Leroy

jekino
EDUCATIE
Film en educatie
Inhoudstafel
... in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van
Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film
in de klas...
Filmfiche LEROY
•Korte Inhoud
•Technische kaart
•Filmprijzen
•In de pers
•Voor je naar de film vertrekt…
Na de film: eerste reacties
Regie: Armin Völckers
Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen en wij
zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit
het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen
en zorgen voor kant en klare lesmappen voor een boeiende verwerking
in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en
inhoudelijke benadering van de film en leggen we de focus op één
filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te
bekijken.
jekino
www.jekino.be
www.opendoek.be
www.lesseninhetdonker.be
Doelgroep LEROY:
vanaf 13 jaar
Feedback!
We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf
naar www.lesseninhetdonker.be om een evaluatiefiche in te vullen. Ook
de leerlingen kunnen hun reactie kwijt op de pagina van de film die ze
zagen. Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kunnen
zowel leerlingen als leerkrachten hun mening kwijt op de filmextra’s die
te vinden zijn op www.opendoek.be, achter het tabblaadje ‘filmeducatie’.
1
3
3
3
4
5
6
7
•Kortfilm werd langspeelfilm 7
Filmgenre: Satire
9
•Humor 10
•Filmeinde: Oplossing of niet? 11
Personages: Leroy
13
•Spelen met vooroordelen en verwachtingen
•Leroy is een Duitser
•Op zoek naar identiteit
•Zwart zelfbewustzijn
Personages: Eva & haar familie
EDUCATIE
3
13
14
15
18
21
•Confrontaties tussen Leroy & de familie Braune 23
•Clichés over skinheads en nazisme 24
•Clichés en vooroordelen alom 26
Inhoud: Prille liefde
30
•Toenadering tussen Eva & Leroy 30
•Seksualiteit 32
Beeldtaal: Focus op Blaxploitation
34
Lesbrief voor de leerlingen
37
•LEROY en het blaxploitation genre
35
•Nog seventies invloeden 36
Filmfiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze
meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de
leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn!
2
Filmfiche LEROY
Korte inhoud
Leroy is 17, Duits, zwart en heeft een indrukwekkend afrokapsel. Hij
luistert niet naar hip hop, maar speelt cello. Zijn vrienden Dimi en
Achmed zitten achter de meisjes aan, maar daar houdt Leroy zich niet
mee bezig. Tot de aardige, blonde Eva verliefd op hem wordt. Leroy is
in de wolken. Maar er rijzen problemen… Eva heeft 5 broers, allemaal
neonazistische skinheads die het nieuwe lief van hun zus liever vandaag dan morgen richting Afrika zouden schoppen.
Leroy ontdekt dat het als zwarte bijzonder moeilijk is om voor een volbloed Duitser te worden aanzien. Maar hij geeft niet op en vecht – met
steun van zijn vrienden – voor de liefde van Eva en voor het respect
van zijn landgenoten.
Een hilarische komedie onder het motto: ‘Liever funky dan fascist’.
Technische kaart
Regie: Armin Völckers
Scenario: Armin Völckers
Camera: Tony Mitchell
Producent: Oliver Stolz
Duitsland, 2007
89’
Met o.a. Alain Morel (Leroy), Anna Hausburg (Eva), Constantin von Jascheroff (Dimi), Paul Maass (Hanno) en Günther Kaufmann (Leroy’s vader).
Website: http://www.leroylize.it/yeah/leroy.html
In de pers
LEROY ist nicht nur politisch herrlich unkorrekt und nimmt kein verschämtes Blatt vor den Mund, sondern hat auch einiges Wichtiges zu
sagen. Die Produktion zeigt, dass man von Rassismus und Gewalt auch
frech und frei von moralinem Ballast erzählen kann. LEROY macht jede
Menge Spaß und begegnet Intoleranz und brauner Dummheit mit hemmungslos schwarzem Humor.
(www.x-verleih.de)
Völckers is able to successfully explore discrimination in a country
where roughly 18% of the population is foreign without offending anyone, except maybe the skinheads, depending on how sensitive they are.
(Ruby A. op Teen Tix Blog)
Een hilarisch verhaal – soms verteld in pure slapstick stijl – dat niet
zonder lef afrekent met het Duitse extreem rechtse verleden. Terwijl de
film werkelijk elk cliché door de mangel haalt, vraagt het publiek zich
al lachend af wie hier nu eigenlijk in de maling wordt genomen.
(Generiek, juni 2008)
It is said that laughter is the best weapon, and if this is true, then
LEROY is a serious blow to Neo-Nazism. The film demonstrates a new
trend in German filmmaking, where comedy is used to deal with the
charged issue of right-wing extremism.
(2008.poff.ee)
De KidZ Jury Open Doek 2008
“Onze prijs gaat naar LEROY, een gedurfde film over racisme en vooroordelen. Omdat deze film de spot durft drijven met zichzelf brengt hij ons
aan het lachen. Dat is een vrolijke manier om ons bewust te maken van
een boodschap die iedereen kan begrijpen; een boodschap over elkaar
aanvaarden en jezelf verdedigen met je eigen middelen.”
Filmprijzen
3
Lola - Duitse Filmprijs voor Beste Kinder- & Jeugdfilm 2008
Lola – Duitse Filmprijs voor Beste Filmmuziek
Publieksprijs op het Internationaal Filmfestival van Tokio, 2007
KidZ Award op het Open Doek Festival, Turnhout 2008
4
Vóór je naar de film vertrekt…
Op het Open Doek Festival in Turnhout is er elk jaar een KidZ-jury. In
2008 koos deze jury LEROY uit als beste film. Ze vonden hem grappig
maar ook ernstig. LEROY gaat immers over grote problemen (racisme,
neonazi’s, enz.). Over zulke problemen kan je ernstig praten, maar dat is
soms zo moeilijk. Misschien moet je er eerst om leren lachen, en er dan
pas over praten. Dat gaat makkelijker. Dat is precies wat LEROY doet.
LEROY gaat over een zwarte jongen in Duitsland die voor het eerst een
lief heeft, maar de familie van het meisje moet niks weten van zwarte
mensen. “Het zijn apen die zo snel mogelijk terug naar het oerwoud
moeten.” Daarom begint Leroy zich vragen te stellen: ben ik wel een
echte Duitser? Hoor ik wel thuis in dit land?
Duitsland draagt een zware erfenis op zijn schouders. Omdat ze de
aanstokers waren van 2 wereldoorlogen, heeft het land de schuld gekregen van veel verdriet en ellende in de wereld. En dat is men nog
steeds niet vergeten. Veel Duitsers zijn nog altijd beschaamd over wat
hun voorouders uitspookten. Anderen zijn er net trots op en verheerlijken nog steeds de oorlog en de nazi’s. Zoals Eva’s familie in deze film.
Ze heeft 5 broers, kaalgeschoren neonazi’s die nog steeds geloven in
de dromen van Hitler en zijn nazi-partij.
De film gaat vooral over vooroordelen. Hoe denken wij dat zwarten,
moslims, vreemdelingen, homo’s, skinheads, enz. zich gedragen? En
hoe zijn ze in werkelijkheid? Soms zijn onze vooroordelen terecht,
soms zijn ze erg ongepast. Zoals wanneer Leroy zichzelf bekijkt in
een autospiegel, maar de eigenaar onmiddellijk denkt dat die zwarte
jongen z’n auto wil stelen.
5
In de jaren ’60 en ’70 zat de zwarte bevolking in Amerika met een boel
vragen: wie waren ze, wat was hun plaats in Amerika en waarom werden ze als tweederangsburgers behandeld? Zwarte leiders vertelden
hun volgelingen dat ze trots moesten zijn op hun afkomst en hun kleur.
Mensen zoals Malcolm X en de Black Power beweging. Naar hen wordt
in LEROY vaak verwezen. In die tijd werden ook voor het eerst films
gemaakt met zwarte superhelden. Nu Leroy op zoek is naar zijn plaats
in de wereld, gaat hij hun stijl (lange leren jas, kapsel,…) imiteren.
Wanneer hij leert om trots te zijn op zijn zwarte huid, kleurt plotseling
de hele stad zwart. Overal ziet hij zwarte mensen om zich een, de ene
al hipper en flitsender dan de andere. Want… de manier waarop je
naar de wereld kijkt, beïnvloedt wat je ziet.
Na de film: Eerste reacties
Vlak na de vertoning wil het publiek vaak z’n eerste indrukken kwijt;
men heeft nood aan een ontladingsmoment. Het is niet aangewezen om
veel dieper in te gaan op de bedenkingen van het publiek, maar men
moet hen wel de kans geven om ‘stoom af te laten’. Daarbij kunnen
enkele eenvoudige vragen helpen, zoals bijvoorbeeld:
•
Vond je het een goede film?
•
Hoe zou je de film omschrijven? Welke woorden vind je toepasselijk:
spannend / komisch / flauw / saai / meeslepend / origineel / serieus
/ hilarisch / angstaanjagend / …?
•
Vat het verhaal kort samen in een 5-tal zinnen (probeer hoofd- en
bijzaak te onderscheiden). Wie zijn de belangrijkste personages?
Wat hebben ze met elkaar te maken?
•
Wie was jouw favoriete personage? Waarom?
•
Vond je dit een geschikte film om met je klas te bekijken?
•
Zou je deze film aan je vrienden aanraden? Aan je ouders? Aan
wie wel / niet?
•
Wat vond je van de humor in deze film? Vind je dat je om zulke
onderwerpen mag lachen?
•
Kon je alles begrijpen? Waren er zaken die je niet begreep?
•
Wat vond je van het einde? Was het einde duidelijk of bleef je met
vragen zitten?
•
Met welk gevoel bleef je achter in je bioscoopstoel?
6
Regie: Armin Völckers
Kortfilm werd langspeelfilm
Armin Völckers, geboren in Duitsland, brengt zijn kindertijd met zijn
ouders door in Brazilië. Terug in Duitsland gaat hij studeren aan de
Berlijnse Academie voor Schone Kunsten. Zijn kunstwerken worden
tentoongesteld in heel Europa en de V.S. Via enkele projecten maakt
hij kennis met de filmwereld en vanaf 1997 gaat hij aan de slag als
scenarist.
In 2005 draait Völckers een kortfilm: in LEROY RÄUMT AUF wandelt
een zwarte jongeman met een funky seventies look door de st raten van
Berlijn en maakt de balans op van zijn leven als Duitser. De film werd
op het internet gezet om te testen of Duitsers in staat waren om te lachen met neonazi’s en trok er behoorlijk wat aandacht. Maar Völckers
had het gevoel dat hij nog niet uitverteld was over dit thema. Zo werd
LEROY RÄUMT AUF de voorloper van LEROY, hoewel het verhaal zich
later in de tijd afspeelt en dus eigenlijk een terugblik / commentaar is
op de gebeurtenissen in de langspeelfilm.
Armin Völckers: “10 jaar geleden schreef ik een kortverhaal over een
zekere Leroy die een slechte dag had. Het was de eerste keer dat ik iets
schreef waar de mensen om lachten. Ik maakte er een kortfilm van. Een
(weinig succesvolle) producer raadde me aan om een liefdesverhaal
over tieners te schrijven. Zo kwam ik uiteindelijk bij LEROY terecht.
Ik leurde een poosje met dat script, maar het was bijna onmogelijk om
mensen te overtuigen dat een zwarte jongen de hoofdrol kon spelen in
een Duitse film. Volgens mij is LEROY de eerste langspeelfilm waarin
dat gebeurt.”
7
•
Op http://sifftalk.sideeffectsstudio.com/?p=77 kan je een interview met Armin Völckers bekijken.
•
Op Youtube kan je makkelijk LEROY RÄUMT AUF terugvinden. De
film duurt 19 minuten en is erg amusant. Een aanrader.
8
Filmgenre: Satire
De film LEROY doet veel stof opwaaien. Eén van de vragen die steeds
weer opduikt: ‘Is een komedie wel een gepast genre om zulke ernstige thema’s aan te kaarten?’ Die discussie is precies waarop Armin
Völckers gehoopt had. Want veel meer dan zomaar een grappige film
draaien, wou hij het publiek aanporren tot dialoog. “We probeerden de
grenzen van wat er gezegd kan worden zo ver mogelijk te verleggen.
Als mensen erom lachen, betekent het dat het een normale zaak is
geworden om in Duitsland zwart, Grieks, Turks of Russisch te zijn.”
Armin Völckers weet waarover hij praat. “Leroy is een outsider, net
zoals ik dat was in Brazilië. Maar toen ik op m’n 7de terugkeerde naar
Duitsland voelde ik me een vreemdeling in eigen land. Ik hoorde erbij;
ik ben Duitser, ik spreek Duits, ik denk Duits. Maar omdat ik niet in het
land was opgegroeid, waren er bepaalde ‘sleutelvaardigheden’ die ik
niet bezat en die ik mezelf tot op heden niet heb kunnen aanleren.”
Het onderwerp van de film is erg Duits. Het oprakelen van het oorlogsverleden ligt in dat land nog heel gevoelig. Duitsland draagt de erfenis
van de beide wereldoorlogen nog altijd met zich mee. De Duitsers zijn
een trots volk, een volk van winnaars, maar de oorlog hebben zij verloren. Daarmee kregen ze de verantwoordelijkheid voor onnoemelijk
veel dood, ellende en verdriet op hun schouders geladen. Vele Duitsers kennen nog altijd een schaamtegevoel over wat hun (groot)ouders
hebben veroorzaakt. Maar anderen – zoals de skinheads in deze film
– koesteren verleden en het imago van hun land en klampen zich vast
aan dat nazi-erfgoed.
Völckers: “Er is één ding dat Duitsers onderscheidt van alle andere
volkeren op de planeet: ze zijn erg overtuigd van hun Duits zijn maar
voelen zich daar ook heel onzeker bij. We proberen ons soms te vermommen als ‘niet-Duitsers’ omdat er nog altijd een zekere schaamte
is. Een schaamte die van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Het is een onbewuste manier van je te gedragen waarop je nooit vat
kunt krijgen. Dat is wat ik in LEROY verder wou uitdiepen.” Daarom
beweert het titelpersonage: “Het probleem met Duitsers is niet dat ze
zwarten haten, maar dat ze zichzelf haten.”
9
Humor
De samenvatting van het filmverhaal doet niet meteen een komedie
vermoeden. Toch is LEROY in eerste plaats een komische film die focust op de genante momenten tijdens de ontmoetingen tussen neonazi’s en vreemdelingen. Je hoeft slechts het beeld te zien van Leroy
in z’n tirolerpakje achterop de fiets om te weten dat de zaken hier niet
al te ernstig worden genomen. De film tast af in welke mate je ernstige
onderwerpen op een komische manier kunt belichten en houdt weinig
rekening met ‘politiek correcte’ humor. Iedereen krijgt een veeg uit de
pan. Niet enkel van de neonazi’s wordt een karikatuur geschetst, maar
ook alle andere minderheidsgroepen (zwarten, moslims, homo’s,…)
worden in hun hemd gezet. Producer Oliver Stoltz: “In plaats van de
vermanende vinger op te steken en heel didactisch en politiek correct
te werk te gaan, wilden we de harten van het publiek openbreken met
humor.”
Regisseur Armin Völckers: “Duitse humor is vreselijk flauw. Onschuldige kwajongens die poetsen bakken; dat is onze humortraditie. Op de
set maakten we veel grappen over de skinhead personages die andere
mensen doorgaans niet grappig vinden. Omdat zij skinheads zien als
een gevaar, een bedreiging. Daarom kunnen ze er niet om lachen. Wij
kozen voor een andere aanpak. Toch kwamen zo’n 70 % van onze
grappen uiteindelijk niet in de film omdat ze te vernederend waren
voor het titelpersonage.”
Niet iedereen is het erover eens of zulke humor hier te rechtvaardigen is. In Duitsland vielen de voorbije jaren heel wat slachtoffers door
nazistisch of raciaal geweld; het verhaal van LEROY staat niet los van
de werkelijkheid. Daaruit volgt onvermijdelijk de vraag of er hier niet
meer respect en begrip getoond moet worden. De humor maakt in LEROY alle thema’s bespreekbaar voor een jong publiek. Maar om de visie van mensen op bijvoorbeeld racisme of nazisme echt te veranderen,
is er misschien meer nodig dan enkele grappen over skinheads?
10
Filmeinde: oplossing of niet?
Vragen aan de leerlingen
“Ik geloof dat er vandaag in Hanno iets veranderd is.” Leroy beweert
dat Hanno tijdens het gevecht tot een nieuw inzicht, een nieuw besef
is gekomen. Hoe en waarom… dat blijft een raadsel. Dat maakt het
besluit van de film een beetje naïef: het is erg onwaarschijnlijk dat de
vijandelijkheden tussen skinheads en migranten plotseling uitmonden
in harmonie. De broers gaan in therapie, de families verzoenen zich en
dat is dat. De film geeft dus geen oplossing, geen antwoord op onze
vragen, maar eindigt met een absurde grap.
• Waaraan denk jij bij de term ‘Duitsland’? Welke indrukken roept
Wel pienter is de redenering dat elke subcultuur aan commercialisering ten onder gaat: hippies waren niet langer hippies en punkers
waren niet langer punkers toen hun stijl van kleding door de modeindustrie werd opgeslorpt, hip hop was niet langer een militante subcultuur toen MTV het genre veranderde in een uithangbord voor sexy
dameslingerie. Hetzelfde kan gebeuren bij de skinheads: de mode- en
muziekindustrie kan deze subcultuur door commercialisering vernietigen. Leroy’s oplossing is ideaal: een skinhead boysband. Zullen
SkinSync featuring LeRoyBlack met hun hit Funky de wereld veroveren
en het fascisme uitroeien? Zoals de slogan van LEROY al beweerde:
“Funk is het beste medicijn tegen fascisme”.
het land bij jou op? Werden die door de film bevestigd?
• Hoe denken de skinheads over hun land? Hoe denken zij over het
Duitse oorlogsverleden?
• Vind jij dat er om skinheads kan / mag gelachen worden? Waarom
(niet)?
• Politiek correcte humor’… enig idee wat dat betekent? Hanteert
LEROY enkel politiek correcte humor?
• Mag je over alles grappen maken? Waren er grappen in LEROY die
volgens jou niet door de beugel konden?
• Maakt humor de dingen beter bespreekbaar? Is het makkelijker
om over dingen te praten als je er ook om kan lachen?
• Regisseur Armin Völckers wou met zijn film de mensen aan het
praten en discussiëren brengen. Heeft hij daarvoor de juiste methode gebruikt? Is hij daarin gelukt?
• Wat vond je van het einde van de film?
• Je zag Eva, Hanno & Leroy tijdens het slotgevecht. Wat ging er
volgens jou door hen heen? Waaraan dachten ze? Zou er in Hanno
sindsdien iets veranderd zijn? Wat / waarom?
• Wat bedoelt Leroy wanneer hij zegt dat commercialisering elke
subcultuur kan vernietigen? Ken je daar voorbeelden van?
11
12
Personages: Leroy
Spelen met vooroordelen
en verwachtingen
Via het titelpersonage Leroy speelt deze film één groot spel met clichés, vooroordelen en verwachtingspatronen. Hoe denken wij dat een
zwarte inwoner van Duitsland zich zal gedragen? En hoe bevestigt /
weerlegt Leroy die verwachting?
Dat blijkt al uit de generiek van de film: er klinkt swingende muziek,
een supercoole afro komt in beeld en dan... een braaf snoetje (geen
gangsterface) en een hoog stemmetje (geen diepe bas) dat in het Duits
(niet in het Engels) zegt “Mein Name ist Leroy” (en niet “Yo dude”). Er
wordt een verwachtingspatroon geschapen dat dadelijk op komische
wijze wordt neergehaald. Heel typerend voor deze film.
Leroy woont in Schöneberg, één van de degelijke, residentiële wijken
in het hart van Berlijn. Vader is (behalve een begrijpend man) een excentrieke uitvinder, moeder werkt op de stadsdienst voor Cultuur &
Onderwijs. De sfeer in huis is liefdevol en Leroy lijkt een stipte, intelligente jongen die na de schooluren nog bijles geeft. In zijn kamer staan
een cello en een borstbeeld van de Duitse auteur Goethe.
Zo krijgen we in de openingsminuten dus een beeld van een verrassend braaf en volwassen hoofdpersonage: hij vindt porno verwerpelijk,
heeft geen gsm, gaat altijd netjes gekleed,... Een modeljongen, als het
ware. Maar bovenal is Leroy... Duits!
Leroy is een Duitser
Armin Völckers: “Leroy beschouwt zichzelf als een op-en-top Duitser.
Maar voor de buitenwereld is hij een outsider: jij bent zwart en je kan
dus geen échte Duitser zijn. Heel veel mensen maken onbewust die
redenering. Het was opvallend hoe vaak acteur Alain Morel op straat
in het Engels werd aangesproken omdat men er van uitgaat dat hij niet
Duits is.”
Leroy zelf beseft dat niet. Het zijn z’n vrienden die hem erop attent maken dat hij ‘anders’ is. Hij begrijpt niet waarom hij niet past in het Duitse plaatje van Eva’s broers. Hij is toch een volbloed Duitser? Hij praat
beschaafd Duits (net zoals alle Duitsers zegt hij ‘Jiddisch’ in plaats van
‘Joods’) en speelt het Duitse volkslied op zijn cello. Achmed: “Dat is
jouw probleem. Wees een echte vreemdeling zoals ik en je problemen
zijn achter de rug.”
Dat brave imago is een verrassing. Waarom wil Leroy een uncoole
Duitser zijn? Zijn al die zwarte hip hop-, basketbal-, party & pimpclichés niet zoveel hipper dan de cello en kunstvernissages die deel
uitmaken van Leroy’s leven? Zo dwingt de film het publiek om hun verwachtingspatroon in vraag te stellen. Maar wanneer hij met Eva in bed
belandt, is er alvast één cliché over zwarten dat het meisje enthousiast
wil onderzoeken...
Alain Morel (Leroy)
De 19-jarige Alain Morel die de rol van Leroy vertolkt, is het kind van een
Berlijnse moeder en een Kongolese vader. IN LEROY RÄUMT AUF toonde
hij zijn talent; in de langspeelfilm speelt hij opnieuw de titelrol. Ter voorbereiding nam hij acteerlessen, maar meestal brengt hij zijn vrije tijd bij
voorkeur als DJ door.
13
14
Op zoek naar identiteit
Door zijn relatie met Eva komt Leroy in een identiteitscrisis terecht.
Wie is hij nu eigenlijk? Hij voelt zich een Duitser maar dat wordt door
zijn omgeving ontkend. Hoe zit het met zijn Afrikaanse roots? Zijn alle
blanken – zelfs z’n eigen moeder – de vijand? Die twijfels groeien nog
onder invloed van twee factoren:
Zijn conflicten met Eva’s familie
De spanningen tussen Leroy en Eva’s familie brengen hun relatie ernstig in gevaar. Ze kibbelen vaak. “Ik begrijp jouw woede beter dan je
denkt.” – “Wie niet zwart is, kan dat nooit begrijpen.” – “Dat betekent
dat ik jou nooit zal begrijpen.”
De toestand verbetert niet wanneer Eva’s broers een aanslag op hem
laten uitvoeren (waarbij ook Eva gewond raakt). Zittend aan haar ziekenhuisbed heeft ze nog maar net de ogen geopend of Leroy begint
alweer te zaniken over skinheads en racisme. Er vallen kwetsende
woorden: “Met al jouw gedoe over black power had je me toch wel
beter kunnen verdedigen.” – “Al wat jij wilt is een bruine baby.”
Hij wordt er paranoïde van en ziet overal dreiging en gevaar. Wanneer
hij 2 kale mannen op straat ziet, slaat de angst al toe… tot ze elkaar
kussen. Oef, het zijn homo’s! Hij keert zich zelfs tegen zijn moeder.
“Het is niet omdat je me ter wereld bracht dat we familie zijn. Ik kom
uit Afrika,” beweert hij, en slaat de inboedel van zijn kamer aan stukken om alle blanke sporen uit zijn leven te verwijderen.
Leroy is zoekende, maar of hij ook werkelijk iets begrepen heeft van
het zwarte gedachtengoed is zeer de vraag. Hij slaat zijn vrienden
(dronken) om de oren met holle slogans over onderdrukking en rassenhaat. Maar Dimi weet heel goed: “Jij hebt net zoveel black power
als Michael Jackson!”
Zijn ouders vormen nochtans het levende bewijs dat een gemengde relatie kan slagen, ook al moesten ze 20 jaar geleden veel ellende doorstaan toen ze voor elkaar kozen. Als zij toen sterk genoeg waren, moet
Leroy dat nu ook zijn. Leroy’s vader verwoordt het kernachtig: “Tussen
ouders en kinderen en tussen man en vrouw zijn er geen raciale problemen. Zoniet, dan is je liefde niet sterk genoeg.”
Zijn kennismaking met het zwarte zelfbewustzijn
In een platenzaak wordt Leroy door enkele mannen ingewijd in het
zwarte zelfbewustzijn. Hun woorden maken hem nog meer aan het
twijfelen. “Je ziet er slim uit, maar je mist bewustzijn.”
15
Onder invloed van dit nieuwe besef gaat Leroy’s wereld er heel anders uitzien. Bij het verlaten van de winkel heeft Leroy een transformatie ondergaan: zijn houding is veranderd en plots kleurt de hele
stad ‘zwart’. Overal ziet hij coole, hippe, blitze zwarten in alle vormen
en maten. De manier waarop je kijkt, beïnvloedt wat je ziet! Hij kijkt
met heel andere ogen naar een zwarte vrouw, leest boeken van Martin
Luther King en spiegelt zich aan Malcolm X. (Zoals vele jongeren op
zoek naar hun identiteit stelt hij zich beroemde ‘helden’ tot voorbeeld.)
Kiezen voor gewelddadige actie
Uiteindelijk kiest Leroy voor wraak en harde actie. In de wettelijke
rechtsgang heeft hij geen vertrouwen (“De politie komt pas als het gevecht voorbij is. Zij zijn handlangers van het kapitalisme.”) dus trommelt hij z’n vrienden op om de provocatie van de gebroeders Braune
met geweld te beantwoorden. Karatekampioen Zoltan geeft hen een
(potsierlijke) spoedcursus en haalt er een lesbische actiegroep en enkele karate-vrienden bij. Zelfs Eva kiest hun kant nadat een homofiele
vriend van haar door de broers het ziekenhuis werd ingeslagen.
16
Leroy’s gedaanteverandering – lange leren mantel en baseball knuppel – is compleet. Op de soundtrack klinkt het schamper: “Oog om oog,
tand om tand. Leroy is zijn naam” alsof hij plots een onoverwinnelijke
zwarte superheld is geworden.
Het gevecht loopt volledig uit de hand. De vrienden belanden midden
in een skinhead meeting die ontaardt in een veldslag. Temidden van
de vechtende massa werpen Leroy en Hanno (de aanvoerder van de
skinheads) elkaar een blik van verstandhouding toe.
Op http://www.leroylize.it/yeah/leroy.html kan je jezelf ‘leroylizen’. Wil je zien hoe jij of je vrienden er uitzien met
zo’n cool afrokapsel? Probeer dan op deze site een e-card
te ontwerpen.
17
18
Zwart Zelfbewustzijn
Wie is Malcolm X
Met o.a. ‘Black Power’ en ‘Black Panthers’ verwijst LEROY regelmatig
naar de zwarte burgerrechtenbeweging uit de jaren ’60 en ’70, toen
zwarte Amerikanen op zoek gingen naar een nieuw zelfbewustzijn. De
zogenaamde Afro-Amerikanen werden onderdrukt. Als Amerikaanse
burgers werden ze wel naar het oorlogsfront in Vietnam gestuurd, maar
ze kregen niet dezelfde kansen (onderwijs, werk) of rechten als blanke
burgers. Er kwam een beweging op gang die zwarten aanspoorde om
trots te zijn op hun afkomst. De burgerrechtenbeweging wilde hen allen
verenigen en een eigen identiteit geven – net zoals Leroy als kleurling
op zoek gaat naar een eigen identiteit in een overwegend blank land.
Eén van Leroy’s grote voorbeelden is Malcolm X (1925 – 1965) van wie
hij niet enkel het gedachtegoed, maar ook het brilmontuur overneemt.
Malcolm X was hét icoon van de zwarte ontvoogdingsbeweging in de V.S.
Van kleine crimineel ontwikkelt hij zich tot een prominent nationalistisch
leider die pleit voor een terugkeer naar de Afrikaanse wortels. Zijn achternaam X verwijst naar het slavenverleden van vele Afro-Amerikanen die
bij aankomst in Amerika dezelfde naam kregen als hun ‘eigenaar’.
Black Power en Black is Beautiful waren politieke bewegingen die
de Afro-Amerikanen opriepen om krachten te bundelen en samen te
vechten voor hun welzijn en hun rechten. Hun missie sloeg aan en
raakte wereldwijd verspreid toen tijdens de Olympische Spelen in 1968
(Mexico) twee zwarte atleten bij de medaille-uitreiking hun gebalde
vuist in de lucht staken… een symbool van Black Power.
Zijn Nation of Islam was een religieuze en politieke groepering die de suprematie van het zwarte ras predikte. Ze ijverden voor een eigen zwarte
islamitische staat binnen de Verenigde Staten. In 1965 werd Malcolm X
door zwarte medemilitanten vermoord. De mogelijke betrokkenheid van
het FBI in deze afrekening werd nooit grondig onderzocht.
De Black Panthers streefden eenzelfde doel na maar waren veel radicaler en militanter. Zij vonden geweld een geoorloofd middel om hun
eisen kracht bij te zetten. De Panters droegen hun wapens zichtbaar
en geladen boven hun strakke zwarte kledij. Dankzij die gewelddadige
incidenten kwam de partij tijdens haar korte bestaan regelmatig in het
nieuws.
19
20
Vragen aan de leerlingen
21
•
Welke vooroordelen over zwarten kon Leroy weerleggen? Welke
kon hij bevestigen?
•
De film probeert ons al in de allereerste beelden (in de generiek)
te verrassen en te confronteren met onze vooroordelen / verwachtingen. Weet je nog hoe?
•
Welke zijn de eerste indrukken die we krijgen van Leroy? Welke
karaktereigenschappen vielen je dadelijk op? Waarin verschilt
Leroy van zijn vrienden? Wat vond je aardig aan hem?
•
•
Op welke manier is Leroy een echte Duitser?
•
Op welke manier brengen de conflicten met Eva’s broers de relatie
tussen Eva en Leroy in gevaar?
•
Hoe zou jouw familie reageren als je nieuwe lief een andere
huidskleur zou hebben? Probeer de reacties van je vrienden, familie, omgeving in te schatten.
•
Wat leert Leroy van zijn ouders over een ‘gemengde relatie’? Was
het voor hen altijd makkelijk?
•
De manier waarop je kijkt, beïnvloedt wat je ziet. Op welke manier
is Leroys blik op de wereld veranderd wanneer hij de platenwinkel verlaat? Hoe zie je dat? Hoe kan je zijn nieuwe identiteit uit
zijn uiterlijk aflezen?
•
Waarom gaat Leroy zo hevig te keer in zijn kamer? Wat probeert
hij te bereiken met zijn wilde vernieling?
•
Leroy kiest uiteindelijk voor wraak en harde actie. Een goede
keuze? Waren er andere mogelijkheden? Welke keuze zou jij gemaakt hebben?
•
Welke kant kiest Eva in het conflict? Waarom?
Leroy ziet zichzelf als een echte Duitser. Waarom zien de anderen
hem niet op dezelfde manier? Beseft Leroy dat?
22
Personages:
Eva & haar familie
Eva is een modelmeisje: aardig, mooi en blond. Ze verschijnt in de film
als een jonge godin. Leroy is op slag verliefd. In het zonlicht schudt ze
haar lange haren… “Zag je dat? Je weet wat dat betekent!”
Eva is de enige dochter in een rechts conservatief gezin. Vader is
raadslid voor een extreem rechtse partij en haar 5 broers zijn extremistische skinheads. Om één of andere vreemde reden (dat is één van de
grote raadsels van deze film) is Eva geheel gevrijwaard gebleven van
dit ‘virus’. Zij voorziet zelfs geen problemen wanneer Leroy bij haar
thuis op bezoek komt. Zij lijkt de enige die Leroy ziet als een ‘gewone
Duitser’, alsof ze zijn huidskleur niet eens opmerkt.
In de loop van de film beseft ze dat de kloof tussen Leroy en haar
familie moeilijk te overbruggen valt. Toch dringt ze aan op verzoening.
Pas wanneer er steeds meer slachtoffers vallen (o.a. Eva zelf en de
nichterige fotograaf), keert ze zich tegen haar familie. Ze noemt hen
‘slecht’ en schreeuwt: “Ik weet waar ik thuis hoor, en dat is niet aan
jullie kant!”
23
Anna Hausburg (Eva)
Eva Braun
Anna Haugsburg is een ervaren actrice (reclamespots, tv-series,
speelfilms). “Ik draaide al films waarin ik zelf niet zo geïnteresseerd was. Maar in LEROY kon ik mezelf volledig terugvinden,
zowel in het liefdesverhaal als in de thematiek van de neonazi’s.
Ik woon in de buurt van Berlijn en daar kom je zulke figuren regelmatig tegen.”
Ze maakte ook veel plezier tijdens de opnames. “Het was heel
makkelijk samen spelen met Alain. We bescheurden ons zo vaak
op de set dat de setfotograaf niet één keer degelijke foto’s heeft
kunnen maken. Omdat het zo prettig was, vond ik het niet moeilijk
om de liefdesscènes te spelen. Alain was zo aardig en zenuwachtig dat ik het niet erg vond.”
Leroy’s liefje heet Eva Braune en dat is geen toeval. De naam verwijst naar Eva Braun, de geliefde (en ook heel even de echtgenote)
van Adolf Hitler.
Eva Braun ontmoette Hitler in 1930, lang voor het toppunt van zijn
macht. Ze trok bij hem in, deed het huishouden en werd zijn minnares. Tijdens zijn hele loopbaan bleef ze onopvallend op de achtergrond. Maar toen de Russische troepen in 1945 voor de poorten
van Berlijn stonden, verscholen Hitler en Eva zich samen in een
bunker. Hals over kop trouwden ze en één dag later – op 29 april
– pleegden ze samen zelfmoord.
24
Confrontaties tussen
Leroy & de familie Braune
Het nieuws dat Leroy het nieuwe vriendje van Eva is, slaat bij de familie Braune in als een bom. “Dat moet een grap zijn!” – “Ja, zwarte
humor.” De kloof lijkt onoverbrugbaar. Leroy praat over ‘wij Duitsers’,
terwijl Eva’s broers denken in termen van ‘apen die terug moeten naar
de jungle’. Gelukkig staat Leroy bij moeder Braune op een goed blaadje
sinds hij de kanarie redde van een zelfmoordpoging. “Dat was heel…
menselijk van jou. Zelfs al ben je een neger. Of hoe zeggen ze dat bij
jullie in Amerika?”
De vijandelijkheden escaleren. Alle denkbare provocaties passeren de
revue, met blanke lynchpartijen versus zwart kannibalisme. Ook Eva
krijgt een veeg uit de pan: “Rassenschande! De neger verpest onze
cultuur. Je zou je beter in deze familie integreren.” - “Ik word ziek van
jouw nazigedoe.”
Ook de ouders spelen hun rol in de strijd, elk met hun vooroordelen
aan hun zijde. ‘De groene mamba van Schöneberg’ versus ‘de extreem
rechtse barbaren’. Eva’s vader ziet zijn waardigheid als raadslid in het
gedrang komen en beroept zich op de Duitse gastvrijheid en goede
manieren. “In dit huis worden gasten nog als gasten behandeld.”
Eigenlijk maken beide ouders dezelfde redenering: ze willen niet dat
hun kind iets overkomt. Aan beide zijden van het slagveld geven zij
hun kinderen precies dezelfde boodschap mee, in letterlijk identieke
woorden. We zien beide taferelen parallel door elkaar gemonteerd.
Uiteindelijk lijkt Eva’s moeder nog het meest inschikkelijk, hoe lomp
haar uitspraken tegen Leroy ook zijn (“Hallo, of hoe zegt men dat bij
jullie?”). Ze tolereert Leroy aan het ziekbed van haar dochter en drukt
hem de hand (zonder die achteraf te gaan wassen). En als eerste beseft zij dat het gedrag van haar zonen (die Achmed op de bus hebben
gemolesteerd) niet langer onschuldig is: “Onze zonen zijn criminelen.”
Later geven de broers een vriend de opdracht om Leroy in elkaar te
slaan. Bij de knokpartij raakt ook Eva gewond. Leroy verliest er de
moed bij; hij denkt dat dit het einde is van hun relatie. Bovendien heeft
hij een vermoeden dat de broers de opdrachtgevers waren voor de aanslag. De finale confrontatie is nu onvermijdelijk.
25
26
Clichés over skinheads en nazisme
Het optreden van de familie Braune is een handig middel om alle denkbare clichés over neonazi’s en rechts extremisten op een rijtje te zetten. Zo wordt de spot gedreven met het oorlogsverleden dat de Duitsers
nog steeds meedragen, maar ook met de huidige neonazi’s die nog
steeds zweren bij het oude fascistische ideaal.
Al bij Leroy’s eerste bezoek aan de Braune’s vliegen de kolderieke clichés ons om de oren:
• op de achtergrond klinkt marsmuziek.
• het gesprek aan de voordeur: “Papa, er is hier een nikker.” – “Wat
wil hij?” – “Weet ik niet” – “Zeg hem dat hij terug gaat naar de
jungle waar hij thuishoort.”
• de zonen dragen ouderwetse Germaanse namen (Siegfried,
Wotan,… ).
• de kanaries zijn genoemd naar twee nazi generaals: Kaltenbrunner en Rommel.
• moeder en de zonen gaan driftig hun handen wassen nadat ze
Leroy de hand hebben geschud.
• de broers zijn zo agressief dat ze de hele tijd met elkaar vechten.
Bij elke zin slaan ze elkaar om de oren, zodat elke conversatie
begeleid wordt door het geluid van klappen.
• één van hun neonazi-vrienden is een identieke kopie van Hitler:
haar, kledij, stemgebruik…
• zijn hond heet Goebbels (naar Hitlers rechterhand) en brengt de
nazi-groet, hoewel soms met de verkeerde poot.
Maar het is de dokter die de hoofdvogel afschiet met zijn uitspraak:
“In een familie met één of meerdere skinheads zien we een verhoogd
risico op botbreuken. Zo’n beetje te vergelijken met passief roken.”
Wat weet je over skinheads?
Vandaag worden skinheads geassocieerd met racisme, neonazisme en geweld. Maar dat was niet altijd zo. De skinhead beweging
ontstond in de late jaren ’60 in Londen bij jongeren uit de werkende klasse – zowel blank als zwart – voor wie het leven niet
eenvoudig was. Zij vonden elkaar in hun voorliefde voor muziek
en hun typische stijl van kledij.
Een tweede golf van skinheads kwam er in het begin van de jaren ‘80. Opnieuw waren het jongeren die hun plaats in de wereld
zochten door ‘samen anders te zijn’. Ze kwamen uit buurten met
een hoge werkloosheid en de maatschappij had weinig aandacht
voor hen. Dat maakte hen erg beïnvloedbaar, o.a. door extreem
rechtse groeperingen en neonazi’s. Ze hadden weinig hoop op een
betere toekomst en kozen vaak voor een heel radicale houding om
hun ontevredenheid te uiten.
Behalve hun haar (kaal of kort geschoren) zijn er nog andere stijlvoorschriften: hemden, polo’s of T-shirts (merken: Ben Sherman,
Fred Perry of Lonsdale). Ook jeans, flight jackets (met buttons of
badges met slogans of de naam van hun favoriete bands), bottines
(meestal van het merk Dr Martens) en eventueel bretellen horen
bij ‘het uniform’. De kleur van veters, armbandjes e.d. was vaak
een aanwijzing voor hun (politieke) overtuiging en was dus van
het grootste belang. Ook tatoeages waren populair, soms met een
politieke / racistische betekenis.
27
28
Clichés en vooroordelen alom
Vragen aan de leerlingen
Niemand ontkomt aan de spotlust van LEROY. Via komische stereotiepen houdt de film volgens producent Oliver Stoltz de wereld een
lachspiegel voor: “We hebben dat beeld in ons hoofd van een land vol
blonde haren en blauwe ogen. Maar we vergeten dat er hier minderheden leven die allen hun plaats hebben in de Duitse samenleving. We
overdrijven het een beetje om de situatie op een luchtige manier voor
te stellen.”
•
Beschrijf Eva heel kort. Hoe kan je haar het best typeren?
•
Zou jij je familie de rug kunnen toekeren vanwege maatschappelijke meningsverschillen? En als die meningsverschillen een
invloed zouden hebben op de keuzes in jouw leven (zoals bij Eva
het geval is)?
•
Wat bedoelt Eva wanneer ze schreeuwt: “Ik weet waar ik thuis
hoor, en dat is niet aan jullie kant!”
•
Op welke manier verschilt de houding van Eva’s moeder van de
rest van de familie? Hoe stelt vader zich op?
•
Op welke manier is de reacties van beide ouderparen dezelfde?
Hoe zie je dat? Wat is hun grootste bekommernis?
•
In de ruzies tussen Leroy en de skinheads worden er zware beledigingen en kwetsende woorden uitgesproken. Kan je je er nog
enkele herinneren?
•
Hoe zit het met extreem rechtse jongeren in België? Krijg je soms
dergelijke uitspraken te horen? Zijn alle nazi’s skinheads?
•
Wat vond je van de manier waarop de skinheads werden uitgebeeld in de film? Wat was er (niet) realistisch?
•
Welke vooroordelen worden er in de film nog getoond? Op welke
manier werd er de spot mee gedreven? Krijgen we ook zulke clichés te horen over Dimi en Achmed?
Ook via Leroy’s twee beste vrienden wordt een loopje genomen met
onze vooroordelen en verwachtingspatronen.
•
•
Zijn beste vriend Dimi is (half) Grieks; zijn verschijning op het
scherm wordt begeleid door sirtakimuziek. Dimi is harig, verslaafd aan porno en geobsedeerd door seks. Hij vindt soelaas in
de armen van een landgenote. Qua goede raad aan Leroy komt hij
niet verder dan het fijngevoelige “Je moet met haar in de koffer
duiken en die nazi-koe daarna dumpen.”
Achmed, een Palestijn, is beschaamd over zijn Duitse liefje die
om hem te plezieren een hoofddoek wil dragen. “Ik dacht dat je
het mooi zou vinden.” - “Een Beierse kan geen moslim zijn.” Haar
geflirt met de Islam zit hem dwars. “Ze twijfelt tussen falafel en
braadworst.”
Met de supergay fotograaf, de sexy schooljuf en de lesbische anti-verkrachtingsliga passeren nog enkele clichés de revue.
29
30
Ben jij goed in vooroordelen en clichés?
Vooroordelen zijn er overal en altijd. Soms bevatten ze een grond van
waarheid; soms zijn ze geheel uit de lucht gegrepen. Veel vooroordelen
kan je met een beetje gezond verstand makkelijk weerleggen, anderen
hebben misschien hun waarheid al bewezen…
Ga op zoek naar vooroordelen over alle mogelijke groepen mensen,
en stel telkens in vraag of ze echt waar zijn. Welke uitspraken heb je
al gehoord over deze ‘minderheidsgroepen’? Waar komen zulke vooroordelen vandaan? Komen ze altijd voort uit angst? Uit jaloezie? Uit
onbegrip? Zijn vooroordelen altijd beledigend?
Vrouwen zijn… (vul in naar keuze)
Is dat echt waar? Waar komt dit vooroordeel vandaan?
Echte mannen zijn… Bejaarden zijn… Pubers zijn… Nederlanders zijn… Japanners zijn… Turken zijn… Chinezen zijn… Italianen zijn… Amerikanen zijn… Homo’s zijn… Joden zijn… Zigeuners zijn… Islamieten zijn… Dikke mensen zijn… Blondines zijn… Emo’s zijn… 4 x 4-bezitters zijn… Politici zijn… 31
•
•
•
•
Kan je de lijst nog aanvullen met andere voorbeelden?
Laat iedereen apart invullen of werk in kleine groepjes. Het is belangrijk dat de leerlingen geen blad voor de mond nemen. Enkel door
het gebruik van extreme en ongenuanceerde voorbeelden kunnen ze
zien hoe ongegrond en beledigend sommige vooroordelen zijn.
Zorg dat de antwoorden zo kernachtig mogelijk zijn. In het beste
geval vul je slechts één woord in.
Vergelijk achteraf de resultaten.
In LEROY hoor je allerlei kwetsende en beledigende meningen over
*zwarten.
Maar Leroy is de perfecte jongen om ze allemaal te weerleggen. Herinner je je nog vooroordelen (ze zijn vaak erg beledigend
– schrik dus niet van je eigen voorbeelden) die in de film weerlegd
werden? Bijvoorbeeld:
•
•
•
“Ze spreken onze taal niet.”
(<-> Leroy spreekt hoog beschaafd Duits.)
“Ze luisteren enkel naar apenmuziek uit hun eigen land.”
(<-> Leroy speelt klassieke muziek.)
“De neger verpest onze cultuur.” (<-> Leroy doet er alles aan
om een beschaafde Duitse jongen te zijn.)
Vul aan met eigen voorbeelden…
32
Inhoud: Prille liefde
Als je de discussies over neonazisme en racisme even vergeet, vertelt
LEROY gewoon een simpel ‘Romeo & Julia’-verhaaltje volgens het beproefde ‘boy meets girl, boy loses girl, boy gets girl again’-recept. De
film gaat dus niet enkel over socio-politieke thema’s, maar ook over
datgene wat jongeren het meeste bezighoudt: liefde, relaties en hoe je
die moet aanpakken / overleven. Zo krijg je bijvoorbeeld te zien hoe
Leroy en Eva toenadering tot elkaar zoeken.
Toenadering tussen Eva & Leroy
Zijn we niet allemaal – net zoals Leroy en Eva – even stuntelig in onze
eerste toenaderingspogingen. Ze vragen allebei (simultaan in beeld)
informatie over de ander aan hun vrienden en taxeren elkaar op basis
van hun eerste indrukken:
• wauw, ze is knap en werelds en kunstzinnig en welbespraakt.
• wauw, hij is aardig en een beetje onhandig, hij weet heel veel en
speelt cello.
Seksualiteit
Een film over prille liefde kan natuurlijk niet om ‘seksualiteit’ heen.
Maar ook hier wijkt LEROY niet af van z’n principe: met een scheut
humor maak je alles bespreekbaar.
De jongens zijn volop met seks bezig: Dimi is er vol van en de borsten
van de juf hypnotiseren de hele klas. Leroy houdt zich meer gedeisd,
maar ook voor hem lijkt het grote moment aangebroken. De spanning
en zwaarwichtigheid die dat meestal met zich meebrengt, wordt hier
compleet ontkracht door humor: Leroy heeft net een heliumballon leeggezogen en zijn piepstem bezorgt iedereen de slappe lach. Bovendien
klopt moeder voortdurend aan de deur met een kopje thee en gaat het
koppel achteraf in het park – lekker lichtvoetig – een ijsje eten. Zo kan
het dus ook.
Hun eerste contact tijdens een wandeling naar huis verloopt stroef.
Maar later vlotten de gesprekken al beter. Dat weten we niet dankzij
de dialogen (die horen we niet), maar dankzij hun lichaamstaal: we
zien hen samen wandelen en zien hoe hun gesprekken geanimeerder
worden, hoe ze meer zelfvertrouwen uitstralen, hoe ze druk gebaren en
elkaar aan het lachen maken. Ook zonder woorden begrijpen we dat ze
elkaar steeds beter weten te vinden.
De eerste kus is een onvermijdelijk gevolg. Die komt er terwijl ze samen in een donkere zaal naar een artistieke performance zitten te kijken. Er klinkt applaus wanneer ze hun lippen op elkaar drukken (maar
dat is eigenlijk voor de acteurs op het podium bedoeld).
De volgende dag op school is Leroy een beetje verlegen – hij weet
zichzelf geen houding te geven. Maar Eva is recht door zee: “We zijn
nu een koppel.” Iedereen mag het weten!
Liefde geeft je zelfvertrouwen en moed. Dat zie je aan Leroy en aan
Eva. De fotograaf leest het zelfs op haar gelaat op het moment dat ze
binnenkomt: “Je ziet er anders uit vandaag.”
33
34
Vragen aan de leerlingen
35
•
Vat het liefdesverhaal van LEROY samen in enkele lijnen. Kon je
doorheen alle grappen en sociale problemen nog een eenvoudige
love story in de film herkennen?
•
Hoe leggen Eva en Leroy contact met elkaar? Hoe zie je dat ze het
goed met elkaar kunnen vinden? Wat zijn hun eerste indrukken
van elkaar?
•
Ze zijn een beetje onhandig in hun eerste contacten. Is dat herkenbaar? Waarom worden mensen onhandig wanneer ze een relatie willen beginnen? Ben jij zelf ook het ‘stuntelende type’?
•
Liefde geeft je zelfvertrouwen en moed. Hoe zie je dat aan Leroy
en Eva? Is dat ook in werkelijkheid zo? Kan jij de hele wereld aan
als je verliefd bent?
•
Ook met seks kan je lachen, volgens LEROY. Op welke manier
zorgt de film ervoor dat Leroy’s eerste seksuele ervaring een
grappige belevenis wordt?
36
Beeldtaal:
Focus op Blaxploitation
maar ook komedies, horrorfilms (zoals BLACULA waarnaar in LEROY
verwezen wordt – de film over een zwarte Dracula werd gepromoot
met de slogan “He’s black! He’s beautiful! He’s Blacula! His bite was
outta sight!”) en musicals. Bekende titels in het genre – allemaal uit de
vroege jaren ’70 – zijn o.a. FOXY BROWN, BLACK SAMURAI, CAR WASH
en CLEOPATRA JONES.
Maar zowel blank als zwart konden zich steeds moeilijker verzoenen
met de criminele types die als helden werden opgevoerd. Het genre
kreeg steeds meer tegenwind en stierf een stille dood tegen het einde
van de jaren ‘70.
In deze films ging veel aandacht naar de muziek. Op de soundtracks
hoor je funk, soul en jazz. De zware bassen, lome beats en wah-wah
gitaren klinken veel zwoeler dan de doorsnee seventies funk. Blaxploitation werd een echt muziekgenre, met Curtis Mayfield, Isaac Hayes
(zijn titelsong voor SHAFT werd een wereldhit), Billy Paul, Sly Stone
en Roy Ayers als grootste sterren.
foto uit de film shaft
35
In de jaren ’70 brak er een nieuwe stijl door in de Amerikaanse bioscopen: er werd een hele reeks actiefilms (exploitation movies) gemaakt
voor een zwart (black) publiek, met zwarte helden in de hoofdrol.
Black exploitation werd ‘blaxploitation’. De films sloegen aan, vooral
bij het zwarte publiek dat in die jaren volop op zoek was naar een eigen imago en een nieuw zelfvertrouwen. De eerste topper in het genre
is nog steeds een klassieker: SHAFT vertelt over een zwarte detective
die enkele misdaadbendes met elkaar verzoent om het samen op te
nemen tegen de blanke maffia. In LEROY kopieert de jonge titelheld
o.a. de kledij – zonnebril, lange leren jas – en het superkoele imago
van hoofdacteur Richard Roundtree.
Blaxploitation films spelen zich meestal af in zwarte ghetto’s en de
belangrijkste personages zijn pimps, drugdealers en huurdoders. De
films baden in een crimineel sfeertje en er duiken allerlei verdorven
blanke personages op (corrupte agenten, wulpse vrouwen, domme
bandieten,…). In het genre werden niet enkel misdaadfilms gedraaid
Blaxploitation liet z’n sporen na in de film- en muziekindustrie. Het
waren de eerste films die thema’s zoals raciale conflicten en ghettocriminaliteit op het scherm brachten. Ook de hip hop cultuur haalde
inspiratie bij de blaxploitation. Artiesten zoals Snoop Dogg, Big Daddy
Kane en Ice T spiegelden zich aan de onaantastbare pimp-personages
uit de films. Artiesten (zoals 50 Cent) kopieerden dat pimp-imago in
hun video’s, inclusief de schaars geklede vrouwen, dure juwelen en
luxueuze cadillacs (zgn. pimpmobiles) die ook in de blaxploitation
films voorkwamen. Regisseur Quentin Tarantino viste het genre op in
zijn film JACKIE BROWN, met voormalig blaxploitation superster Pam
Grier in de hoofdrol.
36
LEROY en het blaxploitation genre
De beeldtaal van LEROY verwijst regelmatig naar de blaxploitation
films. Zo is bijvoorbeeld de generiek een superbe imitatie van het
genre. Soulfunk, neon letters en flatgebouwen roepen de sfeer van de
grootstad op, het lettertype is uitgesproken seventies, een afrokapsel
komt in beeld, en dan… “Mein Name ist Leroy”. Onmiddellijk wordt
de toon gezet: dit is een persiflage, een grappige imitatie. Net zoals de
scènes in de platenwinkel. De rokerige sfeer, de kledij en kapsels, het
meubilair, de muziek en de personages lijken zo uit een hippe film uit
de jaren ’70 geplukt.
Ook de soundtrack is gebaseerd op de swingende funkmuziek uit die
tijd, aangevuld met een scheutje hip hop. Het openingsmuziekje is pure
blaxploitation, en wanneer Leroy en zijn vrienden uitrukken (baseball
knuppels in de hand) klinkt op de achtergrond een imitatie in pure
SHAFT-stijl. Luister maar eens naar het origineel; je kan de gelijkenis
niet negeren.
Nog seventies invloeden
De film knipoogt wel vaker naar de typische beeldtaal van de seventies. Er werd in die jaren volop geëxperimenteerd met de nieuwe mogelijkheden van de techniek. Een zgn. split screen zie je nu haast nooit
meer. Maar in de jaren ’70 was het heel gebruikelijk om het beeld
middendoor te splitsen en aan de linker- en rechterkant bijvoorbeeld
twee mensen te tonen die met elkaar aan het telefoneren zijn. Ook de
getekende gedachtenballonnen, freeze frames (een scène bevriest één
moment lang in één beeld), slow motions (Eva maakt haar intrede in de
film) en maffe droombeelden (gesluierde moslimmannen, een pratende
marmot,…) verwijzen naar zulke beeldexperimenten. Soms lijken de
beelden zo weggelopen uit de fameuze foto-lovestories uit populaire
tienerbladen. Gecombineerd met de brave outfit van beide hoofdfiguren
geeft dat de film – doelbewust – een ietwat ‘ouderwetse’ look.
35
36
Op http://www.leroylize.it/yeah/leroy.html kan je jezelf ‘leroylizen’ – wil
je zien hoe jij of je vrienden en familieleden er zouden uitzien met zo’n
cool afrokapsel? Probeer dan een e-card te verzenden die je vindt op
deze site.
LEROY gaat over grote problemen (racisme, neonazi’s, enz.). Het is soms
moeilijk om daar ernstig over te praten. Misschien moet je er eerst om
leren lachen, en dan pas praten. Je hoeft slechts het beeld te zien van
Leroy in z’n tirolerpakje achterop de fiets om te weten dat de zaken hier
niet al te ernstig worden genomen.
Leroy kiest voor wraak en harde actie.“Oog om oog, tand om tand. Leroy
is zijn naam”
Ik weet waar ik thuis hoor, en dat is niet aan jullie kant!”
Leroy is 17, Duits en zwart, met een indrukwekkend afrokapsel. Hij luistert niet naar hip hop, maar speelt cello. En in meisjes is hij nog niet
geïnteresseerd. Tot de aardige, blonde Eva op hem verliefd wordt. Leroy
is in de wolken. Maar er rijzen problemen… Eva heeft 5 broers, allemaal
neonazistische skinheads die het nieuwe lief van hun zus liever vandaag
dan morgen richting Afrika zouden schoppen.
De KidZ Jury Open Doek 2008: “Onze prijs gaat naar LEROY, een gedurfde film over racisme en vooroordelen. Omdat deze film de spot durft
drijven met zichzelf brengt hij ons aan het lachen. Dat is een vrolijke
manier om ons bewust te maken van een boodschap die iedereen kan
begrijpen; een boodschap over elkaar aanvaarden en jezelf verdedigen
met je eigen middelen.”
De dokter: “In een familie met één of meerdere skinheads zien we een
verhoogd risico op botbreuken. Zo’n beetje te vergelijken met passief
roken.”
Blaxploitation films spelen zich meestal af in zwarte ghetto’s en de belangrijkste personages zijn pimps, drugdealers en huurdoders. De films
baden in een crimineel sfeertje en er duiken allerlei verdorven blanke
personages op (corrupte agenten, wulpse vrouwen, domme bandieten,…). Blaxploitation liet z’n sporen na in de film- en muziekindustrie.
Het waren de eerste films die thema’s zoals raciale conflicten en ghettocriminaliteit op het scherm brachten. Ook de hip hop cultuur haalde inspiratie bij de blaxploitation.