Sprawozdanie_2013 - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Transcription

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
Państwowy Instytut Badawczy
Sprawozdanie
z działalności
w roku 2013
Warszawa, kwiecień 2014
Wzór sprawozdania.indd 1
2014-04-01 09:15:37
2014-04-01 09:15:37
Szanowni Państwo
Wzorem lat ubiegłych chciałbym przekazać Państwu relację z działalności Instytutu
Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w roku 2013.
Z przyjemnością pragnę poinformować, że podobnie jak poprzednie lata, także rok
2013 zakończyliśmy z wieloma sukcesami, utrzymując i rozwijając działalność Instytutu
oraz uzyskując znaczące osiągnięcia.
W sposób ewolucyjny przeprowadzono kolejne zmiany organizacyjne, które przyczynią
się do zwiększenia transparentności i efektywności działania Instytutu. Utworzono nowe
stanowisko Pełnomocnika ds. Restrukturyzacji i Administracji, odpowiedzialnego za zaprojektowanie i wdrożenie nowej struktury organizacyjnej oraz Pion Finansowy, który
odpowiada za prowadzenie analiz przepływu środków finansowych oraz za nadzór nad
sposobem wydatkowania środków publicznych pozostających w dyspozycji IMGW-PIB.
W 2013 r. upłynęła ważność certyfikatów systemów zarządzania jakością w Państwowej Służbie Hydrologiczno-Meteorologicznej (PSHM) w programach Hydrologiczno-Meteorologicznej Osłony Kraju (HMOK) i Meteorologicznej Osłony Lotnictwa Cywilnego
(MOLC) oraz certyfikatu akredytacji w Centralnym Laboratorium Aparatury Pomiarowej
(CLAP). Odbył się audyt odnowienia certyfikatów w systemach zarządzania jakością oraz
w systemie akredytacyjnym CLAP, w wyniku czego Instytut otrzymał przedłużenie ich ważności we wszystkich zakresach aktywności PSHM. Zewnętrzne jednostki bardzo wysoko
oceniły funkcjonowanie procesów operacyjnych PSHM.
Ważnym wydarzeniem, którego nie mogę pominąć, było także wręczenie Instytutowi
w dniu 7 października 2013 r., podczas Gali Międzynarodowego Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON w Poznaniu, certyfikatu potwierdzającego rejestrację Ośrodka Głównego IMGW-PIB w systemie ekozarządzania i audytu (EMAS). Ośrodek Główny IMGWPIB uzyskał wpis w rejestrze EMAS, co oznacza, że stosuje się w swojej działalności do
najwyższych standardów z zakresu ochrony środowiska.
Chciałbym zwrócić Państwa uwagę na uroczystą konferencję, która odbyła się w dniu
13 czerwca 2013 r. w Szczecinie, a zorganizowana została z okazji 65-lecia działalności Biura Meteorologicznych Prognoz Morskich i Stacji Hydrologiczno-Meteorologicznej
w Szczecinie.
W roku 2013 mieliśmy okazję obchodzić także jubileusz 20-lecia statku badawczego
r/v Baltica, który pływa od tylu lat w służbie nauki o morzu. Podniesienie bandery miało
miejsce w maju 1993 r. R/v Baltica to jedyny statek naukowo-badawczy, którego właści-
2014-04-01 09:15:37
cielem są dwa instytuty: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut
Badawczy i Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy. Z racji tego szczególnego wydarzenia 10 czerwca 2013 r. w Gdyni, w siedzibie armatora jednostki, Morskim Instytucie Rybackim, odbyła się uroczysta konferencja. Wzięli w niej udział przedstawiciele instytucji i urzędów związanych z aktywnością na morzu.
W minionym roku gościliśmy w Instytucie wiele osób z kraju i zagranicy, między innymi z okazji jubileuszowego 25 spotkania Bałtyckich Służb Lodowych w Gdyni, zorganizowanego przez Oddział Morski IMGW-PIB w Gdyni. Pierwsze spotkanie „Baltic Sea
Ice Meeting” BSIM miało miejsce w 1925 r. w Hamburgu, a w Polsce wydarzenie to zorganizowane było już po raz trzeci. W tym roku w Ośrodku Głównym Instytutu wizytowali
przedstawiciele sześciu państw nadbałtyckich: Danii, Estonii, Finlandii, Niemiec, Szwecji
i Polski.
W dniach 12-13 listopada 2013 r., w siedzibie Oddziału Morskiego IMGW-PIB
w Gdyni, odbyła się polsko-rosyjska narada dotycząca wymiany danych i informacji o stanie środowiska Zalewu Wiślano-Kaliningradzkiego i jego zlewiska pomiędzy właściwymi
służbami obu państw.
W ramach współpracy międzynarodowej w dniach 23 i 24 maja 2013 r. odbyło się
w Ośrodku Głównym IMGW-PIB, pod patronatem EUMETNET II, Spotkanie szefów europejskich służb prognoz meteorologicznych. Na zebraniu poruszano tematy związane
z metodami weryfikacji prognoz i ostrzeżeń meteorologicznych, stosowanymi i rozwijanymi
przez służby poszczególnych krajów. Swoje doświadczenia w tym zakresie zaprezentowali
przedstawicielie z: Anglii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Belgii, Norwegii, Szwecji, Finlandii, Czech, Słowenii, Serbii, Chorwacji, Węgier, Łotwy i Polski.
Wzrosło także znaczenie IMGW-PIB na arenie międzynarodowej. W 2013 r. Instytut
odwiedzili szefowie służb meteorologicznych i hydrologicznych z RPA, Maroka, Armenii,
Gruzji, a także Sekretarz Generalny WMO Michel Jarraud.
Bardzo korzystnym przedsięwzięciem było przystąpienie Instytutu do Pracowniczego Programu Emerytalnego (PPE). Instytut został wpisany do rejestru PPE 22 lutego
2013 r. Do programu przystąpiło ponad 60% wszystkich pracowników zatrudnionych
w Instytucie, co świadczy o dużym zainteresowaniu programem i potwierdza słuszność
jego wdrożenia.
Choć niektórzy, z racji „13” w dacie, rok 2013 postrzegali jako feralny, dla Instytutu
można go podsumować jako bardzo udany. Kontynuowano główne kierunki rozwoju zaplanowane przez Dyrekcję. Pomimo ograniczania dotacji przeznaczonych na działalność
oraz stagnacji w gospodarce utrzymano dodatni wynik finansowy Instytutu, co wymiernie
świadczy o wysokiej jakości zarządzania. Z takimi osiągnięciami, przy zaangażowaniu
Dyrekcji i wszystkich pracowników Instytutu, z optymistycznym nastawieniem możemy
kontynuować podjęte działania oraz stawić czoło nowym wyzwaniom w 2014 r.
prof. nadzw. dr hab. inż. Mieczysław S. Ostojski
Dyrektor IMGW-PIB
2014-04-01 09:15:37
Spis treści
1. Państwowa Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna i Oceanograficzna7
1.1. Organizacja i zadania
7
1.2. System pomiarowo-obserwacyjny
8
1.3. System przesyłania danych
17
1.4. System prognoz i osłony meteorologicznej
23
1.5. Obszar hydrologicznej osłony kraju
32
1.6. Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM
40
1.7. System gromadzenia i rozpowszechniania danych meteorologicznych i hydrologicznych 43
1.8. Działalność oceanograficzna w ramach PSHM
46
1.9. Zadania realizowane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
46
1.10.System Zarządzania Jakością w programie MOK
50
1.11.Centrum Nadzoru Technicznego Systemu Prognoz
54
1.12.Centrum Laboratorium Aparatury Pomiarowej
56
2. Techniczna Kontrola Zapór
59
2.1. Ocena stanu technicznego budowli piętrzących
59
2.2. Raport o stanie technicznym i stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących
63
2.3. Bazy danych
64
2.4. Prace realizowane w Zakładzie Chemii
65
2.5. Upowszechnianie informacji naukowych z zakresu inżynierii i gospodarki wodnej
66
3. Monitoring jakości wód67
3.1. Monitoring wód na obszarach dorzeczy
67
3.2. Monitoring Morza Bałtyckiego
70
3.3. Współpraca międzynarodowa
72
3.4. Opracowania i upowszechnianie wyników monitoringu
73
4. Działalność naukowo-badawcza, wydawnicza i ogólnotechniczna73
4.1. Prace badawcze i wdrożeniowe
77
4.2. Ważniejsze osiągnięcia badawcze
80
4.3. Ważniejsze efekty wdrożeniowe
85
4.4. Projekty w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
92
4.5. Projekty w ramach Programów Ramowy Unii Europejskiej
96
4.6. Projekty w ramach innych programów Unii Europejskiej
96
4.7. Projekty finansowane lub dofinansowane ze środków MNiSW, NCBiR, NCN,
Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, NFOŚiGW
97
4.8. Ogólnopolskie szkoły dla specjalistów
98
4.9. Udział pracowników w konferencjach
98
4.10.Działalność wydawnicza i ogólnotechniczna
100
4.11.Publikacje
101
4.12.Stopnie naukowe nadane pracownikom IMGW-PIB i innych jednostek jednostek
w ramach uprawnień Instytutu do nadawania stopnia doktora
101
5. Działalność w zakresie komunikacji społecznej, marketingu
i współpracy z zagranicą
103
5.1. Komunikacja społeczna i marketing
103
5.2. Współpraca z zagranicą
108
6. Kadra
117
7. Publikacje pracowników IMGW-PIB
121
2014-04-01 09:15:38
2014-04-01 09:15:38
Państwowa Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna i Oceanograficzna
1
1.1. Organizacja i zadania
Prowadzona w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowym
Instytucie Badawczym Państwowa Służba
Hydrologiczno-Meteorologiczna (PSHM),
w sposób ciągły zapewnia organom Państwa, społeczeństwu i gospodarce narodowej bieżące informacje o stanie atmosfery
i hydrosfery, prognozy i ostrzeżenia zarówno w sytuacjach normalnych, jak i w czasie
zagrożeń.
Ukształtowany w Instytucie system
osłony hydrologiczno-meteorologicznej,
jest w różnych skrajnych sytuacjach zdolny
do spełnienia zadań mu stawianych. Właściwie ulokowana w czasie i przestrzeni
prognoza meteorologiczna i hydrologiczna
oraz ostrzeżenia o możliwości wystąpienia
zjawisk ekstremalnych pozwalają na właściwe przygotowanie akcji zapobiegającej
lub ograniczającej ich skutki. Działania te
są prowadzone we współpracy ze służbami
hydrologicznymi i meteorologicznymi
w ramach Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO).
W skład PSHM wchodzą 3 systemy.
System pomiarowo-obserwacyjny składający się z: naziemnej hydrologiczno-meteorologicznej sieci pomiarowo-obserwacyjnej, łącznie 2168 punktów pomiarowych
na terenie całego kraju; 8 radarów meteorologicznych; 3 stacji aerologicznych; 9 stacji lokalizacji wyładowań atmosferycznych; 1 stacji odbioru danych satelitarnych.
System przesyłania danych służący
przede wszystkim do zbierania danych ze
stacji systemu pomiarowo-obserwacyjnego
oraz do ostrzegania jednostek administracji
państwowej o niebezpiecznych zjawiskach.
Jest również wykorzystywany do wymianie informacji meteorologicznych w ramach międzynarodowej sieci łączności
GTS (Global Telecommunication System)
oraz informacji i produktów między jednostkami IMGW-PIB. Na system przesyłania danych składają się: łącza dzierżawione
międzynarodowe i krajowe, łącza satelitarne, telefonia komórkowa i radiolinie.
System przetwarzania danych, prognozowania i ostrzegania składający się z: centralnego i 7 regionalnych ośrodków prognoz oraz osłony meteorologicznej
i hydrologicznej; systemu operacyjnych
i historycznych baz danych; systemu numerycznych, statystycznych i konceptualnych modeli prognostycznych, meteorologicznych i hydrologicznych; systemu
rozpowszechniania
danych,
prognoz
i ostrzeżeń dla centralnego i wojewódzkich
organów decyzyjnych oraz innych użytkowników.
7
2014-04-01 09:15:38
1.2. System pomiarowo-obserwacyjny
Sieć pomiarowo-obserwacyjna IMGW-PIB składa się ze stacji hydrologiczno-meteorologicznych I-II rzędu, samodzielnych
lotniskowych stacji meteorologicznych, meteorologicznych stacji pomiarowych III-V
rzędu, hydrologicznych stacji pomiarowych
I-VI rzędu, stacji pomiarów aerologicznych,
systemu wykrywania i lokalizacji wyładowań atmosferycznych oraz systemu radarów
meteorologicznych.
W roku 2013 rutynowo wykorzystywano informacje, pozyskiwane w czasie rzeczywistym, z 63 automatycznych stacji
MAWS 301 zainstalowanych na stacjach
I-II rzędu i 56 stacjach automatycznych zainstalowanych na stacjach III rzędu.
Hydrologiczna część służby pomiarowo-obserwacyjnej wykorzystywała do pracy operacyjnej dopplerowskie akustyczne
przepływomierze profilujące (ADCP),
mierniki hydroakustyczne, sprzęt pływający (łodzie, pontony), a także wyciągi mostowe. Posiadanie szerokiej gamy urządzeń
do pomiarów przepływu jest zgodne z dyrektywami i zaleceniami Komisji Hydrologii WMO, gdyż tylko wykonywanie pomiarów różnorodnymi urządzeniami umożliwia określenie i wyeliminowanie błędów
systematycznych stosowanych metod pomiaru.
Operacyjnie wykorzystywano również
1073 stacji pomiarowych z funkcją telemetryczną, przekazujących automatycznie
dane o stanie atmosfery i hydrosfery z krokiem czasowym 10 minut. Efektywnie wykorzystywano posiadaną flotę samochodową, o czym świadczy fakt 20110 osobodni
w delegacjach. Flota od 2009 r. podlega
ciągłej stopniowej wymianie.
W 2013 r. dane z systemów teledetekcyjnych, takich jak system wykrywania
i lokalizacji wyładowań atmosferycznych
i system radarów meteorologicznych, były
wizualizowane i udostępniane w Internecie
w witrynie IMGW-PIB oraz w Miesięcznym Biuletynie PSHM.
Służba hydrologiczno-meteorologiczna
realizowała również pomiary i badania
w strefie brzegowej Bałtyku i na morzu, wykorzystując eksploatowany wspólnie z Morskim Instytutem Rybackim morski statek
badawczy r/v Baltica oraz specjalną jednostkę pływającą o nazwie Littorina.
Sieć etatowa
Stan etatowej sieci hydrologiczno-meteorologicznej IMGW-PIB w grudniu
2013 r. był następujący:
Nazwa jednostki
Liczba
Stacje meteorologiczne I rzędu – wysokogórskie
2
obserwatoria meteorologiczne
Stacje meteorologiczne I rzędu – stacje hydrolo51
giczno-meteorologiczne (synoptyczne)
Stacje meteorologiczne II rzędu – stacje hydrologiczno-meteorologiczne (synoptyczne z ograni2
czonym programem pomiarowym)
Stacje meteorologiczne II rzędu – automatyczne
8
stacje synoptyczne
Stacje meteorologiczne III rzędu – stacje
4
klimatologiczne
Stacje pomiarów aerologicznych
3
Stacje hydrologiczne
3
Radary meteorologiczne
8
W 2013 r. wykonywano pomiary i obserwacje w 63 stacjach hydrologiczno-meteorologicznych. Z dniem 1.01.2013 r. stacja klimatologiczna Gdańsk-Świbno zmieniła status na stację synoptyczną I rzędu,
stacja synoptyczna I rzędu Gdańsk-Port
Północny zmieniła status na stację II rzędu,
automatyczną stację synoptyczną, a obsługa etatowa została przeniesiona na stację
Gdańsk-Świbno. Z dniem 1.04.2013 r. stacja synoptyczna Elbląg została przeniesiona i zmieniła nazwę na Elbląg-Milejewo.
W Elblągu pozostawiono stację klimatologiczną do celów porównawczych. W sumie
wykonano 551 880 kompleksowych po-
8
2014-04-01 09:15:38
miarów meteorologicznych, m.in. ciśnienia, temperatury i wilgotności powietrza,
temperatury gruntu, prędkości i kierunku
wiatru, opadu, widzialności, wysokości
podstawy chmur, czasu trwania usłonecznienia, obserwacji zjawisk atmosferycznych. Na wszystkich stacjach wykonywano
pomiary temperatury i wilgotności powietrza, ciśnienia, parametrów wiatru, usłonecznienia, opadu oraz widzialności, wykorzystując zainstalowane automatyczne
systemy pomiarowe. Dane pomiarowe są
przekazywane liniami telemetrycznymi do
komputera zainstalowanego na stacji, który
umożliwia wizualizację bieżących warunków meteorologicznych na jednym ekranie
oraz za pomocą zainstalowanego na nim
oprogramowania wspomaga obserwatora
przy redakcji depeszy SYNOP. Obserwator
w każdej chwili ma wgląd do zebranych
danych w postaci wykresów i zestawień
oraz danych archiwalnych. Stacje w Ostrołęce, Zamościu, Szczecinku, Przemyślu,
Kołobrzegu (nabrzeże), Resku i Lęborku
oraz stacja zlokalizowana na platformie
wydobywczej Petrobaltic Beta na Morzu
Bałtyckim (w odległości ok. 70 km od
lądu) pracowały w trybie całkowicie automatycznym – bez obsługi człowieka, rejestrując wszystkie zmierzone parametry.
W 2013 r. zakończono rozbudowę budynku B Oddziału IMGW-PIB w Krakowie, zapewniając optymalną powierzchnię
biurową dla pracowników komórek organizacyjnych PSHM: Centralnego Biura Prognoz Meteorologicznych, Biura Prognoz
Hydrologicznych, Numerycznych Prognoz
Meteorologicznych ALADIN oraz Działu
Serwisu Systemów Pomiarowych. Prace
modernizacyjne i remontowe budynków
stacji hydrologiczno-meteorologicznych
zostały przeprowadzone na stacjach SHM:
Zakopane, Koszalin, Chojnice, Mikołajki,
Racibórz, Płock, Włodawa, Wieluń, Elbląg-Milejewo, Szczecin, Toruń, Lesko
i Koło oraz Stacji Pomiarów Aerologicz-
nych we Wrocławiu i w Ośrodku Aerologii
w Legionowie. Modernizacji poddano również stację radaru meteorologicznego w Pastewniku, a w DSPO Słupsk wybudowano
pomieszczenia garażowo-magazynowe. Na
stacjach SHM Łeba, SHM Suwałki i ASS
Lębork przeprowadzono prace rozbiórkowe niewykorzystywanych obiektów budowlanych i elementów infrastruktury teletechnicznej i pomiarowej.
Ponadto wykonano remonty stanowisk
wodowskazowych, które uległy zniszczeniu w czasie wezbrań stanów wód i w wyniku zjawisk lodowych (np. stacje wodowskazowe: I rzędu Muszyna-Milik na rzece Poprad; II rzędu Staszów na rzece Czarna; II rzędu Stary Raduszec na rzece Bóbr).
W przypadku części stacji meteorologicznych niezbędne było przeniesienie ich
w odpowiednią lokalizację, gwarantującą
zachowanie reprezentatywności wykonywanych pomiarów i obserwacji (np. stacja
klimatologiczna IV rzędu Paprotki, stacje
opadowe V rzędu Grybów i Węgorzewo)
W roku 2013 wybudowano 3 nowe hydrologiczne automatyczne stacje telemetryczne: Małkinia i Popowo na rzece Bug,
Wychódźc na Wiśle, oraz 1 synoptyczną
automatyczną stację telemetryczną ASS
Resko. Trwały również przygotowania niezbędnej dokumentacji projektowo-technicznej dla następujących przedsięwzięć
inwestycyjnych PSHM: budowy radaru
meteorologicznego na terenie województwa opolskiego i warmińsko-mazurskiego,
relokacji
radaru
meteorologicznego
Gdańsk, budowy stacji SHM Kołobrzeg w
nowej lokalizacji Kołobrzeg-Dźwirzyno.
Sieć ryczałtowa (nieetatowa)
Stan ryczałtowych sieci pomiarowych
IMGW-PIB przedstawiono w tabelach.
Wyniki wszystkich pomiarów i obserwacji
zostały zweryfikowane i przygotowane do
dalszego przetwarzania.
9
2014-04-01 09:15:38
Na stacjach meteorologicznych III rzędu eksploatowano stacje automatyczne
MAWS 301K, wyposażone w czujniki do
pomiarów temperatury powietrza, wilgotności, kierunku i prędkości wiatru oraz
opadu. Na stacjach z funkcją telemetryczną
eksploatowano urządzenia SUTRON
z czujnikami do pomiarów: stanu i temperatury wody, temperatury powietrza, wilgotności, kierunku i prędkości wiatru oraz
opadu. Wszystkie czujniki są wzajemnie
kompatybilne i podlegają okresowemu
wzorcowaniu w Centralnym Laboratorium
Aparatury Pomiarowej IMGW-PIB
Stan ryczałtowej sieci stacji meteorologicznych
(grudzień 2013)
Rodzaj stacji
Stacje klimatologiczne III rzędu
Stacje klimatologiczne IV rzędu
Stacje opadowe V rzędu
Liczba
56
151
980
Stan ryczałtowej sieci stacji hydrologicznych
(grudzień 2013)
Rodzaj stacji
Stacje wodowskazowe: I-IV rzędu
Stacje wód podziemnych V rzędu – codzienne
Stacje wód podziemnych VI rzędu – tygodniowe
Stacje limnologiczne
Stacje ewaporometryczne:
Liczba
914
2
0
94
16
Stacje aerologiczne
Realizacja w 2013 r. programu pomiarów aerologicznych (PTUiW):
Legionowo
Program pomiarowy PTUiW
Łeba
Wrocław
00 i 12 UTC
Liczba sondaży
730
730
730
% wykonania
100
100
100
Osiągnięte wysokości sondaży (km)
Średnia roczna
Osiąganie poziomu 10 hPa
31,3
30,9
31,2
87
87
92
Sprzęt i aparatura pomiarowa w sieci stacji hydrologicznych i meteorologicznych
Stan infrastruktury IMGW-PIB do pozyskiwania danych meteorologicznych i hydrologicznych jest na poziomie przodujących
służb europejskich. Zakupione w 2013 r.
przyrządy i urządzenia pomiarowe charakteryzują się wysokimi parametrami technicznymi. Stosując je, IMGW-PIB gwarantuje najwyższą jakość pozyskanych danych hydrologiczno -meteorologicznych. Jednocześnie,
ułatwiają one pracę hydrologiczno-meteorologicznej służby pomiarowo-obserwacyjnej i zwiększają jej wydajność, wymagając szczególnej dbałości, a także wysokich kwalifikacji personelu obsługującego.
W 2013 r. kontynuowano proces wyposażania personelu PSHM w sprzęt zapewniający bezpieczeństwo i higienę pracy.
Specjalistyczna aparatura i sprzęt pomiarowy wymagały przeszkolenia pracowników
z zakresu ich obsługi.
Sprzęt i aparatura zakupione w 2013 r.:
rodzaj urządzenia
oprawki do termometrów wodnych
kombinezony wypornościowe Fladen (kpl.)
odśnieżarki spalinowe
kosiarki spalinowe
wykaszarki spalinowe
mapy sieci stacji meteorologicznych
mapy sieci stacji hydrologicznych
liczniki prędkości młynka hydrometrycznego
spodniobuty gumowe
wodery gumowe
pontony HONDA
łodzie laminowane
kurtki służbowe dwuczęściowe
podstawy metalowe ze schodami do klatki
meteorologicznej (kpl.)
śniegowskazy przenośne 1-metrowe
kosy do lodu
spodniobuty neopenowe
łodzie aluminiowe z silnikiem i przyczepą
podziały wodowskazowe (kpl.)
łaty dębowe (kpl.)
ilość
24
10
6
3
9
16
16
4
23
36
7
2
90
23
180
121
37
2
420
220
10
2014-04-01 09:15:38
Aparatura i przyrządy pomiarowe oraz
sprzęt pomocniczy, w które jest wyposażona
sieć pomiarowo-obserwacyjna, podlegają
naturalnemu procesowi zużycia i uszkodzeniom. Muszą więc być nie tylko naprawiane
i kontrolowane ale również okresowo wymieniane. Za sprawność przyrządów i aparatury pomiarowej w oddziałach terenowych odpowiadają pracownicy działów
służby pomiarowo-obserwacyjnej i działów
serwisu systemów pomiarowych. Za zgodność wskazań aparatury ze wzorcami metrologicznymi – Centralne Laboratorium Aparatury Pomiarowej.
Naziemny system teledetekcji – system
POLRAD
W roku 2013 sieć radarów meteorologicznych POLRAD składała się z 8 dopplerowskich radarów meteorologicznych
trzech typów – wszystkie produkcji niemieckiej firmy Gematronik (obecnie Selex
Systems Integration). Radary w Ramży
i Pastewniku, zainstalowane w latach 20092010, posiadają funkcję podwójnej polaryzacji, pozwalającej na rozróżnienie typu
opadu jedynie na podstawie pozyskiwanych danych radarowych.
Dane zbierane przez radary były przesyłane łączem IP VPN do Ośrodka Teledetekcji Naziemnej, gdzie tworzona jest lista
około 40 różnych produktów radarowych
dedykowanych dla konkretnych odbiorców
(meteorolodzy, hydrolodzy, porty lotnicze,
zarządcy dróg, centra kryzysowe, itp.). Radarowa mapa zbiorcza jest dostępna dla
wszystkich zainteresowanych na stronie
internetowej www.pogodynka.pl.
Od 2011 r. nadzór serwisowy nad siecią
radarów meteorologicznych POLRAD
przejął, stworzony w tym celu, zespół serwisowy Ośrodka Teledetekcji Naziemnej.
Do obowiązków serwisu należą regularne
prace serwisowe i kalibracyjne urządzeń
radarowych oraz naprawy.
W 2013 r. kontynuowano, rozpoczęte
rok wcześniej, naprawy części do radarów
meteorologicznych w stworzonym w OTN
laboratorium elektronicznym. Samodzielne
naprawianie części pozwoli na znaczne
oszczędności. W następnych latach konieczne jest stopniowe doposażanie laboratorium w celu umożliwienia przeprowadzania napraw o dużym stopniu skomplikowania. W 2013 r. zapewniono przeglądy urządzeń UPS, agregatów prądotwórczych
i klimatyzacji zainstalowanych na stacjach
radarowych.
W sumie w 2013 r. radary wyłączone
były z pracy operacyjnej przez 9 dni (20
dni w 2012 r., 43 dni w 2011 r., 227 dni
w 2010 r.). Dużo lepsze wskaźniki pracy
radarów są wynikiem, z jednej strony, przejęcia zadań serwisowych przez IMGW-PIB
(znacznie krótsze czasy reakcji na sytuację
awaryjną oraz skuteczne działania zapobiegawcze), a z drugiej, korzystaniem z zapasów części zamiennych do radarów.
Wskaźniki pokazują, iż w celu minimalizacji czasu oczekiwania na naprawę konieczne jest systematyczne gromadzenie zapasowych części zamiennych w magazynie
IMGW-PIB, tak aby w razie awarii były
one od razu dostępne.
W grudniu 2013 r. awarii uległ system
Nimrod. Trwają prace mające na celu ustalenie czy możliwe będzie jego ponowne
uruchomienie. Jeżeli nie będzie to wykonalne, zadania realizowane do tej pory
przez system Nimrod przejęte zostaną
przez system Inca.
W 2013 r. pojawiły się nowe linie zakłóceń na obrazie radarowym ze stacji
w Rzeszowie i Brzuchani (źródło zlokalizowane i zneutralizowane). Trwają prace
mające na celu wykrycie i eliminację pozostałych źródeł zakłóceń. Problem zakłóceń
staje się większy i groźniejszy ze względu
na coraz powszechniejsze użytkowanie
urządzeń do bezprzewodowej transmisji
danych (Internet) wykorzystujących czę11
2014-04-01 09:15:38
stotliwości radarowe. Urządzenia te często
nie posiadają, wymaganych prawem, zabezpieczeń chroniących innych użytkowników pasma przed zakłócaniem.
Problem niezwykle poważnych zakłóceń obrazu radarowego powstaje w związku z rozbudową Terminala Portu Lotniczego w Gdańsku. Bezpośrednia bliskość
i wysokość obiektu, przewyższająca rozmiary wieży radarowej, spowodują utratę
możliwości pracy operacyjnej tego obiektu.
Dodatkowym czynnikiem mogącym
mieć wpływ na jakość pomiarów radarowych jest lokalizowanie parków wiatrowych
w pobliżu stacji radarowych (plany
w Gdańsku, Świdwinie i Brzuchani). Instytut próbuje wszędzie współpracować z inwestorami i lokalnymi władzami, niestety nie
wszędzie i nie zawsze jest to możliwe.
W listopadzie 2013 r. przeprowadzono
prace renowacyjne stacji radarowej w Pastewniku, które obejmowały m.in.: odnowienie pomieszczeń, wydzielenie toalety
i zapewnienie wody, wzmocnienie i naprawę ogrodzenia, naprawę ścian oraz wzmocnienie poszycia klatki schodowej.
W 2013 r. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, wraz z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej województw śląskiego, opolskiego
i dolnośląskiego, prowadził prace przygotowawcze mające na celu lokalizację nowej
stacji radaru meteorologicznego w województwie opolskim. 3 lipca 2013 r. ogłoszony został przetarg nieograniczony na
Zaprojektowanie i budowę pod klucz stacji
radaru meteorologicznego na Górze Świętej Anny. Dnia 12.12.2013 r. postępowanie
przetargowe zostało unieważnione. Rozpoczęcie ponownego postępowania planowane jest na koniec stycznia 2014 r. Zakończenie wszystkich prac związanych z tą inwestycją planowane jest na początek
2015 r. Prowadzone są prace nad lokalizacją stacji radaru mazurskiego.
W 2013 r. dostępne były produkty z 8
stacji radarowych oraz radarowa mapa
zbiorcza. Mapa zbiorcza dostępna była dla
każdego użytkownika w sieci Internet, natomiast pozostałe, bardziej szczegółowe
produkty, udostępniane były wszystkim
statutowym użytkownikom danych radarowych po wypełnieniu stosownej deklaracji.
Poniżej przedstawiono wykaz wszystkich
dostępnych danych generowanych przez
system radarowy:
Rainbow (produkty dla każdego radaru osobno) – dostępne
w grupie zdjęcia (dane) radarowe:
• Suma opadu
• Odbiciowość maksymalna w rzucie z góry i z boków
• Wodność scałkowana w pionie
• Wysokość wierzchołka echa
• Natężenie opadu
• Przekrój na stałej wysokości (rozszerzony)
• Odbiciowość średnia w danej warstwie
• Prędkość wiatru radialnego w funkcji azymutu
• Profil pionowy wiatru
• Pole wiatru na tle odbiciowości
• Wskaźnik groźnych zjawisk
• Mezocyklony
• Poziomy gradient wiatru
• Pionowy gradient wiatru
• Turbulencje
• Natężenie opadu na powierzchni ziemi
• Przekrój pionowy odbiciowości
• Technika wiatru jednorodnego
Produkty tworzone testowo w oparciu o dane dwupolaryzacyjne:
• Klasyfikacja hydrometeorów
• Natężenie opadu poprawione o dane z podwójnej polaryzacji
• PHiDP i KDP
• Korekcja tłumienia oparta na technikach podwójnej polaryzacji
Nimrod (mapa z domeny Europy Środkowej) – dostępne
w grupie Mapy prognostyczne – Europa:
• Analiza rozpoznawania zjawisk
• Prognoza 6 godzinna rozpoznawania zjawisk
• Analiza prawdopodobieństwa wystąpienia śniegu
• Prognoza prawdopodobieństwa wystąpienia śniegu
12
2014-04-01 09:15:38
Naziemny system teledetekcji – system
PERUN
W 2013 r. system PERUN składał się
z 9 sensorów działających w dwóch zakresach częstości. Dane były przesyłane za
pomocą sieci WAN do Ośrodka Teledetekcji Naziemnej IMGW-PIB w Warszawie.
Dane wynikowe były udostępniane użytkownikom (LSM, biura prognoz i obserwatorzy stacji PSHM) za pomocą terminali
LTS2005, prezentacji w Systemie Obsługi
Klienta (SOK) oraz prezentacji na stronie
internetowej www.pogodynka.pl.
W 2013 r. system PERUN zarejestrował
2 166 837 wyładowań wszystkich typów,
czego 1 463 810 stanowiły wyładowania
chmurowe, 42 548 wyładowania doziemne
dodatnie, a 660 479 wyładowania doziemne ujemne.
Zakończenie projektu modernizacji jednostki centralnej
Projekt modernizacji jednostki centralnej systemu PERUN zakończył się pozytywnym testem OAT (Operational Acceptance Test) nowej wersji jednostki centralnej TLP (Total Lightning Processor).
01.01.2013 r. jednostka rozpoczęła działania operacyjne, stając się podstawowym
centrum analityczno-dystrybucyjnym danych rejestrowanych przez poszczególne
sensory systemu PERUN. TLP działa równolegle ze starą jednostką SCM (Safir Central Module). W ten sposób archiwizowane
są dwa zestawy danych. Rozwiązanie to
pozwala zachować informacje umożliwiające zszycie dwóch serii pomiarowych, ze
starego i nowego systemu, i dzięki temu
wyeliminować błędy systematyczne.
Serwis systemu PERUN
Awarie w 2013 r. były usuwane wyłącznie przez grupę serwisową systemu PERUN, przy wykorzystaniu posiadanych
części zamiennych.
Pozyskanie części zamiennych do starego systemu SAFIR3000
Od 2009 r. firma Vaisala, producent systemu PERUN, zakończyła wsparcie techniczne dla anten typu SAFIR3000. FMI
(Fiński Instytut Meteorologiczny) zakończył wspieranie wykrywania wyładowań
chmurowych, w związku z czym zdemontowane zostały dwa z trzech sensorów typu
SAFIR3000. IMGW-PIB przyjęło darowiznę, złożoną z kompletu 2 sensorów oraz
dodatkowego zestawu części zamiennych,
która służy jako depozyt części zamiennych, niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa pracy systemu PERUN. Istnieje
możliwość pozyskania trzeciego zestawu
antenowego FMI, gdy zostanie on zdemontowany z obecnej lokalizacji.
Projekt zagęszczenia sieci
Na podstawie opracowanego w 2011 r.
projektu zagęszczenia sieci systemu PERUN, w roku 2012 przystąpiono do jego
realizacji. Rozpoczęto przygotowania i budowę infrastruktury niezbędnej do instalacji i uruchomienia 4 nowych sensorów systemu detekcji, które włączone zostaną do
pracy operacyjnej systemu PERUN. Planowana na 2013 r. instalacja nowych czujników, na przygotowanych w 2012 r. lokalizacjach, nie została zrealizowana ze względu na brak finansowania. Zadanie to zostało przesunięte na rok 2014.
Na bazie projektu będzie prowadzone
zagęszczenie sieci w kolejnych latach.
Efekt docelowy przedstawiono na rysunku.
W ośrodku w Leionowie została przeprowadzona instalacja sensora nowego
typu (TLS200). Konieczne było wykonanie
i instalacja zwyżki na maszcie pod antenę
tego sensora. Sensor jest uruchomiony częściowo. Działanie operacyjne rozpocznie
się w 2014 r. Zespół serwisowy PERUN
odbył szkolenie z obsługi oprogramowania
przeznaczonego do kontroli sensorów
TLS200. W celu zwiększenia bezpieczeń13
2014-04-01 09:15:38
stwa miejsca instalacji sensora w Legionowie, zostało wykonane dodatkowe ogrodzenie przemysłowe utrudniające osobom
postronnym dotarcie w pobliże masztu, na
którym zainstalowano sensor TLS200.
Informacje o zarejestrowanych wyładowaniach dostępne były również w formacie
tekstowym. Dane tekstowe, zawierające informacje szczegółowe o wszystkich zarejestrowanych przez system PERUN wyładowaniach, udostępniane były za pośrednictwem systemu SOK.
Współpraca międzynarodowa: grupa
EUCLID
Udostępnianie danych o wyładowaniach
W 2013 r. system PERUN udostępniał
informacje o zarejestrowanych wyładowaniach atmosferycznych, prezentując je
w formie danych graficznych zawierających informację o lokalizacji wyładowań
doziemnych, gęstości wyładowań oraz
w postaci śledzenia komórek burzowych.
Mapy graficzne zawierały informacje
o zarejestrowanych wyładowaniach doziemnych w sześciostopniowej palecie
barwnej i rozdzielczości czasowej 30 min.
Typowa częstotliwość tworzenia map
w formacie graficznym to 1 minuta, a dostęp do tych produktów realizowany był
za pośrednictwem strony Internetowej dla
każdego użytkownika oraz systemu SOK
dla użytkowników w IMGW-PIB.
Wszystkie Biura Prognoz Meteorologicznych oraz Lotniskowe Stacje Meteorologiczne zostały dodatkowo wyposażone
w terminale z oprogramowaniem LTS2005.
Oprogramowanie to służy do stałego monitorowania elektryczności atmosfery w zasięgu działania systemu PERUN, a informacje o wszystkich zarejestrowanych przez
system PERUN wyładowaniach atmosferycznych aktualizowane są z jednosekundowym krokiem czasowym.
Grupa EUCLID to grupa zrzeszająca
europejskich użytkowników sieci detekcji
wyładowań atmosferycznych firmy Vaisala. IMGW-PIB stara się o przyłączenie do
grupy ze względu na spodziewane korzyści, np. obniżenie kosztów eksploatacji sieci, wsparcie serwisowe i zwiększenie efektywności kontaktów z Vaisala. Na spotkaniu w Dublinie ustalono, że Polska może
zostać członkiem testowym grupy EUCLID. Wiąże się to z przetestowaniem danych, jakie może dostarczać sieć PERUN.
W 2014 r. planowane są dalsze działania
związane z przystąpieniem do grupy EUCLID.
Projekt europejski (CENTRAL EUROPE): INCA-CE Integrated Nowcasting through Comprehensive Analysis
Central Europe
Projekt zakończony w 2013 r. W czasie
jego trwania pracowano nad modelem
nowcastingu opadów INCA-SCENE, który
uwzględnia szczególnie opady konwekcyjne. W kwietniu model został uruchomiony
operacyjnie w trybie testowym i od tego
czasu gromadzi informacje o jakości prognoz. Kontynuowano prace nad rozwojem
algorytmów, w szczególności prognoz ekstrapolacyjnych i obiektowych. Przetestowano różne rozwiązania, dokonano wyboru najlepiej sprawdzających się oraz dokonano ostatecznej parametryzacji modelu.
Przeprowadzono obszerne analizy jakości
14
2014-04-01 09:15:39
prognoz opadu w porównaniu z prognozami inercyjnymi i z modelu INCA-PL. Wyniki analiz były prezentowane podczas
konferencji końcowej projektu INCA-CE.
Współpracowano ze służbą meteorologiczną Izraela przy wdrożeniu modelu INCA-SCENE w Izraelu oraz z Ośrodkiem Teledetekcji Satelitarnej nad wdrożeniem INCA-SCENE w IMGW-PIB do wersji operacyjnej systemu INCA-PL.
System wyznaczania i wizualizacji zagrożeń meteorologicznych dla służb ruchu lotniczego MeteoFlight
Zostały wykonane następujące zadania:
• przygotowanie do wdrożenia operacyjnego systemu MeteoFlight zobrazowania
wskaźników zagrożeń dla systemu PEGASUS 21 (istotne zmiany w definicji
wskaźnika zagrożenie dla tego systemu)
w PAŻP (wdrożenie listopad 2013 r.);
• przygotowanie do wdrożenia operacyjnego systemu MeteoFlight zobrazowania
wskaźników zagrożeń w systemie Pandora w PAŻP;
• dalsze prace nad nowymi modułami
uwzględniającymi dodatkowe zjawiska
stanowiące zagrożenie dla lotnictwa, m.
in. oblodzenie;
• testy aplikacji wchodzących w skład systemu MeteoFlight;
• refaktoryzacja (polepszenie) kodu niektórych aplikacji wchodzących w skład
systemu MeteoFlight;
• usprawnienia aplikacji monitorujących
działanie poszczególnych komponentów
systemu MeteoFlight;
• udoskonalenie algorytmów korekt wolumów danych radarowych odbiciowości
(system RADVOL-QC);
• wstępne prace nad algorytmami korekt
danych dopplerowskich;
• nowa wersja aplikacji mf_wz_asterix do
generowania danych w formacie ASTERIX i ich transmisji do PEGASUS 21.
BALTRAD+ Zaawansowana sieć radarów meteorologicznych dla Regionu Morza Bałtyckiego
Prace programistyczne
Głównym celem prac programistycznych, prowadzonych w 2013 r. w ramach
zadania WP3, było osiągnięcie odpowiednio wysokiego poziomu stabilności działania i niezawodności oprogramowania służącego do wymiany, przetwarzania i prezentacji danych radarowych. W tym celu
wprowadzono liczne modernizacje i ulepszenia oraz zaimplementowano nowe funkcje. Wśród najważniejszych zmian należy
wymienić:
• normalizację schematu bazy danych;
• usprawnienie procesu subskrypcji źródeł
danych;
• implementację transakcji na poziomie
dostępu do bazy danych;
• automatyzację procesu wymiany kluczy
publicznych;
• ulepszenie interfejsu użytkownika;
• implementację bezpiecznej komunikacji
w protokole HTTPS;
• implementację funkcji monitorowania aktualnego statusu węzła sieci BALTRAD;
• implementację mechanizmów bezpieczeństwa pozwalających kontrolować
źródło odbieranych danych.
Ponadto w bieżącym okresie raportowania świadczono stałe wsparcie dla użytkowników i regularnie wdrażano nowe
wersje oprogramowania oraz organizowano i nadzorowano pracę zespołu testowego.
Prace wdrożeniowe
System BALTRAD pracował na dwóch
serwerach wirtualnych (operacyjnym i testowym). Serwer operacyjny służył do regularnej wymiany danych z partnerami
projektu. Na serwerze testowym wdrażane
były rozwojowe wersje oprogramowania
(beta) i uruchamiana wymiana danych
w ramach zespołu testowego.
15
2014-04-01 09:15:39
Zakupy i inwestycje
Zakupiono laptopa przeznaczonego do
prac programistycznych i rozwojowych,
a także związanych z utrzymaniem wyników projektu po jego zakończeniu oraz
świadczeniem pomocy użytkownikom sieci BALTRAD.
Warsztaty i szkolenia
Udział w III forum użytkowników systemu BALTRAD (BALTRAD User Forum
III) zorganizowanym w Wilnie w dniach
15-16 maja 2013 r. oraz udział w IV forum
użytkowników systemu (BALTRAD User
Forum IV) odbywającym się w Berlinie
dniach 20-22 listopada 2013 r. Do zadań
przedstawiciela IMGW-PIB należała między innymi organizacja i realizacja sesji
DIY (Do-It-Yourself), podczas której zadaniem uczestników forum była samodzielna
instalacja i konfigurację systemu oraz uruchomienie wymiany danych.
Rozwój algorytmów jakości dla systemu
BALTRAD
W ramach WP3 kontynuowano prace
nad algorytmami jakości. Opracowano
i udostępniono następujące pakiety algorytmów:
• pakiet
RADVOL_QC
(algorytmy:
BROAD, NMET, SPIKE, SPECK,
BLOCK, ATT);
• pakiet Product2D (algorytmy PPI, ETOP,
MAX, VIL, CONV);
• aplikacja TOTAL_QI.
Zostały one zintegrowane z systemem
BALTRAD. Opracowano dokumentacje
dla poszczególnych algorytmów.
Współpraca z użytkownikami systemu
BALTRAD:
Opracowano następujące raporty, których koordynatorem oraz głównymi autorami byli pracownicy IMGW-PIB:
• W4-31. Catalogue of radar-based products which end-users are interested in.
• W4-41. Report on final implementation
and validation of tailored end-user products into BALTRAD system.
• W4-42. Report on radar-based products
developed in the frame of BALTRAD+
WP4.
Ośrodek Teledetekcji Satelitarnej
W 2013 r. ośrodek w Krakowie prowadził odbiór i przetwarzanie danych z satelitów geostacjonarnych: METEOSAT-7,
8 i 9 oraz pośrednio z: GOES-E, GOES-W,
MTSAT2 i z satelitów polarnych: NOAA16, 17, 18, 19, Metop-A, Metop-B, FengYun-1D, Terra, Aqua oraz Suomi NPP. Produkty satelitarne zasilały systemy wizualizacji oraz animacji LEADS i VMET, zlokalizowane w biurach prognoz meteorologicznych i lotniskowych biurach meteorologicznych. Ponadto były wykorzystywane
przez: System Obsługi Klienta, NIMROD,
stronę www.pogodynka.pl, baltyk.pogodynka.pl, wewnętrzna stronę Intranetową,
kioski multimedialne IMGW-PIB. Rozpoczęto przesyłanie produktów satelitarnych
na stronę agrometeo.pogodynka.pl. Operacyjnie generowane było ponad 9484 produktów na dobę, w ciągu całego roku do
systemów IMGW dostarczono 2.6 TB produktów satelitarnych. Poza produktami
operacyjnymi, testowano i przekazywano
nowe produkty satelitarne dla hydrologii
celem analizy ich przydatności w modelowaniu hydrologicznym. W efekcie tych
działań uruchomiono operacyjne przekazywanie produktów charakteryzujących opad,
wilgotność gleby, temperaturę i albedo powierzchni ziemi, ewapotranspirację oraz
promieniowanie krótkofalowe i fotosyntetycznie czynne.
Kontynuowano prace nad uruchomieniem operacyjnego przetwarzania i udostępniania danych z satelitów okołobiegunowych Terra, Aqua oraz Suomi NPP, których odbiór stał się możliwy w wyniku,
16
2014-04-01 09:15:39
zakończonej w 2012 r., modernizacji infrastruktury informatycznej OTS. OTS archiwizował zarówno surowe dane satelitarne,
jak i główne produkty. Były one wykorzystywane do analizy sytuacji historycznych
oraz do testowania nowych produktów.
Przeprowadzone szkolenia
1.Szkolenia dla pracowników BPM i BPH
IMGW-PIB dotyczące wykorzystania informacji satelitarnej do meteorologii
w dniach: 24.01, 08.03, 17.04, 23.05,
30.08, 03.09, 03.10, 12.12 i 19.12.2012 r.
2.Wykład i ćwiczenia podczas Szkoły Meteorologii Lotniczej (20-24.04.2013 r.).
3.Szkolenie dla użytkowników przestrzeni
powietrznej (23.11.2013 r.).
4.Szkolenie dla informatorów dla Szkolenie dla użytkowników przestrzeni powietrznej, 23.11.2013 r., Warszawa: Interpretacja obrazów satelitarnych pod
kątem wykorzystania do planowania lotów i oceny możliwości ich wykonania;
21.05.2013 r., 19.11.2013 r. szkolenie dla
personelu Służby Meteorologicznej Podstawowe wiadomości w zakresie interpretacji zdjęć satelitarnych.
5.Szkoła
Hydrologii,
Mądralin
21.05.2013 r., Preprocessing Danych
Meteorologicznych na Potrzeby Modelowania Procesów Hydrologicznych
6.Szkolenie dla pracowników BPH
11.06.2013 r., Co BPH chciałoby wiedzieć o satelitach ale boi się zapytać?
Współpraca z zagranicą
1.Współpraca z Organizacja EUMETSAT
– udział delegatów Polski (z OTS) w pracach komisji: STG Komisja Naukowo
Techniczna, STG-SWG Komisja Naukowa, STG-OPSWG Komisja ds. Operacyjnych, DPG Komisja ds. Polityki Udostępniania Danych.
2.Współpraca ze Światową Organizacją
Meteorologiczną – udział w pracach
CAgM Task Team (Komisja Agrometeorologii).
1.3. System przesyłania danych
Systemy teleinformatyczne stosowane
w IMGW-PIB służą przede wszystkim do
zbierania danych z sieci obserwacyjno-pomiarowej, sieci posterunków telemetrycznych, sieci wyładowań atmosferycznych,
sieci radarów meteorologicznych IMGWPIB oraz ostrzegania o niebezpiecznych
zjawiskach pogodowych jednostek administracji państwowej i społeczeństwa. Służą
także wymianie informacji meteorologicznych w ramach międzynarodowej sieci
łączności GTS (Global Telecommunication
System) oraz wymianie informacji i produktów pomiędzy jednostkami terenowymi
IMGW-PIB.
Wszystkie informacje i produkty zgromadzone i przetworzone w systemach łączności IMGW-PIB służą osłonie gospodarki
narodowej i ludności przed niebezpiecznymi zjawiskami i klęskami żywiołowymi.
Na systemy teleinformatyczne zapewniające ciągłość realizacji obowiązków statutowych składają się:
1.Łącza teletransmisyjne międzynarodowe, służące wymianie danych hydro-meteorologicznych, prognoz, ostrzeżeń oraz
innych informacji w Globalnym Systemie Telekomunikacyjnym pomiędzy regionalnymi i narodowymi Centrami Meteorologicznymi.
Globalny System Telekomunikacyjny
(GTS), wchodzący w skład Światowej
Służby Pogody (World Weather Watch),
stanowi zbiór środków łączności i aplikacji dla pozyskiwania, wymiany i dostarczania danych obserwacyjno-pomiaro17
2014-04-01 09:15:39
wych z Globalnego Systemu Obserwacji
(GOS). Przekazuje również podstawowe
informacje uzyskane ze regionalnych
i narodowych Centrów Meteorologicznych. Pozwala to na zabezpieczenie operacyjnych potrzeb służb państw
członków WMO. GTS obejmuje obwody i centra. Sieć obwodów składa się
z Głównego Obwodu Światowego
(MTC) i jego odgałęzień, oraz z regionalnych i narodowych Sieci Telekomunikacji Meteorologicznej. Częścią GTS są też
urządzenia do zbierania i przekazywania
danych z międzynarodowych statków
meteorologicznych, urządzenia przekazujące dane drogą radiową i obwody
satelitarne. Główny Obwód Światowy,
jego odgałęzienia oraz Regionalne Sieci
pracują segmentami na zasadzie „odbiór
i przekazanie dalej” wg ustalonych reguł
określających minimalny zakres przekazywanej informacji.
2.Łącza teletransmisyjne krajowe, podstawowe i zapasowe, łączące sieci lokalne
(LAN) w ośrodku centralnym, ośrodkach
regionalnych, lotniskowych stacjach meteorologicznych oraz stacjach hydrologiczno-meteorologicznych w rozległą
sieć komputerową (WAN). Służą m.in.:
• zbieraniu danych z sieci obserwacyjno-pomiarowej IMGW-PIB;
• przekazywaniu danych z sieci posterunków telemetrycznych;
• zbieraniu danych z systemu wyładowań atmosferycznych;
• przesyłaniu informacji, ostrzeżeń
o niebezpiecznych zjawiskach pomiędzy jednostkami terenowymi;
• zbieraniu danych i informacji z 8 radarów meteorologicznych (Rzeszów, Pastewnik, Brzuchania, Świdwin, Poznań, Gdańsk, Ramża, Legionowo).
Sieć WAN IMGW-PIB zbudowana
w technologii IPVPN (IP Virtual Private
Network)/MPLS (ang. Multi Protocol Label Switching) połączyła 84 lokalizacje.
Łącza dla głównych lokalizacji zrealizowano w technologii VPLS (Virtual Private LAN Service), umożliwiającej wykorzystanie dużej przepustowości transmisji
z małymi opóźnieniami dostarczania danych. Instytut wdrożył wysoko wydajną
sieć łączącą wszystkie główne lokalizacje. Niezawodność sieci transmisji danych zapewnia zastosowanie we wszystkich lokalizacjach łączy zapasowych
i wymagania jakościowe SLA. Wysokie
parametry transmisyjne umożliwia zastosowanie łączy przewodowych (miedzianych żelowanych i światłowodowych),
które są mało podatne na zmienne warunki atmosferyczne.
3.Łącza dostępowe do Internetu, służące
przekazywaniu informacji i ostrzeżeń hydro-meteorologicznych odbiorcom zewnętrznym oraz umożliwiające dostęp
do ww. informacji na portalach publicznych IMGW-PIB. Łącza satelitarne, służące do odbioru danych satelitarnych
z satelity meteorologicznego EUMETSAT oraz danych przeznaczonych na
osłonę lotnictwa (SADIS).
4.Telefonia komórkowa umożliwiająca:
• zbieranie danych z sieci posterunków
telemetrycznych IMGW-PIB GPRS;
• wymiana informacji pomiędzy jednostkami terenowymi;
• konsultacje jednostek terenowych
z jednostką centralną;
• mobilny zdalny dostęp do infrastruktury teleinformatycznej IMGW-PIB
• zbieranie danych z posterunków obserwacyjno-pomiarowych nie wchodzących w system łączności krajowej;
• przekazywanie informacji, ostrzeżeń
o niebezpiecznych zjawiskach do Centrów Kryzysowych i jednostek administracji państwowej.
5.Radiolinie służące do:
• zbierania danych z sieci posterunków
telemetrycznych IMGW-PIN nie objętych zasięgiem telefonii komórkowej;
18
2014-04-01 09:15:39
• otrzymywania wyników obliczeń prognostycznego modelu meteorologicznego Aladin.
6.Telefonia stacjonarna służąca:
• wymianie informacji pomiędzy jednostkami terenowymi, w tym realizacji
cyklicznych audio konferencji służb
meteorologicznych;
• konsultacjom jednostek terenowych
z jednostką centralną;
• zbieraniu danych z posterunków obserwacyjno-pomiarowych nie wchodzących w system łączności krajowej;
• przekazywaniu informacji, ostrzeżeń
o niebezpiecznych zjawiskach do Centrów Kryzysowych i jednostek administracji państwowej.
7.System Transmisji Danych (DTS)
IMGW-PIB, który zapewnia:
• jednolitość korporacyjnej sieci rozległej, na którą składają się jednostki terenowe IMGW-PIB;
• łącza z zabezpieczeniem rezerwowej
drogi transmisji na wypadek awarii
systemu;
• dużą przepustowość łączy miedzy
głównymi lokalizacjami;
• ujednoliconą operacyjną bazę danych
i produktów na użytek wszystkich jednostek organizacyjnych służby hydrologiczno-meteorologicznej;
• jednolitą numerację systemu telefonicznego;
• dopasowanie do pracy w Globalnym
Systemie Telekomunikacyjnym WMO
przez zastosowanie w nim tych samych
protokołów i standardów transmisji;
• wymianę danych między DTS IMGW-PIB a organami administracji państwowej i innymi użytkownikami;
• integrację systemów:
−transmisji danych automatycznego
systemu monitoringu hydrologiczno-meteorologicznego,
−obserwacji radarowych, detekcji
burz i obserwacji naziemnych.
8.System Obsługi Klienta (SOK), będący
uniwersalną platformą sprzętowa, systemową i aplikacyjną zawierającą m.in.
produkty meteorologiczne i hydrologiczne. Zapewnia standaryzowany dostęp do
tych produktów, niezależny od stosowanej przez użytkownika platformy sprzętowo-programowej. Jest hurtownią plików działającą w systemie całodobowym
przez cały rok. Jego nadrzędnym zadaniem jest zbieranie wszelkiego typu informacji nt. aktualnych i prognozowanych warunków pogodowych od producentów, gromadzenie ich w bazach danych i przekazywanie produktów do odbiorców. Dostęp do bazy produktów
i danych w SOK jest możliwy przez komutowane łącza telefoniczne, dzierżawione łącza telekomunikacyjne oraz
przez Internet. SOK jest to hurtownią plików działająca w systemie 24/7/365 (bez
przerwy) i ma za zadanie:
• pobieranie danych;
• czyszczenie bazy z produktów przeterminowanych;
• prezentację danych;
• wysyłanie danych do odbiorców;
• raportowanie operacji w bazie.
Najważniejsze funkcje Systemu Obsługi
Klienta:
• pobieranie produktów (HTTP, FTP
i LFS) do bazy danych wg harmonogramu;
• edycja produktów;
• wysyłanie produktów wg harmonogramu (FTP, EMAIL, FAX, LP, CIFS,);
• prezentacja produktów przez autoryzowany dostęp www lub w ograniczonym zakresie dla użytkowników logujących się jako gość;
• zarządzanie produktami, dostawcami
i odbiorcami;
• zapisywanie zdarzeń w plikach zdarzeń.
W 2013 r. w bazach Systemu Obsługi
Klienta zgromadzono i udostępniono poprzez interfejs www ponad 1 500 000
19
2014-04-01 09:15:39
produktów. Około 2 100 000 produktów
zostało rozesłanych do odbiorców
(25 000 000 rozesłań produktów).
9.MHS (Message Handlig System) WeatherMan, specjalizowana, pracująca
zgodnie z wymaganiami WMO, aplikacja obsługująca użytkowników międzynarodowych, krajowych, instytutowych
i zewnętrznych, której głównymi zadaniami jest:
• zbieranie i dystrybucja danych z krajowej sieci obserwacyjno-pomiarowej;
• zbieranie i dystrybucja danych z Globalnej Sieci Telekomunikacyjnej
WMO;
• redakcja biuletynów SYNOP, TEMP,
PILOT, METAR i TAF;
• kontrola merytoryczna i formalna ww.
depesz;
• tworzenie operacyjnej bazy danych
meteorologicznych i lotniczych;
• kodowanie/dekodowanie danych do/z
formatu BUFR.
10.Klaster obliczeniowy AURA, służący
obliczaniu wyników prognostycznych
modeli meteorologicznych: niemieckiego LM COSMO (operacyjnie) oraz
francuskiego ALADIN (nieoperacyjnie). Operacyjne obliczenie wyników
modelu Aladin wykonywane jest w Cyfronecie, a wyniki przekazywane są do
IMGW-PIB drogą radiową. Model LM
COSMO jest przetwarzany w siatce 14
km na 78 h oraz 7 km na 30 h. Oba modele mają dwa przebiegi na dobę w obu
siatkach za każdym razem. Równoległe
wykorzystanie wyników modeli przyczynia się do znacznej poprawy jakości
prognoz
Centrum Informatyki IMGW-PIB stanowi jeden z węzłów łączności Globalnego
Systemu Telekomunikacyjnego (GTS)
WMO. Wszystkie służby, uczestniczące
w wymianie danych w ramach GTS stosują
się do rekomendacji WMO dotyczących
protokołów transmisji danych i odpowied-
niego wyposażenia. W ramach współpracy
w Globalnym Systemie Telekomunikacji
w międzynarodowej wymianie danych,
zgodnie z Programem Służby Pogody,
otrzymano około 10 000 000 depesz (depesze synoptyczne, aerologiczne, prognozy,
ostrzeżenia, dane hydrologiczne, depesze
typu metar, taf, storm, avio, sigmet, ship)
głównie z północnej półkuli, natomiast
około 1 080 000 depesz i biuletynów polskich zostało rozesłanych w ramach wymiany międzynarodowej.
Na zakupionym pod koniec 2009 r. klastrze obliczeniowym kontynuowano obliczenia operacyjnego modelu numerycznego COSMO w siatce 7 km i semi-operacyjnego w siatce 2,8 km. Klaster obliczeniowy, wraz z systemem kolejkowania i monitorowania pracy, służy do przeprowadzania
obliczeń modeli meteorologicznych COSMO DWD oraz ALADIN dla wybranych
gęstości siatek domen oraz maksymalnego
wymaganego czasu obliczeń.
Kontynuowano wdrażanie nowej scentralizowanej wersji systemu LEADS służącego do przetwarzania i prezentacji danych
meteorologicznych w biurach prognoz meteorologicznych i lotniskowych stacjach
meteorologicznych.
W ramach projektów telekomunikacyjnych (rozwój sieci transmisji danych) uruchomiono usługi VPLS (Virtual Private LAN
Service), która została wykorzystana m.in. na
potrzeby zdalnej pracy użytkowników Systemu Hydrologii na bazie centralnej.
W ramach konsolidacji infrastruktury
serwerowej:
•kontynuowano prace w systemie monitorowania węzłów sieci lokalnych i rozległej – Network Node Manager, a także
w systemie monitorowania środowiska
serwerowego i aplikacji HP Operations;
•obsługiwano moduł zarządzania incydentem w systemie Service Desk;
Od początku roku w systemie Service
Menadżer (system obsługi helpdesk) zare-
20
2014-04-01 09:15:39
jestrowano 1700 zgłoszeń oraz wprowadzono ponad 4000 jednostek konfiguracji.
System obsługi helpdesk w IMGW-PIB
realizuje ciągłą poprawę świadczenia
usług IT przez Service Operation w zakresie dobrych praktyk ITIL w wersji 3.
Użytkownicy z obszaru PSHM mają
możliwość zgłaszania problemów poprzez telefon, intranet (tzw. self service)
oraz bezpośrednio w punkcie kontaktowym. Zarządzaniu podlegają zgłoszenia,
incydenty oraz jednostki konfiguracji
z obszaru PSHM.
•wykonana została modernizacja macierzy
dyskowej NetApp, na której przechowywane są wszystkie dane aplikacji i systemów obsługujących PSHM. Modernizacja obejmowała: wymianę kontrolerów
macierzy, instalację dodatkowych półek
dyskowych, aktualizację oprogramowania sprzętowego i systemu operacyjnego;
•zmodyfikowany został również system
kopii zapasowych, na którym przechowywane są kopie aplikacji i systemów
obsługujących PSHM. Modyfikacja polegała na uruchomieniu dedykowanej
macierzy dyskowej dla tworzenia kopii
zapasowych oraz rekonfiguracji systemu
do tworzenia kopii zapasowych;
•zmigrowany został System Telemetrii ze
starego środowiska sprzętowego na maszyny wirtualne;
•w Ośrodku Głównym w Warszawie uruchomiona została bezprzewodowa sieć
komputerowa wykorzystywana przez
pracowników PSHM na wypadek awarii
sieci kablowej LAN oraz służąca szkoleniom oraz konferencjom;
•uruchomiona została również bezprzewodowa sieć komputerowa w Centrum
Szkoleniowym PSHM w Zakopanem
oraz Wysokogórskim Obserwatorium
Meteorologicznym na Śnieżce;
•w Oddziale Kraków zmodernizowane zostało dodatkowe wyjście do sieci Internet;
•skonfigurowano i wdrożono do pracy
operacyjnej połączenie VPN S2S dla stacji hydro-meteorologicznych Lębork
i Petrobaltica, przesyłających cogodzinne
depesze synoptyczne do krajowej zbiornicy depesz w Warszawie.
W ramach konsolidacji infrastruktury
systemowej (wirtualizacji systemów)
utrzymywano skonsolidowane środowisko
wirtualne oparte m.in. na następujących
systemach i aplikacjach:
•portale pogodynka.pl i sklep.imgw.pl;
•AFD – system automatycznej dystrybucji
plików;
•system informacji pogodowej SMS
i SWP;
•NetFlow – system monitorowania sieci;
•AuditPro – system inwentaryzacji i infrastruktury IT;
•system Meteo Flight;
•system Sky&Globus – asymilacja danych
pomiarowych do modelu COSMO;
•HydroMonitor IMGW-PIB– portal dla
centrów zarządzania kryzysowego w zakresie zagrożeń powodziowych;
•MHS – wdrożono interface Integracji danych Sadis2g i AFTN;
•BaltradDEX – system wymiany danych
radarowych;
•SeaDataNet – system wymiany danych
w ramach projektu SeaDataNet;
•środowisko terminalowe dla systemu finansowo-księgowego;
•WSUS – serwer dystrybucyjny aktualizacji systemów operacyjnych;
•serwery zadań automatycznych Systemu
Hydrologii;
•serwery replikacyjne Systemu Telemetrii.
Utrzymywano wdrożony w 2013 r. wirtualny serwer zarządzający, wraz z zasobami dyskowymi dla systemu SH2, w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu,
Gdyni i Białymstoku.
W ramach modernizacji infrastruktury
sieciowej wykonano prace rekonfiguracyjne sieci LAN w Warszawie, Krakowie,
21
2014-04-01 09:15:39
Wrocławiu, Poznaniu, Katowicach, Białymstoku, Gdyni oraz zainstalowano nowe
przełączniki dostępowe.
W ramach budowy nowych oraz rozwoju już funkcjonujących aplikacji:
• pracowano nad rozwojem aplikacji agrometeo.imgw.pl;
• kontynuowano rozwój aplikacji dla
sprawdzalności komunikatów lotniczych
TAF i METAR;
• kontynuowano ewidencję połączeń fizycznych stacji roboczych w infrastrukturze sieciowej IMGW-PIB poprzez
wdrożenie aplikacji Web.
W ramach zarządzania magazynem licencji wykonywano:
•usługi zlecania instalacji na oprogramowanie dla użytkowników infrastruktury
informatycznej
(ścisła
współpraca
z helpdesk i instalatorami);
•rejestrowanie zasobów informatycznych
– licencji oraz stacji roboczych (w systemie Asset Manager zarejestrowano 180
stacji roboczych oraz 620 licencji);
•weryfikację warunków licencji oraz modeli licencjonowania produktów;
•archiwizacje dokumentów zarówno w postaci elektronicznej, jak i papierowej.
Realizowano zakupy licencji na oprogramowanie i sprzęt teleinformatyczny.
Realizacja projektu C2.6
Kontynuowano prace instalacyjne,
wspomagające i odbiorowe w projekcie
Komponent C2 – Poprawa osłony przeciwpowodziowej, realizowanym pod nadzorem Banku Światowego i mającym na celu
integrację systemów przesyłania, przetwarzania i udostępniania danych. Projekt
obejmuje modernizację Systemu Obsługi
Klienta i wdrożenie Centralnych Baz Danych Operacyjnej i Historycznej, Portalu
Wewnętrznego oraz integrację Systemu
Analizy Jakości.
Zgodnie z zarządzeniem nr 11 Dyrektora Naczelnego z dnia 17 lutego 2012 r. zo-
stał powołany zespół ds. realizacji projektu
C2.6. Wdrożenie systemu weryfikacji jakości pomiarów H-M i prognoz hydrologicznych, rozszerzenie funkcjonalności Systemu Obsługi Klienta (SOK) i wdrożenie
Centralnej Bazy Danych Historycznych.
Aktualny stan zaawansowania projektu to
60%. Zostały wykonane, dostarczone przez
Wykonawcę oraz zweryfikowane przez zespół IMGW-PIB, jak i konsultanta C2.12,
dokumenty projektowe oraz dostawy sprzętu, oprogramowania standardowego i oprogramowania dedykowanego wytwarzanego
na rzecz zamawiającego:
•plan projektu;
•szczegółowy opis techniczny systemu;
•szczegółowy opis techniczny infrastruktury sprzętowej i sieciowej;
•dostawy infrastruktury sprzętowo sieciowej;
•dostawy oprogramowania standardowego;
•szczegółowy opis techniczny Centralnej
Bazy Danych oraz dostawa oprogramowania dedykowanego;
•szczegółowy opis techniczny Centralnej
Bazy Danych Historycznych oraz dostawa oprogramowania dedykowanego;
•szczegółowy opis techniczny Portalu Wewnętrznego.
W czasie realizacji projektu odbyło się
około 90 spotkań analitycznych, zarządczych i odbiorowych.
W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka kontynuowano
prace nad realizacją projektu Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami w ramach 7 priorytetu Społeczeństwo Informacyjne – budowa elektronicznej administracji, a także
nad wykonaniem studium wykonalności
projektu Platforma Informatyczna wspomagająca rozwój systemu prognoz numerycznych i prowadzenie badań w ramach
2 priorytetu Infrastruktura sfery B+R (opiniowanie architektury projektu, tworzenie
22
2014-04-01 09:15:39
specyfikacji wymagań, udział w postępowaniu przetargowym – odpowiedzi na pytania Oferentów, prace analityczne).
Wyłoniono wykonawcę projektu METEO-
-RISK obejmującego implementację modeli prognozowania numerycznego pogody
o wysokiej rozdzielczości przestrzennej
oraz rozpoczęto wdrażanie projektu.
1.4. System prognoz i osłony meteorologicznej
Organizacja systemu
Służba prognoz meteorologicznych
w 2013 r. realizowała zadania związane
z działalnością statutową i komercyjną,
przy pomocy kadry wykwalifikowanych
synoptyków prognoz meteorologicznych
ogólnych i prognoz morskich, we współpracujących ze sobą biurach prognoz meteorologicznych. Do wypełniania swych zadań synoptycy wykorzystywali nowoczesne systemy wspomagające pracę i dostarczające bieżące dane i informacje o stanie
atmosfery. We wszystkich biurach zainstalowane są te same programy i systemy.
Osłona meteorologiczna prowadzona
była przez biura prognoz meteorologicznych w oparciu na danych z sieci pomiarowo-obserwacyjnej, z sieci telemetrycznej,
z systemów teledetekcji naziemnej i satelitarnej, przy wykorzystaniu wyników numerycznych modeli prognoz pogody liczonych w IMGW-PIB. W pracy operacyjnej
wykorzystywano dane z Globalnego Systemu Obserwacyjnego i Globalnego Systemu
Przetwarzania Danych WMO. Na podstawie tych danych sporządzano dolne mapy
synoptyczne, mapy topografii barycznej
dla głównych powierzchni izobarycznych
troposfery i dolnej stratosfery oraz diagramy aerologiczne prezentujące stan atmosfery w punktach pomiarowych. Analizę,
diagnozę i ocenę warunków pogodowych
wykonywano na podstawie danych satelitarnych, radarowych z systemu POLRAD
oraz danych pochodzących z systemu detekcji wyładowań atmosferycznych PERUN-LTS2005.
Prognozy krótko- i średnioterminowe,
ostrzeżenia meteorologiczne, komunikaty
meteorologiczne i prognozy niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych opracowywane były przy wykorzystaniu wyników numerycznych modeli prognostycznych
DWD-GME
oraz
liczonych
w IMGW-PIB COSMO-LM i ALADIN.
Wsparciem przy opracowaniu prognoz
średnioterminowych były numeryczne modele prognoz pogody ECMWF i GFS, których wyniki prezentowane były przez system LEADS. Wykorzystywano również
produkty analityczne i prognostyczne regionalnych Centrów Meteorologicznych
WMO, wyniki modeli globalnych i regionalnych dostępnych w systemie Światowej
Służby Pogody.
Struktura organizacyjna i zasady działania
W obszarze Meteorologicznej Osłony
Kraju, w Pionie Zastępcy Dyrektora ds.
Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej,
Głównego Synoptyka działały następujące
komórki organizacyjne podległe Operacyjnemu Szefowi Meteorologicznej Osłony
Kraju, które realizowały zadania zgodnie
z następującym zakresem odpowiedzialności:
1. Biuro Meteorologicznych Prognoz Morskich w Gdyni – województwo pomorskie i do października powiat elbląski,
z Zespołem w Szczecinie – województwo zachodniopomorskie;
2.Centralne Biuro Prognoz Meteorologicznych w Krakowie – województwo śląskie, małopolskie, świętokrzyskie, pod23
2014-04-01 09:15:39
karpackie, lubelskie, z Zespołem w Białymstoku – województwo podlaskie,
warmińsko-mazurskie z powiatu elbląskim od listopada;
3.Biuro
Prognoz
Meteorologicznych
i Komercyjnych w Warszawie – województwo mazowieckie;
4.Biuro Prognoz Meteorologicznych we
Wrocławiu – województwo dolnośląskie,
opolskie, z Zespołem w Poznaniu* – województwo lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie.
* Decyzją Dyrektora Naczelnego, na podstawie Zarządzenia nr 40 z dnia 9 sierpnia 2012 r., z dniem 21
sierpnia 2012 r. rozpoczął się proces likwidacji Oddziału IMGW-PIB z siedzibą w Poznaniu. Prace
związane z likwidacją zakończyły się 31 grudnia
2012 r. Od 1 stycznia 2013 r. BPM w Poznaniu stało się zespołem należącym do BPM we Wrocławiu.
Przestrzegano zasady ścisłej współpracy
synoptyków dyżurujących w poszczególnych biurach i dbałości o spójność wydawanych prognoz pogody i ostrzeżeń meteorologicznych. Dwa razy w ciągu doby,
o godz. 11:00 i 22:05, odbywały się ogólnopolskie wideokonferencje synoptyczne,
podczas których synoptycy omawiali sytuację prognostyczną, uzgadniali ogólnopolską prognozę pogody oraz możliwość wydania ostrzeżeń meteorologicznych i występowania w ciągu najbliższych 72 godzin niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych.
W zakresie dalszego rozwoju systemu
ostrzeżeń meteorologicznych, w celu dokładniejszej lokalizacji prognozowanych
w ostrzeżeniach niebezpiecznych zjawisk
meteorologicznych, na podstawie uwag
zgłoszonych przez służby zarządzania kryzysowego wprowadzono zmiany w obowiązującym podziale obszaru poszczególnych województw na mniejsze subregiony.
Od października wprowadzono nowy kanał
dystrybucji ostrzeżeń meteorologicznych.
Na zgłoszone przez zainteresowane służby
numery telefonów komórkowych do dyżurnych WCZK wysyłane są wiadomości
SMS o wydanym ostrzeżeniu meteorologicznym. Jest to z jednej strony potwierdzenie wiadomości e-mail jako zabezpieczenie przepływu informacji, a z drugiej
strony ułatwienie dalszej dystrybucji.
Do obsługi klientów indywidualnych
zgłaszających się po informacje pogodową
w dalszym ciągu wykorzystywano infolinię
Synoptyk, która została uruchomiona
w 2009 r. Przed okresem letnim uruchomiono również usługę SMS dla żeglarzy,
którą realizował CBPM Zespół synoptyków w Białymstoku.
Rok 2013 był w pionie prognoz meteorologicznych czasem wytężonej pracy nad
przygotowaniem kolejnych działań mających na celu dostarczenie specjalizowanych
prognoz i informacji służących jak najlepszemu wykonaniu zadań wynikających ze
statutowych obowiązków IMGW-PIB.
W okresie od czerwca do września kontynuowano w Biurze Prognoz Meteorologicznych i Komercyjnych w Warszawie
pracę synoptyka na stanowisku do monitorowania i prognozowania zjawisk konwekcyjnych – burz i związanych z nimi opadów deszczu, gradu, porywów wiatru. Wyniki pracy zespołu, złożonego ze specjalnie
przeszkolonych synoptyków, prezentowane były na serwerze pogodowym IMGW-PIB pogodynka.pl. Przedsięwzięcie jest
dobrze oceniane zarówno przez osoby korzystające z informacji zamieszczanych
w Internecie, jak i przez synoptyków. Prognozy i komunikaty opracowywane na stanowisku monitoringu zjawisk konwekcyjnych były rozpowszechniane do biur
w programie ProMet.
Biuro Meteorologicznych Prognoz
Morskich z Zespołem w Szczecinie w ramach osłony morskiej prowadziło monitoring warunków meteorologicznych Bałtyku, polskiej strefy brzegowej, Zalewu
Szczecińskiego i Wiślanego, Morza Północnego i Norweskiego oraz wschodniego
Atlantyku. W ramach realizacji osłony
24
2014-04-01 09:15:40
morskiej opracowywano prognozy krótkoi średnioterminowe, a w sytuacji przewidywania wystąpienia niebezpiecznych zjawisk
meteorologicznych,
wydawano
ostrzeżenia.
W 2013 r. kontynuowane były prace
związane z wdrożonym w obszarze hydrologiczno-meteorologicznej osłony kraju
Systemem Zarządzania Jakością ISO. Zespół synoptyków kontynuował rozpoczęte
w 2009 r. prace, związane z aktualizacją
istniejących i opracowaniem nowych procedur zawierających opis realizowanych
zadań i zasad działania. Przeprowadzone
były wewnętrzne audity sprawdzające spełnienie wymagań normy PN-EN ISO
9001:2009 w zakresie hydrologiczno-meteorologicznej osłony kraju prowadzonej
przez poszczególne biura. W Centralnym
Biurze Prognoz Meteorologicznych w Krakowie przeprowadzony został audyt zewnętrzny przez firmę certyfikującą PCBC.
Meteorologiczna Osłona Lotnictwa Cywilnego (MOLC)
Sprawozdanie roczne Meteorologicznej
Osłony Lotnictwa Cywilnego, pełnionego
prze Instytut Meteorologii i Gospodarki
Wodnej Państwowy Instytut Badawczy
w roku 2013, dotyczy wyników finansowych oraz operacyjnych i wszelkich innych
działań i zmian, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa.
Zgodnie z wymaganiami pkt. 9 lit. e) załącznika I do rozporządzenia (WE) nr
1035/2011 oraz bez uszczerbku dla artykułu
12 rozporządzenia (WE) nr 549/2004, wyniki finansowe Instytutu zostaną opublikowane zgodnie z wymaganiami. Dlatego w poniższym sprawozdaniu nie będą omawiane.
Biorąc pod uwagę wymagania dotyczące sprawozdawczości instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej, zamieszczone w pkt. 9 załącznika 1 do rozporządzenia (WE) 1035/2011, sprawozdanie
z działalności w obszarze MOLC przedstawia się następująco.
Ocena poziomu skuteczności działania
dostarczonych służb żeglugi powietrznej
oraz informacje na temat skuteczności
działania instytucji zapewniającej służby żeglugi powietrznej
Ocena poziomu skuteczności działania
IMGW-PIB w zakresie osłony meteorologicznej lotnictwa cywilnego wynika z analizy efektywności kosztowej tego obszaru.
Celem głównym Instytutu jest wykonanie
budżetu, który uwzględnia parametr efektywności kosztowej na poziomie wymaganym w Krajowym Planie Skuteczności
Działania, tj. 3,5%. Instytut na bieżąco monitoruje koszty związane z osłoną meteorologiczną lotnictwa cywilnego, co w pełni
umożliwia nam kontrolę realizacji założonego planu, a tym samym osiągnięcie zakładanej efektywności kosztowej. Jednocześnie w 2013 r. trwały konsultacje z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej dotyczące sposobów utrzymania poziomu kosztowego zgodnie z założeniem Krajowego
Planu Skuteczności Działania.
Założony plan kosztów Instytutu dla
opłat trasowych w 2012 r. wynosił 17 757
tys. PLN. Uwzględniał on parametr efektywności kosztowej na poziomie 3,5% wymagany w KPSD. Wykonanie kosztów wyniosło 16872 tys. PLN, co oznacza przekroczenie założonego wcześniej parametru
o kolejne 4,98%.
Założony plan kosztów Instytutu dla
opłat terminalowych w 2012 r. wynosił
14 377 tys. PLN. Uwzględniał on parametr
efektywności kosztowej na poziomie 3,5%
wymagany w KPSD. Wykonanie kosztów
wyniosło 13 843 tys. PLN, co oznacza
przekroczenie założonego wcześniej parametru o kolejne 3,71%.
25
2014-04-01 09:15:40
Rozbieżności z docelowymi poziomami
i wskazanie środków służących usunięciu luk
Wyższy poziom realizacji parametru
efektywności kosztowej o 4,98% dla opłat
trasowych oraz o 3,71% dla opat terminalowych w 2012 r. spowodowany został, jak
wcześniej wspomniano, prawie wyłącznie
przesunięciem realizacji inwestycji w systemy AWOS na rok następny. Przełożyło
się to na niższe wykonanie kosztów zaplanowanych dla amortyzacji, kosztu kapitału
oraz kosztu utrzymania serwisu systemu
AWOS.
Instytut pod koniec roku 2013 ogłosił
przetarg publiczny dotyczący inwestycji
w systemy AWOS. Przetarg został przygotowany poprzez dialog techniczny, co
w istotny sposób podnosi prawdopodobieństwo pomyślnej realizacji przetargu.
W przypadku powodzenia tego przedsięwzięcia, o czym Dyrekcja IMGW-PIB jest
przekonana, powstała luka pomiędzy planem skuteczności działania i jego realizacją zostanie usunięta.
Zmiany w operacjach i infrastrukturze
Na początku roku 2013 IMGW-PIB
podjął działania mające na celu zakup i zainstalowanie systemów AWOS na wszystkich lotniskach komunikacyjnych w Polsce. Niestety, ogłoszony przetarg nie został
rozstrzygnięty i postanowiono, że zostanie
on ponownie ogłoszony jeszcze w roku
2013. 18 grudnia 2013 r. IMGW-PIB ogłosił ponownie postępowanie przetargowe na
projekt, dostawę, instalację i uruchomienie
operacyjne automatycznych systemów pomiarowych parametrów meteorologicznych AWOS na potrzeby meteorologicznej
osłony lotnictwa cywilnego na lotniskach
w Katowicach, Krakowie, Wrocławiu,
Rzeszowie, Łodzi, Szczecinie i Gdańsku
oraz automatycznych systemów stanu nawierzchni drogi startowej Ice-alert dla portów lotniczych w Katowicach, Rzeszowie,
Łodzi i Szczecinie, stosownie do umów
zawartych pomiędzy IMGW-PIB a zarządzającymi portami lotniczymi. Należy
zwrócić uwagę na fakt, że Instytut rozszerzył swoją propozycję przedstawioną zarządzającym lotniskami o system informacji o stanie drogi startowej (Ice-alert). To
działanie wskazuje na, z jednej strony, dostosowywanie oferty do wymogów współczesnego zarządzania lotniskami, a z drugiej, przygotowanie oferty podnoszącej
bezpieczeństwo wykonywania operacji lotniczych przy jednoczesnym obniżaniu
kosztów. Planowany termin rozstrzygnięcia postępowania to koniec lutego 2014 r.
Informacje dotyczące formalnego procesu konsultacji z użytkownikami
W pierwszym kwartale 2013 r., na
wniosek Operacyjnego Szefa MOLC, zostało przygotowane i przeprowadzone
otwarte szkolenie dla użytkowników przestrzeni powietrznej. Szkolenie odbyło się
w dniach 23 lutego, 9 marca, 23 listopada
oraz 7 grudnia, a jego głównymi tematami
była interpretacja produktów meteorologii
lotniczej, map lotniczych oraz informacji
pochodzących z modeli numerycznych zamieszczonych na stronie awiacja.imgw.pl.
Łącznie we wszystkich szkoleniach udział
wzięło 161 osób.
W drugiej połowie roku, po przeanalizowaniu doświadczeń związanych z nierozstrzygniętym przetargiem na systemy
AWOS, rozpoczęto rozmowy ze wszystkimi zarządzającymi w celu określenia ich
oczekiwań i możliwości Instytutu. W rezultacie zawarto umowy z zarządami 7 lotnisk
odnośnie instalacji nowych systemów
AWOS, w tym 5 z nich rozszerzono o instalację systemów Ice-alert.
Również w drugiej połowie roku doszło
do podpisania umowy pomiędzy IMGWPIB i MPL Warszawa-Modlin odnośnie
warunków współpracy po wznowieniu
działalności operacyjnej Portu.
26
2014-04-01 09:15:40
W dniu 22 października 2013 r. podpisano porozumienia o współpracy z portalem „dlapilota.pl” dotyczące zasad umieszczania na witrynie informacji przeznaczonych dla użytkowników przestrzeni powietrznej, opracowanych i rozpowszechnianych przez Instytut.
W październiku odbyło się spotkanie
z przedstawicielami przewoźników odnośnie kosztów osłony lotnictwa cywilnego.
W stosunku do IMGW-PIB nie zostały wysunięte żadne zastrzeżenia.
Pod koniec roku, w trakcie kolejnego
szkolenia dla użytkowników przestrzeni
powietrznej, w dniu 23 listopada, doszło do
spotkania Operacyjnego Szefa MOLC
z Wiceprezesem Aeroklubu Polskiego.
W trakcie dyskusji strony szukały możliwości wspólnych działań, które zwiększą
bezpieczeństwo wykonywania operacji lotniczych przez lotnictwo ogólnego przeznaczenia (General Aviation).
W roku 2013 przeprowadzono również,
po raz pierwszy w historii Instytutu, dwa
szkolenia dla obserwatorów stacji wojskowych, którego celem było dostosowanie
wymagań Wojskowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej do standardów ICAO.
Informacje na temat polityki kadrowej
W obszarze Meteorologicznej Osłony
Lotnictwa Cywilnego przykłada się bardzo
dużą wagę do szkoleń personelu. Plan
szkoleń na rok 2013 zakładał zwiększenie
(w porównaniu z 2012 r.) ilości i jakości
szkoleń. Jako miernik wykonania Planu
szkoleń dla pracowników biur prognoz i
Lotniskowych Stacji Meteorologicznych w
roku 2013 przyjęto zrealizowanie przynajmniej 75% zaplanowanych szkoleń. W stosunku do roku poprzedniego wskaźnik ten
wzrósł o 15%. Poniesienie wysokości przyjętego miernika uwarunkowana została kilkoma czynnikami mającymi bezpośredni
wpływ na realizację planu w roku 2013.
Pod uwagę wzięto przede wszystkim:
1.wprowadzenie w życie nowej koncepcji
kierownictwa obszaru, która pozwoliła
na realizację szkoleń online dla personelu LSM w 2013 r.;
2.stabilizację kadrową na stanowisku Specjalisty ds. Systemu Zarządzania Jakością w MOLC, która spowodowała, iż
realizacja szkoleń prowadzonych przez
Specjalistę w 2013 r. była możliwa;
3.stabilizację kadrową na stanowisku Inspektora Lotniskowych Stacji Meteorologicznych. Inspektorzy LSM w pełni
zrealizowali zaakceptowany plan szkoleń na 2013 r.
W roku 2013 kierownicy biur prognoz
i lotniskowych stacji meteorologicznych
zaplanowali łącznie 348 szkoleń wewnętrznych dla personelu operacyjnego. W rzeczywistości zrealizowano ich 294. Plan
szkoleń został zrealizowany w 84%, tym
samym osiągnięto założoną wysokość
miernika jego realizacji.
Prognozy krótko- i średnioterminowe
W 2013 r. we wszystkich biurach prognoz meteorologicznych w Polsce opracowywano codzienne dla wszystkich województw i dla Polski dwa razy na dobę prognozy krótkoterminowe, raz na dobę prognozy średnioterminowe i prognozy niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych.
W zależności od warunków pogodowych
opracowywano dla województw, a przypadku kiedy zjawisko nie obejmowało obszaru całego województwa dla zawartych
w nich subregionów, ostrzeżenia i komunikaty meteorologiczne. Produkty te były
opracowywane w wersji tekstowej i prezentowane w formie graficznej na stronach
internetowych IMGW-PIB. Jednym z członów depesz ostrzeżenie była wiadomość
SMS zawierająca skróconą treść ostrzeżenia, wykorzystywana przez służby zarządzania kryzysowego do dalszej dystrybucji
do podległych struktur informacji o pro27
2014-04-01 09:15:40
gnozowanym wystąpieniu niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych.
Opracowane prognozy, komunikaty
i ostrzeżenia meteorologiczne przekazywano strukturom centralnym i wojewódzkim,
w tym wojewódzkim centrom zarządzania
kryzysowego, urzędom marszałkowskim,
regionalnym zarządom gospodarki wodnej,
wojewódzkim urzędom melioracji i urządzeń wodnych, urzędom żeglugi śródlądowej oraz wielu innym instytucjom. Rozpowszechniano je za pośrednictwem Systemu
Obsługi Klienta (SOK) i stron internetowych IMGW-PIB.
Wydano 1302 ostrzeżenia o niebezpiecznych zjawiskach meteorologicznych,
takich jak: silny wiatr, intensywne opadu
deszczu lub śniegu, opady marznące powodujące gołoledź, zawieje i zamiecie śnieżne, gęste mgły lub mgły osadzające szadź,
silne burze i burze z gradem, mróz lub upał
oraz zmiany temperatury powietrza poniżej
0ºC, roztopy.
Liczba prognoz ogólnych i ostrzeżeń
meteorologicznych opracowanych w biurach prognoz, w ramach realizacji obowiązków statutowych, wyniosła 43 174.
Liczba wszystkich prognoz opracowanych
w biurach w 2013 r. wyniosła 90 703.
Szczegółowe informacje zawiera tabela.
W 2013 r., podobnie jak w latach ubiegłych, z prognoz i ostrzeżeń opracowywanych w biurach prognoz meteorologicznych IMGW-PIB korzystały media publiczne. Synoptycy z wszystkich biur
Biuro prognoz meteorologicznych
BMPM w Gdyni
z Zespołem w Szczecinie
BPM we Wrocławiu
z Zespołem w Poznaniu
CBPM w Krakowie
z Zespołem w Białymstoku
BPMiK w Warszawie
Razem
udzielali informacji i wywiadów dziennikarzom z prasy, radia i telewizji, gościli
w studiach telewizyjnych i radiowych popularyzując wiedzę z zakresu meteorologii,
działalności PSHM, wyjaśniając zjawiska
meteorologiczne, przedstawiając prognozy
pogody. Udzielono około 3360 wywiadów
i ukazało się wiele reportaży dotyczących
aktualnej i prognostycznej sytuacji pogodowej na obszarze naszego kraju.
Prognozy biometeorologiczne
W 2013 r. kontynuowano opracowywanie prognoz biometeorologicznych i ich
prezentację na stronie internetowej IMGW-PIB. W prognozach tych wykorzystywana
była metodyka opracowana i rozwijana
w Sekcji biometeorologii w Dziale Organizacji Meteorologicznej Osłony Kraju.
Kontynuowano opracowywanie prognoz wskaźnika stresu termicznego UTCI
(Universal Thermal Climate Index) dla
Polski, z wyprzedzeniem na trzy doby, dla
zimnej pory roku. Odpowiadając na zapotrzebowanie RCB rozszerzono serwis
UTCI również na ciepłą porę roku.
Ponadto opracowano i wdrożono do
pracy operacyjnej 5 kolejnych kalkulatorów, w tym 4 oparte na metodyce własnej,
jeden adaptujący inną metodę. Są to:
1.kalkulator wszechstronnie przetwarzający prognozy meteo z modelu Cosmo na
wskaźniki biometeorologiczne i indeks
biotropii;
Prognozy ogólne
Prognozy komercyjne
Ostrzeżenia
4 411
11 876
158
12 046
19 129
443
22 441
4 000*
594
2 990
41 888
13 810
48 815
107
1302
CBPM w Krakowie nie prowadzi działalności komercyjnej. Zadania komercyjne realizuje jedynie Zespół
w Białymstoku.
28
2014-04-01 09:15:40
2.kalkulator wskaźnika biotropii na podstawie średnich dziennych charakterystyk
biometeorologicznych;
3.kalkulator do wizualizacji czasowej
zmienności TRX w grupach stacji dla
prognozy z modelu Cosmo;
4.kalkulator wskaźników WEI wg metody
K. Błażejczyka, przydatności pogody dla
rekreacji i turystyki; zawiera on 40 funkcji obliczeniowych modelu Menex;
5.kalkulator dla 8-dniowej prognozy meteo
modelu GFS; sdrożono wczytywanie danych.
Kontynuowano działania zmierzające
do usprawnienia i zwiększenia stopnia automatyzacji procesu opracowywania prognoz biometeorologicznych dla Polski.
Prowadzono szkolenie młodej kadry, która
będzie wdrożona do pracy operacyjnej prowadzonej w Sekcji.
Rutynowe publikacje służby prognoz
Opracowywano i wydawano Codzienny Biuletyn Meteorologiczny oraz przygotowywano informację synoptyczną do miesięcznego Biuletynu PSHM.
W celu prezentacji na witrynie pogodowej IMGW-PIB przekazywano, w formie
tekstowej i graficznej, ostrzeżenia meteorologiczne oraz krótko- i średnioterminowe
prognozy pogody.
Kontynuowano dostarczanie w trybie
operacyjnym, do publikacji, ostrzeżenia
meteorologiczne w języku angielskim na
stronę METEOALARM – europejskiego
systemu ostrzeżeń meteorologicznych
stworzonego w ramach projektu EMMA.
Ponadto nadal dostarczano dane prognostycznych do publikacji na stronie
WMO-WORLDWEATHER, na której prezentowane są obserwacje i prognozy wydawane przez narodowe służby meteorologiczne.
Szkolenia
W biurach prognoz meteorologicznych
odbywały się: szkolenia stażystów na synoptyków, jak również szkolenia młodszych
synoptyków podwyższające uprawnienie
zawodowe, szkolenie administratorów lokalnych programu ProMet i LEADS, szkolenie w ramach programu kształcenia ustawicznego dla pracowników PSHM. W celu
zmniejszenia kosztów cześć szkoleń prowadzona była w trybie on-line. Pracownicy
biur prognoz meteorologicznych uczestniczyli również w szkoleniach organizowanych z funduszy Kapitał Ludzki.
Pracownicy biur prognoz meteorologicznych uczestniczyli w treningach procedury alertowej, przedstawiciele służby prognoz meteorologicznych zaangażowani
byli w doskonalenie zapisów procedury.
W ramach dbałości o ciągłość i niezawodność świadczonej osłony meteorologicznej przeprowadzono treningi przejęcia
zadań przez biura zastępcze, symulując
niemożliwość pełnienia osłony przez jedno
z biur. Odbyły się także narady i szkolenia
kierowników biur prognoz, podczas których omówiono bieżący stan realizacji
i funkcjonowania systemu, projektowane
zmiany, scenariusze przejmowania zadań w
przypadku awarii i wdrażania nowych procedur i produktów. Dzięki zaangażowaniu
całego zespołu kierowników biur prognoz
meteorologicznych możliwe było sprawne
i satysfakcjonujące wprowadzenie zmian,
wypracowanie nowych dokumentów, które
porządkują zasady działania służby i opracowywanie różnych produktów.
Wszystkie biura uczestniczyły w szkoleniu nt. Prognozowanie i detekcja zjawisk
konwekcyjnych z elementami fizyki. Synoptycy wzięli udział w drugim etapie szkolenia pt: Wybrane techniki i narzędzia zarządzania jakością. Pracownicy biur prognoz meteorologicznych uczestniczyli także w międzynarodowych szkoleniach, spo29
2014-04-01 09:15:40
tkaniach i konferencjach takich jak.: spotkanie przedstawicieli biur prognoz meteorologicznych obszarów przygranicznych
Polski, Czech i Niemiec, które tym razem
odbyło się we Wrocławiu; w szkoleniu
i warsztatach dla synoptyków TESTBED
Wiener Neustadt Austria, ostrzeganie o niebezpiecznych zjawiskach; warsztaty zorganizowane w Belgii, w ramach projektu UE
HAREN; spotkanie robocze projektu
EMMA dotyczące METEOALARMU,
które odbyło się w Belgii. Synoptycy biur
prognoz meteorologicznych byli szkoleni
w zakresie wykorzystania w pracy operacyjnej i zarządzania oprogramowaniem
ProMet.
We wrześniu uruchomiono testowo
platformę edukacyjną opracowaną i nadzorowaną przez grupę synoptyków. Jest to
ważne narzędzie do wsparcia prowadzonych szkoleń, udostępniania materiałów
edukacyjnych.
Inne
1. W 2013 r. w IMGW-PIB zorganizowano
dwa kolejne spotkania ze służbami zarządzania kryzysowego – po zakończeniu sezonu zimowego i po zakończeniu
osłony letniej, w których udział wzięli
przedstawiciele WCZK, KCKRiOL,
RCB, kierownicy biur prognoz meteorologicznych i hydrologicznych z IMGWPIB oraz przedstawiciele CNO PSHM
IMGW-PIB. Celem spotkań była wymiana doświadczeń i uwag oraz omówienie zasad prowadzonej osłony meteorologicznej w aspekcie możliwości
i potrzeb. Dla uczestników spotkania zostały opracowane i wydane dwie broszury Vademecum. Niebezpieczne zjawiska
meteorologiczne cz. I i II. Vademecum.
Niebezpieczne zjawiska meteorologiczne cz. I zawiera podstawowe informacje
na temat genezy, skutków, uwarunkowań oraz charakterystyki występujących
w Polsce zjawisk wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska, jako
zjawiska zachodzące w atmosferze, powodujące stan zagrożenia meteorologicznego oraz opracowanie klimatologiczne zjawisk, w którym przestawiono
wartości średnie i ekstremalne z możliwie najdłuższego okresu pomiarowego
oraz dane szczegółowe z lat 1981-2010,
czyli z ostatniego 30-lecia zalecanego
przez Światową Organizację meteorologiczną (WMO). Wszystkie zawarte w
cz. I informacje dotyczyły ciepłej pory
roku, od kwietnia do września.
Druga broszura Vademecum. Niebezpieczne zjawiska meteorologiczne cz. II
zawiera analogiczne informacje jak
część I, dotyczące zimnej pory roku, od
października do marca.
2. Wszystkie biura kontynuowały współpracę z jednostkami odpowiedzialnymi
za zarządzanie kryzysowe, uczestnicząc
w spotkaniach, przygotowując i prowadząc szkolenia mające na celu lepsze
zrozumienie przez odbiorców przekazywanych informacji meteorologicznych
oraz poznanie potrzeb i systemu działania tych służb.
3. Kontynuowana była wymiana ostrzeżeń
meteorologicznych ze służbami meteorologicznymi Niemiec i Czech, która
w ramach pogłębiania współpracy
z DWD została rozszerzona o wymianę
pomiędzy kolejnymi biurami odpowiedzialnymi za osłonę obszarów przygranicznych.
4. W ramach współpracy międzynarodowej po raz drugi zorganizowano w maju
dwudniowe warsztaty dla szefów europejskich służb prognoz meteorologicznych, w których uczestniczyli przedstawiciele 16 krajów. Tematem spotkania
była weryfikacja prognoz meteorologicznych.
5. Wszystkie biura prognoz brały udział
w ogólnopolskich ćwiczeniach organi-
30
2014-04-01 09:15:40
zowanych przez Krajowe Centrum Wykrywania Skażeń i Ratownictwa. Opracowywano prognozy meteorologiczne
dla celów prognozowania rozprzestrzeniania się skażeń. Przedstawiciele
IMGW-PIB uczestniczyli w spotkaniach
zespołu Koordynacyjnego. W CBPM
w Krakowie zainstalowany został w ramach współpracy z COAS program
PROMIEŃ wykorzystywanych w ramach KSWSiA.
6. Kontynuowała swoją działalność Komisja Egzaminacyjna Meteorologii, która
przygotowała i przeprowadziła 3 sesje
egzaminacyjne dla kandydatów na synoptyków meteorologów prognoz ogólnych i dla synoptyków podwyższających swoje kwalifikacje zawodowe.
W sumie przeegzaminowano 9 synoptyków, z których 8 podniosło swoje kwalifikacje zawodowe, przy czym 5 otrzymało najwyższe uprawnienia starszego
synoptyka. Egzamin dla tych kandydatów na starszych synoptyków miał charakter otwartego seminarium. KEM
opracowała zmiany do Zarządzenia
w sprawie kryteriów naboru, szkolenie,
egzaminowania i weryfikacji uprawnień
zawodowych synoptyków prognoz meteorologicznych,
7. Synoptycy z Biura Meteorologicznych
Prognoz Morskich zorganizowali kolejną V edycję Szkoły Meteorologii Żeglarskiej w Pucku. Współpracowali z
Zespołem szkół Morskich w Darłowie
prowadząc dla uczniów zajęcia i warsztaty z meteorologii. Brali czynny udział
w organizacji stanowiska IMGW-PIB na
Bałtyckim Festiwalu Nauki. Zajmowali
się merytoryczna obsługą wycieczek ze
szkół podstawowych i średnich oraz naukowych kół studenckich. Starsi synoptycy z BMPM byli powołani na ławników Izby Morskiej i Odwoławczej Izby
Morskiej przy Sadzie Okręgowym
w Gdańsku.
8. Synoptycy z BPM we Wrocławiu
uczestniczyli w spotkaniu roboczym
służb hydrometeorologicznych Polski
i Czech, które odbyło się w ramach programu badań chemizmu opadów.
9. Pracownicy biur prognoz meteorologicznych uczestniczyli w organizowanych od kwietnia do czerwca audytach wewnętrznych przeprowadzanych
w obszarze HMOK, w ramach SZJ.
10.Przedstawiciel IMGW-PIB z obszaru
MOK wziął udział w spotkaniu w nt.
Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania – stan aktualny i kierunki doskonalenia, którego celem było
m.in. rozliczenie zadań realizowanych
w 2013 r., określenie założeń opracowania poradnika w zakresie procedur wykrywania, alarmowania i meldowania o
skażeniach, przedstawienie wstępnych
założeń dotyczących I konferencji Naukowej KSWSiA oraz warsztatów organizowanych przez SOCK KSWSiA.
11. W ramach osłony Wielkich Jezior mazurskich CBPM Zespół w Białymstoku opracował i przekazał do WOPR
i RZGW 730 prognoz i 1 000 ostrzeżeń
meteorologicznych. Ponadto w okresie
od maja do czerwca osłaniano 16 akwenów w całej Polsce wysyłając ponad
300 SMS-ów z ostrzeżeniami.
12.Realizowano zadania wynikające z obowiązku gotowości do pełnienia stałego
dyżuru Ministra Środowiska. Przeprowadzono szkolenia dla pracowników w biurach prognoz meteorologicznych, nadzorowano dokumentacje stałego dyżuru.
13.Kontynuowano współpracę z innymi
komórkami organizacyjnymi IMGWPIB w ramach realizacji zadań statutowych, w tym w szczególności:
a) z biurami prognoz hydrologicznych,
b)z Centrum Nadzoru Operacyjnego,
c) innymi komórkami działającymi na
rzecz służby prognoz meteorologicznych.
31
2014-04-01 09:15:40
1.5. Obszar hydrologicznej osłony kraju
Biuro Prognoz Hydrologicznych w Gdyni
Biuro
Prognoz
Hydrologicznych
w Gdyni w 2013 r. prowadziło osłonę hydrologiczną na terenie ujściowego odcinka
Wisły od profilu Tczew (bez profilu Tczew),
ujściowego odcinka Odry od profilu Gryfino ( łącznie z profilem Gryfino) wraz z dopływami polskiej części zlewni Zalewu
Szczecińskiego, zlewni rzek wpadających
do Zatoki Gdańskiej i polskiej części Zalewu Wiślanego, w tym na Żuławach Gdańskich, Żuławach Wielkich i Żuławach Elbląskich, w zlewniach rzek Przymorza oraz
na polskich wodach wewnętrznych i terytorialnych na Bałtyku.
Do zadań Biura Prognoz Hydrologicznych w Gdyni należało prowadzenie osłony hydrologicznej na powierzonym obszarze, wykonywanie bieżących analiz i ocen
sytuacji hydrologicznej, opracowywanie
i wydawanie bieżących informacji hydrologicznych w postaci prognoz hydrologicznych, ostrzeżeń i komunikatów o przewidywanych groźnych zjawiskach.
W ramach działalności statutowej
PSHM w 2013 r. wydano informacje hydrologiczne:
•Polish temperatures and water level of surface water – wymiana międzynarodowa
GTS, w liczbie 365.
•Komunikaty o aktualnej sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej i przewidywanym rozwoju sytuacji, w liczbie 3 650.
•Komunikaty przekazane do wojewódzkich struktur kryzysowych (w sytuacjach
zagrożenia), w liczbie 113.
•Tygodniowy Biuletyn Hydrologiczny –
Polskie wody terytorialne Bałtyku i rzek
Przymorza, w liczbie 53.
Głównym zadaniem Biura był stały monitoring sytuacji meteorologiczno-hydrologicznej i poziomów wody oraz codzienna
analiza głównych czynników meteorolo-
gicznych i hydrologicznych, stanowiący
podstawę do opracowywania prognoz hydrologicznych (365 dni w roku).
W 2013 r. wydano w sumie 5110 prognoz poziomów wody w formie tekstowej
lub graficznej:
•3-dniowe prognozy stanu wody, w liczbie
1095;
1460;
2555;
•prognozy graficzne poziomów wody na
Zalew Szczeciński, w liczbie 365;
•prognoza graficzna poziomów wody na
wybrzeże RP, w liczbie 365;
•prognoza graficzna poziomów wody
w ujściowym odcinku Wisły (wydawana
w czasie zagrożenia), w liczbie 16
Obok codziennych prognoz poziomu
wody, w sytuacji występowania zjawisk
generujących zagrożenie hydrologiczne,
odbiorcy (w tym głównie służby zarządzania kryzysowego i administracja morska)
otrzymywali ostrzeżenia i komunikaty zawierające aktualne informacje o zmianach
sytuacji hydrologicznej na zagrożonym obszarze oraz przewidywanym przebiegu sytuacji (co 2 godziny).
W przypadku wystąpienia co najmniej
jednego z niebezpiecznych zjawisk hydrologicznych, tj.: wystąpienie na morzu,
w zatokach, czy zalewach bardzo silnego
wiatru od strony morza, znaczne opady lub
opady lokalne o charakterze nawalnym,
gwałtowne wzrosty stanów wody na wodowskazach, intensywne tworzenie się i rozwój zjawisk lodowych w wyniku spadku
temperatury powietrza, intensywne topnienia śniegu, tworzenie się zatorów w ujściowych odcinkach rzek uchodzących do morza lub spiętrzenia lodu w strefie przybrzeżnej, wystąpienie zatoru lodowego lub śryżowego i związanego z powyższymi zjawi-
32
2014-04-01 09:15:40
skami przekroczenie stanów ostrzegawczych lub alarmowych, BPH w Gdyni wydawało
ostrzeżenia
hydrologiczne.
W ostrzeżeniach hydrologicznych określony został rodzaj zagrożenia, obszar zagrożenia, czas trwania zagrożenia oraz prawdopodobieństwo, z jakim prognozowane
zjawisko wystąpi.
W 2013 r. wydano w sumie 66 ostrzeżeń hydrologicznych, w tym:
•ostrzeżenia morskie, w ilości 44;
•ostrzeżenia przeciwpowodziowe, w ilości
22
w tym:
−informacja o niebezpiecznym zjawisku
(1-2 stopień zagrożenia), w liczbie 61;
−ostrzeżenie hydrologiczne (3 stopień
zagrożenia), w liczbie 5.
Najważniejszymi odbiorcami prognoz
hydrologicznych, komunikatów i ostrzeżeń
hydrologicznych były: wojewódzkie centra
zarządzania kryzysowego, wydziały bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego,
regionalne zarządy gospodarki wodnej, zarządy melioracji i urządzeń wodnych, Komenda Wojewódzka Państwowej Straży
Pożarnej oraz administracja morska.
W sezonie zimowym 2012/2013 biuro
prowadziło osłoną lodową Bałtyku dla potrzeb administracji morskiej, portów morskich i armatorów. Morska Osłona Lodowa
polegała na zbieraniu i wymianie informacji o zlodzeniu strefy brzegowej Polski
i innych państw nadbałtyckich, opracowywaniu informacji o aktualnych warunkach
zlodzenia oraz warunkach prowadzenia żeglugi na Bałtyku, wydawaniem codziennych raportów lodowych, biuletynów lodowych oraz map zlodzenia.
W sezonie lodowym 2012/2013 r. wydawanono:
• Codzienny raporty zlodzenia – Polish Ice
Report, w liczbie 63;
• Mapy Zlodzenia Bałtyku, w liczbie 26;
• Mapy zlodzenia wybrzeża RP, w liczbie 2;
• Biuletyny Lodowe, w liczbie 45.
Odbiorcami ww. informacji były przede
wszystkim jednostki organizacyjne administracji morskiej, takie jak urzędy morskie,
kapitanaty i bosmanaty portów, Morska
Służba Poszukiwania i Ratownictwa, radiostacja brzegowa Witowo Radio i Polskie
Radio oraz Bałtyckie Służby Lodowe.
We wrześniu 2013 r. Oddział Morski
IMGW-PIB w Gdyni był organizatorem
i gospodarzem 25 Spotkania Bałtyckich
Służb Lodowych. Było to trzecie z 25 spotkań BSIM (Baltic Sea Ice Meeting), które
odbyło się w Polsce. Na spotkanie przyjechali przedstawiciele sześciu państw nadbałtyckich:
• Danii – Danish Ice Service-Admiral
Danish Fleet,
• Estonii – Estonian Weather Service;
• Finlandii – Finnish Ice Service-Finnish
Transport Agency, Finnish Meteorological Institute;
• Niemiec – German Ice Service-Federal
Maritime and Hydrographic Agency,
Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie
• Szwecji – Swedish Ice Service-Swedish
Maritime Administration.
• Polski – IMGW-PIB Oddział Morski
w Gdyni, Morski
• Oddział Straży Granicznej;
Tematem spotkania były najważniejsze
sprawy dotyczące aktualnej sytuacji służb
lodowych, plany na przyszłość oraz osiągnięcia naukowe wspomagające prace nad
mapowaniem zlodzenia Morza Bałtyckiego.
Biuro
Prognoz
Hydrologicznych
w Gdyni prowadziło współpracę międzynarodową w zakresie wymiany danych poziomów morza i zlodzenia, a także informacji i ostrzeżeń o ekstremalnych poziomach morza, m.in. z Niemcami w ramach
współpracy na wodach granicznych grupy
roboczej W1, a z Kaliningradzkim Centrum Hydrometeorologii i Monitoringu
Środowiska FR wymianę danych operacyjnych na stacjach rosyjskiej części Zalewu
33
2014-04-01 09:15:40
Wiślanego (Krasnoflotskoe, Pionerskiy,
Baltyisk Chanel) i na polskiej części Zalewu Wiślanego (Elbląg, Tolkmicko, Nowe
Batorowo, Nowa Pasłęka, Osłonka).
W dniu 21 listopada 2013 r. w Berlinie
miała miejsce uroczystość z okazji 50-lecia
współpracy polsko-niemieckiej na morskich wodach granicznych. Kooperacja
w zakresie hydrologii (poziomy morza
i zlodzenie) pomiędzy Oddziałem Morskim
IMGW-PIB w Gdyni a Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie (BSH) Hamburg/Rostok rozpoczęła się po surowej zimie 1962/63. Uroczyste seminarium odbyło się w siedzibie Federalnego Ministerstwa Transportu , Budownictwa i Rozwoju
(BMVBS). W uroczystości wzięło udział
około 50 zaproszonych osób z Niemiec
i Polski.
Prowadzono również prace o charakterze naukowo-badawczym w zakresie hydrologii, uczestniczono w konferencjach,
sympozjach, seminariach naukowych.
W ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób realizujących zadania
Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej związane z wykonywaniem
ustawowych i statutowych zadań w zakresie osłony hydrologiczno-meteorologicznej
dwóch pracowników Biura Prognoz Hydrologicznych w Gdyni uzyskało w 2013 r.
wewnętrzne tytuły zawodowe synoptyka
hydrologa. Uzyskane tytuły uprawniają do
wykonywania prac na stanowiskach synoptyka hydrologa, m.in. do wydawania prognoz oraz ostrzeżeń hydrologicznych.
Biuro Prognoz Hydrologicznych we
Wrocławiu
W ciągu roku trwały działania zmierzające do ujednolicenia procedur i zasad postępowania w BPH Wrocław i SHO Poznań. Po rocznej współpracy z zadowoleniem można stwierdzić, że określone cele
zostały osiągnięte i wyznaczono następne,
których realizacja pozwoli na prowadzenie
właściwej i jednolitej osłony powierzonego
obszaru.
W ramach prowadzonych działań opracowywano różnego typu produkty hydrologii operacyjnej i rocznikowej, w tym prognozy, ostrzeżenia i opracowania. Pracownicy biura, w tym sekcji, wielokrotnie utrzymywali dyżur całodobowy bez konieczności
wprowadzania alertu w oddziale.
W 2013 r. całkowicie wdrożony do pracy
został operacyjnej model hydrodynamiczny
HD_IMGW. Wyniki modelu wykorzystywano do codziennej pracy i wspomagania prognozowania hydrologicznego na osłanianym
obszarze. Jedynie w okresie występowania
zjawisk lodowych wyniki modelowania były
traktowane jako wątpliwe.
Zgodnie z ustaleniami grupy W1
(współpraca z RFN) wyniki codziennego
liczenia modelu, dla określonych stacji wodowskazowych, były przekazywane dla
strony niemieckiej. Z braku zapotrzebowania nie podjęto działań zmierzających do
przekazywania podobnej informacji do
podmiotów zarządzania kryzysowego, tym
bardziej, że wyniki modelu są prezentowane w Monitorze IMGW-PIB, do którego
mają dostęp. Wyniki prognoz podlegały
ciągłej ocenie i analizie w celu dalszego
rozwoju i doskonalenia modelu, a także
ocenie jego przydatności w sytuacjach zagrożeń powodziowych.
W ciągu roku trwały prace nad modelami opad-odpływ dla wybranych zlewni
w dorzeczu Odry. W ramach wdrożenia
przeprowadzono kalibrację modeli opad-odpływ dla wymienionych zlewni, przeprowadzono integrację systemu modelowania Mike11/NAM Forecast z bazą danych pomiarowych SH, przeprowadzono
transfer wyników prognoz modeli Mike11/
NAM do bazy danych SH wraz prezentacja
w aplikacji HyroMONITOR.
Ponadto w 2013 r. opracowano model
opad-odpływ przy wykorzystaniu systemu
34
2014-04-01 09:15:40
Zestawienie produktów Biura Prognoz Hydrologicznych we Wrocławiu za 2013 r
Lp.
Produkt
I
1
3-dniowe prognozy stanu wody
- rutynowe
3-dniowe prognozy stanu wody
- w okresie zagrożenia
Inne prognozy hydrologiczne /
modele P-Q
Prognozy kulminacji fali wezbraniowej w okresie zagrożeń
1-dniowe prognozy stanu morza
(50%)
2
3
4
5
6
Ostrzeżenia hydrologiczne
7
Ostrzeżenia morskie
II
III
IV
V
V
VII
VIII
IX
343
357
5
98
362
396
20
103
171
179
210
0
0
-
X
XI
XII
336
382
368
336
336
368
316
3
242
81
0
0
0
0
179
435
662
461
415
408
432
461
0
0
0
177
0
0
0
0
0
0
177
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
17
15
5
24
31
55
13
15
6
0
0
1
182
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
SUMA
320 4220
3
555
420 4433
8
Prognozy dopływu do zbiorników
22
20
21
21
20
20
23
21
21
22
19
20
250
9
Komunikaty o wystąpieniu
groźnych zjawisk hydrologiczno-meteorologicznych na terenie
całego kraju
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Komunikaty o aktualnej sytuacji
10 hydrologiczno-meteorologicznej i
przewidywanym rozwoju sytuacji
1201 1077 1174 1210
1116 1350 2147 1187 1154 1192 1138 1179
Komunikaty przekazane do wo11 jewódzkich struktur kryzysowych
(zagrożenia)
107
253
134
287
193
561
129
68
68
0
0
Analizy i prognozy specjalne
aktualnej i przewidy12 (dotyczące
wanej, długoterminowej sytuacji
hydrologiczno-meteorologicznej)
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
13 Inne produkty hydrologiczne
13 1813
0
1
1462 1378 1696 1643 1435 2268 1723 1425 1350 1395 1351 1395
14 Biuletyn codzienny hydrologiczny
31
28
31
30
31
30
31
31
30
31
30
31
365
tygodniowy hydrolo15 Biuletyn
giczny
10
8
8
10
8
8
10
8
8
10
8
10
106
16 Biuletyn miesięczny PSHM
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0
17 Biuletyn lodowy
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0
18 Mapa zlodzenia Bałtyku
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0
19 Ilość osobodni w delegacjach
0
14
22
0
0
0
12
0
15
45
18
0
126
HEC-HMS, dla zlewni Warty po wodowskaz Kręciwilk. Po opracowaniu i skalibrowaniu modelu został on wdrożony do
pracy operacyjnej w HP w Poznaniu. Wyniki prezentowane są w Monitorze IMGWPIB. Dodatkowo w HP w Poznaniu wyznaczono i przygotowano zlewnie obliczeniowe, dla których wykonywany będzie preprocessing danych meteorologicznych pozyskiwanych z modeli meteorologicznych
COSMO, ALLADIN, GFS i ECMWF.
Trwały prace nad wdrożeniem modelu
operacyjnego dla Osobłogi. Model jest pro-
duktem czeskim i wymaga współdziałania
ze strony CHMU. Ze względu na braki kadrowe po stronie czeskiej model na Osobłogę po stronie czeskiej był liczony tylko
w okresie występowania zagrożenia powodziowego.
W mijającym roku, dzięki staraniom
BPH, przekazano podmiotom zarządzania
kryzysowego i gospodarki wodnej, szczebla powiatowego i wojewódzkiego, loginy
dostępu do Monitora IMGW-PIB. Obecnie
można stwierdzić, że w województwach
dolnośląskim i opolskim dostęp do danych
35
2014-04-01 09:15:41
operacyjnych IMGW-PIB, dla zainteresowanych podmiotów, jest możliwy przez
całą dobę.
BPH Wrocław, wraz z sekcją w Poznaniu, pomyślnie przeszło audit wewnętrzny
po uzyskaniu przez PSHM certyfikatu Systemu Zarządzania Jakością wg Normy ISO
9000 dla programu Hydrologiczno-Meteorologicznej Osłony Kraju. Właściwa realizacja zadań związana z utrzymaniem SZJ,
w systemie osłony hydrologicznej, pozwoliła na pozytywną weryfikację pracy biura.
Pracownicy chętnie uczestniczyli w seminariach naukowych, gdzie mogli pogłębić wiedzę teoretyczną, a następnie umiejętnie połączyć ją z praktyką na stanowisku
pracy. Gro seminariów i warsztatów dotyczyło modelowania hydrologicznego i narzędzi je wspomagających.
Czworo pracowników zakończyło cykl
przygotowawczy przed przystąpieniem do
egzaminu na synoptyka hydrologa. W ramach niego uczestniczyli w szkoleniach specjalistycznych organizowanych w Ośrodku Głównym w Warszawie. Cała czwórka
podeszła do egzaminu kwalifikacyjnego i
zakończyła go powodzeniem otrzymując
uprawnienia synoptyka hydrologa.
W ramach współpracy na wodach granicznych dwóch pracowników uczestniczyło w warsztatach w Dreźnie poświęconych prognozowaniu hydrologicznemu
w zlewni Nysy Łużyckiej. W czasie warsztatów wnioskowano o rozwinięcie niektórych tematów w czasie planowanej konferencji (warsztatach) w Polsce. Takie spotkanie zostało zorganizowane we Wrocławiu.
Pracownicy BPH uczestniczyli, jako
prowadzący zajęcia, w szkoleniach z zakresu osłony hydrologicznej kraju oraz zarządzania kryzysowego, organizowanych
przez samorządy w Jaworze, Bolesławcu
i Lwówku Śląskim.
W roku 2013, w ramach działalności
Grupy Roboczej do spraw hydrologii, hydrogeologii i osłony przeciwpowodziowej,
zwanej dalej Grupą HyP, odbyła się jedna
narada tej grupy (czerwiec 2013 r. na terenie Republiki Czech) oraz trzy narady terytorialnych oddziałów Czeskiego Instytutu
Hydro-Meteorologicznego (dalej ČHMU)
oraz Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego (dalej IMGW-PIB). Była to dwudniowa
narada oddziałów ČHMU Usti nad Labem,
Hradec Kralove oraz IMGW-PIB Wrocław
(maj 2013 r., Rzeczpospolita Polska) oraz
dwie jednodniowe narady oddziału ČHMU
Ostrawa oraz oddziałów IMGW-PIB Kraków i Wrocław (styczeń 2013 r., RP i marzec 2013 r., Republika Czeska).
Kontynuowana była bez poważniejszych problemów codzienna i okresowa
wymiana danych i informacji hydrologicznych i meteorologicznych, zgodnie
z zatwierdzonymi Zasadami współpracy
w dziedzinie hydrologii, hydrogeologii
oraz osłony przeciwpowodziowej na wodach granicznych pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką Czeską. Zostały
również uzgodnione i zatwierdzone wyniki
przepływów w profilach granicznych za
rok hydrologiczny 2012.
W roku 2013 kontynuowane było przekazywanie wyników z czeskiego modelu
opad-odpływ HYDROG, które stanowią
jedne z podstawowych danych wejściowych do polskiego systemu prognozowania dla Odry na odcinku od granicy państwa oraz wyników z czeskiego modelu
opad-odpływ AQUALOG dla zlewni Ścinawki, który w roku 2013 objął również
zlewnię górnej Nysy Łużyckiej do wodowskazu Hradek. Przedstawiciel BPH Wrocław, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego polskiej części grupy HyP,
uczestniczył w 15. rokowaniach Pełnomocników Rządu Rzeczypospolitej Polskiej
i Rządu Republiki Czeskiej do współpracy
w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych w Pradze w dniach 16-18
grudnia 2013 r.
36
2014-04-01 09:15:41
W ramach współpracy Bilateralnej
IMGW – ČHMU przeprowadzono wstępną
kalibracje modelu opad-odpływ Mike11/
NAM dla zlewni górnej Nysy Łużyckiej do
wodowskazu Zgorzelec. Przeprowadzono
analizę dostępnych danych hydrograficznych zlewni Nysy Łużyckiej oraz oceniono
możliwości operacyjnego wykorzystania
wyników prognoz modelu Aqualog dla
zlewni górnej Nysy Łużyckiej i Witki.
W ramach współpracy bilateralnej odbyło
się jedno spotkanie robocze w sprawie integracji modeli prognostycznych dla Nysy
Łużyckiej z przedstawicielami ČHMU Usti
nad Labem w październiku 2013 r.
Współpraca z Republiką Federalną Niemiec
• Narada Grupy Roboczej W1 Hydrologia/Hydrogeologia Polsko-Niemieckiej
Komisji ds. Wód Granicznych, 24-26
kwietnia 2013 r., Poznań.
• Warsztaty i szkolenie na temat Prognozy hydrologiczne w obszarze zlewni
Odry i Nysy Łużyckiej, Drezno, 02.0703.07.2013 r.
• Udział w warsztatach terenowych w zakresie wdrażania nowych metod pomiaru z uwzględnieniem stacji automatycznych, w ramach współpracy na wodach
granicznych w Grupie Roboczej W1
zaplanowanych na rok 2013. Republika
Federalna Niemiec, 11-13.09.2013 r.
• Jubileuszowe Seminarium z okazji
50-lecia współpracy polsko-niemieckiej
w obszarze Zalewu Szczecińskiego
i strefy brzegowej Bałtyku, które odbyło
się w Berlinie w dniu 21.11.2013 r.
• Workshop organizowany przez MKOOpZ i IMGW-PIB OWr w zakresie
Ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry.
• W ciągu roku trwały prace i uzgodnienia nad tekstem ostatecznej wersji Zasad
Współpracy dla GR W1. Uzgodniono
kształt i zakres dokumentu, a następnie
przedstawiono go pełnomocnikom rzą-
dów do zatwierdzenia. Nowe Zasady
współpracy zostały zatwierdzone i podpisane w styczniu-lutym 2014 r.
Biuro Prognoz Hydrologicznych w Krakowie
Biuro
Prognoz
Hydrologicznych
w Krakowie realizowało w roku 2013 zadania związane z prowadzeniem osłony hydrologicznej w rejonie IV (zlewnia Wisły
od źródeł do Tczewa, prawostronna część
zlewni Wisły od Włocławka do Tczewa
oraz leżące w granicach Polski zlewnie dopływów Dniestru, Dunaju, Pregoły i Niemna).
W ramach prowadzenia osłony sekcje
hydrologii operacyjnej w Krakowie, Warszawie i Białymstoku wydawały komunikaty, biuletyny, informacje o niebezpiecznych zjawiskach, ostrzeżenia i prognozy
hydrologiczne.
Przebieg osłony hydrologicznej – ważniejsze zdarzenia hydrologiczne
Od stycznia do kwietnia obserwowano
okresowe, cykliczne powtarzające się przyrosty pokrywy śnieżnej, rozwój zjawisk lodowych na rzekach, a następnie okresowe
ocieplenia, opady deszczu, uaktywnianie
zjawisk roztopowych, wzrosty stanu wody
w rzekach (często bardzo wysokie), okresowe przemieszczanie się fal wezbraniowych, przekroczenia stanu ostrzegawczego
i alarmowego. Zostały wydane Informacje
o niebezpiecznym zjawisku oraz ostrzeżenia hydrologiczne:
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Krakowie – zlewnia Małej Wisły, Przemszy,
Białej Tarnowskiej, Nidy, Czarnej Staszowskiej, Koprzywianki, Sanu, Kamiennej, Wieprza, Tyśmienicy, Bugu,
Krzny, a także na samą Wisłę – 2 informacje o przewidywanych gwałtownych
wzrostach stanów wód ze stopniem 1; 27
informacji o przewidywanym przekro37
2014-04-01 09:15:41
czeniu stanów ostrzegawczych ze stopniem 2 oraz 3 ostrzeżenia o przewidywanym przekroczeniu stanów alarmowych
ze stopniem 3.
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Warszawie – zlewnia Pilicy, Bzury, Bugu i rzeka
Wisła – 1 informacja o niebezpiecznym
zjawisku na gwałtowne wzrosty stanu
wody 1 stopnia; 15 informacji o przewidywanym przekroczeniu stanów ostrzegawczych ze stopniem 2 oraz 10 ostrzeżeń 3-go stopnia na przekroczenie stanów alarmowych.
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Białymstoku – zlewnia Narwi, Łyny, Węgorapy
i Biebrzy – 6 informacji o przewidywanym przekroczeniu stanów ostrzegawczych 2 stopnia oraz 2 ostrzeżenia hydrologiczne na przekroczenia stanów alarmowych (3 stopień).
W okresie od maja do września wydawane były zarówno informacje o niebezpiecznym zjawisku, jak i ostrzeżenia hydrologiczne. Dotyczyły one wzrostów stanu wody na
skutek występujących opadów deszczu
(głównie o charakterze burzowym) oraz
przemieszczania się fal wezbraniowych:
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Krakowie wydała 23 informacje o przewidywanych gwałtownych wzrostach stanów
wód ze stopniem 1; 50 informacji o przewidywanym przekroczeniu stanów
ostrzegawczych ze stopniem 2 oraz
4 ostrzeżenia hydrologiczne o przewidywanym przekroczeniu stanów alarmowych. Dotyczyły one całego rejonu osłony hydrologicznej.
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Białymstoku – zlewnia Narwi, Łyny i Węgorapy
– wydała 1 informację o niebezpiecznym
wody 1 stopnia oraz 1 informację o niebezpiecznym zjawisku na przekroczenie
stanów ostrzegawczych 2 stopnia.
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Warszawie – zlewnia Pilicy, Bzury, Bugu i Wisły
– wydała 1 informację o niebezpiecznym
wody 1 stopnia oraz 17 informacji
o przewidywanym przekroczeniu stanów
ostrzegawczych ze stopniem 2.
W listopadzie były wydawane ostrzeżenia na prognozowane intensywne opady
deszczu w związku z czym:
• Sekcja hydrologii operacyjnej w Krakowie wydała 1 informację dla zlewni Wisłoki, Wisłoka oraz Sanu.
Prognozowanie hydrologiczne
Prognozy hydrologiczne wykonywane
były przy użyciu zintegrowanego systemu
modelowania hydrologicznego IHMS,
w skład którego wchodzą:
• model opad-odpływ HBV skalibrowany
dla zlewni dopływów Wisły, Bugu i Narwi,
• model hydrodynamiczny HD skalibrowany dla Wisły i Bugu,
oraz na podstawie modeli hydrologicznych
MIKE 11 NAM typu opad-odpływ. Skalibrowano modele dopływu do zbiorników:
Dobczyckiego, kaskady Soły (Żywiec-Porąbka-Czaniec), Soliny, Chańczy, Kozłowej Góry.
Ponadto korzystano z tradycyjnych metod prognostycznych (związki wodowskazowe).
Wykonywano prognozy stanu wody dla
podstawowych profili wodowskazowych
zlewni Wisły po Tczew oraz prognozy dopływu do zbiornika Włocławek. Prognozy
zapisywane były w Systemie Hydrologii
i eksportowane do Monitora IMGW-PIB.
Dystrybucja produktów hydrologicznych
W ramach prowadzenia osłony BPH
Kraków przekazywało produkty hydrologiczne m.in. do:
• Regionalnych Zarządów Gospodarki
Wodnej, w tym Zarządów Zlewni;
• Wojewódzkich Centrów Zarządzania
Kryzysowego;
38
2014-04-01 09:15:41
• Powiatowych Centrów Zarządzania Kryzysowego przy Starostwach Powiatowych;
• Wojewódzkich, Powiatowych i Miejskich
Komend Państwowej Straży Pożarnej;
• Wojewódzkich Zarządów Melioracji
i Urządzeń Wodnych;
• Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Krakowie, Giżycku i Warszawie.
Współpraca międzynarodowa w zakresie osłony hydrologicznej – współpraca
na wodach granicznych
BPH Kraków w ramach współpracy
międzynarodowej prowadziło wymianę danych hydrologiczno-meteorologicznych:
• ze zlewni Bugu z białoruską i ukraińską
służbą hydrometeorologiczną;
• ze zlewni Popradu i Dunajca z SHMU
w Bratysławie (Słowacja);
• ze zlewni Odry, Olzy i Opawy z CHMU
w Ostrawie (Czechy).
W ramach współpracy na wodach granicznych, przy współudziale pracowników
BPH w Krakowie, odbyły się:
• w styczniu, kwietniu i we wrześniu 3 narady wspólnej grupy roboczej ds. współpracy w dziedzinie hydrologii i osłony
przeciwpowodziowej na wodach granicznych między Rzeczpospolitą Polską
i Republiką Słowacką;
• w lutym i marcu 2 narady terytorialnych
oddziałów IMGW-PIB w Krakowie, Wrocławiu i CHMU Ostrava ds. współpracy
na wodach granicznych między Rzeczpospolitą Polską i Republiką Czeską;
• w maju spotkanie grup terytorialnych
z SHMU Koszyce i Żylina (Republika
Słowacka) oraz IMGW-PIB Oddział
w Krakowie. W maju również wzięto
udział w XII Polsko-Czeskiej Naradzie
Ekspertów Hydrologów w ramach Grupy
Roboczej HYP we Wrocławiu.
W ramach współpracy z SMHI (Szwecja), BPH w Krakowie zakupiło moduł do
automatycznej kalibracji modeli HBV
w ramach zintegrowanego systemu modelowania hydrologicznego IHMS/HBV.
Ośrodek Systemu Hydrologii
W 2013 r. Ośrodek Systemu Hydrologii
przeanalizował zgłoszenia błędów, modyfikacji i pomysłów rozwojowych w liczbie:
21 dla Systemu Hydrologii w wersji 1, 207
dla Systemu Hydrologii w wersji 2 oraz
117 w stosunku do Monitora IMGW-PIB.
Na podstawie powyższych zgłoszeń wprowadzone zostały 4 pakiety aktualizacyjne
dla aplikacji SH1, 4 modyfikacje wersji
SH2 oraz kilkanaście aktualizacji Monitora
IMGW-PIB oraz Monitora Lite, eliminujące lub modyfikujących łącznie 214 zgłoszonych problemów. Utrzymywano serwis
internetowy Monitor IMGW-PIB, będący
platformą wymiany informacji pomiędzy
Instytutem a wszystkimi służbami zaangażowanymi w powodziowe sytuacje kryzysowe. Na stronie internetowej www.pogodynka.pl wdrożono produkcyjnie, a następnie rozwijano i utrzymywano, aplikację
Monitor Lite, będącą źródłem informacji
o bieżącej sytuacji hydrologicznej i meteorologicznej dla społeczeństwa. Ośrodek
Systemu Hydrologii rozwija aplikację
SHAPI służącą do wymiany dużych ilości
danych pomiędzy bazą SH a systemami zewnętrznymi. W ramach Ośrodka działa całodobowo zespół wsparcia i utrzymania
systemów operacyjnych w pionie Operacyjnego Szefa Hydrologicznej Osłony Kraju. W roku 2013 odnotowano 57 zgłoszeń
dla prac interwencyjnych w trybie awarii
w ramach tego zespołu i ww. systemów.
Ośrodek Systemu Hydrologii prowadził
prace aktualizacyjne procedur i instrukcji
zgodnie z metodyką systemu jakości ISO
9002. Wydawane były zalecenia dotyczące
zasobów i wykorzystania danych w Systemie Hydrologii.
W 2013 r. prowadzono serwis dla zarządzania projektem utrzymania baz danych
39
2014-04-01 09:15:41
SH, Monitora IMGW, SHAPI, Monitora
IMGW-lite oraz projektu SH2 w oprogramowaniu Trac.
Ośrodek przeprowadził łącznie 300
osobodni szkoleń dla pracowników IMGWPIB. Przeprowadzano również szkolenia
dla pracowników służb kryzysowych.
Przygotowane zostały materiały szkoleniowe, zalecenia, instrukcje i dobre praktyki
w zakresie utrzymywanych aplikacji
i oprogramowania.
Ośrodek na bieżąco aktualizuje strony
informacyjne Systemu Hydrologii w intranecie IMGW-PIB. Prowadzony jest serwis
WWW będący miejscem przechowywania
wiedzy i wymiany informacji – witryna SH
jest aktualizowana średnio raz w miesiącu.
Ośrodek Systemu Hydrologii bierze
czynny udział w projektach Banku Światowego, pakiety C2.1 i C.2.6, w ramach których wytworzone zostały usługi sieciowe
do wymiany danych. W miesiącach marzec-grudzień Ośrodek nadzorował prace
nad implementacją Systemu Hydrologii
2 w obszarze operacyjno-historycznym
dot. agregacji i krzywych przepływu.
W przeciągu całego roku intensyfikowane
były prace nad Monitorem Lite dla strony
pogodynka.pl oraz SHAPI do wymiany danych pomiędzy SH, a systemami zewnętrznymi (m.in. ITGISOKI). Rozwijane były
również aplikacje Monitor IMGW-PIB
i System Hydrologii 2 m.in. w obszarach
wykorzystania do wprowadzania danych
na stacjach SHM.
W roku 2013 Ośrodek przeprowadził
prezentacje i wykłady dotyczące funkcjonalności i wykorzystania Monitora IMGW
i Systemu Hydrologii m.in. dla pracowników Centrów zarządzania kryzysowego,
Kierowników Biur Prognoz, Kierowników
stacji terenowych IMGW-PIB i pozostałych pracowników IMGW-PIB. Pracownicy Ośrodka przygotowali i wygłosili 5 prezentacji multimedialnych informujących
o systemach informatycznych, za które odpowiedzialny jest Ośrodek.
1.6. Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM
Organizacja służby
Centrum Nadzoru Operacyjnego Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej (CNO PSHM) pracuje w systemie
ciągłym 24h/dobę. Dyżur sprawowany jest
jednocześnie przez trzy osoby: synoptyka
meteorologa, specjalistę hydrologa oraz
operatora monitoringu systemów teleinformatycznych. Zespół dyżurnych CNO PSHM
monitoruje pracę operacyjnych systemów
PSHM, biur prognoz meteorologicznych
(BPM) i hydrologicznych (BPH) oraz kontroluje poprawność i jakość danych pomiarowych i obserwacyjnych, w tym prognoz,
ostrzeżenia i komunikaty, ich przesyłania,
przetwarzania oraz dystrybucji.
W skład nadzorowanych systemów
wchodzą:
−system pomiarowo-obserwacyjny, który
obejmuje sieć stacji hydrologicznych
i meteorologicznych, sieć teledetekcji
naziemnej, sieć stacji aerologicznych;
−system przesyłania danych, w skład którego wchodzi rozległa sieć komputerowa, lokalne sieci komputerowe, sieć radiotelefoniczna i cyfrowana dzierżawionej częstotliwości, system central telefonicznych;
−system przetwarzania danych, obejmujący system biur prognoz hydrologicznych
i meteorologicznych, system odbioru
i przetwarzania danych z satelitów meteorologicznych, system matematycznego
modelowania meteorologicznego i hydrologicznego;
−system dystrybucji danych i produktów,
czyli System Obsługi Klienta.
40
2014-04-01 09:15:41
Pracownicy CNO PSHM prowadzą
monitoring nie tylko dla operacyjnej działalności IMGW-PIB, ale także w ramach
programu Światowej Służby Pogody
(WWW) oraz Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO).
W Centrum Nadzoru Operacyjnego
PSHM nadzorowane są systemy operacyjne. Dużo uwagi poświęca się nadzorowi
nad prawidłowym przepływem danych, ich
dostępności w sieci internetowej i intranetowej. Ważnym elementem pracy Centrum
jest nadzór nad jakością danych pozyskiwanych z poszczególnych systemów oraz produktów opracowywanych przez biura prognoz meteorologicznych i hydrologicznych.
Podstawą działania CNO PSHM są
dane hydrologiczne i meteorologiczne
z sieci pomiarowo-obserwacyjnej IMGW-PIB, prognozy Centralnego Biura Prognoz
Meteorologicznych, regionalnych biur prognoz meteorologicznych (BPM) i hydrologicznych (BPH), a także wyniki modeli
mezoskalowych (ALADIN, DWD-COSMO), produkty systemów Teledetekcji
Naziemnej: POLRAD (mapy radarowe),
sieci wykrywania i lokalizacji wyładowań
PERUN oraz mapy i zdjęcia satelitarne.
Publikacje i specjalne opracowania
W CNO PSHM powstają następujące
produkty, które:
a) umieszczane są na stronie internetowej:
• Codzienny komentarz pogodowy;
• Codzienny Biuletyn Meteorologiczny;
• Codzienny Biuletyn Hydrologiczny;
• Informacja o Groźnych Zjawiskach
meteorologicznych i hydrologicznych
(codziennie);
• Mapa stanu wód wraz z opisem (codziennie);
• Mapa zjawisk lodowych na rzekach
(w okresie zimowym).
b) przekazywane bezpośrednio do centralnych odbiorców informacji IMGW-PIB:
• Ogólnopolska informacja o sytuacji
hydrologicznej w okresie zagrożenia;
• Ocena sytuacji meteorologicznej i hydrologicznej w okresach występowania groźnych zjawisk w atmosferze
i hydrosferze (codziennie);
• Prognoza zagrożeń (na trzy dni) wynikających z występowania groźnych
zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych (codziennie) dla RCB;
• Miesięczne scenariusze meteorologiczno-hydrologiczne dla RCB (1 i 16
dnia każdego miesiąca),
• Udział w opracowywaniu Miesięcznego Biuletynu PSHM;
• Aktualna i prognozowana na weekend
sytuacja
hydrologiczno-meteorologiczna opracowywana dla RCB (każdy
piątek);
• Tygodniowa prognoza zagrożeń meteorologicznych i hydrologicznych
w województwie mazowieckim opracowywana dla WCZK (każdy piątek);
• Specjalne raporty i opracowania na życzenie służb centralnych zawierające
aktualną i prognozowaną sytuację meteorologiczną i hydrologiczną.
W CNO PSHM jest realizowana i ciągle rozwijana bezpośrednia współpraca
z jednostkami centralnymi w zakresie osłony hydrologiczno-meteorologicznej, poprzez dostarczanie, z odpowiednim wyprzedzeniem, informacji o aktualnej i prognozowanej sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej oraz o zagrożeniach, które
mogą powstać w danej sytuacji. Specjalne
raporty i opracowania, w trybie codziennym oraz o zwiększonym zakresie w okresie zagrożenia, przesyłane są do Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW),
Rządowego Centrum Bezpieczeństwa
(RCB), Krajowego Centrum Koordynacji,
Ratownictwa i Ochrony Ludności
(KCKRiOL), Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego woj. mazowieckiego (WCZK), a także niekiedy dla Mini41
2014-04-01 09:15:41
sterstwa Spraw Wewnętrznych (MSW),
Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji
(MAiC) oraz Ministerstwa Środowiska
(MŚ).
Aktualny i prognozowany przebieg sytuacji meteorologicznej i hydrologicznej
analizowano pod kątem spełnienia kryteriów do uruchomienia procedury alertowej,
która wymaga zwiększonej aktywności poszczególnych komórek IMGW-PIB biorących udział w alercie.
W 2013 r. wprowadzono jeden alert (05
i 06.12) oraz przeprowadzono dwa treningi
procedury alertowej (13-14.03 i 11-12.12).
Szkolenia oraz udział pracowników
w seminariach i konferencjach
W 2013 r. pracownicy CNO PSHM
podnosili swoje kwalifikacje uczestnicząc
w szkoleniach, warsztatach i seminariach,
realizowane poprzez:
• wewnętrzne szkolenia dotyczące działań
operacyjnych w ramach kształcenia ustawicznego,
• szkolenia stacjonarne oraz szkolenia on-line dla synoptyków meteorologów
m.in. z zakresu zjawisk konwekcyjnych,
interpretacji zdjęć radarowych i satelitarnych, narzędzi zarządzania jakością,
• szkolenia w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Rozwój kompetencji pracowników IMGW-PIB na rzecz
wspólnego rozwoju,
• szkolenia i staże przygotowujące do egzaminu na synoptyka meteorologa,
• szkolenia i staże przygotowujące do uzyskania tytułu starszego synoptyka hydrologa,
• szkolenia z zakresu użytkowania Systemu Hydrologii (SH), oraz wdrażanej
nowszej jego wersji-SH2
• szkolenia wewnętrzne z użytkowania
systemu ArcGIS (2 osoby),
• szkolenia zewnętrzne z oprogramowania
ArcGIS w firmie ESRI (1 osoba),
• seminaria zespołu redakcyjnego ds. Programu Kształcenia Ustawicznego Pracowników PSHM, i spotkania Zespołu
Koordynacyjnego ds. SZJ w HMOK.
Uczestniczyli w konferencjach:
• Ochrona przeciwpowodziowa w Województwie Lubelskim – organizowana
przez Wojewódzki Zarząd Melioracji
i Urządzeń Wodnych w Lublinie,
• Powodzie – Komunikacja Kryzysowa
i Współpraca Transgraniczna – Spotkanie Dyrektorów Generalnych Ochrony
Ludności Państw Grupy Wyszehradzkiej,
w Rzeszowie,
Pracownicy CNO PSHM szkolili kandydatów na stanowisko synoptyka hydrologa oraz młodszego i średniego synoptyka
meteorologa. Dwie osoby spośród pracowników CNO PSHM uczestniczyło w komisji egzaminacyjnej na w/w stopnie.
Certyfikacja Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej
W roku 2013 w CNO PSHM kontynuowano wdrażanie Systemu Zarządzania Jakością wg norm ISO serii 9000 w obszarze
działania Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej. Przeprowadzono weryfikację aktualności procedur dotyczących
działalności operacyjnej CNOPSHM. Systematycznie wprowadzane są aktualizacje
procedur wynikające z potrzeby zmian w
treści, ze zmian struktury organizacyjnej
IMGW-PIB i zmian personalnych osób
funkcyjnych.
42
2014-04-01 09:15:41
1.7. System gromadzenia i rozpowszechniania danych meteorologicznych i hydrologicznych
W roku 2013, w wyniku pomiarów realizowanych na stacjach sieci pomiarowo-obserwacyjnej IMGW-PIB, uzyskano następujące materiały źródłowe z danymi:
• dzienniki meteorologiczne,
• dane w postaci elektronicznej ze stacji
hydrologicznych i meteorologicznych,
• dzienniki klimatologiczne,
• miesięczne wykazy spostrzeżeń meteorologicznych,
• miesięczne i roczne wykazy opadowe,
• dzienniki i miesięczne wyniki pomiarów
temperatury gruntu,
• dzienniki pomiarów aktynometrycznych,
• wyniki pomiarów pluwiograficznych,
• dzienniki wodowskazowe i pomiarów
wód podziemnych,
• dokumenty z innych pomiarów i obserwacji (niwelacja, pomiary spadku zwierciadła wody, sondowania rzek i zbiorników wodnych, temperatury wód, pomiary z sieci specjalnych itp.).
Materiały te podlegały rutynowym procesom przetwarzania obejmującym:
• nadzorowanie terminów i ewidencję
spływu materiałów,
• kompletację źródłowych materiałów pomiarowo-obserwacyjnych
(dzienniki,
wykazy, paski),
• kontrolę wstępną i komputerową materiałów, analizę wyników,
• wprowadzanie poprawek oraz opracowywanie raportów pokontrolnych.
Uzyskane w ten sposób bieżące dane
hydrologiczne i meteorologiczne posłużyły
do comiesięcznych aktualizacji zbiorów
Centralnej Bazy Danych Historycznych
(CBDH) oraz zbiorów archiwalnych na nośniku papierowym. Komputerowe zbiory
CBDH uzupełniano także danymi historycznymi poprzez wnoszenie ich z dokumentów papierowych.
Pracownicy Ośrodka Baz Danych przygotowywali miesięczne zestawienia danych pomiarowo-obserwacyjnych w ramach realizacji trójstronnej umowy pomiędzy Ministerstwem Środowiska, Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej oraz IMGW-PIB.
Opracowywano Rocznik Hydrologiczny 2012 i Rocznik Meteorologiczny 2012
w nowej makiecie na CD, prowadzono też
prace nad Rocznikami Meteorologicznymi
z lat zaległych. Dostępne są Roczniki Meteorologiczne z lat 1991-2012 i Roczniki
Hydrologiczne z lat 1984-2012.
Prowadzono prace analityczne i wdrożeniowe dotyczące konserwacji i rozwoju
systemu CBDH i oprogramowania wykorzystywanego w sieci pomiarowo-obserwacyjnej, w tym Centralnej Bazy Danych
Historycznych i Systemu Zarządzania Siecią w zakresie rozszerzenia funkcjonalności systemu.
Inne prace
W 2013 r. realizowany był projekt ze
środków Banku Światowego. Zadanie C2.6
dotyczy między innymi Centralnej Bazy
Danych
Historycznych.
Prowadzono
współpracę w ramach uzgodnień szczegółowych warunków technicznych projektu
i niezbędnych funkcjonalności systemu,
prowadzono dokładne testy funkcjonalności Systemu, pracownicy Ośrodka Baz Danych brali też udział w testach akceptacyjnych systemu.
Prowadzono prace innowacyjne w temacie Opracowanie metodyki i instrukcji
opracowywania oraz kontroli danych ze
stacji wodowskazowych dla stworzenia
rocznika na poziomie stacji, działu, oddziału i Ośrodka Głównego obejmujące:
43
2014-04-01 09:15:41
• Przygotowanie i aktualizację procedur
zapewniających właściwe warunki do
wykonywania pomiarów oraz procedur
informujących osoby opracowujące
rocznik hydrologiczny o wszelkich odstępstwach przy pomiarach.
• Określenie metod opracowywania hydrologicznych danych rocznych z wykorzystaniem danych pochodzących z różnych źródeł zarówno w zakresie bieżących okresów opracowań danych, jak
i uzupełnień danych historycznych.
• Modernizacje Systemu Hydrologii i pracę
z wykorzystaniem Systemu Hydrologii 2.
Pracownicy Ośrodka Baz Danych brali
udział w pracach Zespołu ds. Danych Przestrzennych IMGW-PIB, związanych z
wdrażaniem Dyrektywy INSPIRE w
IMGW-PIB oraz administracją danymi
przestrzennymi IMGW-PIB. Prowadzono
prace dotyczące opracowania i publikacji
metadanych dotyczących danych gromadzonych przez IMGW-PIB oraz analizę
specyfikacji danych na temat Warunków
Atmosferycznych, Warunków Meteorologiczno-Geograficznych oraz Zagrożeń Naturalnych. Opracowano oraz przekazano do
opublikowania metadane w podziale na poszczególne rzędy stacji meteorologicznych
należących do sieci pomiarowo-obserwacyjnej IMGW-PIB.
W 2013 r. pracownicy Ośrodka Baz Danych brali udział w prowadzonych pod kierunkiem pełnomocnika Dyrektora ds. Systemu Zarządzania Jakością i Miernictwa
oraz specjalisty ds. SZJ pracach związanych z wdrażaniem Systemu Zarządzania
Jakością (SZJ) w Hydrologiczno-Meteorologicznej Osłonie Kraju (HMOK). Ponadto, od stycznia do października pracownicy
OBD uczestniczyli w spotkaniach roboczych zespołu wdrażającego SZJ oraz zespołu odpowiedzialnego za przygotowanie
programu kształcenia ustawicznego.
Przygotowywane były zestawienia danych hydrologicznych i meteorologicznych
(łącznie 364 wnioski) na zapotrzebowania
niekomercyjne, zgłaszane do IMGW-PIB
przez jednostki administracji rządowej,
jednostki naukowe-badawcze oraz jednostki wewnętrzne IMGW-PIB. Powyższe zestawienia dotyczyły danych, o których
mowa w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie
standardowych procedur zbierania i przetwarzania informacji przez Państwową
Służbę Hydrologiczno-Meteorologiczną
oraz Państwową Służbę Hydrogeologiczną.
Współpraca międzynarodowa
Przygotowywano zestawy danych do
rutynowej wymiany międzynarodowej,
były to:
• średnie miesięczne ciśnienia, temperatury, prężności pary wodnej, sumy opadów
i usłonecznienia (z 6 stacji, sprawdzone,
w formacie ClimatData),
• dane jak wyżej z 10 stacji, bez sprawdzania wysyłano do RTH Offenbach i RTH
Praga na wymianę międzynarodową
w sieci GTS.
Szkolenia pracowników PSHM
W dniach 9-10 stycznia troje pracowników Ośrodka Baz Danych wzięło udział
w szkoleniu użytkowników Systemu Hydrologii 2 w zakresie hydrologii historycznej, które odbyło się w Ośrodku Głównym
w Warszawie. W dniu 13 lutego dwóch pracowników Ośrodka Baz Danych wzięło
udział w warsztatach dotyczących konfiguracji eksportu w systemie DocManager,
które odbyły się w Poznaniu. System wykorzystywany jest do przechowywania zeskanowanych materiałów pomiarowo-obserwacyjnych z sieci stacji pomiarowo-obserwacyjnych PSHM.
W dniach 30-31 lipca 10 pracowników
Ośrodka Baz Danych wzięło udział w szkoleniu obronnym dla pracowników IMGW-
44
2014-04-01 09:15:41
-PIB, którzy otrzymali przydziały organizacyjno-mobilizacyjne do Instytutu na wypadek jego mobilizacji. Szkolenie odbyło
się w Ośrodku Głównym w Warszawie.
W dniach 19-20 listopada troje pracowników Ośrodka Baz Danych wzięło udział
w szkoleniu prezentacyjnym Systemu Hydrologii 2 w zakresie tworzenia i wykorzystania nowego typu agregacji oraz nauki
obsługi nowozaimplementowanych narzędzi w SH2. Szkolenie odbyło się w Ośrodku Głównym w Warszawie.
Udział w seminariach, konferencjach,
zebraniach, spotkaniach
W 2013 r. pracownicy Ośrodka Baz Danych brali udział w seminariach i konferencjach:
- spotkanie, które odbyło się w Ministerstwie Środowiska, a miało na celu omówienie problemów związanych z wdrażaniem dyrektywy INSPIRE i Ustawy
o infrastrukturze informacji przestrzennej w IMGW-PIB;
- spotkanie Zespołu ds. infrastruktury informacji przestrzennej w MŚ. Spotkanie
miało na celu m.in. omówienie problemów związanych z wdrażaniem dyrektywy INSPIRE i omówieniem obowiązków
sprawozdawczych w 2013 r. oraz potrzeb
szkoleniowych;
- seminarium dotyczące zadań objętych
grupą tematyczną DS.-M1 Doskonalenie
jakości procesu pozyskiwania i weryfikacji danych meteorologicznych z naziemnego systemu stacji synoptycznych;
- spotkanie robocze sekcji Rocznika Hydrologicznego Biura Prognoz Hydrologicznych Kraków, dotyczące problemów
związanych z opracowywaniem hydrologicznych danych historycznych oraz
przekazywana zestawów danych historycznych do Ośrodka Baz Danych;
- spotkanie z przedstawicielami GUGiK,
CODGiK i innych instytucji, którego te-
matem było omówienie problemów
związanych z wdrażaniem dyrektywy
INSPIRE, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów morskich i warunków
oceanograficzno-geograficznych;
- spotkanie robocze kierowników służb
operacyjnych PSHM. Program spotkania
obejmował m.in. ocena działalności Hydrologiczno-Meteorologicznej Służby
Pomiarowo-Obserwacyjnej w aspekcie
przeprowadzonych zmian organizacyjnych, omówienie procedury alertowej
obowiązującej w IMGW-PIB, zasady
funkcjonowania zintegrowanego systemu informatycznego w strukturach Państwowej Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej.
- spotkanie Zespołu ds. infrastruktury informacji przestrzennej w resorcie środowiska, na którym przedstawiono i przedyskutowano prezentację Budowa IIP w
tematach nadzorowanych przez Ministra
Środowiska i prezentację zasobów GDLP
Bank Danych o Lasach, omawiano też
plany dalszych prac w resorcie, w tym
prac związanych z budową resortowego
Geoportalu.
Ponadto, jeden pracownik Ośrodka Baz
Danych wziął udział w audicie wewnętrznym Systemu Zarządzania Jakością w Hydrologiczno-Meteorologicznej
Osłonie
Kraju, który odbył się w jednostkach poznańskich Oddziału IMGW-PIB we Wrocławiu.
45
2014-04-01 09:15:41
1.8. Działalność oceanograficzna w ramach Państwowej Służby
Hydrologiczno-Meteorologicznej
Do podstawowych zadań wykonywanych w ramach działalności oceanograficznej należy systematyczna rejestracja parametrów stanu środowiska morskiego oraz
dostarczanie bieżących oraz prognozowanych informacji o stanie środowiska morskiego południowego Bałtyku. Głównym
wykonawcą programu pomiarowo-badawczego był Ośrodek Oceanografii i Monitoringu Bałtyku, we współpracy z Działem
Służby Pomiarowo-Obserwacyjnej Oddziału Morskiego IMGW-PIB w Gdyni
w zakresie poboru prób wody do oznaczania zasolenia oraz pomiarów temperatury
w strefie brzegowej. Zasolenie oznaczano
w laboratorium lądowym, a wyniki poddawano weryfikacji przed wprowadzeniem
do bazy danych.
Podczas rejsów badawczych na statku
r/v Baltica, w obrębie polskiej strefy południowego Bałtyku wykonywano pomiary
i obserwacje meteorologiczne oraz profilowe pomiary prądów w czasie ruchu statku przy użyciu dopplerowskiego systemu
ADCP. Dane meteorologiczne były przekazywane ze statku na ląd w formie depeszy
SHIP dla potrzeb prognoz meteorologicznych, natomiast wyniki pomiaru prądów
archiwizowane po każdym rejsie. Wszystkie dane pomiarowe były weryfikowane
i gromadzone w oceanograficznej bazie
danych w celu ich dalszego wykorzystania
w działalności IMGW-PIB. Należą do nich
w szczególności pomiary przestrzennego
rozkładu temperatury i zasolenia wody morskiej oraz prądów podpowierzchniowych,
które są wykorzystywane przede wszystkim
do weryfikacji operacyjnych modeli hydrodynamicznych oraz przygotowywania specjalistycznych ekspertyz i opracowań.
Codziennie odbierano i udostępniano
na stronie internetowej http://baltyk.pogodynka.pl prognozy hydrodynamiczne
z modelu HIROMB w węzłach siatki 1 Mm
obejmujące: temperaturę i zasolenie wody,
kierunek i prędkość prądów morskich, poziom morza oraz koncentrację, kierunek
i prędkość dryfu lodu. Prognozy są dostępne dla całego Bałtyku lub wybranych
akwenów: południowy Bałtyk, Zatoka
Gdańska i Zatoka Pomorska.
Na tej samej stronie oraz w kioskach
multimedialnych w Gdyni i Elblągu udostępniano codzienne, 24 godzinne prognozy regionalne: prądów, temperatury wody
i zasolenia oraz parametrów jakości wody
otrzymywane z modelu MIKE 3D. Dane
prognostyczne obejmowały Zatokę Gdańską, Zatokę Pucką oraz Zalew Wiślany.
1.9. Zadania realizowane w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska
Monitoring skażeń promieniotwórczych
W roku 2013 prowadzono monitoring
zagrożeń radiacyjnych w 10 stacjach
IMGW-PIB: Warszawa, Gdynia, Mikołajki,
Gorzów Wlkp., Poznań, Świnoujście, Legnica, Włodawa, Zakopane, Lesko. Monitoring obejmował: pomiary mocy dawki promieniowania gamma, promieniowania beta
próbek dobowych i miesięcznych opadu
całkowitego, aktywności aerozoli powietrza
alfa i beta promieniotwórczych sztucznych
i naturalnych izotopów. Na stacjach Warszawa i Gdynia prowadzono również pomiary
spektrometryczne i radiochemiczne zbiorczych próbek opadu całkowitego.
Wyniki były przekazane etapami do
Głównego Inspektoratu Ochrony Środowi-
46
2014-04-01 09:15:42
ska oraz na bieżąco do Państwowej Agencji
Atomistyki oraz Marynarki Wojennej.
Bank Danych Radioaktywności był na
bieżąco uzupełniany wynikami pomiarów
całej sieci. Prowadzono również systematyczny serwis i naprawę aparatury.
Monitoring prowadzono na podstawie Umowy z GIOŚ nr 2/2011/F, finansowanej ze środków NFOŚiGW z umowy
nr 588/2010/WN-7/MN-BD/D zawartej
w dniu 28.10.2010 o dofinansowanie państwowej jednostki budżetowej w formie
przekazania środków na cele nieinwestycyjne. Pracownia została objęta Systemem
Zarządzania Środowiskowego EMAS.
Monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery
W 2013 r. zawarto kolejną umowę
z GIOŚ, nr 15/2013/F pt. Monitoring tła
zanieczyszczenia atmosfery na stacjach
w Łebie, Jarczewie i na Śnieżce dla potrzeb
EMEP, GAW/WMO i HELCOM w latach
2013-2015. W ramach umowy kontynuowano badania tła zanieczyszczenia atmosfery w Polsce w regionie nadmorskim
(Łeba), środkowowschodnim (Jarczew)
oraz wysokogórskim (Śnieżka).
Oznaczano stężenie gazów (SO2,
NO2, O3), skład chemiczny aerozoli
atmosferycznych
(SO42–,
NO3–,
–
+
+
NO3–)
NH4 , Cl ) oraz Σ(HNO3
+
+
i Σ(NH3 NH4 ). W opadach atmosferycznych pobieranych metodą „bulk” oznaczano stężenia jonów: SO42–, NO3–, Cl–,
NH4+, K+, Na+, Ca2+, Mg2+, wartość pH
i przewodność elektrolityczną. Na stacji
w Łebie dodatkowo oznaczano stężenia metali ciężkich w wodzie opadowej, tj. jonów:
Pb2+, Zn2, Cd2+, Cu2+, Ni2+, Crcałk., pH i SO42–
w dwutygodniowych próbkach opadu mokrego pobieranego metodą „wet only”. Ponadto na stacji miejskiej Warszawa-Bielany mierzono stężenie ozonu w przyziemnej
warstwie atmosfery i oznaczano skład chemiczny opadów atmosferycznych.
Oznaczenia wykonywano w laboratoriach Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie (Centrum Monitoringu
Klimatu Polski – Pracownia Badań i Monitoringu Zanieczyszczeń Atmosfery), w Wysokogórskim Obserwatorium Meteorologicznym na Śnieżce oraz we Wrocławiu
(Zakład Ekologii), a także w Gdyni (Ośrodek Oceanografii i Monitoringu Bałtyku).
Jakość pracy w laboratoriach sprawdzano poprzez uczestnictwo w ramach międzynarodowych porównań międzylaboratoryjnych przygotowanych przez: EMEP/
CCC/NILU (Norwegia) w ramach programu EMEP (raz w roku) i przez WMO Quality Assurance and Science Activity Centre (USA) w ramach programu GAW/
WMO (dwukrotnie w roku). Laboratoria
w Warszawie, na Śnieżce i we Wrocławiu
otrzymały dwukrotnie w 2013 r. próbki
syntetyczne opadu atmosferycznego przygotowane przez WMO QA/SAC. Laboratorium w Warszawie otrzymało próbki syntetyczne symulujące próbki środowiskowe
na oznaczenie NO2, SO2 i HNO3 oraz NH3
w powietrzu, a także próbki syntetyczne
opadu atmosferycznego przygotowane
przez EMEP/CCC/NILU. Laboratorium
w Gdyni otrzymało syntetyczne próbki na
oznaczenie metali ciężkich w opadzie atmosferycznym przygotowane przez EMEP/
CCC/NILU. Wyniki oznaczeń nie przekraczały wyznaczonych przez organizatorów
odchyleń od wartości oczekiwanych.
Kontynuowano przekazywanie on-line
danych o 1-godzinych stężeniach ozonu przyziemnego na stacji miejskiej Warszawa-Bielany na serwer WIOŚ w Warszawie, a za jego
pośrednictwem do systemu Ozonweb EAŚ.
Badania tła zanieczyszczenia atmosfery
w IMGW-PIB prowadzono w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Polska ma międzynarodowe zobowiązania
wynikające z realizacji następujących porozumień:
47
2014-04-01 09:15:42
• Konwencji w sprawie transgranicznego
zanieczyszczania powietrza na dalekie
odległości (tzw. Konwencji Genewskiej,
Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution) oraz protokołu do tej
konwencji (w sprawie finansowania
EMEP),
• Konwencji Helsińskiej o ochronie Bałtyku,
• Współpracy ze Światową Organizacją
Meteorologiczną (WMO).
Wyniki pomiarów są na bieżąco (raz
w miesiącu) i po okresach sprawozdawczych, zazwyczaj jednego roku, przekazywane do archiwalnych zasobów baz danych
systemów obserwacyjnych:
• krajowego, za pośrednictwem wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska (WIOŚ) w Lublinie (Delegatura
w Białej Podlaskiej – dane z Jarczewa),
Gdańsku (dane z Łeby), we Wrocławiu
(dane ze Śnieżki) i w Warszawie (dane
ze stacji Warszawa Bielany – Warszawa
Podleśna),
• europejskich: EMEP i COMBINE/HELCOM,
• ogólnoświatowego WMO/GAW z centrami danych: gazów cieplarnianych
World Data Centre for Greenhouse Gases
(WDCGG, Tokio, Japonia), składu chemicznego opadów atmosferycznych
World Data Centre for Precipitation Chemistry (WDCPC, Albany, USA), składu
chemicznego aerozolu atmosferycznego
World Data Centre for Aerosols (WDCA,
Ispra, Włochy), ozonu w przyziemnej
warstwie atmosfery World Data Centre
for Surface Ozone (WDCSO3, Tokio, Japonia).
Aby uniknąć podwójnego raportowania
już od kilku lat większość danych ze stacji
europejskich przekazywana jest do innych
baz za pośrednictwem EMEP.
W 2013 r. w pełni zrealizowano zadania
i prace w ramach współdziałania z międzynarodowymi systemami monitoringu śro-
dowiska EMEP, GAW/WMO, HELCOM
oraz Państwowym Monitoringiem Środowiska, objęte umową z GIOŚ.
Wykonano opracowanie Monitoring tła
zanieczyszczenia atmosfery na stacjach
Łeba, Jarczew, Śnieżka – raport roczny
2012, które zawiera zestawienie danych za
2012 r. z uwzględnieniem zmian stanu zanieczyszczenia atmosfery na tle wielolecia
(1991-2011).
Wykonano opracowanie Monitoring tła
zanieczyszczenia atmosfery w Polsce dla
potrzeb EMEP, GAW/WMO i Komisji Europejskiej – raport syntetyczny 2012, we
współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska Państwowym Instytutem Badawczym,
które zawiera zestawienie danych za 2012 r.
z uwzględnieniem zmian stanu zanieczyszczenia atmosfery na tle wielolecia, obejmujące wyniki pochodzące ze stacji EMEP w
Łebie, w Jarczewie i na Snieżce, administrowanych przez IMGW-PIB oraz wyniki
ze stacji EMEP w Diablej Górze (Puszcza
Borecka), administrowanej przez IOŚ-PIB.
Do Głównego Urzędu Statystycznego przekazano dane o zanieczyszczeniu powietrza i
opadów atmosferycznych w 2012 r. do
rocznika Ochrona Środowiska. Ponadto
Pracownię objęto Systemem Zarządzania
Środowiskowego EMAS.
Monitoring ozonu atmosferycznego
i promieniowania UV-B
Sondaże ozonowe
W Ośrodku Aerologii IMGW-PIB w Legionowie od 1979 r. prowadzone są systematyczne cotygodniowe pomiary profilu
pionowego ozonu sondami elektrochemicznymi do maksymalnej wysokości około
35 km. W 2013 r. wykonano 53 sondaże
ozonowe elektrochemiczną sondą ozonową
ECC6A w systemie sondażowym DigiCORA III, osiągając średnią wysokość 32,5 km.
Wyniki sondaży przekazywano na bieżąco
do bazy danych ozonowych w Norweskim
48
2014-04-01 09:15:42
Instytucie Ochrony Powietrza w Oslo
(NILU). Opracowany graficznie profil ozonu
był przekazywany do Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku GIOŚ. Dane
sondaży ozonowych, po ich zweryfikowaniu
pomiarem całkowitego ozonu spektrofotometrem Dobsona w Belsku, były przekazywane do baz danych Światowego Centrum
Ozonowego w Toronto, w Kanadzie.
W 2013 r. w sondażach ozonowych
w Legionowie obserwowano epizody ubytków ozonu stratosferycznego. Stopień destrukcji ozonu zmienia się z roku na rok
i zależy od warunków meteorologicznych
panujących w stratosferze na półkuli północnej. Każdego roku stratosfera w wysokich szerokościach wychładza się podczas
długiej nocy polarnej. Różnica temperatur
pomiędzy biegunem północnym i umiarkowanymi szerokościami tworzy arktyczny
wir polarny. Od ponad 30 lat w wirze polarnym przy temperaturach poniżej 195K
w oświetlonych przez Słońce rejonach odbywa się proces katalitycznego niszczenia
ozonu wywołany antropogeniczną emisją
związków chloru.
Podczas zimy 2012/2013 poważna anomalia pogodowa nad Arktyką spowodowała nagłe ocieplenie stratosfery, które podzieliło wir polarny już na początku stycznia. Wzrost temperatury w stratosferze powyżej wartości progowej przerwał proces
niszczenia ozonu. Zubożone w ozon masy
powietrza będące pozostałościami wiru polarnego pojawiły się nad Legionowem dużo
później niż zwykle, dopiero w drugiej połowie kwietnia i na początku maja. Latem obserwowano niskie stężenia ozonu przy adwekcji subtropikalnych mas powietrza
w dolnej stratosferze.
Całkowity ozon z danych satelitarnych
W Ośrodku Teledetekcji Satelitarnej
w Krakowie opracowywano satelitarne
mapy całkowitego ozonu, które w okresie
letnim były wykorzystywane do prognozy
indeksu UV.
Pomiar promieniowania UV
W Łebie, Legionowie i w Zakopanem
kontynuowano pomiary promieniowania UV
szerokopasmowym przyrządem UV-Biometr
SL501, wyskalowanym w jednostkach czu-
Dzienne – średnie, maksymalne i minimalne – dawki UV-B oraz miesięczne dawki promieniowania
UV-B (MED) w 2013 r.
śr. dob.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
0.3
1.0
3.5
7.4
12.2
14.4
14.6
11.5
6.7
2.8
0.7
0.4
Łeba
max.
min.
dob.
dob.
0.9
0.1
2.9
0.3
5.7
1.2
15.0
1.6
18.4
5.0
20.1
3.6
20.3
6.4
18.7
5.7
12.1
1.7
5.5
0.8
1.4
0.2
0.8
0.1
dawka
śr. dob.
mies.
10.4
0.6
27.3
1.1
108.1
3.7
221.0
6.6
379.2
10.3
431.5
13.1
451.9
13.9
357.9
11.5
201.2
5.9
85.8
3.0
20.7
0.9
11.2
0.5
Legionowo
max.
min.
dob.
dob.
1.0
0.3
2.6
0.4
6.7
1.5
12.0
1.9
17.5
2.8
19.6
5.7
19.3
4.0
18.8
2.1
11.9
1.5
5.7
1.3
2.0
0.2
0.9
0.2
Zakopane
dawka
max.
min.
dawka
śr. dob.
mies.
dob.
dob.
mies.
17.6
0.9
1.9
0.3
28.2
31.2
1.9
5.8
0.2
53.8
114.6
4.3
7.4
1.7
131.9*
197.0
8.8
16.6
2.3
264.4
318.2
9.9
19.7
2.8
308.2
392.0
10.9
21.0
3.5
325.6
429.9
12.8
20.5
1.8
397.7
357.4
11.0
18.2
1.5
342.5
178.1
6.2
12.3
1.7
184.9
93.8
brak danych z więcej niż 5-ciu dni**
25.9
1.1
2.7
0.2
33.8
15.3
0.9
1.3
0.3
26.8
*przy braku danych w poszczególnych dniach, uzupełniono je przez średnią obliczoną z pozostałych dni
**przy braku danych z większej niż 5 liczby dni, z danego miesiąca statystyka nie jest wyznaczana
49
2014-04-01 09:15:42
łości erytemalnej MED. Czujniki wykorzystane w pomiarach były kalibrowane
w PMOD/WRC w Davos w Szwajcarii.
W tabeli przedstawiono wyniki pomiarów
z Łeby, Legionowa i Zakopanego.
W okresie od wiosny do jesieni,
a szczególnie na wiosnę, na stacjach
IMGW-PIB w Łebie i Zakopanem obserwowano wzrost promieniowania nadfioletowego. Zmierzone wartości indeksu UV
okresowo przekraczały wartości średnie,
a w pojedynczych dniach osiągały wartości
maksymalne w serii.
Opracowany w 2000 r. operacyjny, automatyczny system prognozy indeksu UV
działał w 2013 r. od końca kwietnia do końca września. Jednodniowe prognozy oraz
podstawowe wiadomości o sposobie wykorzystania indeksu UV do ochrony przed
nadmiernym napromieniowaniem są publikowane na stronie Pogodynki. Wdrożony
w 2006 r. system monitoringu promieniowania UV, obejmujący obecnie pięć stacji
pomiarowych (Łeba, Mikołajki, Legionowo, Katowice, Zakopane), w 2013 r. przekazywał na bieżąco dane o zmierzonym
indeksie UV na stronę Pogodynki
1.10. System zarządzania jakością w programie Hydrologiczno-Meteorologiczna Osłona Kraju (HMOK)
W dniu 19 listopada 2013 r. zakończyła
się trzyletnia ważność certyfikatu, potwierdzającego wdrożony system zarządzania
jakością w obszarze Hydrologiczno Meteorologicznej Osłonie Kraju (HMOK). Od
4 do 5 listopada został przeprowadzony
kompleksowy pięciodniowy audit odnowienia certyfikatu, wykonany przez trzyosobowy zespól auditorski Polskiego Centrum Badania i Certyfikacji (PCBC). Podczas auditu zespół PCBC pozytywnie ocenił wszystkie procesy utrzymaniowe system zarządzania jakością określone wymaganiami normy PN-EN ISO 9001:2009.
Potwierdzono i wysoko oceniono skuteczność realizacji celów jakościowych sformułowanych w polityce jakości programu
HMOK /PSHM. Na spotkaniu zamykającym auditor wiodący zespołu poinformował, że będzie rekomendował przedłużenie
certyfikatu SZJ programu HMOK na kolejne trzy lata komitetowi technicznemu
PCBC. W dniu 25.11.2013 r. PCBC formalnie powiadomiło IMGW-PIB o przedłożeniu certyfikatu SZJ programu HMOK na
dalszy okres, tj. na lata 2014-2016.
Z uwagi na wagę procesu auditu odnowienia, którego wynik ma duży wpływ na
funkcjonowanie SZJ w HMOK w następnych latach, prace samodzielnej sekcji ds.
SZJ w HMOK były w dużej mierze ukierunkowane na przygotowania obszaru
HMOK do zewnętrznego auditu odnowienia certyfikatu.
Wszystkie prace utrzymaniowe sytemu
doskonalące system oraz prace administracyjne związane z funkcjonowaniem sytemu,były uregulowane zatwierdzonym planem działania samodzielnej sekcji ds. SZJ
w HMOK/PSHM na 2013 r.
Prace związane z procesem utrzymaniowym sytemu zarządzania jakością
w HMOK
Proces auditów wewnętrznych
Audit wewnętrzny objął wszystkie jednostki organizacyjne realizujące program
HMOK w ramach PSHM. Cały proces został podzielony na czterdzieści dwa obszary, na które składało się 110 punktów auditowych z personelem etatowym i 315 punktów auditowych stacji III-V rzędu. Termin
50
2014-04-01 09:15:42
wykonania auditu wewnętrznego ograniczono do drugiego kwartału, z nieprzekraczalnym terminem jego zakończenia do 28
czerwca 2013 r. Do auditu zostało wyznaczonych dziewiętnastu auditorów wiodących, wspieranych przez dwudziestu jeden
auditorów technicznych. Łącznie do Samodzielnej Sekcji ds. SZJ w PSHM wpłynęło
42 raporty. Cała dokumentacja auditowa
i poauditowa jest dostępna w biurze Samodzielnej Sekcji ds. SZJ w PSHM.
W założeniach, do procesu auditu wewnętrznego br. zostały ustalone priorytety
badania auditowego dla wszystkich poziomów aktywności PSHM. Założenia dla poziomu pozyskiwania danych służby pomiarowo-obserwacyjnej były następujące:
a) zdiagnozowanie funkcjonowania procesów serwisowych, b) ocena procesów nadzorowania infrastruktury wspierającej procesy pomiarowe, c) nadzór nad procesem
wzorcowania oprzyrządowania pomiarowego, d) ocena stanu infrastruktury informatycznej wykorzystywanej w procesie
pozyskiwania danych oraz e) ocena nowo
uruchamianych procesów na zgodność
z wymaganiami normy ISO 9001 (OTN).
Założeniem do auditu na poziomie przetwarzania danych w PSHM było:
a) ocena stanu prac utrzymaniowych SZJ,
b) prowadzenie badań benchmarkingowych
(analiza porównawcza), c) ocena nowo uruchamianych procesów na zgodność z wymaganiami normy ISO 9001 (OH).
Wytyczne na poziomie gromadzenia
i przekazywania produktów HMOK/PSHM
były ukierunkowane na ocenę wpływu uruchamianego zintegrowanego systemu informatycznego Centralnej Bazy Danych
Operacyjnych na proces utrzymania SZJ
w HMOK/PSHM.
Aktualizacja dokumentacji SZJ
W wyniku zmian organizacyjnych, jak
i dużej dynamiki zmian w infrastrukturze
PSHM, corocznie prowadzone są prace nad
aktualizacją dokumentacji SZJ, obejmującej
średnio około 15% dokumentów ze zbioru
zawierającego około czterysta pozycji.
Wystawiono 6 kart zmian, opracowano
10 nowych dokumentów SZJ, wykonano
50 nowych wydań dokumentacji SZJ, co
stanowi przeszło 10% zbioru dokumentacji
SZJ/HMOK. W podkatalogu Biur Prognoz
Hydrologicznych utworzono nową zakładkę – Plany Sygnalizacyjne. Uruchomiono
roboczy katalog Instrukcja przeznaczony
dla Zespołu ds. nowelizacji instrukcji dla
stacji meteorologicznych.
Od chwili uruchomienia zbioru dokumentacji SZJ w elektronicznym systemie
zarządzania dokumentacją Dedal, odnotowywany jest stały, coroczny i znaczący
wzrost poczytności dokumentacji SZJ.
W bieżącym roku do dokumentów zamieszczonych w katalogów HMOK odnotowano ponad 20 tyś. wejść od chwili jego
założenia. Największą liczbę czytelników
interesuje dokumentacja alertowa zamieszczona w podkatalogu Centrum Nadzoru
PSHM – około pięć tyś. wejść. Duża liczba
czytelników sięga po dokumenty awaryjne
(średnio 3 tyś. wejść) w podkatalogu służby pomiarowo-obserwacyjnej oraz do dokumentu tego samego podkatalogu, który
jest bezpośrednio związany z pracą operacyjną stacji pomiarowo-obserwacyjnych
(z blisko 3,5 tysięczną liczbą czytelników).
Przegląd sytemu zarządzania jakością
obszaru HMOK, audit zewnętrzny odnowienia certyfikatu
Do obowiązku Samodzielnej Sekcji ds.
SZJ w HMOK/PSHM należy przygotowanie organizacyjne przeglądu SZJ w HMOK.
Sekcja zobowiązana była również do przygotowania dokumentacji, będącej przedmiotem omówienia na tym przeglądzie
przez Zespół Koordynacyjny ds. SZJ
w HMOK. W programie HMOK przyjęto
roczny okres rozliczeniowy sytemu zarządzania jakością z przedziałem czasowym
51
2014-04-01 09:15:42
od października do października w kolejnym roku.
W br. spotkanie odbyło się 16 października. W spotkaniu uczestniczył pełny skład
zespołu koordynacyjnego powiększony
o specjalistów ds. SZJ HMOK i MOLC
oraz kierownika Centrum Nadzoru Operacyjnego. Na spotkaniu prezentowano:
• Całościowy raport z auditu wewnętrznego obszaru HMOK.
• Wytypowane raporty cząstkowe auditu
wewnętrznego.
• Plan poprawy jakości obszaru HMOK na
2013 r.
W ramach przeglądu zostały zreferowane i omówione tematy:
• Ocena skuteczności i wyników działania
systemu zarządzania jakością HMOK.
• Realizacji planu szkoleń.
• Wyniki auditów wewnętrznych 2013 r.
• Statusu działań korygujących i zapobiegawczych.
• Realizacja planu poprawy jakości
HMOK 2013 r.
• Aktualizacji dokumentów systemu zarządzania jakością obszaru HMOK.
• Zmiany które mogą wpłynąć na system
zarządzania jakością obszaru HMOK.
• Reklamacje, opinie, uwagi dotyczące
produktów i pracy obszaru HMOK/
PSHM oraz sposób ich załatwienia.
Od 4 do 8 listopada miał miejsce pięciodniowy audit odnowienia realizowany
przez PCBC. Do zadań Samodzielnej Sekcji ds. SZJ należało przygotowanie logistyczno-organizacyjne auditu. Przeglądowi
polegały jednostki organizacyjne programu
HMOK zlokalizowane w Ośrodku Głównym IMGW-PIB: Centrum Informatyki,
Centrum Nadzoru Operacyjnego PSHM,
Ośrodek Hydrologiczno-Meteorologicznej
Służby Pomiarowo-Obserwacyjnej, Ośrodek Teledetekcji Naziemnej, Dział Służby
Pomiarowo-Obserwacyjnej w Warszawie
Oddział Kraków. Ponadto przeglądowi
poddano stację aerologii oraz radar mete-
orologiczny w Legionowie. Auditem odnowienia w br. objęty był również Oddział
IMGW-PIB Kraków, gdzie kontrolę wykonano w Biurze Prognoz Hydrologicznych,
Centralnym Biurze Prognoz Meteorologicznych, Dziale Serwisu Systemów Pomiarowych, Ośrodku Teledetekcji Satelitarnej, Dziale Numerycznych Prognoz Meteorologicznych Aladin.
Przeglądowi auditowemu poddano
SZH Zakopane, SHM Nowy Sącz oraz stacje telemetryczne – wodowskazową Stróża
i klimatologiczną Obidowa. Audit został
wykonany przez trzyosobowy zespół auditorski PCAB pod kierownictwem auditora
wiodącego p. Elżbiety Stypułkowskiej.
IMGW-PIB reprezentował Z-ca Dyrektora
ds. Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej dr Rafał Bąkowski, Dyrektor Oddziału IMGW-PIB Kraków mgr Jan Sadoń
oraz Pełnomocnik Dyrektora ds. SZJ
w PSHM i Miernictwa prof. Kazimierz
Różdżyński.
Prace związane z procesami doskonalącymi system realizowanymi w ramach
SZJ w programie HMOK
Program Kształcenia Ustawicznego Pracowników PSHM
Zadania Samodzielnej Sekcji ds. SZJ/
MOK w ramach Programu Kształcenia
Ustawicznego były związane z pracami
planistyczno-koordynacyjnymi programu
,jak również czynnym uczestnictwem
w procesach szkoleniowych.
Pierwsze z zadań obejmowało scalenie
planów cząstkowych poszczególnych zakresów tematycznych szkoleń wymienionego programu oraz opracowanie zakresu
tematycznego szkoleń związanych z SZJ.
Do zadań koordynacyjnych należało zbieranie wniosków szkoleniowych, nadzorowanie procesu akceptacji i zatwierdzania.
Po przeprowadzeniu szkolenia Samodzielna Sekcja ds. SZJ w PSHM przygotowywa-
52
2014-04-01 09:15:42
ła sprawozdanie z odbytych szkoleń. Całość dokumentacji szkoleniowej 2013 r. jest
archiwizowana i w razie potrzeby udostępniana zainteresowanym w biurze Samodzielnej Sekcji ds. SZJ w PSHM.
Tematykę przeprowadzonych szkoleń z
zakresu SZJ opracowano dla podnoszeniem kwalifikacji pracowników PSHM
oraz doskonalenia procesu komunikacji
wewnętrznej służby pomiarowo-obserwacyjnej. Zorganizowano szkolenia zewnętrze
dla kadry średniego szczebla zarządzania
PSHM w współpracy z PCBC. Szkolenie
dotyczyło podstaw narzędzi zarządzania,
oceny ryzyka i motywacji pracowników.
W szkoleniu uczestniczyło 36 pracowników
kadry kierowniczej PSHM.
W trakcie prowadzonego procesu auditu wewnętrznego przeprowadzono szkolenia wewnętrzne stanowiskowe, wykonane
przez zespoły auditorskie HMOK dotyczące dokumentacji SZJ w HMOK, mierników, działań korygujących i zapobiegawczych procesów operacyjnych służby pomiarowo-obserwacyjnej. Tematem omawianym na szkoleniach były również wyniki auditu za poprzedni okres rozliczeniowy.
W spotkaniach uczestniczyło około 300
pracowników służby pomiarowo-obserwacyjnej. Kolejnym szkoleniem z zagadnień
dotyczących sytemu zarządzania jakością
w HMOK, były szkolenia organizowane
przez Działy Służby Pomiarowo-Obserwacyjnej, w których udział wzięło około 180
pracowników PSHM.
Nowelizacja podręcznika Instrukcja dla
stacji meteorologicznych
W ramach Systemu Zarządzania Jakością programu HMOK Samodzielna Sekcja
ds. SZJ w PSHM czynnie włączyła się do
prac nad nowelizacją podręcznika operacyjnego meteorologicznej służby pomiarowo-obserwacyjnej. Zadaniem sekcji było
prowadzenie działań organizacyjno-koordynacyjnych oraz opracowanie rozdziału
w podręczniku dotyczącego systemu zarządzania jakością w służbie pomiarowo-obserwacyjnej.
Proces nowelizacji podręcznika był objęty planem poprawy jakości programu
HMOK na 2013 r. Do realizacji zadania został powołany dwunastoosobowy zespół
redakcyjny pod kierunkiem Pełnomocnika
Dyrektora ds. SZJ i Miernictwa w PSHM.
Dla usprawnienia prac został opracowany roboczy katalog Instrukcja w elektronicznym systemie zarządzania dokumentacja Dedal. Autorzy poszczególnych rozdziałów byli właścicielami zakładek tematycznych podręcznika. Wszystkie procesy
opiniowania i akceptacji rozdziałów podręcznika odbywały się za pomocą wymienionego systemu. W 2013 r. zorganizowano cztery spotkania robocze zespołu.
Plan pracy podzielony został na cztery
etapy realizacyjne i obejmował cały 2013 r.
Pierwszy etap to prace przygotowawcze
w których przewodniczący zespołu opracował wytyczne realizacyjne, założenia programowe oraz harmonogramu prac. Etap
drugi dotyczył przygotowania zbioru literatury, dokumentów źródłowych oraz zdjęć i
rycin, wykorzystywanych w nowelizowanych rozdziałach podręcznika. Ten etap
prac przygotowawczych realizowali członkowie zespołu redakcyjnego. W etapie
trzecim opracowano robocze wersje poszczególnych rozdziałów. Etap czwarty,
ostatni w br., był związany z procesem opiniowania poszczególnych rozdziałów przez
przewodniczącego zespołu, głównych
użytkowników podręcznika, który zakończył się akceptacją wersji elektronicznej
podręcznika przez Z-cę Dyrektora ds. Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej,
z jednoczesną jego rekomendacją do powszechnej opinii w PSHM. Znowelizowany podręcznik został powiększony o nowo
pracowane rozdziały dotyczące: a) elektronicznych
przyrządów
pomiarowych;
b) metadane parametrów meteorologicz53
2014-04-01 09:15:42
nych oraz c) zarządzanie jakością w służbie
pomiarowo-obserwacyjnej.
W połowie października zakończył się
proces opiniowania podręcznika przez
głównych przyszłych użytkowników. Pełne
elektroniczne wydanie podręcznika składa
się z 25 rozdziałów. Po uwzględnieniu
uwag autorzy przygotowali ostateczne
elektroniczne wersje rozdziałów z przeznaczeniem do publicznej oceny i opinii
wszystkim pracownikom PSHM. Upublicznienia podręcznika odbędzie się
z wykorzystaniem systemu Dedal około
15 grudnia br.
Opracowywany rozdział, dotyczący systemu zarządzania jakością w służbie pomiarowo-obserwacyjnej, został przygotowany na
podstawie rozdziału trzeciego dokumentu
WMO nr 8. Rozdział prezentuje w formie
wskazówek-wytycznych przyjętą przez
WMO politykę jakości adresowaną do służb
pomiarowo-obserwacyjnych.
W opisanym rozdziale WMO definiuje zakresy aktywności w narodowych służbach pomiarowo-obserwacyjnych, które priorytetowo należy uwzględnić w najbliższych latach
w ich procesach zarządczych, bezpośrednio
odnoszących się do jakości pełnienia służby.
1.11. Centrum Nadzoru Technicznego Systemów Pomiarowych
W okresie styczeń-grudzień 2013 r. prowadzono nadzór i weryfikację funkcjonowania stacji pomiarowych PSHM. Wykonywano prace serwisowe na stacjach pomiarowych i zbiorczych z funkcją telemetryczną i aktynometryczną. Centrum kontynuowało prace z roku 2012, związane
z wdrożeniem systemów AWOS (Automatic Weather Observing Systems) na potrzeby osłony meteorologicznej lotnisk cywilnych w Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Rzeszowie, Łodzi, Szczecinie i Gdańsku oraz automatycznych systemów stanu
nawierzchni drogi startowej Ice-alert dla
portów lotniczych w Katowicach, Rzeszowie, Łodzi i Szczecinie.
Prace związane z meteorologiczną osłoną lotniczą:
• organizacja wizji lokalnych na pięciu lotniskach cywilnych (Warszawa, Kraków,
Wrocław, Bydgoszcz, Gdańsk);
• unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie
przetargu nieograniczonego na Projekt,
dostawę, instalację, uruchomienie i serwis systemów AWOS na lotniskach cywilnych w Warszawie, Krakowie, Wro-
cławiu, Gdańsku i Bydgoszczy ze względów formalnych;
• powołanie pismem okólnym Z-cy Dyrektora Komisji ds. dialogu technicznego;
• ogłoszenie o zamiarze przeprowadzenia
dialogu technicznego Projekt, dostawa,
instalacja i uruchomienia operacyjne automatycznych systemów pomiarowych
parametrów meteorologicznych (AWOS)
na potrzeby MOLC;
• spotkania z przedstawicielami firm oferujących instalację systemu AWOS w ramach ogłoszonego dialogu technicznego
celem uzyskania doradztwa przed
wszczęciem postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego;
• spotkania negocjacyjne z Zarządzającym
portami lotniczymi: PL Łódź, PL Rzeszów, PL Wrocław, PL Katowice, PL Poznań, PL Kraków, PL Szczecin;
• korespondencja i współpraca z Polską
Agencją Żeglugi Powietrznej (PAŻP);
• podpisanie umowy poddzierżawy z GTL
S.A. Katowice, PL Łódź, PL Rzeszów –
Jesionka, PL Szczecin – Goleniów;
• ogłoszenie postępowania przetargowego
na Projekt, dostawę, instalację i uruchomienie operacyjne automatycznych sys-
54
2014-04-01 09:15:42
temów pomiarowych parametrów meteorologicznych AWOS na potrzeby meteorologicznej osłony lotnictwa cywilnego
na lotniskach w Katowicach, Krakowie,
Wrocławiu, Rzeszowie, Łodzi, Szczecinie, Gdańsku oraz automatycznych systemów stanu nawierzchni drogi startowej
Ice-alert dla portów lotniczych w Katowicach, Rzeszowie, Łodzi i Szczecinie;
Serwis aparatury pomiarowej, m.in.:
• weryfikacja zgłoszeń awarii,
• przyjmowanie zgłoszeń o bieżącym zapotrzebowaniu na aparaturę serwisową,
• dystrybucja części zamiennych do komórek serwisu systemów pomiarowych
PSHM,
• obsługa zgłoszeń szkód powstałych na
stacjach telemetrycznych oraz monitoring postępowań likwidacyjnych,
• przyjęcie zgłoszenia o kradzieży stacji
Rogóźno, procedura zgłoszenia ubezpieczycielowi,
• serwis aparatury aktynometrycznej
(Włodawa, Lesko, Świnoujście, Gorzów
Wlkp., Sulejów, Wieluń, Zakopane, Bielsko-Biała, Radzyń, Jelenia Góra, Mikołajki),
• instalacja dyfuzjometru, kalibracja termostatu CMG, wyznaczenie współczynników przejścia w program ELLAB (Puławy),
• instalacja nowej stacji aktynometrycznej
wyposażonej w rejestrator Combilog
1022, podłączenie bilansomierza CNR4,
wymiana instalacji azotowej bliansomierza R172 (Włodawa),
• instalacja nowej stacji aktynometrycznej
wyposażonej w rejestrator Combilog
1022, wymiana instalacji azotowej bilansomierza R163 (Legnica),
• sprawdzenie i rekonfiguracja stacji automatycznej MAWS (Szczecinek-Marcelin),
• instalacja w ogródku meteorologicznym
nowej stacji aktynometrycznej, wyposażonej w rejestrator Combilog 1022, pod-
łączenie pyrradiometru CNR4, wymiana
instalacji azotowej bilansomierza R164,
instalacja pyranometru CMP11 z przystawką wentylacyjną, podłączenie do rejestratora Combilog 1022 czujników
temperatury i wilgotności HMP155 do
testowania osłon radiacyjnych (Łeba),
• montaż, podłączenie i konfiguracja ceilometru CL31 do stacji aktynometrycznej
MAWS, wymiana czujników temperatury (Mława),
• montaż na ławie aktynometrycznej
dwóch osłon radiacyjnych przeznaczonych do testów, podłączenie do rejestratora Combilog 1022 dwóch czujników temperatury i wilgotności HMP155, wpięcie
rejestratora do sieci IMGW(Piła),
nowej stacji aktynometrycznej z rejestratorem Combilog 1022, podłączenie pyrradiometru CNR4, montaż skrzynki natynkowej z wbudowanym Ethernet
Extenderem IVC-2004PT, wpięcie rejestratora Combilog 1022 do sieci IMGWPIB, podłączenie dwóch czujników temperatury i wilgotności HMP155 zamontowanych w osłonach radiacyjnych przeznaczonych do testów (Lesko),
• wymiana osłony piranometru CM7B, instalacja w ogródku meteorologicznym nowej stacji aktynometrycznej, wyposażonej w rejestrator Combilog 1022, podłączenie pyrradiometru CNR4 (Mikołajki),
nowej stacji aktynometrycznej, wyposażonej w rejestrator Combilog 1022, podłączenie pyrradiometru CNR4, montaż
w budynku skrzynki natynkowej z wbudowanym Ethernet Extenderem IVC-2004PT, wpięcie rejestratora Combilog
1022 do sieci IMGW-PIB, wymiana instalacji azotowej pyrradiometru (Radzyń),
• dystrybucja aparatury pomiarowej, okablowania i elementów pod budowę stacji
finansowych ze środków umowy inwestycyjnej PSHM 2012,
55
2014-04-01 09:15:42
• sprawdzenie posterunków telemetrycznych (Wyszogród, Pułtusk, Wyszków,
Czarnowo, maków Mazowiecki, Zambski Kościelne),
• kalibracja czujników SubPress (Borkowo, Warszawa-Port Praski),
• kontrola posterunków telemetrycznych
oraz wymiana uszkodzonej aparatury (teren DSPO Warszawa: Port Praski, Gusina, Włocławek, Kwiatkówek),
• wizje lokalne pod budowę nowych stacji
telemetrycznych (teren DSPO Warszawa: Dobrzyków, Wiączemin, Arciechów,
Wychódźc, Pułtusk, Małkinia, Kuligów,
Popowo),
• wizje lokalne pod budowę nowej stacji
hydrologicznej (Płock),
• wizja lokalna pod instalację czujnika do
pomiaru grubości pokrywy śnieżnej
USH-8 (Lębork),
Inne
• sprawdzenie i przygotowanie do wzorcowania:
− 23 barometry PTB330;
− 5 barometrów PTB220;
− 13 barometrów PA11;
− 313 czujników temperatury i wilgotności HMP45;
− 66 czujników temperatury i wilgotno-
ści HMP155;
− 20 czujników temperatury i wilgotno-
ści QMH102;
− 2 czujniki temperatury i wilgotności
QMH101;
− 2 czujniki temperatury i wilgotności
Rotronic;
− 21 czujników temperatury PT100;
− 8 czujników referencyjnych HM70;
− 15 termometrów QMT107;
− 38 wiatromierzy WAA;
− 34 wiatromierze WAV;
− 42 wiatromierze WMS302;
− 194 wiatromierze MetOne;
− 13 wiatromierzy WS10;
− 4 wiatromierze Young;
− 14 wiatromierzy WS425;
− 4 wiatromierze ultradźwiękowe
WMT700;
− 1 wiatromierz WMT702;
− 58 wiatromierzy WS200-UMB;
− 5 wiatromierzy Skywatch;
− 9 wiatromierzy YA-45 MORS;
− 4 wiatromierze Lambrecht;
− 2 wiatromierze THIES.
1.12. Centrum Laboratorium Aparatury Pomiarowej
Centralne Laboratorium Aparatury Pomiarowej wykonało w 2013 r. ponad 3 200
wzorcowań aparatury pomiarowej.
Laboratorium kontynuowało uczestnictwo w krajowym systemie akredytacji.
W dniach 20-21.02.2013 r. odbyła się ocena
Polskiego Centrum Akredytacji przedłużająca jego akredytację. W dniu 17.06.2013 r.
Polskie Centrum Akredytacji wydało nowy
certyfikat akredytacji laboratorium wzorcującemu ważny do dnia 13.07.2017 r. Certyfikatem potwierdzono spełnienie przez
Centralne Laboratorium Aparatury Pomiarowej IMGW-PIB wymagań normy PN-
-EN ISO/IEC 17025:2005. Akredytowany
obszar działalności laboratorium zawarto
w Zakresie akredytacji nr AP126.
W 2013 r. zorganizowano w laboratorium wymagane audity wewnętrzne. Celem
ich było potwierdzenie spełnienia wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005,
wymagań PCA, dokumentacji wewnętrznej
w auditowanych obszarach, a także określenie możliwości dalszego doskonalenia
laboratorium. Audity dotyczyły obszaru
systemu zarządzania CLAP, działalności
technicznej w dziedzinach temperatury
(stanowisko TCB), ciśnienia (stanowisko
56
2014-04-01 09:15:42
PCB) oraz wilgotności względnej (stanowisko HCB).
Zgodnie z zatwierdzonym programem i
procedurą dla zapewnienia spójności pomiarowej przeprowadzono wzorcowanie
całego wyposażenia pomiarowego laboratorium, w tym wzorców i wyposażenia do
pomiarów pomocniczych, używanych do
wzorcowania aparatury pomiarowej dla
PSHM. Wzorcowanie wyposażenia pomiarowego laboratorium przeprowadzono w
Głównym Urzędzie Miar, innych laboratoriach akredytowanych. W jednym przypadku przeprowadzono wzorcowanie za grani-
cą. Dokonano w ten sposób powiązania
wzorców CLAP IMGW-PIB ze wzorcami
państwowymi i/lub międzynarodowymi
wybranych jednostek miar.
W celu zapewnienia jakości wyników
wzorcowania, laboratorium uczestniczyło
w porównaniach międzylaboratoryjnych w
dziedzinie przepływu (IMG PAN, anemometr ultradźwiękowy). W ramach działań
związanych ze sterowaniem jakością wykonano porównania wewnątrzlaboratoryjne na stanowiskach pomiarowych (PCB,
TCB, HCB i TATB). Wyniki porównań
oceniono pozytywnie
57
2014-04-01 09:15:42
2014-04-01 09:15:42
Techniczna Kontrola Zapór
2.1. Ocena stanu technicznego budowli piętrzących
Ośrodek Technicznej Kontroli Zapór
z siedzibą w Katowicach zrealizował
w 2013 r. następujące umowy:
• Wykonanie pomiarów, badań i ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa
wałów przeciwpowodziowych stanowiących własność Skarbu Państwa;
• Wykonanie oceny stanu technicznego
i bezpieczeństwa obiektów hydrotechnicznych będących własnością Skarbu
Państwa i administrowanych przez Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej –
jednostki podległe Prezesowi Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej;
• Raport o stanie technicznym i bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę
w Polsce według stanu na dzień
31.12.2012 r.;
• Analityczna weryfikacja wytycznych
w zakresie wykonywania badań, pomiarów i ocen budowli hydrotechnicznych;
• Utrzymanie i aktualizacja bazy danych
budowli piętrzących oraz organizacja
szkoleń dotyczących bezpieczeństwa budowli;
• Oceny stanu technicznego i bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych (PGE
Energia Odnawialna S.A., Górnośląskie
Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A.,
ENERGA Hydro Sp. z o.o. i inne).
• Finansowanie Państwowej Służby do
Spraw Bezpieczeństwa Budowli Piętrzących;
2
Nadzór na stanem technicznym i stanem
bezpieczeństwa budowli stale piętrzących wodę
W 2013 r. w Zakładzie Ocen OTZK,
w ramach działania Państwowej Służby
ds. Bezpieczeństwa Budowli Piętrzących,
przeprowadzono kontrole, pomiary, badania oraz opracowano bieżące analizy
i okresowe oceny stanu technicznego i
stanu bezpieczeństwa dla obiektów stanowiących własność skarbu państwa, administrowanych przez Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Gliwicach,
Krakowie, Poznaniu, Warszawie i we Wrocławiu. Oceniano także obiekty na zlecenie
innych użytkowników.
Obiekty administrowane przez RZGW
Klasa I
Stopnie wodne Biała Góra, Gdańska
Głowa, zapory: Wisła Czarne, Porąbka,
Tresna, Świnna Poręba, Jeziorsko (zapora
czołowa, zapory boczne Pęczniew i Teleszyna, obwałowanie Siedlątków), Gawrony (śluza, jaz), Pątnów (śluza, przepompownia), zapora Poraj (zapora czołowa
i boczne), wały powodziowe Częstochowy,
zapora Sulejów (zapora czołowa, zapory
boczne, przepompownie), zapory: Bukówka, Dobromierz, Kozielno, Mietków, Nysa,
Otmuchów, Słup, Turawa.
59
2014-04-01 09:15:42
Klasa II
Śluzy: Kamienna Grodza, Brdy Ujście, Przegalina Południowa, Przegalina Północna, stopnie wodne Bydgoszcz
i Czersko Polskie, zapora Mylof i Wrota
Żuławskie, śluzy Dzierżono i Kłodnica,
hydrowęzeł Koźle (stary jaz na Nowej
Odrze, nowy jaz na Starej Odrze, śluza
zabytkowa), zapory: Przeczyce (czołowa
i boczna Boguchwałowice), Łąka, Dzierżono Duże, Polder Buków, zapory Besko,
Chańcza, Czaniec, Dobczyce, Klimkówka, stopnie wodne: Borek Szlachecki, Dąbie, Kościuszko, Łączany, Przewóz, Kanał
Łączany-Skawina, jazy: Franciszkański,
Rypinkowski, Bernardyński, śluzy Okole
i Czyżkówko, zapora i hydrowęzeł Pakość,
wały powodziowe miasta Śrem, stopień
wodny Włocławek, Włocławek (zapory
boczne, przepompownie, brama przeciwpowodziowa), zapora Brody Iłżeckie (czołowa, boczna Styków, przepompownia),
zapory: Wióry, Sosnówka, Topola, Międzygórze, Stronie Śląskie, stopnie wodne na
Odrze: Brzeg Dolny, Januszkowice, Krępa,
Krapkowice, Kąty.
Klasa III i IV
Stopnie wodne: Michałowo, Szonowo,
Rakowiec, śluzy: Nowa Wieś, Sławięcice, Rudziniec, Łabędy, zapory Dzierżono
Małe i Kuźnica Warężyńska, jazy Kanału
Gliwickiego, stopnie wodne: Dwory, Smolice, Rzeszów, śluzy: Morzysław, Koszewo, Jeziorsko (przepompownie, zapory
cofkowe, przełożone koryto Pichny), stopnie wodne Kanału Bydgoskiego: Józefinki,
Wieleń, Drawsko, Krzyż, stopień wodny
Dębe, Dębe (zapory boczne, przepompownie), śluza Żerań, stopnie wodne na Odrze:
Rogów, Groszowice, węzeł Opole (jaz na
Odrze, jaz na kanale ulgi, jaz wlotowy
Młynówka, brama powodziowa), Wróblin,
Dobrzeń, Zawada, Zwanowice, Lipki, Różanka, Opatowie, Janowice, Ratowice.
Obiekty oceniane na zlecenie innych
użytkowników:
• PGE Energia Odnawialna S.A. w Warszawie – obiekty hydrotechniczne: EW
Solina, EW Myczkowce, EW Zwierzyń,
ESP Żarnowiec, ESP Porąbka Żar, EW
Dychów (hydrowęzeł Dychów, jaz Krzywaniec, Kanał Krzywaniec-Dychów,
zbiornik Raduszec, oraz EW Zasieki, EW
Grajówka, EW Raduszec Stary, EW Gubin, EW Zielisko);
• Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. –z apory Goczałkowice
i Kozłowa Góra;
• PGE Obrót Spółka Akcyjna – EW Dębe;
• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bystrzyca” w Lublinie – obiekty Zalewu
Zemborzyckiego;
• Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, O/Świdnica – Obiekty przeciwpowodziowe
miasta Ziębice: Służejówek, Starczówek,
Osina Mała;
• Energa Hydro Sp. z o.o., Straszyn – EW
Włocławek i ESP Żydowo;
• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
w Poznaniu – stopnie wodne: Łabiszyn,
Dębinek V, Dębinek VI oraz jaz Kruszyn
na Górnej Skanalizowanej Noteci i jaz
Łęg na rzece Warcie;
• Tauron Wytwarzanie S.A., O/Elektrownia Łaziska – składowiska popiołów:
Gardowice, Gostyń, Halemba oraz zbiornik wód kopalnych Łaziska Górne;
• Carlsberg Polska S.A. – jaz w Brzesku
oraz ujęcie wody;
• Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku – obiekty
hydrotechniczne zbiornika Siemianówka;
• Energa Hydro Sp. z o.o., Straszyn – roczne kontrole stanu technicznego EW: Rosnowo, Niedalino, Rościno, Borowo, Kępice, Kępka, Biesowice I i II, Ciecholub,
Łebień I i II, Drzeżewo, Żelkowo, Smołdzino, Poganice, Łupawa, Brąswałd oraz
60
2014-04-01 09:15:43
pięcioletnie kontrole stanu technicznego
EW: Łebień I i II, Drzeżewo, Żelkowo,
Poganice, Łupawa, Wadąg, Łyna, Brąswałd, Lidzbark, Wijdyty, Kotowo;
Ogółem, w 2013 r. bieżącym kontrolom
bądź okresowym ocenom stanu technicznego i bezpieczeństwa poddano 113 obiektów
administrowanych przez RZGW oraz 60
obiektów innych użytkowników.
Pozostałe prace realizowano na podstawie umów zawartych z użytkownikami
obiektów piętrzących administrowanych
przez zakłady energetyczne, wodociągi itp.:
• TAURON Ekoserwis sp. z o.o. – Wyznaczenie przemieszczeń zapór Rożnów
i Czchów oraz EW Przewóz.
• PGE Energia Odnawialna S.A. – Wyznaczenie przemieszczeń zapór Solina
i Myczkowce z analizą funkcjonowania
systemów ASTKZ na tych obiektach.
• Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. – Wyznaczenie przemieszczeń pionowych zapór Goczałkowice
i Kozłowa Góra.
• Carlsberg Polska S.A. – Pomiar i wyznaczenie przemieszczeń pionowych jazu
w Brzesku.
• Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu Oddział
w Świdnicy Pomiar i wyznaczenie przemieszczeń pionowych zapór: Służejówek, Starczówek i Osina Mała.
• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Bystrzyca w Lublinie – Pomiar i wyznaczenie przemieszczeń pionowych zapory
Zbiornika Zemborzyckiego
W ramach współpracy z IMGW-PIB
o/Wrocław wykonano okresowy pomiar
i wyznaczenie przemieszczeń obiektów
Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego na Śnieżce.
Oceny stanu technicznego i bezpieczeństwa wykonane zgodnie z Wytycznymi kontroli bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę opracowanymi w Ośrodku
TKZ w 2008 r., zawierającymi określone
szczegółowe informacje dotyczące kontrolowanego obiektu, wykaz materiałów
będących podstawą oceny, wyniki pomiarów i obserwacji własnych i obcych w formie zestawień tabelarycznych i wykresów,
analizę inżynierską stanu technicznego
poszczególnych budowli wchodzących
w skład obiektu oraz, sformułowaną na
podstawie analizy, ocenę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa poszczególnych
budowli i całego obiektu. Zgodnie z przyjętą w OTKZ metodyką ocenie poddano
następujące elementy budowli:
• podłoże,
• korpus,
• urządzenia przeciwfiltracyjne i drenażowe,
• urządzenia do przepuszczania wody,
• aparaturę kontrolno-pomiarową.
Na podstawie ocen cząstkowych sformułowano wnioski o stanie technicznym
i stanie bezpieczeństwa budowli oraz zalecenia eksploatacyjne. Zagrożone elementy
budowli hydrotechnicznych udokumentowano fotografiami. W przypadku ocen
5-letnich, zgodnie z art. 62, ust. 1, pkt. 2.
ustawy Prawo budowlane, w podsumowaniu zawarta jest ocena przydatności do
użytkowania.
Prace zrealizowane w ramach umów na
wykonanie ocen stanu technicznego obejmowały:
• pomiary bezwzględnych przemieszczeń
pionowych (niwelacja precyzyjna) i poziomych (pomiar liniowo-kątowy), wykonane w ramach prac własnych OTKZ;
• weryfikację pomiarów przemieszczeń
wykonanych przez geodezyjne jednostki zewnętrzne (pomiary przemieszczeń
bezwzględnych) i służby eksploatacyjne obiektów (pomiary przemieszczeń
względnych);
• uczestnictwo w komisyjnych kontrolach,
przeglądach i wizjach lokalnych ocenianych obiektów;
• wykonanie rozpoznawczych badań specjalistycznych zjawisk filtracji, stanu
61
2014-04-01 09:15:43
zagęszczenia nasypów, parametrów fizyko-mechanicznych gruntów korpusu
i podłoża zapór oraz jakości betonów;
• testowanie i weryfikację aparatury kontrolno-pomiarowej, w tym automatycznych
systemów technicznej kontroli zapór;
• opracowanie i analizę wyników pomiarów i badań;
• opracowanie ocen stanu technicznego
i bezpieczeństwa budowli piętrzących;
• archiwizowanie danych technicznych
i wyników pomiarów kontrolnych w bazie danych.
Jako odrębne zadania, związane z ocenami stanu technicznego i bezpieczeństwa
kontrolowanych obiektów, realizowano badania specjalne, w tym geotechniczne oraz
inne o charakterze ocen długoterminowych
(pomiary batymetryczne i badania abrazji
brzegów, badania chemiczne agresywności
wody wraz z określeniem wpływu na konstrukcję betonową, badania podwodne).
W opracowanych ocenach stanu
technicznego i bezpieczeństwa budowli
i obiektów piętrzących Zakład Ocen wykorzystał w 2013 r. wyniki pomiarów
i badań wykonanych przez inne Zakłady
Ośrodka Technicznej Kontroli Zapór oraz
Ośrodka Inżynierii i Gospodarki Wodnej, a także administratorów i właścicieli
obiektów. Podstawowymi pomiarami służącymi wykonaniu ocen były geodezyjne
pomiary przemieszczeń bezwzględnych
i względnych, pomiary piezometryczne
oraz w ograniczonym zakresie pomiary
rozmyć górnych i dolnych stanowisk budowli piętrzących.
W ramach badań specjalistycznych
wymienić należy badania geotechniczne, kontrolne badania filtracji, badania chemiczne agresywności wody,
badania podwodne, pomiary batymetryczne
i badania zjawisk abrazji. Pomiary i badania, których wyniki poddano szczegółowym analizom i omówieniu w ramach
wykonanych w 2013 r. ocen to:
Geodezyjne pomiary przemieszczeń
Dla 90 obiektów administrowanych
przez RZGW i 13 innych użytkowników,
realizowane przez zespoły pomiarowe Zakładu Geodezji i Pomiarów Przemieszczeń.
W ocenach wykorzystywano także pomiary wykonane przez jednostki zewnętrzne,
co wymagało ich wstępnej weryfikacji.
Badania geotechniczne
W 2013r. realizowane przez Zakład
Geotechniki, Filtracji i Jakości Betonów
OTKZ oraz firmę PROGEO s.c. Warszawa. Określano rodzaj i parametry gruntów
oraz stopień ich zagęszczenie dla zapór
bocznych Dębe, zapory czołowej Sulejów,
obwałowań Kanału Łączany-Skawina, prawobrzeżnej zapory Zalewu Zemborzyckiego oraz stref przyczółkowych jazu Łęg.
Badania betonów
Wykonane w Zakładzie Geotechniki,
Filtracji i Jakości Betonów, miały na celu
ocenę jakości betonów jazu Łęg oraz jazu
Brzesko – obiektów ocenianych po raz
pierwszy i nie posiadających innych urządzeń kontrolno-pomiarowych.
Badania chemiczne
Wykonane w Zakładzie Chemii, dla
oceny jakości wód powierzchniowych i ich
agresywności chemicznej na beton budowli hydrotechnicznych dla następujących
obiektów: Borek Szlachecki, Józefinki,
Wieleń oraz Brody Iłżeckie. W toku badań
pobrano dwie serie próbek (marzec i październik), dla których wykonano pełne analizy zgodnie z przyjętą metodyką.
Badania batymetryczne
Przeprowadzone w 2013 r. w Zakładzie
Inżynierii Wodnej. W celu kontroli procesów erozyjnych dna wykonano pomiar
przekrojów dolnego stanowiska stopnia
wodnego Włocławek oraz dolnego i górnego stanowiska stopnia wodnego Dębe,
62
2014-04-01 09:15:43
co pozwoliło na ocenę tych procesów
w aspekcie bezpieczeństwa stopni. Pełny
pomiar batymetryczny z wyznaczeniem
aktualnej krzywej pojemności przeprowadzono dla zbiorników Dobczyce, Słup
i Sosnówka.
Badania abrazji
Pomiarów abrazji brzegów dla zbiornika Dębe, wraz z analizą i oceną procesów
zachodzących w linii brzegowej, wykonali
pracownicy Zakład Inżynierii Wodnej.
Badania podwodne
Obejmujmowały przegląd podwodny
budowli bądź ich elementów. Badania dotyczyły jazu ulgowego stopnia wodnego
Bydgoszcz, konstrukcji przelewu zapory
Dzierżono Duże, budowli przelewowej zapory Chańcza oraz jazu i umocnień skarpy
odwodnej zapory Dębe. Do oceny elementów podwodnych wykorzystano w części
zdalnie sterowane urządzenie – mini ROV
– przekazujące obraz z dwóch kamer na
stanowisko kierowania. Badania były realizowane zgodnie z opracowanymi w OTKZ
Zasadami wykonywania badań podwodnych dla oceny stanu technicznego budowli
piętrzących.
Badania filtracji
Obejmowały pomiar kontrolny stanów
wody, temperatury i oporności, pozwalające na pogłębioną analizę procesów filtracji.
Badania przeprowadzono na zaporach Borek Szlachecki, Zemborzyce, Wióry, Dębe
i Włocławek.
Ocena Automatycznych Systemów Technicznej Kontroli Zapór – ASTKZ
Ocena ASTKZ wynika z konieczności
kontroli poprawności odczytów czujników
automatycznych systemów pomiarowych.
Kontroli wskazań są poddawane urządzenia zainstalowane na obiektach Dębe, Wióry, Włocławek oraz w obrębie hydrowęzła
Dychów. Wykonane oceny pozwalają na
sformułowanie wniosków odnośnie identyfikacji wadliwych wskazań czujników,
określenia zakresów regulacji bądź konieczności wymiany niektórych z nich.
2.2. Raport o stanie technicznym i stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących
Pracownicy Zakładu Ocen OTKZ, we
współpracy z Ośrodkiem Inżynierii i Gospodarki Wodnej, corocznie uczestniczą
w opracowaniu Raportu o stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę w Polsce poprzez wprowadzenie do bazy danych
aktualnych informacji o stanie technicznym i stanie bezpieczeństwa na podstawie
wcześniej wykonanych ocen. Dodatkowo
uwzględniane są oceny wykonane przez innych niż OTKZ wykonawców, dla których
sporządzane są karty ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa. Na ich podstawie opracowywany jest Raport zawierający syntetyczne informacje odnośnie stanu
bezpieczeństwa budowli piętrzących.
Raport o stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę w Polsce wykonany
w roku bieżącym opisywał stan na dzień
31.12.2012 r. i obejmował budowle piętrzące oceniane w latach 2008-2012.
W Raporcie omówiono stan techniczny
i stan bezpieczeństwa obiektów hydrotechnicznych (administrowanych przez RZGW,
WZMiUW, Wodociągi, Energetykę) ocenianych przez OTKZ w tym okresie oraz
budowli ocenianych przez firmy zewnętrzne, których oceny zostały przesłane do
OTKZ przez RZGW.
Raport zawiera również oceny stanu
technicznego wałów przeciwpowodziowych klasy I i II (administrowanych przez
63
2014-04-01 09:15:43
WZMiUW oraz RZGW) ocenianych przez
OTKZ. Odrębne raporty sporządzone zostały dla obiektów hydrotechnicznych stanowiących infrastrukturę krytyczną kraju.
Raport sporządzony został dla KZGW
oraz dla RZGW: Gdańsk, Gliwice, Kraków,
Poznań, Warszawa, Wrocław, z informacją
o budowlach piętrzących zlokalizowanych
na obszarze działania poszczególnych zarządów. Zgodnie z zapisami ustawy Prawo
wodne, w czerwcu Raport został przekazany do GUNB.
Raport składa się z części szczegółowej, zawierającej karty ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli,
oraz ogólnej, w której zamieszczono podsumowanie i omówienie informacji zawartych w kartach.
W kartach wyszczególniono te elementy budowli, które uzyskały ocenę negatywną oraz podano zalecenia dotyczące podjęcia działań zaradczych, a także informację
o remontach. W części ogólnej zawarto
zbiorczą ocenę stanu technicznego i stanu
bezpieczeństwa kontrolowanych obiektów, przyczyny występujących uszkodzeń
i zagrożeń budowli wodnych oraz wnioski dotyczące poprawy bezpieczeństwa
ich eksploatacji. Sporządzono karty ocen
dla 239 obiektów hydrotechnicznych,
w skład których wchodziło 689 budowli
piętrzących.
Ocena stanu technicznego wałów przeciwpowodziowych objęła następujące elementy:
• korpus wału;
• podłoże;
• budowle wałowe towarzyszące;
• międzywale, zawale oraz obszar chroniony.
Część ogólna Raportu zawierała następujące informacje:
• wykaz ocenianych budowli oraz wałów
przeciwpowodziowych według przynależności do administratora,
• zasady klasyfikacji budowli według ich
stanu technicznego i bezpieczeństwa,
• wykaz budowli piętrzących wraz z klasyfikacją ich stanu technicznego i bezpieczeństwa,
• oceny stanu technicznego poszczególnych odcinków wałów przeciwpowodziowych
• analizę stanu technicznego i bezpieczeństwa obiektów i budowli,
• działania wykonane dla potrzeb kontroli
stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących wraz z przeprowadzonymi badaniami,
• podstawowe przyczyny złego stanu
obiektów i budowli,
• generalne wnioski.
2.3. Bazy danych
Na koniec 2013 r. w bazie SEKOP zgromadzone były dane dla:
• 125 zbiorników,
• 489 obiektów hydrotechnicznych,
• 1133 budowli,
• 262 odcinków wałów ppow.
Rozpoczęto rozbudowę bazy SEKOP o:
• nowy rejestr Karty ocen wałów przeciwpowodziowych, występujący we
wszystkich aplikacjach systemu,
• moduł karty ocen budowli w aplikacji
zewnętrznej WWW,
• funkcjonalność umożliwiającą dodanie
nowych raportów definiowanych przez
administratora w programie Crystal
Reports i udostępnianie ich użytkownikom,
• mechanizm masowego importu danych
do struktury relacyjnej bazy danych SEKOP, w zakresie budowli piętrzących/
64
2014-04-01 09:15:43
stopni wodnych, wałów przeciwpowodziowych oraz rejestru biblioteka,
jak również wprowadzono zmiany polegające na:
• zastąpieniu w całym systemie określenia Budowle piętrzące/stopień wodny
określeniem Obiekt, zgodnie z życzeniem KZGW,
• zmianie geometrii zbiorników z powierzchniowej na punktową.
2.4. Prace realizowane w Zakładzie Chemii
W ramach umowy Wykonanie ocen stanu technicznego i bezpieczeństwa obiektów hydrotechnicznych będących własnością Skarbu Państwa i administrowanych
przez RZGW – jednostki podległe Prezesowi KZGW (BAP 216/38/2013 (8036/U/
OTKZ/2013) wykonano ocenę agresywności chemicznej wód cieków i zbiorników
na beton budowli hydrotechnicznych. Badaniami objęto:
• budowle (jaz i śluzę) obiektu Wieleń zlokalizowanego na rzece Noteci Dolnej,
• budowle (jaz i śluzę) obiektu Józefinki
zlokalizowanego na Kanale Bydgoskim,
• budowle (śluzę i upust samoczynny)
obiektu Borek Szlachecki zlokalizowanego na Kanale Łączańskim,
• zbiornik Brody Iłżeckie na rzece Kamiennej.
Pobrano 2 serie próbek wody (w marcu
lub kwietniu i październiku), dla których
wykonano pełne analizy zgodnie z przyjętą
metodyką.
W ramach realizacji umowy Wykonanie pomiarów, badań i ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa wałów przeciwpowodziowych stanowiących własność
Skarbu Państwa (8043/U/OTKZ/2013 49/
DE/2013) wykonano badania składu granulometrycznego 433 próbek gruntów pobranych z wałów przeciwpowodziowych.
W ramach realizacji umowy Wykonanie badań, ekspertyz i analiz niezbędnych
do sporządzenia oceny stanu technicznego
zapory Solina i opracowanie Wielowariantowej Koncepcji Programowo-Przestrzen-
nej modernizacji ściany odwodnej zapory
Solina (8046/U/OTKZ/2013) wykonano
badania fizyko-chemiczne wody i osadów.
Materiał do badań pobrano dwukrotnie
w sierpniu i październiku 2013 r. Określono skład chemiczny wody pobranej
z czaszy zbiornika, drenaży pionowych,
fugi oszczędnościowej oraz przesiąków
występujących w zaporze. Wykonano również badania składu chemicznego i granulometrycznego osadów zebranych ze
ścian wewnętrznych zapory oraz mułku
wynoszonego przez wodę wypływającą ze
szczelin w betonach korpusu zapory.
Wykonano badania jakości wód powierzchniowych i ścieków w rowach,
zbiornikach wodnych i studzienkach na terenie Dzielnicy Bemowo m. st. Warszawy
(8037/U/OTKZ/2013).
Wykonano badania wód i ścieków dla
klientów komercyjnych.
Akredytacja
W 2013 r. Zakład Chemii przeszedł
pozytywnie ocenę w nadzorze systemu zarządzania (zgodnie z normą PN EN ISO/
IEC 17025). Audit oceniający został przeprowadzony przez auditorów Polskiego
Centrum Akredytacji. W ramach oceny
dotychczasowy zakres akredytacji został
rozszerzony o kolejne trzy metody.
Jakość prac analitycznych w laboratorium sprawdzano biorąc udział w porównaniach międzylaboratoryjnych organizowanych przez:
65
2014-04-01 09:15:43
• Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska
w Katowicach (Silesialab 2013),
• Politechnikę Krakowską, Zakład Chemii Analitycznej,
• Gdańską Fundację Wody (SEWACON
2013/II).
2.5. Upowszechnianie informacji naukowych z zakresu inżynierii i gospodarki wodnej
Konferencje międzynarodowe:
W roku 2013 r. IMGW-PIB, wraz
z Polskim Komitetem Wielkich Zapór
(POLCOLD) i Sekcją Konstrukcji Hydrotechnicznych Komitetu Inżynierii Lądowej
i Wodnej PAN, zorganizował XV Międzynarodową Konferencję Technicznej
Kontroli Zapór (TKZ 2013) Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju, Jastrzębia Góra, czerwiec 2013 r. W konferencji
wzięło udział 145 specjalistów z Polski
i z sześciu krajów (Czechy, Francja, Hiszpania, Rosja, Słowacja i Słowenia).
Współpraca zagraniczna
W dniach 09.09-13.09.2013 r. zorganizowano warsztaty dla młodych inżynierów
z Polski, Czech i Słowacji na tematy związane z techniczną kontrolą zapór i badaniami zbiorników wodnych. Warsztaty odbyły
się w miejscowości Banská Štiavnica na
Słowacji. W warsztatach wzięli udział młodzi specjaliści ze Słowacji (pracownicy firmy VODOHOSPODÁRSKA VÝSTAVBA
š.p. z Bratysławy) oraz Czech (pracownicy firm Vodni Dila TBD z Pragi oraz Brna
oraz Povadi Laby z Hradec Krovle).
Część seminaryjna obejmowała tematyczne prezentacje uczestników w języku
angielskim, związane z zadaniami wykonywanymi w firmach macierzystych. Prezentacje dotyczyły m.in. wybranych problemów związanych z budową i eksploatacją
zapór, renowacji i badań prowadzonych na
wałach przeciwpowodziowych, przeglądu
nowinek technicznych z zakresu badań hydrogeologicznych i wiele innych.
W części terenowej uczestnicy mogli
zapoznać się z unikatowym systemem zabytkowych zapór oraz wodociągów górniczych położonych w bezpośredniej okolicy
miejscowości Banská Štiavnica oraz podziemną hydroelektrownią w miejscowości
Turček, która jest pierwszym tego typu
obiektem zbudowanym w Europie.
W trakcie części seminaryjnej szczególną uwagę poświęcono skutkom powodzi,
która miała miejsce w 2013 r. Uczestnicy
wymieniali się spostrzeżeniami i wnioskami związanymi z ochroną przeciwpowodziową oraz gospodarką wodną.
66
2014-04-01 09:15:43
Monitoring jakości wód
3.1. Monitoring wód na obszarach dorzeczy
W 2013 r. monitoring jakości wód powierzchniowych realizowany był przez
Ośrodek Monitoringu Jakości Wód, na
podstawie n/w umów zawartych z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska:
• nr 5/2012/F z dnia 27.04.2012 r. – etap III
końcowy na wykonanie pracy pt. Przetworzenie danych Państwowego Monitoringu Środowiska i wykonanie oceny
stanu jednolitych części wód rzecznych
w układzie dorzeczy w roku 2011 i 2012;
• nr 37/2013/F z dnia 07.10.2013 r. – etap
I na wykonanie pracy pt. Przetworzenie
danych Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie wód powierzchniowych i opracowanie oceny stanu jednolitych części wód rzecznych w układzie
dorzeczy w latach 2013-2015.
Program badań realizowany jest
w ścisłej współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska (GIOŚ)
i obejmuje badania jakości wód w rzekach.
Monitoring rzek - Przetworzenie danych
Państwowego Monitoringu Środowiska
i wykonanie oceny stanu jednolitych części wód rzecznych w układzie dorzeczy
w roku 2011 i 2012
Praca zrealizowana została w 3 etapach
w latach 2012-2013.
W 2013 r. wykonano III, końcowy, etap
umowy, zgodnie ze wskazaniami Departamentu Monitoringu i Informacji o Śro-
3
dowisku Głównego Inspektoratu Ochrony
Środowiska z terminem wykonania do
15.09.2013 r. Jego realizacja opierała się na
badaniach i ocenie stanu jednolitych części
wód rzek wykonanych przez wojewódzkie
inspektoraty ochrony środowiska w 2012 r.
Dane pomiarowe z punktów pomiarowo-kontrolnych rzek i zbiorników zaporowych obejmowały wyniki z monitoringu
diagnostycznego, operacyjnego i badawczego. Oceny stanu jednolitych części wód
powierzchniowych płynących wykonano
dla rzek oraz zbiorników zaporowych.
Zestawiono dane o punktach pomiarowo-kontrolnych za rok 2012 z obszarów
16 WIOŚ. ujętych w aktualnych wykazach
Programu Państwowego Monitoringu środowiska na lata 2010-2012. Dokonano weryfikacji punktów na rzekach i zbiornikach
zaporowych. Ustalono także przestrzenną
lokalizację punktów pomiarowo-kontrolnych na obszarze Polski, z uwzględnieniem
kodów jednolitych części wód. Na podstawie przeprowadzonej analizy ustalono, że
w roku 2012 wojewódzkie inspektoraty
ochrony środowiska łącznie przebadały
976 punktów pomiarowo-kontrolnych na
rzekach oraz 73 punkty pomiarowo-kontrolne na zbiornikach zaporowych.
Informacje o punktach pomiarowo-kontrolnych, a także wyniki pomiarów
stężeń wskaźników jakości wód badanych
w tych punktach, zapisano w postaci bazy
danych w formacie MS Access.
67
2014-04-01 09:15:43
Ocena stanu i potencjału ekologicznego
i chemicznego wód powierzchniowych
płynących za rok 2012
Ocena stanu jednolitych części wód
rzek i zbiorników zaporowych wykonana została przez specjalistów z WIOŚ na
podstawie projektu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód
powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych
i według Wytycznych dla wojewódzkich
inspektoratów ochrony środowiska w sprawie: – wykonania weryfikacji oceny jednolitych części wód powierzchniowych (rzek,
zbiorników zaporowych, wód przejściowych i przybrzeżnych) za lata 2010 i 2011
– sporządzenia oceny dla jcw ww. kategorii
za rok 2012, opracowanych przez specjalistów z GIOŚ.
Podstawą wykonania oceny były wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska
w zakresie jakości wód rzek, wykonane
przez specjalistów z wojewódzkich
inspektoratów
ochrony
środowiska
w latach 2010, 2011 i 2012. Przy czym
wyniki z lat 2010 i 2011 uwzględniono
w ocenie w drodze dziedziczenia.
W ramach tego zadania Instytut dokonał:
• Zestawienia wykonanych i przekazanych
przez WIOŚ ocen stanu jednolitych części wód płynących (w tym stanu i potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego) za 2012 r. w jednolitych częściach
wód, w układzie dorzeczy, w podziale na
monitoring diagnostyczny (MD), operacyjny (MO) i badawczy (MB), w tym
osobno dla zbiorników zaporowych.
• Weryfikacji ocen przekazanych przez
WIOŚ pod kątem zapewnienia spójności
ocen jednolitych części wód znajdujących się na granicach administracyjnych
województw. Dokonanie analizy wód zagrożonych i niezagrożonych dla monitoringu diagnostycznego.
• Zestawienia wykonanych i przekazanych przez WIOŚ ocen stanu jednolitych
części wód płynących, występujących
na obszarach chronionych za rok 2012,
w tym osobno dla zbiorników zaporowych oraz ich weryfikację przy zmianie
granic administracyjnych w układ dorzeczy dla obszaru całego kraju.
• Opracowania warstwy przestrzennej
(plik .shp) prezentującej wyniki ocen
stanu jednolitych części wód rzek oraz
wyniki oceny stanu zbiorników zaporowych za rok 2012 (opracowanie przekazano do Zamawiającego – 30.06.2013 r.)
Wykonanie oceny stanu i potencjału
ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych płynących w latach
2010-2012
Realizacja tego zadania obejmowała:
• Wykonanie, na podstawie wyników zadania 2 Etapu I, zadania 1 (ocena 2010)
Etapu II oraz zadania 2 Etapu III, pełnego zestawienia, dla obszaru całego kraju
i w układzie dorzeczy, wyników oceny
stanu oraz stanu i potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego jednolitych
części wód płynących (w tym osobno dla
zbiorników zaporowych) i oceny stanu
jednolitych części wód płynących (w tym
osobno zbiorników zaporowych) występujących na obszarach chronionych dla
lat 2010-2012.
• Dokonanie interpretacji tendencji zmian,
z uwzględnianiem wód zagrożonych
i niezagrożonych latach 2010-2012,
w tym również ujściowych ppk na głównych rzekach.
• Opracowanie warstwy przestrzennej
(plik .shp) prezentującej wyniki oceny
stanu i potencjału ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych płynących za lata 2010-2012.
68
2014-04-01 09:15:43
Przeniesienie wyników oceny z monitorowanych na niemonitorowane jednolite
części wód rzek
Zadaniem Instytutu było zebranie, scalenie oraz zweryfikowanie wyników ocen,
a przede wszystkim dokonanie oceny niemonitorowanych JCW posiłkując się danymi z monitorowanych JCW.
W opracowanej w Instytucie metodyce
jednolite części wód nieopomiarowane porównywane zostały do jednolitych części
wód opomiarowanych na podstawie zidentyfikowanych cech określających stopień
podobieństwa. Im większa jest zgodność
ustalonych cech, tym lepszy jest stopień
dopasowania wyniku oceny.
Wykonanie tej, z uwzględnieniem wielu tysięcy danych pomiarowych i blisko
pięciu tysięcy jednolitych części wód, wymagało opracowania programu do przetwarzania danych w technice komputerowej.
Tendencja zmian wód zagrożonych
i niezagrożonych w okresie lat 2010-2012
w ujściowych ppk na głównych rzekach
Polski
Celem przedmiotowego zadania była
ocena tendencji zmian wyników oceny
stanu w ujściowych punktach pomiarowo-kontrolnych głównych rzek Polski.
Zgodnie z ustaleniami, analizie poddano wyniki oceny stanu wykonane w 12
punktach pomiarowo-kontrolnych rzek
uchodzących z obszaru Polski do Bałtyku.
Punkty te wymienione zostały wśród 20
punktów w załączniku 2 do rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 15 listopada
2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód
powierzchniowych i podziemnych. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, wspomniane punkty wyznaczone zostały do
monitoringu diagnostycznego dla potrzeb
wymiany informacji pomiędzy państwami
członkowskimi UE, na podstawie decyzji
o wymianie informacji 77/795/EWG.
Pomiary wskaźników jakości wód,
a także oceny stanu wód w ww. punktach
pomiarowo-kontrolnych wykonane zostały
przez specjalistów z wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska ze Szczecina,
Gdańska i Olsztyna.
Badania prowadzone były z różną częstotliwością i różnym zakresem wskaźników jakości wód, w zależności od programu monitoringu realizowanego w danym
punkcie. W roku 2010 punkty te monitorowane były w ramach monitoringu operacyjnego, natomiast w latach 2011 i 2012
w ramach monitoringu diagnostycznego,
operacyjnego oraz badawczego.
Oceny stanu jakości wód w rzekach
w roku 2012 wykonano wg rozporządzenia wynikające z ustawy Prawo wodne
w punktach pomiarowo-kontrolnych wyznaczonych i monitorowanych przez specjalistów z wojewódzkich inspektoratów
ochrony środowiska. Ocenie poddano:
• wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia. Podstawę
wykonania oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
27.11.2002 r. w sprawie wymagań,
jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz.
1728). Oceny dokonano na podstawie
danych o wskaźnikach jakości wód
zmierzonych w 111 punktach pomiarowo-kontrolnych wyznaczonych w 2012
r. przez WIOŚ;
• wody powierzchniowe przeznaczone
do bytowania ryb karpiowatych
i łososiowatych. Podstawę wykonania
oceny stanowi rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 04.10.2002 r. w sprawie
wymagań jakim powinny odpowiadać
wody śródlądowe będące środowiskiem
69
2014-04-01 09:15:43
życia ryb w warunkach naturalnych
(Dz. U. Nr 176, poz. 1455). Oceny dokonano na podstawie danych o wskaźnikach jakości wód zmierzonych w 170
punktach pomiarowo-kontrolnych wyznaczonych w 2012 r. przez WIOŚ;
• wody wrażliwe na zanieczyszczenia
związkami azotu pochodzących z rolnictwa. Podstawę wykonania oceny
stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23.12.2002 r. w sprawie
kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami
azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr
241, poz. 2093). Oceny dokonano na
podstawie danych o wskaźnikach jakości wód zmierzonych w 33 punktach
pomiarowo-kontrolnych
wyznaczonych w 2012 r. przez WIOŚ.
Stałe wieloletnie punkty pomiarowe
(dawna sieć reperowa) kraju tworzy 20
punktów pomiarowo-kontrolnych, z których 12 jest zlokalizowanych na zamknięciu głównych rzek uchodzących do Bałtyku, a pozostałe 8 zamyka obszary o
szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym w dorzeczu Wisły i Odry. Zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Środowiska
w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, punkty te
określono jako punkty dla potrzeb wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. W 2012 r.
programem monitoringu objęto 17 z ww.
20 punktów.
Dane pomiarowe w stałych wieloletnich punktach pomiarowych wprowadzane
są do bazy danych monitoringu jakości wód
rzek, a następnie przetwarzane według potrzeb przy użyciu programu komputerowego opracowanego w Ośrodku Monitoringu
Jakości Wód. Stałe wieloletnie punkty pomiarowo-kontrolne obejmują główne rzeki
kraju i służą do pozyskania niezbędnych
informacji do ocen jakości wód płynących.
System ten jest również podstawowym źródłem informacji o stanie zanieczyszczenia
głównych rzek Polski oraz dostarcza danych do bilansów ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do Bałtyku z obszaru
Polski. Pomiary przepływów chwilowych
dla potrzeb obliczenia wielkości ładunków
zanieczyszczeń odprowadzanych do Bałtyku opracowane zostały przez odpowiednie
służby IMGW-PIB.
3.2. Monitoring Morza Bałtyckiego
Od stycznia 2013 r. rozpoczęto realizację III etapu umowy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska: Monitoring
Bałtyku w latach 2012-2013 w strefie
głębokomorskiej, finansowanej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Etap
ten obejmował wykonanie rejsów pomiarowych w polskiej strefie Bałtyku. Jednocześnie, do końca maja Ośrodek Oceanografii
i Monitoringu Bałtyku wykonywał analizy
laboratoryjne w ramach II. etapu.
Badania monitoringowe, będące realizacją zobowiązań Polski wynikających
z Konwencji o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (HELCOM) z 1992 r., były prowadzone zgodne
z Programem Państwowego Monitoringu
Środowiska na lata 2013-2015 zatwierdzonym przez Ministra Środowiska.
Celem prac monitoringowych zrealizowanych w III etapie było wykonanie
pomiarów parametrów fizycznych in situ
oraz pobranie próbek do oznaczenia zawartości tlenu rozpuszczonego, substancji
biogennych, substancji szkodliwych oraz
pobranie próbek biologicznych, z zastosowaniem metodyki przedstawionej w Pod-
70
2014-04-01 09:15:43
ręczniku do Zintegrowanego Programu
Monitoringu Morza Bałtyckiego (HELCOM COMBINE).
Podczas rejsów na statku r/v Baltica
oraz na małych jednostkach pływających
wykonywano pomiary hydrofizyczne in
situ i pobierano próbki wody morskiej do
oznaczeń biologicznych, analiz chemicznych, w tym radionuklidów długożyciowych i zawartości substancji szkodliwych
w organizmach dennych.
Bezpośrednio na statku wykonywano pomiary temperatury i zasolenia wody
morskiej, kierunku i prędkości prądów,
przezroczystości oraz oznaczenia stężenia
fosforanów, krzemianów, azotanów, azotynów i amoniaku, stężenia tlenu, pomiar
pH. Pozostałe analizy chemiczne oraz biologiczne wykonywano w laboratoriach lądowych.
Podczas rejsu w czerwcu 2013 r. na 17
stacjach pobrano próbki wody morskiej do
oznaczenia stężenia radionuklidów pochodzenia antropogenicznego – 137Cs i 90Sr,
a na 12 stacjach pobrano próbki do oznaczenia makrozoobentosu. W czerwcu i wrześniu pobrano próbki i wykonano dokumentację fotograficzną makrofitobentosu na
4 transektach w polskiej strefie przybrzeżnej: w Zatoce Puckiej Zewnętrznej (profil
Kępa Orłowska KO), na Zalewie Puckim
(profil Jama Kuźnicka), na Ławicy Słupskiej (rejon stacji P14, obszar referencyjny)
oraz na profilu Rowy w jednolitej części
wód Rowy-Jarosławiec. W celu zbadania zawartości substancji szkodliwych
w organizmach, podczas rejsu we wrześniu
2013 r. w okolicy Sopotu pobrano próby
omułka jadalnego. Również we wrześniu,
pozyskano ryby i organizmy z pięciu łowisk do oznaczenia zawartości substancji
szkodliwych.
Jesienią 2013 r. rozpoczęto wykonywanie oznaczeń stężenia 5 metali ciężkich
i związków z grupy Trwałych Zanieczyszczeń Organicznych (TZO), tj. polichlo-
rowanych bifenyli (PCB), pestycydów
chloroorganicznych (OCP) – w tym endosulfanu, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), związków
tributylo- i trifenylocyny (TBT i TPhT),
krótkołańcuchowych chlorowanych parafin
(SCCP) w próbkach ryb i małży.
W ramach kontroli jakości pomiarów
przeprowadzano testy biegłości laboratoryjnej na podstawie materiału referencyjnego przygotowywanego w laboratorium
oraz na zewnętrznym materiale referencyjnym. Kontrolę biegłości analitycznej
w zakresie oznaczania soli biogenicznych
i chlorofilu „a” przeprowadzono na materiale referencyjnym QUASIMEME serii
59, 60, 61, 62 i 63. Oznaczono materiały
testowe zawierające próbki wody estuariowej o zróżnicowanych poziomach stężeń
soli biogenicznych.
Wstępne wyniki pomiarów publikowano na stronie internetowej Oddziału Morskiego IMGW-PIB http://baltyk.pogodynka.pl w postaci raportów w języku polskim
Raport z rejsu monitoringowego r/v Baltica
(1-6) i angielskim Cruise report of r/v Baltica (1-6).
Na bieżąco przygotowywano materiały, ekspertyzy i opracowania niezbędne
do realizacji zadań związanych ze współpracą GIOŚ i MŚ z Komisją Europejską,
HELCOM i EEA oraz udziałem w warsztatach tematycznych Komisji Europejskiej
i naradach roboczych w ramach HELCOM.
Eksperci Ośrodka brali udział w naradach
projektu HELCOM MORE, CORESET
i WG DIKE.
Bardzo ważnym zadaniem zakończonym w 2013 r. było opracowanie propozycji nowego programu monitoringu Bałtyku
zgodnie z art. 11 Ramowej Dyrektywy ws.
Strategii Morskiej (RDSM). Przygotowano
także wsad do projektu rozporządzenia Ministra Środowiska w zakresie obowiązkowego monitoringu wskaźników stanu środowiska morskiego.
71
2014-04-01 09:15:43
Szczególnym osiągnięciem było przygotowanie i opublikowanie Oceny stanu środowiska morskiego Bałtyku w 2012 roku
na tle dziesięciolecia 2004-2011, zgodnie
z metodyką zaproponowaną przez zespół
ekspertów Ośrodka i zaakceptowaną przez
GIOŚ w 2012 r.
3.3. Współpraca międzynarodowa
W ramach zadania pozyskano i przetworzono dane w zakresie zanieczyszczenia
rzek w Polsce w roku 2012 dla potrzeb Centrum Danych EIONET Waters. Dane te
opracowane zostały zgodnie z wytycznymi
Data Dictionary WISE – SOE Reporting:
Rivers Water Quality wersja z lipca 2013 r.
i zestawione w pliku bazowym „Rivers”
opracowanym w programie EXCEL. Wytyczne oraz plik bazowy pobrane zostały
z oficjalnej strony internetowej sieci EIONET (http://dd.eionet.europa.eu/). Plik bazowy składa się z 9 arkuszy sprawozdawczych
opisanych w wytycznych w punkcie 3:
3.1.Physical Characteristics of River Monitoring Stations table – szczegółowe
informacje dotyczące właściwości
fizycznych rzek wymagane od państw
członkowskich EEA.
3.2.Proxy Pressures of Rivers table – presje wywierane na rzeki wymagane do
sprawozdania od państw członkowskich EEA.
3.3.Nutrients, Organic Matter and General
Physico-Chemical Determinands in
Rivers – Aggregated Data table – dane
jakościowe w zakresie wskaźników
substancji biogennych, organicznych,
fizykochemicznych wymagane od
państw członkowskich EEA.
3.4.Hazardous Substances and Other
Chemical Determinands in Rivers
– Aggregated Data table – dane jakościowe w zakresie wskaźników
substancji niebezpiecznych i innych
substancji chemicznych wymagane
od państw członkowskich EEA – dane
zagregowane.
3.5.Hazardous Substances and Other Chemical Determinands in Rivers – Disaggregated Data table – dane jakościowe
w zakresie wskaźników substancji
niebezpiecznych i innych substancji
chemicznych wymagane od państw
członkowskich EEA – dane niezagregowane.
3.6.Hazardous Substances in Rivers – Supportive Determinands table – substancje towarzyszące pomiarom substancji
niebezpiecznych.
3.7.Biology in Rivers – Aggregated Data
table – zagregowane dane biologiczne
z rzek.
3.8.Classification System for Ecological
Status Classes in Rivers table – informacje dotyczące krajowych systemów
klasyfikacji dla każdego wskaźnika
biologicznego, w tym warunki odniesienia oraz granice klas stanu i potencjału ekologicznego dla sztucznych
i silnie zmienionych części wód.
Punkty pomiarowo-kontrolne rzek,
przeznaczone do raportowania danych dla
potrzeb WISE-SoE, wyznaczone zostały
przez wojewódzkie inspektoraty ochrony
środowiska i wskazane w wojewódzkich
programach monitoringowych. W programie monitoringowym realizowanym
w 2012 r. wyznaczonych zostało 297 punktów pomiarowo-kontrolnych rzek do raportowania danych dla potrzeb WISE-SoE.
W ramach zadania przetworzono dane
w zakresie wyników pomiarów biogenów,
substancji fizykochemicznych oraz pozostałych substancji niebezpiecznych występujących w rzekach.
72
2014-04-01 09:15:43
3.4. Opracowanie i upowszechnienie wyników monitoringu
W ramach zadania zebrano i zestawiono wyniki wykonanych ocen jakości wód
za rok 2012 w formatach wymaganych
przez Główny Urząd Statystyczny. W zestawieniach tych przedstawione zostały:
• Ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych
do Morza Bałtyckiego 2012 r.
• Ocena wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia.
• Ocena wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenia związkami
azotu pochodzących z rolnictwa.
• Ocena wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb karpiowatych
i łososiowatych.
• Opracowanie danych dla potrzeb rocznika statystycznego Ochrona Środowiska.
• Ocena stanu jednolitych części wód rzek,
zbiorników zaporowych oraz części wód
występujących na obszarach chronionych
Wyniki badań są wykorzystywane w
bieżącej praktyce gospodarczej instytucji zajmujących się gospodarką wodną i
ochroną środowiska, w ujęciu krajowym
oraz regionalnym i lokalnym.
Przetworzenie danych Państwowego
Monitoringu Środowiska w zakresie wód
powierzchniowych i opracowanie oceny
stanu jednolitych części wód rzecznych
w układzie dorzeczy w latach 20132015 – etap I umowy nr 37/2013/F z dnia
07.10.2013 r.
Weryfikacja danych monitoringowych
W ramach zadania, zgodnie z ustaleniami z GIOŚ, dokonano wstępnej weryfikacji
danych w zakresie monitoringu jednolitych
części rzek oraz zbiorników zaporowych,
pochodzących ze zrealizowanego przez
wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska w I półroczu 2013 r. programu moni-
toringu. Dane o punktach pomiarowo-kontrolnych badanych w 2013 r. na obszarze 16
WIOŚ pozyskane zostały z aktualnych wykazów Programu Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015. Na podstawie ww. wykazów dokonano wstępnej
weryfikacji liczby punktów oraz ich lokalizacji na jednolitych częściach wód rzek.
Następnie przystąpiono do budowy cyfrowej warstwy punktów pomiarowo-kontrolnych na rzekach i zbiornikach zaporowych.
W tej części prac ustalono przestrzenną lokalizację punktów na obszarze Polski,
w oparciu o współrzędne geograficzne
przypisane w wojewódzkich programach
monitoringowych.
Na podstawie przeprowadzonej analizy
ustalono, że w 2013 r. monitoringiem objęto:
• 974 punkty pomiarowo-kontrolne na rzekach,
• 27 punktów pomiarowo-kontrolnych na
zbiornikach zaporowych.
Wyniki tych prac wykorzystano do
opracowania:
• statystycznych zestawień punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu rzek
zbiorników zaporowych z podziałem na
poszczególne obszary WIOŚ i dorzeczy,
• przestrzennej lokalizacji punktów pomiarowo-kontrolnych na rzekach i zbiornikach zaporowych.
Opracowanie danych dla potrzeb MKOOpZ
Dla potrzeb Grupy Roboczej „Monitoring”, działającej przy Międzynarodowej
Komisji Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem (MKOOpZ), dokonano zestawienia wyników oceny stanu jednolitych części wód rzek oraz zbiorników zaporowych
w dorzeczu Odry.
Wspomniane powyżej wyniki oceny
jednolitych części wód rzek i zbiorników
73
2014-04-01 09:15:43
zaporowych zostały opracowane przez
WIOŚ, a następnie zestawione i zweryfikowane przez IMGW-PIB Ośrodek Monitoringu Jakości Wód w Katowicach,
w ramach umowy nr 5/2012/F z dnia
27.04.2012 r. zawartej z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska.
W pracach tych uwzględniono także,
opracowane w Instytucie w ramach tej samej
umowy, wyniki oceny nieopomiarowanych
jednolitych części wód, ocenionych na podstawie podobnych jednolitych części wód
Ponieważ oficjalnie nie ustalono jakie części wód w Dorzeczu Odry objęte
są pracami Komisji, uznano za właściwe przedstawienie wyników oceny stanu
wszystkich części wód w Dorzeczu Odry
ustanowionych na obszarze Polski, z wyjątkiem jednolitych części wód należących
do zlewni rzek Przymorza i obszarów przybrzeżnych tylko umownie należących do
Dorzecza Odry.
Opracowanie informacji w zakresie lokalizacji punktów pomiarowo-kontrolnych dla potrzeb raportu do KE
Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną,
mapa sieci punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód powinna być elementem planów gospodarowania wodami
i wraz z pozostałymi informacjami zawartymi w planach przekazana do Komisji Europejskiej w ramach obowiązków raportowych. Monitoring wód, w tym monitoring
diagnostyczny, prowadzony jest w cyklach
ściśle powiązanych z cyklem gospodarowania wodami. Przez cykl wodny rozumie
się sześcioletni okres objęty czasem obowiązywania planów gospodarowania wodami.
W ramach niniejszego zadania zebrano
dane o punktach pomiarowo-kontrolnych
z wojewódzkich inspektoratów ochrony
środowiska objętych monitoringiem diagnostycznym w ostatnim cyklu wodnym,
tj. w latach 2010-2015.
Źródłem danych o punktach pomiarowokontrolnych z obszarów 16 WIOŚ są wykazy Programu Państwowego Monitoringu
Środowiska na lata 2010-2012 oraz na lata
2013-2015.
Na podstawie przekazanych z GIOŚ
wykazów, zestawiono dane dla 723 punktów pomiarowo-kontrolnych, posiadające
atrybut monitoringu diagnostycznego za
lata 2010-2015.
Opracowanie arkuszy do prezentowania informacji nt. sieci ppk i programów
monitoringu
W ramach I etapu prac przygotowano arkusze do prezentowania informacji
nt. sieci punktów pomiarowo-kontrolnych
i programów monitoringu w strukturze i zakresie odpowiadającym strukturze geobazy
służącej do raportowania Programów Gospodarowania Wodami na Obszarach Dorzeczy w latach 2010-2015, w sposób odpowiadającym wymaganiom raportowym
zgodnym z Ramową Dyrektywą Wodną.
Podstawą do opracowania przedmiotowych formularzy był poradnik opracowany
w ramach wspólnej strategii wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej User guide to
the WFD reporting schemas.
Inne prace
W 2013 r. w Ośrodku Monitoringu Jakości Wód wykonane zostały także inne prace,
z których do najważniejszych należą:
• Bilans ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do Bałtyku – PLC-6. (etap III
końcowy w 2013 r.).
Zgodnie z programem PLC-6, raportowaniem objęte są punktowe źródła zanieczyszczeń odprowadzające ścieki do wód
powierzchniowych i bezpośrednio do
Morza Bałtyckiego, a także zanieczyszczenia obszarowe.
Dane i informacje w zakresie punktowych zrzutów zanieczyszczeń pozyska-
74
2014-04-01 09:15:44
ne zostały z wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. W tym celu
w IMGW-PIB Ośrodku Monitoringu Jakości Wód opracowane zostały specjalne
formularze bazodanowe do gromadzenia
informacji o punktowych zrzutach zanieczyszczeń.
Po otrzymaniu z poszczególnych WIOŚ
formularzy bazodanowych przystąpiono
do budowy i weryfikacji zbiorczej bazy
danych o punktowych zarzutach zanieczyszczeń. Zidentyfikowanych zostało
3216 zrzutów, w tym 2616 komunalnych, 593 przemysłowe oraz 7 ośrodków
hodowli ryb.
Dane o zrzutach punktowych, jak również wyniki obliczeń o zanieczyszczeniach obszarowych, zebrano i zarejestrowano w relacyjnej bazie danych Access.
Dane te przedstawiono w układzie województw oraz dorzeczy. Do zbilansowania
zanieczyszczeń obszarowych niezbędne są dane o charakterze i pochodzeniu
tych zanieczyszczeń, a także informacje
o warunkach hydrologicznych zlewni
rzutujących na dokładność i wiarygodność wyliczonych ładunków.
W ramach projektu PLC-6 dla obszaru
Polski prowadzone były obliczenia ładunków azotu ogólnego i fosforu ogólnego. Obliczenia wykonano dla zlewni
rzecznych objętych programem w podziale na rzeki monitorowane, obszary niemonitorowane (rzeki częściowo
monitorowane, niemonitorowane części zlewni rzek monitorowanych, rzeki
i obszary przybrzeżne niemonitorowane). Wypełnianie arkuszy raportowych
odbywało się zgodnie z wytycznymi
HELCOM. Wyniki realizowanej pracy
zostały ujęte w odpowiednich formatach
raportowych.
W ramach realizacji zadania zestawieniowo ładunki azotu i fosforu ogólnego
odprowadzane do Bałtyku wodami rzek
w latach 1994-2012. Zaprezentowane
wyniki obejmują cztery cykliczne programy oceny ładunków zanieczyszczeń
odprowadzanych do Morza PLC-3/1995,
PLC-4/2000, PLC-5/2006 i PLC-6/2012.
Opracowany został także raport w zakresie wielkości ładunków zanieczyszczeń
odprowadzanych z Polski do Bałtyku
w roku 2012. Raport ten opracowany został w formie i zakresie odpowiadającym
wymaganiom HELCOM.
Zgodnie z treścią umowy zorganizowano
i przeprowadzono seminarium kończące
realizację programu PLC-6. Seminarium
odbyło się w dniu 14 listopada 2013 r.
w IMGW-PIB w Warszawie z udziałem
m.in. przedstawicieli resortu środowiska
i rolnictwa
Program PLC-6 realizowany jest cyklicznie przez państwa będące Stronami Konwencji Helsińskiej.
• Opracowanie analizy presji i wpływów
zanieczyszczeń
antropogenicznych
w szczegółowym ujęciu wszystkich kategorii wód dla potrzeb opracowania aktualizacji programów działań i planów
gospodarowania wodami – współpraca
z IMGW-PIB Zakładem Gospodarki
Wodnej i Systemów Wodnogospodarczych O/Kraków (etap II w 2013 r.).
Celem pracy była analiza i ocena antropogenicznych presji i wpływów na
wszystkie kategorie wód.
W Ośrodku Monitoringu Jakości Wód
realizowane były zadania w zakresie:
−przeglądu istniejących opracowań, dokumentów oraz zebranych informacji
o presjach na wody powierzchniowe;
−sposobu weryfikacji danych wraz
z określeniem skali wpływów/oddziaływań i zagrożeń antropogenicznych
na poszczególne kategorie jednolitych części wód powierzchniowych
w obszarach dorzeczy (z określeniem
sposobu i procedury na podstawie
istniejących presji w odniesieniu do
75
2014-04-01 09:15:44
wszystkich kategorii wód powierzchniowych – zgodnie z zał. II pkt. 1.5
RDW);
−metodyki określenia ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych danej
kategorii jednolitych części wód w
poszczególnych obszarach dorzeczy
(określając w efekcie daną jednolitą
część wód powierzchniowych jako zagrożoną lub niezagrożoną);
−analizy wymagań raportowych Komisji Europejskiej w zakresie analizy presji i wpływów, w tym wskazanie źró-
deł danych do uzupełnienia wszystkich
kart raportowych w przedmiotowym
zakresie.
W roku 2013 w ramach przedmiotowej
pracy dokonano weryfikacji metodyk analizy presji i oceny ryzyka dla części wód
jeziornych. Na podstawie zweryfikowanej
metodyki dokonano także identyfikacji
presji antropogenicznych na jednolitych
częściach wód jezior oraz dokonano oceny
ryzyka osiągnięcia celów środowiskowych
przez te części wód.
76
2014-04-01 09:15:44
Działalność naukowo-badawcza,
wydawnicza i ogólnotechniczna
4.1. Prace badawcze i wdrożeniowe
Zadania realizowane w 2013 r. zostały,
podobnie jak w latach ubiegłych, wykonane według planu, a wyniki zakończonych
prac, w formie raportów, przekazane do biblioteki IMGW-PIB.
W roku 2013 w ramach działalności
statutowej realizowano 3 obszerne bloki
tematyczne zawierające od kilku do kilkunastu zadań badawczych. W planie ujęto
niezbędne prace badawczo-wdrożeniowe,
warunkujące merytoryczny i techniczny
rozwój służb instytutowych (hydrologicznej, meteorologicznej, oceanograficznej,
technicznej kontroli zapór) oraz zadania badawcze z zakresu statutowych obowiązków
Instytutu. Zakres tematów badawczych zaakceptowanych przez Radę Naukową dostosowano do posiadanych środków finansowych. Realizowano następujące prace:
DS.-K KLIMAT, w tym:

DS.-K1 METEOROLOGIA
Cyrkulacyjne i radiacyjne przyczyny
zróżnicowania warunków termicznych
i hydrometeorologicznych – metodyki
i obserwacje, w tym:

Rola cyrkulacji atmosferycznej
w kształtowaniu temperatury powietrza w warstwie granicznej.

Cechy fizyczne atmosfery w profilu
pionowym po stratosferę w wybranych punktach półkuli północnej i ich
wpływ na występowanie gwałtow-
4
nych zdarzeń pogodowych w określonych mezoregionach Polski.

Adaptacja i implementacja algorytmów korekty i oceny, jakości danych
radarowych.

Wartości progowe stanu atmosfery
i hydrosfery, będące podstawą działań interwencyjnych.

Rozbudowa internetowego systemu
osłony agrometeorologicznej Polski
w oparciu o operacyjne dane naziemne i satelitarne oraz modele agrometeorologiczne.

DS.-K2 ZMIANY KLIMATU
Wykorzystanie modeli i pomiarów meteorologicznych do predykcji wybranych zagrożeń i ich związków ze zmianami klimatu, w tym:

Doskonalenie metodyki predykcji silnych burz w Polsce.
Korekcja pomiarów UV z czujników

Optix UVEM 6C na sieci IMGW-PIB.

Analiza przebiegu oraz charakterystyka zjawiska inwersji temperatury,
turbulencji i uskoków wiatrowych na
podstawie pomiarów wykonanych na
Stacji Pomiarów Aerologicznych we
Wrocławiu przy użyciu radiometru,
sonaru oraz aerologicznej sondy na
uwięzi

Operacyjne wykorzystanie danych
(wyników) związanych ze zmianami
klimatu (trwałość projektu)
77
2014-04-01 09:15:44

DS.-K3 PROGNOZOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA
Metodyczne podstawy tworzenia zintegrowanego systemu prognoz biometeorologicznych i aerosanitarnych,
w tym:

Ocena możliwości implementacji
różnoskalowych modeli zanieczyszczeń do szacowania pola imisji pyłu
w rejonach zurbanizowanych i uprzemysłowionych, ze szczególnym
uwzględnieniem przepływów transgranicznych.

Ocena i weryfikacja prognoz biometeorologicznych w IMGW-PIB – wybór wskaźników.
DS.-W1 INŻYNIERIA I GOSPODARKA
WODNA

DS.-W1.1 INŻYNIERIA WODNA
Technologie i systemy w ocenie stanu wód i budowli piętrzących wodę,
w tym:

Zastosowanie skaningu laserowego
do budowy numerycznego modelu
czaszy zbiornika oraz dla rejestracji
abrazji brzegów zbiorników wodnych.

Systemy wspomagania rozwoju metod obliczeń charakterystyk hydrologicznych, hydrometeorologicznych
i projektowych.

Analiza czynników wpływających na
proces kumulacji zanieczyszczeń w
osadach dennych zbiorników retencyjnych.

Uwalnianie z osadów dennych do
roztworu niebezpiecznych substancji
organicznych na drodze ekstrakcji
wspomaganej promieniowaniem mikrofalowym.

Opracowanie metodyki oznaczania
związków bromoorganicznych z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych.

DS.-W1.2 GOSPODARKA WODNA
Doskonalenie i rozwój narzędzi i metodyk dla wsparcia procesu wdrażania
zasad zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi ‒ prace metodyczne
i aplikacyjne na rzecz wdrażania dyrektyw, w tym:

Model systemu wspomagania decyzji
w sytuacji incydentalnych zagrożeń
z uwzględnieniem prognoz wybranych czynników meteorologicznych.

Diagnoza parametrów morfologicznych rzek i jezior na potrzeby oceny
stanu ekologicznego wód zgodnie
z wymogami RDW.

Metodyka kwantyfikacji wrażliwości jako jednego z czynników wpływających na ryzyko powodziowe.

DS.-W1.3 MONITORING POŁUDNIOWEGO BAŁTYKU Innowacyjne
metody monitoringu i dystrybucji informacji o środowisku morskim dla wspomagania ocen stanu ekosystemu południowego Bałtyku, w tym:

Opracowanie indeksu oceny stanu fitoplanktonu uwzględniającego skład
taksonomiczny.

Uzupełnienie badań monitoringowych o ciągłe pomiary parametrów
środowiskowych.

Metale ciężkie jako wskaźnik oceny
stanu środowiska morskiego.

Innowacyjne metody w rozwoju
usług i produktów dla środowiska
morskiego.

Opracowanie nowych metod prognozowania i informowania w hydrologii
brzegowej.

DS.-W1.4 HYDROLOGIA
Nowe metodyki badań i oceny zjawisk
hydrologicznych, w tym:

Kompleksowy, zgodny z zasadami
zrównoważonego rozwoju model zagospodarowania zlewni jezior.
78
2014-04-01 09:15:44
DS-W2 MODELOWANIE I PROGNOZOWANIE

DS.-W2.1
HYDROMETEOROLOGICZNY SYSTEM OSTRZEGANIA
(HMFS) jako potokowy system realizacji w trybie operacyjnym modeli dla
opracowania prognoz hydrologiczno-meteorologicznych, w celu informowania i ostrzegania oraz osłony społeczeństwa i gospodarki przed pogodowymi
zdarzeniami ekstremalnymi (przed niebezpiecznymi zdarzeniami wywołanymi
ekstremalnymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze), w tym:

Platforma integracyjna operacyjnych
systemów prognostycznych IMGW-PIB (PIOSP) (MAKROMODEL
IMGW-PIB).

Opracowanie hydrodynamicznego
modelu transformacji wezbrań przez
zbiorniki retencyjne i suche zbiorniki przeciwpowodziowe w dorzeczu
Odry i Wisły.

Metadane IMGW-PIB.

Procesy aluwialne i opory ruchu podczas wezbrań.

DS.-W2.2. Modelowanie procesów odprowadzania do Bałtyku związków biogennych – Model DNS, w tym:

Wpływ realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych na stan wód Bałtyku.

Zmiana gospodarki wodnej na obszarach zanieczyszczonych azotem
i fosforem.

Metodyki referencyjne do badań środowiska – wody przejściowe i przybrzeżne. Założenia wstępne.

DS.-W2.3 Rozwój metod teledetekcji
atmosfery i numerycznych prognoz pogody w tym:

Rozwój i wdrażanie nowych technik
teledetekcyjnych.

Rozwój metod przetwarzania danych
teledetekcyjnych.

Rozwój i wdrażanie metod dla numerycznych deterministycznych prognoz pogody.

Rozwój metod dla weryfikacji i postprocessingu numerycznych prognoz
pogody.

Prace metodyczne nad operacyjnym
wykorzystaniem informacji pomiarowych i prognostycznych w służbie
prognoz.

Zbalansowane modelowanie dynamiki atmosfery.
DS-M METROLOGIA

DS.-M1 JAKOŚCI DANYCH – Doskonalenie jakości procesu pozyskiwania i weryfikacji danych meteorologicznych z naziemnych systemów stacji
synoptycznych, w tym:

Metody oceny reprezentatywności
stanowisk pomiarowo-obserwacyjnych dla struktury naturalnej pól
fizycznych meteorologii oraz jej
zmienności krótko- i długookresowe.

Metody oceny warunków ekspozycji
meteorologicznego sprzętu pomiarowego oraz detekcji i eliminacji lub
redukcji wpływu czynników zakłócających rzetelność pomiarów i obserwacji.

Metody określania rzetelności obserwacji i ocen meteorologicznych oraz
eliminacji lub redukcji zmian tej rzetelności.

Metody kontroli jakości danych meteorologicznych na stacjach synoptycznych.

Opracowanie wytycznych do kontroli
jakości danych ze stacji automatycznych z wykorzystaniem analiz GIS.
79
2014-04-01 09:15:44
4.2. Ważniejsze osiągnięcia badawcze
DS.-K1

Opracowano nowe algorytmy korekt danych w radarach o podwójnej polaryzacji wiązki.

Opracowano algorytm kontroli kalibracji radarów.

Udostępniono nowy moduł: „Dane satelitarne” w ramach którego na mapach
prezentowane są:

suma ewapotranspiracji aktualnej
[mm] za ostatnią dobę, za ostatnie
10 oraz 30 dni. Wyniki pochodzą
z modelu, do którego danymi wejściowymi są dane satelitarne dotyczące rzeczywistego pokrycia terenu i promieniowania rzeczywistego
docierającego do powierzchni ziemi
oraz dane meteorologiczne;

wskaźnik fAPAR – suma energii
promieniowania krótkofalowego docierającego do powierzchni ziemi
[kWh/m2] za ostatnią dobę, za ostatnie 10 oraz 30 dni. Wskaźnik informujący o tym, jaką część promieniowania roślina absorbuje do procesów
fotosyntezy;

wilgotność gleby [%], na następujących głębokościach: 0-7 cm,
7-28 cm, 28-100 cm, 100-289 cm –
informacje z ostatniej doby.
Zakończono obliczanie i obróbkę gra
ficzną danych historycznych z okresu
1966-2005 dla 57 stacji w Polsce.

Opracowano koncepcję prezentowania wyników automatycznych obserwacji fenologicznych prowadzonych
w m. Trzebaw. W warunkach polskich
prowadzenie automatycznych obserwacji fenologicznych jest nowatorskim
rozwiązaniem, zastosowanym przez
IMGW-PIB i PCSS w ramach projektu
Dziedzinowo zorientowane usługi i zasoby infrastruktury PL-Grid dla wspo-
magania Polskiej Nauki w Europejskiej
Przestrzeni Badawczej.
DS.-K2

Udoskonalenie metodyki prognoz wystąpienia burz w Polsce z wykorzystaniem równoległych obserwacji pogody
bieżącej na stacjach synoptycznych,
pomiarów wyładowań w otoczeniu tych
stacji oraz parametrów niestabilności atmosfery z modelu COSMO.

Poprawa jakości monitoringu promieniowania UV na sieci IMGW-PIB, poprzez opracowanie procedur korekcji
nie zaburzających ciągłości pomiarów.
Do przeprowadzenia korekcji danych
z czujników Optix UVEM 6C zostały
wykorzystane, wzorcowane w międzynarodowym centrum kalibracyjnym,
czujniki Solar Light 501 oraz dane ozonu całkowitego, usłonecznienia i aerozoli

Analiza przebiegu oraz szczegółowa
charakterystyka zjawisk inwersji temperatury, zachodzących w rejonie lotniska
Wrocław-Strachowice z wykorzystaniem
systemów pomiarowych uzupełniających, oraz weryfikujących pomiary radiometryczne wykonywane na Stacji Pomiarów Aerologicznych we Wrocławiu.

Analiza metod opartych na Geograficznych Systemach Informacyjnych, które
mogą być wykorzystane do poprawy jakości otrzymywanych danych meteorologicznych pochodzących z sieci pomiarowej IMGW-PIB.

Wypracowanie wstępnych wytycznych
dotyczących implementacji analizowanych metod do prac analitycznych.
DS.-K3

Opracowano algorytm modelowania
trójstopniowego modelem CALPUFF
80
2014-04-01 09:15:44
dla dowolnego obszaru z uwzględnieniem skali przestrzennej.

Wdrożono do operacyjnej działalności
codzienną prognozę rozprzestrzeniania
zanieczyszczeń pyłowych w skali makroregionalnej z zastosowaniem prognozy COSMO LM na przykładzie ArcelorMittal Poland i Czech.

Przygotowano wstępną wersję roboczą
manuskryptu opracowania pn. Meteorologiczne (środowiskowe) uwarunkowania powstawania epizodów wysokich
stężeń pyłów i możliwości ich prognozowania.
DS.-W1.1

Przygotowano Projekt Systemu Wspomagania Rozwoju Metod Obliczeń Charakterystyk Hydrologicznych, Hydrometeorologicznych i Projektowych (SWRM)
wraz ze studium wykonalności:

postawienie hipotezy badawczej,
określenie celu opracowania systemu
wspomagania decyzji,

analiza struktury procesów informacyjnych związanych z obliczeniami
charakterystyk
hydrologicznych,
hydrometeorologicznych i projektowych w IMGW-PIB jako danych
wejściowych do projektowanego
Systemu,

określenie stopnia dotychczasowego
wykorzystania usług ICT, infrastruktury sieciowej lub specjalizowanej
dla potrzeb badań naukowych i prac
rozwojowych,

zidentyfikowanie kluczowych potrzeb IMGW-PIB,

opracowanie koncepcji systemu
wspomagającego,

uszczegółowienie modelu logicznego
i fizycznego projektowanego Systemu.
DS.-W1.2

Doskonalenie i rozwój narzędzi oraz
metodyk dla wsparcia procesu wdraża-
nia zasad zintegrowanego zarządzania
zasobami wodnymi.

Doskonalenie podstaw technicznych
oraz metodycznych, przewidywanych
do wykorzystania w następnym cyklu
planistycznym wdrażania Dyrektywy
2000/60/WE (tzw. Ramowa Dyrektywa
Wodna).

Doskonalenie metodyk służących zarządzaniu ryzykiem powodziowym zgodnie
z Dyrektywą 2007/60/WE (tzw. Dyrektywa Powodziowa) wraz z tworzeniem
narzędzi dla wykorzystania synergii
w procesach opracowywania i konsultacji planów z nich wynikających.

Doskonalenie narzędzi i metodyk
uwzględniać będą wymagania Dyrektywy 2007/2/ WE (tzw. Dyrektywa INSPIRE), ustanawiającej legalne ramy
dla tworzenia i działania Infrastruktury
Informacji Przestrzennej w Europie.

Wspieranie działań dotyczących polityk wspólnotowych w zakresie ochrony środowiska oraz polityk lub działań
mogących oddziaływać na środowisko.
W szczególności działania te wiążą się
z implementacją, monitorowaniem aktywności i oceną strategii zaangażowanych społeczności na różnych poziomach, od poziomu lokalnego, przez krajowy aż po poziom europejski.

Opracowanie modeli i metodyk i narzędzi wspomagających proces zarządzania gospodarka wodną, jak również
dla konkretnych dyrektyw tworzących
wymagania dla nowoczesnej gospodarki
wodnej.

Opracowanie podstaw metodycznych
dla narzędzi wspomagających decyzję różnych podmiotów narażonych na
gwałtowne zjawiska pogodowe (gwałtowne opady), powodziowe (szybkie
powodzie) lub skażenie wód.

Przeprowadzenie diagnozy stanu morfologicznego koryt rzecznych. Diagnoza
ta pozwoli na dokonanie oceny możli81
2014-04-01 09:15:44
wości wykorzystania dotychczasowych
badań prowadzonych w przekrojach
wodowskazowych przez PSHM do
oceny przekształceń hydromorfologicznych, za prowadzenie których zgodnie
z Prawem Wodnym odpowiada IMGW-PIB. Badania te pozwolą na opracowanie wstępnej metodyki oceny stanu
hydromorfologicznego, stanowiącego
element jakości wód uwzględniającej
możliwości wykorzystania danych opracowywanych w IMGW-PIB. Ponadto
zostaną podjęte działań do opracowania
standardów pozostałych parametrów hydromorfologicznych, które do tej pory
nie były obserwowane przez IMGW-PIB. Realizacja tego zadania pozwoli
na wypełnienie zobowiązań jakie nakłada Ramowa Dyrektywa Wodna i Prawo
Wodne wobec IMGW-PIB
DS.-W1.3

Uzyskanie niejednoznacznych wyników
korelacji wskaźników fitoplanktonowych z czynnikami presji; żaden z testowanych wskaźników fitoplanktonowych
nie wykazuje istotnej statystycznie zależności z czynnikami presji we wszystkich regionach.

Wprowadzenie wyników pomiarów automatycznych Ferry Box do bazy danych i opracowanie wyników w postaci
map przestrzenno-czasowych zmienności temperatury wody morskiej, zasolenia i fluorescencji (chlorofilu-a).

Opublikowanie kolejnego tomu opracowania Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska
za rok 2012.

Opublikowanie 3 artykułów w czasopismach z listy filadelfijskiej i przedstawienie wyników badań w postaci 15
prezentacji/plakatów na konferencjach
krajowych i międzynarodowych.

Zbadanie gatunków roślin makrofitobentosowych charakteryzujących się znacz-
ną wydajnością bioakumulacji rtęci, co
wskazuje na możliwość zastosowania
ich jako bioindykatorów akumulacji do
monitorowania i oceny stanu wybranych
obszarów środowiska morskiego

Przeprowadzenie oznaczenia zawartości organicznych związków cyny, które
wskazują na stosunkowo wysoką granicę wykrywalności w zastosowanej metodzie, nie spełniającej wymogów analitycznych przy bardzo niskich stężeniach
zmierzonych w tkankach roślin.

Opracowanie Biuletynu Monitoringu
wybranych elementów meteorologicznych i oceanograficznych w polskiej
strefie brzegowej Południowego Bałtyku
w skali miesięcznej.
Przeprowadzenie wstępnych obliczenia

bilansu wymiany wód w obrębie kwadratów bałtyckich LO2, LO3, KO2 i KO3.

Stworzenie nowej, innowacyjnej metody konstrukcji hydrologicznych prognoz
wiązkowych.

Zastosowanie do konstrukcji hydrologicznych prognoz wiązkowych metodykę sztucznych sieci neuronowych..

Ustalenie optymalnego zestawu parametrów charakteryzujących aktualną i prognozowaną sytuację hydrologiczno-meteorologiczną do zastosowania w metodyce sztucznych sieci neuronowych
(prognoza wiązkowa) dla stacji Hel.
DS.-W1.4

zestawienie i przeanalizowanie archiwalnych i współczesnych materiałów
badawczych i pomiarowych, dotyczących badanych zlewni wód jeziornych.
W szczególności skupiono się na jeziorach: Powidzkim, Sławskim, Lednica,
Rospuda oraz akwenach Wielkopolskiego Parku Narodowego
DS.-W2.1

Opracowanie algorytmu estymacji łączonego pola opadu. Algorytm należy trak-
82
2014-04-01 09:15:44
tować jako wstępną wersję docelowego
algorytmu. Prace nad jego optymalizacją
będą prowadzone w 2014 r. na danych
z obszaru Polski.

Zastosowanie algorytmu kombinacji
warunkowej.

Analizowanie wygenerowanych kombinowanych pól opadu dla poprawy
jakości wejścia opadowego do modeli
hydrologicznych opad-odpływ.

Przeprowadzenie wstępnej analizy funkcjonalności oraz jakości prognoz modeli
nowcastingu pola opadu działających
w IMGW-PIB. Wzięto także pod uwagę
modele działające operacyjnie w innych
krajach oraz alternatywę opracowania
takiego modelu w IMGW-PIB od nowa.

Propozycja wprowadzenia modyfikacji
do systemu INCA-SCENE, polegającej
na zastąpieniu analiz opadu generowanych przez model INCA-PL kombinowanym polem opadu deszczomierzowo-radarowo-satelitarnym (RGS).

Opracowanie metodyki schematyzacji
zlewni pod kątem doboru struktury modelu opad-odpływ (identyfikacja i weryfikacja modelu):

przygotowanie bazy danych map GIS
oraz wyznaczenie charakterystyk
fizjograficznych i hydrologicznych
zlewni badawczych,

klasyfikacja zlewni pod kątem identyfikacji dominującego procesu formowania się odpływu ze zlewni .

Opracowanie architektury środowiska
obliczeniowego, specyfikacja i projektowanie poszczególnych modułów modelu opad-odpływ, implementacja wybranych struktur modelowych (budowa
modelu):

opracowanie koncepcji środowiska
obliczeniowego modelu,

zaprojektowanie formalnego opisu
modelu,

definiowanie struktury modelu i asymilacja danych do modelu,

estymacja parametrów modelu ‒ rozwiązywanie równań stanu modelu
i estymacji parametrycznej.

Testowanie, kalibracja i walidacja modelu (użytkowanie modelu).

Opracowanie modelu symulacyjnego dla kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej,
który umożliwia sterowanie zbiornikami
retencyjnymi Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa podczas wezbrań rzeczywistych, w aspekcie minimalizowania
zrzutów ze zbiornika Nysa, co przyczyni
się do znacznego zmniejszenia strat powodziowych poniżej tego zbiornika.

Analiza wymagań dotyczących zakresu
i formatu metadanych zgodnie z regulacjami polskimi i Unii Europejskiej.

Inwentaryzacja danych przestrzennych
i metadanych gromadzonych przez różne komórki organizacyjne Instytutu.

Opracowanie, zgodnie z profilem INSPIRE, metadanych o wybranych danych
przestrzennych i produktach IMGWPIB, odnoszących się bezpośrednio lub
pośrednio do określonego położenia lub
obszaru geograficznego.

Ustalenie metodyki badawczej oraz
analiza wyników pomiarów hydrometrycznych dla wybranych przekroi wodowskazowych na rzece Odrze.

Pomiary, ocena przepływu wód wezbraniowych, procesów aluwialnych i oporów przepływu, modelowanie hydrodynamiczne 1D oraz sporządzenie raportu
techniczno-naukowego z przeprowadzonych prac.
DS.-W2.2

Opracowanie metodyki obliczania
chłonności rzeki za pomocą Makromodelu DNS.

Analiza wielkości zanieczyszczenia
wód powierzchniowych związkami biogennymi oraz możliwości ograniczenia
wpływu obszarowych źródeł zanieczyszczeń na jakość wód:
83
2014-04-01 09:15:44

opracowanie metodyki wyznaczania
OSN; wyznaczenie potencjalnych
OSN na terenie zlewni Warty,

opracowanie metodyki analizy wpływu antropopresji rolniczej na jakość
wód powierzchniowych i jej weryfikacja na przykładzie zlewni pilotowej; zakreślenie przestrzeni scenariuszowej, opracowanie scenariuszy
wariantowych redukcji związków
biogennych.

opracowanie i upowszechnienie ujednoliconych wymagań wskaźnikowych,
metodycznych, analitycznych i innych,
służących do oceny stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego jednolitych części wód
rzek, wód przejściowych i przybrzeżnych, w oparciu o klasyfikację elementów fizykochemicznych i chemicznych,
biologicznych i hydromorfologicznych
dla potrzeb wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej i sprawozdawczości unijnej
DS.-W2.3

Zdefiniowanie i wdrożenie nowych harmonogramów generowania produktów
dla radarów o podwójnej polaryzacji
Pastewnik oraz Ramża, pozwalające na
operacyjne generowanie produktów rozpoznania typu opadu wg. istniejących
algorytmów.

Zbadanie skuteczności algorytmów rozpoznania typu opadu, przy ich domyślnych ustawieniach, dla radarów o podwójnej polaryzacji w Ramży i Pastewniku na podstawie informacji ze stacji
synoptycznych.

Przeprowadzenie modyfikacji algorytmów rozpoznania typu opadu, dostosowującej je do warunków polskich oraz
wykorzystanie ich do przygotowania
produktów rozpoznania typu opadu dla
radarów podwójnej polaryzacji Pastewnik i Ramża.

Opracowanie metodyki przetwarzania
danych wysokiej rozdzielczości odbieranych z satelity Suomi NPP, pozwalającej na generowanie zaawansowanych
produktów meteorologicznych, takich
jak np.: pionowe profile temperatury
i wilgotności, temperatura powierzchni
czy też temperatura i wysokość wierzchołków chmur.

Uruchomienie i wdrożenie pełnego cyklu przetwarzania danych wysokiej rozdzielczości MODIS z satelitów Terra
i Aqua w trybie testowo-operacyjnym.

Rozszerzenie satelitarnego serwisu
intranetowy o nowe produkty H-SAF
(obejmujące wilgotność gleby w 4 warstwach, intensywność i suma opadu za
3, 6, 12 i 24 godzin) oraz o produkty
Land SAF.

Opracowanie i skonsultowanie z synoptykami Karty Produktu Satelitarnego zawierającą metadane i informacje o algorytmie i sposobie interpretacji produktu.

Opracowanie nowego interfejsu graficznego oraz bazy danych dla systemu wizualizacji produktów satelitarnych.

Przygotowanie,
zaimplementowanie
oraz przetestowanie i zweryfikowanie
w modelu COSMO poprawki do opisu
procesów fizycznych w glebie (dla przypadku gleby bez roślinności i śniegu).

Potwierdzenie ważnej roli właściwej
inicjalizacji warunków brzegowych,
jak również istotnej czułości modelu
COSMO na warunki brzegowe, w tym
szczególnie zależność wyników od rozdzielczości bazy danych zawierającej
szczegóły dotyczące topografii terenu,
rodzaju gleby i ich właściwości.

Przygotowanie oprogramowania pozwalającego na kwazi-operacyjną weryfikację falkową i uruchomienie interfejsu www do prezentacji jego wyników.

Opracowanie nowego, zoptymalizowanego schematu filtracji medianowej,
przy zachowaniu odporności i idempo-
84
2014-04-01 09:15:44
tentności operatora filtracji produktu dla
potrzeb filtracji skal.

Przygotowanie weryfikacji prognoz zjawisk ekstremalnych metodą SWS oraz
interfejsu www do prezentacji jej wyników.

Wykonanie weryfikacji warunkowej
prognoz modelu COSMO PL, z wykorzystaniem szeregu wskaźników uwarunkowania.

Opracowana wersja efektywnego obliczeniowo zespołu filtrów medianowych
może i powinna zostać wykorzystana
w pracach badawczo-rozwojowych do
analizy i porównania pół meteorologicznych metodą separacji skal.

Przygotowanie technicznego warsztatu
testowego, pozwalającego na przygotowanie, testowanie i późniejszą implementację metodologii przygotowywania
i asymilacji warunków początkowych
dla modelu COSMO, pochodzących
z obliczeń zbalansowanego modelu atmosfery.

Opracowanie (w ramach dalszych prac)
metody przygotowywania „akceptowalnych” danych początkowych dla modelu
COSMO, opartych na wynikach modelu
zbalansowanego.
DS.-M

Opracowanie procedury oceny reprezentatywności stanowisk pomiarowych.
Wyznaczenie 9 kryteriów oceny:

wysokość ekspozycji przyrządu pomiarowego,

charakterystyka bezpośredniego otoczenia stanowiska,
pokrycie gruntu,
nachylenie terenu,

wysokość roślinności w otoczeniu
stanowiska,
odległość od sztucznych źródeł ciepła,


odległość od zbiorników wodnych,

odległość od przeszkód terenowych
i szorstkość podłoża.

Przygotowano schemat oceny, w przypadku każdego elementu meteorologicznego (temperatura powietrza, wilgotność powietrza, kierunek i prędkość
wiatru, opad atmosferyczny, promieniowanie słoneczne, usłonecznienie),
umożliwiający przypisanie każdemu
stanowisku pomiarowemu jednej z pięciu klas reprezentatywności pomiarów.
Wskazano ponadto czynniki mogące
wpływać na sezonową zmienność reprezentatywności stacji.

Opracowano również instrukcję metodyczną, objaśniającą zapisy poszczególnych kryteriów oceny i dającą praktyczne wskazówki ułatwiającą jej przeprowadzenie.

Przygotowano propozycje rozwiązań
poprawiających
reprezentatywność
stanowisk pomiarowych. W rezultacie
planowanych na rok 2014 testów na wybranych stacjach synoptycznych, treść
procedury oceny i instrukcji metodycznej może ulec jeszcze niewielkim modyfikacjom.
4.3. Ważniejsze efekty wdrożeniowe
Meteorologia, Klimatologia
DS.-K1

Implementacja algorytmów DP.NMET
i DP.ATT, wykonanych w ramach DS.-K
1.4.1, do systemu korekt i oceny jakości
danych radarowych RADVOL-QC, któ-
ry przetwarza dane generowane w sieci
POLRAD. Zostały one uruchomione
operacyjnie do systemu MeteoFlight,
a na początku 2014 r. będą stosowane do
danych z sieci radarowej POLRAD.

Implementacja algorytmu kontroli kalibracji radarów, wykonanego w ramach
85
2014-04-01 09:15:44
DS.-K 1.4.2 do sieci radarowej POLRAD, gdzie pracuje operacyjnie.

Informacje udostępniane na stronie serwisu „Dane satelitarne” umożliwiają:

lepsze planowanie prac polowych,

wcześniejsze ostrzeganie o możliwości wystąpienia ekstremalnych warunków atmosferycznych, a poprzez
to ograniczenie strat w uprawach, zabudowaniach gospodarskich, itp.,

optymalizację procesów produkcyjnych, wpływających na ilość i jakość
produktów oraz na obniżenie kosztów produkcji,

ocenę potrzeb w zakresie nawadniania pól uprawnych,

ocenę poziomu zagrożenia szkodnikami i chorobami roślin,

informowanie o terminach oraz zalecanej intensywności zabiegów agrotechnicznych i ochronnych.
DS.-K2

Opracowano model predykcji burz
z wykorzystaniem logiki rozmytej, na
podstawie obliczonych z operacyjnego
modelu COSMO parametrów termodynamicznych atmosfery.

Opracowana metoda korekcji zostanie
zastosowana do poprawy jakości monitoringu promieniowania UV na sieci
IMGW-PIB. Wyniki opracowanej metody zostaną zaprezentowane podczas VI
Konferencji Promieniowanie optyczne,
oddziaływanie, metrologia, technologie
organizowanej przez Instytut Elektrotechniki, zaplanowanej na 28-30 maja
2014 r. i zostaną opublikowane w Pracach Instytutu Elektrotechniki.

Poprawa jakości prognoz meteorologicznych oraz stworzenie podstawy do
polepszenia jakości modeli meteorologicznych. Tworzenie precyzyjniejszych
prognoz występowania groźnych zjawisk meteorologicznych, wykonywanych w ramach osłony meteorologicz-
nej lotnictwa cywilnego, przyczyni się
do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu
lotniczego. Rozpoczęte prace w przyszłości zaowocują powstaniem modułu
prognostycznego opartego na modelu
matematycznym, w sposób bezpośredni
wspomagającyego procesy decyzyjne
w zarządzaniu ruchem lotniczym.

Uzyskane wyniki (tabele, mapy) są publikowane na stronie: [email protected]
oraz www.epnp.pl. Opracowano słowa
kluczowe, odnoszące się do zagadnień
omawianych w projekcie dla osób korzystających ze stron internetowych.
Wszystkie egzemplarze Biuletynu dostępne są w wersji elektronicznej (PDF)
na stronie www.imgw.pl w zakładce
„Biuletyn Monitoringu Klimatu”. Opracowane mapy: temperatury powietrza,
opadów atmosferycznych i usłonecznienia są także udostępnianie poprzez strony DWD dla Regional Climate Center.
Ukazujący się Biuletyn to utrzymanie
rezultatów jednego z zadań Projektu
KLIMAT. Informacje te mogą być wykorzystane przy wstępnych decyzjach
planistycznych, których realizacja zależy od warunków klimatycznych. Wybrane charakterystyki są gotowe do wykorzystania przy opracowywaniu opinii
i ekspertyz meteorologicznych.
DS.-K3

Wyniki prac były wykorzystywane
w realizacji zadań komercyjnych Zakładu Monitoringu i Modelowania
Zanieczyszczeń Powietrza, w tym
w szczególności umowy 5/U/2013 pn.
Meteorologiczna osłona procesów technologicznych Oddziału Huty Kraków
i Dąbrowa Górnicza wraz z jakościową
prognozą pylenia oraz umowy 33/U/2013
pn. Analiza meteorologiczna wybranych
epizodów wysokich stężeń pyłu PM10
w Polsce w latach 2011-2012
86
2014-04-01 09:15:44
Hydrologia
Wyniki i doświadczenia uzyskane
w roku 2013 będą wykorzystane w dalszych etapach realizacji tematów, zgodnie
z postawionymi celami:
DS.-W1.4

Założono piezometry badawcze, które
uzupełnią istniejącą sieć monitoringową
i pozwolą na śledzenie stanu ilościowego i jakościowego wód gruntowych, co
będzie pomocne przy stworzeniu modelu numerycznego dopływu zanieczyszczeń do jeziora oraz wykreśleniu stref
wnoszących i ograniczających związki
biogenne, które odpowiadają w głównej mierze za pogorszenie jakości wód
w zbiornikach wodnych.

Informacje uzyskane dla Jeziora Powidzkiego i jeziora Lednica są pomocne przy ocenie zagrożenia Powidzkiego
i Lednickiego Parku Krajobrazowego,
którą wykonywał Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego. Uzyskana wiedza ma także
zastosowanie w międzynarodowym
projekcie ClearWater PMPC, realizowanym przez Centrum Limnologii i Ewaporometrii, a którego celem było m.in.
określenie wpływu czynników środowiskowych na zakwity sinic oraz wpływu
ultradźwięków na redukcję tych organizmów w środowisku wodnym.
Gospodarka wodna
DS.-W1.2

Przeprowadzono diagnozę elementów
hydromorfologicznych koryt rzecznych
na posterunkach wodowskazowych
IMGW-PIB z danych dostępnych w materiałach PSHM, w postaci dokumentacji posterunków wodowskazowych
(„teczki wodowskazowe”) przygotowanej dla każdego przekroju wodowskazo-
wego. W trakcie realizacji zadania dokonano analizy dokumentacji ponad 60
posterunków wodowskazowych

Analiza Systemu Zarządzania Siecią
IMGW-PIB potwierdza przydatność
tego systemu jako potencjalnego źródło
informacji o parametrach morfologicznych cieku i jego doliny. W SZS można znaleźć informacje m.in. o brzegach
cieku, o substracie dna, zabudowie poprzecznej cieku czy użytkowaniu doliny
cieku. W bazie tej znajduje się także aktualizowana dokumentacja fotograficzna
wykonana na posterunku wodowskazowym.

Wyniki analizy stanowią podstawę do
stworzenia bazy danych o elementach
hydromorfologicznych na ciekach powierzchniowych. Umożliwiły także
identyfikację informacji o zmianach
morfologicznych rzek, np. zabudowie
hydrotechnicznej, przeprowadzonej regulacji rzek, renaturyzacji czy zmianach
użytkowania. Informacje mogą być równie wykorzystane na potrzeby rozbudowy informacji podstawowych zawartych
w biuletynie hydrologicznym PSHM.

Przeprowadzone zestawienia parametrów hydromorfologicznych mogą być
również przydatne do stworzenia bazy
danych o odcinkach rzek z informacją
oraz wskazaniem do ochrony najwartościowszych odcinków rzek oraz do
oceny stanu hydromorfologicznego,
jako elementu wspierającego w ocenie stanu ekologicznego wód zgodnie
z wymogami Ramowej Dyrektywy
Wodnej. Zestawienie to może przyczynić się także do uzupełnienia kompleksowej oceny wpływu oddziaływań
antropogenicznych na stan ekosystemu
rzecznego i może stworzyć podstawy
do kształtowania planów działań prowadzących do jego poprawy. Ustalone
na jej podstawie priorytety działań będą
podstawą do sporządzania planów zago87
2014-04-01 09:15:45
spodarowania badanego obszaru. Uzyskane wyniki badań mogą być również
wykorzystane przez organy zajmujące
się wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz planowaniem działań
w gospodarce wodnej. Ponadto wyniki
badań posłużą przygotowaniu Planów
Gospodarowania Wodami na lata 20152012 i 2021-2027.

Wykonana inwentaryzacja wodowskazów IMGW-PIB potwierdza możliwość
wykorzystania pomiarów prowadzonych
przez Państwową Służbę Hydrologiczną
IMGW-PIB w aspekcie oceny hydromorfologicznej koryt rzecznych. Przeprowadzane badania oraz pomiary PSH
dostarczają podstawowych informacji
o profilu wodowskazowym (szerokość
koryta, szerokość pasa brzegowego,
wysokość brzegów oraz ich nachylenie,
substrat dna koryta oraz użytkowanie
strefy zalewowej).

Opracowane propozycje metodyczne
w zakresie kwantyfikacji wrażliwości
na powódź mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia zagadnienia wrażliwości i, w konsekwencji, do szerszego
niż dotychczas wykorzystania metod jej
ograniczania w zarządzaniu ryzykiem
powodziowym. Opracowany, jako jeden
z elementów metodyki wskaźniki aktywności gmin, może być wskazówką, jakie
działania są zakorzenione w świadomości i praktyce działania, a jakie trzeba
promować. Z kolei wskaźnik wrażliwości społecznej może być przesłanką dla
ewentualnej priorytetyzacji obszarów
w zarządzaniu ryzykiem powodziowym.
Może być on wykorzystany jako jedno
z kryteriów udzielania wsparcia dla
działań lokalnych, przesłanka dla wyboru rozwiązań dopasowanym do charakteru społeczno-ekonomicznego obszaru
lub dla przygotowania wytycznych/
wskazówek w tym względzie.
DS.-W2.1
Zadanie jest realizowane na potrzeby
hydrologii operacyjnej IMGW-PIB i pozwoli na przetestowanie, a następnie wdrożenie do praktyki operacyjnej IMGW-PIB
metod kombinacji danych optymalnych dla
produktów zasilających modele hydrologiczne, również w zakresie rozszerzonym
o dane z systemu radarowego i satelitarnego, a w kolejnym etapie również numerycznych modeli prognostycznych.

Opracowana metodyka i oprogramowanie pozwoliło na przygotowania danych
radarowych, satelitarnych i naziemnych
dla 3-letniego okresu referencyjnego
oraz produktu opadowego łączącego
dane z tych 3 systemów dla okresu V-X
2011 r.

Praktyczna implementacja opracowanych metod i algorytmów do kombinacji danych i autokorekty danych oraz metod
interpolacji do wymaganej rozdzielczości przestrzennej jest konieczna przed
przystąpieniem do prac nad testowaniem i implementacją tych metod w hydrologii operacyjnej IMGW-PIB.

Nowe produkty satelitarne prezentowane na stronie wewnętrznej Janus.
krakow.imgw.pl znalazły zastosowanie
w serwisie agrometeorologicznym
IMGW prezentowanym na publicznej
stronie internetowej agrometeo.pogodynka.pl. Uzgodniono z operatorem serwisu w Poznaniu operacyjne dostarczanie na tą stronę 10 produktów.

Przygotowanie nowych produktów zawierających wskaźnik jakości. Wykonano szereg prac dodatkowych mających
istotne znaczenie dla wdrażania opracowanych produktów oraz rozszerzenia
grona ich użytkowników.

Przygotowanie wniosku na grant do
NCN na konkurs OPUS-5 (termin
17.06.2013 r.) – Estymacja pola opadu
na podstawie informacji z innowacyjnych technik pomiarowych, wniosek po
88
2014-04-01 09:15:45
niewielkich poprawkach złożono ponownie na konkurs grudniowy.

Doskonalenie opracowanych metod
w dalszej realizacji projektu oraz uzupełnienie o fuzje danych prognostycznych dotyczących w pierwszym rzędzie
opadu.

Kontynuacja współpracy z zespołem
opracowującym nowy model opad-odpływ, celem możliwie pełnego wykorzystania danych dostępnych w IMGW.

Opracowano algorytm klasyfikacji
zlewni pod kątem identyfikacji dominującego procesu formowania się odpływu z wykorzystaniem technik GIS dla
trzech klas obszarów: dolin rzecznych,
obszarów przejściowych i obszarów stoczystych.

Opracowano środowisko obliczeniowe
dla modeli hydrologicznych typu opad-odpływ, w ramach którego możliwa
jest zarówno praca badawcza związana
z ich konstrukcją i kalibracją, jak i praca
operacyjna, która znajduje zastosowanie
w biurach prognoz IMGW. Implementację oprogramowania przeprowadzono
z wykorzystaniem języka i środowiska
Matlab.

Przygotowano dokumentację procesu
kalibracji i walidacji modeli opad-odpływ dla modeli działających obecnie
operacyjnie w zlewni Nysy Kłodzkiej
i Soły. Opracowana wersja testowa
TOPMODEL została przekazana do
BPH Wrocław, zaplanowane zostały
szkolenia z obsługi programu.

Wyniki przeprowadzonych prac będą
sukcesywnie przekazywane i wdrażane
w pracy Biur Prognoz Hydrologicznych
IMGW-BIP, w dążeniu do stałego podnoszenia jakości przygotowywanych
przez Biura informacji o ekstremalnych
zjawiskach występujących w hydrosferze oraz ostrzeżeniach hydrologicznych.
W szczególności będzie to model wdrożony w systemie prognoz dopływu do
zbiorników retencyjnych oraz górnych
i wewnętrznych warunków brzegowych
modeli hydrodynamicznych.

Informacje zebrane i opracowane w ramach realizacji zadania „Metadane
IMGW-PIB” mogą stanowić cenne repozytorium o danych przestrzennych
dostępnych dla pracowników Instytutu,
tym samym mogą ułatwić znalezienie
i pozyskanie odpowiednich informacji.

Na podstawie przeprowadzonej analizy
pomiarów na rzece Odrze przy niższych
przepływach uzyskano wyniki pozwalające na wyznaczenie parametrów i ich
trendów, które można ekstrapolować do
zjawisk ekstremalnych.
DS.-W2.2

Montaż półautomatycznych stacji pomiarowych na wybranych profilach
i rozpoczęcie prac związanych z budową bazy danych dotyczącej dobowych
ładunków biogenów.

Przygotowanie katalogu metody referencyjnych do badań środowiska – cześć
I Rzeki, część II Wody przejściowe
i przybrzeżne.
DS.-W2.3
Otrzymane wyniki można wykorzystać
do klasyfikacji typu opadu. Dają one solidną podstawę do dalszych prac nad optymalizacją parametrów algorytmów rozpoznania typu opadu dla klimatu Polski. Pozwoli
to między innymi na:

Wykorzystanie produktu/ów radarowych w pracy synoptyka do oceny typu
opadu w przyziemnych warstwach atmosfery.

Udostępnienie produktów rozpoznania typu opadu dla użytkowników wewnętrznych jak i zewnętrznych w ramach sieci intranet i systemu SOK.

Uruchomienie oprogramowania CSPP
pozwala na przygotowywanie danych
z satelity Suomi NPP oraz wyznaczanie
89
2014-04-01 09:15:45
parametrów charakteryzujących stan
atmosfery i powierzchni ziemi, w tym
tworzenie wielospektralnych kompozycji z danych VIIRS. Umożliwią uruchomienie obliczania pionowych profili
temperatury i wilgotności oraz innych
parametrów atmosfery. Nowe produkty
MODIS będą pomocne w codziennej
pracy synoptycznej monitorowania diagnozowania stanu środowiska. Zostaną
umieszczone jako produkty eksperymentalne na stronie intranetowej IMGW.
Ze względu na ich dobrą rozdzielczość
przestrzenną, dane i produkty MODIS
mogą pomagać we wszelkiego rodzaju
analizach synoptycznych i w projektach
naukowych.

Wyniki prac są bezpośrednio wykorzystywane w codziennej pracy Biur Prognoz IMGW-PIB oraz w pracy innych
użytkowników serwisu intranetowego
oraz systemu VMet.

Wykonane prace pozwalają w pełniejszym zakresie analizować błędy prognoz eksploatowanych modelu numerycznych, przyczyniając się do podniesienia wiarygodności kwalifikowanej
prognozy pogody i wspierając służby
meteorologicznej i hydrologicznej oraz
zespoły badawczo-wdrożeniowe w realizacji ich zadań. System weryfikacji
falkowej prognoz zostanie wykorzystany w bieżących pracach numerycznego
prognozowania pogody w IMGW-PIB,
w tym na potrzeby analizy jakości prognoz operacyjnie eksploatowanego
modelu ALADIN. Opracowana wersja
efektywnego obliczeniowo zespołu filtrów medianowych może i powinna zostać wykorzystana w pracach badawczo-rozwojowych do analizy i porównania
pół meteorologicznych metodą separacji
skal. Prace nad weryfikacją prognoz
zjawisk ekstremalnych otwierają nowe
możliwości oceny jakości tego typu
prognoz w warunkach rosnącego zagro-
żenia wystąpieniami groźnych zjawisk
pogodowych. Uzyskane rezultaty na
polu weryfikacji warunkowej pozwolą
na zaawansowaną meliorację prognozy
metodą adaptacji statystycznej, wskażą
kierunki implementacji nowych rozwiązań w dziedzinie asymilacji danych
i wesprą wykorzystanie prognoz modelu
COSMO.
Przygotowano techniczny warsztat testowy, pozwalający na opracowanie, testowanie i późniejszą implementację metodologii przygotowywania i asymilacji warunków początkowych dla modelu COSMO,
pochodzących z obliczeń zbalansowanego
modelu atmosfery. Umożliwia on przekazywanie do modelu COSMO dowolnie
zdefiniowanych pól prędkości, temperatury
i ciśnienia na poziomach obliczeniowych
modelu. Został on przygotowany i zainstalowany na komputerze aura. Przygotowany
warsztat jest możliwie elastyczny i pozwala na prace z modelem COSMO w różnych
wersjach i rozdzielczościach.

W ramach dalszych prac przewiduje się
opracowanie metody przygotowywania
‘akceptowalnych’ danych początkowych dla modelu COSMO, opartych na
wynikach modelu zbalansowanego.

Przygotowany techniczny warsztat testowy zostanie wykorzystany do prowadzenia dalszych prac badawczych
w dziedzinie fizyki dynamicznego wymuszania silnej konwekcji. Metodologia
asymilacji danych z modelu zbalansowanego do prognostycznego modelu
pogody, jako pierwszy cel tych prac,
może mieć znaczenie dla metodologii
przygotowywania zróżnicowanych warunków brzegowych dla operacyjnych
wiązkowych prognoz pogody, w tym
prognoz niebezpiecznych zjawisk konwekcyjnych
90
2014-04-01 09:15:45
Oceanografia
DS.-W1.3

Wykorzystanie opracowanych wskaźników oceny stanu fitoplanktonu w ocenach stanu środowiska morskiego zarówno dla potrzeb HELCOM, jak i EEA.
Wskaźniki będą pomocne przy raportowaniu danych dla EEA.

Przekazanie opracowania Bałtyk południowy. Charakterystyka wybranych
elementów środowiska w 2012 roku ok.
80 instytucjom odpowiedzialnym za
monitoring środowiska morskiego, zajmujących się zarządzaniem gospodarką
wodną i badaniami środowiska morskiego w kraju i za granicą, a także do wyższych uczelni prowadzących badania
o tematyce morskiej.

Wykorzystanie wyników prac do opracowania biomonitoringu i oceny stanu
środowiska z wykorzystaniem roślin
makrofitobentosowych jako bioindykatorów akumulacji. Zostaną one opublikowane w postaci artykułów naukowych
w czasopismach o zasięgu międzynarodowym z listy filadelfijskiej.

Efektem praktycznym prac jest Miesięczny Biuletyn, zawierający podsumowanie wybranych zagadnień ważnych
dla funkcjonowania człowieka w strefie
nadmorskiej. Upublicznienie rezultatów w Internecie jest cennym elementem promocji działalności IMGW-PIB
w społeczeństwie. W dłuższej perspektywie czasowej monitoring warunków
w rejonie polskiego wybrzeża, w tym
zjawisk o charakterze ekstremalnym,
może stanowić cenne źródło wiedzy
o lokalnych przejawach globalnej zmiany klimatu. W przypadku prognoz sezonowych produktem końcowym jest
czynna operacyjnie witryna internetowa. Zapewnienie ciągłości wyników
będzie szczególnie przydatne podmiotom administracji publicznej oraz sek-
torowi prywatnemu w celu planowania
przedsięwzięć z zakresu gospodarki
przestrzennej w regionach nadmorskich
z horyzontem czasowym kilku miesięcy. Opracowana metodyka badań może
być wykorzystana przez inne instytucje
badawcze w celu stworzenia podobnego
rodzaju prognoz dla innych obszarów
Polski.
Weryfikacja danych h-m

Opracowana metodyka oceny reprezentatywności może (i powinna) zostać
wykorzystana do oceny meteorologicznych stanowisk pomiarowych funkcjonujących w ramach PSHM. Przypisanie
każdemu stanowisku pomiarowemu
odpowiedniej klasy reprezentatywności przyniesie liczne praktyczne korzyści, z których wymienić należy przede
wszystkim:

poznanie aktualnej reprezentatywności stacji meteorologicznych oraz
skali odstępstw od rekomendacji
WMO,

wskazanie działań umożliwiających
poprawę reprezentatywności danego
stanowiska pomiarowego,

poprawę jakości danych meteorologicznych,

możliwość selekcji materiału pomiarowego przez odbiorców danych
meteorologicznych. Planowane jest
wdrożenie procedury oceny stacji (wraz z instrukcją metodyczną)
do systemu Zarządzania Jakością
PSHM.
91
2014-04-01 09:15:45
4.4. Projekty w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka
Wpływ zmian klimatu na społeczeństwo, środowisko i gospodarkę (zmiany,
skutki i sposoby ich ograniczania, wnioski
dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego) (KLIMAT).
Rok 2013 rozpoczął 5-letni okres trwałości Projektu KLIMAT, który zakończy
się 30 listopada 2017 r. Projekt był realizowany w ramach Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka, na podstawie
umowy o dofinansowanie nr POIG.01030114011/08-00 z dnia 1 grudnia 2008 r. z późniejszymi Aneksami, finansowany ze środków Unii Europejskiej i Budżetu Państwa.
Koordynatorem Projektu jest prof. dr hab.
inż. Maciej Maciejewski, a Kierownikiem
dr Danuta Limanówka.
Głównym celem projektu KLIMAT
było przygotowanie nauki, gospodarki
i społeczeństwa do potencjalnych zmian
klimatycznych. Cel ten będzie kontynuowany w okresie trwałości.
Zakres prac wykonany w pierwszym
roku trwałości Projektu w poszczególnych blokach tematycznych przedstawia
się następująco:
1. Zmiany klimatu i ich wpływ na środowisko naturalne Polski oraz określenie
ich skutków ekonomicznych.
Koordynator: prof dr hab. Joanna Wibig;
Prowadzono monitoring klimatu Polski,
opracowując Biuletyn (miesięczny, sezonowy, roczny), który służy do systematycznej
analizy i oceny stanu środowiska Polski w
celu rejestracji zachodzących zmian. Biuletyn dostępny jest w wersji elektronicznej
(PDF) na stronie www.imgw.pl. Przygotowano dla uczestników Szczytu Klimatycznego COP19 informacje o: klimacie Polski
i Projekcie KLIMAT (publikacja Climate
change and climate variability in Poland,
poster Solar energy potential in Warsaw).
2. Stan zanieczyszczeń powietrza w Polsce i jego wpływ na jakość życia – możliwości ograniczenia skutków.
Koordynator: dr Leszek Ośródka;
Prowadzono pomiary i przygotowano opracowanie nt. Meteorologiczna osłona procesów technologicznych Oddziału ArcelorMittal w Krakowie-Nowej Hucie i Dąbrowie Górniczej wraz z jakościową prognozą
pylenia. Kontynuowano badania stężenia
pyłów rożnej frakcji na stacji meteorologicznej PSHM IMGW-PIB w Raciborzu.
Wyniki badań zostały wykorzystane w projekcie System informacji o jakości powietrza na obszarze Pogranicza Polsko-Czeskiego w rejonie Śląska i Moraw POWT
– Republika Czeska – Rzeczpospolita
Polska. Pomiary ze stacji Racibórz posłużyły również jako materiał wspomagający
system prognoz realizowalnych dla potrzeb
WIOŚ w Katowicach do Krótkoterminowej
prognozy wybranych stężeń zanieczyszczeń
powietrza w strefach i aglomeracjach woj.
śląskiego wraz z osłoną meteorologiczną
systemu monitoringu województwa śląskiego w 2013 roku.
Opracowane w okresie realizacji projektu
KLIMAT metody prognozowania jakości powietrza były adaptowane do nowo
przygotowywanego algorytmu predykcji
prognozy jakości powietrza. Testowano
przygotowane założenia implementacji tej
prognozy na obszar całego kraju.
3. Zrównoważone gospodarowanie wodą,
zasobami geologicznymi i leśnymi kraju.
Koordynator: dr inż. Tomasz Walczykiewicz;
Opublikowane wyniki projektu KLIMAT
były udostępniane na potrzeby jednostek
administracji gospodarki wodnej.
Uszczegółowiono opracowane dla Polski,
trzy scenariusze emisyjne (A1B, A2, B1)
92
2014-04-01 09:15:45
dla perspektywy 2030 r., które wykorzystano do oceny zmian zasobów i potrzeb
wodnych Polski do 2021 r. W ocenie przyszłych potrzeb wodnych uwzględniono
dane rzeczywiste z lat 1999-2011 i w tym
aspekcie zweryfikowano zadeklarowane
w scenariuszach w projekcie KLIMAT
tempo rozwoju uwzględniając możliwe
zmiany do 2021 r. Opracowana w ramach
projektu KLIMAT metodyka oceny potrzeb
wodnych dla wskazanych działów gospodarki to jedyna dostępna metodyka określania przyszłych potrzeb wodnych.
4. Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo
wewnętrzne (cywilne i ekonomiczne)
kraju.
Koordynator: dr hab. Halina Lorenc
i prof. dr hab. Maciej Maciejewski;
Prowadzono monitoring obserwacji meteorologicznych na sieci stacji założonej
do realizacji zadania Zagrożenie nadzwyczajnymi zjawiskami meteorologicznymi
na obszarze Warszawy. Uaktualniano bazę
danych meteorologicznych z sieci 5 stacji
połażonych na terenie Warszawy.
Opracowano charakterystykę warunków
klimatycznych sezonową i roczną za rok
2012 i pierwsze półrocze 2013 r. Informacje te zamieszczono na stronie internetowej
w zakładce trwałość projektu KLIMAT.
Wyniki badań dotyczące zjawisk ekstremalnych w Polsce oraz klimatu Warszawy
były prezentowane podczas konferencji
zorganizowanej przez Instytut Na Rzecz
Ekorozwoju oraz Fundacji im. Heinricha
Boola pt. Nauka o zmianach klimatu – jak
rozmawiać ze społeczeństwem oraz na okolicznościowej COP 19, której organizatorem była Polska Akademia Nauk.
Wyniki badań uzyskane w okresie realizacji Projektu KLIMAT zostały wykorzystane również przez Ministerstwo Środowiska
w dokumencie pt. Opracowanie i wdrożenie Strategicznego Planu Adaptacji dla
sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany
klimatu.
5. Rozwój metod prognozowania i systemów ostrzegania przed groźnymi zjawiskami hydrologicznymi i meteorologicznymi oraz wykorzystanie ich do osłony
kraju.
Koordynator: dr Michał Ziemiański;
W ramach utrzymania trwałości zadania
dokonano oceny działania systemu eksperckiego. Wykorzystano wyniki dyskusji
konstruktorów i użytkowników systemu
(synoptyków) na temat praktycznego działania oraz funkcjonalności systemu. Wykonywano prace korygujące konfigurację
systemu, aby umożliwić kontynuację jego
działania w zmieniającym się środowisku
informatycznym Instytutu.
6. Bałtyk jako element systemu klimatycznego i jego rola w tworzeniu się stanów zagrożenia.
Koordynator: dr Ewa Jakusik;
Opracowano Biuletyn Monitoringu wybranych elementów meteorologicznych oceanograficznych w polskiej strefie brzegowej
Południowego Bałtyku. Biuletyn składa się
z dwóch części: w pierwszej przedstawione
są charakterystyki miesięczne warunków
termicznych i pluwialnych, charakterystyki
usłonecznienia, poziomu morza i falowania oraz statystyki dotyczące liczby wydanych ostrzeżeń meteorologicznych dla
subregionu nadmorskiego oraz dla polskiej
strefy brzegowej. W drugiej części biuletynu zawiera charakterystykę miesiąca na
tle wartości średnich z wielolecia 19712000 – klasyfikacja termiczna i opadowa
oraz charakterystyki statystyczne następujących zmiennych: temperatury powietrza,
opadu atmosferycznego, usłonecznienia
i poziomu morza, prędkości wiatru w wybranym punkcie. Celem Biuletynu, zgodnie
z definicją monitoringu, jest systematyczna
analiza i ocena stanu środowiska w polskiej
strefie brzegowej oraz rejestracja zachodzących w nim zmian. Bieżąca obserwacja
zjawisk i procesów w regionie wybrzeża
93
2014-04-01 09:15:45
nabiera szczególnego znaczenia w warunkach współcześnie obserwowanych zmian
klimatu, których konsekwencje, np. w wyniku przewidywanego wzrostu średniego
poziomu morza, mogą być szczególnie
odczuwalne w strefie nadmorskiej. Przyjęta metodyka opracowania Biuletynu jest
zgodna z przyjętą w Projekcie KLIMAT.
Opracowano indeksy oceny stanu fitoplanktonu uwzględniającego skład taksonomiczny, w którym wykorzystywane
były metody statystyczne i zbiory danych
fitoplanktonu z lat 2002-2012 w zakresie
biomasy i liczebności oraz struktury gatunkowej, zgodne z założeniami zawartymi
w rezultatach Projektu KLIMAT.
Kontynuowano badania występowania
zakwitów fitoplanktonowych w polskiej
strefie przybrzeżnej oraz w strefie pełnomorskiej Bałtyku. Określono powiązania
pomiędzy zmianami występującymi w populacji planktonu a parametrami abiotycznymi środowiska morskiego.
7. Zagrożenia i uwarunkowania oraz
możliwości realizacji krajowego zaopatrzenia w wodę ludności w świetle przepisów Unii Europejskiej.
Koordynator: mgr inż. Lidia Gutowska;
Opracowano monografię pt. Wtórne wykorzystanie wód zużytych jako alternatywne źródło wody w aspekcie zmian klimatu
na świecie i w Polsce. Publikacja skierowana jest do odbiorców zajmujących się
poza oczyszczaniem, magazynowaniem,
a przede wszystkim możliwości wtórnego
wykorzystania wód zużytych (ścieków)
jako wody służącej do wybranego wachlarza zastosowań.
8. Przeciwdziałanie degradacji polskich
zbiorników retencyjnych.
Koordynator: mgr inż. Edmund Sieinski;
Wykonano pomiary batymetryczne czasz
5 zbiorników retencyjnych, objętych badaniami w czasie realizacji Projektu tj: Roż-
nów, Czchów, Sosnówka, Słup, Dobczyce i wykonano dla nich analizy. Pierwsze
dwa z tych zbiorników są eksploatowane
przez Zespół Elektrowni Wodnych Rożnów Spółka z o.o., a trzy pozostałe przez
RZGW. Sposób wykonania pomiarów
i opracowania wyników są zgodnie z opracowana metodą zawartą w Wytycznych
technicznych wykonywania pomiarów batymetrycznych.
Powierzchnia zmierzonych zbiorników
(przy rzędnej maksymalnej poziomu piętrzenia) wyniosła ok. 3500 ha, a pojemność
ok. 340 mln m3. Prowadzone były prace dostosowujące do Systemu Ewidencji
Kontroli Obiektów Piętrzących (SEKOP)
bazę zawierającą informacje ilościowe dotyczące zjawisk sedymentacji w retencyjnych zbiornikach zaporowych. Rozpoczęto
wprowadzanie danych do SEKOP. Dane
te służą do sporządzania okresowych ocen
stanu technicznego i bezpieczeństwie jako
informacje o zmieniających się możliwościach retencyjnych zbiorników, a w szczególności o zmniejszającej się wielkości
rezerwy powodziowej. Podjęto prace nad
włączeniem do SEKOP również informacji
o jakości akumulowanych w zbiornikach
osadów.
9. Perspektywiczne zagospodarowanie
dorzecza Wisły wraz z systemem ocen
wpływu inwestycji hydrotechnicznych
na środowisko.
Koordynator: prof. dr hab. inż. Wojciech Majewski;
Wykonano pracę pt. Analiza obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej na potrzeby opracowania planów zarządzania
ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych.
Szczególną uwagę zwrócono na: analizę
planów i programów z zakresu ochrony
przeciwpowodziowej poprzez weryfikację
istniejących zbiorów danych przestrzennych urządzeń wodnych, wstępną ocenę ry-
94
2014-04-01 09:15:45
zyka przeciwpowodziowego, identyfikację
i ocenę działań technicznych, identyfikację
i ocenę działań nietechnicznych ograniczających ryzyko powodziowe. Wykonano
podsumowania proponowanych programów i działań oraz przedstawiono propozycje kolejnych rozwiązań.
Informatyczny system osłony kraju
przed nadzwyczajnymi zagrożeniami
(ISOK)
Projekt ma na celu stworzenie systemu
osłony społeczeństwa, gospodarki i środowiska przed nadzwyczajnymi zagrożeniami, poprzez stworzenie elektronicznej platformy informatycznej wraz z niezbędnymi
rejestrami referencyjnymi, jako narzędzia
do zarządzania kryzysowego. Projekt
wprowadza nowe technologie informacyjne i telekomunikacyjne, usprawniając
funkcjonowanie jednostek zarządzania
kryzysowego każdego szczebla administracji państwowej, a także zwiększając dostęp
ludności i przedsiębiorstw do informacji
w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa
życia, zdrowia i mienia, wprowadzając
interoperacyjność służb i jednostek administracji. System ISOK będzie składał się
z węzła centralnego zlokalizowanego
w IMGW-PIB, obsługującego wszystkich
odbiorców danych i usług na wszystkich
szczeblach administracji w państwie,
4 Centrów Modelowania Powodzi i Suszy
(CMPiS), wchodzących w strukturę Narodowego Centrum Modelowania Powodzi
i Suszy w IMGW PIB, a także Systemu Informatycznego Gospodarki Wodnej.
Istotną cechą systemu jest architektura zorientowana na usługi, umożliwiająca
szybkie dostosowywanie do zmiennych
wymagań biznesowych. Cel główny projektu (stworzenie systemu osłony kraju
przed nadzwyczajnymi zagrożeniami) zostanie osiągnięty przez realizację następujących celów szczegółowych:
• inwentaryzacja dostępnych zasobów danych w zakresie zarządzania kryzysowego,
• zaprojektowanie rozwiązania systemowego,
• budowa baz danych referencyjnych oraz
map ryzyka i zagrożeń,
• budowa systemu informatycznego i jego
wdrożenie,
• zwiększenie świadomości społecznej
w zakresie sytuacji kryzysowych.
W roku 2013 IMGW-PIB jako konsorcjant realizujący Projekt wykonał i przekazał następujące produkty:
• Mapy Zagrożenia i Ryzyka Powodziowego w wersji kartograficznej i numerycznej w ilości 74000 arkuszy.
• Mapy Zagrożeń Meteorologicznych
w wersji statycznej (historycznej) i operacyjnej, uwzględniające wyniki prognostycznego modelu mezoskalowego obejmujące:
- zagrożenia termiczne,
- intensywne opady atmosferyczne,
- silny wiatr,
- mgłę,
- gołoledź, szadź,
- burze z gradem,
- opad śniegu.
• Mapy innych zagrożeń w wersji statycznej
(historycznej) i operacyjnej obejmujące:
- mapę ujęć wód powierzchniowych
i podziemnych na obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi
(Mapa ujęć wód),
- mapę
zanieczyszczeń
powietrza
z uwagi na zagrożenia meteorologiczne (MZP),
- mapę ryzyka poważnej awarii przemysłowej z uwagi na zagrożenia meteorologiczne (MRPAP),
- mapę ryzyka zakłóceń w sieci elektroenergetycznej z uwagi na zagrożenia
meteorologiczne (MRZSE),
- mapę zagrożenia dla zdrowia i życia
ludności z uwagi na warunki meteorologiczne i społeczną wrażliwość na zagrożenia (Mapa biometeo).
95
2014-04-01 09:15:45
4.5. Projekty w ramach Programów Ramowych Unii Europejskiej

GLOWASSIS (7PR) Wstępne opracowanie światowego serwisu informacyjnego o niedoborach wody w ramach
portalu GMES (kierownik projektu –
dr Michał Ceran).

ClearWaterPMPC (7PR) Opracowanie
wydajnego, przyjaznego dla środowiska systemu kontroli wzrostu glonów
opartego na technologii ultradźwiękowej przeznaczonej do stosowania
w większych stawach i jeziorach (kierownik projektu – mgr Joanna Żak).

THESEUS (7PR) Innowacyjne technologie ochrony wybrzeży europejskich
wobec zmian klimatycznych (kierownik
projektu – dr inż. Marzena Sztobryn).

SeaDataNetII (7PR) Europejska infrastruktura dla zarządzania danymi oceanograficznymi (kierownik projektu –
mgr Włodzimierz Krzymiński).

MILLENIUM
6PR/GOCE-017008
Klimat Europy w ostatnim tysiącleciu
(kierownik projektu – dr Danuta Limanówka).

EMODNetChemistry:
Knowledge
Base for Growth and Innovation In
Ocean Economy: Assembly and dissemination of Marine Data for Seabed Mapping – Lot 4 Chemistry (7PR) (kierownik projektu – mgr Włodzimierz Krzymiński)

EMODNetBiology: Knowledge Base
for Growth and Innovation In Ocean
Economy: Assembly and dissemination
of Marine Data for Seabed Mapping –
Lot 5 Biology (7PR) (kierownik projektu – Włodzimierz Krzymiński)
4.6. Projekty w ramach innych programów Unii Europejskiej

POIG.01.03.01-14-0011/08-00 trwałość
projektu KLIMAT Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich
ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki
inżynierskiej i planowania gospodarczego) (kierownik projektu – dr Danuta Limanówka).

INCA-Central EUROPE (INTERREG
III) Zintegrowany system prognozowania ultrakrótkoterminowego dla obszaru
Centralnej Europy (kierownik projektu
– inż. Mateusz Giszterowicz).

ISOK Informatyczny system osłony kraju przed nadzwyczajnym zagrożeniami
(po. kierownika projektu – mgr inż. Jolanta Orlińska).

POKL Rozwój kompetencji pracowników IMGW na rzecz wspólnego rozwoju
(kierownik projektu – Wanda Kędziora).

EULAKES Wpływ stresorów środowiskowych na jeziora europejskie (kierownik projektu – dr Barbara Nowicka).

CARPATCLIM
contract
number
574951 Klimat Regionu Karpat (kierownik projektu – dr Danuta Limanówka).

UDA-RPPM/03/00-00-001/09-00 WISŁA ŚMIAŁA Utworzenie map terenów zalewowych zagrożonych powodzią od morza przez Wisłę Śmiałą przy
wykorzystaniu niezbędnego sprzętu
i oprogramowania oraz numerycznej
mapy terenu (kierownik projektu – dr
inż. Marzena Sztobryn).

WSTPB 02.01.00-94-001/09 Moment
Nowoczesne zarządzanie gospodarką
wodną w obszarze południowego Bałtyku (kierownik projektu – mgr Halina
Burakowska).
96
2014-04-01 09:15:45

SAMBAH LIFE+ Statyczny monitoring
akustyczny morświnów bałtyckich – Program LIFE+ (kierownik projektu – mgr
Włodzimierz Krzymiński).

CivPro (INTERREG IVC) Strategie regionalne w prewencji zagrożeń (kierownik projektu – dr Irena Otop).

SANAERO
Ochrona
środowiska,
a w szczególności przeprowadzenie badań i analiz starych zanieczyszczeń ekologicznych na byłych terenach poprzemysłowych i wojskowych w obszarze
wsparcia. (kierownik projektu – dr inż.
Mariusz Adynkiewicz-Piragas).

NEYMO Lausitzer Neiße/Nysa Łużycka – Modelowanie klimatyczne i hydrologiczne, Analiza i Prognoza (kierownik
projektu – dr inż. Mariusz Adynkiewicz-Piragas).

KLAPS Zmiany Klimatu, zanieczyszczenia powietrza i przekroczenia ła-
dunków krytycznych w regionie granicznym Polska – Saksonia (kierownik
projektu – dr Irena Otop).

BALSAM 07.0335/2013/659519/SUB/C2
Baltic Sea Pilot Project: Testing new concepts for integrated environmental monitoring of the Baltic Sea (kierownik projektu – mgr Włodzimierz Krzymiński).

BALTRAD+ Zaawansowana technologicznie meteorologiczna sieć radarowa
dla regionu Morza Bałtyckiego (kierownik
projektu – mgr Maciej Szewczykowski).

#40 BALTIC COMPAS Kompleksowe działania strategiczne i inwestycyjne
w zrównoważonym rozwoju rolnictwa
w rejonie Morza Bałtyckiego (kierownik
projektu – mgr Włodzimierz Krzymiński).

METEO RISK System numerycznego
prognozowania pogody i przewidywania
zagrożeń meteorologicznych (kierownik
projektu – mgr Tomasz Jasiński.
4.7. Projekty finansowane lub dofinansowane ze środków
MNiSW, NCBiR, NCN, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, NFOŚiGW

5648/B/T02/2010/38 Naturalna promieniotwórczość jako wskaźnik udziału ozonu stratosferycznego w całkowitym jego
stężeniu przy powierzchni ziemi (kierownik projektu – dr Ewa Krajny).

Nr14-0013-10/2010 Utworzenie systemu prognozowania rozprzestrzeniania
zanieczyszczeń powietrza opartego na
meteorologicznych modelach mezoskalowych oraz dyspersyjny model obłoku
(projekt zlecony przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (kierownik projektu – mgr Joanna Godłowska).

UMO-2012/05/N/ST10/03703 Charakterystyka sezonowości klimatu polski na
podstawie teledetekcyjnych i fenologicznych wskaźników roślinnych (kierownik
projektu – Katarzyna Jabłońska).

0600/B/P01/2010/39 Monitoring che-
mizmu opadów atmosferycznych na
terenie województwa dolnośląskiego
w latach 2009-2010 (kierownik projektu
– prof. dr hab. Leszek Kuchar).

HOMING PLUS/2011-4/9 Towards
peta-scale numerical weather prediction for Europe (kierownik projektu –
dr Zbigniew Piotrowski).

58/IxP/dem/2012 Umiędzynarodowienie charakteru i internacjonalizacja znaczenia Wiadomości Meteorologii, Hydrologii i Gospodarki Wodnej (kierownik
projektu – dr hab. Leszek Kuchar).

AIR SILESIA CZ.3.22/1.2.00/09. 01610
System informacji o jakości powietrza
na obszarze pogranicza polsko-czeskiego w rejonie Śląska i Moraw (kierownik
projektu – dr Leszek Ośródka).
97
2014-04-01 09:15:45

Ocena zrównoważonego stanu rzek i potoków górskich na podstawie naturalnych
warunków morfologicznych (kierownik
projektu – dr inż. Krzysztof Kulesza).

Rozwój metod przetwarzania trójwymiarowych danych radarowych dla zastosowań w numerycznych prognozach
pogody (kierownik projektu – mgr Anna
Jurczyk).

Utworzenie systemu prognozowania
rozprzestrzeniania zanieczyszczeń powietrza, opartego o meteorologiczne
modele mezoskalowe oraz dyspersyjny
model obłoku (kierownik projektu – mgr
Jolanta Godłowska).
COST
ES 1002 Informacja o pogodzie dla energii
odnawialnej (Weather Intelligence for Renewable Energies 2011-2014) Delegat do
Management Committee – mgr Katarzyna
Starosta.
ES 1303 Operacyjne wykorzystanie naziemnych pomiarów profili atmosfery
z cejlometrów, radarów dopplerowskich
i radiometrów mikrofalowych do poprawy prognoz pogody (Towards operational
ground based profiling with ceilometers,
doppler lidars and microwave radiometers
for improving weather forecasts (TOPROF)
Delegat do Management Committee – mgr
Julita Biszczuk-Jakubowska.
ES 1305 Nadzór ruchu zwierząt przy pomocy europejskiej sieci radarowej (European Network for the Radar surveillance of
Animal Movement (ENRAM) Delegat do
Management Committee – mgr inż. Przemysław Jancewicz.
4.8. Ogólnopolskie szkoły dla specjalistów
Podobnie jak w poprzednich latach, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
był organizatorem ogólnopolskich szkół
dla specjalistów, w których wzięło udział
blisko 200 osób. Były to:
organizowane wspólnie z Komitetem Gospodarki Wodnej PAN:
◊ XLI Szkoła Hydrologii Współczesne
zagadnienia hydrologii w Mądralinie
k. Otwocka;
◊ XXIII Szkoła Gospodarki Wodnej
w Krakowie pt. Modelowanie w planowaniu i zarządzaniu zasobami wodnymi
oraz
◊ XII i XIII Szkoła Meteorologii Lotniczej
– Żar w Międzybrodziu Żywieckim zorganizowana wspólnie z Górską Szkołą
Szybowcową AP,
◊ V Szkoła Meteorologii Żeglarskiej
w Pucku k. Gdyni.
4.9. Udział pracowników w konferencjach
W konferencjach międzynarodowych
w roku 2013 uczestniczyło 89 osób, 61
z nich to autorzy lub współautorzy referatów.
Cztery osoby przewodniczyły sesjom.
Instytut był organizatorem lub współorganizatorem następujących 8 konferencji, seminariów i sympozjów międzynarodowych.
W konferencjach krajowych w 2013 r.
uczestniczyło 80 osób, z których 45 to au-
torzy lub współautorzy referatów. Dwie
osoby przewodniczyły sesjom.
Instytut był organizatorem lub współorganizatorem 12 konferencji, seminariów
i sympozjów krajowych.
98
2014-04-01 09:15:46
lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Data,
miejsce
13.03
Wrocław
15-17.04
Kraków
18.06
Bogatynia
18-21.06
Jastrzębia
Góra
19.06
Bogatynia
wrzesień
Gdynia
7.
3-5.09
Podbanske,
Słowacja
8.
26.11
Jelenia Góra
Lp.
1.
Data,
miejsce
8.02 Wrocław
Tytuł
organizatorzy/Uczestnicy
Międzynarodowe Warsztaty Grupy Eksperckiej wraz z regionalnym spotkaniem jednostek o kompetencjach decyzyjnych i
merytorycznych dotyczące implementacji systemu rejestracji OWr/Polska, Niemcy
starych zanieczyszczeń ekologicznych w projekcie SANAERO,
nr 100075752, PO WT PL-SN 2007-2013/.
Contemporary problems in hydraulic engineering and water reOKk/Polska, Niemcy
sources management
I Międzynarodowa Konferencja projektu o akronimie NEYMO, nr
OWr/Polska, Niemcy
100093588, PO WT PL-SN 2007-2013
XV Międzynarodowa Konferencja Technicznej Kontroli Zapór
ZW/Czechy, Hiszpania, Francja,
Rosja, Słowacja, Słowenia
II Warsztaty Regionalne w Bogatyni (międzynarodowe) projektu
OWr/Polska, Dania
o akronimie NEYMO, nr 100093588, PO WT PL-SN 2007-2013/
OGa/Niemcy, Polska, Estonia,
Baltic Sea Ice meeting
Finlandia, Szwecja, Dania
PU, SHMI/Austria, Belgia, CzeINCA-CE Closing Conference and Final INCA-CE Evaluation chy, Holandia, Niemcy, Polska,
Meeting
Południowa Afryka, Słowacja,
Słowenia, Węgry, Włochy
Seminarium Międzynarodowe w Projekcie KLAPS „Zmiany klimatu, zanieczyszczenia powietrza i przekroczenia ładunków krytycznych w regionie granicznym Polska – Saksonia” PO WT PL- OWr/Polska, Niemcy, Rosja
-SN 2007-2013, nr 100117299 / Charakterystyka bioklimatyczna
obszaru badań w projekcie KLAPS
Tytuł
Struktura operacyjnego modelu opad-odpływ
Przetwarzane danych meteorologicznych (obserwacyjnych i
2. 8.03 Wrocław
prognozowanych) wraz z przygotowaniem wejścia do modeli
hydrologicznych
3. 5.04 Wrocław
Metody przygotowywania prognoz hydrologicznych
Analiza i prognoza zasobów wodnych Nysy Łużyckiej – założe4. 10.05 Wrocław
nia i postęp prac projektu NEYMO
5. 21.06 Wrocław
Metody obliczania przepływów nienaruszalnych w Polsce
Global to Regional Flood Estimation Using Rainfall and Hydrol6. 24.09 Wrocław
ogy Models
7. 7-9.10 Kraków
XXIII Ogólnopolska Szkoła Gospodarki Wodnej
Operacyjne metody hydrologiczne typu opad-odpływ – realiza8. 25.10 Wrocław
cja po pierwszym roku badań
Bilans ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do Bałtyku
9. 14.11 Warszawa
– HELCOM PLC-6
Zmiany przepływów ekstremalnych dla różnych scenariuszy
10. 15.11 Wrocław
zmian klimatu na przykładzie rzeki Kaczawy
11. 17.11 Kraków
Krakowski GIS Day 2013
Ewapotranspiracja jako składnik bilansu wodnego w kontekście
12. 20.12 Wrocław
modelowania hydrologicznego
Organizator
OWr
OWr
OWr
OWr
OWr
OWr
IMGW-PIB, KGW PAN
OWr
IMGW-PIB, GIOŚ
OWr
OKk, UJ, AGH, UR, PJ, UP
OWr
99
2014-04-01 09:15:46
4.10. Działalność wydawnicza i ogólnotechniczna
W 2013 r. w ramach działalności wydawniczej Instytutu ukazało się drukiem
10 pozycji książkowych, których wykaz
przedstawiono w tabeli. Instytut współuczestniczył ponadto w wydaniu dwóch
numerów periodyku Monografie Komitetu
Gospodarki Wodnej PAN – zeszytów 35
i 36, poświęconych problemom obliczania
przepływów ekstremalnych w zlewniach
kontrolowanych i niekontrolowanych.
Ukazał się także łączony numer Gazety
Obserwatora 1-4/2012 oraz dwa numery na
rok 2013.
Lp.
Rodzaj
publikacji
1.
Czasopisma
Autor, tytuł
2.
3.
4.
5.
Monografie
6.
7.
8.
Lp.
Meteorology Hydrology and Water Management Research and Operational Applications
red. T. Walczykiewicz – Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami
wodnymi na tle gospodarki wodnej
A. Bożek, L. Gutowska-Siwiec, M. Strońska, U. Szyjkowska, M. Ślesicki,
P. Trandziuk – Wtórne wykorzystanie wód zużytych jako alternatywne źródło
wody w aspekcie zmian klimatu na świecie i w Polsce
M. Dąbrowski – Uwarunkowania naturalne i antropogeniczne obiegu wody
w Systemie Wielkich Jezior Mazurskich
Red. J. Winter, A. Kosik, A. Wita – Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju
K. Różdżyński – Mikrozmienność charakterystyk urządzeń termo- i higrometrycznych w automatycznych stacjach meteorologicznych PSHM
K. Różdżyński – Micro-variability of characteristics of thermo- and hygrometric
circuits in automatic meteorological stations of the State Hydrological Meteorological Service
red. E. Jakusik, W. Krzymiński, E. Łysiak-Pastuszak, T. Zalewska
Razem
5.
6.
Nakład
egz.
5,3
300
12
150
7,4
150
15
300
24,9
250
12,5
150
12,5
150
7
96,6
150
1600
Autor, tytuł
Publikacje
inne
Z. Blažek. L. Černikovský, E. Krajny, B. Krejčí, L. Ośródka, V. Volnâ, M. Wojtylak –
Wpływ warunków meteorologicznych na jakość powietrza w obszarze przygranicznym
Śląska i Moraw (publikacja dwujęzyczna)
Red. M. Adynkiewicz-Piragas, I. Lejcuś, S. Pitzschke, J. Witkoś – Polsko-niemiecki
podręcznik teoretyczno-metodyczny do tworzenia systemów identyfikacji obszarów zanieczyszczonych (publikacja dwujęzyczna)
EULAKES, Vol. 1. Charakterystyka jezior i ich współczesnej wrażliwości (publikacja dwujęzyczna)
EULAKES, Vol. 2. Zmiany klimatu i przyszłe zagrożenia (publikacja dwujęzyczna)
EULAKES, Vol. 3. Działania w kierunku łagodzenia zmian klimatu I adaptacji do
tych zmian z perspektywy zarządzania (publikacja dwujęzyczna)
Red. D. Limanówka – 100 lat pomiarów meteorologicznych na Hali Gąsienicowej
2.
4.
Objętość
a.w.
Rodzaj
publikacji
1.
3.
W celu upowszechnienia informacji
o publikacjach IMGW-PIB prezentowaliśmy je m.in. na konferencjach organizowanych przez Instytut, seminariach,
spotkaniach i prezentacjach naukowych.
W ramach tzw. egzemplarza obowiązkowego, przekazano książki do 15 najważniejszych bibliotek uczelnianych i publicznych
w kraju. Podobnie jak w poprzednich latach
prowadzono sprzedaż książek wydanych
w Instytucie. Pełna informacja o dostępnych pozycjach dostępna jest na stronie
www.sklep.imgw.pl.
100
2014-04-01 09:15:46
Instytut
kontynuował
współpracę
z Wyższą Szkołą Ekonomiczną w Białymstoku w ramach platformy ePNP. Służy ona
rozpowszechnianiu i sprzedaży elektronicznych publikacji naukowych w Internecie.
W 2013 r. IMGW-PIB przekazał do WSE
kolejnych 6 pozycji wydawniczych. Poprzez platformę sprzedano 28 pozycji wydawniczych w łącznej liczbie 59 e-booków.
W 2013 r. zakończono reorganizację
czasopisma Wiadomości Meteorologii
Hydrologii Gospodarki Wodnej na anglojęzyczne Meteorology Hydrology and Water Management Research and Operational
Applications. Ustalono skład Redakcji oraz
Rady Naukowej czasopisma, uruchomiono
internetowy system submisji oraz oficjalną
stronę internetową. Przygotowano i wydrukowano pierwszy numer czasopisma.
W ramach działalności ogólnotechnicznej magazyn wydawniczy, w zakresie
przekazywania bezpłatnych egzemplarzy
wydawnictw, rozprowadzał publikacje zarówno z bieżącej produkcji, jak i z lat ubiegłych. Ogółem nieodpłatnie przekazano
31 pozycji (619 egzemplarzy), głównie do
zewnętrznych instytucji współpracujących
z IMGW-PIB, bibliotek krajowych i zagranicznych, urzędów i uczelni.
Zbiór biblioteki powiększył się w ramach zakupów o 29 książek oraz 31 roczników czasopism: krajowych (17) i zagranicznych (14). Kontynuowano prenumeratę dwóch zagranicznych baz danych.
Z darów oraz międzybibliotecznej wymiany krajowej i zagranicznej otrzymano
8 książek oraz 128 zeszytów czasopism.
4.11. Publikacje
W roku 2013 w wydawnictwach periodycznych i zwartych oraz w materiałach konferencyjnych opublikowano 209
prac przygotowanych przez pracowników
IMGW-PIB, w tym 33 to streszczenia referatów i posterów prezentowanych na
konferencjach, sympozjach i seminariach
naukowych.
W wydawnictwach własnych IMGWPIB opublikowano 79 prac, a w wydawnictwach zagranicznych – czasopismach
i materiałach konferencyjnych – 43 prace.
Wykaz wszystkich publikacji przedstawiono w rozdziale 7.
4.12. Stopnie naukowe nadane pracownikom IMGW-PIB i innych jednostek w ramach uprawnień Instytutu do nadawania
stopnia doktora
Lp.
Stopień
naukowy
Imię i nazwisko
1.
doktor
Magorzata
KępińskaKasprzak
2.
doktor inż.
Agnieszka Jancewicz
3
Doktor
Tamara Tokarczyk
habilitowany
Data uchwały
o nadaniu stopnia
Uchwała RN
IMGW-PIB
27.03.2013
Uchwała RN
IMGW
z 11.10.2013
Uchwała PWr.
Nr 55/2013
z 5.11.2013
Dziedzina,
dyscyplina,
specjalność
Nauki techniczne,
Zmienność niżówek w Polsce i
Inżynieria środowiska,
ich wpływ na gospodarowanie
Hydrologia i gospodarka
wodą
wodna
Nauki techniczne,
Analiza specjacyjna ołowiu w
Inżynieria środowiska,
środowisku wodnym Zbiornika
Hydrologia i gospodarka
Włocławek
wodna
Nauki techniczne
Niżówka jako wskaźnik suszy
Inżynieria środowiska
hydrologicznej
Tytuł pracy
101
2014-04-01 09:15:46
2014-04-01 09:15:46
Działalność w zakresie komunikacji
społecznej, marketingu
i współpracy z zagranicą
5.1. Komunikacja społeczna i marketing
Biuro prasowe
1. Koordynacja telefoniczna, na linii specjaliści IMGW-PIB – dziennikarze,
w udzielaniu wywiadów z zakresu
meteorologii, hydrologii, klimatologii, teledetekcji naziemnej i innych.
W 2013 r. ukazały się 24 772 informacje o IMGW-PIB.
2. Koordynacja wywiadów telewizyjnych
i radiowych pomiedzy specjalistami
IMGW-PIB a dziennikarzami.
3. Kontynuacja współpracy z Polska
Agencja Prasową dotycząca świadczenia wzajemnych usług informacyjno-marketingowych. 4. Organizacja i zwoływanie konferencji
prasowych w sytuacjach nadzwyczajnych oraz okolicznościowych.
5. Kontynuacja pracy z monitoringiem
mediów. System pozwala na śledzenie
i porównywanie statystyk oraz szybkie
reagowanie w przypadku publikacji
materiałów nieprawdziwych negatywnie wpływających na wizerunek instytucji.
6. Wydawanie komunikatów i informacji
prasowych w sytuacjach wystąpienia
niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych lub hydrologicznych.
7. Utrzymywanie w ciągłej sprawności
platformy służącej do komunikacji wewnętrznej (intranet) i zewnętrznej (strona internetowa IMGW, BIP, PTG).
5
8. Tworzenie grafiki na potrzeby IMGWPIB.
9. Prace nad unowocześnianiem platform
komunikacyjnych.
10.Obsługa FB.
Akcje edukacyjne
1. Kontynuacja akcji specjalnej promocji
marki IMGW-PIB poprzez adopcję hipopotama w Warszawskim Ogrodzie
Zoologicznym.
2. Akcja edukacyjna „Zima w mieście”
oraz „Lato w mieście” skierowana do
uczniów z bielańskich szkół. Dzieci
rozpoczynały dzień w IMGW od wizyty w Centrum Nadzoru Operacyjnego.
Następnie w Sali Narutowicza pod
okiem Obserwatora IMGW-PIB uczyły się odczytywać dane pogodowe, na
podstawie których przygotowywały
swoją pierwszą prognozę pogody.
Na dzieci czekało wiele zabaw: kalambury, gry komputerowe, konkurs plastyczny a także występ przed kamerą
w mini studiu nagraniowym.
Każde z dzieci na koniec wizyty otrzymało upominki wraz z dyplomem młodego meteorologa.
3. „Meteoaktywni 2013” – projekt edukacyjny IMGW-PIB. W ramach projektu uczniowie szkół podstawowych
towarzyszyli synoptykom w ich pracy.
Razem ze specjalistami przygotowy103
2014-04-01 09:15:46
wali prognozę pogody, robili pomiary,
a wszystko skrupulatnie odnotowywali
w dzienniczku meteorologicznym. Dodatkowo mieli okazję obejrzeć mikrofilmy na zabytkowych przeglądarkach,
a także przejrzeć historyczne dokumenty z 1823 roku. Największą atrakcją
były jednak eksperymenty laboratoryjne. Dzieci poznały skład powietrza
i podglądały, jak poszczególne jego
składniki zachowują się w reakcji z innymi substancjami chemicznymi.
4. Lekcje dla licealistów. Uczniowie warszawskich liceów jako pierwsze odwiedzili CNO, gdzie zapoznali się z pracą
synoptyków i hydrologów, dowiedzieli
się jak i po co powstają prognozy pogody oraz w jaki sposób przygotowuje
się mapę synoptyczną. Następnie grupa udała się do Ośrodka Teledetekcji
Naziemnej. Tam wysłuchali wykładu
na temat radarów i systemu PERUN.
Kolejnym punktem była serwerownia,
która zawsze robi wrażenie na zwiedzających. Ostatnim punktem lekcji była
wizyta w ogródku meteorologicznym.
Tam uczniowie mogli dokładnie przyjrzeć się urządzeniom pomiarowym oraz
dowiedzieć się na czym polega praca
obserwatora.
Wdrożenie Systemu Zarządzania Środowiskowego (zgodnego z rozporządzeniem EMAS) w Ośrodku Głównym
IMGW-PIB
Podstawę prawną systemu EMAS
w krajach UE stanowi: rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r.
w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we
Wspólnocie (EMAS), które weszło w życie
11 stycznia 2010 r. Jednym z podstawowych elementów systemu EMAS w każdej
organizacji jest wdrożenie systemu za-
rządzania środowiskowego (dalej „SZŚ”)
zgodnie z wymaganiami normy PN-EN
ISO 14001:2005 „Systemy zarządzania
środowiskowego. Wymagania i wytyczne
stosowania”.
Podstawowym celem programu jest
wprowadzenie takich zachowań użytkowników środowiska, w polskim prawie nazywanych też podmiotami korzystającymi
ze środowiska, które prowadzą do ciągłego
ograniczania negatywnego oddziaływania
na środowisko, spełniania coraz wyższych
wymagań prawnych z zakresu ochrony środowiska, wykorzystywania czystych technologii, zapobiegania powstawaniu lub redukowaniu ilości wytwarzanych odpadów
oraz pełnego i kompetentnego informowania lokalnych społeczności o oddziaływaniach na środowisko, związanych z danym rodzajem działalności. EMAS kładzie
ogromny nacisk na przestrzeganie przepisów prawa środowiskowego, komunikowanie się z przedsiębiorstwem i wewnątrz
przedsiębiorstwa oraz poprawę działalności środowiskowej. Celem Rozporządzenia
jest także zachęcenie firm do dialogu z różnego rodzaju grupami zainteresowanymi
ich działalnością środowiskową.
Od 2011 r., w wyniku decyzji podjętej
przez dyrektora Instytutu, rozpoczęto
wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z rozporządzeniem
EMAS w Ośrodku Głównym IMGW-PIB
w Warszawie. Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego prowadziła, na
zlecenie Instytutu, zewnętrzna firma EKOEKSPERT, natomiast koordynatorem, a następnie komórką odpowiedzialną za utrzymanie systemu ze strony Instytutu jest
Sekcja ds. Jakości. W czerwcu 2012 r. Instytut (Ośrodek Główny IMGW-PIB
w Warszawie i w Legionowie) został pozytywnie zweryfikowany przez weryfikatora
środowiskowego i otrzymał potwierdzenie
jednostki certyfikującej, że spełnia wymagania zawarte w rozporządzeniu (EMAS)
104
2014-04-01 09:15:46
w zakresie prowadzonej działalności środowiskowej opisanej w deklaracji środowiskowej. Instytut otrzymał także certyfikat
potwierdzający spełnienie wymagań normy PN-EN ISO 14001:2005, w którym
stwierdza się że Instytut wprowadził i stosuje system zarządzania środowiskowego
w zakresie prowadzenia procesów administracyjnych i technicznych przez Ośrodek
Główny IMGW-PIB w Warszawie
i lokalizację w Legionowie dla zapewnienia ciągłości działania IMGW-PIB.
21 marca 2013 r., po ponad dwuletnim procesie wdrożenia systemu, Ośrodek
Główny IMGW-PIB został zarejestrowany
w systemie ekozarządzania i audytu
EMAS i otrzymał numer PL2.14-004-42.
Dołączyliśmy tym samym do elitarnego
grona organizacji posiadających wdrożony system zarządzania środowiskowego
zgony z rozporządzeniem EMAS. System swoim zakresem obejmuje zadania
i procesy administracyjno-techniczne realizowane w dwóch lokalizacjach: siedzibie głównej Instytutu w Warszawie przy
ul. Podleśnej 61 i w Legionowie. Systemem zostały objęte komórki organizacyjne pracujące na rzecz Państwowej Służby Hydrologiczno – Meteorologicznej,
laboratoria oraz komórki organizacyjne
odpowiedzialne za administrację i obsługę.
W czerwcu 2013 r. Ośrodek Główny
IMGW-PIB otrzymał po ponownym audycie przeprowadzonym przez uprawnionego
weryfikatora środowiskowego potwierdzenie, że spełnia wymogi rozporządzenia
EMAS, a następnie decyzję Głównego Dyrektora Ochrony Środowiska o utrzymaniu
Ośrodka Głównego IMGW-PIB w rejestrze
EMAS. Ważnym wydarzeniem, którego
nie można pominąć, było także wręczenie Instytutowi w dniu 7 października
2013 r., Podczas Gali Międzynarodowego
Kongresu Ochrony Środowiska ENVICON
w Poznaniu, certyfikatu potwierdzającego
rejestrację Ośrodka Głównego IMGW-
-PIB w systemie ekozarządzania i audytu
(EMAS). Certyfikat odebrał osobiście Dyrektor Instytutu. Obecnie wszyscy pracownicy Instytutu i osoby zainteresowane mogą
się zapoznać z deklaracją środowiskową,
która zawiera szczegółowe informacje
na temat systemu, oddziaływań środowiskowych – znaczących aspektów środowiskowych, celi środowiskowych oraz
wskaźników efektywności środowiskowej.
Deklaracja środowiskowa dostępna jest na
stronie internetowej i intranetowej Instytutu oraz w formie broszury w Ośrodku
Głównym IMGW-PIB w Warszawie.
Sekcja ds. Wdrażania Nowych Mediów
1. Wykonanie nowej wersji portalu pogodowego www.pogodynka.pl w nowej
szacie graficznej (interfejs metro) oraz
nowymi produktami pogodowymi.
2. Zaprojektowanie i wdrożenie Widgetu Radarowego z możliwością serwowania reklam. Został on stworzony
by dać możliwość prezentacji danych
radarowych IMGW-PIB na stronach
internetowych serwisów partnerskich
IMGW-PIB. Pozwala na równoczesne
wyświetlanie danych radarowych wraz
z reklamami na 50 portalach partnerskich, które posiadają oglądalność na
poziomie 100 tys. odsłon na dobę.
3. Wdrożenie produktu Prognozy na linie
przesyłowe SN i NN, które rozszerzają
atrakcyjność oferty skierowanej do firm
z sektora energetycznego. Wprowadzenie tego produktu pozwoli na zwiększenie wpływów ze sprzedaży produktów
dla sektora energetycznego o 5% rocznie.
4. Pozycjonowanie portalu pogodowego www.pogodynka.pl wykonywane
w trybie ciągłym, pozwalające na utrzymanie wysokiej pozycji pogodynki
w przeglądarce google. Pozwoliło to na
uzyskanie, dla 80% haseł kluczowych,
105
2014-04-01 09:15:46
pozycji w pierwszej dziesiątce proponowanych linków w google.
5. Opracowanie koncepcji wykorzystania danych z obserwacji wykonanych przez użytkowników telefonów
komórkowych w pracy IMGW-PIB.
6. Zaprojektowanie i wdrożenie nowej
wersji aplikacji pogodowej Pogodynka
na telefony komórkowe z systemem
IOS i Android. Stara wersja aplikacji
miała prawie 100 tys. pobrań, nowa
z nowym interfejsem, dostępna bezpłatnie powinna osiągnąć wynik ok 1 mln.
pobrań, co będzie średnio dawało 2700
pobrań aplikacji na dobę.
7. Wprowadzenie nowych produktów radarowych: rozbudowany RTR, INCA,
zobrazowanie radarowe całej Europy.
8. Wprowadzenie nowych produktów
opartych o model Cosmo: prawdopodobieństwo wystąpienia opadów dla
punktów siatki. Produkt ten jest generowany dwa razy na dobę dla 4000 punktów na terenie Polski.
9. Rozwój Systemu Zbierania Danych ze
Stacji Synoptycznych, który stanowi
najważniejsze narzędzie pracy obserwatorów synoptycznych w IMGW-PIB.
SZDzSS co 3 sekundy zbiera dane pomiarowe z ponad 60 lokalizacji na terenie Polski, co daje przyrost o ok 1GB
danych miesięcznie.
10.Nadzór nad uruchomieniem modułu weryfikacji danych synoptycznych
w Systemie Zbierania Danych ze Stacji
Synoptycznych.
11.Stworzenie koncepcji nowej architektury serwerowej na potrzeby serwisów komercyjnych IMGW-PIB opartej
na 4 niezależnych centrach hostingowych. Nowa architektura poradzi sobie
z obsługą ruchu na poziomie 1 mln odsłon na dobę w trybie ciągłym.
12.Odświeżenie serwisu pogodowego
m.pogodynka.pl przeznaczonego dla
telefonów komórkowych.
13.Rozpoczęcie współpracy z Onet.pl
w celu wspólnego promowania i prezentowania produktów IMGW-PIB.
14.Rozbudowa systemu API o nowe produkty oraz możliwość przyjmowania
i przetwarzania obserwacji meteorologicznych wykonanych przez użytkowników telefonów komórkowych. API
udostępnia produkty dla ponad 100 tys.
odbiorców.
15.Utrzymanie serwisów www.pogodynka.pl, m.pogodynka.pl, aplikacji Pogodynka Pro na urządzenia mobilne, systemu Meteo B2B.
16.Utrzymanie części produktowej serwisu
www.gmina.pogodynka.pl – zintegrowanego systemu polegającego na rozpowszechnieniu ostrzeżeń pogodowych
IMGW-PIB w postaci alertów SMS.
17.Utrzymanie systemu wysyłki SMS-ów
statutowych IMGW-PIB.
Sekcja ds. Klientów Kluczowych
W 2013 r. Sekcja ds. Klientów Kluczowych, zgodnie ze swoim zakresem zadań,
działała w obszarach:
• Sporządzanie umów sprzedaży oraz rejestracja zleceń drobnych. W 2013 r.
Sekcja ds. Klientów Kluczowych zawarła 103 umowy o łącznej wartości
2 846 263,05 zł oraz umowy barterowe
na 50 870,00 zł. Przyjęła do realizacji
2 171 zleceń drobnych o wartości ponad
1 540 446,26 PLN. Klientami IMGWPIB są przedstawiciele firm z różnych
dziedzin gospodarki, handlu, lotnictwa,
osłony dróg, utrzymania czystości miast,
instytucji państwowych oraz przedsiębiorców prywatnych.
• Monitorowanie oraz prowadzenie zestawień szkoleń, kursów, studiów pracowników IMGW-PIB. W 2013 r. na szkolenia,
kursy, studia zostało skierowanych ponad 269 osób w tym 90 kobiet i 176 mężczyzn. Wartość przeznaczona na kształ-
106
2014-04-01 09:15:46
cenie pracowników wyniosła prawie
214 000,00 zł i 15 000 Euro.
Szkolenia, w ramach których kształcili
się pracownicy, dotyczyły tematów bezpośrednio związanych z wykonywaniem
zadań służbowych danego pracownika.
Były to zarówno szkolenia doskonalące
synoptyków, hydrologów, klimatologów,
pracowników PSHM, jak również pracowników administracji. Ponadto w lipcu
2013 r. zostało przeprowadzone postępowanie przetargowe na prowadzenie
nauki języków obcych dla pracowników
IMGW-PIB w okresie od 01.10.2013 r. do
30.06.2016 r. W ramach umowy przetargowej 96 pracowników Instytutu uczestniczyło w kursach nauki języka angielskiego,
niemieckiego i hiszpańskiego.
Realizacja projektu na szkolenia Rozwój
kompetencji pracowników IMGW na
rzecz wspólnego rozwoju
W roku 2013 r. kontynuowano realizację szkoleń i doradztwa dla pracowników
IMGW-PIB w ramach projektu Rozwój
kompetencji pracowników IMGW na rzecz
wspólnego rozwoju, współfinansowanego
ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Poddziałanie
2.1.1 Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach. Zgodnie z harmonogramem
projektu szkolenia realizowano do lipca
2013 r. W dniu 15 sierpnia zakończono realizację projektu.
W okresie od stycznia do lipca 2013 r.
zrealizowano:
• 42 edycje szkoleń tematycznych, w których wzięło udział łącznie 701 osób;
• 1 edycję szkoleń z języka angielskiego
w ramach, której przeprowadzono zajęcia
w 5 grupach (60 godzin/grupę) dla 54 osób;
• 76 indywidualnych spotkań pracowników z doradcą (Doradztwo dla pracowników 45+);
• 19 osób skorzystało z Coachingu – negocjacje w biznesie.
Szkolenia tematyczne
Łącznie, przez cały okres realizacji
szkoleń w ramach projektu, tj. od sierpnia
2011 r. do lipca 2013 r., przeprowadzono:
• 104 edycje szkoleń tematycznych, w których wzięło udział łącznie 1879 osób;
• 2 edycje szkoleń z języka angielskiego
w ramach, w których przeprowadzono
zajęcia w 19 grupach dla 203 osób;
• 205 indywidualnych spotkań pracowników z doradcą (Doradztwo dla pracowników 45+);
• 86 osób skorzystało z Coachingu – negocjacje w biznesie.
Szkolenia podlegały wielokrotnym
niezapowiedzianym wizytom monitoringowym, przeprowadzanym na zlecenie
Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. W trakcie wizyt monitoringowych
szczegółowo weryfikowana była zgodność
sposobu realizacji szkoleń z zasadami określonymi w umowie o dofinansowanie i harmonogramem projektu, zgodność zakresu
tematycznego i harmonogramu szkoleń
ze zgłoszeniem przesłanym do PARP oraz
warunki realizacji szkoleń, materiały szkoleniowe i informacyjne oraz dokumentacja
szkoleń. Na podstawie przeprowadzonych
wizyt monitoringowych stwierdzono poprawność w realizacji szkoleń. Pod koniec
realizacji projektu, w dniach od 21 czerwca
do 1 lipca 2013 r., przeprowadzony został
audyt projekt. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że realizacja projektu przebiegała poprawnie.
Wszystkie założone w projekcie
kryteria i wskaźniki zostały osiągnięte
w wymaganym stopniu. W przypadku
większości wskaźników poziom ich realizacji wynosi ponad 100%. Osiągnięcie tak
wysokich wskaźników było możliwe, dzięki ogromnemu zainteresowaniu pracowni107
2014-04-01 09:15:46
ków IMGW-PIB szkoleniami. Ze szkoleń
skorzystała ponad połowa pracowników
zatrudnionych IMGW-PIB, przy czym
znaczna część uczestników skorzystała
z kilku do kilkunastu różnych szkoleń. We
wrześniu 2013 r. w złożono w Polskiej
Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości końcowy wniosek o płatność. W grudniu 2013
r. IMGW-PIB otrzymał pismo o pozytywnej weryfikacji złożonego wniosku, potwierdzające prawidłowe rozliczenie środków finansowych, otrzymanych w ramach
dotacji oraz realizację celów i wskaźników
projektu, zgodnie z założeniami uwzględnionymi we wniosku o dofinansowanie.
5.2. Współpraca z zagranicą
Instytut od wielu lat współpracuje z instytutami meteorologicznymi i hydrometeorologicznymi na całym świecie jak również organizacjami międzynarodowymi.
Dzięki tej współpracy pracownicy Instytutu mają możliwość uczestnictwa w szeregu dużych międzynarodowych inicjatyw
i projektów badawczych.
Współpraca w ramach Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) oraz
IPCC
W 2013 r. działania WMO zmierzały
w kierunku implementacji Globalnych
Ram Służb Klimatycznych (GFCS).
W pierwszych dniach lipca 2013 r. w Genewie obradowała pierwsza sesja Międzyrządowej Rady ds. Służb Klimatycznych
(IBCS). Jest to nowe gremium powstałe
przy WMO, a powołane podczas obrad
zeszłorocznego Nadzwyczajnego Światowego Kongresu Meteorologicznego, jako
organ nadzorujący kształt i rozwój GFCS.
Spotkanie pomogło w precyzowaniu
istotnego problemu wdrażania GFCS na
poziomie krajowym. IMGW-PIB, jako
narodowa służba hydrologiczno-meteorologiczna, stoi przed koniecznością opracowania strategii instytucjonalnego wdrożenia GFCS, stąd konsultacje na poziomie
regionu i uczestnictwo w warsztatach na temat dobrych praktyk. Ważnym elementem
dyskusji były sposoby prowadzenia dialogu między użytkownikami produktów kli-
matycznych, a ich producentami. Ważnym
zadaniem stojącym przed narodowymi
służbami hydrologiczno-meteorologicznymi jest więc nawiązanie jak najsilniejszej
interakcji z klientami i użytkownikami produkowanej przez służby informacji. Wzajemna więź pomiędzy ogniwami tak zbudowanego systemu sprzyjać będzie bowiem
wzajemnej wymianie uwag i doświadczeń
oraz, w dalszej kolejności, poprawie świadczonych przez narodowe służby usług oraz
pomoże w budowie odpowiedniego wizerunku służb na rynku krajowym i międzynarodowym. Istotnie wzrośnie w najbliższej przyszłości również rola sektora badań
i innowacyjnych rozwiązań technologicznych, stąd konieczność zachowywania
elastycznej pozycji na rynku współpracy
międzybranżowej. Dla IMGW-PIB może
to oznaczać dalsze intensywne prace nad
budową strategicznych sojuszy.
Sesję IBCS poprzedziły majowe obrady 65. sesji Rady Wykonawczej WMO.
Dyskusja dotyczyła m.in. kwestii takich
jak: rola gremiów WMO w implementacji
GFCS, rozwój nowych systemów WIGOS
i WIS (obserwacyjno-pomiarowego oraz
informatycznego), a także strategii WMO
na lata 2016-2019. Zdecydowano również
o kontynuacji pracy Zespołu Zadaniowego
ds. Polityki Danych Klimatycznych w celu
określenia zasad swobodnej wymiany danych klimatycznych oraz przeanalizowano
przygotowania WMO do udziału organizowanej w Polsce Konferencji Stron Ramo-
108
2014-04-01 09:15:46
wej Konwencji Narodów Zjednoczonych
w sprawie zmian klimatu (COP-19).
Konferencja COP-19, zorganizowana
na Stadionie Narodowym w Warszawie
w dniach 11-22 listopada 2013 r., zgromadziła kilkanaście tysięcy osób. Wśród przybyłych gości dużą grupę stanowiły osoby
związane z działalnością narodowych służb
hydrologiczno-meteorologicznych. Polska
służba zaoferowała WMO daleko idącą
pomoc w zakresie rozwiązania kwestii logistycznych oraz organizacji stoiska wystawienniczego i wydarzeń typu side-event.
Szef polskiej służby, prof. IMGW-PBI
dr hab. M. Ostojski czynnie uczestniczył
w szeregu wydarzeń konferencyjnych, starając się, z racji pozycji Wiceprezydenta
WMO, skierować uwagę decydentów na
rolę narodowych służb w krajowych systemach podejmowania decyzji w zakresie
procesów redukcji ryzyka zagrożeń, budowania systemów ostrzeżeń oraz kształtowania mechanizmów adaptacji.
Jednakże, najważniejszym z regionalnego punku widzenia spotkaniem były
wrześniowe obrady Szesnastej Sesji Szóstej (europejskiej) Regionalnej Asocjacji
WMO w Helsinkach. W trakcie sesji przyjęto kilkanaście rezolucji o kluczowym
dla regionu znaczeniu. Dla polskiej służby
hydrologiczno-meteorologicznej stanowi
to okazję do podjęcia na arenie wewnętrznej działań nawiązujących tematycznie do
prac realizowanych na forum regionalnym.
W trakcie obrad stwierdzono, że trudności może sprawić implementacja Ram na
poziomie krajowym, zwłaszcza w sferze
ustalania odpowiednich kontaktów z partnerami i odbiorcami usług. Konieczna
jest ewaluacja wpływu postępów implementacji na budowanie potencjału krajów
europejskich. pozytywnie, choć nadal niewystarczająco, przedstawia się rozwój zaangażowania partnerów instytucjonalnych
na poziomie globalnym.
Ponadto asocjacja dokonała podsumowania wszystkich realizowanych inicjatyw
i działań regionalnych oraz uzgodniła kierunki ich dalszego rozwoju. Za interesujące
należy uznać propozycje nowych regionalnych projektów badawczych. Zainteresowanie władz IMGW-PIB wzbudziły
informacje o, pojawiających się w perspektywie najbliższych kilku kwartałów, możliwościach aplikowania o granty w ramach
nowego wieloletniego programu badań
Horyzont 2020, w tym m.in. w obszarze
środowiskowym.
Helsińska sesja była również okazją
do wymiany poglądów na temat kształtu
wyborów do władz najwyższych WMO,
które odbędą się w 2015 r. Zakończyła się też tym samym czteroletnia praca
grup roboczych i zespołów zadaniowych
europejskiej asocjacji, w których aktywnie
uczestniczyli przedstawiciele IMGW-PIB.
Za istotne należy uznać uhonorowanie
czterech pracowników polskiej narodowej
służby hydrologiczno-meteorologicznej za
merytoryczny wkład w aktywność europejskiej asocjacji w okresie międzysesyjnym
2009-2013. Sesję poprzedziła Konferencja Regionalna, poświęcona wskazaniu
sposobów przezwyciężania problemów
i wyzwań, pojawiających się w obecnym
czasie przed kierownictwem europejskich narodowych służb meteorologicznych. Zaprezentowano również rezultaty,
przeprowadzonego w pierwszej połowie
2013 r. przez WMO, badania na temat uregulowań instytucjonalnych dotyczących
świadczenia usług hydrometeorologicznych w krajach RA VI oraz opinii dotyczących najważniejszych wyzwań i priorytetów na kolejny okres międzysesyjny.
Zauważono, że największe obawy związane
są z budżetem oraz warunkami zatrudnienia z uwagi na wyraźny trend zmniejszania
się zasobów finansowych, jak i pracowniczych. Dlatego też sposoby radzenia sobie
z tymi niekorzystnymi warunkami wydają
109
2014-04-01 09:15:47
się być dużym wyzwaniem i priorytetem
dla dyrekcji służb w najbliższych latach.
Ważnym priorytetem dla Asocjacji jest potrzeba współpracy regionalnej, jak również
wymiana doświadczeń w zarządzaniu narodowymi służbami.
Wydarzeniem towarzyszącym sesji europejskiej asocjacji było również spotkanie
Dyrektorów Służb Konsorcjum COSMO.
Na spotkaniu szczegółowo omówiono
nowe porozumienie, które jest przewidziane do akceptacji przez dyrektorów wszystkich służb reprezentujących Konsorcjum,
oraz strategię rozwoju Konsorcjum.
W toku dyskusji uznano za konieczne
wprowadzenie kilku dodatkowych wyjaśnień do postanowień porozumienia, w zakresie przyszłości jednego z modeli rozwijanych w ramach konsorcjum (ICON) oraz
możliwości jego szerokiego wykorzystania
w obszarach prognozowania numerycznego oraz predykcji klimatycznych i środowiskowych.
W listopadzie 2013 r. odbyła się
w Antalyi, w Turcji, sesja Komisji Nauk
o Atmosferze (CAS). Jest to jedna z najważniejszych komisji WMO, odpowiedzialna
za wspieranie i koordynowanie działań w
zakresie badań procesów pogodotwórczych
i prognoz pogody, zanieczyszczenia powietrza i składu chemicznego atmosfery. Dostarcza też danych o realizacji międzynarodowych konwencji o ochronie atmosfery.
Podczas obrad przedyskutowano i przyjęto
główne kierunki rozwoju prac Komisji na
najbliższe dziesięć lat.
Innym pozytywnym aspektem udziału
IMGW-PIB w międzynarodowych projektach badawczych i aplikacyjnych realizowanych pod auspicjami WMO był wkład
w rozwój projektu SPICE, dotyczącego
analizy porównawczej przyrządów pomiarowych opadów atmosferycznych w postaci stałej. Zakończono działania w zakresie implementacji planu migracji polskiej
służby do nowej tablicy kodów (format
BUFR), służącej do reprezentacji i wymiany danych meteorologicznych. Ujednolicony, zalecony przez WMO format danych
w służbach meteorologicznych na całym
świecie umożliwia skuteczne przesyłanie
i archiwizację danych meteorologicznych
w obrębie globalnego systemu obserwacji
pogody. Podjęto działania w kierunku dowiązania polskiej służby do nowego systemu informatycznego WMO-WIS (WMO
Information System), który ma stanowić
podstawową platformę wymiany danych
w najbliższej możliwej przyszłości.
W 2013 r. ukazał się pierwszy z tomów
nowej Piątej Okresowej Oceny Systemu
Klimatycznego, opracowany przez zespół
specjalistów Międzyrządowego Panelu ds.
Zmian Klimatu (IPCC 5th Assessment Report, AR5). We wrześniu na sesji w Sztokholmie uzgodniono ostateczny kształt konkluzji wieńczących wysiłek naukowców
skoncentrowanych na ocenie fizycznych
podstaw systemu klimatycznego. Ponadto
trwały końcowe prace recenzenckie dwóch
pozostałych tomów Piątej Oceny, poświęconych kwestiom następstw zmian klimatu
oraz mechanizmom ich łagodzenia i adaptacji do zmian. Kolejny rok funkcjonował
w IMGW-PIB Krajowy Punkt Kontaktowy IPCC, w ramach którego prowadzono
współpracę organizacyjną i proceduralną
Polski z Panelem, a także promowano wyniki prac IPCC.
EUMETSAT
Europejska Organizacja Eksploatacji
Satelitów Meteorologicznych EUMETSAT wkroczyła w rok 2013 z dwoma nowymi satelitami: Meteosat-10 – trzecim
z kolei satelitą systemu MSG (Meteosat
Second Generation), który został podstawowym satelitą systemu geostacjonarnego
w grudniu 2012 r. oraz METOP-B – drugim satelitą systemu EPS (EUMETSAT
Polar System), którego testy trwały do
110
2014-04-01 09:15:47
24.04.2013 r. i zostały zakończone pełnym
sukcesem. Efektem tego była możliwość
korzystania z sieci 3 satelitów geostacjonarnych Meteosat, dwóch polarnych Metop
oraz satelity oceanograficznego Jason-2,
i przeprowadzenie eksperymentów z trybem pracy Super Rapid Scan o 2.5 minutowym cyklu skanowania. Ponadto zrealizowano postulat Polski, aby w okresie
przerw kalibracyjnych satelity Meteosat-9,
pracującego w cyklu 5 minutowym Rapid
Scan, zastępował go satelita Meteosat-8,
co pozwala na ciągłość tego serwisu. Dwie
satelity polarne METOP A i B, pozwoliły
między innymi na poszerzenie dobowego
zasięgu przyrządu ASCAT wykorzystywanego do monitorowania pola wiatru na
Bałtyku.
W 2013 r. EUMETSAT realizował programy obowiązkowe: MTP, obejmujący satelitę Meteosat-7 nad Oceanem Indyjskim;
MSG, obejmujący serię 4 satelitów geostacjonarnych (ostatni z nich zostanie umieszczony na orbicie w 2015 r.); EPS – program
satelitów polarnych Metop; program przygotowawczy EPS-SG, zapewniający kontynuację programu EPS satelitów na niskich
orbitach; oraz program MTG (Meteosat
Trzeciej Generacji), przygotowujący serię
5 satelitów, które zastąpią system MSG po
roku 2019. Realizowano również opcjonalne programy oceanograficzne Jason 2,
3 i CS, w których Polska nie uczestniczy.
Trwały przygotowania pełnego programu
EPS-SG (EPS Second Generation) i operacyjnej obsługi satelitów Sentinel-3.
Ubiegły rok pozwolił na rozszerzenia
organizacji EUMETSAT o nowych pełnych członków: Estonię, Litwę i Islandię
oraz przygotowanie pełnego członkostwa
Bułgarii od 1.01.2014 r. Ważnym elementem pracy EUMETSAT jest współpraca
z innymi operatorami satelitarnymi: NASA
i NOAA w USA, JAXA w Japonii, ISRO
w Indiach, CMA w Chinach i Rosją, co
pozwala na globalny zasięg satelitów me-
teorologicznych. Drugim strategicznym
partnerstwem jest realizacja programu Copernicus we współpracy z Komisją Europejską i Europejską Agencją Kosmiczną.
EUMETSAT, jako operator satelitów Sentinel-3 i przyrządów Sentinel 4 i 5, przygotowuje naziemną strukturę kontroli satelitów
i dystrybucji danych.
Ważnym wydarzeniem była konferencja 2013 EUMETSAT Meteorological Satellite Conference, która odbyła się
w Wiedniu. Pracownicy IMGW-PIB zaprezentowali na niej 1 referat i 3 postery.
Polska aktywnie uczestniczyła w pracach EUMETSAT, a w szczególności
w pracach EUMETSAT Council oraz grup
roboczych: STG, AFG, OPSWG, SWG
i DPG. Ponadto, w ramach konsorcjum
Centrum Aplikacyjnego EUMETSAT dla
Hydrologii Operacyjnej i Gospodarki Wodnej, IMGW-PIB koordynował działania
międzynarodowego klastra zajmującego
się wykorzystaniem hydrologicznym i analizą jakości produktów satelitarnych.
EUMETNET
W kwietniu w Holandii odbyło się
spotkanie robocze zespołu realizującego
projekt Climate Programme, na którym
IMGW-PIB przystąpiło właśnie do tego
programu. Uczestniczyło w nim 27 członków EUMETNET-u oraz 2 kraje niezrzeszone. Realizacja założeń projektu wiąże
się z przygotowaniem i udostępnianiem
danych do EUMETNET.
10. Zgromadzenie członków EIG
EUMETNET odbyło się maju w Norwegii. Podjęto na nim jednogłośnie decyzję
w sprawie przedłużenia, o kolejne 3 lata,
kadencji obecnego Dyrektora Wykonawczego Steve’a Noyesa. Istotnym punktem
dyskusji był EUROCONTROL. Jest to
europejska organizacja ds. bezpieczeństwa
żeglugi powietrznej, w skład jej członków
wchodzi Unia Europejska, w tym Polska.
111
2014-04-01 09:15:47
EUROCONTROL ogłosiło przetarg na
utworzenie platformy, która wspierałaby
m.in. analizy ryzyka związane z katastrofami naturalnymi. Poproszono o udział
w tym przetargu również EUMETNET,
jako podmiot który miałby świadczyć tę
usługę.
11. Zgromadzenie członków EIG EUMETNET odbyło się w listopadzie na Cyprze. Na spotkaniu IMGW-PIB zgłosił chęć
uczestnictwa w programach Opera, Emma,
Eumetcal, C-SRNWP, Climate Program,
Nowcasting, Aviation Affairs Manager.
BALTRAD+
Program stanowiący dwuletnie przedłużenie zakończonego projektu BALTRAD.
W maju na Litwie odbyło się spotkanie
podsumowujące realizację projektu, który
w obydwóch etapach, podstawowym i rozszerzonym, trwał łącznie 5 lat. Porównując
go z innymi projektami międzynarodowymi , w których zespół IMGW-PIB brał
udział (MUSIC, RISK-AWARE), projekt
BALTRAD/BALTRAD+ prawdopodobnie
zakończy się bardziej trwałym dorobkiem
w sensie jego upowszechnienia. Jest to
skutkiem zarówno bardziej utylitarnego,
a mniej badawczego charakteru projektu, jak również sprawnego zarządzania.
Zadania, które są realizowane przez poszczególnych partnerów projektu, w tym
przez IMGW-PIB, nie zostały zakończone
z końcem trwania projektu, gdyż prace nad
jakością danych radarowych systemami ich
wymiany oraz nowymi aplikacjami wymagają ciągłych nakładów pracy. Wynika to
z postępu technicznego w zakresie radarowych technik pomiarowych oraz w algorytmach przetwarzania danych. Opracowany system do wymiany i przetwarzania
danych radarowych cieszy się dużym zainteresowaniem, także wśród przedstawicieli
służb hydrologiczno-meteorologicznych
krajów spoza regionu Morza Bałtyckie-
go. System pracuje stabilnie w większości
krajów regionu bałtyckiego, umożliwiając
operacyjną wymianę danych radarowych.
Sieć BALTRAD powiększyła się o kolejne
2 węzły zainstalowane w Norwegii i Danii.
COSMO
W roku 2013 konsorcjum COSMO
przeprowadziło przegląd i analizę podstaw
swojego działania. Jego celem było przygotowanie dokumentów usprawniających
i regulujących pracę konsorcjum w przyszłości. I tak, przygotowano strategię konsorcjum oraz nowe porozumienie pomiędzy
członkami COSMO. Strategia konsorcjum
przewiduje konwergencję pomiędzy modelem COSMO oraz modelem ICON rozwijanym przez DWD oraz Max Planck Institute
w Hamburgu. Z kolei nowe porozumienie bardziej precyzyjnie definiuje zadania
i obowiązki poszczególnych partnerów,
prawa do korzystania z oprogramowania
COSMO, prawa własności intelektualnej,
a także określa reguły przyjmowania potencjalnych nowych członków konsorcjum.
Oba te dokumenty zostały formalnie zatwierdzone podczas spotkania dyrektorów
służb konsorcjum w Helsinkach, we wrześniu 2013 r. Na ich podstawie rozpoczęte
zostały procedury akcesyjne dla Izraela,
jako potencjalnego nowego członka konsorcjum. Istotnym wydarzeniem było przygotowanie i rozpowszechnienie kolejnej referencyjnej wersji V5.0 modelu COSMO.
Wersja ta jest zunifikowanym produktem,
obejmującym nie tylko klasyczny model
pogody ale także wersje modelu służące
do regionalnych symulacji klimatu i rozwijane przez środowisko CLM (Climate
Limited-area Modelling) oraz wersje służące do symulacji procesów chemicznych
w atmosferze i rozwijane przez środowisko ART. Przygotowano pierwszą wersję
nowego Naukowego Planu konsorcjum na
okres 2015-2020, który w roku 2014 zosta-
112
2014-04-01 09:15:47
nie poddany szerokiej dyskusji, a formalna
jego akceptacja przez Steering Committee
przewidywana jest we wrześniu. W roku
2013 konsorcjum realizowało szereg istotnych projektów priorytetowych, w tym
projekt COSMO-EULAG Operationalization realizowany głównie przez IMGW-PIB i nakierowany na implementację do
struktury modelu COSMO nowego rdzenia
dynamicznego właściwego dla symulacji
pogodowych o bardzo wysokich rozdzielczościach i skomplikowanej orografii.
ICOLD
W sierpniu w USA odbyło się 81. coroczne Spotkanie Międzynarodowej Komisji Wielkich Zapór. Sympozja te są
doskonałym miejscem wymiany informacji na temat aktualnej sytuacji i trendów w dziedzinie projektowania, budowy i eksploatacji zapór oraz zbiorników,
w dziedzinie hydroenergetyki oraz kontroli
bezpieczeństwa zapór. Tematyka prezentowanych referatów wskazuje na duże zainteresowanie wieloletnią eksploatacją zapór
i zbiorników, starzeniem się budowli, metodami przedłużania eksploatacji zapór oraz
problemami związanymi z wyłączaniem
z eksploatacji starych obiektów. Część referatów dotyczyła bezpieczeństwa zapór,
przeciwdziałaniu naturalnym zagrożeniom
(trzęsienia ziemi, tsunami, osuwiska, trudne warunki klimatyczne) oraz zarządzania
ryzykiem.
OPERA
W lutym delegat Instytutu uczestniczył
w pierwszym spotkaniu zespołów ekspertów czwartej edycji projektu, który ma być
realizowany w latach 2013-2017. Główne
cele nowej fazy programu to m.in.: rozwój
algorytmów jakości danych radarowych,
utrzymanie i rozwój platformy wymiany
danych radarowych ODC oraz wymiana
doświadczeń uczestników spotkań w zakresie zarządzania i rozwoju sieci radarów
meteorologicznych. Należy podkreślić, że
program OPERA został również otwarty
dla szerokiego grona użytkowników danych radarowych, którzy mogą brać udział
w spotkaniach i dzielić się przy tej okazji
swoimi uwagami i doświadczeniami. We
wrześniu na Chorwacji odbyło się kolejne spotkanie ekspertów zespołu OPERA,
na którym przedstawiono aktualny stan
polskiej sieci radarów meteorologicznych
POLRAD oraz plany związane z rozwojem
sieci na najbliższe lata.
COST
IMGW-PIB bierze czynny udział
w realizacji międzynarodowych programów badawczych Unii Europejskiej w tzw.
programach ramowych. Jest to, utrzymywana przez 34 państwa europejskie i Izrael,
struktura, której najważniejszym zadaniem
jest organizowanie wielostronnej współpracy naukowo-technicznej krajów członkowskich. W marcu w Lizbonie odbyło się
spotkanie grup roboczych i Komitetu Zarządzającego Akcji COST ES1102. Dzięki
niemu uzyskaliśmy niepowtarzalną okazję
wykorzystywania wiedzy znakomitych
naukowców do walidacji modeli na obszarze Polski. Wymiernym efektem udziału
w Akcji COST może być współautorstwo
publikacji, które zostaną przygotowane
wspólnie z członkami Akcji z innych krajów Europy. Przygotowuje się publikacje
na temat opracowania danych stacyjnych
i gridowych dla obszaru Polski.
• WG2: Członkowie tej grupy dyskutowali nad przygotowaniem jednolitej
bazy danych dobowych. Podstawowe 6
regionów, reprezentujących różne typy
klimatu: Norwegia, Hiszpania, Austria,
Rumunia, Francja i Polska. Dane te mają
być dostępne dla członków Akcji bezpośrednio na stronie VALUE. Planuje
113
2014-04-01 09:15:47
się rozszerzenie danych o informację
obejmujące Szwecję, rejon Karpat (na
podstawie Atlasu z projektu CarpatClim)
oraz Szwajcarię.
• WG3: Podczas spotkania trzeciej grupy
roboczej dokonano uszczegółowienia
metod wykorzystywanych podczas walidacji poszczególnych klas zmienności.
Walidacja związana z rozkładem brzegowym będzie wiązała się z badaniami
wartości ekstremalnych, mediany, wariacji, wyższych momentów, oczekiwanego
prawdopodobieństwa wystąpienia oraz
funkcji gęstości prawdopodobieństwa.
• WG4: Ustalono szczegółowy zakres parametrów, które zostaną poddane przeglądowi bibliograficznemu. Przedstawiciele
IMGW-PIB zdeklarowali udział w opracowaniu informacji dla grupy: liczby dni
chłodnych, mroźnych, nocy tropikalnych.
• WG5: Spotkanie tej grupy miało na celu
ustalenie dalszych etapów prac. Pierwsze
spotkanie komitetu zarządzającego projektem odbyło się w Belgii. Zaplanowano na nim przyszłe działania. Uczestnictwo w tym programie pozwoli zbudować
model w systemie MeteoFlight pozwalający na wykrywanie ptaków w danych
radarowych
Otrzymano informację o planowanych
w programie HORYZONT 2020 tematach
dotyczących zmian klimatycznych. Na
działania w dziedzinie klimatu, środowiska, efektywnej gospodarki zasobami i surowcami UE przeznaczyła w okresie 20142020 ponad 3 mld euro.
EUCLID
W październiku w Dublinie odbyło się
spotkanie członków grupy EUCLID w celu
włączenia Polski na zasadzie uczestnictwa
testowego. EUCLID jest europejską grupą,
zrzeszającą użytkowników sieci detekcji
wyładowań atmosferycznych pracujących
na sprzęcie firmy Vaisala. EUCLID został
powołany, aby zmniejszyć koszty serwisu sieci detekcji poszczególnych członków grupy. Dodatkowymi celami grupy
są: zwiększenie bezpieczeństwa danych
o wyładowaniach (poprzez stworzenie zapasowego centrum obliczeniowego; dążenie do stworzenia jednorodnego zestawu
danych na terenie Europy w celu sprzedaży
do klientów międzynarodowych; uporządkowanie sprzedaży danych o wyładowaniach za pomocą znajdowania rozwiązań
akceptowanych przez wszystkich uczestników grupy. Aby osiągnąć te cele grupa spotyka się raz do roku oraz prowadzi własne
centrum obliczeniowe, do którego mają dostęp wszyscy członkowie grupy (wyłącznie
do danych ze swojego obszaru działania).
EUCLID posiada demokratyczną strukturę
wewnętrzną (przewodniczący grupy, sekretarz, skarbnik i inni) umożliwiającą realizację założonych celów. EUCLID dąży do
powiększenia grupy o użytkowników posiadających sieć detekcji wyładowań firmy
Vaisala.
Porozumienia między członkami grupy
EUCLID są regulowane przez jeden dokument zawiązujący grupę oraz przez bilateralne porozumienia między członkami
grupy w razie interesów nie dotyczących
całej grupy.
Szkolenia, warsztaty zagraniczne
Delegaci IMGW-PIB w 2013 r. uczestniczyli w szeregu szkoleń, warsztatów
i seminariach w celu wymiany wiedzy i doświadczeń z zakresu pracy Instytutu, a także podnoszenia kwalifikacji i umiejętności
zawodowych. Spotkania takie umożliwiają
również nawiązywania kontaktów dających szanse na przyszłą współpracę naukową, wspólny rozwój oraz obopólną pomoc
w ciągłym ulepszaniu dostarczanych społeczeństwu usług i produktów, przyczyniających się do skuteczniejszej ochrony życia
i mienia.
114
2014-04-01 09:15:47
Delegaci Instytutu uczestniczyli m.in.:
• w szkoleniu z zakresu meteorologii
synoptycznej: Ostrzeganie o niebezpiecznych zjawiskach, prognozowanie
zjawisk konwekcyjnych, lipiec, Austria,
ESSL Training Centre;
• w szkoleniu organizowanym przez WMO
oraz China Meteorological Administration Training Centre: International Training Course on Aeronautical Meteorology Service, kwiecień, Chiny, WMO;
• w szkoleniu z wykorzystania produktów
radarowych oraz interpretacji obrazów
radarowych w nowcastingu, czerwiec,
Niemcy, DWD;
• w warsztatach EUMETCAL, sierpień,
Francja;
• w warsztatach dla młodych inżynierów
na temat technicznej kontroli zapór i badań zbiorników wodnych w Czechach,
Słowacji i Polsce, wrzesień, Słowacja;
• w warsztatach międzynarodowych European Communications Workshop for
NMHS, wrzesień, Anglia;
• w szkoleniu pt. Wykorzystywanie danych satelitarnych do badań klimatu
w wysokich szerokościach geograficznych, październik, Finlandia.
służbami z całego świata. Były to między
innymi:
• Spotkanie Scientific Management Committee Konsorcjum COSMO.
• WMO Posiedzenie Grupy Roboczej ds.
Dostarczania Usług i Partnerstwa RA VI
WG-SDP.
• EUMETNET Drugie warsztaty dla szefów europejskich biur prognoz meteorologicznych pod patronatem EMETNET.
• WMO Czwarte spotkanie koordynacyjne członków projektu WMO WWIS-4
(World Weather Information Service).
Organizacja konferencji międzynarodowych, warsztatów w IMGW-PIB
W 2013 r. odbyły się spotkania bilateralne, podczas których delegaci mogli zapoznać się z charakterem pracy Instytutu.
Umożliwiają one zarówno podjęcie współpracy w zakresie wymiany doświadczeń
pracowników naukowych, jak i współpracy naukowo-badawczej. Dyrektor Naczelny spotkał się m.in. z dyrektorami służby:
armeńskiej, gruzińskiej oraz Republiki Południowej Afryki.
Warsztaty organizowane przez IMGW-PIB podnoszą kwalifikacje zawodowe
pracowników i są znakomitym forum wymiany doświadczeń praktycznych między
115
2014-04-01 09:15:47
2014-04-01 09:15:47
Kadra
Dyrekcja
6
Dyrektor Naczelny: Mieczysław S. Ostojski
Zastępcy:
Pion Badawczy – Maciej Maciejewski
Pion Ekonomiczny – Małgorzata Buchman (od 21.12.2011 r.)
Pion Finansowy – Przemysław Łagodzki (od 01.09.2013 r.)
Pion Służby H-M – Główny Synoptyk Meteorologiczny, Rafał Bąkowski
Pion Hydrologii, Gospodarki i Inżynierii Wodnej – Jan Winter (od 01.06.2010 r.)
Dyrektorzy Oddziałów:
w Gdyni – Tomasz Balcerzak ( od 01.01.2010 r.)
w Krakowie – Jan Sadoń
w OTKZ w Katowicach – Edmund Sieinski (od 01.01.2011 r.)
we Wrocławiu – Ryszard Kosierb (od 1.07.2008 r.)
Profesorowie zatrudnieni na pełnych etatach
Imię i nazwisko – specjalizacja
dr hab. inż. Jerzy Achimowicz – nauki techniczne w zakresie elektroniki (od 01.10.2010 r.)
prof. dr hab. inż. Zbigniew Grabowski – geotechnika
dr hab. Halina Lorenc, profesor nadzw. – klimatologia
prof. dr hab. inż. Maciej Maciejewski – gospodarka wodna
prof. dr hab. inż. Wojciech Majewski – budownictwo wodne
dr hab. inż. Janusz Ostrowski, profesor nadzw. – hydrologia
prof. dr hab. inż. Laura Radczuk – hydrologia, oceanologia
prof. dr hab. inż. Kazimierz Różdżyński – metrologia
prof. dr hab. inż. Janusz Zaleski –inżynieria sanitarna (od 01.10.2010 r.)
dr hab. inż. Jan Winter – inżynieria środowiska (od 01.10.2010 r.)
dr inż. Wojciech Szczepański – inżynieria i gospodarka wodna (od 01.05.2011 r. )
dr hab. Andrzej Tiukało – wodociągi i kanalizacja (od 1.12.2011 r.)
dr hab. inż. Mieczysław S. Ostojski - nauki techniczne (01.05.2013 r.)
prof. dr hab. inż. Jerzy Zwoździak – nauki techniczne 01.04.2013 r.)
117
2014-04-01 09:15:47
Zatrudnienie (przeciętnie etaty) średnioroczne*
Oddział Gdynia – 208
Oddział Kraków – 481
OTKZ w Katowicach – 87
Oddział Wrocław – 325
Razem w oddziałach – 1101
Ośrodek Główny – 491
Zatrudnienie ogółem – 1592
Struktura pracowników (przeciętnie etaty) średnioroczne*
naukowi – 61
badawczo-techniczni – 6
inżynieryjno-techniczni i obsługi – 1283
ekonomiczni – 65
administracyjno-gospodarczy – 132
robotnicy – 45
Zatrudnienie ogółem – 1592
*Stan na koniec 2013 roku
118
2014-04-01 09:15:47
SKŁAD RADY NAUKOWEJ IMGW-PIB VII kadencji na lata 2012-2016
IMIĘ I NAZWISKO
prof. dr hab. inż. Janusz ZALESKI
UWAGI
Przewodniczący Rady Naukowej
dr hab. inż. Jerzy ACHIMOWICZ
dr inż. Adam BOGUSKI
mgr Danuta CZEKIERDA
dr hab. inż. Jan DANIELEWICZ
dr Mieczysław DĄBROWSKI
mgr inż. Jacek GIERCZAK
prof. dr hab. Barbara GWOREK
prof. dr hab. inż. Tomasz HEESE
mgr Andrzej KADŁUBOWSKI
dr Michał KIEŁSZNIA
prof. dr hab. inż. Janusz KINDLER
dr hab. inż. Stanisław KOSTECKI
dr hab. Andrzej KOWALCZYK
prof. dr hab. inż. Piotr Jan KOWALIK
mgr inż. Beata KOWALSKA
nadbryg. Marek KOWALSKI
prof. dr hab. Leszek KUCHAR
prof. dr hab. inż. Jan KULCZYK
dr Danuta LIMANÓWKA
mgr Arkadiusz LITWIŃSKI
dr hab. Halina LORENC
prof. dr hab. inż. Wojciech MAJEWSKI
dr hab. Paweł MICKIEWICZ
prof. dr hab. inż. Rafał MIŁASZEWSKI
prof. dr hab. inż. Elżbieta NACHLIK
dr inż. Bogdan NOWAK
dr hab. inż. Janusz OSTROWSKI
prof. dr hab. inż. Laura RADCZUK
prof. dr hab. inż. Kazimierz RÓŻDŻYŃSKI
dr hab. Maciej RUDNICKI
prof. dr hab. Maciej SADOWSKI
dr Piotr STRUZIK
dr inż. Marzenna SZTOBRYN
dr hab. Jan SZTURC
dr inż. Tamara TOKARCZYK
prof. dr hab. Zbigniew USTRNUL
dr inż. Tomasz WALCZYKIEWICZ
mgr Stanisław ZIĘBA
prof. dr hab. inż. Jerzy ZWOŹDZIAK
powołany 27.03.2013
Przewodniczący Komisji ds. Techniki i Organizacji
Służby
Wiceprzewodniczący Rady Naukowej
Przewodnicząca Komisji Planu i Finansów
Wiceprzewodnicząca Rady Naukowej
Przewodnicząca Komisji Meteorologii, Klimatologii i
Ochrony Atmosfery
Przewodniczący Komisji Inżynierii, Gospodarki Wodnej
i Jakości Wód
Przewodnicząca Komisji Hydrologii i Oceanologii
119
2014-04-01 09:15:47
2014-04-01 09:15:47
Publikacje pracowników IMGW-PIB
Meteorologia
1. Bednorz Ewa, Półrolniczak Marek, Czernecki Bartosz: Atmospheric conditions of
upwelling along the Polish Baltic coast.
Oceanologia 2013 nr 55(4) s. 767-785 il.
bibliogr. 31 poz. doi:10.5697/oc.55-4.767
2. Blažek Zdeněk, Černikovský Libor, Krajny
Ewa, Krejčí Blanka, Ośródka Leszek, Volná Vladimíra, Wojtylak Marek: Vliv meteorologických podmínek na kvalitu ovzduší
v přeshraniční oblasti Slezska a Moravy.
Wpływ warunków meteorologicznych na
jakość powietrza w obszarze przygranicznym Śląska i Moraw. Ostrava: ČHMÚ,
IMGW-PIB 2013, 182 s. il. bibliogr. 38 poz.
3. Bokwa Anita, Wypych Agnieszka, Ustrnul
Zbigniew: Climate changes in the vertical
zones of the Polish Carpathians in the last 50
years. W: The Carpathians: Integrating nature and society towards sustainability. Eds.
Jacek Kozak, Katarzyna Ostapowicz, Andrzej Bytnerowicz, Bartłomiej Wyżga. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag 2013 s. 89109 il. bibliogr. 21 poz. Ser.: Environmental
Science and Engineering, doi:10.1007/9783-642-12725-0_8
4. Czernecki Bartosz: Creating wind field
time-series over the Southern Baltic area using a dynamical downscaling approach. Meteorologische Zeitschrift 2013 Vol. 22 nr 5 s.
587-593 il. bibliogr. 18 poz.
5. Czernecki Bartosz, Półrolniczak Marek:
Initial assessment of the Weather Research
and Forecasting Model for forecasting the
bioclimatic conditions during breeze circu-
7
lation – case study of the Słowiński National
Park. Quaestiones Geographicae 2013 Vol.
32 Issue 3 s. 5-14 il. bibliogr. 25 poz.
doi:10.2478/quageo-2013-0021
6. Duniec Grzegorz, Mazur Andrzej: Fizyka
gleby w meteorologicznym modelu COSMO-LM – parametryzacja TILE i MOSAIC. Przegląd Geofizyczny 2013 R. 58 z. 3-4
s. 163-183 il. bibliogr. 14 poz.
7. Eitzinger Josef, Vuolo Francesco, Susnik
Andreja, Lalic Branislava, Anastasiou Dimos P., Struzik Piotr, Kozyra Jerzy, Mateescu Elena, Rossi Federica, Mariani Luigi,
Spirig Christoph, Saylan Levent, Otte Ulrich, Fruehauf Cathleen, Eckersten Henrik,
Pacher Bernhard: WMO RA VI Working
Group on Climate and Hydrology, Climate
Expert Group, Task Team: Agrometeorology, Final Report (DRAFT). [b.m.]: WMO
2013, 85 s. il. http://www.wmo.int/pages/
prog/dra/eur/documents/RAVI_WG-CH_
TT-AgM.pdf
8. Henek Ewelina, Walawender Jakub P.:
Temperatura powietrza nad Europą. W: Kalejdoskop GIS. T. 2. Red. Agnieszka Kalinowska-Szymczak. Warszawa: ESRI Polska
2013 s. 110-111
9. Jacewicz Przemysław: Możliwości wykrywania ruchów ptaków w danych radarowych
systemu POLRAD. Gaz. Obserw. IMGW
2013 R. 62 nr 2-3 s. 3-6 il. bibliogr. 5 poz.
10.Limanówka Danuta: Zasady utrzymania
trwałości Projektu KLIMAT. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 1 s. 4-5 il.
121
2014-04-01 09:15:47
11. Limanówka Danuta, Cebulak Elżbieta,
Karzyński Maciej, Kilar Piotr, Mizera
Marta, Nodzyński Tomasz, Pyrc Robert:
100 lat pomiarów meteorologicznych na
Hali Gąsienicowej. Red. Danuta Limanówka. [Kraków]: IMGW [2013] 103 s. il. bibliogr. 16 poz.
12.Lorenc Halina: Współczesne problemy klimatu globalnego i jego znaczenie dla polityki społecznej. W: Transformacja problemów
globalnych świata u progu XXI w. (wybrane
globalne problemy społeczne). Red. Stanisław Otok. Warszawa: Wydaw. WSP im. Janusza Korczaka 2013 s. 123-172 il. bibliogr.12 poz.
13.Marosz Michał, Jakusik Ewa, Wójcik Robert, Biernacik Dawid, Pilarski Michał:
Warunki meteorologiczne. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa
Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta
Łysiak-Pastuszak,
Tamara
Zalewska.
Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 21-44 il.
14.Marosz Michał, Wójcik Robert, Pilarski
Michał, Miętus Mirosław: Extreme daily
precipitation totals in Poland during summer: the role of regional atmospheric circulation. Climate Research 2013 Vol. 56 s.
245-259 il. bibliogr. 32 poz.
15. Ośródka Leszek, Krajny Ewa, Wojtylak
Marek: Charakterystyka warunków meteorologicznych województwa śląskiego
w 2012 roku na tle wielolecia. W: Stan środowiska w województwie śląskim w 2012 roku.
Katowice: WIOŚ 2013 s. 45-50 il. bibliogr.
3 poz. Biblioteka Monitoringu Środowiska
16.Ośródka Leszek, Krajny Ewa, Wojtylak
Marek: Využití data miningových metod při
krátkodobém predikování vývoje kvality
ovzduší pro oblast Slezska a Moravy. W:
Ovzduší 2013, Brno, 15-17 Dubna 2013,
Česká republika. Sborník Konference. Ed.
P. Růžičková. Brno: Masarykova univerzita
2013 s. 159-163 il. bibliogr. 2 poz.
17.Otop Irena: Projekt Klaps – Zmiany klimatu, zanieczyszczenia powietrza i przekro-
czenia ładunków krytycznych w regionie
granicznym Polska – Saksonia. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 22-23 il.
18.Otop Irena, Kolanek Agnieszka, Miszuk
Bartłomiej, Dancewicz Andrzej: Projekt
CivPro INTERREG IVC – Strategie Regionalne dla Prewencji Zagrożeń. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 24-25 il.
19.Pianko-Kluczyńska Krystyna: The relationship between the state of the stratosphere and the occurrence of meteorological
drought in Poland. Meteorologische
Zeitschrift 2013 Vol. 22 nr 5 s. 561-567 il.
bibliogr. 14 poz.
20.Rogula-Kozłowska Wioletta, Klejnowski
Krzysztof,
Rogula-Kopiec
Patrycja,
Ośródka Leszek, Krajny Ewa, Błaszczak
Barbara, Mathews Barbara: Spatial and seasonal variability of the mass concentration
and chemical composition of PM2.5 in Poland. Air Quality, Atmosphere and Health
December 2013, 18 s. il. bibliogr. 71 poz.
doi:10.1007/s11869-013-0222-y
21.Rosa Bogdan, Parishani Hossein, Ayala Orlando, Grabowski Wojciech W., Wang LianPing: Kinematic and dynamic collision statistics of cloud droplets from high-resolution simulations. New Journal of Physics
2013 Vol. 15 April 2013, 37 s. il. bibliogr. 46
poz. doi:10.1088/1367-2630/14/4/045032
22.Różdżyński Kazimierz: Micro-variability
of characteristics of thermo- and hygrometric circuits in automatic weather stations of
the State Hydrological-Meteorological Service (PSHM). Warszawa: IMGW-PIB 2013,
222 s. il. bibliogr. 17 poz. Ser.: Monografie
IMGW-PIB; również w j. pol.: Mikrozmienność charakterystyk urządzeń termo- i higrometrycznych w automatycznych stacjach
meteorologicznych PSHM. Warszawa:
Ser.: Monografie IMGW-PIB
23.Różdżyński Kazimierz: Mikrozmienność
charakterystyk metrologicznych termo- i higrometrycznych urządzeń i układów pomiarowych w automatycznych stacjach mete-
122
2014-04-01 09:15:47
orologicznych Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej. Pomiary Automatyka Kontrola 2013 Vol. 59 nr 6 s. 562-565
il. bibliogr. 2. poz.
24.Różdżyński Kazimierz: Mikrozmienność
charakterystyk metrologicznych termo- i higrometrycznych urządzeń i układów pomiarowych w automatycznych stacjach meteorologicznych Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej. W: VI Kongres
Metrologii pod hasłem Metrologia królową
badań stosowanych, Kielce – Sandomierz
19-22 czerwca 2013. Materiały konferencyjne. Kielce: Wydaw. PŚwięt. 2013 s. 129131 il. bibliogr. 2 poz.
25.Struzik Piotr: Evaluation of remote sensing
techniques use for monitoring crop growth
phases and promotion their applications in
operational agrometeorology. [b.m.]: WMO
2013, 29 s. il. bibliogr. 63 poz., http://www.
wamis.org/agm/pubs/RA6_WG_Report_
Sec3.doc
26.Tomasiewicz Krzysztof, Stepko Waldemar: Nowa stacja hydrologiczno-meteorologiczna IMGW-PIB w Elblągu. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 1 s. 15-16 il.
27.Toulios Leonidas, Romaguera Mireia,
Calleja Eman, Stancalie Gheorghe, Nertan
Argentina, Struzik Piotr, Dalla Marta
Anna, Tarquis Alfonso Anna Maria, Dunkel
Zoltan, Rato Nunes Jose, Vuolo Francesco:
Potential of remote sensing techniques to
improve the agriculture water footprint assessment and the virtual water trade accounting. W: First International Conference
on Remote Sensing and Geoinformation of
the Environment (RSCy2013), Paphos, Cyprus, 8-10 April 2013. Eds: Diofantos
G. Hadjimitsis, Kyriacos Themistocleous,
Silas Michaelides, George Papadavid. Bellingham: SPIE 2013, 22 s. il. bibliogr. 37
poz. Proceedings of SPIE [Society of PhotoOptical Instrumentation Engineers] Vol.
8795, doi:10.1117/12.2027568
28.Toulios Leonidas, Stancalie Gheorghe,
Struzik Piotr, Danson F. Mark, Dunkel
Zoltan, Mika János, Tsiros Emmanuel: Potential of remote sensing to support the assessment of climate change and variability
on European agriculture. W: Climate
Change Impacts on Agriculture in Europe :
Final Report of COST Action 734 “Impact
of climate change and variability on European agriculture”. Edited by Simone Orlandini, Pavol Nejedlik. Firenze: Firenze University Press 2012 [druk 2013] s. 93-146 il.
bibliogr. 64 poz. (Proceedings e report; 89)
29.Toulios Leonidas, Stancalie Gheorghe,
Struzik Piotr, Nejedlik Pavol, Spiliotopoulos Marios: Sources of remote sensing data
used for estimating variables in environmental change studies in agriculture. W: Environmental changes and adaptation strategies [International Scientific Conference
9th-11th, September, 2013, Skalica, Slovakia. Eds: Bernard Šiška, Pavol Nejedlík,
Lenka Hájková, Věra Kožnarová. Nitra:
Slovenská poľnohospodárska univerzita
2013, 4 s. il. bibliogr. 7 poz. CD-ROM:
ISBN 978-80-552-1066-7; 66 s. ISBN 97880-552-1063-6 (print)
30.Tuszyńska Irena, Rychlewski Paweł: Co
nowego w sieci POLRAD? Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 3-9 il. bibliogr. 15
poz.
31.Tuszyńska Irena, Rychlewski Paweł,
Dziewit Zdzisław: System automatycznej
analizy danych teledetekcji naziemnej. Gaz.
Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 1 s. 6-9 il.
32.Urban Grzegorz, Foremnik Irena: Szkody
w infrastrukturze leśnej w lasach Masywu
Śnieżnika wyrządzone przez opady rozlewne w lipcu 2011 roku i ich uwarunkowania.
Sylwan 2013 R. 157 nr 2 s. 95-103 il. bibliogr. 22 poz.
33.Ustrnul Zbigniew, Wypych Agnieszka, Czekierda Danuta: Composite circulation index of weather extremes (the example for
Poland). Meteorologische Zeitschrift 2013
Vol. 22 nr 5 s. 551-559 il. bibliogr. 25 poz.
34.Walawender Jakub P., Szymanowski Mariusz, Hajto Monika J., Bokwa Anita: Land
123
2014-04-01 09:15:48
surface temperature patterns in the urban agglomeration of Krakow (Poland) derived
from LANDSAT-7/ETM+ data. Pure and
Applied Geophysics July 2013, 28 s. il. bibliogr. 78 poz., doi:10.1007/s00024-0130685-7
Hydrologia i oceanologia
35.Adynkiewicz-Piragas Mariusz: Projekt
SANAERO – Działania skierowane na monitoring i przetwarzanie starych zanieczyszczeń w regionie przygranicznym Dolnego
Śląska i Saksonii. Gaz. Obserw. IMGW
2013 R. 62 nr 2-3 s. 16-18 il.
36.Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Zdralewicz Iwona: Ocena zrównoważonego podejścia w zarządzaniu zasobami wodnymi
i praktyki odnawiania zasobów wód podziemnych – Projekt SHARP. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 19-21 il.
37.Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Zdralewicz Iwona: Projekt NEYMO – Lausitzer
Neisse/Nysa Łużycka – Modelowanie klimatyczne i hydrologiczne, analiza i prognoza. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 2-3
s. 13-16 il.
38.Alexandrov Vesselin, Vučetić Visnja,
Kępińska-Kasprzak Małgorzata, Siska
Bernard, Mestre Barcelo Antonio: Trends of
agroclimatic indices and simulation model
outputs in Europe. W: Climate Change Impacts on Agriculture in Europe: Final Report
of COST Action 734 “Impact of climate
change and variability on European agriculture”. Edited by Simone Orlandini, Pavol
Nejedlik. Firenze: Firenze University Press
2012 [druk 2013] s. 47-91 il. bibliogr. 64
poz. (Proceedings e report; 89)
39.Bogdanowicz Ewa: Praktyczne aspekty
wyznaczania charakterystyk projektowych
wielkich wód. W: Problemy obliczania
kontrolowanych i niekontrolowanych. Pr.
zbior. pod red. Stanisława Węglarczyka.
Warszawa: KGW PAN, IMGW-PIB 2013 s.
33-39 il. bibliogr. 4 poz. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii
Nauk z. 35
40.Burakowska Barbara, Drgas Natalia, Lewandowski Łukasz, Łysiak-Pastuszak
Elżbieta: Natlenienie wód. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa
Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta
Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 82-88 il.
41.Chudy Łukasz: Dlaczego zapominamy
o powodziach? Gospodarka Wodna 2013
R. 73 nr 1 (769) s. 9-12 il. bibliogr. 25 poz.
42.Ciesielski Przemysław, Hildebrandt Kinga,
Konieczna Magdalena, Kozakiewicz Joanna, Kwiatkowska Justyna, Liana Ewa, Wasilewska Krystyna: Powietrze. W: Raport
o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku. Bydgoszcz:
Insp. OŚ 2013 s. 13-72 il. Biblioteka Monitoringu Środowiska
43.Ciupak Maurycy: Wybór rozkładu prawdopodobieństwa wartości maksymalnych na
przykładzie analizy wezbrań sztormowych
i cofki w ujściu rzeki Słupi. W: Problemy
obliczania przepływów ekstremalnych
w zlewniach kontrolowanych i niekontrolowanych. Pr. zbior. pod red. Stanisława Węglarczyka. Warszawa: KGW PAN, IMGW-PIB 2013 s. 57-71 il. bibliogr. 11 poz. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk z. 35
44.Danowska Beata, Woroń Jerzy: Dopływ
zanieczyszczeń chemicznych z atmosfery.
W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka
wybranych elementów środowiska w 2012
roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara
Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s.
185-191 il.
45.Dąbrowski Mieczysław: Uwarunkowania
naturalne i antropogeniczne obiegu wodyw
124
2014-04-01 09:15:48
Systemie Wielkich Jezior Mazurskich. Warszawa: IMGW-PIB 2013, 251 s. il. bibliogr.
153 poz. Ser. Monografie IMGW-PIB
46.Dubiński Maciej, Kraśniewski Wojciech:
Fitoplankton. Struktura gatunkowa, biomasa i liczebność. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 113-119 il.
47.Eulakes European lakes under environmental stressors. Vol. 1. Lakes characterization
and present vulnerabilities. Vol. 2. Climate
change and future risk. Vol. 3. Mitigation /
adaptation measures and strategies in a governance perspective. Aut.: Maria Caterina
Sighel i in. – 59 aut., w tym 8 z IMGW: Nowicka Barbara, Nadolna Anna, Bałandin
Marta, Grześkowiak Artur, Nowak Bogumił, Oksiuta Monika, Saluta-Śmiałkowska Agnieszka, Ozga-Zieliński Bogdan
Ed. Nicola Gallinaro, Filippo Cantoni, Silvia Tavernini. [Warszawa: IMGW 2013]
s. 56+96+40 il. bibliogr. [Wersja polska: Eulakes. Jeziora europejskie pod wpływem
stresorów środowiskowych. T. 1. Charakterystyka jezior i ich współczesnej wrażliwości. T. 2. Zmiany klimatu i przyszłe zagrożenia. T. 3. Działania w kierunku łagodzenia
zmian klimatu i adaptacji do tych zmian
z perspektywy zarządzania. Oprac. przez:
Ewę Bogdanowicz, Michała Marcinkowskiego, Annę Nadolną, Barbarę Nowicką.
s. 56+96+40]
48.Hanley Michael E., Hoggart Simon P. G.,
Simmonds Dave J., Bichot Amandine, Colangelo Marina Antonia, Bozzeda Fabio,
Heurtefeux Hugues, Ondiviela Barbara,
Ostrowski Rafał, Recio Maria, Trude R.,
Zawadzka-Kahlau Elżbieta, Thompson
Richard C.: Shifting sands? Coastal protection by sand banks, beaches and dunes.
Coastal Engineering 2013, 11 s. il. bibliogr.
70 poz., http://dx.doi.org/10.1016/j.coastaleng.2013.10.020
49.Jakusik Ewa, Wójcik Robert, Pilarski
Michał, Kowalska Beata: Poziom morza.
Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013
s. 45-51 il.
50.Kamińska Magdalena: Temperatura wody.
roku. Red. Tamara Zalewska, Ewa Jakusik,
Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Włodzimierz
Krzymiński. Warszawa: IMGW-PIB 2013
s. 61-69 il.
51.Kamińska Magdalena: Zasolenie wody.
s. 73-82 il.
52.Kępińska-Kasprzak Małgorzata: Hydrological drought and low-flow hazard in Poland. W: Environmental changes and adaptation strategies [International Scientific
Conference 9th-11th, September, 2013, Skalica, Slovakia]. Eds: Bernard Šiška, Pavol
Nejedlík, Lenka Hájková, Věra Kožnarová.
Nitra: Slovenská poľnohospodárska univerzita 2013, 4 s. il. bibliogr. 2 poz. CD-ROM:
ISBN 978-80-552-1066-7; 66 s. ISBN 97880-552-1063-6 (print)
53.Kraśniewski Wojciech: Makrobezkręgowce bentosowe. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa:
IMGW PIB 2013 s. 134-137 il.
54.Kraśniewski Wojciech, Łysiak-Pastuszak
Elżbieta Koszuta Violetta: Fitoplankton.
Chlorofil-a. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pa125
2014-04-01 09:15:48
stuszak, Tamara Zalewska. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 109-112 il.
55.Kruszewski Aleksander, Buczek Tomasz,
Kruczek Paweł, Skąpski Ksawery: Rola
Systemu Telemetrii w czasie zdarzeń ekstremalnych na przykładzie powodzi w maju
i czerwcu 2010 roku. W: Wybrane problemy
sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej. Pod red.
Tomasza Walczykiewicza. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 13-20 il.
56.Krzymiński Włodzimierz, Neves Sergio:
Prądy. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska
w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW
PIB 2013 s. 51-60 il.
57.Liana Ewa: Chemizm opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do
podłoża. W: Raport o stanie środowiska
w województwie podkarpackim w 2012
roku. Rzeszów: WIOŚ 2013 s. 26-30 il. bibliogr. 1 poz. Biblioteka Monitoringu Środowiska
58.Liana Ewa: Chemizm opadów atmosferycznych w województwie dolnośląskim w
2012 roku. W: Raport o stanie środowiska w
województwie dolnośląskim w 2012 roku.
Wrocław: Insp. OŚ 2013 s. 35-45 il. bibliogr. 1 poz. Biblioteka Monitoringu Środowiska
59.Liana Ewa, Pobudejski Michał, Bożek
Anna: Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża w województwie śląskim w roku 2012. W: Stan środowiska w
województwie śląskim w roku 2012. Katowice: WIOŚ 2013 s. 51-56 il. Biblioteka
Monitoringu Środowiska
60.Łysiak-Pastuszak Elżbieta, Kraśniewski
Wojciech, Koszuta Violetta: Mezozooplankton. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pa-
stuszak, Tamara Zalewska. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 120-128 il.
61.Łysiak-Pastuszak Elżbieta, Kraśniewski
Wojciech, Saniewski Michał: Ocena stanu
eutrofizacji środowiska morskiego. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku.
Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 137149 il.
62.Marcinkowski Michał: GIS – rewolucja
w dostępie do informacji. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 13-15 il. bibliogr.
6 poz.
63.Narayan Siddharth, Nicholls Robert J.,
Clarke Derek, Hanson Susan, Reeve Dominic, Horrillo-Caraballo Jose, le Cozannet
Gonéri, Hissel Francois, Kowalska Beata,
Parda Rafał, Willems Patrick, Ohle Nino,
Zanuttigh Barbara, Losada Inigo, Ge Jianzhong, Trifonova Ekaterina, Penning-Rowsell Edmund, Vanderlinden Jean Paul: The
SPR systems model as a conceptual foundation for rapid integrated risk appraisals: Lessons from Europe. Coastal Engineering
2013, 17 s. il. bibliogr. 69 poz., http://dx.doi.
org/10.1016/j.coastaleng.2013.10.021
64.Nasławska-Majchrzak Ewa: Modyfikacja
procedury kontroli opracowania danych
o przepływach rzek w węzłach hydrologicznych. Przegląd Geofizyczny 2013 R. 58
z. 3-4 s. 197-210 il. bibliogr. 9 poz.
65.Olszewska Anna, Rodziewicz Mirosława:
Trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO).
s. 162-182 il.
66.Ocena stanu środowiska morskiego polskiej
strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie
danych monitoringowych z roku 2012 na tle
dziesięciolecia 2002-2011. Aut.: Anna Robak-Bakierowska, Justyna Kopiec, Grze-
126
2014-04-01 09:15:48
gorz Łużecki, Beata Danowska, Magdalena Kamińska, Violetta Koszuta, Wojciech
Kraśniewski, Włodzimierz Krzymiński,
Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Sérgio das
Neves, Anna Olszewska, Marta Rybka,
Michał Saniewski, Anna Śliwińska, Jerzy
Woroń, Tamara Zalewska. Pod red. Elżbiety Łysiak-Pastuszak i Tamary Zalewskiej. Warszawa: Insp. OŚ 2013, 99 s. il.
Biblioteka Monitoringu Środowiska
67.Ostojski Mieczysław S., Niedbała Jerzy,
Gębala Joanna, Orlińska-Woźniak Paulina, Wilk Paweł: Ocena wpływu roślinności
na przepustowość koryta wielkiej wody na
odcinku Wisły w rejonie Sandomierza.
W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej. Pod red. Tomasza Walczykiewicza. Warszawa: IMGW-PIB 2013
s. 119-129 il.
68.Ozga-Zieliński Bogdan: Metoda Gradex-KC obliczania przepływów maksymalnych
prawdopodobnych w przypadku występowania krótkich ciągów pomiarowych przepływów w przekroju obliczeniowym.
W: Problemy obliczania przepływów ekstremalnych w zlewniach kontrolowanych
i niekontrolowanych. Pr. pod red. Stanisława Węglarczyka. Warszawa: KGW PAN,
IMGW-PIB 2013 s. 87-98 il. bibliogr. 17
poz. Monografie Komitetu Gospodarki
Wodnej Polskiej Akademii Nauk z. 35
69.Ozga-Zieliński Bogdan: Metoda Gradex-ZN obliczania przepływów maksymalnych
prawdopodobnych dla rzek niekontrolowanych. W: Problemy obliczania przepływów
ekstremalnych W: Problemy obliczania
kontrolowanych i niekontrolowanych. Pr. pod red. Stanisława Węglarczyka. Warszawa: KGW PAN, IMGW-PIB 2013 s. 99-107
il. bibliogr. 8 poz. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk
z. 35
70.Ozga-Zieliński Bogdan, Szkutnicki Jerzy,
Chudy Łukasz: Zmiany zależności stan
wody – przepływ a strefy zagrożenia powodziowego. W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle
zadań gospodarki wodnej. Pod red. Tomasza
Walczykiewicza. Warszawa: IMGW-PIB
2013 s. 21-34 il. bibliogr. 12 poz.
71.Pyhälä Minna, Fleming-Lehtinen Vivi,
Łysiak-Pastuszak Elżbieta, Carstens M.,
Leppänen Juha-Markku, Murray Ciarán,
Andersen Jesper: Eutrophication status of
the Baltic Sea 2007-2011; A concise thematic assessment. Red. Maria Laamanen. HELCOM 2013 Ministerial Meeting Copenhagen 3 October 2013. 25 s. il. bibliogr.
22 poz. http://www.helcom.fi/Documents/
Ministerial 2013/Associated documents/
Supporting/Eutrophication
assessment
2007-2011.pdf
72.Rybka Marta: Organiczne związki cyny.
s. 182-184 il.
73.Saniewski Michał: Fitobentos. W: Bałtyk
Południowy. Charakterystyka wybranych
elementów środowiska w 2012 roku. Red.
Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński,
Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 128134 il.
74.Saniewski Michał: Macrophytobentos as
the indicator of the environmental status of
the Baltic Sea. Polish Hyperbaric Research
2013 nr 1(42) s. 83-102 il. bibliogr. 17 poz.
75.Saniewski Michał: Spatiotemporal variations of the 90Sr in the southern part of the
Baltic Sea over the period of 2005-2010.
Scientific World Journal 2013, Article ID
276098, 8 s. il. bibliogr. 25 poz.,
doi:10.1155/2013/276098
76.Stanisławczyk Ida: Zlodzenie. W: Bałtyk
Południowy. Charakterystyka wybranych
elementów środowiska w 2012 roku. Red.
Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elż127
2014-04-01 09:15:48
bieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska.
77.Strupczewski Witold G., Bogdanowicz
Ewa, Kochanek Krzysztof: Discussion of
„Synthetic design hydrographs based on
distribution functions with finite support”
by Francesco Serinaldi and Salvatore
Grimaldi. Journal of Hydrologic Engineering 2013 Vol. 18 nr 1 s. 121-126
78.Strupczewski Witold G., Kochanek Krzysztof, Bogdanowicz Ewa, Feluch Wojciech,
Markiewicz Iwona: Dwuetapowa metoda
estymacji kwantyli powodziowych w warunkach niestacjonarności. W: Problemy
obliczania przepływów ekstremalnych
w zlewniach kontrolowanych i niekontrolowanych. Pr. zbior. pod red. Stanisława Węglarczyka. Warszawa: KGW PAN, IMGW-PIB 2013 s. 109-124 il. bibliogr. 17 poz.
Monografie KGW-PAN z. 35
79.Strupczewski Witold G., Kochanek Krzysztof, Bogdanowicz Ewa, Markiewicz Iwona:
Innundation risk for embanked rivers. Hydrology and Earth Systems Sciences 2013
[doi:10.5194/Hess-17-3111-2013]
80.Struzik
Piotr,
Kępińska-Kasprzak
Małgorzata: Correlation between Climatic
Water Balance and estimation of plant development stage based on satellite technologies (Case study for Poland). W: Climate
Change Impacts on Agriculture in Europe:
Final Report of COST Action 734 “Impact
of climate change and variability on European agriculture”. Edited by Simone Orlandini, Pavol Nejedlik. Firenze: Firenze University Press 2012 [druk 2013] s. 104-108 il.
(Proceedings e report; 89)
81.Sztobryn Marzenna: Application of artificial neural network into the water level
modeling and forecast. TransNav, The International Journal on Marine Navigation and
Safety of Sea Transportation 2013 Vol. 7 nr
82.Sztobryn Marzenna, Sasim Marianna,
Kowalska Beata: Floods and droughts on
the lower Vistula. Acta Energetica 2013 nr
2/15 s. 118-124 il. bibliogr. 4 poz.
83.Szumiło-Pilarska Emilia, Drgas Natalia,
Lewandowski Łukasz, Łysiak-Pastuszak
Elżbieta: Zmienność stężeń substancji biogennych. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska
w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 89-108 il.
84.Tokarczyk Tamara, Radczuk Laura: Obliczanie przepływów o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia na potrzeby
opracowania map zagrożenia powodziowego
w ramach projektu ISOK. Pr. zbior. pod red.
Stanisława Węglarczyka. W: Problemy obliczania przepływów ekstremalnych w zlewniach kontrolowanych i niekontrolowanych.
Warszawa: KGW PAN, IMGW-PIB 2013 s.
41-55 il. bibliogr. 20 poz. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk z. 35
85.Tokarczyk Tamara, Szalińska Wiwiana:
Combined analysis of precipitation and water deficit for drought hazard assessment.
Hydrological Sciences Journal 2013, 16 s.
il. bibliogr. 59 poz.; doi:10.1080/02626667.
2013.862335
86.Tokarczyk Tamara, Szalińska Wiwiana:
The operational drought hazard assessment
scheme- performance and preliminary results. Archives of Environmental Protection
2013 Vol. 39 nr 3 s. 61-77 il. bibliogr. 15
poz.
87.Wierzbicki Grzegorz, Ostrowski Piotr,
Mazgajski Michał, Bujakowski Filip: Using VHR multispectral remote sensing and
LIDAR data to determine the geomorphological effects of overbank flow on a floodplain (the Vistula River, Poland). Geomorphology 2013 Vol. 183 s. 73-81
88.Woroń Jerzy, Danowska Beata: Metale
ciężkie. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska
w 2012 roku. Red. Ewa Jakusik, Włodzi-
128
2014-04-01 09:15:48
mierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 156-161 il.
89.Zalewska Tamara, Saniewski Michał,
Śliwińska Anna: Radionuklidy pochodzenia antropogenicznego – 137Cs i 90Sr. W: Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku.
Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara Zalewska. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 151155 il.
90.Zalewska Tamara, Suplińska Maria: Anthropogenic radionuclides 137Cs and 90Sr in
the southern Baltic Sea ecosystem. Oceanologia 2013 nr 55 (3) s. 485-517 il. bibliograf.
46 poz.
91.Zalewska Tamara, Suplińska Maria: Fish
pollution with anthropogenic 137Cs in the
southern Baltic Sea. Chemosphere 2013
Vol. 90 Issue 6 s. 1760-1766 il. bibliogr. 32
poz.
92.Zawadzka-Kahlau Elżbieta: Studium
przypadku: Półwysep Helski i Ostrowo.
W: Raport „Sposoby ochrony brzegów morskich i ich wpływ na środowisko przyrodnicze wybrzeża Bałtyku”. Aut. Tomasz Łabuz.
WWF Raport 2013 s. 164-178 il. bibliogr.
29 poz.
93.Zawadzka-Kahlau Elżbieta: Zagrożenia
mierzei i Niziny Karwieńskiej oraz przeciwdziałania procesom niszczenia brzegu. W:
Ochrona wybrzeża w polityce morskiej państwa. Red. Jerzy Cyberski. Wejherowo: Kaszubsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Wejherowie 2013 s. 87-108
Gospodarka i inżynieria wodna
94.Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Lejcuś
Iwona: System wspomagania decyzji jako
narzędzie harmonizacji działań w dolinach
rzecznych na obszarach Natura 2000.
W: Gospodarowanie w dolinach rzecznych
na obszarach Natura 2000. Red. Bogumiła
Pawluśkiewicz. Warszawa: Wydaw. SGGW
2 0 1 3 s. 37-55 il. bibliogr. 17 poz.
95.Bedryj Marta, Dyliński Krzysztof, Terlecka Monika: Uwarunkowania ochrony
przed skutkami powodzi w kontekście osiągnięcia celów środowiskowych Ramowej
Dyrektywy Wodnej na przykładzie miasta
Poznania. W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle
zadań gospodarki wodnej. Pod red. Tomasza
Walczykiewicza. Warszawa: IMGW-PIB
2013 s. 194-208 il.
96.Bożek Anna, Gutowska-Siwiec Lidia,
Strońska Marzenna, Szyjkowska Urszula, Ślesicki Marek, Trandziuk Paweł:
Wtórne wykorzystanie wód zużytych jako
alternatywne źródło wody w aspekcie zmian
klimatu na świecie i w Polsce. Warszawa:
Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego
97.Buczek Agnieszka, Walczykiewicz Tomasz: Wspomaganie tworzenia systemu zarządzania ryzykiem powodziowym w Polsce w ramach projektu ISOK. W: Rola bazy
danych obiektów topograficznych w tworzeniu infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce. Red. Robert Olszewski, Dariusz Gotlib. Warszawa: Główny Urząd
Geodezji i Kartografii 2013 s. 233-242 il.
bibliogr. 6 poz.
98.Chudy Łukasz: Europejskie obiekty hydrotechniczne. Kaskada Wełtawy w Czechach
– część 1. Zespół zbiorników retencyjnych
Lipno na Wełtawie. Gaz. Obserw. IMGW
2013 R. 62 nr 1 s. 30-31 il.
99.Chudy Łukasz: Europejskie obiekty hydrotechniczne. Kaskada Wełtawy w Czechach
– część 2. Zespół zbiorników retencyjnych
Orlik-Kamýk na Wełtawie. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 26-29 il.
129
2014-04-01 09:15:48
100.Chudy Łukasz: Europejskie obiekty hydrotechniczne. Kaskada Wełtawy w Czechach – część 3. Zespół zbiorników retencyjnych Slapy-Štěchovice-Vrane na Wełtawie. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 4
s. 18-20 il.
101.Czoch Katarzyna, Kulesza Krzysztof,
Strużyński Andrzej: Presje hydromorfologiczne – znaczącą barierą w bliskim naturze utrzymaniu rzek i potoków górskich.
W: Prawne, administracyjne i środowiskowe uwarunkowania zagospodarowania dolin rzecznych. Red. nauk. Beniamin Więzik. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej 2013 s. 103-113 il.
bibliogr. 11 poz.
102.Czoch Katarzyna, Kulesza Krzysztof,
Strużyński Andrzej: Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na równowagę hydrodynamiczną cieków górskich i podgórskich oraz
na walory rekreacyjne dolin rzecznych –
szanse, zagrożenia, konflikty. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus
(Kształtowanie Środowiska) 2013 T. 12 (1)
103.Dmitruk Urszula, Jancewicz Agnieszka,
Tomczuk Urszula: Występowanie niebezpiecznych związków organicznych i pierwiastków śladowych w osadach dennych zbiorników zaporowych. Ochrona Środowiska 2013
104.Dmitruk Urszula, Jancewicz Agnieszka,
Tomczuk Urszula, Winter Jan: Badania
osadów dennych w Zbiorniku Klimkówka.
W: Hydrotechnika XV’2013, Sympozjum
Ogólnokrajowe, Ustroń 21-23 maja 2013 r.
Katowice: Śl. Rada NOT FSNT w Katowicach 2013 s. 165-177 il. bibliogr. 15 poz.
105.Dmiruk Urszula, Tomczuk Urszula, Jancewicz Agnieszka: Oznaczanie metali
ciężkich w osadach dennych po mineralizacji wspomaganej promieniowaniem mikrofalowym. Przemysł Chemiczny 2013 T. 92
nr 11 s. 2068-2071 il. bibliogr. 9 poz.
106.Gębala Joanna, Orlińska-Woźniak Paulina, Wilk Paweł: Zanieczyszczenia związ-
kami azotu pochodzenia rolniczego wód
powierzchniowych w Polsce – wybrane
problemy oceny jakości wód. Gospodarka
Wodna 2013 R. 73 nr 11 (779) s. 424-430 il.
bibliogr. 13 poz.
107.Gutowska-Siwiec Lidia: Zaopatrzenie
w wodę – nadrzędne zadanie gospodarki
wodnej z uwzględnieniem tworzenia krajowego systemu bezpieczeństwa wody.
W: Hydroprezentacje XVI’2013, Ochrona
wód, gospodarka wodna, zaopatrzenie
w wodę i odprowadzanie ścieków, Ustroń,
23-25 kwietnia.2013. Ustroń: Śl. Rada
NOT PSNT w Katowicach 2013 s.11-27 il.
bibiogr. 16 poz.
108.Gutowska-Siwiec Lidia, Ślesicki Marek,
Trandziuk Paweł: Zagrożenia regionalne
w zaopatrzeniu w wodę i kierunki działań
adaptacyjnych wobec zmian klimatu. Gaz.
Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 10-12 il.
109.Jancewicz Agnieszka, Dmitruk Urszula,
Tomczuk Urszula, Kwiatkowska Anna:
Zagrożenie środowiska wodnego związkami ołowiu. W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle
zadań gospodarki wodnej. Pod red. Tomasza Walczykiewicza. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 70-88 il. bibliogr. 41 poz.
110.Konieczny Roman, Madej Paweł, Siudak
Małgorzata, Biedroń Ilona, Bogdańska-Warmuz Renata, Czoch Katarzyna,
Kulesza Krzysztof, Walczykiewicz Tomasz: Cele i metody – klucz do planów
zarządzania ryzykiem powodziowym.
W: Prawne, administracyjne i środowiskowe uwarunkowania zagospodarowania dolin rzecznych. Red. nauk. Beniamin Więzik. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej 2013 s. 127-144 il.
bibliogr. 24 poz.
111.Kosierb Ryszard: Gospodarka wodna na
zbiorniku Turawa na rzece Mała Panew
podczas powodzi w 2010 roku. W: Sympozjum Europejskie Współczesne Problemy
Ochrony Przeciwpowodziowej, Paryż – Orlean, 28-30 marca 2012. Red. Czesław
130
2014-04-01 09:15:48
Szczegielniak. Paryż: Stacja Naukowa PAN
w Paryżu 2013 s. 316-324 il. bibliogr. 2 poz.
112.Kosierb Ryszard: Non-damaging flow below the Mietków reservoir on the Bystrzyca river. Meteorology Hydrology and Water
Management. Research and Operational
Applications 2013 Vol. 1 Issue 1 s. 9-14 il.
bibliogr. 8 poz.
113.Kosierb Ryszard, Barański Piotr: Umsetzung der HochwasserrisikomanagementRichtlinie in der internationalen Flussgebietseinheit Oder. Wasserwirtschaft 2013 nr 3
s. 10-15
114.Kosik Anna: Nowe techniki pomiarowe
w ocenie abrazji brzegów zbiorników zaporowych. W: Hydrotechnika XV’2013,
Sympozjum Ogólnokrajowe, Ustroń 21-23
maja 2013 r. Katowice: Śl. Rada NOT
FSNT w Katowicach 2013 s. 119-129 il.
bibliogr. 9 poz.
115.Kosik Anna, Sadowska Katarzyna, Mirosław-Świątek Dorota: Ocena intensywności rozwoju procesów abrazyjnych
zbiornika Besko. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Wintera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 371-380 il. bibliogr. 5 poz. Ser.: Monografie Instytutu
Meteorologii i Gospodarki Wodnej
116.Kosik Anna, Winter Jan, Wita Andrzej:
Zapory i zbiorniki wodne w Japonii – wybrane przykłady. W: Hydrotechnika
XV’2013, Sympozjum Ogólnokrajowe,
Ustroń 21-23 maja 2013 r. Katowice: Śl.
Rada NOT FSNT w Katowicach 2013
117.Kosik Anna, Winter Krzysztof, Wita Andrzej: Międzynarodowa Komisja Wielkich
Zapór (2011-2012). W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana
Wintera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 80-90 il. bibliogr. 6 poz. Ser.: Monografie Instytutu
118.Lechowicz Zbigniew, Wojdyła Monika:
Ocena stateczności podczas budowy nasy-
pu na gruntach organicznych wg Eurokodu
7. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki
rozwoju. Pod red. Jana Wintera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB
2013 s. 98-105 il. bibliogr. 16 poz. Ser.:
Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
119.Majewski Wojciech: Design, studies, construction and operation problems during 40
years of the exploitation of hydraulic project Włocławek. W: Experimental and
Computational Solutions of Hydraulic Problems, 32nd International School of Hydraulics [Łochów, 28-31 May 2012]. Ed.
Paweł Rowiński. Berlin: Springer Verlag
2013 s. 181-193 bibliogr. 2 poz. Ser.: GeoPlanet: Earth and Planetary Sciences
120.Majewski Wojciech: General characteristics of the Vistula and its basin. Acta Energetica 2013 nr 2/15 s. 6-15 il. bibliogr.
5 poz.
121.Majewski Wojciech: Jaka reforma gospodarki wodnej jest nam potrzebna? Gospodarka Wodna 2013 R. 73 nr 2 (771) s. 75-77 il.
122.Majewski Wojciech: Stopień wodny Włocławek. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Wintera, Anny
Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 106-116 il. bibliogr. 9 poz.
Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii
i Gospodarki Wodnej
123.Majewski Wojciech: Sustainable development of the Lower Vistula. Meteorology
Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications 2013
Vol. 1 Issue 1 s. 33-37 il. bibliogr. 4 poz.
124.Majewski Wojciech: The development of
hydro power in Poland. The most important
hydro engineering of facilities. Acta Energetica 2013 nr 3/16 s. 45-53 il. bibliogr.
7 poz.
125.Mańk Kamil, Mirosław-Świątek Dorota,
Radoń Radosław: Wpływ jakości numerycznego modelu terenu na ocenę zagrożenia powodziowego – przykład rzeki Czarna
Staszowska. W: Zapory – bezpieczeństwo
131
2014-04-01 09:15:48
i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Wintera,
Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 256-264 il. bibliogr.
7 poz. Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
126.Mieszkowski Andrzej, Sobczak Łukasz,
Śliwiński Piotr: Obwałowania zbiornika
górnego elektrowni szczytowo-pompowej
Żarnowiec po 30 latach eksploatacji.
W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki
127.Mirosław-Świątek Dorota, Merkel Maria, Giżyński Witold, Zielińska Małgorzata: Ocena efektywności przesłon hydroizolacyjnych w wałach przeciwpowodziowych podczas przejścia fali powodziowej.
W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki
128.Mirosław-Świątek Dorota, Merkel Maria, Mańk Kamil, Kosik Anna: Prognoza
hydrogramu wypływu powstałego w wyniku symulacji awarii zapory Besko. Czasopismo Techniczne 2012 [druk 2013] R. 109
z. 27 Środowisko z. 3-Ś s. 115-127 il. bibliogr. 12 poz.
129.Mirosław-Świątek Dorota, Radoń Radosław, Piórecki Michał, Wita Andrzej,
Mańk Kamil: Numeryczne modelowanie
katastrofy zapory i jej hydraulicznych skutków w dolinie rzecznej. W: Hydrotechnika
XV’2013, Sympozjum Ogólnokrajowe,
Ustroń 21-23 maja 2013 r. Katowice: Śl.
Rada NOT FSNT w Katowicach 2013
130.Mogiła Zbigniew, Zaleska Marta, Zaleski
Janusz: Jobless-growth or employmentoriented development – Dilemma of the EU
financial perspective. W: Programming re-
gional development in Poland. Theory and
practice. Eds Tadeusz Kudłacz, Dariusz
Woźniak. Warsaw: Polish Academy of Sciences 2013 s. 85-109 il. Studia Regionalia
Vol. 35
131.Orlińska-Woźniak Paulina, Wilk Paweł,
Gębala Joanna: Water availability in reference to water needs in Poland. Meteorology Hydrology and Water Management.
Research and Operational Applications
2013 Vol. 1 Issue 1 s. 45-50 il. bibliogr. 10
poz.
132.Pęza Paulina, Kubrak Janusz: Obliczanie
wypływu wody spod zasuwy metodą elementów skończonych. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana
Wintera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 276-288 il. bibliogr. 8 poz. Ser.: Monografie Instytutu
133.Polsko-niemiecki podręcznik teoretyczno-metodyczny do tworzenia systemów identyfikacji obszarów zanieczyszczonych.
Deutsch-Polnisches
theoretisch-methodisches Handbuch zur Erstellung eines
Erkundungssystems von kontaminierten
Gebieten. Aut.: Mariusz Adynkiewicz-Piragas, Iwona Lejcuś, Agnieszka Kolanek, Joanna Kryza, Marzenna Strońska,
Sebastian Pitzschke, Joanna Witkoś, Iwona
Zdralewicz. Pr. zbior. pod red.: Mariusz
Adynkiewicz-Piragas, Iwona Lejcuś, Sebastian Pitzschke, Joanna Witkoś. Wrocław:
Woj. Fundusz Ochr. Środ. i Gosp. Wod. we
Wroc. 2013, 160 s. il. bibliogr. 31 poz.
134.Rataj Celina, Bogdańska-Warmuz Renata, Walczykiewicz Tomasz: Prognoza
potrzeb wodnych w Polsce w perspektywie
2030 r. z uwzględnieniem przewidywanych
zmian klimatu. Gospodarka Wodna 2013
R. 73 nr 7 (775) s. 267-274 il. bibliogr.
13 poz.
135.Sander Jan, Wrzesiński Maciej: Bezinwazyjne metody kontroli wałów przeciwpowodziowych. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Win-
132
2014-04-01 09:15:48
tera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 62-72 il. bibliogr.
12 poz. Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
136.Schippmann Bianca, Schernewski Gerald,
Gräwe Ulf, Burchard Hans, Walczykiewicz Tomasz: A model tool for bathing water quality management: a case study on
Salmonella occurrence at the southern Baltic coast. Ocean & coastal management
2013 Vol. 82 s. 71-84 il. bibliogr. 58 poz.
137.Strutyński Mateusz, Strużyński Andrzej,
Kulesza Krzysztof: The influence of large
roughness elements on natural morphological changes in a mountain river bed.
W: Experimental and Computational Solutions of Hydraulic Problems, 32nd International School of Hydraulics [Łochów, 2831 May 2012]. Ed. Paweł Rowiński. Berlin:
Springer Verlag 2013 s. 237-247 il. bibliogr. 12 poz. Ser.: GeoPlanet: Earth and
Planetary Sciences
138.Strużyński Andrzej, Bartnik Wojciech, Kulesza Krzysztof, Czoch Katarzyna: Równowaga hydrodynamiczna ważnym parametrem kształtującym stan ekologiczny
cieków karpackich. Rocznik Ochrona Środowiska 2013 T. 15 s. 2591-2610 il. bibliogr. 27 poz.
139.Strużyński Andrzej, Kulesza Krzysztof,
Strutyński Mateusz: Bed stability as a parameter describing the hydromorphological
balance of a mountain river. W: Experimental and Computational Solutions of Hydraulic Problems, 32nd International
School of Hydraulics [Łochów, 28-31 May
2012]. Ed. Paweł Rowiński. Berlin: Springer Verlag 2013 s. 249-260 bibliogr. 38 poz.
Ser.: GeoPlanet: Earth and Planetary Sciences
140.Ślesicki Marek, Gutowska-Siwiec Lidia,
Witowski Krzysztof, Trandziuk Paweł:
Wykorzystanie metod modelowania matematycznego do oceny stanu jakościowego
wód powierzchniowych stanowiących źródło zaopatrzenia ludności w wodę. W: Wy-
brane problemy sterowania i zarządzania
zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki
wodnej. Pod red. Tomasza Walczykiewicza.
141.Tiukało Andrzej: Analysis of instruments
for assessment of planned investments in
water management. Meteorology Hydrology and Water Management. Research and
Operational Applications 2013 Vol. 1 Issue
142.Tiukało Andrzej, Dumieński Grzegorz:
Zbiornik Niedów elementem systemu społeczno-ekologicznego. W: Ochrona i rekultywacja jezior. Pod red. Ryszarda Wiśniewskiego. Toruń: PZITS Oddz. w Toruniu
2013 s. 199-213 il. bibliogr. 37 poz.
143.Tomczuk Urszula, Dmitruk Urszula,
Jancewicz Agnieszka: Jakość osadów dennych zalegających w zbiorniku Klimkówka. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki
144.Tomczuk Urszula, Dmitruk Urszula,
Jancewicz Agnieszka: Substancje priorytetowe i ryzyko ich występowania w środowisku wodnym. W: Wybrane problemy
sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej. Pod
red. Tomasza Walczykiewicza. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 56-69 il. bibliogr.
33 poz.
145.Wachowski Wiesław: Badania podwodne
budowli piętrzących w historii hydrotechniki. W: Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Wintera, Anny
Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 182-192 il. bibliogr. 12 poz.
Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii
i Gospodarki Wodnej
146.Walczykiewicz Tomasz, Barszczyńska
Małgorzata, Kubacka Danuta, Łudzik
Anna, Rataj Celina, Woźniak Łukasz:
Nowa Mapa Podziału Hydrograficznego
133
2014-04-01 09:15:48
Polski w skali 1:10 000 w kontekście wybranych zadań ZMiUW. W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami
wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej.
Pod red. Tomasza Walczykiewicza. Warszawa: IMGW-PIB 2013 s. 35-55 il.
147.Walczykiewicz Tomasz, Biedroń Ilona:
Zagospodarowanie
dolin
rzecznych
w świetle zarządzania ryzykiem powodziowym. W: Prawne, administracyjne i środowiskowe uwarunkowania zagospodarowania dolin rzecznych. Red. nauk. Beniamin
Więzik. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej 2013 s. 145154 il. bibliogr. 10 poz.
148.Walczykiewicz Tomasz, Biedroń Ilona,
Łaciak Jadwiga, Woźniak Łukasz: Zbiornik wodny Chęciny w świetle potrzeb gospodarki wodnej i w aspekcie prognozowanych zmian klimatycznych oraz uwarunkowań ekologicznych. W: Wybrane problemy
sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej. Pod
red. Tomasza Walczykiewicza. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 160-178 il.
149.Walczykiewicz Tomasz, Rottländer Axel,
Boullé Philippe, Azémar Alice, Hogvold
Dag Olav: How does Europe link DRR and
CCA? Working Paper. European Forum for
Disaster Risk Reduction (EFDRR) Working
Group (WG) on Climate Change Adaptation
and Disaster Risk Reduction. 2013, 18 s. il.
150.Winter Jan: Główne problemy i tematy
prezentowane na sympozjach HYDROTECHNIKA. W: Hydrotechnika XV’2013,
Sympozjum Ogólnokrajowe, Ustroń 21-23
maja 2013 r. Katowice: Śl. Rada NOT
FSNT w Katowicach 2013 s. 65-71 il.
151.Winter Krzysztof: Ocena stanu technicznego urządzeń mechanicznych budowli
piętrzących. W: Zapory – bezpieczeństwo
i kierunki rozwoju. Pod red. Jana Wintera,
Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa:
IMGW-PIB 2013 s. 193-203 il. Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki
Wodnej
Inne
152.Bagiński Leszek, Urbanowicz Jan Bogdan,
Winter Jan: Władysław Banach 19302013 – Wspomnienie pośmiertne. Gospodarka Wodna 2013 R. 73 nr 9 (777) s. 361362 il.
153.Czy i kiedy pojawi się nowy „Atlas
chmur”? Oprac. Elżbieta Klejnowska.
Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 2-3
s. 7-8 il.
154.Farat Ryszard, Pawelec Wojciech: Tomasz Zawadzki (1958-2013). Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 33-34
155.Globalny klimat 2001-2010, Raport Światowej Organizacji Meteorologicznej, lipiec
2013 r. Oprac. Elżbieta Klejnowska. Gaz.
Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 8-9 il. 6
156.Klejnowska Elżbieta: Bezzałogowe drony
w meteorologicznych zastosowaniach. Gazeta Obserwatora IMGW 2013 R. 62 nr 4 s.
17 il.
157.Klejnowska Elżbieta: Polskie rakiety meteorologiczne – w internecie. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 16 il.
158.Kosik Anna, Merkel Maria, Winter Jan,
Wita Andrzej: XV Międzynarodowa Konferencja Technicznej Kontroli Zapór, Jastrzębia Góra, 18-21 czerwca 2013 r. Gospodarka Wodna 2013 R. 73 nr 12 (780)
s. 490-491 il.
159.Kosik Anna, Sieiński Edmund, Winter
Jan, Wita Andrzej, Zaleski Janusz: Kioto’2012 – 80. Roczne Posiedzenie Komitetu Wykonawczego oraz XXIV Kongres
Międzynarodowej Komisji Wielkich Zapór
(ICOLD). Gospodarka Wodna 2013 R. 73
nr 4 (772) s. 157-159 il.
160.Kosik Anna, Winter Jan, Wita Andrzej:
XV Międzynarodowa Konferencja Technicznej Kontroli Zapór. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 2-3 s. 38-39 il.
134
2014-04-01 09:15:49
161.Kozłowski Konrad: Czesław Rosa (19352013). Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr
4 s. 33
162.Latające laboratorium służby hydrometeorologicznej Federacji Rosyjskiej. Oprac.
Elżbieta Klejnowska. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 12
163.Limanówka Danuta: Szczyt klimatyczny
COP19. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62
nr 4 s. 25-26 il.
164.Łysiak-Pastuszak Elżbieta, Stepko Waldemar: Aleksander Majewski (19202012). Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr
1 s. 28-29 il.
165.Majewski Wojciech: Jak przywrócić gospodarcze znaczenie rzek? Biznes i Ekologia 2013 nr 123/124 s. 6-7 il.
166.Majewski Wojciech: Problemy wyżywienia ludności świata dziś i w przyszłości.
1 miliard ludzi głoduje. Biznes i Ekologia
2013 nr 120/121 s. 22-23 il.
167.Majewski Wojciech: Przyszłość dróg
wodnych w Polsce. Biznes i Ekologia 2013
nr 128/129 s. 29-32 il.
168.Majewski Wojciech: Rewitalizacja polskich dróg wodnych. Biznes i Ekologia
2013 nr 126 s. 28-31 il.
169.Majewski Wojciech: Światowy Dzień
Wody 2012. Gospodarka Wodna 2013
R. 73 nr 3 (771) s. 93-96
170.Orkan czy huragan, prędkość czy siła wiatru? Oprac. Elżbieta Klejnowska. Gaz.
Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 4 s. 28
171.Rajwa Apoloniusz: Pół wieku w służbie
meteo. Gaz. Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr
2-3 s. 44-46 il.
172.Satelita Metop B przejmuje misję na orbicie. Oprac. Elżbieta Klejnowska. Gaz.
Obserw. IMGW 2013 R. 62 nr 1 s. 16
173.Stepnowski Rafał: Wieże ciśnień – zapomniane konstrukcje. Gaz. Obserw. IMGW
2013 R. 62 nr 2-3 s. 10-12 il.
174.Walczykiewicz Tomasz, Maciejewski
Maciej, Biedroń Ilona: XXII Ogólnopolska Szkoła Gospodarki Wodnej KGW
PAN, Kraków, 21-22 listopada 2012 r. Gospodarka Wodna 2013 R. 73 nr 3 (771)
s. 121 il.
175.Winter Jan, Wita Andrzej: 20 lat stopnia
Gabčikovo-Nagymaros – międzynarodowa
konferencja, Bratysława, 24-25 października 2012 r. Gospodarka Wodna 2013 R. 73
nr 3 (771) s. 119-120 il. bibliogr. 3 poz.
176.Zagrożenia naturalne i strategie ograniczania ich skutków dawniej i dzisiaj. Oprac.
Elżbieta Klejnowska. Gaz. Obserw.
IMGW 2013 R. 62 nr 1 s. 10 il.
Streszczenia, postery, prezentacje
177.Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Lejcuś
Iwona: System wspomagania decyzji jako
narzędzie harmonizacji działań w dolinach
rzecznych na obszarach Natura 2000.
W: Konferencja Naukowa, Gospodarowanie w dolinach rzecznych na obszarach Natura 2000, Warszawa, 13-14 czerwiec 2013
r. Streszczenia. Warszawa: Wydaw. SGGW
2013 s. 17
178.Brzóska Barbara, Jaczewski Adam: Ocena przydatności wyników globalnych modeli klimatycznych CMIP5 w predykcji
wybranych parametrów meteorologicz-
nych. W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd
Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 18-20 września 2013. Streszczenia
prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 12-13
179.Dąbrowski Mieczysław: Zasilanie podziemne jezior. W: Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior, [XVII Ogólnopolska Konferencja Limnologiczna, Olsztyn –
Ryn, 24-27 września 2013], Materiały konferencyjne. Red. Julita Dunalska. Olsztyn:
UWM 2013 s. 15
180.Falandysz Jerzy, Zalewska Tamara: Radiocez w borowiku szlachetnym. W: Ogól135
2014-04-01 09:15:49
nopolska Konferencja Naukowa Towaroznawstwo XXI wieku podstawą innowacji,
jakości oraz satysfakcji konsumentów,
Olsztyn, 22-24 maja 2013. [Streszczenia]
Olsztyn: UWM 2013 s. 49
181.Kępińska-Kasprzak, Mager Przemysław: Termiczny okres wegetacyjny w Polsce wyznaczony różnymi metodami.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 1820 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 33
182.Konca-Kędzierska Krystyna: Weryfikacja modeli klimatycznych w okresie referencyjnym 1971-1990 dla obszaru Polski.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 1820 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 36-37
183.Kornaś Marika, Nowak Bogumił: Aspekt
badań limnologicznych w Państwowej
Służbie Hydrologiczno-Meteorologicznej.
W: Aspekty badań wody w XX i XXI wieku. Streszczenia artykułów. Pr. pod red. Romana Cieślińskiego i Katarzyny Jareczek-Korzeniowskiej. Gdańsk: 2013 s. 39-40
184.Krajny Ewa, Ośródka Leszek, Wojtylak
Marek: Berillium-7 as an indicator of
stratospheric ozone in the surface layer of
the ABL. W: 21st International Clean Air
and Environment Conference, 7-11 September, 2013, Sydney, Australia. Sydney:
Clean Air Society of Australia & New Zeland, poster, ISBN:978-0-9874553-2-1
185.Krajny Ewa, Ośródka Leszek, Wojtylak
Marek: Meteorologiczne uwarunkowania
zmienności stężenia 7Be i 210Pb w warstwie
przyziemnej
powietrza
w Polsce.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 1820 września 2013. Streszczenia prac.
Warszawa: SGGW 2013 s. 39
186.Kuchar Leszek, Iwański Sławomir,
Jelonek Leszek, Szalińska Wiwiana:
Simulation of annual maximum runoff in
a river catchment with a spatial weather
generator and climate change scenarios.
W: 7th Study Conference on Baltex, Borgholm, Island of Öland, Sweden, 10-14 June
2013, Conference Proceedings. Ed. Marcus
Reckermann, Silke Köppen. [Abstracts]
Geesthacht, Germany: Helmholtz-Zentrum
Geesthacht 2013 s. 109-110 il. bibliogr.
12 poz. International BALTEX Secretariat
Publication nr 53
187.Kuchar Leszek: Simulation of daily rainfall with weather generator for various application in environmental sciences. W: 9th
Baltic Sea Science Congress “New Horizons for Baltic Sea Science”, Klaipeda,
Lithuania, 26-30 August 2013. Abstract
book. Klaipeda: Klaipeda University 2013
s. 71
188.Kuchar Leszek, Kosierb Ryszard,
Iwański Sławomir, Jelonek Leszek,
Szalińska Wiwiana: Maximum river flows
for future climates – Simulation using spatial weather generator. W: VIIth All-Russian Hydrological Congress, St. Petersburg
(Russia), 19-21 November 2013. Abstracts.
St. Petersburg: Roshydromet 2013,
2 s. [ang.] + 2 s. [ros.] Sekcja 2, poz. 144
bibliogr. 4 poz. [CD-ROM]
189.Legutko Łukasz, Płygawko Aleksander,
Ostojski Mieczysław: An emergency communication system against hydrosphere
and atmosphere threats for the Baltic Sea
and the Polish coastline: The role of new
media in warning of extreme hydrological
and marine hazards. W: 7th Study Conference on Baltex, Borgholm, Island of Öland,
Sweden, 10-14 June 2013, Conference Proceedings. Ed. Marcus Reckermann, Silke
Köppen. [Abstracts] Geesthacht, Germany:
Helmholtz-Zentrum Geesthacht 2013
s. 114-115 il. bibliogr. 12 poz. International
BALTEX Secretariat Publication nr 53
190.Mager
Przemysław,
KępińskaKasprzak: Obserwacje fenologiczne prowadzone w ramach projektu PLGrid Plus.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 18-
136
2014-04-01 09:15:49
20 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 45
191.Majewski Wojciech: Hydroenergetyczne
wykorzystanie dolnej Wisły. W: Polska
Konferencja Hydroenergetyczna, Dziś i jutro energetyki wodnej w Polsce i w Europie,
Warszawa, 16 października 2013. Streszczenia wystąpień konferencyjnych. Towarzystwo Elektrowni Wodnych 2013 s. 17-18
192.Malinowska Mirosława, Jakusik Ewa:
Charakterystyka opadów atmosferycznych
w południowej i wschodniej części Pojezierza Kaszubskiego oraz wschodniej części
Równiny Charzykowskiej w latach 20012010. W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd
Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 18-20 września 2013. Streszczenia
prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 47-48
193.Malinowska Mirosława, Jakusik Ewa:
Ekstremalne zjawiska meteorologiczne
i ich wpływ na rolnictwo we wschodniej
części Pobrzeża Słowińskiego i Pojezierza
Pomorskiego. W W: XXXVI Ogólnopolski
Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów,
Warszawa, 18-20 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 49-50
194.Mielcarek Maciej, Nowak Bogumił: Effect of flood events on water quality obtained from river bank filtration.
W: Manažment povodi a povodňových
rizik 2013, vedecká konferencia s medzinárodnou účasťou, Bratislava 11-13 December 2013. Bratislava: Výskumný ústav
vodneho hospodárstva 2013
195.Nowak Bogumił, Chodynicka Ewa, Sulska
Aleksandra, Szustak Maciej: Sezonowe
zmiany granic i powierzchni zlewni jeziornych na przykładzie Pojezierza Gnieźnieńskiego. W: Naturalne i antropogeniczne
przemiany jezior, [XVII Ogólnopolska
Konferencja Limnologiczna, Olsztyn –
Ryn, 24-27 września 2013], Materiały konferencyjne. Red. Julita Dunalska. Olsztyn:
UWM 2013 s. 51-53
196.Nowicka Barbara, Nadolna Anna: Problemy metodyczne badania długookreso-
wych zmian zasięgu hydrofitów na przykładzie Jeziora Charzykowskiego. W: Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior,
[XVII Ogólnopolska Konferencja Limnologiczna, Olsztyn – Ryn, 24-27 września
2013], Materiały konferencyjne. Red. Julita
Dunalska. Olsztyn: UWM 2013 s. 54-56
197.Opara T., Zaleszkiewicz Leszek, Sztobryn
Marzenna, Łęczyński Leszek: Geologiczne warunki rozwoju strefy brzegowej Zalewu Puckiego w rejonie Swarzewa. W: II
Konferencja Geoekosystem Wybrzeży
Morskich – Uwarunkowania i funkcjonowanie geoekosystemów wybrzeży morskich, Międzyzdroje, 16-17 maja 2013.
[Streszczenia] Poznań-Biała Góra: UAM
2013, 1 s.
198.Otop Irena, Miszuk Bartłomiej: Warunki
termiczne i biotermiczne w Polsce Południowo-Zachodniej w latach 1971-2010.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 1820 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 5
199.Pianko-Kluczyńska Krystyna: Związek
między wskaźnikami wykorzystywanymi
w klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej
według J. Lityńskiego a typami miesięcznymi warunków opadowych w Polsce.
W: XXXVI Ogólnopolski Zjazd Agrometeorologów i Klimatologów, Warszawa, 1820 września 2013. Streszczenia prac. Warszawa: SGGW 2013 s. 58-59
200.Rősler Alfred, Chmal Mariusz, Chmal
Tomasz: Parowanie z powierzchni wody –
porównanie wzorów z pomiarami. W: Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior,
[XVII Ogólnopolska Konferencja Limnologiczna, Olsztyn – Ryn, 24-27 września
2013], Materiały konferencyjne. Red. Julita
Dunalska. Olsztyn: UWM 2013 s. 68-69
201.Saniewski Michał, Zalewska Tamara:
Dystrybucja 137Cs i 90Sr w wodach południowego Bałtyku w latach 2005-2010.
W: VI Krajowa Konferencja Radiochemii
i Chemii Jądrowej, Kraków-Przegorzały,
137
2014-04-01 09:15:49
21-24 kwietnia 2013. Streszczenia.
Kraków: Wydaw. Nauk. „Akapit” 2013,
P47
202.Sztobryn Marzenna: Artificial neural network application in the ensemble of sea
level forecast. W: 9th Baltic Sea Science
Congress “New Horizons for Baltic Sea
Science”, Klaipeda, Lithuania, 26-30 August 2013. Abstract book. Klaipeda:
Klaipeda University 2013 poster s. 255
203.Sztobryn Marzenna: Indices of sea ice
conditions – Baltic Sea. W: 9th Baltic Sea
Science Congress “New Horizons for Baltic Sea Science”, Klaipeda, Lithuania, 2630 August 2013. Abstract book. Klaipeda:
Klaipeda University 2013 poster s. 256
204.Śliwińska Anna, Zalewska Tamara, Marosz Michał: Geochronologia osadów dennych południowego Bałtyku oparta na datowaniu 210Pb. W: VI Krajowa Konferencja
Radiochemii i Chemii Jądrowej, Kraków-Przegorzały, 21-24 kwietnia 2013. Streszczenia. Kraków: Wydaw. Nauk. „Akapit”
2013, P41
205.Winter Jan, Kosik Anna: Catchment flood
protection programmes in the Vistula and
the Oder basins and the natural disasters
risk levels. W: Manažment povodi
a povodňových rizik 2013, vedecká konferencia s medzinárodnou účasťou, Bratislava 11.-13. december 2013. Bratislava: Výskumný ústav vodneho hospodárstva 2013,
8 s. il. bibliogr. 11 poz.
206.Wójcik Damian, Kurowski Marcin, Piotrowski Zbigniew, Rosa Bogdan,
Ziemiański Michał: Numerical weather
forecasting with anelastic model. Geophysical Research Abstracts 2013 Vol. 15
EGU2013-10634, EGU General Assembly
2013, April 7-12, 2013, Vienna, Austria
207.Zalewska Tamara: Bioakumulacja izotopów emitujących promieniowanie gamma
w Polysiphonia fucoides. W: VI Krajowa
Konferencja Radiochemii i Chemii Jądrowej, Kraków-Przegorzały, 21-24 kwietnia
2013. Streszczenia. Kraków: Wydaw.
Nauk. „Akapit” 2013, K44
208.Zalewska Tamara, Krogul Patrycja, Falandysz Jerzy: 137Cs w płachetce kołpakowatej i jej substracie glebowym. W: Ogólnopolska Konferencja Naukowa Towaroznawstwo XXI wieku podstawą innowacji,
jakości oraz satysfakcji konsumentów,
Olsztyn, 22-24 maja 2013. [Streszczenia]
Olsztyn: UWM 2013 s. 82
209.Zawadzka
E.,
Kowalska
Beata, Stanisławczyk Ida, Sztobryn Marzenna,
Lendzion Jacek: The influence of climate
changes on coastal management in Hel
Peninsula. W: 9th Baltic Sea Science Congress “New Horizons for Baltic Sea Science”, Klaipeda, Lithuania, 26-30 August
2013. Abstract book. Klaipeda: Klaipeda
University 2013 poster s. 257
Streszczenia, postery, prezentacje
1. Bałtyk Południowy. Charakterystyka wybranych elementów środowiska w 2012 roku.
Red. Ewa Jakusik, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta Łysiak-Pastuszak, Tamara
Zalewska. Warszawa: IMGW PIB 2013, 196
s. il. [Autorzy: Biernacik Dawid, Burakowska Barbara, Danowska Beata, Drgas Natalia, Dubiński Maciej, Jakusik Ewa, Kamińska Magdalena, Koszuta Violetta, Kraśniewski Wojciech, Krzymiński Włodzimierz, Le-
wandowski
Łukasz,
Łysiak-Pastuszak
Elżbieta, Marosz Michał, Neves Sergio, Olszewska Anna, Pilarski Michał, Rodziewicz
Mirosława, Rybka Marta, Saniewski Michał,
Stanisławczyk Ida, Szumiło-Pilarska Emilia,
Śliwińska Anna, Woroń Jerzy, Wójcik Robert, Zalewska Tamara – 25 aut., 24 z IMGW]
2. Eulakes European lakes under environmental
stressors. Vol. 1. Lakes characterization and
present vulnerabilities. Vol. 2. Climate
138
2014-04-01 09:15:49
change and future risk. Vol. 3. Mitigation/
adaptation measures and strategies in
a governance perspective. Aut.: Maria Caterina Sighel i in. [59 aut., w tym
8 z IMGW: Nowicka Barbara, Nadolna
Anna, Bałandin Marta, Grześkowiak Artur,
Nowak Bogumił, Oksiuta Monika, Saluta-Śmiałkowska Agnieszka, Ozga-Zieliński
Bogdan]. Ed. Nicola Gallinaro, Filippo Cantoni, Silvia Tavernini. [Warszawa: IMGW
2013] s. 56+96+40 il. bibliogr. [Wersja polska: Eulakes. Jeziora europejskie pod wpływem stresorów środowiskowych. T. 1. Charakterystyka jezior i ich współczesnej
wrażliwości. T. 2. Zmiany klimatu i przyszłe
zagrożenia. T. 3. Działania w kierunku łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do tych
zmian z perspektywy zarządzania. Oprac.
przez: Ewę Bogdanowicz, Michała Marcinkowskiego, Annę Nadolną, Barbarę Nowicką. s. 56+96+40]
3. Limanówka Danuta, Cebulak Elżbieta, Karzyński Maciej, Kilar Piotr, Mizera Marta, Nodzyński Tomasz, Pyrc Robert: 100 lat pomiarów meteorologicznych na Hali Gąsienicowej.
Red. Danuta Limanówka. [Kraków]: IMGW
[2013] 103 s. il. bibliogr. 16 poz.
4. Ocena stanu środowiska morskiego polskiej
strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie
danych monitoringowych z roku 2012 na tle
dziesięciolecia 2002-2011. Aut.: Anna Robak-Bakierowska, Justyna Kopiec, Grzegorz
Łużecki, Beata Danowska, Magdalena Kamińska, Violetta Koszuta, Wojciech Kraśniewski, Włodzimierz Krzymiński, Elżbieta
Łysiak-Pastuszak, Sérgio das Neves, Anna
Olszewska, Marta Rybka, Michał Saniewski,
Anna Śliwińska, Jerzy Woroń, Tamara Zalewska. Pod red. Elżbiety Łysiak-Pastuszak
i Tamary Zalewskiej. Warszawa: Insp. OŚ
2013, 99 s. il. Biblioteka Monitoringu Środowiska [16 aut. w tym 13 z IMGW]
5. Polsko-niemiecki podręcznik teoretyczno-metodyczny do tworzenia systemów identyfikacji
obszarów
zanieczyszczonych.
Deutsch-Polnisches theoretisch-methodisch-
es Handbuch zur Erstellung eines Erkundungssystems von kontaminierten Gebieten.
Aut.: Mariusz Adynkiewicz-Piragas, Iwona
Lejcuś, Agnieszka Kolanek, Joanna Kryza,
Marzenna Strońska, Sebastian Pitzschke, Joanna Witkoś, Iwona Zdralewicz. Pr. zbior.
pod red.: Mariusz Adynkiewicz-Piragas,
Iwona Lejcuś, Sebastian Pitzschke, Joanna
Witkoś. Wrocław: Woj. Fundusz Ochr. Środ.
i Gosp. Wod. we Wroc. 2013, 160 s. il. bibliogr. 31 poz. [8 aut. w tym 6 z IMGW]
6. Wybrane problemy sterowania i zarządzania
zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki
wodnej. Pod red. Tomasza Walczykiewicza.
Warszawa: IMGW-PIB 2013, 213 s. il. [Autorzy: Barszczyńska Małgorzata, Bedryj
Marta, Biedroń Ilona, Buczek Tomasz, Chudy Łukasz, Courseau Louis, Dmitruk Urszula, Dyliński Krzysztof, Gębala Joanna, Gutowska-Siwiec Lidia, Jancewicz Agnieszka,
Kruczek Paweł, Kruszewski Aleksander, Kubacka Danuta, Kwiatkowska Anna, Łaciak
Jadwiga, Łudzik Anna, Niedbała Jerzy, Orlińska-Woźniak Paulina, Ostojski Mieczysław S., Ozga-Zieliński Bogdan, Rataj Celina, Skąpski Ksawery, Skąpski Roman,
Szkutnicki Jerzy, Ślesicki Marek, Terlecka
Monika, Tomczuk Urszula, Trandziuk Paweł, Walczykiewicz Tomasz, Wilk Paweł,
Witowski Krzysztof, Woźniak Łukasz – 33
aut. z IMGW, w tym 30 z IMGW]
7. Zapory – bezpieczeństwo i kierunki rozwoju.
Pod red. Jana Wintera, Anny Kosik, Andrzeja Wity. Warszawa: IMGW-PIB 2013,
403 s. il. Ser.: Monografie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej [76 aut. w tym 22
z IMGW – Dmitruk Urszula, Giżyński Witold, Jancewicz Agnieszka, Kosik Anna, Kubicz Katarzyna, Majewski Wojciech, Mańk
Kamil, Merkel Maria, Mieszkowski Andrzej,
Mirosław-Świątek Dorota, Niedbała Jerzy,
Pęza Paulina, Sadowska Katarzyna, Sander
Jan, Śliwiński Piotr, Tomczuk Urszula, Wachowski Wiesław, Winter Jan, Winter
Krzysztof, Wita Andrzej, Wojdyła Monika,
Wrzesiński Maciej, Zielińska Małgorzata]
139
2014-04-01 09:15:49
2014-04-01 09:15:49
Załącznik 1
Informacja o pracach naukowo-badawczych zakończonych
w imgw-pib w ramach działalności statutowej w roku 2013
OD REDAKCJI
Opracowanie jest wykazem prac naukowo-badawczych prowadzonych w Instytucie
Meteorologii i Gospodarki Wodnej, zakończonych w roku 2013. Znalazły się w nim
prace wykonane w ramach działalności statutowej finansowanej przez Ministerswo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Informacje o tych pracach zostały przekazane do systemu
SYNABA.
Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla pracowników zakładów naukowych IMGW. Ma na celu dostarczenie zainteresowanym informacji o pracach zrealizowanych w innych – często pokrewnych tematycznie – komórkach organizacyjnych Instytutu.
Opisy wszystkich prac zawierają następujące elementy: symbol, tytuł, wykaz autorów
i tytułów opracowań cząstkowych oraz cel pracy i uzyskane wyniki.
Prace opisywane w niniejszym informatorze są przechowywane i udostępniane – na
zasadach uzgodnionych ze zleceniodawcami – przez bibliotekę w Ośrodku Głównym lub
biblioteki Oddziałów.
Wszystkie pytania i uwagi dotyczące niniejszej publikacji prosimy kierować do BI IMGW-PIB – Ośrodek Główny, telefon 56 94 518 lub 56 94 510,
e-mail: [email protected].
Ośrodek Informacji Naukowej
Warszawa 2014
i
2014-04-01 09:15:49
2014-04-01 09:15:49
KLIMAT
Koordynator grupy tematycznej: Bąkowski Rafał
Meteorologia
DS-K1
Cyrkulacyjne i radiacyjne przyczyny zróżnicowania warunków termicznych i hydrometeorologicznych – metodyki i obserwacje
Kierownik tematu: Bąkowski Rafał
Raport końcowy: Bąkowski Rafał 2013, 58 s.
Zadanie 1. Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu temperatury powietrza w warstwie granicznej. 14 s., 10 rys., 1 tab.
Autorzy: Czekierda Danuta, Kubacka Danuta, Ustrnul Zbigniew, Woyciechowska Jadwiga, Wypych Agnieszka
Zadanie 3. Cechy fizyczne atmosfery w profilu pionowym po stratosferę w wybranych punktach
półkuli północnej i ich wpływ na występowanie gwałtownych zdarzeń pogodowych w określonych
mezoregionach Polski. 17 s., 13 wykr.
Autorzy: Konca-Kędzierska Krystyna, Pianko-Kluczyńska Krystyna
Zadanie 4. Adaptacja i implementacja algorytmów korekty i oceny jakości danych radarowych.
13 s., 17 rys., 1 tab., 2 wykr., 1 schem., bibliogr. 4 poz.
Autorzy: Jurczyk Anna, Ośródka Katarzyna, Szturc Jan, Wojtas Łukasz
Zadanie 6. Rozbudowa internetowego systemu osłony agrometeorologicznej Polski w oparciu
o operacyjne dane naziemne i satelitarne oraz modele agrometeorologiczne. 1 s., 8 rys., 2 wykr.
Autorzy: Kępińska-Kasprzak Małgorzata, Mager Przemysław
Zasadniczym celem Zadania 1. było określenie ilościowych związków pomiędzy cyrkulacją
atmosferyczną a temperaturą powietrza w warstwie granicznej (tj. do poziomu 500 hPa). W 2013 r.
w szczególności zwrócono uwagę na określenie relacji pomiędzy cyrkulacją atmosferyczną na różnych poziomach barycznych a temperaturą powietrza. Analiza była przeprowadzona w 3 różnych
skalach przestrzennych tj. dla Polski, Europy oraz znacznej części półkuli północnej.
Badano 2 zagadnienia:
• określenie roli czynnika cyrkulacyjnego w kształtowaniu warunków termicznych na poszczególnych poziomach izobarycznych;
• analiza wieloletniej zmienności temperatury powietrza w świetle zmienności warunków cyrkulacyjnych.
W ramach pierwszego zagadnienia dokonano wszechstronnej oceny danych gridowych NCEP/
NCAR w świetle danych z sondaży aerologicznych pochodzących ze stacji położonych w Europie
Środkowej. Następnie w poszczególnych gridach wyznaczono zależności pomiędzy temperaturą
powietrza a kierunkiem napływu powietrza. Dla kilku punktów wyznaczono relacje pomiędzy miąższością warstwy TB1000/500 a typami cyrkulacji oraz rodzajami mas powietrza. W ramach drugiego
iii
2014-04-01 09:15:49
zagadnienia przeprowadzono szczegółowe analizy zależności pomiędzy przebiegiem temperatury
a wybranymi wskaźnikami cyrkulacji.
Badania wykazały bardzo ścisłe związki cyrkulacji z temperaturą powietrza w dolnej troposferze. Osiągnięte wyniki wskazują jednak, że związki te nie są takie oczywiste w wyższych warstwach
atmosfery. Już w środkowej troposferze zależności pomiędzy kierunkami adwekcji a temperaturą
powietrza są słabe.
Badania potwierdziły istotną zależność pomiędzy miąższością dolnej troposfery i temperaturą
powietrza, co wskazuje na aplikacyjną wartość tych zmiennych. Oprócz wymiaru meteorologicznego (prognostycznego), analizy te są bardzo cenne z klimatologicznego punktu widzenia.
W badaniach zależności pomiędzy cyrkulacją a temperaturą powietrza nad Europą Środkową,
w tym nad Polską, można stosować różne makroskalowe wskaźniki cyrkulacji. Ich czułość i efektywność są jednak zróżnicowane. Przykładem jest choćby znany wskaźnik NAO, który w zależności
od szczegółowego algorytmu jego wyznaczania może dawać różne wyniki, w tym też prognostyczne. W skali mezosynoptycznej należy sięgać po wskaźniki lokalne.
Analizy wieloletniej zmienności temperatury powietrza oraz cyrkulacji atmosferycznej wskazują na ich ciągłe wahania oraz oscylacje i nie potwierdzają znaczących istotnych statystycznie jednoznacznych trendów. Trendy takie pojawiają się w skali lokalnej dla niektórych tylko zmiennych.
Do realizacji sformułowanego w Zadaniu 3. celu zastosowano dwa podejścia: regresyjne, mające wspomóc prognozę wybranych indeksów klimatycznych, opisujących spodziewany przebieg pogody w nadchodzącym roku, (sezonie, miesiącu) i probabilistyczne w odniesieniu do prognoz
14-dniowych, miesięcznych, sezonowych i półrocznych. Analizy dotyczyły różnych zmiennych meteorologicznych, (np. opadu, temperatury, grubości pokrywy śnieżnej, czasu trwania silnych wiatrów). Zastosowano różne charakterystyki opisujące predyktandy (zależały one od interesującej nas
w danym momencie skali czasowej ‒ dobowa, miesięczna, półroczna, roczna) i predyktory (inne
w podejściu regresyjnym, inne w probabilistycznym). Przetestowano również różne domeny dla
predyktorów (nad Polską, Europą, strefę podbiegunową lub nawet całą półkulę północną). Kolejny
krok to wybór sposobu selekcji predyktorów. Oprócz metod korelacyjnych i analizy częstości wystąpienia określonych sekwencji zdarzeń w atmosferze, pozwalających na wstępną selekcję zmiennych, wykorzystano również modele łączące selekcję predyktorów i rekonstrukcję predyktandów.
Potwierdzeniem słuszności przeprowadzonych selekcji predyktorów jest rekonstrukcja na ich
podstawie wartości wybranych predyktandów Zaproponowano kilka modeli prognostycznych regresyjnych z warstwami ukrytymi (metoda SPLS cząstkowych najmniejszych kwadratów – zaadaptowana do sytuacji, gdy mamy dużą liczbę zmiennych objaśniających i krótki materiał uczący),
klasyfikatorów Bayesa, Samoorganizujących się Map (SOMs) oraz rozmytych analogów (Fuzzy-analogues). Przygotowano moduły pozwalające na weryfikację prognoz probabilistycznych, nie
ograniczających się do podania procentu trafionych rekonstrukcji. Rozpoczęto prace nad przygotowaniem strony internetowej będącej wizytówką naszych możliwości, które jesteśmy gotowi zaoferować klientom. Potwierdzono słuszność tezy, że informacja o stanie nie tylko troposfery, ale i stratosfery, może
być podstawą do opracowywania prognoz długoterminowych. Otrzymane wyniki ułatwią szybszą
i bardziej satysfakcjonującą reakcję na pojawiające się zapotrzebowania na długoterminowe prognozy pogody.
Celem badań w Zadaniu 4. była:
• Adaptacja i implementacja metod i algorytmów korekty i oceny jakości danych radarowych
iv
2014-04-01 09:15:49
w postaci wolumów 3-D odbiciowości, generowanych przez radary podwójnie spolaryzowane.
Opracowanie metodyki weryfikacji efektywności działania algorytmów korekt wolumów 3-D odbiciowości, opracowanych i wdrożonych w latach 2010-2011.
• Kontrola kalibracji radaru meteorologicznego w oparciu o różnice w odbiciowości zmierzonej
przez parę sąsiadujących radarów w miejscach pokrywania się ich zasięgów. Wykorzystanie
wskaźnika jakości (QI – Quality Index) do eliminacji efektu tłumienia sygnału radarowego.
W ramach Zadania 4. dokonano ostatecznej walidacji i parametryzacji wcześniej opracowanych i testowanych algorytmów przeznaczonych do:
• usuwania ech niemeteorologicznych DP.NMET (w tym dokonano nowej kalibracji schematu fuzzy logic),
• korekty tłumienia sygnału radarowego w opadzie DP.ATT (parametryzacji dokonano na danych
historycznych, a następnie porównano jego działanie z algorytmem ATT opartym na odbiciowości radarowej).
Obydwa algorytmy obejmują również generowanie pola wskaźnika jakości QI dla skorygowanych danych radarowych. Po przeprowadzeniu testów algorytm został ponownie skalibrowany.
Parametryzacja algorytmów została przeprowadzona na danych z 2012 r. Algorytm korekty tłumienia w opadzie był testowany porównując przekroje odbiciowości na wspólnych płaszczyznach pionowych dla radarów, których zasięgi częściowo pokrywają się.
W pierwszej połowie 2013 r. prowadzone były prace programistyczne, mające na celu stworzenie operacyjnej wersji oprogramowania wykorzystującego algorytm porównywania danych radarowych zawierających wskaźnik jakości. Aplikacja przeszła przez etap weryfikacji w wyniku testowania na danych POLRAD.
Zaimplementowano algorytmy DP.NMET i DP.ATT wykonane w ramach Zadania 1. do systemu korekt i oceny jakości danych radarowych RADVOL-QC, który przetwarza dane generowane
w sieci POLRAD. Zostały one zaimplementowane jako odrębne moduły tego systemu. Przeprowadzono testy w trybie operacyjnym na serwerze badawczym, po czym została dokonana weryfikacja
algorytmów i wprowadzono niezbędne zmiany. Następnie zostały one zaimplementowane do systemu MeteoFlight, na początku 2014 r. będą zaimplementowane do danych z sieci radarowej POLRAD. Algorytm kontroli kalibracji radarów wykonany w ramach Zadania 2., został zaimplementowany do sieci radarowej POLRAD, gdzie pracuje operacyjnie.
W 2013 r.:
1.opracowano nowe algorytmy korekt danych w radarach o podwójnej polaryzacji wiązki;
2.opracowano algorytm kontroli kalibracji radarów;
Celem Zadania 6. jest rozbudowa internetowego systemu osłony agrometeorologicznej Polski na
stronie serwisu pogodowego IMGW-PIB – Pogodynka.pl o moduły oparte na operacyjnych systemach
naziemnych, informacjach uzyskanych na podstawie obrazów satelitarnych oraz wybranych modelach agrometeorologicznych. Utworzony został jednolity, kompleksowy system osłony agrometeorologicznej obszarów rolniczych obejmujący cały kraj (z wyłączeniem obszarów wysokogórskich),
zapewniający stały dostęp do aktualnej informacji i prognoz agrometeorologicznych niezbędnych dla
szerokiego kręgu odbiorców związanych z rolnictwem. Przy rosnącym zapotrzebowaniu na informację,
w tym agrometeorologiczną, postępujący rozwój systemów łączności i technik przetwarzania danych oraz coraz powszechniejszy dostęp do Internetu, system osłony może stanowić najszybszy
sposób natychmiastowego przekazywania wiadomości.
W 2013 r. realizowano następujące prace:
• prowadzono nadzór i ocenę merytoryczną materiałów prezentowanych na stronie serwisu takich
v
2014-04-01 09:15:49
zakładkach jak „Komentarz rolniczy”, „Bieżące warunki uprawy roślin”, „Wystąpienie zagrożeń
agrofagami” oraz „Dane historyczne”;
• ukończono opracowywanie danych i wykresów do modułu „Dane historyczne”. Ogółem zestawiono dane z 57 stacji z okresu 1966-2005 i obliczono 18 różnych wskaźników agroklimatycznych;
• kontynuowano przesyłanie aktualnych danych dotyczących charakterystycznych temperatur powietrza, sum opadów atmosferycznych oraz usłonecznienia rzeczywistego ze stacji synoptycznych z rejonu województw wielkopolskiego i lubuskiego;
• opracowano koncepcję prezentowania wyników automatycznych obserwacji fenologicznych prowadzonych eksperymentalnie w m. Trzebaw, pozyskiwanych w ramach projektu Dziedzinowo
zorientowane usługi i zasoby infrastruktury PL-Grid dla wspomagania Polskiej Nauki w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka;
• uruchomiono moduł „Dane satelitarne” we współpracy z Ośrodkiem Teledetekcji Satelitarnej. Na
kolejnych mapach przedstawiane są: suma ewapotranspiracji aktualnej i suma energii promieniowania krótkofalowego docierającego do powierzchni ziemi (z krokiem dobowym, 10-dniowym
i 30-dniowym) oraz wilgotność ziemi na czterech różnych głębokościach (z krokiem dobowym).
W ramach prowadzonej rozbudowy internetowego systemu osłony agrometeorologicznej Polski
udostępniono nowy moduł: „Dane satelitarne”. Informacje w nim zawarte prezentowane są w postaci graficznej, tj. na mapach, na których wartości w poszczególnych węzłach siatki są wyjściowymi
do ich interpolacji. Na mapach zaznaczone są granice województw dla łatwiejszego posługiwania
się nimi. Moduł prezentuje:
• sumę ewapotranspiracji aktualnej [mm] za ostatnią dobę, za ostatnie 10 oraz 30 dni. Wyniki pochodzą z modelu, do którego danymi wejściowymi są dane satelitarne dotyczące rzeczywistego
pokrycia terenu i promieniowania rzeczywistego docierającego do powierzchni ziemi oraz dane
meteorologiczne;
• wskaźnik fAPAR – suma energii promieniowania krótkofalowego docierającego do powierzchni
ziemi [kWh/m2] za ostatnią dobę, za ostatnie 10 oraz 30 dni. Wskaźnik informujący o tym, jaką
część promieniowania roślina absorbuje do procesów fotosyntezy;
• wilgotność gleby [%], na następujących głębokościach: 0-7 cm, 7-28 cm, 28-100 cm, 100-289 cm
– 4 mapy prezentujące informacje z ostatniej doby.
Zakończono obliczanie i obróbkę graficzną danych historycznych z okresu 1966-2005 dla ogółem 57 stacji w Polsce. Dane w postaci wykresów zamieszczane będą na stronie serwisu etapami.
Opracowano koncepcję prezentowania wyników automatycznych obserwacji fenologicznych
prowadzonych eksperymentalnie w m. Trzebaw.
ZMIANY KLIMATU
DS-K2
Wykorzystanie modeli i pomiarów meteorologicznych do predykcji wybranych zagrożeń i ich
związków ze zmianami klimatu
Kierownik tematu: Jaczewski Adam
Raport końcowy: Jaczewski Adam 2013, 45 s.
Zadanie 1. Doskonalenie metodyki predykcji silnych burz w Polsce. 14 s., 3 rys., 3 tab., 5 wykr.,
bibliogr. 5 poz.
Autorzy: Brzóska Barbara, Jaczewski Adam, Kois Bogumił
vi
2014-04-01 09:15:49
Zadanie 2. Korekcja pomiarów UV z czujników Optis UVEM 6C na sieci IMGW-PIB. 9 s., 6 wykr.
Autorzy: Biszczuk-Jakubowska Julita, Curyło Aleksander, Kois Bogumił, Zabłocki Grzegorz
Zadanie 3. Analiza przebiegu oraz charakterystyka zjawiska inwersji temperatury, turbulencji
i uskoków wiatrowych na podstawie pomiarów wykonanych na Stacji Pomiarów Aerologicznych
we Wrocławiu przy użyciu radiometru, sodaru oraz aerologicznej sądy na uwięzi. 6 s., 2 rys.,
4 wykr., bibliogr. 3 poz.
Autorzy: Jutarski Jerzy, Połomski Łukasz
Zadanie 4. Operacyjne wykorzystanie danych (wyników) związanych ze zmianami klimatu (trwałość projektu). 4 s.
Autorzy: Biernacik Dawid, Cebulak Elżbieta, Czekierda Danuta, Jakusik Ewa, Kilar Piotr, Limanówka Danuta, Mizera Marta, Pyrc Robert
Celem badań jest śledzenie procesów zachodząych w atmosferze w różnych skalach przestrzennych i czasowych poprzez wykorzystanie różnych pomiarów i modeli numerycznych prowadzonych przez IMGW-PIB. W badaniach wykorzystywane są dane synoptyczne i klimatyczne, dane
systemu detekcji wyładowań atmosferycznych PERUN, pomiary radiometryczne i radiosondażowe
profili temperatury i wilgotności, pomiary erytemalnego promieniowania ultrafioletowego (UV)
i in. Wykorzystywane są również wyniki numerycznego modelu prognozy COSMO.
W prowadzonych obecnie pracach równie duży nacisk kładzie się na bieżący monitoring, jak
i badanie zmian wieloletnich, co ma niebagatelne znaczenie w ocenie zmian klimatu, czego przejawy widać np. we wzroście częstości występowania burz.
Celem Zadania 1. jest udoskonalenie metodyki prognoz wystąpienia burz w Polsce, z wykorzystaniem równoległych obserwacji pogody bieżącej na stacjach synoptycznych, pomiarów wyładowań w otoczeniu tych stacji oraz parametrów niestabilności atmosfery z modelu COSMO.
Celem Zadania 2. jest poprawa jakości monitoringu promieniowania UV na sieci IMGW-PIB
poprzez opracowanie procedur korekcji nie zaburzających ciągłości pomiarów. Do przeprowadzenia korekcji danych z czujników Optix UVEM 6C zostały wykorzystane, wzorcowane w międzynarodowym centrum kalibracyjnym, czujniki Solar Light 501 oraz dane ozonu całkowitego, usłonecznienia i aerozoli.
Celem Zadania 3. jest analiza przebiegu oraz szczegółowa charakterystyka zjawisk inwersji
temperatury, zachodzących w rejonie lotniska Wrocław-Strachowice, z wykorzystaniem systemów
pomiarowych uzupełniających oraz weryfikujących pomiary radiometryczne wykonywane na Stacji
Pomiarów Aerologicznych we Wrocławiu.
Celem Zadania 4. jest określenie wpływu ocieplenia klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo oraz skutków i sposobów ich ograniczenia a także wypracowanie działań adaptacyjnych
do nowych warunków środowiskowych i ważnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Należało przygotować założenia do utrzymania rezultatów powstałych w Projekcie. Szczególna uwaga
została zwrócona na innowacyjność w tym przypadku rozumiana, jako przygotowanie i wdrożenie
ulepszonych rozwiązań uwzględniających przewidywane zmiany klimatyczne
Wyniki:
• Z obserwacji pogody bieżącej i pomiarów wyładowań atmosferycznych PERUN w latach 20112012 opracowano model predykcji burz z wykorzystaniem logiki rozmytej na podstawie obliczovii
2014-04-01 09:15:49
nych z operacyjnego modelu COSMO parametrów termodynamicznych atmosfery. Wyniki dla
okresu pokazały wysokie prawdopodobieństwo wykrycia i zadowalającą wartość wskaźnika fałszywego alarmu. Dla okresu niezależnego (2013) wyniki były gorsze, chociaż nadal prawdopodobieństwo wykrycia dla większości stacji i terminów przekraczało 50%. Znacznie wyższy był natomiast wskaźnik fałszywego alarmu. Uzyskane wyniki pokazują znaczny potencjał metodologii
logiki rozmytej i umożliwiają dalsze doskonalenie opracowanego modelu predykcji burz.
• Zastosowana metoda korekcji poprawia jakość monitoringu. Niemniej jednak w ostatnim czasie
zauważono okresy znacznego zawyżania wartości UVI mierzonych czujnikiem Optix, których
nie da się skorygować zaproponowaną metodą. Zawyżanie to wynika prawdopodobnie z nieliniowego procesu starzenia się czujnika. Ponieważ efekt ten występuje w okresie letnim, należy
rozważyć wymianę czujników na sieci monitoringu promieniowania UV IMGW-PIB.
• Opracowano katalog rezultatów projektu wraz z założeniami metodycznymi niezbędnymi przy
ich komercjalizacji. Prowadzono działania promocyjne rezultatów Projektu.
PROGNOZOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA
DS-K3
Metodyczne podstawy tworzenia zintegrowanego systemu prognoz biometeorologicznych i aerosanitarnych
Kierownik tematu: Ośródka Leszek
Raport końcowy: Ośródka Leszek 2013, 18 s.
Zadanie 1. Ocena możliwości implementacji różnoskalowych modeli zanieczyszczeń do szacowania pola immisji pyłu w rejonach zurbanizowanych i uprzemysłowionych ze szczególnym uwzględnieniem przepływów transgranicznych. 9 s., 4 rys.
Autorzy: Godłowska Jolanta, Kaszowski Wiesław, Krajny Ewa, Ośródka Leszek, Szeflińska
Katarzyna
Zadanie 2. Ocena i weryfikacja prognoz biometeorologicznych w IMGW-PIB – wybór wskaźników. 5 s., 4 rys.
Autorzy: Cebulak Elżbieta, Kilar Piotr, Limanówka Danuta, Mizera Marta, Pyrc Robert
Operacyjnym celem pracy w Zadaniu 1. jest optymalne wykorzystanie produktów numerycznych prognoz pogody (NPW) działających operacyjnie w IMGW-PIB do modelowania pola imisji
zanieczyszczeń w rejonach zurbanizowanych i uprzemysłowionych, ze szczególnym uwzględnieniem przepływów transgranicznych.
W roku 2013 wykonano następujące zadania:
• badanie wpływu rozdzielczości modelownia na jakość wyników pola imisji;
• testowanie modelowania wielostopniowego: od ogółu do szczegółu;
a.dla makroregionu: rozdzielczość obliczeń i źródeł emisji 50 km jednostopniowe
z uwzględnieniem przepływów transgranicznych przy wykorzystaniu danych o emisji PM10
i PM2.5 z EMEP,
b.dla skali wojewódzkiej rozdzielczość obliczeń imisji i powierzchniowych źródeł emisji 5 km,
c.dla miast rozdzielczość obliczeń imisji i powierzchniowych źródeł emisji 1 km;
• uruchomienie prognozy stężeń pyłu dla dowolnej grupy emitorów punktowych w skali makroregionalnej;
viii
2014-04-01 09:15:49
• testowanie modelu dla oceny przepływów transgranicznych z dużych emitorów punktowych Polski środkowej na obszar DE, SK, CZ;
• meteorologiczne (środowiskowe) uwarunkowania powstawania epizodów wysokich stężeń pyłów i możliwości ich prognozowania.
Do najważniejszych osiągnięć należy zaliczyć:
• opracowanie algorytmu modelowania trójstopniowego modelem CALPUFF dla dowolnego obszaru z uwzględnieniem skali przestrzennej;
• wdrożenie do operacyjnej działalności codziennej prognozy rozprzestrzeniania zanieczyszczeń
pyłowych w skali makroregionalnej z zastosowaniem prognozy COSMO LM na przykładzie ArcelorMittal Poland i Czech;
• przygotowanie wstępnej wersji roboczej manuskryptu opracowania pn. Meteorologiczne (środowiskowe) uwarunkowania powstawania epizodów wysokich stężeń pyłów i możliwości ich prognozowania
Celem Zadania 2. była próba oceny i weryfikacji prognoz biometeorologicznych wykonywanych w IMGW-PIB na podstawie prowadzonych badań bioklimatycznych i możliwości ich
prognozowania. Dokonano analizy dotychczasowych metod prognoz bioklimatycznych wykonywanych w IMGW-PIB. Dokonano weryfikacji odpowiedniego modelu prognostycznego. Wybrano
odpowiednie wskaźniki prognoz bioklimatycznych.
W trakcie prac dokonano szczegółowej analizy istniejącej mapy bioklimatycznej, zaproponowano wprowadzenie konkretnych zmian. Przygotowano przykładowe wzorce map prezentujące
wybrane wskaźniki bioklimatyczne (stopień bodźcowości warunków termicznych uwzględniających amplitudę temperatury powietrza z podziałem na jednostki administracyjne-województwa
i powiaty).
ix
2014-04-01 09:15:49
WODA
Koordynator grupy tematycznej: Ostojski Mieczysław
INŻYNIERIA I GOSPODARKA WODNA
DS-W1.1
Technologie i systemy w ocenie stanu wód i budowli piętrzących wodę
Kierownik tematu: Winter Jan
Raport końcowy: Ciupak Maurycy 2013, 7 s.
Zadanie 2. Systemy wspomagania rozwoju metod obliczeń charakterystyk hydrologicznych, hydrometeorologicznych i projektowych. 7 s.
Autorzy: Bogdanowicz Ewa, Brzeziński Jerzy, Ciupak Maurycy, Czerwiński Dariusz, Janiec Marek, Madejak Jakub, Marcinkowski Michał, Wartanowicz Dariusz
Projekt Systemu Wspomagania Rozwoju Metod Obliczeń Charakterystyk Hydrologicznych,
Hydrometeorologicznych i Projektowych (SWRM) przedstawia koncepcję systemu wspomagania
decyzji klasy Business Intelligence & Data Warehouse (BI/DW) wraz ze środowiskami informatycznymi i modułami badawczymi wspomagającymi trwałość i rozwój SWRM w przyszłości.
Celem Projektu jest stworzenie systemu informatycznego, który będzie wspomagał badaczy,
ekspertów, specjalistów IMGW-PIB w rozwijaniu metod obliczeń charakterystyk hydrologicznych,
hydrometeorologicznych i projektowych. Projektowany System będzie wspierać proces ujednolicania i poprawiania jakości informacji hydrologicznej i hydrometeorologicznej stosowanej w osłonie
społeczeństwa, gospodarki i środowiska przed zagrożeniami atmosferycznymi, hydrologicznymi
i technologicznymi.
Projekt SWRM ma charakter interdyscyplinarny. Łączy w sobie różne obszary poznawcze, takie
jak: hydrologia, meteorologia, geofizyka, geografia, geologia, fizyka, inżynieria środowiska, matematyka, informatyka, telekomunikacja, przestrzenna informacja geograficzna i fizyczna. Wspomaganie rozwoju metod obliczeniowych realizowane będzie w obszarze narzędziowym, badawczo-narzędziowym oraz bazo-danowym. Moduły realizujące innowacyjne technologie, metody, procedury, algorytmy, narzędzia badawcze i aplikacyjne będą miały bezpośredni dostęp do nowoczesnego
analitycznego źródła danych wykonanego w technologii Business Intelligence & Data Warehouse
(BI/DW).
Klasy BI/DW będą składać się z Hurtowni Danych oraz systemów analityczno-raportujących.
Utworzony zostanie zbiór praktyk, metodyk, narzędzi i technik informatycznych służących zbieraniu, integrowaniu, eksplorowaniu i przetwarzaniu danych w celu dostarczenia informacji właściwym użytkownikom Systemu we właściwym miejscu i czasie. System BI/DW będzie narzędziem
przekształcającym dane w informacje, a informacje w wiedzę, w celu optymalizacji procesów biznesowych realizowanych w SWRM oraz w IMGW-PIB. Obiekt BI/DW będzie charakteryzowała
zaawansowana analityka Data Mining w postaci technik i metod eksploracji i przetwarzania danych
oraz intuicyjna dostępność użytkowników do wyników analiz za pomocą aplikacji BI, narzędzi raportowania i wizualizacji.
SWRM oprócz obiektu klasy BI/DW zostanie wyposażony: w środowisko informatyczne do
analizy danych przestrzennych w postaci Geoprzestrzennych Systemów Analitycznych, w środowisko do wykonywania obliczeń naukowych, inżynierskich oraz do tworzenia symulacji komputerox
2014-04-01 09:15:50
wych, w środowisko do projektowania i programowania aplikacji wytwarzających nowe produkty
z obszaru hydrologii.
Podstawowym obszarem działań realizowanym przy wspomaganiu Systemu SWRM będzie
rozwój technik i metod analizy matematycznej w modelowaniu charakterystyk hydrologicznych,
hydrometeorologicznych i projektowych wykorzystywanych do obliczeń inżynierskich w zakresie:
• badań i opisu procesów zachodzących w systemach naturalnych,
• badań i oceny zmian jakościowych i ilościowych w następstwie działalności człowieka.
Do wykonania powyższych działań zostanie wykorzystana:
• analiza matematyczna,
• analiza statystyczna,
• analiza geoprzestrzenna,
• hybrydowe połączenia takich technik i narzędzi obliczeniowych jak: analiza regresji, analiza szeregów czasowych, analiza sieci neuronowych oraz narzędzia do przetwarzania sygnałów cyfrowych.
Zakres wykonanych prac w 2013 r. obejmował:
• opracowanie koncepcji Projektu Systemu Wspomagania Rozwoju Metod Obliczeń Charakterystyk Hydrologicznych, Hydrometeorologicznych i Projektowych (SWRM),
• przygotowanie dokumentacji Projektu SWRM,
• wykonanie Studium Wykonalności Projektu SWRM.
DS-W1.2
Doskonalenie i rozwój narzędzi i metodyk do wsparcia procesu wdrażania zasad zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi – prace metodyczne i aplikacyjne na rzecz wdrażania
dyrektyw
Kierownik tematu: Walczykiewicz Tomasz
Raport końcowy: Walczykiewicz Tomasz 2013, 101 s.
Zadanie 1. Model systemu wspomagania decyzji w sytuacji incydentalnych zagrożeń
z uwzględnieniem prognoz wybranych czynników meteorologicznych. 42 s., 2 rys., 12 tab.,
13 wykr., 1 zał.
Autorzy: Konieczny Roman, Kubacka Danuta, Siudak Małgorzata, Walczykiewicz Tomasz
Zadanie 2. Diagnoza parametrów morfologicznych rzek i jezior na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. 11 s., 3 zał., 3 rys., 1 schem.
Autorzy: Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Czoch Katarzyna, Kulesza Krzysztof, Lejcuś Iwona,
Walas Piotr
Zadanie 3. Metodyka kwantyfikacji wrażliwości jako jednego z czynników wpływających na ryzyko powodziowe. 44 s., 14 rys., 4 tab., bibliogr. 26 poz.
Autorzy: Biedroń Ilona, Konieczny Roman, Madej Paweł, Siudak Małgorzata
Celem prac w Zadaniu 1. jest przygotowanie podstaw metodycznych dla narzędzi wspomagających decydentów (np. samorządy lokalne) narażonych na gwałtowne zjawiska pogodowe (gwałtowne opady), powodziowe (szybkie powodzie) lub skażenie wód, przy podejmowaniu decyzji w zakresie reagowania na te zjawiska.
xi
2014-04-01 09:15:50
Zakres prac obejmował:
• analizę przykładów incydentalnych pogodowych zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzkiego,
• analizę możliwości wykorzystania danych pomiarowych oraz prognoz meteorologicznych i hydrologicznych dla podejmowania decyzji w sytuacjach incydentalnych,
• opracowanie algorytmów wykorzystania danych i prognoz w sytuacjach ekstremalnych,
• przygotowanie podstawowych narzędzi wspomagających decydentów w sytuacjach zagrożenia,
• przetestowanie przykładowej aplikacji wspomagającej decydenta w sytuacji ekstremalnej tych
zadań, prowadzone we współpracy z odbiorcami końcowymi – jednostkami odpowiedzialnymi za
bezpieczeństwo ludzi.
Podstawowym celem prowadzonej w ramach Zadania 2. diagnozy parametrów morfologicznych
rzek na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW 2000/60/WE) jest dokonanie oceny możliwości wykorzystania dotychczasowych badań
(pomiarów) prowadzonych w przekrojach wodowskazowych przez PSHM do oceny przekształceń
morfologicznych. Zgodnie ze schematem przepływu informacji, dotyczącym monitoringu jakości
wód powierzchniowych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, według obecnego stanu
prawnego IMGW-PIB zobligowany jest do przekazywania informacji o parametrach morfologicznych. Informacje te powinny być przekazywane raz w roku do WIOŚ, a wyniki upowszechniane
co 4 lata i aktualizowane co roku na stronie internetowej GIOŚ. W ramach przeprowadzonych prac
zrealizowano dwa zagadnienia badawcze. W pierwszym podjęto się oceny przydatności i możliwości wykorzystania informacji zgromadzonych podczas wykonywania przez pracowników PSHM
systematycznych pomiarów hydrometrycznych na przekrojach wodowskazowych do wyodrębnienia informacji z zakresu morfologii cieku i jego doliny. Przeanalizowano dostępne informacje w dokumentacji wodowskazowej („teczkach wodowskazowych”), przekrojów poprzecznych, szkiców
i map sytuacyjno-wysokościowych czy Systemie Zarządzania Siecią (SZS PSHiM IMGW-PIB).
W ramach drugiego zagadnienia przygotowano wstępną wersję protokołu terenowego (dla stacji
wodowskazowej) wraz z krótką instrukcją zawierającą zwięzłe informacje o poszczególnych parametrach. Parametry służące docelowo wykonaniu oceny hydromorfologicznej opisują jedną z trzech
wybranych stref: koryto rzeczne, strefa przybrzeżna oraz dolina rzeczna.
Celem prac w Zadaniu 3. jest opracowanie metodyki kwantyfikacji wrażliwości na
powódź, która mogłaby być wykorzystana w następnym cyklu planistycznym związanym z opracowaniem planów zarządzania ryzykiem powodziowym po roku 2015. Przyjęta
w pracy definicja wrażliwości obejmuje zarówno cechy wpływające na podatność na powódź ludzi
i elementów zagospodarowania na obszarach zagrożonych, jak i cechy, które tą podatność zmniejszają, odnosząc się w szczególności do poziomu przygotowania do powodzi oraz do organizacji
systemu reagowania na powódź i odbudowy. Zaproponowano dwa komplementarne wskaźniki
wrażliwości: wskaźnik aktywności gmin, związany z działaniami będącymi elementem zarządzania
ryzykiem powodziowym; wskaźnik wrażliwości społecznej, obejmujący cechy „zewnętrzne” w stosunku do zarządzania ryzykiem powodziowym; wskaźniki umożliwiają oszacowanie względnego
zróżnicowania wrażliwości na powódź gmin w Polsce. Wskaźnik aktywności gmin opiera się na
danych z ankietyzacji gmin zaś wskaźnik wrażliwości społecznej bazuje na danych dostępnych
w statystyce publicznej. Propozycje mogą stanowić podstawy dla diagnozy wrażliwości na powódź,
dającej przesłanki do szerszego uwzględnienia w planach działań ograniczających tę wrażliwość.
xii
2014-04-01 09:15:50
DS-W1.3
Innowacyjne metody monitoringu i informacji o środowisku morskim dla wspomagania
ocen stanu ekosystemu południowego Bałtyku
Kierownik tematu: Łysiak-Pastuszak Elżbieta
Raport końcowy: Łysiak-Pastuszak Elżbieta 2013, 87 s., 4 rys., 3 schem., 15 tab., 13 wykr.
Autorzy: Biernacik Dawid, Łysiak-Pastuszak Elżbieta, Jakusik Ewa, Kraśniewski Wojciech,
Krzymiński Włodzimierz, Marosz Michał, Mielke Magda, Neves Sergio, Pilarski Michał, Rybka
Marta, Sztobryn Marzenna, Wójcik Robert, Zalewska Tamara, Zawadzka-Kahlau Elżbieta
Zadanie 2. Opracowanie indeksu oceny stanu fitoplanktonu uwzględniającego skład taksonomiczny
Zadanie 3. Uzupełnienie badań monitoringowych o ciągłe pomiary parametrów środowiskowych
Zadanie 4. Metale ciężkie jako wskaźnik oceny stanu środowiska morskiego
Zadanie 6. Innowacyjne metody w rozwoju usług i produktów dla środowiska morskiego
Zadanie 7. Opracowanie nowych metod prognozowania i informowania w hydrologii brzegowej
Ogólnym celem badań w 2013 r. było opracowanie innowacyjnych metod monitorowania stanu
środowiska morskiego na potrzeby dostosowania programu monitoringu polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku do wymagań Ramowej Dyrektywy Strategii Morskiej (RDSM) wraz z uruchomieniem
nowoczesnych metod przekazu i dystrybucji informacji o stanie wybranych elementów środowiska
morskiego. Temat był realizowany w ramach 5 zadań składowych.
Celem Zadania 2. było opracowanie metody oceny stanu środowiska w pięciu klasach jakości, w oparciu o multimetryczny indeks charakteryzujący biomasę fitoplanktonu
z uwzględnieniem składu taksonomicznego oraz zjawiska zakwitów. W 2013 r. skompilowano zbiory danych z lat 2002-2012, zawierające wybrane wskaźniki fitoplanktonowe z danymi presji (stężenia substancji biogennych, chlorofilu-a, przezroczystość wody i natlenienie warstwy przydennej)
w rozbiuciu na poszczególne regiony polskiej strefy Morza Bałtyckiego: Zatoka Gdańska, Zalew
Pucki, strefa płytkowodna środkowego wybrzeża, Zatoka Pomorska, Głębia Gdańska i płd.-wsch.
Basen Gotlandzki.
Wykonano analizę regresji wielorakiej zależności zmienności wskaźników od czynników presji
oraz sporządzono wykresy rozrzutu tych zależności. Uzyskano niejednoznaczne wyniki korelacji
‒ żaden z testowanych wskaźników nie wykazuje istotnej statystycznie zależności od czynników
presji we wszystkich regionach. Największy zakres istotnych statystycznie zależności wykazały
wskaźniki: całkowita biomasa, biomasa zielenic (Chlorophyceae) i biomasa sinic (Cyanophyceae).
Zadanie 3. było realizowane w 2 podzadaniach: W ramach podzadania 1., po wymianie czujników i modyfikacji przepływu wody, uruchomiono ponownie System Ferry Box do automatycznych
pomiarów zainstalowany na promie m/f „Stena Spirit”. Zgromadzono wyniki pomiarów w okresie
23.09-12.12.2013 r. W ramach podzadania 2. opublikowano kolejny tom rocznej informacji o sytuacji ekologicznej środowiska morskiego polskiej części Bałtyku.
Zadanie 4. również było realizowane w 2. podzadaniach. Celem podzadania 1. było wdrożenie
metodyki oznaczania rtęci w tkankach roślin makrofitobentosowych i określenie przydatności badań bioakumulacji rtęci w wybranych gatunkach makrofitobentosowych do oceny stanu środowiska
xiii
2014-04-01 09:15:50
morskiego. Przygotowanie merytoryczne do realizacji zadania obejmowało zgromadzenie literatury
dotyczącej części metodycznej oraz poziomów rtęci w roślinach fitobentosowych oraz zakup i uruchomienie analizatora rtęci, działającego w oparciu o technikę zimnych par, AMA 254.
Wytypowano gatunki roślin makrofitobentosowych z rodzin: zielenice (Cladophora glomerata), krasnorosty (Polysiphonia fucoides, Furcelaria lumbricalis, Coccotylus truncatus, Ceramium
diaphanum), brunatnice (Pilayella litoralis, Ectocarpus siliculosus) i w 3 gatunkach roślin okrytozalążkowych (Zostera marina, Potamogeton spp., Zanichellia palustris).
Wykonano analizę zawartości rtęci w 60 próbkach tkanek roślinnych. Najwyższe stężenia
rtęci, w porównaniu z innymi gatunkami, stwierdzono w Polysiphonia fucoides (20,8-64,6 ng/kg);
najniższą zawartość rtęci zmierzono w Chara baltica (5,5 ng/kg). Zbadane gatunki roślin charakteryzują się znaczną wydajnością bioakumulacji rtęci i mogą być z powodzeniem stosowane jako
bioindykatory do monitorowania i oceny stanu wybranych obszarów środowiska morskiego polskiej
strefy Bałtyku.
Celem podzadania 2. było wdrożenie metodyki analitycznej oznaczania zawartości czterech
pochodnych związków cyny: MBT – monobutylocyny, DBT – dibutylocycny, TBT – tributylocyny
i TPhT – trifenylocyny w tkankach roślin fitobentosowych.
Wyselekcjonowano 7 gatunków roślin: Furcelaria lumbricalis, Enteromorpha intestinalis,
Zostera marina, Polysiphonia fucoides, Cladophora glomerata, Potamogeton pectinatus i Zannichellia palustris. Testowano metodykę oznaczania związków cyny wg następujących etapów: pobór próbek, liofilizacja materiału, homogenizacja, ekstrakcja analitów, derywatyzacja oznaczanych
związków, analiza chromatograficzna. Uzyskano wyniki wskazujące na śladowe ilości związków
cyny w roślinach, przy czym uzyskana stosunkowo wysoka granica wykrywalności nie pozwala na
zastosowanie testowanej metody do rutynowych badań monitoringowych i dlatego metoda wymaga
udoskonalenia.
Zadanie 6. było realizowane w 2 podzadaniach. Celem podzadania 1. była rozbudowa morskiego serwisu informacyjnego oraz opracowanie nowych produktów dotyczących zjawisk meteorologicznych i oceanograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem stanów zagrożenia dla działalności
człowieka, opracowanie prognoz sezonowych dla wybranych elementów meteorologicznych dla
obszaru polskiej strefy brzegowej.
Wyselekcjonowano wskaźniki meteorologiczne i oceanograficzne dla rejonu polskiego Wybrzeża. Opracowano strukturę bazy danych niezbędnych do wykonania opracowania im opracowano
metodykę w postaci statystyczno-empirycznego downscalingu.
Opracowano Biuletyn Monitoringu Wybranych Elementów Meteorologicznych i Oceanograficznych w Polskiej Strefie Brzegowej Południowego Bałtyku, zawierający analizę temperatury powietrza, opadu atmosferycznego, usłonecznienia, poziomu morza, falowania i liczby wydanych ostrzeżeń dla stycznia 2013 r. (przykład) na tle wielolecia 1971-2000. Biuletyn będzie publikowany regularnie od stycznia 2014 r. na stronie baltyk.pogodynka.pl.
Celem podzadania 2. było wykazanie zależności pomiędzy zasięgiem rozpływu substancji biogennych a układem dynamicznym wód Zatoki oraz wyznaczenie wartości strumieni substancji biogennych z obszaru Zatoki Gdańskiej do strefy otwartego morza południowego Bałtyku na podstawie
wieloletnich pomiarów prądów oraz parametrów fizycznych i chemicznych. Przeprowadzono analizę literatury metod szacowania bilansu substancji biogennych między Zatoką Gdańską i otwartym
morzem. Opracowano wieloletnie zbiory danych pomiarowych prądów morskich w rejonie Zatoki
oraz wstępnie oszacowano bilans strumieni substancji biogennych w wieloleciu 2004-2011 w obrębie kwadratów bałtyckich LO2, LO3, KO2 i KO3.
xiv
2014-04-01 09:15:50
Celem Zadania 7. było opracowanie nowej, alternatywnej metody konstrukcji prognoz wiązkowych, na podstawie wyników prognostycznych modeli hydrologicznych i meteorologicznych,
w celu informowania, ostrzegania oraz osłony społeczeństwa i gospodarki przed pogodowymi zdarzeniami ekstremalnymi na obszarach wód pozostających pod wpływem morza.
Testowano nową, alternatywną metodę konstrukcji prognoz wiązkowych poziomu morza dla
stacji wodowskazowej w Helu. Przeprowadzono 9 eksperymentów numerycznych różniących się
doborem danych wejściowych; zastosowano metodę wstecznej propagacji błędu. W każdym eksperymencie przetestowano 500 sieci neuronowych z zastosowaniem następujących funkcji aktywacji:
liniowej, logistycznej, wykładniczej, tangensa hiperbolicznego i sinusoidalnej.
Stworzono nową innowacyjną metodę konstrukcji hydrologicznych prognoz wiązkowych. Po
raz pierwszy zastosowano do konstrukcji hydrologicznych prognoz wiązkowych metodykę sztucznych sieci neuronowych. Ustalono optymalny zestaw parametrów charakteryzujących aktualną
i prognozowaną sytuację hydrologiczno-meteorologiczną do zastosowania w metodyce sztucznych
sieci neuronowych (prognoza wiązkowa) dla stacji Hel.
DS.-W1.4
Nowe metodyki badań i oceny zjawisk hydrologicznych
Kierownik tematu: Radczuk Laura
Raport końcowy: Nowak Bogumił 2013, 21 s.
Zadanie 2. Kompleksowa ocena rewitalizacji jezior. 21 s., bibliogr. 4 poz., 3 tab.
Autorzy: Dąbrowski Mieczysław, Gabryelewicz Maciej, Mielcarek Maciej, Nowak Bogumił, Bogumił Dominik
Celem badań w Zadaniu 2. było określenie stanu ilościowego i jakościowego jezior
w Polsce, wraz z próbą ich kategoryzacji, oraz wskazanie czynników wpływających na ich degradację, a następnie wyznaczenie schematu działań przyrodniczych, technicznych i administracyjnych
służących poprawie ich stanu.
W ramach zadania w roku 2013 zebrano, zestawiono i częściowo przeanalizowano archiwalne i współczesne materiały badawcze i pomiarowe dotyczące badanych zlewni wód jeziornych.
W szczególności skupiono się na jeziorach: Powidzkim, Sławskim, Lednica, Rospuda oraz akwenach Wielkopolskiego Parku Narodowego. W ramach badań terenowych dokonano objazdu wyznaczonych zlewni jeziornych, wykonano kontrolne pomiary zalegania zwierciadła wód gruntowych
oraz wyznaczono miejsca poboru wód powierzchniowych i podziemnych do analiz fizyczno-chemicznych, na podstawie których zostanie docelowo określony wpływ użytkowania terenu. Przeprowadzono także wstępne badania jakości pobranych próbek wody. W zlewni Jeziora Powidzkiego
założono ponadto piezometry badawcze, które uzupełnią istniejącą sieć monitoringową i pozwolą
na śledzenie stanu ilościowego i jakościowego wód gruntowych, co będzie pomocne przy stworzeniu modelu numerycznego dopływu zanieczyszczeń do jeziora oraz wykreślenia stref wnoszących
i ograniczających związki biogenne, które odpowiadają w głównej mierze za pogorszenie jakości
wód w zbiornikach wodnych.
xv
2014-04-01 09:15:50
MODELOWANIE I PROGNOZOWANIE
DS-W2.1
Hydrometeorologiczny system ostrzegania
Kierownik tematu: Mieczysław S. Ostojski
Raport końcowy: Mieczysław S. Ostojski 2013, 308 s.
Zadanie 1. Platforma integracyjna operacyjnych systemów prognostycznych IMGW-PIB
Kierownik zadania: Jerzy Niedbała
1.1. Preprocesing danych meteorologicznych (obserwowanych i prognozowanych) wraz
z przygotowaniem wejścia do modeli hydrologicznych. 54 s., 27 rys., 4 schem., 6 tab., 6 wykr., bibliogr. 144 poz.
Autorzy: Jurczyk Anna, Kilar Piotr, Limanówka Danuta, Ośródka Katarzyna, Otop Irena,
Pajek Monika, Pyrc Robert, Struzik Mateusz, Struzik Piotr, Szturc Jan
1.2. Opracowanie struktury operacyjnego modelu hydrologicznego typu opad-odpływ oraz
z modułem roztopowym i modułem updatingu oraz procedurami estymacji parametrów. 102 s.,
48 rys., 29 tab.
Autorzy: Tokarczyk Tokarczyk, Szalińska Wiwiana oraz pracownicy NCMPiS, CMPiS
Wrocław, CMPiS Kraków, BR OWr, PF Warszawa, UP Wrocław, PWr, BPH Wroclaw,
BPH Kraków.
Zadanie 2. Opracowanie hydrodynamicznego modelu transformacji wezbrań przez zbiorniki retencyjne i suche zbiorniki przeciwpowodziowe w dorzeczu Odry i Wisły. 74 s., 18 rys., 1 schem.,
10 tab., 12 wykr.
Autor: Kosierb Ryszard
Zadanie 3. Metadane IMGW-PIB. 12 s.
Autorzy: Głowacka Barbara, Krupa-Marchlewska Jolanta, Marcinkowski Michał, Moskwiński
Tadeusz, Zaniewska Monika
Zadanie 4. Procesy aluwialne i opory ruchu podczas wezbrań. 66 s., 61 rys., 12 tab., bibliogr. 14 poz.
Autorzy: Banasiak Robert, Krzyżanowski Marcin
Celem podzadania 1. w Zadaniu 1. jest przygotowanie struktury technicznej gromadzenia informacji z różnych źródeł, opracowanie systemu fuzji danych i metod autokorekty tych danych
oraz metod interpolacji do wymaganej rozdzielczości przestrzennej. W przypadku danych prognostycznych proponuje się zastosowanie metod adaptacyjnej fuzji danych celem minimalizacji błędów
prognoz. Zostaną przetestowane różne metody stosowane w innych systemach fuzji danych opisywanych w literaturze, celem wyboru optymalnej metody pod kątem produktów i prognoz parametrów wykorzystywanych przez modele hydrologiczne. Opracowana zostanie operacyjna struktura
informatyczna zasilająca modele hydrologiczne danymi przetworzonymi.
W roku 2013 zostały wykonane następujące prace:
1.Ocena przydatności zidentyfikowanych produktów (danych i prognoz) do operacyjnych systemów modelowania hydrologicznego (we współpracy z zespołami biur prognoz hydrologicznych)
oraz przygotowanie zestawu historycznych danych dla zlewni Nysy Kłodzkiej i Soły.
xvi
2014-04-01 09:15:50
2.Przygotowanie metodyki i narzędzi celem operacyjnego udostępnienia dla modelowania hydrologicznego danych obserwacyjnych i prognozowanych, które są dostępne w IMGW, lecz nie są
jeszcze wykorzystywane w modelowaniu hydrologicznym (nowe produkty satelitarne dla modeli: opad-odpływ, topnienia śniegu i morskich).
3.Opracowanie procedur normalizacji produktów pod kątem rozdzielczości czasowej i przestrzennej:
- określenie dostępnych procedur i metod,
- testowanie dostępnych metod i wybór optymalnych rozwiązań,
- wdrożenie optymalnych rozwiązań.
4.Opracowanie algorytmu operacyjnego generowania produktu opadowego na podstawie danych
telemetrycznych, radarowych i satelitarnych:
- opracowanie optymalnego pola opadu z danych deszczomierzowych wraz z informacją o jakości,
- opracowanie optymalnego pola opadu radarowego wraz z informacją o jakości,
- opracowanie optymalnego pola opadu satelitarnego wraz z informacją o jakości.
5.Opracowanie metody łączenia pola opadu mierzonego różnymi technikami.
Głównym celem podzadania 2. w Zadaniu 1. jest opracowanie efektywnego narzędzia prognostycznego odpływu ze zlewni dla różnych warunków hydrometeorologicznych
z uwzględnieniem informacji dostępnych w trybie operacyjnym. Prace badawcze realizowane
w projekcie koncentrują się na opracowaniu metod doboru optymalnej struktury i parametrów modelu poprzez analizę procesów i czynników wpływających na formowanie się odpływu ze zlewni
oraz w toku ukierunkowanej diagnostyki wyników uzyskanych dla różnych struktur modelowych.
Rozwijane narzędzie stanowi odpowiedź na promowaną obecnie w literaturze koncepcję integracji
różnych struktur modelowych za pomocą ram strukturalnych pozwalającą na wykorzystanie zalet
i ograniczeń poszczególnych rozwiązań w danych warunkach pracy. Opracowywane w projekcie
ramy strukturalne tworzą środowisko obliczeniowe dla modelu hydrologicznego typu opad-odpływ,
które pozwala na implementacje i adaptację różnych struktur modelowych. Dążenie do niezawodności pracy modelu oraz zmniejszania niepewności uzyskiwanych prognoz odpływu jest realizowane
poprzez dobór struktury modelu i jego parametrów w odniesieniu do warunków klimatycznych,
geomorfologicznych i hydrologicznych zlewni.
W projekcie sformułowano również szczegółowe cele badawcze, które odpowiadały poszczególnym zadaniom zrealizowanym w ramach projektu:
1) identyfikacja parametrów zlewni wpływających na proces formowania się odpływu ze zlewni
wraz z opracowaniem algorytmu klasyfikacji zlewni pod kątem identyfikacji dominującego odpływu z wykorzystaniem technik GIS,
2) opracowanie narzędzi informatycznych do budowania i eksploatacji modeli opad-odpływ o różnej złożoności przestrzennej i funkcjonalnej,
3) przygotowanie wersji testowej modelu hydrologicznego TOPMODEL z wykorzystaniem procedur zaimplementowanych w środowisku obliczeniowym modelowania opad-odpływ.
Całość prac realizowanych została podzielona na trzy zadania cząstkowe:
Zad. 1. Opracowanie metodyki schematyzacji zlewni pod kątem doboru struktury modelu opad-odpływ (identyfikacja i weryfikacja modelu)
1.1. Przygotowanie bazy danych map GIS oraz wyznaczenie charakterystyk fizjograficznych i hydrologicznych zlewni badawczych.
1.2. Klasyfikacja zlewni pod kątem identyfikacji głównego procesu formowania się odpływu ze zlewni.
Zad. 2. Opracowanie architektury środowiska obliczeniowego, specyfikacja i projektowanie
poszczególnych modułów modelu opad-odpływ, implementacja wybranych struktur modelowych
(budowa modelu)
xvii
2014-04-01 09:15:50
2.1. Opracowanie koncepcji środowiska obliczeniowego modelu.
2.2. Zaprojektowanie formalnego opisu modelu.
2.3. Definiowanie struktury modelu i asymilacja danych do modelu.
2.4. Estymacja parametrów modelu ‒ rozwiązywanie równań stanu modelu i estymacji parametrycznej.
Zad. 3. Testowanie, kalibracja i walidacja modelu (użytkowanie modelu).
Wyniki przeprowadzonych prac zostały przedstawione dla dwóch wybranych zlewni pilotażowych Nysy Kłodzkiej w dorzeczu Odry oraz Soły w dorzeczu Wisły. Obie wybrane zlewnie mają
charakter górski i podgórski.
Dalszy opis został przedstawiony w odniesieniu poszczególnych zadań, a wyniki opracowano
dla zlewni pilotażowych.
Celem badań w Zadaniu 2. jest określenie, na przykładzie opracowanego modelu transformacji
fal wezbraniowych na kaskadzie zbiorników retencyjnych Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa,
sposobu postępowania przy wykonywaniu modeli dla innych zbiorników retencyjnych i suchych
zbiorników przeciwpowodziowych zlokalizowanych w dorzeczu Odry i Wisły.
W ramach zadania wykonano następujące prace:
• przegląd literatury i analiza wiedzy z zakresu redukcji fal powodziowych na zbiornikach wodnych;
• analiza praktycznych działań związanych z redukcją fali powodziowej na zbiornikach wodnych.
Opis zdarzeń historycznych związanych z redukcją wezbrań, sformułowanie wymagań operatorów sterujących pracą zbiorników na przykładzie kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej;
• opracowanie koncepcji osłony hydrometeorologicznej dla kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej;
• opracowanie zmiany pojemności zbiorników retencyjnych wskutek transportu i osadzania rumowiska oraz eksploatacji żwiru ze szczególnym uwzględnieniem kaskady zbiorników retencyjnych
na rzece Nysie Kłodzkiej;
• przygotowanie danych meteorologicznych związanych z tworzeniem się historycznych wezbrań
powodziowych;
• przygotowanie danych hydrologicznych związanych z tworzeniem się historycznych wezbrań
powodziowych;
• opis matematyczny transformacji fali powodziowej na zbiornikach;
• opracowanie modelu transformacji fal powodziowych przez kaskadę zbiorników na Nysie Kłodzkiej;
• budowa relacji z innymi ośrodkami badawczymi;
• przygotowanie planu badawczego odpowiadającego na zidentyfikowane potrzeby.
Celem Zadania 3. było zebranie i opisanie, w jednolity i możliwie uniwersalny sposób, informacji o danych i opracowaniach przestrzennych przygotowywanych i gromadzonych przez różne komórki organizacyjne IMGW-PIB. Dzięki temu, w przyszłości każdy pracownik będzie mógł łatwo
uzyskać informacje o interesujących go danych i produktach dostępnych w Instytucie.
Upowszechnienie wśród pracowników informacji o danych tworzonych, kupowanych i gromadzonych przez różne komórki organizacyjne IMGW-PIB może w przyszłości ułatwić i przyśpieszyć
realizację zadań merytorycznych. Będą one realizowane na podstawie najlepszych dostępnych informacji. Ponadto możliwe będzie uniknięcie wielokrotnego kupowania tych samych danych przez
zespoły realizujące różne zadania (o ile nie jest to wymagane przez licencję).
W pracy przyjęto bardzo ogólną definicję danych przestrzennych, która została zamieszczona
w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2007/2/WE z dn. 14 marca 2007 r. ustanawiającą infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (dyrektywa INSPIRE)
xviii
2014-04-01 09:15:50
i Ustawie z dn. 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Ustawa o IIP). Należy podkreślić, iż celem niniejszego zadania nie było spełnienie wymagań stawianych IMGW-PIB
związku z wdrażaniem dyrektywy INSPIRE i Ustawy o IIP. Są one znacznie szersze niż przedstawiony poniżej zakres prac.
Realizacja pracy w zadaniu 3 objęła trzy główne podzadania:
1.Analiza wymagań dotyczących zakresu i formatu metadanych zgodnie z regulacjami polskimi
i Unii Europejskiej;
2.Inwentaryzacja danych przestrzennych i metadanych gromadzonych przez różne komórki
organizacyjne Instytutu;
3.Opracowanie, zgodnie z profilem INSPIRE, metadanych o wybranych danych przestrzennych
i produktach IMGW-PIB, odnoszących się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia
lub obszaru geograficznego.
W wyniku realizacji zadania, opracowane zostało tabelaryczne zestawienie danych przestrzennych wytworzonych i zgromadzonych przez IMGW-PIB. Może być ono źródłem informacji dla
pracowników poszukujących danych do realizacji różnorodnych tematów badawczych. Umożliwi
to realizację prac na podstawie najnowszych, najbardziej aktualnych danych, jakie dostępne są
w Instytucie, co może pozytywnie oddziaływać na jakość prowadzonych prac oraz czas ich realizacji. Jednolita, aktualna baza o danych przestrzennych IMGW-PIB może ponadto wpłynąć na obniżenie kosztów realizacji prac.
Opisane powyżej zestawienie tabelaryczne stało się podstawą do przygotowania zbiorów metadanych o wybranych danych przestrzennych. Zostały one opracowane zgodnie
z profilem INSPIRE, obecnie najbardziej popularnym i powszechnie stosowanym.
Celem badawczym Zadania 4. jest analiza warunków przepływu w korytach otwartych ze
szczególnym uwzględnieniem procesów aluwialnych i kształtowania się oporów przepływu podczas
wezbrań. W przygotowaniu i realizacji tego przedsięwzięcia założono i zrealizowano następujące
działania:
• ustalenie metodyki badawczej oraz przeglądu aktualnego stanu wiedzy,
• analiza wyników pomiarów hydrometrycznych w zasobach IMGW-PIB dla wybranych przekroi
wodowskazowych,
• pomiary przepływu i monitorowanie położenia zwierciadła wody na wybranym odcinku badawczym rzeki Odry,
• oceny przepływu wód wezbraniowych, procesów aluwialnych (batymetrii) i oporów przepływu,
• modelowanie hydrodynamiczne 1D,
• przygotowanie koncepcji badawczej i na okres przyszły.
W zadaniu postawiono bądź wyłoniły się następujące, szczegółowe tezy badawcze:
• W jaki sposób rozwijają się formy denne w korycie rzeki Odry wraz ze wzrostem natężenia przepływu, a szczególnie podczas wezbrań? Czy w trakcie wezbrań ekstremalnych występuje reżim
przejściowy (rozmywanie form dennych), jak postulowano?
• Jakim zmianom ulegają w związku z powyższym opory przepływu i czy można je powiązać
z parametrami hydraulicznymi strumienia?
• Jaki jest wpływ trasy koryta na opory przepływu?
• Jaki jest wpływ zabudowy ostrogowej (poprzecznej) na opory przepływu i na zdolność przepustową koryta rzeki?
• Jaki jest rozdział wód wezbraniowych na przepływ w korycie głównym i na terenie zalewowym,
jak zmienia się on wraz ze wzrostem przepływów?
xix
2014-04-01 09:15:50
• Jak przedstawić geometrię koryta właściwego z zabudową ostrogową w modelowaniu hydraulicznym 1D?
• Jak ująć szorstkość koryta właściwego z zabudową ostrogową w modelowaniu hydraulicznym 1D?
• Wpływ roślinności na warunki przepływu.
DS-W2.2
Modelowanie procesów odprowadzania do Bałtyku związków biogennych – Model DNS
Kierownik tematu: Mieczysław S. Ostojski
Raport końcowy: Mieczysław S. Ostojski 2013, 285 s.
Zadanie 1. Wpływ realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych na stan
wód Bałtyku. 88 s., 26 rys., 3 schem., 11 tab., 55 wykr., bibliogr. 384 poz.
Autorzy: Gębala Joanna, Orlińska-Woźniak Paulina, Wilk Paweł
Zadanie 2. Zmiana gospodarki wodnej na obszarach zanieczyszczonych azotem i fosforem. 186 s.,
111 rys., 40 tab., bibliogr. 120 poz.
Autorzy: Gębala Joanna, Orlińska-Woźniak Paulina, Wilk Paweł
Zadanie 3. Metodyki referencyjne do badań środowiska – wody przejściowe i przybrzeżne. 11 s., 4 zał.
Autorzy: Dudek Robert, Góra Michał, Iwaniak Michał, Jarosiński Waldemar, Maciejewski Maciej, Moryc Ewa, Musioł Jacek, Ostojski Mieczysław S., Pniak Grażyna, Sieinski Edmund, Szczepański Wojciech, Wajda Beata, Winter Jan
Celem badań w Zadaniu 1. była analiza zanieczyszczenia wód powierzchniowych związkami
biogennymi oraz określenie pozostałej chłonności cieków. W tym celu prowadzono podzadania:
• stworzenie bazy danych dobowych jakości wód dla wybranych punktów pomiarowo-kontrolnych,
• opracowanie metodyki wyznaczania chłonności odcinka rzeki.
Najważniejszym osiągnięciem w 2013 r. była instalacja i uruchomienie dwóch półautomatycznych urządzeń do poboru prób (autosamplerów). Jeden autosampler umieszczono w budce limnigraficznej w Gorzowie Wielkopolskim na rzece Warcie. Drugi zainstalowano na rzece Słupi w miejscowości Charnowo. Po instalacji urządzeń przeprowadzono eksperyment w celu sprawdzenia czy
próbka na azot i fosfor ogólny może być przetrzymywana bez konserwowania, w chłodzonym wnętrzu autosamplera, przez sześć dni od pobrania do czasu analizy. W tym celu, codziennie, przez
siedem dni pobierano, przy pomocy wspomnianego autosamplera, trzy próbki wody z rzeki Słupia.
W dniu pobrania były one integrowane i dzielone na dwie podpróbki, z których jedna była przewożona do analizy, a druga pozostawiana w autosamplerze. Po siedmiu dniach zabrano z autosamplera
wszystkie pobrane próbki i oznaczono w nich azot i fosfor całkowity. Różnice między wynikami
nie przekraczają 10%. Brak jest również zależności zmian stężenia od czasu między oznaczeniami.
Uznano, że duża rozbieżność wyników w dniu czwartym trwania eksperymentu była spowodowana
błędem przypadkowym analizy lub zanieczyszczeniem próbki. Uzyskane wyniki wskazują, że można bez szkód dla jakości danych odbierać próbki z autosamplera do sześciu dni od daty pobrania. Do
końca 2013 r. obydwa autosamplery rozpoczęły pracę, umożliwiając otrzymanie dobowych danych
dotyczących azotu ogólnego i fosforu ogólnego oraz raz w tygodniu danych o NO3 i BZT.
Celem pracy w podzadaniu Metodyka wyznaczania chłonności odcinka rzeki jest aplikacja modelu, który pozwoli na określenie chłonności danego odcinka rzeki. W 2013 r. ukończono określanie
xx
2014-04-01 09:15:50
naturalnego tła zanieczyszczeń azotu ogólnego i fosforu ogólnego oraz wyznaczenie chłonności
poszczególnych jednolitych części wód powierzchniowych w zlewni środkowej Warty dla azotu
ogólnego.
Celem badań w Zadaniu 2. są analizy wielkości zanieczyszczenia wód powierzchniowych
związkami biogennymi oraz możliwości ograniczenia wpływu obszarowych źródeł zanieczyszczeń
na jakość wód. W tym celu prowadzone są podzadania:
• Opracowanie metodyki wyznaczania OSN.
Celem podzadania było wyznaczanie OSN za pomocą opracowanej metodyki, która składała się
z trzech etapów: aplikacji Makromodelu DNS, jego kalibracji, weryfikacji i walidacji, identyfikacji zlewni JCW narażonych na zanieczyszczenia azotowe pochodzenia rolniczego oraz z etapu
delimitacji OSN.
W podzadaniu polegającym na wyznaczaniu OSN, od ostatniego okresu rozliczeniowego, lipca
2013 r., rozpoczęto etap delimitacji obszarów OSN. Delimitacja, zgodnie z opracowaną metodyką, jest to proces pięciostopniowy, mający na celu ograniczenie obszaru OSN do terenów o rzeczywistym przeważającym udziale zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego. W tym celu wykonano szereg analiz dotyczących użytkowania terenu oraz źródeł zanieczyszczeń. Ostatni etap, obecnie realizowany, polega na przeniesieniu granic wyznaczonych obszarów na granice działek ewidencyjnych w celu umożliwienia administrowania obszarem.
• Opracowanie metodyki analizy wpływu antropopresji rolniczej na jakość wód powierzchniowych
i jej weryfikacja na przykładzie zlewni pilotowej.
Wykonano analizy, mające na celu sprawdzenie możliwości zmniejszenia zanieczyszczenia wód
ładunkami biogenów i zawiesiny ogólnej poprzez ograniczenie antropopresji rolniczej. Opracowano i wybrano rekomendowane działania w zlewni rolniczej, które prowadzą do ograniczenia
antropopresji. Zakreślono zakres przestrzeni scenariuszowej. W tym celu ocenie poddano opłacalność i skuteczność scenariuszy wariantowych w poprawie jakości wód poprzez odpowiednie
wagowanie założonych aspektów realizacji wybranego scenariusza.
Celem Zadania 3. było opracowanie ujednoliconych wymagań wskaźnikowych, metodycznych,
analitycznych i innych, służących do oceny stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych, tj. wód przejściowych i przybrzeżnych,
przy użyciu klasyfikacji elementów fizykochemicznych i chemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Wyniki zadania wykorzystane zostaną na potrzeby wdrażania Ramowej Dyrektywy
Wodnej i kierowane są zwłaszcza do pracowników laboratoryjnych WIOŚ i innych jednostek organizacyjnych realizujących zadania dla uzyskania wymaganego stanu wód do 2015 r.
Celem nadrzędnym wykonanej pracy było uzyskanie porównywalnych, przejrzystych i powtarzalnych wyników prac pomiarowo-analitycznych, niezależnie od miejsca i zespołów badawczych
wykonujących te prace. Dostosowywanie monitoringu wód do standardów unijnych spowodowało
wielokrotne zwiększenie ilości badanych wskaźników zanieczyszczeń. Ilość stosowanych metodyk
badawczych jest znaczna, a UE wymaga unifikacji prac dla uzyskania porównywalności, powtarzalności i przejrzystości wyników badań. Realizacja zadania pozwoli na upublicznienie stosowanych
metodyk i wskazań zalecanych.
Praca wykonana została jako wstępne założenia do dyskusji, m.in. z WIOŚ, i zawiera zbiorcze
zestawienie podstawowych wytycznych zawartych w publikowanych metodykach, opracowaniach
i przepisach prawnych polskich i unijnych, dotyczących sposobu oceny stanu ekologicznego wód
przejściowych i wód przybrzeżnych.
xxi
2014-04-01 09:15:50
Wybór elementów jakości dla wód przejściowych i przybrzeżnych dokonany został według wytycznych metodycznych do monitoringu zgodnego z Ramową Dyrektywą Wodną.
W formie tabelarycznej, z podziałem na wody przejściowe i wody przybrzeżne, ujęto elementy fizykochemiczne i chemiczne zgodnie z RDW i wytycznymi metodycznymi do monitoringu
w RDW. W tabelach zawarto parametry wskaźnikowe i wspierające elementy biologiczne, wymienione w wytycznych metodycznych do monitoringu w RDW i w regionalnych bazach danych.
Przedstawiono częstotliwości zakresów pomiarów wskaźników w monitoringu diagnostycznym
i operacyjnym, zgodne z RDW i wytycznymi do monitoringu w ramach RDW, a także zawartymi
w RMŚ z 15.11.2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód
powierzchniowych i podziemnych. Dla poszczególnych wskaźników uwzględniono zalecane metody analityczne, krajowe normy określające te metody, przepisy prawne, metodyki i inne publikacje.
DS-W2.3
Rozwój metod teledetekcji atmosfery i numerycznych prognoz pogody
Kierownik tematu: Ziemiański Michał
Raport końcowy: Ziemiański Michał 2013, 162 s.
Zadanie 1. Rozwój i wdrażanie nowych technik pomiarów teledetekcyjnych. 40 s., 29 rys., 3 schem.,
3 tab., 21 wykr., bibliogr. 38 poz.
Autorzy: Dziewit Zdzisław, Łapeta Bożena, Pajek Monika, Rychlewski Paweł, Serafin-Rek Danuta, Struzik Piotr, Tuszyńska Irena, Twardowski Adam, Walawender Jakub
Zadanie 2. Rozwój metod przetwarzania danych teledetekcyjnych, w tym metod ich automatycznej
analizy i eliminacji zakłóceń, sposoby prezentacji graficznej i numerycznej oraz metod transmisji.
10 s., 8 rys., 1 zał.
Autorzy: Łapeta Bożena, Pajek Monika, Przeniczny Paweł, Struzik Piotr, Twardowski Adam
Zadanie 3. Rozwój i wdrażanie metod dla numerycznych deterministycznych prognoz pogody.
20 s., 22 rys., 7 wykr., bibliogr. 11 poz.
Autorzy: Duniec Grzegorz, Mazur Andrzej
Zadanie 4. Rozwój metod dla weryfikacji i postprocessingu numerycznych prognoz pogody. 20 s.,
16 rys., bibliogr. 18 poz.
Autorzy: Bochenek Bogdan, Jerczyński Marek, Kolonko Marcin, Linkowska Joanna, Starosta
Katarzyna, Woyciechowska Jadwiga
Zadanie 5. Prace metodyczne nad operacyjnym wykorzystaniem informacji pomiarowych i prognostycznych w służbie prognoz. 50 s., 43 rys., bibliogr. 59 poz.
Autorzy: Duniec Grzegorz, Kopeć Barbara, Linkowska Joanna, Łapeta Bożena, Mazur Andrzej, Pajek Monika, Serafin-Rek Danuta, Starosta Katarzyna, Struzik Mateusz, Struzik Piotr,
Szczęch-Gajewska Małgorzata, Tuszynska Irena, Twardowski Adam, Raniecka-Wells Magdalena, Walawender Jakub, Zagajewska Leokadia
Zadanie 7. Zbalansowane modelowanie dynamiki atmosfery. 6 s., 2 rys., bibliogr. 2 poz.
Autorzy: Interewicz Witold, Ziemiański Michał
xxii
2014-04-01 09:15:50
Celem badań w Zadaniu 1. jest rozwój i wdrażanie nowych technik teledetekcyjnych, zwłaszcza opartych na wykorzystaniu radarów i satelitów meteorologicznych, dla potrzeb Państwowej
Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej.
W 2013 r. wykonano niżej wymienione prace:
• zdefiniowano i wdrożono nowe harmonogramy generowania produktów dla radarów Pastewnik
oraz Ramża,
• opracowano programy narzędziowe oraz statystyki zgodności wskazań algorytmów rozpoznania
typu opadu z danymi synoptycznymi,
• opracowywano statystyki dla wskaźników dual-pol, uzyskując wartości pozwalające na modyfikację algorytmów rozpoznania typu opadu w systemie Rainbow,
• dla radarów PAS i RAM wygenerowano produkty w oparciu o otrzymane wartości wskaźników
dual-pol,
• opracowano statystykę zgodności algorytmów rozpoznania typu opadu otrzymanego na podstawie ustalonych wartości dual-pol z danymi synoptycznymi,
• kontynuowano prace nad uruchomieniem oprogramowania CSPP (Community Satellite Processing Package) pozwalającego na przetwarzanie danych z satelity Suomi NPP i przygotowanie ich
do wizualizacji oraz wykorzystania do tworzenia produktów charakteryzujących atmosferę oraz
powierzchnię ziemi,
• prowadzono prace nad przygotowaniem danych i produktów MODIS/Terra i Aqua na potrzeby
Biur Prognoz Meteorologicznych.
W wyniku realizacji zadania:
• zdefiniowano i wdrożono nowe harmonogramy generowania produktów dla radarów
o podwójnej polaryzacji Pastewnik oraz Ramża, pozwalające na operacyjne generowanie produktów rozpoznania typu opadu wg. istniejących algorytmów,
• zbadano skuteczność algorytmów rozpoznania typu opadu, przy ich domyślnych ustawieniach
dla radarów o podwójnej polaryzacji w Ramży i Pastewniku, na podstawie informacji ze stacji
synoptycznych,
• przeprowadzono modyfikację algorytmów rozpoznania typu opadu dostosowując je do warunków
polskich oraz wykorzystano je do przygotowania produktów rozpoznania typu opadu dla radarów
podwójnej polaryzacji Pastewnik i Ramża,
• opracowano metodykę przetwarzania danych wysokiej rozdzielczości odbieranych
z satelity Suomi NPP, pozwalającą na generowanie zaawansowanych produktów meteorologicznych, takich jak na przykład: pionowe profile temperatury i wilgotności, temperatura powierzchni
czy też temperatura i wysokość wierzchołków chmur,
• uruchomiono i wdrożono pełny cykl przetwarzania danych wysokiej rozdzielczości MODIS
z satelitów Terra i Aqua w trybie testowo-operacyjnym.
Celem badań prowadzonych w ramach Zadania 2. jest rozwój metod prezentacji graficznej
i animacji produktów satelitarnych z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania oraz technik internetowych dla potrzeb meteorologii i hydrologii operacyjnej.
W ramach realizacji niniejszego zadania rozszerzono istniejący satelitarny serwis intranetowy
o nowe produkty satelitarne tworzone zarówno w Ośrodku Teledetekcji Satelitarnej IMGW-PIB, jak
i przez Satelitarne Centra Aplikacyjne (SAF) EUMETSAT. Prowadzono również prace nad tworzeniem nowej wersji serwisu intranetowego OTS polegające na przygotowaniu bazy danych i interfejsu graficznego systemu.
W wyniku realizacji niniejszego zadania: xxiii
2014-04-01 09:15:50
• rozszerzono satelitarny serwis intranetowy o nowe produkty H-SAF (obejmujące wilgotność gleby w 4 warstwach, intensywność i suma opadu za 3, 6, 12 i 24 godzin) oraz o produkty Land
SAF (ewapotranspiracja, promieniowanie krótkofalowe docierające do powierzchni, albedo powierzchni, wskaźnik powierzchni liściowej, promieniowanie fotosyntetycznie czynne absorbowane przez rośliny, temperatura powierzchni gruntu dla niezachmurzonych pikseli oraz animacja
tego produktu za ostatnie 12 godzin),
• opracowano i skonsultowano z synoptykami Kartę Produktu Satelitarnego zawierającą metadane
i informacje o algorytmie i sposobie interpretacji produktu,
• opracowano nowy interfejs graficzny oraz bazę danych dla systemu wizualizacji produktów satelitarnych.
Celem prac w Zadaniu 3. jest przygotowanie nowej parametryzacji procesów fizycznych
w glebie w numerycznym modelu pogody COSMO wykorzystywanym w operacyjnej służbie
prognoz Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej.
W ramach prac nad zadaniem:
• w lutym i marcu 2013 r. podpisano list intencyjny oraz umowę o wzajemnej współpracy naukowo-badawczej pomiędzy Instytutem Agrofizyki PAN a Instytutem,
• dokonano przeglądu literatury przedmiotu oraz danych doświadczalnych,
• przeprowadzono wstępne eksperymenty numeryczne w celu odtworzenia profili glebowych temperatury i zawartości wody w glebie z numerycznego modelu meteorologicznego COSMO, porównano je z obserwacjami,
• przeprowadzono eksperymenty numeryczne z wykorzystaniem danych glebowych otrzymanych
z IA PAN oraz danych satelitarnych. Wyniki porównano z wynikami uzyskanymi na stacji meteorologicznych,
• Podczas COSMO General Meeting przedstawiono raport z postępów w pracach nad nowym schematem parametryzacji procesów glebowych oraz pierwsze wyniki.
W wyniku realizacji niniejszego zadania: • przygotowano, zaimplementowano oraz przetestowano i zweryfikowano w modelu COSMO poprawki do opisu procesów fizycznych w glebie (dla przypadku gleby bez roślinności i śniegu),
• stwierdzono ważną rolę właściwej inicjalizacji warunków brzegowych, jak również istotną czułości modelu COSMO na warunki brzegowe, szczególnie zależność wyników od rozdzielczości
bazy danych zawierającej szczegóły dotyczące topografii terenu, rodzaju gleby i ich właściwości.
Celem realizacji Zadania 4. jest rozwój i wdrożenie nowoczesnych metodyk weryfikacji
numerycznych prognoz pogody wysokiej rozdzielczości w celu optymalizacji wykorzystania modeli
prognostycznych w zadaniach osłony hydrologiczno-meteorologicznej osłony kraju i podniesienia
jakości wdrożeń nowych wersji modeli prognostycznych
W 2013 r. kontynuowano prace nad systemem weryfikacji falkowej. Kontynuowano analizy
wyników weryfikacji prognoz numerycznych dla wybranych sytuacji synoptycznych oraz dla wybranych ciagów miesięcznych i sytuacji synoptycznych. W ramach prac przygotowano zoptymalizowaną wersję operacyjną systemu jak również strony www do prezentacji produktów weryfikacji
falkowej w sieci intranetu IMGW.
Rozwijano także zastosowanie ważonych filtrów medianowych w zadaniach analizy i porównywania pól. Prace koncentrowały się nad optymalizacją procesu filtracji i opracowaniem metodyki
pozwalających na zastosowanie filtrów do prac z siatkami nieregularnymi, co jest kluczem do praktycznego wykorzystania opracowanej metody.
xxiv
2014-04-01 09:15:50
Prowadzone były także prace nad systemem weryfikacji zjawisk ekstremalnych i znaczących.
Opracowano i wykonano oprogramowanie do wprowadzenia wspomnianego typu weryfikacji
z wykorzystaniem wskaźnika SWS. Wykonano system wizualizacji i prezentacji wyników.
Kontynuowano analizy błędów prognoz modelu COSMO_PL dla kolejnych typów uwarunkowań. W ramach prac przeprowadzono porównanie wyników weryfikacji prognoz modelu COSMO_
PL. Przeprowadzono analizy uwarunkowania jakości prognoz wybranych elementów meteorologicznych. Poza wspomnianymi pracami dokonano szczegółowych analiz wyników weryfikacji dla
szeregu sytuacji synoptycznych.
W ramach realizacji zadania wykonano szereg prac przygotowujących wdrożenie dla potrzeb
IMGW-PIB nowoczesnych wieloskalowych metod weryfikacji, w tym: • przygotowano oprogramowanie pozwalające na kwazi-operacyjną weryfikację falkową i uruchomiono interfejs www do prezentacji jego wyników,
• opracowano nowy, zoptymalizowany schemat filtracji medianowej przy zachowaniu odporności
i idempotentności operatora filtracji produktu dla potrzeb filtracji skal,
• przygotowano weryfikację prognoz zjawisk ekstremalnych metodą SWS oraz interfejs www
do prezentacji jej wyników,
• wykonano weryfikację warunkową prognoz modelu COSMO PL, z wykorzystaniem szeregu wskaźników uwarunkowania.
W Zadaniu 5 prowadzono prace metodyczne nad operacyjnym wykorzystywaniem pełnej informacji pomiarowej i prognostycznej w operacyjnej służbie prognoz, w tym prowadzenie regularnych analiz istotnych lub szczególnie niebezpiecznych zjawisk pogodowych, ze wszechstronnym wykorzystaniem danych pomiarowych, teledetekcyjnych
i prognostycznych, do zastosowania w publikacjach wydawnictw IMGW-PIB.
W roku 2013 w sposób systematyczny śledzono zdarzenia związane z ekstremalnymi zjawiskami meteorologicznymi. Zbierany był materiał dostępny w mediach, dotyczący skutków wymienionych zagrożeń. Jako najciekawsze, do głębszej analizy zakwalifikowano burzową sytuację z dnia
9.06.2013 r. oraz orkan Ksawery 5-7.12.2013 r. Przeprowadzono szczegółową analizę sytuacji burzowej z 9 czerwca przy użyciu dostępnych produktów z systemów: radarowego, detekcji wyładowań atmosferycznych, satelitów, modeli mezoskalowych COSMO i ALADIN pracujących z różnymi rozdzielczościami. W związku z wystąpieniem orkanu Ksawery w grudniu, został on tylko
wstępnie przeanalizowany przy użyciu produktów satelitarnych.
W wyniku realizacji niniejszego zadania przygotowano wszechstronną informację o warunkach
meteorologicznych towarzyszących powodzi miejskiej w Warszawie w dniu 9 czerwca 2013 r.; informacja obejmuje dane radarowe, satelitarne oraz dane z konwekcyjno-skalowego modelu pogody
COSMO o rozdzielczości 2.8 km i jest wykorzystywana do prowadzenia szkoleń Generalnie, analiza wybranych ekstremalnych sytuacji meteorologicznych pozwala na doskonalenie metodyki prowadzenia analizy sytuacji i może być wykorzystana w szkoleniach dla synoptyków oraz doskonaleniu ich warsztatu pracy. Wykonane prace służyły wdrażaniu do codziennego
użytku nowych produktów opartych na danych radarowych, satelitarnych oraz modelach mezoskalowych. Pozwoliły również na wykrywanie niedoskonałości istniejących danych i produktów,
stanowiąc impuls do ich doskonalenia.
Celem badań w Zadaniu 7. jest rozwój narzędzi modelowania dynamiki atmosfery oraz ich
zastosowanie do analizy procesów atmosferycznych, zwłaszcza związanych z występowaniem niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych.
xxv
2014-04-01 09:15:50
Dotychczasowe badania wskazują, że silne zjawiska konwekcyjne często związane są z mezoskalowymi strefami dynamicznych wymuszeń w górnej troposferze. Związane są one z obniżeniami
tropopauzy, kiedy powietrze o wysokich wartościach wirowości potencjalnej (PV) penetruje w dół.
Obszary takie obserwowane są na zdjęciach satelitarnych w paśmie emisyjnym pary wodnej.
Matematycznie, dynamikę atmosfery analizowaną w perspektywie roli poszczególnych perturbacji PV można opisywać za pomocą nieliniowych zbalansowanych modeli atmosfery. Wtedy znajomość rozkładu PV pozwala na określenie pola ruchu, temperatury i ciśnienia oraz ich prognozy,
dla odpowiednich warunków brzegowych. Model ten pozwala też badać prognozy wariantowe dla
zróżnicowanych początkowych rozkładów PV.
Wcześniejsze badania autora dotyczące silnych opadów konwekcyjnych w Gdańsku w dniu
9 lipca 2001 roku, prowadzących do wystąpienia katastrofalnej powodzi miejskiej, pokazały, że metodologię tę można wykorzystana do badania dynamicznych wymuszeń konwekcji. Przeprowadzone badania sugerują, że niepoprawna prognoza wysokości opadu z mezoskalowego modelu pogody
związana była z niepoprawną analizą początkowego rozkładu PV w obszarze tropopauzy, a za pomocą zbalansowanego modelu atmosfery udało się odtworzyć jej poprawiony początkowy rozkład,
ewoluujący zgodnie z danymi satelitarnymi i wpływający na dynamikę pogody w rejonie Gdańska.
Przeprowadzone badania nie pozwoliły jednak na ustalenie wpływu tej modyfikacji na pole
opadu. Aby to osiągnąć potrzebne jest połączenie obu systemów modelowania (zbalansowanego
i operacyjnego modelu pogody) tak, aby pola fizyczne odpowiadające zmodyfikowanej PV mogły
zostać zaasymilowane przez operacyjny model pogody COSMO jako jego warunki początkowe.
W roku 2013 przygotowano techniczny warsztat testowy pozwalający na przygotowanie, testowanie i późniejszą implementację metodologii przygotowywania i asymilacji warunków początkowych dla modelu COSMO, pochodzących z obliczeń zbalansowanego modelu atmosfery.
Umożliwia on przekazywanie do modelu COSMO dowolnie zdefiniowanych pól prędkości, temperatury i ciśnienia na poziomach obliczeniowych modelu. Został on przygotowany i zainstalowany
na komputerze aura. Przygotowany warsztat jest możliwie elastyczny i pozwala na prace z modelem
COSMO w różnych wersjach i rozdzielczościach.
W ramach dalszych prac przewiduje się opracowanie metody przygotowywania „akceptowalnych” danych początkowych dla modelu COSMO, opartych na wynikach modelu zbalansowanego.
Podstawowe problemy badawcze, wymagające rozwiązania to:
• opracowanie metody spójnego „doszywania” danych przy ziemi i w wyższej stratosferze do danych modelu zbalansowanego
• opracowanie definicji odpowiednich warunków brzegowych dla modelu operacyjnego
Przygotowano techniczny warsztat testowy pozwalający na przygotowanie i testowanie metodologii asymilacji warunków początkowych dla modelu COSMO, opartych na wynikach zbalansowanego modelu atmosfery.
xxvi
2014-04-01 09:15:50
METROLOGIA
JAKOŚCI DANYCH
DS-M1
Doskonalenie jakości procesu pozyskiwania i weryfikacji danych meteorologicznych z naziemnych systemów stacji synoptycznych
Kierownik tematu: Różdżyński Kazimierz
Raport końcowy: Różdżyński Kazimierz 2013, 214 s.
Zadanie 1. Metody oceny reprezentatywności stanowisk pomiarowo-obserwacyjnych dla struktury
naturalnej pól fizycznych meteorologii oraz jej zmienności krótko- i długookresowj. 53 s., 8 rys.,
6 tab. bibliogr., 60 poz.
Autorzy: Biernacik Dawid, Pilarski Michał, Wójcik Robert
Zadanie 2. Warunki ekspozycji meteorologicznego sprzętu pomiarowego oraz detekcji i eliminacji
lub redukcji wpływu czynników zakłócających rzetelność pomiarów i obserwacji. 85 s., 31 rys.,
1 tab., bibliogr. 29 poz.
Autorzy: Różdżyński Kazimierz, Szafrańska Dorota
Zadanie 3. Metody określania rzetelności obserwacji i ocen meteorologicznych oraz eliminacji lub
redukcji zmian tej rzetelności. 19 s., 2 rys., bibliogr. 24 poz., 1 zał.
Autor: Woźniak Grzegorz
Zadanie 4. Metody kontroli jakości danych meteorologicznych na stacjach synoptycznych. 22 s.,
13 tab., bibliogr. 19 poz.
Autorzy: Jakusik Ewa, Marosz Michał
Zadanie 5. Opracowanie wytycznych do kontroli jakości danych ze stacji automatycznych z wykorzystaniem analiz GIS. 12 s., 11 rys., 1 wykr.
Autorzy. Kilar Piotr, Limanówka Danuta, Mizera Marta, Pyrc Robert
Celem wszystkich prac jest ujednolicenie wg standardów WMO i udoskonalenie procesu pozyskiwania i weryfikacji w czasie rzeczywistym danych ze stacji synoptycznych, w tym w szczególności kontrola jakości i redukcja ryzyka degradacji działania naziemnych źródeł informacji meteorologicznej, za pośrednictwem programu bieżącej, kompleksowej, półautomatycznej autokontroli
pracy stacji załogowej. Konieczność wykonania prac wynika z wymagań normatywów WMO/ISO
systemu zarządzania jakością prac państwowej Służby, oraz z postępującego procesu międzynarodowej unifikacji jakości działania narodowych służb meteorologicznych. Program prac podzielono
na 5 zadań, dla których określono cele szczegółowe.
Celem prac w Zadaniu 1. jest ujednolicenie, udoskonalenie i udokumentowanie oraz wdrożenie metodyki oceny reprezentatywności naziemnych stanowisk pomiarowo-obserwacyjnych w sieci
stacji synoptycznych i klimatologicznych PSHM. Prace obejmują kompleksowo wszystkie części
składowe metodyki, ocenę i czynności związane z jej realizacją.
xxvii
2014-04-01 09:15:50
Na podstawie publikacji WMO oraz prac naukowych opracowano metodykę oceny reprezentatywności naziemnych stanowisk pomiarowych. Założenia i treść metodyki oceny nawiązują
do opublikowanej przez WMO klasyfikacji Siting Classifications for Surface Observing Stations
on Land, jednak zakres oceny został rozszerzony, a niektóre zapisy zmodyfikowane. Wyznaczono
i opracowano 9 kryteriów oceny: wysokość ekspozycji przyrządu pomiarowego, charakterystyka
bezpośredniego otoczenia stanowiska, pokrycie gruntu, nachylenie terenu, wysokość roślinności
w otoczeniu stanowiska, odległość od sztucznych źródeł ciepła, odległość od zbiorników wodnych,
odległość od przeszkód terenowych i szorstkość podłoża. W przypadku każdego elementu meteorologicznego (temperatura powietrza, wilgotność powietrza, kierunek i prędkość wiatru, opad atmosferyczny, promieniowanie słoneczne, usłonecznienie) przygotowany został schemat oceny, umożliwiający przyznanie każdemu stanowisku pomiarowemu jednej z pięciu klas reprezentatywności
stanowiska pomiarowego.
Celem pracy w Zadaniu 2. jest ujednolicenie wg standardów WMO warunków ekspozycji meteorologicznego sprzętu pomiarowego na stacjach synoptycznych, metod kontroli ich zmian oraz
eliminacji lub redukcji wpływów czynników zakłócających rzetelność pomiarów.
Zebrano, uaktualniono, zweryfikowano i objaśniono właściwości techniczne urządzeń pomocniczych stosowanych w programach pomiarowych wielkości meteorologicznych i warunki utrzymania selektywności pomiarów, a także sposoby kontroli zmian tych warunków. Opisano czynności
związane z okresową i ciągłą kontrolą jakości utrzymania stanowisk pomiarowych rozłożone na
różne poziomy zarządzania siecią. W oparciu o te treści będą opracowanee procedury systemu Zarządzania Jakością programu Hydrologicznej i Meteorologicznej Osłony Kraju.
Opracowanie dotyczy pomiarów: temperatury powietrza i gruntu, ciśnienia atmosferycznego,
wilgotności powietrza atmosferycznego, prędkości i kierunku wiatru, opadu atmosferycznego, promieniowania słonecznego i usłonecznienia. Każdy z wymienionych rozdziałów obejmuje wprowadzenie, opis warunków niezbędnych dla uzyskania i zachowania reprezentatywności (selektywności) pomiarów wielkości meteorologicznych jw. na stanowisku pomiarowym, opis urządzeń pomocniczych niezbędnych dla zagwarantowania prawidłowej ekspozycji oraz metod ich utrzymania,
a także opisy programów ciągłej oceny i kontroli warunków ekspozycji urządzeń pomiarowych.
Celem prac w Zadaniu 3. jest ujednolicenie wg standardów WMO, udoskonalenie i udokumentowanie procesu pozyskiwania i kontroli jakości obserwacji i ocen meteorologicznych w programie obserwacyjnym stacji synoptycznej w aktualnych warunkach programowych, metodycznych,
technicznych i technologicznych. Prace obejmują kompleksowo wszystkie części składowe tego
procesu i czynności związane z jego realizacją.
Wynikiem prac jest wykaz algorytmów kontroli danych obserwacyjnych, które zostaną testowo
wdrożone na wybranych stacjach PSHM. Algorytmy te, po ich zweryfikowaniu, zostaną włączone
do programu kompleksowej, automatycznej autokontroli pracy obserwatorów na załogowej stacji
meteorologicznej.
Zaprezentowano algorytmy operacyjnej kontroli wyników obserwacji, które mogą być wykorzystane w IMGW-PIB do oceny operacyjnej pracy obserwatora. Przeanalizowano wytyczne WMO
w tym zakresie oraz dotychczasowe rozwiązania służb meteorologicznych wybranych państw
europejskich, jak również dotychczasowy stan prac wykonanych w tym temacie w IMGW-PIB.
Przeanalizowano również proces przygotowania pracownika do służby obserwatora oraz poddano
weryfikacji obowiązujące procedury rutynowej kontroli stacji meteorologicznej.
xxviii
2014-04-01 09:15:51
Operacyjne wykorzystanie algorytmów kontroli wyników obserwacji pozwoli na ulepszenie
systemu kontroli jakości obserwacji i ocen meteorologicznych dla stacji synoptycznych i na bieżąco
wspierać będzie obserwatora w codziennej pracy na stacji synoptycznej.
Celem prac w Zadaniu 4. jest weryfikacja procedur kontroli jakości meteorologicznych danych
pomiarowych, stosowanych obecnie na stacjach synoptycznych PSHM, pod względem ich zgodności ze standardami WMO oraz służb narodowych wybranych krajów wysoko rozwiniętych (np.:
USA, UK, Niemcy, Francja).
W pierwszym etapie prac dokonano akwizycji oraz przegląd publikacji i dokumentów technicznych WMO, a także służb narodowych wybranych krajów wysoko rozwiniętych, w zakresie
metod miejscowej kontroli jakości danych i obserwacji meteorologicznych dla stacji synoptycznych. Następnie poczyniono porównanie standardów WMO oraz wybranych służb narodowych
z normami obowiązującymi w PSHM (S23-MOLC, S23-HMOK) celem wskazania różnic. Kolejnym
etapem prac była ocena obecnego (stosowanego w PSHM) standardu procedur QC względem zaleceń WMO (brak/rozbieżności/zgodność) oraz wskazanie dalszych potencjalnych zaleceń/ulepszeń.
W końcowym etapie prac dokonano wstępnej weryfikacji stosowalności proponowanych algorytmów na podstawie danych z wybranych stacji synoptycznych oraz przygotowano założenia dla
wdrożenia miejscowej kontroli jakości w zakresie pomiarów wybranych elementów meteorologicznych w formie raportu.
Celem zrealizowanych prac w Zadaniu 5. było opracowanie wytycznych i etapów automatycznej kontroli jakości danych pochodzących ze stacji automatycznych przy użyciu analizy przestrzennej GIS. Wytyczne realizowano pod kątem zastosowania na dwóch poziomach kontroli jakości danych: (1) bezpośrednio na poziomie stacji w celu wyeliminowania błędów technicznych urządzenia,
w tym czujników oraz błędów pomiarowych (systematycznych i losowych) do wdrożenia w oprogramowaniu obsługującym stację. (2) na poziomie zbiornicy danych.
Zadanie z roku 2013 miało na celu analizę metod wykorzystujących GIS do poprawy jakości
otrzymywanych danych meteorologicznych pochodzących z sieci pomiarowej IMGW-PIB W trakcie prac analizowano możliwość wykorzystania różnych metod interpolacji, Spline, IDW, Kriging
do określenia występowania potencjalnych błędów pomiarowych, ich wielkości oraz możliwości
wykorzystania tych metod przy analizie manualnej i półautomatycznej. Testowano również możliwość wykorzystania Mapy standardowego błędu prognozy (prediction standard error map) do oceny
sieci pomiarowej oraz jakości przestrzennego pola poszczególnych elementów meteorologicznych.
Wynikiem prac są wytyczne dotyczące możliwości wykorzystania GIS do kontroli i weryfikacji
danych. W pracy wykorzystano oprogramowanie ArcGIS oraz rzeczywiste dane IMGW-PIB.
xxix
2014-04-01 09:15:51

Sprawozdanie_2013 - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Transcription

Similar documents

Instrukcja obsługi

Sprawozdanie z działalności w roku 2010

Untitled

w praktyce - European Court of Human Rights

ZAGROŻENIA OKRESOWE WYSTĘPUJĄCE W POLSCE

D,G,GH,SHG Pompy bagrowe i żwirowe do ciężkich

Pobierz wersję PDF

Wiadomości POSK

"Prawo Kanoniczne" 52(2009) - Wydział Prawa Kanonicznego