o? - Homepages at WMU

LIBER TERCIUS
VOX CLAMANT!$
(..edit eam grauiut erimine iuris onus.
Btu 1 quod iniqua manus mulierum feda pudondis
Debet in altori lllngere sacra dei !
Qui corpus domini trac:~abit, et est meretrici
T urpiter a ttractus, Cristus abhorret opus.
Qui fierent Cristi serui, sunt dumque ministri
Demonis, beu I nostmm quis repnrabit opem?
Sicut luberu ~Iii, DOD retinebo miehi?'
Argumentl sui sic criminis ipse rdinJit,
Liber ct est •icio, dicit, •<t alter homo.
Hec ~amen. \1 credo, fingit oontraria. \-cro,
Nam magis est sanctus ornnibutt illc &t.llUS.
Ex: improui.so sumi rcliqus valet ordo,
Quo minor est culpo, si c"dnt lnde rea;
Assumi subito set presbiteri 3MCr ordo
Non Yllltt, immo sWLS specttu habere vices.
1;,..o
Nam per quinque gmdus SOlndit prita, estque probotus,
Quolibet vnde suum preuidet il"'<' Statum :
Omnis ct inde gmdus a presule unctificatus
Est et non alio, SllnCC:ior '1. sit eo.
Per caput atque manus est eri.sm:ne presbit·e r vnctus,
Vt sit ob hoc aliis dignus in orbe mogis;
Accipiensque iugum votum vouet nmmodo Q.StU ~
Q uo f11chlt munda mundior acta sun :
Et quin preuisn sic \"Otn fncit, puto culpa,
Dum fllCit econtm, fert gmuiom mala:
Qui daret exemplum virtuti.s et est viciosus,
Emt JJlus ducto ductor if, on: meo.
Hiis dn:urnspeetis michi sic pet singub CIUISis,
•a•
.Estimo presbiteros no m>gis esse ..-.
Se licet excuset 6ngens sibi verbo tacerdoo,
Nulla sue mentis interiora iuuat;
lnmemor immo sa.cri quem cc.•penu ordinis. ''ltro
Scandala sic facti querit in orbe sui.
Non puto presbitcro sutorc•n quod status vni~
Cullla nee in simili lance cocqunt eos:
Presbiter et laicus non sunt Uercnrius vnum1
Nee soeluJ in simiU condicione grnul\t.
Cn.stum se vouit sibi cum fuit vnctn corona,
Stringitur et •·oto quisq ue ndelis homo.
Non foret hie tonti men:ede 1-tus honorU,
Sit nisi quod maius inde subiret onus:
Nam nequit hoc fiu::ere rex est qui maior in orbe.
Quod minor in Cristo presbiter ip5C potost:
Sic, qula de iure reliquis preten.ur honorc;
1741 vouc:t CEAGT
gn.u•t (om. II. •76• C) C
vouit SDUl1
1 76o nte
•16o
1,., simili c:ondilionc
•ss
•7;o
descfiblt qaalltu omnl& et ainpla q,ue aace.rd.oeU
mapo vlrtutia misteda ctutcoaot : ct
dlc:et do ve.Ubua •aeo.r dotaUbua ex vtraqu.o IOJO com·
cllspooiUa.
•••w>t oftic:lum
0 bene si penset que sunt sibi iura sac:crdot,
Quid sit honor, quid onta, quid •"d honoris opus,
Singuta qui iuste sibi pondenu, instat et eque,
Res est mira nimi.s, si male gestet onus.
''So
Omne quod ntu s111tus sibi vendicnt esse beatum
Cernitur, vt snncti sint m11gis inde virl
Non est tam modicum quod misse spectat ad vsum,
I.ege ACerdotum quin decet e$5e sacrum~
Orn:ltus v:uii, quibus vtitur ipse sacecdos,
Virtutis varie miscica signa gerunt.
Poderis est vatis, aliter que dicitur alba,
Presbitai corpus que tegit •-.que pedes :
Vt foris <St albta, fieret sic albior intus
1r!/0
Presbiter, vt mores gestet in orbe bonos.
Cinctus epbot Samuel domini studet esse minister,
Cui pnrwun tunicam tcxuit Anna parens:
l n tunica te.nui fidei doc::trina not.atur,
Qua tenues onimos grncl~ mater alit :
Er lino factum per cphot signatur bonestas
C.rnis, qu:un mundam presbiter ipse geret.
.Balteus est eciam, tunic:am qui stringit honeste,
Ne Cemw in lwru fACta pudenda sciat:
Fen bumerale decent, \'\ nostr.I.S presbiter egras
Conrortans animu ad mcliora ferat:
tSoo
Et 1igu in summo $0piens capitale sacerdot,
Vt capitis ensus non sinat ire vagos.
lnfula vestit cum cin:umdata, que nitet auro,
Quod virtute s ua euncta metaUa regit;
LIBER TERCIUS
VOX CLAMANTIS
Presbiteris nostris mistica iur.t
Splondet et in silnili forma \irtuto saoerdos,
Si bene conseruct ordinis ipse statum:
Aurum vcstc gerit sanctus, cum splcndct in illo
Pre reliquis rutilans cl•m sopbi.o dei.
ootaL
lila sacerdoti que opcctnt pons hoiOC!\usti,
Curalis nostti.s: esL mtmomnd:L satis 1
.a,.o
Se nee et ipse bemus disrump:n in orbe sacerdos,
He<!(jue socerdotis sunt portes, pectus ct armus
Diuisus dexter, lege iubente sacra.
Pectus doctrine locus est, nam quiaque S>Cerdos
Debet subicct05 recta docere woo :
Nc pateat rima criminiJ vita sui.
Fine se mundicia precinc::tus presbiter omM,
Forcior est armus dexter, signatquc quod eius
Actus s:it fortis, null11 sinistra gerens :
Vt totus mundus munera munda sacrcl'.
Armus diuisus docct vt viuendo sa.ccrdos
Excedat populum, nil populare gerens.
Non est tam modicum quid in ordine presbiterOTUm,
Cmnde ministcrii quin sibi pondus blbet;
1S1o
Ne tunice leuiter possit ruptum minari,
Nobilis in gito tex·ilis
Aron et electis
Or.l micat:
\'f!St~
tlto
texuntur, vt horum
Quisque "'cerdotis po55it honore frui:
Sic modo presbiteri, seu summi siue minon:s,
Efliciunt Cristi corpus idemque sacranL
Nnm nos cum vinum pa.nemque sa.cmmus in o.m,
Hoc vcrus Sllngui!l vm\ fit :u:que CilrO:
Qul Cristi camem matris confecit in aluo,
tlllo
Corpus in altari c:onficit ille sacrum.
Quadra fit altaris species, vt quatuor orbis
Partibus ecclesie sit solidata fides.
Vesribus omatus qui sic et moribus extat
Nam lex iuncta vetus cum leg~ noua manifestant
Vndique presbitcros quod d"""t esse llllcros.
J>etrus in Aurom que scriba.m scripsit, t t ille
Testis in hac cau1:1 verus et auctor erit.
Lex '*ems ista iubet, noua que confirmat, vt omnis
Socrificlns
aris inmacuhtll3 erit ;
Absque sui mseula sit corporis actus et eius,
Displicct vnde dco, feda nee
ger>t:
,.11.
Dignus, non aliter, prcsbite.randus crit.
Non ha.beat mnculllm, nee sit mixtuna. rea.tus,
Quos t4nte vestes, quos gloria tantn pcrornat,
Sint magis vt sancti causa requirit eos:
Oedeeus ecclesie presul qui llllio. presuu
Presbiteris wcis, iure negante, psriL
Quos sinus ecclesie recipit, noseat Sinus aptos
Esse deo, re1iquos euomat ipsa foris.
Que mmen hec macule dicuntur in ordine dicam,
Presbiter vt lector s.it magis inde memor.
Dicitur hie ceeus, qui mundi puluere plenus
Ad lumen \ite carpere nescit iter:
Est lippus, cuiUJ mens ing-enio mico.t intus,
Ne purum m:u:ulct aeeio praua bonum.
oSJO
lilc l oquitur qu&Uter aocr ltlcla 4 e vet erl lege altarl debita
!uerw:lt Ill flgura ad uemplum nur:tc noue legis pteabl·
tuorum: dicit vlterl.. q ualitu ex vtraque lege ..crl·
ficaota: allari debent HH t:lne tiaacu)a.
Cap... xxv.
'57
Lex vetus instituit animolia, de quibu.s olim
l mmolat altari plebs holocausta deo;
Semper et ex omni nun::.tnto sic a.nimali
Debita presbitero porcio certa fuiL
Hoc tamen ad Crisli legem latitante ligu"'
airs Aaro11 C£D
Set camale tamen eiu• opocat opus :
Albugo cecal ocu\ps, et denotnt ilium
Qui tumet, ascribcns candida facta aibi :
Est paruo oaso qui nee disocrnere pann
Sufficit, et quod o&it perflcit absque sale:
Est nimio nnso, qui non intelligit illud
Quod legit, ct doctum se tamen ipse fncit :
Est torto na.w, qui dulce fatetur t\marum,
Et sanctos actus iudic:at esse mWos:
Est claudus, qui nouit iter, set cunere tnrdus
Heret in hoc mundo, came ligante pedem :
1863 pulucrc CEH \"'Ulorrc SGDL
186o
ol1o
VOX CLAMANTIS
Frnctus pes et fmcm ltll1nus reput.atur in iUo,
Qui ckludo peior tardnt ad omne bonum :
H.ic est gjbbosus, QliCn\ mundi sarcina curuat,
Lumirm nee cordis summa. \tidere sinit:
Corporis in scabi.c suc~sa libido nototur,
Que corrupta suo crlmine plum fllcit~
Predictis viciis si quis se senciat egrum,
Lex iubet Yt p.1nctn non sncrct iUe deo.
Ot.a m:mus tendens accessit vt erignt archam,
Set nimis a.udncc.m mors fuit v1ta manum :
Hinc ideo dicunt meruisse necem, quia nocte
Tmnsa.ctn cohitu coniugis vsus erat
Declnmtur in hoc, quod qui pollutus ad arnm
Accedat, mortis ' 'ulnc.re digous erit :
Experimenta docent, quod nb hoc dctergere sordes
Feda manus n esdt, dum tenet iUa lutum.
Presbhcr est dictus prcbcns 3liis iter, et si
Enet, tunc errant ducere quosque putat.
Dans sacra siue doctns, noun ista Joquela, $1l<:erdos
Si malus cs~ nlii sunt magis inde mali.
Non sine stat cum quicumque professus in huius
Ordinis est opere, si bene seruct opus :
Ergo prius videa.s qui SC:Qnderc ''iS, et in ilium
Si scandas, rucias que iubct ordo tuus:
~on so1um (aciem, mores set confer ct artes,
Profid.t1.s curls ex quibus ipse tuis.
LJBER TERCIUS
188o
189o
1900
Hie loquitur quod etusuffic:ie:ns, priusquam gradum &acerdocU
aibi assumat, ln homlne requlritur: loquitur ec-iam de suorum
mauro. pUorum, et didt quod tnlia in signum mundicie et sane·
titatia apecialiter preabiteris conuenlunt: dlc:lt v'ltcrlua quod
pr~blteri a bonl!a non debent ease opcribas ociosJ.
Q:tpm. xxvi.
Quam prius Q.SS-Umat, matura requiritur etas,
Presbitcr officium, plenus vt ipse rtgnt :
Nnm Oos etatis temptnnti congruit hosti;
CAmis et etntis · feruet vterque calor:
ltlm quos vexat nd hue tenere Ja.sciuia cnmis
a89o Acc.eda.t St. Accedit CEHGD
HtaJittg 5 (, a bonis nor~ dtbent operibus esse CE
dc:bc.~rt ei.fe L o bon.is optr]bu.a non ~ D
l907 ad buc SGT adhuc C£HDL
a bonis opm'bus no.H
lmprobn, pastores non dccet esse gregis.
Vt regnnre deo possint, sibi rasa corann
Rcstnr, et vt facta. nobil.iom gerant.
Radices non extirpat -rasura pllorum,
Set rasi crescunt multiplic.mdo magis :
Sic licet e:xpcllas omncs de pectore motus,
Non tntnen hec penitu$ cuncta fugare poles:
Non ita msus eris, quin scmpe; habet caro pugnam ;
Tntus babes cum quo prelin semper ngns.
Si quando mundum fugias. a puluere mundi
Perfecte purus non poteS esse tamen :
159
1910
Na.Jn, licet eniteas sumniis virtulibus, omncs
Ex animo culpas non resecare \'ales:
. .
·F it tnmen ex minimis hec quam reunes ubt culpa,
Ne tun mens tumeat, dum bona multo. geris :
Ex tali cuiJl'\ tibi soluitur ergo tributu~,
Vt tua mens pnueat labe remorsa breu1.
.
Sepe cndit ill!tus, ftagilis quia \rir ma.nct omnt.S,
Ne nimis: e.Wtet gloriA vana virum~
Qui leuiter cecidh, vt surgat fore:ius, iUe
Cuum feliccm suscipit ante deum.
Lu.x estis mundi, set non penitus sine fumo,
Nam sine peccsuo viuere nuUus habet :
Sepe boni fnactus post tempt:Lmenta scquntur,
'Mercedemque suam prelia cnmis habent.
Vtile nempc roret seuas extinguere Oa.mmas,
Et snnum vicii pectus habere tuum :
Ne \•ideant oculi per quod temptentur, et :~.ures
Obtura, vicii ne sonus intret ibi.
Tucius est nptumque magis di~"dere pace,
Ponere quam bellum, '~ncere quale nequis :
lnteger est melior nitidus gladiator in nrmis,
Quam cum teln suo sa.nguine tincta madent:
Inque dei missis nitidus sine lnbe S!I-Cerdo.s
Victor in hoc placidum fert sibi Iuera deun>.
Qqnle sit hoc quod :unas celeri circumspice mente,
Et tun lesuro subtr:ilie colla iugo:
Debet homo sapiens nascentes pcllerc morbos,
191.5 pugnam CEHL
~EDL
pungnam SGT
pioguam D
'9 20
'93°
'9<to
LIBER TERCI US
VOX CLAMANTIS
16o
Inueniet tardam nc sibi Jcntus ope.m :
Opprime, dum noua sunt, subiti mal11 $C:minn morbi,
Et [UU$ incipiens ire resistnt equ.s ;
Nam mora d3t vires. teneras mom conficit V'UILSt
Et validlu "'ll••os quod fuit berbo. faciL
Si Venus agreditur, tibi sit magis aspen vi12,
~1amma recens modico sepe .,tardat aquL
Vt corpus redimn~, rcrrum pacieris et igncm,
Qunntum fert anime plus medicina tuc.
O<:i11 si toltas_ pericte Cupidinis nn:us,
Extincteque iacent et sine luee faces.
Vt non delinquas, debes impon., culpe
Frena,
gressus, oci.> queque rug:ans.
Prcsbileros opere de rc sibi que !iit honesta,
Aut se de precibus sollicltare decct:
''all"'
Jo•t.ocit enim sportn.s, vt fmngcret ocin, Po.ulusl
Namque vagans oliquo noluit esse modo.
Ex requie cerpit pestis seuissim3. luxus,
Armiger et fame procligus bostis honor:
Ex requie sequitur infortumua volupw,
Pauperies anime. criminis omne nepbll$.
Luxuriant ;mimi varia sub ymagine moti,
Saltern \irtutis dum cnro nescit opu.s :
Vtile nempe <bbit deus omne viris operosis,
Debet me~is pondera ferro labor.
Sollicitudo decet animam discrelll, labores
Dum subit, vt ''icill came domare qucat :
Sollicitudo iuu:u corpus, perquimt vt ill>
Victum, quo lltitil! viuat in orbe modis:
Oda dumque coro petit et torpct labor exul.
In scelu.s ex solito more paratur iter.
Demon femineos et molles diligit aaus,
Quando viri \·inus omne virile ncgat ;
Ocia quippe nocent in mlibus :tbsquc Iabore,
l{lc loquitur de pr..blterorum dlgnllatc oplrltuall, et qualltor
al beno agant sua officlfl 1 plus alHI pro.flclunt: alnautem, do
mall• uemplis delinctuendl magis mlnletranl occa•lonea.
p,.biteri lit magnus honor maiorque potestns,
Si procul a viciis si~ pius ~tqu~ bonus..
Hii aeramenti mambus nusteoa summ1
1\ractnnt, quo ve.rbo fit auo iuncta deo :
H iique scelus louncro baptismi tollere Sllncto
l'ossunt, quo ·primos corruit ipse parens.:
Hii <tuoque lege noua cclc.bnmt sponSilha. nostn,
Et si lura petunt c::ass:a.que nulla. rerunt: . . .
Hii quoque confes<is venirun prestllnt res1diutS,
Errantique viro dant reme:m: deo :
Hii quoque ccJ.,.tcn\ nobis dant sumere J>anem,
Post et in e"tremis vnccio ~cULt cls:
Hii quoque dcJunctis debent conferrc sepultis,
I nque sua mis!Sll n.'<ldere volll pia. •
.
H ii sunt sal terre, quo nos ooodimur \D orbe,
Absque sapore suo vix salictur homo.
In sale quod misit in oqWtS, Heliseus casdem
$an.at1 nee remanet gustus ama.ruJ cas :
[n Jk·l le !tignatur prm\cns: discrec.:io iusti,
Vt d~cret:us homo condint inde suo!J.
}iii sunt lux mundi, quapropter si tenebrosl
Sint, tunc nos c<ci otamus in orbe '..gi.
Dons offendiculum cec:o quo leditur ' 'llum
Vt deus instituit, hie nulledictus erit :
.
Ccco prc-ponit obstllcttln, qu; mnledicta
Peccnndi prcbct J>C.r St&a f11cta "iam.
Hii sunt se>la lacob tangens celcstin summa,
Plena s:1tis gradibus, vnde patebit iter :
~010
Hii sunt mons sanctus, per quos conscendcre debet
Virtutum culmen quisque fidelis homo :
):Iii sunt consilium ne)!;uum, via. recta s-upeme,
Legjs doctorcs, <:1 nou11 nosun snluK :
Quorum Cristicolis non valet esse &nlu!t.
H ii claudunt eclunt populo, reserant et aperluPl,
PC~SSunt biique boni subdere cunCIA sibt
• Cracite,' dicit'U f hils. 'et muhum teddite fructum' ;
Culpa quidem Ionge fneit ...., deo, prope vinus;
Displicet ista deo, pl..,..t et ilb deum.
1p6J 1<rpit CE
.
1991 nsidjo.ls SET rcddlllls CHDL
No ;.nrgr. S
~
••••
1999 llclitttu C
Hd,wu.t EL
o63
LlBER TERCI US
t6:a
VOX CLAMANTIS
P~~inot ad mores L<t.t loquela bonos :
D•c•tur hi~ r Terrom rcpJete,; nota tibi dictum .
Plcnus in eccl ..U. rruetibus ..t.o bonis.
.
Ante deum ' '1\cuus nemo veniet, quia nullus
Expers virtutis debet odesse deo
•
Sic placare deo iust""lue ~u~ sacerdos
Debe~ ·~ ad ooos (undere thllr.l preeum :
Oret ne tu.s.tus 11 iustic:i3 c::adal, o~t
Vt prauus su'l!"t et mal.ll prima fleaL
0 q~ .res Yilis, dum presbitet est vt as<IJus,
Monbw ondoc:tus, et sine lege rudis 1
r~ numrro sunt presbircri crli quaJi stelle1
Ya~ t:lmc:n t-X mille si duo luce rnicant :
Scripta legunt nee: scripta sciunt, tonsi tamen · ·
A wlgo distant, quod satis esse putanL
ops1
Sunt talts; et sunt alii quos ardua ,irtu.s
Omat in ec:el..ill, qui bona muha rerunL
Emiuit coruum NOt, non redit iUe • columb:lm
Eminit, reditum milsa columbo. fnci~.
Sic et in ecclesi:L sunt corui suntque .columbe
Sunt cu_m fdJe mali, s-unc. sine felle boni.
'
Qui sibi nee mundum computa.t, immo de~m,
Oericus ipse dei super hoc reputntur, ct eiUS
....
C~ p~m.nm CllnUult, cum SC conuene.re tard::mt,
Set tolht tnl.. scpe supn:mn dies:
'l"nles sun~ pigri, quos mundi vincula nectunt,
Nee prom1ssa. dei rc:gruL sitire \'01unt.
Ordinis iJ>Se s-ui qui ~runt iura sacerdos
Rebus ct exernptis dogTnata snnctn doce~s,
Non h?~or est tnntu$, quo non !iit in ordinc djgnus,
1""'~ 01 11b1 nee J)()pUli suffidt, inuno dei :
In clero fotcor, q uos npprobnt ardua virtus
Illorum meri1o gmcia. mdior erit.
'
r~tdqunm dil:it de errore illorum qui inter cecularea aacerdocii
m n aterlum albl Ala:umpseru.nt, lntend.i t dJce:re accundum tempos
nunc de errore aeolarium, qui ccclca:ie pl&nt ule dlcuntur.
Capm. xxviii.
Nomlne sUb clcri N\m\Ouimus esse
, __
~I.
·
=~
""'c esoe planw quos \vall ipse deus.
Orti diuini bonus extat plant.t scolaris,
Eoclesie fruetus que facit esse bonos.
Qui studet in morum causis et non viciorum
•
Ptincipium fine c!Auditur indo bono.
Summi doetoris Yirtutum regula iustn
Di.scipulos dociles de m.cione rouet:
Qui studiis hetent, cor ad alfn Jeuant et in allis
Figunt, hii . vera sunt bolocausta deo.
Nunc tllmen inter eos puto multos esse
EICCIOS poucos condicione probos :
\'OdUOS,
Moribus hii dudum studii virtute l'llClbnnt,
Nunc: ,.;Qis studia dant vigilare sua.
V"ut pro materia si nunc otudet mus babtnda,
Solum set ronne sulficit vmbra sue.
CJetieus i"' ICOlas animo ~nte sokbnt,
Cloria nunc mundi auuque magistra sibi,
l)iseurrensque wgus pocator et occidiosus,
Deditus et '-eneri. cin:uit hie et ibl.
Ex planlll sterili non fiet rertilis arbor,
Nee: faciet fructus arbor iniqua bonos:
Sepe senecta tenet, tenuit quodcumque iuuentus ;
Si mlllus est iuuenis, vix bonus ipse:
l-"Ctus.
Est bon~ que radix bonimtis gcrmin• profert,
De rttdioe mnln getmir>at omne malum.
Quisque auoo igitUt pueros castigct, vt ilia
Vi 'I!" In non lieite mentis ogcnd1t rugnt: .
Qui virtutis h11bet iuuenis cum flore magutrum,
Discat ct ipse pic <Jue probitntis crunt,
ProOciet mlis ; set quem doctor ,•iciosus
lnstruit, hie rnro fructificabit homo.
me querlt cauaa_rn quo ecoladum anlmoa a d otdincm
auaclp1e:n4um lnduclt: t ree enlm. causa.a pre·
alJept; tractat ecl&rn 4o quarta c:auaa. que raro a d
,..,_,. conUnalt.
Sunt oliqui, studio modo qui perstMI animoso,
Nesdo que causa sit tamen inde rea.
Qulequid agant homines, intencio i~dicat omnes;
Cordc quod interius est capit ipse deus : •
l otia prepoaitis, '·erum michi pandc, .eolaris,
Die que •it •tudii eondiiA cau:sa tui:
,.
.
LlBER TERCIUS
VOX CLAMANTIS
Causa votupto.tis nulla remouit cos:
Hii neque serviciis opt"bam regis ines~,
Nee roris in plebe nomen habere l.bbo: . ,
Hos neque preeellcns supcrabat comptus maniS
Muniri primo cum te fllcis ordine sacro,
Cum to principiis presbiterare ,·enis,
0
que mente tua fuerit tunc mocio summa.
Hoc vel pro mundi sit ''el amore dei?
Aut tu eerta tue michi die primordia cause,
Aut tibi que a.apio dicere ~er.~. \'Oio.
'Sunt plures ca~ per qllllS eommunis in orbe
Est saeer hie ordo auus vt ecce modo :
In prima cauaa fugio muncbna flagella
Legis communis, que <W auwa viris :
Vltenus video quod oon sudore laboro,
Oeia que qutro sic et habere queo:
-r:ercia causa ~um dat vestitum quoque victum ;
Stequ~ meo plaato ptnto quietus ego.
Ex hns causata mea stat deuocio toto,
Qua poterit cemi rasa corona michi:
Hec est causa seale, ciuilia iura studere
Que foci~ et logicam me doa:t rute suam.
Ipsa seoleque gtadus michi dat conscendere summos,
Sie et in ecclesi:un sa.ndere quero bon:un :
~am si fama ~g~ puto quod prebenda >igebi~
S~equc 'l'llcare hbns est labor ipse leuis.
Soc meer ordo michi placet, ct sic litem cleri
Confen, dum studio pinguia Iuera gero.
Nunc cn.usu dix~ constat quibus ordo scolari
Sic propter mundum me reor esse reum 1·
Nee vini luxus, nee muJieris a.rnor :
"""
HIO
'
Nar_n .michi nil meliu.s, dum sufficit ipsa facultns,
'Esumo, q~m mundi ga.udia fcrre michi.'
Est set ndhuc: cuus. melior tomen omnibus ilia
Qua scala di~~tipulum gnudet hnberc bonum. '
Hee solct antiquis, non n0$tris struo dicbus,
Que de virtute concipit actn !ICOic.
Nu1Jer erant mundi qui contempsc.re benti
PompM, t t summum concupicre bonum·
Et _quia. scire .~las acuit mentes fore ~
Scnpture studus se tribuere piis.
Non has ambicio, non hO$ amor >Tget habendi
Set studio mores conuenienter eunt :
'
Hii eontemplantes celum terrena ncgaban~
009$ A'o /'itrap. S
2UO
Moribus espcrti dederant exempta futuris,
Que sibi diseiputus debet habere seolis. .
Nunc 14men in vicium virtut conuerlltur, ct que
Nuptr crant mores turpiA phm ge.Nnt:
.
Que modo scripta dei dicunt se doscere laudi.
In budem mundi venit auarus honor.
0 res mira niml$! legit et studet ipse seobris
Mores, dum vici.a sunt magi• ac<a sua :
Sic quia stat c«US morum &inc lumine clerus,
Ernmus laici noo sine luce w.gi.
16,5
UJO
VOX CLAMANTI S
t 66
LlBER QUART US
E>tquo tractault de etTar'e cleri. od quem precipue oostraruu.
spectat reg.l men anlmaram. lam Jatendlt tractarc do enore
vl ro:rum Religiosot'tl.G:& : et prima dJcet de Mona cbla. et allis
bonorum temporaliwn poueutonem optlcentibua; ord.Jnts
vero lllor-um aanctitatem commcnctan•1 Uloa preclpue qoi
contraria faclunt opera rcd&rpit.
Inclplt Uber Quartus.
Sunt
et Claustmlcs diuerse condicionis,
De quibus vt sopio acribere pauc:n volo.
A.ctus ' ' ipse probat, quO<Idam poosesoio signat,
Quosdam pa:upcries, ~t similata nimis.
Est bona religio de se, set religioncm
fallun~ tales dicimus esse nuloo:
Qui bene sub cla.ustro viuunt fore credo be:ltos,
Quos mundanus amor nescit habere reoo •
'
. manus aratro miuunt nee respicientes
Qu1que
Retro, .UOS so.netos ordo ootabit eos.
Est deus in monachil., 6Unt ct commercia celi
H ia, sine qoi mundo cloustra sublre voluo~
Cum quis amnre duo pariter oontrnria. sumit,
Alterius vires subt-rahit alter nmor:
Sic qu i prcsum unt fncie5 lnrmuc sub vmbra
Qui
Ordinis, e't ntundi criminn subtus ngunt,
10
Pellicibus alldis frigus et omne fugant :
Sic graviw ventris noctis non surgit in boris,
Nee - taUCl cipbo coocinit alta choro.
l)euo<e< in mensa talis nisi fercula pluro,
Euacuet plures potibus atque ~phos,
.
Tunc infirmari se credi~ et btnc rec:rean
Postulat, et \udis sic vacat ipse suis.
Est nom vis fessus a potibus illc proCessus,
Sic eupit in vino dompnUJ odessc deo :
.
Vinum dumque gercs, a.d se trnhit boc muheres,
0:1nt simul ism. d uo cl11ustra rclicta modo.
Sl celum poterit c:nlcfactn veste lucrari,
Et gula cum superis pos•it habere locum,
Tunc puto quod monachus causa signttlU8 vtraque
Conciuis Petri stabit in arce poli.
JO
••
Hie loqull111' de monacbl.s UU., qui c ontra ptlml ordi.Dio
otatuta a!Mitloeocle virtulem Unquentea, dellcaclaa . olbl co r·
pcws1et1 multipUcltcr usannmt.
it
Mortua cum viuis nulla racionc cohemlt,
Otbem nee reouens orbis ad ac:ta redit : .
Nil tonsu"' iu~ nichil aut v~ma ve&tll,
Si lupus est, quamuis esse vidctur ouis. •
Nom falli possunt homines, set fallerc Cnstum,
Qui nullum ratlit, f"'!~ nemo. ~t':"t:
llle quidem rucum s•m•late rebg.oms.
Damprun, ct ad nichilum computnl •.llud O!lUS.
Veste tamcn sola monnclniS inm ced•t ab orbe,
Et put.'lt in forma suffici~ o:do si.b~ i
Tallbus ipse mea fero &e.ripta, nee a lter ab ipsis
Materiamque sui
Leditu:r, immo suum quisquc repcm·et onus.
Veslis c:rit Mon:r.cbus, mens et in orbe vag:>t:
Est nichil ex sensu proprio quod &eribo, set om
Que michi •·ox populi contulit, ilia loquar.
Sum etalim monitdli, possessio quos t:itulauit.
Qui<Wn, quos nullis moribus ordo lig1U;
N:un possessores aliqui sic oci.:l querunt
Ordinis, vt ncqueunt vlla nociU4 pati:
Ferre f:amem fugiuot, ,;noqu~ sitim supervndAnt,
Talis enim monachus, ttuia scit quod in onhne ventns
Ex tenui victu corpora r.uo vigeot,
Pootulat oris opem, quas e< magi! appetit cscas
Sumit, rt ex ore gaudia venter ago.~
l mmemor ipse patris, bumeris qui r.~ solebat,
Vma. suo monacbus optima ,·entte gent;
Hourit et in stomacbum talis vclut ampbo.- Bachum,
1-4 1\lbtrabc' C£
c.u.r.lt
mcbll ordmt.s vltrn,
so cnt .. . .m..:DL
.
168
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
Non teligit Joculos nummus neque vi~ p:datum,
Nee:::- furit in lumbis cn.mea Oamma sulS:
Est dare nee vacuum ventre tumcnte locum.
Pluribu$ ex causis monnchus vitare Li.cum
Debet, ex est vna, ne caro stupra petat;
Nec:: bona confrntrum va.stet, nee in cbrict:ue
Desident, nee eo fcbricitetur homo.
Attameo ipse nichil curat, quin replet inane
Corpus, et est anime cotidia.na fames.
Nunc niueus p.-tnis mon11chis &ubtileque vinum
Et cames festa cotidiana. parnm ;
Nunc cocus ' ecce coquit, a.ssat;t ge1at iltque resoluit,
Et terit et si:ringi~ colat ct oet:l probat.
Si pot~rit monachus ventrc:m cra.ssare gulosus,
;o
Sit labor vt sacris nil putat esse libris :
Despicicns manJUl plebs ista nigraa petit ollas,
Preponit \'icin moribus atque sua.
Ne mace.rnre fames cra..or;sos queat, en gula plene
J..anguentes stornachos ,·entris amicn. replet :
Quid sit honorari ncscit, set ventre beari,
Floc, dicit monachus, est ''ia, vita, salus.
Accelerans currit cito, cum puls.'\tur ad ollam,
Preterit n mensa mica. nee vna. sibi;
Set pede spondaico lentus de nocte resurgeos,
Cum venit ad laudes, vhimus esse petit.
Ordinis in prima mon.athis domus antn fuere,
Au.IAque nunc grand is mar:moris omat cos:
Nulla coquina sibi fuenu f\tmosa, nee igne
DcliclO$\ cocus toctn vel n.ssa tulit ;
Non cibus excoctus neque fercula came repenS!l
In primo monachis tempore crassa dnbant ;
Corporis ingluuics animru; non pres.sit eorum,
Nc'C calcfactn caro callida stupm petit :
Vesteque pellicea sua corpom oudo tegebant,
Qui modo de lana mollius ipsa tcgunt :
Herba dabal ''ictum, fons potum, turpeque vestem
Cilicium, nee eo tempore murmur ernt.
Non ernt invidia. claustrnHs tunc neque pomp.-t i
Qui fuerat maior, seruit vt ipse minor:
Non ernt argenti pondus neque circulus auri,
Que potemnt sanctum tunc viola.re Statum :
12 ~ue SG
lpae CEHOL
79 dum CE
So
Riis f\temt sancta mens propositum bene seruans,
PeJduro.ns in jdem quod bene cepit opus.
Hii ruerant hon1incs iusti, mundum fugientes,
Quos peccatorum null.us onustnt ~mor:
Mundus non JCtrahit 1Uos a tramne recto,
lllos nee rcuocat ad mala fcda caro:
Omnia postponunt que rnundus vana. ministrnt,
Et ce1i solum concupiere deum.
Tunc pudor in stipula. nc.-c erat cc:pisse quietem,
Nee fenum c:o.piti supposuisse suo:
Silua domus ruern~ cibus herbo, cubimlla frondes,
Que tellus nul~• sollicitatc dab.11. . . .
ln magna Corulus precio tunc ftOrUlt 1lbs,
Durnquc n1agnificas quercus babcbat opes:
Arbuteos fetus montanaque fragra Jegebant,
Que condito sale nee speciebus enmt :
Si que deciderant patule l ouis ar~o~c gl.:lndes,
Sumebant1 et in hiis convaluere ob~.
Contenti modicis natura sponte creahs,
Soluebant summa ,~ota. pudi<:a de.o.
Hii tunc iusticie pcrfecti grana scrente.s,
Fructus centenos nunc sine fine n1etunt :
Set vetus illn salus anim.arum, religionis
Que ruit, infinno came •ubactn perit.
100
...
uo
Htc loquitur qualiter modus et regula, qui. a fun4a~~ribus
ordln.ll pdmltus fuerant conatltuli, iam noutter a v1Ciorum
coneuetudine in quampluribWJ aubuertuntur.
ill.
In noua multociens animus mutatur, ct indc
Test-is erit man:tehl r~la mota michl.
fit modo curtata monnchorurn regula prima,
Est nrun re demptn., sic manct ipso. guLl;
Et modus a modio lntgissima vina bibendo
Dicihlr in monacho, qui vonu absque modo.
Vt non lingua Joqua..x dentes turbare gulosos
Poosit, dum prande~ ordo silere iubet:
t03 No J-P~ugr, S
t.;o
VOX CI.AMANT IS
UBER QUARTUS
Ne pes ddiciat .-ent.U sub pondere pressus,
Quando bibit monachu.s porsedet i!*' prius :
Expedit et monaclao ru5um c;apul esse rotundo;
Ne coma perpediat pendula qU>lldo bibit:
Mutua pacta f<nmt monach~ quod, si quis eorum
Prebiba.~ in rundo nil rem11nerc ainet;
Vasaque sic plena \ 'OOIW\1 que replent \'llCUBI.1,
Vt faciant 1laehi propria festa loci:
Sic conten. mona.cho veSliJ 1Argi55ima. pleno,
Ne pateat grossi ventris )'mngo s uL
ln monneho tali semper furi t ardor edcnd~
Dant cibus et sompnuJ que cupit ipse m~tgis:
Quod pontus, quod term parit, quod et cducat acr,
Ex :J.Uidis 11uidus fnucibus ipse vomt ;
Vtque fretum recipit de tot:L ftun1ina. teiT'IL,
Et lamen auec.a m..U crupula semper hia~
VI putci pcrcgrinos suscipit ampnes,
Qua.ntumc.unque Ouuntt nee ~tur aquis,
Vt cremat inm<'DMS pluresque f~>CU Clllor igni<,
Et sibi, quo magis est eopia, plura petit,
Sic epulas '-arias eonsumit ab ore prophano
lngluuies monachi '-mtris amore: 5ui ·
Sic gerit ille grauem maturo pondere' ventrem
Gurges et
.Et IC\is a Cristo mens
\ 'ACUita
•;•
rediL
oS.
•90
Quid Jatet interius esperimenta doeenL •
Prepos.itum monncho monachus pm•pon\l nm0re1
160
Que fouet affiata spiritus ille, mero;
Sic Ancti fuciunt longo.s nt1..:dicnmina sompnos,
Sumptnque •ina nimis causa. soporis erunt.
R.ire bibens \-inum sit cstus nesc:io, namqu.e
Sic Venus in '";nis ignis vt igne (urit:
Tucius ergo Venus l:uilanJ sub ve.te dolenti
Goude~ subque 53CTO rronte nephanda geriL
Marmurat inuidia morw:hi sub pec:toris anuo.
Os s:i!et exterius. mens tamen intus agit;
Et quia lingua taeet, Ulllllus est que COhScia signis
Fahulat in digitis turpia t>lura sa.U;
Sicque Joquax digirus redimen~o sile_ncia verbi
Oietat, .. in rixis plus memn<:e runt:
Ora tument ira, nigrescunt sanguine \-eRe,
Lumina cOmmota lenlus igne miclnt..
S<pe suum reruens oculis dabit ira colorem,
In quibus alterius mortis ymago polot.:
.
Non minus in vultu datnpnOSA superbia tah el~
Qu•m si de iugulo stemeret ense suo.
Sic quamuls ordo prohibct bellare Joqucndo,
Pugnat, et in mente disculit cn50; caput ~.
D um neqult ipse loqui, s-ub cordis )'IOR.SlOC rtlUC\ttn
}"ro&ris in invidio.m clanculo murmur agu: •.
Iram vulrus habet, pro verbis murmuru reddot,
Et necat in mente, que.rn mttnus ips~ nequit.
Tunc pa.Ho·r \'UltuS, suspiria pectoris, horror
Aspeet:us mote nuncia mentis erunt;
.
Quicquid homo potitw nam sensus extenores
Interior motus ad sua signa mouet.
AUegat vultus atTectum mentis, et iro.m
Pectoris accensi de grauitate notal :
Nullus enim mentis. \"t se sine \·oce loquatur,
I ndex quam vtdrus cercior -"e potaL
Quicquid habet vestis nigredo simplicitatis,
Potibus assumfllUS l:lctr hie non mobilis extat,
f·irmiter t t sumpto stat grauis inuo loco ·
' sumJXO ,;no monachorum torpet
· - irune
'
S1c
Pectus, ct a cl::tust:ri Jl()nderc C4...odit onus j
Sic magis impleta pia gaudent viscern fusot
17'
•7"
Inuidet hos omnes, quos nequll ipse oequi.
Conuo1nt ad pulsum campane quisquis in vnum,
Ordinis et forma. cctern YW\Il rcrunt :
.
Vox eanit ipsa choro !oris, et nlens nlunnumt mlus:,
Os petit in cc1o, mens set in ? rbc, l~um.
.
Sic non mate.riam serunnt set 1n orcbne rormo.rn ,
Fruetlbus ablatis corpus inane rouent :
Sic potel exterius labor et sapienda, sol quid
Stulcior interius oeeupot actus eos.
m e toquitar de mona.cbis Ulla qa.l coot:ra prUnltlua aul ordlni•
ata:tuta mancli diulcla& ad vsua maloa, auo oeaciente prepoalto,
aproprlare o!bl dar>culo presumtu>t.
Cap-. iiii.
Nulla
\ 'OUere
,
i.uuat cicius quam rrangere \'oturn,
-us T
77
oeul.. SC£HC0Uio
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
Est
Mm mendaci laus tribuenda nicbil.
Fratemalis amor deberet mutuus esse,
Inter eos saltern quos pius ordo ligot.
Non tttmen hoc p3.titur hodiemn dies, set in iram
Prouocat invidia quicquid amo.ris ernt:
Vt bos campestris, rursum qui ruminnt bcrbas
'
Dctrnhit in cla.ustro sic semidemon homo.
Si non eomxli vi.s1 tu cortodia nulla
Inter eos sumas, est vbi raro fides :
Dum tua. deposcunt, tunc tc reuerentcr adornnt
Set vix si memorcs amplius esse volunt.
'
~il s~bi quod dcderat confer! fundacio primo,
Srt nas1 quod quero.nt cotidiana Iuera.
Dencgot hoc racio, quod homo possessor vtcrque
Et mendicus eri~ ordo nee illud habet :
Nunc tnmen hos vanos monachos nichil lmplet in orbe,
Est quibus v.na Wnes semper et vna sltis.
Hoc de Jeronimo legitur simul et ll<lnedicto,
Vt magis cxemplis consequeremur cos;
Omanlenta sui Vt:ndunt a.haris, et ma
Pauperis in licitO$ distribuere cibos.
EccJesie bona sunt inopum, que re.ligiosis
Quando necesse vident non retinere liceL
, ao
1
Si monacho da:re vis, sibi possidct omne quod offers
'
Nil. set habet proprium, si quid ab inde petns.
HH sunt vnanimes, hoc est animo quod eodem
Quisque suum proprium solus babere cupit.
Sic quecumque ·prius vetus ordo smtuta co1eb:lt,
Mutntis vicibus infidt ordo nouus.
lngenuos raro monacha.ri cemimus., immo
Ordine rural~· sunt magi.s ergo rudes;
Q~_os ~~n m ~ctos sanctu.s creat ordo professos,
Hu sat:iS mgenm sunt et honore probi :
Quid dicam set eis, dignos quos ordo nee ortus
Approbat? immo suum tempus inane ferunt.
Si ll<lnedictus eo• fundauit qui maledicti
Sun~ deus a parte non benedicit eis :
Quos magis attraxit mundus qunm Cristus, ar11tro
Et retro respiciunt, hos mea scripta natant.
Cur, queso, cupiat quicqu:.un qui cunctn reliquit?
Ad mnlo cur redeat qui bona Jneta vouet?
Tcrrnm contempnns qui celum queris habere;
Si mansura pctas, hec fugitiua fuge.
Numquid habent mono.chi proprium de iurc creo.ti?
Ncscio de iure, tu tamcn acta vide.
Si feretri custos, potcrit du.nt carpcre nummos.
Quid proprium querit, hie michi testis crit;
•
Scu quod in officiis monachus quandoque regendis
Propria conseruat, exitu$ acta prolxt.t.
Nam cum congeries sibi sit; tunc inde nepotes
Ditat, et en' claustra sic parat ipse noua i
Sc.,equc quos ruuos gignit voc:'t .ipse ~epotes,
Ad laudern Veneris, quam colit 1pse piUS:
Eius enim ooti su1\t ticto nomine v.ersi,
Versnque sic pietas ceca iuuabit eos.
Sic vigct in claustri.s elemosina ficta. s~nistris,
Dum monachus genitis da.t sua dona SUlS :
Sic floret pietas mu~do ~rcta monilis,
Talia dumque dari fingit omorc dei.
Cum furtum licitum fuerit. tunc dicere possum
Quod licet ex dono talio ferre deo ;
Set qui sic proprios communia vertit in vsus.
Ex merito d oni rert maledicta dei:
Talibus in donis curuantur claustra ruinis,
H orrea cum gru.nis comp:a.ciunt-ur ei.s.
Centum ctaustralc:s macerantur, vt hii duo vel tres,
Officiis dum stant, pinguia labra gerant.
1 Omnia sunt nostm,' d icunl, lanx non tamen cqua
Pendet, dum solus plus capit ipse tribus.
...
...
su6 rara CE
'73
B1c loquitur quallter mooachl extra claustrum vagarc
-
clebcnt.
a~t mare viuentis habitacio congrua piscis,
Et claustrum monachi stat domus apta sibi :
Vt mare defunctos retinere nt.-gat sibi pisces,
Sic claustrum monachos euomit inde malos..
Non (oris a claustris monncbus, nee aqua fore pi:scis
•13 VI (ul) CF.HCDLT et S
18o
LIBER QU ARTUS
VOX CLAMANTIS
Debct1 tu nisi ttis, ord.o, rcuersus ei'f.
Si fuerit piscis, qui postpositis maris undis
Paseua de terra querat habere sua,
Est nimis improprium piscis sibi poncrc nome
Dcbeo set monstn· p<mere nomen t!i.
. ~
Sic ~o claustmli d imm, qui gnudia mundi
Appent et clausuum deserit inde suum
Non crit hie mona.chus set nposto.tn iur~ vocand
Au~ monstrum templi quod notnt im deL
us,
Qut ~-~en in c14ustro cesident, et mente "1\gnntes
RespJCJunt mundum cordis nmore nouo
In visu domini tnles trangressio fedat; '
Quo _perdunt claustri premia digna sui.
Non_ ~t hie sapie~s. sibi qui bQna p1un"bus a.nnis
Collig1t, et solo d1$$tpal ilia d ie Qui villas monachus et campos clrcui~ illud
Sepius incurrit quo reus ips.e cndit:
Sunt tamen -nd presens p.1uc~ <lui mente vel ne:tu
Non \'llgll deliciis corda dedere suis.
Di~erat . hcc Salomon, hominis quod in:tnis amictUS:,
Qua patet exteriu.s, in tcriora docet :
Set licet ex humili mormchus se veste Rguret,
Nunc tamen a latere plura superba vides.
'90'
a qul'buadam. elauatrl.s., vlclia superuenientibus. ae trans·
...
reiJgtonis auumunt.
Est nigm coruus ouis predoque mdaueris, ipsum
Quem male denigl'llt ceca libido notans :
Sub volucrum specie descripsit legirer ip!;QS,
Quos mundnnus o.mor religione cegit :
Hunc cciam tangit quem religionis amictus
Laruat, vt hinc cicius possit honore fru i.
Tu~ pecus moostrum, turpis sine gramine campus,
Et ~e &onde frut.ex, et sine crlne caput :
Turp10r .est monacbus. babitum qui religionis
Sumpsen t. et monacbi eondicione caret
D9S aibi om S (p. M,) vir ilfSI:rltJ 14/w bona qui sibi D
C11p. vi. Hl'tlllbtz" • f. rdi~ionis slbl CE
4
320
J1k toctaltur q,uatit.er pa.cleocia vna cum ceteris vlrtuti·
Hie loquitur do mooaehla iUia qui non pro d.luino s.erulclo.,
aet ma.gi• pro bulus mundl bonore et voluptate, habitwn alb~
C.pm. vi.
Vt rug~ant mundum iubet ordo vetus monnchorum,
Oicunt quod fugiunt, set rugiendo petunl.
PD.uper, quem sulco genuit n.atiua propago,
Vult, ticet indignus, esse L'riore prior :
Quem sibi non dederat mundus, scrutator honorem
ln claustro, veteris immemor ipse stntus:
Sic quos lure patris humites natum creauit1
Cum monachi fia.nt, ordo supcrbit eos :
Non dompni set et hii domini nomen sibi q uerunt,
_Et faciunt largnm que fuit arta "inm.
Nil gl'llllC tangit eos, rcpultlnt neque posse gmuare,
Vlx nichll ergo sciunt \•nde rogare deum.
175
3.to
~ortuus est dompnus Pacien.<i, viuitque professus
Murmur, et in claustris pax nequit esse suis:
Mortuus est eciam modo dompnus Cnstus, ct ipsi
Successit Luxus, va.$tt\t et ipse domos :
330
Dompnus et lnconstans Constnnti cbustm negault,
Que residens Odium vendicat esse sua :
Dompn:us et Ypocrisis dompnum copulat sibi Fictum,
Dum_ sibi Fraus magnum sp.imt habere Statum.
Quos monachi veteres plantabant nuper omoris,
l nvidie fructus iarn nouus ordo parit.
Nil modo llernar<li snncti vel regula Mauri
Oonrert· commonachis, dlsplicet immo, nouis :
O!Jstat owrus cis que superbus et invidus niter,
340
Ordinis exemptum qui modo rerre negnnt.
l!.xpuUt a claustris malodiclus sic llenedictum,
Sic gulo temperiem, sic dolus atque fidel'!):
MoUis ndest Abbtls, quem mollio claustrn sequntur,
Vanaque sic vnnos ordinis vmbra tegk
Spirib.ls hoc quod erat, nunc exmt corpus inane,
Et dompnus Mundus omne gubemat opus.
336 tam C£HGDLTIU nonS
VOX CLAMANTIS
LIBER QUARTUS
me
Et qui:l sic: nmndo moritur, quod viuus ab illo
Ordinis e.< iure gaudu nulla capit,
Et nisi corde deum solum meditetur et inde
Goude>t, in cclo pots sibi nu!Lt manet,
N...:io quis stultus claustnli stulcior exto~t,
Qui ic sic proprio priuat \'lreqUe bono.
·rempus inane pe.rit cui presens vi1a ncgauit
Gaudi3, nee celum ,ri_ta secunda tenet.
loquitur quod alcut monaehl Ita el ernntca C&nonkl
a auis su:nt exeesslbu• culp&D4L
CaP"- Yili.
In re consimil~ sicut dec"'m ratentur,
Judicium simile de r3cione clabis:
Quotquot in ecclesi.. sipntur religiosi,
Si posscssores sint., reputantur idem.
uo
Vt monachos, sic canonicos que» deuiat error,
In casu •imiU culpa coequal eos.
Nunc tamen, vt fertur, ll lurea sun iura rec.idunt,
Apocapatn nouo que quasi iure silent :
me loquitur quallter vnusqulsquc qui rellglonls lng-rc<ll
yoJuorlt proresalonem , cmncta mundl vlcla penh\11 abnegare
et animo vlrtutea ndquirer~ et obnruaro t t nctur.
Kunc rigidum tc.xtum, quem liCrip.IW!rat auctor eorum,
Molliticant gl0.11is de nouimtc aui.s.
Suf6cit, vt crcdunt, aignt\ri nomine s.'\ncti
_.-. x.
Ordinis, et racere <tuod petit ordo porum.
Nomen Canonici sl sit de cnnone sumptum,
Illud in ell'ectu res tibi raro probat:
36o
Hii tnm<n ad visum gesta.nt in plebe figur:un
S3nctorum, set in hoc reguLt sepe cadi~
Subtus babent .estes albu, set desuper ipsas
Nigra superficies candida queque tegit;
Actus et econtn\ se demonst:rabit eorum,
F"mgunt alba roris, nip set intus agun~
Non sic dico tamen hiis, qui SUil claustra fr equentant
Ad contcmplandum simplicitate sua:
T:Uibus immo loquor, quibus est scrutatus ab infra
Mundus, et extcrius celico. signa gcrun~
37•
me loquitur qualltcr rellrlosl malo vluentes omnlbua a!Us
qulbuacumque bom_ln.lbua lnrol.ldaalml exlatunt.
Cap'". ix.
0 comites cln.ustri sub religione proressi,
Concl\ldam breuibus-, quid sit et ad quid Or\us.
I nformatus ego s:tnctorum script11 rcuolui,
Que m:agis in ,·es.t:ram sunt memoranda. scolam :
Sancta ''nlent ~erba plus, cum plus oint patcfocm;
Vos igitur, motuchi, cemitt quid sit ibi.
Quod nequit in n1undo, sic \'tlut alter homo,
E."erius &"Udere bonis, tt si quid ab intus
Sit cupidus mundi, perdit amcnA poli.
390
Vouistis, fratTe:S, ,""'U.istis; '"'ta tenete,
Et quod spondistis periiciatis opus :
Vouistis domino \'e:SUOS conuertere moret,
Vos deus elegi~ stetis omore dei.
Propositum vitc monachi seruttre rigor-em
Deben~ nee pigeat tempore dum pati :
Exiguus labor est, !;et merces magna IJiboris:
Preterit iHc dto, premia fine cnrent.
Hinc monnthl sancti mentis conaminc toto
l'reteritas culpas Ocndo, gbemendo, lnuenL
~oo
Nunc hun\iHS viunly qui vixe.rnt nnte surcrbus,
Sit castus quisquis luxuriosus c:rttt:
Querebnt census q_uidrun, tempmbnt honores;
Amnlodo vtlescat omnis in1nis honor:
Gaudebat dapibus, gaudebat diuitc men!'~,
Nunc tenuem 'ictum sobria cena. d.lbit;
Et mundi, quamuis delectent. varu. cauebit,
N11n1 c:erte gustu dukia sept noc:c:nL
lllc suis Ictus Cllcessibus esse solebal,
Nunc Lterimis culpas diluat ipse oWLS :
£stimo claustnles m•g)s infelidbus horis
Pre reliquis na.sci, sint nld forte boni :
Mundo nam mona.cbus moritur viuendo profes:sus.
Sic nee p:reseot.tm vitam nee habere ruturam
Constat eum, quo bis est mise< ipse magis :
Mortuus hac \-ita moritur, dum morte secunda
Computet amissum tempus vtrumque suum.
•77
.3lo
404 g:bcm~do SH c-cmeodo CEDL
••••
4 10
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
q8
Scpius insid.iis fednt ouile suis:
Vcrbo5US l:t.eenl, mitC5CAt reruidus im,
Invidus lnvidic dim vencna vomat;
Cuique prius gtndius p!:a.cuit, placuerc rapine,
Nune pius et milis p;u:is am~uor crit.
Quisquis aduhntum mlt053 laude tumeb:u,
Nunc hominum budes estirnet esse nichil ;
Et qui rite solct .Uii• feritote noc:ere,
Nunc eciam lesus discnt anuua pati :
Ad lites facills fuh hie, nd iurgia preccps,
Fortiter alu:rius nunc nu.ledicta fentt..
Que modo pugnarunt, iungunt SWl rostra. columbe,
Nee prior vlteriUJ ira manebit eis.
Sic sine peccato forot ira brouis, quod in vllo
Ncsc:i.nt interiu$ mentis agenda furor.
Hcc vcnio.m, fratres, conuersio vern mr:.rctur,
Hcc vn1et olfens\lm pacificnre deum.
Vtque rap.u $timulante fame cupidusque cruoris
" ,.,
-tJo
Blc loquitur qualitcr rellclosl eoosorcla mullerum speclaliter
Femineum fuge colloquium, '" sancte, c::aueto
Nc te confidas igne furente nimis ;
Nnm que rcmineo mens capra ligatur o.more
Num<tua.m ''irtutum culmen habere potcst.
Oocidunt anirull!l, pluresque od tartoro mittunt;
Eat monaehis pestis nullo timenda magis.
Femina. mors aninte, monachia ac:cedere numquam
Oebest, a socro lit procul ipsa cboro;
Sit procul ·a cetU sa.nctorum femina., na.mqu~
Et si non poterit vinccre, bella mou,:t.
0 caueant igitur mOI\IlChi, ne carnca culpa
Virtutes anime de leuitate tt:rut.
Cum quid tu!J)e facit, qui me spectante ruberet,
Cur, ~te dco, non ~ indo rubet?
Si pattie I udcx sciret sua fa.et:a., timen:.t;
Scit dominus re.rum, cur ni~bil ergo timet? •
Funestum mol\acho cum sic n1alc suggerit hostis.
.f6o
4;o
El C:Cf\lltur eum flllltre mille modis,
Esse deum credat presentem semper vbique,
Nee se, si pc:cc>et, poase later< puteL
Hlltum colloquium tibi quid fert vtilitoti•?
V~i.sti rnooac:hus, turpit aduher abis.
Ergo virosum nisi dedinaueris angue.m,
Cum minus esse putas. inficieris ea.
Aoccndit mulier quecu1nque libidinis igncm,
Si quis earn ~angat, vritur inde statim :
Si veterum libros et •pcltrum scripb revoluii.S,
Condoteas S3Jlctos 5ic e«idisse 'iros.
Numquid non hominem mulier de tcde beata
Ext>uli~ et nostre monis origo fuit ?
Qui bonus est igitur p<tStor vigile~ que ropoces
Eminus a. claustris pella.t ,,bique lup.u.
Depositum scrun : tibi que respon•• vnlebun~
Pa.<tor, qui rapide linquis ouile lupe?
Scpe sequens "&"•m lupo srat de •oce retent:l,
Sepeque p:tstoriJ or;, uc:ente periL
Ad plures lupo tendit oues, p:tstoreque Iento
Incustoditum capta.t ouilc lupus,
Sic \'"ClUS hie serpens, p:uadis.um qui viollluit,
Claumo magis JORcta deuiobze cupiL
J'ellat et ergo lupu po5tor, ne gres in esrum
Oecidat ingluuiem, quam so.nu::u-e nequit :
Pnstores, vigib.to lupa.s, sei-uetur ouile,
Ne mac-ulare gregis •nguine cJaustnl que:mt.
euilate- debea.t.
Cop• . xi.
' 79
,.... o
43°
Cunc:<a scit atque videt, nee quiequsm preterit ilium,
Omnia sunt ocuHs semper apcJU sui.~ :
Si tacet et dHrert ct non dum crimino. punit,
Puniet. et mcritis arbiter equs ,erit.
Non igitur monocbos breW. bee et vona \'Oiupta.S
Ocxupet, immo dei debito iura colant :
Ad quod venerunt faciant, sus \'OtllqUO soluimt,
Nee queat in claustris hostis bobei-e locum:
Distlnctis vicibu~ue legant, opercntur ct oreot,
A studiis sa.cris tcmporn. oulln \'nc;cnt :
Vtilibus semper studeant et rebUJ honestis,
Res t$t segnicies pemiciosa nimis;
Luxurie fomes, res inc:enriwa malorum,
Spiritibus neqwam prepor:u ips3 locum.
489 f'omea est ru C fomca rca ell L
"'
48o
49"
I8o
LIBER QUART US
VOX CLAMANTIS
me traetat quasi aub compendlo a up~r hila que in rellgionia
professlone secundum fundatorum aanccionea diatricclua obser·
un.nda fimillter existunL
Capt~~. xii.
Hoc qui dogmn. vctus sn.nctorum claudit il"' o.ntro
Cordis, et intendit ordinis acut prius,
Scit bene quod mtmdus (.ost ln cJa.us:tro fugiendus,
Quo truncn ad prcsenS \'endi~L ipse locum.
0 bone clnustrnlis, ruundum qui linquis, eidem•
Non redeas iterum, que doctt immo fuge :
Quo a.ro nutritur, ne queras molle cubile,
Sit claustrum cultus, et libc:r ilte locus.
Cor do\e3t. sit larga manu$, ieiu.nia crebra,
Non lnca.stU!l amor sit neque va.nus honor:
soo
Sit tibi potus aqua, cibus nridu~ aspero vestis,
Dorso virga, breuis sompnus, acuta qui<:s :
Fh.-ctc genu , tunde pectus. nudus cnpU[ oro,
Quere deum. mundum speme, rclinque millum :
H ereat os t<:rre_, mens celo, lingua loqu11tur
l)e plano corde, plnnaque: verba sonet.
Lit-us arat sterile deuoto qni sine cordc
Verb:l serit precibus, sunt Sil\e namque iucris :
Non vox set votu.mJ non musica cordula set cor,
Non clama.ns set amans, c:.mtat in aure dei.
510
}fens humilis, simplex oculus, caro munda., pium cor,
Recttl fides, firma spes tlbi prcstet iter :
Si gust."n:: velis modulamina dulcia celi,
Est tibi round~ mirra bibt!nda prius:
Ex bumilique tuo te subdas corde Priori,
O rdine paci6cus murrouris absque nota.
Summa q uidem vinus monachi parere Priori,
Ferre iugum norme seque negare sibi : •
Non vilis v~tis, non te locuS \'ltimus angat1
Scpe tui stultos o·t dinis istt.t mouent.
s:o
Qui sibi vilescit et sc putat esse minorem,
£t timet Ct mundi Jabilis aha fugit,
Hie est et so.piens et ceto pro.:c.imus iste,
Non sine re monachi nomen inane gerit.
Sit tibi lex domini rcquies. c1uo victima, mundus
1ft-ding t qUASl om. 0
Exitium, ceJum patria, viUt deus:
r~sa .m~ld!t.'\ d~ fer,
et suscipe grata,
Stc ens 10 dommo religiosus homo :
Que tibi propositus quamuis vilissimn uade~
Dum .m:nen hec licita s int, pacienter age;
Nee tlbl turpe putcs, et si si t turpc placebit1
Cum tuus in Cristo spiritus albus erit..
Vt subeunt iuuenes veteris mandata P rioris1
E t nich_il econtrn J><?ndcre iuris agunt,
Sic Prior in licitis iuuenes trnctare modeste
Debet, et e x bumili vincere corde malum.
As-pici.s vt pressos ledunt iuga prima iuuencos
£ t noua. ''el6cem cingula ledh equm ·
'
Sic importunus iuuenum rector graua~ et dat
Causa?''. qu~ solita murmura pectus agit.
ffec t1b1 scnpta tene mentis per claustrn, que caste
ltfortuus a mundo viue, proresse, deo:
Panzo pe.rpetuam mercare Jabore quietem,
\Et reuoc:t Betu gaudia lonll" breui :
Na.m s i nulla tibi fuerit nunc sarcina carnis
Tunc sine fine quies paxque perhennis c rit.'
rae
,:1
Blc loquitur vlteriu.a de mullerlbuo, quem babltu monialla b
uere r~~o:nlt veto p.r o!easlooem euscipieotes ordlni.ll
CODtb1enc1am non obaeruant.
Clpo, xili. E~tis Monachi rulp:IS scribendo reliqui,
Et tibl velatam religione canam.
Conuenit ordo viris, dum conucnantur honeste1
Quo procul a m undo celica regna petant ·
Conueniens edam easti.s mulie.rib,us extat '
Soluere sob velo vota pudica deo :
Sic liga.t ordo sneer mon.1cbos, lignt et moniales1
Vnde deo meritis fulget vterque suis.
Si tamen in claustris fmgi les e.rrcnt mulicre$.
Non condigna vitis culpa repugnat eis ;
Nam pes femineus nequit vt pes stare \'lrilis.
G rcs.sus nee firmos consolidnre suos ·
N.ec scola nee sensus. consra ncia, nulb.que
'
virtus,
S1cUt habent homines, in muliere vigent:
Set- t:lm m~LtCri."l frngili quam condicione
VOX CLAMANTJS
Femineos mote& sepe mouere vides.
Quas magis ordo pul4t ..pientes, sepiu.s ipsas
Cetnimus u fatuis :actibu.s
Nata quod Ccnhu
..ccund ~Jm pue&as Sa·
ccr~o• Oe~ Veneris
nHI'I('\IpAl ll~ eM.
CaP"'·
es~
graues ;
Et que scripta sciunt, magis omnibus bee hicali
Ex indiscrete criminc sepe cadunt.
Simpliciter te><tum dun> sepe legunt, ntque gl0511m
Concemunt, ••t apnt scripta lieere putont :
Leccio scripture docet i11aa cuneta proba.re,
Sic, quia cuneta legunt, c uncta probate vo1unt.
Crescere natur.e sunt ium. que muhip1icare,
Que deus in primo scripsit nb ore suo;
Heeque dei scripta seruore volunt, quoque iura
Nature solita reddere m ente pia.
Nititur in vetitum mulier, act quod licet ipsa
Hoc sine ment.ali murmurc raro rncit;
~~ magis hiis seript.is perfeete sunt moniales,
Et paeie:nter agunt que sibi scripta iubent.
Scribitur, bee gnu>a que non cap~ bona tern>,
Nil sibi fructificant, set peritunl iacent :
Que uunen et qualis sit tern pcuet monialis,
Est ibi nam decies muhiplicato Ceres:
Et quia sic tcneres subeunt pondu.s mulieres,
Ocilt quandoque de nlcione petunL
Aecidit in Veneris quod surnunt ergo diebus
c..mes pro stomaehi debilitate sui :
Nam Venus ingenuis Cenio comn\ittit alumpnis
F ereula quod nimphis prep."et ipse sui.
Set gula sepe gra.ual nhltiumque rep1ett\ tumescit,
Dum dolet oppre•sa de gnluhnte eibi.
Est nimis oCfa gmuis. ventTt m que tincta veneno
To<ic:nt, ct dublum mortis lnesse dabit:
Esea set occuho que sumitur, est vbi null:l.
Lux. nocet et morlJOS stpe dat esse graues.
Blc loquitur quallte.rordloarlJ exaua vlsltaclone.qua mulle.res
relJglone velatu ae 4Jcut corrlec.re.lpsu multocle:a.a effteiunt
deterlores.
>iiii.
Quas Venu• ct GeniuJ celbs modo rite gubernant,
Carni.s non claustri iura tmere docent :
.587 N •T "" •I " ok ;..s. SCG ...-. EHDLHt Nota quod Ge.oius accundulll
Ouidhun dicitur ••terdot Vc.ncrlt G
$93 tbl SE
LI BER QUARTUS
Conuentus custos Genius confessor et e.xtat
•
Et qU3ndoque locum presulis ipse tenet:
Sub specie: iaris in claustro visitat ipsa~,
Quu Yeniens rhabmis, iure ne:pnte, ~t.
Sit licet in Clp:l furrata, dum docet ipse,
6oo
Nucb ttmen valde iur.a ministnt eis :
J udicio Genu pro culpis sunt bpidate,
Se-t neque monaJls Q,ggr.~u:at jctus eas.
0 virtus cleri cum sit custos animnrum
Q uanta sacerdotis gesta beata p3tent 1 •
Alter vt Ipse deus, quos percuti~ ipse mcdetur
Nc foris 11 cella. sermo vol3rC qucat.
•
Si pottr est sanctus, s ic mater Mncta, set lnfans
Sanccior, ex claustra fit quia n:t.tus homo.
Hoc genus incesti damprtabile grande pul4rem 1
Sit nisi quod mulier d e leuit:ate cadit.
Non tempwbis eas igitur, sc:is namque quod vnam
Rem poterit frai!Jlem frangere causo leuil·
Femioa ru1m iuuenis nisi p~ta frequ;nter
Extat eo fr:tgilis quod genus esse docet:
Dum nouus in ~;ndi iuuenesdt con:icc ramus.
Concuciens t.enerum quelibtt aura ruet.
In quibus est claustris sapiens discreeio custos,
Cttuditur ex alti$ sepibus ista qes.
Fac:bt fu it (ragilis de limo rarnis origo,
Sedibus e superis spiritus iJie venit :
Spi~tus est promptus, in Anna caro; m:~gis ergo
Noh cum 110lo solus hnbere locum :
Non debet sola cum solo ' 'irgo ma nere,
Fan\ttque, non w:to corpore, crimen habet.
Sicut et est clo.ustris. ita s it custodia c:tmpi.!,
Ludus erit licitus et labor aptus eis:
Hiis sine Jabe iocis liceat moniatibus vti,
Que pudor et leges et a:u01 iura sinunt4
Vebtu ideo fngilis ne subruat error,
Sub moderante: m.:mu frena padica iuuant.
Quid mich~ si Callat \'XOr de fraude awitum,
Qui niehil vxoris scit oeque facto videt?
Set de fr.tude sua miror que decipit ipsum,
63$ qoi C£
6oo
6••
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTI S
•84
CUius in ilSpectu secub cuncm potent. .
.. .
Si sacm sint hominum, quid plus sponsala Cnst•
Debent more soero casta m:>nere deo.
Vestibus in nigris prius est indu1a puella,
Criru'bu.s abscis~ eum moniatis cJit;
De(O<m31 corpus (OriS, vt sit spiritus ~IUS
Pulcherf et lllbescat plenus amore
del.•
•
•
•
Dum roris est nigm, ficrtt I L mgnor mlr.l1
Non \1. ilmiCil dei, reda reiect..'t Coree;
Set dum cn5t:l m.a.nct, omnis nigredo pe.rextra
Mentem candoris signnt hnberc magis.
Non licet ergo viris mooachas vio1ue samtas.
Velum o.:unque sacrum signa pudic.t gerit.
Aherius spon.sam presumens deuiobre..
Quam graue iudiciis perpctrat ipce scelusl
Credo u.men gnuius pecc:lt, qui cbu;tnl rcsoluens
Presumit sponsam deuiobre dei.
Poetqu.am tradaW.t de Ulis qui In rell1lone poa.seuoria 1ui
or4lol• pro!euiooem oft"endunt. diceodum u t tam de b1ia quj
errant in ordioe rratrum mcndlc.anclum; el prtmo dlcet de ill is
qui eub ftcto paupertatls vmbra terrena Iuera consplrantes.~
quaal taclus mundJ domJnium aubiugarunl.
Qlp'l'. nl.
Hie toqultu:r de cuUtatla commendaclone, que maxime in
religione mullerlbu.a c.onuenlt profcaals.
.ulget.
0 q u•m virglnito.s prior omni laude "'~
I
Agnurn que sequitur cun~ per arWl ~ 1;
Splcndet ct in terns deitatt nupta, relmquens
Corporis bu=ni que gen~ act> d~
fet<t ·~ incastA, frognt Sine !abe pud1ca,
l llll deum reline<, ilb caclauer h3beL
Centeno trina fructu cumubto. peromant
Virginis ante deum florida ~~ ~put :
Angelias turm:t.S tnnscendH v1rgmLS ~rdo.
Qu:tm magts In celo triM co~n~ cobt.
.
lura $equens aquile mens ''irgan1s nlt:l cupLstcns
Celsius ante deum, tes te lohnnne, volat.
Vt rosa de spini11 oricns supcreminct itlas,
Sic supernl re1iquos virginil i~lc tl4l~s;
Vt mnrgariUl placet alba magts prec:loS3,
Sic pl•cct in claustro virgo professa dco.
Talis enim cbu.suis n\oni.alis dignior e.xt2t
Sanccior et meritis. dum su:l \'ota tenet.
..
Set queeumque ~amen sub •-elo claustra reqwnt,
Regub quam seruo.t sancti~cabit e.1m :.
Si fuerit mulier bono, ...ddll eam mtl•orem,
Moribus rt mores add it vbique n\3gis;
Si polluto. prius sit qu:om. ,..!ala, q~e ~
.Ammodo viuat.. trit prtUUL culp:~. mchtl
66:t r"l<~cc\ CER p•tet. SGPL
6-os p<.ut,. SHGTL I"" • .,,. C£0
t:•P'"· xv.
Dum fuit in
terri~.
non ornncs quos 1ibi legit
Cristus, erunt fidi, lege nouame dei :
Non tanum est equm, q uod crimen llrCUAriCIIntis
Ledat eos rtctam qui coluere fide m.
Sic sterilis locus est nullus, quod non sit In illo
Mbta reprobatis vtilis berba null$;
Nee fecundus ita locus est, quo non reprobato.
Min• sit vtilibus berba nociu• boniJ:
Tam neque iU$torum stat concio l:ua. virorurn.
Est quibu.s iniusti rninio nulla viri.
Sic excustndos, quos sonctos approbat ordo,
Fmtres consimili iure f:uetur opus :
Non \-olo pro p:.1uds ditiundere crimen in omnes,
Spectetur meritis quilibet immo sui.s ;
Quos bmen error o.git, veniens ego nuncius UliJI.,
Que michi vo.'< tribuit vcrb.1 loquc::ndn (I!JO.
Sicut pastor oues, sic scgrc8"t i•tud 11b C!<lis
Quos opus • reprobis sonscrit ordo probo.:
Que magis huius habet vocis Hentenci"' K ribam
Bill quos transgresses plus notllt ordo rcos.
Crimina que ludas con\misit poncre l,euo
Nolo, {emt proprium pondus vterque suum.
Ordinis officia Cau~or primi fore 1.1nc:ca,
Eius ct auctores primitus esse pios ;
Hos qui consequitur fratc:r manet itle be2tus,
Qui mundum renuens querit t~bere deum.
Qui sibi pauperiem cbustralis •dopto.t, et vitro
Hanc geri~ et pocietlS ordinis aot4 subit:
68o
t86
L I BER QUART US
VOX CLAMANTIS
TQ!is enim me:ritis cxtat l~udabili:s :a.his.
Eius na.m precibus viuificatur humus.
Set sine materia qui L:uuat in ordine form.tm,
PrediC:\t exte,riut, spir:at et intus ope5.
Talibus iSte tibet profen 1ua verba mode.miJ,
n sjbi vox populi contulit ill• loqui.
Ordine mendico Jupervnd:u concio fratrum,
De quibus uvndans rcgu1a prizn:a. fugit:
MoUes deveniunl !Air:t, qui durA solebanl
Ord inis ex ''oto rcrre plocend., deo.
Acephiilum nomen sib i da.nt prlmo statuendum,
;ro
1s•
Hie loquitur de fratribuo Ullw. qui per ypocrlolm p.redlcando
popall peccata publlce redarguentee, bla.ndld1a tamen et
...,.aptatlbua clanculo d...,ruluot:.
llfllll'O.
Seque ''oeant inopc.s fert quibus omnis opem :
Ctisti discipulos nffimu\nt se fore fm tres,
Eius et exempli singulo. iura sequi :
floc mentlt.a fides dicit1 tnmcn hoc llltis ilHs
Conuenjt. ,., dicunt qui sa.cru scripta sciunt.
Sunt quui nunc gcntH nit proprietatis habentes,
Et tamen in forma. pauperis omne tenent.
Gracia si fuerit aut f:atum fnuribus istis
Nescio, tet mundut tocus habund.tt tis.
In IXI3nibus retinent popam, qui dur:a reb..!
Ordinis et stuuil plur:a lieere modo;
Et si quas c:ausas pope nopl ipsa potestas,
Clam (J.ciet l icit.u ordo tiniater cas.
Nee rex nee princeps nee m.ttgnu ulis in orbe est,
Qui sua secre ta non ("teatur riL
El sic mendici domino• supcr:utt, et ab orbe
Vsurponl tocile quod negol ordo p.1lam.
Non hos disc.ipulos, mngi5 imrno deos fore di'can1,
Mors quibllll et vilo dcdito lucrn rerun! :
~:Tortu.a namque sibi, qui bus hie confessor ndhesit,
Corpora, si fuerint digna, seputm petit t
Set si corpus inops fuerit, nil \'Cndieat ip~
N3m sua nil piet:a.s, sint nisi Iuera. upit.
.&pti~re fidem nolunt, quia res sine luero
Non erit in mambu.s culta vel acta suis.
Vt SiOi merCAtor emit omne genus 1peclerum,
Luaa quod ex mulds mula tenere queat ;
Sic omnts mundi causa.s amplectit :t.ua.rus:
Frater, vt in variit gaudeat ipse lucriL
Hii sunt quos retinens mundus non horruit, immo
DiHgh, hiisque Statum tr.adidit ipse suum :
lJI·os CODuet505 set peruel'$0$ nugi.s ts:Se
Corutat, vt e~ f2.etis nomin:t ver2 tr2h.:ant.
T no.n5tulit a vite se polmeo sic ph.uiKa,
Eius et in gustu &uctus aeerbus ole!.
i lO
ao
;-4!:1
nil,
Semi not ypoerisis sennoncs dedit<~ rrntris,
Messis vt inde sui crcscat in orbe luc::ri.
Horridn verbo tonnt, dum public.• per loca dampnal
Veum peccandi sc:ruus vt ipse dct;
Seruus et vt S.tbnne, priuatis cum rcsidere
Venerit in thabmis, glosa remittit eis;
Et quos olm prius stimulabat vox reboantis,
Postern blandicies vng~ in aure lcuis:
Et sic pe=tor aliis pe=la minislr:at,
N•mque rouens vieium percipit inde lucrum.
Hoc bene scit fratB", pecc:atum cum moriatur,
Tune moritur lucrum tempus in omne suum.
Die. vbi ter veniet (rater, n isi Iuera reportet,
Est vbi sors vacua, non redit ipse vi;a,
De fundamentis fratrom si crimin• tollu,
Sic domus alb diu corruet absque manu.
0 quom prophete iam verificantur Osee
Sermones. qui sic \'em locutus ait:
'1 n terrls quedam gens surge1, que populorum
Ptccatum comedet et mala multn sciet/
Haneque propbeciam nOSlris ve.nis.se diebus
Cernimu$, tuque notam fmtribus inde damus,
Ad quorum victum, fuerit quodcumque neeesse,
Sors de peccntis omne ministrat t is.
Delkie tales non sunr.. que fratribus esa~.m,
Si confe550res sint, a.liq\i.ando nepnL
Mpicis VI voniunl ad candida tecta columbe,
Nee e:apiet tales sordicb tunis aues: '
Ste nisi magnatum dat curia nulla modemis
Fmribus hospicium quo re.mmnere \"'Olunt.
~
no
7So
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
t88
Borre:~ formice teodunt 11.d ln.zania numquam,
1\ec ngus amiSS3S (rotor odibit op<S :
lmmemores Oorum gestamini.s anterioris.
Contempnunt spiru.m cum cecidere rose;
Sic et amicic:ie (ratres benefacta prioris
Diuitis aspemunt, cum due plum nequit.
Nomine sunt plurer., pauci tamen ordine fratres ;
Vt dieunt aliqui, Pseudo prophetat ibi.
Esr facies tuniee pauper, stat cis:uaque diues,
Sub verbis sanctis curpia
f11.C\A
latent :
;9o
S ic sine pauperie 1,.-.upcr, snnctus sine Cristo,
Eminet ille bonus, qui bonitnte u ret.
Ore deum clam:mt is ti, vcnemntur et aurum
Corde, viQm cuiu.s vndique scire volunt.
Omnia sub pedibus demon subi~it eorum,
Fitt:t set ypocrisis nil retinere doctt ;
Sic muncb.o:t tenel qui 1pemit in online mundum,
Dum t egit hostilem vestis ouiM lupum j
Et sic ficticiis plebs incsntata putabit
S:tnc:tos exterius, quos dolus intus ha~t.
Vix est alterius fraudem qui conipit vnus,
Set magis rt fallant •uget vterque dolos:
Sic magis infccti morbo iactantur eodem,
lnficiuntque suis fraudibus omne solum.
Comprimat bos dominus saltern, quos nouit in isto
Tempore' primcunm preu11ricnre (Kiem.
Non peto quod perinnt, set (l":lc.t.i consoHdentur,
Et subeant primum qutl'l\ dedit ordo sta.tum.
So<>
tBg
Fmter honore suum 5pir.u habere locum :
Appetit ipse scolis nomen sibi Cure mtgisui,
Quem post exempt urn regula nulla ligat:
Solus habet amerom, propriat eommune, que nullum
Tunc sibi cbustralem comput:at esse p.:arem.
Vt b!rUm $btuis chustrtles Cerre magiltris
Debent e t pedibus Oectere coiLt suis :
S2o
Sic tumor ct pompa b.tit.:lnt sub theo1ogia1
Oucore nee duci dum fauet ordo •ibl.
Tunc th3.lamos penetnt sublimes, curia nulla
Est cuius portA clauditur o.nte virum.
A$piciens vnrias species variatur c t Ipse
Cnmelion, et tot s igna colorls hnbct :
Fn.ter ei simUis, pcrpendens velle virorum,
Vuh in consimili p;a.r s1t ' 't ipse poui;
.E t qui:1 sic similem sibi sentit curi:. fnatrem,
E ius in aduentu presulis acta vac.anL.
8Jo
Circuit exterius. exptorat et interior:.,
Non opus ocxulrum nee locus extat ei:
Nunc medicus, nunc confeuor, nunc est mediator,
E t super et subtus mittit td omne m:.num.
Spiritus Yl domin~ sic Crater spiral vbique,
Et ' -enit ad Jectum quando m3ritus abest :
Sic nbsente ,; ro temer.uius intrat aduher
Fmter, et alterius propriat arta sibi:
s;e venit nd stmti c.1pitattt cubiculA Iced,
Sepius et primtt sorte futurus erit'.
Sic gcnltus S:tlomon est hac q ue nupsit Vrle,
s,.o
Durn pius intrusor occupat indc. locum:
Hie loquitur de fratribua11Us., qui propter buluw mundl fo.mtun.
et vt ipai e<:lam, quatl ab ordlnl.a aul tuco exempt!, ad eonlet·
alones audie:odum dJgniorea eatclantur, eum:m..u i:n studio scole
u.thcdtas aJfeetut.
c~~.p•. xviii.
Est qui prectSSOr fia t velut ipse minister,
Cuius in exernplum Cristus ogebot idem :
Set qui discipulum Cristi se dicit. ad llltum
Cum venit ipse Slatum, non ttt)tt inde modum.
Quamuis signa tenet mendtci p.tuperis. ecce
m P"labit C£H D P"t&bat SC L
8o7 porcaot C£ L
CERCDL <tS
Sto
Sponsi defectus suplct dcuoeio frntris,
Et genus a mplifictns ntrin plenn f•cit.
Verbernt iste vepres, volucrem a pit alter; ct iste
Scmin:~t in fundum, set metet a1tet Agrum :
In stadio currunt 3mbo, brauium tamen vnus
Accipit iniuste longius ipse reuo:
Sic inlnlt spotUU$ alioruro $Cpe labores,
Ae vbi non soluit in lucra, \' &n2. ttmen.
Credit ct exulto.t prolcm genuisse maritus,
Vngub nee prolis pertinet vna •ibi.
Preclic:u ypocrito. cum sponso eannina uncta,
S,so
VOX CLAMANTlS
190
LIBER QUARTUS
Vt deus e.x verbo S'tttrct in ore suo:
Cum sponsa Veneris laudes dCCLntat. et eius
Netc:io finnli qua ratione roret.
Q uam prius ordo ruh fra.tnun, quoscumque neces:se
Officiun1 summc suplet honorc d<>e:
Congruit ccclesie fertur inessc gr>dus.
P.pa fuit princeps, olios qui substitucbat,
Vt plebem regerent aingula iura dedit :
Ius sibi pr..ul hAbet, tub eo curotus, et ille
Adn>ittens curu ponder> plebis agit:
Proprieurius est prcsul qui proprie.btem
Curato Jribuit, qu• SWI iura regat :
Sic opus in b."lsSO tenementum construit altum.,
Cuius egens ncx:te fabrica poscit opcn1.
0 pie:tu rratris, que circuit et iuuat omncs,
Et gtrit ahuius sic pacientcr onus:
0 qui non animal tant:um, set corpor2. oostm,
ln sudore suo ~:tnct.ificare ,·eniL
Hie es:t confessor domini non, set dominarulllt
Qui maais est bbndus qwun Titiuillus eis :
Hie est confessor quasi fur quem furc:a fatetur,
SGo
Presulis inde loco c.ur:atus iunu,
ipse
T empore iudicii que tulit acta dabit.
Est igitur racio que ,.el tibi e~u.sa vide:tur,
Altcrius proprium quod sibi frater h>bet?
Inter aues Albu \'ttitur consistere coruum,
Quem notal ingr.uum quodlibet esse pccus;
Inter et eeclesic ciues consistere rr:1trem..
Sic: quia ius n0$U\Im de mutiere r:tpiL
Ric at confcaor in pe.ius qui m:a1e vertit,
Sordida rumquc l•uo.ns 10rdidioru f•cit :
Pellcm pro pcllc, quod hAbet sibi Cr.lter et omne
Pro nostri 1ponsa, se cbbit atque sua.
0 condign:l viro tali quis premia reddet,
vt
i;o
Qui nqpt eiUJ onus, omnia iura vetant.
Aut deus o.ut demon? vitirna verba. ligant.
Cauclus in rebus dubiis est semper "&Cndum,
CaUS> nee est mundi tails vt ipsa dei :
Pecati finis fert n:amque stipendia mortis,
Est dum cull"' vctus plena pudorc oouo:
Si tamen ,·surpet mundi qui1 iurn, refrenant
Legis cum vires nee v:1riarc sinunc.
Horum 1 viuentcs qui tot mir:aculn. prtstant,
l n libro mortis nomina Kripta U}.;lntot..
Inter apes ll:ltuit nalurn quod esse notandum
Sc:ndo, quo poterh (rater habere nol:lm.
Nnm ai pungnt a J)is, pungenti culpa repugnat,
AmJ>Iius vl atirnulum non habet ipse suu_m i
Postquc domi lo.tebras tenet et non euolnt vltro,
Que mea aunt propria mundo si tolleret alter,
inOt\tum, dum
~limulnret,
Possit VI olterius niter hobere locum :
SSo
ncum,
Ampllus vt Rores non colligat in muliece,
Nee vagus a domibus pergat in orbe suis l
Cauu cewnte quia tunc cessaret nb ipsis
Efrcctus, quo nunc plura pcricla latent.
Hie l oquitur qu.Utcr lstl fratres inordinate v iucntea ad
euteale CrlJU reJhneo noa aunt atlqu&lltu necasadi.
Cttpa. xix:. Vna michi mira res nt, quam mente reuoluen.s
863 Kd DODD
910
Taliter iniustum lex reputabit cum :
In preiudicium pcmis lex non ainit e<iU:l,
Florlbus vt e>onpi mellificarc que:>t.
0 deus, in simili ronno. si rmtcr adultc.r
Pcrdt:r~t
890
Que bonn. corporea sunt alt~rius, nequit alt~.r
T ollcre, ni legum conditn ium ncget :
Set que aunt nnimc frnter roplens alienn,
Nescio quo lege iustiflc:nblt opus.
SL dicnt, 1 Pnpa. dia1x:nsnt,' umc ' 'ideamus,
Est sibi sugges tum, sponte ve l !llud ngit.
Pap:t mero motu sclmus quod tali.a n~unquam
Concessit, set en •UJ>plie:n ordo rrcqucrll :
Popo potest fnlll, set qui vidot interiora,
Est hoc pro lucri rcit vel amorc dei.
Lingua petit euraa 11nimc, men.s postulat aurum,
Bina. sicque m:anu propri1 ll05tru rapit:
Odraudnns nnima.a. blis rnpit inde salutem,
Et lUper hoc nostru tollere temptnt opes.
Non i~ Frllnciscus peciit, set singula linquens
9••
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
Mundi p.1uperiem simplicitatc t u1it.
Gignit humuJ aribulos. \lbi torpet cultor in agris,
Quo minus :ad messes fert su:t lucra. Ceres :
Pungitur ecclesin., (r.'ltrun\ quos ~Cntit :abortos
Jnuidie 5timu1is le1.1 pe.r omnt lAtus.
Quilibet ergo bonus tnbulos extirpet arator,
Ne phAnsca $0Crum polluat herb:> locum.
Pect'om sic gaudent. nee aunt aurita do1ore,
Anterior ce1o dum rtJ)Utatur humus :
Cordis in nfl'eclum sic transit {ruler, et iUum
Quem querit cursum oomplet in orbe suum.
Die quid ho·noris h:Lbet, si filiUJ Hectoris arm.a
Delent et wean predicot ott.' patrio?
Aut quid et il>$e •':\let, si (mter Apostata sanctum
Cbm:n Fr.anciscum, quem nega.t ipse sequi 1
Fictis set verbis mundi sine lumine se.nsun\
Obfut<:ant, que suo sic m:oledicta tegunt:
Sic vbi non ordo, manet error in ordinis \-mbra.,
Et qu!\Si laruatus stu acu ordo nouus.
H ii.s qui Fr.anciscl seruant tamen ordine iu.sto
Debito mondato, debitus exlllt honor.
q 3o
Hle loquJlw qu.a!Jt~r lsU !ta.tre:• lnor-4loate: viuenlq ad com.
mune bonum vtUes alJquaUter non e.xiatunt.
Cap' . u.
Fratribus vt redirnant celum non est labor Ade,
Quo sibi ,·el rtliquis \ina l"cl aru.a eolunt;
Corporis immo quits, quam queru.nt forc:ius, illos
lam rouet, tt mundi tedia oulb pU2nt :
HHs ntque perspicuus armorum pertinet actus,
,.~
Publia quo seruant iur.t vigore suo :
Sie neque milici~ nequc tc.rTe cultus :1donut
R os, oet in orbe vagos linquit •~erque 5UitUS.
Nee aunt de dero fra.tres, quamuis sibi temptent
Vsurpo.re statum, que Ill sinit \ttnbrn scole:
Non onus a.dmhtunt (1"'3tres deri set honorem,
I n cnthedm primi quo reoidere petunt.
Non c:ur:.nt animas popuH ntquc corpora PQscunt:
Ad oommune bonum quid magis ergo valent?
9~•
Vt ne<1ue mmosa nume.ra.bis in ilice glandes.
Tu rmtrum numerum dinumernrc ncquis :
lmmo, vclul torrens vndis pluuinHbus auctu.s,
Aut niu~, que zephlro victa tepente Ouit,
Ordo fiUJ>Crcreult hnbitu, set ab ordine "irtu.s
Cessh, el in primis desinit ire viis.
Si roeio fierc~ (amulorum poscit egeslllB
Talco q uod suletll posset h.•here suos.
Ros O:auid affinnat hominlun nee inesse lahore,
Nee poslte legis vllo OageU. pati.
96•
Rcgi:l iura nich1J aut presulis acta valebunt,
Excessu:s (r.urum quo modcnue quc:a.nL
Que •u• sunt mundus ea diligit, fmtribus ergo
Anulit vt earis prospcra queque suis:
Non sule:ant nequc nent. fal<=t.nl nee in borru ponunt;
PD.SCit eos mundus non tamen inde minus.
'93
970
9~o
Hie, loqultur de !tatrlbua UUa, q,ul lDcautoa pue:ros etatia
41sc:reclootm aon habeatea lo au.l onliula _professlo.nem attractando coUoquUo blaodlo multlpUcltu !UaqueanL
C'lt"· ni.
Est michi auapeetum de fmtribus hoc, quod corum
Reddere se primo nullus odultus aden:
Non sic 1-""r:lncisc:um puerilis uuxemt et:as
OrdiniK 11d votum, CIW\ndo rcccpit eum:
Sic nee cum pueri prhno coluere SC'qWlteS,
Nee blonde lingue fabula traxit eos.
Estimo uu.uurcMI Fmnciscu.11 aumpsemt annos,
Dum per discrel4 visccrn. cepit opus i
Et puto quod similes sun dogmata sponte sequeotes
Nee prcce nee precio rcddidit ordo dco.
99•
Set vclus vsus nbcst, 111un clrcumvcnc.io (ncta.
Nunc trnhh ill(llntcs, qui nichil inde sciunt;
Et 11ic de teneri tener ordo mollia querit,
Vmbrnque soln manet Mqul! noue.rca qunsi.
Vt \'00\t ad lmqueos voluc.rcm durn fistuL·tt auccps,
Sic tmhit infi\ntcs fr:uris :ab ore son us:
Vt b.queatur nuis laqucorum nesci.t ft:ludis_
Sic puer in rnure.m frnude l~tente cadit:
Et cum aic poterh pucrum vetus ilbqueare,
De:btt ob hoc fruter nomen h11bere pa.tri1.
1000
Sic aenemta dolis patreon sequitur su• proles,
Addie et •d potrios f•cta dolooa dolos ;
••••
0
LIBER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
Sol:aque sic mdix centenos inficit ex se
Ramos, qui fructus frnudis in orbe fe.runt.
N:un puer a vcteri deceptus fra.t:re per illud
Decipit excmplum, quando senecta ' 'enit:
Sic post dccipiunt qui primo decipiuntur,
Et fraus de fraude multiplicatn viget:
Sic crescit numerus fmtrurn, fit et ordo minuU1S,
Dum miser in mi.seri.s. gaudet habere pares.
' VcJ qui proselhuni vobis fncintis vt \'num,
~fundum
101()
circuitis/ dixerat ipse deus:
IUud ernt dictum phariseis, ct modo po:.-s-um
Frntribus hec verba dicere lege nou!l.
Hie loquit-ur de n.postat.la. &at-rum ordinis mend.icancium
preeipue de hUs qui sub ficta ypocrlsis &lmplic:itate- quasi
vniue.rsorum cutiaa mAgnatum subuertunt, ct lnestimabilea
auis flcticiia
C:.pm, xxii.
~pissimc
causant errorea.
Vt bona mulb bonum f~trem <1uocumque sequntur.
Sic mala maim m3lum constat vbique scqui.
Sunt ~:tenim domini tres, <1uorurn quilibct ''"i
Seruil homo, per quem se petit ipse regi :
Est deus, est mundu.s, est demon ap0$tata, c uius
Ordlne tmnsgressus (crt sibi (rater onus.
Reguln namque dei non nouit cum, neque mundi
10 1 0
t>:u sibi milicics Iibera nulla statum ;
Non habet ipse deum, nee habere vA1et sibi mundum,
Demonis vt propriun\ sic subit ipse iugum ~
Omnis enim vicii viciosus apostnta motor
Aut f.1.utor nutrit quod videt esse rnalum.
Testis erit Salomon, vir talis itwulis extat,
Et peiora sue crimina mentis agit :
Arte ,·e.l ingenio, quo tnlis in orbc frequent.:Jt,
Dudt in elfectum plura timenda satis.
10),0
Non obstat parie$ illi. non claus.1. resistunt,
rnvia consistunt pctuia queque sibi:
Per mare, t>e:r lCrra..$, per totum circuit orbem;
Vt sibi plus p1aceat, ceroere cuncta potest.
Nii:itur in fmudes, co·mponit verbn do1oSil,
195
Auget et accumulat multiplicatque dolos;
Proponit lites, ri.x..1s acce.ndit in irnm,
Liuores nutrir im,idiamque rouet;
Vincula disrumpit pacis, socialis amoris
Fedcrn perrurbot, d issocmtque fidem;
Suggcrit incestum, sundet viol.o.re pudorcm,
Soluere toniugium, commacula.re thorum;
Vtiurpando fidem vultum mentitur honestum,
Cnucius vt fmudcm palleat ipse suam.
In dampnis dandis promi.ssor vbique fidelis1
Comedo si dcderit, disce sobesse dolum :
Sub gro!:IS:t lana Hnurn subtile t«:!netur,
Simplicitas vultus cordn dolos."l tegit-;
Lingua vencnato dum verba. subomat in ore,
Me11ificnt v'irus melque vcnenn faait.
Vt sub virtutum ·specie Jnteat viciorum
Actus. et vt turpis Simea fiat homo;
'Ipse tumens humilcm mentitur sepe professum,
Quem rugit occulto spiritus ille del.
0rdinis ipse sacri quicquid Franciscus honeste
Virtutis suuuit, hie viciare studet :
Cunct.a colore tnmen operit, (acieque decor3.
Fallit, dumque Intent viscera plena dolo.
lnvcnies scriptum quod pe:nn.u strucio gestat
HerodH penn is ancipitrisque pare!;
$et non tam celeri vlget eius penna volatu,
Ypot;rit:amque notat, qui simiJando volat.
Auren f;cta foms similnns ypotrit.a. fingil.
set mala mens intus plumbea votn gerit:
Sunt etenim multi tales qui verba colorant,
Qui pa.scunt aurcs, aurea verba sonnnt,
Verbis frondesc.unt. set non est fructus in actu,
Simplicium mentes dulce loquendo moucnt :
Set templum domini tales excludit, abhorret
Verborum phaleras, verba polita fugit.
Scripta poetarum, que sermo pictus inau-rnt1
Au_rea dicuntur lingun, set illa caue:
Es~ sjmple:x ve:rbum fidei bonus vnde meretur,
Set duplex animo predicat absque deo.
to;a: lingua SH.t nrba CEHGDLT
02
1000
1010
LI BER QUARTUS
VOX CLAMANTIS
Despicit eloquia deus omnia, quondo polib
Tec:ta sub cloquii melle vcncna (oucnt:
Qui booa \·etb:t suit,
6 m:a!e, turpitcr ett3l,
Nam post Yerba solet atcio sonc:ta sequi.
Quos magis alb ICOia eolit, hii KmK>nt polito
Scandala subtili picta eolore servnL
Sepius aut lucrum ,..,, honoris adepcio vani
Fr.ltrum sennones dat mn.gb: esse reos :
Sub trilici specie dunni11 scpc: rtfundunt.
Dum doctfina tumens laudis Qn\ore studet :
Scpc suis meritis aseriberc ra.cta, mouere
Scisma, perit()rum mens studlosll solct.
Phiton siue Magus eat seismnticu11, quia turbot
Ven.a.m quod credis ct dubit11nd3. mouet;
Set contn voces incantantia sapienter
Aures obtum, ne cor adheret eis.
Non sunt bH fratrcs reed nee amoce fide1es
Ecclesie Cristi, sicut hobctur ibi ;
Inper(ecta magis Sinagogo. notabir eorum
Doctrinom, plene que nequc vera docet :
Multociens igitur allis nocet ilia superba
Copia librorum quos Sil>:agop teneL
Non sunt ecclesie m:ti clues, Agar immo
Parturit ancilla, pc:rfida mater, eos :
Ergo rece<bt Agar, parillt quoque Sarra fidelem
Ecclesie clerum, d<t Sinogoga locum.
Plantauit piew cl amor primordiA (r:a.trum,
Q uos furor ad presens ambiclosus ogit:
Frater adest Odium, qui fcdern J>Ocis a bhorrct,
Cui us ab inferno ec,,it orlgo vinm;
I1le professus enim el~t.ustralia iuro. resoluit,
Nee fore concordes quos sinit ipse pores.
Qui tamen in culpa fmtcr ac semit, et illam
Non delet, t.:ali taU. verba loquor :
• Culpa m:Ui budem non de""t tollere iusto,
Narn lux in te.nebris fulget honore magis:
Quisque suum portabit onus, culpctur iniqus,
l..3udeturque suis actibus ipse bonus.'
BJc loquitur qualit er iatJ frat.re• me:ndlcantn mundum
drCWtndo amplioresque que.rendo dcllclu de loc.o in toeum
~ ocio sc tranafcnmt : loqoJtur edam de aapertlul1 eoram
o41J1dt.. que qua.a! ab buias ..cull polenelorlbuo vltra mo4wn
aah
ao8a adcpclo CEHCDL ..Soptlo S
'97
••So
..Ueate constrauntur.
Iudeos spcrsos fratrum dispersio signat,
Quot modo per mundum deuius error agit;
ISle nee ille loco stabilis manet. immo \•iciuim
Se mouet, ct .,..;,. mutat vbique loco.
Sic in circ:uitu nunc ambulat impius orbis,.
Nee domu.s est in qua non petit ipse locum j
J>4UI>eris in specie sibi sic elemosima predns
Prebet1 et ora lupi velle.re laru:u ouis:
Absque Jabore suo bona nemo meretur, et ergo
fiOO
1110
Omne solum lusttont, idque pio.men ho""nt.
Neseio si supera sibi clauserit ostia celum ;
Oat mare* dant :1mpnes, totaquc terra vi3m.
Hoc !ego, quod roro crescit que sepc mouc<ur
Pbnta, set a Sten1i so<te frequenter eget :
Non tamen est aliquo quin regub fAIIit in orbe,
Mocio n.am fntris erescere causat eum;
Nam quocwnque suos mouet ille per arida gressus,
Mundus eum sequitur et famulatur e:i.
Vt pib facta pills solito dum voluitur ips;.
Crescit, et ex modico magnificatur opus,
Sic, vbi se voluit frater, sibi mundus habundnt,
Quicquid et ipse ma.nu t:angit ndheret oi :
Federn c um mundo sua frattt apostatA Slrlngit,
Sic vt in occulto sint quASi semper idem.
Multis set q ueda.m virtutes esse videntur,
Qui nil virtutis nee bonit:ltis h.abent j
hta dabunt voce.m, set erunt de(ormia mente,
Multaque dum 6unt absque salute placent.
Ad decus ecclesie dcuocio suuit eorum,
Et veluti quedam signa solutis habent :
Eminet tttlesi1 coostrUcta sibi super omnes.
Edificmt peuas sculptaque ligna fouent;
Ponicibus filuas operosls, atria. quales
Quotque putns tholamos hie la""rintus ha""t:
•• :to
n3o
"••
LIBER QUAR"CUS
VOX CLAMJ\.NTIS
4ldt tamen quod secundum quasdam B~elli conaUtuclo.n cs
latla pree:lpue diebua modua et regula apectalius obaerua.ntur.
Ostia multa quidem, varie sunt- mille (enesue,
Mille cotumpnarum marmore (ulta_domus.
Fabrica Jato domus edt, nita dceomque muris,
Pitturis variis splendet et omne decus ;
Omnis enim ccllot, manet in qua frnter ina.ois,
Oiuersat rratres tantummodO vestis eorum,
.Hii tnmen exisnmt condicione p:a.res:
ReguJa nulla rn:mett fucrat q ue (acta per ante,
Set nouus ordo nouum hun (acit omne rorum.
Sculpture vario compta dccorc nitet :
Posribus insculpunt longum mansum per euum
Sicut enim fr;ttrom nunc: ordo resoluitur, ecce
Ecclesie norma fit quasi tom noun ;
Signa, quibus populi cord.• ligare putant.
Fingentes Cristum mundum querunt, ct in cius
$et sacer ordo t:amen remanet,. quem s.1.nxcrat olim
Conspi.rant laudem clamque sequntur eu.m :
Talis sub facie deuocio sancta figure
Fingitur, et testis fit magis inde domus:
Qui ta.men omne videt, rim;ttur et intima cordis,
Scil quia pro mundo tale paratur opus.
Set docet exemplis historia Parisiensis,
Quod contentus. homO sit breuiore domo.
Noo sibi de propriis habet vlla potendn rega
lllorum thalnmis tecta polita magis :
Non ita fit 'o'tstis rmuum nota simplidtntis,
Quln magis in domibus pompa notabit eos.
ln fabrice studio vigilat conuentus eorum
Eccles:ie, prompti corpore, mente pigri :
Sic patet exterius fratrum deuocio s:mcta,
Vaoa set intetius cordis ymago la.tet :
Sunt similes vlno tales, qui sunt sine (ructu,
In qulbus impietas plurima, pnuca fides.
Die, tibi quid, frater, confert, tantas quod booestas
Cum feda mente con.struis ipse domos?
Esto domus dominj, quam sacrls moribus oma,
Virtutem cultor re.Hgionis ama.
Omnill fine pntent, tibi fingere nil valet extnl1
Per quod ab interius premia nul1a reres :
St tibl taus mundi maneat (urtiua diebus,
Cum celum pcrdis, laus e.r it ilia pudor.
Ordinis es, norma tibi sit, nee o.b otdine ceda.s.,
Est aliter ea.ssum quiequid ab inde geris.
F'roter Burnellus1 crescit et ille magis.
Hte decreta modo, Bumellus que statuebat.
Omnia non resero nee resemre volo;
Se:t duo iam tantum que tussit in ordine dicam,
116o
Jl jO
Et a:unt presenti tempore ium quasi.
..Mandatum primum tibi contulit, o~nnC iocosmn,
Quicquid io orbe placet, illud habere licet :
Si vis merca.ri, sis mercenarius, a.utcm
Si vis mechari_, dM tibi, mechus c.ris:
Que magis vlla caro desidem~ ilia bcato
Sunt frn.tri noStro debita iuro. modo.
• JOO
Precipiens vltm statuit de lege secunda,.
Quod noc.uum carni sit procul omne tibi:
Omne quod est nnime reputatur in ordine vUe.
Et caro delici'!S debet babere 5UtU:
ear dissolue tuum, te nullus namque ligabit,
Quo vis vade tuas liber vbique vias.
Moltibus oma.tus sic: dignior ordo noueUus
d'
Restat Burnelli, vult quia velle viri.
Nil michi Bernardus, nicbil amrnodo seu Bene tctus
t<Jto
Sint sel Bumcllus sit Prior ipse mcus i
'
.
.
Quo viget en ca.rnis req_uies, quo hngua precnnhs
A prece torpescens fit qWlsi totn silens:
.
Ordoque sic precibus dum vult suc:currere nob1s,
Linquo cb«t$ ran~s et nichil inde magis :
Hattling .S ~peclaHter S
ug1 a.u:tcm STH•
Hie loquitur quallter, non aolum in ordi.no ftatrunl
meodjcancium set eclam io aln.s ulia cleri. gradlbus, e.a qu~
virtutia ease aolebant a vic:U..a quui gencralitc:r aubuertuntur ·
1 '9~
cupl.a$ dat Ubi COL.
ud C
11ua
petit CEHGDl.
.te.. C£HGDL
e-t st CEHGOL
tt98 nxt ~"Tlh
M«b&ri c:upiu ordine C£H
T~od
Meclt:atl
L~ a.eu]
STHt Auribu.s alm• son.at mtntoq.u: ~ana
1214 T1.rl STH• Folia non rrutl\15 pt.TCipltlftde
VOX CLAMANTIS
200
Si veninntque michi mnla te,mpora.J credo quod isti
De clero causnm cbnt nimi.s inde graue!Jl j
Quis poterit namque nobis bona t<::mporo ferre,
Ordine claustrali durn peril ordo dei,
Et fugit a reliquo deuodo celic:a clero?
Sic fugit a. nobis vndique nostm sa.lus.
Nam q uia sic medii fallunt diseorditer ipsi,
Ignaui populi starous in orbe vagi.
Quid sibi corpus h11bet in eo, nisi spiritus extc~
Quid nisi nos clerus suplet in orbe pius?
A pla.nta capiti set qui d iscernere clerl
Vult genus aut speciem, vix sciel inde bonum.
Sic vbi lux, tenebre, sic mot$, vbi normula. vite
Instrueret sa.nam gentibus ire viam.
Vt dicunt aJH d e clero,. sic ego dixi,
Quo creuit reliquis error in orbe magis:
Nam s ine pastore grex est dispersus, et ecce
Pascua peccati querit vbique noui.
t 2U-UJ2-
Text S'rlit
Asjoll~r.os
in CEHGDL,
Nunc quia sic Cieri sors errat ab ordinc Cristl
Vsurpat mundus que neg3t ipse deus.
'
Dum tu.a, Burnelle, scol.a sit communis in orbe,
A plan~' capiri falUtur omnis ibi :
Sed cum Gregorii scol• fulsit in o rbe beati
'
Vera fides viguit, cunctaque pace tuHt.
Nunc tamen est Arius nouus. est- quasi Iouinianus1
Doctor in ecclesiis t~eismn mouendo scolls.
Sic vbi lux, tenebre, sic mars, vbi regula vite
lnstrUeret rectam gentibus ire viam.
QuiHbet ergo bonus. sit miles siue Colonus,
Ornns pro Clero dct sua vota deo.
tars T~xl STH.t Si vcniant mundi CEHGDL
1"5• fulsdt HC
LJBER QUINTUS
201
l !lO
Poatquam dictum est de Ulls qui In statu cle.ri regere spl·
ritu.alia debercnt. dJcendum est lam de hila qui In statu mUlde
tctDporalia defendere et aupportare t enentur.
Inclp!t liber Quintus.
eapa. i.
uid sit de clero dixi, dic::\mque secunda
Quomodo Mllitibus compctit ordo \'ttus.
Primo milicia rn:tgno fit honore pnmta. j
Est tribus ex causis 1pi-1 stn.tuta prius.
Ecclesie prima debet dc!endere iura,
.Et commune bonum causa secundn rouet ;
Terci:. pupilli ius supportabil ege,ni,
Et eo.uS:ln\ vidue coosolidnbit ope :
Istis namque modis lex vult quod miles in a.m1is
Sit semper beUum promptus adire suum.
to
Sic etenim miles dudum supero.ucr:u hostes,
Vnde sibi fama. viuit in orbe noua:
Non propter farnam miles ta.men 3rma gerebat,
Set pro iusticia protulit ncta sua4
Ordinis ipse ruodum miles qur ·seruat eundem,
Debet ob hoc !audes dignus habere suas;
Set si pro 1:-ude miles debc11et innni,
Est lau.o; inius'ta, si tribuatur ita.
Die micbi nunc nliud: quid honoris victor bnbebit,
Si mulieris amor vincerc pass-it eum?
'o
Nescio quid mundus micbi respondcbit nd istud;
Hoc scio. quod Crisci nil sibi IAudis erit.
Si quis honote frui cupittt, sibi causet honorem,
Gestet et illud opus, quod sibi sundet onus:
Nil nisi stulticiant parict sibi. finis habenctlm,
Cui Venus inceptam ducit ad arma viam.
Non decet vt rutili plumbum miscebitur a.uro,
Q
IB h•]cJ D
VOX CLAMANTIS
LIBER QUINTUS
Nee Venus \1 V!llidi ntilitis ncta sciaL
Quem laqueat muUer non Jax.'lt abire frequenter,
Immo mugis fntuo voluit o.more suo:
"f:"lens r.isus, ridens ftetus, modus inmode-tatus,
Hostilis soem$, hostis et ipse pius,
JnstBbilis constnncin, velle sibique repugnt'lns,
Spes sibi despernns et dubitnUt fideJI,
Albedo nigm, nigredo splendido, melque
Acre, que fel sapidum, career nmena ferens,
Irracionlllis raclo, disaecio stultu,
Ambiguus iudcx, inscius omne puta.ns,
Numquam digestus cibus et semper sitibundus
Potus., mentalis inSt'ldata fnmes,
Mors \•luens, vita moriens, discordin concors,
GarTUla mens, mutus senno, secreta febris1
Prosperitas pauper, paupcrt•s prospera, princeps
Seruu~ regina subdi~ rex et egens,
Ebrea sobrietas,. demens clemencia, portus
Cille, pestifern cura, saluti.s iter:
Mulcebris anguis anlor est, agna ferox, leo mitis,
Ancipiter pauidus atque columb:\ mpax,
Jnfatuatn scola reddens mn,gis infatuatum
Discipulum, cuius mens studet inde magis.
3Q
Qui pdus est Hber, (a.cit et sc sponte sub.1ctum,
Stulc:ior est stulto sic rcputnndus honto.
Bella quibus miles fieret captiuus, ab illis
Expedit ''t fugiat, vincere qunndo ncquit.
Non vacb quo mergi liquet C$1 sapientis vt intre~
Set magis n visn morte refrenet iter.
Hie loquitur quallter miles. qui in mullerls amorem exar.
descena ex concupi£cencia armorum &c impUcat e.x erclclo, vere
laudia bonorcm ob hoc nuUalenua nteretur. Describlt eciam
lnflrmito.tes amoris Utius. cuiua pusionea varUs adlnulecm
motibua maximo cootrarJantur.
Capm. ii.
0 ~i mutatns miles JX:nsnret o.mori.s
Tam subito formns1 non pateretur eas.
Non nmor vnicolor est set contmrius in se:,
Qui sine temperic tcmpcrnt esse vices ;
Detegit ntque tegit, d£siungit amor que reiunglt,
l.etaque corcb suo sepe dolore rurit.
Est R.mor iniustus iudex-, aduersa rnaritnns
.Rerum n:UUJ';.\S dcgentr:ttc fncit:
Consonat ,\rchitesis in amore. sc:ienci.a nesclL,
lrn iocatur, honor sordet, hnbundat cgens ;
Letn dolt:nt, reprob:tt !nus, desperncio s-pernt,
Spes metuit. pros-unt noxin, Iuera nocent ;
Anxicbs in amore s.apit, dulccsdt amarum,
Vernat yemps, sudttnt frigoro., morbus alit.
Sic magis vt caueas, miles, tibi vis:t pericb,
Has lege q uas formas morbus amoris habet.
Est amor egra s=tlus, vexata quies, pius error,
Bellic:1 pax, vulnus dulce, suaue malum,
Anxi:t Ieticia, vin deuia, lux tcnebrosa,
Asperitas mollis, p1umbea masstt 1euis,
Florescens et yemps et ver sine ftoribus arens,
VrtiCI\tn rosa, Jex sine iure vaga,
H~•tli~tt 1
amorc DLT
40 Quil Oul S
arebtcsis T
iS .VC.bit:esis (architcsis) CEHCOL
-1o
6o
70
Hie deacdbit formam m ullerla apeciose, ex culut eoncu~
plaee:nc.ia illaqueat&. mililum eorda racionis iudicio &epiulmeilntituuntur.
• iii..
50
Archtes:~ 5
Cum pauidus miratur amans enndore repletnn}.
[n cujus facie stat rubor ille roscJ
Aurigeros c.rines, nures p:llulns mediocres,
Planiciem rrontis, que nitet alba sntis,
lmpubesquc genBs_ oculos qui solis Bd instar
l ..ucent, et st.1biUs vultus honestat eos,
Na.~um directum naresque deceoter apertas;
Labmque me11iftua, fragrat et oris" odor,
Equates lacle s ibi dentes cnndidiores.,
Et formam mentl conuenientis ei ,i
Splendor et a facie dat ebumea colla nitere,
Guuure crismUi concomlmnte sibi,
Et n.iue candidior nitct eiu!:i pectore C.'lndor,
C>ndida wma cui sunt duo fix:~ quasi.
73 Ebrio. C£
S.o
90
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
Brncbia 1onga videt JXlUCe cmssatn rotundo,
AmPlexus quorum cclica rcg·na putat,
Et videt ornntos splendere manus dighosque,
Lano.quc nee mollis mollior :~.st:\t cis;
Cernit et insolitos humeros ad onus puerlles,
Nee patct os in e.i~ sic stu pet in de magis:
Per latus et gracitc.m videt elongate sl3turam,
Linea nee red:a reccior astat ca. ;
Eius et incessus cernit pediUlre choreis,
Pnssus mcnsurnm denout atque su.1.m;
Nil sibi Sirenes equnmur voce ~nent~
Nee vox angelica vix sonat vtque sua.
Et cnput amplecti cernit gemmisquc nitere,
roo
Ae ves-tis pompam que mo.gis aptat earn :
Compta ''enit nimium, que vult formosa videri,
Vnde stupore magis sit semiraptus amans.
Omnia membrn sibi reputantur in ordine tali,
Vt deus in s uperis fecernt illud opus;
Discrimen capitis, frons Iibera, lactea colla,
OD,
lnb~11n,
t 10
rubor, Iurninn dam placent;
Vertex. frons, oculi, nasus, dens, os, gena, mentum,
Colla, mamas, pectus, pes sine bbe nitent,
Vnrun nee 11.lacu1am sobm nntum rcliquit,
Ad caput :a. planta transuolat iste decor:
Rumanam speciem transcertdit forma puelle,
Excedeps homin.em numinis instnr habet,;
Pre cunctis aliis, quas ornat gracia forme,
Felix et fenix i.stn. fit absque pate.
Splendid:a. vesti.s erit, precinctum flore cnputque,
Fl.aua verecundus cingit et om rubor;
Forma placet niueosque color D.a.uique capilli,
Estque micans nulla factus nb tirte decor:
Vix eril' nspiciens qui~ non cnpietui nb Hln,
Pronus vt in tcrrnm vir sun vota feJat ;
lpsa suo vultu si quem concemat amantem,
Heret in opposita. lumina tixus homo.
Qui cum tam dulcem videt ornatam que decoram
Femineam s-peeiem, set magis angelicam,
Hanc putat esse deam, manibus sub cuius ndept:lm
Dat vite sortcm n~ortis ct esse suam :
uo
13:o
Dum ta.m mirificam voluit sibl mente tiguram,
Ipse volutus en non reuolutus abit ; . . .
Non capit exterius quid preter eam stbl VJSus,
Corque per intcrius pungit arnoris acus.
Vt sibi stat sa.'<um non mobile, sic stnt et ipse,
Nee mouet a visu., qui velut extasis C$t;
Sic oculus cordis c:::arn~s c.'\ligine cecus
Languet; et in da.mpnum dcci~it ipse s uum.
Quod videt, hoc nescit, set q uod vidct. vritur mo ;
Sic furit a ceco cecus a more suo:
"Frigidior glacie, (eruc.ncior igne crem:.mte,
Sic et in igne gelnt, vrilur inque gelu :
Sicut auis visco volutans se voluitur ilto,
Sic se defendens tudet amore magis.
Sic amor omne domat, quicquid muum creauit.
Et tnmen indomitus ipse per omne ma.net;
Carcemt et· redimit. Hgat ntque ti~ta reso1uit,
Subdit et omne sibi. tiber tt otunibus est ;
Naturnm stringit, mulcet, minuit que reformat,
Phangit et bee per eum. nee sine gaud~ eo :
Militat in cunctis, nullum vix excipit eius
Reguln, nam sanctos sepe dat ~ re~s ;
J..eglbus aquc suis non est trnnsa~e qu1et~s
Qui valet, ipse ta.men cunclll qutcta gent.
Nam quem non potcrit probitM, prudenciA fa.Uit,
Nee stat vltalis tutus vt obstet eis:
Non amor in •penis e.st p.u penc Talionis ;
Vulnerat omne genus, nee sibi vulnus habet :
Sic quia vulni6co fix-urus pectora tclo
Vibrnt amor, caute longius inde fuge.
Est nichil armorum quod pr!!:lia. vincit ;:unoris,
Nee sun quis finne fedem pacis habet.
Credu1a res :unor est subito co1lapsa dolore,
cNec sciet inceptor quis sibi finis erit..
Non sine stat bello miles qui dicit ad infra,
•·o quam me tacitum conscius vrit amor ~'
Arb"bus innumeris mens e:Qgltatur :un:mtls,
Vt bpis equoreis ''ndique pressus aquis;
Nobilitu sub amore iacct, que sepe resurgit,
Sepius et nescit nobile quid sit iter:
150
16o
•ro
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
Semper in incerta vnrians sub yrongine mentis,
Nunc leuat interius cordnque versat amor :
Cet.-us amor fatuos cecos sic due-it nmantes.,
Q uod s ib i quid dece:At non \•idet vl.lus a.mans.
Impetus in furia, die, quid non nudct amoris?
.Dum s itit amplexus, scit nichil vnde timet ·
'
Non frond em siluis nee aperto gmmina campo
Mollia, nee plcno Humine ccmit aquas ;
Immo qu::t.ll;i cecus sic commoda, sic s!bl damp113,
lmpetus vt mentem cogit amarc, fncit.
Non polus ttut teltus, A(lberon, mare, sydus e t ether,
•So
t>ossunt vi ceptis rebus obesse suts ;
Sepe ferens ymbrem celesti nube solutum
Frigidus in nud.1 sepe iacebit bumo:
Nox ct yemps longeque vie seuique dolores
Sunt ea que fatuis premia prestat nmor.
Murmuf'3 q uot scruis, tot sunt in amore dolores
Sunt furor et pi etas eius in orbe pares;
'
Sentit amans dam pna, feruens ttmen astat in iUi$
~bteri:un pene prosequiturque s ue.
'
0, q ui> per nulln.s nmor est medicabiUs herb.1S,
Nee vis nee sensus e.trugit eios onus;
Nollus ab lnn ato valet hoc evadere morbo•
Sit nisi quod 501A grnci:. curet cum.
0 nawra viri quam s it grauis, unde coactum
Eius ad interitum cogit amare virum I
0 n."ltur.t viri, poterit quam tollere nemo,,
Nee tamen excusat q uod facit ipsa mal_
um I
0 naturn viri, duo que contraria mixtn.
Conti net, amborum nee licet acta sequi !
Bella ~udieieie eornis n>ouet ilia volupiA!I;
Q ue s1bi vult corpus, spiritus ilia vebt.
0 tu~tura. viri, que n:lturntur eodcm,
Q uod vitore nequi~ nee lieet iUud agi 1
0 natura viri, fragilis que vim racionis
Dirimit, et bruti crimen ad instar babet l
Nil prosunt artes, furit inmedicabile vulnus •
Stt. cum ~Ius sapiens., vir furit indc magis; '
Sique sunm vcllet Aammam compescere quisquam,
r8o Molb S
Artem pre\rideat qru~m prius ip_se cadat.
Oun1 freta. 1nitescunt et omor dum tempor.u vsum,
Tunc inter medium sit c-uperandn u lus.
V.inces si fugias, vineerls sique resi.stas;
Ne leo vinca<is, tu lepus ergo fuge.
Femina nee flanunas nee seuos eff'ugit arcus j
Quo magis est frngilis, · ac.rior ignis erit :
Vtque viros mulier fa11it, sic vir mulieres,
Dum vulpinus amor verba lupina c..'\nit.
)'nllere credcntem non est laudanda puellam
Gloria, set false condicionis opus.
Est an nulla. viri Veneris subtilior arte,
Qua sua iura petat arte perhennat amor.
:no
me 1oquitur quod, vbi in milite .mulierom dominatur amoris
:volupta•, omnrm fn eo v erc probUatis nillJclam extingult.
a,-. iiii. Non sibi vuJnus habet m iles probitate timere
...
Corppris, vt mundi Jaus s it habenda sibi,
Vulnem sed mentis time:a.t. quam ceca volupw
Tela per ignita non medicand:t ferit.
Vulncm corpore:.t sanantur, set quis amore
Languet. eum s=tnum non Galien\!$ aget;
Femineos mores tcneat si miles, abibit
Orphanus a Stirpo nobi1itatis honor.
Dum snpiens .mites q uasi stultus et inf.'ltu:&tus
tncidit in spedem, fama rt -linquit eum :
Dum .carnalis amor :mimum tenet illaqueatum,
Sensati racio fit rllCionis egens :
Dum iuba.r humnni sensus fuscatur in umbra
Cllmis, et in cnrnem mens rncionis abit,
S\Ans hominis ncio calC~.tn per omnia carni
Seruit, et nneille vix tenet ipsa locum.
Set tAmen in lance non ponderat onmibus eque.
N ec d.::at condigna premia. cecus amor:
l'eUit ab officio sine causa sepe fideles,
ln6dosque suo sepe dat C$$e loco:
Deneg:tt ipse. michi donum qua.ndoque merenti,
Absque nota meriti quod dabit ipse tibi :
~us
te-mporal SGD tc:mgat CEHL
'lo
'"o
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
Sicut h:abes vn.rios sine lumine ~eire colOTes,
Sic amor vt cecus dat sua iura viri.J.
Nunc t:l_men omnis ei miles quasi struit, et eiu$
Ad porw sortem spec:tat h•bere auam.
Numquid et ipsa breui ten~pore ,.,..... perit.
0 , cur sic miles mundi sibi querit honor~,
Cuius honor mundi stllt sine laude del,
Vulgi Y:llliloqui sennones miles honoren1
Credit, et bos p<ecio mortis b:lbere cupit?
, ~·
>So
Nil t:lmen ipse c:a.uet dum vincitur a. muliere.
Quo reus ante deum perdit honoris open>.
Quid sibi vult igitur 3Udaci:a sic animosa
Militia in v:u:uum1 que rnc:ionc ca.rct 1
LA.us c:nnitur frust:rn.. njsi laudis sit deus nt1Ctor;
Oedecus est et honor q ui sonat absque deo.
Hie loquitur de mUitlb.. Wla, quorum YnWI propter mullerio
amorem. alter propter loa.oem muncH famam, armorum lAboru
exe:rcet; finis tame:n vtrlu&qoo abaque dluine laudl.s merito
vacuus pcrtranaU.
Capm. v.
MJlicie pus vna petit mulieris amorem,
Altern quod mundi laus sonet nita. sibi.
Dum deus indignuru scit rare lnudis
~1iles
vbique nouum s pimt temptntque f•uorem
)tfunere lucrari, (ama <1uod nstet ei :
Scit tamen inde deus, quo iurc cupit vcnerari,
Cum nee ramn loquu mundi peruenit n.d aures,
Nee slbi castus :unor reddit n.moris opcm,
Tunc deceptus nilt I 1leu, qu:tnl rortuna sinistrnt !
Cum labor n Iongo tempore cnssus nbit.'
TtLrdius ipse vc:nitJ qui sic sibi plnngit inepte,
Cum s:ibi non olius cnuu sit tpse doli.
Fert mundu.s pub. (crt (em ina set gm.uiora;
Hie mouct, ilb ruit, hie rcrit, ilia necat.
Cum vicWe putet miles sibi vim mulieris,
Hec ct :unon: pio cuncta petita f.aut-t.
Vincitur ipse magis tunc quando m;agis supcresse
Se puttt. et mulie.r via-a revincit eum.
Aut eci:un mundl f.tmam si miles odoptCI,
mCan>lsEL
C!:Unl.
Hie. loquitur interim de coo1mc:ododonc mullcrJa bone.
nlua condlclonla virlus approbata omnea mund.l deUclaa
tranacend.lt: loquitur eciam de muUero mala, culu1 cautd.is
'1'11 oaple.u reslstlt.
Si cb.bit hoc mundus scu mulietis =-.ntor.
Si Jaudem mundi cupio.t, tunc eopia Cresi
Defluit, vt donis l:lus sonet alta suis :
Tunc aurum, vestes, gemmu et equos quasi gr:&n:L
Semhut, vt budis c:ra<:lt in oure ~es.
Set s:ibi reminwm ai miles adoptet amorem,
Carius hunc precio tunc luet ipse 1uo:
Quod sibi natura, sibi vel deus ottulit omne,
Corpus, res, 01nimam, tot <bbit indc bona.
Cum U\men ipse sui 1>-e.rrecerh n.cta btboris,
Laus el vtrnque simul perr.dn fall•t cum,
'9o
Ncscio quid lnudis c:upit nut sibi miles honoris,
a,-. YL
•6o
Vna ruit per quom mulier deus altus od ymo
Venit, et ex eius aune fit ipse auo,
Cuius honore ID2gis hudande sunt mulieru
H ee quibus est merito laudis :.gendus honor.
De muliere bona bona singub progrediuntur,
Cuius honestus amor prebet amoris opem :
Preuo.JeL nrgcnto mulier bonn, preunJt:t :aura,
Condignum precii nilque \'a.lebit ei;
300
Lingua rererre nequit nut scribere penM valorem
Eiu.s1 quam bonims plena dccorc notnt.
270
NobUis in portis reuerendus vir sedet cius,
Hospiciumque suum continct omnc bonum :
Vr:stibus ornantur t:1muli, quns ordinc duplo
Eiua in ltct.lui$ (ert operos.'l n:t..1DUS:
Ocin nulla suos tempta.nt di.scurrere sensus,
Quco muliebris ope seruot vbique pudor.
Sic L,udondo boro meritis est loude ~rbenni,
Qwun =b lingu:t loqu:ur demere nulll potest.
Que tamen eco:ntrn mulitt stu gesKrit acta.,
Non ideo reliquos polluit ipsa bonas:
Sunt niebil ilia probo eum de ,·ec:orde loquomur,
••••
a81 sic CEHGDL ai S
p
J •o
210
VOX CLAMANTIS
Improb:a nee iustos se>n<bb (uris lubenL
Sit ticet absurdom nomen mmtricis. :ab iUo
Q~Um pudor obsa'uat fomina nulb apit;
Sit lictt infamis meretrU, umen ina pudicas
Non f.W.t ftdo nomine ftda suo.
H ic bonus, ille mlllu• est angelus vnus <t niter,
Nee valet •II• mali culpa noccrc bono;
Nee decct inFamis nomen mulieris honeste
Ledere, vel lnudem tollcre posae su:un.
Fetid> dumque moe so miscct invtills borba,
Non umen est alia quam fuit :ante rosa :
S.mp<r crat quod erit, vbi culp1 p11cns rmnifOS!:lt
Crimina, qullle vidcnt hoc opus om anunL
Quod ~amen hie scribam, sit s.,luo scmpor bonorc
Jiils quibus obocrullt ge5tll pudoris h onor:
Ergo quod hie agitur, eulp>ndnl culp1 figumt,
Quo lnus lau<bndis sit tribuendn magis.
Scire m11.lum prodest, pocius vltemu• \ 't illud,
l..:Lbile pre manibus et ca.uenmus her.
De muliere mnb mab que<Jue venire solobant.
Est etenim pestis ilia secun<b viris:
.Femina dulce m3.lum mentem, decus ipsa virile.
Frnngit. bbndiciis insidiCQ au is;
Sensus. diuicias. ,.;nutes, robora, f_am.:am
Et plC<m v:uiis Craudibus ipa ruit.
Mille modis l'allit, subtilcs milloque tendit
1nsidias, vnus vt capiatur homo.
Fcminn tnlis enim gemmis rndiantibus, o.uro,
Vcstibus, vt possit ra.Uerc, comptn \'en it:
Aptnntur vestes, restringitur ortn m:uniUa,
Oil4tnt collum pectoris ordo suum ;
Crinibus et velis tioctis enput orna~ et eius
Aurea cum gemmis pomp1 deconu Op!U:
Vt nugis ~ oculos ruri~ntis in ilbm,
Anulus in digitis vnus Ct altor erit.
Non erit buius opus bnam molli"' traboodo,
Set magis vt possit prende:re com pea viros:
S. quoque dnt populo mulier spoci= video<bm;
Quem trahit e multis rors.itan vnus criL
s~.s
quod trit S
ct orlt CEIIGDL
LIBER QUINTUS
Ha quociens fictis vnbis eurdet arll3tor,
Dum tomptnt forme subdob lingua bone I
J20
ln vicio decor ..~ mulier si rerba plnecndi
Non habet, vt fntuos prouocct inde viros;
Crcbrnque complexis m•nlbus suspiria mittlt,
Nee sib! pollicito JlOnderc verbn carent :
Sepe sonat mucum quoddam, sot •nubile ridot,
Blcsnque 6t bl..o lingua <03Cta sono.
Quo non OJ'S poterit? discit lauimore deconter,
Falbt vt hos vuhu quos noque scnno trahit ;
Voltibus et b crimis in f•ln od<'Dtibus om
Decipit et fingit vit sibi posse loqui ;
Et quocicns opus est, f>llax egrotat amio,
Vultus et exterius •bsque dolore dolot
Mons.tn marls Sirtnes emnt. que \"OCC canora
QuasUbet ndmiuns dctenuere rntos;
Sic qui blnndicins nudit solito muHebres,
Non valet • L1psu s.1luus abire ptdem.
Pingere sicut habet multns manus ,.n3 figuras.,
Que variis rormis diumricnbit opu,,
Sob sibi vuios mulier sic auget :una.ntes,
Quos Venus in fotu•m s:rcdore oogit opom.
Quod natuD sibi upions dtdi~ ilb rcfonna~
Et pbcet in bl..is oubdola lingua suis;
Eius enim plur~ f.1tuos !.1c.undia torquet,
l)um modo ridendo, nunc quoque ftendo J>lneot.
Sic frngili pinglt totns in corpore plfltll,
Addit et od formam qunm deus ipse dtdit.
liuius ogo crimon dotcstor fcrre loquelc,
Qwun magi• <>p<rtus alter ab ante tulit ;
Codke nempe suo refemm que carmin;a \"ales
.Rettulit Ouidjus, nee mic.hl "--erhl tentnt.
Vtquc suum iuuenis muUtr serua,re decorem
Tcmptat et in vnriis ampliliore studet,
Sic fttus arnissi speciem renouare c:oloris
Spirat; et vnguentis aollieitabit opus.
Rorridn sicut yemps ngit VI noque iilia no..,nt,
Set riget >miua spina relicto rosn,
Sic raplt a ronnn veteres etAs ruulieres,
s68 dttl.nuere CE
389 hyemps C
990 Sic C
P2
211
212
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
Maior et est rug• quo solet esse rubor.
Oextrn senectutis, tunc cum sit discolor etas,
Protcgit tmtiquas picta. colore gcnll.S:
Nam modus est bli cnsu quod feminn vultum
Com.at, vt vnguentis splend~t ip$1\ magis.
Arte supercitin me.nsurat, labmque rubro,
Gmcius vt placeant, mixta colore iuunt;
Sepeque caniciem mcdic:nntibu.$ ornat in herbis,
Et melior primo queritur artc color;
Sepeque prccedit densissima crinibus empt.a,
Proque suis :Uios efficit esse suos;
Sicque venit rutilis humeros protecta capiJiis>
Et vultum iuuenis arte requirit anus~
Scpe crocurn sumit-, croceo velatur nmictu,
Quo m.inus ex proprio leso colore pole~
Quot noua term p.uit Horcs . in vere tepe.nti,
Tot habet n.d curas (emin:.. feda suns.
Non omnes vn.a pulcras se pingere formn
Crcde. set CS't \'&\ quelibet arte sua ;
Ista petit roseum, niucum cupit illn decorem,
Ista. suos \'Ultus pingit, et m"' ta.u3t ;
Altern ieiuoat misere minuitque e:ruorcm,
Et prorsus quare paUettt ipsn tacit;
Nn.m que non p.1.1let sitri rustic:L queque putatur,
'Hie decet, hie color est verus amantis/ ait.
ltlille modis nostra.s impugnat femina O\entes,
Si tibl non videas, illieo coptus erls.
Feminei sensum \irus tibi toUit amoris,
Recia. cuius enim gracia sola fugit.
Isto dat omplexus dulces el mollin fig.it
Oscula, set tacito corde vencna premit :
Frnudibu! vxorum multi pcriere virorum,
Feminn nil horret, cuncta. liccrc putat ;·
Audet quicquid earn iubct imperiosa libido,
E.t mctus et rneio cedit ct ipse pudor :
Sepius esse solet quia pugnat forma pudori,
Raro de pulcris esse pudica pete.~
Ve cui slultn comes soci:Ui federe nupsitJ
Non eriL illius absque dolore tboru.S :
409 P.1.1nrgr. lttrt CEHT
_.oo
411 impua"Mt -£ 0 lmpu~tz:nal SHL
Et tener.
-110
-t1o
-43°
213
Fedem seruttSset, si non rormos::t fuissct
Sponsa., que multocien.s res docct istn ;.tens.
Quam Venus inspir:~t seruat custodln nulla
Ad faturun null us limes agendus erit:
'
Cum Venus et mulier tempus que locum sibi spir3.nt,
Non caret effeetu quod \"Oiuere duo:
Fru.stratur custos mulieris1 d um tamen ipsa.
Se noo custodi~ si foret ipse O uo.
Tunc prius incipient turres vita.re columbe,
Ant~ rere, pecudes gramina, mergus aquas,
Fenuna cum Veneris fntuum sc:rutetur nmantem
Et non invcnia.t :td sua facta locum.
'
Littora quot conchas, quot amena rosa.r~a flores
Quotque soporifcm grona po~uer babet,
'
snua ferns quot alitl quot piscibus vnda natatur
ex pennis aera pulsat a.uis,
'
Non facsunt sumrnam ta.Jem, que. dicitur eque
Ad mala que mulier insidiosa J)3r.tL
E~ ~undus fallax, mulier fallatior ipso,
Sencut 1nfidam nam parndisus cam:
Est lupus ecce latens ·ogni sub vellere mundus,
Quo !ambit primo, fine remordet eo.
Hoc tamen est extra, set serpentimt columba
ProuOQlt .in thalamis dampna. propinqUil magis i
Hee. ~temm serpens es~ que per mille meandros
Declpol, et pungens corda qu.ieto ferit
Q~ fortis mnnct aut sapiens mesus ab ipsn,
CclJcus est, set etm v·i ncere terra nequit:
~psonls. vires gladius ncque Dauid .in ipso.m
Quod laudos, sensus out Solomon.is babent
v~ qu.id ad hue miles temptat supcrare modernus
Vlncete quod tanti non polucre \'iri?
'
~on est. q~em fnclunt tmnsacta pcriculn cautum,
t. tnngos on 14queos quos vidct ipse cadir.
QulS '>'etat a magnis ad res exempla minores
Sumerc? set noster non sin it illud nmor.
;npetuosus ogit pugnrun glndintor, et idem
mmemor nntiqui vuJneris arma capit.
iSt~ ~~~ Sltw
Ub. quldc,m ra.tuot que llgat arte viros CEHGTDL
......mta S tnteriws C£HGDL
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
me loquitur Clualltu ailllcla bene clloposlla omnlbld allis
c<a.dlbua Clltll>uoCum'IUO commuoe aecurilatls prealat emotu.
mentum.
CaP"· vii.
0 quam milicia tern consistit in ist:l
Audax, (mCbr.l, si ~ viuat eat
410
Si non pta mundi lucro nequc laude loboret,
Indomitus nee amor (crrca cord• domct,
Miles pcrpetue !audit tunc vincct honore,
Que iacel in tecto victa sopore modo :
Si bona mHicia fuerlt, tum p:tce reviu:L
48o
490
Qui bonus est miles pro Cristi nomine certnt,
Et rem communcm protegit ipse mllnu :
Q ui bonus <lll miles prob<lt ct bene scit quod in orbe
De belli fine pads orlgo venit ;
Talis enim miles de vern b\ude meretur
Quiequid in boc mundo rcgub lAudis bllbet.
lo'lultur quaUter mUlde lmprobllas alios cradas quosCG1D'II16 sua lecllt lmportunltato ct olrcncllt.
Cap"'. viii.
Si t:lmen ccontr.a miles sua gesserit anna,
Euenicot plura dampn~ timend:L mala :
Si malo milicia, nicbil est scutum, niclul basta,
470 viuit C
/'OTOJIT· C£HT
4, , l&.bon.t CE
6ro
Moribus orm• vigen~ aliter fortuna rccedit,
Stat probitas viciis proxima nulla diu.
Mort"bus ergo stude, miles, viciisque rcsiste
BelUgcr, et valide publi01 lura roue.
Tardus, <1 usissis promptus incssc lucris.
Hostibus VI perdix vicinis ancipiterque
Miles dum stelerit, res sibi vilis erit.
Non valet hie dignus amplexibus cssc Racbelis,
l nclita quem Mortis arm• bcare negant:
Qui bonus est mites nequit cxercere pauo:rem,
V1ncit et ex bumiU corde maligna ferus:
5oo
Est mi<:hi nil cuncta.s ternrum vineere turrn.as_
Dum solo Yicio vincor inermis ego :
Nee magis in culpa quid obcsl quam miles ad anm
Nee tepide mentis intima leu gerat:
Qui bonus est miles mundi te.rit omne superbum1
me
Nee IIUllus in gladio fulgct bonorc suo:
Si m:.lus ..t miles, quis nos defendet in annis?
Si mollis (ucrit, aspcra nostra dabit :
Si a>2L\ milieU, quid clcrus vel sibi cultor
Possunt, dum (oribus guetra patcbit cis?
Si malo maiei• fuerit, rune hootis oge.n da
Oat rcnouare rena, qui solet esse pius.
Sic bonus ille bona, m:.lus aut mala fcrt mctuendll,
Qui gerit in m.anibus nostr:L tu~nd;t suit.
Munda manus mire probitatit conferel ictus,
Dum polluta suis sordibus nrun rugit:
Conscius ipse s1bi, 1na.Ja dum meditnbitur o.ct4,
Resit:u, et varia mente vnciiiAt opUJ.
Nomen et eternum nobilito.bit eum.
Si bona milici:l fuerit, deus llSUlt in ilia,
Vincat vt invicto miles in c.nse suo :
Si bonA milicin fuerlt, vigil:u bona fnma,
Sponsus cum spans.~ prep<mt oct> sua :
Si bona milicl:. fuetit, tunc hOflis ob ilb
Stemitur ccclesie, crescit ct ips:. fide:
Si bona milici:L fucrit, tancio dura
Que son:>t in patti> tunc erit absque nota:
Si bona millc:ia, tunc non t:>rcbbit adcssc
Pu, cum qua rcdcunt procpcra cunct:l simul.
215
l••
Que speciosa viro lali concedit amorcm,
Em.t et ignorat quid sit amoris honor.
Lya magis feda pro coniuge congruit imrno
Tall, qui minime gcsUI valoris habet :
Tales ad Lyam redeant et earn sibi iungnnt,
Lya sit hie pauidus, qui nequit esse Rachel.
Nullus ametur homo qui non est dignus a.n1ore,
Sit set amoris egens qui ncg31 eius onus:
Non sine sollicito septenrti temporis •cru
Captus omorc lacob colb R.acbelis habet.
Set quem cousa lucri mouct VI procedat •d anna,
Miles bonore suo nil probitatis habet.
Vulturis est bominum n:.tura codllueta vclle,
Vt c:ibus occurrat bcllica castra sequi;
SOl bot C£GOL non SHTR•
501 Si CE
s-9 U..m SL
5J•
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
216
Sunt ~imiles qui bella volunt, qui eo.stn sequntur,
Qui spolils inhiant esuriendo lucrum :
Set magis in wi<:iis torptol '•bique suls.
Inter quos plebis magis err.tt iniquo ,·olunw,
Sulcorum C..mulos ettimo sepe reos.
Sunt etenim mrdit sunt rnri, sunt et auari,
Ex minimo quod ogunt premin plur.
Nunc venit hie usus, petit en plus r~
·us,
Tempore preterito quam pcdc:rc duo;
Et dudum solus plus contulit vtililntis
Nunc tribus, vt dicunt qui bene facta sclunt.
~4o
Horrc:t auis rnpidum quia j>rcdat proxim11 nisum,
Et pectlS '""erum quodlibet es~ lupum.
Qui tibi dclicia.s, miles, ptcponis, et nnntt
Oeseris, et requiem queris hnbetc: domi,
Pnuperis et spolia depre<bns more leonis,
Quo macems alios, tu tibi cmssa rttpi.s,
Que tibi torpor ogi<, que delici0$ll voluptns
Su>det, o\Wicie pelleque lucrll simul :
Suscipe sanguinei trepidanc:U munera belli,
Credoque quod nc:U iam tibi tetga dobunt.
Ante suum luaum mnes prepon11t bonorem,
~s·
tbns sut vota deo c:uncuquc vinctt eo:
Hcu 1 modo set video quod honor postponitur a,uro,
l'rcferturque deo mundus et ip1n CAto.
l\.·titicie numerus crescit, decre:scit et nctus;
Poot qaam dictum est de U1la qui In otatu mllltarl rem pub•
Ucam ecruare d.ebt"nt Ulesa.m, cllc:endum eat lam de lstll (lui
ad dbo• et potus pro gc:aeria bumanl auste:otadone perqul·
rc.n4oe a,crleulture laborcs aoblre teneatur.
Que sit milic:U bm vos audistis, et vltn
DiCLlm de reliquis, rtgul.a que ait cit.
Nam post millciam resUlt sta.tus vnus a.grestis,
In quo ruroles grana que vlno colunt.
Hli ount qui nobis magni sudorc laboris
Perquirunt vietus, iussit vt ipse deus:
Est et cis iure nostrl primt pturis Ade
Regul., quam summi cepit ab ore dei.
Nam deus inquit ei, dum corruit • Paradisi
Floribus, in teuam cepit et Ire ,.;am :
'0 t:rarugresoe, labor mundi tibi oint quoque sudor,
In qulbus vteris ~nibus ipse tuls.'
Vnde dei seriem cultor si seruet eundem,
Ac opus in cu1tu 5it gemt ipse 1'1\anu,
Tunc p:uiet fructus qunm rertilis ordine campus.
Vuoquc tcmporibus stnbit bnbundn suis.
Nunc tamen illud opus vix qucrit habere colonus,·
Sicut enim vulpis reson.Jlntibus vndiquc silui.s
De fOUC3 fou~n querit et intrat e;un,
Sic famulus sulci contr>rius ammodo legi
De paui.a patrimm querit b::abere mor.tm.
Ocia magnAtum eupiunt hi~ nn ~amen mde
Se: nutrire qucu1n, ni f:unule:ntur, habent:
Bos se.ruirc deus naluraque dispos-ucrunt,
Die vel ilia t.nmen hos modemre oec1uil :
Sic honor est vacuus, dum v:a.etaa.tur onus.
Cap... ix.
217
Quisque t enens terms has planglt in ordlne gentes,
lndiget omnis cis, nee reget vllus eas.
Non impune deum veteres spreuerc coloni.
Nee mundi proce:rum sunipuere statum ;
Set seruile deus opus imponebat eisdem,
Quo sibi rustieilU cordo superb> domet :
Mansit tt ingenuis libert.as salw, que se:NiJ
Prefuit atque sua lege subcgit eos.
Nos magis herte:rna fncit experiencia doctos.,
sliD
Quid aibl perfidie seruus iniqus lubet;
Vt bladn cudo nocens minuit, si non minuntur
Sic gr:tUill indomitus rusticus il)5e probos.
'
Vngentem pungit pungenten1 rusticus \'ngit,
&io
Regula nee fallit quam vet us ordo docet:
Vulgi canlones lex omputet ergo nociuos,
Ne bbdo pungentes nobilior> tennL
No1M1e quicquid habent seu dignum, ruStiat proles
L«fit in ingcnuis. sit nisi lesa prius :
Quod sit rusticitu vilis, docet actus ttd cxtro1,
Que mlnus ingenuos propter bonesu coHt ;
Vtque lab:mt curuc iusto sine pondere naues,
Sic, nisi sit pressus, rusticus ipse ferus.
Contulit '" trlbuit deus et l•bor omnin nobis,
6to
LI BER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
:u8
Commoda sunt homin is absque I•bore nichil ;
Rusticus ergo sua committal: membra labori,
Oda postpone.ns, sicut oportet ngi.
Horre:~ sic-ut nger steo1is sub vome.re cultus
~·allit, et autumpoo fert lucm nulla domum,
Sic miser ipse1 t uo cum plus sit cuhus amore,
Rust1cus in da.mpnum fallit agitque tuun1.
Nulla ferunt sponte serui scruilin iura,
Nee sibi pro lege quid bonitatis babent:
Nil sibi lex posita prodest, nnm regula nulla
Tah'bus est, nee quis prouidet inde m.\lis:
Bee est gens rru;ione c.·uens vt bestia, namque
Non amat bee hominem, nee putat esse deum.
Hiis, nisi iu.stida fuerit terrore parata,
Su,cc:umbent domini tempore credo breui.
GJo
Qukquid agit paciens corpus scruite suOO.ctum,
~lens
ngit imerius semper in om.ne malum.
Contro naturrun fiunt miracula, \•ires
Nature dcitns frnngerc sola potest :
Non est hoc hominls.. aliquis quod condkionis
Seruowro generis rectifiearc quea.t.
Hie loquitur edam de dluerslll vulgl lllbe>rariis, qui sub
allorum regi.m.ine conduct!, varlls debent pro bono commw1l
operlbus subiugarl.
Capm.:<.
Gens et adhue Mia cultoribus est socinto.,
Que stat communis, ordo nee vllu~ eis:
Hii sunt qui cuiqu.am nolunt seruuc per annum,
Hos vlx si solo mens.e tenebit homo;
Set oon\'enticiis tales conduco dietis_
Nunc hie, nunc alibi, nunc michi nuncque tibi.
Borum de mille vlx est openriu$ ille
Qui tibi vult pacto 6dus inesse suo.
Rec est gens ill.a que denatumt 1n aula,
Potibus atq ue cibis dum manet ipsa tuis :
Dum commensalis conductus sit tibi talis,
Omnes communes rcprob3.t ipse cibos:
Omnia. salsn nocent, tnntum oequc cocta placcbunt.
Ni sibi des :LSSum, munnunn ipse sta.tim;
Nil sibi ceruisia tenuis neque cisem confen,
Nee rediet tibi ems, ni meliora paras.
0 cur sic potum petit hie sibi deliciosum,
Quem fouet ex ortu Jimpha petita lacu?
.
Pauperis ex stirpe nntus, quoque p:wpcr et 1pse,
Vt dominus stom:tcbo poscit habere suo.
6:37 No /J(l""P· SO
643 seruisia CE
219
6so
QaJa varia.a rerum. proprictate. vaul bumano oeceuarta.a
Jlll)la ile 10 prouinc:la aola parturit vniueraae. inter alloa
....U eoa4lutoru
C!ulum_ M~rc,atorea ln.stituuntur, per quos
IIJIP.arum bona regionwn aJ.teruatlm commu.o.icantur, de
IJilDi'UDl lam actlbua acrlbere conseq:uenter l:ntendit.
~ 11.
Si mea nobilibus vrbaois scripm revoluam,
Quid dicam, set eis est bonor est et. onus?
Est hon.or \-1 tanta.s teneott Ciuis sibi gas:ts,
"Est onus vt iucm <1uerit hobere mnla:
Est honor officium mWoris prendere ciuem,
Est onus officii iurn tenere sui :
Tmnsit honor set pe.rstat onus, quod $i male gessit,
Hoe scio, quod pondus non leulabit booor.
Vrbs stat communis de gcntlbus ecce dunbos,
Silnt Mercatores, sunt simul artifices:
Indiget olterius sic alter habere iuuamen,
Vt sit communis sic amor inter eos i
Vincula namque duo sibi stringunt forcius voo,
Sic duo cum socii sint in a.more probi.
Inter ma.iores dum firmus amorque minores
Pmnane~ "':bs goudct et polieia viget :
Crt$Cere rem minim~ gentis concordia prestat,
Maxima res discors labitur ioque nichil.
Vnio dum gentis dur.lt, dur:1bit ct vrbis
Mutua iustici:a, plaudit et omnis ea;
Si sit et econtra, tunc vrbes mutua dampna
Ve.X'ant, et mrn sunt magis inde Iuera.
Sicut tt audiui, sic possum testificari,
Vix sedet in Banco regula iusta modo:
Non sapit ilie deum qui totus inbcret habendum
Rns pompas mundi, nomen vt addat ei .
ln specie nuUos statuo neque culpo, set iUos
Qui propte.r muodum preteriere dcum :
66o
67o
68o
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
220
Aure:rt et terms vendicat ipsa suns.
Vsuram dominus defendit lege perhenni,
Vnde satis clare scriptn legenda patent.
Nonne foret S."'lpiens qui posset ponere glos:t.m
Rune contra textum, quem dedit ipse deus?
H9t scit mercator. instanti tempore ciuis,
Qui probat vsuram posse li.cere suam:
(i)mnin nuda. patent, quapropter vestibus ipsam
Indui~ vt ficto fallat opertn dolo.
Sic latcl Vsurc facies depictn colore
Fraudis, vt hinc ext-ra pulcm pateret ea ;
Si ta:men inde genus sic. vert:'lt fr.~ude dolosus:,
Vsure species stnt velut ipsa prius.
.Nonne deuru fallit cnutelis institor ipse,
Talla dum scclern celat in ane su.t?
Est deus nut cccus, qu.i singuln cemit vbiquc?
Vsure l-un.icam cernit et odit C3m.
Set qui iudicium c·ordis vult redder9 iU$tUm,
Credo quod ante deum se dabit inde reum.
Omncs nnmque Jucri.s sic tendimus omnibus boris,
Quod iam resta deo vix mnnet vna dies.
() qunm ludeus domini sacra sabbata. seruat,
Non vendcns nee cmens, nee sibi Iuera petens t
Lex diu.intt iubet, quod homo sua snbbatt sacret,
S~nctificetque diem, quo colat ipse deum.
Cum pluerct m11nna per desertum d eus olim,
Quod fecit populus tunc modo signn notnt:
Duppla die sexta tollebant facta, laborem
Ostendunt, quja lux septima nescit opus.
Omnia set liclta sunt nobis lege modernn :
ltespec-tu lucri quid sacra festa rnichi ?
Nil modo cu.ratur, qua fonnn quisque lucrntur,
Dum tamen ipse suum possit habere lucrum.
Die michi quis socius est a.ut tibi ca.rus amicus;
Cuius amicicia fcrt t)bi nulla Iuera.
Die modo quis ciuis manet ex pen fraudis in vrbe:
Si fuerit talis, vrbs mea vix scit eum.
69•
0 quam subtiles Frnus ac Vsura sorores
Sunt, quibus vrbani dant sua iura quasi t
Hee fuemnt genite diuersis patrib us vrbe1
Quas peperit sola mater Auarlcia;
Est pttter Vsure magnus diuesque monete,
Est Fmus et vulgo degeneratn stupro:
Sic soror Vsura stat nobilior genituru,
Quam clamat nntam diues habere suam.
Nititur bee 1112gnas sub elauc recondere summns,
Ex qui bus insidiu perficit ips.'\ suas:
lsta soror dampno solum viget ex alieno,
Alterius dampna dant sibi ferre lucr.t :
Est soror ista potens, nulns que stru.xit in vrbe,
Er t.'lmen agrestes di.ssipat ipsa domos;
lst.1 $Of0r duem dita.t1 set militis aurum
7••
100
Hie loquitur do binll Aualielo llllabllll, oclllcct Voura ut
Fraude, que in ctu1tate orlentea ad ciu1wn negoclaeiones a.ecre·
tum pTeatant. obsequiam. Set primo dlc·t tde condlc:ione Vsure,
que vtbia pot enc::loribna ana lura spec:iaJ1us minlstrat.
CaJl"'. xii.
:22 1
i•o
Poatquam dixit de potcncla Vaure, hun de Fraudla aubtWtate
dicere lntendlt, que de commu.nJ conaUlo quasi omnibus et
IIIDraU• ln emendo et vende.ndo ea que aunt agenda procu.rat
• llllbtlliter clisponit.
a,-. ziii.
lst:t soror grauia parnt, altem set grnuiom,
Na.m .stat communis omnibus ipsa locis:
Quo tomen Vsurn pergit Fraus vadit et ilia,
Vrut vinm querit, alter.~. complet opus.
Vrbibus Vsur3. t:Anttun manet bUs sociatn
Quorum thesaurus nescit habere p.ues ;
Se[ Fmu:s e.iuiles persl:tt communls ad omne$,
ConsuUt et cunctis vir1bus ipsa suis:
Cliun sua facta fAcit, nnm quem plus decipit ips:l,
Ipse prius semit qunm vid.et inde malum.
Stans roris ante (ores proclnmttt Fr:lUS iuuenilis
Merccs diuers:as, quicquid habere velis.
Quot celi stelle} tol dicet nomina rerum,
Huiu.s et istius, et trahlt ntque vocat:
Quos neq_uit ex verbis, tr.:tctu compeUit inire,
'Sic,' .ait, 'est quod \'OS queritis, ecce \'Cni. •
Sic apprenticius plebem damore reducit,
Ad secreta doli quando magister adest :
VOX CLAMANTIS
Dum Fnus
LIBER QUINTUS
~Utnque
vetus c:omponit •·erbo dolOS3,
Jncircum,~entu! nullus abir·e potest:
Si oapiens intr.lt, Fnus est "'Pitncior illo,
Et si stultus init, stulcior inde reciit.
Ad preeium duplum Fmus ponil singub, dicens
Sic, ' Ita Pa.risius Flandri;L slue dedit.'
Quod minus est in re suplent iurnncit\ verba,
Propter denarium -;ulner:a.t ipstl deunl ;
Nam nichil in Cristo -mcmbrorum tunc remll.nebit,
Dum iummentis Fmus sua lucrn petit
Hac "'' in arte tamen nos aepe domes rare plenas
Cemimus, et pcoprium nil domus iP"' tenet :
7!io
Sicque per ypocrisirn ciuis perquirit honorem,
Quo genuftesa procul pltb< valtdia>t ei :
Accidit vnde sibi quasi furtim maior ,.,. ipse
Astat in vr-be sua, qui minor omnibus est.
Set cum tempus erit quo aingulo nuda p>tebunt,
Dcdec.us euertit quod dceus ante fuit;
Nnm cum quisque suum repctit, tunc coruus amictu.s
Alterius ptnnis nudus \'t ante vol:~.t.
}'raus et :lb
'·enit c:t.mpestrcs querere b.nas,
£JC quibus in st:Jpula post parat act:l sua.
Nun1quid vina petit F ...us que Vuconu gignit 1
Hoc dicunt populi rite n~ sibi :
Fr.~us maoet il'l doleo, trabit et vult ,·endere. vinum,
Sepeque de ,·etcri eonficit iP"' nouum.
Fmus cciatn pannos vendet., quos lumine (usco
Cern ere te raciet, tu magis inde caue:
Discernmt L1.Clus., vbj (n11unt lumin:L visus,
Ne te pannificus rnudct in arte dolus.
Absit enlm s(l'!Cies quis vendat Fraude negllllte,
Dumque suis mixtis d;at vetc:rota nouls;
Decimal in Ianoe sib~ portem aepeque sest:1m
Pondere subtili F.-..us eopit iP"' sibi.
'J70
Omnem nunc :mem FrBUS f!ltit esse sutlm.
Fraus etenim cnrnes populo \'endi~ quoque pi.sces,
Condolet hinc gustus dum sapit iode prius:
Fraus racit ob pones pistores seandert claw,
Furca tamc.o furls iUStior esset eis:
,,.be
18o
Ric loqulta.r vlterius quomodo Frau.a alnpla a.rtift.cla necston
et VTbla v!etualla vblcunque oua oubUU clloposldone gubern&t.
Ca(>"'. xiiii.
Nolunt artifices FmudiJ deponere leges,
1?$ &iJnlt CEOL (inpit SH
;86 rraut caplt SEHH.t surrlpit CGDL
78$ sib! SEiilio
CUius in arbitrio dant sua fact:l modo :
Fabricat i.sta ciphos, 11rgenwm purgat et aurum,
Set a:apit ex puro purius ipsa tuo;
Conficit ex vitris gemmas oculo prcc.iosas,
Nomen et addit eis, fn.llat vt inde magis.
Si quid h11bes panni, de. quo tl bi vis fore VL"Stem,
Fra.us tibi scindit eam, pctrs mnnet vna. sibl ;
Quamuil nil sit opus vestis mensumque fallit,
Plus capit ex opere quam volet omne tibl.
Set quid pellicibus albis, nigris, quoque grisis
Dieam 1 numquid tis Fraus iuuat iP"' prius 1
Fraus prima racie tnohit in longum satis opte,
Quod tl':lbit hoc hodie, cr:IS c:u:et inde pede :
Fr:ous quoque debilio •·endens care rocit a~
Contracios et equos Frnus rae:it nrmigeros:
Fluxum a>ndele l' raus de pinguedine raete
Ptouocat, hine fluxus sit sibi perpetuus:
Traus eciam scllM, ocreas lhcit et sotul,m:s ;
r.-.. CCDL
Ceruisie domina Fraus est, test:lnte bgena,
Qua rix pet aeriem seit Thethis esse Cerem :
Ftaus c:oc.us ct coctn componit ct ordin,a_t o.ssa.,
lnque c.ibos horum conuocat ipsn, forum :
Vt furit absque modo clllmor coosta.nter Rbisso,
Sic Frnus il.SU 1ibi ciBmat in aure fori.
Hospes in hospiciis Fnus goudet de peregrinis,
Set pe.regrinus eam plangit habere malam :
Sineopat in modio, dea>udat rr.ous minuendo
Feoa pet opocapen, luel':l colendo tamen.
Dum curat minima., Fnus pullos '·mdit d o~
Eat nichil inquc roro, quin regit iP"' dolo:
Fra.us procurator communis in ''rbe notatur;
Dum caw.u ;ungit, semper id vna Juit.
:90
8oo
81o
810
719istaSG ipoaC£HO lp,. L
mStaruoC SoseciaonCEHOLT
-ttr..-...._-.
-( S
~teiJ.a.a:] ullaa CEISro rr, .a EDLT
8ro Thcthl.s
__,) SCEHCT Thetis 0 tethls L
224
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
Vt numera.nda mW consistunt litora nobis,
Sunt infiniti fnmdis in ore doH.
Fraus facit et fact:L vendit. quoque iudicnt acua,
Arnbicione sua. stntque per omnc rea.
Non commune bonum Fmus cum s it rector agendum
Auget, set proprium spectnt b"bere lucrum.
Sao
Sic patet in fine, nunc transiil exul nb vrbe
Ips.""' Fides ste.rilis, Frnus parit :1tque magis.
Hoc ego non dico. quod I·~mus dominatur in onmes,
Iusto nam ciui Fraus nichil nddit ibi.
Hie loquitur de clue lllo malioolo et impetuoso, qui maioris
mlnlaterlum aibi adopta.ns in conei.uca aorun accendlt maliciam,
quo magis sa.oum dultatls regimen aua importunlta.t c pertu.rba.t
et extlngult.
Cnpm. xv.
Turpiter crrat nuis, proprium que stcrcore nidum,
Cuius erit custos, contaminare stude.t :
Dedec.us est eiui sociis qui tollit bonorem,
Quo campe$tris hnbet ciue priom locn.
Est inter populum furiosus vbique timendus,
Saltern dum gladium possidet ipse
84o
n:\.1\0U ;
Est $Ct in vrbe magis .bominis metuenda. pot.est:u.
Judicis officio dum furit ipse suo.
Vtpote sola domum poterit sinHUa crem.are,
Sic m:llus indigena. solus in VJbe graunt.
Mutatis subitO rebus natura gcmescJt,
Et m~$is insolita de nouiuue dolet,
Sorte repentina. dum pauper in vrbe lcuatur,
Et licct indjgnus culmen honoris habet.
Vrbis nobilitas poterit tunc dampna umerc,
Cum noua stultorum gloria laud::Lt eum.
Arridet s tultus stuho, vir iniqus iniquo,
G:lUdet sensatus cum Sllpiente viro.
Asp<:rius nichil est humili cum surgit in altum,
Saltern cum seruus nascitur ipse prius;
Mens antiqua manet serui de condicione,
Det quamuis summum sors sibi ferrc statum.
Si cursoris equi sella sit AseUus Ot>ertus,
Cap. xv. Htt14(Ufg 1 ciue lllo S illo clue CEHGDLT
omdum CE
2
Non tamen in cursu fit rn~gis inde celer :
Indoctus que rudis nee bomo mut.atur honore.
Rusticitate s ua quin magis asper erit.
Coruum perfidie d..1mpnant o.nin1o.Ha quequc,
Sic est de clue qui stat in vrbe male :
Qunmuis sors (allax hominem sine moribus vrbe
Prepon:u, quis sit vhima {ama dabit.
V1r malus est hominum tnultorum scpe flagellum,
Quem deus ad tempus plum. mouere sinit :
Fine ramen proprio c.'\piti mo.la cunct:.t refundit,
Q ue foris in populo fecerat ipse prius.
ldiUc cados olei premit "ncia sola ..•ene:ni,
Solus mi11enos \'ir malus ntque bonos:
Jgnitus carbo plures producit in ignem,
Sic mala muha fnc:it, quo mt\net ipse, mill us:
Talis enim summam fucrit cum SC!lnsus in :ucem,
Spirat et imperio subdere eunctn suo,
Vert:itur ecce rob, prius et qui celsior vrbis
Extitit, inferior omnibus ipse cndit.
Fraus flore.re pott:!it, sel fructifimre nequibic,
Nee sua radices plnnt-ul~ firma.t humo:
;Res prob:tt in line, cum quis tumefactus :mare
Se dabic in precium, non fore grnnde lucrum.
Quisque valet speculo satis ista videre moderno,
Vix tamcn est sapiens. qui cauet nctn videns.
S6o
Bto
SSo
Blc loquitur edam de clue illo, qui linguoau.s ct Susurro inter
coadues aemlnator disc:ordlarum exiiltit. Loquitur de variia
edam peticulls occaalone Ungue male conUngentibus.
S,;o
mlnistertun•l
Cap-. xYL
Dum Susurro n1a.net et vir linguosus in vrbe,
Plebis in obprobrium scand:tla plura mouet;
Nam linguosus homo reliquQs velut alter.>. pestis
Ledit, ct vt turbo sepe rcpcnte nocct.
Set qui:t lingua mala mundo steJU5 omne ministrat,
Que sibi sunt vires dicere tendo gT3.ues.
Lingua n10uet lites, lis preli:t, prcli::t plebem,
Plebs gla.dios, gladii scismam, scismtt neccm;
8,6 cadet CE
881. Q-ui& \..Jet in spc:eulo D
Cap. xvi. Htadi"C a eeia1n de varii' EOl
.....
r.
Q
Sgo
QutsqutS nlct :rpeeulo 1..
LIBER QUINTUS
VOX CLAMANTIS
•
Extirp<U regnis, dot lb.mrnio, depopubtur
Ungua duces, lingu• pred,,, lingua domos:
Lingw.t nuritorurn nc:cus dluoluct, c:t vnum
Quod deus instituilt effic.il esse duo;
Ute rugun"!Ue viros nupte, OUl>Usque nwit~
Inque malum dicunt ru libi temper ;,gi.
Corporis exiguo p:~rs nulli p:~rcere nouit,
Fallu e t f>cilis Cosque nephosque loqui:
Fermentum modicum touun corrumpit nccruum;
Exacucns menlem aingu1n membrn mouet.
Non nichil est quocl e:tm dUJ>Iex custodia seru3t,
Ne Runt in verbis imtlctuosn suis :
Dcntfbus obstruxit prudent nntum p:dntum,
Vt eb.ustro residcns d:~uSil snere queat ;
Talis eam custos stimuli.s CG.nigat :..cutis,
Vt niehil abruptc qut<1ue lioenter :tg:lt:
Exterius datur alter ei custos bb1orum.,
\"t duplex duplici i•nuo cbucbt iter:
Osseus onlo prior excasuo corrigit, olter
Cameus et madidus micio vcrbo C•cit.
Hos ramen ~mpit aditus qu:tndoque b.tenter,
Et ruit in vcr~ que reuoc:ue ncquit :
Impetus huius bobet rerum discrimiru mille,
Que velut ignis edax prospem queque ,·omnt.
Dicere qui poterit quot in ethere lumina lucent.
Pn.ruaque quot siccus eorpom puluis habet,
Vix satis est snpiens homo tnHs vt omnia dicat
Semina pestifcra que m:Lia ling\m scrit.
Ncmo refcrre polest m:1L1 que linguusus in vrbe
Pruturit, el duplo prouocnt ore dolos.
Res mala lingua loquax, res peior, pcssimn res est,
Que quo.muis cart:u. osslb~ OIM terit:
Non locus est pacls vbi regn:u lingu;r; toquacis;
Qui nee habet p:~cem, non h•bet ipse deum:
Qui sine p:~ce dei disc:orcbt, bobere glutem
Non •-aiel, est et opus absque ~lute nichil:
Omne quod adquirit sibi pcax, discordi.a tolli~
QuioqWd et ista leuotnt erigit, ilb ruit.
Est \·bi regnat :Lmor deus; est ,·bi nuUus :ml3.tor,
Dirigat vt causas nesdt adene deus:
227
Est gmuior ptumbi massa sic ga_nulm lingu.1,
Ponder< sub cuius corruit \"Tbis honor.
Qui ~b vult "Tbi conciuis oesciat vrbml,
J:anuo fallaci nee sit aperto vizo :
Ore licet duplex blis canol vrbis bonorem,
9••
9••
Conle liilens tacite semina ftaudis habet:
Sic:ut oqll1l piscis guudet, letatur iniqus
Dum \'idet nlterius dompna p:~tere magiL
Fontem dum solus communem toxicat vnus,
Plebs perit et pestis mogno repentc venit :
Outs qui dues oonturbot et opprimit omnes,
Exulls aut mortls sit sibi pena prius.
Dum dens solus olet, totum (tl.put inficit ille,
Sl roris extmbitur, ces..t ab inde dolor;
Sic prius ex-tractus sit ciuis in vrbe' malignus.
Quom ciuilis honor percbt in vrbe locum.
Expedit vnus enim moriatur, oe quasi tota
Gens pe<tot lesa de grauiute sua.
?i•
Vrbis rector, :age quod sit concordia, que dat
Pacem! pax etenim prospe:r11 cuncta parit.
Non sonet in populis sumo tuus impetuostlJ;
Oulcibus est •erbis wbis alendus Mnor.
O'bsequium tigresquc domat tumidosque leones,
RustiCl p.:tub.tim taurus ;aratr.l subit 1
Sic sibi quod nequeunt, valet boc prudencio, vires,
Compmqu~ de f•cili pondere compler opus.
Non sntis vna tenet ngimtos nnebora puppcs.
Nee satis est liquidis vnicu.s ham us nquis;
Solo nee vn> viri persona potcll sine plcbis
AullliO cunctas vrbis h•bere vices.
Principiis obslll, si tu poles, aut u.plenter·
Diocute p:~ulatim quod nequis ipse simul:
Tempom dum \"Ctc~ris queris temcraria d3mpni,
S.pe mogis morbum quom medic::~men hobent:
Curando fieri quecbm maiora videmus
Vulnc:ro., que melius non tctigisse fuit.
Flumino m3gm vides paruis de fontibus oru,
Ftumioa coUectis multiplicantur aquis:
949 Onli..ry t--P"J>Ia CEDL
Q2
95$ aibl CEHCDLH• Ybl S
9.!-0
96o
VOX CLAMANTIS
Sepius, in primo quod ernt sant~bile vulnus,
Dilatum Iongo tempore nescit opem.
9 )0
Ad vomitum scelus est reuocabile fitque nouatum
Vulnus, et infirmls c:>usa pusilla noce.t :
Vulnus in antiqum rediet mala sana cicatrix;
Delectus cure causa prioris erat.
Vt vix extinctum .cinerem sub sulpbure tlDgas,
Viuit, et ex minimr.i maxim us ignls erit ;
Sic lndisetete veterem qui corripit i~m,
Commouet ex facili feue quod ips~ nequit:
Quelibet extinctos iniuria suscitat ignes,
Quo prius oblilll fon:ius im redit.
Im subi~ deforme mAlum, luerique cupido;
Est vbi nullus amor, vroo habet omne nepbas:
Crimina djcuntur, · resonat clamoribus ether,
I nuocat iratum sic sibi quisque deum.
Pertinet ad dues rabidos compescere mores
Omdida pax homines, trux decet ir.1 fe:as :
Nulla fides. vbi nullus a.mor, set amore . remota
Ignornt proprium q uiloquls in vrbe gradum.
Dum diuisa manet plebs a sapientibutt vrbis.
Consillum multe calliditatis init :
Ignis, aqua dominans duo sunt pietate carentes,
Vulgus et indomitus peior habetur eis.
Nuper iusticia ~ et concordia clues
Rebus et in causis rect:ificare solet.
Nunc vbi sunt? dicas. Non hie. Cur tunc abierunt ?
Liuor et argenti lamina. caus.a fuit.
Quod dolus adquiri~ lucrum durnbile non est,
Invidie nee a.mor durat in vrbe comes.
Ablue preteriti periuria temporis. oro ;
Ablue preteritn pcrfida verba die.
,_
Sic plus quam credi poterit fonuna reviue~
Surge! et in precium quod modo vile cadit.
Assolet interdum fieri placabile nurnen,
Nube solei pulsa clarior esse dies:
Pax datur in terris quibus extat honesta voluntas;
Y"ll m•lus omne quod est pacis ab vrbe fugal.
Roma caput mundi fuit omni tempore, saltern
915 No
p.""'. C£HTD
LJBER QUINTUS
Dwn communis nmor rex it in vrbe forum :
SC.t diuiS.."\ statim viduata. reccssit bonore.
E;us et imperium pcrdidit omne decus.
Noo honor Athenis decessit, dummodo clues
Vnanimes odium non habuere simul ;
Postel quando gmuis \'rbem diu.isio spersit,
Ammodo de \'eteri su.mpsit honore nichil.
Sors tamen ilia deo mediante recedat ab vrbe
Nootm, que ma.gno fulsit honore diu.
1010
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
Exquo 4o errore ID IIIDgulla tomporallum gr..Ubua extractatum est, lam quia vnumqu.emque aub legis
~stente
1uaticia gube-rnari oportet, traeta.re v lteriu.s lnte:odlt de ill'
qui iu:J"U miniltrl dlcuatur, quamuia ta:men ipd omnem au:
cauteli.a iuatlclam. confuo4unt, et propter munctl lucrum mul.
tlpllelter eneruiUit-
OIP'"· i.
sunt
lnclplt Uber Sextus_
~odo q":'m plures nomen de lege gorentes,
Qw tamen m parte nomen babent sine re ;
Hii sine lege dei sub lege viri qu:ui fictum
V surpanl nomen legis habere suum;
Est quibus omnis amor extraneuS, omnls et enor
Proximus et proprii causa creata lucri:
Hie ~bor, hoc opus est primo cum munere iungi,
Est sme quo Ungue muta loquela sue.
Qui tamen ad veras leges vacat. et sine fraude
I usticio.m quczule proximitatis agit,
Vt psalmista canit, est vir magis ille beatus;
Paueos set tales iam sibi tempus habet.
Aurea pugna nouo sic conterit vlcere leges}
Les:l quod vlterius iura sa.lute earent .
Hoc ego quod plebis vox clam~t clarno, nee vUos,
Sint nisi quos crimen denotat, ipse nQto.
Talibus in specie, quos deuiat error awue,
Non aliis ideo scripta seque-nter ago.
Legis sub cln'Pide latet an, qua lex sine iure
Vcrtit \'I 0$1 velle quolibet acta di.e ;
Causidicl talem poterunt dum plectere legem,
Trans(orm.ant ,·crbls ium creata suis.
Iuris ln effigie sunt omnia picto. colore,
Quo mngis occultum fen sibi Iuera forum:
lusta vel iniusta non curant quomodo causa
10
,.
Stat, set vt illo lucris fertills ll.Stet 'eis.
Nunc cum causidicus aduer$e ius fore poutis
Scit, tunc cautela$ ptouocat ipse suas:
Quod nequit ex lege, c:1utelis derogat ipse,
Cum nequeat causam vincere, vexat eam:
Si tamen bane vincat, mos e.xig'it et modo prestat
Legis sensati nomen h:tberc sibi:
Nam nisi cautelis laruare scint sibi leges,
Tun<: dicent aliit deficit nc:tus ei.
Sic o.ctus fnbi leges confundere veri
Preualer, et lucro 'plus capit inde suo;
Sic cum causid lcus (uerit sapiencior, auctis
Legem cautelis opprimit ipse suis.
Sic lex pro fonn• potet, et cautela porlt.a
Stat pro materia iu:raque vincit ea.
Hee Cst linguosa gens, q ue vult litigiosa
In Calsis cnusis vocifernre Dlllgis.
Vuit sibl causidicus seru:ue modum meretricis,
Que nisi sit donum nescit ama:re virum,
. Est et, vt ipse vides, semper venalis nd omnes;
Aurum si sibi des, corpus habere poles.
Cuius enim generis aut ordinis est homo nusquam
Cur.u, dum poterit quicquid habere lucri.
Vt via communis astat Rome peregrtnis,
Qui veniunt sanctis reddere vota locis;
Est itn vulgnris domibus vi.1 causidicorum,
Qua grnditur populus donaque redillt eis.
Nam velut antiqui iustos strinxere tiranni1
Qui renuerunt diis redd~c thura .suis,
Sic modo c:tusidicus vicinos stringit nuarus,
Qui sunt im·it'i ferre trlbuta sibi,
Sic video populos modo sncrificofe coactos
Causidieo legis, ne mnle fiat cis.
Dfuerse gentes, vt sufficit ipS3 f."tcultas,
Munm diuersa dnnt sibi sepe noua:
Conuenit i.mmo tibi, donum si deJicit nuri_.
Munus ''t argent,i des reuerenter ei i
Si bamcn argcnlum non est, cxennia. prebe
lUi, quem saclat est quod in orbe nichil.
St mas SCEHGT mox DLHa
lO
LIBE R SEXTUS
VOX CLAMANTIS
2J2
Singula que tcrr.o bora gignit, et ethtr in alto,
Seu DW'e, de dono querit b•bere tuo;
Ex omni parte. aie pelt. sic congregat ante;
Dum wnen omnc apit, nil tibi retro dobiL
Non vno volucrct laqueo set pluribus •uceps
Carpit, nee pisces micus hamus bobet;
Lex in non leges iam transmutata n«: vnum
Retbe, set in lucrum reeia mille paroL
Vndique casus adest legis, quo pendulus hamus
Aure2 de bune gu13itc dona co pit; .
Non via Wis erit qua non acrut4bitur a.uri
Arte ve.l ingenio, vi vel a.morc. lucrum~
Context.llt tenuea aublilis nr•nea telns,
Possit vt biis pred"' illaquenre lUllS;
Si veniat musco volutan.s, c:~dit ipsa retentJ>,
Nisus et a medio transiet "bsque m2lo;
Quod volat ex alis euodet fortibus illud,
Voluitur et bqueis debOe quiequid adcst.
C.usidicus eupidus pouidoo de lege propinquos
Voluit et ill2queot ecndieione pcui;
Ignouum populurn, euius dcfcnsio nulla est,
Opprimit, et lep rethe CQ2rt2t eos ;
Plebs codit in telu simples, bominique po<enti
Recia e2usidicl dant laeenUI viam.
Vesper< pronus humi vespcrtilio volat, vti
Perm is pro pedibus in gradiendo solet;
Sic cu.ius mentem terrena. acienc[a ditem
Efficit, huie volue:ri se rncit esse parem;
Iste velut circa terrnm voluuu, quia veri
Luminis ignorus terre. sol• rapit.
Dicitur in noctem subtilia noctuo visu
Esse, nitente die lucC minore frui;
Hanc imittntur auem legis qui sunl saplenles,
Vt mala noctis ogont, nee bono lucis bobcnL
Sepius ill2 wnen quam predo r.apit sibi mots est,
D um latet occulto finis bobendus ei :
Improuisus adest cum puUoo toUtre miluus,
Esurit, et fraude fraus ..,. sepc esdit :
65
ctcoit
C£DL
19 '\"Olltau CE
slop!lt SHC
93 '-oUl&t C£
Jl•rlt T
23J
Sic capiens a~pitur* sit qui vorat ipse ,·or:atur*
InfeUx bomum quo capietur omoL
;o
...
SIC loquitur de eausidlcl.a et aduoc.all• Ulla. qui vic:lnam
poPG~wn depredan~ ex bonioque alieni• dllaU. larciulmu
.ntl po~K5&fones adqulru.nt: de qulbua l.ft.mcn. vt dle:itur, vlx
pGC~et
terclus heres.
Oltlf-· ii. Plusquom Cilia mnris rnpiens sibi dcuorot vndu,
Causidicus p.1triam deuornt ipse 5U3n' ;
Flus cnne 9ui siluis prc:dam sibi querit in nmplis,
Ca,usidicus luo um qucdt hnberc iiUum ;
Nee c:~nls hie predam plus stringU, dum cnpit illnm
J)entibus, vt cames deuoret ipse suu ,
uo
Quin plus c:Lusidicus stringit de lege clientem,
Munus Yt orge nti possit hobere sibi.
Vt solet ondpiter u cpidos •'l<re eolumbos,
C.usidieus gentes vrget et ongit • ., :
Vt trtmit :~gna pauen.s, nouiter que a:auci.1. coni.s
Est eu.ua lupis, ooc bene tuta mancns ;
Vtquc eolumba suo lllOldd:.ctis &3nguine plumis
Horret adbuc '"''"""' heset>t ilia quibus;
Sic pauet a laqueis opprtsSUI causidieorunl
I.!O
Pauper, ct inde sui d2mat in aure dei.
Vulnera plebeia medicus desidcmt, \It 1ic
Det dolor a.lterius muncro leLa sibi ;
Cente& causidicus discordes opta~ ' 't ipse
Prospera d e lite gentis bnberc quCIL
Ex hoe q uod perdis lucrotur, siquc lucrcri<,
Hinc tecum partem q ucrit Mbere sunm ;
Cum ple~...t.m dextram tene:u, tune ipac sinistrnm
Tendit, que sibimet insa.ciata m11nCl.
Sic quacumque via furit Eurus1 st.mper in aura
Velum tn\nquiUum genat :..d omne fretum:
130
Sic \iget ex auro loculus pregnans ~alie.no;
Quod m•le concepit, pcius id ipse parit :
Nam modus est legis cito cum loeuplcx fore nummis
Possit* tunc terra.s appctit ipse nouu.
Vt consuict:a fame Jupa more iUO ctulorum
Querit habere suos lata p<r arua cibos,
Sic cum c:~.usidico sit proles aucu, per omnes
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXT US
Jltuhinat insidias, de quibus auget opes.
0 sine tunc requie coospirans noctc dieque,
Vt capi>t luaum, ~pial vbique forum;
•••
Tuncque domos domibus. campos iungit quoque ctmpis,
Vellet vt hiis per se solus in orbe fore:
Sic rnpiens ou• fouet vt pcrdix aliena,
Set de fine palet quid sibi iuris hnbct.
Que pater in studio quesiuit vix sibi m11gno,
Dlssipat in vicio filius ipse cilo;
El que (raude sua ..piens mundi cumulata
Strinxer.u, bee stultu:s bxat abire v:a.gus;
Sic male quesitis non gaudel terclus herts,
Set r.apil bee mundus que dedit ipse prius.
CauJidico fore ve p;atet ex dictis Ysaie,
Namque domum Yidue disoipal illc male.
·~·
Hie loquitur de cauaidJcie ct aduocatla lUis, qu.i quanlo
pluru aunt in numoro, tanto me.sla Iuera alclentea patrlam
dcuora_nt, ct Iuria colore 1ubtUla plectentca, auls cautells In·
oocc.ntem populum rormidantern lll.aqueant.
C.Jl"'. ilL
Cum (umnl tribuli summe m•ioris abort~
Sunt blada depresso facta minora solo;
Cum mogis atque suis Sus (uderit •ber.a tUris,
Est macies Lateris mac:rior acta Suis.
Cum magis et numenun lex •uget causidicorum,
Tum gemil in patriis plebs spoliatn mogis.
Vt bb.dll que mera torrens supervndat aquarum,
Vellit et extirpal quicquld ndhcrcl humo,
Concio lege rapax sic mulliplicotn virorum
Lucrn, superficies que tenet orbis, hnbet.
Non ~let esse salus, medicus dum vulnerat egros,
Addit et ad dampnum damptU furo<e suo;
tGo
Sic, vbi caus.idici causas sine iure revoluunt,
Esse quies Iongo tempore eem nequic.
Sunt ita continua presentibus ista diebus,
Vix vt lb hoc morbo sanus obibit homo.
Aureo dum leges laox pondcr.at, equ• st"em
Non eriE, hoc et opus •tuna modemo d ooem.
Scribitur, os auri Crisoslomus ipse gereb:lt;
49 non) v1x CO
••••
Sob sennone latens ilia figura fuit :
A-urea de (acto gestant tamen ora potentes
Csusidici1 qui nunc mu.re:t. cuntta vor.tnt.
Pondere subtili species venduomr, vl emptor
Circumventus eo nesc:ia.t inde forum j
Est lnmen ecce modo pondus subtilius, in quo
Veoduntur verbn legis in orte sua.
Quicquid 0 gonl leges, bominis lex interioris
Gestat ab interius iudicis illud onus:
Omnia d:Lt grotis dominu•, Set legis auarus
Sermonem nullum cbt nisi veniDn eum..
Si bene promittant, totidem promil~ere ·~•bit
Jus foret, el pod is poet:\ referre sutS:
Hii tamc.n a.nte manum, quicquid de fine sequetur,
Sepius inmerito premia (erre pctunt. . .
Sie magis obliqua tonx nescit ponder.a. tuns,
Quo ruit in tortam, q~e Coret ~ua, _vm.m;
Sic s6let iniustum fien sub nomme 1usto,
Quod rorel el fidum, fit magis absque fide:
C.usidici legem proponunt esse beotam,
Concludunl set C!lm facta per ips> rnalam.
De Ugno quicquid rectum si vir sibi sumat.
Ad visum elaris subdet fi ffiud :Lquis,
Apparel tortum sibi quod Cvit ordine rectum i
Si~ ad propositum lex agit ecce "meum.
Nam si ausidico modo dica.m ius manifestumt
Quod michi iurticia m1tll'l negare potest,
Ipse suurn lurrum con11pirans quicquid nd ip.um
Dixero subuertct, multa perlela mouens;
COnficil ex mellis dulcedine (ellis amarum,
Vrtic::e similc.m fingit et esse rOS3m,
El vclut ex llatu &siliscta toxical oris
Aer.a, quo peote prosima vita perit,
Eat quod plu.s unum, sic ius vir iuris ad aura
lnficit ex verbis, plenus in ore dolis :
£t sic vulpis ouem terTet pr~oque viantem
Predat, aicque dolus cogil abire fidem.
Midus eSI 14pso digitum supponerc menta,
Mergere quam liquidis ora nnta.nlis aquis:
187 Stl C
194 subdet SU aubdat CECDL
tllo,
•go
...
>10
LlBER SEXTUS
VOX CLAMANTIS
Miror eo, causas inopum qui lege tueri
lliC loquitur qaaliter loti caasldlcl et Iuria aduo<atl. tn
Jf'&d•tlm asc.endentea facultate, Iu.4lclaque a.-pirantes
: :d•ra.. lu.clldalis ao1U ta.adem cacumcn atUopot; vbi qa.ul
Ill catbcdra peatelenclo ...Sentes, maJor!& auarlclo ceclt&te
, ., .... ,, pdorla quam antea coodldonla e,&t.tuot.
Deberet, c.idus agrauat auctor opus..
Sompnia perturb<mt quam tepe oiros line causa,
Non res set sompno visa fagura rei;
Sic tibi causidicus fing- quam sepe pericla,
Est vbi plus rectum, diuaricabit iter:
Mente tibi loquitur dubia, nam nemo dolose
llll.
Mentis securiJ: ''Oclbus esse potest;
Questio prcccdit, mcionem fallerc pergi~
De quo non dubltat te dubilllre fadt :
Incut-it ipse tibi licta sic lege timorem,
Vertat vt in brutum de ra.cionc virum:
Ex oculis primum dabis, vt rctlnere secundum
Possis, dum causam lex regit ipsa tuam.
Causidici nubes sunt ethen:t. qui tenebrescunt,
tucem quo soils nemo videre pcxest :
Obfuscant etenim legis darissima iu<a,
Et sua nox tetra ,·tndicat eae diem ;
lstis inque oiris petdit sua lumina splendor,
Verurn mentitur, fr.&us negat esse fidem.
Lex furit et pietu donnit, apiencis l'allit,
Pat grauat, et lites eommods quoque feruot :
Et sic lex legil a ledo ledis in lsto,
Et ius • iurgo, tempore iura legiL
Vn.to set populi lirmo 1i 5taret amore,
Causidid ••nus tunc foret ille sllltus.
Est bona lex in sc futeor, t:lmen eius inique
Rcctores video flcctcre lum modo.
Non licet, vt dlcunt, quod con.spimcio fiat,
Non tamen hoc faciunt quod sua iura docent:
Contra c:tusidicum si quid michi lex det agendum,
Et peto eonsilium luris habeie meum,
Tunc: dic:unt alH, nolunt obstare aodaJi;
Sic lcdunt, set eos ledere nemo p<XCSL
Sic 111>i causidicus mundi perquirit honorea,
Subuertem lingue iun vigore sue :
c.stiget rcliq- lex quos. vult, non tamen ipsos,
Qooo deus out mundus nescit ha~ probos.
Ill.) quo
L
237
uo
Est Apprenticius, Sergantus post et Adultus,
Judicis officium fine notabit eum.
Si cupit in primo, multo m2gis ipse secundo.
Tercius atque gr:adus est super omnc reus i
El sic lex grnuibus auri modemtur hobcnis,
Quod modo per iustas non .alet ire vil\ll.
t,so
Libera qu11lis cmt lex non est, lmmo ligatom
Carcere numn1orum cecn c:upido tenet :
Aure3 ni clouis dissoluerit ostia clauso,
Eius ad introitum nultm habcbit iter.
Nil manus In pulsu, nil vox cb.more iuuabunt
Te cum lege loqui, qui sine claue \'Cnis :
Du.a tibi si nummus non sit. conducat et ipse
1.6o
Custodes legis, cassus ablre pcxes.
Et sic: ausidicus ausam.. iudex neque iustum
Judicium cemit. dux nisi nummus erit.
Sunt tri> prccipue, quibus est turbacio legis,
Vnde sui iuris petdit vbique locum;
Munus, amielcia, timor. bee tria. iure negante
Pact• rerunt, quod eis obstllt in orbc nichil.
Dicit enim S:llomon oculos quod ludicis •urum
Cecat, et est rncio contaminat.'\ lucro ;
Scimus et hoc omncs, qui iudicis cxtnt nmicu&,
Perderc iudlcio nil valet ipse suo.
Nouimus hoc eciam, t.a.ngat si causa potentem,
Cernerc iu.sticitlm dat timor inde fugam ;
Horrenda.sque mi.nou iudex oon su.stinct ips35,
Sepius et precibus Oectitur absque minis:
Litera magn:ttis dum puis:lt iudicis oures,
Tollit vis c:lbmi debita iur:> sequt
Set super omne modo sibi ve, qui pauper egendo
Quid petit in lege, dum nequit ipse dare I
Publica sunt ista nobis, quod lege mod~
Pauperis in ca.uS3 ius negat acta sua.
HttJ.Jifl4 pa'clc.nde SH pet.tileadc CEDL
270
•So
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANTIS
Sic ego non video mea qne sunt, set dubitundo
Aoribus attonitis quero c::a.uenda malis..
Ecce dies i.n qua, fuerat que iuris arnica,
Nunc magis econtra lex gerit aeta sua :
I...arua tegit (aciem. conrundit glosaque textum,
Vertit et in logieam lex variaht scobm;
Absque tamen numero sunt legis in orbe scotues,
Plurima sunt folia., fruc:tus et inde m.ioor.
Nomine sub iu! tO qullm sepe: .aepha.ndA p:trantur,
Subque dolus fac!e plurima iuris agit:
Qui magis in causis discemunt tal.ibus orbem,
Crimina sunt cauti.s isb t imenda viris.
Grandia per multos tenuantur !lumina riuos,
Alueus et sterilis ,sU; Yac:watur aquis :
Pluribus expensis potitur thesaurus eclipsim,
Fit, nisi pre'u ideat, sepeque diues inops:
Sic bumus ista breui ditissima tem.pore pauper,
Excessus ·legum n.i modcretur, erit.
Tollere nodosam nesclt medicina podagt.:am,
Sic nee auaricie lex medicamen babeL
Est mea bum potens, ICJr inde subactn Jilcbit,
;Expectont que leui mobilit4te cadunt.
Se)>ius alta cadit ventorum flatibus arbor,
l'l:ut!Jl sa tis plneido permnnet ntque grndu:
Aerfas alpes niuibus candescere scimus,
Qua.s -subito to.rquent frigus et omne gelu ;
, 9a
JOO
Aut si magnatis michi curja sit -specialis.,
Nil opus est legum viribus, ipse loquor.
Continuatn. diu sic vloerat illa cicatrix,.
Non habet vlterius iam noua plaga locum.
Hie loquitur quul per epbtolam Iu.d lclbua IIIIo dlreetiUD, qui
in caduca 1uanun dluld.uum multltu4llle apei1Ulte•, d.eurn adJu·
torem euum ponere nullateo.ua dlgoantur.
0 qui iudicia. vite mortis quoque -r:erum
Clauditis in manibus appreciata· lucris,
De qua iusticia. vosmet salunre .putatis,
Cum sit lex alils vendita vestra dolis ?
0 dilectores mundi falsique potentes,
Terre quique de<lS esse putatis opes,
0 qui mundanos sic alfecfJltis honores,
Est quibus assidun so\Ucitudo comes,
Discite preeipitem quia sepius :udua casum
~3
a:u.baeta C
310
Est ibi ventorum rubies scuiS'Sima, dumque
Preueniens auro singula. iura fugo:
Capm. v.
:>39
; ••
Tealperiem gmtom proxima vallis habet.
Sic vobis numquam desuot aduersa, potentes,
Nee pax est ,-obis certn nee vlla qui"'!.
Die michi diuitibus si qun.ndo deCuit bostis :
Quin magis hos quass:at sepe ruina gmuis.
Non dat securos nee ebur nee purpur.a somppos,
Pa.upertas viH str:unine tut:.. ia.cct :
'P.ttdere quo possunt, tor-quet timor omnis :maros,
Vanaque soUicitis inc-utj t vmbra metus.
Auri possessor (onnidat semper, ct omnem
Ad strepitum fures esthnal C!SSC prope ;
Anna, venen:t timet, furtum timet atque rapinns.
fiduciiun wtnm diuos habere nequit.
Hunc, dum querit opes, cruc.iat mise{tlnda cupido,
Cum hun quesitns cepit habere, thnor.
Sic igitur miser est. dum pauper querit hnbere,
.Et miser est diues, perdere dumque timet.
Dum iacet in plumis. vigilans mens aspern sentit,
Feruet cnim variis exagitat.a dolls:
Dicit, ,. Habere volo vicini pauperis ngrum,
Est etenim campus proximus ille meis.'
Sic fugat n domibus pupillos iste p:lt.ernis,
lnsequitur viduas iudic.iisque premit:
Deliciis fruitur de rebus; pauperis iste,
DamPnn set n1terius comput:lt esse nichil.
Si posset mundum lucr.ui, qul!i: deus esset,
Vltcrius scire nollet in orbe deum.
tudex, nonne tui fu1gor tibi a-ufficit auri,
Vt carcnt tenebtis mens tu:\ ceca tui.s?
Aproprins aurum tibi Certlle, nee tamen vruqunnl
Ad sterilem vium respicis ipse tuam.
lusticie montes ludcx.. tJix ardua. purus
Sdndi~ dum mundi rebus onustus erit.
344 eacnpis C (Corr.)
353 Aproprias SC
3.\0
;.o
35°
;\pproprias EHGDL
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
Agrorum fines longos extendere queris,
Nt<: reputas vito tempora curta tue
Quid petis argtntum tibi 1 tptm quid ponis in a~~n~m?
Sunt nam communts omnibus orbis opos.
JISo
Stpius ista dei daaa conspicl$ hostibus esse,
Ante deum nulla bus <t habetur eis:
Isaa p:>g;>nus habet, Iudeus, btro cruentus;
Crede quod iratus sepe dot ista deus.
Parw. puto, quecumque malos contingit habere,
Non <St pmuorum copio gmnde bonum.
0 quoeiens vir iustus egel, seelerosus M.bundat,
Hie set non n1ibi, ius qui3 regnat ibi.
Dilectus domini moritur, dum viuit o.duher,
Non tamen hii Cristi sunt in amore P'lfe5:
Egrotat iustus, dum ILtDUI noret iniqus,
Et> cecidit Babilon, cecidit quoque nwcima Troio,
Romoque mundipo~WS ,.;, tenet illo locum.
Omnis habet subirum muntbru. potentia finem,
Atque fogo cderi dtserit ips:> suos:
ludcr, etgo time, magnos qui seandl$ honores,
Teque ruinoso stare memento loco.
Omne quod <St mundi tibi earum tronsiet • te
Joquc tuis meritis iudic:t:t ipse deus :
'
Equ.2.que le-x domini tunc que modo ccrnis inequc
Dlscemc~ que tibi ponder• iusu dnbit.
Cum te terrlbilis exactor missus nb cquo
l udicc sulpburei mcrgct in yma lnci,
ProdoJor I i.nfeli:< tunc.• qunmuis
370
Dosc;J.S
igitur primo. me nosce secundo,
Rectum iudicium sic apitnter age.
Omnia que mund,i sunt diligis, omnia Cristi
Linquls, et ex niehilo eredis habere satis :
T11 celum perdis. mundum lucraris, il13nC
Corpus supportas, spiritus vnde cadit.
Est tibl perfectum vanum, tibi mobile finnum,
TaJi.s enim iudex non bene sen tit opus:
Edificas turres, thalomos nouitote (>Oiitos,
Quicquid et est orbis pl01 deitate coUs:
Edifi= omplo, fossa cmuderis in ana,
Quo medium frontis ostia cl~uu. prement..
Quid vest<S referam, lectos ve.l iudicis odes,
Quorum luxuri<S nescit habere p:tr<S?
Qui modo prospicetet habitacula quoque fuerun~
Alterius nouiter dicertt ilia louis.
Gloria nonne tuis erit out tibi pompa perhennis,
Quas faeis in domibus, dum '""' Iuera rapls?
11Cr0 1
dolebis
Tallbus in falsis spem posuisse bonis:
'
Gemma \·et .ugenturn oec ibi descendet et aurum
No:c fraf11lis mundi gloria lopsa brcui.
'
I udicibus populi vanum mmen <St quod in isu
M:.teria ocripsi ; perdita verb.1 dedi :
Que tum iustici3, que \'d sit Judicis equo
Condido. non est tempore ,·ig. modo:
l usticiarius est; sub tali nonline b..Uit.
Qui sine iustici:t nomen inane gerit.
Fine tamen proprium quiJque reportat onus.
Si !amen in mundo iudex sibi ferre salutem
Possit, non aarat quid sibi finis eriL
0 qui curu:u eupis, eur ttm<t dtseris 1 Omne
Est qood in orbe tents, set neque temtt babes.
0 qui sc:is olios non tet tu notus ad omnes.
Non tibi quid prodest Ria Jciene~. nil
Te
24t
~··
Blc loqultur de errore Vic:ec.omitum, Baltluotum, necoon et
Ill ....._ luratorum, qui &ingull auro conductl dlultum ca.u.IU\5
........_ •upportantes.,. paupcrn abt-que iuatic!n. calumpo!aotur
It opprimuot.
e.pa. vL
Nunc ecL1.m viceeontitibus quid dicere possum?
Numquid in usls:is dam nocumentn. \!irts?
~~· 61 hee eausa, de qua vigct vnccio nulla
D1Shll~ \1: eis vncu .sit inde manus :
Legis in 3&Sisa. si sint tuo. donn reeia."
I Ul petit
.
causa scinditur inde tua · '
s·' tamtn etassessa
,
sint pre manibus tuA dona,
Tunc: potes us:isis sumere lua:t tuis.
Vtque bouem, precio qui stat conductus orauo,
Sic tibi iumos munere ferre vales ·
~ii tibi proq_ue tui$ vcndent periu~ nummi,.
SJc au.N m itlr.l \incit in \'fbe me2 :
••••
40$ que tunc: mocfo C
R
~ so
orb• CE
~3·
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
D iuit:is iniustAm caus:a.m aic cemo quietam,
Et iust.am ousam pauperis esse re:am..
Non comes a vi«. set viclo comes aecipit ortum,
Iuris auaricie fert tamcn ip&e .-ices.
JDc 1oqu.itur quod alcut homioca e:aae euper tctnm neces-
-">
os:pcd.lt, ita leges ad eorum Rllmen lnaUtul oportet,
odo tameD lep custodes vorum a f.UO dJKerDeDU..
,....Uque quod auam est equo pooclcre dJolribo&J>t. De
_ .boa tameD et ir1luriU modo contincenUbuo laaoeen·
J
Sic dico ncecomitibuJ, quod munere victi
Communi populo dant nocumenl:l modo:
Nee sibl iurati aapiunt quid, sit nisi lucri,
De s:lle condilum quod dabis ante manum :
Cousidici lanam mpiun~ isti quoque pellem
.... Recta aoatrt. minoris etatia cauaa, quantum ad prnena
- t.
A til. Pro transgressore fuemnt leges ailuote,
l = Quilibet vt meritn passel lubere su•:
Tollunr, sic inopi nll rcmanebit oui.
Sic ego legiferis concludenll vltim• primis,
Dico quod ex bum lex viget ecce noun i
Vt marg:ulttUJ ai porc:us aumat in esea.s,
Sumunt legiferl ale modo iuro slbi.
Vendere iustidam quid ld est nisi vendere Cristum,
Quem Jud.. cupido vendidit ipse dolo?
Numquid adbuc lude simllis quis viuil in orbe?
Immo sibi plwu viuere credo pares.
Narnque semel ludam wem committere culpam
Nouimu~t bune tt eo penituioe lego;
Nunc: tamen vt mft'CtS vendunt communit:er omnes.
Gaudentes luerum lie lubuisse •uum.
Rettulit boc precium Judas quod cepit ioiqum,
Nee liquet binc \·enillm promeruisse suam :
Nunc erit ergo quid hiit, vendunt qui iura sioistris.
Est quibus bora fori cotidiana quosi?
Vt vorat et stric:te tenet ipsa vorago gehenne,
Nee redjt vllus homo llber nb ore suo,
Sic modo qui vcndunt leges que premia carpunt,
Hec valet a manibus tollere nemo suis ;
Et quia sic similes infe.rno sunt'que tenaces,
Credo quod infernos fine tenebit eos.
Quid scu llalliuis dic:2m, qui aunt Aebernntis
Vt ropide fwie? Tu magis inde c:2ue.
Quo porus intnnt, prenottico dampna figur.ant,
Cunetis rwnque viis ve c:omitatur eis.
Vt Cr.ul bufo Dl:lledixit, sic maledico
Tot legum dominis et sine lege magis.
+U lei ,,.,.,/ ;,. C
<s6 oraCE
·~·
<;•
Nunc tamen iste bonus punitur, et niter iniqus,
Dum viget ex auro, iusti6catur eo.
On1nin tempus hobent et habet sun tempon1 tempuJ~.
Causaque sic causas d ebet habere suns.
Quid mare cooferret, nltis dum Ouctual vndis,
Sit nisi nauis ei quam vchit vnda ftucns?
Set quid fert nouis nisi DllUtn regens Ail in lib?
Quid .alet :tut muta, si sibi remus a best?
Quid mare, quid n.1uis, quid naul:l, vel est aibi remus,
Sit nisi ponus aqu.is l"C-ntus et apt us eis?
So
4
Gens sine lege quid est, ttut lex a.ine iudice quid nam,
Aut quid $1 iudex sit sine iusticia?
In patrio nostra si quis circu.\upicit OCIA,
He<: triA eemet ibi sepe timtnd:t. michi.
Omnia dampn• grau>nt, set nulla tAmen grouion1,
Quam cum iustici:un iustus habere .nequi~
Ex iniusticiD. dlscordia cresdt, et inde
Casal a..mot solitus, murmurat n.tquc domus:
Murmur si vcni:tt, venit ct diulsio secum 1
Terraque diuisa non bene sta.blt eo;
·~
Et quodcumque sit hoc per &e quod ltore nequibio,
Ve libi, n:un subito corruet absque modo.
Testi• enim deus est, dicens q uod regna peribunt
In se diuis:a, credoque dicca suo.
Jl.ao 'ridete queunt quotquot qui rtgna gubemant,
Haotte pars sortis maxima speciAl eis.
Qulequid dclirant reges, pleetuntur Acbiu~
Ham caput infirmum membra dolete facit :
...c:-. .
>II.
41l
-
n....,
sIt ..,....~... ] -·;poi<JU qui .......
•eli.. oouit C (,...) D (1/wU.,- L)
,.._ S
493 No }MtWp. S
R2
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANTJS
Dux sl perdat it.er, enant de plebe KqUentes,
Et ,;, qWI r<dient est dubitaod.\ magis.
Propter pec:catum regis populi perierunt,
Quicquid et econut litera r.uo docet;
Regia set bonitas (ert plcbi gaudia paeis,
No.m deus ad saneti regis agencb. r•uct:
Si ,;closus enim sit rex, qui:t lex nequit, ipswn
Vult punire deus, qui super omne potest.
Expediens populo rorct vt bene Yiueret omnis
Rex, ia.cet in mn.nibus aors quia blna suis :
Vna SAlus populi rex qui bene viult habetur,
Plebis ct io l>Cstcm rex mtllus nctn P"rit j
lOO
&•o
Eius cnim sce1cru constnt mn..gis esse noclual
Cuius habent populi condita ium sequi.
Cum sit maior homa. aunt p1us iU;l crimina. ta.nto ;
Dum cadit ex altis, leditur inde m•tisPlures cemo reoa, magis attamen omnibus ipsos.
Legi(eri qui sunt et sine lege tiWient.
Cum sine lege rurit regni Yici:ua potesw,
Esse nichil toto tristius orbe potest:
Sanecius esse peeua :mimoque eopacius ipoo
Estimo, qui iW'I c:bt neque seruat ea.
6to
Imperium Regis non solum bellA uiumphis
Omo.nt, set leges seru~ vbique bonas.
Nonne domus poterit componere se sine Ugnis;
Set sibi quid lign.., sl nee acuta roret?
Set quid acuta valet, nisi persistens operantis
Vnitis causls 1lt manus artlficis?
Bee sibl si ruerint coniuncta, per omne iuuabunt,
Et si diuisa, pars sibi null• iuuat.
Term quid est solo, populus nisi sistat in ilia?
sn D Au lit, foJID.lHS : -
,
Rqis MlftqW modu:a aJiot mod~rat•.r, d oma.1S
Ju.ris ad •cium dldh.l.t nM C"apu-L
Si baau.a aM nth Ru, bU qui wnt bo:oibtit
Su.ot m.aci• cctoctl cond:idoac sua;
Si ll\aJva nM weltt, •i•IU R.u .orW die~
Vt ai111 complad&n\ 1 dlcit. otu.t, amaL
lamqw eupc:rtt$u.h dolu.t d dc/~t booeat&l,
Sutit d opprobrium, quo4 (uit ante dec:ua.
Tlu• l su {nJlf•ttJ) •"" W tt.
.Afin-
Quid populus <c sibi. r<x nisi r<gn<t ibi?
Eat quid r<x, nisi consilium fuerit sibi SAnum?
Sunt quid consilia, r<X nisi cecb.t ea?
Atwnen in nostr.l sic stat diuisio tern,
Quod sibi quisque suam lam legit i"' viam:
Condues bodie discordia veut in vrbe,
btinguit quod ius quilibct alterius;
Nee. lex campestris est iam memorDta mogit~tris,
Set qui plus poterit, iJ!$t magincr crit.
Nun<: cler~ populum, populus culpot quoque clerum,
Et tamen m culp:t perst.At vtc.rque su11:
l nvidWI alterius nunc culpnt quemllbet ~Iter,
P,onque suum proprium nulla reronnol iter.
Si videos vtrumque st:ttum, dices quia corte
In rrua.gnis lesi rebus \'terque sumus.
Nunc magis in specie vox plebit clo.mcn vbique
P ectore sub timido que metucnda rero.
Curia que maior defendere iura tene.tur
•
N unc magis iniustas ambulat ipsa vias:
Ja&rmo capite priuantur membra salute,
Jfon u.men est medicus qui modo cura t opus. sso
Kat ha magnific:u$ viciorum morbus abortu~
Quod valet excess us tollere nu11a m:a.nus:
Sic oritur pest.ls. per quam iacet obruta virtur
Su rgit et in vicium qui regit omne forum..
'
ff5-58o 7'<<:<1 SCEHGDL AsfolltnDs In THo
Nunc magis ecce refert verbi clamant-is nd Bures
V~x, et in hoc dicit tempore plum gmWint
Crimen et, vt cJamnt, fert maius curta maJor
~ foret i0l51rUctor, legibus extat egens. '
commune bonum non est (modo) lingua locuta,
lamo petit proprii commocb. quisque lucri.
Ap.e, adulantum m•dio procedit in aula
~q~e iubct fieri, curio eedit eis :
'
Pt1Jiqw vera lcqui pr<SUmunt, curio tales
I, et ad regis non sioit esse latus.
lll>llcri., sn (v .-ym>Md i• $ )
.... -cia 0 • · T
549• mGdo
~. THt
VOX CLAMANTIS
LlBER SEXTUS
Rex, puer indoctuo, moralea negligit actus,
In quibus a puero c r'escere possit bomo:
Sic etenim puerum iuuenilh concio ducit,
Quod nicbil ·expediens, sit nisi velle, sapit.
Que vult ille, volunt iuuenes sibi consociat4
lite subintrat iter, biique sequntur eum:
56o
Vanus honor vanos iuuenes facit esse sodales,
Vnde magis vane regia tecta colunt.
HH puerum regem• puerili more subornant,
Pondera virtut11m quo minus ipse gerit.
Sunt ecia.m veteres cupidi, qui Iuera sequentes
Ad pueri plociuim plura Dephanda sinunt:
Cedunt morigeri, veniunt qui sunt viciosi,
Quicquid et est vicii Curia Regis babet..
Error ad omne tuus pueri consutgit:, et 1lle,
Qui sat is est docilis, concipit omne malu~:
$70
Non dolus immo iocus, non (ra.us set glona lud1
Sunt pueris. set ei sou stat aborta doli.
Stat puer immunis culpe, set qui puerile
Instruerent regimen, non sine labe m:ment :
Sic non rex set consilium sunt causa doloris,
Quo quasi communl murmure plangit humus.
Tem~ra matura si rex etatis habere!,
Equaret libram qUe modo iure caret:
Regis namque modu.& alios moderator, et omnis
Iuris ad officium dicitur esse caput.
Si bonus esse velil rex. hH qui soot bonitalis
Surit nuagis edocti condicione bona :
Si malus esse velit, simili rex sorte elientes,
Vt •ibi complaciODt, eligit, omat, amat:
Hoc set eum ttlngit discretum quem probat etas,
Non puerum, quia tunc fit sibi culpa minor
Non est nature lex nee racionis, vt illud
Quod mundum ledit sit puerile malum;
Non dolus, immo iocus; non rmus set gloria ludi,
Sunt pueris, nee ibi restnt origo mali.
s6o•
555 nc-gligit S rcapuit CEHGDL
s6t virturn H
56;• omnes Tfu
s6f• m1gb OHI. T s66• complaceanl H.•
61°•
Sunt tamen occulte cause, quas nullus in orbe
Scire potcst, set ens scit magis ipse dcu~:
Nescit enim mater Dl'ltO que rata parantur,
Fine set occultum clarius omne patet.
T11-lia vox populi conela.ma.t vbique moderoi
In d11,bio pos iti pre grauita.te mali:
Sic ego condoleo super hiis que tedia cerno,
Quo Regi puero scripta sequcndo fero.
~So
Jllo JoqaJbtt quod, exquo omnes quic:umquo mundJ atatu.s
,.pe mageatati.a iuticia moderA.Otur, lotendit ad preeena
,.anaturo fam Reg{ noatro quandam eplat olam doctrine
edltam s.crlbere coneequenter. ex qua lUe rex noste.r1
modo in sua pueti.U conatituitur etate, cum vbMiorea
aum.p:ae.rit a.n.not. gracta mediante diuioa, in sula
~}&llbao cxorce:ndia euidcmc:lu:s lnatrua.tur. Et prlmo dicit
qa.a.muia regalia potencla quodammodo supra leges
regiam tamen decet cletnenoiam,. quod. ip.e bonis
lnherendo, quasl llber sub tusticle legibus se et
IJI upeetu Regia altlssiml assldue pbemet.
::::u-j
Cumque sui Regis legi sit legillS omnis
Suhditus, et toto corpore seruit ei,
Eat ita conueniens quod cum de corde fideli
Mentis i:n affectu._ Jegius omnis amet:
Regis et est proprium, commissam quod sibi plebem
Dirigat, et iusta lege gubernet eom.
Hinc es~ quod normnm scriptis de plun'bus ortam
ltegis ego laudi sctibere tendo mei.
0 pi~ telf, audi que sit tuQ regula regn~
Dixit enim Daniel, quod de senioribus .orto
Exiit impietas, quam furor orbis hobet:
Omne qu<Jd est mundi vicium plaowu veterani,
Et quas; de peste spen.1. venena serunt.
Horum Damque see!"" Jertur maculare 6guras
Todus mundi, quo (urit ira dei.
lamque aupercreuit dolus et defc<:it honest\U,
Sentit et opprobrium quod fuit ante decus.
~so'
-~Ylll HMJaV a re-gnaturo) czcclcnti.aimo T (1~1 C1tfW M24atrt SCHG)
$1P Cl.ut&) in ciU!I bonorc T (llzt «Yr mw"w SCHG)
de peste IL dcpistc T
.579• !IU~~emlt T
•
ddeit T
LIBER SEXTUS
VOX CbAMAN.'r.lS
Concordans legi mixt~que· iurec dei.
Legum frena tenens freno te forciuS atee·;
Dum nullum metuiS, sis mews· ipse tibi :
N:unquc timor, virtus bumiHs, fugit omoe superbum,
Et qii#Si virtUtum clauiger esse sole!.
Est tibi, rex, melius quod te de lege gubemes,
Subdere quam mundi singula regna tibi:
Est propter mundum tibi subdila so111 aliorum,
Tu· propter celum subditus esto deo.
Vt tibi deseruit populus de lege subactqs,
Cristi seruiciis temet ad instar babe:
Vincere te studeu, alios qui viocis, et omnes
Excessus animi subdere disce tui :
Iustificans alios cupias te iustificare,
Iuraque &ns plebi, des ita ium tibi.
Qui superas :illos, temet supemre labora;
Si rex esse velis1 tc rege, rex et eris.
Qua fore se regem potcrit mcione rateri,
1Jentis qui proprie non regit acta sue?
Non valet hoc regimen aliis eonferre salutem,
Dum sibi noo fuerit rector, vt esse decet..
Dum tibi euncta licent, ne quera.s cunct:a licere,
Res eteniD\ licite noxia sepe ferunt:
Tu super cs ium, iustus set viue sub iUis,
Spesque tui nobis causa aalutis erit.
Est mors ira tua, poles id quod non licet, et te
Ptestita vota tamen ducere iuris babent :
Quod licet illesa mentis precordia seruat,
Omne tamen licitum non probat esse probum :
Quod licet est tutum, set que jlOtes ilia sub arto
Discute iudicio rultus bonore tuo.
Micius acta regas, aliter nisi uusa requirat j
Aspcritas odium seuaque bella mouet.
Non te pretereat populi fortuna potentis
Publica, set sapiens talia rata C<lue.
Vita Pharaonis et gesta maligna. N eroni.s,
Que iusto regi sunt fugienda docen~
0 bone rex iuuenis, fac quod bonitate iuuentus
Sit tua morigeris dedita rite modis.
613 JUpct. ea SGDL aupcra C£BT
Quid tibi forma hmat vel nobile nomen Auorum,
Si vlCii$ scruus factus es ipse tuis?
Doctor Alexandri 'Magni prauos sibi mores
Primitus edocuit, dum puc.r ipse fuit:
Rex puer hec_didici~ que post dum dedidicisse
Tempmui~ pnmus obstat abusus ei ·
Vicit Alexnnder Darium simut et &biloncm
Set nequit impressum vincere corde malum.'
Nuper in ~xemplis scripscrunt $iC sapientes,
QuRd prius imbuerit1 testa te.nei'e so1c:t :
Re~ i~tur dcius viciosos pelle rernotos,
Nam YI.X turpe vetus nescit nbire forns.
Plaude bonis, fuge prauorum oonsorci11 l:~bem
De I>ice troct.ah't contmhit egra. mn.nus.'
59'>
6oo
.JIIc loqal~ qualiter rex albi mate conaulentea cautius
•ltare, prodJtorca.quc regni sui penltus e-xtingucre, &uorum
tiClam condltlones minlstrorum dUigencius lnueatigar4!, ot quos
utt&et
.u~ns~eiam e~antes Jnuenerit, debita pen a corrigere debet
uau:~ccw..a ca.stigare.
61o
6to
Is.
~<dibus implicitos folsnsque C<luebis amicos,
Qu• tWl deposcunt, te nee amare volunt:
Blanda dolosorum fugias per verba leuari,
Ne specittle lUum notnen ad yma ruant:
V~a nimis Jeuiter audire que credere dicta
Sepe supervacuos cogit inire mctus.
Vir q~i bella moue~ qui pred•s consuli~ et qui
Consp~rnt ta•os plebis habere tue,
6so
0 .rex, oro tuas quod claudas talibus nures
Ne tua. nobilit:ns lcsa fa.tiscat eis.
,
Conshium rtgale tuun\ vir nuUus auarus
Tangat, set t:tles mortis ad instnr habe
Dl d.10
.
Nu
or.be malum non est, quod cordis o.uari
on latet '" cella, dum sitit inde lucrum •
Arnbulat
. te.nebr1.~
• opus exercet tenebrarum
.
.
m
~t et imp\lgnat nil nisi JXlciS opus.
'
Qu•
Pa . mel in ore gc.rcns, set 1labens ·m corde venenum 1
cas habet verbum, mente nottmdo rnalum,
66o
C.p. fx. H41Jl11g 1 ru om. C
6s:r £Atucat H
~8 impuo.gnat S
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANT IS
Ne periat Regis legis et illc status.
ReJC, •ge, ne plcbis furiens discordla dicat,
• Lex c:uuit rege iun pate:m:t. rtgt.DJ ' :
Absit et hoc: vulgo oe dic:u, iure "'moto,
Quod niebil auxilii principii vmbrs facit.
Frau• cum fraude sua perlat de mone rernorso,
Vt ster iust.icla regia bude tua:
Sic: dicant populi, • Sit semper glori• regi,
Quo bona pu viguit, quo reus •eta luit.'
Precipitur gladius vibratu5 semper hobcri,
Prompcius vt crimen iudicia1e: fcrat :
Ense quiesce.nte, compescere non v:alet orbem i
Qui regmue cupit sanguine iurn. colnt.
Anna ferunt poeem, compcscunt anna mp.1cem1
Vt reus hec timeat, rex probus B.nn:a. gera.t;
Nomine subquc tuo ledant oe forte quiritcs,
Ftebem te tenero corde videre decet:
Hie est l"trsutus, inimicis regis amicus.
Semper venafu, dum vacat ipse lucris;
Vipereum genus et nnum plenumque veneno,
Fraudibus, insidiit, artibus :lt1'Da pant:
Semper in insidils Iedet incau!Uque noccrc
Tempta~ et occulto fabricat ipoe dolos.
Hie rimans animos hominum ~ reuelat,
Et similiJ Jude fabricat acta su>.
Qui te aollicltat, rex, et subuertere temptllt,
Qui -te persuadet so1uere ius.~~a dei,
Quis sit et ipse vide, qualls vel condicionis,
Aut tibl si vera dicere verba vclit.
Discute mente prius nnimum temptantis. et audi
Si vel constnntcr vel dubitnntcr •gat,
Si tibi prcponat c'lubium, mcndnci• fingens:
Semper dcprendi verba dol= timent.
Cum sit causa doli, pie rtx. tu credere noli,
Si quis agat praue, t'U lUI. rac:ta eaue.
Multus non credit, nisi cum res noxia ledit ;
Ante manum .. piens prouidet ada regens:
Decipiuntur aues per cantUJ acpe suaues;
Blande, rex, linguc ~Uea verba luge.
Rex, bona digoa bonis da premi:a, rex, ct iniquis
Qo.c sua promcruit premia culpa dabis:
Latro. bonus veniam cns.to miserante meretur,
Penam prome.ruh in crucc lat:ro malus.
Obsequium pn-1uum trnhit e mnnibus graue donum,
Que sunt facta tuo fine notobit homo.
Si scclus vlciscl racio certissima poscit,
Justus in hoe casu quod decot illud age.'
Ficta tibl piew non mulce:..t upera iuris,
Vlc:io iudicium compleat lmmo tuum :
Sepc pericla fen (crt iudicis vlcio t:uda,
Destruit ille bonos qui alnit esse llll\los.
Diuenas peDU dluerais addito eulpit,
:Mille mali species, mille salutis erunt.
Judicii signum gladius monsmre videtur,
Proditor vt periat, rex tenet srma s<cUs:
Rex iubeat tales laqueo super alta leoari,
663 Viperlum C£
619 I•IP< S
6;o
,._
7to
Si vis ruunque tuCM non eastigare minisli'OI,
Crimen babct culpe regia culpa sue.
Euolat ancipiter ad predas, luaa suisquc
De:Jeruit dominis in rapiendo cibos :
Sic sunt qui regi famulllndo suos et ad vsu.
Tollunt pouperibus dompna ferendo nimis.
In preec pondus lubet p.uper qui claonot egenw
Ad dominum, memor est pauperis: ipse sui.
Sieuc enim presul, qui oostos eJl :tnim:Lrum,
Pond us in officio debet hnbcre suo;
Compotus vtque suus, sic stabit eL v1tln1n. mcrccs,
Gloria vel pcna perpetunlur cl;
R~ ita. qui nostrum modcmris legibus orbem,
Dono luis merilis confere< equo deus.
68o
69"
698 perial SHT per<>l CEOL
'.Jo
7J•
Pot.se tuum grande, re.x, est, que poteneiot ill~,
Omne tuum cuius doxtero libfllt opus.
:::.::1ft
1llc dJcit qood re:z: sa.no coos111o adhe.rcat, cecln:le lura
et eric&I, equo In iu4ic:ilo et pletoous u iotat, 1111amqae
~
C:WOctla mu:ndi opibQ: preponat.
a.
Speme malos, cole p!"dentcs, compesee rebclles,
700,705 periat SHT ptn:a.l CEDL
C.p, x. HM4Uy • supportd erf&a.lll ddtnc!ac 0
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANTIS
Da miseds, sontes respue, parce reis.
Quiequid :1gas. vitio numqunm mergatur hone.stum ;
Fam.a lucro, rebus preficiat:ur opus.
Nil tibi, rex, fingas pro mundo, q uo reputeris
Iustus apud proceres ~t reus ante deum:
Ecclesiam studeas mulr:a pietate rouere,
110
Cuius cnim precibus vult d.i adema geri.
Pauperis et Vidue dum cemis adesse quere1~
Judicium miseris cum pietate gems.
Expcdit interdum sanccitn remitte.re legum,
Ne periot pietas de reritate tu•:
Indulgere tuis tu!t sic dignetur honestas,
Nnm puto sepe deum viuere velle reum.
Par quoque portet onus sic nobilis atque colonus,
Et nichil arehanum polluat ante manum.
Ardu:a. s:i causa tibi sit, vide.u, quia certe
T><d> solet mngnis rebus inesse fides.
n•
Rebus in ambiguis tu c:ertum ponere noli,
Fnllitur augurio spes bona sepe suo :
Est magis humanl geocris iacturt\ dolori,
Nescit principium quid sibi fin!' age~
Dum tibi suadet opus trnctare negncia regn~
Consilium regat hoc cum seniore senex.
lbit in oecasum quicquid dicemus nd ortum,
Lingua loquox habitum nesciat ergo tuum.
Consilium pmuum regnle.m turbat honorem,
Prouocat inque seelus que boru pacis emnt.
;6o
Iurn dabit populo senior, discretaque iustis
Lcgibus est etas vnde petatur honor.
Est sat:is ille senex. cuius sapiencia. sensum
Firmat in etate, sit licet ipse minor.
Non stabiles :tnimos vcteres fituam ve iuuentam
Comprobo, non etas· sic sua iuru d edit :
In sene muJtociens stnt: condicio iuuenilis,
Dum iuuenis mores obtinet ipse senis.
Caucius ergo statum videas, pie rex, nd vtrumquc;
0
v nde legas homines, tu prius acta proba.
ll
Qui tibi seruicium prebe.t nee invtilis aurum
Appetit, hie "'ruus debcat esse tuus :
743- sanetJta OT aancdata L
?65 Caluos ~'e C $t&tuam \'C £
Dulcius est mercede labor qui regis honorem
Speetat, et in tali spem tibi ferre poles.
Est ,q ui pacificus, est vir qui iuris amicu~
Liber nu1.ulcie, lnrgus 11d omne bonum,
Vtere consilio tali, pie rex, vt babundct
Cronicn perpetue laudis in orbe tue.
r~a vol:ms grntis, nullo soluente cathen;J.S,
Ptoclamat rneritis ista ..·el illll tuls:
Notnen, crede, bonum g:LSas preceUit, honorem
Conseruat, remouet scandBln, laude viget :
Ta.oge bonum ft_orem, dulcem prestabit odorem,
Sic virtusque viri frngrat vbique boni.
Cnnsule doctores legis, discede malorum
A conventicuUs, concomitare bonos:
VI grnnum de messe tibi, de rontc salubri
Pocula, de doeto dogma~' mente logos.
78o
Blc l~ultur qualiter regiam Ubertatem in vlciorum nulla·
..._ 4ecet inclacre aeruitutem. set aicut coram populo alios
...Wt potencla, Ita coram deo pre ceteris ampllorl vlrtutun1
lllarMcat habWlda.ncla.
•
al.
Gloria nullo, precor, te, rex, extollat in3nis,
'
Tedin nam populis vita s uperha paril
Musca noce.t modicn, modicis s:is prouidus ergo,
N~n f:lciunt tutos regia ccptrn suos:
Exiguus magnum vicit Dauid ille Gofum,
Nam virtus humflis corda superba domat,
Cristus ;:unnn., humiles lemu, ct de oorde s uperbos
Obrui~ ergo pie, rex, tua regno regc.
Sit tibi credibilis sermo consultaque verba,
Quo, ~uibus et quando, sicut oporttt ogi:
Vt scnptum fident tuus addat s:ermo per nwes,
Verba minus certi ficta. timoris bobent.
Mocio, rex, in te subito non irruat ire ;
Causu iusticie set moder::tnter age:
Ira mouens animum tollit sibi vim racionis,
Et disereta sue mentis ogend> nega~
779 toluc::nte C.EH iubcotc: SGDL
~E
791 .UJ•Ic CE
8oo
VOX CLAMANTIS
254
LIBER SEXTUS
M:ors et vita tuis m:mibus de lege feruntur,
Prouidus in cnusi.s te decet esse magis :
Nulla cupido tuam va.leat corrumpere farnam,
Immo tuis donis gaudeat omnis humus.
Serous nunrieie non debet nobitis esse
Rex, set etit regls Uber vbique status.
Larg2 tuis meritis inopes elemosina euret;
Qua poteris regem pacificare deum:
Fac bona queque poles modico dum tempore viuis;
~{u1ta
s,.
metes, si nunc semina pau.ca seris.
Joqaitur quallteJ' rex a sue ca.rnia voluptatc UUcebra
f~Ciholltcr $e debet abstlncre, et sub a.acre legis conat1tucJone
dlulnam offenaam sue coniu&i-a ta.n tum Ucito fruo.tar
Da tua .n on parce, cui des tnmcn n..spice caute i
Crede, satis res est ingeniosa dare: ·
Non perit hoc probitas que dona repeodit boneste,
Namque piam lnudem res d.1ta d.1ntis habet.
Sepe iuun.t, nee eo minor est substantia ponti,
Qui modicam pleno flumine .sumit nquam :
Sic tua rite iuuet miseros clemosiM sumpta,
Nee erit nrgenti sic tud summa minor.
Si quis amore dei miseris sua dona ministrat,
1t{uner.~.
tempus Mbent, !tuna perhennis erit.
Scindnntur vestes, gemme frnngantur et o.u.rum,
Porrige pauperibus que dedit ante deus.
Est :tncllla dei simplex- c;Jemosina, mortis
Antitodum, venie porta, s:a,lutis iter:
Disputat aduersus dantis poccata, perorat
Auctori, redimit probra, precatur opem.
Peccatum mOrs est anime, mars debita pena
Peccato, seL in hoc mens pia dele.t earn.
Absit culpa gule tibi, rex, nnm regis honestas
Omnis mundicie debet bonore !rui :
Dlud enim vicium primeuum lnbe parentem
Dampnauit, fragilis quo cadit ipse reus:
Hostis in hoc l~cio Cristum temptauit, et ipse,
Qui rex est verus, res_puit iJiud opus :
Ecce SaUl pugnare volens ieiunia. cuneUs
Imposuit, donee hostica tela domet.
R ex, tfbi plgriciem pell;u et motibus obsta
Cnmis, et ad mores arripe fortis iter:
Begius vtq.uc status plebem supereminet omnem,
Nobilis in gestu sic mnga illc forcl
0 tener ttnnorum, dolus in quo nullus habetur.
Simplex oobilitnB, perfida tela caue:
Et:u Jl.l\roque doli non tc !iinit esse capacem,
Non te vultque tuum df'genemre genus.
Sunt tibi forma, genus, bonor, ordo, decus que potestas;
Contulit he<: ortus Iibera dona tuus:
S;o
Teqoe sequantur ita la.us, virtus, gmcil. morum,
Et sic plenus homo, re.x pie. viue deo.
s••
0 s uper omne ruge, pie rex, ne ceca voluptas
ad illicebra prouocet ncta tun;
Sponsus set propria de legibus vtere sponsn,
Nee spolies sacrum laudis bonore tborum.
Nulla vetus scriptum docet regum quod nb cuo
Stant Venus et regnum po.cifkntn simul:
lnkndat Veneri q uod homo simul et racioni,
Numqunm possiblle creditur illud opus.
86>
Pluribu.s exempJis tibf Ju:xus erit fugiendus;
Biblla que docuit, respice facta Dauid :
lnvoluit regem proctssu temporis enor,
Eiuso dum mpuit cor mulieris nmor :
Quis dolor inde fuil, seu que vindicta secum.
Tenet adhuc animum qui legit ilia viri.
Sit tibi culpa Da.uid speculum, speculeris in illo,
Casus vt ruterius te super alta leuet :
Felix quem fa.ciunt aliena. pericula cautum,
-Precauet vnde vias quas videt ante manum.
87o
Respiee, dum populum fraus nulla volebat Hebreum
Vincere, femineus vicit a.more dolus.
&ernplis BoL1am docearis, quomodo regem
Ipse Bru:Ut docuit, qualiter ecce fuit.
Coll$\lium dedit ipse Balak, qua tutbet Hebreos
Arte, quibus frnngat hostica bella dolls.
Cami~
849 dttorqu' C
Cap. xiL HNJ•Hg 1 il!ecebra CE (.w o/10 W/01111)
8?3 Exe:mplo C
LIBE:R SEXTUS
VOX CLAMANTIS
' Accipe, rex,' inqult, 'quo consilio potes vti :
Non vincit populus viribus lllc sujs;
Immo colendo deum corpusque gerendo pudicum,
Vincere semper bnbet illc per ista duo.
88o
Vt superes ilium non Mane set llrte, puell:ls
Elige, quas omat \'estis et oris honor;
Que manibus plaudant, pede ludant, noctibus ignem
Spimnt, plectm gerant, astm decore premont:
Non rigor armorum set lus:us pugnet aruo-rum,
Non :Lcuum ferrum. set muliebre forum:
Sic species vinC3.t acies. sic nrma virorum
Forma puellarum sub pede victa t emt.
Cclestis sic im dei consurget in mos.
Sic victor populi leta tropbea feres.'
Rex hoc consUium credens dedit esse, puellils
Prep:uot insigncs sidereo.sque genas :
Preli:t rnim p:tm.t. :ucu non arcet Hebrcos,
Non ferir hos ferro nee feriendo fugat :
Pugru~t non equitum Joricis.. set nee equorum
Loris, immo lids remineisque choris.
Hec cnnit, hec: ludit, bee ndiuuat :.ute dec01·em,
Vt gen,ino vultu f:1113t in ore decor;
Per faciem iacit islA facem, vomit hcc per ocellos
Sintillas, profert ilia per ora fouos :
Hee species animos predantur plebis Hebree ;
Peccant, t>eccantcs opprimit ir.l dc.i.
Rex tibi sume notnm~ quam te docet experimentum,
Et vctus exemplum det tibi scire modum.
Rex, et in exemplis rcgls conceme SaUlis.
Fernina dum superes~ qualio mim potest:
Oemonis arte potens Maga suscit:u ilia propbetam,
Regis et ad nutum stue coegit cum.
Corpora que pottJat sibi subdere mortua.J viuos
9'0
Arte magis facili subderet ill:l viros.
Qui premunitur non fullitur, ergo eauendum
Est tibi, rex, corpus vt sine labe regas.
Rex es, regina saris est tibi sufficit vna;
Hanc tibi consocics, sic docet alma fides :
894 fagat] furit CEH
8gg iacet SD
Rex, ita si fugi:u viciorum pondera, mores
Et tc.ncas, potcris quicquid habere ,·elis.
meloquitur et ponJt magnifico lam regi nostro Juuenl nuper
Princ;;:ipia pntria aui excmplo, dlce:na quod, vbi et
caaado n~DCC$sitatla Ulud cxlgit racultaa, re• contra auosboetcs
armorum probltat u a.udacter exerce-at, et quod Ute nuUa. ad·
_..{tate c:onstanclam sui vultua vldeotlbus al ila amittat.
Est tibi, rex, nliud, quod sis defensor in nm1is
PJebis; et vt iura de probii.!lte tegas,
Hujus in cxcmplum reminiscere facta po.terna,
Cuius a.dhuc vigilllns lllus vbic:umque sonat.
920
Numqu:lm de tt rrt'l. nomen dclebitur eius,
Pre<:ellunt armis Htctoris a.rrna SU3;
Inque sunm lnudem que tuam men scripta reuoluo,
Vt probiutte memor sit tibi p:uris honor.
lus~us ernt iustos, probus vnde probos slbi legit,
Nee si.nit vrticn.s commncut:J..re ro:.am ;
Conftuit in donis non parte dona merentl,
De largo corde fit sibi larga manus:
Extern. deprcdat IOCJ, set sua propria seruat,
Et Sibi commisse prospcra plcbis agit.
930
Eius enim laudcs s.i n~ ca.nt!lbimus omnes,
Omnia sunt me:ritis ora minora suis:
NullA suum meritum poterit complectere fama,
Vox minor est omnis l:lude ferend~t sun.
Vt breuitate loquar, ta.ntus princeps fuit iUe,
Laudnntum poterit qu:tntus nb ore cani.
funtin sentil' cum, recolens H isp;1nnla vires.
Vnde subegit cam de probit3te, timeL
Turtm.ns hostiles turm:ts mediosque per hostes
Irruh; et rum pit more JeonJs itu:
~Ho
Vt lupus ipse fame slrictus dispergit ouile,
Bos pr~nit, hos perimit, hos scent hosque necat.
Sobrius in gestis semper fuit me, set ho:;tis
Sangvine sepe suus ebrius ensis e.r;:n:
PUgn~t et impugn:1t ex-pugnans ncriter hos\e;s..
C.R- ~m 1/tadiitg,.
exc~rcellt C eac:crdAt L
945 PU(Mt el lmpugnat r.xpugnano CtDL PUngn;s.l et impuNiftll
c:ap.agnana S
Pllngnal et impuugn~t e.xpuHgn:uu H.GT
••••
s
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANTIS
VagiM.m siecu1 mucro subire neg-at :
Fit aatur hostllis hostili sanguine mucro,
Armorum pascit sanguinis vnda sitim
Jntra \'=tgin:Lm mucro torpe:re recusat,
E·uomitur gb..dius eiWJ ab ore forn.s.
Sicut aper querulis siluis latratibus actus
Ltti(ero cclc~ contcrit ore canes,
Sic magis a udoccs prope sc quos otrigit hostes,
Fulmineo gladH t:riuit in ore sui.
Sin&Uia perdornuit rcra prelia more leon is;
D<populans populos ron:U cutr.t ruit:
Vt predu rape:et, auclax dcsccndit in bootes,
Hostica sunt cius colla subacta manu:
Colla oupcrborum pmnit eius clextr.l per orbem ;
Sic lcopordus co dicitur euc leo.
Tcrn quieta fuit sub 12ii principe magno,
Non tcrret gladius quos tcgit ilia manus:
Sub fieu, oub vile sua, sub fronde, sub •mbr2,
Quisquc manet tutus nobilis cnse ducis:
Sic robusta sua vlrtus plus surgit in altum,
Plus viget hoste •uo, plus probit:~tis habet.
0 rtx, f•ctA tui reline tibi palris, vt iUo
JDc toqultur. quod akquo luaUcle o-zperta caua rez bellare
debet. Dicit lnouper quod regie eoncruJt dl(Dltatl, dltcrcto
proulao rerlmlne, marta amoro quam au.aterltat:ia rlgore
oobdltoe tractare.
Alta pctcnt aquila volat Illite cellius
9S?
In celum tales cor posuerc suum.
~nnstum Criphes animal pedibusque quatemis
lnvitot homines carpit et horret equos:
99"
D<signstur in hoc (acinus crudcle potentum,
Qui mortcs hominum cum feritate ,·oraoL
Bit igitur melius aquite tibi sumere formam,
Ru, Yl amorc pio regno quieta r<gos,
Griphis quam sptcie populum tcrrere pauore,
Stm~ e:nim IUp!r.U aeb limoris amor.
Non omnis qul timtt amat, set amans timet omnis;
~'~cobs in amore manens plectit vtrumque simuL
Omnia vincit amor, amor est defenslo re~
Cloria plebia omor, laus et in orbe dco:
•ooo
~'~cobs est regis ager, rex cultor qui colit agrum;
Si mole, (crt tribulos, sl bene, gnln> p:trlt.
Qui bene regis agit regimCn, rex est, set inique
Qui reglt in viciis, ipse cirannus erit~
Si rex de predis vluat, malediccio plebis
Murmur11.t, et regi motn fit irn de.i.
Lucratur populum que deum rex. iustus vtrumquc,
Statque per hoc regni forma corou• sui.
96o
Laus, qu:1m promeruit, sit tribucnda hOi.
AudACCI fortuna iuuans consummat in nctum
Que sibi vult onimus, et pocioro dabit.
~llC t~uper
omn~
Et regem mu.ndum corde fi&Urat ea.
Vt aero testantur citharirtea scripta propbete,
970
onlne bonum scandit, set quando prob3ta
Dell urn ium petunt, illud oportet agi:
Eet tempus belli, sic sunt et temporn pacis,
Actibus in cunctis tu moderamen babe.
Tange tuum pectus, pie rex, quo rrumere pos:sis
Regis nd imperium que mcliora prunnt :
Hector, AlcKandcr, fuerant dum nobiliores,
Acta patris vince, maiorque voc:a.beris Hlo,
Sl te nobiliMs generosaque nomina t~ngu~t,
In genu& exem1>lum (er m•gis Ipse tuum :
Totaque vox clamet loudis honore tue.
Nomine penpicuo cum sis gcncrosus nuorum,
Sl>t<re disp:trlbus non potu ere rotis:
Rebus in adue.rsis ne Ja.xes frena limori.
Si dolor in mcnte sl~ sine teste dole:
Si dolor incurrnt animum, similacio vultum
Erigot, et facies contcg11t indo metum :
Equlpares stlrpis moribus •ceo tui&.
gSo
Boc In bonore dei communi voce precamur,
Vc gemincs nnimi nobilita.te genus.
Pars elt in ospeetu tlbi quem deus .equiparauit
Natura, precio, condidone pari :
Vultus iocundus timor bostibus est et 1.\micis
Cloria, n:Lm fac:ies nunci.l mentis erit.
979 ••) Ail
c
toJo
117
-
CJlh,arietea CE
......)mwac
cithc:rlatca D
,.
chhc:rittia L
993 aUqaile: S
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
Diseeque c:unctorum quod sit communis origo,
Onus et oec::asus vnus, et
YJUl
caro.
Ann us et annus abit, semper sapiencia stabit;
Stnns super h•nc petmm non cadet vlla domus.
Jtes t$t gratn senem iuueniliter esse iocosum,
Gracior est iuuenem mDribu.s esse senem.
Q:ui gressu morum sequitur quo vult deus, mum
Precedit que suliS firnu.t vbique vias.
Mlllle precare deum, quod lem dies tibi plaudat,
Vespcre, quod tutus temporo noctis agas:
Nam rex qui summo se vult submittere rcgi,
Optinet in rellJlo cuncta petim s uo.
In m:tnibus regum regnlla. eeptm tenentur.
Vt quasi per virgam cuoctn nociua ruga.t.
0 rex, ergo tue tua legi debita soluc,
Corporis ac anime quod sit honoris age:
Sume bonos, depclle mttl<»t sis iuris amator,
Sis pius et populum dirige lege tuum:
Set lex vt prosit, ateedat grncia legi
Per Cristum, sine quo lex bona nullll datur:
Sit tlbi iuris honor, timor txcici~ pudor nlmus,
Simpticitas :mimi, proximitatis amor.
Ra; ita sl sapiens sapias sapie:nter ad omnes,
Tunc sapill in Cristo regna sapore bono.
IO~o
Nobilis est mentis quisquis virtute refulget,
Degener est solus cui mala vlta placet .;
Mores namque bonos venerntur curia celi,
Et ce1um ili.stus~ non generosus, habet.
Esto memor, quod fratris :lmor tibi cuncta mioistrot.
Datquc tibi solus omnia. fratris amor: ·
Fratris amor transit terrenn, su:~x~rna. resumptis
Viribus a~ndit, liStm polumque petit:
Noticiamque dei dum querit, ad astra vol!lre
Non timet, vt videat quis deus ipse Syon,
IOJo
Quis rex inmensus et que sit visio pacis,
Quis ve locus celi, gloria quanm de.i.
Ista decent regem medito.ri, s-it quod in jllis
Apcior •1 reddat debitA iura deo. 1
Noscere te studeas et amare deum, duo namque
Hec sunt, que tibi, rex, scire neces~ iubet.
H ec est condido sub qua t ibi contulit esse
Viuendique modum conditor ipse tuus.
Hie loquitur aecundwn Salopton.ls expertenclam., quo4 ceterl1
virtutibua ad regul gubernaculum preualet saplenc~ 11ue deo
et homlolbus regem znagia reddit ac;.ceptabUem.
C.1pm. X'l,
0 pie rex iUuenls, iuuenilj quid S:llomoni
Contjgit Intende, sis meruor vnde tui:
so,.o
Hie bis sex puer ao.o orum cum sacra dedisset
DonA dco, meruit nocte \•iderc deum :
Quem deus alloquitur, 'Pete quod vis munus1 ' et inquit
llle, 'Peto sensum, quo mea regn!l rcgam.'
RegiA diuino placuerunt verba fauori,
Responsun1que deus reddidit lstud ei:
'~on plures annos nee opes nee ab hoste triumphos
Ques:i.sli, deotur que pctis ergo tibi:
.Non solum sapiens, set diues eri.s super omnes,
Quos habuit mundus, quos vel habere potest.'
ro;o
0 bene si specula, rex. te speculeris in isto,
Quid magis expediens tit tibi scire potes.
Hiis umen exemplis patet vt sapienda regis
Ad regimen plebis est adhibenda prius.
to6o
••1•
Bleloqultur quallter cell deus, qui eat rex regum ct dominWI
regibu.a terre pura mcoto prcdpue colcndu• t:at
et Maper omnia metuendwa.
~ 6-lluulC:iw", a
Di.
0 rex, quicquid babes dedit hoc deus, et nichil a te
Est quod babes proprium, vel quod habere potes :
Esse. c::.reaturam te nosce dei, nee ab eius
Tu discede viis, si bene st:3re velis.
•oSo
Nobile corpus hnbes et singula membra decom,
Sit virt\lS animi sic magi~ ilia tibi :
Vt foris est forma tibi splendida, splende:tt intm
Mens tua, quod tibi, rex, sit decor ilte duplex.
Labile forma bonum, species inimica pudoris
Vtile virtutum sepc retard:u iter :
Fotm4 dei munus, forma pars mulb supcrbit,
Non tamen in sanctis stat 'liciatn viris:
Non tibi formn deum set mens sincern meretu.r,
1073 c:a.ddi SEHGDLT oicii (co,.,.,) C
VOX CLAMANTIS
Iusticie soli vit:l b~t:l datur.
Non decet in rege quod mens contmr:ia forme
LJBER SEXTUS
f O!)o
Sit-, set ab interius exleriora reg:ts.
Qui tibi regna tulit, alii quo te venernntur,
Re<, in bonore d ei da tua vot:l deo.
Qui pius est Cristo, regi nichil ingruit hostis,
Subdita fortune sors magis immo fauet.
Si cupis vt time:1nt hostes tua c:cptm, supemi
Ceptra dci timens, tuque timendus eris:
Sit tibi celsithronus metuendus ab arce polorum,
Culus ad i~perium flectitur omne genu.
Ric ruit, eultat, infirmnt, firmnt et orbem,
Singula fcrtque sua regia corda manu :
Hie est rex in quo regna.n t per seculn regcs,
Hie est rex sine quo regoa sub;Lcta. cndunt,
lfOO
Hie est rex per quem mars fine suo rapit omnes
Reges, reddit eos actibus atque suis.
Mognu• omt Cesar totoque peteneior orbe,
Nunc quem nee mundus cepemt, vrnn. cnpit.
Sic et Ale..ander fortisslmus i!le Macedo
Clauditur angusto, puluis et ossa, loco :
Maior erat magno mundo, modo nobile corpus
Exulis et victi viH5 arena tegit.
Ecce diu res nulla ma.net mortalibu.s, ecce
Nullus honor probibet, gloria nuDa mori :
Non prosunt quicqunm preconia vana sepultis,
Torqucnt f.'\mosos tarttra sepe reos.
0 de prcteritis, pie rC<, memomre futuro,
Et reput:l finnum quod sit in orbe nichil :
Cumque tibi spacium vite conceditur buius,
Semper ad omne bonum ~iue parntus opus.
Subditus esto deo, si tu vis vincere mundum :
Qui Cristo seruit, optimo rcgna regit.
1110
U20
Hie toqnitur quallter rex In carita.te del et proxim:l vioeos.
Omnes de morte statuit natura timere1
Cap. xvii. Hr11rlinz ' in om, C
uao
rr
,o
Omnla letn vale tibi sunt diCtum memento,
contra sup(tt'UenJentem mort-em1 quo nulll pCl-rclt regi, omtli se
debet dUlcencia prou:ldere.
Capm. xvii.
Sub cui us lege terminat omne genus:
J)octus et indoctus, (XIUper que potens moriuntut,
Onmes fine pari mors facit esse p:ues.
Vnccio nil valet hie, nichil hie lnsignia rerum
Regia, non """'ot nee medico men h•bent:
Gloria null> potest in mundi rebus baberi,
NeC quo se mundus tunc tueatur habet.
J)isce quod omnis honor oneri coniunctus adherct,
Est onus in fine mllius honore tamen:
Cum magis excelsus fueris, magi5 adde timorem,
Atdua nam preceps gloria vadit iter.
Est hominis vita quasi milicies reputnta,
:Bella super terran> nam tria semper •git:
Rex qui per medium belli transibit inermis,
Sepius incaute stulcior ipse cadiL
0 r:ex, ergo tibi bene prouideas, quod iturus
Es, set vbi nescis, alta vel yma petens.
Pauperis et regis exitus vnus erit;
Nam oemo per se subsistere, nemo supremum
Sec,uro pqterit clnudere fine diem.
Vt te de mundo moueas, bonus esse viator
Iocipias, Cristi te sacra sedpta monent:
Vt fugias hiemem scelerum1 te ftoribus oma
Morum, viftutum luce chorusctis e:u;.
JrfotuS ab Egipto vefuti tentoria tendis,
Ad patriam vite dum properare studcs.
Esto memor quod sls factus fAc:toris yma:go:
Cur.? vt ei similis iure sequarls eum.
Expedit ergo tibi, totis vt viribus ilium,
Qui te formauit teque redcmi~ nmes.
Tanti regis opem, rex, ora, quod tibi viblm
Sup1eat et mortem mtmiat ipse tuam.
Fac ea que tibi ' 'is, bona vel mala, aic c.t babebis,
Te tameo in melius dirig:lt oro deus.
1~
et SL
~ <l:BT
vt
(ut) CEHGD
c.oruscas L
1 t$6
uso
1148 chonaseus SO
coruachua E
Suplea.t SEG Suppl ~t CHDL
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
Blc In fine regia eplatolam breuiter conclud.it.
dicene quod, slcut rex ex eue llbertatJa prlullegt 0
aubllmatl et lnde coram populo 4ominari .m agnificu 8
affectab il ita ad onus sui regiminla cumomni iuatlci"'
eupportan,dum
preaentablt.
coram
deo iuatum
et bumi1em !Se
Non a.Utcr atablt regnum quod
tC!-x
varlablt.
Copm. xviii.
Regia maiestas veneracior est super omnes,
Durn probus in regno rex regit acto. suo.
u 6o
Ipse deum primo placat. populique secu.ndo
CordA tra hit, mundum sic bab'e t ipse bonum:
In terra pBcem scrutatur et inuenit ill am.
Quo celi regnum possidet ante deum:
Sic magnus mundo viuus, set maior olimpo
MortuusJ in Cristo rcgnat vtroque loco.
lsta bono regi bona de bonitate superni
Adueniunt; aHter non ita stabit iter.
Si rex sit vnnus, sit 1\uarus, sitque superbus,
Quo regnum torquet, terra subacta dolet.
u;o
Tire rl1apter stands as niKJve in SCEHG ("""' erasr~re ;,. aU
t.utpt E): tM fJriginalfonn ls giv<n h' DTH•, and l>otlt fonnJ
(the on"gi,.al fin!) 6y LL•.
Hie loquitur in fine lalius Epilltolc, vbl pro statu Reglo devoc:iWJ exorat,. vt deua lpalua etatem iam_ floridam in omni
prospcritate c:onaeruet, et Ad laudem dei aulquo et albi c:om·
mlue plebis vtiUtatem felidter pM'duea.t in e uu.m~
Capm. x\·iii•. Rex celi deus et dominUS;. qui tern porn. solus
Condidit, et solus conditn cuncla regitj
u6o•
Qui rerum causas ex sc produxit, et vnurn
ln se pr.incipiun\ rebus incssc dedit;
Qui 'dedit ' 't stabili motu consisteret orbis
Fix~ inetcmum moblUtate sun;
Quique potcns verbi produxit nd esse creata,
Quique sue mentis lege ligauit ea;
Ipse meum Iuuenem conseruet supplico Regem,
Quem videant snnum prospern Regoa senem;
Ipse. iuuentutem regat et producat in euum,
Semper et in melius dirigat ncta deus.
n7~·
u6s• Ades.sc DL
Qmne quod est regi placitum non expedit illi,
Que sibi iura ' 'olu nt, absque ngore h cent:
Mira potcst regis pro tempore (erre ~otestas,
Va-na tam en finis comprobat actn saus.
Si positum lance sit onus cum regis ho nore,
N'on honor est tantu-s sieut hnbetur onus.
R.ex. sibi eommissas rcgni componere leges
Debe~ eta nullo tollere iuro viro:
.
Nunc tnmen in plebe vox est, quod dcficoente
•
tiSo
Lege dolus iura ven d 1cat
esse sun:.
Sic booa iusticie (raus eompta submtr::tt, et inde
Jnficit occultam lex hodiernn fidem.
.
Quo l ex decessit, error sib! r~gna repressat,
Vnde decet regem ponere tuns opem.
0 rex, ergo tul detergns crimina regn~
Et rege diacretus que t ibi suadet opus:
Perdita restnures eommunia. iurn, que leges
Aa regnum reuoo:~t crimen et omne fuga.
Constlium nullum te tangere possit iniquum,
Rex nee in hac terra proditor esse t:ua;
Omoe malum cedat, ne ledere possit. et omne
Est quod in orbe bonum, dct deus esse tuwn.
0 t[bi, Rex, euo detut, fortissime, nostro
Se,nper honorab ceptra tenere manu ;
.Assit ct illn dies, qua tu, pulcbcrrime Regum,
Quatuor in niueis aureus ibis equis.
Qunlis ct Augu•ti nuper preconin Rome
Extitemnt lnuc\is sint renou1mdn tibi.
Augeat lmpedum nostri duds, augc:lt annos,
Protqr-Lt et nostras aucta corona fares:
Stes mAgis, o pie Rex, domito sublimis in orbe,
Cllnefuque sint hume.ris inferior:t tuis.
Que magis eterne sunt laudJs summus nb nlto
Auten det dextte fulgida ceptrn tue:
Qui tibi prim• dedit, confirmet Regna futuri,
Vt poteris.. magno ma.gnus honore Jrui.
U'J•• t.e tancere T
Ide- Corat•D
dct;u~g-erc
DL
n;8• a11reb 0
lt8o•
VOX CLAMANTIS
LIBER SEXTUS
Si tibi subiectum eupias conuertere regnu.m,
Te prius in Cristo lac reven ire deo:
u 1)
9
Postque tuum populum atabilem tibi pacificatum
Non vice terraria lac Jet a more ·magis.
Cor.da tue plebis ito dum pacienter habebis,
Nobilis in regno stabis vbiquc tuo:
Dumquc tu:u leges mi•t~s pietue guberoc"
Cuncta tue laudi gesta rcruntur ibi.
Si tamen econtrn tigidus tua verteris acta,
Vertet se populus qui aolct esse tuus.
Hcc tibi, rex, scrlbo pro tempore nunc que futuro i
Semper in tunbiguo sors vnrintur humo.
u oo
Qu.Ja, prout de communi voce aud.laUa, modernorum
condleJonea per vnlucraum orbem crrodbus vblque
mutantur, nunc de lllorum coodlclonibua qui no a pre·
ceaeer-unt, preclpue ln ccclcela. que lam diulaa eat,
diucraltatem aab ezemplla ftcuratam conaequenter
vldcamuL
Capm. xix.
Poma cadunt r..mi., "&illlntur ab Dice: gb.ndes,
MArcesalnt ftores, deOuit oltl seges :
Sic IU:l ~us habeat forttm:l perhennes,
Vt recolant laudcs aecuLt cunc111 tuM.
Ad decus imperii, Rex, iJ t:l tul metra 5cripsi
Seruus ego Regni promptus honore tibi.
Hec tibi que, pie Rex, humili de corde p3raui,
Scripl<l tue laudi suscipe don. doi :
Non est ista mea tnntuan doctrinn, Ked cius
Qui docet, et dociles aolut nb oro creot.
0 iuuenile decus, laus Regln, nos puororum,
Vt valor est in te, <ic tibi dico \1lle.
1190"
u~ 0 ql.'d subioc:tu~n potcrlt tJbl Otele~ n:'IDUm H 0 qwom subiectum
1190 SJ priu in mWido ~ piut ipse
deoC
C.p. xis... H,U;,I H ie ra:apttulat qvoda.m.ulodo wb fi&uris ~t e:semplis
LUll vetcris qu.m ooul tc:tta.mud, Ia quiN pr~te.Dd.it quod conma lot-o
qb:i in or:D.IU sa.nttit&tc lqc:• del et ldul Cristl prilaitus •ugmmtutes
E<d~.. ~lcbut.. et a dJu fDOrtu.l ~aat, WD rau.rpm. alii prcdpu~ de
Cfc:ro, qw tllam oa:ud •idonua a:ndtltudiac •doeantes corrumpunt DLTHJ
poleriJ tibl tlec:IC're ~pu.lll C£
(llwlmultitudincm.fiw aualtitud.Uso)
u~• P"'tftDCS
0
267
Proles granifera desistit reddere gr.tno,
Irrita tbura deo templa geruntque modo :
Qui color albus erato nunc est contmrius·albo,
Pallet et bee gemma que renitere oolet.
Nunc cot quod Babilon super vrbes nobili_u-tur,
Nee manus est fidei talis vt obsttt C:li.
Ecdelieque nouis virtus iacet obruta som~m.s,
Et Synagogu quasi 6t modo sponsa del.
Nunc iustos veteres constat nee hnbere sequace.,
Omnes set morti preteriere bon~ :
.
Sique mali fueran: .tunc te~~n.s, ecce. revauunt,
Dummodo consimdts mos stt m orbe .mnlls.•
Pecidit in mortem Noe iustus, surgll et •lie
Nembrot in arce llabel, spernit et ipse deum :
Mortuus estque Iaphet, operit pouts ipse pudendll,
&t modo deridens Cham potefecit ea.
Mortuus est AbrahlliD fidei primordia querens,
.Bdus adest, que deos fabricat ipae nouos.
Mortuus e5t Ys:aac, oritur genus \'nde beat.um,
Set modo degeneuns Bismael obatat et :
Mortuus estque I osepb, erat ille, pudicus, et 0 za
Nunc sequitur c.a rnem luxus amore suam.
Mortuus est Moyses veteri de lege refulgens,
Transgrediens Abiron viuit in orbe '.amen.
Quem deus elegit Aron .m?rs .morte subegit,
Fomcs et inuidie dat thtmtam• Chore.
Mortuus 05t curru celum qui S<:Andit fleli..,
l nfem qui meru it viu:it et ipse Datho.n.
Micheas moritur• viuit nee in orbe seeundUSt
I.
Qui modo veridicus audet obesae ma II;
Nam Sedechias super <>mnes esse prophetas
Vendicat, et cuncti nunc famub.ntur ci.
UIO
IUO
tt~ 5ibt wMque buta dd OTlb ~
aa·to fil modo aponta dc:l SCEHGL pcnuJl
·
Ul6 Nc::mbr«h
C£0
,.., pri.....Sia
. • quetea>
.•
£HDTHt
l:t:.o T«XX SCC.L qw diis dat
SCGL
acruLatot d ecce
I
•
....._~
ben~t
EHDTJU
,.,_Ia
. rn~· (qru £)
t$21 all nte ,___
._ maa~
..,,u-• • . .
•
r~- EHDTKt
IGltcta!ter
.... NUAC malcdkW:I. ~uo null C'C '.pse "[Yr...HJ
t alter NIUIC: ~Cq~~itu:r
Qui
mod<nm r<l'' EH
•
_,,_ r-·"'orit
habet U..
1ft$ Mortuus cMqoc d~ MoTJCS
.....eta Ul"''UC
.
-wtate cbW.r
EliOTH.. (dttc» D)
1 ~26 Ac Abi:ron murmur cum .. liHDTI:I>
ID!en.d
..
c
..
dcns
EIIDLTih
1230
11108 Tut SCEHG
~--._
•
, • ".
,__
'" "'"""'
~ ''""'
d DTH..
foci<--
Subdltu.r
VOX CLAMANTIS
Est nee HeliSC\IS, Nann1:1n neque fit modo Sllnus,
Yuh tamen en Ciesi sumere dona sibi.
Euol:lt ex archa modo nee redit ipsa columba,
Cuius enim coruus iam regit ipse vices.
Sic copit cxemplo nuUus de lege vetusta,
Quo testamentum deftuit ecce nouum.
Die vbi sunt illi qui nuper in ordinc Cristi
Rebus ct e~emplis dogrnoto soncta dob.lnt.
Mortuus est Petrus, stat Liberius modo, euius
Costodit porus Simon in arte Magus.
Nuper conuersum de S:10lo sencio Paulum,
S:~.ulum de Paulo nuncque redire scio.
Gregorii scripta vfrbis seruanda 1ubemus»
Nostris set factis ipso ncgondo domus.
Martini legimus donum, set diuitis aures
Nos surdas gerimus, quo bona nulla damus.
Die vbi deCunctis alter sit in orbe Thobins,
Die vbi ve.l pietas cord!t modema mouet.
Aduerso paciens, conuerso tempore mitis.
lob fuit, et stabiH mente remansit idem :
Nunc u..men eeontra de•prospcritate superbit
Omnis, et aduerso tcrnpore murmur tlgit.
Ordinis instructor nunc mortuus est Bcnedictus,
Set Iulianus adhuc viuk et obstat e i.
Fallit sal terre, non est in quo salictur
Fetct ob hoc anima crlmine camis ole~s.
Non moritur granum, rmnet ·in se $Ct modo sotum,
Occupot et terntm cordo que vastot earn:
Non manet in vite modo palmes, sic neque fructus
Fcrt ea, set sterilis sicca cremnn.da lllC.f!t.
Lux perit a Phebo steUarum lumine verso,
Et sinit eclipslm subdita luna su.am.
Nunc nouus est Arius, nouus est quasi Iouinianus;
Dum plantant heresin>, dant dubitore fidem :
Ecce diem noctem dicunt, tenebras quoque lucem,
Jniustum rectum ; sic perit omne bonum.
LIBER SEXTUS
do probitate famoaia aucccdunt modo &lllJ qui neque
neque humane laudia dlgnl rfficluntur.
n6o
1270
Hie tractat quod, sleut vlrtuot.la DD.per in ecclesfa ulaten·
t!bus auccedunt viclosi, ate et mundi proc.eribue omnia mllicie
u.s 1
defunetua DT
Legis diuine si cultores abiere,
Sic proce:res mundi nunc abiere probi.
Mortuus est iustus Troianus, ct ecce timnnus
Iusta statuta modo deprimit ipse Nero:
Condito.r et legum nunc Iusti.nlanus abiuit,
Set Dionisius has dtunpnat \l.Abere suas.
Mortuus est castus probus atque Valentinianus,
Tarquinus ceptri iam regit ncta sui.
Lnrgus Alexnnder moritur rex ouper opimus,
El modo successit Cresus a.unrus ei.
Mortuus ille pius est Constantinus, et ecce
Antonius solio inm sedet ipse suo.
Ecclesie cultor 'rbeodosius ipse rcoess:it,
Successitque Leo, soluere vult et earn:
Imultor fidei Constancius acta prophanat,
Tiberiique modo deperit alma fides.
Mortuus est Julius, qui regna subegit in armis,
Et Romrun stntuit omnibus esse caput.
Mortuus est Hanibal, per quem Cartago vigcb.lt,
lam neque Canagof set nequc Roma viget.
Hector, in ensc suo qui nuper ernt mctuendus,
Nunc magis est Helena bella timente pauens:
Corruit Eacides, pro quo surrexit inermis
Tersites, que suus indiget ensis opt.
Mortuus est sapiens ~Iamon Roboasque rcviuit,
Quo superant iuuenes prouida dicta senum.
Oiauu amor Ionothe que Oauid modo dissoc:iatus,
E>< odioque furit invidus ipse SaUl :
Consulit hie edam modo Phitonem mulierem,
Oumque dei wcuum graci:l Unquit eum.
Nunc induratum persistit cor Pbarnonis;
Sentit amara del, nee timet inde deum :
Sic redit in vulnus nullo medicante cicatrix,
Que "Prius et tenuit sors maln, peior habet.
Coosilium prauum nunc creditor Achitofellis.,
Consulit et Cusay, quis neque credit e.i :
lnuidiaque loab inmunem iam necat Abner,
Nee sibi cum rcgc quem sinit esse parem.
118o
1290
1300
LIBER SEXTUS
VOX CLAMANTIS
Qui fuerot iudex C..to iust~a ab vrbe recessi~
PilatU!<Jue loco iudiest ecce suo.
Nunc occisus Abel iust~a fratris posit ense,
Approbat hoc licitum lex tamen esse modum:
Nunc Mlll'docbeum suspeosum =no, ~ Aman
Eripitur J•queo, IOJI slnit IJU modo.
Nunc iterum Cristus sine culpa fit crucifixus,
Et B:uoba.s h\tro liber abibit eo.
Sic cadit et stratum ius nescit noscere iustum,
Nee virtus anlmi lam regit nctn viri.
•J<•
' Jto
Hie loquitur adhuc vllerJua aupe.r eodem., qualiter loco eorurn
qui nuper ea.ati focrunt et conataotea, aurr~xe:runt modo ant
qui huiut~ secuU vanitaUm coocupiacentee pudoria tonat.ancla~
penitua amlaerunt.
C..pm. xxi.
Mortuus est vic!> Soer.otes virtute restringeos,
Dispensare quibus nunc Epicurus ade:st:
V:uu re!inquendo nunc mortuus est Dyogenes,
Vanus et hunc muodum nunc Arisippus habet.
Mortuus est corpus cutipns vitgo Phirinus,
Medius et Agbdius •iuit in vrbe nouus.
Mortuus est Troilus c:onstanter amon: fidelis,
Iamque bsonis amor nescit habere fidem:
Solo contenta moritur nunc 6da Mede:~,
Fietaque Cris3ida goudet oman: duos.
Estuat in lumbi• inc:utA Semiramis, ct nunc
Vix si Cawndm
aL$tn
nunere quc:at :
Mortua Penolope, sic est Lucrecia Rome,
Et regnnnt C lrces Atquc C..lip.. pores.
Ammodo Iustina, luxus que spn:uit iniquos,
Tr:msiit, et Th•isis fit resupino magi._
Nunc amor est Paridis communis in orbc quietus
Vt sine nunc bello qullque fruatur eo.
'
Non Hymeneus in hils COnset'llat poeta diebus,
Set Venus in tholamis n:ddlt agenda suis:
Aurum spons1tur, oultuquc deeora poratur
•s•~ ~]ecce
CE
BCLT
Cap. n1. HtUa.' V 1 • dbue '"'· C£
1a34 T•,..tsC£
IJJO
Ad tbalamum Veneris pluribus apta viris.
)lutuo cura duos et amor sociolis habebat
Nuper, et mo wnen nunc sibi quinque trahit:
Vt duo sint came simuJ vm lex dedit olim,
Ad minus inque tn"bus nunc manet ordo DOUUL
Nunc .iubet ips:o Venus et haber su~ c:astra Cupido,
Cutus et ad presens tempus abiuit amor.
Ales habet quod arnot; c:um quo 1"1' goudia iungot,
Invenit in media (emina piscis :tqua :
Ceru:a porem scoquitur, serpens serpente tenetur:
Feminll virque thoro sunt mngis vna caro.
suo
Heus, vbi pocta 6des? vbi connubialia ium?
Responsis careo, que fernt Alter homo.
Ferrca frons bus est, ne&cit que aigna pudoris,
Et pudor a vicio desinit esse pudor :
Quam solet inque genis ornore rubor muliebris,
Aboque pudon: malo plus furit ipsa viro.
Graculus ips:o quui tacet, et quosi cuta columb•
Se geri~ et pociens est tibi spino rooans :
Vt bticem cribro, sjc in muliere n:condo
Consilium, set eo scire potes quod amo.
JJ6o
Dum lesabel regnat blando scormone pmmgens,
Qui fuerot Iosue, rertitur hie in Achab.
Dum caput inclinat vidJs, sibi subdita membra
Succumbunt ipsis vi vel :unore nulls:
Comptaque sic viciis stat Horigerata voluptas,
Ett quoque virtutis flos pede trita viris.
LIBER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
Et clauduntur ea cleri comrnuniter ora.
Quod nequit ipse modo psollere vom deo.
ConcUium Balaam nos "iclt per muUercs,
Vnde deo moto plebs suo qnll$$3 perit.
Altm set Cllustl nw1c temporis ostat nuarn.
Que (ouet invidiam semper in orbc nouam.
Hec predat, pugnnt. ocddit iurnque falsa4
Quod nequit a bciJo pax reuCnire suo :
Ext.edus domini tractnnt bona p:tcis nuari,
Postquam do alngulis gradlbua, per quos tam ln splritualibu,
quam La temporallbul error vblque ditfunditur, trocta.tmn hac~
tenus existit, hun secundum quorundain oplnlonem troctare
ioteodlt de pedlbus statue, quam Nabugodonosor viderat lu
sompnia, quorum videlicet pedum quedam para ferrea, quedarn
fictilia. in 11cura dete.rioraelonia bolus mundl extlterat. in qua m
nos ad prcacos te-mpus, quod eat quodammodo ia fine setulJ.
euldonc-lu.a deveolmua. Et prlmo fe.tri lligal6cac1ouem de~
clarab!t.
Nescit auaricia p:!Cis amo.re bona :
Nee sinit invidia tua te michi ferre quieta.,
Lacrima n:tmque mea ridet in aUre tua.
NU tlbi si populus plangat s u• dampn> subactus,
Dum commune malum dat tibi ferre lucrum.
Sio et auaricia. procen1m SC s·obderc COrda
Dlcit, et hii dicunt subdere iura volunt:
Sic honQr ingenuus desccssit victus ab auro,
9 magoanilni CI.HDL magnatum S
Ad locn iusticie nee re,.;enire srudet :
Sic patet ydropicus nurnmontm gustus aunri ;
Dum bibit, inde sitis appetit ipsa mngis:
Sic census non d iues habet, set hotbetur ab ipsis,
Sic dominus seruo scruit- ct ipse suo :
Sic viget ipse foris diues, tttmen intus • cgenus;
Sic hAbet ipse nichil, dum nic:hil omne putnt.
Saxea duricies mentisque liqu~cere nescit,
Nee pietatis ope soluitur Jnde geJu_:
Pauperis in lacrimis deridet, vultque lAbore
Pauperis oppressi ferre quieta sibi.
Sic etenim nummis animus sepelitur auari;
Hos babet ipse deos, oec scit habere deum.
(0
,.
30
Set tamen interius st.1.nt slbi bella prius.
Dum poterit guenn plus pace recondere lucra,
Inclpll llber Septimus.
C:Apm. i. Q uod solct antiquis nuper latitare flguris,
Possumus ex no.stris verificarc m3.lis:
QuOd veteres fuscn sompoi timuere s ub vmbra,
lam monsttat casus peruigU ecce nouus.
Nunc 01put a statui Nabugod prcscinditur auri,
Fictilis et ferri stant duo iamque pedes :
Nobllis a. mundo nunc desioit aurea prates.
Pauperie-3 ferri nascitur tuque ·sibL
Non modo magnanimi volat inclita fnma per orbem,
Cuius honor mundo congruit :1tque deo:
Non modo paupcribus spergit sua munern largus,
Nee (ouet In mensa vix modo diues cos:
Vix pietate modo nudos q uis veslit ege_nos,
Nee eapit bospicio <1uos scit cgere vagos.
Non manet obtrusis qui c:Ltcere vult mlsereri,
Sana nee infirm.os q ue juulilt vlla manus:
Inter discordes antiqum (edus amoris
Non est nd prcsens q ui reparare venit.
Nunc umen esse dua.s specia.lius estimo caus..'\s.
Ex quibus hie mundus desinit esse bonus.
Hnrum luxuria reperitur in ordine prima,
Ex qua torpor hcbes nnscitur atque quies.
Sic causatur e1 miles modo mrdus ad a.rmn,
Quem mulier tbalamis mulcet amore suis ;
273
<JO
so
IDe loquitur contra latos auaros om-ni ferro ln hoc preclpue
~ durlores, quorum dlulcle, ni&l particlpentur, nullius. vt
_.,_ poaunt esae vtJori..
~. D.
Heu I quid opes opibus cumulat qui propria querit,
Cum se nemo qucot appropriate sibi 1
....
.., Co~ltum CEHDL
-4$ descesait SHG
T
dcscuc:h L dccc:.,it CEO
VOX CLAMANTIS
··~·s
.l
iN I pos.,....OM..
Null{l potest i
Seruit babens
LIBER SEPTIMUS
habet
• ' quia quisquis babetur
. , h.1bcre
se. non possidet, ergo mchtl.
babitis, nee habet set habetur, auarum
Census habet, domino prcdomin~nt~r opes.
Cum nequens tuus esse, tuu~ mchil est; suus esse
Nerno potest, igitur est nichil h~ quod ba~
Si quis enim dominum rerum
subdlt, et aps.1.
Res serui domini dicitur esse sut:
s:'?'
Euicto scruo $CqUltur possessio seruuml
Et cedunt domino seruus ct cius opes:
Adqulrit domino, nil adquirit sibi serous i
Quicquid h11bet, dominum ¢0~s1at habere suum.
Serous auaricie sibi non domm;~.turl tlbutens
Arbitrio proprio proprietate cnret.
Cum proprium nithfl esse seias, est danda racultas,
Queque retenta noceot, pa.rticulab iuuant.
)0
€o
Si tibi sit rerum possessio lnrga, nee vllus
Sit tua cui dones. copi.t nulla tibi:
Si tibi sit facies, sit honor, sit forma, sit'" alta
Mens tibi, si t.trnen hoc nesciat alter. eges.
Dispcnsa quod habes, vt consulit \'SUS, ad vsum,
Non ad auancie pabula confer opes :
Da nudis, da pauperibu.s de pingu.ibus vti j
Pingit .tmicici:lm commoditnti.s: amor.
Cum bona cuncta. regt\S, vel ad esum sunt vel o.d vsum i
Velte tuum rebus vtere sicut babes.
9°
Instat auariciA sel tantn modo, quod nd aures
Diuitjs e!t nichi1um quod mea scripta ferunt.
Non modo magnatos taotum fore const;at a.uaros,
Hos set vul~res nouimus esse reos.
Vt gallinll suum grnnis iecur implet habundum.
De minin1ls magnum sumit et ipsa cibun1,
a,
100
110
A-ureus atque modus probitatis, quem cotuemnt
NuHus enim poterit vemc:iu~r esse beat~
Qui sua cum socio p.1.rtidpare oequit.
Qui dare nulla pote$t, satis ipsum ~o nstt\t egere i
Cum desit cui det, dines egenus ent ;
.
Diues in hoc qu.od h11bet, set semper egcnus m illo,
Quod non sit cum quo participabit opes.
Striccius hie nummos imbur$3.t et auget a.uarus,
Nil sibi mm modicum, quin dat habere lucrum.
Iniungit proprio talis ieiunia ventri,
Vt pariat loculus ferutln plura suus.
Ferreus rue tenax sua seruott corde ten.:tci
l!~opri<~, quod nullus participabit eis;
Perdidit et cordis elauem, qua vult pietatis
Officium claudi, ne deus intrct ibL
Sic nequit ipse ~is sibi sumere gaud in questts;
Ornnill dumque tenet; nee sibi quicquid habet.
Pectora sic ferrl ges:tant homines quasi cuncti,
Du.m caput a statua decidit ecce su.o.
Aurea que fuemnt iam fcrren temporn. coostnnt;
Fetr~ condicio s.ie manet inque viro :
275
Patres, nunc CUpido deperh ecce modo.
Plus eupiens miser est, non qui minus optinet · immo
Qui sibi contentus est, habet ipse snt!s.
'
Diuitis autem diuicias non dampno, set mas
Approbo, si dentur quando rcquirit opus:
Non quia diues habet nummos, culpabitur, irpmo
Se quia nee fra.tres non iuuat inde suos.
Si sibi larga manus (oret, vnde pamret egenti
Partem, tunc laude r:nammona d igna foret:
<70
Se latnen \'Tlde iuuet nllos vel, diues in orbe
ax hodie viuit, qui sibi seruat opes.
~o, 'Tene quod babes,' qui scribitur Apocalipsi,
lam SWl completi iura vigoris h•bet:
Jam noua s unt s-ilicis circum precordia \'tne,
Et rigidum ferri semina pectus babe"
~uperis ex clamore sonos non percipit, immo
n.... in auditu fingitur esse lapis.
.
Tempus erit quo tu, qui nunc exciudis egentes
Ibis in extremo pauper egendo loca.
'
Ad ferrum, secln, iam vos veaistis ab auro
Et m:tgis est vtle, nobile quicquid emt : '
Posterior partes superatque cupido priores,
Nee scit honor solium, quod solet esse suum.
da pinguib11s CE
10.5
clrcumpr«er<U. SG
T2
2j6
VOX CLAMANTIS
LIBER SEPTIMUS
Hlc loquitur de att\tue aee11nda parte pedum, que fictiUa et
[ragllla erat, et de eiu.sdem pattie algnific•cione.
C11pm. iii.
Vltima per tems supc.rest modo fietilis etaS,
Vode pedes stotue doot rnicbi signa foce.
Non cicius 6guli fcagilis nrun fictilis ella
Rupta fit in testas, dum tapis angit eas,
Quin plus condlcio ff-1gl1is teanptnta virorum
Ruptn iacet vicit de grauibte sui.
Fictilis est lnlcus, set fictilior mo:do clerus
Eius in e.temptis cau.snt agendA malis:
Sic sacra ..scripta. caro conscribitur vndique mundo.
·~o
Littem q uod Cristi nulla videtur ibi.
Qui iubet vt carnem vinca.mus, cemere victunl
Possumus, et doctum spernere dogma suu_m.•
Cleros h>het voce sibi nomen spiritu.le,
SpirituS in carnem vert1tur ip$e mmen :
Carnis enim vicia sunt sic c:ommuniter acta,
Quod de conrinuis vix pudet -.·sus eis.
tso
Fit qu:tsi nunc mulier hominis dominus que magis&er,
Vir fit et ancilla subdjta, prona, pia :
Debilis in fortem ruit et vecordia vincit,
Qui foret ct sapiens, fictiiis ipse C."ldit.•
Preuia. dum cleru.s Veneris vexflla subibit,
lam Venus a tota gente tributa petit.
Gollica pecat>; nuper quibus bli ceciderunt,
Clanumt iam nostras intitulnrc domos :
Nunc licet alterius spons.<tm quod quisque frcquentet
Est st:uus ingenui, dicitur illod nmor.
t6o
Non erit hoc lttids vidum set grocia m:tgna,
Dum sit >dulterio mognilie>tus h9mo,
Dumn1odo sponsa stuprum perquirit adultera donis :
Soluet ob hoc sponsus, qui luet mud" opus.
Sic se nunc homines venduDt, quasi sint meretrices,
Prospera dum Veneris larga sit illa manus!
Sic sub mendaci Sl>ecie grossantur nmoris,
Pcrque nephas tale Iuera pudenda petunt..
Set qui de clero sponsaro prornotus adoptat,
16o E>t S
£t CEHOL
cril$Untur CEG
167 srosslltltur S
grusaptur HDl..f
;J'Iura aabil Veneri, sit quod adulte.r ibi:
Pauper enim fmter e>pit hie quod ibi d>bi~ et sic
Aut dans aut cnpiens proficit iUe magis.
In CQUsa fmgili sic causat fictilis etas,
Quo nunc de (acili fmngitur omni.s homo.
FiCin• set ypocrisis fraudes celace btentes
Te~~:~ptat, et occulto turpia pluca f•.cit:
Sic vlgct
in facie ficti JXlllocis honore0
•
Macnor vt vultus socdida facta tegat :
Set: oeque iustida maxillas mentis adoma.t,
Tmmo placens mundo fcrt maledict• d eo.
Sic vrtica rose faciem furatu r, et nuri
Sub specie plumbum dat latitare dol urn:
Sic latet iniustum s ub iusto, sic maledictum
Sub sancto, que see ius sub recolente fidem:
Vjrtutum clamidem foris induit, interiorem
Conttg:at ,..,; eulpam, ne quis abhorret ean1.
Sic rori.s appn.ret rutilans alb edo, set intus
Omnis spurcicie tecta nigcedo latet:
Sic quasl vox pacis odium blanditur nd aures
01 dat amjclci.ns mensque timcoda m inas; '
Sicque cotumbinis stat pennis coruus amictus
~r~s e t folco fingit habere modum: '
Sic lllllmus Sothane gerit aspectum Cabrieli!,
l!at aap~t oncille, cauda set anguis erit:
Sfe meiJJta bona visu tibi monstrat aperta
~ 1i gustabis, sunt tibi mirrn mngis. '
:""" quod ypocrisis est demonis accha, reclu.sum
N b qua pec;:cati continet omne neph:ts.
OD acus nbscondi valet in sncco, set ad extra
Fcruidus ex stimulo quod vide>tur agit;
~ec latet ypoerisis ita quod non se manifesto~
II •ua qu~ viJ:tus non vici11111 pltet;
~U1. viciu_m vicii vult pandere glosam,
ttoa. funt •mpaCiens, ira reuelat eu.m:
"-77
0)0
ISO
190
..
,
n:aue
llooliJ....
• SCG-OL sUum EHT
tS. acdu•J dolus ER
&e~ SCCDL ...tbua po.rie• tamen EHT
~·.: (orb ex Al.lro tumulus sp1Cadcadt, et intro
'-r 6oi4 ~t~t putrcdo1 ~rmibua esca aro. £ HT
tfrr
114 «J.fipUI ti.Hd thlll i'n 1), tut
192 /alco SCGOL
L!BER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
Mendacisque diu pietntis fllllitur vmbra,
Tam cita_ cum gmuius quid sibi ferre velis~
Sic lupus agnelli tectus sub vellere dentes
Nudot, et infectn pondi~ operta mala:
Sub vicii taxa sic virtus victa lllborat,
Liber et a seruo nil .modo iuris habet.
Ad plncitum viciis laxantur frena. pudorls,
Vt tollnnt gmtam moribus ir.e vi:un.
Sic ego toncludo breuiter, virtus quod vbique
Subi.acet, et 'Yicium scanna priora te.l)et:
Omnis et econtm fallit mndo regula vemt,
Sunt et in orbe nouo cuncta referta dolo.
•••
21o
.,.
Hie loquitur R4buc vtta:riua de mtaerUa que ill pedum statue
d.i uersitate noulaslml• iam temporibu euenteodie figurabo..ntur:
dJclt en1m qUod ea que ouper condlctonla bumaoe virtuosa
Cue.rant, in auum modo contra.rium alngula dlucrtu.ntur.
Caplu. Hii.
Res fit a.ma.iti modO d_ulcis, fit d~lcis amara,
Fedaquc fit pulcra, deficit ordo qUia:
Fit scoln nunc h eres-is, .fiunt peccamque mores,
Fit do)us ingenium, mptnque pred.• lucrum :
Fit sacer ordo vagus, fingens ypocritn somctus,
!11agniloqus sapiens, stult\JS et ipse silens:
Conf~r moms peccator fit residiuus,
Verba saris sanetn, focta set ipsa mola.
Custndit vulpis modo pullos et lupus agnos,
Perdiees nisus lignnquc sicca focus.
Doctores vida mendacia suntque prophctc;
Fabula 6cta placet, litera sacra oicbll:
Di!plicet expediens doctrino, set iUa voluptaS
Dictorum Veneris ga.udet in aurc sntis.
Nunc amor est luxus, et adulterium modo nubit,
Et iubet incestus ium pudica michi :
In vulgum clerus conuertilur, ct modo vulgus
In forma cle.ri disputat acta dei.
Sunt serui doinini, sunt et domini modo serui i
Qui nichil et didicit, omnia scire putat:
Rusticus ingenui se n\oribus assimilari
Fingit, et in vestc dat sua signa fore;
~ 1·8
pukhra C
~l loguil H (con-.) lngenu.uM L
Jst2que se mlserum transfert gentilis io ilium,
Vultque sui vicii rusticitnte !mi.
Sic modus est pompa. probitas iactancia risus
Scurrili!'IS. ludus vanus et absque deo. '
Nun~ famor scelerum speciaU.s habetur, et obstnns
Alterius viciis e!l.t inimicus e.i;
Nunc D:utgls est carus vir blandus in nure pervngens,
Et duplex lingua retbor h.'betur ea.
Nunc puer impubes sapiencior est Citherone
Regis in aspectu, piusque Catone placet :
Blandicieque sue nunc gest:tnt premia lingne,
Qou mundi procercs magnificare vides.
Absit honor cunctis nisi lingue, que vclut Eccbo
Auribus in regis consona verba sonat.
Quod culpas culpa~ quod laudas lnudat et ipse
Quoa dids dicit, quod oo1i5' ipse colit.
'
Rides, arridet : ftes, ftebit : semper et equas
lmponet leges vultibus ipse tuis.
Premia iudicium Phi1emonis nulla meretur
Dum tamen hoc verum sit quod a.b ore
Quem prius infontern te;<it pastorio pj!liis,
lam subito blonda sindone verba tegunt.
t6o
Curia nuUa suum veterem conseruat honorem
V'ibs n~ue iusticiam, te,mL nee vita fidem. '
Sunt magis arma forum quam nobilitas, quibus ille
GIUCio, sutods nunc galcatus ade:st :
Fuluus it'm talus nimis est communis1 eoque
Non honor est armis vt solet esse prius :
Namque $uptrbtis inops, dum non habet vnde superbc
Se regat, ex predis viuit vbique suis.
,.
rdert.
. Debilitas regni surgit, vires rcquiescunt,
Sic paleas mult:ts granaque p.1uca vides:
Corda latent lcporum, panduntur et oro leonum
A11rea nunc verba plumbeus actus habet.
'
Nuncque solent homines consumere largo loquendo
Tempora, sermoni deficiente die;
Et bona, quo regnum concernunr, Yt11iora.
Diacotdes animo postedora sinunt.
"116 lpoc SL lllc CEHO
:z8o
LJBER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
Factis de noetris hod.ie conuertitur in ens,
Dicuntur c.= que peragcnda manent.
Nunc alien:~ sibi wit regno superbia subdi,
Que vix in proprio stat semituta solo.
Bella tooat validc thalamis audacia lingue,
Vecors set campis non mouet ilia m:>nus:
Sub racie gucrre nos mullllnt vndique we,
Vniusquc lucro miliA dampnR. scio.
Ubertns solitn nuper modo renur null.m,
Et magts ingrata condicionc grau~at:
Omnia. pre mcmi'bu.s promittit premia sc.ruls,
Nee mell'oratur eo, e:urn bene fecit homo.
~b
Nil vetus exemplo nunc regula suffieit, immo
Actn loco iuris ammodo vc.Ue rcget.
Est modo rei mcllis, Cl liuor nmoru ad insur;
Quod JXllel e><tcrius, hoc nichil lntus habet.
Vox leuis ilb Jacob, E .. u manus hispida naper
Fallebant, set ob hoc signa rutu"' dabant:
Qui<quid verb• rerun! modo n.>m bonitatis ad awes,
Cum prolnt illud opus aetus, iniqua gerit.
Cessit iustica ccssitquc fides sociata,
Frnos, dolus atque s\lum iam subiere locum.
Nunc socii luctus socio vdut orgaru. pbudunt i
Vnus si presit, invidet o.Her el.
E• dompno rrntris rrntct suo commodo querit;
Et soror ad lnudem mro sororis ngit:
Filius in matre in.m sentlt hnbere nouercam,
Senti! et hee noli plurlmn rocta doli :
FiliA mruemos nctus dc:tra.ctnt, ct ips:t
Motet lam nollln> spemit ct odit com.
Filius ante diem po.trios irun spectat in :mnos,
Nee videt ex oe:u1is c:eca eupido suis:
Sit licet ipse puens, na.tis minus impius ipse:
Non est, nee cordis viscera supltt eis:
Nu11us :unor parcit cuiquam quem ledere possil;
Quod <oluere duo, tercius esse negat.
Plebs sine iure nune"' non est qui iura tuetur,
Non e5t qui dialt, ' [ur:l tenere: decet.'
Viuitur e>< rapto, vix hospes ab boopitc tutus,
..,
091 o...~~·
f""W· CEDL
~ !)0
loo
Nee soccr a genero, dum v:acat ipse lucro.
Tempore nunt pJ:ures odio rem~nente salutant,
Tempus et ad vomitum ruminat ira suum :
F&CCA mooent odium, facies exor:u :amorem,
Qscula pretendit OS, ln3JIUS atque rent.
Pec:toribus mores tot sunt quot in orbe figure,
Nee longum stabile quid bonito tis h.1bcnt :
Vtque leu~ .Protheus sese tenWluit in vnd.u,
Nunc leo, nunc arbor, nunc ertat hircus, a.per,
Sic modus ad presens hominum mutabilis cxtnt,
Nee scio quo po5sum firmus odi.re gmdum.
Vaccn Sit nn taurus non est cogno.'lcere promptum,
Para prior :tpparet, postcriom J:ncnt :
Sic prima. rncie non est eognoscere verbum i
Qui nichil occultat; pondera finis hobct.
Dum fueris relix, pJures numerantur amici,
Aspera si ruerint tempora, sol us eris:
Vt lepus in \-uiis fugien.s se munit in arujs,
Emlt et in nulla sede moratur amor.
Tempore creuit ::unor OlDtk,uo, Rt resolutus
Vix vltra quo nunc progrediatur hobet :
JUud amicicie quondam venenabile nomen
Ccu:it, tt in questa pro merecrice aedet.
Orbis honorifici pct:iunt exempla prioris,
Et nichil est de quo iam sit h•bcndo fides.
Nunc amo[ est solus. nee sentit habere secundum,
Stans odioque tibi d.iligit lpoe tuo.
jfO
33•
J<•
Sic est quod non C!t l~pus et lepornrius vnum ;
Nescio quod ";dco, S\lm ncquc ccc.us ego.
Est odium commune modo, sel amor qut~si fenix
J>er toea deserta solus in orbe Intel.
Ell: nocuum rerrum ferroquc noc:cncius aurum,
Cuius nunc bello stemitur o1nnis homo.
310
Quid modo, cumque OllUIUS mcnt.itur dextra sinistte,
Dicam, numquid homo credet id ipse sibi?
Omnibus iu cousis, vbi commodo sunt •·c voluptas,
Nunc modus est que fides non habuisse ftdem:
Slcque pedum statue duplex ...
figur.l
Quam va.rios homjnum sign:u in orbc dolos.
n..,
sso cn:det CEHGDL u<dlt S
1:-o
LIBER SEPTIMUS
VOX CLAMANT!$
Vndique dampna ftuunt, quod in isto tempore tiber
Nescio p:1cificis quo· frunr ipse viis.
E xpers invidie paupertos soh manebit,
Quam supplanwe nullus in orbe studet.
0 miser et felix pauper, qui tiber vb ique
Cum requie mentis absque pauore manes l
• 0 mundus, mundus.' dicunt, • 0 ve tibi, mundus,
Qui m.1gis atque magis deterioru p;~rist'
Quid sibi sit mundus igitur, q ue {o.rma vel eius,
Que vel condicio, singula scire vola .
w
3
Quia vnusquisque ad preeena de mundi W1aclis conqueritur,
intendit hie d6 statu et condiclone mundJ, nccnon et de mi&erla
condicionis humane, tractare conaequcnter.
Capm. v.
Mundus enim sibl dat nomen, set mundus haberi
Ex inmundiciis de r:1cione nequit :
Sordibus est plenus, viciorum germine plenus,
Plenus peecatis, plenus vbique dolis.
T empora mutanrur mutantur condiciones,
){uto.nturque status, nee manet ordo diu.
Discite quam prope sit et quam vicina ruina,
Talis enim null urn que rcleuamen habet:
Discite qun.m oiehil est quicquid perituro volupt;as
Poss-idet et fnlse vendleat esse suum.
Vim quid est presen,s? tempt3cio, pugna molesto.;
Hie ncies semper, semper c-t hostis ndest:
Fur oplbus, guerra paci, morbusque saluti
lnuidet, et corpus nos-lra senecta prcmit:
Sicque peril plocite pauhtim grncio forme,
NuUoquc de multis que placuere monent.
Nam gustata minus sa.piunt. vix sl!otit odores,
Vi:< quoque clamosos percipit aure sonos:
Caligant oculi, de toto solo supersunt
Vi:< cutis et neruis ossa lignto. suis.
Estotes odit, hyemes et frigora culpa~
Nee qucrulo possunt vlln. placerc scni :
Frigore nunc nimio, nimio nunc leditur estt~t
E t :stabili numqu:1m permanet me sta tu.
Dens dolct aut ceruix, nut forsan lingtm Hgatur,
Splen tumet, egrotat pulnto, laborat epar ;
Cor marcet, renes paciuntur, soluitur aluus,
Brachia vix (l05$Unt, languid• crum do!ent.
]..ongius· -in curis vicintum corpus a.nlAriS
Non patitur vires langor habere suas:
Siogub non paucis pars est obnoxia morbis,
Et patet in!elix ad m11l11 tOlUS homo;
Ingratusque suis morbis oonfectus et aoois,
Conqueritur vite tempora longa sue.
Omnis enim virtus, £tua gaudet corpus inane,
l)eSinit et vario pressa dolore perit.
Es .s apiens? marcet sapiencia morte. Redundas
J)iuiciis? hpsu mobiliore ftuunL
Es probus ? expirat probitas. Es bonestus? honestas
Labitur. Es fortis ? forcia mone iacent.
Set cum tc viciis victum succumbcre ccmis,
lliror te fortem diets et esse putas.
llella libido mouet; primos tu cedis ad ictus,
Et IQ.\ das fedo collo premenda iugo;
Sic et auaricic seruis, sic motibus ire,
Sle Cads ardentis iussa pudenda gule.
Sic vbicumque tw:am faciem cum mente reVoluas,
Cotporis et mw,dt singulll ..vana $Cies.
Si corptis penses, ex omni parte videbis
NatuJ'&Ql fragilem, que rcmancre nequit :
Si mundum penses, e ·x omni parte volutum
Rebus in incutis fraude videbis eum.
Exeussas aliquis deplomt gr:mdine vites,
late mari magno deperiissc rates :
Iatum luxuries illumque superbio vasta~
Rune;: et tristicic seua procella quatit.
Et sic de va_iiis mundus "ari11tur, ct ipsurp
Quem prius exaltAt forcius ipse ruit:
l.abilis ille locus satis es~ et more Ruentis
Et ·reft:Uentis oque ftuminis instar habet~
Si, eui bhndilur, faUlt, nee ereditur illi;
Eius quo doleas gaudia semper babenL
Rebus in humonis semper quid defici~ ct sic
lata nithil plenum fertile vita tene~
Quam prius in fineru mundi deueoerit buius,
409 aeru\15 C£
••o
VOX CLAMANTIS
LI BER SEPTIMUS
Nu1l11 potes:t certo mune.re vita lrui
Si te nobilium prouexit s;lng_uis auorum,
Hinc est quod doleos, degonemre potes:
Prospera si dederit tibl sors, et sorte recedunt ;
i3o
Si mala suec«tunt, deteriora tim~
Si tibi pe.rsuadct vxorem fama pudicam,
Mine eciam doleu, fallere queque solet:
Hie gemit incestum conupte coniugi$, alter
Oelusut Colsa sutpiclooe timet :
Jn qu:un suspirant multorum \"Ot:l timebis
Perdere, vel 101i ne sit habe:cda tibi ;
• ~o
Sic ill.un metuis ne quis corrump.u adulte.r,
Et poriat quorum non eriJ ipse poter.
Si tamen illorum s..ecresclt turl» bonONm,
Hine iterum dol...., mon tibi tollit - :
Si tibi diuicie modicam famulantm ad boram,
Hos, rt plus doleos, auferet vna diC$.
Ttmpora si viridis promittit longa iuuentu.s,
Falli!, et vt doleos Attropos OCCilt eam.
Si tibi perspieue pollet •apiencia mentis,
Vt mcrit·o dolca.s, in Salomone vide.
i50
Si fncits niueo rubicundo sperso. colore
Sptendeat, btnc doleas. curua senecta ''enit.
Non habet hie requiem tua mens, set et intus et extm
Prtlia cum multls irrequiettt geri.s.
Dum potes, amls.sum tempus suple, quia Cristus
Heu ninlium t11rdo tempore dampno.t opus.
Vltlonn qui vl!C peioro prloribus cgi~
Si perdot, eaueot, qui molus emptor ernt.
Discnt homo iuuenis, celcri pede labitur
Cbs,
Nee bona 14m sequitur qurun boi\Jl prima fuit :
Non que prcterilt iterum rcvocabitur vnda,
Nee que preteriit bora redire potest :
Stare putAs, et co procedunt temporo tarde,
Et perogit lenUs passibus annus iter.
Ancipitrem metuens pennis trepidantibus 3les
Audet ad humanos (eua venire sinus;
0 vttus in viciis, Satb.aDu quem spectat in ymis.
Quid fugis, et pro quo non \'enis ipse deo?
Ecce senilis yc:mpo tremulo venit horrid> panu,
•""
Pulcher et ctntis nos iuuenllis obit:
IAbitur occulte fnllitque volotilb etas,
Et ce1cr sannorum cursus vt vmbn rugit.
H ee quoque nee peatant que nos elementA ,·ocamus,
tmmo gerunt variu diunicata vices:
CorporA vert.untur, n~ quod fujmu.s ,.e .sumus nos
Cru erimus, set idem se neque tempus habet:
Nil equidem durare potest forma sub c::odem,
JdutAri subito quin n>agis omne liquet.
Cern<, fretum quod era~ nunc est 10lidissima tellus,
Quod fuit et tellus,
nuris vnda t<git:
Nunc ftui~ interdum suppraois ftuctibus aret
Fans, nee M ipse stotu permanet ecce suo.
Cornerit:ur ferrum, silica tenuant-ur ab \'IU:
Numquid homo fragilis rumpitw ipse m.gis?
Qui nunc sub Pbebo duclbusque pobcia fuJ&ent.
N uper llfllturis ~ bobus erant :
Nuper ero.nt ruro, quo nunc sunt castro, que culti
Quo nunc tunt campi, ca.slr3. Cuere prius:
Frondibus omA!>Mt que nunc c::apitolia gemmis,
Pucebotque su.u ipse oenator oues.
Et al regna loqwu hominum, scimus qui3 nullum
Principls imperiun1 perstat in orbe diu.
Ree que preterhum tempuo dedit, ilia futurum
Post dobit, cstque nouu• nullus in orbe stAtus.
Dicere quis poterh, ' Ego persto quietus in orbe? •
Et quia non enusns mille doloris habet?
Quo se vcrtit homo, dolor aut met us incutit ipsum;
Eaeipltur nullus qui sit in orbe gmdus.
0 quant05 regum paciunl\lr cord• tumultus,
Quamque procellosia motibus ipsn fremunt t
Inter regales epulas variosquc paratus
Tabeseunt ••rio aolllcitnta metu :
Jdillo lltellitibus cinctus tclisque suorum
Non wlet e trepido pellere corde metus.
Sic 1nmund4 suis de frsudibus omnia mundus
PoUuit, et nullo tempore mund4 facit :
late per antlfn~slm nomen sibi vendient mum,
Quo nullo pocto P.'rtkipore potesL
um
410 ....~. C (-.)
490 P....to..lqw S
VOX CLAMANTIS
LIBER SEPTIMUS
Sta.t cnro, stntque co·mes spiritus, vnus ho·mo.
Hec auo que a.mis s-unt sentit, spiritus alta
Sidern suspirnt et sua iura petit.
Stat formatus homo, mirntur seque suosque
Cestus, et nescit quid sit et ad quid homo:
BJc loquitur de prlndplo creacionls humane. Dcclara.t eciarn
quallter mundu ad vsum ho·mlnia, et homo ad. cultum dei
creatus extltit; ita quod, sl homo deum suum debite non colat.
mundu.a que aua aunt bomlnl debita officla vlterlus re4dere non
teneatu:r.
c~pm. vi.
0 si veta loquar, quicquld sibi mundus iniqum
Cestat1 homo solus est m:.1gis inde reus.
Corporis officium miratur, membra moueri,
Artificcsque manus articulosquc pcdum.
Artus distendi~ dissoluit bmchia, p3lmis
Corporis attractat singula membra sui :
In se quid ccmit sese mimtur, et ips:1m
Quam gerit effigiem non videt esse suam:
lll:imtur C.ciem terre variasque figuras,
Et quia non nouit nomina, nescit eas.
Erexit vultus, os sublimauit in nltum,
Se mpit ad SUJl"IOS, spiritus vnde fuit:
M.iratur celi speciem fo~mque rotundnm,
Sidereos n>otus stcllifernsque domos:
Stat nouus attonitu.s hospes secumque rcvoluit,
Quid ·Slbi que ee.rnit corpora tlnta velint.
Notic.iamque tnmen illi n::uura ministrut;
Quod sit homo, q uod sunt ism creata videt :
Quod sit ad humanos vsus hie conditus orbis,
Quod $it ei proprius mundus, et ipse dei.
Ardet ln auctoris illius sensus amorem,
Iamqr.1e recognouit quid sit amare deum.
51o
Scripta docent Genesis, primo cum conditor orbem
Feee-mt, hec dicens ipse creauit Adam :
1
f Nos fttci!lmus.' ait,
hominem, qui nos imit:ui
Possit; et vt nobis seruint atque colat,
Inspircmus ei sensum racioois, amorem,
Vim discretiunm, quid sit e.t vnde venit:
I nspiremu$ ei factoris cognicionem,
Vnde creatorel]l nosc;at ametque suum.
Quis suus est nuctor. quis ei dedit cs:se vcl vnde :
Mundu.s eum sequitur et famulat ur ei.
5Jo
Solus rimetur meot~ secreta. supeine,
Et p<lrscrutetur singula sol us homo:
Singula scrut etur, set quod sibi postuL'Lt vsus,
Vtile vel credat, quod ve neeesse putet.'
0 sublime decu-s, honor e~lmius, decor altus,
Vt sit homo term teetus ymago dei I
Vt sit ad exemplum facioris fabriea facta,
Resque creatori consimi1a.h'l suo I
Cetera queque deus solo sermone crc:Luit,
Hoc ronnauit opus apposuitque manum.
530
F it corpus solidum, q uod fuit ante .Oium :
Ossa medullata neruis compegit in vnum,
Finnauit gressus composuitque gradum :
Hiis super induxil venas set sanguine pleiU.S,
Carnes vestiuit pcllibus atque pilis:
Visceribus plenis fudit spimcula vite,
S$5 oet)etCEL
s6o
Blc loquitur quod, e.:rquo creator om.ol:um deus alnguJaa
lllda mmuSJ de.Ucla.a veul eubdldlt bumano. d.Jgnam est quod,
lllcat homo deliclia ~cundum corpua frultur, ita aecundwn.
Terrula suscipitur, format-ur mi\SSI'l pusilla,
Ex: quibus officii~ siogula membra v:tCI.\nt:
Os loquitur, m11nus exercet, pes currit, et a.ures
Ascult•nt, oculus sidera solus habet.
Viui6calur homo, surgit factum birormis,
t-;.o
llplrttam deo crce.tori euo gratum. ob.equlum cum. graelarum
acclone toto eordo ropend.at.
Qipa. 'Iii.
;~•
Die, Adam, die, E ua parens, die vnu.s et •Iter,
Die tibi si d esit gmcia plena dei.
Cuncta tuis pedibus subieei~ ouesque bouesque,
Et volucres eeli pisciculosque maris:
En, elementa Lib~ sot, aer, sidera, tellus,
Diuitis vnda maris, cetera queque rauent
A~or enim rerum sic res decreuit, vt o rbis
Queque creatura consequeretur cum i
$6::11
~llnt)
alnt C£
LI BER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
flatlbus, vncb cibi1, terr:aque mille bonis.
Vt seruirtl ei r:tetu~":Lt suumque vicissin1
Factorem solum eonsequeretur homo.
Erige sublime cput e.t circumspice mundum,
Collige cunctA, sue do.nt tibi queque m:tnus:
Omnia subiecu tibi sunt. tibi cuncta mini.stmnr,
Omnla respondent obsequiumque p.1rotnt.
Qui tibi «anta tulit, qui pro te to.nta peregi~
Qui pro te mundum duxit ad t$$C suum,
Qui dedit ex niebi1o tant:trum semina rerum.
Confusumque chaos ordine swe suo,
Sones distribuens per po.rtes qu.atuor eq.w,
Set quod es ''"de tibi? quod hnbes quis prebet? Vuumque
&ponte fodt pietas dulcis et nmpla dei:
Qui tibi le triburnJ JCSC pron\itit. eoqut'
Non h•buit melius quod d•m ipse deus.
Nonne 1uperbir< quemeuznque virum deeet ergo
Contra mand•ta que dedit ipse deus?
CeJum deiecit set et odit tema supcrbum,
Bolus et infemi fit locus optus ei.
Hoc etenim ,.;ao uaetum (uit et 'iciatum,
Q1lod genitor primu• protuli~ omne genus:
JD radiee fuit omnis viciau propo.go,
Quo ntundum quicqu•m mundus habere nequit.
Non fuit in mundo qui mundum mundifiearet,
Nee quod in hoc •-enie posset habere locum:
Set pieiate prius qui eondidit omnia solus,
Die ref'onn"uit rt rep.lrAuit opus.
Acce-pit serui formam seruOS<IUC redemh,
Demonis et quod emt fecerat esse del :
Hunc igitur superest deuoUt mente sequo.rls,
'Ytque tuum domlnum confiteuis eum;
Preceptumque leur, vetitum non tangere crimen,
Si toto sequcris corde, hcatus eris.
tratos motus tempe_Qt arte sua :
Sidtre depingtns cdum, septemque pl•netu,
Et si nitantur, :1d S\13 puncta Voetn$,
Signifer acccssu solis signis duodenis
Tempor:a per totident dot ~..we ,;ces.
Qui totum mundum, postqwm decreuerat illum,
Omauit va.rio multiplicique bono,
Esse (cru alluis, in montibus es:se leones,
In pl4nis peeudes, rupibus esse a~pr:as.
Pluma tegit volu.:res et oues SUl\ L~na deeor:u,
Inque tuos vsus est lllmen hoc quod hobent.
Reopiee delicias mundi, quas Humina dotes,
Qu:Ls tibi domu opes diuitis "ndn marls j
Arboribusquc sills, herbi.s, radlcibus ortos,
l'loribus et roliis fructlferlsque bonis.
Pre cunct.is reool:\l tun mens, quem te quoque fecit,
El de qunm nichilo lrtudt ad esse bonum ;
Nom tuus illius est spiritus, ct tuus eius
Est sensus. nacio de racione sua.
Te caput esse dedit rerum, rebusque locn.tis
Nominll tc cunclis queque vocare dedit:
Qui tibi spem prolis dedit in mulieris runore,
Consortemquc pare.m coniugiique fidem.
Te oibi pene po.r<m feci~ te pene secundum,
Dicere si possem, prcstitit esse deum :
Contulit in c:elum sese, tibi tndidit orbem,
Et mundi tecum dimidi.auit opes.
Celuru sole tib~ sol lwnine senll~ et ocr
.599 aJtia) Ntit D
611 tradldil) contulit CE
6oo
6••
6 3o
me tractat qua.Ut.or bomo dlcitur minor mundua ; ita quod
MCUDdum hoc quod homo be no vel male a,a-lt, m.undu• bonus vel
aalu por c;onaequcna cxlatit.
0 pieuu domini1 qualisque potencia, quanta
Gracia., que tAntum reccrnt esse virum I
Yu 1Aplt nngelids cum cetihus, vndc aupr<mum
Boese cre.torcm noselt In orbe deum :
Sentit et Audit homoJ gusuat, videt1 ambulnt, vnde
Nature apeciem fert nnimolis homo:
Cum taonen orboribua homo cresci~ et optinet esse
In lapidum form• proprietote suo:
Sic.minor est mundus homo, qui (en singulrt solus,
Sob solos homo dot "'""' •·o01 deo.
l!at homo qui mundus de iur< suo sibi mundum
~lt. et in melius dirigit indc status :
Si !amen inmundus est, que JUnt singula mundi
••••
u
6••
LI BER SEPTI MUS
VOX CLAMANT!$
Nempe parens rerum cdo dimissus ob oho
Ad tua deo<:endens est tibi factus homo.
Noli te regno pec:ctti subderc. noli
Que cicius fugiunt isla caduca sequi: •
Sa oatllgas bumiles animo trunseendere te.m s,
vesupu in celis anipe fortis iter.
T u li magna petis, deus est super omniA ""'gnus,
Si boM, quam bonus est dicere nemo potest.
Nil genus :aut sexus tibi, nil ,·el comptut inani.s
Ledi~ et in peius omne refund it opus:
Vt vult ipse suum proprio rcgit ordine mundum,
Si bonus ipse, bonum, si m:Uus ipse, m:Uum.
Qui minor est mundus, fen mundo m:uinu cbmpn:a,
.E.."t inmu.ndiciis si eldat ipse reU$ :
Qui minor est mund~ si non inmunda recidat.
Cuoct:a suo mundi crimine le:s."\ grauat :
Qui minor est mundu.s homo, at cola.t omnipotentem,
Rebus in hum:mis singub muuda porit:
Qui minor est mundus, si iurn. dei meditetur,
Grnnde sibi regnuon possidtt ipso J>Oii.
Conuenit ergo sntis, humili quod corde rcpendnt
Mortis ad excessus vtilitatis lubcnt.
Quid penet:msse iuuat studiis nreh:tnll Platonem,
Naturcquc s uos composuiS$e libros 1
SoliS iter celique plogOB luneq ue mcAlus,
Et vaga vel summo sidern fixa polo,
Multaquc preter ea satis a rdua noucrnt ; et nunc
Pbilosopbus c:Jnis est, nomen inAne peri~
Dum res et rerum causa.s vestigat Ypocras,
Dum medicillllli corpor.a seruat ope,
T alis eum potent sapiencia nullA mederi,
Quin medko mortis lex subienda f~t.
Sic patet, ,e st bominis natura pottncior JUtt,
El ruit in mortem quos InA ?usa petiL
Esc tibi nil melius igitur, qunm pmuidus iUam
Prolpicias mortem, que tibi finis erit.
Semper iturus ad~ accedis ad vltim3 vite,
Nee llcis quo fine, quando vel illud erit:
Celo Jonga via. restantque d ies tibi p.·mci;
Tardat iter rnundi qui sibi sumit onus.
Oigna creatori dona cre:.tua homo :
Restttt vt ipse sui (nctoris qucml amorem,
Restat vt ipse sciat quid Rit t t vnde venit:
Restat \"1 agnosc:u, quo nominiJ ord_inc solus
Pre cunctis mundus dicitur cue minor.
Si minor est mundus. quo mundi ma.cbin.a constat
Ordine si quer.at, est memini.ue sui :
Si minor est mundus. que aunt primor<llil mundi
Si meditaur, :tgit vnde sit et quid homo :
Si se neseiret, nee cum cognosceret, a quo
Vel per quem f:Lctus est, nee a.m.aret cun\.
Et ~men en flli substllncio factll biformis,
Quo compegit eum, spitilu! atque c:aro i
Vt dese:ruiret (actori apirit'UJ eius,
E t mundus carni spiritulquc caro.
Est ancilln c:uo frngilis, cuius dominatrix
Dcsupe:r est anhnn de rncionc dci ;
Nunc tamen
A
6;o
mundo tAro victA ntgat r.acioncm
Linquit et bee nnhne iura subire :sue.
Sic seruit dominans. sic regula fallit, e:t e:xtr.l
Deuiat illn deo, que forct intus homo.
Stulcior o stulto, commutQns cclica muodo,
Postponens aurum queris h>bcrc lutum.
Cur dominus rerum. quue deituis ymago
Parua cupis? Cupi.u muima ""'3nus homo.
Orbis terr.uum tuus est, et quicquid ab illo
Cbuditur, llrbitrio subditur omne tuo:
684 qutrb SCL ....Is (""'via) C!:EID
'
G8o
~
700
7••
Ric loquitur quallter homo, qul minor mundua dlcltur, a
-.do Mtua.dum eorpua lo mortem tranalblt, ct •Icut lpae
~ oul petcat.o bulus mun41 COITupelonla, dum v lult,
....._ eueotum. Ita lo corpore mortuo poatta pub'cd..lllil•abire
IDoiOjldoa- ooaetur. Et prlmo d lelt do mort ul corporis
.... wpdooe HCuDdum Superbiam.
IL
•=
0 b'bi quid dices, cum non moua
capillos,
Armt et fauces, nee via rocis in~
El color in •-ultu sine 53J>8Uine, lumiiiA mestil
... ~o pc.«:alo ERL
. . . I!CLT
Rc-pi pcaa to D
112
707 nm. CER.OH.~
VOX CLAMANTIS
Sunt inmot.a genis osque m'-dert nequit,
Atque per interius cum duro lingua palato
Congeht, et pulsum vena mouett negat,
Nee ftecti ceruix nee brochia plectete quicquid
Possunt, nee passus pes V2let i"' suos?
Quid modo respondet homo mortuus ille superbus?
Oiat nunc quid cl gloria ''""" dobit.
Eius enim, nuper •liot qui despiciebot,
Corporis eunimi illm perit omnis honor:
Et quia se corpus dudum tolleb.11 in •ltum,
Vermibus esc modo subditur ipsn caro.
Non modo palpcbro quosi dedignindo lcuotur,
Nee manus in longum plnnnt vtrumque llllus:
Quas vires hnbuit mortalis vis super.mit,
Esl musce spina rorc:ior ecce IUQ.
Si decor aut species nuper Rorebot io illo,
Eius turpedo illm fupt omne pecus:
Si fuerot sapi<ns, modo difl'<rt • Apiente,
Est sibi cooclusum quo nichil ipse sapit:
Que magis in ~udio peciit subtilia Iongo,
MOl$ c dissoluit de breuit>te cito.
Artibus in variis fuerat lie<t ipse peritus,
hm cecidit prudtns artis jn arte suo :
Desinit ingenii racio line lam rncione,
Mors ruit in ncuum que naeionis erant:
Litter. quem dncuit nmgis est indoctus oscllo,
Pectore nee rem:tnet iota vel vnus o.pe.x.
Non sibi ntentalis presumpcio iudieat vUos,
Se neque inctnre mortua. cnu3a. sinit:
Qui solet ypocrisi ficte vinuds honorem
Totlere, nunc monstnu quid fuit Jpse pn.la.m.
Nil sibi quod gcnoro Jingunrum nouernt olim
Conrerr, qui muto mortuus ore silec:
Organa nulh sibi nota •·el citharist.. pllluduot,
Quo perit ~uditus, musica nulb pbceL
Nil valet ing<nuas corpus coluisse per artes,
Qui modo n.1ture perdidit omne decus:
Nil vostis pomp:!, nicbil aut oscensus equorum,
Corpus iam rigidum mognificatt queunt.
PI pctfQ\eriva GLT
LIBER SEPTIMUS
110
293
NO sibi pulc:ra domus aut seruicium !mmulorum;
Nunc !oris in populo nemo $.1lutat tum :
Nunc serpens fomulus putcusquc vocobitur aula,
Nuncquc looo thabmi tetro c:au<ma datur.
Sic quia nuper eum fallebot gloria YOn>,
Nunc: s:ibi nil l'Cm3net vnde superbus erit.
BJc loquitur cle corporis mortal
corn~pclone
i6o
aecu:ndum
Jaal4lam.
~3i)
:.•
Ec~ pe.r in\"'idiam qui rosernt ore cnnino,
lam anfs aut vermis rodere debet eum.
Alterius farnam spernens que Jesernt olim 1
Am modo corrupt> lingua dolcoa tocet:
J\lt<rius dampna risit, quoque prosper• Oeuit,
Nunc ridere nequit ore cnrentc l:a.bris.
Munnure cor plenum nuper modo fit J)Utreraetum,
Et via iam rupta cordis ad yma J"ltet:
lam nequit ambic:io socii postpontre laudem,
Nee prcfure suam, qui sine laude iaccL
Tunc fcl sub mtlle condcns ounc conditur ipse.
Quo sine mente caro nil similare pocest :
Amplius invidie mens ignea pl~n:l vencno
Uucois stimulo pungete quosque nequit.
7;0
Inc loquitur de corpori• mortul c;orTUpclooo aecundum tram.
Crpo. al. Feruido viuent<m qu<m nuper tOifuit iro,
no
Amplius impac:iens non mouet ille c.1put:
Lite su11 dudum qui vkinos agitnbnt,
Mutua nd lnteritum non hnbe~ Ipse sonum:
Nuper linguosus nequh amplius esse susurro;
Mon vocat, ipse tace.t, nilquc ref~Jtur ei.
Qui terrere 10Jet inopem terrore nlimuum,
Contra \-enniculum i:lm v:l!et ipse niehil:
Non suus ad belium furor ammodo prouocat ipsum,
Qur neque cum verme fedcro pocis habet :
Eius mim gladius ia.m non e:rit eoce timendus,
Qui p;uitur vermem cor bc:e.rve 1uum :
Corporis es odio non inficiet racionem,
Ammodo ~-itali qui racione aret:.
VOX CLAMANTlS
LIBER SEPT!M US
Si· didicisse bonum potuisse~ iam scola nulla
Reddit eum doctum, quo magis ipse sapit
Quid sit de rerum dampno: valet ipse dierum
Perdita iam Here temporn. tonga nimis.
Nuper in ecdesia. rogitauit mro. set inde
lam Jlequit auferr~ nil tamen ipse rognt.
Semina qui parce spersit, parce metet ipse ;
Quod nuper potuit, vult modo, quando nequit.
Hie loquitur do corporla mortui corrupcionc secundum
Aua.rlciam.
Cnp"'. xii.
0 quid auoricin nupcr modo pres tat auaro?
Sola sibi stricta lignea cisu manet.
Terrn sibi fuernt nimio quesitn Iabore,
Septem nuncque pedes, non magis, inde teneL
Qui dudum ruerot mptor predans aliena,
lpsum nunc predn~t~ mor5 quasi predo rnpit:
Qul nuper fatuis tendit sua rec-ia lucris,
Nunc capitur rethe quo remouere nequit.
Diuicias multll$ vniuit et ttrcius illas
Serutlb:u, set nunc d issip:1t alter opes:
Que qWlSi fine carens fuemt possessio lnrga,
Transiit et subito nulla re:m.ansit ei.
Glludet enim coniux spbnsi nouitate secundi,
Nee sibi cor me.minens anterioris habet j
Jmmemor ct p:ltTiS let:ltur filius heres,
Nee sibi qui moritur vnus amicus adest.
Sic qui res rebus agros et ngris sociauit,
Ammodo de qucstis fert nichil ipse suis:
Abstulit vna dies qu1cquid sibi contulit annus,
Et labor a Iongo tempore co.ssus nbit:
Pnupcribus bursnm qui clnUS<!rnt, indiget ille,
Nee valet argenti copia tota sibi.
Nil dolus aut furtum, nil circumvencio corpus,
Jam neque periura fnls.1. cupido iuua.t.
soo
......
m e loquitur de corpdria mor tu.i corrupciono • ccundum
Jliill,
Nil gula, que dudum fuerat sibi cotidiann,
Amptius in ventre, set nee in ore placet:
V:iscera que pressa fuerant grouitnte ciborum,
E-uacuata modo nU reti.nere queun.t.
Gustauit species et dulcia vina bibebat,
Borum suntque loco stercora mixtn luto:
Eius in vmbic:ulo, SUA quo pinguedo .latebat1
lam Lltito.t serpens, qui su~ Cr:'lS$11 vomt:
Olla sui ventris, que parturit ebrietatem,
Rumpitur, et bufo gutturis antnt ten<L
Esca sibi dudum rodolens nichil ammodo confert,
Occupnt en nares ledn putredo SWIS :
C!llpula, que nupcr ieiunia nulla subiuit,
lam rupto stoma.cho sentit in ore nichil
81o
Hie loquitur de corpods mortui corrupcione secundum
Accidiam.
C1prn. xiii.
816 iuuat S iuu•nt EGDLTH1
Cap. diJ. Hmtli'n& 1 mortul corporis CH
0 qui luxurie vidum tam dulce putabo.~
1aJn sugge[ se.rpens membra pudend.'
s~o
s,..o
Blc loquit ur etc corporla mortul corrupciooe secun.dum.
Lamiam.
""·
t\mplius ac:eidia sibi q ui fuit accidiosus
Corporis ad placitum membra fouere negot.
Deditus hie sompno nupcr nunc son>poit h:lbunde,
De Iongo sompno quo vigilo.rc nequit:
MolUA qui dudum quesiuit strnmillll leeto,
Anguibus aspersa frigidn terra s ubest :
Ocia qui peciit nuper fugiendo Iabore.,
Nunc nkhH est quod ogat, vnde mc:retur opem.
83•
SWI.
-Amplius fncaste non drcuit ille lupanar,
Nee manus in tactu fedn placere valet :
Non valet ex oculis vultu similare procaci,
Prouocet vt (.:ttuam, quo ~ru~.gis ipsa fauet.
Caintica composit.a Veneris se.rmone dolos.:t
eu_rn iummentis ammodo nulla iuuo1nt .i
Est sibi nil cantus, nicbil aut pcditare coreis,
Nam sibi guttur abest, pes neque substat ei.
8.ts
rcdolcna dudum C£HD
8;•
VOX CLA MANTIS
Non {acit incestum, neque virginitatis bonorem
Monuus in came lAm violare potesl:
Est modo putredo quicquid fuit ante ''oluptas,
Et calor in coitu frigiditate gelat.
Sic quod er.u dudum corpus, nunc KCe cadauer;
Et redit in einerem quod fuit ante cinis.
Quid tibi •i forti< poteris supemre leones,
Numquid te potcrit inquieto.re pulex?
Quid nisi •rulticiam tibi fert s:>piencia mundi?
E<zO nichil sapiens quod sapit absque deo.
Est tlbi de limo fonmtum corpus inane,
Pron.aque natura camis ad omne nulum;
Jncipit in lucto finitque dolore: quid ergo
Queris vt hie tole glorificetur opus?
Cum nichil ex mundo sit corpore gloriAeuum,
Jo:St tibi nil corpu$ glorifieme tuum.
Nil dbi plus remanet o.ut corporis out tibi rerum.
Sol:.. nisi merit.'l, sint bona siue mal11 :
Cum venit illll dies, que nil nisi corporis huius
Ius habet, inueniet tunc homo fae1o. •utt.
Non hie iure locum valet vllus h11bere mnnentero,
?.fortis ;ad lncatas t.r.msict immo '·i.a.s.
Exquo ttaetault quaUte.r va.rUa peccaU dtUcii.s humanum
corpus mortis putrcdlno In hoc mundo con.sumltar, lnterrog-at
vlteriua de homia.o peccatore, quomodo mundi volu-ptat~a t nm
£alllbUea in aut preludlclum lta ardcnler aibi appetit et
consplrat.
C•J>"'· xvi.
0 michl respond<, fen quid tibi pompo, superbe,
Cum teret in term membn\ putredo tun ?
Die tibi, tu serico, gcn\mls vestitus et auro,
Quid cum mon veniat gloria vana dabit I
Quid victor gaudes? hex te victoria linquet,
Sit nisi quod vicii vincere bellit queas.
Quid tibi liuor oget, vrentis filius Ethne,
Cum mors cor que labr.a soluerit ips:l ttta?
Quid tibi siue furor aut iru. \'Slue putatur,
Cumque furore mali mon furit lps:l tibi l
Tempon> siue tua tibi quid dant acxidioso,
Cum mors sit perst11ns absque quiete nocens ?
Quid tibi dclicie poterunt conferre gulose,
11o
Cum morsus mortis line pe.rhennis eris?
Quid ve putas Venu.s ipsa dabit tibi fine laboris,
Cum c:nlor in membris dcsinit esse tuis?
Au reo quid prodest tibi, diues, pompa monete?
Vltimus in terrum finis vtrumque vorat :
ti8o
Que tibi sollicitus longeuus contulit a.nous1
Cuncta Simul napiet horn. rcpente brcu_is.
Quid reges vincis, quid subdis regn., tlr.anne?
Est deus invictus, qui tibi bella pant,
Quid tibl fil.DU. vob.ns, honor, aut quid comptus iru.nis?
Omnis enim mundi gloria vana peri<.
Occupat extrema otultorum gaudia luctus,
.Et risum' lacrima plena dolore made<.
Corporis in forma, quid vel de otirpe superbis,
Qui cinis in cintra vermibus e&c~. redis?
297
LIBER SEPTIMUS
590
900
Blc loquitur qu:a.Ute·r omnia mundl buiua aJcul veatlmeofu m
Yl'teralcunt, et quasi sompnifera In lctu oeull c.lauduntur:
~otaaltur edam io apeclall de mortla memorla et eiuadem
-
lnta ol&uifi<adoo<.
nit
Omnia quam cicius oculi cL1uduntur in ictu,
Et qu:ui per sompnum preteril omnis homo:
CaudiA perpetuos po.riunt mundan• dolores
Tollit et etemum viuere viln breuis.
910
Omnia que possunt :1mitti nulla videntur,
Nee longum quiequid desinit es.. reor.
Die quid honor, quid opes, q uid glorio., quid \'C iuuentus,
Formn, genus, vires, femina, vestis, ager,
Gen1mll vel argentum, quid septTum. rtgna vel nurum,
Purpura, quid latus fundus et ampla domuJ,
Magna potencia, muha sciend~ vana \'Oiupt-ns,
VitA quid, et nostri corporis ips.' aalus.
Quod caro mortalis tanqu.am ,·estis veterascit
Et celeri lapsu curua senecta \'enit,
Quod nostre semper minuunrur tempora vile.
Quodque dies bominis fumus <t vmbn> fugit,
Quod sit vito breuis, quod mors incerta, quod omni
Tempore nos q11euis ca\IS:l molesta. premit,
90l nlsl] albiC
918 et] est S
92t no.t.re 0
9Jo
oOMri SC.EHGL
VOX CLAMANT!$
LIBER SEPTI MUS
A1terutrum poterunt homines exemplific.tri ;
Res ctenim tales aperiment4 docent.
Rex est quisque sui, bene qui regit oe12, beatus;
Qui regit acta male, sc.ruus ineptus erit:
Rex appeiiAris: quid inani nomine goudes,
Qui viciis pulsus scruus vbique iaces?
Cur viciis seruit qui regnis impemt, et oon
930
Moncipium vile corpuris esse pudet?
Dum vitm sordes, nil prodest fulgida vestis,
Absterzet macuw purpura nulla tuas.
Expediens igilur foret, VI sic quisque vutor
Qu.am leuius poterit uonentus eat.
Singula de nobis onoi predantUI euntes,
Morsquc supervenicns proopero quequc ropit :
Regrcdhur cinis in ciouent, resolucio amis
Monstrol principii rnateriale lutum.
Scit deus hoc •nime quod 6et in orbe fu turo,
Integra seu lesa, quonlll que qualis erit:
Jsta sciunt homines. mundo quod corpus in isto
Nil aibi perdumns vtilc comis habet.
Est caro c:orrupb "iuens, plus mortua cunetis
Atque creoturis vile cadauer h•bcL
0 speculum mortis I quocquot spe:culantur in illo.
Si bene 1c vidennt, glorin nulla JXllet :
Aduerse mortis sic ordo retrogrndus extatt
Quod atntuit e>udns ad <:nput esse pores.
A morsu vet ito n1ors didtur; omni3. mordens
Nominis exponit signi6cn1a sui.
9P
9!•
Rebus in incerti' nihil est incercius hom
faLU~
et ipse
Qui mngis est sanus clanc:ulo celat eam :
Non erit astrologus, modicus seu, de medicitUL
Qui pcolongolum possit hobere diem.
Sic homo, sic animal par-iter moriuntur, e.t ambo
In terra.m redcrunt condicione pari.
Est nichil e•ceptunt : quiequid 61 in orbe crealllm.
Sicut habet vitam, const•t habere neccm.
Clam vcnieos tbab.mis mors fu.n.iuis vobt ills.
931 lmpuat C
p6t fitS ait CEHCDL
9;o
JDc. JoqaJtur quod. qaamoia luatia et inl!dtb vaua ait
loteritu.a. morw tamen luatJ omAn usoluens
....,W dus oplritWD &Iurie reddJt sempiten>e.
Justus et iniU>lus per monem transit vterque,
Ttmque sone ptri corpus vtrumque vorat:
Disparitis meriti restat ta.men exitus borum,
Est nam letA bonis mora et amaro m•li.'l.
Est igitur felix homo qui viuens bene feci~
Quo moriens pot~rit sumere dona dei;
Dona quidem ctli, quo gaudia cuncta "'fulgenl,
Quo sine tristicia vitA pe.rhennis erit.
98o
Mors aberh, morbua, labor, hosti.s, curua ienectus,
Non habet hcc felix illn supema domus:
Spiritibus summis equabit gratia regis,
Pro quibus est 111tro p.-.ssus amara crucis.
Hie est ille locus 1)3Cis <1uc potcntis honoris,
Quo tcnebre nulle, quo sine nocto diu;
Quo deus nbstergct lncrimam luc1umquc, nco illuc
Ampliua nul cl•mot am dolor vii WI erit:
Nee mors nee mor\)Ua, sills, csuries nee egestns,
Set ncque casus l10bet hunc babimre locum.
990
Lu~ ibi continua, p.u iugio, gloria perpeS,
Vita. bCiltG, snlus vera, pcrhtnnis n.mor :
Est ibi spes que fides, bonitos, lous, gmcia, \irtus,
Sensus, amor, pietns, gloria, fomul, decus.
...,.nter
Mortfs, morte nichil cerc.ius me potest.
Dum ntinus esse putot, hominem mors
Subucrtcns subito quod ruit ante retro :
Predal opet, vires nichilat, disiungit :unicos,
Au.ro nee redimi quomodocumque potest :
Tollit ogenda virio, rcddit 14men actibus ipsos,
Compotus VI fl4t iudicis ante pedes.
!Ue quidem l udex, qui singu\a iudicat eque,
Mun~ quem mundi O~c:re nulla qutunt:
l udicioque suo capiet vir dign• bboris
Premia pro meritis absque (auore 1uis.
~
Eat sine aorde
CiUO
juuenilis. ct absque scntd:l
Etas, dluicie sunt sino Iabe doli:
l!st pax absque mctu, honor omnis et absque superbo;
Absque Iabore <luies, •bsque dolorc salus.
991 ctO.Iff..S
VOX CLAMANT!S
Consummata manent ibi gaudia, p:wio nulla
Est et ibi, set h>bel omne quod optat bomo:
Vita petbennis ibi viget, et patet nta beat;~.
Que supet omne valet, visio cbra dei.
Vis tibi describom poucis quid oit locus Ole?
Plus est quam quiuis dicere possit homo:
Plus eot quam possit mentis raclonc doceri,
Vel plus quam cordis cella tenere queat.
Quom felix locus est, qoorn dignll lAude colcndus,
ln quo conveniunt gaudia cunct-n simut I
Sic, quia non finit ibi gloriA, non ego possum
~·in em COfldlgne pon~re lnudls ei.
Hie erit o.ngelici cetus, qullm pe.rdidit oHm,
Suppleto numero glori• plena suo:
Hie erit hum;mo gcmeri laua aumma, resumpto
Corpore cum futri t glorir.cat.> caro:
Hie erit in domino c:unctis g:.'ludere per euum,
Omnia cum (uerit omnibus ipse deus:
Et sic mors iusti tol1it sibi cuncta hoci\1.3.
Corporis. ac anime «lio regna parat.
Cum moritur iu.stus. tune viuens incipit esse;
Bee mors vitalis. que moriendo iuuat;
Hec mor5 non oneri set plw conducit bonori,
Possidet in requiem monuus vnde dtum.
LillER SEPTIM US
·-
1010
1010
Hi e loquitur de dupUcl morto peccatorls, vna ex qua corpus
hie resolultur, alia ex qua dla no dol lu4icio p<onls perp<otulo
nnlma cruclRtur.
Capm. xix.
H eu I nimis infclix q ui sc vlucns rnnle gessit,
Quo grauia in mon.e pen:a vorabit eum :
Mors etenim duplex homini debtt-ur 1niquo j
Est mors prima grauir, altern feda magis.
Prima necans corpus de mundo segregat illud,
Nee \'<llet vlterius quid sibi ftiTt mali;
Alton set grauior Animam deducit ad yma,
Reddit et hone Sathane, que sole! esse dei:
Pooit in ombiguum que sit muncbna volupw.
Et fore dat cenum pena quod omnis adest,
Pena quidem ooratri, dolor omnls quo .-egetabit,
Cap. silt. Ht4tb~z t dupUcl C£GL. dupplkl SHT doplicc D
••l•
301
Quo semper moritur, nee ..Jet ipse ~Mri.
Non '\"O:~t ,·lb valet miseras edictlt penas,
Quorum tormenta languid> fine c:arent:
Hinc timor atque tremor, bbor et dolor inde sequetur,
Perpetuc pene mon furit absque mori:
lugi morte mori, sc-u iugi Yiuere mone,
Nil dHTert dicas, viuere siue mori.
ro.._a
H eu I monem repetp toclens, quia nil nisi mortis
Effigiem misc:ris infe.ret ille locus,
llle locus quem dirn fa mes, q uem frigus et ardor,
Quem tenebre, quem oox, noctis Cl vmbra. tegit.
Vennis ibi mentes corrodit, et ignis t\b estu
Corpora consumet, pena timenda. nirnit:
Ton or ibi, qui semper h>bet torquere nee vnquam
Deliciet. tortum torrida pena teret~
Quiequid er:u p!Acitum cami suhuertitur omne,
Quod fuit et dulce torquet arn:t.m lues :
aoso
Quod fuerat pulcrum fedot turpissimo fonna,
Quod fuerat $anu.m, pena resoluit Opul:
Quod fuerat forte tunc viribus expoliotur;
E.t sapiens stultus, est ibi diues inopo:
Quod fuerat luxus prius, est ibi vermis et ignis,
F it, gub que fuer>t, ID$lci:l'" fames.
Sunt tenebre visus pungens et scorpio t:lctw.
Gressus et in laqueos mortis h>bebit iter :
Awu torqtientur strepitu fetoreque nares,
Et que sunl pene gustus am:ua. snpil :
1o6o
E1t ibi Hens oculus, dens etriden11, omneque membrum
So!ultur in luctum, quo sine fine dolet.
Quod fuernt vita mors est, quod corpus erntque
Vt (ax comburens semper in ignc coquit.
Heu, set ym>go d ei nuper '"m pura creata
l ila dolens anima demonis instar bobeL
Non Thetis e:xtinguit ibi fulmin:a, Itt nequc morsus
Vipenos medici compt.> medelo iuuot:
Scans ibi continuos dolor est Y1 p>rturientis,
Te:mpor.t nee venie speaat habere locus.
ro;o
~erpetuum peoe tormentum nemo gehcnnc
'Mente c:apit, set ibi stat dolor •bsque pari :
•.67 T clhls D'
3""
LIBER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
Cor de mente trernit, de corde CD.ro, quod in ista
Scribe,re materia plus ncquit egra manus.
Quo vultu, vel qua facie, vel quo comitatu
Tunc npparebit iudicialis apex?
Terribili.! vultu.s, facies quasi $it furibundi,
Horiidus aspectos aspera queque tninans:
Judi(.i$ ille furor breuis, ira set absque rcmissa
i>ena, nU \·enie nil piemtis. babens.
~Uter et angelicus cetus, nccnon du.o denus
Judicium faciens ordo scquetur cum:
Angelus hie et homo pariter tonnentn subibunt,
Penam pro meritis soluet vtcrque suis i
Efficientque pares pene, quos nuper Jniqus
Peecaodi poriles efficiebat amor.
Distinguetur ibi malus et bonus_ Hie sinistram,
IUe tenens dex:tr.tm, iudiciumque ferent.
0, quam tr.istis erit miscris se,nteocin danda,
Perpetue mortis perdicione morL
Hec erit ilia d_ies domini, qua Juce patebunt
Clarius occulta, que modo dausa. la tent:
Hec eril ill• dies ire, lux illn tremendo,
Qua. non subsistet angelus ablf(Jue metu.
Cum vix sl iustus puncto saluandus in illo,
lmpie, quo fugies? quae fuga? Nulla quidem.
Est igilur mentis prudentis, mentis honestc,
Mentis djscrete t41e timere malum.
0 nimium felix, tales euadere clades
Qui valet, et meriti \'iuere laude sui 1
0 nimium feJix, o secla per omnia felix,
0 pr~atus, oque be:tlus homo,
Qui poterit mortis tnntas euad~re penas,
Celict1 cumque deo gaudia ferre suo I
Nunc igitur scdeat sapieru; et computet :tctus,
Quam -prius aduenlat iudicis iUa dies.
x.s.
oolo
I C!jO
1100
Postquam. de s:·aud.Hs et peals que bonJ.& et malls debe:ot~
tractault, conaullt vlterlua quod uoa.squ.l.sque ad bonos mores se
coauuto.t. et de hlls que negligenter omlsit, absque de:speracionc
cootrltua lndulgenciam a deo c:.oo.fidentcr lmploroL
'
1095 sl SGL sit CEHO
Cumque repcntinum casum breui$ horn minatur,
Dum tenucm flatum susdtat nura leuls,
Care, memento tui, quis sis, cur, vnde vel ad quid,
Vel cuius f.""tctus condiciools ems;
a1o
Quod cnro sit fragilis, f.a11n.x (acilisque moueriJ
Prona sit nd peius, pessima prompta sequi.
Spiritus hunc mundum spemaL speretque futura,
Sentper in nuctoris fixus amore sui :
Quod co.ro spiritui subd:1tur cumque scquatur,
Spiritus auctori seruiat ipse suo;
Quod motus camis moderctur, commemomnd:l
Est mors et pena mortis habenda. mtLUS.
Non poterit melius hominis 01ro viua. domari,
Qu:tm quod mente gcrat mortua qU3.1is erit..
1110
Fletibus assiduis, est dum data gmcia flendi,
Fenituisse iuuat estque salubre sntis:
Nee deus ethereus hec crimirut vcodicat vlli,
Que confessa dolens non residiua facit.
Qui reus e.o;-t igitur homo, penam temporis buius
Sustine:u. donee diluat omnc malum i
Vt slc purg::ttus, cum iudex venerit, lllnm
Etfugiat penam;, que sine fine. manet:
N2m qui iussa d~i non seruat et v1tima vite
Spec:tat, nd infernum cogltur me trnhi.
U!O
Scripture fallunt, aut eerte- noscere debes
~uod rcdit ad veniam vix animatis homo;
Victus ~im vicio vic.ii fit seruus, et in seNoo babel •dmissum soluere po55e iu~ooum :
Ergo perpes ci debetur pena necesse,
Qui sibi pecco.ndi velle perhenne facit.
Parcere nempe deo proprium tamen et misere:ri e-st,
Vnd~ licet sero, te reuocnre srode.
Figmentum nostrum nouit, set ct ipse mcdetur
Tandem contritum, qui petit elu.s opem.
11,.0
Noo te desperes, pius esl deus, immo deumque
Qui negat· esse pium, deneg.u esse deum :
Hie qu3.Si fons viuus patet omnibus, et vncuari
Vt fons nescit aquis, hie pieta.te nequit.
Set quin spem nimiam presumpcio sepe (ntignt,
1107 Cmnqu1 ST Dumqwt CEUGDL
VOX CLAMANTIS
Tu tibi spem pone sicut oportet agi :
Vt s:~piens spero;, tibi sit tua spes moderanda,
Eius habent sancto fren4 timqre regi.
Non timor excednt, quo despern(:io mentem
Polluat, immo deum mentis amore time :
Nee spes presuma.t, se.t amet commixta. timore~
Sic timor est virtus spes e.t vterque s.1Jus.
Set medito.ndo tumen run mens de fine rcmorsa,
Semper ama.ra tin1ens Spe,ret habere bonn :
S:tnccius vt viuas, mcmomre nouiss:ima semper,
Lcdunt nam iacula visa petantc minus.
Reapice cotidie, mortis quia. tempus adesse
Festinat, que simul prospera cuncta ruet.
LIBER SEPTIMUS
JJ,;o
Hlc loquitur quod aunt modo pauc.i, qui aut propter celi affoc·
tu01 aut gebe.nne metum huJua vitc v o.l uptatibua renunciant;
set quecumque caro concupiscit, omni postposlta radone, a.riien·
ciua perflcere conantu:r.
Cnpm. xxi.
Qui slbi commemorans, puto, slngula pondcrat equc,
Senciet a fine gaudia vana fore:
116:1
Nunc t11men a viciis est quilibet infntuatus,
Quod de fine suo vix memomtur homo.
Qulsque suum corpus coJit_
, et de Clr'nis amore
Caudct, ct esc- animc causa relictl.\ sue :
·Gloria nee celi mentes neque peno sehennc
A mundi labe iam reuocare qucunt
Sic caro. sic demon, sic mundus vbique modernos
Dcuiat, vt Cristi 'ix sciat vnus iter :
Est caro que fragilis1 demon vers-utus, iniqus
Mundus, in hoc hominum tempore regru. colunt :
11;ro
Et sk bruta quasi pc·rit humane rncionis
Virtus. dum vicium coq>oris acta regit.
Est homo nunc animal dica.m, set non tacionisJ
Dum viuit bruti condie:ione pari.
Nescia scripture brutum natura gubemat,
Judicis ::u-bitrium nee racionls ru..bet:
l!:$t igitur brutis homo peior, quando \'Oiuntas
Preter nnturam sola gubemat eum.
Corporis, heu I virtus per singula membm revolucns
1 151 c:omjxu. H
Nat-ur:un viciis seruit ad ncta foris;
Ac anime racio camis ,.jci:ua ,.;gore
De ·virt-ute nichil int·criore snpit.
Morigeri cic:ius modo sunt derisio plebis,
Et seola peccoti iustificobit opus :
Que solet ilia viros \'eteri de mo{e be:ue,
lam noua virtutl frena libido moue:L
Inter eos mundi quibus est donata pot-esus,
'Sic volo, sic iubeo.' sunt quasi ium modo.
Sucx:umbunt iusti ' clamante~ 1 Ve! quod in orbe
I mpia pars bominwn singula regn:t terit/
Vis probH>et leges, euertunt erimfna. mores,
Virtus peccati turbine quMSil perit :
Mundus turb:'nur, rerum confunditur ordo1
I nvoluitque simul omnia grande chaos.
Squmlidus in tem s-ie st.'l.t genitor genitusque,
Quod natura suo vix stat in orbe loco.
Liuor et amblcio, gula, frn.us, metucnd.'l libido,
Ira, tumor mentis, sdsmntn1 la.udis amor,
Ambieiosus honor, a.mor et scelerntus habendi,
I pse volupta.tis vsus et C<X<: mnlus,
Furta, ·r:;apin~ dolus, metus et pcriuria, testes
Sunt mundl quod erit ammodo nullo fides.
uSo
'r9o
noo
IDe loquitur de variis vindlctis o.ccaslone peccati in boc
-.do lam quasi c.otJdJe contingentibus. que absque Jus ..
torum vtroru.m .meritl.s et oraclonibus nullntcnus sedo..ri
~*runt.
Ecce dies veniunt, predixit quos fo-re Cristus,
Et patuere diu verba timenda dei.
Preces:sere. fames, pestis, rnotus quoque terre,
SignaQue de celo, stnt quoque guerr.t modo:
Nititur a.duersus regnum consurgere regnum,
Gens C:Onll'il gentem, sic patet 01\ln¢ malum.
:Vt peeoris sic est homihis fusus modo S:tnguis,
Victa iaeet piems, et sinit ista deus:
Est et adhuc vindex c xtenta. manus fcrientis
Continunns plngll.St nee tlmet
\'JIU.S
eas.
u86 rnoue-t1 tenet EDLT
Cop. x.z.it. lfmr/,;rg 2 quotidlc CEO
X
n1o
VOX CLAMANTIS
3o6
LI BER SEPTIMUS
t.ong:mima domini se-ntench IC'pC: ~oratur,
Vir bonus inmunis nee 1M.Ius vllus rnt. .
Qutm deus ille f<rit, nullo. valet orbe tum,
Si 000 ccntritum cultxl rehnqu.at e:um.
.
Mottern Jl«C:lntis non vult deus, immo nusertU5
Vult 'ft ve.rtatur, quo sibi vita cbtur:
Est pitu ipse deus, scripturls sicut habemus,
Pro Sodomis Abmhe diter.lt ipoe pie:
• Inter iniquorum tot milia. tu popuJ~rum
Redde decem lustot, et miscrc~r ~~s. .
.
()cia que querunt pluritN cbmpna fouent:
IUO
Est michi n:lm soli proprium maseras mlscren,
Mult.is pro p3 ucis p:ucere c:::uro libeus.'
.
nus"
Luctus continui sunt tibi
qu:\~1?
Noone decem iusd modo sunt, meritis '\'\ rorum
Stellifet ipse di<s cur<t in otbe nudos?
Aut deus ob1itus est immemor ;d mise:randum,
Dom>it ,·el fingit, aut &ibi facta latent. . •
Verius vt dicam, deus est accensus, ~t tgms
Fulmimt inde Jacob, inaque bta (unl :
•
Sic et pbsnu suum pb.s?':ltO~ abhorr~t, et •psum
Torque! ptO (actis que videt opse mallS.
0, qui menuli vidtl ex . ocu1o ~Ia nostra
Omnibus in gr.tdibus contmuare dtes,
Dicere tunc poterit quod talia nullus ab euo
c1
ordO,
.
Hoc nisi gmlis omat, dubito prope quod generaliS
Decasus nostre prosperltlltil nde>t:
Set quia de summis gmdi.bus ~lal~ progredluntur,
Est qui summus eos corragnt. 1p$C deus.
me loquitur sub
com~d.lo rec.a~itulando . ftnali~:.nt:
''"•-.sa
• -•·
undi -dibus, qui alncill&lim a debito d•u - m . · ... - ·
viclosord..b1e vt.rtum diminuendo e:atincu.ot. et ea qee
sunt augment.ando muJUpUcltcr exuceot.
CoP"'· uiii.
Oudum prelatus oolum diuina gerebot,
Nunc propter munduna n~it ha~re deum :
Curatus cure dudum IUUIUI" et lpse
Ex studio mores dudum didicere ocobres,
Nunc bmen econtr3 stat vici:ua scol:t:
I ndiuisus amor monachos sibi atrinxit vt llrdor,
Nunc petit inuidia claus.tm tenere sua :
A!peritos dudum fmtrcs in came dom•bot,
Regulll set mollis ammodo parcel els :
Dudum mWcio ruit et sibi gmcin prompta,
Cmcin nunc t;udn stat, quia vita mal":
Mercntor d udum iustum pecHt aibl lucrum,
0 deus, ergo tibi quid dicnm, quon:odo nostn
Impunita diu crimina vidit homo.
Quis stntUS iUe modO, (IUin lit tntns~reSSUS,
Quem iustum dicilm, deficit vnde: sclnm.
3"7
Nunc vagus exterius circuit omne genus:
Dudum presb:heri casti, nunc: lu:xuriosi ;
Nunc quoque fm ude sun querit habere lucrn :
Simplicitas :mimi fuemt sociat:l coloni,
u6o
Nu_n c magis jndomitum cor gcrit ipee rrrum:
Lex dudu.rn iusta nulli parcebo.t :tmica.,
Quam vigor argenti .subdit vbique sibi.
Par ttatus imparibus est actibus attenuotua,
Exe<ditque suum quisque viator ite".
Sic pietas humilis teritur, que superbia regmt ;
Liuor adcst agilis, torpct et omnis amor :
Ptrma.net ira ferox, tt :abit pa.eienci:a suplex,
Viwt et accidia, sollicitudo perit:
Ebrittas, non sobriet:ts, · tenet a.mmodo menas.
Ferue.t tt in \'iciis cr;~pula plena c:ibis:
Casta pudicic;ia d udum prccingerc Jumbo!
Afl'uit, et modo vult soluere luxus eos :
Nuper lnrgn manus inopi sun munera. sperslt,
u;o
Nunc cupit et bursam claudit aunm tcnr~x.
Die modo quot viciis modo sola supcrbia mundunt
Ad varii sccleris precipit.auit opus:
Die quot Uunr cdiiX acies ••• sig"" sequentes
Subdldit imperio viq~ me-tuque suo:
uSo
Die quot au:uic:ie manibus vet mente I'Qpcld
Intendunt populi iUl3 negando dei ;
Quot gula deliciis torpet, quot torpor inaneo
Cam;. adulterio fcdat in orbe suo.
Sinsulll oempe vorat anime eato, si~ quod vbique
Subdidit inmuodarn crimine mundus r-am :
.~.,a
X2
opa
s
VOX CLAMANTIS
LIBER SEPTIMUS
Singula falhcis mundi dulcedo subegit,
":ir:.eces,
Nos camen inmundos mundilic:are nequit.
CaP"'·
tam In fi ne Ubrl loquitur m &(b In apecloll ·de potrio ilia
ln qua natu.l Cu.erat. vbi quuJ plaoce:ndo con.q uerltur. q,uau.
ter bonorca et vlrtutes veteres a varUs Ibidem errorlbu.s
auperucnlentlbu.s, vt ditltur, ad pre1cna multlplldter ener.
uantur.
uiiit
Singui• que dominus statuit sibi regnn per orbem,
Que magis in Cristi nomine signa gerun~
ugo
Diligo, "'' propri:>m super omn~ diligo termn,
In qua principium duxit origo meum.
Quicquid :>£1Ull alie terre, non subruor indo,
Dum tt\men ipse foris sisto remotus eis;
Patri:.. set iuuenem que me suscepit alumpnum.
PAnibus in euius semper adhero mnnens,
Hec si quld patitur, mea. visec:rt\ compaciunmr,
Nee sine me dampnn ferre v•leblt <a:
Eiu.s in aduersis de poadere sum quasi versus;
Si penter, persto, si cod•t ill•, eado.
Que m>gis ergo gr>U3Dl P"""'nti tempore, saltern
Vt dicunt alii, scismata phogo michi.
Vna meo sensu res est, que pessima cunctis
12m' poterit dici fons e< origo mali.
Heu I quia iustiO. p<OCUI abcessit !ugitiua,
•aoo
' r-:
Ce5Sit et est alibl pax soci:ua ribi :
P11.x, que iusticic dudum wolct OJeUltt ferrc,
Nunc fugit o terra, ius perit ecce quill.
Plurcs ia.m nocui $Umunt sibl regnl\ mngistri,
Vis iubet et vclle, ium nee vii" videt ~
'Nurtc vbi se \'ertil m.ag~s, sine iure sequntur
L<gcs, set popul~ lode subibit onus :
Corpore sieque meo non t:antum torqueor, immo
Sunt michi pro minimo res quibus '"'" ego.
Non est de modicis quod adultcrium modo !edit ;
Que caro d<po>Cit omn~ 'llamquc licent.
In terris aliis VenU$ ct si predonlinetur,
Exsoluunt meritis hoc n.11unde suis;
Est ibi ntlm positn le:!t, que communis ad omoes
Iudic11l, et causas tenninM absque dolo:
J09
Non status aut sexus. non do
.
Possunt a minima tollere iura
umor lut quid
Et sic iusticla redimit quodnmmod · 1
Cam.
0 cu pam
•s. que fl'llgili condieione a~clit
Set nos. in ~·uria non solum vinti~ur isua
Ex CDmls atunulo, quo stimul:uur homo .
~mo SUM meta.s le.x transit nescJa. iuri~
Stcque
per
obliquos ""trio
nostra VI>S
.
"~ .
.
r,iJ'CDIAt m tnnto, quod, dicunt. ampl'us
d
N ·
1
oro
o? ent. .an nostns. p:anibus : vnde deus
V'1$1lllt has p:mea vindietll, qualis ab euo
l~ nullo mundi ltmpore visa fuit.
Non t:Lmen
~udet I·n omn1'b us ,.n~
Set
. . est tern que o1112£15 ~n nosu.. fit modo virp fer.t :
Cbmor vblquc, vide, non so1us conqueror ipse .
<:"lpas toni pMulas est reticere nephas,
'
SIC Beo cum nente, lex fhllit, rallor et ipse.
Sta: mea n~un grauibua patria plena mali.s. '
Nos, ~uibus assueuit numquam crudellter vtl
Farum.. aam pres.sos stemit vbiqce rtOs..
Que fuerat tellua omni preci053 metollo,
lam .ocquit ex plumbo pondus •-•-0.
lUI.U'I;.... suum ;
~ ;ugonto, fuluo quoque digoior auro
Nobile que gcnui~ •ix nlet esse qu>clr.tns'
Nu- elixerunt quicumque '~nire solebant,·
Verumus ad portus, ''bem terra, tuos.'
Nunc tamcn vt Sttritia reputaris et ~ quill mo
Nunc neque d lulcio aunt nliquando tue.
res
Quo rernr! vndc pctttm mesti.s solacin rebu.s?
-:;cbora ·t.am nost-:'.m non tenet vlla auem.
'3$0
Pac ~~ ~~~ l~:tbJhs fuit, infirmatur iniquis
. tna •udlcios, lUlu negnndo viris:
Stc gentis
dom'•·-·
~·
• .
.
R
.
qWil1 1:1m Yldu:att, tributa
s-edclit pec:ato, stotque r<molll deo.
que ~rigera fuent.. nunc est 'iciosa i
. dum leg•fera, nunc sine lege fera.
1C..
•
S
Q
que largo fucmt, nunc tollit egeo• .
~· fuer~t sanclll, fit Venus ipsa den, '
sale tAm spersn, fuerat que fructibu.s ampla,
•s•w uum SO auo CEHDL
1310
o-:
1
l
10
310
LlBER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
Et ,·elut VTtlca. que solet esse rosa:
Que fuenu,_pulera, quasi monstrum stat reputata;
-F it caput in caudam, sic terit omnis earn.
Scnndala feda parit nouiter trnnsgressa noue~
Omnis que laudis mlltet et hospes erat :
Que fuit angeliet\ nuper, nunc angulus ~t.
I.anguet et in tenebris sorde repressa m.agts.
Patria.. quam famam dicunt habuis$e sororem,
Est magis infamis omnibus ips.'\ locis :
Que fuemt digne super omnes celsior orbe,
Nunc deus est alibi, subditur ipsa QI:JQ.Si:
Ordine retrogtndo quicquid sibi llludis habebat
Cedit et instabilis vndique spreb iacet.
Firm~ mouet, ruit alta, tetit modo forci.a discors
Enor, et innumera spergit vbique mala: •
Torpescunt proceres, clerus dissotuitur, vrbes
D iscordlmt; leges sunt sine iure graues :
Murmurrlt indontitus vulgus, concresdt abvsus
Peecnti so1itus ; sic dolet Omnis humus.
Hine puto quod seuit pes terreus in caput auri,
Et lupus agnorum cornua vnmt timet.
In meritis hominum solum deus a..spieit orbem,
Et suo de facto tempora causal homo.
136o
ta;o
0
13So
0 sterilis terra roorum, sani viduata
Consilii, les.1. nee: medica.men habens,
Die vbi fortUna latit:\t modo, qua repubb:u
Nuper in orbe tuum non bnbuisse p;~.reJn.
Si Lncbesis sortem tibi contulit esse dolosam,
lam venit ipsa tui redden~ p:tcta doli:
Nunc palletque tuis nlgris Aurom venenis,
1
39°
Cui us lux allis fulsit in orbe milgis;
Nuncque iuuentutls flos que tlbi creuit babundi!
Aret, et a viciis inveterata peris;
Fednque nunc vo1ucri,s, venturi nuncia luctus,
Concinit In Calis bubo propheto ruis..
Scit deus bane cnu.sam specialius esse notandant,
Qua locus isu: modo distat honore suo :
Hoc scio quod cuneUs locus in prouerbin crescit,
,
88 ddd'C
aaBo £t lupus SHDL Pastor ~t CG (m.s.) LoptLS c-l E
13 rc:
0
StHG aoluere COLT
311
Et quasi nunc speculum denotat omnis eum
Talia per terms fatali lege geruntur,
'
Vt reput.ant, set ego non ira stare puto:
Non est fortuna, que talia caus.'lt habenda
Nee_sors, set merita nostm per :tct:a mala.'
Qui tame.n bane stare modo credit et h:anc reuocare
Vult, purget crlmen1 sic reuocabit erun .
Gracia prompta dci querentibus inuenie~ur
N am sibi conu¢:rSis vertitur ipse deus.
'
Dum P.in pro pace cecinit proeessio terre,
Firmaque iusticia fecemt ncta .s-ua,
Dumque fides S'teterar ct runor sine labe manebat
T unc, quia pax vigu it, sors bona. cuncta tulit• !.flO
Nunc igitur nostra sit vit:t deo renouat~
~e so~ fortui<a plus queat esse m•lll:
Votn vctusta precum redeant domino dominorurn.
Vt redeat dominus cum pietate sui.s;
Per quem pax et honor et teniporn Mila redibunt
Que pro peecato sunt ft~gitiua modo.
'
Prospera qui veteris vult temporis esse rcnat~
Reddat et emendet filcta priora nouis.
Est deus ipse pii! pius et seuerus iniquis,
Sic Vlllet ob meritum quisquis habere doum.
Nos igit ur, domi~ tun gmcin, que solet olim
F~ reis \'Cniam, te misera.nte iuuet :
Anticlpet piel:a$ tua nos, ne dicat eorum
Cens, • Vbi sit d ominus 1 qui solet CS$¢ pius ? J
Da,
N precor, :tccessum lacri.mis, mitissime riosttis
am Slll,e te. nullum scis q uod habemus opcm :
Nunc tua pro lapsis nitatut graci:L rebus.,
NOS"tl;u nee anterior sit tibi culpa memor:
Numquam pigra fujt cau:sls rua gracia nost rls:
Est '·bi nunc ilia, que solet esse sal us?
N~s peccntores sumus, et tu plus ntiser:ator,
~t bonitasque ma .nos opus esse tuum:
Si pi~ pecca.ret vir, plum remittere posses,
M'atenrun venie sors tibi nostra. dedit.
'4«19~
.
~ C'OI:Iunune ~~ba~ Penlidlln noblt tune honor atque: s.alut EDttH
0
,___ -E)
~-•L)
,
. ,
1
'"'' S1nt lchur nostra bona Cacta dc:o J"C.Douata EDLTHa
UBER SEPTIMUS
VOX CLAMANTIS
312
~:em homints pecan~ tua fulmina
mittas,
Si qu~
.
Exiguo presens tempore mundus •r:t.:
m
A te pendentem sic cum cin:umsptru orbe '
~,..;ficum fnc opus esse tuum.
Auctor, .-•
.
odo tard~
Nos. deus alme, tui KNI, quamuLS m
Te. non fortumtm, aedimll! we deum:
Scimus te solum super omnts esse co1endum ;
Sic nostri solus tu misc:rere, deus I
1
boc presenti Ube.Uo qu~l
U ie toqaitur quaUter cnl q~: ~~roribua non ex ae tantum,
eompniudo de roundl acr pt -• concc;lt. Con-aulit tn.mcm
t
plebla vote commua.u
ri
se .ex
oc1 1
\a fndc so culpabUem tencll\~ p u• quam
finaltter qu t • qu
ua.m ex bumlli corde culp11.m
n obis pelora auccedant t.e~mpora, •
pen.itena emondeL
Ca
Hoo ego compegi vertus, quos rude':'' in me
pro. xxv. Spiritus in sompniJ: nox erat ~lb._ graws.
Bee set. vt aua.or ego non acnps•. ~etta Hbello,
Que tarncn audiui trado legcocla bb•.:
.
Non tumor ex capite pt<>prio me scnbere feat
lsta, set ''~ .._. plebis in aurc dabont.
Quem sua m ens mordet• de
. \"'CC sh. ilte
. remorsus,
•..so
ret
vt
in
mel
ius
que
tuht
egm
pnus
·
.
Cu
· nb ·mde. qutetus
Qui t:tmen inmunem se atntltt
Transea.t. tt meriris sic stet vterque $U~ •
Quem non culpa grnuat men non .entellCla culpat,
Leditur hint nullus, sit nisi forte reus:
•
Ne grauet ergo t i bi, gibbelUS namquc panclh
E-t non sa.ous cqus terre re<:us.."ll onus.
Non t:unen in specie qucmquom de pondere culpe
Accuso, set co 110 probet intus homo:
Non ego mordaci distrlnxi criminc que:mqulllll,
Nee m.eus vltius aimina ,·ersus ha.~t.
.
Qut sompno eep~ vigilont mea ~pta pe~
Sint bona dicta bonis, et ~ hnqu~ malis ·
Omnis enim mundum g~ll esse. det lac:er:uum
V'mdicta nostri pro gmultatc mali. .
Ergo suam culpam 'contrito eorde, pnusqWliD
•
f..4.Sl
UU!HliSCJl
1.4$$ Ttxl SCEG
S
'454 Ttxl SCEC Sic pm:or '"t n.ulltiS
I I DL e- ttahll iodc adchi T
Octrahtt inde 1n (h
.a'IOI
•¥<>
3 13
ConJumpti simus, corrigat ipse m.'lus.
Conigit hie: mundum. qui cor retinel sibi mundum :
Cor magis '-nde regat, bee sibi scripc:a legat.
Quod scripsi plebis rox est, set et ista videbis,
Quo cl;,m:u populus., est ibi sepe deus.
'.fi'O
Qui bonus est audit bon>, set perumus obaudlt,
Ad bona set pronus audiat ista bonu.s.
Hcc ita scriptn sciat malus, vt OOnus nmmodo fmt.
Et bonus bee quemt, vt meliom gemt.
Mundus non 1edit iustum, bene dummodo credit,
Quando set ex-c:cdit, rnundus nd armn rl'<lit :
.Mundus crit taJis, fuerit \fiuens homo qualis t
Obstet vilnlis quilibet ergo molis.
CuJpa quidem lata, qua vinus s tn 1 vi clnua,
Cum noo purgaul fuerit se t continuau..
Que meruit fa.ta sunt sibi line d11ta.
••So
Ezpllcit libellus qui i.nUtulat ur Voz ctamanU-. edltu.s
llf"'dpue s-uper artic.ulo priml infortunU. quod infortunato
Rbr4o •~undo in primordUa rcgul aul, vt audlaUs, quul
a dd vlrca notabillkr In Anclla eontlngebat. £t nuoc
Yltetiua, quJa ipse non lode remonu:s. fmmo magi.t ad
80dum tlra.ant induratus. regnom auum auJdula oppres.
eloa.tbu inceuanter ftagellare non do.latlt, dluina vlndfcte
~tlum vaque in sae depoaidonia eaterrnlnlum non in·
lhrito at.:tecutua es-t.. Tre-a oamque tune r·e anl nobUes
_,., hoc apedaliua moti, scJHeel Thomas Dux Glouemie. ao
qal vuJa&rlter dfctas rst CJgnus, R le"rdua Cornea .Aruo·
dellle, qul dlcUur £qus, Thomas Cornea do W&rrcwyk:,
culaa nomen Vrsue, hii vero vnanimc:a curn qulbulldnm nlUa
PI'OCtrlbu1 elbi «dbe:rentlbua~ vt rcglo mnUclo (nutorea
delerent, ad. del l.n.ude.m regniquo commodwn ln manu forti
haato antmo vlrillter l.nsurre,x erunt. prout In h ac COnHquenti
Cl'aalea, quo b:lpertita est, scrlptor manlfeaUu.e dcclarare
IDteudiL
469 (, Tut SCEHC (in IN £) per aeri~ cncbtt Que mala •uctt idf:o
Ia 44W. atque dco DLTIL {peracripta D)
14~1 DLTH, lf~~t•t
............., ...foii-:-
Omcibus ipse tamen pdor SUftat ~ rc:lcuamc:a
Det m:idll per llamco f:Onditor ~ A~~ten.
148o•
la.-ucrr, &:C'. Uplicit libcUo:t qui inlitalatqr Vo:l' Clacnanlit
c..
'W) EIJTKt Eaplicit libcr ifttituJaua Voa d•~nantia (01«/it•it1 tJ;# ml') L
• \01... del CHC
•• W"""1k Cfl
(~Hnilh"z
pLf