Szanowni Państwo, W imieniu poniżej wymienionych

Transcription

Szanowni Państwo,
W imieniu poniżej wymienionych organizacji wiodących w zakresie efektywności energetycznej w
Polsce, przesyłam „Uwagi i propozycje uzupełnienia treści Krajowej Strategii Remontów, wersja 1”
(formalnie będącej załącznikiem do Krajowego Planu Działań na Rzecz Efektywności Energetycznej).
Jednocześnie proponujemy spotkanie w celu szczegółowego omówienia przygotowanych uwag i
naszych propozycji
Pozdrawiam serdecznie
Marek Zaborowski
uwagi i propozycje uzupełnienia sygnowane są przez następujące organizacje:
Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska;
Fundacja Poszanowania Energii;
Instytut Ekonomii Środowiska (IES);
Instytut na Rzecz Ekorozwoju;
Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A (KAPE);
Konfederacji Budownictwa i Nieruchomości (KBIN);
Narodowa Agencja Poszanowania Energii (NAPE);
Małopolska Agencja Energii i Środowiska;
Polska Grupa Agencji Energetycznych;
Stowarzyszenia Agencji Poszanowania Energii (SAPE);
Stowarzyszenia Certyfikatorów i Audytorów Energetycznych (SCiAE);
Stowarzyszenie Forum Rozwoju Efektywnej Energii (FREE);
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites” (Organizacja Wspierająca CoM);
Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń;
Stowarzyszenia Producentów Wełny Mineralnej i Szklanej (MIWO);
Związek Banków Polskich;
Związek Pracodawców „Polskie Szkło”.
str. 1
„Uwagi i propozycje uzupełnienia treści Krajowej Strategii
Remontów o niezbędne elementy, wersja 1”
Wersja robocza z dnia 23 czerwca 2014 roku
Szanowni Państwo,
Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Ministerstwo Gospodarki dokumentem, wyrażamy
uznanie dla wysiłku włożonego w wierne i szczegółowe przedstawienie aktualnej sytuacji w obszarze
termomodernizacji budynków, a także za inwentaryzację możliwych źródeł finansowania. Raport
przedstawiony przez Ministerstwo, naszym zdaniem, należy koniecznie uzupełnić o niezbędnie dla
każdej strategii elementy, takie jak część analityczna, czy też propozycje rozwiązań zidentyfikowanych
problemów (szczegółowa lista wniosków poniżej). Jednocześnie postulujemy potraktowanie
budynków jednorodzinnych (w których mieszka połowa Polaków) z należną uwagą, oraz
zaproponowanie dla ich remontów i modernizacji odpowiednich narzędzi wsparcia.
Deklarujemy wolę współpracy z Ministerstwem nad dopracowaniem rządowego dokumentu, tym
bardziej, że część istotnych analiz i materiałów mamy niemal gotowych – chcemy je nieodpłatnie (z
przeniesieniem pełnych praw autorskich) przekazać Ministerstwu Gospodarki. Część naszych analiz
będzie gotowa dopiero we wrześniu (w szczególności opracowane wstępne propozycje nowych
instrumentów wsparcia).
W związku z tym, że Strategia Remontów Budynków wymaga jeszcze wiele pracy, aby mogła być
przydatna i traktowana jako plan działań, to postulujemy powołanie grupy roboczej, której celem
będzie wypracowanie Strategii, w skład której wejdą przedstawiciele branży budowlanej, organizacji
biznesowych, organizacji pozarządowych i samorządów.
Wnioskujemy o uzupełnienie przedstawionego przez Ministerstwo Gospodarki dokumentu
„Strategia modernizacji budynków” o następujące elementy:
1. Postulujemy jasne sformułowanie celów strategicznych wraz z celami cząstkowymi, przy
czym cele powinny być określone konkretnymi liczbami. Dobrze określone cele są
niezbędnym elementem każdej strategii. Dzięki określeniu celów będzie można określić
działania priorytetowe, oraz precyzyjnie sformułować bariery. Proponujemy następujące
sformułowanie głównego celu strategicznego: Wdrożenie programu remontów polskich
budynków prowadzące do maksymalizacji korzyści ekonomicznych, ze szczególnym
uwzględnieniem wyrównywania szans miast i wsi i poprawy jakości powietrza (np. xxx%
zasobów budowlanych zarówno a wsi jak i w mieście).
2. Postulujemy uwzględnienie w „Strategii…” remontów i modernizacji budynków
jednorodzinnych. Pominięcie budynków jednorodzinnych (w których żyje połowa Polaków)
należy uznać za podstawowy brak. Termomodernizacja budynków jednorodzinnych wiąże się
także ze zmniejszeniem zagrożeń wynikających z bardzo złej jakości powietrza w polskich
miastach (w tym takich miejscowościach uzdrowiskowych jak Zakopane czy Nowy Sącz).
Modernizacja budynków jednorodzinnych wymaga specjalnego podejścia, znanego i
sprawdzonego w innych krajach europejskich.
str. 2
3. Określenie i wyodrębnienie grup budynków, wobec których można będzie przygotować
odpowiednie środki oddziaływania w celu zrealizowania celu (prawdopodobnie inne dla
budynków użyteczności publicznej, inne dla budynków wielorodzinnych i inne dla budynków
jednorodzinnych). Każda z tych grup, w zależności np. od przeznaczenia budynków, ich liczby,
wielkości, własności – wymaga innego oddziaływania we wszystkich trzech obszarach:
regulacji, zachęt (kar) i informacji/promocji.
4. Postulujemy określenie głównych podmiotów odpowiedzialnych za realizację strategii, raz z
przyporządkowaniem celów cząstkowych, zadań i budżetów. Naszym zdaniem podana przez
autorów „Strategii…” lista głównych interesariuszy jest niewłaściwa. Za wdrażanie strategii
powinien być odpowiedzialny polski rząd, w tym przede wszystkim Minister Infrastruktury i
Rozwoju, oraz inne ministerstwa i agendy rządowe takie jak NFOSIGW, BGK;
5. Uważamy, za konieczne przeprowadzenie analizy efektywności stosowanych do tej pory
instrumentów finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem budynków jednorodzinnych.
Przygotowana przez Instytut Ekonomii Środowiska analiza wykazała całkowity brak na
polskim rynku skutecznych instrumentów wsparcia remontów i modernizacji budynków
jednorodzinnych (zobacz: Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania
modernizacji domów jednorodzinnych, strona 39 ).
6. Należy przeprowadzić analizę i priorytetyzację barier, które powinny zostać pokonane przez
strategię. Analiza barier powinna być spójna z celami strategicznymi – zobacz „Analiza barier
modernizacji budynków w Polsce, strona 17”, oraz które będą stanowić bazę do
strukturyzacji instrumentów finansowych.
7. Uważamy za niezbędne ustalenie przejrzystych i wspólnych kryteriów wsparcia bez względu
na rodzaj własności – efekt ekologiczny powinien być kupowany jak najtaniej, przy użyciu
jasnych kryteriów. Kryteria powinny stanowić integralną część strategii, tak aby potem mogły
być wykorzystywane przy dystrybucji środków wsparcia (projektowanie instrumentów
wsparcia).
8. W strategii należy zaproponować nowe instrumenty finansowe, które będą przygotowane
zgodnie z oczekiwaniami nowej perspektywy finansowej (w większym stopniu
wykorzystujące instrumenty zwrotne) dostosowane do nowych wyzwań (finasowanie
modernizacji budynków jednorodzinnych, finansowanie programów ochrony powietrza,
finansowanie realizacji planów gospodarki niskoemisyjnej, rewitalizacja miast, rozwój
obszarów wiejskich). Konieczne są także a) intensyfikacja wsparcia bezzwrotnego oraz b)
zróżnicowania finansowania zwykłych remontów działań na rzecz głębokiej
termomodernizacji (zobacz: Wieloletni kredyt remontowy, strona 59).
9. Postulujemy sformułowanie definicji termomodernizacji i głębokiej termomodernizacji,
która pomoże w ustrukturyzowaniu narzędzi finansowych – zobacz „Definicja głębokiej
termomodernizacji, strona 6”.
10. Za niezbędne uważamy opracowanie analizy potencjału remontów (proponowana treść i
struktura uzupełnienia znajduje się w rozdziale: Analiza potencjału termomodernizacji
zasobów budowlanych w Polsce, strona 27).
11. Bezwzględnie należy przeprowadzić analizę społecznych korzyści dla Polski wynikających z
proponowanych działań (taka analiza została wykonana przez BPIE i może być bezpośrednio
wykorzystana w strategii (zobacz: Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla
Polski, strona 45),
12. Należy uzupełnić listę powiązanych obszarów (oraz odpowiednich analiz) o dyrektywę
Efektywności Energetycznej i ustawę o efektywności energetycznej, a także o dyrektywę
KAFE i rozporządzenie o Ekoprojekcie (Ecodesign).
str. 3
13. Autorzy strategii powinni uzupełnić treść opracowania tak, aby opracowanie wyczerpywało
wymagania określone w paragrafie 4 Dyrektywy o Efektywności Energetycznej (należy
porównać spis treści Opracowania z listą wymagań określonych w dyrektywie).
14. Konieczne jest powiązanie termomodernizacji z rewitalizacją miast i obszarów wiejskich
(szczególnie tam, gdzie inwestycje realizowane są z funduszy unijnych, których celem jest
wzrost gospodarczy i poprawa konkurencyjności, m.in. poprzez szeroko pojętą poprawę
warunków życia), tak aby remonty prowadziły nie tylko do poprawy parametrów
energetycznych budynków, ale również aby również powiązane były z poprawą estetyki i
funkcjonalności remontowanych obiektów i ich otoczenia.
Dodatkowo uważamy, że dokument, ze względu na wymagania formalne, powinien zawierać
następujące informacje:
15. Określenie horyzontu czasowego – proponujemy do roku 2030., przy czym do roku 2020
powinny naszym zdaniem, zostać określone precyzyjne cele i alokacje środków.
16. Przygotowanie analizy oszczędności energii przy wykorzystaniu budynków referencyjnych
(najlepiej tak, aby było zachować spójność i odniesienie do budynków określonych w
Warunkach Technicznych).
str. 4
Lista zawierająca przykładowe materiały, które jesteśmy
skłonni przekazać Ministerstwu Gospodarki do
natychmiastowego wykorzystania, albo do wspólnego
dopracowania.
Definicja głębokiej termomodernizacji ................................................................................................... 6
Dwa główne akcenty: termomodernizacja budynków jednorodzinnych i jakość powietrza ............... 10
Analiza barier modernizacji budynków w Polsce .................................................................................. 17
Wymagania prawa unijnego istotne dla modernizacji energetycznej budynków ................................ 24
Analiza potencjału termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce ............................................. 27
Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania modernizacji domów
jednorodzinnych .................................................................................................................................... 39
Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla Polski.............................................................. 45
Przykład propozycji instrumentów finansowania termomodernizacji w Polsce, ze szczególnym
uwzględnieniem termomodernizacji budynków jednorodzinnych ....................................................... 55
Finansowanie zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach jednorodzinnych .................... 62
str. 5
Definicja głębokiej termomodernizacji
Pojęcie głębokiej (ambitnej) termomodernizacji jest względne, zgodnie z ogólnymi zasadami
dotyczącymi dyrektyw, jego znaczenie ma zostać określone przez kraje członkowskie, z
uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych1. Mając na uwadze to, że właściwe zdefiniowanie pojęcia
ma znaczenie dla określenia rodzaju i poziomu wsparcia państwa (np. programowanie dystrybucji
środków UE), na użytek niniejszego dokumentu przyjęto następującą definicję głębokiej
termomodernizacji:
Głęboka termomodernizacja to zestaw działań remontowych i modernizacyjnych, prowadzących do
zmniejszenia zużycia energii w budynkach. Zakres działań wykonanych w ramach głębokiej
termomodernizacji jest określony na poziomie optymalnym z punktu widzenia ekonomicznego. Do
określania optymalnego zestawu działań modernizacyjnych wykorzystuje się metodę kosztu
optymalnego2 .
Przykład graficzny ilustrujący definicję głębokiej termomodernizacji
http://1drv.ms/1nK4B8f
Optymalny zakres rozumiany jest jako:
a) opłacalny z punktu widzenia inwestora
b) oraz przynoszący szersze korzyści ekonomiczne (których osiągnięcie może być np.
finansowane przez państwo) (A+B).
1
Szeroka dyskusja dotycząca pojęcia „głębokiej termomodernizacji/Deep Renovation” została przeprowadzona
przez Global Building Performance Network i opublikowana w raporcie „What is a Deep Renovation Definition”.
GBPN proponuje następującą definicję: The acronym, DR, can mean a deep renovation, a deep retrofit, a deep
refurbishment, and to a lesser extent, a deep reduction. A standard renovation or refurbishment will often
achieve energy savings ranging between 20% and 30%, sometimes even less. However, by renovating
deeply, it is possible to reduce the energy consumption of a building by more than 75%. But for some experts,
the expected savings that they call a DR is significantly different.
2
Zagadnienia dotyczące metodologii kosztu optymalnego zostały opracowane w publikacji „Koszty optymalne”,
Dan Staniaszek, 2013 http://1drv.ms/1mMyGPm
str. 6
Opłacalność z punktu widzenia inwestora prywatnego (zakres oznaczony literą A) może być
określona jednym z powszechnie stosowanych parametrów – np. NPV, IRR.
Wsparcie państwa (dotacje) powinno dotyczyć działań znajdujących się w obszarze „zakres
uzasadniony kosztami i korzyściami ekonomicznymi (B – kolor zielony).
Remont a głęboka termomodernizacja
Remont budynku zwykle nie wymaga wsparcia państwa – każdy właściciel nieruchomości może
przeliczyć co mu się opłaca, a następnie wykonać inwestycje (na przykład wymienić zepsute,
nieszczelne okna). Należy zaznaczyć, że brak zachęt ze strony państwo do remontowania domów i
mieszkań, w praktyce oznacza godzenie się na wykonanie inwestycji o zakresie niższym niż poziom
uzasadniony ekonomicznie, a to oznacza w skali kraju wolniejszą ścieżkę zmian w zasobach
budowlanych, której tempo nie gwarantuje osiągnięcia pożądanych celów krajowych (zmniejszenie
emisji dwutlenku węgla i zmniejszenie zużycia energii, przyspieszenie rozwoju gospodarczego, wzrost
PKB) w oczekiwanym terminie.
Aby przyspieszyć proces (zwiększyć ilość zakres realizowanych inwestycji) państwo może podjąć
decyzję o wspieraniu remontów (na przykład poprzez zaoferowanie atrakcyjnych kredytów). W
przypadku kredytów preferencyjnych (dotowanych), można wprowadzić dodatkowe warunki, które
sprawią, że inwestycja będzie wykonana w większym zakresie.
str. 7
Oferowanie przez państwo dogodnego kredytowania ma kilka zalet:
a) pozwala na ustalenie zakresu na poziomie, który jest zbliżony do optimum ekonomicznego,
b) pozwala na znaczną mobilizację środków prywatnych.
Wada tego rozwiązania jest realizacja inwestycji poniżej optimum ekonomicznego, co z punktu
widzenia państwa jest niewykorzystaniem szans rozwojowych (maksymalizacji korzyści
ekonomicznych).
Głęboka termomodernizacja a dodatkowość działań państwa
Jeżeli przyjmiemy, że zwykłe remonty są sprawą właścicieli budynków (w przykładzie starego okna na
nowe np. o standardzie 1,3 kWh/(k*m2+rok), to działania dodatkowe (wymiana starego okna na
okno o współczynniku lepszym niż 1,3), zmierzające do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń lub
zmniejszenia zużycia energii mogą, a nawet powinny być wspierane przez państwo.
Głęboka termomodernizacja powinna prowadzić do wykorzystania pełnego potencjału
ekonomicznego, związanego z realizacją prac remontowych.
str. 8
Ten potencjał ekonomiczny wynika z między innymi z następujących czynników, których waga może
zmieniać się w zależności od uwarunkowań/czynników lokalnych:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
efekt cieplarniany,
jakość powietrza,
komfort użytkownika,
zwiększenie wartości nieruchomości,
poprawa krajobrazu,
zmniejszenie problemu ubóstwa (zmniejszenie rachunków za energię),
tworzenie nowych miejsc pracy,
wpływy do budżetu w postaci CIT, VAT i PIT,
zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego.
Każdy z wyżej wymienionych powyżej czynników jest powodem dla którego warto wspierać
termomodernizację, tak aby doprowadzić do przeprowadzenia optymalnego z punktu widzenia
ekonomicznego zakresu inwestycji.
Przykład poskładania różnych dotacji w celu osiągnięcia optimum ekonomicznego.
Dotacje mogą pochodzić z różnych instytucji, które mogą finansować realizację różnych celów, a
zatem ta sama inwestycja może uzyskać wsparcie z różnych źródeł: np.
a) efekt cieplarniany – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
b) ochrona powietrza – miasto Kraków,
e,f,g) Fundusz Rozwoju Regionalnego.
Należy podkreślić, że zwiększanie części dotacyjnej powinno łączyć się ze zwiększaniem zakresu
inwestycji lub dostarczaniem dodatkowych usług (na przykład darmowy audyt energetyczny,
doradztwo architekta miejskiego, etc).
Przefinansowanie dotowanych działań termomodernizacyjnych
Zbyt szczodre finansowanie prowadzi do marnotrawstwa środków publicznych spowodowanego
wykonywaniem zadań niepotrzebnych, które wykraczają poza optimum ekonomiczne.
str. 9
Rysunek pokazuje, że nadmierne dofinansowanie może być bardzo kosztowne, a z drugiej strony
osiągany efekt może być niewspółmierny do nakładów.
Poziom wsparcia powinien wynikać z analizy ekonomicznej przeprowadzonej (w miarę możliwości)
dla warunków lokalnych.
Do działań które państwo powinno wspierać należą:
Poprawa poziomu świadomości i wiedzy na temat korzyści z działań termomodernizacyjnych
(edukacja, marketing, promocja)
Zwiększenie zakresu działań remontowych tak aby zmaksymalizować korzyści energetyczne,
Promocja kompleksowych prac modernizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem
efektywności energetycznej,
Realizacja programów na rzecz poprawy jakości powietrza,
Pomoc osobom o niskich dochodach (przeciwdziałanie ubóstwu),
Rewitalizacja budynków z wielkiej płyty (koszty społeczne wynikające z zagrożeń),
Poprawa estetyki (nie tylko budynków ale również przestrzeni urbanistycznej).
Dwa
główne
akcenty:
termomodernizacja
jednorodzinnych i jakość powietrza
budynków
Konieczność wsparcia termomodernizacji budynków jednorodzinnych
Chociaż w budynkach jednorodzinnych mieszka niemal połowa Polaków3, to do tej pory ich
modernizacja w praktyce nie była przedmiotem żadnego wsparcia ze strony państwa. Zwykle budynki
jednorodzinne były budowane przez małe, kilkuosobowe firmy lub własnoręcznie, często bez udziału
fachowców, w oparciu o najprostsze założenia konstrukcyjne i architektoniczne (jakość
konstrukcyjna, architektoniczna i materiałowa znajduje swoje odbicie w efektywności energetycznej
3
http://www.forbes.pl/wiecej-polakow-mieszka-w-mieszkaniach-czy-w-domach-,artykuly,156834,1,1.html
str. 10
budynków postawionych w latach powojennych. W rozdziale wykazano, że budynki jednorodzinne
zamieszkane są przez najbardziej potrzebujących wsparcia – mieszkańców obszarów wiejskich i tzw.
Regionu wschodniego.
Zgodnie z oficjalnymi informacjami podawanymi przez EUROSTAT i GUS obszary wiejskie, na których
mieszka większość ludności Polski charakteryzują się przede wszystkim zabudową jednorodzinną (ok.
85%). Ponadto mieszkańcy obszarów Polski Wschodniej, charakteryzujących się wolniejszym
rozwojem gospodarczym, oraz mniejszą zamożnością, mieszkają przede wszystkim w budynkach
jednorodzinnych.
4
Tabela 1Struktura zasobów budowlanych w Polsce w roku 2012. (GUS) .
WYSZCZEGÓLNIENIE
dom
jednorodzinny
wolnostojący
Typ budynku
dom
budynek z mniej budynek z 10 i
jednorodzinny w niż 10 lokalami więcej
lokalami
zabudowę
mieszkalnymi mieszkalnymi
OGÓŁEM .............................
42.1
4.3
10.3
43.2
Klasa miejscowości:
Miasta razem
21.9
4.2
11.9
61.9
500 i więcej ..........................
8.5
3.2
8.2
80.1
500-200 ...............................
14.1
5.1
11.0
69.9
200-100 ...............................
15.9
2.1
15.6
66.2
100-20 .................................
25.2
4.2
12.4
58.1
20 i mniej ... ....... ......... ......
40.7
6.0
13.3
39.8
Wieś...................................
81.9
4.5
7.2
6.1
Regiony
centralny ..............................
43.2
3.5
4.7
48.6
południowy ..........................
44.5
2.2
8.7
44.3
wschodni ............................
62.3
3.3
3.0
31.4
północno-zachodni
32.8
6.2
16.3
44.6
południowo-zachodni ..........
27.8
5.5
20.7
45.7
północny .............................
34.3
7.0
15.4
43.3
o liczbie mieszkańców w tys.
Wspierając termomodernizację zabudowy jednorodzinnej wspiera są przede wszystkim rozwój
obszarów i miejscowości wymagających ingerencji państwa (ze względu na mniejsze dochody):
a) wieś -85% mieszkańców si mieszka w budynkach jednorodzinnych;
b) Region Wschodni” – 2/3 mieszkańców regionu wschodniego mieszka w budynkach
jednorodzinnych.
Wspieranie rozwoju Regionu Wschodniego powinno być przedmiotem szczególnej troski rządu. W
regionie wschodnim dochody gospodarstw domowych są średnio o 13% niższe od średniej krajowej.
4
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf
str. 11
Rysunek 1. Wskaźnik zróżnicowania poziomu rocznych ekwiwalentnych dochodów w gospodarstwie domowym wg.
5
Regionów NTS1 .
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EUSILC2012.pdf
Wspierając termomodernizację w regionie wschodnim rząd może przyczynić się do zmniejszenia
kosztów życia, w tym przede wszystkim wydatków na ogrzewanie, a zatem jednocześnie przyczynić
się do zwiększenia rozporządzalnego budżetu rodzinnego, który mógłby być wykorzystany na inne
cele. W rejonie wschodnim niemal co czwarte gospodarstwo domowe jest zagrożone ubóstwem.
6
Rysunek 2. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem w gospodarstwie domowym wg. Regionów (NTS1) .
5
Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) to uporządkowany wykaz nazw
jednostek terytorialnych i przypisanych im symboli terytorialnych występujących na poszczególnych poziomach
podziału terytorialnego kraju, wykorzystywany w procesie zbierania danych statystycznych, gromadzenia,
przechowywania i opracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania
wyników badań statystycznych w przekrojach terytorialnych. NTS1 – jest klasyfikacją najwyższego szczebla,
gdzie województwa zostały pogrupowane w 6 makroregionów statystycznych. Struktura grupowań NTS, ich
symbole i sposób zapisu, oparta jest na systemie identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego
kraju, który jest częścią Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju – TERYT.
http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/nomenklatura-nts/
6
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_badanie_dochodow_warunkow_zycia_EU-SILC2012.pdf
str. 12
Rysunek 3. Regionalny rozkład produkcji budowlano montażowej (BCC 2011)
7
Położenie nacisku na rozwój termomodernizacji w obszarach wschodnich (budynki jednorodzinne)
przyczyni się do rozwoju miejsc pracy, szczególnie w małych przedsiębiorstwach, zwiększenia
lokalnego PKB, a także do lokalnego rozwoju produkcji budowano montażowej.
Dotychczasowe koncentrowanie wsparcia remontów i modernizacji budynków wielorodzinnych
(Fundusz Termomodernizacji) i publicznych (Fundusze Ochrony Środowiska) nie jest ukierunkowane
na pomoc obszarom problemowym, niedostatecznie przyczynia się do poprawy warunków życia
osób, które najbardziej potrzebują pomocy (np. mieszkańców wsi w „Regionie Wschodnim”.
Pomijając najbardziej potrzebujących państwo polskie nie realizuje zasad polityki spójności.
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/WZ_jakosc_zycia_2013.pdf.
Budynki wielorodzinne z wielkiej płyty
Wielorodzinne budynki były w Polsce budowane szybko i bardzo często bez przestrzegania reżimów
technologicznych . Odbudowa Polski po wyniszczającej okupacji niemieckiej, w warunkach
wieloletniego niedostatku spowodowanego planową gospodarką komunistyczną prowadzona była
byle jak i nieefektywnie. Polskie budynki wielorodzinne (szczególnie te z wielkiej płyty), podobnie jak
we Wschodnich Landach Niemiec, czy na terenie byłej Czechosłowacji stanowią wyzwanie estetyczne
i techniczne. W Polsce planuje się wdrożenie nowych programów mających na celu rewitalizację
budynków z wielkiej płyty8.
konieczna jest integracja programów rewitalizacji budynków z wielkiej płyty z działaniami na rzecz
efektywności energetycznej (przysłowiowa dodatkowa szyba lub dodatkowe centymetry izolacji
termicznej).
7
http://www.bcc.org.pl/blz/pliki/raporty/BUDOWNICTWO_XI_2011.pdf
http://wiadomosci.onet.pl/kraj/plan-rewitalizacji-osiedli-obejmie-cala-polske-andrzej-adamczyk-to-olbrzymiewyzwanie/ng654
8
str. 13
Ochrona powietrza
Ubóstwo, powszechne przyzwolenie na zanieczyszczenie powietrza i brak dobrych regulacji prawnych
doprowadziły do rozpowszechnienia się praktyki ogrzewania najgorszym węglem, nawet brunatnym,
a często odpadami. Na zdjęciach poniżej, wykonanych na przełomie roku 2012 i 2013 pokazano ceny
sprzedaży węgla brunatnego, ekogroszku o kaloryczności 22 MJ/kgi kaloryczności 26 MJ/kg.
Tabela 2. Porównanie cen energii oraz emisji dwutlenku siarki oraz ilości popiołu w wyniku spalania 1 tony węgla (ceny z 29
grudnia 2012, Castorama, Kraków).
Węgiel brunatny
Ekogroszek
Ekogroszek 2(Carbon R)
Węgiel brunatny
Ekogroszek
Ekogroszek 2 (Carbon R)
Wartość
Zawartość Zawartoś
opałowa
popiołu
ć siarki
(MJ/kg)
11
14%
0,60%
22
10%
1,70%
26
8%
0,60%
Ilość
energii Popiół (kg)
(MJ)
11000
140
22000
100
26000
80
Siarka
(kg)
6
17
6
Cena
worka
15,78
13,88
28,9
Cena
PLN/MJ
0,057
0,032
0,044
Z tabeli wynika, że najwięcej energii uzyskuje się ze spalania Ekogroszku (Carbon R), ale bardziej
opłacalne jest spalanie zwykłego Ekogroszku, o dużej zawartości siarki. Jednocześnie każda
tonaspalonego Ekogroszku powoduje trzykrotnie więcej emisji siarki niż spalanie pozostałych,
wyszczególnionych w tabeli paliw.. Absurdalną wydaje się sprzedaż węgla brunatnego – który w
normalnym kotle węglowym po prostu źle się spala (ze względu na wysoką zawartość wilgoci) a
uzyskana energia jest niemal dwukrotnie droższa niż w przypadku ekogroszku. Sprzedawca, żeby
zasugerować korzystny zakup zestawił ceny różnych opakowań (węgiel pakowany jest w worki 25
kilogramowe, a Ekogroszek w worki dwudziestokilogramowe, na pierwszy rzut oka różnicy nie widać.
str. 14
str. 15
Kraków, miasto w którym żyje niemal 800 tysięcy mieszkańców, jest trzecim pod względem
zanieczyszczenia powietrza miastem w Europie. Aż 6 polskich miast znajduje się w pierwszej
dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast europejskich, w tym Nowy Sącz kojarzący się z
górskim powietrzem9,10). Polski problem ubóstwa energetycznego wiąże się ze spalaniem najtańszego
paliwa, w tym odpadów komunalnych. Modernizacja polskich budynków w bezpośredni sposób
przyczyni się do wzrostu poziomu życia (w tym przede wszystkim zdrowia mieszkańców dużych
miast), poprawy estetyki polskich miast i wsi a także poprawy stanu środowiska.
Warto zwrócić uwagę na to, że zmniejszenie zużycia energii o 50% powoduje automatyczne
„uwolnienie środków”, które mogą być przeznaczone na zakup lepszego paliwa.
Rekomenduje się integrację programów ochrony powietrza z kompleksowymi remontami i
inwestycjami prowadzącymi do zmniejszenia zużycia energii w budynkach.
9
http://forsal.pl/msp/galerie/739525,zdjecie,8,ranking_10_najbardziej_zanieczyszczonych_miast_w_europie_6_
jest_w_polsce.html
10
http://www.krakowskialarmsmogowy.pl/
str. 16
Analiza barier modernizacji budynków w Polsce
Niektóre koszty/bariery są ponoszone przez inwestora (np. audyt energetyczny), a inne koszty/bariery (np. kampania informacyjna) muszą być ponoszone przez państwo
albo inne instytucje zainteresowane realizacją danej inwestycji (np. banki, fundusze)
Przełamywanie niektórych barier np. wykonanie audytu energetyczne jest technicznie i organizacyjnie proste (np. do rozwiązania problemu audytu wystarczy tylko
opłacenie jego przeprowadzenia) ale są bariery bardzo trudne do pokonania np. brak świadomości w zakresie klimatu (FEASIBILITY)
Waga
problemu
Bariera
Koszty transakcyjne
Informacyjne
Domy jednorodzinne
Domy wielorodzinne
Budynki użyteczności publicznej
Koszty przygotowawcze - koszty
audytu
Koszty przygotowawcze opracowanie wniosku
kredytowego
Koszty przygotowawcze –
przygotowanie projektu,
koncepcji wyceny itd.
Długotrwała i skomplikowana
procedura pozyskiwania
środków
Brak świadomości
(zapotrzebowania) po stronie
inwestorów
Koszty przygotowawcze - koszty
audytu
Koszty przygotowawcze opracowanie wniosku
kredytowego
przygotowanie projektu,
koncepcji wyceny itd.
procedura pozyskiwania
środków
Brak świadomości
(zapotrzebowania) po stronie
inwestorów
Brak wiedzy na temat możliwości
finansowania
Brak wiedzy na temat korzyści (w
tym korzyści finansowych,
zdrowotnych, inwestycyjnychwzrost wartości nieruchomości,
komfort) płynących z
Koszty przygotowawcze - koszty audytu
Brak wiedzy na temat korzyści
(w tym korzyści finansowych,
zdrowotnych, inwestycyjnychwzrost wartości nieruchomości,
komfort) płynących z
Koszty przygotowawcze opracowanie wniosku kredytowego
przygotowanie projektu, koncepcji
wyceny itd.
procedura pozyskiwania środków
Brak świadomości na temat powinności
(wynikających z Dyrektyw) po stronie
inwestorów publicznych
Brak wiedzy na temat korzyści (w tym
korzyści finansowych, zdrowotnych,
inwestycyjnych-wzrost wartości
nieruchomości, komfort) płynących z
termomodernizacji
str. 17
Know-how (w Polsce nie ma
problemu z dostępem do
technologii)
Finansowa
termomodernizacji
Brak wiedzy na temat możliwych
rozwiązań technologicznych
Brak świadomości wpływu na
środowisko m.in. problem
jakości powietrza
termomodernizacji
środowisko m.in. problem jakości
powietrza
Brak wiedzy na temat
właściwych i niewłaściwych
rozwiązań po stronie
inwestorów
Brak wiedzy po stronie
wykonawców, architektów,
kierowników budowy
Przyzwyczajenie wykonawców
do przestarzałych standardów
Preferowanie najtańszych często
przestarzałych rozwiązań
Brak wiedzy na temat właściwych
i niewłaściwych rozwiązań po
stronie inwestorów
Brak środków własnych na
inwestycje
Zbyt długi okres zwrotu (>7 lat)
Znacząca wartość inwestycji w
porównaniu z dochodami
Brak dostępności np.
długoterminowego
finansowania
Zbyt niskie koszty energii (nie
oddające rzeczywistych kosztów
jej wytworzenia)
Brak środków własnych na
inwestycje
Brak wiedzy po stronie
wykonawców, architektów,
kierowników budowy
Przyzwyczajenie wykonawców do
przestarzałych standardów
przestarzałych rozwiązań
środowisko m.in. problem jakości
powietrza
Niska waga problemu w porównaniu
do innych działań gminy
Brak wiedzy na temat właściwych i
niewłaściwych rozwiązań po stronie
inwestorów
Brak wiedzy po stronie wykonawców,
architektów, kierowników budowy
Przyzwyczajenie wykonawców do
przestarzałych standardów
przestarzałych rozwiązań (kwestia
przetargów)
Brak środków własnych na inwestycje
długoterminowego finansowania
długoterminowego finansowania
Zbyt niskie koszty energii (nie
oddające rzeczywistych kosztów
jej wytworzenia)
Zbyt niskie koszty energii (nie oddające
rzeczywistych kosztów jej
wytworzenia)
Brak możliwości udziału firm ESCO w
str. 18
finansowaniu projektów
Polityczno-prawna
Nie-realizowanie zapisów
Drugiego Planu na rzecz
Efektywności energetycznej
(Fundusz Termomodernizacyjny,
Kampania Społeczna)
Opóźnienia w implementacji
Dyrektyw Unijnych
Brak zainteresowania
decydentów zagadnieniami ee
per se
Niezauważenie problemu
termomodernizacji budynków
jednorodzinnych przez
decydentów na terenach
miejskich i wiejskich
Negatywne stanowisko MF w
sprawie wpływu programów
dofinansowania
termomodernizacji na budżet
państwa
Brak koordynacji między
resortami/brak spójnej strategii
Rządu
. Istniejący plan modernizacyjny
przygotowany przez
Ministerstwo Infrastruktury i
Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy
Nie-realizowanie zapisów
Drugiego Planu na rzecz
Efektywności energetycznej
(Fundusz Termomodernizacyjny,
Kampania Społeczna)
Opóźnienia w implementacji
Dyrektyw Unijnych
Brak zainteresowania
decydentów zagadnieniami ee
per se
Plan działań dotyczący zwiększenia
liczby budynków o niemal zerowym
zużyciu energii
Plan działań dotyczący zwiększenia
liczby budynków o niemal zerowym
zużyciu energii
Negatywne stanowisko MF w
sprawie wpływu programów
dofinansowania
termomodernizacji na budżet
państwa
resortami/brak spójnej strategii
Rządu
przygotowany przez
Ministerstwo Infrastruktury i
Rozwoju gł. Przez ITB :” Krajowy
Opóźnienia w implementacji Dyrektyw
Unijnych
Brak zainteresowania decydentów
zagadnieniami ee per se
Negatywne stanowisko MF w sprawie
wpływu programów dofinansowania
termomodernizacji na budżet państwa
resortami/brak spójnej strategii Rządu
przygotowany przez Ministerstwo
Infrastruktury i Rozwoju gł. Przez ITB
:” Krajowy Plan działań dotyczący
zwiększenia liczby budynków o niemal
zerowym zużyciu energii
str. 19
Społeczno-Kulturowe
Oczekiwanie na dotację (w
przypadku braku dotacji, nie
podejmowane są żadne działania)
Organizacyjne
Split Incentives
Oczekiwanie na dotację (w przypadku
braku dotacji, nie podejmowane są
żadne działania)
Brak
bezpośrednich/osobistych/politycznych
korzyści z przeprowadzenia
termomodernizacji
Technologiczne
Konstrukcja budynku
uniemożliwia
termomodernizację
Konstrukcja budynku
uniemożliwia termomodernizację
Konstrukcja budynku uniemożliwia
termomodernizację
Zabytkowe budynki- brak
możliwości wykonania izolacji
ścian od zewnątrz
Zabytkowe budynki- brak możliwości
wykonania izolacji ścian od zewnątrz
str. 20
Omówienie głównych barier
Koszty transakcyjne – w szczególności audyt i wniosek kredytowy dla budynku jednorodzinnego
(mz)
Istotną barierą w podejmowaniu prac termomodernizacyjnych (których celem jest realizacja możliwie
ambitnego, ale jednak optymalnego z punktu widzenia inwestora, programu modernizacji) są koszty
transakcyjne – określane czasami jako „bariery wejścia”. Bardzo ważną cechą kosztów
transakcyjnych jest proporcja pomiędzy wielkością tych kosztów a wartością zadań inwestycyjnych.
Cechą charakterystyczną działań na rzecz efektywności energetycznej jest ich relatywnie niewielka
wartość, a zatem zwykle proporcja pomiędzy kosztami transakcyjnymi a wartością działań
inwestycyjnych jest niekorzystna albo bardzo niekorzystna. Zdarza się, że koszty transakcyjne mogą
być tak wysokie, że skonsumują korzyść wynikającą z dotacji – na przykład finansowanie
termomodernizacji budynków jednorodzinnych w ramach funduszu termomodernizacji wiązało się z
koniecznością przygotowania audytu, przygotowaniu wniosku kredytowego, co skutecznie
zniechęcało potencjalnych inwestorów. Do kosztów transakcyjnych należą:
a)
Koszty dotarcia z ofertą do klienta,
b)
Czas poświęcony na rozpoznanie problemu,
c)
Koszty dokumentacji technicznej (audyt, projekt, pozwolenie na budowę),
d)
Koszty dokumentacji kredytowej.
Programy efektywności energetycznej z oczywistych względów powinny zmierzać do eliminacji barier
wejścia, między innymi poprzez:
Publiczne kampanie promujące programy efektywności energetycznej (dotarcie z ofertą i
uzyskanie rzetelnej wiedzy),
Takie konstruowanie programów, aby wyeliminować potrzebę przygotowania audytu
energetycznego, na przykład poprzez tworzenie list typu LEME,
Jeżeli to tylko możliwe rezygnacja ze schematu kredytowego w kierunku bardzo
uproszczonego schematu dotacyjnego.
Brak dostępności długoterminowego kredytowania remontów (mz)
Brak dostępności długoterminowego, łatwo dostępnego i taniego finansowania uniemożliwia
przeprowadzanie kompleksowych działań remontowych, które prowadzą do szybkiego osiągnięcia
znacznych efektów energetycznych. Motywem podejmowania działań remontowych jest fizyczna
degradacja budynków (techniczna amortyzacja). W Polsce, szczególnie w budynkach
jednorodzinnych, ze względu na brak środków, podejmowane są chaotyczne remonty ad hoc, które z
punktu widzenia technicznego i ekonomicznego nie są wykonywane w oparciu o audyty, a ich zakres
nie jest zwykle w żaden sposób optymalizowany. Zwykle remonty odkładane są na ostatni moment,
kiedy właściciel budynku nie ma wyjścia i po prostu musi wyremontować elewację, bo tynk spada na
głowę, albo dach jest całkowicie dziurawy. Długoterminowy kredyt remontowy – na 20-25 lat,
pozwoli na zrealizowanie kompleksowej inwestycji, a jednocześnie na szybkie uzyskanie efektu w
postaci zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i zmniejszenia zużycia energii.
str. 21
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budowy – Arkadiusz Węglarz.
Brak wiedzy po stronie wykonawców, architektów, kierowników budów to szczególna bariera, która
zniechęca wielu inwestorów do przeprowadzenia głębokiej termomodernizacji. Brak wiedzy wśród
architektów i projektantów przekłada się na błędy projektowe w zakresie rozwiązań szczegółów
ocieplenia przegród zewnętrznych, instalacji grzewczych i instalacji wentylacji mechanicznej z
odzyskiem ciepła. Źle zaprojektowane i wykonane detale powodują powstanie mostków termicznych
i duże straty ciepła. Źle zaprojektowana wentylacja mechaniczna objawia się przeciągami i
dokuczliwym hałasem. Kolejny istotny problem to jakość robot budowlanych. Bardzo wiele firm
budowlanych, najczęściej tych, które działają w tzw. szarej strefie, oferuje wykonawstwo bardzo
tanie, jednak o bardzo niskim stopniu fachowości oraz bez jakichkolwiek gwarancji dotyczących
jakości wykonanych prac. Wiele błędów powstaje przy montażu izolacji i to zarówno tych
termicznych jak i przeciw wilgotnościowych. Źle wykonane połączenia, zakładki i ułożenie płyt oraz
jakość i szczelność wykonanych izolacji ścian, stropów czy poddaszy to duży problem. Powstają błędy
wykonawcze uniemożliwiają dotrzymania parametrów dla termomodernizowanego budynku
wyznaczonych w audycie energetycznym. Dobre, dysponujące wykwalifikowanymi pracownikami
firmy wykonawcze, oferują stawki nie do zaakceptowania przez wielu inwestorów. Szczególna rolę w
zakresie dotrzymania jakości robót powinni pełnić kierownicy budów, którzy niestety w większości w
chwili obecnej kierują się rutyną i nie uzupełniają swojej wiedzy na temat nowych technologii.
Kolejny problem to mała wiedza inwestorów i uleganie sugestią wykonawców, co powoduje
nieracjonalne rozwiązania i przeinwestowanie, takie jak np. zakup kotła o dwa razy większej mocy niż
moc obliczona w audycie lub zmniejszenie grubości izolacji w stosunku do projektu.
Brak wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych
Strach przed nowymi technologiami w branży budowlanej w Polsce wynika z braku wiedzy
uczestników procesu budowlanego, oraz przyjętego przez większość inwestorów i projektantów
kryterium minimalizacji kosztów inwestycyjnych przy planowaniu inwestycji. Tymczasem nowe
technologie stosowane w małej skali są znacznie droższe niż te tradycyjne. W celu obniżenia kosztów
zastosowania nowych technologii potrzebne jest masowe ich rozpowszechnienie co z kolei wiąże się
ze zmianą sposobu planowania inwestycji. Należy wprowadzić nowy oparty o analizę kosztów w cyklu
życia obiektu (efektów termomodernizacji), sposób planowania inwestycji, szczególnie przedsięwzięć
termomodernizacyjnych. Do tego potrzebna jest odpowiednia wiedza. Współczesny świat wymaga
od nas stałego podnoszenia swoich kwalifikacji. Tymczasem pracownicy sektora budowlanego nie
chętnie biorą udział w studiach podyplomowych, konferencjach lub kursach dotyczących aktualizacji
wiedzy, szczególnie w zakresie zastosowania nowych technologii. Takie pojęcia jak areożele, izolacje
dynamiczne szkło elektrochromatyczne to wciąż dla większości polskich inżynierów budowlanych
pojęcia abstrakcyjne. Tymczasem zastosowanie nowych materiałów pozwoliło by osiągnąć znaczne
oszczędności energii, które praktycznie ze względów technicznych lub estetycznych (za duże
grubości) nie są możliwe do uzyskania przy wykorzystaniu materiałów tradycyjnych. Aby przełamać
barierę braku wiedzy na temat możliwych rozwiązań technologicznych w procesie termomodernizacji
budynków w Polsce należy dotrzeć do wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Do
inwestorów poprzez masowe kampanie informacyjne w prasie, Internecie i telewizji. Do Inżynierów i
architektów poprzez tanie lub bezpłatne podnoszenie kwalifikacji na studiach podyplomowych. Do
robotników instalatorów i monterów poprzez kursy prowadzone przez zakłady doskonalenia
zawodowego kończące się odpowiednim certyfikatem.
str. 22
str. 23
Wymagania prawa unijnego
energetycznej budynków
istotne
dla
modernizacji
Agata Bator, Client Earth
Kwestia modernizacji energetycznej budynków jest zagadnieniem złożonym. W związku z tym,
przedstawiając wymagania prawa unijnego dotyczące tego zagadnienia należy odwołać się aktów
prawnych regulujących kilka różnych obszarów. Powinny to być zarówno akty prawne dotyczące
ogólnych zagadnień związanych z efektywnością energetyczną, dotyczące samych budynków, jak i
regulujące kwestię używanych w gospodarstwach domowych urządzeń wykorzystujących energię.
Warto także zwrócić uwagę na akty prawne nie dotyczące bezpośrednio efektywności energetycznej,
ale wymuszające zmiany w zakresie energochłonności budownictwa, poprzez wyznaczenie
standardów dotyczących jakości powietrza.
W niniejszym rozdziale zostaną omówione podstawowe wymagania unijnych aktów prawnych
związanych z poprawą efektywności energetycznej w budynkach, stan ich transpozycji do polskiego
porządku prawnego oraz zagadnienia związane z ich praktycznym wdrożeniem. W tym miejscu warto
przypomnieć, że dyrektywy są aktami prawnymi kierowanymi do Państw Członkowskich (nie zaś do
poszczególnych jednostek). Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest
kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom
krajowym swobodę wyboru formy i środków (artykuł 288 akapit 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, Dziennik Urzędowy C 326 z 26 października 2012, s. 1). Dlatego w przypadku większości
dyrektyw konieczne jest przeniesienie ich postanowień do prawa krajowego, poprzez przyjęcie aktu
powszechnie obowiązującego prawa (np. ustawy lub rozporządzenia). Często poza przyjęciem ustawy
czy rozporządzenia, potrzebne jest również podjęcie dodatkowych działań umożliwiających
stosowanie postanowień dyrektywy w praktyce. Może to być na przykład wydanie urzędnikom,
którzy powinni stosować dane przepisy w praktyce, odpowiednich instrukcji, zapewnienie im
niezbędnej wiedzy w postaci szkoleń, itp. Jednym słowem Państwo Członkowskie powinno podjąć
wszelkie działania, zapewniające stosowanie dyrektywy wobec poszczególnych obywateli,
przedsiębiorstw i innych jednostek.
Stan wdrożenia większości dyrektyw związanych z efektywnością energetyczną w zasadzie jest
zadowalający. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009
r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów
związanych z energią (Dz. Urz. UE L 285 z 31 marca 2009, s. 10, tzw. dyrektywa ecodesing), dotycząca
uwzględniania aspektów środowiskowych przy projektowaniu produktu celem poprawy
„ekologiczności” podczas całego cyklu życia, została transponowana do polskiego porządku prawnego
z niewielkim opóźnieniem. Dyrektywa ta przewiduje wydawanie przez Komisję Europejską tzw.
rozporządzeń wykonawczych, określających wymogi ekoprojektu dla poszczególnych grup
produktów. Jednocześnie wymaga ona ustanowienia odpowiedniego systemu kontroli i nadzoru
spełniania wymogów dotyczących ekoprojektu określonych w w.wym. rozporządzeniach (w tym
miejscu warto zawrzeć postulat, aby spełnianie wymogów dotyczących ekoprojektu zawsze było
sprawdzane w przypadku produktów nabytych przy zastosowaniu mechanizmów wsparcia).
Z kolei Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie
wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz
innych zasobów przez produkty związane z energią (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., str. 1),
ustanawia ramy dla harmonizacji krajowych przepisów dotyczących informacji przekazywanej
str. 24
użytkownikom końcowym produktów w zakresie zużycia energii (a w niektórych przypadkach także
innych zasobów) podczas użytkowania tych produktów, w szczególności w formie etykiet oraz
standardowych informacji o produkcie. Taka harmonizacja przepisów ma umożliwić użytkownikom
końcowym wybór bardziej efektywnych produktów. Kategorie produktów objętych dyrektywą oraz
szczegółowe wymagania dotyczące ich etykietowania są określane w rozporządzeniach wydawanych
przez Komisję Europejską. Dyrektywa wymaga także ustanowienia odpowiednich sankcji za
nieprzestrzeganie zasad dotyczących etykiet oraz standardowych informacji o produkcie. Dyrektywa
ta została transponowana do polskiego porządku prawnego bez poważnych uchybień, jednak z ponad
rocznym opóźnieniem.
W przypadku dwóch opisanych powyżej dyrektyw dotyczących produktów związanych z energią,
kluczowe znaczenie ma stosowanie ich postanowień w praktyce. Powinno to zwłaszcza oznaczać
skuteczne egzekwowanie wymagań dotyczących ekoprojektu oraz etykiet i standardowych informacji
o produkcie przez polskie organy kontroli (w zależności od przedmiotu kontroli są to Inspekcja
Handlowa lub Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej). Przed krajowymi organami kontroli stoi
zatem ogromne wyzwanie. Należy pamiętać, że zarówno w odniesieniu do etykiet energetycznych,
jak i wymagań w zakresie ekoprojektu, Komisja Europejska będzie wydawała kolejne rozporządzenia,
rozszerzając tym samym zakres stosowania tych dyrektyw na kolejne kategorie produktów (w
niedalekiej przyszłości wymogami dotyczącymi ekoprojektu mogą zostać objęte np. piece grzewcze).
Właściwe organy krajowe muszą zatem szybko reagować na kolejne wchodzące w życie
rozporządzenia.
Najbardziej ogólna z dyrektyw dotyczących efektywności energetycznej – Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego
wykorzystania energii i usług energetycznych (Dz. Urz. UE L 114 z 27 kwietnia 2006 r., str. 64, dalej:
„Dyrektywa w sprawie usług energetycznych”), wymaga od Państw Członkowskich przyjęcia i dążenia
do osiągnięcia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii w wysokości 9% w
2016 r. Dyrektywa ta została transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 15
kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94 poz. 551, z późn. zm., dalej:
„Ustawa o efektywności energetycznej”), jednak transpozycja ta zawiera pewne uchybienia. Do
najważniejszych uchybień należy brak zawarcia w Ustawie o efektywności energetycznej definicji
„usługi energetycznej” i „przedsiębiorstwa usług energetycznych (ESCO)”. „Usługę energetyczną”
można w uproszczeniu opisać, jako fizyczną korzyść dla odbiorców wynikającą z połączenia energii z
technologią lub działaniem (usługą energetyczną jest np. zapewnienie komfortu cieplnego, komfortu
oświetleniowego lub ciepłej wody). Powyższe definicje są niezmiernie istotne. Ich właściwe
wprowadzenie do polskiego prawa oraz do świadomości przedsiębiorstw i konsumentów
doprowadziłoby do transformacji rynku, na którym towarem jest sama energia i dąży się do jej
sprzedaży w jak największej ilości, w rynek na którym towarem jest właśnie usługa energetyczna, czyli
np. komfort cieplny czy oświetleniowy (który można osiągnąć nie poprzez zwiększenie ilości zużytej
energii, ale poprzez termomodernizację budynku czy wymianę oświetlenia). Właściwe wdrożenie idei
usług energetycznych do polskiego prawa jest zatem niezwykle istotne dla modernizacji
energetycznej budynków. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że 5 czerwca 2014 r. mija termin
transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności
energetycznej (Dz. Urz. UE L 315 z 14 listopada 2012 r., s. 1, dalej: „Dyrektywa w sprawie
efektywności energetycznej”), która w znacznym stopniu zastępuje Dyrektywę w sprawie usług
energetycznych. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej przewiduje dużo ambitniejsze cele
w zakresie oszczędności energii i przeprowadzenie głębokiej termomodernizacji budynków
pomogłoby Polsce te cele osiągnąć. Cel w zakresie oszczędności energii zgłoszony przez Polskę do
str. 25
Komisji Europejskiej to zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 13,6 Mtoe w porównaniu z
prognozą PRIMES – Baseline 2007, co w wartościach bezwzględnych daje zużycie energii pierwotnej
na poziomie 96,4 Mtoe w 2020 r. Konieczność transpozycji Dyrektywy w sprawie efektywności
energetycznej stanowi okazję do naprawienia błędów i właściwego odzwierciedlenia idei usług
energetycznych w polskich przepisach.
Kolejną dyrektywą niezmiernie istotną dla termomodernizacji budynków jest Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej
budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., s. 13, dalej: „Dyrektywa budynkowa”). Celem tej
dyrektywy jest ograniczenie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych w sektorze budynków, poprzez promocję poprawy charakterystyki energetycznej
budynków. Dyrektywa wymaga ustanowienia przez Państwa Członkowskie minimalnych wymagań
dotyczących charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków w celu osiągnięcia
poziomów optymalnych pod względem kosztów. Co istotne, wymagania te powinny być spełnione
nie tylko w przypadku wznoszenia nowych budynków, ale także przy dokonywaniu ważniejszej
renowacji budynku istniejącego. Ponadto Dyrektywa budynkowa wymaga od Państw Członkowskich
podejmowania działań służących pobudzaniu do przekształcania budynków poddawanych renowacji
w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. O takich działaniach należy poinformować Komisję
Europejską w przekazanym przez Państwo Członkowskie Komisji krajowym planie mającym na celu
zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Dyrektywa budynkowa wymaga
także utworzenia systemu certyfikacji charakterystyki energetycznej budynków, w ramach którego
będą wydawane świadectwa efektywności energetycznej, m.in. dla budynków lub modułów
budynków, które są sprzedawane lub wynajmowane nowemu najemcy.
Transpozycja przepisów Dyrektywy budynkowej do polskiego porządku prawnego, została dokonana
jedynie częściowo: Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia
5 lipca 2013 r. zmieniającym rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. poz. 926) zostały określone minimalne wymagania
dotyczące charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków. Dodatkowo
Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 21 czerwca 2013 r.
zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego
transponowano przepis Dyrektywy budynkowej, wymagający od państw członkowskich zapewnienia,
że przed rozpoczęciem budowy zostały rozważone i wzięte pod uwagę, o ile są dostępne, techniczne,
środowiskowe i ekonomiczne możliwości realizacji wysoko efektywnych systemów alternatywnych
(takich jak np. kogeneracja). Istotna część przepisów Dyrektywy budynkowej ma zostać
transponowana do polskiego porządku prawnego ustawą o charakterystyce energetycznej
budynków, która w momencie przygotowywania niniejszego opracowania (kwiecień 2014 r.) wciąż
była na etapie projektu. Tymczasem to właśnie w tej ustawie mają się znaleźć przepisy ustanawiające
nowy system certyfikacji energetycznej budynków. Właściwie skonstruowany system certyfikacji
charakterystyki energetycznej przyczyni się do wzrostu wartości budynków o dobrej charakterystyce
energetycznej, co zachęci do podejmowania działań termomodernizacyjnych. Dlatego ustawa o
charakterystyce energetycznej budynków może być istotnym czynnikiem wpływającym na tempo
termomodernizacji budynków mieszkalnych w Polsce.
Omawiając wymagania prawa unijnego istotne dla termomodernizacji budynków, nie sposób
pominąć dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie
jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z dnia 11 czerwca 2008 r., str. 1,
„Dyrektywa CAFE”). Celem tej dyrektywy jest w szczególności określenie wartości dotyczących jakości
powietrza, wyznaczonych w taki sposób, aby unikać, zapobiegać lub ograniczać szkodliwe
str. 26
oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko jako całość. Dyrektywa CAFE ustanawia w związku z tym
poziomy dopuszczalne określonych szkodliwych substancji, wraz z terminami ich osiągnięcia. Co
istotne, wśród substancji, których dopuszczalne poziomy zostały określone, znajdują się pyły PM10 i
PM2,5 – szkodliwe dla zdrowia substancje dostające się do powietrza w znacznej mierze w wyniku
tzw. niskiej emisji, czyli m.in. emisji zanieczyszczeń w wyniku spalania paliw stałych (w tym niskiej
jakości węgla) w lokalnych kotłowniach węglowych i domowych piecach grzewczych. Na większości
obszaru Polski poziomy dopuszczalne dla pyłu PM10 wynikające z Dyrektywy CAFE są znacząco
przekroczone. Należy przy tym dodać, że zgodnie z Dyrektywą CAFE poziomy dopuszczalne pyłu
PM10 powinny były zostać osiągnięte już w 2005 r., a zatem opóźnienie Polski w osiągnięciu tego
poziomu jest ogromne. Znaczne przekroczenia występują też w odniesieniu do pyłu PM2,5. Tak
alarmujący stan polskiego powietrza oraz duże opóźnienie Polski w dążeniu do obniżenia poziomu
pyłu PM10, oznaczają konieczność podjęcia szerokiego spektrum działań zmierzających do obniżenia
ilości szkodliwych substancji w powietrzu. Powinny to być zwłaszcza działania zmierzające do
ograniczenia niskiej emisji, a w tym celu niezbędna jest termomodernizacja budynków mieszkalnych.
Taka termomodernizacja powinna obejmować wymianę urządzeń grzewczych na bardziej efektywne i
zasilane paliwem przyjaznym środowisku lub przyłączenie do sieci ciepłowniczej, a także poprawienie
termoizolacji, co zmniejszy zapotrzebowanie na energię niezbędną do osiągnięcia komfortu
cieplnego. Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło pomoże zniwelować ewentualne wyższe koszty
paliwa grzewczego, wynikające z przejścia na paliwo dobrej jakości i przyjazne środowisku, lecz
droższe.
Poniższy wykres przedstawia wspomniane powyżej cele wynikające z przepisów unijnych na osi
czasu:
2005
osiągnięcie
poziomu
dopuszczalnego
PM10
06.2014
transpozycja
dyrektywy ws.
efektywności
energetycznej
2015
osiągnięcie
poziomu
dopuszczalnego
PM2,5
2016
osiągnięcie przez
Polskę 9%
oszczędności
energii
2020
zmniejszenie
przez Polskę
zużycia energii
pierwotnej o 13,6
Mtoe
2050
przejście na
gospodarkę
niskoemisyjną
Analiza potencjału termomodernizacji zasobów budowlanych w
Polsce
Dariusz Koc, Aeksaner Panek, Arkadiusz Węglarz
Dążenie do osiągnięcia celów w roku 2050 poprzez przygotowanie długoterminowej strategii
renowacji budynków (mapy drogowej), służącej realizacji tej strategii, stanowi poważne wyzwanie.
Aby jemu sprostać, niezbędne jest oszacowanie potencjału zmniejszenia zużycia energii w sektorze
budowlanym. W niniejszej pracy podjęto taką próbę szacując potencjał techniczny i ekonomiczny
termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce.
Celem tego rozdziału jest oszacowanie rozkładu zużycia energii w istniejących budynkach w Polsce,
przygotowanie danych i zaproponowanie metodyki oszacowania ekonomicznego i technicznego
potencjału termomodernizacji.
W niniejszym rozdziale określone zostanie referencyjne zużycie energii dla wybranych rodzajów
budynków w celu:
str. 27
Określenia technicznych możliwości usprawnień prowadzących do zmniejszenia
zapotrzebowania na energię,
Określenia ekonomicznie uzasadnionego zakresu usprawnień technicznych.
Definicje
Potencjał techniczny termomodernizacji
Potencjał techniczny termomodernizacji oznacza działania inwestycyjne prowadzące do zmniejszenia
zużycia energii końcowej w modernizowanych budynkach, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych
środków technicznych (nie jest brany pod uwagę sens ekonomiczny analizowanego przedsięwzięcia.
Potencjał ekonomiczny
Potencjał ekonomiczny termomodernizacji jest to część potencjału technicznego, która spełnia
przyjęte kryteria opłacalności.
Dostępność danych i ich wpływ na przyjętą metodykę obliczeń
W Polsce nie istnieją bazy danych, w których gromadzone byłyby informacje o zużyciu energii przez
budynki o określonych kategoriach. Dostępne są natomiast dane GUS dotyczące powierzchni
użytkowej budynków, czasu ich budowy, zużyciu poszczególnych paliw przez budynki w sektorze
mieszkaniowym. Brakuje również danych dotyczących poszczególnych kategorii budynków pełniących
określone funkcje użytkowe np., szkół, szpitali itp.
Dotyczy to przede wszystkim budynków użyteczności publicznej mieszczących się, ze statystycznego
punktu widzenia, w kategorii „budynki usługowe”. Zużycie energii w tej kategorii budynków
określane jest w statystykach GUS metodą bilansową - jako różnica całkowitego zużycia energii w
gospodarce i zużycia energii w innych sektorach gospodarki.
Rekomendacja – Rząd powinien przygotować wiarygodne, ogólnie dostępne dane dotyczące zasobów
budowlanych w Polsce, które staną się podstawą przygotowania wszelkich programów wsparcia.
Ponieważ dane GUS nie zawierają informacji o zużyciu ciepła przez poszczególne kategorie (rodzaje)
budynków, autorzy opracowania przeprowadzili symulacje określające to zużycie. Dla poszczególnych
kategorii budynków dokonano wyboru obiektów referencyjnych (modelowych), dla których na
podstawie baz danych (KAPE, NAPE i BuildDesku) zweryfikowanych audytów, określono średnie
zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania. Wskaźnik wyjściowy określono na podstawie
danych z audytów, jako średni dla stanu przed modernizacją dla ok. 50 budynków mieszkalnych
jednorodzinnych z każdej z kategorii oraz kilkuset budynków wielorodzinnych. Średnie
zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania dla grupy budynków użyteczności publicznej
określono na podstawie mniejszej niż 50 liczby audytów energetycznych.
Dla tak określonych statystycznie wskaźników zapotrzebowania na ciepło do celów ogrzewania przed
modernizacją, wymodelowano numerycznie budynki w poszczególnych kategoriach. Na bazie analiz
str. 28
zapotrzebowania na ciepło dla budynków modelowych (referencyjnych) wykonano obliczenia
potencjału energetycznego (technicznego i ekonomicznego) modernizacji11.
Charakterystyka budynków modelowych
Zgodnie z metodologią określania kosztu optymalnego obliczono podstawowe parametry budynków
referencyjnych. W tabeli zestawiono wyniki obliczeń, natomiast metoda obliczeń opisana jest w
rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania., strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki..
Dane dotyczące modelowanych budynków zestawiono w tabeli poniżej.
Tabela 18. Powierzchnie przegród zewnętrznych dla modelowanych budynków
Rodzaj Budynku
Jednorodzinny
budynek mieszkalny
wolnostojący.
Jednorodzinny
budynek mieszkalny
bliźniaczy.
Jednorodzinny
budynek mieszkalny
w zabudowie
szeregowej.
Standardowy
budynek
wielorodzinny 4 –
klatkowy, 4 –
kondygnacyjny, 48 –
mieszkaniowy,
Standardowy
budynek
wielorodzinny
wysokościowy, 11 –
kondygnacyjny, 44 –
mieszkaniowy,
Szpital,
Przychodnia lekarska,
Szkoła z sala
gimnastyczna
Budynek wyższej
uczelni,
Budynek biurowy,
Budynek hotelowy,
Powierzchnia Powierzchnia Powierzchnia
ścian
okien
dachu lub
zewnętrznych
stropodachu
m2
m2
m2
Powierzchnia
podłogi na
gruncie lub
stropu nad
nieogrzewaną
piwnica
m2
Powierzchnia
ogrzewana
Af
230,55
46,5
140,44
147,98
199,3
165,94
50,98
156,92
114
221,0
61,24
21,68
93,69
83,48
130,7
1229,39
342,83
592,75
593
1757,3
2157,54
788,7
428,12
428,12
4238,4
2266,76
1165,63
536,93
245,29
630,55
711,1
610,55
521,1
3281,0
1842,0
1869,1
520,7
934
934
3640,0
3036,43
682,57
711,1
526,32
4107,0
2252,01
3595,75
2181,08
1029,05
1027
1392,49
1013,25
1319,25
8988,0
10060,6
m2
11
Uzyskane dane nie zostały zweryfikowane przez badania poligonowe (np. obejmujące pomiary i analizę stanu
rzeczywistego dla budynków w liczbie stanowiącej próbę statystyczną).
str. 29
Budynek Handlu i
5542,29
usług,
Pozostałe
niemieszkalne bez
240,42
przemysłowych
Źródło: Opracowanie NAPE S.A.
2220,08
9929,9
8319,15
20642,4
27,96
124,4
152,36
141,5
str. 30
Określenie aktualnego, średniego zużycia energii dla poszczególnych kategorii budynków, wykonano
na podstawie analizy dostępnych danych statystycznych. Następnie w kolejnych krokach analizy
wykonano obliczenia efektów i kosztów wybranych wariantów termomodernizacji. Budynek
referencyjny do analiz potencjału i opłacalności poszczególnych przedsięwzięć określono w
przypadku budynków mieszkalnych na poziomie reprezentującym średni poziom zasobów
budowlanych dla 2011 roku, dla którego dostępne będą dane statystyczne w poszczególnych
kategoriach budynków.
Dla typów budynków, dla których nie są dostępne dane statystyczne, przyjęto odpowiednie dane na
podstawie dostępnych wyników audytów energetycznych (do oceny stanu istniejącego przed
termomodernizacją), oraz oszacowań ekspertów.
Obliczenia potencjału modernizacji wykonano na podstawie obliczeń zapotrzebowania energii
użytkowej dla 13 kategorii budynków. Jako poziom odniesienia przyjęto następujące średnie zużycie
energii użytkowej dla następujących rozdziałów budynków:
Średnie zapotrzebowanie na ciepło (energię użytkową) Eu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Jednorodzinny budynek mieszkalny wolnostojący - 216 kWh/(m2rok),
Jednorodzinny budynek mieszkalny bliźniaczy – 186 kWh/(m2rok)
Jednorodzinny budynek mieszkalny w zabudowie szeregowej – 150 kWh/(m2rok)
Standardowy budynek wielorodzinny 4 – klatkowy, 4 – kondygnacyjny, 48 –
mieszkaniowy – 131 kWh/(m2rok)
Standardowy budynek wielorodzinny wysokościowy, 11 – kondygnacyjny, 44 –
mieszkaniowy - 159 kWh/(m2rok)
Szpital - 204 kWh/(m2rok)
Przychodnia lekarska –171 kWh/(m2rok)
Szkoła z salą gimnastyczną – 180 kWh/(m2rok)
Budynek wyższej uczelni – 192 kWh/(m2rok)
Budynek biurowy - 192 kWh/(m2rok)
Budynek hotelowy -166 kWh/(m2rok)
Budynek Handlu i usług – 111 kWh/(m2rok)
Pozostałe niemieszkalne bez przemysłowych – 166 kWh/(m2rok)
Cztery warianty modernizacji budynków referencyjnych
W celu poprawy standardu energetycznego budynków – zmniejszenia zapotrzebowania energii
użytkowej do ogrzewania przewidziano następujące warianty termomodernizacji:
Wariant 1: Dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych standardowym materiałem
izolacyjnym o grubości 15 cm, dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu
standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 20 cm, dodatkowe ocieplenie stropu
nad piwnicą lub podłogi na gruncie standardowym materiałem izolacyjnym o grubości 10
cm,
cm,
str. 31
cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o
sprawności maksymalnej 80%,
cm, zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła o
sprawności maksymalnej 80%.
Przyjęte cztery warianty termomodernizacji syntetycznie opisane w tabeli xxx.
xxx Warianty termomodernizacji
Lp.
Wariant
Ściany – grubość Dachy – grubość
ocieplenia [cm] ocieplenia [cm]
Podłoga –
grubość
ocieplenia
[cm]
10
15
20
25
Okna –
grubość
ocieplenia
[cm]
0,9
0,9
0,9
0,9
Wentylacjasprawność
1.
Wariant 1
15
20
2.
Wariant 2
20
25
3.
Wariant 3
25
30
80%
4.
Wariant 4
30
35
80%
Źródło: Opracowanie własne KAPE S.A.
Dla każdego z budynków referencyjnych, o określonych parametrach technicznych i energetycznych
zostało, oraz dla każdego z czterech wariantów termomodernizacji zostało określone zużycie energii.
Wyniki obliczeń zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla budynków modelowych/referencyjnych
w stanie wyjściowym i dla poszczególnych wariantów ich termomodernizacji zestawioen zostały w
tabeli xxx
Xxx Wyniki obliczenia zużycia energii użytkowej do ogrzewania dla stanu wyjściowego
poszczególnych wariantów termomodernizacji
Budynek
1
2
3
4
5
6
7
8
Stan
wyjściowy Wariant 1 Wariant 2
Wariant 3
Wariant 4
2
2
2
2
kWh/(m a) kWh/(m a) kWh/(m a) kWh/(m a) kWh/(m2a)
221,3
122,8
115,5
50,8
48,3
205,5
130,3
124,7
49,2
46,5
180,5
150,5
127,2
53,6
51,2
137,1
60,4
55,2
12,6
11,1
151,3
119,3
117,0
68,9
67,7
236,8
206,5
203,6
84,9
83,5
172,3
136,6
133,6
48,2
39,4
179,6
109,2
104,8
33,0
31,3
str. 32
9
184,4
10
195,0
11
172,5
12
118,1
13
188,8
Źródło: Opracowanie NAPE S.A
143,7
160,8
139,0
77,3
119,8
136,9
158,6
136,5
73,6
113,0
96,8
38,9
63,0
24,0
40,4
95,3
38,0
61,9
22,5
37,3
Dla każdego z budynków referencyjnych przeprowadzono procedurę optymalizacyjną. Procedura
oceny wariantów i optymalizacji zakresu termomodernizacji polega na:
1. Określeniu bazowego stanu (wyjściowego) dla budynku referencyjnego w
podziale na 13 rodzajów (kategorii) budynków i 7 nośników energii
2. Analizie kolejnych wariantów termomodernizacji prowadzących do coraz
mniejszego zużycia energii
3. Oszacowaniu efektu energetycznego i ekonomicznego (oszczędności energii) dla
zestawu przyjętych 4 wariantów usprawnień termomodernizacyjnych.
4. Oszacowaniu kosztów w cyklu użytkowania LCC (luki inwestycyjnej) określonych
wg zasad przedstawionych w rozdziale 8.2.
5. Wyborze wariantu o najmniejszym koszcie w cyklu życia budynku
Wyniki procedury optymalizacyjnej posłużyły do wyznaczenia potencjału ekonomicznego
termomodernizacji
Zakładając, że potencjał oszczędności energii końcowej uzyskany w wyniku działań zgodnych z
zaleceniami audytu energetycznego jest potencjałem ekonomicznym (zgodnie z przyjętą definicją), a
dalszy potencjał wzrostu efektywności energetycznej, to potencjał głębokiej termomodernizacji,
można policzyć potencjał techniczny głębokiej termomodernizacji.
Takie podejście pozwala na uwzględnienie w wynikach analizy następujących faktów:
-
-właściciele i zarządcy budynków samodzielnie sfinansowali i zrealizowali część działań do
poziomu opłacalnego ekonomicznie (średni dla zasobów) i nie korzystali z żadnej formy wsparcia,
ponadto po określeniu zasad wsparcia dla głębokiej termomodernizacji inni beneficjenci tę część
działań również sfinansują w sposób samodzielny,
-
część budynków została już poddana termomodernizacji, a więc wsparcia wymagać będzie
jedynie część zasobów.
Szacunkowe koszty termomodernizacji 50% powierzchni użytkowej wszystkich budynków w Polsce
podano w tabeli:
Tabela. 28. Średnie koszty modernizacji budynków na poziomie kraju przy założeniu, ze zostanie
ztermomodernizowane 50% powierzchni użytkowej budynków w Polsce
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
wielorodzinne niemieszkalne
budynków
[mln zł]
[mln zł]
[mln zł]
[mln zł]
121 988
92 860
64 048
269 081
1.
I
str. 33
131 684
2.
II
180 929
3.
III
193 670
4.
IV
95 772
146 266
152 012
67 130
112 696
117 733
283 787
445 377
467 872
str. 34
Analiza efektywności ekonomicznej
Analiza efektywności kosztowej (ekonomicznej) może być przeprowadzona na wiele sposobów z
wykorzystaniem rozmaitych wskaźników ekonomicznych.
Ponieważ jednak praca przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców proponuje się przyjąć
metodykę opartą na analizie kosztów w cyklu użytkowania LCC z użyciem metod dyskontowych z
pominięciem wartości rezydualnej i wpływu inflacji. W efekcie porównanie wariantów modernizacji
opiera się na prostym porównaniu liczb charakteryzujących wartość LCC z prostym kryterium wyboru.
Najkorzystniejszym wariantem termomodernizacji będzie wariant o najniższym koszcie LCC.
str. 35
Wyniki analiz i określenie potencjału termomodernizacji
Wykonując opisany w rozdziale Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie
zdefiniowano zakładki.) algorytm otrzymano wyniki analiz opisane w rozdziale Błąd! Nie można
odnaleźć źródła odwołania. (strona Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.).
Wyniki obliczeń kosztu uzyskania 1 MWh oszczędności energii zestawiono w tabelach (osobno dla
energii końcowej i osobno dla energii pierwotnej).
Tabela 38. Średnie jednostkowe oszczędności energii pierwotnej po modernizacji
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
budynków
kWh/(m2rok)
kWh/(m2rok) kWh/(m2rok) kWh/(m2rok)
78
59
55
60
1.
I
85
68
58
64
2.
II
129
103
105
107
3.
III
131
105
106
109
4.
IV
Tabela 39. Średnie oszczędności energii końcowej po modernizacji na poziomie kraju
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
budynków
Mtoe/rok
Mtoe/rok
Mtoe/rok
Mtoe/rok
1,8
1,4
0,9
3,8
1.
I
1,9
1,6
0,9
4,0
2.
II
2,9
2,4
1,7
6,7
3.
III
3,0
2,4
1,7
6,8
4.
IV
Tabela 40. Średnie oszczędności energii pierwotnej po modernizacji na poziomie kraju
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
budynków
Mtoe/rok
Mtoe/rok
Mtoe/rok
Mtoe/rok
1,6
1,2
0,8
3,4
1.
I
1,8
1,4
0,8
3,6
2.
II
2,7
2,2
1,5
6,0
3.
III
2,7
2,2
1,5
6,1
4.
IV
Tabela 41. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii końcowej. Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
budynków
zł/MWh
zł/MWh
zł/MWh
zł/MWh
str. 36
295
1.
I
291
2.
II
265
3.
III
280
4.
IV
287
259
260
267
312
313
289
298
306
305
286
296
Tabela 42. Koszt uzyskania 1MWh oszczędności energii pierwotnej. Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat
Lp.
Średnia dla
Domy
Domy
Budynki
Wariant
wszystkich
jednorodzinne
budynków
zł/MWh
zł/MWh
zł/MWh
zł/MWh
328
322
352
344
1.
I
323
289
353
342
2.
II
293
290
326
320
3.
III
310
298
336
332
4.
IV
Po przeprowadzeniu analizy ekonomicznej przyjęto jako wariant optymalny. Wariant III:
Tabela 43. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia końcowa
Opis
Domy
jednorodzinne
Domy
wielorodzinne
Budynki
Wszystkie
niemieszkalne budynki
Średnie koszty modernizacji
budynków na poziomie kraju
[mln zł]
180 929
146 266
112 696
445 377
Średnie oszczędności energii
końcowej po modernizacji na
poziomie kraju [Mtoe/rok]
2,9
2,4
1,7
6,7
3 027
3 363
3 321
Koszt uzyskania 1 toe
oszczędności energii końcowej
3 081
Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat [zł/toe]
Tabela 44. Zestawienie wyników dla wariantu optymalnego. Energia pierwotna
Opis
Domy
jednorodzinne
Domy
wielorodzinne
Budynki
Wszystkie
niemieszkalne budynki
Średnie koszty modernizacji
budynków na poziomie kraju
[mln zł]
180 929
146 266
112 696
445 377
Średnie oszczędności energii
końcowej po modernizacji na
poziomie kraju [Mtoe/rok]
2,7
2,2
1,5
6,0
str. 37
Koszt uzyskania 1toe
oszczędności energii końcowej
3 406
Przyjęty czas życia efektów
inwestycji 20 lat [zł/toe]
3 378
3 794
3 725
Podsumowanie i wnioski
Wyniki przeprowadzonych analiz pokazują, że w wariancie optymalnym według przyjętej definicji
głębokiej termomodernizacji:
Średnie koszty modernizacji wszystkich budynków na poziomie kraju wahają się w
przedziale od 445 377 do 890 753mln zł,
Średnie przewidywane oszczędności energii końcowej po termomodernizacji budynków na
poziomie kraju będą w przedziale od 6,7 do 26,8 Mtoe/rok,
Średnie przewidywane oszczędności energii pierwotnej po termomodernizacji na poziomie
kraju będą w przedziale od 6,0 do 23,9 Mtoe/rok,
Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii końcowej przy przyjętym czas życia efektów
inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1661 do 3321 zł/toe,
Koszt uzyskania 1toe oszczędności energii pierwotnej przy przyjętym czas życia efektów
inwestycji 20 lat będzie w przedziale od 1863 do 3725zł/toe.
Aby uzyskać przedstawione ww. efekty głębokiej termomodernizacji zasobów budowlanych w Polsce,
należy:
znowelizować Ustawę o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontów.
Wprowadzić system wsparcia termomodernizacji domów jednorodzinnych
Rozwijać systemy wsparcia termomodernizacji budynków publicznych;
Prowadzić kampanie edukacyjne na szeroką skalę na temat sposobów oszczędzania energii
w budynkach;
Wprowadzić systemy zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej;
Dostosować przepisy dotyczące standardu energetycznego remontowanych budynków do
definicji głębokiej termomodernizacji.
str. 38
Analiza dostępnych źródeł finansowania pod kątem finansowania modernizacji domów
jednorodzinnych
Rekomendacje:
Rekomenduje się wypełnienie luki w finansowaniu remontów i modernizacji budynków jednorodzinnych. Powinny zostać przygotowane kompleksowe
programy remontów, modernizacji i termomodernizacji, które umożliwiłyby realizację inwestycji jak najszerszej grupie właścicieli (mikro inwestycje, małe
inwestycje, poprzez kredyt, bez kredytu).
Programy
NFOŚiGW
System zielonych inwestycji - GIS
Część 1) - Zarządzanie energią w
budynkach użyteczności
publicznej
Wdrażany w latach 2010-2017
(alokacja środków 2010-2016)
Budynki Publiczne
Budynki Wielorodzinne
Budynki Jednorodzinne
SME/Szpitale
/Przedsiębiorstwa
Budżet programu: 347 543 700 zł
(bezzwrotne formy-dotacja)
Budżet roczny:
49 649 100 zł
Budżet: 464 857 700 zł (zwrotne
formy-pożyczka)
Budżet roczny:
66 408 157 zł
http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/1/70/program_gis_cz._1_zarzadzanie_energia_-_22.10.2013.pdf
NFOŚiGW
System zielonych inwestycji – GIS
Część 5) - Zarządzanie energią w
budynkach wybranych
podmiotów sektora finansów
publicznych
(alokacja środków: 2010-2013)
Budżet: 545 000 000 zł (
bezzwrotne formy-dotacja)
Budżet roczny:
136 250 000 zł
Budynki w użytkowaniu:
PAN
Instytucji kultury
(samorządowe i państwowe)
PSP
str. 39
Administracji rządowej
http://www.nfosigw.gov.pl/download/gfx/nfosigw/pl/nfoopisy/566/5/54/pp_system_zielonych_inwestycji_czesc_5.pdf
NFOŚiGW
Program 5.4. Efektywne
Wykorzystanie energii Cz. 1.
Dofinansowanie audytów
energetycznych i
elektroenergetycznych
(alokacja środków: 2011-2016)
Budżet: 38 000 000 zł
(dotacja)
Budżet roczny:
6 333 333 zł
Beneficjent
przedsiębiorca,
podejmujący
realizację
przedsięwzięć mających na celu
oszczędzanie energii, w których
minimalna wielkość przeciętnego
zużycia energii końcowej <suma
energii elektrycznej i cieplnej>, w
roku poprzedzającym złożenie
wniosku o dofinansowanie audytu,
wynosiła 20 000 MWh/rok
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/dofinansowanie-audytow-i-zadan-inwestycyjnych/
NFOŚiGW
Wykorzystanie energii
Cz. 2. Dofinansowanie
przedsięwzięć inwestycyjnych
rekomendowanych w
przeprowadzonym audycie
Budżet: 742 000 000 zł
(pożyczka)
Budżet roczny:
123 666 666zł
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/dofinansowanie-audytow-i-zadan-inwestycyjnych/
Budżet: 60 000 000 zł
Wykorzystanie energii
(dotacje na częściowe spłaty
Cz. 7. Inwestycje
kapitału kredytów
energooszczędne w małych i
bankowych)
str. 40
średnich przedsiębiorstwach
Budżet roczny: 20 000 000
zł
Beneficjenci - Zarejestrowane w
Polsce
mikroprzedsiębiorstwa,
MSP
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/efektywne-wykorzystanie-energii/inwestycje-energooszczedne-w-msp/
Środki Norweskie i EOG
Budżet: 67 394 000 Euro=
Program Operacyjny (PL04)
Ok. 269 576 000 zł
„Oszczędzanie energii i
(ee – 55 905 250 Euro=223 621
promowanie odnawialnych źródeł
000 zł
energii”
Oze – 11 488 750 Euro= 45 955
Okres trwania od 06.2013 (nabór
000 zł)
wniosków) do 30.04.2016
Budżet roczny:
89 858 666 zł
Jednostki sektora finansów publicznych
lub podmioty niepubliczne realizujące
zadania publiczne
POIŚ Priorytet IX – „Infrastruktura
energetyczna przyjazna
środowisku i efektywność
energetyczna”. Działanie 9.3.
Termomodernizacja obiektów
użyteczności publicznej
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-norweskie/programy/program-pl04-energia/
Budżet: 123 650 000 Euro
=494 600 000 zł
394 443 962 zł (wydane od
09.2009 do 31.03.2013 r)
Wydane na rok:
131 481 320 zł
Beneficjenci:
Jednostki sektora finansów publicznych,
jednostki samorządu terytorialnego oraz
ich grupy, związki, stowarzyszenia i
porozumienia JST, podmioty świadczące
usługi publiczne w ramach realizacji
obowiązków
własnych
jednostek
str. 41
samorządu terytorialnego niebędące
przedsiębiorcami,
organy
władzy
publicznej, w tym organy administracji
rządowej, organy kontroli państwowej i
ochrony prawa, sądy i trybunał, organy
policji, straży pożarnej (w tym również
OSP), straży miejskiej, państwowe szkoły
wyższe, samodzielne publiczne zakłady
opieki
zdrowotnej,
organizacje
pozarządowe, kościoły, kościelne osoby
prawne i ich stowarzyszenia oraz inne
związki wyznaniowe
http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/informacje/
http://pois.nfosigw.gov.pl/pois-9-priorytet/realizacja-projektow/
POIŚ Priorytet IV - Przedsięwzięcia
dostosowujące przedsiębiorstwa
do wymogów ochrony środowiska.
Działanie 4.5. Wsparcie dla
przedsiębiorstw w zakresie
ochrony powietrza
Kwota przeznaczona na
dofinansowanie projektów
43 180 004 zł (II tura-2010
r.)
95 345 068 zł (III tura-2012
r.)
Beneficjenci - Małe, średnie i duże
przedsiębiorstwa
http://pois.nfosigw.gov.pl/iv-priorytet-po-iis/ogloszenia-o-naborze-/ii-tura-aplikacyjna-do-dzialania-45-080310-140410/
WFOŚiGW:
KAWKA – Likwidacja Niskiej Emisji
(alokacja 2013-2015)
Fundusz termomodernizacyjny
Do 31.12.2012 zasilony kwotą
1 422 mln zł
Budżet: 400 mln zł
Budżet roczny:
133 333 333 zł
Beneficjentem programu są podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia
mogące być przedmiotem dofinansowania przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych
przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego programu
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-krajowe/programy-priorytetowe/kawka/
5 % wniosków
93% wniosków
2 % wniosków
str. 42
Rocznie (w okresie 2009-2012) wypłacono ok. 170 000 000 zł
Szacunek roczny:
Szacunek roczny:
Szacunek roczny:
8 500 000 zł
158 100 000 zł
3 400 000 zł
(5 % wniosków)
(93% wniosków)
(2 % wniosków)
http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=7&cad=rja&ved=0CFAQFjAG&url=http%3A%2F%2Fwww.bgk.com.pl%2Fstorage%2F3814%2FDane%2520Liczbowe%2520FT
iR.pdf&ei=PpWpUo6cDsPItQbjy4HABg&usg=AFQjCNGsLtSss2LOg6_62ljS2f5tpFt5Tw&sig2=ycTwOFTDMHn_nJL2uS6now&bvm=bv.57967247,d.Yms
Agencja Rozwoju Przemysłu:
Energopożyczka
6 500 000 zł (pożyczka)
mikro, małe i średnie
przedsiębiorstwa
http://www.arp.com.pl/o_agencji/Aktualnosci/65_mln_zl_dla_firm_w_puli_srodkow_funduszu_ARP_SA_ENERGOPOZYCZKA.aspx
Szwajcarsko-polski program
współpracy
Obszar. Odbudowa, remont,
przebudowa i rozbudowa
podstawowej infrastruktury oraz
poprawa stanu środowiska. Cel 2:
Zwiększenie efektywności
energetycznej i redukcja emisji, w
szczególności gazów
cieplarnianych i niebezpiecznych
substancji ENERGIA
ODNAWIALNA
Budżet:
402 947 058 zł
Beneficjenci:
jednostki administracji publicznej;
jednostki samorządu terytorialnego
realizujące zadania jednostek
samorządowych zaopatrzenia w
ciepło, np.: przedsiębiorstwa
(włączając spółki komunalne)
wykonujące zadania w zakresie
utrzymania sieci i systemów
grzewczych; jednostki samorządu
terytorialnego, publiczne zakłady
opieki zdrowotnej, które mają
podpisane z Narodowym Funduszem
Zdrowia kontrakty na udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej albo
udzielają świadczeń zdrowotnych
finansowanych ze środków
publicznych na podstawie innych
tytułów , publiczne szkoły
https://www.programszwajcarski.gov.pl/obszary_wsparcia/obszary_priorytetowe/srodowisko_infrastruktura/odbudowa_remont_przebudowa_i_rozbudowa_infrastruktury/Strony/start.aspx
str. 43
str. 44
Społeczne korzyści z programu termomodernizacji dla Polski
Dan Staniaszek, Buildings Performance Institute Europe
Przegląd modelu renowacji BPIE12
Opracowany model renowacji pozwala na ocenę scenariuszy przedstawiających wpływ tempa
renowacji (tj. procent budynków odnawianych każdego roku) oraz stopnia gruntowności renowacji
(tj. zakres zastosowanych środków oraz oszczędność energii wynikająca z renowacji) na zużycie
energii oraz emisje CO2 w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych do roku 2050. Model ten
pozwala na prześledzenie kilku scenariuszy i sprawdzenie jak różne tempa, i stopnie gruntowności
renowacji wpływają na wymiar finansowy, ekonomiczny, środowiskowy, zatrudnienie oraz zużycie
energii.
Model został wykorzystany do opracowania scenariuszy renowacji wszystkich istniejących budynków
UE, a wyniki zostały opublikowane przez BPIE w 2011 w opracowaniu Europe’s Buildings Under the
Microscope13. Od tamtej pory, model ten został wdrożony na szczeblu krajowym i wykorzystano go
do modelowania renowacji istniejących budynków w Rumunii, jak ogłosił rząd rumuński w listopadzie
2013 roku.
Główne wyniki modelu to:
Zaoszczędzona energia – roczna oraz całkowita oszczędność energii przez cały okres
użytkowania środków,
Zaoszczędzony CO2 – roczna oraz całkowita oszczędność CO2 przez cały okres użytkowania
środków,
Całkowita inwestycja – roczny oraz całkowity koszt wdrożonych renowacji, włącznie z
materiałami, robocizną oraz kosztami usług profesjonalnych,
Oszczędność kosztów energii – roczna i łączna oszczędność na kosztach energii.
Oszczędności w danym roku obliczane są poprzez pomnożenie tegorocznych oszczędności
energetycznych przez średnią ważoną ceny energii,
Wpływ na zatrudnienie – liczba odpowiedników etatów stworzonych do 2050 roku w
oparciu o współczynnik zatrudnienia (liczba etatów na €1 milion inwestycji) pomnożona
przez średnią roczną inwestycję,
Wskaźniki opłacalności:
 wewnętrzna stopa zwrotu – oparta na corocznych oszczędnościach netto (tj.
oszczędność kosztów minus inwestycja poniesiona w danym roku),
 oszczędność netto dla konsumenta – różnica między oszczędnościami w kosztach
energii przez cały okres użytkowania środków a inwestycją przez cały okres
użytkowania środków. Obie wartości są dyskontowane przez średnią ważoną stopę
dyskontową konsumenta,
 oszczędność netto dla społeczeństwa, w tym wartość efektów zewnętrznych – suma
oszczędności kosztów energii przez cały okres użytkowania oraz wartość efektów
zewnętrznych minus inwestycje poniesione przez cały okres użytkowania. Obie
wartości są dyskontowane przez społeczną stopę dyskontową,
12
13
BPIE (Buildings Performance Institute Europe) - Europejski Instytut Efektywności Budynków [przyp. tłum.]
http://bpie.eu/eu_buildings_under_microscope.html
str. 45
 koszt redukcji emisji – oszczędności społeczne netto w całym okresie użytkowania
podzielone przez oszczędności emisji CO2 w całym okresie użytkowania. Wynik
ujemny oznacza korzyść netto na tonę zaoszczędzonego CO2.
Poniższy diagram przedstawia schemat funkcjonowania modelu.
[powierzchnia całkowita – współczynnik renowacji – gruntowność renowacji – koszt renowacji –
energia dostarczona
krzywa uczenia się – koszyk paliw – koszty energii
inwestycja – zaoszczędzona energia – oszczędność kosztów energii
utworzone miejsca pracy – redukcja CO2 – korzyści dla konsumentów i społeczeństwa
miejsca pracy/€M – czynniki emisji – stopa dekarbonizacji – efekty zewnętrzne – stopa dyskontowa
LEGENDA – dane wejściowe – zmienne dotyczące renowacji – wyniki (roczne i dotyczące całego
okresu użytkowania)]
Dane wejściowe
1. Charakterystyka polskich budynków
Polska posiada 1 294 km2 zabudowanej powierzchni całkowitej, którą można podzielić ze względu na
kategorię budynku i wiek, jak w poniższej tabeli14.
14
Źródło - KAPE
str. 46
Wiek
budynku
Dom
jednorodzinny
Domy
wielorodzinne
Budynki
mieszkalne
Budynki
niemieszkalne
Rok
[mln m2]
[mln m2]
[mln m2]
[mln m2]
< 1975
1975-1990
1990-2001
2002-2011
Razem
Procent
236.5
120.5
56.7
64
477.7
242.7
123.6
58.1
63.1
487.5
37%
479.2
244.1
114.8
127.1
965.2
38%
Suma
163.6
83.4
39.2
43.4
329.6
75%
25%
642.8
327.5
154
170.5
1294.8
100%
2. Zróżnicowanie istniejących budynków
Model zakłada następujące zróżnicowanie istniejących budynków:
Rozbiórki: Niektóre budynki zostaną rozebrane i dlatego opuszczą grupę istniejących
budynków. Zakłada się roczną stopę rozbiórki na poziomie 0,2%. Oznacza to, że do roku 2050
(w ciągu 36 lat), 7,2% istniejących budynków zostanie rozebrana – taki odsetek został
usunięty z horyzontu inwestycyjnego na podstawie założenia, że mało prawdopodobnym
jest, aby budynki dla których prawdopodobieństwo rozbiórki jest najwyższe, były poddawane
renowacjom.
Niedawne renowacje: niektóre budynki mogły być modernizowane w nieodległej przeszłości,
co może sprawić, że ich przyszła renowacja będzie mniej atrakcyjna z finansowego punktu
widzenia. Utrzymuje się, że liczba budynków zmodernizowanych do stopnia, który
wykluczałby zastosowanie dalszych środków na rzecz poprawy energooszczędności jest
znikoma i kształtuje się na poziomie 1% istniejących budynków.
Nowe budynki: nowe budynki wzniesione między 2015 a 2020 rokiem będą prawdopodobnie
modernizowane do 2050 roku, nawet jeżeli modernizacja będzie obejmować tylko wymianę
systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC). Ponadto, wraz ze wzrostem
wymagań dotyczących norm energetycznych oraz większą dostępnością i niższą ceną nowych
technologii, zastosowanie nowych rozwiązań będzie coraz bardziej powszechne w budynkach
wzniesionych w tym dziesięcioleciu. Zakłada się, że nowe budynki będą wznoszone w
tempie 0,5% dodatkowej powierzchni użytkowej rocznie. O 3% zwiększy to wolumen
istniejących budynków, które będą mieścić się w praktycznych wartościach granicznych. Po
2020 roku zakłada się, że wymogi dotyczące budynków o niemal zerowym zużyciu energii
(nZEB) w przekształconej dyrektywie EPBD przełożą się na taką charakterystykę energetyczną
budynków, że nie będą one wymagały dalszych modernizacji (z wyjątkiem wymiany
wyposażenia) do roku 2050.
3. Energia a emisja CO2
Przyjęto następujący podział wykorzystania energii ze względu na rodzaj budynku15.
En
Elektr
15
Gaz
płynny
Olej
opałowy
Gaz
ziemny
Drewn Węgiel
o
Ciepło
sieciowe
RAZEM
Źródło - KAPE
str. 47
Domy
jednorodzinne
0.5%
3.4%
7.5%
20.0%
18.2%
34.6%
15.8%
100%
Pozostałe
budynki
0.3%
2.2%
4.6%
12.0%
11.1%
21.1%
48.7%
100%
Ceny energii podane za Eurostat16 łącznie z podatkami, ponieważ podatki są również częścią
oszczędności konsumenta wynikających z obniżenia importu energii.
CENY ENERGII
cena za jednostkę – energia elektryczna dla celów
MIESZKALNYCH
cena za jednostkę – paliwa kopalne dla celów
MIESZKALNYCH
cena za jednostkę - energia elektryczna dla celów
NIEMIESZKALNYCH
cena za jednostkę – gaz dla celów MIESZKALNYCH
€/kWh
0,15
€/GJ
13,06
€/kWh
€/GJ
0,14
12,75
Prognozy cen energii pochodzą z wytycznych UE dotyczących kosztów optymalnych17.
Modelowano dwa możliwe tempa dekarbonizacji dostaw energii:
o Wolne tempo dekarbonizacji oparte na zmianach obserwowanych od 1990 roku czyli
ok. 0,5% rocznie, takie tempo odzwierciedla kontynuację obecnego stanu, tj. brak
zmian w stosunku do obecnego poziomu dekarbonizacji.
o Szybkie tempo dekarbonizacji zakłada wskaźnik dekarbonizacji potrzebny do
osiągnięcia poziomu obniżenia emisji zapisanych w planie działania do roku 2050 na
rzecz gospodarki niskoemisyjnej, tj. ok. 5% rocznie dla energii elektrycznej i 2% dla
pozostałych paliw, gdzie druga opcja odzwierciedla zmianę paliwa na pochodzące ze
źródeł o mniejszej emisji (w tym OZE).
4. Pozostałe czynniki
Utworzenie 42 miejsc pracy na każdy €1M zainwestowany w modernizację budynków18.
Podczas obliczania korzyści społecznych, uwzględnia się zewnętrzne wyniki kojarzone z
emisjami CO2 związanymi z energią.
Średni okres użytkowania środka = 40 lata
Zastosowano następujące stopy dyskontowe:
o Gospodarstwa domowe
10%
o Działalność gospodarcza
10%
o Sektor publiczny
5%
o Społeczna
4%
16
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php?title=File:Halfyearly_electricity_and_gas_prices.png&filetimestamp=20131106132508
17
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2012:115:0001:0028:EN:PDF
18
Employment Impacts of a Large‐Scale Deep Building Energy Retrofit Programme in Poland, Central European University, 2012.
https://3csep.ceu.hu/sites/default/files/publications/polish-employment-final-report-jan17-2012.pdf
str. 48
5. Dane wejściowe dotyczące renowacji
Obecny wskaźnik działań
Na potrzeby modelu wykorzystano następujące informacje i założenia (UWAGA: wszystkie założenia
można zmienić dla analizy wrażliwości i dla modelowania różnych zbiorów założeń):
Obecny wskaźnik działań zostanie przyjęty jako scenariusz bazowy:
o Panujące tempo renowacji na poziomie 1% jako średnia europejska – takie tempo
założono również dla Polski,
o Dominująca gruntowność renowacji klasyfikowana jest jako przeważnie drobna (tj.
oszczędność energii do 30%).
Koszty
Zastosowano poniższe koszty renowacji dla każdego z czterech wariantów19
drobna
Oszczędność
energii
15%
Koszt renowacji
zł/m2
170
średnia
45%
420
gruntowna
75%
960
nZEB
95%
1670
Rodzaj renowacji
Zastosowano współczynniki obniżenia kosztów, które odzwierciedlają wpływ wzrostu działań
modernizacyjnych do roku 2050. Wyższe współczynniki stosuje się do bardziej gruntownych
renowacji biorąc pod uwagę stromą krzywą uczenia się wynikającą ze wzrostu działań
modernizacyjnych oraz faktem, ze koszt technologii odnawialnych zintegrowanych z budynkami
obniża się wraz z rosnącą dojrzałością rynku. Dlatego obniżka kosztów waha się realnie od 0,5%
rocznie dla drobnych renowacji do 3% rocznie dla renowacji nZEB – patrz ramka.
UWAGA na temat wpływu krzywych uczenia się oraz inflacji
Krzywa uczenia się oznacza, że koszt renowacji pozwalający na określony poziom oszczędności energii
będzie się realnie obniżał wraz z upływem czasu. Prześledźmy następujący przykład: renowacja, która
ma nam zaoszczędzić 50% energii kosztuje dzisiaj €5000. Model zakłada, że koszt ten spadnie wraz z
upływem czasu o 2%. Jeżeli stopa inflacji także wyniesie 2%, wtedy koszt wdrożenia danego środka
pozostaje na poziomie stałym w przeliczeniu na dzisiejsze kwoty – tzn. za dziesięć lat, dany środek
będzie kosztował €5000 w przeliczeniu na wartość euro w 2024 roku.
Wszystkie renowacje są neutralne technologicznie, co oznacza, że konkretny zestaw technologii
wymagany do osiągnięcia 50% oszczędności energii może różnić się od tego wykorzystywanego
dzisiaj.
Zmienne dotyczące renowacji
Istnieją trzy główne zmienne, które maja wpływ na ścieżki renowacji budowlanych:
tempo renowacji, wyrażone jako % istniejących budynków w danym roku,
gruntowność renowacji, zgodnie z czterema opisanymi wcześniej rodzajami: drobna, średnia,
gruntowna i nZEB,
19
Źródło - KAPE
str. 49
koszt renowacji, który zmienia się w zależności od gruntowności i upływu czasu.
Tempo renowacji
Główne zmienne dotyczące tempa renowacji uwzględnione w tym modelu to prędkość z jaką rośnie
działalność modernizacyjna oraz potencjalny szczyt w tempie renowacji (lub wartość nasycenia).
Wszystkie scenariusze za wyjątkiem scenariusza bazowego zakładają, że tempo renowacji wzrośnie
do 2,5-3% rocznie w ciągu kolejnych 10-15 lat.
Gruntowność renowacji
Kolejną kluczową zmienną jest gruntowność renowacji, przez którą rozumiemy oszczędność energii
(w procentach), który uzyskamy w wyniku renowacji.
Mimo, że nie można z pewnością stwierdzić jaka jest obecna gruntowność renowacji
przeprowadzanych w Polsce, dostępne dowody wskazują na to, że zdecydowana większość
modernizacji to renowacje drobne. Gruntowne renowacje, jeżeli występują, to z reguły projekty
pilotażowe lub demonstracyjne, które mają na celu ocenę rentowności oszczędności energii na
poziomie 60% i więcej oraz są okazją do zdobycia doświadczenia.
Z braku dokładnych danych na temat gruntowności obecnie przeprowadzanych renowacji,
założyliśmy następujący podział, który posłużył za punkt wyjścia w scenariuszach:
drobne
średnie
gruntowne
nZEB
85% ogółu renowacji,
znikomy.
Poniższy wykres przedstawia ewolucję gruntowności renowacji do roku 2050 według trzech założeń:
str. 50
Wyniki
Poniższa tabela podsumowuje główne wyniki dla każdego z trzech scenariuszy do roku 2030, w
porównaniu z wartościami bazowymi dotychczasowego scenariusza (utrzymanie stanu obecnego).
WYNIKI DO ROKU 2030
Scenariusz
0
Opis
Roczna oszczędność energii w roku 2030
Oszczędności w 2030 jako % wartości
dzisiejszych
Koszty inwestycji (wartość obecna)
Oszczędności (wartość obecna)
Oszczędności netto dla konsumenta
Oszczędności netto dla społeczeństwa – bez
efektów zewnętrznych
Oszczędności netto dla społeczeństwa – z
efektami zewnętrznymi
Wewnętrzna stopa zwrotu
Bazowy
1A
2
3
Skromny
Średni
Ambitny
TWh/rok
14
24
44
75
%
5%
8%
15%
26%
mld zł
21
38
66
122
mld zł
38
59
107
185
mld zł
17
21
41
63
mld zł
159
262
496
828
mld zł
177
291
550
920
15,1%
13,4%
13,9%
13,2%
IRR
str. 51
SZYBKA DEKARBONIZACJA
Roczne oszczędności CO2 w roku 2030
CO2 zaoszczędzone w roku 2030 (% wartości
z 2010)
Koszt redukcji CO2
WOLNA DEKARBONIZACJA
Roczne oszczędności CO2 w roku 2030
CO2 zaoszczędzone w roku 2030 (% wartości
z 2010)
Koszt redukcji CO2
Średnia liczba utworzonych miejsc pracy
rocznie netto
MtCO2/rok
52
54
59
65
%
47%
49%
53%
59%
zł/t CO2
-27
-44
-81
-131
Mt
CO2/rok
9
12
20
32
%
8%
11%
18%
28%
zł/tCO2
-272
-351
-454
-516
18
36
65
119
w
tysiącach
Poniżej przedstawiony jest roczny profil inwestycyjny.
[Profil inwestycyjny
Lewo: mld zł
Prawo: bazowy, skromny, średni, ambitny]
Szacowanie korzyści społecznych
Renowacja istniejących budynków i dostosowanie ich do wysokich norm charakterystyki
energetycznej to jedna z najistotniejszych strategicznych decyzji jakie dany kraj może podjąć. Jak
powiedział przewodniczący Rady Europejskiej, Herman Van Rompuy20:
20
Inauguracja Renovate Europe Day, Bruksela, 9 października 2013
str. 52
Efektywność energetyczna to środek wywierający najwyższy wpływ spośród tych, które mogą
zastosować rządy, aby oszczędzać energię.
Budynki to sektor o największym potencjale w obszarze energooszczędności w UE.
Efektywność energetyczna budynków to nie koszt, lecz inwestycja o ogromnej stopie zwrotu.
Mimo że kluczową siłą napędową dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (EED) jest
osiągnięcie unijnego celu jakim jest 20% oszczędność energii do roku 2020 oraz długofalowe cele
środowiskowe zapisane w planie działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej do 2050 roku21, to
korzyści wynikające z tych działań dotykają wielu obszarów gospodarki oraz mają wymiar społeczny.
Ogólnie wpływ zrównoważonej termomodernizacji budynków można podsumować w następujących
punktach:
Korzyści ekonomiczne – wzrost działalności gospodarczej w wyniku stworzonych miejsc
pracy oraz inwestycji. Według szacunków Agencji Ochrony Środowiska Stanów
Zjednoczonych, inwestycje w termomodernizację przyniosą dodatkowo 1,5x wartości
oszczędności na kosztach energii w postaci dodatkowej produkcji. Dodatkowe, nieokreślone
ilościowo korzyści wynikają ze wzrostu wartości zmodernizowanych nieruchomości.
Korzyści społeczne – poprawa wydajności energetycznej domów jest od dawna uznawana
przez niektóre państwa członkowskie (np. Wielką Brytanię i Irlandię) jako główny sposób
zapewniania niedrogiego ciepła rodzinom o niskich dochodach oraz wyjście naprzeciw
problemowi ubóstwa energetycznego, który według szacunków dotknie 10-25% całkowitej
populacji UE. Cieplejsze domy to także korzyści zdrowotne: mniej chłodnych miejsc i
przeciągów, niższa kondensacja pary wodnej/zagrzybienie oraz lepsza jakość powietrza
wewnątrz budynku. Według szacunków firmy doradczej Copenhagen Economics korzyści
zdrowotne wynikające z termomodernizacji mogą być warte w przybliżeniu tyle samo ile
oszczędności na kosztach energii.
Korzyści środowiskowe – budynki są największym źródłem emisji CO2 i dlatego najbardziej
przyczyniają się do zmian klimatycznych. Korzyści środowiskowe wynikające z renowacji
mogą mieć wartość rzędu 10% oszczędności na kosztach energii.
Korzyści dla sieci energetycznych – poza korzyściami dla bezpieczeństwa energetycznego i
większego uniezależnienia się od importu energii, według badania przeprowadzonego przez
Ecofys22, oszczędności w okresach szczytowego obciążenia poprzez zwiększenie
wykorzystania zrównoważonej energii w budynkach, w tym własną produkcję energii, warte
są w przybliżeniu tyle samo, co oszczędności na kosztach energii. Ponadto są to korzyści
obejmujące wszystkich użytkowników.
Podsumowując, do oszczędności kosztów energii można zastosować poniższe mnożniki, aby określić
przybliżoną całkowitą korzyść dla społeczeństwa wynikającą z renowacji budynków:
TABELA – szacowanie łącznych korzyści z renowacji budynków
KORZYŚĆ
MNOŻNIK
21
Plan działania UE prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050
identyfikuje potrzebę redukcji emisji CO2 w sektorze budowlanym o 88%-91% do roku 2050 w
porównaniu z poziomami z 1990 roku.
22
Publikacja pt. Saving energy: bringing down Europe’s energy prices for 2020 and beyond, Ecofys, 2013
str. 53
Oszczędność kosztów energii
Bodziec ekonomiczny
Korzyści społeczne
(zdrowotne)
Korzyści środowiskowe
Korzyści dla sieci
energetycznych
RAZEM
1,0
1,5
1,0
0,1
1,0
4,6
Zastosowanie powyższych mnożników do modelowanych wyników daje następujące wartości
całkowite łącznych korzyści. Wartości te mogłyby odnieść się do Polski w przypadku wdrożenia
ambitnej strategii renowacji.
Oszczędność energii (scenariusz
AMBITNY)
185
korzyści zdrowotne (x 1)
185
korzyści dla sieci energetycznych (x 1)
185
bodziec ekonomiczny (x 1.5)
277
korzyści środowiskowe
18
Korzyści razem (brutto)
849
Minus inwestycja ogółem
122
KORZYŚĆ SPOŁECZNA
NETTO
(por. oszczędność dla konsumenta
netto)
727
63
Korzyść społeczna netto w wysokości 727 mld zł to więcej niż oszczędności kosztów netto jakie
osiągną właściciele budynków. W większości są to korzyści dla społeczeństwa jako całości, a nie dla
poszczególnych budynków czy inwestorów. Ta różnica w korzyściach to główny czynnik
odpowiadający za niski poziom inwestycji w renowację budynków. Wprowadzenie wsparcia
(finansowego lub innego), które zachęciłoby do inwestycji w renowacje budynków to jeden ze
sposobów na zmniejszenie tej dysproporcji.
str. 54
Przykład
propozycji
instrumentów
finansowania
termomodernizacji w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem
termomodernizacji budynków jednorodzinnych
Niniejszy tekst stanowi przykład propozycji mechanizmów finansowania ze szczególnym
uwzględnieniem budynków jednorodzinnych. Opisane zostały również możliwe mechanizmy
wsparcia termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności
publicznej.
W rozdziale Jeden system wiele instrumentów
Każdy z sektorów budownictwa (jednorodzinne, wielorodzinne, publiczne) posiada swoją specyfikę,
oraz wynikające ze specyfiki źródła finansowania. Modernizacja, remonty i termomodernizacja
budynków publicznych do tej pory finansowana była z budżetu państwa, Funduszy Ekologicznych,
funduszy regionalnych etc. Modernizacja budynków wielorodzinnych odbywała się poprzez Fundusz
Termomodernizacji i Remontów, budynki publiczne modernizowano ze środków NFOSIGW,
WFOSIGW, Fuduszy Europejskich etc, natomiast budynki jednorodzinne nie miały dostosowanego do
potrzeb źródła finansowania.
Postulat: Zakładając mnogość źródeł finansowania termomodernizacji powinna zostać przyjęta
zasada, że maksymalne wsparcie, uzyskane na jeden cel i jedną inwestycję nie może przekroczyć
określonego w systemie poziomu, określonego dla danego typu inwestycji.
Budynki publiczne vs. Budynki prywatne
Decyzje remontowe w budynkach publicznych podejmowane są zwykle w oparciu o takie same
kryteria jak w budynkach prywatnych – instalację grzewczą remontuje się lub wymienia na nową
ponieważ stara jest nieefektywna i zużyta pod względem technicznym, okna wymienia się dlatego, że
nie nadają się do dalszego użytku, elewacje remontowane są dlatego, że się sypią, a dach dlatego, że
przecieka etc.. Budżet państwa jest w takiej samej sytuacji jak większość obywateli – w publicznej
kasie nie ma oszczędności, brakuje zdolności kredytowej, a budynek wymaga remontu. Ze względu na
ograniczenia budżetowe konieczne jest efektywne wydawanie publicznych pieniędzy, stymulujące do
odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Z drugiej strony, w przeciwieństwie do budżetu państwa, kasa
funduszy ekologicznych (NFOSIGW, WFOSIGW) jest pełna – to wywołuje pokusę sięgnięcia po
pieniądze i sfinansowania zwykłych remontów pod pretekstem inwestycji chroniących środowisko.
Tak można tłumaczyć szczodre wsparcie (85% dofinansowania z GIS) dla inwestycji publicznych, oraz
sposób określania efektu ekologicznego. W procesie termomodernizacji budynków publicznych
konieczna jest zmiana podejścia do finansowania termomodernizacji, tak aby wysokość
dofinansowania była związana ze spodziewanym efektem, do poziomu porównywalnego z poziomem
finansowania podmiotów prywatnych..
Postulat: Programy wsparcia dla instytucji publicznych powinny zostać urealnione (tak aby
zmniejszenie zużycia energii mogło być kupowane jak najmniejszym kosztem), a efekt ekologiczny
powinien być liczony w odniesieniu do przegród wymaganych przez prawo (WT 2014). Obecnie
punktem odniesienia (stanem bazowym) jest stan istniejący.
Elementy wspólne lub możliwe do wykorzystania w ramach wielu mechanizmów zostały wymienione
czynniki, które są konieczne, szczególnie w przypadku wsparcia dla budownictwa jednorodzinnego,
do efektywnego wdrożenia programów wspierających termomodernizację. Wprowadzenie
str. 55
elementów wspólnych jest konieczne ze względu na problemy, do których rozwiązania mają się
przyczynić.
Wdrażanie narzędzi polityki klimatycznej a założenia systemu wsparcia
termomodernizacji
Realizacji polityki państwa w obszarze szeroko rozumianej ochrony środowiska, a zatem również w
zakresie zmian klimatycznych i polityki energetycznej służą narzędzia:
Prawne i administracyjne - na przykład normy emisyjne lub standardy efektywności
energetycznej
Ekonomiczne – opłaty, subwencje, kary,
Kontrolne – wymuszające określone prawem zachowania
Edukacyjne – osobna kategoria, która prowadzi do zmiany zachowań społecznych.
Narzędzia powinny być zharmonizowane, a ich stosowanie nie powinno się powielać. Na przykład gdy
prawo wymaga stosowania przegrody o współczynniku przenikania 1,3 W/(m2K), to oznacza, że
subwencje nie powinny być udzielane na zakup okien o gorszym współczynniku (jeden mechanizm
wystarcza). Jednocześnie jeżeli państwo chce skłonić obywateli do budowania lepszego niż określono
w normach budowlanych (granice stosowania instrumentów prawnych i administracyjnych), to
powinno zastosować odpowiednie narzędzia edukacyjne (przekonać obywateli) i ekonomiczne
(przekupić obywateli). (zobacz definicja głębokiej termomodernizacji).
Zapotrzebowanie na finansowanie
W niniejszym dokumencie nie określono precyzyjnie zapotrzebowania na finansowanie, wychodząc z
założenia, że każda przeznaczona kwota będzie znacznie mniejsza od potrzeb i będzie efektem
decyzji politycznej. Roczny budżet Funduszu Termomodernizacji w najlepszym okresie nie przekroczył
0,25 mld PLN z czego realizowano inwestycje za ok. 2 – 3 mld PLN. Zakładając optymistycznie, że uda
się zmobilizować finansowanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych w wysokości 1 mld
PLN rocznie (co z kolei przyczyni się do realizacji inwestycji w wysokości 5-10 md złotych), i
przyjmując że w ciągu najbliższych dwudziestu lat potrzeby termomodernizacji budynków określone
są na 400 – 800 mld PLN, to rocznie wykorzystamy 2-5% potencjału technicznego,
Jeden system wiele instrumentów
Każdy z sektorów budownictwa (jednorodzinne, wielorodzinne, publiczne) posiada swoją specyfikę,
oraz wynikające ze specyfiki źródła finansowania. Modernizacja, remonty i termomodernizacja
budynków publicznych do tej pory finansowana była z budżetu państwa, Funduszy Ekologicznych,
funduszy regionalnych etc. Modernizacja budynków wielorodzinnych odbywała się poprzez Fundusz
Termomodernizacji i Remontów, budynki publiczne modernizowano ze środków NFOSIGW,
WFOSIGW, Fuduszy Europejskich etc, natomiast budynki jednorodzinne nie miały dostosowanego do
potrzeb źródła finansowania.
Postulat: Zakładając mnogość źródeł finansowania termomodernizacji powinna zostać przyjęta
zasada, że maksymalne wsparcie, uzyskane na jeden cel i jedną inwestycję nie może przekroczyć
określonego w systemie poziomu, określonego dla danego typu inwestycji.
Budynki publiczne vs. Budynki prywatne
Decyzje remontowe w budynkach publicznych podejmowane są zwykle w oparciu o takie same
kryteria jak w budynkach prywatnych – instalację grzewczą remontuje się lub wymienia na nową
str. 56
ponieważ stara jest nieefektywna i zużyta pod względem technicznym, okna wymienia się dlatego, że
nie nadają się do dalszego użytku, elewacje remontowane są dlatego, że się sypią, a dach dlatego, że
przecieka etc.. Budżet państwa jest w takiej samej sytuacji jak większość obywateli – w publicznej
kasie nie ma oszczędności, brakuje zdolności kredytowej, a budynek wymaga remontu. Ze względu na
ograniczenia budżetowe konieczne jest efektywne wydawanie publicznych pieniędzy, stymulujące do
odpowiednich decyzji inwestycyjnych. Z drugiej strony, w przeciwieństwie do budżetu państwa, kasa
funduszy ekologicznych (NFOSIGW, WFOSIGW) jest pełna – to wywołuje pokusę sięgnięcia po
pieniądze i sfinansowania zwykłych remontów pod pretekstem inwestycji chroniących środowisko.
Tak można tłumaczyć szczodre wsparcie (85% dofinansowania z GIS) dla inwestycji publicznych, oraz
sposób określania efektu ekologicznego. W procesie termomodernizacji budynków publicznych
konieczna jest zmiana podejścia do finansowania termomodernizacji, tak aby wysokość
dofinansowania była związana ze spodziewanym efektem, do poziomu porównywalnego z poziomem
finansowania podmiotów prywatnych..
Postulat: Programy wsparcia dla instytucji publicznych powinny zostać urealnione (tak aby
zmniejszenie zużycia energii mogło być kupowane jak najmniejszym kosztem), a efekt ekologiczny
powinien być liczony w odniesieniu do przegród wymaganych przez prawo (WT 2014). Obecnie
punktem odniesienia (stanem bazowym) jest stan istniejący.
Elementy wspólne
mechanizmów
lub
możliwe
do
wykorzystania
w
ramach
wielu
Elementami wspólnymi, występującymi w kilku proponowanych w ramach niniejszego rozdziału
mechanizmach są:
Wieloletni kredyt remontowy,
Edukacja społeczna,
Doradztwo remontowe i modernizacyjne
Jednolita procedura i spójne kryteria,
System rejestracji efektów.
Wieloletni kredyt remontowy jest podstawowy elementem systemu wsparcia i został omówiony w
osobnym rozdziale.
Edukacja społeczna/kampanie edukacyjne
Wieloletni program edukacji i promocji musi stanowić osobny instrument w ramach polskiego
programu efektywności energetycznej. Instrumenty edukacyjne dotyczące budownictwa
energooszczędnego muszą być zintegrowane z instrumentami prawnymi i ekonomicznymi – do tej
integracji konieczna jest bliska współpraca pomiędzy sektorami. Bez programu edukacyjnego,
informującego jednocześnie o wszystkich możliwych formach wsparcia udzielanych w ramach
różnych mechanizmów, instrumenty finansowe nie zostaną wykorzystane. Co więcej, bez zmiany
świadomości użytkowników budynków ( a co za tym idzie zmiany wzorców zachowań), zmiany
wprowadzone w ramach programów mogą nie przynieść zamierzonego efektu.
Postulat – w rządzie powinna powstać funkcja pełnomocnika rządu ds. efektywności
energetycznej, który odpowiedzialny będzie za komunikację pomiędzy resortami, a także
synchronizację i integrację działań realizowanych w ramach polskiego programu efektywności
energetycznej.
str. 57
System rejestracji efektów
Obecnie nie istnieje w Polsce system pozwalający na monitorowanie efektów prowadzonych działań
(np. efektów wynikających z działań w ramach Funduszu Termomodernizacji). Dzięki centralnej bazie
danych możliwe byłoby uzyskiwanie informacji statystycznych dotyczących efektywności kosztowej i
ekologicznych prowadzonych działań inwestycyjnych. Centralna baza danych pozwoliłaby również na
uniknięcie nadmiernego wsparcia inwestycji.
We współczesnym świecie pomiar i weryfikacja założonych efektów jest powszechną i stosunkowo
tanią praktyką. W erze powszechnej dostępności do Internetu, oraz popularności systemów
bazodanowych zbieranie, gromadzenie i przetwarzanie danych jest stosunkowo proste i tanie.
System rejestracji powinien mieć następujące funkcje:
1. Uniemożliwiać udzielanie wsparcia tego samego zakresu z kilku źródeł (tak aby uniemożliwić
udzielenie nieadekwatnie dużego wsparcia projektu),
2. Rejestrować efekty energetyczne i ekologiczne,
3. Rejestrować koszt uzyskania efektu ekologicznego.
Jednostkowy koszt prowadzenia rejestracji i obsługi systemu, ze względu na skalę i wykorzystanie
technologii IT nie powinien być zbyt duży, oraz w celu eliminacji kosztów, powinien być utrzymywany
i administrowany centralnie.
Kontrola
Kontrola instrumentów wsparcia jest potrzebna w dwóch obszarach:
1. Kontroli poprawności wydawania publicznych pieniędzy i poprawie bezpieczeństwa
wydawania publicznych środków,
2. Kontroli osiągania efektów energetycznych .
Programy wsparcia termomodernizacji, istniejące do roku 2014, nie zawierają skutecznych,
transparentnych instrumentów kontrolnych.
Doradztwo remontowe i termomodernizacyjne
Właściciel budynku zwykle nie jest fachowcem w zakresie budownictwa, oraz nie ma wiedzy na temat
możliwych narzędzi wsparcia. Doradca energetyczny pomoże właścicielowi domu w wybraniu
najlepszej opcji inwestycyjnej, oraz w zakresie uzyskania dofinansowania. Doradztwo ma szczególne
znaczenie w przypadku złożonych programów przeznaczonych dla niewielkich podmiotów, w których
można wykorzystać kilka schematów wsparcia (np. remontowy kredyt preferencyjny uzupełniony
dotacją na wymianę źródła ciepła). Przykładem złożonego programu jest program zmniejszania
zanieczyszczeń powietrza dla Krakowa, gdzie miasto, wraz z Przedsiębiorstwem Oszczędzania Energii
str. 58
ESCO zorganizowało cieszący się dużą popularnością punkt doradztwa, którego głównym zadaniem
jest promocja programu wymiany źródeł ciepła23, 24.
Jednolita procedura i spójne kryteria
Wszystkie projekty remontowe i modernizacyjne powinny posiadać wspólną procedurę
przygotowawczą, pomiarową i weryfikacyjną, tak aby można było oceniać uzyskane rezultaty, ale co
ważniejsze, aby można było w sposób transparentny łączyć różne instrumenty wsparcia adresujące
zagadnienia/obszary np. remont+ zwiększenie efektywności energetycznej + wymiana źródła ciepła +
ubóstwo energetyczne.
Przykład dotyczący łączenia różnych instrumentów wsparcia
Przykład pokazuje montaż finansowy dotyczący remontu budynku połączonego z wymianą źródła
ciepła. Inwestycja polega na głębokiej/komleksowej termomodernizacji budynku (inwestycja o
wartości 60 000 PLN), wraz z wymianą kotła węglowego. Przykład ma charater hipotetyczny – nie
wszystkie instrumenty są dostępne na polskim rynku finansowym. W przykładzie połączony został 20
letni kredyt preferencyjny przeznaczony na finansowanie inwestycji remontowych i
modernizacyjnych (minimalne wsparcie) z dotacją na zwiększenie efektywności energetycznej
(finansowanie przysłowiowych „dodatkowych centrymetrów izolacji cieplnej”) oraz dotacji na
wymianę źródła ciepła z tradycyjnego kotła węglowego na wysokosprawne źródło ciepła (likwidacja
lokalnych źródeł zanieczyszczeń powietrza). Jeżeli osoba ubiegająca się o wsparcie jest dotknięta
ubóstwem, może liczyć (w poniższym przykładzie) na dodatkowe wsparcie z funduszy dedykowanych
przeciwdziałaniu ubóstwu
20 000 PLN – 20-letni kredyt remontowy,
10 000 PLN – dotacja na zwiększenie efektywności energetycznej wraz z wymianą źródła
ciepła,
10 000 PLN – dotacja na likwidację pieca węglowego,
12 000 PLN – wsparcie dla najuboższych w postaci 5-letniego wsparcia dla osób dotkniętych
ubóstwem energetycznym.
W przypadku tak skonstruowanego zestawu działań, osoba uboga ma szansę na gruntowne
wyremontowanie domu, wsparte ok. 70% pomocą.
Wieloletni kredyt remontowy
Prace remontowe są kapitałochłonne i traktowane przez właścicieli nieruchomości jako zło
konieczne, często odkładane na ostatnią chwilę. Trudno się temu dziwić, ponieważ remont jest
poważnym kosztem, a jego odkładanie postrzegane jest jako korzyść. Inwestycje w zakresie
termomodernizacji budynków są często utożsamiane z korzyściami, wynikającymi z oszczędności
energii. Jest to do pewnego stopnia nieporozumieniem. Trudno oczekiwać, że pomalowanie ściany,
wymiana parapetu, wymiana rynien czy pokrycia dachowego związane będą z jakimkolwiek
zarobkiem. Są to zwykłe działania odtworzeniowe, które właściciel budynku musi regularnie
wykonywać. Podobnie z niektórymi elementami budynku, które kojarzone są z oszczędzaniem energii
– okna po jakimś czasie się rozpadają i trzeba je wymienić, elewacje trzeba malować i remontować
(jak wyglądają nieremontowane elewacje można zobaczyć na zdjęciach krakowskiej starówki z lat
23
24
http://www.wkrakowie.pl/czytaj/chcesz-wymienic-piec-przyjdz-na-os-zgody
http://www.bip.krakow.pl/?news_id=60077
str. 59
80tych), urządzenia grzewcze przestają funkcjonować. Koszty remontów i wymiany powinny być
uwzględnione w kosztach utrzymania budynków (np. w postaci funduszu remontowego). Podobnie w
przypadku modernizacji – np. adaptacji lokalu do nowych funkcji, kiedy wymieniany jest jeszcze
sprawny system grzewczy na nowy, wymieniane są okna na większe i zmieniany jest system
wentylacji – w miejsce starego biura powstaje restauracja. Właściciel koszty modernizacji oczywiście
będzie chciał uwzględnić w wysokości czynszu. A zatem można stwierdzić, że prace remontowe i
modernizacyjne są prywatną sprawą właścicieli budynków.
Prace remontowe i modernizacyjne powinny być wykonane zgodnie z prawem, a to oznacza
konieczność stosowania warunków technicznych WT2014, w stosunku do wszystkich
remontowanych/modernizowanych/wymienianych elementów. Stosowanie się do obowiązującego
prawa wymusza stosowanie urządzeń o odpowiednich i stale rosnących parametrach technicznych, w
tym przede wszystkim w zakresie efektywności energetycznej/ochrony cieplnej budynków. Zatem
zwykły remont, przeprowadzony zgodnie z obowiązującym prawem w większości przypadków jest
sprawą właściciela nieruchomości, ewentualnie użytkownika nieruchomości. Trudno oczekiwać, aby
podatnicy chętnie wyrazili zgodę na finansowanie remontów i modernizacji prywatnych domów,
kamienic, bloków, sklepów etc. Rozwiązaniem jest umożliwienie i ułatwienie sfinansowania prac
remontowych przy wykorzystaniu „miękkich”, szeroko dostępnych kredytów,
Przykład
Okna skrzynkowe są w dobrym stanie, to trudno zmobilizować się do ich wymiany, nawet jeżeli mają
już np. 70 lat. Z drugiej strony zgniłe 15-letnie okna należy natychmiast wymienić, bo po prostu się
rozlatują (chociaż okres amortyzacji technicznej jest znacznie dłuższy) i coraz więcej ciepła przez nie
ucieka.
Prace remontowe mają charakter odtworzeniowy, a zatem błędne jest oczekiwanie, że ich wykonanie
będzie opłacalne. Tak jak nie jest opłacalna wymiana oleju w samochodzie, czy pomalowanie ściany
w kuchni. Remont jest sprawą właściciela nieruchomości i prawdopodobnie niewielu właścicieli
spodziewa się pomocy ze strony państwa. Ponadto instytucje bankowe, w obecnej sytuacji
gospodarczej, nie oferują produktów dostosowanych do specyfiki remontów (wieloletnie,
niskooprocentowane, gwarantowane przez państwo kredyty remontowe).
W interesie państwa jest to, aby rynek budowlany był jak najbardziej aktywny, ponieważ:
Ma wpływ na PKB,
Ma wpływ na zatrudnienie, w tym szczególnie lokalne,
Przyczynia się do zwiększania wartości majątku narodowego,
Przyczynia się do zmiany komfortu życia,
Często związany jest z ochroną środowiska (wyremontowane budynki, wyposażone w
nowoczesne technologie zwykle zużywają mniej energii niż przed remontem),
Przyczynia się do rozwoju (rewitalizacja),
Wnosi wkład do budżetu w postaci podatku VAT i CIT.
Zatem państwu powinno zależeć na wsparciu remontów i modernizacji, stymulowaniu rozwoju
rynku. Jednym z doskonałych narzędzi stymulowania rynku jest dostęp do bezpiecznych, dostępnych i
atrakcyjnych źródeł finansowania.
str. 60
System wsparcia termomodernizacji powinien składać się składał z dwóch niezależnych,
rozdzielonych instrumentów wsparcia:
a) System wsparcia remontów oparty na atrakcyjnym kredytowaniu;
b) System wsparcia efektywności energetycznej oparty na dotacjach, udzielanych przez różne
instytucje ze zróżnicowaną intensywnością (omówiony w dalszej części opracowania).
http://1drv.ms/Mz86fZ
W ramach systemu potrzebne jest utworzenie (np. przez Bank Gospodarstwa Krajowego-BGK) linii
kredytowej, która będzie miała następujące cechy:
1. Okres kredytowania do 20 lat (mniej więcej co 20 lat wymagany jest generalny remont
budynku, z wymianą urządzeń grzewczych);
2. Zabezpieczenie hipoteczne;
3. Atrakcyjne warunki, gwarantowane przez państwo (np. na poziomie WIBOR);
4. Integracja kredytu z mechanizmami wsparcia działań energooszczędnych.
Ponadto kredyt powinien być uzupełniony (szczególnie w przypadku budynków jednorodzinnych)
przez wsparcie techniczne dla kompleksowych inwestycji modernizacyjnych w formie nieodpłatnego
planu inwestycyjnego, zawierającego plan finansowania i audyt energetyczny.
W ramach działań remontowych i modernizacyjnych finansowane będą działania, które doprowadzą
elementy budynku do obowiązujących aktualnie norm.
Przykład
Wymianie mają podlegać okna. Cena nowych okien wynosi 4 000 PLN. Właściciel otrzymuje kredyt w
wysokości 40000 PLN, na 20 lat. Roczna rata kredytu 2000 PLN. Oprocentowanie WIBOR 2,6%
rocznie.
Rok
Odsetki roczne
Roczne raty kapitałowe
Miesięczne spłaty
1
1040
2000
250
2
988
2000
250
3
936
2000
240
4
884
2000
240
5
832
2000
240
6
780
2000
230
7
728
2000
230
8
676
2000
220
9
624
2000
220
10
572
2000
210
Rok
Odsetki roczne
Roczne raty kapitałowe
Miesięczne spłaty
11
520
2000
210
12
468
2000
210
13
416
2000
200
14
364
2000
200
15
312
2000
190
16
260
2000
190
17
208
2000
180
18
156
2000
180
19
104
2000
180
20
52
2000
170
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku prac remontowych związanych ze zwiększeniem efektywności
energetycznej właściciel nieruchomości może zmniejszyć zużycie energii w
remontowanym/modernizowanym budynku. Jeżeli założymy, że koszty ogrzewania przed
modernizacją wynosiły 4000 PLN/rok, a w wyniku termomodernizacji uzyskano 25% oszczędności, to
str. 61
miesięczne koszy (po odjęciu korzyści wynikających ze zmniejszenia zużycia energii) przedstawiają się
następująco (bez uwzględnienia wzrostu cen energii i inflacji):
Rok
Miesięczne spłaty
1
170
2
170
3
160
4
160
5
150
6
150
7
140
8
140
9
140
10
130
Rok
Miesięczne spłaty
11
130
12
120
13
120
14
110
15
110
16
110
17
100
18
100
19
90
20
90
http://1drv.ms/Mz86fZ
Wpływ na budżet i zatrudnienie
Uruchomienie niskooprocentowanych kredytów remontowych spowoduje pobudzenie bardzo
ważnego dla gospodaki sektora, a co za tym idzie wpływ pieniędzy do budżetu państwa z podatku
VAT, CIT oraz powstanie nowych miejsc pracy.
Prosta analiza pokazuje, że jeżeli Bank BGK (jako bank oferujący kredyt remontowy) w ciągu roku
przeznaczy na kredyty remontowe 1 mld PLN, ( koszty pożyczki do innych banków wynoszą 1% (tj. 10
mln PLN), dodatkowe koszty 10 mln PLN, przy założeniu, , że VAT wynosi średnio np. 15%, oraz
wpływy z CIT wyniosą około 5%) to do budżetu trafi z powrotem 200 mln PLN w postaci podatków.
Jeżeli założymy, że połowa kwoty kredytu zostanie przeznaczona na robociznę( a średnia płaca
wynosi 3500 PLN/miesiąc (42000 PLN rocznie)) to projektów ramach programu znajdzie zatrudnienie
12 000 osób, w tym przede wszystkim na lokalnych rynkach.
Finansowanie zwiększenia efektywności
budynkach jednorodzinnych
energetycznej
w
Działania remontowe, nie muszą być wykonywane na poziomie minimalnych wymagań określonych
w warunkach technicznych – mogą być wykonane lepiej.. Przy okazji wykonywania remontu można
pomyśleć np. o dołożeniu kilku dodatkowych centymetrów styropianu lub wełny mineralnej, zakupie
okna trójszybowego (szczególnie na północną stronę budynku), czy bardziej efektywnej instalacji
grzewczej. Te dodatkowe działania mogą być z jednej strony opłacalne, a z drugiej przyczyniać się
przez długie lata do ochrony środowiska. Promowanie energooszczędnych rozwiązań
technologicznych zapobiega realizacji inwestycji, które w kolejnych latach będą już przestarzałe,
wspiera postęp technologiczny, buduje rynek a jednocześnie przyczynia się do zmniejszania
rachunków za ogrzewanie.
Wsparcie dodatkowych inwestycji (w zakresie efektywności energetycznej), będących uzupełnieniem
lub poszerzeniem planów remontowych powinno odbywać się poprzez stosowanie instrumentów
finansowych dostosowanych do potrzeb poszczególnych grup odbiorców.
W kolejnych rozdziałach zostały w skrócie omówione poszczególne mechanizmy wsparcia, ze
szczególnym uwzględnieniem zwiększania efektywności energetycznej i wspierania remontów w
budynkach jednorodzinnych.
Opcja I – zmodyfikowanie Funduszu Termomodernizacji
Odbiorca/grupa docelowa: właściciele budynków jednorodzinnych
Chociaż w ubiegłych latach formalnie możliwe było ubieganie się przez właścicieli budynków
jednorodzinnych o premię termomodernizacyjną, to praktycznie z tej możliwości nie korzystano (2%
beneficjentów to właściciele budynków jednorodzinnych). Prawdopodobną przyczyną niepowodzenia
str. 62
funduszu termomodernizacji w obszarze budynków jednorodzinnych są zbyt wysokie koszty
transakcyjne w porównaniu z oczekiwanymi korzyściami.
W ramach wsparcia dla termomodernizacji budynków jednorodzinnych poprzez Fundusz
Termomodernizacji, inwestor powinien otrzymać pakiet pomagający w realizacji inwestycji,
składający się z następujących elementów:
a) Darmowego doradztwa w zakresie remontów i modernizacji,
b) Korzystnego kredytowania prac remontowych np. 20-letni kredyt remontowy dystrybuowany
przez BGK;
c) Darmowego audytu energetycznego wykonanego przez certyfikowanego audytora
energetycznego (to może być uproszczony audyt, można stworzyć dedykowane, jednolite
oprogramowanie tak aby doradca/biegły mógł szybko „wypluć”, zakres, kosztorys itd.
(optymalnie 1-dzień);
d) Dotacji na dodatkowe (względem standardowej inwestycji remontowej/odtworzeniowej,
przeprowadzanej zgodnie z obowiązującymi normami) działania zwiększające efektywność
energetyczną budynku ponad standard przewidziany obowiązującym prawem.
Długoterminowy, korzystny kredyt BGK nie jest warunkiem koniecznym, jednak jego dostępność
znacznie podniesie atrakcyjność całej inwestycji. Należy zaznaczyć, że w przypadku domów
jednorodzinnych, zwykle, remonty i modernizacje w przeważającej części (aż 80%) finansowane są ze
środków własnych, bez udziału banków a zatem narzędzie finansowania remontów i modernizacji
budynków jednorodzinnych powinno uwzględniać również potrzeby i możliwości osób które nie chcą,
lub nie mogą brać kredytu (ze względu na brak zdolności kredytowej). Dla osób, które wykonały
audyt energetyczny i zgłosiły wolę zwiększenia zakresu remontu o działania na rzecz efektywności
energetycznej, a które nie chcą brać kredytu, powinna istnieć możliwość uzyskania dotacji (po
udokumentowaniu realizacji inwestycji) na realizację dodatkowych działań zwiększających
efektywność energetyczną.
W przypadku korzystania wyłącznie z dotacji (bez kredytu), koszt remontu będzie finansowany ze
środków własnych co w przypadku ograniczonych środków będzie prowadzić do zmniejszenia zakresu
remontu, co z punktu widzenia maksymalizacji efektu energetycznego i ekologicznego, nie jest
korzystne.
Remont + ponadstandardowe zmniejszenie zużycia energii (modernizacja = termomodernizacja)
Założenia
1. Dotacja dla właścicieli budynku jednorodzinnego na wykonanie audytu
energetycznego, przygotowanie wniosku kredytowego oraz odbiór robót
(jednorazowa wizyta na budowie) – 800 PLN, przewidywany koszt od 800 PLN do
2 000 PLN.
2. Finansowanie działań remontowych przy wykorzystaniu wieloletniego kredytu
hipotecznego – 30 lat, który w pierwszych 10 latach jest dofinansowywany przez
System, a w kolejnych latach ma gwarantowane warunki konkurencyjne w stosunku
do rynkowych.
3. Remontowanych będzie 34 000 budynków rocznie (średnio 2000 w każdym
województwie), średnia wartość kompleksowej inwestycji to 60 000 PLN, udział
kredytu 100 %, w tym koszt dodatkowych inwestycji, zwiększających efektywność
energetyczną – 20, tj. 12 000, dotacja 20% od wartości dodatkowych inwestycji, tj.
2 400 PLN.
str. 63
Założenia wstępne
Ilość budynków
Jednostkowy, całkowity koszt audytu
Srednia wartość inwestycji termomodernizacyjnej
Wsparcie jednostkowe
Średnia dotacja do działań dodatkowych
Dotacja do audytu
Dotacja do kredytu
Suma wsparcia
Całkowita wartość inwestycji
Całkowita wartość inwestycji termomodernizacyjnych
Wsparcie programowe
Środki NFOSIGW
Środki BGK
Suma wsparcia
Inne koszty
Koszt centralnego systemu rejestracji
Jednostkowy koszt kontroli
Całkowity koszt kontloli
Wpływy do budżetu
Wpływy z VAT
Wpływy z PIT, CIT etc
Wpływy z VAT
Wpływy PIT, CIT, ETC
Ilość miejsc pracy (ZUS) ‐ 20% nowych
Wpływy do ZUS
Suma wpływów do budżetu (podatki + zus)
34 000
1 600 zł
60 000 zł
2 400 zł
800 zł
1 200 zł
4 400 zł
2 040 000 000 zł
122 400 000 zł
40 800 000 zł
163 200 000 zł
400 000 zł
1 000 zł
1 700 000 zł
10%
5%
204 000 000 zł
102 000 000 zł
3 400
32 640 000
338 640 000 zł
Przy przyjętych powyżej założeniach (34 tyś budynków poddanych termomodernizacji i wsparciu
jednostkowym inwestycji wysokości 4 400zł) przybliżona całkowita suma wpływów do budżetu
wyniesie 338 640 000 zł. Przy pracach termomodernizacyjnych znajdzie prace około 3 400 osób.
Opcja II – podejście typu LEME list
Grupa docelowa – właściciele budynków jednorodzinnych wykonujący remonty cząstkowe
(inwestycje niekompleksowe).
Proponowane rozwiązanie ma na celu stworzenie systemu wsparcia zakupu urządzeń i materiałów
służących do termomodernizacji a osiadających wyższe parametry (niż materiały spełniające jedynie
normę).
Zaproponowany system umożliwiałby zakup urządzenia lub materiału energooszczędnego oraz
otrzymanie z tego tytułu wsparcia, bez konieczności wykonywania audytu energetycznego (dążenie
do uproszczenia systemu oraz minimalizacja kosztów transakcyjnych). Takie rozwiązanie pozwoli na
wsparcie prac termomodernizacyjnych, które np. z przyczyn finansowych zostały podzielone przez
właściciela domu na etapy. Choć termomodernizacja etapowa jest uznawana za gorsze rozwiązanie
od termomodernizacji kompleksowej, to ze względu na specyfikę kraju wsparcie etapowych działań
może przynieść bardzo duży efekt (zarówno ten mierzony redukcją CO2 jak i efekt mierzony
wpływami do budżetu państwa czy powstaniem miejsc pracy).
str. 64
Głównym celem jest umożliwienie zakupu dotowanych urządzeń energooszczędnych bez
konieczności wykonywania audytu energetycznego, tak aby cały proces termomodernizacji mógł być
elastycznie etapowany. Umożliwienie wsparcia dla cząstkowych remontów ma znaczenie ponieważ
budynki jednorodzinne w Polsce remontowane są etapowo, przede wszystkim ze względu na brak
środków, uniemożliwiający wykonanie jednorazowej kompleksowej modernizacji całego obiektu.
Proponowany mechanizm wsparcia może być jednocześnie wykorzystany do wspierania budowy
nowych budynków o zwiększonej efektywności energetycznej, oraz zakupu innych urządzeń
energooszczędnych, już nie związanych z termomodernizacją– na przykład AGD. Mechanizm może
być wdrażany etapowo. W niniejszym dokumencie autorzy skupili się na działaniach związanych z
termomodernizacją budynków jednorodzinnych jednakże omawiany mechanizm może być oczywiście
wykorzystywany przez inne grupy, takie jak właścicieli budynków wielorodzinnych, czy budynków
publicznych.
Ważnym elementem proponowanego rozwiązania jest rozdzielenie działań remontowych od działań
związanych z inwestowaniem w efektywność energetycznąPodstawą podejmowania decyzji o
wsparciu (dotacji) powinno być określenie wartości bazowej zużycia energii i emisji dwutlenku węgla
(baseline), a wielkość wsparcia określana będzie na podstawie referencyjnej ceny dwutlenku węgla.
Wartość bazowa zostanie określona na podstawie:
1. Normatywnych parametrów w zakresie efektywności energetycznej obowiązujących w
danym roku.
2. Miksu energetycznego, określonego dla domów jednorodzinnych. Z miksu energetycznego
wynika średnia emisja dwutlenku węgla.
Punkt odniesienia – baseline
W niniejszym mechanizmie autorzy założyli, że wspierane dotacją będą działania dodatkowe, które
bez dodatkowej zachęty nie byłyby możliwe do przeprowadzenia. Zwykłe remonty i wymiany
zużytych elementów budynku właściciele powinni wykonywać w ramach zwykłej praktyki utrzymania
budynku.
A zatem Kowalski w swoim domu, że w czasie remontu wymienia stare, nieszczelne, rozpadające się
okno o współczynniku przenikania U = 3 kWh/(m2*rok) na nowe. Zgodnie z polskim prawem
właściciel domu nie może wymienić takiego okna na gorsze niż określone normą, czyli 1,9
kWh/(m2*rok). To, czego potrzebuje Kowalski aby wyremontować swój dom, to dogodny kredyt,
umożliwiający sfinansowanie kosztowych działań remontowych. Dopłacanie do wymiany okna, które
i tak musi być wymienione, z punktu widzenia interesów państwa nie jest dobrym interesem. Ale
należy zwrócić uwagę na to, że na rynku są dostępne okna o współczynniku przenikania 1,1
kWh/(m2*rok). Zgodnie z prawem Kowalski nie musi kupować aż tak energooszczędnego okna. Z
drugiej strony, gdy je kupi, to przez wiele lat będzie zużywał mniej energii, płacił mniejsze rachunki,
oraz przyczyniał się do mniejszych emisji CO2. Problem polega na tym, że takie okno jest droższe i
czasami trudno Kowalskiego przekonać do tego, że będzie musiał dziś zapłacić, aby uzyskać jutro
jakąś korzyść, co do której w dodatku nie jest do końca przekonany. W takich przypadkach państwo
może zachęcić Kowalskiego poprzez dotację, kupując w ten sposób stosunkowo tanio efekt
ekologiczny i jednocześnie dzieląc się z Kowalskim zyskiem z oszczędności. Innymi słowy zwykły
remont powinien być wsparty jak najtańszym kredytem, a zakup dodatkowego efektu ekologicznego
powinien wiązać się z otrzymaniem wsparcia w postaci dotacji.
str. 65
Opcja Iia - vouchery
Grupa docelowa – właściciele budynków jednorodzinnych wykonujący remonty cząstkowe
(inwestycje niekompleksowe).
Podstawowym założeniem proponowanego rozwiązania jest minimalizacja kosztów transakcyjnych
po stronie beneficjenta końcowego. Kosztami transakcyjnymi zostaną obarczeni przede wszystkim
sprzedawcy i doradcy oraz instytucja operator.
W proponowanym systemie wsparcia, osoba, która będzie korzystać z systemu wsparcia
efektywności energetycznej, otrzyma vouchery na działania związane z zastosowaniem elementów
budynku o ponadnormatywnych parametrach efektywności energetycznej.
http://1drv.ms/1iFG4wF
1. Klient uzyskuje informację o możliwości uzyskania wsparcia dla urządzenia lub elementu
budowlanego – np. okna. Informacja udzielana jest zwykle przez sprzedawcę, ale przygotowana jest i
udostępniona przez stronę internetową administrowaną przez operatora;
2. Klient podejmuje decyzję o zakupie energooszczędnego urządzenia;
3. Sklep wydaje voucher (dokument uprawniający do odebrania dotacji) za pośrednictwem strony
internetowej, sklepem mogą być duże składy budowlane lub hipermarkety DIY;
4 i 5. Oświadczenie o zainstalowaniu urządzenia i kopia faktury są składane w sklepie, który przesyła
je do operatora systemu za pośrednictwem strony internetowej;
d. Operator, przy pomocy systemu internetowego, dokonuje rejestracji:
a)
beneficjenta, b) urządzenia, c) oszczędności energii, d)
zmniejszenia emisji dwutlenku węgla;
7 Przy pomocy systemu internetowego operator wydaje odpowiednie potwierdzenia i polecenie
zapłaty do instytucji finansującej;
str. 66
8. Instytucja finansująca wypłaca dopłatę na konto beneficjenta;
9. (nie pokazana na rysunku sprzedaż emisji dwutlenku węgla);
10. Operator przeprowadza wyrywkowe kontrole i ewentualnie odbiera dofinansowanie, a w
przypadku rażących nieprawidłowości nakłada kary na beneficjenta;
W przyjętym modelu również osoba, która skorzysta z systemu wsparcia remontów (preferencyjnego
kredytu) uzyska automatycznie vouchery na sfinansowanie działań zwiększających efektywność
energetyczną. Rodzaj i wartość vouchera będzie oceniona na podstawie audytu energetycznego.
Ostateczna decyzja o zakupie urządzeń energooszczędnych będzie podejmowana przez inwestora.
Oba systemy wsparcia będą mogły być łączone.
Osoba pragnąca wyremontować dom na podstawie złożonego wniosku o sprzedaż materiału
otrzymuje voucher. Wartość vouchera określana jest na podstawie internetowej ankiety
weryfikowanej przez doradcę energetycznego. Voucher jest przyznawany na modernizację danego
lokalu lub budynku, a nie jest przyporządkowany do osoby. W sensie podatkowym voucher nie
powinien stanowić przychodu, ponieważ jego wartość jest określona jako korzyść środowiskowa
zakupiona przez Państwo.
Voucher powinien dotyczyć zakupu redukcji emisji dwutlenku węgla lub zmniejszenia zużycia energii,
po jego wykorzystaniu powinna być jasno określona w systemie inwestycja, która została
dofinansowana.Wartość vouchera nie powinna zależeć od źródła ciepła – będzie określona na
podstawie uśrednionej emisji paliw ze źródeł wchodzących do „cieplnego miksu energetycznego”
określonego dla Polski. Zatem dofinansowanie związane jest nie z oszczędnościami, a z uśrednionym,
statystycznym osiąganym efektem ekologicznym. Wartość efektu ekologicznego byłaby określana
poprzez „shadow price” – referencyjną cenę dwutlenku węgla, określaną na podstawie decyzji URE
(na przykład średnia cena zmniejszenia emisji CO2 poprzez działania zrealizowane w ramach systemu
białych certyfikatów w ciągu ostatnich trzech lat), KOBIZE lub NFOSIGW, lub wprost poprzez
powołanie się na przykład na wartości określone przez instytucje kreujące politykę klimatyczną, np.
EBI.
Wartość dopłat nie powinna przekraczać 15% wartości całej inwestycji. Wartość dopłat powinna być
zróżnicowana ze względu na stosowane technologie i sposób obliczania baselinu (dotacja będzie
największa dla inwestycji charakteryzujących się największym efektem ekologicznym – oszczędność
energii/CO2).
Rodzaje technologii i urządzeń
Zasadą powinno być finansowanie wymiany technologii lub urządzeń:
a) Na urządzenia lepsze od tych, które wymagane są przez polskie normy
b) Wcześniejszą wymianę niezamortyzowanych urządzeń na urządzenia przyjaźniejsze
środowisku (np. 15 letni kocioł gazowy z otwartym paleniskiem na gazowy kocioł
kondensacyjny)
Rola instytucji finansującej
W analizowanym modelu wsparcia, Instytucja finansująca dopłaca do zakupu urządzeń
energooszczędnych równowartość 20 letniej redukcji emisji dwutlenku węgla, określoną przy pomocy
ceny referencyjnej. W chwili, gdy rynkowa wartość redukcji emisji jest większa od ceny referencyjnej,
instytucja finansująca nie ponosi żadnych kosztów i wycofuje się z roli aktywnego uczestnika
systemu, pełniąc jedynie rolę dystrybutora środków. Większość prognoz szacuje, że do roku 2020
str. 67
wartość uprawnień do emisji wzrośnie do poziomu od 12 do 24 Euro/tonę25. Ustalenie wartości
referencyjnej na poziomie 10 EUR/tonę zakłada, że instytucja finansująca zaprzestanie dotowania w
okresie 2015-2020 (środki na wsparcie mogłyby pochodzić ze sprzedaży uprawnień do emisji
dwutlenku węgla).
Zidentyfikowane bariery prawne
Do pełnej funkcjonalności prezentowanego modelu wsparcia, pozwalającej na sprzedaż zakupionego
przez opraratora efektu ekologicznego potrzebna będzie zmiana prawa. W systemie białych
certyfikatów mogą uczestniczyć grupowe projekty złożone z pojedynczych projektów, których
oszczędności są nie mniejsze niż 10 toe – zmiana prawna powinna dopuścić znacznie mniejsze
projekty.
Ryzyka
Częścią prezentowanej koncepcji opiera się na referencyjnej cenie dwutlenku węgla. Takiej
referencyjnej ceny dwutlenku węgla nie ma, a instytucje finansujące – np. NFOSIGW mogą
obawiać się wprowadzenia takiej referencyjnej ceny w wybranym sektorze.
Koszty funkcjonowania operatora może przewyższyć korzyści wynikające ze sprzedaży CO2
Cena CO2 może przez długi okres bardzo niska, a zatem przedsięwzięcie będzie trwale
nierentowne
Przykład
Wymianie mają podlegać okna. Cena nowych, standardowych okien wynosi 4 000 PLN. Cena okien
energooszczędnych wynosi 5000. Właściciel zamierza zakupić okna o zwiększonym współczynniku
przenikania ciepła które kosztują 5000 PLN. Na inwestycje otrzymuje kredyt w wysokości 5000 PLN,
na 20 lat. Roczna rata kredytu 250 PLN. Oprocentowanie 4 % rocznie, oraz otrzymuje 310 PLN w
postaci vouchera (w takiej sytuacji wartość vouchera jest większa niż wartość pierwszej raty).
Inwestycja rejestrowana jest w krajowym systemie, gdzie jest dane są agregowane. Zagregowane
oszczędności będzie można odkupić od operatora systemu w drodze przetargu i sprzedać na rynku
białych certyfikatów (w tym przypadku może istnieć kolizja pomiędzy okresem liczenia oszczędności
ponieważ w systemie białych certyfikatów uwzględniane są jedynie roczne oszczędności).
25
http://www.chaireeconomieduclimat.org/wp-content/uploads/2011/12/11-12-20-Press-CO2-price-forecast2012S1.pdf
str. 68
Ilość budynków
Jednostkowy, całkowity koszt audytu
Dotacja do audytu
Dotacja do kredytu
Suma wsparcia
Wsparcie programowe
Środki NFOSIGW
Środki BGK
Suma wsparcia
Inne koszty
Wpływy do budżetu
Wpływy z VAT
Wpływy z VAT
Wpływy do ZUS
85 000
- zł
10 000 zł
400 zł
400 zł
850 000 000 zł
34 000 000 zł
- zł
34 000 000 zł
1 000 000 zł
1 000 zł
4 250 000 zł
10%
5%
85 000 000 zł
42 500 000 zł
1 417
13 600 000
141 100 000 zł
Opcja III – doradztwo i kontrola
Podstawową cechą przedstawianego instrumentu jest nacisk na zwiększenie obowiązków
kontrolnych, wprowadzeniu funkcji nadzoru i zwiększenie roli/zadań doradców. Zwiększenie zakresu
prac przygotowawczych zwiększa koszty transakcyjne, ale z drugiej strony poprawia jakość procesu
inwestycyjnego i zwiększa wiarygodność osiąganych efektów, co jest ważne z punktu widzenia
instytucji finansujących.
Kluczowe elementy, takie jak listy urządzeń, są podobne do modelu „vouchery”, jednak ich
konfiguracja jest nieco inna:
str. 69
Ilość budynków
Jednostkowy, całkowity koszt audytu/doradztwa
Dotacja do audytu
Dotacja do kredytu
Suma wsparcia
Wsparcie programowe
Środki NFOSIGW
Środki BGK
Suma wsparcia
Inne koszty
Wpływy do budżetu
Wpływy z VAT
Wpływy z VAT
Wpływy do ZUS
85 000
400 zł
12 000 zł
400 zł
400 zł
800 zł
1 020 000 000 zł
68 000 000 zł
- zł
68 000 000 zł
1 275 000 zł
1 000 zł
4 250 000 zł
10%
5%
102 000 000 zł
51 000 000 zł
1 700
16 320 000
169 320 000 zł
str. 70
str. 71

Szanowni Państwo, W imieniu poniżej wymienionych

Transcription

Similar documents

Gimpress_2014_4 - Gimnazjum w Reczu

Lokalne działania w dziedzinie energetyki w ue

ww w.ni ep olom ic e.eu

Jak żyć i pracować w Wielkiej Brytanii

Żywienie w chorobie Parkinsona

toloth (# 8) iavas (jesien@) `98

Model DMC-TZ7 DMC-TZ6 DMC-TZ65

Media Monitoring

DSC-W210/W215/W220/W230

Show publication content!

AR-5316/5320 Operation-Manual PL

Instrukcja obsługi telefonu Gigaset A510IP