3087_3090 Kruisondervraging deur m

SAAKNOMMER: C C 123/93
Appel
Bladsynr
b e s k r y w i n g
VOLUME 27
r,fTTTTFMS
VTR BESKULDIGDES 2 TOT 52 (VERVOLG)
TH ANDANANI ZEPH ARIA N G U BAN E (Beskuldigde 41) (vervolg)
3 0 8 7 _ 3090
Kruisondervraging deur me De Jager ...............................................................................
JOTHAM ZULU (Beskuldigde 47)
3090 _ 3(m
Ondervraging deur mnr Botha ..............................................................................
- 3100
Kruisondervraging deur me De Jager ..............................................................................^ qq
H e^Pdervraging deur mnr B o th a .................................................................................
FAWVNA ZULU
........................... 3 1 0 1 - 3 1 0 3
Ondervraging deur mnr Botha .....................................................................
Krujfiondervraging deur me De Jager ................................................
3128 - 3129
Herondervraging deur mnr B o th a ..............................................................................
JOSEPH MOHLONI SELLO
3129 - 3133
Ondervraging deur mnr Swart .....................................................................
3133 - 3135
Kruisondervraging deur mnr S tr y d o m .........................................................
3135 - 3198
Kn^sondervraging deur me De Jager ..............................................................................
THOMAS NHLAPO (Beskuldigde 11)
3198-3199
Ondervraging deur mnr Swart ........................................................................
3199 - 3200
Kruisondervraging deur mnr T a u te ....................................................................................
•
«
K/C 182.1532
3 0 87
CC 123/93
Is d i t
HOF:
Die
miskien
hof
sal v e r d a a g
HOF VERDAAG
HOF:
'n g e l e e
-
Ja m n r
BESKULDIGDE 41
stadium u edele?
tot
tienuur more-oggend.
HOF HERVAT OP 28 JANUARIE 19 94
Botha?
M N R BOTHA:
M a g dit die hof b e h a a g u edele,
skuldigdes
wat
uur.
is
Daar
die hof
HOF:
Wat
'n v e r s o e k d a t
se u me De
hof sitting
die
verskyn
op
ander
sake
om
ons om 12:30 mo e t verdaag,
tweeas dit
hof
is
om
Die
Jager?
U edele,
ek bevestig wel
vandag.
betrokke,
HOF:
moet
sou behaag.
ME DE JAGER:
daar
vanmiddag
d a a r is v a n d i e be-
nie
12:30 verdaag
nie.
sal
ek
weet
sal
hof
so
Ek
van
dat ek weet dat daar
my
beswaar
he
ander
teen
kollegas
die
is
nie
as
beskryf
ook
v e r s o e k dat
dan halfeen verdaag.
THANDANANI ZEPHARIA NGUBANE.
s.o.e. (deur Tolk)
Jpa
KRUISONDERVRAGING DEUR ME DE JAGER
(VERV. ) : M n r N g u b a n e ,
u uself
'n
as
'n
'n Z o e l o e nie ,
tradisie-vaste
ek
is w e l
Zoeloe?
--
Ek beskou
sal
my
'n Z o e l o e .
Is u v e r t r o u d m e t d i e g e b r u i k e i n d i e Z o e l o e - k u l t u u r , tradisie?
-- N e e .
Nou kolonel Davidson het hier getuig dat hy jare
was
en dat
hy daar
in Natal
teegekom het dat hulle voor
kel word
veg .
'n g e v e g m e t
'n v l o e i s t o f b e s p r i n -
-- E k k e n n i e d i e p e r s o o n n i e .
'n g e ­
Wie
is
Davidson?
D i e p o l i s i e m a n w a t h i e r g e t u i g het,
nis
Zoeloe-mense
in die gel o o f dat dit h u l l e sal b e s k e r m tyd e n s
Het u dit gehoor?
kolonel
'n g e b r u i k o n d e r d i e
in Natal
dat dit
o n t h o u hom,
Ja. —
is
wat
'n g e b r u i k w a t
hier
daar
kom getuig
daar was sulke getuie-
in Natal
bestaan.
-- 0,
ek
het.
Ja.
Se/...
K/C 182.1662
cc 123/93
3088
BESKULDIGDE 41
Se u h y vertel nie die w a a r h e i d oor die g e b r u i k wat hy aan
die hof ver t e l het nie?
-- N e e ,
d i t k o m v a n h o m af,
ek weet dit
nie.
Mnr
Ngubane,
het
u
deelgeneem
hier
in
Pretoria
verlede
w e e k a a n h i e r d i e g r o o t o p m a r s van- Z o e l o e s n a d i e U n i e g e b o u ?
Ja,
ek het
by hom het
met
soontoe
nie,
kieries
Het
u
nie,
'usotho,
daardie
groep
ME
JAGER:
BE
die
was
gehoor,
die
stap net
gehoor
skree?
--
daardie
0,
daar
"groet",
groep.
'n
het
Verskoon
sokkerwedstryd
Is d i e
sokkerspan,
Amazulu,
se
--
Dit
o n d e r s t e u n e r s is n i e ,
Pirates
is
Ja?
-- N e e ,
hor
van
die
het
nie
(10)
(tussenbei)
Het
FNB
en
u
al
vantevore
onthou,
daar
verlede
het
ek
dit
deelgeneem.
net
die
hoofsaaklik
Zoeloes
wat
die
ek
is
'n
ondersteuner
(20)
van
sokkerspan.
het u maandeliks
daar by die
hostel
Aan die beheerkomitee
aan die
bedoel
ek?
KwaMadala Hostel?
'n s t e r f g e v a l
Die
ek
ondersteuners
nie
myself,
beheerliggaam geld betaalr
by
is
e l k e e n w a t s o v e r k i e s k a n 'n o n d e r s t e u n e r
byvoorbeeld
Mnr Ngubane,
-- W a a r ,
groepe,
-- U s a l
by
het
Zoeloe-mense?
u...
"usotho"?
Amazulu,
Orlando
gewapen
regtig,
tog.
sokkerspan,
soos
wat
kieries
langsaan.
die
Nee,
die
wees,
dat
nie
t e e g e k o m nie.
gehoor dat mense praat van
week
'n p e r s o o n
inmeng by die mense
opmars
usotho"
u gese
Groep.
indien
daardie persoon
tydens
HOF:
maar
kan hy nie
groepe
Het
gegaan,
--
die enigste geld wat ek betaal
is w a n n e e r d a a r
is.
het
nou
al
baie
getuienis
mense wat hulle
toevlug geneem het
redelik beareig
gevoel
het
deur die
tot
hier
gehoor
dat
KwaMadala Hostel,
"comrades".
julle
maar
S tem u saam?
W a t t e r / ...
(30)
sr
3089
CCC1
-- W a t t e r
soorte mense
is d i e
"comrades"?
Het u nog nooit gehoor van die
net die n a a m v a n die
die m ense
B E S K U L D I'jD E 41
"comrades",
"comrades"
nie.
inhou?
Wat
Ek het
-- N e e ,
nog niks
gepraat
gehoor
dit
nie
keer hier
Was
daar
g e h o o r nie.
'n b e d r e i g i n g
"comrades"?
--
het u nooit geho o r d a a r by die h o s t e l dat
"comrades"
nie?
-- N i k s ,
eerste keer gehoor van
in die
wel
'n b e -
nie.
word van
Waar het u die
eerste
ek het
"comrades"
is d a a r g e s e b y d i e h o s t e l o m t r e n t d i e
Het u nog nooit,
^daar
-- E k h o o r
maar ek weet nie hoe lyk daar­
Het u gehoor daar by die hostel dat die
dreiging
nie?
nie.
"comrades"?
-- D i e
hof.
sprake
bied?
niks
--
in die
Ek
het
hostel
dit
nog
dat
die
nooit
ANC
gehoor
vir
julle
nie,
soos
ek v r o e e r gese h e t , ek gaan nie na v e r g a d e r i n g s n i e .
iff
Jv<1
M n r ^ g u b a n e , w i e i s M a n o s i ? -- E k k e n h o m n i e .
Die
het,
Theresa
het u haar geken?
A h a a r
hier die
Het
hof
getuie
u haar
getoon
Junie?
--
eerste
is,
As
ek
die
meisie
wat
hier
-- E k h e t h a a r n i e g e k e n n i e ,
getuig
ek het vir
keer gesien.
ook
sy
Mofokeng,
gesien
het
nie
op die
daar
in
fouteer
nie,
video
die
film wat
hostel
ek
het
hier
in die
rondgeloop
nie
vir
haar
op
18
gesien
m e .
Nou u het g e h o o r sy het v i r die hof ver t e l dat daar op die
aand van
roep,
lik,
17
Junie,
is
maar die vroue
al
die
is t o e
die mans
is
daar
Het d a a r
toe weer
na
inwoners
van
teruggestuur
die
stadion.
die
hostel
en dit
--
Ek het
saamge-
is toe d u idevir
r.aar g e ­
gebeur by die hostel
die a and
hoor .
enigiets
wat kan v e r k l a a r dit wat sy g e s i e n het?
-- E k w i l n i e
'n l e u e n
K/C 182.2078
C C 123/93
3090
vertel,
ek weet
Sal
u
met
groep mense,
dan
is d i t
selfs
saamstem
-- W a t
jy nie
as
mnr
Ngubane,
KwaMadala
n uitgemaakte
'n p l e k w a t
w o o n nie,
my
nie.
daar vanaf
sterf?
Ja,
niks
BESKULDIGDE 41
Hostel
saak dat mense
gaan
eers
dat
ons
daar maak?
as
opruk
'n
gewapende
na
Boipatong,
daar gaan
seerkry en
Waarheen
gaan
jy na
bewoon nie?
jy so g e w a p e n g a a n
dan beteken dit
na
seer
'n p l e k w a t
sekerlik
en dan ga a n daar m e n s e seerkry.
-- K a n
jy nie
eers b e ­
jy g a a n om te baklei,
'n m e n s h o m s e l f b e w a p e n
en met die wapens gaan terwyl hy nie weet waar h e e n hy gaan nie?
Mnr
Ngubane,
ek
stel
dit
aan
u,
dat
u
uself
bewapen
(10)
het
d i e a a n d v a n 17 J u n i e e n d a t u s a a m m e t d i e g r o e p d a a r u i t K w a ­
Madala
Hostel
g e g a a n nie,
dit
opgeruk
het
na
Boipatong?
misklen het u vir m y gesien,
--
Ai,
ek
het
nooit
ek dra geen kennis van
nie.
Ek stel dit aan u verder dat u daar saamgegaan het en dat
u uself vereenselwig het met die besluit
a a n v a l . -- D i t
Ek
stel
is a l l e s
dit
ook
ook uitgekom het met
aan
u dat
'n r a d i o .
nie verdere
te gaan
leuens.
u
inderdaad
-- E k i s n i e
en a n d e r m e n s e se g o e d e r e s teel nie,
Ek het
om daar mense
vrae
daar
in Boipatong
'n p e r s o o n w a t l o o p
ek het my eie besittings.
aan die
getuie
nie
u edele.
HERONDERVRAGING DEUR MNR BOTHA; Geen vrae
iS .
g e e n _verdere_ vrae
MNR BOTHA:
Ek
JOTHAM ZULU.
roep vervolgens
s.o.e.
oud
En
is,
dat
getroud?
u vrou
en
beskuldigde
&. •
47,
Jotham
Zulu.
(deur Tolk)
ONDERVRAGING DEUR MNR B O T H A :
jaar
(20)
M n r Zulu,
is d i t k o r r e k d a t u 41
-- J a .
sewe
kinders
in Non g o m a
in Natal
woon?
- - Ja.
(30)
I s / . ..
K/C 1X2.2312
123/93
CC
3 0 91
Is d i t
korrek dat vanaf April
is w a a r u w e r k s a a m
Is
dit
gewoon?
is b y Y s k o r ,
korrek
-- J a ,
dat
op
17
by KwaMadala
W a t h e t u o p 17 J u n i e
Watter
aan diens
BESKULDIGDE 4 7
skof
gegaan
1975 u
in die V a a l d r i e h o e k
Vanderbijlpark?
Junie
1992
het
-- J a .
u
in
die
hostel
Hostel.
1992 gedoen?
het u gewerk?
en weer af
- - Ek was b y die werk.
-- Ek het
diens
die
oggend
om sesuur
gegaan om sesuur die
namid-
dag.
Is dit
het?
korrek dat u op daardie
dag
'n 1 2 - u r e - s k o f
gewerk
-- J a .
Nadat
Ek het
(10)
u van
in die
die
kamer
werk
af
gebly,
g e k o m het,
my
kind was
wat
het
u
gedoen?
siek.
H o e laa t het u g a a n s l a a p d i e a a n d v a n 17 J u n i e ?
reg onthou was
dit
in die
Het u die volgende
omgewing van
dag,
18 J u n i e ,
agtuur,
tot
twee-uur
Weet u
Junie
18de gewerk?
%I namiddag.
enigiets van
in die
goedere
die
wat
hostel
uit
gehou
Boipatong
verwyder
daar
is
(20:30).
-- J a .
-- V a n a f v y f u u r d i e
'n v e r g a d e r i n g w a t
is w a a r o p
8.30.
-- A s e k
weer gaan werk?
W atter skof het u op die
oggend
--
op
18 J u n i e
opdrag
gegee
verbrand moet
of
is
19
dat
word?
--
(20)
Nee.
Dankie
u edele,
dit
is a l .
KRUISONDERVRAGING DEUR MNR VAN
ECK:
KRUISONDERVRAGING DEUR ME DE J A G E R :
Zulu?
--Op
daardie
Wie het
'n m e i s i e ,
(dan?)
stadium was
dit
Geen v r a e .
Wat
is u k a m e r n o m m e r m n r
nommer
saam met u in die kamer gebly?
ons het
'n v e r h o u d i n g g e h a d ,
92.
- - Ek was
saam met
en ene N x u m a l o en Daan
Sibiya.
Wie
nog?
-- D i t
Hierdie Khumaio,
is a l .
Nxumalo,
w a t is sy a n d e r n a a m ?
-- E k w e e t
n i e /.
(30)
KIC 182.2596
C C 123/93
3092
nie wat
is h u l l e
name
En die Sibiya,
nie,
wat
BESKULDIGDE
ek ken hulle
is s y n a a m ?
by
hulle
-- H y o o k ,
47
vanne.
we e t ek nie wat
is s y n a a m n i e .
H y is n i e b e s k u l d i g d e 51 n i e ?
--
(Pouse) .
Nee,
d i t is n i e
h y nie.
Het
u
op
daardie
die a l a r m d a a r
die
by
aand van
die
hostel
inwoners,
oproep vir
Indien
alarm
die
Wat
u
het.
dus
is
se
1992
afgaan
afgegaan
dat
het
dat
die
g ehou het,
is h u l l e
inwoners
eie weergawe.
afgegaan het
Wanneer
Boipatong
18de,
vier
en
die
is
en
wat
die
mans
gaan mos
het
u
dit
dat
van
-- J a ,
U se
feite,
mense
die dorp af
Het u
g e k o m het,
in da a r d i e
het
'n o p r o e p
dae,
die
18de
nie.
alarm
-- J a .
die
dood
-- D i t
daardie
nie?
van
daar
ek daarvan
as
(10)
vergadering
gehoor
nie waar
die
baie
nie
verder.
g e h o o r het,
gehoor
feit
het
daar
hier vir
17 J u n i e
in die omgewing v a n 4.30 die namiddag
slagting
is?
(16:30)
--
Op
by
die
(20)
toe ek van
gehoor.
en die
dae
daarna,
gehoor
n b e w e r i n g w as dat dit persone' was wat Z o e l o e g e p r a a t
r*
het en w a t m e t
Boipatong
tradisionele wapens
binnegeval
in die hof
Het
inwoners
staatsgetuies
geroep
Ekself
sou u dit
en die
dat daa r
daar,
d a a r d i e g e t u i e n i s s e u i s 'n b l o t e v e r s i n s e l ?
Maar u getuienis
^
mense
sou u daarvan geweet het?
die
byeen
die
enigsins
-- N e e .
die hof vertel het dat d a a r op die a and v a n
was
meneer
wat
'n v e r g a d e r i n g ?
wel
gehoor
Junie
hoor
^^pgeroep was vir vergadering,
ek sou dit
17
u
het?
--
Dit
onder m e e r g e w a p e n was wat
het
ek
hier
die
eerste
keer
gehoor.
wel
op
die
18de
bswerir.g g e m a a k w o r d d a t
antwooraelik
is v i r
d\e
en
die
dae
daar mense
^anval
op
uit
daarna
gehoor
KwaMadala
Boipatong?
dat
Hostel
-- D i t
het
die
ver-
ek
w e l / ...
(30)
ICtC 1X2
CC 123/93
wel
3 °93
by die polisie
Op die
Het
18de?
gehoor
die
-- O p d i e
julle mense daar
BESKULDTflDK 4 7
namiddag met
my
aankoms.
19de.
in die hostel
onder mekaar
gepraat,
w i e d i t u i t d i e h o s t e l k o n w e e s w a t d a a r v e r a n t w o o r d e l i k is v i r
wat
in B o i patong
Het
wie
dit
julle
gebeur
nooit
het?
gepraat
nou kon gaan doen
Het die p o l i s i e
-- N e e .
'
onder
mekaar
nie?
-- N e e .
het
op u tradisionele
en
gespekuleer
wapens
beslag
oor
gele?
--
'n k i e r i e e n
'n
Nee.
W a t s e w a p e n s het u?
-- Ek het
'n s k i l d e n
(10)
spies.
Is d i t
reg dat van die manne daar by die hostel
gemaakte spiese,
besit
w a t g e m a a k is v a n
i,
dit.
s
M n r Zulu,
dat
'n g e v e g
dit die mense
sien veg
nie.
Het
u al
•:* -
kan beskerm?
van
wat
se u v a n kolo-
dat die besprinkeling met
'n Z o e l o e - g e b r u i k
gehoor
-- V a n h u l l e
&?-
kan u d a l k v i r die hof help,
nel D a v i d s o n se g e t uienis,
stof voor
'n s t u k y s t e r ?
of
het tuis-
is
omdat
-- E k h e t
gesien
dat
nog
mense
op die wyse soos kolonel D a v i d s o n getuig het?
'n v l o e i -
daar geglo word
ooit
Zoeloes
besprinkel
ge­
word
(20)
- - E k h e t al dit
gesien.
Waar?
-- T e r w y l
ons daar by KwaMadala Hostel
'ft
By watter geleentheid?
gewees
het.
-- O p - d i e s t a d i u m t o e d i e p o l i s i e
d a a r g e k o m het.
Het
u dit
Nou u
was
die vloeistof
by enige
ander
geleentheid
gesien?
--
Nee.
ook d a a r i n d i e b i n n e p l e i n v a n d i e h o s t e l t o e
so oor d i e m a n n e b e s p r i n k e l is, n e ? -- J a , e k w a s
by.
U het ook ra die v i d e o f i l m v a n d i e g e b e u r e d a a r h i e r i n
d i e / ...
(20)
K/C 182.3104
C C 123/93
3 0 g4
BESKULDTnnR 4 7
die hof
gekyk?
Het
u
-- j a .
gesien
hoe
vloeiscof
besprinkel
mense
nie
het
gretig
te
nader
die
word,
gekom
mense
hulle
nie,
voorkom
kom
hulle
selfs
het
om
met
nader?
maar
net
die
■- D i e
op
en
af
beweeg.
Kon
gretig
u
nie
op
die
video£ilm
is o m v a n d i e w a t e r o o r h u l l e
wat d i e v l o e i s t o f o o k al
me.
sien
Ek het
is? -
(tussenbei)?
die
mense
besprinkel
duidelik
t e k r y n i e of
Die mense het nie nader gegaan
nie gesien asof hulle
A s d 1 C ...
dat
n a d e r g a a n nie.
-- E k h e t n e t
'n p e r s o o n g e s i e n w a t
(10)
d ie b e s p r i n k e l i n g g e d o e n het en d a a r d i e p e r s o o n het ook die polisie besprinkel.
blyk
sprinkling,
daarvan
dat
of
as
die mense
nader
gekom het
sou dit n i e v i r u v r e e m d v o o r g e k o m het,
dit
nog
nooit
vantevore
by
die
d a t s o 'n b e s p r i n k e l i n g p l a a s g e v i n d h e t n i e ?
my vreemd
Mnr
gewees
Zulu,
het
saam met
nie,
want
op die aand v a n
beweerde voorval
fik h e t
vir
in Boipatong,
be-
in die lig
gebeur
het
-- D i t s o u n i e v i r
hy maak
hulle
nie
17 J u n i e
1992,
die aand van die
wie was almal
gese dit was Nxumalo
hostel
die
e n Sih-iv^
oiya
d o o d nie.
in u kamer met u ?
on
en die vroum e n s e
wat
(20)
my gewoon h e t .
Beoog
u
om
enige van
die
persone
as
getuies
te
roep?
--
T o e e k t e r u g k o m w a s d i e v r o u m e n s m e t w i e e k 'n v e r h o u d i n g g e h a d
het,
ek weet
kranksinnig
tref.
ek
nie wat
geword
weet
nie
het van
en
waar
toe
haar geword
is
bevind
hy
nie.
op pensioen.
hy
homself
op
En N x u m a l o het
Wat
sibiya
hierdie
be-
stadium
nie.
Hierdie N x u m a l o w a a r ^ a n u praat,
daar by die
hostel?
was hy een van die leiers
-- N e e .
Is u o o k e e n v a n d i e m a n n e w a t b
-
J- =
- '
h
^9^ hostel
.
deur
< i e / . ..
(30)
K/C 182.3399
CC 123/93
3 095
BESKULDIGDE 4 7
die vorige hostel deur die ANC-ondersteuners weggejaag is? -m a a r b y KwaMasiza Hostel.
Ja,
Wanneer
En hoe
is u d a a r v e r j a a g ?
het
dit
-- D i t
was
in
gekom dat u daar verjaag
weg na Sone 7 gewees.
1990.
is?
-- H u l l e w a s
Ek was b y die w e r k gewees. . . (tussenbei)
Is d i t d i e I V P - v e r g a d e r i n g w a t i n 1 9 9 0 d a a r b y S o n e 7 was,
waarvan u praat?
-- j a .
U het saam met v a n die beskuldigdes wat nou alreeds getuig
het
0
op
daardie
stadium
toe
na
KwaMadala
Hostel
toe
ingetrek?
-- J a .
Stem u
saam met
sekere
van
die
getuienis
van
u mede-be-
- s k u l d l 9 d e s ' da t j ulle l e d e v a n die I n k a t h a b e d r e i g was,
gevoel het ten minste deur ondersteuners van die ANC?
het
bedreig
bedreig
-- J a o n s
gevoel.
H e t u m e n s e i n B o i p a t o n g g e k e n w a t v e r m o o r i s v o o r 17 j u n i e 1992.
Ja,
d a a r is een,
d i e v a n v a n d i e p e r s o o n is N d e b e -
le.
H o e l a n k v o o r 17 J u n i e is h y v e r m o o r ?
^
het v a n a f
Mnr
die
FNB
gevoel
Sone
Zulu,
7 is d i e p e r s o o n g e d o o d .
as j u l l e
stadion
dat
-- N a o n s t e r u g g e k o m
toe
julle
is,
nou vir
of
na
'n v e r g a d e r i n g n a
begrafnisse
dalk aangeval
mag word?
is,
het
ooit
gesien?
--
is nie.
Weet u hoe lyk
U het
dit
op die TV of
Ek
julle
-- N e e .
Het u ooit v u u r w a p e n s d a a r in Kw a M a d a l a Hos t e l
Daar
se nou m a a r
sou
nie
'n A K 4 7 ?
gesien
nie,
in die k o e r a n t e
gesS
het
dat
-- E k h e t d i t
ek
maar
of op
weet
weet
u
nooit
hoe
g e s i e n nie.
l y k hy,
'n f o t o g e s i e n h o e
hoe
dit
lyk
indien
hy
ek weet hoe
dit
lyk as
ek dit
nog nooit
u
lyk?
daar
p e r s o o n k o n g e w e e s het wat dit v i r m y v a n t e v o r e g e w y s het.
kan e k nie s®
het
'n
Nou
gesien
h e t / ...
K/C 183.0112
C C 123/93
het
-
3096
BESKULDIGDE
47
nie.
Was daar nie by die hostel gepraat by die vergaderings en
dies meer dat die inwoners vuurwapens moet
hulle
self
te v e r d e d i g
Op enige
nie?
stadium?
in di e h a n d e k r y om
-- W a n n e e r ?
-- D i t
het
nie
gebeur
nie.
H e t u i n g e s k a k e l b y d i e j e u g of b y d i e g r o o t m e n s e se v e r ­
gaderings
Wie
rings?
^
en
daar by die hostel?
is
--
Kan
dan
dit
Enige
u
die
Nee,
julle
ouer
Ek
is
ook
persone
'n o u e r p e r s o o n .
saamroep
vir
vergade­
ouer persoon.
nou
sommer
mense
vergaderings
rings?
wat
--
besluit
bymekaar
u
gaan vandag
roep?
-- Ek
vergadering
neem
nie
hou,
besluite
(10)
oor
nie.
maar
die
vraag
is,
wie
-- D i t i s m n r M t h e m b u ,
neem
besluite
Mtwana en Nkumane
oor
vergade­
(Ngubane?) , dit
is d i e b e h e e r - l e d e .
M n r Zulu,
hostel
gehoor
hostel-mense
u het nooit ha die Boipatong-voorval daar by die
\ I
praatjies,
na
Kyk u TV?
U edele,
mense
Boipatong
-- N e e ,
toe
hoor
praat,
is n i e ?
ek besit
nie
--
oor
wie
van
Nee.
e e n nie.
vo o r d a t ek o o r s t a p na die v o l g e n d e onderwerp,
dit dalk
'n g e l e e t y d n o u v i r d i e v e r d a g i n g ?
losie
is
so
HOF:
Die
'n b i e t j i e
hof
agter hier
sal verdaag.
HOF VERDAAG
-
JOTHAM ZULU.
s.o.e.
die
in die
is
(20)
Ek sien die hor-
hof?
99'
HOF HERVAT
(deur Tolk)
i
yffiR ,S T R Y D O M :
onderbreek.
U
edele,
net
voordat
u voortgaan,
*
jammer
om
te
D a a r is t w e e g e t u i e s w a t o p g e d a a g h e t o p g r o n d v a n
subpoenas. hulle
is t a n s
in d i e
hof.
Ek wil
net
graag he
die
hof moet hulle w a a r s k u o m w e e r te v e r s k y n sodat hulle op hierdie
s t a d i u m m a a r kan gaan.
Hulle
is
in die
hof.
Met
die hof
s e / ...
(30)
K/C 183.0249
CC 123/93
3097
se t o e s t e m m i n g k a n e k h u l l e h e t
HOF:
Wanneer wil
MNR
STRYDOM:
Die
is m n r M a b u z a .
u hulle
twee
Mnr
3lste
en m n r Mabuza
op
HOF:
Mnr
sal
Maandag,
TOLK:
MNR
die
31
tolk,
Januarie,
laat waarsku deur u asseblief.
weer hier
getuies
Sello
wil
Sello
ek M a a n d a g
en
hier
die
he,
ander
dit
een
is
die
2 Februarie.
u vir
mnr
hi e r wees.
Sello
se
hy moet
Mnr Mabuza
op 2
asseblief
Februarie.
Gewaarsku.
STRYDOM:
week na
emge
Soos
die
hof
behaag,
17 J u n i e
1992,
dankie.
Ja.
-- N a d i e
die polisie
het
datum was
ons
--
vroeg
die
hulle
hostel
1992,
indie
(10)
het u op
-- N a d i e 1 7 d e ?
ek nie weer w e r k s a a m gewees
nie,
voorgekee^i
j a , ek was
M n r Zulu,
M n r Zulu,
nagskof gewerk?
So was u vir die week na
hostel?
( V E R V . ):
of v i r di e res v a n J u n i e
stadium nagdiens gewerk,
dion,
he?
is m n r
KRUISONDERVRAGING DEUR ME DE JAGRR
het
a.n
BESKUT.DTftnP:
17 J u n i e
binne-in die
1992 d i e h e e l t y d in die
hostel.
k o l o n e l D a v i d s o n het g e t u i g d a t v r o e g d i e week,
volgende
in die
week,
vroee
die
oggendure,
aangekom en toe het
aangetref.
u
week
het
die
die
volgende
dit
was
inwoners,
getuienis
op
nog
17
Junie
donker,
vergader
gehoor?
1992,
by
in die
--
Ek
het
die
sta-
(20)
dit
gehoor.
Daar was
m
die
vroee
toe niem a n d
stadion.
wie
oggendure
byeen
het
ifc- d i e k a m e r s n i e , a l d i e m e n s e w a s
** 1
j u l l e na d a a r d i e v e r g a d e r i n g in die
geroep?
geslaap.
dure van daardie,
1992?
As
Ek
was
in die
kamer,
ek het
•■w
Weet u dat daar so
nie
--
'n v e r g a d e r i n g w a s
in die v r o e e o g g e n ­
ek din k die M a a n d a g of die D i n s d a g na
17 J u ­
-- N e e .
daar
'n v e r g a d e r i n g
was
in d a a r d i e
vroee
oggendure,
s o u / ...
(30)
w
K/C 183.0407
CC 123/93
sou
u
3 09 8
daarvan
geweet
daarvan geweet
het
het,
sou
BESKULDTGDE
u
daar
indien ek van dit
gewees
het?
sou gese
--
gewees
Ek
47
sou
het
Het u nog nie tot op hede v a s gestel daa r b y die hostel dat
daar daardie
oggend
Normaalweg,
elke
inwoner
'n v e r g a d e r i n g
as
daar
opgeroep,
was
nie?
'n v e r g a d e r i n g
ne?
--
--
gehou
Nee.
word,
daar word
Ja.
S t e m u m e t m y s a a m m n r Z u l u d a t b e s k u l d i g d e 12, m n r N k o s i ,
is
n b e s ondere lang man,
skuldigdes,
&
Wat
indien nie
sal
u se,
is e e n v a n d i e l a n g s t e s o n d e r d i e be-
die
langste
se u hy
is n i e
nie?
-- N e e .
'n l a n g m a n
nie,
of
se u hy
is n i e d i e l a n g s t e o n d e r d i e b e s k u l d i g d e s n i e ,
of o n t k e n u bei-
de s t e l l i n g s ?
gemeet
Van
wat
die
--
Ja,
want
10
Mei
af,
wat
hof
nou
gesit
ek het
die
het,
hulle
hofsaak
het
u
nooit
begin
saam met
het,
in
nie.
al
die
u medebeskuldigdes
i n 'n b u s g e r y v a n K w a M a d a l a H o s t e l a f h i e r n a d i e h o f t o e ,
—
dae
ne?
Ja.
\ •? i
s a a m daa r in K w a M a d a l a
En julle b l y nog almal
Hostel?
--
Ja.
^
Wil u nou he die hof moet
getuiebank
skuldigde
ek hulle
kan
12
staan vandag
nooit
geskaal
het
ncoit
u vir
met
ui-
die
hof
dat
u moeilikheid
hof
-- E k h e t
u
in daardie
kan
se
of
be-
reeds g e n o e m dat
h e t u o o i t m e t h o m m o e i l i k h e i d gei»
*
die
man
het
gehad
het
nie,
se u w a s
gesuig?
--
nou
sommer,
sommer
u
'n m a n w a t
storie
oor
u
op B o i p a t o n g en d i e h e l e s t o r i e op
op B o i p a t o n g v a n die
sy au i m uit
Hy
die
dat
AF*
betrokkenheid by die aanval
die aanval
nie v i r
Zulu,
nie.
Oupa Moloi,
-- Nee.
Se
en
'n l a n g m a n is o f n i e ?
Die getuie,
had?
glo mnr
inwoners van
Ek weet
in B o i p a t o n g
nie
en hy het
wat
KwaMadala
getuig
Hostel
h y nie.
t e r u g g e k o m en hy het
g e s i e n / ...
K/C 183.0567
CC 123/93
3039
gesien,
het
toe
julle
n spies
BESKULDTGDE 4 7
terugkom by KwaMadala
en u broek
en skoene
Hostel
is v o l
het
bloed!
u gesien u
--
Hy
lieg.
U kan n ie v i r d ie hof v e r d u i d e l i k of u k a n nie v i r die hof
help h o e k o m h y u n o u s o m m e r so v a l s l i k sal i n k r i m i n e e r nie?
Omrede
dat
hy vir my
Julle
ken
sien en vir my
mekaar
goed?
--
--
ken.
Ek
ken
vir
horn,
ek
was
nie
g e w o o n d a a n horn n i e .
Julle
het
Sy kamer was
#
Het
1992,
u
vir mekaar
baie
daar
by
ho m gesien,
daardie
middag,
sy
kamer
g e l o o p het,
ne?
M n r Zulu,
af?
daar
langs
u
s'n,
-- J a h y k a n v i r m y
Zulu?
van
--
17
Junie
Ek het nie
sou
hy
maklik
vir
die wasgeriewe
u
kon
toe
sou
sien.
e k is n i e s e k e r of e k g e h o o r h e t nie,
kom u van
-- N o n g o m a .
Sal u met m y saamstem,
aaar uit
--
-- J a .
Waar?
KwaMadala
sekerheid
want
aand
gesien?
nie.
sien as u v a n di e k a m e r b y v o o r b e e l d na
n
die
toe u v a n die w e r k af g e k o m het m n r
Met
^
hostel
l a n g s a a n myne.
vir hom gesien
Natal
die
ek het
dat
dit
Hostel
daar
nog
Stem u saam met
m n r Zulu,
na
bloed
nooit
da t as
Boipatong
gaan
gesien
toe
vloei?
--
'n g e w a p e n d e g r o e p
opruk,
Ek
dan
weet
is
dit
dit
nie,
nie.
d i e g e t u i e n i s v a n u m e d e -b e s k u l d i g d e , e k
d i n k d i t w a s b e s k u l d i g d e 9, d a t d i e o o r w e g e n d A N C - s t e u n i n B o i ­
pato n g tot g e v o l g g e h a d het dat julle I n k a t h a - l e d e d a a r onveilig was?
--
Ek w eet
M n r Zulu,
niks
wat
Boipatong
aanbetref
nie.
ek stel aan u dat u inderdaad va n Boipatong weet
omaat u deel was van die aanvalsmag wat Boipatong aangeval
~p a i e n a g v a n
die oesiuit
17 J u n i e
1992,
nadat
u,
orr d a a r m e n s e t e g a a n a a n v a l
u vereenselwig
en te docd.
het
het met
-- E k d r a
g e e n / ...
K 1C 183.0767
3
CC 123/93
BESKULDTGn? ^
geen kennis
van alles.
Wat se u v a n M o l o i
bloedspatsels
was?
dat u b r o e k en skoene vol
-- W a n n e e r ?
Hy het mos getuig,
af
se getuienis
t e r u g g e k o m het.
-
op 17 Junie,
Dit
is n e c
nadat j u l le van Boipatong
leu.M
^
se u daa r was gla d n i e b l o e d s p a t s e l s
m e
nie?
-- M y k l e r e
het
D a n k i e u edele,
na
Dit
oggend,
die
is
waskamer
ek het
waar
was
Nadat
beslag
ek
toe
se
ek by die
u gearresteer
gele.
Zulu,
goedere.
<
ver^Pl
vertel
werk
gehad
geen verdere vrae
gaan met
hv
ny
o p u k l e r e o p 17 Ju-
geen bloedspatsels
Mnr
het
hy
i
leuen,
n
nie.
nie
Kgobi,
o f O u p a Mo-
W a t si
want
u
die
daarvan?
I8de,
die
gewees.
is,
hec
die
polisie
ook
op
u
^
-- j a .
_
,
E n is d i t so d a t d i p t i o m
- k l e r e l a t e r w e e r a a n u t e r u g g e g e e is?
-- J a .
Dankie
u edele.
G E E N V E R D U R E VRflT?
B0THA:
Ma9
P^’
C'bleem o m
od
P
dit
die
hiprHi
Enkele getuie wat
n
wat
„
stadium
uu. e= du ee xl ee ,
het
getuies
hier
gehad
teenwoordig
te
by
hof
die
m e t,
roep.
'n
(20)
'n ‘
•„ b a i e k o r t
D i e v o l g e n d e be-
insit,
om mee
ss ii tt
te
wat moontlik
het n i e o p g e d a a g nie.
geleentheid
ee kx
verdere getuies
ek ip die g e t u i e b a n k wil
behoorlike
hier
b e h a a g3
ek w o u g e r o e p
g e t u i e sou g e w e e s het,
skuldigdes
q
hof
het
ek nog nie
konsulteer
wat
ek
nie
en
graag mee
vi! konsulteer., | d a a r d i e omstandighede, mag ek vra dat _
die vardaging
B* sal
,eek probeer
op hi e r d i e
verdaag
en
mar
kyk of
s tadium neem?
Botha.
ons
Ons
d a r e m die
most
asseblief
hoftye
kan vol
volgendsit.
(30)
m n r
BOTHA:
/ #_>
K/C 183.UVH
c c 123/93
3101
j^rwT? B O T H A :
HOF:
Die
Soos
hof
vir
-
Ja mnr
mnr B O T H A :
Prins
fan ANA
hof
tot M a a n d a g o g g e n d
tienuur.
HOF HERVAT OP 31 JANUARIE 19 94
M ag dit die hof behaag u edele,
Fanana
Zulu.
v.o.e.
Hy
is h i e r b u i t e
koninklike
afkoms
Zwelithini?
--
is
die
hof
u edele.
en
Mnr Zulu
u
is,
u
is d i t k o r r e k d a t u v a n
is
verwant
aan
Koning
Ja.
Word u ook geken
so
ek roep vervolgens
(deur Tolk)
ONDERVRAGING DEUR MNR BOT H A :
dit
om
Botha?
ZULU.
Is
4 7
behaag.
sal v e r d a a g
unp VERDAAG
HOF:
die
BESKULDIGDE
dat
u
as
Prins
Zulu
afkomstig
of M t w a n a
is v a n a f
Zulu?
Nongoma
-- J a .
in Natal?
--
Tm-'
Ja.
En
dat
u vanaf
en tans
nog
steeds
19 7 4
werksaam
daar werksaam
Is d i t s o d a t u g e d u r e n d e
na die
KwaMadala
Nou
was
by
Hostel
gedurende
van
is
is?
Vanderbijlpark
-- J a .
--
1992,
Ja.
waar
was
u
gewees?
--
Ek
KwaNongoma.
Wanneer het u daarnatoe vertrek?
En wanneer het u
22
Yskor
1990 g e t r e k het v a n a f Boipatong
Yskor?
Juniemaand
by
- - Op 5 Junie
teruggekeer na die
KwaMadala
is e k weg.
Hostel?
--
Junie.
Is d i t s o dat d i e k a m e r w a t u b e w o o n h e t l a n g s d i e v a n be-
skuldigde
73,
mnr Mthembu,
is
in die h o s t e l ?
-- D i t
is
so.
Hier was getuienis deur m n r Bojosi g e l e w e r in hi e r d i e hof
dat op die a a n d v a n 17 J u n i e
wys
na u toe
u in die
hof
1992,
gesit
het
k a m e r wit k o p d o e k i e s u i t g e d e e l was.
dit
is
in u k a m e r
- en h y het ver-
in Delmas
Wat
- dat
daar
se u daarv a n ?
in u
-- N e e ,
leuens.
H o e k c m se u dit
is
leuens?
-- D i e
rede
dat
ek
s o s i io
omdat/
s
K 1C I83.H21
C C 123/93
omdat
3102
ek
anders
was
nie,
KwaNongoma
wat
kamer by my
Was
by
en
agtergebly
in
het
en
my
ek
kamer
het
was
die
daar
sleutel
iemand
van
die
gehad.
die
KwaNongoma
kamer,
toe
En het
toe
u
dit
gegaan het?
daar
in d i e
verlaat
het
gesluit,
toe
u
na
-- J a .
hostel,
sleutel vir u kamer bestaan,
het?
F ZULU
volgens
behalwe
u kennis,
die
enige ander
een wat u by u gehad
-- W a a r ?
Nee,
^sleutel
ek
vra
bestaan
Daar
was
vir
het?
ook
Theresa Mofokeng
Junie
1952
was
u,
of
daar volgens
kennis
enige
ander
-- N e e .
getuienis
(10)
hier
in d i e
en haa r ge t u i e n i s
daar
u
was
hof
dat
gelewer
deur
ene
op die a a n d v a n
'n o p r o e p v i r d i e m e n s e
om na die
17
stadion
te 9 a a n e n d a a r b y d i e s t a d i o n het u h a a r v o o r g e k e e r e n v i r
Haar
teruggestuur
toe m o e t
ME
DE
gaan
en v i r
n i e . ..
JAGER:
U
haar
gese
dat
sy
nie
na
die
stadion
(tussenbei)
edele,
ek
maak
beswaar
teen
die
vraag.
Die
g r o n d s l a g v a n d i e b e s w a a r is d a t d i t o p m y h e r i n n e r i n g v a n d i e
^getuienis
nie
vasstaan
dat
s p e s i f i e k e p e r s o o n nie.
die
getuie
verwys
H a a r g e t u i e n i s was,
het
na
hierdie
"ene M t w a n a " , m a a r
(20)
die identiteit van hierdie persoon was nie pertinent vasgestel
nie.
naam
t
M R
Met
ander
woorde,
BOTHA:
kdrrek?
i t V*
HOF:
As
hoogstens
ek dit net
Klaar dit
van die
- Mnr
Zulu,
'n p e r s o o n
met
die
u is d i e e n i g s t e p e r s o o n
'n k a m e r w o o n l a n g s m n r M t h e m b u ,
-- J a .
ME, B E J A G E R :
HOF:
is
"Mtwana".
wat M t w a n a heet wat in
r£
dit
u
getuie
Ek het
*
u beswaar
edele,
se
cp me
ek het
ook nie my
notas
i*
D Jacrer?
nie
g e - u i e n : :\s , . .
is d i t
op h i e r d i e
stadium my
notas
herinnering
is...
(tussenbei;
h i e r nie.
My
' t u s s e n b e i ) /...
(30)
K/C 183.1239
C C 123/93
...
mt?
3103
F ZULU
(tussenbei)
DE J A G E R :
HOF:
Dan
...sy het
mnr Mtwana,
u
gese,
hy bly
ME DE J A G E R :
leer
is d i t m i s k i e n . . .
die pers o o n wat
langs
mnr Mthembu
hulle voorgekeer
in die
het
is
kamer.
Kan ek net vinnig met my geleerde vri e n d e kontro-
edele,
ek
kan
dit
nie
onthou
nie?
(sien
pp
2627
en
verder)
RESPREKING WEG VAN MIKROFOON
ME DE JAGER:
^
U edele,
MNR B O T H A :
Mtwana
wat
En die
langs
die a a n d v a n
en v i r
nie.
getuienis
Mthembu
17 J u n i e
haar
Wat
ek trek m y beswaar terug op die stadium.
gese
sy
se u d a a r v a n ?
Dankie
woon
1992
het
u edele,
ME DE
JAGER:
^in
is,
nie
na
volgens
u
is
dat
die
getuienis,
stadion voorgekeer
die
vergadering
regtig,
dit
is
(10)
toe
het
gaan
leuens.
STRYDOM:
Geen vrae.
De Jager?
U
edele,
t y d t e w e e g te bring,
aandag
u
Mofokeng
is a l .
-
Mej
wat
-- N e e ,
dit
Theresa
haar by die
mag
KRUISONDERVRAGING DEUR MNR
HOF:
van
verwag
nie
en
b e t r e k k i n g m a g nie.
ek
is b a i e
huiwerig
om
'n v e r s p i l l i n g
m a a r ek het nie die getu i e se ge t u i e n i s
ek
het
nie
my
Mag ek vra vir
notas
by
my
wat
op
'n b a i e k o r t v e r d a g i n g ,
hom
(20)
15
minute?
HOF:
Ja,
die
hof
HOF VERDAAG
sal v e r d a a g v i r
-
15 m i n u t e .
*■
S'
HOF HERVAT
•p,
FANANA ZULU.
M E — Dhj— J A G E R :
•*»
s.o.e.
Soos
die
(deur Tolk)
hof
behaag,
dankie
vir
die
Mnr
Zulu,
u
vergunning
u edele.
Kk U I SONDERVRAGING
DEUR
ME
DE
JAGER:
het
aan
die
ho f v e r t e l d a t u o p 22 J u n i e 1 9 9 2 v a n N a t a l n a K w a M a d a l a H o s t e l
t e r u g g e k e e r het.
Is d i t
korrek dat die
*n M a a n d a g o g g e n d w a s ?
D i t / ...
(30)
K/C 183.1346
C C 123/93
3104
-- D i t
was
Het
op
u
'n M a a n d a g .
met
baie vroeg
w ZULU
die
bus
teruggekom
wat
normaalweg
op
Maandae
in die o g g e n d d a n h i e r in d ie V a a l d r i e h o e k a a n l a n d ?
-- J a .
Moes
reeds
u
daardie
weer by
oggend
die werk
aanmeld?
En
hoe
tot
die
most
verlaat
Goed.
--
polisie
wat
verhoed
het
toe,
ander
deurgebring?
Junie
u die
Wat
is
hof
aard
23 J u n i e ,
van
u
werk
gelewer
-- D i t
is
daar by die
dat
u
as
hostel
Zoeloe-tradisies?
20
in Natal,
Ja?
22
Junie
1992
in
toe ga a n
het u toe gaan
nie.
dwarsdeur
tot Di n s d a g
Yskor?
--
Ek
werk
as
'n
lid van
die
koningsgesin
deur
Hostel baie h o o g gea g word,
is
i s so.
jaar
h i e r te k o m werk,
Op
by
r e s p e k t e e r u?
lid van die Zoeloe koningshuis
u
nie.
plek
dit het geblyk uit getuienis wat tot dusver hier
so?
Toe
gaan
toe
die
-- J a .
dit
in d i e
nie
die Dinsdag,
die 22ste,
inwoners van die KwaMadala
As
mense
Maandag,
ek nie werk
die
Almal
dat
"supervisor".
M n r Zulu,
die
hostel?
die
toesighouer,
woorde
hele Maandag,
in die
omstandighede
-- J a .
-- O o k d i e d a g k o n
Was
die
Omrede
kon ek nie werk
u met
Maandagoggend
6:30.
gewerk?
E n d i e v o l g e n d e dag,
werk?
--
het
werk
die
Ja.
laat
Het
die hostel
Junie,
--
tyd het u begin werk?
van
in
22
Watter
daar
23
van
--
Ja.
is u s e k e r g r o o t g e m a a k
-- J a .
gelede
in
19 74 T r a n s v a a l
toe
w a s d i t d i e e e r s t e k e e r d a t u,
KwaZulu verlaat het?
gekom
het
om
u geboorteplek
-- O m n a V e r e e n i g i n g t o e t e k o m ?
-- J a .
daardie
scadiuivi,
m
1974,
het u reeds
kinders
gehad?
K/C 183.1555
cc 123/93
3105
F ZULU
- - iTcl •
H e t u, u v r o u d a a r i n N a t a l a g t e r g e l a a t
in V e r e e n i g i n g ?
toe u kom werk het
-- A a n v a n k l i k h e t s y a g t e r g e b l y .
Na
'n t y d h e t
sy o o k o p g e d a a g .
Dit wil v o o r k o m uit wat
bruik
is
het?
onder
ook
Hoeveel
Is
{
inligting
Zoeloe-nasie
dat
is d a t
'n m a n
dit
meer
soms
as
een
ge­
vrou
-- J a .
Is d i t
is?
die
my
so
in u geval?
vroue
het
u mnr
-- D i t
is
so.
Zulu?
-- D r i e .
twee van hulle persone wat
ook daar
in K w a Z u l u
gebore
-- J a .
Het
u vanaf
Ja?
-- N e e .
Wanneer
het
M n r Zulu,
1974
u
is
ingetrek
gewoon?
in B oipatong?
is d i t k o r r e k d a t u ook,
aisie kan gebeur,
-- D i t
in B o i p a t o n g
dat
u hier
-- V a n a f
--
in
197 4 ?
1977.
s o o s w a t d i t in u tra-
in Transvaal
ook vrou gevat
het?
so.
Is di t k o r r e k M n r Z u l u d a t d i e d e r a e v r o u v a n u
was w i e se o u e r s d a a r
in B o i p a t o n g g e b l y het?
'n d o g t e r
-- H u l l e w o o n i n
Boipatong.
Ja,
hulle
bly
vandag
nog
daar
ne,
in
Bafokengstraat?
--
Ja. %
N o u is d i t s o d a t u v a n t y d t o t t y d d e u r d i e l o o p v a n d i e
jaar terwyl u nou in B o i p a t o n g g e b l y het na N atal sou g a a n waar
1
u, v r o u e e n k i n d e r s d a a r s o u s i e n ? -- J a .
In u huis
Transvaalse
En
vrouens
soms het
die
in
in B o i p a t o n g het u met u d erae v r o u gewoon,
vrou?
--
die
Ja.
Transvaalse
Zoeloeland
sy wel gegaan.
vrou
nie?
--
het
nie
Scms
saam
het
sy
Op ander stadiums
gaan
nie
kuier vir
gegaan
nie
die
en
kon sy nie gaan nie
w a n t / ...
K7C 183.1767
CC 123/93
3 1 0 6
want sy m o e s
F
g e w e r k het.
Toe u nou na KwaMadala Hostel moes
vrou saam met u by KwaMadala Hostel
KwaMadala
ZULU
Hostel
toe
gegaan
het
trek,
toe het die derde
ingetrek?
was
daar
-- V o o r d a t e k n a
wel
probleme
gewees
wat o n t s t a a n h e t e n e k m o e s toe v i r h a a r i e w e r s h e e n n e e m s o d a t
sy d a a r t y d e l i k k a n g a a n w o o n en d a a r n a het ek t o e g a a n i n t r e k
by KwaMadala
Hostel.
Was
dit
omdat
Mnr
Zulu,
sy onveilig
maar
is
dit
was
nie
ook
vanwee vrese vir haar veiligheid,
KwaMadala Hostel nie?
M mneem na
m?
in Boipatong?
korrek
Nie waar nie?
en nadat
ek
geld
sy
Ja.
mettertyd,
ook haar intrek moes neem by
-- N e e d i t
-- S o o s e k v r o e e r g e s e h e t ,
'n p l e k
dat
--
is n i e s o nie.
het ek v i r haar wegge-
bymekaar
gemaak
het,
het
toe v i r h a a r w e e r w e g g e n e e m n a m y w o n i n g in N a t a l .
■
>v ’
s
’’
pvs
M n r Zulu, nou h a a r o u e r s b l y n o g s t e e d s in B o i p a t o n g ,
—
ek
ne?
Ja.
Sy kom sien hulle
of d i t m e t
darem seker van
hulle goed gaan?
tyd
tot
het w e g g e g a a n
aan die
Van watter
jaar?
Meneer,
-- V a n
toe getrek?
is g e v r a ,
(20)
1992
die vraag
tot 1992,
tot
einde Junie
is b a i e d u i d e l i k ,
1990 t o e u b y B o i p a t o n g w e g is t o t
miand
(tussenbei)
H6F:
Die vraag
h y is
in
1990
ME_DE JAGSR:
is n i e b a i e d u i d e l i k n i e .
by Boipatong,
Reg
sy getuienis,
in d i e
soos
ek dit
het,
waar het
1992,
(tussenbei)
getuienis-'in-hoof
hy het
Junie-
; k 4 -Wanneer het hy gese
by Boipatong...
begin van
1992’
wanneer?
sy g ebly v a n a f
1992...
-- S y
1992.
einde van Junie
u
o m te k y k
einde van Juniemaand.
En waa r het sy g e b l y v a n 1990
Vanaf die
i”
-4
tyd,
-- N e e .
Wanneer het die derde vrou van u Natal
was
(io)
in
1990
u
edele
vanaf
(30)
•
^Ol
ciC O H w
,.,
K/C 183.1950
3107
CC 123/93
Boipatong
na
die d e r d e
reel
HOF:
vraag
Die
waar het
KwaMadala
Ja,
einde va n
gese?
0
het
dit
as
omtrent
is,
toe
vanaf
1990
tot
einde
van
Junie
1992,
gebly?
net by
hom?
--
KwaNongoma.
Nou u het netnou vir die hof gese
Junie
1992
na
Nongoma
getrek.
sy het aan die
Hoekom het
u
dan
so
-- D i e v r a a g is, v a n a f J u n i e 1 9 9 0 t o t o p h i e r d i e s t a d i u m ,
waar was
sy gewees,
M n r Zulu,
dit
is m o s
getrek
Daarna het
ek v i r u gevra,
en u
het
herhaal.
Hoe k o m het
van
Nongoma
weergawe,
'n
^robeer
wat
toe?
--
gevra
het?
(10)
wanneer het u vrou
geantwoord,
einde
sy dan gewoon het
1992
u vir die
u my
Junie
1992.
tussen
1990
en ek het die vraag twee maal
hof vertel
Maar
u
raak
sy
is a a n d i e
seker
daar
einde
met
die
w a n t e k p r o b e e r v e r d u i d e l i k w a n n e e r is m y v r o u a f na
my w o n i n g toe.
van
toe
waar
tot a a n d i e e i n d e v a n J u n i e
1992
die vraag
ek het eerstens v i r u gevra,
na N o n g o m a
my
Ek
Ja u edele.
hoor
ME DE JAGER:
getrek.
sy g e t u i e n i s -i n - h o o f .
nou
sy vrou
MR DE J A G E R :
HOF:
van
Hostel
F ZULU
Dit
voorval
is w a a r e k d e u r m e k a a r raak,
wat
verduidelik
in
van
Juniemaand
'n v o o r v a l
want u vra vir
plaasgevind
wat
in
Junie
hof
gese
het
en
ek
plaasgevind
(20)
het.
Mnr
Junie
Zulu,
1992
hoekom het
Natal
toe,
u vir
die
u derde vrou?
v i r m y g e v r a h e t w a n n e e r is s y w e g ,
u vrou
is
einde
-- A a n g e s i e n u a a n v a n k l i k
daar het
'n m i s v e r s t a n d ge-
kom.
Watse misverstand mn r Zulu?
gewees
nie,
want
u het vir my
—
Dit was nie vir my duidelik
daardie
vraag
W a n n e e r se u n o u he t u d e r d e v r o u N a t a l
v r o u is h i e r w e g
en sy het
gevrees
in J u l i e
gevra.
toe getrek?
-- M y
199 0 n a d a t d i e p r o b l e e m o n t s t a a n het
vir haar
eie veiligheid.
(30)
D i e / ...
K/C 183.2208
CC ^
3108
'
F ZULU
D i e v r o u v a n u w a t t o e N a t a l t o e is, h e t s y m e t a n d e r w o o r de n o oit
ooit
voet
aan
wal
gesit
in
KwaMadala
Hostel
nie?
--
Nee.
Sy het
nooit
M n r Zulu,
het,
- luister nou mooi
het daar ooit
Madala Hostel?
Wie
A
is
nie?
-- N e e .
die tydperk wat u daar in KwaMadala Hostel gebly
dit is n o u
Junie 1992,
een aand daar geslaap
- die periode vanaf
1990 tot
'n v r o u s a a m m e t u g e b l y d a a r i n K w a ­
-- J a .
dit?
--
Gloria
Ngubane.
(Tolk s p r e e k
dit
uit
as
Gloria)
W
(10)
Watter periode
vir haar van
Bly
die
sy nou
B l y sy,
vrou?
het
huis
laat
nog met
soos
sy saam met
kom
u?
'n v r o u
u gebly?
in M e i m a a n d
stadium het
in
ek het
1992.
-- j a .
b y u,
soos
u v r o u b y u,
-- V o l g e n s d i e Z o e l o e - t r a d i s i e
op h i e r d i e
-- V a n a f ,
sy wel
is s y n e t
op g e k o m na m y
soos man
•„ m e i s i e ,
en
want
toe.
Sy b l y s a a m met u in die k amer b y K w a M a d a l a H o s t e l ?
-- J a .
V
Bly daar
^
nog enige
en die d a m e ?
ander persone
in die
kamer,
behalwe u
-- N e e .
Di e of h e t h i e r i n d i e l o o p v a n d i e s a a k
getuienis gehoor
(20)
van m e n s e in K w a M a d a l a Hostel wat v e r w y s het na u v r o u as synde
'n p e r s o o n
het?
wat
Nee,
hulle
hulle
ken,
sal
nie
u
vrou.
Sou
u bly?
sleutel
by
In h a a r
-- A s
ek die
werk
boodskappe
sy
haar agtergelaat
sorg
laat?
hierso
gestuur
het
haar
verwys
'n s l e u t e l v i r d i e k a m e r ,
sleutel
soos b y v o o r b e e l d ek b e v i n d m y s e l f hier,
die
na
s o k a n s§ n i e .
Nou die meisie het sekerlik ook
waar sy saam met
hulle
agtergelaat
het,
dit sal b e t e k e n dat ek
het.
-- J a .
in
die
en vir
Transvaal?
..
Nee,
haar
kom
sy
roep,
wanneer
ek
spesiaal
vir
' ..
(30)
K/C 183.2451
C C 123/93
3 1 09
vir daardie
tydperk wat
Wanneer
vir
En
haar nodig
het.
laat u haar byvoorbeeld kom?
'n m a a n d
Betaal
ek vir
F ZULU
of
sy
Ek
laat
haar kom
twee.
u dan vir haar vervoerkoste
sien
--
om na
u kamer
wanneer u byvoorbeeld by die
Wanneer het
sy in Mei
en hou
sy
oor
- - Ja
eiendom
aangekom by KwaMadala
Hostel?
is?
toesig
meer?
u
werk
1992
en dies
-- J a .
-- A a n d i e b e g i n v a n M e i .
E n t o e u n o u J u n i e m a a n d N a t a l t o e is, w a t h e t t o e v a n h a a r
geword?
--
Ek het
saam met
haar
gegaan.
ioe b r i n g u h a a r w e e r s a a m toe u t e r u g k o m o p 22 J u n i e ?
--
v ja.
Nou as u geweet het dat u nou J u n i e m a a n d b y die huis gaan
wees,
hoekom het u haar vir so
Meimaand,
tot 5 Junie?
kon ek nie
Mnr
hoogste
te
alleen
h o e k o m nie,
agting?
Hulle
koppe
af
bring
hulle
sou g e d o e n het,
net vir
-- D i e r e d e i s o m d a t d a a r b y d i e h o s t e l
' % vroumens
Zulu,
'n k o r t t y d j i e l a a t k o m ,
laat
want
sal m o s
nie?
--
terwyl
al di e
niks
Daar
is
ek weggaan
inwoners
doen
om u
niks
wat
nie.
het v i r u die
wonde
op
verkeerd
hulle
is
wat
maar dit was my plig om vir die vroumens
te dink.
Het
u
u geweet
posisie
haar
enige
Herhaal
in
die
KwaMadala
kwaad
aan
sal
heeltemal
Hostel,
doen
as
sy
nie
een
daar
veilig
van
die
u
kamer
in
is d i t n i e w a a r nie,
a a a r in die k a m e r laat,
gesien
inwoners
bly
sal
nie?
--
dat u kon maar die vrou
gegewe u p o s i s i e da a r in K w a M a d a l a H o s ­
sy sou absoluut vei l i g w e e s , want nie
Madala
wees,
asseblief?
U het geweet,
tel,
vrou
Hostel
skend nie?
sou,
-- D i e
vanwee
respek
is m o o n t l i k .
vir
u,
'n i n w o n e r v a n K w a ­
'n h a a r
op
haar
hoof
K/C 183.2709
C C 123/93
3110
U edele,
F ZULU
sal ek nou voortgaan,
o f is d i t m i s k i e n
'n g e l e e
tyd?
HOF:
Die
hof
sal v e r d a a g v i r
wnF VERDAAG
-
PANANA ZULU,
15 m i n u t e .
HOF HERVAT
s.o.e.
(deur Tolk)
KRUISONDERVRAGING DEUR ME DE JAGER
EENS
BUITE
GEPRAAT
WERKING
NIE.
AGTERGROND
ME
VAN
OF
DE
WEER
JAGER
ANDER
EENS
SE
( V E R V . ):
WORD
STEM
DAAR
SLEGS
GEHOES
M n r Zulu,
nis gehoor dat v a n die b e s k u l d i g d e s
in
NIE
IN
VAAGWEG
KANALE. AANHOUDENDE
O O K H A R D E R A S D E J A G E R SE STEM) .
(MIKROFOON WEER
MIKROFOON
HOORBAAR
IN
IN MIKROFONE
die hof het g e t u i e ­
'n h o s t e l w o o n a g t i g w a s
in 1990 d a a r v e r j a a g is e n h u l l e i n t r e k t o e in K w a M a d a l a H o s t e l
g e n e e m h e t , b y v o o r b e e l d b e s k u l d i g d e 9, m n r M k h i z e e n b e s k u l d i g ­
de
73,
mnr Mthembu,
Wie het
is u d a a r v a n b e w u s ?
eerste by KwaMadala Hostel
M k h i z e of M t h e m b u b y v o o r b e e l d ?
Mthembu,
die
mnr Mthembu
Waar
eerste
persoon
--
Ja.
ingetrek uself
-- T u s s e n e k ,
om
daar
in
of m n r
mnr Mkhize en mnr
te
trek was
die
hostel
myself
en
en mnr Mkhize.
het
ingetrek het?
u
--
die
sleutels
Ek het
gekry vir
die sleutel
toe
u
daar
gekry by die beheer-mense
van Yskor.
Is d i t
die
nou
sleutels
van
net
die
die
sleutel
hekke
of
vir,
wat
in u
was
geval
dit?
--
die
Dit
kamer
is
die
of
hek
se sleutel.
En w a n n e e r het u toe
'n s l e u t e l v i r u k a m e r g e k r y ?
-- D i e
s l e u t e l v a n m y k a m e r h e t ek g e k o o p n a d a t e k r e e d s d i e k a m e r bew o o n het.
Waar het
Was
dit
u die
'n n u w e
verKOOp Mashonisa...
sleutel
slot
gekoop?
--
By
ene Mashonisa.
wat u aan die d e u r gesit
(onhoorbaar)
sleutels.
--
het
Ek het
of hce
'n slot
g e k o o p / ...
K/C 183.2932
cc 123/93
3111
gekoop wat
ek gebruik
Is d i t
Was
hierdie
dit
Sal
u
dit
En
wie
-- B e i d e
slot?
saamstem,
twee
ook
het
Nou het
--
deur,
mee
Die
slotte
-- D i t
sleutels?
die
—
F ZULU
te
sluit
hangslot
Ja.
hierdie
so met
sleutels
die
hangslotte?
'n n u w e
gewoonlik met
Was
om aan
1
u slot?
duplikaat
wat
is
'n
mens
koop
se
sleutel
kom
so.
-- J a .
van
die
slot
gehou?
in m y besit.
u nie as
die dame,
die vrou,
me Ngubane by u bly
vir haar een v a n die sleutels gegee en u het die a n d e r sleutel
sodat
Nee,
beide
nee,
behalwe
in
die
kamer
kan
kom
en
w a n n e e r ek w e r k toe gaan,
die
tye wanneer
gaan
Zulu,
u
wou
nie?
--
b e i d e s l e u t e l s b l y b y haar,
ek teenwoordig
Hoekom doen u dit mnr
soos
waar
is.
twee mense
'n k a m e r be-
w o o n is d i t t o g l o g i e s e n m a k l i k v i r e l k e b e w o n e r o m 'n s l e u t e l
te h e e n d i t
der om die
is d a n n e t s o v e e l m a k l i k e r o m t o e g a n g
ander
persoon
rede is dat m e e s t e
wat
van die
saam met
tyd bly
u bly
te
te k r y son-
steur?
sy in die kamer
--
Die
en wanneer
ek w e r k t o e g a a n is s y d a a r i n d i e k a m e r e n w a n n e e r e k t e r u g k o m
van die w e r k af
heen waar
Maar
is s y n o g s t e e d s b y d i e k a m e r .
Daar
is n e r e n s
sy gaan n i e .
as
u
gaan
werk,
dan
gee
u beide
sleutels
aan
haar?
- Ja.
Mnr
Zulu,
wanneer
het
u die
heel
eerste
keer
gehoor
van
die v o o r v a l w a t op 17 J u n i e 1992 d a a r in B o i p a t o n g p l a a s g e v i n d
het?
-- T e r w y l
nuus
daarvan
ek by die
om by KwaMadala
dae wat
was het
ek oor die
radio by die
gehoor.
Het dit enigsins
het
huis
ek gehad
het
tot gevolg gehad dat u v r o e e r t e r u g g e k o m
Hostel
te w e e s ?
-- N e e ,
tot my beskikking
klaar
die
was
geraak
nadat
het.
lie
K/C 183.3196
C C 123/93
3112
Ek verstaan dit
..
Ek
kan
dit
so
daardie voorval
U moes
nie.
die
nie?
geroep
kan
ek
Die
wat
kan u net herhaal
het
nie
dae wat
u gehad
teruggekom
het?
--
is
Dit
word
nie.
nie
net
Dit
moet
gevolg
van
het verstryk.
-- J a .
'n n a a m n e t ,
is
asseblief?
as
e k g e h a d het,
22ste weer begin werk?
" M t w a n a " , dit
persoon
nie meneer,
stel:
Die vakansie
F ZULU
-- J a .
dit
enige
'n
is n i e
'n t i t e l
persoon
persoon
wat
by
wees
van
die
van
'n
naam
die
ko-
ninkryk.
£
Is d a a r n o g m e n s e
in K w a M a d a l a
Hostel
wat
"Mtwana"
heet?
(10)
-- N e e S
M n r Zulu,
het die
die
op
'n s t a d i u m t o e u n o u n i e b y d i e h o f w a s n i e ,
hof hier getuienis
polisie.
Hy
en d a t h y d a a r
wat
die
hof
vertel
dat
Davidson van
jy jare
in N a t a l
was
'n g e b r u i k g e s i e n h e t w a a r k r a g t e n s d i e Z o e l o e s ,
as h u l l e g e r e e d
vloeistof
het
aangehoor van kolonel
sou maak vir
volgens
'n g e v e g ,
geloof
hulle
besprinkel
sou
beskerm
word met
in die
'n
geveg.
V i
Daar u kennis van
die
Het u nog nooit
gebruik
bestaan,
■" ^
dat
gewoonte?
in Natal
mense
-- N e e .
gesien
of g e h o o r da t
besprinkel
word
het dit n og n o o i t g e s i e n nie,
met
daar
'n
so
'n
vloeistof
(20)
asook nog nooit gehoor
nie.
Het u daar by KwaMadala Hostel ooit gesien dat persone met
vloeistof
besprinkel
word,
van
die
tyd
wat
u
daar
Y*. •
vandag
toe?
--
Behalwe
hier
sien
ek
'n
persoon
wat
bly,
2
'n
tot
twis
V\'>
g e h a d het,
se b y v o o r b e e l d met
is n o u k w a a d ,
die
tolk en ek sien die persoon
kan ek w a t e r gaan skep en h o m daarmee besprinkel.
‘
■^ebeur d i t g e r e e l d i n K w a M a d a l a H o s t e l ?
twis
sou
ontstaan
Kolonel
en
Davidson
die
het
eea
ook
is b a i e
aan
die
—
Xndien daar
*n
kwaad.
hof vertel
dat
op
die
ogcrend/. ..
(30)
K/C 184.0060
CC li3/W
3113
oggend van
23 J u n i e
1992,
dit
F ZULU
is d i e D i n s d a g o g g e n d ,
toe hulle
daar omtrent v i e r u u r die o g gend by die hostel aankom,
toe staan
al d i e i n w o n e rs v a n d i e h o s t e l b u i t e e n d a a r is n i e m a n d i n d i e
kamers m e .
almal
Kan u dalk aan die
daar
die
binneplein?
hostel
het,
vertel,
buite
verduidelik,
die
kamers,
wat
in
die
- - M e t m y a a n k o m s w a t e k d a a r g e h o o r h e t is d a t d i e
polisie het vir die
a a n g e k o m het,
nakend buite
sal w e e s
gemaak
hof
inwoners
gepla.
Wanneer
die polisie
daar
het hulle ver s o e k dat die mense uit hulle kamers
gaan staan.
Hulle
het
toe besluit
dat
dit beter
o m d a a r b u i t e b y m e k a a r te g a a n sit s o d a t as d i e p o l i ­
sie d a a r a a n k o m m o e t
hulle vir hulle
daar buite
Het hulle die hele nag buite gesit?
die M a a n d a g a a n d af?
staan het
-- N e e ,
kry.
Met ander woorde van
d i t is w a n n e e r 'n p e r s o o n s o u o p g e -
en sy kamer verlaat
het.
J a m a a r kyk, u h e t n o u g e s e d i e m e n s e h e t d a a r in d i e h o s ­
tel b e s l u i t o m d a a r b u i t e te g a a n s it, v a n w e e p r o b l e m e w a t d a a r
by die polisie
was.
buite
-- M e t m y
te
gewees
gaan?
om dit
Wanneer
het
aankoms
mense
daar
was
nou
hulle
besluit
reeds
o m na
gereed
te doen.
Wat bedoel u met u aankoms,
u aankoms van waar af?
M a a n d a g toe ek d a a r a a n g e k o m het,
geneem
die
was dit
-- D i e
'n b e s l u i t w a t
reeds
is.
Wie het u van die besluit ingelig?
Beskuldigde
73?
nit was m n r Mthembu.
-- j a .
Nou kolonel Davidson het getuig dat die polisie die D i n s ­
dagoggend
vieruur
daar
aangekom
Wan n e e r h e t
het.
o a a r in d i e b i n n e p l e i n g a a n sit,
of het
die
Maandag
binneplein
waarheid
het,
is d a t
vandat
gekry
ek
het
toe
u
die
Kaandag
ek daar aangekom het
die
mense
jy h u l l e r eeds d a a r in
ocgedaag.
daar
To.
aankom?
--
dit
geword
tyd
Die
daar wit poiisiebeamptes
(:
Collection Number: AK2672
Goldstone Commission BOIPATONG ENQUIRY Records 1990-1999
PUBLISHER:
Publisher:- Historical Papers, University of the Witwatersrand
Location:- Johannesburg
©2012
LEGAL NOTICES:
Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by South
African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or
otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright
owner.
Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices
contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print
copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.
People using these records relating to the archives of Historical Papers, The Library,
University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes
contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these
digital records are true facsimiles of the collection records and the information contained
herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers,
University of the Witwatersrand has not independently verified their content. Consequently,
the University is not responsible for any errors or omissions and excludes any and all
liability for any errors in or omissions from the information on the website or any related
information on third party websites accessible from this website.
This document is part of a private collection deposited with Historical Papers at The
University of the Witwatersrand.