vanhu va xona
mavunwa ivi xi va tsona swilo leswinene. Vanhu a va fanelanga
va fumiwa hi Xikwembu. Va nga tiendlela swiboho eka leswinene ni swo biha. Naswona va ta tiphina hi vutomi loko va fumiwa
hi mina.’ Xana Xikwembu a xi ta xi lunghisa njhani xihehlo xo
tano xa xisandzu? Van’wana va ehleketa leswaku Xikwembu a xi
Xana Sathana a a ta n’wi nyikisa
ku yini Yesu mimfumo hinkwayo ya
misava loko a yi nga ri ya yena?
31
fanele xi dlaye vaxandzuki volavo. Kambe, xana sweswo a swi ta
va swi herise xihehlo xa Sathana? Xana a swi ta va swi kombisile
leswaku ndlela leyi Xikwembu xi fumaka ha yona yi lulamile?
9 Vululami lebyi hetisekeke bya Yehovha a byi nga ta n’wi pfumelela leswaku a hatlisela ku dlaya vaxandzuki volavo. U swi
vonile leswaku a ku laveka nkarhi leswaku xihehlo xexo xa Sathana xi lulamisiwa hi ndlela leyinene ni leyi nga ta kombisa
leswaku Diyavulosi i muhembi. Hiloko Xikwembu xi endla xiboho xo tshika vanhu va tifuma va ri karhi va kuceteriwa hi
Sathana. Leswaku hikwalaho ka yini Yehovha a endle tano ni leswaku ha yini a pfumelele leswaku ku hundza nkarhi wo leha
swonghasi a nga si tlhantlha mphikamakaneta leyi, swi ta hlamuseriwa eka Ndzima 11 ya buku leyi. Kambe, mhaka leyi hi
faneleke hi anakanyisisa ha yona hi leyi: Xana Adamu na Evha va
endle kahle hi ku yingisa Sathana loyi a a nga si tshama a va
endlela nchumu ni wun’we lowunene? Xana a swi ri swinene ku
va va pfumele leswaku Yehovha, loyi a va nyikeke swilo hinkwaswo, i muhembi la nga ni tihanyi? Xana wena a wu ta va u endle
yini?
10 I swinene ku anakanyisisa hi swivutiso leswi hikuva
un’wana ni un’wana wa hina namuntlha, u langutana ni mphikamakaneta yoleyo. Ina, na wena u ni lunghelo ro hlamula
swihehlo leswi Sathana a hehlaka Yehovha ha swona. U nga pfumela leswaku Yehovha a va Mufumi wa wena kutani u pfuneta
eku paluxeni ka mavunwa ya Sathana. (Pisalema 73:28; Swivuriso 27:11) Khombo ra kona, vanhu vo tala namuntlha emisaveni
leyi a va swi lavi ku endla tano. Sweswo swi tlakusa xivutiso xa
nkoka lexi nge, Xana kahle-kahle Bibele yi dyondzisa leswaku Sathana u fuma misava leyi?
11
I MANI LA FUMAKA MISAVA LEYI?
Yesu a nga si tshama a swi kanakana leswaku misava leyi
10. U nga swi hlamula njhani swihehlo leswi Sathana a hehlaka Yehovha ha swona?
11, 12. (a) Xana ndzingo lowu Sathana a ringeke Yesu ha wona wu swi
kombisa hi ndlela yihi leswaku misava leyi yi fumiwa hi Sathana? (b) I
yini xin’wana lexi kombisaka leswaku Sathana hi yena la fumaka misava leyi?
32
yi fumiwa hi Sathana. Hi ndlela yo karhi ya singita, Sathana u
tshama a kombisa Yesu “mimfumo hinkwayo ya misava ni ku
vangama ka yona.” Hiloko Sathana a n’wi tshembisa a ku: “Swilo leswi hinkwaswo ndzi ta ku nyika swona loko wo nkhinsama
u ndzi gandzela.” (Matewu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Anakanya hi
mhaka leyi. Xana Sathana a a ta ringa Yesu hi ku n’wi nyika mimfumo ya misava loko misava leyi a yi nga fumiwi hi
yena? Yesu a nga yi kanetanga mhaka ya leswaku mimfumo hinkwayo ya misava i ya Sathana. Hakunene Yesu a a ta va a
kanete mhaka yoleyo loko mimfumo leyi a yi nga lawuriwi hi
Sathana.
12 I ntiyiso leswaku Yehovha i Xikwembu xa matimba hinkwawo, Muvumbi wa vuako lebyi hinkwabyo byo hlamarisa.
(Nhlavutelo 4:11) Nilokoswiritano, a ku kona laha Bibele yi vulaka leswaku Yehovha Xikwembu kumbe Yesu Kreste i mufumi
wa misava leyi. Entiyisweni, Yesu u vule hi ku kongoma leswaku Sathana i “mufumi wa misava leyi.” (Yohane 12:31; 14:30;
16:11) Bibele yi tlhela yi vula leswaku Sathana Diyavulosi i “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo.” (2 Vakorinto 4:3, 4)
Loko muapostola Yohane la nga Mukreste a tsala hi ta mukaneti loyi kumbe Sathana, u te: “Misava hinkwayo yi le hansi ka
matimba ya lowo homboloka.”—1 Yohane 5:19.
NDLELA LEYI MISAVA YA SATHANA YI
NGA TA HERISIWA HA YONA
13 Loko lembe rin’wana ni rin’wana ri ri karhi ri hundza, vubihi bya misava byi ya byi nyanya. Yi tele hi masocha lama
tshamaka ma ri eku lweni, van’watipolitiki lava nga tshembekiki,
varhangeri va vukhongeri lava kanganyisaka ni swigevenga leswi
nga riki na ntwela-vusiwana. Misava hinkwayo yi le ka xiyimo
lexi ku hundzula xona ku nga ku tlanga hi nkarhi. Bibele yi vula
leswaku nkarhi wu le kusuhi wa leswaku Xikwembu xi herisa misava leyi yo biha hi nyimpi ya xona ya Armagedoni. Sweswo
swi ta endla leswaku ku simekiwa misava leyintshwa yo lulama.
—Nhlavutelo 16:14-16.
13. Ha yini ku ri ni xilaveko xa misava leyintshwa?
33
Yehovha Xikwembu u hlawule Yesu Kreste leswaku a va Hosi
ya Mfumo wa Yena wa le tilweni, kumbe hulumendhe. Khale ka
khaleni, Bibele yi profete yi ku: “Hi velekeriwe n’wana, hi nyikiwe n’wana wa jaha; naswona ku fuma ka vuhosana ku ta va
ekatleni ra yena. Kutani vito ra yena u ta thyiwa . . . Hosana ya Ku
Rhula. Ku tala ka ku fuma ka vuhosana ni ku rhula a swi nge
vi na makumu.” (Esaya 9:6, 7) Malunghana ni mfumo lowu,
Yesu u dyondzise valandzeri va yena leswaku va khongela va ku:
“Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke
emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” (Matewu 6:10)
Hilaha hi nga ta swi vona hakona loko hi ya emahlweni ni buku
leyi, ku nga ri khale Mfumo wa Xikwembu wu ta susa mimfumo
ya misava leyi ivi wu sala wu fuma wu ri woxe. (Daniyele 2:44)
Kutani Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa misava leyi nga paradeyisi.
14
MISAVA LEYINTSHWA YI TSHINELE!
Bibele ya hi tiyisekisa yi ku: “Ku ni matilo lamantshwa ni
misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa [Xikwembu], naswona ku ta va ni ku lulama eka swona.”
(2 Petro 3:13; Esaya 65:17) Minkarhi yin’wana loko Bibele yi vulavula hi “misava” yi va yi vulavula hi vanhu lava hanyaka eka
yona. (Genesa 11:1) Kutani “misava leyintshwa” yo lulama i vanhu lava amukelekaka eka Xikwembu.
16 Yesu u tshembise leswaku emisaveni leyintshwa, vanhu lava
nga ta amukeleka eka Xikwembu va ta kuma nyiko ya “vutomi
lebyi nga heriki.” (Marka 10:30) Hi kombela u pfula eka Yohane
3:16 na 17:3 eBibeleni ya wena, kutani u hlaya leswi Yesu a vuleke leswaku hi fanele hi swi endla leswaku hi kuma vutomi lebyi
nga heriki. Sweswi vona mikateko leyi Bibele yi tshembisaka leswaku yi ta kumiwa hi lava va faneriwaka hi nyiko yoleyo leyi
humaka eka Xikwembu loko misava yi ta va yi ri Paradeyisi.
15
14. I mani loyi Xikwembu xi n’wi hlawuleke leswaku a va Hosi ya Mfumo wa xona naswona sweswo swi profetiwe hi ndlela yihi?
15. “Misava leyintshwa” i yini?
16. Hi yihi nyiko ya risima leyi Xikwembu xi nga ta yi nyika lava amukelekaka eka xona naswona hi fanele hi endla yini leswaku hi yi kuma?
34
Vubihi, nyimpi, vugevenga ni madzolonga swi ta va swi nga
ha ri kona. “Lowo homboloka a nge he vi kona . . . Kambe lavo
rhula va ta dya ndzhaka ya misava.” (Pisalema 37:10, 11) Ku ta va
ni ku rhula hikuva ‘Xikwembu xi ta herisa tinyimpi ku ya fika
emakumu ya misava.’ (Pisalema 46:9; Esaya 2:4) Kutani “lowo
lulama u ta hluka, ni ku rhula ku ta andza ku fikela n’weti wu
nga ha vi kona”—leswi vulaka leswaku ku rhula ku ta va kona hilaha ku nga heriki!—Pisalema 72:7.
18 Vagandzeri va Yehovha va ta tshama va sirhelelekile. Minkarhi hinkwayo loko Vaisrayele lava hanyeke enkarhini wa ku
tsariwa ka Bibele va yingisa Xikwembu, a va tshama va sirhelelekile. (Levhitika 25:18, 19) Mawaku ndlela leyi swi nga ta tsakisa
ka yona ku tiphina hi nsirhelelo lowu fanaka eParadeyisini!—Esaya 32:18; Mikiya 4:4.
19 Swakudya a swi nge he kayiveli. Mupisalema u yimbelele a
ku: “Ku ta va ni mavele yo tala emisaveni; ma ta khapakhapa etinhlohlorhini ta tintshava.” (Pisalema 72:16) Yehovha Xikwembu
u ta katekisa vanhu va yena vo lulama, “kunene misava yi ta humesa swimila swa yona.”—Pisalema 67:6.
20 Misava hinkwayo yi ta hundzuka paradeyisi. Ku ta akiwa makaya lamantshwa yo xonga ni mintanga etikweni leri a ri onhiwe
hi vanhu lava nga ni xidyoho. (Esaya 65:21-24; Nhlavutelo 11:
18) Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, swiphemu swa misava leswi nga ha riki na vanhu vo biha, swi ta lunghisiwa kukondza
misava hinkwayo yi va ntanga wo saseka lowu nga ni mihandzu
leyi vekaka ku fana ni ntanga wa le Edeni. Xikwembu a xi nge
pfuki xi tsandzekile ku ‘pfula voko ra xona kutani xi enerisa
ku navela ka xilo xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.’—Pisalema
145:16.
21 Vanhu ni swiharhi va ta hanyisana hi ku rhula. Swivandzana
17
17, 18. Hi nga tiyiseka njhani leswaku ku ta va ni ku rhula ni nsirhelelo emisaveni hinkwayo?
19. Hi swi tivisa ku yini leswaku ku ta va ni ndzalo ya swakudya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu?
20. Hi nga tiyiseka njhani leswaku misava hinkwayo yi ta hundzuka paradeyisi?
21. I yini lexi kombisaka leswaku vanhu ni swiharhi va ta hanyisana hi
ku rhula?
36
ni swifuwo swi ta dya swin’we. Hambi ku ri xihlangi a xi nge swi
chavi swiharhi leswi sweswi swi nga ni khombo.—Esaya 11:6-9;
65:25.
22 Vuvabyi byi ta hela. Leswi Yesu a nga Hosi ya Mfumo wa
Xikwembu wa le tilweni, u ta tshungula vanhu hinkwavo lava vabyaka hi mpimo lowu tlulaka lowu a va tshunguleke ha wona
loko a ha ri la misaveni. (Matewu 9:35; Marka 1:40-42; Yohane
5:5-9) Kutani “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku:
‘Ndza vabya.’ ”—Esaya 33:24; 35:5, 6.
23 Varhandziwa va hina lava feke va ta pfuxiwa kutani va nga ha
tlheli va fa. Hinkwavo lava etleleke emasirheni, lava nga emianakanyweni ya Xikwembu va ta pfuxiwa va tlhela va hanya.
Entiyisweni, “ku ta va ni ku pfuxiwa ka lava lulameke ni ka lava
nga lulamangiki.”—Mintirho 24:15; Yohane 5:28, 29.
24 Hakunene lava va hlawulaka ku yingisa Yehovha Xikwembu, Muvumbi wa hina Lonkulu, va tlhela va n’wi tirhela, va ta
tiphina hi vumundzuku lebyi tsakisaka! Loko Yesu a tshembisa
mudyohi loyi a feleke etlhelo ka yena, a ku: “U ta va na mina eParadeyisini,” a a vulavula hi Paradeyisi leya ha taka emisaveni.
(Luka 23:43) I swa nkoka leswaku hi dyondza leswi engetelekeke
ha Yesu Kreste, loyi a nga ta hi tisela mikateko leyi hinkwayo.
22. Ku ta endleka yini hi vuvabyi?
23. Ha yini ku pfuxiwa ka vafi ku ta va nchumu lowu tsakisaka eka hina?
24. U titwa njhani hi ku hanya emisaveni loko se yi hundzuriwe Paradeyisi?
ˇ Xikongomelo xa Xikwembu xo hundzula
misava yi va paradeyisi xi ta hetiseka.
—Esaya 45:18; 55:11.
ˇ Sweswi misava leyi yi fumiwa hi Sathana.
—Yohane 12:31; 1 Yohane 5:19.
ˇ Emisaveni leyintshwa, Xikwembu xi ta nyika
vanhu mikateko yo tala.—Pisalema 37:10, 11, 29.
NDZIMA YA VUMUNE
Yesu Kreste I Mani?
Hi wihi ntirho wo hlawuleka lowu
Yesu a wu endlaka?
A a huma kwihi?
A a ri munhu wa njhani?
KU NI vanhu vo tala lava dumeke emisaveni. Van’wana va dume
emugangeni lowu va tshamaka eka wona, kasi van’wana va dume
edorobeni kumbe etikweni ra rikwavo. Kambe ku ni lava va
dumeke emisaveni hinkwayo. Hambiswiritano, ku tiva ntsena leswaku ximani-mani u dumile a swi vuli leswaku u n’wi tiva hilaha
ku heleleke. A swi vuli leswaku u tiva vuxokoxoko bya ndhavuko
wa yena ni leswi a nga xiswona.
2 Emisaveni hinkwayo ku na leswi vanhu va nga tshama va swi
twa ha Yesu Kreste, hambileswi a hanyeke la misaveni kwalomu
ka malembe ya 2 000 lama hundzeke. Hambiswiritano, vanhu vo
tala va ni mavonelo yo hambana-hambana hi leswi Yesu a a ri xiswona hakunene. Van’wana va vula leswaku a a ri munhu lonene
ntsena. Van’wana va ri a a ri muprofeta. Kasi van’wana va vula leswaku Yesu i Xikwembu kutani u fanele a gandzeriwa. Xana swi
tano hakunene?
3 I swa nkoka leswaku u va ni vutivi lebyi kongomeke ha Yesu.
Ha yini? Hikuva Bibele yi ri: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we
xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3)
Ina, ku va ni vutivi lebyi kongomeke ha Yehovha Xikwembu na
hi Yesu Kreste swi nga endla leswaku u kuma vutomi lebyi nga
1, 2. (a) Ha yini ku tiva swo karhi hi munhu la dumeke swi nga vuli swona leswaku u n’wi tiva hilaha ku heleleke? (b) Hi wahi mavonelo yo
hambana-hambana lawa vanhu va nga na wona ha Yesu?
3. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku u va ni vutivi lebyi kongomeke ha
Yesu?
heriki. (Yohane 14:6) Ku tlula kwalaho,
Yesu u veke xikombiso lexinene xa ndlela
leyi hi nga hanyaka ha yona ni leyi hi faneleke hi
hanyisana ni van’wana ha yona. (Yohane 13:34, 35) Eka
ndzima yo sungula ya buku leyi, hi twe dyondzo leyi nga ntiyiso
malunghana ni Xikwembu. Sweswi a hi kambisiseni leswi kahlekahle Bibele yi swi dyondzisaka ha Yesu Kreste.
MESIYA LA TSHEMBISIWEKE
Khale ka khaleni loko Yesu a nga si velekiwa la misaveni, Bibele yi profete hi ta ku ta ka loyi Xikwembu a xi ta n’wi rhumela
tanihi Mesiya kumbe Kreste. Rito leri nge “Mesiya,” (leri humaka eka rito ra Xiheveru) na “Kreste” (leri humaka eka
rito ra Xigriki), havumbirhi bya wona ma vula “Mutotiwa.” Munhu loyi la tshembisiweke a a ta totiwa, leswi
4
4. Rito leri nge “Mesiya” ni leri nge “Kreste,” ma vula yini?
Yesu u ve Mesiya kumbe
Kreste loko a khuvuriwa
Yesu Kreste I Mani?
39
vulaka leswaku Xikwembu a xi ta n’wi hlawula leswaku a endla
ntirho wo hlawuleka. Eka tindzima tin’wana leti landzelaka hi ta
dyondza swo tala hi xikhundlha xo hlawuleka lexi Mesiya a nga ta
nyikiwa xona leswaku a hetisisa switshembiso swa Xikwembu. Hi
ta tlhela hi dyondza hi mikateko leyi Yesu a nga hi tiselaka yona
sweswi. Hambiswiritano, a swi kanakanisi leswaku loko Yesu a
nga si velekiwa, vanhu vo tala va lave ku tiva leswaku ‘I mani loyi
a a ta va Mesiya?’
5 Hi lembe-xidzana ro sungula C.E., vadyondzisiwa va Yesu wa
le Nazareta a va nga kanakani nikatsongo leswaku a a ri yena Mesiya la tshembisiweke. (Yohane 1:41) Un’wana wa vadyondzisiwa,
ku nga wanuna la vuriwaka Simoni Petro, u byele Yesu hi ku
kongoma a ku: “U Kreste.” (Matewu 16:16) Kambe, i yini lexi tiyisekiseke vadyondzisiwa volavo, lexi na hina hi nga tiyisekaka ha
xona leswaku hakunene Yesu i Mesiya la tshembisiweke?
6 Vaprofeta va Xikwembu lava hanyeke emahlweni ko va Yesu a
ta emisaveni, va profete timhaka to tala ha Mesiya. Timhaka leti a
ti ta pfuna vo tala leswaku va kota ku n’wi tiva. Hi nga swi fanisa
hi ndlela leyi: A hi nge u rhumiwa ku ya landza munhu loyi u
nga si tshamaka u n’wi vona, munhu loyi u le xitichini xa mabazi
lexi nga lo mphaa, hi vanhu kumbe exitichini xa xitimela kumbe
erivaleni ra swihaha-mpfhuka leri ku kalaka ni vuphelo bya marha hi ku tala ka vanhu. Xana a swi nga ta ku olovela loko u
byeriwe swo karhi hi munhu wa kona? Hilaha ku fanaka, Yehovha u tirhise vaprofeta va le Bibeleni leswaku va hlamusela hi
vuxokoxo, leswi Mesiya a a ta swi endla ni leswi a a ta langutana
na swona. Ku hetiseka ka vuprofeta byebyo byo tala a ku ta pfuna
vanhu lava tshembekaka leswaku va n’wi tiva hi ku olova.
7 Anakanya hi swikombiso swimbirhi ntsena. Xo sungula, loko
ka ha sale malembe lama tlulaka 700 leswaku a ta emisaveni, muprofeta Mikiya u profete leswaku Loyi a tshembisiweke
u ta velekeriwa eBetlehema, ku nga ximutana xa le tikweni ra
Yuda. (Mikiya 5:2) Kahle-kahle Yesu u velekeriwe kwihi? Kona
5. I yini lexi vadyondzisiwa va Yesu a va nga xi kanakani ha yena?
6. Kombisa ndlela leyi ha yona Yehovha a pfuneke vanhu va yena lava
tshembekaka leswaku va tiva Mesiya.
7. Hi wahi marito ya vaprofeta vambirhi lama hetisekeke, lawa a ma khumba Yesu?
40
eximutanini xexo! (Matewu 2:1, 3-9) Xikombiso xa vumbirhi,
loko ka ha sale malembe-xidzana yo tala leswaku a velekiwa, vuprofeta lebyi tsariweke eka Daniyele 9:25, byi boxe rona lembe
leri Mesiya a a ta humelela ha rona—ku nga 29 C.E.1 Ku hetiseka
ka vuprofeta lebyi ni byin’wana, ku kombisa leswaku Yesu a a ri
Mesiya la tshembisiweke.
8 Vumbhoni byin’wana bya leswaku Yesu a a ri Mesiya byi humele erivaleni loko lembe ra 29 C.E. ri ya eku heleni. Rona lembe
rero, Yesu u ye eka Yohane lowa Mukhuvuri, leswaku a ta n’wi
khuvula eNambyeni wa Yordani. Yehovha u tshembise Yohane leswaku u ta n’wi nyika xikombiso lexi a nga ta tiva Mesiya ha xona.
Yohane u xi vonile xikombiso xexo loko a khuvula Yesu. Loko Bibele yi vula leswi endlekeke, yi ri: “Loko Yesu a khuvuriwile, a
huma hi ku hatlisa ematini; kutani waswivo, matilo ma pfuleka,
a vona moya wa Xikwembu wu xika ku fana ni tuva wu ta ehenhla ka yena. Waswivo! Nakambe, ku huma rito ematilweni, ri
ku: ‘Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.’ ” (Matewu 3:16, 17) Endzhaku ka loko Yohane a vonile ni ku
twa leswi endlekeke, a nga swi kanakananga nikatsongo leswaku
Yesu u rhumiwe hi Xikwembu. (Yohane 1:32-34) Yesu u ve Mesiya, kumbe Kreste, la hlawuriweke ku va Murhangeri ni Hosi, loko
moya wa Xikwembu kumbe matimba ya xona lama tirhaka, ma
chuluriwe ehenhla ka yena siku leri a khuvuriweke ha rona.—Esaya 55:4.
9 Ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele ni xitiyisekiso xa Yehovha
Xikwembu hi byakwe, ku swi veka erivaleni leswaku Yesu a a
ri Mesiya la tshembisiweke. Kambe, Bibele yi hlamula swivutiso
swin’wana swimbirhi swa nkoka ha Yesu Kreste: Xo sungula, xana
a a huma kwihi? Xa vumbirhi, a a ri munhu wa njhani?
10
YESU A A HUMA KWIHI?
Bibele yi dyondzisa leswaku Yesu a a tshama etilweni loko a
1 Leswaku u kuma nhlamuselo hi vuprofeta bya Daniyele lebyi hetisekeke eka Yesu, vona Xiengetelo lexi kumekaka eka matluka 197-9.
8, 9. Hi byihi vumbhoni lebyi humeleke erivaleni loko Yesu a khuvuriwa, bya leswaku a a ri Mesiya?
10. Xana Bibele yi vula leswaku Yesu a a ri kwihi loko a nga si ta la misaveni?
Yesu Kreste I Mani?
41
nga si ta la misaveni. Mikiya u profete leswaku Mesiya a a ta velekiwa eBetlehema a tlhela a vula leswaku a a ri wa ‘masungulo
lama sukelaka eminkarhini yo sungula.’ (Mikiya 5:2) Yesu hi byakwe u vule ko tala leswaku a a tshama etilweni a nga si velekiwa
tanihi munhu wa nyama. (Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Tanihi
xivumbiwa xa moya etilweni, Yesu a a ri ni vuxaka byo hlawuleka
na Yehovha.
11 Yesu i N’wana la rhandzekaka ngopfu eka Yehovha—ku ni
xivangelo lexi twalaka xa sweswo. U vuriwa “mativula ya ntumbuluko hinkwawo,” hikuva hi yena xivumbiwa xo sungula lexi
Xikwembu xi xi tumbuluxeke.1 (Vakolosa 1:15) Ku ni xivangelo
xin’wana lexi endlaka leswaku N’wana loyi a rhandzeka ngopfu.
Hi yena “N’wana la tswariweke a ri swakwe.” (Yohane 3:16) Leswi
swi vula leswaku Yesu hi yena loyi Xikwembu xi n’wi vumbeke
hi xoxe. Naswona Yesu hi yena loyi Xikwembu xi n’wi tirhiseke
loko xi vumba swilo leswin’wana hinkwaswo. (Vakolosa 1:16) Nakambe, Yesu u vuriwa “Rito.” (Yohane 1:14) Leswi swi hi byela
leswaku Xikwembu a xi tirhisa yena leswaku a xi vulavulela, a swi
kanakanisi leswaku a a hundzisa marungula ni swileriso leswi humaka eka Tatana, a swi hundzisela eka vana lavan’wana va moya
ni va nyama.
12 Xana N’wana loyi wa mativula wa ringana ni Xikwembu hilaha van’wana va vulaka hakona? Bibele yi vula leswaku a swi
tano. Hilaha hi voneke hakona eka ndzimana leyi hi humaka eka
yona, N’wana loyi u vumbiwile. Swi le rivaleni leswaku u ni masungulo, kasi Yehovha Xikwembu a nga na masungulo kumbe
makumu. (Pisalema 90:2) N’wana la tswariweke a ri swakwe a nga
si tshama ni siku ni rin’we a teriwa hi mianakanyo ya leswaku
a tiringanisa ni Tata wa yena. Bibele yi swi humesela erivaleni
1 Yehovha u vitaniwa Tatana hikuva hi yena Mutumbuluxi. (Esaya 64:8)
Tanihi leswi Yesu a tumbuluxiweke hi Xikwembu, u vitaniwa N’wana wa
Xikwembu. Swi tano ni hi swivumbiwa leswin’wana swa moya, na swona
swi vitaniwa vana va Xikwembu ku katsa na Adamu hi yexe.—Yobo 1:6;
Luka 3:38.
11. Bibele yi swi kombisa hi ndlela yihi leswaku Yesu i N’wana wa Yehovha la rhandzekaka ngopfu?
12. Hi swi tivisa ku yini leswaku N’wana loyi wa mativula a nga ringani
ni Xikwembu?
42
leswaku Tatana u nkulu eka N’wana. (Yohane 14:28; 1 Vakorinto
11:3) Yehovha hi yena a ri yexe la nga “Xikwembu xa Matimba
Hinkwawo.” (Genesa 17:1) Hikwalaho a nga kona la ringanaka na
yena.1
13 Yehovha ni N’wana wa yena wa mativula va hete tibiliyoni ta
malembe va ri vanakulobye lavakulu—ka ha sele nkarhi wo leha
leswaku ku vumbiwa matilo lama nga ni tinyeleti swin’we ni misava. A swi kanakanisi leswaku a va rhandzana ngopfu! (Yohane 3:
35; 14:31) N’wana loyi la rhandzekaka a a tekelele Tata wa yena. Hi
yona mhaka leyi Bibele yi vulaka leswaku N’wana loyi “i xifaniso
xa Xikwembu lexi nga vonakiki.” (Vakolosa 1:15) Ina, N’wana loyi
wa le tilweni u swi kombisile leswaku u tekelele timfanelo ni vumunhu bya Tata wa yena hilaha n’wana wa munhu wa nyama
a nga tekelelaka tata wakwe hakona hi tindlela to hambana-hambana.
14 N’wana wa Yehovha la tswariweke a ri swakwe u suke etilweni hi ku tirhandzela, a ta emisaveni leswaku a ta va munhu wa
nyama. Kambe, u nga ha vutisa u ku, ‘Swi kotekise ku yini leswaku munhu wa moya a velekiwa a ri munhu wa nyama?’ Leswaku
sweswo swi koteka, Yehovha u endle singita. Loko N’wana wa
yena wa mativula a ha ri etilweni, Yehovha u teke vutomi bya
yena a byi nghenisa embelekweni wa nhwana wa Muyuda, la vuriwaka Mariya. A swi kalanga swi lava tatana wa nyama. Hi ndlela
yoleyo Mariya u veleke n’wana la hetisekeke kutani a n’wi thya
vito ra Yesu.—Luka 1:30-35.
XANA YESU A A RI MUNHU WA NJHANI?
Leswi Yesu a swi vuleke ni ku swi endla loko a ri la misaveni,
swi hi pfuna leswaku hi n’wi tiva ku antswa. Kasi xa nkoka swinene, ha Yesu, hi kota ku n’wi tiva kahle Yehovha. Ha yini swi ri
15
1 Leswaku u kuma vumbhoni lebyi engetelekeke bya leswaku N’wana
loyi wa mativula a nga ringani ni Xikwembu, vona Xiengetelo eka matluka 201-4.
13. Xana Bibele yi vula yini loko yi ku, N’wana “i xifaniso xa Xikwembu
lexi nga vonakiki”?
14. Swi tise ku yini leswaku N’wana wa Yehovha la nga yexe a velekiwa a
ri munhu wa nyama?
15. Ha yini hi vula leswaku ha Yesu hi kota ku n’wi tiva kahle Yehovha?
Yesu Kreste I Mani?
43
tano? Phela u nga rivali leswaku N’wana loyi i xifaniso lexi heleleke xa Tata wa yena. Hi yona mhaka leyi Yesu a byeleke un’wana
wa vadyondzisiwa va yena a ku: “Loyi a ndzi voneke u vone na
Tatana.” (Yohane 14:9) Tibuku ta mune ta Bibele leti vuriwaka
Tievhangeli—ku nga Matewu, Marka, Luka na Yohane—ti hi byela swo tala hi ta vutomi, mintirho ni hi vumunhu bya Yesu
Kreste.
16 Yesu a a tiveka ngopfu tanihi “Mudyondzisi.” (Yohane 1:38;
13:13) Xana a a dyondzisa yini? Rungula ra yena a ri dzike ngopfu eka “mahungu lamanene ya mfumo”—ku nga Mfumo wa
Xikwembu, hulumendhe ya le tilweni, leyi nga ta fuma misava
hinkwayo ni leyi nga ta tisela vanhu lava yingisaka mikateko
ya hilaha ku nga heriki. (Matewu 4:23) Rungula leri a ri huma
eka mani? Yesu hi byakwe u te: “Leswi ndzi swi dyondzisaka a hi
swa mina, kambe i swa loyi a ndzi rhumeke,” ku nga Yehovha.
(Yohane 7:16) Yesu a a swi tiva leswaku Tata wakwe u lava leswaku vanhu va twa mahungu lamanene ya Mfumo. Eka Ndzima 8,
hi ta dyondza leswi engetelekeke hi Mfumo wa Xikwembu ni leswi wu nga ta swi endla.
17 Hi kwihi laha Yesu a a dyondzisa kona? A a dyondzisa kun’wana ni kun’wana laha a a kuma vanhu kona—ematiko-xikaya
ni le madorobeni, eswimitanini, etindhawini ta vuxaviselo ni le
makaya ya vanhu. Yesu a a nga rindzeli leswaku vanhu va ta eka
yena. A a ya eka vona. (Marka 6:56; Luka 19:5, 6) Ha yini Yesu a
tikarhate hi ndlela yoleyo, a heta nkarhi wo tala swonghasi a chumayela ni ku dyondzisa? Hikuva loko a endla tano, a a endla
leswi Xikwembu xi n’wi rhumeke swona. Minkarhi hinkwayo
Yesu a a endla ku rhandza ka Tata wa yena. (Yohane 8:28, 29)
Kambe, a ku ri ni xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku a chumayela. A a yi twela vusiwana mintshungu leyi a yi ta eka yena yi
ta n’wi vona. (Matewu 9:35, 36) A yi honisiwa hi varhangeri va
vukhongeri, lava a va fanele va yi dyondzisa ntiyiso malunghana
ni Xikwembu ni hi swikongomelo swa xona. Yesu a a swi tiva kahle leswaku vanhu va ni torha ra rungula ra Mfumo.
16. Xana rungula ra Yesu a ri dzike ngopfu eka yini, naswona a ri huma
eka mani?
17. Yesu a a dyondzisa kwihi, naswona ha yini a a tikarhatela ku dyondzisa vanhu?
Yesu u chumayele kun’wana ni kun’wana
laha vanhu a va kumeka kona
18 Yesu a a ri munhu wa rirhandzu ni ntwela-vusiwana swinene. Hi yona mhaka leyi a swi olova leswaku vanhu va n’wi
tolovela naswona a a ri ni tintswalo. Hambi ku ri vana a va titwa
va ntshunxekile loko va ri na yena. (Marka 10:13-16) Yesu a a nga
ri na xihlawuhlawu. A a venga vukanganyisi ni vuhomboloki.
(Matewu 21:12, 13) U kombe vavasati xichavo hambileswi hi
nkarhi wolowo a va tekeriwa ehansi naswona va nga ri na timfanelo to ya kwihi. (Yohane 4:9, 27) Yesu a a titsongahata swi
suka embilwini. Siku rin’wana u hlambise vaapostola va yena
milenge, ku nga ntirho lowu hi ntolovelo wu endliwaka hi nandza.
19 Yesu a a tshama a tiyimisele ku nyika vanhu leswi va swi pfumalaka. Leswi swi vonake kahle loko a hanyisa vanhu hi singita,
hi ku pfuniwa hi matimba ya moya wa Xikwembu. (Matewu 14:
14) Hi xikombiso, wanuna un’wana loyi a a ri ni nhlokonho, u
fike eka Yesu, a ku: “Loko u swi lava, u nga ndzi basisa.” Yesu u
twe ku vava ni ku xaniseka loku a ku twiwa hi wanuna loyi.
18. Hi tihi timfanelo ta Yesu leti ti ku tsakisaka ngopfu?
19. Hi xihi xikombiso xa leswaku Yesu a a tshama a tiyimisele ku nyika
vanhu leswi va swi pfumalaka?
45
Hiloko ntwela-vusiwana wu n’wi susumetela leswaku a tshambuluta voko a khumba wanuna yoloye, ivi a ku: “Ndza swi lava.
Basisiwa.” Kutani wanuna yoloye a hanyisiwa! (Marka 1:40-42)
Anakanya ndlela leyi wanuna yoloye a titweke ha yona!
U TSHEMBEKE KU YA FIKA EMAKUMU
Yesu u veke xikombiso lexinene ngopfu xa ku yingisa Xikwembu etimhakeni hinkwato. U tshame a tshembekile eka Tata wa
yena wa le tilweni, eka swiyimo hinkwaswo leswi a langutaneke
na swona hambileswi a kanetiweke ni ku xanisiwa hi tindlela to
hambana-hambana. Yesu u yime a tiyile kutani u kote ku hlula
miringo ya Sathana. (Matewu 4:1-11) Ku ve ni nkarhi lowu maxaka ya Yesu a ma nga pfumeli eka yena, ma kala ma vula leswaku
“wa hlanya.” (Marka 3:21) Kambe Yesu a nga swi pfumelelanga
sweswo leswaku swi n’wi kavanyeta; u ye emahlweni ni ntirho wa
Xikwembu. Hambileswi Yesu a rhukaniweke ni ku tseketseriwa, u
tikhomile, a nga ringetanga ku tirihisela eka valala va yena.—1 Petro 2:21-23.
20
20, 21. Yesu u xi veke njhani xikombiso xa ku tshembeka eka Xikwembu
etimhakeni hinkwato?
46
Yesu u tshame a tshembekile kukondza a fa rifu ra tihanyi emavokweni ya valala va yena. (Vafilipiya 2:8) Twana leswi
a swi tiyiseleleke hi siku ro hetelela a ha ri munhu wa nyama. U khomiwile, a hehliwa hi timbhoni ta mavunwa, a voniwa
nandzu hi vaavanyisi vo homboloka, a hlekuriwa hi ntshungu
lowu n’wi pfukeleke a tlhela a xanisiwa hi masocha. Loko se a beleriwe emhandzini, u koke moya ro hetelela kutani a huwelela a
ku: “Swi hetisekile!” (Yohane 19:30) Hambiswiritano, endzhaku
ka masiku manharhu Yesu a file, Tata wa yena wa le tilweni u
n’wi pfuxile, ivi a n’wi nyika vutomi bya moya. (1 Petro 3:18)
Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, u tlhelele etilweni. U
fike kona a “tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu,” kutani
a yimela leswaku a nyikiwa matimba ya vuhosi.—Vaheveru 10:
12, 13.
22 I yini leswi Yesu a swi hetisiseke hi ku tshama a tshembekile
kukondza a fa? Kahle-kahle, rifu ra Yesu ri hi pfulele ndlela yo
kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi, hi
ku pfumelelana ni xikongomelo xa Yehovha xa le ku sunguleni.
Ndzima leyi landzelaka yi ta hlamusela leswaku rifu ra Yesu ri swi
endlisa ku yini sweswo.
21
22. I yini leswi Yesu a swi hetisiseke hi ku tshama a tshembekile kukondza a fa?
ˇ Vuprofeta lebyi hetisekeke ni xitiyisekiso xa Xikwembu hi xoxe swi swi veka erivaleni leswaku
Yesu i Mesiya kumbe Kreste.—Matewu 16:16.
ˇ Yesu u hanye nkarhi wo leha etilweni a ri
xivumbiwa xa moya a nga si ta la misaveni.
—Yohane 3:13.
ˇ Yesu a a ri mudyondzisi, munhu la nga ni
rirhandzu naswona u veke xikombiso lexinene
xa ku yingisa Xikwembu hilaha ku heleleke.
—Matewu 9:35, 36.
NDZIMA YA VUNTLHANU
Nkutsulo I Nyiko
Ya Nkoka Leyi Humaka
Eka Xikwembu
I yini nkutsulo?
Wu humesiwe njhani?
Wu nga ku pfuna hi ndlela yihi?
U nga kombisa hi ndlela yihi leswaku
wa wu tlangela?
HI YIHI nyiko ya nkoka leyi u nga tshama u nyikiwa yona? A swi
bohi leswaku nyiko yi durha leswaku yi va ya nkoka. Phela, nyiko a yi vi ya nkoka hileswi yi durhaka. Kambe yi va ya risima
swinene loko yi ku tsakisa kumbe yi enerisa xilaveko xo karhi
evuton’wini bya wena.
2 Eka tinyiko hinkwato leti u nga navelaka ku nyikiwa tona,
ku ni leyi nga ya nkoka swinene ku ti tlula hinkwato. I nyiko leyi
Xikwembu xi yi nyikeke vanhu. Yehovha u hi nyika swilo swo
tala ngopfu kambe nyiko ya nkoka swinene eka hina i xitlhavelo
xa N’wana wa yena, Yesu Kreste, lexi veke nkutsulo. (Matewu 20:
28) Hilaha hi nga ta swi vona hakona eka ndzima leyi, nkutsulo
i nyiko ya risima swinene ku tlula hinkwato leti u nga nyikiwaka tona, hikuva yi nga endla leswaku u tsaka hilaha ku nga
heriki naswona yi nga enerisa swilaveko swa wena swa nkoka.
Hakunene, nkutsulo i ndlela leyikulu eka hinkwato, leyi kombisaka leswaku Yehovha wa ku rhandza.
1, 2. (a) Leswaku hakunene nyiko yi va ya nkoka swinene eka wena,
yi fanele yi va njhani? (b) Ha yini ku nga vuriwaka leswaku nkutsulo
i nyiko ya risima swinene eka tinyiko hinkwato leti u nga nyikiwaka
tona?
48
I YINI NKUTSULO?
Hi ku kongoma hi nga ku, nkutsulo i ndlela leyi Yehovha a
ponisaka vanhu ha yona eka xidyoho ni rifu. (Vaefesa 1:7) Leswaku hi twisisa dyondzo leyi ya Bibele, hi fanele hi anakanya
hileswi endlekeke le nsin’wini ya le Edeni. Hi ta kota ku twisisa
leswaku nkutsulo i nyiko ya risima swinene eka hina loko ho
rhanga hi twisisa leswi Adamu a lahlekeriweke hi swona loko a
dyoha.
4 Loko Yehovha a vumba Adamu, u n’wi nyike nchumu wun’wana wa risima swinene—ku nga vutomi lebyi hetisekeke.
Anakanya leswaku sweswo a swi ta vula yini eka Adamu. Leswi
a a vumbiwe a ri ni miri ni mianakanyo leswi hetisekeke, a a nga
ta vabya, a dyuhala kumbe a fa. Leswi a a ri munhu la hetisekeke, a a ri ni vuxaka byo hlawuleka na Yehovha. Bibele
yi vula leswaku Adamu a a ri “n’wana wa Xikwembu.” (Luka
3:38) Hikwalaho, Adamu a a ri ni vuxaka lebyikulu na Yehovha Xikwembu, lebyi fanaka ni bya n’wana ni tata wakwe la
nga ni rirhandzu. Yehovha a a vulavula ni n’wana wa yena wa
laha misaveni, a nyika Adamu mintirho leyi enerisaka a tlhela a
n’wi byela leswi a swi languteleke eka yena.—Genesa 1:28-30;
2:16, 17.
5 Adamu a a endliwe hi “xifaniso xa Xikwembu.” (Genesa 1:
27) Sweswo a swi nga vuli swona leswaku loko u vone Adamu
swi fana niloko u vone Xikwembu. Hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 1 ya buku leyi, a swi koteki ku vona Yehovha
hikuva i moya. (Yohane 4:24) Hikwalaho Yehovha a nga na miri
wa nyama ni ngati. Loko hi ku Adamu u vumbiwe hi xifaniso xa
Xikwembu, hi vula leswaku u ni timfanelo leti fanaka ni ta Xikwembu, leti katsaka rirhandzu, vutlhari, vululami ni matimba.
Xin’wana lexi Adamu a a fana ni Tata wa yena ha xona hileswaku a a ri ni ntshunxeko wo tihlawulela. Leswi vulaka leswaku
3
3. I yini nkutsulo naswona i yini lexi hi faneleke hi xi twisisa leswaku
hi ta kota ku tlangela nyiko leyi ya risima?
4. Xana vutomi lebyi hetisekeke lebyi Adamu a nyikiweke byona a byi
ri njhani?
5. Bibele yi vula yini loko yi ku Adamu a a endliwe hi “xifaniso xa Xikwembu”?
Nkutsulo I Nyiko Ya Nkoka Leyi Humaka Eka Xikwembu
49
Adamu a a nga fani ni muchini lowu endlaka ntsena leswi wu
endleriweke swona. Yena a a kota ku tiendlela swiboho, a hlawula leswinene eka leswo biha. Loko a a lo hlawula ku yingisa
Xikwembu, a a ta hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyi nga
Paradeyisi.
6 Kutani swi le rivaleni leswaku loko Adamu a hlawula ku nga
xi yingisi Xikwembu kutani a gweviwa rifu, u lahlekeriwile swinene. Xidyoho xa yena xi endle leswaku a lahlekeriwa hi nyiko
liya ya vutomi lebyi nga heriki ni mikateko hinkwayo leyi a yi ta
tisiwa hi byona. (Genesa 3:17-19) Khombo ra kona, a hi Adamu
ntsena la lahlekeriweke hi nyiko leyi ya risima, ni vana lava a a
ta va na vona enkarhini lowu taka a va ta lahlekeriwa na vona.
Rito ra Xikwembu ri ri: ‘Xidyoho xi nghene emisaveni hi munhu un’we Adamu, ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu
ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.’ (Varhoma 5:12) Ina, hinkwerhu hi tswariwe hi ri ni xidyoho hikwalaho
ka Adamu. Hi yona mhaka leyi Bibele yi vulaka leswaku u ‘tixavisile’ evuhlongeni bya xidyoho ni rifu a tlhela a xavisa ni vana
va yena. (Varhoma 7:14) Adamu na Evha a va rivaleriwanga xidyoho xa vona hikuva va hlawule ku nga xi yingisi Xikwembu
hi vomu. Kambe, ku vuriwa yini hi vana va vona, ku katsa na
hina?
7 Yehovha u ponise vanhu hi nkutsulo. I yini nkutsulo?
Nkutsulo wu katsa swilo swimbirhi. Xo sungula, nkutsulo i hakelo leyi humesiwaka leswaku nchumu wo karhi wu tlhelela
eka n’wini wa wona. Hi nga wu fanisa ni mali leyi humesiwaka leswaku ku ntshunxiwa socha leri khomiweke hi valala.
Xa vumbirhi, nkutsulo i hakelo leyi sivaka, kumbe leyi hakelaka nchumu wo karhi. Wu fana ni mali leyi hakeriwaka leswaku
ku lunghisiwa nchumu lowu onhakeke kumbe munhu la vavisiweke. Hi xikombiso, loko munhu a vange mhangu yo karhi, u
fanele a humesa mali leyi ringanaka kahle ni ntikelo wa leswi
onhiweke.
6. Loko Adamu a honisa ku yingisa Xikwembu, i yini lexi a lahlekeriweke hi xona naswona sweswo swi hi khumbe njhani hina vana va yena?
7, 8. Kahle-kahle nkutsulo wu katsa swilo swihi swimbirhi?
50
Xana a swi ta kotekisa ku yini ku hakela nchumu lowu
Adamu a endleke leswaku hinkwerhu hi lahlekeriwa hi wona
naswona a hi ta ntshunxiwa njhani evuhlongeni bya xidyoho
ni rifu? A hi voneni nkutsulo lowu Yehovha a wu humeseke ni
leswi wu nga ku pfunaka ha swona.
8
NDLELA LEYI YEHOVHA A HUMESEKE
NKUTSULO HA YONA
9 Leswi ku lahlekeke vutomi bya munhu la hetisekeke, a byi
kona vutomi bya munhu la nga hetisekangiki lebyi a byi ta kota
ku byi kutsula. (Pisalema 49:7, 8) A ku laveka nkutsulo lowu
ringanaka hi ku pakanisa ni leswi lahlekeke. Leswi swi pfumelelana ni nawu wa vululami lebyi hetisekeke, lowu kumekaka
eRitweni ra Xikwembu, lowu nge: “Moya-xiviri wu ta hakeriwa
hi moya-xiviri.” (Deteronoma 19:21) Kutani, i yini lexi a xi ta
kota ku kutsula moya-xiviri lowu hetisekeke kumbe vutomi lebyi lahliweke hi Adamu? A ku laveka vutomi byin’wana lebyi
hetisekeke lebyi a byi ta va “nkutsulo lowu yelanaka” na byona.
—1 Timotiya 2:6.
10 Yehovha u wu humese njhani nkutsulo lowu a wu laveka?
U rhumele un’wana wa vana va yena va moya lava hetisekeke
leswaku a ta emisaveni. Kambe, Yehovha a nga pambulanga
ntsena n’wana wihi na wihi eka vana va yena va moya a n’wi
rhumela emisaveni. U rhumele loyi a nga wa risima swinene eka
yena, N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe. (1 Yohane 4:9,
10) N’wana loyi u siye kaya ra yena, etilweni, a ta emisaveni hi
ku tirhandzela. (Vafilipiya 2:7) Hilaha hi dyondzeke hakona eka
ndzima leyi hi humaka eka yona, Yehovha u endle singita loko
a nghenisa vutomi bya N’wana wa yena embelekweni wa Mariya. Moya wo kwetsima wa Xikwembu wu endle leswaku Yesu a
velekiwa a ri munhu la hetisekeke wa nyama naswona a nga ri
na xidyoho.—Luka 1:35.
11 Xana munhu un’we u swi kotise ku yini ku kutsula vanhu
9. A ku laveka nkutsulo wa muxaka muni?
10. Yehovha u wu humese njhani nkutsulo?
11. Xana munhu un’we a nga swi kotisa ku yini ku kutsula vanhu va timiliyoni?
51
va timiliyoni? Kasi swi tise ku yini leswaku vanhu va timiliyoni
va tikuma va ri vadyohi? U nga rivali leswaku loko Adamu a
dyoha, u lahlekeriwe hi nyiko ya risima ya vutomi lebyi hetisekeke. Kutani a nga swi kotanga ku byi hundzisela eka vana va
yena. U lo kota ku va hundzisela xidyoho ni rifu. Yesu, loyi Bibele yi n’wi vitanaka “Adamu lowo hetelela” a a ri ni vutomi
lebyi hetisekeke bya munhu wa nyama naswona a nga si tshama a dyoha. (1 Vakorinto 15:45) Hi nga ha vula leswaku Yesu u
sive Adamu leswaku a ta hi ponisa. U hakele nkutsulo lowu xidyoho xa Adamu xi laveke leswaku wu hakeriwa, hi ku nyikela
hi vutomi bya Yena lebyi hetisekeke kutani a tshama a ri la yingisaka Xikwembu. Hi ndlela yoleyo, Yesu u endle leswaku vana
va Adamu va tlhela va va ni ntshembo.—Varhoma 5:19; 1 Vakorinto 15:21, 22.
12 Bibele yi ku hlamusela hi vuxokoxoko ku xaniseka loku
Yesu a ku tiyiseleke loko a nga si fa. Yi vula leswaku u biwe hi
ndlela ya tihanyi, a beleriwa hi ndlela yo vava kutani a fa rifu ro
vava emhandzini ya nxaniso. (Yohane 19:1, 16-18, 30; Xiengetelo eka matluka 204-6) Ha yini a swi fanerile leswaku Yesu a
twisiwa ku vava konghasi? Eka ndzima yin’wana leyi hi nga si fikaka eka yona, hi ta vona ndlela leyi Sathana a yi kanakaneke ha
yona mhaka ya leswaku Yehovha u na wona malandza lama
nga ta tshama ma tshembekile loko ma ringiwa. Hi ku tiyisela nxaniso lowukulu a tshembekile, Yesu u kote ku khomisa
Sathana tingana eka leswi a swi vuleke. U kombise leswaku munhu la hetisekeke, la nga ni ntshunxeko wo tihlawulela, a nga
swi kota ku tshama a tshembekile eka Xikwembu ku nga khathariseki leswaku Diyavulosi u n’wi ringa hi ndzingo wa njhani.
Yehovha u fanele a tsakile swinene loko a vona N’wana wa yena
la rhandzekaka a tshama a tshembekile!—Swivuriso 27:11.
13 Xana nkutsulo wu hakeriwe njhani? Hi siku ra vu-14 ra
n’hweti ya Xiyuda ya Nisani, hi lembe ra 33 C.E., Yehovha u pfumele leswaku N’wana wa yena la hetisekeke a dlayiwa. Hi ndlela
yoleyo Yesu u nyikele “kan’we swi helela kwalaho” hi vutomi
12. Ku ringiwa ka Yesu ku kombise yini?
13. Xana nkutsulo wu hakeriwe njhani?
Yehovha u nyikele hi
N’wana wa yena la
tswariweke a ri swakwe
leswaku a va nkutsulo
53
bya yena lebyi hetisekeke bya munhu wa nyama. (Vaheveru 10:
10) Hi siku ra vunharhu endzhaku ka loko Yesu a file, Yehovha
u n’wi pfuxile leswaku a tlhela a hanya vutomi bya moya. Loko
Yesu a fika etilweni, u nyike Xikwembu ntikelo wa vutomi bya
yena bya munhu wa nyama, lebyi a nyikeleke ha byona leswaku
byi va nkutsulo eka vana va Adamu. (Vaheveru 9:24) Yehovha u
wu amukerile ntikelo wa xitlhavelo xa Yesu lexi a xi ri nkutsulo
lowu lavekaka leswaku ku ponisiwa vanhu evuhlongeni bya xidyoho ni rifu.—Varhoma 3:23, 24.
NDLELA LEYI NKUTSULO WU NGA KU PFUNAKA HA YONA
14 Hambileswi hi nga ni xidyoho, hi nga swi kota ku tiphina
hi mikateko yo tala hikwalaho ka nkutsulo. A hi voneni yin’wana ya mikateko leyi hi yi kumaka sweswi ni leyi hi nga ta yi
kuma enkarhini lowu taka hikwalaho ka nyiko leyi ya risima,
leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona.
15 Ku rivaleriwa swidyoho. Hikwalaho ka leswi hi tswariweke
hi ri ni xidyoho, a swi olovi leswaku hi endla leswinene. Hinkwerhu ha dyoha hileswi hi swi vulaka kumbe hileswi hi swi
endlaka. Kambe xitlhavelo xa Yesu xa nkutsulo xi endla leswaku
hi kota ku ‘rivaleriwa swidyoho swa hina.’ (Vakolosa 1:13, 14)
Hambiswiritano, leswaku swidyoho swa hina swi rivaleriwa hakunene, hi fanele hi hundzuka hi ku helela. Nakambe hi fanele
hi kombela Yehovha hi ku titsongahata leswaku a hi rivalela hikwalaho ka leswi hi nga ni ripfumelo eka xitlhavelo xa nkutsulo
xa N’wana wa yena.—1 Yohane 1:8, 9.
16 Ku va ni ripfalo leri baseke emahlweni ka Xikwembu. Loko hi
titwa hi ri ni nandzu, hi nga hatla hi heleriwa hi matimba ni ku
tivona hi nga pfuni nchumu. Hambiswiritano, hi tintswalo ta
yena, Yehovha u hi pfulele ndlela leswaku hi n’wi gandzela hi
mapfalo lama baseke, hi ku endla leswaku hi rivaleriwa swidyoho hi nkutsulo lowu a wu humeseke, hambileswi hi nga vanhu
lava nga hetisekangiki. (Vaheveru 9:13, 14) Leswi swi endla
14, 15. Hi fanele hi endla yini leswaku hi ‘rivaleriwa swidyoho swa
hina’?
16. I yini lexi endlaka leswaku hi gandzela Xikwembu hi ripfalo leri baseke, naswona ripfalo ro tano ri hi pfuna njhani?
Ku engetela vutivi bya
wena ha Yehovha i
ndlela yin’wana leyi
kombisaka leswaku wa
yi tlangela nyiko ya
yena ya nkutsulo
leswaku hi vulavula na Yehovha hi ntshunxekile. Hikwalaho hi
nga vulavula na yena hi xikhongelo hi ntshunxekile. (Vaheveru
4:14-16) Ku tshama u ri ni ripfalo leri baseke swi endla leswaku
munhu a va ni ku rhula endzeni ka yena, a nga tilanguteli ehansi naswona ku endla leswaku a tsaka.
17 Ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi. Varhoma 6:23 yi ri: “Hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho i
rifu.” Ndzimana yoleyo yi tlhela yi ku: “Kambe nyiko leyi nyikiwaka hi Xikwembu i vutomi lebyi nga heriki ha Kreste Yesu Hosi
ya hina.” Eka Ndzima 3 ya buku leyi, hi hlamusele mikateko
leyi nga ta va kona eParadeyisini kwala misaveni. (Nhlavutelo
21:3, 4) Hikwalaho ka leswi Yesu a hi feleke, hi ta kota ku kuma
mikateko yoleyo hinkwayo, ku katsa ni vutomi lebyi nga heriki
hi ri vanhu lava hanyeke kahle emirini. Leswaku hi kuma mikateko yoleyo, hi fanele hi kombisa leswaku ha yi tlangela nyiko
leyi ya nkutsulo.
U NGA KU KOMBISA NJHANI KU TLANGELA KA WENA?
18 Ha yini hi fanele hi nkhensa Yehovha hi mbilu hinkwayo
hikwalaho ka nkutsulo? Phela, nyiko yi va ya risima swinene
loko munhu wa kona a tirhise nkarhi wa yena, matimba kumbe
mali leswaku a yi kuma. Ha tsaka loko hi vona leswaku nyiko
17. Hi yihi mikateko leyi veke kona hileswi Yesu a hi feleke?
18. Ha yini hi fanele hi nkhensa Yehovha hileswi a humeseke nkutsulo?
55
leyi munhu a hi nyikeke yona yi huma embilwini. Nkutsulo i
nyiko ya risima eka tinyiko hinkwato hikuva Xikwembu xi nyikele hi nchumu lowu ku nga si tshamaka ku nyikeriwa ha wona.
Yohane 3:16 yi ri: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi
kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe.”
Nkutsulo wu kombisa leswaku Yehovha u hi rhandza hi mbilu
ya yena hinkwayo. Nakambe wu kombisa leswaku Yesu na yena
wa hi rhandza hikuva u nyikele hi vutomi bya yena hi ku tirhandzela hikwalaho ka hina. (Yohane 15:13) Hikwalaho, nyiko ya
nkutsulo yi fanele yi hi khorwisa leswaku Yehovha ni N’wana wa yena va hi rhandza.—Vagalatiya 2:20.
19 Kutani ke, u nga swi kombisa hi ndlela yihi leswaku wa yi
tlangela nyiko ya nkutsulo leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona?
Xo sungula, tiva leswi engetelekeke hi Munyiki Lonkulu, Yehovha.
(Yohane 17:3) Ku dyondza Bibele hi ku tirhisa buku leyi swi ta ku
pfuna leswaku u endla tano. Loko u ri karhi u kurisa vutivi bya
wena ha Yehovha, u ta ya u n’wi rhandza. Kutani rirhandzu rero
ri ta endla leswaku u lava ku n’wi tsakisa.—1 Yohane 5:3.
20 Kombisa ripfumelo exitlhavelweni xa nkutsulo wa Yesu. Ku
vuriwe leswi malunghana na Yesu: “Loyi a kombisaka ripfumelo
eka N’wana u ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:36) Hi nga
ri kombisa njhani ripfumelo eka Yesu? Munhu a nga vi na ripfumelo hi ku vula ntsena hi nomu. Yakobo 2:26 yi ri: “Ripfumelo
leri nga riki na mintirho ri file.” Ina ripfumelo ra xiviri ri vonaka
hi “mintirho” ku nga swiendlo swa hina. Ndlela yin’wana yo kombisa leswaku hi ni ripfumelo eka Yesu i ku endla hinkwaswo
leswi hi nga swi kotaka leswaku hi n’wi tekelela, ku nga ri hileswi
hi swi vulaka ntsena kambe ni hi swiendlo swa hina.—Yohane
13:15.
21 Vana kona enkhubyeni wa lembe ni lembe wa Xilalelo xa
Hosi. Hi vusiku bya Nisani 14, 33 C.E., Yesu u simeke nkhuvo wo
hlawuleka lowu Bibele yi wu vitanaka “xilalelo xa Hosi.” (1 Vakorinto 11:20; Matewu 26:26-28) Nkhuvo lowu wu tlhela wu
19, 20. Hi tihi tindlela leti u nga kombisaka ha tona leswaku wa yi tlangela nyiko leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona ya nkutsulo?
21, 22. (a) Ha yini hi fanele hi va kona enkhubyeni wa Xilalelo xa Hosi
lowu vaka kona lembe ni lembe? (b) I yini lexi nga ta hlamuseriwa eka
Ndzima leyi landzelaka?
56
vitaniwa Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste. Yesu u simeke nkhuvo
lowu leswaku a pfuna vaapostola va yena ni Vakreste hinkwavo
va ntiyiso, lava veke kona endzhaku ka vona, leswaku va tsundzuka leswaku hi ku fa ka yena tanihi munhu wa nyama la
hetisekeke, u nyikele moya-xiviri wa yena kumbe vutomi bya
yena byi va nkutsulo. Malunghana ni nkhuvo lowu, Yesu u lerise a ku: “Tshamani mi ri karhi mi endla leswi leswaku mi ndzi
tsundzuka.” (Luka 22:19) Ku va kona eXitsundzuxweni, ku hi
tsundzuxa leswaku Yehovha na Yesu va hi rhandza ngopfu lerova va kale va hi kutsula. Hi nga kombisa leswaku ha wu tlangela
nkutsulo hi ku va kona eXitsundzuxweni xa rifu ra Yesu, lembe
ni lembe.1
22 Hakunene lunghiselelo ra Yehovha ra nkutsulo i nyiko ya
risima swinene. (2 Vakorinto 9:14, 15) Nyiko leyi nga pimanisiwiki na nchumu yi kota ku pfuna ni lava feke. Ndzima 6 na 7 ti
ta hlamusela leswaku swi endlekisa ku yini.
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hileswi Xilalelo xa Hosi xi
vulaka swona, vona Xiengetelo eka matluka 206-8.
ˇ Nkutsulo i ndlela leyi Yehovha a ponisaka vanhu ha yona eka xidyoho ni rifu.—Vaefesa 1:7.
ˇ Yehovha u humese nkutsulo hi ku rhumela
N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe
leswaku a ta hi fela.—1 Yohane 4:9, 10.
ˇ Nkutsulo wu endla leswaku hi rivaleriwa
swidyoho swa hina, hi va ni ripfalo leri baseke
naswona hi va ni ntshembo wa vutomi lebyi
nga heriki.—1 Yohane 1:8, 9.
ˇ Hi kombisa leswaku ha wu tlangela nkutsulo hi
ku engetela vutivi bya hina ha Yehovha,
hi ku kombisa ripfumelo eka xitlhavelo xa nkutsulo wa Yesu ni hi ku va kona eXilalelweni xa
Hosi.—Yohane 3:16.
NDZIMA YA VUTSEVU
Lava Feke Va Kwihi?
Ku endleka yini hi hina loko hi fa?
Ha yini hi fa?
Xana swi ta chavelela ku tiva xiyimo xa
xiviri lexi vafi va nga eka xona?
LESWI i swivutiso swa nkoka leswi se ku hundzeke magidi ya malembe vanhu va ri karhi va tivutisa swona. Ku nga khathariseki
leswaku hi vamani kumbe hi tshama kwihi, kambe tinhlamulo ta
swona ta hi khumba.
2 Eka ndzima leyi hi humaka eka yona, hi hlamusele ndlela leyi
ha yona xitlhavelo xa nkutsulo wa Yesu Kreste xi hi pfuleleke
ndlela yo kuma vutomi lebyi nga heriki. Hi tlhele hi dyondza leswaku Bibele yi profete nkarhi lowu ha wona ‘rifu ri nga ta va ri
nga ha ri kona.’ (Nhlavutelo 21:4) Kambe hi karhi ha fa. Solomoni Hosi yo tlhariha u te: “Lava hanyaka va swi tiva leswaku va ta
fa.” (Eklesiasta 9:5) Hi ringeta ku hanya nkarhi wo leha hilaha hi
nga kotaka hakona. Hambiswiritano, ha tivutisa leswaku ku ta
endleka yini hi hina loko hi fa.
3 Loko hi feriwa hi loyi hi n’wi rhandzaka, ha rila. Hi nga vutisa
hi ku: ‘Ku endleke yini ha vona? Xana va le ku xanisekeni? Xana
va hi sirhelela? Xana hi nga va pfuna? Xana hi ta tlhela hi va
vona?’ Tikereke hi ku hambana ka tona ti swi hlamula hi tindlela to hambana-hambana swivutiso leswi. Tin’wana ti dyondzisa
leswaku loko u endla leswinene evuton’wini, u ta ya etilweni kambe loko u endla leswo biha, u ta ya eku hisiweni endhawini yo
xanisa vanhu. Tin’wana ti dyondzisa leswaku loko vanhu va fa, va
hundzela exivandleni xa mimoya va ya tshama ni vakokwa wa
vona. Kasi tin’wana ti dyondzisa leswaku loko vanhu va fa, va ya
1-3. Hi swihi swivutiso leswi vanhu va swi vutisaka mayelana ni vafi naswona tikereke hi ku hambana ka tona ti swi hlamula hi ndlela yini?
58
exivandleni xin’wana laha va fikaka va avanyisiwa kutani va velekiwa se va ri eka xivumbeko xin’wana.
4 Tikereke to tano hinkwato ti pfumela nchumu wun’we—leswaku ku ni nchumu lowu salaka wu hanya loko miri wu fa. Hi
ku ya hi tikereke to tala ta nkarhi lowu hundzeke ni ta namuntlha,
hi ya emahlweni hi hanya hilaha ku nga heriki hi ndlela yo karhi naswona hi kota ku vona, ku twa ni ku anakanya. Kambe,
xana swi nga kotekisa ku yini sweswo? Phela, switwi swa hina ni
mianakanyo ya hina swi fambisana ni ku tirha ka byongo bya
hina. Loko munhu a fa, byongo byi tshika ku tirha. Mikhumbulo,
mintlhaveko ni switwi swa hina a swi nge swi koti ku ya emahlweni swi tirha hi swoxe hi ndlela yo karhi leyi nga hlamuselekiki.
Swa fa.
KAHLE-KAHLE KU ENDLEKA YINI LOKO MUNHU A FA?
Leswi endlekaka loko munhu a fa a hi nchumu lowu Yehovha, Muvumbi wa byongo a nga tsandzekaka ku wu hlamusela.
Muvumbi u swi tiva kahle leswi endlekaka naswona xiyimo xa
vafi u xi hlamuserile eRitweni ra yena ku nga Bibele. Dyondzo ya
yona leyi nga le rivaleni hi leyi: Loko munhu a fa, u tshika ku va
kona. Rifu i rito-fularha ra vutomi. Vafi a va twi nchumu, a va voni
nchumu naswona a va anakanyi nchumu. A ku na nchumu ni
wun’we eka hina lowu salaka wu hanya loko miri wu file. A hi na
moya-xiviri kumbe moya lowu nga fiki.1
6 Endzhaku ka loko Solomoni a swi xiyile leswaku lava hanyaka va swi tiva leswaku va ta fa, u tsale a ku: “Loko ku ri lava feke,
a va tivi nchumu nikatsongo.” Hiloko a ya emahlweni a hlamusela
ntiyiso wolowo wa xisekelo hi ku vula leswaku lava feke a va nge
swi koti ku rhandza kumbe ku venga nileswaku “a ku na ntirho
hambi ku ri kungu, vutivi kumbe vutlhari [esirheni].” (Eklesiasta
9:5, 6, 10) Hilaha ku fanaka, Pisalema 146:4 yi vula leswaku loko
munhu a fa, “miehleketo yakwe ya lova.” Ha fa, kutani a hi nge
5
1 Leswaku u kuma nhlamuselo ya rito leri nge “moya-xiviri” ni leri nge
“moya,” hi kombela u vona Xiengetelo eka matluka 208-11.
4. Hi wihi nchumu wun’we lowu tikereke to tala ti pfumelelanaka ha
wona mayelana ni rifu?
5, 6. I yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi xiyimo xa lava feke?
Lava Feke Va Kwihi?
swi koti ku ya emahlweni hi hanya loko miri
wa hina wu file. Vutomi bya hina byi fana ni
langavi ra khandlhela. Loko langavi rero ri timiwa a ri yi helo. Ro nyamalala.
LESWI YESU A SWI VULEKE HI LAVA FEKE
7 Yesu Kreste u vulavule hi xiyimo xa lava
feke. U vulavule ha xona hikwalaho ka Lazaro loyi a a n’wi toloverile swinene loyi se a a
file. Yesu u byele vadyondzisiwa va yena a ku:
“Lazaro nakulorhi u ye eku wiseni.” Vadyondzisiwa a va ehleketa leswaku Yesu u vula leswaku
Lazaro u lo etlela kunene leswaku a ta hlakarhela eka vuvabyi lebyi n’wi khomeke. Kambe a
swi nga ri tano. Yesu u hlamusele a ku: “Lazaro
u file.” (Yohane 11:11-14) Xiya leswaku Yesu u
fanise ku fa ni ku wisa swin’we ni ku etlela. LaXana langavi ri
zaro a a nga ri etilweni kumbe etiheleni leti
ye kwihi?
pfurhaka. A a nga yanga ku ya hlangana ni tintsumi kumbe vakokwa wa yena. Lazaro a a
nga yanga exivandleni xin’wana leswaku a ya velekiwa nakambe,
leswaku a va eka xivumbeko xin’wana. A a ri eku wiseni esirheni onge hiloko a biwe hi vurhongo lebyikulu byo pfumala ni
milorho. Matsalwa man’wana ma fanisa rifu ni ku etlela. Hi xikombiso, loko mudyondzisiwa Stefano a khandliwe hi maribye,
Bibele yi vula leswaku u ‘etlele eku feni.’ (Mintirho 7:60) Hilaha
ku fanaka, muapostola Pawulo u tsale leswaku hi nkarhi wa yena
a ku ri ni lava va ‘etleleke eku feni.’—1 Vakorinto 15:6.
8 Xana a ku ri xikongomelo xa Xikwembu xa le ku sunguleni leswaku vanhu va fa? Doo! Yehovha a a endle leswaku vanhu va
hanya hilaha ku nga heriki emisaveni. Hilaha hi dyondzeke hakona eku sunguleni ka buku leyi, Xikwembu xi veke mpatswa wo
sungula wa vanhu eparadeyisini yo xonga. Xi va nyike vutomi lebyi hetisekeke. Yehovha a a va navelela leswinene ntsena. Xana u
7. Yesu u yi hlamusele njhani ndlela leyi rifu ri nga xiswona?
8. Hi swi tivisa ku yini leswaku a ku nga ri xona xikongomelo xa Xikwembu leswaku vanhu va fa?
60
kona mutswari la nga ni rirhandzu, la navelaka leswaku vana va
yena va xanisiwa hi switlhavi leswi fambisanaka ni ku dyuhala ni
rifu? A nga kona! Yehovha a a va rhandza vana va yena naswona
a a lava leswaku va tiphina hi ntsako emisaveni hilaha ku nga
heriki. Loko Bibele yi vulavula hi vanhu yi ri: ‘Yehovha u veke etimbilwini ta vona nkarhi lowu nga riki na makumu.’ (Eklesiasta 3:
11) Xikwembu xi hi vumbe hi ri lava navelaka ku hanya hilaha ku
nga heriki. Naswona xi pfule ndlela ya leswaku hi swi kota ku hanya hilaha ku nga heriki.
Yehovha u vumbe vanhu leswaku
va ta hanya emisaveni hilaha
ku nga heriki
Lava Feke Va Kwihi?
61
LEXI ENDLAKA LESWAKU VANHU VA FA
Kutani, ha yini vanhu va fa? Leswaku hi kuma nhlamulo, hi
fanele hi kumisisa leswi endlekeke loko ka ha ri ni wanuna un’we
ni wansati un’we emisaveni. Bibele yi ri: “Yehovha Xikwembu a
endla leswaku emisaveni ku mila murhi wun’wana ni wun’wana lowu navelekaka ematihlweni ya munhu ni lowu fanelekaka
ku dyiwa.” (Genesa 2:9) Hambiswiritano, ku ni nchumu wun’we
lowu a n’wi aleleke eka wona. Yehovha u byele Adamu a ku: “U
nga ha tidyela u eneriseka eka murhi wun’wana ni wun’wana wa
ntanga. Kambe loko ku ri murhi wa ku tiva leswinene ni leswo
biha u nga tshuki u wu dya hikuva siku u nga ta wu dya, u ta fa
hakunene.” (Genesa 2:16, 17) Nawu lowu a wu nga tiki lerova munhu a nga tsandzeka ku wu yingisa. A ku ri ni mirhi yo tala leyi
Adamu na Evha a va nga tidyela mihandzu ya yona. Kambe nawu
lowu wu va pfulele ndlela yo hlawuleka yo kombisa leswaku va
n’wi nkhensa Loyi a va nyikeke swilo hinkwaswo, ku katsa ni
vutomi lebyi hetisekeke. Ku yingisa ka vona a ku ta kombisa nileswaku va byi xixima vulawuri bya Tata wa vona wa le tilweni
nileswaku va wu lava nkongomiso wa yena wa rirhandzu.
10 Khombo ra kona, mpatswa wo sungula wa vanhu wu hlawule ku tlula nawu wa Yehovha. Sathana u tirhise nyoka kutani a
vutisa Evha a ku: “Xana hakunene i ntiyiso leswaku Xikwembu xi
vule leswaku mi nga tshuki mi dya eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga?” Evha u hlamule a ku: “Mbhandzu wa mirhi
ya ntanga hi nga dya. Kambe loko ku ri ku dya mbhandzu wa murhi lowu nga exikarhi ka ntanga, Xikwembu xi te, ‘mi nga tshuki
mi dya eka wona, e-e, mi nga tshuki mi wu khumba leswaku mi
nga fi.’ ”—Genesa 3:1-3.
11 Hiloko Sathana a ku: “Entiyisweni mi nga ka mi nga fi. . . . Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka wona, mahlo ya
n’wina ma ta pfuleka kutani mi ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva
leswinene ni leswo biha.” (Genesa 3:4, 5) Sathana a a lava leswaku Evha a pfumela leswaku u ta vuyeriwa loko o dya mbhandzu
9
9. Hi xihi xipimelo lexi Yehovha a xi vekeleke Adamu, naswona ha yini
nawu lowu a wu nga tiki lerova munhu a nga tsandzeka ku wu yingisa?
10, 11. (a) Swi tise ku yini leswaku mpatswa wo sungula wa vanhu wu
nga xi yingisi Xikwembu? (b) Ha yini ku nga yingisi ka Adamu na Evha
ku ri nandzu lowukulu?
62
lowu yirisiweke. Hi ku ya hi yena, Evha a a ta tihlawulela leswinene ni leswo biha; a a ta tiendlela ku rhandza ka yena. Sathana u
tlhele a hehla Yehovha hileswaku leswi a nge swi ta va humelela
loko va dya mbhandzu wolowo i mavunwa, a swi nge humeleli.
Evha u ma khorwile mavunwa wolawo ya Sathana. Hiloko a teka
mbhandzu a wu dya. Kutani a nyika ni nuna wa yena leswaku na
yena a dya. Va dye va ri karhi va swi tiva leswaku a va fanelanga
va dya. A va swi tiva kahle leswaku va endla leswi Xikwembu xi
va byeleke leswaku va nga swi endli. Hi ku dya mbhandzu wolowo, a va wu honisa hi vomu nawu wo olova ni lowu twisisekaka.
Va kombise leswaku va n’wi tekela ehansi Tata wa vona wa le
tilweni ni vulawuri bya yena. Ku pfumala xichavo loku va ku
kombiseke eka Muvumbi wa vona la nga ni rirhandzu a ku ri nandzu lowu nga rivaleriwiki!
Adamu u vumbiwe hi ntshuri
kutani u tlhelele entshurini
Lava Feke Va Kwihi?
63
Hi xikombiso: Xana a wu ta titwisa ku yini loko wo kurisa
n’wana wa jaha kumbe wa nhwanyana ivi a hanya hi ndlela leyi
kombisaka leswaku a nga ku xiximi nikatsongo kumbe a nga ku
rhandzi? A swi ta ku twisa ku vava. Kutani anakanya ndlela leyi Yehovha a faneleke a titwe ha yona loko Adamu na Evha va hlawula
ku endla leswi lwisanaka na yena.
13 A xi nga ri kona xivangelo xa leswaku Yehovha a tshika Adamu na Evha va ya emahlweni va hanya hilaha ku nga heriki. Va
file hilaha a vuleke hakona leswaku va ta fa. Vutomi bya Adamu na
Evha byi herile. A va hundzelanga exivandleni xa mimoya.
Hi vula tano hikwalaho ka leswi Yehovha a swi byeleke Adamu
endzhaku ka loko a tlule nawu wa yena. Xikwembu xi te: “U [ta]
tlhelela emisaveni hikuva u humesiwe eka yona. Hikuva u ntshuri
u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:19) Xikwembu xi endle Adamu
hi ntshuri wa misava. (Genesa 2:7) Loko Adamu a nga si endliwa,
a a nga ri kona. Hikwalaho, loko Yehovha a vula leswaku Adamu u
ta tlhelela entshurini, A a vula leswaku Adamu u ta tlhelela eka xiyimo lexi a a ri eka xona, xa ku nga vi kona. Adamu a a nga ta va na
vutomi, a a ta fana ni ntshuri lowu a endliweke ha wona.
14 Adamu na Evha a va ta va va ha hanya ninamuntlha, kambe
va file hikuva va hlawule ku ka va nga xi yingisi Xikwembu kutani
va dyoha. Lexi endlaka leswaku hi fa hi leswaku ku dyoha ka Adamu ni ku fa ka yena swi endle leswaku vana va yena hinkwavo va
tswariwa va ri ni xidyoho ni rifu. (Varhoma 5:12) Hikwalaho, xidyoho xexo xi fana ni ku tluleriwa hi vuvabyi lebyi dlayaka, lebyi
munhu a nga ta ka a nga swi koti ku byi balekela. Rifu leri vangiwaka hi xona i ndzhukano eka vanhu. Rifu i nala, a hi munghana.
(1 Vakorinto 15:26) Hi ba mandla hi vuyelela hileswi Yehovha a
endleke leswaku ku va ni nkutsulo lowu nga ta hi ponisa eka nala
loyi la chavisaka!
12
KU TIVA XIYIMO XA XIVIRI HI LAVA FEKE SWA PFUNA
Swa chavelela ku tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi
15
12. I yini lexi nga hi pfunaka hi twisisa ndlela leyi Yehovha a titweke ha
yona loko Adamu na Evha va hlawula ku endla leswi lwisanaka na yena?
13. Yehovha u te ku ta endleka yini hi Adamu loko a fa naswona sweswo
swi vula yini?
14. Ha yini hi fa?
15. Ha yini swi chavelela ku tiva ntiyiso hi ta xiyimo xa vafi?
64
xiyimo xa vafi. Hilaha hi swi voneke hakona, lava feke a va twi ku
vava naswona a va le nhlomulweni. A xi kona xivangelo xo va
chava hikuva a va nge hi vavisi. A va lavi mpfuno wa hina kasi na
hina a va nge hi pfuni hi nchumu. A hi nge swi koti ku vulavula
na vona, na vona a va nge swi koti ku vulavula na hina. Varhangeri vo tala va vukhongeri va xisa vanhu va va byela leswaku va nga
pfuna lava feke kutani vanhu lava pfumelaka mavunwa yo tano
va nyika varhangeri lava mali. Kambe, ku tiva xiyimo xa xiviri hi
lava feke swi ta hi pfuna leswaku hi nga kanganyisiwi hi lava dyondzisaka tidyondzo to tano ta mavunwa.
16 Xana kereke ya wena ya pfumelelana ni leswi Bibele yi swi
dyondzisaka hi ta lava feke? Tikereke to tala a ti pfumelelani na
swona. Ha yini? Hikuva leswi ti swi dyondzisaka swi huma eka Sathana. U tirhisa vukhongeri bya mavunwa leswaku byi dyondzisa
vanhu leswaku loko miri wa vona wu fa, va ta ya emahlweni
va hanya exivandleni xa mimoya. Lebyi i vunwa lebyi Sathana a
byi pfanganisaka ni mavunwa man’wana leswaku vanhu va fularhela Yehovha Xikwembu. Njhani?
17 Hilaha swi kombisiweke hakona eku sunguleni, tikereke tin’wana ti dyondzisa leswaku loko munhu a endla leswo biha, u ta
ya exivandleni lexi a nga ta fika a xanisiwa endzilweni hilaha ku
nga heriki. Dyondzo leyi yi rhukana Xikwembu. Yehovha i Xikwembu xa rirhandzu naswona a nge pfuki a xanise vanhu hi ndlela
leyi. (1 Yohane 4:8) U nga n’wi teka njhani munhu la xanisaka
n’wana wa yena la nga yingisiki hi ku khoma voko ra yena a ri
hisa endzilweni? Xana a wu ta n’wi xixima munhu wo tano? Entiyisweni, xana u nga lava ni ku aka vuxaka na yena? Nikatsongo!
U nga n’wi teka a ri munhu la nga ni nsele lowukulu. Phela hi
swona leswi Sathana a lavaka leswaku hi swi pfumela mayelana
na Yehovha, leswaku ku sukela khale ka khaleni, u le ku xaniseni
ka vanhu hi ndzilo lowu nga timekiki!
18 Sathana u tlhela a tirhisa tikereke tin’wana leswaku ti dyo16. Tidyondzo leti dyondzisiwaka etikerekeni to tala ti huma kwihi naswona sweswo swi vonaka hi ndlela yihi?
17. Ha yini dyondzo ya ku xanisa vanhu hilaha ku nga heriki yi ri ndzhukano eka Yehovha?
18. Mhaka ya ku gandzela vafi yi sekeriwe eka dyondzo yihi ya vukhongeri leyi nga vunwa?
Lava Feke Va Kwihi?
65
ndzisa leswaku loko vanhu va file, va hundzuka mimoya leyi faneleke yi xiximiwa ni ku dzunisiwa hi lava hanyaka. Hi ku ya hi
dyondzo leyi, mimoya ya vafi yi nga hundzuka vanghana lavakulu kumbe valala lavakulu. Vanhu vo tala va ma pfumela mavunwa
lawa. Va chava vafi kutani va va xixima va tlhela va va gandzela.
Bibele a yi pfumelelani nikatsongo ni dyondzo yoleyo, ku ri na
sweswo yi dyondzisa leswaku lava feke va etlele nileswaku hi fanele hi gandzela Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso ntsena, ku nga
Yehovha, Muvumbi ni Muwundli wa hina.—Nhlavutelo 4:11.
19 Ku tiva ntiyiso hi ta xiyimo xa vafi swi ku sirhelela leswaku u
nga hambukisiwi hi mavunwa ya tikereke. Swi tlhela swi ku pfuna leswaku u twisisa tidyondzo tin’wana leti humaka eBibeleni.
Hi xikombiso, loko se u swi vona leswaku vanhu a va hundzeli
exivandleni xa mimoya loko va file, u kota ku xi twisisa kahle xitshembiso xa leswaku vanhu va ta hanya hilaha ku nga heriki
emisaveni leyi nga paradeyisi.
20 Khale ka khaleni, Yobo wanuna la tshembekaka u tshame a
tlakusa xivutiso lexi nge: “Xana loko munhu la tiyeke emirini a fa
a nga tlhela a hanya?” (Yobo 14:14) Xana swi nga koteka leswaku
vanhu lava nga riki na vutomi, lava etleleke emasirheni, va tlhela
va hanya? Leswi Bibele yi swi dyondzisaka emhakeni leyi swa
chavelela hakunene, hilaha ndzima leyi landzelaka yi nga ta hlamusela hakona.
19. Ku tiva ntiyiso hi ta xiyimo xa vafi swi hi pfuna ku twisisa dyondzo
yihi ya Bibele?
20. Hi xihi xivutiso lexi nga ta tlhuvutsiwa eka ndzima leyi landzelaka?
ˇ Lava feke a va voni kumbe ku twa kumbe
ku anakanya.—Eklesiasta 9:5.
ˇ Lava feke va le ku wiseni; a va le ku xanisekeni.—Yohane 11:11.
ˇ Ha fa hikwalaho ka leswi hi tswariweke hi
ri ni xidyoho lexi humaka eka Adamu.
—Varhoma 5:12.
NDZIMA YA VUNKOMBO
Ntshembo Wa Xiviri Hi
Varhandziwa Va Wena Lava Feke
Hi swi tivisa ku yini leswaku lava feke va ta
pfuxiwa hakunene?
Xana Yehovha wa swi lava ku pfuxa lava feke?
I vamani lava nga ta pfuxiwa?
A HI NGE u le ku tsutsumeni, u hlongorisiwa hi nala wa wena la
lavaka ku ku dlaya. Wa ku tlula hi matimba naswona a wu swi
koti ku n’wi siya hi rivilo. Wa swi tiva leswaku loko o ku khoma,
swi herile hi wena hikuva u tshama u n’wi vona a dlaya vanghana va wena van’wana. Hambi u ringeta hi matimba ku engetela
rivilo kambe u ya a tshinela. U swi vona kahle leswaku ndlela yo
pona a yi kona. Kambe, u nga swi rindzelanga, ku humelela munhu a lava ku ku lamulela. U ni matimba swinene ku tlula nala
wa wena naswona u ku tshembisa leswaku u ta ku pfuna. A swi
kanakanisi leswaku mbilu ya wena yi ta wa!
2 Hi ndlela yo karhi ku ni nala wo tano la ku hlongorisaka. Kahle-kahle u le ku hi hlongoriseni hinkwerhu ka hina. Hilaha hi
dyondzeke hakona eka ndzima leyi hi humaka eka yona, Bibele
yi vula leswaku rifu i nala. A nga kona ni un’we wa hina la nga ri
balekelaka. Vo tala va hina hi n’wi vonile nala loyi loko a dlaya
vanhu lava hi va rhandzaka. Kambe Yehovha u ni matimba swinene ku tlula rifu. Hi yena Mulamuleri la nga ni rirhandzu, loyi
ana se a kombiseke leswaku a nga n’wi hlula nala loyi wa hina.
Naswona u tshembisa leswaku nala loyi, ku nga rifu, u ta n’wi lovisela makumu. Bibele yi ri: “Rifu i nala wo hetelela la nga ta
herisiwa.” (1 Vakorinto 15:26) Lawa i mahungu yo tsakisa!
1-3. Hi wihi nala loyi a hi hlongorisaka hinkwerhu, naswona ha yini ku
kambisisa leswi Bibele yi swi dyondzisaka swi hi tisela ntsako?
Ntshembo Wa Xiviri Hi Varhandziwa Va Wena Lava Feke
67
A hi rhange hi vona ndlela leyi hi titwaka ha yona loko rifu
ri hi hlasela. Sweswo swi ta endla leswaku hi twisisa nchumu
wun’wana lowu nga ta endla leswaku hi tsaka ngopfu. Phela, Yehovha u tshembisa leswaku lava feke va ta tlhela va hanya. (Esaya
26:19) Kunene va ta pfuxiwa hikuva Yehovha hi yena la tshembisaka leswaku va ta tlhela va hanya.
3
LOKO U FERIWA HI LOYI U N’WI RHANDZAKA
Xana u tshama u feriwa hi loyi u n’wi rhandzaka? Mabibi ya
mbilu ni gome swin’we ni ku heleriwa hi matimba, leswi vangiwaka hi ku feriwa, swi nga vonaka swi nga tiyiseleleki. Loko hi
langutane ni xiyimo xexo, hi fanele hi lava nchavelelo eRitweni
ra Xikwembu. (2 Vakorinto 1:3, 4) Bibele yi hi pfuna leswaku
hi twisisa ndlela leyi Yehovha na Yesu va titwaka ha yona hi rifu.
Yesu, loyi a a ri xikombiso lexi hetisekeke xa Tata wa yena, a a swi
tiva leswaku swi njhani ku feriwa hi loyi u n’wi rhandzaka. (Yohane 14:9) Loko Yesu a ri eYerusalema, a a tala ku endzela Lazaro
ni vasesi wa yena, Mariya na Marta, lava a va tshama emutini wa
le kusuhi wa Betaniya. A va ri vanghana lavakulu. Bibele yi ri:
“Yesu a a rhandza Marta ni makwavo wa xisati na Lazaro.” (Yohane 11:5) Kambe, hilaha hi swi voneke hakona eka ndzima leyi hi
humaka eka yona, Lazaro u file.
5 Xana Yesu u titwise ku yini loko munghana wa yena a fa? Hi
byeriwa leswaku Yesu na yena u ririle loko maxaka ni vanghana
va rila rifu ra Lazaro. Loko Yesu a va vona, u twe ku vava ngopfu.
U ‘konyile emoyeni, a karhateka.’ Kutani rungula ri ya emahlweni ri ku: “Yesu a humesa mihloti.” (Yohane 11:33, 35) Xana ku
rila ka Yesu a ku kombisa leswaku a nga na ntshembo? Doo!
Entiyisweni, Yesu a a swi tiva leswaku ku ta endleka nchumu
wun’wana wo hlamarisa ku nga ri khale. (Yohane 11:3, 4) Hambiswiritano, u ve ni gome leri vangiwaka hi rifu.
6 Hi nga ha vula leswaku ku rila ka Yesu ku hi tiyisa nhlana. Ku
4
4. (a) Ha yini ndlela leyi Yesu a titwaka ha yona hi mhaka ya ku feriwa
hi loyi u n’wi rhandzaka, yi hi dyondzisa ndlela leyi Yehovha a titwaka
ha yona? (b) I vamani lava a va ri vanghana vo hlawuleka va Yesu?
5, 6. (a) I yini lexi Yesu a xi endleke loko a ri ni ndyangu ni vanghana
va Lazaro lava a va rila nkosi wa yena? (b) Ha yini ku rila ka Yesu ku hi
tiyisa nhlana?
68
hi dyondzisa leswaku Yesu ni Tata wa yena, Yehovha, va ri venga
rifu. Kambe, Yehovha Xikwembu wa swi kota ku lwa ni nala loyi
a n’wi hlula! A hi voneni leswi Xikwembu xi pfumeleleke Yesu leswaku a swi endla.
“LAZARO, HUMA!”
Lazaro a a vekiwe ebakweni kutani Yesu u kombele leswaku
ku susiwa ribye leri a ri pfale nomu wa bako. Marta u arile hikuva Lazaro a a ri ni masiku ya mune a file naswona miri wa yena
se a wu sungule ku bola. (Yohane 11:39) Hi ku ya hi langutelo ra
vanhu va nyama, a ku nga ha ri na ntshembo!
8 Hiloko ribye ri susiwa kutani Yesu a huwelela hi rito leri tlakukeke a ku: “Lazaro, huma!” Ku endleke yini? ‘Munhu loyi a a
file u humile.’ (Yohane 11:43, 44) A swi kanakanisi leswaku vanhu lava a va ri kona kwalaho a va tsake ku tlula mpimo! Ku
nga khathariseki leswaku Lazaro a a ri xaka, munghana kumbe
muakelani, lexi a va xi tiva hileswaku a a file. Kambe va kote ku
tlhela va vona murhandziwa wa vona a yime swin’we na vona.
Sweswo swi fanele swi vonake onge ko va norho. A swi kanakanisi leswaku vo tala va vukarhe Lazaro va tsakile. Koloko ku ve ku
hluriwa ka rifu hakunene!
9 Yesu a nga vulanga leswaku u endle singita leri hi matimba
ya yena n’wini. Exikhongelweni xa yena loko a nga si vitana Lazaro, u swi veke erivaleni leswaku Yehovha hi yena Xihlovo xa
matimba lawa a nga ta pfuxa mufi ha wona. (Yohane 11:41, 42)
A ku nga ri ro sungula leswaku Yehovha a tirhisa matimba ya
yena hi ndlela leyi. Ku pfuxiwa ka Lazaro i rin’wana ra masingita
ya kaye ya ku pfuxiwa ka vafi, lama tsariweke eRitweni ra Xikwembu.1 Swa tsakisa ku hlaya ni ku kambisisa marungula lawa. Ma
7
1 Marungula man’wana ma kumeka eka 1 Tihosi 17:17-24; 2 Tihosi 4:
32-37; 13:20, 21; Matewu 28:5-7; Luka 7:11-17; 8:40-56; Mintirho 9:36-42;
na 20:7-12.
7, 8. Hi ku ya hi langutelo ra hina vanhu, ha yini ku vonake ku nga ha
ri na ntshembo emhakeni ya Lazaro, kambe i yini lexi Yesu a xi endleke?
9, 10. (a) Yesu u vule leswaku i mani Xihlovo xa matimba lama a ma tirhiseke ku pfuxa Lazaro? (b) I yini xin’wana lexi munhu a vuyeriwaka hi
xona loko a hlaya hi ta ku pfuxiwa ka vafi eBibeleni?
Eliya u pfuxe n’wana wa noni.
—1 Tihosi 17:17-24
Muapostola Petro
u pfuxe wansati
la nga Mukreste la
vuriwaka Dorkasi.
—Mintirho 9:36-42
Ku pfuxiwa ka Lazaro ku
endle leswaku vanhu va tsaka
swinene.—Yohane 11:38-44
70
hi dyondzisa leswaku Xikwembu a xi yi hi nghohe, hikuva ku
pfuxiwe vana, vanhu lavakulu, va xinuna ni va xisati, Vaisrayele
ni lava nga riki Vaisrayele. Naswona vanhu lava ku vulavuriwaka
ha vona eka marungula lawa ku vuriwa leswaku a va tsakile! Hi
xikombiso, loko Yesu a pfuxa xinhwanyetana lexi a xi file, vatswari va xona “a va nga ha tikoti hi ku tsaka.” (Marka 5:42) Ina,
Yehovha u endle leswaku va tsaka hi ndlela leyi a va nga ta pfuka
va yi rivarile ni siku ni rin’we.
10 I ntiyiso leswaku vanhu lava Yesu a va pfuxeke va hetelele va
file. Xana sweswo swi vula leswaku ku pfuxiwa ka vona a ku ri ku
tlanga hi nkarhi? A swi tano. Marungula lawa ya le Bibeleni ma
endla leswaku hi kholwa tidyondzo tin’wana ta nkoka naswona
ma endla leswaku hi va ni ntshembo.
LESWI HI SWI DYONDZAKA
ETIMHAKENI TA KU PFUXIWA KA VAFI
11 Bibele yi dyondzisa leswaku lava feke “a va tivi nchumu nikatsongo.” A va hanyi naswona a va nge ku byeli nchumu hileswi
endlekaka endhawini yin’wana. Leswi hi swi vona hileswi humeleleke eka Lazaro. Xana loko Lazaro a pfuka eku feni, u rungulele
vanhu hi ta leswi a swi voneke etilweni? Kumbe, xana u va chavise hi ta ku hisiwa ka vanhu etiheleni? Doo! A ku kona laha
Bibele yi vulaka leswaku Lazaro u rungule timhaka to tano. Emasikwini ya mune lawa a ma heteke a file, ‘a a nga tivi nchumu
nikatsongo.’ (Eklesiasta 9:5) Lazaro a a tietlelerile eku feni.—Yohane 11:11.
12 Rungula ra ku pfuxiwa ka Lazaro ri tlhela ri hi dyondzisa leswaku ku pfuxiwa ka vafi i mhaka ya xiviri, a hi ntsheketo. Loko
Yesu a pfuxa Lazaro, a ku ri ni vanhu lava a va n’wi langutile loko
a ri karhi a n’wi pfuxa. Hambi ku ri varhangeri va vukhongeri
lava a va venga Yesu, a va alanga leswaku singita leri ri endlekile. Ematshan’weni yo ala, va te: “Xana hi ta endla yini, hikuva
munhu loyi [Yesu] u endla masingita yo tala?” (Yohane 11:47)
11. Xana rungula ra ku pfuxiwa ka Lazaro ri hi pfuna hi ndlela yihi leswaku hi vona leswaku Eklesiasta 9:5 yi tiyisile?
12. I yini lexi endlaka hi tiyiseka leswaku hakunene Lazaro u pfuxiwile
eku feni?
71
Vanhu vo tala va tile va ta vona munhu la pfuxiweke. Kutani sweswo swi endle leswaku vo tala va va ni ripfumelo eka Yesu. Ku
pfuxiwa ka Lazaro ku va nyike vumbhoni bya xiviri bya leswaku
Yesu a a rhumiwe hi Xikwembu. Vumbhoni lebyi a byi ri erivaleni lerova varhangeri van’wana va Vayuda lava a va ome tinhloko,
va luke mano yo dlaya Yesu na Lazaro.—Yohane 11:53; 12:9-11.
13 Xana swa twisiseka ku pfumela leswaku ku pfuxiwa ka vafi i
mhaka ya xiviri? Ina, swa twisiseka hikuva Yesu u dyondzise leswaku siku rin’wana “hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya
xitsundzuxo” va ta pfuxiwa. (Yohane 5:28) U nga rivali leswaku
Yehovha i Muvumbi wa swilo hinkwaswo leswi hanyaka. Xana
swi fanele swi hi tikela ku pfumela leswaku u ta swi kota ku endla
leswaku swilo leswi feke swi tlhela swi hanya? Phela, Yehovha a
nga rivali. Kambe, xana u ta swi kota ku tsundzuka varhandziwa va hina lava feke? Ku ni timiliyoni ta timiliyoni ta tinyeleti
exibakabakeni, kambe Xikwembu xi tiva nyeleti yin’wana ni yin’wana hi vito! (Esaya 40:26) Hikwalaho Yehovha Xikwembu u
ta swi kota ku tsundzuka xin’wana ni xin’wana hi varhandziwa
va hina lava feke, naswona u ta swi kota ku va pfuxa va tlhela va
hanya.
14 Hambiswiritano, xana Yehovha wa swi lava ku pfuxa lava
feke? Bibele yi dyondzisa leswaku u tiyimiserile ku va pfuxa.
Yobo wanuna wo tshembeka u vutisile a ku: “Xana loko munhu
la tiyeke emirini a fa a nga tlhela a hanya?” Yobo a a vula leswaku u ta rindza esirheni kukondza ku fika nkarhi lowu Xikwembu
xi nga ta n’wi tsundzuka ha wona. U byele Yehovha a ku: “U ta vitana, mina ndzi ta ku hlamula. U ta navela ntirho wa mavoko ya
wena.”—Yobo 14:13-15.
15 Anakanya hi mhaka leyi! Yehovha wa swi navela ku pfuxa
lava feke. Xana a swi tsakisi ku tiva leswaku Yehovha u titwa hi
ndlela yoleyo? Kambe ku vuriwa yini hi ku pfuxiwa ka lava feke
enkarhini lowu taka? I vamani lava nga ta pfuxiwa naswona va ta
pfuxeriwa kwihi?
13. Ntshembo wa hina wa leswaku hakunene Yehovha u ta va pfuxa lava
feke wu sekeriwe kwihi?
14, 15. Xana Yehovha u titwisa ku yini hi ku pfuxa lava feke hilaha swi
kombisiweke hakona emaritweni ya Yobo?
72
“HINKWAVO LAVA NGA EKA
MASIRHA-BAKO YA XITSUNDZUXO”
16 Timhaka ta le Bibeleni ta ku pfuxiwa ka lava feke ti hi dyondzisa swo tala mayelana ni leswi swi nga ta endleka enkarhini
lowu taka loko ku pfuxiwa lava feke. Vanhu lava pfuxiweke kwala misaveni va tlhele va tshama ni varhandziwa va vona. Swi ta
va tano ni loko ku pfuxiwa vafi enkarhini lowu taka—kambe
hi ndlela leyi antswaka ngopfu. Hilaha hi dyondzeke hakona
eka Ndzima 3, xikongomelo xa Xikwembu hileswaku misava
hinkwayo yi va paradeyisi. Leswi vulaka leswaku ku fanele ku
herisiwa nyimpi, vugevenga ni mavabyi ku ri kona lava feke va
pfuxiwaka. Va ta kota ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni
leyi, va titshamele hi ku rhula naswona va tsakile.
17 I vamani lava nga ta pfuxiwa? Yesu u vule leswaku ‘hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo va ta twa rito ra
yena kutani va huma.’ (Yohane 5:28, 29) Nhlavutelo 20:13 yi seketela mhaka yoleyo loko yi ku: “Kutani lwandle ri humesa vafi
lava nga eka rona, rifu ni Hayidesi swi humesa vafi lava nga eka
swona.” “Hayidesi” yi vula sirha leri toloveleke. (Vona Xiengetelo eka matluka 212-13.) Hinkwavo lava nga emasirheni va ta
pfuxiwa. Vanhu va tibiliyoni lava wiseke emasirheni va ta tlhela
va hanya. Muapostola Pawulo u te: “Ku ta va ni ku pfuxiwa
ka lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.” (Mintirho 24:15)
Xana sweswo swi vula yini?
18 “Lava lulameke” va katsa vanhu vo tala lava hi hlayeke ha
vona eBibeleni, lava hanyeke loko Yesu a nga si ta laha misaveni. Van’wana va vona i Nowa, Abrahama, Sara, Muxe, Rhuti,
Estere ni van’wana va ntsandza-vahlayi. Van’wana va vavanuna
ni vavasati lava va ripfumelo ku vulavuriwa ha vona eka ndzima
11 ya buku ya Vaheveru. Kambe “lava lulameke” va katsa ni malandza ya Yehovha ya manguva lawa lama nga fa. Hikwalaho
ka ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi, a ha ha ri chavi rifu.—Vaheveru 2:15.
16. Xana lava feke va pfuxeriwa ku hanya eka swiyimo swa njhani?
17. Xana ku pfuxiwa ka vafi ku ta va kukulu hi ndlela yihi?
18. “Lava lulameke” lava nga ta pfuxiwa, va katsa vamani naswona wena
u titwa njhani hi ntshembo lowu?
73
Ku vuriwa yini hi vanhu lavan’wana hinkwavo lava nga
n’wi tirhelangiki Yehovha hikwalaho ka leswi va nga tivangiki
nchumu ha yena? Vanhu lava va timiliyoni “lava nga lulamangiki” a va nge rivariwi. Na vona va ta pfuxiwa leswaku
va nyikiwa nkarhi wo dyondza hi Xikwembu xa ntiyiso ivi va xi
tirhela. Hi nkarhi wa gidi ra malembe, lava feke va ta pfuxiwa kutani va nyikiwa nkarhi wa leswaku va tirhela Yehovha swin’we
ni vanhu lava tshembekaka emisaveni. Wolowo wu ta va nkarhi
lowu tsakisaka. Nkarhi lowu wu vitaniwa Siku Ra Vuavanyisi eBibeleni.1
20 Xana leswi swi vula leswaku vanhu hinkwavo lava feke va ta
pfuxiwa? Doo! Bibele yi vula leswaku vafi van’wana va le “Gehena.” (Luka 12:5) Ndhawu leyi vuriwaka Gehena yi thyiwe tano
hileswi a ku lahleriwa thyaka eka yona naswona a yi ri ehandle
ka muti wa Yerusalema wa khale. A ku lahleriwa mintsumbu ni
thyaka eka yona. Vafi lava a va lahliwa kona hi lava Vayuda a va
va teka va nga faneriwi hi ku lahliwa ni ku pfuxiwa. Hikwalaho,
swa fanela leswi rito Gehena ri fanekiselaka ku loviseriwa makumu. Hambileswi Yesu a nga ta avanyisa lava hanyaka ni lava
feke, Yehovha hi yena la nga ta va Muavanyisi wo hetelela. (Mintirho 10:42) Lava nga ta kumeka va hombolokile naswona va
nga swi lavi ku hundzuka, a nge va pfuxi.
19
KU PFUXERIWA ETILWENI
Bibele yi tlhela yi vulavula hi ku pfuxiwa kun’wana ka ku ya
hanya tanihi xivumbiwa xa moya. Bibele yi vula leswaku i Yesu
Kreste ntsena la pfuxiweke hi ndlela leyi.
22 Endzhaku ka loko Yesu a dlayiwile loko a ha ri munhu wa
nyama, Yehovha a nga pfumelanga leswaku N’wana wa Yena
la tshembekeke a tshama esirheni. (Pisalema 16:10; Mintirho
21
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi Siku Ra Vuavanyisi, hi
kombela u languta Xiengetelo eka matluka 213-15.
19. I vamani “lava nga lulamangiki” naswona Yehovha u ta va nyika nkarhi wo endla yini?
20. I yini Gehena naswona i vamani lava yaka kona?
21, 22. (a) Hi kwihi ku pfuxiwa kun’wana loku nga kona? (b) I mani la
veke wo sungula ku pfuxeriwa evuton’wini bya moya?
74
13:34, 35) Xikwembu xi pfuxe Yesu kambe a xi n’wi pfuxanga a
ri munhu wa nyama. Muapostola Petro u vula leswaku Kreste
u ‘dlayiwe a ri wa nyama kambe a hanyisiwa a ri wa moya.’
(1 Petro 3:18) Hakunene leri a ku ri singita lerikulu. Yesu u
tlhele a hanya a ri xivumbiwa xa moya lexi nga ni matimba!
(1 Vakorinto 15:3-6) Yesu u ve wo sungula ku pfuxiwa hi ndlela
leyi yo hlamarisa. (Yohane 3:13) Kambe a a nga ta va wo hetelela.
23 Hi ku tiva leswaku u ta tlhelela etilweni ku nga ri khale, Yesu
u byele valandzeri va yena lava tshembekaka leswaku u ta va “lunghiselela ndhawu” loko a fika le tilweni. (Yohane 14:2) Yesu
u vule leswaku lava yaka etilweni i “ntlhambinyana” wa yena.
(Luka 12:32) I vangani lava nga ta vumba ntlawa lowu lowutsongo wa Vakreste vo tshembeka? Hi ku ya hi Nhlavutelo 14:1,
muapostola Yohane u ri: “Hiloko ndzi languta, kutani waswivo, a
ku ri ni Xinyimpfana [Yesu Kreste] xi yime eNtshaveni ya Siyoni,
xi ri ni lava 144 000 va tsariwe vito ra xona ni vito ra Tata wa xona
emimombyeni ya vona.”
24 Vakreste lava va 144 000, ku katsa ni vaapostola va Yesu vo
tshembeka, va pfuxeriwa ku ya hanya etilweni. Va pfuxiwa rini?
Muapostola Pawulo u tsale leswaku va ta pfuxiwa loko Kreste a
sungula ku fuma. (1 Vakorinto 15:23) Hilaha u nga ta swi vona
hakona eka Ndzima 9, hi hanya enkarhini wolowo wa ku fuma
ka yena. Leswi vulaka leswaku loko lava ha seleke va 144 000
va fa, va pfuxiwa xikan’we-kan’we va ya hanya etilweni. (1 Vakorinto 15:51-55) Hambiswiritano, vanhu lavan’wana hinkwavo va
ni ntshembo wo pfuxeriwa ku hanya emisaveni leyi nga ta va yi
ri Paradeyisi enkarhini lowu taka.
25 Ina, Yehovha u ta n’wi hlula hakunene nala wa hina loyi a
nga rifu, a nge he tlheli a va kona! (Esaya 25:8) Kambe, u nga ha
tivutisa, ‘Xana lava pfuxeriwaka ku ya hanya etilweni, va ya endla
yini kwale?’ Va ta vumba Mfumo wo hlamarisa wa le tilweni. Hi
ta dyondza leswi engetelekeke hi mfumo lowu eka ndzima leyi
landzelaka.
23, 24. I vamani lava vumbaka ntlawa wa “ntlhambinyana” wa Yesu naswona i vangani?
25. Hi ta dyondza hi yini eka ndzima leyi landzelaka?
ˇ Timhaka ta le Bibeleni ta ku pfuxiwa ka
lava feke ti hi nyika ntshembo wa xiviri.
—Yohane 11:39-44.
ˇ Yehovha u tiyimiserile ku pfuxa vafi.
—Yobo 14:13-15.
ˇ Hinkwavo lava nga emasirheni va ta pfuxiwa.
—Yohane 5:28, 29.
Eparadeyisini, lava feke va ta pfuxiwa kutani
va tlhela va vonana ni varhandziwa va vona
75
NDZIMA YA VUNHUNGU
Mfumo Wa Xikwembu I Yini?
I yini leswi Bibele yi hi dyondzisaka swona hi
Mfumo wa Xikwembu?
I yini leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta swi endla?
Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta ku endla rini ku
rhandza ka Xikwembu la misaveni?
VANHU vo tala emisaveni va xi tiva xikhongelo lexi hi xitalo xi
vitaniwaka Xikhongelo xa Hosi. I xikhongelo lexi dumeke lexi
Yesu Kreste hi byakwe a xi tirhiseke tanihi xikombiso xa ndlela leyi ku nga khongeriwaka ha yona. I xikhongelo xa nkoka
swinene naswona loko u kambisisa swikombelo swinharhu swo
sungula eka xona, swi ta ku pfuna leswaku u dyondza swo tala
swa leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene.
2 Emaritweni yo sungula ya xikhongelo lexi, Yesu u dyondzise
vayingiseri va yena a ku: “Mi fanele mi khongela hi ndlela leyi:
‘Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe.
Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.’ ” (Matewu 6:9-13)
Xana swi vula yini swikombelo leswinharhu?
3 Se hi dyondze swo tala hi vito ra Xikwembu, ku nga Yehovha.
Naswona se hi hlamusele swo talanyana malunghana ni leswi ku
rhandza ka Xikwembu ku nga swona—leswi xi swi endleleke vanhu ni leswi xi nga ta va endlela swona enkarhini lowu taka.
Kambe, Yesu a a vulavula hi yini loko a vula leswaku hi khongela
hi ku: “Mfumo wa wena a wu te”? I yini Mfumo wa Xikwembu?
Xana ku ta ka wona ku ta ri kwetsimisa hi ndlela yihi vito ra Xi1. Hi xihi xikhongelo lexi dumeke lexi hi nga ta xi kambisisa sweswi?
2. Hi swihi swilo swinharhu leswi Yesu a dyondziseke vadyondzisiwa va
yena leswaku va swi khongelela?
3. I yini leswi hi faneleke hi swi tiva hi Mfumo wa Xikwembu?
77
kwembu? Naswona ku ta ka Mfumo lowu ku fambisana hi ndlela yihi ni ku endliwa ka ku rhandza ka Xikwembu?
LESWI MFUMO WA XIKWEMBU WU NGA SWONA
Mfumo wa Xikwembu i hulumendhe leyi simekiweke hi
Yehovha Xikwembu, leyi nga ni Hosi leyi hlawuriweke hi Xikwembu. I mani Hosi ya Mfumo wa Xikwembu? I Yesu Kreste. Tanihi
Hosi, Yesu u nkulu eka vafumi hinkwavo lava nga vanhu va nyama naswona u vitaniwa “Hosi ya lava nga tihosi ni Mufumi wa
lava nga vafumi.” (1 Timotiya 6:15) U ni matimba yo kota ku
endla swilo leswinene ngopfu ku tlula mufumi wihi ni wihi la
nga munhu wa nyama, hambi loyi a vonakaka a tlula lavan’wana
hi vunene.
5 Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta fuma wu ri kwihi? Leswaku hi kuma nhlamulo a hi rhange hi tiva leswaku Yesu u kwihi?
Wa ha tsundzuka leswaku u beleriwe emhandzini ya nxaniso ivi
a fa kutani a pfuxiwa eku feni. Hi ku hatlisa endzhakunyana ka
sweswo, u tlhandlukele etilweni. (Mintirho 2:33) Leswi vulaka leswaku Mfumo wa Xikwembu wu kwale tilweni. Hi yona mhaka
leyi Bibele yi wu vitanaka ‘mfumo wa le tilweni.’ (2 Timotiya 4:
18) Hambileswi Mfumo wa Xikwembu wu nga le tilweni, wu ta
fuma ni misava.—Nhlavutelo 11:15.
6 I yini lexi endlaka leswaku Yesu a va Hosi leyinene ngopfu?
Xivangelo xin’wana hi leswaku a nge pfuki a file. Loko Bibele yi
n’wi pimanisa ni vafumi lava nga vanhu va nyama, yi n’wi vitana
“loyi ku nga yena ntsena la nga fiki, la tshamaka eku vonakaleni
loku nga tshinelelekiki.” (1 Timotiya 6:16) Sweswo swi vula leswaku xin’wana ni xin’wana lexinene lexi Yesu a nga ta xi endla
xi ta tshama hi masiku. Naswona u ta endla swilo swo tala leswi
nga ta vuyerisa vanhu va yena.
7 Loko vuprofeta bya Bibele byi vulavula ha Yesu byi ri: “Moya
wa Yehovha wu ta tshama ehenhla ka yena, moya wa vutlhari ni
wa ku twisisa, moya wa xitsundzuxo ni wa matimba, moya wa
4
4. I yini Mfumo wa Xikwembu naswona i mani Hosi ya wona?
5. Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta fuma wu ri kwihi naswona wu fuma
yini?
6, 7. I yini lexi endlaka leswaku Yesu a va Hosi leyinene ngopfu?
78
vutivi ni wa ku chava Yehovha; naswona yena u ta tiphina hi ku
chava Yehovha. A nge avanyisi hi ku ya hi leswi a swi vonaka
ematihlweni ya yena, kumbe a tshinya hi ku ya hi leswi twiwaka
hi tindleve takwe ntsena. Kutani u ta avanyisa swisiwana hi ku
tshembeka, naswona u ta tshinya hi vunene ku pfuna lavo rhula
emisaveni.” (Esaya 11:2-4) Marito lawa ma kombisa leswaku Yesu
u ta va Hosi yo lulama ni leyi nga ni ntwela-vusiwana eka vanhu
lava nga ta hanya emisaveni. Xana u nge swi tsakeli ku fumiwa hi
hosi yo tano?
8 Hi lowu nchumu wun’wana lowu tsakisaka hi Mfumo wa Xikwembu: Yesu a nge fumi a ri yexe. Ku ni lava va nga ta fuma na
yena. Hi xikombiso, muapostola Pawulo u byele Timotiya a ku:
“Loko hi ya emahlweni hi tiyisela, hi ta tlhela hi va tihosi swin’we.” (2 Timotiya 2:12) Ina, Pawulo na Timotiya swin’we ni
van’wana lava tshembekaka, lava hlawuriweke hi Xikwembu, va
ta fuma na Yesu eMfun’weni wa le tilweni. I vangani lava nga ta
kuma nkateko lowu?
9 Hilaha swi boxiweke hakona eka Ndzima 7 ya buku leyi,
muapostola Yohane u kombiwe xivono lexi eka xona a voneke “Xinyimpfana [Yesu Kreste] xi yime eNtshaveni ya Siyoni
[ntsindza wa vuhosi bya yena bya le tilweni], xi ri ni lava
144 000 va tsariwe vito ra xona ni vito ra Tata wa xona emimombyeni ya vona.” I vamani lava va 144 000? Yohane u ri:
“Lava hi vona lava hambetaka va landzela Xinyimpfana ku nga
khathariseki leswaku xi ya kwihi. Lava va xaviwe evanhwini leswaku va va swirhangana eka Xikwembu ni le ka Xinyimpfana.”
(Nhlavutelo 14:1, 4) Ina, i valandzeri va Yesu Kreste lava tshembekaka, lava hlawuriweke hi ku kongoma leswaku va ya fuma
na yena etilweni. Loko va file, va pfuxeriwa etilweni leswaku “va
ta va tihosi emisaveni” swin’we na Yesu. (Nhlavutelo 5:10) Ku
sukela enkarhini wa vaapostola, Xikwembu a xi ri karhi xi hlawula Vakreste vo tshembeka leswaku xi ta hlanganisa nhlayo ya
144 000.
8. I vamani lava nga ta fuma na Yesu?
9. I vangani lava nga ta fuma na Yesu naswona Xikwembu xi sungule rini
ku va hlengeleta?
79
Mhaka ya leswaku Yesu ni lava va 144 000 va fuma vanhu i lunghiselelo lerinene ngopfu. Phela, Yesu u swi tiva kahle
leswaku swi njhani ku va munhu wa nyama ni leswaku swi njhani ku xaniseka. Pawulo u vule leswaku Yesu “a hi yena loyi a
nga tsandzekaka ku hi tshandzisa eku tsaneni ka hina, kambe hi
loyi a ringiweke hi tindlela hinkwato ku fana na hina, kambe
yena a nga vanga na xidyoho.” (Vaheveru 4:15; 5:8) Lava va nga
ta fuma na yena va xanisiwile va tlhela va tiyisela loko va ha ri vanhu va nyama. Kasi va langutane ni swiphiqo leswi vangiwaka hi
ku nga hetiseki va tlhela va tiyiselela mixaka hinkwayo ya mavabyi. A swi kanakanisi leswaku va ta swi twisisa swiphiqo leswi
vanhu va langutanaka na swona!
10
I YINI LESWI MFUMO WA XIKWEMBU
WU NGA TA SWI ENDLA?
11 Loko Yesu a vula leswaku vadyondzisiwa va yena va fanele va
khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta, u tlhele a vula
leswaku va fanele va khongelela ku rhandza ka xona leswaku ku
endliwa “emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” Xikwembu xi le tilweni naswona tintsumi to tshembeka ti endla ku
rhandza ka xona minkarhi hinkwayo, kona le tilweni. Hambiswiritano, eka Ndzima 3 ya buku leyi, hi dyondze leswaku ntsumi
yin’wana yo homboloka yi tshike ku endla ku rhandza ka Xikwembu kutani yi endla leswaku Adamu na Evha va dyoha. Eka
Ndzima 10, hi ta dyondza swo tala hi leswi Bibele yi swi dyondzisaka malunghana ni ntsumi leyi yo homboloka, leyi hi yi tivaka
hi vito leri nge Sathana Diyavulosi. Sathana ni swivumbiwa leswi
nga tintsumi ta moya, leswi hlawuleke ku n’wi landzela—leswi
vuriwaka madimona—va pfumeleriwile leswaku va tshamanyana
etilweni. Leswi vulaka leswaku hi nkarhi wolowo a hi hinkwavo
lava a va endla ku rhandza ka Xikwembu. Sweswo a swi ta cinca
loko Mfumo wa Xikwembu wu sungula ku fuma. Yesu Kreste,
Hosi leya ha ku vekiwaka exiluvelweni, a a ta lwa na Sathana.
—Nhlavutelo 12:7-9.
10. Ha yini ku ri lunghiselelo lerinene leswaku Yesu ni lava va 144 000
va fuma vanhu?
11. Ha yini Yesu a vule leswaku vadyondzisiwa va yena va fanele va khongelela leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa etilweni?
80
Marito lama landzelaka ya vuprofeta ma hlamusela leswi a
swi ta endleka loko ma ku: “Ndzi twa rito lerikulu etilweni ri ku:
‘Sweswi ku ponisa ni matimba ni mfumo wa Xikwembu xa hina
ni vulawuri bya Kreste wa xona se swa tirha, hikuva [Sathana]
muhehli wa vamakwerhu u lahleriwe ehansi, yena loyi a va hehlaka vusiku ni nhlikanhi emahlweni ka Xikwembu xa hina!’ ”
(Nhlavutelo 12:10) Xana u swi xiyile swiendlakalo swimbirhi swa
nkoka leswi hlamuseriwaka endzimaneni leyi ya Bibele? Xo sungula, Mfumo wa Xikwembu wu sungula ku fuma wu ri ehansi
ka Yesu Kreste. Xa vumbirhi, Sathana wa hlongoriwa etilweni a
lahleriwa emisaveni.
13 I yini leswi endlekeke endzhaku ka swiendlakalo sweswo
swimbirhi? Malunghana ni leswi humeleleke etilweni, ha hlaya: “Tsakani hikwalaho ka swona, n’wina matilo na n’wina lava
tshamaka eka wona!” (Nhlavutelo 12:12) Ina, tintsumi leti tshembekaka etilweni ta tsaka hikuva Sathana ni madimona ya yena
va hlongoriwile kutani etilweni ku sale ntsena lava tshembekaka
eka Yehovha Xikwembu. Ku ni ku rhula loku heleleke ni ntirhisano. Etilweni ku endliwa ku rhandza ka Xikwembu.
14 Kambe, ku humelele yini emisaveni? Bibele yi ri: “Khombo
eka misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a
hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.”
(Nhlavutelo 12:12) Sathana u hlundzukile leswi a hlongoriweke
etilweni nileswi a saleriweke hi nkarhi wo koma. Leswi a hlundzukeke, u vanga nhlomulo kumbe “khombo” emisaveni. Eka
ndzima leyi landzelaka hi ta dyondza leswi engetelekeke hi “khombo” leri. Loko ha ha anakanya hi mhaka leyi, hi nga ha vutisa,
Xana Mfumo wa Xikwembu wu nga swi kotisa ku yini ku endla
leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa la misaveni?
15 Wa ha tsundzuka leswi Xikwembu xi tiyimiseleke ku swi
endla hi misava leyi? Ndzima 3 yi swi hlamuserile. Le Edeni,
12
12. Hi swihi swiendlakalo swimbirhi swa nkoka leswi hlamuseriwaka eka
Nhlavutelo 12:10?
13. I yini leswi endlekeke hikwalaho ka leswi Sathana a hlongoriweke etilweni?
14. Ku humelele yini endzhaku ka loko Sathana a lahleriwe la misaveni?
15. I yini leswi Xikwembu xi tiyimiseleke swona hi misava leyi?
81
Xikwembu xi kombise leswaku ku rhandza ka xona hi leswaku
misava yi va paradeyisi leyi teleke hi vanhu lavanene, lava nga
fiki. Sathana u endle leswaku Adamu na Evha va dyoha kambe
sweswo a swi xi hundzulanga xikongomelo xa xona, swi lo kavanyeta ku hetiseka ka leswi Xikwembu xi lavaka leswaku misava
leyi yi va xiswona ntsena. Xikongomelo xa Yehovha ka ha ri leswaku ‘lavo lulama va dya ndzhaka ya misava, va tshama eka
yona hi masiku.’ (Pisalema 37:29) Naswona Mfumo wa Xikwembu wu ta xi hetisisa xikongomelo xexo. Hi ndlela yihi?
16 Xiya vuprofeta lebyi kumekaka eka Daniyele 2:44. Byi hlayekisa xileswi: “Emasikwini ya tihosi teto Xikwembu xa le tilweni xi
ta veka mfumo lowu wu nga ta ka wu nga lovisiwi. Mfumo lowu
wu nga ka wu nga hundziseriwi eka vanhu van’wana. Wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo, kambe wona wu
ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.” Xana leswi swi hi byela yini hi Mfumo wa Xikwembu?
17 Xo sungula, swi hi byela leswaku Mfumo wa Xikwembu
a wu ta simekiwa “emasikwini ya tihosi teto” kumbe loko mimfumo yin’wana yi ri karhi yi fuma. Xa vumbirhi, swi hi byela
leswaku Mfumo lowu wu ta va kona hilaha ku nga riki na makumu. A wu nge hluriwi ivi wu siviwa hi mfumo wun’wana. Xa
vunharhu, Mfumo wa Xikwembu wu ta lwa ni mimfumo ya misava. Mfumo wa Xikwembu wu ta hlula. Kutani vanhu va ta
hetelela va fumiwa hi wona ntsena. Hi kona vanhu va nga ta tiphina hi mfumo lowunene ku tlula hinkwayo.
18 Bibele yi vula swo tala hi nyimpi yoleyo yo hetelela leyi nga
ta va kona exikarhi ka Mfumo wa Xikwembu ni mimfumo ya
misava leyi. Hi xikombiso, yi dyondzisa leswaku loko makumu
ma ri karhi ma tshinela, mimoya yo biha yi ta haxa mavunwa leswaku yi xisa ‘tihosi ta misava hinkwayo leyi akiweke.’ Hi
xikongomelo xihi? Hi xikongomelo xo “ti [tihosi] hlengeletela
nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.”
Tihosi ta misava ti ta hlengeleteriwa “endhawini leyi vuriwaka
Har–Magedoni hi Xiheveru.” (Nhlavutelo 16:14, 16) Hikwalaho
16, 17. Xana Daniyele 2:44 yi hi byela yini hi ta Mfumo wa Xikwembu?
18. Yi vuriwa yini nyimpi yo hetelela leyi ku nga ta va ku lwa Mfumo wa
Xikwembu ni mimfumo ya misava leyi?
82
ka leswi vuriweke eka tindzimana teto timbirhi, nyimpi leyi yo
hetelela, leyi ku nga ta va ku lwa mimfumo ya vanhu ni Mfumo wa Xikwembu, yi vitaniwa nyimpi ya Har–Magedoni kumbe
Armagedoni.
19 I yini leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta kota ku swi
endla hi Armagedoni? Anakanya nakambe hi xikongomelo xa
Xikwembu hi misava. Yehovha Xikwembu u tiyimisele leswaku
misava yi tala hi vanhu vo lulama lava hetisekeke, lava nga ta
n’wi tirhela va ri eParadeyisini. I yini lexi endlaka leswaku sweswo swi nga koteki sweswi? Xo sungula, ha dyoha, ha vabya ivi hi
hetelela hi file. Hambiswiritano, eka Ndzima 5 hi dyondze leswaku Yesu u hi ferile leswaku hi kota ku hanya hilaha ku nga
heriki. Kumbexana wa ha ma tsundzuka marito lama tsariweke
eka Evhangeli ya Yohane, lama nge: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke
a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga
heriki.”—Yohane 3:16.
20 Xihinga xin’wana hi leswaku vanhu vo tala va endla swilo swo biha. Va hemba, va kanganyisa naswona mahanyelo
ya vona ma bihile. A va swi lavi ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Vanhu lava endlaka swilo swo biha va ta lovisiwa hi
nkarhi wa nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni. (Pisalema 37:
10) Kambe, xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku ku rhandza
ka Xikwembu ku nga endliwi emisaveni hileswaku mimfumo a
yi va khutazi vanhu leswaku va ku endla. Yo tala yi ni tihanyi
kumbe yi hombolokile. Bibele yi vula hi ku kongoma yi ku: ‘Munhu u fuma munhu ku n’wi endla swo biha.’—Eklesiasta 8:9.
21 Endzhaku ka Armagedoni, vanhu va ta va va fumiwa hi mfumo wun’we ku nga Mfumo wa Xikwembu. Mfumo wolowo wu
ta endla ku rhandza ka Xikwembu wu tlhela wu tisa mikateko
leyi tsakisaka. Hi xikombiso, wu ta susa Sathana ni madimona ya yena. (Nhlavutelo 20:1-3) Matimba ya xitlhavelo xa Yesu
19, 20. I yini lexi sivelaka leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku nga
endleki sweswi la misaveni?
21. Mfumo wu ta swi endlisa ku yini leswaku ku rhandza ka Xikwembu
ku endliwa la misaveni?
Ku hlongoriwa ka Sathana ni
madimona ya yena va lahleriwa
emisaveni ku tise khombo emisaveni.
Swiphiqo swo tano swi ta herisiwa
ku nga ri khale
84
ma ta tirhisiwa hi ndlela leyi nga ta endla leswaku vanhu lava
tshembekaka va nga tlheli va vabya kumbe va fa. Ku ri na sweswo, va ta hanya hilaha ku nga heriki loko se ku fuma Mfumo wa
Xikwembu. (Nhlavutelo 22:1-3) Misava yi ta hundzuriwa paradeyisi. Hikwalaho, Mfumo wu ta endla leswaku ku rhandza ka
Xikwembu ku endliwa emisaveni naswona wu ta kwetsimisa vito
ra Xikwembu. Xana sweswo swi vula yini? Swi vula leswaku eku
heteleleni, loko se ku fuma Mfumo wa Xikwembu, vanhu hinkwavo lava hanyaka va ta dzunisa vito ra Yehovha.
XANA MFUMO WA XIKWEMBU
WU TA SWI ENDLA RINI SWESWO?
22 Loko Yesu a byela vadyondzisiwa va yena leswaku va khongela va ku, “Mfumo wa wena a wu te,” swi le rivaleni leswaku hi
nkarhi wolowo Mfumo wolowo a wu nga si ta. Xana wu tile
loko Yesu a tlhandlukela etilweni? Doo, hikuva endzhaku ka loko
Yesu a pfuxiwe eku feni, Petro na Pawulo va vule leswaku vuprofeta lebyi kumekaka eka Pisalema 110:1 byi hetiseke eka yena
loko byi ku: “Rito ra Yehovha eka Hosi ya mina ri ri: ‘Tshama
evokweni ra mina ra xinene ku fikela loko ndzi veka valala va
wena va va vunavelo bya milenge ya wena.’ ” (Mintirho 2:32-35;
Vaheveru 10:12, 13) Leswi vulaka leswaku u fike a rindza.
23 Kambe a a ta rindza nkarhi wo tanihi kwihi? Hi lembe-xidzana ra vu-20, swichudeni swa Bibele leswi hisekaka swi ye swi swi
22. Hi swi tivisa ku yini leswaku Mfumo wa Xikwembu a wu tanga loko
Yesu a ri la misaveni kumbe hi ku hatlisa loko a pfuxiwa ivi a tlhandlukela etilweni?
23. (a) Xana Mfumo wa Xikwembu wu sungule rini ku fuma? (b) I yini
leswi ku nga ta buriwa ha swona eka ndzima leyi landzelaka?
Loko se ku lawula Mfumo wa Xikwembu, ku rhandza ka xona
ku ta endliwa emisaveni hilaha ku endliwaka hakona etilweni
85
ˇ Mfumo wa Xikwembu i hulumendhe ya le
tilweni leyi Hosi ya wona ku nga Yesu Kreste,
naswona ku tekiwe vanhu va 144 000 emisaveni
leswaku va ta fuma na yena.—Nhlavutelo 14:1, 4.
ˇ Mfumo wu sungule ku fuma hi 1914 naswona hi
rona lembe rero Sathana u hlongoriwe etilweni a
lahleriwa la misaveni.—Nhlavutelo 12:9.
ˇ Mfumo wa Xikwembu wu ta lovisa mimfumo ya
vanhu ku nga ri khale kutani misava yi ta va
paradeyisi.—Nhlavutelo 16:14, 16.
twisisa hakatsongo-tsongo leswaku nkarhi wolowo wa ku rindza
a wu ta hela hi 1914. (Malunghana ni lembe leri, vona Xiengetelo eka matluka 215-18.) Leswi endlekeke emisaveni ku sukela hi
1914 swi tiyisekise leswaku ndlela leyi swichudeni swa Bibele leswi hisekaka a swi yi twisisa ha yona mhaka yoleyo a yi ri ntiyiso.
Ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele ku kombisa leswaku hi 1914,
Kreste u ve Hosi naswona Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu
sungule ku fuma. Hikwalaho, hi hanya ‘enkarhini wo koma’ wa
ku fuma ka Sathana. (Nhlavutelo 12:12; Pisalema 110:2) Nakambe hi nga vula hi ku tiyiseka leswaku ku nga ri khale, Mfumo
wa Xikwembu wu ta teka goza kutani wu endla leswaku ku rhandza ka xona ku endliwa la misaveni. Xana swa ku tsakisa ku twa
sweswo? Xana wa swi kholwa leswaku i ntiyiso? Ndzima leyi landzelaka yi ta ku pfuna u vona leswaku hakunene hi swona leswi
Bibele yi swi dyondzisaka.
NDZIMA YA VUKAYE
Xana Hi Hanya
“eMasikwini Yo Hetelela”?
Hi swihi swiendlakalo leswi Bibele yi profeteke
leswaku swi ta endleka enkarhini wa hina?
Xana Rito ra Xikwembu ri vula leswaku vanhu va
ta va njhani “emasikwini yo hetelela”?
Malunghana ni ‘masiku yo hetelela’ hi swihi
swilo leswinene leswi Bibele yi profeteke
leswaku swi ta endleka?
XANA u tshama u hlalela mahungu eka thelevhixini kumbe u
ma yingisela eka xiya-ni-moya ivi u ku, ‘Xana misava leyi yi ta
helela kwihi?’ Makhombo ma humelela hi xitshuketa lerova a
ku na munhu la nga ku byelaka leswi nga ta humelela mundzuku. (Yakobo 4:14) Hambiswiritano, Yehovha wa swi tiva leswi
nga ta humelela enkarhini lowu taka. (Esaya 46:10) Khale ka
khaleni, Rito ra yena, ku nga Bibele, ri profete swilo swo biha leswi nga ta humelela enkarhini wa hina ri tlhela ri vula swilo
leswinene leswi nga ta endleka ku nga ri khale.
2 Yesu Kreste u vulavule hi Mfumo wa Xikwembu lowu nga ta
herisa vubihi kutani wu hundzula misava leyi yi va paradeyisi.
(Luka 4:43) Vanhu va lave ku tiva leswaku Mfumo wolowo wu
ta ta rini. Hambi ku ri vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vutisile va
ku: “Xi ta va xihi xikombiso xa vukona bya wena ni xa makumu
ya mafambiselo ya swilo?” (Matewu 24:3) Loko a va hlamula, u
va byele leswaku i Yehovha Xikwembu ntsena la tivaka siku leri
makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma nga ta fika ha rona.
1. Hi kwihi laha hi nga yaka kona loko hi lava ku tiva hi swa nkarhi lowu
taka?
2, 3. Hi xihi xivutiso lexi vadyondzisiwa va Yesu va n’wi vutiseke xona
naswona u va hlamule njhani?
Xana Hi Hanya “eMasikwini Yo Hetelela”?
87
(Matewu 24:36) Hambileswi Yesu a nga va byelangiki siku ra
kona, u va byele swilo leswi a swi ta endleka emisaveni loko
Mfumo wu nga si tisela vanhu ku rhula ka xiviri ni nsirhelelo.
Leswi a swi vuleke swi karhi swa humelela!
3 Loko hi nga si kambisisa vumbhoni bya leswaku hi hanya
‘emakumu ya mafambiselo ya swilo,’ a hi tweninyana hi ta nyimpi leyi ku nga riki na munhu loyi a a ta yi vona. A yi lweriwa
etilweni kambe ndlela leyi yi heleke ha yona ya hi khumba.
NYIMPI ETILWENI
Ndzima leyi hi humaka eka yona ebukwini leyi yi hlamusele leswaku Yesu Kreste u ve Hosi etilweni hi lembe ra 1914.
(Daniyele 7:13, 14) Xikan’we-kan’we loko Yesu a ha ku nyikiwa
matimba ya Mfumo, u teke goza. Bibele yi ri: “Kutani ku tlhekeka nyimpi etilweni: Mikayele [vito rin’wana ra Yesu] ni tintsumi
ta yena va lwa ni dragona, [ku nga Sathana Diyavulosi] dragona
yona yi lwa yi ri ni tintsumi ta yona.”1 Sathana ni tintsumi ta
yena to homboloka, ku nga madimona, va hluriwile kutani va
hlongoriwa etilweni va lahleriwa emisaveni. Vana va Xikwembu
vo tshembeka va moya va tsakile leswi Sathana ni madimona va
hlongoriweke. Kambe, laha misaveni vanhu a va nga ta tsaka.
Ku ri na sweswo Bibele yi profete leswi: “Khombo eka misava . . .
hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene,
hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.”—Nhlavutelo 12:7,
9, 12.
5 Xiya leswi a swi ta endleka loko ku hela nyimpi ya le tilweni. Leswi Sathana a hlundzukeke, a a ta tisela vanhu lava nga
emisaveni khombo. Hilaha u nga ta swi vona hakona, hi hanya enkarhini wolowo wa khombo. Kambe, khombo ra kona
a ri nge teki nkarhi wo leha, ri ta va ra “nkarhi wo koma.”
Hambi ku ri yena Sathana wa swi tiva sweswo. Bibele yi vula
4
1 Loko u lava ku tiva leswaku Mikayele i vito rin’wana ra Yesu Kreste,
vona Xiengetelo eka matluka 218-19.
4, 5. (a) Ku humelele yini etilweni loko Yesu a vekiwa ku va Hosi?
(b) Hi ku ya hi Nhlavutelo 12:12, a byi ta va byihi vuyelo bya nyimpi ya
le tilweni?
88
leswaku nkarhi wolowo i ‘masiku yo hetelela.’ (2 Timotiya 3:1) Hi fanele hi tsaka
hikuva Xikwembu xi ta hatla xi susa nkucetelo wo biha wa Diyavulosi emisaveni!
A hi kambisiseni swilo swin’wana leswi
Bibele yi swi profeteke, leswi endlekaka sweswi hi vulavulaka. Swi kombisa
leswaku hi hanya emasikwini yo hetelela nileswaku ku nga ri khale, Mfumo wa
Xikwembu wu ta tisela vanhu lava rhandzaka Yehovha mikateko leyi nga ta
tshama hi masiku. A hi rhangeni hi ku
kambisisa swikombiso swa mune leswi
Yesu a vuleke leswaku nkarhi lowu hi hanyaka eka wona hi ta wu vona ha swona.
SWIKOMBISO LESWIKULU SWA
MASIKU YA MAKUMU
6 “Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni
mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana.”
(Matewu 24:7) Ku fe timiliyoni ta vanhu etinyimpini ta lembe-xidzana leri
hundzeke. N’wamatimu un’wana wa le
Britain u tsale a ku: “Eka matimu hinkwawo, a ku si tshama ku halatiwa ngati yo
tala ku fana ni leyi halatiweke eka lembexidzana ra vu-20. . . . Nyimpi a yo va
tshamelo maxelo eka lembe-xidzana leri,
a wu kala nkarhi lowu a ku nga ri na tinyimpi.” Xiviko lexi humaka eka Vandla
ra Worldwatch xi ri: “Nhlayo ya vanhu
lava feke enyimpini [hi lembe-xidzana
ra vu-20] yi phindheke kanharhu, loko
yi pimanisiwa ni ya lava feke eka tinyimpi hinkwato leti lwiweke ku sukela hi
6, 7. Xana leswi vuriweke hi Yesu malunghana ni tinyimpi ni ku kayivela ka swakudya swi
hetiseka hi ndlela yihi namuntlha?
89
lembe-xidzana ro sungula AD ku ya fika
hi 1899.” Nyimpi yi dlaye vanhu vo tlula
dzana ra timiliyoni ku sukela hi 1914. A
nga kona la nga hlamuselaka gome ni ku
vava loku twiwaka hi vanhu lava feriweke
hi varhandziwa va vona.
7 “Ku ta va ni ku kayivela ka swakudya.”
(Matewu 24:7) Vaendli va ndzavisiso va
vula leswaku ku ve ni ku andza loku
hlamarisaka eka ntshovelo wa swakudya emalembeni ya 30 lama hundzeke.
Hambiswiritano, swakudya swi ya swi kayivela hikuva vanhu vo tala a va na
mali leyi ringaneke yo xava swakudya kumbe va pfumala masimu lawa va nga ma
rimaka. Ematikweni lama ha hluvukaka,
vanhu vo tlula biliyoni va sika. Vandla ra
Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri ringanyeta leswaku lembe ni lembe ku fa vana vo
tlula ntlhanu wa timiliyoni hikwalaho ka
ndlala.
8 “Ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava.” (Luka 21:11) Hi ku ya hi
Nkambisiso wa Sayense ya Matimu ya Misava wa le United States, ku languteriwe
ku tsekatseka lokukulu ka misava ka 19
hi xiringaniso hi lembe. Matimba ya ku
ninginika ka kona ma nga kota ku mbindzimuxa miako ma tlhela ma pandza
misava. Nakambe hi xiringaniso, lembe
ni lembe ku ve ni ku tsekatseka ka misava
loku ku nga hirimuxaka miako. Tirhekhodo leti nga kona ti kombisa leswaku
ku tsekatseka ka misava ku dlaye vanhu
8, 9. I yini lexi kombisaka leswaku vuprofeta
bya Yesu malunghana ni ku tsekatseka ka misava ni mintungu byi hetisekile?
90
vo tlula timiliyoni timbirhi ku sukela hi
1900. Xiviko xin’wana xi ri: “Nhluvuko
wa swa thekinoloji a wu pfunanga ku ya
kwihi leswaku vanhu va nga dlayiwi hi ku
tsekatseka ka misava.”
9 “Ku ta va ni mintungu.” (Luka 21:
11) Hambileswi ku endliweke nhluvuko
eka ta vutshunguri, mavabyi ya khale ni
lama ha ku tumbulukaka ma dyisa vanhu
mbitsi. Xiviko xin’wana xi vula leswaku
mavabyi ya 20 lama dumeke—lama katsaka rifuva, dari ni kholera—hi wona se
ma cangayirisaka vanhu manguva lawa,
naswona man’wana ya wona a ma ha
tshunguleki hi ku olova hi mirhi leyi
tolovelekeke. Se ku tumbuluke mavabyi
man’wana lamantshwa ya kwalomu ka
30. Man’wana ya wona a yi si kumeka mirhi yo ma tshungula naswona ma dlaya.
VANHU VA MASIKU YA MAKUMU
Bibele yi boxe swikombiso swo karhi leswi endlekaka emisaveni yi tlhela yi
profeta leswaku masiku ya makumu ma
ta vonaka hi ku cinca ka mahanyelo ya
vanhu. Muapostola Pawulo u hlamusele leswi vanhu a va ta va xiswona. Eka
2 Timotiya 3:1-5 ha hlaya: “Emasikwini
yo hetelela ku ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na
yona.” Hi ku komisa, Pawulo u vule leswaku vanhu va ta va
10
ˇ lava tirhandzaka
ˇ varhandzi va mali
10. Hi yihi mikhuva leyi hlamuseriweke eka
2 Timotiya 3:1-5 leyi u yi vonaka eka vanhu va
manguva lawa?
91
ˇ lava nga yingisiki vatswari
ˇ lava nga tshembekiki
ˇ lava nga riki na xinakulobye xa
ntumbuluko
ˇ lava nga tikhomiki
ˇ lava nga ni tihanyi
ˇ lava rhandzaka mintsako ku ri ni ku
rhandza Xikwembu
ˇ va ri ni xivumbeko xa ku
tinyiketela loku nga ni vukwembu
kambe va tikomba va nga tshembeki
eka matimba ya kona
11 Xana va tano vanhu va le mugangeni wa ka n’wina? A swi kanakanisi
leswaku va tano. Kun’wana ni kun’wana u kuma vanhu lava nga ni mikhuva
yo biha. Sweswo swi vula leswaku Xikwembu xi ta va herisa ku nga ri khale
hikuva Bibele yi ri: “Loko lavo homboloka va hluka ku fana ni ximila ni
vanhu hinkwavo lava hanyaka hi swo
biha va rhumbuka, va swi endlela leswaku va ta loviseriwa makumu.”—Pisalema
92:7.
SWIKOMBISO LESWINENE!
Hakunene masiku lawa ya makumu
ma ni makhombo yo tala, hilaha Bibele yi profeteke hakona. Hambiswiritano,
ku ni swilo leswinene leswi endlekaka
12
11. Pisalema 92:7 yi ri ku ta endleka yini hi lavo
biha?
12, 13. Xana “vutivi bya ntiyiso” byi andze hi
ndlela yihi “enkarhini [lowu] wa makumu”?
92
exikarhi ka vagandzeri va Yehovha hambileswi misava leyi yi
nga ni nkitsikitsi.
13 Buku ya Daniyele eBibeleni yi profete leswaku “vutivi bya
ntiyiso byi ta andza.” Xana sweswo a swi ta endleka rini? A swi
ta endleka “enkarhini wa makumu.” (Daniyele 12:4) Ngopfungopfu ku sukela hi 1914, Yehovha u pfune lava va swi lavaka
hi mbilu hinkwayo ku n’wi tirhela leswaku va va ni vutivi lebyi
engetelekeke bya Bibele. Va ye va ti twisisa swinene tidyondzo
ta risima leti khumbaka vito ra Xikwembu ni xikongomelo xa
xona, xitlhavelo xa Yesu Kreste lexi nga nkutsulo, xiyimo xa vafi
ni ku pfuxiwa ka vona. Tlhandlakambirhi, vagandzeri va Yehovha va dyondza ndlela leyi va nga hanyaka vutomi bya vona ha
yona leswaku va vuyeriwa va tlhela va tisa ku dzuneka eka Xikwembu. Nakambe, va ye va swi twisisa kahle leswi Mfumo wa
Xikwembu wu nga ta swi endla ni ndlela leyi wu nga ta lulamisa swilo ha yona emisaveni. Va endla yini hi vutivi byebyo?
Xivutiso xexo xi hi yisa eka vuprofeta byin’wana lebyi hetisekaka emasikwini lawa ya makumu.
14 Loko Yesu Kreste a profeta hi “makumu ya mafambiselo ya
swilo,” u vule leswaku “mahungu lamanene lawa ya mfumo ma
ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke.” (Matewu 24:
3, 14) Mahungu lamanene ya Mfumo—leswi Mfumo wu nga
swona, leswi wu nga ta swi endla ni ndlela leyi hi nga kumaka
mikateko ya wona ha yona—ma karhi ma chumayeriwa emisaveni hinkwayo ematikweni lama tlulaka 230, hi tindzimi leti
tlulaka 400. Timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha ti chumayela
mahungu lamanene ya Mfumo hi ku hiseka. Ti huma eka “matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni
tindzimi hinkwato.” (Nhlavutelo 7:9) Timbhoni ti fambisa tidyondzo ta Bibele ta le kaya ta mahala ni vanhu lava lavaka ku
tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene. Koloko i ku hetiseka ka vuprofeta lebyi tsakisaka, ngopfu-ngopfu leswi Yesu a
profeteke leswaku Vakreste va ntiyiso va ta ‘vengiwa hi vanhu
hinkwavo’!—Luka 21:17.
14. Mahungu lamanene ya Mfumo ma chumayeriwa ku fikela kwihi namuntlha, naswona i vamani lava ma chumayelaka?
“Mahungu lamanene
lawa ya mfumo ma ta
chumayeriwa emisaveni
hinkwayo leyi akiweke.”
—Matewu 24:14.
94
XANA WENA U TA ENDLA YINI?
Leswi vuprofeta byo tala bya le Bibeleni byi nga le ku
hetisekeni namuntlha, xana a wu pfumeli leswaku hi hanya
emasikwini ya makumu? Loko Yehovha se a enerisekile hi ku
chumayeriwa ka mahungu lamanene, hi kona “makumu” ma
nga ta fika. (Matewu 24:14) “Makumu” ma vula nkarhi lowu Xikwembu xi nga ta herisa vubihi ha wona emisaveni. Yehovha u
ta tirhisa Yesu ni tintsumi leti nga ni matimba leswaku a lovisa
hinkwavo lava N’wi kanetaka hi vomu. (2 Vatesalonika 1:6-9)
Sathana ni madimona ya yena a va nge he va hambukisi vanhu.
Endzhaku ka sweswo, Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa mikateko eka vanhu hinkwavo lava titsongahatelaka vulawuri bya yena
lebyinene.—Nhlavutelo 20:1-3; 21:3-5.
16 Leswi makumu ya mafambiselo ya Sathana ma nga le kusuhi ni ku hela, hi fanele hi tivutisa leswi, ‘Xana mina ndzi fanele
ndzi endla yini?’ I vutlhari ku hambeta u dyondza leswi engetelekeke hi Yehovha ni leswi a swi languteleke eka hina. (Yohane
17:3) Vana xichudeni lexi hisekelaka ku dyondza Bibele. Titolovete ku hamba u hlangana ni lava navelaka ku endla ku rhandza
ka Yehovha. (Vaheveru 10:24, 25) Nghenisa vutivi lebyi engetelekeke lebyi Yehovha Xikwembu a endleke leswaku byi kumiwa
hi vanhu emisaveni hinkwayo, u hundzula mahanyelo ya wena
loko swi fanerile, leswaku u ta amukeleka eka Xikwembu.—Yakobo 4:8.
17 Yesu u profete leswaku vanhu vo tala va ta byi bakanyela le
kule vumbhoni bya leswaku hi hanya emasikwini ya makumu.
Ku lovisiwa ka lavo biha ku ta ta hi xitshuketa. Ku ta tela vanhu
vo tala va nga ku rindzelanga ku fana niloko khamba ri fika
nivusiku. (1 Vatesalonika 5:2) Yesu u lemukise a ku: “Hilaha masiku ya Nowa a ma ri hakona, ni masiku ya vukona bya N’wana
wa munhu ma ta va tano. Hikuva kukota leswi a va ri xiswo15
15. (a) Xana wa pfumela leswaku hi hanya emasikwini ya makumu, naswona ha yini u pfumela? (b) Xana “makumu” ma ta vula yini eka lava
kanetaka Yehovha naswona ku ta endleka yini eka lava titsongahatelaka
vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu?
16. I yini lexi u nga ta va u tlharihile loko wo xi endla?
17. I yini lexi nga ta endla leswaku ku lovisiwa ka lavo homboloka ku
fikela vanhu vo tala va nga ku rindzelanga?
Xana Hi Hanya “eMasikwini Yo Hetelela”?
95
na emasikwini wolawo ya le mahlweni ka ndhambi, va dya, va
nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku
leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula
hinkwavo, swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.”
—Matewu 24:37-39.
18 Hi yona mhaka leyi Yesu a byeleke vayingiseri va yena a ku:
“Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ngopfu ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi,
kutani hi xitshuketa siku rero ri mi wela hi xihatla ku fana
ni ntlhamu. Hikuva ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo. Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla
xikombelo leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi
hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka
N’wana wa munhu [mi ri lava amukelekaka].” (Luka 21:34-36)
Loko marito ya Yesu ho ma tekela enhlokweni hi ta va hi tlharihile. Ha yini? Hikuva lava amukeriwaka hi Yehovha Xikwembu
ni “N’wana wa munhu,” Yesu Kreste, va ni ntshembo wo pona
loko mafambiselo ya Sathana ma lovisiwa kutani va hanya hilaha ku nga heriki emisaveni leyintshwa yo tsakisa, leyi nga kwala
nyongeni!—Yohane 3:16; 2 Petro 3:13.
18. Hi xihi xilemukiso xa Yesu lexi hi faneleke hi xi tekela enhlokweni?
ˇ Masiku ya makumu ma vonaka hi tinyimpi, ku
kayivela ka swakudya, ku tsekatseka ka misava
ni mintungu.—Matewu 24:7; Luka 21:11.
ˇ Emasikwini yo hetelela, vanhu vo tala va
tirhandza, va rhandza mali ni ntsako kambe a
va xi rhandzi Xikwembu.—2 Timotiya 3:1-5.
ˇ Emasikwini lawa yo hetelela, mahungu
lamanene ya Mfumo ma karhi ma
chumayeriwa emisaveni hinkwayo.
—Matewu 24:14.
NDZIMA YA VUKHUME
Ndlela Leyi Swivumbiwa Swa Moya Swi
Khumbaka Vutomi Bya Wena Ha Yona
Xana tintsumi ta hi pfuna?
Xana tintsumi to homboloka ti va
kucetele njhani vanhu?
Xana hi fanele hi chava mimoya leyo biha?
HAKANYINGI loko u lava ku tiva munhu, u fanele u tiva ni
ndyangu wa ka vona. Hilaha ku fanaka, leswaku u tiva Yehovha
Xikwembu, u fanele u ti tiva kahle tintsumi takwe, hikuva i swirho swa ndyangu wa yena wa le tilweni. Bibele yi vula leswaku
tintsumi i “vana va Xikwembu.” (Yobo 38:7) Kutani, hi byihi vutihlamuleri lebyi ti nga na byona eku hetisiseni ka xikongomelo
xa Xikwembu? Xana ku ni leswi ti nga tshama ti swi endlela vanhu enkarhini lowu hundzeke? Xana ku na leswi tintsumi ti ku
pfunaka ha swona? Loko swi ri kona, ti ku pfuna njhani?
2 Bibele yi vulavula ko tala hi tintsumi. Leswaku hi tiva leswi
engetelekeke hi tintsumi, a hi kambeni swikombiso swi nga ri swingani leswi vulavulaka ha tona. Xana swi tise ku yini leswaku ti va
kona? Vakolosa 1:16 yi ri: “Ha yena [Yesu Kreste] swilo hinkwaswo
swi tumbuluxiwile ematilweni ni le henhla ka misava.” Leswi vulaka leswaku Yehovha Xikwembu u tirhise N’wana wa yena wa
mativula leswaku a vumba swivumbiwa hinkwaswo swa moya leswi vuriwaka tintsumi. Xana i tingani tintsumi leti nga kona?
Bibele yi vula leswaku ku vumbiwe madzana ya timiliyoni ta tintsumi naswona hinkwato ti ni matimba.—Pisalema 103:20.1
1 Loko yi vulavula hi tintsumi to lulama, Nhlavutelo 5:11 yi ri: “Nhlayo
ya tona a yi ri timiriyadi ta timiriyadi” kumbe “khume ra magidi ri andzisiwe hi khume ra magidi.” (Nhlamuselo ya le hansi ya NW) Kutani, Bibele ya
vula leswaku ku vumbiwe tintsumi ta madzana-dzana ya timiliyoni.
1. Ha yini hi fanele hi tiva tintsumi?
2. Swi tise ku yini leswaku tintsumi ti va kona naswona i tingani?
Swivumbiwa Swa Moya Swi Khumba Vutomi Bya Wena
97
Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri hi byela leswaku loko
misava yi tumbuluxiwa, ‘vana va Xikwembu hinkwavo va huwelerile va dzunisa.’ (Yobo 38:4-7) Xisweswo tintsumi ti vumbiwe
ka ha sele nkarhi wo leha leswaku ku vumbiwa misava ni vanhu
va nyama. Tsalwa leri ri tlhela ri boxa leswaku tintsumi ta swi
kota ku tsaka hikuva ri vula leswaku ‘hinkwato ti huwelerile hi
ntsako.’ Xiya leswaku ‘vana va Xikwembu hinkwavo’ va huwelele
swin’we hi ntsako. Hi nkarhi wolowo tintsumi hinkwato a ti ri
ndyangu lowu nga ni vun’we lowu tirhelaka Yehovha Xikwembu.
3
NSEKETELO NI NSIRHELELO WA TINTSUMI
Ku sukela loko swivumbiwa swa moya leswi tshembekaka swi
vone ku tumbuluxiwa ka vanhu vo sungula, swi tshame swi ri
karhi swi lava ku vona ndlela leyi ndyangu wa vanhu wu andzaka ha yona ni ndlela leyi xikongomelo xa Xikwembu xi nga ta
hetiseka ha yona. (Swivuriso 8:30, 31; 1 Petro 1:11, 12) Hambiswiritano, loko nkarhi wu ri karhi wu famba, tintsumi ti xiye
leswaku vanhu vo tala va tshike ku tirhela Muvumbi wa vona la
nga ni rirhandzu. A swi kanakanisi leswaku sweswo swi hlunamise tintsumi leti to tshembeka. Kambe, rini na rini loko munhu
hambi a ri un’we, a hundzuka a vuyela eka Yehovha, ‘tintsumi
ta tsaka swinene.’ (Luka 15:10) Leswi tintsumi ti karhatekaka
swinene hi vuhlayiseki bya lava va tirhelaka Xikwembu, a swi
hlamarisi leswi hi ku phindha-phindha Yehovha a tirhiseke tintsumi leswaku ti tiyisa ti tlhela ti sirhelela malandza ya yena yo
tshembeka ya la misaveni. (Vaheveru 1:7, 14) Hi leswi swikombiso swin’wana.
5 Tintsumi timbirhi ti pfune Lota wo tshembeka ni vana va
yena va vanhwanyana leswaku va pona loko ku lovisiwa miti yo
homboloka ya Sodoma na Gomora, hi ku va humesa eka yona.
(Genesa 19:15, 16) Endzhaku ka malembe-xidzana yo tala, muprofeta Daniyele u hoxiwe ekheleni ra tinghala, kambe u ponile
4
3. Yobo 38:4-7 yi hi byela yini hi tintsumi?
4. Bibele yi swi kombisa njhani leswaku tintsumi to tshembeka ta khathala hileswi vanhu va swi endlaka?
5. Hi swihi swikombiso swa nseketelo wa tintsumi leswi hi swi kumaka
eBibeleni?
98
kutani a ku: “Xikwembu xa mina xi rhume ntsumi ya xona, yi
pfala nomu wa tinghala.” (Daniyele 6:22) Hi lembe-xidzana ro
sungula C.E., ntsumi yi ntshunxe muapostola Petro ekhotsweni.
(Mintirho 12:6-11) Nakambe, tintsumi ti seketele Yesu loko a sungula ntirho wa yena wo chumayela laha misaveni. (Marka 1:13)
Naswona, loko Yesu a ri ekusuhi ni ku fa, ku humelele ntsumi yi
fika “yi n’wi tiyisa.” (Luka 22:43) Nseketelo wolowo wa ntsumi
wu fanele wu n’wi tiyisile swinene Yesu hi nkarhi wolowo wa
nkoka swinene evuton’wini bya yena!
6 Namuntlha tintsumi a ta ha humeleli emahlweni ka vanhu
va Xikwembu laha misaveni va ri karhi va ti vona. Kambe, tintsumi ta matimba ta Xikwembu ta ha va sirhelela vanhu va xona
hambileswi va nga ti voniki hi mahlo ya nyama, ngopfu-ngopfu
ti va sirhelela eka swilo leswi nga onhaka vumoya bya vona. Bibele yi ri: “Ntsumi ya Yehovha yi aka nxaxa ku rhendzela hinkwavo
lava n’wi chavaka, naswona ya va ponisa.” (Pisalema 34:7) Ha
yini marito lawa ma fanele ma hi tiyisa nhlana? Hikuva ku ni
swivumbiwa swa moya swo biha leswi nga ni khombo, leswi lavaka ku hi lovisa! Swivumbiwa leswi i vamani? Swi huma kwihi?
Swi ringeta ku hi lovisa hi ndlela yihi? Leswaku hi kuma nhlamulo, a hi rhange hi kambisisanyana xiendlakalo xin’wana lexi
endlekeke loko vanhu va ha ku tumbuluxiwa.
SWIVUMBIWA SWA MOYA
LESWI NGA VALALA VA HINA
7 Hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 3 ya buku leyi,
ntsumi yin’wana yi navele ku fuma vanhu, hiloko yi fularhela Xikwembu. Endzhakunyana ntsumi leyi yi tiviwe hi vito leri nge
Sathana Diyavulosi. (Nhlavutelo 12:9) Eka malembe-xidzana ya
16 endzhaku ka loko Sathana a kanganyise Evha, u swi kotile ku
kucetela vanhu hinkwavo leswaku va fularhela Xikwembu, u lo
tsandziwa hi vanhu va nga ri vangani vo tshembeka, ku nga Avele, Enoko na Nowa.—Vaheveru 11:4, 5, 7.
6. (a) Xana tintsumi ti va sirhelela njhani vanhu va Xikwembu namuntlha? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi tlhuvutsa sweswi?
7. Xana Sathana u endle vanhu va fularhela Xikwembu hi mpimo wo tanihi kwihi?
99
Hi nkarhi wa Nowa, tintsumi tin’wana ti xandzukele Yehovha.
Ti siye ndhawu ya tona endyangwini wa Xikwembu wa le tilweni, ti ta la misaveni kutani ti tihundzula vanhu va nyama. Ha
yini? Genesa 6:2 yi ri: “Vana va Xikwembu xa ntiyiso va sungula
ku vona leswaku vana va vanhwanyana va vanhu va sasekile;
hiloko va ya teka vasati eka vona, ku nga hinkwavo lava va va
hlawuleke.” Kambe Yehovha Xikwembu a nga ma pfumelelanga
mahanyelo ya tintsumi leti ni vuhomboloki lebyi veke kona hikwalaho ka wona, leswaku swi ya emahlweni. U tise ndhambhi
emisaveni, leyi fikeke yi lovisa vanhu hinkwavo vo biha kutani ku
8
8. (a) Swi tise ku yini leswaku tintsumi tin’wana ti hundzuka madimona? (b) I yini leswi madimona ma swi endleke leswaku ma pona
Ndhambhi ya le nkarhini wa Nowa?
“Xikwembu xa mina xi rhume ntsumi
ya xona, yi pfala nomu wa tinghala.”
—Daniyele 6:22
100
sala malandza ya yena yo tshembeka ntsena. (Genesa 7:17, 23)
Leswi swi endle leswaku tintsumi leti xandzukeke kumbe madimona, ma boheka ku siya mimiri ya wona ya nyama, ma tlhelela
etilweni ma ri swivumbiwa swa moya. Ma seketele Diyavulosi,
loyi a veke “mufumi wa madimona.”—Matewu 9:34.
9 Loko tintsumi leti nga yingisangiki ti fika etilweni, a ti amukeriwanga etilweni ku fana ni mufumi wa tona, Sathana. (2 Petro
2:4) Hambileswi ti nga ha swi kotiki ku tihundzula vanhu va nyama sweswi, ta ha swi kota ku kucetela vanhu leswaku va endla
swo biha. Entiyisweni, madimona lawa ma pfuna Sathana leswaku a ‘xisa misava hinkwayo leyi akiweke.’ (Nhlavutelo 12:9;
1 Yohane 5:19) Njhani? Kahle-kahle, tintsumi ti tirhisa tindlela
leti endleriweke ku hambukisa vanhu. (2 Vakorinto 2:11) A hi kambisiseni tin’wana ta tindlela leti.
NDLELA LEYI MADIMONA MA
HAMBUKISAKA VANHU HA YONA
10 Madimona ma tirhisa vungoma leswaku ma xisa vanhu.
Vungoma byi vula ku tirhisana ni madimona, hi ku kongoma
kumbe hi munhu wo karhi. Bibele ya byi sola vungoma naswona yi hi lemukisa leswaku hi nga tshuki hi tihlanganisa ni
nchumu wun’wana ni wun’wana lowu fambisanaka na byona.
(Vagalatiya 5:19-21) Madimona ma tirhisa vungoma ku phasa vanhu hilaha muphasi wa tinhlampfi a tirhisaka xirhiyo leswaku a
phasa tinhlampfi. Muphasi wa tinhlampfi u tirhisa swirhiyo swo
hambana-hambana leswaku a ta kota ku phasa tinhlampfi to hambana-hambana. Hilaha ku fanaka, mimoya yo biha yi tirhisa
tindlela to hambana-hambana ta vungoma leswaku yi lawula vutomi bya vanhu va tinxaka hinkwato.
11 Muxaka wun’wana wa vungoma lowu madimona ma wu
tirhisaka, i ku hlahluva. Tindlela tin’wana ta ku hlahluva i
vungoma bya swilo swa le mpfhukeni, ku tirhisa makhadi yo
vhumbha ha wona, ku vhumbha hi ku tirhisa swivoni, ku nyanga swandla ni ku lava ku tiva hi swilo swo chavisa kumbe swilo
9. (a) Ku endleke yini hi madimona loko ma fika etilweni? (b) I yini leswi hi nga ta swi kambisisa malunghana ni madimona?
10. Xana vungoma i yini?
11. I yini ku hlahluva naswona ha yini hi fanele hi ku papalata?
Madimona ma kanganyisa vanhu hi tindlela to hambana-hambana
leswi munhu a swi lorheke. Hambileswi vanhu vo tala va swi vonaka swi nga hoxanga ku hlahluva, Bibele yi kombisa leswaku
vavhumbhi ni mimoya yo homboloka swa fambisana. Hi xikombiso, Mintirho 16:16-18 yi vulavula hi “dimona ra vungoma”
leri a ri pfuna nhwanyana wun’wana leswaku a ‘vhumbha.’ Kambe, kuteloko dimona ri humesiwile eka yena, a nga ha swi
kotanga ku vhumbha.
12 Ndlela yin’wana leyi madimona ma xisaka vanhu ha yona i
ku va khutaza leswaku va lava ku tiva hi lava feke. Hi xitalo vanhu lava nga le gomeni hikwalaho ko feriwa hi murhandziwa wa
vona va byeriwa mavunwa hi xiyimo xa lava feke. Mungoma a
nga ha vula rungula ro karhi ro hlawuleka kumbe a vulavula hi
rito leri fanakanyana ni ra mufi. Hikwalaho ka sweswo, vanhu vo
tala va anakanya leswaku vanhu lava feke va hanya nileswaku
loko vo vulavurisana na vona va ta kota ku tiyisela gome leri va
nga na rona. Kambe “nchavelelo” wo tano wu hoxile naswona
wu ni khombo. Ha yini? Hikuva madimona ma swi kota ku tiendla vanhu lava feke kutani ma byela mungoma leswi ma swi
tivaka hi mufi. (1 Samuwele 28:3-19) Tlhandlakambirhi, hilaha
12. Ha yini swi ri ni khombo ku ringeta ku vulavurisana ni lava feke?
NDLELA YO LWA NI
MIMOYA YO BIHA
ˇ Lahla swilo leswi
fambisanaka ni
vungoma
ˇ Dyondza Bibele
ˇ Khongela Xikwembu
103
hi dyondzeke hakona eka Ndzima 6 ya buku leyi, vanhu lava feke
a va ha hanyi. (Pisalema 115:17) Kutani “un’wana ni un’wana la
vutisaka lava feke” u xisiwa hi mimoya leyo biha naswona sweswo swi lwisana ni ku rhandza ka Xikwembu. (Deteronoma 18:
10, 11; Esaya 8:19) Hikwalaho, tivonele leswaku u nga phasiwi hi
ntlhamu wa madimona lowu nga ni khombo.
13 Mimoya yo biha a yi xisi vanhu ntsena kambe yi tlhela yi va
chavisa. Namuntlha Sathana ni madimona ya yena va karihe
ngopfu hikuva va swi tiva leswaku va saleriwe hi “nkarhi wo
koma” leswaku va pfaleriwa, va nga ha yi emahlweni ni vukanganyisi bya vona. (Nhlavutelo 12:12, 17) Hambiswiritano, magidi
ya vanhu lava siku ni siku a va tshama va ri karhi va chava mimoya yo biha, va swi kotile ku ntshunxeka. Va swi endlise ku yini? I
yini lexi munhu a nga xi endlaka hambiloko se a nghene hi
nhloko evungomeni?
NDLELA YO LWA NI MIMOYA YO BIHA
Bibele yi hi byela ndlela leyi hi nga lwaka ni mimoya yo biha
hi tlhela hi ntshunxeka eka yona. Anakanya hi xikombiso xa Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va muti wa Efesa. Van’wana
va vona a va hanya hi vungoma va nga si va Vakreste. Loko se
va endle xiboho xo byi fularhela, va endlise ku yini? Bibele yi ri:
“Vo hlaya swinene lava a va hanya hi masalamusi va hlengeleta
tibuku ta vona kutani va ti hisa emahlweni ka vanhu hinkwavo.”
(Mintirho 19:19) Vanhu volavo lava a va ha ku va Vakreste, va
veke xikombiso lexinene eka lava lavaka ku lwa ni mimoya yo
biha namuntlha, hi ku hisa tibuku ta vona ta masalamusi. Vanhu
lava lavaka ku tirhela Yehovha va fanele va lahla swilo hinkwaswo leswi fambisanaka ni vungoma. Sweswo swi katsa tibuku,
timagazini, tivhidiyo, swifaniso ni tikhasete ta vuyimbeleri, leti
khutazaka vungoma, ti endla onge byi kahle naswona bya tsakisa. Swin’wana swa kona i switshungulo kumbe swilo swin’wana
leswi vanhu va swi vehelaka leswaku va tisirhelela ha swona eka
makhombo.—1 Vakorinto 10:21.
14
13. Van’wana vo tala lava eku sunguleni a va chava madimona va endle
yini?
14. Ku fana ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va le Efesa, hi nga
tintshunxa njhani eka mimoya yo biha?
104
Endzhaku ka loko ku hundze malembe yo karhi Vakreste
va le Efesa va hise tibuku ta vona ta masalamusi, muapostola
Pawulo u va tsalele a ku: ‘Hi dodombisana ni mavandla lama hombolokeke ya moya.’ (Vaefesa 6:12) Madimona a ma lan’wanga.
A ma ri karhi ma ringeta ku kombisa leswaku ma nga va pfuna
vanhu. Kutani, i yini xin’wana lexi Vakreste volavo a va fanele va
xi endla? Pawulo u te: “Ehenhla ka swilo hinkwaswo, rhwalani
xitlhangu lexikulu xa ripfumelo, lexi mi nga ta kota ku timela ha
xona miseve hinkwayo leyi pfurhaka ya lowo homboloka [Sathana].” (Vaefesa 6:16) Loko ripfumelo ra hina ri tiyile, hi ta swi kota
ku hlula mavandla lama hombolokeke ya moya.—Matewu 17:20.
16 Kutani ke, hi nga ri tiyisa njhani ripfumelo ra hina? Hi ku
dyondza Bibele. Khumbi ra tiya loko ri ri ni masungulo lama tiyeke. Swi tano ni le ka hina, loko hi lava leswaku ripfumelo ra
hina ri tshama ri tiyile, ri fanele ri va ri simekiwe eka vutivi lebyi
kongomeke bya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele. Loko hi hlaya
hi tlhela hi dyondza Bibele siku ni siku, ripfumelo ra hina ri ta
tiya. Ku fana ni khumbi leri tiyeke, ripfumelo leti tiyeke ri ta hi
sirhelela eka nkucetelo wo biha wa mimoya yo biha.—1 Yohane
5:5.
17 Hi rihi goza rin’wana leri Vakreste va le Efesa a va fanele
va ri teka? A va fanele va kuma nsirhelelo wun’wana hikuva a
va hanya emutini lowu vudimona a byi tinyike matimba. Hi
yona mhaka leyi Pawulo a va byeleke a ku: “Hi swikhongelo swa
mixaka hinkwayo ni xikombelo mi hamba mi khongela nkarhi
hinkwawo hi moya.” (Vaefesa 6:18) Leswi na hina hi hanyaka
emisaveni leyi vudimona byi tinyikeke matimba, i swa nkoka leswaku hi khongelela nsirhelelo wa Yehovha hi mbilu hinkwayo
leswaku hi ta kota ku lwa ni mimoya yo biha. I swa nkoka ku
tirhisa vito ra Yehovha loko hi khongela. (Swivuriso 18:10) Hikwalaho hi fanele hi hambeta hi khongela leswaku Xikwembu xi
hi ‘kutsula eka lowo homboloka,’ Sathana Diyavulosi. (Matewu
15
15. I yini lexi hi faneleke hi xi endla loko hi lava ku hlula mavandla lama
hombolokeke ya moya?
16. Hi nga ri tiyisa njhani ripfumelo ra hina?
17. Hi rihi goza leri hi faneleke hi ri teka loko hi lava ku hlula mimoya
yo biha?
105
6:13) Yehovha u ta swi hlamula swikhongelo swo tano leswi humaka embilwini.—Pisalema 145:19.
18 Mimoya yo biha yi ni khombo, kambe loko hi kaneta Diyavulosi naswona hi tshinela eka Xikwembu hi ku endla ku
rhandza ka xona, hi nga swi kota ku hanya hi nga yi chavi.
(Yakobo 4:7, 8) Matimba ya mimoya yo biha ma pimiwile. Se
yi avanyisiwile hi nkarhi wa Nowa naswona yi ta avanyiseriwa
makumu enkarhini lowu taka. (Yudha 6) Nakambe u nga rivali
leswaku tintsumi ta Yehovha leti nga ni matimba ta hi sirhelela.
(2 Tihosi 6:15-17) Tintsumi teto ti swi navela hi mbilu hinkwayo leswaku hi hlula mimoya leyo biha. Kahle-kahle tintsumi to
lulama ti hi khutaza leswaku hi endla tano. Hikwalaho, a hi
tshameni hi ri ekusuhi na Yehovha ni ndyangu wa yena wa swivumbiwa swa moya leswi tshembekaka. Nakambe, onge hi nga
papalata muxaka wun’wana ni wun’wana wa vungoma naswona
minkarhi hinkwayo hi tirhisa ndzayo leyi humaka eRitweni ra Xikwembu. (1 Petro 5:6, 7; 2 Petro 2:9) Hi ndlela yoleyo hi ta kota
ku hlula loko hi ri karhi hi lwa ni swivumbiwa swo homboloka
swa moya.
19 Kambe, ha yini Xikwembu xi pfumelele mimoya leyo biha
ni vuhomboloki leswi xanisaka vanhu swonghasi? Xivutiso xexo
xi ta hlamuriwa eka ndzima leyi landzelaka.
18, 19. (a) Ha yini hi fanele hi tiyiseka leswaku hi ta hlula loko hi ri karhi hi lwa ni swivumbiwa swo homboloka swa moya? (b) Hi xihi xivutiso
lexi nga ta hlamuriwa eka ndzima leyi landzelaka?
ˇ Tintsumi to tshembeka ti pfuna lava tirhelaka
Yehovha.—Vaheveru 1:7, 14.
ˇ Sathana ni madimona ya yena va xisa vanhu
va endla leswaku va fularhela Xikwembu.
—Nhlavutelo 12:9.
ˇ Loko u endla ku rhandza ka Xikwembu kutani
u kaneta Diyavulosi, Sathana u ta ku balekela.
—Yakobo 4:7, 8.
NDZIMA YA VUKHUME-N’WE
Ha Yini Xikwembu Xi Pfumelela
Leswaku Ku Va Ni Ku Xaniseka?
Xana Xikwembu hi xona xi vangaka ku xaniseka
loku nga kona emisaveni?
Hi yihi mphikamakaneta leyi pfukeke le
nsin’wini ya Edeni?
Xana Xikwembu xi ta ku herisa hi ndlela yihi
ku xaniseka ka vanhu?
ENDZHAKU ka nyimpi leyi tsemaka nhlana leyi a yi ri kona etikweni rin’wana leri nga sala ri hlakatiwile, mintsumbu ya magidi
ya vavasati ni vana yi lahliwe emugodini lowukulu, lowu rhendzeriweke hi swihambano leswitsongo. Eka xihambano ha xin’we
a ku tsariwe marito lama nge: “Hikwalaho ka yini?” Lexi i xivutiso lexi minkarhi yin’wana vo tala va xi vutisaka loko va ri
ni gome. Vanhu va vutisa xivutiso lexi loko nyimpi, khombo,
vuvabyi kumbe vugevenga, swi dlaye murhandziwa wa vona kumbe swi onhe yindlu ya vona kumbe ku ri ni swin’wana leswi va
vangeleke gome. Va lava ku tiva leswaku ha yini va weriwa hi makhombo yo tano.
2 Ha yini Xikwembu xi pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka?
Loko Yehovha Xikwembu a ri ni matimba hinkwawo, rirhandzu,
vutlhari naswona a ri ni vululami, ha yini misava yi tele hi rivengo
ni ku pfumala vululami swonghasi? Xana na wena u tshama u tivutisa swivutiso leswi?
3 Xana swi hoxile ku lava ku tiva leswaku ha yini Xikwembu xi
pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka? Van’wana va anakanya
leswaku ku vutisa xivutiso xo tona swi kombisa leswaku ripfumelo
1, 2. Hi swihi swilo leswi xanisaka vanhu namuntlha naswona swi endla
leswaku va vutisa swivutiso swihi?
3, 4. (a) I yini lexi kombisaka leswaku a swi bihanga ku vutisa Xikwembu leswaku ha yini xi pfumelela leswaku ku va ni ku xaniseka? (b) Xana
Yehovha u titwisa ku yini hi vubihi ni ku xaniseka?
107
Yehovha u ta herisa ku xaniseka hinkwako
ra vona ri tsanile kumbe va delela Xikwembu. Kambe, loko u hlaya
Bibele, u ta kuma leswaku malandza ya Xikwembu lama tshembekeke ni lawa ma xi chavaka, na wona ma tshame ma vutisa
swivutiso swo tano. Hi xikombiso, muprofeta Habakuku u vutise
Yehovha a ku: “Ha yini u ndzi endla ndzi vona leswo biha, naswona u tshamela ku languta ku karhateka? Ha yini ku phanga ni
madzolonga swi ri emahlweni ka mina, ha yini ku ri ni ku holova,
naswona ha yini ku ri ni ku lwa?”—Habakuku 1:3.
4 Xana Yehovha u holovele muprofeta Habakuku hileswi a vutiseke swivutiso sweswo? Doo! Ematshan’weni yo n’wi holovela, u
endle leswaku marito lama humaka embilwini ya Habakuku ma
tsariwa eka rungula leri huhuteriweke ra Bibele. U tlhele a n’wi
pfuna leswaku a swi twisisa kahle leswi a swi endleka naswona a va
ni ripfumelo leri tiyeke. Yehovha u lava leswaku swi va tano ni le
ka wena. Tsundzuka leswaku Bibele yi hi dyondzisa leswaku ‘wa hi
khathalela.’ (1 Petro 5:7) A nga kona munhu la vengaka vubihi ni
ku xaniseka loku vangiwaka hi byona, ku fana ni Xikwembu. (Esaya 55:8, 9) Hambiswiritano, ha yini ku ri ni ku xaniseka konghasi
emisaveni?
5
HA YINI KU RI NI KU XANISEKA KONGHASI?
Vanhu va tikereke to hambana-hambana va lave ku tiva
5. Hi swihi swivangelo leswi pfaka swi vuriwa loko ku hlamuseriwa
leswaku ha yini vanhu va xaniseka, kambe i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka?
108
xivangelo xa ku xaniseka konghasi eka varhangeri ni vadyondzisi
va vona. Hakanyingi va byeriwa leswaku i ku rhandza ka Xikwembu nileswaku xi swi kunguhate khale hinkwaswo leswi a swi ta
endleka, ku katsa ni makhombo lama humelelaka. Vanhu vo tala
va byeriwa leswaku Xikwembu xi endla swilo hi ndlela leyi nga
twisisekiki kumbe leswaku xi dlaya vanhu—hambi ku ri vana—leswaku va ta ya eka xona le tilweni. Kambe, hilaha se u dyondzeke
hakona, Yehovha Xikwembu a nge pfuki a vange vubihi. Bibele yi
ri: “A swi ve ekule swinene ni Xikwembu xa ntiyiso leswaku xi
endla hilaha ku hombolokeke, ni Lowa Matimba Hinkwawo ku
endla hilaha ku nga lulamangiki!”—Yobo 34:10.
6 Xana wa swi tiva leswaku ha yini vanhu hi xihoxo va hehla Xikwembu hikwalaho ka ku xaniseka hinkwako loku nga kona la
misaveni? Ko tala va hehla Xikwembu xa Matimba Hinkwawo hileswi va anakanyaka leswaku hi xona lexi fumaka misava leyi. A va
wu tivi ntiyiso wa nkoka lowu nga lo dlaa, erivaleni, lowu Bibele yi
wu dyondzisaka. Ntiyiso wolowo u dyondze ha wona eka Ndzima 3 ebukwini leyi. Ntiyiso wa kona hileswaku mufumi wa xiviri
wa misava leyi i Sathana Diyavulosi.
7 Bibele yi veka mhaka erivaleni yi ku: “Misava hinkwayo yi le
hansi ka matimba ya lowo homboloka.” (1 Yohane 5:19) Mhaka
leyi i ntiyiso loko u anakanyisisa hi yona. Mahanyelo ya vanhu va
misava leyi ma swi veka erivaleni leswaku va tekelele xivumbiwa
xa moya lexi “xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.” (Nhlavutelo
12:9) Sathana u ni rivengo lerikulu, wa xisa naswona u ni tihanyi.
Hi swona leswi endlaka leswaku ni misava leyi a yi lawulaka yi va
ni rivengo lerikulu, vuxisi ni tihanyi. I xivangelo xo sungula lexi
endlaka leswaku vanhu va xaniseka swonghasi.
8 Xivangelo xa vumbirhi lexi endlaka leswaku vanhu va xaniseka swonghasi hi leswaku, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka
Ndzima 3 ebukwini leyi, hi mpfhuka ku ve ni ku xandzuka le ntangeni wa Edeni, vanhu va hundzuke lava nga hetisekangiki ni ku
va ni xidyoho. Vanhu lava nga ni xidyoho va rhandza ku fuma
6. Ha yini vanhu vo tala hi xihoxo va hehla Xikwembu hikwalaho ka ku
xaniseka loku nga kona emisaveni?
7, 8. (a) Vanhu va misava leyi va kombisa njhani leswaku va tekelele
mufumi wa yona? (b) Xana ku nga hetiseki ka vanhu ni “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki,” swi hoxe xandla hi ndlela yihi eku
xanisekeni ka vanhu?
Ha Yini Xikwembu Xi Pfumelela Leswaku Ku Va Ni Ku Xaniseka?
109
van’wana kutani sweswo swi vanga tinyimpi, ntshikilelo ni ku xaniseka. (Eklesiasta 4:1; 8:9) Xivangelo xa vunharhu xa ku xaniseka
i “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki.” (Eklesiasta 9:
11) Leswi misava leyi yi nga lawuriwiki hi Yehovha, Mufumi la sirhelelaka, vanhu va nga ha tikuma va ri eku xanisekeni hikwalaho
ko va endhawini yo karhi hi nkarhi lowu nga fanelangiki.
9 Swa hi chavelela ku tiva leswaku Xikwembu a hi xona xi vangaka ku xaniseka. A hi xona xi vangaka tinyimpi, vugevenga ni
ntshikilelo kumbe hambi ku ri makhombo ya ntumbuluko, lama
endlaka leswaku vanhu va xaniseka. Hambiswiritano, ha ha lava
ku tiva leswaku, Ha yini Yehovha a pfumelele leswaku ku va ni ku
xaniseka hinkwako loku nga kona? Phela, loko ku ri leswaku hakunene u ni Matimba Hinkwawo, a nga swi kota ku herisa ku
xaniseka loku. Kambe, ha yini a nga ku siveli? Xikwembu xa rirhandzu lexi hi xi tivaka, xi fanele xi ri ni xivangelo lexi twalaka xo
tshika vanhu va xaniseka.—1 Yohane 4:8.
KU SUNGULA KA MPHIKAMAKANETA YA NKOKA
Ku va hi kumisisa leswaku ha yini Xikwembu xi pfumelele
leswaku ku va ni ku xaniseka, hi fanele hi anakanyisisa hi leswi humeleleke loko vanhu va sungula ku xaniseka. Loko Sathana a xise
Adamu na Evha leswaku va nga n’wi yingisi Yehovha, ku pfuke
xivutiso xa nkoka swinene. Sathana a a nga kanakani leswaku Yehovha u ni matimba. Phela wa swi tiva leswaku matimba ya Yehovha
a ma nge pimanisiwi na nchumu. Kambe, Sathana u sole mfanelo
ya Yehovha yo fuma. U hehle Yehovha a vula leswaku i mufumi wa
tihanyi, hi ku vula leswaku Yehovha wa hemba hileswi a alaka ku
byela vanhu leswinene, leswi va nga ta swi kuma. (Genesa 3:2-5) Hi
marito man’wana Sathana a a vula leswaku vanhu va nga swi kota
ku tihanyela va nga fumiwi hi Xikwembu. Sweswo a ku ri ku hlasela vuhosi bya Yehovha, ku nga mfanelo ya yena yo fuma.
11 Adamu na Evha va xandzukele Yehovha. Entiyisweni va te: ‘A
hi swi lavi leswaku Yehovha a va Mufumi wa hina. Hi nga swi kota
ku tiendlela swiboho eka leswinene ni swo biha.’ Xana Yehovha
a a ta yi lulamisa njhani mphikamakaneta leyi? Xana a a ta swi
10
9. Ha yini hi fanele hi tiyiseka leswaku Yehovha u ni xivangelo lexi twalaka xo tshika vanhu va hambeta va xaniseka?
10. I yini lexi Sathana a nga xi sola naswona u xi sole hi ndlela yihi?
11. Ha yini Yehovha a nga lovisanga vaxandzuki va le Edeni?
Xana xichudeni lexi xi tiva ngopfu ku tlula mudyondzisi wa xona?
dyondzisa njhani swivumbiwa leswi nga vanhu ni tintsumi leswaku vaxandzuki lava va endle xihoxo nileswaku mafumelo ya yena
hi wona lamanene ku tlula hinkwawo? Un’wana a nga ha vula
leswaku Xikwembu a xi fanele xi lovise vaxandzuki lava ivi xi
vumba vanhu van’wana. Kambe, Yehovha ana se a a xi vurile xikongomelo xa yena xa leswaku vana va Adamu na Evha va fanele va
tata misava, naswona a a lava leswaku va hanya emisaveni leyi nga
paradeyisi. (Genesa 1:28) Minkarhi hinkwayo Yehovha u hetisisa
swikongomelo swa yena. (Esaya 55:10, 11) Kasi, handle ka sweswo,
ku lovisa vaxandzuki va le Edeni a ku nga ta tlhantlha mphikamakaneta leyi pfukeke malunghana ni mfanelo ya Yehovha yo fuma.
12 A hi endle xikombiso. A hi nge mudyondzisi u byela swichudeni ndlela leyi swi faneleke swi wu endla ha yona ntirho wo karhi
wo tika. Ivi xichudeni xin’wana lexi lwisanaka ni mudyondzisi xi
vula leswaku ndlela leyi a lavaka leswaku ntirho wolowo wu endliwa ha yona, yi hoxile. Kutani xi byela swichudeni-kulobye leswaku
mudyondzisi a nga tivi nchumu, xona xi tiva ndlela yo antswa yo
endla ntirho wolowo. Kutani ku va ni swichudeni swin’wana leswi
anakanyaka leswaku xi tiyisile ivi na swona swi yima na xona. I
yini leswi mudyondzisi a faneleke a swi endla? Loko o hlongo12, 13. Kombisa leswaku ha yini Yehovha a pfumelele Sathana leswaku
a fuma misava nileswaku ha yini Xikwembu xi pfumelele vanhu leswaku
va tifuma.
111
la swichudeni leswi xandzukeke, swichudeni leswin’wana swi ta
n’wi teka njhani? Xana a swi nge anakanyi leswaku xichudeni
lexi xandzukeke ni leswi swi yimeke na xona, swi tiyisile? Phela swichudeni leswin’wana hinkwaswo a swi nge he n’wi xiximi
mudyondzisi loyi, swi ta anakanya leswaku u chava ku kombiwa
xihoxo xa yena. Kambe, a hi nge mudyondzisi u pfumelela xichudeni lexi xandzukeke leswaku xi kombisa swichudeni leswin’wana
ndlela leyi xona a xi ta wu endla ha yona ntirho wolowo.
13 Yehovha u endle leswi fanaka ni leswi endliweke hi mudyondzisi loyi. U nga rivali leswaku mhaka leyi a yi nga khumbi
vaxandzuki lavaya va le Edeni ntsena. Ku ni timiliyoni ta tintsumi
leti a ti hlalerile. (Yobo 38:7; Daniyele 7:10) Ndlela leyi Yehovha a
lulamiseke ku xandzuka koloko ha yona, a yi ta ti khumba ngopfu
tintsumi teto naswona a yi ta hetelela yi khumbe ni swivumbiwa
hinkwaswo leswi nga vanhu. Kutani i yini leswi Yehovha a swi
endleke? U tshike Sathana a kombisa ndlela leyi a nga ta fuma vanhu ha yona. Xikwembu xi tlhele xi tshika vanhu leswaku va
tifuma va ri karhi va kongomisiwa hi Sathana.
14 Mudyondzisi loyi hi vulavuleke ha yena eka xifaniso xa hina
wa swi tiva leswaku xichudeni lexi xandzukeke ni swichudeni leswi yimaka na xona, va hoxisile. Kambe wa swi tiva nakambe
leswaku swichudeni leswin’wana swi ta dyondza swo karhi emhakeni yoleyo loko o pfumelela swichudeni leswi xandzukeke swi
ringeta ku endla leswi swi anakanyaka leswaku swi lulamile. Loko
swichudeni leswi xandzukeke swo hluleka, swichudeni hinkwaswo leswo tshembeka swi ta swi vona leswaku mudyondzisi hi
yena ntsena la nga ni mfanelo yo swi dyondzisa. Endzhaku ka sweswo swi ta swi twisisa loko mudyondzisi a hlongola xichudeni xihi
na xihi lexi xandzukaka. Hilaha ku fanaka, Yehovha wa swi tiva leswaku vanhu va timbilu letinene ni tintsumi va ta pfuneka loko va
vona leswaku Sathana ni lava yimaka na yena va hlulekile nileswaku vanhu a va nge swi koti ku tifuma. Ku fana na Yeremiya wa
khale, va ta tivonela hi ya vona ntiyiso wa marito lama nge: “Oho
Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu
kongomisi nkondzo wa yena.”—Yeremiya 10:23.
14. Hi byihi vuyelo lebyi nga ta va kona leswi Yehovha a endleke xiboho xa ku tshika vanhu va tifuma?
112
HA YINI A TSHIKE VANHU VA XANISEKA
NKARHI WO LEHA SWONGHASI?
15 Kambe, ha yini Yehovha a pfumelele vubihi leswaku byi ya
emahlweni nkarhi wo leha swonghasi? Naswona ha yini a nga
siveli swilo swo biha? Anakanya hi swilo swimbirhi leswi mudyondzisi loyi hi vulavuleke ha yena exifanisweni xa hina a a nga ta
swi endla. Xo sungula, a a nga ta xi pfala nomu xichudeni lexi
xandzukeke loko xa ha sungula ku vula mhaka ya xona. Xa vumbirhi, mudyondzisi a a nga ta xi pfuna eka leswi xi lavaka ku swi
endla. Hilaha ku fanaka, ku ni swilo swimbirhi leswi u faneleke u
anakanyisisa hi swona leswi Yehovha a a tiyimisele leswaku a nge
swi endli. Xo sungula, a nga n’wi sivelanga Sathana ni lava va yimaka na yena loko va ringeta ku kombisa leswaku leswi va swi
endlaka swi lulamile. Leswi vulaka leswaku a swi fanerile leswaku
a pfumelela nkarhi wo karhi wu hundza. Ematin’wini lama tekeke
magidi-gidi ya malembe, vanhu va ringete tindlela hinkwato ta ku
tifuma. Vanhu va endle nhluvuko etimhakeni ta sayense ni le ka
swilo swin’wana, kambe, vusweti, vugevenga, nyimpi ni ku pfumala vululami swi nyanyile. Swi ve erivaleni leswaku mfumo wa
munhu wu be hansi.
16 Xa vumbirhi, Yehovha a nga n’wi pfunanga Sathana leswaku a
fuma misava leyi. Hi xikombiso, loko Xikwembu a xi lo sivela makhombo lama tsemaka nhlana, xana sweswo a swi nga ta vula
leswaku leswi vaxandzuki va swi vuleke i ntiyiso? Xana Xikwembu
a xi nga ta va xi endle leswaku vanhu va anakanya leswaku kumbexana swilo swi nga n’wi fambela kahle munhu loko a tifuma?
Phela, loko Yehovha a a lo endla tano, a a ta va a seketele mavunwa
lawa a phyarhekiweke wona. Hambiswiritano, ‘a swi koteki leswaku Xikwembu xi hemba.’—Vaheveru 6:18.
17 Kambe, ku vuriwa yini hi ku onhaka loku veke kona hikwalaho ka leswi vanhu va xandzukeleke Xikwembu? Hi nga rivali
leswaku Yehovha u ni matimba hinkwawo. Hikokwalaho, u ta swi
kota ku herisa ku xaniseka hinkwako ka vanhu. Hilaha se hi dyo15, 16. (a) Ha yini Yehovha a pfumelele vubihi leswaku byi ya emahlweni nkarhi wo leha swonghasi? (b) Ha yini Yehovha a nga sivelanga swilo
swo tanihi makhombo lama tsemaka nhlana?
17, 18. Yehovha u ta endla yini hi ku onhaka loku vangiweke hi mfumo
wa vanhu ni nkucetelo wa Sathana?
113
ndzeke hakona, ku onhiwa ka pulanete ya hina ku ta lulamisiwa
loko misava yi hundzuriwa Paradeyisi. Ku va ni ripfumelo exitlhavelweni xa Yesu xa nkutsulo ku ta herisa leswi xidyoho xi swi
tiseleke vanhu, kasi rifu ri ta herisiwa loko lava feke va pfuxiwa. Hi
ndlela yoleyo Xikwembu xi ta tirhisa Yesu ku “herisa mintirho ya
Diyavulosi.” (1 Yohane 3:8) Yehovha u ta endla swilo leswi hinkwaswo hi nkarhi lowu faneleke. Hi fanele hi tsaka leswi a nga
hatliselangiki ku teka goza hikuva ku lehisa ka yena mbilu ku
endle leswaku hi kota ku dyondza ntiyiso ni ku n’wi tirhela. (2 Petro 3:9, 10) Leswi Xikwembu xa ha lehiseke mbilu, xi lava leswaku
lava va xi rhandzaka va xi gandzela, kutani xona xi ta va pfuna leswaku va tiyisela loko va ri karhi va xaniseka hi ndlela yihi na yihi
leyi va nga langutanaka na yona emisaveni leyi pfilunganeke.—Yohane 4:23; 1 Vakorinto 10:13.
18 Van’wana va nga ha ku, Xana ku xaniseka loku hinkwako a ku
ta va ku ri kona loko Xikwembu a xi lo vumba Adamu na Evha xi
va endla leswaku va nga swi koti ku xandzuka? Ku kuma nhlamulo ya xivutiso xexo, u fanele u tsundzuka leswaku ku ni nyiko ya
risima leyi Yehovha a ku nyikeke yona.
U TA YI TIRHISA NJHANI NYIKO LEYI XIKWEMBU
XI KU NYIKEKE YONA?
19 Hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 5 ebukwini leyi,
munhu u vumbiwe a ri ni ntshunxeko wa ku tihlawulela. Xana wa
swi xiya leswaku yoleyo i nyiko ya risima? Xikwembu
xi vumbe swiharhi swa ntsandza vahlayi naswona swi kongomisiwa hi vutlhari bya ntumbuluko.
(Swivuriso 30:24) Vanhu va endle tirhoboto leti
endlaka xin’wana ni xin’wana lexi ti endleriweke
xona. Xana a hi ta tsaka loko Xikwembu a xi hi vumbe hi ndlela yoleyo? Doo, hi yona mhaka leyi
hi tsakaka leswi hi nga ni ntshunxeko wo tihla19. Hi yihi nyiko ya risima leyi
Yehovha a hi nyikeke yona naswona ha yini hi fanele hi yi teka
yi ri ya risima?
Xikwembu xi ta ku pfuna leswaku
u tiyisela loko u xaniseka
114
wulela leswi hi lavaka ku va swona, ndlela leyi hi lavaka ku hanya
ha yona, vanhu lava hi lavaka leswaku va va vanghana va hina ni
swin’wana. Ha swi rhandza ku va ni ntshunxeko wo karhi naswona Xikwembu xi lava leswaku hi hanyisa xisweswo.
20 Yehovha a nga swi lavi loko hi n’wi tirhela leswaku hi hetisisa
nawu ntsena. (2 Vakorinto 9:7) Hi xikombiso: Loko n’wana a byela mutswari a ku “ndza ku rhandza,” i yini lexi mutswari a xi
tsakelaka ngopfu—xana u tsakisiwa hileswi ku nga ni un’wana la
byeleke n’wana leswaku a vula tano kumbe hileswi a vulaka swi
huma embilwini? Kutani xivutiso hi leswaku, Xana wena u ta wu
tirhisa njhani ntshunxeko wa wena wo tihlawulela lowu Yehovha
a ku nyikeke wona? Sathana, Adamu na Evha a va wu tirhisanga hi
ndlela ya vutlhari ntshunxeko wa vona. Va xandzukele Yehovha
Xikwembu. Wena u ta endlisa ku yini?
21 U nga swi kota ku yi tirhisa hi ndlela leyinene ngopfu nyiko
leyi yo hlamarisa ya ntshunxeko wo tihlawulela. U nga ha hlanganyela ni timiliyoni ta vanhu lava hlawuleke ku seketela Yehovha.
Va tsakise Xikwembu hikuva va hisekele ku kombisa leswaku Sathana u vule mavunwa ya rihlaza naswona a nge pfuki a swi kotile
ku fuma vanhu. (Swivuriso 27:11) Na wena u nga endla tano hi ku
hlawula ku hanya hi ndlela leyinene. Sweswo swi ta hlamuseriwa
eka ndzima leyi landzelaka.
20, 21. Hi nga yi tirhisa njhani nyiko ya ntshunxeko wa ku tihlawulela,
hi ndlela leyinene ngopfu naswona ha yini hi fanele hi endla tano?
ˇ Xikwembu a hi xona xi vangaka swilo swo biha
emisaveni.—Yobo 34:10.
ˇ Sathana u sole mfanelo ya Yehovha ya ku fuma,
hi ku vula leswaku i muhembi nileswaku a nga
swi lavi leswaku vanhu lava a va fumaka va kuma
swilo leswinene.—Genesa 3:2-5.
ˇ Yehovha u ta tirhisa N’wana wa yena leswaku a
va Hosi ya Mfumo wa Mesiya, lowu nga ta herisa
ku xaniseka hinkwako evanhwini.—1 Yohane 3:8.
NDZIMA YA VUKHUME-MBIRHI
Ku Hanya Hi Ndlela Leyi
Tsakisaka Xikwembu
U fanele u endla yini leswaku u va munghana
wa Xikwembu?
Ntlhontlho wa Sathana wu ku khumba njhani?
Hi wahi mahanyelo lawa Yehovha a nga ma rhandziki?
U fanele u endla yini leswaku u hanya hi ndlela
leyi tsakisaka Xikwembu?
I MUNHU wa njhani loyi u nga lavaka leswaku a va munghana wa
wena? A swi kanakanisi leswaku u lava munhu la nga ni vonelo
leri fanaka ni ra wena, la rhandzaka leswi u swi rhandzaka ni loyi
mahanyelo ya yena ma fanaka ni ya wena. Naswona u ta rhandza
munhu loyi a nga ni timfanelo letinene to fana ni ku tshembeka
ni musa.
2 Ku sukela khale ka khaleni, ku ni vanhu lava Xikwembu xi va
hlawuleke leswaku va va vanghana va xona lavakulu. Hi xikombiso, Yehovha u vitane Abrahama nakulobye wa yena. (Esaya 41:8;
Yakobo 2:23) Xikwembu xi vule leswaku Davhida i “wanuna la
amukelekaka embilwini ya mina,” hikuva a a ri munhu la rhandzekaka eka Yehovha. (Mintirho 13:22) Nakambe, Yehovha u
teke muprofeta Daniyele tanihi “munhu loyi a navelekaka swinene.”—Daniyele 9:23.
3 Ha yini Yehovha a teke Abrahama, Davhida na Daniyele va ri
vanghana va yena? U byele Abrahama a ku: ‘U yingise rito ra
mina.’ (Genesa 22:18) Kutani Yehovha u aka vuxaka ni vanhu lava
titsongahataka, lava endlaka leswi a va byelaka swona. U byele Vaisrayele a ku: “Yingisani rito ra mina kutani ndzi ta va Xikwembu
1, 2. Boxa swikombiso swa vanhu lava Yehovha a va tekeke va ri vanghana va yena lavakulu.
3. Ha yini Yehovha a hlawula vanhu vo karhi leswaku va va vanghana va
yena?
116
xa n’wina, n’wina mi ta va vanhu va mina.” (Yeremiya 7:23) Na
wena u nga va munghana wa Yehovha loko u n’wi yingisa!
YEHOVHA U TIYISA VANGHANA VA YENA
Ku va munghana wa Xikwembu swi vuyerisa ngopfu. Bibele yi
vula leswaku Yehovha u lava tindlela to “kombisa ntamu wakwe
eka lava mbilu ya vona yi hetisekeke eka yena.” (2 Tikronika 16:9)
Xana Yehovha a nga wu kombisa njhani ntamu wa yena eka wena?
Ndlela yin’wana hi leyi boxiweke eka Pisalema 32:8, laha hi hlayaka marito lama nge: “[Mina Yehovha] ndzi ta endla leswaku u va
ni ku twisisa naswona ndzi ku letela hi ndlela leyi u faneleke u famba ha yona. Ndzi ta ku tsundzuxa ndzi veke tihlo ra mina ri ri
ehenhla ka wena.”
5 Yoleyo i ndlela leyi tsakisaka leyi kombisaka nkhathalelo wa
Yehovha! U ta ku kongomisa a tlhela a ku sirhelela loko u ri karhi
u pfumela ku kongomisiwa hi yena. Xikwembu xi lava leswaku u
hlula miringo leyi u langutaneke na yona. (Pisalema 55:22) Kutani loko u tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo, u nga tiyiseka ku
fana ni mupisalema loyi a nga te: “Ndzi veke Yehovha emahlweni
ka mina nkarhi hinkwawo. Hikuva u le vokweni ra mina ra xinene, a ndzi nge tsekatsekisiwi.” (Pisalema 16:8; 63:8) Ina, Yehovha a
nga ku pfuna u hanya hi ndlela leyi n’wi tsakisaka. Kambe, hilaha
na wena u swi tivaka hakona, ku ni nala wa Xikwembu la nga swi
laviki leswaku u endla tano.
4
NTLHONTLHO WA SATHANA
Ndzima 11 ya buku leyi yi hlamusele ndlela leyi Sathana
Diyavulosi a tlhontlheke vulawuri bya Xikwembu ha yona. Sathana u hehle Xikwembu hi mavunwa, a vula leswaku Yehovha u
hombolokile hileswi a nga tshikangiki Adamu na Evha va tihlawulela leswinene ni swo biha. Endzhaku ka loko Adamu na Evha va
dyohile naswona misava yi ri karhi yi tala hi vana va vona, Sathana u sole xikongomelo xa vanhu xo tirhela Xikwembu. U te:
“Wena Xikwembu, vanhu a va ku tirheli hileswi va ku rhandzaka.
Loko wo ndzi pfumelela, ndzi nga va hambukisa hinkwavo.” Mhaka leyi khumbaka wanuna la vuriwaka Yobo, yi kombisa leswaku
6
4, 5. Yehovha u wu kombisa njhani ntamu wa yena eka vanhu va yena?
6. I yini leswi Sathana a swi vuleke hi vanhu?
Ku Hanya Hi Ndlela Leyi Tsakisaka Xikwembu
117
hi swona leswi a swi ri emianakanyweni ya Sathana. I mani Yobo
naswona swi tise ku yini leswaku ntlhontlho wa Sathana wu n’wi
khumba?
7 Yobo u hanye kwalomu ka malembe ya 3 600 lama hundzeke.
A a ri munhu lonene hikuva Yehovha u te: “A ku na munhu la
fanaka na yena emisaveni, munhu la pfumalaka xisandzu, wo lulama, la chavaka Xikwembu naswona a kendlukaka eka leswo biha.”
(Yobo 1:8) Yobo a a tsakisa Xikwembu.
8 Sathana u sole xikongomelo xa Yobo xo tirhela Xikwembu.
Diyavulosi u byele Yehovha a ku: “Xana wena a wu vekanga rihlampfu ku n’wi sirhelela [Yobo] ni ku sirhelela yindlu yakwe ni
hinkwaswo leswi a nga na swona matlhelo hinkwawo? U katekise
ntirho wa mavoko yakwe, naswona swifuwo swakwe swi tele hinkwako-nkwako emisaveni. Kambe, ndzi kombela leswaku u cinca
u tshambuluta voko ra wena, u khumba hinkwaswo leswi a nga na
swona kutani u vona loko a nga ta ka a nga ku rhukani exikandzeni.”—Yobo 1:10, 11.
9 Hi ndlela yoleyo, Sathana u vule leswaku Yobo u tirhela Xikwembu hileswi xi nga ta n’wi nyika swo karhi. Diyavulosi u tlhele a
vula leswaku loko Yobo o ringiwa, u ta fularhela Xikwembu. Xana
Yehovha u angurise ku yini eka ntlhontlho lowu wa Sathana?
Leswi mhaka leyi a yi khumba xikongomelo xa Yobo xo tirhela Yehovha, u pfumelele Sathana leswaku a ringa Yobo. Sweswo a swi ta
yi kombisa kahle mhaka ya leswaku Yobo u rhandza Xikwembu
hakunene kumbe a nga xi rhandzi.
MIRINGO YA YOBO
Sathana a nga ha yimayimanga, u lo namba a tisela Yobo miringo yo hambana-hambana. Swifuwo swin’wana swa Yobo swi
yiviwile ivi swin’wana swi dlayiwa. Naswona malandza ya yena yo
tala ma dlayiwile. Sweswo swi siye Yobo a ri xisiwana. Khombo rin’wana a ku ri ku dlayiwa ka vana va Yobo va khume hi xidzedze.
10
7, 8. (a) I yini lexi endleke leswaku Yobo a va munhu wo hlawuleka eka
vanhu va nkarhi lowu a a hanya eka wona? (b) Sathana u xi sole hi ndlela yihi xikongomelo xa Yobo xo tirhela Xikwembu?
9. Hi yihi ndlela leyi Yehovha a anguleke ha yona eka ntlhontlho wa Sathana naswona ha yini?
10. Hi yihi miringo leyi Yobo a langutaneke na yona naswona u angurise ku yini?
Yobo u kume hakelo
hikwalaho ka leswi a
tshameke a tshembekile
119
Hambileswi a weriweke hi makhombo lawa yo chavisa, “Yobo a
nga dyohanga kumbe ku vula leswi nga fanelangiki eka Xikwembu.”—Yobo 1:22.
11 Sathana a nga lan’wanga. U fanele a anakanye leswaku hambileswi Yobo a koteke ku tiyiselela ku lahlekeriwa hi rifuwo ra yena,
malandza ya yena ni vana va yena, kambe loko o vabya u ta fularhela Xikwembu. Yehovha u pfumelele Sathana leswaku a hlasela
Yobo hi vuvabyi lebyi nyenyetsaka, byo vava. Kambe, hambi ku ri
byona byi tsandzekile ku dlaya ripfumelo ra Yobo eka Xikwembu.
Ematshan’weni ya sweswo, u vule hi xivindzi a ku: “Ndzi nga ka
ndzi nga tshiki vutshembeki bya mina kukondza ndzi timeka!”
—Yobo 27:5.
12 Yobo a a nga swi tivi leswaku maxangu ya yena ma vangiwa hi
Sathana. Leswi Yobo a a nga tivi nchumu leswaku Diyavulosi u
tlhontlhe vulawuri bya Yehovha, u anakanye leswaku Yehovha hi
yena la n’wi vangelaka maxangu lawa a langutaneke na wona.
(Yobo 6:4; 16:11-14) Hambiswiritano, u tshame a tshembekile eka
Yehovha. Leswi Sathana a swi vuleke leswaku Yobo u tirhela Xikwembu hileswi xi nga ta n’wi nyika swo karhi, swi hundzuke
mavunwa ya rihlaza hikuva Yobo u tshame a tshembekile!
13 Ku tshembeka ka Yobo ku endle leswaku Yehovha a kota ku
hlamula ntlhontlho wa Sathana lowu sandzaka. Hakunene Yobo
a a ri munghana wa Yehovha naswona Xikwembu xi n’wi rihile hikwalaho ko hanya hi ku tshembeka.—Yobo 42:12-17.
NDLELA LEYI WENA U KHUMBEKAKA HA YONA
Mhaka leyi pfuxiweke hi Sathana ya ku tshembeka ka vanhu
eka Xikwembu, a yi nga khumbi Yobo ntsena. Na wena ya ku khumba. Sweswo swi vonaka kahle eka leswi vuriwaka eka Swivuriso
27:11, laha Rito ra Yehovha ri nge: “N’wananga, tlhariha u tsakisa
mbilu yanga, leswaku ndzi ta angula loyi a ndzi tlhontlhaka.” Marito wolawo lama tsariweke endzhaku ka madzana ya malembe
14
11. (a) Hi xihi xihehlo xa vumbirhi lexi Sathana a hehleke Yobo ha xona
naswona Yehovha u angurise ku yini? (b) Xana Yobo u angurise ku yini
eka vuvabyi bya yena lebyi vavaka?
12. Yobo u angurise ku yini eka ntlhontlho wa Diyavulosi?
13. Ku tshembeka ka Yobo eka Yehovha ku n’wi vuyerise ha yini?
14, 15. Hi swi tivisa ku yini leswaku ntlhontlho wa Sathana a wu nga
khumbi Yobo ntsena kambe a wu ta khumba vanhu hinkwavo?
120
Yobo se a file, ma kombisa leswaku Sathana u ye emahlweni a
tlhontlha Xikwembu ni ku hehla malandza ya xona. Loko hi hanya hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha, entiyisweni hi hoxa xandla
leswaku xihehlo xa Sathana xi hundzuka vunwa kutani sweswo
swi tsakisa mbilu ya Xikwembu. Xana u titwa njhani hi sweswo?
Xana a swi nge ku tsakisi ku hoxa xandla leswaku swihehlo swa
Diyavulosi swi hundzuka vunwa hambiloko sweswo swi ta vula leswaku u hundzula mahanyelo ya wena?
15 Xiya leswaku Sathana u te: “Hinkwaswo leswi munhu a nga
na swona u ta swi humesa leswaku a ponisa moya-xiviri wakwe.”
(Yobo 2:4) Loko Sathana a vula a ku “munhu,” u swi veke erivaleni leswaku xihehlo xa yena xi katsa vanhu hinkwavo, ku nga ri
Yobo ntsena. Leyi i yinhla ya nkoka. Sathana u tlhontlha ku tshembeka ka wena eka Xikwembu. Diyavulosi u lava ku ku vona u nga
xi yingisi Xikwembu kutani u fularhela ndlela leyinene loko u langutane ni swiyimo swo tika. Xana Sathana a nga swi endlisa ku
yini sweswo?
16 Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Ndzima 10 ebukwini
leyi, Sathana u tirhisa tindlela to hambana-hambana leswaku vanhu va fularhela Xikwembu. U hlasela ‘ku fana ni nghala leyi
vombaka, leyi lavaka loyi yi nga n’wi dyaka.’ (1 Petro 5:8) Hi ndlela yoleyo, nkucetelo wa Sathana wu nga vonaka loko vanghana,
maxaka kumbe vanhu van’wana, va ku kaneta loko u ringeta ku
dyondza Bibele ni ku tirhisa leswi u swi dyondzaka.1 (Yohane 15:
19, 20) Kasi Sathana wa swi kota nakambe ku “tihundzula ntsumi
ya ku vonakala.” (2 Vakorinto 11:14) Diyavulosi a nga tirhisa tindlela ta vuxisi leswaku a ku yenga u tshika ku hanya hi ndlela leyi
tsakisaka Xikwembu. A nga ha ku heta matimba, kumbexana a ku
endla u tivona u nga ta swi kota ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu. (Swivuriso 24:10) Ku nga khathariseki leswaku
1 Leswi a swi vuli swona leswaku lava va ku kanetaka va lawuriwa hi Sathana hi ku kongoma. Kambe Sathana i xikwembu xa mafambiselo lawa
ya swilo naswona misava hinkwayo yi lawuriwa hi yena. (2 Vakorinto 4:4;
1 Yohane 5:19) Xisweswo, hi nga langutela ku vengiwa loko hi hanya hi
ndlela leyi tsakisaka Xikwembu naswona van’wana va ta hi kaneta.
16. (a) Hi tihi tindlela leti Sathana a ti tirhisaka ku hambukisa vanhu eka
Xikwembu? (b) Xana Diyavulosi a nga ti tirhisa njhani tindlela leti eka
wena?
121
Sathana u tiendla “nghala leyi vombaka,” kumbe “ntsumi ya ku
vonakala,” ntlhontlho wa yena wa fana: Leswi a swi vulaka hi
leswaku loko u langutane ni miringo, u ta tshika ku tirhela Xikwembu. U nga angurisa ku yini eka ntlhontlho wa yena, u kombisa
leswaku u tshembekile eka Xikwembu hilaha Yobo a endleke hakona?
KU YINGISA SWILERISO SWA YEHOVHA
U nga angula ntlhontlho wa Sathana hi ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu. Sweswo swi katsa yini? Bibele yi ri:
“U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya
wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi matimba ya wena lamakulu hinkwawo.” (Deteronoma 6:5) Loko u ya
emahlweni u rhandza Xikwembu, u ta ya u navela ku endla leswi
xi swi languteleke eka wena. Muapostola Yohane u tsale a ku: “Ku
rhandza Xikwembu, hi kona ku hlayisa swileriso swa xona.” Loko
u rhandza Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo u ta kuma leswaku “swileriso swa xona a swi tiki.”—1 Yohane 5:3.
18 Hi swihi swileriso swa Yehovha? Swin’wana swa swona swi
katsa mahanyelo lawa hi faneleke hi ma papalata. Hi xikombiso, vona bokisi leri nga eka tluka 122, leri nge “Papalata Leswi
Yehovha A Swi Vengaka.” Eka rona u ta kuma ku xaxametiwe mahanyelo lawa Bibele yi ma solaka hi ku kongoma. Man’wana ya
wona ma nga ha vonaka ma nga bihanga loko u ma twa ro sungula. Kambe, endzhaku ka loko u anakanyisise hi matsalwa lama
kombisiweke, swi nga endleka u swi xiya leswaku i vutlhari ku tirhisa milawu ya Yehovha. Swi nga ha endleka leswaku swi ku
tikela ngopfu ku cinca mahanyelo ya wena. Hambiswiritano, u ta
eneriseka naswona u va ni ntsako swinene loko u hanya hi ndlela
leyi tsakisaka Xikwembu. (Esaya 48:17, 18) Naswona u nga swi
kota. Hi swi tivisa ku yini?
19 Yehovha a nga langutelanga leswaku hi endla swilo leswi hi
nga taka hi nga swi koti ku swi endla. (Deteronoma 30:11-14) U
17
17. Hi xihi xivangelo lexikulu xa leswaku hi yingisa swileriso swa Yehovha?
18, 19. (a) Hi swihi swileriso swin’wana swa Yehovha? (Vona bokisi leri
nga eka tluka 122.) (b) Hi swi tivisa ku yini leswaku Xikwembu a xi langutelanga leswaku hi endla leswi hi nga taka hi nga swi koti ku swi
endla?
122
tiva vuswikoti bya hina ni swipimelo swa hina ku tlula ndlela
leyi hina hi titivaka ha yona. (Pisalema 103:14) Tlhandlakambirhi, Yehovha a nga hi nyika matimba leswaku hi kota ku n’wi
yingisa. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Xikwembu xa tshembeka, a xi nge mi tshiki mi ringiwa hi ndlela leyi tlulaka leswi mi
nga swi tiyiselaka, kambe loko mi ringiwa xi ta mi nyika ndlela
yo huma, leswaku mi kota ku swi tiyisela.” (1 Vakorinto 10:13)
Yehovha a nga ku pfuna leswaku u kota ku tiyisela, hi ku ku nyika “matimba lama tlulaka lama tolovelekeke.” (2 Vakorinto 4:7)
Endzhaku ka loko Pawulo a tiyiselele miringo yo tala, u te: “Eka
swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka
matimba.”—Vafilipiya 4:13.
PAPALATA LESWI YEHOVHA A SWI VENGAKA
Ku dlaya.—Eksoda 20:13;
Madzolonga.—Pisalema 11:5;
21:22, 23.
Swivuriso 22:24, 25; Malakiya 2:16;
Vagalatiya 5:20.
Ku tikhoma loko biha ka
rimbewu.—Levhitika 20:10, 13,
Mavulavulelo yo biha.
15, 16; Varhoma 1:24, 26, 27, 32;
1 Vakorinto 6:9, 10.
—Levhitika 19:16; Vaefesa 5:4;
Vakolosa 3:8.
Vungoma.—Deteronoma 18:
Ku tirhisa ngati hi ndlela
yo biha.—Genesa 9:4; Mintirho
9-13; 1 Vakorinto 10:21, 22;
Vagalatiya 5:20, 21.
Vugandzeri bya
swikwembu swa hava.
15:20, 28, 29.
Ku ala ku wundla ndyangu.
—1 Timotiya 5:8.
Vudakwa.—1 Vakorinto 5:11.
Ku hlanganyela etinyimpini
kumbe enkwetlembetanweni
wa tipolitiki ta misava leyi.
Ku yiva.—Levhitika 6:2, 4;
—Esaya 2:4; Yohane 6:15; 17:16.
Vaefesa 4:28.
Ku dzaha fole kumbe
ku tirhisa swidzidzirisi leswi
ku vuriwaka leswaku i swa
ku tihungasa.—Marka 15:23;
—1 Vakorinto 10:14.
Ku hemba.—Swivuriso 6:16, 19;
Vakolosa 3:9; Nhlavutelo 22:15.
Makwanga.—1 Vakorinto 5:11.
2 Vakorinto 7:1.
123
KU HLAKULELA TIMFANELO TA XIKWEMBU
I ntiyiso leswaku ku tsakisa Yehovha a swi vuli ntsena ku papalata swilo leswi a swi vengaka. U fanele u rhandza ni leswi
a swi rhandzaka. (Varhoma 12:9) Xana a wu va rhandzi vanhu
lava nga ni vonelo leri fanaka ni ra wena, lava rhandzaka leswi
u swi rhandzaka ni lava mahanyelo ya vona ma fanaka ni ya
wena? Yehovha na yena u rhandza vanhu vo tano. Hikwalaho,
dyondza ku rhandza swilo leswi Yehovha a swi rhandzaka. Swin’wana swa swona swi hlamuseriwe eka Pisalema 15:1-5, laha hi
20
20. Hi tihi timfanelo leti rhandzekaka eka Xikwembu, leti u faneleke u ti
hlakulela naswona ha yini swi ri swa nkoka?
124
hlayaka hi ta vanhu lava Xikwembu xi va tekaka va ri vanghana
va xona. Vanghana va Yehovha va kombisa leswi Bibele yi swi vulaka “mihandzu ya moya.” Yona yi katsa timfanelo to fana ni
“rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova [ni] ku tikhoma.”—Vagalatiya 5:22, 23.
21 Ku hlaya ni ku dyondza Bibele minkarhi hinkwayo swi ta ku
pfuna leswaku u hlakulela timfanelo leti rhandzekaka eka Xikwembu. Naswona ku dyondza leswi Xikwembu xi swi languteleke
eka wena swi ta ku pfuna leswaku u hanya hi ku pfumelelana ni
ku rhandza ka xona. (Esaya 30:20, 21) Loko u ya u rhandza Yehovha, u ta ya u navela ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu.
22 Ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha swi lava matshalatshala yo karhi. Bibele yi fanisa ku cinca mahanyelo ya wena ni ku
hluvula vumunhu bya khale ivi u ambala lebyintshwa. (Vakolosa 3:9, 10) Kambe, loko mupisalema a vulavula hi swileriso swa
Yehovha, u tsale a ku: “Ku swi hlayisa swi ni hakelo leyikulu.”
(Pisalema 19:11) Na wena u ta kuma leswaku swa vuyerisa swinene ku hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu. Hi ku endla tano,
u ta angula ntlhontlho wa Sathana ivi u tsakisa mbilu ya Yehovha!
21. I yini lexi nga ta ku pfuna leswaku u hlakulela timfanelo leti rhandzekaka eka Xikwembu?
22. U ta vuyeriwa hi yini loko u hanya hi ndlela leyi tsakisaka Xikwembu?
ˇ Loko u yingisa Xikwembu u nga va munghana
wa xona.—Yakobo 2:23.
ˇ Sathana u vule leswaku vanhu hinkwavo a
va nge swi koti ku tshama va tshembekile.
—Yobo 1:8, 10, 11; 2:4; Swivuriso 27:11.
ˇ Hi fanele hi papalata mahanyelo lama nga xi
tsakisiki Xikwembu.—1 Vakorinto 6:9, 10.
ˇ Hi nga tsakisa Yehovha hi ku venga leswi a swi
vengaka ivi hi rhandza leswi a swi rhandzaka.
—Varhoma 12:9.
NDZIMA YA VUKHUME-NHARHU
Langutelo Ra Xikwembu Hi Vutomi
Hi rihi langutelo ra Xikwembu hi vutomi?
Hi rihi langutelo ra Xikwembu hi ku humesa khwiri?
Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha
byi xixima vutomi?
MUPROFETA YEREMIYA u ri: “Entiyisweni Yehovha i Xikwembu.
I Xikwembu lexi hanyaka.” (Yeremiya 10:10) Ku tlula kwalaho,
Yehovha Xikwembu i Muvumbi wa swilo hinkwaswo leswi hanyaka. Swivumbiwa swa le tilweni swi ri eka yena: “U tumbuluxe
swilo hinkwaswo, naswona hikwalaho ka ku rhandza ka wena swi
ve kona, swi tumbuluxiwile.” (Nhlavutelo 4:11) Loko Hosi Davhida a yimbelela risimu ro dzunisa Xikwembu, u te: “Hi wena u nga
ni xihlovo xa vutomi.” (Pisalema 36:9) Kutani, vutomi i nyiko leyi
humaka eka Xikwembu.
2 Nakambe Yehovha u seketela vutomi bya hina. (Mintirho 17:
28) U hi nyika swakudya leswi hi swi dyaka, mati lawa hi ma nwaka, moya lowu hi wu hefemulaka ni misava leyi hi tshamaka eka
yona. (Mintirho 14:15-17) Ndlela leyi Yehovha a endleke swilo
leswi ha yona yi endla leswaku hi tiphina hi vutomi. Kambe leswaku hi tiphina hilaha ku heleleke, hi fanele hi dyondza milawu
ya Xikwembu hi tlhela hi hanya hi yona.—Esaya 48:17, 18.
KU KOMBISA LESWAKU HA BYI XIXIMA VUTOMI
Xikwembu xi lava leswaku hi xixima vutomi—bya hina ni bya
van’wana. Hi xikombiso, hi nkarhi wa Adamu na Evha, n’wana
wa vona Kayini u hlundzukele ndzisana ya yena Avele. Yehovha u
lemukise Kayini leswaku vukarhi bya yena byi ta n’wi endlisa xidyoho lexikulu. Kambe Kayini u xi be hi makatla xilemukiso
3
1. I mani la vumbeke swilo hinkwaswo leswi hanyaka?
2. Xikwembu xi endle yini leswaku hi kota ku hanya?
3. Xana Xikwembu xi titwise ku yini hi ku dlayiwa ka Avele?
HI KOMBISA LESWAKU HI XIXIMA VUTOMI
ˇ hi ku nga dlayi n’wana
la nga si velekiwaka
ˇ hi ku tshika
mikhuva leyi
nga basangiki
ˇ hi ku susa
rivengo hinkwaro
etimbilwini ta
hina
127
xexo. Hiloko a “hlasela Avele makwavo a n’wi dlaya.” (Genesa 4:
3-8) Yehovha u xupule Kayini leswi a dlayeke makwavo.—Genesa
4:9-11.
4 Endzhaku ka loko ku hundze magidi ya malembe, Yehovha u
nyike vanhu va Israyele milawu leyi a yi ta va pfuna leswaku va
n’wi tirhela hi ndlela leyi amukelekaka eka yena. Milawu leyi yi
pfa yi vitaniwa Nawu wa Muxe hileswi Yehovha a yi hundziseleke
eka vanhu hi ku tirhisa Muxe. Nawu wun’wana wa Muxe a wu ku:
“U nga tshuki u dlaya hi vomu.” (Deteronoma 5:17) Leswi swi kombise Vaisrayele leswaku Xikwembu xi teka vutomi bya munhu
byi ri bya risima kutani na vona a va fanele va teka vutomi bya vanhu van’wana byi ri bya risima.
5 Ku vuriwa yini hi vutomi bya n’wana la nga si velekiwaka? Hi
ku landza Nawu wa Muxe, a swi hoxile ku dlaya n’wana la ha riki
embelekweni wa mana wakwe. Na byona vutomi byebyo i bya
risima eka Yehovha. (Eksoda 21:22, 23; Pisalema 127:3) Leswi vulaka leswaku ku humesa khwiri i xidyoho.
6 Ku xixima vutomi swi katsa ku va ni langutelo lerinene hi vanhu-kulorhi. Bibele yi ri: “Mani na mani la vengaka makwavo i
mudlayi, naswona ma swi tiva leswaku a ku na mudlayi loyi vutomi lebyi nga heriki byi tshamaka eka yena.” (1 Yohane 3:15)
Loko hi lava ku kuma vutomi lebyi nga heriki, hi fanele hi susa rivengo hinkwaro etimbilwini ta hina hikuva rivengo hi rona ri
hlohlotelaka tinyimpi to tala leti nga kona. (1 Yohane 3:11, 12) I
swa nkoka leswaku hi dyondza ku rhandzana.
7 Ku vuriwa yini hi ku xixima vutomi bya hina vini? Hi ntolovelo a nga kona la lavaka ku fa kambe minkarhi yin’wana vanhu
va titsakisa hi swilo leswi vekaka vutomi bya vona ekhombyeni.
Hi xikombiso, vanhu vo tala va dzaha fole, mbangi kumbe va
hungasa hi swidzidzirisi. Swilo leswi swi onha miri naswona hi xitalo lava hanyaka ha swona va fa. Munhu la tirhisaka swilo leswi
a nga teki vutomi byi ri bya risima. Mikhuva leyi yi thyakile
4. ENawini wa Muxe, Xikwembu xi yi kandziyise njhani mhaka ya ku va
ni langutelo lerinene hi vutomi?
5. Hi fanele hi ku languta njhani ku humesa khwiri?
6. Ha yini hi nga fanelanga ku venga vanhu-kulorhi?
7. Hi yihi mikhuva yin’wana leyi kombisaka leswaku munhu a nga byi
xiximi vutomi?
128
emahlweni ka Xikwembu. (Varhoma 6:19; 12:1; 2 Vakorinto 7:1)
Loko hi lava ku tirhela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka eka
xona, hi fanele hi tshika mikhuva yo tano. Hambileswi swi nga hi
tikelaka ku tshika mikhuva yo tano, Yehovha a nga hi pfuna leswaku hi yi tshika. Naswona a nga ma tekeli hansi matshalatshala
lama hi ma endlaka, lama kombisaka leswaku hi teka vutomi bya
hina byi ri nyiko ya risima leyi humaka eka yena.
8 Loko hi xixima vutomi, hi ta papalata swilo leswi vekaka vutomi bya hina ni bya van’wana ekhombyeni. A hi nge tlangi
hi vutomi naswona a hi nge tihoxi ekhombyeni hi vomu hikwalaho ko lava ku titsakisa kumbe leswaku hi nyanyuka. Hi ta
papalata ku chayela hi vusopfa hi papalata ni mintlangu leyi nga
ni madzolonga kumbe leyi nga ni khombo. (Pisalema 11:5) Xikwembu a xi nyike Vaisrayele nawu lowu nge: “Loko wo tshuka
u aka yindlu leyintshwa [leyi nga ni lwangu leri u nga kotaka ku
famba eka rona], u fanele u tlhela u endla guma elwangwini
ra wena, leswaku u nga veki nandzu wa ngati ehenhla ka yindlu ya wena, hikuva munhu la waka a nga wa a ri ehenhla ka
yona.” (Deteronoma 22:8) Hi ku pfumelelana ni nsinya wa nawu
lowu, switepisi swa kaya ra wena a swi tshame swi ri exiyin’weni lexinene leswaku ku nga vi na munhu la phijekaka ivi a wa
a vaviseka. Loko u ri ni movha, tiyiseka leswaku yi le ka xiyimo lexinene. Yindlu ya wena kumbe movha wa wena swi nga
tshuki swi veka vutomi bya wena kumbe bya van’wana ekhombyeni.
9 Ku vuriwa yini hi vutomi bya swiharhi? Na byona i bya risima
eka Muvumbi. Xikwembu xi hi pfumelela ku dlaya swiharhi leswaku hi dya nyama ya swona kumbe hi endla swiambalo hi
madzovo ya swona kumbe hi tisirhelela leswaku swi nga hi vavisi. (Genesa 3:21; 9:3; Eksoda 21:28) Hambiswiritano, swi hoxile
ku khoma swiharhi hi ndlela ya tihanyi kumbe ku hungasa hi ku
swi dlaya nakambe swi kombisa leswaku hi teka vutomi byi nga ri
bya risima nikatsongo.—Swivuriso 12:10.
8. Ha yini hi fanele hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka mhaka ya ku va
hi nga veki vutomi bya hina ni bya van’wana ekhombyeni?
9. Loko ku ri leswaku hi xixima vutomi, hi ta swi khoma njhani swiharhi?
129
KU XIXIMA NGATI
Loko Kayini a heta ku dlaya makwavo Avele, Yehovha u te
eka yena: “Ngati ya makwenu yi huwelela eka mina yi ri emisaveni.” (Genesa 4:10) Loko Xikwembu xi vulavula hi ngati ya Avele a
xi vulavula hi vutomi bya Avele. Kayini a a herise vutomi bya
Avele kutani a a fanele a xupuriwa hikwalaho ka sweswo. A swi
fana niloko ngati ya Avele kumbe vutomi bya yena byi rila eka
Yehovha byi lava ku rihiseriwa. Ndlela leyi vutomi byi fanaka
ha yona ni ngati yi tlhele yi vonaka endzhaku ka Ndhambhi ya
siku ra Nowa. Loko Ndhambhi yi nga si fika, vanhu a va tidyela mihandzu, matsavu, mavele ni timanga. Kambe endzhaku ka
Ndhambhi, Yehovha u byele Nowa ni vana va yena a ku: “Xiharhi
xin’wana ni xin’wana lexi famba-fambaka lexi hanyaka xi ta va
swakudya swa n’wina. Hilaha ku fanaka ni hi swimila swa rihlaza,
hinkwaswo ka swona ndzi mi nyika swona.” Kambe, Xikwembu
xi veke xipimelo lexi: “Ntsena nyama leyi nga ni moya-xiviri wa
yona [kumbe vutomi]—ngati ya yona—mi nga tshuki mi yi dya.”
(Genesa 1:29; 9:3, 4) Swi le rivaleni leswaku ngati ni vutomi bya
xivumbiwa i nchumu wun’we eka Yehovha.
11 Hi kombisa leswaku ha yi xixima ngati hi ku ka hi nga yi dyi.
Eka Nawu lowu Yehovha a wu nyikeke Vaisrayele u va lerise a ku:
“Loko ku ri munhu un’wana ni un’wana . . . loyi loko a hlota a
khoma xivandzana kumbe nyenyana leswaku yi dyiwa, u fanele a
halata ngati ya kona kutani a yi seletela hi misava. . . . Ndzi byele
vana va Israyele ndzi ku: ‘Mi nga tshuki mi dya ngati ya muxaka
wihi ni wihi wa nyama.’ ” (Levhitika 17:13, 14) Nawu lowuya Xikwembu a xi wu nyike Nowa kwalomu ka malembe ya 800 lama
hundzeke, wa leswaku ngati ya xiharhi yi nga dyiwi, a wa ha tirha.
Langutelo ra Yehovha a ri ri erivaleni: A swi nga hoxaka loko malandza ya yena ma dya nyama kambe a ma nga fanelanga ma dya
ngati. A ma fanele ma halata ngati ya kona emisaveni—ku nga ku
tlherisela vutomi bya xivumbiwa eka Xikwembu.
12 Xileriso lexi fanaka xa ha tirha ni le ka Vakreste. Vaapostola
10
10. Xikwembu xi swi kombise njhani leswaku vutomi ni ngati swa fana?
11. Hi kwihi ku tirhisiwa ka ngati loku Xikwembu xi ku yiriseke ku sukela enkarhini wa Nowa?
12. Hi xihi xileriso lexi khumbaka ngati, lexi moya wo kwetsima wu xi
leriseke eka lembe-xidzana ro sungula, lexi xa ha tirhaka ninamuntlha?
130
ni vavanuna van’wana lava a va rhangela valandzeri va Yesu
eka lembe-xidzana ro sungula, va hlanganile leswaku va endla
xiboho xa swileriso leswi a swi fanele swi yingisiwa hi swirho
hinkwaswo swa vandlha ra Vukreste. Hi lexi xiboho lexi va xi
endleke: “Moya lowo kwetsima swin’we na hina hi tsakele ku ka
hi nga mi engeteleli ndzhwalo wun’wana, handle ka swilo leswi,
leswi fanelaka, ku papalata swilo leswi nyikeriwaka swifaniso swa
hava ni ngati ni swilo leswi dlayiweke hi ku tlimbiwa nkolo [leswi
ngati ya swona yi nga halatiwangiki] ni vumbhisa.” (Mintirho 15:
28, 29; 21:25) Hikwalaho, hi fanele hi ‘papalata ngati.’ Loko hi
endla tano, Xikwembu xi hi teka hi ri lava papalataka ku gandzela swikwembu swa hava ni vuoswi.
13 Xana xileriso lexi nge hi papalata ngati xi katsa ku papalata
ku pomperiwa ngati? Ina. Hi xikombiso: A hi nge dokodela u ku
byela leswaku u tshika ku nwa byala. Xana sweswo swi ta va swi
vula leswaku u tshika ku nwa byala hi nomu kambe u byi nghenisa emirini wa wena hi ku byi pompela emisiheni? Kunene a swi
tano! Hilaha ku fanaka, ku papalata ngati swi vula leswaku a hi
nge yi nghenisi hi ndlela hambi yi ri yihi emirini wa hina. Kutani
xileriso xa ku papalata ngati xi vula leswaku a hi nge pfumeleli munhu a pompela ngati emisiheni ya hina.
14 Ku vuriwa yini loko Mukreste a vaviseke ngopfu kumbe a
fanele a endliwa vuhandzuri lebyi rharhanganeke? A hi nge madokodela ma vula leswaku loko o ala ku pomperiwa ngati u ta fa!
Swi le rivaleni leswaku Mukreste yoloye a nge swi lavi ku fa. U ta
endla matshalatshala yo hlayisa nyiko ya risima leyi Xikwembu
xi n’wi nyikeke yona, hi ku amukela ku tshunguriwa hi ndlela
yin’wana leyi nga taka yi nga tirhisi ngati. Kutani u ta lava matshungulelo man’wana loko ma ri kona naswona u ta pfumela
tindlela tin’wana to tshungula leti nga tirhisiki ngati.
15 Xana Mukreste a nga honisa nawu wa Xikwembu leswaku a
lehisa vutomi bya yena emafambiselweni lawa ya swilo? Yesu u te:
“Mani na mani loyi a lavaka ku ponisa moya-xiviri wakwe [kumbe vutomi] u ta lahlekeriwa hi wona; kambe mani na mani
13. Kombisa ndlela leyi ha yona xileriso xo papalata ngati xi katsaka ku
papalata ku pomperiwa ngati.
14, 15. Mukreste u fanele a angurisa ku yini loko madokodela ma vula
leswaku u fanele a pomperiwa ngati, naswona ha yini?
la lahlekeriwaka hi moya-xiviri wakwe hikwalaho ka mina u ta wu kuma.” (Matewu
16:25) A hi swi lavi ku fa. Kambe loko ho
ringeta ku ponisa vutomi bya hina sweswi hi ku tlula nawu wa Xikwembu, hi ta
lahlekeriwa hi vutomi lebyi nga heriki. Hikwalaho i vutlhari ku tshemba nawu lowu
lulameke wa Xikwembu, hi ri ni ntshembo
wa leswaku hambiloko ho fa sweswi, Munyiki wa hina wa Vutomi u ta hi tsundzuka
loko a pfuxa lava feke kutani a tlhela a hi
nyika nyiko leyi ya risima.—Yohane 5:28,
29; Vaheveru 11:6.
16 Namuntlha, malandza yo tshembeka
ya Xikwembu ma tiyimisele ku landzela
nkongomiso wa yena loko swi ta emhakeni ya ngati. A va nge pfuki va dye muxaka
wihi na wihi wa ngati. Nakambe, a va nge
pfuki va pfumele ku tshunguriwa hi ngati.1 Va tiyiseka leswaku Mutumbuluxi wa
ngati u swi tiva kahle leswi swi va faneleke.
Xana wa pfumela leswaku swi tano?
Loko dokodela wa
wena o ku byela
leswaku u tshika ku
nwa byala, xana a wu
ta byi nwa hi ku byi
nghenisa emirini wa
wena hi ku byi
pompela emisiheni?
NDLELA YIN’WE NTSENA LEYI NGATI
YI NGA TIRHISIWAKA HA YONA
17 Nawu wa Muxe wu kandziyise ndlela yin’we ntsena leyi ngati yi faneleke yi
tirhisiwa ha yona. Loko Yehovha a lerisa
Vaisrayele ndlela leyi a va fanele va n’wi gandzela ha yona, u te:
“Moya-xiviri [kumbe vutomi] wa nyama wu le ngatini, kutani
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke malunghana ni matshungulelo man’wana lama nga tirhisiki ngati, vona matluka 13-17, eka broxara leyi nge Xana Ngati Yi Nga Byi Ponisa Njhani Vutomi Bya Wena?, leyi
kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
16. I yini leswi malandza ya Xikwembu ma tiyimiseleke ku swi endla
loko swi ta emhakeni ya ngati?
17. Le Israyele wa khale, hi yihi ndlela yin’we ntsena leyi amukelekaka
eka Yehovha Xikwembu, leyi ngati a yi fanele yi tirhisiwa ha yona?
132
mina ndzi mi vekele yona ealitarini leswaku yi kombela ku rivaleriwa ka mimoya-xiviri ya n’wina, hikuva i ngati leyi kombelelaka
ku rivaleriwa hi moya-xiviri lowu nga eka yona.” (Levhitika 17:11)
Loko Vaisrayele va dyohile, a va ta rivaleriwa hi ku endla xitlhavelo hi xiharhi ivi va teka ngati ya xona va yi chela ealitarini le
tabernakeleni kumbe hi ku famba ka nkarhi va yi chela ealitarini
le tempeleni ya Xikwembu. Hi yona ndlela leyi ngati a yi fanele yi
tirhisiwa ha yona ntsena eswitlhavelweni swo tano.
18 I ntiyiso leswaku Vakreste va ntiyiso a va le hansi ka Nawu wa
Muxe, kutani a va endli switlhavelo hi swiharhi leswaku va ta chela ngati ya swona ealitarini. (Vaheveru 10:1) Hambiswiritano, ku
cheriwa ka ngati ealitarini hi nkarhi wa Vaisrayele, a ku fanekisela
xitlhavelo xa risima xa N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste. Hilaha
hi dyondzeke hakona eka Ndzima 5 ya buku leyi, Yesu u nyikele
hi vutomi bya yena bya nyama eka hina, hi ku pfumela leswaku
18. Hi yihi mikateko leyi hi nga ta yi kuma hikwalaho ka ngati ya Yesu
leyi halatiweke?
U nga kombisa hi ndlela yihi leswaku vutomi ni ngati i swa risima?
133
ngati ya yena yi va xitlhavelo. Kutani u tlhandlukele etilweni a ya
nyika Xikwembu ntikelo wa ngati yakwe leyi halatiweke leswaku
yi tirha minkarhi hinkwayo. (Vaheveru 9:11, 12) Sweswo swi hi
pfulele ndlela ya leswaku swidyoho swa hina swi rivaleriwa kutani hi pfulekeriwa hi ndlela yo kuma vutomi lebyi nga heriki.
(Matewu 20:28; Yohane 3:16) Matirhiselo wolawo ya ngati ma
ve mpfuno lowukulu ngopfu! (1 Petro 1:18, 19) Hi ta ponisiwa
ntsena loko hi ri ni ripfumelo eka ntikelo wa ngati ya Yesu leyi halatiweke.
19 Hi fanele hi nkhensa Yehovha Xikwembu hikwalaho ka nyiko ya rirhandzu ya vutomi! Naswona sweswo swi fanele swi hi
susumetela ku byela van’wana hi lunghelo leri hi pfulekeleke ro
kuma vutomi lebyi nga heriki, leri lavaka leswaku hi va ni ripfumelo exitlhavelweni xa Yesu! Ku va ni langutelo ra Xikwembu hi
vutomi bya vanhu-kulorhi, swi ta hi susumetela leswaku hi hisekela ku va pfuna. (Ezekiyele 3:17-21) Loko hi gingiritekela ku
endla ntirho lowu, hi ta kota ku vula ku fana ni muapostola Pawulo loko a ku: “Ndzi basile engatini ya vanhu hinkwavo, hikuva a
ndzi tshikanga ku mi byela ndzayo hinkwayo ya Xikwembu.” (Mintirho 20:26, 27) Ndlela leyinene ngopfu yo kombisa leswaku hi
teka vutomi ni ngati swi ri swa risima swinene, i ku byela van’wana hi Xikwembu ni swikongomelo swa xona.
19. Hi fanele hi endla yini leswaku hi nga vi na nandzu, hi va lava ‘baseke eka ngati ya vanhu hinkwavo’?
ˇ Vutomi i nyiko leyi humaka eka Xikwembu.
—Pisalema 36:9; Nhlavutelo 4:11.
ˇ Ku humesa khwiri swi hoxile hikuva vutomi
bya n’wana la nga si velekiwaka i bya risima
eka Xikwembu.—Eksoda 21:22, 23; Pisalema
127:3.
ˇ Hi kombisa leswaku hi xixima vutomi hi ku ka
hi nga tiveki ekhombyeni ni ku va hi nga dyi
ngati.—Deteronoma 5:17; Mintirho 15:28, 29.
NDZIMA YA VUKHUME-MUNE
Ndlela Yo Va Ni
Ndyangu Lowu Tsakeke
U fanele u endla yini leswaku u va nuna lonene?
Wansati u fanele a endla yini leswaku
a va nsati lonene?
Ku laveka yini leswaku u va mutswari lonene?
Vana va nga hoxa xandla hi ndlela yihi leswaku
ndyangu wu va lowu tsakeke?
YEHOVHA XIKWEMBU u lava leswaku ndyangu wa wena wu va
lowu tsakeke. Rito ra yena, ku nga Bibele, ri nyika nkongomiso eka
xirho xin’wana ni xin’wana, ri hlamusela leswi Xikwembu xi lavaka leswaku un’wana ni un’wana a swi endla endyangwini. Loko
xirho ha xin’we xa ndyangu xi endla leswi Xikwembu xi swi languteleke eka xona, ku va ni vuyelo lebyinene. Yesu u te: “Va tsaka
lava twaka rito ra Xikwembu va tlhela va ri hlayisa!”—Luka 11:28.
2 Leswaku ku va ni ntsako endyangwini, hi fanele hi tsundzuka
leswaku ndyangu hi woxe wu sunguriwe hi Yehovha, loyi Yesu a
n’wi vitaneke “Tata wa hina.” (Matewu 6:9) Ndyangu wun’wana ni
wun’wana emisaveni wu kona hikwalaho ka Tata wa hina wa le
matilweni—naswona a swi kanakanisi leswaku u swi tiva kahle leswi endlaka leswaku ndyangu wu va lowu tsakeke. (Vaefesa 3:14,
15) Kutani, i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka mayelana ni leswi
xirho ha xin’we endyangwini xi faneleke xi swi endla?
LUNGHISELELO RA NDYANGU RI SUNGURIWE HI XIKWEMBU
3 Yehovha u vumbe vanhu vo sungula, Adamu na Evha, kutani
1. Hi xihi xilotlelo xa ndyangu lowu tsakeke?
2. I yini lexi hi faneleke hi xi tsundzuka leswaku ndyangu wa hina wu
va lowu tsakeke?
3. Bibele yi ri ndyangu wa vanhu wu sungurise ku yini naswona hi swi
tivisa ku yini leswaku leswi yi swi vulaka i ntiyiso?
Ndlela Yo Va Ni Ndyangu Lowu Tsakeke
135
a va hlanganisa va va nuna ni nsati. U va veke ekaya ro saseka leri
a ri ri paradeyisi kwala misaveni—ku nga ntanga wa Edeni—kutani a va byela leswaku va va ni vana. Yehovha u te: “Tswalanani
mi andza, mi tata misava.” (Genesa 1:26-28; 2:18, 21-24) Lowu a hi
ntsheketo hikuva Yesu u kombise leswaku leswi buku ya Genesa yi
swi vuleke hi masungulo ya ndyangu i ntiyiso. (Matewu 19:4, 5)
Hambileswi hi langutanaka ni maxangu yo tala lama hi dyisaka
mbitsi sweswi, a hi xona xikongomelo xa Xikwembu, kutani a hi
voneni leswaku ha yini swi nga koteka leswaku mindyangu yi va
leyi tsakeke.
4 Un’wana ni un’wana endyangwini a nga hoxa xandla leswaku
ndyangu wu va lowu tsakeke, hi ku va ni rirhandzu ku fana ni
Xikwembu. (Vaefesa 5:1, 2) Kambe, hi nga xi tekelela njhani Xikwembu kasi a hi swi koti no xi vona? Hi nga dyondza ndlela leyi
Yehovha a endlaka swilo ha yona hi ku languta leswi N’wana wa
yena wa mativula a swi endleke loko a te laha misaveni a huma etilweni. (Yohane 1:14, 18) Loko N’wana loyi, Yesu Kreste a ri la
misaveni, u endle swilo leswi fanaka ni leswi endliwaka hi Tata wa
yena wa le matilweni lerova ku vona Yesu ni ku n’wi yingisa, a swi
fana niloko u ri na Yehovha, u N’wi yingisile. (Yohane 14:9) Hikwalaho, un’wana ni un’wana wa hina a nga hoxa xandla leswaku
ndyangu wu va lowu tsakeke, hi ku dyondza rirhandzu leri Yesu a
ri kombiseke ni ku landzela xikombiso xa yena.
XIKOMBISO EKA VAVANUNA LAVA TEKEKE
Bibele yi vula leswaku vavanuna lava tekeke va fanele va khoma vasati va vona hi ndlela leyi fanaka ni leyi Yesu a a khoma
vadyondzisiwa va yena ha yona. Xiya nkongomiso lowu wa Bibele
lowu nge: “Vavanuna, hambetani mi rhandza vasati va n’wina,
hilaha Kreste na yena a rhandzeke vandlha hakona kutani a tinyiketa hikwalaho ka rona, . . . Hi ndlela leyi vavanuna va fanele ku
rhandza vasati va vona ku fana ni mimiri ya vona. Loyi a rhandzaka nsati wakwe wa tirhandza, hikuva a nga kona munhu loyi a
5
4. (a) Hi yihi ndlela leyi un’wana ni un’wana endyangwini a nga hoxaka xandla leswaku ku va ni ntsako? (b) Ha yini ku dyondza mahanyelo
ya Yesu swi ri swa nkoka swonghasi leswaku ndyangu wu va lowu tsakeke?
5, 6. (a) Ndlela leyi Yesu a khomaka vandlha ha yona yi vekela vavanuna lava tekeke xikombiso hi ndlela yihi? (b) Munhu u fanele a endla yini
leswaku swidyoho swa yena swi rivaleriwa?
136
tshameke a venga nyama yakwe; kambe wa yi wundla ni ku yi
khathalela, hilaha Kreste na yena a endlaka hakona evandlheni.”
—Vaefesa 5:23, 25-29.
6 Ndlela leyi Yesu a a va rhandza ha yona vadyondzisiwa va yena
lava a va ri swirho swa vandlha ra yena, i xikombiso lexinene
ngopfu eka vavanuna lava tekeke. Yesu “u va rhandze ku fikela
emakumu,” a nyiketela ni vutomi bya yena hikwalaho ka vona hambileswi a va nga hetisekanga. (Yohane 13:1; 15:13) Hilaha ku
fanaka, vavanuna lava tekeke va khongoteriwa: “Tshamani mi ri
karhi mi rhandza vasati va n’wina naswona mi nga va hlundzukeli ku tlula mpimo.” (Vakolosa 3:19) I yini lexi nga ta pfuna wanuna
leswaku a tshama a ri karhi a tirhisa ndzayo leyi, ngopfu-ngopfu
loko nsati wa yena a pfa a tsandzeka ku endla swilo hi vutlhari? U
fanele a tsundzuka swihoxo swa yena n’wini ni leswi a faneleke a
swi endla leswaku Xikwembu xi n’wi rivalela. Swi vula yini sweswo? Swi vula leswaku u fanele a rivalela lava n’wi dyohelaka, ku
katsa ni nsati wa yena. Na yena nsati u fanele a endla hilaha ku fanaka. (Matewu 6:12, 14, 15) Wa swi vona leswaku ha yini vanhu
van’wana va vula leswaku vukati byi famba kahle loko vatekani va
ri lava rivalelanaka?
7 Nakambe vavanuna lava tekeke va fanele ku tsundzuka leswaku minkarhi hinkwayo Yesu a a anakanyela vadyondzisiwa va
yena. A a anakanyela ku tsana ka vona ni swilaveko swa vona swa
nyama. Hi xikombiso, loko va karhele, u te: “Tanani, mi ri swenu
hi ya enhoveni, mi wisanyana.” (Marka 6:30-32) Hilaha ku fanaka,
vavasati va fanele va anakanyeriwa na vona. Bibele yi vula leswaku
i ‘swibya swo tsana,’ leswi vavanuna va lerisiwaka leswaku va swi
“xixima.” Ha yini? Hikuva vavanuna ni vavasati va ta kuma tintswalo “leti nga faneriwiki ta vutomi.” (1 Petro 3:7) Vavanuna
lava tekeke va fanele va tsundzuka leswaku nchumu wa risima eka
Xikwembu i ku tshembeka, ku nga ri ku va wanuna kumbe ku va
wansati.—Pisalema 101:6.
8 Bibele yi vula leswaku wanuna la “rhandzaka nsati wakwe wa
7. I yini leswi Yesu a swi anakanyeleke naswona u vekele vavanuna lava
tekeke xikombiso xihi?
8. (a) Ha yini ku vuriwa leswaku wanuna “loyi a rhandzaka nsati wakwe
wa tirhandza”? (b) Ku va “nyama yin’we” swi vula yini eka wanuna ni
nsati wakwe?
137
tirhandza.” Xivangelo xa sweswo hileswaku “a va ha ri vambirhi,
kambe i nyama yin’we,” hilaha Yesu a vuleke hakona. (Matewu
19:6) Kutani a nga kona la faneleke a navela ku hlanganyela rimbewu ni munhu un’wana handle ka munghana wa yena wa vukati.
(Swivuriso 5:15-21; Vaheveru 13:4) Sweswo va nga kota ku swi
endla loko va tiyimisele ku nga tsonani. (1 Vakorinto 7:3-5) Xitsundzuxo lexi nga fanelangiki xi rivariwa hi lexi nge: “A nga kona
loyi a tshameke a venga nyama yakwe; kambe wa yi wundla ni ku
yi khathalela.” Vavanuna va fanele va rhandza vasati va vona hilaha va tirhandzaka hakona, va tsundzuka leswaku va ta tihlamulela
eka nhloko ya vona, Yesu Kreste.—Vaefesa 5:29; 1 Vakorinto 11:3.
9 Muapostola Pawulo u vulavule hi “xinakulobye lexikulu xo
fana ni lexi Kreste Yesu a nga na xona.” (Vafilipiya 1:8) Xinakulobye xa yena a xi phyuphyisa naswona a xi endla leswaku a
rhandzeka eka vavasati lava veke vadyondzisiwa va yena. (Yohane
20:1, 11-13, 16) Vavasati va navela leswaku vanuna va vona va va
rhandza hi mbilu hinkwayo.
XIKOMBISO EKA VAVASATI LAVA TEKIWEKE
Ndyangu i nhlengeletano kutani leswaku swilo swa yona swi
famba kahle, wu fanele wu va ni nhloko leyi wu rhangelaka. Hambi ku ri Yesu u ni Nhloko. “Nhloko ya Kreste i Xikwembu” tanihi
laha ‘wanuna a nga nhloko ya wansati.’ (1 Vakorinto 11:3) Yesu u
hi vekele xikombiso lexinene hi ku titsongahata eka Xikwembu hikuva hinkwerhu hi ni nhloko leyi hi faneleke hi titsongahata eka
yona.
11 Vavanuna lava nga hetisekangiki va endla swihoxo kutani
hakanyingi a va vi tinhloko leti nga swikombiso leswinene emindyangwini ya vona. Kutani i yini lexi wansati a faneleke a xi
endla? A nga fanelanga a swi tekela ehansi leswi nuna wa yena a
swi endlaka kumbe a ringeta ku n’wi tekela vunhloko. Wansati u
fanele a tsundzuka leswaku munhu la nga ni moya wo rhula ni
wo olova i wa nkoka swinene eka Xikwembu. (1 Petro 3:4) Loko
10
9. Hi yihi mfanelo ya Yesu leyi boxiweke eka Vafilipiya 1:8, naswona ha
yini vavanuna va fanele va kombisa mfanelo leyi eka vasati va vona?
10. Hi yihi ndlela leyi Yesu a nga xikombiso lexinene eka vavasati lava
tekiweke?
11. Wansati u fanele a tikhoma njhani eka nuna wa yena naswona hi byihi vuyelo lebyi nga ta va kona?
138
wansati a ri ni moya wo rhula, swi ta n’wi olovela ku titsongahata
hi ndlela leyi amukelekaka eka Xikwembu, hambiloko a langutane
ni swiyimo leswi ringaka. Ku tlula kwalaho, Bibele yi ri: “Wansati
u fanele ku va ni xichavo xo enta eka nuna wakwe.” (Vaefesa 5:33)
Kambe ku vuriwa yini loko nuna wa yena a nga ri na mhaka ni Vunhloko bya Kreste? Bibele yi khongotela vavasati lava tekiweke yi
ku: “Tivekeni ehansi ka vanuna va n’wina, leswaku, loko ku ri ni
lava nga yingisiki rito, va ta kokiwa handle ka rito hi ku tikhoma
ka vasati va vona, hikwalaho ka leswi va veke timbhoni leti ti ku
voneke hi mahlo ku tikhoma ka n’wina loku tengeke swin’we ni
xichavo lexi enteke.”—1 Petro 3:1, 2.
12 Hambi nuna wa yena i mupfumeri kumbe a hi mupfumeri, wansati u ta va a nga deleli loko a phofula langutelo ra yena
hi vutlhari, leri hambaneke ni ra nuna wa yena. Langutelo ra
yena ri nga ha va ri ri rinene naswona ndyangu hinkwawo wu
nga vuyeriwa loko wu n’wi yingisa. Hambileswi Abrahama a nga
n’wi yingisangiki nsati wa yena Sara, kambe u endle xiringanyeto
lexinene lexi a xi ta tlhantlha xiphiqo xo karhi endyangwini wakwe, xisweswo Xikwembu xi byele Abrahama xi ku: “Yingisa rito
rakwe.” (Genesa 21:9-12) Hambiswiritano, loko wanuna a endla
xiboho emhakeni yo karhi lexi nga kwetlembetaniki ni nawu wa
Xikwembu, wansati u kombisa ku titsongahata eka nuna wa yena
hi ku seketela xiboho xexo.—Mintirho 5:29; Vaefesa 5:24.
13 Swi tele swilo leswi wansati a nga swi endlaka leswaku a khathalela ndyangu wa yena. Hi xikombiso, Bibele yi kombisa leswaku
vavasati lava tekiweke va fanele va ‘rhandza vanuna va vona, va rhandza vana va vona, va va lava hlutekeke emianakanyweni, va va lava
tengeke, va tirha ekaya, va va vanene naswona va tiveka ehansi ka
vanuna va vona.’ (Tito 2:4, 5) Loko wansati a ri karhi a khathalela vutihlamuleri bya yena tanihi nsati tlhelo manana, ndyangu wa
yena wu ta tshama wu ri karhi wu n’wi rhandza ni ku n’wi xixima.
(Swivuriso 31:10, 28) Kambe, tanihi leswi vukati byi hlanganisaka
vanhu lava nga hetisekangiki, swiyimo swin’wana swo tika swinene
swi nga endla leswaku vatekani va hambana kumbe va dlaya vukati.
12. Ha yini swi nga hoxanga leswaku wansati a phofula langutelo ra yena
hi xichavo?
13. (a) Tito 2:4, 5 yi khongotela vavasati lava tekiweke leswaku va endla
yini? (b) Xana Bibele yi ri yini hi ku dlaya vukati ni ku hambana?
Hi xihi xikombiso lexinene lexi Sara a xi vekeleke
vavasati lava tekiweke?
Ku ni swiyimo swo karhi leswi Bibele yi pfumelaka leswaku vatekani va hambana hikwalaho ka swona. Hambiswiritano, ku hambana
a ku fanelanga ku tekiwa ku ri yona ndlela yo tlhantlha swiphiqo hikuva Bibele yi ri: “Wansati a nga hambani ni nuna wa yena; . . .
naswona wanuna a nga fanelanga a tshika nsati wa yena.” (1 Vakorinto 7:10, 11) Nakambe Matsalwa ma boxa leswaku loko un’wana
eka vona a endle vumbhisa, loyi a nga riki na nandzu a nga hlawula ku dlaya vukati loko a vona swi fanerile.—Matewu 19:9.
XIKOMBISO LEXINENE EKA VATSWARI
Yesu u vekele vatswari xikombiso lexinene hi ndlela leyi a a
khoma vana ha yona. Loko van’wana va ringete ku sivela vana
loko va ta eka Yesu, u te: “Tshikani vana lavatsongo va ta eka mina;
mi nga ringeti ku va sivela.” Bibele yi vula leswaku hiloko “a angarha vana, a va katekisa, a va tlhandleka mavoko.” (Marka 10:13-16)
Leswi Yesu a tinyikeke nkarhi wo va ni vana, na wena u fanele u tinyika nkarhi wo va ni vana va wena! Va lava u va nyika nkarhi wo
tala swinene. U fanele u tinyika nkarhi wo va dyondzisa hikuva hi
swona leswi Yehovha a lerisaka vatswari leswaku va swi endla.
—Deteronoma 6:4-9.
14
14. Yesu a a va khoma njhani vana, naswona i yini leswi vana va swi lavaka eka vatswari va vona?
140
Leswi vuhomboloki bya misava leyi byi yaka byi nyanya, vana
va lava vatswari lava nga ta va sirhelela eka vanhu lava lavaka ku va
hlasela, vo fana ni lava pfinyaka vana. Xiya ndlela leyi Yesu a va sirheleleke ha yona vadyondzisiwa va yena, lava a a va vitana “vana
lavatsongo,” hikwalaho ka leswi a a va rhandza. Loko a khomiwile
naswona a ri kusuhi ni ku dlayiwa, Yesu u luke mano ya leswaku
va kota ku baleka. (Yohane 13:33; 18:7-9) Tanihi mutswari, u fanele u xalamukela matshalatshala ya Diyavulosi yo lava ku hlasela
vana va wena. U fanele u va lemukisa ka ha ri ni nkarhi.1 (1 Petro
15
1 Buku leyi nge Dyondza Eka Mudyondzisi Lonkulu, ndzima 32, yi hlamusela ndlela leyi vana va nga sirheleriwaka ha yona, yi kandziyisiwe hi
Timbhoni ta Yehovha.
15. I yini leswi vatswari va nga swi endlaka leswaku va sirhelela vana va
vona?
I yini leswi vatswari va nga swi dyondzaka eka ndlela leyi
Yesu a a va khoma ha yona vana?
141
5:8) Va le khombyeni lerikulu ngopfu hi tlhelo ra nyama, ra moya
ni ra mahanyelo.
16 Hi vusiku lebyi Yesu a feke ha byona, vadyondzisiwa va yena
va kanetane hi leswaku i mani lonkulu exikarhi ka vona. Yesu a
nga va karihelanga, kambe hi rirhandzu u hambete a va khongotela hi marito ni hi xikombiso xa yena lexinene. (Luka 22:24-27;
Yohane 13:3-8) Loko u ri mutswari, xana wa yi vona ndlela leyi u
nga tekelelaka xikombiso xa Yesu ha yona loko u laya vana va
wena? I ntiyiso leswaku va fanele va tshinyiwa kambe va fanele va
tshinyiwa hi “mpimo lowu ringaneke,” ku nga ri hi vukarhi. Loko
u vulavula na vona a wu fanelanga u phatluka, u va twisa ku vava
“ku fana ni ku tlhava ka banga.” (Yeremiya 30:11; Swivuriso 12:18)
N’wana u fanele a layiwa hi ndlela leyi hi ku famba ka nkarhi a nga
ta yi twisisa leswaku ha yini ndzayo ya kona a yi fanerile.—Vaefesa
6:4; Vaheveru 12:9-11.
XIKOMBISO EKA VANA
Xana vana va nga dyondza swo karhi eka Yesu? Ina! Yesu u kombise hi xikombiso xa yena n’wini ndlela leyi vana va faneleke va
yingisa vatswari va vona ha yona. U te: ‘Ndzi vulavula hilaha Tatana a ndzi dyondziseke hakona.’ U engete a ku: “Nkarhi hinkwawo
ndzi endla swilo leswi n’wi tsakisaka.” (Yohane 8:28, 29) Yesu a a
yingisa Tata wa yena wa le tilweni naswona Bibele yi byela vana leswaku va yingisa vatswari va vona. (Vaefesa 6:1-3) Hambileswi
Yesu a a ri n’wana la hetisekeke, a a yingisa vatswari va yena, Yosefa na Mariya lava a va nga hetisekanga. A swi kanakanisi leswaku
sweswo swi endle leswaku un’wana ni un’wana endyangwini wa
ka va Yesu a tsaka!—Luka 2:4, 5, 51, 52.
18 Xana vana va yi xiya ndlela leyi va nga fanaka na Yesu ha yona
leswaku va tsakisa vatswari va vona? I ntiyiso leswaku minkarhi yin’wana vana va nga vona onge swa tika ku yingisa vatswari kambe
Xikwembu xi lava leswaku va endla tano. (Swivuriso 1:8; 6:20)
17
16. I yini leswi vatswari va nga swi dyondzaka eka ndlela leyi Yesu a swi
tameleke ha yona swihoxo swa vadyondzisiwa vakwe leswi a swi vangiwa
hi ku nga hetiseki ka vona?
17. Yesu u ve xikombiso lexi hetisekeke eka vana hi ndlela yihi?
18. Ha yini Yesu a a yingisa Tata wa yena wa le tilweni minkarhi hinkwayo naswona i mani la tsakaka loko vana va yingisa vatswari va vona
namuntlha?
142
Minkarhi hinkwayo Yesu a a yingisa Tata wa yena wa le tilweni
hambiloko a langutane ni swiyimo swo tika. Siku rin’wana loko
Xikwembu xi lava leswaku Yesu a endla nchumu wun’wana wo
tika swinene, u te: “Susa xinwelo lexi [ku nga swo karhi leswi a a
lerisiwe swona] eka mina.” Nilokoswiritano, Yesu u endle leswi Xikwembu xi n’wi kombeleke swona hikuva a a swi tiva leswaku Tata
wa yena u tiva leswi a faneleke a swi endla. (Luka 22:42) Loko vana
va dyondza ku yingisa, va ta va tsakisa ngopfu vatswari va vona ni
Tata wa vona wa le tilweni.1—Swivuriso 23:22-25.
19 Diyavulosi u ringe Yesu naswona hi swi tiva kahle leswaku na
vona vana u ta va ringa leswaku va endla leswo biha. (Matewu 4:
1-10) Sathana Diyavulosi u tirhisa ntshikilelo wa tintangha, kutani a swi olovi ku wu tiyiselela. Hikwalaho i swa nkoka leswaku
vana va papalata ku aka vuxaka ni vadyohi! (1 Vakorinto 15:33)
Dina, n’wana wa Yakobe a a hambeta a tolovelana ni vanhu lava
nga riki vagandzeri va Yehovha, kutani sweswo swi pfuxe madzolonga lamakulu. (Genesa 34:1, 2) Anakanya ndlela leyi ndyangu
wu nga ta va ni gome ha yona loko un’wana ekaya a wela eku tikhomeni ko biha hi tlhelo ra rimbewu!—Swivuriso 17:21, 25.
1 N’wana a nga honisa mutswari wa yena loko ntsena a n’wi byela leswaku a tlula nawu wa Xikwembu.—Mintirho 5:29.
19. (a) Hi yihi ndlela leyi Sathana a ringaka vana ha yona?
(b) Loko vana va tikhoma hi ndlela yo biha swi nga endla leswaku
vatswari va titwisa ku yini?
I yini leswi vana va
faneleke va swi
tsundzuka loko va
ringiwa?
143
XILOTLELO XA NTSAKO ENDYANGWINI
Loko ndyangu wu tirhisa ndzayo ya Bibele, wu nga swi kota
ku langutana ni swiphiqo. Kahle-kahle, ku tirhisa ndzayo yoleyo
hi kona ku nga xilotlelo xa ntsako endyangwini. Hikwalaho, vavanuna, rhandzani vasati va n’wina, mi va khoma hi ndlela yo fana
ni leyi Yesu a a khoma vandlha ra yena ha yona. N’wina vavasati,
titsongahateni eka vunhloko bya vanuna va n’wina, mi landzela
xikombiso xa wansati la fanelekaka, la hlamuseriweke eka Swivuriso 31:10-31. Vatswari, letelani vana va n’wina. (Swivuriso 22:6)
Vatatana, ‘ungamelani mindyangu ya n’wina hi mukhuva lowunene.’ (1 Timotiya 3:4, 5; 5:8) N’wina vana, yingisani vatswari va
n’wina. (Vakolosa 3:20) A nga kona endyangwini la hetisekeke,
hinkwerhu hi endla swihoxo. Hikwalaho, titsongahate eka van’wana, u kombela ku rivaleriwa.
21 Hakunene, Bibele yi tamele tindzayo to tala ni ndzetelo lowu
khumbaka ndyangu. Tlhandlakambirhi, yi hi dyondzisa hi misava
leyintshwa ya Xikwembu leyi nga ta va paradeyisi leyi teleke hi vanhu lava tsakeke, lava gandzelaka Yehovha. (Nhlavutelo 21:3, 4)
Mawaku ntshembo lowu hi wu languteleke! Nisweswi hi nga va ni
mindyangu leyi tsakeke loko hi tirhisa ndzetelo wa Xikwembu,
lowu humaka eRitweni ra xona, ku nga Bibele.
20
20. Leswaku ndyangu wu va lowu tsakeke, i yini lexi un’wana ni un’wana a faneleke a xi endla?
21. Hi wihi ntshembo lowu tsakisaka lowu hi wu languteleke naswona hi
nga endla njhani leswaku mindyangu ya hina yi va leyi tsakeke sweswi?
ˇ Vavanuna va fanele va rhandza vasati va vona ku
fana ni mimiri ya vona.—Vaefesa 5:25-29.
ˇ Vavasati va fanele va rhandza mindyangu ya
vona va tlhela va xixima vanuna va vona.
—Tito 2:4, 5.
ˇ Vatswari va fanele va rhandza vana va vona, va va
dyondzisa ni ku va sirhelela.—Deteronoma 6:4-9.
ˇ Vana va fanele va yingisa vatswari va vona.
—Vaefesa 6:1-3.
NDZIMA YA VUKHUME-NTLHANU
Vugandzeri Lebyi Amukelekaka
Eka Xikwembu
Xana vukhongeri hinkwabyo bya amukeleka
eka Xikwembu?
Hi nga byi vona njhani vukhongeri bya ntiyiso?
I vamani lava gandzelaka Xikwembu xa ntiyiso
emisaveni namuntlha?
YEHOVHA XIKWEMBU u hi khathalela hi mbilu hinkwayo,
naswona u lava leswaku hi vuyeriwa hi nkongomiso wa yena
wa rirhandzu. Loko hi n’wi gandzela hi ndlela leyi a yi amukelaka, hi ta va ni ntsako naswona hi ta papalata swiphiqo swo tala
evuton’wini. U ta hi pfuna a tlhela a hi katekisa. (Esaya 48:17) Hambiswiritano, ku ni mintlawa yo tala ya vukhongeri leyi vulaka
leswaku yi dyondzisa ntiyiso mayelana ni Xikwembu. Kambe, leswi yi swi dyondzisaka hi Xikwembu ni leswi xi swi languteleke
eka hina, swi hambanile swinene.
2 U nga yi tiva njhani ndlela leyinene leyi hi faneleke hi gandzela Yehovha ha yona? A swi kali swi lava u dyondza tidyondzo ta
mintlawa leyi hinkwayo ya vukhongeri ivi u ti pimanisa. U fanele
u dyondza ntsena leswi hakunene Bibele yi swi dyondzisaka hi vugandzeri bya ntiyiso. Hi xikombiso: Matiko yo tala ma ni xiphiqo
xa mali leyi nga riki ya xiviri. Loko a wo nyikiwa ntirho wo kumisisa mali leyi nga riki ya xiviri, xana a wu ta endla njhani? Xana a
wu ta nhlokohata muxaka wun’wana ni wun’wana wa mali leyi
nga riki ya xiviri? Doo! Loko u tlharihile, u ta heta nkarhi u ri karhi u kambisisa mali leyi nga ya xiviri leswaku u yi tiva kahle.
Loko se u swi vonile leswaku mali ya xiviri yi njhani, swi ta ku
1. Hi ta vuyeriwa hi yini loko hi gandzela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka eka xona?
2. Hi nga yi tiva njhani ndlela leyinene yo gandzela Yehovha, naswona
hi xihi xifaniso lexi nga hi pfunaka leswaku hi twisisa mhaka leyi?
Vugandzeri Lebyi Amukelekaka Eka Xikwembu
145
olovela ku vona leyi nga riki ya xiviri. Hilaha ku fanaka, loko hi ri
karhi hi kambisisa vukhongeri bya ntiyiso, hi kota ku vona bya
mavunwa.
3 I swa nkoka leswaku hi gandzela Yehovha hi ndlela leyi
amukelekaka eka yena. Vanhu vo tala va kholwa leswaku Xikwembu xi tsakisiwa hi vukhongeri hinkwabyo, kambe sweswo a hi
swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Phela ni ku tivula Mukreste a swi ringananga. Yesu u te: “A hi hinkwavo lava nge eka
mina, ‘Hosi, Hosi,’ lava nga ta nghena emfun’weni wa matilo, kambe ku ta nghena la endlaka ku rhandza ka Tata wa mina la
nge matilweni.” Hikwalaho, leswaku hi amukeleka eka Xikwembu, hi fanele hi dyondza leswi Xikwembu xi swi languteleke eka
hina. Yesu u vule leswaku lava va nga ku endliki ku rhandza ka
Xikwembu i “vaendli va leswo kala nawu.” (Matewu 7:21-23) Vukhongeri bya mavunwa byi fana ni mali leyi nga riki ya xiviri, a
byi pfuni nchumu. Kasi lexi chavisaka ngopfu hi leswaku byi ni
khombo.
4 Yehovha u pfulele un’wana ni un’wana la nga emisaveni lunghelo ro kuma vutomi lebyi nga heriki. Kambe, leswaku hi
kuma vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini, hi fanele hi sungula
sweswi ku gandzela Xikwembu hi ndlela leyi faneleke hi tlhela hi
hanya hi ndlela leyi amukelekaka eka xona. Khombo ra kona, vo
tala a va swi lavi ku endla tano. Hi yona mhaka leyi Yesu a nga te:
“Nghenani hi nyangwa leyo khuma; hikuva gondzo leri yisaka
endzovisweni ri anamile ri tlhela ri pfuleka, naswona va tele lava
nghenaka ha rona; kambe nyangwa leyi yisaka evuton’wini yi
khumile, ni gondzo ra kona ri larile, naswona a hi vangani lava ri
kumaka.” (Matewu 7:13, 14) Vukhongeri bya ntiyiso byi yisa evuton’wini lebyi nga heriki. Kambe vukhongeri bya mavunwa byi
yisa endzovisweni. Yehovha a nga swi lavi leswaku munhu ni
un’we a lovisiwa, hi yona mhaka leyi a nyikaka vanhu hinkwavo
nkarhi wo dyondza ha yena. (2 Petro 3:9) Leswi vulaka leswaku
ndlela leyi hi gandzelaka Xikwembu ha yona yi nga hi yisa evuton’wini kumbe yi hi yisa endzovisweni.
3. Hi ku ya hi Yesu, hi fanele hi endla yini leswaku hi va lava amukelekaka eka Xikwembu?
4. Marito ya Yesu malunghana ni magondzo mambirhi ma vula yini, naswona ha rin’we ri yisa kwihi?
146
NDLELA YO TIVA VUKHONGERI BYA NTIYISO
Xana ri nga kumiwa njhani ‘gondzo leri yisaka evuton’wini’?
Yesu u vule leswaku vukhongeri bya ntiyiso byi ta vonaka hi mahanyelo ya vanhu va byona. U te: “Mi ta va vona hi mihandzu ya
vona.” “Murhi wun’wana ni wun’wana lowunene wu humesa
mbhandzu lowunene.” (Matewu 7:16, 17) Leswi vulaka leswaku
lava nga le vukhongerini bya ntiyiso va ta vonaka hi tidyondzo ni
mahanyelo ya vona. Hambileswi vagandzeri va ntiyiso va nga
hetisekangiki naswona va endlaka swihoxo, kambe hinkwavo ka
vona va lwela ku endla ku rhandza ka Xikwembu. A hi kambisiseni timfanelo ta tsevu leti lava nga evukhongerini bya ntiyiso va
vonakaka ha tona.
6 Malandza ya Xikwembu, ma sekela tidyondzo ta wona eBibeleni. Bibele hi yoxe yi ri: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe
hi Xikwembu naswona ma pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku
lulamisa swilo, ku laya eku lulameni, leswaku munhu wa Xikwembu a faneleka hi ku helela, a hlomisiwa hi ku helela eka
ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.” (2 Timotiya 3:16, 17)
Loko muapostola Pawulo a tsalela Vakreste-kulobye, u te: “Loko
mi amukela rito ra Xikwembu, leri mi ri tweke eka hina, mi ri
amukerile, ku nga ri kukotisa rito ra vanhu, kambe, mi ri amukele
hilaha ri nga hakona hakunene rito ra Xikwembu.” (1 Vatesalonika 2:13) Hikwalaho, tidyondzo ni ndlela leyi vanhu lava nga le
vukhongerini bya ntiyiso va faneleke va hanya ha yona a swi sekeriwanga eka mavonelo ni mindhavuko ya vanhu. Swi sekeriwe
eRitweni ra Xikwembu leri huhuteriweke, ku nga Bibele.
7 Yesu Kreste u veke xikombiso lexinene hikuva a a seketela tidyondzo ta yena eRitweni ra Xikwembu. Loko a khongela Tata wa
yena wa le tilweni, u te: “Rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:
17) Yesu a a ri tshemba Rito ra Xikwembu naswona xin’wana ni
xin’wana lexi a a xi dyondzisa a xi pfumelelana ni Matsalwa. Hakanyingi Yesu a a ku: “Ku tsariwile.” (Matewu 4:4, 7, 10) Kutani
endzhaku ka sweswo a a tshaha tsalwa. Hilaha ku fanaka, vanhu
va Xikwembu namuntlha a va dyondzisi mavonelo ya vona. Va
5
5. Hi nga va tiva njhani lava nga evukhongerini bya ntiyiso?
6, 7. Xana malandza ya Xikwembu ma yi languta njhani Bibele naswona Yesu u veke xikombiso lexinene hi ndlela yihi emhakeni leyi?
LAVA VA GANDZELAKA XIKWEMBU XA NTIYISO
ˇ
ˇ
ˇ
ˇ
ˇ
ˇ
va dyondzisa leswi humaka eBibeleni
va gandzela Yehovha ntsena naswona va twarisa vito ra yena
va rhandzana hi mbilu hinkwayo
va pfumela leswaku Yesu hi yena ntsena loyi Xikwembu
xi hi ponisaka ha yena
a hi xiphemu xa misava
va chumayela leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntsena
wu nga ta tlhantlha swiphiqo swa vanhu
148
kholwa leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu naswona leswi va swi
dyondzisaka va swi seketela hilaha ku heleleke eka rona.
8 Lava nga le vukhongerini bya ntiyiso va gandzela Yehovha ntsena va tlhela va twarisa vito ra yena. Yesu u te: “U fanele ku
gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku
endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.” (Matewu 4:10) Hikwalaho, malandza ya Xikwembu ma gandzela Yehovha ntsena. Ku
gandzela loku ku katsa ku tivisa van’wana leswi vito ra Xikwembu
xa ntiyiso ri vulaka swona ni leswaku i Xikwembu xa njhani.
Pisalema 83:18 yi ri: “Wena loyi vito ra wena u nga Yehovha,
wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla emisaveni hinkwayo.”
Yesu u veke xikombiso emhakeni yo pfuna van’wana leswaku va
tiva Xikwembu hilaha a vuleke hakona exikhongelweni xa yena a
ku: “Vito ra wena ndzi ri kombise vanhu lava u ndzi nyikeke
vona emisaveni.” (Yohane 17:6) Hilaha ku fanaka, vagandzeri va
ntiyiso namuntlha va dyondzisa van’wana vito ra Xikwembu, swikongomelo swa xona ni timfanelo ta xona.
9 Vanhu va Xikwembu va rhandzana hi mbilu hinkwayo. Yesu u
te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko
mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Hi yona ndlela leyi Vakreste vo
sungula a va rhandzana ha yona. Rirhandzu leri sekeriweke eka
misinya ya milawu ya Bibele ri kota ku hlula xihlawuhlawu xa rixaka, xa ntshamisano ni xa vutiko kutani ri hlanganisa vanhu ivi
va hanyisana ku fana ni vana va munhu. (Vakolosa 3:14) Swirho
swa vukhongeri bya mavunwa a swi swi koti ku hanyisana ku fana
ni vana va munhu. Hi swi tivisa ku yini? Hikuva swi dlaya lava
nga riki va tiko ra swona kumbe lava nga riki va rixaka ra rikwavo.
Vakreste va ntiyiso a va rhwali matlhari va ya dlaya Vakreste-kulobye kumbe vanhu van’wana. Bibele yi ri: “Vana va Xikwembu ni
vana va Diyavulosi va vonaka hi leswi: Mani na mani la nga hambetiki a famba hi ku lulama a nga humi eka Xikwembu, hambi
ku ri loyi a nga rhandziki makwavo. . . . Hi fanele hi rhandzana; hi
nga fani na Kayini, loyi a humeke eka lowo homboloka ivi a dlaya makwavo.”—1 Yohane 3:10-12; 4:20, 21.
8. Ku gandzela Yehovha swi katsa yini?
9, 10. Hi tihi tindlela leti Vakreste va ntiyiso va kombisaka ha tona leswaku va rhandzana?
149
Kambe, a swi vuli leswaku loko munhu a nga dlayi van’wana
u ni rirhandzu ra xiviri. Vakreste va ntiyiso va tirhisa nkarhi wa
vona, matimba ya vona ni swilo swa vona hi ku tirhandzela, leswaku va pfuna van’wana ni ku va khutaza. (Vaheveru 10:24, 25)
Va pfunana loko van’wana va ri nhlomulweni naswona a va dyeleli munhu. Entiyisweni, va hanya hi ndzayo ya Bibele leyi nge
‘endlelani hinkwavo leswi nga swinene.’—Vagalatiya 6:10.
11 Vakreste va ntiyiso va pfumela leswaku Yesu Kreste hi yena loyi
Xikwembu xi hi ponisaka ha yena. Bibele yi ri: “A ku na ku ponisiwa eka un’wana, hikuva ku hava vito rin’wana ehansi ka tilo leri
nyikiweke vanhu leri hi faneleke ku ponisiwa ha rona.” (Mintirho
4:12) Hilaha hi voneke hakona eka Ndzima 5, Yesu u nyikele hi
vutomi bya yena leswaku byi va nkutsulo eka vanhu lava yingisaka. (Matewu 20:28) Ku tlula kwalaho, Yesu i Hosi ya Mfumo wa le
tilweni, leyi Xikwembu xi yi hlawuleke leswaku yi fuma misava
hinkwayo. Kutani Xikwembu xi lava leswaku hi yingisa Yesu hi
tlhela hi tirhisa leswi a hi dyondzisaka swona loko hi lava vutomi
lebyi nga heriki. Hi yona mhaka leyi Bibele yi nge: “Un’wana ni
un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka N’wana u ni vutomi lebyi nga heriki; loyi a nga yingisiki N’wana a nge byi kumi
vutomi.”—Yohane 3:36.
12 Vagandzeri va ntiyiso a hi xiphemu xa misava. Loko Yesu a ri
karhi a tengisiwa hi Pilato, mufumi wa Rhoma, u te: “Mfumo wa
mina a hi xiphemu xa misava leyi.” (Yohane 18:36) Ku nga khathariseki leswaku valandzeri va Yesu va ntiyiso va tshama kwihi,
va lawuriwa hi Mfumo wa le tilweni naswona a va hlanganyeli
nikatsongo etimhakeni ta tipolitiki ta misava leyi. A va hlanganyeli eka mpfilumpfilu wa misava. Hambiswiritano, vagandzeri va
Yehovha a va kavanyeti vanhu loko va lava ku va swirho swa mintlawa yo karhi ya tipolitiki kumbe lava va lavaka ku vhoteriwa.
Hambileswi vagandzeri va Xikwembu va ntiyiso va nga hlanganyeliki etimhakeni ta tipolitiki, va yi yingisa milawu ya tiko. Ha
yini? Hikuva Rito ra Xikwembu ri va lerisa leswaku va ‘tiveka ehansi ka valawuri lava tlakukeke.’ (Varhoma 13:1) Loko valawuri
va tipolitiki va sindzisa vagandzeri va ntiyiso leswaku va tlula
10
11. Ha yini swi ri swa nkoka ku pfumela leswaku Yesu Kreste hi yena loyi
Xikwembu xi hi ponisaka ha yena?
12. Xana ku nga vi xiphemu xa misava swi katsa yini?
150
milawu ya Xikwembu, vona va landzela xikombiso xa vaapostola
lava nga te: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku
tlula vanhu.”—Mintirho 5:29; Marka 12:17.
13 Valandzeri va Yesu va ntiyiso va chumayela leswaku Mfumo wa
Xikwembu hi wona ntsena wu nga ta tlhantlha swiphiqo swa vanhu. Yesu u profete a ku: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo
ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi
13. Valandzeri va Yesu va ntiyiso va wu languta njhani Mfumo wa Xikwembu kutani va endla yini ha wona?
Loko u tirhela Yehovha swin’we ni vanhu va yena, a wu nge
lahlekeriwi hi nchumu kambe u to kuma swilo swo tala ngopfu
151
va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu
ma nga ta fika.” (Matewu 24:14) Valandzeri va ntiyiso va Yesu Kreste a va khutazi vanhu leswaku va tshembela eka vafumi va vanhu
leswaku va va tlhantlhela swiphiqo swa vona, ku ri na sweswo, va
twarisa leswaku Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni hi wona ntsena wu nga ta tlhantlha swiphiqo swa vanhu. (Pisalema 146:3)
Yesu u hi dyondzise leswaku hi khongelela mfumo wolowo loko
a ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke
emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” (Matewu 6:10)
Rito ra Xikwembu ri profete leswaku Mfumo lowu wa le tilweni
“wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo [leyi
fumaka sweswi], kambe wona wu ta tshama hilaha ku nga riki na
makumu.”—Daniyele 2:44.
14 Hi ku landza leswi ha ha ku bulaka ha swona, tivutise: ‘Hi
wihi ntlawa wa vukhongeri lowu tidyondzo ta wona hinkwato
ti sekeriweke eBibeleni naswona wu twarisaka vito ra Yehovha?
Hi wihi ntlawa lowu hanyaka hi rirhandzu leri sekeriweke eka misinya ya milawu ya Bibele, lowu kombisaka ripfumelo eka Yesu,
lowu wu nga riki xiphemu xa misava naswona wu twarisaka leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntsena wu nga ta tlhantlha
swiphiqo hinkwaswo swa vanhu? Eka mintlawa hinkwayo ya vukhongeri leyi nga kona emisaveni, hi wihi lowu wu fambisanaka
ni swilaveko leswi?’ Vumbhoni byi kombisa leswaku i Timbhoni
ta Yehovha.—Esaya 43:10-12.
XANA U TA ENDLA YINI?
Xikwembu a xi tsakisiwi ntsena hi ku va munhu a pfumela
eka xona. Bibele yi vula leswaku ni madimona ma kholwa leswaku Xikwembu xi kona. (Yakobo 2:19) Kambe, swi le rivaleni
leswaku a ma endli ku rhandza ka Xikwembu naswona a ma amukeleki eka xona. Leswaku hi amukeleka eka Xikwembu, hi fanele
hi pfumela eka xona hi tlhela hi endla ku rhandza ka xona. Nakambe hi fanele hi tihambanisa ni vukhongeri bya mavunwa, hi
amukela vugandzeri bya ntiyiso.
15
14. Hi wihi ntlawa wa vukhongeri lowu u vonaka leswaku wu fambisana ni swilaveko swa vugandzeri bya ntiyiso?
15. I yini swin’wana leswi Xikwembu xi swi languteleke eka hina handle
ko pfumela ntsena leswaku xi kona?
152
Muapostola Pawulo u kombise leswaku a hi fanelanga hi hlanganyela evugandzerini bya mavunwa. U tsale a ku: “ ‘Humani
exikarhi ka vona, mi tihambanisa,’ ku vula Yehovha, ‘naswona
tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki’; ‘kutani ndzi ta mi
amukela.’ ” (2 Vakorinto 6:17; Esaya 52:11) Hikwalaho, Vakreste
va ntiyiso va papalata nchumu wun’wana ni wun’wana lowu fambisanaka ni vugandzeri bya mavunwa.
17 Bibele yi kombisa leswaku mintlawa hinkwayo ya vukhongeri bya mavunwa i xiphemu xa “Babilona Lonkulu.”1 (Nhlavutelo
17:5) Vito rero ri hi tsundzuxa muti wa khale wa Babilona,
laha vukhongeri bya mavunwa byi sunguleke kona endzhaku ka
Ndhambi ya siku ra Nowa. Tidyondzo to tala ni mikhuva leyi tolovelekeke evukhongerini bya mavunwa swi sungule khale koloko
le Babilona. Hi xikombiso, Vababilona a va gandzela swikwembu
swa vunharhu-un’we. Namuntlha, dyondzo-nkulu leyi tikereke to
tala ti yi dyondzisaka i ya Vunharhu-un’we. Kambe, Bibele yi swi
veka erivaleni leswaku ku ni Xikwembu xin’we xa ntiyiso, ku
nga Yehovha ni leswaku N’wana wa yena i Yesu Kreste. (Yohane 17:3) Nakambe Vababilona a va kholwa leswaku munhu u ni
moya-xiviri lowu nga fiki, lowu humaka emirini wa yena loko a fa
nileswaku ku ni laha wu yaka wu ya xanisiwa kona. Namuntlha,
tikereke to tala ti dyondzisa leswaku moya-xiviri kumbe moya wa
xanisiwa etiheleni.
18 Tanihi leswi vugandzeri bya Babilona wa khale byi hangalakeke emisaveni hinkwayo, swi fanerile ku vula leswaku Babilona
Lonkulu wa manguva lawa i mfumo wa misava wa vukhongeri
bya mavunwa. Naswona Xikwembu xi vule leswaku mfumo lowu
wa misava wa vukhongeri bya mavunwa wu ta herisiwa hi xitshuketa. (Nhlavutelo 18:8) Xana wa swi vona leswaku ha yini swi ri
swa nkoka leswaku u tihambanisa ni xin’wana ni xin’wana lexi fambisanaka ni Babilona Lonkulu? Phela Yehovha Xikwembu u
16
1 Ku kuma rungula leri engetelekeke leswaku ha yini Babilona Lonkulu
a yimela mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, vona Xiengetelo eka matluka 219-20.
16. Munhu u fanele a endla yini leswaku a nga hlanganyeli evugandzerini bya mavunwa?
17, 18. I yini “Babilona Lonkulu” naswona ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi hatla hi “huma eka yena”?
153
lava leswaku u hatla u “huma eka yena” ka ha ri ni nkarhi.—Nhlavutelo 18:4.
19 Van’wana va nga ha tshika ku tolovelana na wena hikwalaho ka leswi u endleke xiboho xo tshika mikhuva ya vukhongeri
bya mavunwa. Hambiswiritano, loko u tirhela Yehovha swin’we ni
vanhu va yena, u ta kuma swilo swo tala ngopfu, a wu nge lahlekeriwi hi nchumu. U ta va ni vamakwerhu vo tala va moya ku fana ni
vadyondzisiwa vo sungula va Yesu, lava fularheleke swilo hinkwaswo leswaku va n’wi landzela. U ta va xirho xa ndyangu lowukulu
wa Vakreste va ntiyiso va misava hinkwayo, lava ku rhandzaka hi
mbilu hinkwayo. Nakambe “emafambiselweni lama taka ya swilo,” u ta va ni ntshembo lowu tsakisaka wa ku kuma vutomi lebyi
nga heriki. (Marka 10:28-30) Kumbexana lava va ku fularheleke
hikwalaho ka leswi u swi pfumelaka, va ta kambisisa leswi Bibele
yi swi dyondzisaka ivi na vona va va vagandzeri va Yehovha.
20 Bibele yi dyondzisa leswaku ku nga ri khale, Xikwembu xi ta
herisa mafambiselo lawa yo biha ya swilo ivi xi tisa misava leyintshwa leyi nga ta lawuriwa hi Mfumo wa xona. (2 Petro 3:9, 13)
Yoleyo yi ta va yi ri misava leyi tsakisaka swonghasi! Naswona
emisaveni leyintshwa yo lulama ku ta va ku ri ni vukhongeri byin’we ntsena, vanhu va ta gandzela hi ndlela yin’we ntsena. Xana
a ku nge vi vutlhari eka wena ku endla leswi lavekaka leswaku u
hlanganyela ni vagandzeri va ntiyiso sweswi?
19. U ta vuyeriwa hi yini hi ku tirhela Yehovha?
20. Byi ta va byihi vumundzuku bya lava va nga eka vukhongeri bya ntiyiso?
ˇ Ku ni vukhongeri byin’we ntsena bya ntiyiso.
—Matewu 7:13, 14.
ˇ Vukhongeri bya ntiyiso byi vonaka hi leswi
byi swi dyondzisaka ni hi mahanyelo ya swirho swa byona.—Matewu 7:16, 17.
ˇ Timbhoni ta Yehovha ti gandzela hi ndlela leyi
amukelekaka eka Xikwembu.—Esaya 43:10.
NDZIMA YA VUKHUME-TSEVU
Seketela Vugandzeri
Bya Ntiyiso
I yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka mayelana
ni ku tirhisa swifaniso?
Hi rihi langutelo ra Vakreste hi
tiholideyi ta vukhongeri?
U nga va hlamusela njhani van’wana leswi u swi
pfumelaka handle ko va khunguvanyisa?
A HI NGE u tshubule leswaku ku ni chefu leyi haxiweke emugangeni wa ka n’wina hinkwawo. Munhu wo karhi u lahlele thyaka
leri nga ni chefu swi nga tiviwi hi munhu naswona vutomi bya
vanhu se byi le khombyeni. U nga endla yini? A swi kanakanisi
leswaku loko swo koteka, u ta rhurha emugangeni wolowo. Kambe niloko se u rhurhile, wa ha ta tama u tivutisa leswaku, ‘Xana
na mina yi ndzi nghenile chefu liya?’
2 Swi tano ni hi vukhongeri bya mavunwa. Bibele yi dyondzisa leswaku byi thyakisiwe hi tidyondzo ni mikhuva leyi nga
basangiki. (2 Vakorinto 6:17) Hi yona mhaka leyi swi nga swa
nkoka leswaku u huma ‘eBabilona Lonkulu,’ mfumo wa misava
wa vukhongeri bya mavunwa. (Nhlavutelo 18:2, 4) Xana se u humile? Loko u humile swa nkhenseka. Kambe ku ni swin’wana
leswi u faneleke u swi endla endzhaku ka loko u tihambanisile kumbe u fularhele vukhongeri bya mavunwa. U fanele u
tivutisa leswi, ‘Xana ku ni mikhuva yo karhi ya vugandzeri bya
mavunwa leyi ndza ha hanyaka ha yona?’ Hi leswi swikombiso
swin’wana.
1, 2. Hi swihi swivutiso leswi u faneleke u tivutisa swona endzhaku ka
loko u fularhele vukhongeri bya mavunwa naswona ha yini u vona swi
ri swa nkoka?
155
SWIFANISO
NI KU PHAHLA SWIKWEMBU
3 Van’wana va hete malembe va ri ni swifaniso kumbe tindhumbha emakaya ya vona. Xana swi tano ni le ka wena?
Loko swi ri tano, swi nga ha ku tikela kumbe u nga vona swi hoxile ku khongela Xikwembu u nga khomanga xifaniso kumbe u
nga ri endhumbheni. Nakambe swi nga ha endleka leswaku wa
swi rhandza ku va ni swifaniso kumbe ndhumbha. Kambe Xikwembu hi xona xi hi byelaka ndlela leyi xi lavaka leswaku hi xi
gandzela ha yona, naswona Bibele yi dyondzisa leswaku a xi swi
lavi leswaku hi tirhisa swifaniso. (Eksoda 20:4, 5; Pisalema 115:
4-8; Esaya 42:8; 1 Yohane 5:21) Kutani u nga seketela vugandzeri bya ntiyiso hi ku lahla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu
u nga na wona, lowu fambisanaka ni vugandzeri bya mavunwa.
Na wena u fanele u swi languta hi ndlela leyi Yehovha a swi
langutaka ha yona—tanihi swilo leswi “nyenyetsaka.”—Deteronoma 27:15.
3. (a) Bibele yi ri yini hi ku tirhisa swifaniso naswona ha yini van’wana swi va tikela ku amukela langutelo ra Xikwembu? (b) U fanele u endla
yini hi swilo leswi u nga na swona, leswi fambisanaka ni vugandzeri bya
mavunwa?
156
Nchumu wun’wana lowu tolovelekeke evukhongerini bya mavunwa i ku phahla swikwembu. Loko van’wana va nga si dyondza
ntiyiso wa Bibele, a va kholwa leswaku vafi va hanya endhawini yin’wana leyi nga vonakiki nileswaku va nga pfuna lava hanyaka
kumbe va va vavisa. Kumbexana na wena swi tele swilo leswi a wu
swi endla leswaku u tsakisa vakokwa wa wena lava feke. Kambe hilaha u dyondzeke hakona eka Ndzima 6 ya buku leyi, lava feke a va
ha hanyi. Hikwalaho ku ringeta ku vulavula na vona i ku tlanga hi
nkarhi. Kahle-kahle, marungula wahi ni wahi lama vonakaka ma
huma eka murhandziwa la feke, ma va ma huma eka madimona.
Hi yona mhaka leyi Yehovha a nga va pfumelelangiki Vaisrayele
ku vulavula ni lava feke kumbe ku hlanganyela eka muxaka wihi
ni wihi wa vungoma.—Deteronoma 18:10-12.
5 U fanele u endla yini loko ku ri leswaku enkarhini lowu hundzeke a wu gandzela hi ku tirhisa swifaniso kumbe ku phahla
swikwembu? Hlaya u tlhela u anakanyisisa hi tindzimana ta Bibele
leti ku kombaka vonelo ra Xikwembu hi swilo swo tano. Khongela
Yehovha siku ni siku, u n’wi byela leswaku u lava ku seketela vugandzeri bya ntiyiso kutani u n’wi kombela a ku pfuna leswaku u va
ni mianakanyo leyi fanaka ni ya yena.—Esaya 55:9.
4
VAKRESTE VO SUNGULA A VA NGA
YI TLANGELI KHISIMUSI
6 Vukhongeri bya mavunwa byi nga thyakisa ndlela leyi munhu a gandzelaka ha yona hileswi byi tlangelaka tiholideyi
leti tolovelekeke. A hi endle xikombiso hi Khisimusi. Ku vuriwa leswaku nkhuvo wa Khisimusi wu tlangela ku velekiwa ka
Yesu Kreste naswona vukhongeri byin’wana ni byin’wana lebyi tivulaka bya Vukreste bya yi tlangela. Kambe a ku kona laha ku
vuriwaka leswaku vadyondzisiwa va Yesu va lembe-xidzana ro su4. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku ku phahla swikwembu i ku tlanga
hi nkarhi? (b) Ha yini Yehovha a nga va pfumelelanga vanhu va yena leswaku va hlanganyela eka muxaka wihi ni wihi wa vungoma?
5. Xana u fanele u endla yini loko ku ri leswaku enkarhini lowu hundzeke a wu gandzela hi ku tirhisa swifaniso kumbe ku phahla swikwembu?
6, 7. (a) Ku vuriwa leswaku ku tlangeriwa yini hi nkhuvo wa Khisimusi, naswona xana valandzeri va Yesu va lembe-xidzana ro sungula a va
wu tlangela nkhuvo lowu? (b) Xana minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi fambisana na yini enkarhini wa vadyondzisiwa va Yesu vo
sungula?
Seketela Vugandzeri Bya Ntiyiso
157
ngula a va yi tlangela holideyi leyi. Buku leyi nge Sacred Origins of
Profound Things yi ri: “Endzhaku ka loko ku hundze malembe-xidzana yo tala Kreste a velekiwile, a nga kona loyi a a tiva lomu a
velekeriweke kona, naswona vo tala a va nga ri na mhaka nileswaku u velekeriwe kwihi.”
7 Hambiloko vadyondzisiwa va Yesu a va ri tiva siku leri a velekiweke ha rona, a va nga ta ri tlangela. Ha yini? Hikuva hilaha The
World Book Encyclopedia yi vulaka hakona, Vakreste vo sungula “a
va teka ku tlangela siku ra ku velekiwa ka munhu wo karhi ku ri
mukhuva wa vuhedeni.” Minkhuvo yimbirhi ya masiku ya ku velekiwa lama boxiweke eBibeleni i ya tihosi timbirhi leti a ti nga ri
vagandzeri va Yehovha. (Genesa 40:20; Marka 6:21) Nakambe minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi dzunisa swikwembu swa
vahedeni. Hi xikombiso, hi May 24, Varhoma a va tlangela ku velekiwa ka xikwembukati lexi vuriwaka Diana. Hi xamundzuku xa
kona, a va tlangela siku ra ku velekiwa ka Apollo, xikwembu xa
vona xa dyambu. Hikwalaho, masiku ya ku velekiwa a ma fambisana ni vuhedeni, ku nga ri Vukreste.
8 Ku ni xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va nga ri tlangeli siku ra ku velekiwa ka
Yesu. Swi vonaka onge vadyondzisiwa va yena a va swi tiva leswaku minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa a yi fambisana ni
vukholwa-hava. Hi xikombiso, Magriki yo tala ni Varhoma va
khale, a va kholwa leswaku ku ni moya lowu a wu fika loko munhu un’wana ni un’wana a velekiwa kutani wu n’wi sirhelela
vutomi bya yena hinkwabyo. Buku yin’wana leyi nge The Lore of
Birthdays, yi ri: “Moya lowu a wu hlangana ni xikwembu xo karhi
hi ndlela leyi nga tivikaniki.” A swi kanakanisi leswaku Yehovha
a a nga ta tsakisiwa hi nkhuvo wihi ni wihi lowu a wu ta hlanganisa Yesu ni vukholwa-hava. (Esaya 65:11, 12) Kutani, swi tise ku
yini leswaku vanhu vo tala va tlangela Khisimusi?
9
LOMU KHISIMUSI YI TUMBULUKEKE KONA
Vanhu va sungule ku tlangela siku ra ku velekiwa ka Yesu
8. Hlamusela ndlela leyi minkhuvo ya masiku ya ku velekiwa yi hlanganaka ha yona ni vukholwa-hava.
9. Swi tise ku yini leswaku siku ra December 25 ri tekiwa ri ri siku ro tlangela ku velekiwa ka Yesu?
158
hi December 25, endzhaku ka loko ku hundze malembe yo tala a
nga ha ri kona emisaveni. Kambe a hi rona siku leri Yesu a velekiweke ha rona hikuva swi tikomba onge u velekiwe hi October.1
Kutani ha yini ku hlawuriwe December 25? Swi vonaka onge van’wana lava hi ku famba ka nkarhi va tivuleke Vakreste “va navele
leswaku siku leri ri kotlana ni nkhuvo wa Varhoma wa vuhedeni
wa ku tlangela ‘ku velekiwa ka dyambu leri nga hluriwiki.’ ” (The
New Encyclopædia Britannica) Hi xixika, loko dyambu ri nga hisi
ngopfu, vahedeni a va va ni minkhuvo yo tlangela ku vuya ka
dyambu eka maendzo ya rona ya le kule, tanihi leswi ri voningaka
ri tlhela ri kufumeta vanhu. A ku anakanyiwa leswaku ri sungula
ku vuya hi December 25. Varhangeri va vukhongeri va amukele
nkhuvo lowu kutani va ringeta ku hundzula vahedeni hi ku wu
endla wu vonaka onge i wa “Vukreste.”2
10 I khale Khisimusi yi tiviwa tanihi holideyi leyi humaka
evuhedenini. Hikwalaho ka leswi a swi tiviwa leswaku a yi sekeriwanga helo eMatsalweni, a yi yirisiwile
eNghilandhi ni le ka tikoloni tin’wana ta
Xana u nga xi
Amerika hi lembe-xidzana ra vu-17. Mani
dya xiwitsi lexi
rholiweke
na mani loyi a a nga yi entirhweni hi siku
etaleni?
ra Khisimusi, a a rihisiwa. Kambe, a swi tekanga nkarhi leswaku mikhuva leya khale
yi tlhela yi amukeleka kutani ku engeteriwa ni yin’wana leyintshwa. Khisimusi
yi tlhele yi va holideyi leyi dumeke naswona ya ha dumile ematikweni yo tala.
Hambiswiritano, hikwalaho ka leswi yi fambisanaka ni vukhongeri bya mavunwa,
1 Vona Xiengetelo, eka matluka 221-2.
2 Nkhuvo wa Saturnalia na wona wu hoxe xandla leswaku siku ra December 25 ri amukeriwa. Nkhuvo lowu a wu dzunisa xikwembu xa
Varhoma xa vurimi, a wu tlangeriwa hi December 17-24. Hi nkarhi wa nkhuvo lowu wa Saturnalia, a ku dyiwa, ku tsakiwa swinene naswona
vanhu a va nyikana tinyiko.
10. Enkarhini lowu hundzeke, ha yini vanhu
van’wana a va nga yi tlangeli Khisimusi?
159
lava va lavaka ku tsakisa Xikwembu a va yi tlangeli Khisimusi
kumbe holideyi yin’wana ni yin’wana leyi sunguriweke hi vahedeni.1
XANA I SWA NKOKA KU TIVA LOMU TIHOLIDEYI
TI TUMBULUKEKE KONA?
11 Van’wana va pfumela leswaku tiholideyi to fana ni Khisimusi ti tumbuluke evuhedenini kambe va vona swi nga hoxanga ku
ti tlangela. Entiyisweni vanhu vo tala a va anakanyi hi vugandzeri bya mavunwa loko va tlangela tiholideyi teto. Minkhuvo leyi yi
tlhela yi endla leswaku mindyangu yi kota ku hlangana. Xana na
wena u ri tano? Loko swi ri tano, lexi ku siveleka leswaku u seketela vugandzeri bya ntiyiso i ku rhandza vandyangu ku nga ri ku
rhandza vukhongeri bya mavunwa. Hakunene, Yehovha, musunguri wa ndyangu u lava leswaku u va ni vuxaka lebyinene ni
maxaka ya wena. (Vaefesa 3:14, 15) Kambe u nga tiyisa vuxaka
byebyo hi ndlela leyi amukelekaka eka Xikwembu. Loko muapostola Pawulo a tsala hi leswi hi faneleke hi anakanyisisa hi swona,
u te: “Hambetani mi tiyiseka hi leswi amukelekaka eHosini.”—Vaefesa 5:10.
12 Kumbexana u anakanya leswaku mhaka ya ku tlangela tiholideyi namuntlha a yi khumbani helo ni masungulo ya tona. Xana
hakunene swi na mhaka leswaku ti sungule kwihi? Ina swi na
mhaka! Hi xikombiso: A hi nge u vona xiwitsi etaleni. Xana u
nga xi rhola u xi hoxa enon’wini? Doo! Xiwitsi xexo xi thyakile.
Tiholideyi, na tona ta fana ni xiwitsi xexo, ti vonaka ti tsakisa
kambe ti tekiwe endhawini leyi fanaka ni tala. Leswaku hi seketela vugandzeri bya ntiyiso, hi fanele hi va ni langutelo leri
fanaka ni ra muprofeta Esaya, loyi a byeleke vagandzeri va ntiyiso a ku: “Mi nga khumbi nchumu lexi nga basangiki.”—Esaya
52:11.
1 Loko u lava ku twa vonelo ra Vakreste va ntiyiso hi tiholideyi leti tolovelekeke, vona Xiengetelo, eka matluka 222-3.
11. Ha yini vanhu van’wana va tlangela tiholideyi, kambe i yini lexi faneleke xi va xa nkoka eka hina?
12. Endla xikombiso xa leswaku ha yini hi fanele ku papalata mikhuva
swin’we ni minkhuvo leyi tekiweke evuhedenini.
160
KU TIRHISANA NI VAN’WANA HI VUTLHARI
U nga ha tikuma u khome nyarhi hi timhondzo loko u tshika ku hlanganyela eminkhubyeni ya tiholideyi. Hi xikombiso,
vatirhi-kuloni va nga ha hlamala leswaku ha yini u nga ha hlanganyeli eka tiholideyi to karhi entirhweni. A hi nge u nyikiwa nyiko
ya Khisimusi! Xana swi ta va swi hoxile loko u yi amukela? Ku vuriwa yini loko munghana wa wena wa vukati a nga swi kholwi
leswi u swi kholwaka? U nga endla njhani leswaku vana va wena
va nga titwi va lahlekeriwe hi swo karhi hikwalaho ka leswi mi
nga ti tlangeliki tiholideyi to karhi?
14 U fanele u tirhisa vutlhari leswaku u ta kota ku tlhantlha xiphiqo ha xin’we lexi u nga langutanaka na xona. Loko ku ri ni
ndlela yo karhi leyi vanhu va toloveleke ku pfuxela ha yona hi
siku rero, u nga ha nkhensa ivi u timiyelela. Kambe, a hi nge u
pfuxeriwa hi munhu loyi u n’wi vonaka siku ni siku kumbe loyi u
tirhaka na yena. Loko swi ri tano, u nga ha n’wi hlamusela leswaku ha yini u nga wu tlangeli nkhuvo wolowo. Minkarhi hinkwayo
vana ni vuxiyaxiya. Bibele ya hi tsundzuxa: “Marito ya n’wina a
ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku
mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana
ha yona.” (Vakolosa 4:6) Vana ni vuxiyaxiya leswaku vanhu va
nga ku teki u ri la nga riki na xichavo. Ematshan’weni ya sweswo,
hlamusela xiyimo xa wena hi vutlhari. Swi veke erivaleni leswaku
a wu lwisani ni ku nyikana tinyiko ni swinkhubyana, kambe swilo sweswo u tsakela ku swi endla hi masiku man’wana.
15 Ku vuriwa yini loko munhu a lava ku ku nyika nyiko? Swi ta
ya hi swiyimo. Loyi a ku nyikaka nyiko yoleyo a nga ha ku: “Ndza
swi tiva leswaku a wu yi tlangeli holideyi leyi. Kambe ndzi lava ku
ku nyika nyiko leyi.” Loko swi ri tano, u nga ha swi vona swi nga
hoxanga ku amukela nyiko yoleyo hi siku rero hi ku va u swi vona
swi nga fani ni ku hlanganyela enkhubyeni wa holideyi yoleyo.
Kambe, loko loyi a ku nyikaka nyiko yoleyo a nga swi tivi leswi u
swi kholwaka, u nga ha n’wi byela leswaku a wu yi tlangeli holide13
13. Hi yihi mintlhontlho leyi u nga langutanaka na yona loko u tshika
ku tlangela minkhuvo ya tiholideyi to karhi?
14, 15. U nga endla njhani loko u pfuxeriwa hi ndlela yo karhi leyi vanhu va pfuxelanaka ha yona hi siku ra holideyi yo karhi kumbe loko
un’wana a lava ku ku nyika nyiko?
161
yi yoleyo. Sweswo swi ta n’wi pfuna a twisisa leswaku ha yini u
amukela nyiko kambe u nga n’wi nyiki nchumu hi nkarhi wolowo. Kasi xin’wana, swi nga va swinene leswaku u nga yi amukeli
nyiko yoleyo loko swi ri erivaleni leswaku va ku nyika yona hi xikongomelo xa ku kombisa leswaku a wu yimi eritweni ra wena
kumbe u tshika leswi u swi kholwaka leswaku u ta kuma tinyiko.
KU VURIWA YINI HI SWIRHO SWA NDYANGU?
Ku vuriwa yini loko swirho swa ndyangu swi nga ri swa
vukhongeri lebyi u nga eka byona? Laha na kona swi lava u tirhisa vutlhari. A xi kona xivangelo xa leswaku u holovisana na
vona hi mukhuva kumbe nkhuvo wun’wana ni wun’wana lowu
maxaka ya wena ma wu tlangelaka. Ematshan’weni ya sweswo, xixima langutelo ra vona hilaha na wena u languteleke leswaku va
xixima ra wena. (Matewu 7:12) Papalata nchumu wun’wana ni
wun’wana lowu nga ta ku endla u vonaka onge wa hlanganyela
enkhubyeni wa holideyi yoleyo. Hambiswiritano, vana ni vuxiyaxiya loko swi ta eka swilo leswi nga khumbaniki helo ni ku
tlangela nkhuvo wolowo. Kahle-kahle u fanele u tikhoma hi ndlela leyi nga ta ku siya u nga biwi hi ripfalo.—1 Timotiya 1:18, 19.
17 U fanele u endla yini leswaku vana va wena va nga titwi va kayela swo karhi leswi va nga tlangeriki minkhuvo ya tiholideyi leti
nga pfumelelaniki ni Matsalwa? Sweswo swi titshege ngopfu hi leswi u swi endlaka exikarhi ka lembe. Vatswari van’wana va hlela
leswaku ku va ni nkarhi lowu va nyikaka vana va vona tinyiko. Yin’wana ya tinyiko ta risima leti u nga tinyikaka vana va wena i
nkarhi wa wena ni ku va kombisa leswaku wa va rhandza.
16
HANYA HI VUGANDZERI BYA NTIYISO
Leswaku u tsakisa Xikwembu, u fanele u fularhela vugandzeri bya mavunwa kutani u seketela vugandzeri bya ntiyiso. Xana
sweswo swi katsa yini? Bibele yi ri: “A hi khathalelaneni leswaku
18
16. U nga byi tirhisa njhani vutlhari loko u vulavula hi timhaka leti khumbaka minkhuvo ya tiholideyi?
17. I yini lexi u nga xi endlaka leswaku vana va wena va nga titwi va kayela swo karhi loko va vona tintangha ta vona ti ri karhi ti tiphina hi
minkhuvo ya tiholideyi?
18. Xana ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste swi nga ku pfuna
njhani leswaku u seketela vugandzeri bya ntiyiso?
162
hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga
fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha ku nga ntolovelo wa
van’wana, kambe hi khutazana, naswona hi endla tano hilaha
ku engetelekeke ngopfu tanihi leswi mi vonaka siku ri tshinela.”
(Vaheveru 10:24, 25) Minhlangano ya Vukreste i ndhawu leyi tsakisaka yo gandzela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka eka
xona. (Pisalema 22:22; 122:1) Eminhlanganweni yo tano, Vakreste lava tshembekaka va “khutazana.”—Varhoma 1:12.
19 Ndlela yin’wana leyi u nga seketelaka vugandzeri bya ntiyiso
ha yona i ku byela van’wana swilo leswi u swi kumeke loko u ri
karhi u dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha. Hakunene vanhu vo tala va ni ‘nhlomulo naswona va konya’ hikwalaho ka
vubihi lebyi nga kona emisaveni namuntlha. (Ezekiyele 9:4) Kumbexana va kona vanhu lava u va tivaka, lava nga ni nhlomulo
naswona va konyaka. Ha yini u nga va byeli hi ta ntshembo wa
nkarhi lowu taka, lowu sekeriweke eBibeleni? Loko u ri karhi u
hlanganyela ni Vakreste va ntiyiso naswona u byela van’wana swilo leswi tsakisaka leswi u swi dyondzeke eBibeleni, u ta ya u nga
ha swi naveli ku hlanganyela eka mikhuva ya vugandzeri bya
mavunwa, leyi eku sunguleni a wu yi rhandza. Loko u seketela vugandzeri bya ntiyiso a swi kanakanisi leswaku u ta tsaka ngopfu
naswona u ta kuma mikateko yo tala.—Malakiya 3:10.
19. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku u byela van’wana swilo leswi u swi
dyondzeke eBibeleni?
ˇ Vugandzeri bya ntiyiso a byi fambisani nikatsongo ni ku tirhisa swifaniso ni ku phahla
swikwembu.—Eksoda 20:4, 5; Deteronoma
18:10-12.
ˇ Swi hoxile ku hlanganyela eminkhubyeni leyi
tumbulukeke evuhedenini.—Vaefesa 5:10.
ˇ Vakreste va ntiyiso va fanele va va ni vuxiyaxiya loko va hlamusela van’wana leswi va swi
pfumelaka.—Vakolosa 4:6.
Ku hanya hi vugandzeri bya
ntiyiso swi tisa ntsako wa xiviri
NDZIMA YA VUKHUME-NKOMBO
Tshinela Eka Xikwembu
Hi Xikhongelo
Ha yini hi fanele ku khongela Xikwembu?
Hi fanele hi endla yini leswaku Xikwembu xi
twa swikhongelo swa hina?
Xikwembu xi swi hlamula njhani swikhongelo swa hina?
LOKO misava yi pimanisiwa ni vuako hinkwabyo, i yitsongo swinene. Entiyisweni, loko Yehovha, “Muendli wa tilo ni misava,” a
languta matiko, u ma vona ma fana ni thonsi leri waka ekhuwaneni. (Pisalema 115:15; Esaya 40:15) Hambiswiritano, Bibele yi
ri: “Yehovha u le kusuhi ni hinkwavo lava n’wi vitanaka, eka hinkwavo lava n’wi vitanaka hi ntiyiso. U ta enerisa ku navela ka
lava va n’wi chavaka, naswona u ta ku twa ku rila ka vona va kombela ku pfuniwa.” (Pisalema 145:18, 19) Anakanya hi mhaka
leyi! Muvumbi wa hina lowa matimba hinkwawo u le kusuhi na
hina naswona wa hi yingisa loko hi n’wi ‘vitana hi ntiyiso.’ Kunene ku tshinela eka Xikwembu hi xikhongelo i lunghelo leri
nga pimanisiwiki na nchumu!
2 Kambe, loko hi lava leswaku Yehovha a yingisa swikhongelo
swa hina, hi fanele hi n’wi khongela hi ndlela leyi a yi amukelaka. Leswaku hi endla tano, hi fanele hi twisisa leswi Bibele yi swi
dyondzisaka malunghana ni xikhongelo! I swa nkoka leswaku hi
twisisa leswi Matsalwa ma swi vulaka emhakeni leyi, hikuva xikhongelo xi hi tshineta eka Yehovha.
3
HA YINI HI FANELE KU KHONGELA YEHOVHA?
Xivangelo xin’wana xa nkoka xo khongela Yehovha hi le-
1, 2. Ha yini hi fanele ku teka xikhongelo xi ri lunghelo lerikulu naswona ha yini hi fanele hi tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka malunghana
ni xikhongelo?
3. Hi xihi xivangelo xin’wana xa nkoka xo khongela Yehovha?
165
“Muendli wa tilo
ni misava” u tiyimiserile
ku yingisa swikhongelo
swa hina
swaku u hi khutaza leswaku hi endla tano. Rito ra yena ri hi
khutaza ri ku: “Mi nga vileli ha nchumu, kambe eka hinkwaswo
tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani
ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta
rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo
ha Kreste Yesu.” (Vafilipiya 4:6, 7) Hakunene, a hi nge ri honisi
lunghiselelo ro tano ra rirhandzu leri Mufumi-nkulu wa vuako
hinkwabyo a hi lunghiseleleke rona!
4 Xivangelo xin’wana hi leswaku ku hambeta hi khongela Yehovha i ndlela yin’wana yo tiyisa vuxaka bya hina na yena.
Munghana wa wena lonkulu a wu n’wi tsundzuki ntsena loko u
lava swo karhi. Ku ri na sweswo, u tshama u ri karhi u anakanya
hi yena kutani vuxaka bya n’wina bya tiya loko mi ri karhi mi
burisana, mi phofulelana leswi nga le swifuveni swa n’wina ni
ku byelana ndlela leyi mi titwaka ha yona ni leswi mi karhataka.
Mhaka leyi yi lave ku fana ni vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu. Buku leyi yi ku pfunile leswaku u dyondza leswi Bibele
yi swi vulaka hi Yehovha, vumunhu bya yena ni swikongomelo swa yena. U swi vonile leswaku i munhu wa xiviri. Kutani
4. Xana ku hambeta hi khongela Yehovha swi byi tiyisa njhani vuxaka
bya hina na yena?
166
xikhongelo xi ku pfulela ndlela yo phofulela Tata wa wena wa le
tilweni, leswi nga emianakanyweni ya wena ni ndlela leyi u
titwaka ha yona. Loko u endla tano, u tshinela eka Yehovha.
—Yakobo 4:8.
HI SWIHI SWILAVEKO LESWI HI
FANELEKE HI SWI FIKELELA?
5 Xana Yehovha u yingisa swikhongelo hinkwaswo? Xiya leswi a swi byeleke Vaisrayele lava a va ri vaxandzuki hi siku ra
muprofeta Esaya, u te: “Hambiloko mi endla swikhongelo swo
tala, a ndzi yingisi; mavoko ya n’wina ma tele ku halata ngati.”
(Esaya 1:15) Kutani swiendlo swo karhi swi nga endla leswaku
Xikwembu xi nga swi yingisi swikhongelo swa hina. Hikwalaho,
leswaku Xikwembu xi yingisa swikhongelo swa hina, ku ni swilaveko swo karhi leswi hi faneleke hi swi fikelela.
6 Xilaveko xa nkoka hi leswaku hi fanele hi va ni ripfumelo.
(Marka 11:24) Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle [Xikwembu], hikuva la
tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni
leswaku hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” (Vaheveru 11:6) Ku va ni ripfumelo ra xiviri a swi vuli ku
tiva ntsena leswaku Xikwembu xi kona nileswaku xi yingisa ni
ku hlamula swikhongelo. Ripfumelo ri kombisiwa hi swiendlo.
Ndlela leyi hi hanyaka ha yona siku ni siku yi fanele yi swi veka
erivaleni leswaku hi ni ripfumelo.—Yakobo 2:26.
7 Nakambe, Yehovha u lava leswaku lava tshinelaka eka yena
hi xikhongelo va endla tano hi ku titsongahata ni hi mbilu hinkwayo. Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi titsongahata loko hi
vulavula na Yehovha! Loko vanhu va ya vulavula ni hosi kumbe presidente, hi ntolovelo va kombisa xichavo, va xixima
xikhundlha lexi tlakukeke xa mufumi yoloye. Kutani i swa nko5. I yini lexi kombisaka leswaku Yehovha a nga yingisi swikhongelo hinkwaswo?
6. Hi xihi xilaveko xa nkoka xa leswaku Xikwembu xi yingisa swikhongelo swa hina, naswona hi nga xi fikelela njhani xilaveko xexo?
7. (a) Ha yini hi fanele ku va ni xichavo loko hi vulavula na Yehovha
exikhongelweni? (b) Loko hi khongela Xikwembu, hi nga kombisa njhani leswaku ha titsongahata naswona hi khongela hi mbilu hinkwayo?
Tshinela Eka Xikwembu Hi Xikhongelo
167
ka swinene leswaku hi titsongahata loko hi ya eka Yehovha!
(Pisalema 138:6) Phela, i “Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.”
(Genesa 17:1) Loko hi khongela Xikwembu, ndlela leyi hi vulavulaka na xona ha yona yi fanele yi kombisa leswaku ha xi
xixima xikhundlha xa xona. Ku titsongahata ko tano ku ta hi susumeta leswaku hi khongela hi mbilu hinkwayo, xikhongelo xa
hina xi nga hundzuki risimu ra chela.—Matewu 6:7, 8.
8 Xin’wana lexi lavekaka leswaku Xikwembu xi twa swikhongelo swa hina, i ku hanya hi ku pfumelelana ni leswi hi swi
khongelelaka. Yehovha u langutele leswaku hi endla hinkwaswo
leswi hi nga swi kotaka leswaku hi pfumelelana ni leswi hi swi
khongelelaka. Hi xikombiso, loko hi khongela hi ku, “Hi nyike
namuntlha xinkwa xa hina xa siku leri,” hi fanele ku tirha hi
matimba lomu hi thoriweke kona. (Matewu 6:11; 2 Vatesalonika 3:10) Loko hi khongela leswaku hi hlula ku tsana ko karhi
loku hi nga na kona, hi fanele ku tshama hi pfule mahlo leswaku hi ta papalata swiyimo leswi nga hi endlaka leswaku hi
wela endzingweni. (Vakolosa 3:5) Handle ka swilaveko leswi, ku
ni swivutiso leswi khumbaka xikhongelo, leswi hi faneleke hi
kuma tinhlamulo ta swona.
KU HLAMULA SWIVUTISO SWIN’WANA
MALUNGHANA NI XIKHONGELO
9 I mani loyi hi faneleke hi n’wi khongela? Yesu u dyondzise
valandzeri va yena leswaku va khongela eka “Tata wa hina la
nge matilweni.” (Matewu 6:9) Kutani, swikhongelo swa hina swi
fanele swi kongomisiwa eka Yehovha Xikwembu ntsena. Hambiswiritano, Yehovha u lava leswaku hi xixima xikhundlha xa
Yesu Kreste, N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe. Hilaha
hi dyondzeke hakona eka Ndzima 5, Yesu u rhumeriwe emisaveni leswaku a ta hi kutsula eka xidyoho ni rifu. (Yohane 3:16;
Varhoma 5:12) U vekiwe ku va Muprista Lonkulu ni Muavanyisi. (Yohane 5:22; Vaheveru 6:20) Hikwalaho, Matsalwa ma hi
8. Hi nga endla njhani leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni leswi hi
swi khongelelaka?
9. I mani loyi hi faneleke hi n’wi khongela naswona hi fanele hi kongomisa swikhongelo swa hina eka yena hi vito ra mani?
168
byela leswaku hi yisa swikhongelo swa hina eka Yehovha ha
Yesu. Yena hi yexe u te: “Hi mina ndlela ni ntiyiso ni vutomi. A
nga kona loyi a taka eka Tatana handle ko ta ha mina.” (Yohane
14:6) Leswaku swikhongelo swa hina swi twiwa, hi fanele hi swi
kongomisa eka Yehovha ntsena hi vito ra N’wana wa yena.
10 Xana hi fanele hi yima kumbe hi tshama loko hi khongela?
Doo! Yehovha a nga lavi leswaku mavoko kumbe miri wa hina
wu va eka xiyimo xo karhi. Bibele ya pfumela leswaku hi nga
khongela hi ri eka swiyimo swo hambana-hambana. Swiyimo
swa kona swi katsa ku tshama, ku korhamisa nhloko, ku nkhinsama ni ku yima. (1 Tikronika 17:16; Nehemiya 8:6; Daniyele
6:10; Marka 11:25) Xa nkoka a hi ku yima kumbe ku tshama
loku nga ta voniwa hi vanhu van’wana, kambe i ku tiyimisela
loku humaka embilwini. Entiyisweni, loko hi ri karhi hi endla
mintirho ya hina ya siku ni siku kumbe loko hi langutane ni xiyimo xo karhi, hi nga khongela hi mbilu kun’wana ni kun’wana
laha hi nga kona. Yehovha wa swi yingisa swikhongelo swo tano
hambiloko lava nga le kusuhi na hina va nga swi twi.—Nehemiya 2:1-6.
11 I yini leswi hi nga swi khongelelaka? Bibele yi ri: ‘Ku nga
khathariseki leswaku i yini lexi hi xi kombelaka hi ku ya hi
ku rhandza ka Yehovha, wa hi twa.’ (1 Yohane 5:14) Kutani hi
nga khongelela xin’wana ni xin’wana lexi fambisanaka ni ku
rhandza ka Yehovha. Xana Yehovha wa swi lava leswaku hi khongelela swilo leswi hi vilerisaka? Ina! Ku khongela Yehovha hi
nga ku fanisa ni ku vulavula ni munghana wa hina lonkulu. Hi
nga ha vulavula hi ntshunxekile, hi ‘chulula timbilu ta hina’
eka Xikwembu. (Pisalema 62:8) Swi fanerile leswaku hi kombela moya wo kwetsima, hikuva wu ta hi pfuna leswaku hi endla
leswinene. (Luka 11:13) Nakambe hi nga kombela nkongomiso
wo endla swiboho swa vutlhari ni matimba yo langutana ni swiyimo swo tika. (Yakobo 1:5) Loko hi dyoha, hi fanele hi kombela
ku rivaleriwa hi tshembe xitlhavelo xa Kreste. (Vaefesa 1:3, 7)
10. Ha yini swi nga bohi leswaku hi tshama, hi korhamisa nhloko kumbe hi yima hi ndlela yo karhi loko hi khongela?
11. Hi swihi swilo swin’wana leswi munhu hi yexe a faneleke a swi khongelela?
169
Kambe, hi nga khongeleli ntsena timhaka ta hina vini. Swikhongelo swa hina swi fanele swi katsa ni vanhu van’wana—swirho
swa mindyangu swin’we ni vagandzeri-kulorhi.—Mintirho 12:5;
Vakolosa 4:12.
12 Eswikhongelweni swa hina hi fanele hi rhangisa swilo leswi
khumbaka Yehovha Xikwembu. A swi kanakanisi leswaku hi fanele hi n’wi nkhensa hi mbilu hinkwayo hikwalaho ka vunene
lebyi a hi kombaka byona. (1 Tikronika 29:10-13) Yesu u vule xikhongelo xa xikombiso, lexi kumekaka eka Matewu 6:9-13, lexi
eka xona a hi dyondzisaka leswaku hi khongelela ku kwetsimisiwa ka vito ra Xikwembu. Lexi landzelaka hi leswaku Mfumo wa
Xikwembu wu ta, nileswaku ku rhandza ka xona ku endliwa
emisaveni hilaha ku endlekaka hakona etilweni. Yesu u boxe
swilo swa munhu hi yexe endzhaku ka loko a vule swilo leswi
swa nkoka leswi khumbaka Yehovha. Na hina loko hi rhangisa
swilo leswi nga swa nkoka eswikhongelweni swa hina, hi kombisa leswaku a hi karhateki hi swilo leswi khumbaka hina
ntsena.
13 Xana swikhongelo swa hina swi fanele swi leha ku fikela kwihi? Bibele a yi vuli leswaku swi fanele swi leha ku fikela kwihi
swikhongelo swa munhu loko a tikhongelela a ri yexe niloko a
khongelela van’wana. Swi nga ha komisiwa ku fana niloko hi
khongelela swakudya, kumbe swi leha ku fana niloko munhu a
tikhongelela a ri yexe, a chululela Yehovha leswi nga le xifuveni
xa yena. (1 Samuwele 1:12, 15) Hambiswiritano, Yesu u swi sorile swikhongelo swa van’wamunene, lava endlaka swikhongelo
swo leha leswaku va voniwa hi van’wana. (Luka 20:46, 47) Yehovha a nga swi rhandzi swikhongelo swo tano. Xa nkoka i ku
khongela swi huma embilwini. Hikwalaho, ku leha ka swikhongelo leswi amukelekaka ku ta ya hi swilaveko ni hi swiyimo.
14 Xana hi fanele hi khongela kangani? Bibele yi hi khutaza
12. Hi nga swi rhangisa njhani swilo leswi khumbaka Tata wa hina wa
le tilweni eswikhongelweni swa hina?
13. Xana Bibele yi ri swikhongelo leswi amukelekaka swi fanele swi leha
ku fikela kwihi?
14. Xana Bibele yi vula yini loko yi hi khutaza ku ‘hambeta hi khongela,’ naswona ha yini sweswo swi khutaza?
170
leswaku hi ‘hambeta hi khongela,’ hi “phikelela exikhongelweni” ni ku ‘khongela minkarhi hinkwayo.’ (Matewu 26:41;
Varhoma 12:12; 1 Vatesalonika 5:17) I ntiyiso leswaku marito
lawa a ma vuli leswaku hi fanele hi tshama hi ri eku khongeleni siku hinkwaro. Kahle-kahle, Bibele yi hi khutaza leswaku
hi khongela nkarhi na nkarhi, hi ya emahlweni hi nkhensa
Yehovha hikwalaho ka vunene bya yena naswona hi lava nkongomiso, nchavelelo ni matimba ya yena. Xana a swi tiyisi
nhlana ku tiva leswaku Yehovha a nga hi pimeli leswaku hi vulavula na yena nkarhi wo tanihi kwihi loko hi khongela? Loko
hi ri tlangela hakunene lunghelo ra xikhongelo, hi ta kuma tindlela to tala to khongela Tata wa hina wa le tilweni.
15 Ha yini hi fanele ku vula hi ku “Amen” loko hi gimeta xikhongelo? Rito leri nge “amen” ri vula leswaku “hakunene” kumbe
“a swi ve tano.” Swikombiso swa Matsalwa swi kombisa leswaku swi fanerile ku vula hi ku “Amen” loko hi heta ku khongela,
hambiloko u tikhongelela kumbe u khongelela van’wana. (1 Tikronika 16:36; Pisalema 41:13) Hi ku vula hi ku “Amen” loko hi
heta ku khongela, hi tiyisekisa leswaku leswi hi swi vuleke swi
huma embilwini. Loko hi ku “Amen”—hi mbilu kumbe hi vula
swi twala—loko munhu un’wana a heta ku hi khongelela hi va
hi kombisa leswaku hi pfumelelana ni leswi a swi vuleke.—1 Vakorinto 14:16.
NDLELA LEYI XIKWEMBU XI HLAMULAKA
SWIKHONGELO SWA HINA HA YONA
16 Xana hakunene Yehovha wa swi hlamula swikhongelo?
Ina, wa swi hlamula! Hi ni xivangelo lexi tiyeke xo tshemba leswaku “Mutwi wa xikhongelo” u hlamula swikhongelo leswi
humaka embilwini, leswi endliwaka hi vanhu va timiliyoni. (Pisalema 65:2) Yehovha a nga hlamula swikhongelo swa hina hi
tindlela to tala.
15. Ha yini hi fanele ku vula hi ku “Amen” loko hi gimeta xikhongelo
kumbe loko un’wana a heta ku hi khongelela?
16. Hi wihi ntshembo lowu hi nga vaka na wona emhakeni ya xikhongelo?
171
Yehovha u tirhisa tintsumi ta yena ni malandza ya yena
ya laha misaveni ku hlamula swikhongelo. (Vaheveru 1:13, 14)
Ku ni mintokoto yo tala ya vanhu lava khongeleke Xikwembu
leswaku xi va pfuna va twisisa Bibele ivi endzhakunyana ka xikhongelo xexo va endzeriwa hi nandza wa Yehovha. Mintokoto
yo tano i vumbhoni bya leswaku tintsumi ti kongomisa ntirho
wo chumayela hi Mfumo. (Nhlavutelo 14:6) Yehovha a nga hlamula swikhongelo swa hina loko hi ri evuswetini, hi ku rhumela
17
17. Ha yini ku vuriwa leswaku Xikwembu xi tirhisa tintsumi ta xona ni
malandza ya xona ya laha misaveni leswaku xi hlamula swikhongelo swa
hina?
Xikhongelo xa wena
xi nga twiwa nkarhi
wun’wana ni wun’wana
Yehovha a nga hlamula swikhongelo
swa hina hi ku endla leswaku
Mukreste-kulorhi a navela ku hi
pfuna loko hi pfumala swo karhi
Mukreste-kulorhi leswaku
a hi pfuna hi nchumu
wo karhi lowu hi wu pfumalaka.—Swivuriso 12:25;
Yakobo 2:16.
18 Nakambe Yehovha
Xikwembu u hlamula swikhongelo swa malandza ya
yena, hi ku tirhisa moya
wa yena wo kwetsima ni
Rito ra yena, ku nga Bibele.
A nga hlamula swikhongelo swa hina swo kombela ku pfuniwa
ku tiyisela miringo hi ku hi kongomisa ni ku hi nyika matimba,
hi moya wa yena wo kwetsima. (2 Vakorinto 4:7) Hakanyingi nkongomiso wa swikhongelo swa hina wu huma eBibeleni,
laha Yehovha a hi nyikaka kona mpfuno wo endla swiboho swa
vutlhari. Loko hi ri karhi hi endla dyondzo ya hina vini ya Bibele niloko hi hlaya tibuku ta Vukreste to kota buku leyi, hi
nga kuma matsalwa lama nga hi pfunaka. Hi nga ha twa tinhla
ta matsalwa eminhlanganweni ya Vukreste, leti hi faneleke hi
anakanya hi tona kumbe leti ti vuriwaka hi nkulu wo karhi evandlheni loyi a lavaka ku hi pfuna.—Vagalatiya 6:1.
19 Loko swi vonaka onge Yehovha wa hlwela ku hlamula swikhongelo swa hina, sweswo a swi vuli swona leswaku
u tsandzeka ku swi hlamula. Hi fanele hi tsundzuka leswaku
Yehovha u hlamula swikhongelo hi ku ya hi ku rhandza ka
yena naswona hi nkarhi wa yena. U tiva leswi hi swi pfumalaka
naswona u tiva ni ndlela leyinene yo hi khathalela ku tlula leswi hi titivisaka xiswona. Hakanyingi u hi nyika nkarhi wa
18. Xana Yehovha u wu tirhisa njhani moya wakwe wo kwetsima ni Rito
ra yena leswaku a hlamula swikhongelo swa malandza ya yena?
19. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko swikhongelo swa hina
swi vonaka onge a swi hlamuriwi?
173
leswaku hi ‘hambeta hi kombela, hi lava ni ku
hambeta hi gongondza.’ (Luka 11:5-10) Loko
hi khongela hi ku phikelela, hi kombisa Xikwembu leswaku swilo sweswo hi swi lava hi
mbilu hinkwayo naswona ripfumelo ra hina
ri tiyile. Ku tlula kwalaho, Yehovha a nga hlamula swikhongelo swa hina hi ndlela leyi hi
nga yi xiyiki. Hi xikombiso, a nga hlamula xikhongelo xa hina lexi khumbaka ndzingo wo
karhi, hi ku nga wu susi kambe a hi nyika matimba yo wu tiyiselela.—Vafilipiya 4:13.
20 Hi nkhensa swonghasi leswi Muvumbi wa
vuako lebyi a nga le kusuhi ni hinkwavo lava
n’wi vitanaka hi ndlela leyi faneleke, hi xikhongelo! (Pisalema 145:18) Onge hi nga ri tirhisa
hilaha ku heleleke lunghelo leri ra risima ra
xikhongelo. Loko hi endla tano, hi ta va ni ntshembo lowu tsakisaka wo tshinela ekusuhi na Yehovha, Mutwi wa xikhongelo.
20. Ha yini hi fanele ku ri tirhisa hilaha ku heleleke lunghelo ra risima
ra xikhongelo leri hi nga na rona?
ˇ Ku khongela Yehovha minkarhi hinkwayo swi hi
pfuna leswaku hi tshinela eka yena.—Yakobo 4:8.
ˇ Leswaku Xikwembu xi twa swikhongelo swa hina,
hi fanele hi va ni ripfumelo, hi titsongahata
naswona hi khongela hi mbilu hinkwayo.
—Marka 11:24.
ˇ Hi fanele hi yisa swikhongelo swa hina eka Yehovha hi N’wana wa yena.—Matewu 6:9; Yohane 14:6.
ˇ Yehovha, “Mutwi wa xikhongelo,” u hlamula swikhongelo hi ku tirhisa tintsumi, malandza ya yena
ya laha misaveni, moya wa yena wo kwetsima ni
Rito ra yena.—Pisalema 65:2.
NDZIMA YA VUKHUME-NHUNGU
Nkhuvulo Ni Vuxaka
Bya Wena Ni Xikwembu
Munhu u fanele a khuvuriwa njhani
leswaku a va Mukreste?
Hi wahi magoza lawa u faneleke u ma teka
leswaku u fanelekela ku khuvuriwa?
Munhu u tinyiketela njhani eka Xikwembu?
Hi xihi xivangelo xa nkoka xa leswaku
munhu a khuvuriwa?
“WASWIVO! Nhlengeleto wa mati hi lowu; i yini lexi ndzi sivelaka ku khuvuriwa?” Xivutiso lexi xi tlakusiwe hi ndhuna ya
le hubyeni ya le Etiyopiya eka lembe-xidzana ro sungula. Mukreste la vuriwaka Filipi u yi dyondzise leswaku Yesu i Mesiya
1. Ha yini ndhuna ya le hubyeni ya le
Etiyopiya yi kombele ku khuvuriwa?
Nkhuvulo Ni Vuxaka Bya Wena Ni Xikwembu
175
la tshembisiweke. Wanuna loyi wa Muetiyopiya u teke goza
hikuva leswi a swi dyondzeke eMatsalweni swi n’wi khumbe
mbilu. U swi veke erivaleni leswaku u lava ku khuvuriwa!—Mintirho 8:26-36.
2 Loko ku ri leswaku tindzima leti hundzeke ta buku leyi u ti
dyondze hi vukheta ni Mbhoni ya Yehovha, swi nga endleka leswaku na wena u tivutisa leswaku, ‘I yini lexi ndzi sivelaka ku
khuvuriwa?’ Se u dyondze hi ta xitshembiso xa Bibele xa vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini. (Luka 23:43; Nhlavutelo 21:
3, 4) Nakambe u dyondze hi xiyimo xa xiviri xa vafi ni hi ntshembo wa ku pfuxiwa ka vona. (Eklesiasta 9:5; Yohane 5:28, 29)
Swi nga endleka leswaku se u sungule ku hlanganyela ni Timbhoni ta Yehovha eminhlanganweni ya vandlha, naswona u
tivonele hi ya wena ndlela leyi vugandzeri bya tona byi nga bya
ntiyiso ha yona. (Yohane 13:35) Xa nkoka swinene, u fanele se u
sungule ku aka vuxaka na Yehovha Xikwembu.
3 U nga swi kombisa njhani leswaku u lava ku tirhela Xikwembu? Yesu u byele valandzeri va yena a ku: “Fambani mi ya
endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va
khuvula.” (Matewu 28:19) Yesu hi yexe u ve xikombiso hi ku
khuvuriwa ematini. A nga phuphuteriwanga hi mati naswona a
nga cheriwanga mati enhlokweni. (Matewu 3:16) Rito leri nge
“khuvula” ri huma eka rito ra Xigriki leri vulaka ku “peta.” Hikwalaho, loko Mukreste a khuvuriwa, u fanele a petiwa kumbe
a nyuperisiwa ematini.
4 Hinkwavo lava lavaka ku va ni vuxaka na Yehovha Xikwembu va fanele va khuvuriwa ematini. Ku khuvuriwa u voniwa
hi mani na mani swi kombisa leswaku u navela ku tirhela Xikwembu. Swi kombisa leswaku u tsakela ku endla ku rhandza ka
Yehovha. (Pisalema 40:7, 8) Hambiswiritano, ku ni magoza yo
karhi lawa u faneleke u ma teka leswaku u fanelekela ku khuvuriwa.
2. Ha yini u fanele u anakanyisisa hi mhaka ya ku khuvuriwa?
3. (a) Yesu u va lerise yini valandzeri va yena? (b) Nkhuvulo wa mati
wu endlisiwa ku yini?
4. Xana ku khuvuriwa ematini swi kombisa yini?
176
KU LAVEKA VUTIVI NI RIPFUMELO
Ana se u sungurile ku teka goza ro sungula. Njhani? Hi ku
nghenisa vutivi bya Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste, kumbexana hi ku dyondzeriwa Bibele nkarhi na nkarhi. (Yohane 17:3)
Kambe a swi heleli eku dyondzeni ntsena. Vakreste va fanele va
“tala vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka [Xikwembu].”
(Vakolosa 1:9) Lexi pfunaka swinene emhakeni leyi i ku va kona
minkarhi hinkwayo eminhlanganweni ya vandlha ya Timbhoni
ta Yehovha. I swa nkoka ku va kona eminhlanganweni yoleyo.
(Vaheveru 10:24, 25) Ku va kona minkarhi hinkwayo eminhlanganweni swi ta ku pfuna leswaku u engetela vutivi bya wena hi
Xikwembu.
6 A swi kali swi lava leswaku u tiva Bibele hinkwayo leswaku u
fanelekela ku khuvuriwa. Ndhuna ya le hubyeni ya le Etiyopiya
a yi ri ni vutivi byo karhi, kambe a yi lava ku pfuniwa leswaku yi
twisisa swiyenge swo karhi swa Matsalwa. (Mintirho 8:30, 31)
Swi tano ni le ka wena, ka ha ri ni swo tala leswi u faneleke u swi
dyondza. Entiyisweni, u ta tshama u ri karhi u dyondza swo karhi hi Xikwembu. (Eklesiasta 3:11) Hambiswiritano, loko u nga
si khuvuriwa, u fanele ku dyondza u tlhela u amukela tidyondzo
ta masungulo ta Bibele. (Vaheveru 5:12) Tidyondzo toleto ti katsa ntiyiso hi xiyimo xa vafi ni nkoka wa vito ra Xikwembu ni
Mfumo wa xona.
7 Kambe, a swi ringananga ku va ni vutivi ntsena, hikuva “handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle [Xikwembu].”
(Vaheveru 11:6) Bibele yi hi byela leswaku loko vanhu van’wana
emutini wa khale wa Korinto, va twa rungula leri a ri chumayeriwa hi Vakreste, va ‘khorwile kutani va khuvuriwa.’ (Mintirho
18:8) Hilaha ku fanaka, dyondzo ya Bibele yi fanele yi endla leswaku u va ni ripfumelo leri sekeriweke eRitweni ra Xikwembu
leri huhuteriweke. Dyondzo ya Bibele yi fanele yi ku pfuna leswaku u va ni ripfumelo eka switshembiso swa Xikwembu ni le
5
5. (a) Hi rihi goza ro sungula leswaku u fanelekela ku khuvuriwa?
(b) Ha yini minhlangano ya Vukreste yi ri ya nkoka?
6. U fanele u va ni vutivi bya tanihi kwihi bya Bibele leswaku u kota ku
khuvuriwa?
7. Xana ku dyondza Bibele ku fanele ku va ni vuyelo byihi eka wena?
177
ka matimba lama ponisaka ya xitlhavelo xa Yesu.—Yoxuwa 23:
14; Mintirho 4:12; 2 Timotiya 3:16, 17.
KU BYELA VAN’WANA NTIYISO WA BIBELE
Loko ripfumelo ra wena ri ya ri kula embilwini ya wena, swi
ta ku tikela ku miyela u nga swi byeli van’wana leswi u swi
dyondzeke. (Yeremiya 20:9) U ta boheka ku byela van’wana hi
Xikwembu ni hi swikongomelo swa xona.—2 Vakorinto 4:13.
9 U nga sungula ku byela van’wana leswi u swi dyondzeke
eBibeleni hi ku vulavula ni maxaka, vanghana, vaakelani ni vatirhi-kuloni hi vutlhari. Hi ku famba ka nkarhi u ta navela ku
chumayela ku fana ni Timbhoni ta Yehovha. Loko se u navela
ku endla tano, byela Mbhoni leyi dyondzaka na wena Bibele.
Loko swi vonaka onge wa faneleka ku chumayela ni vandlha, ku
ta endliwa malunghiselelo ya leswaku wena ni loyi a ku dyondzisaka Bibele, mi hlangana ni vakulu vambirhi va vandlha.
10 Leswi swi ta ku pfuna leswaku u tolovelana ni vakulu van’wana lava nga Vakreste, lava risaka ntlhambi wa Xikwembu.
(Mintirho 20:28; 1 Petro 5:2, 3) Loko vakulu volavo va vona
leswaku wa swi twisisa ni ku swi pfumela leswi Bibele yi swi dyondzisaka, naswona u hanya hi ku pfumelelana ni misinya ya
milawu ya Xikwembu, nileswaku hakunene u lava ku va Mbhoni ya Yehovha, va ta ku byela leswaku wa faneleka ku huma
nsimu swin’we ni vandlha tanihi muhuweleri la nga khuvuriwangiki wa mahungu lamanene.
11 Vakulu lava ku kambelaka va nga ha xiya leswaku ku ni swilo leswi wa ha faneleke u swi lunghisa emahanyelweni ya wena
leswaku u ta fanelekela ku huma nsimu swin’we ni vandlha. Ku
nga ha va ku ri ku tshika mikhuva leyi a wu yi endla exihundleni. Hikwalaho, leswaku u faneleka ku va muhuweleri la nga
8
8. I yini lexi nga ta ku susumeta leswaku u byela van’wana leswi u swi
dyondzeke?
9, 10. (a) I vamani lava u nga va byelaka leswi u swi dyondzeke eBibeleni? (b) Xana u fanele u endla yini loko u lava ku huma nsimu swin’we
ni Timbhoni ta Yehovha?
11. Hi swihi swilo leswi van’wana va faneleke va swi fularhela va nga si
fanelekela ku huma nsimu swin’we ni vandlha?
178
khuvuriwangiki, u fanele ku va se u tshike ku endla swidyoho
leswikulu, swo kota ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra rimbewu,
vudakwa ni ku tirhisa swidzidzirisi.—1 Vakorinto 6:9, 10; Vagalatiya 5:19-21.
KU HUNDZUKA NI KU HUNDZULUKA
Ku ni magoza man’wana lawa u faneleke u ma teka u
nga si fanelekela ku khuvuriwa. Muapostola Petro u te: “Hundzukani mi hundzuluka leswaku ku hlanguriwa swidyoho swa
n’wina.” (Mintirho 3:19) Ku hundzuka swi vula ku tisola hikwalaho ka nchumu wo karhi lowu u wu endleke. Swi fanerile
leswaku munhu a hundzuka loko a tshame a hanya hi ndlela yo
biha, kambe i swa nkoka ku hundzuka hambiloko munhu a hanye hi ndlela leyi a yi vonaka yi ri yinene. Ha yini? Hikuva
hinkwerhu hi vadyohi kutani hi lava leswaku Xikwembu xi hi
rivalela. (Varhoma 3:23; 5:12) Loko u nga si sungula ku dyondza
Bibele, a wu nga swi tivi leswaku ku rhandza ka Xikwembu i
yini. Kutani a swi nga ta koteka leswaku u endla ku rhandza ka
xona hilaha ku heleleke! Hi yona mhaka leyi swi nga swa nkoka leswaku u hundzuka.
13 Ku hundzuka ku fanele ku landzeriwa hi ku “hundzuluka.”
U fanele u endla swin’wana endzhaku ka loko u tisorile. U fanele u fularhela mahanyelo ya wena ya khale kutani u tiyimisela
hi mbilu hinkwayo ku hambeta u endla leswinene. Ku hundzuka ni ku hundzuluka i magoza lawa u faneleke u ma teka u nga
si khuvuriwa.
12
KU TINYIKETELA
Ku ni goza rin’wana ra nkoka leri u faneleke u ri teka u nga
si khuvuriwa. U fanele u tinyiketela eka Yehovha Xikwembu.
15 Loko u tinyiketela hi xikhongelo eka Yehovha Xikwembu hi
mbilu hinkwayo, u tshembisa leswaku u ta tirhela yena ntse14
12. Ha yini ku hundzuka ku ri mhaka ya nkoka?
13. Swi vula yini ku hundzuluka?
14. Hi rihi goza ra nkoka leri u faneleke u ri teka u nga si khuvuriwa?
15, 16. Swi vula yini ku tinyiketela eka Xikwembu, naswona i yini lexi
susumetelaka munhu leswaku a endla tano?
179
na hilaha ku nga heriki. (Deteronoma 6:15) Kambe, ha yini
munhu a fanele a navela ku tirhela Xikwembu? A hi endle xikombiso hi jaha leri gangisaka ntombhi. Loko ri tshama ri ri karhi
ri yi vona ni ku vona mahanyelo ya yona lamanene, ri ya ri yi
rhandza hi mbilu hinkwayo. Hi ku famba ka nkarhi ri ta kombela ku cata na yona. I ntiyiso leswaku loko ri cata na yona, ri ta
byarha vutihlamuleri lebyi engetelekeke. Kambe rirhandzu ri ta
endla leswaku jaha leri swi ri olovela ku teka goza rero ra nkoka.
16 Loko u sungula ku tiva ni ku rhandza Yehovha, u susumeteleka ku n’wi tirhela hi mbilu hinkwayo, ni ku gandzela yena
ntsena. Un’wana ni un’wana la lavaka ku landzela N’wana wa
Xikwembu, Yesu Kreste, u fanele a ‘titshika.’ (Marka 8:34) Hi
titshika hi ku tiyiseka leswaku ku navela ka hina ni tipakani
ta hina a swi hi siveli ku yingisa Xikwembu hi mbilu hinkwayo. Leswi vulaka leswaku u fanele u rhanga hi ku tiyimisela ku
endla ku rhandza ka Yehovha Xikwembu evuton’wini bya wena
u nga si khuvuriwa.—1 Petro 4:2.
KU HLULA KU CHAVA LESWAKU U TA TSANDZEKA
Van’wana va chava ku teka goza ro tinyiketela eka Yehovha
hileswi va vonaka onge i ku teka goza lerikulu. Va chava leswaku va ta va ni vutihlamuleri lebyikulu eka Xikwembu loko se
va ri Vakreste lava tinyiketeleke. Hikwalaho ko chava leswaku va
nga ha endla swidyoho ivi va khomisa Yehovha tingana, va
vona swi antswa leswaku va tshama va nga tinyiketelanga eka
yena.
18 Loko u ri karhi u dyondza ku rhandza Yehovha, u ta susumeteleka ku tinyiketela eka yena ni ku endla hinkwaswo leswi
u nga swi kotaka leswaku u tshama u tinyiketerile. (Eklesiasta
5:4) Swi le rivaleni leswaku loko se u tinyiketerile, u ta lava ku
“famba hi mukhuva lowu fanelaka eka Yehovha leswaku [u]
n’wi tsakisa hi ku helela.” (Vakolosa 1:10) A swi nge ku tikeli
nikatsongo ku endla ku rhandza ka Xikwembu hikuva wa xi rhandza. A swi kanakanisi leswaku u ta pfumelelana ni muapostola
17
17. Ha yini van’wana va chava ku tinyiketela eka Xikwembu?
18. I yini lexi nga ku susumetaka leswaku u tinyiketela eka Yehovha?
Goza ra nkoka leswaku munhu
a fanelekela ku khuvuriwa i ku
nghenisa vutivi bya Rito ra
Xikwembu embilwini
Ripfumelo ri fanele ri ku
susumeta leswaku u byela
van’wana leswi u swi
pfumelaka
Yohane, la tsaleke a ku: “Ku
rhandza Xikwembu, hi kona ku
hlayisa swileriso swa xona; kasi loko swi ri swileriso swa xona a
swi tiki.”—1 Yohane 5:3.
19 A swi kali swi lava leswaku u va la hetisekeke leswaku u ta
tinyiketela eka Xikwembu. Yehovha u tiva ku tsana ka wena naswona a nge pfuki a langutele leswaku u endla leswi u nga kotiki
ku swi endla. (Pisalema 103:14) Wa swi lava leswaku u tinyiketela eka yena kutani u ta ku pfuna a tlhela a ku seketela. (Esaya 41:
10) Tiyiseka leswaku loko u tshembe Yehovha hi mbilu ya wena
hinkwayo, u ta “lulamisa tindlela ta wena.”—Swivuriso 3:5, 6.
19. Ha yini u nga fanelanga u chava ku tinyiketela eka Xikwembu?
181
KU KOMBISA KU TINYIKETELA KA
WENA HI KU KHUVURIWA
20 Swilo leswi ha ha ku bulaka ha swona, loko wo swi dyela
marhambu ya nhloko, swi ta ku pfuna leswaku u tinyiketela eka
Yehovha hi xikhongelo. Un’wana ni un’wana la rhandzaka Xikwembu hi mbilu hinkwayo, u fanele a tlhela a “vula erivaleni
hi nomu wa yena leswaku a ponisiwa.” (Varhoma 10:10) Xana u
nga swi endlisa ku yini sweswo?
20. Ha yini ku tinyiketela eka Yehovha ku nga fanelanga ku va mhaka
ya le xihundleni ntsena?
Xana se u tinyiketerile
eka Xikwembu hi
xikhongelo?
Ku khuvuriwa swi vula
ku fa emahanyelweni ya
hina ya khale kutani hi
pfuxeriwa ku endla ku
rhandza ka Xikwembu
182
Byela muhlanganisi wa huvo ya vakulu evandlheni ra ka
n’wina leswaku u lava ku khuvuriwa. U ta hlela leswaku vakulu
van’wana va ku vutisa swivutiso leswi katsaka tidyondzo ta masungulo ta Bibele. Loko vakulu volavo va swi vona leswaku wa
faneleka, va ta ku byela leswaku u lunghekela ku khuvuriwa
enhlengeletanweni leyi landzelaka.1 Hi ntolovelo ku va ni nkulumo etinhlengeletanweni to tano, leyi hlamuselaka leswi ku
khuvuriwa swi vulaka swona. Endzhaku ka sweswo, xivulavuri
xi ta rhamba hinkwavo lava yaka eku khuvuriweni leswaku va
hlamula swivutiso swimbirhi swo olova, leswi kombisaka leswaku va ri “vula erivaleni” ripfumelo ra vona.
22 Nkhuvulo hi wona wu swi vekaka erivaleni leswaku munhu u tinyiketerile eka Xikwembu naswona se i Mbhoni ya
Yehovha. Lava yaka eku khuvuriweni va nyuperisiwa ematini leswaku va kombisa mani na mani leswaku va tinyiketerile eka
Yehovha.
21
LESWI KU KHUVURIWA
KA WENA KU VULAKA SWONA
23 Yesu u vule leswaku vadyondzisiwa va yena va ta khuvuriwa “hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima.”
(Matewu 28:19) Leswi vulaka leswaku munhu la khuvuriwaka
u tiva xikhundlha xa Yehovha Xikwembu ni xa Yesu Kreste. (Pisalema 83:18; Matewu 28:18) Nakambe wa swi tiva leswaku i
yini moya wo kwetsima kumbe matimba lama tirhaka ya Xikwembu nileswaku swi tirha yini.—Vagalatiya 5:22, 23; 2 Petro
1:21.
24 Hambiswiritano, ku khuvuriwa a hi ku petiwa ntsena
ematini. Ku yimela nchumu wo karhi wa nkoka swinene. Ku
1 Lunghiselelo ra nkhuvulo ri tshama ri ri kona etinhlengeletanweni ni
le mintsombanweni leyi Timbhoni ta Yehovha ti vaka na yona lembe ni
lembe.
21, 22. U nga ri kombisa njhani ripfumelo ra wena “erivaleni”?
23. Xana swi vula yini ku khuvuriwa “hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni
ra moya lowo kwetsima”?
24, 25. (a) Xana ku khuvuriwa swi fanekisela yini? (b) Hi swihi swivutiso leswi faneleke swi hlamuriwa?
183
nyuperisiwa ematini swi fanekisela ku fa emahanyelweni ya
wena ya khale. Ku humesiwa ematini swi kombisa leswaku se
u hanyela ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Nakambe, tsundzuka leswaku u tinyiketele eka Yehovha Xikwembu hi ku
kongoma, ku nga ri eka ntirho wo karhi kumbe ndlela yo karhi,
vanhu vo karhi kumbe nhlengeletano yo karhi. Ku tinyiketela
ni ku khuvuriwa ka wena i masungulo ya vuxaka lebyikulu ni
Xikwembu—ku nga vuxaka bya xiviri eka wena na xona.—Pisalema 25:14.
25 Loko u khuvuriwa a swi vuli leswaku u ta ponisiwa.
Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Hambetani mi tirhela ku ponisiwa ka n’wina hi ku chava ni ku rhurhumela.” (Vafilipiya 2:
12) Ku khuvuriwa ko va masungulo ntsena. Hikwalaho, xivutiso hi leswaku, U nga endlisa ku yini leswaku u tshama u ri karhi
u rhandza Xikwembu? Ndzima ya hina yo hetelela yi ta hlamula xivutiso lexi.
ˇ Nkhuvulo wa Vakreste wu vula ku nyuperisiwa hi ku helela ematini, ku nga ri ku
phuphuteriwa hi mati.—Matewu 3:16.
ˇ Goza ro sungula loko munhu a lava ku khuvuriwa i ku nghenisa vutivi ni ku kombisa
ripfumelo ivi ku landzela ku hundzuka, ku
hundzuluka ni ku tinyiketela eka Xikwembu.
—Yohane 17:3; Mintirho 3:19; 18:8.
ˇ Leswaku u tinyiketela eka Yehovha, u fanele
ku titshika hilaha vanhu a va endla hakona
loko va lava ku landzela Yesu.—Marka 8:34.
ˇ Ku khuvuriwa swi kombisa leswaku munhu
u file emahanyelweni ya yena ya khale ivi a
pfuxeriwa ku endla ku rhandza ka Xikwembu.—1 Petro 4:2.
NDZIMA YA VUKHUME-KAYE
Tshama U Ri Karhi
U Rhandza Xikwembu
Xana swi vula yini ku rhandza Xikwembu?
Hi nga tshama hi ri karhi hi rhandza
Xikwembu hi ndlela yihi?
Yehovha u ta va nyika yini lava tshamaka va ri
karhi va n’wi rhandza?
Xana Yehovha u
ta va khokholo
ra wena
eminkarhini leyi
ya mangava?
A HI nge u le ku fambeni epatwini naswona
ku ni xidzedze lexikulu. Xibakabaka xi ya xi ku
dzwii! Ku ba rihati, tilo ra dzindza kutani mpfula
yi ku vuyavuyani! U ringeta ku hatlisela ku ya
kuma vutumbelo. Ivi loko u ku wa languta, u
vona ndhawu yo tumbela eka yona hala tlhelo ka
patu. Yi tiyile, mpfula a yi ngheni naswona yi vonaka yi ri kahle. A swi kanakanisi leswaku u to
vhela u tilongela eka yona!
2 Hi hanya eminkarhini ya mangava. Swiyimo
swa misava swi ya swi nyanya ku biha. Kambe ku
ni ndhawu leyi sirhelelekeke, leyi hi nga balekelaka eka yona ivi hi tshama hi sirhelelekile. Hi
yihi ndhawu ya kona? Twana leswi Bibele yi swi
dyondzisaka: “Ndzi ta vula eka Yehovha ndzi ku:
‘U vutumbelo bya mina ni khokholo ra mina, Xikwembu xanga, lexi ndzi nga ta tshembela eka
xona.’ ”—Pisalema 91:2.
3 Ehleketa hi mhaka leyi! Yehovha, Muvumbi
ni Hosi ya vuako hinkwabyo i khokholo ra hina
1, 2. Hi kwihi laha hi nga kumaka vutumbelo lebyi
sirhelelekeke namuntlha?
3. Hi nga endla njhani leswaku Yehovha a va khokholo ra hina?
Tshama U Ri Karhi U Rhandza Xikwembu
185
leri tiyeke. A nga hi hlayisa hikuva u ni matimba yo hlula xin’wana ni xin’wana lexi nga hi hlaselaka. Hambiloko ho twisiwa ku
vava, Yehovha u ta swi kota ku herisa ku vava koloko. Xana hi nga
endla njhani leswaku Yehovha a va khokholo ra hina? Hi fanele hi
n’wi tshemba. Ku tlula kwalaho, Rito ra Xikwembu ri hi khongotela ri ku: “Tihlayiseni erirhandzwini ra Xikwembu.” (Yudha 21)
Ina hi fanele hi tihlayisa erirhandzwini ra Xikwembu, hi tshama hi
ri karhi hi rhandza Tata wa hina wa le tilweni. Hi ndlela yoleyo, hi
nga tiyiseka leswaku i khokholo ra hina. Kambe hi nga byi aka
njhani vuxaka byo tano?
VONA RIRHANDZU RA XIKWEMBU U RI AMUKELA
Leswaku hi tshama hi ri karhi hi rhandza Xikwembu, hi fanele
hi twisisa ndlela leyi xi kombiseke ha yona leswaku xa hi rhandza.
Anakanya hi tin’wana ta tidyondzo ta Bibele leti u ti dyondzeke
ebukwini leyi. Leswi Yehovha a nga Muvumbi, u hi nyike misava
leswaku yi va kaya ra hina leri tsakisaka. U endle leswaku yi va ni
ndzalo ya swakudya ni mati, rifuwo ra ntumbuluko, swiharhi leswi tsakisaka, naswona kun’wana ni kun’wana laha hi langutaka
kona hi vona swilo swo xonga ntsena leswi a swi vumbeke. Leswi
Xikwembu xi nga Mutsari wa Bibele, xi hlavutele vito ra xona ni
timfanelo ta xona eka hina. Tlhandlakambirhi, Rito ra xona ri
paluxa leswaku xi rhumele Yesu emisaveni, N’wana wa xona la
tswariweke a ri swakwe, leswaku a ta hi fela. (Yohane 3:16) Kutani
nyiko yoleyo yi vula yini eka hina? Yi endla leswaku hi va ni ntshembo wa leswaku vumundzuku bya hina byi ta va lebyi tsakisaka.
5 Ntshembo wa hina wa nkarhi lowu taka wu titshege ni hi
nchumu wun’wana lowu Xikwembu xi wu endleke. Yehovha u simeke hulumendhe ya le tilweni, ku nga Mfumo wa Mesiya. Ku
nga ri khale, wu ta herisa ku xaniseka hinkwako kutani wu endla
misava yi va paradeyisi. Anakanya hi mhaka leyi! Hi nga hanya eka
yona hi ku rhula ni hi ntsako hilaha ku nga heriki. (Pisalema 37:
29) Loko ha ha rindze nkarhi wolowo, Xikwembu xi hi nyika
nkongomiso wa ndlela leyi ha yona hi nga hanyaka vutomi byo
antswa swinene namuntlha. Xi tlhele xi hi nyika nyiko ya xikhongelo, ku nga ndlela yo vulavurisana na xona nkarhi wun’wana
ni wun’wana hi nga kavanyetiwi hi nchumu. Leti ko va tindlela
4
4, 5. Hi tihi tindlela tin’wana leti Yehovha a kombiseke ha tona leswaku wa hi rhandza?
tin’wana leti Yehovha a kombisaka
ha tona leswaku wa va rhandza vanhu hinkwavo ku katsa na wena.
6 Xivutiso xa nkoka lexi u faneleke u xi dyela marhambu ya nhloko
hi lexi: Leswi Yehovha a ndzi rhandzaka, ndzi ta angurisa ku yini?
Vo tala va ta ku: “Na mina ndzi fanele
ndzi n’wi rhandza.” Xana na wena u vula tano? Yesu u vule leswaku xileriso lexikulu eka hinkwaswo hi lexi nge: “U fanele u
rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo
ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena
hinkwayo.” (Matewu 22:37) Hakunene u ni swivangelo swo tala
swo rhandza Yehovha Xikwembu. Kambe, xana ku rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo, moya-xiviri hinkwawo ni mianakanyo
hinkwayo, swi vula ntsena ku titwa u n’wi rhandza?
7 Hilaha Bibele yi swi kombiseke hakona, ku rhandza Xikwembu
a hi mhaka ya ku titwa u n’wi rhandza ntsena. Entiyisweni, hambileswi swi nga swa nkoka ku titwa leswaku u rhandza Yehovha,
ndlela yoleyo u titwaka ha yona ko va masungulo ntsena ya rirhandzu ra xiviri. U nge wu byali murhi wa maapula u nga ri na
mbewu ya kona. Hambiswiritano, loko u navele apula, xana u nga
tsaka loko munhu o ku nyika mbewu ya kona ntsena? Nikatsongo! Hilaha ku fanaka, ku titwa u rhandza Yehovha Xikwembu ko
va masungulo ntsena. Bibele yi ri: “Hikuva ku rhandza Xikwembu,
hi kona ku hlayisa swileriso swa xona; kasi loko swi ri swileriso swa
xona a swi tiki.” (1 Yohane 5:3) Leswaku hakunene ha xi rhandza
Xikwembu, rirhandzu rolero ri fanele ri veka mihandzu leyinene.
Ri fanele ri vonaka hi swiendlo.—Matewu 7:16-20.
8 Loko hi yingisa swileriso swa Xikwembu hi tlhela hi hanya hi
misinya ya milawu ya xona, hi va hi kombisa leswaku ha xi rhandza. Sweswo a swi tiki. Ku ri na sweswo, milawu ya Yehovha yi
endleriwe ku hi pfuna leswaku hi tiphina hi vutomi, hi titwa hi
6. U fanele u endla yini ku kombisa leswaku u nkhensa rirhandzu leri Yehovha a ku kombiseke rona?
7. Xana ku ni swin’wana leswi lavekaka emhakeni ya ku rhandza Xikwembu handle ko titwa u xi rhandza ntsena? Hlamusela.
8, 9. Hi nga kombisa njhani leswaku hi tlangela rirhandzu ni vunene lebyi Xikwembu xi hi endleleke byona?
187
enerisekile, ku nga ri ku hi tikisela. (Esaya 48:17, 18) Loko hi hanya
hi ku pfumelelana ni nkongomiso wa Yehovha, hi kombisa Tata
wa hina wa le tilweni leswaku hakunene ha swi tlangela hinkwaswo leswi a hi endlelaka swona. Swi twisa ku vava leswi vanhu vo
tala va nga swi tlangeliki swilo swo tano. A hi swi lavi ku va lava
nga tlangeliki, hi fana ni vanhu van’wana va le nkarhini wa Yesu
loko a ha ri la misaveni. Yesu u tshungule vanhu va khume lava a
va ri ni nhlokonho, kambe ku lo vuya un’we ntsena a ta nkhensa.
(Luka 17:12-17) A swi kanakanisi leswaku hina hi lava ku fana ni
wanuna luya un’we loyi a vuyeke a ta nkhensa, ku nga ri lavaya va
kaye lava nga nkhensangiki!
9 Kutani ke, hi swihi swileriso swin’wana swa Yehovha leswi hi
faneleke hi swi yingisa? Hi bule hi swo hlayanyana ebukwini leyi,
kambe a hi pfuxeteni swin’wana swa swona. Ku yingisa swileriso
swa Xikwembu swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi ri karhi hi xi
rhandza.
10
TSHINELA SWINENE EKA YEHOVHA
Ku dyondza hi Yehovha i goza ra nkoka ro tshinela eka yena. I
10. Hlamusela leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku hambeta hi nghenisa vutivi ha Yehovha Xikwembu.
Ndlela leyi u rhandzaka Yehovha ha yona yi fana
ni ndzilo lowu faneleke wu tshama wu ri karhi
wu hlanganyeteriwa leswaku wu nga timeki
188
nchumu lowu munhu a faneleke a hambeta a wu endla. A hi nge
u le ku orheni ka ndzilo ehandle nivusiku naswona xirhami xo
bee, xana u nga tshika ndzilo wolowo wu timeka? Nikatsongo! U
ta hambeta u hlanganyetela tihunyi leswaku wu tshama wu ri karhi wu pfurha. Phela, loko wo timeka u nga fa! Swi tano ni hi
vutomi bya wena, tanihi leswi tihunyi ti endlaka leswaku ndzilo
wu tshama wu ri karhi wu pfurha, “vutivi bya Xikwembu” byi ta tiyisa rirhandzu ra hina eka Yehovha.—Swivuriso 2:1-5.
11 Yesu a a lava leswaku valandzeri va yena va hambeta va
rhandza Yehovha ni Rito ra Yena ra risima nileswaku va tshama va tiyile. Endzhaku ka ku pfuxiwa ka yena, Yesu u dyondzise
vadyondzisiwa va yena vambirhi byin’wana bya vuprofeta lebyi
kumekaka eMatsalweni ya Xiheveru, lebyi hetisekeke eka yena.
Vuyelo bya kona byi ve byihi? Endzhaku ka nkarhi va te: “Xana timbilu ta hina a ti nga pfurhi loko a ri karhi a vulavula na hina
egondzweni, loko a hi pfulela Matsalwa hi ku helela?”—Luka 24:32.
12 Loko u swi twa ro sungula leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene, xana sweswo a swi ku endlanga leswaku u tsaka, ivi u
hisekela ku endla ku rhandza ka Xikwembu? Kunene swi ve tano!
Va tele lava titweke hi ndlela yoleyo. Lexi tikaka i ku hambeta u
rhandza Xikwembu ni ku endla leswaku rirhandzu rero ri ya ri
kula. A hi lavi ku fana ni vanhu va misava leyi hi hanyaka eka
yona. Yesu u profete a ku: “Rirhandzu ra vo tala ri ta hola.” (Matewu 24:12) U nga swi sivela njhani leswaku rirhandzu ra wena ha
Yehovha ni tidyondzo ta Bibele ri nga holi?
13 Hambeta u nghenisa vutivi bya Yehovha Xikwembu ni bya
Yesu Kreste. (Yohane 17:3) Anakanyisisa hi leswi u swi dyondzaka
eRitweni ra Xikwembu, u tivutisa: ‘Xana leswi swi ndzi dyondzisa
yini ha Yehovha Xikwembu? Hi swihi swivangelo swin’wana leswi
ndzi susumetelaka leswaku ndzi n’wi rhandza hi mbilu ya mina
hinkwayo, mianakanyo ya mina hinkwayo ni hi moya-xiviri wa
mina hinkwawo?’ (1 Timotiya 4:15) Ku anakanyisisa hi ndlela leyi
swi ta endla leswaku u tshama u ri karhi u rhandza Yehovha.
11. Xana leswi Yesu a swi dyondziseke swi ve ni vuyelo byihi eka valandzeri va yena?
12, 13. (a) Xana vanhu vo tala namuntlha va titwisa ku yini hi Xikwembu ni hi Bibele? (b) Hi nga endla njhani leswaku rirhandzu ra hina ri
nga holi?
189
Ndlela yin’wana leyi u nga endlaka leswaku rirhandzu leri u
rhandzaka Yehovha ha rona ri tshama ri ri karhi ri hisa i ku khongela minkarhi hinkwayo. (1 Vatesalonika 5:17) Eka Ndzima 17 ya
buku leyi, hi dyondze leswaku xikhongelo i nyiko ya risima leyi
humaka eka Xikwembu. Tanihi leswi vanhu va tiyisaka vunghana
bya vona hi ku tshama va ri karhi va vulavurisana hi ku ntshunxeka, ni vuxaka bya hina na Yehovha byi ta tshama byi tiyile loko hi
vulavula na yena hi xikhongelo minkarhi hinkwayo. I swa nkoka
leswaku swikhongelo swa hina swi nga hundzuki risimu ra chela—ku nga ku phindha-phindha marito lama fanaka kambe ma
nga vuli nchumu. Hi fanele hi vulavula na Yehovha ku fana ni
n’wana loko a vulavula ni tata wa yena la n’wi rhandzaka. Kambe
hi fanele hi vulavula na yena hi xichavo, hi ntshunxekile naswona
hi phofula leswi nga etimbilwini ta hina. (Pisalema 62:8) Ina, dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele ni xikhongelo lexi humaka
embilwini i swilo swa nkoka evugandzerini bya hina naswona swi
hi pfuna leswaku hi tshama hi ri karhi hi rhandza Xikwembu.
14
TIPHINE EVUGANDZERINI BYA WENA
Dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele ni xikhongelo i swiendlo swa vugandzeri leswi hi nga swi endlaka exihundleni.
Hambiswiritano, ku ni xiendlo xin’wana xa vugandzeri lexi hi nga
xi endlaka erivaleni: ku nga ku vulavula ni van’wana hi leswi hi
swi pfumelaka. Xana se va kona lava u vulavuleke na vona hi tidyondzo ta Bibele? Loko swi ri tano, u ve ni lunghelo ra risima. (Luka
1:74) Loko hi byela van’wana hi tidyondzo leti hi ti dyondzeke
malunghana na Yehovha Xikwembu, hi endla ntirho wa nkoka
swinene lowu nyikiweke Vakreste hinkwavo va ntiyiso—ku nga ku
chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.—Matewu 24:14; 28:19, 20.
16 Muapostola Pawulo a a teka ntirho wa yena wo chumayela wu
ri wa risima, a a wu vitana xuma. (2 Vakorinto 4:7) Ku vulavula ni
vanhu hi Yehovha Xikwembu ni hi swikongomelo swa yena i ntirho wo antswa ku tlula mintirho leyin’wana hinkwayo. A nga kona
Muthori la fanaka na Yehovha naswona hi vuyeriwa swinene leswi
15
14. Xana xikhongelo xi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi ri karhi hi rhandza Yehovha?
15, 16. Ha yini swi fanerile leswaku hi teka ntirho wo chumayela hi Mfumo wu ri lunghelo ni xuma?
190
hi n’wi tirhelaka. Loko u endla ntirho lowu, u pfuna vanhu va timbilu letinene leswaku va tshinela eka Tata wa hina wa le tilweni
nileswaku va famba endleleni leyi yisaka evuton’wini! Kunene a
wu kona ntirho lowu enerisaka ku fana na wona. Ku tlula kwalaho,
ku chumayela hi Yehovha ni hi Rito ra yena, swi tiyisa ripfumelo
Yehovha u lava leswaku u tiphina hi
“vutomi bya xiviri.” Xana u ta tiphina?
191
ra wena ni rirhandzu ra wena eka yena. Yehovha na yena wa ma
tlangela matshalatshala ya wena. (Vaheveru 6:10) Ku tshama u
khomekile entirhweni lowu swi ku pfuna leswaku u tshama u ri
karhi u rhandza Xikwembu.—1 Vakorinto 15:58.
17 I swa nkoka ku tsundzuka leswaku ntirho wo chumayela hi
Mfumo i wa xihatla. Bibele yi ri: “Chumayela rito, u va eka rona hi
xihatla.” (2 Timotiya 4:2) Ha yini swi ri swa nkoka namuntlha leswaku hi chumayela hi xihatla? Rito ra Xikwembu ri ri: “Siku
lerikulu ra Yehovha ri le kusuhi. Ri le kusuhi, naswona ra hatlisa
swinene.” (Sofaniya 1:14) Ina, nkarhi wa leswaku Yehovha a herisa
mafambiselo lawa ya swilo wu tshinele. Vanhu va fanele va lumiwa ndleve! Va fanele va swi tiva leswaku lowu i nkarhi wa leswaku
va hlawula Yehovha tanihi Hosi ya vona. Makumu ‘a ma nge hlweli.’—Habakuku 2:3.
18 Yehovha u lava leswaku hi n’wi gandzela erivaleni swin’we ni
Vakreste va ntiyiso. Hi yona mhaka leyi Rito ra yena ri nge: “A hi
khathalelaneni leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha
ku nga ntolovelo wa van’wana, kambe hi khutazana, naswona hi
endla tano hilaha ku engetelekeke ngopfu tanihi leswi mi vonaka
siku ri tshinela.” (Vaheveru 10:24, 25) Loko hi hlangana ni vapfumeri-kulorhi eminhlanganweni ya Vukreste, hi va ni lunghelo leri
tsakisaka ro dzunisa ni ku gandzela Xikwembu xa hina lexi rhandzekaka. Nakambe ha akana ni ku khutazana.
19 Loko hi ri karhi hi hlangana ni vagandzeri van’wana va Yehovha, rirhandzu ni vuxaka bya hina evandlheni swa tiya. I swa
nkoka leswaku hi languta timfanelo letinene eka van’wana, hilaha Yehovha a endlaka hakona eka hina. U nga languteli leswaku
vapfumeri-kuloni va va lava hetisekeke. Tsundzuka leswaku hinkwavo ka vona, va siyasiyana eku kuleni ka vona hi tlhelo ra
moya naswona hinkwerhu ha swi endla swihoxo. (Vakolosa 3:13)
Aka vuxaka lebyikulu ni lava va rhandzaka Yehovha hi mbilu hinkwayo, sweswo swi ta ku endla leswaku u kula emoyeni. Ina,
17. Ha yini ntirho wa Vakreste wo chumayela wu ri wa xihatla namuntlha?
18. Ha yini hi fanele ku gandzela Yehovha erivaleni swin’we ni Vakreste
va ntiyiso?
19. Hi nga endla njhani leswaku ku va ni rirhandzu leri tiyeke evandlheni ra Vukreste?
192
ku gandzela Yehovha swin’we ni vamakwenu va moya swi ta ku
pfuna leswaku u tshama u ri karhi u rhandza Xikwembu. Xana
Yehovha u va nyika yini lava n’wi gandzelaka hi ku tshembeka naswona va tshamaka va ri karhi va n’wi rhandza?
TIVEKELE PAKANI YO FIKELELA ‘VUTOMI BYA XIVIRI’
Yehovha u nyika malandza ya yena lama tshembekaka vutomi, kambe vutomi bya muxaka muni? Xana u nga vula leswaku
wa hanya hakunene sweswi? Vo tala hi nga ha vula leswaku swi le
rivaleni leswaku ha hanya. Phela, ha hefemula, ha dya naswona ha
nwa. Sweswo swi vula leswaku ha hanya. Naswona minkarhi yin’wana loko swilo swi hi fambela kahle hi nga ku, “Kunene hi le
ku tiphineni hi vutomi!” Kambe, Bibele yi vula leswaku a nga
kona loyi hakunene a hanyaka.
21 Rito ra Xikwembu ri hi khutaza leswaku hi “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri.” (1 Timotiya 6:19) Marito wolawo ma
kombisa leswaku “vutomi bya xiviri” hi ta byi kuma enkarhini
lowu taka. Ina, loko se hi hetisekile, hi kona hi nga ta tiphina hi
vutomi hilaha ku heleleke hikuva hi ta va hi hanya hi ndlela leyi
Xikwembu a xi lave leswaku hi hanya ha yona ku sukela eku sunguleni. Loko hi ta va hi hanya emisaveni leyi nga paradeyisi, hi
hanye kahle, hi ri ni ku rhula naswona hi tsakile, hi kona hi nga ta
va hi tiphina hi “vutomi bya xiviri”—ku nga vutomi lebyi nga heriki. (1 Timotiya 6:12) Xana ntshembo wolowo a wu tsakisi?
22 Hi yihi ndlela leyi u nga ‘khomelelaka swinene ha yona
evuton’wini bya xiviri’? Eka rona tsalwa rero, Pawulo u khutaze
Vakreste leswaku va “endla leswinene” ni ku “fuwa hi mintirho
leyinene.” (1 Timotiya 6:18) Kutani, swi le rivaleni leswaku swi
titshege hi ndlela leyi hi swi tirhisaka ha yona leswi hi swi dyondzeke eBibeleni. Kambe, xana Pawulo u vule leswaku loko hi
endla mintirho leyinene hi ta kuma “vutomi bya xiviri”? Doo, hikuva entiyisweni ntshembo wolowo lowu tsakisaka wu titshege hi
“musa lowu nga faneriwiki” wa Xikwembu. (Varhoma 5:15) Hambiswiritano, Yehovha u lava ku hakela lava n’wi tirhelaka va
tshembekile. U lava leswaku u hanya “vutomi bya xiviri.” Lava
20
20, 21. I yini “vutomi bya xiviri” naswona ha yini wu tsakisa ntshembo
wo kuma vutomi byebyo?
22. Hi yihi ndlela leyi u nga ‘khomelelaka swinene ha yona evuton’wini
bya xiviri’?
193
tshamaka va ri karhi va rhandza Xikwembu va ta kuma vutomi byo
tano lebyi nga heriki, lebyi tsakisaka ni byo rhula.
23 I swinene leswaku un’wana ni un’wana wa hina a tivutisa
leswi, ‘Xana ndzi gandzela Xikwembu hi ndlela leyi xi yi hlamuseleke eBibeleni?’ Loko ho tiyiseka leswaku siku ni siku nhlamulo ya
hina i ina, eka xivutiso lexi, hi ta va hi ri endleleni leyi yisaka evuton’wini. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha i khokholo ra hina. U ta
sirhelela vanhu va yena lava tshembekaka eka masiku ma nga ri
mangani lama seleke ya mafambiselo lawa ya khale ya swilo. Yehovha u ta tlhela a hi kutsula hi nghena emafambiselweni ya swilo
lamantshwa lama tsakisaka, lama nga kwala nyongeni. Mawaku
ndlela leyi hi nga ta tiphina ha yona loko se hi tikuma hi hanya
enkarhini wolowo! Naswona hi ta tsaka ngopfu leswi hi nga ta va
hi endle swiboho swa vutlhari emasikwini lawa yo hetelela! Loko
wo endla swiboho swo tano sweswi, u ta tiphina hi “vutomi bya xiviri,” vutomi lebyi ku sukela eku sunguleni Yehovha Xikwembu
a a lava leswaku byi va xiswona hilaha ku nga heriki!
23. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi tshama hi ri karhi hi rhandza Xikwembu?
ˇ Hi kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu hi
mbilu hinkwayo hi ku yingisa swileriso swa
xona ni ku tirhisa misinya ya milawu ya xona.
—1 Yohane 5:3.
ˇ Ku dyondza Rito ra Xikwembu, ku khongela
Yehovha hi mbilu hinkwayo, ku dyondzisa van’wana ha yena ni ku n’wi gandzela eminhlanganweni ya Vukreste, swi ta hi pfuna leswaku hi
tshama hi ri karhi hi rhandza Xikwembu.—Matewu 24:14; 28:19, 20; Yohane 17:3; 1 Vatesalonika
5:17; Vaheveru 10:24, 25.
ˇ Lava va tshamaka va ri karhi va rhandza Xikwembu va ni ntshembo wo tiphina hi “vutomi bya
xiviri.”—1 Timotiya 6:12, 19; Yudha 21.
XIENGETELO
NHLOKO-MHAKA
TLUKA
Ndlela Leyi Vito Ra Xikwembu Ri Tirhisiwaka Ha
Yona Ni Nhlamuselo Ya Rona 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 195
Ndlela Leyi Vuprofeta Bya Daniyele Byi Profeteke Ku
Ta Ka Mesiya Ha Yona 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 197
Yesu Kreste I Mesiya La Tshembisiweke 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 199
Ntiyiso Malunghana Ni Tatana, N’wana Ni Moya
Wo Kwetsima 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 201
Lexi Endlaka Vakreste Va Ntiyiso Va Nga Xi Tirhisi
Xihambano eVugandzerini Bya Vona 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 204
Xilalelo Xa Hosi I Nkhuvo Lowu Dzunisaka Xikwembu 9 9 9 9 206
I Yini Leswi Rito “Moya-xiviri” Ni “Moya” Ma Vulaka
Swona Hakunene? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 208
Xana I Yini Sheol Na Hayidesi? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 212
Xana I Yini Siku Ra Vuavanyisi? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 213
1914 I Lembe Leri Xiyekaka eVuprofeteni Bya Bibele 9 9 9 9 9 9 215
Mikayele Ntsumi Leyikulu, I Mani? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 218
Ku Hlamuseriwa Ka “Babilona Lonkulu” 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 219
Xana Yesu U Velekiwe Hi December? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 221
Xana Hi Fanele Hi Tlangela Tiholideyi? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 222
195
Ndlela Leyi Vito Ra Xikwembu Ri
Tirhisiwaka Ha Yona Ni Nhlamuselo Ya Rona
XANA Pisalema 83:18 yi hundzuluxeriwe njhani eBibeleni ya wena?
EBibeleni leyi vuriwaka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya
Matsalwa Yo Kwetsima yi hundzuluxeriwe hi ndlela leyi: “Leswaku
vanhu va ta swi tiva leswaku wena loyi vito ra wena u nga Yehovha,
wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla emisaveni hinkwayo.” Tibibele to talanyana ti hundzuluxele ndzimana leyi hi ndlela leyi
fanaka ni leyi. Hambiswiritano, vahundzuluxeri vo tala va susa vito
leri nge Yehovha va ri siva hi swithopo swo fana na “Hosi” kumbe
“La Nga Riki Na Makumu.” I yini lexi faneleke xi tsariwa eka ndzimana leyi? Xana i xithopo kumbe i vito leri nge Yehovha?
Ndzimana leyi yi vulavula hi vito. Eka ririmi ro sungula ra Xiheveru, leri Bibele yi
hundzuluxeriweke yi suka eka rona, ku tsariwe vito ro hlawuleka endzimaneni leyi. Ri
peletiwe hi tinhlanga ta Xiheveru ku nga
˘˙˘˝ (YHWH). Hi Xitsonga, vito leri ri vitaVito ra Xikwembu
niwa “Yehovha.” Xana vito leri ri humelela
hi tinhlanga ta
ntsena eka ndzimana yin’we ya Bibele? Doo!
Xiheveru
Eka Matsalwa yo sungula ya Xiheveru, ri humelela kwalomu ka 7 000!
Xana vito ra Xikwembu i ra nkoka ku fikela kwihi? Anakanya hi xikhongelo lexi nga xikombiso, lexi vuriweke hi Yesu Kreste. Marito ya
xona yo sungula ma ri: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena
a ri kwetsimisiwe.” (Matewu 6:9) Endzhakunyana Yesu u khongele
Xikwembu a ku: “Tatana, vangamisa vito ra wena.” Xikwembu xi
hlamule xi ri tilweni xi ku: “Ndzi ri vangamisile naswona ndzi ta
tlhela ndzi ri vangamisa.” (Yohane 12:28) Swi le rivaleni leswaku
vito ra Xikwembu i ra nkoka swinene. Kutani, ha yini vahundzuluxeri van’wana va suse vito leri loko va hundzuluxela Bibele kutani va
ri siva hi swithopo?
Ku vonaka ku ri ni swivangelo swimbirhi leswi va vhikaka ha swona. Xo sungula, vo tala va vula leswaku vito rero a ri fanelanga ri
tirhisiwa hikuva namuntlha a yi tiviwi ndlela leyi a ri vitaniwa ha
yona eku sunguleni. Xiheveru xa khale a xi tsariwa xi nga ri na
switwari. Hikwalaho, a nga kona loyi a nga vulaka hi ku kongoma leswaku vanhu va khale va le Bibeleni a va ti vitanisa ku yini tinhlanga
leti nge YHWH. Kambe, xana sweswo swi vula leswaku a hi fanelanga
˘˙˘˝
196
hi tirhisa vito ra Xikwembu? Swi nga ha endleka leswaku enkarhini
wa Bibele, vito ra Yesu a ri vitaniwa Yeshua kumbexana Yehoshua—a
nga kona la swi tivaka. Hambiswiritano, vanhu vo hambana-hambana emisaveni namuntlha va vitana vito ra Yesu hi tindlela leti nga
faniki, va ri vita hi ndlela leyi tolovelekeke hi ririmi ra rikwavo. A
va tshiki ku ri tirhisa hikwalaho ka leswi va nga swi tiviki leswaku a
ri vitanisiwa ku yini eka lembe-xidzana ro sungula. Hilaha ku fanaka, loko wo endzela etikweni rimbe, u ta kuma leswaku vito ra wena
ri vitaniwa hi ndlela leyi u nga yi tolovelangiki hi ririmi ra kona. Hikwalaho, mhaka ya ku ala ku tirhisa vito ra Xikwembu hileswi hi nga
tiyisekiki hi mavitanelo ya rona ya khale, a yi twali.
Xivangelo xa vumbirhi lexi vahundzuluxeri va vhikaka hi xona
loko va susa vito ra Xikwembu eTibibeleni xi fambisana ni ndhavuko
wa khale wa Vayuda. Vo tala va pfumela leswaku vito ra Xikwembu a
ri fanelanga ri vuriwa. Swi le rivaleni leswaku xivangelo xexo i ku tirhisiwa ka nawu wa Bibele hi ndlela leyi hoxeke, ku nga nawu lowu
nge: “U nga tshuki u khoma vito ra Yehovha Xikwembu xa wena hi
ndlela leyi nga pfuniki nchumu, hikuva Yehovha a nge tshiki ku xupula la khomaka vito rakwe hi ndlela leyi nga pfuniki nchumu.”
—Eksoda 20:7.
Nawu lowu wu yirisa ku tirhisa vito ra Xikwembu hi ndlela leyi hoxeke. Kambe, xana wu yirisa ku tirhisiwa ka vito ra xona hi ndlela leyi
xiximekaka? Nikatsongo! Vatsari va Bibele ya Xiheveru (“Testamente Ya Khale”) hinkwavo a va ri vavanuna lava tshembekeke, lava a
va hanya hi Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Vaisrayele va khale. Kambe, hakanyingi a va tirhisa vito ra Xikwembu. Hi xikombiso,
va ri tirhise ko tala eka tipisalema leti a ti yimbeleriwa hi mintshungu ya vagandzeri va Xikwembu. Yehovha Xikwembu u kale a lerisa
vagandzeri va yena leswaku va vitana vito ra yena, kutani lava tshembekaka va endle tano. (Yuwele 2:32; Mintirho 2:21) Hikwalaho,
Vakreste namuntlha a va kanakani ku tirhisa vito ra Xikwembu hi
ndlela ya xichavo, hilaha Yesu a endleke hakona.—Yohane 17:26.
Vahundzuluxeri va Bibele va endla xihoxo lexikulu hi ku susa vito
ra Xikwembu va ri siva hi swithopo. Va endla leswaku Xikwembu xi
nga tiveki naswona xi vonaka xi nga ri xa xiviri, kasi Bibele yi khutaza vanhu leswaku va va ni “xinakulobye na Yehovha.” (Pisalema 25:
14) Anakanya hi munhu la nga munghana wa wena lonkulu. Xana a
mi ta va vanghana lavakulu loko a wu nga ri tivi vito ra yena? Swi
tano ni hi Xikwembu, loko vanhu va nga tivisiwi vito ra xona, leri
nge Yehovha, xana va ta swi kotisa ku yini ku aka vuxaka lebyikulu
na xona? Ku tlula kwalaho, loko vanhu va nga ri tirhisi vito ra Xikwe-
Xiengetelo
197
mbu, a va swi koti ni ku tiva nhlamuselo ya rona ya nkoka. Xana vito
ra Xikwembu ri vula yini?
Xikwembu hi xoxe xi hlamusele leswi vito ra xona ri vulaka swona, eka Muxe, nandza wa xona wo tshembeka. Loko Muxe a vutise
Xikwembu vito ra xona, Yehovha u hlamule a ku: “Ndzi ta tikombisa
ndzi ri lexi ndzi nga ta tikombisa ndzi ri xona.” (Eksoda 3:14) Vuhundzuluxeri bya Rotherham, byi ri: “Ndzi ta va lexi ndzi rhandzaka ku
va xona.” Leswi vulaka leswaku Yehovha a nga va xin’wana ni xin’wana lexi a lavaka ku va xona leswaku a hetisisa swikongomelo
swa yena.
A hi nge u kota ku va xin’wana ni xin’wana lexi u lavaka ku va
xona! Xana u nga va endlela yini vanghana va wena? Loko un’wana
wa vona o vabyela ku fa, u nga va dokodela u n’wi tshungula. Loko
un’wana a pfumala mali, u nga n’wi pfuna hi ku n’wi nyika mali. Kambe, ntiyiso hi leswaku a wu na wona matimba yo endla swilo swo
tano. Hinkwerhu a hi na wona. Loko u ri karhi u dyondza Bibele, u ta
hlamala ndlela leyi Yehovha a kotaka ku va xin’wana ni xin’wana lexi
a lavaka ku va xona leswaku a hetisisa switshembiso swa yena. Naswona u tsakela ku tirhisa matimba ya yena leswaku a pfuna lava
n’wi rhandzaka. (2 Tikronika 16:9) Vanhu lava nga ri tiviki vito ra Xikwembu a va swi koti ku tiva timfanelo leti letinene ta vumunhu bya
Yehovha.
Handle ko tipfinyinga, vito ra Yehovha ri fanele ri tsariwa eBibeleni. Ku tiva leswi ri vulaka swona ni ku ri tirhisa hi ku ntshunxeka
loko hi n’wi gandzela swi ta hi pfuna swinene leswaku hi tshinela
eka Yehovha, Tata wa hina wa le tilweni.1
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi vito ra Xikwembu, leswi ri
vulaka swona ni swivangelo swo ri tirhisa evugandzerini, vona broxara leyi
nge Vito Ra Xikwembu Leri Nga Ta Tshama Hi Masiku, leyi kandziyisiweke hi
Timbhoni ta Yehovha.
Ndlela Leyi Vuprofeta Bya Daniyele Byi
Profeteke Ku Ta Ka Mesiya Ha Yona
MUPROFETA DANIYELE u hanye emalembeni lama tlulaka 500 Yesu
a nga si va kona la misaveni. Nilokoswiritano, Yehovha u paluxele
Daniyele rungula leri a ri ta komba nkarhi lowu Yesu a a ta totiwa ha
wona hi moya wo kwetsima kumbe lowu ha wona a a ta hlawuriwa
198
ku va Mesiya kumbe Kreste. Daniyele u byeriwe leswi: “U fanele u
tiva, u twisisa leswaku ku sukela eku humeni ka rito ro vuyisela ni ku
pfuxa Yerusalema ku fika eka Mesiya lowa Murhangeri, ku ta va ni
mavhiki ya nkombo, ni mavhiki ya 62.”—Daniyele 9:25.
Leswaku hi tiva nkarhi lowu Mesiya a a ta fika ha wona, hi fanele
hi rhanga hi tiva leswaku nkarhi wolowo wu sungule rini ku hlayeriwa. Hi ku ya hi vuprofeta, wu sungule “eku humeni ka rito ro
vuyisela ni ku pfuxa Yerusalema.” Xana ‘rito leri ro vuyisela’ ri vuriwe rini? Hi ku ya hi Nehemiya, mutsari wa Bibele, rito ro pfuxa
marhangu ya Yerusalema ri vuriwe hi ‘lembe ra vu-20 ra Atazekiseki
lowa hosi.’ (Nehemiya 2:1, 5-8) Van’wamatimu va yima hi rito rin’we leswaku Atazekiseki u sungule ku va hosi hi lembe ra 474 B.C.E.
“MAVHIKI YA 70”
Malembe ya 490
Mavhiki ya
nkombo
Mavhiki ya 62
Vhiki rin’we
(Malembe ya 49)
(Malembe ya 434)
(Malembe ya nkombo)
455
406
“Rito ro
vuyisela . . .
Yerusalema”
Ku pfuxiwa ka
Yerusalema
& B.C.E. C.E. )
29
33
36
Ku fika ka
Mesiya
Ku “dlayiwa”
ka Mesiya
Ku hela ka
“mavhiki
ya 70”
Xiengetelo
199
Kutani lembe ra vu-20 ra ku fuma ka yena ri ve hi 455 B.C.E. Se hi swi
kumile leswaku vuprofeta bya Daniyele malunghana na Mesiya byi
sungule hi lembe ra 455 B.C.E.
Daniyele u komba leswaku a ku ta hundza nkarhi wo tanihi kwihi
ku ya fika loko ku humelela “Mesiya lowa Murhangeri.” Vuprofeta
bya yena byi boxa “mavhiki ya nkombo, ni mavhiki ya 62.”—ku nga
mavhiki ya 69. Xana nkarhi wolowo wu lehe ku fikela kwihi? Vuhundzuluxeri byo tala bya Bibele byi vula leswaku a hi mavhiki ya
xiviri, lama ha rin’we ri tekaka masiku ya nkombo, kambe i mavhiki lama yimelaka malembe. Leswi vulaka leswaku vhiki ha rin’we ri
yimela malembe ya nkombo. Vayuda va khale a va yi toloverile mhaka leyi ya mavhiki lama yimelaka malembe kumbe malembe lama
hlayiwaka hi va nkombo. Hi xikombiso, a va tlangela lembe ra Savata hi lembe rin’wana ni rin’wana ra vunkombo. (Eksoda 23:10, 11)
Kutani, mavhiki ya 69 ya vuprofeta ma ringana ni malembe ya 69
lama andzisiweke ka nkombo ku nga ntsengo wa malembe ya 483.
Lexi hi faneleke hi xi endla sweswi i ku hlayela. Loko hi hlayela
malembe ya 483 ku sukela eka lembe ra 455 B.C.E., hi fika eka lembe
ra 29 C.E. Hi rona lembe leri Yesu a khuvuriweke ha rona kutani a va
Mesiya!1 (Luka 3:1, 2, 21, 22) Xana koloko a hi ku hetiseka ka vuprofeta lebyi hlamarisaka bya Bibele?
1 Ku sukela eka 455 B.C.E. ku ya fika eka 1 B.C.E. i malembe ya 454. Ku sukela eka 1 B.C.E. ku ya fika eka 1 C.E. i lembe rin’we. Kutani ku sukela eka
1 C.E. ku ya fika eka 29 C.E. i malembe ya 28. Loko hi hlanganisa malembe
ya 454 na lembe rin’we na malembe ya 28, hi kuma malembe ya 483. Yesu
u ‘dlayiwe’ hi lembe ra 33 C.E., exikarhi ka vhiki ra vu-70 leri yimelaka malembe. (Daniyele 9:24, 26) Vona buku leyi nge Nyikela Nyingiso Eka Vuprofeta Bya Daniyele! ndzima 11, na Insight on the Scriptures, Vholumo 2, matluka 899-901. Havumbirhi bya tona ti kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
Yesu Kreste I Mesiya La Tshembisiweke
LESWAKU hi kota ku tiva Mesiya, Yehovha Xikwembu u huhutele vaprofeta vo tala va le Bibeleni leswaku va hlamusela hi ta ku velekiwa
ka yena, hi ntirho wa yena ni hi ta ku fa ka Mukutsuri loyi la tshembisiweke. Vuprofeta lebyi hinkwabyo bya le Bibeleni byi hetiseke
eka Yesu Kreste. Ya hlamarisa ndlela leyi byi pakanisaka ha yona ni
ku hlamusela mhaka hi vuxokoxoko. Hi xikombiso, a hi kambisise
vuprofeta byi nga ri byingani lebyi hlamuseleke ta ku velekiwa ka
Mesiya ni vuhlangi bya yena.
200
VUPROFETA LEBYI KHUMBAKA MESIYA
XIENDLAKALO
VUPROFETA
KU HETISEKA
U velekiwe erixakeni ra Yuda
Genesa 49:10
Luka 3:23-33
U velekiwe hi nhwana
Esaya 7:14
Matewu 1:18-25
U hume erixakeni ra Hosi Davhida Esaya 9:7
Matewu 1:1, 6-17
Yehovha u vule leswaku i N’wana
wa yena
Pisalema 2:7
Matewu 3:17
Vanhu vo tala a va n’wi
kholwanga
Esaya 53:1
Yohane 12:37, 38
U nghene eYerusalema a gade
mbhongolo
Zakariya 9:9
Matewu 21:1-9
U xengiwe hi munghana la n’wi
tshembeke
Pisalema 41:9
Yohane 13:18, 21-30
U xengiwe hi swiphemu swa
silivhere swa 30
Zakariya 11:12
Matewu 26:14-16
A nga wu pfulanga nomu
emahlweni ka vaxengi va yena
Esaya 53:7
Matewu 27:11-14
Va avelane swiambalo swa yena
hi vuhlolotwana
Pisalema 22:18
Matewu 27:35
U rhukaniwile loko a ri
emhandzini ya nxaniso
Pisalema 22:7, 8 Matewu 27:39-43
A ku na rhambu ni rin’we ra
yena leri tshovekeke
Pisalema 34:20
Yohane 19:33, 36
U lahliwe ni lava fuweke
Esaya 53:9
Matewu 27:57-60
U pfuxiwe eku feni a nga si
sungula ku bola
Pisalema 16:10
Mintirho 2:24, 27
U tshame evokweni ra xinene ra
Xikwembu
Pisalema 110:1
Mintirho 7:56
Xiengetelo
201
Muprofeta Esaya u profete leswaku Mesiya u ta huma erixakeni ra
Hosi Davhida. (Esaya 9:7) Hakunene Yesu u velekiwe erixakeni ra Davhida.—Matewu 1:1, 6-17.
Mikiya, muprofeta un’wana wa Xikwembu u profete leswaku n’wana loyi u ta hetelela a ri mufumi nileswaku u ta velekiwa ‘eBetlehema
Efurata.’ (Mikiya 5:2) Hi nkarhi lowu Yesu a velekiweke ha wona, a
ku ri ni miti mimbirhi eIsrayele leyi a yi vuriwa Betlehema. Wun’wana a wu ri ekusuhi na Nazareta, exifundzheni xa n’walungu wa
tiko kasi lowun’wana a wu ri ekusuhi na Yerusalema eYudiya. Muti
wa Betlehema lowu a wu ri ekusuhi na Yerusalema eku sunguleni a
wu vuriwa Efurata. Yesu u velekiwe emutini wolowo, hilaha muprofeta a vuleke hakona!—Matewu 2:1.
Vuprofeta byin’wana bya Bibele byi vule leswaku N’wana wa Xikwembu u ta vitaniwa “a huma aEgipta.” Loko Yesu a ha ri xihlangi,
u yisiwe aEgipta. U vuyele emutini lowu a velekeriweke eka wona
endzhaku ka ku fa ka Heroda, kutani sweswo swi hetisise vuprofeta.
—Hosiya 11:1; Matewu 2:15.
Eka chati leyi nga eka tluka 200, matsalwa lama xaxametiweke
ehansi ka rito leri nge “Vuprofeta” ma hlamusela mhaka ya Mesiya
hi vuxokoxoko. Hi kombela u ma pimanisa ni lama xaxametiweke
ehansi ka rito leri nge “Ku Hetiseka.” Sweswo swi ta ya swi tiyisa ripfumelo ra wena naswona u ta swi vona leswaku hakunene Rito ra
Xikwembu ri tiyisile.
Loko u ri karhi u kambisisa matsalwa lawa, tsundzuka leswaku
lama vulavulaka hi vuprofeta ma tsariwe ka ha sele madzana-dzana
ya malembe leswaku Yesu a velekiwa la misaveni. Yesu u te: “Swilo
hinkwaswo leswi tsariweke enawini wa Muxe ni le ka Vaprofeta ni Tipisalema malunghana na mina swi fanele ku hetiseka.” (Luka 24:44)
Hilaha u nga ta swi vona hakona eBibeleni ya wena, hinkwaswo swi
hetiseke hilaha swi hlamuseriweke hakona!
Ntiyiso Malunghana Ni Tatana,
N’wana Ni Moya Wo Kwetsima
VANHU lava pfumelaka dyondzo ya Vunharhu-un’we va vula leswaku Xikwembu i vanhu vanharhu—ku nga Tatana, N’wana ni Moya
wo Kwetsima. Ku vuriwa leswaku vanhu lava hi vunharhu bya vona
va ringana, va ni matimba hinkwawo naswona a va na masungulo.
202
Hi ku ya hi dyondzo leyi ya Vunharhu-un’we, Tatana i Xikwembu,
N’wana i Xikwembu ni Moya wo Kwetsima i Xikwembu, kambe hinkwavo i Xikwembu xin’we.
Vo tala lava pfumelaka dyondzo leyi a va yi kaneti mhaka ya leswaku na vona vini a va swi koti ku yi hlamusela. Hambiswiritano,
va vula leswaku yi kumeka eBibeleni. Ntiyiso hi leswaku rito “Vunharhu-un’we” a ri kumeki helo eBibeleni. Kambe, xana ku kona
laha ku vulavuriwaka hi mhaka leyi yelanaka na Vunharhu-un’we?
Ku hlamula xivutiso xexo, a hi langute tsalwa leri lava pfumelaka
dyondzo leyi va vulaka leswaku ri seketela Vunharhu-un’we.
“RITO A A RI XIKWEMBU”
Yohane 1:1 yi ri: “Eku sunguleni Rito a a ri kona, naswona Rito a a
ri ni Xikwembu, Rito a a ri [Xikwembu].” Loko u ya mahlweni u
hlaya ndzima leyi, u kuma laha muapostola Yohane a swi vekaka erivaleni leswaku “Rito” i Yesu. (Yohane 1:14) Hambiswiritano,
leswi Rito a vuriwaka Xikwembu, van’wana va gimeta hi leswaku
N’wana ni Tatana va fanele va ri Xikwembu xin’we.
U nga rivali leswaku eku sunguleni ndzimana leyi ya Bibele a yi
tsariwe hi Xigriki. Kutani hi ku famba ka nkarhi vahundzuluxeri va
yi hundzuluxela yi ya eka tindzimi tin’wana. Vahundzuluxeri vo
hlayanyana va Bibele a va xi tirhisanga xivulwa lexi nge “Rito a a ri
[Xikwembu].” Ha yini? Hi ku ya hi vutivi lebyi va nga na byona bya
Xigriki, va gimete hi leswaku xivulwa lexi nge “Rito a a ri [Xikwembu]” xi fanele xi hundzuluxeriwa hi ndlela yin’wana. Njhani? Hi
leswi swikombiso swi nga ri swingani: “Rito [Logos] a ri fana ni Xikwembu.” (A New Translation of the Bible) “Rito a ri ri xikwembu.”
(The New Testament in an Improved Version) “Rito a ri ri ni Xikwembu naswona a ri fana na xona.” (The Translator’s New Testament)
Hi ku ya hi vahundzuluxeri lava, Rito a ri nga ri Xikwembu hi xoxe.1
Kambe, Rito ri vuriwa “xikwembu” hileswi ri nga ni xikhundlha
lexi tlakukeke ku tlula swivumbiwa hinkwaswo swa Yehovha. Laha
rito leri nge “xikwembu” ri vula “la nga ni matimba.”
KUMA TINHLA LETI ENGETELEKEKE
Vanhu vo tala a va xi tivi Xigriki lexi tsariweke eBibeleni. Kutani
u nga swi tivisa ku yini leswi hakunene muapostola Yohane a a vula
swona? Anakanya hi xikombiso lexi: Mudyondzisi u hlamusela swi1 Leswaku u kuma nhlamuselo leyi engetelekeke ya Yohane 1:1, vona matluka 24-25 ya Xihondzo xa Rindza xa November 1, 2008, lexi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
Xiengetelo
203
chudeni swa yena mhaka yo karhi. Endzhaku ka sweswo swichudeni
swi yi twisisa hi tindlela to hambana-hambana. Xana swi nga xi
tlhantlha njhani xiphiqo xexo? Swi nga xi tlhantlha hi ku kombela
mudyondzisi leswaku a swi hlamusela mhaka yoleyo hi vuenti. A
swi kanakanisi leswaku ku kuma tinhla leti engetelekeke ku ta swi
pfuna leswaku swi yi twisisa kahle mhaka yoleyo. Hilaha ku fanaka,
u nga swi kota ku twisisa nhlamuselo ya Yohane 1:1 hi ku kamba
Evhangheli ya Yohane, xisweswo u ta ri twisisa kahle langutelo ra
Yesu emhakeni leyi. Ku dyondza tinhla leti engetelekeke hi mhaka
leyi swi ta ku pfuna leswaku u endla xiboho lexi faneleke.
Hi xikombiso, xiya leswi Yohane a hambeteke a swi tsala eka ndzima 1, ndzimana 18, a ku: “A ku na munhu la tshameke a vona
Xikwembu [xa Matimba Hinkwawo].” Kambe vanhu va n’wi vonile
Yesu, N’wana wa munhu hikuva Yohane u ri: “Rito [Yesu] u ve nyama ivi a tshama exikarhi ka hina, naswona hi vone ku vangama ka
yena.” (Yohane 1:14) Kutani, swi nga kotekisa ku yini leswaku N’wana a va xiphemu xa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo? Yohane u
tlhela a vula leswaku Rito a a ri “ni Xikwembu.” Kambe, xana munhu a nga swi kota ku va ni munhu wo karhi kambe hi nkarhi lowu
fanaka a ri munhu yoloye? Tlhandlakambirhi, hilaha swi tsariweke
hakona eka Yohane 17:3, Yesu u swi veka erivaleni leswaku ku ni ku
hambana exikarhi ka yena ni Tata wakwe wa le tilweni. U n’wi vitana “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso.” Kutani, loko Yohane a
gimeta Evhangheli ya yena u ri: “Leswi swi tsaleriwe leswaku mi
kholwa leswaku Yesu i Kreste N’wana wa Xikwembu.” (Yohane 20:
31) Xiya leswaku Yesu a nga vitaniwi Xikwembu kambe u vitaniwa
N’wana wa Xikwembu. Rungula leri engetelekeke leri kumekaka
eka Evhangheli ya Yohane, ri kombisa ndlela leyi Yohane 1:1 yi faneleke yi twisisiwa ha yona. Yesu, ku nga Rito i “xikwembu” hileswi
a nga ni xikhundlha lexi tlakukeke kambe a nga ringani ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.
TIYISEKISA TINHLA LETI U TI KUMEKE
Tlhela u anakanya hi xikombiso xa mudyondzisi ni swichudeni.
A hi nge swichudeni swin’wana swa ha yi kanakana mhaka leyi
mudyondzisi a swi hlamuseleke yona, hambiloko a ringete ku yi
hlamusela kahle. Xana swi fanele swi endla yini? Swi nga ha vutisa
mudyondzisi un’wana. Loko mudyondzisi lon’wana a vula leswi fanaka ni leswi vuriweke hi lowo sungula, swichudeni swo tala swi
nga ha eneriseka. Hilaha ku fanaka, loko u nga tiyiseki kahle hileswi
Yohane lowa mutsari wa Bibele a swi vuleke hi vuxaka lebyi nga
204
kona exikarhi ka Yesu ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, u nga
ha kamba leswi vuriweke hi mutsari un’wana wa Bibele leswaku u
kuma rungula leri engetelekeke. Hi xikombiso, anakanya leswi vuriweke hi Matewu. Loko a vulavula hi ku hela ka mafambiselo lawa
ya swilo, u tshaha Yesu a ku: “Malunghana ni siku ra kona ni nkarhi wa kona a ku na munhu la swi tivaka, hambi ku ri tintsumi ta le
matilweni hambi ku ri N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana ntsena.”
(Matewu 24:36) Xana marito lawa ma yi tiyisekisa njhani mhaka ya
leswaku Yesu a hi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo?
Yesu u vula leswaku Tatana u ni vutivi byo tala ku tlula N’wana.
Phela, loko Yesu a a ri xiphemu xa Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, a a ta va ni vutivi lebyi fanaka ni bya Tatana. Kutani, swi le
rivaleni leswaku N’wana a nge ringani ni Tata wakwe. Kambe, van’wana va nga ha ku: ‘Yesu u hanye etilweni a tlhela a hanya la
misaveni. Eka ndzimana leyi u vulavule a ri la misaveni.’ Loko swi
ri tano, ku vuriwa yini hi moya wo kwetsima? Loko wu ri xiphemu
xa xona Xikwembu lexi nga Tatana, ha yini Yesu a nga vuli leswaku
wu ni vutivi lebyi fanaka ni bya Tatana?
Loko u ri karhi u dyondza Bibele u ta tolovelana ni matsalwa
yo tala ya Bibele lama seketelaka mhaka leyi. Ma tiyisekisa ntiyiso
lowu tiviwaka malunghana na Tatana, N’wana ni moya wo kwetsima.—Pisalema 90:2; Mintirho 7:55; Vakolosa 1:15.
Lexi Endlaka Vakreste Va Ntiyiso
Va Nga Xi Tirhisi Xihambano
eVugandzerini Bya Vona
VANHU vo tala va rhandza xihambano naswona va xi xixima. The
Encyclopædia Britannica yi vula leswaku xihambano i “mfungho
wa nkoka swinene evukhongerini bya Vakreste.” Nilokoswiritano,
Vakreste va ntiyiso a va xi tirhisi xihambano evugandzerini bya
vona. Ha yini?
Xivangelo xa nkoka hi leswaku Yesu Kreste a nga felanga exihambanweni. Rito ra Xigriki leri hi ntolovelo ri hundzuluxiweke va ku
“xihambano” i stau·ros. Kahle-kahle ri vula “mhandzi.” Bibele leyi
vuriwaka The Companion Bible yi ri: “Rito [Stau·ros] a ri vuli timhandzi timbirhi leti hingakanyiweke ku fana ni xihambano . . . A ku
Xiengetelo
205
kona laha Xigriki xa [Testamente Leyintshwa] xi vulavulaka hi timhandzi timbirhi leti hingakanyiweke.”
Ku ni matsalwa yo hlayanyana laha vatsari va Bibele va tirhiseke
rito rin’wana loko va vulavula hi laha Yesu a feleke kona. Rito ra
kona ra Xigriki i xylon. (Mintirho 5:30; 10:39; 13:29; Vagalatiya 3:
13; 1 Petro 2:24) Rito leri ri vula “mhandzi” kumbe “nhonga” “muchizo” kumbe “murhi.”
Loko buku leyi vuriwaka Das Kreuz und die Kreuzigung (Xihambano ni ku Beleriwa eXihambanweni), leyi tsariweke hi Hermann
Fulda, yi hlamusela xivangelo xo va vanhu vo tala va dlayiwa hi ku
hayekiwa emhandzini, yi ri: “Mirhi a yi nga tali ku kumeka etindhawini leti vanhu a va dlayeriwa eka tona. Kutani a ku celeriwa
mhandzi. Vadyohi a va boheleriwa kumbe va beleriwa milenge ni
mavoko ma yisiwe ehenhla emhandzini yoleyo.”
Kambe, vumbhoni lebyi khorwisaka ku tlula hinkwabyo byi
huma eRitweni ra Xikwembu. Muapostola Pawulo u ri: “Kreste u hi
xavile a hi ntshunxa eka ndzhukano wa Nawu yena a va ndzhukano
ematshan’weni ya hina, hikuva ku tsariwile: ‘A ku rhukaniwe munhu un’wana ni un’wana la hayekiweke emhandzini.’ ” (Vagalatiya
3:13) Laha muapostola Pawulo u tshahe Deteronoma 21:22, 23, leyi
hi ku kongoma yi vulavulaka hi mhandzi, ku nga ri xihambano. Tanihi leswi ndlela yo tano yo dlaya munhu a yi endla munhu a va
“ndzhukano,” a swi nge vi swinene leswaku Vakreste va khavisa makaya ya vona hi swifaniso swa Kreste a beleriwe exihambanweni.
A byi kona vumbhoni bya leswaku emalembeni ya 300 endzhaku
ka loko Kreste a file, lava tivulaka Vakreste a va tirhisa xihambano
evugandzerini bya vona. Hambiswiritano, hi lembe-xidzana ra vumune, Constantine, Hosi ya muhedeni u hundzukele eka Vukreste
bya vaxandzuki kutani a kucetela leswaku ku tirhisiwa xihambano
tanihi mfungho wa byona. Hambileswi swi nga tivekiki leswaku
xikongomelo xa Constantine a ku ri yini, kambe mhaka ya Yesu
Kreste la hayekiweke exihambanweni a yi sekeriwanga helo. Kahlekahle, xihambano xi te ni vahedeni. New Catholic Encyclopedia yi
ri: “Xihambano xi kumeka eka vanhu lava hanyeke Vukreste byi nga
si va kona ni lava nga riki Vakreste.” Vakambisisi van’wana vo hambana-hambana va kume leswaku xihambano xi fambisana ni ku
gandzela ntumbuluko ni mihivahivani ya vuhedeni leyi kucetelaka
rimbewu.
Kutani, ha yini mfungho lowu wa vuhedeni wu ye emahlweni wu
tirhisiwa? Swi tikomba onge a ku ri ku olovisela vahedeni leswaku
206
va ta amukela “Vukreste.” Nilokoswiritano, swi le rivaleni leswaku
Bibele a yi pfumelelani nikatsongo ni ku gandzela mfungho wa vuhedeni. (2 Vakorinto 6:14-18) Nakambe Matsalwa ma yi ala mixaka
hinkwayo ya vugandzeri bya swikwembu swa hava. (Eksoda 20:4, 5;
1 Vakorinto 10:14) Kutani swa twisiseka leswi Vakreste va ntiyiso va
nga xi tirhisiki xihambano evugandzerini bya vona.1
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi xihambano, vona buku leyi
nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa, matluka 397-401, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
Xilalelo Xa Hosi I Nkhuvo
Lowu Dzunisaka Xikwembu
VAKRESTE va lerisiwa ku tlangela nkhuvo wa Xitsundzuxo xa rifu
ra Kreste. Nkhuvo lowu wu tlhela wu vitaniwa “xilalelo xa Hosi.”
(1 Vakorinto 11:20) I yini lexi endlaka leswaku wu va wa nkoka
swonghasi? Wu fanele wu tlangeriwa rini naswona hi ndlela yihi?
Yesu Kreste u simeke nkhuvo lowu hi vusiku bya Paseka ya Xiyuda ya lembe ra 33 C.E. Paseka i nkhuvo lowu a wu
tlangeriwa kan’we hi lembe, hi siku ra vu-14 ra n’hweti ya Xiyuda ya Nisani. Swi vonaka onge Vayuda a va
kota ku tiva siku leri hi ku rindza dyambu leswaku ri
tsemakanya ekweyitoro hi ximun’wana. Hi siku rero,
vusiku byi va byi ringana kahle ni nhlikanhi hi tiawara ta 12. N’weti lowu nga ta thwasa hi ximun’wana
xexo, wu vula ku sungula ka n’hweti ya Nisani. Kutani
Paseka a yi tlangeriwa hi siku ra vu-14 ra n’hweti yoleyo, endzhaku ka ku pela ka dyambu.
Yesu u tlangele Paseka ni vaapostola va yena kutani a hlongola Yudasi Iskariyota ivi a simeka Xilalelo xa Hosi. Leswi
nkhuvo lowu wu siveke Paseka ya Xiyuda, wu fanele wu tlangeriwa
kan’we ntsena hi lembe.
Evhangheli ya Matewu yi
ri: “Yesu a teka xinkwa, loko a
nkhensile, a xi phema ivi a nyika va-
Xiengetelo
207
dyondzisiwa, a ku: ‘Tekani, mi dya. Leswi swi vula miri wa mina.’
Nakambe, a teka xinwelo, loko a nkhensile, a va nyika xona, a ku:
‘Nwanani eka xona, hinkwenu ka n’wina; hikuva leswi swi vula
“ngati ya ntwanano” ya mina, leyi nga ta halateriwa vo tala leswaku va rivaleriwa swidyoho.’ ”—Matewu 26:26-28.
Van’wana va pfumela leswaku Yesu u hundzule xinkwa xi va
miri wa yena ni vhinyo yi va ngati ya yena. Kambe, miri wa Yesu a
wu helerile loko a nyika vaapostola va yena xinkwa. Xana hakunene vaapostola va Yesu a va dya nyama ya yena ni ku nwa ngati ya
yena? Doo, phela sweswo a ku ta va ku ri vukhema ni ku tlula nawu
wa Xikwembu. (Genesa 9:3, 4; Levhitika 17:10) Hi ku ya hi Luka 22:
20, Yesu u te: “Xinwelo lexi xi vula ntwanano lowuntshwa hikwalaho ka ngati ya mina, leyi nga ta halateriwa n’wina.” Xana xinwelo
xexo xi hundzuke “ntwanano lowuntshwa” hakunene? Phela sweswo a swi nga ta koteka hikuva ntwanano i ku pfumelelana, a hi
nchumu lowu u nga wu khomaka hi mavoko.
Hikwalaho, xinkwa ni vhinyo swi fanekisela swo karhi. Xinkwa
xi fanekisela miri wa Kreste lowu hetisekeke. Yesu u tirhise xinkwa
lexi saleke loko va tlangela nkhuvo wa Paseka. Xinkwa xa kona
a xi nga ri na comela. (Eksoda 12:8) Hakanyingi Bibele yi tirhisa comela ku fanekisela ku bola kumbe ku onhaka. Hikokwalaho,
xinkwa xi fanekisela miri wa Yesu lowu hetisekeke, lowu a endleke
xitlhavelo ha wona. A wu nga ri na xidyoho.—Matewu 16:11, 12;
1 Vakorinto 5:6, 7; 1 Petro 2:22; 1 Yohane 2:1, 2.
Vhinyo yo tshwuka yi fanekisela ngati ya Yesu. Ngati yoleyo
yi endla leswaku ntwanano lowuntshwa wu tiya. Yesu u vule leswaku ngati ya yena yi halatiwile leswaku vanhu va ta “rivaleriwa
swidyoho” swa vona. Xisweswo, vanhu va kota ku va lava baseke
emahlweni ka Xikwembu kutani va nghena eka ntwanano lowuntshwa na Yehovha. (Vaheveru 9:14; 10:16, 17) Ntwanano lowu wu
endla leswaku Vakreste vo tshembeka va 144 000 va kota ku ya etilweni. Va ta fika va va tihosi ni vaprista kutani va katekisa vanhu
hinkwavo.—Genesa 22:18; Yeremiya 31:31-33; 1 Petro 2:9; Nhlavutelo 5:9, 10; 14:1-3.
I vamani lava faneleke va dya swifanekiselo leswi hi nkarhi wa
Xitsundzuxo? Lava faneleke va dya xinkwa ni ku nwa vhinyo hi
lava va ngheneke eka ntwanano lowuntshwa—hi leswaku lava nga
ni ntshembo wo ya etilweni. Moya wo kwetsima wa Xikwembu wa
va tiyisekisa leswaku va hlawuriwe ku va tihosi etilweni. (Varhoma
208
8:16) Nakambe Yesu u endle ntwanano wa Mfumo na vona.—Luka
22:29.
Ku vuriwa yini hi lava va nga ni ntshembo wo hanya hilaha ku
nga heriki emisaveni loko se yi ri Paradeyisi? Va yingisa xileriso xa
Yesu xa leswaku va va kona eXilalelweni xa Hosi, kambe vona a va
dyi, vo hlalela kunene. Timbhoni ta Yehovha ti tlangela nkhuvo wa
Xilalelo xa Hosi kan’we hi lembe hi Nisani 14 loko dyambu ri pela.
Hambileswi va nga talangiki lava vulaka leswaku va ni ntshembo
wo ya etilweni, nkhuvo lowu i wa risima eka Vakreste hinkwavo. I
nkarhi lowu hinkwavo va anakanyisisaka hi rirhandzu lerikulu swinene leri Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste va va kombeke rona.
—Yohane 3:16.
I Yini Leswi Rito “Moya-xiviri” Ni
“Moya” Ma Vulaka Swona Hakunene?
U EHLEKETA yini loko u twa rito leri nge “moya-xiviri” ni leri nge
“moya”? Vanhu vo tala va anakanya leswaku marito lawa ma vula
nchumu lowu nga vonakiki ni lowu nga fiki, lowu nga le ndzeni ka
hina. Va anakanya leswaku loko munhu a fa, nchumu lowu nga vonakiki wa huma ivi wu ya emahlweni wu hanya. Tanihi leswi vanhu
vo tala va kholwaka dyondzo leyi, va hlamala loko va twa leswaku a
ku kona nikan’we laha Bibele yi dyondzisaka mhaka yo tano. Kutani ke, i yini moya-xiviri naswona i yini moya, hi ku ya hi leswi Rito
ra Xikwembu ri swi dyondzisaka?
RITO “MOYA-XIVIRI” HILAHA
RI TIRHISIWEKE HAKONA EBIBELENI
A hi rhange hi rito leri nge moya-xiviri. U nga rivali leswaku eku
sunguleni, Bibele a yi tsariwe hi Xiheveru ni Xigriki ntsena. Loko
vatsari va Bibele va vulavula hi moya-xiviri, va tirhise rito ra Xiheveru leri nge nephesh kumbe ra Xigriki leri nge psy·khe. Marito
lawa ma humelela minkarhi leyi tlulaka 800 eMatsalweni naswona
eBibeleni leyi vuriwaka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa ri
hundzuluxeriwe hinkwako ri va “moya-xiviri.” Loko u kambisisa
ndlela leyi rito “moya-xiviri” kumbe “mimoya-xiviri” ri tirhisiweke ha yona eBibeleni, swi va erivaleni leswaku ri vula (1) vanhu,
Xiengetelo
209
(2) swiharhi, kumbe (3) vutomi bya munhu ni bya xiharhi. A hi
kambisise matsalwa man’wana lama tirhisaka tinhlamuselo letinharhu.
Vanhu. ‘Emasikwini ya Nowa, vanhu va nga ri vangani, ku nga
mimoya-xiviri ya nhungu, va ponisiwe ematini.’ (1 Petro 3:20)
Swi le rivaleni laha leswaku rito leri nge “mimoya-xiviri” ri yimela vanhu—ku nga Nowa, nsati wa yena ni vana va yena vanharhu
va majaha ni vasati va vona. Eksoda 16:16 yi vulavula hi xileriso
lexi Vaisrayele va nyikiweke xona loko va rholela manna. Va byeriwe leswi: “Rholelani xin’wana xa xona, . . . hi ku ya hi nhlayo ya
mimoya-xiviri leyi un’wana ni un’wana wa n’wina a nga na yona
entsongeni wakwe.” Mpimo wa manna leyi a va yi rholela, a yi ta ya
hi nhlayo ya vanhu lava a va ri kona endyangwini ha wun’we. Swikombiso swin’wana swa le Bibeleni laha rito “moya-xiviri” kumbe
“mimoya-xiviri” ri tirhisiweke eka munhu kumbe vanhu, swi kumeka eka Genesa 46:18; Yoxuwa 11:11; Mintirho 27:37; na Varhoma
13:1.
Swiharhi. Erungulweni ra Bibele ra ntumbuluko hi hlaya marito
lama nge: “Xikwembu xi ya emahlweni xi ku: ‘Mati a ma tale hi
mimoya-xiviri leyinyingi leyi hanyaka naswona swivumbiwa leswi
hahaka a swi hahe ehenhla ka misava ni le henhla exibakabakeni xa
matilo.’ Xikwembu xi ya emahlweni xi ku: ‘Misava a yi humese
mimoya-xiviri leyi hanyaka hi ku ya hi mixaka ya yona, swifuwo,
swiharhi leswi famba-fambaka ni swivandzana swa misava hi ku ya
hi mixaka ya swona.’ Hiloko swi va tano.” (Genesa 1:20, 24) Eka
tindzimana leti, tinhlampfi, swifuwo ni swiharhi, hinkwaswo swi
vuriwa “mimoya-xiviri.” Nakambe swinyenyana ni swiharhi swi vuriwa mimoya-xiviri eka Genesa 9:10; Levhitika 11:46; na Tinhlayo
31:28.
Vutomi bya munhu. Minkarhi yin’wana rito leri nge “moya-xiviri” ri vula vutomi bya munhu. Yehovha u byele Muxe a ku:
“Hinkwavo vanhu lava a va hlota moya-xiviri wa wena va file.”
(Eksoda 4:19) Xana valala va Muxe a va hlota yini? A va lava vutomi bya yena. Eku sunguleni, loko Rahele a veleka n’wana wa
yena, Benjamini, ‘moya-xiviri wa yena wu humile (hikuva u file).’
(Genesa 35:16-19) Hi nkarhi wolowo, Rahele u file. Nakambe anakanya hi marito ya Yesu loko a ku: “Hi mina murisi lonene; murisi
lonene u nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka tinyimpfu.” (Yohane 10:11) Yesu u nyikete moya-xiviri wa yena leswaku vanhu va
kuma vutomi. Eka tindzimana leti ta Bibele, swi le rivaleni leswaku
rito leri nge “moya-xiviri” ri vula vutomi bya munhu. U ta kuma
210
swikombiso leswi engetelekeke swa rito leri nge “moya-xiviri” leri
vulaka vutomi bya munhu, eka 1 Tihosi 17:17-23; Matewu 10:39;
Yohane 15:13; na Mintirho 20:10.
Loko u ri karhi u dyondza Rito ra Xikwembu, u ta kuma leswaku a ku kona eBibeleni laha ku humelelaka rito leri vulaka
leswaku “moya-xiviri” a wu fi kumbe leswaku wu “hanya hilaha ku
nga heriki.” Ematshan’weni ya sweswo, Matsalwa ma vula leswaku
moya-xiviri wa fa. (Ezekiyele 18:4, 20) Hikwalaho, Bibele yi vula leswaku munhu la feke i ‘moya-xiviri lowu feke.’—Levhitika 21:11.
NHLAMUSELO YA RITO LERI NGE “MOYA”
Sweswi a hi kambisiseni ndlela leyi Bibele yi ri tirhisaka ha yona
rito leri nge “moya.” Vanhu van’wana va anakanya leswaku rito leri
nge “moya” i nhlamuselo yin’wana ya rito leri nge “moya-xiviri.”
Kambe, a swi tano. Bibele yi swi veka erivaleni leswaku “moya” ni
“moya-xiviri” i swilo swimbirhi leswi nga faniki. Swi hambanisa ku
yini?
Vatsari va Bibele va tirhise rito ra Xiheveru leri nge ruach kumbe
ra Xigriki leri nge pneuma loko va vulavula hi “moya.” Matsalwa hi
woxe ma kombisa leswi marito lawa ma vulaka swona. Hi xikombiso, Pisalema 104:29 yi ri: “Loko [Yehovha] u susa moya [ruach] wa
swona, swa timeka, swi tlhelela entshurini wa swona.” Nakambe Yakobo 2:26 yi vula leswaku ‘miri lowu nga riki na moya [pneuma]
wu file.’ Eka tindzimana leti, “moya” wu yimela nchumu lowu
endlaka leswaku miri wu kota ku hanya. Miri wa fa loko wu nga ri
na moya. Hikwalaho, eBibeleni, rito leri nge ruach a ri hundzuluxeriwanga ri va “moya” ntsena kambe ri tlhela ri vula “matimba,”
kumbe matimba ya vutomi. Hi xikombiso, loko Xikwembu xi vulavula hi Ndhambhi ya siku ra Nowa, xi te: “Ndzi tisa ndhambi ya
mati ehenhla ka misava leswaku yi lovisa nyama hinkwayo ehansi ka matilo, leyi nga ni matimba ya vutomi [ruach] eka yona.”
(Genesa 6:17; 7:15, 22) Xisweswo, “moya” wu vula matimba lama
nga vonakiki lama endlaka leswaku swivumbiwa hinkwaswo swi
hambeta swi hanya.
Moya-xiviri ni moya a swi fani. Miri wu lava moya leswaku wu ta
hanya tanihi leswi xiya-ni-moya xi lavaka tibetri leswaku xi kota ku
tlanga. Leswaku mhaka leyi yi twala kahle, a hi endle xikombiso hi
xiya-ni-moya lexitsongo. Loko u hoxa tibetri eka xona kutani u xi
pfulela, ndzilo lowu nga le tibetrini wu endla leswaku xi hanya
kumbe xi tlanga. Kambe, loko tibetri ti nga ri kona, xa fa kumbe
Xiengetelo
211
xi miyela. Swi tano ni hi mixaka yin’wana ya swiya-ni-moya loko
swi nga tlhomiwanga egezini. Hilaha ku fanaka, moya hi wona wu
endlaka leswaku miri wa hina wu hanya. Nakambe, ku fana ni betri
kumbe gezi, moya a wu twi nchumu naswona a wu anakanyi. I matimba lama nga vonakiki. Kambe, loko mimiri ya hina yi nga ri na
wona moya kumbe matimba ya vutomi, wa ‘timeka kutani wu tlhelela entshurini,’ hilaha mupisalema a vuleke hakona.
Loko Eklesiasta 12:7 yi vulavula hi ku fa ka munhu, yi ri: “Ntshuri [wa miri wa yena] wu tlhelela emisaveni laha a wu ri kona ni
moya wu tlhelela eka Xikwembu xa ntiyiso lexi xi wu nyikeke.”
Loko moya kumbe matimba ya vutomi ma huma emirini, miri wa
fa kutani wu tlhelela emisaveni laha wu humeke kona. Hilaha ku fanaka, matimba ya vutomi na wona ma tlhelela eka Xikwembu, laha
ma humeke kona. (Yobo 34:14, 15; Pisalema 36:9) Kambe, sweswo
a swi vuli leswaku matimba ya vutomi ma teka riendzo ma ya etilweni. Swi vula ntsena leswaku loko munhu a fa, ntshembo wa
leswaku a tlhela a hanya wu le ka Yehovha Xikwembu. Swi fana ni
leswaku vutomi bya yena byi le mavokweni ya Xikwembu. I matimba ya Xikwembu ntsena lama nga endlaka leswaku munhu yoloye
a tlhela a kuma moya kumbe matimba ya yena ya vutomi, leswaku
a ta kota ku hanya.
Kunene swi tiyisa nhlana ku tiva leswaku hi swona leswi Xikwembu xi nga ta swi endla eka hinkwavo lava nga wisa eka
“masirha-bako ya xitsundzuxo”! (Yohane 5:28, 29) Hi nkarhi wa ku
pfuxiwa ka vafi, Yehovha u ta vumbela munhu la etleleke esirheni
miri lowuntshwa, kutani a n’wi pfuxa a tlhela a hanya, hi ku huhutela moya kumbe matimba ya vutomi emirini wa yena. Mawaku
ndlela leyi sweswo swi nga ta tsakisa ha yona!
Loko u lava ku dyondza leswi engetelekeke hi ndlela leyi rito
“moya-xiviri” ni “moya” ma tirhisiweke ha yona eBibeleni, u
ta kuma rungula ra nkoka eka
broxara leyi nge Ku Humelela Yini Hi Hina Loko Hi Fa?
ni le bukwini leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa, matluka
163-8 na 155-9, hatimbirhi
ka tona ti kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
212
Xana I Yini Sheol Na Hayidesi?
RITO ra Xiheveru leri nge she’ohl ni ra Xigriki leri nge haides ma
tirhisiwe minkarhi yo tlula 70 eBibeleni yo sungula hi tindzimi
leti. Havumbirhi bya wona ma fambisana ni rifu. Vuhundzuluxeri
byin’wana bya Bibele byi tirhise rito “sirha” “tihele” kumbe “mugodi.” Kambe, eka tindzimi to tala, a ma kona marito lama kotaka
ku humesa nhlamuselo leyi kongomeke ya rito rero ra Xiheveru ni
ra Xigriki. Hi yona mhaka leyi Bibele leyi vuriwaka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa yi tirhisaka rito “Sheol” na “Hayidesi.”
Kahle-kahle marito lawa ma vula yini? A hi xiyeni ndlela leyi ma tirhisiwaka ha yona eka tindzimana to hambana-hambana ta Bibele.
Eklesiasta 9:10 yi ri: “A ku na ntirho hambi ku ri kungu, vutivi
kumbe vutlhari eSheol, ndhawu leyi u yaka eka yona.” Xana leswi
swi vula leswaku Sheol i ndhawu yo karhi kumbe sirha ro karhi
laha hi lahleke murhandziwa wa hina? A swi tano! Loko Bibele
yi vulavula hi xivandla xo karhi xa vafi kumbe sirha, yi tirhisa marito man’wana ya Xiheveru kumbe ya Xigriki, ku nga ri she’ohl na
haides. (Genesa 23:7-9; Matewu 28:1) Nakambe, Bibele a yi ri tirhisi rito “Sheol” loko yi vulavula hi sirha leri ku lahliweke vanhu vo
hlayanyana eka rona, ro kota ndhawu leyi ku lahliwaka vandyangu
wun’we eka yona kumbe laha ku lahliweke vanhu vo tala.—Genesa
49:30, 31.
Kutani “Sheol” i xivandla xa njhani? Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku “Sheol” kumbe “Hayidesi” i xivandla lexi nga xikulu ku
tlula ni ndhawu leyi ku lahliweke vanhu vo tala eka yona. Hi xikombiso, Esaya 5:14, yi kombisa leswaku Sheol “yi ahlamise nomu
wa yona ku tlula mpimo.” Hambileswi hi ndlela yo fanekisela Sheol se yi miteke vanhu va ntsandza-vahlayi, swi vonaka onge a yi si
kolwa. (Swivuriso 30:15, 16) Ku hambana ni tindhawu to tala leti
tolovelekeke to lahla vafi, ‘Sheol a yi eneriseki.’ (Swivuriso 27:20)
Sheol a yi tali. Yi tshama yi pfulekile. Hikwalaho, Sheol kumbe Hayidesi a hi ndhawu ya xiviri leyi kumekaka endhawini yo karhi.
Kambe, i sirha leri tolovelekeke ra vanhu, leri fanekiselaka ndhawu
leyi vanhu hinkwavo va yaka kona loko va file.
Dyondzo ya Bibele ya ku pfuxiwa ka vafi yi hi pfuna leswaku hi
va ni ku twisisa loku engetelekeke hi “Sheol” na “Hayidesi.” Rito
ra Xikwembu ri fanisa Sheol na Hayidesi ni sirha leri vanhu lava
Xiengetelo
213
ngheneke eka rona va nga ta pfuxiwa.1 (Yobo 14:13; Mintirho 2:31;
Nhlavutelo 20:13) Nakambe, Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku
lava nga eSheol kumbe eHayidesi, va katsa lava tirheleke Yehovha
ni lava nga n’wi tirhelangiki. (Genesa 37:35; Pisalema 55:15) Hikwalaho, Bibele yi dyondzisa leswaku ku ta va ni ku “pfuxiwa ka
lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.”—Mintirho 24:15.
1 Ku hambana ni sweswo, lava feke, lava nga taka va nga pfuxiwi, ku vuriwa leswaku va le “Gehena,” ku nga ri eSheol kumbe eHayidesi. (Matewu
5:30; 10:28; 23:33) Gehena na yona a hi xivandla xa xiviri, yi fana na Sheol
na Hayidesi.
Xana I Yini Siku Ra Vuavanyisi?
KU TA yini emianakanyweni ya wena loko u anakanya hi Siku ra
Vuavanyisi? Van’wana va anakanya leswaku vanhu va tibiliyoni va
ta fola layini exiluvelweni xa Xikwembu. Kutani un’wana ni un’wana a avanyisiwa. Van’wana va nyikiwa vutomi bya le tilweni kutani
van’wana va avanyiseriwa ku ya xanisiwa hilaha ku nga heriki. Kambe, Bibele a yi pfumelelani na swona sweswo. Rito ra Xikwembu
a ri hlamuseli nkarhi lowu wu ri lowu chavisaka kambe ri wu hlamusela wu ri nkarhi lowu tiyisaka nhlana ni lowu swilo swi nga ta
tlhela swi va exiyin’weni lexinene.
Eka Nhlavutelo 20:11, 12, muapostola Yohane u hi byela nhlamuselo ya yena ya Siku ra Vuavanyisi, u ri: “Kavaloko ndzi
vona xiluvelo lexikulu xo basa ni loyi a tshameke eka xona. Misava ni tilo swi nyamalala emahlweni ka yena, kutani ndhawu ya
swona a ya ha kumekanga. Kavaloko ndzi vona vafi, lavakulu ni
lavatsongo, va yime emahlweni ka xiluvelo, kutani ku pfuriwa tibuku-nsongwa. Kambe ku pfuriwa buku-nsongwa yin’wanyana; i
buku-nsongwa ya vutomi. Vafi va avanyisiwa hi ku landza swilo leswi tsariweke eka tibuku-nsongwa hi ku ya hi swiendlo swa vona.”
I mani Muavanyisi loyi ku vulavuriwaka ha yena laha?
Yehovha Xikwembu hi yena Muavanyisi-nkulu wa vanhu hinkwavo. Kambe u nyike un’wana ntirho lowu wa ku avanyisa.
Hi ku ya hi Mintirho 17:31, muapostola Pawulo u vule leswaku
Xikwembu “xi veke siku leri xi nga ni xikongomelo xo avanyisa misava leyi akiweke hi ku lulama hi wanuna loyi xi n’wi vekeke.”
214
Muavanyisi loyi a vekiweke i Yesu Kreste la pfuxiweke. (Yohane
5:22) Kambe, ri sungula rini Siku ra Vuavanyisi? Ri ta teka nkarhi
wo tanihi kwihi?
Buku ya Nhlavutelo yi kombisa leswaku Siku ra Vuavanyisi ri
ta sungula loko ku hela nyimpi ya Armagedoni loko mafambiselo ya Sathana ma herisiwile.1 (Nhlavutelo 16:14, 16; 19:19–20:3)
Endzhaku ka Armagedoni, Sathana ni madimona ya yena va ta
pfaleriwa gidi ra malembe ekheleni ro enta. Hi nkarhi wolowo,
lava 144 000, va ta va vaavanyisi naswona va ta sungula ku fuma
etilweni va ri “tihosi na Kreste ku ringana malembe ya 1 000.”
(Nhlavutelo 14:1-3; 20:1-4; Varhoma 8:17) Siku ra Vuavanyisi a hi
nkarhi wa tiawara ta 24 lowu nga ta hundza hi ku hatlisa. I nkarhi
lowu nga ta teka malembe ya 1 000.
Hi nkarhi wolowo wa malembe ya 1 000, Yesu Kreste u ta “avanyisa lava hanyaka ni lava feke.” (2 Timotiya 4:1) “Lava hanyaka”
ku ta va ku ri “ntshungu lowukulu” lowu nga ta va wu pone Armagedoni. (Nhlavutelo 7:9-17) Muapostola Yohane u tlhele a vona
“lava feke . . . va yime emahlweni ka xiluvelo” xa vuavanyisi. Hilaha Yesu a tshembiseke hakona, ‘lava nga eka masirha-bako ya
xitsundzuxo va ta twa rito ra yena Kreste kutani va huma,’ hi ku va
va pfuxiwa eku feni. (Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15) Kambe, ku
avanyisiwa ka vona ku ta va ku sekeriwe eka yini?
Hi ku ya hi xivono xa muapostola Yohane, ku ‘pfuriwe tibuku-nsongwa’ kutani “vafi va avanyisiwa hi ku landza swilo leswi
tsariweke eka tibuku-nsongwa hi ku ya hi swiendlo swa vona.”
Xana tibuku-nsongwa leti ti tamele swiendlo swa vanhu swa nkarhi lowu hundzeke? Doo, vanhu a va nge avanyisiwi hi swiendlo
leswi va swi endleke va nga si fa. Hi swi tivisa ku yini sweswo? Bibele yi ri: “Loyi a feke, xidyoho xa yena xi hlanguriwile.” (Varhoma
6:7) Xisweswo, lava pfuxiwaka va ta va va rivaleriwe swidyoho swa
vona hinkwaswo leswi va swi endleke va nga si fa. Hikwalaho,
tibuku-nsongwa ti fanele ti yimela swilaveko swin’wana swa Xikwembu. Leswaku lava poneke Armagedoni ni lava pfuxiweke va
kota ku hanya hilaha ku nga heriki, va fanele va yingisa swileriso
swa Xikwembu, ku katsa ni swileriso swin’wana ni swin’wana leswi
Yehovha a nga ta swi paluxa hi nkarhi wa malembe ya gidi. Xiswe1 Malunghana ni Armagedoni, hi kombela u vona buku leyi nge Insight on
the Scriptures, Vholumo 1, matluka 594-5, 1037-8, ni ndzima 20 ya buku leyi
nge Gandzela Xikwembu Xi Ri Xin’we Xa Ntiyiso, hatimbirhi ka tona ti kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
Xiengetelo
215
swo vanhu va ta avanyisiwa hikwalaho ka leswi va swi endleke hi
nkarhi wa Siku ra Vuavanyisi.
Siku ra Vuavanyisi ri ta endla leswaku vanhu va timiliyoni va
pfulekeriwa ro sungula hi lunghelo ro dyondza hi ku rhandza ka
Xikwembu ni ku hanya hi ku pfumelelana na kona. Leswi vulaka
leswaku ku ta va ni ntirho lowukulu wo dyondzisa vanhu. Hakunene, “vaaki va tiko leri noneke va ta dyondza ku lulama.” (Esaya
26:9) Hambiswiritano, van’wana a va nge swi lavi ku hanya hi ku
pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu. Esaya 26:10 yi ri: “Hambiloko lowo homboloka o kombiwa tintswalo, a nga ka a nga ku
dyondzi ku lulama. Etikweni ro lulama u ta endla hilaha ku hombolokeke naswona a nge byi voni vukulu bya Yehovha.” Vanhu
volavo vo homboloka va ta dlayiwa va nga ha pfuxiwi hi nkarhi wa
Siku ra Vuavanyisi.—Esaya 65:20.
Loko Siku ra Vuavanyisi ri hela, lava va poneke va ta ‘hanya’ hilaha ku heleleke, va va vanhu lava hetisekeke. (Nhlavutelo 20:5)
Xisweswo, Siku ra Vuavanyisi ri ta endla leswaku vanhu va tlhelela
eka xiyimo lexi a va fanele va va eka xona ku sukela eku sunguleni, ku nga xiyimo xa ku va lava hetisekeke. (1 Vakorinto 15:
24-28) Kutani va ta langutana ni ndzingo wo hetelela. Sathana u ta
ntshunxiwa ekhotsweni kutani a tshikiwa leswaku a ringeta ku hambukisa vanhu ro hetelela. (Nhlavutelo 20:3, 7-10) Lava va nga
ta n’wi hlula hi tindlela hinkwato va ta vona ku hetiseka ka xitshembiso xa Bibele lexi nge: “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya
misava, va ta tshama eka yona hi masiku.” (Pisalema 37:29) Ina,
Siku ra Vuavanyisi ri ta va nkateko eka vanhu hinkwavo lava tshembekaka!
1914 I Lembe Leri Xiyekaka
eVuprofeteni Bya Bibele
SWICHUDENI swa Bibele swi huwelele ka ha sale makume ya malembe leswaku a ku ta va ni swiendlakalo leswi hlamarisaka hi 1914.
A swi ri swihi swiendlakalo swa kona, naswona hi byihi vumbhoni
lebyi kombaka leswaku 1914 i lembe ra nkoka?
Hilaha swi tsariweke hakona eka Luka 21:24, Yesu u te: “Yerusalema wu ta kandziyeriwa hi matiko, kukondza ku hetiseka nkarhi
216
lowu vekiweke wa matiko.” Muti wa Yerusalema a wu ri ntsindza wa
tiko ra Vayuda—laha a ku ri ni xiluvelo xa tihosi ta rixaka ra Hosi
Davhida. (Pisalema 48:1, 2) Hambiswiritano, tihosi leti a ti hambanile ni tihosi ta matiko laman’wana. A ti tshama “exiluvelweni xa
Yehovha” tanihi vayimeri va Xikwembu. (1 Tikronika 29:23) Xisweswo, muti wa Yerusalema a wu ri xikombiso xa vuhosi bya Yehovha.
Kambe, xana vuhosi bya Xikwembu byi sungule rini ku “kandziyeriwa hi matiko” naswona ma byi kandziyele njhani? Sweswo swi
humelele hi lembe ra 607 B.C.E. loko muti wa Yerusalema wu hluriwe hi Vababilona. A ku nga ha ri na munhu “exiluvelweni xa
Yehovha,” naswona nxaxamelo wa tihosi ta yindlu ya Davhida wu
kavanyetiwile. (2 Tihosi 25:1-26) Xana ku “kandziyeriwa” loku a ku
ta hambeta hilaha ku nga heriki? Doo, hikuva vuprofeta bya Ezekiyele loko byi vulavula hi hosi yo hetelela ya le Yerusalema, ku nga
Sedekiyasi byi te: “Susa xifunengeto xa nhloko, u tlakusa harhi. . . .
Xi nga ka xi nga vi xa munhu kukondza ku fika loyi mfanelo yi nga
ya yena, ndzi fanele ndzi n’wi nyika xona.” (Ezekiyele 21:26, 27)
Loyi “mfanelo yi nga ya yena” eka harhi ya Davhida i Kreste Yesu.
“MINKARHI YA NKOMBO”
Malembe ya 2 520
Malembe ya 606 1/4
Malembe ya 1 913 3/4
October 607 B.C.E. ku ya ka
December 31, 1 B.C.E.
January 1, 1 C.E. ku ya ka
October 1914
607
“Yerusalema wu
ta kandziyeriwa
hi matiko”
& B.C.E. C.E. )
1914
“Ku fika loyi mfanelo
yi nga ya yena”
Xiengetelo
217
(Luka 1:32, 33) Kutani ke, ku “kandziyeriwa” a ku ta hela loko Yesu
a va Hosi.
Xana xiendlakalo xexo lexikulu a xi ta humelela rini? Yesu u
kombise leswaku Vamatiko a va ta fuma ku ringana nkarhi lowu vekiweke. Rungula ra Daniyele ndzima 4 ri ni swikombiso leswi nga
pfunaka munhu ku tiva leswaku a ku ta teka nkarhi wo tanihi kwihi.
Ri hlamusela norho wa vuprofeta wa Hosi Nebukadnetsara wa le
Babilona. U vone murhi lowukulu lowu tsemiweke. Xikundzu xa
wona a xi nga ta kula hikuva a xi bohiwe hi nsimbi ni koporo. Ntsumi yi te: “A ku hundze minkarhi ya nkombo eka xona.”—Daniyele 4:
10-16.
EBibeleni, minkarhi yin’wana mirhi yi yimela vulawuri. (Ezekiyele 17:22-24; 31:2-5) Kutani, ku tsemiwa ka murhi wo fanekisela
swi komba ndlela leyi vuhosi bya Xikwembu a byi ta kavanyetiwa
ha yona, hilaha a byi yimeriwa hakona hi tihosi leti a ti tshama
exiluvelweni le Yerusalema. Hambiswiritano, xivono xi swi veke
erivaleni leswaku ‘ku kandziyeriwa ka Yerusalema’ a ku ta va ka
xinkarhana—a ku ta teka “minkarhi ya nkombo.” Xana wolowo i
nkarhi wo tanihi kwihi?
Nhlavutelo 12:6, 14 yi kombisa leswaku minkarhi yinharhu ni
hafu yi ringana ni “masiku ya 1 260.” Hikwalaho, “minkarhi ya
nkombo” a yi ta phindha masiku wolawo kambirhi, ku nga masiku
ya 2 520. Kambe Vamatiko a va tshikanga ku ‘kandziyela’ vulawuri
bya Xikwembu loko ku hela masiku ya 2 520 endzhaku ka ku wa ka
muti wa Yerusalema. Kutani swi le rivaleni leswaku vuprofeta lebyi
a byi ta teka nkarhi wo leha. Hi ku ya hi tsalwa ra Tinhlayo 14:34 ni
ra Ezekiyele 4:6, lama vulaka leswaku “siku rin’we ri yimela lembe
rin’we,” “minkarhi ya nkombo” a yi ta endla malembe ya 2 520.
Malembe ya 2 520 ma sungule hi October 607 B.C.E., loko muti
wa Yerusalema wu tekiwa hi Vababilona naswona hosi ya rixaka ra
Davhida yi susiwile exiluvelweni xa yona. Nkarhi wolowo wu hele
hi October 1914. “Nkarhi lowu vekiweke wa matiko” wu hele enkarhini wolowo, kutani Xikwembu xi veke Yesu Kreste ku va Hosi
etilweni.1—Pisalema 2:1-6; Daniyele 7:13, 14.
1 Ku sukela eka October 607 B.C.E. ku ya ka October 1 B.C.E. swi endla
malembe ya 606. Kutani ku sukela eka October 1 B.C.E. ku ya ka October
1914 C.E. swi endla malembe ya 1 914. Loko hi hlanganisa malembe ya 606
na 1 914, hi kuma malembe ya 2 520. Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi ta ku wa ka muti wa Yerusalema hi lembe ra 607 B.C.E., vona xihloko lexi nge “Chronology” eka Insight on the Scriptures, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
218
Hilaha Yesu a profeteke hakona, “vukona” bya yena tanihi Hosi
ya le tilweni byi vonake hi swiendlakalo leswikulu emisaveni
—ku nga nyimpi, tindlala, ku tsekatseka ka misava ni mintungu. (Matewu 24:3-8; Luka 21:11) Swiendlakalo sweswo swi nyika
vumbhoni lebyikulu bya ntiyiso wa leswaku hakunene lembe
ra 1914 hi rona leri Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu sunguleke ku fuma ha rona ni leswaku ri ve ku sungula ka ‘masiku
ya makumu’ ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo.—2 Timotiya
3:1-5.
Mikayele Ntsumi Leyikulu, I Mani?
XIVUMBIWA xa moya lexi vuriwaka Mikayele a xi boxiwi ko tala
eBibeleni. Hambiswiritano, loko ku vulavuriwa ha xona xi boxiwa
xi ri eku endleni ka swo karhi. Ebukwini ya Daniyele, Mikayele u
lwa ni tintsumi leto homboloka; epapileni ra Yuda u kanetana na
Sathana; naswona eka Nhlavutelo u lwa na Diyavulosi ni madimona yakwe. Leswi Mikayele a lwelaka vulawuri bya Yehovha a
tlhela a lwa ni valala va Xikwembu, u hanya hi ku ya hi nhlamuselo ya vito rakwe leyi nge “I Mani La Fanaka Ni Xikwembu?”
Kahle-kahle Mikayele loyi i mani?
Minkarhi yin’wana vanhu va tiviwa hi mavito man’wana. Hi xikombiso, mupatriyaka Yakobo u tiviwa hi vito ra Israyele, kasi
muapostola Petro u tiviwa hi ra Simoni. (Genesa 49:1, 2; Matewu
10:2) Hilaha ku fanaka, Bibele yi kombisa leswaku, Mikayele i vito
rin’wana ra Yesu Kreste loko a nga si ta laha misaveni ni loko se a
fambile. A hi kambisiseni Matsalwa leswaku hi kumisisa mhaka
leyi.
Ntsumi leyikulu. Rito ra Xikwembu loko ri vulavula hi Mikayele ri ri i “ntsumi leyikulu.” (Yudha 9) Xiya leswaku Mikayele u
vitaniwa ntsumi leyikulu. Leswi swi vula leswaku i yin’we ntsena ntsumi yo tano. Kahle-kahle rito leri nge “ntsumi leyikulu,”
eBibeleni ri humelela ri ri eka vun’we, a ku kona laha ri humelelaka ri ri evunyingini. Tlhandlakambirhi, Yesu u ni xikhundlha xa
ku va ntsumi leyikulu. Malunghana na Hosi Yesu Kreste la pfuxiweke, 1 Vatesalonika 4:16 yi ri: “Hosi hi yoxe yi ta xika hi le
tilweni hi rito ro lerisa, hi rito ra ntsumi leyikulu.” Xisweswo rito
Xiengetelo
219
ra Yesu ri hlamuseriwa ri ri ra ntsumi leyikulu. Hikwalaho, tsalwa
leri ri vula leswaku Yesu hi byakwe hi yena Mikayele ntsumi leyikulu.
Murhangeri wa Vuthu. Bibele yi vula leswaku “Mikayele ni tintsumi ta yena va lwa ni dragona . . . ni tintsumi ta yona.”
(Nhlavutelo 12:7) Xisweswo, Mikayele i Murhangeri wa vuthu ra
tintsumi leto tshembeka. Nakambe Nhlavutelo yi hlamusela Yesu
a ri Murhangeri wa vuthu ra tintsumi leto tshembeka. (Nhlavutelo
19:14-16) Muapostola Pawulo na yena u vulavule hi ku kongoma
hi “Hosi Yesu” na hi “tintsumi takwe ta matimba.” (2 Vatesalonika 1:7) Kutani ke, Bibele yi vulavula hi Mikayele ni “tintsumi
takwe” na Yesu ni “tintsumi takwe.” (Matewu 13:41; 16:27; 24:31;
1 Petro 3:22) Leswi eRitweni ra Xikwembu ku nga riki kona laha
ku vulavuriwaka hi mavuthu mambirhi ya tintsumi to tshembeka
ta le tilweni—lerin’wana ri rhangeriwe hi Mikayele naswona lerin’wana ri rhangeriwe hi Yesu—swa twala ku gimeta hi leswaku
Mikayele a ku na un’wana handle ka Yesu Kreste loko a ri exikhundlheni xakwe xa le tilweni.1
1 Rungula leri engetelekeke leri kombaka leswaku vito ra Mikayele i ra
N’wana wa Xikwembu ri kumeka eka Insight on the Scriptures Vholumo 2,
matluka 393-4, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
Ku Hlamuseriwa Ka
“Babilona Lonkulu”
BUKU ya Nhlavutelo yi tamele marito man’wana lama fanekiselaka swo karhi. (Nhlavutelo 1:1) Hi xikombiso, yi vulavula
hi wansati loyi a tsariweke vito leri nge “Babilona Lonkulu”
emombyeni wakwe. Wansati loyi ku vuriwa leswaku u tshame ehenhla ka “mintshungu ni matiko.” (Nhlavutelo 17:1, 5,
15) Leswi a nga riki kona wansati wa xiviri la nga swi endlaka
sweswo, swi vula leswaku Babilona Lonkulu ku fanele ku ri wo
fanekisela. Kutani, xana nghwavava leyi yo fanekisela yi yimela
yini?
Eka Nhlavutelo 17:18, wansati loyi wo fanekisela u hlamuseriwa a ri “muti lowukulu lowu nga ni mfumo ehenhla ka tihosi ta
220
misava.” Rito leri nge “muti” ri komba nhlengeletano ya vanhu.
Leswi ‘muti lowu lowukulu’ wu lawulaka “tihosi ta misava,”
wansati la vuriwaka Babilona Lonkulu u fanele a ri nhlangano
lowu nga ni nkucetelo ematikweni hinkwawo. Wu nga vuriwa mfumo wa misava. Xana i mfumo wa muxaka muni? I wa
vukhongeri. Xiya ndlela leyi tindzimana tin’wana ta buku ya
Nhlavutelo ti yi hlamuselaka ha yona mhaka leyi.
Mfumo wu nga ha va wa tipolitiki, wa mabindzu kumbe wa
vukhongeri. Wansati la vuriwaka Babilona Lonkulu a hi mfumo
wa tipolitiki hikuva Rito ra Xikwembu ri ri “tihosi ta misava” kumbe swirho swa politiki swa misava leyi, swi ‘endle vumbhisa’
na yena. Vumbhisa byakwe byi vula vuxaka lebyi a byi endleke ni vafumi va misava leyi, nakambe byi tlhela byi swi veka
erivaleni leswaku ha yini a vuriwa “nghwavava leyikulu.”—Nhlavutelo 17:1, 2; Yakobo 4:4.
Babilona Lonkulu a ku nge vi mfumo wa mabindzu hikuva ‘vaxavisi va misava’ lava yimelaka van’wamabindzu, va ta
n’wi rila enkarhini wa ku lovisiwa ka yena. Entiyisweni, tihosi
ni vaxavisi va hlamuseriwa va ri lava languteke Babilona Lonkulu va ri “ekule.” (Nhlavutelo 18:3, 9, 10, 15-17) Hikwalaho,
swa twala ku gimeta hileswaku Babilona Lonkulu a hi mfumo
wa politiki kumbe wa mabindzu, kambe i mfumo wa vukhongeri.
Leswaku Babilona Lonkulu i vukhongeri swi tiyisekisiwe hi
marito lama nge u xisa matiko hinkwawo hi “vungoma” byakwe. (Nhlavutelo 18:23) Leswi mixaka hinkwayo ya vungoma
yi humaka eka vukhongeri ni madimona, a swi hlamarisi leswi Bibele yi vulaka leswaku Babilona Lonkulu i “vutshamo bya
madimona.” (Nhlavutelo 18:2; Deteronoma 18:10-12) Nakambe
mfumo lowu wu hlamuseriwa wu ri lowu vengaka vukhongeri
bya ntiyiso, wu xanisa “vaprofeta” ni “vakwetsimi.” (Nhlavutelo
18:24) Kahle-kahle, Babilona Lonkulu u venga vukhongeri bya
ntiyiso hi mbilu ya yena hinkwayo lerova u xanisa “timbhoni ta
Yesu” hi ndlela ya tihanyi hambi ku ri ku ti dlaya. (Nhlavutelo
17:6) Hikwalaho, swi le rivaleni leswaku wansati loyi a vitaniwaka Babilona Lonkulu u yimela mfumo wa misava wa vukhongeri
bya mavunwa, lebyi katsaka vukhongeri hinkwabyo lebyi lwaka
na Yehovha Xikwembu.
221
Xana Yesu U Velekiwe Hi December?
BIBELE a yi hi byeli leswaku Yesu u velekiwe rini. Kambe, yi hi
nyika xivangelo lexi twalaka xa leswaku a nga velekiwanga hi December.
Xiya leswaku xiyimo xa maxelo a xi ri njhani le Betlehema laha
Yesu a velekiweke kona. Hi n’hweti ya Xiyuda ya Chislev (leyi
fambisanaka na November/December) a ku ri ni xirhami ni timpfula. N’hweti leyi landzelaka yoleyo a ku ri Tebeth (December/
January). A ku titimela minkarhi yin’wana ku va ni gamboko etindhawini leti tlakukeke. A hi voneni leswi Bibele yi hi byelaka
swona malunghana ni maxelo ya xifundzha xolexo.
Ezra mutsari wa Bibele u kombisa leswaku kahle-kahle Chislev a
yi ri n’hweti leyi tiviwaka hi maxelo ya yona ya xirhami ni mpfula.
Endzhaku ko vula leswaku ntshungu a wu hlengeletane eYerusalema “en’hwetini ya vukaye [Chislev] esikwini ra vu-20 ra n’hweti,”
Ezra u vika leswaku vanhu a va “rhurhumela . . . hikwalaho ka
mpfula.” Malunghana ni maxelo ya nkarhi wolowo wa lembe, vanhu lava hlengeletaneke va te: “I nguva ya mpfula, a swi koteki ku
yima ehandle.” (Ezra 10:9, 13; Yeremiya 36:22) Hi yona mhaka
Loko Yesu a velekiwa varisi a va
tshame ni mintlhambi ya vona
enhoveni nivusiku
222
leyi varisi va le swifundzheni sweswo a va tiyiseka leswaku vona ni
mintlhambi ya vona a va tshami emadyelweni nivusiku hi December!
Hambiswiritano, Bibele yi vula leswaku varisi a va ri enhoveni va
langutele mitlhambi ya vona evusikwini lebyi Yesu a velekiweke ha
byona. Kahle-kahle Luka mutsari wa Bibele u kombisa leswaku hi
nkarhi wolowo, varisi a va “tshama ehandle ka muti, va rindza mintlhambi ya vona nivusiku” ekusuhi ni le Betlehema. (Luka 2:8-12)
Xiya leswaku varisi a va tshama ehandle ka muti le madyelweni, ku
nga ri ku famba-famba ehandle ninhlikanhi ntsena. A va tshame ni
mintlhambi ya vona enhoveni nivusiku. Xana swa twala ku vula leswaku vanhu va nga va va ri ehandle eBetlehema hi December leyi
tivekaka hi maxelo lama titimelaka ni lama nga ni timpfula? Doo!
Hikwalaho swilo leswi humeleleke loko Yesu a velekiwa swi kombisa leswaku a nga velekiwanga hi December.1
Rito ra Xikwembu ri hi byela hi ku kongoma leswaku Yesu u
fe rini, kambe ri hi nyika vuxokoxoko byitsongo bya leswaku u
velekiwe rini. Leswi swi hi endla hi tsundzuka marito ya Hosi Solomoni la nga te: “Vito ra antswa ku ri ni mafurha lamanene, ni
siku ra ku fa ku ri ni siku leri munhu a velekiweke ha rona.”
(Eklesiasta 7:1) Kutani a swi hlamarisi leswi Bibele yi nyikeleke vuxokoxoko byo tala malunghana ni ntirho lowu Yesu a wu endleke
ni rifu rakwe kambe yi nyikela vuxokoxoko byitsongo malunghana ni nkarhi wa ku velekiwa ka yena.
1 Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona matluka 269-273 ya
buku leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
Xana Hi Fanele Hi Tlangela Tiholideyi?
TIHOLIDEYI ta vukhongeri ni tin’wana leti tolovelekeke leti tlangeriwaka namuntlha ematikweni yo tala a ti humi eBibeleni.
Kutani ke, xana hi wahi masungulo ya ku tlangeriwa ka tona?
Loko u swi kota ku endla vulavisisi elayiburari u ta twa leswi tibuku ti swi vulaka hi tiholideyi leti dumeke laha u tshamaka kona.
Xiya swikombiso swi nga ri swingani.
Xiengetelo
223
Easter. The Encyclopædia Britannica yi vula leswaku, “ku hava
lexi kombisaka ta ku tlangeriwa ka nkhuvo wa Easter eka Testamente Leyintshwa.” Xana yi sungule njhani Easter? Yi sungule eka
vugandzeri bya vuhedeni. Hambileswi ku vuriwaka leswaku hi
holideyi leyi ku tlangeriwa nkhuvo wa xitsundzuxo xa ku pfuxiwa
ka Yesu, swilo leswi endliwaka hi nkarhi wa Easter a hi swa Vukreste. Hi xikombiso, malunghana ni “mpfundla wa Easter” lowu
tolovelekeke, The Catholic Encyclopedia yi ri: “Mpfundla i mfungho wa vuhedeni naswona minkarhi hinkwayo wu fanekisela ku
veleka.”
Ku Tlangela Lembe Lerintshwa. Siku ni mikhuva leyi fambisanaka ni ku tlangela Lembe Lerintshwa swi ya hi matiko.
Malunghana ni masungulo ya nkhuvo lowu, The World Book
Encyclopedia yi ri: “Mufumi wa Rhoma Julius Caesar u veke January 1 tanihi Siku ra Lembe Lerintshwa hi 46 B.C. Varhoma va
nyiketele siku leri eka Janus, xikwembu xa tigede, tinyangwa ni
masungulo ya swilo. N’hweti ya January yi thyiwe yi suka eka
Janus, loyi a a ri ni swikandza swimbirhi—xin’wana xi langute
emahlweni xin’wana xi langute endzhaku.” Kutani ku tlangela Lembe Lerintshwa swi sungule eka mindhavuko ya vuhedeni.
Halloween. The Encyclopedia Americana yi ri: “Loko munhu a
landzelela swilo leswi endliwaka hi nkarhi wa Halloween, swi famba swi kala swi ya fika eka ntlango wa Druid [huvo ya vaprista va
khale va rixaka ra Vacelt] wa le minkarhini ya le mahlweni
ka Vukreste. Rixaka ra Vacelt a ri ri ni minkhuvo ya swikwembu
swimbirhi leswikulu—xikwembu xa dyambu ni xikwembu xa vafi
. . . , lexi nkhuvo wa xona a wu endliwa hi November 1, ku nga ku
sungula ka Lembe Lerintshwa ra Vacelt. Nkhuvo wa vafi wu nghenisiwe eka mikhuva ya Vukreste hakatsongo-tsongo.”
Tiholideyi Tin’wana. A swi koteki ku vulavula hi minkhuvo
hinkwayo leyi endliwaka emisaveni hinkwayo. Hambiswiritano,
tiholideyi leti tlakusaka vanhu kumbe minhlangano ya vanhu a ti
amukeleki eka Yehovha. (Yeremiya 17:5-7; Mintirho. 10:25, 26)
Nakambe, tsundzuka leswaku masungulo ya minkhuvo ya vukhongeri hi wona ma kombisaka leswaku yi tsakisa Xikwembu kumbe
a yi xi tsakisi. (Esaya 52:11; Nhlavutelo 18:4) Misinya ya milawu ya
Bibele leyi boxiweke eka Ndzima 16 ya buku leyi yi ta ku pfuna u
vona ndlela leyi Xikwembu xi swi langutaka ha yona ku tlangela
tiholideyi leti nga riki ta vukhongeri.
Xana u nga tsakela ku kuma rungula leri engetelekeke?
U nga tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha eka www.jw.org.

XANA BIBELE YI DYONDZISA YINI Hakunene?

Transcription

Similar documents

Teedza Ndzimu U Tjilile Tjose

Tsonga - Treatment Action Campaign