Lokalne działania w dziedzinie energetyki w ue

Lokalne
działania
w dziedzinie
energetyki
w ue
 DOBRE PRAKTYKI 2008
W grudniu 2008 r. Parlament Europejski i Rada uzgodniły serię szeroko zakrojonych propozycji wspierających walkę ze
zmianami klimatu i promujących energię odnawialną. „Pakiet klimatyczno-energetyczny” to najnowszy element unijnej
polityki energetycznej. Jego celem jest przekształcenie Europy w gospodarkę niskoemisyjną oraz zagwarantowanie
bezpieczeństwa energetycznego w przyszłości. Ma on pomóc wypełnić ambitne zobowiązania UE w dziedzinie zmian
klimatu do roku 2020, które obejmuje między innymi redukcję całkowitych emisji CO2 o co najmniej 20% poniżej
poziomu z 1990 roku, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% oraz wzrost efektywności energetycznej
o 20%.
Decydenci polityczni na poziomie UE oraz na szczeblach regionalnych przyznali, że do realizacji tych zamierzeń
niezbędne są działania lokalne. Po kilku latach pracy w 2008 roku zawarto „Porozumienie Burmistrzów”, w ramach
którego większe i mniejsze miasta z całej Europy podjęły silne zobowiązanie, by wykroczyć poza te cele i podjąć
działania. Porozumienie to cieszy się pełną akceptacją i poparciem UE oraz stanowi katalizator dla skutecznych inicjatyw.
Stosuje podejście oparte na uczestnictwie stron zainteresowanych i obywateli. Porozumienie podkreśla także lepszą
współpracę pomiędzy lokalnymi i regionalnymi podmiotami z sektora energetycznego. Kluczowymi elementami są
wymiana doświadczeń i wzajemne uczenie się.
Niniejsza publikacja ma pomóc w rozpowszechnianiu dobrych praktyk w ramach lokalnych inicjatyw energetycznych.
Została ona opracowana przez Kanergi, AB oraz European Service Network (ESN) dla programu Dyrekcji Generalnej
Komisji Europejskiej ds. Energii i Transportu Managenergy (jako część programu Inteligentna Energia – Europa).
Więcej informacji na temat ManagEnergy dostępnych jest na stronie internetowej
http://www.managenergy.net
Informacje na temat Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu dostępne są pod adresem
http://ec.europa.eu/dgs/energy_transport/index_en.html
Wiele informacji o Unii Europejskiej znajduje się w Internecie.
Można do nich dotrzeć za pośrednictwem serwera Europa (http://ec.europa.eu/).
© Wspólnoty Europejskie, 2009
Reprodukcja dozwolona za podaniem źródła
Tekst ukończony w styczniu 2009 r.
Zdjęcia dzięki uprzejmości: B.&S.U. Beratungs- & Service-Gesellschaft Umwelt, Agencia Provincial de la Energía
de Burgos, Regionalna Agencja Energetyczna w Kownie, Leafstream Ltd, Agnecja Energetyczna w Graz, Cornwall
Sustainable Energy Partnership, CRES, Norrbottens Energikontor (NENET), Fredrik Broman oraz AGEAS Salerno
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
ROZDZIAŁ 1: Budynki mieszkalne i inne
Efektywność energetyczna w kościołach, Etyka i energia, Szwecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
„Rezydencja Le Sorgenti”, Cooperativa Santa Francesca Cabrini Due, Włochy . . . . . . . . . . . . 6
Remont instalacji energetycznych na osiedlu mieszkaniowym,
MANAGIMM - MODULO architects, Belgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
RESINBUIL, Agencia Provincial de la Energía de Burgos, Hiszpania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Instalacja gruntowych pomp ciepła w lokalach socjalnych
Penwith Housing Association, Zjednoczone Królestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Pamiętajmy o energii! (Energy in Minds!)
Agencja energetyczna regionu Zlín, Republika Czeska
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
ROZDZIAŁ 2: Biznes i przemysł
Zysk energetyczny, miasto Lidköping, Szwecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Partnerstwo transportowe Tyne and Wear,
Tyne and Wear Local Transport Plan Core Team, Zjednoczone Królestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
EMS Textile, SIGMA Consultants Ltd, Grecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Biomasa dla firmy Fronius – projekt finansowany przez stronę trzecią,
Fronius International, Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
ROZDZIAŁ 3: Inne inicjatywy
Polycity, Hochschule für Technik Stuttgart, Niemcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Środowisko i innowacje, szkoła podstawowa Millfield, Zjednoczone Królestwo . . . . . . . . . . 26
Dalsze informacje: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Wprowadzenie
Lokalne inicjatywy wskazują drogę
Ogólnoeuropejskie wyzwanie
Zużycie energii w Unii Europejskiej wzrasta, podobnie jak
nasza zależność od paliw kopalnych importowanych spoza
Unii – głównie od ropy i gazu. Jednocześnie UE podpisała
Protokół z Kioto, zobowiązując się do zmniejszenia emisji
gazów cieplarnianych w 2012 roku o 8% w porównaniu
do poziomu z 1990 roku. W listopadzie 2000 roku Komisja
Europejska przyjęła Zieloną księgę, w której opisana została
strategia zmniejszenia zależności UE od importowanej energii. Temat ten został rozwinięty w Zielonej księdze w sprawie racjonalizacji zużycia energii z czerwca 2005 roku, która
wymienia kilka możliwości osiągnięcia 20% oszczędności
w zużyciu energii do roku 2020 w wysoce opłacalny sposób
poprzez zmianę zachowań konsumentów oraz technologie efektywne energetycznie. W 2007 roku głowy państw
i szefowie rządów UE przyjęli wiążącą politykę energetyczną
dla Europy. Zaproponowano w niej szeroki zakres nowych,
ambitnych celów i zamierzeń do roku 2020, w tym: obniżenie emisji gazów cieplarnianych w krajach rozwiniętych
o 30%; podniesienie efektywności energetycznej o 20%;
zwiększenie udziału energii odnawialnej do 20%; oraz
wzrost udziału biopaliw w paliwie transportowym do 10%.
2
Pomimo iż działania na szczeblu europejskim oraz krajowym odgrywają ważną rolę w osiąganiu tych celów, bez
działań na poziomie lokalnym nie ma szans na zrealizowanie tych zamierzeń. W ramach wysiłku zmierzającego do
poprawy efektywności energetycznej użytkownicy końcowi
powinni zbadać swoje zużycie energii i rozważyć, jak
mogą je zredukować jednocześnie nie obniżając swojego
poziomu życia. Inicjatywy, takie jak ocieplanie budynków
lub instalacja bardziej wydajnego sprzętu grzewczego/chłodzącego, lub zwykła dbałość o wyłączanie urządzeń i światła, gdy nie są używane, przynoszą oszczędności w zużyciu
energii i zmniejszają rachunki za energię. Na szczeblu
lokalnym często obserwujemy odpowiednie podejście do
zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Wśród licznych przykładów działań, w ramach których
społeczności lokalne zobowiązują się do korzystania ze
źródeł energii odnawialnej są indywidualne przypadki
instalowania paneli fotowoltaicznych przetwarzających
energię słoneczną, okręgowe ciepłownie opalane biopaliwami lub lokalne farmy wiatrowe zaopatrujące dany obszar
w elektryczność.
Inicjatywy lokalne – lub jednostkowe – są niezwykle ważne
dla osiągnięcia celów UE w sektorze energetycznym. Im
więcej powstaje takich działań, tym bardziej zbliżamy się do
realizacji naszych zobowiązań. Jeśli jednak miejscowi mieszkańcy nie podejmą tego wyzwania, nie będziemy w stanie
osiągnąć założonych celów. Oczywiście należy ponieść
koszty początkowej inwestycji, lecz w dłuższym okresie te
działania się zwrócą w formie oszczędności i zmniejszenia
kosztów, a co więcej środowisko naturalne dozna mniej
szkód.
Agencje energetyczne jako koordynatorzy lokalni
Udane inicjatywy lokalne opierają się na informowaniu
oraz zachętach, dzięki którym możliwe jest rozpropagowywanie efektywności energetycznej oraz wykorzystywanie
odnawialnych źródeł energii. Osoby fizyczne, organizacje
i firmy, które mogą skorzystać z takich działań często nie
mają zasobów potrzebnych do zbadania możliwości, a więc
nie biorą ich pod uwagę. By pomóc lokalnym mieszkańcom
i organizacjom w uzyskiwaniu informacji oraz by zachęcać
ich do działania Komisja Europejska wspiera tworzenie
lokalnych agencji energetycznych na terenie całej Unii.
Zakładaniem ich zajmują się władze publiczne (samorządy
regionalne lub lokalne, w skład których wchodzą wybierani
przedstawiciele) oraz organizacje partnerskie, aczkolwiek
sama agencja powinna zostać utworzona jako samodzielny
podmiot prawny. Zadaniem agencji energetycznych jest
promowanie i rozpowszechnianie dobrych praktyk w dziedzinie efektywności energetycznej i energii odnawialnej.
Osiąganie ambitnych celów Unii Europejskiej dotyczących
poprawy efektywności energetycznej oraz zwiększania
udziału energii ze źródeł odnawialnych nie powinno
zależeć jedynie od administracji rządowej ani zakładów
użyteczności publicznej. Jeśli te cele mają być osiągnięte,
osoby fizyczne – właściciele domów, firmy i inne organizacje – powinny dokonać odpowiednich wyborów
oraz wziąć odpowiedzialność za własne zużycie energii.
Lokalne agencje energetyczne mają informować i zachęcać miejscowych obywateli do podejmowania decyzji tak,
by działania realizowane na szczeblu lokalnym przynosiły
bezpośrednie korzyści mieszkańcom. Pomysły na lokalne
inicjatywy często bywają proste, ale udowodniły już swoją
wartość w innych miejscach, jednakże ich udane wdrożenie
wymaga zaangażowania i odpowiednich zasobów.
Europejska sieć agencji energetycznych
Obecnie na terenie Unii Europejskiej działa około 400 agencji energetycznych. Nowe agencje ciągle otrzymują pomoc
za pośrednictwem programu Inteligentna Energia – Europa
(1). Wsparcie finansowe UE, wykorzystywane do zakładania
i uruchamiania agencji energetycznych, udzielane jest przez
maksymalnie trzy lata. Po tym okresie agencja powinna być
samowystarczalna. Zasadniczo środki unijne mogą stanowić
nawet 50% budżetu agencji w ciągu pierwszych trzech
lat. Pozostała część pochodzi od władz lokalnych oraz
innych partnerów publicznych lub prywatnych. W wielu
przypadkach agencja energetyczna uzyskuje przychody
ze swojej pracy, które może następnie ponownie zainwestować w swoją działalność. Każda agencja energetyczna
współpracuje z ludźmi zamieszkującymi rejon, w którym
prowadzi działalność. Ponieważ to właśnie lokalni mieszkańcy są bezpośrednio odpowiedzialni za ponad połowę
ostatecznego zużycia energii w UE, agencje energetyczne
skupiają się na rozpowszechnianiu wśród konsumentów
dobrych praktyk w ramach zarządzania popytem. Dobre
praktyki mogą pochodzić z całej Europy a nawet spoza jej
granic, aczkolwiek w wielu przypadkach ich szczegółowe
aspekty muszą być dostosowane do odmiennych kontekstów lokalnych. Ze względu na potrzebę uzyskania dostępu
do najszerszego zakresu przykładów dobrych praktyk
w imieniu miejscowych mieszkańców, lokalne i regionalne
agencje energetyczne z całej Europy muszą porozumiewać
się i współpracować ze sobą.
Inicjatywa ManagEnergy
Komisja finansuje inicjatywę ManagEnergy, by wspierać
liczne agencje energetyczne działające w całej Europie – jak
również inne organizacje czynne w sektorze energetycznym na szczeblu lokalnym i regionalnym. Podstawowym
celem ManagEnergy jest ułatwianie wymiany informacji.
Projekt realizuje to zadanie za pośrednictwem swojej strony
internetowej (2) oraz stanowiska pomocy (helpdesk), jak
również poprzez organizację imprez i wydawanie publikacji,
które tworzą forum wymiany pomysłów i doświadczeń.
ManagEnergy wspiera w szczególności gromadzenie i rozpowszechnianie dobrych praktyk za pośrednictwem sieci.
Pomaga także organizacjom w wyszukiwaniu partnerów do
realizowania projektów oraz dostarcza informacji o politykach UE w sektorze energetycznym oraz o możliwościach
finansowania.
Wymiana dobrych praktyk
Sieć ManagEnergy opiera się na wymianie pomysłów
i doświadczeń pomiędzy podmiotami lokalnymi. Programy,
które sprawdziły się w jednym przypadku mogą również
przydać sie w innym miejscu lub mogą wymagać drobnych modyfikacji, by zadziałać. Czasami też mogą nie być
odpowiednie w danym kontekście. Zasadniczą podstawą
wymiany dobrych praktyk jest przekazywanie dostępnych
informacji i udostępnianie ich jak najszerszej rzeszy osób.
Ponieważ poszczególni ludzie inaczej reagują na idee,
istotne jest, by jak najwięcej podmiotów lokalnych miało
dostęp do przykładów dobrych praktyk – dana osoba może
przeoczyć możliwości wdrożenia określonego programu
w swojej sytuacji, jej kolega z kolei może jasno widzieć
zastosowanie dla projektu. Równie ważna jest możliwość
kontaktowania się ze swoim odpowiednikiem, który ma
doświadczenie we wdrażaniu danego programu i może
w nieformalnej rozmowie przedstawić zalety i trudności
jego realizacji, jak również kluczowe kryteria sukcesu.
Inicjatywa ManagEnergy zapewnia wiele kanałów informacyjnych do wymiany i rozpowszechniania dobrych
praktyk. Niniejsza publikacja stanowi zaledwie jeden z nich.
Broszura ta jest trzecią częścią serii zatytułowanej „Lokalne
działania w dziedzinie energetyki – Dobre praktyki w UE”
(Local Energy Action – EU Good Practices). Pierwsza część
ukazała się w październiku 2004 roku, a druga w grudniu
2005 r. Obie broszury są dostępne do pobrania w formacie
PDF ze strony internetowej ManagEnergy. Zamieszczono na
niej również listę ponad 1000 studiów przypadków i innych
dokumentów, którą można swobodnie przeszukiwać. Im
więcej osób zapozna się z tymi przykładami, tym większa
jest szansa powtórzenia tych inicjatyw w innych regionach
Europy. Podczas gdy szczegóły danych działań na pewno
zmienią się przy wdrażaniu ich w odmiennym kontekście,
podstawowe zasady pozostaną takie same – podobne będą
główne ramy programu, ale także jego wyniki.
Wybór studiów przypadków
Niniejsza broszura zawiera jedynie 12 przykładów dobrych
praktyk zebranych z agencji energetycznych w całej Europie. Każdy z nich został zatwierdzony przez Komisję Europejską na podstawie listy obiektywnych kryteriów. Przykłady
wybrano ze względu na znaczący wkład w promowanie
efektywności energetycznej i/lub wykorzystanie energii
odnawialnej oraz z powodu dużego potencjału powtórzenia tych działań w innych miejscach. Wybór dobrych
praktyk przedstawiony na kolejnych stronach pokazuje
szeroki zakres działalności agencji energetycznych: od
drobnych gmin wiejskich do dużych miast oraz w państwach członkowskich różnych wielkości z odmiennymi
historycznymi kontekstami polityk energetycznych oraz
inną infrastrukturą. Co więcej różne agencje postanowiły
zająć się różnymi grupami docelowymi. Niektóre z nich
współpracują z indywidualnymi właścicielami domów, inne
z firmami, całymi wsiami lub gminami, a część agencji kieruje swoje przesłanie bezpośrednio do młodzieży szkolnej
w celu promowania efektywności energetycznej, podczas
gdy jeszcze inne bezpośrednio współdziałają z władzami
publicznymi, by odpowiednio zmieniać polityki i nadzorować ich wdrażanie.
Przykłady dobrych praktyk podane na kolejnych stronach
prezentują szeroki zakres podejść, a każdy z nich można
powtórzyć w innym miejscu. Istnieje jednak wiele innych
podejść, które można zastosować. Niniejsza publikacja ma
raczej pobudzać do myślenia niż proponować gotowe
rozwiązania.
3
Zmiana w wykorzystaniu energii chroni kościoły
i środowisko
Efektywność energetyczna w kościołach
Etyka i energia, Szwecja
W 2004 roku powstała organizacja Etik & Energi (Etyka i energia), która miała pomagać zgromadzeniom różnych
wyznań w oszczędzaniu energii i zwiększaniu efektywności energetycznej. Sam szwedzki Kościół luterański
posiada ponad 20 tys. budynków. Większość z nich jest ogrzewana z wykorzystaniem tradycyjnych paliw
kopalnych. Istnieje zatem duży potencjał w zakresie oszczędności energii.
Cel programu
4
Organizacja Etyka i energia współpracuje z siecią instytucji religijnych, promując wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii, efektywność energetyczną oraz oszczędność energii w budynkach kościelnych, aby możliwe
było obniżenie kosztów i ochrona środowiska. Poprzez
większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
i mniejsze zużycie energii kościoły mogą zminimalizować skutki rosnących w zawrotnym tempie cen paliwa,
pomóc w walce ze zmianami klimatu i przyczynić się
do lepszej ochrony tych zabytkowych obiektów oraz
kulturowych bogactw, które w sobie mieszczą.
Partnerzy
Etyka i energia to organizacja typu non-profit, która
doradza zgromadzeniom, organizacjom kościelnym
oraz wiernym należącym do lokalnych społeczności.
Współpracuje z ekspertami w dziedzinie oszczędności
energii, ochrony i ogrzewania zabytkowych budynków,
energii odnawialnej, ochrony środowiska oraz specjalistami z innych, powiązanych dziedzin. Około
50 parafii i pięć diecezji wstąpiło do
organizacji, a w przyszłości członkostwo ma być dostępne dla osób
prywatnych.
Jak to działa?
Parafie przyłączają się do
stowarzyszenia i wnoszą opłatę
członkowską zależną od liczby
nieruchomości, których są
właścicielami. Członkowie uczestniczą w trzyletnim programie, który
zaczyna się od audytu energetycznego
przeprowadzanego przez parafię przy wsparciu organizacji Etyka i energia. Ponieważ parafie same przeprowadzają tę kontrolę oszczędzają środki i dowiadują się
więcej na temat systemów energetycznych swoich
budynków i zużycia energii. Następnie ekspert w dziedzinie oszczędności energii z ramienia Etyki i energii
rekomenduje usprawnienia, które można wprowadzić
w każdym obiekcie. Sugestie te mogą obejmować różne
zagadnienia od instalacji całkowicie nowego systemu
ogrzewania po tak proste działanie jak wymiana zwykłych żarówek na świetlówki kompaktowe. Pracownicy
oraz wolontariusze, którzy korzystają z budynków są
wówczas proszeni o przejrzenie zaleceń i dodanie własnych sugestii.
Edukacja odgrywa istotną rolę w programie, a wszyscy
pracownicy i wolontariusze przechodzą jednodniowe szkolenie w zakresie zagadnień energetycznych, by dowiedzieć
się więcej na temat zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialności za środowisko w perspektywie lokalnej i globalnej, oszczędności energii oraz redukcji kosztów.
Każda parafia opracowuje następnie plan
działań na nadchodzący rok, decyduje,
które inwestycje mają być wdrożone
oraz ustala własne cele w ramach
oszczędności energii. Każdego
roku te plany działań są uaktualniane o nowe cele wyznaczane
na kolejne dwanaście miesięcy,
dzięki czemu pełnią funkcję
skutecznego systemu zarządzania
energetycznego.
Organizacja Etyka i energia wydaje
comiesięczny biuletyn informacyjny
i przekazuje informacje na temat subwencji rządowych
oraz innych dostępnych form wsparcia.
Czy ten program może być powtórzony?
Ten projekt, który na swój sposób przyczynia się do
rozwiązania problemów energetycznych, może zostać
wdrożony także w innych państwach. Zmniejszenie
zużycia energii jest ważne dla wszystkich, a kościół, który
odgrywa tak istotną rolę w społeczeństwach wszystkich
państw europejskich, może znacząco pomóc w zmianie
naszego sposobu wykorzystania energii.
Wśród istotnych wniosków, które należy zapamiętać przy
wdrażaniu takiego programu jest potrzeba prowadzenia
działań edukacyjnych: uczenie ludzi o energii i środowisku
jest absolutnie kluczowe. Co więcej kosztowne zmiany
nie zawsze są potrzebne; znaczne oszczędności można
uzyskać nawet poprzez wydajniejsze wykorzystanie
istniejących technologii. Należy w szczególności skupić
się na tym, jak zmniejszyć ilość zużywanej energii przed
wprowadzaniem modyfikacji w sposobie jej dostarczania.
Wyniki
Zmiany wprowadzone w parafiach różnią się zależnie
od ich zapotrzebowania oraz zużycia energii. Dobrym
przykładem pokazującym możliwe do osiągnięcia wyniki
jest przypadek diecezji w Karlstad w środkowej Szwecji,
składającej się ze 156 parafii, do których należy około
600 budynków, z których 75% jest ogrzewanych olejem
opałowym lub elektrycznością. Program Etyka i energia
oszacował, że istnieje możliwość zwiększenia efektywności o około 30%, co oznaczałoby porównywalne zmniejszenie kosztów energii. Całkowity czas zwrotu nakładów
poniesionych na wszystkie zalecane zmiany wynosi około
sześciu lat.
5
DANE KONTAKTOWE
Etik & Energi
Stationsvägen 2
457 91 Tanumshede
Szwecja
Tel.: +46 525 29880
[email protected]
www.etikochenergi.se
Proekologiczny dom w imię efektywnej
energetycznie przyszłości
„Rezydencja Le Sorgenti” – dom z korzyścią dla miasta
Cooperativa Santa Francesca Cabrini Due, Lodi, Włochy
Le Sorgenti to projekt budownictwa mieszkaniowego zrównoważonego pod względem środowiskowym, który
realizowany jest w Lodi, we włoskim regionie Lombardii. Projekt obejmuje zaopatrzenie w energię wyłącznie
z odnawialnych źródeł o dużej efektywności. Obiekty zostaną wybudowane z uwzględnieniem aspektu środowiskowego oraz przystosowane do potrzeb lokalnej społeczności.
Cel programu
6
Podstawowym założeniem projektu jest wzniesienie
samowystarczalnego bloku mieszkalnego zasilanego
z odnawialnych źródeł energii, wybudowanego, by wspierać i współgrać ze środowiskiem, które go otacza. Projekt
ma chronić środowisko poprzez redukcję emisji CO2,
autonomiczną produkcję energii oraz większe nastawienie na rozwój zrównoważony. W miarę możliwości mają
być wykorzystywane zasoby pozyskiwane lokalnie, by
zredukować odcinki, na których energia jest przesyłana
oraz wesprzeć lokalną gospodarkę. Miejscowa społeczność będzie także włączona do projektu poprzez edukację i akcje informacyjne.
Partnerzy
Rezydencja Le Sorgenti to projekt wymyślony przez
Cooperativa Santa Francesca Cabrini Due, spółdzielnię
budowlaną utworzoną w 1987 roku, by ułatwić młodym
parom, osobom starszym i rodzinom kupno nowych
domów w dzielnicy Fanfani w Lodi. Od czasu powstania
ukończyła dwa projekty budownictwa mieszkaniowego
w tym rejonie w ramach działalności non-profit.
Ten projekt jest współfinansowany przez Banca Popolare
Etica (30% całkowitych kosztów), a pozostałe
70% przewidywanej sumy 6 100 000 euro
mają wnieść partnerzy Cooperativa. Są
wśród nich: kampania Energetyka
Zrównoważona Środowiskowo
dla Europy 2005-2010, włoskie
Ministerstwo Środowiska oraz
Legambiente.
Jak to działa?
Osiedle mieszkaniowe składać
się będzie z 14 domów jednorodzinnych oraz centrum biznesowego i zostanie wybudowane
przy zastosowaniu kryteriów wysokiej efektywności
energetycznej. W fazie planowania skupiono się na izolacji
ciepłochronnej i ocieplaniu budynków, by oszczędzać energię i zwiększyć efektywność. Należy możliwie powszechnie
stosować surowce naturalne, więc dachy i strychy wykonane są z drewna. Domy zostały zaprojektowane tak, by
dobrze komponowały się z miejscowym stylem architektonicznym. Zaplanowano duże przestrzenie zewnętrzne,
zarówno prywatne jak i wspólne, dokonując nowoczesnej
reinterpretacji wiejskiego krajobrazu. Osiedle będzie produkowało własną energię, łącznie z wodą podgrzewaną za pomocą gruntowych pomp ciepła
oraz słonecznych paneli grzewczych, jak
również poprzez odzysk i ponowne
wykorzystanie deszczówki.
Czy ten program może
być powtórzony?
Jednym z najważniejszych elementów w projekcie Le Sorgenti
jest sposób wykorzystania zasobów
i produktów dostępnych na miejscu.
By powtórzyć taki projekt, należałoby
zatem określić źródła energii odnawialnej
odpowiednie w danym rejonie, by zagwarantować samowystarczalność energetyczną osiedla. W każdej lokalizacji
istnieją wyjątkowe rozwiązania problemów zaopatrzenia
w energię, możliwe jest zatem inne wykorzystanie lokalnych zasobów tak, by wspomóc region i zmienić sposób,
w jaki ludzie postrzegają budownictwo mieszkaniowe.
Wyniki
Oczekuje się, że projekt pozwoli zaoszczędzić 114 ton
emisji CO2 oraz 230 396 kWh energii rocznie, co oznacza
roczne oszczędności finansowe wynoszące około 20 tys.
euro. Koszty mieszkania na tym osiedlu będą zatem o 10%
niższe od średnich cen rynkowych.
Projekt ten przyciągnął uwagę społeczeństwa zarówno
na szczeblu lokalnym jak i w całych Włoszech. Prezentacje
na temat osiedla odbywały się w samym Lodi, jak również
we Florencji i Wenecji. Przez cały czas trwania budowy
organizowane będą dni informacyjne, by zapoznawać
mieszkańców z celami projektu.
7
DANE KONTAKTOWE
Cooperativa Santa Francesca Cabrini Due
Via Cavour 31
26900 Lodi
Włochy
Tel.: +39 0371 428348
Faks: +39 0371 428378
[email protected]
www.progettolesorgenti.it
Nowa energia dla starych bloków
Remont instalacji energetycznych na osiedlu mieszkaniowym
MANAGIMM - MODULO architects, Belgia
Renowacja starych systemów ogrzewania i systemów energetycznych w dużych budynkach może prowadzić
do znacznych korzyści środowiskowych i finansowych. Jednakże, w blokach, w których jest wiele właścicieli
lokalów, kwestie finansowe, administracyjne i logistyczne często okazują się niezwykle złożone. We współpracy
z architektami, lokalnymi władzami i specjalistami w dziedzinie energii, systemy ogrzewania i ciepłej wody
w dużym kompleksie mieszkaniowym w Brukseli zostały wyremontowane z użyciem technologii wykorzystujących
odnawialne źródła energii i wydajnych energetycznie. Pokazuje to, że możliwe jest realizowanie tak szeroko
zakrojonych projektów.
Cel programu
8
La Sauvenière to prywatne osiedle mieszkalne w Brukseli,
gdzie mieści się ponad 350 mieszkań z 600 mieszkańcami
rozlokowanymi w 13 blokach. Instalacje grzewcze i energetyczne, założone w latach 80. XX w. były przestarzałe
i mało wydajne. W ramach renowacji zainstalowano system
skojarzonej gospodarki energetycznej (CHP) zasilany olejem
roślinnym, który zastąpił cztery stare bojlery opalane gazem,
a także kolektor słoneczny w postaci paneli o całkowitej
powierzchni 250m2 zamontowanych na dachu. Nowe
systemy dają możliwości osiągnięcia dużych oszczędności,
zarówno pod względem oddziaływania na środowisko jak
i kosztów eksploatacyjnych.
Projekt, który rozpoczął się w 2005 roku miał stanowić modelowy przykład współdziałania właścicieli, władz i ekspertów
w dziedzinie energetyki na rzecz odnawialnych źródeł
energii oraz efektywności w nieruchomościach o rozdrobnionej strukturze własnościowej. Ważne było,
by pokazać, że można prowadzić roboty
przy minimalnym zakłócaniu życia
lokatorów jednocześnie gwarantując ciągłe dostawy energii.
Partnerzy
Projekt powstał z inicjatywy
konsorcjum właścicieli osiedla.
Całkowita wartość inwestycji
wyniosła 490 tys. euro. Suma
ta została pozyskana z inwestycji prywatnych oraz dotacji od
instytucji rządowych i samorządów
lokalnych (w sumie 130 tys. euro).
Projektem zarządzały dwa brukselskie przedsiębiorstwa
– firma doradcza ds. zarządzania nieruchomościami
Managimm oraz biuro architektoniczne Modulo. Na każdym
etapie realizacji projektu prowadzone były konsultacje
z właścicielami, władzami samorządowymi oraz ekspertami
zewnętrznymi. Oceniano różne technologie a decyzje podejmowali przedstawiciele właścicieli na drodze głosowania.
Jak to działa?
Projekt podzielono na kilka etapów:
• Konsultanci w dziedzinie energetyki przeprowadzili
badanie techniczne.
• Oceniono propozycje różnych wykonawców. Rada właścicieli zatwierdziła ostateczny wybór.
• Samorząd lokalny wydał pozwolenia budowlane i środowiskowe.
• Instalacja przebiegała etapowo, dzięki czemu dostawy
energii do budynków nie zostały przerwane.
• W ramach finalizacji projektu dokonano
kontroli i oceny całej instalacji.
Czy ten program może
być powtórzony?
Architekci, którzy zajmowali
się tym projektem sądzą, że
stanowi on dobry przykład inwestycji w energię
odnawialną w istniejących, dużych kompleksach
mieszkalnych, która jest
zrównoważona zarówno pod
względem gospodarczym, jak
i środowiskowym.
Podkreślają indywidualne cechy każdego osiedla, które
należy wziąć pod uwagę i dokładnie rozważyć przy
takim projekcie – strukturę własności, zarządzanie
i technologie wytwarzania energii. Wśród innych kwestii
warto wymienić:
• Kwotę do zainwestowania;
• Przezwyciężenie wątpliwości zarządców budynków
związanych z nowymi technologiami oraz ze zwiększeniem potrzeb w zakresie konserwacji.
Wyniki okazały się tak dobre, że Managimm planuje teraz
zainstalować kolejną jednostkę grzewczą o mocy 700 kW
zasilaną olejem roślinnym, by dostarczać więcej ciepła
zimą.
Podkreślają także, jak doniosłą rolę odegrały samorządy lokalne w zakresie wsparcia finansowego
i administracyjnego.
Wyniki
Na produkcję ciepła zużywa się o wiele mniej gazu niż
przedtem. Roczne oszczędności z racji zmniejszonego
zużycia gazu oraz większej wydajności bojlerów wykorzystujących biopaliwo wynoszą 98 865 euro. Warto wspomnieć także o znacznych korzyściach środowiskowych:
redukcja emisji CO2 o 220 ton rocznie ¬¬– czyli zmniejszenie o 73%.
System wykorzystujący energię słoneczną pozwala zredukować emisje CO2 o 40 ton rocznie, podczas gdy oszczędności przez okres użytkowania wyniosą około 1000 ton.
Koszt, z uwzględnieniem dotacji, wyniesie zaledwie nieco
poniżej 250 euro na mieszkanie.
DANE KONTAKTOWE
MANAGIMM
Tweehuizenweg 71/5
1200 Brussels
Belgia
Tel.: +32 2 771 01 95
Faks: +32 2 771 00 15
[email protected]
www.managimm.com
9
Energia odnawialna dla europejskich domów
RESINBUIL, Agencia Provincial de la Energía de Burgos, Hiszpania
Budownictwo mieszkaniowe jest obecnie odpowiedzialne za 40% zużycia energii w UE. Projekt RESINBUIL ma
zwiększyć wydajność tego sektora poprzez promowanie energii odnawialnej na małą skalę. Twórcy programu
zamierzają pokonać przeszkody, które stoją na drodze szerszego rozpowszechnienia takich technologii oraz
uświadomić społeczeństwo. Wysiłki podejmowane w ramach tego programu skupiają się na regionach, gdzie
wykorzystanie energii odnawialnej kształtuje się na niskim poziomie i uwzględniają zróżnicowane warunki
klimatyczne, społeczne i gospodarcze.
Cel programu
Nadrzędnym celem było zwiększenie wykorzystania
i instalacja technologii źródeł energii odnawialnej na małą
skalę w domach – w szczególności dotyczyło to energii
słonecznej i biomasy. Zajęto się promowaniem, szkoleniem
oraz organizacją inicjatyw rynkowych, jak również analizą
obecnego wykorzystania technologii w każdej dziedzinie.
Ustalono także, jakie są przeszkody prawne, techniczne
i szkoleniowe istnieją na szczeblu lokalnym.
10
Regiony objęte projektem w okresie od stycznia 2006 r. do
marca 2008 r.: Burgos (Hiszpania), Trapani (Włochy), Pomurje
(Słowenia) oraz Harghita (Rumunia).
Partnerzy
W projekcie uczestniczy ośmiu partnerów z czterech
regionów: Hiszpania – Agencja Energetyczna Burgos
(AGENBUR), Uniwersytet w Burgos (UBU), ABASOL (lokalny
instalator) oraz Centrum Inkubator Biznesu w Burgos
(BIC Burgos); Włochy – Agencja Energetyczna Trapani
(APEA-Trapani); Słowenia – Agencja Rozwojowa Sinergija oraz RE-ING (lokalny instalator); Rumunia – Agencja
Energetyczna Harghita.
Budżet trwającego 26 miesięcy
projektu wyniósł 607 603 euro,
z czego połowę stanowiła dotacja
Komisji Europejskiej przekazana
za pośrednictwem programu
Inteligentna Energia – Europa.
Jak to działa?
Konsorcjum stosowało się do
planu zarządzania opracowanego przez Agencję Energetyczną
Burgos (koordynatora projektu) razem
z innymi agencjami energetycznymi.
Uniwersytet w Burgos regularnie dokonywał oceny
i przedkładał sprawozdania do IEE co sześć miesięcy.
Główne dziedziny działań w każdym regionie były
następujące:
• Analiza bieżących przeszkód prawnych, technicznych
i rynkowych przy wdrażaniu energii odnawialnych oraz
tworzeniu lokalnych strategii marketingu, promocji
i szkolenia w zakresie urządzeń dla systemów odnawialnych źródeł energii na małą skalę;
• Inicjatywy rynkowe obejmowały przygotowanie lokalnych przepisów na temat efektywności energetycznej
budynków wykraczających poza normy europejskie i krajowe oraz wspieranie zawierania umów komercyjnych
pomiędzy MŚP a lokalnymi bankami – agencje energetyczne odgrywały wówczas rolę mediatorów;
• Wśród działań uświadamiających warto wymienić czteromiesięczną kampanię, stałe wystawy na temat odnawialnych źródeł energii przygotowane w Pomurje, Trapani
i Burgos oraz warsztaty organizowane w czterech regionach uczestniczących w akcji i skierowane do specjalistów;
• Opracowanie dwóch kursów akademickich dla techników zajmujących się odnawialnymi źródłami
energii, łącznie z dziewięciomiesięcznym
kursem na poziomie studiów magisterskich na Uniwersytecie w Burgos
oraz kursem korespondencyjnym
dla studentów ze Słowenii, Włoch
i Rumunii;
• W ramach działań upowszechniających wyniki projektu
stworzono stronę internetową
w sześciu językach państw
uczestniczących (En, Sp, It, Sl, Ro,
Hu), biuletyn informacyjny, artykuły
oraz organizowano konferencje.
Czy ten program może być powtórzony?
Możliwość przeniesienia projektu była ważnym zagadnieniem branym pod uwagę przy jego opracowywaniu.
Koordynatorzy są przekonani, że ich model może zostać
wdrożony w innych regionach UE. Fakt, że projekt był
realizowany w czterech różnych regionach pozwolił na
opracowanie „różnorodnego i szerokiego” modelu wykorzystania zastosowań źródeł energii odnawialnej na małą
skalę w sektorze budownictwa mieszkalnego.
Działania były tak skonstruowane, by zagwarantować
rozpowszechnienie zastosowań źródeł energii odnawialnej na małą skalę oraz zorganizować wysokiej jakości stałe
szkolenia dla sektora.
• Projekt bezpośrednio promuje ogólny wzrost w tempie
produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zwłaszcza
za pośrednictwem paneli słonecznych (cieplnych
i fotowoltaicznych);
• Oczekuje się, że w ciągu pięciu lat na terenie czterech
uczestniczących regionów powstanie nawet 40 miejsc
pracy. Ponad 10 firm zatrudniło stażystów, by pracowali
nad projektowaniem instalacji odnawialnych źródeł
energii na małą skalę w budynkach;
• Zwiększone zainteresowanie architektów i inżynierów
technologiami odnawialnych źródeł energii. Jednocześnie sektor budowlany pozostaje mniej przychylny
wobec energii odnawialnej.
W projekcie uczestniczyli bezpośredni beneficjenci, dzięki
czemu model jest pouczający, otwarty dla wszystkich
i w wystarczającym stopniu oparty na danych technicznych.
Organizatorzy projektu podkreślali rolę, jaką odgrywa
komunikacja w powodzeniu takiego międzynarodowego przedsięwzięcia. Partnerzy pozostawali w bliskim
kontakcie i wiele zyskiwali dzięki wzajemnemu dzieleniu
się doświadczeniami. Informacje o głównych działaniach
projektu będą rozpowszechniane w kilku językach.
Wyniki
Dzięki projektowi zanotowano już znaczny wzrost w liczbie instalacji systemów odnawialnych źródeł energii na
małą skalę w sektorze mieszkaniowym w każdym regionie.
W perspektywie średnio/długoterminowej oczekiwane
są następujące wyniki – niektóre z nich już zostały
osiągnięte:
• Stworzenie warunków, które ułatwią stosowanie
dyrektywy UE w sprawie budynków w uczestniczących
regionach;
• Wzrost udziału domowych technologii odnawialnych
źródeł energii o 100% w ciągu trzech lat od zakończenia
projektu oraz 15-20% wzrost sprzedaży systemów energii
odnawialnej na małą skalę;
DANE KONTAKTOWE
Agencia Provincial de la Energía de Burgos
CEEI – Aeropuerto de Burgos
Tel.: 0034 947 04 06 29
Faks: 0034 947 04 06 31
[email protected]
www.resinbuil.com
www.agenbur.com
11
Pozyskiwanie ciepła dla towarzystw budowlanych
Instalacja gruntowych pomp ciepła w lokalach socjalnych, Penwith Housing Association
(Towarzystwo Budownictwa Społecznego Penwith), Kornwalia, Zjednoczone Królestwo
Jednym z największych wyzwań w ramach redukcji CO2 w sektorze mieszkaniowym jest zmniejszenie
emisji pochodzących z dużej liczby istniejących domów, które nie mogą stosować wysoko wydajnych
bojlerów gazowych, ponieważ nie są podłączone do sieci. Ten projekt był pierwszym przedsięwzięciem
w Zjednoczonym Królestwie, w ramach którego wyposażono zespół istniejących budynków socjalnych
w gruntowe pompy ciepła.
Cel programu
Projekt, który były realizowany w latach 2002-2004, obejmował wyposażenie czternastu domów parterowych w pompy
ciepła podłączone do pionowych wymienników ciepła, które
zapewniały ogrzewanie i gorącą wodę w przystępnej cenie
i przy niskim poziomie emisji dwutlenku węgla.
12
Projekt miał na celu:
• Wykazanie, że gruntowe pompy ciepła stanowią dobre
rozwiązanie w zakresie pozyskiwania energii odnawialnej
do ogrzewania pomieszczeń i wody w gospodarstwach
domowych wydających dużą część przychodów na energię.
• Określenie i rozwiązanie problemów technicznych związanych z wyposażaniem istniejących domów w gruntowe pompy cieplne.
• Zapewnienie lokatorom wyboru technologii, która zostanie wykorzystana w ich
domach oraz ocena stopnia akceptowalności systemu odnawialnej energii dla
użytkowników końcowych.
Partnerzy
Penwith Housing Association (Towarzystwo
Budownictwa Społecznego Penwith) było
inicjatorem projektu, zarządzało nim i zajmowało się projektowaniem budynków.
EarthEnergy, firma zajmująca się energią
geotermalną pełniła rolę konsultanta ds.
gruntowych pomp ciepła (GPC) oraz kierowała instalacją.
Firma Powergen, wchodząca w skład grupy
energetycznej E.ON, dostarczyła zestawy
HeatPlant oraz zapewniała wsparcie
techniczne.
Cornwall Sustainable Energy Partnership
zajmowało się public relations oraz reklamą.
Całkowity budżet wyniósł 233 tys. euro, z czego 102 tys. euro
pochodziło z programu Clear Skies, 37 tys. euro od rady lokalnej Penwith oraz 94 tys. euro z Penwith Housing Association.
Jak to działa?
Cały proces rozpoczął się w 2002 roku. Wówczas też udowodniono skuteczność technologii GPC stosując ją w kilku
nowo wybudowanych domach w Zjednoczonym Królestwie. Penwith Housing Association po raz pierwszy użyło tej
technologii w 1998 roku w nowo wybudowanych lokalach
socjalnych. Jednakże w Zjednoczonym Królestwie założono bardzo niewiele gruntowych
pomp ciepła w istniejących budynkach.
Pomysł, by wyposażyć stojące już domy w GPC
był rozważany teoretycznie już od pewnego
czasu, lecz nie udało się rozwiązać problemów
logistycznych związanych ze stworzeniem
metody instalacji urządzeń w wielu domach,
która dałaby się powtórzyć i miałaby przystępną cenę. Ta lokalizacja, Chy An Gweal, była
idealnym miejscem do zademonstrowania
możliwości rozwiązania tego problem za
pomocą technologii energii odnawialnej.
Odłączeni od sieci gazowej mieszkańcy starali
radzić sobie ogrzewając domy paliwem
stałym, lecz, pomimo iż niektóre budynki były
dobrze izolowane, system ogrzewania nadal
generował wysokie koszty eksploatacyjne
i powodował znaczną emisję CO2.
Do czerwca 2003 roku, Penwith Housing
Association otrzymało ofertę grantu na projekt
z programu Clear Skies; rozpoczęto etap projektowania i przygotowania.
Podjęto kilka kluczowych decyzji:
• Jako najlepszą metodę instalacji gruntowych wymienników ciepła wybrano pionowe otwory wiertnicze, co
umożliwiło instalację w niewielkich ogródkach.
• Pompy ciepła miały powstać w obrębie małych, specjalnie
w tym celu postawionych ogrodzeń na zewnątrz domów.
Pozwoliło to uniknąć utraty powierzchni użytkowej
w niewielkich domach.
• Dystrybucja ciepła w domach odbywać się będzie za
pomocą systemu grzejników o dużej pojemności wody.
Systemy zostały opracowane tak, by uwzględnić specjalne
zbiorniki wody grzewczej z zestawu dostarczonego przez
Powergen Heatplant, które pokrywają w 100% wymagania
systemu ogrzewania wody.
Jednocześnie z procesem projektowania, podpisywano
umowy na odwierty, prace ziemne oraz budowę systemów
przesyłu ciepła. Instalacja odbywała się w okresie od stycznia do lipca 2004 r.
Czy ten program może być powtórzony?
Przed tym projektem w sektorze mieszkalnictwa socjalnego nie było praktycznie żadnych przykładów dokonywania odwiertów w pobliżu zamieszkanych domów. Nie
było też wiadomo, czy technologia ta zdoła zapewnić
skuteczne ogrzewanie. Twórcy programu nie wiedzieli
także, czy ten system zostanie zaakceptowany przez
mieszkańców domów. Projekt pokazał, że wszystkie te
kwestie zostały rozwiązane w zadowalający sposób.
Z projektu wyciągnięto kilka wniosków natury technicznej.
Okazało się, że instalacja systemów wodno-kanalizacyjnych dostosowanych do pomp z gruntowymi wymiennikami ciepła nie różni się znacząco od tych dla konwencjonalnych systemów grzewczych. Jednakże sporym
wyzwaniem było zatrudnienie przez zarządcę domów
socjalnych wykonawcy zajmującego się odwiertami.
W związku z tym pojawia się pytanie, czy inne towarzystwa budownictwa socjalnego będą gotowe powtórzyć
metodę zamówieniową zastosowaną dla tego projektu.
System Powergen HeatPlant został zmieniony i obejmuje
obecnie pełną instalację gruntowych pomp ciepła oraz
wszystkie roboty ziemne.
Pozwala to skutecznie usunąć najważniejszy element ryzyka
dla przyszłych projektów. Być może był to punkt zwrotny
w zapewnieniu skuteczności technologii GPC w sektorze
mieszkalnictwa socjalnego w Zjednoczonym Królestwie.
Inżynierowie zajmujący się kwestiami wodno-kanalizacyjnymi i ogrzewaniem powinni zapoznać się z właściwościami eksploatacyjnymi systemów GPC, jednakże
jeśli poznają już tę technologię proces instalacji systemów wodno-kanalizacyjnych i ogrzewania dla systemu
grzejników nie przedstawia większych trudności niż
w przypadku paliw kopalnych. Potrzebny jest jednak
doświadczony instalator, w szczególności, by ocenić,
czy w zaproponowanym miejscu warunki gruntowe
są sprzyjające oraz by odpowiednio zaprojektować
wymienniki ciepła.
Wyniki
Projekt udowodnił, że gruntowe pompy ciepła mogą ogrzewać pomieszczenia i podgrzewać wodę przy niskiej emisji
CO2 oraz w przystępnej cenie.
Projekt zachęcił innych zarządców budynków socjalnych do
instalacji gruntowych pomp ciepła. Ponad 25 towarzystw
budownictwa społecznego i samorządów zakończyło lub
jest w trakcie instalacji systemów GPC, a około 700 systemów jest już sprawnych lub w trakcie instalacji.
Kornwalia jest liderem
w Zjednoczonym
Królestwie pod względem wiedzy w tej
dziedzinie. Projekt
uzyskał także kilka
regionalnych i ogólnokrajowych nagród
sektora energetycznego i budowlanego,
co przyczyniło się do
zwiększenia wiedzy na
temat tej technologii.
DANE KONTAKTOWE
Penwith Housing Association
67 Morrab Road
Penzance
Cornwall – Kornwalia
TR18 2QJ Zjednoczone Królestwo
Tel.: 01736 - 334953
Faks: 01736- 330711
[email protected]
www.completingtheloop.org.uk
www.penwithha.org.uk/
13
Radzenie sobie z problemami zużycia energii na
szczeblu regionalnym
Pamiętajmy o energii! (Energy in Minds!)
– zrównoważone wykorzystanie energii w skali regionalnej
Agencja energetyczna regionu Zlín, Republika Czeska
„Pamiętajmy o energii!” to międzynarodowy projekt mający na celu zmniejszenie zużycia energii z paliw
kopalnych. W czeskim mieście Zlín w ramach projektu powstają nowe domy jednorodzinne o niskim zużyciu
energii. Prowadzone są także remonty istniejących budynków obejmujące instalację nowych źródeł energii
odnawialnej. Komunikacja i współpraca z właścicielami domów, społeczeństwem, firmami i organizacjami
publicznymi stanowi ważną część projektu.
Cel programu
14
„Pamiętajmy o energii!” ma na celu zredukowanie zużycia
energii ze źródeł wysoko węglowych w mieście Zlín, nie
wpływając negatywnie na poziom życia mieszkańców. Cel
ten będzie realizowany na trzy sposoby:
• Poprzez większe wykorzystanie odnawialnych źródeł
energii, zwłaszcza energii słonecznej i biomasy;
• Drogą zmniejszania zużycia energii w ramach remontu
budynków, budowania nowych domów o niskim
zużyciu energii oraz przebudowy osiedlowego systemu
ogrzewania;
• Za pośrednictwem kampanii informacyjnych
i edukacyjnych.
Partnerzy
„Pamiętajmy o energii!” to międzynarodowy projekt
finansowany ze źródeł publicznych i prywatnych. Dotacje
UE wynoszą 1 730 000 euro; sumę tę podzielono pomiędzy miasta Neckarsulm (Niemcy), Weiz-Gleisdorf (Austria),
Falkenberg (Szwecja) oraz Zlín (Republika Czeska).
W Zlínie wśród partnerów byli Teplo Zlin, zakład dostarczający ciepło i gorącą wodę w centralnych
rejonach miasta, Ekologiczne Towarzystwo Budowlane (Green Housing Association) oraz Ekosolaris Kromeriz,
dostawca słonecznych systemów
grzewczych i fotowoltaicznych.
Agencja energetyczna regionu
Zlín zapewnia doradztwo
w zakresie efektywności energetycznej oraz źródeł energii
odnawialnej; organizuje spotkania
ważnych dostawców z konsumentami; uaktualnia katalog odnawialnych
źródeł energii; oraz monitoruje, ocenia i publikuje
wyniki projektu „Pamiętajmy o energii!”.
Jak to działa?
W początkowej fazie określono obszar realizacji projektu
i przeprowadzono kontrole energetyczne we wszystkich
budynkach biurowych, prywatnych i przemysłowych, by
wyznaczyć obiekty o najmniejszej efektywności energetycznej. Do projektu zaproszono także firmy i właścicieli
domów z regionu.
Następnie zrealizowano pierwsze podprojekty, włącznie
z zamontowaniem lepszej izolacji cieplnej oraz wymianą
okien w istniejących budynkach. Ponadto kilka domów
jednorodzinnych i komercyjnych wyposażono w skojarzone systemy ogrzewania słonecznego łączące ogrzewanie i podgrzewanie wody. W obszarze demonstracyjnym
zainstalowano również sześć systemów fotowoltaicznych
na małą skalę i dwa na dużą skalę.
Wdrożono także wiele innych podprojektów, łącznie z instalacją na miejskim wysypisku śmieci fermentora do przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji.
Zakład fermentacji może być wykorzystany
do przetwarzania odpadów biologicznych takich jak biomasa, osad z oczyszczalni ścieków, resztki kuchenne
i inne organiczne odpady.
Promowanie nowych energooszczędnych technologii stanowi
ważną część projektu „Pamiętajmy
o energii!”. Ekologiczne Towarzystwo
Budowlane (Green Housing Association) buduje ekologiczne osiedle w północno-zachodniej części regionu, w skład
którego wchodzą domy osłonięte ziemią o niskim zużyciu
energii, spośród których jeden pełni rolę ośrodka szkoleniowego dla wizyt studyjnych. Przyjmowani są tam goście
przyjeżdżający w głównej mierze ze szkół zlokalizowanych
w tym regionie.
Czy ten program może być powtórzony?
Obszar realizacji projektu cechuje różnorodność – obejmuje domy jednorodzinne (stare i nowe), bloki mieszkalne,
budynki przemysłowe i komercyjne. Ze względu na to
zróżnicowanie, doświadczenia wyciągnięte z projektu mogą
być stosowane na wielu różnych terenach zabudowanych.
Ogólnie rzecz biorąc współpraca pomiędzy organizacjami
komercyjnymi a administracją komunalną była bardzo
otwarta ze względu na ich doświadczenie w prowadzeniu procedur finansowych i administracyjnych. Pojawiły
się komplikacje przy komunikacji ze stowarzyszeniami
właścicieli domów w blokach mieszkalnych. Ich członkowie często obawiają się wysokich kosztów inwestycji oraz
trudności administracyjnych, co utrudnia porozumienie.
Największą zaletą projektu „Pamiętajmy o energii!” jest
dzielenie się informacjami. Cele i wyniki projektu są
publikowane w mediach regionalnych, a wizyty studyjne
w nowych domach o niskim zużyciu energii pozwalają
przedstawić mieszkańcom aspekty życia w tego rodzaju
budynkach. Lokalne firmy budowlane odnoszą korzyści,
ponieważ uczą się, jak budować domy o niskim zużyciu
energii lub jak ocieplać istniejące obiekty. Regionalna
administracja publiczna także korzysta z ich doświadczeń
przy wdrażaniu nowego prawodawstwa ekologicznego.
Wyniki
Wśród konkretnych wyników osiągniętych do tej pory
należy wymienić instalację sześciu systemów fotowoltaicznych (FW) w prywatnych domach jednorodzinnych
(każda po 5 kWp) oraz 2 instalacje FW na dużą skalę (40 oraz
550 kWp) w budynkach komercyjnych i publicznych. Dzięki
zakładowi fermentacji możliwe jest ponowne przetworzenie
odpadów ulegających biodegradacji w zatwierdzone paliwo
kompostowe. Instalacja jest w stanie przerobić 1,5 tys. ton
biodegradowalnych odpadów uzyskując 900 ton biopaliwa.
Spalając je w centralnej ciepłowni rejonowej można osiągnąć produkcję energii sięgającą około 2,88 GWh/rok.
Optymalizacja dostaw ciepła i gorącej wody do domów
w konurbacji Podhoří pozwoliła osiągnąć oszczędności nawet
10% w przypadku ciepła i 38% w przypadku elektryczności.
Wśród innych działań zmierzających do poprawy efektywności
energetycznej lokalnej społeczności należy wymienić remont
12 domów jednorodzinnych, 120 mieszkań w blokach mieszkalnych, jednego budynku publicznego i czterech biurowców. Celem było zmniejszenie zapotrzebowania na energię
grzewczą o co najmniej 50% w porównaniu do stanu sprzed
remontu oraz o 30% poniżej bieżących norm krajowych
DANE KONTAKTOWE
Energy agency of the Zlin region - Agencja energetyczna regionu Zlin
Třída Tomáše Bati 21,
761 90 Zlín, Republika Czeska
Tel.: +420 577 043 945
[email protected]
www.eazk.cz/en/
15
Dać MŚP siłę do zmian
Zysk energetyczny, miasto Lidköping, Szwecja
Poszczególne MŚP nie wywierają dużego oddziaływania na środowisko, jednak łącznie ich wpływ jest
olbrzymi. Szwedzkie miasto Lidköping zajmuje się uświadamianiem małych i średnich przedsiębiorstw
(MŚP) na temat korzyści środowiskowych i biznesowych lepszego zarządzania zużyciem energii.
Cel programu
By zwiększyć świadomość problemów związanych
z energią wśród lokalnych przedsiębiorstw oraz pomóc
im w odnalezieniu rozwiązań przyjaznych dla środowiska
szwedzkie miasto Lidköping rozpoczęło swój program Zysk
energetyczny. Finansowany w równej mierze przez urząd
miasta i Szwedzką Agencję Ochrony Środowiska projekt
Zysk energetyczny miał na celu wyszkolić przynajmniej
100 MŚP z wielu różnych sektorów, takich jak produkcja,
rolnictwo, nieruchomości, handel detaliczny oraz zachęcić
ich do dobrowolnego zawierania umów energetycznych.
16
W module praktycznym MŚP uzyskały pomoc w prowadzeniu audytu zużycia energii i w wykorzystaniu jego
wyników do opracowania strategii działań w zakresie
efektywności energetycznej oraz przejścia na odnawialne źródła energii.
Miasto Lidköping włożyło dużo wysiłku w rozbudzenie
zainteresowania i zaufania do projektu w jego początkowej fazie. Co więcej opracowało także narzędzia, mające
ułatwić działania praktyczne przed rozpoczęciem pierwszej fazy szkoleniowej.
Partnerzy
• Miasto Lidköping
• Szwedzka Agencja Ochrony Środowiska
• Lokalne organizacje i stowarzyszenia wspierające biznes,
takie jak Miljöpunkten, sieć zajmująca się rozwojem
technologii środowiskowych dla biznesu
Jak to działa?
W ramach wysiłku Lidköping, by zredukować lokalną
emisję CO2 o 25% (50% w przypadku organów samorządowych) do 2010 roku w porównaniu z poziomem
z 1990 roku, miasto liczące 25 tys. mieszkańców
postanowiło skierować swoje inicjatywy
do lokalnych firm.
Program Zysk energetyczny, który
miał przekroczyć założony pułap
100 MŚP, został podzielony na dwie
odrębne części: moduł edukacyjny
i praktyczny. Szkolenia prowadzone
w ramach seminariów i wizyt
studyjnych skupiały się na zagadnieniach zużycia energii i zostały dopasowane do potrzeb każdego sektora.
Czy ten program może być powtórzony?
Miasto Lidköping uznało projekt Zysk energetyczny za
sukces. Kluczowym czynnikiem była bliska współpraca
pomiędzy urzędami miejskimi a lokalnymi firmami,
w szczególności za pośrednictwem organizacji reprezentujących różne podmioty.
Zalecenia dla innych samorządów lokalnych chcących
wdrożyć podobny program są następujące:
• Wykorzystanie istniejących sieci i kanałów
marketingowych;
• Opracowanie mechanizmów wymiany
doświadczeń i wiedzy;
• Łączenie teorii z praktyką;
• Łatwe w użyciu i różnorodne
narzędzia;
• Zagwarantowanie uczestnictwa
i zaangażowania poprzez podpisywanie dobrowolnych umów.
Wyniki
• Zestaw narzędzi, by pomóc MŚP
w opracowaniu energetycznych
planów działań.
• Powstała metoda szkoleniowa dostosowana do kilku
grup MŚP: firm produkcyjnych, warsztatów, przedsiębiorstw rolnych, firm z sektora nieruchomości, sklepów
spożywczych, supermarketów i dealerów samochodowych. Pierwsza ocena wykazała, że znaczna większość
uczestników była zadowolona ze szkolenia;
• Do listopada 2007 roku 86 firm przeszło szkolenie i otrzymało narzędzia do realizacji planu działań. Program był
na dobrej drodze, by przekroczyć założony cel dotarcia
do 100 firm;
• Powstały platformy do omawiania kwestii energetycznych dla dziewięciu różnych sektorów biznesowych,
dzięki czemu pracownicy zajmujący się zagadnieniami
energetycznymi mogą dzielić się wiedzą i wymieniać
doświadczeniami.
DANE KONTAKTOWE
Skaragatan 8,
S-531 88 Lidköping,
Szwecja
Tel.: +46 510 77 00 00
Yvonne Träff, [email protected]
www.lidkoping.se/energivinsten
Do listopada 2007 roku 50 firm uzyskało wiedzę na
temat swojej sytuacji energetycznej poprzez indywidualne wizyty w ich placówkach i opracowały plany
energetyczne.
17
Droga do efektywności
Partnerstwo transportowe Tyne and Wear
Tyne and Wear Local Transport Plan Core Team, Zjednoczone Królestwo
Opracowanie strategii poprawy efektywności, bezpieczeństwa i zrównoważonego charakteru transportu
może przynieść korzyści finansowe i środowiskowe. Partnerstwo transportowe Tyne and Wear skupia strony
zainteresowane, by wspólnie lepiej zrozumieć i stawić czoło wyzwaniom, przed jakimi staje sektor przewozowy w tym rejonie północno-wschodniej Anglii.
18
Cel programu
Jak to działa?
Partnerstwo promuje bezpieczniejszy, bardziej zrównoważony i wydajny energetycznie przemysł transportowy.
Z perspektywy finansowej celem jest obniżenie kosztów
dystrybucyjnych transportu oraz poprawa wydajności działania poprzez rozpowszechnianie informacji oraz wspólną
pracę w ramach poszukiwania skutecznych tras i sieci
drogowych tak, by skrócić odległości pokonywane przez
operatorów. Z technicznego punktu widzenia zamierzeniem projektu jest ułatwienie wydajnego transportu towarów w konurbacji Tyne and Wear, skrócenie pokonywanych
odległości oraz zwiększenie efektywności energetycznej.
Partnerstwo powstało według zasad wyłożonych
w zbiorze wytycznych rządowych z publikacji „Zrównoważona dystrybucja: strategia działania” (Sustainable
Distribution: A Strategy), która promuje zawiązywanie
partnerstw pomiędzy samorządami lokalnymi, przemysłem transportowym, przedsiębiorcami, mieszkańcami
i grupami prośrodowiskowymi. Pierwszym krokiem
było opracowanie studium dotyczącego rodzaju transportu w regionie, które stworzyło solidne podstawy dla
rozwoju realistycznej strategii i planu działań.
Partnerzy
Program zrzesza operatorów, przedstawicieli przemysłu,
władze lokalne, Highways Agency (Zarząd Dróg) oraz
lokalne grupy kluczowych interesariuszy. Roczne koszty
projektu, które w ostatnim roku obrotowym wyniosły
95 500 GBP (133 537 euro) pokrywa sześciu partnerów
Lokalnego Planu Transportowego (Local Transport Plan):
rada miejska Newcastle, rada Gateshead, rada miejska
Sunderland, rada North Tyneside, rada South
Tyneside oraz regionalny zarząd transportu pasażerskiego Nexus.
Wśród organizacji, które regularnie uczestniczą w kwartalnych
spotkaniach są: AG Barr, the
Co-operative Group, Elddis
Transport, Government
Office North East, the Freight
Transport Association, the
Road Haulage Association oraz
Highways Agency (Zarząd Dróg).
Wśród realizowanych zadań w pierwszym roku było
ustanowienie kontaktów w ramach sieci komunikacyjnej sektora transportowego z kwartalnymi spotkaniami
oraz biuletynem, jak również opracowanie i rozpropagowanie pomocniczej mapy tras transportowych.
Cele, których realizację przewidziano w dłuższej
perspektywie uwzględniają promocję programów szkoleniowych dla kierowców oraz ocenę projektu Centrum
Koordynacji Transportu.
Czy ten program może być
powtórzony?
Partnerstwu udało się połączyć
we współpracy wiele organizacji, takich jak firmy transportowe, przedstawiciele przemysłu, samorządy lokalne,
Zarząd Dróg oraz kluczowe
grupy lokalnych interesariuszy w ramach działań
mających poprawić wydajność sektora, jego bezpieczeństwo i zrównoważony charakter.
Wszystkie te elementy mogą zostać
przeniesione do innego regionu Europy.
Kluczowe składniki udanego partnerstwa transportowego są następujące:
• Badanie wstępne przeprowadzone wraz z operatorami,
zarówno w danym rejonie jak i w innych miejscach;
• Zaangażowanie operatorów przewozowych, przedstawicieli przemysłu, władz lokalnych, Highways Agency
(Zarządu Dróg) oraz kluczowych lokalnych grupy
interesariuszy;
• Określenie jasnego planu działań skupionego na osiąganiu konkretnych wyników;
• Wystarczające zasoby i wiedza;
• Dobra komunikacja pomiędzy Partnerstwem a szerszym społeczeństwem za pośrednictwem biuletynów
informacyjnych, komunikatów prasowych i Internetu;
• Regularne sprawozdania z postępów oraz konsultacje
na temat trwających prac oraz przyszłych działań.
Wyniki
Chociaż trudno jest zmierzyć postępy w zaoszczędzonych
kWh i zredukowanych kosztach, program doprowadził
do wielu konkretnych zmian od jego wprowadzenia w
2005 roku. Opracowano strategię wytyczania tras transportowych w hrabstwie Tyne and Wear, łącznie z utworzeniem
strategicznej mapy transportowej oraz 11 dostosowanych
DANE KONTAKTOWE
Tyne and Wear Local Transport Plan Core Team
Regeneration Directorate
Strategic Planning and Transportation
Civic Centre
Newcastle Upon Tyne NE1 8QN
Tel.: 0044 191 2778973
Faks: 0044 191 2114948
[email protected]
www.tyneandwearltp.co.uk
do potrzeb użytkowników map z punktami docelowymi
transportu, które pokazują dogodne szczegółowe sieci
dróg wokół wybranych lokalizacji. Do tej pory wyprodukowano 2000 egzemplarzy mapy, które zostały przekazane
lokalnym władzom, lotniskom, operatorom, transportowym i udostępniono na postojach ciężarówek.
Dokonano także przeglądu znaków drogowych we współpracy z Highways Agency (Zarządem Dróg), by upewnić
się, że są one odpowiednie dla transportu oraz przygotowano szereg zaleceń dotyczących korzystania z dróg.
Ponadto powstała strona internetowa i zorganizowano
przegląd parkingów dla ciężarówek i transportu szynowego.
19
Zarządzanie energetyczne w przemyśle
Promowanie zarządzania energetycznego w przemyśle tekstylnym w Grecji, Portugalii,
Hiszpanii i Bułgarii – EMS Textile
SIGMA Consultants Ltd – Grecja
Wysokie ceny paliw i globalne ocieplenie sprawiają, że oszczędności energii i zarządzanie nią w przypadku
energochłonnych sektorów przemysłowych stają się ważniejsze niż kiedykolwiek. Chociaż firmy w wielu
państwach europejskich już zainwestowały w efektywność energetyczną, lepsze zarządzanie energią rzadko
bywa traktowane priorytetowo. Projekt EMS-TEXTILE ma na celu promowanie lepszych praktyk zarządzania
energetycznego w przemyśle tekstylnym w Grecji, Portugalii, Hiszpanii i Bułgarii.
Cel programu
Docelowo projekt miał poprawić efektywność energetyczną w przemyśle tekstylnym czterech uczestniczących
państw i doprowadzić do większej świadomości koncepcji zarządzania energią oraz praktyk w tej dziedzinie.
Pozwolił on opracować system zarządzania energią dla
specyficznych potrzeb typowych małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) z tego sektora.
20
Ustanowiono struktury wspierające włącznie z opracowaniem broszur informacyjnych oraz organizacją warsztatów
i wyspecjalizowanych szkoleń z zakresu zarządzania energią
dla pracowników technicznych. Wszystkie te działania
zostały upowszechnione za pośrednictwem strony internetowej, na łamach prasy oraz w czasie prezentacji na konferencjach poświęconych środowisku i energii oraz z okazji
wystaw sektora tekstylnego.
Partnerzy
Projekt EMS-Textile został zorganizowany i przeprowadzony
przez SIGMA Consultants (Grecja), w porozumieniu z Helleńskim Stowarzyszeniem Sektora Mody (Grecja), Centro
Tecnológico das Indústrias Têxtil e do Vestuário (Portugalia), Asociación de la Investigación de la Industria Textil
(Hiszpania), Bułgarskiego Stowarzyszenia Producentów i
Eksporterów Odzieży i Tkanin oraz Regionalnego Ośrodka
Energetycznego Morza Czarnego. Całkowity budżet wyniósł
600 tys. euro, a projekt był współfinansowany (50%) z programu Inteligentna Energia – Europa.
Jak to działa?
Opracowano metodologię audytu
energetycznego oraz odpowiednie
narzędzia dla sektora tekstylnego
na podstawie analizy porównawczej danych z wielu państw. Trzy
pilotażowe audyty energetyczne
zostały następnie przeprowadzone
w każdym kraju uczestniczącym
i przedstawiono zalecenia dotyczące
oszczędności energii i efektywności
energetycznej dla energochłonnych
działów przemysłu tekstylnego.
Czy ten program może być powtórzony?
Wiele firm tekstylnych niechętnie podchodzi do idei wdrażania systemów zarządzania energetycznego, ponieważ
ich sytuacja finansowa się pogorszyła z powodu konkurencji tańszych przedsiębiorstw z Azji, tak więc należy szerzej
upowszechnić potencjalne korzyści.
Projekt pokazał, że faktyczne zobowiązanie do odpowiedniego zarządzania jest kluczowe dla udanego wdrożenia
systemu energetycznego i że powinny mu towarzyszyć odpowiednie zasoby finansowe
i ludzkie, a nie tylko spisane polityki.
W państwach, gdzie prawo narzuca
pewne minimalne normy dla
zarządzania energetycznego, jak
na przykład w Portugalii, wyniki
były pozytywne. Jednakże należy
być ostrożnym, by nie obciążać
nadmiernie przedsiębiorstw.
Wiele firm jest gotowych inwestować w oszczędności energetyczne
lub energię odnawialną, jeśli istnieją
odpowiednie subwencje.
Wyniki
Program pozwolił osiągnąć kilka konkretnych wyników,
zaczynając od opracowania metodologii audytu energetycznego dostosowanej do potrzeb przemysłu tekstylnego. Wiele firm z sektora zdecydowało się na wdrożenie
systemów zarządzania energetycznego.
W każdym z uczestniczących krajów powstały urzędy
ds. efektywności energetycznej w sektorze tekstylnym,
które będą nadal wspierać firmy po zakończeniu projektu.
Opracowano szczegółową normę zarządzania środowiskowego opartą o standardy akceptowane na arenie
międzynarodowej.
Ogólnie rzecz biorąc dzięki projektowi zwiększyła się
świadomość koncepcji oszczędności energetycznych oraz
zarządzania w sektorze.
DANE KONTAKTOWE
SIGMA Consultants Ltd
2 Patriarhou Ioakim Street
546 22 Thessaloniki
Grecja
Tel.: +30 2310242801
Faks: +30 2310286612
[email protected]
www.sigmaconsultants.gr
21
Zrównoważone inwestycje
Biomasa dla firmy Fronius – projekt finansowany przez stronę trzecią
Fronius International, Austria
Wiele firm zdaje sobie sprawę z potencjalnych oszczędności oraz korzyści środowiskowych, jakie dla ich
działalności mogą przynieść zwiększona efektywność energetyczna i energie odnawialne. Jednakże koszty
początkowe oraz brak wiedzy specjalistycznej mogą zniechęcać do inwestowania w takie technologie.
Ten projekt doprowadził do wdrożenia systemu ogrzewania wykorzystującego biomasę w austriackiej
firmie technologicznej Fronius z wykorzystaniem umowy finansowej ze stroną trzecią. Podpisano umowę
długoterminową, w ramach której aspektami finansowymi i technicznymi zrównoważonego systemu
energetycznego zarządza specjalistyczna firma energetyczna.
Cel programu
Celem projektu było zaopatrzenie nowego zakładu produkcyjnego i logistycznego firmy w oszczędny i przyjazny
dla środowiska system ogrzewania, który wykorzystywałby
dostępną lokalnie biomasę. Z budynku o powierzchni
37 tys. m2 korzysta 600 pracowników.
22
Zarząd firmy wybrał system finansowania z udziałem
strony trzeciej do wybudowania i eksploatacji instalacji
grzewczej. Podpisano kontrakt z przedsiębiorstwem usług
energetycznych, które przejęło obowiązki finansowe
i techniczne na czas trwania długoterminowej umowy.
Dzięki temu firma będzie ponosić przewidywalne koszty
energetyczne przez najbliższe 15 lat.
Partnerzy
Firma Fronius działa w sektorze spawalnictwa, systemów
ładowania baterii i elektroniki słonecznej. Zatrudnia
ponad 1,5 tys. pracowników na całym świecie, a jej siedziba znajduje się w Sattledt w Górnej Austrii.
Na wykonawcę tego projektu wybrano
przedsiębiorstwo usług energetycznych Aigner Wasser-WärmeUmwelt. Zajęło się ono zaplanowaniem, finansowaniem i budową
instalacji grzewczej i jest zatem
odpowiedzialne za przyszłą eksploatację i konserwację systemu.
Agencja energetyczna Górnej
Austrii, O.Ö. Energiesparverband,
udzielała wsparcia i porad przez cały
okres realizacji projektu.
Pełne koszty przedsięwzięcia finansowanego przez
stronę trzecią wyniosły 556 tys. euro. Suma dotacji
krajowych i regionalnych to około 260 tys. euro. Projekt
uzyskał także specjalne wsparcie regionu Górnej Austrii
w wysokości około 26 tys. euro z powodu wykorzystania
systemu TPF.
Jak to działa?
Firma Fronius zakupiła w 2000 roku działkę
o powierzchni 100 tys. m2 i planowała postawić
tam budynki o całkowitej powierzchni ogrzewanej
37 tys. m2. Już na wczesnym etapie przedsiębiorstwo
postanowiło, że chce mieć system grzewczy opalany
miejscową biomasą.
Jednakże zarząd firmy zdał sobie sprawę, że potrzebuje specjalisty, który zajmie się budową i eksploatacją
obiektu. Przedsiębiorstwo usług energetycznych Aigner
Wasser-Wärme-Umwelt zostało wybrane jako podmiot
odpowiedzialny za planowanie, finansowanie, budowę i działanie zakładu.
Za pośrednictwem systemu finansowania przez stronę trzecią
zawarto umowę na zaopatrzenie w ciepło. Ustalono w niej
długoterminową cenę za
dostawy ciepła. Koszty inwestycyjne przedsiębiorstwa
usług energetycznych są refinansowane poprzez sprzedaż
ciepła klientowi systemu finansowania przez stronę trzecią.
Projekt rozpoczął się w listopadzie 2005 roku, a prace
konstrukcyjne trwały od marca do lipca 2006 r. W sierpniu
2006 roku zakład zaczął działać.
oszczędność około tysiąca ton CO2 rocznie w porównaniu z systemem ogrzewania wykorzystującym gaz
naturalny.
Instalacja grzewcza opalana biomasą posiada dwa
bojlery dostarczające 1200 kW ciepła zimą oraz 350 kW
w lecie. Jest także dostępny zapasowy bojler gazowy
o mocy 1300 kW na wypadek obciążeń szczytowych.
Instalacja grzewcza obejmuje system zasilania w paliwo,
system odprowadzający spaliny, system oczyszczania
spalin, mechanizm bezpieczeństwa, systemy kontrolne
i zdalnego sterowania. Całkowita długość mikrosieci
dostaw ciepła wynosi 80 m. Roczne zapotrzebowanie
na ciepło wynosi około 5 tys. MWh. Wióry drewniane
uzyskiwane są bezpośrednio od miejscowych rolników.
Przedsiębiorstwo usług energetycznych zapewnia całodobową obsługę dzięki systemowi zdalnego sterowania
oraz tele-monitoringu.
Sama firma Fronius nie poniosła żadnych kosztów
inwestycyjnych ani konserwacyjnych, ponieważ zostały
one uwzględnione w cenie za ciepło płaconej przedsiębiorstwu usług energetycznych. Zapewnia to firmie długoterminową przewidywalność kosztów dzięki umowie
na dostawy energii podpisanej na okres 15 lat. Umowa
prowadzi także do zwiększenia zatrudnienia w regionie, jako że wióry drewniane są kupowane u lokalnych
dostawców.
23
Czy ten program może być powtórzony?
Projekt cechują duże możliwości przeniesienia w inny
rejon, ponieważ finansowanie z udziałem strony trzeciej
polega na przekazaniu projektowania, organizacji i zarządzania systemami zrównoważonych źródeł energii w ręce
specjalistów. Już na wczesnym etapie projektu firma
Fronius zdała sobie sprawę, że współpraca z przedsiębiorstwem usług energetycznych była dobrym rozwiązaniem.
Zarząd firmy zauważył, że zaletą jest krótki czas potrzebny
na realizację faz planowania, kontraktowania i budowy.
Podkreślano także korzyści przy eksploatacji zakładu.
Przedsiębiorstwo usług energetycznych, jako specjalista w tej dziedzinie, może zadbać o efektywne
kosztowo i punktualne dostawy biomasy, dzięki czemu
firma Fronius może skupić się na swojej podstawowej
działalności i zadbać o stałe dostawy ciepła w łatwej do
obliczenia cenie.
Wyniki
Decyzja o instalacji systemu ogrzewania biomasą przyniosła znaczne korzyści w zakresie ochrony środowiska
i klimatu. Biomasa może pokryć nawet 95% rocznego
zapotrzebowania na energię firmy Fronius, co oznacza
DANE KONTAKTOWE
OÖ Energiesparverband
Landstrasse 45, 4020 Linz
Austria
Tel.: +43 (0)732 7720 - 14861
Faks: +43 (0)732 7720 - 14383
[email protected]
www.esv.or.at
Energia dla zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich
Polycity, Hochschule für Technik Stuttgart, (DE)
Polycity to zakrojony na szeroką skalę projekt mający sprawić, że systemy zaopatrzenia w energię w trzech miastach
w Niemczech, Włoszech i w Hiszpanii staną się bardziej ekologiczne.
Cel programu
Polycity, jako część wspieranej przez UE inicjatywy CONCERTO, stara się pobudzać rozwój zrównoważony w trzech
dużych regionach miejskich – Ostfildern (DE), Barcelonie/
Cerdanyola (ES) i w Turynie (IT) – za pomocą optymalizacji
zużycia energii oraz wykorzystania odnawialnych źródeł
energii. Pięcioletni projekt, który rozpoczął się w 2005
roku, ma zredukować zużycie paliw kopalnych poprzez
wspieranie wykorzystania energii słonecznej, geotermalnej
i biologicznej.
24
Zespoły badawcze Polycity pracują także nad optymalizacją
projektów i eksploatacji budynków ekologicznych, nad
innowacyjnymi systemami dostaw, opracowaniem i wdrożeniem komunalnego systemu zarządzania energią oraz
nad analizami społeczno-gospodarczymi. Niskotemperaturowe systemy ogrzewania i chłodzenia stanowią dziedzinę
szczególnego zainteresowania.
Nadrzędny cel projektu Polycity polega na przedstawianiu
wysokiej jakości modelowych projektów w ramach rozwoju
miejskiego, które mogą stanowić doskonałe przykłady do
powtórzenia w całej Unii. Kolejnym zamierzeniem jest rozwiązywanie pilnych problemów społecznych dotyczących
zagospodarowania przestrzennego w centrach
miast oraz poziomów emisji.
W ujęciu praktycznym projekt powinien doprowadzić do oszczędności
energii sięgającej 55% w Cerdanyola, 46% w Turynie i 30%
w Ostfildern. W przypadku energii
odnawialnej celem jest osiągnięcie poziomów 80% w Ostfildern,
33% w Cerdanyola i 5% w Turynie.
Partnerzy
• Ośrodek Badań Stosowanych nad
Zrównoważonymi Technologiami Energetycznymi, Uniwersytet Nauk Stosowanych w Stuttgarcie;
• Firmy świadczące usługi energetyczne;
• Urzędy miejskie;
• Firmy budowlane;
• Firmy zajmujące się rozwojem obszarów miejskich;
• Urbaniści i architekci;
• Ośrodki badawcze i uczelnie wyższe.
Całkowity budżet projektu wynosi 17 mln euro, z czego
8 mln przekazuje Unia Europejska
Jak to działa?
Badacze Polycity przeanalizowali różne innowacyjne
zastosowania zintegrowanych systemów energetycznych.
Badania koncentrowały się na czterech zagadnieniach:
optymalizacja projektu i eksploatacji ekobudynków,
innowacyjne systemy dostaw energii, opracowanie
komunalnego systemu zarządzania energetycznego oraz
społeczno-gospodarcze czynniki wpływające na wdrażanie projektu.
Badania dotyczące projektowania w zrównoważonym
budownictwie skupiają się na głównych wyzwaniach,
z którymi mierzą się duże kompleksy budowlane, takich jak hybrydowe systemy
wentylacyjne, optymalne wykorzystanie
energii słonecznej do ogrzewania
budynków i zacienienia do ich
chłodzenia przy wysokich temperaturach, pasywne chłodzenie za
pomocą wentylacji nocnej oraz
niskotemperaturowe systemy
dystrybucyjne.
Wśród badanych systemów dostaw
energii jest spalanie czystej biomasy w dużych zakładach kogeneracji,
innowacyjne technologie użycia surowców roślinnych,
takie jak organiczne cykle Rankine’a, jak również lepsza
integracja różnych technologii chłodzenia w sieciach
grzewczych zasilanych jednostkami kogeneracyjnymi lub
rozbudowanymi słonecznymi systemami grzewczymi.
Oznacza to, że pomimo złożoności i kosztów zmian dostaw
energii na bardziej ekologiczne podjęto wszelkie wysiłki, by
projekt ten był przydatny jako model wskazujący kierunek
zmian innym obszarom miejskim.
Wyniki
Projekt zmierza do opracowania komunalnego systemu
zarządzania energią oraz ma pozwolić na aktywną kontrolę i zarządzanie podażą i popytem – jest to cecha, której brakuje w konwencjonalnych systemach zarządzania
zakładami. W ramach badań społeczno-gospodarczych
analizowano proces wdrożenia oraz określano przeszkody
na drodze zmian i udzielano pomocy w usprawnieniu
procesów uczestnictwa.
Czy ten program może być powtórzony?
Transfer wiedzy i powtarzalność projektu stanowi nieodłączny cel Polycity. Projekt od samego początku był opracowany z tym zamierzeniem. W tym kontekście projekt
Polycity zorganizował kilka warsztatów. Jego przedstawiciele uczestniczyli w wielu konferencjach, by rozpowszechniać informacje na temat projektu i uświadomić uczestnikom, jakie są możliwości przeniesienia go do innych
miast. Co więcej projekt Polycity został włączony do wielu
programów studiów magisterskich i doktoranckich. Zorganizowano także specjalne spotkania, wizyty w zakładach
i imprezy dla studentów, osób zawodowo zajmujących
się tą problematyką i szerokiej publiczności. Sam innowacyjny zakład gazyfikacji biomasy w Cerdanyola przyciągnął
uwagę obserwatorów z około 40 miast z całej Europy.
DANE KONTAKTOWE
Hochschule für Technik Stuttgart,
chellingstr. 24,
70174 Stuttgart,
Niemcy
Tel.: +49 711 8926 2888
Faks: +49 711 8926 2698
[email protected]
www.zafh.net
Biorąc pod uwagę znaczną skalę projektu nadal jest zbyt
wcześnie, by dokładnie oszacować jego oddziaływanie.
Oto jego wstępne wyniki:
• Budowa zakładów dostawczych rozpoczęta i zakończona
w trzech miastach;
• Instalacja systemów fotowoltaicznych w 2008/9 roku;
• Komunalne systemy zarządzania energetycznego
w trzech miastach;
• Budowa kilku budynków ekologicznych i powiązane
z nimi analizy wydajności.
25
Spacer do szkoły się opłaca
Środowisko i innowacje,
szkoła podstawowa Millfield, Zjednoczone Królestwo
Ankieta przeprowadzona przez szkołę podstawową Millfield wykazała, ze 55% uczniów jest podwożonych do
szkoły i zabieranych do domu samochodem. Powoduje to nie tylko tłok na drogach i korki wokół szkoły, ale jest
także szkodliwe dla środowiska. Twórcy wielokrotnie nagradzanej inicjatywy Stamp Stanley zdołali namówić
uczniów, by udawali się do szkoły pieszo, by zredukować swoje negatywne oddziaływanie na środowisko.
Cel programu
Poprzednie działania zmierzające do zmniejszenia tłoku
i zanieczyszczenia związanego z codziennym „najazdem na
szkołę” – takie jak tygodnie pod hasłami „spacerem do szkoły”
oraz „pogromcy korków” – okazały się sukcesem i zdołały
podnieść liczbę ekologicznych podróży nawet o 77%.
Jednakże wyniki były jedynie tymczasowe. Szkoła chciała
opracować system, który utrwaliłby te korzyści. Celem było
również edukowanie w tym zakresie nowego pokolenia
dzieci i nauczenie ich, jak ważny jest zrównoważony rozwój
i jakie korzyści wynikają z chodzenia pieszo.
26
Za każdym razem, gdy uczniowie chodzili do szkoły na
piechotę otrzymywali stempelek przybijany na kuponach
w punkcie Stamp Stanley. Kupony można było przechowywać i wymieniać na różne nagrody, a zużyte kupony
brały udział w dodatkowym losowaniu nagród. Dzieci,
które nie mogły przychodzić do szkoły z powodów zdrowotnych miały możliwość uzyskiwania żetonów-nagród
za inne proekologiczne działania. W ciągu czterech
tygodni 96% uczniów chodziło pieszo do szkoły, a 64% za
każdym razem wybierało przyjazny dla środowiska sposób
podróżowania.
Partnerzy
• Szkoła podstawowa Millfield
• Toyota Europe – główny sponsor
• Berry Plastics UK – projektowanie, opracowanie i produkcja
punktów kontrolnych
• Interconnector UK – sponsor
• Agencja nieruchomości Keys Estate Agent – pomniejszy
sponsor
• Centrum rekreacyjne Victory Swim and Fitness Centre
– firma udostępniła parking samochodowy
„Parkuj i idź” oraz przekazała darmowe
bilety na pływalnię
Jak to działa?
Szkoła utworzyła i uruchomiła punkt
kontrolny Stamp Stanley, z kasownikiem mającym kształt buta, w którym dzieci zbierały na kuponach
stempelki w kształcie uśmiechniętej
buzi. Rozmieszczono pięć punktów
kontrolnych, każdy z nich w odległości
około 800 m od szkoły i jeden dodatkowy bliżej placówki dla dzieci mieszkających w bezpośrednim sąsiedztwie.
Według wiedzy szkoły to pierwszy przypadek utworzenia
takich punktów kontrolnych w tym celu. Szkoła Millfield
rozważa opatentowanie systemu, by chronić go przed
komercyjnym zastosowaniem i pozwolić innym szkołom
swobodnie z niego korzystać.
Nie jest to jednak jedyny innowacyjny aspekt projektu:
kasowniki w punktach kontrolnych zostały wycięte z brył
plastiku będących odpadem produkcyjnym
maszyn odlewniczych. W normalnych
okolicznościach tworzywo to zostałoby
wyrzucone, lecz okazało się doskonałym surowcem do uformowania
solidnych plastikowych kasowników w kształcie butów.
Projekt Stamp Stanley okazał się
ostatecznym zwycięzcą pierwszego cyklu projektu Environment and Innovation (Środowisko
i innowacje) (2005-2007) organizowanego przez Eco-Schools International
Programme Coordination.
Czy ten program może być powtórzony?
Sukces inicjatywy Stamp Stanley przekroczył oczekiwania
szkoły Millfield. Oprócz niewątpliwych korzyści ekologicznych z tak wysokiego udziału uczniów chodzących do
szkoły pieszo, szkoła Millfield odnotowała także wiele innych
zysków. W czasach, gdy problem otyłości nabiera coraz większego znaczenia, spacer do szkoły jest korzystny dla zdrowia
dzieci. Także wielu rodziców korzysta z tej okazji, by poprawić kondycję fizyczną. Dzieci nauczyły się również innych
cennych umiejętności życiowych takich jak oszczędzanie
i planowanie wydatków – niektóre z nich nawet nazwały
kupony „walutą Millfield”.
Szkoła Millfield sądzi, że inne placówki także mogą skorzystać z jej doświadczeń i że zorganizowanie podobnych
inicjatyw gdzie indziej nie powinno być trudne, jako że
potrzebne inwestycje są stosunkowo niewielkie i mogą być
pokryte przez sponsorów i partnerów.
Wyniki
• 96% uczniów uczestniczyło w programie, a 64% chodzi
codziennie pieszo do szkoły;
• Ogólny procent „ekologicznych podróży” wzrósł z 45% do
82%;
• Niektórzy uczniowie opracowali sposoby rozreklamowania
programu w innych szkołach.
DANE KONTAKTOWE
Szkoła podstawowa Millfield
Recreation Road,
North Walsham,
Norfolk NR28 0ES,
Zjednoczone Królestwo
Tel.: +44 1692 403 172
Faks: +44 1692 405110
[email protected]
www.millfield.norfolk.sch.uk
27
Dalsze informacje:
Na stronie internetowej inicjatywy ManagEnergy (http://www.managenergy.net/) można znaleźć:
• Szczegółowe informacje na temat polityk energetycznych UE oraz możliwości finansowania
• Pełne dane kontaktowe lokalnych agencji energetycznych na terenie całej Unii
• Wiele studiów przypadków i przykładów dobrych praktyk z całej sieci
• Informacje o bieżących wydarzeniach
• Aplikację do wyszukiwania partnerów
• Linki do informacji na innych stronach internetowych
ManagEnergy zapewnia także relacje w Internecie z wydarzeń związanych z sektorem energetycznym oraz archiwum
nagrań wideo w sieci pod adresem: http://www.managenergy.tv
Więcej informacji na temat programu Inteligentna Energia – Europa można znaleźć na stronie
http://ec.europa.eu/energy/intelligent/index_en.html
Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Energii i Transportu posiada stronę internetową, na której można
znaleźć wiele informacji o politykach UE w tych dwóch powiązanych dziedzinach. Są tam
w szczególności informacje na następujące tematy:
Działania na rzecz klimatu:
http://ec.europa.eu/environment/climat/climate_action.htm
28
Źródła energii odnawialnej:
http://ec.europa.eu/energy/renewables/index_en.htm
Zarządzanie zapotrzebowaniem na energię:
http://ec.europa.eu/energy/demand/index_en.htm
Polityka energetyczna dla Europy:
http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l27067.htm
Zielona księga komisji z 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa dostaw energii jest dostępna za
pośrednictwem strony: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l27067.htm
Biała księga Komisji z 2001 roku w sprawie europejskiej polityki transportowej jest dostępna pod adresem:
http://ec.europa.eu/transport/white_paper/documents/index_en.htm
Plan działań na rzecz efektywności energetycznej: wykorzystywanie 20% potencjału oszczędności do 2020 r.
http://ec.europa.eu/energy/action_plan_energy_efficiency/index_en.htm
Mapa drogowa na rzecz energii odnawialnej – Energie odnawialne w XXI wieku: budowa bardziej zrównoważonej
przyszłości: http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l27065.htm
Zielona księga w sprawie transportu miejskiego
http://ec.europa.eu/transport/clean/green_paper_urban_transport/index_en.htm