T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

Transcription

T.C.
ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE
HABERLEŞME BAKANLIĞI
ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ
İSTANBUL BÖLGESİ 3. HAVALİMANI
İSTANBUL İLİ,
ARNAVUTKÖY VE EYÜP İLÇELERİ
ÇED RAPORU
√ NİHAİ ÇED RAPORU
NİSAN-2013
AK-TEL MÜHENDİSLİK
Telefon : +90 312 472 40 17
Faks : +90 312 472 31 69
EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ.
Mobil : +90 532 333 87 39
Adres:1330.Sokak No: 16/16 Aşağı Öveçler e-posta : [email protected]
Posta Kodu 06460,
web
: www.aktel1.com
ANKARA, TÜRKİYE
Bu rapor, ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemine uygunluğu TR1210-QC lisans
nolu sertifika ile TQCSI tarafından belgelendirilmiş olan AK-TEL MÜHENDİSLİK
Eğt. Tur. Gd. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmıştır.
This report is prepared by AK-TEL ENGINEERING CO. whose ISO 9001:2000
Quality Management System is certified by TQCSI.
(License no: TR1210-QC)
PROJE SAHİBİNİN ADI
ADRESİ
TELEFON VE FAKS
NUMARALARI
PROJENİN ADI
PROJE BEDELİ
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ,
MEVKİİ)
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN
KOORDİNATLARI, ZONE
ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI
ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
HAKKI TURAYLİÇ CAD. NO:5 EMEK/ANKARA
TELEFON
: (0312) 203 10 00
FAKS
: (0312) 203 14 65
2.900.000.000 €
6.757.000.000 TL 1€ = 2,33TL)
İSTANBUL İLİ, ARNAVUTKÖY VE EYÜP İLÇELERİ
Koor. Sırası : Sağa,Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
: 27
Zon
: 35
Ölçek Fak. : 6 derecelik
642272:4575050
646076:4575158
646047:4576530
646166:4576441
646291:4576385
646377:4576269
646605:4576127
646857:4575899
647125:4575796
647363:4575803
647363:4575803
647548:4575928
647618:4575928
647670:4575859
647647:4575809
647745:4575665
647920:4575532
648051:4575497
648115:4575477
648205:4575493
648311:4575445
648393:4575412
648442:4575376
648524:4575352
648616:4575352
648717:4575310
648741:4575264
648882:4575231
648927:4575243
648927:4575243
649020:4575227
649147:4575163
649202:4575174
649310:4575113
649409:4575069
649508:4575002
649681:4574793
Koor. Sırası : Boylam,Enlem
Datum
: WGS-84
Türü
: COĞRAFİK
D.O.M.
: -Zon
: -Ölçek Fak. : -28.69918778:41.31269221
28.74463917:41.31298489
28.74462235:41.32534295
28.74602225:41.32452008
28.74750172:41.32399322
28.74850093:41.32293322
28.75118976:41.32161332
28.75414433:41.31951469
28.75732003:41.31853850
28.76016401:41.31855808
28.76016401:41.31855808
28.76240368:41.31964969
28.76323966:41.31963689
28.76384392:41.31900613
28.76355710:41.31856017
28.76469247:41.31724574
28.76675000:41.31601622
28.76830586:41.31567707
28.76906527:41.31548526
28.77014393:41.31561278
28.77139805:41.31516114
28.77236922:41.31484895
28.77294557:41.31451582
28.77391892:41.31428464
28.77501754:41.31426770
28.77621336:41.31387095
28.77648871:41.31345237
28.77816436:41.31312926
28.77870466:41.31322899
28.77870466:41.31322899
28.77981128:41.31306777
28.78131213:41.31246809
28.78197159:41.31255696
28.78324626:41.31198778
28.78441762:41.31157330
28.78558331:41.31095175
28.78759766:41.30903798
PROJENİN ÇED
YÖNETMELİĞİ
KAPSAMINDAKİ YERİ
(SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ)
ÇED HAZIRLAYAN
KURULUŞ/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADI
ÇED HAZIRLAYAN
KURULUŞUN/ÇALIŞMA
GRUBUNUN ADRESİ,
TELEFON, VE FAKS
NUMARALARI
28.78785064:41.30824142
649704:4574705
28.78799393:41.30736550
649718:4574608
28.78845370:41.30626850
649759:4574487
28.78863503:41.30459936
649778:4574302
28.79086376:41.30267320
649969:4574092
28.79140963:41.30210626
650016:4574030
28.79393376:41.30094104
650230:4573905
28.79489060:41.30098917
650310:4573912
28.79525133:41.30064128
650341:4573874
28.79871317:41.30013686
650632:4573824
28.79995579:41.30015346
650736:4573828
28.80123641:41.30068286
650842:4573889
28.80295582:41.30109728
650985:4573938
28.80493117:41.30212916
651148:4574056
28.80512791:41.26854740
651242:4570328
28.85566724:41.26873444
655475:4570438
28.85561442:41.25801678
655496:4569248
28.86395934:41.25807109
656195:4569269
28.86395212:41.25445933
656203:4568868
28.85568051:41.25444887
655510:4568852
28.85574918:41.24675564
655534:4567998
28.84601428:41.24814616
654715:4568135
28.83456163:41.24958127
653752:4568274
28.82780070:41.24894123
653187:4568191
28.82055920:41.24646192
652586:4567903
28.81647332:41.24414857
652249:4567639
28.81514165:41.24216997
652142:4567417
28.81188249:41.24039286
651873:4567214
28.79317681:41.24844099
650287:4568075
28.76636518:41.24553188
648047:4567706
28.75445633:41.24557890
647049:4567691
28.74778293:41.24728371
646486:4567869
28.74460974:41.24778221
646219:4567919
28.73818705:41.24590678
645685:4567700
28.73198931:41.24575701
645166:4567673
28.72897945:41.24656787
644912:4567758
28.72727353:41.24659348
644769:4567758
28.71538643:41.24474460
643777:4567533
28.70185788:41.24675587
642639:4567734
28.69963442:41.24845507
642449:4567919
Toplam Alan 76.500.000 m2
EK-I “ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ UYGULANACAK
PROJELER LİSTESİ”
MADDE 9. ŞEHİRLERARASI YOLLAR, GEÇİŞLER VE
HAVAALANLARI, b) Pist uzunluğu 2.100 m ve üzeri olan
havaalanları
AK-TEL MÜH. EĞT. TRZ. GD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
Adresi : 1330. Sokak No: 16/16
Aşağı Öveçler / ANKARA
Telefon : (312) 472 40 17
Faks
: (312) 472 31 69
NİHAİ ÇED SUNUM TARİHİ
(GÜN, AY, YIL)
NİSAN-2013
NİHAİ ÇED RAPORU
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI .............................................................................. 1
1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi,
Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği, Projenin
Yatırım ve İşletme Süresi ...................................................................................................... 1
1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları,
Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek
Hizmetlerin Açıklanması (koordinat bilgileri vaziyet planı üzerinde işaretlenmelidir) ............ 5
1.3. Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri, Uçuş
Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri.............................................................. 17
1.4. Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu,
Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi ...................................................................................... 19
1.5.
Deniz Dolgusu.......................................................................................................... 20
1.5.1. Proje Kapsamında Yapılacak Dolgunun Amacı, Özellikleri, Boyutları ve Dağılımı
(kaplayacağı alan (m2), hacim (m3)), Dolgu Yapım Tekniği ............................................... 20
1.5.2 Kullanılacak Dolgu Malzemesinin Özellikleri (kayaç cinsleri, mineorolojik, fiziksel
ve kimyasal özellikleri vb.) ve Analiz Sonuçları ................................................................ 20
1.5.3. Dolgu Malzemesinin Deniz Ortamı ile Kısa-Orta-Uzun Vadede Etkileşimi,
Korozyona Karşı Dayanıklılığı ......................................................................................... 20
1.5.4 Dolgu Malzemesinin Nereden ve Nasıl Temin Edildiği, Dolgu Malzemesinin Temin
Edileceği Ocakların Proje Alanına Uzaklığı, Dolgu Malzemesi Proje Alanına Taşınırken
Kullanılan Yollar (nakliye güzergahında herhangi bir yerleşim alanı, konut vb. bulunup
bulunmadığı, en yakın yerleşim alanı ve konuta olan uzaklığının belirtilmesi, Karayolları 1.
Bölge Müdürlüğü'nden görüş alınması) ........................................................................... 21
1.6. Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin
Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi .......................................................................................... 29
1.7.
Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi ........................................................................ 29
1.8.
Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve .......................................................... 30
1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin
Kısaca Açıklanması ......................................................................................................... 30
1.8.3. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler) ............. 30
1.8.4. Zamanlama Tablosu ........................................................................................... 33
1.8.5. Projeye İlişkin Finans Kaynakları ........................................................................ 34
BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ............................................................ 34
2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin
Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer alan Yerleşim Yerlerinin,
Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların 1/25.000 Ölçekli
Topoğrafık Harita Üzerinde Gösterimi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın
Çevresinin Panoramik Fotoğrafları...................................................................................... 34
2.2.
Proje Alanının Planlama Bilgileri(*) ......................................................................... 36
(*plan paftalarının, plan uygulama hükümleri ve lejantı ile birlikte "aslının aynıdır" damgalı
şekliyle ÇED Raporuna eklenmesi gerekmektedir) ............................................................. 36
2.2.1.
Proje Yerinin 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı Üzerinde Gösterimi36
i
NİHAİ ÇED RAPORU
2.2.2. Proje Yerinin Varsa Yürürlükte Bulunan Nazım İmar Planı Üzerinde Gösterimi . 36
2.2.3. Projeye İlişkin Varsa Onaylı Uygulama İmar Planı Yoksa Plan Teklifi ................ 39
2.2.4. 6306 Sayılı "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun"
Uyarınca Alandaki Planlama Çalışmaları ........................................................................ 39
2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan ve ÇED Yönetmeliği'nin EK-5: Duyarlı Yöreler
Listesi'nde Belirtilen Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan
Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanlarının Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının
1/25.000 Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi (proje alanı içerisinde tabiat varlığı ve doğal sit
bulunup bulunmadığına ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün
görüşünün rapora eklenmesi) ............................................................................................. 39
2.4. Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında
Bulunan Araziler .................................................................................................................. 45
2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler......................................................................................... 46
2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar ......... 47
2.5. Proje Alanının Manialı veya Maniadan Arındırılmış Bölge Olup Olmadığına İlişkin Bilgi
Verilmesi ............................................................................................................................. 47
2.6.
Proje Alanının Mülkiyet Durumu .............................................................................. 47
2.6.1. Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma ...................................................... 48
2.6.2. Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (gerek proje
alanı gerekse yol yapımı için kamulaştırılacak alan içerisinde bulunan yapı adedi ve nüfus
bilgileri hakkında da bilgi verilmeli, kamulaştırılacak alanlar 1/25.000 ölçekli harita üzerinde
gösterimi yapılmalıdır) ..................................................................................................... 49
2.6.3.
Kamulaştırma Bedeli ......................................................................................... 50
2.7. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri ................................................................................... 51
2.7.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının Adı ve
Mesafesi, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Üzerinde Gösterimi .................................. 51
2.7.2. Proje Alanının Karayolları Genel Müdürlüğü Tarafından İhalesi Yapılan ve Proje
Yapım Çalışmaları Devam Etmekte Olan "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Geçişi Dahil)
Projesine" Olan Mesafesi, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafık Harita Üzerinde Gösterimi ........ 51
2.7.3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım İçin Kullanılacak Yollar,
1/25.000 Ölçekli Topoğrafık Harita Üzerinde Gösterimi (Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü
görüşü rapora eklenmelidir) ............................................................................................. 52
2.7.4. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri ............................................................ 53
BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ ............ 54
3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre
belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi) ............................ 54
3.2.
Proje Alanı ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü ..................................................... 56
3.3.
Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri ........................................................ 70
3.3.1. Bölgesel Jeoloji (bölgenin stratigrafik kesiti ve 1/25.000 ölçekli jeoloji haritası) . 70
3.3.2. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojisi (1/5.000 ölçekli 1/1.000 ölçekli jeoloji haritası,
stratigrafik kolon kesit) ..................................................................................................... 74
3.3.3. Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları. (MTA
Genel Müdürlüğü tarafından Kapsam Belirleme Toplantısı'nda "Jeolojik Birimlerin
Litolojilerinden, Yeraltı Su Seviyesinin Yüksek Olmasından ve Arazide Kömür İşletilmesi
Nedeniyle Oluşmuş Çukurluklardan Dolayı Zeminde Ani Oturma ve Çökmelerin
ii
NİHAİ ÇED RAPORU
Olabileceği Düşünülmektedir" görüşü verilmiştir) ............................................................ 78
3.3.1. Zemin Taşıma Gücü Analizi ................................................................................... 78
3.3.2. Emniyet Gerilmesi Analizi ................................................................................... 85
3.3.3. Sıvılaşma Analizi .................................................................................................. 86
3.3.4. Oturma ve Çökme Analizleri ............................................................................... 86
3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (proje alanını da içerisine alan büyük
ölçekli diri fay haritasının eklenmesi, bu fayların proje alanına uzaklıkları ve etkileri hakkında
bilgi verilerek deprem riskinden bahsedilmesi, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasının rapora
eklenmesi) ........................................................................................................................... 93
3.5. Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu (7269 sayılı yasa kapsamında yer
alan heyelan, kaya düşmesi, su baskını, çığ vb. doğal afet riskleri hakkında bilgi
verilmelidir)... ....................................................................................................................... 97
3.6. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su Kaynaklarının
Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri ve Debileri.............................. 100
3.7. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su Kaynaklarının
Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri ................................. 101
3.8.
İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları ....................................................................... 103
3.8.1. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları,
Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi ................................................................. 104
3.8.2. Uçuşların Uzun Dönemde Su Kalitesine Etkilerinin Değerlendirilebilmesi ve İleride
Yapılacak İzleme Çalışmalarına Altlık Oluşturulması İçin Belirlenecek İçme ve Kullanma
Suyu Kaynaklarının Analizleri (içme ve kullanma amacıyla kullanılan suları için ilgili
parametrelere göre, diğer su kaynakları için Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği
EK-5 Tablo:5'teki parametrelere göre) ........................................................................... 105
3.9. Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin güncellenmiş
ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması, Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonu
1970-2011 Bülteni, meteorolojik parametrelerin dağılımlarının tablo, grafik ve yazılı anlatım
olarak verilmesi) ................................................................................................................ 117
3.9.1. Basınç ............................................................................................................... 118
3.9.1.1. Ortalama Basınç ............................................................................................... 119
3.9.1.2. Maksimum Basınç ............................................................................................ 119
3.9.1.3. Minimum Basınç ............................................................................................... 119
3.9.2. Sıcaklık ................................................................................................................ 120
3.9.2.1. Ortalama Sıcaklık ............................................................................................. 121
3.9.2.2. Maksimum Sıcaklık .......................................................................................... 121
3.9.2.3. Minimum Sıcaklık .............................................................................................. 121
3.9.3. Yağış .................................................................................................................... 122
3.9.3.1. Ortalama Toplam Yağış Miktarı ........................................................................ 123
3.9.3.2. Günlük Maksimum Yağış Miktarı ...................................................................... 123
3.9.3.3. Standart Zamanlarda Ölçülen En Düşük En Yüksek Yağış Miktarı, Tekerrür
Grafikleri (Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonları için) ............................................ 123
3.9.4. Ortalama Nispi Nem ......................................................................................... 124
3.9.5. Sayılı Günler ........................................................................................................ 125
3.9.5.1. Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı ...................................................................... 126
3.9.5.2. Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı ....................................................................... 127
3.9.5.3. Ortalama Sisli Gün Sayısı ................................................................................. 127
iii
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.5.4. Ortalama Dolulu Gün Sayısı ............................................................................. 127
3.9.5.5. Ortalama Kırağılı Gün Sayısı ............................................................................ 128
3.9.5.6. Ortalama Orajlı Gün Sayısı ............................................................................... 128
3.9.6. Maksimum Kar Kalınlığı .................................................................................... 129
3.9.7. Buharlaşma....................................................................................................... 130
3.9.7.1. Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması ................................................................. 131
3.9.7.2. Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması .................................................. 131
3.9.8. Rüzgar ................................................................................................................. 132
3.9.8.1. Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü................................................................. 132
3.9.8.2. Yönlere Göre Rüzgar Hızı ................................................................................ 137
3.9.8.3. Ortalama Rüzgar Hızı ....................................................................................... 138
3.9.8.4. Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü ...................................................................... 139
3.9.8.5. Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı ........................................................................... 140
3.9.8.6. Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı ............................................................ 141
3.9.9. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik
hadiseler) ....................................................................................................................... 142
3.9.10. Bulutluluk ......................................................................................................... 142
3.9.10.1. Bulut Taban Yükseklikleri .............................................................................. 142
3.9.10.2. Ortalama Bulutluluk ........................................................................................ 143
3.9.11. Yan Rüzgar İle İlgili Değerlendirmeler ............................................................... 144
3.9.12. Görüş Mesafesi................................................................................................. 145
3.9.13. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeleri ............................ 146
3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam Alanlarının Tespitine
Yönelik Arazi Çalışması (arazi çalışması sonucu elde edilen bölgedeki flora ve fauna
bilgilerinin tablolar halinde verilmesi, arazi çalışmasının vejetasyon dönemi dikkate alınarak
yapılması, hangi dönemde yapıldığının ve her bir türün hangi yöntemlerle tespit edildiğinin
belirtilmesi, bölgedeki dağılım ve bolluk miktarlarının verilmesi, IUCN kriterlerine göre
değerlendirme yapılması, uluslararası anlaşmalara göre Bern Sözleşmesi EK-1 ve EK-2 ile
koruma statülerinin listelenmesi, literatür çalışmalarında güncel kaynakların kullanılması
faunanın 2012-2013 Merkez Av Komisyonu Kararlarına göre incelenmesi, proje alanında
tespit edilen endemik tür var ise bölgesel, lokal veya geniş yayılımlı türler olup olmadıklarının
belirtilmesi, proje alanının bitki örtüsü hakkında bilgi verilmesi, endemik flora türlerinin
belirlenmesinde http://wwvv.turkherb.ibu.edu.tr web adresinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri
Servisinin kullanılması) ..................................................................................................... 148
3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesine İlişkin Ornitoloji
Raporu (söz konusu çalışma en az doktora düzeyinde, bölgeye yakın üniversite öğretim
görevlisi/görevlileri tarafından gerçekleştirilmeli, kuş-uçak çarpışmaları konusunda gündeme
gelebilecek riskler belirtilerek risk analizi hazırlanmalıdır) ................................................ 160
3.12. Proje Alanının Ekosistem Yapısının ve Türlerinin Değerlendirilmesi İçin Bölge İle İlgili
Ekosistem Değerlendirme Raporu .................................................................................... 167
3.13. Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan Maden Sahaları ve Harita Üzerinde
Gösterimi.... ....................................................................................................................... 168
3.14. Proje Alanı ve Etrafında Mevcut veya Planlanan Enerji Yatırımları ve Harita Üzerinde
Gösterimi ........................................................................................................................... 168
3.15. Orman Alanları ....................................................................................................... 171
3.15.1. Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m2) ...................................... 171
iv
NİHAİ ÇED RAPORU
3.15.2. Proje Alanının İşaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Memleket ve Meşçere Haritası,
1/10.000 Ölçekli Orman Kadastro Haritası .................................................................... 172
3.15.3. Projenin Orman Alanlarından Geçen Kısmında Meşçere Tipi, Kapalılığı,
Amenajman Planlan Doğrultusunda Kesilecek Ağaç Miktarı ......................................... 172
3.15.4 Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü ile Birlikte ÇED İnceleme Değerlendirme
Formu..... ....................................................................................................................... 173
3.16. Proje Alanı ve Etki Alanındaki içme ve Kullanma Suyu Aktarma Kanalları ve Harita
Üzerinde Gösterimi ........................................................................................................... 174
3.17.
Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri .......................... 174
3.17.1. Tarım Arazileri, Büyüklükleri, Koordinatları, Harita Üzerinde İşaretlenmesi .... 175
3.17.2. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı (kamulaştırma sınırı içerisinde
kalan tarımsal ürün desenleri belirtilmelidir)................................................................... 175
3.17.3. Varsa Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Bu Alanların Harita Üzerinde
İşaretlenmesi.... ............................................................................................................. 176
3.17.4 Vasıf Dışına Çıkarılacak Tarım Arazilerin Vasıflarını Gösterir Bilgi ve Belgeler (proje
alanı ve etki alanındaki alanların 5403 Sayılı Toprak Koruma Kanunu ve Arazi Kullanımı
Kanunu uyarınca değerlendirilmesi) .............................................................................. 176
3.17.5. Mera Alanları, Koordinatları, Harita Üzerinde İşaretlenmesi .............................. 176
3.17.6. Hayvancılık Faaliyetleri ve Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir
Bilgi ve Belgeler ............................................................................................................. 177
3.18. Proje Alanı ve Etki Alanında 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamına Giren
Alanlar ve Harita Üzerinde Gösterimi ................................................................................ 177
3.19. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca
sektörler)... ........................................................................................................................ 178
3.20. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus) ................................................................ 185
BÖLÜM 4: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ........ 188
4.1. Arazinin Hazırlanması ve Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Kadar Alanda
ve Ne Miktarda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin
Nerelere Taşınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya Hangi Amaçlar İçin
Kullanılacakları... ............................................................................................................... 188
4.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin
Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım
Amaçlarına Göre Miktarları ............................................................................................... 191
4.3.
Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar .............................. 192
4.3.1. Katı Atıkların Cinsi ............................................................................................ 192
4.3.2. Katı Atıkların Miktarı ......................................................................................... 193
4.3.3. Katı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ..................................................................... 201
4.4. Projenin İnşaatı ve İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar ............................. 205
4.4.1. Sıvı Atıkların Cinsi ............................................................................................ 205
4.4.2. Sıvı Atıkların Miktarı (her atık su kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır) .............. 206
4.4.3. Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin
projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında kanalizasyon
bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması durumunda atık suların
depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. konularda açıklayıcı bilgiler verilmeli,
v
NİHAİ ÇED RAPORU
yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan görüşler rapora eklenmelidir.) .............. 211
4.5. İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin Değerlendirilmesi ve
Alınacak Önlemler (Akustik Rapor formatında) ................................................................. 215
4.6. İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyon Kaynakları ve Alınacak Önlemler
(emisyonlar değerlerinin sınır değerleri aşması durumunda modelleme yapılması,
modelleme çalışmalarında saatlik meteorolojik verilerin kullanılması) .............................. 216
4.7.
Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler ............................................................ 226
4.7.1. İnşaat ve İşletme Aşaması İçin İlave Araç Yükü (araç cinsi ve sayısı şeklinde
detaylandırılarak % artış olarak hesaplanması ve güncel trafik hacim haritasının ilgili
kesiminin rapora eklenmesi) .......................................................................................... 226
4.7.2. Proje Nedeniyle Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik
Yapılacak Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma Etkisi 230
4.7.3. İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi'nin "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz
Geçişi Dahil) Projesi" İle Etkileşimi (Karayolları Genel Müdürlüğü'nün uygun görüşünün
ÇED Raporuna eklenmesi) ............................................................................................ 231
4.7.4. Yapım ve İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp
Yapılmayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Üzerinde Gösterimi ........................................................................................................ 232
4.7.5. Mevcut Karayollarında Meydana Gelebilecek Zararlar ve Alınacak Önlemler .. 233
4.7.6. Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek Faaliyetler ve Alınacak
Önlemler ........................................................................................................................ 233
4.8. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Şiddetli Yağış Olması Durumunda Yüzey
Drenajı Olumsuzluklarına Karşı Gerekli Yüzey Drenaj Önlemleri ..................................... 234
4.9.
Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri ................................... 234
4.10. Orman Alanlarına Etkiler ve Alınacak Önlemler ..................................................... 236
4.10.1. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak Önlemler ..... 237
4.10.2. Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler .................................................. 238
4.10.3. Orman Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara
Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması ....................................................... 239
4.11. Projenin ÇED Yönetmeliği'nin EK-5 Listesinde Belirtilen Hassas Alanlara Etkileri ve
Alınacak Önlemler ............................................................................................................. 240
4.12. İnşaat ve İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak
Önlemler............................................................................................................................ 241
4.13. Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş-Uçak Çarpışma Riski ve Alınacak Önlemler 243
4.14. Havalimanı Projesinin Alanda Bulunan Maden Sahaları İle İlgili Kaynak Kaybına Yol
Açıp Açmayacağı .............................................................................................................. 250
4.15. Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler ...................................................... 252
4.15.1. Proje Alanı ve Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin
Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Kirlilik İzleme Programı
Oluşturulması... .............................................................................................................. 252
4.15.2. Durusu Baraj Gölü'nün Beslenme Havzasının Belirtilmesi ve Projenin Havza
Üzerine Etkilerinin İrdelenmesi ...................................................................................... 256
4.15.3. Yeraltı Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin
İrdelenmesi .................................................................................................................... 256
vi
NİHAİ ÇED RAPORU
4.15.4. Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama-Düzeltme Çalışmaları
Neticesinde Proje Alanındaki Topografyanın Değiştirilmesinin Terkos Gölü Havzasındaki
Dere Akış Güzergahlarını Etkileyerek Su Potansiyelini Eksiltip Eksiltmeyeceğinin
İrdelenmesi .................................................................................................................... 258
4.15.5. Projenin Gerçekleşmesi İle Artacak Kara ve Hava Trafiği Neticesinde Egzoz
Emisyonlarının Su Kaynaklarına Etkilerinin, Bir Üniversite Bünyesinde Çevre Mühendisliği
Disiplini İçerisinde Bilimsel Temelli Bir Çalışma Yapılarak İncelenmesi ........................ 259
4.16. Meteorolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve Alınacak
Önlemler ........................................................................................................................... 265
4.17. Jeolojik Etüt Çalışmaları Sonucunda Deprem ve Sıvılaşma Riskine Karşı Alınacak
Önlemler ........................................................................................................................... 269
4.18. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak Alınacak
Önlemler............................................................................................................................ 271
4.19. Proje Alanı ve Etrafında Bulunan veya Planlanan Enerji Yatırımları ile İstanbul
Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin Etkileşimi, Uçuş Güvenliği Açısından İrdeleme
Yapılması...... .................................................................................................................... 271
4.20. Tehlikeli Durumlar, Kaza ve Doğal Afetlerde Uygulanacak Acil Müdahale Planı ... 273
4.21. Projeden Kaynaklanacak İkincil Etkiler (inşaat ve işletme döneminde sağlanacak
istihdam, yerleşimlere olabilecek etkiler, ekonomik değişiklikler vb.) ve Proje Kapsamında
Yapılacak Kamulaştırma Nedeniyle Beklenen Sosyo ekonomik Değişiklikler................... 273
4.22. Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı .................. 275
4.23. İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı ................... 282
BÖLÜM 5: HALKIN KATILIMI ............................................................................................... 283
5.1.
Halkın Bilgilendirilmesi İle İlgili Çalışmalar ............................................................. 283
5.2. Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler
(Halkın Katılımı Toplantısında yoğun olarak gündeme getirilen veya ÇED Raporu'nda
ayrıntılı bilgi verileceği belirtilen konular da bu bölümde irdelenmelidir) ........................... 284
5.2.1. Kamulaştırma Nedeniyle Ev ve Arazilerin Kaybedileceği Endişesi, Kamulaştırma
Yapılacak Alanın Gözden Geçirilmesi, Kamulaştırma Sınırlarının Değiştirilmesi ve Projenin
Bölgede Bulunan Askeri Alana Kaydırılması Talebi ...................................................... 289
5.2.2. Proje İçin Seçilen Alanda Karadeniz'e Doğru Yaşanan Zemin Kaymasının
Havalimanı İçin Risk Oluşturacağı Endişesi .................................................................. 289
5.2.3. Proje Alanının Terkos Gölü Havzasında Yer Alması Nedeniyle İlgili İdareler
Tarafından Yöre Halkına Hayvancılık Faaliyetleri İçin Bile İzin Verilmezken Havalimanı
Projesinin Yapılmasına İzin Verilirse Haksızlık Olacağı Görüşü .................................... 289
5.2.4. Lozan Anlaşması Uyarınca İmzalanan Ek Protokol Doğrultusunda Türkiye
Cumhuriyeti ile Yunanistan Arasında Yapılan Mübadele Sonrasında Yöre Halkına Proje
Kapsamında Kamulaştırılması Planlanan Toprakların Verildiği, Söz Konusu Toprakların
Kazanılmış Hakları Olduğu, Normal Bir Kamulaştırma Sürecinin Uygulanamayacağı
İddiası... ......................................................................................................................... 290
5.2.5. Diğer Görüşler .................................................................................................. 291
5.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler ................................................................. 291
BÖLÜM 6: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN
TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ........................................................................................... 292
vii
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablolar Listesi
Tablo 1: 2012-2013 Şubat Ayı İstanbul Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı
İstatistiki Karşılaştırmaları .......................................................................................................... 5
Tablo 2:1. ve 2. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (90 milyon yolcu kapasitesi) .................. 9
Tablo 3: 3. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (120 milyon yolcu kapasitesi) ...................... 11
Tablo 4: 4. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (150 milyon yolcu kapasitesi) ...................... 12
Tablo 5: Proje Alanı Etap Bilgileri ............................................................................................. 13
Tablo 6: Pist Koordinatları ........................................................................................................ 13
Tablo 7. Zamanla Tablosu........................................................................................................ 33
Tablo 8: Proje kapsamında tapuya kayıtlı özel mülkiyet ve kamu mülkiyetindeki araziler ....... 46
Tablo 9: Proje Kapsamında Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Adetleri ............. 49
Tablo 10: Sondaj Koordinatları ................................................................................................. 79
Tablo 11: Göllerden alınan numunelerin mekanik özellikleri .................................................... 85
Tablo 12: İnceleme konusu olan 9 adet göl zeminin Taşıma Gücü, Oturma ve Yatak Katsayısı
................................................................................................................................................. 92
Tablo 13: Son 5 Yılda Yağışlar Nedeniyle Su Baskınına Maruz Kalan Eyüp İlçesi Mahalleleri 98
Tablo 14: Florya Meteoroloji İstasyonu basınç değerleri ........................................................ 118
Tablo 15: Kumköy Meteoroloji İstasyonu basınç değerleri ..................................................... 118
Tablo 16: Florya Meteoroloji İstasyonu genel sıcaklık değerleri ............................................. 120
Tablo 17: Kumköy Meteoroloji İstasyonu genel sıcaklık değerleri .......................................... 120
Tablo 18: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama toplam yağış ve günlük maksimum yağış
miktarları................................................................................................................................. 122
Tablo 19: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama toplam yağış ve günlük maksimum yağış
miktarları................................................................................................................................. 122
Tablo 20: Florya Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem değerleri .................................................. 124
Tablo 21: Kumköy Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem değerleri ............................................... 124
Tablo 22: Florya Meteoroloji İstasyonu kar yağışlı gün değerleri ........................................... 125
Tablo 23: Kumköy Meteoroloji İstasyonu kar yağışlı gün değerleri ........................................ 126
Tablo 24: Florya Meteoroloji İstasyonu maksimum kar kalınlıları ........................................... 129
Tablo 25: Kumköy Meteoroloji İstasyonu maksimum kar kalınlıları ........................................ 129
Tablo 26: Göztepe-Kartal Meteoroloji İstasyonu buharlaşma değerleri ................................. 130
Tablo 27: Florya Meteoroloji İstasyonu rüzgarların esme sayıları toplamı ............................. 132
Tablo 28: Kumköy Meteoroloji İstasyonu rüzgarların esme sayıları toplamı .......................... 132
Tablo 29: Florya Meteoroloji İstasyonu yönlere göre rüzgar hızı ........................................... 137
Tablo 30: Kumköy Meteoroloji İstasyonu yönlere göre rüzgar hızı ........................................ 137
Tablo 31: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama rüzgar hızı (m/s) ........................................ 138
Tablo 32: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama rüzgar hızı (m/s) ..................................... 138
Tablo 33: Florya Meteoroloji İstasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve yönü .............................. 139
Tablo 34: Kumköy Meteoroloji İstasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve yönü ........................... 139
Tablo 35: Florya Meteoroloji İstasyonu fırtınalı günler sayısı ................................................. 140
Tablo 36: Kumköy Meteoroloji İstasyonu fırtınalı günler sayısı .............................................. 140
Tablo 37: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama kuvvetli rüzgarlı günler sayısı .................... 141
Tablo 38: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama kuvvetli rüzgarlı günler sayısı ................. 141
Tablo 39: Florya Fevk rasatları............................................................................................... 142
Tablo 40: Kumköy Fevk rasatları............................................................................................ 142
Tablo 41: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama bulutluluk ................................................... 143
Tablo 42: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama bulutluluk ................................................ 143
viii
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 43: Proje Alanı ve Etki Alanı Florası ............................................................................. 149
Tablo 44: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel İki
yaşamlı (Amphibia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri ................................................. 153
Tablo 45: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel
Sürüngen (Reptilia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri ................................................ 154
Tablo 46: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Kuş
(Aves) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri ..................................................................... 156
Tablo 47: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel
Memeli (Mammalia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri ................................................ 157
Tablo 48: Eyüp'deki ekili arazi miktarı ile yıllık ortalama tarım potansiyeli ............................. 174
Tablo 49: Arnavutköy’deki Tarım Arazilerinin Kullanım Amacına ve Niteliğine Göre Dağılımı
............................................................................................................................................... 175
Tablo 50: Arnavutköy’de Yetiştirilen Tarım Ürünleri ............................................................... 175
Tablo 51: Eyüp ilçesindeki okulların dağılımı ......................................................................... 179
Tablo 52: Arnavutköy’deki Sanayi Tesislerinin Meslek (İş) Kollarına Göre Dağılımı .............. 182
Tablo 53:Arnavutköy İlçesi’nde 6 Yaş ve Üzeri Nüfusun Eğitim Durumu ............................... 184
Tablo 54:Eyüp İlçesi Nüfus Verileri ........................................................................................ 185
Tablo 55:Eyüp İlçesi Yerleşimleri Nüfus Verileri ..................................................................... 185
Tablo 56:Eyüp İlçesi Yaş Gurupları ........................................................................................ 185
Tablo 57:Arnavutköy İlçesi Nüfus Verileri ............................................................................... 186
Tablo 58:Arnavutköy İlçesi Yerleşimleri Nüfus Verileri ........................................................... 186
Tablo 59: Arnavutköy İlçesi Yaş Gurupları ............................................................................. 187
Tablo 60: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri . 218
Tablo 61: Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım
Tablosu................................................................................................................................... 218
Tablo 62: Kullanılacak makineler ve özellikleri ....................................................................... 224
Tablo 63:Motorinin Özellikleri ................................................................................................. 224
Tablo 64: Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (gr/lt) ................................ 225
Tablo 65: Bir iş makinesinden kaynaklı egzoz gazı emisyonu ............................................... 225
Tablo 66:D010 Karayolu Trafik Hacim Bilgileri ....................................................................... 227
Tablo 67: İstanbul İli Su Kaynaklarının Biriktirme Hacmi, Su Miktarı ve Doluluk oranları ...... 253
Tablo 68: Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (gr/lt) ................................ 259
Tablo 69: Araçlardan kaynaklanacak kümülatif kirletici değerler ............................................ 260
Tablo 70: Kullanılan motorlar ve işletme şartları .................................................................... 261 ix
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekiller Listesi
Şekil 1:Geri Kazanılabilen Katı atıkları Ayırma Sisteminin Şematik Gösterimi ......................... 16
Şekil 2:Tayakadın İhsaniye Yolu .............................................................................................. 23
Şekil 3: D010 Hasdal-Kemerburgaz Karayolu .......................................................................... 24
Şekil 4: E80 İstanbul Çevre Yolu .............................................................................................. 25
Şekil 5: D020 Örcünlü-Oklalalı Yolu ......................................................................................... 26
Şekil 6: D569 Çatalca -İstanbul Karayolu ................................................................................. 27
Şekil 7: D100 E-5 Karayolu ...................................................................................................... 28
Şekil 8: Arnavutköy İlçe Sınırları İçerisindeki İmar Planları ...................................................... 38
Şekil 9: Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Göller, Akarsular ve Uçak Yaklaşım Yönleri ........ 54
Şekil 10: 12 km Çaplı Proje Etki Alanı ...................................................................................... 55
Şekil 11: Proje Alanı Çevresindeki Kirletici Tesisler ................................................................. 57
Şekil 12: İstanbul Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonları ................................................................. 59
Şekil 13: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan) ............... 62
Şekil 14: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Endüstriyel kaynaklı) ........................ 62
Şekil 15: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı) ..................... 63
Şekil 16: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı) ................................. 63
Şekil 17: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan) ............ 64
Şekil 18: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Endüstri kaynaklı) ........................... 65
Şekil 19: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı) .................... 65
Şekil 20: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı)................................ 66
Şekil 21: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan) .............. 67
Şekil 22:Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Endüstri kaynaklı) ............................. 67
Şekil 23: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı) ..................... 68
Şekil 24: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı)................................. 68
Şekil 25: İstanbul ili genelleştirilmiş dikme kesiti ...................................................................... 73
Şekil 26:İnceleme alanı genelleştirilmiş dikme kesiti ................................................................ 77
Şekil 27: Proje alanı diri fay haritası ......................................................................................... 96
Şekil 28: İstanbul ili hidrojeolojik ortamların yayılımı .............................................................. 100
Şekil 29: İstanbul İli yapay ve doğal göl alanları..................................................................... 102
Şekil 30: Terkos Baraj Gölü ölçüm ve örnekleme noktalarının yerleri .................................... 111
Şekil 31:Havacılıkta Rüzgar Yönü Terimleri ........................................................................... 145
Şekil 32:İstanbul'daki Meteoroloji İstasyonları ........................................................................ 146
Şekil 33:Başlıca kuş gözlem noktaları haritası ....................................................................... 160
Şekil 34: Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması ......................................................................... 163
Şekil 35: Proje Alanı ve Çevresindeki Rüzgar Enerji Santralleri ............................................ 169
Şekil 36: Proje alanı trafik yükü haritası ................................................................................. 227
Şekil 37: Kuzey Marmara Otoyolu Güzergahı ........................................................................ 229
Şekil 38: Türkiye’de Kuş Göç Yolları Haritası (www.dogaarastirmalari.org) ........................... 244
Şekil 39: Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması ......................................................................... 246
Şekil 40: Yerel ve Ulusal Gazete İlanları ................................................................................ 283
Şekil 41 : Proje Alanı Etapları................................................................................................. 285 x
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafikler Listesi
Grafik 1: Alibeyköy İstasyonu SO2 ve PM10 konsantrasyonları ...................................................... 60
Grafik 2: Alibeyköy İstasyonu CO ve NO konsantrasyonları ........................................................... 60
Grafik 3: Alibeyköy İstasyonu NOX ve NO2 konsantrasyonları ........................................................ 61
Grafik 4: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) ..... 119
Grafik 5: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) ... 119
Grafik 6: Florya ve Kumköy İstasyonları Minimum Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)...... 119
Grafik 7: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) .... 121
Grafik 8: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) . 121
Grafik 9: Florya ve Kumköy İstasyonları Minimum Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) .... 121
Grafik 10: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Toplam Yağış Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 123
Grafik 11: Florya ve Kumköy İstasyonları Günlük Maksimum Yağış Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 123
Grafik 12: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Nispi Nem Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 125
Grafik 13: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya,
Sağ: Kumköy) ................................................................................................................................ 126
Grafik 14: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya,
Sağ: Kumköy) ................................................................................................................................ 127
Grafik 15: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Sisli Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 127
Grafik 16: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Dolulu Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 127
Grafik 17: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya,
Sağ: Kumköy) ................................................................................................................................ 128
Grafik 18: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Orajlı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 128
Grafik 19: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 130
Grafik 20: Göztepe-Kartal İstasyonu Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği ........................... 131
Grafik 21: Göztepe-Kartal İstasyonu Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Grafiği ......... 131
Grafik 22: Florya ve Kumköy İstasyonları Hakim Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 133
Grafik 23: Florya ve Kumköy İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 134
Grafik 24: Florya ve Kumköy İstasyonları Aylık Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy) 137
Grafik 25: Florya ve Kumköy İstasyonları Yönlere Göre Rüzgar Hızı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 137
Grafik 26: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 138
Grafik 27: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Grafiği (Sol:Florya,
Sağ: Kumköy) ................................................................................................................................ 139
Grafik 28: Florya ve Kumköy İstasyonları Fırtınalı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 140
Grafik 29: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Grafiği
(Sol:Florya, Sağ: Kumköy) ............................................................................................................ 141
Grafik 30: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Bulutluluk Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy) ........................................................................................................................................ 143
xi
NİHAİ ÇED RAPORU
Fotoğraflar Listesi
Fotoğraf 1: Proje alanı panoramik fotoğrafı .............................................................................. 36
Fotoğraf 2: Proje Alanındaki İSKİ İsale Hattı .......................................................................... 103
Fotoğraf 3: Proje Alanındaki İSKİ İsale Hattı .......................................................................... 174
Fotoğraf 4:Halkın Katılım Toplantısı ....................................................................................... 284 EKLER
EK-1
: YER BULDURU HARİTASI
EK-2
: TOPOGRAFİK HARİTA
EK-3
: UYDU GÖRÜNTÜSÜ
EK-4
: PROJE ALANI FOTOĞRAFLARI
EK-5
: VAZİYET PLANI
EK-6
: SENTEZ HARİTASI
EK-6A
: HAVALİMANI YENİ VE ESKİ YOL HARİTASI
EK-7
: YÜKSEKLİK HARİTASI
EK-8
: ARAZİ KULLANIMLARI HARİTASI
EK-9
: SU BİRİKİNTİ ALANLARINI GÖSTERİR HARİTA
EK-10
: JEOLOJİ HARİTASI
EK-11
: HAVZA VE İSKİ İSALE HATLARI HARİTASI
EK-12
: MADEN RUHSATLARI HARİTASI
EK-13
: MİGEM KAYITLARI
EK-14A
: MÜLKİYET DURUMU HARİTASI (PARSELASYON)
EK-14B
: MÜLKİYET DURUMU HARİTASI (MALİYE HAZİNESİ)
EK-15
: METEOROLOJİK BÜLTEN
EK-16
: ACİL MÜDAHALE PLANI
EK-17
: DEPREM HARİTASI
EK-18
: EKOSİSTEM DEĞERLENDİRME RAPORU
EK-19
: ORNİTOLOJİ RAPORU
EK19A
: ORNİTOLOJİ RAPORU-2
EK-20
: AKUSTİK RAPOR
EK-21
: TEİAŞ KURUM GÖRÜŞÜ
EK-22
: 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI, LEJANDI VE PLAN HÜKÜMLERİ
EK-23
: DUYARLI YÖRE HARİTASI
EK-24
: ORMAN İNCELEME DEĞERLENDİRME FORMU, MEŞCERE HARİTASI VE
ORMAN KADASTRO HARİTASI
EK-25
: HAVA KALİTESİ MODELLEMESİ
EK-26
: İSTANBUL İLİ AVA AÇIK VE KAPALI ALANLAR HARİTASI
EK-27
: İSTANBUL VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖRÜŞÜ
EK-28
: MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI GÖRÜŞÜ
EK-29
: TERKOS GÖLÜNÜN ANALİZ SONUÇLARI
EK-30
: KARAYOLLARI 1. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ
EK-31
: KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ
EK-32
: İSTANBUL ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ KARAYOLLARI GÖRÜŞ
YAZISI
EK-33
: REZERV YAPI ALANLARI
EK-34
: YÜMÜN MÜHENDİSLİK TARAFINDAN HAZIRLANAN İSTANBUL 3.
HAVALİMANI ALANINDA BULUNAN GÖLLERİN ZEMİN ETÜDÜ-2012
xii
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI
1.1.
Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi,
Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği,
Projenin Yatırım ve İşletme Süresi
Söz konusu proje kapsamında; T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı,
Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul İli, Avrupa Yakası’nda Arnavutköy ve
Eyüp İlçeleri’nde, İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin yapılması planlanmaktadır.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı, 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı (30 Haziran 2011
Tarih ve 27980 Sayılı değişik) Ek-I “Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler
Listesi”’nde Madde 9. Şehirlerarası yollar, geçişler ve havaalanları, b) Pist uzunluğu 2.100 m
ve üzeri olan havaalanları” sınıfında yer almaktadır.
Proje alanı toplam 76.500.000 m2'lik alanda yer almaktadır. Proje alanının arazi
kullanımlarına göre 6.172 hektarı orman, 1.180 hektarı madencilik ve diğer kullanım,
büyüklü küçüklü geçici su birikintileri, 236 hektar mera, 60 hektar kuru tarım (nadassız), 2
hektar fundalık alandır. Proje alanının yaklaşık %2,47'lik (189,182 hektar) kısmı özel mülkiyet
arazisidir(Bkz.Ek-8).
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi kapsamında; 6 adet ana pist, 4 adet apron ve
pistlere ait taksirutların yapımı planlanmaktadır. Ayrıca proje kapsamında iç ve dış hatlar
terminal binaları ve havalimanı için gerekli diğer tüm tesislerin (giriş kontrol binası, teknik
blok-kule, DHMİ hizmet binası, itfaiye binası, iş makineleri ve oto garajı, emniyet binası,
regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su deposu, gümrük binası, vb.) yapımı
gerçekleştirilecektir.
Proje kapsamında inşa edilecek pistlerin yerleri belirlenmiş olup, eklerde sunulan
Genel Vaziyet Planı üzerinde işaretlenmiştir(Bkz.Ek-5).
Mega kentte yaşayan insanlar için kent kimi zaman sıkıntılı bir hal alır. Nüfus
yoğunluğu, altyapı eksikliği, doğadan uzaklaşma, trafik karmaşası bu sıkıntıların
başlıcalarıdır. Ancak bu sorunların çözümleri elbette ki vardır. Bu sorunların çözüm yolları
her geçen gün hızla gelişip yayılmaktadır. İşte bu maksatla Aerotropolis ve ekopolis gibi yeni
yerleşim modelleri son yılların en önemli kent yerleşim modelleridir. Çünkü tüm bu çözümler
ve yerleşim anlayışları günümüzde birer hayal olmaktan çıkmış uygulamaya geçmiştir.
Gökdelenler arasında yeşil alan eksikliğinden şikayet eden mega kentlileri Dubai’deki gibi
yapay cennetler, yüzen kentler, akıllı şehirler bekliyor. Bu duruma paralel olarak mega
kentlerin ulaşım sistemleri, havalimanları farklılaşıyor. Bu farklılaşmalardan elbette ki
ülkemizde nasibini alacaktır.
1
NİHAİ ÇED RAPORU
Özellikle mega kentler böyle gelişirken havalimanları da hızla farklılaşmaya başladı.
2000 yılında John D.Kasarda ve Greg Lindsay tarafından, “aerotropolis” kavramı ortaya
atıldı. Aerotropolis: “aero” hava, “tropolis” ise metropolis (büyük şehir) kelimelerinin
birleşmesinden meydana gelmektedir. Bu tanıma ülkemiz ekonomisinin lokomotifi olan
İstanbul birebir uymaktadır.
Geçmişten günümüze baktığımızda bu konunun uzmanlarının görüşleri ile
uygulamadaki gelişmeler birebir uyuşmaktadır. 18. yüzyılda dünyayı deniz limanlarının, 19.
yüzyılda demiryollarının, 20. yüzyılda otoyolların şekillendirdiğine değinen uzmanlar; 21.
yüzyılın bölgelerini şekillendirecek başrol oyuncusunu havalimanları olarak gördüklerini
açıklamıştır.
Hava ulaşımında yüzyılların değişmeyen “hız, emniyet ve çabukluk” özelliğini
sabitleyerek hava limanlarının Aerotropolise yapısı bugün dünyanın en gelişmiş ülkelerinin ve
en büyük havalimanlarının diğer sosyo ekonomik boyutları ve etkileşimli yatırımlarının
havalimanlarıyla paralel bir gelişme içine girdiği görülebilir.
Havalimanları metropollerdeki merkezler gibi gelişip, iş ve ticaret fonksiyonlarını içine
alarak bir dönüşüm sürecine girmiştir.
Günümüzün büyük yatırımcı şirketleri hiç şüphesiz ki bilgi ve iletişim alanındaki
başarıları ve ileri teknoloji olanaklarının artırılması için havalimanları büyük önem
taşımaktadır.
Yüksek teknoloji profesyonelleri, hızlı yaşam tarzını benimseyenler ve zaman sıkıntısı
çekmek istemeyen insanlar daha fazla hava yolu ile seyahat ediyorlar. Böylece beklentileri
farklılaşıyor. Yolcu terminalleri marka mağazalar, restoranlar-kafeler, kültürel faaliyetler ve
eğlence etkinlikleri ile kent merkezlerine benzemeye başlıyor. Mega kentlerin çevresi
büyüyor, değişiyor. Havalimanlarındaki faaliyetlerin çeşitliliği havalimanlarını kentliler için yeni
bir odak noktası haline getiriyor. Günümüzde büyük havaalanları iş merkezlerini ve kentsel
gelişimi de yönlendirmeye başlıyor. Havalimanları binlerce çalışanı, kendi alışveriş, yemeiçme ve eğlence etkinlikleriyle alışveriş merkezinin bir kaç katı büyüklüğünde
olabilmektedirler. Son zamanlar ülkemizde de hızla büyüyen havayolu taşımacılığı da dikkate
alındığında ulaşım imkânlarının gelişmiş olması dolayısıyla hem yolcular hem de orada
yaşayan yerleşik nüfus için oldukça erişilebilir bir konumda yer almaktadırlar.
İşte bütün bu nedenler ve global dünyadaki hızlı etkileşim ülkemizde de muhakkak ki
etkisini gösterecektir.
Ülkemizdeki sivil havacılığın gelişim sürecine baktığımızda;
Ülkemizde ilk uçak uçuşları 1911 yılında gerçekleşmişse de sivil havacılık
faaliyetlerinin başlangıcı 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti’nin (bugünkü Türk Hava
Kurumu) kuruluşu olarak gösterilebilir. Devlet Hava Yolları İşletmesi’nin 1933 yılında
kurulmasıyla, havaalanı ve havayolu işletmeciliği faaliyetleri başlamıştır. Devlet Hava Yolları
İşletmesi, bugünkü Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü ve Türk Hava
Yolları (THY) A.O.’nın bünyesini oluşturmuştur.
2
NİHAİ ÇED RAPORU
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında uçak filo yapısı, gerçekleştirilen uçuşlar ve uçak
montaj/ imalat sanayi ile Avrupa ve Orta Doğu’da önemli bir ülke konumunda olan sivil
havacılık faaliyetlerimiz 1940’lı yılların son yarısından itibaren uzun süreli bir duraklama
içerisine girmiştir.
1983 yılında yürürlüğe giren “2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu” ile özel sektöre
de havaalanı ve havayolu işletmeciliği haklarının verilmesiyle, sivil havacılık sektöründe
gelişim belirgin bir şekilde hızlanmıştır.
DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından uygulamaya konulan havaalanları ve terminal
tesislerinin Yap-İşlet Devret Modeli kapsamında yaptırılması ve işletilmesi ile kiralama
yöntemini uygulayarak özel hukuk tüzel kişilerine devretme şekli de, havaalanlarımız ve
terminal tesislerimizin gelişimi açısından önemli bir itici güç olmuştur.
2003 yılından itibaren Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından
özellikle iç hat uçuşlarını artırmak amacıyla geliştirilen politikalar sonucu, iç hatlarda çok
merkezli çapraz uçuşların başlatılmasıyla birlikte uçuş ve yolcu sayılarında önemli düzeyde
artış sağlanmıştır.
2005 yılında 5431 sayılı Kanun ile “Ülkemiz sivil havacılık faaliyetlerinin kamu
yararına, ekonomik ve sosyal gelişmelere ve milli güvenlik amaçlarına uygun olarak
düzenlenmesi ve geliştirilmesini sağlamak amacıyla Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı tarafından oluşturulacak politikaları uygulamaktan ve sivil havacılık faaliyetlerinin
uluslararası sivil havacılık kural ve standartlarında düzenlenmesini, sürdürülebilirliğini ve
gelişmesini sağlayacak esasları tespit etmekten görevli ve yetkili” Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü (SHGM)’nün anılan Bakanlığa bağlı kamu tüzel kişiliğine haiz, özel bütçeli bir
yapıya dönüştürülmesi, hızla büyümekte olan sivil havacılık sektörümüzün sağlıklı gelişimi
açısından önemli bir diğer aşama olmuştur. SHGM, ülkemizde sivil havacılık faaliyetinde
bulunacak Türk ve yabancı gerçek veya tüzel kişilere verilecek izin, belge ve lisanslar ile
denetimler ve önlemler konusunda da yetkilidir.
Türk hava sahasını kullanan sivil hava araçlarının uyması gereken hava trafik yönetim
hizmetleriyle ilgili düzenlemeler yapmak da SHGM yetkisi kapsamında olup ülkemiz hava
trafik yönetim hizmetleri DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır.
Ülkemiz, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), Avrupa Sivil Havacılık
Konferansı (ECAC) ve Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL)
üyesidir. Uluslararası ve bölgesel düzeyde birçok ortak çalışma içinde yer alınmaktadır.
3
NİHAİ ÇED RAPORU
87 ülke ile çoklu anlaşmalara [AFCAC (Afrika Sivil Havacılık Konferansı; 48), Akdeniz
(10), Balkan (9), D-8 (8), RSOO (Bölgesel Havacılık Emniyet Gözetim Teşkilatı; 4), TMAG
(Türkiye-Orta Doğu Havacılık Grubu; 5), TRACECA (Avrupa-Kafkaslar-Asya Ulaşım
Koridoru;12) ülkeleri] taraftır. SHGM tarafından 2011 yılında, 1 çok taraflı, 51 ikili görüşmede
bulunulmuş, karşılıklı sivil hava ulaşımına esas ikili hava ulaştırma anlaşmaları sayısı
111’den 122’ye yükselmiştir. İkili hava ulaştırma anlaşmalarının güncellenmesi ve yenilerinin
yapılması, havayolu şirketlerimizin daha çok ülkeye daha çok sayıda sefer yapmalarının
önünü açmaktadır. 2011 yılı müzakereleri sonucunda, havayolu taşıyıcılarımız için 36 yeni
nokta ile 390 ek uçuş frekansı sağlanmıştır. Kaynak: TOBB, Türkiye Sivil Havacılık Meclisi Sektör
Raporu 2011
31 Aralık 2011 tarihi itibariyle ülkemiz sivil havacılık sektörü yapısını aşağıdaki şekilde
özetlememiz mümkündür.
• 34 adedi uluslararası tarifeli-tarifesiz iç hat/dış hat, 13 adedi ise sadece iç hat
seferlere açık toplam 47 havaalanı
• 15’i havayolu şirketi, toplam 171 havacılık işletmesi,
• 349’u havayolu şirketlerinde toplam 1.079 hava aracı,
• 30 uçuş (ve tip) eğitim kuruluşu, 35 bakım organizasyonu,
• 3’ü A Grubu, 45 yer hizmetleri kuruluşu.
Projenin yatırım ve işletme süreci göz önüne alındığında faaliyetin inşaat aşamasında
etap etap olmak üzere toplamda 80.000 kişi, işletme aşamasında 120.000 kişinin
çalıştırılması planlanmaktadır.
Türkiye'nin havayollarında gerçekleştirdiği hızlı büyüme yolcu ve kargo
taşımacılığında Türkiye'yi bölgesel güç haline getirmiştir. 2012-2013 Şubat ayı İstanbul
Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı istatistiki karşılaştırmaları aşağıda
verilmiştir.
4
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 1: 2012-2013 Şubat Ayı İstanbul Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı İstatistiki
Karşılaştırmaları
Havalimanları
2013 YILI ŞUBAT SONU
(Kesin Olmayan)
İç Hat
Dış Hat
Toplam
İç Hat
Dış Hat
Toplam
2013 /2012 (%)
İç Hat Dış Hat Toplam
YOLCU TRAFİĞİ (Gelen-Giden)
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
2.069.525 3.691.540 5.761.065 2.466.848 4.634.715 7.101.563
19
26
23
1.357.613
9
28
14
557.346
1.914.959 1.473.876
715.892
2.189.768
TİCARİ UÇAK TRAFİĞİ
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
15.848
32.552
48.400
18.978
38.065
57.043
20
17
18
10.124
5.057
15.181
10.620
5.974
16.594
5
18
9
TÜM UÇAK TRAFİĞİ
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
17.451
33.653
51.104
19.813
38.901
58.714
14
16
15
10.822
5.574
16.396
11.247
6.829
18.076
4
23
10
YÜK TRAFİĞİ ( Bagaj+Kargo+Posta) (TON)
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
23.381
139.001
162.382.1
28.611
161.669
190.280
22
16
17
9.946
13.141
23.086.6
10.193
14.607
24.800
2
11
7
1.2.
Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları,
Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında
Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (koordinat bilgileri vaziyet planı üzerinde
işaretlenmelidir)
regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su deposu, gümrük binası) yapımı
gerçekleştirilecektir.
Yapılması planlanan pistlerin boyutları ise aşağıdaki gibidir;
1 adet 4.100 m x 60 m
4 adet 3.750 m x 60 m
1 adet 3.500 m x 60 m
5
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje 4 etapta gerçekleştirilecek olup ilk etapta ana terminal binası 2 pist ve kargo
pisti inşa edilecektir. İkinci etapta alanın doğusunda denize dik uzanan 3. pist ve terminal
binası, 3. etapta ana pistin batısında kalan denize dik 1 pist ve terminal binası, en son ve 4.
etapta ise alanın batısında kalan denize dik 6. pist ve terminal binaları inşa edilecektir. İlk
etabın 42 ayda tamamlanarak işletmeye alınması planlanmakta olup pik yolcu kapasitesine
ulaşıldığı zaman sonraki etapların inşasına başlanılacaktır. Projenin tam kapasite ile 2039
yılında tamamlanması planlanmaktadır.
Söz konusu proje kapsamında yapılması planlanan üniteler aşağıda listelenmiştir.
Aşağıdaki ünitelerin yanlarında yer alan parantez içerisindeki kodlar vaziyet planındaki
gösterimlerini belirtmektedir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yap işlet devret
modeli ile ihaleye çıktığı projeler kapsamında avan vaziyet planları hazırlandığından tüm
yapılar konsept niteliğindedir. Söz konusu plandaki ünitelerin yerleri (hangarlar, atık
depolama alanları, arıtma tesisi, bakım onarım atölyesi, hafif raylı sistem v.b.) ve adetlerinde
değişiklik olabilecektir. Ancak yapılacak olan yapıların alan büyüklükleri teknik şartname ile
belirlenmiş olup yatırımcı firma tarafından alan büyüklüğüne uymak kaydı ile ister tek ünite
halinde isterse bölünmüş farklı üniteler halinde yapılabileceğinden ünite adetleri hakkında
bilgi verilememiştir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından alınan inşaat
alanlarını gösterir bilgiler Tablo-2, Tablo-3, Tablo-4 ve Tablo-5'de verilmiştir.
A- Hava Tarafı Tesisleri










Pist (A-01)
Taksirut (A-02)
Sakıncalı Uçak Bekleme Alanı (A-03)
Uçak Bekleme Alanı (A-04)
Havalimanı Servis Yolu (A-05)
Teknik Blok ve Hava Trafik Kontrol Kulesi (A-06)
Ramp Kulesi (A-07)
Bölgesel Hava Trafik Kontrol Binası (A-08)
Yaklaşma Işıkları (A-09)
Hava Alanı Servis Yolu Tünelleri (A-10)
B- Yolcu Tesisleri








İç ve Dış Hatlar Yolcu Terminal Binası (B-01)
Sabit Köprü Uçak Park Alanı (B-02)
Uzak Uçak Park Alanı (B-03)
Rezerv Uçak Park Alanı (B-04)
VIP Terminal Binası (B-05)
VIP Apronu (B-06)
Devlet Konuk Evi (B-07)
Devlet Konuk Evi Apronu (B-08)
6
NİHAİ ÇED RAPORU
C- Kargo Tesisleri






Kargo Terminal Binası (C-01)
Posta Terminal Binası (C-02)
Nakliye Firmaları Kargo Terminal Binası (C-03)
Hava Kargo Acenteleri Binası (C-04)
Hava Kargo Uçak Park Alanı (C-05)
Kargo Soğuk Hava Deposu (C-06)
D-Havalimanı Destek Tesisleri














Havalimanı Polis Merkezi (D-01)
Havalimanı Gümrük Hizmetleri (D-02)
Havalimanı Çevre Yolu (D-03)
Havalimanı Güvenli Çiti (D-04)
Apron Bariyer Binası (D-05)
Köpek Çiftliği (D-06)
Kurtarma ve Yangın İstasyonu (D-07)
Havalimanı İtfaiye Eğitim Merkezi (D-08)
Havalimanı Kar Temizleme Merkezi (D-09)
Havalimanı Bakım Merkezi (D-10)
Meteoroloji Merkezi (D-11)
Havalimanı İdari Binaları Rezerv Alanı (D-12)
Havalimanı Personel Yemekhanesi (D-13)
Havalimanı Sağlık Merkezi (D-14)
E-Havayolları Destek Tesisleri













Uçak Bakım Hangarları (E-01)
Uçak Bakım Atölyeleri (E-02)
Uçak Bakım Apronu (E-03)
Pusula Kalibrasyon Sahası (E-04)
Motor Test Sahası (E-05)
Yer Hizmetleri Ekipmanları Park Alanı (E-06)
Yer Hizmet Ekipmanları Bakım ve Yönetim Binası (E-07)
Yer Hizmet Ekipmanları Yakıt Deposu (E-08)
Catering Merkezi (E-09)
Uçak Yakıt Merkezi (E-10)
Uçak Temizleme/Yıkama Alanı (E-11)
De-icing Alanı (E-12)
Havayolları Operasyon Merkezi (E-13)
7
NİHAİ ÇED RAPORU
F-Havalimanı Ulaşım













Havalimanı Ana Yaklaşma Yolu (F-01)
Havalimanı Tali Yaklaşma Yolu (F-02)
Girişler ve Nizamiyeler (F-03)
Yolcu İndirme Bindirme Alanları (F-04)
Yolcu Katlı Otoparkları (F-05)
Yolcu Açık Otoparkları (F-06)
VIP Yolcu Otoparkları (F-07)
Personel Otoparkı (F-08)
Ziyaretçi Otoparkı (F-9)
Taksi Bekleme Alanı (F-10)
Otobüs Bekleme Alanı (F-11)
Kiralık Araç Park Alanı (F-12)
Terminaller Arası Bağlantıyı Sağlayacak Hafif Raylı Sistemler
G-Havalimanı Hizmet Binaları










Havalimanı Enerji Dağıtım Merkezleri (G-01 ve G-02)
Pist Aydınlatma Trafosu (G-03)
Havalimanı Isıtma-Soğutma Merkezleri (G-04 ve G-05)
İçme Suyu Pompalama Merkezi (G-06)
Su Deposu (G-07)
Uçak Atık İmha Alanı (G-08)
Atık Su Arıtma Merkezi (G-09)
Katı ve Tehlikeli Atık Ayrıştırma ve Bertaraf Tesisi (G-10) (Vaziyet planında ayrıştırma
yerine yanlışlıkla arıtma yazılmıştır.)
Çöp Toplama Merkezi (G-11)
Regülatör Binası (G-12)
H-Havacılık İle İlgili Diğer Tesisler





Genel Havacılık Terminal Binası (H-01)
Genel Havacılık Hangarı (H-02)
Genel Havacılık Apronu (H-03)
Helikopter Hangarı (H-04)
Helikopter Pisti (H-05)
8
NİHAİ ÇED RAPORU
I-Havalimanı Şehir Kompleksi









Havalimanı Şehir Kompleksi (I-01)
Spor Merkezi
Müze ve Sergi Salonu
Konferans Merkezi
Kültür Merkezi,
İş Merkezi
Cami, Kilise, Sinagog
Hastane
Ticari Alanlar
Proje kapsamında havalimanı şehir kompleksi ve ünitelerinin yeri belirlenmiş ancak
kapasiteler henüz netlik kazanmamıştır. Aynı şekilde atıksu arıtma tesisi ve akarayakıt
depolama tesisi gibi bazı üst yapı tesislerinin de kapasiteri henüz belirlenmemiştir.
Kapasitelerinin belirlenmesinin ardından söz konusu şehir kompleksi içerisinde yer alacak
konut, otel, hastane, iş merkezi, spor merkezi, ticari alanlar ve bunun gibi tesisler/merkezler,
akaryakıt depolama tesisleri, atıksu arıtma tesisi, hafif raylı sistemler, kojenerasyon tesisi ile
inşaat aşamasında gerek duyulabilecek beton santralleri, malzeme ocakları, deniz dolgusu,
kırma eleme tesisi, hazır beton santrali gibi ÇED yönetmeliğine tabi ünite ve tesisler için ÇED
yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
Proje kapsamında Havalimanının enerji ihtiyacının bir kısmı kendi üreteceği ve
verimliliğinin sağlandığı çevre dostu sertifikalı yeşil bina olarak tasarlanacaktır. Bu sayede
enerji ve su verimliliği elde edilecektir.
3. Havalimanı projesi 4 etapta gerçekleştirilecek olup etaplara göre üst yapı
elemanları cins ve alanları aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Tablo 2:1. ve 2. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (90 milyon yolcu kapasitesi)
Yolcu Alanları
Yolcu Trafiği
Gidiş kat Check-In
Salonu
Kontrol Alanları - Gidiş
Katı
Kontrol Alanları - Geliş
Katı
Kontrol Alanları Transfer
Kontrol Alanları Girişler
Giden Yolcu
Sirkülasyonu
Gelen Yolcu
sirkülasyonu
Uzak Uçaklar GidenGelen Yolcu Salonu
Bagaj Alım Salonu
TERMINAL ALANI KIRILIM TABLOSU 70-90 MPAX
Terminal
İç Hatlar
Terminal
Dış Hatlar
Terminal
İç&Dış'
Uydu
Dış Hatlar
Toplam
Dış Hatlar
67.560 m²
8.800 m²
Toplam
Terminal &
Uydu
67.560 m²
12.100 m²
12.100 m²
20.900 m²
8.197 m²
8.197 m²
8.197 m²
6.124 m²
13.090 m²
15.480 m²
2.390 m²
6.966 m²
2.618 m²
5.236 m²
29.600 m²
79.000 m²
68.790 m²
147.790 m²
177.390 m²
28.621 m²
36.254 m²
64.875 m²
64.875 m²
3.300 m²
3.500 m²
14.600 m²
41.000 m²
6.800 m²
0 m²
9
41.000 m²
55.600 m²
Karşılayıcılar Holü
Toplam
Bagaj Ayırım Alanı
Yolcu Trafiği
9.700 m²
9.700 m²
61.308 m²
184.620 m²
77.260 m²
111.168 m²
320.310 m²
Terminal
İç Hatlar
Terminal
Dış Hatlar
Terminal
İç&Dış'
Uydu
Dış Hatlar
Toplam
Dış Hatlar
63.567 m²
18.400 m²
Uydu
Dış Hatlar
Toplam
Ticari Alanlar
Yolcu Trafiği
NİHAİ ÇED RAPORU
Terminal
İç Hatlar
Terminal
Dış Hatlar
Terminal
İç&Dış'
6.180 m²
9.726 m²
14.350 m²
Toplam
Dış Hatlar
434.356 m²
Toplam
Terminal &
Uydu
81.967 m²
Toplam
Terminal &
Uydu
Ticari Alanlar - Hava
Tarafı
Geliş Katı
Gidiş Katı
30.256 m²
68.727 m²
1.200 m²
69.927 m²
12.929 m²
10.957 m²
17.400 m²
41.286 m²
Geliş Katı
3.080 m²
6.715 m²
Gidiş Katı
9.240 m²
19.915 m²
Yolcu Biniş
Köprüleri Katı
Ticari Alanlar - Kara
Tarafı
4.000 m²
29.155 m²
Yolcu Biniş
2.500 m²
Köprüleri Katı
Toplam
31.429 m²
116.040 m²
20.850 m²
Ofisler, Depo, Islak Hacimler, Personel Hacimleri,Teknik
hacimler (iç sirkülasyon dahil)
Yolcu Trafiği
Terminal
İç Hatlar
Toplam
Terminal+Uydu
Terminal Alanı
Terminal
Dış Hatlar
3.150 m²
Servis Yolu
9.670 m²
Yolcu Taşıma
Tüneli(platformlar
hariç)
26.780 m²
18.600 m²
Terminal
İç&Dış'
Uydu
Dış Hatlar
125.317 m²
21.800 m²
680.391 m²
Yolcu Köprüleri
13.795 m²
184.419 m²
Toplam
Dış Hatlar
169.968 m²
4.950 m²
5.400 m²
10
Toplam
Terminal &
Uydu
147.117 m²
850.359 m²
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 3: 3. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (120 milyon yolcu kapasitesi)
TERMINAL ALANI KIRILIM TABLOSU 120 MPAX
Yolcu Alanları
Terminal İç
Hatlar
Yolcu Trafiği
Terminal Dış
Hatlar
Gidiş kat Check-In Salonu
Terminal
İç&Dış'
45.040 m²
Kontrol Alanları - Gidiş Katı
6.480 m²
Kontrol Alanları - Geliş Katı
8.066 m²
5.465 m²
Kontrol Alanları - Transfer
1.593 m²
4.644 m²
Giden Yolcu Sirkülasyonu
19.733 m²
52.666 m²
Gelen Yolcu sirkülasyonu
19.080 m²
Bagaj Alım Salonu
9.733 m²
27.333 m²
6.466 m²
37.539 m²
Toplam
98.174 m²
70.586 m²
206.299 m²
Terminal İç
Hatlar
Yolcu Trafiği
Terminal Dış
Hatlar
Terminal
İç&Dış'
42.378 m²
Toplam
42.378 m²
Ticari Alanlar
Terminal İç
Hatlar
Yolcu Trafiği
Terminal Dış
Hatlar
Terminal
İç&Dış'
125.212 m²
Toplam
125.212 m²
Ofisler, Depo, Islak Hacimler, Personel,Teknik Hacimler (iç sirkülasyon dahil)
Terminal İç
Hatlar
Yolcu Trafiği
Terminal Dış
Hatlar
Terminal
İç&Dış'
76.880 m²
Toplam
76.880 m²
Terminal Alanı
450.769 m²
Toplam Terminal Alanı
1.301.128 m²
Yolcu Köprüleri
6.450 m²
Servis Yolu
9.670 m²
Yolcu Taşıma Tüneli
16.280 m²
11
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 4: 4. etap üst yapı elemanları alan bilgileri (150 milyon yolcu kapasitesi)
TERMINAL ALANI KIRILIM TABLOSU 150 MPAX
Yolcu Alanları
Uydu Dış
Hatlar
Yolcu Trafiği
Gidiş kat Check-In Salonu
Kontrol Alanları - Gidiş Katı
Kontrol Alanları - Geliş Katı
Kontrol Alanları - Transfer
6.124 m²
Kontrol Alanları - Girişler
Giden Yolcu Sirkülasyonu
68.790 m²
Gelen Yolcu sirkülasyonu
36.54 m²
Uzak Uçaklar Giden-Gelen Yolcu Salonu
Bagaj Alım Salonu
Toplam
111.168 m²
Yolcu Trafiği
Uydu Dış
Hatlar
Toplam
18.400 m²
Ticari Alanlar
Uydu Dış
Hatlar
Yolcu Trafiği
Ticari Alanlar - Hava Tarafı
Geliş Katı
Gidiş Katı
1.200 m²
Yolcu Biniş Köprüleri Katı
17.400 m²
Toplam
18.600 m²
Ofisler, Depo, Islak Hacimler, Personel Hacimleri,Teknik
hacimler (iç sirkülasyon dahil)
Yolcu Trafiği
Uydu Dış
Hatlar
Toplam
21.800 m²
Uydu Terminal Alanı
169.968 m²
Toplam Terminal Alanı
1.471.096 m²
Yolcu Köprüleri
5.400 m²
Yolcu Taşıma Tüneli
22.000 m²
Proje kapsamında inşaat etaplarına göre yapılacak hafriyat miktarları ve etapların
tamamlanması ile taşınabilecek yolcu kapasiteleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
12
Tablo 5: Proje Alanı Etap Bilgileri
İnşaat Aşamasında
Etaplar
Hafriyat Miktarı
1. Etap
1.266.700.000 m3
2. Etap
362.324.000 m3
3. Etap
465.154.000 m3
4. Etap
405.822.000 m3
Toplam
2.500.000.000 m3
NİHAİ ÇED RAPORU
Etabın Tamamlanması İle
Taşınabilecek Yolcu Sayısı
70.000.000 Yolcu/Yıl
90.000.000 Yolcu/Yıl
120.000.000 Yolcu/Yıl
150.000.000 Yolcu/Yıl
150.000.000 Yolcu/Yıl
Proje alanında yapılacak olan 6 adet piste ait koordinatlar aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Tablo 6: Pist Koordinatları
NO
X
Y
PİST NO EBATLAR
1
643334
4573797
2
643426
4570046
3
643365
4570045
4
643275
4573797
5
644371
4573818
6
644431
4573826
7
644523
4570074
8
644461
4570075
9
646113
4573873
10
646172
4573874
11
646276
4569777
12
646215
4569776
13
648641
4573598
14
648700
4573599
15
648792
4569848
16
648731
4569847
17
650399
4572851
18
650458
4572852
19
650551
4569100
20
650491
4569100
21
651514
4568971
22
655013
4569063
23
655013
4569003
24
651517
4568910
13
6
3.750x60
5
3.750x60
2
4.100x60
1
3.750x60
4
3.750x60
3
3.500x60
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Kapsamındaki Ünitelerde Verilecek Hizmetler
Pist: Uçakların kalkış ve inişleri için hazırlanmış hava alanı sahası üzerindeki
belirlenmiş dikdörtgen sahadır. İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi kapsamında 3.750 x
60 m boyutlarında 4 adet pist, 3.500 x 60 m boyutlarında 1 adet pist ve 1 adet jumbo jetler
için 4.100 x 60 m boyutunda pist yapımı planlanmaktadır. Ayrıca yapılacak olan pistlerin
yanlarına bakım sırasında kullanılabilmesi için yan pistler yapılacaktır.
Apron: Havaalanlarında uçakların park pozisyonlarını aldıkları, yakıt aldıkları ve
uçaklara yüklemenin yapıldığı alanlardır. Uçakların park etme, yakıt ikmali ve yolcu indime ve
bindirme gibi hizmetleri için apronlar kullanılacaktır.
Taksirut: İniş kalkış yapan uçakların aprona ulaşmasını sağlamak amacıyla hizmet
verecek yollardır.
Giriş Kontrol Binası: Havalimanı giriş noktasında yer alacak olup, ilk araç ve sivil
güvenlik kontrol noktasıdır.
İç-Dış Hatlar Terminal Binaları: 150 milyon yolcu/yıl kapasite ile planlanan bu
yapılar; yolcuların havaalanına gelişleri ile uçağa binişlerini sağlamak amacıyla yapılmış,
yolcuya yönelik bekleme, check-in, ikmal, satış-kiralama, yolcu karşılama ve uğurlama
mekanlarından ve bu bölümlere destek çeşitli ünitelerden oluşur.
Teknik Blok – Kule: Bu yapı uçakların iniş ve kalkış operasyonlarının yönetildiği
ünitedir. Bu ünitede seyrüsefere yönelik teknik ve meteorolojik birimler yer alır. Elektrikelektronik teçhizat açısından yoğun bir yapıdır. Uluslararası Hava Trafiği (seyrüsefer) ile ilgili
cihaz, uzman personel ve idari birimlerin yer aldığı bu bina, terminal yapısından sonra
meydanın en çok öneme haiz olan yapılarındandır. Ülke Hava Sahası Uçak Trafiğinin,
uluslararası kurallara uygun olarak düzenlenmesinde tüm seyrüsefer hizmetleri, bu bina ve
diğer yardımcı binalardaki radar ve elektronik cihazlar vasıtasıyla yapılır. Havadaki uçaklar
kontrol edilir ve diğer meydanlarla irtibatlı olarak trafik yönlendirilir. Kule Yapısının en üst
katında, yaklaşmaya giren uçakların piste inişi esnasında karşıdan, alttan ve üstten
görünüşlerini çıplak gözle sağlayabilecek mesafe ve yükseklikte (Bakış Yüksekliği) bir
gözlem odası bulunur. Buradan, uçakların transit geçişleri, yaklaşma trafiği kombinasyonları,
iniş ve kalkış hareketleri, pilotlarla irtibat sağlanarak gerçekleştirilir.
DHMİ Hizmet Binası: Bu alan havalimanında görev yapan ve özellikle vardiyalı
çalışan personelin konaklama, yemek ve sosyal ihtiyaçlarına yönelik mekanlar ile
misafirhane olarak kullanılacak bir bölümdür.
İtfaiye Binası: Bu alanda havalimanında, özellikle PAT (Pist, Apron ve Taksirut)
sahalarında meydana gelebilecek her türlü kaza-kırım ve yangına müdahale etmek üzere
tesis edilir. PAT sahalarında meydana gelebilecek herhangi bir olayda, itfaiye aracının olay
mahalline en geç 2 dk. içerisinde intikal edeceği şekilde konumlandırılacaktır.
İş Makineleri ve Oto Garajı: Oto garajı; yer hizmetlerinde, bagaj ve yolcu
sirkülasyonunda, kaza-kırım ve karla mücadele vb. araçların bakım onarımlarının yapıldığı
çok maksatlı garajlardır.
14
NİHAİ ÇED RAPORU
Emniyet Binası: Bu ünite havalimanının dahili güvenliğinin sağlanması amacıyla ilk
güvenlik kontrol noktası olan giriş-kontrol binasına yakın inşa edilecektir.
Regülatör Binası: Regülatör binası; bir kısım elektrik ve elektronik cihazların yer
aldığı ünitedir.
Güç Merkezi: Havalimanının güç ihtiyacının karşılanmasında kullanılacak yapıdır.
Güç Merkezi, meydanın enerji ihtiyacının çevreye en yakın kuvvet santralı veya enerji nakil
hatlarından temin edilerek, meydan içindeki trafo ve gerilim hücrelerinin bulunduğu bir
merkeze intikal etmesini ve bu merkezden havalimanının tüm ilgili tesislerine dağıtım ve
ulaştırılmasını sağlayan ünitedir. Herhangi bir elektrik kesintisi halinde, havalimanı sınırlarını
çevreleyen tel çit ve yol, tüm altyapı tesisleri (Pist, Apron ve Taksirut) aydınlatmalarına ve
terminal binası öncelikli sistemlerine birkaç saniye içerisinde enerji verecek güç kaynağı bu
merkezden sağlanacaktır.
Hangar: Havalimanında kara araçların ve uçakların bakım ve onarımlarının yapılması
öngörülmektedir. Hangar ünitesi aynı zamanda uçuş eğitimleri amaçlı kullanılabilecektir.
Hangarda bakımını gerçekleştirilecek uçak kapasitesi işletmeci kuruluş tarafından
belirlenecektir.
Isı Merkezi – Su Deposu : Havalimanı üstyapı tesisleri merkezi ısıtma-soğutma
sistemlerine ilişkin kazan ve soğutma grupların yer almaktadır. Havalimanında ısı ve su
ihtiyacının karşılanmasında kullanılacaktır.
Gümrük Binası : Bu ünitede havalimanındaki gümrük işlemleri gerçekleştirilecektir.
Akaryakıt Tesisi: Uçaklara yakıt ikmali tesiste bulunacak yakıt depolama tankları ile
ya da apronda bulunan hidrant vasıtasıyla yapılacaktır.
Arıtma Tesisi: Havalimanındaki tüm atık suların bir tesiste toplanarak biyolojik arıtma
sistemiyle arıtılması amacıyla yapılacaktır.
Bagaj Taşıma ve Kontrol Sistemleri : Terminal binası, uçak, yolcu ve personel
güvenliğinin arttırılması, etkin bir denetim hizmetinin sağlanabilmesi amacıyla havalimanında,
seyahat edecek yolculara ait bagajları kontrol etmek üzere, sürekli çalışmaya uygun, maksimum
doğruluk ve yüksek güvenirliliğe sahip, ulusal/uluslararası standartlarda ve teknoloji esaslarına
göre imal edilmiş, organik ve inorganik maddeleri görüntüleyecek, patlayıcı maddeleri tespit
edecek özellikte, normal çalışma şartlarında tam performansta çalışıp yukarıda bahsedilen
amaçları sağlayacak, operatörler içinde herhangi bir sağlık problemi doğurmayacak şekilde
üretilmiş, tam entegrasyonlu bir bütün halinde çalışacak sistemler kurulacaktır.
Havalimanı Terminal Binasına hizmet vermek üzere imali ve montajı yapılacak olan
Bagaj Taşıma Sistemi toplam kapasitesi 90 milyon yolcuyu karşılayacak şekilde iç hatlar
12.000 bagaj/ saat, Dış hatlarda 20.000 bagaj /saat kapasiteye uygun olarak terminal binasına
yerleşimi yapılacaktır.
15
NİHAİ ÇED RAPORU
Çöp Toplama ve Ayıklama Sistemi: Proje kapsamında yapılacak tüm bina ve
tesislerde oluşacak atıklardan ekonomik değerleri olanların ayıklanması, ekonomik değeri
olmayan atıkların ise çöp toplama binasından uzaklaştırılması için kurulacak tesistir. Kurulacak
olan çöp toplama ve ayırma sistemine karışık olarak getirilen ambalaj atığı; kağıt, cam,
metal, plastik ve kompozit olmak üzere 5 temel gruba ayrılacaktır. 5 temel grup içindeki
ambalaj atıkları da alt gruplara ayrılacaktır. Örneğin ayırma tesisine getirilen karışık ambalaj
atığı içindeki plastik ambalaj atıkları, 5 farklı malzeme türüne (PET, PE, PP, PS, PVC)
ayrılarak, geri dönüşüm sanayine sevk edilmelidir. Çünkü her malzeme alt grubunun geri
dönüşüm tekniği farklılık göstermektedir.
Bu tesiste ekonomik olarak değerlendirilebilecek malzemeler cins ve tiplerine göre
ayrıştırılacak ve bazı ara işlemlerden sonra (presleme/balyalama) ekonomiye
kazandırılacaktır.
Toplama sistemleri kaynakta aktif toplama ve halkın aktif katılımı üzerine kurulmuştur.
Halk ilgili sistem tarafından toplanan fraksiyonları havalimanında ayırmalı ve toplama noktasına
bırakmalıdır.
Ayırma tesisleri için uyulması gereken konstrüksiyon kriterleri ve kullanılacak
malzemeler, en son teknik standartlara ve benzer tesislerden edinilen tecrübelere göre
seçilecektir. Malzeme seçimi, kullanma amacına uygun şekilde ve mekanik yük ve aşınma da
göz önünde bulundurularak yapılacaktır. Kurulacak ayırma tesisi, koku ve toz emisyonlarına
sebep olmayacak şekilde kapalı binalar şeklinde inşa edilecektir.
Sistemin Çalışma Prensibi:
Toplama araçlarıyla getirilen atıklar, atık kabul bölümüne boşaltılacaktır. Ön
şartlandırma sonrası atıklar loderlarla yükleme hunisine aktarılacaktır. Ayırma bandı
vasıtasıyla atıklar ilerlerken görevliler tarafından ayırma işlemine tabi tutulacaktır. Bacalar
vasıtasıyla bunkerlerde toplanan atıklar cinsine göre presleme, balyalama veya kırma
işlemine tabi tutulacaktır. Ayrılan değerlendirilemeyen atıklar ise nihai bertarafa
gönderilecektir.
Şekil 1:Geri Kazanılabilen Katı atıkları Ayırma Sisteminin Şematik Gösterimi
16
NİHAİ ÇED RAPORU
1.3.
Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri,
Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri
Yolcu Sayısı ve Operasyon Sayısı Tahmini
Yolcu taleplerindeki artışın Türkiye’deki nüfus artışına doğru orantılı olacağı varsayımı
ile, gelecekte taşınacak potansiyel yolcu sayısının kademeli olarak inşa edilecek
havalimanının tam kapasiteye ulaşması ile yıllık 150 milyon yolcu (giden ve gelen yolcu
toplamı) olması planlanmaktadır. Bir havalimanında yalnızca giden yolculardan seyrüsefer
geliri elde edilebilir. Havayoluyla gelmek isteyen bir yolcunun dönüş için de havayolunu
kullanacağı varsayılırsa projeksiyonu yapılan yolcu sayısının tamamını potansiyel gidiş
yolcusu olarak kabul etmek mümkündür.
Havalimanı dünyadaki en büyük uçaklara hizmet verebilecek şekilde inşa edilecektir.
Dolayısıyla limanın açılır açılmaz uluslararası dolaşıma açılacağı ve talebin sadece yurt içi
dolaşımı ile sınırlı kalmayacağı göz önüne alınırsa, alanı kullanacak dünyadaki en büyük
uçak tipinin Airbus A380 (850 yolcu) ve dünyada en yaygın kullanılan uçak tipi olan Boeing
737 serisi uçakların (yaklaşık 150 yolcu) yolcu sayısı ortalamasından yola çıkarak uçak
başına 300 kişinin (yolcu kapasitesi düşük uçakların ortalama olarak fazla olması sebebi ile)
olacağı varsayılmıştır.
Genel olarak bir pistin kapasitesi pilot kabiliyeti, uçak büyüklüğü, iniş/kalkış hızı,
manevra ve frenleme kabiliyeti, taksirutların konfigürasyonu, uçak kompozisyonu, vb.
hususlara bağlıdır. Ancak görüş mesafesi, sis yoğunluğu, görüş tavanı, pist yüzey şartları
(ıslak/kuru, buzlu, vb.), rüzgar, vb. gibi çevresel faktörlerin pistin kapasitesi üzerinde önemli
etkileri vardır. Ayrıca, Hava trafik kontrol tesisleri, örneğin yaklaşım radarı, ILS (Instrument
Landing System), muhabere, hava trafik kontrolör kabiliyeti, vb. pistin kapasitesinde etkin
olmaktadır. Bunun yanı sıra pist ve taksirut kompozisyonu vb. yapılar uçakların pisti işgal
etme süresine etki etmesinden dolayı pistin kapasitesini etkilemektedir. Örneğin paralel
taksirutun olmaması ve pist başlarında dönüş Pist, Apron, Taksirut (PAT) sahalarının
olmaması durumunda pist sonuna gelen uçağın nokta dönüşü sırasında pisti işgal etme
süresi de artmaktadır. Böylece pistin kapasitesi ve/veya kullanım oranı da düşmektedir.
Bilindiği gibi, tüm ulaşım sistemleri ve yapılarının performansı sahip olduğu kapasitesi
ile ölçülür veya değerlendirilir. Dolayısıyla pistin kapasitesi uçak operasyonları için
havalimanının hem yıllık hem de saatlik kapasitesi açısından önem kazanmaktadır. Ancak
hizmet için sürekli talebi karşılayacak nihai veya maksimum hizmet seviyesine kapasite
denilmektedir. Buradaki sürekli talep, inmek veya kalkmak için daima bekleyen uçak olması
anlamındadır. Bu tarif “nihai kapasite”, “maksimum kapasite”, “doygunluk kapasitesi”, vb.
isimler ile anılabilmektedir. Halbuki pratik kapasite ortalama gecikme süresinin kabul edilebilir
bir seviyede belirli bir zaman içindeki uçak operasyon sayısı olarak kabul edilmektedir.
Dolayısıyla kapasite değeri iki farklı değere sahip olmalı ancak dizayn, planlama ve işletme
için pratik kapasite değeri göz önüne alınmalıdır.
17
.
Günlük yolcu miktarı=
Saatlik Uçak Adeti=
/ ı
ü / ı
.
Günlük Uçak Adeti=
.
.
ç
/ ü
/ ç
/ ü
/ ü
NİHAİ ÇED RAPORU
= 410.958~411.000 yolcu
=1.370 adet uçak/gün
= 57 adet uçak/saat
Yapılacak olan havalimanına aynı anda 3 adet uçak iniş veya kalkış yapabilecektir.
Buna göre;
Pist Başına Uçak Adeti= = 19 adet uçak/saat.pist
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanının tam kapasite ile çalışması durumunda pist başına
saatte 19 adet uçak iniş veya kalkış yapabilecektir. Bu hesaplamalar ile 3,15 dk'da bir uçak
pistlere iniş veya kalkış yapabilecektir.
Bilindiği gibi, uçakların emniyetle uçabilmeleri için yatay, düşey ve ufki yönde belli
aralıkta seyretmesi gerekmektedir. Havalimanı görüş sahası içinde uçağın büyüklüğüne,
işletme şartlarına, vb. hususlara bağlı olarak yaklaşık 265 km/sa hızla yaklaşımda uçakların
ara mesafesi 5,5 km olmalıdır. Uçağın pisti meşgul etme süresi ise ortalama 25 saniye kabul
edilmektedir. Buna göre 5,5/265 = 0,021 saat = 75 saniye minimum aralık olması gerekir.
Buna pisti meşgul etme süresi ilave edilirse uçaklar arasında minimum 100 saniye gereklidir.
Bu verilere göre 3,15 dk'da bir uçak pistlere iniş veya kalkış yapabilecek olması kriterlere
göre uygun sayılmaktadır.
Uçak Tipleri
Ülkemizde yolcu uçağı olarak kullanılan uçak tipleri şunlardır: A300, A310, A320
serisi, A330, A340, B737 serisi, B757, B777, MD80, B-777 Boeing 737-100, 737-400, 737500, 737-600, 737-700/737-700ER, 737-800, 737-900ER serisidir. Bu uçak tipleri mevcut
havaalanlarını kullanabilmekle birlikte konvansiyonel boyutlarda en az 3.000x45 m pist ve
uygun apron, taksirut yapılmalıdır. Buna karşılık dünya çapında düşünüldüğünde yolcu uçağı
olarak A380 (525-853 yolcu), A350 (270-350 yolcu), B747-8 (366- 524 yolcu) ve B787 (210330 yolcu) modelleri kullanılmaktadır. Bu uçaklar ve ülkemiz topografyası dikkate
alındığında, altyapı uçuş üniteleri minimum 3.500 x 60 m pist ve 30 m genişliğinde taksirut
içerecek şekilde havaalanlarına ihtiyaç vardır. Söz konusu İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı
projesi dünyadaki en büyük uçaklara hizmet edebilecek kapasitede tasarlanmıştır.
Proje kapsamında 1 adet 4.100 m x 60 m, 4 adet 3.750 m x 60 m ve 1 adet 3.500 m x
60 m uzunluğunda toplam 6 adet pist inşa edilecektir.
Ülkemizde kargo uçağı olarak ise A300, B747 tip uçaklar kullanılmaktadır.
Yurtdışında A380 ve B747 uçaklarının gelişmiş kargo modelleri üzerinde çalışmalar devam
etmektedir.
18
NİHAİ ÇED RAPORU
Uçuş Rotası ve İniş Kalkış İstikameti
Havalimanı işlemeye açıldıktan sonra DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından hem
uluslararası hem de ulusal uçuş rota ve istikametleri belirlenecektir. Uçakların havalimanı
iniş-kalkış istikametleri 5 pist için N–S, S-N (Kuzey-Güney, Güney-Kuzey) yönünde, 6. pist
için W-E (Doğu-Batı) yönünde olacaktır.
1.4.
Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu,
Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi kapsamında özel ve genel maksatlı araçlar ile
İtfaiye araçlarının yakıt ihtiyacını karşılamak üzere akaryakıt pompa istasyonu kurulacaktır.
Havaalanında planlanan yakıt ikmal sistemi için 2 alternatif sistem söz konusudur ve bu iki
alternatif sitemde planlanan projede kullanılacaktır. Bunlardan ilki yakıtın yakıt tanklarından
ikmal tankerleri ile alınarak taşınmasıdır. Yakıt tanklarından yakıt yüklemesi yapan modern
akaryakıt tankerleri, uçakların park pozisyonlarında ikmal işlemlerini en hızlı ve güvenilir
şekilde yapacaklardır. İkinci alternatifte ise yer altı hidrant hattı (yer altı boru hatları) ile yakıt
tanklarından alınacak yakıt uçaklara taşınacaktır. Borular iklim şartlarına göre don
seviyesinin altında bir derinliğe kanal içinde olmak üzere tesis edilecektir. Sistemin akaryakıt
ikmal mahallinde akaryakıt tanklarına bağlantılı olup, bu tanklardan alınan yakıt pompalar
vasıtasıyla hatta basılmakta ve hava tarafında ki uçaklara yakıt ikmaline bağlı olarak bu
pompalar vasıtasıyla hattın basıncı, sürekli olarak ihtiyacı karşılayacak seviyede
tutulmaktadır. Hattaki basınç sürekli olarak yakıt ikmal merkezindeki bilgisayarlı kumanda
sistemi ile izlenerek kontrol edilecektir.
Proje kapsamında depolanacak uçak yakıtı JET (Kerosen) yakıtıdır. Ayrıca
havalimanı idaresine ait araçların yakıt ihtiyacı içinde dizel yakıt ve benzin yakıtlarının
depolaması planlanmaktadır. Proje kapsamında akaryakıt depolama tesisinin yeri belirlenmiş
olup etapların ihtiyacına göre kapasitesi belirlenerek kademeli olarak inşa edilecek akaryakıt
depolama tesisi için ÇED yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için ayrıca başvuruda
bulunulacaktır.
Kurulacak akaryakıt depolama tesisi ve sitemlerinde tüm elektrikli, elektronik ve
elektromanyetik yayılım yapan cihazlar patlamaya karşı güvenli (explosion proof) olacak, bu
alanlarda güvenlik onay belgesine sahip olmayan hiç bir elektronik ekipmanın kullanımına
müsaade edilmeyecektir.
Tesis edilecek sistem Uluslararası Havalimanı Terminal ihtiyaçlarını karşılayabilecek
nitelik ve standartlara ayrıca teknik şartnamelerde öngörülen hususlara uygun olacaktır.
Uluslararası ve/veya Türk Standartlarında imal edilmeyen sistem, donanım ve cihazlar
kullanılmayacaktır. Sistemler ISO 9000, ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003, DİN, EN, BSI, NFPA,
API, IEC, NEMA, MİL, NATO, VDE, AQAP gibi uluslararası ve/veya TSE, TSEK, TSE-Ex gibi
ulusal standartlara ve IATA, ICAO, ECAC ve CEAC kriter ve tavsiyelerine uygun olacaktır.
19
1.5.
NİHAİ ÇED RAPORU
Deniz Dolgusu
04.04.1990 Tarihli ve 3621 Sayılı Kıyı Kanununda;
Kıyı çizgisi: Deniz, tabii ve suni göl ve akarsularda, taşkın durumları dışında, suyun
karaya değdiği noktaların birleşmesinden oluşan çizgiyi,
Kıyı Kenar çizgisi: Deniz, tabii ve suni göl ve akarsularda, kıyı çizgisinden sonraki
kara yönünde su hareketlerinin oluşturulduğu kumluk, çakıllık, kayalık, taşlık, sazlık, bataklık
ve benzeri alanların doğal sınırını,
tanımları yapılmaktadır.
Yapılması planlanan İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi kapsamında kıyı kenar
çizgisinden ileride herhangi bir şekilde yapılaşmaya gidilmesi ve deniz dolgusunun yapılması
bu aşamada planlanmamaktadır. Rapor eklerinde sunulan genel vaziyet planına bakıldığında
mor renk ile gösterilen kıyı kenar çizgisi ile deniz arasında olan kısmında herhangi
yapılaşmanın olmayacağı görülmektedir(Bkz.Ek-5). Söz konusu proje kapsamında ilerleyen
yıllarda projeye entegre edilecek kıyı yapısı ve deniz dolgusunun yapılması planlanması
durumunda ÇED yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için Çevre ve Şehircilik
Bakanlığına ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
1.5.1. Proje Kapsamında Yapılacak Dolgunun Amacı, Özellikleri, Boyutları ve
Dağılımı (kaplayacağı alan (m2), hacim (m3)), Dolgu Yapım Tekniği
bu aşamada planlanmamaktadır. Dolayısıyla dolgu yapım tekniği ve miktarları hakkında
açıklama yapılmamıştır.
1.5.2 Kullanılacak Dolgu Malzemesinin Özellikleri (kayaç cinsleri, mineorolojik,
fiziksel ve kimyasal özellikleri vb.) ve Analiz Sonuçları
bu aşamada planlanmamaktadır. Dolayısıyla kullanılacak dolgu malzemesinin özellikleri
hakkında açıklama yapılmamıştır.
1.5.3. Dolgu Malzemesinin Deniz Ortamı ile Kısa-Orta-Uzun Vadede Etkileşimi,
Korozyona Karşı Dayanıklılığı
bu aşamada planlanmamaktadır. Dolayısıyla dolgu malzemesinin deniz ortamı ile kısa-ortauzun vadede etkileşimi hakkında açıklama yapılmamıştır.
20
NİHAİ ÇED RAPORU
1.5.4 Dolgu Malzemesinin Nereden ve Nasıl Temin Edildiği, Dolgu
Malzemesinin Temin Edileceği Ocakların Proje Alanına Uzaklığı, Dolgu Malzemesi
Proje Alanına Taşınırken Kullanılan Yollar (nakliye güzergahında herhangi bir yerleşim
alanı, konut vb. bulunup bulunmadığı, en yakın yerleşim alanı ve konuta olan
uzaklığının belirtilmesi, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü'nden görüş alınması)
bu aşamada planlanmamaktadır. Ancak İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesinin uygulama
inşaat alanında kot farkı düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları yapılacaktır.
Proje alanında uzun yıllardır devam eden kömür ocakları faaliyetleri sonucu oluşmuş
çukurlarda yağmur sularının dolmasıyla oluşan büyüklü ve küçüklü geçici su birikintileri yer
almaktadır. Bu su birikintileri herhangi bir akarsu veya devamlı su kaynağı ile
beslenmemektedir. Topografyada en yüksek kot 160 m olup en alçak kot -37 m'dir.
4 etap halinde yapılması planlanan İstanbul 3. Havalimanının PAT sahaları için
ortalama 105 m kotuna göre dolgu yapımı düşünüldüğünde Alt Yapı Yatırımları Genel
Müdürlüğünden alınan verilere göre yaklaşık 2.500.000.000 m3 dolguya ihtiyaç olduğu
öngörülmektedir.
Proje kapsamında dolgu amaçlı kullanılacak malzemenin tamamı ÇED Olumlu
ve/veya ÇED Gerekli Değildir kararı almış ruhsatlı maden ocaklarından, proje sınırları
içerisinde kot farkı düzenleme çalışmaları sırasında meydana gelecek hafriyat
malzemesinden, kamu yatırımlarından kaynaklı uygun malzemelerden (kentsel dönüşüm,
otoyol, demiryolu, Kanal İstanbul, yurt içi ve yurt dışı, vb.) temin edilecektir. Söz konusu
dolgu malzemeleri, madencilik faaliyetlerinden kaynaklanan kot farkının kapatılması ve arazi
düzenleme çalışmaları için kullanılacaktır. Dolgu (boyut küçültme gibi) agrega halinde altyapı
veya alt temel malzemesi olarak kullanılabilecektir. İnşaat aşamasında gerekli dolgu
malzemesi, çakıl ve demir gibi inşaat malzemeleri satın alma yolu ile proje alanına bağlantılı
mevcut ve açılacak yeni yollar ile taşınacaktır. Proje kapsamındaki hazır beton ihtiyacı ise
serbest piyasadan satın alınarak ve/veya alanda kurulacak hazır beton santrallerinden
sağlanacaktır. Kırma eleme tesisi, hazır beton santrali gibi ÇED yönetmeliğine tabi ünite ve
tesislerin kurulması planlanması durumunda ÇED yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve
işlemler için ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
Proje alanı içerisinde kamulaştırma sınırlarına yakın yerlerde çok az sayıda yerleşim
alanı bulunmaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yerleri proje alanı kamulaştırma sınırının
350 m batısında bulunan Tayakadın köyü, 200 m kuzeybatısında yer alan Yeniköy Köyü, 250
m doğusunda bulunan Akpınar Köyü ve proje alanı kamulaştırma sınırları içerisinde kalan
Eyüp Belediyesine bağlı Yukarı Ağaçlı köyüdür.
21
NİHAİ ÇED RAPORU
Bahse konu proje alan sahasının, ihalesi yapılmış ve proje yapım çalışmaları devam
etmekte olan "Kuzey Marmara Otoyolu (3.Boğaz Geçişi Dahil) I.Etap" ve 2.Etapta ihale
edilecek olan İzzettin-Odayeri (Kesim2) Projelerine cephesi olduğu ve yine proje plan
sahasının 020-06 kontrol kesim numaralı (Saray-Çatalca)(O20-05/569-0l) DYA-Hasdal
Devlet Yolu üzerinden geçtiği belirlenmiştir. Havalimanına ulaşım için kullanılması planlanan
mevcut ve yeni yapılacak tüm yollar ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün uygun
görüşü alınacak, projelendirme ve yapım çalışmaları sürecinde koordineli olarak çalışmalar
yürütülecektir. Çalışmalar yürütülürken gerektiği takdirde yol deplaseleri yapılacak protokol
çerçevesinde gerçekleştirilecektir.
Ayrıca projenin inşaat ve işletim aşamalarında; Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün
sorumluluk sahasında yer alan Otoyol, Devlet ve İl yollarının kullanımı sırasında 2918 sayılı
Karayolları Trafik Kanunu'nun 65. maddesi hükümlerine ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin
128.maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık şartlarına ve tonaja uygun olarak taşıma
yapılması, trafik ve yol güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek önleyici tüm tedbirlerin alınması
sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde
sunulmuştur(Bkz.Ek-30).
İstanbul 3. Havalimanı projesi konusunda, söz konusu bölgede Karayolları Genel
Müdürlüğü İşletme Dairesi Başkanlığı’nca Kuzey Marmara Otoyolu projesi çalışmaları
yürütülmekte olduğundan bu süreçte Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü ve DHMİ Genel
Müdürlüğü ile gerekli yazışmalar yapılmıştır. Bu bilgiler ışığında Kuzey Marmara Otoyolunun
ilgili kesimlerinde yeni havalimanı yerleşimi ve bağlantı yolları göz önünde bulundurularak
taslak çalışmalar yapılmıştır.
Çalışmaların sağlıklı olarak yürütülebilmesi, ön ve nihai proje çalışmalarının
sonuçlandırılabilmesi için havalimanı nihai yerleşim planı, bağlantı noktaları ve havalimanı
kotu bilgileri Karayolları Genel Müdürlüğü İşletmeler Dairesi Başkanlığı’na iletilecek ve
gerekli çalışmalar için koordinasyon sağlanacaktır.
Proje kapsamında nakliye yolu olarak proje alanının güneyinden geçen D010 Hasdal
-Kemerburgaz Yolu, proje alanının güneydoğusunda geçen E80 İstanbul Çevre Yolu, proje
alanının içinden geçen Tayakadın-İhsaniye karayolu, proje alanının batısında geçen D020
Örcünlü - Oklalalı yolu ve D69 Çatalca -İstanbul yolu, D 100 E-5 Karayolu kullanılacaktır. Söz
konusu yollar ek-6, ek-6a ve aşağıdaki haritalarda da görülebilmektedir.
22
NİHAİ ÇED RAPORU
Tayakadın-İhsaniye Karayolu ;
Proje alanının içinde bulunmaktadır ve yolun 12 km'lik kısmı proje sahası içerisinde
kalmaktadır. Söz konusu yol deplase edilecektir. Yol güzergahında yolun sağ ve sol
taraflarında ormanlık alanlar bulunmaktadır. Proje sahası içerinde kalan yol Tayakadın
köyüne 900 m uzaklıkta bulunmaktadır. Proje sahasının yaklaşık 7 km güneyinde İmrahor ve
Bolluca yerleşim yeri bulunmaktadır ve yerleşim yerlerinde ormanlık alanlar, özel bahçeler,
fabrikalar, yerleşim(konut) alanları bulunmaktadır. Proje sahasının yaklaşık 9 km
güneydoğusunda Göktürk yerleşim yeri bulunmaktadır ve köyde ormanlık alanlar, tarım
arazileri, yerleşim(konut) alanları bulunmaktadır. Tayakadın-İhsaniye karayolu doğusunda
bulunan D010 Hasdal-Kemerburgaz Karayoluna bağlanmaktadır ve D010 HasdalKemerburgaz Karayolu devamında E80 İstanbul Çevre Yoluna bağlanmaktadır.
Şekil 2:Tayakadın İhsaniye Yolu
23
NİHAİ ÇED RAPORU
D010 Hasdal-Kemerburgaz Karayolu;
Proje alanının güneyinden geçen D010 Hasdal-Kemerburgaz karayolu devamında
E80 İstanbul Çevre Yoluna bağlanmaktadır. Yaklaşık 20 km'lik yol uzunluğu bulunmaktadır.
Proje sahasında E80 İstanbul Çevre Yolu yönüne doğru yaklaşık ;

1,5 km. sağında Işıklar köyü bulunmaktadır, köyde hayvancılık yapılmakta ve tarım
arazileri bulunmaktadır.

4,5 km. sağında İSTAÇ'a ait atık kompostlaştırma tesisi bulunmaktadır.

4,5 km. solunda İSTAÇ'a ait atık düzenli depolama sahası bulunmaktadır.

Yolun sağında ve solunda ormanlık alan bulunmaktadır.

8 km. solunda Göktürk köyü bulunmaktadır, konut alanları ve az tarım arazileri
bulunmaktadır.

17 km. sağında Hasdal Askeri kışlası bulunmaktadır.
Şekil 3: D010 Hasdal-Kemerburgaz Karayolu
24
NİHAİ ÇED RAPORU
E80 İstanbul Çevre Yolu;
Proje alanına ortalama 20 km uzaklıkta seyreden karayoludur.

Şehirlerarası karayoludur,

2. Boğaziçi Köprüsü(Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) ile Asya kıtasına ve Edirne iline
bağlantıyı sağlayan karayoludur.

Karayolunun 2. Boğaziçi Köprüsü(Fatih Sultan Mehmet Köprüsü) yönüne doğru
sağında ve solunda yerleşim konut alanları bulunmaktadır.

Karayolunun Edirne ili yönüne doğru sağında ve solunda yerleşim konut alanları,
sanayi alanları, az miktarda tarım alanları bulunmaktadır.
Şekil 4: E80 İstanbul Çevre Yolu
25
NİHAİ ÇED RAPORU
D020 Örcünlü-Oklalalı Yolu;
Proje alanının yaklaşık 8 km batısında bulunan karayoludur.

Tayakadın-İhsaniye karayolunun devamında başlayan yoldur.

Yolun sağında ve solunda tarım arazileri bulunmaktadır.

Köy yerleşim konut alanları bulunmaktadır.

Az sayıda sanayi bulunmaktadır.

Yolun devamında Eski Kırklareli-İstanbul karayolu ve
karayoluna bağlanmaktadır.
Şekil 5: D020 Örcünlü-Oklalalı Yolu
26
D69 Çatalca-İstanbul
NİHAİ ÇED RAPORU
D569 Çatalca -İstanbul Karayolu;
Proje alanının yaklaşık 22 km güneybatısında bulunan karayoludur.
Örcünlü-Oklalalı yolundan D569 Çatal-İstanbul Karayolu Büyükçekmece yönüne
doğru giderken;

Çatalca-Subaşı karayolu devamı D569 Çatalca-İstanbul Karayoludur. Yol E80
İstanbul Çevre Yolu ve D100 E-5 karayoluna bağlanmaktadır.(Büyükçekmece
ilçesinde bağlanmaktadır.)

Yaklaşık 5 km yol boyunca Köy yerleşim konut alanları, tarım alanları bulunmaktadır.

Yaklaşık 10 km'de Çatalca ilçesi bulunmaktadır, ilçede yerleşim konut alanları, tarım
alanları ve sanayi bulunmaktadır.

Yaklaşık 15 km'de E80 İstanbul Çevre Yoluna bağlantı bulunmaktadır.

Yaklaşık 15 km'de güneyinde Büyükçekmece gölü bulunmaktadır ve göle uzaklığı
yaklaşık 500 m'dir

Yaklaşık 25 km'de Büyükçekmece ilçesinde geçen D100 E-5 karayoluna bağlantı
bulunmaktadır. Büyükçekmece ilçesinde yerleşim-konut alanları bulunmaktadır.
Şekil 6: D569 Çatalca -İstanbul Karayolu
27
NİHAİ ÇED RAPORU
D100 E-5 Karayolu;
Proje alanının yaklaşık 25 km güneyinde bulunan karayoludur.

Şehirlerarası karayoludur,

D569
Çatalca-İstanbul
Karayolu
ile
D100
bağlanmaktadır.(Büyükçekmece ilçesinde bağlanmaktadır.)

1. Boğaziçi Köprüsü(Boğaziçi köprüsü) ve 2. Boğaziçi Köprüsü(Fatih Sultan Mehmet
Köprüsü) ile Asya kıtasına ve Edirne iline bağlantıyı sağlayan karayoludur.

Karayolunun yönüne
bulunmaktadır.

İstanbul şehir içinde geçen kısmında sanayi, yerleşim-konut alanları bulunmaktadır.
İstanbul şehir
doğru
sağında
ve
solunda
E-5
yerleşim
karayoluna
konut
alanları
Karayolunun Edirne ili yönüne doğru sağında ve solunda yerleşim konut alanları,
sanayi alanları, az miktarda tarım alanları bulunmaktadır.
Şekil 7: D100 E-5 Karayolu
28
NİHAİ ÇED RAPORU
1.6.
Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen
Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi, kapasite ve ulaşım kolaylığı bakımından ele
alındığında seçilen yer ve teknoloji için İstanbul bölgesinde bu kapasiteyi karşılayacak başka
bir alanın bulunmaması 1. sırada gösterilebilir.
Ayrıca yapılması planlanan proje kapsamında bu büyüklükte bir arazi için
kamulaştırma maliyetinin oldukça az olması ve İstanbul Atatürk Havalimanının mevcut trafiği
karşılayamaması bölgenin seçilmesinde diğer sebepler olarak gösterilebilir.
Proje kapsamında yer seçimi ile ilgili Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
tarafından herhangi bir alternatif alan değerlendirmesi yapılmamıştır.
Özellikle mega kentler böyle gelişirken havalimanları da hızla farklılaşmaya başladı.
2000 yılında John D.Kasarda ve Greg Lindsay tarafından, “aerotropolis” kavramı ortaya
atıldı. Aerotropolis: “aero” hava, “tropolis” ise metropolis (büyük şehir) kelimelerinin
birleşmesinden meydana gelmektedir. Bu tanıma ülkemiz ekonomisinin lokomotifi olan
İstanbul birebir uymaktadır.
Geçmişten günümüze baktığımızda bu konun uzmanlarının görüşleri ile
uygulamadaki gelişmeler birebir uyuşmaktadır. 18. yüzyılda dünyayı deniz limanlarının, 19.
yüzyılda demiryollarının, 20. yüzyılda otoyolların şekillendirdiğine değinen uzmanlar; 21.
yüzyılın bölgelerini şekillendirecek başrol oyuncusunu havalimanları olarak gördüklerini
açıklamıştır.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin ekonomik ömrü 100 yıl olarak planlanmıştır.
Söz konusu proje önemli bir alt yatırım projesi olup; havalimanı kullanım talebi doğrultusunda
işletilecektir.
1.7.
Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi
Yapılması planlanan İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesinin alt yapı proje bedeli
2.900.000.000 € = 6.757.000.000 TL (1€ = 2,33TL) olup, kamulaştırma bedelleri dahil
edilmemiştir. Söz konusu proje kapsamında yap-işlet-devret modeli ile ihaleye çıkılacak ve
ihaleyi kazanan firma tarafından finansal kaynak sağlanacaktır.
Yap-işlet-devret modeli; bir kamu alt yapı yatırım veya hizmetinin finansmanı özel bir
şirket tarafından karşılanarak gerçekleştirilmesi ve kamu tarafından belirlenen bir süre için
işletilmesi ve yine bu süre içinde ürettiği mal veya hizmeti, tarafların karşılıklı saptadıkları bir
tarife uyarınca kamu kuruluşlarına satması ve sürenin sonunda işletmekte olduğu tesisleri
bakımı yapılmış, eksiksiz ve işler durumda ilgili kamu kuruluşuna devretmesi diye
tanımlanabilir. Dolayısıyla ihaleyi kazanan yatırımcı firma tarafından projenin fayda maliyet
analizi yapılacak ve projenin devlete devredileceği zaman dilimi belirlenecektir.
29
1.8.
NİHAİ ÇED RAPORU
Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve
1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve
İşlemlerin Kısaca Açıklanması
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi ile ilgili bu aşamaya kadar gerçekleştirilmiş iş
ve işlemlere yönelik bilgiler aşağıda verilmiştir.

Proje kapsamında 2008 yılından bu yana Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı tarafından proje yeri seçilmesi ve uygulama projesi üzerinde çalışmalar
başlatılmıştır.

Proje kapsamında kamulaştırma sınırları ve vaziyet planı çalışmaları tamamlanmıştır.

Proje alanında bulunan geçici su birikintilerine ait zemin etüt raporu hazırlanmıştır.

Proje alanında karot ve sondaj çalışmaları ile zemin tipi belirlenmiştir.

Havalimanı projesi için yürürlükte olan ÇED Yönetmeliğine göre ÇED süreci
başlatılmıştır.
1.8.3. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler)
A- İnşaat Öncesi

Planlanan havalimanının kati (uygulama) projeleri hazırlanacaktır.

Havalimanı projesi ile ilgili muhtelif kamu kurum ve kuruluşundan (Milli Savunma
Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü,
Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü, MTA Genel
Müdürlüğü, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü,
Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik İletim A. Ş. Genel Müdürlüğü, İstanbul
Büyükşehir Belediyesi ve ilgili Belediyeler, İSKİ, v.b) izin, onay, ruhsatlar alınacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının bir kısmı ve alınacak izin-onay-ruhsatlara ilişkin bilgiler
aşağıdadır.
Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt raporları
hazırlanacaktır.


Havalimanı için 14 Mayıs 2002 tarih ve 24755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliğine göre gerekli izinler
alınacaktır.

Proje ile ilgili imar planı hazırlanarak onaylatılacaktır.

Projenin tekabül ettiği taşınmazların kamulaştırma işlemleri gerçekleştirilecektir.
30
NİHAİ ÇED RAPORU

Genel Kurmay Başkanlığının görüşleri Havalimanının birinci derecede stratejik
önemdeki tesislerden olması nedeniyle “Tahrip Avan” Projesi” iki nüsha olarak
hazırlanarak Genelkurmay Başkanlığına verilecektir.

İSKİ ile mevcut şebeke hatlarının deplase edilme çalışmaları.

MİGEM ile kaynak kaybı hususunda gerekli çalışmalar yürütülecektir.
B- İnşaat
Havalimanı Projesi için dahil olduğu mevzuatlara göre izinler alındıktan sonra projenin
yapımına yönelik (inşaat ruhsatı, kazı ruhsatı, hafriyat döküm alanı ruhsatı v.b.) izinler
alınacaktır.
Havalimanına ulaşım için kullanılması planlanan mevcut ve yeni yapılacak tüm yollar
ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü alınacak, projelendirme ve
yapım çalışmaları sürecinde koordineli olarak çalışmalar yürütülecektir. Çalışmalar
yürütülürken yapılacak protokol esas alınacaktır.
İnşaat aşamasında 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı (16.08.2011 Tarihli ve 28027
Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca
Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince gerekli tüm çevre izin ve
lisansları alınacaktır.
C- İşletme
Havalimanının işletme aşamasında projenin dahil olduğu mevzuatlarla (İşyeri Açma
ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik, Çevre Kanunu ve Bu kanuna istinaden çıkartılan
Yönetmelikler, Sivil Hava Ulaşımına Açık Havaalanlarında Yer Alan Terminaller İle Sıhhi
İşyerleri İçin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik v.b.) ilgili izinler
alınacaktır.
Havalimanı ile ilgili tüm faaliyetler 14.05.2002 tarih ve 24755 sayılı R.G.’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Havaalanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği”
hükümlerine göre yürütülecektir. Bu yönetmeliğe göre ÇED sürecinin olumlu olarak
sonuçlanması halinde alınması gereken sivil havacılık faaliyetlerine dair izinler aşağıda
verilmiştir.
31
NİHAİ ÇED RAPORU
Yapım İzni: Hava alanı yapımcısı, işletmeci ile birlikte, inşa edilecek hava alanı ve
inşaat sonrasında hava alanının işletimiyle ilgili bilgileri kapsayan, Havaalanı Yapımı Başvuru
Formunda istenen bilgi ve belgeleri eksiksiz olarak hazırlayıp Bakanlığa sunar.
Havaalanı İşletme Ruhsatı: İşletmeci, “Havaalanı İşletimi Başvuru Formu”nu
(Yönetmelik Ek-2) formunu doldurarak T.C. Ulaştırma Bakanlığına başvurur. Denetleme
işlemleri 60 gün içerisinde değerlendirilir. Sonucun olumlu olması durumunda “ Havaalanı
İşletme Ruhsatı” verilir.
Havaalanı Sertifikası: İşletme ruhsatı alan işletmeci, havaalanında uçuş emniyeti,
yer emniyeti ve düzen ile verimliliği sağlamak amacıyla havaalanı Yapım, İşletim ve
Sertifikalandırma Yönetmeliği gereği havaalanı için “Havaalanı Sertifikası” almak zorundadır.
- İşletme aşmasında meydana gelecek olan atıksuların arıtılması için biyolojik atıksu
arıtma tesisi planlanmaktadır. Havalimanı işletmecisi atıksu arıtma tesisi için 2012/9 sayılı
Atıksu Arıtma /Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı genelgesi kapsamında Atıksu Arıtma
Tesisi Projesi hazırlatarak ilgili mercilere proje onaylatılacaktır.
İşletme aşamasında 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı (16.08.2011 Tarihli ve 28027
Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca
Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince gerekli tüm çevre izin ve
lisansları alınacaktır.
32
NİHAİ ÇED RAPORU
1.8.4. Zamanlama Tablosu
Söz konusu havalimanı inşaat çalışmalarında ilk etap 42 ayda tamamlanacak olup
daha sonraki etapların inşaatı 1. etabın işletmeye alınması ile devam edecektir. Tüm
etaplarının tamamlanması 25 yıl sürecek olup, inşaat aşamasına ilişkin zamanlama tablosu
aşağıda verilmiştir.
Tablo 7. Zamanla Tablosu
Yapılacak İşler/Dönemler
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
6
2
0
1
7
2
0
1
8
2
0
1
9
2
0
2
0
2
0
2
1
ÇED ve İzinler Süreci
Proje Hazırlıkları
1. ETAP
Kuş Göç Hareketlerinin İzlenmesi
Arazinin Hazırlanması
Hafriyat- Temel Kazı Çalışmaları
Apron,Taksirut ve Pist Dolgusu ve
Beton Kaplama
Terminal ve Diğer Ünite İnşaatları
Peyzaj Çalışmaları
İşletme Aşaması
2. ETAP
Beton Kaplama
İşletme Aşaması
3. ETAP
Beton Kaplama
İşletme Aşaması
4. ETAP
Beton Kaplama
İşletme Aşaması
33
2
0
2
2
2
0
2
3
2
0
2
4
2
0
2
5
2
0
2
6
2
0
2
7
2
0
2
8
2
0
2
9
2
0
3
0
2
0
3
1
2
0
3
2
2
0
3
3
2
0
3
4
2
0
3
5
2
0
3
6
2
0
3
7
2
0
3
8
2
0
3
9
2
0
4
0
2
0
4
1
2
0
4
2
1.8.5.
NİHAİ ÇED RAPORU
Projeye İlişkin Finans Kaynakları
2.900.000.000 € = 6.757.000.000 TL (1€ = 2,33TL) olup, kamulaştırma bedelleri dahil
edilmemiştir. Söz konusu proje kapsamında yap-işlet-devret modeli ile ihaleye çıkılacak ve
ihaleyi kazanan firma tarafından finansal kaynak sağlanacaktır.
BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
2.1.
Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin
Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer alan Yerleşim Yerlerinin,
Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların 1/25.000 Ölçekli
Topoğrafık Harita Üzerinde Gösterimi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın
Çevresinin Panoramik Fotoğrafları
Eyüp İlçeleri’nde kalacak İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin yapılması
planlanmaktadır.
İstanbul'a yapılacak bu projeyi sadece Avrupa yakasında Arnavutköy ve Eyüp
İlçelerini ilgilendirecek bir proje olarak değerlendirmemek gerekir. Söz konusu proje sadece
İstanbul'u değil tüm Türkiye'yi hatta bütün dünyayı ilgilendirecek boyutta bir projedir.
Dolayısıyla proje için seçilen yerin İstanbul ve tüm Türkiye olarak ele alınması gerekmektedir.
Ülkemiz ekonomisinin lokomotifi olan İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık, iktisadi ve
kültürel açıdan en önemli şehridir.
Şehir, iktisadi büyüklük açısından dünyada 34., nüfus açısından belediye sınırları göz
önüne alınarak yapılan sıralamaya göre Avrupa'da, Moskova'dan sonra, ikinci sırada
gelmektedir.
İstanbul Türkiye'nin kuzeybatısında, Marmara kıyısı ve Boğaziçi boyunca, Haliç'i de
çevreleyecek şekilde kurulmuştur. İstanbul kıtalararası bir şehir olup, Avrupa'daki bölümüne
Avrupa Yakası veya Rumeli Yakası, Asya'daki bölümüne ise Anadolu Yakası veya Asya
Yakası denir. Tarihte ilk olarak üç tarafı Marmara Denizi, Boğaziçi ve Haliç'in sardığı bir
yarım ada üzerinde kurulan İstanbul'un batıdaki sınırını İstanbul Surları oluşturmaktaydı.
Gelişme ve büyüme sürecinde surların her seferinde daha batıya ilerletilerek inşa
edilmesiyle 4 defa genişletilen şehrin 39 ilçesi vardır. Sınırları içerisinde ise büyükşehir
belediyesi ile birlikte toplam 40 belediye bulunmaktadır.
Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan İstanbul, M.S. 330 - 395 yılları arasında
Roma İmparatorluğu, 395 - 1204 ile 1261 - 1453 yılları arasında Doğu Roma İmparatorluğu,
1204 - 1261 arasında Latin İmparatorluğu ve son olarak 1453 - 1922 yılları arasında Osmanlı
İmparatorluğu'na başkentlik yapmıştır.
34
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır. Batıda Çatalca Yarımadası, doğuda
Kocaeli Yarımadası'ndan oluşur. Kuzeyde Karadeniz, güneyde Marmara Denizi ve ortada
İstanbul Boğazı'ndan oluşan kent, kuzeybatıda Tekirdağ'a bağlı Saray, batıda Tekirdağ'a
bağlı Çerkezköy, Tekirdağ, Çorlu, Tekirdağ, güneybatıda Tekirdağ'a bağlı Marmara Ereğlisi,
kuzeydoğuda Kocaeli'ne bağlı Kandıra, doğuda Kocaeli'ne bağlı Körfez, güneydoğuda
Kocaeli'ne bağlı Gebze ilçeleri ile komşudur. İstanbul'u oluşturan yarımadalardan Çatalca
Avrupa, Kocaeli ise Asya anakaralarındadır. Kentin ortasındaki İstanbul Boğazı ise bu iki
kıtayı birleştirir. Boğazdaki Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi Köprüleri kentin iki yakasını
birbirine bağlar. İstanbul Boğazı boyunca ve Haliç'i çevreleyecek şekilde Türkiye'nin
kuzeybatısında kurulmuştur.
Söz konusu projeye İstanbul genelinden çıkıp İlçe bazında baktığımızda ise
Arnavutköy ve Eyüp ilçelerini kapsayan, Karadeniz sahiline komşu, 76.500.000 m2'lik devasa
bir projedir.
Proje alanına ait yerbulduru haritası, 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita, Uydu
Görüntüsü, Proje Alanı Fotoğrafları ve Genel Vaziyet eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-1, Ek-2,
Ek-3, Ek-4, Ek-5).
Eyüp Belediyesine bağlı Yukarı Ağaçlı köyüdür. 09.04.2013 Tarihinde gerçekleştirilen 1.
İnceleme Değerlendirme Komisyonu Toplantısında (İDK) Eyüp Belediye Başkanlığı
tarafından Ağaçlı köyünün mağdur olmaması için proje kamulaştırma alanı sınırı dışına
çıkarılması talep edilmiştir. 1. İDK toplantısından sonra konu Ulaştırma Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı tarafından değerlendirilmiş ancak söz konusu talep uygun
bulunmamıştır.
Proje alanı ve yakın çevresini gösteren haritalar rapor eklerinde sunulmuştur. Söz
konusu haritalardan topografik harita Ek-2'de, Sentez haritası (Güncel topografya, planlanan
projeler, kuzey marmara otoyolu, geçici su birikinti alanları, alana yakın rüzgar enerji
santralleri, ilçe sınırları, tali bağlantı yolları, kamulaştırma sınırı, inşaat alanı ve proje alanı
kuzey batısında yapılması planlanan ÇED Olumlu Belgesine sahip yat liman projesini
gösterir harita) EK-6'da, proje alanı yüksekliklerini gösterir harita Ek-7'de, arazi varlığı haritası
(Madencilik ve diğer kullanım alanları, fundalık alanlar, mera alanları, kuru tarım alanları,
orman alanları ve geçici su birikintileri alanlarını gösterir harita) Ek-8'de, alanda bulunan
geçici su alanlarını gösterir harita Ek-9'da, Jeoloji haritası Ek-10'da, Havza koruma alanlarını
ve İSKİ isale hatlarını gösteren harita Ek-11'de ve alandaki maden ruhsatları haritası Ek12'de, mülkiyet durumlarını gösterir harita Ek-14a ve Ek-14b'de sunulmuştur.
35
NİHAİ ÇED RAPORU
Fotoğraf 1: Proje alanı panoramik fotoğrafı
2.2.
Proje Alanının Planlama Bilgileri(*)
(*plan paftalarının, plan uygulama hükümleri ve lejantı ile birlikte "aslının aynıdır"
damgalı şekliyle ÇED Raporuna eklenmesi gerekmektedir)
2.2.1. Proje Yerinin 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı Üzerinde
Gösterimi
15.06.2009 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi
Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü tarafından onaylanan ve 15.04.2013 tarih ve
20104956933 sayılı makbuz ile tahsil edilen 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni
Planından alınan kesitte proje alanı işaretlenmiş olup, pafta, lejant ve plan hükümleri rapor
eklerinde sunulmuştur. Söz konusu proje alanının büyük bir kısmı Çevre Düzeni Planına göre
orman alanında kalmaktadır. Bunun yanında Kırsal Yerleşim Alanı (KY), Kıyı Rehabilite Alanı,
Jeolojik Açıdan Yerleşime Sakıncalı Alan ve Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlarda
kalmaktadır. 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Plan paftası, proje alanını gösterir
Çevre Düzeni Planı kesiti ve plan hükümleri eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-22). Projenin
gerçekleştirilebilmesi için Çevre Düzeni Planında değişiklik yapılması gerekmektedir.
2.2.2. Proje Yerinin Varsa Yürürlükte Bulunan Nazım İmar Planı Üzerinde
Gösterimi
ÇED Raporuna konu proje alanı 08.09.2012 Tarih ve 28405 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan 2012/3573 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile afet riskini bertaraf etmek üzere yeni
yerleşim olarak kullanılması amacıyla 644 Sayılı KHK kapsamında Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nın yetkilendirildiği alanda kalmaktadır. Bu karar eki proje alanlarına ilişkin krokide
Havaalanı Kısmı olarak belirlenmiştir.
36
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi kapsamında alana ilişkin alt ve üst ölçekli plan
kararları ve imar planlarına esas jeolojik – jeoteknik etüt raporları dikkate alınarak; üst ölçekli
planlar ile, Nazım imar planı ve Uygulama İmar Planı, ilgili kurum tarafından hazırlanacak ve
söz konusu çalışmalar Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından sonuçlandırılacaktır.
Ayrıca ilgili kurum ve kuruluşların olumlu görüşleri alınmak suretiyle yürürlükteki mevzuat
uyarınca onay işlemleri tamamlanacaktır.
Ayrıca proje alanı yakın çevresinde 1/5.000 Ölçekli Tayakadın Köyü Nazım İmar Planı,
1/5.000 Ölçekli Ağaçlı Köyü Nazım İmar Planı, 1/1.000 Ölçekli Ağaçlı Uygulama İmar Planı,
1/5.000 Ölçekli Yeniköy mevkii Yat Limanı Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama
imar planı, Arnavutköy Merkez ve Çevresi Revizyon Nazım İmar Planı, Arnavutköy Merkez
ve Çevresi Uygulama İmar Planı ve Derbent Mevkii Nazım İmar Planları bulunmaktadır.
Proje alanının güney batı sınırının içerisine 1/5.000 Ölçekli Tayakadın Köyü Nazım İmar
Planı girmektedir. Söz konu proje alanının içerisinde kalan Nazım İmar Planının kullanımı
lejantına göre orman alanındadır.
37
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 8: Arnavutköy İlçe Sınırları İçerisindeki İmar Planları
Söz konusu imar planları ve ulaşım bağlantı noktaları doğrultusunda Mekansal
Planlama Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü,
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Arnavutköy Belediyesi ve Eyüp Belediyesinin
koordinasyonunda yapılacaktır. Söz konusu ulaşım yolları ve bağlantı yolları Bölüm 2.7,
Bölüm 4.7'de belirtilmiş ve rapor eklerinde Ek-6 ve Ek-6a'da sunulmuştur.
38
NİHAİ ÇED RAPORU
2.2.3. Projeye İlişkin Varsa Onaylı Uygulama İmar Planı Yoksa Plan Teklifi
Proje kapsamında Onaylı Uygulama İmar Planı veya Plan Teklifi bulunmamaktadır.
Konu ile ilgili ÇED Olumlu belgesi alınması ile birlikte alt ve üst ölçekli plan kararları ve imar
planlarına esas jeolojik – jeoteknik etüt raporları dikkate alınarak; üst ölçekli planlar ile,
Nazım imar planı ve Uygulama İmar Planı, ilgili kurum tarafından hazırlanacak ve söz konusu
çalışmalar Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından sonuçlandırılacaktır. Ayrıca ilgili
kurum ve kuruluşların olumlu görüşleri alınmak suretiyle yürürlükteki mevzuat uyarınca onay
işlemleri tamamlanacaktır.
Ayrıca ÇED raporuna konu proje alanının 08.09.2012 Tarih ve 28405 Sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 2012/3573 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki proje alanlarına ilişkin
krokide tanımlanan alan sınırları ile süre gelen zaman zarfında Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nın 15.11.2012 Tarih ve 17687 Sayılı ve 12.12.2012 Tarih ve 19003 Sayılı olurları
ile “rezerv yapı alanı” olarak belirlenmiş olan alan sınırları ve faaliyete ilişkin proje alanının
işaretlendiği harita hazırlanmış olup, eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-33).
2.2.4. 6306 Sayılı "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun" Uyarınca Alandaki Planlama Çalışmaları
Söz konusu proje kapsamında 6306 sayılı kanun gereği afet riski altındaki alanların
dönüştürülmesi ile bu alanlar dışındaki riskli arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve
standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme,
tasfiye ve yenileme çalışmaları yapılacaktır.
2.3.
Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan ve ÇED Yönetmeliği'nin EK-5: Duyarlı
Yöreler Listesi'nde Belirtilen Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına
Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanlarının Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı
Sınırlarının 1/25.000 Ölçekli Harita Üzerinde Gösterimi (proje alanı içerisinde tabiat
varlığı ve doğal sit bulunup bulunmadığına ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünün görüşünün rapora eklenmesi)
Proje alanı ve yakın çevresinde ÇED Yönetmeliği Ek-5’te verilen;
1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
a) Milli Parklar: 09/08/1983 tarihli ve 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. maddesinde
tanımlanan ve bu Kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları"
ve "Tabiat Koruma Alanları” tespit edilmemiştir. Konu ile ilgili proje alanında tabiat varlığı ve
doğal sit alanı bulunup bulunmadığına ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünün görüşü sorulmuştur. İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün
görüşüne göre alanda tabiat varlığı ve doğal sit alanı tespit edilmemiştir. Ancak alanda doğal
sit veya tabiat varlığı bulunması halinde 644 sayılı KHK'nın 13/A maddesi çerçevesinde;
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine göre işlem
yapılacak ve İstanbul 5. Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonuna intikali sağlanarak
komisyon kararına göre değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca Söz konusu İstanbul Valiliği
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşü eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-27).
39
NİHAİ ÇED RAPORU
b) Yaban Hayatı Koruma Sahaları: 01/07/2003 tarihli ve 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu
uyarınca Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve
Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları" bulunmamaktadır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan İstanbul İli Ava Açık ve
Kapalı Alanlar Haritası rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-26).
c) Kültür ve Tabiat Varlıkları: 21/07/1983 tarihli ve 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2,
3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak
tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı
Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan
alanlar proje alanı sınırları içerisinde tespit edilmemiştir.
Konu ile ilgili proje alanında tabiat varlığı ve doğal sit alanı bulunup bulunmadığına
ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşü sorulmuştur. İstanbul
Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşüne göre alanda tabiat varlığı ve doğal sit
alanı tespit edilmemiştir. Ancak tespit edilmesi durumunda 644 sayılı KHK'nın 13/A maddesi
çerçevesinde; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
doğrultusunda işlem yapılacaktır. Söz konusu İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünün görüşü eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-27).
Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün
23.01.2013 Tarih ve 10208 Sayılı yazısına göre 2863 sayılı yasa kapsamında proje alanında
Tayakadın Mahallesi 6 Pafta, 2136 parselde yer alan taşınmazın ve Yeniköy Mahallesi 12
Pafta, 831 parselde yer alan taşınmazların Sivil Mimarlık Örneği oldukları ve koruma
gruplarının II olarak belirlendiği vurgulanmıştır. Ancak bu yapılar Çevre ve Şehircilik
Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru Dosyasındaki 91.666.158 m2'lik alan dikkate alındığında
proje alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Söz konusu ÇED Başvuru Dosyasındaki alan
daraltılmış Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanından çıkartılarak proje alanı
daraltılmıştır. Revize edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre
Pafta, 831 parselde yer alan taşınmazların proje alanı sınırları dışında kaldığı tespit
edilmiştir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün
05.04.2013 Tarih ve 68351 Sayılı yazısında da belirtildiği üzere; İstanbul 1 Numaralı Bölge
Kurulunun 14.03.2013 tarih ve 497 sayılı kararında; alanda yapılacak bütün fiziki-inşai
uygulamalarda ve İSKİ'nin bilgi amaçlı gönderdiği su galeri hattı üzerinde herhangi bir kültür
varlığına rastlanılması durumunda 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun Haber Verme Zorunluluğu başlıklı 4. maddesinin gereği en yakın Mülki İdare
Amirliğe veya Müze Müdürlüğüne haber verilecektir.
ç) Su Ürünleri Kanunu: 22/03/1971 tarihli ve 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında
olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır. Ancak alandaki geçici su
birikintileri ile ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına başvuruda bulunularak alanların
söz konusu kanuna tabi olup olmadığı görüşü sorulacak ve alanlar ile ilgili izinler alınacaktır.
40
NİHAİ ÇED RAPORU
d) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği: 31/12/2004 tarihli ve 25687 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20’nci maddelerinde tanımlanan
alanlar; Proje alanının batı sınırının bir kısmı Terkos Barajı r4fe koruma alanına ve uzun
mesafe koruma alanına, proje alanının güney sınırı ise Alibey Barajı uzun mesafe koruma
alanına girmektedir. Konu ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar
yürütülerek inşaata başlanmadan önce gerekli izinler ve tedbirler alınacaktır. Proje alanının
Terkos Barajı orta mesafe koruma alanına giren kısmında herhangi bir yapılaşmaya
gidilmeyecektir. Söz konusu alan eklerde sunulan Havza ve İSKİ İsale Hatları Haritasında
işaretlenmiştir(Bkz.Ek-11).
e) Hassas Kirlenme Bölgeleri: 02/11/1986 tarihli ve 19269 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49’uncu maddesinde tanımlanan
"Hassas Kirlenme Bölgeleri" bulunmamaktadır.
f) Özel Çevre Koruma Bölgeleri: 09/08/1983 tarihli ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu
maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve
ilan edilen alanlar bulunmamaktadır.
g) Boğaziçi Kanunu: 18/11/1983 tarihli ve 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma
altına alınan alanlar bulunmamaktadır.
ğ) Orman Kanunu: 31/8/1956 tarihli ve 6831 Sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı
sayılan yerler: Proje alanının arazi kullanımlarına göre 6.172 hektarı orman arazisi içinde
kalmaktadır. Söz konusu proje için orman arazisi kullanımı ile İstanbul Orman Bölge
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacak ve ortak çalışmalar yürütülecektir.
h) Kıyı Kanunu: 4/4/1990 tarihli ve 3621 Sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen
alanlar bulunmamaktadır. Yapılması planlanan İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi
kapsamında kıyı kenar çizgisinden ileride herhangi bir şekilde yapılaşmaya gidilmesi ve
deniz dolgusunun yapılması bu aşamada planlanmamaktadır. Rapor eklerinde sunulan genel
vaziyet planına bakıldığında mor renk ile gösterilen kıyı kenar çizgisi ile deniz arasında olan
kısmında herhangi yapılaşmanın olmayacağı görülmektedir(Bkz.Ek-5). Söz konusu proje
kapsamında ilerleyen yıllarda projeye entegre edilecek kıyı yapısı ve deniz dolgusunun
yapılması planlanması durumunda ÇED yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
ı) Zeytinciliğin Islahı Kanunu: 26/1/1939 tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve
Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
41
NİHAİ ÇED RAPORU
i) Mera Kanunu: 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar proje alanı ve yakın
çevresinde 236 hektar mera alanı bulunmaktadır. Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde 1
adet, Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz
bulunmaktadır. 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1. Fıkrasında yer alan "Tahsis
amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu kanunda gösterilenden başka şekilde
yararlanılamaz." Hükmü gereğince İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi uygulama sahası
içinde yer alan köylerde bulunan mera, yaylak, kışlak ve umuma ait çayır ve otlak alanları ile
harman yeri, sıvat yeri, eyrek yeri ve panayır gibi kamu orta mallan hakkında Ulaştırma,
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1.
Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince İl Mera Komisyonu Başkanlığından Tahsis Amacı
Değişikliği talebinde bulunulacak vasıf değişikliği yapılıp taşınmazların Hazine adına tescili
yapılmadan iş ve işlemlere başlanılmayacaktır.
j) Sulak Alan: 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” 4. maddesinde tanımlanan alanlar: Proje
sahası içerisinde maden işletmelerinin oluşturduğu 70 adet büyüklü küçüklü geçici su
birikintileri bulunmaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintilerinin suları,
kullanma ve sulama suyu olarak kullanılacaktır. Daha sonra hafriyat ve dolgu malzemesi ile
doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek ve içerisindeki canlı yaşamı yok
olacaktır. Proje sahasının kuzeybatısında 2,5 km mesafede Terkos Gölü yer almaktadır.
70 adet büyüklü küçüklü su birikintisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ve
komisyonun görüşüne açılan ÇED Raporunda "Göl ve Sulak Alan" olarak tanımlanmış
olmakla birlikte 09.04.2013 tarihinde gerçekleştirilen İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1.
Toplantısında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından "söz konusu su
kaynaklarının madencilik faaliyetleri sonucu oluştuğu, bu alanların yağmur suları ile
dolduğu ve bir akarsu veya devamlı su kaynağı ile beslenmediğinden göl olarak
nitelendirilmemesi gerektiği" ifade edildiğinden, Nihai ÇED Raporunun bu ve diğer
bölümlerinde büyüklü küçüklü geçici su birikintileri olarak tanımlanmıştır.
2.
Proje Alanı ve Yakın Çevresinde; Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası
Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
a) Bern Sözleşmesi: 20/2/1984 tarihli ve 18318 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi"
(BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme
Alanları" bulunmamaktadır.
b) Barcelona Sözleşmesi: 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona
Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır.
ı) Akdenize Özel Koruma Alanı: 23/10/1988 tarihli ve 19968 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği
ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır.
42
NİHAİ ÇED RAPORU
ıı) Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit: 13/9/1985 tarihli Cenova
Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan
"Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar
bulunmamaktadır.
ııı) Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türleri: Cenova Deklerasyonu’nun 17.
maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve
beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır.
c) Kültürel Miras" ve "Doğal Miras: 14/2/1983 tarihli ve 17959 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren" Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1.
ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras"
ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır.
ç) Ramsar: 17/5/1994 tarihli ve 21937 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların
Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar
bulunmamaktadır.
d) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi: 27/7/2003 tarihli ve 25181 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamında korunan alanlar
bulunmamaktadır.
3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Korunması Gereken Alanlar
a) Tabii karakteri korunacak alan: Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri
korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri
korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), bulunmamaktadır.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi
kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II.
sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Proje alanı içerisinde 236 hektar mera,
60 hektar kuru tarım (nadassız), alanı yer almaktadır. Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde
1 adet, Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1
.Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince İl Mera Komisyonu Başkanlığından Tahsis Amacı
43
NİHAİ ÇED RAPORU
Ayrıca İstanbul Bölgesi 3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan
köylerden Yeniköy Köyünde Marjinal ve Mutlak Tarım arazileri bulunmaktadır. 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13, Maddesi (d) Bendi kapsamında Mutlak
Tarım Arazileri için "arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine
uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir.", Marjinal Tarım Arazileri için ise "toprak
koruma projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis
edilebilir." Hükümleri yer almaktadır. 5403 sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması
için İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne başvuruda bulunulacak ve
parsellerin Tarım Dışı Amaçla Kullanımının uygun bulunması durumunda iş ve işlemlere
başlanılacaktır.
c)
Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı,
tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen
derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem
taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren
kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler;
Proje sahası içerisinde maden işletmelerinin oluşturduğu 70 adet büyüklü küçüklü
geçici su birikintileri bulunmaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintileri suları,
doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek olup, bu alanlar ve yakınlarındaki
sucul yaşam ve canlı yaşam yok olacaktır.
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, proje alanı ve yakın çevresinde
bulunmaktadır. Proje alanında 70 adet büyüklü küçüklü geçici su birikintileri bulunmaktadır.
Proje sahasına kuzeybatıda 2,5 km mesafede Terkos gölü yer almaktadır. Ayrıca proje
alanında birçok akar ve kuru dere bulunmaktadır söz konusu dereler, su birikintileri zemin
ve arazi düzenleme çalışmaları sonucu doğal özelliklerini yitirecek hafriyat ve dolgu
malzemesi ile doldurulacaktır. Bu alanlar ve yakınlarındaki sucul yaşam ve canlı yaşam yok
olacaktır.
d)
biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları: Bilimsel araştırmalar için
önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik
olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv
alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar proje
alanı ve yakın çevresinde bulunmamaktadır.
Proje alanında ve etki alanında; dağlık, milli parklar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb.
önemi olan alanlar, erozyon alanları, potansiyel erozyon alanları ile 167 Sayılı Yeraltısuları
Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler kapsamında; kaynak olarak
kullandığımız http://geodata.ormansu.gov.tr/3d/indexv5.aspx veri tabanı ve diğer
araştırmalarda yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
Ancak ÇED süreci kapsamında ilgili resmi kurum ve kuruluşlarca belirlenen, güncel
veri tabanına (http://geodata.ormansu.gov.tr/3d/indexv5.aspx) işlenen veya onaylanan
duyarlı yöreler olması durumunda, gerekli bilgi ve açıklamalar yapılacak gerekli koruma
önlemleri alınacaktır. Duyarlı yöre haritası Ek-23'de verilmiştir.
44
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje sahasının ÇED Yönetmeliği'nin EK-5: Duyarlı Yöreler Listesi'nde Belirtilen
Hassas Alanlara göre konumu Ek-11’te verilen Korunan Alanlar haritasında belirtilmiştir.
2.4.
Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu
Altında Bulunan Araziler
Proje kapsamında proje etki alanında devletin yetkili organlarının hüküm ve
tasarrufu altında bulunan alanlar proje alanının %77,52'lik kısmını oluşturmaktadır. Proje
alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-14a ve Ek-14b).
Projenin orman sayılan yerlere rastlayan kısımlarına ilişkin kamulaştırma söz konusu
olmayıp söz konusu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 17. maddesi gereği İstanbul
Orman Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır.
Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde 1 adet, Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar
Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz bulunmaktadır. 4342 sayılı Mera Kanununun 14.
Maddesi 1. Fıkrasında yer alan "Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu
kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz." Hükmü gereğince İstanbul Bölgesi 3.
Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan köylerde bulunan mera, yaylak, kışlak ve
umuma ait çayır ve otlak alanları ile harman yeri, sıvat yeri, eyrek yeri ve panayır gibi kamu
orta mallan hakkında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 4342 sayılı
Mera Kanununun 14. Maddesi 1 .Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince İl Mera Komisyonu
Başkanlığından Tahsis Amacı Değişikliği talebinde bulunulacak vasıf değişikliği yapılıp
taşınmazların Hazine adına tescili yapılmadan iş ve işlemlere başlanılmayacaktır. Ayrıca
İstanbul Bölgesi 3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan köylerden Yeniköy
Köyünde Marjinal ve Mutlak Tarım arazileri bulunmaktadır. 5403 sayılı Toprak Koruma ve
Arazi Kullanımı Kanununun 13, Maddesi (d) Bendi kapsamında Mutlak Tarım Arazileri için
"arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile
Bakanlık tarafından izin verilebilir.", Marjinal Tarım Arazileri için ise "toprak koruma
projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir."
Hükümleri yer almaktadır. 5403 sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması için
İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne başvuruda bulunulacak ve parsellerin
Tarım Dışı Amaçla Kullanımının uygun bulunması durumunda iş ve işlemlere başlanılacaktır.
Söz konusu projenin inşaat ve işletme aşamasında, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su
Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
45
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 8: Proje kapsamında tapuya kayıtlı özel mülkiyet ve kamu mülkiyetindeki araziler
ÖZEL
MÜLKİYET
KAMU
MÜLKİYETİ
Özel Şahıs
1,157,819.29 1.51%
Özel Şirket
342,651.33 0.45%
Vakıf
18,953.29 0.02%
Davalı
372,393.64 0.49%
TOPLAM ÖZEL
1,891,817.55 2.47%
Maliye Hazinesi
14,756,289.50 19.29%
Cami-Okul-Mezarlık-Kıyı Emn. Gn. Md.
TOPLAM KAMU
52,673.99 0.07%
14,808,963.49 19.36%
Diğer
495,883.05 0.65%
TOPLAM
17,196,664.09 22.48%
Proje alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-14a ve Ek14b).
2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler
Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında
yer alan askeri yasak bölgeler bulunmaktadır. Konu ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığına
görüş sorulmuş ve 26.02.2013 tarih ve MTİY:8430-97-13/İnş. Eml. ve NATO Güv. Yat. D.
İnş. Grp. Enj. Ver. ve Çev. Ynt. Ş. sayılı yazısına göre;
a) Proje bölgesinde, 23'üncü Mot.P.Tüm.K.lığına ait İhsaniye Mayın Deposunun
bulunduğu arazinin Millî Savunma Bakanlığına tahsisli olmadığı, ayrıca deponun 2000
yılından beri kullanılmadığı ve gelecekte de kullanılmasının düşünülmediği,
b) Yapılması planlanan en yakın piste yaklaşık 6.300 metre mesafede bulunan ve arazi
kotu 70 metre olan Dz.K.K.lığına bağlı Karaburun Sahil Gözetleme Karakol Komutanlığının
havaalanı için yapılacak mania planından etkilenmeyeceği,
c) Proje alanı sınırına yaklaşık 350 metre, Pist-1 olarak planlanan alana ise 1000-1500
metre mesafede Hv.K.K.lığına bağlı 15'inci Füze Üs Hiz.Mhf.Tk.K.lığının (Odayeri)
bulunduğu, bu bölgenin İstanbul ilinin hava savunması için önümüzdeki yıllarda uzun menzilli
hava savunma sistemlerinin konuş yeri olmasının öngörüldüğü, bu suretle hava savunma
sistemleri ile havalimanı kolaylıklarının elektronik yayınlarının birbirlerini etkileyebileceği
ancak karşılıklı protokoller ile (frekans yönetimi vb.) konunun çözülebileceği,
ç) Sonuç olarak söz konusu projenin askerî gerekler yönünden sakınca teşkil etmeyeceği
belirtilmiştir.
Milli Savunma Bakanlığına görüş yazısı eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-28).
Söz konusu alanlar ile ilgili olarak 26.02.2013 tarih ve MTİY:8430-97-13/İnş. Eml. ve
NATO Güv. Yat. D. İnş. Grp. Enj. Ver. ve Çev. Ynt. Ş. sayılı yazıda belirtildiği üzere inşaat ve
işletme aşamasında Milli Savunma Bakanlığı ile ortak çalışmalar yürütülecek ve protokoller
yapılacaktır.
46
NİHAİ ÇED RAPORU
2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar
Proje Alanı ve Etki Alanında Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis
Edilmiş Alanlar aşağıdaki gibidir.
KAMU
MÜLKİYETİ
Maliye Hazinesi
14,756,289.50 19.29%
Cami-Okul-Mezarlık-Kıyı Emn. Gn. Md.
TOPLAM KAMU
52,673.99 0.07%
14,808,963.49 19.36%
Konu ile ilgili olarak ilgili kurumlardan alınacak görüş doğrultusunda hareket
edilecektir. Ayrıca proje alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-14a
ve Ek-14b).
2.5.
Proje Alanının Manialı veya Maniadan Arındırılmış Bölge Olup Olmadığına İlişkin
Bilgi Verilmesi
Mania: Uçakların yer hareketleri için kullanılan yüzeylerde bulunan veya uçuştaki
uçağın korunması için belirlenmiş yüzeyleri aşan bütün geçici, sabit ya da seyyar cisimler
veya bunların bir kısmını,
Maniadan arındırılmış bölge: İç yaklaşma yüzeyi, iç geçiş yüzeyi, temkinli iniş
yüzeyi, ve şerit sahanın, bu yüzeylerle sınırlanmış bölümü üzerinde, seyrüsefer amacıyla
monte edilmiş, kırılabilir hafif kitlelerin dışındaki sabit maniaların ihlal etmediği hava sahasını
ifade eder.
Proje kapsamında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak olan
Mania Planı kriterlerine uyulacaktır.
2.6.
Proje Alanının Mülkiyet Durumu
Kamulaştırma sınırının veya faaliyet ünitelerinin şahıs arazilerinde kalan kısımlarında
ise hak sahipleriyle anlaşma yoluna gidilerek araziler kamulaştırılacaktır. Proje alanı
kapsamında taşınmazların kamulaştırılması sırasında tarla, bağ ve bahçeleri kamulaştırılan
ancak ikametleri etkilenmeyen yöre halkının mevcudiyeti durumunda, bu şahıslara ait
ikametlerin de kamulaştırılması ihtimali de dikkate alınacaktır. Kamulaştırma işlemlerinin
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 7, 8 ve 11. maddeleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan bilgi
ve belgeler temin edilip anlaşmalar dahilinde yapılması halinde projenin gerçekleştirilmesinde
problem yaratmayacaktır.
Proje alanının mülkiyet durumu Tablo-8'de sunulmuştur.
47
NİHAİ ÇED RAPORU
2.6.1. Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma
arazisidir(Bkz.Ek-8). Proje alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek14a ve Ek-14b).
Faaliyet ünitelerinin şahıs arazilerinde kalan kısımlarında hak sahipleriyle anlaşma
yoluna gidilerek araziler kamulaştırılacaktır. Proje alanı kapsamında taşınmazların
kamulaştırılması sırasında tarla, bağ ve bahçeleri kamulaştırılan ancak ikametleri
etkilenmeyen yöre halkının mevcudiyeti durumunda, bu şahıslara ait ikametlerin de
kamulaştırılması ihtimali de dikkate alınacaktır. Kamulaştırma işlemleriyle ilgili olarak İstanbul
TOKİ idaresi, ilgili Müdürlükler ile koordineli çalışılacaktır.
Projede köy yerleşim alanlarına denk gelen kısımlar için İstanbul TOKİ idaresi
çalışmaları yürütecektir. Proje sahası içerisinde kalan mera, yaylak, kışlak alanlarının tespiti
yapılarak İstanbul İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne başvuru yapılacaktır. Proje
kapsamsında 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile Tarım Arazilerinin
Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik kapsamında gerekli izinlerin alınması için
İstanbul İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne başvuru yapılacaktır.
Kamulaştırma işlemleri;
- Faaliyet ünitelerinin oturduğu tüm alanların hali hazır haritalarının (1/1.000 veya
1/5.000 ölçekli) yapılması,
- Bu alanların bağlı bulunduğu Kadastro Müdürlüklerine başvurularak 1/5.000 ölçekli
STK paftalarının temini,
- Parsellerin mülkiyet durumlarının Tapu Müdürlüğünden tespit edilmesi,
- Parseller ve mülkiyet durumlarının işlendiği kamulaştırma planının hazırlanması,
- Bu planların sahanın bağlı bulunduğu Kadastro Müdürlüklerine onaylattırılması,
-Orman alanları için kamulaştırma söz konusu değildir. Bu alanlarda 6831 Sayılı
Orman Kanunu’nun 17. Maddesi gereğince izin alınacaktır.
- Şahıs arazilerinin satın alınması, şeklinde gerçekleştirilecektir.
Proje kapsamındaki kamu kurumları, vakıf, maliye, hazine, gerçek ve tüzel şahıslara
ait mezarlık, okul, cami, orman, yapılar, vb. deplase, tahsis ve izin işlemleri, kamulaştırma
işlemleri altında Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yürütülecektir.
48
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu işlemler, “ÇED Olumlu” belgesinin alınmasına müteakip yapılacaktır.
Kamulaştırma işlemleri tamamlanmadan ve meri mevzuat kapsamında gerekli izinler
alınmadan hiçbir şekilde inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır.
2.6.2. Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (gerek
proje alanı gerekse yol yapımı için kamulaştırılacak alan içerisinde bulunan yapı adedi
ve nüfus bilgileri hakkında da bilgi verilmeli, kamulaştırılacak alanlar 1/25.000 ölçekli
harita üzerinde gösterimi yapılmalıdır)
Tablo 9: Proje Kapsamında Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Adetleri
İlçe, Mahalle
Adet Tapu Alanı
Arnavutköy
358 7.353.364
İmrahor
6
3.564.539
Arazi
1
2.903.000
Tarla
5
661.539
Tayakadın
1
1.295
Tarla
1
1.295
Yeniköy
351 3.787.530
Bahçe
1
2.781
Çalılık
1
4.750
Çayır
6
25.060
Müfrez Tarla
1
373
Tarla
342 3.754.566
Eyüp
167 683.659,24
Ağaçlı
130 471.149
2370
2
7.855
Arsa
5
9.243
Bahçeli Ev
1
2.300
Bahçeli Kargir İlkokul
1
760
Bahçeli Kargir Ve Kerpiç Ev Ahır
1
1.990
Bahçeli Kerpiç Ahır
2
4.765
Bahçeli Kerpiç Ev
7
18.788
Bahçeli Kerpiç Ev Ve Ahır
4
9.145
Bahçeli Kerpiç Ev Ve Ahır Ve Samanlık
3
4.750
Bahçeli Üç Kerpiç Ev Ve İki Ahır Ve Bir
Samanlık
1
2.300
Cami Ve Bahçesi
1
3.030
Çalılık
2
3.792
Evvelce Bahçeli Ev Halen Arsa
4
6.743
Evvelce Ev Halen Arsa
1
2.256
Evvelce Ev Şimdi Arsa
1
1.340
Evvelce Ev Ve Bahçesi Halen Arsa
1
3.520
Evvelce Hane Bahçe Şimdi Arsa
1
2.260
49
Evvelce Hane Bahçe Şimdi Arsa
Evvelce Tarla Halen Çalılık
Hali Arazi
İçinde Evi Olan Tarla
İçinde Evi Olan Tarla
Mezarlık
Önce Arsa Şimdi Bahçeli Kerpiç Ev
Tarla
Akpınar
Arsa
Köy Tarlası
Tarla
İhsaniye
Bahçe
Meşelik
Tarla
Tarla Ve Meşelik
Genel Toplam
NİHAİ ÇED RAPORU
1
3
1
1
1
1
1
83
21
1
1
19
16
4
3
3
6
525
800
15.968
5.312
6.944
5.450
46.224
845
304.769
125.260
2.560
8.400
114.300
87.250,24
18.174,64
8.566
10.419,6
50.090
8.037.023,24
Proje alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-14a ve Ek14b).
kamulaştırılması ihtimali de dikkate alınacaktır. Kamulaştırma işlemlerinin 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanunu 7, 8 ve 11. maddeleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeler
temin edilip anlaşmalar dahilinde yapılması halinde projenin gerçekleştirilmesinde problem
yaratmayacaktır.
çalışmaları yürütecektir. Kamulaştırılacak yerleşim birimi “ÇED Olumlu” belgesinin
alınmasına müteakip yapılacaktır.
Proje alanını ve kamulaştırma sınırını gösterir Sentez haritası (Güncel topografya,
planlanan projeler, kuzey marmara otoyolu, geçici su birikinti alanları, alana yakın rüzgar
enerji santralleri, ilçe sınırları, tali bağlantı yolları, kamulaştırma sınırı, inşaat alanı ve proje
alanı kuzey batısında yapılması planlanan ÇED Olumlu Belgesine sahip yat liman projesini
gösterir harita) Ek-6'da sunulmuştur.
2.6.3.
Kamulaştırma Bedeli
Projenin şahıs arazilerinde kalan kısımlarında yapılacak olan kamulaştırmanın bedeli
“ÇED Olumlu” belgesinin alınmasına müteakip belirlenecek olup, mal sahipleri ile karşılıklı
olarak anlaşmalar dahilinde TOKİ tarafından yürütülecektir. Kamulaştırma bedeli T.C.
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından ödenecektir.
50
2.7.
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanına Ulaşım Bilgileri
2.7.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının
Adı ve Mesafesi, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Üzerinde Gösterimi
Projenin inşaatı esnasında proje alanının güneydoğusundan geçen D010 Hasdal Kemerburgaz Yolu ve proje alanının içinden geçen Tayakadın-İhsaniye karayolu
kullanılacaktır.
Örcünlü - Oklalalı yolu ve D69 Çatalca -İstanbul yolu, D 100 E-5 Karayolu kullanılacaktır. Söz
konusu yollar ek-6, ek-6a ve Şekil-2, 3, 4, 5, 6 ve 7'de görülebilmektedir.
İşletme aşamasında araçlar havalimanına geliş-gidiş için mevcut D010 KemerburgazHasdal karayoluna ilaveten proje alanının güneyinden (Odayeri Mevkii) geçirilmesi planlanan
Kuzey Marmara Otoyolu ile havalimanı içerisinde yeni yapılması planlanan yolları
kullanacaktır. Ayrıca proje alanının içerisinden geçen Tayakadın- İhsaniye karayolu
güzergâhının proje alanının güneyine kaydırılması planlanmaktadır(Bkz. Ek-6a). Bu hususta
Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir.
Proje kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6'da sunulan Sentez Haritası’nda
gösterilmiştir. Haritadan da görüleceği üzere proje alanının güneyinden geçen yollara ilave
olarak proje alanı batı sınırından geçen ve proje alanına kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun
açılması planlanmaktadır.
2.7.2. Proje Alanının Karayolları Genel Müdürlüğü Tarafından İhalesi Yapılan ve
Proje Yapım Çalışmaları Devam Etmekte Olan "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz
Geçişi Dahil) Projesine" Olan Mesafesi, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafık Harita Üzerinde
Gösterimi
Proje sahasının, ihalesi yapılmış ve proje yapım çalışmaları devam etmekte olan
"Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Geçişi Dahil) l.Etap” projesine cephesi bulunmaktadır.
Söz konusu proje güzergâhı Ek-6’da sunulan Sentez Haritasında da görüldüğü üzere proje
alanının güneyinde hemen sınırından geçecektir. Haritadan da görüleceği üzere proje
alanının güneyinden geçen yollara ilave olarak proje alanı batı sınırından geçen ve proje
alanına kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun açılması planlanmaktadır.
Ayrıca proje sahasının içinden 020-06 kontrol kesim numaralı (Saray-Çatalca), (02005/569-01) DYA-Hasdal Devlet Yolu geçirilecektir. Bahse konu proje alanı içerisinde kalacak
olan 020-06 kontrol kesim numaralı (Saray-Çatalca), (020-05/569-01) DYA-Hasdal Devlet
Yolu ile ilgili güzergah değişikliği yapılması durumunda Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü İle
yapılacak protokol çerçevesinde gerekli işlemler yapılacaktır.
51
NİHAİ ÇED RAPORU
Kuzey Marmara Otoyolu projesi 3. Boğaz köprüsünün devamında Odayeri
mevkiinden geçerek proje alanının güneyinden uzanmaktadır. Ek-6a’da görüldüğü gibi
Tayakadın-İhsaniye arası D-020 Devlet Karayolu Revize Güzergah başı K-01 Yassıören
Kavşağı ile başlamakta, 32. Km’de Göktürk kavşağı ile sona ermektedir. Bu hattın 19.
Km’sinde Havalimanına ana giriş bağlantısı söz konusudur. Kuzey Marmara Otoyolu söz
konusu revize hattın güneyinden geçmekte olup, 11. ve 19. Km’de Tayakadın-İhsaniye
yoluna bağlantısı vardır. Söz konusu bağlantı yollarından havalimanına geçiş söz konusu
olacaktır.
2.7.3. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım İçin Kullanılacak
Yollar, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafık Harita Üzerinde Gösterimi (Karayolları 1. Bölge
Müdürlüğü görüşü rapora eklenmelidir)
Projenin inşaatı esnasında proje alanının güneyinden geçen D010 Hasdal Kemerburgaz Yolu ve proje alanının içinden geçen Tayakadın-İhsaniye karayolu
kullanılacaktır.
kullanacaktır. Ayrıca proje alanının içerisinden geçen Tayakadın-İhsaniye karayolu
güzergâhının proje alanının güneyine kaydırılması planlanmaktadır. Bu hususta Karayolları
1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir.
Bahse konu Tayakadın-İhsaniye Yolu 11. (K-01 Kavşağı) ve 23. Km’ler (K-11
İhsaniye Kavşağı) arasında deplase edilecektir. Söz konusu yol Hasdal KavşağıKemerburgaz- Yassıören-Çatalca Devlet yolu projesinin bir kısmında yer almaktadır. Konu ile
ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından İstanbul Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğü’ne başvuruda bulunularak bu hususun ÇED kapsamında
değerlendirilmesi talep edilmiştir. Ek-32’de sunulan İstanbul Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü’nden alınan yazıya göre söz konusu yolun 1993 yılında yatırım programına
alınması nedeniyle ÇED Yönetmeliğinin Geçici 3. Maddesine göre değerlendirildiği
bildirilmiştir. Buna göre söz konusu devlet yolu ÇED kapsamından muaf tutulmuştur. Söz
konusu havalimanı projesinin Nihai kararı alındıktan sonra deplase edilecek yol ile ilgili olarak
Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne üst yazı ile
başvurularak ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep edilecektir.
52
NİHAİ ÇED RAPORU
yürütülecektir. Çalışmalar yürütülürken gerektiği takdirde yol deplasmanları yapılacak
protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir.
sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde
mevkiinden geçerek proje alanının güneyinden uzanmaktadır. Ek-6a’da görüldüğü gibi
olacaktır.
Ayrıca Ek-6a’da görüldüğü gibi havalimana bağlantı için kuzey bağlantı yolu açılması
planlanmaktadır. Söz konusu yol ile ilgil faaliyet sahibi tarafından Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğüne üst yazı ile başvurularak ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep edilecektir.
2.7.4. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri
Yapılması planlanan ve yukarıda belirtilen Kuzey-Marmara Otoyolu proje alanına
ulaşım amacıyla kullanılabilecek alternatif bir güzergah olarak değerlendirilebilir. Ayrıca söz
konusu proje alanının kuzeybatısına yapılması planlanan yat limanı ve ilerde yapılması
planlanan tren/metro hatları ile havalimanına ulaşım kolaylığı açısından alternatif olarak
değerlendirilebilir(Bkz.Ek-6). Yapılması planlanan tren ve metro hatları proje ile eş zamanlı
yürütülecektir.
53
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
3.1.
Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre
belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi)
Projenin etki alanını belirlerken, fiziksel ve biyolojik çevre açısından etki alanları ile
sosyal ve ekonomik çevre açısından etki alanlarının ayrı düşünülmesi gerekir. Fiziksel ve
biyolojik çevreye etkiler, inşaat çalışmaları esnasında inşaat alanı dış sınırından itibaren toz
ve egzoz gazı emisyonlarına göre 2 km ile ifade edilebilirken, tesisin işletmeye alınmasıyla
bu mesafe uçakların gürültüsü sebebiyle uçaktan uzaklık olarak 900 metreye kadar
düşebilecektir. Ancak projenin inşaat aşamasında alanda bulunan akarsuların yataklarının
tahrip edilmesi sonucu proje alanı sınırının 2,5 km batısındaki Terkos Gölü, proje alanı
sınırının 12 km güney doğusundaki Alibey Barajı ve planlama aşaması devam eden proje
alanı sınırının 9 km güney doğusundaki Pirinççi Barajının su toplama miktarlarında azalma
ve yüzeysel akışlarla kirlilik yüklerinde artma beklenmesinden dolayı proje etki alanı proje
alanı merkezinden itibaren 12 km çaplı bir çemberi içine alacak şekilde belirlenmiştir.
Alibeyköy ve planlama aşaması devam eden Pirinççi barajının, uçakların iniş ve kalkış
yönlerine göre, hakim rüzgar yönü ve söz konusu bölgelerin pistlere olan uzaklıkları dikkate
alındığında uçaklardan kaynaklı emisyonlardan etkilenmesi beklenmemektedir. Ancak
projeden kaynaklanacak araç trafiğinin bölgedeki ana alterlerde yaklaşık olarak % 120
oranında artmasından dolayı alanın mevcut kirlilik yükünün artması, ormanlık alanların tahrip
edilmesi ve bölgedeki barajlara su temin eden akarsuların debisinin azalması sebebiye
barajlardaki su seviyelerinde azalma beklenmektedir. Ayrıca barajlara su temin eden
akarsulara karışması beklenen kirliliğin; bu akarsularla birlikte barajlara taşınması da söz
konusu olacaktır. Konu ile ilgili belirtilen bu etkilerin en aza indirilmesi için gerekli koruma
önlemleri alınacak ve uygulama planı esnasında DSİ 14. Bölge Müdürlüğü’nün görüşleri
alınarak dere yatakları ile ilgili düzenlemeler koordineli olarak yürütülecektir.
Şekil 9: Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Göller, Akarsular ve Uçak Yaklaşım Yönleri
54
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 10: 12 km Çaplı Proje Etki Alanı
Projeden kaynaklanabilecek çevresel etkiler; fiziksel-biyolojik çevreye olası etkiler,
doğal coğrafya ve jeolojik yapı üzerine etkiler, kara ekosistemine etkiler, toprak kaynaklarına
etkiler, arazi kullanımına etkiler, hava kalitesine etkiler, gürültü etkileri olarak incelenebilirken
bunların yanı sıra sosyo-ekonomik çevreye olası etkiler kamulaştırma etkileri, sosyal yapıya
etkiler ve ekonomik yapıya etkilerden söz edilebilir. Bu etkiler dikkate alınarak proje etki
alanında kalan alanları aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz.
a) Proje faaliyetlerinden sürekli etkilenecek alanlar (projeden kaynaklı doğal özelliği
kaybedilen alanlar),
b) Projenin inşaat faaliyetlerinden etkilenen fakat inşaat faaliyetleri tamamlandıktan sonra
etkilerin ortadan kalktığı alanlar,
c) Proje faaliyetlerinden kaynaklı sosyal ve ekonomik yönden etkilenen alanlar,
a) Proje faaliyetlerinden sürekli etkilenecek alanlar, projeden kaynaklı doğal
özelliği kaybedilen alanlar
Proje kapsamında yapılması planlanan ünitelerin (pist, apron, üst yapılar vb.),
yapılacağı alanda hafriyat çalışmaları ile doğal ekosistem (orman alanları, 70 adet canlı
yaşamı barındıran büyüklü küçüklü su birikintileri, akar ve kuru dereler, tarım alanları, mera
alanları) ortadan kaldırılacaktır. Böylece ünitelerin inşa edilmesiyle birlikte bu alanların doğal
bitki örtüsü ve doğal özelliği ortadan kalkmış olacaktır.
55
NİHAİ ÇED RAPORU
b) Projenin inşaat faaliyetlerinden etkilenen
tamamlandıktan sonra etkilerin ortadan kalktığı alanlar
fakat
inşaat
faaliyetleri
Proje kapsamında yer alan ünitelerin (pist, apron, terminal binası, vb.) inşaatı
aşamasında oluşacak toz, gürültü gibi olumsuz etkiler inşaat bittiğinde ortadan kalkacaktır.
Bu nedenle inşaat aşamasındaki faaliyetler sırasında oluşacak toz, gürültü vb. etkilerden
etkilenebilecek alanlar (en yakın yerleşim yerleri) inşaat bittiğinde bu olumsuz etkilerden
etkilenmeyecektir. Ancak işletme şartlarından kaynaklanacak gürültü kirliliği devam edecektir.
Projenin inşaat aşamasındaki çevresel etkiler (toz-gürültü-vibrasyon-trafik vb.) dikkate
alındığında proje etki alanı Bölüm 4’de yapılan toz ve gürültü hesaplamaları sonucuna göre
belirlenmektedir.
c) Proje faaliyetlerinden kaynaklı sosyal ve ekonomik yönden etkilenen alanlar,
Projenin gerçekleştirilmesiyle birlikte sosyo-ekonomik çevre üzerine de etkiler
olacaktır. Projenin sosyo-ekonomik yapıya en büyük etkisi proje ünitelerin inşa edileceği
alanlarında kalan taşınmazların kamulaştırma hizmetleridir.
Söz konusu projenin inşaat aşamasında oluşması muhtemel çevresel etkiler ağaç,
geçici su birikintileri ve içerisindeki canlı yaşam, akarsu ve doğal ortam tahribatı, toz, gürültü
ve atık oluşumu olarak sıralanabilir.
3.2.
Proje Alanı ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü
Proje alanı ve çevresinde bulunan doğa; yıllar içerisinde madencilik faaliyetleri ile
bozulmuş arazilerin doğaya yeniden kazandırılma çalışmaları sonucu doğal yapısını geri
kazanmıştır. Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde orman alanları, yerleşim yerleri, mera
ve tarım alanları bulunmaktadır. Proje alanı ve çevresinde sanayi tesisi gibi yüksek kirletici
etkiye sahip faaliyetler bulunmamaktadır. Ancak proje alanında yer alan madencilik
faaliyetlerinden kaynaklı başta toz emisyonu olmak üzere sıvı atıklar, katı atıklar ve gürültü
kirliliği söz konusudur. Ayrıca proje alanı çevresindeki yerleşimlerde hayvancılık faaliyetleri
yapılmakta olup söz konusu hayvancılık faaliyetleri sonucu katı ve sıvı gübre atıkları mevcut
alandaki başlıca kirlilik yükleridir.
Proje alanı doğu sınırının 3 km güneyinde İBB Odayeri Katı atık Düzenli Depolama
Sahası ve Tıbbi Atık Yakma Tesisi, proje alanının İhsaniye köyü sınırından 2,1 km güneyinde
İBB Kompostlaştırma ve Geri Kazanım Tesisi ile özel bir firmaya ait Tuğla&Kiremit fabrikası
ve proje alanının güneyinde 5 km mesafede Bolluca mahallesi civarında çeşitli sanayi ve
üretim tesisleri yer almaktadır. Söz konusu tesisler aşağıdaki uydu görüntüsü üzerinde
işaretlenmiştir.
56
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 11: Proje Alanı Çevresindeki Kirletici Tesisler
Sahası ve Tıbbi Atık Yakma Tesisi ile ilgili olarak;
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne bağlı havalimanlarında uçuş,
can ve mal emniyetinin sağlanması amacıyla Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO)'nın
14 sayılı eki (Havaalanları), 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ile Ulaştırma Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı'nın Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği'ne
(SHY-14A) dayanılarak hazırlanan "Havaalanları Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele
Yönergesinin 4. Bölüm Kuşla Mücadele Madde-11 Kuş çekici etkenler ve önlemleri (J)
bendine göre "Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli,
çöplerin açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde havalimanı dışındaki çöp
mahallerine (pistlere göre kalkış ve tırmanma satıhları altında olmamak kaydıyla en az 13
km. uzaklıktaki) götürülmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Çöp müstecirleri ile yapılan
sözleşmelerde, kurum ve kuruluşlara yer tahsislerinde ve denetlemelerde, bu hükümler göz
önünde bulundurulmalıdır" hükmü yer almaktadır. Yönerge hükümleri dikkate alınarak
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından gerekli çalışmalar İstanbul
Büyükşehir Belediyesi ile koordineli olarak yürütülecek ve gerekli işlemler yapılacaktır.
İstanbul’da hava kirliliği ölçümlerine biri Anadolu diğeri Avrupa yakasında olmak üzere
2 adet mobil ölçüm istasyonuyla 1995 yılının Ekim ayında başlanmıştır. Bu mobil araçlarla
Avrupa yakasında 19, Anadolu yakasında ise 12 noktada ring yapılarak kirletici parametreler
sürekli olarak ölçülmekte idi. 1998 yılında hava kalitesinin daha sağlıklı tespit edilebilmesi için
8 adet daha ölçüm istasyonu kurularak, ölçüm istasyonu sayısı 10’a çıkartılmış ve istasyonlar
sabitlenmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde İstanbul Hava
Kalitesi Ölçüm verilerinin Bakanlığın internet sitesinde yayımlanması için gerekli alt yapı
sağlanmış ve Şubat 2007 de yayına başlamıştır. Online olarak her saat başı bilgiler
güncellenmektedir. Bu web sitesi hizmeti sayesinde hava kalitesi saatlik izlenebilmektedir.
Mevcut ölçüm yerlerinin seçiminde göz önünde tutulan parametreler şunlardır;
57
NİHAİ ÇED RAPORU
· İstanbul’un topoğrafik yapısı.
· İklim koşulları.
· Endüstri alanlarının konumu.
· İstanbul yapılarının durumu ve yerleşim.
· Araç trafiği.
· Nüfus dağılımı.
· Doğalgaz dağıtımı.
· Atatürk Havalimanından alınan tarihsel meteorolojik veriler.
· Meteorolojik veriler. (Rüzgar hızı ve yönü, yağış, sıcaklık v.b. )
· İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından toplanan hava kalitesi ölçüm verileri
Sanayi tesisleri, motorlu araçlar ve konutlarda ısınma yöntemleri sonucunda ortaya
çıkan hava kirliliği, daha çok yoğun yerleşim bölgelerinde görülen modern yaşamın ve
gelişen teknolojinin yan etkilerinden biridir. Nüfus yoğunluğuyla orantılı artan hava kirliliğinin
İstanbul’un en kalabalık ilçeleri olan Fatih, Bayrampaşa, Beyoğlu, Kadıköy, Beşiktaş,
Kağıthane, Eminönü, Zeytinburnu, Üsküdar ve Bakırköy’de en üst seviyede olduğu
belirlenmiştir. Gittikçe daralan yeşil alanlar ve gittikçe yükselen inşaatlar hava sirkülasyonunu
engelleyerek kirlilik artışında önemli bir rol oynamıştır. Hava kirliliğinin oluşumunda kirletici
kaynaklar ve topoğrafik koşulların etkisi olduğu kadar meteorolojik şartlarda en az diğer
unsurlar kadar etkilidir. Hava kirliliğine etki eden en önemli meteorolojik parametreler alçak
ve yüksek basınç olarak tanımlanan hava hareketleri ve bundan doğan atmosferik
difüzyondur.
Rüzgarın gerek hızı ve gerekse yönü, atmosfere verilen kirleticilerin dağılma ve
yayılmalarında ve belli bir kaynaktan herhangi bir alıcıya ulaşmasında etkili bir rol oynar.
Hava kalitesinde günlük ortalama sınır değer oranları; Türkiye Hava Kalitesi
Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğine göre 400 mikrogram/m3, Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) değerlerine göre 20 mikrogram/m3, Amerikan Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre
365 mikrogram/m3 ve Avrupa Birliği (EU) standart'ına göre 125 mikrogram/m3’dür. Yetkililer
İstanbul’da hava kalitesinin, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Amerikan Çevre Koruma Ajansı
(EPA) ve Avrupa Birliği (EU) standart değerlerinden çok daha kaliteli olduğunu
bildirmektedirler. İstanbul’da hava kirliliği ölçümleri İstanbul’un değişik noktalarında modern
ölçüm cihazlarıyla gerçekleştirilmekte olup, sistem bilgisayarlar vasıtasıyla merkezden
kontrol edilmektedir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme İstasyonları web sitesinden alana
en yakın ölçüm istasyonu olan Alibeyköy İstasyonundan alınan hava kalitesi grafikleri ve
verileri aşağıda verilmiştir. Kaynak: http://www.havaizleme.gov.tr/
58
NİHAİ ÇED RAPORU
Ayrıca Alibeyköy ölçüm istasyonu proje alanına 20 Km mesafe uzaklıkta olup istasyon
yeri aşağıdaki haritada gösterilmiştir.
Şekil 12: İstanbul Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonları
Hava kalitesi indeksi 6 kategoriden oluşmaktadır. 1 (çok iyi)- 6 (çok kötü) olarak
sınıflandırılır.
SO2
1 saatlik
Hava Kalitesi
ortalama
İndeksi
[µg/m³]
0 -50
1 (Çok İyi)
51-199
2 (İyi)
NO2
24 saatlik
ortalama
[µg/m³]
0 - 45
46 - 89
CO
24 saatlik
ortalama
[µg/m³]
0 – 1,9
2,0 – 7,9
O3
1 saatlik
ortalama
[µg/m³]
0 - 35
36 - 89
3 (Yeterli)
200-399
90 - 179
8,0 – 10,9
90 - 179
70-109
4 (Orta)
400-899
180 - 299
11 – 13,9
180 - 239
110-139
5 (Kötü)
900-1499
300- 699
14,0 - 39,9
240 - 359
140-599
>1500
> 700
> 40,0
> 360
> 600
6 (Çok Kötü)
59
PM10
24 saatlik
ortalama
[µg/m³]
0 - 25
26-69
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 1: Alibeyköy İstasyonu SO2 ve PM10 konsantrasyonları
Alibeyköy İstasyonu SO2 ve PM10 konsantrasyonları bakımından incelendiğinde kış
aylarında ısınmadan kaynaklı hava kirliliğine bağlı olarak ilgili parametrelerden SO2
konsantrasyonu hava kalitesi indeksi derecelendirmesinde 1 değerinin üstüne çıkmamıştır.
SO2 konsantrasyonunun ana kaynağı fosil yakıt yanmasıdır. PM10 konsantrasyonlarının ana
kaynağı sanayi, yakıt yanması, tarım ve ikincil kimyasal reaksiyonlar, evsel ısınma gibi
sebeplerdir. Kış aylarında ısınmadan ve sanayiden kaynaklı hava kirliliğine bağlı olarak hava
kalitesi indeksi derecelendirmesinde 4 ile 5 arasında değişmektedir. PM10 konsantrasyonları
yaz ve bahar aylarında ise kentleşmenin ve trafiğin yoğunluğundan dolayı derecelendirmesi
2 ile 3 arasında değişmektedir.
Grafik 2: Alibeyköy İstasyonu CO ve NO konsantrasyonları
Alibeyköy İstasyonu CO ve NO konsantrasyonları bakımından incelendiğinde CO
konsantrasyonu hava kalitesi indeksi derecelendirmesinde 6 değerinin altına inmemiştir. CO
emisyonlarının ana kaynağı eksik yanma ürünü ve taşıt emisyonlarıdır. NO konsantrasyonları
hava kalitesi indeksi derecelendirmesinde yıl boyunca 4 ile 5 arasında değişmektedir. NO
emisyonlarının ana kaynağı taşıt emisyonları yüksek sıcaklıkta yakma prosesleridir.
60
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 3: Alibeyköy İstasyonu NOX ve NO2 konsantrasyonları
Alibeyköy İstasyonu NO2 ve NOx konsantrasyonları bakımından incelendiğinde NO2
konsantrasyonu hava kalitesi indeksi derecelendirmesinde 1 ile 3 derecesi arasında
değişmektedir. NO2 ve NOx emisyonlarının ana kaynağı taşıt emisyonları, yüksek sıcaklıkta
yakma prosesleridir.
Ayrıca diğer bir kaynak olarak kullanılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Hava
Kalitesi Yönetim Sisteminden faydalanılmış olup web sitesinden alınan veriler aşağıda
verilmiştir.
Kaynak:http://www.ibb.gov.tr/sites/airqualistanbul/documents/modeling.htm
Sanayi, evsel ısınma ve trafikten kaynaklanan kirletici konsantrasyonları beş ayrı
kirletici (PM10, SO2, NOX, NMVOCs ve CO) için haritalandırılmıştır. İstanbul'da detaylı hava
kirliliğini ortaya koyabilmek için, aşağıdaki süreçler için haritalar hazırlanmıştır.
Bütün bu haritalar aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir. Calpuff modeli tarafından
hesaplanan yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları aşağıdaki haritada verilmiştir. Kirletici
sektörlerin katkısını görebilmek için sanayinin evsel ısınmanın ve trafik kaynaklarının yıllık
ortalama SO2 konsantrasyonları hazırlanmış ve sırasıyla aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
61
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 13: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan)
Şekil 14: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Endüstriyel kaynaklı)
62
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 15: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı)
Şekil 16: Yıllık ortalama SO2 konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı)
63
NİHAİ ÇED RAPORU
Sonuçlar, şehirdeki enerji tesisleri çevresinin en kirli alanlar olduğunu göstermektedir.
Şehir merkezinde en yüksek yıllık ortalama SO2 konsantrasyonu (~175 g/m3)
Büyükçekmece’nin güney bölümünde meydana gelmektedir. Aşağıdaki şekillerden görüldüğü
gibi bu konsantrasyonların %99’unun sanayi tesislerinden kaynaklandığı görülmektedir. Bu
yüksek konsantrasyon grid sisteminde (639900,4538500) koordinatlarında meydana
gelmektedir. Organize sanayi bölgelerinde kirlilik konsantrasyonu 20-100 g/m3 aralığında
meydana gelir. Bağcılar, Bahçelievler, Bayrampaşa, Fatih, Güngören, Kağıthane, Beşiktaş,
Beykoz ve Ümraniye gibi birçok bölgenin evsel ısınmayla yıllık ortalama konsantrasyona
katkıları yaklaşık 5g/m3’tür. Zeytinburnu, Bakırköy, Eminönü, Beyoğlu, Eyüp, Şişli, Sarıyer,
Üsküdar, Maltepe ve Kartal bölgeleri yaklaşık olarak aynı değerlere sahiptirler
Calpuff modeli tarafından hesaplanan toplam yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları
aşağıdaki şekillerde verilmiştir. Aşağıdaki şekiller sırasıyla sanayi , evsel ısınma ve trafik
kaynakları için hazırlanmışlardır. Benzer şekilde yıllık ortalama NOX konsantrasyonları da
devam eden şekillerde gösterilmiştir.
Şekil 17: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan)
64
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 18: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Endüstri kaynaklı)
Şekil 19: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı)
65
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 20: Yıllık ortalama PM10 konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı)
Sonuçlardan görüldüğü üzere PM10 açısından en kirli alan Gaziosmanpaşa, Eminönü
ve Fatih’in bazı kısımlarıdır. En büyük yıllık ortalama değer olan 90 g/m3 PM10
konsantrasyonu Gaziosmanpaşa bölgesinde bulunan taş ocağı tesisleri civarında meydana
gelmiştir. Bu konsantrasyon grid sistemi içerinde (657500, 4553500) koordinatlarında
meydana gelmiştir. Büyükçekmece’nin güneyi, bölge içerisinde bulunan büyük çimento
fabrikasından dolayı PM10 için ikinci kirli alan olarak bulunmuştur. Bahçelievler,
Bayrampaşa, Fatih, Güngören, Kağıthane, Beşiktaş, Beykoz ve Ümraniye gibi çok kalabalık
bölgeler evsel ısınma nedeniyle yıllık ortalama 6 g/m3‘lük en yüksek konsantrasyona
sahiptirler. Trafik de yıllık ortalama 90 g/m3 lük katkısıyla ana kirletici sektörlerden biridir. En
büyük konsantrasyonlar otoyollar (TEM, D-100) ve onların kentle olan bağlantılarında
meydana gelmektedir.
66
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 21: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Tüm kirletici kaynaklardan)
Şekil 22:Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Endüstri kaynaklı)
67
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 23: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Evsel ısınma kaynaklı)
Şekil 24: Yıllık ortalama NOX konsantrasyonları, g/m3 (Trafik kaynaklı)
68
NİHAİ ÇED RAPORU
Sonuçlara göre, NOX için en fazla kirliliği yaratan sektör %99’luk katkısıyla trafiktir.
Fatih ve Eminönü’nde yıllık ortalama en büyük NOX konsantrasyonu 1.607 g/m3 olarak
görülmüştür. En yüksek kirlilik konsantrasyonun grid sisteminde görüldüğü koordinat
(664500,4542500) dır. Ayrıca Büyükçekmece bölgesinde birçok sanayi kuruluşu yıllık
ortalama 50g/m3 NOX kirliliği yaratır. Evsel ısınma sektörünün katkısı ise yaklaşık 4 g/m3 ile
oldukça azdır.
Ayrıca proje alanına en yakın yüzeysel su kaynağı olan Terkos Gölüne ait numune
Alka Çevre Laboratuvarı'nın 02.03.2013 tarihinde Terkos Gölü, Balaban Köyü İskele
Noktasından Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği - Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği
Standardına göre gerekli koruma önlemleri ile anlık olarak alınan ve R-3522-2013-01
numaralı rapora ait olan Göl Suyu (Terkos Gölü) Numunesinin 30.11.2012 Tarih ve 28483
Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi
Yönetmeliği Kıtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri EK-5 Tablo5'e göre sonuçları aşağıda ve rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-29).
69
3.3.
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri
İnceleme alanında temelde Alt Karbonifer yaşlı Trakya Formasyonu (Ayrılmamış) yer
almaktadır. Bu temel üzerinde Üst Kretase (Kampaniyen-Maastrihtiyen) yaşlı Sarıyer
Formasyonu uyumsuzlukla yer almaktadır. Birim lav, tüf ve aglomera ara tabakalı marn,
çakıltaşı ve kumtaşı litolojisinden meydana gelmektedir. Sarıyer Formasyonu üzerine Açısal
uyumsuzlukla Üst Eosen yaşlı İhsaniye Formasyonu gelmektedir. Birim, tüf ara seviyeli, killi
kireçtaşı, kumlu kireçtaşı, marn, kiltaşı ve kumtaşından oluşmaktadır. Bu birim üzerine ise
boşluklu bir diskordansla Üst Oligosen yaşlı Danişment Formasyonu gelmektedir. Danişment
formasyonu ince-orta tabakalı kumtaşı ve laminalı kiltaşı ardalanmasından oluşmaktadır. Bu
birim üzerinde de Miyosen-Pliyosen yaşlı Belgrad Formasyonu bulunmaktadır. Temelde
bulunan tüm birimler Karadeniz kıyısına yakın düzlüklerde yer yer kumullarla örtülü olup, vadi
yataklarında ve düz alanlarda alüvyonlar tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örtmektedir. Proje
alanına ait jeoloji haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-10).
3.3.1. Bölgesel Jeoloji (bölgenin stratigrafik kesiti ve 1/25.000 ölçekli jeoloji
haritası)
İstanbul İli genelinin jeolojisi, Paleozoyik, Mesozoyik, Senozoyik, Kuvaterner ve
güncel tortul kaya ve zemin birimlerden oluşmuştur. Bu kaya birimlerinin sınır ilişkileri jeolojik
zaman bazında, uyumsuz çoğunlukla tektoniktir. İstanbul’un Çatalca yarımadasında Boğaz
kıyılarında ve Anadolu yakasında Paleozoyik, batı bölgelerde ise Senozoyik, Kuvaterner
yaşlı çökeller, kıyı kesimlerde ve vadi tabanlarında alüvyonlar, özellikle Marmara Denizi
kıyılarında ise güncel ve antik dolgular bulunmaktadır.
Çatalca Yarımadası’nın kuzey kesiminde özellikle Tekirdağ-Edirne arasında geniş
alanlar kaplayan şist, kuvarsit ve mağmatitleri içeren Istranca Birliği olarak anılan
metamorfitlerin küçük bir bölümü, Çatalca İlçesi’nin batı ve kuzey kesimlerinde İstanbul İl
sınırları içine girer. Çatalca yöresinde, söz konusu metamorfik istifin “Kızılağaç Metagraniti”,
“Şermat Kuvarsiti” ve “Mahya Şisti” adlarıyla bilinen birimleri yüzeylenir. İstanbul Boğazı’nın
her iki yakasında ve Kocaeli yarımadasında geniş alanlar kaplayan Paleozoyik ve Mezozoyik
yaşlı metamorfizma göstermeyen kaya birimleri İstanbul Birliği adı ile anılmaktadır.
Metropolitan alanı ve yakın dolayında yüzeye çıkan Alt Ordovisiyen yaşta karasal çökeller,
İstanbul Birliği’nin en yaşlı kaya birimini oluşturmaktadır. “Kocatöngel Formasyonu” ve
“Kurtköy Formasyonu” adlarıyla bilinen Alt Ordovisiyen yaşlı istifin tabanı İstanbul ve
çevresinde görülmez. Bu birimler, Armutlu Yarımadası ve Bolu yöresinde şist, gnays ve
meta-mağmatitleri kapsayan İnfrakambriyen yaşta metamorfik bir temeli açısal uyumsuzlukla
üstler. Erken-Orta Ordovisiyen ile birlikte bölge, plaj ortam koşullarında çökelmiş Aydos
Formasyonu’nun kuvarsitleriyle temsil edilen genel bir transgresyona (deniz ilerlemesi)
uğramıştır. Bölge, Silüriyen ve Devoniyen’de giderek derinleşen, tektonik bakımdan duraylı
bir denizle kaplanır.
70
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu süreçte bölgede yaşlıdan gence doğru, miltaşı-kumtaşı ile temsil edilen ‘Yayalar
Formasyonu’ (Alt Ordovisiyen), şelf tipi resifal ve sığ deniz karbonat çökelimini yansıtan
‘Pelitli Formasyonu’ (Alt Ordovisiyen-Silürüyen), düşük enerjili açık şelf ortamını temsil eden,
bol makrofosilli, seyrek kireçtaşı arakatkılı mikalı şeylleri kapsayan ‘Kartal Formasyonu’ (AltOrta Devoniyen) ve açık şelf-yamaç ortamını temsil eden yumrulu kireçtaşlarının yoğun
olduğu ‘Denizli Köyü Formasyonu’ (Üst Devoniyen+Alt Karbonifer) çökelmiştir. Denizli Köyü
Formasyonu içersinde ara düzeyler halinde yer alan ve en üst kesiminde; ‘Baltalimanı Üyesi’
adı altında incelenmiş olan, Alt Karbonifer yaşlı silisli (lidit) çökeller, söz konusu denizel
havzanın yakınlarında, yoğun silis getirimine neden olan bir volkanik etkinliğin bulunduğunu
düşündürmektedir. Ordovisiyen’den Karbonifer başlangıcına değin tektonik duraylık gösteren
havza, Erken Karbonifer’le birlikte, türbiditik yoğunluk akıntılarının etkin olduğu duraysız
ortam karakterine bürünmektedir ve buna bağlı olarak 1.000 metreyi aşan kalınlıkta “Trakya
Formasyonu”nun filiş türü türbiditik kumtaşışeyl ardışık istifi çökelmektedir.
Karbonifer-Permiyen aralığında etkin olan tektonik hareketlere bağlı olarak, bölgede
günümüzdeki yönlere göre kabaca K-G eksen gidişli kıvrım ve D-B yönlü düşük açılı ters
ayrılımlı faylar gelişmiştir. Örneğin; Çamlıca tepelerini oluşturan Aydos Kuvarsiti’nin daha
genç yaştaki birimler üzerinde ilerlemesine neden olan Çamlıca Sürüklenimi’nin bu süreçte
geliştiği düşünülmektedir. Gebze’nin batısında yüzeylenen “Sancaktepe Graniti” (Permiyen)
ile temsil edilen mağmatik sokulumların da bu dönemde geliştiği ve bölgenin su dışına
çıkarak yeniden kara halini aldığı anlaşılmaktadır. Permiyen–Erken Triyas aralığına karşılık
gelen bu karalaşma sürecinde bölge, “Kapaklı Formasyonu” olarak isimlendirilen kızıl renkli
kumtaşı ve çakıltaşından oluşan akarsu birikintileriyle kaplanmıştır. Kapaklı Formasyonu
içinde arakatkılar halinde yer alan bazalt bileşimli splitik volkanitler bölgede bir riftleşme
sürecinin başlangıcı olarak yorumlanabilir. Orta-Geç Triyas aralığında bölge, sırasıyla gel-git
arası çökelleri (Demirciler Formasyonu), şelf karbonatları (Ballıkaya Formasyonu) ve yamaç
çökelleri (Tepeköy Formasyonu ve Bakırlıkıran Formasyonu) ile temsil edilen ve giderek
derinleşen transgresif bir denizle ikinci kez kaplanmıştır.
Jurasik-Erken Kretase aralığını temsil eden kaya istiflerinin İstanbul İl sınırları içinde
saptanamamış olması, bu dönemde bölgenin bir aşınma sürecine girdiğine işaret etmektedir.
Geç Kretase’de bölgenin tümünde etkili olan yeni bir transgresyon başlamış ve Üst Kretase
yaşlı Sarıyer Formasyonu’nun volkano-tortullarının ve Üst Kretase–Paleosen yaşlı Akveren
Formasyonu’nun kırıntılı ve sığ fasiyesli karbonat istifilerinin çökeldiği bir denizle
kaplanmıştır. Bu süreçte, Tetis Okyanusu’nun kapanma sürecinde gelişmiş adayayı
volkanizmasını temsil ettiği düşünülen Sarıyer Formasyonu’nun andezitik volkanitleri
bölgenin kuzey kesimini kaplamıştır. Üst Kretase yaşlı “Çavuşbaşı Granodiyoriti” ile
Paleozoyik istifi içinde yoğun olarak görülen andezitik volkanik dayklar bu dönemde
gelişmiştir.
Eosen’de Anadolu’nun büyük bölümünü etkisi altına alan kompresif hareketler,
Lütesiyen öncesinde İstanbul yöresini de kapsayan Marmara Havzası’nda yoğun
kıvrımlanma ve faylanmalara neden olmuştur. Paleozoyik ve Mezozoyik yaşlı kaya
birimlerinin Erken Eosen çökelimi sırasında, Üst Kretase-Erken Eosen yaşlı istifler üzerine
bindirmiş, kuzeyde KKB-GGD doğrultulu Sarıyer-Şile Fayı’nın bu hareketler sonucu geliştiği
anlaşılmaktadır.
71
NİHAİ ÇED RAPORU
Orta Eosen (Lütesiyen)’de bölge yeni bir transgresyona uğramış ve Orta Eosen-Erken
Oligosen aralığında Çatalca ve Şile bölgeleri, kıyılarında kumsal ve resiflerin (Koyunbaba
Formasyonu, Yunuslubayır Formasyonu, Soğucak Kireçtaşı), iç kısımlarına killi çamurların
(Ceylan Formasyonu) çökeldiği bir denizle kaplanmıştır.
Orta-Geç Oligosen’de bütün Trakya Havzası’nı etkileyen tektonik hareketler sonucu,
bölge yeniden yükselerek, günümüzde de devam eden bir karalaşma sürecine girmiştir. Geç
Oligosen–Geç Miyosen aralığını temsil eden akarsu birikintileri (Kıraç Formasyonu) ile lagün
ve göl çökelleri (Danişmen Formasyonu ve Çekmece Formasyonu) gelişmiştir.
Kabaca K-G doğrultulu sıkışmaya neden olan bu hareketlere bağlı olarak gelişen,
özellikle KB-GD ve KD-GB doğrultulu makaslama fay ve eklem sistemleri yoğun olarak
gelişmiştir. Bu makaslama kırıkları boyunca gelişen zayıflık zonları, İstanbul ve Çanakkale
boğazları ile bölgenin büyük akarsu vadilerinin ve Haliç’in gidişlerini denetlemiş ve çok
belirgin olan zikzaklı geometri kazanmalarına neden olmuştur. Proje alanına ait jeoloji
haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-10).
72
Şekil 25: İstanbul ili genelleştirilmiş dikme kesiti
73
NİHAİ ÇED RAPORU
NİHAİ ÇED RAPORU
3.3.2. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojisi (1/5.000 ölçekli 1/1.000 ölçekli jeoloji
haritası, stratigrafik kolon kesit)
İnceleme alanında temelde Alt Karbonifer yaşlı Trakya Formasyonu (Ayrılmamış) yer
almaktadır. Bu temel üzerinde Üst Kretase (Kampaniyen-Maastrihtiyen) yaşlı Sarıyer
Formasyonu uyumsuzlukla yer almaktadır. Birim lav, tüf ve aglomera ara tabakalı marn,
çakıltaşı ve kumtaşı litolojisinden meydana gelmektedir. Sarıyer Formasyonu üzerine Açısal
uyumsuzlukla Üst Eosen yaşlı İhsaniye Formasyonu gelmektedir. Birim, tüf ara seviyeli, killi
kireçtaşı, kumlu kireçtaşı, marn, kiltaşı ve kumtaşından oluşmaktadır. Bu birim üzerine ise
boşluklu bir diskordansla Üst Oligosen yaşlı Danişment Formasyonu gelmektedir. Danişment
formasyonu ince-orta tabakalı kumtaşı ve laminalı kiltaşı ardalanmasından oluşmaktadır. Bu
birim üzerinde de Miyosen-Pliyosen yaşlı Belgrad Formasyonu bulunmaktadır. Temelde
bulunan tüm birimler Karadeniz kıyısına yakın düzlüklerde yer yer kumullarla örtülü olup, vadi
yataklarında ve düz alanlarda alüvyonlar tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örtmektedir. Proje
alanına ait jeoloji haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-10).
Stratigrafi:
Trakya Formasyonu: Başlıca kumtaşı, miltaşı, şeyl, yer yer çakıltaşı türünden kırıntılı
kayaların değişen oranda ardalanmasından oluşur. Alt kesimlerinde, değişen kalınlıkta
kireçtaşı arakatkı ve merceklerini kapsar. İstanbul'un Avrupa yakasında geniş alanlar
kaplaması nedeniyle 1900'lü yılların başlarından beri değişik araştırmacılar tarafından Trakya
Serisi (Thrazische Serie) adıyla incelenmiştir (Penck,1919; Paeckelman, 1925, 1938).
Yalçınlar (1951, 1954) ve Baykal ve Kaya (1963) ilk kez fauna ve flora kapsamına dayanarak
istifin alt düzeylerinin Vizyen yaşta olduğunu belirtir. Haas (1968), Gebze yöresini konu alan
çalışmasında, istifi Alt Karbonifer yaşta "Ober Thrazische Serie" olarak inceler. Kaya (1971)
kırıntılı istifin yaklaşık 2.000 m kalınlıkta varsaydığı bölümünü Acıbadem, Küçükköy ve
Çamurluhan üyelerini kapsayan "Trakya Formasyonu" olarak adlandırır. Trakya Formasyonu,
büyük bölümüyle kumtaşı, miltaşı, şeyl ardalanmasından oluşur. Yer yer çakıltaşı ve alt
kesimlerinde, değişen kalınlıkta kireçtaşı arakatkı ve merceklerini kapsar. Trakya
Formasyonu'nu önceki incelemelerin ışığı altında, 1) Acıbadem Üyesi, 2) Cebeciköy Kireçtaşı
Üyesi, 3) Kartaltepe Üyesi ve 4) Küçükköy Üyesi olmak üzere dört üyeye ayırtlanabilir
(Özgül, 2005).
74
NİHAİ ÇED RAPORU
Sarıyer Formasyonu: İstanbul Boğazı'nın her iki yakasında, Şile-Karaburun arasında
Karadeniz kıyısına kabaca koşut uzanan Üst Kretase yaşlı kırıntılı ve volkanik kayaç
topluluğu değişik araştırmacılar tarafından Sarıyer Formasyonu (Pehlivan,1990), İstanbul
Volkanitli Filişi ve İstanbul Volkaniti (Bayrak ve Murat, 1990), Kilyos Volkanitli Flişleri, Sarıyer
Grubu (Yurtsever, 1996), İsaklı Formasyonu ve Riva Formasyon'nu kapsayan Yemişliçay
Grubu (Gedik ve diğ., 2004, yazılı bilgi), Bozhane Formasyonu, Garipçe Formasyonu ve
Kısırkaya Formasyonu'nu kapsayan Kavaklar Grubu (Keskin ve diğ., 2003) gibi değişik adlar
altında incelenmiştir. Söz konusu kırıntılı ve volkanitlerden oluşan alan üzerinde yer alan
Sarıyer ilçesinin adının, istifin tümü için formasyon adı olarak korunması önerilmiştir. İstifin alt
düzeyinde kırıntılılar üst düzeyinde ise volkanitler egemendir. Özgül (2005) tarafından,
birbiriyle yanal ve düşey geçişli olan ve birbirine ait kaya türlerini arakatkılar halinde
kapsayabilen bu iki düzeyin, tek bir formasyona ait üyeler olarak adlandırılması ve bu
düşünce ile, Keskin ve diğ.(2003) tarafından kullanılan Bozhane, Garipçe ve Kısırkaya
formasyon adlarının, Sarıyer Formasyonu kapsamında olmak üzere, "Bozhane Üyesi",
"Garipçe Üyesi" ve "Kısırkaya Üyesi" olarak üye derecesine indirgenmesi benimsenmiştir.
İnsaniye Formasyonu: İnceleme alanının çok büyük bir bölümünde yüzeyleyen bu
formasyon üst seviyelerde krem gri - açık sarı siltli kil şeklinde olup, alt seviyelere doğru mavi
renkli karbonatlı kil ve marn şeklinde devam etmektedir. Hadımköy merkez, Ömerli
mahallesi, Deliklikaya mahallesinin bir kısmı, Yeşilbayır mahallesinin bir kısmında, yer yer
tepelerde, üst seviyelerde krem beyaz renkli kırıntılı kireçtaşları da görülmekte olup, bu
seviyeler 2-3 metreyi geçmemektedir. Bu kırıntılı dayanımsız kırıntılı kireç taşları genellikle
tüf ardalanmalıdır ve bölge genelinde farklı yerlerde de görülmektedir. Ancak bu seviyeler
değişken olmakla birlikte 1- 4 metre kalınlık arz etmektedir. Düşük dayanımlı olmaları,
dolayısıyla kaya olarak tanımlanmamış ve zemin olarak sınıflanmıştır. Bu formasyonun
kalınlığı bölgede yapılan su sondajları verilerine göre yaklaşık 250 metre civarındadır. Ayrıca
bu formasyon akifer olmayıp yer altı suyu bulundurmamaktadır.
Danişment Formasyonu: Trakya havzasında taşkın ovası, göl ve bataklık
çökelleriyle temsil edilen regressif delta ortamı çökellerinin bütünü ya da bir bölümü, önceki
araştırmalarda Yenimuhacir Formasyonu (Holmes,1961), Danişmen Formasyonu" (Beer ve
VVright, 1960; Ünal, 1967; Umut ve diğ., 1984) ve Danişmen Şeyli (Unal,1967) gibi değişik
adlarla incelenmiştir. Bu incelemede bölgede petrol amaçlı incelemeler yapan yerbilimciler
tarafından yaygın olarak kullanılmış olan Danişmen Formasyonu adı benimsenmiştir. Büyük
bölümü kumtaşı, çakıltaşı ve miltaşı arakatkılı, kiltaşı ve şeyllerden oluşan ve tüf-tüffit ve
kömür (linyit) aradüzeylerini kapsayan Danişmen Formasyonu bu incelemede 1) Suloğlu Şeyl
Üyesi; 2) Gürpınar Üyesi, 3) Çantaköy Volkanit Üyesi ve 4) Ağaçlı Üyesi olmak üzere dört
üyeye ayırtlanmıştır.
75
NİHAİ ÇED RAPORU
Kumul: İstanbul ilinin Anadolu ve Avrupa yakasında Karadeniz kıyısı boyunca,
sarımsı, boz-kızıl renkli, iyi boylanmış, kaba kum gereçli kumul birikintileri yer yer geniş
alanlar kaplar. Özellikle Terkos golü dolayında, kıyıdan yaklaşık 5 km içlere doğru ilerlemiş
olan yüksekliği deniz düzeyinden 40-50 metreye varan tepecikler ya da kıyıya koşut uzanan
sırtlar oluşturur.
Plaj kumsalı: Karadeniz kıyısı boyunca, genellikle dar şerit halinde, olgunlaşmamış
plaj kumsalları yer alır. Genellikle çakıllı, yer yer bloklu, iyi yıkanmamış ve kaba kum boyu
gereç egemendir.
Alüvyon: İnceleme alanında özellikle vadi tabanı ve düz alanlarda tüm birimler
Kuvaterner yaşlı alüvyonlarca örtülmüştür.
76
Şekil 26:İnceleme alanı genelleştirilmiş dikme kesiti
77
NİHAİ ÇED RAPORU
NİHAİ ÇED RAPORU
3.3.3. Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları.
(MTA Genel Müdürlüğü tarafından Kapsam Belirleme Toplantısı'nda "Jeolojik
Birimlerin Litolojilerinden, Yeraltı Su Seviyesinin Yüksek Olmasından ve Arazide
Kömür İşletilmesi Nedeniyle Oluşmuş Çukurluklardan Dolayı Zeminde Ani Oturma ve
Çökmelerin Olabileceği Düşünülmektedir" görüşü verilmiştir)
Söz konusu proje kapsamında hazırlanmış proje alanına ait İmar Planına Esas
Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları bulunmamaktadır.
Ancak proje kapsamında Yümün Mühendislik tarafından İstanbul 3. Havalimanı
Alanında Bulunan Göllerin Zemin Etüdü-2012 raporundan yararlanılmıştır(Bkz.Ek-34).
Proje alanı için 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı hazırlanmamış olup, inşaat
dönemi öncesinde 1/1.000 ölçekli uygulama imar planına esas ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik
Etüt Raporu hazırlanarak yetkili kurum ve birimlere onaylatılacaktır. Hazırlanacak ayrıntılı
Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporunun sonucuna göre inşaat çalışmaları yapılacaktır.
3.3.1. Zemin Taşıma Gücü Analizi
(Kaynak: Yümün Mühendislik tarafından İstanbul 3. Havalimanı Alanında Bulunan Göllerin
Zemin Etüdü-2012)
Söz konusu çalışmalar T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından
Yümün Mühendislike hazırlattırılan İstanbul 3. Havalimanı Alanında Bulunan Göllerin Zemin
Etüdü-2012 adlı çalışmadan alınmıştır(Bkz. Ek-34).
Yapılan SPT deneylerinden elde edilen SPT-N değerleri düzeltilerek SPT-N' değerleri
elde edilmiş ve hesaplamalarda ortalama değerler kullanılmıştır.
Standart Penetrasyon Testinde ölçülen N darbe sayıları ile bulunan taşıma gücü
değerleri, kohezyonsuz şilt, çakıl ve özellikle kumlu zeminlerde güvenle kabul edilebilmektedir
(Genç, 2008). Yaygın olarak kullanılan yöntemler Terzaghi-Peck, Meyerhof ve Bowles
tarafından önerilmiştir.
Balçık ve Killi Zeminin Ortalama düzeltilmiş SPT-N' kullanılmak suretiyle taşıma gücü
hesaplanacaktır.
Elde edilen verilerle son taşıma gücü;
qult: ƴ*Df*Nq+0,5* ƴ *B*Nƴ bağıntısından hesaplanır.
78
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 10: Sondaj Koordinatları
Göl No
1.
2.
3.
4.
GÖL
GÖL
GÖL
GÖL
Sondaj No
X
Y
SK-l
645459,77
4572767,77
SK-2
645529,00
4572399,00
SK-3
645511,81
4572001,24
SK-l
647332,00
4572329,00
SK-2
647185,00
4571999,00
SK-l
648949,00
4572128,00
SK-2
649595,00
4571809,00
SK-3
649128,00
4571438,00
SK-l
649065,00
4571061,00
SK-2
649508,00
4570650,00
SK-3
650285,00
4570168,00
5.
GÖL
SK-l
651236,00
4569391,00
6.
GÖL
SK-l
652285,00
4569787,00
7.
GOL
SK-l
653291,00
4569577,00
8.
GÖL
SK-l
647531,00
4574208,00
9.
GÖL
SK-l
647564,00
4573227,00
79
NİHAİ ÇED RAPORU
1. Gölün Taşıma Kapasitesi: Düzeltilmiş SPT-N Değerleri aşağıda verilmiştir.
Ort.SPT-N: 11
Nƴ:13
Nq: 19
Φ:300
(ƴ n) 1,942 gr/cm3
Df; 2,5,0 m
B: 1 m yaklaşık bir temel boyutu alınmıştır.
qult: ƴ*Df*Nq+0,5* ƴ *B*Nƴ
= (1.942-1,0)*(2,5)*19 + 0,5*(1,942-1)*1*13
44,75+6,5= 51,25 Ton/m2= 512,5 kN/m2
Zeminin Taşıma Gücü: 512,5 kN/m2
Zeminin Emniyetli Taşıma Gücü: 512,5 kN/m2/3= 170 kN/m2 = 1,7 Kg/cm2
2. Gölün Taşıma Kapasitesi: 2. Gölde yapılan 2 adet zemin sondajından elde edilen
Düzeltilmiş SPT-N Değerleri aşağıda verilmiştir.
Ort.SPT-N:8,68
Nƴ: 12
Nq: 17
Φ: 29°
(ƴn) 1,821 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.821-1,0)*(2;5)*17 + 0,5*(1,821-1)*1*12
34,89+4,93= 39,82 Ton/m2= 398,2 kN/m2
Zeminin Emniyetli Taşıma Gücü: 398,2 kN/m2/3= 132,73 kN/m2 = 1,32 Kg/cm2
80
NİHAİ ÇED RAPORU
3. Gölün Taşıma Kapasitesi: 3. Gölde yapılan 3 adet zemin sondajında elde edilen
Düzeltilmiş SPT-N Değerleri Ortalaması aşağıda verilmiştir.
Ort.SPT-N: 11,92
Nƴ: 15
Nq: 20
Φ: 30,4°
(ƴn) 1,912 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.912-1,Q)*(2,5)*20 + 0,5*(1,912-1)*1*15
45,6 + 6,84 = 52,44 Ton/m2= 524,4 kN/m2
4. Gölün Taşıma Kapasitesi: 4. Gölde yapılan 3 adet zemin sondajında elde edilen
Düzeltilmiş SPT-N Değerleri Ortalaması aşağıda verilmiştir.
Ort.SPT-N: 8,78
Nƴ: 12
Nq: 17
Φ: 28,6°
(ƴn) 1,906 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.906-1,0)*(2,5)*17 + 0,5*(1,906-1)*1*12
38,5 + 5,44= 43,94 Ton/m2= 439,4 kN/m2
81
NİHAİ ÇED RAPORU
5. Gölün Taşıma Kapasitesi ve Zemin Emniyet Gerilmesi: 5. Gölde yapılan 1 adet
zemin sondajında elde edilen Düzeltilmiş SPT-N Değerleri Ortalaması aşağıda verilmiştir.
Ort.SPT-N: 7,99
Nƴ: 12
Nq: 16
Φ: 28,5°
(ƴn) 1,971 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.971-1,0)*(2,5)*16 + 0,5*(1,97M)*1*12
= 38,84 + 5,83 = 44.67 Ton/m2= 446.7 kN/m2
Ort.SPT-N: 10,20
Nƴ: 14
Nq: 20
Φ: 30,1°
(ƴn) 1,971 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.951-1,0)*(2,5)*20 + 0,5*(1,951-1)*1*14 47,55 + 6,66
= 54,21 Ton/m2= 542,1 kN/m2
82
NİHAİ ÇED RAPORU
Ort.SPT-N: 9,82
Nƴ: 13
Nq: 18
Φ: 28,8°
(ƴn) 1,820 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.820-1,0)*(2,5)*18 + 0,5*(1,820-1)*1*13 36,9 + 5,33
= 42,23 Ton/m2= 422,3 kN/m2
Ort.SPT-N: 10,63
Nƴ: 15
Nq: 20
Φ: 30,1°
(ƴn) 1,906 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.906-1,0)*(2,5)*20 + 0,5*(1,906-1)*1*15 45,3 + 6,8
= 52,1 Ton/m2= 521 kN/m2
Zeminin Taşıma Gücü: 521 kN/m2
Zeminin Emniyetli Taşıma Gücü: 521 kN/m2/3= 173,67 kN/m2 = 1,73 Kg/cm2
83
NİHAİ ÇED RAPORU
Ort.SPT-N: 11,87
Nƴ: 18
Nq: 20
Φ: 31°
(ƴn) 1,793 gr/cm3
Df: 2,5 m
= (1.793-1,0)*(2,5)*20 + 0,5*(1,793-1)*1*18 39,65 + 7,14
= 46,79 Ton/m2 = 467,9 kN/m2
Zeminin Emniyetli Taşıma Gücü: 467,9 kN/m2/3 = 155,97 kN/m2 = 1,56 Kg/cm2
84
NİHAİ ÇED RAPORU
3.3.2. Emniyet Gerilmesi Analizi
(Kaynak: Yümün Mühendislik tarafından İstanbul 3. Havalimanı Alanında Bulunan Göllerin Zemin
Etüdü-2012)
Sığ temellerin boyutlandırılması için kullanılan zemin emniyet gerilmesi için birçok
araştırmacı tarafından çok sayıda formül ve yöntem önerilmektedir. Bu formüllerden pratik
olması bakımından en çok Terzaghi tarafından önerilen formüller kullanılmaktadır. Bu
çalışmada laboratuar deneylerine göre zemin emniyet gerilmesi hesaplanmıştır. Laboratuar
analizlerine göre elde edilen zeminlerin mekanik özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 11: Göllerden alınan numunelerin mekanik özellikleri
Kuyu No
Örnek No
SK-1
UD
8,408,90
Derinlik
c
Kg/cm
Direk
Kesme
(1. Göl)
SK-2
SK-3
UD
UD
7,50-8,00
7,00-7,40
(2. Göl)
SK-1
SK-2
UD
UD
6,507,007,00
7,50
Derece
c
Kg/cm
Ö
Derece
SK-3
UD
10,5011,00
0,06
2
Ö
SK-1
UD
11,5012,00
(3. Göl)
SK-2
UD
9,009,50
26
2
0,37
0,38
0,48
0,22
0,46
0,41
0,40
5
8
12
4
7
7
8
SK-3
UD
11,0011,50
(5. Göl)
SK-1
UD
5,506,00
(6. Göl)
SK-1
UD
5,506,00
(7. Göl)
SK-1
UD
(8. Göl)
SK-1
UD
8,008,50
(9. Göl)
SK-1
UD
Üç
Eksenli
Kuyu No
Örnek No
SK-1
UD
9,009,50
Derinlik
c
Kg/cm
(4. Göl)
SK-2
UD
12,0012,50
7,40-7,80
8,40-8,90
2
Direk Kesme
Ö Derece
c
Kg/cm
2
0,33
0,47
0,46
0,42
0,35
0,31
0,46
0,27
4
9
7
8
5
6
11
5
Üç Eksenli
Ö Derece
85
NİHAİ ÇED RAPORU
3.3.3. Sıvılaşma Analizi
Etüdü-2012)
Zemin Sıvılaşma Potansiyeli ve Sıvılaşma Nedeniyle Yanal Yayılma Oluşumu:
Sıvılaşma olayı, suya doygun ince taneli kum ve silt gibi tabakaların, deprem
titreşimleri sırasında boşluk suyu basıncı değerinin artması ile efektif yanal gerilmenin sıfır
olması sonucu, tabakanın sıvı haline dönüşmesi olarak tanımlanabilir.
SPT DEĞERLERİNDEN YAPILAN SIVILAŞMA HESABI
Proje
Adı
Tarih:
Sondaj
No:
İstanbul 3. Havalimanı Alanında Bulunan Göllerin Zemin Etüdü
13.12.2012
1.
Göl SK-2
Sabit Veri Girişleri
Tij ucuna aktarılan enerji yüzdesi
Yer altı su seviyesi
Doygun birim hacim ağırlık (KN/m2)
45
0
19,18
Doygun birim hacim ağırlık
19,42
Depremin Magnitüdü (Mw)
Depremin Max. Yer İvmesi
Vs, 12 m (12 m derinlikteki Vs
hızı)
SPT
Değ.
Derinlik
Sulu
Kesim
Kuru
Kesim
Efektif
Gerilme
Toplam
Gerilme
Su
Düzeltme
Cn
Düzeltme
Enerji
Düzeltme
(Ce)
Son
Çap
Tij
Uzunluğu
(m)
Tij
Düz
(Cr)
N1,60
200 No
Elekaltı
CRR
CSR
31
8,23
8,23
0,00
75,6
157,9
23,0
1,15
0,76
1
10,03
1
19,85
65,3
0,426
0,228
21
10,23
10,23
0,00
93,9
196,2
18,0
1,03
0,75
1
12,03
1
13,93
64,8
0,228
0,217
20
11,73
11,73
0,00
107,7
225,0
17,5
0,96
0,75
1
13,53
1
12,65
64,8
0,195
0,209
18
13,73
13,73
0,00
126,0
263,3
16,5
0,89
0,75
1
15,53
1
11,02
64,8
0,160
0,225
23
15,73
15,73
0,00
144,4
301,7
19,0
0,83
0,75
1
17,53
1
11,86
64,8
0,166
0,213
6,5
0,2
312
Değerlendirme
Zemin
Sıvılaşmaz
Zemin
Sıvılaşmaz
Zemin
Sıvılaşır
Zemin
Sıvılaşır
Zemin
Sıvılaşır
3.3.4. Oturma ve Çökme Analizleri
Etüdü-2012)
Oturmalar Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) sonuçlarına göre hesaplanmıştır.
Standart Penetrasyon Deney sonuçlarından oturmalar, temel taban seviyesinden itibaren B
temel genişliğine eşit derinlikteki N sayılarının ağırlıklı ortalaması olmak üzere Meyerhof,
Terzaghi-Pick tarafından verilen formüllerden hesaplanır(Şekercioğlu, 2007).
Bu hesaplamalarda;
N Yerine Düzeltilmiş SPT-N' değerleri kullanılmıştır.
Q.net: Temel altına gelen kolon yükü olacağı için zemin emniyet gerilmesi alınacaktır.
Temel türü sürekli temel olarak seçilmiş ve B: Temel genişliği 1 olarak
düşünüldüğünde;
AH= (20,8 *qnet)/N Bağıntısı Kullanılacaktır.
86
1. Göl İçin Oturma Miktarı:
Ort. SPT-N' = 11
qnet1 = 1,7 Kg/cm2
B1 = 1 m
Oturma Miktarı;
∆H = (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,7/11
= 3,21 cm
1. Göl için Düşey Yatak Katsayısı:
qnet: 1,7 Kg/cm2 = 17 Ton/m2
∆H = 3,21 cm = 0,0321 m
Düşey yatak katsayısı;
Ks = qnet/∆H
= 17 Ton/m2/0,0321 m
= 530 Ton/m3
Ort. SPT-N'= 8,68
qnet= 1,32 Kg/cm2
B = 1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,32/8,68
= 3,16 cm
qnet: 1,32 Kg/cm2 = 13,2 Ton/m2
∆H = 3,16cm = 0,0316 m
Ks = qnet/∆H
= 13,2 Ton/m2/0,0316 m
= 530 Ton/m3
87
NİHAİ ÇED RAPORU
Ort.SPT-N' = 11,91
qnet = 1,75 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,75/11,91
= 3,056 cm
qnet: 1,75 Kg/cm2 = 13,2 Ton/m2
∆H= 3,056 cm = 0,03056 m
Ks= qnet/∆H
= 17,5 Ton/m2/0,03056 m
= 572 Ton/m3
4. Göl için Oturma Miktarı:
Ort. SPT-N' = 8,78
qnet = 1,46 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H = (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,46/8,78
= 3,46 cm
88
NİHAİ ÇED RAPORU
qnet: 1,46 Kg/cm2 = 14,6 Ton/m2
∆H = 3,46cm = 0,0346 m
Ks= qnet/∆H
= 14,6 Ton/m2/0,0346 m
= 572 Ton/m3
Ort. SPT-N'= 7,99
qnet = 1,49 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,49/7,99
= 3,87 cm
qnet: 1,49 Kg/cm2
= 14,9 Ton/m2
∆H= 3,87cm = 0,0387 m
Ks = qnet/∆H
= 14,9 Ton/m2/0,0387 m
= 572 Ton/m3
Ort. SPT-N' = 10,20
qnet = 1,80 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,80/10,20
= 3,67 cm
89
NİHAİ ÇED RAPORU
qnet: 1,80 Kg/cm2
= 18,0 Ton/m2
∆H = 3,67cm = 0,0367 m
Ks = qnet/∆H
= 18,0 Ton/m2/0,0367 m
= 490 Ton/m3
Ort. SPT-N'= 9,82
qnet = 1,40 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,40/9,82
= 2,96 cm
qnet: 1/40 Kg/cm2 = 14,0 Ton/m2
∆H = 2,96cm
= 0,0296 m
Ks = qnet/∆H
= 14,0 Ton/m2/0,0296 m
= 472 Ton/m3
Ort.SPT-N' = 10,63
qnet = 1,73 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H= (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,73/10,63
= 3,38 cm
90
NİHAİ ÇED RAPORU
qnet: 1,73 Kg/cm2
= 17,3 Ton/m2
∆H = 3,38 cm = 0,0338 m
Ks = qnet/∆H
= 17,3 Ton/m2/0,0338 m
= 511 Ton/m3
Ort. SPT-N' = 11,87
qnet = 1,56 Kg/cm2
B=1m
Oturma Miktarı;
∆H = (20,8 *qnet)/N
= 20,8*1,56/11,87=2,73 cm
qnet: 1,56 Kg/cm2
= 15,6 Ton/m2
∆H= 2,73 cm
= 0,0273 m
Ks= qnet/∆H
= 15,6 Ton/m2/0,0273 m
= 571 Ton/m3
91
NİHAİ ÇED RAPORU
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 12: İnceleme konusu olan 9 adet göl zeminin Taşıma Gücü, Oturma ve Yatak Katsayısı
GÖL NO
Doğal Birim Hacim
Ağırlık (gr/cm3)
Taşıma
Gücü (Kg/cm2)
Emniyetli Taşıma
Gücü
(Kg/cm2)
Oturma
Miktarı
(cm)
Yatak Katsayısı
(Ton /m3)
1
1,942
5,12
1,70
3,21
530
2
1,821
3,89
1,32
3,16
417
3
1,912
5,24
1,75
3,056
572
4
1,906
5,24
1,46
3,46
422
5
1,971
4,46
1,49
3,87
385
6
1,951
5,42
1,80
3,67
490
7
1,820
4,22
1,40
2,96
472
8
1,906
5,21
1,73
3,38
511
9
1,793
4,68
1,56
2,73
571
Etüdü-2012)
Sondaj kuyularından alınan bozulmamış zemin numunelerine (UD) göre zemin
özellikleri değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmelere göre yapılacak dolguyu ancak balçık
düzeyinin altında bulunan killi kum veya kumlu kil düzey taşıyacaktır. Zemin Killi olduğu ve su
tabanında olduğu için şişme olasılığı vardır. Dolgu yapılması aşamalarında periyodik olarak
dolgunun balçıkla karışma oranları kontrol edilmeli ve şişme analizleri yapılmalıdır.
92
NİHAİ ÇED RAPORU
3.4.
Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (proje alanını da içerisine alan
büyük ölçekli diri fay haritasının eklenmesi, bu fayların proje alanına uzaklıkları ve
etkileri hakkında bilgi verilerek deprem riskinden bahsedilmesi, Türkiye Deprem
Bölgeleri Haritasının rapora eklenmesi)
Etüdü-2012)
Deprem Durumu
Türkiye, güneyde Arap levhası ile kuzeydeki Avrasya levhası arasında sıkıştırılıp
yükselmiş genç bir dağ kuşağı içinde yer almaktadır. "Alp-Himalaya kuşağı" olarak
tanımlanan bu dağ sırası morfo tektonik konumunu oldukça genç jeolojik dönemlerde
(günümüzden yaklaşık 10 milyon yıl önce) kazanmaya başlamıştır.
Güneyindeki Arap levhasının kuzeye Avrasya levhasına doğru yaklaşması ile bu iki
levha arasında yer Anadolu Bloğu sıkıştırılıp yükselmiştir. Günümüzde bu morfolojik karakter
Doğu Anadolu ve İran yüksek platoları ile belirgindir. Sıkışmanın sonucu olarak, erken
Miyosen sonlarına (yaklaşık 15 milyon yıl önce) doğru Bitlis kenet kuşağı gelişmiş, böylece
Arap levhası, Anadolu bloğuna kenetlenmiştir. Daha sonraki dönemlerde kıtasal litosfer,
sıkışmayı kısalıp kalınlaşma ile karşılayamaz hale gelince birbirleriyle verevine kesişi ile bir
çift yanal atımlı fay oluşmuştur. Bunların kuzeyde olanı "Kuzey Anadolu Fayı" diğeri ise "Doğu
Anadolu Fayı" adı ile tanınır. Bu iki fay Doğu Anadolu Karlıova civarında kesişirler ve
Türkiye'nin en önemli genç yapısal unsurlarını oluştururlar. Kuzey Anadolu Fayı sağ, Doğu
Anadolu Fayı ise sol yanal atımlı faylardır. Bu iki fay arasında kalan Anadolu bloğu, fayın
gelişimi ile paralel olarak batıya doğru kaçmaya başlamış ve batıya doğru kaçış, Batı
Anadolu'da K-G yönlü gerilmeye ve genişlemeye neden olmuştur. Bu gerilme genişleme
rejimi altında, Batı Anadolu'da D-B yönünde uzanan on kadar büyük graben gelişmiştir.
Neojenden günümüze Türkiye'nin tektonik evrimini denetlemiş olan diğer bir genç
yapısal unsur, Girit adasının hemen güneyinde yer alan "Yunan Dalma Batma Zonu" dur. Bu
zonda, günümüzde Akdeniz tabanı kuzey yönünde dalıp batarak tüketilmektedir.
Yukarıda ana hatlarıyla özetlenen Türkiye'nin genç yapısal unsurları varlıklarını
yüksek sismisiteleri ile belli etmektedir. Türkiye'de oluşan depremlerin tümü yukarıda tanıtılan
genç tektonik hatlar boyunca gelişmiştir.
Marmara Bölgesi ve İstanbul dolayları, içinde ve civarında aktif tektonik fayların ve
sismik aktivitelerin çok yoğun olduğu bir alandır. Buradan çıkartılacak sonuç "Marmara
bölgesinin yüksek sismisiteye sahip olduğu", yani "yüksek deprem riski taşıdığı" dır. 17
Ağustos 1999 Gölcük depreminde olduğu gibi bu bölgede meydana gelen depremler
İstanbul'u da etkilemektedir. Tarihi dönemlerdeki deprem kayıtları da bu sonucu
desteklemektedir.
Yakın zamanda İstanbul depremlerinden etkilenmiş ve bunun sonucu Avcılar, Sefaköy
gibi ilçelerde çok sayıda bina yıkılmıştır. Bunun sonucunda 2.000 kadar insan hayatını
kaybetmiştir. Yapılmış olan araştırmalarda, bu depremlerden sonra Marmara denizinde
deprem riski arttığı ortaya çıkmıştır.
93
NİHAİ ÇED RAPORU
Marmara Denizi yaklaşık olarak 26.049 km uzunluğunda 80 km genişliğinde, derinliği
orta kesimlerde yer alan çukurlarda 1.250 metreye ulaşan bir iç denizdir. Dünyanın en büyük
aktif kırık sistemlerinden biri olan Kuzey Anadolu Fayı üzerinde yer alan Marmara Denizinin
bu fayın etkisiyle oluştuğu ve bugünkü şeklini aldığı bilinmektedir.
Bu konumu nedeniyle Marmara Denizi yaklaşık 4 milyon yıldan bu yana deprem
aktivitesinin en yoğun olduğu bölgelerden biridir.
Marmara Denizini oluşturan faylar ve bunların hakkında bugünkü bilgiler kara
alanlarında yürütülen jeolojik, jeofizik ve jeomorfolojik çalışmaların yanı sıra uydu yardımı ile
yapılan uzaktan algılama GPS (coğrafi pozisyon sistemi) gibi verilere dayanmaktadır.
Marmara Denizi ve çevresindeki tüm depremler bir haritaya yerleştirildiğinde, Marmara
Bölgesinin bugün olduğu gibi geçmişte de ne kadar büyük bir deprem riski ile iç içe yaşadığı
açıkça görülmektedir. Nitekim 17 Ağustos 1999 depremleri Marmara bölgesinin büyük hasara
uğramasına ve on binlerce can kaybına yol açmıştır.
Bir bölgedeki deprem esnasında oluşan hasarların miktarını ve dağılımını, yapısal ve
jeolojik faktörler kontrol eder. Yapısal faktör deyimi ile anlatılmak istenen, binaların ya da
mühendislik yapılarının kalitesidir. Jeolojik faktörler ise depremin büyüklüğü, kırılan faya
uzaklığı, zemin durumu vb. dir.
Depremde hasar dağılımını kontrol eden en önemli faktörlerden biride zemin
kalitesidir. Zemin kalitesi, yer altı suyu ile yakından alakalıdır. Kum, şilt ve kil birimlerinden
oluşan zeminlerde önemli oranda kayma, burulma, oturma ve şişme gibi olaylar meydana
gelmektedir. Bu tür malzemeden oluşmuş zeminlerin deprem sarsıntılarını büyütme
katsayıları ve titreşim periyotları büyüktür. Depremlerde bu birimler üzerinde 0.25 g değerine
ulaşan deprem ivmeleri ölçülmüştür. Bunlara bağlı olarak sismik risk ve deprem riski, hasar
ve can kaybı yaratabilecek depremin belli bir yerde ve belli bir zaman dilimi içerisinde
meydana gelme olasılığıdır. Bu ise "yıllık risk" olarak tanımlanan belli bir magnitüddeki
depremin yıllık aşılma olasılığı veya bunun bire bölünmesiyle elde edilen "ortalama dönüşüm
periyodu " olarak ele alınabilir.
İstanbul'un depremselliği konusundaki önemli çalışmalardan biri Tezcan, Acar ve Çivi
(1979) tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada, İstanbul'da yapısal hasara yol açabilecek bir
depremin episantrının Kuzey Anadolu Fay Kuşağı üzerinde olabileceği kabul edilmiştir. Bu fay
kuşağının İstanbul'a komşu 500 km'lik parçası sismotektonik bölge olarak seçilmiştir. Bu
kuşak üzerinde 1881 ve 1886 yılları arasında meydana gelen şiddetli depremler belirlenerek
olasılık hesapları yapılmıştır.
94
NİHAİ ÇED RAPORU
Genel olarak son yüzyıla ait sismisite verisini kullanarak kısa süreli depremin
tahminine esas teşkil edecek bir tür uzun süreli deprem tahminleri yapılmaktadır. İstanbul ve
çevresinde son yüzyılda gerçekleşen deprem büyüklüklerine göre deprem riski
hesaplanmıştır.
Türkiye'de ve yakın çevresinde meydana gelen ve kayıt edilen depremler incelenerek
Türkiye'deki sismik boşluklar yorumlanmıştır. Belirlenen sismik boşluklardan biride Marmara
Bölgesidir. Bir bölgedeki deprem tehlikesinin belirlenebilmesi ve zararlarının azaltılabilmesi
için; diri fayların sismik segmantasyona ayrılması, bu segmentlerin sınırlarının tam olarak
tanımlanması kayma hızı ve meydana gelen her bir depremdeki atım-kayma miktarlarının
saptanması ve deprem modellerinin ortaya konması ile mümkün olmaktadır.
İnceleme alanı 3.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Statik hesaplamalarda 1.
derece deprem bölgeleri için seçilmiş parametrelerin göz önünde bulundurulması yapılacak
yapı açısından önemlidir.
Proje kapsamında inşaat dönemi öncesinde 1/1.000 ölçekli uygulama imar planına
esas ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu hazırlanarak yetkili kurum ve birimlere
onaylatılacaktır. Hazırlanacak ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporunun sonucuna göre
deprem riskide göz önüne alınarak inşaat çalışmaları yapılacaktır.
95
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje Alanı
Proje Alanı
Şekil 27: Proje alanı diri fay haritası
96
NİHAİ ÇED RAPORU
Sonuç ve Öneriler:
Etüdü-2012)
T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından İstanbul ilinin
Arnavutköy ile Hadımköy ilçeleri ve Karadeniz kıyısı arasında kalan alanda İstanbul 3.
Havalimanı yapılması planlanmaktadır. Yümün Mühendislik tarafından yapılan çalışma
Havalimanı alanında bulunan geçici su birikintileri tabanında bulunan zeminin
karakteristiklerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu su birikintileri üzerine modüler duba
sistemi kurularak toplam 16 adet zemin araştırma sondajı yapılmıştır. Yapılan sondajlarda
elde edilen bilgilere göre Sondajların yapıldığı lokasyonlarda zemin profili aşağıdaki gibidir.
0,0-6,5 m. arasında değişen derinlikte göl suyu mevcuttur.
2,5-6,5 m. kalınlıkta Balçık
3,0-6,5 m. kalınlıkta çok az çakıllı killi kum veya kumlu kil zemin >15 m Ayrışmış
çamurtaşı, kiltaşı ve kumtaşı ardalanması Etüt alanına yapılması planlanan yapı, 28.06.1993
tarih ve B09.0YFK.0.00.00.00-6-5/373 sayılı "Zemin ve Temel Etüdü Raporunun
Hazırlanmasına ilişkin Esaslar" genelgesinde 2. Kategoriye girmektedir.
Çalışma alanında balçık düzeyinin altında bulunan killi kum veya kumlu kil düzeyinin
Jeolojik Zemin Gurubu: C3 gurubu, Yerel Zemin Sınıfı: Z3 olup, Spektrum Karakteristikleri;
TA=0.15 ve TB=0.60 olarak saptanmıştır.
3.5.
Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu (7269 sayılı yasa kapsamında yer
alan heyelan, kaya düşmesi, su baskını, çığ vb. doğal afet riskleri hakkında bilgi
verilmelidir)
(Kaynak: İstanbul İl Çevre Durum Raporu 2010-2011)
Seller
Seller en sık görülen ve en tahrip edici doğal afetlerden biridir. Sellerin neden olduğu
hasar sadece su basması ile sınırlı değil aynı zamanda sel ile beraber çamur ve diğer dağ
kalıntılarının akması da büyük problemlere neden olur. Sel nedeniyle meydana gelen
ölümlerin çoğunu, gelişmiş ülkelerde (örneğin, ABD’de yılda ortalama 140 kişi)
otomobillerinin içinde sürüklenen insanlar oluşturur. Gelişmemiş ülkelerde en önemli
problem, sel tehlikesi öncesinde insanların doğru ve zamanında uyarılmamasıdır. Türkiye’de
de daha çok sel yataklarının yerleşmiş ve sel için gerektiği gibi önceden modern meteorolojik
ihbarlar ile uyarılamayan insanlar zarar görmektedir.
İstanbul içinde bulunduğu coğrafi konum nedeniyle gerek sıcak ve gerekse soğuk
dönemde Türkiye’yi etkileyen hava kütlelerinin tamamının etkisi altındadır. Anadolu ve
Trakya tarafında kalan ilçelerde denize yakınlık ve yükseklik nedeniyle sıcaklık ve nem farkı
hissedilmektedir.
Yıllık ortalama nem oranı %76’dır. İstanbul’da en fazla yağış sonbahar mevsiminde
Ekim ve Kasım aylarında görülmektedir. İstanbul İlinde m2’ye düşen yıllık ortalama yağış
miktarı 2008 yılı için 552,4 mm’dir (Kaynak: İstanbul Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüğü).
97
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu miktarları seller oluşturacak kadar büyük olmasa da çarpık kentleşme sonucu dere
yataklarında kurulan yerleşim bölgelerinde su baskınları oluşmaktadır.
İstanbul’da sellere, su baskınlarına, göllenmelere ve taşkınlara sık sık maruz kalan
bölgeler ise şöyle sıralanabilir;
Tavukçu Deresi (Dere ıslah çalışmaları devam etmektedir.) Ayamama Deresi, Çinçin
Deresi, Topselvi Deresi, Kemikli Deresi, Unkapanı Köprü Altı, Eminönü Alt Geçit, Yenikapı
Köprü Altı, Vatan Caddesi E-6 TEM Bağlantı Yolu, Silahtarağa, Dolmabahçe, Piyalepaşa
Bulvarı, Karanfildere Köprü Altı, Kağıthane- Cendere Deresi, Veliefendi Hipodrumu Köprü
Altı Esenler, G.O.Paşa, Kağıthane, Eyüp, K. Çekmece ve İstanbul'a ait diğer bir çok ilçede
(Özellikle dere kret kotu ve yol kotu altında bulunan) apartmanların bodrum katları, sel ve
taşkın yataklarına kaçak yapılaşma sonucu kurulan bir çok binada yağışa göre su baskınları
görülmektedir.
Tablo 13: Son 5 Yılda Yağışlar Nedeniyle Su Baskınına Maruz Kalan Eyüp İlçesi Mahalleleri
İlçenin Adı
Mahalleler
Tarih
Eyüp
Karadolap
G.O.Paşa Cad.
N.Kemal Cad.
Atatürk Cad.
Merkez Mah.
Nişancı
İslambey Cad.
Topçular
Çırçır Cad.
Alibeyköy Merkez mah.
Göktürk Merkez
Sakarya Mah
Yeşilpınar
Nişanca
Güzetltepe
Silahtarağa
Göktürk
09.08.1996
13.10.2007
31.10.2006
Söz konusu proje alanı içerisinde birçok akar dere ve kuru dere mevcuttur. Söz
konusu dereler arazi düzenleme çalışmaları sırasında tahrip edilecektir. Ancak söz konusu
dereler ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek gerekli, ıslah
çalışmaları, izinler ve tedbirler alınacaktır.
98
NİHAİ ÇED RAPORU
Heyelan ve çığlar
İstanbul sınırları içinde çok geniş bir alan olarak bilinen İstanbul Paleozoiği temele ait
katı sert ve kristalize kayaçlarla kaplıdır. Taşıma gücü yüksek ve jeoteknik özellikleri genel
olarak iyi derecede kabul edilen bu kayaçlarda ciddi bir heyelan riski yoktur.
Bunun dışında paleozoik temel taşlarını kuzeyden sınırlayan Şile, Anadolufeneri,
Zekeriyaköy, Ağaçlı ve Karacaköy’e devam eden üst kretase pliosen çökellerinde başlıca
volkanik kayaçlar, ayrışmış andezit, anglomera, tüf ve benzeri birimler ile gevşek tutulmuş
örtü çökelleri jeoteknik özellikler bakımından kritik zemin oluşturmaktadır.
İstanbul şehir merkezi bir yarımada olup Beyoğlu’ndan Haliç ile ayrılmaktadır. Bu
yarımada 3 sırttan oluşmaktadır. Hava fotoğrafları çalışmaları sonucunda özellikle Marmara
sahili ve Haliç yamaçları boyunca eski heyelanlar gözlenmiştir.
Bu heyelan bölgeleri yoğun yapılaşmanın altında kalmıştır. Ayrıca boğaz boyunca
yapılan hava fotoğrafı çalışmalarında da boğazın kenarlarının özellikle kuzey yarısında
büyük ölçekte heyelanların varlığı gözlenmiştir. Şehrin heyelan bakımından riskli kesimi
özellikle İstanbul’un güney batısında yer almaktadır. Florya, Menekşe, K.Çekmece, Avcılar,
Gürpınar ve B.Çekmece dolayları heyelan riski bakımından etkin kısımlardır. Bu bölgede su
aldığı zaman likit limitleri değişen, kil gibi oturma olasılığı artan birimler de yer almaktadır.
Yamaç eğiminin yüksek olduğu göl kenarları ile Marmara’nın kuzeyindeki kıyı şeridi
heyelan riski fazla olan bölgelerdir. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ahmet
ERCAN, Küçükçekmece’den Silivri’ye uzanan 20.000 Ha’lık alanın heyelan bölgesinde
olduğunu söylemektedir.
I. Derecede tehlike arz eden yöreler; Silivri, Kumburgaz, B.Çekmece ve K.Çekmece
göl çevresi yapılması planlanan olimpiyat köy alanı.
II. Derecede tehlike arz eden yöreler; Alibeyköy, G.O.Paşa ve çevresi, Sarıyer
yamaçları ve Gümüşdere.
III. Derecede tehlike arz eden yöreler; Kemerburgaz ve çevresidir.
Proje alanınında mevcut durumda yer alan hafriyat döküm alanı ve çevresine
bırakılan hafriyatlarda toprak kayması ve heyelan hareketleri mevcuttur. Özelikle mevcut
Tayakadın-İhasaniye yolunun hafriyat depolama alanına denk gelen kısmında heyelana bağlı
kaymalar ve yolda bozulmalar meydana gelmektedir. Ayrıca alanda yürütülen madencilik
faaliyetleri sonucu bozulmuş arazilerde de zemin kayması söz konusudur. Havaalanı inşaatı
ile birlikte; madencilik faaliyetleri sonucu bozulan arazilerde zemin güçlendirme çalışmaları
ve hafriyat depolama alanı ile ilgili olarak alanda bulunan gelişi güzel bırakılmış hafriyat
malzemesinin tüm proje alanına yayılması ve beton-dolgu sıkıştırma yöntemleri ile alanın
stabil olması planlanmaktadır.
99
NİHAİ ÇED RAPORU
3.6.
Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su Kaynaklarının
Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri ve Debileri
İl genelinde yüzeylenen Paleozyik-Kuvaterner aralığında oluşmuş kaya-stratigrafi
bilimlerinin genel Geçirgenlik özellikleri aşağıdaki şekilde belirtilmeye çalışılmıştır. Bu
çizelgede kaya-stratigrafi birimleri "Geçirgenlik" özellikleri açısından geçirimsiz (Gz), yarı
geçirimsiz (gz), yarı geçirimli (gç) ve geçirimli (Gç) olmak üzere 4 sınıfa ayrılmış: birimlerin
egemen kaya tülleri de göz önünde tutularak, çimentolu kayalar için (k), taneli zeminler için
(t) ek harfleri kullanılmıştır. Proje alanı aşağıdaki şekilde için birimlerin geçirgenlik
sınıflamasına göre il alanındaki alansal dağılımları ve dağılım oranlarına ilişkin bilgiler yer
almaktadır. Söz konusu proje kapsamında herhangi bir yer altı suyu kullanımı
planlanmamaktadır. Proje kapsamında yeraltı suyu kullanımının söz konusu olması
durumunda Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince gerekli başvurular yapılacak ver izinler
alınacaktır.
Şekil 28: İstanbul ili hidrojeolojik ortamların yayılımı
(Kaynak: İstanbul İli Jeolojisi-İstanbul Büyükşehir Belediyesi-Aralık, 2011)
100
NİHAİ ÇED RAPORU
3.7.
Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su Kaynaklarının
Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri
İstanbul İl sınırları içinde içme suyu amaçlı olarak yararlanılan belli başlı 7 adet içme
ve kullanma suyu rezervuarı bulunmaktadır. Bunlar Anadolu Yakası'nda Ömerli, Elmalı ve
Darlık baraj gölleri ile Avrupa Yakası'nda Alibeyköy, Terkos, Sazlıdere ve Büyükçekmece
baraj gölleridir. Terkos ve Büyükçekmece oluşum açısından göl olmakla beraber, üzerinde
inşa edilen su tutmaya yönelik yapılardan dolayı baraj kategorisinde adlandırılmaktadır.
Bunlardan Sazlıdere Barajı, aşırı kirlenme nedeniyle içme suyu olarak kullanılamayan
Küçükçekmece Gölü'nün su toplama havzası içerisinde yer almaktadır. Adı geçen havzalar,
İstanbul'a yılda ortalama 750.000.000 m3 su verimiyle kente sunulan suyun %72,4'ünü
sağlamaktadır. İstanbul'a sağlanan içme ve kullanma suyunun %22,7'si Ömerli, %15,6'sı
Terkos, %11,6'sı Büyükçekmece ve %50'si de diğer havzalardan ve yeraltı sularından
karşılanmaktadır.
İstanbul'a içme suları sağlayan bu tesislerin su toplama alanları Ömerli (608,7 km2),
Elmalı (83,4 km2), Darlık (207,2 km2), Alibeyköy (158,9 km2), Terkos (736,2 km2), Sazlıdere
(168,7 km2) ve Büyükçekmece (631,7 km2)'dir. İçme Suları Havzaları, il yüzölçümünün (5.400
km2) %46'sı kadar bir alan kaplamaktadır.
Söz konusu proje alanı halihazırda planlama aşaması devam eden Pirinççi Barajı
uzun mesafe koruma alanında kalmakta ve mevcuttaki Terkos Barajı orta mesafe koruma
alanına ve uzun mesafe koruma alanına, proje alanının güney sınırı ise Alibey Barajı uzun
mesafe koruma alanına girmektedir. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel
Müdürlüğünün 16.04.2013 Tarih ve 190504 Sayılı yazısında belirtildiği üzere söz konusu
proje alanı içinde orta ve uzun mesafeli koruma alanlarında yapılaşma ve faaliyet yönünden
İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği hükümlerine göre havaalanı yapımını engelleyen bir
hüküm bulunmamaktadır. Konu ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar
yürütülerek gerekli izinler ve tedbirler alınacaktır. Ayrıca proje alanının Terkos Barajı orta
mesafe koruma alanına giren kısmında herhangi bir yapılaşmaya gidilmeyecektir. Proje alanı
yakınında bulunan su kaynakları koruma bandı mesafelerini gösterir harita eklerde
sunulmuştur(Bkz Ek-11).
101
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 29: İstanbul İli yapay ve doğal göl alanları
(Kaynak: İstanbul İli Jeolojisi-İstanbul Büyükşehir Belediyesi-Aralık, 2011)
Söz konusu proje alanı sınırı, batısında yer alan Terkos Gölü sınırına 2,5 km uzaklıkta
yer almaktadır. İstanbul’un içme suyu kaynağı olan Terkos Gölü’nden (220 milyon m3/yıl) ve
Istranca derelerinden (235 milyon m3/yıl) temin edilen sular, yapılması planlanan proje alanı
sınırları içerisinden geçen Terkos-Kağıthane ham su aktarma kanalları sayesinde İstanbul’un
güneyine aktarılmaktadır. İçme ve kullanma suyu aktarma kanallarının işaretlenmiş olduğu
harita eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-11).
Aktarma kanallarının geçtiği güzergahların deplase edilmesi söz konusu olduğunda
deplase güzergahının belirlenmesi aşamasında Terkos Gölü terfi merkezinde mevcut kurulu
pompaj değerleri dikkate alınarak İSKİ ile ortak çalışma yürütülecek ve çalışmalar havaalanı
inşasıyla aynı zamanda yürütülecektir. Olası yeni güzergahtaki kamu kurumları ve üçüncü
şahıslara ait kamulaştırma, tahsis ve izin işlemleri Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı tarafından yürütülecektir.
102
NİHAİ ÇED RAPORU
Fotoğraf 2: Proje Alanındaki İSKİ İsale Hattı
Proje alanı ve çevresindeki Havza koruma alanlarını ve İSKİ isale hatlarını gösteren
harita Ek-11'de sunulmuştur.
Söz konusu proje kapsamında herhangi bir yer altı suyu kullanımı
alınacaktır.
konusu dereler arazi düzenleme çalışmaları sırasında tahrip edilecektir. Ancak söz konusu
dereler ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek gerekli izinler
ve tedbirler alınacaktır. Ayrıca topografik değişimler neticesinde yüzeysel akışlarla içme suyu
kaynaklarının kirlenmesinin önüne geçilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
3.8.
İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları
Projenin inşaat ve işletme aşamasında içme ve kullanma suyu ihtiyaçları alana
getirilecek şebekeden karşılanacaktır. Ayrıca kullanma ve sulama suyu olarak proje sahası
içerisinde maden işletmelerinin oluşturduğu yağmur sularının dolmasıyla oluşan 70 adet
büyüklü küçüklü geçici su birikintilerinin suları kullanılacaktır. Daha sonra bu alanlar hafriyat
ve dolgu malzemesi ile doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek olup, bu
alanlar ve yakınlarındaki sucul yaşam ve canlı yaşam yok olacaktır.
İnşaat faaliyetleri sırasında etap etap olmak üzere toplamda 80.000 kişinin
çalıştırılması planlanmaktadır. Söz konusu personelin içme ve kullanma suyu miktarı, 12.000
m3/gün (kişi başına 150 lt/gün) olarak belirlenmiştir.
103
NİHAİ ÇED RAPORU
İnşaat döneminde oluşacak sıvı atıklar için atık su arıtma tesisi kurulacaktır. Arıtma
tesisinin onayı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 15.03.2012 Tarih ve 2012/9 sayılı Genelgesi
kapsamında yaptırılacaktır. Atıksular evsel nitelikli atıksu arıtma tesisinde SKKY Tablo:21
esas alınarak alıcı ortam standartlarını sağlayacak şekilde arıtılarak peyzaj unsurlarının
sulanmasında kullanılacak arta kalan miktar alana getirilecek kanalizasyon hattına deşarj
edilecektir.
3.8.1. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu
Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi
İstanbul Avrupa Yakası'nda Alibeyköy, Terkos, Sazlıdere ve Büyükçekmece baraj
gölleridir. Terkos ve Büyükçekmece oluşum açısından göl olmakla beraber, üzerinde inşa
edilen su tutmaya yönelik yapılardan dolayı baraj kategorisinde adlandırılmaktadır. Bunlardan
Sazlıdere Barajı, aşırı kirlenme nedeniyle içme suyu olarak kullanılamayan Küçükçekmece
Gölü'nün su toplama havzası içerisinde yer almaktadır. Adı geçen havzalar, İstanbul'a yılda
ortalama 750.000.000 m3 su verimiyle kente sunulan suyun %72,4'ünü sağlamaktadır.
İstanbul'a sağlanan içme ve kullanma suyunun %22,7'si Ömerli, %15,6'sı Terkos, %11,6'sı
Büyükçekmece ve %50'si de diğer havzalardan ve yeraltı sularından karşılanmaktadır.
Proje kapsamında gerek inşaat gerekse işletme aşamasında yüzeysel ve yeraltı
suyuna hiçbir şekilde deşarj yapılmayacaktır.
104
NİHAİ ÇED RAPORU
3.8.2. Uçuşların Uzun Dönemde Su Kalitesine Etkilerinin Değerlendirilebilmesi
ve İleride Yapılacak İzleme Çalışmalarına Altlık Oluşturulması İçin Belirlenecek İçme ve
Kullanma Suyu Kaynaklarının Analizleri (içme ve kullanma amacıyla kullanılan suları
için ilgili parametrelere göre, diğer su kaynakları için Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi
Yönetmeliği EK-5 Tablo:5'teki parametrelere göre)
(Kaynak: İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Terkos Gölü (İstanbul) Fitoplanktonunun Su
Kalitesi Parametreleri İle Olan İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Özçalkap, Su Ürünleri Temel
Bilimler Anabilim Dalı İç Sular Biyolojisi Programı, Temmuz 2007), (Alka Çevre Laboratuvarı'nın R3522-2013-01 numaralı Terkos Gölü Su Analizi Raporu)
Terkos Baraj Gölü; Kemerburgaz’ın kuzeybatısında ve İstanbul’a 40 km uzaklıkta olup,
40’ 19” kuzey ve 28’ 32” doğu koordinatları arasında bulunan, lagün kökenli, az tuzlu bir
göldür (Güner, 2006). 32 km’lik yüz ölçüme sahip olan göl, Istranca Çayı ile beslenir. Terkos
Baraj Gölü ortalama 12 km uzunluğunda ve 5 km enindedir. Gölün ortalama derinliği 3,4
m’dir. Terkos Baraj Gölü’nden İstanbul’a terfi edilen su yıllık 227 milyon m3’tür. Suyu tatlı olup,
İstanbul’a geniş borularla gönderilir. Göl suyunun fazlası Yalancı Boğaz’dan Karadeniz’e
akar.
Gölün en derin yeri -5 metre olan doğal bir göl iken, 1883 yılında İstanbul’un içme suyu
gereksiniminin karşılanması için Yıldız Deresi’nin gölün kenarından Karadeniz’e açılan ağzı bir
regülatörle kapatılmasıyla gölün kotu + 3,25 metreye çıkarılmış böylece gölün derinliği 8.25
metre olmuştur. 1962 yılında regülatörün yenilenmesi ile göl kotu + 4,5 metreye çıkarılmış ve
gölün derinliği 9,5 metre olmuştur (Özuluğ, 2003). Göl ve çevresi İstanbul Metropolitan alan
sınırları içinde, ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları dışındadır. Genel olarak göl
çevresinde az engebeli bir morfoloji görülmektedir. Terkos Baraj Gölü ile Karadeniz arasındaki
kıyı çizgisi kısmen dik falezli, kısmen de plajlı bir kıyı tipi göstermektedir.
Terkos Baraj Gölü’ne, çoğunlukla yaz mevsiminde kuruyan irili ufaklı pek çok dere
karışmaktadır. Bir kısmı doğal yüzey suyu özelliği taşıyan bu derelerin bir kısmı da, yerleşim
alanlarından kaynaklanan atık sularla karışmaktadır. Bu kaynakların dışında, arıtma tesisi
deşarj suları ve göl etrafında faaliyet gösteren otele ait deşarjlar da göl suyuna akmaktadır.
Kış mevsiminde debisi artan bu dereler, birçok yan kol ile birbirine bağlantılıdır. Bu noktalar
Açık Kanal (Istranca’dan gelen sular), Karacaköy Dere, Çiftlikköy Dere, Kürk Dere, Belgrad
Dere, Başak Dere, Park Otel Deşarjı ve Atıksu Arıtma Tesisi Deşarjı’dır (Tüfekçi ve diğ.,
2006).
Terkos Baraj Gölü ve çevresindeki ormanlık alan ve kıyı şeridi (orman, fundalık, sulak
alan, kumul ve kayalık alanları) özellikle tatlı su ve kumul ekosistemi açısından uluslararası
önemi olan bitki alanlarımızdan biridir. İstanbul'da kumul ve su florası niteliği taşıyan bölge,
zengin florası, küresel ve ülkesel ölçekte nadir bitki türlerine sahip olmasından dolayı
uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınmıştır (DHKD, 2000). Bölge aynı zamanda
Karadeniz Bölgesi’ndeki en geniş kumul sahası olup, Terkos Baraj Gölü’nü doldurmaması için
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü tarafından 2102 hektarlık alan İstanbulÇatalca Terkos Durusu Kumulu Projesi ile ağaçlandırılmıştır (Tüfekçi ve diğ., 2006). Terkos
Baraj Gölü kenarında ve su kaynaklarında son derece nadir bitki türleri ve yaşam alanları
mevcuttur. Alan aynı zamanda; Bern Sözleşmesi kapsamında kuşlar için; göç, üreme ve
yaşam alanı olup, göl alanı hem yaban hayatı açısından, hem de amfibiler açısından önemli
habitata sahiptir (DHKD, 2000).
105
NİHAİ ÇED RAPORU
numaralı rapora ait olan Göl Suyu (Terkos Gölü) Numunesinin analiz sonuçları aşağıda ve
rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-29).
Söz konusu analiz 30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Kıtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarının
Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri EK-5 Tablo-5'e göre yapılmıştır.
Yüzeysel Su Kütlelerinde Bazı Parametreler İçin Çevresel Kalite Standartları ve
Kullanım Maksatlarına göre kullanım sınıfları aşağıda verilmiştir.
Sınıf I - Yüksek kaliteli su;
1) İçme suyu olma potansiyeli yüksek olan yüzeysel sular,
2) Yüzme gibi vücut teması gerektirenler dahil rekreasyonel maksatlar için kullanılabilir su,
3) Alabalık üretimi için kullanılabilir nitelikte su,
4) Hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacı için kullanılabilir nitelikte su,
Sınıf II - Az kirlenmiş su;
1) İçme suyu olma potansiyeli olan yüzeysel sular,
2) Rekreasyonel maksatlar için kullanılabilir nitelikte su,
3) Alabalık dışında balık üretimi için kullanılabilir nitelikte su,
4) Mer’i mevzuat ile tespit edilmiş olan sulama suyu kalite kriterlerini sağlamak şartıyla
sulama suyu,
Sınıf III - Kirlenmiş su;
Gıda, tekstil gibi nitelikli su gerektiren tesisler hariç olmak üzere, uygun bir arıtmadan sonra
su ürünleri yetiştiriciliği için kullanılabilir nitelikte su ve sanayi suyu,
106
NİHAİ ÇED RAPORU
Sınıf IV - Çok kirlenmiş su;
Sınıf III için verilen kalite parametrelerinden daha düşük kalitede olan ve üst kalite sınıfına
ancak iyileştirilerek ulaşabilecek yüzeysel sular.
Yapılan analiz sonucuna göre toplam 21 adet parametrenin 17 adedi 1. sınıf , 2 adedi
2. sınıf, 2 adedi ise 3. sınıf çıkmıştır. Terkos Gölü numunesinin analiz sonuçları 30.11.2012
Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi
Yönetimi Yönetmeliğine göre mevcut su kalitesi için 1. sınıf denilebilir.
1- Sıcaklık (Su sıcaklığı)
Yüzeysel suların kalitesi açısından sıcaklık, çok önemli bir fiziksel parametredir. Su
sıcaklığı ortamda gerçekleşen bir çok fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreci etkiler. Sudaki
çözünmüş oksijenin azalması, suda yaşayan canlıları etkiler. Doğal koşullar altında yüzeysel
suların sıcaklığı, meteorolojik etkenlerce belirlenir.
Yüzey sularının sıcaklığı normalde 0-30oC arasında değişir. Kış ya da yağışlı
periyotlarda minimum değerlere, yaz ya da kurak periyotlarda maksimum değerine ulaşır.
Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün su sıcaklığı 10,4 C0 ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz
metodu: SM 2550 B:2005 “Laboratuvar Metodu”
2- pH
pH sudaki hidrojen iyonu molar derişiminin eksi logaritması olarak tanımlanır. pH
aralığı 0-14 olup; 7’nin altı asidik, üzeri baziktir. pH su kalitesi değerlendirmelerinde en
önemli parametre olup, sudaki birçok kimyasal ve biyolojik süreci etkiler. Kirlenmemiş sularda
pH prensip olarak, karbondioksit, karbonat ve bikarbonat iyonları ile humik asit, fulvik asit gibi
doğal bileşikler arasındaki denge tarafından kontrol edilir. Bir su kütlesinin asit-baz dengesi,
endüstriyel kirleticiler ve asit formundaki atmosferik çökelmelerle değişebilir. pH sıcaklığa
bağlıdır, suyun sıcaklığı pH’ın değerinin doğru olarak belirlenmesi için önemlidir. Yapılan
analiz sonucu Terkos Gölünün pH'sı 8,16 olarak bazik bir değer ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz
metodu: SM 4500 H+ B:2005 “Elektrometrik Metot”
3- Elektriksel İletkenlik
Elektriksel iletkenlik (kondüktivite), suyun elektrik akımını iletebilme özelliğinin sayısal
olarak ifadesidir. Su analiz sonuçları verilirken mikrosiemens/cm (μS/cm) cinsinden 25 °C
sıcaklıktaki değeri hesaplanarak belirtilir. Suların elektriksel iletkenliği, iyonların sudaki
toplam derişimine ve sıcaklığına bağlıdır.
Sıcaklık artışı ile suların elektriksel iletkenlikleri de artar. Sudaki iyonların derişimi
arttıkça elektriksel iletkenlik de artar, dolayısıyla elektriksel iletkenlik ölçümleri sudaki toplam
iyon derişimi hakkında iyi bir göstergedir. Doğal haldeki yüzey sularının elektriksel iletkenliği
50 – 1.500 μS/cm arasında değişir. Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün elektriksel
iletkenliği 208,3 μS/cm olarak ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz Metodu: SM 2510 B “Laboratuvar
Metodu”
107
NİHAİ ÇED RAPORU
4- Renk
Yüzeysel sulardaki doğal sarı renk organik asitlerden ileri gelir ve sakıncalı değildir.
Alıcı sularda renk, gün ışığını engelleyerek suya oksijen veren canlıların yaşamını etkilediği
için istenmez. Ferrik hidroksit ve humik asit gibi organik maddeler suya gerçek rengini
verirler. Kirlenmiş sular, daha belirgin görünen bir renge sahiptir. Yapılan analiz sonucu
Terkos Gölünün renk değeri <3 Pt/Co olarak ölçülmüştür(Sınıf-2). Analiz metodu: SM 2120
C:2005 “Spektrofotometrik Metot”
5- Çözünmüş Oksijen
Oksijen, doğal sularda suyun kendi kendine temizlenmesi işlevini gerçekleştiren
organizmalar dahil, tüm sucul yaşam şekilleri için çok önemlidir. Doğal sularda oksijen
miktarı; sıcaklık, tuzluluk, türbülans, alglerin ve bitkilerin fotosentez aktiviteleri ve atmosferik
basınçla değişir. Yüksek organik madde ve nutrientler içeren atık deşarjları, organik
maddelerin parçalanması boyunca meydana gelen mikrobiyal aktivitenin artmasına neden
olur ve ortamdaki çözünmüş oksijen derişimini düşürür. Oksijen derişiminin doğal yada
antropojenik sebeplerle aşırı düştüğü durumlarda, çöken maddelerin çürümesinin bir sonucu
olarak sediment-su arayüzünde anaerobik koşullar meydana gelebilir. Yapılan analiz sonucu
Terkos Gölünün çözünmüş oksijen değeri 10,71 mg/lt olarak ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz
Metodu: SM 4500 O B:2005 “Membran Elektrot Metodu”
6- Nitrat Azotu (NO3-N)
Nitrat yüzeysel sulara doğal olarak, volkanik kayalar, toprak drenajları ve bitki ve
hayvan artıkları ile ulaşır. Antropojenik olarak ise, evsel ve endüstriyel atık sular, çöp deponi
alanlarından kaynaklanan sızıntılar ile tarımda kullanılan inorganik nitratlı gübrelerle yüzeysel
sulara ulaşır. Nitrat, genellikle anaerobik koşullar altında, denitrifikasyon süreci ile
biyokimyasal olarak nitrite indirgenebilir.
İçme suyundaki yüksek nitrat seviyesi insanlar için toksik olabilir ve
methomoglobinemi ya da mavi bebek sendromu adı verilen hastalığa yol açar ki; bu
hastalıkta kandaki hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesi sınırlanır. Yapılan analiz sonucu
Terkos Gölünün Nitrat Azotu (NO3-N) değeri 0,420 mg/lt olarak ölçülmüştür(Sınıf-1).Analiz
metodu: TS EN 10304-1:2010
7- Toplam Azot
Azot bileşikleri su kirliliği açısından çok önemli etkilere sahiptir. Bunların başlıcaları,
ötrofikasyon, oksijen bilançosunun etkilenmesi ve içme sularındaki toksikolojik sorunlardır.
Azot ve fosfor içeren deşarjlar göl ve diğer rezervuarlarda ötrofikasyonu hızlandırır,
alg büyümesini güçlendirir ve yüzeysel sularda su bitkilerinin kökleşmesine neden olur. Alg
ve sucul bitkilerin varlığı estetik olmayan görünümlerin yanında su kaynaklarının faydalı
kullanımına (özellikle içme suyu teminine, balık üreme ve gelişimine) zarar verirler.
108
NİHAİ ÇED RAPORU
Bunun yanında atıksu arıtma tesisi çıkış suyunda azot konsantrasyonunun fazla
olması, alıcı ortamlarda çözünmüş oksijen (Ç.O.) azalması, septik şartların oluşması, koku
oluşması, toksisite ile sucul hayatın dezenfeksiyonu, klor dezenfeksiyonunu etkilemesi, insan
sağlığına zararları, atıksuyun tekrar kullanımını etkilemesi ve yer altı suyunun kirlenmesi gibi
olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu yüzden azot ve fosforun kontrolü su kalitesi yönetimi
ve atıksu arıtma tesislerinin dizaynında önemli olmaktadır. Yapılan analiz sonucu Terkos
Gölünün Toplam Azotu değeri <0,5 mg/lt olarak ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz Metodu: TS
7924 EN 2566-3:1997
8- Toplam Fosfor
Fosfor, doğal su kütlelerinin fertilizasyonunda (gübrelenmesinde) anahtar elemandır
ve algal gelişme için sınırlayıcı nutrienttir. Fosforun yüzeysel sulardaki doğal kaynakları,
fosforlu kayaların sedimentleri ile organik maddelerin ayrışmasıdır. Evsel ve endüstriyel atık
sular (özellikle deterjan içerenler) ile gübreler ise antropojenik kaynakları olup, fosfor
derişiminin artışı ötrofikasyona neden olur. Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün Toplam
Fosfor değeri 0,046 mg/lt olarak ölçülmüştür(Sınıf-2). Analiz metodu: SM 4500 P-E:2005
9- Biyolojik veya Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı, mikroorganizmaların tanımlanan şartlar ve zaman
içerisinde organik maddeyi inorganik maddeye dönüştürülebilmesi için kullanılması gereken
oksijen miktarıdır.
BOİ’nin
büyüklüğünü;
parçalanan
organik
maddelerin
konsantrasyonu,
mikroorganizmaların sayısı, zehirli etkisi olan maddelerin biyokimyasal işlemleri etkiler.
Kirletilmemiş suların BOİ’ si genellikle 2 mg/L ve daha altındadır. Kirletilmiş sularda
ise BOİ konsantrasyonu 10 mg/l’ ye ulaşabilir. Evsel atıkların BOİ değeri 600 mg/l,
endüstriyel atıkların ise 2.500 mg/l civarındadır.
BOİ değerinin küçük olması suyun temiz olduğunu veya mikroorganizmaların sudaki
organik maddeyi kullanmadığını gösterir. Genellikle kirletilmemiş veya az kirletilmiş sularda
BOİ; KOİ’ nin % 50’ si kadardır. BOİ’ nin bu değerden düşük olması, ortamda zehirliliğin
yüksek olması anlamına gelmektedir. Ancak BOİ değeri, KOİ değerine eşit veya daha yüksek
olamaz. Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün BOİ değeri 8,79 mg/lt olarak
ölçülmüştür(Sınıf-3). Analiz Metodu: SM 5210 B:2005
10- Kimyasal Oksijen İhtiyacı
Kimyasal Oksijen İhtiyacı, suda kimyasal ve biyokimyasal oksitlenebilir madde
miktarının bir ölçüsüdür.
Özellikle evsel ve endüstriyel kirlilikten kaynaklanan organik ve inorganik maddelerin
tayininde kullanılır. Yüzey sularında; kirletilmemiş sularda KOİ 20 mg/l civarında iken, atıksu
deşarjı yapılan sularda 200 mg/l ve üzerindedir. Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün BOİ
değeri 20 mg/lt olarak ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz Metodu: SM 5220 B:2005 “Açık Reflaks
Metodu”
109
NİHAİ ÇED RAPORU
11- Nitrit Azotu
Nitrit azotu stabil değildir ve kolaylıkla kimyasal ve biyolojik yolla oksitlenebilir veya
indirgenebilir. İndirgenme hızı pH = 2,0 civarında artar. Nitrit klor, ozon gibi maddelerle
kolaylıkla oksitlenir, eğer yüksek konsantrasyonda ise, suyun tasfiyesi sırasında çok miktarda
klor veya ozon sarfına sebep olur. Yüzey sularında nitrit azotu konsantrasyonu 1 mg / lt yi
geçmez. Nötral pH da yüzey sularının çoğunda aerobik şartlarda indirgeme ile azot gazına
çevrilebilir. Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün Nitrit Azotu değeri <0,03 mg/lt olarak
ölçülmüştür(Sınıf-3). Analiz Metodu: TS EN 10304-1:2010
12- Amonyum Azotu
Amonyak iyonları tek değerli diğer katyonlarla yer değiştirebilir, topraktaki kalsiyum
iyonlarıyla da değişim yapabilir. pH, su toprak sistemindeki iyonların konsantrasyonu, toprak
tarafından absorblanan iyon miktarına tesir eder. Amonyum iyonları kil mineralinin tabakaları
arasına girerek sabitleşebilir. Topraktaki amonyumun çoğu bu şekildedir. Nötral pH da yüzey
sularının çoğunda amonyak azotu diğer azot şekillerine biyolojik reaksiyonla çevrilir.
Amonyum azotu aerobik şartlarda “nitrosomonas” bakteriler ile nitrit azotuna oksitlenebilir.
Yapılan analiz sonucu Terkos Gölünün Amonyum Azotu değeri <0,01 mg/lt olarak
ölçülmüştür(Sınıf-1). Analiz Metodu: SM 4500-NH3 F:2005
13- Fekal Koliform ve Toplam Koliform
Suların, özellikle toplam koliform analizi pozitif ise, özel bazı bakteriler açısından da
test edilmesi gerekir. Bu bakteriler, koliform grubun alt gruplarını oluşturan fekal koliformlar
ve E. coli’dir. Fekal koliformlar, sıcak kanlı hayvanlar ve insanların bağırsak sistemine özgü
bakterilerdir ve tespit edilebilmeleri için daha koliform tespiti dışında, daha spesifik ortamlara
gereksinim vardır. E.coli de, insan ve hayvanlarda bulunan fekal koliformların bir tipidir.
Sularda tek başına E. coli tespiti, toplamkoliform tespitinden daha önemlidir; çünkü E.coli,
suya hayvan veya insan atığının (dışkısının) bulaşmış olduğunu gösterir. E. coli’nin yüzlerce
farklı tipi vardır. Bu tiplerden bir çoğu insanlar için zararsız olmakta ve insan ve hayvanların
bağırsaklarında yaşarken, bazı türleri özelikle çocuklarda, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi
zayıflamış bireylerde, ölüme kadar giden hastalıklara yol açabilir. Yapılan analiz sonucu
Terkos Gölünün Fekal Koliform ve Toplam Koliform değerlerinde üreme görülmemiştir(Sınıf1). Analiz Metodu: SM 9222 D:2005 ve SM 9222 B:2005
Yıldız Özçalkap'ın Yüksek Lisans Tezi olan, Terkos Gölü (İstanbul) Fitoplanktonunun
Su Kalitesi Parametreleri İle Olan İlişkileri, adlı çalışmada; Gölde bulunan seçilmiş 9
istasyonda yüzey ve çeşitli derinliklerden Ocak 2005 - Şubat 2006 tarihleri arasında aylık
olarak su örnekleri alınarak ölçüm ve analizler yapılmıştır. Elde edilen verilere göre su
sıcaklığı 4.4 - 26.8 oC, elektriksel iletkenlik 135 - 480 µS cm-1, pH 7.79 - 9.42, çözünmüş
oksijen 2.06 - 13.57 mg 1-1, orto- fosfat 1.1 - 64.8µg l-1, toplam fosfat 18 . 207 µg 1-1, toplam
azot 29 - 1640 µg 1-1, nitrit + nitrat 0.37 - 509 µg 1-1, TN/TPO4 0.5 - 41, silikat 562 - 6822 µg
1-1 ve klorofil-a 0.42- 62.04 µg 1-1 değerleri arasında değişiklik gösterdiği belirlenmiştir.
110
NİHAİ ÇED RAPORU
Baraj Gölü'nde seçilen 9 istasyonda yedi divizyoya ait toplam 120 fitoplankton türü
tespit edildi ve bunlardan Bacillariophyta 48 tür (% 39) ile baskın grubu, Chlorophyta 43 tür
(% 35) ile ikinci derecede baskın grubu oluşturdu. Cyanophyta 15 tür (% 13), Chrysophyta 5
tür (% 4), Cryptophyta 3 tür (% 3), Dinophyta 3 tür (% 3) ve Euglenophyta 3 tür (% 3) ile
temsil edildi. Çalışma sonunda gölde ötrofikasyon şartlarının oluşmadığı ve göl suyunun
mesotrofik özellikten, ötrofik özelliğe doğru ilerlediği anlaşılmıştır.
Örnek alma ve ölçüm yapılan yerlerin seçim ve belirlenmesinde, Terkos Baraj
Gölü'nün genel özelliklerini ve zamana bağlı olası değişimlerini izleyebilecek konumda ve
sayıda olmasına dikkat edilmiştir. Terkos Baraj Gölü'nde; gölün tamamını temsil edebilecek
şekilde 9 nokta ve istasyonların derinliklerine göre çeşitli derinliklerden (yüzey, 2.5 m, 5 m ve
dip) aylık olarak ölçüm ve örneklemeler yapılmıştır. Seçilen noktaların; yerleşim alanlarından
kaynaklanabilecek kirlenmenin etkisini içermesi, gölü temsil edebilecek nitelikte olması ve
ayrıca sürekli veri elde edebilecek yerler olmasına dikkat edilmiştir. İlk 5 istasyon yerleşim
alanlarına yakınlık ve su alma noktası, 6. istasyon göl ortası 7. ve 9. istasyonlar dere girişleri
ve 8. istasyonda Karadeniz.e yakın olması nedeniyle ölçüm noktası olarak seçilmiştir.
Şekil 30: Terkos Baraj Gölü ölçüm ve örnekleme noktalarının yerleri
(Kaynak: İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Terkos Gölü (İstanbul) Fitoplanktonunun Su
Kalitesi Parametreleri İle Olan İlişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Özçalkap, Su Ürünleri Temel
Bilimler Anabilim Dalı İç Sular Biyolojisi Programı, Temmuz 2007)
111
NİHAİ ÇED RAPORU
Fiziksel Parametreler
Sıcaklık
Terkos Baraj Gölü'nde su sıcaklığının zamana ve ölçüm noktalarına bağlı değişiminde
mevsim şartlarının doğrudan etken olduğu anlaşılmıştır. Su sıcaklığı ölçüm noktalarının
tamamında atmosferik şartlara bağlı olarak homojen dağılım göstermiştir. Göl suyunda
ölçülen en düşük su sıcaklığı değeri Şubat 2005 tarihinde 6.istasyon 7.5 m derinlikte 4.4 0C
olarak ve en yüksek sıcaklık değeri Ağustos 2005 tarihinde 2. istasyon 0.5 m derinlikte 26.8
0
C olarak ölçülmüştür. Çalışma süresinin tamamına ait ortalama su sıcaklığı 14.5 + 7.3. 0C
olarak hesaplanmıştır. Su derinliğinin az ve su yüzey alanının geniş oluşu nedeniyle,
atmosferik şartlardaki değişimler su kütlesi üzerinde etkili olmuştur. Bu durum mevsimler
arasında gözlenen sıcaklık değişimiyle doğru orantılıdır. Tüm istasyonlarda yüzey ve dip
arasında su sıcaklığının homojen dağıldığı ve özellikle yaz mevsimini temsil eden aylarda
bile su sıcaklığında tabakalaşma olmadığı gözlenmiştir.
Seki Diski Derinliği
Terkos Baraj Gölü'nde Seki Diski derinliği (görünürlüğü) en yüksek 4. istasyonda
Ocak 2005 tarihinde 3 m olarak kaydedilirken, en düşük değer 0.8 m ile Mart 2005 tarihinde
9. istasyonda kaydedilmiştir. Çalışma süresinin tamamına ait ortalama değer 1.5 + 0.5 m
ölçülürken, yaz mevsimi ortalaması 1.5 + 0.4 m, kış mevsimi ortalaması 1.6 + 0.6 m olarak
bulunmuştur. Mevsim şartlarına bağlı olarak birincil üretimin düşük olduğu kış aylarında seki
diski derinliği yüksek seviyelerde ölçülmüştür. Yüksek veya düşük değer, mevsim koşullarına
bağlı olarak değişim göstermiştir.
112
NİHAİ ÇED RAPORU
Elektriksel İletkenlik
1. istasyonda ölçülen en düşük elektriksel iletkenlik değeri Ocak 2005 tarihinde 0.5 m
derinlikte 203 µS cm-1, en yüksek değer Mayıs 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 480 µS cm-1
olarak saptanmıştır. 2. istasyonda en düşük elektriksel iletkenlik değeri Ocak 2005 tarihinde
0.5 m derinlikte 205 µS cm-1, en yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 390
µS cm-1, ortalama iletkenlik değeri ise 311 + 51 µS cm-1 olarak belirlenmiştir. 3. istasyonda
en düşük elektriksel iletkenlik değeri 201 µS cm-1 ile Ocak 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte, en
yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 386 µS cm-1 olarak ölçülmüştür. 3.
istasyonun ortalama elektriksel iletkenlik değeri ise 292 + 55 µS cm-1 olarak bulunmuştur. 4.
istasyonun en düşük elektriksel iletkenlik değeri 200 µS cm-1 ile Ocak 2005 tarihinde 0.5 m
derinlikte belirlenirken en yüksek iletkenlik değeri de 385 µS cm-1 ile Haziran 2005 tarihinde
0.5 m derinlikte saptanmıştır. 4. istasyonun ortalama elektriksel iletkenlik değeri 284 + 57 µS
cm-1 olarak ölçülmüştür. 5. istasyonun en düşük elektriksel iletkenlik değeri yine Ocak 2005
tarihinde 0.5 m derinlikte 203 µS cm-1 ve en yüksek değer Temmuz 2005 de yine 0.5 m
derinlikte 380 µS cm-1 olarak belirlenmiş ve bu istasyonun ortalama değeri 289 + 52 µS cm-1
olarak bulunmuştur. 6. istasyonun en düşük elektriksel iletkenlik değeri Şubat 2005 tarihinde
2.5 ve 5 m ler de 195 µS cm-1, en yüksek Temmuz 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 382 µS
cm-1 olarak ölçülmüştür. 6. istasyonun ortalama iletkenlik değeri 282 + 59 µS cm-1 olarak
kaydedilmiştir. 7. istasyonun en düşük elektriksel iletkenlik değeri Şubat 2005 tarihinde 2.5 m
derinlikte 201 µS cm-1, en yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 385 µS cm1
, ortalama elektriksel iletkenlik değeri ise 288 + 59 µS cm-1 olarak saptanmıştır. 8.
istasyonun en düşük elektriksel iletkenlik değeri Şubat 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 186 µS
cm-1, en yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 383 µS cm-1, ortalama
elektriksel iletkenlik değeri ise 276 + 64 µS cm-1 olarak belirlenmiştir. 9. istasyonda ölçülen
en düşük elektriksel iletkenlik değeri Şubat 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 135 µS cm-1, en
yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde 0.5 ve 2.5 m'lerde 377 µS cm-1 olarak ölçüldü ve bu
istasyona ait ortalama elektriksel iletkenlik değeri ise 263 + 73 µS cm-1 olarak saptanmıştır.
113
NİHAİ ÇED RAPORU
Kimyasal Parametreler
pH
Çalışma süresinin tamamında ölçüm noktaları arasında belirgin bir fark gözlenmiştir.
En yüksek pH değerleri Ağustos 2005 ve en düşük pH değerleri Şubat 2005 tarihinde
kaydedilmiştir. 1. istasyonun en düşük pH değeri Şubat 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 7.9 ve
en yüksek pH değeri Ağustos 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 8.79 olarak ölçülmüştür ve bu
istasyona ait ortalama pH değeri 8.3 + 0.2 olarak belirlenmiştir. 2. istasyonda en düşük pH
değeri Şubat 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 7.9, en yüksek değer Temmuz 2005 tarihinde
0.5 m derinlikte 8.67 ve ortalama pH değeri 8.3 + 0.2 olarak ölçülmüştür. 3. istasyonun en
düşük pH değeri 7.96 ile Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte, en yüksek değer Ağustos 2005
tarihinde 0.5 m derinlikte 8.71 olarak saptandı. 3. istasyonun ortalama pH değeri ise 8.3 + 0.2
olarak bulunmuştur. 4. istasyonun en düşük pH değeri Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte
7.94 olarak ve en yüksek pH değeri ise Ağustos 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 8.62 olarak
kaydedildi. 4.istasyonun ortalama değeri 8.3 + 0.1 olarak ölçülmüştür. 5. istasyonun en düşük
pH değeri Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte 7.79 ve en yüksek değer Ocak 2005 ve
Ağustos 2005 tarihlerinde 2,5 m derinlikte 8.58 olarak saptandı ve bu istasyonun ortalama
değeri 8.3 + 0.2 olarak bulunmuştur. 6. istasyonun en düşük pH değeri Şubat 2005 tarihinde
5 m derinlikte 7.90, en yüksek Ağustos 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 8.82 olarak
ölçülmüştür. 6. istasyonun ortalama pH değeri 8.3 + 0.2 olarak belirlenmiştir. 7. istasyonun
en düşük pH değeri diğer istasyonlarda olduğu gibi Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte 7.86,
en yüksek değer Ağustos 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 8.65, ortalama pH değeri ise 8.3 +
0.2 olarak tespit edildi. 8. istasyonun en düşük değeri Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte
7.86, en yüksek değeri Ağustos 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 8.88, ortalama pH değeri ise
8.4 + 0.3 olarak saptandı. 9. istasyonda ölçülen en düşük pH değeri Şubat 2005 tarihinde 2.5
m derinlikte 8.05, en yüksek pH değeri Ağustos 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 9.42 olarak
ölçülmüştür ve bu istasyona ait ortalama pH değeri ise 8.58 + 0.4 olarak belirlenmiştir.
Çözünmüş Oksijen (ÇO)
Terkos Baraj Gölünde en yüksek çözünmüş oksijen değeri 13.57 mg 1-1 (Şubat 2006,
2. istasyon, yüzey) ve en düşük değer 2.06 mg 1-1 (Ağustos 2005, 7. istasyon 5 metre)
ölçülmüştür. Şubat 2006 tarihinde ortalama çözünmüş oksijen değerleri istasyonlara göre
sırasıyla 13.2 mg 1-1, 13.5 mg 1-1, 13 mg 1-1 , 13.4 mg 1-1, 13.1 mg 1-1, 13.5 mg 1-1, 13.4 mg
1-1, 12.6 mg 1-1 ve 11.8 mg 1-1 olarak ölçüldü. Tüm ölçüm zamanına ait ortalama çözünmüş
oksijen konsantrasyonu 10.8 + 1.8 mg 1-1 olarak hesaplandı. Kış ve yaz aylarına ait ortalama
değerler; sırasıyla 12.1 + 0.5 mg 1-1 ve 9.4 + 1.9 mg 1-1 olarak bulunmuştur. Çalışma
zamanının tamamında ölçülen değerler çoğunlukla 9-12 mg 1-1 aralığında değişim gösterdi.
Sığ istasyonlarda (özellikle 9. istasyon) yüksek doygunlukta çözünmüş oksijen
konsantrasyonu saptanmamakla birlikte çalışma süresinin çoğunda 7 mg 1-1 nin üstünde
değerler bulundu. Çözünmüş oksijen konsantrasyonu Ağustos 2005 tarihinde en düşük
değerde kaydedilmiştir.
114
NİHAİ ÇED RAPORU
Nitrit + Nitrat (NO2 + NO3)
Nitrit + Nitrat azotu konsantrasyonunun sudaki değişiminde en düşük ve en yüksek
değerler arasında oldukça geniş bir fark saptanmıştır. 1. istasyonun en düşük NO2 + NO3
değeri Eylül 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 0.37 µg 1-1 ve en yüksek NO2 + NO3 değeri Şubat
2006 tarihinde 0.5 m derinlikte 481 µg 1-1 olarak ölçülmüştür ve bu istasyona ait ortalama
NO2 + NO3 değeri 99 + 129 µg 1-1 olarak belirlenmiştir. 2. istasyonda en düşük NO2 + NO3
değeri Haziran 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 1.15 µg 1-1, en yüksek değer Şubat 2006
tarihinde 2.5 m derinlikte 464 µg 1-1 ve ortalama NO2 + NO3 değeri 97 + 132 µg 1-1 olarak
ölçülmüştür. 3. istasyonun en düşük NO2 + NO3 değeri 0.91 µg 1-1 ile Haziran 2005 tarihinde
0.5 m derinlikte, en yüksek değer Şubat 2006 tarihinde 2.5 m derinlikte 366 µg 1-1 olarak
saptanmıştır. 3. istasyonun ortalama NO2 + NO3 değeri ise 101 + 114 µg 1-1 olarak
bulunmuştur. 4. istasyonun en düşük NO2 + NO3 değeri Haziran 2005 tarihinde 5 m derinlikte
0.78 µg 1-1 olarak ve en yüksek NO2 + NO3 değeri Şubat 2006 tarihinde 2.5 m derinlikte 452
µg 1-1 olarak belirlenmiştir. 4.istasyonun ortalama NO2 + NO3 değeri 115 + 134 µg 1-1 olarak
ölçülmüştür. 5. istasyonun en düşük NO2 + NO3 değeri yine Haziran 2005 tarihinde 2.5 m
derinlikte 0.82 µg 1-1 ve en yüksek değer Şubat 2006 da 0.5 m derinlikte 430 µg 1-1 olarak
ölçülmüştür ve bu istasyonun ortalama değeri 127 + 125 µg 1-1 olarak ölçülmüştür. 6.
istasyonun en düşük NO2 + NO3 değeri Haziran 2005 tarihinde 5 m derinlikte 0.56 µg 1-1, en
yüksek Şubat 2006 tarihinde 5 m derinlikte 463 µg 1-1 olarak belirlenmiştir. 6. istasyonun
ortalama NO2 + NO3 değeri 128 + 140 µg 1-1 olarak saptanmıştır. 7. istasyonun en düşük NO2
+ NO3 değeri Haziran 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 0.85 µg 1-1,en yüksek değer diğer altı
istasyonda olduğu gibi Şubat 2006 tarihinde 0.5 m derinlikte 436 µg 1-1, ortalama NO2 + NO3
değeri ise 130 + 137 µg 1-1 olarak saptanmıştır. 8. istasyonun en düşük NO2 + NO3 değeri
Haziran 2005 tarihinde 5 m derinlikte 0.65 µg 1-1, en yüksek değer Şubat 2005 tarihinde 0.5
m derinlikte 437 µg 1-1, ortalama NO2 + NO3 değeri ise 144 + 156 µg 1-1 olarak bulunmuştur.
9. istasyonda ölçülen en düşük NO2 + NO3 değeri 1. istasyon hariç diğer tüm istasyonlarda
olduğu gibi Haziran 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 0.57 µg 1-1, en yüksek değer 8.
istasyonda olduğu gibi Şubat 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 509 µg 1-1 olarak ölçülmüştür ve
bu istasyona ait ortalama NO2 + NO3 değeri ise 161 + 151 µg 1-1 olarak saptanmıştır.
115
NİHAİ ÇED RAPORU
Askıda Katı Madde (AKM) Miktarı
1. istasyonun en düşük Askıda Katı Madde (AKM) değeri Şubat 2005 tarihinde 0.5 m
derinlikte 0.04 mg 1-1 ve en yüksek AKM değeri Ekim 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 7 mg 1-1
olarak ölçülmüştür ve bu istasyona ait ortalama AKM değeri 3,9 + 1.34 mg 1-1 olarak
belirlenmiştir. 2. istasyonda en düşük AKM değeri Kasım 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 1.4
mg 1-1, en yüksek değer Ekim 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 6.9 mg 1-1 ve ortalama AKM
değeri 3.59 + 1.11 mg 1-1 olarak ölçülmüştür. 3. istasyonun en düşük AKM değeri 1.1 mg 1-1
ile Kasım 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte, en yüksek değer Eylül 2005 tarihinde 2.5 m
derinlikte 5.9 mg 1-1 olarak saptanmıştır. 3. istasyonun ortalama AKM değeri ise 3.41 + 1.14
mg 1-1 olarak bulundu. 4. istasyonun en düşük AKM değeri yine Kasım 2005 tarihinde 0.5 m
derinlikte 1.1 mg 1-1 olarak ve en yüksek AKM değeri Nisan 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 7
mg 1-1 olarak belirlenmiştir. 4.istasyonun ortalama AKM değeri 4.19 + 1.39 mg 1-1 olarak
ölçülmüştür. 5. istasyonun en düşük AKM değeri Ocak 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 1.5 mg
1-1 ve en yüksek değer Mayıs 2005 de 2,5 m derinlikte 10.2 mg 1-1 olarak bulundu ve bu
istasyonun ortalama değeri 4.67 + 1.79 mg 1-1 olarak belirlenmiştir. 6. istasyonun en düşük
AKM değeri Kasım 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 1.7 mg 1-1, en yüksek değer Eylül 2005
tarihinde 2.5 m derinlikte 12.20 mg 1-1 ve ortalama değeri de 4.87 + 2.43 mg 1-1 olarak
ölçülmüştür. 7. istasyonun en düşük AKM değeri Ocak 2005 tarihinde 0.5 m derinlikte 1.7 mg
1-1, en yüksek AKM değeri Şubat 2005 tarihinde 5 m derinlikte 8.4 mg 1-1, ortalama AKM
değeri ise 4.57 + 1.83 mg 1-1 olarak saptanmıştır. 8. istasyonun en düşük AKM değeri Kasım
2005 tarihinde 5 m derinlikte 1.8 mg 1-1, en yüksek değer Şubat 2006 tarihinde 2.5 m
derinlikte 11.60 mg 1-1, ortalama AKM değeri ise 5.23 + 2,63 mg 1-1 olarak belirlenmiştir. 9.
istasyonda ölçülen en düşük AKM değeri Ağustos 2005 tarihinde 2.5 m derinlikte 1 mg 1-1, en
yüksek değer Şubat 2006 tarihinde 0.5 m derinlikte 11.90 mg 1-1 olarak ölçülmüştür ve
ortalama AKM değeri ise 4.15 + 3,08 mg 1-1 olarak saptanmıştır.
Uçuşların ve araçların uzun dönemde su kalitesine etkilerinin değerlendirilebilmesi ve
ileride yapılacak izleme çalışmalarına altlık oluşturulması için projenin etrafında bulunan
yüzeysel su kaynaklarına (Terkos Gölü, Alibeyköy barajı ve planlama aşaması devam eden
Pirinççi Barajı) olabilecek kirletici etkilerinin izlenebilmesi için 09.04.2013 tarihinde yapılan
İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1. Toplantısı sonucu komisyonca belirlenen 3 aylık
izleme programı aralıklarında su kaynaklarından Yetkili Laboratuvarlar tarafından Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği - Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Standardına göre alınacak
su numunelerinin analizleri yapılacaktır. Ayrıca Pirinççi Barajı ve Alibeyköy Barajını
beseleyen derelerden 6 ayda 1'er adet numune alınarak izleme formu ekinde DSİ Genel
Müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.
Projeden etkilenen ve etkilenmesi muhtemel olan tüm su kaynaklarında 29.06.2012
Tarih ve 28338 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İçme Suyu Elde Edilen
Veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik parametreleri ve
30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel
Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo-5 göre yapılacaktır. Ayrıca kıyı ve geçiş sularının
etkilenme durumu da göz önüne alınarak adı geçen yönetmeliğin Ek-6 Tablo 7.1 ve Ek-7
Tablo 9 parametrelerine göre inşaat iş ve işlemlerine başlamadan önce, inşaat ve işletme
aşamalarında izleme yapılarak; bulguları, sonuçları ve yorumları Orman ve Su İşleri Bakanlığı
ile birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.
116
NİHAİ ÇED RAPORU
Gerek inşaat gerekse işletme döneminde 13.02.2008 Tarih ve 26786 Sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27527 Sayı ile değişik) “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, 30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği ve İSKİ İçmesuyu
Havzaları Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
3.9.
Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin
güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması, Florya ve Kumköy
Meteoroloji İstasyonu 1970-2011 Bülteni, meteorolojik parametrelerin dağılımlarının
tablo, grafik ve yazılı anlatım olarak verilmesi)
Bölgenin meteorolojik ve genel iklimsel şartları için 1970-2011 yılları Florya ve
Kumköy Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtları kullanılmış olup buharlaşma verileri için
1970–2007 yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu ve 2008-2012 yılları Kartal Meteoroloji
İstasyonu gözlem kayıtları kullanılmıştır.
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü
pist yönü seçimi için Şile, Kumköy ve Florya meteoroloji istasyonuna göre hesaplamalar
yapmıştır.
Ayrıca rapor kapsamında yapılan modelleme çalışmasında ise 1970-2011 uzun yıl
(Kumköy ve Florya meteoroloji istasyonları) hesaplaması yapılarak temsili yıl, 2006 yılı,
17059 no’lu Kumköy meteoroloji istasyonu seçilmiştir. Bu istasyona ait 2006 yılı saatlik
sıcaklık, buharlaşma, rüzgar yönü, rüzgar hızı, bulutluluk verileri (surface) Aermod modeli
Aermet programı için kullanılmıştır. Yükseklik (ana sondaj verisi) verileri olarak da yine 2006
yılı 17062 no’lu İstanbul Göztepe verileri kullanılmıştır.
İstanbul'da bulunan meteoroloji istasyonları ve ÇED Raporundaki değerlendirmeler
için kullanılan meteoroloji istasyonlarını gösterir uydu görüntüsü şekil-32'de yer almaktadır.
117
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.1. Basınç
1970 – 2011 yılları Florya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre en yüksek
yerel basınç 1038.8 hPa ile Ocak ayında, en düşük yerel basınç ise 986.1 hpa ile Aralık
ayında görülmüştür. 1970 – 2011 yılları Kumköy Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına
göre en yüksek yerel basınç 1041.6 hPa ile Ocak ayında, en düşük yerel basınç ise 986.1
hpa ile Ocak ayında görülmüştür. Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonunda ölçülen basınç
değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 14: Florya Meteoroloji İstasyonu basınç değerleri
Ortalama Basınç
Maksimum
AYLAR
(hPa)
Basınç (hPa)
1015.3
Ocak
1038.8
1013.6
1033.4
Şubat
1012.5
1037.6
Mart
1009.7
1027.7
Nisan
1010.1
1021.1
Mayıs
1009.0
1019.8
Haziran
1007.9
1017.4
Temmuz
1008.7
1018.0
Ağustos
1011.6
1023.9
Eylül
1014.2
1027.1
Ekim
1014.7
1030.7
Kasım
1015.0
1037.3
Aralık
Yıllık
1011.8
1038.8
Minimum
Basınç (hPa)
986.5
988.5
988.2
990.9
996.5
993.9
996.7
997.6
995.2
996.5
987.8
986.1
986.1
Tablo 15: Kumköy Meteoroloji İstasyonu basınç değerleri
Ortalama Basınç
Maksimum
AYLAR
(hPa)
Basınç (hPa)
1015.3
1041.6
Ocak
1013.7
1035.3
Şubat
1012.6
1035.7
Mart
1009.7
1029.7
Nisan
1010.1
1022.1
Mayıs
1008.8
1020.4
Haziran
1007.8
1018.3
Temmuz
1008.6
1018.0
Ağustos
1011.6
1024.9
Eylül
1014.2
1028.4
Ekim
1014.8
1030.6
Kasım
1015.1
1038.8
Aralık
1011.8
1041.6
Yıllık
Minimum
Basınç (hPa)
986.1
987.9
989.4
993.0
995.9
993.4
990.2
996.2
993.3
993.9
986.8
987.6
986.1
118
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.1.1. Ortalama Basınç
Grafik 4: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.1.2. Maksimum Basınç
Grafik 5: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.1.3. Minimum Basınç
Grafik 6: Florya ve Kumköy İstasyonları Minimum Basınç Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
119
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.2. Sıcaklık
1970 – 2011 yılları Florya Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en yüksek
sıcaklık 38,5 0C ile Ağustos ayında, en düşük sıcaklık ise -10,0 0C ile Şubat ayında
görülmektedir. 1970 – 2011 yılları Kumköy Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en
yüksek sıcaklık 41,4 0C ile Temmuz ayında, en düşük sıcaklık ise -10,4 0C ile Şubat ayında
görülmektedir. Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonunda ölçülen sıcaklık değerleri
aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 16: Florya Meteoroloji İstasyonu genel sıcaklık değerleri
AYLAR
Ortalama Sıcaklık(oC) Maksimum Sıcaklık(oC) Minimum Sıcaklık(oC)
Ocak
5,8
19,4
-9,5
Şubat
5,7
21,0
-10,0
Mart
7,5
26,0
-6,6
Nisan
11,8
30,5
-1,4
Mayıs
16,5
33,5
1,4
Haziran
21,3
36,2
8,4
Temmuz
23,9
37,4
11,0
Ağustos
23,8
38,5
13,4
Eylül
20,2
34,2
6,7
Ekim
15,8
31,5
1,8
Kasım
11,2
26,4
-1,3
Aralık
7,9
20,0
-5,6
Yıllık
14,2
38,5
-10
Tablo 17: Kumköy Meteoroloji İstasyonu genel sıcaklık değerleri
AYLAR
Ortalama Sıcaklık(oC) Maksimum Sıcaklık(oC) Minimum Sıcaklık(oC)
Ocak
5,8
22,2
-7,8
Şubat
5,7
23,6
-10,4
Mart
7,2
26,6
-8,0
Nisan
11,0
33,2
-2,7
Mayıs
15,6
34,0
1,2
Haziran
20,4
41,0
6,0
Temmuz
23,1
41,4
10,0
Ağustos
23,4
39,8
9,2
Eylül
19,7
34,2
5,0
Ekim
15,5
33,6
1,0
Kasım
11,0
27,1
-2,2
Aralık
7,8
24,0
-6,9
Yıllık
13,8
41,4
-10,4
120
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.2.1. Ortalama Sıcaklık
Grafik 7: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.2.2. Maksimum Sıcaklık
Grafik 8: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.2.3. Minimum Sıcaklık
Grafik 9: Florya ve Kumköy İstasyonları Minimum Sıcaklık Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
121
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.3. Yağış
1970 – 2011 yılları Florya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre
ortalama yıllık toplam yağış miktarı 643,2 mm’dir. Bugüne kadar gözlemlenen günlük
maksimum yağış miktarı 111 mm ile Ekim ayında görülmektedir. 1970 – 2011 yılları
Kumköy Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama yıllık toplam yağış
miktarı 824,6 mm’dir. Bugüne kadar gözlemlenen günlük maksimum yağış miktarı 179,4
mm ile Eylül ayında görülmektedir. Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonlarında
ölçülen ortalama toplam yağış miktarları ve maksimum yağış miktarları aşağıdaki tabloda
sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 18: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama toplam yağış ve günlük maksimum yağış miktarları
Ortalama Toplam Günlük Maksimum
AYLAR
Yağış Miktarı (mm) Yağış Miktarı (mm)
Ocak
78,8
49,9
Şubat
66,7
44,8
Mart
58,7
45,1
Nisan
49,0
50,5
Mayıs
28,9
48,8
Haziran
29,5
41,8
Temmuz
21,9
57,9
Ağustos
24,6
76,5
Eylül
33,9
62,7
Ekim
75,7
111,0
Kasım
82,0
58,4
Aralık
93,5
65,4
Yıllık
643,2
111,0
Tablo 19: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama toplam yağış ve günlük maksimum yağış miktarları
Ortalama Toplam Günlük Maksimum
AYLAR Yağış Miktarı (mm) Yağış Miktarı (mm)
Ocak
94,9
63,7
Şubat
72,1
49,1
Mart
72,1
58,6
Nisan
48,6
42,1
Mayıs
37,2
82,2
Haziran
34,5
83,5
Temmuz
25,5
57,7
Ağustos
52,2
89,7
Eylül
69,2
179,4
Ekim
98,0
88,9
Kasım
98,0
73,0
Aralık
122,3
69,5
Yıllık
824,6
179,4
122
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.3.1. Ortalama Toplam Yağış Miktarı
Grafik 10: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Toplam Yağış Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.3.2. Günlük Maksimum Yağış Miktarı
Grafik 11: Florya ve Kumköy İstasyonları Günlük Maksimum Yağış Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.3.3. Standart Zamanlarda Ölçülen En Düşük En Yüksek Yağış Miktarı,
Tekerrür Grafikleri (Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonları için)
Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonlarına ait standart zamanlarda gözlenen en
büyük yağış değerleri ve tekerrür grafiği EK-15’de Meteoroloji verilerinde sunulmuştur.
İnşaat ve işletme aşamasında yapılacak olan yağmur suyu toplama kanalları standart
zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerlerine göre yapılacaktır. Yağmur suyu toplama
kanalları havalimanı çevresindeki DSİ drenaj kanallarına bağlanarak yağmur sularının
tahliyesi sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar
yürütülecektir.
123
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.4. Ortalama Nispi Nem
1970 – 2011 yılları Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre
ölçülen ortalama nispi nem değişimleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 20: Florya Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem değerleri
AYLAR Ortalama Nispi Nem (%)
76,9
Ocak
75,7
Şubat
74,8
Mart
72,6
Nisan
72,0
Mayıs
68,7
Haziran
67,3
Temmuz
69,1
Ağustos
70,7
Eylül
74,8
Ekim
75,8
Kasım
76,3
Aralık
Yıllık
72,8
Tablo 21: Kumköy Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem değerleri
AYLAR Ortalama Nispi Nem (%))
79,4
Ocak
78,4
Şubat
77,9
Mart
77,8
Nisan
79,6
Mayıs
77,2
Haziran
76,8
Temmuz
76,9
Ağustos
77,0
Eylül
78,5
Ekim
78,5
Kasım
78,6
Aralık
Yıllık
78,0
124
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 12: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Nispi Nem Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.5. Sayılı Günler
1970 – 2011 yılları Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre
kar yağışlı gün sayısının, kar örtülü gün sayısının, sisli gün sayısının, dolulu gün sayısının,
kırağılı gün sayısının, orajlı gün sayısının ortalama değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak
verilmiştir.
Tablo 22: Florya Meteoroloji İstasyonu kar yağışlı gün değerleri
Ortalama
Ortalama
Ortalama
Ortalama
Ortalama
AYLAR
Kar Yağışlı Kar Örtülü
Sisli Gün Dolulu Gün
Kırağılı
Gün Sayısı Gün Sayısı
Sayısı
Sayısı
Gün Sayısı
Ortalama
Orajlı Gün
Sayısı
Ocak
3,8
2,0
2,6
0
3,2
0,2
Şubat
4,0
2,8
1,8
0,1
3,0
0,3
Mart
2,0
0,7
2,0
0,1
2,7
0,4
Nisan
0
0
1,3
0
0,3
0,7
Mayıs
0
0
0,5
0
0
1,5
Haziran
0
0
0,4
0
0
2,0
Temmuz
0
0
0,1
0
0
1,7
Ağustos
0
0
0,2
0
0
1,9
Eylül
0
0
0,5
0
0
1,7
Ekim
0
0
1,3
0
0
1,2
Kasım
0,3
0
2,5
0
1,0
0,8
Aralık
2,2
0,8
2,5
0
2,0
0,5
YILLIK TOPLAM
12,3 6,3 15,7 0,2
12,2
12,9
125
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 23: Kumköy Meteoroloji İstasyonu kar yağışlı gün değerleri
Ortalama
Ortalama
Ortalama
Ortalama
Ortalama
AYLAR
Kar Yağışlı Kar Örtülü
Sisli Gün Dolulu Gün
Kırağılı
Gün Sayısı Gün Sayısı
Sayısı
Sayısı
Gün Sayısı
Ortalama
Orajlı Gün
Sayısı
Ocak
3,5
1,3
2,3
0,1
2,5
0,3
Şubat
3,9
1,9
2,7
0,0
2,1
0,3
Mart
1,9
0,8
3,7
0,1
1,8
0,3
Nisan
4,5
0,0
0,3
1,2
Mayıs
3,1
0,0
Haziran
0,7
3,1
0,3
2,4
Ağustos
0,1
2,6
Eylül
0,3
2,3
Ekim
0,6
0,0
0,0
1,7
0,0
Temmuz
1,5
Kasım
0,4
0,1
1,2
0,1
0,3
0,7
Aralık
1,8
0,1
0,8
0,2
1,5
0,5
YILLIK TOPLAM
11,5 4,2 20,3 0,5
8,5
16,9
3.9.5.1. Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı
Grafik 13: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
126
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.5.2. Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı
Grafik 14: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
3.9.5.3. Ortalama Sisli Gün Sayısı
Grafik 15: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Sisli Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.5.4. Ortalama Dolulu Gün Sayısı
Grafik 16: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Dolulu Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
127
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.5.5. Ortalama Kırağılı Gün Sayısı
Grafik 17: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
3.9.5.6. Ortalama Orajlı Gün Sayısı
Grafik 18: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Orajlı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
128
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.6. Maksimum Kar Kalınlığı
1970 – 2011 yılları Florya Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre kar örtüsü
kalınlığının en yüksek olduğu ay 60 cm ile Mart ayında gözlenmiştir. 1970 – 2011 yılları
Kumköy Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre kar örtüsü kalınlığının en yüksek
olduğu ay 55 cm ile Mart ayında gözlenmiştir. Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos,
Eylül ve Ekim aylarında kar yağışı yaşanmadığı için kar örtüsü kalınlığı gözlenmemiştir.
Maksimum kar kalınlığı ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 24: Florya Meteoroloji İstasyonu maksimum kar kalınlıları
AYLAR
Maksimum
kar kalınlığı(cm)
Ocak
28
Şubat
34
Mart
60
Nisan
-
Mayıs
-
Haziran
-
Temmuz
-
Ağustos
-
Eylül
-
Ekim
-
Kasım
-
Aralık
11
Tablo 25: Kumköy Meteoroloji İstasyonu maksimum kar kalınlıları
AYLAR
Maksimum
kar kalınlığı(cm)
Ocak
16
Şubat
39
Mart
55
Nisan
-
Mayıs
-
Haziran
-
Temmuz
-
Ağustos
-
Eylül
-
Ekim
-
Kasım
1
Aralık
4
129
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 19: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
3.9.7. Buharlaşma
Ortalama Açık Yüzey buharlaşması:
1970–2007 yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu ve 2008-2012 yılları Kartal
Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en çok ortalama açık yüzey buharlaşması
205,4 mm Temmuz ayında gözlenmiştir. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonunda ölçülen
ortalama ve maksimum buharlaşma değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 26: Göztepe-Kartal Meteoroloji İstasyonu buharlaşma değerleri
Ortalama Açık Yüzey
Buharlaşma (mm)
Maksimum Açık Yüzey
Buharlaşması (mm)
Ocak
-
-
Şubat
-
-
AYLAR
-
-
Nisan
78,9
78,9
Mayıs
123,7
123,7
Haziran
165,0
165,0
Temmuz
205,4
205,4
Ağustos
192,3
192,3
Eylül
130,6
130,6
Ekim
74,8
74,8
Kasım
41,3
41,3
Aralık
30,8
30,8
Yıllık
115,9
205,4
Mart
130
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.7.1. Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması
Grafik 20: Göztepe-Kartal İstasyonu Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği
3.9.7.2. Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması
Grafik 21: Göztepe-Kartal İstasyonu Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Grafiği
131
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.8. Rüzgar
3.9.8.1. Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü
1970 – 2011 yılları Florya ve Kumköy Meteoroloji İstasyonları gözlem kayıtlarına göre
yönlere göre rüzgarın esme sayısı toplamları yıllık, mevsimlik ve aylık olarak aşağıdaki
tablolarda sayısal olarak verilmiştir.
Tablo 27: Florya Meteoroloji İstasyonu rüzgarların esme sayıları toplamı
AYLAR /
YÖNLER
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
Kış
N
2748 2316 2084 2051 2309
2509
2748
2648
2639 2393 2399 2651
29495
6444
7905
7431
7715
NNE
6414 5764 6531 5339 6466
6130
8145
8564
7813 7186 5441 6299
80092
18336 22839
20440
18477
NE
3066 3474 3764 3789 4301
4766
7231
7635
5771 5167 3246 3056
55266
11854 19632
14184
9596
ENE
2034 2203 2621 2172 2279
2676
3247
3820
2984 3210 2624 2315
32185
7072
9743
8818
6552
E
1122
999
1249
965
924
1023
936
842
926
952
1269 1313
12520
3138
2801
3147
3434
ESE
862
828
853
919
760
668
483
384
592
676
1074 1065
9164
2532
1535
2342
2755
SE
437
536
594
651
594
546
388
275
360
417
509
447
5754
1839
1209
1286
1420
SSE
862
1044 1021 1228 1269
1118
690
504
731
909
870
769
11015
3518
2312
2510
2675
S
976
802
1121 1122
1112
679
582
791
978
1408 1104
11550
3118
2373
3177
2882
SSW
2734 2360 2451 2535 2536
2399
1233
986
1393 2084 2944 3331
26986
7522
4618
6421
8425
SW
1832 1373 1718 1760 1880
1540
969
687
820
1066 1575 1946
17166
5358
3196
3461
5151
WSW
875
1606 1518 1989 2132 1790
1142
632
496
658
1106 1302 1468
15839
5911
2270
3066
4592
W
740
685
975
1116
938
580
450
326
399
574
676
661
8120
3029
1356
1649
2086
WNW
762
698
846
966
782
592
484
309
697
563
727
711
8137
2594
1385
1987
2171
NW
1198
738
1036 1092 1010
813
809
777
978
1249 1155
865
11720
3138
2399
3382
2801
3553 2535 2319 1964 2082
1953
1869
1907
2235 2401 2742 2992
28552
6365
5729
7378
9080
TOPLAM
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
Kış
NNW
Tablo 28: Kumköy Meteoroloji İstasyonu rüzgarların esme sayıları toplamı
AYLAR /
YÖNLER
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
N
1453 1304 1449 1200 1631 1781
2328
2257
1626 1799 1231 1381 19440
4280
6366
4656
4138
NNE
3237 2568 2889 2422 2941 3188
5326
6452
4927 5060 2965 3373 45348
8252
14966
12952
9178
1031 983
1333 1175 1635 1526
2296
2865
2148 2027 938
18765
4143
6687
5113
2822
1738 1990 2653 2325 2865 2711
3411
4038
3568 2955 1902 1557 31713
7843
10160
8425
5285
861
1022 1424 1445 1842 2016
1721
1405
1595 1275 989
16532
4711
5142
3859
2820
1612 1574 1938 2137 2464 2541
2202
1738
2395 1810 2036 1656 24103
6539
6481
6241
4842
NE
ENE
E
ESE
808
937
SE
2183 1815 1757 2079 2410 2750
2464
2133
2948 3066 3108 2695 29408
6246
7347
9122
6693
SSE
3524 3118 2970 2815 2473 2456
1712
1383
1915 2506 3503 3639 32014
8258
5551
7924
10281
1746 1816 1392 1052 868
385
295
637
1128 1661 1712 13344
3312
1332
3426
5274
3947 3338 3701 3163 2297 1466
619
798
1188 2057 3646 4488 30708
9161
2883
6891
11773
SW
534
517
698
429
183
215
267
441
637
579
5820
2018
827
1345
1630
WSW
940
811
1020 1426 1017 800
343
400
517
553
770
749
9346
3463
1543
1840
2500
W
640
570
1005 1192 877
334
298
280
342
392
391
7129
3074
1440
1014
1601
865
948
S
SSW
730
590
652
808
WNW
1486 1528 2007 2442 2089 1646
1450
1308
890
1101 17760
6538
4404
2703
4115
NW
2034 1942 1920 1884 1946 1897
2116
1691
1635 1621 1696 2383 22765
5750
5704
4952
6359
NNW
3877 3386 2840 2388 2914 3116
4073
3719
3367 3350 3564 3534 40128
8142
10908
10281
10797
132
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 22: Florya ve Kumköy İstasyonları Hakim Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
133
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 23: Florya ve Kumköy İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
134
135
NİHAİ ÇED RAPORU
136
NİHAİ ÇED RAPORU
NİHAİ ÇED RAPORU
Grafik 24: Florya ve Kumköy İstasyonları Aylık Rüzgar Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
3.9.8.2. Yönlere Göre Rüzgar Hızı
Tablo 29: Florya Meteoroloji İstasyonu yönlere göre rüzgar hızı
YÖNLER
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW SW WSW
W
WNW NW
NNW
ORTALAMA
RÜZGAR HIZI 1.99 2.35 2.49 2.3
1.98 1.74 1.63 1.75 1.92 2.27
2.3 2.16
2.06
1.81
1.74
1.97
Tablo 30: Kumköy Meteoroloji İstasyonu yönlere göre rüzgar hızı
YÖNLER
N
NNE
NE
ENE
E
ESE
SE
SSE
S
SSW SW WSW
W
WNW NW
NNW
ORTALAMA
RÜZGAR HIZI 3.72 3.38 2.45 2.67 2.41 2.36 2.34 2.96 3.18 3.88
2.85 3.18
3.09
4.04
4.62
Grafik 25: Florya ve Kumköy İstasyonları Yönlere Göre Rüzgar Hızı Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
137
4.72
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.8.3. Ortalama Rüzgar Hızı
Tablo 31: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama rüzgar hızı (m/s)
AYLAR
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Ortalama
2,9
2,9
2,7
2,3
2,3
2,3
2,7
2,7
2,4
Rüzgar
Hızı
Tablo 32: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama rüzgar hızı (m/s)
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
AYLAR
Ortalama
Rüzgar
Hızı
4,9
4,9
4,1
3,4
2,9
2,9
3,3
3,5
3,7
Ekim
Kasım
Aralık
Yıllık
2,5
2,6
2,9
2,6
Ekim Kasım
4,2
Aralık Yıllık
4,5
Grafik 26: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
138
5,2
3,5
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.8.4. Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü
Tablo 33: Florya Meteoroloji İstasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve yönü
AYLAR
Maksimum
Rüzgar Yönü
Maksimum
Rüzgar Hızı
Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Ekim Kasım Aralık Yıllık
Ocak Şubat
Mart
SSW
SSW
SSW
N
NE
N
WSW
NNW
WSW
SSW
SSW
SSW SSW
27,6
22,3
19,3
19,8
18,3
16,0
17,1
19,1
18,5
21,1
28,1
21,7
28,1
Tablo 34: Kumköy Meteoroloji İstasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve yönü
AYLAR
Maksimum
Rüzgar Yönü
Maksimum
Rüzgar Hızı
Ocak Şubat
Mart
Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
NW
WNW
SSW
SSW
NNE
NW
ENE
NW
NW
WNW
SSW
SSW SSW
33,2
30,4
35,4
31,3
27,6
25,5
34,0
25,9
31,4
27,6
30,5
34,5
Grafik 27: Florya ve Kumköy İstasyonları Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
139
35,4
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.8.5. Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı
Tablo 35: Florya Meteoroloji İstasyonu fırtınalı günler sayısı
AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
Rasat
Son 41
Yıl
0,6
0,1
0,3
0,1
0,1
0
0
0
0,1
Tablo 36: Kumköy Meteoroloji İstasyonu fırtınalı günler sayısı
Rasat
Son 41
Yıl
4,8
5,2
3,3
2,0
0,8
0,6
0,5
0,7
1,1
Toplam
0,1
0,3
2,0
Toplam
3,0
4,1
Grafik 28: Florya ve Kumköy İstasyonları Fırtınalı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya, Sağ: Kumköy)
140
0,3
6,2
32,3
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.8.6. Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı
Tablo 37: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama kuvvetli rüzgarlı günler sayısı
AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim
Rasat
Son 41
Yıl
4,9
5,2
4,4
2,8
1,4
1,3
2,8
3,4
2,2
3,1
Kasım Aralık Yıllık
Toplam
3,5
5,3
Tablo 38: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama kuvvetli rüzgarlı günler sayısı
AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Rasat
Son 41
Yıl
13,2
11,2
11,1
8,3
5,3
4,7
5,2
6,6
7,6
9,8
11,4
12,5
Grafik 29: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Grafiği (Sol:Florya,
Sağ: Kumköy)
141
40,3
Yıllık
Toplam
106,9
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.9. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü
meteorolojik hadiseler)
Florya ve Kumköy Meteoroloji istasyonları gözlem kayıtlarına göre aşağıdaki
tablolarda bahsedilen olaylar meydana gelmiştir.
Tablo 39: Florya Fevk rasatları
TARİH
YER
OLAY
21.02.1979 Florya/İstanbul Kar
23.08.1979 Florya/İstanbul Yağış ve
sel
ZARAR
Karayolu ulaşımında aksamalar olmuş
Bazı evlerin alçak katlarına sellerden dolayı
zarar olmuş
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Tablo 40: Kumköy Fevk rasatları
TARİH
YER
OLAY
26.09.2008 Kumköy/İstanbul Fırtına
ZARAR
Yerleşim yerleri zarar gördü
Deniz ulaşımı aksadı
Ağaçlarda çiçekler döküldü
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü
3.9.10. Bulutluluk
3.9.10.1. Bulut Taban Yükseklikleri
Proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Kumköy meteoroloji istasyonuna ait
bulut taban yükseklik değerleri rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-15).
142
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.10.2. Ortalama Bulutluluk
Tablo 41: Florya Meteoroloji İstasyonu ortalama bulutluluk
AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık
Rasat
Son 41
Yıl
6,7
6,5
5,8
5,1
3,9
2,7
2,3
2,4
3,0
Tablo 42: Kumköy Meteoroloji İstasyonu ortalama bulutluluk
Rasat
Son 41
Yıl
7,2
7,1
6,5
6,1
5,1
3,7
3,2
3,6
4,2
4,8
5,8
6,6
5,7
6,5
7,0
Grafik 30: Florya ve Kumköy İstasyonları Ortalama Bulutluluk Grafiği (Sol:Florya, Sağ:
Kumköy)
143
4,6
5,4
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.11. Yan Rüzgar İle İlgili Değerlendirmeler
Havanın yatay hareketi olarak adlandırılan rüzgar, uçuşa etki eden en önemli
faktörlerden birisidir. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi yönde
iner ve kalkarlar. Rüzgar, hava aracının hareket yönüyle bağlantılı olarak 3 isim altında
sınıflandırılabilir.
‐ Karşı rüzgar (ön rüzgar); hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen
rüzgardır.
‐ Yan rüzgar (cross wind) uçağın hareket ekseniyle belirli bir açı yapan rüzgar olarak
tarif edilebilir.
‐ Arka rüzgar, hava aracının hareket yönüne paralel esen rüzgardır.
Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi yönde iner ve
kalkarlar. Yanal rüzgarlardan ise etkilenirler. Yanal Rüzgar, rüzgarın piste dik olan
bileşkesidir. Uçak piste yaklaşırken burun istikameti yanal rüzgarın şiddetine bağlıdır.
Uçuşun içerisinde gerçekleştirildiği havanın hareketi, hava aracının hızını ve irtifasını
direkt olarak etkilemektedir. Rüzgarın hava aracına olan etkileri;
‐ Rüzgarın hızı, bir pisti ya da bir hava alanını belirli tiplerdeki hava araçları tarafından
kullanılamamasına yol açabilir.
‐ Özellikle hafif ya da orta ağırlıktaki hava araçlarına etki eden rüzgar, hava aracının
rotasından ayrılmasına ve dolayısıyla pilotun ve kontrolörlerin iş yüklerinin artmasına sebep
olabilir.
‐ Rüzgar hava aracının yer hızında önemli değişikliklere yol açabilir. Hava aracının yer
hızındaki değişiklik, uçuş süresini değiştirecektir
Atmosferde belirli iki nokta arasında rüzgarın hızında veya yönünde ya da her ikisinde
meydana gelen ani değişiklikler Rüzgar Kesmesi (Wind Shear) olarak tanımlanabilir.
Rüzgar Kesmesi (Wind Shear): Rüzgar sapması, dikey rüzgar kırılması ya da rüzgar
şir’i olarak da adlandırılan rüzgar kesmesi, rüzgarın yönünde ve şiddetinde mesafeye bağlı
olarak meydana gelen yatay ve dikey ani değişim olarak tanımlanabilir. Özellikle iniş/kalkış
safhasında yere yakın ve düşük süratteki hava araçları üzerinde oldukça etkili olan ve
çoğunlukla kırımla sonuçlanan hadiselere yol açan Rüzgar kesmesinin kesin yeri ve
şiddetinin belirlenmesi mümkün değildir.
Wind Shear’e maruz kalan bir uçakta, kafa ve kuyruk rüzgarı hızla değişiklik
gösterdiği için eylemsizlik hareketi meydana gelecektir. Bu durumda uçak ne hızlanabilecek
ne de yavaşlayabilecektir. Aynı zamanda uçak kendi orijinal hızını da koruyamayacak ve
sadece rüzgar hızına göre hareketini sürdürecektir. Bu çok tehlikeli bir durumdur çünkü
uçağa etki eden kuvvetlerin dengesi önemli ölçüde bozulacaktır.
144
NİHAİ ÇED RAPORU
Özellikle alçak seviyede meydana gelen Shear ( Alçak Seviye Wind Shear’i) inişte,
kalkışta ve pist boyunca uçaklar için tehlike oluşturmaktadır. Bu noktalarda meydana gelen
shear; inişte, enerji kazanımı veya kaybına, ani irtifa değişikliklerine, pisti kaçırmaya neden
olur. Kalkışta ise, yine çok ani irtifa değişikliklerine enerji kaybına ve kalkış zorluklarına
neden olabilmektedir.
YAN RÜZGAR
KARŞI RÜZGAR
ARKA RÜZGAR
YAN RÜZGAR
Şekil 31:Havacılıkta Rüzgar Yönü Terimleri
3.9.12. Görüş Mesafesi
Proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Kumköy meteoroloji istasyonuna ait
görüş mesafesi değerleri rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-15).
145
NİHAİ ÇED RAPORU
3.9.13. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeleri
Havaalanının projelendirme aşamasındaki en önemli etkenlerden bir tanesi pist
yönünün tespit edilmesidir. Havayolu ulaştırma sektöründe uçuşlar için meteorolojik şartlar
hayati önem taşımaktadır. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi
yönde iner ve kalkarlar. Yanal rüzgarlardan ise etkilenirler. Yanal Rüzgar, uçağın hareket
ekseniyle belirli bir açı yapan rüzgar olarak tarif edilebilir. Rüzgarı arkasına alan bir uçak
kalkış için ihtiyacı olan hava süratine ulaşmakta zorlanabilmektedir. Bu nedenle kalkışlar
mutlaka rüzgara karşı yönde yapılmalıdır. Kalkış gibi inişler de rüzgara karşı yönde
yapılmalıdır. Rüzgarı arkasına alan bir uçak iniş için fazla süratli kalarak tehlike
yaratabilmektedir. Meteorolojik verilerin elde edildiği 1970-2011 Florya ve Kumköy
Meteoroloji İstasyonları Meteorolojik bülteni Ek-15’de verilmiştir. Ayrıca Ulaştırma Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün Şile, Kumköy ve Florya
meteoroloji istasyonuna göre yaptığı çalışmalara göre pist yönleri belirlenmiştir. İstasyonların
yerlerini ve proje alanına olan mesafelerini gösterir uydu görüntüsü şekil-32'de yer
almaktadır.
Söz konusu çalışmalarda Meteoroloji istasyonlarının Knot üzerinden kullanılabilirlik
faktörleri aşağıda verilmiştir. Proje alanına ait meteorolojik ölçümler bulunmadığı için alana
en yakın istasyon olan Kumköy istasyon verileri esas alınmıştır.
Şekil 32:İstanbul'daki Meteoroloji İstasyonları
Pist yönü hesaplama sonuçları aşağıda verilmiştir. Ayırca ayrıntılı hesaplamalar
eklerde sunulmuştur(BKz.Ek-15).
146
İstasyon Adı
Şile İstasyonu 10 Knot
Kullanılabilirlik Faktörü %
Şile İstasyonu 13 Knot
Florya İstasyonu 10 Knot
Florya İstasyonu 13 Knot
Kumköy İstasyonu 10 Knot
Kumköy İstasyonu 13 Knot
için
için
için
için
için
için
NİHAİ ÇED RAPORU
N-S
NNE-SSW
88,39
88,70
97,63
97,63
89,50
90,12
98,23
98,37
85,74
82,62
95,86
93,14
Uçakların havalimanı iniş-kalkış istikametleri 5 pist için N–S, S-N (Kuzey-Güney,
Güney-Kuzey) yönünde, 6. pist için W-E (Doğu-Batı) yönünde olacaktır.
147
NİHAİ ÇED RAPORU
3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam Alanlarının
Tespitine Yönelik Arazi Çalışması (arazi çalışması sonucu elde edilen bölgedeki flora ve
fauna bilgilerinin tablolar halinde verilmesi, arazi çalışmasının vejetasyon dönemi
dikkate alınarak yapılması, hangi dönemde yapıldığının ve her bir türün hangi
yöntemlerle tespit edildiğinin belirtilmesi, bölgedeki dağılım ve bolluk miktarlarının
verilmesi, IUCN kriterlerine göre değerlendirme yapılması, uluslararası anlaşmalara göre
Bern Sözleşmesi EK-1 ve EK-2 ile koruma statülerinin listelenmesi, literatür
çalışmalarında güncel kaynakların kullanılması faunanın 2012-2013 Merkez Av
Komisyonu Kararlarına göre incelenmesi, proje alanında tespit edilen endemik tür var
ise bölgesel, lokal veya geniş yayılımlı türler olup olmadıklarının belirtilmesi, proje
alanının bitki örtüsü hakkında bilgi verilmesi, endemik flora türlerinin belirlenmesinde
http://wwvv.turkherb.ibu.edu.tr web adresinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri Servisinin
kullanılması)
Proje Alanı ve Etki Alanı Florası
Flora:
Proje alanı ve çevresinde mevcut flora türlerini tespit etmek için, Biyolog Oya
ORBAY ve Tolga ÇETİNKAYA tarafından, Ekim 2012 vejetasyon döneminde arazi
çalışması yapılmıştır. Böylelikle altı aylık periyodu takip edilerek alandaki türlerin yaklaşık
%80’i tespit edilmiştir. Bununla birlikte eksiklikleri tamamlayabilmek için alanda daha
önceden yapılmış literatürlerden faydalanılmıştır.
Literatür çalışmalarında; T. Ekim, M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N.
Adıgüzel tarafından hazırlanan “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” 2000, P. H. Davis’in “Flora
of Turkey And The East Aegean Islands” (11 cilt) adlı eseri, TUBIVES veri sistemi ve T.
Baytop’un hazırladığı “Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” adlı eserlerden yararlanılmıştır.
Proje alanı ve yakın çevresi için yapılan çalışmalarda saptanan bitkiler ulusal ve
uluslararası sözleşmeler (BERN), IUCN kategorileri, ve endemizm açısından irdelenmiş ve
bölgede bulunan türler tablo halinde aşağıda verilmiştir.
148
NİHAİ ÇED RAPORU
-
2
-
-
-
-
L
Göl kıyıları,
ıslak topraklar
3
Avr. –Sib.
-
-
-
G
HABİTAT
-
Deniz
kenarı,
kireçtaşı üstü
Erysimum aznavourii
-
Alyssum minus
var. minus
Cardamine hirsuta
BORAGINACEAE
Onosma bornmuelleri
BETULACEAE
Alnus glutinosa
subsp. glutinosa
CARYOPHYLLACEAE
Minuartia mediterranea
Dianthus giganteus
Dianthus cibrarius
Silene cretica
Silene sangaria
ENDEMİZM
Kireçtaşı çatlakları,
ASPLENİACEAE
Asplenium trichomanes
BRASSICACEAE
Erysimum degenianum
Lepidium perfoliatum
Thlaspi arvense
FİTOCOĞRAFİK
BÖLGE
(ELEMENT)
KAYNAK (*)
Venüssaçı
NİSBİ BOLLUK
BERN
Alisma plantagoaquatica
IUCN
(TEHLİKE)
KATEGORİSİ
ADIANTACEAE
Adiantum capillus-veneris
ALISMATACEAE
TÜRKÇE ADI
FAMİLYA/ TÜR
Tablo 43: Proje Alanı ve Etki Alanı Florası
2
Kaya arası,
L
-
-
-
-
1
D. Akd.
-
-
L
Deniz kıyıları
1
-
-
-
L
Ekili alan, boş alan
Yol kenarı, boş alan,
ekili alan
Açık alan, çalılık
2
3
-
END.
İSTANBUL,
BALIKESİR
END.
İSTANBUL
-
-
-
G
G
2
-
-
-
-
G
Boş alan
2
-
-
-
Kızılçam koruluğu
1
İran-Turan
END.
YAYGIN
-
-
L
Adi kızılağaç
Yaprak
döken
ormanlar, nemli yerler,
2
Avr.- Sib.
-
-
-
L
-
Kumlu
yerler
genellikle deniz kenarı
Kayalar, tarlalar
Yol kenarları
2
Akdeniz
-
-
-
L
2
Avr. –Sib.
-
-
-
G
L
Tarlalar
Kumlu deniz kıyıları
3
2
-
-
L
L
Tarlalar
1
-
END.
İSTANBUL,
BİLECİK,
BURSA
END.
İSTANBUL,
SAKARYA
-
-
-
G
Tarlalar, boş alanlar,
nemli tuzlu alanlar, yol
kenarları, sahiller
Sulak alanlar
1
Avr.–Sib.
-
-
-
L
1
-
-
-
1
Avr.–Sib.
-
-
Yabani tere
Akça çiçeği
Kuduz otu
Emzik otu
Karanfil
Karanfil
-
Vaccaria hispanica
var. pyramidata
CHENOPODIACEAE
Chenopodium glaucum
Arap baklası
Chenopodium ficifolium
CORYLACEAE
Carpinus betulus
-
-
Gürgen
Geniş yaprak döken
ormanlar
CUPRESSACEAE
149
Akdeniz
-
L
L
-
G
Juniperus
oxycedrus
subsp. oxycedrus
FABACEAE
Astragalus hamosus
Trifolium pachycalyx
Vicia villosa
subsp. villosa
RANUNCULACEAE
Adonis annua
Consolida orientalis
Ranunculus repens
Ranunculus arvensis
APIACEAE
Eryngium creticum
Ferulago thirkeana
ASTERACEAE
Bidens tripartita
Xanthium spinosum
Logfia arvensis
Katran ardıcı
NİHAİ ÇED RAPORU
Çam ormanı
1
-
-
-
-
L
Geven
Yonca
Yol kenarları
Çimenlik yerler
2
2
-
-
-
G
L
-
Tarlalar, kıyılar
2
-
END.
İSTANBUL
-
-
-
L
Tarla
Ekilİ tarla,
Nemli yerler
2
1
2
3
-
-
-
-
G
L
G
G
Çalılık düzlükler,
Ormanlıklar,
çalılıklar
2
1
D. Akd.
-
END.
İSTANBUL,
KARABÜK,
KOCAELİ,
SAMSUN
-
-
G
L
1
2
2
-
-
-
-
L
G
L
2
Avr.- Sib.
-
-
-
L
3
-
-
-
-
G
Kanavcı otu
Mor çiçek
Düğün çiçeği
Ekin tarlası
Göz dikeni
-
Anthemis cretica subsp.
tenuiloba
Papatya
Su kenarı
Boş alan
Orman açıklığı, kumlu
alan, yolkenarı,
Boş ve kumlu alanlar,
nemli alanlar
Yol kenarı
Achillea setacea
Civanperçemi
Tarla
1
Avr.- Sib.
-
-
-
L
Tussilago farfara
Küçük pıtrak
Kabalak
Cirsium arvense
subsp. arvense
-
Yol kenarı, ekili alan
2
-
-
-
-
G
Cirsium polycephalum
-
Tarla, çıplak alan
1
D. Akd.
-
-
L
Jurinea consanguinea
Centaurea depressa
-
Ekili alan, orman
2
-
END.
İSTANBUL
-
-
-
L
Acımık
Tarla, yol kenarı
1
-
-
-
-
L
Kumlu sahil
1
-
-
-
L
Centaurea kilaea
-
Carthamus dentatus
Crepis reuterana
subsp. reuterana
-
Kıyılar
1
-
END.
DÜZCE,
İSTANBUL,
KIRKLAREL
İSAKARYA
-
-
-
G
-
Çam ormanı
1
D. Akd.
-
-
-
L
Topuz
Leontodon tuberosus
Tarla kenarı
Orman
2
2
Akdeniz
Akdeniz
-
-
-
G
L
Geropogon hybridus
Çalılık
1
YAYGIN
END.
END.
İSTANBUL,
TEKİRDAĞ
END.
BOLU,
İSTANBUL,
İÇEL, İZMİR
-
-
L
-
-
L
-
-
G
L
Echinops microcephalus
Taraxacum
pseudobrachyglossum
Karahindiba
Tarla, yol kenarı
1
-
Tragopogon pratensis
Tripleurospermum
conoclinium
Teke sakalı
-
Çalılık, yol kenarı,
Mera
2
2
Avr.- Sib.
-
150
NİHAİ ÇED RAPORU
CAMPANULACEAE
Çan çiçeği
Campanula erinus
Kireçli topraklar
2
Akdeniz
-
-
-
G
-
-
L
EUPHORBIACEAE
Euphorbia chamaesyce
FAGACEAE
Quercus robur
subsp. robur
Quercus frainetto
LAURACEAE
Laurus nobilis
LAMIACEAE
Lamium purpureum
var. aznavourii
Sideritis romana
subsp. romana
Thymus aznavouri
LILIACEAE
Allium cepa
Allium paniculatum
subsp. paniculatum
Allium rhodopeum
subsp. turcicum
Sütleğen
Tuzlu
ve
topraklar
kumlu
2
-
-
Saplı meşe
Yaprak
döken
ormanlar,
Geniş yaprak döken
ve karışık (Pinus)
ormanları
2
Avr.- Sib.
-
-
-
G
2
Avr.- Sib.
-
-
-
G
Macar
meşesi
Defne
Kıyı makileri,
çam ormanı
1
Akdeniz
-
Çakıllı kıyılar,
boş alanlar
Ekilmiş tarlalar,
yol kenarları,
Tarla
ve
kenarları
1
Karadeniz
1
Akdeniz
2
-
3
Akdeniz
2
-
D. Akd.
Ada çayı
Kekik
Soğan
Soğan
Ekili alanlar
Çam ormanları,
taşlı yerler
Çalılık arası
-
-
L
END.
İSTANBUL
END.
İSTANBUL
END.
İSTANBUL
-
-
L
-
-
L
-
-
L
-
-
-
G
G
-
-
L
-
-
L
-
-
G
Colchicum
lingulatum
subsp. rigescens
-
Çam ormanı içindeki
taşlık yerler
2
Ornithogalum comosum
NAJADACEAE
Najas minor
-
Çimenlik yerler
1
-
END.
İSTANBUL,
EDİRNE
END.
İSTANBUL,
MUĞLA
-
Küçük su
perisi
Göller
1
-
-
-
-
L
Dışbudak
Yaprak döken çalılık
veya orman
(başlıca meşe)
-
-
-
G
OLEACEAE
Fraxinus ornus
subsp. ornus
OSMUNDACEAE
Osmunda regalis
PINACEAE
Pinus brutia var. brutia
Pinus pinaster
Pinus pinea
POACEAE
Bromus arvensis
Hordeum bulbosum
Avena sativa
Lolium perenne
Soğan
göl
-
Kral eğreltisi
Su
kenarı,
gölgelik orman
Kızılçam
Sahil çamı
Fıstık Çamı
Orman
Kültür, Orman
Sahil
3
3
2
Tarlalar, yol kenarları
Orman kıyıları
Ekili araziler
3
2
1
Çayırlık
1
Ormanlar
2
-
-
Göller
2
-
-
Çim
nemli
Avr.- Sib.
1
-
D. Akd.
Akdeniz
Avr.- Sib.
-
-
-
L
-
-
-
G
G
G
-
-
-
L
G
G
-
-
-
G
-
-
L
-
-
L
PLATANACEAE
Platanus orientalis
POTAMOGETONACEAE
Potamogeton pectinatus
Çınar
Taraksı su
sümbülü
151
SALICACEAE
Populus tremula
SCROPHULARIACEAE
Verbascum sinuatum
var. sinuatum
Verbascum speciosum
Verbascum bithynicum
ULMACEAE
Ulmus glabra
NİHAİ ÇED RAPORU
Avr.- Sib.
-
Titrek kavak
Yaprak döken orman
3
Sığır kuyruğu
Yol kenarları,
3
Akdeniz
Sığır kuyruğu
Sığır
kuyruğu
Çam ormanları
Yol kenarları, ibreli
ve yaprak döken
ormanlar
1
Avr.- Sib.
YAYGIN
END.
Karaağaç
Karışık yaprak dökücü
ormanlar
2
Avr.- Sib.
-
-
-
-
-
-
Kaynak: http://turkherb.ibu.edu.tr/ (Türkiye Bitkileri Veri Servisi – TÜBlVES, Baytop T., 1994,
Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK, Ankara www.ıucnredlist.org
Kaynak (*): G: Gözlem, D:Duyum, L: Literatür
Nisbi bolluk: 1- Çok nadir 2- Nadir 3- Orta derecede bol (Nispeten bol) 4- Bol 5- Çok bol
Proje alanı ve yakın çevresinde mevcut bitki türlerinin tespiti için, literatür çalışmaları
esnasında habitat özelliğine bağlı olarak, proje alanı ve yakın çevresinde bulunması
muhtemel bazı endemik bitki türleri tespit edilmiştir(Bkz. Tablo-43).
Bunlar Erysimum degenianum, Erysimum aznavourii Onosma bornmuelleri, Dianthus
cibrarius (Karanfil), Silene sangaria Trifolium pachycalyx, Ferulago thirkeana, Cirsium
polycephalum, Centaurea kilaea, Geropogon hybridus, Taraxacum pseudobrachyglossum,
Tripleurospermum conoclinium Lamium purpureum var. aznavourii, Sideritis romana subsp.
romana, Thymus aznavouri, Allium rhodopeum subsp. turcicum (Soğan), Colchicum
lingulatum subsp. rigescens, Verbascum bithynicum (Sığır kuyruğu) türleridir. Söz konusu
türler İstanbul il bazında ve komşu birkaç ilde görülen, geniş yayılışlı endemik türlerdir.
Söz konusu türler için proje alanının yakın çevresinde alternatif habitatlar mevcuttur.
Faaliyet kapsamında söz konusu türler ortadan kaldırılmayacaktır. İnşaat sürecinde ya da
daha evvel özellikle faaliyet alanı ve yakın çevresinde bulunabilecek yöreye özgü ve tehdit
altındaki taksonların tohumları mutlaka toplanacaktır.
Proje kapsamında vejetasyon dönemi dikkate alınarak, belirli dönemlerde alan
çalışması yapılacaktır. Yapılacak çalışmalar sonucunda alınması gereken ilave tedbir ve
önerilere uyulacaktır. Raporda belirtilen yöreye özgü ve koruma altına alınması gereken flora
türleri tespit edilecek ve tohumları toplanarak gen bankasında saklanacaktır. Gen
bankasında saklanması gereken türlerin isimleri ve lokaliteleri belirtilerek, ilgili Tohum Gen
Bankaları’nda saklanması sağlanacaktır.
Tohumların bir kısmı ilgili Tohum Gen Bankalarına ulaştırılacaktır. Yöreye özgü
hassas türler tohum yada fide olarak ekolojik özellikleri yakın olan alan dışı habitatlara
taşınarak (Ex-Situ) yeni popülasyonlar oluşturulacaktır. Yeni habitatlarda tohumların
çimlenme başarıları ve fidelerin hayatta kalması izlenecektir.
Ex situ olarak başka habitatlara aktarılan endemik, nadir ve nesli tehdit altında olan
türlerin yeni habitatlarda tohumların çimlenme başarıları ve fidelerin hayatta kalma başarıları
izlenecektir.
152
-
G
-
G
-
G
L
-
L
NİHAİ ÇED RAPORU
FAALİYET ALANI ve ETKİ ALANI FAUNASI:
Proje alanı ve yakın çevresi ile ilgili çevresel etki değerlendirmesi çalışmaları
kapsamında, Biyolog Oya ORBAY tarafından literatür taraması yapılarak bölgenin faunası
hazırlanmıştır.
Literatür çalışmalarında ise; Mustafa Kuru’nun “Omurgalı Hayvanlar”, A. Demirsoy’un
“Türkiye Omurgalıları- Memeliler, Amfibiler”, İbrahim Baran’ın “Türkiye’nin Amfibi ve
Sürüngenleri” adlı eseri, İ. Kiziroğlu (2008) tarafından hazırlanan “Türkiye Kuşları Kırmızı
Listesi” adlı eserlerden faydalanılmıştır.
Bufo viridis
Fam: Hylidae
Hyla arborea arborea
Fam: Pelobatidae
Pelobates syriacus
-
EK 3
L
1
-
LC
EK 2
L
Yüksekliği fazla olmayan (en
fazla denizden 250 m) ovalar
1
-
LC
EK 2
L
Az bitkili bölgelerde
nemli taşlık kısımlarda
Taş altı,toprak içi
3
-
LC
EK 3
G
3
-
-
EK 2
L
Durgun, derin olmayan, küçük
ve güneş gören suların kenarı
Durgun, derin soğuk sular
Kırmızılı
kurbağa
Siğilli kurbağa
IUCN
(TEHLİKE
DURUMU)
-
Taraklı
semender
Pürtüklü
semender
Gece
kurbağası
POPULASYON
YOĞ.
MAK
1
HABİTAT
KAYNAK (*)
Takım: ANURA
Fam: Discoglossidae
Bombina bombina
bombina
Fam: Bufonidae
Bufo bufo
BERN
Takım: URODELA
Fam: Salamandridae
Triturus vulgaris
vulgaris
Triturus karelini
TÜRKÇE ADI
TÜR (SPECİES)
Tablo 44: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel İki yaşamlı
(Amphibia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri
Ağaç
kurbağası
Ağaçsı bitkiler üzerinde veya
otların arasında
3
-
LC
EK 2
G
Toprak
kurbağası
Gevşek ve yumuşak toprak
içinde, üreme zamanı
göl/gölcük yakınlarında
3
-
LC
EK 2
G
Fam: Ranidae
Yeşil kurbağa
Bitkisi bol, durgun sığ sular
2
EK 3
Rana ridibunda
ridibunda
Kaynak: Demirsoy, A., 2003, Türkiye Omurgalıları “Amfibiler”, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel
Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90. Ankara. Baran, İ, 2005, “Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri”, Ankara.
153
L
NİHAİ ÇED RAPORU
Popülasyon yoğunluğu;
0123-
Yok
Nadir
Bol
Çok bol
BERN
KAYNAK(*)
POP. YOĞ.
HABİTAT
IUCN
LACERTILIA
GEKKONIDAE
Cyrtopodion kotschyi
MAK
CHELONIA
Fam: Testudinidae
Testudo graeca
Testudo graeca ibera
Fam: Emydidae
Emys orbicularis
TÜRKÇE ADI
TAKIM/FAMİLYA
TÜR ADI
Tablo 45: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Sürüngen
(Reptilia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri
Adi tosbağa
Tosbağa
Kumlu ve taşlı araziler,
Kumlu ve taşlı araziler,
2
2
EK 1
EK 1
VU
VU
EK 2
EK 2
Benekli
kaplumbağa
Kertenkeleler
Ev kelerleri
İnce Parmaklı keler
Acı ve tuzlu suların
kıyılarında
1
EK 2
LR
(Nt)
Bitkisi az olan taşlık
bölgeler
Taşların altında, kayalar
arasında
2
EK 1
LC
2
EK 3
LC
EK 1
G
Bitki örtüsü seyrek orman,
taşlar ve yapraklar arasında
2
EK 2
LC
EK 1
L
Tarla kertenkelesi
Az bitkili açık alanlar
2
EK 1
-
EK 2
G
Duvar kertenkelesi
Bol güneşli kayalık yerler,
seyrek ormanlar
Genellikle açık arazide,
seyrek bitki bulunan kumlutaşlık yerler
Nemli
araziler,
orman
kenarı, orman içi çalılık
alanlar, tarlalar
Ormanlık
ve
çalılık
yerlerdeki güneşlik açık
araziler, suya yakın yerler
1
EK 1
LC
EK 2
L
2
EK 1
LC
EK 2
L
3
EK 2
LC
2
EK 1
LC
Ormanlık, çalılık yerlerde
taşlar
altında
kökler
arasında
1
EK 1
Nemli toprakların içi ve taş
altı
1
EK 1
-
Taşlık,
1
EK 1
-
Kaplumbağalar
Hemidactylus turcicus
turcicus
SCINCIDAE
Ablepharus kitaibelli
kitaibelli
LACERTIDAE
Ophisops
elegans
macrodactylus
Podarcis muralis
Geniş Parmaklı
Keler
Parlak kertenkeleler
İnce Kertenkele
Podarcis taurica taurica
Trakya kertenkelesi
Lacerta trilineata
İri yeşil kertenkele
Lacerta viridis
meridionalis
Küçük yeşil
kertenkele
ANGUIDAE
Anguis fragilis
Yılan kertenkelesi
OPHIDIA
TYPHLOPIDAE
Typhlops vermicularis
Yılanlar
Kör yılanlar
Kör yılan
COLUBRIDAE
Coluber najadum
İnce yılan
çalılık
154
kuru
-
EK 1
EK 3
EK 1
G
G
L
G
G
EK 2
G
EK 3
L
EK 3
L
EK 2
L
Coronella austriaca
Güney yılanı
Elaphe quatuorlineata
Elaphe situla
Natrix natrix persa
Sarı yılan
Ev yılanı
Küpeli Su Yılanı
Natrix tesellata
Su Yılanı
VIPERİDAE
Vipera lebetina
Koca engerek
ortamlar, tarla kenarları
Ormanlık
alanların
yakınlarında taşlık, kumluk,
çalılık yerler
Tarlalarda
Taşlık çalılık yerler, tarlalar
Suya yakın taşlık ve çalılık
yerlerde, tarla aralarında
Suya yakın taşlık ve çalılık
yerlerde
Ormansız, taşlık kısımlar
NİHAİ ÇED RAPORU
1
-
L
EK 1
NT
EK 2
1
1
EK 1
LC
EK 3
L
L
1
EK 1
-
EK 2
L
1
EK 1
LC
EK 3
L
Kaynak: Demirsoy, A., 2006, Türkiye Omurgalıları “Sürüngenler”, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel
Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90. Ankara, Baran, İ, 2005, “Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri”, Ankara.
155
NİHAİ ÇED RAPORU
KAYNAK (*)
BERN
MAK
IUCN
KATEGORİSİ
RDB
KONUM
HABİTATI
TÜRKÇE ADI
TÜR ADI
Tablo 46: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Kuş (Aves)
Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri
Ordo: Podicipediformes
Fam: Podicipedidae
Podiceps cristatus
Podiceps nigricollis
Ordo: Procellariiformes
Tepeli Batağan
Karaboyunlu
Batağan
Deniz kıyıları (kışın)
Deniz kıyısı (kışın)
Yelkovan
Kıyıdan
olmayan
yerlerde
Y
A.5
LC
EK 1 EK 3
L
Y
A.4
LC
EK 1 EK 2
L
Y
A.5
LC
EK 1 EK 2
L
Fam: Procellariidae
Puffinus yelkouan
Ordo: Pelecaniformes
Fam: Phalacrocoracidae
Phalacrocorax carbo
Ordo: Ciconiiformes
Fam: Ardeidae
Ardea cinerea
Ordo: Charadriiformes
Fam: Laridae
çok
uzakta
denize yakın
Karabatak
Deniz kıyıları
Y
A.3
LC
EK 2 EK 3
G
Gri balıkçıl
Tuzlu su yakınları
Y
A.3.1
LC
EK 2 EK 3
L
Larus melanocephalus
Larus marinus
Akdeniz martısı
Büyük karasırtlı
martı
Deniz kıyıları
Kayalık deniz kıyıları
Y
A.3.1
LC
EK 1 EK 2
L
Y
A.3.1
LC
-
EK 3
G
Larus michahellis
Gümüş martı
Şehirlerde
Y
A.4
-
-
EK 3
G
Fam: Columbiformes
Güvercinler
Fam: Sternidae
Streptopelia decaocto
Kumru
Yerleşim yerleri
Y
A.5
LC
EK 2 EK 3
G
Ordo: Apodiformes
Fam: Apodidae
Apus apus
Sağanlar
Ebabilgiller
Ebabil
Açık araziler, yerleşimler
G
A.3.1
LC
EK 1 EK 3
L
Ordo: Passeriformes
Ötücü kuşlar
Fam: Hirundinidae
Kırlangıçgiller
Hirundo daurica
Kızılkırlangıç
Binalar
G
A.3
LC
EK 1 EK 2
L
Delichon urbica
Ev kırlangıcı
Yerleşimler
G
A.3
LC
EK 1 EK 2
L
Fam: Corvidae
Kargagiller
Pica pica
Saksağan
Y
A.5
LC
EK 3 EK 2
G
Corvus monedula
Cücekarga
Seyrek ağaçlıklı alanlar,
çalılıklar
Yerleşim yerleri civarı,
Y
A.5
LC
EK 3 EK 2
G
Fam: Sturnidae
Sturnus vulgaris
Sığırcık
Şehir merkezleri
Y
A.5
LC
EK 2 EK 2
L
Circus cyaneus
Mavi doğan
Ağaçsız düzlük, tepelik
Y
EK 1 A.1.2
LC
EK 2
L
Ordo: Galliiformes
Tavukgiller
Fam: Scolopacidae
Çullukgiller
Scolopax rusticola
Çulluk
Orman,
Y,
K
-
LC
EK 3
L
Ordo: Accipitriformes
A.3
Kaynak: Kiziroğlu, İ., 2008, “Türkiye Kuşları” (Species List in Red Data Book),
www.trakus.org Kaynak (*): G: Gözlem, D:Duyum, L: Literatür
156
Ankara,
NİHAİ ÇED RAPORU
MİCROTİNAE
Microtus majori
Spalacidae
Spalax leucodon
Gliridae
Dryomys nitedula
Kısa kulaklı fare
Kör fareler
Kör fare
Yediuyurlar
Ağaç yediuyuru
Muridae
Apodemus sylvaticus
Sıçanlar
Orman faresi
Mus musculus
Mus musculus
musculus
CARNIVORA
Canıdae
Canis lupus
Canis familiaris
Canis aureus
Ev faresi
Doğu faresi
Karasal yırtıcılar
Köpekler
Kurt
Evcil köpek
Çakal
Vulpes vulpes
Mustellidae
Mustela nivalis
Tilki
Sansarlar
Gelincik
IUCN
(TEHLİKE
DURUMU)
KAYNAK
(*)
Kirpiler
Kirpi
Sivrifareler
Sivriburunlu fare
Fare benzeri
sincaplar
Fundalıklar ve çalılıklar
2
1
LC
-
G
Verimli alanlar
2
-
LC
EK 3
L
Orman içi çayırlıklarda
2
-
LC
-
L
Verimli alanlarda,
2
-
DD
-
L
Yapraklı ve karışık
ormanlarda
2
1
LC
EK 3
L
Orman kenarlarındaki
yerleşim yerlerine
yakın yerlerde
Çalılıklar
Çalılıklar
2
-
LC
-
L
-
LC
LC
-
G
G
EK 2
-
G
-
-
HABİTAT
Ormanlarda
Her yerde
Bataklık sık
ormanlarda, ve
fundalıklarda
Ormanlarda
POP.
YOĞ.
MAK
BERN
ERINACEIDAE
Erinaceus concolor
SORİCİDAE
Sorex raddei
MYOMORPHA
TÜRKÇE
ADI
TÜR
(SPECİES)
Tablo 47: Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Memeli
(Mammalia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri
2
2
1
2
1
1
3
LC
LC
1
3
LC
L
Orman kenarı,çalılık
2
2
LC
EK 3
ve fundalık
Yerköpeği
Su kenarları, bahçe
2
1
VU
EK 2
Vormela peregusna
kenarları
Kaynak: Demirsoy, A., 2006, Türkiye Omurgalıları “Memeliler”, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma
Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90. Ankara,
Bazı kısaltmalar ve açıklamalar:
EX
: Tükenmiş
EW
: Doğada Tükenmiş
CR
: Çok Tehlikede
EN
: Tehlikede
DD
: Veri Yetersiz
NE
: Değerlendirilemeyen
VU
:Zarar Görebilir
LR
: Az Tehdit Altında
a-(cd) : Koruma Önlemi Gerektiren
b- (nt) : Tehdit Altına Girebilir
c- (lc) : En az endişe verici
157
G
L
L
NİHAİ ÇED RAPORU
Yukarıdaki fauna tabloları, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na bağlı Doğa Koruma ve
Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 07.06.2012 Tarih ve 28316 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu’nun 2012-2013 av dönemi kararına göre
irdelenmiş ve bununla ilgili kısaltmalar aşağıda verilmiştir.
EK Liste 1
EK Liste 2
EK Liste 3
Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Korumaya Alınan Yaban Hayvanları
Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları
Merkez Av Komisyonunca avına belli edilen sürelerde izin verilen av
hayvanları
Bern sözleşmesine göre koruma altına alınan fauna türleri iki kategoriye ayrılmıştır.
II
Kesin olarak koruma altına alınan türler
III
Korunan türler
II- Kesin Olarak Koruma Altına Alınan Türler
 Her türlü kasıtlı yakalamada alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri
 Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya bunları tahrip etmek
 Yabani faunayı bu sözleşmenin şartlarına ters düşecek şekilde özellikle üreme, geliştirme
ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek,
 Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu
yumurtaları alıkoymak,
 Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır.
III- Korunan fauna türleri
 Yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla uygun durumlarda
geçici veya bölgesel yasaklama. Kapalı av mevsimleri ve diğer Ulusal esaslar (Merkez Av
Komisyonu Kararı)
IUCN’e göre koruma altına alınan fauna türleri şu şekilde sınıflandırılmıştır.
EX (EXTINCT)
CR (CRITICALLY ENDANGERED)
EN ( ENDANGERED)
VU ( VULNERABLE)
LR/nt (LOWER RİSK/ Near
Threatened)
LR/Ic (LOWER RİSK/ Least Consern)
Nesli tükenmiş olan takson
Şiddetli tehdit altında olan takson.
Bu kategorinin taksonları yakın gelecekte yok olma
tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Nesli tehlike altında olan takson.
Bu kategorideki türlerin nesilleri şiddetli tehdit altında
değildir, ancak yakın gelecekte yok olma sinyalleri
vermektedir.
Zarar görebilir.
Düşük risk.
Nesli tehlike altında olmayan takson.
Düşük risk.
Nesli gelecekte de tehlike altında olmayan takson.
158
NİHAİ ÇED RAPORU
“Türkiye kuşları” (Kiziroğlu,2008) adlı esere göre proje alanı ve çevresinde bulunan ve
bulunması muhtemel kuş türleri için yapılan Red Data Book sınıflandırması ve Türkiye’de
bulunan statüleri aşağıda verilmiştir.
A.1.
A.1.2.
A.2
A.3
A.4
A.5
A.6
A.7
B Kategorileri
Nesli tükenmiş
Nesli tehlikede olanlar
Şiddetli tehlike altında olanlar
Tehlike altındakiler
Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
Tehditsiz
Veri eksikliği olan
Veriler sağlıklı ve güvenli değil
Geçici- Transit Türler
Yine aynı esere göre bu kuş türlerinin Türkiye’de bulundukları statüler ise şöyle
sınıflandırılmıştır.
Y
Yerli Türler
G/KG
Göçmen türler (Yaz göçmeni)
K
Kış ziyaretçileri
T
Transit göçerler
R
Rastlantısal türler
N
Nadir türler
Yukarıdaki fauna listesinde belirtilen ve Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan
türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerine bu faaliyet ile; bu türlerin avlanması, kasıtlı olarak
öldürülmesi veya alıkonulması, yumurtalara zarar verilmesi gibi etkiler kesinlikle söz konusu
değildir. Söz konusu faaliyette 2012-2013 Merkez Av Komisyonu kararlarına ve Bern
Sözleşmesi hükümlerine uyulacaktır.
İnşaat öncesinde uzman bir ekip tarafından sahada yapılacak çalışmalar sonucunda,
bölgede mevcut fauna türlerinin korunması için alınması gereken tedbirler her bir türe göre
belirlenecek ve uygulanacaktır.
Proje alanı ve etki alanında; milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı
koruma alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları, koruma
alanları, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, potansiyel erozyon alanları,
turizm bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar bulunmamaktadır. Proje alanı ve
yakın çevresinin Duyarlı yöre haritası ise Ek-23’de sunulmuştur.
Yukarıda belirtilen maddeler için kaynak olarak;
http://geodata.ormansu.gov.tr/3d/indexv5.aspx veri tabanı kullanılmıştır.
veri tabanına işlenen veya onaylanan duyarlı yöreler olması durumunda, gerekli bilgi ve
açıklamalar yapılacaktır.
159
NİHAİ ÇED RAPORU
3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesine İlişkin
Ornitoloji Raporu (söz konusu çalışma en az doktora düzeyinde, bölgeye yakın
üniversite öğretim görevlisi/görevlileri tarafından gerçekleştirilmeli, kuş-uçak
çarpışmaları konusunda gündeme gelebilecek riskler belirtilerek risk analizi
hazırlanmalıdır)
Kuşlar ilkbaharda Afrika'dan Avrupa'ya doğru uçarlar; İstanbul Boğazı'nda göç yolu
doğudan batıya doğru olur. Anadolu'ya Hatay'dan giren kuşlar Hatay-İstanbul çaprazını takip
ederek Boğaz'a ulaşırlar. Sonbahar'da ise Avrupa'dan Afrika'ya inen kuşlar İstanbul
Boğazı’ndan kuzeybatıdan güneydoğuya doğru hareket ederler. Kuş sayımları bir istisna
dışında genellikle 34 km'lik boğazın tek bir noktasından yapılmıştır. Bir gözlemcinin
sayabileceği alanın 4 km'lik bir cephe olduğu düşünülürse sayılan kuşların gerçekten geçen
toplam kuşların ancak küçük bir kesidi olacağı söylenebilir. Başlıca gözlem noktaları Şekil33’de görülebilir.
Şekil 33:Başlıca kuş gözlem noktaları haritası
Kuş çarpması, (İngilizce: bird strike), hava araçları ile kuşların havada çarpışması
olayıdır. Uçuş güvenliğini etkileyen önemli olaylardan biridir ve büyük maddi hasara ve bazı
durumlarda can kayıplarına yol açabilir.
Birçok olası kuş çarpmasının, kuşların son anda yön değiştirmeleri neticesinde
önlendiğine inanılmaktadır. Ancak, özellikle kuşlara yön değiştirmeleri için çok az bir zaman
bırakan uçaklar, yüksek hızlarda hareket ettikleri için büyük bir tehlikenin altında olurlar.
Çarpışmaların büyük bir çoğunluğu kuşların çoğunun bulunduğu yere yakın yerlerde
meydana gelmektedir. Bundan ötürü de kuş çarpmalarının çoğunluğu hava araçlarının kalkış
ya da inişleri esnasında oluşmaktadır. Fakat yerden ~7.000 m - 10.000 m gibi yüksek
irtifalarda da gerçekleşmiş kuş çarpmaları rapor edilmiştir. Uçak ve kuş çarpışmalarının %90
gibi büyük bir çoğunluğu (ICAO raporlarına göre) havaalanları yakınında ve kalkış ya da
inişle ilgili uçuş fazlarında meydana gelmektedir.
160
NİHAİ ÇED RAPORU
Çarpmaların çoğunluğunun etkisi hava aracının öne bakan kısımlarında kendini
gösterirken, birçok durumda da kuş, hava aracının jet motoru tarafından emilir ve motorun
pallerinin ve gövdesinin hasara uğramasına neden olur. Darbenin kuvveti, çarpan hayvanın
ağırlığına, darbe esnasındaki hızın farkına ve yönüne bağlıdır. Aracın ağırlığı genellikle göz
ardı edilir çünkü çoğunlukla kendisine çarpan hayvanla kıyaslandığında çok çok büyüktür.
Darbenin enerjisinin büyüklüğü hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.
Darbenin şiddetine bağlı olarak, çarpışma neticesinde çarpan hayvan ölürken, hava
aracının da darbenin meydana geldiği bölümü hasara uğrayabilir. Hatta çarpmanın olduğu
yüzeye bağlı olarak hava aracının içindeki insanların yaralanmalarına da sebep olabilir.
Özellikle çarpışma bir kuş sürüsü ile yapılmış ise durum uçuş güvenliği açısından çok daha
vahimdir, çünkü aynı anda birçok hasar meydana gelebilir ve hatta hava aracının tüm
motorları birden zarar görebilir. Böyle bir durum meydana geldiğinde ve uçağın tüm motorları
birden hasara uğradığında eğer uçak yere çok yakın bir konumda ise, pilotun durumu
toparlaması için yeterince zaman ve yükseklik mevcut olmadığından, kuş çarpması
neticesinde uçağın düşmesi de olasıdır.
Kuş Çarpması olaylarındaki etkiyi azaltmak için havacılıkta 3.000 metre altı uçuşlarda
saate 450 km hız sınırlaması getirilmiştir.
Kuş uçak çarpışmaları ile ilgili risk analizi ancak faaliyetin inşaat ve işletme
aşamasında kuş sayımları yapılması ile birlikte hazırlanabilecektir. Alanın kuş göç yolları
ve kuş-uçak çarpmaları açısından değerlendirilebilmesi ve tedbir önerilerinin geliştirilebilmesi
için ilkbahar ve sonbahar göç döneminde, göçmen ve yerli türler ile kışlayan türler iki yıl
süreyle izlenerek, göç yolları ve uçuş rotaları belirlenecektir. Proje kapsamında izleme
çalışmaları Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı, alanın doğu sınırının 3 km
güneyinde İBB Odayeri Katı atık Düzenli Depolama Sahası, İBB Kompostlaştırma tesisi ve
yapılacak 3. Havalimanı sahasını kapsayacak olup, kümülatif değerlendirme yapılacaktır.
Yapılacak gözlem sonuçlarına göre getirilecek tedbir ve öneriler uygulanacaktır.
161
NİHAİ ÇED RAPORU
Göçmen Kuşların Sayıları
Toplam ne kadar kuşun uçtuğu tam olarak bilinmemektedir. Sonbahar göçünde tek bir
noktadan sayılabilen leylekler, nispeten daha iyi sayılmıştır. En çok sayılmış tür olan
leyleklerin toplam sayıları 205 bin ile (Porter ve Willis 1968) yaklaşık 500 bin arasında
sayılmıştır. Bu kuşların tüm Doğu Avrupa popülasyonunun Türkiye üzerinden geçtiği bilindiği
için geçen leylek sayısı en azından 500.000 bin olarak kabul edilmelidir.
Yırtıcı kuşların sayıları daha azdır. İlkbahar ve sonbahardaki tek çeşitli araştırmalarda
30 bin şahin, 20 bin arı şahini ve 20 bin küçük orman kartalı ile toplam 80 bin civarında kuş
sayılmıştır. Ancak 2008 sonbaharında yapılan çalışmada 3 haftada toplam 150 bin üzerinde
yırtıcı kuş sayılmıştır. Dolayısıyla gerçek geçen kuş sayısının en azından 250 bin olduğu
söylenebilir.
Özetle geçen kuş sayıları şu şekilde özetlenebilir:

min. 500.000 leylek (Ciconia ciconia) ve 25.000 kara leylek (Ciconia nigra)

min. 250.000 yırtıcı kuş, başlıca şahin (Buteo buteo), arı şahini (Pernis apivorus),
küçük orman kartalı (Aquila pomarina)
Göç Rotaları
Kuşların göç rotaları konusundaki araştırmalar çok noktadan yapılan gözlemlerin
azlığı nedeniyle sınırlıdır. Ancak tecrübeli gözlemcilerin izlenimleri şu şekildedir. İlkbahar'da
kuşlar çoğunlukla İstanbul'u oluşturan Kocaeli ve Çatalca yarımadalarının kuzey yarısından
geçer. Buna rağmen ilkbaharda Marmara Denizi üzerinden gelen ve Avrupa yakasına geçen
kuşlar da vardır. Terkos Gölü üzerinden geçiş yaptıkları sıklıkla gözlenir. İlkbaharda göç
Çamlıca tepesinden gözlenmez, daha çok Toygar Tepe ve Avrupa yakasında Rumelikavağı
tepelerinden gözlenir.
Sonbaharda göç daha farklıdır. Bulgar kuş göçü haritasına göre kuşların büyük
çoğunluğu Karadeniz kıyısı boyunca Burgaz şehri üzerinden geçer. Daha sonra kuşlar
Terkos Gölü üzerinden geçerler. Ancak boğaz üzerinde her yerden geçiş olur, hem kuzeyden
hem de güneyde geçiş gerçekleşir.
Sonbahar geçişinde leylekler ve yırtıcılar farklı rotaları tercih ederler. Leylekler daha
çok Marmara Ereğlisi ve Silivri kıyısına kadar inerler ve daha sonra Marmara Denizi kıyısını
takip ederek Atatürk Havalimanı üzerinden geçerler. Buradan kuşlar özellikle lodoslu
havalarda geçerler ve lodosun da yardımıyla denizin üzerinden Adalara, daha sonra gemileri
takip ederek Yalova kıyılarına geçerler. Yırtıcı kuşlar ise daha çok poyrazda uçarlar ve
boğazın her tarafından geçebilirler.
162
NİHAİ ÇED RAPORU
Kuşlar genellikle 200-500 m yükseklikten geçerler. Ancak sabahın erken saatlerinde
09:00-10:00 arasında ve akşamüstü 18:00-19:00 arasında termal hava akımlarının azalması
nedeniyle fazla yükselemezler ve 100-200 m gibi çok alçakta olurlar. İlkbahar göçü en yoğun
olarak 15 Mart - 31 Mayıs arasında yaşanır. Bu göçün büyük çoğunluğu 20 Mart ile 15 Nisan
arasında gerçekleşir. Sonbahar göçü iki dalgada olur. Leylekler ve bazı yırtıcılar 10-30
Ağustos arasında, yırtıcı kuşlar ise 15-30 Eylül arasında geçerler. Bu kuşlar arasında en
kalabalık sürüler yapanlar leyleklerdir. genellikle minimum 300 kuşluk sürüler oluşturur.
Bunun dışında maksimum 16.000'lik sürülere her yıl rastlanabilir.
Kuş uçak çarpışmaları en çok iniş esnasında, uçakların yaklaşım şemasında son 13
km’de gerçekleşmektedir (Bkz. Şekil-34 Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması).
Şekil 34: Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması
Proje kapsamında kuş-uçak çarpışmaları konusunda gündeme gelebilecek riskler
belirlenerek kuş sayımlarının tamamlanması ile risk analizi hazırlanacaktır.
Söz konusu proje için Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fak. İlköğretim Bölümü öğretim
üyesi, Ornitolog/Ekolog Doç. Dr. Aziz Aslan tarafından hazırlanan Ornitolojik Değerlendirme
Raporu Ek-19 ve Ek-19a’da verilmiştir.
Kuşla mücadele faaliyetlerinde, öncelikle hava alanı ve çevresindeki kuş türlerinin ve
mümkünse tahmini sayılarının tespitiyle (yoğun kuş aktivitesi bulunan hava alanlarında
ekolojik çalışma yapılması tavsiye edilir), bölgesel özellikler bağlamında kuşları çeken
etkenlerin belirlenmesi ve bunların giderilmesine yönelik işlemlerin belirlenmesi ve
uygulanması gerekir.
163
NİHAİ ÇED RAPORU
Ayrıca, hava alanının bulunduğu bölge özellikleri dikkate alınarak, bölgedeki kuş göçü
faaliyetleri hakkındaki bilgilerin de temin edilerek, göç mevsimleri öncesinde, uçuş ve can
emniyetini olumsuz etkileyebilecek yoğun kuş aktivitesinin önlenmesi yönünde gerekli
hazırlıklar yapılmalıdır.
Kuş çekici etkenler ve önlemler
Kuşlar, çok genel ifadeyle, hava alanı sahalarına beslenmek (yiyecek, su vb.) ve yuva
yaparak belli bir dönemi (veya tüm yaşamını) geçirmek üzere gelirler. Öte yandan, kuşların
mevsimlik göç güzergahında bulunan hava alanlarında, göç dönemlerinde yoğun bir kuş
aktivitesi olacaktır.
Kuşları hava alanlarına çekmesi muhtemel etkenler aşağıda gösterilmiştir.
• Yiyecek kaynakları
• Su kaynakları
• Tarım alanları
• Çöp yığınları
• Bitki türleri
Kuş çeken bu unsurların ortadan kaldırılması/giderilmesi için alınabilecek önlemler
aşağıdadır.
• Kuşları çeken yiyecek, içecek, vb. kaynaklar ortadan kaldırılmalıdır.
• Kuşların; fare, köstebek, solucan, örümcek ve her çeşit böcekle beslendiği dikkate
alınarak, hava alanı sahalarında otla mücadele ve temizlik faaliyetleri, Hava Alanları PAT
Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi doğrultusunda, titizlikle yürütülmelidir.
• Otla mücadele faaliyetlerinde, bölgesel zirai ve veterinerlik kuruluşlarının işbirliği ve
desteği sağlanarak, kuşlara besin teşkil edecek toprak altı canlıların aşırı yoğunlaşmalarını
önleyici uygulamalar yapılmalıdır.
• Çimenler uzun bırakılmamalıdır.
• Kuşların diğer beslenme kaynakları bitkiler (tarımsal ürünler, meyve vb.) olduğundan
hareketle, özellikle yoğun kuş aktivitesinin görüldüğü hava alanları sınırları içerisinde tarımsal
faaliyetlerden kaçınılması, meyve veren ağaçların yetiştirilmemesi gereklidir.
• Su havuzları, su birikintileri, bataklık araziler, yok edilmeli, kurutulmalı, pis su
akıntılarının üzeri mutlaka kapatılmalıdır. Drenaj kanalları sürekli kontrol edilerek,
tıkanmalara anında müdahale edilmelidir. Buralar, besin özelliği taşıyan bitki ve yosun
türlerinden arındırılmalıdır.
164
NİHAİ ÇED RAPORU
• Yukarıda belirtilen işlemler yapılırken, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlanarak, bölgenin
ekolojik dengesi üzerinde olumsuz etki yaratabilecek gelişmelerden kaçınılmalıdır.
• Kuşların barınma ve yuva yapabilecekleri yerler tespit edilmeli, yuvalanmaya müsait
eski terk edilmiş bina ve kalıntılar kaldırılmalıdır.
• İkram hizmetleri bina ve tesislerinin (açık alanlardaki restoran, kafeterya vb. dahil)
temizliği sürekli denetlenmeli ve kuş çekici unsurların giderilmesi sağlanmalıdır.
• Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli, çöplerin
açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde hava alanı dışındaki çöp
sözleşmelerde, kurum ve kuruluşlara yer tahsislerinde ve denetlenmelerde, bu hükümler göz
önünde bulundurulmalıdır.
• Hava alanı yakın çevresindeki (alçalma ve tırmanma satıhları altı dahil) diğer kurum
ve kuruluşlarla temasa geçilerek, benzer önlemlerin alınması istenmeli, teşvik
edilmelidir.
Belediyelerle yakın işbirliği sağlanmalıdır.
• PAT sahaları ve yakın çevreleri kuşları çekici oluşumlardan tümüyle arındırılmalıdır.
• Hava alanlarında ağaçlandırma yapılırken, ağaçlar pist merkez hattından en az 150
m. uzağa dikilmeli, funda ve dikenli ağaçlar tercih edilmelidir.
Yapılacak işlemler
Göç mevsimleri başta olmak üzere pistler ve tırmanma/yaklaşma yüzeyleri kitlesel kuş
hareketleri yönünden meydan kontrol kulesi tarafından gözle ve dürbünle devamlı
gözlenerek, uçakların kalkış ve inişlerinden önce gerekli önlemler alınmalıdır. Uçuş kontrol
kulesi, gerek kendi gözetimi sonucunda ve gerekse pilot tarafından kendilerine bildirilen kuş
yığılmaları ihbarı olduğunda, Başmüdürlük/Müdürlük tarafından görevlendirilmiş birim
tarafından öncelikle, hangi mücadele yönteminin en etkin ve pratik olduğuna karar verilerek,
kümelenmeler hava alanı ise en hızlı şekilde mücadele işlemine başlanılmalıdır.
Ayrıca, pilot tarafından bildirilen veya gözlemlerle tespit edilen kuş tehlikesisin, gerek
muhabere araçları vasıtasıyla ve gerekse ATİS (Automatic Terminal Information Service )
aracılığıyla, yerde ve havada bulunan pilotlara haber verilmesi zorunludur.
165
NİHAİ ÇED RAPORU
Mücadele usulleri
Kuşların hava alanından uzaklaştırılması gereken durumlarda, uygulanabilecek
yöntemler aşağıdadır.
Sesle korkutma;
• LPG (gazlı) toplar
• Silah patlatma
• Tehlike sesleri,
- İnsan kulağının duyamayacağı frekansta kuş kaçırıcı ultrasonik sesler,
- İnsan kulağının duyabileceği frekansta, kuşların tehlike çağrılarını andıran sesler.
• Alarm sesleri,
• Diğer
Görüntüyle korkutma;
• Diğer kuş kaçırtıcı nesneler (maket, vb)
• Bayrak ve flamalar,
• Işıklar
• Diğer teknikler
Havalimanında Kuş-Uçak Çarpışma Riski Açısından Alınacak Tedbirler
Havalimanının kurulacağı bölge Kuş Göç Yolları üzerindedir. Bu alanda kuş
hareketleriyle ilgili olarak alınacak tedbirleri de içeren rapor, ÇED Olumlu Kararının alınması
ile yatırımcı firma tarafından inşaata başlanmadan kuş gözlemleri konusunda deneyimli bir
akademisyen başkanlığında uzman bir ekibe hazırlattırılacaktır. Alanın kuş göç yolları ve
kuş-uçak çarpmaları açısından değerlendirilebilmesi ve tedbir önerilerinin geliştirilebilmesi
Hazırlanan bu rapor, Havalimanı işletmeye geçmeden önce Orman ve Su İşleri
Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne sunularak görüş alınacak ve
Bakanlık gerekli gördüğü takdirde havalimanına işletme ruhsatı verilmeden önce kuş gözlem
radarlarının kurulması gibi ek tedbirler isteyebilecektir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ek
tedbirler istemiş olması durumunda, bu ek tedbirler havalimanında uygulanacaktır.
Kuş gözlem radarları ile uzak mesafedeki kuşlar kaydedilebilmektedir. Böylece
kaydedilen kuşların sayısına göre uçakların kalkış yapıp yapamayacağı ya da kaçınması
gereken alanlar belirlenebilecektir. Böylece radar sistemiyle kuşların göç hareketleri takip
edilerek uçakların iniş ve kalkışının düzenlenmesi yapılabilinecektir.
166
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul 3. Havalimanında;
-Pist çevresinde kuşları cezbedecek ortamlar (örn. belli boyda kesilmiş çimlerin veya
su birikintilerinin) ortadan kaldırılacak,
- Havalimanı çevresine iğne yapraklı ağaçlar dikilecek,
- Havalimanı yakınlarında çöplük kurulmasına izin verilmeyecektir.
3.12. Proje Alanının Ekosistem Yapısının ve Türlerinin Değerlendirilmesi İçin Bölge İle
İlgili Ekosistem Değerlendirme Raporu
Söz konusu proje kapsamında Ankara Üniv. Fen-Fakültesi öğretim üyelerinden Prof.
Dr. Latif KURT (Bitki Ekoloğu) tarafından hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu Ek18’de verilmiştir.
türleri tespit edilecek ve tohumları toplanarak gen bankasında saklanacaktır. Gen bankasında
saklanması gereken türlerin isimleri ve lokaliteleri belirtilerek, ilgili Tohum Gen Bankaları’nda
saklanması sağlanacaktır.
İnşaat sürecinde ya da daha evvel özellikle faaliyet alanı ve yakın çevresinde
bulunabilecek yöreye özgü ve tehdit altındaki taksonların tohumları mutlaka toplanacaktır.
izlenecektir.
Projenin gerçekleşmesi durumunda alanda floristik açıdan büyük bir habitat ve
biyomas kaybı yaşanacaktır. Bununla birlikte alandaki iklimsel homojenite nedeniyle floristik
çeşitlilik açısından etkiler ihmal edilebilir boyutta iken proje alanının özgün değerinin sulak
alan olması nedeniyle Hidrobiyolojik ve Ornitolojik açıdan değerlendirilmesi son derece
önemlidir.
167
NİHAİ ÇED RAPORU
3.13. Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan Maden Sahaları ve Harita Üzerinde
Gösterimi
Proje alanı yaklaşık 7.594 hektardır. Bölgede proje alanı içerisinde kalan 2.670,5
hektar ruhsatlı maden sahaları bulunmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin proje alanı içerisinde
kalan kısmı 1.180 hektardır. Proje alanı içerisinde 6 adet aktif madencilik faaliyeti
bulunmaktadır. Madencilik faaliyetlerinin geneli linyit ve kumtaşı ocağıdır. Maden ruhsatları
haritası ve maden ruhsatları MİGEM kayıtları Ek-12 ve Ek-13’de sunulmuştur.
3.14. Proje Alanı ve Etrafında Mevcut veya Planlanan Enerji Yatırımları ve Harita
Üzerinde Gösterimi
Yapılması planlanan İstanbul bölgesi 3. Havalimanının güney batısında ve proje alanı
dışında Rüzgar Enerjisi Santralleri bulunmaktadır. Söz konusu Rüzgar Enerjisi Santralleri Ek6'da verilen sentez haritasında işaretlenmiştir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru Dosyasındaki 91.666.158 m2'lik
alan dikkate alındığında yukarıda bahsedilen Rüzgar Enerji Santralleri proje alanı sınırları
içerisinde kalmaktaydı. Söz konusu ÇED Başvuru Dosyasındaki alan daraltılarak revize
edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre alan içerisinde mevcut
Rüzgar Enerji Santralleri bulunmamaktadır.
Ancak Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünden alınan görüşe göre Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından lisanslandırılan iki projenin (Tayakadın RES ve
Kemerburgaz RES) santral sahası alanının İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı için belirlenen
istimlak alanı ile kesinleştiği belirlenmiştir. Ayrıca, söz konusu istimlak alanı sınırının 2,5 km
güneydoğusunda yer alan ve dolayısıyla uçuş güvenliği açısından değerlendirilmesi gereken
bir adet Gaziosmanpaşa RES projesi bulunmaktadır.
168
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 35: Proje Alanı ve Çevresindeki Rüzgar Enerji Santralleri
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Elektrik Piyasası
09.04.2013 Tarih ve 17461 Sayılı yazısı ile alınan görüşte;
Dairesi
Başkanlığının
a)Lodos Elektrik Üretim A.Ş.'ye halen işletmede olan 34 MWm/24 MWe kurulu gücünde
Kemerburgaz RES projesi için 30/10/2003 tarihli ve EÜ/225-4/372 numaralı üretim lisansı,
b)İstres Elektrik Üretim A.Ş.'ye 50,5 MWm/50 MWe kurulu gücünde Tayakadın RES projesi
için 21/07/2011 tarihli ve EÜ/3330-4/2011 numaralı üretim lisansı,
c)Öz-Yel Elektrik Üretim A.Ş.'ye 50 MW kurulu gücünde Gaziosmanpaşa RES projesi için
18/01/2012 tarihli ve EÜ/3648-20/2219 numaralı üretim lisansı verilmiş olduğu belirtilmiştir.
Şekil-35'de gösterilen Rüzgar Enerji Santrallerinden kırmızı renk ile işaretlenmiş olan
Kemerburgaz Rüzgar Enerji Santralleri faal durumdadır.
169
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanında TEİAŞ'a ait mevcut herhangi bir tesisin olmadığı tespit edilmiştir.
Ancak, TEİAŞ ile Verbana Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Enerji Üretim A.Ş arasında
imzalanan Bağlantı Anlaşması gereği tesis edilecek olan 380 kV Verbana Doğalgaz Kombine
Çevrim Santrali-Alibeyköy TM Enerji iletim hattının Tayakadın-İhsaniye mevkileri arasında
kalan 335 ile 363 nolu direkleri arasının planlanan proje alanı içerisine isabet ettiği
anlaşılmıştır. Bununla beraber Eyüp ilçesi Karadeniz sahilindeki Akpınar mevkiinde tesis
edilmesi planlanan 1340 MW gücündeki Türk-Öz Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali santrali
için EPDK'ya 12.06.2012 tarihli ve 2522 sayılı yazımızla bağlantı görüşü verilmiş olup bu
santralin "380 kV 6 km, çift devre 3 Bundle 1272 MCM karakteristikli Enerji İletim Hattı ile
yukarıda bahsedilen Verbana Alibeyköy Hattına ve 380 kV 20 km çift devre 3 bundle 1272
MCM karakteristikli Enerji İletim Hattı ile Habibler Trafo Merkezine yapılacak bağlantıların da
söz konusu proje bölgesi yakınından ve/veya civarından geçmesi planlanmaktadır. Ayrıca,
Tayakadın Köyü yakınında tesis edilmesi planlanan RES'in bağlantısı TEİAŞ'a ait 154 kV
Habipler-Taşoluk Enerji iletim Hattına yaklaşık 7 km'lik bir hatla bağlanacak olmakla birlikte
güzergah belirleme çalışmaları devam etmektedir.
Proje alanında yer alan ve proje alanından geçmesi planlanan enerji nakil hatları ile
ilgili olarak Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü ile Ulaştırma Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı - Altyapı Yatımları Genel Müdürlüğünde 07.12.2012 tarihinde yapılan
toplantı sonucunda 380 kV Verbana Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali-Alibeyköy TM Enerji
iletim Hattının havalimanı proje alanı içerisine İsabet eden kısmının değiştirilmesi gerektiği
ifade edilmiştir. Söz konusu güzergahının değişip değişmeyeceği ve uçuş güvenliği hususu
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü yetkilileri ile yapılacak görüşmeler sonucuna göre
belirlenebilecektir. TEİAŞ'a ait kurum görüşü rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-21).
Proje kapsamında 30.11 2000 Tarih ve 24246 Sayılı (08.02.2007 Tarih ve 26428 Sayı
ile değişik) Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri
Yönetmeliği)” enerji iletim hatlarının yerleşim yerlerine, yollara ve tesislere olan mesafesine
göre sınırlamalara uyulacaktır.
170
3.15.
NİHAİ ÇED RAPORU
Orman Alanları
3.15.1. Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m2)
Proje alanı toplam 76.500.000 m2 alan kapsamaktadır. Havalimanı projesi İstanbul
Orman Bölge Müdürlüğü, İstanbul Orman İşletme Müdürlüğü, Arnavutköy Orman İşletme
Şefliği 1-3,5-10,13-19,23-50,52-68 nolu bölmeler, Kemerburgaz Orman İşletme Şefliği 1-3,911,25-47,49-52,78-81 nolu bölmeler ile Çatalca Orman İşletme Müdürlüğü Durusu Orman
İşletme Şefliği 73,76-89,90-115 nolu bölmeler içinde kalmaktadır. Toplam ormanlık alan
6.172 hektardır.
3.Havalimanın kurulması planlanan alanın önemli bir kısmında Arnavutköy Kuzey
Ormanları yer almaktadır. Belgrat Ormanlarının en batı ucu olan bu ormanlar Arnavutköy'ün
doğudaki açık alan yüzünü oluşturan ve içerisinde maden ocakları faaliyeti sonucu oluşan
geçici su birikintilerinin de bulunduğu geniş bir alandır. Bu alanın çeperi; kuzeyde Karadeniz
koridoru, güneyde Başakşehir -Sultanbeyli, batıda Sazlıbosna Çiftliği ile Arnavutköy merkez,
doğuda ise parçası olduğu Eyüp orman koridoru ile çevrilidir. Aynı zamanda 3. Köprü ulaşım
koridoru da bu ormanlarının içerisinden geçerek orman alanını kuzey güney yönünde ikiye
bölmektedir.
Kuzey Ormanları, Marmara havzası içerisinde; kuzey ve güney bölge ekosistemleri
arasındaki orta bölge ekosistemleri içinde kalmaktadır. Marmara havzası içerisindeki doğubatı bağlantısını kuran ekolojik koridorun batı bağlantı noktasında yer almaktadır. Düşey
ekolojik koridorlardan biri olan Terkos-Haliç ekolojik koridoru da bu alanın içerisinden
geçmektedir. İçerisinde iğde yapraklı, geniş yapraklı ve karışık ağaçların bulunduğu çok
katmalı bir orman koridorunun da parçasıdır. Ayrıca İstanbul'a yerleşim karakterini veren
kuzey rejiminin (karakterini domine eden açık alan sistemi içerisinde nokta yerleşimler rejimi)
de önemli bir bileşenidir.
Kuzey Ormanları; topografyanın ve su siteminin ayırdığı 4 alt bölgeden oluşmakta
olup proje sahası içinde kalan alanda Tayakadın ve İmrahor ormanı bu 4 alt bölgeden İkisidir.
Arnavutköy Kuzey Ormanları, Sazlıbosna Çiftliğini oluşturan doğu sırtı ile Alibeyköy
Havzasını Karadeniz havzasından ayıran sırt arasında; kuzeybatıda Terkos gölünden
başlayarak güneydoğuda Alibeyköy Baraj gölüne ve Haliç'e kadar uzanan vadi içerisinde
kalan doğal bir koridordur, Topografik olarak 2'si doğuya, 4'ü batıya bakan 6 dilimli bir yamaç
sistemdir. Alanın topografyası yer yer maden ocakları ile tahrip edilmiş yapay bir karakter de
taşımaktadır.
Arnavutköy Kuzey Ormanları içerisinde orman alanına peyzaj karakteri de
kazandıran, yağmur suları ile dolan yapay maden ocağı su birikintileri mevcuttur. Bu su
birikintilerinden bazıları tamamen kurumuştur veya doldurulmuştur. Ayrıca bu su birikintileri
içme suyu rezervi olarak kullanılmamakta ve tekil olarak çalışmaktadırlar yani birbirlerine
bağlı herhangi bir su sistemi ağı oluşturmamaktadırlar.
171
NİHAİ ÇED RAPORU
Arnavutköy Kuzey Ormanları, hem doğal hem de yapay peyzaj karakterini bünyesinde
barındırmaktadır. Bu bağlamda mevcut orman alanı; orman ve orman vasfını yitirmiş
alanlardan oluşan bir bölge olup içerisinde çeşitlilik ve farklı kullanım alanları yaratma
potansiyeline sahip çok katmanlı orman peyzajına, maden ocaklarına, yapay su
birikintilerine, mesire alanına ve rüzgar güllerine sahiptir. İçerisinde kentsel peyzaj
bulunmamakta fakat Arnavutköy merkeze, Tayakadın ve Baklalı köyüne doğal bir açık alan
yüzü vermektedir.
Konu ile ilgili İstanbul Orman Bölge Müdürlüğünden inceleme değerlendirme formu,
meşcere haritası ve orman kadastro haritası temin edilmiş ve rapor eklerinde
sunulmuştur(Bkz.Ek-24). Proje alanında devam eden izin ve irtifak hakkı ile ilgili gerekli
muvafakatlar alınmadan alanda çalışmalara başlanılmayacaktır.
3.15.2. Proje Alanının İşaretlendiği 1/25.000 Ölçekli Memleket ve Meşçere
Haritası, 1/10.000 Ölçekli Orman Kadastro Haritası
Proje alanının işaretlenmiş olduğu 1/25.000 Ölçekli topografik harita, meşcere haritası
ve orman kadastro haritası rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-2, Ek-24)
3.15.3. Projenin Orman Alanlarından Geçen Kısmında Meşçere Tipi, Kapalılığı,
Amenajman Planlan Doğrultusunda Kesilecek Ağaç Miktarı
Faaliyet
alanının büyük
çoğunluğu ağaçlandırma sahasıdır. Maritima çamı,
fıstıkçamı, meşe ve yalancı akasya ağaçlandırması çoğunluktadır. Saha daha önceleri
yangın görmüştür. Fertler genellikle 8 cm'nin altında genç fidanlarda oluşmaktadır. 8 cm'nin
altındaki fertler envanter dışı ve olduğundan kesilecek ağaç adedi ve servet hesaplanmasına
dahil edilmemiştir. Faaliyet alanında rastlanan ağaç türleri, Maritima çamı, fıstıkçamı,
kızılçam, karaçam, meşe, gürgen, dışbudak, ıhlamur, akçaağaç ve sedirdir
Faaliyet alanında MDya, MDya3, MGna, Ma, Ma3, BDy, OT, Su, Z, İs ,Ot-Oc,
MÇkbc3, MÇkc3, MÇmc3, MGnab3, Mab3, Mbc3, Yaab3, Çfab3, ÇfMGnc3, Çkc3, ÇkMc3,
SMGnbc3, Çmb3, Çmcd2/Mb2, Çmcd3, ÇmMc3, Mb3, MÇzc3, MGnab3, MGnb3, Mab3,
Mb3, Çfab3, Mc3, Çmb3, Çmab3, ÇmYaab3 meşcere tipleri bulunmaktadır. İşletme şekli,
Normal Koru ve Bozuk Korudur.
Faaliyet alanı çok geniş bir sahayı kapsadığından Bozuk orman (kapalılığı 0-%10 ),1
kapalı (%10-%40) 2 kapalı (%40-70) 3 kapalı (%70-100) meşcerelerin tamamı mevcuttur.
Faaliyet alanında Tohum meşceresi, Av yaban hayatı, Av üretme sahası, Turizm
alanı, Özel Çevre Koruma bölgesi, Milli park, Muhafaza ormanı, tespiti yapılan sit alanı
yoktur. Sahanın bir kısmı Yeniköy mesire yeri içinde kalmaktadır.
A çağında olan (0-8 cm ) meşcerelerden MDya ,Ma, Ma3 gibi sürgünden gelen meşe
ve gürgen gençliklerinin başka alanlara nakli ekonomik ve peyzaj değeri taşımayacağı başarı
oranının düşük olacağı için uygun değildir.
172
NİHAİ ÇED RAPORU
Hızlı gelişen türlerden maritima çamı, sahil çamı, radiata çamı gibi türler Türkiye
piyasasında değerlendirmesi zor ve peyzaj değerleri taşımadığından her çağdaki
meşçerelerinin orman idaresince kesilerek piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı, c
çağında ki (20-35,9 cm )çapındaki karaçam ve kızılçam Meşçerelerinin Orman İdaresince
kesilerek piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
A çağında ki peyzaj ve ekonomik değer taşıyan fıstık çamı, yalancı akasya, karaçam,
sedir ıhlamur, akçaağaç ve dışbudak gibi türlerin başka alanlarda dikilmeli yada çevre
belediyelere dağıtılması şeklindeki faaliyetlerle değerlendirilmesi ve bir plan dahilinde
ekonomiye kazandırılması düşünülmelidir.
B çağındaki (8-19,9 cm ) karaçam, kızılçam, yalancı akasya, sedir, fıstık çam, ıhlamur
akçaağaç ve dışbudak meşcerelerinin ağaçlandırma çalışmalarından daha çok peyzaj değeri
ön plana çıkarılmalı bu meşcerelerin bakım ve korumalarının belediyelerce yapılacak peyzaj
çalıştırmalarında kullanılması ve değerlendirilmesi daha ekonomik ve daha sağlıklı sonuçlar
verecektir.
C çağındaki (20-35,9 cm) ve d çağında ki (36-51,9 cm) tüm ağaç türlerinin ve
meşcerelerinin repikajla dikimi mümkün olmadığından ve ekonomik değer taşıyacağından
idarece kesilerek piyasaya arz edilmesi uygun mütalaa edilmektedir.
Faaliyet alanı Çatalca Orman İşletme Müdürlüğü Durusu Orman İşletme Şefliği,
İstanbul Orman İşletme Müdürlüğü Kemerburgaz Orman İşletme Şefliği ve İstanbul Orman
İşletme Müdürlüğü, Arnavutköy İşletme Şefliği sınırlarında bulunmaktadır.
Proje için seçilen alan 76.500.000 m2 olup bu alanın yaklaşık 61.720.000 m2’si orman
alanıdır. 09.04.2013 tarihinde gerçekleştirilen İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1.
Toplantısı’nda; ağaçların kesilmesi veya taşınması ile yetkinin Orman Genel Müdürlüğü’ne ait
olduğu belirtilmiştir. Proje alanındaki tüm ağaçların orman emvaline kazandırılması, taşıma
ve benzeri işlemleri kamulaştırma kapsamında deplase yapılacaktır. Ağaç türleri Maritima
çamı, fıstıkçamı, kızılçam, karaçam, meşe, gürgen, dışbudak, ıhlamur, akçaağaç ve sedirdir.
Alandaki ağaçlar ile ilgili olarak Orman Genel Müdürlüğü'nün mevzuatına uygun olarak
işlem yapılacaktır. Orman Genel Müdürlüğünce izin verilmesi durumunda maliyeti proje
sahibince karşılanmak üzere başta Arnavutköy ve Eyüp Belediyeleri olmak üzere yakın
belediyeler ile gerekli görüşmeler yapılacak ve belediyelerin ağaç talepleri dikkate alınarak
söz konusu ağaçların bir kısmının taşınması sağlanabilecektir.
3.15.4 Orman Bölge Müdürlüğü Görüşü ile Birlikte ÇED İnceleme Değerlendirme
Formu
İstanbul bölgesi 3. Havalimanı projesi ile ilgili olarak İstanbul Orman Bölge
Müdürlüğünün görüşü, inceleme değerlendirme formu ve meşcere haritası eklerde
173
NİHAİ ÇED RAPORU
3.16. Proje Alanı ve Etki Alanındaki içme ve Kullanma Suyu Aktarma Kanalları ve
Harita Üzerinde Gösterimi
Fotoğraf 3: Proje Alanındaki İSKİ İsale Hattı
3.17.
Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri
İstanbul İli, Avrupa Yakası’nda Arnavutköy ve Eyüp İlçeleri’nde kalacak İstanbul
Bölgesi 3. Havalimanı Proje alanının doğu sınırında Akpınar Köyü, güney sınırında İhsaniye
Köyü, güneydoğu sınırında Odayeri Köyü, batısında, Tayakadın, Baklalı ve Durusu,
kuzeybatısında Karaburun ve yine kuzeybatı yönü ve kuzey sınırı boyunca ise Karadeniz yer
almaktadır. Bu amaçla burada sadece Eyüp ve Arnavutköy ilçelerinin tarım ve hayvancılık
faaliyetleri incelenmiştir. Proje alanı ve çevresindeki yerleşimler %70 oranında tarım ve
hayvancılıkla uğraşmaktadır.
Kemerburgaz ve Göktürk bölgelerinde sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır. Daha
ziyade domates, patlıcan, biber, salatalık, kabak, kıvırcık, lahana, maydanoz, yeşil soğan ve
fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek İstanbul halkına pazarlanmaktadır. Ekili arazi miktarı ile
yıllık ortalama tarım potansiyeli aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 48: Eyüp'deki ekili arazi miktarı ile yıllık ortalama tarım potansiyeli
Cinsi
Sebze
Meyve
Ekilen Arazi
408 Hektar
6 Hektar
174
Üretim Miktarı
20.229 Ton
310,6 Ton
NİHAİ ÇED RAPORU
Alibeyköy bölgesi ile Kemerburgaz bucak merkezi ve bağlı köylerde, süt ve besi
hayvancığı ve arıcılık yapılmaktadır. Hayvancılık sektörünün ilçe ekonomisine katkısı
küçümsenemeyecek derecede olup, sadece Kemerburgaz yöresinde çok sayıda mandıra
mevcuttur. Ayrıca ilçenin kuzeyinde bulunan Belgrad Ormanları'ndan orman ürünleri istihsali
yapılmaktadır.
Tablo 49: Arnavutköy’deki Tarım Arazilerinin Kullanım Amacına ve Niteliğine Göre Dağılımı
Arazi Cinsi
Çayır Alanı
Meyvelik Alan
Sebzelik Alan
Tarla Alanı
Mera Alanı
Kullanılmayan Alanlar
TOPLAM
Alan (Ha)
35
66
666
6.630
2.233
8.010
17.604
Kaynak: Arnavutköy Belediyesi, Park ve Bahçeler Müdürlüğü, Temmuz 2009.
3.17.1. Tarım
İşaretlenmesi
Arazileri,
Büyüklükleri,
Koordinatları,
Harita
Üzerinde
arazisidir(Bkz.Ek-8). Tarım alanları, ve mera alanları ile ilgili 5403 sayılı Toprak Koruma ve
Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamlarında gerekli izinler alınacaktır.
3.17.2. Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı (kamulaştırma sınırı
içerisinde kalan tarımsal ürün desenleri belirtilmelidir)
İlçedeki ekili tarım arazilerinde ağırlıklı olarak buğday ve ayçiçeği ekimi yapılmaktadır.
Bunları sırasıyla arpa, mısır, yulaf, fiğ ve diğer bitkiler izlemektedir.
Tablo 50: Arnavutköy’de Yetiştirilen Tarım Ürünleri
Ürün Adı
Buğday
Ayçiçeği
Arpa
Mısır
Yulaf
Fiğ
Diğerleri (Kanola, korunga vb.)
Toplam
Alan (ha)
2.890
2.687
323
307
140
109
174
6.630
175
Oran (%)
43,6
40,5
4,9
4,6
2
1,6
2,8
100
NİHAİ ÇED RAPORU
İlçedeki köylerin önemli geçim kaynaklarından birisi de hayvancılıktır. Genelde süt
üretimine yönelik hayvancılık yapılmaktadır. Hayvancılık, büyük çiftliklerden ziyade küçük aile
sürüleri şeklinde devam etmektedir. 2008 yılı verilerine göre, büyükbaş hayvancılık yapan
1.150 aile bulunmakta olup toplam 14.800 adet büyükbaş hayvan yetiştirilmektedir.
Küçükbaş hayvancılık yapan 96 aile bulunmakta olup toplam 12.200 adet küçükbaş hayvan
yetiştirilmektedir. Eyüp ilçesinin Kemerburgaz ve Göktürk bölgelerinde sebze ve meyve
tarımı yapılmaktadır. Daha ziyade domates, patlıcan, biber, salatalık, kabak, kıvırcık, lahana,
maydanoz, yeşil soğan ve fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek İstanbul halkına
pazarlanmaktadır.
3.17.3. Varsa Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Bu Alanların Harita Üzerinde
İşaretlenmesi
Proje alanında her hangi bir tarımsal gelişim alanı bulunmamaktadır.
3.17.4 Vasıf Dışına Çıkarılacak Tarım Arazilerin Vasıflarını Gösterir Bilgi ve
Belgeler (proje alanı ve etki alanındaki alanların 5403 Sayılı Toprak Koruma Kanunu ve
Arazi Kullanımı Kanunu uyarınca değerlendirilmesi)
Proje alanının 60 hektarı kuru tarım (nadassız) arazisidir(Bkz.Ek-8). İstanbul Bölgesi
3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan köylerden Yeniköy Köyünde Marjinal
ve Mutlak Tarım arazileri bulunmaktadır. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanununun 13, Maddesi (d) Bendi kapsamında Mutlak Tarım Arazileri için "arazilerin amaç
dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından
izin verilebilir." Marjinal Tarım Arazileri için ise "toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile
valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir." Hükümleri yer almaktadır. 5403
sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması için İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğüne başvuruda bulunulacak ve parsellerin Tarım Dışı Amaçla Kullanımının uygun
bulunması durumunda iş ve işlemlere başlanılacaktır. Söz konusu projenin inşaat ve işletme
aşamasında, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine
uyulacaktır. Söz konusu alanlar eklerde sunulan arazi varlığı haritasında
gösterilmiştir(Bkz.Ek-8).
3.17.5. Mera Alanları, Koordinatları, Harita Üzerinde İşaretlenmesi
Proje alanının 236 hektarı mera arazisidir. Söz konusu mera arazilerinin işaretlendiği
harita rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-8). Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde 1 adet,
Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz
176
NİHAİ ÇED RAPORU
3.17.6. Hayvancılık Faaliyetleri ve Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını
Gösterir Bilgi ve Belgeler
Proje kapsamında hayvancılık faaliyetleri amacıyla kullanılan 236 hektar mera alanı
vasıf dışına çıkarılacaktır. Konu ile ilgili olarak Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
tarafından 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1 .Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince
İl Mera Komisyonu Başkanlığından Tahsis Amacı Değişikliği talebinde bulunulacak vasıf
değişikliği yapılıp taşınmazların Hazine adına tescili yapılmadan iş ve işlemlere
başlanılmayacaktır.
3.18. Proje Alanı ve Etki Alanında 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamına Giren
Alanlar ve Harita Üzerinde Gösterimi
beslenmemektedir. Toplam 660 hektar alan kaplayan bu geçici su birikintilerinin ortalama
derinliği 3 m olup, en derini 12-13 m derinlikte olan Kulakçayırıdır. En küçük su birikinti alanı
1.697 m2, en büyük su birikinti alanı olan Kulakçayırı ise yaklaşık 953.000 m2 alan
kaplamaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay geçici su birikintilerinin suları, kullanma ve
sulama suyu olarak kullanılacaktır.
Havalimanı proje alanı içinde kalan Kulakçayırı hem tarihi değeri hem de Ekolojik
değeri bakımından bölge için önemli bir konumdadır. Kulakçayırı balık çeşitliliği bakımından
da oldukça zengindir. Ancak proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintilerinin suları,
doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecektir. Bu alanlar ve yakınlarındaki sucul
yaşam ve canlı yaşam yok olacaktır.
Ancak alandaki geçici su birikintileri ile ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına
başvuruda bulunularak alanların söz konusu kanuna tabi olup olmadığı görüşü sorulacak ve
alanlar ile ilgili izinler alınacaktır.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su
Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
177
NİHAİ ÇED RAPORU
3.19. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca
sektörler)
Eyüp ilçesinin ekonomik yapısını özellikler incelendiğinde;
Eyüp genelinde çalışanların sektörlere göre dağılımı incelendiğinde, sanayi sektörü
hizmet sektörünün oldukça arkasında yer alsa da, Eyüp hâlâ bir sanayi yerleşimidir. İlçede
çalışan nüfusun %34'ü imalat sektöründedir. Hizmet sektöründe çalışanların oranı ise
%27'dir. Dikkat çekici bir başka olgu ise rant gelirine sahip aile reislerinin %5 gibi düşük bir
oranda kalmasıdır. Bu verilerden de anlaşılabileceği gibi Eyüp halkının gelir düzeyi düşüktür.
Nitekim 2005 yılında ilçede yapılan bir ankete göre halkın %72,1'inin geliri aylık 1.000 TL'nin
altındadır. Ancak Eyüp'ün gelir dağılımı Türkiye geneliyle karşılaştırıldığında dengelidir. Aylık
350 TL ve daha düşük gelire sahip kesim %5'lik bir orana sahipken 2.000 TL'den daha
yüksek gelire sahip Eyüplüler toplam nüfusun %8'ini oluşturmaktadır. Halkın büyük
kısmının(%72,9) kendini orta halli gördüğü ilçede, gelir grupları arasında büyük bir uçurum
yoktur. Ancak yukarıdaki verilere dayanarak, ülke genelinde önemli bir sorun olan gelir
dağılımı eşitsizliğinden Eyüp'ün de payını aldığı söylenebilir.
Kaynak: http://ekitap.eyup.bel.tr:9600/strateji/Mevcut_Durum.htm
Eyüp İlçesiyle ilgili sosyo-ekonomik göstergeleri şöyle sıralayabiliriz:

Çalışan nüfusunun sektörlere göre dağılımında %34’le imalat sektörü birinci, %27 ile
toplumsal ve kişisel hizmetler ikinci sıradadır.

Toptan ve perakende ticaretle uğraşanlar çalışan nüfusun %22’sini oluşturmaktadır.

Çalışan çocuk sayısı %40 düzeyindedir.

Hane başkanlarının %73’ü çalışırken %16’sı emekli, %5’i ise rant sahibidir.

Çalışan hane başkanlarının %35’i ücretli statüsünde istihdam edilmektedir.

Nüfusun çoğu Eyüp merkezinde çalışmaktadır.

Altı yaş üzerindeki nüfusun %3’ü okuryazar değilken %9’u sadece okuryazar, %45’i
ilkokul mezunu, %16’sı lise mezunu, %4’ü üniversite mezunudur. Bu nüfusun %14’ü
ilköğretim, %5’i lise ve %3’ü üniversite öğrencisidir.

İlköğretim düzeyinde okullaşma oranı %83’tür.

Okullaşma oranı orta öğretimde %40’a düşmektedir.

Ulaşımda yaya ulaşımı ve otobüs tercih edilmektedir. En az kullanılan ulaşım araçları
ise ticarî taksi ve raylı ulaşım araçlarıdır.
178
NİHAİ ÇED RAPORU
Eyüp'te 44'ü resmî, 1'i özel olmak üzere 45 ilköğretim okulu; biri özel olmak üzere
toplam 11 genel ve meslek lisesi, 2 anaokulu ve bir halk eğitim merkezi olmak üzere toplam
59 eğitim kurumu bulunmaktadır.
Tablo 51: Eyüp ilçesindeki okulların dağılımı
Eğitim Kurumu
Sayı
Yüzde(%)
İlköğretim Okulu
45
76,27
Genel Lise
5
8,47
Meslek Lisesi
6
10,17
Anaokulu
2
3,39
Halk Eğitim Merkezi
1
1,69
Toplam
59
100,00
Eyüp ilçesinde orta, küçük işletme niteliğinde iş yerlerinin sayısı oldukça fazladır.
İlçede toplam 4.600 adet sıhhi, 14.970 adet gayri sıhhi işletme bulunmaktadır. Önemli sanayi
kuruluşu olarak Uzel Traktör Fabrikası gösterilebilir. Ayrıca ilçe merkezinde tekstil imalatı
yapan fabrikalar bulunmaktadır. Türkiye genelinde olduğu gibi Eyüp’te de işsizlik temel bir
sorundur.
Eyüp ilçesinin Rami-Topçular, Alibeyköy ve Kemerburgaz bölgeleri sanayinin en
yoğun olduğu alanlardır. Bu bölgelerde değişik iş kollarında faaliyette bulunan büyük, orta ve
küçük işletme niteliğinde iş yerleri mevcuttur. Rami-Topçular Sanayi Bölgesi, Eyüp’ün iç
dinamiğine bağlı olarak gelişmemiştir. Bu bölge, başlangıçta tarihî yarımada içinde bulunan
sanayinin sur dışındaki bölgelere taşınmasıyla 1950’li yıllardan sonra oluşmuştur. EyüpAlibeyköy bölgesinin bugünkü yapılanmasında büyük bir payı vardır. Bu bölgede yer alan
küçük sanayi, başta yakın çevresindeki sanayi kuruluşları olmak üzere, İstanbul imalat
sanayinin geneline üretim yapmakta, bir bölümü de Eyüp’teki yerleşik nüfusa hizmet
vermektedir. Başta metal olmak üzere, plastik, dokuma ve mobilya sektörlerinde hizmet veren
ve 1975–1980 yılları arasında en yoğun dönemini yaşayan küçük sanayi, 1980 yılından sonra
düşüşe geçmiştir.
Özellikle Haliç kıyısına paralel olarak yapılan büyük işyerleri ve fabrikalar, doğal yapıyı
bozarak Haliç’in kirlenmesine yol açtığından, 1984 yılından itibaren il sınırları içindeki sanayi
bölgelerine kaydırılmıştır. Diğer bir ifadeyle bölge tamamen iş yerlerinden arındırılarak, yeşil
alan haline getirilmiştir.
Maden bakımından hayli fakir sayılan İstanbul'un Eyüp ilçesi, kapsadığı alanın
özellikleri itibariyle kömür ocaklarıyla kaolen ve kil yatakları açısından, özel bir duruma
sahiptir. Ağaçlı yöresi kil ve kaolen rezervlerinden çıkarılan hammadde tuğla-kiremit
üretiminde kullanılmaktadır. Turp (turba) ya da linyit üretimi, Kemerburgaz ve çevresindeki
alanlarda, orman içinde ve kıyıda açılan ocaklarda yapılmaktadır. Geçmişte faal çalışan bu
ocakların yılda bir milyon tona ulaşan üretimi, günümüzde beşte bir oranında
gerçekleşmektedir. Bunda bir kısım rezervin tükenmiş olması, çıkarımın bilimsel yöntemlerle
yapılmamasıyla oluşan kayıplar, İstanbul kentsel alanında hava kirliliğinin azaltılması için
alınan önlemler etkendir.
179
NİHAİ ÇED RAPORU
İlçeye bağlı Akpınar, Ağaçlı ve Çiftalan köylerinde açık işletme şeklinde çalıştırılan
linyit kömür ocaklarındaki üretim faaliyetleri ilçe ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Bu
kömür ocaklarında üretilen kömürün, hava kirliliği nedeniyle İstanbul sınırları içerisinde
satışına izin verilmemekte, çevre illere sevk edilmektedir.
Kemerburgaz ve Göktürk bölgelerinde sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır. Daha
ziyade domates, patlıcan, biber, salatalık, kabak, kıvırcık, lahana, maydanoz, yeşil soğan ve
fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek İstanbul halkına pazarlanmaktadır. Ekili arazi miktarı ile
yıllık ortalama tarım potansiyeli tablo 48'de gösterilmiştir.
Alibeyköy bölgesi ile Kemerburgaz bucak merkezi ve bağlı köylerde, süt ve besi
hayvancığı ve arıcılık yapılmaktadır. Hayvancılık sektörünün ilçe ekonomisine katkısı
küçümsenemeyecek derecede olup, sadece Kemerburgaz yöresinde çok sayıda mandıra
mevcuttur. Ayrıca ilçenin kuzeyinde bulunan Belgrad Ormanları'ndan orman ürünleri istihsali
yapılmaktadır.
Eyüp ilçesi son 30 yıldan beri her yıl artan Anadolu’dan İstanbul’a göç olgusuyla
birlikte ortaya çıkan sağlıksız kentleşme ve sanayileşmeden en çok etkilenen ilçelerden
biridir.
İlçe halkının büyük bir bölümünü Anadolu’nun değişik yörelerinden iş bulmak amacıyla
gelip gece konularda yaşayan dar gelirli ailelerle Yugoslavya, Bulgaristan gibi ülkelerden
gelen göçmen vatandaşlarımız oluşmaktadır. Ayrıca 1989 yılında Bulgaristan’dan zorunlu
göçe tabi tutulan soydaşlarımızın bir bölümü ilçemizde yerleşik durumdadır. Halkın gelir
seviyesinin düşük olması, sosyal hayatı olumsuz yönde etkilemektedir.
İlçe merkezinde 1 adet şehir stadı, Haliç-1 ve Haliç-2 sahaları ile 1 adet kapalı spor
salonu mevcuttur. Ayrıca Alibeyköy stadyumu ve kapalı spor salonu faaliyettedir. İlçede
yaşayan gençler boş zamanlarında bu spor komplekslerinden yararlanmakta ve sportif
faaliyetlerde bulunmaktadırlar.
İlçede bulunan Halk Eğitim Merkezi’nde değişik branşlarda eğitim ve kurslar verilerek
halkın bilgi düzeyi ve yetenekleri artırılmaktadır.
Ebu Eyyub El-Ensari’nin türbesinin burada bulunması, tarihî dokusu nedeniyle önemli
bir dinî cazibe merkezi olması ve büyük iç turizm potansiyeline rağmen, ilçede yıldızlı otel ve
turizm belgeli sosyal tesis ve işletme bulunmamaktadır.
180
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanının Arnavutköy İlçesi idari sınırları içerisinde kalan kısmı yaklaşık 6.500 ha
olup, bu alan Arnavutköy İlçesine bağlı Yeniköy, İmrahor ve Tayakadın Bölgelerinin bir
kısmını kapsamaktadır. Arnavutköy ilçesinin ekonomik yapısını oluşturan özellikler
incelendiğinde;
Arnavutköy İlçesi, İstanbul’un Avrupa Yakası’nda yer almaktadır. İlçe, doğuda Eyüp,
güneyde Başakşehir, Esenyurt ve Büyükçekmece, batıda Çatalca ve kuzeyde Karadeniz ile
çevrilidir. İlçenin yüzey şekilleri, dalgalı düzlükler, küçük tepeler, vadiler, göller, barajlar,
göletler, maden ocakları, tarım alanları, yerleşim birimleri, ormanlık ve makilik alanlardan
oluşmaktadır. İlçe toprakları, kuzey ve doğu bölgelerinde tepelik ve dalgalı düzlükler, güney
ve batı bölgelerinde ise hafif dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır. İlçenin kuzey doğusunda
Karadeniz’e kadar uzanan bölgede eski taş, kum ve maden ocaklarının oluşturduğu geçici su
birikintileri yer almaktadır. Arnavutköy’ün ilçe olması ile birlikte diğer ilçe ve Anadolu’nun
birçok ilinden hızla göç almaya başlamıştır. Bölgede yapılacak olan Havalimanı, çeşitli
ölçeklere sahip sanayi işletmeleri olması ayrıca tarım ve hayvancılığın da bölgede yapılıyor
olması göç alarak nüfusunun artmasında en önemli etkenler arasında gösterilmektedir.
Bölgedeki nüfusun homojen olmayıp Anadolu’nun çeşitli bölgelerinden gelen değişik
kültürlere ve sosyal yapıya sahip ailelerin yerleşim gösterdiği bilinmektedir.
Arnavutköy ilçesi sosyal ve ekonomik olarak genelde orta gelir seviyesine sahip
ailelerin ikamet ettiği yerleşim birimidir. Hadımköy ve çevresinde her geçen yıl artan işletme
sayısı bölgenin ekonomik olarak hayvancılık ve tarımdan sanayiye dönüşümünü
hızlandırmaktadır.
Arnavutköy İlçesi önemli sanayi tesislerinin bulunduğu bir yerleşim bölgesidir.
Arnavutköy İlçesi sınırları içinde, kırktan fazla iş kolunda ve toplamda 110’dan fazla sanayi
tesisi bulunmaktadır. Bunların çoğunluğu Hadımköy Bölgesi’nde, diğer bir kısmı ise
Arnavutköy Bölgesi’ndedir. Bu tesislerde 10.000’e yakın kişi çalışmaktadır. Bu veriler,
Hadımköy Bölgesi’nin, İlçe’nin sanayi bölgesi konumunda olduğunu göstermektedir.
Hadımköy’ün, bu niteliğinin pekiştirilerek devam ettirilmesi, yerel kalkınma açısından başarılı
sonuçların elde edilmesine yol açacaktır. Hadımköy, demiryolu ve otoyol bağlantıları
dolayısıyla, ulaşım açısından önemli avantajlara sahiptir ve ayrıca, Ambarlı Limanı’na da
uzak değildir. Bunun yanı sıra, bölgenin önemli bir kısmında yapılaşma yasağı veya
sınırlamalar da bulunmamaktadır.
İstanbul Ticaret Odası verilerine göre, Arnavutköy İlçesi sınırları içerisinde, İstanbul
Ticaret Odası üyesi toplam 824 adet ticari müessese bulunmaktadır. Bunların 443 tanesi
Arnavutköy Bölgesi’nde, 381 tanesi de Hadımköy Bölgesi’ndedir. Ticari müesseseler, 308
ayrı meslek (iş) kolunda faaliyet göstermektedir.
Arnavutköy İlçesi, zengin tarım ve orman alanlarına sahiptir. Orman alanları ilçe
topraklarının %52’sini (259,4 km²), tarım alanları ise %35’ini (176,4 km²) oluşturmaktadır.
İlçedeki mera alanlarının tespit edilmesi çalışmaları henüz tamamlanamamıştır. Taşoluk,
Haraççı ve Bolluca bölgelerinde bulunan mera alanlarının büyük kısmı 4342 sayılı Mera
Kanunu hükümlerine aykırı olarak yapılan imar uygulaması sonucu vasıf değişikliğine
uğramıştır. Bu alanlar hakkında tapu iptali davası için gerekli işlemler başlatılmıştır.
Arnavutköy İlçesi önemli sanayi tesislerinin bulunduğu bir yerleşim bölgesidir. İlçede bulunan
sanayi tesislerinin meslek grubu ve çalışan sayıları aşağıda gösterilmiştir.
181
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 52: Arnavutköy’deki Sanayi Tesislerinin Meslek (İş) Kollarına Göre Dağılımı
İşletme Çalışan
Sıra No Meslek (İş) Kolu
Sayısı Sayısı
1
Kara Taşıtları
5
2.719
2
Çorap
3
428
3
İplik
2
340
4
Metalden Ev ve İşyeri Gereçleri
3
376
5
Dış Giyim
4
726
6
Basın ve Yayım
5
350
7
Ev Aletleri ve Elektrikli Donanımlar
2
125
8
Dar Dokuma ve Konfeksiyon
5
153
9
İç Giyim
6
185
10
Metal İşleme, Şekillendirme ve Kaplama
1
67
11
Sabun ve Kozmetik
2
67
12
Soğuk Çekme, Şekillendirme, Tel, Çivi ve Cıvata
2
85
13
Bakır, Bakır Alaşımları ve Diğer Demir Dışı Metaller
2
70
14
Isıtma, Soğutma ve Havalandırma
5
131
15
Kablo ve Gereçleri
3
83
16
Hazır Beton ve İnşaat Amaçlı Beton Mamulleri
1
45
17
Triko ve Örme Kumaş
3
92
18
Dokuma
3
100
19
Kakaolu ve Şekerli Mamuller
1
38
20
Plastik Budünöz ve Vakum Mamulleri
2
47
21
Demir Çelik, Hadde Mamulleri ve Boru
2
70
22
Kağıt, Mukavva ve Ambalaj
3
93
23
Alüminyum ve Yarı Mamulleri
3
61
24
Muhtelif Kimya
4
82
25
Plastik Enjeksiyon Mamulleri
4
79
26
Genel Amaçlı Makine ve Aksam
6
183
27
Büro ve Mağaza Mobilyaları
2
62
28
Kauçuk
3
56
29
Boya ve Vernik
1
21
30
Özel Amaçlı Makine
5
61
Giyim Eşyası Dışındaki Tekstil Mamulleri ve
31
2
35
Endüstriyel Tekstil
32
Tül, Dantel ve Nakış
1
15
33
Cam ve Cam Mamulleri
1
12
34
Öğütülmüş Tahıl ve Unlu Mamuller
1
11
35
Aydınlatma Donanımları
2
44
36
Temel Kimya
2
27
37
Et, Balık ve Süt Mamulleri
1
73
38
Hırdavat ve Kalıp
2
231
39
Ayakkabı ve Yan
1
10
40
Aydınlatma Donanımları
2
44
TOPLAM
108
7.497
Kaynak: İstanbul Sanayi Odası,
182
NİHAİ ÇED RAPORU
Arnavutköy İlçesi sınırları içinde, Haziran 2009 itibarı ile, 40 farklı iş kolunda toplam
108 adet sanayi tesisi bulunmaktadır. Bunların 84 tanesi Hadımköy Bölgesi’nde, 24 tanesi
ise Arnavutköy Bölgesi’ndedir. Bu tesislerde toplam 7.497 kişi çalışmaktadır. Bunların 6.595’i
Hadımköy Bölgesi’nde, 902’si ise Arnavutköy Bölgesi’ndedir. Bu veriler, Hadımköy
Bölgesi’nin, İlçe’nin sanayi bölgesi konumunda olduğunu göstermektedir. Hadımköy’ün, bu
niteliğinin pekiştirilerek devam ettirilmesi, yerel kalkınma açısından başarılı sonuçların elde
edilmesine yol açacaktır. Hadımköy, demiryolu ve otoyol bağlantıları dolayısıyla, ulaşım
açısından önemli avantajlara sahiptir ve ayrıca, Ambarlı Limanı’na da uzak değildir. Bunun
yanı sıra, bölgenin önemli bir kısmında yapılaşma yasağı veya sınırlamalar da
bulunmamaktadır.
İstanbul Ticaret Odası verilerine göre, Arnavutköy İlçesi sınırları içerisinde, İstanbul
Ticaret Odası üyesi toplam 824 adet ticari müessese bulunmaktadır. Bunların 443 tanesi
Arnavutköy Bölgesi’nde, 381 tanesi de Hadımköy Bölgesi’ndedir. Ticari müesseseler, 308
ayrı meslek (iş) kolunda faaliyet göstermektedir.
Arnavutköy İlçesi, zengin tarım ve orman alanlarına sahiptir. Orman alanları ilçe
topraklarının %52’sini (259,4 km²), tarım alanları ise %35’ini (176,4 km²) oluşturmaktadır.
İlçedeki mera alanlarının tespit edilmesi çalışmaları henüz tamamlanamamıştır. Taşoluk,
Haraççı ve Bolluca bölgelerinde bulunan mera alanlarının büyük kısmı 4342 sayılı Mera
Kanunu hükümlerine aykırı olarak yapılan imar uygulaması sonucu vasıf değişikliğine
uğramıştır. Bu alanlar hakkında tapu iptali davası için gerekli işlemler başlatılmıştır. İlçedeki
tarım topraklarının, kullanım amacına ve niteliğine göre genel dağılımı tablo 49 ve 50'de
gösterilmiştir.
İlçedeki köylerin önemli geçim kaynaklarından birisi de hayvancılıktır. Genelde süt
üretimine yönelik hayvancılık yapılmaktadır. Hayvancılık, büyük çiftliklerden ziyade küçük aile
sürüleri şeklinde devam etmektedir. 2008 yılı verilerine göre, büyükbaş hayvancılık yapan
1.150 aile bulunmakta olup toplam 14.800 adet büyükbaş hayvan yetiştirilmektedir.
Küçükbaş hayvancılık yapan 96 aile bulunmakta olup toplam 12.200 adet küçükbaş hayvan
yetiştirilmektedir.Kaynak:http://www.arnavutkoy.bel.tr/kategori/628/0/arnavutkoy-hakkinda-.aspx
İlçe nüfusunun eğitim durumuna ilişkin veriler aşağıda gösterilmiştir. Buna göre, ilçe
halkının büyük çoğunluğu (%80,9) ilkokul-ilköğretim okulu-ortaokul seviyesinde veya bunun
altında bir eğitim düzeyine sahiptir. Ortaöğretim (lise) mezunlarının oranı yalnızca %7,1 iken,
üniversite (lisans ve lisans üstü) mezunlarının oranı ise %1,3 düzeyindedir.
İlçe nüfusunda okuma yazma bilmeyenlerin sayısı 9.242’dir. Bu ise toplam (6 yaş ve
üzeri) nüfusun (135.830 kişinin) %6,8’ini oluşturmaktadır. Okuma yazma bilmeyenlerin büyük
çoğunluğunu (6.996 kişi: %75,7’sini) kadınlar oluşturmaktadır. Bu nedenle, “okuma-yazma”
programlarının başlatılması veya bu tür programların desteklenmesi yararlı olacaktır. Diğer
taraftan, üniversite mezunlarının oranı da çok düşüktür. İlçe nüfusuna kayıtlı olan veya ilçede
ikamet eden üniversite öğrencilerinin desteklenmesi, orta öğretim kurumları ve özel
dershanelerle ortak projelerin geliştirilmesi ve ilçe sınırları içinde üniversite kurulmasının
desteklenmesi, bu alanda olumlu sonuçlar verecektir.
183
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 53:Arnavutköy İlçesi’nde 6 Yaş ve Üzeri Nüfusun Eğitim Durumu
Toplam Sayı
Erkek
Sayı
%
Sayı
%
Okuma-yazma bilmeyen
9.242
6,8
2.246
24,3
Okuma-yazma bilen fakat bir okul
37.260
27,4
18.682 50,1
bitirmeyen
İlkokul mezunu
46.204
34,0
24.255 52,5
İlköğretim okulu mezunu
13.728
10,1
7.607
55,4
Ortaokul veya dengi okul mezunu
3.584
2,6
2.433
67,9
Lise veya dengi okul mezunu
9.686
7,1
6.066
62,6
Yüksekokul veya fakülte mezunu
1.636
1,2
1.066
65,2
Yüksek lisans mezunu
128
0,09
85
66,4
Doktora mezunu
18
0,01
11
61
Bilinmeyen
14.344
10,7
7.742
54
Toplam
135.830 100
70.193 --
Kadın
Sayı
6.996
%
75,7
18.578
49,9
21.949
6.121
1.151
3.620
570
43
7
6.602
65.637
47,5
44,6
32,1
37,4
34,8
33,6
39
46
--
Arnavutköy İlçesi’nde Haziran 2009 itibarıyla toplam 38 adet ilköğretim okulu ve 11
adet orta öğretim okulu bulunmaktadır. Bu okullarda toplam 956 derslik vardır. Okullardaki
spor salonlarının sayısı ise 4 tanesi ilköğretim okullarında ve 1 tanesi de orta öğretim
okullarında olmak üzere toplam 5 tanedir. İlçe genelindeki ilköğretim okullarında okuyan
öğrenci sayısı 29.107, orta öğretim okullarında okuyan öğrenci sayısı ise 6.058’dir. Buna
göre, ilçedeki toplam öğrenci sayısı 35.165’tir. Bu ise, ilçe nüfusunun yüzde (%) 22.5’ini
oluşturmaktadır.
İlçedeki okullarda, değişik düzey ve branşlarda toplam 814 öğretmen görev
yapmaktadır. Bunların 9 tanesi okul öncesi öğretmeni, 433 tanesi sınıf öğretmeni, 1 tanesi
özel eğitim öğretmeni, 18 tanesi meslek dersleri öğretmeni, 353 tanesi genel bilgi ve kültür
dersleri öğretmenidir. İlçe için hazırlanan öğretmen norm kadrosunda, toplam öğretmen
ihtiyacı 1.443 olarak belirlenmiştir. Bu durumda, 629 adet öğretmen açığı söz konusudur.
Açığın dağılımı ise okul öncesi eğitim için 27, sınıf öğretmenliği için 104, özel eğitim
öğretmenliği için 41, meslek dersleri öğretmenliği için 20, genel bilgi ve kültür dersleri
öğretmenliği için 437’dir.
İlçede toplam 13 okulda “okul öncesi eğitim” verilmekte olup, toplam 348 öğrenci
eğitim görmektedir. Arnavutköy’de herhangi bir yüksek öğretim kurumu veya bunlara bağlı
birim bulunmamaktadır.
184
3.20.
NİHAİ ÇED RAPORU
Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus)
Eyüp ilçesinin toplam nüfusu 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Adnks)
Veri Tabanına göre 181.172'si erkek 175.340'ı kadın olmak üzere toplam 356.512 kişidir. Bu
nüfusun 7.042'si köylerde geriye kalan 349.470 kişi ilçe merkezinde yaşamaktadır. Eyüp
ilçesinin 21 mahallesi ve 7 köyü bulunmaktadır.
Tablo 54:Eyüp İlçesi Nüfus Verileri
İl/İlçe merkezi
/Köy
Toplam
Toplam
Erkek
Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam
Erkek
Kadın
349.470 177.427 172.043 7.042
3.745 3.297 356.512 181.172 175.340
Tablo 55:Eyüp İlçesi Yerleşimleri Nüfus Verileri
Şehir
349.47 177.427 172.043
Ağaçlı
979
601
378
Akpınar
1.143
605
538
Çiftalan
126
62
64
Işıklar
550
277
273
İhsaniye
174
89
85
Odayeri
228
120
108
Pirinççi
3.842
1.991
1.851
Köy toplamı
7.042
3.745
3.297
İlçe toplamı
356.512 181.172
175.34
Tablo 56:Eyüp İlçesi Yaş Gurupları
Yaş
grubu
Toplam
Erkek Kadın
'0-4'
26.434
13.616 12.818
'5-9'
26.192
13.614 12.578
'10-14'
27.28
14.183 13.097
'15-19'
27.072
14.272
12.8
'20-24'
28.38
15.233 13.147
'25-29'
32.862
16.431 16.431
'30-34'
36.714
18.44 18.274
'35-39'
32.812
16.628 16.184
'40-44'
28.386
14.538 13.848
'45-49'
24.48
12.53
11.95
'50-54'
19.598
10.042
9.556
'55-59'
15.855
8.049
7.806
'60-64'
11.068
5.447
5.621
'65-69'
7.122
3.409
3.713
'70-74'
5.011
2.131
2.88
'75-79'
3.52
1.418
2.102
'80-84'
2.457
830
1.627
'85-89'
957
288
669
'90+'
312
73
239
Toplam 356.512 181.172 175.34
185
NİHAİ ÇED RAPORU
Eyüp’ün nüfusu sürekli artmakla birlikte İstanbul nüfusundan aldığı pay 1980’den bu
yana azalmaktadır. Büyükşehir’e göre nüfusun az artmasında İstanbul’un yeni ilçelerine olan
göç hızının artması kadar Eyüp’le ilgili idarî kararlar da etkili olmuştur. Özellikle
Bayrampaşa’nın ayrı bir ilçe haline getirilmesi ve Göktürk yerleşim yerinin ayrılması Eyüp
ilçesinin toplam nüfusunun azalmasında etkili olmuştur.
Arnavutköy, İstanbul’un Avrupa Yakası’nın Merkezi Sayılabilecek bir mevkii de 41
derece Kuzey enlemi ile 28 derece Doğu boylamının kesiştiği noktada yer almaktadır.
Arnavutköy gün geçtikçe hızlı bir şekilde gelişmektedir.
Arnavutköy ilçesinin toplam nüfusu 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi
(Adnks) Veri Tabanına göre 105.924'ü erkek 100.375'i kadın olmak üzere toplam 206.299
kişidir. Bu nüfusun 8.134'ü köylerde, geriye kalan 198.165 kişi ilçe merkezinde yaşamaktadır.
Tablo 57:Arnavutköy İlçesi Nüfus Verileri
İlçe merkezi
Köy
Toplam
Toplam
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam
Erkek
Kadın
198.165 101.713 96.452
8.134 4.211 3.923 206.299 105.924 100.375
Tablo 58:Arnavutköy İlçesi Yerleşimleri Nüfus Verileri
Şehir
198.165 101.713
96.452
Baklalı
834
437
397
Balaban
391
208
183
Boyalık
695
363
332
Hacımaşlı
545
271
274
Karaburun
1.317
702
615
Tayakadın
2.457
1.279
1.178
Yassıören
500
253
247
Yeniköy
1.395
698
697
Köy toplamı
8.134
4.211
3.923
İlçe toplamı
206.299 105.924 100.375
186
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 59: Arnavutköy İlçesi Yaş Gurupları
Yaş
grubu Toplam
Erkek
Kadın
'0-4'
22.079 11.478 10.601
'5-9'
21.683 11.176 10.507
'10-14'
20.88 10.689 10.191
'15-19'
18.456
9.653
8.803
'20-24'
16.731
7.711
9.02
'25-29'
20.115
10.22
9.895
'30-34'
20.684 10.957
9.727
'35-39'
15.922
8.646
7.276
'40-44'
12.138
6.446
5.692
'45-49'
10.938
5.686
5.252
'50-54'
8.494
4.458
4.036
'55-59'
6.573
3.419
3.154
'60-64'
4.462
2.239
2.223
'65-69'
2.706
1.296
1.41
'70-74'
1.872
790
1.082
'75-79'
1.313
585
728
'80-84'
843
327
516
'85-89'
321
121
200
'90+'
89
27
62
Toplam 206.299 105.924 100.375
187
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM 4: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
4.1.
Arazinin Hazırlanması ve Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Kadar Alanda
ve Ne Miktarda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin
Nerelere Taşınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya Hangi Amaçlar İçin
Kullanılacakları
bu aşamada planlanmamaktadır. Ancak İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesinin uygulama
inşaat alanında kot farkı düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları yapılacaktır.
İstanbul 3. Havalimanı projesi kapsamında yapılan "Batımetrik Ölçümler ve
Haritalama" işi raporunda söz konusu bölge "Geçici su birikintileri kıyılarının genellikle sazlık
ve bataklık alanlar ile kaplı olduğu, bu geçici su birikintilerinin terk edilmiş maden ocaklarının
oluşturduğu çukurların zaman içinde bu hale geldiği bilinmektedir. Bu nedenle bu su
birikintilerinde yapılmış olan derinlik çalışmalarından topografyanın çok karışık ve engebeli
olduğu bilinmektedir. Her bir geçici su birikintisinin kendine özgü derinlik değişimleri
bulunmakla birlikte, büyük geçici su birikintilerinin derinlik değişimleri kıyıdan açığa doğru hızlı
bir biçimde düzensiz olarak artmaktadır. Genel olarak derinlik değerleri jeomorfolojik yapıyla
uyumlu görülmektedir. Kıyılarda yer yer bataklık ve sazlık bölgelere rastlanmaktadır.
Hâlihazırda maden ocaklarından çıkarılan hafriyatlar geçici su birikintileri kenarlarına
dökülmesi devam etmektedir. Bu süreç geçici su birikintilerinin kıyı ve dip topografyasını
değiştirmektedir.
öngörülmektedir.
Pist, Apron ve Taksiyolu Sahalarında Uygulanacak Kesitte;
*4 cm Taşmastik Asfalt
*6 cm binder
*6 cm binder
*30 cm bitümlü temel
*100 cm kırmataş temel altı
*Min 100 cm değişken GAİ
*Değişken kaya dolgu yer alacaktır.
188
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında PAT sahalarının uygulama inşaat alanına denk gelen 10 cm
kalınlığındaki bitkisel toprak sıyrılarak proje alanı sınırları içerisinde sahada uygun ve daha
sonra inşa edilecek etaplara yakın bölgelerde biriktirilecektir. Biriktirilen bitkisel toprak peyzaj
unsurlarında kullanılacaktır.
otoyol, demiryolu, Kanal İstanbul, yurt içi ve yurt dışı, vb.) temin edilecektir. Söz konusu dolgu
malzemeleri, madencilik faaliyetlerinden kaynaklanan kot farkının kapatılması ve arazi
düzenleme çalışmaları için kullanılacaktır. Dolgu malzemesi olarak temin edilecek hafriyat
malzemesi, inşaat yıkıntı atıkları geri kazanım tesislerinde ön işleme tabi tutulduktan sonra
(boyut küçültme gibi) agrega halinde altyapı veya alt temel malzemesi olarak
kullanılabilecektir. İnşaat aşamasında gerekli dolgu malzemesi, çakıl ve demir gibi inşaat
malzemeleri satın alma yolu ile proje alanına bağlantılı mevcut ve açılacak yeni yollar ile
taşınacaktır. Proje kapsamındaki hazır beton ihtiyacı ise serbest piyasadan satın alınarak
ve/veya alanda kurulacak hazır beton santrallerinden sağlanacaktır.
Proje kapsamında dolgu, beton ve asfalt kaplama işlemleri ana üniteler, üst yapıların
kurulacağı alanlarda yapılacaktır. Havalimanı ünitelerinin dışında kalan alanlar ise açık alan
olarak kullanılacak olup, bu alanlarda sadece çevre peyzaj düzenleme çalışmaları
yapılacaktır.
Dolgu Yapım Teknikleri
Dolgu işlemi yapılmadan önce dolgu sahasının hazırlanması için satıh temizliği,
zemin hazırlama ve kademe teşkili yapıldıktan sonra dolgu işlemine geçilecektir.
Satıh temizliği: Üzerinde dolgu yapılacak bütün sahalarda ağaç, çalı, çayır, çimen,
bitkisel atıklar, çöp ve diğer yabancı maddeler tamamen temizlenecek yüzeydeki bitkisel
toprak sıyrılacak ve dolgu yapılmaya sonra başlanacaktır. Satıh temizleme işlemi sonrası
çıkacak bitkisel topraklar proje kapsamında yapılacak peyzaj düzenlenmesinde
kullanılabilecektir. Bitkisel toprak kesinlikle dolgu malzemesi olarak kullanılmayacaktır.
Zeminin Hazırlanması: Proje sahasında imlaya başlamadan önce imlanın yapılacağı
saha, kaya olan yerler hariç toprak işlenerek 10-15 cm derinliğe kadar gevşetilecektir.
Temelin veya imlanın sıkışmasına mani olabilecek büyük taş parçaları veya her türlü arzu
edilmeyen cisim sahadan uzaklaştırılacaktır.
Kademe Teşkili: Tabii meyli 1,3’den daha dik bir araziye dolgu kademeler halinde
yapılacaktır. Kademelerden çıkacak toprak uygun bulunduğu takdirde dolgularda
kullanılacaktır.
189
NİHAİ ÇED RAPORU
Derz Dolgu
Havalimanı kaplaması yapılırken, malzemenin ısıyla genleşmesi dikkate alınarak
aralarda boşluklar oluşturulmalıdır. Bu boşluklara derz (ano) denir. Eğer bu boşluklar
oluşturulmazsa malzeme sıcak havalarda genleşip yer bulamadığı için çatlama yapacaktır.
Oluşabilecek bu deformasyonları önlemek için bırakılan derzlerin doldurulması
gerekmektedir. Derz uygulaması sayesinde olası çatlamalar, kırılmalar ve deformasyonlar
kontrol altına alındığı gibi işletme aşamasında bakım kolaylığı da sağlamaktadır.
Derzler kullanım işlevlerine göre genleşme, çekilme ve yapım derzleri olarak
kategorilere ayrılır. Taksi yolu ve pist gibi iki çeşit kaplamanın birleştiği yerde uygun
görülmesi halinde kaplamanın bağımsız hareket edebilmesi için genleşme (TİP-B: Bu tip
genleşme derzleri komşu anolar arasında yatay yer değiştirmelere izin verilebilen
kaplamalarda kullanılır) derzi kullanılacaktır.
Derz dolgu işlemleri sırasında yapılması gereken hususlar 01.12.2003 (değişiklik:
02.10.2012) tarihli Havaalanı Altyapı Kontrol, Bakım ve Onarım Yönergesi madde 12’de
belirtilmiş olup bu hususlar aşağıda verilmiştir.
1) Derz dolgu işleminde temel amaç, su geçirimsizliğini sağlamaktır. Kullanılacak
dolgu malzemesinin akaryakıt, yağ ve kimyasal maddelere, sulu asit ve kostiklere dayanıklı,
elastik olması gerekir. Uygulamalarda hava sıcaklığı 5 oC’nin altında olmamalıdır.
2) Derz dolgu malzemelerinin betona iyi bir aderans sağlaması (yapışması) gerekir.
Derz, kuru ve temiz olmalı, kenarları tel fırça, spiral veya kumlama ile temizlenmelidir. Derz
boşluğuna basınçlı hava tutularak derzde toz kalmaması sağlanmalıdır.
3) Derz dolgu yapılırken, derz yanlarının kirlenmemesi için gerektiğinde iki yanı
bantlanmalı ve derz yüzeyi spatula ile hafif iç bükey olacak şekilde düzenlenmelidir.
Dolguda Kullanılacak Toprak Karakterli Malzemelerin Fiziksel Özellikleri
Dolgu yapımında kullanılacak malzeme, ister meydan hudutları içerisinde kazı veya
ariyet alanlarından, ister meydan hudutları dışındaki ariyet alanlarından sağlansın dolgu
yapımında kullanılacak malzeme içerisinde;
-Bitkisel toprak,
-Ağaç, çalı, kök vb. organik maddeler, (organik madde miktarı, <%2)
-Kömür, kömür tozu dahil içten yanması söz konusu olan malzemeler,
-Bataklık veya suya doygun hale gelmiş killi ve marnlı zeminler,
-Enkaz vb. çevre atıkları,
-İnsan ve çevre sağlığına zarar verecek oranda toksit madde içeren endüstriyel
atıklar,
-Karlı, buzlu ve donmuş topraklar, suyla kolayca ufalanarak oturmalara neden olacak
malzeme,
-Ağırlıkça %20’den fazla jips ve kaya tuzu gibi çözünebilecek madde içeren topraklar
bulunmayacaktır.
190
NİHAİ ÇED RAPORU
Konu ile ilgili 2010/16 sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin
Genelge’ye uyulacak ve 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanlığına müracaat edilecektir.
4.2.
İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin
Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların
Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları
İnşaat Aşaması :
Proje kapsamında su kullanımı
-Tozumanın önlenmesi amacıyla nakliye yollarının sulanması,
-Çalışanlar için içme ve kullanma suyu olarak
Proje kapsamında toplam nakliye yolu 5 km’dir. Nakliye esnasında toz oluşumunu
önlemek amacıyla spreyleme yöntemi ile sulama işlemi yapılacaktır. Sulama işleminin 1 m2
alan için toz oluşumunu önlemek amacıyla 0,5 lt su harcanacağı ve günde 2 sefer yapılacağı
düşünülürse; toplam 5 km uzunluğunda ve 5 m genişliğinde yol güzergahı için sulama
amacıyla ortalama olarak;
5.000 x 5
= 25.000 m2
25.000 x 0,5 = 12.500 lt
12.500 x 2
= 25.000 lt
Harcanacak su miktarı nakliye yolunun sulanması amacıyla 25 ton/gün olarak
hesaplanmıştır.
Proje kapsamında inşaat aşamasında etap etap olmak üzere toplamda 80.000
personel çalışacak olup günlük su tüketimi kişi başı 150 lt olup toplamda; 80.000 kişi x 150 lt
=12.000.000 litredir(12.000 m3).
Buna göre; proje kapsamında bir günde kullanılacak toplam su miktarı;
Personel için: 12.000.000 lt/gün
Nakliye yollarının sulanması için : 25.000 lt/gün’dür.
Nakliye yollarının sulanmasında kullanılacak su proje alanı içerisinde bulunan
madencilik faaliyetleri sonucu yağışlarla oluşmuş büyüklü küçüklü geçici su birikintilerinden
temin edilecektir. Personel için gerekli içme suyu; standartlarına uygun ambalajlı olarak satın
alınacaktır. Kullanma suyu alana çekilecek şehir isale hattından ve büyüklü küçüklü geçici su
birikintilerinden temin edilecektir.
191
NİHAİ ÇED RAPORU
İşletme Aşaması :
Proje kapsamında su kullanımı
-Çalışan personel ve yolcular için ihtiyaçların karşılanması
-Havaalanının rutin temizliği
-Hava araçları ve kara araçlarının temizliği
-Yeşil alanların sulanması
İşletme aşamasında ihtiyaç duyulan su alana çekilecek şehir şebekesinden
karşılanacaktır. Havaalanı çalışanları ve yolcular için günlük su ihtiyacı 79.650 m3/gün’dür.
Havaalanı temizliği ve yeşil alanların sulanması için gerekli su miktarı değişken olduğu için
tahmini bir miktar verilmemiştir.
4.3.
Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar
4.3.1. Katı Atıkların Cinsi
Proje kapsamında inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar;
-Çalışanlardan kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ve ambalaj atıkları,
-Hafriyat toprağı,
-Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları,
-Tıbbi atıklar,
-İnşaattan kaynaklanan katı atıklar,
- Tehlikeli atıklar
- Bakım ve onarım işlerinden kaynaklanan katı atıklar
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü, Tıbbi Atıklar)
Proje kapsamında işletme aşamasında oluşacak katı atıklar;
-Havalimanı personelinden ve yolculardan kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar ve
ambalaj atıkları,
-Havalimanı hastanesinden kaynaklı tıbbi atıklar,
- Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları,
192
NİHAİ ÇED RAPORU
- Pist, Apron ve Taksirut alanı atıkları,
- Bakım ve onarım işlerinden kaynaklanan katı atıklar
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü, Tıbbi Atıklar)
4.3.2. Katı Atıkların Miktarı
-Evsel Nitelikli Katı Atıklar
Söz konusu projenin inşaat aşamasında etap etap olmak üzere toplam 80.000 kişi
istihdam edilecektir. Çalışacak personelin ihtiyaçları kurulacak sosyal tesisten (şantiye
binasından) karşılanacaktır. 2010 yılı TÜİK verilerine göre kişi başına 1,14 kg/gün olarak ele
alınmıştır. Katı atık miktarı;
1,14 kg/kişi-gün x 80.000kişi = 91.200 kg/gün olarak hesaplanmıştır.
İnşaat sırasında oluşacak evsel katı atıklar 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.04.2005 Tarih ve 25777 Sayılı Resmi Gazete
ile değiştirilen "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik"’in 18. maddesinde belirtildiği üzere "Denizlere, Göllere Akarsulara ve benzeri
alıcı ortamlara caddelere, ormanlara ve çevrenin olumsuz etkilenmesine sebep olacak
yerlere dökülmesi yasaktır" hükmü gereği proje alanında oluşturulacak atık biriktirme
alanında geçici olarak sızdırmaz biriktirme kaplarında biriktirilecek ve Arnavutköy ve/veya
Eyüp Belediyesi ekipleri tarafından toplanacaktır.
- Ambalaj Atıkları
Söz konusu 91.200 kg/gün’lük evsel nitelikli katı atıkların değerlendirilebilir sınıfına
giren metal, karton, cam, plastik, kağıt, v.b. atıklar, çalışan personelden kaynaklanan ambalaj
atıkları 24.08.2011 Tarih ve 28035 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘’Ambalaj Atıklarının
Kontrol Yönetmeliği’’ hükümleri doğrultusunda, kimyasal özellikleri göz önünde
bulundurularak ayrı ayrı toplanıp, proje sahasında özel olarak hazırlanacak atık biriktirme
bölümünde biriktirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak İstanbul ili
genelinde hizmet veren lisanslı toplama ayırma tesislerinden (TAT) biri ile sözleşme
yapılarak faaliyet sahasında biriktirildikleri alandan toplanması sağlanacaktır. Ambalaj atığı
miktarı ÇEVKO verilerine göre evsel nitelikli katı atıkların %25 ini oluşturmaktadır. Dolayısıyla
projenin inşaat aşamasında 22.800 kg/gün’lük ambalaj atığı oluşması beklenmektedir.
193
NİHAİ ÇED RAPORU
-Hafriyat Toprağı Miktarı
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesinde uygulama inşaat alanında kot farkı
düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları yapılacaktır.
öngörülmektedir. Söz konusu proje alanında kazı miktarı çok az olup sahanın tamamına
yakını dolgu olacaktır. Kazı sonucu çıkan malzeme olduğu gibi dolgu çalışmalarında
kullanılmak üzere gerekli alanlara taşınacak ve her hangi bir alanda biriktirilmeyecektir. Konu
ile ilgili 2010/16 sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge’ye
uyulacak ve 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına
müracaat edilecektir.
-Tehlikeli Atıklar
Projenin inşaat aşamasında ortaya çıkabilecek kontamine olmuş ambalaj malzemeleri
(boya, çözücü, yağ, solvent vb. kutuları) ve inşaat artığı (kırık kiremit, tuğla ve ısı yalıtım
malzemeleri vb.) kullanılmayacak malzemeler için ayrı toplama sistemi uygulanacaktır.
Ortaya çıkması muhtemel bu atık maddeler, sızdırmaz konteynırlarda geçici olarak
biriktirildikten sonra, atık sınıflarına göre Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
hükümlerince lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Bu konuda 14.03.2005 Tarih ve 25755
Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı ile
değişik) “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin 14. Maddesinde "Atıkların geri
kazanılması ve tekrar kullanılması esastır. Atıkların geri kazanılmasının ve tekrar
kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda atıklar, çevre ve insan sağlığına zarar
vermeden bertaraf edilir. Bertaraf sistemleri EK-5'deki atık özelliklerine ve uygun teknolojilere
göre seçilir. EK –2 de verilen tüm bertaraf ve geri kazanım işlemlerini gerçekleştirmek isteyen
özel ve tüzel kişiler Bakanlıktan ön-lisans ve lisans almakla yükümlüdür." hükümleri
doğrultusunda geri kazanımı veya bertarafı sağlanacaktır.
-Atıksu Arıtma Tesisi Çamuru Miktarı
Proje kapsamında inşaat aşamasında kurulacak paket atıksu arıtma tesisinden
kaynaklı arıtma çamuru oluşacaktır. İnşaat aşamasında 80.000 kişi çalışacaktır. Arıtma
tesisinde kişi başına günde 170-210 g katı madde (çamur) oluşumu beklenmektedir.
(Kaynak:Çevre Mühendisleri Odası 2010 yılı Ajandası Mühendislik Bilgileri)
Çalışacak kişi sayısı
Kişi başına üretilecek çamur miktarı
Toplam çamur miktarı
: 80.000 kişi
: 210 g/kişi/gün
: 80.000 kişi x 0,21 kg/kişi/gün =16.800 kg/gün
İnşaat aşamasında kurulacak atıksu arıtma tesisinde günde 16.800 kg çamur oluşumu
beklenmektedir.
194
NİHAİ ÇED RAPORU
-Tıbbi Atık Miktarı
İnşaat aşamasında 80.000 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışacak personel
sayısının 49 kişiyi geçmesi nedeniyle revir ünitesi kurulacaktır. Proje alanında kurulacak olan
revir ünitesinde; tesiste oluşacak yaralanmalı kazalarda; kazazedenin bölgede yer alan tam
teşekküllü hastanelere sevkiyatını sağlamak amacıyla ilk müdahalede küçük çaplı
pansumanlar yapılacaktır. Bu ünitede oluşacak tıbbi atık, pansuman yapılmış pamuk, sargı
bezi gibi atıklardır. Tıbbi atıkların miktarı çoğunlukla yaralanma ve kaza gibi nedenlere bağlı
olduğundan tespit edilememektedir. Ancak; personelden kaynaklanması muhtemel tıbbi atık
miktarı 1 gr/gün- kişi olarak alınmıştır. (Kaynak: Patrick, 1981, Chzm, 1992)
80.000 kişi-gün x 1 gr/gün-kişi = 80.000 gr/gün = 80 kg/gün olarak hesaplanmıştır.
Tıbbi atıklar bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak
toplanacaktır. Tıbbi atıklar delinmeye ve taşınmaya dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı
plastik torbalara konulacaktır. Tıbbi atıklar kırmızı torbalarda toplandıktan sonra proje
alanında özel olarak hazırlanmış tıbbi atık konteynırlarda muhafaza edilecek ve İstanbul
Büyükşehir Belediyesi Tıbbi Atık Yakma Tesisinde veya benzeri lisanslı tesislerde bertaraf
edilecektir.
Konu ile ilgili 22.07.2005 Tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanarak
yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) "Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği" hükümlerine uyulacaktır.
-İnşaattan Kaynaklanan Katı Atık Miktarı
Proje kapsamında inşaat çalışmaları sırasında oluşacak atık miktarları değişken
olduğu için tahmini bir miktar verilmemiştir. Oluşması muhtemel atıklar tahta parçaları, inşaat
demiri, beton fazlası v.b. atıklardır.
- Bakım ve Onarım İşlerinden Kaynaklanan Katı Atık Miktarı
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü v.s.)
Proje kapsamında inşaat aşamasında araçların ve iş makinelerinin bakım ve
onarımları şantiye sahası içerisinde sızdırmazlığı sağlanmış üstü kapalı alanda yapılacaktır.
Bakım ve onarımdan kaynaklı Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü v.b.
atıkların oluşması beklenmektedir. Bakım onarım sırasında oluşacak atık miktarları değişken
olduğu için tahmini bir miktar verilmemiştir.
195
NİHAİ ÇED RAPORU
Atık Pil ve Akü
Proje kapsamında oluşması muhtemel atık piller 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı
Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih 27537 Sayılı değişiklik )
“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümleri doğrultusunda; TAP (Taşınabilir
Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği) tarafından sağlanan atık pil kutularında biriktirilecek ve
kutuların dolması ile birlikte faaliyet sahibi tarafından TAP yetkililerine haber verilerek
toplanılması sağlanılacaktır.
Proje kapsamında kullanılacak iş makineleri ve binek araçlardan meydana
gelebilecek aküler akü satışı yapan akü bayilerinden depozito karşılığı alınıp değişimi
yapılacaktır. Söz konusu oto aküleri depozitolu olup akü üreticilerinin aküleri toplama
zorunluluğu vardır. Atık aküler 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı Resmi Gazete’ de
yayınlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih 27537 Sayılı değişiklik ) “Atık Pil ve
Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümleri doğrultusunda depozitolu olarak
değiştirilecektir.
-Havalimanı Personelinden ve Yolculardan Kaynaklı Evsel Nitelikli Katı Atıklar
ve Ambalaj Atıkları Miktarı
Proje kapsamında havalimanının işletilmesi aşamasında 120.000 kişinin çalıştırılması
planlanmaktadır. Gelen ve giden yolcu sayıları dikkate alındığında günde yaklaşık 411.000
kişinin havalimanındaki hizmetlerden faydalanacağı düşünülmektedir. 411.000 kişilik yolcu
kapasitesinin ise ortalama olarak yarısı kadar bir nüfusun yolcuları karşılaması veya
uğurlaması beklenmektedir.
Dolayısıyla projenin işletme aşamasında projeksiyon nüfusun 736.500 kişi/gün olması
planlanmaktadır.
2010 yılı TÜİK verilerine göre kişi başına 1,14 kg/gün olarak ele alınmıştır. Katı atık
miktarı;
1,14 kg/kişi-gün x 736.500 kişi = 839.610 kg/gün olarak hesaplanmıştır.
Projenin işletme aşamasında oluşacak evsel katı atıklar 14.03.1991 Tarih ve 20814
Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05.04.2005 Tarih ve 25777 Sayılı
Resmi Gazete ile değiştirilen "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik"’in 18. maddesinde belirtildiği üzere "Denizlere, Göllere Akarsulara ve
benzeri alıcı ortamlara caddelere, ormanlara ve çevrenin olumsuz etkilenmesine sebep
olacak yerlere dökülmesi yasaktır" hükmü gereği proje alanında oluşturulacak atık biriktirme
alanında geçici olarak sızdırmaz biriktirme kaplarında biriktirilecek ve Arnavutköy ve/veya
Eyüp Belediyesi ekipleri tarafından toplanacaktır.
196
NİHAİ ÇED RAPORU
-Havalimanı Personelinden ve Yolculardan Kaynaklı Ambalaj Atıkları Miktarı
Projenin işetme aşamasında meydana gelmesi beklenen 839.610 kg/gün’lük evsel
nitelikli katı atıkların değerlendirilebilir sınıfına giren metal, karton, cam, plastik, kağıt, v.b.
atıklar, 24.08.2011 Tarih ve 28035 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘’Ambalaj Atıklarının
Kontrol Yönetmeliği’’ hükümleri doğrultusunda, kimyasal özellikleri göz önünde
bulundurularak havalimanı genel kullanım alanlarında ve diğer tüm birimlerinde ayrı ayrı
toplama kaplarında biriktirilecek ve atıklardan ekonomik değerleri olanların ayıklanması,
ekonomik değeri olmayan atıkların ise bertarafa gönderilmesi için çöp toplama ve ayıklama
tesisi kurulacaktır. Tesiste ayrıştırılan atıklar lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir.
Ambalaj atığı
miktarı ÇEVKO verilerine göre evsel nitelikli katı atıkların %25 ini
oluşturmaktadır. Dolayısıyla projenin işletme aşamasında 209.902,5 kg/gün’lük ambalaj atığı
oluşması beklenmektedir.
-Havalimanı Hastanesinden Kaynaklı Tıbbi Atık Miktarı
Proje kapsamında İşletme aşamasında çalışacak personel ve yolcuların acil
durumlarda sağlık hizmeti verilebilmesi için hastane kurulacaktır. Tıbbi atıkların miktarı
çoğunlukla yaralanma ve kaza gibi nedenlere bağlı olduğundan tespit edilememektedir.
Ancak; personelden kaynaklanması muhtemel tıbbi atık miktarı 1 gr/gün- kişi olarak
alınmıştır. (Kaynak: Patrick, 1981, Chzm, 1992)
Havalimanında çalışacak personel ve günlük faydalanacak yolcu sayısı dikkate
alındığında tıbbi atık miktarı;
(Toplam kişi sayısı = 120.000 çalışacak kişi + 411.000 yolcu + 205.500 yolcu yakını
=736.500 kişi)
736.500 kişi-gün x 1 gr/gün-kişi = 736.500 gr/gün = 736,5 kg/gün olarak
hesaplanmıştır.
Tıbbi atıklar bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğer atıklardan ayrı olarak
toplanacaktır. Tıbbi atıklar delinmeye ve taşınmaya dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı
plastik torbalara konulacaktır. Tıbbi atıklar kırmızı torbalarda toplandıktan sonra hastane
bahçesinde özel olarak hazırlanmış tıbbi atık konteynırlarda muhafaza edilecek ve İstanbul
Büyükşehir Belediyesi Tıbbi Atık Yakma Tesisinde veya benzeri lisanslı tesislerde bertaraf
edilecektir.
Konu ile ilgili 22.07.2005 Tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanarak
yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) "Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği" hükümlerine uyulacaktır.
197
NİHAİ ÇED RAPORU
- Atıksu Arıtma Tesisi Çamur Miktarı
Projenin işletme aşamasında projeksiyon nüfusun 736.500 kişi/gün olması
planlanmaktadır. Söz konusu projeksiyon nüfustan kaynaklı atıksuların tamamını arıtabilecek
kapasitede atıksu arıtma tesisi kurulacaktır.
Kurulacak olan atıksu arıtma tesisinde kişi başına günde 170-210 g katı madde
(çamur) oluşumu beklenmektedir.(Kaynak:Çevre Mühendisleri Odası 2010 yılı Ajandası
Mühendislik Bilgileri)
: 120.000 kişi
Kişi başına üretilecek çamur miktarı : 210 g/kişi/gün
: 120.000 kişi x 210 g/kişi/gün =25.200 kg/gün
Yolcu ve ziyaretçi sayısı
: 616.500 kişi
Kişi başına üretilecek çamur miktarı : 26 g/kişi/gün
(Her yolcunun havalimanındaki yer hizmetlerinden 1 saat faydalandığı kabulüyle katı
madde (çamur) oluşumu kişi başına günde 210 g/kişi/gün / 24 saat =8,75 g/kişi/gün
alınmıştır.)
: 616.500 kişi x 8,75 g/kişi/gün =5.394,4 kg/gün
Atıksu arıtma tesisinde oluşacak toplam çamur miktarı;
25.200 kg/gün + 5.394,4 kg/gün =30.594,4 kg/gün
İşletme aşamasında atıksu arıtma tesisinde günde 41.229 kg çamur oluşumu
beklenmektedir.
Oluşacak atıksu arıtma tesisi çamurları analiz yaptırılacak ve analiz sonuçlarına göre
bertaraf tesisine gönderilecektir.
- Pist, Apron ve Taksirut Alanı Atık Miktarları
Proje kapsamında havalimanının fiziki durumu ve uçak trafiği göz önüne alınarak Pist,
Apron ve Taksirut (PAT) Alanı düzenli olarak temizlenmelidir.
Temizleme işlemi, lastik atığı temizleme ve FOD (Foreign Object Damage) temizliği
şeklindedir.
Lastik atıklarının temizliği
Havalimanında iniş ve kalkış yapan uçakların tekerlerinin yere temas ettiği yerlerde,
lastiklerinden kaynaklı kalıntılar oluşmaktadır. Bu kalıntılar zamanla pist işaretlerini tamamen
siler ve ıslandığında da pist yüzeyinde oldukça kaygan bir alan oluşturur. Lastik kalıntıları;
yüksek basınçlı su püskürtme veya sıcak sıkıştırılmış hava yöntemleri kullanılarak
temizlenmesi planlanmaktadır. Biriktirilen bu tür atıklar için analiz yaptırılacak ve analiz
sonuçlarına göre bertaraf tesisine gönderilecektir.
198
NİHAİ ÇED RAPORU
FOD (Foreign Object Damage) Temizliği
Pist, Apron ve Taksirut (PAT) Alanı üzerinde olabilecek bozuk para, taş, çakıl, asfalt
parçası, tahta parçası, vida, somun, tel, vb. her türlü yabancı madde FOD (Foreign Object
Damage) olarak tanımlanmaktadır.
PAT alanları üzerinde uçak ilerlerken büyük bir emiş gücüne sahip jet motorlarına
FOD (Foreign Object Damage) olarak tanımlanan yabancı maddeler kaçabilmektedir. Bu
durumda uçak motorları büyük zarar görmektedir. Bu konuda havalimanı işletmesi tarafından
PAT alanları ve çevresi özel temizlik araçlarıyla temizlenecektir.
- Bakım ve Onarım İşlerinden Kaynaklanan Katı Atık Miktarları
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü, Elektroik atıklar)
Proje kapsamında işletme aşamasında makine ve ekipmanların, kara ve hava
araçların bakım ve onarımları sırasında Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil,
Üstübü v.b. atıkların oluşması beklenmektedir. Bakım onarım sırasında oluşacak atık
miktarları değişken olduğu için tahmini bir miktar verilmemiştir.
Atık Pil - Akü atıkları
İşletme aşamasında oluşması muhtemel atık piller yolcuların elektronik cihazlarında
kullanılan pillerden, işletme kapsamında kullanılan klima ve televizyon kumandaları vb gibi
elektronik aletlerden kaynaklı olacaktır. Proje kapsamında oluşması muhtemel atık piller
31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren
(30.03.2010 Tarih 27537 Sayılı değişiklik ) “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’’
hükümleri doğrultusunda; TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği) tarafından
sağlanan atık pil kutuları havalimanında belirli noktalara koyulacaktır(tesisin girişi, yönetim
binası ve genel mahaller). Kutuların dolması ile birlikte TAP yetkililerine haber verilerek
Lisanslı geri kazanım tesislerine iletilmesi sağlanacaktır.
İşletme aşamasında araçlardan meydana gelebilecek aküler akü satışı yapan akü
bayilerinden depozito karşılığı alınıp değişimi yapılacaktır. Söz konusu oto aküleri depozitolu
olup akü üreticilerinin aküleri toplama zorunluluğu vardır. Atık aküler 31.08.2004 Tarih ve
25569 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih 27537 Sayılı
değişiklik ) “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümleri doğrultusunda
depozitolu olarak değiştirilecektir.
Bakım Onarımdan Kaynaklı Atıklar ve Elektronik Atıklar
Projenin işletme aşamasında kullanılan binek araçları, iş makineleri, uçak bakım
hangarlarından kaynaklı atıklar, tesislerdeki elektronik ürünlerin bakım onarımından kaynaklı
elektrikli ve elektronik eşya atıkları gibi atıklar 22.05.2012 Tarih ve 28300 Sayılı Resmi
Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü
Yönetmeliği ve ilgili yönetmeliklerin gerektirdiği şekilde biriktirilecek ve geri dönüşümü
ve/veya bertarafı sağlanacaktır.
199
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat ve işletme aşamasında meydana gelmesi beklenen başlıca atıklar ve
tehlikeli atıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir ancak oluşacak atık miktarları bu büyüklükte bir
proje için çok değişken aralıklarda olacağından miktarları hakkında herhangi bir bilgi
verilememiştir.
Atık Adı
Atık Kodu
Tehlikeli maddeler içeren talaş, yonga, kıymık, ahşap, kontraplak ve
kaplamalar
İşletme Sahası İçerisindeki Atıksu Arıtımından Kaynaklanan Çamurlar
Saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren
çamurlar
06 05 02 dışındaki saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan çamurlar
Organik çözücüler ya da diğer tehlikeli maddeler içeren atık boya ve
vernikler
08 01 11 dışındaki atık boya ve vernikler
Organik çözücüler ya da diğer tehlikeli maddeler içeren boya ve vernik
çamurları
08 01 13 dışındaki boya ve vernik çamurları
Organik çözücüler ya da diğer tehlikeli maddeler içeren boya ve
vernikli sulu çamurlar
08 01 15 dışındaki boya ve vernik içeren sulu çamurlar
Organik çözücüler ya da diğer tehlikeli maddeler içeren boya ve
verniğin sökülmesinden kaynaklanan atıklar
08 01 17 dışındaki boya ve vernik sökülmesinden kaynaklanan
atıklar
Diğer Kaplama Maddelerinin (Seramik Kaplama Dahil) İmalat,
Formülasyon, Tedarik ve Kullanımından (İFTK) Kaynaklanan Atıklar
Yapışkanlar ve Yalıtıcıların İmalat, Formülasyon, Tedarik ve
Kullanımından (İFTK) Kaynaklanan Atıklar (Su Geçirmeyen Ürünler
Dahil)
Metallerin ve Plastiklerin Fiziki ve Mekanik Yüzey İşlemlerinden ve
Biçimlendirilmesinden Kaynaklanan Atıklar
Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç)
Emiciler, Filtre Malzemeleri, Temizleme Bezleri ve Koruyucu Giysiler
Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle
kontamine olmuş ambalajlar
Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka
şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu
giysiler
Çeşitli Taşıma Türlerindeki (İş Makineleri Dahil) Ömrünü Tamamlamış
Araçlar ve Ömrünü Tamamlamış Araçların Sökülmesi ile Araç
Bakımından (13, 14, 16 06 ve 16 08 hariç) Kaynaklanan Atıklar
Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları
Piller ve Aküler
Tehlikeli maddeler içeren beton, tuğla, kiremit ve seramik karışımları
ya da ayrılmış grupları
Tehlikeli maddelerle kontamine olmuş metal atıkları
Yağ, katran ve diğer tehlikeli maddeler içeren kablolar
Tehlikeli maddelerden oluşan ya da tehlikeli maddeler içeren diğer
yalıtım malzemeleri
17 06 01 ve 17 06 03 dışındaki yalıtım malzemeleri
200
03 01 04*
06 05
06 05 02*
06 05 03
08 01 11*
08 01 12
08 01 13*
08 01 14
08 01 15*
08 01 16
08 01 17*
08 01 18
08 02
08 04
12 01
13
15 02
15 01 10
15 02 02
16 01
16 02
16 06
17 01 06
17 04 09
17 04 10
17 06 03
17 06 04
NİHAİ ÇED RAPORU
Asbest içeren inşaat malzemeleri
Tehlikeli maddeler ile kontamine olmuş alçı bazlı inşaat malzemeleri
Cıva içeren inşaat ve yıkım atıkları
Tehlikeli maddeler içeren diğer inşaat ve yıkım atıkları (karışık atıklar
dahil)
İnsanlarda Doğum, Teşhis, Tedavi ya da Hastalık Önleme
Çalışmalarından Kaynaklanan Atıklar
17 06 05
17 08 01
17 09 01
17 09 03
18 01
4.3.3. Katı Atıkların Bertaraf Yöntemleri
-Evsel Nitelikli Katı Atıklar ve Ambalaj Atıkları Bertaraf Yöntemi
Söz konusu projenin inşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel
nitelikli katı atık miktarı 91.200 kg/gün olarak hesaplanmıştır. Evsel nitelikli katı atıklar
14.03.1991 Tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre bertaraf edilecek ve 26.03.2010 Tarih ve
27533 Sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Ambalaj atıkları ile ilgili olarak 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrol Yönetmeliği” hükümlerine göre geri
dönüşümü sağlanacaktır. Ayrıca 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrol Yönetmeliği”nin 6. maddesi
gereğince ambalaj atıkları yönetim planının hazırlanmasına, uygulanmasına ve izlenmesine
ilişkin usul ve esaslara uyulacaktır.
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak organik kökenli
evsel nitelikli katı atıklar ve kağıt, karton, cam, plastik vb. değerlendirilebilir sınıfına giren
atıklar tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı çöp konteynırlarında
toplanacaktır. Arnavutköy ve/veya Eyüp Belediyesi ile Havalimanını yapacak yüklenici firma
ile protokol yapılarak, katı atıkların alınması sağlanacaktır.
-Hafriyat Toprağı Bertaraf Yöntemi
kullanılmak üzere gerekli alanlara taşınacak ve her hangi bir alanda biriktirilmeyecektir. Konu
ile ilgili 2010/16 sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge’ye
uyulacak ve 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına
müracaat edilecektir.
201
NİHAİ ÇED RAPORU
-Atıksu Arıtma Tesisi Çamuru Bertaraf Yöntemi
Proje kapsamında İnşaat aşamasında atıksu arıtma tesisinden kaynaklı 16.800
kg/gün arıtma çamuru beklenmektedir. 26.03.2010 Tarih ve 27533 Sayılı Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre Atıkların Düzenli Depo Tesislerine
Depolanabilme Kriterleri” EK-11 A ‘ya göre analiz yaptırılacaktır. Analiz sonucuna göre
bertarafı sağlanacaktır.
-Tıbbi Atıkları Bertaraf Yöntemi
Proje kapsamında inşaat aşamasında 80 kg/gün tıbbi atık oluşumu beklenmektedir.
Tıbbi atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacaktır. Tıbbi atıklar delinmeye ve taşınmaya
dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı plastik torbalara konulacaktır. Tıbbi atıklar kırmızı
torbalarda toplandıktan sonra proje alanında özel olarak hazırlanmış tıbbi atık
konteynırlarında toplanacaktır.
Tıbbi atıklar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile yüklenici firma arasında yapılacak
protokol ile alınması sağlanacaktır. Tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı Tıbbi
atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı 22.07.2005 Tarih ve 25883 Sayılı (30.03.2010
Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete’de yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” ilgili hükümleri doğrultusunda yapılacaktır.
-İnşaattan Kaynaklanan Katı Atıkların Bertaraf Yöntemi
Proje kapsamında inşaat çalışmaları sırasında oluşacak atık miktarları değişken
olduğu için tahmini bir miktar verilmemiştir. Oluşması muhtemel atıklar tahta parçaları, inşaat
demiri, beton fazlası v.b. atıklardır. Bu atıklar şantiye alanı içerisinde ayrı ayrı toplanacak,
biriktirilecek ve ilgili yönetmelikler uyarında geri kazanımı ve/veya bertarafı sağlanacaktır.
Beton atığı malzemeler proje alanı içerisinde dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır.
- Bakım ve Onarım İşlerinden Kaynaklanan Katı Atıkların Bertaraf Yöntemi
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü v.s.)
Bakım ve onarımdan kaynaklı Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü v.b.
atıkların oluşması beklenmektedir.
Araçların lastik değişimleri sonucu çıkabilecek ömrünü tamamlamış lastikler
25.11.2006 Tarih ve 26357 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak Yürürlüğe giren “Ömrünü
Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyularak, lisanslı geri dönüşüm
firmalarına verilerek bertarafı sağlanacaktır.
202
NİHAİ ÇED RAPORU
Şantiye alanında ekipmanlardan, iş makinesi ve araçların bakım ve onarımından
kaynaklanacak atık yağlar ve yağlı üstübüler insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisi
konusunda 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
(30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı ile değişik) “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ndeki
tüm hükümlere ve ayrıca 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı
ile değişik) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği" tüm hükümlerine uyulacaktır. Atık yağ ve üstübüler bakım ve onarımların
yapıldığı alan içerisinde tabanı sızdırmaz emniyetli bir bölümde konteynerlerde toplanacaktır.
Çevre Lisanslı firmalara verilerek bertarafı sağlanacaktır.
Projenin inşaat aşamasında oluşabilecek atık akümülatör kaynakları, kullanılan
araçların bitmiş aküleridir. İnşaat aşamasında oluşabilecek pil kaynakları ise inşaat alanında
kullanılan mobil telsizler, kumandalar ve seyyar radyolardır. Atık Pil ve Akümülatörler
konusunda 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı (30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı ile değişik)
Resmi Gazetede yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğine uyulacaktır.
Atık piller TAP Derneği atık pil toplama noktalarındaki kumbaralara atılarak, atık aküler ise
servislerde depozitolu olarak yenisi ile değiştirilerek bertaraf edilecektir.
-Havalimanı Personelinden ve Yolculardan Kaynaklı Evsel Nitelikli Katı Atıklar
ve Ambalaj Atıklarının Bertaraf Yöntemi
Söz konusu projenin işletme aşamasında çalışacak personelden ve yolculardan
kaynaklanacak evsel nitelikli katı atık miktarı 839.610 kg/gün olarak hesaplanmıştır. Evsel
nitelikli katı atıklar 14.03.1991 Tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre bertaraf edilecek ve 26.03.2010
Tarih ve 27533 Sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine
uyulacaktır.
Ambalaj atıkları ile ilgili olarak 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrol Yönetmeliği” hükümlerine riayet
edilecektir. Atıkların kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak havalimanı genel
kullanım alanlarında ve diğer tüm birimlerinde ayrı ayrı toplama kaplarında biriktirilecek ve
atıklardan ekonomik değerleri olanların ayıklanması, ekonomik değeri olmayan atıkların ise
bertarafa gönderilmesi için çöp toplama ve ayıklama tesisi kurulacaktır. Tesiste ayrıştırılan
atıklar lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir. Ayrıca 24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrol Yönetmeliği”nin
6. maddesi gereğince ambalaj atıkları yönetim planının hazırlanmasına, uygulanmasına ve
izlenmesine ilişkin usul ve esaslara uyulacaktır.
Projenin işletme aşamasında çalışacak personelden ve yolculardan kaynaklanacak
organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve kağıt, karton, cam, plastik vb. değerlendirilebilir
sınıfına giren atıklar tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı çöp
konteynırlarında toplanacaktır. Arnavutköy ve/veya Eyüp Belediyesi ile Havalimanı
işletmecisi arasında yapılacak protokol ile katı atıkların alınması sağlanacaktır.
203
NİHAİ ÇED RAPORU
-Havalimanı Hastanesinden Kaynaklı Tıbbi Atıkların Bertaraf Yöntemi
Proje kapsamında işletme aşamasında 736,5 kg/gün tıbbi atık oluşumu
beklenmektedir. Tıbbi atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacaktır. Tıbbi atıklar
delinmeye ve taşınmaya dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı plastik torbalara
konulacaktır. Tıbbi atıklar kırmızı torbalarda toplandıktan sonra hastane bahçesinde özel
olarak hazırlanmış tıbbi atık konteynırlarında toplanacaktır.
Tıbbi atıklar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Havalimanı işletmecisi arasında
yapılacak protokol ile alınması sağlanacaktır. Tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve
bertarafı Tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı 22.07.2005 Tarih ve 25883
Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete’de yayımlanan “Tıbbi
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ilgili hükümleri doğrultusunda yapılacaktır.
- Atıksu Arıtma Tesisi Çamur Bertaraf Yöntemi
Proje kapsamında işletme aşamasında atıksu arıtma tesisinden kaynaklı 30.594,4
kg/gün arıtma çamuru beklenmektedir. 26.03.2010 Tarih ve 27533 Sayılı Atıkların Düzenli
Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre Atıkların Düzenli Depo Tesislerine
Depolanabilme Kriterleri” EK-11 A ‘ya göre analiz yaptırılacaktır. Analiz sonucuna göre
bertarafı sağlanacaktır.
- Pist, Apron ve Taksirut Alanı Atıkları Bertaraf Yöntemi
Havalimanında iniş ve kalkış yapan uçakların tekerlerinin yere temas ettiği yerlerde,
lastiklerinden kaynaklı kalıntılar oluşmaktadır. Lastik kalıntıları; yüksek basınçlı su püskürtme
veya sıcak sıkıştırılmış hava yöntemleri kullanılarak temizlenmesi planlanmaktadır. Uçak
lastik atıkları 25.11.2006 Tarih ve 26357 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak Yürürlüğe
giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyularak, lisanslı
geri dönüşüm firmalarına verilerek bertarafı sağlanacaktır.
PAT alanının temizlenmesi sonucu toplanan atıklar değerlendirilebilir sınıfına göre
tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı çöp konteynırlarında toplanacak
ve lisanslı firmalarca geri kazanımı sağlanacaktır.
- Bakım ve Onarım İşlerinden Kaynaklanan Katı Atıkların Bertaraf Yöntemi
(Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil, Üstübü)
Proje kapsamında işletme aşamasında makine ve ekipmanların, kara ve hava
araçların bakım ve onarımları sırasında Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, Pil,
Üstübü v.b. atıkların oluşması beklenmektedir.
Makine ve ekipmanların, kara ve hava araçların lastik değişimleri sonucu çıkabilecek
ömrünü tamamlamış lastikler 25.11.2006 Tarih ve 26357 Sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak Yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
hükümlerine uyularak, lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilerek bertarafı sağlanacaktır.
204
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında işletme aşamasında bakım ve onarım alanında ekipmanlardan, iş
makinesi ve araçların bakım ve onarımından kaynaklanacak atık yağlar ve yağlı üstübüler
insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisi konusunda14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı ile değişik)
“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ndeki tüm hükümlere ve ayrıca 30.07.2008 Tarih ve
26952 Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği" tüm hükümlerine uyulacaktır. Atık yağ ve
üstübüler bakım ve onarımların yapıldığı alan içerisinde tabanı sızdırmaz emniyetli bir
bölümde konteynerlerde toplanacaktır. Çevre Lisanslı firmalara verilerek bertarafı
sağlanacaktır.
Proje kapsamında işletme aşamasında oluşabilecek atık akümülatör kaynakları,
kullanılan araçların bitmiş aküleridir. İnşaat aşamasında oluşabilecek pil kaynakları ise
havalimanında kullanılan mobil telsizler, kumandalar ve yolcuların elektrikli cihazlarıdır. Atık
Pil ve Akümülatörler konusunda 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı (30.10.2010 Tarih ve
27744 Sayı ile değişik) Resmi Gazetede yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliğine uyulacaktır. Atık piller TAP Derneği atık pil toplama noktalarındaki
kumbaralara atılarak, atık aküler ise servislerde depozitolu olarak yenisi ile değiştirilerek
bertaraf edilecektir.
4.4.
Projenin İnşaatı ve İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar
4.4.1. Sıvı Atıkların Cinsi
Evsel Nitelikli Atıksu
Çalışan personelden kaynaklı atıksu oluşumu söz konusudur.
Atık Yağ
Araçların ve iş makinelerinin bakım ve onarımları sırasında atık yağ oluşumu söz
konusu olacaktır.
Bitkisel Atık Yağ
Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışan personelin yemek ihtiyacı, alanda
kurulacak olan yemekhane tesisinde karşılanacaktır. Bu nedenle inşaat aşamasında bitkisel
atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır.
205
NİHAİ ÇED RAPORU
Evsel Nitelikli Atıksu
Projenin işletme aşamasında çalışan personelden ve havalimanı yolculardan kaynaklı
atıksu oluşumu söz konusudur.
Atık Yağ
Proje kapsamında işletme aşamasında kara ve hava araçlarının, makine ve
ekipmanların bakım ve onarımlarından kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır.
Bitkisel Atık Yağ
Proje kapsamında işletme aşamasında sosyal tesislerin, restoranların mutfaklarından
kaynaklı bitkisel atık yağ oluşması söz konusu olacaktır.
4.4.2. Sıvı Atıkların Miktarı (her atık su kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır)
Evsel Nitelikli Atıksu Miktarı
İnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı içme ve kullanma sularından
oluşacak evsel nitelikli atık sular oluşacaktır. Proje kapsamında 80.000 personel çalışacak
olup günlük su tüketimi 150 lt ve tüm atık suyun %100 geri döndüğü tahmini ve kabulü ile
oluşacak atık suyun miktar ve özellikleri aşağıdaki gibidir. (Bir kişinin günlük su kullanımı
Resmi Gazete 22 Nisan 1985 tarih ve 18733 sayılı nüshasında yayımlanan İller Bankası
içme suyu projelerine dair şehir ve kasabaların içme suyu projelerin hazırlanmasına ait
yönetmelik hükümlerince 150 lt olarak alınmıştır.)
Personelden 80.000 x 150/1.000 = 12.000 m3/gün atık su oluşacaktır.
Personel kullanımından kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu miktarı ve karakteristiği
ise;
Kişi başına düşen günlük kullanım
Oluş an atık su
BOI
BOI olarak kirlilik yükü
KOI
KOI olarak kirlilik yükü
AKM
AKM olarak kirlilik yükü
: 80.000
: 150 lt/gün
: 12.000 m3/gün
: 200 mg/lt
: 2.400 kg/gün
: 300 mg/lt
: 3.600 kg/gün
: 200 mg/l
: 2.400 kg/gün
(Kaynak: USLU, O. “Kullanılmış Suların Arıtılması”, 1992 İzmir )
206
NİHAİ ÇED RAPORU
Atık Yağ
Arazi hazırlığı inşaat aşamasında iş makinelerinin ve nakliye araçlarının bakım,
onarım, yağ değişimleri esnasında atıklar oluşacaktır. Bu işlemler sahada tabanı sızdırmaz
betonarme ve üzeri kapalı uygun bir alanda tamirci ustaları tarafından yapılacaktır.
Proje alanında bakım ve ikmal çalışmaları sonucu oluşması muhtemel atık yağlar
özelliklerine göre üzerinde “Atık Yağ” ibaresi olan atık yağ tankında depolanacak ve
kontamine yağlar birbirine karıştırılmayacaktır. Söz konusu yağların Bakanlık Tarafından
Lisans Almış firmalarca 05.07.2008 Tarih ve 26927 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğinin EK-2B R1 Maddesi
"Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma" gereğince enerji
olarak geri kazanımı sağlanacaktır. Söz konusu oluşacak atık yağların lisanlı taşıyıcı firma ile
taşınarak lisanslı bertaraf tesisine verilecektir. Proje kapsamında ekipmanlardan
kaynaklanacak atık yağlarının ve yakıtların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini
30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
(30.03.2010 Tarih ve 27527 Tarih ile değişik) "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği" ve atık
yağların yönetimi konusunda çıkartılacak mevzuat hükümlerine uygun olarak en aza
düşürecek atık yönetimi sağlanacaktır.
Atık yağ miktarı bu büyüklükte bir proje için değişkenlik göstereceğinden muhtemel
atık yağ miktarı verilememektedir.
Bitkisel Atık Yağ
Projenin inşaat aşamasında çalışacak personele hizmet verecek yemekhaneden
kaynaklı bitkisel atık yağların bertarafı ile ilgili olarak 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik)
“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” madde 17.’de belirtilen hükümler doğrultusunda
tesiste geçici olarak biriktirildikten sonra lisanslı bitkisel atık yağ taşıyan araçlar tarafından
toplanacak ve geri kazanım firmasına verilecektir.
Mutfak bölümünde çalışacak personel bitkisel atıkyağlar ile ilgili olarak,
i. Bitkisel atıkyağları diğer atık madde ve çöplerden ayrı olarak biriktirecektir.
ii. Mutfaktan çıkacak bitkisel atık yağların biriktirilmesi için sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri
korozyona dayanıklı bidon, konteynır yada tankta toplayacaktır.
iii. Mutfaktan kaynaklanacak atıksu önüne yağ tutucu yapılacak ve düzenli olarak bu
noktadan alınan atık yağlar ayrı bir sızdırmaz bidonda biriktirilecektir.
iv. Toplanan bitkisel atıkyağlar Lisanslı Bitkisel atıkyağ taşıyıcı firmalara “Ulusal atık
Taşıma Formu” karşılığında teslim edilecektir.
v. Ulusal atık Taşıma Formlarının birer örneği İstanbul Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğüne sunulacaktır. Ayrıca yapılacak denetimlerde istenilmesi halinde “Ulusal Atık
Taşıma Formları” ibraz edilebilmesi için tesis yetkilisince saklanacaktır.
Bitkisel atık yağ miktarı bu büyüklükte bir proje için değişkenlik göstereceğinden
muhtemel bitkisel atık yağ miktarı verilememektedir.
207
NİHAİ ÇED RAPORU
Evsel Nitelikli Atıksu Miktarı
Projenin işletme aşamasında çalışan personelden, havalimanı yolculardan ve
misafirlerinden kaynaklı
atıksu oluşumu söz konusudur. Proje kapsamında işletme
aşamasında 120.000 personel çalışacak olup günlük su tüketimi 150 lt ve tüm atık suyun
%100 geri döndüğü tahmini ve kabulü ile oluşacak atık suyun miktar ve özellikleri aşağıdaki
gibidir. (Bir kişinin günlük su kullanımı Resmi Gazete 22 Nisan 1985 tarih ve 18733 sayılı
nüshasında yayımlanan İller Bankası içme suyu projelerine dair şehir ve kasabaların içme
suyu projelerin hazırlanmasına ait yönetmelik hükümlerince 150 lt olarak alınmıştır.)
Personelden 120.000 x 150/1000 = 18.000 m3/gün atık su oluşacaktır.
Personel kullanımından kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu miktarı ve karakteristiği
ise;
Oluşan atık su
BOI
KOI
AKM
: 120.000
: 150 lt/gün
: 18.000 m3/gün
: 200 mg/lt
: 3.600 kg/gün
: 300 mg/lt
: 5.400 kg/gün
: 200 mg/l
: 3.600 kg/gün
Proje kapsamında gelen ve giden yolcu sayıları dikkate alındığında günde yaklaşık
411.000 kişi ve gelen giden yolcuları karşılayacak veya uğurlayacak nüfusun ise 205.500 kişi
ile toplamda 616.500 kişinin havalimanındaki hizmetlerden faydalanacağı düşünülmektedir.
Ayrıca Her yolcunun havalimanındaki yer hizmetlerinden 1 saat faydalandığı kabulüyle
günlük su tüketimi kişi başına yaklaşık olarak 150 l/gün / 24 saat =6,25 l/gün alınmıştır. Tüm
atık suyun %100 geri döndüğü tahmini ve kabulü ile oluşacak atık suyun miktar ve özellikleri
aşağıdaki gibidir.
Yolculardan ve misafirlerden kaynaklı 616.500 x 6,25/1.000=3.853,2 m3/gün atık su
oluşacaktır.
208
NİHAİ ÇED RAPORU
Yolcuların ve misafirlerin kullanımından kaynaklanacak evsel nitelikli atıksu miktarı ve
karakteristiği ise;
Yolcu ve Misafir Sayısı
Oluşan atık su
BOI
KOI
AKM
: 616.500
: 6,25 lt/gün
: 3.853,2 m3/gün
: 200 mg/lt
: 770,64 kg/gün
: 300 mg/lt
: 1.155,96 kg/gün
: 200 mg/l
: 770,64 kg/gün
İşletme aşamasında oluşacak toplam atıksu miktarı;
18.000 m3/gün+3.853,2 m3/gün =21.853,2 m3/gün’dür
Atık Yağ
Projenin işletme aşamasında araçların, iş makinelerinin ve uçakların bakım ve
onarımları söz konusu olacaktır. Proje alanında bakım ve onarım çalışmaları sonucu
oluşması muhtemel atık yağlar özelliklerine göre üzerinde “Atık Yağ” ibaresi olan atık yağ
tankında depolanacak ve kontamine yağlar birbirine karıştırılmayacaktır. Söz konusu yağların
Bakanlık Tarafından Lisans Almış firmalarca 05.07.2008 Tarih ve 26927 Sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin
Yönetmeliğinin EK-2B R1 Maddesi "Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka
şekillerde kullanma" gereğince enerji olarak geri kazanımı sağlanacaktır. Söz konusu
oluşacak atık yağların lisanlı taşıyıcı firma ile taşınarak lisanslı bertaraf tesisine verilecektir.
Proje kapsamında ekipmanlardan kaynaklanacak atık yağlarının ve yakıtların insan sağlığı
ve çevreye yönelik zararlı etkisini 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27527 Tarih ile değişik) "Atık Yağların
Kontrolü Yönetmeliği" ve atık yağların yönetimi konusunda çıkartılacak mevzuat hükümlerine
uygun olarak en aza düşürecek atık yönetimi sağlanacaktır.
Atık yağ miktarı bu büyüklükte bir proje için değişkenlik göstereceğinden muhtemel
atık yağ miktarı verilememektedir.
209
NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel Atık Yağ
Proje kapsamında
işletme aşamasında sosyal tesislerin, restoranların
mutfaklarından kaynaklı bitkisel atık yağ oluşması söz konusu olacaktır. Oluşacak olan
bitkisel atıkyağlar ile ilgili 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği” madde 17.’de belirtilen hükümler doğrultusunda tesiste geçici olarak
biriktirildikten sonra lisanslı bitkisel atık yağ taşıyan araçlar tarafından toplanacak ve geri
kazanım firmasına verilecektir.
Mutfak bölümünde çalışacak personel bitkisel atıkyağlar ile ilgili olarak,
i. Bitkisel atıkyağları diğer atık madde ve çöplerden ayrı olarak biriktirecektir.
iv. Toplanan bitkisel atıkyağlar Lisanslı Bitkisel atıkyağ taşıyıcı firmalara “Ulusal atık
Bitkisel atık yağ miktarı bu büyüklükte bir proje için değişkenlik göstereceğinden
muhtemel bitkisel atık yağ miktarı verilememektedir.
210
NİHAİ ÇED RAPORU
4.4.3. Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma
tesisinin projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında
kanalizasyon bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması
durumunda atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. konularda
açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan görüşler
rapora eklenmelidir.)
Evsel Nitelikli Atıksuların Bertarafı
Proje kapsamında inşaat aşamasında personelden kaynaklı 12.000 m3/gün atık su
oluşacaktır. Oluşan atıksu, tüm kapasiteyi karşılayacak şekilde kurulacak olan atıksu arıtma
tesisinde arıtıldıktan sonra peyzaj unsurlarının sulanması ve kullanma suyu olarak
değerlendirilecek arta kalan su şehir kanalizasyon şebekesine verilecektir.
Söz konusu Biyolojik Atık Su Arıtma Ünitesi ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nın 15.03.2012 Tarih ve 2012/9 Sayı ile yürürlüğe giren "Atıksu Arıtma / Derin
Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi" kapsamında atık su arıtma tesisi için proje
onayı alınacaktır.
Evsel atıksular için kurulacak biyolojik atıksu arıtma tesisi aşağıdaki ünitelerden
oluşmaktadır.
-Dengeleme Tankı
-Biyolojik Arıtma Tankı
-Çamur Çürütme Tankı
211
NİHAİ ÇED RAPORU
Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular*
(Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 5-120 Kg/Gün Arasında, Nüfus =84- 2000)
KOMPOZİT
KOMPOZİT
PARAMETRE
BİRİM
NUMUNE
NUMUNE
2 SAATLİK
24 SAATLİK
BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ5)
(mg/L)
50
45
KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ)
(mg/L)
180
120
ASKIDA KATI MADDE (AKM)
(mg/L)
70
45
pH
6-9
6-9
* Köyler için tabloda verilen deşarj limitleri yada parametreler için en az %60 arıtma verimi
uygulanacaktır
Atık Yağların Bertarafı
Projenin inşaat aşamasında araçların ve iş makinelerinin bakım ve onarımları
sırasında atık yağ oluşumu söz konusudur. 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı (30.03.2010
Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği" tüm hükümlerine uyulacaktır. Atık yağ onarımların yapıldığı
alan içerisinde tabanı sızdırmaz emniyetli bir bölümde konteynerlerde toplanacaktır. Çevre
Lisanslı firmalara verilerek bertarafı ve/veya geri kazanımı sağlanacaktır.
212
NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel atık yağlar
İnşaat aşamasında çalıştırılması planlanan personelin yemek ihtiyacının karşılanması
için yemekhane birimi kurulacaktır. Bu aşamada mutfaktan bitkisel atık yağ oluşacaktır.
Mutfak bölümünde çalışacak personel bitkisel atık yağlar ile ilgili olarak,
i.
Bitkisel atık yağları diğer atık madde ve çöplerden ayrı olarak biriktirecektir.
ii.
Mutfaktan çıkacak bitkisel atık yağların biriktirilmesi için sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri
iii.
Mutfaktan kaynaklanacak atıksu önüne yağ tutucu yapılacak ve düzenli olarak bu
iv.
Toplanan bitkisel atık yağlar Lisanslı Bitkisel atık yağ taşıyıcı firmalara “Ulusal atık
v.
Ulusal atık Taşıma Formlarının birer örneği İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne
sunulacaktır. Ayrıca yapılacak denetimlerde istenilmesi halinde “Ulusal Atık Taşıma
Formları” ibraz edilebilmesi için tesis yetkilisince saklanacaktır.
Söz konusu tesis yemekhanesinden oluşan bitkisel atık yağların bertarafı ile ilgili
olarak 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”(30.03.2010 Tarih, 27537 Sayılı değişiklik)
hükümlerine göre bitkisel atık yağların geri kazanımı sağlanacaktır.
Atıksuların Bertarafı
İstanbul bölgesi 3. Havalimanının işletme aşamasında yaklaşık atıksu miktarı
21.853,2 m3/gün’dür. Proje kapsamında yer alan tesislerden ve uçakların fosseptiğinden
alınan atık suları toplayıp, kurulacak olan ve tüm kapasiteyi karşılayacak biyolojik arıtma
ünitesinde arıtılarak bahçe sulama suyu ihtiyacı ve proje kapsamındaki pisuar ve klozette
kullanma suyu ihtiyacı depolandıktan sonra geri kalan arıtılmış su kanalizasyon sistemine
deşarj edilecektir.
Kurulacak arıtma tesisi; proje kapsamındaki tüm atık suları arıtabilecek kapasitede,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 15.03.2012 Tarih ve 2012/9 Sayı ile yürürlüğe giren "Atıksu
Arıtma / Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi" kapsamında proje onayı alınarak
inşa edilecektir. Yağmur suyu ve az kirli sular (lavabo-duş mahallerinden gelen az kirli sular)
arıtılarak pisuar ve tuvalet tesisatı gömme rezervuarlarda kullanılacaktır. Çevre suları sisteme
karışmayacak şekilde ilgili standart ve şartnamelere uygun olacaktır.
Arıtma sistemleri ileride Havalimanının kapasitesindeki artış da göz önünde
bulundurularak sistemler ilave yapılabilecek şekilde projelendirilecektir. Meydana gelecek koku
ve atıklar kurulacak diğer tesisleri etkilemeyecek şekilde inşa edilecektir.
213
NİHAİ ÇED RAPORU
Söz konusu Biyolojik Atık Su Arıtma Ünitesi ile ilgili olarak
Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Üniteleri Tüm kapasiteyi karşılayacak şekilde;
-Kaba ızgara
-İnce Izgara
-Ön Çöktürme
-Dengeleme Havuzu
-Biyolojik Reaktör gibi ünitelerden oluşacaktır.
Ön Çöktürme
Havuzu
Atıksu girişi
Dengeleme Havuzu
ızgara
Biyolojik Reaktör
Arıtmış
su
Blower
Çamur
havuzu
Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular
(Sınıf 4: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 6000 Kg/Gün’den Büyük, Nüfus > 100000)
KOMPOZİT
PARAMETRE
BİRİM
NUMUNE
2 SAATLİK
BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (BOİ5)
(mg/L)
40
KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ)
ASKIDA KATI MADDE (AKM)
pH
(mg/L)
(mg/L)
-
214
120
40
6-9
KOMPOZİT
NUMUNE
24 SAATLİK
35
90
25
6-9
NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel atık yağlar
İşletme aşamasında çalışacak personele ve Havalimanını kullanacak yolcu ve
misafirlerin yemek ihtiyacının karşılanması için lokanta, bar ve yemekhane birimleri yer
alacaktır. Bu aşamada ilgili birimlerin mutfaklarından bitkisel atık yağ oluşacaktır. Mutfak
bölümünde çalışacak personel bitkisel atık yağlar ile ilgili olarak,
i. Bitkisel atık yağları diğer atık madde ve çöplerden ayrı olarak biriktirecektir.
iv. Toplanan bitkisel atık yağlar Lisanslı Bitkisel atık yağ taşıyıcı firmalara “Ulusal atık
Söz konusu tesis yemekhanesinden oluşan bitkisel atık yağların bertarafı ile ilgili
olarak 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”(30.03.2010 Tarih, 27537 Sayılı değişiklik)
hükümlerine göre bitkisel atık yağların geri kazanımı sağlanacaktır.
Atık Yağların Bertarafı
Projenin işletme aşamasında araçların ve iş makinelerinin bakım ve onarımları
sırasında atık yağ oluşumu söz konusudur. 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı (30.03.2010
Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği" tüm hükümlerine uyulacaktır. Atık yağ onarımların yapıldığı
alan içerisinde tabanı sızdırmaz emniyetli bir bölümde konteynerlerde toplanacaktır. Çevre
Lisanslı firmalara verilerek bertarafı ve/veya geri kazanımı sağlanacaktır.
4.5.
İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin Değerlendirilmesi
ve Alınacak Önlemler (Akustik Rapor formatında)
Arazi hazırlanmasından başlayarak projenin tamamlanmasına kadar yapılan işlerde
birçok alet ve iş makinesi kullanılacaktır. Söz konusu iş makinelerinden ve işletme
aşamasında alana ulaşım için kullanılacak araçlar ve alanı kullanacak uçaklardan kaynaklı
gürültü oluşumu söz konusu olacaktır.
Proje kapsamında İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden gerekli izinler
alınacak ve proje kapsamında 3 vardiya halinde 24 saat aralıksız çalışılacak ve 04.06.2010
Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe giren (27.04.2011 Tarih ve
27917 Sayılı değişiklik) “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
hükümlerine titizlikle uyulacaktır.
215
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat aşamasında kullanılacak ekipmanlardan kaynaklanan çevresel
titreşimle ilgili olarak “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”
Madde-25’te (b) ve (c) bentlerinde belirtilen;
Yapılarda çevresel titreşim kriterleri
MADDE 25 – (Değişik:RG-27/4/2011-27917)
(1) Çeşitli titreşim kaynaklarının sebep olacağı çevresel titreşimin kontrol altına
alınmasına ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir:
a) Maden ve taş ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki patlatmaların
çevredeki çok hassas ve hassas kullanımlarda oluşturduğu zemin titreşim seviyesi Ek-VII’de
yer alan Tablo-6’da verilen sınır değerleri aşamaz.
b) İnşaatlarda kazık çakma gibi titreşim oluşturacak uygulamalar ile ağır inşaat
makinelerinin sebep olacağı titreşimlerin çevrelerindeki çok hassas ve hassas kullanımlarda
oluşturacağı titreşim seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo-7’de verilen sınır değerleri aşamaz.
c) Konut ve ofis olarak kullanılan binalarda, elektrik motoru, pompa, fan gibi makine ve
teçhizatın sebep olacağı titreşimler Ek-VII’de yer alan Tablo-8 de verilen sınır değerleri
aşamaz. Bu değerlerin üzerinde titreşim oluşturan makine ve teçhizat için, başta titreşim
yalıtımı olmak üzere gerekli teknik tedbirler alınarak, binada ölçülen titreşimler sınır
değerlerin altına indirilir. Çok hassas ve hassas kullanımların yakınında bulunan demir yolu
ve kara yolu ulaşım araçları ile işletme ve tesislerin çok hassas ve hassas kullanımlarda
yaratacağı titreşimler için de bu sınır değerler kullanılır.
Hükümlere uyulacaktır.
Gürültü konusunda 09.12.2003 Tarih ve 25311 Sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği”nin ilgili maddeleri uyarınca önlem alınacak, yine aynı tüzüğün Madde 22’de
belirtildiği gibi faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık, kask ve
iş elbisesi vb. kullanmaları sağlanacak ve Madde 5, 6, 7 ve 8’de belirtilen hükümlere
uyulacaktır. Proje kapsamında hazırlanan akustik rapor formatında gürültü ölçüm raporu Ek20’de sunulmuştur.
4.6.
İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyon Kaynakları ve Alınacak
Önlemler (emisyonlar değerlerinin sınır değerleri aşması durumunda modelleme
yapılması, modelleme çalışmalarında saatlik meteorolojik verilerin kullanılması)
Toz kirliliği:
kullanılmak üzere gerekli alanlara taşınacak ve her hangi bir alanda biriktirilmeyecektir.
216
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul 3. Havalimanı projesi kapsamında yapılan "Batimetrik Ölçümler ve
Haritalama" işi raporunda söz konusu bölge "Geçici su birikinti kıyılarının genellikle sazlık ve
bataklık alanlar ile kaplı olduğu, bu geçici su birikintileri terk edilmiş maden ocaklarının
oluşturduğu çukurların zaman içinde bu hale geldiği bilinmektedir. Bu nedenle bu geçici su
olduğu bilinmektedir. Her bir su birikintisinin kendine özgü derinlik değişimleri bulunmakla
birlikte, büyük su birikintilerinin derinlik değişimleri kıyıdan açığa doğru hızlı bir biçimde
düzensiz olarak artmaktadır. Genel olarak derinlik değerleri jeomorfolojik yapıyla uyumlu
görülmektedir. Kıyılarda yer yer bataklık ve sazlık bölgelere rastlanmaktadır. Hâlihazırda
maden ocaklarından çıkarılan hafriyatlar geçici su birikintilerinin kenarlarına dökülmesi devam
etmektedir. Bu süreç geçici su birikintilerindeki kıyı ve dip topografyasını değiştirmektedir.
Arazi düzenleme faaliyetleri esnasında toz emisyonu oluşumu söz konusu olacaktır.
Bu emisyonlar toprak yapısına (malzeme cinsi, rutubeti ve tane boyut dağılımı), kazıcı
cinsine, yükleme boşaltma yüksekliğine, taşıyıcı araçlarının tonajına, hızına, tekerlek
sayısına, kullanılan yolların yüzey kaplaması özelliklerine ve mesafeye bağlı olarak
değişmektedir. Toz yayıcı işlemleri aşağıdaki başlıklar altında ele alınabilir;







Düzenlenecek araziden bitkisel toprağın sıyrılması
Sıyrılan bitkisel toprağın nakledilmesi için kamyonlara yüklenmesi
Bitkisel toprağın nakledilmesi
Bitkisel toprağın uygun alanlara boşaltılması
Bitkisel toprağın depolanması
Dolgu malzemenin gerekli yerlere taşınması
Taşınan malzemenin dolgu yapılacak yere boşaltılması
217
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat aşamasında oluşacak toz emisyonlarının azaltılması için nakliye
yolların ve hafriyat alanlarının spreyleme metodu ile sulanması ve diğer tüm toz azaltıcı
tedbirler (malzemelerin savrulmaması, araçlara hız sınırlaması getirilmesi, nakliye araçlarının
üzerinin kapatılması v.b.) uygulanacaktır.
Tablo 60: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri
Kaynaklar
Emisyon Faktörleri kg/ton
Kontrolsüz
Kontrollü
Sökme
0,025
0,0125
Yükleme
0,010
0,005
Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi)
0,7
0,35
Boşaltma
0,010
0,005
(Kaynak: 03.07.2009 Tarih ve 27277 sayılı SKHKKY, (Tablo 12.5) )
Tablo 61: Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu
Süre
Sınır değer
YIL
3
Parametre
[µg/m ]
[CO
mg/m3]
2008 2009 2010 2011 2012 2013
[Çöken toz
mg/m2gün]
Havada Asılı
KVS
300*
300
260
220
180
140
100
Partikül Madde
(PM 10)
UVS
150*
150
132
114
96
78
60
Çöken toz
KVS
650*
650
598
546
494
442
390
UVS
350*
350
322
294
266
238
210
(Kaynak: 03.07.2009 Tarih ve 27277 sayılı SKHKKY )
Bitkisel toprağın sıyrılması esnasında oluşacak toz emisyonu:
Proje alanında yapılacak olan çalışmalardan kaynaklı toz emisyonları kümülatif olarak
hesaplanmıştır. Toz modellemesi çalışmasında ise 1970-2011 yılları Kumköy ve Florya
meteoroloji istasyonları verileri kullanılmıştır.
4 etap halinde yapılması planlanan İstanbul 3. Havalimanının PAT sahalarında denk
gelen 10 cm kalınlığındaki bitkisel toprağın sıyrılması işlemi için yaklaşık 52.210.000 m2'lik
uygulama inşaat alanında bitkisel toprak sıyırma işlemi yapılacaktır.
Buna göre proje alanında;
52.210.000 m2 x 0,1 m =5.221.000 m3 bitkisel toprak sıyrılacaktır.
5.221.000 m3 x 1,6 ton/m3 = 8.353.600 ton (Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Şevket ATEŞ Yrd.
Doç. Dr. Süleyman ADANUR Yumuşak Toprak: Bel küreği ve kürekle kazılabilen gevşek toprak,
bitkisel toprak, gevşek kum ve benzeri zeminler. Yoğunluğu 1.6 t/m3'tür)
218
NİHAİ ÇED RAPORU
Bitkisel toprak sıyırma işlemlerinin tüm alan için 3 yıl (1.095 gün) sürmesi
düşünülmektedir. Dolayısıyla 1 günde sıyrılacak bitkisel toprak miktarı;
8.353.600 ton / 1.095 gün = 7.629 ton/gün olarak bulunur,
alınacak ve proje kapsamında 3 vardiya halinde 24 saat aralıksız çalışılacaktır. Bu durumda
saatlik malzeme miktarı;
7.629 ton/gün / 24 saat = 318 ton/saat olacaktır.
a) Bitkisel Toprağın Sıyrılması,
Günlük sıyrılacak toprak miktarı
Toplam çalışma süresi
Saatlik sıyrılacak miktar
Sökülme emisyon faktörü
Toplam emisyon debisi
= 7.629 ton
= 24 saat
= 7.629 / 24 = 318 ton/saat
= 0,025 kg/ton
= 318 x 0,025
= 7,95 kg/saat…………(a)
b) Bitkisel Toprağın Yüklenmesi,
= 7.629 ton
= 24 saat
= 7.629 / 24 = 318 ton/saat
= 0,010 kg/ton
= 318 x 0,010
= 3,18 kg/saat…………(b)
Günlük sıyrılacak toprak miktarı
Saatlik yüklenecek miktar
Yükleme emisyon faktörü
c) Bitkisel Toprağın Taşınması,
Taşınacak malzeme taşıma kapasitesi yüksek 75 tonluk kamyonlarla proje alanı
içerisinde mevcut yol trafiğine çıkmadan uygun biriktirme alanlarına nakledilmesi
planlanmıştır. Yapılan hesaplamalarda en olumsuz şartlar göz önüne alındığından taşınacak
malzemenin tamamı hesaplamaya dahil edilmiştir. Bir kamyon proje alanı sınırları içerisinde
gidiş - dönüş olarak her seferde 10 km yol alacaktır. Günlük taşınacak malzeme 7.629 ton
alındığında 7.629 / 75 = 102 kamyon seferi olacaktır. Günlük yapılacak toplam sefer süresi;
102 / 24 = 5 sefer/saat olacaktır.
Günlük taşınacak toprak miktarı
Toplam sefer sayısı
Emisyon faktörü
Taşıma mesafesi
= 7.629 ton
= 24 saat
= 102 / 24 = 5 sefer/saat
= 0,7 kg/km
= 10 km (gidiş-geliş)
= 10 x 0,7 x 5
= 35 kg/saat…………(c)
219
NİHAİ ÇED RAPORU
d) Bitkisel Toprağın Uygun Alanlara Boşaltılması,
Günlük boşaltılacak toprak miktarı
Boşaltılacak miktar
Boşaltma emisyon faktörü
= 7.629 ton
= 24 saat
=7.629 / 24 = 318 ton/saat
= 0,010 kg/ton
= 318 x 0,010
= 3,18 kg/saat …………(d)
e) Bitkisel Toprağın Uygun Alanlarda Depolanması,
Stoklanacak bitkisel toprak miktarı 7.629 ton/gün, bitkisel toprak depolama alanı proje
alanının farklı bölgelerinde toplam 1.000.000 m2 olup depolama işlemleri esnasında oluşması
muhtemel toz emisyonu miktarını hesaplayabiliriz,
Topla çıkacak miktar
Stoklanacak malzeme miktarı
Stok sahasının alanı
Emisyon faktörü
= 8.353.600 ton
= 7.629 ton/gün
= 1.000.000 m2 = 100 hektar
= 5,8 kg toz/ hektar gün
= 100 x 5,8 = 580 kg/gün
= 580 kg/gün x 1 gün/24saat
= 24,16 kg/saat …………(e)
Toz emisyonu; (a)+(b)+(c)+(d)+(e)= 73,47 kg/saat (20,48 gr/sn)
Kot farkı düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları esnasında oluşacak
toplam toz emisyonu değeri 73,47 kg/saat (20,48 gr/sn) olacaktır,
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” baca dışındaki yerlerde toz
emisyonun sınır debisi 1 kg/saat olması gerekmektedir. Bu duruma göre oluşan emisyon
debisi 73,47 kg/saat (20,48 gr/sn) > 1 kg/saat büyüktür.
Çöken toz emisyon debisi
Havada asılı toz emisyon debisi
= 73,47x0,8 = 58,77 kg/saat (16,32 gr/sn)
= 73,47x0,2 = 14,69 kg/saat (4,08 gr/sn)
Yapılan hesaplamalar sonucu saha içerisinde oluşacak partiküler madde (PM) ve toz
emisyonu 03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı (10.11.2012 Tarih ve 28463 Sayılı değişik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”nin Ek.2 Tablo2.1’de verilen 1,0 kg/saat değerinden yüksek olduğu için hava
kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle toz dağılım
modellemesi yapılmıştır. Yapılan modelleme çalışması hesap çıktısı ve verileri rapor
eklerinde sunuluştur(Bkz.Ek-25).
220
NİHAİ ÇED RAPORU
Arazi düzenleme ve dolgu çalışmaları esnasında oluşacak toz emisyonu:
Proje alanında yapılacak olan çalışmalardan kaynaklı toz emisyonları kümülatif olarak
hesaplanmıştır. Toz modellemesi çalışmasında ise 1970-2011 yılları Kumköy ve Florya
meteoroloji istasyonları verileri kullanılmıştır.
öngörülmektedir. Yapılan hesaplamalarda proje bir bütün olarak ele alınmış ve 4 etap için
kümülatif hesaplamalar yapılmıştır.
Buna göre proje alanında;
2.500.000.000 m3 x 2,6 ton/m3 = 6.500.000.000 ton (Kaynak: Yrd. Doç. Dr. Şevket ATEŞ
Yrd. Doç. Dr. Süleyman ADANUR Sert kaya: Patlayıcı madde kullanılarak atılan, kırıcı tabanca ile
parçalanıp sökülen kalın tabaka ve kitle halinde sert zemin, kesif kalker, andezit, trakit, serpantin,
betonlaşmış konglomera, bazalt tüfleri, mermer, 0.400 m³ den büyük aynı cins blok taşlar ve benzeri
zeminlerdir. Yoğunluğu 2.6 t/m3 tür)
Arazi düzenleme, hafriyat ve inşaat işlemlerinin 25 yıl (9.125 gün) sürmesi
düşünülmektedir, Dolayısıyla 1 günde taşınacak ve doldurulacak hafriyat miktarı;
6.500.000.000 ton / 9.125 gün = 712.329 ton/gün olarak bulunur,
alınacak ve proje kapsamında 3 vardiya halinde 24 saat aralıksız çalışılacaktır. Bu durumda
saatlik malzeme miktarı;
712.329 ton/gün / 24 saat = 29.681 ton/saat olacaktır.
a) Malzemenin taşınması,
221
NİHAİ ÇED RAPORU
Taşınacak malzeme taşıma kapasitesi yüksek 75 tonluk kamyonlarla proje alanı
içerisinde nakledilmesi planlanmıştır. Yapılan hesaplamalarda en olumsuz şartlar göz önüne
alındığından taşınacak malzemenin tamamı hesaplamaya dahil edilmiştir. Bir kamyon proje
alanı sınırları içerisinde gidiş - dönüş olarak her seferde 10 km yol alacaktır. Günlük
taşınacak malzeme 712.329 ton alındığında 712.329 / 75 = 9.498 kamyon seferi olacaktır.
Günlük yapılacak toplam sefer süresi; 9.498 / 24 = 396 sefer/saat olacaktır.
Günlük taşınacak malzeme miktarı
Toplam sefer sayısı
Emisyon faktörü
Taşıma mesafesi
= 712.329 ton
= 24 saat
= 9.498 / 24 = 396 sefer/saat
= 0,7 kg/km
= 10 km (gidiş-geliş)
= 10 x 0,7 x 396
= 2.772 kg/saat……….…(a)
b) Malzemenin boşaltılması,
Günlük boşaltılacak malzeme miktarı
Boşaltılacak miktar
Boşaltma emisyon faktörü
= 712.329 ton
= 24 saat
= 712.329 / 24 = 29.681 ton/saat
= 0,010 kg/ton
= 29.681 x 0,010
= 296,81 kg/saat ………(b)
Toz emisyonu; (a)+(b) = 3.068,81kg/saat (852,4 gr/sn)
Kot farkı düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları esnasında oluşacak
toplam toz emisyonu değeri 3.068,81 kg/saat (852,4 gr/sn) olacaktır,
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” baca dışındaki yerlerde toz
emisyonun sınır debisi 1 kg/saat olması gerekmektedir. Bu duruma göre oluşan emisyon
debisi 3.068,81 kg/saat (852,4 gr/sn) > 1 kg/saat büyüktür.
Çöken toz emisyon debisi
Havada asılı toz emisyon debisi
= 3.068,81x0,8 = 2.455,04 kg/saat (681,95 gr/sn)
= 3.068,81x0,2 = 613,76 kg/saat (170,48 gr/sn)
Yapılan hesaplamalar sonucu saha içerisinde oluşacak partiküler madde (PM) ve toz
emisyonu 03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı (10.11.2012 Tarih ve 28463 Sayılı değişik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”nin Ek.2 Tablo2.1’de verilen 1,0 kg/saat değerinden yüksek olduğu için hava
kirlenmesine katkı değerlerinin hesaplanması gerekmektedir. Bu nedenle toz dağılım
modellemesi yapılmıştır. Yapılan modelleme çalışması hesap çıktısı ve verileri rapor
eklerinde sunuluştur(Bkz.Ek-25).
222
NİHAİ ÇED RAPORU
Hesaplanan toz emisyonlarının saatlik meteorolojik veriler kullanarak modelleme
yapmak için 17059 nolu Kumköy Meteoroloji İstasyon verilerinden faydalanılmıştır.
Son on yıllık rüzgar esme sayılarına göre değerlendirme yapılmıştır. Modelleme
çalışmaları için gerekli olan uzun dönemli meteorolojik veriler, yöredeki mevcut meteoroloji
istasyonlarından sağlanmaktadır. Bu çalışmada, proje alanında yapılacak olan çalışmalardan
kaynaklı toz emisyonları kümülatif olarak hesaplanmıştır. Modelleme çalışmasında ise 19702011 uzun yıl (Kumköy ve Florya meteoroloji istasyonları) hesaplaması yapılarak temsili yıl,
2006 yılı, 17059 no’lu Kumköy meteoroloji istasyonu seçilmiştir. Bu istasyona ait 2006 yılı
saatlik sıcaklık, buharlaşma, rüzgar yönü, rüzgar hızı, bulutluluk verileri (surface) Aermod
modeli Aermet programı için kullanılmıştır. Yükseklik (ana sondaj verisi) verileri olarak da
yine 2006 yılı 17062 no’lu İstanbul Göztepe verileri kullanılmıştır.
2003-2012
YÖN/YIL 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 YILLARI
ARASI
1552 801 1217 1549 662 706 584 556 762 683
9072
N
771 695 637 729 496 543 519 485 766 636
6277
NNE
693 695 687 758 787 561 772 524 1247 987
7711
NE
408 375 425 369 603 1096 1007 694 544 569
6090
ENE
696 698 766 724 553 620 588 693 474 539
6351
E
405 332 368 402 1099 466 480 662 1123 1104
6441
ESE
694 654 589 645 812 1261 1510 1275 413 537
8390
SE
906 1050 881 736 560 485 538 599 447 568
6770
SSE
510 683 754 845 532 441 545 473 249 406
5438
S
436 667 447 403 227 424 277 266 84
172
3403
SSW
122 252 202 332 116 217 107 153 76
139
1716
SW
142 138 96
136 186 100 108 118 131
1229
WSW 74
115 165 126 140 243 211 122 181 285 248
1836
W
4656
WNW 233 212 270 186 666 469 379 484 869 888
348 356 443 329 619 743 792 1113 578 508
5829
NW
6082
NNW 780 937 801 512 507 355 400 397 725 668
1. EN YÜKSEK
2. EN YÜKSEK
3. EN YÜKSEK
2006 yılı
2000
NNW
NW 1500
1000
WNW
500
W 0
2003‐2012 Yılları Arası
N NNE
NE 10000
NNW
NW WNW 5000
ENE
E W WSW
ESE
SW NNE
NE ENE
E 0
WSW
SE SSW
N ESE
SW SSW
SSE
SE SSE
S S 223
NİHAİ ÇED RAPORU
Gaz atıklar:
İnşaat alanında kot farkı düzenleme, kazı, dolgu ve beton kaplama çalışmaları
sırasında kullanılacak yakıt, yükleyici, kamyon v.b. makineler için gerekli olup, ısınma vb.
amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır. Makinelerde yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Motorinin
genel özellikleri aşağıda verilmiştir.
Harcanacak yakıt = HP X Çalışma Süresi X 0,18
Tablo 62: Kullanılacak makineler ve özellikleri
Makine Cinsi
Adet
Gücü
Kırıcılı Ekskavatör
Yükleyici
Damperli Kamyon
Beton Mikseri
Beton Pompası
200
1.250
2.000
200
200
140 (HP)
120 (HP)
110 (HP)
85(HP)
85(HP)
Çalışma Süresi
(1 gün 24 saat çalışma)
4.800 saat
30.000 saat
48.000 saat
4.800 saat
4.800 saat
Tablo 63:Motorinin Özellikleri
Özellikler
Kıvam
Tip
Renk
Yoğunluk(150C-Gr/Cm3)
Viskozite(380c)
Akma Noktası(00c)
Atomizasyon Sıcaklığı(00c)
Pompalama Sıcaklığı(00c)
Karbon Artıkları(%)
Kükürt(%)
Oksijen-Azot(%)
Hidrojen(%)
Karbon(%)
Su ve Çökelti(%)
Kül(%)
Isı Değeri(Kcal /Lt)
Motorin
Çok Akıcı
Damıtılmış
Amber
0,8654
2,68
-18
Atmosferik
Atmosferik
Eser
0,4-0,7
0,2
12,7
86,4
Eser
Eser
9,387
(Kaynak: Hava Kirliliği Kontrol ve Denetim, Kimya Müh. Odası, Mayıs, 1991)
Sahada çalışacak iş makineleri için gerekli motorin ihtiyacı yaklaşık;
(140x4.800x0,18) + (120x30.000x0,18) + (110x48.000x0,18) + (85x4.800x0,18) +
(85x4.800x0,18) = 1.866.240 lt/gün (tüm araçların toplam çalışma süresi bir günde 92.400
saat) Buna göre mesai saatlerinde 1 aracın ortalama harcayacağı yakıt miktarı: 20,4
lt/saat’dir.
Sahada iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu olacaktır.
Araçlardan oluşacak kirlenmenin birim değerleri aşağıda verilmiştir.
224
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 64: Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (gr/lt)
KİRLETİCİ
DİESEL(gr/lt)
Karbonmonoksit
Hidrokarbonlar
Azot Oksitler
Kükürt Oksitler
Toz
9,7
29
36
6,5
18,0
(Kaynak: Hava Kirliliğinin Ve Kontrolünün Esasları, 1991)
Tablo 65: Bir iş makinesinden kaynaklı egzoz gazı emisyonu
Karbon monoksit 9,7gr/lt x 20,4 lt/saat x 0,8654 /1.000 = 0,171 kg/saat
Hidrokarbonlar
29 gr/lt x 20,4 lt/saat x 0,8654 /1.000 = 0,511 kg/saat
Azot Oksitler
Kükürt Oksitler
Toz
6,5gr/lt x 20,4 lt/saat x 0,8654 /1.000 = 0,114 kg/saat
Proje kapsamında 08.08.2009 Tarih ve 27190 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren “Egzoz Gazı Emisyon Kontrolü Yönetmeliği”nin;
İkinci Bölüm Egzoz Gazı Emisyon Ölümleri, Egzoz Gazı Emisyon Ölçümü Yaptırma
Periyotları;
MADDE 6 – (1) Taşıtlar, Ek-1 de belirtilen sınıflar esas alınmak kaydıyla cinslerine,
kullanılma amaç ve şekillerine uygun olarak aşağıda belirtilen periyotlarda egzoz gazı
emisyon ölçümüne tabi tutulur:
a) Hususi otomobiller ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir.
b) Resmi otomobiller ilk iki yaş sonunda ve devamında yılda bir.
c) Diğer motorlu taşıtlar ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir.
ç) Trafikte seyreden tüm motorlu taşıtlar on yaş sonunda yılda bir.
(2) Taşıtın trafiğe çıkışından sonraki muafiyet süresinin bitim tarihinden itibaren bir ay
içerisinde egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırılması zorunludur. Takip eden emisyon ölçümleri
ise taşıtın trafiğe çıkış tarihi esas alınarak uygulanır.
Hükümleri ile;
225
NİHAİ ÇED RAPORU
Üçüncü Bölüm, Yükümlülükler, Motorlu Kara Taşıt İşleteninin Yükümlülüğü;
MADDE 12 – (1) Çevre Kanununun Ek 4 üncü maddesi uyarınca, motorlu kara taşıt
sahibi, taşıtının egzoz gazı emisyon ölçümlerini 6 ncı maddede belirtilen periyotlarda
yaptırmak ve taşıtının egzoz gazı emisyonlarının 7 nci maddede belirtilen sınır değerlere
uygun olmasını sağlamakla yükümlüdür.
(2) Ölçüm yaptırması gereken periyota ait egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan
motorlu taşıt sahibine soruşturma zamanaşımı da dikkate alınarak, Çevre Kanununun 20 nci
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen idari para cezası uygulanır.
(3) Egzoz gazı emisyon ölçümü sonucu sınır değerlere uygun çıkmayan taşıt sahibi,
taşıtının gerekli bakımını yaptırmak ve bu Yönetmelikle belirlenen standartları sağlamakla
yükümlüdür.
(4) Taşıt sahibi egzoz gazı emisyon ölçüm pulunun ilgili bölüme yapıştırıldığı motorlu
taşıt egzoz gazı emisyon ruhsatını taşıtında bulundurmak ve istenildiğinde ölçüm sonucunu
belgeleyen çıktıyla birlikte denetim yetkilisine ibraz etmek zorundadır. Egzoz gazı emisyon
ölçümlerinin devamının takibi amacıyla ruhsatın, üzerinde egzoz gazı emisyon ölçüm pulu
yapıştırma yeri dolana kadar tahrifat olmaksızın saklanması ve denetimlerde ibraz edilmesi
zorunludur; hükümlerine titizlikle uyulacak ve araçların periyodik bakımları yapılacaktır.
Ayrıca inşaat ve işletme aşamasında 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı (16.08.2011
Tarihli ve 28027 Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre
Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince emisyon
konulu çevre izini alınacaktır.
4.7.
Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler
4.7.1. İnşaat ve İşletme Aşaması İçin İlave Araç Yükü (araç cinsi ve sayısı
şeklinde detaylandırılarak % artış olarak hesaplanması ve güncel trafik hacim
haritasının ilgili kesiminin rapora eklenmesi)
İnşaat Aşaması için İlave Araç Yükü
Havalimanının inşaat aşamasında çalışan personelin taşınmasının ve proje için
gerekli olan malzemenin (dolgu, beton, demir vb.) proje alanına nakledilmesinin mevcut trafik
yüküne etkisi olacaktır. Bu bağlamda inşaat aşamasında günlük 1.500 adet kamyon (kamyon
+ römork + transmikser vb.) 500 adet otomobil ve 600 adet orta yüklü ticari taşıtın proje
alanına giriş çıkış yapacağı öngörülmektedir. Proje kapsamında çalışacak olan 2.000 adet
kamyonun 1.500 adetinin malzeme sirkülasyonu yapması, geri kalan 500 kamyonun alandan
ayrılmadan arazi düzenleme ve dolgu çalışmasında kullanılması planlanmıştır. Taşımalar
esnasında D010 Hasdal-Kemerburgaz Yolu ve Tayakadın-İhsaniye karayolu kullanılacaktır.
Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı Ulaşım ve Maliyet
Etütleri Şubesi Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim
Haritası (2011) Şekil-36'da, D010 Karayolundaki trafik hacmi Tablo-66’da verilmiştir.
226
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 36: Proje alanı trafik yükü haritası
(Kaynak:http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionDocuments/KGMdocuments/Trafik/trafikhacimha
ritasi/trafikhacim2011.pdf)
Tablo 66:D010 Karayolu Trafik Hacim Bilgileri
ARAÇ TÜRÜ
Otomobil
Orta Yüklü Ticari Taşıt
Otobüs
Kamyon
Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork
Toplam
KEMERBURGAZHASDAL
KARAYOLU
31.924
1.597
192
5.303
3.495
42.511
TAYAKADINİHSANİYE
KARAYOLU
1.591
125
7
3.085
1.934
6.742
Projenin inşaat aşamasında 500 araç/günlük (gidiş-dönüş) taşıt yükü, taşıtlar iki
karayolundan da geçeceği için ayrı olarak hesaplama yapılmıştır.
Buna göre; her bir karayolunun trafik yüküne 2.600 araç/gün eklenmiş olacaktır. D010
Kemerburgaz-Hasdal Karayolunun toplam taşıt hacmi 42.511 taşıt/gün olup, projenin inşaat
aşamasında 45.111 taşıt/gün olacaktır. Bu durumda inşaat aşamasında D010 KemerburgazHasdal karayolunun mevcut taşıt hacmi %6,11 oranında artacaktır. Bununla beraber D010
Tayakadın-İhsaniye Karayolunun toplam taşıt hacmi 6.742 taşıt/gün olup, projenin inşaat
aşamasında 9.342 taşıt/gün olacaktır. Bu durumda inşaat aşamasında D010 Tayakadınİhsaniye karayolunun mevcut taşıt hacmi %38,56 oranında artacaktır.
227
NİHAİ ÇED RAPORU
İnşaat ve işletme aşamasında malzemelerin taşınması sırasında karayollarına zarar
verilmemesi için azami derecede özen gösterilecektir. Zarar verilmesi durumunda zarar,
Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde T.C. Ulaştırma, Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün havalimanının yapım
ihalesini verdiği yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır.
Projeden kaynaklı oluşacak trafik yüküne karşı, nakliye aşamasında kullanılacak
yolların yoğun olmadığı dönemlerde trafiğe çıkılacak ve trafiğe çıkan her tür araca hız, yük
sınırlaması getirilecek, sürücülerin trafik kurallarına uyması sağlanacaktır.
Taşıma faaliyetleri sırasında ve şantiyeye giriş-çıkışlarda 2918 sayılı Trafik
Kanunu’nun ilgili maddelerine ve 25.02.2004 tarih ve 25384 sayılı Karayolu Taşıma
Yönetmeliği ve aynı yönetmelikte 08.09.2004 tarih 25577 sayılı değişikliğe, 18.07.1997 tarih
ve 23053 sayılı Karayolları Trafik Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir.
İşletme Aşaması için İlave Araç Yükü
Havalimanının işletme aşamasındaki kapasitesi 150.000.000 yolcu/yıl’dır. Günlük
yolcu kapasitesinin ise yaklaşık 411.000 yolcu olacağı öngörülmektedir. Buna göre; işletme
aşamasında havalimanına yolcu taşıma için yaklaşık 2.000 adet orta yüklü ticari taşıtın ve
ortalama 100.000’e yakın otomobilin havalimanına giriş-çıkış yapması öngörülmektedir.
güzergahının proje alanının güneyine kaydırılması planlanmaktadır. Bu hususta Karayolları
1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir. Proje
kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6’da sunulan Sentez Haritası’nda gösterilmiştir.
Haritadan da görüleceği üzere proje alanının güneyinden geçen yollara ilave olarak proje
alanı batı sınırından geçen ve proje alanına kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun açılması
planlanmaktadır.
228
NİHAİ ÇED RAPORU
PROJE ALANI
Şekil 37: Kuzey Marmara Otoyolu Güzergahı
Projenin işletme aşamasında 102.000 araç/günlük (gidiş-dönüş) taşıt yüküne neden
olacağı öngörülmektedir. Ancak söz konusu taşıt yükü Kuzey Marmara Otoyolu ve
Kemerburgaz-Hasdal karayolu arasında eşit olarak dağılacağı öngörüsü ile her bir
karayoluna etkisinin 51.000 araç/gün olacağı tahmin edilmektedir. Kuzey Marmara Otoyolu
ile ilgili olarak trafik yükü belli olmadığından hesaplamalar yalnızca D010 KemerburgazHasdal karayolu için verilmiştir.
Buna göre; karayolunun trafik yüküne 51.000 araç/gün eklenmiş olacaktır. D010
Kemerburgaz-Hasdal Karayolunun toplam taşıt hacmi 42.511 taşıt/gün olup, projenin işletme
aşamasında 93.511 taşıt/gün olacaktır. Bu durumda işletme aşamasında D010 KemerburgazHasdal karayolunun mevcut taşıt hacmi %120 oranında artacaktır
229
NİHAİ ÇED RAPORU
4.7.2. Proje Nedeniyle Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları,
Değişiklik Yapılacak Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut
Duruma Etkisi
Projenin inşa aşamasında nakliye yolu olarak proje alanının güneyinden geçen D010
Hasdal -Kemerburgaz Yolu, proje alanının güneydoğusunda geçen E80 İstanbul Çevre Yolu,
proje alanının içinden geçen Tayakadın-İhsaniye karayolu, proje alanının batısında geçen
D020 Örcünlü - Oklalalı yolu ve D69 Çatalca -İstanbul yolu, D 100 E-5 Karayolu
kullanılacaktır. Proje alanı sınırları içerisinde ise stabilize yollar kullanılacaktır.
Projenin işletme aşamasında ise, D010 Kemerburgaz-Hasdal karayoluna ilaveten
proje alanının güneyinden (Odayeri Mevkii) geçirilmesi planlanan Kuzey Marmara Otoyolu ile
havalimanı içerisinde yeni yapılması planlanan yolları kullanacaktır. Havalimanına giriş için
Havalimanı Ana Yaklaşma Yolu, Tali Yaklaşma Yolu ve Giriş Nizamiye Yolları olmak üzere
toplam 18 giriş-çıkış noktası yapılması planlanmaktadır. Ayrıca proje alanının içerisinden
geçen Tayakadın- İhsaniye karayolu güzergahının proje alanının güneyine kaydırılması
planlanmaktadır. Bu hususta Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler
bu doğrultuda yürütülecektir. Proje kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6’da
sunulan Sentez Haritası’nda gösterilmiştir. Haritadan da görüleceği üzere proje alanının
güneyinden geçen yollara ilave olarak proje alanı batı sınırından geçen ve proje alanına
kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun açılması planlanmaktadır.
Yukarıda da bahsedildiği üzere proje sahasının, ihalesi yapılmış ve proje yapım
çalışmaları devam etmekte olan "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Geçişi Dahil) l.Etap”
projesine cephesi bulunmaktadır. Ayrıca proje sahasının içinden 020-06 kontrol kesim
numaralı (Saray-Çatalca), (020-05/569-01) DYA-Hasdal Devlet Yolu geçirilecektir.
Bahse konu proje alanı içerisinde kalacak olan 020-06 kontrol kesim numaralı (SarayÇatalca), (020-05/569-01) DYA-Hasdal Devlet Yolu ile ilgili güzergah değişikliği yapılması
durumunda Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü İle yapılacak protokol çerçevesinde gerekli
işlemler yapılacaktır.
Yeni yol projesi, proje sahibi olan T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından yapılarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğüne
onaylattırılacak, Karayolları kontrolünde ve Karayolları Teknik Şartnamesine uygun olarak yol
yapımı sağlanacak ve gerekli finansman proje sahibi tarafından karşılanacaktır.
230
NİHAİ ÇED RAPORU
mevkiinden geçerek proje alanının güneyinden uzanmaktadır. Ek-6A’da görüldüğü gibi
olacaktır.
Tayakadın-İhsaniye Yolu 11. (K-01 Kavşağı) ve 23. Km’ler (K-11 İhsaniye Kavşağı)
arasında deplase edilecektir. Söz konusu yol Hasdal Kavşağı-Kemerburgaz- YassıörenÇatalca Devlet yolu projesinin bir kısmında yer almaktadır. Konu ile ilgili olarak Karayolları
Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne
başvuruda bulunularak bu hususun ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep edilmiştir. Ek32’de sunulan İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nden alınan yazıya göre söz konusu
yolun 1993 yılında yatırım programına alınması nedeniyle ÇED Yönetmeliğinin Geçici 3.
Maddesine göre değerlendirildiği bildirilmiştir. Buna göre söz konusu devlet yolu ÇED
kapsamından muaf tutulmuştur. Söz konusu havalimanı projesinin Nihai kararı alındıktan
sonra deplase edilecek yol ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğüne üst yazı ile başvurularak ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep
edilecektir.
4.7.3. İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi'nin "Kuzey Marmara Otoyolu (3.
Boğaz Geçişi Dahil) Projesi" İle Etkileşimi (Karayolları Genel Müdürlüğü'nün uygun
görüşünün ÇED Raporuna eklenmesi)
Proje sahasının, ihalesi yapılmış ve proje yapım çalışmaları devam etmekte olan
"Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Geçişi Dahil) l.Etap” projesine cephesi bulunmaktadır.
Söz konusu proje güzergâhı Ek-6’da sunulan Sentez Haritasında da görüldüğü üzere proje
alanının güneyinde hemen sınırından geçecektir.
yürütülecektir. Çalışmalar yürütülürken gerektiği takdirde yol deplasmanları yapılacak
protokol çerçevesinde gerçekleştirilecektir.
231
NİHAİ ÇED RAPORU
sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ve Karayolları Genel
Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-30 ve Ek-31).
mevkiinden geçerek proje alanının güneyinden uzanmaktadır. Ek-6A’da da görüldüğü gibi
olacaktır.
4.7.4. Yapım ve İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp
Yapılmayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita
Üzerinde Gösterimi
Projenin inşaat aşamasında D010 Kemerburgaz-Hasdal karayolu ve D010
Tayakadın-İhsaniye karayolu kullanılacak olup, havalimanı şantiye alanı içerisinde stabilize
yollar kullanılacaktır. Bu aşamada stabilize yolların mevcut karayollarına bağlantısı
sağlanacaktır.
toplam 18 giriş-çıkış noktası yapılması planlanmaktadır.
Proje alanı içerisinde kalan (Mevcut D010 Tayakadın-İhsaniye karayolu) ve/veya
proje aşamasında olup havalimanı sınırları içerisinden geçirilmesi planlanan yollarla ilgili
olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokoller çerçevesinde gerekli işlemler
yapılarak, proje alanı güzergâhlarında değişiklik yapılabilecektir.
Proje kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6’da sunulan Sentez Haritası’nda
gösterilmiştir. Haritadan da görüleceği üzere proje alanının güneyinden geçen yollara ilave
olarak proje alanı batı sınırından geçen ve proje alanına kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun
açılması planlanmaktadır.
232
NİHAİ ÇED RAPORU
4.7.5. Mevcut Karayollarında Meydana Gelebilecek Zararlar ve Alınacak
Önlemler
Havalimanına ulaşım için kullanılması planlanan mevcut ve yeni yapılacak tüm yollar
ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü alınacak, projelendirme ve
yapım çalışmaları süresince de koordineli olarak çalışmalar yürütülecektir. Çalışmalar
yürütülürken yapılacak protokol esas alınacaktır.
İnşaat ve işletme aşamasında malzemelerin taşınması sırasında karayollarına zarar
verilmemesi için azami derecede özen gösterilecektir. Zarar verilmesi durumunda zarar,
Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde T.C. Ulaştırma, Denizcilik
ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün havalimanının yapım
ihalesini verdiği yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır.
İnşaat ve işletme esnasında mevcut yollara direkt olarak bağlantı yapılması veya yeni
yolların açılması halinde Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünden görüş alınarak geçiş yolu izin
belgesi başvurusunda bulunulacaktır.
İnşaat aşamasında kullanılacak malzeme ocakları ve nakil güzergâhları
belirlendikten sonra Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü’nden görüş alınacak ve belirtilen
hususlar doğrultusunda hareket edilecektir.
Tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması esnasında "Tehlikeli
Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik" hükümlerine uyulacaktır.
İnşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak karayolunda malzemelerin vs.
taşınmasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun
ve yönetmeliklere uyulacaktır.
Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlanmasında
"Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik" hükümlerine ve
Karayolu Kamulaştırma Sınırı çekme payı mesafe şartlarına uyulacaktır.
4.7.6. Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek Faaliyetler ve
Alınacak Önlemler
İnşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak karayoluna giriş ve çıkışlarda trafik
güvenliği açısından her türlü önlem Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşleri
doğrultusunda T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel
Müdürlüğünün havalimanının yapım ihalesini verdiği yatırımcı firma tarafından alınacak ve
sorumluluk ilgili kuruma ait olacaktır. Ayrıca yolun trafik güvenliğini etkileyecek her türlü
çalışmadan proje sahibi sorumlu olacaktır.
233
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat ve işletme aşamasında, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü sorumluluk
alanında yer alan Otoyol ve Devlet Yollarının kullanımının söz konusu olması halinde, 2918
sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 65. maddesi hükümlerine ve Karayolları Trafik
Yönetmeliği’nin 128. maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık şartlarına ve tonaja uygun
olarak taşıma yapılacak, trafik ve yol güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek önleyici tüm
tedbirler alınacaktır.
4.8.
Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Şiddetli Yağış Olması Durumunda
Yüzey Drenajı Olumsuzluklarına Karşı Gerekli Yüzey Drenaj Önlemleri
Proje kapsamında proje alanı ve etki alanı çevresinde şiddetli yağış sonucu birikmesi
muhtemel yağmur suları DSİ drenaj kanallarına bağlanması planlanmaktadır. Yağmur suyu
kanallarının DSİ drenaj kanallarına bağlanması hususunda DSİ 14. Bölge Müdürlüğü’nden
gerekli izinler alınacak ve gerekli çalışmalar koordineli yürütülecektir.
Ayrıca projenin inşası sırasında proje kapsamındaki tesislere ait sanat yapılarının
taşkınlardan korunması ile ilgili önlemler de 09.09.2006 Tarih ve 26284 Sayı ile yürürlüğe
giren "Dere Yatakları ve Taşkınlar' adı ile yayımlanan 2006/27 no'lu Başbakanlık
Genelgesine uyulacaktır.
4.9.
Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri
Proje sahası içindeki tarım alanları gen olarak Tayakadın ve Yeniköy bölgesinde
yoğunlaşmaktadır. Tarım arazilerinin korunması ve kullanılması dair yönetmeliğe göre proje
sahası içindeki tarım alanları;
Mutlak Tarım Arazileri: Bitkisel üretimde topografyanın fiziksel, kimyasal ve biyolojik
özelliklerinin kombinasyonu ve yöre ortalamasında ürün alınabilmesi için sınırlayıcı olmayan,
topoğrafik sınırlamaları yok veya çok az olan, ülkenin tarımsal üretiminde ülkesel ve bölgesel
veya yerel önemi nedeniyle tarımda kalması gereken, hâlihazır tarımsal üretimde kullanılan
veya bu amaçla kullanıma elverişli arazilerdir.
Sulu Tarım Arazileri: Devlet yatırımları ile sulamaya açılmış veya sulama projesi
kapsamında olan arazilerdir.
Kuru
kapsamında
arazilerdir.
Kuru
kapsamında
arazilerdir.
Tarım Arazileri: Halen devlete yatırımları ile su/anmayan veya sulama projesi
olmayan, bitki ve su ihtiyacının sadece doğal yağışlarla karşılanabildiği
Tarım Arazileri: Halen devlete yatırımları ile su/anmayan veya sulama projesi
olmayan, bitki ve su ihtiyacının sadece doğal yağışlarla karşılanabildiği
Marjinal Tarım Arazileri: Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ve dikili tarım
arazileri dışında kalan, toprak ve topoğrafik sınırlamaları nedeniyle üzerinde sadece
geleneksel toprak işlemeli tarımın yapıldığı, yerel önemi olan ve kullanım kararlarının yerel
ihtiyaçlara göre belirlendiği arazidir.
234
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında kalan tarım alanlarının kullanılması ile taşınmazların
kamulaştırması yapılırken tarım gelir kayıpları göz önüne alınarak kamulaştırma bedelleri
belirlenecektir. Tarım arazilerin daralmasını bağlı olarak tarımsal gelir oranlarında bir miktar
azalma görülecektir.
Projenin tarım alanlarına ve tarımsal faaliyetlere etkilerini en aza indirgemek için
gerekli tedbirler alınacaktır. İnşaat aşamasında ortaya çıkan tozların, yakın çevrede bulunan
tarım arazilerine zarar vermemesi için, proje alanı düzenli olarak arozözlerle sulanacak ve
proje alanına malzeme taşınması sırasında kamyonların üstü branda ile örtülecek ve proje
sahası içindeki kamyonlara hız sınırlandırması getirtilecektir.
4342 sayılı Mera Kanunu Kapsamında, 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi
1.Fıkrasında yer alan " Tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu kanunda
gösterilenden başka şekilde yararlanılamaz." Hükmü gereğince İstanbul Bölgesi
3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan köylerde bulunan mera, yaylak, kışlak
ve umuma ait çayır ve otlak alanları ile harman yeri, sıvat yeri, eyrek yeri ve panayır gibi
kamu orta mallan hakkında Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 4342
sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1 .Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince İl Mera
Komisyonu Başkanlığından Tahsis Amacı Değişikliği talebinde bulunulacaktır. Söz konusu
yatırıma ait proje sahası içinde bulunan mera parselleri hakkında ilgili Bakanlık tarafından
4342 sayılı Mera Kanunu 14.maddesi hükümleri gereğince usulüne uygun vasıf değişikliği
yapılıp taşınmazlar Hazine adına tescili yapılmadan iş ve işlemlere başlanılmayacaktır.
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Kapsamında; İstanbul Bölgesi
3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan köylerden Yeniköy Köyünde Marjinal
ve Mutlak Tarım arazileri bulunduğu tespit edilmiştir. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanununun 13, Maddesi (d) Bendi kapsamında Mutlak Tarım Arazileri için
"arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile
Bakanlık tarafından izin verilebilir." Marjinal Tarım Arazileri için ise "toprak koruma projelerine
uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir." Hükümleri yer
almaktadır. Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin
Tüzük de yer alan "Tarım arazilerinin amaç dışı kullanım talepleri için arazinin en az 1/10.000
ölçekli kadastral haritası veya krokisi, üzerinde arazinin yeri işaretli ve koordinat gösteren
1/25.000 ölçekli haritası, mülkiyet durumunu gösteren belgeyle birlikte söz konusu arazinin
mücavir alan sınırları içerisinde olması durumunda belediyelere, mücavir alan sınırları
dışında olması durumunda ise il özel idarelerine veya diğer plan yapma yetkisine sahip
kuruluşlara başvuru yapılacaktır.
235
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu başvurular ilgili kuruluşlar tarafından il müdürlüğüne intikal ettirilir." Hükmüne göre,
5403 sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması için Ulaştırma Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı tarafından İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne
başvurulacak ve parsellerin Tarım Dışı Amaçla Kullanımının uygun bulunması durumunda
söz konusu alanlar 3. Havalimanı Projesi kapsamında değerlendirilecektir.
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında söz konusu projenin yürütülmesi ve
sonraki aşamalarda, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Su Ürünleri Yönetmeliği hükümlerine
uyulacaktır.
İnşaat aşamasındaki faaliyetlerden kaynaklı tarım arazilerin
durumunda söz konusu zarar yüklenici firma tarafından karşılanacaktır.
zarar
görmesi
Proje kapsamında 08.06.2010 Tarih ve 27605 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Toprak Kirliliği Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair
Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Projenin inşaat aşamasında çıkması muhtemel hafriyat toprağı, atık veya herhangi bir
malzeme (beton, taş vb.) orman alanlarına, tarım alanlarına dökülmeyecektir.
4.10.
Orman Alanlarına Etkiler ve Alınacak Önlemler
Proje alanı toplam 76.500.000 m2 alan kapsamaktadır. Havaalanı projesi İstanbul
6.172 hektardır.
Ormanları yer almaktadır. Belgrad Ormanlarının en batı ucu olan bu ormanlar Arnavutköy'ün
doğudaki açık alan yüzünü oluşturan ve içerisinde maden ocakları sonucu oluşmuş geçici su
birikintilerinin de bulunduğu geniş bir alandır. Bu alanın çeperi; kuzeyde Karadeniz koridoru,
güneyde Başakşehir -Sultanbeyli, batıda Sazlıbosna Çiftliği ile Arnavutköy merkez, doğuda
ise parçası olduğu Eyüp orman koridoru ile çevrilidir. Aynı zamanda 3. Köprü ulaşım koridoru
da bu ormanlarının içerisinden geçerek orman alanını kuzey güney yönünde ikiye
bölmektedir.
236
NİHAİ ÇED RAPORU
taşımaktadır.
kazandıran, yağmur suları ile dolan yapay maden ocağı geçici su birikintileri mevcuttur. Bu
su birikintilerinin bazıları tamamen kurumuştur veya doldurulmuştur. Ayrıca bu geçici su
birikintileri içme suyu rezervi olarak kullanılmamakta ve tekil olarak çalışmaktadırlar yani
birbirlerine bağlı herhangi bir su sistemi ağı oluşturmamaktadırlar.
potansiyeline sahip çok katmanlı orman peyzajına, maden ocaklarına, büyüklü küçüklü geçici
su birikintilerine, mesire alanına ve rüzgar güllerine sahiptir. İçerisinde kentsel peyzaj
bulunmamakta fakat Arnavutköy merkeze, Tayakadın ve Baklalı köyüne doğal bir açık alan
yüzü vermektedir.
Konu ile ilgili İstanbul Orman Bölge Müdürlüğünden inceleme değerlendirme formu,
meşcere haritası ve orman kadastro haritası temin edilmiş ve rapor eklerinde
4.10.1. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak Önlemler
Proje alanı toplam 76.500.000 m2 alan kapsamaktadır. Havaalanı projesi İstanbul
6.172 hektardır.
237
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat aşamasında çıkması muhtemel hafriyat toprağı, atık veya herhangi bir
malzeme (beton, taş vb.) orman alanlarına dökülmeyecektir.
4.10.2. Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler
Faaliyet alanı ve çevresinin büyük oranda orman alanı içinde bulunmasından dolayı
alanda ve çevresinde olabilecek bir yangın ihtimaline karşı tesiste inşaat ve işletme
aşamasında kazma, kürek, yangın müdahale araçları ve yangın söndürme aletleri
bulundurulacaktır. Herhangi bir nedenle yangın çıkması durumunda ilk müdahale çalışanlar
tarafından yapılacaktır.
Orman yangınlarının çıkışını anında tespit edip, haber vermek maksadı ile bölgede
birçok yangın gözetleme kule ve kulübeleri tesis edilmiştir. Telli ya da telsiz irtibatı bulunan
bu kulübelerde gece gündüz görevli elemanlar bulunmaktadır. Gerek yangın gözetleme
kulelerinde ve gerekse herhangi bir yerden haber alınan orman yangınlarına karşı öncelikle o
yangına en yakın yerdeki orman yangınları söndürme ekipleri sevk edilmektedir.
Projenin inşaat ve işletme aşamasında orman yangınlarına karşı alınacak önlemler
1. Projenin inşaat aşamasında olabilecek yangınları engellemek için Çalışan personel
Orman yangınları konusunda bilgilendirilecektir.
2. Kullanılacak malzemelerin cinsine ve risk içeriğine dikkat edilerek uygun şartlarda
korunaklı depolanacaktır.
3. Olası orman yangınlarının önlenmesi için, proje alanında ve yakınında uyarıcı
levhalar görünebilir yerlerde bulundurulacaktır.
4. İşletme Müdürlükleri tarafından hazırlanmış bulunan yangın söndürme planlarında
belirtilen tedbirlerin eksiksiz alınmasının sağlanması, plan gereği yangına hassas
noktalara konmak üzere teşkil edilecek Yangın İlk Müdahale Ekipleri elemanlarının
seçilmesinde azami hassasiyet gösterilecektir.
5. Ormanlık alanda çıkacak yangınlar çeşidi ve büyüklüğü ne olursa olsun, mutlaka
6831 Sayılı yasanın ilgili maddesi ve buna dayalı olarak düzenlenen Bakanlar
Kurulunca çıkarılan 10.09.1976 gün ve 7/12520 sayılı Yönetmelik hükümleri
gereğince eksiksiz olarak ve en kısa zamanda ilgili mercilere bildirilecektir.
6. Yanan orman sahaları; işgal edilmemesi için, mutlaka emniyet altına alınacaktır.
7. Personelinin orman yangınlarına karşı her an hassas, koordineli bir çalışma düzeni
içinde olmaları, yangın tehlikesi karşısında bütün imkanların ve kaynakların en uygun
şekilde harekete geçirilmesi sağlanacaktır.
238
NİHAİ ÇED RAPORU
4.10.3. Orman Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka
Alanlara Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması
Proje alanı toplam 76.500.000 m2 alan kapsamaktadır. Proje alanının arazi
kullanımlarına göre 6.172 hektarı orman arazisidir. Proje alanında Maritima çamı, fıstıkçamı,
kızılçam, karaçam, meşe, gürgen, dışbudak, ıhlamur, akçaağaç ve sedir ağaçları yer
almaktadır.
Faaliyet alanında MDya, MDya3, MGna, Ma, Ma3, BDy, OT, Su, Z, İs, Ot-Oc,
MÇkbc3, MÇkc3, Çmc3, MGnab3, Mab3, Mbc3, Yaab3, Çfab3, ÇfMGnc3, Çkc3, ÇkMc3,
Faaliyet alanı çok geniş bir sahayı kapsadığından Bozuk orman (kapalılığı 0-%10 ), 1
A çağında olan (0-8 cm ) meşcerelerden MDya ,Ma, Ma3 gibi sürgünden gelen meşe
meşçerelerinin orman idaresince kesilerek piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı, c
çağında ki (20-35,9 cm )çapındaki karaçam ve kızılçam Meşçerelerinin Orman İdaresince
kesilerek piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
verecektir.
239
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında orman alanındaki ağaçların bir kısmının kesilmesi ve bir kısmının
da taşınarak başka alanlara dikilmesi ile ilgili olarak İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü ile
koordineli çalışılacak olup, inşaat aşamasından önce bir çalışma programı oluşturularak
kesilecek ve taşınacak ağaçlar belirlenerek çalışmalar koordineli olarak yürütülecektir.
4.11. Projenin ÇED Yönetmeliği'nin EK-5 Listesinde Belirtilen Hassas Alanlara Etkileri
ve Alınacak Önlemler
beslenmemektedir. Toplam 660 hektar alan kaplayan bu geçici su birikintilerinin ortalama
derinliği 3 m olup, en derini 12-13 m derinlikte olan Kulakçayırıdır. En küçük su birikinti alanı
1.697 m2, en büyük su birikinti alanı olan Kulakçayırı ise yaklaşık 953.000 m2 alan
kaplamaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay geçici su birikintilerinin suları, kullanma ve
sulama suyu olarak kullanılacaktır. Daha sonra hafriyat ve dolgu malzemesi ile
Proje sahasına kuzeybatıda 2,5 km mesafede Terkos Gölü yer almaktadır. Terkos
Gölü’nün inşaat aşamasında oluşacak toz ve egzoz emisyonlarından olumsuz
etkilenmesi beklenilmemektedir. Fakat sahadaki insani faaliyetler ve çalışacak iş
makinelerinden kaynaklı oluşacak gürültü nedeniyle alana gelen kuş sayısında azalma
olabilecektir. Ayrıca projeden kaynaklı alanda oluşacak araç trafiği ve uçak trafiğinden
kaynaklı egzoz gazı emisyonlarının göle etkisi Bölüm 4.15.5'de irdelenmiştir.
240
NİHAİ ÇED RAPORU
Ayrıca projenin inşaat aşamasında alanda bulunan akarsuların yataklarının tahrip
edilmesi sonucu proje alanı sınırının 2,5 km batısındaki Terkos Gölü, proje alanı sınırının 12
km güney doğusundaki Alibey Barajı ve planlama aşaması devam eden proje alanı sınırının
9 km güney doğusundaki Pirinççi Barajının su toplama miktarlarında azalma ve yüzeysel
akışlarla kirlilik yüklerinde artma beklenmesinden dolayı proje etki alanı proje alanı
merkezinden itibaren 12 km çaplı bir çemberi içine alacak şekilde belirlenmiştir.
Projenin işletme aşamasında çalışacak personel ve yolcu, araç trafiğinden
kaynaklı insani faaliyetler ve uçak iniş ve kalkış faaliyetlerinden dolayı alana gelen kuş
sayısında azalma olabilecektir. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında kuş sayımları
yapılacaktır.
4.12. İnşaat ve İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak
Önlemler
Proje faaliyet alanı içerisinde bulunan bitki türleri ve bitkisel toprak inşaat
aşamasında ortadan kalkacaktır. Bitkisel toprak, inşaat aşamasından sonra peyzaj
çalışmalarında tekrar kullanılmak üzere depo alanlarında biriktirilecektir. Böylece verimli olan
bitkisel toprağın kaybı önlenecektir. Proje alanı bölgesinde tarımsal faaliyetler yapılmaktadır.
Proje alanı ve yakın çevresinde mevcut bitki türlerinin tespiti için, literatür çalışmaları
esnasında habitat özelliğine bağlı olarak, proje alanı ve yakın çevresinde bulunması
muhtemel bazı endemik bitki türleri tespit edilmiştir (Bkz. Tablo-43).
Bunlar Erysimum degenianum, Erysimum aznavourii Onosma bornmuelleri, Dianthus
cibrarius (Karanfil), Silene sangaria Trifolium pachycalyx, Ferulago thirkeana, Cirsium
polycephalum, Centaurea kilaea, Geropogon hybridus, Taraxacum pseudobrachyglossum,
Tripleurospermum conoclinium Lamium purpureum var. aznavourii, Sideritis romana subsp.
romana, Thymus aznavouri, Allium rhodopeum subsp. turcicum (Soğan), Colchicum
lingulatum subsp. rigescens, Verbascum bithynicum (Sığır kuyruğu) türleridir. Söz konusu
türler İstanbul il bazında ve komşu birkaç ilde görülen, geniş yayılışlı endemik türlerdir.
çalışması yapılacaktır. Raporda belirtilen yöreye özgü ve koruma altına alınması gereken
flora türleri tespit edilecek ve tohumları toplanarak gen bankasında saklanacaktır. Gen
241
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanındaki floristik yapıda yer alan bitkiler arasında, CITES (Nesli tehlikede olan
hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin sözleşme) Sözleşmesine göre koruma
altına alınan ve ticareti yasaklanan bitki türleri bulunmamaktadır.
İnşaat öncesinde uzman bir ekip tarafından sahada yapılacak çalışmalar sonucunda,
bölgede mevcut fauna türlerinin korunması için alınması gereken tedbirler her bir türe göre
belirlenecek ve uygulanacaktır. Yapılacak çalışmalar sonucunda alınması gereken ilave
tedbir ve önerilere uyulacaktır.
İnşaat aşamasından önce proje alanı içerisinde bulunan hareketli fauna elemanları
rahatsız edilerek bölgeden göçü sağlanacaktır. İnşaata başlanmadan önce görsel kontrol
yapılarak ortamda bulunan fauna türlerinin yerleri tespit edilerek, bu türlerin zarar görmemesi
için kendiliğinden kaçmalarına izin verilecek veya uygun donanım ve yöntemler ile inşaat
alanı dışarısına çıkarılacaktır.
İşletme aşamasında ise proje etki alanındaki fauna türleri; uçakların havalimanına iniş
ve kalkış yaptıkları sırada jet-motorlarından kaynaklı meydana gelecek gürültüden
habitatlarını terk ederek daha uygun yaşam ortamlarına geçeceklerdir. Bu türler bölgede
kozmopolit (geniş yayılımlı) türlerdir.
Fauna türleri arasında Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3’e göre kesin koruma altında
olan türler vardır. Bu türlerle ilgili olarak Bern Sözleşmesi koruma tedbirlerine ve bu
sözleşmedeki 6. ve 7. Madde hükümlerine uyulacaktır.
Bunlar;
1- Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri ile ilgili olarak;
• Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri,
• Üreme ve dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek,
• Yabani faunayı bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde özellikle üreme,
geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek,
• Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu
yumurtaları alıkoymak,
• Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır.
2- Korunan fauna türleri ile ilgili olarak;
• Kapalı av mevsimleri ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esaslara,
• Yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun
durumlarda geçici veya bölgesel yasaklamaya,
• Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde
bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde
düzenlenmesi hususlarına uyulacaktır.
242
NİHAİ ÇED RAPORU
Projenin inşaat ve işletme aşamasında Bern Sözleşmesi, 4915 sayılı Kara Avcılığı
Kanunu ve Yönetmeliklerine ve diğer ulusal ve uluslararası sözleşme hükümlerine ve Orman
ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün 07.06.2012 Tarih
ve 28316 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 2012-2013 Av Dönemi
Merkez Av Komisyonu Kararı hükümlerine uyulacaktır.
4.13.
Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş-Uçak Çarpışma Riski ve Alınacak Önlemler
Batı Palearktik diye adlandırılan ve Avrupa, Türkiye, Orta-Doğu ve Kuzey Afrika’yı
içeren bölgede 4 ana göç yolu olduğu bilinmektedir. Bu yolların 2 tanesi Türkiye’den
geçmektedir.
Türkiye, Avrupa ve Asya kıtaları arasındaki geçit konumu, diğer taraftan da Afrika’ya
açılan kapı üzerinde olması sebebiyle, özellikle kuşlar için oldukça önemli bir konumdadır.
Farklı Avrupa ülkelerinde kuluçkaya yatan kuş türleri, kışlamak için Anadolu’nun kışları sıcak
geçen güney bölgelerine, batıdan Marmara bölgesi (İstanbul boğazı), Kafkasya’dan Artvin,
Borçka ve Çoruh vadisinden yayılarak özellikle Akyatan lagünü üzerinden Afrika’ya yol alır.
Göçmen kuş türleri genellikle gündüz, sürü halinde ve karadan, bilinen bazı sabit
koridorları kullanarak yüksek irtifada göç ederler. Daha küçük kuşlar ise gündüz
ve/veya gece aktif olarak yani kanat çırparak göç ederler.
Göçmen kuşların bir kısmı, kıtalar arasındaki göçlerini gerçekleştirmek için sadece
karalar üzerinde oluşan sıcak hava akımlarını (termaller) kullanarak yol alırlar. İri gövdeli,
leylek, pelikan, yırtıcı kuşlar gibi gruplar, süzülen göçmen kuşlar olarak nitelendirilirler.
Süzülen göçmen kuşlar Avrupa ve Afrika arasından göç ederken Akdeniz'i doğrudan
geçmek üzere İstanbul Boğazı, Doğu Karadeniz Kıyıları ve Cebelitarık üzerinde, az sayıda
da İtalya ve Yunanistan üzerinden geçerler. Süzülen göçmen kuşların yoğunlaştıkları bu
coğrafi bölgelere dar boğazlar denir. Dünya üzerindeki bunun gibi darboğaz alanların
envanteri mevcuttur (Zalles ve Bildstein 2000). Türkiye'de 3 ana darboğaz göç alanı
bulunmaktadır. Bunlar İstanbul Boğazı, Çoruh Vadisi (Artvin) ve Belen Geçididir (Hatay).
Bunun dışında Ege adaları üzerinden ve Doğu Anadolu’dan geçen bazı rotalar olduğu bilinse
de bu konuda detaylı bir bilgi ve araştırma bulunmamaktadır. İstanbul ve Artvin
darboğazlarından geçtikten sonra Anadolu üzerinde kuşların daha geniş bir bölgede
yayıldıkları bilinse de Amanos Dağlarının yayılımı sebebiyle bu iki rota İskenderun
bölgesinde birleşmekte ve Amanosların en alçak geçit noktası olan Belen Geçidi’nde
yoğunlaşmaktadır (Bkz. Şekil-38).
Göç stratejisi ve rotaları türden türe farklılık gösterirken, boğazdan gelen göçer kuş
türlerine ilkbahar ve sonbahar’da rastlanır. Boğazlar üzerindeki göç eylül ayında başlamakla
birlikte, ekim ayında en yüksek düzeye ulaşır.
243
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 38: Türkiye’de Kuş Göç Yolları Haritası (www.dogaarastirmalari.org)
Sonbaharda Kuzey-batıda İstanbul boğazından ve Kuzeydoğuda Artvin-Borçka’daki
darboğazlardan geçen 200-400 bin süzülerek göç eden kuş, kışlama alanları olan Afrika’nın
değişik bölgelerine göç ederler. Bu kuşların önemli bir bölümü, Hatay’ın Belen geçidindeki
darboğazı kullanarak Orta-Doğu üzerinden geçerler. İlkbaharda kuşlar hemen hemen aynı
koridorları kullanarak kuzeydeki üreme bölgelerine geri dönerler.
Türkiye için Doğa Derneği'nin yürüttüğü çalışmaya göre göçmen kuşların
konakladığı “riskli bölgeler” şunlar: Beyşehir, Akşehir ve Eğridir gölleri yakınlarındaki sulak
bölgeler, Girdev Gölü, Olukköprü, Aksu ve Göksu Deltası, Dalaman sulak alanları, Dalyan
ve Güllük Deltası, Adana ve Hatay'da Akyatan, Kesik ve Tuzla gölleri, Yumurtalık Lagünü,
Büyük Menderes, Bafa Gölü ve İzmir'in sulak alanlarıdır. Proje alanı civarında ise
kuşların yoğun olarak konakladığı kayda değer büyüklükte sadece Terkos gölü yer
almaktadır.
244
NİHAİ ÇED RAPORU
aşamasında kuş sayımları yapılması ile birlikte hazırlanabilecektir. Alanın kuş göç yolları
ve kuş-uçak çarpmaları açısından değerlendirilebilmesi ve tebir önerilerinin geliştirilebilmesi
aşamasında kuş sayımları yapılması ile birlikte hazırlanabilecektir.
Kuş uçak çarpışmaları en çok iniş esnasında, uçakların yaklaşım şemasında son 13
km’de gerçekleşmektedir (Bkz. Şekil-39 Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması).
245
NİHAİ ÇED RAPORU
Şekil 39: Hatay Havaalanı Yaklaşım Şeması
Kuş uçak çarpışma riskini minimize etmek için Amerika’nın New York JFK uluslararası
hava alanında özel eğitimli yırtıcı kuşlar (15 adet şahin) ve buna ek olarak fişek ateşleniyor
ve Alman pointer av köpekleri daha büyük kuşları kaçırması için serbest bırakılmaktadır. Son
yıllarda ise sonik ve ultrasonik cihazlar geliştirilmiştir. 01.12.2003 Tarihinde (değişiklik.
02.10.2012) yayımlanan Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü Hava Alanları
Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele Yönergesinde Kuş- uçak çarpışmasını önlemek içi yapılması
gereken çalışmalar;
Genel esaslar
Kuşla mücadele faaliyetlerinde, öncelikle hava alanı ve çevresindeki kuş türlerinin ve
mümkünse tahmini sayılarının tespitiyle (yoğun kuş aktivitesi bulunan hava alanlarında
ekolojik çalışma yapılması tavsiye edilir), bölgesel özellikler bağlamında kuşları çeken
etkenlerin belirlenmesi ve bunların giderilmesine yönelik işlemlerin belirlenmesi ve
uygulanması gerekir.
Ayrıca, hava alanının bulunduğu bölge özellikleri dikkate alınarak, bölgedeki kuş göçü
faaliyetleri hakkındaki bilgilerin de temin edilerek, göç mevsimleri öncesinde, uçuş ve can
emniyetini olumsuz etkileyebilecek yoğun kuş aktivitesinin önlenmesi yönünde gerekli
hazırlıklar yapılmalıdır.
246
NİHAİ ÇED RAPORU
Kuş çekici etkenler ve önlemler
Kuşlar, çok genel ifadeyle, hava alanı sahalarına beslenmek (yiyecek, su vb.) ve yuva
yaparak belli bir dönemi (veya tüm yaşamını) geçirmek üzere gelirler. Öte yandan, kuşların
mevsimlik göç güzergahında bulunan hava alanlarında, göç dönemlerinde yoğun bir kuş
aktivitesi olacaktır.
Kuşları hava alanlarına çekmesi muhtemel etkenler aşağıda gösterilmiştir.
• Yiyecek kaynakları
• Su kaynakları
• Tarım alanları
• Çöp yığınları
• Bitki türleri
Kuş çeken bu unsurların ortadan kaldırılması/giderilmesi için alınabilecek önlemler
aşağıdadır.
• Kuşları çeken yiyecek, içecek, vb. kaynaklar ortadan kaldırılmalıdır.
• Kuşların; fare, köstebek, solucan, örümcek ve her çeşit böcekle beslendiği dikkate
alınarak, hava alanı sahalarında otla mücadele ve temizlik faaliyetleri, Hava Alanları PAT
Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi doğrultusunda, titizlikle yürütülmelidir.
• Otla mücadele faaliyetlerinde, bölgesel zirai ve veterinerlik kuruluşlarının işbirliği ve
desteği sağlanarak, kuşlara besin teşkil edecek toprak altı canlıların aşırı yoğunlaşmalarını
önleyici uygulamalar yapılmalıdır.
• Çimenler uzun bırakılmamalıdır.
• Kuşların diğer beslenme kaynakları bitkiler (tarımsal ürünler, meyve vb.) olduğundan
hareketle, özellikle yoğun kuş aktivitesinin görüldüğü hava alanları sınırları içerisinde tarımsal
faaliyetlerden kaçınılması, meyve veren ağaçların yetiştirilmemesi gereklidir.
• Su havuzları, su birikintileri, bataklık araziler, yok edilmeli, kurutulmalı, pis su
akıntılarının üzeri mutlaka kapatılmalıdır. Drenaj kanalları sürekli kontrol edilerek,
tıkanmalara anında müdahale edilmelidir. Buralar, besin özelliği taşıyan bitki ve yosun
türlerinden arındırılmalıdır.
• Yukarıda belirtilen işlemler yapılırken, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlanarak, bölgenin
ekolojik dengesi üzerinde olumsuz etki yaratabilecek gelişmelerden kaçınılmalıdır.
• Kuşların barınma ve yuva yapabilecekleri yerler tespit edilmeli, yuvalanmaya müsait
eski terk edilmiş bina ve kalıntılar kaldırılmalıdır.
247
NİHAİ ÇED RAPORU
• İkram hizmetleri bina ve tesislerinin (açık alanlardaki restoran, kafeterya vb. dahil)
temizliği sürekli denetlenmeli ve kuş çekici unsurların giderilmesi sağlanmalıdır.
• Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli, çöplerin
açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde hava alanı dışındaki çöp
sözleşmelerde, kurum ve kuruluşlara yer tahsislerinde ve denetlenmelerde, bu hükümler göz
önünde bulundurulmalıdır.
• Hava alanı yakın çevresindeki (alçalma ve tırmanma satıhları altı dahil) diğer kurum
ve kuruluşlarla temasa geçilerek, benzer önlemlerin alınması istenmeli, teşvik
edilmelidir.
Belediyelerle yakın işbirliği sağlanmalıdır.
• PAT sahaları ve yakın çevreleri kuşları çekici oluşumlardan tümüyle arındırılmalıdır.
• Hava alanlarında ağaçlandırma yapılırken, ağaçlar pist merkez hattından en az 150
m. uzağa dikilmeli, funda ve dikenli ağaçlar tercih edilmelidir.
248
NİHAİ ÇED RAPORU
Yapılacak işlemler
Göç mevsimleri başta olmak üzere pistler ve tırmanma/yaklaşma yüzeyleri kitlesel kuş
hareketleri yönünden meydan kontrol kulesi tarafından gözle ve dürbünle devamlı
gözlenerek, uçakların kalkış ve inişlerinden önce gerekli önlemler alınmalıdır. Uçuş kontrol
kulesi, gerek kendi gözetimi sonucunda ve gerekse pilot tarafından kendilerine bildirilen kuş
yığılmaları ihbarı olduğunda, Başmüdürlük/Müdürlük tarafından görevlendirilmiş birim
tarafından öncelikle, hangi mücadele yönteminin en etkin ve pratik olduğuna karar verilerek,
kümelenmeler hava alanı ise en hızlı şekilde mücadele işlemine başlanılmalıdır.
Ayrıca, pilot tarafından bildirilen veya gözlemlerle tespit edilen kuş tehlikesisin, gerek
muhabere araçları vasıtasıyla ve gerekse ATİS (Automatic Terminal Information Service )
aracılığıyla, yerde ve havada bulunan pilotlara haber verilmesi zorunludur.
Mücadele usulleri
Kuşların hava alanından uzaklaştırılması gereken durumlarda, uygulanabilecek
yöntemler aşağıdadır.
Sesle korkutma;
• LPG (gazlı) toplar
• Silah patlatma
• Tehlike sesleri,
- İnsan kulağının duyamayacağı frekansta kuş kaçırıcı ultrasonik sesler,
- İnsan kulağının duyabileceği frekansta, kuşların tehlike çağrılarını andıran sesler.
• Alarm sesleri,
• Diğer
Görüntüyle korkutma;
• Diğer kuş kaçırtıcı nesneler (maket, vb)
• Bayrak ve flamalar,
• Işıklar
• Diğer teknikler
249
NİHAİ ÇED RAPORU
Havalimanında Kuş-Uçak Çarpışma Riski Açısından Alınacak Tedbirler
Havalimanının kurulacağı bölge Kuş Göç Yolları üzerindedir. Bu alanda kuş
güneyinde İBB Odayeri Katı atık Düzenli Depolama Sahası ve yapılacak 3. Havalimanı
sahasını kapsayacak olup, kümülatif değerlendirme yapılacaktır. Yapılacak gözlem
sonuçlarına göre getirilecek tedbir ve öneriler uygulanacaktır. İki yıllık izleme neticesinde
ortaya çıkacak sonuca göre sürekli izleme programı oluşturulacak ve izlemeler yapılarak
izleme sonuçlarına göre gerekli tedbirler alınacaktır. Kuş gözlem raporları 6 aylık periyotlar
halinde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne sunulacaktır.
Hazırlanan bu rapor, Havalimanı işletmeye geçmeden önce Orman ve Su İşleri
Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne sunularak görüş alınacak ve
Bakanlık gerekli gördüğü takdirde havalimanına işletme ruhsatı verilmeden önce kuş gözlem
radarlarının kurulması gibi ek tedbirler isteyebilecektir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ek
tedbirler istemiş olması durumunda, bu ek tedbirler havalimanında uygulanacaktır.
Kuş gözlem radarları ile uzak mesafedeki kuşlar kaydedilebilmektedir. Böylece
kaydedilen kuşların sayısına göre uçakların kalkış yapıp yapamayacağı ya da kaçınması
gereken alanlar belirlenebilecektir. Böylece radar sistemiyle kuşların göç hareketleri takip
edilerek uçakların iniş ve kalkışının düzenlenmesi yapılabilinecektir.
İstanbul 3. Havalimanında;
-Pist çevresinde kuşları cezbedecek ortamlar (örn. belli boyda kesilmiş çimlerin veya
su birikintilerinin) ortadan kaldırılacak,
- Havalimanı çevresine iğne yapraklı ağaçlar dikilecek,
- Havalimanı yakınlarında çöplük kurulmasına izin verilmeyecektir.
4.14. Havalimanı Projesinin Alanda Bulunan Maden Sahaları İle İlgili Kaynak Kaybına
Yol Açıp Açmayacağı
haritası ve maden ruhsatları MİGEM kayıtları Ek-12, Ek-13’de sunulmuştur.
Söz konusu proje, gelişmekte olan ve Dünya’nın sayılı ticaret merkezlerinden biri
haline gelen İstanbul ili için oldukça önemli bir yatırımdır. Bu yatırımın hayata geçmesiyle
gerek uluslararası siyasal, gerekse uluslararası ticaret alanlarında çok daha fazla söz hakkı
elde edeceğimiz açıktır. Yatırımın hayata geçmesiyle sadece bölge halkı ve İstanbul ili için
değil, tüm ülke siyasal ve ekonomik anlamda büyük kazanç sağlayacaktır.
250
NİHAİ ÇED RAPORU
Hızla büyüyen ve gelişen Türkiye’nin en önemli ve en büyük şehri olan İstanbul, gerek
ticari anlamda gerekse hızla artan nüfusu ve buna bağlı olarak artan yerleşim yerleri
nedeniyle alternatif alan arayışı içerisine girilmiştir. Projenin yapılması planlanan alanda
denize yakın oluşu, bu büyüklükte bir proje alanı için kamulaştırma maliyetinin oldukça düşük
olması, şehir merkezine yakın olması ve Atatürk Havalimanının güncel kapasiteyi
karşılayamaması en önemli unsurlar arasındadır. Proje alanının seçilmesinde en önemli
etkenler bunlardır.
Proje alanı ve çevresinde çok sayıda maden sahası bulunmasına karşın 6 adedi aktif
olarak işletilmektedir. Havaalanı projesi hammadde olarak kaynak kaybına yol açacaktır
ancak havaalanı projesinin gerçekleşmesi ile ülke ve bölge ekonomisine katkısı, maden
sahalarının ekonomik katkısından kat ve kat fazla olacaktır. Ayrıca Ulaştıra Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün 27.07.2012 Tarih ve 117016
Sayılı yazısı ile Maden İşleri Genel Müdürlüğüne havalimanı sahası altında bulunan ruhsat
sahalarında görünür rezervin etkilenip etkilenmediği, işletme izin alanı ile çakışıp çakışmadığı
ve ruhsat sahalarında yapılacak madencilik faaliyetlerini engelleyip engellemeyeceğinin
tespiti talep edilmiştir. Bu talebe istinaden Maden İşleri Genel Müdürlüğünün 13.09.2012
Tarih ve 4538 Sayılı Oluru ile görevlendirilen heyetçe işletme ruhsatlı sahalarda kaynak
kaybı olacağı tespiti yapılmıştır. Kararın Kurul tarafından verilmesi yönünde Maden İşleri
Genel Müdürlüğünün 07.12.2012 tarih ve 8343 sayılı Olur'u alınmıştır. Kurul tarafından karar
verilmesine mesnet olacak şekilde çakışmalı durumda bulunan Sicil:603, S:1573, S:663,
S:69607, S:72478, S:32161, S:20051200, S:20051204, S:20054860 (1. Grup sahalar) / (2.
Grup sahalar) S:433, S:1350, S:1518, S:722, S:3018, S:9970, S:45896, S:200703735,
S:200710397 sayılı işletme maden ruhsatlarının yatırım giderlerine esas verilen raporların
incelenerek söz konusu sahalarda gerekli tespitin yapılması için Maden İşleri Genel
Müdürlüğünün 13.02.2013 tarih ve 828 sayılı Olur'ları ile görevlendirilen heyet mahallinde
tetkik işini yaparak mahallinde tetkik raporlarını tevdi etmiş olup, halen işlemleri devam
etmektedir.
3. Havalimanı Projesinin kaynak kaybı hususundaki işlemlerin neticelenmesi Kurul
kararı ile sonuçlandırılacağından Maden İşleri Genel Müdürlüğünün Kurul Kararı çıkmadan iş
ve işlemlere başlanılmayacaktır. Çıkacak Kurul kararına uyulacaktır.
251
4.15.
NİHAİ ÇED RAPORU
Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler
4.15.1. Proje Alanı ve Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek
Etkilerin Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Kirlilik İzleme Programı
Oluşturulması
alınacaktır. Proje alanında uzun yıllardır devam eden kömür ocakları faaliyetleri sonucu
oluşmuş çukurlarda yağmur sularının dolmasıyla oluşan büyüklü ve küçüklü geçici su
birikintileri yer almaktadır. Bu su birikintileri herhangi bir akarsu veya devamlı su kaynağı ile
beslenmemektedir. Proje inşaat aşamasında bu yapay geçici su birikintilerinin suları,
konusu dereler arazi düzenleme çalışmaları sırasında tahrip edilecektir. 09.04.2013 tarihinde
gerçekleştirilen 1. İnceleme Değerlendirme Komisyonu Toplantısı için Devlet Su İşleri Genel
Müdürlüğü "Projenin inşası sırasında söz konusu tesise ait sanat yapılarının taşkınlardan
korunması ile ilgili önlemler de 09 Eylül 2006 tarih ve 26284 sayı ile yürürlüğe giren Dere
Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 no"Iu Başbakanlık Genelgesine uyulmasnı
ve uygulama planı esnasında DSİ 14. Bölge Müdürlüğünün görüşleri alınarak Dere yatakları
ile ilgili düzenlemelerin koordineli bir biçimde yapılması" görüşü verilmiştir. Söz konusu görüş
doğrultusunda alandaki dereler ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar
yürütülerek gerekli izinler ve tedbirler alınacak ve 09 Eylül 2006 tarih ve 26284 sayı ile
yürürlüğe giren Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 no"Iu Başbakanlık
Genelgesine uyulacaktır. Ayrıca topografik değişimler neticesinde yüzeysel akışlarla içme
suyu kaynaklarının kirlenmesinin önüne geçilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
Çatalca Platosunda başlıca akarsular; Istranca, Karasu, Çakıl, Sazlıdere, Nazlıdere,
Nakkaş, Alibey, Kağıthane dereleri ve kollarıdır. Kocaeli Yarımadası’nda ise Riva, Türknil,
Kabakoz, Göksu ve Yeşilçay (Ağva Deresi) önemli akarsulardır.
İstanbul Boğazı gibi meydana gelmiş olan bu akarsu vadileri genelde V şekilli, genç
çentik vadilerdir. Bu genç vadilerin bir kısmının önü setlenerek baraj göllerine ve göletlere
dönüştürülmüştür. İstanbul İl sınırları içinde bulunan çok sayıdaki akarsu ve dere, içme suyu
amaçlı olarak yararlanılan birçok su toplama havzasını beslemektedir. Bu havzalar; Avrupa
Yakası’nda Alibey, Terkos, Sazlıdere ve Büyükçekmece Barajları’dır.
Terkos Gölü (41,7 km2), Küçükçekmece Gölü (16,6 km2) ve Büyükçekmece Gölü
(27.5 km2) Çatalca Yarımadası üzerinde yer alan doğal göllerdir. Eski birer koya karşılık
gelen bu göller, rüzgar ve dalga-akıntı işlemesi neticesinde oluşmuş kıyı kordonları ile
denizle ilişkileri kesilerek birer kıyı setti gölüne dönüşmüştür.
252
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanının batısında bulunan ve yaklaşık 2,5 km uzaklıkta bulunan Terkos gölü
İstanbul’un yaklaşık 40 km kuzeybatısında en derin noktası -5.00 m olan bir göldür. 1883
yılında Istranca Deresinin Terkos Gölü kenarından Karadeniz’e açılan ağzı bir regülatörle
kapatılarak göl kotu +3,25 m’ye yükseltilerek İstanbul’un içme ve kullanma suyu için bir
kaynak olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1972 yılında kapaklı bir regülatör yapılarak en
yüksek kotu +4.50 m’ye çıkarılmıştır. Aynı zamanda Terkos barajı Istranca derelerinden
gelen sular için depo vazifesi görmektedir.
Terkos Gölü’nü besleyen Ormanlı, Sivas ve Çiftlik derelerinde göl su seviyesinin
yükselmesi ve çekilmesi sonucu oluşan bataklık alanlar daimi sulak alanlardır. Oluşturduğu
ekolojik ortam, muhtelif bitkiler için özel yaşam alanı niteliğindedir. Aynı zamanda çeşitli dere
balıklarının yaşadığı ve göçmen kuşların konakladığı doğal ortamdır.
Tablo 67: İstanbul İli Su Kaynaklarının Biriktirme Hacmi, Su Miktarı ve Doluluk oranları
Barajın Adı
Azami Biriktirme Mevcut Su miktarı
Hacmi (milyon m3)
(milyon m3)
1 Elmalı
10
9
2 Terkos
162
100
3 Alibeyköy
34
8
4 Ömerli
235
77
5 Darlık
108
36
6 Büyükçekmece
149
25
7 Sazlıdere
89
26
8 Istrancalar (Düzdere, Kuzuludere,
6
2
Büyükdere, Elmalıdere, Sultanbahçedere)
9 Kazandere
17
4
10 Pabuçdere
59
13
Toplam
869
300
Doluluk
oranı %
93
61
24
33
33
17
30
30
23
22
35
Suların kirlenmesi her türlü insan faaliyetlerinden kaynaklanabilir ve bu faaliyetler
potansiyel olarak su kaynaklarını tehdit etmektedir. Temel ekonomik sektör olan tarımın ilkel
yöntemlerle yapılması sırasında bile hayvan atıkları suda besin zenginleşmesine yol açarak
kirliliğe neden olmakta yada erozyon yoluyla kirlenme gerçekleşmektedir. Günümüzde
teknolojinin gelişmesi, nüfus artışı gibi etkenlerden dolayı su kaynakları olan dereler, göller
ve yeraltı suları aşırı kirlenmeye maruz kalmaktadır. Yerleşim yerlerinin ve fabrikaların atık
suları derelere, göllere veya denizlere verilmektedir.
Su belli bir düzeyde ve nitelikteki kirlenmenin üstesinden gelebilmektedir. Suya
bırakılan organik kirleticiler, suda bulunan bakterilerin ve erimiş oksijenin (Biyolojik Oksijen
İhtiyacı, BOI) etkisiyle biyokimyasal ayrışmaya uğramaktadır.
253
NİHAİ ÇED RAPORU
Mineralizasyon denilen bu olay suyun kalitesinin bozulmadan sürebilmesini sağlayan
doğal bir etkileşimdir. Ancak kirletici türlerinin giderek artması, kirleticinin özyapısının
değişmesi, nüfus yığılmaları ile kullanılan kirletici miktarının yükselmesi, mineralizasyonu
etkisiz duruma getirmektedir. Özellikle zararlı ve tehlikeli atıklar olarak nitelendirilen inorganik
ve radyoaktif maddeler bu açıdan bakıldığında yeni bir boyut oluşturmuşlardır. Havada
ortaya çıkan kirlenme ve toprak kirliliği de suyun doğal dolanımı nedeniyle su kaynaklarını
etkilemektedir. Bu nedenle su kirliliği yalnızca kirleticilerin doğrudan suya bırakılmasıyla
değil, dolaylı olarak, yani hidrolojik devreyle de oluşmaktadır.
İstanbul İl sınırları dahilinde büyük kapasiteli akarsular bulunmamakla birlikte içme ve
kullanma suyu temin edilen havzaları besleyen veya kent çevresindeki denizlerle sonlanan
birçok dere mevcuttur. İstanbul’da bulunan dereler birçok noktada açık kanalizasyon kabul
edilerek sanayi ve yerleşimlerin atıksularının deşarj ortamı olmaktadır. Bu deşarjlar bazı
noktalarda kontrollü bir şekilde ön arıtma veya arıtma tesislerinde arıtılan atıksuların deşarj
edilmesi şeklinde bazı noktalarda ise izinsiz ve kaçak deşarjlar ve kentsel kanalizasyonun
doğrudan deşarjı şeklinde olmaktadır.
Son 50 yıllık hızlı ve plansız kentleşmeden su havzaları önemli ölçüde etkilenmiş ve
yer yer yoğun konut ve sanayi alanlarıyla işgal edilerek; amacı içme ve kullanma suyu
sağlamak olması gereken bu doğal ortamlar, önemli ölçüde tahrip edilmiştir. Barındırdıkları
nüfus büyüklükleri açısından, en başta Ömerli, Elmalı ve Büyükçekmece havzaları gelmekte,
Sazlıdere, Alibey ve Terkos havzaları onları takip etmektedir. Nüfus büyüklüklerinin havza
alanlarına oranlanarak listelenmesi halinde, başta Elmalı, Alibey, Sazlıdere ve Ömerli
Havzaları gelmektedir. Geriye kalan Büyükçekmece, Terkos ve Darlık Havzaları; kente daha
uzak olmaları nedeniyle, önemli ölçüde korunmuşlardır. Günümüzde İstanbul kentinin
genişlemesiyle; başta Büyükçekmece Havzası olmak üzere, Terkos Havza’sında da
yapılaşma baskısı hissedilmeye başlanmıştır.
Ayrıca projenin inşaat aşamasında alanda bulunan akarsuların yataklarının tahrip
edilmesi sonucu proje alanı sınırının 2,5 km batısındaki Terkos Gölü, proje alanı sınırının 12
km güney doğusundaki Alibey Barajı ve planlama aşaması devam eden proje alanı sınırının
9 km güney doğusundaki Pirinççi Barajının su toplama miktarlarında azalma ve yüzeysel
akışlarla kirlilik yüklerinde artma beklenmesinden dolayı proje etki alanı proje alanı
merkezinden itibaren 12 km çaplı bir çemberi içine alacak şekilde belirlenmiştir.
254
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu kapsamda yapılması planlanan 3. Havalimanı projesi kapsamında bölgede
meydana gelecek nüfus yoğunluğu ve sanayileşme yüzeysel su kirliliğine sebep olabilecektir.
Uçuşların ve araçların uzun dönemde su kalitesine etkilerinin değerlendirilebilmesi ve
ileride yapılacak izleme çalışmalarına altlık oluşturulması için projenin etrafında bulunan
yüzeysel su kaynaklarına (Terkos Gölü, Alibeyköy barajı ve planlama aşaması devam eden
Pirinççi Barajı) olabilecek kirletici etkilerinin izlenebilmesi için 09.04.2013 tarihinde yapılan
İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1. Toplantısı sonucu komisyonca belirlenen 3 aylık
izleme programı aralıklarında su kaynaklarından Yetkili Laboratuvarlar tarafından Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği - Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Standardına göre alınacak
su numunelerinin analizleri yapılacaktır. Ayrıca Pirinççi Barajı ve Alibeyköy Barajını
beseleyen derelerden 6 ayda 1'er adet numune alınarak izleme formu ekinde DSİ Genel
Müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.
Projeden etkilenen ve etkilenmesi muhtemel olan tüm su kaynaklarında 29.06.2012
Tarih ve 28338 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İçme Suyu Elde Edilen
Veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik parametreleri ve
30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel
Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo-5 göre yapılacaktır. Ayrıca kıyı ve geçiş sularının
etkilenme durumu da göz önüne alınarak adı geçen yönetmeliğin Ek-6 Tablo 7.1 ve Ek-7
Tablo 9 parametrelerine göre inşaat iş ve işlemlerine başlamadan önce, inşaat ve işletme
aşamalarında izleme yapılarak; bulguları, sonuçları ve yorumları Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27527 Sayı ile değişik) “Su
numaralı rapora ait olan Göl Suyu (Terkos Gölü) Numunesinin analiz sonuçları rapor
eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-29).
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27527 Tarih ile değişik) “Su
255
NİHAİ ÇED RAPORU
4.15.2. Durusu Baraj Gölü'nün Beslenme Havzasının Belirtilmesi ve Projenin
Havza Üzerine Etkilerinin İrdelenmesi
Proje alanının batısında ve yaklaşık 2,5 km uzaklıkta yer alan Durusu Gölü (Terkos),
İstanbul ilinin Avrupa yakasında bulunan bir göldür.
Terkos; İstanbul merkeze yaklaşık 40–50 km. uzaklıkta olup, 40’ 19’’ kuzey ve 28’ 32’’
doğu koordinatları arasında bulunan, lagün kökenli, az tuzlu bir göldür. Gölün denizden
yüksekliği +4,5 ile -1 metre arasındadır. Fındık Dere, Deli Yunus deresi ve çok sayıda kaynak
suyu ile beslenen Terkos’un, 39 km² su alanı vardır ve en derin yeri 11 metredir.
Terkos Gölü su potansiyeli ile İstanbul çevresindeki tatlı su rezervlerinin %22’sine
sahiptir. Şehir kullanım suyunun önemli bir bölümünü karşılamaktadır.
Yerkabuğunun şekillendiği dönemlerde Karadeniz’de bir koy iken günümüzde alçak
bir kumsalla denizden ayrılmış, içinde yüzlerce canlının barındığı bir göle dönüşmüştür.
Proje kapsamında hazırlanan ve ekte sunulan Havza ve İSKİ İsale Hatları Haritası’nda
belirtildiği üzere; su toplama alanı 736,2 km2, su alanı 39 km2 olan Terkos Gölü havzasını
besleyen 2 adet derenin yapılması planlanan inşaat çalışmaları sonucu bağlantısı
kesilecektir. Aynı zamanda Alibey Köy Havzasını besleyen 3 adet derenin de yapılması
planlanan inşaat çalışmaları sonucu ulaşımı kesilmiş olacaktır(Bkz. Ek-11). Söz konusu
derelerin tahrip edilmesi sonucu barajlarda su toplama miktarlarında azalma ve yüzeysel
akışlarla kirlilik yüklerinde artma beklenmektedir. Terkos gölü havzasını besleyen Ceko deresi
ve devamındaki adı Üstülük deresi olan dere ile Yeni köy deresinin bir kısmı ve Alibeyköy
havzasını besleyen Çıplak deresi, Malkoç deresi ile Çiftepınar deresi tahrip edilecektir.
Alandaki dereler ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek
gerekli izinler ve tedbirler alınacaktır. Konu ile ilgili inşaat ve işletme aşamalarında 30.11.2012
Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi
Yönetimi Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uyulacaktır.
4.15.3. Yeraltı Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak
Önlemlerin İrdelenmesi
Proje alanına en yakın yüzeysel su kaynağı yaklaşık 2,5 km batıdaki Terkos Gölü ile
proje alanı içerisinde uzun yıllardır devam eden kömür ocakları faaliyetleri sonucu oluşmuş
beslenmemektedir.
Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintilerinin suları, kullanma ve sulama suyu
olarak kullanılacaktır. Daha sonra hafriyat ve dolgu malzemesi ile doldurulacaktır. Dolayısıyla
sulak alan vasfını yitirecek olup, bu alanlar ve yakınlarındaki sucul yaşam ve canlı yaşam yok
olacaktır.
İşletme aşamasında gerekli olan içme ve kullanma suyunun ücreti karşılığında şehir
şebeke suyundan temin edilmesi planlanmaktadır.
256
NİHAİ ÇED RAPORU
alınacaktır.
İstanbul il sınırları içindeki akiferler “Taneli Ortam Akiferleri” ve “Kaya ortam akiferleri”
olarak iki grup altında toplanabilir.
Taneli ortam akiferleri Batı (Çatalca) yarımadasında geniş alanlarda yayılmakta olup
Kuvaterner alüvyonları, Neojen ve Paleojen kum ve çakıllar içinde oluşmuştur. Serbest ve
basınçlı akifer türünde olan bu akiferlerde açılan sığ ve orta derinlikteki sondajlarla
yararlanılmaktadır. Kirlenmeye açık olan bu akiferlerin su verimleri ve kaliteleri düşük ve orta
sınıfa girmektedir.
Kaya ortam akiferleri daha çok Doğu (Kocaeli) yarımadasında yaygındır. Birinci ve
ikinci jeolojik zaman dilimlerindeki kayaların çatlaklarının oluşturduğu akifer ortamlarıdır.
Özellikle Kuvarsit, Granit, Grovak vb silisli kayaçların çatlaklarından beslenen çok sayıda
kaynak (memba) bu tür akiferlerden beslenmektedir. Bunların ortak özelliği sertliklerinin
düşük, debilerinin de az oluşudur.
Avrupa yakasındaki kuyuların büyük bölümü İstanbul’un batısında, Haliç ile
Küçükçekmece Gölü arasında, tersiyer akiferde açılmıştır. Bu bölgede akifer yeryüzüne
çıkmaktadır ve kanalizasyon bağlantısı bulunmayan kentsel yapılaşmalardan ve gölün
doğusundaki büyük çöplükten sızan süzüntü sularından kaynaklanan kirlenme nedeniyle
önemli bir risk altındadır.
İSKİ’nin bu bölgedeki genel su temini kuyuları yüksek fekal koliform konsantrasyonları
nedeniyle yıllar içinde aşamalı olarak terk edilmiştir.
Çöp depolama alanlarından çıkan ve yağmurlu havalarda miktarı artan sızıntı suları
bazı bölgelerde yeraltı sularını kirletmektedir.
İstanbul da göçe bağlı hızlı nüfus artışı ve bunun yanında özellikle son 30 yılda
giderek hız kazanan plansız yerleşim, sanayileşme, bazı maden işletmeleri, atık alanları ve
arazi kullanımındaki yanlışlıklar aşırı su kirliğine sebep olmuştur.
Proje alanı konumu itibariyle Karadeniz ile sınır halindedir. Denize yakın akiferlerde,
akifere deniz suyunun girmesi ya da metamorfolojik şartlara bağlı olarak değişen atmosferik
çevrim içerisinde yeraltı sularının kirlenmesi doğal kirlenme sınıfına girmektedir. İstanbul’un
kıyı kesimindeki akiferler genellikle tuzlanmış veya tuzlanma sınırına yaklaşmıştır. Daha
önce yapılan araştırmalara göre, tuzlanma kuşağı Selimpaşa-Silivri-Tekirdağ’da 200-400 m.
derindedir. Kemerburgaz-Silivri arasındaki elektrik iletkenlik 200-3500 mikro siemens ve 2535 fr dolayındadır.
Bu kapsamda gerek inşaat gerekse işletme aşamalarında yeraltı sularına herhangi bir
müdahalede bulunulmayacak, kontrolsüz deşarj yapılmayacaktır.
257
NİHAİ ÇED RAPORU
Yeraltı suyunun kirlenmemesi amacıyla gerek inşaat gerekse işletme aşamasında
2872 Sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanun’a istinaden çıkarılmış her türlü yönetmelik
hükümlerine uyulacaktır. Bu kapsamda oluşması muhtemel atıkların düzgün depolanması ve
bertarafı sağlanarak yeraltı suyuna sızma ve buna bağlı olarak yeraltı suyunda meydana
gelecek olumsuz etkiler önlenecektir.
Ayrıca gerek inşaat gerekse işletme döneminde 13.02.2008 Tarih ve 26786 Sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27527 Tarih ile değişik)
“Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
4.15.4. Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama-Düzeltme
Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Topografyanın Değiştirilmesinin Terkos Gölü
Havzasındaki Dere Akış Güzergahlarını Etkileyerek Su Potansiyelini Eksiltip
Eksiltmeyeceğinin İrdelenmesi
Proje alanının batısında ve yaklaşık 2,5 km uzaklıkta yer alan Durusu Gölü (Terkos),
İstanbul ilinin Avrupa yakasında bulunan bir göldür.
Terkos; İstanbul merkeze yaklaşık 40–50 km. uzaklıkta olup, 40’ 19’’ kuzey ve 28’ 32’’
doğu koordinatları arasında bulunan, lagün kökenli, az tuzlu bir göldür. Gölün denizden
yüksekliği +4,5 ile -1 metre arasındadır. Fındık Dere, Deli Yunus deresi ve çok sayıda kaynak
suyu ile beslenen Terkos’un, 39 km² su alanı vardır ve en derin yeri 11 metredir.
Terkos Gölü su potansiyeli ile İstanbul çevresindeki tatlı su rezervlerinin %22’sine
sahiptir. Şehir kullanım suyunun önemli bir bölümünü karşılamaktadır.
Yerkabuğunun şekillendiği dönemlerde Karadeniz’de bir koy iken günümüzde alçak
bir kumsalla denizden ayrılmış, içinde yüzlerce canlının barındığı bir göle dönüşmüştür.
Proje kapsamında hazırlanan ve ekte sunulan Havza ve İSKİ İsale Hatları Haritası’nda
belirtildiği üzere; su toplama alanı 736,2 km2, su alanı 39 km2 olan Terkos Gölü havzasını
besleyen 2 adet derenin yapılması planlanan inşaat çalışmaları sonucu bağlantısı
kesilecektir. Aynı zamanda Alibey Köy Havzasını besleyen 3 adet derenin de yapılması
planlanan inşaat çalışmaları sonucu ulaşımı kesilmiş olacaktır(Bkz. Ek-11).
Bu kapsamda Terkos Gölü ve Alibeyköy Havzasındaki dere akış güzergahlarının
etkilenerek su potansiyelini eksilteceği öngörülmektedir.
258
NİHAİ ÇED RAPORU
4.15.5. Projenin Gerçekleşmesi İle Artacak Kara ve Hava Trafiği Neticesinde
Egzoz Emisyonlarının Su Kaynaklarına Etkilerinin, Bir Üniversite Bünyesinde Çevre
Mühendisliği Disiplini İçerisinde Bilimsel Temelli Bir Çalışma Yapılarak İncelenmesi
Kara Trafiğinden Kaynaklı Egzoz Gazı Emisyonları;
Havalimanının işletme aşamasındaki kapasitesi 150.000.000 yolcu/yıl’dır. Günlük
yolcu kapasitesinin ise yaklaşık 411.000 yolcu olacağı öngörülmektedir. Buna göre; işletme
aşamasında havalimanına yolcu taşıma için yaklaşık 2.000 adet orta yüklü ticari taşıtın ve
ortalama 100.000’e yakın otomobilin havalimanına giriş-çıkış yapması öngörülmektedir.
güzergahının proje alanının güneyine kaydırılması planlanmaktadır. Bu hususta Karayolları
1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir. Proje
kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6’da sunulan Sentez Haritası’nda gösterilmiştir.
Haritadan da görüleceği üzere proje alanının güneyinden geçen yollara ilave olarak proje
alanı batı sınırından geçen ve proje alanına kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun açılması
planlanmaktadır.
Söz konusu 102.000 adet günlük araç trafiğinin havaalanı ulaşım yollarını kullanacağı
ve araçların tamamının dizel olduğu varsayımı ile araçlardan oluşacak egzoz emisyonu
değerleri aşağıda hesaplanmıştır.
Tablo 68: Dizel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri (gr/lt)
KİRLETİCİ
DİESEL(gr/lt)
Karbonmonoksit
Azot Oksitler
Kükürt Oksitler
9,7
36
6,5
(Kaynak: Hava Kirliliğinin Ve Kontrolünün Esasları, 1991)
KİRLETİCİ
DİESEL(gr/lt)
Kadmiyum
Bakır
Krom
Nikel
Selenyum
Çinko
Kurşun
0,00803
1,36
0,04
0,056
0,00803
0,803
0,803
(Kaynak: Emission Inventory Guidebook, 1996, Sayfa B810-21ve B842-13)
Not: Diesel yakıt yoğunluğu 0,803 Kg/Lt alınmıştır
259
NİHAİ ÇED RAPORU
Bir araç hareket halinde iken ortalama olarak saat'te 10 lt yakıt tüketmektedir.
Tablo 69: Araçlardan kaynaklanacak kümülatif kirletici değerler
Karbon
monoksit
Azot Oksitler
102.000 araç x 9,7 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
8.563
kg/saat
102.000 araç x 36 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
30.894 kg/saat
Kükürt Oksitler 102.000 araç x 6,5 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
5.737
kg/saat
kg/saat
Kadmiyum
102.000 araç x 0,00803 gr/lt x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
7,08
Bakır
102.000 araç x 1,36 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
1200,4 kg/saat
Krom
102.000 araç x 0,04 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
35,30
kg/saat
Nikel
102.000 araç x 0,056 gr/lt
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
49,43
kg/saat
Selenyum
102.000 araç x 0,00803 gr/lt x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
7,08
kg/saat
Çinko
102.000 araç x 0,803 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
708,8
kg/saat
Kurşun
102.000 araç x 0,803 gr/lt
x
10 lt/saat x 0,8654 /1.000
708,8
kg/saat
x
Hava Araçları Trafiğinden Kaynaklı Egzoz Gazı Emisyonları;
(kaynak:http://www.mmfdergi.gazi.edu.tr/Number-2/343-352.pdf,
Gaz
Türbinli
Uçak
Motorlarında Kirletici Emisyonların İncelenmesi: İlker YILMAZ, Erciyes Üniversitesi, Sivil Havacılık
Yüksekokulu, Mustafa İLBAŞ: Gazi Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, 2012)
(kaynak:http://www.uted.org/dergi/2006/subat/ucaklardankaynaklanan.htm)
(kaynak:Gaseous and Particulate Emissions with Jet Engine Exhaust and Atmospheric
Pollution A.M. Starik Central Institute of Aviation Motors Aviamotornaya St., 2, Moscow, 111116,
Russia)
(Kaynak:IATA-International Air Transport Association, “Aviation &theEnvironment” Available
from: www.atag.org/files/AvEv-150311A.pdf)
Havacılık sektörü sürekli olarak gelişme göstermektedir. Buna paralel olarak hava
taşımacılığında önemli bir artış söz konusudur. Hava trafiğindeki artış uçak motorlarından
kaynaklanan kirletici emisyonları artırmaktadır. Yukarıda kaynağı verilen ve alıntı yapılan
çalışmada, yolcu taşımacılığı ve özel amaçlar için kullanılan farklı üretici firmaların turbofan
ve turbojet motorlarından kaynaklanan karbon monoksit (CO) emisyonları incelenmiştir.
Çalışmada, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) verileri kullanılarak motor
emisyonlarının yakıt akışı ve motor güç oranı ile değişimleri belirlenmiştir.
260
NİHAİ ÇED RAPORU
Tablo 70: Kullanılan motorlar ve işletme şartları
Kaynak: ICAO Engine Exhaust Emissions Data Bank. ICAO-9646-AN/943, International Civil Aviation
Organization. Montreal, Canada, 1st ed., 1995.
Uçak motorlarında yakıt akışı ve motor güç oranı ile değişimleri şu şekildedir; boşta
(%7), kalkış (%100 itme), tırmanış (%85) ve yaklaşım yani iniş (%30)'dur.
Hava trafiği neticesinde egzoz emisyonlarının su kaynaklarına etkilerinin
araştırılabilmesi için uçakların havalimanından kalkış ve iniş anındaki yakıt tüketiminin ve
zamanlamalarının ortalamaları alınarak güç (yakıt tüketimi) ve emisyon değerleri
hesaplamalarda kullanılmıştır. Uçakların kalkış ve iniş ortalaması için motor gücü olarak %85
değeri seçilmiştir.
Araştırmalar, teknolojinin gelişmesine rağmen hava trafiğindeki hızlı yükselişin kirliliği
de giderek arttırdığını göstermektedir. Uçak motorlarından çıkan zehirli gazlar çevre ve insan
sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Yolcu uçakları Jet A1 olarak adlandırılan
gaz yağının bir türevini kullanmaktadır. Dünya yakıt tüketiminin % 5-6'sı yolcu uçakları
tarafından gerçekleştirilmektedir. Yeni yolcu uçaklarında 100 kilometre mesafede yolcu
başına ortalama 3-3,5 litre yakıt harcanmaktadır. Eski uçaklarda ise bu oran 12 litreye
yükselmektedir. (Kaynak:Cebeci, U. “Uçaklar Daha Az Kirletecek”, Kasım 2003. Available from:
http://www.hurriyetim.com.tr/yazarlar/yazar/0,,authorid~41@sid~2@nvid~341239@tarih~2003-11-30m,00.asp)
Yapılan hesaplamalar yıllık 150.000.000 yolcu kapasitesi anında; günlük 102.000
kara aracı ve 1.370 adet uçaktan kaynaklanacak, yıllık kümülatif maksimum değerlere göre
hesaplanmıştır.
261
NİHAİ ÇED RAPORU
Dolayısıyla bir uçağın kalkış anında tam kapasite ile dolu olduğu ve ortalama yolcu
sayısının ortalama 300 kişi olduğu varsayımı ile kalkış ve iniş anında yakıt tüketimi;
300 kişi x 12 litre (Kalkış veya iniş anında yakıt tüketimin fazla olması) = 3.600 lt
Kerosen jet yakıtı öz kütlesi: 0,803 kg/lt (Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Kerosen)
0,803 kg/lt = m / 3.600 lt
m = 2.890,8 kg/lt (kalkış veya iniş anında yakıt tüketimi)
Bir günde alanı kullanacak uçak sayısı =1.370 adet uçak/gün
Uçaklardan kaynaklı egzoz gazı emisyonu;
1 kg Jet A1 yakıtının tam olarak yanması ile açığa çıkan emisyon değerleri aşağıda
verilmiştir.
Parametreler /
Güç Oranı
100%
NOx,
g/kg
36.4
CO,
g/kg
0.72
SOx,
g/kg
0.413
85%
22.9
11.3
0.401
30%
12
76.7
0.398
7%
8.7
105
0.390
(Kaynak:IATA-International Air Transport Association, “Aviation &theEnvironment” Available from:
www.atag.org/files/AvEv-150311A.pdf)
Cd
Cu
Cr
Ni
Se
Zn
Pb
g/lt
g/lt
g/lt
g/lt
g/lt
g/lt
g/lt
0,00803
1,36
0,04
0,056
0,00803
0,803
0,803
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) CO= 2.890,8 kg yakıt x 11,3 g/kg CO / 1.000 gr
= 32,6 kg CO
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) CO = 32,6 kg CO x 1.370 adet
uçak=44.662 kg CO
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Azotoksitler= 2.890,8 kg yakıt x 0,401 g/kg
azotoksit / 1.000 gr = 1,15 kg azotoksit
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük (iniş veya kalkış) Azotoksit = 1,15 kg azotoksit x
1.370 adet uçak=1.575,5 kg azotoksit
262
NİHAİ ÇED RAPORU
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) kükürtoksit= 2.890,8 kg yakıt x 22,9 g/kg
kükürtoksit / 1.000 gr = 66,1 kg kükürtoksit.
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) kükürtoksit = 66,1 kg kükürtoksit x
1.370 adet uçak=90.557 kg kükürtoksit
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Cd= 3.600 lt x 0,00803 g/lt Cd / 1.000 gr =
0,028 kg Cd
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Cd = 0,028 kg Cd x 1.370 adet
uçak=38,36 kg Cd
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Cu= 3.600 lt x 1,36 g/lt Cu / 1.000 gr = 4,89 kg
Cu
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Cu = 4,89 kg Cu x 1.370 adet
uçak=6.699 kg Cu
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Cr= 3.600 lt x 0,04 g/lt Cr / 1.000 gr = 0,144 kg
Cr
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Cr = 0,144 kg Cr x 1.370 adet
uçak=197,28 kg Cr
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Ni= 3.600 lt x 0,056 g/lt Ni / 1.000 gr = 0,2 kg Ni
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Ni = 0,2 kg Ni x 1.370 adet
uçak=274 kg Ni
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Se= 3.600 lt x 0,00803 g/lt Se / 1.000 gr =
0,028 kg Se
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Se = 0,028 kg Se x 1.370 adet
uçak=38,36 kg Se
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Zn= 3.600 lt x 0,803 g/lt Zn / 1.000 gr = 2,89 kg
Zn
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Zn = 2,89 kg Zn x 1.370 adet
uçak=3.959 kg Zn
Bir uçaktan kaynaklı (iniş veya kalkış) Pb= 3.600 lt x 0,803 g/lt Pb / 1.000 gr = 2,89 kg
Pb
Tüm Uçaklardan Kaynaklı Günlük(iniş veya kalkış) Pb = 2,89 kg Pb x 1.370 adet
uçak=3.959 kg Pb
263
NİHAİ ÇED RAPORU
Araçlardan ve uçaklardan kaynaklı toplam emisyon miktarları ise aşağıda verilmiştir;
Kirletici değer
Araçlardan
Uçaklardan
Karbon monoksit
8.563
44.662
Toplam
53.225 kg/saat
Azot Oksitler
30.894
1.575,5
32.469,5 kg/saat
Kükürt Oksitler
5.737
90.557
96.294 kg/saat
Kadmiyum
7,08
38,36
45,44 kg/saat
Bakır
1.200,4
6.699
7.899,4 kg/saat
Krom
35,30
197,28
232,58 kg/saat
Nikel
49,43
274
323,43 kg/saat
Selenyum
7,08
38,36
45,44 kg/saat
Çinko
708,8
3.959
4.667,8 kg/saat
Kurşun
708,8
3.959
4.667,8 kg/saat
Yapılan modelleme çalışması sonucuna göre, kurulması planlanan Havaalanından
kaynaklı oluşacak emisyonlar, tesis etki alanında yönetmelikte belirtilen sınır değerlerin
altında kalmaktadır. En yakın hassas alıcı bölgelerde de bu sınır değerler sağlanmaktadır.
Projeden kaynaklı olan emisyonlarda; inşaat aşamasında PM10 ve çöken toz
parametreleri için sınır değerleri sağlamaktadır. İşletme aşamasında kontrollü çalışma
koşulları için hesaplanan modellemeye göre sınır değerler sağlanmaktadır.
EK-25'de verilen model dağılım grafikleri irdelendiğinde; maksimum etkilerin proje
sahası içinde kaldığı, proje çevresinde yer alan Arnavutköy ve Eyüp ilçesindeki yerleşim
birimlerine ve Terkos Gölü mutlak koruma sınırına kadar, herhangi bir kırmızı leke içeren
alan içinde ve/veya sınır değeri aşan bir miktar/parametre içermediği görülmektedir. Dolayısı
ile yerleşim birimlerine, Terkos gölüne ve diğer su kaynaklarına herhangi bir ağır metal
tehdidi birinci derecede tehlike arz etmemektedir.
Ancak bu tip bilgisayar modelleri her ne kadar %95 doğruluk oranı ile çalışsa bile
sonuçta bir yazılım olduğu için, bu etkiler yapılacak ölçüm ve analizler ile kesin ve sürekli
olarak kontrol altında tutulması gerekmektedir. Kontrol ve denetim mekanizması ise ilgili
resmi kurum ve kuruluşlarca sağlanacaktır. Bu hususla ilgili olarak ÇED raporunda detaylı
olarak verilen izleme ve kontrol planları ve ilgili taahhütler ile yapılacaktır.
Egzoz emisyonlarının su kaynaklarına etkilerinin irdelendiği modelleme çalışması
hesap çıktısı ve verileri rapor eklerinde sunuluştur(Bkz.Ek-25).
264
NİHAİ ÇED RAPORU
4.16. Meteorolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve Alınacak
Önlemler
Meteorolojik parametreler uçuş emniyeti açısından çok büyük önem arz eder. Uçuş
emniyeti açısından önemli olan meteorolojik parametreler aşağıda verilmiştir.
1)Rüzgar Havanın yatay hareketi olarak adlandırılan rüzgar, uçuşa etki eden en
önemli faktörlerden birisidir. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi
yönde iner ve kalkarlar. Rüzgar, hava aracının hareket yönüyle bağlantılı olarak 3 isim
altında sınıflandırılabilir.
‐ Karşı rüzgar (ön rüzgar); hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen
rüzgardır.
‐ Yan rüzgar (cross wind) uçağın hareket ekseniyle belirli bir açı yapan rüzgar olarak
tarif edilebilir.
‐ Arka rüzgar, hava aracının hareket yönüne paralel esen rüzgardır.
Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi yönde iner ve
kalkarlar. Yanal rüzgarlardan ise etkilenirler. Yanal Rüzgar, rüzgarın piste dik olan
bileşkesidir. Uçak piste yaklaşırken burun istikameti yanal rüzgarın şiddetine bağlıdır.
Uçuşun içerisinde gerçekleştirildiği havanın hareketi, hava aracının hızını ve irtifasını
direkt olarak etkilemektedir. Rüzgarın hava aracına olan etkileri;
‐ Rüzgarın hızı, bir pisti ya da bir hava alanını belirli tiplerdeki hava araçları tarafından
kullanılamamasına yol açabilir.
‐ Özellikle hafif ya da orta ağırlıktaki hava araçlarına etki eden rüzgar, hava aracının
rotasından ayrılmasına ve dolayısıyla pilotun ve kontrolörlerin iş yüklerinin artmasına sebep
olabilir.
‐ Rüzgar hava aracının yer hızında önemli değişikliklere yol açabilir. Hava aracının
yer hızındaki değişiklik, uçuş süresini değiştirecektir
Atmosferde belirli iki nokta arasında rüzgarın hızında veya yönünde ya da her ikisinde
meydana gelen ani değişiklikler Rüzgar Kesmesi (Wind Shear) olarak tanımlanabilir.
Rüzgar Kesmesi (Wind Shear): Rüzgar sapması, dikey rüzgar kırılması ya da rüzgar
şir’i olarak da adlandırılan rüzgar kesmesi, rüzgarın yönünde ve şiddetinde mesafeye bağlı
olarak meydana gelen yatay ve dikey ani değişim olarak tanımlanabilir. Özellikle iniş/kalkış
safhasında yere yakın ve düşük süratteki hava araçları üzerinde oldukça etkili olan ve
çoğunlukla kırımla sonuçlanan hadiselere yol açan Rüzgar kesmesinin kesin yeri ve
şiddetinin belirlenmesi mümkün değildir.
265
NİHAİ ÇED RAPORU
Wind Shear’e maruz kalan bir uçakta, kafa ve kuyruk rüzgarı hızla değişiklik
gösterdiği için eylemsizlik hareketi meydana gelecektir. Bu durumda uçak ne hızlanabilecek
ne de yavaşlayabilecektir. Aynı zamanda uçak kendi orijinal hızını da koruyamayacak ve
sadece rüzgar hızına göre hareketini sürdürecektir. Bu çok tehlikeli bir durumdur çünkü
uçağa etki eden kuvvetlerin dengesi önemli ölçüde bozulacaktır.
Özellikle alçak seviyede meydana gelen Shear ( Alçak Seviye Wind Shear’i) inişte,
kalkışta ve pist boyunca uçaklar için tehlike oluşturmaktadır. Bu noktalarda meydana gelen
shear; inişte, enerji kazanımı veya kaybına, ani irtifa değişikliklerine, pisti kaçırmaya neden
olur. Kalkışta ise, yine çok ani irtifa değişikliklerine enerji kaybına ve kalkış zorluklarına
neden olabilmektedir.
2) Buzlanma: Havadaki buhar veya sıvı haldeki nemin herhangi bir nedenle
soğuyarak hava aracı üzerinde katılaşmasına buzlanma denilmektedir. Bu hadise için en
uygun sıcaklık aralığı 0 ile –4 º C ‘dir.
Buzlanma havadaki su buharının donma sıcaklığına kadar soğuması sonucunda
oluşabileceği gibi, neme doymuş veya doymaya çok yakın bir hava kütlesi içerisinden geçen
ve yüzey sıcaklığı donma sıcaklığı ya da daha altına inmiş bir cismin geçmesi ile de
oluşabilir.
Özellikle uçak kanatlarının hücum kenarları, motor ve dış yüzeylerin uçuş
istikametinde meydana gelen buzlanmalar uçağın aerodinamik yapısının bozulmasına,
dolayısı ile sürat ve kaldırma gücünün azalmasına sebep olarak tehlikeli durumlara yol
açabilmektedir.
Uçak üzerinde oluşan buzlanma, uçuş performanslarını olumsuz yönde etkileyen ve
sonuçta da uçuş emniyetini azaltan önemli bir meteorolojik olaydır.
Kanatlarda ve uçak dış yüzeyinde biriken buz, öncelikle uçağın ağırlığını arttırarak,
performansını düşürür. Özellikle kanadın aerodinamik şeklini bozarak taşıma kuvvetinin
azalmasına ve sürükleme kuvvetinin artmasına yol açar. Bu da uçağın minimum havada
tutunma hızının (stall hızı) yükselmesine yol açar (Aksan, M.,1974).
Uçuş kontrol yüzeylerinin (kanatçıklar, irtifa dümeni vb.) donması, dikey ve yatay
kuyruk stabilizelerindeki buzlanmalar ise güç ve hız kaybı dışında uçağın kararlılığını bozar
ve kontrolünü azaltır (Şahin, K., 1999).
Diğer önemli bir konu ise uçak dış yüzeyinde bulunan değişik amaçlı hava deliklerinin
buzlanarak tıkanmasıdır. Bunların dışında diğer bir tehlike de kokpit ön camının buzlanarak
görüşü bozması, kalkış ve inişleri zorlaştırmasıdır (Aksan, M.,1974).
Bu tehlikelerin her biri soğuk hava şartlarında çalışan tüm uçakların buz kontrol
sistemleri ile donatılmış olmaları gereğini ortaya koymaktadır. Uçaklardaki buz kontrol
sistemleri olarak; Buz önleme (anti-icing) sistemleri Buz giderme (de-icing) sistemleri
uygulanmaktadır.
266
NİHAİ ÇED RAPORU
3) Türbülans: Yoğunluk, basınç, nem, sıcaklık ve hareket yönüne bağlı olarak hava
kütleleri arasında meydana gelen dikine ya da karışık hava hareketleridir.
Mekanik Türbülans; Yer yüzeyindeki suni ya da tabii herhangi bir mania (bina, tepe
vb) nedeniyle, hava akımlarının normal yön ya da hızlarının değişmesi sonucunda oluşur.
Dümensuyu Türbülansı; Herhangi bir hava aracının rule ya da uçuş esnasında
arkasında meydana getirdiği kısa süreli türbülanstır. Özellikle kanat uçlarında oluşur ve
kalkış ya da iniş yapan uçaklar arasında uygulanan ayırma minimumlarının belirlenmesinde
önemli etkisi vardır.
Açık Hava Türbülansı; Hava araçları açısından önemli hava hadiselerinden birisi olan
açık hava türbülansı, tahmin edilememesi sebebiyle şiddetine bağlı olarak tehlikeli sonuçlar
oluşturabilmektedir. Genellikle 15000 feet ve üzerinde, bulut dışında açık havada oluşur.
Türbülansın etkileri: Uçaklar yapısal olarak türbülans göz önüne alınarak imal edilirler.
Uçak kanatları esnektir. Kanatların bu esnek yapısı sayesinde karşılaşılan hafif şiddetteki
türbülanslar problem yaratmaz. Şiddetli ve devamlı bir türbülansla karşılaşan pilot, uçağın
süratini ve irtifasını uygun gördüğü seviyeye düşürecek, motorları sarsıntının yaratacağı
olumsuzluklardan korumak için geliştirilmiş sistemi devreye sokacaktır.
Türbülans uçakta hafif, orta veya yüksek şiddette sarsıntı olarak hissedilebileceği gibi
kısa süreli ani irtifa alışverişi şeklinde de hissedilebilir. Uçaklarda türbülansın yerini ve
şiddetini belli koşullarda gösteren cihazlar mevcuttur. Mümkün olduğu takdirde, türbülanstan
kaçınmak için pilotlar irtifa değişikliği veya istikamet (rota) değişikliğini hava trafik
kontrolörlerinden talep ederler.
4) Sis: Hava sıcaklığının çiğ noktası sıcaklığına (İşba) kadar düşmesi neticesinde
oluşur. Dünya Meteoroloji Organizasyonu (WMO) kriterlerine göre görüş mesafesi 1000
metreden az’dır. Sisin tipik bir Stratus Bulutundan farkı tabanının yere olan mesafesidir.
Tabanının yerden yüksekliği 300 feet ya da daha yukarı olan sise Stratus Bulutu
denilmektedir. Özellikle görerek ya da aletle yaklaşma usulleri ile iniş/ kalkış manevralarında
belirleyici rolü olan görüş’e etki eden sis’in oluşacağının tahmin edilebilmesi için hava
sıcaklığının İşba sıcaklığı ile karşılaştırılması yeterlidir. Genellikle bu iki değer birbirine yakın
olduğu durumlarda sis teşkil etmektedir.
Sis; yatay görüş mesafesini ve eğer kalınlığı fazla ise dikey görüş mesafesini
engelleyen bir hadisedir. Bu nedenle sis, uçuşları etkileyen önemli meteorolojik parametredir.
Sis oluşumunda meteorolojik rüyet (görüş mesafesi) ve pist görüş uzaklığı (RVR) çok
dar olduğundan, iniş ve kalkış esnasında pilotlar pisti yeterince göremezler. Meydanın hava
trafiğine açılabilmesi için böyle durumlarda meteoroloji istasyonları, pist görüş uzaklığını sık
aralıklarla sıhhatli bir şekilde ölçmelidir (Yagan, Çamalan ve Akgün, 1991: 2).
267
NİHAİ ÇED RAPORU
5) Oraj (Gök gürültüsü, yıldırım, dolu, fırtına): Gök gürültülü sağanak yağışlara
neden olan kumülonimbus bulutları, yer yüzeyinin farklı ısınması, coğrafik yükselme ve
cephesel sistemlerde dinamik olarak yükselmeyle meydana gelir. Elbette bu bulutların
oluşması için yer ve yukarı seviyelerde gerekli soğuk hava ile neme gereksinim vardır. Bu
bulutlar yerden 20 km yüksekliğe kadar ulaşabilir, dolu, kuvvetli rüzgar, gök gürültüsü,
şimşek, kuvvetli yağış ve hortumlara neden olur. Bu nedenle oraj hadiseleri uçuş emniyetini
olumsuz etkilemektedir.
Hava ulaşımında meteorolojinin yeri oldukça önemlidir. Meteorolojik bilginin mevcut
olmadığı bir havaalanında uçakların emniyetli olarak iniş ve kalkış yapmaları mümkün
değildir. Uçuş faaliyetleri bakımından önem arzeden meteorolojik parametrelerin
gözlemlenmesi amacıyla Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının kriterlerine göre, her
havaalanında ulusal veya uluslararası meteorolojik bilgi taleplerini karşılayabilecek en az bir
meteoroloji ofisinin bulunması zorunludur.
Havaalanlarındaki meteoroloji istasyonları günün her saatinde, aralıksız, uçaklara
gerekli meteorolojik desteği sağlamak için çalışmalar yapmaktadır. Uçuşa gidecek pilotlar,
uçuş programlanmadan önce mutlaka meteoroloji istasyonlarından iniş kalkış yapacakları
meydanlar ile uçacakları yol boyunun meteorolojik bilgilerini bu istasyonlardan alırlar.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi kapsamında uçuş güvenliği için önem arzeden
Aeronatik Meteoroloji Ofisi (Teknik Blok-Kule ünitesi içerisinde) kurulacaktır.
Proje kapsamında hizmet verecek olan Aeronatik Meteoroloji Ofisi; havaalanlarındaki
uçuşların meteorolojik desteğini sağlamak üzere aşağıdaki görevleri/fonksiyonları yerine
getirecektir;
1. Bulunduğu havalimanındaki uçuşlar için gerekli tahminleri (TREND, TAF, vs.) hazırlar,
diğer havaalanlarının (yurtiçi–yurtdışı) rasat ve tahminlerini elde eder.
2. Aktüel hava gözlem ve ölçümlerini yapar,
3. Uçuş personeline ve/veya uçuşla ilgili diğer personel ve birimlere uçuş dokümanı hazırlar,
temin eder, brifing verir.
4. Havacılıkla ilgili kullanıcıların diğer meteorolojik bilgi ihtiyaçlarını karşılar.
5. Mevcut meteorolojik bilgi ve ürünleri gösterime hazır tutar.
6. Tahminlerini hazırlamakla görevlendirildiği havaalanlarındaki meteorolojik şartları sürekli
takip eder.
7. Volkanik aktiviteyle ilgili rapor alındığında
268
NİHAİ ÇED RAPORU
4.17. Jeolojik Etüt Çalışmaları Sonucunda Deprem ve Sıvılaşma Riskine Karşı Alınacak
Önlemler
Etüdü-2012)
T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından İstanbul ilinin
Arnavutköy ile Hadımköy ilçeleri ve Karadeniz kıyısı arasında kalan alanda İstanbul 3.
Havalimanı yapılması planlanmaktadır. Yümün Mühendislik tarafından yapılan çalışma
Havalimanı alanında bulunan göllerin tabanında bulunan zeminin karakteristiklerini saptamak
amacıyla yapılmıştır. Havalimanı yapılacak alanda 1 adet doğal ve 8 adet maden alımı
neticesinde oluşmuş yapay göller mevcuttur. Bu göller üzerine modüler duba sistemi
kurularak toplam 16 adet zemin araştırma sondajı yapılmıştır. Yapılan sondajlarda elde
edilen bilgilere göre Sondajların yapıldığı lokasyonlarda zemin profili aşağıdaki gibidir.
0,0-6,5 m. arasında değişen derinlikte göl suyu mevcuttur.
2,5-6,5 m. kalınlıkta Balçık
3,0-6,5 m. kalınlıkta çok az çakıllı killi kum veya kumlu kil zemin
>15 m Ayrışmış çamurtaşı, kiltaşı ve kumtaşı ardalanması Etüt alanına yapılması
planlanan yapı, 28.06.1993 tarih ve B09.0YFK.0.00.00.00-6-5/373 sayılı "Zemin ve Temel
Etüdü Raporunun Hazırlanmasına ilişkin Esaslar" genelgesinde 2. Kategoriye girmektedir.
Çalışma alanında balçık düzeyinin altında bulunan killi kum veya kumlu kil düzeyinin
Jeolojik Zemin Gurubu: C3 gurubu, Yerel Zemin Sınıfı: Z3 olup, Spektrum Karakteristikleri;
TA=0.15 ve TB=0.60 olarak saptanmıştır.
Sıvılaşmaya karşı alınabilecek önlemler:
Suya doygun, gevşek kum/kumlu zeminler, tekrarlı yükler etkisinde, sıkışma ve hacim
daralması eğilimi gösterirler. Bu eğilim, drenajın olmadığı koşullarda, boşluk suyu basıncını
artırır. Tekrarlı yükler kum tabakası içindeki boşluk suyu basıncının artmasını desteklediği
zaman, toplam normal gerilme, boşluk suyu basıncına eşit değere ulaşabilir(Das,1983).
Bu durumda, kohezyonsuz zemin kayma direnimini kaybeder ve bir sıvı gibi
davranarak büyük yer değiştirmelerine maruz kalır. Böylece sıvılaşma evresine geçilmiş olur
(Das,1983).
Sıvılaşma ve Etkisine Karşı Alınabilecek Önlemler
Zemin sıvılaşması, zemin yüzeyinde ve yapılar üzerinde önemli etkilere neden
olmaktadır. Bunlar arasında en belirgin olanları; yüzeye kum ve su fışkırması, büyük
oturmalar, büyük genlikli yer hareketleri, taşıma gücü kaybı, istinat duvarlarında ve
rıhtımlarda hasarlar, evlerde akma, zeminde yayılma olarak da adlandırılan kalıcı yatay
deformasyonlar ve yeraltı yapılarının yüzmesi olarak sayılabilir.
269
NİHAİ ÇED RAPORU
Yukarıda belirlenen, sıvılaşma etkilerini ortadan kaldırabilmek için alınabilecek
önlemler iki başlık altında incelenebilir:
(1) Zemin iyileştirmesi yoluyla sıvılaşma olasılığının ortadan kaldırılması,
(2) Yapısal önlemlerle sıvılaşma etkisinin ortadan kaldırılması.
(1) Zemin iyileştirmesi Yoluyla Sıvılaşma Riskinin Ortadan Kaldırılması
Zeminlerin sıvılaşmaya karşı direncini artırmak amacıyla uygulanan zemin
iyileştirmesi tekniklerinin asıl hedefi, deprem sırasında aşırı boşluk suyu basıncı oluşumunu
önlemektir. Hedefe ulaşmak için zeminin sıkılığı artırılır veya zemin içindeki suyun drenajı
sağlanır.
a) Dinamik kompaksiyon
b) Vibroflotasyon
c) Taş kolonları
d) Sıkıştırma enjeksiyonu
e) Zemin değiştirme
f) Drenaj teknikleri
(2) Yapısal Önlemlerle Sıvılaşma Riskinin Ortadan Kaldırılması
Sıvılaşma etkisinin ortadan kaldırılabilmesi amacıyla, yapının temelini oluşturan yapı
elemanları sıvılaşmanın etkilerini karşılayabilecek şekilde tasarımlanır.
Eğer yüzeysel temel yapılacaksa radye temel tipi seçilmelidir. Temelin altında yerel
olarak bulunan bir sıvılaşma zonundan kaynaklanacak yükler, bu tür bir temel tarafından
sıvılaşan zonun çevresindeki sıvılaşmayan zonlara aktarılarak, yapının görebileceği hasarlar
en aza indirilmekte veya önlenmektedir.
Ayrıca, sığ derinliklere yerleştirilen ve zeminin içinde gömülü durumda bulunan atık su
şebekesi ve su borusu gibi alt yapı elemanlarının sıvılaşmadan kaynaklanabilecek
hareketlerden ve oturmalardan etkilenmemesi için bunların bağlantılarının mümkün
olduğunca esnek olmasına özen gösterilirken gerekirse yüzme ankrajlarına yer verilir.
Derin temellerde ise; zemin sıvılaşması derin temellerin üzerinde büyük yanal yüklerin
etkimesine neden olur. Bu nedenle, zayıf ve sıvılaşmaya yatkın zeminler içinde yapılan kazık
temeller, sadece yapıdan gelen üst yükleri zemine aktarmakla kalmayacak, aynı zamanda
zayıf zeminin sıvılaşması halinde yatay yönde etkiyen yüklere ve eğilme momentlerine de
karşı koyacaktır. Sıvılaşmanın etkilerine karşı yeterince direnç gösterebilmesi için kazıkların
daha büyük çaplı ve yeter donatılı yapılması gerekir. Kazık temel uygulamalarında dikkat
edilmesi gereken önemli bir konu da, kazıklar ile yapı tabanı arasındaki bağlantıların esnek
bir şekilde yapılmasıdır(Ulusay, 2000).
Söz konusu proje kapsamında inşaat döneminde zeminde meydana gelebilecek olası
sıvılaşma problemine karşı belirtilen önlemlerin alınması sağlanacaktır.
270
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında inşaat dönemi öncesinde 1/1.000 ölçekli uygulama imar planına
esas ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu hazırlanarak yetkili kurum ve birimlere
onaylatılacaktır. Hazırlanacak ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporunun sonucuna göre
deprem riskide göz önüne alınarak inşaat çalışmaları yapılacaktır.
Havalimanının inşaatı aşamasında 02.09.1997 tarih ve 23098 (değişiklik: 14.07.2007
tarih ve 26582 sayılı R.G.) sayılı R.G.’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Afet Bölgelerinde
Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine ve 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir
Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” hükümlerine
uyulacaktır.
4.18. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak Alınacak
Önlemler
Proje alanı ve yakın çevresi, Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası verilerine göre 3.
Derecede deprem bölgesi içinde yer almaktadır. Kati proje aşamasında yapılacak deprem
risk analizi sonuçları ile 14.07.2007 Tarihli ve 26582 sayılı “Afet Bölgelerinde Yapılacak
Yapılar Hakkında Yönetmelikte belirtilen esaslar göz önünde bulundurularak tasarım değeri
belirlenecektir. Proje alanında inşa edilecek mühendislik yapılarında 14.07.2007 Tarih ve
26582 Sayılı “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelikte belirtilen esaslara
hassasiyetle uyulacaktır. Proje alanının işaretlendiği deprem haritası ekte verilmiştir(Bkz Ek17)
Proje etki alanında doğal afet yönünden; potansiyel, çığ, kaya düşmesi gibi doğal afet
riskleri yoktur. Proje kapsamında yağmur sularının güvenli bir şekilde toplanacağı yağmur
suyu toplama kanalları inşa edilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında yapılacak olan yağmur
suyu toplama kanalları standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerlerine göre
yapılacaktır. Yağmur suyu toplama kanalları havalimanı çevresindeki DSİ drenaj kanallarına
bağlanarak yağmur sularının tahliyesi sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak DSİ 14. Bölge
Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülecektir.
Proje kapsamında erozyona karşı proje alanı ve çevresinde ağaçlandırma çalışmaları
yapılacaktır.
4.19. Proje Alanı ve Etrafında Bulunan veya Planlanan Enerji Yatırımları ile İstanbul
Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin Etkileşimi, Uçuş Güvenliği Açısından İrdeleme
Yapılması
271
NİHAİ ÇED RAPORU
Dairesi
Başkanlığının
272
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje alanı ve etrafında bulunan ve planlanan enerji yatırımları hakkında Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak olan Mania Planı kriterlerine göre Uçuş
Güvenliği Açısından risk oluşturup oluşturmadığı belirlenecek ve Mania Planı sonucuna göre
gerekli iş ve işlemler uygulanacaktır.
4.20.
Tehlikeli Durumlar, Kaza ve Doğal Afetlerde Uygulanacak Acil Müdahale Planı
Proje kapsamında tehlikeli durumlar, kaza ve doğal afetlerde uygulanacak acil
müdahale planı Ek-16’da sunulmuştur.
4.21. Projeden Kaynaklanacak İkincil Etkiler (inşaat ve işletme döneminde sağlanacak
istihdam, yerleşimlere olabilecek etkiler, ekonomik değişiklikler vb.) ve Proje
Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma Nedeniyle Beklenen Sosyo ekonomik Değişiklikler
Dünyanın en büyük havalimanları arasında yer alacak olan bu büyük projenin ilk etabı
tahminen 4 yıl sürecektir. 1 milyon metrekareden fazla kapalı alanı olacak. Kapasitesi ise 150
milyona kadar çıkacak, 6 tane pisti olacaktır. Birçok anlamda Türkiye bir transfer merkezi, hat
merkezi yapacak bir alanı kapsayacaktır.
Hava meydanı inşaat yatırımları, sistemlerin kurulması, çeşitli istihdam alanları
açısından gerek yerel ekonomiye ve gerekse ülke ekonomisine güçlü katkıları bulunmaktadır.
Turizm ve otelcilik iç içe kavramlardır. Havacılık, hava meydanları, havayolları ve hizmetler 4 H - birlikte gelişmektedir. Yiyecek / içecek sanayi ve sunumu, iç ve dış ticaret, her türlü
sistem kurulumu, teknoloji, otelcilik, diğer ulaşım modları, haberleşme olanakları, temizlik,
güvenlik, koruma, otelcilik, kongre faaliyetleri, kargo yan taşımacılığı, acenteler, sigortacılık
vb. hem gelir ve hem de istihdam kaynaklarıdır. Hava meydanları bulundukları yörenin
ekonomik yapısını değiştirmektedir. Sadece turizm açısından değerlendirildiğinde havayolu
ile turistlerin %80’inden fazlası ulaşım olarak havayolunu tercih etmektedir.
Türkiye'nin havayollarında gerçekleştirdiği hızlı büyüme yolcu ve kargo
taşımacılığında Türkiye'yi bölgesel güç haline getirmiştir. 2012-2013 Şubat ayı İstanbul
Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı istatistiki karşılaştırmaları aşağıda
verilmiştir.
273
Havalimanları
(Kesin Olmayan)
İç Hat
Dış Hat
NİHAİ ÇED RAPORU
Toplam
İç Hat
Dış Hat
Toplam
2013 /2012 (%)
İç Hat Dış Hat Toplam
YOLCU TRAFİĞİ (Gelen-Giden)
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
2.069.525 3.691.540 5.761.065 2.466.848 4.634.715 7.101.563
19
26
23
1.357.613
9
28
14
557.346
1.914.959 1.473.876
715.892
2.189.768
TİCARİ UÇAK TRAFİĞİ
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
15.848
32.552
48.400
18.978
38.065
57.043
20
17
18
10.124
5.057
15.181
10.620
5.974
16.594
5
18
9
TÜM UÇAK TRAFİĞİ
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
17.451
33.653
51.104
19.813
38.901
58.714
14
16
15
10.822
5.574
16.396
11.247
6.829
18.076
4
23
10
YÜK TRAFİĞİ ( Bagaj+Kargo+Posta) (TON)
Atatürk
Havalimanı
Sabiha Gökçen
Havalimanı
23.381
139.001
162.382.1
28.611
161.669
190.280
22
16
17
9.946
13.141
23.086.6
10.193
14.607
24.800
2
11
7
Söz konusu proje tam kapasite ile hizmete girdiğinde, ülke ekonomisine çok büyük
katkı sağlayacaktır. İstihdam olanakları artacak, turizm gelirleri artacak, dünyanın en büyük
havalimanları arasında yer alacak olması sebebiyle de ülkemizin gurur kaynağı olacaktır.
Havalimanı Kuzey Marmara otoyolu ile Üçüncü Boğaz Köprüsüne bağlanması ve raylı
sistem ile İstanbul’un merkezi noktalarına rahat ulaşım sağlayacak olmasıyla da önem arz
etmektedir.
Hava taşımacılığı sektörünün yapı taşları durumundaki havaalanları, içinde
bulundukları toplumun sosyal ve ekonomik açıdan gelişiminde önemli rol oynamaktadırlar.
Öncelikle Havaalanı çevresinde havza sınırlarının izin verdiği uygun bölgelerde
sanayileşmenin gelişmesi, enerji kaynaklarının hızla tüketimi, yerleşim alanlarının büyümesi
ve nüfusta artış meydana gelmesi beklenmektedir. Havaalanı çevresindeki gelişim örnekleri
incelendiğinde bu bölgelerdeki gelişimin beraberinde otel, ofis, alışveriş merkezi, konut,
sanayi, lojistik, depolama, hastane, eğlence, teknokent, üniversite, üretim fonksiyonlarını
bölgeye çekmesine kaçınılmaz olarak bakılmaktadır. Arnavutköy ve Eyüp 3. Havalimanı'na
yakınlığı ve 3. Köprü'nün bağlantı yollarının üzerlerinde yer almasıyla göze çarpmaktadır.
Öngörülen uçuş hacmi ile birlikte insan trafiği açısından yoğun bir transfer merkezi olacak
havalimanının beraberinde belirli bir istihdamı ve yerleşik nüfusu bölgeye çekeceğini
düşünülmektedir. Bu yüzdendir ki Karadeniz kıyısında kurulması dönüşülen üçüncü
havalimanı, ulaşım bağlantıları ve havalimanı çevresinde gelişecek yeni fonksiyonlara bağlı
yapılaşmalar Arnavutköy ve Eyüp'teki tüm tarla ve arsa değerlerinde artışa yol açması
beklenmektedir. Bölgede oluşması muhtemel diğer bir ayrıntı ise projenin inşaatı esnasında
etap etap olmak üzere toplamda 80.000 kişiye işletme aşamasında 120.000 kişiye istihdam
sağlayacaktır. Bu faaliyetler de Arnavutköy ve Eyüp halkı başta olmak üzere havaalanı
çevresindekilere ek bir gelir kaynağı yaratacaktır.
274
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje sahası içinde kalacak mevcut yerleşmelerdeki soyo-kültürel yapı göz önüne
alınarak bölgede yaşayan halkın projeden olumsuz yönde etkilenmemesi için olanaklar
gözden geçirilerek inşaat ve işletme aşamasında istihdamda öncelik yöre halkına verilecektir.
4.22.
Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı
Projenin izleme-kontrol programı, söz konusu projenin inşaat, işletme ve işletme
sonrası aşamalarında yürütülecek faaliyetlerin, ulusal çevre mevzuatına uygunluğunun
kontrol edilmesi amacıyla yürütülecektir.
Çevre üzerinde oluşabilecek etkilerin asgari seviyede tutulması amacıyla, projenin
inşaat faaliyetlerinin ilk aşamalarından itibaren inşaat süresi boyunca sahadaki işlerin çevre
mevzuatının ilgili yönetmelik ve tüzüklerine uygun olarak yürütülmesi gerekmektedir. İnşaat
aşamasında yapılacak olan izleme-kontrol çalışmaları sırasında inşaat sahası ve ekipmanları
kontrol edilecek, inşaat aşamasındaki iş makineleri, gürültü kaynaklı etkileri en alt seviyede
tutacak şekilde seçilecektir.
Projenin inşaat aşaması boyunca, insan sağlığı ve emniyetine yönelik olarak
meydana gelebilecek riskler, bu tür inşaat işlerinde karşılaşılması muhtemel kazalarla ilgilidir.
Bu bağlamda, inşaat faaliyetlerini yürütecek yüklenici firma, sahanın tüm çalışanlar için
emniyetli bir hale gelmesi ve kazı ile ağır iş makinelerinin güvenliğinin sağlanması için bilgi
ve tecrübenin yanı sıra, tüm dünyada kabul görmüş güvenlik kurallarından da
yararlanacaktır. Olası iş kazalarına karşı, sahaya ikaz levhaları yerleştirilecek, işçilerin gerekli
emniyet ekipmanı tedarik edilecek ve "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü"nün ilgili
maddelerine göre hareket edilecektir. Ayrıca, inşaat sahasına giriş ve çıkışlar kontrol altında
tutulacaktır.
Proje kapsamında ÇED Olumlu Kararı verildikten sonra yatırımın başlangıç ve inşaat
dönemlerinde izleme-kontrol çalışmaları yapılacaktır. Projeyi uygulayacak müteahhit /
yüklenici firma ile ÇED Raporunu hazırlayan danışman firma arasında protokol yapılacaktır.
İzleme-kontrol çalışmaları protokole esas yürütülecektir.
Proje kapsamında yürütülecek olan izleme-kontrol programı çevresel güvenliğin
sağlanması ve elde edilen izinlerin geçerliliği için gereklidir. Protokole esas yürütülecek
izleme kontrol çalışmalarında; proje sahibi tarafından yetkilendirilen kurum/kuruluş, yatırımın
başlangıç ve inşaat dönemlerinde ÇED raporunda belirtilen taahhütlerin yerine getirilip
getirilmediğini proje sahasına giderek, yerinde izleme kontrolü yaparak Tebliğin Ek-4’ünde
yer alan İzleme- Kontrol Formu dolduracaktır. Proje sahibi tarafından yetkilendirilen
kurum/kuruluş, Ek-4 İzleme Formunu; Nihai ÇED Raporunda Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nca belirtilen periyotlarda doldurarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığına iletilecektir.
İzleme programları inşaat ve işletme dönemleri için ayrı ayrı oluşturulacaktır.
275
NİHAİ ÇED RAPORU
İnşaat Aşaması Uygulama Alanları
İzleme Programının hedeflerine ulaşmak amacıyla aşağıda belirtilen kriterlerin ve
uygulamaların takibi yapılacaktır.
1) T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel
Müdürlüğü tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilen taahhütler çerçevesinde yer
alan ve ÇED Raporu’nda da belirtilen Kamu Kurum ve Kuruluşlarından alınması gereken
izinlerin alınıp alınmadığı ve yapılması gereken protokollerin yapılıp yapılmadığı,
2) ÇED Raporunda belirtilen inşaat çalışmalarına uyulup/uyulmadığının belirlenmesi,
3) Proje kapsamındaki inşaat çalışmaları esnasında oluşacak hafriyat toprağı
malzemenin yürürlükte olan Hafriyat Yönetmeliğine uygun olarak bertaraf edilip
edilmediğinin,
4) Hafriyat işlemleri esnasında oluşacak olan bitkisel toprakların hafriyat tekniğine uygun
olarak sıyrılması, depolanması ve çalışmalar tamamlandıktan sonra tekrar serilip
serilmediğinin,
5) İnşaat çalışmaları sırasında toz emisyonuna neden olan faaliyetlerde ilgili yönetmelik
sınır değerlerine uyulup uyulmadığının,
6) İnşaat çalışmaları sırasında gürültüye neden olan faaliyetlerde ilgili yönetmelik sınır
değerlerine uyulup uyulmadığının,
7) İnşaat çalışmaları sırasında oluşacak atıkların (katı, sıvı, tehlikeli v.b.) ÇED
Raporunda belirtilen ve ilgili yönetmelik hükümlerine uygun olarak bertarafına uyulup
uyulmadığının,
8) Havalimanı Projesi inşaatı sırasında herhangi bir kültür ve/veya tabiat varlığıyla
karşılaşılması durumunda, ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu veya Müze
Müdürlüğüne bilgi verilip verilmediğinin ve ÇED Raporunda belirtilen taahhütlere uyulup
uyulmadığının,
9) Şantiyelerde ve inşaat çalışmalarında işçi sağlığı ve güvenliği açısında alınacak
önlemlere uyulup uyulmadığının,
10) İnşaat çalışmaları yapılacak alanın içerisinde bulunduğu Valiliğe, çalışmalar
öncesinde, çalışmalar sırasında ve çalışmalardan sonra gerekli bilgilerin verilip
verilmediğinin, çalışmalarla ilgili şikâyet olup olmadığının ve şikâyetlerin ele alınıp gerekli
tedbirlerin alınıp alınmadığının,
11)ÇED Raporunda belirtilen önlem ve hususlar dışında inşaat çalışmaları sırasında
oluşabilecek ilave önlemlere uyulup uyulmadığının takibi yapılacaktır.
12) Flora ve fauna üzerine olumsuz etkilerin olup olmadığı,
13) Havalimanı alanı için imar planına esas Jeolojik ve Jeoteknik etüt çalışmalarının
hazırlatılıp, ilgili kurumlara onaylatılıp onaylatılmadığı,
14) Üst yapı kesin proje çalışmalarının tamamlanıp tamamlanmadığı, tamamlanmış ise
ana ünite ve üst yapı ünitelerinin tamamını gösterir onaylı vaziyet planının bir nüshasının
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzleme Kontrol Şube Müdürlüğü’ne sunulup sunulmadığı,
15) Malzeme taşımaları sırasında karayollarına zarar verilip verilmediği,
16) Proje alanı içerisinde yer alan mera vasfındaki araziler için Mera Kanununu 14.
maddesi gereğince İl Mera Komisyonuna tahsis amacı değişikliği talebinde bulunulup
bulunulmadığı,
17) Proje alanında yer alan tarım ve tarım dışı kullanılan şahıs arazilerinin kamulaştırma
işlemlerinin tamamlanıp tamamlanmadığı,
276
NİHAİ ÇED RAPORU
18) Havalimanına bağlantı amaçlı yapılacak bağlantı yolu yapım çalışmalarına ilişkin
Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinlerin alınıp alınmadığı,
19) İnşaat aşamasında işletilecek olan paket atıksu arıtma tesisi için 29.04.2005 tarih ve
2005/5 sayılı Atıksu Arıtma Tesisleri Proje Onayı genelgesi kapsamında Atıksu Arıtma Tesisi
Projesi hazırlatarak ilgili mercilerden (Belediye, Valilik ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)
Proje Onayı alınıp alınmadığı kontrol edilecektir.
İşletme Aşaması Uygulama Alanları
1) İşletme aşamasında, hassas alıcı ortamlarda gürültü seviyesinin İstanbul Valiliği il
Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ya da yetkili kılınan yeterlilik sahibi bir kuruluş tarafından
izlenmesi gerekmektedir. İniş-kalkış operasyonları ile mevcut durum arasındaki gürültü
düzeyi farkının tespit edilmesi, ÇED Raporu'nda yer alan etki azaltıcı önlemlerin yeterliliğinin
yöre halkı ile de görüşülerek irdelenmesi, bu irdeleme sonucu “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” sınırlarının ihlali ve halktan şikâyet tespit
edilmesi durumunda ilave önlemlerin alınması için havalimanı işletmecisine uyarıda
bulunulması gerekmektedir.
2) İşletme aşamasında, içme ve kullanma suyu sonrası oluşacak evsel nitelikli atıksu için
yapılacak biyolojik arıtma tesisi 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve ilgili Yönetmeliğinin Ek: 5
ve Ek: 6 sınır değerlerini sağlayıp sağlamadığı İstanbul İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü
tarafından denetlenecek ve uygun bulunur ise deşarj izni verilecektir.
3) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve prosedürler projenin, özellikle işletme
aşamasında olmak üzere, tüm aşamalarında geçerli olacak şekilde proje sahibi tarafından
sağlanacaktır. Bahsi geçen politika ve prosedürler, proje sahasında sağlıklı ve güvenli bir
ortamın sağlanması amacıyla, Türkiye’de belirtilen yönetmelikler ve uygulanan standartlar ile
uyum içinde olacaktır. Ülkemizde yürürlükte olan yasal mevzuat
gereği, uyulması gereken iş ve işçi sağlığı ile tesis güvenliğine yönelik tüzük ve
yönetmelikler geçerli olacaktır. Gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalarında 1475 sayılı iş
Kanunu'na istinaden hazırlanıp yayımlanmış olan ve halen yürürlükte bulunan tüzük ve
yönetmeliklere uyulacaktır.
4) İşletme aşamasında işletilecek olan atıksu arıtma tesisi için 29.04.2005 tarih ve
2005/5 sayılı Atıksu Arıtma Tesisleri Proje Onayı genelgesi kapsamında Atıksu Arıtma Tesisi
Projesi hazırlatarak ilgili mercilerden (Valilik ya da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) Proje Onayı
alınıp alınmadığı kontrol edilecektir.
5) İşletme aşamasında işletilecek olan atıksu arıtma tesisi çıkış sularının deşarjı için
29.04.2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması
Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, alıcı ortama yapılacak deşarj
konulu Çevre İzni’nin İstanbul İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nden alınıp alınmadığı kontrol
edilecektir.
6) Hava trafik yönetiminde, güvenlik/yasak bölgeler ve mania planları ile Genel Kurmay
Başkanlığı görüşlerinin göz önünde bulundurulup bulundurulmadığı kontrol edilecektir.
Proje kapsamında Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 18 Aralık 2009 tarih
ve 27436 sayılı resmi gazete ile yayımlanarak yürürlüğe giren Yeterlik Belgesi Tebliği,
Yeterlik belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri, Madde-9, 4. ve 5. Bendinde verilen
hususlara uyulacaktır.
277
NİHAİ ÇED RAPORU
Yeterlik belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri
MADDE 9 –
(4) ÇED Olumlu Kararı verilen projelerle ilgili proje sahibi, bu Tebliğ kapsamında
yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlardan herhangi birine, yatırımın başlangıç ve inşaat
dönemlerinde belirtilen taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğini, yatırımın işletmeye
geçişine kadar proje sahasına giderek, yerinde izleme kontrolünü yaptırmakla yükümlüdür.
İlgili ÇED Daire Başkanlıkları, proje sahibi tarafından yetkilendirilmiş kurum/kuruluşu bu
Tebliğin Ek-4 formuyla Daire Başkanlığına bildirir. Proje sahibi tarafından yetkilendirilen
kurum/kuruluş, bu Tebliğin Ek-4’ünde yer alan ÇED Raporlarında Verilen Taahhütlere Ait
Yatırımın İnşaat Dönemi İzleme-Kontrol Formunu doldurarak Nihai ÇED Raporunda belirtilen
izleme-kontrol süreleri sonundan itibaren yirmi iş gününde Bakanlığa iletmekle yükümlüdür.
Kurum/kuruluşun yeterlik belgesinin iptal edilmesi veya kuruluşun kapanması halinde, bu
durumun proje sahibine bildirilmesinden itibaren bir ay içerisinde, proje sahibi yeterlik belgesi
almış diğer kurum/kuruluşlardan herhangi biriyle sözleşme yaparak Bakanlığa bildirmekle,
ilgili kurum/kuruluş bu Tebliğin Ek-4 ÇED Raporlarında Verilen Taahhütlere Ait Yatırımın
İnşaat Dönemi İzleme-Kontrol Formunu doldurarak Nihai ÇED Raporunda belirtilen izlemekontrol süreleri sonundan itibaren yirmi iş gününde Bakanlığa iletmekle yükümlüdür.
(5) ÇED Raporlarında Verilen Taahhütlere Ait Yatırımın İnşaat Dönemi İzleme-Kontrol
Formunda belirtilen hususların, Nihai ÇED Raporundaki taahhütlerle ve proje alanındaki
verilerle uyuşması zorunludur.
Proje kapsamında ÇED Olumlu Kararı verildikten sonra yatırımın başlangıç ve inşaat
dönemlerinde izleme-kontrol çalışmaları yapılacaktır. Projeyi uygulayacak müteahhit /
yüklenici firma ile ÇED Raporunu hazırlayan danışman firma arasında protokol yapılacaktır.
İzleme-kontrol çalışmaları protokole esas yürütülecektir.
278
NİHAİ ÇED RAPORU
İZLEME KONTROL ÇALIŞMASI SIRASINDA HAZIRLANACAK RAPORLAR VE YAPILACAK
ÇALIŞMALAR
Kuş gözlem raporu, ÇED Olumlu Kararının alınması ile
yatırımcı firma tarafından inşaata başlanmadan kuş
gözlemleri
konusunda
deneyimli
bir
akademisyen
başkanlığında uzman bir ekibe hazırlattırılacaktır. Alanın kuş
göç
yolları
ve
kuş-uçak
çarpmaları
açısından
değerlendirilebilmesi ve tedbir önerilerinin geliştirilebilmesi
için ilkbahar ve sonbahar göç döneminde, göçmen ve yerli
türler ile kışlayan türler iki yıl süreyle izlenerek, göç yolları ve
uçuş rotaları belirlenecektir. Proje kapsamında izleme
çalışmaları Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı,
alanın doğu sınırının 3 km güneyinde İBB Odayeri Katı atık
Düzenli Depolama Sahası ve yapılacak 3. Havalimanı
KUŞ GÖZLEM RAPORU
sahasını kapsayacak olup, kümülatif değerlendirme
yapılacaktır. Yapılacak gözlem sonuçlarına göre getirilecek
tedbir ve öneriler uygulanacaktır. İki yıllık izleme neticesinde
ortaya çıkacak sonuca göre sürekli izleme programı
oluşturulacak ve izlemeler yapılarak izleme sonuçlarına göre
gerekli tedbirler alınacaktır. Kuş gözlem raporları 6 aylık
periyotlar halinde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü’ne sunulacak ve Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğünün yugun görüşü alınacaktır. Bakanlık
gerekli gördüğü takdirde havalimanına işletme ruhsatı
verilmeden önce kuş gözlem radarlarının kurulması gibi ek
tedbirler isteyebilecektir.
Planlanan
havalimanının
kati
(uygulama)
projeleri
UYGULAMA PROJESİ
hazırlanacaktır.
Terkos Gölü, Alibeyköy Barajı ve planlama aşaması devam
eden Pirinççi Barajı olabilecek kirletici etkilerinin izlenebilmesi
için 3 aylık periyotlarda su kaynaklarından Yetkili
Laboratuvarlar tarafından Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği Standardına göre
alınacak su numunelerinin analizleri yaptırılarak su kalitesi
ortaya konacaktır. Ayrıca Pirinççi Barajı ve Alibeyköy Barajını
beseleyen derelerden 6 ayda 1'er adet numune alınarak
izleme formu ekinde DSİ Genel Müdürlüğü ve Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır. Projeden etkilenen ve
etkilenmesi muhtemel olan tüm su kaynaklarında 29.06.2012
Tarih ve 28338 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
SU ANALİZİ
yürürlüğe giren İçme Suyu Elde Edilen Veya Elde Edilmesi
Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik
parametreleri ve 30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi
Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo-5 göre yapılacaktır. Ayrıca
kıyı ve geçiş sularının etkilenme durumu da göz önüne
alınarak adı geçen yönetmeliğin Ek-6 Tablo 7.1 ve Ek-7 Tablo
9 parametrelerine göre inşaat iş ve işlemlerine başlamadan
önce, inşaat ve işletme aşamalarında izleme yapılarak;
bulguları, sonuçları ve yorumları Orman ve Su İşleri Bakanlığı
279
MİGEM KURULU OLURU
İMAR PLANLARI
JEOLOJİK VE JEOTEKNİK ETÜT
RAPORU
FLORA VE FAUNA TÜRLERİ İÇİN
ALINACAK ÖNLEMLER
LOZAN ANLAŞMASI
NİHAİ ÇED RAPORU
3. Havalimanı Projesinin kaynak kaybı hususundaki
işlemlerin
neticelenmesi
Kurul
kararı
ile
sonuçlandırılacağından Maden İşleri Genel Müdürlüğünün
Kurul Kararı çıkmadan iş ve işlemlere başlanılmayacaktır.
Çıkacak Kurul Kararına uyulacaktır.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesi kapsamında alana
ilişkin alt ve üst ölçekli plan kararları ve imar planlarına esas
jeolojik – jeoteknik etüt raporları dikkate alınarak; üst ölçekli
planlar ile, Nazım imar planı ve Uygulama İmar Planı,
Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından, İstanbul
Büyükşehir Belediyesi, Arnavutköy ve Eyüp Belediyeleri ile
koordineli şekilde çalışılıp hazırlanacak ve onaylatılacaktır.
Ayrıca ilgili kurum ve kuruluşların olumlu görüşleri alınmak
suretiyle yürürlükteki mevzuat uyarınca onay işlemleri
tamamlanacaktır.
Proje alanı için 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı
hazırlanmamış olup, inşaat dönemi öncesinde 1/1.000 ölçekli
uygulama imar planına esas ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik
Etüt Raporu hazırlanarak yetkili kurum ve birimlere
onaylatılacaktır. Hazırlanacak ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik
Etüt Raporunun sonucuna göre inşaat çalışmaları
yapılacaktır.
İnşaat sürecinde ya da daha evvel özellikle faaliyet alanı ve
yakın çevresinde bulunabilecek yöreye özgü ve tehdit
altındaki
taksonların tohumları
mutlaka toplanacaktır.
Tohumların bir kısmı ilgili Tohum Gen Bankalarına
ulaştırılacaktır. Yöreye özgü hassas türler tohum yada fide
olarak ekolojik özellikleri yakın olan alan dışı habitatlara
taşınarak (Ex-Situ) yeni popülasyonlar oluşturulacaktır. Yeni
habitatlarda tohumların çimlenme başarıları ve fidelerin
hayatta kalması izlenecektir. Ex-situ olarak başka habitatlara
aktarılan endemik, nadir ve nesli tehdit altında olan türlerin
yeni habitatlarda tohumların çimlenme başarıları ve fidelerin
hayatta kalma başarıları izlenecektir.
Proje kapsamında vejetasyon dönemi dikkate alınarak, belirli
dönemlerde alan çalışması yapılacaktır. Yapılacak çalışmalar
sonucunda alınması gereken ilave tedbir ve önerilere
uyulacaktır. Raporda belirtilen yöreye özgü ve koruma altına
alınması gereken flora türleri tespit edilecek ve tohumları
toplanarak gen bankasında saklanacaktır. Gen bankasında
saklanması gereken türlerin isimleri ve lokaliteleri belirtilerek,
ilgili Tohum Gen Bankaları’nda saklanması sağlanacaktır.
İnşaat öncesinde uzman bir ekip tarafından sahada yapılacak
çalışmalar sonucunda, bölgede mevcut fauna türlerinin
korunması için alınması gereken tedbirler her bir türe göre
belirlenecek ve uygulanacaktır.
Proje kapsamında, 30.01.1923’te imzalanan Yunan ve Türk
Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol
Hükümleri ile T.C. Kanunları ve Yasaları çerçevesinde gerekli
iş ve işlemler Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından
yürütülecektir. Kamulaştırma işlemlerinden önce Dış İşleri
Bakanlığına bahsi geçen alanlar ile ilgili görüş sorulacak ve
280
MANİA PLANI
ORMAN ALANLARI
İSKİ HATLARI DEPLASESİ
KARAYOLU DEPLASESİ
TAHRİP AVAN PROJESİ
MERA VE TARIM ALANLARI
NİHAİ ÇED RAPORU
alınan
görüş
doğrultusunda
kamulaştırma
işlemleri
tamamlanacaktır.
Proje kapsamında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından
hazırlanacak olan Mania Planı kriterlerine uyulacaktır. Proje
alanı ve etrafında bulunan ve planlanan enerji yatırımları
hakkında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından
hazırlanacak olan Mania Planı kriterlerine göre Uçuş
Güvenliği Açısından risk oluşturup oluşturmadığı belirlenecek
ve Mania Planı sonucuna göre gerekli iş ve işlemler
uygulanacaktır.
Proje için seçilen alan 76.500.000 m2 olup bu alanın yaklaşık
61.720.000 m2’si orman alanıdır. 09.04.2013 tarihinde
gerçekleştirilen İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1.
Toplantısı’nda; ağaçların kesilmesi veya taşınması ile yetkinin
Orman Genel Müdürlüğü’ne ait olduğu belirtilmiştir. Proje
alanındaki tüm ağaçların orman emvaline kazandırılması,
taşıma ve benzeri işlemleri kamulaştırma kapsamında deplase
yapılacaktır. Ağaç türleri Maritima çamı, fıstıkçamı, kızılçam,
karaçam, meşe, gürgen, dışbudak, ıhlamur, akçaağaç ve
sedirdir.
Alandaki ağaçlar ile ilgili olarak Orman Genel
Müdürlüğü'nün mevzuatına uygun olarak işlem yapılacaktır.
Orman Genel Müdürlüğünce izin verilmesi durumunda maliyeti
proje sahibince karşılanmak üzere başta Arnavutköy ve Eyüp
Belediyeleri olmak üzere yakın belediyeler ile gerekli
görüşmeler yapılacak ve belediyelerin ağaç talepleri dikkate
alınarak söz konusu ağaçların bir kısmının taşınması
sağlanabilecektir.
İSKİ ile mevcut şebeke hatlarının deplase edilme çalışmaları
koordineli bir şekilde yürütülecektir. Güzergahının belirlenmesi
aşamasında Terkos Gölü terfi merkezinde mevcut kurulu
pompaj değerleri dikkate alınarak İSKİ ile ortak çalışma
yürütülecek ve çalışmalar havaalanı inşasıyla aynı zamanda
yürütülecektir. Olası yeni güzergahtaki kamu kurumları ve
üçüncü şahıslara ait kamulaştırma, tahsis ve izin işlemleri
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından
yürütülecektir.
Havalimanına ulaşım için kullanılması planlanan mevcut ve
yeni yapılacak tüm yollar ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge
Müdürlüğünün uygun görüşü alınacak, projelendirme ve
yapım çalışmaları sürecinde koordineli olarak çalışmalar
yürütülecektir. Çalışmalar yürütülürken yapılacak protokol
esas alınacaktır.
Genel Kurmay Başkanlığının görüşleri Havalimanının birinci
derecede stratejik önemdeki tesislerden olması nedeniyle
“Tahrip Avan” Projesi” iki nüsha olarak hazırlanarak
Genelkurmay Başkanlığına verilecektir.
4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1 .Fıkrası (c) bendi
hükümleri gereğince İl Mera Komisyonu Başkanlığından
Tahsis Amacı Değişikliği talebinde bulunululacaktır. 5403
sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması için
İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne
başvuruda bulunulacaktır.
281
ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJE
ONAYI
DİĞER İZİNLER
4.23.
NİHAİ ÇED RAPORU
Kurulacak olan atıksu arıtma tesi için 15.03.2012 Tarih ve
2012/9 Sayı ile yürürlüğe giren "Atıksu Arıtma / Derin Deniz
Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi" kapsamında proje
onayı alınacaktır.
Havalimanı projesi ile ilgili muhtelif kamu kurum ve
kuruluşundan (Milli Savunma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve
Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü, MTA Genel Müdürlüğü,
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, Devlet Su İşleri Genel
Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik
İletim A. Ş. Genel Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi
ve ilgili Belediyeler, İSKİ, v.b) izin, onay, ruhsatlar alınacaktır.
İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin ekonomik ömrü 100 yıl olarak planlanmıştır.
Söz konusu proje önemli bir alt yatırım projesi olup; söz konusu havalimanının kullanım talebi
doğrultusunda işletilecektir. Bu süreç içerisinde havalimanını işleten kuruluş tarafından
öngörülen rehabilitasyon (Apron, pist, taksirut) çalışmaları yürütülecektir.
282
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM 5: HALKIN KATILIMI
5.1.
Halkın Bilgilendirilmesi İle İlgili Çalışmalar
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesine ilişkin ÇED yönetmeliğinin 9. maddesi
gereğince, ÇED sürecine halkın katılımını sağlamak, faaliyet hakkında bilgilendirmek, görüş
ve önerilerini almak amacıyla gerçekleştirilmesi gereken Halkın Katılımı Toplantısının
İstanbul ili, Arnavutköy ilçesinde 06.11.2012 Tarihinde yapılmasına T.C. Çevre ve Şehircilik
Bakanlığının 08.10.2012 Tarih ve 16822 Sayılı yazısı ile karar verilmiştir. Toplantı yeri olarak
İstanbul ili, Arnavutköy ilçesi, Tayakadın Köyü’nde yer alan Tayakadın İlköğretim Okulu
seçilmiş ve T.C. İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün onayı ile 06.11.2012
Tarihi Saat:14:00’te yapılmıştır.
ÇED yönetmeliği 9. Maddesi gereğince toplantı tarihini, saatini, yerini ve konusunu
belirten ilan, biri yerel, ikisi ulusal düzeyde yayımlanmakta olan toplam üç gazetede [Gerçek
Gazetesi (yerel gazete), Yeni Şafak Gazetesi (ulusal gazete) ve Birgün Gazetesi (ulusal
gazete)] yayımlatılmıştır. Söz konusu ilanlar Şekil-40’da sunulmuştur.
Şekil 40: Yerel ve Ulusal Gazete İlanları
23.10.2012 YENİ ŞAFAK GAZETESİ (ULUSAL)
25.10.2012 GERÇEK GAZETESİ (YEREL)
24.10.2012 BİRGÜN GAZETESİ (ULUSAL)
283
NİHAİ ÇED RAPORU
Projeyi duyurmak, proje ile ilgili bilgi vermek ve halkın görüşlerini almak amacıyla
toplantı 06.11.2012 tarihinde Tayakadın İlköğretim Okulu’nda yapılmıştır. Toplantıya Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı, İstanbul İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli
Parklar Şube Müdürlüğü, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, proje sahibi olan
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yetkililerinin yanında, yöre halkı katılmış ve
yeterli katılım sağlanarak toplantı gerçekleştirilmiştir.
Fotoğraf 4:Halkın Katılım Toplantısı
5.2.
Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan
Değişiklikler (Halkın Katılımı Toplantısında yoğun olarak gündeme getirilen veya ÇED
Raporu'nda ayrıntılı bilgi verileceği belirtilen konular da bu bölümde irdelenmelidir)
06.11.2012 Tarihinde yapılan Halkın Katılımı Toplantısında proje hakkında bilgiler
verilerek, yöneltilen sorular cevaplandırılmıştır. Ancak Halkın Katılım Toplantısına kadar
proje hakkındaki gizlilik kararının kalkmamış olmasından dolayı toplantıda proje hakkındaki
kamulaştırma miktarı ve üst yapı elemanları hakkında detaylı bilgiler verilememiştir. Gizlilik
kararının kalkması ile Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü ve Devlet Hava Meydanları
İşletmesi Genel Müdürlüğünden alınan bilgi-belge ve yapılan çalışmalar doğrultusunda
kamulaştırma miktarı ve sınırları, orman alanları, yüzeysel su kaynakları, akarsular, kuş göç
yolları, zemin durumu, proje kapasitesi, mevcut maden ocakları gibi yoğun olarak gündeme
getirilen konular ÇED Raporunun ilgili başlıkları altında detaylı olarak açıklanmıştır.
284
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru
Dosyasındaki 91.666.158 m2'lik alan dikkate alındığında Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına
yakını proje alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Ancak yöre halkından gelen talep
doğrultusunda revize edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre
Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanı sınırlarından çıkartılmıştır. Söz konusu
proje kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru Dosyası ile ÇED
Raporundaki alan ve etap farklılıklarının sebebi; halktan gelen talepler doğrultusunda alanda
küçülme, etap değişikliği konusunda ise kapasite hesapları doğrultusunda tesis yapılarının
inşa edilme sırası gösterilebilir.
ulaşıldığı zaman sonraki etapların inşasına başlanılacaktır.
Proje kapsamında etapları gösterir vaziyet planları aşağıda verilmiştir.
Şekil 41 : Proje Alanı Etapları
285
NİHAİ ÇED RAPORU
06.11.2012 Tarihinde yapılan Halkın Katılımı Toplantısında
yönlendirilen sorular ve soruların açıklamaları aşağıda verilmiştir.
halk
tarafından

Bu proje benim anladığım kadarıyla büyük bir proje, beş ülkenin projesinden
de büyük bir proje. Yeniköy, Tayakadın köylüsüne ne getirisi var ne kazanacak?
- Söz konusu proje tam kapasite ile hizmete girdiğinde, ülke ekonomisine çok büyük
katkı sağlayacaktır. İstihdam olanakları artacak, turizm gelirleri artacak, dünyanın en büyük
havalimanları arasında yer alacak olması sebebiyle de ülkemizin gurur kaynağı olacaktır.
Havalimanı Kuzey Marmara otoyolu ile Üçüncü Boğaz Köprüsüne bağlanması ve raylı
sistem ile İstanbul’un merkezi noktalarına rahat ulaşım sağlayacak olmasıyla da önem arz
etmektedir.
Proje sahası içinde kalacak mevcut yerleşmelerdeki soyo-kültürel yapı göz önüne
alınarak bölgede yaşayan halkın projeden olumsuz yönde etkilenmesi beklenmemektedir.
Söz konusu proje kapsamında yakı yerleşim yerlerinden istihdam temin edilmesi ve
havaalanı çevresindeki taşınmazların değerinde artış olması Tayakadın, Yeniköy, İhsaniye
ve Akpınar için öncelikli faydalar arasında sıralanabilir.

Yeniköylüyüm. Bu projede neden bizim topraklarımızı bize sormadan
elimizden alıyorlar? Yeniköy gidiyor Tayakadın'a kadar. Bize sorulmadan yazıldı çizildi?
- 06.11.2012 Tarihinde yapılan Halkın Katılımı Toplantısında yapılan sunumlarda ve
proje kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru Dosyasındaki
91.666.158 m2'lik alan dikkate alındığında Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje
alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Ancak yöre halkından gelen talep doğrultusunda revize
edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre Tayakadın ve
Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanı sınırlarından çıkartılmıştır.
temin edilip anlaşmalar dahilinde yapılacaktır.
286
NİHAİ ÇED RAPORU

Kayaşehirde askeriyeye ait Tophane kışlasında külfet getirmeyecek bir alanda
bu proje yapılabilir. Zemin burada iyi değil, bizim köylerde 2,5 km mesafede Terkos gölü var.
Bu göle zararı olmayacak mı bu projenin. Neden Akpınar köyü bu kırmızı çizginin dışında?
- Proje kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru
yakını proje alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Ancak yöre halkından gelen talepler
doğrulusunda revize edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre
Akpınar köyü gibi Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanı sınırlarından
çıkartılmıştır.
- Bölgedeki askeri alanın bu kapasiteyi karşılayacak büyüklükte bir araziye sahip
olmaması ve proje alanı kamulaştırma sınırlarının revize edilmesiyle projenin bölgedeki
askeri alana kaydırılmasına Ulaştırma Bakanlığı tarafından gerek duyulmamıştır.
- Söz konusu proje, gelişmekte olan ve Dünya’nın sayılı ticaret merkezlerinden biri
değil, tüm ülke siyasal ve ekonomik anlamda çok büyük kazanç sağlayacaktır.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi, kapasite, ulaşım kolaylığı, bu büyüklükte bir
arazi için kamulaştırma maliyetinin oldukça az olması, İstanbul Atatürk Havalimanının mevcut
trafiği karşılayamaması ve İstanbul bölgesinde bu kapasiteyi karşılayacak başka bir alanın
bulunmaması bölgenin seçilmesinde 1. sırada gösterilebilir.
Bu kapsamda projenin hayata geçmesiyle elde edilecek prestij ve ekonomik gelir,
bölgede yapılacak hayvancılık faaliyetleri yanında küçümsenemeyecek kadar büyüktür. Konu
ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek gerekli izinler ve

Bu köyde 7 maden ocağı faaliyet göstermekte. Bu havalimanı ile birlikte bu
ocaklardaki faaliyetler tamamen bitecek. O zaman insanlar ne yapacak nerde çalışacak?
- Proje alanı yaklaşık 7.650 hektardır. Bölgede proje alanı içerisinde kalan 2.670,5
haritası ve maden ruhsatları MİGEM kayıtları Ek-12, Ek-13’de sunulmuştur.
değil, tüm ülke siyasal ve ekonomik anlamda büyük kazanç sağlayacaktır.
287
NİHAİ ÇED RAPORU
Hızla büyüyen ve gelişen Türkiye’nin en önemli ve en büyük şehri olan İstanbul, gerek
ticari anlamda gerekse hızla artan nüfusu ve buna bağlı olarak artan yerleşim yerleri
nedeniyle alternatif alan arayışı içerisine girilmiştir. Projenin yapılması planlanan alanda
denize yakın oluşu, bu büyüklükte bir proje alanı için kamulaştırma maliyetinin oldukça düşük
olması, şehir merkezine yakın olması ve Atatürk Havalimanının güncel kapasiteyi
karşılayamaması en önemli unsurlar arasındadır. Proje alanının seçilmesinde en önemli
etkenler bunlardır.
Proje alanı ve çevresinde çok sayıda maden sahası bulunmasına karşın 6 adedi aktif
olarak işletilmektedir. Havaalanı projesi hammadde olarak kaynak kaybına yol açacaktır
ancak havaalanı projesinin gerçekleşmesi ile ülke ve bölge ekonomisine katkısı, maden
sahalarının ekonomik katkısından kat ve kat fazla olacaktır. Ayrıca Ulaştıra Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün 27.07.2012 Tarih ve 117016
Sayılı yazısı ile Maden İşleri Genel Müdürlüğüne Kurul işlemlerinin başlatılması için gerekli
bilgi ve belgeler sunularak başvuru yapılmıştır.
Bu talebe istinaden Maden İşleri Genel Müdürlüğünün 13.09.2012 Tarih ve 4538 Sayılı
Oluru ile görevlendirilen heyetçe işletme ruhsatlı sahalarda kaynak kaybı olacağı tespiti
yapılmıştır. Kararın Kurul tarafından verilmesi yönünde Maden İşleri Genel Müdürlüğünün
07.12.2012 tarih ve 8343 sayılı Olur'u alınmıştır. Kurul tarafından karar verilmesine mesnet
olacak şekilde çakışmalı durumda bulunan Sicil:603, S:1573, S:663, S:69607, S:72478,
S:32161, S:20051200, S:20051204, S:20054860 (1. Grup sahalar) / (2. Grup sahalar) S:433,
S:1350, S:1518, S:722, S:3018, S:9970, S:45896, S:200703735, S:200710397 sayılı işletme
maden ruhsatlarının yatırım giderlerine esas verilen raporların incelenerek söz konusu
sahalarda gerekli tespitin yapılması için Maden İşleri Genel Müdürlüğünün 13.02.2013 tarih
ve 828 sayılı Olur'ları ile görevlendirilen heyet mahallinde tetkik işini yaparak mahallinde
tetkik raporlarını tevdi etmiş olup, halen işlemleri devam etmektedir.
3. Havalimanı Projesinin kaynak kaybı hususundaki işlemlerin neticelenmesi Kurul
kararı ile sonuçlandırılacağından Maden İşleri Genel Müdürlüğünün Kurul Kararı çıkmadan iş
ve işlemlere başlanılmayacaktır. Çıkacak Kurul Kararına uyulacaktır.
Ayrıca projenin inşaat ve işletme aşamasında istihdam edilecek personel seçiminde
yöre halkına öncelik verilecektir.
288
NİHAİ ÇED RAPORU
5.2.1. Kamulaştırma Nedeniyle Ev ve Arazilerin Kaybedileceği Endişesi, Kamulaştırma
Yapılacak Alanın Gözden Geçirilmesi, Kamulaştırma Sınırlarının Değiştirilmesi ve
Projenin Bölgede Bulunan Askeri Alana Kaydırılması Talebi
Proje kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru
yakını proje alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Ancak yöre halkından gelen talep
doğrultusunda revize edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre
Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanı sınırlarından çıkartılmıştır. Proje
kapsamında Tayakadın ve Yeniköy köyleri kamulaştırma alanı dışında tutulduğunda,
yalnızca proje alanının %2,47’lik kısmı olan şahıs arazileri kamulaştırılacaktır. Bölgedeki
askeri alanın bu kapasiteyi karşılayacak büyüklükte bir araziye sahip olmaması ve yöre
halkından gelen talepler doğrultusunda proje alanı kamulaştırma sınırlarının revize
edilmesiyle projenin bölgedeki askeri alana kaydırılmasına Ulaştırma Bakanlığı tarafından
gerek duyulmamıştır.
5.2.2. Proje İçin Seçilen Alanda Karadeniz'e Doğru Yaşanan Zemin Kaymasının
Havalimanı İçin Risk Oluşturacağı Endişesi
Bu kapsamda en düşük kot ile düzenleme kotu arasındaki fark dikkate alındığında
ortaya çıkan dolgu miktarı ve dolgu malzemeleri, zemin oturmaları, zemin kaymaları ve
stabilite hususlarında projenin inşaat yüklenicisi tarafından alanda yapılacak zemin etütleri
doğrultusunda uygulanacak inşaat teknikleri sonucu alınacak önlemler ile söz konusu risk
faktörünün en aza indirilmesi sağlanacaktır.
5.2.3. Proje Alanının Terkos Gölü Havzasında Yer Alması Nedeniyle İlgili
İdareler Tarafından Yöre Halkına Hayvancılık Faaliyetleri İçin Bile İzin Verilmezken
Havalimanı Projesinin Yapılmasına İzin Verilirse Haksızlık Olacağı Görüşü
değil, tüm ülke siyasal ve ekonomik anlamda çok büyük kazanç sağlayacaktır.
289
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi, kapasite, ulaşım kolaylığı, bu büyüklükte bir
arazi için kamulaştırma maliyetinin oldukça az olması, İstanbul Atatürk Havalimanının mevcut
trafiği karşılayamaması ve İstanbul bölgesinde bu kapasiteyi karşılayacak başka bir alanın
bulunmaması 1. sırada gösterilebilir.
Bu kapsamda projenin hayata geçmesiyle elde edilecek prestij ve ekonomik gelir,
bölgede yapılacak hayvancılık faaliyetleri yanında küçümsenemeyecek kadar büyüktür. Konu
ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek gerekli izinler ve
5.2.4. Lozan Anlaşması Uyarınca İmzalanan Ek Protokol Doğrultusunda
Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Arasında Yapılan Mübadele Sonrasında Yöre
Halkına Proje Kapsamında Kamulaştırılması Planlanan Toprakların Verildiği, Söz
Konusu Toprakların Kazanılmış Hakları Olduğu, Normal Bir Kamulaştırma Sürecinin
Uygulanamayacağı İddiası
Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında Lozan
Antlaşması'na ek protokol uyarınca Türkiye ve Yunanistan'ın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din
esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Bu uygulamaya Lozan Antlaşması
sırasında karar verildiği için kısaca Lozan Mübadelesi de denir. Göçe tabi tutulan kişilere ise
Mübadil denir.
Mübadele ile, 1.200.000 Ortodoks Hıristiyan Rum Anadolu'dan Yunanistan'a, 500.000
Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek zorunda kalmıştır. Mübadele
kapsamına giren kişiler ile mübadele kapsamına girmeyen kişiler arasındaki ayrımın ana
kıstası ırk ya da dil değil din olduğu için Rum denilenlerin arasında, Türkçeden başka dil
bilmeyen ve konuşmayan Türk Ortodoks Hıristiyan Gagavuzlar ile Karamanlı Ortodoks
Hıristiyan Türkler, Yunanistan'dan gelen Müslümanların arasında da Türklerin yanında drama
rodop dağlarından gelen Bulgarca konuşan Pomaklar, Romence konuşan Ulahlar, Rumca
(Yunanca) konuşan Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuşan Arnavutlar da bulunmuşlardır.
Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'de sadece İstanbul kenti
ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri
mübadeleden muaf tutulmuşlardır
Mübadelede Yanya, Selanik, Drama, Kavala, Vodina ve Girit'ten Türkiye'ye gelen
nüfus Doğu Trakya ve Batı Anadolu'da Rum azınlığın ayrılışı ile boşalan yerlere iskan
edilmişlerdir. Mübadillerin yoğun olarak iskan edildikleri şehirler Adana, Edirne, Balıkesir,
Samsun, İstanbul, Tekirdağ, Kırklareli, İzmir, Kocaeli, Mersin, Manisa, Çanakkale ve
Bursadır.
Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye
kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına
devam edilmiştir. Zorunlu göç gerek Türk gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren
ağır bir krize yol açmıştır.
290
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje kapsamında, 30.01.1923’te imzalanan Yunan ve Türk Halklarının
Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol Hükümleri ile T.C. Kanunları ve Yasaları
çerçevesinde gerekli iş ve işlemler Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından
yürütülecektir. Kamulaştırma işlemlerinden önce Dış İşleri Bakanlığına bahsi geçen alanlar ile
ilgili görüş sorulacak ve alınan görüş doğrultusunda kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır.
5.2.5. Diğer Görüşler
Bu konuda belirtilecek başka bir görüş bulunmamaktadır.
5.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler
ÇED Raporunda ve eklerinde sunulan bilgi ve belgeler harici bu konuda verilecek
başka herhangi bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.
291
NİHAİ ÇED RAPORU
BÖLÜM 6: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN
TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
Eyüp İlçeleri’nde, İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı Projesinin yapılması planlanmaktadır.
İstanbul 3. Bölge Havalimanı, 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı (30 Haziran 2011
Tarih ve 27980 Sayılı değişik) Ek-I “Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler
Listesinde Madde 9. Şehirlerarası yollar, geçişler ve havaalanları, b) Pist uzunluğu 2.100 m
ve üzeri olan havaalanları” sınıfında yer almaktadır.
regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su deposu, gümrük binası, vb.) yapımı
gerçekleştirilecektir. Proje kapsamında 3.750 x 60 m boyutlarında 4 adet pist, 3.500 x 60 m
boyutlarında 1 adet pist ve 1 adet jumbo jetler için 4.100 x 60 m boyutunda pist yapımı
planlanmaktadır. Ayrıca yapılacak olan pistlerin yanlarına bakım sırasında kullanılabilmesi
için yan pistler yapılacaktır.
Ayrıca proje kapsamında iç ve dış hatlar terminal binaları ve havalimanı için gerekli
diğer tüm tesislerin (giriş kontrol binası, teknik blok-kule, DHMİ hizmet binası, itfaiye binası, iş
makineleri ve oto garajı, emniyet binası, regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su
deposu, gümrük binası) yapımı gerçekleştirilecektir.
ulaşıldığı zaman sonraki etapların inşasına başlanılacaktır. Projenin tam kapasite ile 2039
yılında tamamlanması planlanmaktadır.
292
NİHAİ ÇED RAPORU
Söz konusu proje kapsamında yapılması planlanan üniteler aşağıda listelenmiştir.
Aşağıdaki ünitelerin yanlarında yer alan parantez içerisindeki kodlar vaziyet planındaki
gösterimlerini belirtmektedir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yap işlet devret
modeli ile ihaleye çıktığı projeler kapsamında avan vaziyet planları hazırlandığından tüm
yapılar konsept niteliğindedir. Söz konusu plandaki ünitelerin yerleri (hangarlar, atık
depolama alanları, arıtma tesisi, bakım onarım atölyesi, hafif raylı sistem v.b.) ve adetlerinde
değişiklik olabilecektir. Ancak yapılacak olan yapıların alan büyüklükleri teknik şartname ile
belirlenmiş olup yatırımcı firma tarafından alan büyüklüğüne uymak kaydı ile ister tek ünite
halinde isterse bölünmüş farklı üniteler halinde yapılabileceğinden ünite adetleri hakkında
bilgi verilememiştir. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından alınan inşaat
alanlarını gösterir bilgiler Tablo-2, Tablo-3, Tablo-4 ve Tablo-5'de verilmiştir.
A- Hava Tarafı Tesisleri










Pist (A-01)
Taksirut (A-02)
Sakıncalı Uçak Bekleme Alanı (A-03)
Uçak Bekleme Alanı (A-04)
Havalimanı Servis Yolu (A-05)
Teknik Blok ve Hava Trafik Kontrol Kulesi (A-06)
Ramp Kulesi (A-07)
Bölgesel Hava Trafik Kontrol Binası (A-08)
Yaklaşma Işıkları (A-09)
Hava Alanı Servis Yolu Tünelleri (A-10)
B- Yolcu Tesisleri








İç ve Dış Hatlar Yolcu Terminal Binası (B-01)
Sabit Köprü Uçak Park Alanı (B-02)
Uzak Uçak Park Alanı (B-03)
Rezerv Uçak Park Alanı (B-04)
VIP Terminal Binası (B-05)
VIP Apronu (B-06)
Devlet Konuk Evi (B-07)
Devlet Konuk Evi Apronu (B-08)
C- Kargo Tesisleri






Kargo Terminal Binası (C-01)
Posta Terminal Binası (C-02)
Nakliye Firmaları Kargo Terminal Binası (C-03)
Hava Kargo Acenteleri Binası (C-04)
Hava Kargo Uçak Park Alanı (C-05)
Kargo Soğuk Hava Deposu (C-06)
293
NİHAİ ÇED RAPORU
D-Havalimanı Destek Tesisleri














Havalimanı Polis Merkezi (D-01)
Havalimanı Gümrük Hizmetleri (D-02)
Havalimanı Çevre Yolu (D-03)
Havalimanı Güvenli Çiti (D-04)
Apron Bariyer Binası (D-05)
Köpek Çiftliği (D-06)
Kurtarma ve Yangın İstasyonu (D-07)
Havalimanı İtfaiye Eğitim Merkezi (D-08)
Havalimanı Kar Temizleme Merkezi (D-09)
Havalimanı Bakım Merkezi (D-10)
Meteoroloji Merkezi (D-11)
Havalimanı İdari Binaları Rezerv Alanı (D-12)
Havalimanı Personel Yemekhanesi (D-13)
Havalimanı Sağlık Merkezi (D-14)
E-Havayolları Destek Tesisleri













Uçak Bakım Hangarları (E-01)
Uçak Bakım Atölyeleri (E-02)
Uçak Bakım Apronu (E-03)
Pusula Kalibrasyon Sahası (E-04)
Motor Test Sahası (E-05)
Yer Hizmetleri Ekipmanları Park Alanı (E-06)
Yer Hizmet Ekipmanları Bakım ve Yönetim Binası (E-07)
Yer Hizmet Ekipmanları Yakıt Deposu (E-08)
Catering Merkezi (E-09)
Uçak Yakıt Merkezi (E-10)
Uçak Temizleme/Yıkama Alanı (E-11)
De-icing Alanı (E-12)
Havayolları Operasyon Merkezi (E-13)
294
NİHAİ ÇED RAPORU
F-Havalimanı Ulaşım













Havalimanı Ana Yaklaşma Yolu (F-01)
Havalimanı Tali Yaklaşma Yolu (F-02)
Girişler ve Nizamiyeler (F-03)
Yolcu İndirme Bindirme Alanları (F-04)
Yolcu Katlı Otoparkları (F-05)
Yolcu Açık Otoparkları (F-06)
VIP Yolcu Otoparkları (F-07)
Personel Otoparkı (F-08)
Ziyaretçi Otoparkı (F-9)
Taksi Bekleme Alanı (F-10)
Otobüs Bekleme Alanı (F-11)
Kiralık Araç Park Alanı (F-12)
Terminaller Arası Bağlantıyı Sağlayacak Hafif Raylı Sistemler
G-Havalimanı Hizmet Binaları










Havalimanı Enerji Dağıtım Merkezleri (G-01 ve G-02)
Pist Aydınlatma Trafosu (G-03)
Havalimanı Isıtma-Soğutma Merkezleri (G-04 ve G-05)
İçme Suyu Pompalama Merkezi (G-06)
Su Deposu (G-07)
Uçak Atık İmha Alanı (G-08)
Atık Su Arıtma Merkezi (G-09)
Katı ve Tehlikeli Atık Ayrıştırma ve Bertaraf Tesisi (G-10) (Vaziyet planında ayrıştırma
yerine yanlışlıkla arıtma yazılmıştır.)
Çöp Toplama Merkezi (G-11)
Regülatör Binası (G-12)
H-Havacılık İle İlgili Diğer Tesisler





Genel Havacılık Terminal Binası (H-01)
Genel Havacılık Hangarı (H-02)
Genel Havacılık Apronu (H-03)
Helikopter Hangarı (H-04)
Helikopter Pisti (H-05)
295
NİHAİ ÇED RAPORU
I-Havalimanı Şehir Kompleksi









Havalimanı Şehir Kompleksi (I-01)
Spor Merkezi
Müze ve Sergi Salonu
Konferans Merkezi
Kültür Merkezi,
İş Merkezi
Cami, Kilise, Sinagog
Hastane
Ticari Alanlar
Proje kapsamında havalimanı şehir kompleksi ve ünitelerinin yeri belirlenmiş ancak
kapasiteler henüz netlik kazanmamıştır. Aynı şekilde atıksu arıtma tesisi ve akarayakıt
depolama tesisi gibi bazı üst yapı tesislerinin de kapasiteri henüz belirlenmemiştir.
Kapasitelerinin belirlenmesinin ardından söz konusu şehir kompleksi içerisinde yer alacak
konut, otel, hastane, iş merkezi, spor merkezi, ticari alanlar ve bunun gibi tesisler/merkezler,
akaryakıt depolama tesisleri, atıksu arıtma tesisi, hafif raylı sistemler, kojenerasyon tesisi ile
inşaat aşamasında gerek duyulabilecek beton santralleri, malzeme ocakları, deniz dolgusu,
kırma eleme tesisi, hazır beton santrali gibi ÇED yönetmeliğine tabi ünite ve tesisler için ÇED
yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
Proje kapsamında Havalimanının enerji ihtiyacının bir kısmı kendi üreteceği ve
verimliliğinin sağlandığı çevre dostu sertifikalı yeşil bina olarak tasarlanacaktır. Bu sayede
enerji ve su verimliliği elde edilecektir.
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi kapsamında kıyı kenar çizgisinden ileride
herhangi bir şekilde yapılaşmaya gidilmesi ve deniz dolgusunun yapılması bu aşamada
planlanmamaktadır. Rapor eklerinde sunulan genel vaziyet planına bakıldığında mor renk ile
gösterilen kıyı kenar çizgisi ile deniz arasında olan kısmında herhangi yapılaşmanın
olmayacağı görülmektedir(Bkz.Ek-5). Söz konusu proje kapsamında ilerleyen yıllarda projeye
entegre edilecek kıyı yapısı ve deniz dolgusunun yapılması planlanması durumunda ÇED
yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ayrıca
başvuruda bulunulacaktır.
öngörülmektedir.
296
NİHAİ ÇED RAPORU
Eyüp Belediyesine bağlı Yukarı Ağaçlı köyüdür. 09.04.2013 Tarihinde gerçekleştirilen 1.
İnceleme Değerlendirme Komisyonu Toplantısında (İDK) Eyüp Belediye Başkanlığı
tarafından Ağaçlı köyünün mağdur olmaması için proje kamulaştırma alanı sınırı dışına
çıkarılması talep edilmiştir. 1. İDK toplantısından sonra konu Ulaştırma Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı tarafından değerlendirilmiş ancak söz konusu talep uygun
bulunmamıştır.
Proje kapsamında havalimanının 4 etabının da işletmeye alınması ile yolcu
kapasiteleri aşağıdaki gibi olacaktır;
.
Günlük yolcu miktarı=
Saatlik Uçak Adeti=
/ ı
ü / ı
.
Günlük Uçak Adeti=
.
.
ç
/ ü
/ ç
/ ü
/ ü
= 410.958~411.000 yolcu
=1.370 adet uçak/gün
= 57 adet uçak/saat
Yapılacak olan havalimanına aynı anda 3 adet uçak iniş veya kalkış yapabilecektir.
Buna göre;
Pist Başına Uçak Adeti= = 19 adet uçak/saat.pist
İstanbul Bölgesi 3. Havalimanının tam kapasite ile çalışması durumunda pist başına
saatte 19 adet uçak iniş veya kalkış yapabilecektir. Bu hesaplamalar ile 3,15 dk'da bir uçak
pistlere iniş veya kalkış yapabilecektir.
297
NİHAİ ÇED RAPORU
Bilindiği gibi, uçakların emniyetle uçabilmeleri için yatay, düşey ve ufki yönde belli
aralıkta seyretmesi gerekmektedir. Havalimanı görüş sahası içinde uçağın büyüklüğüne,
işletme şartlarına, vb. hususlara bağlı olarak yaklaşık 265 km/sa hızla yaklaşımda uçakların
ara mesafesi 5,5 km olmalıdır. Uçağın pisti meşgul etme süresi ise ortalama 25 saniye kabul
edilmektedir. Buna göre 5,5/265 = 0,021 saat = 75 saniye minimum aralık olması gerekir.
Buna pisti meşgul etme süresi ilave edilirse uçaklar arasında minimum 100 saniye gereklidir.
Bu verilere göre 3,15 dk'da bir uçak pistlere iniş veya kalkış yapabilecek olması kriterlere
göre uygun sayılmaktadır.
Havalimanı işlemeye açıldıktan sonra DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından hem
uluslararası hem de ulusal uçuş rota ve istikametleri belirlenecektir. Uçakların havalimanı
iniş-kalkış istikametleri 5 pist için N–S, S-N (Kuzey-Güney, Güney-Kuzey) yönünde, 6. pist
için W-E (Doğu-Batı) yönünde olacaktır.
2.900.000.000 € = 6.757.000.000 TL'dir (1€ = 2,33TL). Söz konusu proje kapsamında
yap-işlet-devret modeli ile ihaleye çıkılacak ve ihaleyi kazanan firma tarafından finansal
kaynak sağlanacaktır.
Yap-işlet-devret modeli; bir kamu alt yapı yatırım veya hizmetinin finansmanı özel bir
şirket tarafından karşılanarak gerçekleştirilmesi ve kamu tarafından belirlenen bir süre için
işletilmesi ve yine bu süre içinde ürettiği mal veya hizmeti, tarafların karşılıklı saptadıkları bir
tarife uyarınca kamu kuruluşlarına satması ve sürenin sonunda işletmekte olduğu tesisleri
bakımı yapılmış, eksiksiz ve işler durumda ilgili kamu kuruluşuna devretmesi diye
tanımlanabilir. Dolayısıyla ihaleyi kazanan yatırımcı firma tarafından projenin fayda maliyet
analizi yapılacak ve projenin devlete devredileceği zaman dilimi belirlenecektir.
Söz konusu havalimanı inşaat çalışmalarında ilk etap 42 ayda tamamlanacak olup
daha sonraki etapların inşaatı 1. etabın işletmeye alınması ile devam edecektir. Tüm
etaplarının tamamlanmasının 25 yıl sürmesi planlanmaktadır.
Proje alanı ve yakın çevresini gösteren haritalar rapor eklerinde sunulmuştur. Söz
konusu haritalardan topografik harita Ek-2'de, Sentez haritası (Güncel topografya, planlanan
projeler, kuzey marmara otoyolu, geçici su birikinti alanları, alana yakın rüzgar enerji
santralleri, ilçe sınırları, tali bağlantı yolları, kamulaştırma sınırı, inşaat alanı ve proje alanı
kuzey batısında yapılması planlanan ÇED Olumlu Belgesine sahip yat liman projesini
gösterir harita) EK-6'da, proje alanı yüksekliklerini gösterir harita Ek-7'de, arazi varlığı haritası
(Madencilik ve diğer kullanım alanları, fundalık alanlar, mera alanları, kuru tarım alanları,
orman alanları ve geçici su birikinti alanlarını gösterir harita) Ek-8'de, alanda bulunan geçici
su birikinti alanlarını gösterir harita Ek-9'da, Jeoloji haritası Ek-10'da, Havza koruma
alanlarını ve İSKİ isale hatlarını gösteren harita Ek-11'de ve alandaki maden ruhsatları
haritası Ek-12'de, mülkiyet durumlarını gösterir harita Ek-14a ve Ek-14b'de sunulmuştur.
298
NİHAİ ÇED RAPORU
15.06.2009 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi
Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü tarafından onaylanan ve 15.04.2013 tarih ve
20104956933 sayılı makbuz ile tahsil edilen 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni
Planından alınan kesitte proje alanı işaretlenmiş olup, pafta, lejant ve plan hükümleri rapor
eklerinde sunulmuştur. Söz konusu proje alanının büyük bir kısmı Çevre Düzeni Planına göre
orman alanında kalmaktadır. Bunun yanında Kırsal Yerleşim Alanı (KY), Kıyı Rehabilite Alanı,
Jeolojik Açıdan Yerleşime Sakıncalı Alan ve Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlarda
kalmaktadır. 1/100.000 Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Plan paftası, proje alanını gösterir
Çevre Düzeni Planı kesiti ve plan hükümleri eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-22). Projenin
gerçekleştirilebilmesi için Çevre Düzeni Planında değişiklik yapılması gerekmektedir.
Proje kapsamında proje etki alanında devletin yetkili organlarının hüküm ve
tasarrufu altında bulunan alanlar proje alanının %77,52'lik kısmını oluşturmaktadır. Proje
alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-14a ve Ek-14b).
Projenin orman sayılan yerlere rastlayan kısımlarına ilişkin kamulaştırma söz konusu
olmayıp söz konusu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 17. maddesi gereği İstanbul
Orman Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacaktır.
Proje kapsamında Mera vasfında olan yerler için 4342 Sayılı Mera Kanunu
hükümleri ve 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan yerler için ilgili kanunlar
uyarınca gerekli izinler alınacaktır. İzin alınmadan faaliyete başlanmayacaktır.
Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında
yer alan askeri yasak bölgeler bulunmaktadır. Konu ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığına
görüş sorulmuş ve 26.02.2013 tarih ve MTİY:8430-97-13/İnş. Eml. ve NATO Güv. Yat. D.
İnş. Grp. Enj. Ver. ve Çev. Ynt. Ş. sayılı yazısına göre;
a) Proje bölgesinde, 23'üncü Mot.P.Tüm.K.lığına ait İhsaniye Mayın Deposunun
bulunduğu arazinin Millî Savunma Bakanlığına tahsisli olmadığı, ayrıca deponun 2000
yılından beri kullanılmadığı ve gelecekte de kullanılmasının düşünülmediği,
b) Yapılması planlanan en yakın piste yaklaşık 6.300 metre mesafede bulunan ve arazi
kotu 70 metre olan Dz.K.K.lığına bağlı Karaburun Sahil Gözetleme Karakol Komutanlığının
havaalanı için yapılacak mania planından etkilenmeyeceği,
c) Proje alanı sınırına yaklaşık 350 metre, Pist-1 olarak planlanan alana ise 1000-1500
metre mesafede Hv.K.K.lığına bağlı 15'inci Füze Üs Hiz.Mhf.Tk.K.lığının (Odayeri)
bulunduğu, bu bölgenin İstanbul ilinin hava savunması için önümüzdeki yıllarda uzun menzilli
hava savunma sistemlerinin konuş yeri olmasının öngörüldüğü, bu suretle hava savunma
sistemleri ile havalimanı kolaylıklarının elektronik yayınlarının birbirlerini etkileyebileceği
ancak karşılıklı protokoller ile (frekans yönetimi vb.) konunun çözülebileceği,
ç) Sonuç olarak söz konusu projenin askerî gerekler yönünden sakınca teşkil etmeyeceği
belirtilmiştir.
299
NİHAİ ÇED RAPORU
Milli Savunma Bakanlığına görüş yazısı eklerde sunulmuştur(Bkz.Ek-28).
Söz konusu alanlar ile ilgili olarak 26.02.2013 tarih ve MTİY:8430-97-13/İnş. Eml. ve
NATO Güv. Yat. D. İnş. Grp. Enj. Ver. ve Çev. Ynt. Ş. sayılı yazıda belirtildiği üzere inşaat ve
işletme aşamasında Milli Savunma Bakanlığı ile ortak çalışmalar yürütülecek ve protokoller
yapılacaktır.
Proje kapsamında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak olan
Mania Planı kriterlerine uyulacaktır.
temin edilip anlaşmalar dahilinde yapılması halinde projenin gerçekleştirilmesinde problem
yaratmayacaktır.
Proje alanı ve yakın çevresinde ÇED Yönetmeliği Ek-5’te verilen;
1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
a) Milli Parklar: 09/08/1983 tarihli ve 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. maddesinde
tanımlanan ve bu Kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları"
ve "Tabiat Koruma Alanları” tespit edilmemiştir. Konu ile ilgili proje alanında tabiat varlığı ve
doğal sit alanı bulunup bulunmadığına ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünün görüşü sorulmuştur. İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün
görüşüne göre alanda tabiat varlığı ve doğal sit alanı tespit edilmemiştir. Ancak alanda doğal
sit veya tabiat varlığı bulunması halinde 644 sayılı KHK'nın 13/A maddesi çerçevesinde;
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine göre işlem
yapılacak ve İstanbul 5. Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonuna intikali sağlanarak
komisyon kararına göre değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca Söz konusu İstanbul Valiliği
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşü eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-27).
b) Yaban Hayatı Koruma Sahaları: 01/07/2003 tarihli ve 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu
uyarınca Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve
Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları" bulunmamaktadır. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa
Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan İstanbul İli Ava Açık ve
Kapalı Alanlar Haritası rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-26).
300
NİHAİ ÇED RAPORU
c) Kültür ve Tabiat Varlıkları: 21/07/1983 tarihli ve 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2,
3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak
tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı
Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan
alanlar proje alanı sınırları içerisinde tespit edilmemiştir.
Konu ile ilgili proje alanında tabiat varlığı ve doğal sit alanı bulunup bulunmadığına
ilişkin İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşü sorulmuştur. İstanbul
Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün görüşüne göre alanda tabiat varlığı ve doğal sit
alanı tespit edilmemiştir. Ancak tespit edilmesi durumunda 644 sayılı KHK'nın 13/A maddesi
çerçevesinde; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri
doğrultusunda işlem yapılacaktır. Söz konusu İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğünün görüşü eklerde sunulmuştur(Bkz. Ek-27).
Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün
23.01.2013 Tarih ve 10208 Sayılı yazısına göre 2863 sayılı yasa kapsamında proje alanında
Pafta, 831 parselde yer alan taşınmazların Sivil Mimarlık Örneği oldukları ve koruma
gruplarının II olarak belirlendiği vurgulanmıştır. Ancak bu yapılar Çevre ve Şehircilik
Bakanlığına sunulan ÇED Başvuru Dosyasındaki 91.666.158 m2'lik alan dikkate alındığında
proje alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Söz konusu ÇED Başvuru Dosyasındaki alan
daraltılmış Tayakadın ve Yeniköy'ün tamamına yakını proje alanından çıkartılarak proje alanı
daraltılmıştır. Revize edilen ve 76.500.000 m2'lik alan kaplayan proje alanı sınırlarına göre
Pafta, 831 parselde yer alan taşınmazların proje alanı sınırları dışında kaldığı tespit
edilmiştir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün
05.04.2013 Tarih ve 68351 Sayılı yazısında da belirtildiği üzere; İstanbul 1 Numaralı Bölge
Kurulunun 14.03.2013 tarih ve 497 sayılı kararında; alanda yapılacak bütün fiziki-inşai
uygulamalarda ve İSKİ'nin bilgi amaçlı gönderdiği su galeri hattı üzerinde herhangi bir kültür
varlığına rastlanılması durumunda 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu’nun Haber Verme Zorunluluğu başlıklı 4. maddesinin gereği en yakın Mülki İdare
Amirliğe veya Müze Müdürlüğüne haber verilecektir.
ç) Su Ürünleri Kanunu: 22/03/1971 tarihli ve 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında
olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır. Ancak alandaki geçici su
birikintileri ile ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına başvuruda bulunularak alanların
söz konusu kanuna tabi olup olmadığı görüşü sorulacak ve alanlar ile ilgili izinler alınacaktır.
301
NİHAİ ÇED RAPORU
d) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği: 31/12/2004 tarihli ve 25687 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17, 18, 19 ve 20’nci maddelerinde tanımlanan
alanlar; Proje alanının batı sınırının bir kısmı Terkos Barajı r4fe koruma alanına ve uzun
mesafe koruma alanına, proje alanının güney sınırı ise Alibey Barajı uzun mesafe koruma
alanına girmektedir. Konu ile ilgili İSKİ ve DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar
yürütülerek inşaata başlanmadan önce gerekli izinler ve tedbirler alınacaktır. Proje alanının
Terkos Barajı orta mesafe koruma alanına giren kısmında herhangi bir yapılaşmaya
gidilmeyecektir. Söz konusu alan eklerde sunulan Havza ve İSKİ İsale Hatları Haritasında
işaretlenmiştir(Bkz.Ek-11).
e) Hassas Kirlenme Bölgeleri: 02/11/1986 tarihli ve 19269 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49’uncu maddesinde tanımlanan
"Hassas Kirlenme Bölgeleri" bulunmamaktadır.
f) Özel Çevre Koruma Bölgeleri: 09/08/1983 tarihli ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu
maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve
ilan edilen alanlar bulunmamaktadır.
g) Boğaziçi Kanunu: 18/11/1983 tarihli ve 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma
altına alınan alanlar bulunmamaktadır.
ğ) Orman Kanunu: 31/8/1956 tarihli ve 6831 Sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı
sayılan yerler: Proje alanının arazi kullanımlarına göre 6.172 hektarı orman arazisi içinde
kalmaktadır. Söz konusu proje için orman arazisi kullanımı ile İstanbul Orman Bölge
Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınacak ve ortak çalışmalar yürütülecektir.
h) Kıyı Kanunu: 4/4/1990 tarihli ve 3621 Sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen
alanlar bulunmamaktadır. Yapılması planlanan İstanbul Bölgesi 3. Havalimanı projesi
kapsamında kıyı kenar çizgisinden ileride herhangi bir şekilde yapılaşmaya gidilmesi ve
deniz dolgusunun yapılması bu aşamada planlanmamaktadır. Rapor eklerinde sunulan genel
vaziyet planına bakıldığında mor renk ile gösterilen kıyı kenar çizgisi ile deniz arasında olan
kısmında herhangi yapılaşmanın olmayacağı görülmektedir(Bkz.Ek-5). Söz konusu proje
kapsamında ilerleyen yıllarda projeye entegre edilecek kıyı yapısı ve deniz dolgusunun
yapılması planlanması durumunda ÇED yönetmeliği kapsamında gerekli iş ve işlemler için
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ayrıca başvuruda bulunulacaktır.
ı) Zeytinciliğin Islahı Kanunu: 26/1/1939 tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve
Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
302
NİHAİ ÇED RAPORU
i) Mera Kanunu: 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar proje alanı ve yakın
çevresinde 236 hektar mera alanı bulunmaktadır. Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde 1
adet, Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz
j) Sulak Alan: 17.05.2005 tarih ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” 4. maddesinde tanımlanan alanlar: Proje
sahası içerisinde maden işletmelerinin oluşturduğu 70 adet büyüklü küçüklü geçici su
birikintileri bulunmaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintilerinin suları,
doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek ve içerisindeki canlı yaşamı yok
olacaktır. Proje sahasının kuzeybatısında 2,5 km mesafede Terkos Gölü yer almaktadır.
70 adet büyüklü küçüklü su birikintisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulan ve
komisyonun görüşüne açılan ÇED Raporunda "Göl ve Sulak Alan" olarak tanımlanmış
olmakla birlikte 09.04.2013 tarihinde gerçekleştirilen İnceleme Değerlendirme Komisyonu 1.
Toplantısında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından "söz konusu su
kaynaklarının madencilik faaliyetleri sonucu oluştuğu, bu alanların yağmur suları ile
dolduğu ve bir akarsu veya devamlı su kaynağı ile beslenmediğinden göl olarak
nitelendirilmemesi gerektiği" ifade edildiğinden, Nihai ÇED Raporunun bu ve diğer
bölümlerinde büyüklü küçüklü geçici su birikintileri olarak tanımlanmıştır.
2.
Proje Alanı ve Yakın Çevresinde; Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası
Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
a) Bern Sözleşmesi: 20/2/1984 tarihli ve 18318 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi"
(BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme
Alanları" bulunmamaktadır.
b) Barcelona Sözleşmesi: 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona
Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır.
ı) Akdenize Özel Koruma Alanı: 23/10/1988 tarihli ve 19968 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan "Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği
ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır.
303
NİHAİ ÇED RAPORU
ıı) Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit: 13/9/1985 tarihli Cenova
Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan
"Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar
bulunmamaktadır.
ııı) Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türleri: Cenova Deklerasyonu’nun 17.
maddesinde yer alan "Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve
beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır.
c) Kültürel Miras" ve "Doğal Miras: 14/2/1983 tarihli ve 17959 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren" Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1.
ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras"
ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır.
ç) Ramsar: 17/5/1994 tarihli ve 21937 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
"Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların
Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar
bulunmamaktadır.
d) Avrupa Peyzaj Sözleşmesi: 27/7/2003 tarihli ve 25181 Sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamında korunan alanlar
bulunmamaktadır.
3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Korunması Gereken Alanlar
a) Tabii karakteri korunacak alan: Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri
korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri
korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri), bulunmamaktadır.
b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi
kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II.
sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Proje alanı içerisinde 236 hektar mera,
60 hektar kuru tarım (nadassız), alanı yer almaktadır. Arnavutköy İlçesi Tayakadın Köyünde
1 adet, Yeniköy'de 20 adet Eyüp İlçesi Akpınar Köyünde 1 adet mera vasıflı taşınmaz
Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 4342 sayılı Mera Kanununun 14. Maddesi 1
.Fıkrası (c) bendi hükümleri gereğince İl Mera Komisyonu Başkanlığından Tahsis Amacı
304
NİHAİ ÇED RAPORU
Ayrıca İstanbul Bölgesi 3.Havalimanı Projesi uygulama sahası içinde yer alan
köylerden Yeniköy Köyünde Marjinal ve Mutlak Tarım arazileri bulunmaktadır. 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13, Maddesi (d) Bendi kapsamında Mutlak
Tarım Arazileri için "arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine
uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir.", Marjinal Tarım Arazileri için ise "toprak
koruma projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis
edilebilir." Hükümleri yer almaktadır. 5403 sayılı Kanun kapsamında gerekli izinlerin alınması
için İstanbul İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne başvuruda bulunulacak ve
parsellerin Tarım Dışı Amaçla Kullanımının uygun bulunması durumunda iş ve işlemlere
başlanılacaktır.
c)
Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı,
tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen
derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem
taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren
kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler;
geçici su birikintileri bulunmaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintileri suları,
doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek olup, bu alanlar ve yakınlarındaki
sucul yaşam ve canlı yaşam yok olacaktır.
ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları, proje alanı ve yakın çevresinde
bulunmaktadır. Proje alanında 70 adet büyüklü küçüklü geçici su birikintileri bulunmaktadır.
Proje sahasına kuzeybatıda 2,5 km mesafede Terkos gölü yer almaktadır. Ayrıca proje
alanında birçok akar ve kuru dere bulunmaktadır söz konusu dereler, su birikintileri zemin
ve arazi düzenleme çalışmaları sonucu doğal özelliklerini yitirecek hafriyat ve dolgu
malzemesi ile doldurulacaktır. Bu alanlar ve yakınlarındaki sucul yaşam ve canlı yaşam yok
olacaktır.
d)
biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları: Bilimsel araştırmalar için
önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik
olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv
alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar proje
alanı ve yakın çevresinde bulunmamaktadır.
Proje alanında ve etki alanında; dağlık, milli parklar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, vb.
önemi olan alanlar, erozyon alanları, potansiyel erozyon alanları ile 167 Sayılı Yeraltısuları
Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler kapsamında; kaynak olarak
kullandığımız http://geodata.ormansu.gov.tr/3d/indexv5.aspx veri tabanı ve diğer
araştırmalarda yukarıda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.
veri tabanına (http://geodata.ormansu.gov.tr/3d/indexv5.aspx) işlenen veya onaylanan
duyarlı yöreler olması durumunda, gerekli bilgi ve açıklamalar yapılacak gerekli koruma
önlemleri alınacaktır. Duyarlı yöre haritası Ek-23'de verilmiştir.
305
NİHAİ ÇED RAPORU
Proje sahasının ÇED Yönetmeliği'nin EK-5: Duyarlı Yöreler Listesi'nde Belirtilen
Hassas Alanlara göre konumu Ek-11’te verilen Korunan Alanlar haritasında belirtilmiştir.
Projenin etki alanını belirlerken, fiziksel ve biyolojik çevre açısından etki alanları ile
sosyal ve ekonomik çevre açısından etki alanlarının ayrı düşünülmesi gerekir. Fiziksel ve
biyolojik çevreye etkiler, inşaat çalışmaları esnasında inşaat alanı dış sınırından itibaren toz
ve egzoz gazı emisyonlarına göre 2 km ile ifade edilebilirken, tesisin işletmeye alınmasıyla
bu mesafe uçakların gürültüsü sebebiyle uçaktan uzaklık olarak 900 metreye kadar
düşebilecektir. Ancak projenin inşaat aşamasında alanda bulunan akarsuların yataklarının
tahrip edilmesi sonucu proje alanı sınırının 2,5 km batısındaki Terkos Gölü, proje alanı
sınırının 12 km güney doğusundaki Alibey Barajı ve planlama aşaması devam eden proje
alanı sınırının 9 km güney doğusundaki Pirinççi Barajının su toplama miktarlarında azalma
ve yüzeysel akışlarla kirlilik yüklerinde artma beklenmesinden dolayı proje etki alanı proje
alanı merkezinden itibaren 12 km çaplı bir çemberi içine alacak şekilde belirlenmiştir.
306
NİHAİ ÇED RAPORU
Örcünlü - Oklalalı yolu ve D69 Çatalca -İstanbul yolu, D 100 E-5 Karayolu kullanılacaktır.
toplam 18 giriş-çıkış noktası yapılması planlanmaktadır. Ayrıca proje alanının içerisinden
geçen Tayakadın- İhsaniye karayolu güzergahının proje alanının güneyine kaydırılması
planlanmaktadır. Bu hususta Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler
bu doğrultuda yürütülecektir. Proje kapsamında kullanılması planlanan yollar Ek-6’da
sunulan Sentez Haritası’nda gösterilmiştir. Haritadan da görüleceği üzere proje alanının
güneyinden geçen yollara ilave olarak proje alanı batı sınırından geçen ve proje alanına
kuzeyden bağlanan ayrı bir yolun açılması planlanmaktadır.
Yukarıda da bahsedildiği üzere proje sahasının, ihalesi yapılmış ve proje yapım
çalışmaları devam etmekte olan "Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Geçişi Dahil) l.Etap”
projesine cephesi bulunmaktadır. Ayrıca proje sahasının içinden 020-06 kontrol kesim
numaralı (Saray-Çatalca), (020-05/569-01) DYA-Hasdal Devlet Yolu geçirilecektir.
Bahse konu proje alanı içerisinde kalacak olan 020-06 kontrol kesim numaralı (SarayÇatalca), (020-05/569-01) DYA-Hasdal Devlet Yolu ile ilgili güzergah değişikliği yapılması
durumunda Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü İle yapılacak protokol çerçevesinde gerekli
işlemler yapılacaktır.
Yeni yol projesi, proje sahibi olan T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından yapılarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğüne
onaylattırılacak, Karayolları kontrolünde ve Karayolları Teknik Şartnamesine uygun olarak yol
yapımı sağlanacak ve gerekli finansman proje sahibi tarafından karşılanacaktır.
307
NİHAİ ÇED RAPORU
mevkiinden geçerek proje alanının güneyinden uzanmaktadır. Ek-6A’da görüldüğü gibi
olacaktır.
Tayakadın-İhsaniye Yolu 11. (K-01 Kavşağı) ve 23. Km’ler (K-11 İhsaniye Kavşağı)
arasında deplase edilecektir. Söz konusu yol Hasdal Kavşağı-Kemerburgaz- YassıörenÇatalca Devlet yolu projesinin bir kısmında yer almaktadır. Konu ile ilgili olarak Karayolları
Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü tarafından İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne
başvuruda bulunularak bu hususun ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep edilmiştir. Ek32’de sunulan İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nden alınan yazıya göre söz konusu
yolun 1993 yılında yatırım programına alınması nedeniyle ÇED Yönetmeliğinin Geçici 3.
Maddesine göre değerlendirildiği bildirilmiştir. Buna göre söz konusu devlet yolu ÇED
kapsamından muaf tutulmuştur. Söz konusu havalimanı projesinin Nihai kararı alındıktan
sonra deplase edilecek yol ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından Çevre ve
Şehircilik İl Müdürlüğüne üst yazı ile başvurularak ÇED kapsamında değerlendirilmesi talep
edilecektir.
sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ve Karayolları Genel
Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-30 ve Ek-31).
308
NİHAİ ÇED RAPORU
Kuşlar ilkbaharda Afrika'dan Avrupa'ya doğru uçarlar; İstanbul Boğazı'nda göç yolu
doğudan batıya doğru olur. Anadolu'ya Hatay'dan giren kuşlar Hatay-İstanbul çaprazını takip
ederek Boğaz'a ulaşırlar. Sonbahar'da ise Avrupa'dan Afrika'ya inen kuşlar İstanbul
Boğazı’ndan kuzeybatıdan güneydoğuya doğru hareket ederler. Kuş sayımları bir istisna
dışında genellikle 34 km'lik boğazın tek bir noktasından yapılmıştır. Bir gözlemcinin
sayabileceği alanın 4 km'lik bir cephe olduğu düşünülürse sayılan kuşların gerçekten geçen
toplam kuşların ancak küçük bir kesidi olacağı söylenebilir. Başlıca gözlem noktaları Şekil33’de görülebilir.
Toplam ne kadar kuşun uçtuğu tam olarak bilinmemektedir. Sonbahar göçünde tek bir
noktadan sayılabilen leylekler, nispeten daha iyi sayılmıştır. En çok sayılmış tür olan
leyleklerin toplam sayıları 205 bin ile (Porter ve Willis 1968) yaklaşık 500 bin arasında
sayılmıştır. Bu kuşların tüm Doğu Avrupa popülasyonunun Türkiye üzerinden geçtiği bilindiği
için geçen leylek sayısı en azından 500.000 bin olarak kabul edilmelidir.
Yırtıcı kuşların sayıları daha azdır. İlkbahar ve sonbahardaki tek çeşitli araştırmalarda
30 bin şahin, 20 bin arı şahini ve 20 bin küçük orman kartalı ile toplam 80 bin civarında kuş
sayılmıştır. Ancak 2008 sonbaharında yapılan çalışmada 3 haftada toplam 150 bin üzerinde
yırtıcı kuş sayılmıştır. Dolayısıyla gerçek geçen kuş sayısının en azından 250 bin olduğu
söylenebilir.
Özetle geçen kuş sayıları şu şekilde özetlenebilir:

min. 500.000 leylek (Ciconia ciconia) ve 25.000 kara leylek (Ciconia nigra)

min. 250.000 yırtıcı kuş, başlıca şahin (Buteo buteo), arı şahini (Pernis apivorus),
küçük orman kartalı (Aquila pomarina)
Kuşların göç rotaları konusundaki araştırmalar çok noktadan yapılan gözlemlerin
azlığı nedeniyle sınırlıdır. Ancak tecrübeli gözlemcilerin izlenimleri şu şekildedir. İlkbahar'da
kuşlar çoğunlukla İstanbul'u oluşturan Kocaeli ve Çatalca yarımadalarının kuzey yarısından
geçer. Buna rağmen ilkbaharda Marmara Denizi üzerinden gelen ve Avrupa yakasına geçen
kuşlar da vardır. Terkos Gölü üzerinden geçiş yaptıkları sıklıkla gözlenir. İlkbaharda göç
Çamlıca tepesinden gözlenmez, daha çok Toygar Tepe ve Avrupa yakasında Rumelikavağı
tepelerinden gözlenir.
Sonbaharda göç daha farklıdır. Bulgar kuş göçü haritasına göre kuşların büyük
çoğunluğu Karadeniz kıyısı boyunca Burgaz şehri üzerinden geçer. Daha sonra kuşlar
Terkos Gölü üzerinden geçerler. Ancak boğaz üzerinde her yerden geçiş olur, hem kuzeyden
hem de güneyde geçiş gerçekleşir.
Sonbahar geçişinde leylekler ve yırtıcılar farklı rotaları tercih ederler. Leylekler daha
çok Marmara Ereğlisi ve Silivri kıyısına kadar inerler ve daha sonra Marmara Denizi kıyısını
takip ederek Atatürk Havalimanı üzerinden geçerler. Buradan kuşlar özellikle lodoslu
havalarda geçerler ve lodosun da yardımıyla denizin üzerinden Adalara, daha sonra gemileri
takip ederek Yalova kıyılarına geçerler. Yırtıcı kuşlar ise daha çok poyrazda uçarlar ve
boğazın her tarafından geçebilirler.
309
NİHAİ ÇED RAPORU
Kuşlar genellikle 200-500 m yükseklikten geçerler. Ancak sabahın erken saatlerinde
09:00-10:00 arasında ve akşamüstü 18:00-19:00 arasında termal hava akımlarının azalması
nedeniyle fazla yükselemezler ve 100-200 m gibi çok alçakta olurlar. İlkbahar göçü en yoğun
olarak 15 Mart - 31 Mayıs arasında yaşanır. Bu göçün büyük çoğunluğu 20 Mart ile 15 Nisan
arasında gerçekleşir. Sonbahar göçü iki dalgada olur. Leylekler ve bazı yırtıcılar 10-30
Ağustos arasında, yırtıcı kuşlar ise 15-30 Eylül arasında geçerler. Bu kuşlar arasında en
kalabalık sürüler yapanlar leyleklerdir. genellikle minimum 300 kuşluk sürüler oluşturur.
Bunun dışında maksimum 16.000'lik sürülere her yıl rastlanabilir.
310
NİHAİ ÇED RAPORU
aşamasında kuş sayımları yapılması ile birlikte hazırlanabilecektir. Bu alanda kuş
güneyinde İBB Odayeri Katı atık Düzenli Depolama Sahası ve yapılacak 3. Havalimanı
sahasını kapsayacak olup, kümülatif değerlendirme yapılacaktır. Yapılacak gözlem
sonuçlarına göre getirilecek tedbir ve öneriler uygulanacaktır. İki yıllık izleme neticesinde
ortaya çıkacak sonuca göre sürekli izleme programı oluşturulacak ve izlemeler yapılarak
izleme sonuçlarına göre gerekli tedbirler alınacaktır. Kuş gözlem raporları 6 aylık periyotlar
halinde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne sunulacaktır.
Söz konusu proje için Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fak. İlköğretim Bölümü öğretim
üyesi, Ornitolog/Ekolog Doç. Dr. Aziz Aslan tarafından hazırlanan Ornitolojik Değerlendirme
Raporu Ek-19 ve Ek-19a’da verilmiştir.
Söz konusu proje kapsamında Ankara Üniv. Fen-Fakültesi öğretim üyelerinden Prof.
Dr. Latif KURT (Bitki Ekoloğu) tarafından hazırlanan Ekosistem Değerlendirme Raporu Ek18’de verilmiştir.
İnşaat sürecinde ya da daha evvel özellikle faaliyet alanı ve yakın çevresinde
bulunabilecek yöreye özgü ve tehdit altındaki taksonların tohumları mutlaka toplanacaktır.
türleri tespit edilecek ve tohumları toplanarak gen bankasında saklanacaktır. Gen
izlenecektir.
Projenin gerçekleşmesi durumunda alanda floristik açıdan büyük bir habitat ve
biyomas kaybı yaşanacaktır. Bununla birlikte alandaki iklimsel homojenite nedeniyle floristik
çeşitlilik açısından etkiler ihmal edilebilir boyutta iken proje alanının özgün değerinin sulak
alan olması nedeniyle Hidrobiyolojik ve Ornitolojik açıdan değerlendirilmesi son derece
önemlidir.
311
NİHAİ ÇED RAPORU
geçici su birikintileri bulunmaktadır. Proje inşaat aşamasında bu yapay su birikintilerinin
suları, kullanma ve sulama suyu olarak kullanılacaktır. Daha sonra hafriyat ve dolgu
malzemesi ile doldurulacaktır. Dolayısıyla sulak alan vasfını yitirecek olup, bu alanlar ve
yakınlarındaki sucul yaşam ve canlı yaşam yok olacaktır.
haritası ve maden ruhsatları MİGEM kayıtları Ek-12 ve Ek-13’de sunulmuştur.
Dairesi
Başkanlığının
312
NİHAİ ÇED RAPORU
Bu kapsamda en düşük kot ile düzenleme kotu arasındaki fark dikkate alındığında
ortaya çıkan dolgu miktarı ve dolgu malzemeleri, zemin oturmaları, zemin kaymaları ve
stabilite hususlarında projenin inşaat yüklenicisi tarafından alanda yapılacak zemin etütleri
doğrultusunda uygulanacak inşaat teknikleri sonucu alınacak önlemler ile söz konusu risk
faktörünün en aza indirilmesi sağlanacaktır.
313
NİHAİ ÇED RAPORU
Ormanları yer almaktadır. Belgrat Ormanlarının en batı ucu olan bu ormanlar Arnavutköy'ün
doğudaki açık alan yüzünü oluşturan ve içerisinde maden ocakları geçici su birikintilerinin de
bulunduğu geniş bir alandır. Bu alanın çeperi; kuzeyde Karadeniz koridoru, güneyde
Başakşehir -Sultanbeyli, batıda Sazlıbosna Çiftliği ile Arnavutköy merkez, doğuda ise parçası
olduğu Eyüp orman koridoru ile çevrilidir. Aynı zamanda 3. Köprü ulaşım koridoru da bu
ormanlarının içerisinden geçerek orman alanını kuzey güney yönünde ikiye bölmektedir.
taşımaktadır.
kazandıran, yağmur suları ile dolan yapay maden ocağı geçici su birikintileri mevcuttur. Bu
su birikintilerinden bazıları tamamen kurumuştur veya doldurulmuştur. Ayrıca bu su
birikintileri içme suyu rezervi olarak kullanılmamakta ve tekil olarak çalışmaktadırlar yani
birbirlerine bağlı herhangi bir su sistemi ağı oluşturmamaktadırlar.
potansiyeline sahip çok katmanlı orman peyzajına, maden ocaklarına, geçici su birikintilerine,
mesire alanına ve rüzgar güllerine sahiptir. İçerisinde kentsel peyzaj bulunmamakta fakat
Arnavutköy merkeze, Tayakadın ve Baklalı köyüne doğal bir açık alan yüzü vermektedir.
Konu ile ilgili İstanbul Orman Bölge Müdürlüğünden inceleme değerlendirme formu ve
meşcere haritası temin edilmiş ve rapor eklerinde sunulmuştur(Bkz.Ek-24).
Faaliyet
alanının büyük
çoğunluğu ağaçlandırma sahasıdır. Maritima çamı,
fıstıkçamı, meşe ve yalancı akasya ağaçlandırması çoğunluktadır. Saha daha önceleri
yangın görmüştür. Fertler genellikle 8 cm'nin altında genç fidanlarda oluşmaktadır. 8 cm'nin
altındaki fertler envanter dışı ve olduğundan kesilecek ağaç adedi ve servet hesaplanmasına
dahil edilmemiştir. Faaliyet alanında rastlanan ağaç türleri, Maritima çamı, fıstıkçamı,
kızılçam, karaçam, meşe, gürgen, dışbudak, ıhlamur, akçaağaç ve sedirdir
314
NİHAİ ÇED RAPORU
Faaliyet alanında MDya, MDya3, MGna, Ma, Ma3, BDy, OT, Su, Z, İs ,Ot-Oc,
MÇkbc3, MÇkc3, MÇmc3, MGnab3, Mab3, Mbc3, Yaab3, Çfab3, ÇfMGnc3, Çkc3, ÇkMc3,
Faaliyet alanı çok geniş bir sahayı kapsadığından Bozuk orman (kapalılığı 0-%10 ), 1
A çağında olan (0-8 cm) meşcerelerden MDya ,Ma, Ma3 gibi sürgünden gelen meşe
meşçerelerinin orman idaresince kesilerek piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı, c çağında
ki (20-35,9 cm )çapındaki karaçam ve kızılçam Meşçerelerinin Orman İdaresince kesilerek
piyasaya arz edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
verecektir.
Faaliyet alanında Tohum meşceresi, Av yaban hayatı, Av üretme sahası, Turizm
alanı, Özel Çevre Koruma bölgesi, Milli park, Muhafaza ormanı, tespiti yapılan sit alanı
yoktur. Sahanın bir kısmı Yeniköy mesire yeri içinde kalmaktadır.
315
NİHAİ ÇED RAPORU
İstanbul 3. Havalimanı projesi kapsamında yapılan "Batımetrik Ölçümler ve
Haritalama" işi raporunda söz konusu bölge "Geçici su birikintileri kıyılarının genellikle sazlık
ve bataklık alanlar ile kaplı olduğu, bu geçici su birikintileri terk edilmiş maden ocaklarının
oluşturduğu çukurların zaman içinde bu hale geldiği bilinmektedir. Bu nedenle bu geçici su
olduğu bilinmektedir. Her bir geçici su birikintisinin kendine özgü derinlik değişimleri
bulunmakla birlikte, büyük su birikintilerinin derinlik değişimleri kıyıdan açığa doğru hızlı bir
biçimde düzensiz olarak artmaktadır. Genel olarak derinlik değerleri jeomorfolojik yapıyla
uyumlu görülmektedir. Kıyılarda yer yer bataklık ve sazlık bölgelere rastlanmaktadır.
Hâlihazırda maden ocaklarından çıkarılan hafriyatlar geçici su birikintilerinin kenarlarına
dökülmesi devam etmektedir. Bu süreç su geçici birikintilerinde kıyı ve dip topografyasını
değiştirmektedir.
öngörülmektedir.
Pist, Apron ve Taksiyolu Sahalarında Uygulanacak Kesitte;
*4 cm Taşmastik Asfalt
*6 cm binder
*6 cm binder
*30 cm bitümlü temel
*100 cm kırmataş temel altı
*Min 100 cm değişken GAİ
*Değişken kaya dolgu yer alacaktır.
316
NİHAİ ÇED RAPORU
Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında çevre değerlerinin korunması amacıyla, 2872
sayılı Çevre Kanununa istinaden; 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden
çıkarılan tüm mevzuat hükümlerine uyulacaktır.
Projenin inşaat ve işletme aşamalarında bundan sonra gerekli olacak tüm izinler ilgili
kurumlardan alınacak ve protokoller yapılacaktır.
Proje kapsamında inşaat, işletme ve izleme dönemlerinde proje sahibi tarafından
çevre değerlerinin korunması amacıyla, 2872 sayılı Çevre Kanununa istinaden; 2872 Sayılı
Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm mevzuat hükümlerine uyulacaktır.
Söz konusu mevzuat ve yönetmelikler aşağıda listelenmiştir;
- 11 Ağustos 1983 Tarih ve 18132 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe
giren “2872 Sayılı Çevre Kanunu” ve 13.05.2006 Tarih ve 26167 Sayılı Resmi Gazete’ de
yayımlanarak yürürlüğe giren “5491 Sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun”,
- 3213 Sayılı Maden Kanunu
- 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu
- 4342 sayılı Mera Kanunu
-1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu
- 6831 Sayılı Orman Kanunu
- 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı (05.04.2013 Tarih ve 28609 Sayı ile değişiklik)
Resmi Gazete’de Yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği,
- 08.06.2010 Tarih ve 27605 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik”,
Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği,
- 17.05.2005 Tarihli ve 25818 Sayılı (26.08.2010 Tarih ve 27684 Sayı ile değişiklik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”
hükümlerine,
- 30.11.2012 Tarih ve 28483 Sayılı Resmi Gazete*de yayımlanarak yürürlüğe giren
Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği,
317
NİHAİ ÇED RAPORU
- 07.04.2012 Tarih ve 28257 Sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren
Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik;
- 17.10.2012 Tarihli ve 28444 Sayılı Su Havzalarının Korunması ve Yönetim
Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik,
- 26.03.2010 Tarih ve 27533 Sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik,
- İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği,
- 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği,
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği,
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
- 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı (05.04.2005 Tarih ve 25777 Sayılı değişiklik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Resmi Gazete 'de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık yağların Kontrolü Yönetmeliği,
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği,
-31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişiklik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil Ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliği,
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü
Yönetmeliği hükümlerine,
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği”
- 03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı (10.11.2012 Tarih ve 28463 Sayılı değişiklik)
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği”,
318
NİHAİ ÇED RAPORU
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tarım Arazilerinin Korunması ve
Kullanılmasına Dair Yönetmelik,
-04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı (27.04.2011 Tarih ve 27917 Sayılı değişiklik)
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve
Yönetimi Yönetmeliği,
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu,
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde
Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği”,
- 29.04.2009 Tarih ve 27214 Sayılı (16.08.2011 Tarihli ve 28027 Sayı ile değişiklik)
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve
Lisanslar Hakkında Yönetmelik,
hükümlerine uyulacaktır.
319

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

Transcription

Similar documents

havacılık - TC Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı

YOZGAT HAVALİMANI PROJESİ

PDF Katalog - Merkez Zekeriyaköy

Ek Dosya - TC ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

konaklı metal maden san.tic.a.ş. giresun ili s:53962 altın