Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012)

Transcription

T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Atık Yönetimi
Eylem Planı
(2008-2012)
MAYIS - 2008
ANKARA
ÖNSÖZ
Tabii kaynaklar insanoğlu için yeterli olmasına rağmen sınırsız değildir ve
tabiatın kendini yenileme kabiliyeti sınırlıdır. Bozulan ekolojik dengenin
yeniden teşekkülü zordur, bazen de imkânsızdır. Bu itibarla çevre
koruma-kullanma dengesinin sağlanması ancak toplumların bütün
kesimlerinin katılımıyla ve insanların ihtiyacı olanından fazlasını
tüketmemesiyle mümkündür. Dengeli ve sürekli kalkınma, gelecek
nesillerin sahip olacağı imkânları tehlikeye sokmadan bugünkü neslin
ihtiyaçlarını hedef alan bir kalkınma tarzıdır. Bu kalkınmayı çevre
değerlerini tahrip etmeden gerçekleştirmek ise ancak şuurlu insan, şuurlu
toplum ile mümkün olabilir.
Çevre sorunlarının milli ve milletlerarası boyutlarının yanı sıra, mahalli ölçekte de çevre
sorunlarına kalıcı, uzun vadeli katılımlarının sağlanması ve çevre bilincinin geliştirilmesi
sürdürülebilir kalkınmada öncelikli konuların başında gelmektedir. Teknolojik gelişmelere paralel
olarak artan çevre meseleleri dolayısıyla kamuoyunda doğa korumacılığının güçlenmesi “çevre
yönetimi” olgusunu mahalli idarelerin ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Belediyelerimizin
çevre yatırımlarına gereken önemi vermeleri öncelikle insan sağlığı açısından büyük önem
taşımaktadır. Ancak, yerel yönetimlerin mali kaynaklarının sınırlı olması, yeterli ve deneyimli
personellerinin bulunmaması belediyelerin, çevre konularında başarıya ulaşmalarında zorluklarla
karşı karşıya kalmalarına neden olmaktadır.
İnsanların ticaret ve üretim faaliyetleri sonucunda hammadde, su, enerji ve besin maddeleri
tüketimi artmakta, bu tüketim sonucu ortaya çıkan katı, sıvı ve gaz atıklar çevreyi olumsuz yönde
etkilemektedir.
Ülkemizde de hızlı ekonomik büyüme, kentleşme, nüfus atışı ve refah seviyesinin yükselmesi
giderek artan miktarda atık üretimine yol açmaktadır. Artan atık miktarı ise; atıksız veya
olabildiğince az atıklı üretimi, atıkların geri kazanılmasını ve nihayet atıkların ekonomi ve çevre
açısından en uygun şekilde bertarafını gerektirmektedir.
Katı atık yönetimi; kıt olan enerji, hammadde gibi tabii kaynakların maksimum verimi sağlayacak
şekilde kullanılmasını, az atıklı üretimin desteklenmesini, atıkların geri kazanımını ve yeniden
kullanımını, hava, su, toprak ve canlılara zarar vermeden bertarafının gerçekleştirilmesini
amaçlayan toplama, taşıma, geri kazanım ve bertaraf işlemlerinin tümüdür. Bu; teknik, ekonomik
ve sosyal disiplinler ile çok yönlü ilişkiler içerisinde olan önemli bir faaliyet dalıdır.
Bakanlığım atık yönetimi konusundaki çalışmalarını belediye atıkları, ambalaj atıkları, tehlikeli
atıklar, tehlikesiz atıklar ve özel atıklar olmak üzere beş ana başlık altında yürütmektedir. Bu
atıklardan evsel atıklar ile tıbbi atıkların yönetimiyle ilgili yükümlülükler belediyeler tarafından
yerine getirilirken, aralarında ambalaj atıkları, atık yağlar, pil ve aküler ile kullanım ömrü dolmuş
lastiklerin bulunduğu atık gruplarının toplanması, geri kazanılması ve bertarafları ile ilgili
yükümlülüklerin üretici sorumluluğu ilkesi kapsamında yerine getirilmesi gerekmektedir.
Katı atık yönetim hizmetlerinde yaşanan en önemli meselelerden biri kendi temizlik işlerini
yürüten veya katı atık yönetim işletmeleri olan çok sayıda küçük belediyenin bulunmasıdır. Bu
durum, etkili ve ekonomik olmadığı gibi, maliyetlerin karşılanamaması, yeterli kaynakların ve
uygun teknolojilerin bulunamaması ve genellikle de uygun katı atık yönetim uygulamalarının
hayata geçirilememesi gibi meselelere yol açmaktadır. Ayrıca belediyeler, atıkların bertarafı
açısından yeterli teknik ve idari alt yapıya sahip değillerdir. Bu nedenle, atıkların bertarafı için
daha büyük yönetim birimlerinin (belediyeler birliği, mahalli idareler birliği gibi) kurulmasını
teşvik etmek önem taşımaktadır. Böylece atık yönetiminde maksimum fayda sağlanabilir ve
büyük ölçekli işletmeler ile büyük tesisler ortaklaşa kurularak daha fazla verim elde edilebilir.
Nitekim Anayasa’nın 127. maddesi bu konuya destek için güçlü hukuki bir çerçeve ve dayanak
oluşturmuştur. Mahalli İdare Birlikleri Kanunu ile bu konunun idari ve teknik esasları
belirlenmiştir. Çevre Kanunu ile de belediyelerin mahalli idare birlikleri kurmaları durumunda
Bakanlığımdan teknik ve mali yardım almalarına imkân sağlanmıştır.
Bu noktada Bakanlığımca hazırlanan “Atık Yönetimi Eylem Planı”, Ülkemizin atık yönetimi
konusundaki mevcut durumunu ortaya koyduğu gibi, gelecek projeksiyonlarına da yer vererek
önümüzdeki dönemde yapılması gereken çalışmalara bir yol haritası çizmektedir. Bu eylem
planında hem ilke ölçeğinde, hem de il bazında yapılması planlanan çalışmalar tafsilatlı olarak
açıklanmaktadır. Bu yol haritası sayesinde 2012 yılı sonu itibari ile özellikle belediyeler tarafından
verilen atık yönetim hizmetlerinin hissedilir şekilde iyileştirilmesi ve mevzuatın gerektirdiği teknik
şartlara haiz atık geri kazanım ve bertaraf tesislerinin işletmeye alınması hedeflenmektedir.
Böylece atık yönetimi açısından hem üyelik sürecinde olduğumuz Avrupa Birliği standartlarına
ulaşma söz konusu olacak, hem de vatandaşlarımıza daha sağlıklı ve temiz bir çevrede yaşama
imkânı sağlanabilecektir.
Bu bağlamda “Atık Yönetimi Eylem Planı’nın hazırlanmasında emeği geçen Bakanlığım Çevre
Yönetimi Genel Müdürlüğü ve Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı çalışanlarına teşekkürlerimi bildirir,
Eylem Planının ilgili tüm taraflara ve Ülkemize hayırlı olmasını temenni ederim.
Prof. Dr. Veysel EROĞLU
Çevre ve Orman Bakanı
.
Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012)
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Söğütözü Cad. 14/E 06560 Ankara
Telefon 0312 2075000 • Faks 0312 2076446
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
.
Giriş
Önemi her geçen gün artan çevresel değerlerimiz karşısında toplumsal hassasiyetimizin de
artması memnuniyet vericidir.
Günümüzde karşı karşıya olduğumuz çevre sorunları kaynak ve gelişimleri itibarıyla farklılıklar
göstermektedir. Nedenlerin farklılığının yanında sorunların artmasına etki eden faktörler de
değişiklik göstermektedir. Bunlar genel olarak çarpık kentleşme, kırsal kesimden büyük
kentlere devam eden göçler ve düzensiz sanayileşme gibi temel sebeplerin yanı sıra, her
bölgeye göre değişen özel etkenlerin oluşturduğu sebeple olarak sıralanabilir.
Evsel atıklar, hayat standartlarının yükselmesi ve teknolojideki gelişmeler sonucu miktar ve
çeşit olarak artmaktadır.
Sanayiden kaynaklanan ve evsel katı atıklar insan ve çevre sağlığı açısından potansiyel tehlike
oluştururlar. Katı atıklar tekniğine uygun bir şekilde bertaraf edilmezler ise; toprağın, yüzey ve
yeraltı sularının kirlenmesine, depolama sahalarında oluşan gaz ise içindeki yüksek metan
oranı sebebiyle hava kirliliğine yol açmaktadır.
AB’ ye aday birçok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de; belediyeler tarafından üretilen katı
atıklar önemli bir çevre sorunu oluşturmaktadır.
Atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi başta çevre ve insan sağlığı olmak üzere
ekonomiyi de yakından ilgilendirmektedir.
Katı atık yönetim hizmetlerinde yaşanan en önemli problemlerden biri kendi temizlik işleri
veya katı atık yönetim işletmeleri olan çok sayıda küçük belediyelerin bulunmasıdır. Bu sistem,
etkili ve ekonomik olmadığı gibi, maliyetlerin karşılanamaması, yeterli kaynak ve uygun
teknolojinin bulunamaması ve genellikle de uygun katı atık yönetim pratiklerinin hayata
geçirilmesinde ilerleme kaydedilememesi gibi problemlere yol açmaktadır.
Benzer çevre sorunlarına sahip belediyeler tarafından ortaklaşa kurulan “Yerel Yönetim
Birlikleri”nin uygulamaları; zaman ve kaynakların daha verimli kullanımı açısından önem
taşımaktadır. Ayrıca, bölgesel kalkınma politikaları kapsamında, bölgesel ölçekli çevre
sorunlarının çözülmesinde de “Hizmet Birliği Modeli”nin kullanılması öngörülmektedir.
Söz konusu yapılanma çerçevesinde, Türkiye genelinde katı atık yönetimi ile ilgili mevzuatta
öngörülen şekilde, düzenli depolama tesislerinin kurulması, katı atık miktarının azaltılması, geri
kazanımın sağlanması, katı atık taşıma giderlerinin düşürülmesi ve gerektiğinde uygun
teknolojiye sahip aktarma merkezlerinin kullanılmasına yönelik olarak Katı Atık Yönetim
i
Sistemin oluşturulması hedeflenmektedir, Bu ihtiyaca cevap verebilmek için katı atık eylem
planı hazırlanmasını gerektirmiştir.
Dünyadaki birçok ülkenin başlıca sorunu olan sanayi menşeli atıklar, Ülkemizin de en önemli
çevresel problemleri arasında yer almaktadır. Özellikle Ülkemizin batı ve güney bölgelerinde
yoğunlaşmış olan sanayi faaliyetleri giderek artmakta, dolayısıyla bu bölgelerde sanayi
atıklarının, özellikle de sanayi menşeli atıkların bertarafından kaynaklanan problemler acil
çözüm beklemektedir.
Atık yönetimine ilişkin gerek mevcut yönetmeliklerin uygulanmasında gerekse Avrupa Birliğine
uyum sürecinde ulusal mevzuatın uyumlaştırılması çalışmaları doğrultusunda hazırlanan yeni
yönetmeliklerde yaşanan veya yaşanması muhtemel olarak görülen sorunların giderilmesi
gayesiyle tehlikeli atıklar için “Eylem Planı” hazırlanmasına ihtiyaç duyulmuştur.
Bu hedefe yönelik olarak; refah düzeyinin iyileştirilmesi, sürdürülebilir nitelikte ekonomik,
toplumsal ve kültürel gelişme sağlanması, çevre bilinci ve hassasiyetinin duyarlılığının
geliştirilmesiyle çevre yönetiminin iyileştirilmesi hedeflenmiştir. Bu hedefler, eylem planının
şekillendirilmesinin çerçevesini oluşturmuştur.
Eylem planının etkin uygulanması, ülkemizin çevre yönetimindeki başarı düzeyini
etkileyecektir. Planın, dolaylı ve direkt etkileri orta ve uzun dönem içinde tüm sektörlere
yansıyacak ve ekonomiye olan katkısı hissedilir duruma gelecektir.
Bu eylem planında, Ulusal Mevzuatımız, AB Mevzuatına uyum çalışmaları, mevcut uygulamalar
ile yaşanılan sıkıntılar ele alınmış olup yukarıda bahsedilen hedeflere ulaşılabilmesi için
uygulanması gerekenler planda yer almıştır.
ii
İçindekiler
Giriş
i
Atık Yönetimi
I
Mevzuat
1
2
Katı Atık Eylem Planı
I
Mevcut Durum
II Ambalaj Atıkları
III Tıbbi Atıklar
IV Bitkisel Atık Yağlar
V Atık Pil ve Akümülatörler
VII Hedefler
Çanakkale
Çankırı
Çorum
Denizli
Diyarbakır
Edirne
Elazığ
Erzincan
Erzurum
Eskişehir
Gaziantep
Giresun
Gümüşhane
Hakkari
Hatay
Isparta
İçel
İstanbul
İzmir
Kars
Kastamonu
Kayseri
Kırklareli
Kırşehir
Kocaeli
Konya
Kütahya
Malatya
Manisa
Kahramanmaraş
Mardin
Muğla
Muş
Nevşehir
Niğde
Ordu
Rize
Sakarya
Samsun
7
7
17
31
41
44
56
Tehlikeli Atık Eylem Planı
69
I
Tehlikeli Atık Mevzuatı
69
II Mevcut Durum
77
III Atık Envanteri Oluşturulması
86
IV Bertaraf Planı
95
V Planlar Çerçevesinde Yürütülen
Çalışmalar
98
VI 2008-2012 Hedefleri
100
İllere Göre Katı Atık Eylem Planları
Adana
Adıyaman
Afyonkarahisar
Ağrı
Amasya
Ankara
Antalya
Artvin
Aydın
Balıkesir
Bilecik
Bingöl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
111
112
115
117
119
121
123
127
130
132
135
137
139
141
143
145
147
iii
149
152
154
156
158
160
162
164
166
168
170
172
174
176
178
180
182
185
188
191
193
195
197
199
201
203
206
208
210
212
214
216
220
222
224
226
228
230
232
Siirt
Sinop
Sivas
Tekirdağ
Tokat
Trabzon
Tunceli
Şanlıurfa
Uşak
Van
Yozgat
Zonguldak
Aksaray
Bayburt
Karaman
Kırıkkale
Batman
Şırnak
Bartın
Ardahan
Iğdır
Yalova
Karabük
Kilis
Osmaniye
Düzce
235
237
239
241
244
246
248
250
252
254
256
258
260
262
264
266
268
270
272
274
276
278
280
282
284
286
iv
ATIK YÖNETİMİ EYLEM PLANI (2008-2012)
Bölüm
1
Atık Yönetimi
Atık Yönetimi, evsel, tıbbi ve tehlikeli ve tehlikesiz atıkların
minimizasyonu, kaynağında ayrı toplanması, ara depolanması,
gerekli olduğu durumda atıklar için aktarma merkezleri
oluşturulması, atıkların taşınması, geri kazanılması, bertarafı, geri
kazanım ve bertaraf tesislerinin işletilmesi ile kapatma, kapatma
sonrası bakım, izleme-kontrol süreçlerini içeren bir yönetim biçimidir.
Ç
evre üzerinde büyük bir baskı oluşturan ve gün geçtikçe artan atık sorununun
tamamıyla çözümü için tek bir yaklaşım yeterli değildir. Ancak tüm yöntemlerin
kombinasyonu ile etkin bir atık yönetimi sağlanabilir. Uluslar arası düzeyde kabul
gören bu yaklaşım, “Entegre Atık Yönetimi” anlayışının benimsenmesine yol açmıştır.
Entegre atık yönetiminde, atık yönetiminin tüm unsurları bir bütün olarak
değerlendirilerek hem çevresel hem de ekonomik açıdan sürdürebilirliğin sağlanması
hedeflenir. Bu çerçevede, entegre atık yönetiminin yalnızca tek bir atık türüne veya tek
bir kaynağa yönelik olması beklenemez.
Verimli ve entegre bir atık yönetim sistemi başlıca aşağıdaki özellikleri taşımalıdır.
Bütüncül bir sistem olmalıdır: Entegre atık yönetimi bir yerleşim merkezinde oluşan
atığın bileşimini oluşturan bütün maddeleri ve
üretim kaynaklarını ihtiva edecek şekilde
ATIK YÖNETİMİNDE ÖNCELİK SIRASI
planlanmalıdır.
 Önleme
 Kaynakta Azaltma
 Yeniden Kullanım
 Geri Kazanım/Geri Dönüşüm
 Ön İşlem (Yakma dahil)
 Bertaraf
Ekonomik değer oluşturabilmeli: Katı atık
sisteminden sağlanabilecek ekonomik değerler, geri
kazanılabilir malzeme, kompost ve elde edilebilecek
biyogaz (düzenli depolama ve anaerobik kompost)
ve benzeri kaynaklı girdilerdir. Bunlardan temin
edilecek gelir, piyasa şartları ve yapılacak yatırımın
maliyeti ile yakından ilgilidir. Bu sebeple planlama
aşamasında ekonomik analizin çok iyi yapılması gereklidir.
1
Esnek olmalı: Entegre atık yönetim sistemi, çevresel, mekânsal ve atık özelliklerinde
zamana bağlı olarak meydana gelebilecek çeşitli değişikliklere uyum sağlayabilecek
esneklikte olmalıdır.
Bölgesel planlama yapılmalıdır: Planlamanın verimli olması, toplanacak atık miktarına
bağlıdır. Atık oluşum miktarı ise öncelikle nüfusa bağlıdır. Bu sebeple Büyükşehirler
dışındaki yerleşim alanlarında bölgesel planlamalar yapılmalıdır. Bazı araştırmacılar
entegre bir yönetime bağlı nüfusun 500.000 kişiden az olmamasını tavsiye etmektedir.
Ulusal çevre sektörü oluşmalıdır: Yukarıda açıklanan süreç ile eş zamanlı olarak, mahalli
idareler, kamu ve özel sektörün tüm birikimlerinin sinerjisiyle, geometrik büyüyen
dinamik bir çevre sektörü oluşturulmalıdır. Çevre koruma konusunda her türlü makine
ekipman, mühendislik-müşavirlik ve taahhüt hizmetlerinin kurumsallaşması önem arz
etmektedir. Bu meyanda orta vadede uluslar arası ölçekte bir açılım beklenmektedir.
I
Mevzuat
KANUN
2872 sayılı Çevre Kanunu
8. Madde - “Her türlü atık ve artığı doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek,
depolamak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”
5491 sayılı Çevre Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
11. Maddede Değişiklik - “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf
tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler.
Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı
yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür.
Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık
toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır.
Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz”
2
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
7. Madde - “...katı atık yönetim planını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta
toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın
yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine
getirmek bu amaçla tesisler kurmak kurdurmak...”
5393 sayılı Belediye Kanunu
14.ve 15 Maddeleri - “...katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri
kazanımı,ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak,
yaptırmak...”
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu (ÇTV)
97. Madde - “Kirleten öder prensibiyle atık üreticilerinin atık yönetimi hizmetlerine
katılımı sağlanmaktadır.”
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
181. ve 182. maddelerle, çevrenin kasten ve taksirle kirlenmesine ilişkin cezalar
düzenlenmiş olup, sorumlulara hapis cezasına varacak şekilde cezai yaptırım
öngörülmüştür.
YÖNETMELİK
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (05.07.2008-26927)
Bu yönetmelikle atıkların oluşumundan bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına
zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesi
amaçlanmıştır. Bu kapsamda kirletme ve ithalat yasağı, atık yönetim planların
oluşturulması, lisans alma yükümlülüğü, mali sorumluluk sigortası yaptırılması, bertaraf
maliyetlerinin karşılanması maddeleri yönetmeliğin belli başlı hükümlerini oluşturmakta
olup, yönetmelik ekinde tehlikeli ve tehlikesiz atıkları belirleyen ve Avrupa Birliliği ile
uyumlu atık listesi yer maktadır.
3
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.3.1991-20814)
Meskun bölgelerde evlerden atılan evsel katı atıkların, park, bahçe ve yeşil alanlardan
atılan bitki atıklarının, iri katı atıkların, zararlı atık olmamakla birlikte evsel katı atık
özelliklerine sahip sanayi ve ticarethane atıklarının, evsel atık su arıtma tesislerinden
elde edilen (atılan) arıtma çamurlarının ve zararlı atık sınıfına girmeyen sanayi arıtma
tesisi çamurlarının, toplanması, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi, bertaraf
edilmesi ve zararsız hale getirilmesine ilişkin esasları kapsamaktadır.
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.2005-25755)
Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertarafına kadar çevreyle uyumlu yönetiminin
sağlanması amaçlanmaktadır.
Tehlikeli atıkların toplanması, tesis içinde geçici depolanması, ara depolanması,
taşınması, geri kazanılması, nihai bertarafı ile ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama
ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik
sorumlulukları kapsamaktadır.
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (22.07.2005-25883)
Sağlık kuruluşlarının faaliyetleri sonucu oluşan tıbbi atıklar ile bu atıkların üretildikleri
yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine ilişkin
esasları kapsamaktadır.
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (24.06. 2007-26562)
Evsel, endüstriyel, ticari ve işyeri olmasına bakılmaksızın yurt içinde piyasaya sürülen
plastik, metal, cam, kağıt-karton, kompozit ve benzeri malzemelerden yapılmış bütün
ambalajları ve bu ambalajların atıklarını kapsamaktadır.
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (30.07.2008-26952)
Atık yağların üretiminden nihai bertarafına kadar çevreyle uyumlu yönetiminin
sağlanmasıdır.
Bu Yönetmelik, EK-1’de belirtilen I., II. ve III. kategori atık yağların üretimi, geçici depolanması,
toplanması, taşınması, işlenmesi, bertarafı, ithalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak,
sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri kapsar.
4
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (31.08.2004-25569)
Pil ve akümülatör ürünlerinin etiketlenmesi ve işaretlenmesi, üretilmesinde zararlı madde
miktarının azaltılması, kullanıldıktan sonra atıklarının evsel ve diğer atıklardan ayrı
olarak toplanması, taşınması, bertarafı ile ithalat, transit geçiş ve ihracatına ilişkin
yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi
olunacak sorumlulukları düzenlemektedir.
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (19.04.2005-25791)
Bitkisel atık yağların toplanması, geçici depolanması, taşınması, geri kazanılması,
bertarafı, ticareti, ithalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve
yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai
sorumlulukları düzenlemektedir.
Yönetmelikler
 Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği
 Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik
 Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik
Tebliğler
 Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ
 Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimlerine Dair Dış Ticarette Standardizasyon
Tebliği (2008/15)
 Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalatına Dair Dış
Ticarette Standardizasyon Tebliği (2008/3)
DİĞER MEVZUAT
Uluslararası Anlaşmalar
Basel Sözleşmesi
5
Avrupa Birliği Atık Mevzuatı ve Uyum Süreci
Avrupa Birliğinin atık mevzuatının temelini Atık Direktifi (2006/12/EC) ve Tehlikeli Atık Direktifi
(91/689/EC) oluşturmaktadır. Bunların dışındakiler bertaraf yöntemlerine ilişkin direktifler
(99/31 Düzenli Depolama Direktifi ve 2000/76 Yakma Direktifi), özel atıkların yönetimine ilişkin
direktifler (Atık Yağların Bertarafına İlişkin Direktif (75/439/EC), PCB/PCT’lerin Bertarafına İlişkin
Direktif (96/59/EC), Kullanılmış Pil ve Akümülatörlere İlişkin Direktif (91/157/EEC and
98/101/EC), Hurda Araçlara İlişkin Direktif (2000/53/EC), Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalara
ilişkin Direktif (2002/96/EC), Ambalaj ve Ambalaj Atığı Direktifi (94/62/EC)) ve Atıkların Taşımına
İlişkin Tüzük (1013/2006/EC) yer almaktadır. Söz konusu AB Atık Mevzuatına uyum süreci Tablo
1.1’de özetlenmektedir.
Tablo 1.1 Avrupa Birliği Atık Mevzuatına Uyum Tablosu
Planlanan Yürürlüğe
Giriş Tarihi
yıl/çeyrek
Taslak Mevzuat
Düzenli Depolama Yönetmeliği
2008/4
Yakma Yönetmeliği
2008/4
Atıkların Taşınımı Yönetmeliği
2008/4
Hurda Araçlara İlişkin Yönetmelik
2008/4
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalara İlişkin Yönetmelik
2008/4
Maden Atıklarına İlişkin Yönetmelik
2008/4
Yönetmelik Bölümünde yer alan bilgiler Temmuz 2008 tarihine kadar olan
değişiklikleri içermektedir.
6
Bölüm
2
Katı Atık Eylem Planı
I
Mevcut Durum
lkemizde halen atıkların büyük bir kısmı mevzuata uygun şekilde bertaraf
edilmemektedir. Bu duruma yol açan pek çok idari, mali ve teknik sebep vardır.
Ü
Öncelikle atık depolama alanları için yer seçimi önemli sorunlardan biri olarak
göze çarpmaktadır. Aynı bölgede çok sayıda yerel yönetim biriminin bulunması diğer
altyapı hizmetlerinde olduğu gibi katı atık hizmetlerinde de işbirliği ve eşgüdümü zorunlu
kılmaktadır. Yeni yasal düzenlemelerle teşvik edilen mahalli idare birlik modeli
uygulamaları, yerel düzeydeki çevresel hizmetlerin gerçekleştirilmesini kolaylaştırıcı bir
yapı olarak dikkat çekmektedir. Benzer çevre sorunlarıyla karşı karşıya bulunan
belediyelerin ortaklaşa kurdukları birliklerin uygulamaları, zamanı ve finansman
kaynaklarını daha verimli kullanmak açısından önemli olmaktadır. Bu çerçevede, mahalli
idare birlikleri tarafından yürütülen katı atık projelerinin arttığı görülmektedir. Ayrıca,
bölgesel kalkınma politikaları kapsamında, bölgesel ölçekli çevre sorunlarının
çözülmesinde de hizmet birlikleri modellerinin kullanılması öngörülmektedir. Nitekim
AB destekli bölgesel kalkınma projelerinde hizmet birliklerinin kurulması tavsiye edilen
bir konudur.
Türkiye’de katı atık yönetiminin mevcut durumunun belirlenmesi 2005 yılında
uluslararası bir konsorsiyum tarafından hazırlanmış olan Türkiye için Yüksek Maliyetli
Çevre Yatırımlarının Planlaması (YMÇYP) AB Projesi’nde ele alınmıştır. Bu proje
kapsamında Türkiye’nin katı atık sektörü alanında mevcut durumu belirlenmiş ve AB
Düzenli Depolama Direktifi ile Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi’ne uyum için
finansman ihtiyacı analizi yapılmıştır. YMÇYP Projesi’ne göre Türkiye’de yaygın olarak
kullanılan atık toplama metodu, kaldırım kenarına bırakılan plastik torbalar ve çok katlı
binalarda yaşayan nüfusa hizmet veren büyük atık konteynırlarından oluşmaktadır.
Türkiye’de atık toplama sıklığının şehirlerde her gün iken küçük yerleşimlerde haftada 13 sefere kadar değiştiği belirtilmiştir. Türkiye genelinde toplama araçlarının hacmi
genellikle 7 m3 ile 13 m3 arasında değişmektedir. Nüfusu 2000 kişinin altındaki
7
yerleşimlerde yaşayan kırsal nüfus haricinde, belediyenin hizmet alanında yer alan
nüfusun yaklaşık olarak tümü düzenli atık toplama hizmetlerinden yararlanabilmektedir.
Türkiye’de atıklar genellikle kontrolsüz bir şekilde düzensiz depolama alanlarına
dökülmekle beraber hızla düzenli depolama alanları inşa edilmekte ve işletmeye
alınmaktadır. Halen toplam 2000 küçük ölçekli ve 50 büyük ölçekli düzensiz depolama
sahası bulunmaktadır.
Tıbbi atıkların yönetimi ile ilgili ilk yönetmelik 1993 yılında yürürlüğe girmekle birlikte
yönetmeliğin uygulanmasında özellikle belediyelerden kaynaklanan bazı eksiklikler söz
konusudur. Tıbbi atıkların kaynağında, diğer atıklardan ayrı toplanması, taşınması ve
geçici depolanmaları konularında sağlık kuruluşlarında tıbbi atıkların uygun şekilde
bertarafından sorumlu olan belediyelerde önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Ancak bir
çok ilçe belediyesinde bugüne kadar yeterli sayıda ve teknik kapasitede bertaraf tesisi
kurulamamıştır.
5491 sayılı “2872 sayılı Çevre Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”a, “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne; 5216 sayılı “Büyükşehir Belediyesi Kanunu”na ve
5393 sayılı “Belediye Kanunu”na göre; Belediye ve mücavir alan sınırları içinde
belediyeler, bu alanlar dışında ise mahallin en büyük mülki amiri; evsel ve evsel nitelikli
endüstriyel katı atıkların çevreye zarar vermeden bertarafını sağlamak, çevre kirliliğini
azaltmak, katı atık depo sahalarından azami istifade etmek ve ekonomiye katkıda
bulunmak amacıyla, evsel katı atıklar içindeki değerlendirilebilir katı atıkları
sınıflandırarak ayrı toplamak ve bunlarla ilgili tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Tablo 2.1 Ülkemizdeki 2007 yılı nüfus dağılımını göstermektedir.
2007 Yılı Nüfusu
Hizmet Edilen Nüfus *
Toplam
Şehir
Kırsal
70.586.256
49.747.859
20.838.397
67.460.496
**Hizmet Edilen Nüfus = Şehir Nüfusu + (0,85 * Kırsal Nüfus)+
2007 yılı nüfus verilerine göre ülkemizde 58.538.501 kişi belediye sınırları içerisinde
yaşamaktadır. Bu oran, toplam nüfusun yaklaşık olarak %83’üne tekabül etmektedir.
(Şekil 2.1). Ancak bu rakama, büyükşehir belediye sınırları içine yeni giren köylerin dahil
olmadığı göz önünde bulundurulmalıdır.
8
Şekil 2.1 Belediye nüfusunun genel nüfus içindeki oranı
22.03.2008 tarih ve 26824 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
“Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun” ile Kanun ekinde listelenen belediyeler ilk Genel Mahalli
İdareler seçiminden geçerli olmak üzere kaldırılarak köye dönüştürülecek olup, yeni
kurulan belediyelerin organlarının seçimi, ilk genel mahalli idareler seçimiyle birlikte
yapılacaktır. Bu çerçevede Ülkemizde, 16 adet büyükşehir belediyesi de dahil olmak
üzere 2105 adet belediye teşkilatı bulunacaktır. Belediyelerin dağılımları Şekil 2.2’de
görülmektedir.
Şekil 2.2 Belediyelerin dağılımı
9
Şekil 2.3 Büyükşehirlerin toplam belediye nüfusu içindeki payı
Farklı özelliklere sahip çok sayıda belediye olmasından dolayı, belirli bir atık yönetim
modelinin geliştirilmesi ve uygulanması çok zordur. Bu sorunu çözmek amacıyla Türkiye
için Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlaması (YMÇYP) Projesi’nde iller, benzer
demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri temsil eden alt bölgelerde gruplandırılmıştır.
(Tablo 2.2)
Bu gruplandırma yapılırken illerin nüfus, nüfus yoğunluğu, ortalama kişi başı GSYİH ve
ortalama hane büyüklüğü verileri dikkate alınmıştır. Sonuç olarak ülkemiz 3 bölge ve 11
alt bölgeye ayrılmıştır.
Tablo 2.2 Türkiye’deki karakteristik belediye gruplarının tanımlaması
No
1a
1b
1c
2a
2b
2c
2d
2e
3a
3b
3c
Bölge
Alt Bölge
İstanbul, İzmir (Büyükşehirler)
Diğer Büyükşehir Belediyeleri
Diğer Belediyeler (orta/küçük)
Ankara (Büyükşehir)
Antalya / İçel (Turizm şehirleri)
Akdeniz / Karadeniz / Diğer Büyükşehir Belediyeleri
İç Anadolu Bölgesi
Diğer Belediyeler, Karadeniz (orta/küçük)
Diğer Belediyeler, Akdeniz /
İç Anadolu (orta/küçük)
Gaziantep (Büyükşehir)
Doğu Anadolu /
Güneydoğu Anadolu Diğer Büyükşehir Belediyeleri
Bölgesi
Diğer Belediyeler (orta/küçük)
Marmara / Ege
Bölgesi
10
Ana bölgelerden ilki Türkiye’nin batısında yer alan Marmara ve Ege Bölgelerinden,
ikincisi Türkiye’nin orta kesiminde yer alan Karadeniz, Akdeniz ve İç Anadolu
Bölgelerinden ve sonuncusu doğuda yer alan Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
Bölgelerinden oluşmaktadır. Şekil üzerinde kırmızı yuvarlak ile işaret edilen iller
Büyükşehirlerdir. Atık yönetimi bakımından özel önem arz eden Büyükşehirler olan
İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Mersin ve Gaziantep ise kırmızı kare ile işaretlenmiştir
(Şekil 2.4).
Şekil 2.4 Model grupları (ana bölgeler ve büyükşehir belediyeleri)
Türkiye için Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlaması (YMÇYP) Projesi’nin
çıktılarını baz alarak yapılan çalışmaları bir adım daha ileriye götürmek amacıyla 2006
yılında Bakanlığımız ve DPT Müsteşarlığı koordinasyonunda “Katı Atık Ana Planı Projesi”
gerçekleştirilmiştir. Bu proje ile katı atık bertarafı için Türkiye genelinde belediyeler arası
bölgesel yönetim birliklerinin oluşturulması, ekonomik olarak sürdürülebilir kapasitede
Bölgesel Katı Atık Tesisi Projeleri geliştirilmesi ve projelerin bir plan dahilinde
uygulanmasının sağlanması amacıyla ilgili mevzuatta öngörülen şekilde, düzenli
depolama tesislerinin kurulması, katı atık miktarının azaltılması, geri kazanımın
sağlanması, katı atık taşıma giderlerinin düşürülmesi ve gerekli olduğu hallerde uygun
teknolojiye sahip transfer istasyonlarının kullanılmasına yönelik planlar oluşturulmuş, bu
kapsamda belediyelere rehberlik edecek 16 adet Tip Proje geliştirilmiştir.
Katı Atık Ana Planı kapsamında Türkiye’nin benzer nitelikler taşıyan coğrafi bölgeleri
yukarıda da açıklandığı üzere gruplanarak model bölgeleri oluşturulmuştur. Çalışmada,
YMÇYP Projesi’nin çıktılarından biri olan bölge ve ana bölgeler baz alınmaktadır.
Marmara ve Ege Bölgeleri; 1. Bölge; Karadeniz, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri; 2. Bölge,
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri; 3. Bölge olarak tanımlanmaktadır. Her
bir model bölgesi için 200.000, 400.000 ve 600.000; sadece 3. Bölge için 800.000;
Türkiye geneli için ise 100.000 ve 1.000.000’luk olmak üzere toplam 6 nüfus grubu
11
belirlenmiştir. Seçilen nüfus grupları, temsil ettikleri nüfus aralıkları ve dâhil oldukları
model bölgeleri Tablo 2.3’de gösterilmektedir. Bu model bölgeleri (bölge ve alt bölgeler)
için proje kapsamında kişi başı atık miktarı belirlenmiştir (Tablo 2.4). Buna göre yıllık atık
miktarı 28,7 milyon tondur.
Tablo 2.3 Tip projelerde esas alınan nüfus grupları
Nüfus Grubu
Nüfus Aralığı
Model Bölgesi
100.000
50.000-100.000
Türkiye geneli
200.000
100.000-300.000
1. Bölge, 2. Bölge, 3. Bölge
400.000
300.000-500.000
600.000
500.000-700.000
800.000
700.000-900.000
3. Bölge
1.000.000
700.000-1.200.000
Türkiye geneli
Tablo 2.4 Model bölgeleri için kişi başı katı atık miktarı
Model Bölgeleri
2006 yılı birim katı atık
oluşumu
(kg/kişi-gün)
1a
1b
1c
1,15
1,12
1,1
1,28*
1,24*
1,16*
2a
2b
2c
2d
2e
1,15
0,9
0,85
0,85
0,85
1,28*
1*
0,94*
0,9*
0,9*
3a
3b
3c
Ortalama
0,85
0,9
0,75
0,95
0,94*
1*
0,8*
1,06*
*Atıkların belediye tarafından toplanmadan önce, gayri resmi kişiler tarafından ayrıştırıldığı
gerçeğinden yola çıkılarak, günlük kişi başına oluşan atık miktarına Büyükşehir belediyelerinde
%10, diğer belediyelerde %5 oranında ambalaj atığından dolayı ilave bir artış yapılmıştır.
12
Atık kompozisyonu ile ilgili olarak da bölgesel ya da belediye bazında olmakla beraber
yapılmış pek çok çalışma bulunmaktadır.
Alanya
Erzincan
Isparta
Keşan
Kırıkkale
Şanlıurfa
Zonguldak
Düzce
ORTALAMA
Tablo 2.5 Katı atık bileşenlerinin yerleşimlere göre dağılımı (2006 yaz)
Biyobozunur atık
68,9
64,6
76,9
68,8
66,4
70,9
71,7
67,0
69,4
Geri kazanılabilir atık
24,7
25,8
15,1
9,2
38,7
10,3
27,7
29,0
22,6
Ambalaj atığı
14,6
20,7
8,4
5,4
26,9
5,5
16,4
17,0
14,4
Diğer
21,8
18,9
17,9
27,6
11,1
22,8
15,0
17,9
19,1
Katı atık bileşenleri
(%)
Tablo 2.5’te biyobozunur atık bileşenine; mutfak atıkları, kağıt, karton, hacimli karton,
park ve bahçe atıkları, diğer yanabilenler ve diğer yanabilir hacimli atıklar dahildir. Geri
dönüştürülebilir atık ise; kağıt, karton, plastik, hacimli karton, cam, metal ve hacimli
metal bileşenlerinden oluşmaktadır. Ambalaj atıkları ise geri dönüştürülebilir atıkları
oluşturan bileşenlerle aynıdır. Ancak, geri dönüştürülebilir atığın belli bir kısmı ambalaj
atığıdır. Örneğin cam şişe hem geri dönüştürülebilir atık hem de ambalaj atığı iken gözlük
camı sadece geri dönüştürülebilir atıktır. Bu sebeple her bir geri dönüştürülebilir atık
bileşeni belli bir oranla çarpılarak ambalaj atığı oranlarına ulaşılmıştır. Diğer
yanmayanlar, diğer yanmayan hacimli atıklar, elektrikli ve elektronik ekipman atıkları ile
tehlikeli atıklar diğer atıklar grubuna girmektedir.
Görüldüğü gibi bazı katı atık bileşenleri birden fazla kategoriye dahil edilmiştir. Örneğin
ambalaj kağıdı, hem biyolojik olarak ayrışabilir atık, hem geri dönüştürülebilir atık, hem
de ambalaj atığı olarak 3 defa sayılmıştır. Bu nedenle Tablo 2.6’daki kesişim kümesi
oluşturan bileşenlerin toplamı %100’den fazladır.
Tablo 2.6 İstanbul ve Antalya Büyükşehir Belediyeleri katı atık bileşenlerinin dağılımı
Katı atık bileşenleri (%)
İstanbul*
Antalya**
ORTALAMA
Biyobozunur atık
69,1
67,9
68,5
Geri kazanılabilir atık
24,7
15,4
20,05
Ambalaj atığı
15,3
9,4
12,35
22,15
Diğer
20,0
24,3
*MİMKO,2006, **İSTAÇ, 2005
13
Katı Atık Ana Planı Projesi kapsamında yapılan katı atık kompozisyon belirleme
çalışmasının sonucu aşağıdaki Şekil 2.5’de verilmektedir.
Şekil 2.5 KAAP Projesi Atık Kompozisyonu belirleme çalışması sonucu (2006)
KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ
 32 adet Düzenli Depolama
Tesisi
 4 adet Kompost Tesisi
Ülkemizde bir yılda oluşan atıkların yaklaşık olarak
12.419.195 tonu düzenli depolama sahalarında
depolanmakta, 299.250 ton ise kompost tesislerinde
işlenmektedir.
İşletilmekte olan düzenli depolama sahaları ve kompost tesislerinin yerleri, hizmet
verdikleri nüfus ve bertaraf ettikleri atık miktarı Tablo 2.7 ve Tablo 2.8’de verilmektedir.
Tablo 2.7 Ülkemizdeki kompost tesisleri
İşlenen Atık
Kapasite
İLLER
Miktarı
(ton/yıl)
(ton/yıl)
1 İZMİR
182.000
91.250
2 İSTANBUL
360.000
162.000
3 ANTALYA-Kemer
54.750
45.000
4 DENİZLİ
3.000
1.000
TOPLAM
599.750
299.250
14
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
Tablo 2.8 Ülkemizde faaliyet göstermekte olan düzenli depolama sahaları
İLLER
HİZMET NÜFUSU
ATIK MİKTARI (ton/yıl)
AKSARAY
324.150
106.500
ANKARA
3.832.000
1.777.000
ANTALYA
1.043.800
380.900
AYDIN
323.900
137.150
BOLU
150.000
49.275
BURSA
2.174.260
984.070
CİHANBEYLİ
182.180
62.500
DATÇA
13.950
5.900
DENİZLİ
390.000
180.000
DİDİM
180.000
76.200
ERZURUM
364.644
126.525
FETHİYE
157.353
66.623
FOÇA
30.549
14.272
GAZİANTEP
1.228.500
421.500
GÖCEK
15.000
6.350
HATAY
350.000
115.000
ISPARTA-BURDUR
389.207
127.855
İSTANBUL-1
7.819.633
3.653.333
İSTANBUL-2
3.480.646
1.626.158
İZMİR
2.776.556
1.297.188
KOCAELİ
485.892
219.915
KOCAELİ-Dilovası
587.255
265.791
MANAVGAT
151.000
55.100
MARMARİS
66.668
28.277
ORTACA
65.750
27.830
PATARA
33.000
12.500
SAKARYA
476.517
215.672
SAMSUN
498.566
171.58
SİNOP
78.978
25.944
ŞEREFLİKOÇHİSAR
51.387
16.900
TRABZON-RİZE
761.544
250.167
YOZGAT
264.148
86.800
TOPLAM
28.747.033
12.419.195
15
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), 1994’ten 2004 yılına kadar belediye teşkilatı kurmuş
olan tüm belediyelerdeki katı atık hizmeti ve katı atık bertaraf tesislerinin mevcut
durumu ile ilgili verileri derlemiştir. 2005 yılından itibaren ise yalnızca katı atık bertaraf
tesisleri olan belediyelerin verileri ele alınmaktadır. Elde edilen verilere göre 2004
yılında katı atık hizmeti veren belediyelerce 24,2 milyon ton katı atık toplanmıştır.
Toplanan atıkların bertaraf yöntemi Şekil 2.6’da görülmektedir.
Şekil 2.6 TÜİK’in 2004 yılı verilerine göre atık bertaraf yöntemleri
2007 yılı verilerine göre evsel katı atıkların yüzde 45’i ilgili mevzuata göre düzenli
depolama ve kompostlaştırma gibi yöntemlerle bertaraf edilmektedir. 2008 yılı itibarı ile,
düzenli depolama tesislerinden faydalanan nüfusun hizmet alan nüfusa oranı % 43’e
ulaşmıştır (Şekil 2.7).
Şekil 2.7 Atık bertaraf yöntemi (2008)
16
II
Ambalaj Atıkları
Değişen tüketim alışkanlıkları, nüfus artışı, yükselen hayat standardı, ambalajlı ürün
satışındaki artış ile birlikte katı atık kompozisyonu da değişmektedir. Katı atıkların
ağırlıkça % 30’unu, hacimce % 50’sini ambalaj atıkları oluşturmaktadır1. Atık
kompozisyonundaki değişim daha çok atığın içindeki kağıt, karton, cam, plastik, metal
gibi ambalaj atıklarının artması ile sonuçlanmıştır. Satın alınan pek çok ürünün kağıt,
metal, cam ve plastik ambalaj malzemesi içinde sunulduğu dikkate alındığında, katı
atıkların kaynağında ayrı toplanarak bu malzemelerin ekonomiye tekrar kazandırılması
katı atık yönetiminde önemli bir adım oluşturmaktadır. Sağlıklı ve sürdürülebilir bir atık
yönetim sistemi, ambalaj atıklarının diğer atıklarla karışmadan kaynağında ayrı
toplanması ve organize bir yapı içerisinde geri kazanım sürecinin gerçekleştirilmesini
gerektirmektedir. Geri kazanım çalışması ile tabii kaynakların korunması, kaynak israfının
önlenmesi ve bertaraf edilmesi gereken katı atık miktarının azaltılması mümkün
olmaktadır. Bu nedenle, geri kazanım çalışmalarının ilk adımını kaynakta ayrı toplama
oluşturmaktadır.
MEVZUAT
Türkiye’de ambalaj atıklarının yönetimine ilişkin yetki ve sorumlulukları düzenleyen
kanun ve yönetmelikler Tablo 2.9’da hiyerarşik sıralamaya göre verilmektedir. 1983
yılında çıkartılan 2872 sayılı Çevre Kanununda, 2006 yılında yapılan değişiklik ile ambalaj
atıklarının kaynakta ayrı toplanmasının zorunluluğu getirilmiştir. Kanunun 11 nci
maddesinde; atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı
toplanmasının esas olduğu kabul edilmektedir. Ambalaj atıklarının toplanması
konusundaki sorumluluklar ise 2004 yılında çıkartılan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye
Kanunu ile 2005 yılında çıkartılan 5393 sayılı Belediye Kanununda paylaştırılmıştır. Buna
göre; belediyeler atıkların toplanmasından ve bertarafından sorumlu olan kurumlardır.
Ancak, yapılan mevzuat çerçevesinde büyükşehir belediyelerinde atıkların toplanması
konusunda ilçe ve ilk kademe belediyeleri sorumlu iken, bertarafı büyükşehir
belediyelerinin sorumluluğuna bırakılmıştır.
1
BMU, 1990
17
Tablo 2.9 Ambalaj Atıklarının Yönetiminde Mevzuat
YILI
KANUN/YÖNETMELİK
1983
2872 sayılı Çevre Kanunu
2004
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu
2005
5393 sayılı Belediye Kanunu
1991
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
2004
Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
2007
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
Ambalaj atıklarının yönetimi konusu 1991, 2004 ve 2007 yıllarında Bakanlığımız
tarafından çıkartılan yönetmeliklerle ele alınmıştır. İlk olarak ambalaj atıklarına 1991
yılında Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde yer verilmiştir. Yönetmelik kapsamında
sadece 17 kalem gıda ve temizlik ürününe ait, kompozit içecek kutuları, plastik, metal ve
cam ambalajlar yer almıştır. Bu ambalajların, kota oranları doğrultusunda toplatılması ve
geri kazanılması, bazı ambalajlarda bu ürünleri piyasaya sürenler, bazı ambalajlarda ise
üreticiler tarafından yapılması öngörülmüştür. Tablo 2.10’da bu yönetmelik
doğrultusunda yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir. Şekil 2.8’de piyasaya sürülen
ambalaj miktarı, toplanması gereken ambalaj miktarı ve geri kazanılabilir ambalaj atığı
miktarının yıllara göre değişimini göstermektedir. Buna göre 1992 yılında piyasaya
128.483 ton ambalaj sürülmüş, bunun 60.634’ü geri kazanılmıştır. 1992’den 2004 yılına
kadar toplam olarak 1.220.228 ton ambalaj atığı toplanılarak geri kazanımı sağlanılmıştır.
Tablo 2.10 1992-2007 Yılları Arasında Gerçekleşen Geri Kazanım Miktarları
YILLAR
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Piyasaya Sürülen Ambalaj
Miktarı (Ton)
128.482
143.192
174.571
187.654
223.015
251.444
287.405
328.070
335.231
347.382
366.875
401.646
440.826
1.496.316
1.474.829
1.712.585
Hedef (Ton)
30.969
47.628
75.620
80.846
89.931
92.777
94.334
106.136
107.488
100.061
106.005
123.284
137.192
198.804
219.206
532.776
18
Geri Kazanılan Amb. At.
Mikt. (Ton)
60.634
72.704
58.799
55.818
71.221
98.525
91.232
92.409
110.558
117.943
130.525
123.740
136.120
718.392
1.378.412
2.472.325
3.000.000
2.500.000
Ton
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
06
07
20
*
20
05
03
02
01
04
20
20
20
20
00
20
98
97
96
95
99
20
19
19
19
19
19
93
94
19
19
19
92
0
Yıllar
Piyasaya sürülen ambalaj miktarı (ton)
Hedef (Ton)
Geri kazanılan ambalaj atığı mikt. (Ton)
*2005 Yılında tüm ambalaj ve ambalaj atıklarını kapsayan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği yürürlüğe
girmiştir.
Şekil 2.8 1992-2004 Yılları Arasında Piyasaya Sürülen Ambalaj Miktarı ve Geri Kazanılan
Ambalaj Atığı
*2005 Yılında tüm ambalaj ve ambalaj atıklarını kapsayan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği yürürlüğe
girmiştir.
Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlığı/Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü/Atık Yönetimi
Dairesi/Ambalaj Atıkları Şube Müdürlüğü
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ambalaj atıklarının yönetimine ilişkin usul ve
esasları belirlemektedir. Yönetmeliğin amacı; belirli özelliklere sahip ambalajların
üretimi, ambalaj atıklarının çevreye vereceği zararın önlenmesi, ambalaj atıklarının
oluşumunun önlenmesi, önlenemeyen ambalaj atıklarının tekrar kullanım, geri dönüşüm
ve geri kazanım yolu ile bertaraf edilecek miktarının azaltılması ve ambalaj atıklarının
belirli bir sistem içinde kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrıştırılması konularında
teknik ve idari standartların oluşturulması için gerekli prensip, politika ve programlar ile
hukuki, idari ve teknik esasların belirlenmesidir.
19
AMBALAJ ATIKLARININ BİRİKTİRİLMESİ
Ambalaj
atıklarının biriktirilmesinde
iki yöntem
kullanılmaktadır. Bunlardan birincisi poşetle yapılan
biriktirme yöntemi diğeri ise kumbara veya konteynerlerde
yapılan biriktirmedir.
Biriktirme yönteminin belirlenmesinde; güvenlik, tüketici
alışkanlıkları, konut yapıları, ekonomik yapı, yerleşim planı,
ambalaj miktarı, yol durumu gibi ölçütler dikkate
alınmaktadır. Yerleşim bölgesinde yapılacak ayrı toplama
Şekil 2.9 Ambalaj Atığı
çalışmalarında her iki yöntem birlikte veya ayrı ayrı
Torbası
kullanılabilmektedir. Yerleşim bölgesi için hazırlanacak
ambalaj atığı yönetim planında bu yöntemlere ait bilgilere yer verilmelidir. O yerleşim
bölgesinde bulunan ambalaj atığı üreticilerinin tamamı, oluşturdukları ambalaj atıklarını
ambalaj atığı yönetim planında belirtildiği şekilde biriktirmek zorundadır. Ambalaj atığı
üreticisi; konut, hastane, fabrika, lokanta, büfe, resmi kurum, market, alış veriş merkezi,
satış noktası gibi ambalaj atığı oluşturan noktalardır.
Şekil 2.10 Cam Ambalaj Atığı
Kumbarası
Yönetmeliğe göre; kullanılacak poşetin (Şekil 2.9) veya
kumbara/konteynerin renkleri mavi renk olmalı,
üzerlerinde de ambalaj atıklarına ilişkin resimler ve
yazılar bulundurulmalıdır. Tüm ambalaj atıkları için
benimsenen renk Yönetmelikte mavi olmakla birlikte,
cam ambalaj atıklarının biriktirilmesi amacıyla
yerleştirilecek kumbaraların rengi yeşil/beyaz (Şekil
2.10) olabilmektedir.
AMBALAJ ATIKLARININ TOPLANMASI VE TAŞINMASI
Poşetlerde biriktirilen ambalaj atıkları kapıdan kapıya toplama yöntemi ile kumbaralarda
biriktirilen ambalaj atıkları ise bırakma merkezli toplama yöntemi ile toplanmaktadır. Bir
yerleşim bölgesinde bu yöntemlerden sadece birisi kullanılabildiği gibi, ikisi birden de
kullanılabilmektedir. Bu seçim o bölgedeki ambalaj atığı yönetim planına göre
yapılmaktadır.
20
Kapıdan kapıya toplama yöntemi; ağırlıklı
olarak toplayıcının rol oynadığı, tüketicinin
pasif kaldığı ve tüketici tarafından diğer evsel
katı atıklardan ayrı bir poşette biriktirilen
ambalaj
atıklarının
belirli
dönemlerle
toplanması şeklinde uygulanan bir yöntemdir.
Şekil 2.11 Ambalaj Atığı Kumbaraları
Bırakma merkezli toplama yöntemi; ağırlıklı
olarak tüketicinin rol oynadığı, toplayıcının
pasif kaldığı ve tüketicinin ayırdığı malzemeleri
belirli bir mesafe kat ederek kumbara ya da
konteynerlere bırakması şeklinde uygulanan
bir yöntemdir (Şekil 2.11).
Yönetmeliğe göre ambalaj atıklarının toplanmasında
ambalaj atığı toplama araçlarının kullanılması
gerekmektedir. Bu araçlar mavi renkli olmalı ve
üzerlerinde ambalaj atığı toplama aracı ifadesinin yanı
sıra ambalaj atıklarına ilişkin resim ve yazılara yer
verilmesi gerekmektedir (Şekil 2.12). Yerleşim
bölgesinde oluşan ambalaj atığı toplama sisteminin
detayları hazırlanacak ambalaj atığı yönetim planında
belirtilmelidir. O yerleşim bölgesindeki ambalaj atığı
üreticilerinden kaynaklanan ambalaj atıkları, plan
doğrultusunda belirlenen sisteme uygun olarak hazır
edilmek ve teslim edilmek zorundadır.
Toplama Noktasına Bir Örnek
Toplama Aracı
Yönetmelikte 200 m²’den büyük kapalı alana sahip
marketler satış noktası olarak tanımlanmaktadır. Satış
noktaları, yüksek miktarlarda dış ambalaj atığının
oluşması ve her gün binlerce tüketicinin girip çıkması
nedeniyle ambalaj atıklarının toplanmasında önemli bir
role sahiptirler. Bu önemli rolleri itibariyle
yönetmelikle
bazı
sorumluluklar
verilmiştir.
Sorumluluklardan bir tanesi, ambalaj atığı toplama
noktaları oluşturulmasıdır (Şekil 2.13).
Bu tür yerler tüketicilerin rahatlıkla görebileceği, üzerinde o yerleşim bölgesindeki
ambalaj atığı yönetim planına ait bilgilerin yer aldığı tüketicileri bilgilendirici görsel
ifadelerin bulunduğu toplama noktaları oluşturmakla yükümlüdürler. Satış noktaları, bu
21
noktalarda toplanan ambalaj atıklarını ve ürünlerin dış ambalaj atıklarını planda
belirtilen lisanslı işletmeye vermek zorundadırlar.
5216 ve 5393 sayılı Belediye Kanunlarında; atıkların toplanmasından, taşınmasından ve
bertarafından sorumlu olan kuruluşun belediye olduğu belirtilmiştir. Bu doğrultuda
Yönetmeliğe göre, ambalaj atıklarının kaynakta ayrı olarak toplanmasından da birinci
derecede belediyeler sorumludur. Büyükşehir belediyelerinde ise ilçe ve ilk kademe
belediyeleri sorumludurlar.
2007 yılında yaklaşık 100 belediyede kaynakta ayrı toplama çalışması yürütülmektedir.
Yürütülen çalışmalar kapsamında bulunan konutlarda yaşayan nüfus 3.489.044 kişi
olmuştur. Bu nüfus toplam şehir nüfusunun yaklaşık % 7’sine tekabül etmektedir. İlk
bakışta oran olarak çok düşük görünse de toplanan ambalaj atığı miktarı itibariyle
yüksektir. Bunun yanı sıra kaynakta ayrı toplama çalışmalarının yürütüldüğü bölgelerde
bulunan sanayi nüfusu ve buralardan kaynaklanan ambalaj atığı miktarı
bilinmemektedir.
Türkiye genelinde kaynağında ayrı toplama çalışmaları 21 ilde, ambalaj atıkları
Yönetmeliğin tanımladığı şekilde yürütülmektedir. Ancak, yürütülen bu çalışmalar bazı
nedenlerden dolayı il genelinde yaygınlaştırılamamıştır.
Ülke ve il genelinde yaygınlaşamamanın başlıca nedenleri arasında; belediyelerin
kaynakta ayrı toplamaya gösterdikleri direnç, piyasaya sürenlerin tamamının kayıt altına
alınamamaları, ambalaj atığını toplayan işletmeler ile ayırma tesisi işletmecilerinin ayrı
toplamaya taraf olmamaları gelmektedir. Diğer bir neden ise lisanslı toplama, ayırma
tesislerinin kapasitelerinin düşük olmasıdır. Mevcut işletmelerin tek başına, bir ilde
oluşan ambalaj atığını toplayacak ve ayıracak idari, mali ve teknik kapasiteye sahip
olmaması da oldukça önemlidir.
AMBALAJ ATIKLARININ AYRIŞTIRILMASI
Ambalaj atıklarını geri kazanmak isteyen gerçek ve tüzel
kişiler Bakanlıktan lisans almak zorundadırlar. Maksat,
ambalaj atıklarını toplayan, ayıran ve geri dönüştüren
tesislerin belirli bir disiplin altında çalışmalarını
sağlamaktır.
Lisans, toplama-ayırma tesisi lisansı ve geri dönüşüm
tesisi lisansı olmak üzere iki şekilde verilmektedir. Bu
uygulamanın, önümüzdeki yıllarda toplama, ayırma ve
geri dönüşüm olmak üzere üç ayrı süreçte
22
Şekil 2.14 Ayırma Tesisi
değerlendirilmesi planlanmaktadır. Toplama ile ayırma mevcut uygulamada birbirine
bağlı olarak yürütülmektedir. Bu uygulamanın ilk etapta bu şekilde yapılamayışının
nedeni, ambalaj sektörünün altyapı kapasitesinin henüz istenen seviyeye gelmemiş
olmasıdır. Şekil 2.14 ve Şekil 2.15 ayırma tesislerine örnektir.
Lisans uygulaması ilk olarak 2003 yılında başlatılmıştır.
2003’ten 2007’ye kadar olan dört yıllık süreçte
Bakanlığımızca lisanslandırılan ayırma tesislerinin
yıllara göre artışı Şekil 2.16’da gösterilmiştir. Buna
göre, 2003 yılında 15 olan ayırma tesisinin sayısı, 2007
yılı itibariyle 81’e yükselmiştir.
Şekil 2.15 Ayırma Tesisi
TAT
LİSANSLI TOPLAMA-AYIRMA TESİSİ
SAYISI
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2003
2004
2005
YIL
TAT
2006
2007
TAT
Şekil 2.16 Lisanslı Ayırma Tesislerinin Sayısı
LİSANSLI TOPLAMA-AYIRMA TESİSİ
SAYISI
90
80
AMBALAJ ATIKLARININ GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
70
60
Toplanan, ayrıştırılan ambalaj 50atıklarının geri dönüşüm tesislerine gönderilerek
40
ekonomiye tekrar kazandırılması
sağlanmaktadır. Geri dönüşüm tesisleri de
30
20
Bakanlığımızdan lisans almak zorundadırlar. Geri dönüşüm tesisi lisansı için; Yönetmelik
10
ekinde yer alan formlara uygun olarak
hazırlanan dosya ile tesisin bulunduğu il çevre ve
0
2003
2004
orman
bulunulması
2005 müdürlüğüneTAT başvuruda
2006
YIL
2007
gerekmektedir.
Şekil 2.17 PET Ambalaj Atığından Elde
Edilen Elyaf
Çoğunlukla su, meşrubat, sıvı yağ, sirke gibi sıvı
gıdaların piyasaya sürülmesi amacıyla kullanılan
PET ambalajından geri dönüşüm tesislerinde
elyaf elde edilmekte ve bu ürün bir çok sanayi
dalında kullanılmaktadır (Şekil 2.17).
23
Süt, bakliyat, ketçap, mayonez, yoğurt, deterjan,
şampuan gibi ürünler için kullanılan PE ambalajlardan
geri dönüşüm tesislerinde granül yapılmakta ve bu
ikincil ürün bir çok sektöre hammadde olarak girdi
sağlamaktadır (Şekil 2.18).
Şekil 2.18 PE Ambalaj
Atıklarından Elde Edilen Granül
Bira, meşrubat, salça, konserve, sıvı yağ gibi
ürünlerde kullanılan metal ambalajlar, geri
dönüşüm tesislerinde ergitme işlemine tabi
tutularak tekrar üretim sürecine alınmaktadır
(Şekil 2.19).
Şekil 2.19 Metal Ambalaj Atığından
Elde Edilen Külçeler
Ambalaj üretiminde ilk sırayı alan kağıt,
karton ambalaj atıkları kağıt geri
dönüşüm
tesislerinde
işlemden
geçirilmek suretiyle yeniden kağıt elde
edilmektedir.
Bu işlem sonucunda
ekonomiye
ciddi
oranda
girdi
sağlanmaktadır (Şekil 2.20).
Şekil 2.20 Kağıt Ambalaj Atığından Elde
Edilen Kağıt
2003 yılında başlatılan lisans uygulamasının dört yıllık sürecinde Bakanlığımızca
lisanslandırılan geri dönüşüm tesisi sayısı Şekil 2.21’de gösterilmiştir. Buna göre 2003
yılında 13 olan geri dönüşüm tesisi sayısı, 2007 yılı itibariyle 56’ya yükselmiştir.
LİSANSLI GERİ DÖNÜŞÜM TESİSİ SAYISI
60
50
40
30
20
10
0
2003
2004
S1
2005
2006
YIL
2007
Şekil 2.21 2003'ten 2007'ye Lisanslı Geri Dönüşüm Tesisi Sayısı
24
Bu tesislerin 18’i kağıt geri dönüşüm tesisi, 6’sı cam geri dönüşüm tesisi, 55’i plastik geri
dönüşüm tesisi, 3’ü metal geri dönüşüm tesisi ve 2’si de kompozit geri dönüşüm
tesisidir. Şekil 2.22’de malzeme türlerine göre tesislerin sayısal dağılımları
gösterilmektedir.
6
18
3
55
2
Cam
Kağıt-Karton
Kompozit
Metal
Plastik
Şekil 2.22 Lisanslı Geri Dönüşüm Tesislerinin Malzeme Türlerine Göre
Sayısal Dağılımları
Şekil 2.22’de görüldüğü üzere sayısal olarak ilk sırayı plastik geri dönüşüm tesisi
almaktadır. Bu, plastik ambalajın malzeme türünün PET, PE, PP, PS olmak üzere çok
çeşitli olmasından ve mevcut tesislerin de irili ufaklı küçük kapasiteli olmasından
kaynaklanmaktadır.
Lisanslı geri dönüşüm
tesislerinin kapasitelerine
göre dağılımları da Şekil
23’de gösterilmektedir.
Şekil 22’de sayısal olarak
ilk sırayı plastik geri
dönüşüm tesisleri alırken,
Şekil 2.23’de ilk sırayı
kağıt
geri
dönüşüm
tesisleri kapasite olarak
almaktadır. Lisanslı geri
dönüşüm tesisleri daha
çok Marmara, Ege,
90.268
1.127.787
46.235
9.636
1.717.562
Cam
Kağıt-Karton
Kompozit
Metal
Plastik
Şekil 2.23 Lisanslı Geri Dönüşüm Tesislerinin Malzeme
Türlerine Göre Kapasitelerinin Dağılımı
Akdeniz ve kısmen de İç
Anadolu Bölgelerinde bulunmaktadır.
25
EKONOMİK ARAÇLARIN BELİRLENMESİ
Yönetmelikte, ambalaj atıklarının kaynağında ayrı olarak toplanmasından esas olarak
belediyeler sorumlu tutulmakla birlikte, bu çalışmaların maliyetlerinin de piyasaya
sürenler tarafından karşılanmak zorunda olduğu belirtilmektedir. Kirleten öder
prensibine göre bu atığın sahibi onu piyasaya sürendir, dolayısıyla mali sorumluluk
ambalajlı ürünleri piyasaya sürenlere verilmiştir. Bir başka ifadeyle maliyetler marka
sahipleri tarafından karşılanmalıdır. Bunun için bazı hedefler getirilmiştir. Bu hedefler
Yönetmelikte de belirtildiği üzere, Tablo 2.11’de yıllar itibariyle verilmiştir.
Tablo 2.11 Ambalaj Atığı Geri Kazanım Oranları
Malzemeye göre yıllık geri kazanım hedefleri (%)
Yıllar
Cam
Plastik
Metal
Kağıt/Karton
2005
32
32
30
20
2006
33
35
33
30
2007
35
35
35
35
2008
35
35
35
35
2009
36
36
36
36
2010
37
37
37
37
2011
38
38
38
38
2012
40
40
40
40
Marka sahipleri; piyasaya sürdükleri ürünlerin, kullanım sonucu oluşan ambalaj atıklarını
yukarıda verilen hedefler doğrultusunda toplanmasını ve geri kazanılmasını sağlamakla
ve bunlarla ilgili masrafları da karşılamakla yükümlüdürler. Masraf; piyasaya sürmüş
oldukları ambalaj atıklarının kaynakta ayrı toplanmasını, uygulanan sistemler hakkında
tüketicilerin bilgilendirilmesini, eğitim çalışmalarının yürütülmesini yani ambalaj atığı
yönetim planının desteklenmesini ifade etmektedir. Ambalaj atığı yönetim planının
sürdürülebilir bir şekilde uygulanabilmesi için belediye (ki bunun taşeronu uygulamada
lisanslı toplama ayırma tesisi olmaktadır), tüketici ve piyasaya süren üçgeninin ayakları
yere sağlam olarak basmalıdır. Lisanslı işletme plana uygun toplama yapmalı, ambalaj
atığı üreticileri bu plana uygun olarak atıklarını biriktirip sisteme vermelidir. Sistem mali
boyuttan bakılınca kendi kendini döndürememektedir. O zaman tanımlanan bu sistemin
sürdürülebilmesi için piyasaya sürenin bunun bedelini ödemesi gerekmektedir.
Yönetmelikte de bu şekilde tanımlanmış piyasaya sürenlere bazı yükümlülükler
verilmiştir. Piyasaya sürenlerden, bir belgeleme dosyası hazırlanarak, bu dosyanın
kendileri tarafından her yıl Bakanlığa gönderilmesi istenmektedir. Bu belgeme
dosyasında o yıl ambalaj atıklarının toplanması için gerçekleştirdikleri eğitim faaliyeti,
kaynakta ayrı toplama faaliyeti ve bunlara ilişkin belgeler yer almaktadır.
26
Söz konusu piyasaya süren işletmelerin, bu faaliyetleri bireysel olarak yerine
getirmelerinin zor olacağı dikkate alınarak, diğer ülke uygulamalarında olduğu gibi, bir
endüstri kuruluşunun oluşumuna da Yönetmelikte yer verilmiştir. Piyasaya sürenlerin,
yükümlülüklerini daha etkin bir şekilde yerine getirebilmeleri amacıyla, bir araya gelerek
kâr amacı taşımayan tüzel kişiliğe haiz bir yapı oluşturabilmelerine imkan tanınmıştır.
Türkiye’de de buna benzer bir organizasyon kurulmuştur. Bu organizasyon,
Bakanlığımızdan yetki alan ÇEVKO (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıklarını Değerlendirme
Vakfı İktisadi İşletmesi)’dir.
FİNANSMAN İHTİYACI
Ambalaj atıklarının yönetiminde, 1991 yılından günümüze kadar devam eden süreç
özellikle son üç yılda büyük bir ivme kazanarak gelişim göstermiştir. Tesislerin
işletmeciliği, lisans uygulaması ile birlikte amatör çalışmadan profesyonel çalışmaya
doğru yönlendirilmiş, Çevre Mühendisi çalıştırır duruma gelmiş, tesise giriş çıkışları kayıt
altına alınmış, alt yapı iyileştirilmiş, toplama ve taşıma ekipmanları arttırılmıştır. Bu
suretle Türkiye de yeni bir sektörün oluşması sağlanmıştır.
2003 yılına kadar tesislerin nerede oldukları kapasiteleri bilinmez iken, 2003’te 15 olan
ayırma tesisi, 2007 yılı itibariyle 81’e yükselmiştir. Ancak ülke nüfusu ve oluşan ambalaj
atığı miktarı dikkate alındığında bu sayının hızla artması beklenmektedir. Yine aynı
şekilde geri dönüşüm tesisleri 2003 yılında 13 iken, 2007 yılı itibariyle 56’ya yükselmiştir.
Mevcut haliyle yeter görünen tesisler, ülke geneli dikkate alındığında yetersiz olacaktır.
Bu değerlendirmeler ışığında, ambalaj atıklarının kaynakta ayrı toplaması ve toplanan
atıkların geri dönüşümü için ciddi oranda altyapı yatırımına ihtiyaç duyulacağı açıktır.
“Yüksek Maliyetli Çevre Yatırım Projeleri” raporunda ambalaj atıklarının kaynakta ayrı
toplanması için, 2008 yılından itibaren her yıl ülke olarak 41 milyon avro’luk bir altyapı
yatırımı gerektiği ortaya konulmuştur. Bu bedelin, özel sektör, piyasaya sürenler ve
belediyeler tarafından karşılanması gerekmektedir.
RAPORLAMA VE VERİ KAYIT SİSTEMİ
Ambalaj atıklarının sürdürülebilir yönetimini sağlamak için, sağlam temelli bir veri kayıt
sisteminin de oluşturulması gerekmektedir. Bu maksatla web tabanlı bir bilgisayar
programı kullanılmaktadır. Programın kullanıcıları; Bakanlık, piyasaya sürenler, ambalaj
üreticileri, lisanslı işletmelerden oluşmaktadır. 2008 yılında program 81 il çevre ve
orman müdürlüklerinin kullanımına da açılacaktır. Böylece uygulamanın daha etkin, hızlı
27
ve yerinden yönetimi sağlanmış olacak, il müdürlükleri de uygulamaya aktif olarak dahil
olacaktır.
Ambalaj üreticilerinden, üretilen ambalaj, ithal edilen ve ihraç edilen ambalaj miktarına
ilişkin malzeme türüne göre yıllık veriler ve bu ambalajların hangi firmalara verildiği
istenmektedir. Piyasaya sürenlerden, ürünlerin piyasaya sunumu sırasında kullanılan
ambalaj, ithal edilen ve ihraç edilen ambalaj miktarına ilişkin malzeme türüne göre yıllık
veriler istenmektedir. 2005 yılından itibaren, ambalaj üreticilerinden, ambalajlı ürünleri
piyasaya sürenlerden ve lisanslı işletmelerden ambalaj üretim, satış ve geri dönüşüm
miktarları gibi tüm veriler bu programda kayıt altına alınmaya başlanmıştır.
Yönetmelikte ambalaj üreticisi ile piyasaya sürenlere ekonomik işletme ifadesi
kullanılmaktadır. Bakanlığımızca kayıt altına alınan ekonomik işletmelerin sayısal artışı
Şekil 2.24’de gösterilmiştir. Buna göre Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
çerçevesinde 2005 yılında Bakanlığımıza kayıtlı olan ekonomik işletme sayısı 926 iken
2006’da yaklaşık 2.500’e, 2007 yılında 3.600’e, 2008 yılında 3.900’e yükselmiştir.
Şekil 2.24 Bakanlığımıza Kayıtlı Ekonomik İşletme Sayısı
2005 yılında programa yapılan girişler, tamamen Bakanlık tarafından yapılmıştır. Ancak
2006 yılından itibaren ambalaj üreticilerine ve piyasaya sürenler Bakanlık tarafından
verilen kullanıcı kodu ve şifre ile kendilerinin girmeleri sağlanmıştır.
Programın bir diğer kullanıcısı olan; lisanslı toplama ayırma tesisleri ve geri dönüşüm
tesisleri her ay Bakanlığımız veri kayıt sistemine, tesislerine gelen, ayrıştırılan, işlenen ve
satılan ambalaj atıklarına ait bilgileri göndermektedirler.
28
2005 ile 2007 yılları arasında üretilen, piyasaya sürülen ve geri kazanılan ambalaj ve
ambalaj atıklarına ilişkin veriler Şekil 2.25’de gösterilmektedir. Bakanlığımız tarafından
2008 yılında, ilk defa bir uygulama gerçekleştirilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
ile
yapılan
görüşmeler
sonucunda
ambalaj
ve
ambalaj
atıklarına ait veriler artık Bakanlığımız tarafından yıllık bültenler halinde
resmi olarak yayınlanmaktadır. İlk olarak, 2008 yılının Şubat ayının son günü,
2005 yılına ait veriler resmi olarak yayınlanmıştır. Bu istatistiklere
www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/ambalaj adresinden ulaşılabilmektedir. 2009
yılında; 2006 yılının resmi verileri, 2010 yılında ise 2007 yılının verileri yayınlanacak ve
bu yıldan itibaren de mevcut veriler iki yıl arayla yayınlanacaktır.
TOPLAM AMBALAJ ATIKLARI MİKTARI (TON)
7.000.000
6.000.000
5.000.000
Üretilen Amb.Mik.(Ton)
4.000.000
Piyasaya Sürülen
Amb.Mik.(Ton)
3.000.000
Geri Kazanılan Amb.Atık. Mik.
(Ton)
2.000.000
1.000.000
0
2005
2006
2007
YIL
Şekil 2.25 Toplam Ambalaj ve Ambalaj Atığı Verileri
BELİRLENEN HEDEFLERE ULAŞABİLMEK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
2008 ile 2012 yılları kapsayan Atık Yönetimi Eylem Planında, ambalaj atıklarına ilişkin il
bazında hedefler belirlenirken; yukarıda verilen 2005 ile 2007 arasındaki veriler temel
olarak alınmış ve ileriye dönük tahminler yapılmıştır. Büyükşehir belediyelerinde oluşan
ambalaj atığının, % 40 – 45’inin kaynakta ayrı olarak toplanacağı hesaplanmıştır.
29
Şekil 2.26 Yıllara göre oluşması beklenen ambalaj atığı miktarı
Sanayiden kaynaklaşan ambalaj atığı miktarı ile konutlardan kaynaklanan ambalaj atığı
miktarı tam olarak bilinmemektedir. Ancak ilerleyen yıllarda mevcut veri kayıt sistemi,
bu ayrımı yapabilecek şekilde revize edilecektir.
İl bazındaki hedeflerin tutturulabilesi için bu yatırımların sorumlu taraflarca yapılması
gerekmektedir.
Satış noktaları, reyonlarınla çok çeşitli ürünleri satmaları itibariyle piyasaya süren
işletmelerin kayıt altına alınmaları konusunda da büyük bir role sahiptirler. Bu önemli
rolleri itibariyle yönetmelikle satış noktalarına bazı sorumluluklar verilmiştir Satış
noktaları sisteme kayıtlı olmayan firmaların ürünlerini reyonlarında satmamak gibi bir
uygulama ile sorumlu tutulmaktadırlar Bu sorumluluk, satış noktaları aracılığıyla satılan
markaların Yönetmelik kapsamında sorumluluklarını yerine getirip getirmedikleri
konusunda bir tür piyasa denetimi yapmaları şeklindedir. Bu denetimle haksız rekabetin
önlenmesi ve sorumlu işletmelerin hepsinin kayıt altına alınması amaçlanmaktadır. 2008
yılında il çevre ve orman müdürlükleri aracılığıyla piyasaya sürenlerin kayıt altına
alınmaları sağlanacaktır.
30
III
Tıbbi Atıklar
Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıklar, evsel katı atıkların dışında havada, suda ve
toprakta kalıcı özellik gösteren ve ekolojik dengeyi bozan atıklar olduğundan tehlikeli ve
zararlı atık sınıfına girmekte ve bu tür atıkların üretim, taşıma, depolama ve bertarafına
ilişkin özel önlemler alınması gerekmektedir.
Diğer bütün kuruluşlarda olduğu gibi sağlık kuruluşlarında da her geçen gün atık miktarı
verdikleri hizmet ölçüsünde hızla artmaktadır. Bu artışın neden olabileceği tehlike
risklerinin ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınarak toplamadan bertarafa
kadar yönetim aşamalarının belirlenmesi gerekmektedir.
Türkiye’de tıbbi atıkların güvenli yönetimiyle ilgili esaslar, Bakanlığımız tarafından
hazırlanan ve 22 Temmuz 2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile belirlenmiştir.
Yönetmeliğe göre genel olarak atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geçici
depolanması sorumluluğu sağlık kuruluşlarının, atıkların geçici atık depolarından alınarak
taşınması, sterilizasyon işlemine tabi tutulması ve bertaraf edilmesi konularındaki
sorumluluklar ise belediyelere aittir.
TIBBİ ATIK MİKTARI
Türkiye’deki devlet ve özel hastanelerden kaynaklanan çöpün fiziksel kompozisyonunu
belirlemek amacıyla Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından 1995 yılında “Hastane Çöp
Kompozisyon Araştırması” yapılmıştır.
Devlet ve özel hastanelerden çıkan toplam katı atık miktarı, fiziksel kompozisyon dağılımı
açısından incelendiğinde, devlet hastanelerinde yatak başı günlük 1,92 kg. tıbbi, 0,38 kg.
evsel katı atık ve 0,09 kg geri kazanılabilir madde olmak üzere toplam 2,39 kg atık
oluşurken, özel hastanelerde 2,01 kg. tıbbi, 1,35 kg. evsel katı atık ve 0,98 kg. geri
kazanılabilir madde olmak üzere toplam 4,34 kg atık oluştuğu belirlenmiştir.
Poliklinik başı günlük tıbbi katı atık miktarı ise devlet hastanelerinde 0,05 kg, özel
hastanelerde 0,18 bulunmuştur.
Bakanlığımız tarafından Ülkemizde hem toplam, hem de il bazında oluşan tıbbi atık
miktarının belirlenmesi için Devlet İstatistik Enstitüsü ve Sağlık Bakanlığının da verileri
31
kullanılarak bir çalışma yapılmıştır. Tıbbi atık miktarı belirlenirken yataklı tedavi
kurumları ile yataksız tedavi kurumlarında oluşan tıbbi atık miktarları ayrı ayrı
hesaplanmıştır.
795
293
53
Sağlık Üniversite
Bakanlığı
42
Özel
MSB
15
Diğer Kamu
Şekil 2.27 Yataklı Tedavi Kurumlarının Kuruluşlara Göre Dağılımı
(Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı, Sağlık Bakanlığı, 2005)
113.764
29.014
14.729
Sağlık Üniversite
Bakanlığı
Özel
8.787
MSB
1.225
Diğer Kamu
Şekil 2.28 Yatak Kapasitesinin Kurum/Kuruluşlara Göre Dağılımı
(Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı, Sağlık Bakanlığı, 2005)
32
Sağlık Bakanlığı’nın 2005 yılı verilerine (Sağlık Bakanlığı, Yataklı Tedavi Kurumları
İstatistik Yıllığı, 2005) göre Ülkemizdeki toplam hastane sayısı 1198, bu hastanelerdeki
toplam fiili yatak sayısı ise 167.519’dur. 2005 yılı verilerine göre yataklı tedavi
kurumlarının kuruluşlara ve hastanelerin yatak kapasitelerine göre dağılımı Şekil 2.27 ve
2.28’de gösterilmektedir. İllere göre yatak doluluk oranları dikkate alınarak yapılan
hesaplamalar sonucu yataklı tedavi kurumları ile ayakta tedavi hizmeti veren sağlık
kuruluşlarından günde 238,26 ton yılda ise 86.968,3 ton. tıbbi atık oluşmaktadır (Tablo
2.12).
Tablo 2.12 2007 yılında yataklı ve ayakta tedavi hizmeti veren sağlık kuruluşlarında
oluşan tıbbi atık miktarı
Tıbbi Atık Miktarı
Tıbbi Atık Miktarı
(ton/gün)
(ton/yıl)
Yataklı Tedavi Kurumları
212,58
77593,21
Ayakta Tedavi Hizmetleri
25,68
9375,09
TOPLAM
238,26
86968,3
TIBBİ ATIK MİKTARI PROJEKSİYONU
Tıbbi atık miktarının, Sağlık Bakanlığı tarafından yapılması planlanan yeni yatak
yatırımlarına paralel olarak 2012 yılında 113.274 tona ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Bakanlığımız tarafından önümüzdeki yıllarda Ülkemizde oluşması tahmin edilen tıbbi atık
miktarının belirlenmesine yönelik olarak bir çalışma yapılmıştır. Bu noktada 2012 yılına
kadar yıllar itibari ile oluşması tahmin edilen tıbbi atık miktarları aşağıda grafik olarak
gösterilmektedir.
Yıllara Göre Tıbbi Atık Oluşumu (ton/yıl)
120000
Miktar
100000
83261,8
86968,3
92090,3
96981,2
2006
2007
2008
2009
104011,5
108481
113274,2
2010
2011
2012
80000
60000
40000
20000
0
Yıllar
Şekil 2.29 2006-2013 yılları arası tıbbi atık projeksiyonu
33
Tıbbi atık projeksiyonunda, Sağlık Bakanlığı tarafından önümüzdeki yıllarda yapılması
planlanan ilave yatak yatırımları esas alınmıştır. Devlet Planlama Teşkilatı tarafından
hazırlanan ve 2007-2013 yılları arasını kapsayan 9. Kalkınma Planı’nın “Sağlık
Hizmetlerinde Hedefler” başlıklı 6.15 nolu tablosunda 2013 yılına kadar toplam 39.430
adet ilave yatak yatırımının yapılmasının planlandığı belirtilmektedir (Tablo 2.13).
Tablo 2.13 2007-2013 arası yapılması planlanan ilave yatak sayıları
Yıllar
Yatak Sayısı (Adet)
2008
2009
2010-2012
2013
Toplam
5328
10862
14616
8624
39430
Tıbbi atık projeksiyonunun yapılmasında ilave yatak sayılarının yanı sıra, ortalama yatak
doluluk oranı % 65, poliklinik hizmetlerindeki yıllık artış oranı ise % 15 olarak kabul
edilmiştir.
TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI
Sağlık kuruluşlarında oluşan atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar, evsel nitelikli atıklar ve
ambalaj atıkları olarak sınıflandırılmakta ve birbirleri ile karışmadan kaynağında ayrı
olarak özel torba ve kutular ile toplanmaktadır.
Yönetmeliğe göre; tıbbi atıklar kaynağında kırmızı renkli, üzerlerinde “Uluslararası
Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi bulunan özel plastik torbalarda ayrı
biriktirilirler. Tıbbi atıkların bir alt grubu olan kesici ve delici atıklar ise diğer tıbbi
atıklardan ayrı olarak özel plastik veya lamine kartondan yapılmış, üzerlerinde aynı uyarı
işaretleri bulunan özel kutular içinde toplanmaktadır.
34
TIBBİ ATIKLARIN GEÇİCİ DEPOLANMASI
Sağlık kuruluşlarında toplanan atıklar, belediye tarafından alınıncaya kadar geçici atık
deposu veya konteynırlar içinde geçici olarak depolanmalıdır. Atıklar bu depolarda veya
konteynırlarda en fazla 48 saat bekletilebilir. Geçici atık deposu içindeki sıcaklığın
4oC’nin altında olması durumunda bekleme süresi bir haftaya kadar uzayabilecektir.
TIBBİ ATIKLARIN TAŞINMASI
Tıbbi atıkların geçici atık depoları ve konteynırlar ile küçük kaynaklardan alınarak
bertaraf tesisine taşınmasından büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde
ise belediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlar sorumludur.
Tıbbi atıkların taşınmasının özel olarak dizayn
ve
imal
edilmiş
araçlarla
yapılması
gerekmektedir. Tıbbi atık taşıma araçları için
ilgili valilikten taşıma lisansı alınması
gerekmektedir. Bu kapsamda il çevre ve orman
müdürlüklerimiz tarafından 31.12.2007 tarihi
itibari ile 45 ilde 84 belediye ve firmaya ait 140
adet araca tıbbi atık taşıma lisansı verilmiştir.
TIBBİ ATIKLARIN BERTARAF EDİLMESİ
Gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, gerekse de Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği gereğince tıbbi atıkların bertaraf edilmesi ile ilgili yükümlülükler
büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerine, büyükşehir belediyesi olmayan yerlerde ise
belediyelere verilmiştir. Söz konusu hizmetler doğrudan belediyeler tarafından
verilebildiği gibi, gerek hizmet alımı, gerek uzun süreli ihaleler, gerekse de yap-işlet
modeliyle belediyelerin gözetiminde özel sektör tarafından da yapılabilmektedir.
Tıbbi atıklar düzenli depolanarak veya yakılarak bertaraf edilmekte veya sterilizasyon
işlemine tabi tutularak zararsız hale getirilmektedir.
35
TIBBİ ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASI
Tıbbi atıklar, depo tabanı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak inşa
edilmiş depolama sahalarında düzenli depolanarak bertaraf edilebilirler. Ancak
Ülkemizde bu özelliklere haiz tıbbi atık düzenli depolama sahası sayısı sınırlıdır.
Bakanlığımız verilerine göre Ankara, Bursa, İzmir, Gaziantep, Denizli, Malatya ve Erzincan
illerinde yılda toplam 21.646 ton tıbbi atık mevzuata uygun olarak düzenli depolanmak
suretiyle bertaraf edilmektedir (Tablo 2.14). Bu rakam Ülkemizde oluşan toplam tıbbi
atığın yaklaşık %25’ine karşılık gelmektedir.
Tablo 2.14 Tıbbi Atıklarını Düzenli Depolayarak Bertaraf Eden İller
SIRA
BERTARAF
İL
NO
YÖNTEMİ
kg / gün
kg / yıl
Düzenli
1
ANKARA
24.945,04 9.104.939,40
Depolama
Düzenli
2
BURSA
8.320,94 3.037.144,85
Depolama
Düzenli
3
İZMİR
14.464,19 5.279.430,32
Depolama
4
GAZİANTEP
4.949,62
1.806.611,45
5
DENİZLİ
2.954,79
1.078.498,81
6
MALATYA
2.891,64
1.055.448,41
7
ERZİNCAN
778,32
284.085,29
TOPLAM
59.304,54 21.646.158,53
36
Düzenli
Depolama
Düzenli
Depolama
Düzenli
Depolama
Düzenli
Depolama
TESİS SAHİBİ
Ankara Büyükşehir
Belediyesi
Bursa Büyükşehir
Belediyesi
İzmir Büyükşehir
Belediyesi
Gaziantep
Büyükşehir
Belediyesi
Denizli Belediyesi
Malatya Belediyesi
Erzincan Belediyesi
Bunun dışında kalan 47.866 ton tıbbi atık ise (toplam tıbbi atığın %55’i) evsel atık
depolama sahalarının ayrı bir yerinde açılan çukurlarda üzerleri sönmemiş kireç ile
kaplanmak suretiyle gömülmektedir.
TIBBİ ATIKLARIN YAKILMASI
Yakma, tıbbi atıkların bertarafında en güvenli yöntem olmakla birlikte, Ülkemizde şu
anda İzmit Büyükşehir Belediyesi İzmit Atık ve Artıkları Arıtma ve Yakma Değerlendirme
A.Ş. (İZAYDAŞ) ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Çevre Koruma ve Atık Mad.
Değ. San. ve Tic. A.Ş. (İSTAÇ A.Ş.) Tıbbi Atık Yakma Tesisleri tıbbi atıkları yakarak bertaraf
etmektedir.
Bakanlığımız verilerine göre, İstanbul, Kocaeli ve Adapazarı illerinde yakılarak bertaraf
edilen tıbbi atık miktarı 17.456 ton/yıl olup, bu rakam ülke genelinde oluşan tıbbi
atıkların % 20’ine karşılık gelmektedir (Tablo 2.15). Adapazarı’nda yakma tesisi
bulunmamakla birlikte, bu il merkezinde oluşan tıbbi atıklar İZAYDAŞ’a taşınarak bertaraf
edilmektedir.
37
Tablo 2.15 Tıbbi Atıklarını Yakarak Bertaraf Eden İller
SIRA
NO
İL
kg / gün
kg / yıl
BERTARAF
YÖNTEMİ
1
KOCAELİ
3.645,82
1.330.724,91
Yakma
2
ADAPAZARI
1.659,54
605.733,75
Yakma
3
İSTANBUL
42.519,27 15.519.534,69
TOPLAM
47.824,63 17.455.993,35
Yakma
TESİS SAHİBİ
Kocaeli
Büyükşehir
Belediyesi
Kocaeli
Büyükşehir
Belediyesi
İstanbul
Büyükşehir
Belediyesi
2007 yılı verilerine göre ülkemizde tıbbi atıkların bertaraf yöntemlerinin dağılımı Şekil
2.30’da gösterilmektedir.
Şekil 2.30 Tıbbi Atıkların Bertaraf Durumu, 2007
38
TIBBİ ATIKLARIN STERİLİZASYONU
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tıbbi atıkların bertarafı konusunda gelişmiş
ülkelerde uygulanan alternatif bertaraf teknolojilerinin Ülkemizde de uygulanmasının
önü açılmıştır.
Bu çerçevede, Bakanlığımızca 31.03.2006 tarihinde 2006/7 sayılı Genelge yayımlanmış
ve evsel katı atıklar ile tıbbi atıkların bertarafının bir bütünlük içinde ele alınması, tıbbi
atıkların bertarafının da bir bileşen olarak değerlendirmeye alınması ve Ülkemiz
şartlarına en uygun ara işlem yöntemi olarak sterilizasyona öncelik verilmesi
hususlarında belediyeler talimatlandırılmıştır.
Bu noktada 10 belediyede toplam 3.180,1 ton/yıl tıbbi atığın düzenli depolanarak
bertaraf edilmesi, 67 belediyede ise 53.152,6 ton/yıl tıbbi atığın sterilize edilmesine
yönelik çalışmalar devam etmektedir
Bu kapsamda, mevcut bertaraf tesislerine ilave olarak işletmeye alınması planlanan yeni
tesisler ile 2008 yılı sonu itibari ile toplam tıbbi atığın % 27’sine karşılık gelen 25.230 ton
tıbbi atığın sterilize edilerek zararsız hale getirilmesi, toplam tıbbi atığın % 2’sine karşılık
gelen 1.785 ton tıbbi atığın ise düzenli depolanarak bertarafı öngörülmektedir (Şekil
2.31).
Bertaraf Yöntemlerine Göre Tıbbi Atık Miktarı, 2008, (ton/yıl)
Yakma; 17456;
19%
Gömme; 25972,6;
28%
Düzenli Depolama;
21646; 24%
Planlanan
Sterilizasyon;
25230,5; 27%
Planlanan Düzenli
Depolama; 1785,2;
2%
Şekil 2.31 2008 yılı sonu itibari ile tıbbi atıkların bertaraf durumu
39
Yapılması planlanan bertaraf tesislerinin işletmeye alınması ile 2012 yılı sonunda toplam
tıbbi atığın %84’ünün mevzuata uygun şekilde bertaraf edilmesi, bir başka ifadeyle 2007
yılında %55 olan gömme yoluyla bertarafı oranının 2012 yılında %16’ya kadar indirilmesi
hedeflenmektedir (Şekil 2.32). Şekil 2.33’de ise 2008-2012 yılları arası tıbbi atık miktarı
ve bertaraf yöntemleri karşılaştırılmaktadır.
Bertaraf Yöntemlerine Göre Tıbbi Atık Miktarı, 2012, (ton/yıl)
Yakma; 17456;
15%
Sterilizasyon;
44123,9; 39%
Düzenli Depolama;
23637,7; 21%
Planlanan Düzenli
Depolama; 1188,3;
1%
Planlanan
Sterilizasyon;
9028,6; 8%
Gömme; 17839,7;
16%
Şekil 2.32 2012 yılı sonu itibari ile tıbbi atıkların bertaraf durumu
120000
Tıbbi Atık Miktarları ve Bertaraf Yöntemlerinin Karşılaştırılması, ton/yıl,
2008-2012
113274
100000 92090
80000
60000
44124
40000
2164623638
20000
1745617456
25973
25231
17840
2008
2012
2008
2012
2008
2012
2008
2012
Gömme
Gömme
Sterilizasyon
Sterilizasyon
Yakma
Yakma
Düzenli
Depolama
Düzenli
Depolama
Tıbbi atık
Miktarı
Tıbbi Atık
Miktarı
0
2008 2012
Şekil 2.33 2008-2012 Yılları Tıbbi Atık Miktar ve Bertaraf Yöntemlerinin Karşılaştırılması
TIBBİ ATIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI
Yönetmelik kapsamında tıbbi atık yönetimiyle ilgili bir finans sistemi kurulmuş olup, tıbbi
atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı için gereken harcamalar “kirleten öder” ilkesi
doğrultusunda atık üreticisi olan sağlık kuruluşları tarafından belediyelere
ödenmektedir. Bununla ilgili ücretler ise İl Mahalli Çevre Kurulları tarafından
belirlenmektedir.
40
IV Bitkisel Atık Yağlar
T
ürkiye’de bitkisel atık yağların yönetimiyle ilgili esaslar Bakanlığımız tarafından
hazırlanan ve 19 Nisan 2005 tarih ve 25791 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ile belirlenmiştir.
Ülkemizde her yıl yaklaşık 1,5 milyon ton bitkisel yağ gıda amaçlı olarak tüketilmektedir.
Özellikle kızartma işlemlerinden sonra 150-350 bin ton civarında kullanılmış kızartmalık
yağ oluştuğu tahmin edilmektedir.
Bitkisel yağlar yüksek sıcaklıkta kolaylıkla okside olmakta kullanım ömürlerini
tamamladıktan sonra ekotoksik özellikler göstermektedir. 1 lt atık yağ 1 milyon litre
içme suyunu kirletebilmektedir. Kullanılmış bitkisel atık yağlar evsel atık su kirliliğinin
yaklaşık %25’ini oluşturmaktadır.
Bu atık yağlar atık su toplama sistemlerinin (kanalizasyon, kollektörler vs.) daralmasına
ve tıkanmasına neden olabilmektedir. Bu etkilerin en aza indirilmesi amacıyla
Belediyelere 2008 yılından itibaren konutlardan kullanılmış kızartmalık yağların
toplanması yükümlülüğü getirilmiştir.
Yönetmelik ile bitkisel atık yağlardan biyodizel üretimi esas alınmış ve bu yönde
lisanslandırmalar yapılmıştır. Yapılan lisanslandırmalar sonucunda 2005-2007 yılları
arasında toplanan kullanılmış kızartmalık yağ miktarı Şekil 2.34’de, toplanan rafineri atığı
bitkisel yağ miktarı ise Şekil 2.35’de gösterilmektedir.
41
2007
2852
2006
2007
2006
2005
1700
2005
1858
0
1000
2000
3000
Şekil 2.34 Toplanan Kullanılmış Kızartmalık Yağ Miktarı (Ton)
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
88898
72760
61390
2005
2006
2007
2005
2006
2007
Şekil 2.35 Toplanan Rafineri Atığı Bitkisel Yağlar (Ton)
2005-2007 yılları arasında bitkisel atık yağ toplama lisanslı geri kazanım tesislerinin
dağılımı Şekil 2.36’da, izinli geçici depolama alanı sayıları Şekil 2.37’de gösterilmektedir.
2007 yılı verilerine göre geçici depolama yapan iller ve depolama alanı sayıları
Tablo1.16’da verilmektedir.
42
14
14
12
10
8
6
2005
7
6
2006
4
2007
2
0
2005
2006
2007
Şekil 2.37 İzinli Geçici Depolama Alanı Sayısı
Tablo 1.16 Geçici Depolama yapılan iller ve depo sayıları
Geçici depolama yapılan iller
Adana
Ankara
Antalya
Denizli
İzmir
Kırklareli
İstanbul
Geçici depo sayısı
1
3
5
1
2
1
1
Yönetmelik gereğince konutlardan toplama faaliyetlerinin 2008 yılından itibaren
başlayacak olması nedeniyle konutlardan toplanacak bitkisel atık yağ miktarlarına ilişkin
projeksiyon 2008 yılından sonra verilebilecektir.
43
V
Atık Pil ve Akümülatörler
T
ürkiye’de atık pillerin yönetimiyle ilgili esaslar, Bakanlığımız tarafından hazırlanan
ve 31 Ağustos 2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01 Ocak
2005 tarihinde yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği ile belirlenmiştir.
Ülkemizde her yıl yaklaşık 10.000 ton pil piyasaya
sürülmektedir. Teknolojinin ilerlemesiyle ve refah
düzeyinin
artmasıyla
pil
kullanımı
sürekli
yaygınlaşmaktadır.Türkiye’de yıllık kişi başına düşen pil
miktarı yaklaşık 135 gramdır.
2004-2006 yılları arasında piyasaya sürülen pil miktarı
Şekil 2.38 de gösterilmektedir.
12.000
10.000
11.500
9.179
9.297
8.000
6.000
4.000
2.000
0
TON
2004
2005
2006
Şekil 2.38 Piyasaya sürülen pil miktarları (Ton)
Kota kapsamında yapılan uygulamalara göre 2006 ve 2007 yıllarında yaklaşık 200 ton/yıl
atık pil Kaynakta Ayrı Toplanarak yönetmeliğe uygun olarak bertaraf edilmiştir (Tablo
2.17). Evsel atık kompozisyonu içinde yer alan atık pil miktarına ilişkin bilgiler mevcut
olmadığından, ileriye dönük atık pil miktarı projeksiyonları yapılamamaktadır.
44
Tablo 2.17 2006 ve 2007 yıllarında bertaraf edilen atık pillerin miktarları ve bertaraf
yerlerine ilişkin bilgiler
YIL
İZAYDAŞ
(ton)
İHRACAT
(ton)
BELEDİYE PİL
DEPOLAMA
ALANI**
TOPLAM
(ton)
2006
12,8
52
134
198,8
2007
0,1
41
158
199,1
** Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği- TAP tarafından toplanan atık pillerin
geçici depolanması İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait Kemerburgaz Katı Atık Depolama
sahasında TAP tarafından yaptırılan 4 depoda (8 hazneli) yapılmaktadır. Ayrıca İzmir
Büyükşehir Belediyesi Harmandalı Katı Atık Sahasında benzer bir depo (2 hazneli) faaliyete
alınmıştır.
Yönetmeliğe göre genel olarak atık pillerin toplanması, taşınması, geri kazanılması ve
bertarafı üretici sorumluluğundadır. Bunun yanı sıra atık pillerin evsel atıklardan ayrı
olarak bertaraf edilmesi konularındaki sorumluluklar ise belediyelere aittir.
Kuruluş ve işletme giderleri pil üreticileri tarafından karşılanacak geçirimsizlik koşulları
sağlanmış atık pil depolama alanlarının kurulması için katı atık düzenli depolama
alanlarında ücretsiz olarak yer tahsis etmek yine belediyelerin görev ve yetkileri arasında
yer almaktadır.
45
VI Yapılan Çalışmalar
K
atı atık yönetim hizmetlerinde yaşanan en önemli problemlerden biri kendi
temizlik işleri veya katı atık yönetim işletmeleri olan çok sayıda küçük belediyelerin
bulunmasıdır. Bu sistem, etkili ve ekonomik olmadığı gibi, maliyetlerin
karşılanamaması, yeterli kaynakların ve uygun teknolojinin bulunamaması ve genellikle de
uygun katı atık yönetim pratiklerinin hayata geçirilmesinde ilerleme kaydedilememesi gibi
problemlere yol açmaktadır.
Bu nedenle, atıkların bertarafı için daha büyük yönetim birimlerinin (Mahalli İdare
Birlikleri) kurulmasını teşvik etmek önem taşımaktadır. Böylece, sınırlı kaynaklardan
maksimum avantaj sağlanacak şekilde yararlanılabilir ve büyük ölçekli işletmeler ve büyük
tesisler ortaklaşa kullanılarak daha fazla verim elde edilebilir. İşbirliği, pahalı ve kompleks
tesislerin planlaması, kurulması ve işletilmesi açısından son derece önemlidir.
Bakanlığımızca; Mahalli İdare Birlikleri aracılığı ile en geniş bölgenin faydalanabileceği (5060 km yarıçap dahilinde) “Katı Atık Bertaraf Tesisleri”nin hayata geçirilmesi katı atık
sorununun çözümünde en önemli konu olarak görülmektedir. Bu noktadan hareket
edilerek ülke genelinde birlik oluşturan belediyelere öncelik verilerek çalışmalar bölgesel
düzeyde yürütülmüştür.
2003 yılında yayınlanan 2003/8 sayılı genelgemiz ile; il genelinde bölgesel işbirliği
yapabilecek belediyelerin ve alternatif katı atık depolama alanlarının belirlenmesi
istenmiştir. Ayrıca vahşi atık depolama alanlarının ise katı atıkların kontrolü yönetmeliği
doğrultusunda kapatılarak rehabilite çalışmalarının başlatılması gerektiği yönünde tüm
valilikler talimatlandırılmıştır.
Entegre Bertaraf Tesisleri” yapılması için son derece önemli ve gerekli olan jeolojik ve
jeoteknik etütler, çevresel etki değerlendirmesi çalışmaları, uygulama projeleri ve ihale
dokümanlarının hazırlanması aşamasında her türlü teknik ve maddi destek Bakanlığımızca
verilmektedir.
2872 sayılı Çevre Kanunu’nu gelişen şartlar ve günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir
duruma getirebilmek için; 13.05.2006 tarih ve 26167 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak
yürürlüğe giren “Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” çıkarılmıştır.
Çevre Kanunu Geçici 4. Maddesi gereği; Evsel nitelikli katı atık bertaraf tesisini kurmamış
belediyeler, bu tesislerin kurulmasına ilişkin İş Termin Planlarını (İTP) bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten bir yıl içinde ilgili Valiliklere sunmak ve İş Termin Plânının (İTP)
ilgili Valiliğe sunulmasından itibaren; belediyelerden nüfusu, 100.000’den fazla olanlarda 3
46
yıl, 100.000 ilâ 50.000 arasında olanlarda 5 yıl, 50.000 ilâ 10.000 arasında olanlarda 7 yıl,
10.000 ilâ 2.000 arasında olanlarda 10 yıl içerisinde
katı atık bertaraf tesislerini işletmeye almak
ITP’LERİN VALİLİĞE
zorundadır.
SUNULMASINDAN İTİBAREN
 nüfus >100.000  3 yıl
 100.000-50.000  5 yıl
 50.000-10.000  7 yıl
 10.000-2.000  10 yıl
içerisinde katı atık bertaraf tesisini
işletmeye almak zorundadır.
Çevre Kanunu Geçici 4. Maddesinin yerine
getirilmesi için 22.06.2006 tarih ve 7204 sayılı
yazımız ile (2006/14) nolu Bakanlık Genelgemiz
Valiliklere gönderilmiştir
Söz konusu genelgeyle Birlik Modeli oluşturularak
işlemleri devam eden belediyeler ve büyükşehir
belediyeleri “Katı Atık Bertaraf Tesisleri”nin hayata geçirilmesi çalışmalarını kesintisiz
olarak devam ettirileceği, Katı Atık Bertaraf Tesislerinin kurulması çalışmalarına yeni
başlayacak belediyelerin ise, yine birlik modeli esasına göre çalışmaları gerektiği, coğrafik
ve meteorolojik şartlar dikkate alınarak ortalama 50-60 kilometre yarıçap içinde kalan
belediyelerin öncelikle mevcut hizmet birliklerine dahil olmaları veya hizmet birliklerini
oluşturarak Katı Atık Bertaraf ve Atık Geri Kazanım Tesislerini kurmaları, İş Termin Planları
(İTP) ile ilgili sürelerde birlik nüfusunun dikkate alınması gerektiği bir kez daha
vurgulanmıştır.
Tüm bu çalışmalar çerçevesinde, Bakanlığımız koordinatörlüğünde ülkemiz genelinde
çalışmalar devam ettirilmiş ve belirli bir aşamaya getirilmiştir. Bu aşamada yürütülmekte
olan çalışmaların kapsadığı belediye sayısı, tesis sayısı ve hizmet götürülen/götürülecek
olan nüfus Tablo 2.18’de görülmektedir.
Tablo 2.18 Belediyelerle yürütülmekte olan çalışmaların kapsadığı nüfus, tesis ve belediye
sayısı
TESİS
SAYISI
BELEDİYE
SAYISI
HİZMET ALAN
NÜFUS
2003/8 genelgesi kapsamındaki
çalışmalar
66
595
17.707.130
AB projeleri
10
111
3.500.000
Düzenli Depolama Yapan
Belediyeler
32
422
28.747.033
TOPLAM
108
1.128
49.954.163
47
Tablo 2.18’da belirtilen tüm çalışmaların tamamlanmasıyla ülkemizde üretilen atıkların
%70’i düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilmiş olacaktır. Tesislerden yararlanacak
nüfusun toplam nüfustaki payı ise Şekil 2.39’de görülmektedir.
Şekil 2.39 Tesislerden yararlanacak nüfus payı
Tablo 2.19’de verilen çalışmaların temel çıkış noktasını, Türkiye için Yüksek Maliyetli Çevre
Yatırımlarının Planlaması (YMÇYP) Projesi’nde Model FEASIBLE adı ile bilinen bir bilgisayar
programı aracılığıyla gerçekleştirilen modelleme bölgeleri ve Katı Atık Ana Planı
Projesi’nde bölgeleri baz alarak önerilen atık havzaları (birlikleri) oluşturmaktadır.
Bilindiği üzere, katı atık yönetimi hizmetlerinin kaliteli ve sürdürülebilir bir maliyetle
planlanıp yürütülebilmesi için hizmet edilen nüfusun belli bir değerden küçük olmaması
gerekmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde ortalama nüfus yaklaşık 500.000 olarak
verilmektedir. Türkiye’nin coğrafi özellikleri, nüfus yoğunluğu ve ulaşım durumu gibi temel
parametreler dikkate alındığında optimum atık yönetim birliği nüfusunun 300.000 kişi
civarında olduğu düşünülmektedir. Bu kapsamda, bölgesel katı atık yönetim tesislerinin
hizmet vereceği Atık Yönetim Birlikleri veya atık havzalarının, 50-60 km’lik taşıma
mesafelerinde ve olabildiğince fazla nüfusa hizmet vermek üzere oluşturulması
hedeflenmiştir.
Katı Atık Yönetim Birliği, atık havzasını, başka bir deyişle katı atık hizmetlerinin sunulacağı
alt bölgeyi ve nüfusunu tanımlamaktadır. Katı atık hizmetleri başlıca atık toplama, taşıma,
geri kazanma, arıtma ve bertaraf faaliyetlerini içermektedir.
Atık Birliklerinin teşkilinde dikkate alınan başlıca parametreler; idari yapı, coğrafi konum,
topografya, yol durumu, ekonomik taşıma mesafesi ve nüfustur.
Tablo 2.19’da Katı Atık Ana Planı Projesi kapsamında önerilen atık birlikleri yer almaktadır.
48
Tablo 2.19 Atık birlikleri
BÖLGELENDİRME ÇALIŞMASI
YMÇYP
SIRA
ATIK
BÖLGE
NO HAVZASI ADI
NO
1
2
1A
3
4
5
6
1B
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
1C
18
19
BİRLİK ÜYELERİ
(İLÇE BELEDİYELERİ)
Beykoz, Üsküdar, Kadıköy, Maltepe, Kartal,
Tuzla, Sultanbeyli, Pendik, Ümraniye, Şile,
Adalar (A)
Gaziosmanpaşa, Büyükçekmece,
Küçükçekmece, Avcılar, Bağcılar, Fatih,
İSTANBUL
Bakırköy, Esenler, Eyüp, Sarıyer, Şişli, Beşiktaş,
AVRUPA 1
Beyoğlu, Eminönü, Güngören, Kağıthane,
Zeytinburnu, Bahçelievler, Bayrampaşa
İSTANBUL
Silivri, Çatalca (A), Çerkezköy (Tekirdağ), Saray
AVRUPA 2
(Tekirdağ)
Menderes, Kiraz, Beydağ, Kemalpaşa, Ödemiş,
İZMİR GÜNEY Tire, Selçuk, Bayındır, Torbalı, Çeşme (A),
Karaburun (A), Urla (A), Seferihisar (A)
Dikili, Bergama, Kınık, Menemen, Foça, Aliağa,
İZMİR KUZEY Güzelbahçe, Balçova, Buca, Narlıdere, Gaziemir,
Bornova, Karşıyaka, Konak, Çiğli
Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım, Büyükorhan,
BURSA
Gemlik, Gürsu, Keles, Kestel, Mudanya,
Orhaneli, İnegöl, Yenişehir (A)
Kocaeli M., Gebze, Gölcük, Kandıra, Karamürsel,
KOCAELİ
Körfez, Derince
Sakarya M., Ferizli, Söğütlü, Akyazı, Geyve,
SAKARYA
Hendek, Karapürçek, Karasu, Kaynarca, Kocaeli,
Pamukova, Sapanca, Taraklı
AFYON
Sincanlı, Hocalar, Sandıklı, Kızılören, Dazkırı,
GÜNEY
Basmakçı, Evciler, Dinar
AFYON
Afyon M., Bolvadin, Iscehisar, Bayat, Emirdağ,
KUZEY
Çay, Sultandağı, İhsaniye, Şuhut, Çobanlar
AYDIN BATI
Kuşadası, Söke, Didim, Germencik
Aydın M., Bozdoğan, Kuyucak, Nazilli, Karacasu,
AYDIN DOĞU Buharkent, Yenipazar, Koçarlı, Köşk, Çine,
Sultanhisar, Karpuzlu, İncirliova
BALIKESİR
Ayvalık, Edremit, Gömeç, Burhaniye, Havran
BATI
BALIKESİR
Balıkesir M., Balya, Bigadiç, Dursunbey, İvrindi,
DOĞU
Kepsut, Savaştepe, Susurluk, Sındırgı
Erdek, Bandırma, Gönen, Manyas, Marmara
BALIKESİR
Adası (A), Karacabey (Bursa), M.Kemalpaşa
KUZEY
(Bursa)
Bilecik M., Bozüyük, Gölpazarı, İnhisar,
BİLECİK
Osmaneli, Pazaryeri, Söğüt, Yenipazar
Çanakkale M., Lapseki, Ezine, Ayvacık,
ÇANAKKALE Bayramiç, Çan, Biga, Yenice, Gelibolu (A),
Eceabat (A), Bozcaada (A), Gökçeada (A)
DENİZLİ
Çameli, Beyağaç, Kale, Acıpayam, Tavas,
GÜNEY
Serinhisar
DENİZLİ
Denizli M., Babadağ, Honaz, Bozkurt, Çardak,
KUZEY
Sarayköy, Akköy, Buldan, Güney, Bekilli, Çivril,
İSTANBUL
ANADOLU
49
HAVZA İÇİN
ORTALAMA
YARIÇAP
(KM)
35
30
30
50
50
50
40
40
50
50
30
50
40
50
40
40
50
40
50
Çal, Baklan
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
2A
32
33
34
2B
35
36
37
38
39
40
41
2C
42
43
44
45
46
EDİRNE
GÜNEY
EDİRNE
KUZEY
Keşan, Enez, İpsala, Meriç, Uzunköprü
40
Edirne M., Lalapaşa, Süleoğlu, Havsa
40
Kırklareli M., Babaeski, Demirköy, Kofçaz,
Lüleburgaz, Pehlivanköy, Pınarhisar, Vize
KÜTAHYA
Gediz, Hisarcık, Pazarlar, Çavdarhisar, Simav,
BATI
Şaphane
Kütahya M., Altıntaş, Aslanapa, Tavşanlı,
KÜTAHYA
Domaniç (A), Harmancık (Bursa) (A), Emet (A),
DOĞU
Dumlupınar(A)
Manisa M., Ahmetli, Akhisar, Gölmarmara,
MANİSA BATI
Kırkağaç, Saruhanlı, Soma, Turgutlu
MANİSA
Alaşehir, Sarıgöl, Selendi, Demirci, Köprübaşı,
DOĞU
Gördes, Kula, Salihli
MUĞLA
Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Fethiye
GÜNEY
MUĞLA
Muğla M., Bodrum, Milas, Yatağan, Marmaris,
KUZEY
Ula, Kavaklıdere, Datça (A)
Tekirdağ M., Şarköy, Çorlu, Hayrabolu, Malkara,
TEKİRDAĞ
M.Ereğlisi, Muratlı
UŞAK
Uşak M., Banaz, Ulubey, Eşme, Karahallı, Sivaslı
Yalova M., Armutlu, Çınarcık, Çiftlikköy, Termal,
YALOVA
Altınova, İznik (Bursa), Orhangazi (Bursa)
Polatlı, Haymana, Bala, Gölbaşı, Mamak, Kazan,
ANKARA
Yenimahalle, Elmadağ, Çankaya, Keçiören,
GÜNEY
Altındağ, Etimesgut, Sincan, Ayaş, Akyurt,
Çubuk (A), Kalecik (A)
ANKARA
Kızılcahamam, Çamlıdere, Beypazarı, Güdül,
KUZEY
Nallıhan (A)
ANTALYA
Kaş, Kale, Kumluca, Kemer, Elmalı, Finike,
BATI
Korkuteli (A)
ANTALYA
Gündoğmuş, Alanya, Gazipaşa
DOĞU
ANTALYA
Antalya M., Serik, Manavgat, Akseki, İbradı
ORTA
İÇEL BATI
Anamur, Bozyazı, Aydıncık, Gülnar, Mut, Silifke
İÇEL DOĞU
İçel M., Çamlıyayla, Tarsus, Erdemli
ADANA
Seyhan, Yüreğir, Karataş, Yumurtalık, Ceyhan,
GÜNEY
İmamoğlu, Pozantı, Karaisali
ADANA
Tufanbeyli, Saimbeyli, Feke, Aladağ, Kozan
KUZEY
ESKİŞEHİR
Eskişehir M., Mıhalgazi, Sarıcakaya, Seyitgazi,
BATI
İnönü
ESKİŞEHİR
Mihalıçcık, Günyüzü, Sivrihisar, Beylikova, Alpu,
DOĞU
Çifteler, Mahmudiye, Han (A)
KAYSERİ
İncesu, Yeşilhisar, Hacılar, Talas, Tomarza,
GÜNEY
Yahyalı, Kocasinan, Melikgazi, Develi
KAYSERİ
Felahiye, Özvatan, Sarıoğlan, Bünyan, Akkışla,
KUZEY
Pınarbaşı, Sarız
KONYA
Emirgazi, Karapınar, Ereğli, Halkapınar
DOĞU
KONYA
Taşkent, Hadım, Bozkır, Güneysınır, Ahırlı,
KIRKLARELİ
50
40
50
40
50
50
50
50
45
40
40
60
40
50
50
50
50
40
60
60
50
50
40
50
50
50
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
2D
62
63
64
65
66
67
68
GÜNEY
KONYA
KUZEY
Yalıhüyük, Seydişehir, Akören, Derebucak (A)
Çeltik, Yunak, Kulu, Cihanbeyli, Akşehir (A),
Tuzlukçu (A)
Derbent, Selçuklu, Meram, Karatay, Ilgın,
KONYA ORTA Kadınhanı, Sarayönü, Altınekin, Çumra,
Doğanhisar, Beyşehir (A), Hüyük (A)
SAMSUN
Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık
GÜNEY
Samsun M., Bafra, Ondokuzmayıs, Tekkeköy,
SAMSUN
Çarşamba, Terme, Salıpazarı, Ayvacık, Alaçam
KUZEY
(A), Yakakent (A)
Amasya M., Göynücek, Gümüşhacıköy,
AMASYA
Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova
BARTIN
Bartın M., Amasra, Kurucasile, Ulus
BAYBURT
Bayburt M., Aydıntepe, Demirözü
Bolu M., Mengen, Gerede, Dörtdivan, Kıbrıscık,
BOLU
Seben, Yeniçağa, Göynük (A), Mudurnu (A)
ÇORUM
Çorum M., Mecitözü, Ortaköy, Alaca,
GÜNEY
Boğazkale, Sungurlu, Uğurludağ
ÇORUM
Kargı, Osmancık, İskilip, Bayat, Oğuzlar, Laçin,
KUZEY
Dodurga
Düzce M., Akcakoca, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka,
DÜZCE
Gümüşova, Kaynaşlı, Yığılca
GİRESUN
Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk
GÜNEY
Giresun M., Bulancak, Keşap, Espiye, Tirebolu,
GİRESUN
Güce, Görele, Piraziz, Çanakçı, Yağlıdere, Dereli,
KUZEY
Doğankent, Eynesil
Gümüşhane M., Kelkit, Köse, Kürtün, Şiran,
GÜMÜŞHANE
Torul
Karabük M., Eflani, Eskipazar, Ovacık,
KARABÜK
Safranbolu, Yenice
KASTAMONU Pınarbaşı, Azdavay, Daday, Araç, İhsangazi,
BATI
Şenpazar, Ağlı, Cide (A), Doğanyurt (A)
Kastamonu M., Seydiler, Devrekani, Hanönü,
KASTAMONU
Taşköprü, Tosya, Küre, İnebolu (A), Abana (A),
DOĞU
Bozkurt (A), Çatalzeytin (A)
Ordu M., Akkuş, Aybastı, Çamaş, Çatalpınar,
Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı, Gürgentepe,
ORDU
İkizce, Kabadüz, Kabataş, Korgan, Kumru,
Mesudiye, Perşembe, Ulubey, Ünye
Ardeşen (A), Çamlıhemşin (A), Çayeli (A),
RİZE Fındıklı, Hemşin (A), Pazar (A), (Artvin M.,
ARTVİN
Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Murgul, Şavşat,
Yusufeli)
Sinop M., Türkeli, Ayancık, Erfelek, Gerze,
SİNOP
Dikmen, Boyabat (A), Saraydüzü (A), Durağan
(A)
Tokat M., Almus, Artova, Başçiftlik, Erbaa,
TOKAT
Niksar, Pazar, Reşadiye, Sulusaray, Turhal,
Yeşilyurt, Zile
Trabzon M., Araklı, Arsin, Çaykara,
TRABZON Dernekpazarı, Hayrat, Köprübaşı, Of, Sürmene,
RİZE
Yomra, Akçaabat, Maçka, Beşikdüzü (A),
51
60
60
40
50
55
30
30
40
50
40
30
30
45
40
40
40
50
50
50
50
60
50
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
2E
Çarşıbaşı (A), Düzköy (A), Şalpazarı (A), Tonya
(A), Vakfıkebir (A), (Rize M., Derepazarı,
Güneysu, İkizdere, İyidere, Kalkandere)
Zongudak M., Alaplı, Devrek, Çaycuma,
ZONGULDAK
Gökçebey, Karadeniz Ereğli
Aksaray M., Ağaçören, Eskil, Gülağaç, Güzelyurt,
AKSARAY
Ortaköy, Sarıyahşi (A), Evren (Ankara) (A),
Ş.koçhisar (Ankara) (A)
Burdur M., Ağlasun , Bucak, Çavdır, Çeltikçi,
BURDUR
Gölhisar, Tefenni, Karamanlı, Yeşilova, Kemer,
Altınyayla (A)
ÇANKIRI
Çankırı M., Eldivan, Şabanözü, Kızılırmak,
GÜNEY
Korgun, Yapraklı
ÇANKIRI
Atkaracalar, Çerkeş, Bayramören, Ilgaz,
KUZEY
Kurşunlu, Orta
HATAY BATI İskenderun, Erzin, Dörtyol, Belen
Hatay M., Altınözü, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı,
HATAY DOĞU
Samandağ, Yayladağı, Hassa (A)
Isparta M., Aksu, Eğirdir, Gelendost,
Yenişarbademli, Atabey, Gönen, Keçiborlu,
ISPARTA
Senirkent, Uluborlu, Yalvaç, Şarkikaraağaç,
Sütçüler
K. MARAŞ
Maraş M., Türkoğlu, Andırın, Pazarcık,
GÜNEY
Çağlayancerit
K. MARAŞ
Afşin, Elbistan, Ekinözü, Nurhak, Göksun
KUZEY
Karaman M., Kazımkarabekir, Ayrancı,
KARAMAN
Sarıveliler (A), Başyayla (A), Ermenek (A)
Kırıkkale M., Bahşılı, Balışeyh, Çelebi, Delice,
KIRIKKALE
Karakeçili, Keskin, Sulakyurt, Yahşihan
Kırşahir M., Akpınar, Akçakent, Boztepe,
KIRŞEHİR
Çiçekdağı, Kaman, Mucur
Nevşehir M., Acıgöl, Avanos, Derinkuyu,
NEVŞEHİR
Gülşehir, Hacıbektaş, Kozaklı, Ürgüp
Niğde M., Altunhisar, Bor, Çamardı, Çiftlik,
NİĞDE
Ulukışla
Osmaniye M., Bahçe, Düziçi, Hasanbeyli, Kadirli,
OSMANİYE
Sumbas, Toprakkale
Gürün, Kangal, Divriği, Arapgir (Malatya),
SİVAS Kuluncak (Malatya), Hekimhan (Malatya),
MALATYA
Arguvan (Malatya), Yazıhan (Malatya), Darende
(Malatya)
86
SİVAS KUZEY
87
SİVAS ORTA
88
YOZGAT
Koyulhisar, Gölova, Suşehri, Akıncılar, İmranlı,
Doğanşar, Zara
Sivas M., Yıldızeli, Ulaş, Hafik, Altınyayla (A),
Şarkışla (A), Gemerek (A)
Yozgat M., Akdağmadeni, Aydıncık, Boğazlıyan,
Çandır, Çayıralan, Çekerek, Kadışehri,
Saraykent, Sarıkaya, Sorgun, Şefaatli, Yenifakılı,
52
40
50
45
40
40
30
40
50
50
50
40
50
50
50
50
40
60
50
50
60
3A
89
90
91
3B
92
93
94
DİYARBAKIR
ERZURUM
BATI
ERZURUM
GUNEYDOĞU
ERZURUM
KUZEYDOĞU
95
ADIYAMAN
96
97
98
AĞRI BATI
AĞRI DOĞU
ARDAHAN
99
BATMAN
100
BİNGÖL
101
BİTLİS
102
ELAZIĞ BATI
ELAZIĞ
DOĞU
103
3C
GAZİANTEP
BATI
GAZİANTEP
DOĞU
104
ERZİNCAN
105
106
HAKKARİ
IĞDIR
107
KARS
108
MALATYA
109
MARDİN
110
MUŞ
111
SİİRT
112
Ş.URFA BATI
113
Ş.URFA
DOĞU
114
ŞIRNAK
115
TUNCELİ
116
VAN
Yerköy
Şehitkamil, Şahinbey, İslahiye, Nurdağı, Oğuzeli,
(Kilis M., Musabeyli, Elbeyli, Polateli)
40
Araban, Yavuzeli, Nizip, Karkamış
40
Diyarbakır M., Çınar, Hani, Kocaköy, Eğil, Dicle,
Lice, Kulp, Hazro, Silvan, Bismil, Çüngüş (A),
Çermik (A), Ergani (A)
50
Erzurum M., Pazaryolu, Aşkale, Ilıca, Çat, İspir
60
Hınıs, Karaçoban, Tekman, Karayazı, Köprüköy,
Horasan, Pasinler
60
Olur, Şenkaya, Oltu, Narman, Uzundere, Tortum
50
Adıyaman M., Besni, Çelikhan, Gölbaşı, Kahta,
Samsat, Sincik, Tut, Gerger (A)
Ağrı M., Eleşkirt, Hamur, Patnos, Tutak
Doğubeyazıt, Diyadin, Taşlıçay
Ardahan M., Çıldır, Damal, Göle, Hanak, Posof
Batman M., Beşiri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk,
Sason
Bingöl M., Adaklı, Genç, Karlıova, Kiğı, Solhan,
Yayladere, Yedisu
Bitlis M., Adilcevaz, Ahlat, Güroymak, Hizan,
Mutki, Tatvan
Elazığ M., Baskil, Keban, Sivrice, Ağın
Maden, Alacakaya, Kovancılar, Palu, Arıcak,
Karakoçan
Erzincan M., Üzümlü, Çayırlı, Otlukbeli, Tercan,
Kemaliye (A), İliç (A), Refahiye (A), Kemah (A)
Hakkari M., Çukurca, Şemdinli, Yüksekova
Iğdır M., Aralık, Karaköyunlu, Tuzluca
Kars M., Akyaka, Arpaçay, Digor, Kağızman,
Selim, Susuz, Sarıkamış
Malatya M., Doğanşehir, Doğanyol, Yeşilyurt,
Pötürge, Kale, Akçadağ, Battalgazi
Mardin M., Dargeçit, Derik, Kızıltepe, Mazıdağı,
Midyat, Nusaybin, Ömerli, Savur, Yeşilli
Muş M., Bulanık, Hasköy, Korkut, Malazgirt,
Varto
Siirt M., Aydınlar, Baykan, Eruh, Kurtalna,
Pervari, Şirvan
Şanlurfa M, Halfeti, Birecik, Suruç, Bozova,
Akçakale, Harran, Hilvan
Ceylanpınar, Siverek, Viranşehir
Şırnak M., Beytüşşebap, Cizre, Güçlükonak, İdil,
Silopi, Uludere
Tunceli M., Çemişgezek, Hozat, Mazgirt,
Nazımiye, Ovacık, Pertek, Pülümür
Van M., Bahçesaray, Gevaş, Gürpınar, Başkale,
Çatak, Edremit, Çaldıran, Muradiye, Erciş,
Özalp, Saray
53
50
40
40
40
40
50
50
40
40
40
50
50
60
50
65
60
40
60
60
60
50
80
Tablo 2.20’deki nüfus grupları kullanılarak oluşturulan 16 tip proje, her biri Atık Birliklerine
örnek teşkil edecek bir rapor niteliğindedir. Söz konusu tip projeler, tüm Atık Birlikleri ve
ilgili Belediyelere dağıtılabilecek bir rehber niteliğinde hazırlanmış olup Türkiye’nin 2030
yılına kadar olan Ulusal Atık Yönetimi Modeli yaklaşımını ortaya koymaktadır.
Tip projeler Model FEASIBLE adlı Danimarka kökenli olan program aracılığıyla
hazırlanmıştır. FEASIBLE Model, çevre sektöründe mali stratejilerinin belirlenmesi
amacıyla geliştirilmiş, tüm kullanıcılara açık, bilgisayar destekli bir planlama programıdır.
Model FEASIBLE programı, Bölüm 1’de verilen bölgeler ve hedef yıllar için atık yönetimi
stratejilerinin modellenmesinde, bu stratejilerin Ulusal ve AB mevzuatında öngörülen
kotaları sağladığından emin olunmasında kullanılmak amacıyla Katı Atık Ana Planı
Projesi’ne dahil edilmiştir. Program, Katı Atık Ana Planı kapsamında Türkiye genelindeki
Büyükşehirler dışındaki Belediyelerin, 2010-2030 yılları arasındaki dönem için
uygulamaları gereken atık yönetimi stratejilerini ortaya koymaktadır.
Katı Atık Ana Planı Projesi kapsamında, Büyükşehir dışındaki Belediyeler ve AB ile uyumlu
atık yönetimi zaman çizelgesi doğrultusunda, 5 farklı nüfus grubu için, Model FEASIBLE
aracılığıyla atık yönetimi modelleme çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada farklı
model bölgeleri ve farklı nüfuslar eşleştirilerek Türkiye genelini temsil etmek üzere 16
adet Tip Proje üretilmiştir. Söz konusu Tip Projeler de, yıllara göre atık oluşumu, atık
bileşimi ve atık akışı da dahil olmak üzere, standart nüfuslar için Ulusal ve AB Katı Atık
Mevzuatı doğrultusunda kurulması gereken tüm atık yönetim sistemi bileşenleri,
işletmeye alınma tarihleri ve kapasiteleri hakkında net bilgi sunulmaktadır.
Tip Projeler tüm Atık Birlikleri ve Belediyelere dağıtılabilecek bir rehber niteliğinde
hazırlanmış olup, Türkiye’nin 2010-2030 döneminde Ulusal Atık Yönetimi Modelini ortaya
koymaktadır. Hangi İlin hangi Tip Proje Raporuna bakması gerektiği Tablo 2.20’de
açıklanmaktadır. Tablodan görüldüğü üzere Büyükşehirler kapsam dışındadır; Katı Atık
Ana Planı Büyükşehir dışındaki Belediyelere yönelik olarak hazırlanmıştır.
Bununla birlikte yakma uygulaması da proje kapsamı dışında tutulmuştur. YMÇYP
Projesi’nde yakma tesisi önerilen Trabzon, Rize, Ordu ve Giresun İllerinin bu uygulamayı
tercih etmeleri durumunda Tip Projelerde verilen ikili toplama ve reaktörde kompost
sistemleri yerine karışık toplama ve yakma sistemlerini kullanacaklardır. Tablodan da
görüldüğü üzere İller için, 2010 yılı nüfus tahminleri önem taşımaktadır. Tablo 2.20’te
verilen tip projelere http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr adresinden erişilmesi
mümkündür.
54
Tablo 2.20 İllerin başvuracakları Tip Proje Raporları
İller
Bölge
Kodu
Afyon, Aydın, Balıkesir, Bilecik,
Çanakkale, Denizli, Edirne, Kırklareli,
1c
Kütahya, Manisa, Muğla, Tekirdağ, Uşak,
Yalova
Amasya, Artvin, Bartın, Bayburt, Bolu,
Çorum, Düzce, Giresun, Gümüşhane,
Karabük, Kastamonu, Ordu, Rize, Sinop,
Tokat, Trabzon, Zonguldak
Aksaray, Burdur, Çankırı, Hatay, Isparta,
Kahramanmaraş, Karaman, Kırıkkale,
Kırşehir, Malatya, Nevşehir, Niğde,
Osmaniye, Sivas, Yozgat
2d
2e
Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman,
Bingöl, Bitlis, Erzincan, Hakkâri, Kars,
Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak,
Tunceli
3c
Elazığ, Iğdır, Malatya, Van
3c
55
2010 yılı
Nüfusu Aralığı
50.000 - 100.000
100.000 - 300.000
300.000 - 500.000
500.000 - 700.000
700.000 1.200.000
50.000 - 100.000
100.000 - 300.000
300.000 - 500.000
500.000 - 700.000
700.000 1.200.000
50.000 - 100.000
100.000 - 300.000
300.000 - 500.000
500.000 - 700.000
700.000 1.200.000
50.000-100.000
100.000-300.000
300.000-500.000
500.000-700.000
700.000-1.200.000
50.000-200.000
200.000-600.000
600.000-900.000
900.000-1.200.000
Tip Proje No.su
Tip Proje-15
Tip Proje-1
Tip Proje-2
Tip Proje-3
Tip Proje-16
Tip Proje-15
Tip Proje-4
Tip Proje-5
Tip Proje-6
Tip Proje-16
Tip Proje-15
Tip Proje-7
Tip Proje-8
Tip Proje-9
Tip Proje-16
Tip Proje-15
Tip Proje-10
Tip Proje-11
Tip Proje-13
Tip Proje-16
Tip Proje-15
Tip Proje-12
Tip Proje-14
Tip Proje-16
VII Hedefler
"Bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma
İlkerleri doğrultusunda korunmasını sağlamak amacıyla evsel atıkların, tehlikeli atıkların ve özel
atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini sağlayan programların hayata geçirilmesi
esastır." Bu kapsamda plan döneminin hedefleri aşağıda sıralanmıştır.
Bölgesel ve ulusal atık planı oluşturmak ve sürekliliğini sağlamak,
Atık envanterinin oluşturulması amacıyla elektronik veri tabanı sisteminin kurulması
ve sürekliliğin sağlamak,
Üretim aşamasında, atık oluşumunu minimize eden teknolojilerin kullanılmasını
teşvik etmek,
Atıkların uluslararası ticaretinde AB kriterleriyle uyumlaştırmak ve uygulanmasını
sağlamak,
Taraf olunan uluslararası çevre sözleşmelerinin uygulanmasını sağlamak,
Atık üreticilerinin ve kamunun; atıkların azaltılması, atıkların meri mevzuata uygun
geri/kazanımı, bertarafı gibi konularda eğitimler ve seminerler ile bilinçlendirmek,
Kurumsal yapıyı güçlendirmek,
Söz konusu olan personeli eğitimek.
AB ENTEGRE ÇEVRE UYUM STRATEJİSİ
(UÇES) (2007 – 2023)
Ulusal Çevre Stratejisi (UÇES) dokümanı Türkiye’nin, AB’ye girişi için bir ön koşul olan, AB
çevre müktesebatına uyum sağlaması ve mevzuatın etkin bir şekilde uygulanması
amacıyla tam uyumun sağlanması için ihtiyaç duyulacak teknik ve kurumsal altyapı,
gerçekleştirilmesi zorunlu çevresel iyileştirmeler ve düzenlemelerin neler olacağına ilişkin
detaylı bilgileri içermektedir.
Bu bilgilerin tam olarak sunulabilmesi için öncelikle ülkenin çevre sorunlarına ilişkin
mevcut durumu, mevzuat ve teşkilat yapısı, çevre sorunlarıyla mücadele konusunda
bugüne kadar izlenen politika, yapılan harcamalar ile çevre sorunlarıyla mücadelede
karşılaşılan sıkıntı ve darboğazlar tespit edilmiştir. Sonrasında ise Türkiye’nin öncelik
verilen çevresel alanlar ile bu alanlardaki amaçlar, hedefler, stratejiler ve bunlarla ilgili
yapılacak faaliyetler belirlenmiştir.
UÇES hazırlanırken temel olarak daha önce hazırlanmış olan “Ulusal Çevre Stratejisi ve
Eylem Planı”ndan, AB kaynakları ile gerçekleştirilen “Entegre Uyumlaştırma Stratejisi
Projesi”nden ve “Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımların Planlanması Projesi”nden elde edilen
çıktılardan faydalanılmıştır. Ayrıca, hazırlanan stratejinin Kalkınma Planı, Yıllık Programlar
ve 2003 Yılı Ulusal Programının strateji ve politikalarına uygun olmasına dikkat edilmiştir.
56
UÇES dokümanı; çevre müktesebatının uyumlaştırılmasındaki hedefleri de dikkate alarak,
çevre politikalarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki kapsamlı koordinasyon rolü gereği
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından; çevre konusunda önemli rolleri ve sorumlulukları
olan ilgili pek çok kurum ve kuruluşla birlikte hazırlanmıştır.
UÇES’in bileşenleri oluşturulurken yaşanabilir bir çevre oluşturulmasında kamu
kuruluşlarının yanı sıra özel sektör ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere tüm
tarafların sorumluluk almasını gerektiren bir yaklaşım izlenmiştir. Dokümanın
hazırlanmasında ilgili tarafların katılımı sağlanmış, kapsamlı ve koordineli bir politika
oluşturma süreci izlenmiş, sonuca odaklı olunmasına, ihtiyaç duyulan yatırımların tespitine
ve faaliyetlerin izlenmesine yönelik tedbirler alınmıştır.
KURUMSAL YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ
Ulusal ve yerel düzeyde kurumsal yapının güçlendirilmesi önem arz etmektedir. Bu
amaçla atık yönetim sistemi için farklı tarafların rollerinin ve sorumluluklarının açık olarak
tanımlanması ve atık yönetimine ilişkin politikanın, planlamanın ve proje uygulamalarının
kontrol edilebilmesi için Çevre ve Orman Bakanlığı ile mahalli idarelerin kurumsal
kapasitelerin güçlendirilmesi gerekmektedir.
Atık sektöründe AB müktesebatına uyum için yaklaşık 3000 ilave personele ihtiyaç
duyulacağı düşünülmektedir. Personel maliyeti ilk yirmi yıl için 340 milyon Avro olarak
tahmin edilmekte olup, bu maliyetin Çevre ve Orman Bakanlığı ile Belediyeler tarafından
karşılanması planlanmaktadır.
ATIK SEKTÖRÜ YATIRIM İHTİYACI
Çevre Stratejisinde ağır yatırım gerektiren direktifler (Düzenli Depolama, Tehlikeli Atık,
Ambalaj Atıkları ve Atık Yakma Direktifleri) için maliyet, amaçlar, hedefler ve stratejiler
geliştirilmiş olup, bunun dışında kalan fakat özel sektör tarafından yatırım gereksinimi
olan diğer direktiflere (Atıkların Taşınımı, Atık Yağ, PCB/PCT, Atık Pil ve Akümülatörler,
Hurda Taşıtlar, Atık Elektrik ve Elektronik Cihazlar ve RoHS) ilişkin herhangi bir çalışma
yapılmamıştır. Atıkların Taşınımı, Atık Yağ, PCB/PCT, Atık Pil ve Akümülatörler, Hurda
Taşıtlar, Atık Elektrik ve Elektronik Cihazlar ve RoHS Direktifleri için Eşleştirme projesi
kapsamında mevzuat uyum çalışmaları başlatılmıştır.
Bölüm II’de belirtilen direktiflerin uygulanmasının gerektirdiği maliyetleri hesaplanmıştır.
Ancak bu maliyetler ön hesaplamaları içermekte olup ülke koşullarının gerektirdiği
teknoloji tercihleri de dikkate alınarak maliyetleri revize edilecektir.
57
Atık sektörüne ilişkin maliyetler; eski çöplüklerin kapatılmasını, yeni düzenli depolama
sahalarının kurulmasını (tehlikeli ve evsel katı atıkların bertarafı için), ikili toplama ve geri
kazanılabilir atıklar için toplama sisteminin oluşturulmasını, kompost tesislerin
kurulmasını, yakma tesislerinin kurulmasını (tehlikeli atıklar ve evsel katı atıkların için
gerekirse Büyükşehirlerde veya arazi sıkıntı olan yerlerde), inşaat ve yıkıntı atıklarının geri
kazanılmasını, karışık atığın geri kazanılmasını, ayrı toplanmış atığın geri kazanılmasını ve
tehlikeli atık aktarma merkezi ve taşıma sistemlerini içermektedir.
Şekil 2.40, 2.41, 2.42, 2.43, 2.44, 2.45 ve 2.46’da söz konusu tablolar şekilsel olarak
gösterilmektedir.
Tablo 2.21, 2.22, 2.23, 2.24 ve 2.25 sırayla atık sektörü ile ilgili yatırımı, finansman
ihtiyacını, yatırımların mali kaynaklara göre yüzde dağılımı ve düzenli depolama direktif
maliyetlerini göstermektedir.
Tablo 2.21 Atık Sektörü Direktif Bazında Yatırım İhtiyacı (2007 – 2012) (Milyon Avro)
Düzenli
Depolama
Toplam
2007
2008
2009
2010
2011
2012
1.862
200
242
342
345
341
392
41
41
41
41
41
283
383
386
382
433
Ambalaj
205
Toplam
2.067
200
ATIK SEKTÖRÜ DİREKTİF BAZINDA YATIRIM
İHTİYACI (2007-2012)
392
341
41
41
41
41
100
Düzenli Depolama
Ambalaj
41
200
242
300
345
342
400
200
MİLYON AVRO
500
2008
2009
2010
2011
2012
0
2007
Şekil 2.40 Atık Sektörü Direktif Bazında Yatırım İhtiyacı
58
Tablo 2.22 2007-2012 Yılları Arasında Katı Atık Sektörü Finansman İhtiyacı (Milyon YTL)
Toplam 2007
Katı Atık Sektörü
4.390
372
2008
2009
2010
2011
2012
531
717
888
890
992
KATI ATIK SEKTÖRÜ FİNANSMAN İHTİYACI
(2007-2012)
1200
888
MİLYON TL
1000
400
992
717
800
600
890
531
372
200
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Şekil 2.41 Çevre Yatırımlarının Toplam Finansman İhtiyacı (Milyon YTL)
59
Tablo 2.23 Yatırımlarının Mali Kaynaklara Göre Yüzde Dağılımı
%100 2007
2008
2009
2010 2011 2012
Merkezi İdare
12%
22%
16%
12%
11%
11%
10%
Belediye
Özkaynakları
30%
11%
39%
54%
63%
38%
41%
İller Bankası
15%
30%
22%
16%
14%
14%
13%
Dış Kredi
4%
28%
16%
12%
7%
6%
5%
Fonlar
(AB+Diğ.Hibe)
39%
10%
7%
6%
6%
31%
31%
2012
10
41
2011
11
38
2010
11
2009
12
2008
14
5
31
6
31
63
14
54
16
2007
13
16
39
22
0
Merkezi İdare
11
20
12
22
3
28
40
Belediye Özkaynakları
7
16
80
Dış Kredi
7
100
Fonlar (AB+Diğ.Hibe)
Şekil 2.42 Yatırımlarının Mali Kaynaklara Göre Yüzde Dağılımı
60
6
10
60
İller Bankası
6
Tablo 2.24 Katı Atık Yatırımlarının Mali Kaynaklara Göre Dağılımı (Milyon YTL)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Merkezi İdare
551
81
85
88
94
99
104
Belediye
Özkaynakları
1.937
40
206
387
561
334
409
İller Bankası
720
110
116
116
120
128
130
Dış Kredi
433
103
86
86
61
52
45
Fonlar
(AB+Diğ.Hibe)
751
37
39
41
52
277
305
4.392
371
532
718
888
890
993
Toplam
2012
104
2011
99
2010
94
2009
88
2008
85
2007
81
0
409
130
334
128
45
52
277
561
120
387
206
40
100
116
116
110
103
200
300
305
86
86
61
52
41
39
37
400
500
600
700
800
900
1000
MİLYON YTL
Merkezi İdare
İller Bankası
Dış Kredi
Şekil 2.43 Katı Atık Yatırımlarının Mali Kaynaklara Göre Dağılımı (Milyon YTL)
61
1000
900
800
MİLYON YTL
700
600
500
400
300
200
100
0
2007
Merkezi İdare
2008
2009
2010
İller Bankası
Dış Kredi
2011
2012
Şekil 2.44 Katı Atık Yatırımlarının Mali Kaynaklara Göre Dağılımı (Milyon YTL)
Tablo 2.25 Düzenli Depolama Direktifi Maliyeti 2007-2012 (Milyon Avro)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Toplam
Düzenli Depolama
Direktifi Maliyeti
200
242
342
345
341
392
1.862
Düzenli Depolama
Sahaları (%34)
68,0
82,3
116,3
117,3
115,9
133,3
633,1
22,1
21,8
25,1
119,2
52,5
60,4
286,7
190,3
218,7
1.039
Kompost (%6,4)
Rehabilitasyon (%15,4)
TOPLAM
68,0
82,3
116,3
62
139,4
450
400
350
MİLYON AVRO
300
250
200
150
100
50
0
2007
2008
2009
Düzenli Depolama Sahaları (%34)
Rehabilitasyon (%15,4)
2010
2011
2012
Kompost (%6,4)
Düzenli Depolama Direktifi Maliyeti
Şekil 2.45 Düzenli Depolama Direktifi Maliyeti 2007-2012 (Milyon Avro)
450
MİLYON AVRO
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Düzenli Depolama Direktifi Maliyeti
200
242
342
345
341
392
Düzenli Depolama Sahaları
68
82,3
116,3
117,3
115,9
133,3
22,1
21,8
25,1
52,5
60,4
Kompost
Rehabilitasyon
Şekil 2.46 Düzenli Depolama Direktifi Maliyeti 2007-2012 (Milyon Avro)
63
Çevre alanında Direktife Özgü Yatırım Planlarının finansman analizi yapılırken farklı finans
kaynaklarından faydalanılabileceği düşünülmektedir. Çevre yatırımlarının finansmanı için
kullanılabilecek temel finansman kaynakları Şekil 2.47’de gösterilmektedir.
Genel Bütçeden
Sağlanan Kaynaklar
Belediye Bütçelerinden
sağlanan kaynaklar
AB Fonlarından Sağlanan
Hibe Kaynaklar
Uluslararası Finans
Kuruluşlarından
Sağlanan Krediler
ÇEVRE
YATIRIMLARI İÇİN
İHTİYAÇ
DUYULAN
FİNANSMAN
Özel Sektör Yatırımları
Kamu- Özel Sektör
İşbirliği Yatırımları
İller Bankasından
Sağlanan Krediler
Şekil 2.47 Çevre yatırımları için finansman kaynakları
Ülkemizde çevresel yatırımlar yeterli mali kaynak sağlanarak gerçekleştirilmesine rağmen,
yapıldıktan sonra etkin bir şekilde işletilememektedir. Bu nedenle yatırım yapılırken
projelerin işletme ve bakım aşamasında yeterli kaynağı sağlayacak şekilde
tasarlanamamaları dikkat edilmesi gereken hususlardan biridir. Nüfusa göre atık
bileşenlerinin miktarı, atık projeksiyonu Tablo 2.26’da ve Şekil 2.48’de gösterilmektedir.
64
Tablo 2.26 Türkiye Genel Nüfus Tahmini
Birim
Nüfus
Tahmini
Kişi
Atık
Tahmini
Ton/yıl
2007
2008
2009
2010
2011
2012
67.460.496 68.352.568 69.262.758 70.191.407 70.998.479 71.821.203
26.374.736 26.732.834 27.098.164 27.470.864 27.796.129 28.127.633
Biyobozunur
14.459.679 14.655.563 14.855.405 15.059.279 15.237.144 15.418.424
Atık
Ton/yıl
Tahmini
Ambalaj
4.056.424 4.128.200 4.184.015 4.240.960 4.290.569 4.341.136
Atığı
Ton/yıl
Tahmini
22,40
1,70
4,4
1,50
5,30
4,4
3,00
1,50
4,3
1,80
1,40
4,3
1,30
1,40
4,2
0,70
1,30
5
4,1
10
6,00
16
15,8
16,30
15,7
13,70
15,5
13,10
15,3
12,40
20
15,1
MİLYON TON
25
15
22,80
28,9
28,6
28,2
27,9
27,5
30
29,3
35
0
2007
2008
Evsel atık
Düzenli depolanan evsel atık
2009
2010
Biyobozunur atık
İşlenen biyobozunur atık
Şekil 2.48 2007.-2012 Atık Projeksiyonu
65
2011
2012
Ambalaj atığı
Ambalaj atığı geri kazanımı
22
,4
0
25
16
,3
0
13
,7
0
13
,1
0
12
,4
0
1,
70
1,
50
1,
50
1,
30
1,
40
0,
70
1,
30
5
3,
00
5,
30
6,
00
10
1,
80
1,
40
MİLYON TON
20
15
22
,8
0
0
2007
2008
Düzenli depolanan evsel atık
2009
2010
2011
İşlenen biyobozunur atık
2012
Ambalaj atığı geri kazanımı
Şekil 2.49 2007-2012 Katı Atık Tahmini
Şekil 2.49 2007-2012 yılları arasında ülkemizde oluşabilecekkatı atık miktarı
gösterilmektedir. Tablo 2.27 ve Şekil 2.50 bu yıllar arasında atıkları mevzuata uygun
bertaraf edilen nüfusu göstermektedir.
Tablo 2.27 Atıkları Mevzuata Uygun Bertaraf Edilen Nüfus
2007
Nüfus
Tahmini
Atıkları
Mevzuata
Uygun
Bertaraf
Edilen
Nüfus
2008
2009
2010
2011
67.460.496 68.352.568 69.262.758 70.191.407 70.998.479
28.747.195 30.402.816
31.844.402 39.029.499
66
2012
71.821.203
56.318.701 57.086.558
80
70
71,5
68,4
70,6
67,5
74,1
71,0
73,3
70,2
72,4
69,3
56,3
60
MİLYON
74,9
71,8
57,1
50
39,0
40
30,4
28,2
30
31,8
20
10
0
2007
Toplam Nüfus
2008
Hizmet Alan Nüfus
2009
2010
2011
2012
Atıkların Yönetmeliğe Uygun Olarak Bertaraf edilecek Nüfus
Şekil 2.50 Katı Atıkları Mevzuata Uygun Bertaraf Edilen Nüfus
Tablo 2.28 ve Şekil 2.51’de işlenen biyobozunur atık projeksiyonunu göstermektedir.
Tablo 2.28 İşlenen Biyobozunur Atık Projeksiyonu
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Atık Tahmini (milyon
ton)
26,4
26,7
27,1
27,5
27,8
28,1
Biyobozunur Atık
Tahmini
(milyon ton)
14,5
14,7
14,9
15,1
15,2
15,4
İşlenen Biyobozunur
Atık Tahmini
(milyon ton)
0,7
1,3
1,8
3,0
5,3
6,0
67
30
MİLYON TON
25
20
15
10
5
0
2007
2008
2009
2010
2011
Atık Projeksiyonu
Biyobozunur Atık Projeksiyonu
İşlenen Biyobozunur Atık Projeksiyonu
Şekil 2.51 İşlenen Biyobozunur Atık Tahmini
68
2012
Bölüm
3
Tehlikeli Atık Eylem Planı
I
Tehlikeli Atık Mevzuatı
AVRUPA BİRLİĞİ (AB) YAKLAŞIMI
Ülkemizin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik sürecinde uyum sağlaması beklenen AB
Müktesebatının başlıca konularından biri de çevre konusudur. AB düzeyinde yaklaşık 300
tüzük ve direktif ile düzenlenmiş olan çevre konusu, AB Müktesebatının en kapsamlı
başlığını oluşturmakta ve bu konudaki temel yasal düzenlemeler öncelikle üye ülkeler için
bağlayıcı nitelikte olmakla birlikte aday ülkelerin de ulusal mevzuatlarını bu çerçevede
uyumlaştırmaları beklenmektedir. “Atık Yönetim Politikaları”nın belirlenmesi ve
uygulanması ise AB Çevre Müktesebatının en önemli başlıklarından biridir. AB genelinde
kabul edilen ve bütünleşik bir atık yönetim politikasının oluşturulmasında temel alınan
ilkeler şöyle sıralanabilir:
Atık yönetim hiyerarşisi: bu yaklaşım ardışık üç temel adımdan oluşmaktadır:
(i) atık minimizasyonu ve kaynakta önleme,
(ii) oluşan atıkların yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve atıklardan enerji geri
kazanımı
(iii) atıkların güvenli bir şekilde nihai bertarafı (yakma ya da düzenli depolama)
Üretici sorumluluğu: “kirleten öder” temel ilkesi bağlamında, atık oluşumu nedeniyle
ortaya çıkan her türlü maliyetin atık üreticileri tarafından karşılanması BAT (Best Available
Techniques – Mevcut En İyi Teknikler) uygulamaları: atık yönetimi kapsamındaki her bir
adım bağlamında halihazırda bilinen teknik ve yönetimsel en iyi ve ekonomik tekniklerin
uygulanması. Söz konusu teknikler ilgili oldukları konu başlıklarına özgü kaynak
dokümanlarda (IPPC BREF dokümanları) son derece detaylı şekilde tanımlanmaktadır.
Atık naklinin en aza indirilmesi: atık bertarafının kaynağa en yakın, uygun bertaraf
noktasında gerçekleştirilmesi
Yukarıda belirtildiği gibi, AB Mevzuatı kapsamında atıklarla ilgili çok sayıda yasal
düzenleme mevcuttur.
69
ULUSAL MEVZUAT/ TEHLİKELİ ATIK YÖNETMELİĞİNİN AB DİREKTİFLERİ İLE
UYUMU
Tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin AB Direktiflerinde bulunan tüm hükümler, 14.03.2005
tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların
Kontrolü Yönetmeliğine (TAKY) yansıtılmıştır.
Tablo 3.1 Tehlikeli atık yönetmeliği’nin AB Direktifleri ile uyumu
AB Direktifi
Direktifin İlgili Bölümü
Karşılık Gelen
Yönetmelik
75/442/EEC
Çerçeve Atık Direktifi
Genel Hükümler
(Madde.7, 9, 10, 12, 13, 14, 15,
16 ve Ek I & II)
TAKY
2000/532/EC
Avrupa Atık Kataloğu
Yıldız ile işaretli olan atıklar ve
kullanım kısmı
TAKY Ek 6 ve 7
91/689/EC Tehlikeli Atık
Direktifi
Tüm Hükümleri
TAKY
99/31/EC
Düzenli Depolama Direktifi
2000/76/EC
Yakma Direktifi
93/259/EC
Atıkların Taşınımına ilişkin
Direktif
Tehlikeli atıkların düzenli
depolanmasına ilişkin teknik
şartlar( atık kabul, altyapı vb.)
Tehlikeli atıkların yakılmasına
ilişkin teknik şartlar
(Emisyon Limit değerleri)
Sınırötesi taşınıma ilişkin
hükümler (transit, ithalat,
ihracat)
TAKY Bölüm 7, Ek 11
TAKY Madde 20,21,
Ek 16,17
TAKY Bölüm 8, EK 9,10
14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; içeriği, kapsamı
ve yapısı bağlamında ilgili AB Müktesebatıyla başarılı bir şekilde uyumlaştırılmıştır. Bu
yönetmelik amacı, kapsamı, ilkeleri, içeriği ve yapısı itibariyle AB Çevre Mevzuatı
kapsamında yürürlükte olan 12 Aralık 1991 tarihli Tehlikeli Atık Direktifi’yle (91/689/EEC),
4 Aralık 2000 tarihli Atık Yakma Direktifi’yle (2000/76/EC); 1999/31/EC sayılı Düzenli
Depolama Direktifiyle, 2003/33/EC sayılı Düzenli Depolama Tesislerine Atık Kabulüne
ilişkin Direktif ile büyük ölçüde paralellikler göstermekte ve 3 Mayıs 2000 tarihli Atık
Listesi (2000/532/EC) kapsamında oluşturulan ortak terminolojinin tehlikeli atık olarak
işaretlenmiş kısmının, ulusal bazda uyumlaştırılmasını sağlamaktadır. Söz konusu
70
Yönetmeliğin sonunda yer alan eklerde verilen tehlikeli atık kategorileri, bileşikleri,
özellikleri, tehlikeli atık bertaraf ve geri kazanım yöntemleri, ilgili AB Mevzuatı ile uyum
içerisindedir.
Tehlikeli atık yönetimi için oluşturulması ve kullanılması gereken ortak terminoloji
kapsamında atık kategorileri ve 6 haneli sayısal kodlama ile detaylı şekilde kodlanan atık
listeleri, atık bertaraf ve geri kazanım yöntemleri yönetmelikte sıralanmaktadır.
Ülkemizdeki tehlikeli atık yönetimi konusunda yaşanan başlıca sorunlara ilerleyen
bölümlerde değinilmektedir.
TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin AB standartları 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine
yansıtılmıştır. Tehlikeli atıklar evsel atıklardan farklı olarak, içerdikleri zararlı özellikler
nedeniyle çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde özel şartlarda bertaraf
edilmelidir. Bu nedenle bu tür atıkların mutlaka tekniğine uygun şekilde yakılması,
fizikokimyasal işleme tabi tutulması veya düzenli depolanması gerekmektedir.
Amaç:
Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu
yönetiminin sağlanmasıdır.
Kapsam:
Tehlikeli atıkların toplanması, tesis içinde geçici depolanması, ara depolanması, taşınması,
geri kazanılması, nihai bertarafı ile ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve
yükümlülükleri, alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik
sorumlulukları içermektedir.
Tehlikeli Atık:
Tehlikeli atıklar; patlayıcı, parlayıcı, kendiliğinden yanmaya müsait, suyla temas halinde
parlayıcı gazlar çıkaran, oksitleyici, organik peroksit içerikli, zehirli, korozif, hava ve suyla
temasında toksik gaz çıkaran, toksik ve eko-toksik özellikler taşıyan atıklardır. Endüstriyel
tehlikeli atık kaynaklarının büyük bir bölümünü ise kimyasal madde üretimlerinin ve
bunlarla ilişkili endüstrilerin oluşturduğu görülmektedir. Ayrıca özel atıklar kapsamında
yer alan ve nihai bertarafı/ geri kazanımı özel koşullar gerektiren tıbbi atıklar, piller,
aküler, atık yağlar, PCB, PCT’li atıklar gibi atıklar da bu gruba girmektedir.
71
Atık Listesi:
Yeni Yönetmelik Avrupa Birliği Direktifleri de dikkate alınarak hazırlanmıştır. Avrupa Atık
Kataloğu ile uyumlu olan atık listesinde yer alan tehlikeli atıklar (A), muhtemelen tehlikeli
atık olabilecek atıklar (M) olarak yönetmeliğin tehlikeli atık listesini oluşturmaktadır. Atık
Listesi sektörel bazda( faaliyet türüne göre )düzenlenmiştir.
Yetkiler, Görevler, Yükümlülükler:
Yönetmelikte Bakanlığın, Mülki amirlerin, mahalli idarelerin görevleri yeniden belirlenmiş,
atık üreticileri ile bertaraf edenlerin yükümlülükleri yeniden gözden geçirilmiştir. Tehlikeli
atıkların bertarafına ilişkin sorumluluk kirleten öder prensibinden hareketle atık
üreticisine yani sanayiciye verilmiştir. Bunlardan en önemlileri aşağıda listelenmiştir:
Atıkların bertaraf edilmesi amacıyla bölgesel hizmet verecek tehlikeli atık bertaraf tesisleri
kurmak, kurdurmak ve gerekli harcamalara katkıda bulunmakla yükümlüdür. Mahalli
idareler bu tür tesislerin kurulmasına istemeleri durumunda iştirak edebilirler.
Atık üreticileri ürettikleri atıklara ilişkin miktar ve nitelik gibi bilgileri faaliyetleri
doğrultusunda atık listesinde yer alan kodları kullanarak kayıt altına almak ve beyan
etmekle yükümlüdür.
Atığın (M) muhtemelen tehlikeli olması durumunda da Atık Üreticisi atığının tehlikeli
olmadığını belgelemekle yükümlüdür.
Oluşturdukları atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza düşürecek
şekilde toplanması, saha içinde geçici depolanması, taşınması ve bertarafını sağlamakla ve
üç yıllık yönetim planı oluşturmakla yükümlüdür.
ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği, 75/439/EEC Sayılı AB Atık Yağlar Konsey Direktifi ile % 100
uyumludur.
Amaç:
Atık yağların üretiminden nihai bertarafına kadar çevreyle uyumlu yönetiminin
sağlanmasıdır.
Kapsam:
Bu Yönetmelik, EK-1’de belirtilen I., II. ve III. kategori atık yağların üretimi, geçici
depolanması, toplanması, taşınması, işlenmesi, bertarafı, ithalat ve ihracatı ile transit
72
geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak
denetimleri kapsar.
Atık Yağ:
Kullanılmış benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel, transmisyon, gres ve diğer özel
taşıt yağları ile hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık-kapalı dişli, sirkülasyon, metal
kesme ve işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, izolasyon,
trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, kağıt makinesi, yatak
ve diğer özel endüstriyel yağlar ve endüstriyel gresler, kullanılmış kalınlaştırıcı, koruyucu,
temizleyici ve benzeri özel müstahzarlar ve kullanıma uygun olmayan yağ ürünlerini ifade
etmektedir.
I. Kategori Atık Yağ:
Bu kategoride yer alan atık yağlardaki PCB, toplam halojen ve ağır metal gibi kirleticiler Yönetmelik
EK-1 de verilen sınır değerlerin altındadır. Bu kategorideki atık yağların öncelikle rejenerasyon ve
rafinasyon yolu ile geri kazanımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu kategorideki yağlar 21 nci
maddede belirtilen koşullar nedeniyle enerji geri kazanımı amacıyla kullanılabilir.
II. Kategori Atık Yağ:
Bu kategorideki atık yağlar Bakanlıktan lisans almış tesislerde enerji geri kazanımı amacıyla
kullanıma uygun atık yağlardır. Ancak klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan
endüstriyel atık yağların rejenerasyon ve rafinasyon yoluyla geri kazanımı mümkündür.
III. Kategori Atık Yağ:
Bu kategoride yer alan atık yağlardaki Klorür ile toplam halojenler 2000 ppm’in, PCB ise 50 ppm’in
üzerindedir. Rejenerasyon ve rafinasyona uygun olmayan, yakıt olarak kullanılması insan ve çevre
sağlığı açısından risk yaratan ve lisanslı tehlikeli atık yakma tesislerinde yakılarak zararsız hale
getirilmesi gereken atık yağlardır.
Yönetmelikte Bakanlık, İl Çevre ve Orman Müdürlükleri, Belediyeler, Atık Yağ Üreticileri,
Motor Yağı Üretici ve İthalatçıları ile Atık Yağ rafinasyon ve Rejenerasyon Tesisi
İşletmecilerinin yükümlülükleri belirlenmiştir.
Atık yağ üreticileri, atık yağların Yönetmelik EK-1 de verilen parametrelere göre analizini
yaptırmak ve kategorisi belirlendikten sonra, lisanslı tesislerde işleme ve bertarafını
sağlamak zorundadır. Ülke genelinde etkin bir atık yağ yönetiminin sağlanabilmesi için atık
yağ üreticilerinin her yıl Yönetmelik EK-2 de yer alan atık yağ beyan formunu doldurarak
ilgili İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne göndermeleri önem arzetmektedir.
73
Motor yağı üreticileri ve ithalatçıları, kullanım sonrası ortaya çıkan atık motor yağlarının
bu Yönetmelikte belirtilen kurallar doğrultusunda toplanmasını, işleme ve bertaraf
edilmesini veya ihracatını sağlamakla ve bununla ilgili olarak Bakanlığa beyanda
bulunmakla, bu atıkların Yönetmeliğe uygun olarak yönetimlerini sağlamak amacıyla
gerekli harcamaları karşılamakla yükümlüdür.
Atık Yağ Geri Kazanım Tesisi İşletmecileri geri kazanım sonucu elde ettikleri ürünün,
kalitesini belgelemek amacıyla Türk Standartları Enstitüsünden (TSE) İmalata Yeterlilik
Belgesi, piyasaya satışını sağlayabilmek amacıyla da Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumundan (EPDK) Madeni Yağ Uygunluk Belgesi almak zorundadırlar.
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİN
AB DİREKTİFLERİ İLE UYUMU
Atık pil ve akümülatörlerin yönetimine ilişkin AB Direktiflerinde bulunan tüm hükümler,
30.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.01.2005 tarihinde
yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’ne-APAKY yansıtılmıştır.
Tablo 3.2 Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’nin AB Direktifleri ile uyumu
Karşılık Gelen
AB Direktifi
Direktifin İlgili Bölümü
Yönetmelik
91/157/EEC
Tüm Hükümler
Pil ve Akümülatörlerin
APAKY
(Madde – 5 dışında)
yönetimine ilişkin Direktif
93/86/EC
Pil ve Akümülatörlerin
Tüm Hükümleri
APAKY
etiketlenmesi ve
işaretlenmesine ilişkin Direktif
98/101/EC
91/157/EEC Direktifinin
Uygulanmasına Yönelik Direktif
Tüm Hükümleri
APAKY
30.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği; içeriği,
kapsamı ve yapısı bağlamında ilgili AB Müktesebatıyla başarılı bir şekilde
uyumlaştırılmıştır. Bu yönetmelik amacı, kapsamı, ilkeleri, içeriği ve yapısı itibariyle AB
Çevre Mevzuatı kapsamında yürürlükte olan 18 Mart 1991 tarihli Atık Pil ve
Akümülatörlerin Yönetimine İlişkin Direktifi’yle (91/157/EEC), 4 Ekim 1993 tarihli Pil ve
Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve İşaretlenmesi Direktifi’yle (93/86/EC) ve 22 Aralık 1998
74
tarihli 98/101/EC Direktifiyle büyük ölçüde paralellikler göstermekte ve ulusal bazda
uyumlaştırılmasını sağlamaktadır.
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Atık pil ve akümülatörlerin yönetimine ilişkin AB standartları 30.08.2004 tarih ve 25569
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğine yansıtılmıştır. Söz konusu yönetmelikte, pil ve
akümülatörlerin üretiminde zararlı madde miktarının azaltılması, atık pil ve
akümülatörlerin kontrollü bir şekilde bertarafının sağlanması ilke edinilmiştir.
Amaç:
Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek özelliklere sahip pil akümülatörlerin üretiminin
sağlanması ve bu ürünlerin doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesinin
önlenmesi, atık pil ve akümülatörlerin geri kazanım veya nihai bertarafı için toplama
sisteminin kurulmasının ve yönetim planının oluşturulmasını sağlamaktır.
Kapsam:
Pil ve akümülatör ürünlerinin işaretlenmesine, etiketlenmesine, üretiminde ve ithalatında
yasaklama ve sınırlamalara, atık pil ve akümülatörlerin evsel atıklardan ayrı olarak
toplanmasına, taşınmasına, geri kazanılmasına ve bertarafına ilişkin hükümleri
içermektedir.
Kapsam Dışı:
Endüstriyel kullanım amacına bağlı olarak kalıcı olarak yerleştirilmiş pillerin bulunduğu
aletler, bilimsel ve mesleki alanda kullanılan, hayati önemi haiz tıbbi aygıtlara
yerleştirilmiş piller, kalp pilleri, sadece uzman kişiler tarafından uzaklaştırılması gereken,
kesintisiz olarak sürekli çalışması gereken aletler içindeki pil veya akümülatörlerdir.
Akümülatör:
Endüstride ve araçlarda otomatik marş, aydınlatma veya ateşleme gücü için kullanılan,
şarj edilebilir sekonder hücrelerde kurşunla sülfürik asit arasındaki kimyasal reaksiyon
sonucu kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi kaynağıdır.
Pil:
Şarj edilmeyen primer hücrelerde kimyasal reaksiyon sonucu oluşan kimyasal enerjinin
doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi kaynağıdır.
 Şarj Edilebilir Pil: Şarj edilebilen ve birkaç defa kullanılabilen pili,
 Grup Piller: Nikel kadmiyum ve cıva oksit piller hariç olmak üzere diğer pilleri,
 Grup Piller: Nikel kadmiyum ve cıva oksit pilleri,
75
 Nikel Kadmiyum Pil: Şarj edilebilir sekonder hücrelerde kadmiyumla nikel
hidroksit arasındaki kimyasal reaksiyon sonucu kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile
üretilen elektrik enerjisi kaynağı,
 Cıva İçeren Piller: Cıva oksit elektrot içeren alkali-mangan, çinko-karbon ve cıva
oksit piller gibi piller,
 Düğme Pil: İşitme cihazları, saatler ve benzeri taşınabilir aletlerde kullanılan ve
çapı yüksekliğinden fazla olan yuvarlak piller.
Atık Pil ve Akümülatör:
Yeniden kullanılabilecek durumda olmayan, evsel atıklardan ayrı olarak toplanması,
taşınması, bertaraf edilmesi gereken kullanılmış pil ve akümülatörleri,
Yönetmelikte Bakanlığın, Mülki amirlerin, mahalli idarelerin görevleri belirlenmiş, atık pil
ve akümülatörlerin toplanmasına yönelik sorumluluk pil ve akümülatör üreticilerine
verilmiştir.
Pil ve akümülatör üreticilerinin sorumlulukları aşağıda özetlenmiştir:
-
Yönetmeliğe uygun etiketleme ve işaretleme yapmak,
-
Kota ve depozitoya müracaat etmek,
-
Yönetmelikte belirlenen oranlarda atık pil ve atık akümülatörleri toplamak,
-
Zararlı madde içeren pil ve akümülatör üretmemek veya ithal etmemek,
-
Tüketiciyi bilgilendirme çalışmaları düzenlemek,
-
Atık pil ve akümülatörlerin toplanması, taşınması depolanması ve geri kazanımına
yönelik faaliyetleri yönetmelikte belirlenen hükümler doğrultusunda yapmak.
76
II
Mevcut Durum
TEHLİKELİ ATIK
Türkiye'de ortaya çıkan sanayi atıklarının türleri, gelişmiş ülkelerdeki atık türlerinden farklı
değildir. Endüstriyel atıkların miktar ve dağılımlarını belirlemek ve bu atıklardan ortaya
çıkan çevre sorunlarını incelemek amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), çeşitli mahalli
idareler ve sanayi kuruluşları (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği - TOBB, İstanbul ve Kocaeli
Sanayi Odaları) 1991-95 sürecinde sanayi kökenli atıkların envanterlerinin hazırlanması
için çalışmalar başlatmışlardır. Değerlendirmelere göre, TÜİK tarafından hazırlanan "1994,
1995, 1996, 1997 ve 2004 İmalat Sanayi Atık Envanterleri", tüm ülkeyi kapsama açısından
eksikliklerine rağmen, halen Türkiye'de mevcut yegane kullanılabilir bir atık envanteri/veri
bankası özelliğindedir.
Türkiye'de TÜİK tarafından 2004 yılı için yapılan imalat sanayii atık envanterine göre,
sektörel atık türü ve bu atıkları üreten sektörlere göre, atık üretim ve bertaraf edilen
miktarlara ilişkin veriler değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara varılmaktadır:
Türkiye’de imalat sanayi tarafından yılda 20 milyon ton’un üzerinde atık
üretilmektedir.
Bu miktarın yaklaşık 1.12 milyon ton’u tehlikeli atıktır.
Bu miktarın % 8’i geri kazanılmakta, % 47’si bertaraf edilmekte ve % 45’lik kısım ise
yeniden kullanılmaktadır (Şekil 3.1).
Şekil 3.1 Türkiye’de üretilen tehlikeli atık miktarı ve bertaraf yüzdeleri (TÜİK 2004)
77
Resim 3.2 Gömülü halde bulunan tehlikeli atıklar (Tekirdağ 2007)
78
Atık Ara Depolama ve Taşıma
Türkiye’de tehlikeli maddelerin nakliyesi Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından
22.10.1976 tarih ve 15742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 22.04.1977 tarihinde
yürülüğe giren Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmeliğe göre
yapılmaktadır. Tehlikeli atıkların nakliyesi için Bakanlığımız tarafından yürürlüğe konulmuş
olan Atık Taşıma Genelgesi (Tehlikeli Atık Taşınımı 2005/11) bulunmaktadır. Bu genelgeye
göre, atıkların lisanslandırılmış araçlarla taşınması zorunluluğu mevcuttur. Halihazırda,
ülkemizde tehlikeli atıkların nakliyesi (sıvı ve katı) için özel olarak yapılanmış nakliye
şirketlerinin sayısı da sanayi ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli değildir. Bu tür ihtiyaçlara
cevap verebilecek özel kuruluşlara da büyük ihtiyaç bulunmaktadır. İlgili mevzuata göre,
gerekli lisansı olmayan araçların tehlikeli atık taşıması yasaktır. Ancak, denetlemeler çok
yetersiz olup, Jandarma, Polis ve Zabıta gibi Kolluk Kuvvetlerinin teknik denetim yapması
için periyodik eğitim verilerek denetlemelerin etkinliği sağlanabilir.
Bakanlığımızdan lisans almış olan biri Ankara’da diğeri Kocaeli‘de olmak üzere 2 adet
Tehlikeli Atık Ara Depolama tesisi bulunmaktadır. Ayrıca tehlikeli atıkların taşınması için
219 adet firmaya ait 512 adet lisanslı araç bulunmaktadır. İllere göre tehlikeli atık taşıma
lisanslı araç ve firma sayısı Tablo 3.3’te gösterilmektedir.
79
Tablo 3.3 İllere göre tehlikeli atık taşıma lisanslı firma ve araç sayısı (Kasım 2007)
İl
Firma
Araç
Adana
Adıyaman
Aksaray
Ankara
Batman
Bilecik
Bursa
Çorum
Denizli
Elazığ
Eskişehir
İstanbul
İzmir
Kayseri
Kırıkkale
Kocaeli
Konya
Manisa
Mardin
Mersin
Osmaniye
Sakarya
Tekirdağ
7
1
1
7
1
4
9
1
1
1
8
42
30
5
1
84
2
3
1
3
2
4
1
15
1
2
14
1
7
15
3
2
1
30
72
90
16
2
210
3
5
1
12
5
4
1
TOPLAM
219
512
Atık Azaltma/Geri Kazanma Uygulamaları
Türkiye'de mevcut durumda imalat sanayinde öncelik, üretim, ürün kalitesi ve maliyete
verilmiş olduğundan, atık azaltma ve geri kazanma uygulamaları ikinci planda kalmıştır.
Ancak, 1993 sonrasında daha etkili olarak gelişen çevre koruma bilinci, yasal yaptırımlar,
atık bertarafında karşılaşılan güçlükler ve en önemlisi uluslararası ticarette üretim
sırasındaki çevre koruma önlemlerinin de önem kazanması, temiz teknolojilerin
kullanılmasını ve atık azaltılmasını önemli konuma getirmiştir.
Atıkların geri kazanılması, öncelikle çevrenin korunması açısından nispeten daha az riskli
ve yönetimi daha kolay olan ambalaj atıklarına yönelmiştir. Tehlikeli atıkların tekrar
80
kullanılması, geri kazanılması yönündeki çabalar, genellikle toplanması ve kullanılması
basit teknolojiler gerektiren atıklar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Buna en çarpıcı örnek
olarak IBC; Varil geri kazanımı, gümüş geri kazanımı gösterilebilir. Bertaraf edilecek sanayi
atıklarının miktarını azaltma ve atıkların tekrar kullanılabilmesi için, Bakanlığımız
desteğiyle TOBB tarafından sanayi odaları bünyesinde atık borsaları kurulmuştur. Atık Geri
Dönüşüm Borsası, işletmelerde üretim sonucu ortaya çıkan atıkların geri kazanılmasını ve
daha fazla ikincil hammadde olarak değerlendirilmesini; nihai bertaraf edilecek atıkların
miktarını azaltmayı sağlayan bir aracılık sistemidir. Ülkemizde kurulan atık borsalarıyla da
geri kazanım sağlanmaktadır. Fakat bu borsalar da tam anlamıyla işleyişe kavuşamamıştır.
İstanbul Kemerburgaz’da 29.000 ton/yıl kapasiteli gazlaştırma yoluyla tehlikeli atık geri
kazanım lisansı almış pilot ölçekli bir tesis de faaliyete geçmiştir.
Çimento fabrikaları sadece kullanılmış lastikler, II. kategori atık yağlar ve I. kategori atık
yağların geri kazanımı sonucunda ürün kalitesi tutturulamayan atık yağlar, boya çamurları,
solventler, plastik atıkları gibi belirli tür atıkları bertaraf edebilmektedir. Çimento
fabrikaları enerji geri kazanım amaçlı olarak bu tür atıkları alternatif yakıt olarak
kullanmaktadır. Ayrıca 2 çimento fabrikası da grit ve evsel nitelikli arıtma çamurlarının
alternatif hammadde olarak kullanılmasına ilişkin izin almıştır. Çimento Tesislerine R1
(Enerji Geri Kazanım) Lisansı verilmekte olup 22 tesis lisanslandırılmıştır. Atıkların ek yakıt
olarak kullanılmakta olduğu döner fırın kullanan bir çimento tesisinin görüntüsü Resim
3.3’te gösterilmiştir.
Resim 3.3 Çimento fabrikası döner fırını
81
Tablo 3.4 Çimento fabrikalarında alternatif yakıt olarak kullanılan
atıkların türlerine göre dağılımı (Kasım 2007)
Lisanslandırılan
Atık Türleri
Miktar (ton/yıl)
I. ve II. Kategori Atık Yağ
214.226
Kullanılmış Lastik
106.458
Kontamine Atık
61.884
Atık Plastik
51.866
Petrol Rafineri Atığı
24.120
Petrol Dip Çamuru
18.902
Boya Çamuru
16.964
Sıvı Yakıt Slaçı
4.020
Toplam
498.440
Haziran 2007 tarihi itibarıyla tehlikeli atık geri kazanım tesislerinin toplam kapasitesi Tablo
3.5’te verilmektedir.
Ülkemizle geçici çalışma izni ve lisans almış bulunan geri kazanım tesislerinin sayısı Kasım
2007 tarihi itibari ile 89’dur.
Tablo 3.6’da geri kazanım faaliyetine karşılık kapasitelerin 2006 yılındaki fiili kullanım
değerleri; Tablo 3.7’de lisanslı bertaraf tesisi olan İZAYDAŞ’ta 2006 ve 2007 yıllarına ait fiili
bertaraf miktarları verilmektedir.
Tablo 3.5 Geri kazanım faaliyetine karşılık tesis sayısı (Haziran 2007)
Lisanslı Tesis
Sayısı
Geri Kazanım Kodu
Toplam Kapasite
(ton/yıl)
R1 (Enerji Geri Kazanımı)
22+1
R2 (Solvent geri kazanımı)
3
9.350
R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı)
7
17.477
R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı)
17
113.442
R5 (Anorganik Madde ıslahı)
4
1.955
R9 (Atık yağ rafinasyonu)
11
82.452
3
14.570
7
24.415
R11 (R1-R10 işlem atıklarının
kullanımı)
R12 (R1-R11 işlemlerden biri için
değişim)
82
527.460
TOPLAM
75
791.121
Tablo 3.6 Geri kazanım faaliyetine karşılık kapasitelerin 2006 yılındaki fiili kullanım
değerleri
Toplam Kapasite
Geri Kazanım Kodu
(ton/yıl)
R1 (Enerji Geri Kazanımı)
15.480,11
R2 (Solvent geri kazanımı)
2.805
R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı)
7.865
R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı)
73.837
R5 (Anorganik Madde ıslahı)
1.007
R11 (R1-R10 işlem atıklarının
kullanımı)
R12 (R1-R11 işlemlerden biri için
değişim)
TOPLAM
5.310
14.510
120.814,11
Tablo 3.7 Lisanslı bertaraf tesisi İZAYDAŞ’ta 2006 ve 2007 yılı fiili bertaraf miktarları
Bertaraf Yöntemi
2006
2007
Yakma
21.862 ton
24.650 ton
Düzenli Depolama
18.825 ton
20.205 ton
Sanayiden kaynaklanan tehlikesiz atık D.D.
20.806 ton
12.640 ton
Nihai Tehlikeli Atık Bertarafı
Türkiye’de hali hazırda endüstriyel atıkların bertarafı için kurulmuş ve Bakanlık tarafından
lisanslandırılmış tesisler Tablo 3.8’de verilmiştir. Bu tabloda verilen yakma kapasiteleri
kurulu kapasite olup, uygulamada fiili olarak yaklaşık % 80’i kullanılmaktadır.
Ayrıca yakma tesislerinden çıkan 5.586 ton kül ve cüruf da, düzenli depolama tesislerinde
bertaraf edilmektedir. PETKİM atık yakma kapasitesi 17.500 ton/yıldır. Fakat tesis
83
kapasitesinin ancak 10.000 ton/yıllık bölümünü sanayicinin hizmetine sunabilmektedir.
Geri kalan kısmı PETKIM’in kendi ihtiyacını karşılamak için kullanılmaktadır.
Şekil 3.4, tehlikeli atık düzenli depolama alanlarından bir örnek, Şekil 3.5 de bir yakma
tesisiara depolama alanını göstermektedir.
Resim 3.4 Düzenli depolama alanı
84
Resim 3.5 Yakma tesisi depolama alanı
Tablo 3.8 Mevcut Bertaraf Tesisleri Kapasiteleri (Kasım 2007)
Firma Adı
Kapasite
790.000 m3
(doluluk oranı %20)
İZAYDAŞ (depolama)*
İZAYDAŞ (Yakma)
35.000 ton/yıl
PETKİM (yakma)
17.500 ton/yıl
TÜPRAŞ (Yakma)
(kendi atıkları için)
ERDEMİR (depolama)
7.750 ton/yıl
6.084 ton/yıl
İSKEN (depolama)*
* Toplam Kapasite
115.000 m3
85
III
Atık Envanteri Oluşturulması
TEHLİKELİ ATIK ENVANTERİ YÖNTEM VE VERİ KAYNAKLARI
Ülkemizde atık envanteri hazırlanmasında endüstriyel faaliyetler bazında üretim-atık
ilişkilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda üretim, atık ve tehlikeli
atık verileri değerlendirilerek, sanayinin ve atık üretiminin yoğun olduğu bölgelerde
envanter hazırlanmıştır.
Sanayi ve atık üretiminin yoğun olduğu illerden kaynaklanacak tehlikeli atık potansiyelinin
tespit edilebilmesi amacıyla, şu ana dek ülkemizde yapılmış olan mevcut envanter
çalışmaları derlenmiş, illerdeki kayıtlı sanayilere karşılık üretilen tehlikeli atık miktarları
çıkarılmış ve söz konusu illerdeki tehlikeli atık/toplam atık oranları Avrupa Birliği
ülkelerine ait envanterlerde eş sanayi gruplarıyla, sanayicilerin beyanları ve illerin atık
yönetim planı çerçevesinde sunduğu verilerle envanter bilgileri oluşturulmuştur. Şekil 3.6,
Türkiye tehlikeli atık/ toplam atık oranları ile AB ortalamalarını karşılaştırmaktadır.
Ülkemizde mevcut durumda güvenilir bir tehlikeli atık envanterinin teşkil edilememiş
olması oldukça önemli bir problem olmuştur. Bu sebeple, envanter oluşturmak için üretim
ve tehlikeli atık miktarları ile ilgili ulusal verileri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
verileri ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanında mevcut çevre istatistikleri
verilerinin değerlendirilmesi sonucu elde edilmiştir. Ayrıca, il bazında hazırlanmış mevcut
“Atık Yönetim Planları” ve tehlikeli atık üreticileri tarafından Bakanlığımıza sunulan 2006
yılına ait “Atık Beyan Formları” kapsamındaki veriler kullanılmıştır.
Ülke genelinde sağlıklı bir atık envanterinin oluşturulması amacıyla, Bakanlığımızla ve TÜİK
arasında 22 Aralık 2003 tarihinde imzalanan protokol dahilinde Tehlikeli Atık Beyan Formu
internet üzerinden doldurulabilir şekle getirilmiştir. 2008 yılından itibaren ülkemiz
genelinde internet tabanlı (online) atık beyan sisteminde pilot uygulama çalışmaları
devam etmekte olup, 2010 yılında gerçek verinin toplanması hedeflenmektedir.
86
Şekil 3.6 Türkiye tehlikeli atık/toplam atık oranlarının AB ortalamaları ile karşılaştırması
(AB İstatistik Kurumu-EUROSTAT)
TOBB, TÜİK ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde verilen atık kodlama sistemi
farklı olduğundan modelleme yapılırken kullanılan verilerin sağlandığı sektörlerin birbiri ile
karşılaştırması sağlanmış olup, ilgili sektörden çıkan atıkların İZAYDAŞ’ta bertaraf edilen
atık bertaraf dağılım oranları da bu karşılaştırmada kullanılarak yönetmelikte verilen
kodlama sistemi ile bağlantılı hale getirilmiştir (Tablo 3.9). Şekil 3.7, İZAYDAŞ’da bertaraf
edilen atıkların sektörel daqğılımını göstermektedir.
87
Tablo 3.9 Sanayi ana kategorisi (kaynaklara göre farklı kategori kodlamalarının eşleştirilmesi) (2006)
İZAYDAŞ
Atık
TAKY Kodu
Payı
Payı
(bu kategorilerden
TOBB Kategorisi
TÜİK Kategorisi
(İZAYDAŞ
(TÜİK
kaynaklanabilecek
2006
Verisi)
atık türü)
Verisi)
Metal eşya, makine ve
Metal eşya sanayi mak.
gereç, ulaşım aracı, ilmi teçh. hariç
ve mesleki ölçme
B.y.s makine ve teçhizat
aletleri sanayi
imalatı
(Otomotiv)
Büro, muhasebe bilgi işl.
mak. im.
Radyo, TV haberleşme
%6
%33
08, 11, 12, 15
cihaz. imal.
Tıbbi, hassas ve optik aleti.
Diğer imalat sanayi
saat. im.
Taşıt araçları ve karoseri
imalatı
Diğer ulaşım araçları imalatı
Kok köm. rafine edilmiş
petr.ür.im.
Kimya, petrol, kömür,
Kimyasal madde ürünleri
%12
%30
06, 07, 08
kauçuk ve plastik sanayi imalatı
Plastik-kauçuk ürünleri
imalatı
Tekstil, örme,
Tekstil ürünleri imalatı
konfeksiyon ve deri
Giyim eşyası imalatı
%2
%2
04
sanayi
Derinin işl. bavul çanta vb.
Metal ana sanayi
Gıda, içki, tütün sanayi
Kağıt, kağıt ürünleri ve
baskı sanayi
Ana metal sanayi
Gıda ürünl. ve içecek imalatı
Tütün ürünleri imalatı
Ağaç-mantar ür.imal.
(Mob.hariç)
Kağıt ve kağıt ürünleri
imalatı
Basım ve yayım imalatı
Mobilya imalatı, b.y.s. diğer
imalat
Ağaç, mantar, mobilya
sanayi
Metal Dışı Ürünler
Sanayi (Petrol ve Kömür
Metalik olmayan diğer
Ürünleri Hariç) Taşa ve
min.mad.im.
Toprağa Dayalı (Cam ve
Cam Eşya)
88
%44
%4
11, 12, 13, 15
%25
%1
02
%2
%2
03, 08, 09
03
%9
%1
-
Şekil 3.7 İZAYDAŞ A.Ş.’de bertaraf edilen atıkların sektörel dağılımı (2006)
Tablo 3.10, TÜİK’nun imalat sanayi envanterine göre çıkarmış olduğu sanayi gruplarına
göre tehlikeli atık miktarlarını göstermektedir.
89
Tablo 3.10 Sanayi grubuna göre oluşan tehlikeli katı atık miktarı (TÜİK 2004)
Sanayi grubu
Geri kazanılan
ve yeniden
kullanılan
Toplam
Yeniden
Kullanılan
Bertaraf
edilen
Miktar (ton/yıl)
Türkiye
1.196.404*
71.282
248.352
876.770
262.284
16
219.873
42.395
Tütün ürünleri imalatı
7.918
4.623
7
3.288
Tekstil ürünleri imalatı
4.945
1.040
2.594
1.311
Giyim eşyası imalatı
1.625
-
1.511
114
1
-
-
1
443
1
421
21
3.232
1
48
3.183
209
-
208
1
114.128
299
501
113.328
289.110
7.939
6.240
274.931
2.763
190
781
1.792
33.630
897
1.847
30.886
327.986
2.895
3.056
322.035
5.951
21
3.817
2113
814
205
346
263
64.594
48.349
876
15.369
4.669
64
4.147
458
Tıbbi,hassas ve optik aletl.,saat
im.
26
1
2
23
Taşıt araçları ve karoseri imalatı
71.792
4.739
2.041
65.012
144
-
14
130
Gıda ürünl. ve içecek imalatı
Derinin işl., bavul çanta vb.
Ağaç-mantar ür.imal.(Mob.hariç)
Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
Basım ve yayım imalatı
Kok köm.,rafine edilmiş
petr.ür.im.
Kimyasal madde ürünleri imalatı
Plastik-kauçuk ürünleri imalatı
Metalik olmayan diğer
min.mad.im.
Ana metal sanayi
Metal eşya sanayi, mak.teçh.
hariç
B.y.s. makina ve teçhizat imalatı
B.y.s. elektrikli makina cihaz.im.
Radyo,TV haberleşme cihaz. imal.
Diğer ulaşım araçları imalatı
Mobilya imalatı, b.y.s. diğer
140
2
22
116
imalat
* 1.196.404 (ton/yıl) = 1,12 milyon ton/yıl tehlikeli atık üretimi ve 0,8 milyon ton/yıl tesis
içerisinde geri kazanılan tehlikeli atıkların TOPLAM değeridir.
90
ÖZEL ATIK ENVANTER ÇALIŞMALARI
Atık Yağlar
Atık yağlar ile ilgili envanter çalışmaları, başlıca atık yağ üreticilerinden toplanan atık yağ
beyan formları, atık yağ geri kazanım tesislerinden toplanan faaliyet raporları ve atık
motor yağı toplama çalışmalarından elde edilen toplama ve bertaraf bilgileri çerçevesinde
yürütülmektedir. Türkiye’de piyasaya arz edilen madeni yağ miktarı yaklaşık 350.000 ton,
oluşan atık yağ miktarı ise 150.000 ton civarında tahmin edilmektedir. Yönetmelik
yayımlandıktan sonra Bakanlığımızca gerçekleştirilen envanter çalışmaları neticesinde
2007 yılında kayıt altına alınan toplam atık yağ miktarı 34.280 ton olarak tespit edilmiştir.
Bu miktar yönetmelik yayımlandıktan sonra tespit edilen en yüksek toplama miktarıdır.
2007 yılında yönetmeliğe uygun olarak toplanan atık yağ Türkiye genelinde oluşan atık yağ
miktarının yaklaşık %20’sine karşılık gelmektedir. Şekil 3.8’de yer alan veriler dikkate
alındığında her yıl toplama miktarında %5’lik bir artış beklenmektedir. Buna göre 2012
yılında oluşacak atık yağ miktarının tahminen %40’ı yönetmeliğe uygun olarak toplanacak
ve geri kazanılacaktır. 17 lisanslı atık yağ geri kazanım tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin
kurulu kapasitesi yaklaşık 110.000 ton’dur.
Şekil 3.8 Yıllara göre madeni yağ miktarları ile atık yağ geri kazanım ve bertaraf
miktarları (ton)
91
Atık Pil ve Akümülatör Envanteri Oluşturulması
Atık pil ve aküler ile ilgili envanter çalışmaları, başlıca atık akü geri kazanım tesislerinden
toplanan faaliyet raporları ile pil kota, akü depozito çalışmalarından elde edilen toplama
ve bertaraf bilgileri çerçevesinde yürütülmektedir. Türkiye’de piyasaya arz edilen pil
miktarı yaklaşık 10.000 ton, akümülatör miktarı ise 74.000 tondur. Yönetmelik
yayımlandıktan sonra Bakanlığımızca gerçekleştirilen envanter çalışmaları neticesinde
2007 yılında kayıt altına alınan toplam atık pil miktarı 200 ton, atık akümülatör miktarı ise
45.476 ton olarak tespit edilmiştir. 2007 yılında yönetmeliğe uygun olarak toplanan atık
akü Türkiye genelinde piyasaya sürülen akü miktarının yaklaşık %67’sine, toplanan atık pil
ise piyasaya sürülen pil miktarının yaklaşık %2’sine karşılık gelmektedir. Şekil 3.9’da yer
alan veriler dikkate alındığında akümülatörler için her yıl toplama miktarında %5’lik bir
artış beklenmektedir. Buna göre 2012 yılına kadar atık akümülatörlerin yaklaşık % 90’nın
yönetmeliğe uygun olarak toplanması ve geri kazanımının sağlanması beklenmektedir.
Şekil 3.9 Yıllara göre akü miktarları ile atık akü geri kazanım ve bertaraf miktarları (ton)
Tablo 3.11, illere göre lisanslı atık akümülatör geri kazanım firma sayıları ve kapasitelerini
göstermektedir.
92
Tablo 3.11 İllere göre lisanslı atık akümülatör geri kazanım firma sayıları ve kapasiteleri
Lisanslı Tesis
Kapasite
İl
Sayısı
Ton/Yıl
Eskişehir
2
34.650
Kütahya
1
16.800
Gaziantep
3
5.700
Aydın
1
900
Antalya
1
6.000
Mersin
1
11.929
Kırıkkale
1
5.400
İzmir
1
51.000
Samsun
1
600
Manisa
1
15.000
TOPLAM
13
147.979
Kota kapsamında yapılan uygulamalara göre 2006 ve 2007 yıllarında yaklaşık 229 ton/yıl
atık pil kaynakta ayrı toplanarak yönetmeliğe uygun olarak bertaraf edilmiştir. Evsel atık
kompozisyonu içinde yer alan atık pil miktarına ilişkin bilgiler mevcut olmaması, ileriye
dönük atık pil miktarı projeksiyonlarının .yapılmasını zorlaştırmaktadır.
Şekil 3.10’da 2005-2007 yılları arasında yıllara göre piyasaya sürülen pil miktarları ile atık
pil geri kazanım ve bertaraf miktarları gösterilmektedir.
93
Şekil 3.10 Yıllara göre piyasaya sürülen pil miktarları ile atık pil geri kazanım ve bertaraf
miktarları (ton)
** Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği- TAP tarafından toplanan atık pillerin geçici
depolanması İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait Kemerburgaz Katı Atık Depolama sahasında TAP
tarafından yaptırılan 4 depoda (8 hazneli) yapılmaktadır. Ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi
Harmandalı Katı Atık Sahasında benzer bir depo (2 hazneli) faaliyete alınmıştır.
94
IV
Tehlikeli Atıklar İçin Bertaraf Planı
Türkiye'de nüfus yoğunluğunun ve endüstrileşme oranının yüksek olduğu bölgelerde
tehlikeli atık tesislerinin bulunması; hem maliyet, hem kullanılabilirlik açısından faydalı,
hem de çevresel yükleri minimumda tutmak açısından avantajlıdır. Gelişmiş ülkelerde de
endüstriyel atıkların bertarafı, endüstriyel atık bertarafına uygun olarak tasarlanmış
bölgesel tesislerde gerçekleştirilmektedir. Bakanlığımız bölgesel boyutta tehlikeli atık
yönetim planlarının oluşturulması yönündeki ilk çalışmasını 2000 yılında başlatmıştır. 2001
yılında tamamlanan bu çalışma ile sanayinin yoğun olduğu Marmara, Ege ve Akdeniz
bölgelerini kapsayan sanayi atıklarının yönetimine ilişkin mevcut atık üretimi ve bertaraf
uygulamaları araştırılmıştır. Bakanlığımız koordinasyon ve yönetiminde yürütülen AB
projesi “Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımları” raporu sonuçları ve Bakanlık tarafından
yapılan diğer çalışmalar neticesine göre; ülkemizde oluşan endüstriyel atıkların bertarafı
için bu tesislerden ülke genelinde sanayinin yoğun olduğu bölgelerde
en az 1 adet kurulması gerektiği ortaya konulmuştur.
Etkin bir tehlikeli atık yönetim sisteminin en az iki bileşenden oluşması gerekir:
 Atık toplama sistemi
 Nihai bertarafa yönelik tesisler
Sistemin etkinliği ve maliyeti değerlendirilirken, her iki bileşen bir arada düşünülmelidir.
"Ölçek ekonomisi" ilkesi, büyük ve bölgesel hizmet verecek tehlikeli atık işleme ve
bertaraf tesislerinin inşa edilmesinin, bertaraf maliyetlerini (ton başına) düşüreceği
anlamına gelir. Öte yandan, az sayıda büyük tesis kurulması, taşıma mesafelerini,
beraberinde taşıma maliyetlerini artıracaktır. Taşıma maliyetleri, küçük üreticilerden gelen
tehlikeli atıkların yeterli miktarda toplanıp daha büyük araçlar ya da demiryoluyla
nakledilene kadar geçici olarak depolanacağı bir ara depolama ağı kurulursa azaltılabilir.
95
Şekil 3.11 Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması gereken
bölgeler
Şekil 3.11’deki harita üzerinde de gösterilen bu bölgelerde yapılacak entegre tesisler iki
aşamada gerçekleştirilecektir.
Birinci Aşamada endüstrileşmenin en yoğun olduğu bölgelerde, bölgesel tehlikeli atık
yönetim sisteminin hayata geçirilmesi;
 Trakya Bölgesi
 Doğu Marmara Bölgesi
 Ege Bölgesi
 İç Anadolu Bölgesi
 Akdeniz Bölgesi
İkinci Aşamada ise, endüstrileşmenin daha az olduğu bölgelerde fiziksel-kimyasal ön işlem
ünitelerinin bulunduğu ara depolama tesislerinin kurulması ve entegre tesislere transfer
ağının geliştirilmesi sağlanacaktır.
Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan tesislerin sayısı ve kapasitesi endüstrileşme
hızına bağlı olarak arttırılabilir. Ancak atık üreticisi olan sanayicinin bilinçlenmesi ve atık
üretimlerini kaynağında azaltmak için teknoloji değişikliğine gidebileceği de dikkate
alınmalıdır.
Tehlikeli atık bertaraf tesislerinin kurulması ve işletilmesi özel teknoloji ve eğitim
gerektirmektedir. Ayrıca, bu tesislerin Bakanlığımız tarafından çok sıkı çevre koruma
denetimine tabi tutulması gerekmektedir. Bu bağlamda, kurulacak tesislerin BAT (Best
Available Technique) dokümanlarında verilen en iyi teknolojilerin kullanılarak yapılması
gerekmektedir. Bu tesislerin “Kirleten Öder” prensibinden hareketle özel sektör
96
tarafından hayata geçirilmesi beklenmektedir. Mahalli idarelerin ve sorumluluk sahibi sivil
toplum örgütlerinin bu yapıya iştirak etmesi Bakanlığımızca desteklenmektedir.
Ayrıca, organize sanayi bölgeleri bünyesinde ara depolama ve bertaraf tesislerinin
kurulabilmesi kabiliyetinin oluşturulması ve organize sanayi bölgelerinin kendi ihtiyaçlarını
karşılayabilir hale getirilmesinin sağlanması Bakanlığımızca desteklenmektedir.
97
V
Planlar Çerçevesinde Yürütülen Çalışmalar
Bölgesel Planlama çerçevesinde 5 bölgede kurulması planlanan tesislerin konumları Şekil
3.12’de, endüstriyel atık entegre bertaraf tesislerinin bilgileri Tablo 3.12’de verilmiştir.
Tehlikeli atık eylem planı zaman çizelgesi Tablo 3.13’de, kurulması planlanan tesislere
göre uygulama takvimi Tablo 3.14’de gösterilmektedir.
ÇED Aşamasında
ÇED Aşamasında
Fizibilite Tamamlandı
ÇED Aşamasında
Mahkeme Sürecinde
Şekil 3.12 Entegre bertaraf tesislerinin bölgesel planlamaya göre kurulacağı yerler ve
durumları (2007)
Resim 3.6. İZAYDAŞ A.Ş.
98
Tablo 3.12 Endüstriyel atık entegre bertaraf tesisleri (Kasım 2007)
Projenin Yeri
Kapasitesi
Mevcut Durumu
Kurbanlı Köyü
Tarsus - Mersin
Düzenli Depolama:
14.666 ton/yıl
(20 yıl kullanım için)
Mahkeme
Sürecinde
Yakma:
7.368 ton/yıl
Fizikokimyasal Ön İşlem:
1.585 ton/yıl
Gebze OSB
Kocaeli
Yakma:
48.000 ton/yıl
ÇED Aşamasında
Kırtıllı Tepe Mevkii
Sandal Beldesi
Kula - Manisa
Düzenli Depolama:
3.230.000 m3
Yakma:
20.000 ton/yıl
ÇED Aşamasında
Büyük Çavuşlu Köyü Hudutları
Çatalca - İstanbul
Yakma:
I. Aşama: 50.000 ton/yıl
II. Aşama: 50.000 ton/yıl
ÇED Aşamasında
Düzenli Depolama:
Tehlikeli Atık 100.000 ton/yıl
(2.000.000 m3)
Endüstriyel Atık 200.000
ton/yıl
(1.700.000 m3)
Fizikokimyasal Ön İşlem:
20.000 ton/yıl
Çadırtepe Mevkii
Sincan - Ankara
Gazlaştırma:
20-30 bin ton/yıl (Kapasite
artırımı ile 100 bin ton/yıl)
99
Fizibilite Çalışması
Yapıldı
100
Yakma tesislerinin faaliyete alınması *
Ara depolama ve düzenli depolama
sahalarının faaliyete alınması *
Tehlikeli Atık Yönetim Planının
oluşturulması
Tehlikeli atık verilerinin internet tabanlı
olarak sürekli toplanması
Bakanlık ve İl Müdürlüğü çalışanlarının
Avrupa Atık Katalogu, lisanslandırma ve
atık yönetimi faaliyetlerin izlenmesi üzerine
eğitilmesi
İl Müdürlükleri ve Mahalli idarelerin
tehlikeli atık sınıflandırması üzerine eğitimi
Atık taşıma ve beyan formları ile Tehlikeli
atık işlemleri üzerine atık üreticilerini
eğitmek üzere Bakanlık ve İl Müdürlüğü
uzmanlarının eğitimi
Tehlikeli Atık verilerinin internet tabanlı
olarak toplanmaya başlanması
Revizyon (Çerçeve, Yakma, Depolama
yürürlüğe girdikten sonra)
Tehlikeli Atık Yönetmeliğinin
Uyumlaştırılması
FAALİYET DETAY PLANI
* ÇED sürecinin tamamlandığı varsayılmıştır.
Ana Etkinlikler
Veritabanı ve
Planlama
Otomasyon
Yönetmelik ve
Düzenlemeler
FAALİYET
KONUSU
Tablo 3.13 Eylem planı hedefleri zaman çizelgesi
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
VI 2008-2012 Hedefleri
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
4.Çeyrek
3.Çeyrek
2.Çeyrek
1.Çeyrek
101
160
Toplam kurulu düzenli
depolama kapasitesi
160
35
Düzenli
Depolama
Yakma
Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma
Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma
Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma
Tesisleri
Düzenli
Depolama
35
Toplam kurulu yakma
tesisi kapasitesi
İç Anadolu
Bölgesi
Doğu
Akdeniz
Bölgesi
Ege
Bölgesi
Trakya
Bölgesi
Marmara
Bölgesi
Yakma
Tesisleri
160
35
160
35
160
35
160
35
250
95
90
60
370
95
120
510
135
140
40
510
180
45
510
180
650
250
140
70
650
300
50
650
330
30
650
370
40
650
370
650
410
40
650
410
650
410
650
410
650
410
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
Tablo 3.14 Bölgesel plan çerçevesinde kurulması planlanan tesislere göre uygulama takvimi (bin ton/yıl)
102
Düzenli
Depolama
Yakma Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma Tesisleri
Düzenli
Depolama
Yakma Tesisleri
11
17,5
166
43
14,7
240
100
50
20
7,4
20
50
48
30
105
38
140
14
30
40
40
* Tablo 3.13’te halihazırda kurulu bulunan tesislerinin kapasiteleri 2008 yılı için verilmiştir. Bu tabloda ise Tablo 3.13’te verilmiş olan öngörülerin,
kurulması planlanan bertaraf tesisi projelerinin başvuru dosyalarında belirtilmiş olan faaliyete giriş tarihlerine göre düzenlenmiş dağılımları
gösterilmektedir.
İç Anadolu
Bölgesi
Doğu Akdeniz
Bölgesi
Ege Bölgesi
Trakya Bölgesi
Marmara
Bölgesi
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Tablo 3.15 Bölgesel plan çerçevesinde kurulması tesislere göre uygulama takvimi (bin ton/yıl)*
Avrupa Birliği’nin 91/689/EEC sayılı Konsey Direktifi temel alınarak 2005 yılında
gerçekleştirilen Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması için Teknik Yardım
(Türkiye) projesinin bir çıktısı olarak oluşturulan Tablo 3.14’de, Bölgesel Bertaraf Projeleri
kapsamında ülkemizde bölgelerde kurulması planlanan tesislerin hangi yıllarda işletmeye
girmesi gerektiğine dair yıllara göre değişim gösterilmektedir.
Tablo 3.14’de Marmara Bölgesinde hali hazırda kurulu bulunan İZAYDAŞ A.Ş.’ye ait atık
yakma ve düzenli depolama tesisinin kapasitesi 2008 yılında gösterilerek mevcut entegre
atık bertaraf tesisi kapasitesi belirtilmektedir.
Proje çalışmaları sırasında oluşturulan öngörülere ve projeksiyona göre bölgelerde
oluşması beklenen tehlikeli atık miktarı belirlenmiştir. Buradan yola çıkarak, her bir
bölgede tehlikeli atıkların bertaraf edilebilmesi amacıyla duyulan tesis ve kapasite ihtiyacı
belirlenmiş ve Tablo 3.14’deki dağılım elde edilmiştir.
2023 yılının Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı olması sebebiyle projeksiyon burada
tamamlanmıştır. Proje çıktılarına göre 2023 yılı itibariyle öngörülen ülke genelinde yakma
kapasitesi 410 bin ton/yıl ve düzenli depolama kapasitesi de 650 bin ton/yıl dır.
Tablo 3.14 ve 2007 yılı Sanayi Büyüme Hızı temel alınarak hazırlanan Şekil 3.13 ise proje
çıktılarına göre kurulması öngörülen yakma ve düzenli depolama tesislerinin 2008-2012
yılları arasındaki bölgesel dağılımı ile kapasiteleri vermektedir.
Bu kapsamda oluşturulan Şekil 3.13’de Marmara Bölgesi için hazırlanan grafiğe İZAYDAŞ’ın
kapasitesi de dahil edilmiştir.
2007 yılı için verilen değerler Tablo 3.8’deki mevcut bertaraf kapasitelerini
göstermektedir. 2008-2012 yılları arasındaki bölüm ise Tablo 3.12’deki tesislerin proje
dosyalarında öngörülen işletmeye alınma tarihlerine göre hazırlanmıştır.
103
Şekil 3.13. Bölgesel plan çerçevesinde kurulması planlanan tesislerin 2008-2012 yılları arasında işletmeye alınma tarihleri
ve bu tarihlere bağlı olarak bölgelerdeki toplam atık bertaraf kapasitelerinin dağılımı
(Söz konusu yıllar ÇED sürecinin tamamlanması ve Mahkeme sürecinin yaşanmaması haline göre planlanmıştır)
104
Şekil 3.14, 3.15, 3.16, 3.17 ve 3.18’de gösterilen grafikler, Yüksek Maliyetli Çevre
Yatırımlarının Planlanması için Teknik Yardım (Türkiye) projesinde bölgelere göre
hazırlanmış olan yakılabilir ve depolanabilir atık değerleri ile Şekil 3.13’deki dağılımların
karşılaştırmalı olarak gösterimleridir.
Grafiklerde mor renkle gösterilen Toplam Atık değerleri bölgelerde yıllara göre oluşması
öngörülen toplam tehlikeli atık miktarını, turuncu renkte gösterilen kısım ise bu
bölgelerde kurulu bulunan ve kurulması planlanan tesislerin yıllara göre dağılımını
göstermektedir.
Şekil 3.14. Marmara Bölgesinde 2008-2012 yılları arasında oluşması öngörülen
yakılabilir ve depolanabilir tehlikeli atık miktarları ile bölgede kurulu bulunan ve
kurulması planlanan tesislerin yıllara göre kapasite değişimi
105
Şekil 3.15. Trakya Bölgesinde 2008-2012 yılları arasında oluşması öngörülen
Şekil 3.16. Ege Bölgesinde 2008-2012 yılları arasında oluşması öngörülen
106
Şekil 3.17. Doğu Akdeniz Bölgesinde 2008-2012 yılları arasında oluşması
öngörülen yakılabilir ve depolanabilir tehlikeli atık miktarları ile bölgede kurulu
bulunan ve kurulması planlanan tesislerin yıllara göre kapasite değişimi
Şekil 3.18. İç Anadolu Bölgesinde 2008-2012 yılları arasında oluşması öngörülen
107
2.Aşama
(Başlangıç: 2010)
1. Aşama
(Başlangıç: 2008)
Tablo 3.16. Tehlikeli atık ara depolama inşası için önceliklendirme listesi
Yer
Kapasite (bin
ton/yıl)
Bursa (Marmara-Güney)
25
Düzce (Karadeniz-Batı)
15
Kırklareli (Marmara-Kuzey)
15
Eskişehir (Orta Anadolu)
15
Konya (Orta Anadolu)
15
Denizli (Ege)
15
Manisa (Ege)
10
İçel (Akdeniz)
20
Kayseri (Orta Anadolu)
10
Gaziantep (G.D. Anadolu)
5
Karabük (Karadeniz-Batı)
14
Çanakkale (Marmara-Güney)
18
Çorum (Karadeniz-Güney)
7
Trabzon (Karadeniz-Kuzey)
7
Samsun (Karadeniz-Kuzey)
7
Afyon (Doğu Ege + Kuzey Akdeniz)
25
Ordu (Karadeniz-Kuzey)
7
Erzurum (Doğu An.-Kuzey)
4
Erzincan (Doğu An.-Kuzey)
3
Sivas (Doğu An.-Kuzey)
3
Muğla (Ege)
10
Burdur (Akdeniz)
15
Niğde (Orta Anadolu)
10
Malatya (Doğu Anadolu)
6
Diyarbakır (Doğu Anadolu)
10
Muş (Doğu Anadolu)
4
Batman (G.D. Anadolu)
10
Toplam
307
108
TEHLİKELİ ATIKLARIN YÖNETİMİNE İLİŞKİN YAPILMASI GEREKEN EYLEMLER
Tablo 3.17. Tehlikeli atıkların yönetimine ilişkin yapılması gereken eylemler
EYLEM ALANLARI
EYLEMLER
1.
I. Politikalar
2.
3.
1.
II. Yasal Düzenlemeler
2.
1.
III. Ekonomik ve Mali Tedbirler
2.
1.
IV. Eğitim
2.
1.
V. Yatırım ve Teknik
Düzenlemeler
2.
3.
4.
Atık minimizasyonu, geri kazanımı ve yeniden kullanımına
önem verilmesi
Ulusal ve bölgesel düzeyde "Atık Borsası"nın oluşturulması
Büyükşehir Belediyelerinin tehlikeli atıkların bertaraf edilmesi
işlemlerinde etkin rol almasının sağlanması
İlgili kuruluşlar arasında işlevsel işbölümünün yapılarak
işbirliğinin geliştirilmesi
Tehlikeli atıkların yönetimi konusunda özel sektör katılımını
teşvik edecek şekilde mevzuatta ve uygulamada gerekli
düzenlemelerin yapılması
Bölgesel tehlikeli atık bertaraf tesisleri için arazi tahsisleri,
kredilendirme gibi konularda kolaylık sağlanması
Atıkların kaynakta azaltılmasının teşvik edilmesi
Tehlikeli atık yönetimi ile ilgili eğitim programlarının
uygulanması
Halka yönelik bilgi akışının devamlılığının ve etkinliginin
sağlanması
Geri kazanım ve bertaraf tesislerinin uygun teknolojilerle
kurulması
Atık envanterlerinin kapsamlarının genişletilmesi;
sürekliliğinin sağlanması
Kirlenmiş alanları iyileştirme programlarının hazırlanması
Geri kazanılmış ürün standartlarının geliştirilmesi
2008-2012 YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞTİRME
Tehlikeli atık üreten tesislerin kontrolü ve izlenmesinin (denetiminin) etkinleştirilmesi
amacıyla İl Müdürlüklerine hizmet içi eğitim programı ve yürütülmekte olan projeler
kapsamında eğitim verilmeye devam edilecektir.
Sanayi Odaları ve Organize Sanayi Bölgeleri işbirliği ile sanayicilere tehlikeli atık yönetimi
konusunda mevzuat ve uygulamaya yönelik bilgilendirme seminerleri düzenlenecektir.
Sanayiden kaynaklanan tehlikeli atıkların sınıflandırılması amaçlanmakta olup, atıkların
Yönetmelikte yer alan tehlikeli atık listesindeki kodlara göre tanımlanabilmesi için bir
kitapçık hazırlanacak ve konu ile ilgili eğitimler verilecektir.
109
Tehlikeli atık üretiminin şu anki durumunun değerlendirilmesi amacıyla Bakanlığımız
atıkların miktarları ve bertaraf yöntemleri ile ilgili bilgi toplamak için kendi elektronik
sistemini geliştirecektir. 2008 yılından itibaren ülkemiz genelinde internet tabanlı (online)
atık beyan sisteminde pilot uygulamaya geçilecek olup, 2010 yılında gerçek verinin
toplanması hedeflenmektedir.
Düzenli depolanabilir ve yakılabilir atıkların ayrı ayrı belirlenmesi için çalışmalar yapılacak
ve veri toplama sisteminde bunlar da değerlendirilecektir.
Tehlikeli atık bertaraf tesislerinin bölgesel atık yönetim planlarına göre kapasitelerinin
etkin kullanımı sağlanacaktır. Özellikle AB ve OECD ülkeleri gibi diğer ülkelerde yerleşik
olan yöntemde olduğu gibi, bertaraf tesisleri ile atık üretici arasında yapılacak orta ve
uzun dönemli kontratlar ve anlaşmalar gibi ön bildirime dayalı enstrümanlar
kullanılacaktır.
Çimento fırınları, tuğla fabrikaları, ısıtma ve güç santralleri, termal metal geri dönüşümü
gibi belirli üretim tesislerinde tehlikeli atıkların alternatif yakıt olarak kullanılması ve enerji
geri kazanımı yaygınlaştırılacaktır. Bu amaçla, çimento fabrikaları gibi tesislere homojen ek
yakıt hazırlanması için atıkların ara işlem ünitelerinin kurulması teşvik edilecektir.
Merkezi ara depolama tesislerinin kurulması, mevcut atık yönetim tesislerindeki atık
depolama alanların inşası ve genişletilmesi, yeni tesislerin inşasında ara depolama alanı
talep edilmesi, büyük atık üreticisi firmalarda olduğu gibi tek tür depolama alanının
inşasının yapılması ve bütün atık üreticilerinin sahasında geçici depolama alanlarının
oluşturulması sağlanacaktır.
Yeni atık yönetim tesislerinde olduğu gibi, mevcut tesislerin iyileştirilmesi, genişletilmesi
ve tadilatına gönüllü olan özel girişimcilerin desteklenmesi; ulusal ve uluslar arası finans
ve teknik destek ve teşvik mekanizmalarının kullanılması yolları araştırılacaktır.
Özellikle tehlikeli atık üreten sektörlerin mevcut durumunun sayısal olarak ve proses
açısından tanımlanması gerekmektedir. Bu kapsamda, Kimyasallar Yönetimi Dairesinin
REACH Projesi ve Kalıcı Organik Kirleticilerin (POPs) İlişkin Stockholm Sözleşmesinin
Uygulanması Yönünde Öncelikli Faaliyetlerinin Tespiti Projesi sonuçları kullanılacak olup,
yapılan çalışmalar genişletilecektir.
Çevre odaklı teknolojilerin kullanılması teşvik edilecek olup, söz konusu teknolojilerin
kullanımı ve oluşan tehlikeli atıkların geri kazanım/bertarafı ile ilgili sorun yaşayan
sektörlerin sorunlarına çözüm bulmak amacıyla İhtisas Komisyonları oluşturulacak ve
komisyon çalışmaları desteklenecektir.
110
Bölüm
4
İllere Göre Katı Atık Eylem Planları
E
ylem Planının kapsamı belediyelerin sorumluluğundaki atık türleri olmakla birlikte
bu bölümde il bazında bir planlama öngörülmektedir. Eylem Planı verilen ildeki
mevcut belediyeler, belediye birlikleri ve tesislere ilişkin bilgiler verilmektedir.
111
01
Adana
Katı Atık Ana Planında Önerilen Birlik Yapısı
ADANA GÜNEY




Seyhan, Yüreğir, Karataş, Yumurtalık,
Ceyhan, İmamoğlu, Pozantı, Karaisali
Nüfus: 1.766.294
Atık miktarı: 606.015 ton/yıl
0,94 kg/kişi-gün
ADANA KUZEY




Tufanbeyli, Saimbeyli, Feke, Aladağ,
Kozan
Nüfus: 181.048
0,94 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması planlanan Düzenli Depolama Tesisi ile
ilgili ÇED olumlu kararı verilmiş olup, Uygulama projesi hazırlama çalışmaları devam
etmektedir.
Tesisin Büyükşehir
planlanmaktadır.
belediyesi
ve
alt
kademe
belediyelerine
Hizmet vereceği nüfus: 1.530.000, Atık miktarı: 525.300 ton/yıl
112
hizmet
vermesi
Pozantı, Ulukışla, Çamardı Belediyeleri Katı Atık
Birliği
Pozantı, Ulukışla, Çamardı İlçe Belediyeleri,
Akçatekir, Gülek, Çifthan Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve
karar Resmi Gazete’de 16/08/2006 tarihinde
yayımlanmıştır
Birlik Nüfusu:57.000, Atık Miktarı:19.500 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
İl bazında 7 adet ambalaj üreticisi ve 64 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
tabanına kayıtlıdır.2 adet lisanslı toplama –ayırma tesisi ve 52650 ton/yıl kâğıt
karton,36000 ton/yıl cam, 8300 ton/yıl plastik 3 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj
atıkları geri kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmaktadır. Dikili Belediyesi ve Sofulu
Belediyesi olmak üzere 2 adet belediyede kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmaktadır.
4.873
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
7.714
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
2.815.593
113
PROJENİN DURUMU
Katı Atık Yönetimi Projesi ile ilgili olarak ÇED süreci
devam etmektedir. Proje kapsamında tıbbi atık
sterilizasyon tesisi kurulacaktır.
İŞLETMEYE GEÇİŞ
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2010
Eylem Planı Doğrultusunda Yapılacak Çalışmalar
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.947.342
1.976.948
2.007.138
2.037.924
2.065.241
2.093.060
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
668.133
678.291
688.649
699.212
708.584
718.129
Ton/yıl
367.473
373.060
378.757
384.566
389.721
394.971
75
75
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet
Başlangıcı
Hedef Nüfus
Biyobozunur Atıkların
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı Projeksiyonu
Ayrı Toplanan Ambalaj
Atıklarının Miktarı
Atığının Ambalaj Atığı
Projeksiyonuna Oranı
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
Ton/yıl
93.539
94.961
96.411
97.890
99.202
100.538
37.415
42.732
48.205
53.839
59.521
65.350
%
40
45
50
55
60
65
114
02
Adıyaman
ADIYAMAN




Adıyaman M., Besni, Çelikhan, Gölbaşı,
Kahta, Samsat, Sincik, Tut, Gerger (A)
Nüfus544.707
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Adıyaman Belediyeler Birliği
Adıyaman Merkez, Kahta, Tut, Samsat, Gölbaşı, Çelikhan, Besni İlçeleri ile Kesmetepe,
Yaylakonak, Balkar, Pınarbaşı, Şambayat, Bölükyayla ve Harmanlı Beldelerinin katılımı ile
Adıyaman Belediyeler Birliği kurulmuş olup, birlik tüzüğü 27.02.2006 tarih ve 10829 sayılı
bakanlar kurulu kararı ile onaylanmıştır.
Entegre Katı Atık Yönetimi Projesinin ÇED süreci tamamlanmış ve projeye ilişkin hazırlanan
Uygulama Projesi Bakanlığımızca uygun bulunmuştur. İnşaat ihalesi çalışmalarına
başlanmıştır.
Birlik Nüfusu: 435.000, Atık Miktarı: 127.000 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı 3 adet piyasaya süren işletme mevcuttur.
Adıyaman ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
115
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
705
971
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
354.292
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi
yaklaşım
bildirilmemiştir.
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
bir Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Projesi
kapsamında, tıbbi atıklar projeye dahil edilmiştir.
Ancak yaklaşım belirtilmemiştir.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
544.707
550.312
556.038
561.887
566.737
571.694
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
159.054
160.691
162.363
164.071
165.487
166.935
Ton/yıl
92.252
93.201
94.171
95.161
95.983
96.822
76
76
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet Başlangıcı
-
Hedef Nüfus
%
Biyobozunur Atıkların İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama Alanlarının
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
13.729
13.847
13.968
14.092
14.191
14.292
Ayrı Toplanan Ambalaj Atıklarının
Miktarı
Ambalaj Atığı Projeksiyonuna Oranı
Ton/yıl
0
0
0
705
993
1.429
%
0
0
0
5
7
10
116
03
Afyonkarahisar
Katı Atık Ana Planında Önerilen Birlik
Yapısı
AFYON GÜNEY




Sincanlı, Hocalar, Sandıklı, Kızılören,
Dazkırı, Basmakçı, Evciler, Dinar
Nüfus: 182.551
1,16 kg/kişi-gün
AFYON KUZEY




Afyonkarahisar M., Bolvadin, İscehisar,
Bayat, Emirdağ, Çay, Sultandağı,
İhsaniye, Şuhut, Çobanlar
Nüfus: 467.046
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Afyonkarahisar İli Çevre Hizmetleri Birliği
Afyonkarahisar Merkez, Bolvadin, Bayat, Çobanlar, Çay, Hocalar, İhsaniye, Sandıklı,
İscehisar, Sinanpaşa, Emirdağ, Şuhut İlçe Belediyeleri ile 68 adet belde belediyesi
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 09/12/2005
tarihinde yayımlanmıştır.
Afyonkarahisar Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi inşaat aşamasındadır.
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
bulunmamaktadır. İl bazında kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
117
2.087
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
2.501
913.020
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık bertaraf tesisi inşaatı ihale aşamasında olup,
tesis inşa edildiğinde tıbbi atık sterilizasyon tesisi
kurulacaktır.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
649.597
655.460
661.454
667.581
672.508
677.551
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
275.039
277.522
280.059
282.654
284.740
286.875
Ton/yıl
151.272
152.637
154.033
155.459
156.607
157.781
86
93
93
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
38.505
38.853
39.208
39.572
39.864
40.163
Miktarı
Ayrı Toplanan Ambalaj Atığının
Ton/yıl
0
0
0
1.979
2.790
4.016
%
0
0
0
5
7
10
118
04
Ağrı
Yapısı
AĞRI BATI




Mevcut Durum
Ağrı M., Eleşkirt, Hamur, Patnos, Tutak
Nüfus: 326.368
0,80 kg/kişi-gün
AĞRI DOĞU


Ağrı Belediyesi’nce Katı Atık Bertaraf Tesisi
Projesi için hazırlanan Uygulama Projeleri 
Bakanlığımıza sunulmuş olup uygun bulunmuştur. 

İnşaat ihalesi ile ilgili çalışmalara başlanmıştır.
Doğubeyazıt, Diyadin, Taşlıçay
Nüfus: 167.233
0,80 kg/kişi-gün
Belediye birliği kurulması planlanmamaktadır.
Ambalaj Atıkları
Ağrı ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma
tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
441
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
512
186.821
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
119
PROJENİN DURUMU
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
493.601
498.332
503.167
508.108
512.140
516.264
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
144.132
145.513
146.925
148.368
86.736
150.749
Ton/yıl
83.596
84.398
85.216
86.053
86.736
87.435
65
65
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
20.178
20.372
20.570
20.772
12.143
21.105
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
1.039
850
2.110
%
0
0
0
5
7
10
120
05
Amasya
AMASYA

Amasya M., Göynücek, Gümüşhacıköy,
Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova



Nüfus: 309.573
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Amasya Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
Amasya Merkez, Merzifon, Suluova, Gümüşhacıköy ilçe Belediyeleri, Aydınca, Doğantepe,
Yeşilşehir, Ziyanet, Eraslan, Akınoğlu, Ballıdere, Belevi, Borabay Belde Belediyeleri
2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı Kapsamında "Proje Hazırlama Olanakları" programı
çerçevesinde ÇED ve Fizibilitesi tamamlanan Amasya Katı Atık Projesinin Merkezi Finans
ve İhale Birimi tarafından kontrollük ve inşaat ihalelerinin gerçekleştirilmesi
beklenmektedir.
Ambalaj Atıkları
Yine Amasya ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları
toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
121
TOPLAM TIBBİ ATIK MİKTARI
851
kg/gün
1.052
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
383.862
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
309.573
313.073
316.647
320.297
323.382
326.531
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
101.695
102.845
104.019
105.217
106.231
107.265
Ton/yıl
55.932
56.564
57.210
57.870
58.427
58.996
80
80
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
0
14.398
14.563
14.730
14.872
15.017
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
737
1.041
1.502
%
0
0
0
5
7
10
122
06
Ankara
Yapısı
ANKARA GÜNEY




Polatlı, Haymana, Bala, Gölbaşı, Mamak,
Kazan, Yenimahalle, Elmadağ, Çankaya,
Keçiören, Altındağ, Etimesgut, Sincan,
Ayaş, Akyurt, Çubuk (A), Kalecik (A)
Nüfus: 4.264.247
Atık miktarı: 1.992.256 ton/yıl
1,28 kg/kişi-gün
ANKARA KUZEY




Kızılcahamam, Çamlıdere, Beypazarı,
Güdül, Nallıhan (A)
Nüfus: 116.136
1,28 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Sincan-Çadırtepe Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Hizmet verdiği nüfus: 700.000, Atık miktarı: 327.000 ton/yıl
Tesise, 1 adet ilk kademe belediyesi ve 5 adet ilçe belediyesinin katı atığı kabul
edilmektedir. Tesis, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır.
Depolama sahasının alanı yaklaşık 4.000.000 m2 olup, sahanın 49 yıllık bir süre için hizmet
vermesi planlanmıştır. İleride Ankara evsel katı atıklarının büyük bir kısmının Sincan
Düzenli Katı Atık Depolama ve Geri Kazanım Tesislerine taşınarak buradaki geri kazanım
tesislerinde işlenmesi ve düzenli depolanması planlanmaktadır.
123
 Mamak Katı Atık Depolama Alanı
Hizmet verdiği nüfus: 3.132.000, Atık miktarı: 1.450.000 ton/yıl
Tesise, 1 adet ilk kademe belediyesi ve 6 adet ilçe belediyesinin katı atığı kabul
edilmektedir. Alanın büyüklüğü yaklaşık 1.000.000 m2 ve saha 25 yıldır hizmet vermekte
olup ıslah çalışmalarıyla beraber düzenli depolama gereklerine uygun bir şekilde
işletilmektedir.
Mamak Katı Atık Depolama Alanı’nda kontrolsüz
bir şekilde depolanmış olan atıkların kaymasını
önlemek amacıyla set ve teraslı katı atık sahaları,
sızıntı suyunun su kaynaklarına karışmasının
önlenmesi amacıyla drenaj sistemi yapılmıştır.
Islah çalışmalarının büyük bir kısmı tamamlanmış
olup çalışmalar devam etmektedir. Islah
çalışmaları;
çöp
yığınlarının
kaymasının
engellenmesi, depolama gazının toplanmasını ve
bertaraf edilmesini, sızıntı suyundan kaynaklanan
kirliliğin
önlenmesini
ve
ağaçlandırma
çalışmalarını içermektedir. Bu faaliyetlerin yanı
sıra sera ve çay bahçesi gibi farklı projelerle ıslah çalışmaları ve atık yönetimi konusunda
halkın bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi sağlanacaktır.
Depolama gazının toplanması ile ilgili altyapı çalışmaları, sondaj çalışmaları ve yatay ve
dikey boruların yerleştirilmesi çalışmaları tamamlanmıştır. Ağustos/2006’da 4,2 MW’lık
kapasiteyle kurulan enerji santrali ıslah çalışmalarının devam etmesi sonucunda
Temmuz/2007’de 5,6 MW kapasiteye ulaşılmıştır. Enerji üretim santrali için EPDK
tarafından “Üretim Lisansı” ve enerji üretim ruhsatı düzenlenmiş olup sistem devreye
alınarak elektrik üretimine başlanmıştır. Bu tesiste dönüşümü sağlanan elektrik enerjisi
bağlaşımlı
sisteme
verilerek
tüketime sunulmaktadır.
Depolama gazının toplanması ile
ilgili kapasite artırımı çalışmaları
devam etmektedir. Sürdürülen
ıslah çalışmaları neticesinde 2007
yılı sonu itibari ile toplanan
depolama gazı ile çalıştırılacak
enerji santralinin kapasitesi 5,6
MW’tan 11,2 MW’a çıkarılacaktır.
Böylece, Mamak katı atık depolama alanı içerisindeki enerji santrali dünyadaki benzer
uygulamalar arasında tek saha içerisinde en büyük kapasiteli santrallerden biri olacaktır.
124

Nallıhan İlçesi Çevre Hizmet Birliği (NALÇEHBİR)

Şereflikoçhisar Katı Atık Düzenli Depolama Sahası (bkz. Aksaray)
Ambalaj Atıkları
İl bazında 18 adet ambalaj
üreticisi ve 113 adet piyasaya
süren işletme Bakanlığımızın veri
tabanına kayıtlıdır. 4 adet lisanslı
toplama –ayırma tesisi ve 5.865
ton/yıl kâğıt-karton, kompozit,
6.062 ton/yıl plastik, 9.600 ton/yıl
alüminyum kapasiteli 6 adet geri
dönüşüm tesisi bulunmaktadır.
Ankara ilinde Bakanlığımızdan
lisans
almış
toplama-ayırma
tesisleri ile Mamak, Çankaya ve Beypazarı Belediyelerinde Kaynağında ayrı toplama
çalışmaları yürütülmektedir.
15.990
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
24.945
9.104.939
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Düzenli
Depolama
Sterilizasyon
125
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atıklar düzenli depolanmakla birlikte,
sterilizasyon konusunda da araştırmalar devam
etmektedir.
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
4.417.876
4.495.722
4.575.065
4.655.934
4.729.046
4.803.431
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
2.064.032
2.100.401
2.137.471
2.175.253
2.209.410
2.244.163
Ton/yıl
1.135.217
1.155.221
1.175.609
1.196.389
1.215.176
1.234.290
86
86
86
86
95
95
15
30
30
45
45
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet
Başlangıcı
Hedef Nüfus
(%)
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
5
Ton/yıl
330.245
336.064
341.995
348.040
353.506
359.066
Ambalaj Atığı Projeksiyonuna
Oranı
Ton/yıl
132.098
151.229
170.998
191.422
212.103
233.393
%
40
45
50
55
60
65
126
07
Antalya
Katı Atık Ana Planında Önerilen
Birlik Yapısı
ANTALYA BATI




Kaş, Kale, Kumluca, Kemer, Elmalı,
Finike, Korkuteli(A)
Nüfus: 273.966
1 kg/kişi-gün
ANTALYA DOĞU




Gündoğmuş, Alanya, Gazipaşa
Nüfus: 257.967
1 kg/kişi-gün
ANTALYA ORTA
Mevcut Durum

Antalya Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi;

Antalya M., Serik, Manavgat, Akseki,
İbradı
 Nüfus: 1.158.113
Hizmet verdiği nüfus: 892.800
 Atık miktarı: 422.711 ton/yıl
 1 kg/kişi-gün
Antalya Katı Atık Depomla Tesisi Antalya Büyükşehir
Belediye Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. Depolama sahası yaklaşık 100 ha olup, saha 7
lot üzerinden 14 yıllık bir süre için hizmet vermesi planlanmıştır.
Tesiste 10 adet ilk kademe belediyesi ve 3 adet ilçe belediyesinin katı atıkları depolanarak
bertaraf edilmektedir.
127

Manavgat Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi;
Hizmet verdiği nüfus: 151.000
Atık miktarı:55.100 ton/yıl
Manavgat Entegre Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, Antalya İline bağlı Manavgat, Side,
Çolaklı ve Ilıca yerleşim merkezlerinin mevcut katı atık problemini çözmeye yönelik
düşünülmüş olup, tesisin yapımı MATAB (Manavgat Çevre Koruma Turizm Altyapı Tesisleri
Yapma ve İşletme Birliği Başkanlığı) tarafından gerçekleştirilmiştir.
Depolama sahanın alanı yaklaşık 8 hektardır.Depolama sahasının kapasitesi 1.218.062 m 3
olup, sahanın 25 yıllık bir süre için hizmet vermesi planlanmıştır.

Kemer Kompost Tesisi
Kompost Tesisi, 54.750 ton/yıl kapasite ile kurulmuş olup, işlenen atık miktarı 45.000
ton/yıl’dır.

Antalya İl Özel İdaresi,Kemer, Beldibi, Göynük, Çamyuva, Tekirova ve Çavuşköy
belediyeleri ile Kuzdere, Ulupınar, Beycik ve Ovacık köylerinin Güney Antalya Turizmi
Geliştirme ve Altyapı İşletme Birliği (GATAB)’ne katılmaları 25/07/2006

Alanya Çevresi Turizmi Geliştirme ve Altyapı İşletme Birliği ; İl Özel İdaresi, Alanya
Belediyesi, Avsallar Belediyesi, Mahmutlar Belediyesi, Oba Belediyesi, Okurcalar
Belediyesi, İncekum Belediyesi, Türkler Belediyesi, Payallar Belediyesi, Konaklı Belediyesi,
Tosmur Belediyesi, Kestel Belediyesi, Kargıcak Belediyesi, Demirtaş Belediyesi, Emişbeleni
Belediyesi, Çıplaklı Belediyesi,Cikcilli Belediyesi ve Güzelbağ Belediyesi katılımı ile
kurulmuştur.
Hizmet verdiği nüfus:206.000, Atık miktarı:75.200 ton/yıl
Planlanan Tesis ile ilgili ÇED süreci başlamıştır.

Patara Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
2000 yılında işletmeye açılmıştır. Tesisin yapımı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ve
belediye özkaynakları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Hizmet verilen nüfus: 33.000
Ambalaj Atıkları
Aydın ilinde Bakanlığımızdan lisans almış ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmamaktadır. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 500 ton plastik ambalaj
atığı işleme kapasitesine sahip 1 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları ekonomiye
geri kazandırılmaktadır.
128
Tıbbi Atıklar
FİİLİ YATAK
SAYISI
3.632
kg/gün
5.326
kg/yıl
1.943.809
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
PROJENİN DURUMU
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
Sterilizasyon tesisi için "ÇED
Gerekli Değildir Kararı"
alınmıştır.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.690.046
1.709.784
1.729.934
1.750.503
1.768.000
1.785.855
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
616.867
624.071
631.426
638.934
645.320
651.837
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
345.445
349.480
353.598
357.803
361.379
365.029
60
60
70
70
80
80
15
15
25
25
38
41
Ton/yıl
98.699
99.851
101.028
102.229
103.251
104.294
Ton/yıl
39.479
44.933
50.514
56.226
61.951
67.791
%
40
45
50
55
60
65
Nüfus Projeksiyonu
Faaliyet
Başlangıcı
-
Hedef
Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
Düzenli
Depolama
Tesisi
%
Ton/yıl
129
08
Artvin
ARTVİN-RİZE




Ardeşen (A), Çamlıhemşin (A), Çayeli (A),
Fındıklı, Hemşin (A), Pazar (A), Artvin M.,
Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Murgul,
Şavşat, Yusufeli
Nüfus: 283.823
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Artvin-Rize İlleri Mahalli idareleri Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (ARRİKAB)
Çayeli, Pazar, Hemşin, Ardeşen, Fındıklı ve Çamlıhemşin Belediyeleri ve Artvin-Merkez,
Arhavi, Hopa, Kemalpaşa, Borçka, Murgul, ve Ardanuç Belediyeleri
Avrupa Birliği 2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı Kapsamında "Proje Hazırlama
Olanakları" programı çerçevesinde ÇED ve Fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta ve 2 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın
veri tabanına kayıtlı bulunmaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
bulunmamaktadır. İlde kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
130
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
406
148.068
486
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
156.657
158.208
159.793
161.412
162.743
164.104
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
51.462
51.971
52.492
53.024
53.461
53.908
Ton/yıl
28.304
28.584
28.871
29.163
29.404
29.650
43
43
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet
Başlangıcı
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Rehabilitasyonu
Atıklarının Ambalaj Atığı
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
7.205
7.276
7.349
7.423
7.485
7.547
Ton/yıl
0
0
0
0
374
528
%
0
0
0
0
5
7
131
09
Aydın
AYDIN BATI




Kuşadası, Söke, Didim, Germencik
Nüfus: 258.971
1,16 kg/kişi-gün
AYDIN DOĞU

Mevcut Durum


Aydın (Merkez) Belediyesi, Germencik, İncirliova, 
Köşk İlçe Belediyeleri ile Çeştepe, Ovaeymir,
Tepecik, Umurlu, Acarlar belde belediyeleri

Aydın İli Çevre Hizmetleri Birliği
Aydın Merkez, Bozdoğan, Kuyucak,
Nazilli, Karacasu, Buharkent, Yenipazar,
Koçarlı, Köşk, Çine, Sultanhisar,
Karpuzlu, İncirliova
Nüfus: 626.468
1,16 kg/kişi-gün

Aydın Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
inşaatı tamamlanarak 12.07.2007 tarihinden
itibaren depolama faaliyetine başlamıştır.
Aydın Katı Atık Depomla Tesisi Aydın İli Çevre
Hizmetleri Birliği ile Bakanlığımız katkıları ile
yaptırılmıştır. Depolama sahası 2 lot halinde
yapılmış olup, 20 yıl (10+10) hizmet vermesi
planlanmıştır. Tesiste ayrıca; tıbbi atıkların
sterilizasyon yöntemi ile bertarafı planlanmış,
kaynağında ayrılan ambalaj atıklarının
ayrıştırılacağı ambalaj atıkları ayırma ünitesi
bulunmaktadır.
Birlik Nüfusu: 323.900, Atık miktarı: 137.150 ton/yıl
132

Kuşadası, Davutlar, Güzelçamlı, Söke Çevre Koruma, Altyapı Tesislerini Yapma ve
İşletme Birliği (KUŞATAK)
Kuşadası ve Söke ilçe belediyeleri ile Davutlar ve Güzelçamlı belde belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 10/ 09/ 1993
Birlik Nüfusu: 180.000, Atık miktarı: 76.200 ton/yıl

Nazilli ve Çevresi Katı Atık Bertaraf ve Çevre Hizmet Birliği
Nazilli, Sultanhisar, Yenipazar, Kuyucak, Karacasu, Buharkent, Atça ilçe belediyeleri ve
Arslanlı, İsabeyli, Pirlibey, Salavatlı, Yazıkent, Ataeymir, Geyre, Yenice, Başaran,
Pamukören, Kurtuluş belde belediyeleri
Yerseçimi çalışmaları devam etmektedir.
Hizmet edilmesi planlanan nüfus: 225.000, Atık miktarı: 95.250 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı
29 adet piyasaya süren işletme mevcuttur.
Aydın ilinde Bakanlığımızdan lisans almış
ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmamaktadır. Bakanlığımızdan lisans
almış yıllık ortalama 500 ton plastik ambalaj
atığı işleme kapasitesine sahip 1 adet geri
dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları
ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
133
2.091
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
3.079
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
1.123.777
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
İnşaatı tamamlanan düzenli depolama sahası içinde
sterilizasyon için 2.000 m2 alan ayrılmış olup,
sterilizasyon cihazının konulacağı 200 m2 hangar
binası ile 150 m2'lik idare binası tamamlanmıştır.
Sterilizasyon cihazı için Ocak 2008'de alım ihalesine
çıkılacaktır.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
885.439
894.591
903.941
913.491
921.418
929.518
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
374.895
378.770
382.728
386.772
390.128
393.558
Ton/yıl
206.192
208.324
210.501
212.725
214.571
216.457
35
35
35
55
74
74
4
12
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Hedef Nüfus
%
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
56.234
56.816
57.409
58.016
58.519
59.034
Miktarı
Ton/yıl
0
5.682
8.611
11.603
14.630
17.710
%
0
10
15
20
25
30
134
10
Balıkesir
Yapısı
BALIKESİR BATI




Ayvalık, Edremit, Gömeç, Burhaniye,
Havran
Nüfus: 235.704
1,16 kg/kişi-gün
BALIKESİR DOĞU




Balıkesir M., Balya, Bigadiç, Dursunbey,
İvrindi, Kepsut, Savaştepe, Susurluk,
Sındırgı
Nüfus: 558.717
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
BALIKESİR KUZEY
 Balıkesir İli Sürdürülebilir Çevre Yönetim 
Birliği;

Balıkesir Belediyesi ile Susurluk, İvrindi, Kepsut,

Savaştepe, Bigadiç ilçe belediyeleri

Erdek, Bandırma, Gönen, Manyas,
Marmara Adası, Karacabey (Bursa),
M.Kemalpaşa (Bursa)
Nüfus: 416.536
1,16 kg/kişi-gün
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda
onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 02/
06/ 2006 tarihinde yayımlanmıştır.
Birlik Nüfusu: 463.950,
Atık Miktarı: 196.500 ton/yıl
2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı
kapsamında Proje Hazırlama Olanakları
programı çerçevesinde Balıkesir Katı Atık
Yönetimi Projesi’nin ÇED ve Fizibilite çalışmaları tamamlanma aşamasına gelmiştir.
135
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı 46 adet piyasaya süren işletme ve 10 adet
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine Balıkesir ilinde Bakanlığımızdan 3 adet lisanslı ambalaj
atıkları toplama-ayırma tesisi bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Pamukçu,
Kepsut, Zeytinli ve Balıkesir Belediyelerinde yürütülmektedir. Bakanlığımızdan plastik
ambalaj atığı geri dönüşüm tesisi lisansı almış 1 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj
atıkları ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
2.922
kg/gün
kg/yıl
3.728
1.360.777
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi fizibilite aşamasındadır. AB Projesi
devam ediyor.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.047.980
1.059.123
1.070.504
1.082.128
1.091.835
1.101.750
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
443.715
448.433
453.252
458.173
462.283
466.481
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
244.043
246.638
249.288
251.995
254.256
256.564
20
40
40
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Depolama Başlangıcı
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
66.557
67.265
67.988
68.726
69.342
69.972
Ton/yıl
19.967
23.543
27.195
30.927
34.671
38.485
%
30
35
40
45
50
55
136
11
Bilecik
Yapısı
BİLECİK




Bilecik M., Bozüyük, Gölpazarı, İnhisar,
Osmaneli, Pazaryeri, Söğüt, Yenipazar
Nüfus: 194.979
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Bilecik Belediyeler Birliği
Bilecik Merkez, Bozüyük, Osmaneli, Söğüt, Pazaryeri, Gölpazarı, İnhisar, Yenipazar ilçe ve
Vezirhan, Bayırköy, Dodurga, Cihangazi, Çaltı, Küre, Tarpak belde belediyeleri
Katı atık bertaraf tesisi için saha tespit edilmiş olup, ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
Yine Bilecik ilinde Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 115 Ton plastik ambalaj
atığı, 50.000 Ton kağıt/karton işleme kapasitesine sahip 1 adet geri dönüşüm tesisi ile
ambalaj atıkları ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
137
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
309
112.618
302
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
öngörülmemiş
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık bertaraf tesisi içinde tıbbi atıkların da
bertarafı planlanmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
194.979
197.587
200.248
202.962
205.326
207.735
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
82.554
83.658
84.785
85.934
86.935
87.955
Ton/yıl
45.405
46.012
46.632
47.264
47.814
48.375
95
95
95
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
12.383
12.549
12.718
12.890
13.040
13.193
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
652
924
%
0
0
0
0
5
7
138
12
Bingöl
Yapısı
BİNGÖL




Bingöl M., Adaklı, Genç, Karlıova, Kiğı,
Solhan, Yayladere, Yedisu
Nüfus: 235.075
0,80 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Bingöl Yerel Yönetimleri Çevre Hizmetleri Birliği (Binçevbir)
Bingöl Merkez, Adaklı Genç Solhan Karlıova Yayladere İlçe Belediyeleri ve Ilıcalar Çaytepe
Sancak Arakonak Servi Belde Belediyeleri
Katı atık bertaraf tesisi için belirlenen saha orman arazisi olup, tahsis çalışmaları
sonuçlandırılmıştır ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
Bingöl ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
139
kg/gün
kg/yıl
865
315.821
653
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atık sterilizasyon
aşamasındadır.
tesisi
kurulacak.
ÇED
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
235.075
237.487
239.951
242.468
244.555
246.686
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
68.642
69.346
70.066
70.801
71.410
72.032
Ton/yıl
39.812
40.221
40.638
41.064
41.418
41.779
90
90
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
9.610
9.708
9.809
9.912
9.997
10.084
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
300
504
%
0
0
0
0
3
5
140
13
Bitlis
BİTLİS




Bitlis M., Adilcevaz, Ahlat, Güroymak,
Hizan, Mutki, Tatvan
Nüfus: 305.592
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Bitlis İli, İlçeleri ve Beldeleri Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşletme Birliği (Bİ-KAB)
Bitlis Merkez , Güroymak ve Tatvan İlçe Belediyeleri ve Gölbaşı Belde Belediyeleri
2006 yılı katılım öncesi Mali Yardım kapsamında proje hazırlama olanakları programı
çerçevesinde ÇED ve Fizibilite Çalışması tamamlanan Bitlis İli Katı Atık Projesi Merkezi
Finans ve İhale Birimi tarafından Kontrollük ve İnşaat İhalelerinin gerçekleştirilmesi
beklenmemektedir. Düzenli Depolama Tesisi ile ilgili Uygulama Projesi Bakanlığımızca
onaylanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı piyasaya süren işletme mevcut değildir. Bitlis
ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma
141
kg/gün
kg/yıl
357
130.474
452
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atık sterilizasyon tesisi kurulacak olup, ÇED ve
fizibilite aşamasındadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
305.592
308.619
311.712
314.872
317.470
320.127
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
89.233
90.117
91.020
91.943
92.701
93.477
Ton/yıl
51.755
52.268
52.792
53.327
53.767
54.217
50
50
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
12.493
12.616
12.743
12.872
12.978
13.087
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
649
916
%
0
0
0
0
5
7
142
14
Bolu
Yapısı
BOLU




Bolu M., Mengen, Gerede, Dörtdivan,
Kıbrıscık, Seben, Yeniçağa, Göynük (A),
Mudurnu (A)
Nüfus: 253.545
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Bolu Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Depolama sahasının toplam kapasitesi 1.890.000 m3 olup, sahanın 2 lot üzerinden 20 yıllık
bir süre için hizmet vermesi planlanmıştır. İlk lotun alanı 24.000 m2 olup, 1.lot kapasitesi
720.000 m3 tür. 10 yıllık bir süre için planlanmıştır.
Nüfus: 150.000, Atık Miktarı: 49.275 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
Bolu ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma
1.046
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
1.246
454.986
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiştir
143
PROJENİN DURUMU
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
253.545
256.259
259.031
261.862
264.229
266.647
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
83.290
84.181
85.092
86.022
86.799
87.593
Ton/yıl
44.976
45.458
45.950
46.452
46.872
47.300
60
60
60
60
75
75
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
12.494
12.627
12.764
12.903
13.020
13.139
Miktarı
Ton/yıl
0
631
893
1.290
1.562
1.971
%
0
5
7
10
12
15
144
15
Burdur
BURDUR




Burdur M., Ağlasun, Bucak, Çavdır,
Çeltikçi, Gölhisar, Tefenni, Karamanlı,
Yeşilova, Kemer, Altınyayla (A)
Nüfus: 235.822
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Burdur Belediyeler Birliği (BUKAB)
Burdur Merkez, Ağlasun, Altınyayala, Bucak, Çavdır, Çeltikçi, Gölhisar, Karamanlı, Kemer,
Tefenni ve Yeşilova İlçe Belediyeleri ile Bağsaray, bayır, Beyköy, Büğdüz, Çamlık, Çanaklı,
Gündoğdu, Güney, Hasanpaşa, İbecik, Kızılkaya, Kocaaliler, KOzağacı, Kuzluca, Salda,
Söğüt, Ürkütlü, Yeşilbaşköy, ve Yusufca Belde Belediyeleri
Katı Atık Ana Planı II. Aşama Projesi kapsamında seçilen iller arasında Burdur İlide yer
almakta olup, fizibilite çalışmalarına başlanmıştır.

Karamanlı ilçesi katı atık düzenli depolama alanı yer seçimi Çaltepe Köyüne 4 Km
mesafede yer alan Kabıkdamı sırtı mevkii uygun görülmüş olup 28/09/2006 tarih ve
2006/26 no’lu Mahalli Çevre Kurul Kararında ise yer seçim alanı uygun görülmüştür.
Planlanan Tesisten; Karamanlı, Yeşilova ve Kemer İlçe Belediyeleri ile Salda, Güney ve
Tefenni Belde Belediyelerinin yararlanması öngörülmüştür.

Gölhisar ilçesi katı atık depo alanı yer seçimi Sorkuntepe mevkii uygun görülmüş
olup 05/11/2004 tarih ve 2004/9 no’lu Mahalli Çevre Kurul Kararında ise yer seçim alanları
uygun görülmüştür. Gölhisar, Çavdır ve Altınyayla İlçe Belediyeleri ile Beyköy, Söğüt,
Kozağacı, İbecik, Bayır ve Yusufça Belde Belediyelerinin yararlanması öngörülmüştür.
145
Ambalaj Atıkları
Burdur ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
613
841
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiştir
kg/yıl
306.965
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Proje çalışmaları devam etmektedir.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
235.822
238.388
241.008
243.684
245.929
248.222
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
77.468
78.310
79.171
80.050
80.788
81.541
Ton/yıl
43.382
43.854
44.336
44.828
45.241
45.663
20*
20
20
20
51
51
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
11.620
11.747
11.876
12.008
12.118
12.231
Miktarı
Ton/yıl
0
587
831
1.201
1.454
1.835
%
0
5
7
10
12
15
* Burdur Belediyesi katı atıkları Isparta Katı Atık Düzenli Depolama Tesisine göndermektedir.
I
146
16
Bursa
Yapısı
BURSA




Nilüfer,
Osmangazi,
Yıldırım,
Büyükorhan, Gemlik, Gürsu, Keles,
Kestel, Mudanya, Orhaneli, İnegöl,
Yenişehir
Nüfus: 2.081.592
1,24 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde kalan belediyelerden 10 adet ilk
kademe ve 6 adet ilçe belediyesine hizmet vermekte olan Hamitler Katı Atık Düzenli
Depolama Sahası, 1995 yılında işletmeye açılmış olup, 30 yıl süreyle kullanılması
planlanmaktadır.
Hizmet edilen nüfus: 2.174.260, Atık miktarı: 984.070 ton/yıl

İnegöl İlçe Belediyesi ile Yenice, Alanyurt, Cerrah Belde Belediyelerine 25 yıl
süreyle hizmet etmesi planlanan katı atık düzenli depolama projesiyle ilgili olarak
26.01.2006 tarihinde ÇED Olumlu Kararı verilmiştir. Ancak şahıs arazisi olan sahanın
kamulaştırılmasıyla ilgili bazı problemler yaşanmaktadır.
Ambalaj Atıkları
Yine Bursa ilinde Bakanlığımızdan 8 adet lisanslı ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Umurbey, Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer,
Emek, Demirtaş, Kestel, İnegöl, Karacabey, Ovaazatlı Belediyelerinde yürütülmektedir.
Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 5.083 Ton plastik ambalaj atığı işleme
kapasitesine sahip 6 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları ekonomiye geri
kazandırılmaktadır.
147
5.309
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
8.321
3.037.145
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Düzenli
Depolama
Sterilizasyon
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Düzenli depolama yapılmakta. Ancak Sterilizasyon
tesisi için ihale çalışmaları devam etmektedir.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
2.370.894
2.407.342
2.444.507
2.482.405
2.516.083
2.550.377
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
1.073.067
1.089.563
1.106.384
1.123.536
1.138.779
1.154.300
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
579.456
588.364
597.447
606.710
614.941
623.322
90
90
90
90
95
95
6
12
20
30
38
41
Ton/yıl
171.691
174.330
177.021
179.766
182.205
184.688
Ton/yıl
77.261
87.165
97.362
107.859
118.433
129.282
%
45
50
55
60
65
70
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
148
17
Çanakkale
Yapısı
ÇANAKKALE




Çanakkale M., Lapseki, Ezine, Ayvacık,
Bayramiç, Çan, Biga, Yenice, Gelibolu,
Eceabat, Bozcaada, Gökçeada
Nüfus: 441.825
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Çanakkale-Lapseki-Umurbey-Kepez-Çardak-Kumkale-İntepe Katı Atık Yönetim
Birliği (ÇAKAB)
Çanakkale Merkez, Lapseki Belediyesi ve Kumkale, İntepe, Kepez, Umurbey, Çardak belde
belediyeleri
Birlik Nüfusu:, Atık Miktarı: 57.627 ton/yıl
ÇED ve Fizibilite çalışmaları 2002 Katılım Öncesi Mali Yardım Programı’nda yer alan “
Türkiye İçin Çevre Alanında Kapasite Geliştirilmesi Projesi” kapsamında tamamlanan
projenin kontrollük ihalesi Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından yapılmış olup, inşaat
için ihale süreci devam etmektedir.

Biga ve Çevresi Katı Atık Yönetim Birliği (BİGA ÇEV-BİR)
Biga, Çan, Yenice İlçe Belediyeleri ile Karabiga, Gümüşçay, Kozçeşme, Balıklıçeşme,
Yeniçiftlik, Terzialan, Akçakoyun, Kaklım, Hamdibey, Pazarköy belde belediyeleri
149

Ayvacık Ezine Bayramiç Bozcaada ve Çevresi Katı Atık Yönetim Birliği
Ayvacık, Ezine, Bayramiç, Bozcaada, Gülpınar, Küçükkuyu, Geyikli, Mahmudiye
Belediyeleri

Gelibolu Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Proje için 22/05/2003 tarihinde ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiştir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında 1adet ambalaj üreticisi ve 12 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
1150
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
1.337
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
488.153
150
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atıkların, Çanakkale Bölgesel Katı Atık
Yönetimi Projesine sterilizasyon olarak dahil
edilmesine çalışılmaktadır.
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2010
Nüfus Projeksiyonu
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
441.825
445.944
450.153
454.455
457.943
461.511
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl 187.069
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
102.888
188.812
190.595
192.416
193.893
103.847
104.827
105.829
106.641
107.472
%
60
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
195.404
%
60
60
29
35
Ton/yıl
Ton/yıl
28.060
28.322
28.589
28.862
29.084
29.311
Ton/yıl
0
0
0
1.443
2.036
2.931
%
0
0
0
5
7
10
151
18
Çankırı
Yapısı
ÇANKIRI GÜNEY




Çankırı M., Eldivan, Şabanözü, Kızılırmak,
Korgun, Yapraklı
Nüfus: 112.846
0,9 kg/kişi-gün
ÇANKIRI KUZEY

Mevcut Durum

Çankırı Yerel Yönetimleri Çevre Hizmetleri
Birliği (ÇANÇEVBİR)



Atkaracalar, Çerkeş, Bayramören, Ilgaz,
Kurşunlu, Orta
Nüfus: 50.977
0,9 kg/kişi-gün
Merkez, Ilgaz, Korgun, Atkaracalar, Kızılırmak, Çerkeş, Şabanözü, Orta, Yapraklı,
Bayramören, Eldivan, Yüklü, Ünür, İkizören, Çardaklı, Saçak, Yeşildumlupınar, Çavundur,
Dumanlı, Sivricek, Taşkaracalar, Dodurga, Elmalık, Kalfat, Özlü, Yaylakent, Gümerdiğin,
Gürpınar, Yukarıöz, Hacımuslu
Birlik Nüfusu: 155.897, Atık Miktarı: 51.212 ton / yıl
Katı atık bertaraf tesisi için saha tespit edilmiş olup, ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta, 12 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın
152
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
449
356
kg/yıl
129.813
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Çankırı Belediyeler Birliği (ÇANÇEVBİR) kurulmuş,
düzenli katı atık depolama tesisi yeri seçilmiş, ÇED
Yöntem
işlemleri tamamlanmıştır.. Proje kapsamında tıbbi
belirtilmemiştir
atıkların bertaraf edileceği belirtilmiş, ancak yöntem
belirtilmemiştir.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
Kişi
163.823
165.666
167.547
169.468
171.090
172.746
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
53.816
54.421
55.039
55.670
56.203
56.747
Ton/yıl
30.137
30.476
30.822
31.175
31.474
31.778
90
90
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
2012
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
7.534
7.619
7.705
7.794
7.868
7.945
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
393
556
%
0
0
0
0
5
7
153
19
Çorum
ÇORUM GÜNEY




Çorum-Merkez, Mecitözü, Ortaköy,
Alaca, Boğazkale, Sungurlu, Uğurludağ
Nüfus: 376.093
0,90 kg/kişi-gün
ÇORUM KUZEY




Mevcut Durum
Kargı, Osmancık, İskilip, Bayat, Oğuzlar,
Laçin, Dodurga
Nüfus: 142.398
0,90 kg/kişi-gün

Çorum İli Sürdürülebilir Çevre Yönetimi
Belediyeler Birliği
Çorum-Merkez, Mecitözü, Sungurlu, Alaca, Osmancık, Dodurga, Laçin, Oğuzlar, İskilip,
Uğurludağ İlçe Belediyeleri ile Demirşeyh, Arifegazili, Alacahöyük, Narlı Belde Belediyeleri
Birlik tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar 12/07/2006 tarihinde Resmi
Gazete’de yayımlanmıştır.
Olanakları" programı çerçevesinde Çorum Katı Atık Yönetimi Projesi Fizibilite Raporu
çalışmaları devam etmektedir. Proje ile ilgili ÇED Olumlu Kararı alınmıştır.
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi bulunmamaktadır.114343 ton/yıl kağıt
karton kapasiteli 2 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları geri kazanılarak ekonomiye
katkı sağlanmaktadır. İlde kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
154
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
1.669
2.240
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
817.666
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
İŞLETMEYE
GEÇİŞ TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulacak. MFİB ile Çorum İl Özel
İdaresi arasında 31.05.2006'da yapılan sözleşme ile
proje faaliyetleri başlatılmıştır. Sterilizasyon ünitesi,
ekipmanı ve tıbbi atık aracı için ihale dosyası
hazırlanmış ve MFİB'e gönderilmiştir.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
518.491
524.436
530.505
536.702
541.954
547.315
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
177.894
179.934
182.016
184.142
185.944
Ton/yıl
99.621
100.763
101.929
103.120
104.129
105.159
55
55
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
187.784
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
26.684
26.990
27.302
27.621
27.892
28.168
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
1.381
1.952
2.817
%
0
0
0
5
7
10
155
20
Denizli
DENİZLİ GÜNEY




Çameli, Beyağaç,
Tavas, Serinhisar
Kale,
Acıpayam,
Nüfus: 158.762
1,16 kg/kişi-gün
DENİZLİ KUZEY




Mevcut Durum
Denizli M., Babadağ, Honaz, Bozkurt,
Çardak, Sarayköy, Akköy, Buldan,
Güney, Bekilli, Çivril, Çal, Baklan
Nüfus: 681.576
1,16 kg/kişi-gün

Denizli Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, KFW mali desteğiyle Denizli
Belediye Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. 1. etap, 20/10/2003 tarihinde işletmeye
açılmıştır. Tesise 1 adet ilk kademe belediyesinin ve 20 adet ilçe belediyesinin katı
atıklarının kabul edilmesi planlanmıştır.
Birlik nüfusu: 390.000 kişi, Atık miktarı: 180.000 ton/yıl
Kompost tesisinin kapasitesi 3.000 ton/yıldır. Şu an için bu kapasiteye ulaşılmış değildir ve
üretilen kompostun pazarlanması sorun olmuştur. Üretilen kompost bekletilmektedir.
Düzenli depolama sahasının 2. etabının yapılması, tıbbi atıklar için sterilizasyon tesisinin
kurulması ve metan gazından enerji üretimi planlanmaktadır.
 Acıpayam Ovası Katı Atık Birliği Çevre Hizmetleri Birliği (NALÇEHBİR)
Acıpayam, Serinhisar, Çameli ilçe belediyeleri ile Darıveren, Dedebağı, Akalan, Alaattin,
Yeşilyuva, Yatağan, Yumrutaş, Yeşildere, Yazır, Yassıhöyük, Kumafşarı, Dodurgalar, Kelekçi,
Gölcük belde belediyeleri
Birlik nüfusu: 84.609, Atık miktarı: 35.823 ton/yıl
156
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine Denizli ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
almış 2 adet ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi bulunmaktadır. Kaynağında ayrı
toplama çalışması Denizli ve Cankurtaran Belediyelerinde yürütülmektedir.
Bakanlığımızdan lisans almış 2 adet geri dönüşüm tesislerinin toplam kapasiteleri; yıllık
ortalama 72 000 ton kağıt-karton ve 540 ton plastik ambalaj atığı olup ambalaj atıkları
ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
FİİLİ
YATAK
SAYISI
kg/gün
kg/yıl
2.955
1.078.499
1.881
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Düzenli
Depolama
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Şu an düzenli depolama yapılmakla birlikte, sahanın
ömrünün dolmasından sona sterilizasyona geçilmesi
planlanmaktadır.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
840.338
847.954
855.739
863.697
870.104
876.661
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
355.799
359.024
362.320
365.689
368.402
371.178
Ton/yıl
195.690
197.463
199.276
201.129
202.621
204.148
43
43
43
43
51
51
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
4
4
12
20
29
35
Ton/yıl
53.370
53.854
54.348
54.853
55.260
55.677
Miktarı
Ton/yıl
18.679
21.541
24.457
27.427
30.393
33.406
%
35
40
45
50
55
60
157
21
Diyarbakır
Yapısı
DİYARBAKIR




Diyarbakır M., Çınar, Hani, Kocaköy, Eğil,
Dicle, Lice, Kulp, Hazro, Silvan, Bismil,
Çüngüş (A), Çermik (A), Ergani (A)
Nüfus: 1.323.341
1,0 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Diyarbakır İli Çevre Hizmetleri Birliği
Yenişehir Belediyesi. Sur Belediyesi. Bağlar Belediyesi, Kayapınar Belediyesi, Çarıklı
Belediyesi, Bağıvar Belediyesi, Bismil Belediyesi, Ergani Belediyesi, Eğil Belediyesi
Birlik Nüfusu: 1.015.847, Atık miktarı: 370.784 ton/yıl
Katı Atık Düzenli Depolama ve Kompost Tesisiyle ilgili olarak hazırlanan Uygulama Projesi
Bakanlığımızca uygun bulunmuştur.
Ambalaj Atıkları
158
kg/gün
2.629
4.063
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
1.483.119
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık entegre tesisi planlama ve uygulama
projeleri yapılmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.369.915
1.384.624
1.399.646
1.414.988
1.427.825
1.440.936
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
500.019
505.388
510.871
516.471
521.156
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
270.010
272.909
275.870
278.894
281.424
284.008
70
70
70
20
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
525.942
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
70.003
70.754
71.522
72.306
72.962
73.632
Ton/yıl
0
0
0
3.615
5.107
7.363
%
0
0
0
5
7
10
159
22
Edirne
EDİRNE GÜNEY




Keşan, Enez, İpsala, Meriç, Uzunköprü
Nüfus: 191.625
1,16 kg/kişi-gün
EDİRNE KUZEY




Edirne M., Lalapaşa, Süleoğlu, Havsa
Nüfus: 184.339
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Edirne Merkez, Havsa, Süloğlu ve Lalapaşa Belediyeleri ile birlik kurma çalışmaları
devam etmektedir.
Yerseçimi çalışmaları devam etmektedir.

Güney Edirne Katı Atık Birliği (GÜNEKAB)
Keşan, İpsala, Enez ilçe belediyeleri ile Beyendik, Çamlıca, Mecidiye, Paşayiğit,
Yenimuhacır, Esetçe, Hacı, İbriktepe, Kocahıdır, Sultan, Yenikarpuzlu belde belediyeleri
20 yıl hizmet verecek şekilde planlanan 160.400 m² alana sahip düzenli depolama sahası
ile kompost tesisi projesinin ÇED süreci devam etmektedir.

Uzunköprü, Meriç ilçe belediyeleri ile Çöpköy, Kırcasalih, Kurtbey, Küplü, Subaşı,
Yeniköy belediyelerinin katılımıyla birlik kurulması planlanmaktadır.
Birlik nüfusu: 54.428
160
Ambalaj Atıkları
Edirne ilinde Bakanlığımızdan lisans almış ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmamaktadır. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 57.000 Ton plastik ambalaj
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
1.748
2.394
kg/yıl
873.951
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Temizlik işinin içinde tıbbi atık sterilizasyonu da
özelleştirilmiştir. Özel şirket tarafından yap-işlet
modeliyle
sterilizasyon
tesisi
yapılmaktadır.
Sterilizasyon tesisi için Edine Valiliği İÇOM tarafından
16.07.2007 tarihinde "ÇED Gerekli Değildir" kararı
verilmiştir. Tesis için ön lisans müracaatında
bulunulmuş ve Bakanlığımızca ön lisans verilmiştir.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
375.964
380.552
385.235
390.014
394.112
398.292
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
159.183
161.126
163.108
165.132
166.867
168.637
Ton/yıl
87.551
88.619
89.710
90.823
91.777
92.750
85
85
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
23.877
24.169
24.466
24.770
25.030
25.296
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
1.252
2.530
%
0
0
0
0
5
10
161
23
Elazığ
Yapısı
ELAZIĞ BATI




Elazığ M., Baskil, Keban, Sivrice, Ağın
Nüfus: 399.712
0,8 kg/kişi-gün
ELAZIĞ DOĞU

Mevcut Durum

4 belediye tarafından birlik kurulmuştur.
Birlik nüfusu: 266.495, Atık miktarı: 97.090 ton/ yıl



Maden, Alacakaya, Kovancılar, Palu,
Arıcak, Karakoçan
Nüfus: 118.823
0,8 kg/kişi-gün
Düzenli depolama alanı inşaatı % 80 oranında tamamlanmış olup, 2008 yılı içerisinde
bitirilmesi hedeflenmektedir.
Ambalaj Atıkları
Elazığ ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
2.577
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
3.683
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
1.344.433
162
PROJENİN DURUMU
Uygulama projesi yapılmaktadır.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
518.535
525.555
532.716
540.022
546.395
552.890
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
151.412
153.462
155.553
157.686
159.547
161.444
Ton/yıl
89.008
90.221
91.458
92.537
93.638
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
87.819
-
Hedef Nüfus
%
50
50
50
65
65
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
2
6
12
22
23
Ton/yıl
22.712
23.019
23.333
23.653
23.932
24.217
Miktarı
Ton/yıl
0
2.302
3.500
4.731
5.983
7.265
%
0
10
15
20
25
30
163
24
Erzincan
Yapısı
ERZİNCAN




Erzincan M., Üzümlü, Çayırlı, Otlukbeli,
Tercan, Kemaliye (A), İliç (A), Refahiye
(A), Kemah (A)
Nüfus: 198.673
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Erzincan Belediyeler Birliği
Erzincan Merkez, Çayırlı, İliç, Kemah, Kemaliye, Otlukbeli, Refahiye ilçe ve Tercan, Üzümlü,
Akyazı, Altunbaşak, Altunkent, Bahçeliköy, Bayırbağ, Çadırkaya, Çağlayan, Çukurkuyu,
Demirkent, Dörtler, Geçit, Karakaya, Kavakyolu, Mercan, Mollaköy, Ulalar, Uluköy,
Yaylabaşı, Yoğurtlu, Yalnızbağ belde belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda onaylanmış 09/05/2006 tarihli Resmi Gazete'de karar
yayımlanmıştır.
Birlik Nüfusu: 198.673, Atık Miktarı: 58.012
Çağlayan Yolu Üzeri Terzibaba Mevkii 7.km'de 1996 yılından beri kullanılmakta olan alanın
"Yerseçimi Uygunluk Raporu" doğrultusunda 02/03/2006 tarih ve 2006/3 sayılı MÇK kararı
alınmıştır. ÇED sürecinden muaftır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta,1 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın
164
MEVCUT
DURUM
kg/gün
kg/yıl
778
284.085
754
TARİHİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Düzenli
Depolama
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
198.673
200.594
202.558
204.565
206.206
207.884
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
58.012
58.574
59.147
59.733
60.212
60.702
Ton/yıl
33.647
33.973
34.305
34.645
34.923
35.207
95
95
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
8.122
8.200
8.281
8.363
8.430
8.498
Miktarı
Ton/yıl
0
410
580
836
1.012
1.275
%
0
5
7
10
12
15
165
25
Erzurum
ERZURUM BATI




Erzurum M., Pazaryolu, Aşkale, Ilıca,
Çat
Nüfus: 437.766
1,0 kg/kişi-gün
ERZURUM GÜNEYDOĞU




Hınıs, Karaçoban, Tekman, Karayazı,
Köprüköy, Horasan, Pasinler
Nüfus: 199.630
1,0 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
ERZURUM KUZEYDOĞU
 Erzurum Katı Atık Belediyeler Birliği (EKAB)

Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Yakutiye İlk 
Kademe Belediyesi. Palandöken İlk Kademe 
Belediyesi, K.Karabekir İlk. Kademe Belediyesi, 
Dadaşkent İlk Kademe Belediyesi
Olur, Şenkaya, Oltu, Narman,
Uzundere, Tortum
Nüfus: 102.638
1,0 kg/kişi-gün
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda onaylanmış ve 01/05/2003 tarihli Resmi Gazete'de
karar yayımlanmıştır.
Tesis inşaatı tamamlanmıştır.
 Pasin Ovası Katı Atık Belediyeler Birliği
Pasinler, Hınıs, Horasan, Tekman, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy İlçe Belediyeleri ve
Yağan, Kopal, Avlar Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda onaylanmış 12/07/2006 tarihli Resmi Gazete'de karar
yayımlanmıştır.
Katı atık bertaraf tesisi için saha tespit edilmiş olup, ÇED süreci devam etmektedir.
Birlik Nüfusu 199.630, Atık miktarı 72.865 ton/yıl
166
 Tortum Havzası Belediyeler Birliği
Tortum, Uzundere İlçe Belediyeleri Şenyurt, Pehlivanlı, Bağbaşı, Serdarlı Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar 16/08/2006
Gazete’de yayımlanmıştır
tarihli Resmi
Ambalaj Atıkları
Erzurum ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
MEVCUT
DURUM
kg/gün
3208
4.717
kg/yıl
1.721.736
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi yapılacaktır. Tesis, düzenli
depolama tesisinin giriş bölümünde inşa edilecek.
İhale hazırlık çalışmaları başlatılmış ve 17.02.2007
tarih ve 26437 sayılı R.G.'de ön yeterliğe davet ilanı
yayımlanmıştır. İhale yapılmıştır. Tesisin 2007 yılının
sonunda işletmeye alınması planlanmaktadır.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
740.034
748.497
757.136
765.957
773.430
781.058
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
270.113
273.201
276.355
279.574
282.302
285.086
Ton/yıl
148.562
150.261
151.995
153.766
155.266
156.797
45
45
45
45
74
74
5
10
15
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
37.816
38.248
38.690
39.140
39.522
39.912
Miktarı
Ton/yıl
0
1.912
2.708
3.914
4.743
5.987
%
0
5
7
10
12
15
167
26
Eskişehir
ESKİŞEHİR BATI




Eskişehir M., Mıhalgazi, Sarıcakaya,
Seyitgazi, İnönü
Nüfus: 622.683
0,94 kg/kişi-gün
ESKİŞEHİR DOĞU




Mihalıçcık,
Günyüzü,
Sivrihisar,
Beylikova, Alpu, Çifteler, Mahmudiye,
Han (A)
Nüfus: 87.257
0,94 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Düzenli Depolama Tesisi yapılması planlanan alan ile ilgili ÇED süreci
tamamlanmıştır. Tesisin Büyükşehir belediyesi ve alt kademe belediyelerine hizmet
vermesi planlanmaktadır.
Hizmet vereceği nüfus: 591.507, Atık miktarı: 202.946 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
Yine Eskişehir ilinde Bakanlığımızdan 2 adet lisanslı ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Odunpazarı Belediyesinde
yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 4.500 Ton plastik ambalaj
168
kg/gün
kg/yıl
4.885
1.782.890
3936
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
ÇED Aşamasında
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
709.940
721.570
733.426
745.514
756.346
767.371
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
243.580
247.571
251.639
255.786
259.502
263.285
Ton/yıl
131.533
133.688
135.885
138.124
140.131
142.174
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
83
83
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
36.537
37.136
37.746
38.368
38.925
39.493
Miktarı
Ton/yıl
12.788
14.854
16.986
19.184
21.409
23.696
%
35
40
45
50
55
60
169
27
Gaziantep
Yapısı
GAZİANTEP BATI




Şehitkamil,
Şahinbey,
İslahiye,
Nurdağı, Oğuzeli, (Kilis M., Musabeyli,
Elbeyli, Polateli)
Nüfus: 1.459.239
0,94 kg/kişi-gün
GAZİANTEP DOĞU
 Araban, Yavuzeli, Nizip, Karkamış
 Nüfus: 181.210

Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Katı Atık
Düzenli Depolama Tesisi, GAP İdaresinin mali
desteğiyle Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanlığı  0,94 kg/kişi-gün
tarafından yaptırılmıştır. Depolama sahasının alanı
yaklaşık 256.000 m2, toplam kapasitesi ise 25.600.000 m3 olup, sahanın 3 lot üzerinden 20
yıl hizmet vermesi planlanmıştır.
Mevcut Durum
Kullanılan lotun alanı 84.000 m2 olup, Lot kapasitesi 840.000 m3 tür. 2,5 yıllık bir süre için
planlanmıştır. Tesise 1 adet ilk kademe belediyesi ve 2 adet ilçe belediyesinin katı atığı
kabul edilmektedir.
Nüfus: 1.228.500, Atık miktarı: 421.500 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
Yine Gaziantep ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları
170
2.295
kg/gün
kg/yıl
4.950
1.806.611
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Düzenli
Depolama
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
2008 yılı başında
planlanmıştır.
sterilizasyona
geçilmesi
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.527.397
1.552.350
1.577.790
1.603.725
1.626.957
1.650.605
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
524.050
532.611
541.340
550.238
558.209
566.323
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
282.987
287.610
292.323
297.129
301.433
305.814
80
80
80
80
90
90
4
10
15
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
78.608
79.892
81.201
82.536
83.731
84.948
Ton/yıl
0
23.967
28.420
33.014
37.679
42.474
%
0
30
35
40
45
50
171
28
Giresun
GİRESUN GÜNEY




Nüfus: 38.864
0,90 kg/kişi-gün
GİRESUN GÜNEY

Şebinkarahisar,
Alucra, Çamoluk
GİRESUN
KUZEY
 Nüfus:
Giresun99.826
Merkez, Bulancak, Keşap,
Espiye, Tirebolu, Güce, Görele, Piraziz,
 Atık
miktarı: 32.793 ton/yıl
Çanakçı, Yağlıdere, Dereli, Doğankent,
Eynesil
 0,90
kg/kişi-gün
 Nüfus: 352.071
GİRESUN
 AtıkGÜNEY

 0,90 kg/kişi-gün
 Nüfus: 99.826
Mevcut Durum

Giresun Katı-Sıvı Atık ve İçme Suları Birliği
GİRESUN GÜNEY
 Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk
Giresun-Merkez, Bulancak, Dereli, Espiye, Eynesil, Görele, Keşap, Piraziz, Tirebolu İlçe
 Nüfus: 99.826
Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve 
karar
0,90 Resmi
kg/kişi-günGazete’de 01/ 02/ 2006
Katı Atık Ana Planı II. Aşama Projesi kapsamında seçilen iller arasında Giresun İlide yer
almakta olup, fizibilite çalışmalarına başlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
Giresun ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
172
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
1.281
1.610
kg/yıl
587.531
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Planlama yapılmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
390.934
395.050
399.253
403.546
407.124
410.778
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
128.422
129.774
131.155
132.565
133.740
134.941
Ton/yıl
69.348
70.078
70.823
71.585
72.220
72.868
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
50
50
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
17.979
18.168
18.362
18.559
18.724
18.892
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
936
1.889
%
0
0
0
0
5
10
173
29
Gümüşhane
GÜMÜŞHANE




Gümüşhane Merkez,
Kürtün, Şiran, Torul
Kelkit,
Köse,
Nüfus: 120.318
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Gümüşhane Yerel Yönetimler Birliği
Gümüşhane-Merkez, Kelkit, Köse, Kürtün, Şiran, Torul İlçe Belediyeleri ile Arzular,
Deredolu, Kaş, Ünlüpınar, Salyazı, Özkürtün, Yeşilbük, Altınpınar, Gümüşgöze Belde
Belediyeleri
Yer seçimi çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta ve 18 adet piyasaya süren işletme
Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı bulunmaktadır.Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri
dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.. İlde kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
174
kg/gün
kg/yıl
316
115.259
314
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Düzenli depolama yapılması planlanmakta. Evsel katı
atık ve tıbbi atık düzenli depolama tesisi alanının zemin
etüdü ve ÇED süreci tamamlanmak üzere
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
Kişi
120.318
121.295
122.293
123.315
124.113
124.932
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
39.525
39.845
40.173
40.509
40.771
41.040
Ton/yıl
21.343
21.516
21.694
21.875
22.016
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
2012
22.162
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
5.534
5.578
5.624
5.671
5.708
5.746
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
285
402
%
0
0
0
0
5
7
175
30
Hakkari
Yapısı
HAKKARİ




Hakkari M.,
Yüksekova
Çukurca,
Şemdinli,
Nüfus: 229.917
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Hakkari Belediyeleri Katı Atık Yönetim Birliği (HBKAYB)
Alternatif saha belirleme çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı ambalaj üreticisi ve piyasaya süren işletme
mevcut değildir. Hakkâri ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj
atıkları toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
MEVCUT
DURUM
kg/gün
214
280
kg/yıl
102.019
Tıbbi atıklar
çukur
açılarak
mazot
dökülüp
yakılmakta.
PROJENİN DURUMU
Herhangi bir
yaklaşım
Evsel ve tıbbi atık bertaraf tesisi yer seçimi
öngörülmemişti yapılmaktadır.
r
176
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
229.917
232.222
234.577
236.983
238.967
240.995
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
67.136
67.809
68.497
69.199
69.778
70.370
Ton/yıl
38.939
39.329
39.728
40.135
40.471
40.815
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
56
56
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
9.399
9.493
9.590
9.688
9.769
9.852
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
484
684
985
%
0
0
0
5
7
10
177
31
Hatay
Yapısı
HATAY BATI




İskenderun, Erzin, Dörtyol, Belen
Nüfus: 479.499
0,9 kg/kişi-gün
HATAY DOĞU




Antakya, Altınözü, Kırıkhan, Kumlu,
Reyhanlı, Samandağ, Yayladağı, Hassa
(A)
Nüfus: 801.041
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Antakya Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, Antakya belediyesi ve Bakanlığımız
mali desteğiyle yaptırılmıştır. Depolama sahasının alanı yaklaşık 65.000 m2 dir.
Nüfus: 350.000, Atık miktarı: 115.000 ton/yıl

İskenderun Çevre
Değerlendirme Birliği
İlçe
ve
Beldeleri
Köy Belediyelerinin
Katı Atıklarını
İskenderun, Dörtyol, Payas, Erzin İlçe belediyeleri ile 19 adet belde belediyesi (Belen
Belediyesi dahil olmak üzere)
Projeye ilişkin ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı 9 ambalaj üreticisi ve piyasaya süren işletme
mevcuttur. Hatay ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları
178
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
1.791
2.136
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
kg/yıl
779.537
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık bertaraf tesisi içinde tıbbi atık lotu yapılmış
olup, geçici kabulden sonra açılacaktır.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.280.540
1.291.695
1.303.102
1.314.764
1.324.058
1.333.575
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
420.657
424.322
428.069
431.900
434.953
438.080
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
235.568
237.620
239.719
241.864
243.574
245.325
25
25
25
25
60
60
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet
Başlangıcı
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
63.099
63.648
64.210
64.785
65.243
65.712
Ton/yıl
0
3.182
4.495
6.479
7.829
9.857
%
0
5
7
10
12
15
179
32
Isparta
Yapısı
ISPARTA




Isparta M., Aksu, Eğirdir, Gelendost,
Yenişarbademli,
Atabey,
Gönen,
Keçiborlu, Senirkent, Uluborlu, Yalvaç,
Şarkikaraağaç, Sütçüler
Nüfus: 397.999
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Göl-Bir Belediyeler Birliği
Isparta, Burdur, Sav, B.Gökçeli, Kuleönü, Atabey, İslamköy, Eğirdir, Barla, Gönen,
Güneykent, Keçiborlu, Aydoğmuş, Kılıç, Senir, İncesu, Senirkent, Uluborlu, Sütçüler,
Belediyeleri
Sahanın 1.etap proje ömrü tamamlanmak üzere olup, 2 etap için ihale hazırlıkları devam
etmektedir.
Ambalaj Atıkları
180
FİİLİ
YATAK
SAYISI
kg/gün
kg/yıl
2.813
1.026.660
2.280
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
2007 yılında inşaatına başlanacak olan katı atık düzenli
depolama tesisinin işletilmeye açılmasıyla birlikte tıbbi
atıklar sterilize edilecektir.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
397.999
402.837
407.776
412.817
417.135
421.541
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
130.743
132.332
133.954
135.610
137.029
138.476
Ton/yıl
73.216
74.106
75.014
75.942
76.736
77.547
70
70
70
70
80
80
5
10
20
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
19.611
19.850
20.093
20.342
20.554
20.771
Miktarı
Ton/yıl
0
992
1.407
2.034
2.467
3.116
%
0
5
7
10
12
15
181
33
İçel
Yapısı
MERSİN BATI




Anamur, Bozyazı, Aydıncık, Gülnar,
Mut, Silifke
Nüfus: 289.656
1 kg/kişi-gün
MERSİN DOĞU




İçel M., Çamlıyayla, Tarsus, Erdemli
Nüfus: 1.225.341
1 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Mersin Büyükşehir Belediyesi’nce yapılması planlanan Düzenli Depolama Tesisi ile ilgili
Uygulama Projesi Bakanlığımızca onaylanmıştır.
Ancak, saha için dava açılmış ve yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir. Tesisin Büyükşehir
belediyesi ve alt kademe belediyelerine hizmet vermesi planlanmaktadır.
Hizmet vereceği nüfus: 795.083 , Atık miktarı:290.205 ton/yıl dır.
182
 Anamur-Bozyazı-Aydıncık-Ören-Çarıklar-Tekmen-Tekeli Belediyeleri Katı Atık Birliği
Anamur, Bozyazı, Aydıncık İlçe Belediyeleri, Ören, Çakırlar, Tekmen, Tekeli Belde
Belediyeleri
Bakanlar Kurulunun 21/06/2006 tarih ve 2006/10635 sayılı kararnamesi ile tüzük
onaylandı.
Birlik Nüfusu:112.848 , Atık Miktarı: 41.190 ton/yıl
 Tarsus ve Çevresi Çevre Hizmetleri Belediyeler Birliği (TAR-ÇEV-1) (Birlik Kurulma
Aşamasında)
Tarsus, Çamlıyayla İlçe Belediyeleri, Yenice, Yeşiltepe, Özel Bahşiş, Sebil, Gülek, Atalar
Belde Belediyeleri
Birlik Nüfusu: 253.688 , Atık Miktarı: 92.596 ton/yıl
 Taşeli Belediyeler Birliği
Silifke İlçe Belediyesi, Atayurt ,Atakent,Arkum ,Narlıkuyu ,Uzuncaburç, Yeşilovacık,
Akdere, Taşucu Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar 08/03/1995 tarihli Resmi
 İçel Sahil Bandı Belediyeleri Pissu ve Katı Atık Hizmetleri Birliği
Erdemli İlçe Belediyesi, Kargıpınarı, Arpaçbahşiş, Kocahasanlı, Kumkuyu, Tömük, Limonlu,
Kızkalesi, Ayaş, Çeşmeli Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda onaylanmış ve Karar 11/04/1996 tarihli Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında 17.adet ambalaj üreticisi ve 83 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
tabanına kayıtlıdır. 4 adet lisanslı toplama –ayırma tesisi ve 3646 ton/yıl kapasiteli 1adet
plastik geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları geri kazanılarak ekonomiye katkı
sağlanmaktadır. Tece Belediye Başkanlığı, Karacailyas Belediyesi, Çiftlikköy Belediyesi,
Davultepe Belediyesi, Bağcılar Belediyesi olmak üzere 5 adet belediyede kaynakta ayrı
çalışması yapılmaktadır.
183
kg/gün
3.002
4.913
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
1.793.150
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi uygulama projesi yapılmaktadır.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.514.997
1.533.691
1.552.771
1.572.243
1.588.971
1.606.034
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
552.974
559.797
566.761
573.869
579.975
586.202
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
298.606
302.291
306.051
309.889
313.186
316.549
%
50
85
85
%
25
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
-
Ton/yıl
Ton/yıl
88.476
89.568
90.682
91.819
92.796
93.792
Ton/yıl
35.390
40.305
45.341
50.500
55.678
60.965
%
40
45
50
55
60
65
184
34
İstanbul
Yapısı
İSTANBUL ANADOLU




Beykoz, Üsküdar, Kadıköy, Maltepe,
Kartal, Tuzla, Sultanbeyli, Pendik,
Ümraniye, Şile, Adalar
Nüfus: 4.348.414
Atık miktarı: 2.031.579 ton/yıl
1,28 kg/kişi-gün
İSTANBUL ANADOLU
İSTANBUL AVRUPA1
 Beykoz, Üsküdar, Kadıköy, Maltepe,
Gaziosmanpaşa,
Büyükçekmece,
Tuzla, Sultanbeyli,
Pendik,
Me  Kartal,
Küçükçekmece,
Avcılar, Bağcılar,
Ümraniye,
Şile, Adalar
Fatih, Bakırköy, Esenler, Eyüp,
vcu
 Nüfus:
3.429.663
Sarıyer,
Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu,
t
Eminönü, Güngören, Kağıthane,
miktarı: 1.887.836 ton/yıl
Zeytinburnu,
Bahçelievler,
Dur  Atık
Bayrampaşa

1,28
kg/kişi-gün
um
 Nüfus: 7.819.633
İSTANBUL ANADOLU

ODAYERİ Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi,  Atık miktarı: 3.653.333 ton/yıl
İ.B.B mali desteğiyle İstanbul Büyükşehir Belediye 
 1,28
kg/kişi-gün
Kartal,
Tuzla, Sultanbeyli, Pendik,
Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. Depolama İSTANBUL
Ümraniye,
Şile, Adalar
AVRUPA2
İSTANBUL
ANADOLU
sahasının alanı yaklaşık 75 hektar, toplam mevcut  Nüfus:
Silivri, 3.429.663
Çatalca, Çerkezköy (Tekirdağ),
 Saray
Beykoz,
Üsküdar, Kadıköy, Maltepe,
(Tekirdağ)
kapasitesi ise 25 milyon m3 olup, sahanın 15 yıllık bir 
Atık
miktarı:
1.887.836
ton/yıl Pendik,
Kartal, Tuzla,
Sultanbeyli,
süre için hizmet vermesi planlanmıştır.
 Nüfus:
357.858
Ümraniye,
Şile, Adalar
 1,28
kg/kişi-gün
 Atık
miktarı:
167.191 ton/yıl
Nüfus: 3.429.663
Kullanılan lotun alanı 4 hektar olup, Lot kapasitesi İSTANBUL ANADOLU
 1,28miktarı:
kg/kişi-gün
1.887.836 ton/yıl
3.750.000 m3 tür. 1 yıllık bir süre için planlanmıştır.  Atık
 1,28
kg/kişi-gün
Kartal,
Tuzla, Sultanbeyli, Pendik,
(2008 sonuna kadar)
Ümraniye, Şile, Adalar
 Nüfus: 3.429.663
 Atık miktarı: 1.887.836 ton/yıl
Evsel katı atık, Tehlikeli olmayan endüstriyel, Moloz(hafriyat
atıkları hariç), Atık piller
1,28 kg/kişi-gün
(5 adet atık pil deposu bulunmaktadır.)
Tesise kabul edilen atık türleri
Tesise 22 adet ilk kademe belediyesi ve 21 adet ilçe belediyesinin katı atığı kabul
edilmektedir.
Hizmet verdiği nüfus: 7.819.633, Atık miktarı: 3.653.333 ton/yıl
185

Kömürcüoda Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. Depolama sahasının mevcut alanı yaklaşık 107 hektar,
toplam kapasitesi ise 48 milyon m3 olup, sahanın 15 lot üzerinden 20 yıllık bir süre için
hizmet vermesi planlanmıştır.
Kullanılan lotun alanı 70 000 m2 olup, Lot kapasitesi 6 milyon m3 tür. 3 yıllık bir süre için
planlanmıştır.
Tesise kabul edilen atık türleri
Evsel katı atık, Tehlikeli olmayan endüstriyel, Moloz (hafriyat atıkları hariç), Evsel nitelikli
Arıtma çamuru (İSKİ Paşaköy, Tuzla), Atık piller (2 adet atık pil deposu bulunmaktadır.)
Tesise 13 adet ilk kademe belediyesi ve 9 adet ilçe belediyesinin katı atığı kabul
edilmektedir.
Hizmet verdiği nüfus: 3.480.646, Atık miktarı: 1.626.158 ton/yıl dır.
 Kompost Tesisi
Tesis Kapasitesi
: 1000 ton/gün (30.000 ton/ay)
Tesise Giren Atık Miktarı
: 13.562 ton/ay
0-15 mm ürün
: 2.331 ton/ay
15 mm üzeri ürün
: 1.395 ton/ay
Geri Kazanım Miktarı : 515 ton/ay
Ambalaj Atıkları
Yine İstanbul ilinde Bakanlığımızdan 21 adet lisanslı ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Kadıköy, Celaliye Kamilova, Bağcılar,
Esenyurt, Kağıthane, Sarıgazi, Tuzla, Pendik, Akfırat, Sultanbeyli, Mimarsinan, Bahçeşehir
Belediyelerinde yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 4.369 Ton
plastik ambalaj atığı, 94.406 ton kagıt/karton ve 28 ton cam işleme kapasitesine sahip 12
adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
186
29.503
kg/gün
kg/yıl
42.519
15.519.535
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Yakma
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Anadolu Yakası için sterilizasyon tesisi kurulması
çalışmaları devam etmektedir.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
12.363.899
12.572.641
12.785.428
13.002.335
13.197.438
13.395.987
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
5.776.414
5.873.938
5.973.352
6.074.691
6.165.843
6.258.605
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
3.119.263
3.171.926
3.225.610
3.280.333
3.329.555
3.379.647
90
90
90
90
95
95
12
23
23
32
38
41
924.226
939.830
955.736
971.951
986.535
1.001.377
415.902
469.915
525.655
583.170
641.248
700.964
45
50
55
60
65
70
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli Faaliyet
Başlangıcı
Depolama
Tesisi
Hedef
%
Nüfus
%
İşlenmesi
Yakma
Ton/yıl
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ton/yıl
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
Ton/yıl
Ayrı Toplanan
Ambalaj Atıklarının
Miktarı
%
Ayrı Toplanan
Ambalaj Atığının
Ambalaj Atığı
187
35
İzmir
Yapısı
İZMİR GÜNEY




Menderes, Kiraz, Beydağ, Kemalpaşa,
Ödemiş, Tire, Selçuk, Bayındır, Torbalı,
Çeşme, Karaburun, Urla, Seferihisar
Nüfus: 663.280
1,28 kg/kişi-gün
İZMİR KUZEY

Mevcut Durum
Dikili, Bergama, Kınık, Menemen, Foça,
Aliağa, Güzelbahçe, Balçova, Buca,
Narlıdere,
Gaziemir,
Bornova,
Karşıyaka, Konak, Çiğli
 Nüfus: 2.991.440

Harmandalı Katı Atık Düzenli Depolama  Atık miktarı: 1.397.601 ton/yıl
Tesisi, İzmir Büyükşehir Belediyesi öz kaynakları
mali desteğiyle İzmir Büyükşehir Belediye
Başkanlığı tarafından 1992 yılında yaptırılmıştır. Tesise 6 adet ilk kademe belediyesi ve 10
adet ilçe belediyesinin katı atığı kabul edilmektedir. Ayrıca Halkapınar, Gediz, Kısık
Transfer İstasyonlarından taşınan atıklar ile özel ve resmi kurumların evsel atıkları,
tehlikesiz sanayi atıkları ve arıtma çamurları kabul edilmektedir.
Birlik Nüfusu: 2.776.556, Atık Miktarı: 1.297.188 ton/yıl
Ayrıca 500 ton/gün kapasiteli İzmir Uzundere Kompost Tesisi, 04/11/1988 tarihinden beri
işletilmektedir. Tesise Güzelbahçe, Konak, Narlıdere, Gaziemir, Balçova semtlerinden,
askeri birliklerden ve Sebze Hal Müdürlüğü’nden Biyobozunur içeriği yüksek atıklar kabul
edilmektedir. Karıştırmalı yığın teknolojisiyle işletilen tesiste yılda işlenen atık miktarı
90.000 tondur.

Foça Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Foça Belediyesi, Bağarası, Gerenköy ve Yenifoça belde belediyeleri
Tesis 1999 yılında kurulmuştur.
Hizmet edilen nüfus: 30.549 Atık Miktarı:14.272 ton/yıl
188

Gediz Havzası İlleri Çevre Koruma Hizmet Birliği
Kemalpaşa, Menemen, Gediz (Kütahya), Manisa, Selendi, Turgutlu, Muradiye, Ahmetli,
Hacıhaliller, Alaşehir, Sarıgöl, Yeniköy, Hamzabeyli İlçe Belediyeleri ile Armutlu, Ören,
Bağyurdu, Yukarı Kızılca, Ulucak, Emiralem, Maltepe, Gerenköy (Foça), Altınkent, Gümele,
Taytan (Salihli), Yılmaz (Salihli), İshakçelebi (Saruhanlı), Mütevelli (Saruhanlı), Koldere
(Saruhanlı), Kemaliye (Alaşehir) Belde Belediyeleri

Küçük Menderes Havzası Çevre ve Altyapı Hizmetleri Birliği
Kiraz, Beydağ, Ödemiş, Tire, Torbalı, Selçuk İlçe Belediyeleri, Bademli, Ovakent, Birgi,
Çaylı, Kayaköy, Kaymakçı, Konaklı, Gökçen Belde Belediyeleri ile Yazıbaşı, Belevi, Çırpı
(Bayındır) İlk Kademe Belediyelerinin katılımıyla kurulması planlanmaktadır.
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine İzmir ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
toplama çalışması Yenişakran, Türkeli,Yeni Foça, Seyrek, Kemalpaşa, Urla, Çeşme, Alaçatı,
Bağyurdu, Bozdağ ve Aliağa Belediyelerinde yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış
7 adet geri dönüşüm tesisinin toplam kapasitesi; yıllık ortalama 16 380 ton kağıt-karton ve
41 924 ton plastik ambalaj atığı, 120 000 ton cam ve 1986 ton kompozit ambalaj atığı olup
ambalaj atıkları ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
MEVCUT
DURUM
kg/gün
10.686
14.464
kg/yıl
5.279.430
Düzenli
Depolama
Sterilizasyon
189
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulacak, ÇED raporu
Bakanlığa
sunuldu.
Teknik
şartname
hazırlanmaktadır. 2007 yılı sonunda faaliyete
geçmesi planlanmaktadır.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
3.654.720
3.713.609
3.773.648
3.834.860
3.889.596
3.945.315
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
1.707.485
1.734.998
1.763.048
1.791.646
1.817.219
1.843.251
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
922.042
936.899
952.046
967.489
981.298
995.356
%
75
75
75
75
80
80
%
15
15
22
28
38
41
Ton/yıl
273.198
277.600
282.088
286.663
290.755
294.920
Ton/yıl
122.939
138.800
155.148
171.998
188.991
206.444
%
45
50
55
60
65
70
Nüfus Projeksiyonu
Faaliyet
Düzenli
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
-
Ton/yıl
190
36
Kars
KARS

Kars M., Akyaka, Arpaçay, Digor,
Kağızman, Selim, Susuz, Sarıkamış



Nüfus: 285.583
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kars İli Çevre Hizmetleri Birliği
Kars Merkez, Sarıkamış, Kağızman, Selim, Arpaçay, Susuz, Digor belediyeleri
İnşaat çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta ve 7 adet piyasaya süren
işletme
Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlıdır.Lisanslı toplama–ayırma tesisi ve geri dönüşüm
tesisi bulunmamaktadır. İl bazında kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
191
468
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
467
170.621
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık düzenli depolama tesisi inşaatı bittiğinde
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
285.583
287.690
289.848
292.056
293.732
295.452
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
83.390
84.006
84.635
85.280
85.770
86.272
Ton/yıl
48.366
48.723
49.089
49.463
49.746
50.038
62
62
75
75
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
11.675
11.761
11.849
11.939
12.008
12.078
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
597
841
1.208
%
0
0
0
5
7
10
192
37
Kastamonu
KASTAMONU BATI

Pınarbaşı,
Azdavay,
Daday,
Araç,
İhsangazi, Şenpazar, Ağlı, Cide (A), Doğanyurt
(A)



Nüfus: 79.758
0,90 kg/kişi-gün
KASTAMONU DOĞU
 Kastamonu Merkez, Seydiler, Devrekani,
Hanönü, Taşköprü, Tosya, Küre, İnebolu (A),
Abana (A), Bozkurt (A), Çatalzeytin (A)



Nüfus: 254.256
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kastamonu Mahalli İdareler Birliği:
Kastamonu- Merkez, Aabana, Ağlı, Araç, Azdavay, Bozkurt, Cide, Çatalzeytin, Daday,
Devrekani, Doğanyurt, Hanönü, İhsangazi, İnebolu, Küre, Pınarbaşı, Seydiler, Şenpazar,
Taşköprü, Tosya İlçe Belediyeleri
Birlik Nüfusu: 190.685 , Atık Miktarı: 62.640 ton /yıl
Projeye ilişkin ÇED süreci başlamıştır.
Ambalaj Atıkları
Kastamonu ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
193
1.187
kg/gün
1.290
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
471.008
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Mahalli İdareler Birliği tarafından yeni
depolama alanı tespit edilmiş olup, burada
tıbbi atıklarla ilgili çalışma yapılacaktır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
334.014
337.075
340.204
343.402
345.984
348.627
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
109.724
110.729
111.757
112.808
113.656
114.524
Ton/yıl
59.251
59.794
60.349
60.916
61.374
61.843
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
55
55
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
15.361
15.502
15.646
15.793
15.912
16.033
Miktarı
Ton/yıl
154
775
1095
1579
1909
2405
%
1
5
7
10
12
15
194
38
Kayseri
KAYSERİ GÜNEY

İncesu, Yeşilhisar, Hacılar, Talas,
Tomarza, Yahyalı, Kocasinan,
Melikgazi, Develi



Nüfus: 1.019.406
0,94 kg/kişi-gün
KAYSERİ KUZEY

Felahiye, Özvatan, Sarıoğlan,
Bünyan, Akkışla, Pınarbaşı, Sarız



Mevcut Durum
Nüfus: 105.206
0,94 kg/kişi-gün

2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı
Kapsamında “Proje Hazırlama Olanakları” programı
çerçevesinde Kayseri Katı Atık Projesinin ÇED ve fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
Tesisin Büyükşehir Belediyesi ve alt kademe belediyelerine hizmet vermesi
planlanmaktadır.
Hizmet vereceği nüfus: 898.775 , Atık miktarı: 308.370 ton/yıl dır.

Akdağlar Belediyeler Birliği(Gaziler Belediyesi)
Özvatan, Felahiye İlçe Belediyeleri, Karapınar, B.Toraman, Küpeli, Gaziler, Amarat Belde
Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar 05/03/2007 tarihli Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır
Birlik Nüfusu:16.205 , Atık Miktarı:5.560 ton/yıl

Sultansazlığı Belediyeler Birliği(Yahyalı Belediyesi)
Katı Atık Bertaraf Tesisi yer seçimi tamamlanmış olup, ÇED süreci devam etmektedir.
Birlik Nüfusu: 100.500 , Atık Miktarı:54.000 ton/yıl
195
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi bulunmamaktadır. 3084 ton/yıl plastik,
22931 ton/yıl kâğıt karton kapasiteli 2 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları geri
kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmaktadır.
2.966
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
4.712
1.719.919
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Aralık 2006'da Belediye çöp transfer istasyonunda
sterilizasyon tesisi inşaatına başlanılmıştır. 2007'de
bitirilmesi planlanmaktadır.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.124.613
1.140.934
1.157.581
1.174.560
1.189.527
1.204.773
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
385.855
391.455
397.166
402.991
408.127
413.358
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
208.362
211.385
214.470
217.615
220.388
223.213
%
80
80
80
%
38
41
44
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
-
Ton/yıl
Ton/yıl
61.737
62.633
63.547
64.479
65.300
66.137
Ton/yıl
0
12.527
15.887
19.344
22.855
26.455
%
0
20
25
30
35
40
196
39
Kırklareli
KIRKLARELİ

Kırklareli M., Babaeski, Demirköy,
Kofçaz, Lüleburgaz, Pehlivanköy,
Pınarhisar, Vize



Nüfus: 315.126
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kırklareli Yerel Yönetimleri Katı
Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
(KIRKKAB)
Kırklareli Merkez, Kofçaz, Demirköy,
Pınarhisar ilçe belediyeleri ile Kıyıköy,
İğneada, Sergen, Yenice, Kaynarca, Üsküp,
Kavaklı, İnece, Karahalil belde belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda
onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 01/
02/ 2006 tarihinde yayımlanmıştır.
80.000 m2’lik alana sahip tesisin inşaatına 01.04.2006 tarihinde başlanmıştır.

Lüleburgaz, Babaeski, Vize, Pehlivanköy ilçe belediyeleri ile Alpulu, B.Mandıra,
Sinanlı, Sakızköy, Ahmetbey, Evrensekiz, B.Karıştıran, Çakıllı, Kırıkköy belde belediyelerinin
katılımıyla birlik kurulması planlanmaktadır.
Birlik nüfusu 195.500 kişi, Atık miktarı: 82.750 ton/yıl
197
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Kırklareli ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
almış 1 adet ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi mevcut olup kaynağında ayrı toplama
çalışmaları Kırklareli Belediyesinde yürütülmektedir.
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
839
876
kg/yıl
319.803
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Kırklareli Katı Atık Birliği tarafından çöp depolama
alanı
inşaatı
devam
etmekte
olup,
tamamlandıktan sonra aynı sahada sterilizasyon
tesisi kurulacaktır.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
315.126
318.853
322.658
326.542
329.853
333.232
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
133.424
135.002
136.613
138.258
139.660
141.090
Ton/yıl
72.049
72.901
73.771
74.659
75.416
76.189
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
29
35
Ton/yıl
18.679
18.900
19.126
19.356
19.552
19.753
Miktarı
Ton/yıl
374
945
1.339
1.936
2.346
2.963
%
2
5
7
10
12
15
198
40
Kırşehir
KIRŞEHİR




Kırşehir M., Akpınar, Akçakent,
Boztepe, Çiçekdağı, Kaman, Mucur
Nüfus: 211.755
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kırşehir Belediyeleri Su ve Hizmet Birliği
Kırşehir Merkez, Kaman, Özbağ Belediyeleri
Birlik tarafından yürütülen proje ile ilgili ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
Kırşehir ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
199
FİİLİ
YATAK
SAYISI
kg/gün
kg/yıl
523
190.801
465
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık depolama alanının projesi ve ÇED Raporu
hazırlanma aşamasında. Projeye göre tıbbi atıklar için
sterilizasyon sistemi kurulacaktır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
211.755
214.356
217.010
219.719
222.043
224.415
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
69.562
70.416
71.288
72.178
72.941
73.720
Ton/yıl
38.955
39.433
39.921
40.419
40.847
41.283
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
72
72
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
9.739
9.858
9.980
10.105
10.212
10.321
Miktarı
Ton/yıl
0
0
499
707
1.021
1.238
%
0
0
5
7
10
12
200
41
Kocaeli
KOCAELİ




Kocaeli M., Gebze, Gölcük, Kandıra,
Karamürsel, Körfez, Derince
Nüfus: 1.263.319
1,24 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

İZAYDAŞ Solaklar Evsel Katı atık Düzenli Depolama Tesisi; Dünya Bankası Mali
desteğiyle Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. Depolama
sahasının alanı yaklaşık 264.842 m2 ve kapasitesi toplam 1.300.000 m3 olup, 3 yıllık bir
süre içerisinde dolacağı hesaplanmıştır.
Tesise 26 adet ilk kademe belediyesi ve 4 adet ilçe belediyesinin katı atıkları kabul
edilmektedir.
Hizmet Nüfusu: 485.892, Atık Miktarı: 219.915 ton/yıl

İZAYDAŞ Dilovası Evsel Katı atık Düzenli Depolama Tesisi; Kocaeli Büyükşehir
Belediye Başkanlığı öz kaynakları ile yaptırılmıştır. Depolama sahasının alanı yaklaşık
32.000 m2 ve kapasitesi toplam 500.000 m3 olup, 1. lot’un 4 yıllık bir süre hizmet vermesi
planlanmıştır.
Tesise 6 adet ilk kademe belediyesi ve 2 adet ilçe belediyesinin katı atıkları kabul
edilmektedir
Hizmet Nüfusu: 587.255, Atık Miktarı: 265.791 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine Kocaeli ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
toplama çalışması Uzunçiftlik, Köseköy, Alikahya ve Kullar Belediyelerinede
201
yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış 9 adet geri dönüşüm tesisinin toplam
kapasitesi; yıllık ortalama 3280 plastik ton plastik ambalaj atığı, 7800 ton cam ve 17 435
ton alüminyum ambalaj atığı olup ambalaj atıkları ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
2.682
MEVCUT
DURUM
kg/gün
kg/yıl
3.646
1.330.725
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Yakma
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.356.373
1.371.978
1.387.909
1.404.173
1.417.968
1.432.049
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
613.895
620.957
628.168
635.529
641.772
648.145
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
331.503
335.317
339.210
343.186
346.557
349.998
95
95
95
95
95
95
13
18
25
30
38
41
Ton/yıl
98.223
99.353
100.507
101.685
102.684
103.703
Ton/yıl
44.200
49.677
55.279
61.011
66.744
72.592
%
45
50
55
60
65
70
Nüfus Projeksiyonu
Faaliyet
Düzenli
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
202
42
Konya
Yapısı
KONYA DOĞU




Emirgazi, Karapınar, Ereğli, Halkapınar
Nüfus: 189.477
0,94 kg/kişi-gün
KONYA GÜNEY




Taşkent, Hadım, Bozkır, Güneysınır,
Ahırlı, Yalıhüyük, Seydişehir, Akören,
Derebucak (A)
Nüfus: 142.534
0,94 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
KONYA KUZEY

2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı  Çeltik, Yunak, Kulu, Cihanbeyli, Akşehir
(A), Tuzlukçu (A)
Kapsamında "Proje Hazırlama Olanakları" programı
çerçevesinde Konya Katı Atık Projesinin ÇED ve  Nüfus: 236.865
fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
Tesisin Konya Büyükşehir Belediyesi, Selçuklu,
Meram, Karatay İlçe Belediyeleri, 4 adet ilk kademe KONYA ORTA
belediyesi ve 13 adet belde belediyesi olmak üzere 21  Derbent, Selçuklu, Meram, Karatay,
Ilgın, Kadınhanı, Sarayönü, Altınekin,
belediyeye hizmet vermesi planlanmaktadır.
Hizmet vereceği nüfus: 1.011.850, Atık miktarı: 
347.165 ton/yıl

 Cihanbeyli Kulu Altınekin İlçe Belde ve Köyleri 
Çevre Koruma Birliği
Çumra, Doğanhisar, Beyşehir (A), Hüyük
(A)
Nüfus: 1.308.195
0,94 kg/kişi-gün
Cihanbeyli, Kulu, Altıtekin İlçe Belediyeleri, Bulduk, Gölyazı, Günyüzü, İnsuyu, Karabağ,
Taşpınar , Yapalı, Celep, Karacadağ, Kırkpınar, Kozanlı, Tavşancalı, Tuzkaya, Zincirlikuyu
Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar 21/06/2006 tarih tarihli Resmi
203
Düzenli Depolama Tesisi Projesi Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından yapılmıştır. Tesisin
inşaat çalışmaları 2007 sonu itibari ile tamamlanmıştır.
 Ereğli ilçesinde Ereğli belediyesinin önderliğinde birlik kurma çalışmaları devam
etmektedir. Katı Atık Bertaraf Tesisi ÇED aşamasındadır.
Ambalaj Atıkları
Yine Konya ilinde Bakanlığımızdan 2 adet lisanslı ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Konya Büyükşehir, Kurşunlu ve Selçuklu
Belediyelerinde yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 5.151 ton
plastik ambalaj atığı işleme kapasitesine sahip 4 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj
4.748
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
6.374
kg/yıl
2.326.346
Katı atık
depolama
sahasında
etrafı tel çit
ile çevrili
özel
bölümde
açılan
çukurlarda
kireç
ilavesiyle
gömülerek
bertaraf
edilmekte.
Sterilizasyon
204
PROJENİN DURUMU
"Tıbbi Atıkların Toplanması, Taşınması ve Sterilizasyon
Tesisinin Kurdurularak İşletme Hakkının 10 Yıllığına
Kiraya Verilmesi İşi", 22.05.2007 tarihinde Biberci İnş.
Nak. Pet. San. Tic. Ltd. Şti. ve Karaosmanoğlu Tem.
İnş. Tar. Orm. Ve Tic. A.Ş. Ortak girişimine 31.12.2017
tarrihine kadar ihale edilmiştir. 4 ton/gün kapasiteli
Tıbbi Atık Steilizasyon Tesisi 01.01.2008 tarihinden
itibaren işletmeye alınacaktır.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.877.071
1.902.511
1.928.466
1.954.944
1.978.046
2.001.591
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
644.023
652.752
661.657
670.741
678.667
686.746
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
354.213
359.013
363.911
368.908
373.267
377.710
10
10
10
60
60
60
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
90.163
91.385
92.632
93.904
95.013
96.144
Ton/yıl
27.049
31.985
37.053
42.257
47.507
52.879
%
30
35
40
45
50
55
205
43
Kütahya
Yapısı
KÜTAHYA BATI




Gediz, Hisarcık, Pazarlar, Çavdarhisar,
Simav, Şaphane
Nüfus: 152.290
1,16 kg/kişi-gün
KÜTAHYA DOĞU



 Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf 
Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
Mevcut Durum
Kütahya M., Altıntaş, Aslanapa,
Tavşanlı, Domaniç, Harmancık (Bursa),
Emet, Dumlupınar
Nüfus: 404.289
1,16 kg/kişi-gün
Kütahya, Altıntaş, Aslanapa, Emet, Tavşanlı Belediyeleri
2006 Yılı Katılım Öncesi Mali Yardımı Kapsamında "Proje Hazırlama Olanakları" programı
çerçevesinde ÇED ve Fizibilitesi tamamlanan Kütahya Katı Atık Projesinin Merkezi Finans
ve İhale Birimi tarafından kontrollük ve inşaat ihalelerinin gerçekleştirilmesi
beklenmektedir.
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine Kütahya ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
almış 1 adet ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi bulunmaktadır. Kütahya Belediyesinde
kaynağında ayrı toplama çalışması yürütülmektedir. Lisanslı geri dönüşüm tesisi mevcut
değildir.
206
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
1.581
2.193
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
800.598
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulacak. ÇED ve fizibilite
aşamasındadır. Kütahya İli Katı Atık Bertaraf Tesisi
Birliği, 6 belediye ve İl Özel İdaresi'nin katılımıyla
kurulmuş olup, tesislerin 2009'da faaliyete geçmesi
planlanmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
548.862
554.921
561.108
567.426
572.742
578.170
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
232.388
234.953
237.573
240.248
242.499
244.797
Ton/yıl
127.813
129.224
130.665
132.136
133.374
134.638
65
65
75
75
20
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
34.858
35.243
35.636
36.037
36.375
36.720
Miktarı
Ton/yıl
3.486
5.286
7.127
9.009
10.912
12.852
%
10
15
20
25
30
35
207
44
Malatya
Yapısı
MALATYA




Malatya M., Doğanşehir,
Yeşilyurt,
Pötürge,
Kale,
Battalgazi
Doğanyol,
Akçadağ,
Nüfus: 591.749
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Malatya Belediyeler Birliği kurulmuş olup, Merkez ve merkeze bağlı 9 belediye, 12
ilçe bu ilçelere bağlı 28 beldenin katılımı sağlanmıştır.
Birlik nüfusu: 683.141 kişi, Atık miktarı:
199.478 ton/yıl
Arazi tahsis çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
208
FİİLİ
YATAK
SAYISI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
kg/yıl
2.892
1.055.448
2.079
TARİHİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Düzenli
Depolama
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
683.141
691.268
699.564
708.032
715.259
722.634
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
199.477
201.850
204.273
206.745
208.856
211.009
Ton/yıl
111.707
113.036
114.393
115.777
116.959
118.165
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
27.927
28.259
28.598
28.944
29.240
29.541
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
1.462
2.068
%
0
0
0
0
5
7
209
45
Manisa
Yapısı
MANİSA BATI




Manisa
M.,
Ahmetli,
Akhisar,
Gölmarmara,
Kırkağaç,
Saruhanlı,
Soma, Turgutlu
Nüfus: 827.597
1,16 kg/kişi-gün
MANİSA DOĞU




Mevcut Durum
 Manisa İli Çevre Hizmet Birliği (MAÇEB)
Alaşehir, Sarıgöl, Selendi, Demirci,
Köprübaşı, Gördes, Kula, Salihli
Nüfus: 420.493
1,16 kg/kişi-gün
Manisa, Saruhanlı, Koldere, Mütevelli, Halitpaşa, Alibeyli belediyeleri
80.000 m2’lik alana sahip tesisin inşaatına 01.04.2006 tarihinde başlanmıştır. 590.000 m²
alana sahip tesis 36 yıl için planlanmıştır. Tesisin inşaatına başlanmış, ancak mahkeme
kararıyla inşaat durdurulmuştur.
 İl Özel İdaresi, Salihli Belediyesi ve Belde Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisi Birliği
Salihli Belediyesi ve Sart, Adala, Poyrazdamları, Yılmaz, Taytan, Durasallı, Mersinli belde
belediyeleri
Birlik Nüfusu: 146.253. Atık miktarı: 61.924 ton/yıl
210

Alaşehir, Sarıgöl, Kula ilçe belediyeleri ile Kemaliye, Killik, Yeşilyurt, Piyadeler,
Kavaklıdere, Uluderbent belde belediyelerinin katılımıyla birlik kurulması
planlanmaktadır.
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Yine Manisa ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
almış 1 adet ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi bulunmaktadır. Muradiye
Belediyesinde kaynağında ayrı toplama çalışması yapılmaktadır. 1 adet lisanslı geri
dönüşüm tesisi mevcut olup kağıt karton ambalaj atıkları ekonomiye geri
kazandırılmaktadır.
2.943
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
4.553
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
1.661.972
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon
Düzenli katı atık bertaraf tesisi ile birlikte sterilizasyon
tesisi kurulması planlanmaktadır. Depolama tesisi
inşaatına başlanılmış, ancak mahkeme kararı nedeniyle
durmuştur.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.248.091
1.262.850
1.277.916
1.293.296
1.306.407
1.319.786
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
528.442
534.691
541.070
547.581
553.133
558.797
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
290.643
294.080
297.588
301.170
304.223
307.339
%
45
45
%
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
-
Ton/yıl
Ton/yıl
79.266
80.204
81.161
82.137
82.970
83.820
Ton/yıl
23.780
28.071
32.464
36.962
41.485
46.101
%
30
35
40
45
50
55
211
46
Kahramanmaraş
KAHRAMANMARAŞ GÜNEY




Maraş M., Türkoğlu, Andırın, Pazarcık,
Çağlayancerit
Nüfus: 664.877
0,9 kg/kişi-gün
KAHRAMANMARAŞ KUZEY




Kahramanmaraş Belediyesi ve Çevre 
Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve
İşletme Birliği (MARAŞÇEBBİR)
Mevcut Durum
Afşin, Elbistan,
Göksun
Ekinözü,
Nurhak,
Nüfus: 276.584
0,9 kg/kişi-gün
Kahramanmaraş(Merkez),Pazarcık, Türkoğlu, Narlı, Beyoğlu, Karacasu, Şekeroba, Kılılı,
Yeşilyöre, Evri belediyeleri
İnşaat ihalesi gerçekleştirilmiş olup, sonuçlanması beklenmektedir. Jeoloji Mühendisleri
Odası ile Çevre Mühendisleri Odasının ÇED Olumludur Kararının iptali ile ilgili hukuki süreç
devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
Kahramanmaraş ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları
212
1.320
MEVCUT
DURUM
kg/gün
kg/yıl
2.058
751.028
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık düzenli depolama sahası için ÇED olumlu
kararı alınmış olup, Genelge doğrultusunda tıbbi
atıklar da bertaraf edilecektir.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
941.461
951.500
961.754
972.226
980.977
989.914
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
309.270
312.568
315.936
319.376
322.251
325.187
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
173.191
175.038
176.924
178.851
180.460
182.105
%
60
60
%
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
-
Ton/yıl
Ton/yıl
43.298
43.760
44.231
44.713
45.115
45.526
Ton/yıl
0
2.188
3.096
4.471
5.414
6.829
%
0
5
7
10
12
15
213
47
Mardin
Yapısı
MARDİN




Mardin M., Dargeçit, Derik, Kızıltepe,
Mazıdağı, Midyat, Nusaybin, Ömerli,
Savur, Yeşilli
Nüfus: 698.203
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Mardin Belediyeler Birliği
Mardin Merkez, Kızıltepe, Savur, Ömerli, Yeşilli, Kabala, Ortaköy, Yalım, Dikmen, Şenyurt,
Acırlı, Yolbaşı, Akarsu, Mazıdağı, Derik belediyeleri
ÇED süreci tamamlanmıştır. Mali yardım için Bakanlığımıza başvuruda bulunulmuştur.
Ambalaj Atıkları
407
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
662
241.732
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
PROJENİN DURUMU
Herhangi
bir Evsel ve Tıbbi atık düzenli depolama tesisi projesi
yaklaşım
ÇED aşamasında. Katı atık düzenli depolama tesisi
bildirilmemiştir.
kurulduğunda tıbbi atıklar için de alan ayrılacaktır.
214
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
698.203
705.538
713.030
720.682
727.056
733.567
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
203.875
206.017
208.205
210.439
212.300
214.202
Ton/yıl
118.248
119.490
120.759
122.055
123.134
124.237
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
62
62
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
28.543
28.842
29.149
29.461
29.722
29.988
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
1.486
2.099
%
0
0
0
0
5
7
215
48
Muğla
Yapısı
MUĞLA GÜNEY




Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Fethiye
Nüfus: 252.866
1,16 kg/kişi-gün
MUĞLA KUZEY

Mevcut Durum

Muğla Düzenli Katı Atık Depo Yapma ve
İşletme Birliği (MUKAD-BİR)



Muğla M., Bodrum, Milas, Yatağan,
Marmaris, Ula, Kavaklıdere, Datça
Nüfus: 444.945
1,16 kg/kişi-gün
17 belediyenin katılımıyla kurulmuştur.

Bodrum Yarımadası Belediyeler Birliği
Bodrum, Bitez, Göltürkbükü, Gümüşlük, Gündoğan, Konacık, Ortakent, Turgutreis,
Yalıçiftlik ve Yalıkavak Belediyeleri
Birlik Nüfusu: 93.939, Atık Miktarı: 39.774 ton/yıl (mevsimsel değerler)

Marmaris, Armutalan, Beldibi ve İçmeler Belediyeleri Turizm ve Altyapı Birliği
(Mariç-Belbir)
Hizmet verilen nüfus: 66.668, Atık Miktarı: 28.277 ton/yıl
Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi 2004 yılında işletmeye açılmıştır.
216

Köyceğiz-Dalyan Çevre Koruma Birliği
Ortaca ve Köyceğiz Belediyeleri ile Akyaka, Toparlar, Dalyan ve Beyobası belde
belediyeleri
2002 yılından beri hizmet vermekte olan düzenli depolama tesisinin inşası, Özel Çevre
Koruma Kurumu Başkanlığı ve Alman Kalkınma Bankası (KfW) tarafından finanse
edilmiştir. Ayrıca Dalaman Belediyesi ile yapılan protokol sonucunda söz konusu tesis,
geçici bir süre için Dalaman Belediyesi’nce kullanılacaktır.
Hizmet verilmesi planlanan nüfus: 65.750, Atık Miktarı:27.830 ton/yıl

Datça Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
2005 yılından beri kullanılmaktadır. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ve belediye
özkaynakları kullanılarak yapılmıştır.

Fethiye Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Fethiye Belediyesi ile Ölüdeniz, Karaçulha, Çiftlik, Çamköy, Yeşil Üzümlü, Kemer, Kadıköy
belde belediyeleri
2007 yılında işletmeye açılmıştır. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ve belediye
özkaynakları kullanılarak yapılmıştır.

Göcek Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
1999 yılında işletmeye açılmıştır. Tesisin yapımı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ve
belediye özkaynakları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Hizmet verilen nüfus: 15.000
217

Güllük Körfezi Çevre Koruma ve Altyapı Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (MİLGÜLÇEVRE)
Milas, Beçin, Ören, Güllük, Selimiye ve Bafa Belediyeleri
Belediye Birliğinin Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi’ne ilişkin 08.05.2006 tarihinde ÇED
Gerekli Değildir kararı verilmiştir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı2 adet piyasaya süren işletme mevcuttur.
Yine Muğla ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış 1 adet ambalaj atıkları
toplama-ayırma tesisi bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Mariç Belbir
Belediyeler Birliği ve Muğla Belediyelerinde yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış
geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
1630
kg/gün
kg/yıl
1.969,49
718.863,66
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiş
218
PROJENİN DURUMU
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
697.812
702.550
707.404
712.375
716.042
719.813
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
295.453
297.460
299.515
301.620
303.172
304.769
Ton/yıl
159.545
160.628
161.738
162.875
163.713
164.575
60
60
60
60
80
80
20
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
46.502
46.826
47.157
47.496
47.749
48.008
Miktarı
Ton/yıl
13.951
16.389
18.863
21.373
23.874
26.405
%
30
35
40
45
50
55
219
49
Muş
MUŞ




Muş M., Bulanık, Hasköy, Korkut,
Malazgirt, Varto
Nüfus: 366.120
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Muş Katı Atık Belediyeler Birliği (MKABB)
Muş Merkez, Hasköy, Varto, Korkut ilçe, Sungu, Kızılağaç, Karakale, Yağcılar, Serinova
Beldesi , Altınova Beldesi , Yaygın, Konukbekler, Karaağaçlı, Kırköy, Düzkışla belde
belediyeleri
Birlik nüfusu: 236.193 kişi, Atık miktarı: 68969 ton/yıl
Nihai yer seçimi çalışmaları tamamlanarak MÇK da (30.03.2006/2006/3) uygunluk kararı
alınmıştır. Hazineye ait alan ile ilgili izin işlemleri devam etmektedir.

Malazgirt İlçesi, Bulanık İlçesi, Rüstemgedik Beldesi, Konakkuran Beldesi , Gülkoru
Beldesi, Elmakaya Beldesi belediyeleri tarafından Malazgirt ve Bulanık İlçeleri ile Civar
Belediyeler Çevre Hizmetleri Birliği kurulma aşamasında olup birlik tüzüğü hazırlanarak
Bakanlar Kurulunun onayına sunulmak üzere İçişleri Bakanlığı’na sunulmuştur. Birlik
tüzüğü onaylandıktan sonra bölgede bulunan diğer beldelerin de (Sarıpınar, Karaağıl,
Erentepe, Yoncalı, Yemişen, Mollakent ve Uzgörür Beldeleri) talepleri olması halinde
birliğe üyelikleri kabul edilecektir.
220
Ambalaj Atıkları
kg/gün
674
692
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi
bir
yaklaşım
bildirilmemiştir
.
kg/yıl
252.403
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
366.120
368.165
370.265
372.419
373.883
375.397
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
106.907
107.504
108.117
108.746
109.174
109.616
Ton/yıl
62.006
62.352
62.708
63.073
63.321
63.577
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
60
60
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
14.967
15.051
15.136
15.224
15.284
15.346
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
764
1.074
%
0
0
0
0
5
7
221
50
Nevşehir
Yapısı
NEVŞEHİR




Nevşehir M., Acıgöl, Avanos, Derinkuyu,
Gülşehir, Hacıbektaş, Kozaklı, Ürgüp
Nüfus: 259.805
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kapadokya İl Özel İdaresi ve Belediyeler Birliği
Nevşehir, Acıgöl, Avanos, Derinkuyu, Gülşehir, Hacıbektaş, Kozaklı, Ürgüp ilçe belediyeleri
ile Çat, Göre, Göreme, Nar, Uçhisar, Kaymaklı, İnallı, Tatlarin, Kurugöl, Özkonak, Göynük,
Topaklı, Akarca, Çalış, Suvermez, Yazıhöyük belde belediyeleri
Arazi düzenleme çalışmaları %60 oranında tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi bulunmamakta ve 13 adet piyasaya süren işletme
Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı bulunmaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri
dönüşüm tesisi bulunmamaktadır. İl bazında kaynakta ayrı toplama çalışması
yapılmamaktadır.
222
kg/gün
355
369
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
kg/yıl
134.731
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı ve tıbbi atık düzenli depolama sahası inşaatı
devam etmektedir.
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
259.805
262.216
264.681
267.200
269.240
271.328
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
85.346
86.138
86.948
87.775
88.445
89.131
Ton/yıl
47.794
48.237
48.691
49.154
49.529
49.913
95
95
95
95
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
11.948
12.059
12.173
12.289
12.382
12.478
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
614
867
1.248
%
0
0
0
5
7
10
223
51
Niğde
NİĞDE




Niğde M., Altunhisar, Bor, Çamardı, Çiftlik,
Ulukışla
Nüfus: 304.380
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Niğde Düzenli Katı Atık Depo İşletme Birliği (NİĞKAD-BİR)
Niğde Merkez, Gümüşler, Aktaş, Koyunlu, Sazlıca belde belediyeleri
Milli Emlak Müdürlüğü tarafından sahanın tahsisi yapılmıştır.ÇED Raporu Jeolojik etüd ve
uygulama Projesi İhalesi tamamlanmış olup, ÇED Raporu hazırlanarak Bakanlığımıza
sunulacaktır.
Ambalaj Atıkları
Niğde ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
224
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
670
659
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiş
kg/yıl
240.404
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık düzenli depolama tesisi için arsa tahsisi
yapılmış, zemin etüd, uygulama ve ÇED raporları ihale
aşamasına gelmiştir. Yeni alanda tıbbi atıklar da
bertaraf edilecektir.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
304.380
306.760
309.196
311.688
313.614
315.590
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
99.989
100.771
101.571
102.389
103.022
103.671
Ton/yıl
55.994
56.432
56.880
57.338
57.692
58.056
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
55
55
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
13.998
14.108
14.220
14.334
14.423
14.514
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
721
1.016
%
0
0
0
0
5
7
225
52
Ordu
ORDU
 Ordu Merkez, Akkuş, Aybastı, Çamaş,
Çatalpınar, Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı,
Gürgentepe, İkizce, Kabadüz, Kabataş,
Korgan, Kumru, Mesudiye, Perşembe,
Ulubey, Ünye



Nüfus: 667.390
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Ordu İli Merkez ve Çevre Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme
Birliği:
Ordu-Merkez, Gülyalı, Perşembe, Ulubey, Gürgentepe, Kabadüz, Gölköy, Mesudiye,
Çamaş, İkizce, Ünye, Fatsa, Korgan, Kumru, Kabataş İlçe Belediyeleri ile Eskiköy, Topçam,
Çayıralan, Balaman, Yokuşdibi, Yeşilce, Geyikçeli, Saraycık, Yalıköy Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 21/02/ 2005
Saha için dava açılmış ve yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı 10adet piyasaya süren işletme mevcuttur.
Ordu ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
226
MEVCUT
DURUM
kg/gün
1757
2.589,56
kg/yıl
945.188,95
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atık sterilizasyon tesisi projesi hakkında
“ÇED Gerekli Değildir” kararı verilmiştir.
Ancak kararın iptali için Ordu İdare
Mahkemesinde dava açılmıştır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
667.390
674.084
680.923
687.910
693.672
699.562
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
219.238
221.437
223.683
225.979
227.871
229.806
Ton/yıl
118.388
119.576
120.789
122.028
123.051
124.095
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
80
80
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
30.693
31.001
31.316
31.637
31.902
32.173
Miktarı
Ton/yıl
0
0
1.566
2.215
3.190
3.861
%
0
0
5
7
10
12
227
53
Rize
RİZE-ARTVİN
 Ardeşen (A), Çamlıhemşin (A), Çayeli (A), Fındıklı,
Hemşin (A), Pazar (A), (Artvin M., Ardanuç, Arhavi, Borçka,
Hopa, Murgul, Şavşat, Yusufeli)



Nüfus: 383.823
0,90 kg/kişi-gün
RİZE-TRABZON



 Artvin-Rize İlleri Yerel Yönetimleri Katı 
Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
(ARRİKAB)
Mevcut Durum
Trabzon Merkez, Araklı, Arsin, Çaykara, Dernekpazarı,
Hayrat, Köprübaşı, Of, Sürmene, Yomra, Akçaabat,
Maçka, Beşikdüzü (A), Çarşıbaşı (A), Düzköy (A),
Şalpazarı (A), Tonya (A), Vakfıkebir (A), (Rize Merkez,
Derepazarı, Güneysu, İkizdere, İyidere, Kalkandere)
Nüfus: 860.204
0,90 kg/kişi-gün
Çayeli, Pazar, Hemşin, Ardeşen, Fındıklı ve Çamlıhemşin Belediyeleri ve Artvin-Merkez,
Arhavi, Hopa, Kemalpaşa, Borçka, Murgul, ve Ardanuç Belediyeleri
Olanakları" programı çerçevesinde ÇED ve Fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
 Trabzon ve Rize Katı Atık Birliği (TRAB-Rİ-KAB):
Trabzon-Merkez, Rize-Merkez, Akçaabat, Araklı, Arsin, Of, Maçka, Sürmene, Yomra,
Çaykara, Dernekpazarı, Düzköy, Köprübaşı, Gündoğdu, İyidere, Derepazarı, Kalkandere,
Güneysu İlçe Belediyeleri ile Akyazı, Çukurçayır, Pelitli, Akoluk, Çağlayan, Yeşilova,
Gürbulak, Yalıncak, Kavaklı, Söğütlü, Yıldızlı, Akçakale, Mersin, Akçaköy, Darıca, Işıklar,
Yeşilyalı, Kıyıcık, Uğurlu, Eskipazar, Bölümlü, Cumapazarı, Esiroğlu, Şahinkaya, Yeniay,
Kaşüstü, Özdil, Oymalıtepe, Taşkıran, Uzungöl, Çalköy, Aykut, Balaban Belde Belediyeleri
228
Düzenli Depolama Sahası tamamlanmıştır. Transfer istasyonlarından 1 tanesinin inşaatı
tamamlanmış 2. istasyonun inşaatı devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
Samsun ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
997
1.074
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
392.021
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulmuş olup, ön lisans ve lisans
işlemleri devam etmekte.(TRABRİKAB)
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
298.389
301.832
305.346
308.934
311.979
315.087
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
98.021
99.152
100.306
101.485
102.485
103.506
Ton/yıl
53.911
54.533
55.168
55.817
56.367
56.928
30
30
30
50
50
50
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
13.723
13.881
14.043
14.208
14.348
14.491
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
717
1.014
%
0
0
0
0
5
7
229
54
Sakarya
SAKARYA




Sakarya M., Ferizli, Söğütlü, Akyazı, Geyve, Hendek,
Karapürçek, Karasu, Kaynarca (Kocaeli), Pamukova,
Sapanca, Taraklı
Nüfus: 799.056
1,24 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Adapazarı Büyükşehir Belediyesi ile Serdivan, Erenler, Güneşler, Hanlı, Nehirkent,
Yazlık, Arifiye, Sapanca, Ferizli ve Söğütlü belediyelerinin katılımıyla bir birlik kurulması
planlanmaktadır.
Katı Atık Düzenli Depolama sahası olarak belirlenen alan, 05/07/2006 tarihinde teslim
edilmiş olup, inşaatı 2007 yılı sonu itibariyle tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır.4 adet lisanslı toplama –ayırma tesisi ve 401 ton/yıl plastik 2 adet geri
dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları geri kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmaktadır.
Nehirkent Belediyesi, Sapanca Belediyesi, Arifiye Belediyesi, Hanlı Belediyesi ve Pamukova
Belediyesinde olmak üzere 5adet belediyede kaynakta ayrı toplama çalışması
yapılmaktadır.
230
FİİLİ
YATAK
SAYISI
1127
kg/gün
1.659,54
MEVCUT
DURUM
İZAYDAŞ’ta
yakılarak
bertaraf
edilmektedir.
Sterilizasyon
kg/yıl
605.733,75
TARİHİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Teknoloji araştırması devam etmektedir.
2010
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
799.056
809.729
820.619
831.729
841.400
851.258
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
361.653
366.483
371.412
376.440
380.818
385.279
Ton/yıl
195.292
197.901
200.563
203.278
205.642
208.051
60
60
60
75
75
75
20
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
57.864
58.637
59.426
60.230
60.931
61.645
Miktarı
Ton/yıl
11.573
14.659
17.828
21.081
24.372
27.740
%
20
25
30
35
40
45
231
55
Samsun
Yapısı
SAMSUN GÜNEY




Nüfus: 193.569
0,94 kg/kişi-gün
SAMSUN GÜNEY






SAMSUN KUZEY


Mevcut Durum
Nüfus: 235.212
Samsun M., Bafra, Ondokuzmayıs,
Tekkeköy,
Terme, Salıpazarı,
Atık
miktarı:Çarşamba,
80.701 ton/yıl
Ayvacık, Alaçam (A), Yakakent (A)
0,94 kg/kişi-gün
Nüfus: 959.813
0,94 kg/kişi-gün

Samsun Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi, Alman Yatırım Bankası’nın (KfW) mali
desteğiyle Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yaptırılmıştır. Şehir
merkezine uzaklığı 14 km olan depolama sahasının alanı yaklaşık 210.000 m 2, toplam
kapasitesi ise 2.775.000 m3 olup, sahanın 3 lot üzerinden 20 yıllık (5+5+10) bir süre için
hizmet vermesi planlanmıştır. İlk lotun alanı 56.830 m2 olup, 1.lot kapasitesi 646.650 m3
tür. 5 yıllık bir süre için planlanmıştır.
Tesise 14 ilk kademe belediyesi ve 1 ilçe belediyesinin katı atığı kabul edilmesi
planlanmıştır.
Hizmet vereceği nüfus: 498.566, Atık
 Bafra Belediyesi Yerel Yönetimler
Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme
Birliği (BAF-KAB)
Bafra, Alaçam, 19 Mayıs, Yakakent İlçe
Belediyeleri,
Doğanca,
Çetinkaya,
Yörükler, Kolay, Dereköy, İkizpınar Belde
Belediyeleri
232
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar 21/03/2007 21/06/2006 tarih
tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Planlanan Tesis alanı için Orman Genel
Müdürlüğü Bafra Belediye Başkanlığı adına
Ön İzin vermiştir. Alanın BAF-KAB adına
tahsisi için müracaatta bulunulmuştur.
Birlik Nüfusu:106.690, Atık Miktarı:36.605
ton/yıl
 Samsun İç Bölge Belediyeler Birliği
Havza, Kavak, Ladik, Vezirköprü, Asarcık
İlçe Belediyeleri, Ilıca, Bekdiğin, Narlısaray, Göl Belde Belediyeleri
Yer seçimi çalışmaları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
Samsun ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
3.936
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
6.133
2.238.631
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
233
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi ihalesi yapılmıştır.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2008
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
1.153.382
1.165.874
1.178.632
1.191.661
1.202.581
1.213.734
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
395.725
400.011
404.389
408.859
412.606
416.432
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
213.692
216.006
218.370
220.784
222.807
224.873
43
43
43
43
60
60
25
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Faaliyet
Tesisi
Hedef Nüfus
İşlenmesi
Yakma
Düzensiz Depolama
Alanlarının
Rehabilitasyonu
Ambalaj Atığı
Projeksiyonu
%
%
Ton/yıl
Ton/yıl
59.359
60.002
60.658
61.329
61.891
62.465
Ton/yıl
0
3.000
4.246
6.133
7.427
9.370
%
0
5
7
10
12
15
234
56
Siirt
Yapısı
SİİRT




Siirt M., Aydınlar, Baykan,
Kurtalna, Pervari, Şirvan
Eruh,
Nüfus: 273.864
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Birlik kurma çalışmaları devam etmektedir. Taslak tüzük hazırlanmıştır.
Uygulama Projesi Bakanlığımızca uygun bulunmuş olup, inşaat ihale çalışmaları devam
etmektedir.
Ambalaj Atıkları
Yine Siirt ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
220
kg/gün
kg/yıl
269
98.053
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
235
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi uygulama projesi yapılmaktadır.
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
273.864
276.866
279.931
283.060
285.690
288.375
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
79.968
80.845
81.740
82.654
83.422
84.206
Ton/yıl
46.382
46.890
47.409
47.939
48.384
48.839
44
44
44
22
23
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
11.196
11.318
11.444
11.572
11.679
11.789
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
584
825
%
0
0
0
0
5
7
236
57
Sinop
SİNOP




Sinop Merkez., Türkeli, Ayancık, Erfelek,
Gerze, Dikmen, Boyabat (A), Saraydüzü
(A), Durağan (A)
Nüfus: 183.631
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Sinop, Gerze ve Erfelek Belediyeler Birliği
Sinop, Gerze, Erfelek Belediyeleri
Birlik Nüfusu: 78.978, Atık Miktarı: 25.944 Ton/yıl
Düzenli Depolama Tesisi inşaatı tamamlanmıştır.
 Boyabat- Durağan- Saraydüzü Belediyeler Birliği
Boyabat, Durağan, Saraydüzü Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar Resmi Gazete’de 27/02/2006
Birlik Nüfusu: 64.631, Atık Miktarı: 21.231 Ton/yıl
237
Ambalaj Atıkları
Sinop ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
kg/gün
559
501
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
182.685
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Meşe dağı Katı Atık Düzenli Depolama sahası inşaatı
devam etmekte olup, bitince Tıbbi atık sterilizasyon
tesisi kurulacaktır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
221.748
223.663
225.620
227.622
229.214
230.844
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
72.844
73.473
74.116
74.774
75.297
75.832
Ton/yıl
39.336
39.676
40.023
40.378
40.660
40.949
36
36
36
36
63
63
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
10.198
10.286
10.376
10.468
10.542
10.616
Miktarı
Ton/yıl
0
514
726
1.047
1.265
1.592
%
0
5
7
10
12
15
238
58
Sivas
Yapısı
SİVAS-MALATYA




Gürün,
Kangal,
Divriği,
Arapgir
(Malatya),
Kuluncak
(Malatya),
Hekimhan
(Malatya),
Arguvan
(Malatya), Yazıhan (Malatya), Darende
(Malatya)
Nüfus: 153.195
0,9 kg/kişi-gün
SİVAS KUZEY

Mevcut Durum

Sivas Merkez ve Çevre Belediyeler Katı Atık
Yönetimi Birliği



Koyulhisar, Gölova, Suşehri, Akıncılar,
İmranlı, Doğanşar, Zara
Nüfus: 76.885
0,9 kg/kişi-gün
SİVAS ORTA

Sivas Zara, Hafik, Yıldızeli, Ulaş Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar 
Resmi Gazete’de 01/ 02/ 2006 tarihinde

yayımlanmıştır.

Sivas M., Yıldızeli, Ulaş, Hafik, Altınyayla
(A), Şarkışla (A), Gemerek (A)
Nüfus: 466.400
0,9 kg/kişi-gün
ÇED süreci tamamlanmıştır. Uygulama Projeleri Bakanlığımızca uygun bulunmuştur. İnşaat
ihalesi gerçekleştirilmiş olup, sözleşme imzalanarak yer teslimi yapılacaktır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında 1 adet ambalaj üreticisi 2 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
tabanına kayıtlı bulunmaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
239
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
2.354
3.431
kg/yıl
1.252.339
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı Atık Yönetimi Projesi için 22.11.2005'de "ÇED
Olumlu Kararı" verilmiş, 04.04.2006'da proje ihalesi,
07.08.2007'de ise inşaat ihalesi yapılmıştır. İnşaat
çalışmaları devam etmektedir. Düzenli depolama
sahası inşaatı tamamlandıktan sonra sterilizasyon
işlemine başlanacaktır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
605.089
612.424
619.912
627.555
634.100
640.776
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
198.772
201.181
203.641
206.152
208.302
210.495
Ton/yıl
111.312
112.662
114.039
115.445
116.649
117.877
65
65
65
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
27.828
28.165
28.510
28.861
29.162
29.469
Miktarı
Ton/yıl
0
0
1.425
2.020
2.916
3.536
%
0
0
5
7
10
12
240
59
Tekirdağ
Yapısı
TEKİRDAĞ




Tekirdağ M., Şarköy, Çorlu, Hayrabolu,
Malkara, M. Ereğlisi, Muratlı
Nüfus: 531.282
1,24 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Tekirdağ İli Çevre Hizmetleri Birliği (TİÇHİB)
Tekirdağ Merkez Belediyesi ile Muratlı ve Hayrabolu ilçe belediyeleri ile Banarlı,
Karacakılavuz, Çerkezmüsellim, Kumbağ, Barbaros belde belediyeleri
 Tekirdağ 3. Grup Çevre Belediyeler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
Çorlu ve Marmaraereğlisi ilçe belediyeleri ile Yeniçiftlik, Sultanköy, Yenice, Misinli,
Marmaracık, Velimeşe, Ulaş belde belediyeleri
 Batı Tekirdağ Katı Atık Birliği (BATKAB)
Malkara, Şarköy ilçe belediyeleri ile Mürefte, Hoşköy, Sağlamtaş, Kozyörük, Balabancık,
Şalgamlı belde belediyeleri
241
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır. 4 adet lisanslı toplama ayırma tesisi bulunmamaktadır.921600 ton/yıl
plastik, 2760 ton/yıl kağıt karton kapasiteli 4 adet geri dönüşüm tesisi ile ambalaj atıkları
geri kazanılarak ekonomiye katkı sağlanmaktadır.
Çorlu Belediyesi, Marmaracık
Belediyesi, Veliköy Belediyesi olmak üzere 3 adet belediyede kaynakta ayrı toplama
çalışması yapılmaktadır.
1.490
kg/gün
1.712
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
624.839
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
242
PROJENİN DURUMU
Batı Tekirdağ Katı Atık Birliği, Tekirdağ İli Çevre
Hizmetleri Birliği, Tekirdağ IV. Grrup Çevre Bel.
Katı Atık Bertaraf Tesisi Yapma ve İşl. Birliği ve
Tekirdağ 3. Grup Çevre Bel. Katı Atık Bert. Tesis.
Yapma ve İşletme Birliği olarak 4 birlik
oluşturulmuştur. Tıbbi atıklar düzenli depolanarak
bertaraf edilecektir.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
693.288
702.084
711.059
720.219
728.125
736.187
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
293.538
297.262
301.063
304.941
308.288
311.702
Ton/yıl
158.511
160.522
162.574
164.668
166.476
168.319
72
72
29
35
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
44.031
44.589
45.159
45.741
46.243
46.755
Miktarı
Ton/yıl
8.806
11.147
13.548
16.009
18.497
21.040
%
20
25
30
35
40
45
243
60
Tokat
Yapısı
TOKAT




Tokat Merkez, Almus, Artova, Başçiftlik,
Erbaa,
Niksar,
Pazar,
Reşadiye,
Sulusaray, Turhal, Yeşilyurt, Zile
Nüfus: 580.251
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Tokat-Turhal-Zile-Pazar Katı Atık Yönetim Birliği:
Tokat-Merkez, Turhal, Zile, Pazar İlçe Belediyeleri
Uygulama Projeleri Bakanlığımızca uygun bulunmuş olup, inşaat ihalesi ile ilgili çalışmalara
başlanmıştır.
 Erbaa Katı Atık Yönetim Birliği:
Erbaa İlçe Belediyesi ile Karayaka, Akça, Koçak, Değirmenli, Tanoba Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulunda Onaylanmış ve Karar Resmi Gazete’de 12/ 07/ 2006
Uygulama Projeleri Bakanlığımızca uygun bulunmuş olup, inşaat ihalesi ile ilgili çalışmalara
başlanmıştır.
244
Ambalaj Atıkları
İl bazında 1adet ambalaj üreticisi ve12 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
1.441
2.317
MEVCUT
DURUM
kg/yıl
845.732
Özel
çukurlarda
kireçleyere
k gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Tokat, Turhal, Zile, Pazar Katı Atık Yönetim Birliği
tarafından yapılması planlanan "Tokat İli Katı
Atık Bertaraf Tesisi" ÇED Raporunda tıbbi atık
sterilizasyon sistemi kurulacağı belirtilmekte.
ÇED Raporu hazırlandı.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
580.251
586.230
592.338
598.577
603.753
609.042
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
190.612
192.577
194.583
196.633
198.333
200.070
Ton/yıl
102.931
103.991
105.075
106.182
107.100
108.038
70
70
70
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
26.686
26.961
27.242
27.529
27.767
28.010
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
1.376
1.944
2.801
%
0
0
0
5
7
10
245
61
Trabzon
TRABZON-RİZE




Trabzon Merkez, Araklı, Arsin, Çaykara, Dernekpazarı,
Hayrat, Köprübaşı, Of, Sürmene, Yomra, Akçaabat,
Maçka, Beşikdüzü (A), Çarşıbaşı (A), Düzköy (A),
Şalpazarı (A), Tonya (A), Vakfıkebir (A), (Rize Merkez,
Derepazarı, Güneysu, İkizdere, İyidere, Kalkandere)
Nüfus: 860.204
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Trabzon ve Rize Katı Atık Birliği (TRAB-Rİ-KAB):
Trabzon-Merkez, Rize-Merkez, Akçaabat, Araklı, Arsin, Of, Maçka, Sürmene, Yomra,
Çaykara, Dernekpazarı, Düzköy, Köprübaşı, Gündoğdu, İyidere, Derepazarı, Kalkandere,
Güneysu İlçe Belediyeleri ile Akyazı, Çukurçayır, Pelitli, Akoluk, Çağlayan, Yeşilova,
Gürbulak, Yalıncak, Kavaklı, Söğütlü, Yıldızlı, Akçakale, Mersin, Akçaköy, Darıca, Işıklar,
Yeşilyalı, Kıyıcık, Uğurlu, Eskipazar, Bölümlü, Cumapazarı, Esiroğlu, Şahinkaya, Yeniay,
Kaşüstü, Özdil, Oymalıtepe, Taşkıran, Uzungöl, Çalköy, Aykut, Balaban Belde Belediyeleri
Düzenli Depolama Sahası tamamlanmıştır. Transfer istasyonlarından 1 tanesinin inşaatı
tamamlanmış 2. istasyonun inşaatı devam etmektedir.
246
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlıdır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi
ve geri dönüşüm tesisi
bulunmamaktadır.. İlde kaynakta ayrı toplama çalışması yapılmamaktadır.
2.665
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
4.026
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
1.469.492
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulmuş olup, ön lisans ve lisans
işlemleri devam etmekte.
2008
Birim
2007
2008
Kişi
688.981
695.640
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
226.330
228.518
Ton/yıl
122.218
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
90
123.400
90
2009
2010
2011
2012
709.399
715.085
720.899
230.753
233.037
234.905
236.815
124.607
125.840
126.849
127.880
90
90
95
95
30
38
41
702.445
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
33.950
34.278
34.613
34.956
35.236
35.522
Ton/yıl
0
1.714
2.423
3.496
4.228
5.328
%
0
5
7
10
12
15
247
62
Tunceli
Yapısı
TUNCELİ




Tunceli M., Çemişgezek, Hozat, Mazgirt,
Nazımiye, Ovacık, Pertek, Pülümür
Nüfus: 79.574
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Birlik kurma çalışmaları devam etmektedir.
ÇED Gerekli Kararı verilen alandan vazgeçilerek belirlenen alternatif alanlar üzerinde
değerlendirmelere devam edilmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı ambalaj üreticisi bulunmamakta, 1 adet
piyasaya süren işletme kayıtlı bulunmaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri
dönüşüm tesisi bulunmamaktadır. İl bazında kaynakta ayrı toplama çalışması
yapılmamaktadır.
248
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
120
83
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
30.449
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık depolama sahası (tıbbi atık bertaraf tesisisterilizasyon dahil) tahsis aşamasında
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
79.574
80.531
81.509
82.506
83.359
84.230
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
23.236
23.515
23.801
24.092
24.341
24.595
Ton/yıl
13.477
13.804
13.973
14.118
14.265
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
13.639
-
Hedef Nüfus
%
36
36
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
3.253
3.292
3.332
3.373
3.408
3.443
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
170
241
%
0
0
0
0
5
7
249
63
Şanlıurfa
ŞANLIURFA BATI




Şanlurfa M, Halfeti, Birecik, Suruç,
Bozova, Akçakale, Harran, Hilvan
Nüfus: 1.034.435
0,8 kg/kişi-gün
ŞANLIURFA BATI




Mevcut Durum

Şanlıurfa Katı Atık Bertaraf
Hizmetleri Birliği
ve
Ceylanpınar, Siverek, Viranşehir
Nüfus: 398.174
0,8 kg/kişi-gün
Çevre
Şanlıurfa Merkez, Akçakale, Bozova, Harran, Suruç İlçe belediyeleri, Kısas, Karaköprü,
Uğurlu, Onbirnisan, Konuklu belde belediyeleri ve O.S.B. Müdürlüğü tarafından birlik
tüzüğü hazırlık çalışmaları devam etmektedir.
Tesisin yapımı %85 oranında tamamlanmış olup, 2008 yılı içerisinde bitirilmesi
hedeflenmektedir.
Ambalaj Atıkları
Şanlıurfa ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
250
1.519
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
2.236
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
816.244
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık depolama sahası inşaatı bittikten sonra
2012
Birim
2007
2008
Kişi
1.432.609
1.448.547
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
418.322
422.976
Biyobozunur Atık
Projeksiyonu
Ton/yıl
242.627
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
Faaliyet
Başlangıcı
Hedef Nüfus
2010
2011
2012
1.481.441
1.495.445
1.509.744
427.728
432.581
436.670
440.845
248.082
250.897
253.269
255.690
60
60
75
75
15
22
23
1.464.823
60
%
%
İşlenmesi
Yakma
Ton/yıl
Düzensiz Depolama
AlanlarınınRehabilitasyonu
Ambalaj Atığı Projeksiyonu Ton/yıl
245.326
2009
58.565
59.217
59.882
60.561
61.134
61.718
Ton/yıl
0
2.961
4.192
6.056
7.336
9.258
%
0
5
7
10
12
15
251
64
Uşak
Yapısı
UŞAK




Uşak M., Banaz,
Karahallı, Sivaslı
Ulubey,
Eşme,
Nüfus: 316.588
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Uşak İli Sürdürülebilir Çevre Yönetimi Belediyeler Birliği
Uşak Merkez Belediyesi, Banaz, Eşme, Sivaslı, Ulubey, Karahallı ilçe belediyeleri ve Bölme,
İlyaslı, Güre, Büyükoturak, Kızılcasöğüt, Ahmetler, Güllü, Yeleğen, Karbasan, Ağaçbeyli,
Pınarbaşı, Selçikler, Tatar, Yayalar, Avgan, Hasköy, Kışla, Omurca belde belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 12/11/ 2005
Ambalaj Atıkları
Uşak ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi bulunmamaktadır. Bakanlığımızdan lisans almış 2 adet geri dönüşüm
tesisinin toplam kapasitesi; yıllık ortalama 1 017 977 ton plastik ambalaj atığı olup ambalaj
252
FİİLİ
YATAK
SAYISI
kg/gün
kg/yıl
1.299
474.148
960
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi uygulama projesi yapılmaktadır..
2012
Birim
2007
2008
Kişi
316.588
320.418
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
134.043
135.665
Ton/yıl
73.724
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
74.616
2009
2010
2011
2012
328.318
331.734
335.218
137.320
139.010
140.456
141.931
75.526
76.455
77.251
78.062
324.327
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
29
35
Ton/yıl
18.766
18.993
19.225
19.461
19.664
19.870
Miktarı
Ton/yıl
0
0
961
1.362
1.966
2.384
%
0
0
5
7
10
12
253
65
Van
Yapısı
VAN




Van M., Bahçesaray, Gevaş, Gürpınar,
Başkale, Çatak, Edremit, Çaldıran,
Muradiye, Erciş, Özalp, Saray
Nüfus: 809.472
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Van Mahalli İdareleri Sürdürülebilir Çevre Yönetimi Birliği (VANÇEB)
Merkez İlçe, Edremit, Gevaş, Çatak, Muradiye, Gürpınar, Özalp, Başkale, Erçiş, Çaldıran,
Bahçesaray, Saray ve 9 belde belediyeleri
10/08/2006 tarihinde inşaat ihalesi gerçekleştirilmiştir. Ancak ihale iptal edilmiştir.Arazi
üzerinde herhangi bir çalışma yapılmamaktadır.
Ambalaj Atıkları
Van ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma
254
FİİLİ
YATAK
SAYISI
kg/gün
kg/yıl
2.698
984.779
1.684
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Yap-İşlet Modeliyle özel
sektör
tarafından
2012
Birim
2007
2008
Kişi
909.472
918.001
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
265.566
268.056
Ton/yıl
154.028
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
155.473
2009
2010
2011
2012
935.626
942.859
950.258
270.601
273.203
275.315
277.475
156.949
158.458
159.683
160.936
926.717
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
37.179
37.528
37.884
38.248
38.544
38.847
Miktarı
Ton/yıl
0
0
1.894
2.677
3.854
4.662
%
0
0
5
7
10
12
255
66
Yozgat
Yapısı
YOZGAT




Yozgat M., Akdağmadeni, Aydıncık,
Boğazlıyan, Çandır, Çayıralan, Çekerek,
Kadışehri, Saraykent, Sarıkaya, Sorgun,
Şefaatli, Yenifakılı, Yerköy
Nüfus: 458.138
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Yozgat İli Katı Atık Bertaraf Tesisleri Birliği (YOKAB)
Yozgat Merkez, Aydıncık, Yerköy, Sorgun, Sarıkaya ilçe belediyeleri, Çadırardıç,
Osmanpaşa, Baştürk, Belencumafakılı, Kuzayca, Paşaköy, Saray, Sekili belde belediyeleri
İnşaatı 2007 sonu itibariyle tamamlanmıştır.

Akdağmadeni İlçesi Katı Atık Bertaraf Tesisleri Birliği
Akdağmadeni, Saraykent, Belekçehan, Oluközü, Umutlu, Dedefakılı, Çiçekli, Doğankent,
Ozan belediyeleri
Birlik Nüfusu: 68.200, Atık Miktarı: 22.400ton/yıl
256
Ambalaj Atıkları
Yozgat ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
kg/gün
948
984
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
kg/yıl
359.192
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı ve tıbbi atık depolama tesisinin inşaatı devam
etmekte. Tıbbi atıklar düzenli depolanacaktır.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
458.138
462.605
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
150.498
151.966
Ton/yıl
84.279
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
55
85.101
55
2009
2010
2011
2012
471.834
475.656
479.564
153.465
154.997
156.253
157.537
85.941
86.799
87.502
88.221
55
55
70
70
30
38
41
467.170
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
21.070
21.275
21.485
21.700
21.875
22.055
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
1.085
1.531
2.206
%
0
0
0
5
7
10
257
67
Zonguldak
Yapısı
ZONGULDAK
 Zonguldak Merkez, Alaplı, Devrek,
Çaycuma, Gökçebey, Karadeniz Ereğli



Nüfus: 564.648
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Zonguldak İl Özel İdare ve Belediyeler Çevre Altyapı Temel Hizmetler Birliği:
Zonguldak-Merkez, Kozlu, Gelik, Kilimli, Çatalağzı, Beycuma, Karaman, Muslu,
Elvanpazarcık, Sivriler, Alaplı, Çaycuma, Devrek, Gökçebey, Kdz.Ereğli İlçe Belediyeleri ile
Gümeli, Filyos, Nebioğlu, Perşembe, Karapınar, Saltukova, Özbağı, Eğerci, Çaydeğirmeni,
Bakarakkadı, Hacımusa, Ormanlı, Gülüç, Çaylıoğlu, Öğberler, Gökçeler, Kandilli Belde
Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar Resmi Gazete’de 25.04.1996
Düzenli Depolama Sahası’nın inşaatı %80 oranında tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında 7 adet ambalaj üreticisi Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı olup, 47 adet
piyasaya süren işletme mevcuttur. Zonguldak ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma
izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
258
1.845
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
MEVCUT
DURUM
kg/gün
2.794
kg/yıl
1.019.870
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atıkların düzenli depolanarak
bertarafı öngörülürken, projede
revizyon yapılarak sterilizasyon
tesisi kurulmasına karar verilmiştir.
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
2012
Birim
2007
2008
Kişi
564.648
568.988
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
185.487
186.913
Ton/yıl
100.163
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
100.933
90
2009
2010
2011
2012
577.975
581.470
585.055
188.372
189.865
191.013
192.191
101.721
102.527
103.147
103.783
90
90
95
95
30
38
41
573.430
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
27.823
28.037
28.256
28.480
28.652
28.829
Miktarı
Ton/yıl
0
0
1.413
1.994
2.865
3.459
%
0
0
5
7
10
12
259
68
Aksaray
Yapısı
AKSARAY




Aksaray Merkez, Ağaçören, Eskil,
Gülağaç, Güzelyurt, Ortaköy,
Sarıyahşi (A), Evren (Ankara) (A),
Ş.koçhisar (Ankara)
Nüfus: 379.407
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Aksaray İli Mahalli İdareler Hizmet Birliği
Aksaray, Gülağaç, Eskil, Güzelyurt, Ortaköy
Tesis inşaatı tamamlanmıştır. Tesis kullanıma açılmıştır.
 Şereflikoçhisar Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Şereflikoçhisar (Ankara), Ağaçören, Sarıyahşi (Ankara), Boğazköy (Ankara), Evren (Ankara)
ilçe belediyeleri ile Devekovan, Çalören, Gülhüyük, Kacarlı (Ankara) ve Camili belde
belediyeleri
Hizmet Edilen Nüfus: 51.387, Atık Miktarı: 16.900 ton/yıl
Tesis kullanıma açılmıştır.
260
Ambalaj Atıkları
Aksaray ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
751
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
694
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
253.180
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Tıbbi atıkların düzenli depolanması
planlanmakla birlikte, sterilizasyon için de
araştırmalar yapılmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
341.914
345.394
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
112.319
113.462
Ton/yıl
62.898
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
90
63.539
90
2009
2010
2011
2012
352.581
355.585
358.656
114.630
115.823
116.810
117.819
64.193
64.861
65.414
65.978
90
90
95
95
30
38
41
348.949
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
16.848
17.019
17.195
17.373
17.522
17.673
Miktarı
Ton/yıl
0
851
1.204
1.737
2.103
2.651
%
0
5
7
10
12
15
261
69
Bayburt
BAYBURT




Bayburt M., Aydıntepe, Demirözü
Nüfus: 70.739
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Bayburt İli Yerel Yönetimleri Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği:
Bayburt-Merkez, Aydınpete, Demirözü İlçe Belediyeleri ile Arpalı, Çayıryolu, Akşar,
Konursu, Beşpınar, Gökçedere Belde Belediyeleri
Birlik Tüzüğü Bakanlar Kurulu’nda onaylanmış ve karar 27/02/2006 tarihinde Resmi
Düzenli Depolama Sahası’nın inşaatı devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı piyasaya süren işletme mevcut değildir. Yine
Bayburt ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
262
kg/gün
150
244
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
Depolama
kg/yıl
89.064
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı atık ve tıbbi atık düzenli depolama tesisi ihale
aşamasındadır.
2012
Birim
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kişi
70.739
71.351
71.977
72.617
73.126
73.648
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
23.238
23.439
23.644
23.855
24.022
24.193
Ton/yıl
12.548
12.768
12.882
12.972
13.064
77
77
77
77
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
12.657
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
3.253
3.281
3.310
3.340
3.363
3.387
Miktarı
Ton/yıl
0
0
166
234
336
406
%
0
0
5
7
10
12
263
70
Karaman
Yapısı
KARAMAN




Karaman M., Kazımkarabekir, Ayrancı,
Sarıveliler (A), Başyayla (A), Ermenek (A)
Nüfus: 214.223
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Karaman İl Özel İdaresi ve Belediyeleri Çevre Altyapı Temel Hizmetler Birliği
Karaman, Akçaşehir, Kazımkarabekir, Kılbasan, Kisecik, Sudurağı, Taşkale, Yeşildere,
Yollarbaşı Belediyeleri
Uygulama Projesi Bakanlık tarafından uygun bulunmuştur. Tesisin İnşaatı ile ilgili ihale
hazırlıklarına başlanmıştır.

Taşeli Belediyeleri ve Çevre Altyapı Temel Hizmetleri Birliği
Ermenek, Sarıveliler, Başyayla ilçe belediyeleri ile Kazancı, Güneyyurt, Göktepe belde
belediyeleri
ÇED süreci devam etmektedir.
264
Ambalaj Atıkları
ambalaj üreticisi mevcuttur. Karaman ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni
almış ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
kg/gün
473
464
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
169.466
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Karaman Katı Atık Düzenli Depolama Tesisinin inşaat
ihalesi mayıs 2007'de yapılmıştır. Proje içinde
sterilizasyon ünitesi kurulacaktır.
2012
Birim
2007
2008
2010
2011
2012
Kişi
214.223
216.819
219.469
222.173
224.489
226.852
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
70.372
71.225
72.095
72.984
73.745
74.521
Ton/yıl
39.408
40.373
40.871
41.297
41.732
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
39.886
2009
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
9.852
9.972
10.093
10.218
10.324
10.433
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
511
723
1.043
%
0
0
0
5
7
10
265
71
Kırıkkale
KIRIKKALE




Kırıkkale M., Bahşılı, Balışeyh, Çelebi,
Delice, Karakeçili, Keskin, Sulakyurt,
Yahşihan
Nüfus: 272.727
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Kırıkkale Katı Atık Yönetimi Belediyeler Birliği
Kırıkkale Merkez, Bahşılı, Balışeyh, Çelebi, Delice, Keskin, Karakeçili, Sulakyurt, Yahşihan
09.08.2007 tarihinde saha teslimi yapılmış olup, hafriyat çalışmalarına başlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı piyasaya süren işletme mevcut olmayıp 1
adet ambalaj üreticisi kayıtlı bulunmaktadır.. Kırıkkale ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici
çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
bulunmamaktadır.
266
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
919
1.140
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Düzenli
depolama
kg/yıl
415.949
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Evsel ve tıbbi atık düzenli depolama tesisi, yapım ve
işletme ihalesi aşamasında. Tıbbi atıklar düzenli
depolanacaktır.
2008
Birim
2007
2008
Kişi
272.727
276.973
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
89.591
90.986
Ton/yıl
50.171
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
50.952
2009
2010
2011
2012
281.303
285.717
289.647
293.648
92.408
93.858
95.149
96.463
51.748
52.561
53.283
54.020
80
80
38
41
13.140
13.321
13.505
647
920
1.332
1.621
5
7
10
12
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
12.543
12.738
12.937
Miktarı
Ton/yıl
0
0
%
0
0
267
80
72
Batman
BATMAN




Batman M., Beşiri, Gercüş, Hasankeyf,
Kozluk, Sason
Nüfus: 452.982
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Birlik kurma çalışmaları devam etmektedir.
GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlattırılan ÇED Raporuna 2003
yılında ÇED Olumlu Kararı verilmiştir.
Uygulama Projesi çalışmaları devam etmektedir. KfW ile çalışmalar devam etmekte olup,
anlaşma imzalanacaktır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında ambalaj üreticisi ve piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı
bulunmamaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
268
kg/gün
236
383
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
139.694
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Batman (Merkez) Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi
Projesi hayata geçtiğinde tıbbi atık sterilizasyon tesisi
kurulacaktır.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
452.982
459.157
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
132.271
134.074
Ton/yıl
76.717
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
77.763
2009
2010
2011
2012
471.883
477.495
483.215
135.913
137.790
139.429
141.099
78.830
79.918
80.869
81.837
465.456
-
Hedef Nüfus
%
50
50
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
18.518
18.770
19.028
19.291
19.520
19.754
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
976
1.383
%
0
0
0
0
5
7
269
73
Şırnak
Yapısı
ŞIRNAK




Şırnak
M.,
Beytüşşebap,
Güçlükonak, İdil, Silopi, Uludere
Cizre,
Nüfus: 392.054
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Şırnak İli Çevre Hizmetleri Birliği
3 ilçe belediyesi ve İl Özel İdaresi
GAP İdaresi tarafından hazırlanıp revize edilen Uygulama Projesi Bakanlığımızca uygun
bulunmuş olup, inşaat ihalesi hazırlıkları başlamıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı piyasaya süren işletme mevcut değildir.
Şırnak ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
270
kg/gün
165
263
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
95.852
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulacak olup, uygulama projesi
yapılmaktadır.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
392.054
396.517
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
114.480
115.783
Ton/yıl
66.398
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
67.154
2009
2010
2011
2012
405.727
409.666
413.687
117.114
118.472
119.623
120.796
67.926
68.714
69.381
70.062
401.075
-
Hedef Nüfus
%
60
60
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
16.027
16.210
16.396
16.586
16.747
16.911
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
829
1.172
1.691
%
0
0
0
5
7
10
271
74
Bartın
BARTIN




Bartın M., Amasra, Kurucasile, Ulus
Nüfus: 163.630
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Bartın Belediyeler Birliği:
Bartın-Merkez, Amasra, Ulus, Kurucaşile İlçe Belediyeleri ile Kozcağız, Arıt, Hasankadı,
Kumluca, Abdipaşa Belde Belediyeleri
Katı Atık Bertaraf Tesisi alanını yer seçimi yapılmıştır, tahsis işlemleri devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
Yine Bartın ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplamaayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması
yapılmamaktadır.
272
kg/gün
473
588
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiştir
.
kg/yıl
214.756
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Birim
2007
2008
2010
2011
2012
Kişi
163.630
164.432
165.257
166.104
166.642
167.200
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
53.752
54.016
54.287
54.565
54.742
54.925
Ton/yıl
29.026
29.315
29.465
29.561
29.660
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
29.169
2009
-
Hedef Nüfus
%
35
35
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
7.525
7.562
7.600
7.639
7.664
7.690
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
382
536
769
%
0
0
0
5
7
10
273
75
Ardahan
Yapısı
ARDAHAN




Ardahan M., Çıldır, Damal, Göle, Hanak,
Posof
Nüfus: 101.188
0,80 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Ardahan İli Belediyeler Birliği
Ardahan Merkez, Göle, Hanak, Çıldır, Damal İlçe Belediyeleri ve Aşıkşenlik, Köprülü,
Ortakent Belde Belediyeleri
Nihai saha mera arazisi olup, MÇK Kararı alınmıştır. ÇED Süreci başlatılmadan sadece
Ardahan Belediyesi için bir uygulama projesi sunulmuş olup, eksiklikler bildirilmiştir.
Ambalaj Atıkları
Ağrı ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj atıkları toplama-ayırma
274
191
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
194
70.627
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiştir.
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Birim
2007
2008
2010
2011
2012
Kişi
101.188
101.673
102.171
102.683
103.004
103.337
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
29.547
29.688
29.834
29.984
30.077
30.175
Ton/yıl
17.137
17.304
17.390
17.445
17.501
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
17.219
2009
-
Hedef Nüfus
%
43
43
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
22
23
Ton/yıl
4.137
4.156
4.177
4.198
4.211
4.225
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
211
296
%
0
0
0
0
5
7
275
76
Iğdır
Yapısı
IĞDIR




Iğdır M., Aralık, Karakoyunlu, Tuzluca
Nüfus: 169.144
0,8 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Iğdır İli Çevre Hizmetleri Birliği
Iğdır Merkez, Aralık, Tuzluca, Karakoyunlu, Taşburun, Hoşhaber, Halteli, Melekli
belediyeleri
Birlik Nüfusu: 110.000, Atık Miktarı:32.150 ton/yıl
ÇED olumlu kararı alınmıştır. Düzenli depolama sahasının inşaatının başlatılması için AB
Düzey II Bölgeleri Kalkınma Programına proje önerilmiş, kabul edilmiştir. İhale yapılarak
sözleşme imzalanmıştır. İnşaat kontrolörlüğü konusunun halledilmesine müteakip
çalışmalara başlanacaktır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı ambalaj üreticisi ve piyasaya süren işletme
mevcut değildir. Iğdır ilinde Bakanlığımızdan lisans/geçici çalışma izni almış ambalaj
atıkları toplama-ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi bulunmamaktadır.
276
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
187
68.300
231
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Sterilizasyon tesisi kurulması planlanmaktadır. 2007
yılında inşaatına başlanacak olan katı atık düzenli
depolama tesisinin işletilmeye açılmasıyla birlikte tıbbi
atıklar sterilize edilecektir.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
169.144
170.772
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
49.390
49.865
Ton/yıl
28.646
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
28.922
2009
2010
2011
2012
172.435
174.135
175.524
176.944
50.351
50.847
29.204
29.492
51.253
51.668
29.727
29.967
-
Hedef Nüfus
%
60
60
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
23
24
Ton/yıl
6.915
6.981
7.049
7.119
7.175
7.234
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
356
502
723
%
0
0
0
5
7
10
277
77
Yalova
Yapısı
YALOVA




Yalova M., Armutlu, Çınarcık, Çiftlikköy,
Termal, Altınova, İznik (Bursa),
Orhangazi (Bursa)
Nüfus: 284.536
1,16 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Yalova İli Yerel Yönetimler Katı Atık Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği
Yalova Merkez, Termal, Çiftlikköy, Çınarcık, Altınova, Armutlu ilçe belediyeleri ve
Taşköprü, Kocadere, Koruköy, Teşvikiye, Kaytazdere, Subaşı, Tavşanlı, Esenköy, Kadıköy
belde belediyeleri
Yalova katı atık Bertaraf Tesisi inşaatının %95 lik kısmı bitirilmiştir. Ancak mahkeme kararı
ile yürütmesi durdurulmuştur. Ayrıca ormanlık alan ön izni iptal edilmiştir.
Tesis alanının genişletilmesi ile ilgili ÇED süreci tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
Yine Yalova ilinde Bakanlığımızdan 2 adet lisanslı ambalaj atıkları toplama-ayırma tesisi
bulunmaktadır. Kaynağında ayrı toplama çalışması Yalova ve Altınova Belediyelerinde
yürütülmektedir. Bakanlığımızdan lisans almış yıllık ortalama 1.080 Ton plastik ambalaj
278
kg/gün
237
257
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi bir
yaklaşım
belirtilmemiş
kg/yıl
93.976
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Birim
2007
2008
2010
2011
2012
Kişi
172.806
174.973
177.185
179.442
181.386
183.369
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
73.166
74.083
75.020
75.976
76.799
77.638
Ton/yıl
40.241
41.261
41.787
42.239
42.701
90
90
90
90
30
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
40.746
90
2009
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
11.707
11.853
12.003
12.156
12.288
12.422
Miktarı
Ton/yıl
2.341
2.963
3.601
4.255
4.915
5.590
%
20
25
30
35
40
45
279
78
Karabük
KARABÜK




Karabük Merkez, Eflani,
Ovacık, Safranbolu, Yenice
Eskipazar,
Nüfus: 210.304
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Karabük İli Çevre Hizmetleri Birliği
Karabük-Merkez, Safranbolu, Yenice, Eskipazar, Eflani, Ovacık İlçe Belediyeleri ile
Yortanpazarı, Ovacuma Belde Belediyeleri
Katı atık bertaraf tesisi için saha tespit edilmiş olup, ÇED süreci devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
280
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
886
323.501
775
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Herhangi
bir
yaklaşım
bildirilmemiştir.
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Birim
2007
2008
Kişi
210.304
213.283
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
69.085
70.063
Ton/yıl
37.306
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
37.834
2009
2010
2011
2012
216.321
219.420
222.143
224.916
71.062
72.080
72.974
73.885
38.373
38.923
39.406
39.898
-
Hedef Nüfus
%
95
95
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
9.672
9.809
9.949
10.091
10.216
10.344
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
511
724
%
0
0
0
0
5
7
281
79
Kilis
KİLİS-GAZİANTEP BATI

Kilis M., Musabeyli, Elbeyli, Polateli
(Şehitkamil, Şahinbey, İslahiye, Nurdağı,
Oğuzeli,-(Gaziantep))



Nüfus: 1.459.239
0,94 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Belediyeler Birliği kurma çalışmaları devam etmekte olup, birlik üyelerinin Merkez,
Musabeyli, Elbeyli, Polateli ilçe belediyeleri ile Yavuzlu belde belediyesi ve OSB Bölge
Müdürlüğü olması öngörülmektedir.
GAP idaresi tarafından yürütülen proje için ÇED Gerekli Değildir kararı verilmiştir.
Uygulama Projesi ihalesi yapılmıştır.
Birlik Nüfusu:113.051, Atık miktarı: 38.788 ton/yıl
Ambalaj Atıkları
tabanına kayıtlı bulunmaktadır. Lisanslı toplama –ayırma tesisi ve geri dönüşüm tesisi
282
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
kg/yıl
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
191
69.654
Sterilizasyon
MEVCUT
DURUM
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Uygulama projesi aşamasındadır.
2012
Birim
2007
2008
Kişi
113.051
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
37.137
Ton/yıl
20.054
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
2009
2010
114.525
116.029
37.622
20.316
2011
2012
117.564
118.895
120.252
38.116
38.620
39.057
39.503
20.582
20.855
21.091
21.331
-
Hedef Nüfus
%
90
90
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
38
41
Ton/yıl
5.199
5.267
5.336
5.407
5.468
5.530
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
0
273
387
%
0
0
0
0
5
7
283
80
Osmaniye
OSMANİYE




Osmaniye
M.,
Bahçe,
Düziçi,
Hasanbeyli, Kadirli, Sumbas, Toprakkale
Nüfus: 433.478
0,9 kg/kişi-gün
Mevcut Durum

Osmaniye İli Katı Atık Bertaraf ve Altyapı Hizmetleri Mahalli İdareler Birliği
Merkez, Kadirli, Düziçi, Bahçe, Sumbas, Toprakkale, Hasanbeyli ilçe belediyeleri,
Mehmetli, Alibeyli, Yarbaşı, Atalan, Tüysüz, Cevdetiye, Kırmıtlı, Elek, Böcekli belde
belediyeleri
Uygulama Projesi ile ilgili ihale hazırlıkları devam etmektedir.
Ambalaj Atıkları
İl bazında 1 adet ambalaj üreticisi ve19 adet piyasaya süren işletme Bakanlığımızın veri
284
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
kg/gün
655
788
MEVCUT
DURUM
Özel
çukurlarda
kireçleyerek
gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
287.708
TARİHİ
FİİLİ
YATAK
SAYISI
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi
sterilizasyon tesisi de yer almaktadır.
kapsamında
2012
Birim
Nüfus Projeksiyonu
Kişi
2007
433.478
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
142.398
Ton/yıl
79.743
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
2008
439.296
144.309
80.813
2009
2010
2011
2012
451.286
456.561
461.937
146.258
148.247
149.980
151.746
81.905
83.019
83.989
84.978
77
77
77
38
41
445.231
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
19.936
20.203
20.476
20.755
20.997
21.244
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
1.038
1.470
2.124
%
0
0
0
5
7
10
285
81
Düzce
DÜZCE




Düzce M., Akcakoca, Cumayeri, Çilimli,
Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı, Yığılca
Nüfus: 298.513
0,90 kg/kişi-gün
Mevcut Durum
 Düzce İli Belediyeler Birliği:
Düzce-Merkez, Akçakoca, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı, Yığılca İlçe
Belediyeleri ile Beyköy, Boğaziçi, Konuralp Belde Belediyeleri
Düzenli Depolama Sahası’nın inşaatı için ihale çalışmaları tamamlanmıştır.
Ambalaj Atıkları
İl bazında Bakanlığımızın veri tabanına kayıtlı 2 adet ambalaj üreticisi ve 23 adet piyasaya
süren işletme mevcuttur. Yine Düzce ilinde
lisans/geçici çalışma izni almış yıllık ortalama 19 200 ton alüminyum ambalaj atığı işleme
kapasitesine sahip 1 adet alüminyum ambalaj atıkları geri dönüşüm tesisi ile ambalaj
286
kg/gün
498
668
MEVCUT
DURUM
PLANLANAN
BERTARAF
YÖNTEMİ
TOPLAM TIBBİ ATIK
MİKTARI
FİİLİ
YATAK
SAYISI
Özel
çukurlarda
kireçleyere
k gömme
Sterilizasyon
kg/yıl
243.778
TARİHİ
Tıbbi Atıklar
PROJENİN DURUMU
Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi kapsamında
sterilizasyon tesisi de yer almaktadır.
2012
Birim
2007
2008
2010
2011
Kişi
298.513
301.091
303.727
306.423
308.567
Atık Projeksiyonu
Ton/yıl
98.061
98.908
99.774
100.660
101.364
102.085
Ton/yıl
52.953
53.878
54.356
54.737
55.126
90
90
90
38
41
Nüfus Projeksiyonu
Düzenli
Depolama
Tesisi
-
Hedef Nüfus
%
53.411
2009
2012
310.762
Yakma
Rehabilitasyonu
%
Ton/yıl
Ton/yıl
13.729
13.847
13.968
14.092
14.191
14.292
Miktarı
Ton/yıl
0
0
0
705
993
1.429
%
0
0
0
5
7
10
287

Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012)

Transcription

Similar documents

Sürdürülebilir Ürün Sepeti - Rat für Nachhaltige Entwicklung

Atık Sektörü Mevcut Durum Değerlendirmesi Raporu

Sosyal Bakım Hizmetlerine Kamu Yatırımlarının

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMA GÜZERGAHLARI

İndir - Güzel Sanatlar Fakültesi