cztery lapy.pl

Justyna Holm
Nie bój się przeszkód ani porażek,
bo one wzmocnią marzeń ołtarze,
bo one wzmocnią słodycz zwycięstwa...
Od dzisiaj bać się, po prostu, przestań!
Życie jest po to,
by je wygrywać,
więc... bądź cierpliwy,
więc... bądź cierpliwa!
Don’t fear you won’t do it or will fail,
all that will only strengthen your aim,
all that will make your victory taste sweet,
from now on don’t be afraid of it.
Our life is for us
to be won,
so be patient
everyone.
Spis treści
Table of contents
| 06 Wstęp / Introduction:
Paweł Orłowski, podsekretarz stanu Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju
/ Paweł Orłowski, Deputy State Secretary, Ministry of Infrastructure and
Development
| 08 Kazimierz Karolczak, Członek Zarządu Województwa Śląskiego / Kazimierz
Karolczak, Member of the Silesia Voivodeship Board
| 10 Rozdział 1: Rynek pracy /
Chapter 1: The labour market
| 12 dr Martyna Wronka-Pośpiech / Martyna Wronka-Pośpiech, PhD
| 16 W ruchu / Joanna Kowalik / On the go
| 24 Gdybym miał gitarę... / Wojciech Łukawski / If I had a guitar...
| 32 Rozdział 2: Integracja społeczna /
Chapter 2: Social Integration
| 34 prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka / prof. Aldona Frączkiewicz-Wronka,
PhD
| 38 Życie od nowa / Dariusz Plinta / Life from scratch
| 46 Gdzie fajnie pachnie... / Sławomir Nawrot / Where the smell is cool...
| 54 Rozdział 3: Adaptacyjność /
Chapter 3: Adaptativeness
| 56 dr Agata Austen / Agata Austen, PhD
| 60 Serce w pierniku / Marzena Kowalska / Heart in gingerbread
| 68 Projekty się kończą, efekty zostają / Mirosław Górka / Project will finish, but
effects will last
| 76 Rozdział 4: Edukacja /
Chapter 4: Education
| 78 prof. UW dr hab. Małgorzata Żytko / prof. at the University of Warsaw
Małgorzata Żytko, PhD
| 82 Klucze do świata / Aleksandra Januszkiewicz / Keys to the world
| 90 Gdy wiek nie jest barierą / Danuta Stein / When age is not a limit
| 96 Unia wzorów i kolorów / Edyta Cyganek, Kinga Mieszczanek / Union of patterns
and colours
| 104 Rozdział 5: Obszary wiejskie /
Chapter 5: Rural areas
| 106 prof. UŚ dr hab. Urszula Swadźba / prof. at the University of Silesia Urszula
Swadźba, PhD
| 110 Okno na świat / Joanna Figura, Anna Wójcik-Ścierska, Kazimiera Lipińska,
Wilhelmina Sikora / Window to the world
Paweł Orłowski
podsekretarz stanu Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju
Szanowni Państwo,
Polska w latach 2004-2014 otrzymała niepowtarzalną szansę rozwojową,
m.in. dzięki największej alokacji środków z Europejskiego Funduszu Społecznego, które stanowiły istotny impuls do zmian. Spośród 76,7 miliarda
euro alokowanych na EFS w całej polityce spójności w latach 2007-2013,
blisko 1/8 trafiła do Polski. Program Operacyjny Kapitał Ludzki to była największa tak duża inicjatywa nie tylko pośród 117 programów operacyjnych
finansowanych w UE w latach 2007-2013, ale również w całej 50-letniej
historii tego funduszu.
Ta znacząca kwota przełożyła się na konkretne działania, które objęły
wsparciem ponad dziewięć milionów osób. Dzięki temu mogliśmy stanąć
obok krajów „starej” Unii, w których o sukcesie gospodarczym decyduje
w znacznej mierze kapitał ludzki. Dziś naszą siłą są kreatywni i przedsiębiorczy mieszkańcy.
O widocznych zmianach możemy mówić między innymi w obszarze
zatrudnienia. Praca zawodowa, choć jest tylko częścią życia każdego
człowieka, pełni w nim ważną rolę. Pozwala zaspokoić nie tylko potrzeby
materialne i spełnić zawodowe ambicje, ale daje też poczucie stabilizacji
i bezpieczeństwa. Stąd też aktywizacja zawodowa bezrobotnych ma szczególne znaczenie i zajmuje ważne miejsce w PO KL. Podobnie jak wsparcie
osób, które z różnych przyczyn znalazły się na marginesie życia społecznozawodowego. Dla nich unijna pomoc to czasem jedyna szansa, by odmienić
swój los.
Wsparcie EFS skierowane było też do osób, które postawiły na rozwój
własnych projektów biznesowych. Tysiące nowych firm tworzą dziś
atrakcyjne i trwałe miejsca pracy, przynosząc ich właścicielom niezależność
i zawodowe spełnienie. Warto pamiętać również o tym, że chcąc budować gospodarkę opartą na wiedzy, niezbędne jest inwestowanie nie tylko
w nowe technologie i sektor badań oraz prac rozwojowych potrzebnych do
wytwarzania innowacji, ale też w kapitał ludzki. Stypendia, specjalistyczne
szkolenia i kursy zawodowe – za tym wszystkim także stoi EFS.
Po siedmiu latach realizacji PO KL możemy śmiało przyznać, że unijne
fundusze pomogły Polkom i Polakom, ułatwiając im społeczny i zawodowy
rozwój. Przekonują o tym statystyki i potwierdzają historie (nie)zwykłych
ludzi opisane w trzecim tomie albumu „Życie do wygrania”, który oddajemy w Państwa ręce.
Mam nadzieję, że lektura zainspiruje Państwa do podejmowania nowych
wyzwań. To szansa nie tylko dla naszej gospodarki, ale przede wszystkim
dla mieszkańców, którzy angażując się w unijne projekty, mogą wprowadzić w swoje życie wiele pozytywnych zmian. Warto wybrać drogę prosto
do funduszy, bo to najlepszy kurs na „życie do wygrania”.
06
Paweł Orłowski
Deputy State Secretary, Ministry of Infrastructure and Development
Ladies and Gentlemen,
Poland in the years 2004-2014 received a unique chance for development
thanks to, among other things, the largest allocation of resources from the
European Social Fund, which constituted a significant impulse for change.
Out of 76.7 billion euro allocated to the ESF within the whole cohesion policy in the years 2007-2013, almost 1/8 was granted to Poland. The Human
Capital Operational Programme was the largest initiative of this kind not
only among 117 operational programmes financed by the EU in the years
2007-2013, but also in the whole 50-year-long history of this fund.
This significant amount of money translated into particular actions, which
supported over 9 million people. Thanks to that we could stand next to old
countries of the EU in which economic success depends to a large extent on
the human capital. Nowadays, our assets are creative and entrepreneurial
inhabitants.
We may also talk about visible changes, among other things, in the employment area. Professional work, although it is only a part of human life, plays
an important role in it. It allows us not only to meet material needs and
fulfill professional ambitions, but also gives us the sense of stability and
safety. Therefore, vocational activation of the unemployed is of particular
importance and occupies a significant position in the HC OP. The same refers to support of people who for many reasons are on the margin of social
and professional life. For them, the EU support is often the only chance to
change their lives.
The ESF support was also aimed at people who placed on the development
of their own business projects. Thousands of new companies create nowadays attractive and sustainable employment, and bring their owners independence and professional fulfillment. It should also be remembered that
for the economy to be built on knowledge it is essential to invest not only in
new technologies, research sector and developmental works necessary for
creating innovation, but also in the human capital. Scholarships, specialist
trainings and vocational trainings are the areas supported by the ESF, too.
After seven years of realisation of the HC OP we may boldly admit that EU
funds helped Polish men and women by facilitating their social and professional development. What may serve as a proof are statistics and stories
of (extra)ordinary people described in the third edition of the album 'Win
your life' which we present to you.
I hope that the album will inspire you to take up new challenges. It is
a chance not only for our economy but, first and foremost, for inhabitants
who by engaging in the EU projects may introduce many positive changes
into their lives. It is worth choosing the path towards the funds as it is the
best way to 'win your life'.
07
Kazimierz Karolczak
Członek Zarządu Województwa Śląskiego
Szanowni Państwo,
Dzięki unijnemu wsparciu setki tysięcy osób mogły zmienić życie swoje
i swoich bliskich. Dlatego w albumie, który oddajemy w Państwa ręce, znalazły się historie dziesięciu mieszkańców województwa śląskiego, którzy
podjęli wyzwanie i zrealizowali swoje marzenia. W ich opowieściach jak
w soczewce odbijają się możliwości, jakie dawał w minionej perspektywie
finansowej Program Operacyjny Kapitał Ludzki, wspierający rozwój zawodowy, promujący zatrudnienie i przedsiębiorczość oraz niwelujący skutki
wykluczenia społecznego.
Efekty wdrażania PO KL w naszym regionie są naprawdę imponujące.
Unijnym wsparciem objęliśmy ponad pół miliona mieszkańców, którzy
wzięli udział w ponad 4,1 tysiącach projektów. Spośród nich więcej niż
90 tysięcy pracowników podniosło swoje umiejętności zawodowe, blisko
17 tysięcy nauczycieli podjęło wysiłek uzupełnienia kwalifikacji, a przeszło
22 tysiące osób zdecydowały się otworzyć własne firmy. Unijna pomoc
skierowana była również do najmłodszych mieszkańców regionu. Blisko 18 tysięcy dzieci z terenów wiejskich w wieku od trzech do pięciu lat
uczestniczyło w różnych formach edukacji przedszkolnej. Projekty rozwojowe dzieci i młodzieży prowadziło też ponad 1 200 szkół. Wreszcie EFS
pomógł też najbardziej potrzebującym – ponad 25 tysięcy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym mogło wyrwać się z kręgu biedy i powrócić do aktywnego życia społeczno-zawodowego. Te dane, choć imponujące,
to „tylko” cyfry, które nie oddają prawdziwych emocji, radości i rozbudzonych nadziei uczestników projektów po ich zakończeniu. Ich szczęście
nie może dziwić – weszli bowiem na nową drogę rozwoju prowadzącą ku
otwartości i kreatywności. Poświadczają to piękne i wzruszające opowieści
naszych bohaterów, którzy udowodnili, że dzięki determinacji i odwadze
można odmienić swój los. Choć początki bywają trudne, pojawią się wątpliwości, to jednak, jak przekonują – warto wytrwać. Spełnienie marzeń,
a w wielu przypadkach także podniesienie własnej samooceny i standardu
życia, nie byłoby możliwe, gdyby nie unijna pomoc.
Mam nadzieję, że tak jak w przypadku naszych bohaterów, dla których
środki Europejskiego Funduszu Społecznego były impulsem do zmian,
tak nasz album będzie zachętą, by odważnie sięgać po unijne fundusze,
które mogą być zaczynem wielkich życiowych przemian. Nie należy z tym
zwlekać, wszak mamy tylko jedno życie do wygrania!
Zapraszam do inspirującej i napełniającej optymizmem lektury.
08
Kazimierz Karolczak
Member of the Silesia Voivodeship Board
Ladies and Gentlemen,
Thanks to the EU support hundreds of people could change their own
lives and the lives of their relatives. Therefore, in the album we present
to you there are stories of ten inhabitants of the Silesia Voivodeship who
took up the challenge and realised their dreams. These stories reflect the
possibilities which were offered in the former financial perspective by the
Human Capital Operational Programme which supported professional
development, promoted employment and entrepreneurship and leveled
consequen­ces of social exclusion.
The effects of implementation of the HC OP in our region are really
impressive. Over half a million people who took part in more than 4.1
thousand projects were supported by the EU. Among them more than 90
thousand of employees improved their professional qualifications, almost
17 thousand teachers made an effort to complete their qualifications, and
more than 22 thousand decided to set up their own businesses. The EU
support was aimed also at the youngest inhabitants of the region. Almost
18 thousand children from rural areas aged 3-5 participated in various
forms of pre-school education. Developmental projects concerning children
and teenagers were also conducted by 1200 schools. Finally, the ESF helped
also those who needed help the most: over 25 thousand people threatened
by social exclusion could escape the circle of poverty and return to active
social and professional life. These data, though impressive, are 'just' numbers which do not reflect real emotions, joy and hope awakened in participants of the projects after they were completed. Their happiness cannot
be surprising as they walked on the path towards openness and creativity.
This may be proven by beautiful and touching stories of our heroes who
manage to prove, thanks to determination and courage, that you can really
change your life. Although the beginnings happen to be tough, doubts
arise, it is worth to persevere. This is what they say. Realising their dreams
and in many cases increasing their self-esteem and living standard would
not have been possible without the EU support.
I hope that, as in case of our heroes for whom the resources from the European Social Fund were an impulse for change, our album will encourage
you to courageously reach for the EU resources which may be the beginning of great life transformations. We should not procrastinate as we only
have one life to win!
I invite you to this inspiring reading that fills with optimism.
09
10
1
rynek pracy
the labour market
11
1
Rynek pracy
the labour market
dr Martyna Wronka-Pośpiech
adiunkt w Katedrze Przedsiębiorczości i Zarządzania Innowacyjnego Uniwersytetu
Ekonomicznego w Katowicach, prowadzi prace badawcze i eksperckie z zarządzania
i przedsiębiorczości. Zainteresowania naukowe: przedsiębiorczość społeczna, nowoczesne
metody zarządzania organizacjami, zarządzanie w jednostkach ochrony zdrowia,
innowacyjność i procesy innowacyjne w organizacjach.
Zgodnie z raportem OECD, Polska zajęła 26. miejsce na 32 kraje
pod względem jakości rynku pracy. Wśród najbardziej palących
problemów wymienia się nie tylko wysoki poziom bezrobocia
(w tym wśród młodych), ale także dysproporcje w wynagrodzeniach, które – jak podaje NIK – w większości przypadków
nie wynikają z dyskryminacji, ale z obiektywnych przyczyn, na
przykład z różnego przygotowania zawodowego. Wśród innych
problemów wymienić można dużą ilość umów terminowych
(prowadzącą do wyższego stopnia niepewności, która nie sprzyja wydajności pracowników) oraz zróżnicowanie w poszczególnych regionach kraju będące wynikiem nierównomiernego
rozwoju społeczno-gospodarczego regionów czy położenia
geograficznego.
W obliczu tak ważnych kwestii należy zwrócić uwagę na konieczność wspierania działań stymulujących i podtrzymujących
przedsiębiorczość służącą zwiększeniu podaży miejsc pracy. Takie
działania, których przykładem są projekty dofinansowane ze
środków unijnych, w dłuższej perspektywie zmierzają do poprawy dostępu do rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym poprzez ich aktywizację zawodową i społeczną.
Nie ulega wątpliwości, że rozwój przedsiębiorczości jest niezwykle ważny z punktu widzenia gospodarki każdego kraju,
albowiem w perspektywie ekonomicznej przyczynia się do
wzrostu gospodarczego, a także wpływa na obniżenie poziomu
marginalizacji i zagrożenia marginalizacją. Zgodnie z definicją,
przedsiębiorczość obejmuje działania o charakterze złożonym,
które przybierają postać przedsięwzięć, a impulsem dla nich jest
dostrzeżenie okazji i szans w otoczeniu. Nie oznacza to jednak,
że owe szanse „leżą” na ulicy i wystarczy je podnieść. Mają one
raczej charakter subiektywny, wymagają kreatywności, wiedzy
czy dostępu do określonych informacji na temat tego, co dzieje
się na rynku. Wymagają one także – a może przede wszystkim – wsparcia i pomocy ze strony doświadczonych osób czy
instytucji publicznych, a szczególnie podmiotów administracji
samorządowej.
12
Wspomniane wsparcie i pomoc są szczególnie istotne dla tych grup
społecznych, które odczuwają największe trudności w związku
z wkraczaniem bądź powrotem na rynek pracy. Priorytetem jest
więc konieczność wspierania osób bezrobotnych i biernych zawodowo poprzez podnoszenie ich kompetencji zawodowych, dawanie możliwości rozwoju oraz zdobywania nowych kwalifikacji
i doświadczeń zawodowych. Udzielenie takich form wsparcia jest
możliwe dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Społecznego
i przyjmuje formę między innymi dotacji i pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej, doradztwa zawodowego, poradnictwa psychologicznego czy szkoleń podnoszących kwalifikacje
zawodowe. W sytuacji, gdy dobór form wsparcia jest adekwatny
do zapotrzebowania, umożliwiają one osobom o zdezaktualizowanych kompetencjach zawodowych lepsze dopasowanie się do
wymogów lokalnego rynku pracy. Ponadto przytoczone formy
wsparcia służą także rozwojowi ekonomii społecznej – w szczególności poprzez promowanie i wspieranie zatrudnienia w tym
sektorze. Jest to o tyle istotne, że przedsiębiorstwa społeczne stanowią rezerwuar niewykorzystanych dotychczas w innych formach
działania zasobów.
Choć dostrzeżenie przeobrażeń rynku pracy wymaga czasu, nie
sposób nie zauważyć, że projekty zrealizowane w naszym regionie
dzięki środkom unijnym nie tylko wpłynęły pozytywnie na szanse
uczestników na znalezienie pracy, lecz także na to, iż w przyszłości
będą oni lepiej realizować swoje cele zawodowe i życiowe. Pierwsze jaskółki zmian widać w publikowanych raportach dotyczących
województwa śląskiego – na przestrzeni ostatnich lat między innymi pojawiły się nowe gałęzie gospodarki (produkcja detaliczna,
branża motoryzacyjna, logistyka oraz centra usług biznesowych),
spadła liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zmniejszyła się
liczba osób, które straciły pracę w wyniku zwolnień grupowych.
Ponadto wzrosła liczba ofert pracy składanych przez pracodawców,
a województwo śląskie jest w czołówce pod względem wynagrodzenia, co z kolei przekłada się na większą pewność zatrudnienia.
To wszystko, w dłuższym horyzoncie czasowym, przekłada się na
zmiany na rynku pracy – w tym jego stabilność i jakość.
1
Rynek pracy
the labour market
Martyna Wronka-Pośpiech, PhD
adjunct at the Department of Entrepreneurship and Innovative Management at the
University of Economics in Katowice, conducts research and expert works within the
scope of management and entrepreneurship. Scientific interests: social entrepreneurship,
modern methods of organisation management, management of health care units,
innovativeness and innovative processes in organisations.
According to the OECD report, Poland had the 26th place among
32 countries when it comes to the quality of the labour market.
Among the most pressing problems are not only high level of
unemployment (including youth unemployment), but also pay
disproportion, which, according to the Supreme Chamber of
Control, does not in the majority of cases result from discrimination, but rather objective causes, e.g. varied professional preparation. Among other issues one can mention a large number of
fixed-term contracts (which leads to a higher level of uncertainty,
which in turn does not favour employees’ efficiency) as well
as differentiation in particular regions of the country being the
result of uneven socio-economic development of regions or
geographical location.
In view of such significant issues, the attention should be paid
to the necessity of supporting of activities which stimulate and
sustain entrepreneurship which serves as a tool for increasing the
supply of workplaces. Such activities, the example of which are
projects co-financed from the EU resources, in the long run aim at
improving the access to the labour market for people threatened
by social exclusion by means of vocational and social activation.
There is no doubt that development of entrepreneurship is ex­
tremely important from the point of view of economy of every
country since in the economic perspective it contributes to
economic growth and also influences decrease of level of margin­
alisation and threat of marginalisation. According to the definition, entrepreneurship involves activities of a comprehensive nature which take the form of undertakings, the trigger for which is
spotting of opportunities and chances in the environment.
However, it does not mean that these chances literally lie in the
street and it is all about picking them up. There are rather of
subjective nature, require creativity, knowledge or access to particular information concerning what is happening on the market.
These require also, or maybe above all, support and help on the
part of experienced people or public institutions, especially selfgovern­ment administration entities. The support and help men-
tioned above are particularly significant for these social groups
which experience the greatest difficulties related to entering or
return­ing to the labour market. The priority should therefore
be the necessity to support the unemployed and professionally
passive, providing them with the ability to develop and acquire
new professional qualifications and experience. Granting of such
support is possible thanks to the resources of the European Social
Fund and it takes the form of, among other things, subsidies
and loans for setting up one’s own business activity, vocational consulting, psychological counselling and trainings aimed
at improvement of professional qualifications. In the situation
when the choice of forms of support is suited to demand, they
allow people with outdated professional competences to adjust
to the requirements of the local labour market in a better way.
Moreover, the above mentioned forms of support favour also
development of social economics, especially by promoting and
supporting employment in this sector. It is crucial because social
enterprises serve as a reservoir of resources that have been hitherto unused in other forms of activity.
Although, noticing transformations on the market takes time, it is
not difficult to realise the fact that projects realised in our region
thanks to the EU resources have not only positively influenced
chances of their participants for finding a job, but also the fact
that they will better realise their professional and life goals in
the future. First signs of changes can be seen in reports that have
been published and that concern the Silesia Voivodeship: in the
recent years, among other things, new branches of industry have
appeared (retail production, automotive industry, logistics and
business service centres), the number of registered unemployed people has decreased as well as the number of people who
have lost their jobs due to group redundancies. What is more,
the number of offers made by employers has increased, and the
Silesia Voivodeship is among the first ones when it comes to pay,
which in turn translates into a greater certainty of employment.
All that in the long run translates into changes on the labour
market, including its stability and quality.
13
14
11
Rynek pracy
RYNEK PRACY
the labour market
THE LABOUR MARKET
mieszkańców województwa śląskiego zakończyło udział
w projektach z obszaru rynku pracy, w tym:
inhabitants of the Silesia Voivodeship completed participation
in projects within the scope of the labour market including:
Ponad / Over
119 600
Ponad / Over
22 440
25 180
osób z terenów wiejskich
persons from rural areas
32 331
osób długotrwale bezrobotnych
long-term unemployed persons
mieszkańców województwa śląskiego
otrzymało środki na podjęcie działalności gospodarczej
inhabitants of the Silesia Voivodeship received
resources for launching business activity
* dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 13 kwietna 2015
*data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for April 13th, 2015
15
1
Rynek pracy
the labour market
JOANNA
KOWALIK
Pochodzi z Blachowni, studiowała w Olsztynie, pierwszą
pracę zaczęła w Częstochowie. Po dwóch latach zwolniła się
i zaczęła działać sama, stawiając wszystko na jedną kartę.
Gabinet weterynaryjny „Cztery Łapy” w Aleksandrii w gminie
Konopiska otworzyła w 2011 roku. Głównie za namową
męża, w dużej mierze dzięki dofinansowaniu ze środków
UE. Niektórzy porównują ją do „Blondynki” z serialu TVP
opowiadającego o perypetiach młodej dziewczyny, doktor
weterynarii, pracującej w lecznicy dla zwierząt na wsi. Joanna
serialu nie widziała, tyle ma pracy od rana do wieczora.
She comes from Blachownia, studied in Olsztyn and started her
first job in Częstochowa. After two years she quit her job and
began working on her own by putting all her eggs in one basket.
She opened a veterinary office 'Cztery Łapy' in Aleksandria in
the Konopiska Commune in 2011. It was mainly at her husband’s
prompting and to a large extent thanks to the subsidy from
the resources of the EU. Some people compare her to the main
character of 'Blondynka', a Polish TV series which tells a story
of a young girl, a veterinary doctor, who works in a veterinary
clinic in the countryside. Joanna has not seen the series: she has
so much work from dawn to dusk.
16
1
Rynek pracy
the labour market
W RUCHU
JOANNA KOWALIK
ON THE GO
Po dyplomie w 2009 roku poszłaś do pracy w dużej przychodni
weterynaryjnej w Częstochowie. Dlaczego zamieniłaś miasto
na wieś?
Czułam, że się tam nie spełniam, mimo że właściciele kliniki to
wspaniali ludzie. Męczyło mnie siedzenie osiem godzin dziennie,
niezależnie od tego, czy byli pacjenci czy nie. Mam o wiele większy potencjał, lubię być w ruchu. Teraz trochę jestem w gabinecie,
trochę w terenie, operuję, znowu pracuję w gabinecie, za chwilę
wyjeżdżam – moja praca nie jest monotonna.
Having graduated in 2009 you started working in a large animal
outpatient clinic in Częstochowa. Why did you decide to move
from the city to the country?
I could not find fulfillment there, although the owners of the clinic
are great people. Being there eight hours a day regardless of whether
patients were there or not would make me feel tired. I have a much
bigger potential. I like being on the go. Now, I spend some time in
my office, then in the field, then I operate, work in my office again,
leave my office and so on. My work is not monotonous.
Otwarcie własnego gabinetu, w nieznanym środowisku, to było
duże ryzyko.
Zaryzykowałam i byłam konsekwentna. Wiedziałam, że będzie
ciężko, że za wszystko będę sama odpowiadać, a to odpowiedzialna praca. Lecz nie boję się wyzwań. Poza tym mam tatę,
który jest technikiem weterynarii z dużym stażem i wiedziałam,
że może mi pomóc, na przykład przy pierwszych samodzielnie
wykonywanych zabiegach.
Opening your own office in an unknown environment was very
risky.
I took the plunge and stayed consistent. I knew it would be
difficult and I would be responsible for everything myself, as it is
a responsible work. However, I am not afraid of such challenges.
Apart from that, I have a father, who is an established veterinary
technician, and I knew he could help me with, for example, my
first surgeries.
Gabinet jest znany w okolicy. Masz może jakąś receptę na
powodzenie?
Już w trakcie tworzenia biznesplanu do projektu unijnego umożliwiającego rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej miałam
nadzieję, że tak będzie. Pisałam go sama, był dobrze przemyślany,
a pomysły płynęły prosto z serca. W Aleksandrii nikt mnie nie
znał, zaczynałam z czystą kartą. Mam dwójkę dzieci, które ciągle
były same, bo ich mama stale pracowała w Częstochowie. Dla
mnie to była trauma i jednocześnie dodatkowa motywacja, żeby
przenieść się na wieś. Chciałam mieć z nimi kontakt. Wahałam się
jednak, a mąż nalegał. Pytałam: kto do mnie przyjedzie, do tego
lasu? Bo gabinet jest na końcu wsi, pod borem. A mąż zapewniał,
że będę miała pacjentów. Miał rację.
Your office is locally known. Do you have any winning formula?
While making the business plan for the EU project which would
allow me to set up my own business activity, I was hoping it
­would turn out to be successful. I wrote it myself, it was well
­thought through and my ideas came from the bottom of my
­heart. Nobody knew me in Aleksandria. I had carte blanche.
I have two kids who would always stay alone as their mother
would constantly work in Częstochowa. It was traumatic for me
and worked also as additional motivation to move to the countryside. I wanted to keep in touch with them. However, I would still
hesitate, and my husband would keep insisting. I would ask him:
'Who will come to see me, here to this forest?' My office is located
at the back of the village, by the woods. And my husband would
assure me that I would have patients. He was right.
Na co przeznaczyłaś środki z projektu unijnego?
Na zakup potrzebnego sprzętu. Kupowałam – i wciąż nie byłam
przekonana, że dobrze robię. Chciałam pójść na swoje, ale nie na
wieś. Po czym okazało się, że ta wieś to sypialnia Częstochowy,
gdzie w całej okolicy weterynarza do tej pory nie było. Najbliższy
urzędował w Blachowni, więc spadłam mieszkańcom z nieba.
Początki były trudne?
Patrząc z dzisiejszej perspektywy, pewnie nie miałabym odwagi,
żeby znowu zacząć od zera. Miałam wtedy 27 lat. Pukałam do
drzwi sołtysów i mówiłam, że otworzyłam nową praktykę i będę
robić szczepienia terenowe. W tym regionie jest dużo hodowli
psów i kotów rasowych. Krok po kroku wszystko zaczęło się
szczęśliwie rozwijać. Wkładałam w pracę mnóstwo serca. Byłam
na zawołanie, w dzień i w nocy, w każde święta. Po kilku latach
osiągnęłam to, na czym mi zależało – mam wielu pacjentów
i mogę im poświęcać czas.
What did you devote the resources of the EU project to?
To buy necessary equipment. I was buying it but I was not convinced I was making the right decision. I wanted to be independ­
ent but not in the countryside. It turned out then that the village
was actually a dormitory town which lacked a veterinary doctor.
The nearest one could have been found in Blachownia, so I was
a godsend to the community.
Were the beginnings difficult?
From today’s perspective I would not probably have the courage
to begin from scratch again. I was 27 then. I would knock on the
village leaders’ door and say that I had opened a new practice
and would conduct field vaccination. There are a lot of purebred
dogs and cats inbreedings. Step by step it all began to develop
successfully. I put my heart and soul into my work. I was available day and night, as well as during holidays. After few years
19
1
Rynek pracy
the labour market
Wciąż się rozwijasz?
Tak, bo gabinet już jest za mały. Chcę zbudować salę operacyjną
i hotelik dla zwierząt, takie są potrzeby. Będę ponownie starała się
o dofinansowanie ze środków unijnych.
Więc będziesz musiała przyjąć kogoś do pracy?
Pewnie tak! Pracuję teraz z tatą, ale za rok trzeba będzie chyba
kogoś przyjąć. Choć będę miała z tym kłopot, bo jestem perfekcjonistką, wolę wszystko robić sama, a tu trzeba będzie komuś
zaufać. Za bardzo cenię swoich pacjentów, żeby beztrosko powierzyć ich obcej osobie. Opiekunowie cenią to, że dobrze znam ich
zwierzęta i pamiętam historię każdej choroby.
Mieszkasz na styku z lasem. Do rannych saren czy dzików też
jesteś wzywana?
Nie wolno mi zajmować się dzikimi zwierzętami. Od tego są inne
służby. Ale kiedy przyjeżdża policja, że na drodze leży ranny
pies, jadę.
Wtopiłaś się już w środowisko wiejskie?
Bez reszty. Znam wszystkich, każdą dróżkę, wszędzie dojadę.
Jestem zapraszana do szkół na pogadanki, na otwarcia wystaw
kynologicznych w Konopiskach jako lekarz nadzorujący. A także
do Galerii Jurajskiej na otwarcia wystaw kotów rasowych. Nie
chcę wyjść na osobę nieskromną, ale jestem szczęśliwa, że wszystko poukładało się tak dobrze. Co nie znaczy, że nie jest to zawód
stresujący. Dlatego wciąż podnoszę kwalifikacje: rozpoczęłam we
Wrocławiu specjalizację – choroby wewnętrzne psów i kotów.
Masz czas na kolejne studia?
Muszę. Mąż też się dziwi, ale trzeba wszystko godzić. Studia potrwają trzy lata, a od września idę na naukę angielskiego. Kiedyś
świetnie znałam ten język, lecz zaniedbałam mówienie, dlatego
chcę swój angielski odświeżyć. Cały czas trzeba iść do przodu,
o to właśnie chodzi.
W twojej pracy dzień do dnia niepodobny?
Tak, co parę minut dzwoni telefon, ciężko coś zaplanować. Stale
interwencje, wyjazdy, przyjazdy. To kwestia przyzwyczajenia, już
to opanowałam i nie histeryzuję. Taka „uroda” zawodu, który wymaga zaangażowania. Około 80% moich pacjentów to psy i koty,
zwłaszcza psy, ale mamy także sporo drobiu, gołębi, chomików.
Reszta to gady, ptaki, gryzonie. Większość ludzi dba o swoich
pupili, choć są też zwierzęta wałęsające się, zaniedbane. Moja
obecność sprawiła, że wielu osobom skróciła się droga do lekarza.
Kiedyś nie przyszłoby im do głowy pojechać z psem do miasta,
by go odrobaczyć czy zaszczepić. Świadomość się zmienia, to
cieszy. Nie boją się po mnie zadzwonić.
20
I achieved what I wanted: I have many patients and I can devote
my time to them.
You are still developing, aren’t you?
Yes, because the office is already too small. I want to build an
oper­ating theatre and animal hotel. These are the needs. I will
apply for the subsidy from the resources of the EU again.
So you will have to employ someone, won’t you?
Sure I will! I work with my father now but in one year time I will
probably have to employ someone. Nevertheless, it may be problematic for me as I am a perfectionist and prefer doing everything
myself. And employing someone would entail trusting them.
I value my patients too much to carelessly entrust them to the
safekeeping of a stranger. The owners appreciate the fact that
I know their pets very well and know every medical history.
You live near the forest. Are you also called in to injured roe deer
or wild boars?
I am not allowed to take care of wild animals. Other services are
responsible for that. But when the police call me to say there is an
injured dog lying on the road, I go there.
Have you already blended in with the rural community?
Totally. I know everybody, I know every little road. I can get
everywhere. I am invited to schools to give talks, to the openings
of cynological exhibitions in Konopiska as a supervising physician. I am also invited to Galeria Jurajska to the openings of
purebred cats exhibitions. I do not want to give an impression of
not being a modest person, but I am happy that everything has
been working so well. This, however, does not mean that it is not
a stressful profession. That is why I am constantly improving my
skills: I have begun internal medicine specialty for cats and dogs
in Wrocław.
Do you have time for further studies?
I have to. My husband is also surprised but you have to combine
everything. My studies are going to last three years and I am
beginning my English course in September. I used to know this
language very well, but I neglected speaking English so I want
to refresh it now. You have to move forward all the time. That is
what it is all about.
Each day at work is different, isn’t it?
Yes, the phone calls every few minutes, it is hard to plan
anything. All the time there are interventions, departures and
arrivals. You can get accustomed to that. I have already done this
and I do not panic. That is the 'beauty' of the profession which
requires commitment. About 80% of my patients are dogs and
cats, especially dogs, but we also have a lot of poultry, pigeons,
1
Rynek pracy
the labour market
Mówią, że szewc bez butów chodzi. Masz własne zwierzątka
w domu?
Dwa koty, a wkrótce będzie trzeci, poza tym psa rasy shih tzu,
chomika, rybki. Wychodzę jednak również poza świat zwierząt.
Nadmiar energii zużywam dzięki bieganiu: co drugi dzień dziesięć kilometrów po lesie. Po męczącej pracy to najlepszy odpoczynek. Poza tym nordic walking, którym zaraziłam męża.
hamsters. The rest are reptiles, birds and rodents. Most people
care for their pets, but there are also neglected, stray animals. My
presence here has made the distance to the doctor much shorter
for many people. In the past it would not even cross their mind
to go with their dogs to the city centre to deworm or vaccinate
them. People are becoming more aware. It makes me happy. They
are not afraid to call me.
It is said that the cobbler’s kids go barefoot. Do you have your
own pets at home?
I have two cats, and soon I will have a third one. Apart from that
I have a shih tzu, a hamster and fish. But my life exceeds the animal world. Running helps me dispose of excess of energy. I run
10 km in the forest every second day. This is the best form of rest
after tiring work. Besides, there is also nordic walking with which
I have infected my husband.
21
1
22
Rynek pracy
the labour market
23
1
Rynek pracy
the labour market
WOJCIECH
ŁUKAWSKI
Od dziecka grał na różnych instrumentach, a jednocześnie
wykazywał zdolności majsterkowicza. Kiedyś zaświtała mu
myśl, żeby własnoręcznie zrobić gitarę elektryczną. Do pomysłu
tak się przywiązał, że zaczął zbierać narzędzia, wzbogacać
wiedzę i powoli tworzyć pierwszy instrument. Wtedy uznał, że
pora porzucić dotychczasowy zawód, związany z transportem
międzynarodowym i logistyką, i zająć się budową instrumentów
muzycznych. Dzisiaj, po pięciu latach od startu, firma
„Lukawski” z Chorzowa zadomowiła się na rynku, nie tylko
wytwarzając i serwisując gitary, ale także werble o konstrukcji
klepkowej.
He has played various musical instruments since he was a child
and he was also a do-it-yourself enthusiast. Once an idea crossed
his mind to build an electric guitar all by himself. He became so
attached to the idea that he began to collect tools, broaden his
knowledge and slowly build his first instrument. Only then did
he decide to quit his job connected with international transport
and logistics and go in for making of musical instruments.
Nowadays, five years after it was set up, the company 'Lukawski'
from Chorzów established a permanent presence on the market,
not only by making and maintaining guitars but also stave snare
drums.
24
25
1
Rynek pracy
the labour market
GDYBYM MIAŁ GITARĘ...
WOJCIECH ŁUKAWSKI
IF I HAD A GUITAR...
Dlaczego przeniosłeś się ze świata transportu i logistyki do
świata gitar i werbli?
Może to się wydać dziwne, ale pracując w transporcie międzynarodowym i logistyce, nie wyobrażałem sobie innej drogi zawodowej. Odnosiłem sukcesy, raz mniejsze, raz większe, i awansowałem na coraz lepsze stanowiska. Aż do momentu, kiedy
zauważyłem, że rola biznesmena korporacyjnego, faceta w garniturze i pod krawatem, zaczęła mnie męczyć. A mówiąc wprost –
kolidować z innymi zainteresowaniami i predyspozycjami.
Why did you move from the world of transport and logistics to
the world of guitars and drums?
It may seem weird, but while working in international transport
and logistics I could not think of another career path. I would
achieve successes, smaller and bigger ones, and would be pro­
moted to better and better positions. It was like that until I no­
ticed that the role of a corporate businessman dressed up in a suit
and wearing a tie was tiring for me. To put it bluntly, it began to
conflict with my interests and predispositions.
Stąd pomysł, żeby robić biznes w instrumentach?
Z muzyką byłem za pan brat od dziecka. W podstawówce chodziłem do ogniska muzycznego, do klasy akordeonu, ale akordeon
nie był modny. Trudno było nim zaimponować dziewczynom.
Byłem może w siódmej klasie, gdy u kolegi dorwałem gitarę –
i olśniła mnie. W liceum mieliśmy amatorską kapelę, graliśmy
w domu kultury. Zainteresowania muzyczne tkwiły we mnie silnie także w trakcie studiów. Jednocześnie lubiłem dłubać w drewnie, naprawiać, skręcać różne rzeczy, w domu i samochodzie. Gdy
już pracowałem zawodowo, to się nie zmieniło. Któregoś dnia
przyszło mi do głowy, że fajnie byłoby mieć gitarę elektryczną,
ale niekoniecznie znanej firmy, bo taka markowa kosztowała
dużo, nie było mnie na nią stać. Ceny w miarę porządnych gitar
profesjonalnych zaczynają się od trzech tysięcy i dochodzą do
dwunastu tysięcy złotych. Pomyślałem: Zrób sobie sam! Przecież
to nie jest kosmiczna technologia. Gitara to w uproszczeniu kawałek drewna wyposażony w różne części elektroniczne. Można
spróbować.
Is it where the idea for business connected with musical instruments came from?
I have been familiar with music since I was a child. In primary
school I attended music centre, I played the accordion but it was
not fashionable then. It was difficult to make an impression on
girls with it. I was in the seventh year, more or less, when I got
the guitar at my friend’s and it hit me. We had an amateur band
in upper secondary school. We played in the community centre.
Musical interests were also deeply rooted in me during my stud­
ies. At the same time, I liked to chisel in wood, repair and assemble various things both at home and in the car. It changed when
I was working professionally. One day it dawned on me that it
would be nice to have an electric guitar, not necessarily of a wellknown producer, because such guitars cost a lot and I ­could not
afford to buy one. Prices of relatively decent professional guitars
start from three thousand and may reach twelve thousand zloty.
So I thought: I would do it myself! It is not any outer-space technology. The guitar is, to put it simply, a piece of wood equipped
with various electronic parts. It is worth trying.
Skądś trzeba czerpać wiedzę, z czego i jak zrobić instrument?
Zasoby internetu są w tym względzie nieograniczone. Tam szukałem wskazówek technicznych, głównie ze źródeł anglojęzycznych, przeważnie amerykańskich. Między tymi wskazówkami,
na jakimś forum, wyczytałem, że to początek drogi: jak będziesz
kończył pierwszą gitarę, będziesz już myślał o kolejnej. Uśmiechnąłem się. Tak gość napisał, to nie musi być prawda. Przekonałem
się jednak, że miał rację. To hobby wciągnęło mnie bez reszty.
Miałeś swoją pierwszą gitarę, ale przecież cały czas pracowałeś
w korporacji?
Tak, na pierwszej się jednak nie skończyło. Zacząłem naprawiać
gitary kolegom, pogłębiać wiedzę lutniczą, kupować kolejne
specjalistyczne narzędzia, bo rękami tego się nie wydłubie. Żona
patrzyła z przerażeniem, jak to się rozrasta. Najpierw był kąt
w kuchni, potem stół kuchenny zamienił się w pracownię, w sypialni wyrosła ściana wzmacniaczy, przybywało narzędzi, puszek
z lakierami, instrumentów. Kiedy doszedłem do wniosku, że to
będzie moja profesja, wyniosłem się ze wszystkim do sąsiedniego
pomieszczenia. Tam urządziłem warsztat lutniczy. Dla żony to był
chyba najszczęśliwszy dzień w życiu.
You need to get knowledge how and what you can make the
instrument from, right?
Internet resources are unlimited in this respect. I searched there
for technical tips, mostly on English websites, American ones in
particular. Among these tips there was one on the forum which
said that it is just the beginning: when you finish your first guitar
you begin to think about the next one. I smiled. This is what some
guy had written there, it did not have to be true. However, I saw
for myself that he was right. I got totally engaged in this hobby.
So you had your first guitar, but you still worked in the corporation, didn’t you?
Yes, but I did not stop at one. I began to repair my friends’ guitars,
broaden my knowledge regarding soldering, buy special tools
because you cannot chisel with your own hands. My wife would
watch it grow and she was terrified. First, there was a corner in
the kitchen, then our kitchen table changed into a workshop,
there were more and more amplifiers in the bedroom as well as
other tools, tins with varnish, instruments. When I realised that
it would be my profession I moved in with all my stuff to an
27
1
Rynek pracy
the labour market
Kiedy doszedłeś do wniosku, że to będzie twoja profesja?
Ktoś ze znajomych podrzucił mi pomysł: są dotacje unijne na rozpoczęcie działalności gospodarczej, zainteresuj się tym, Wojtek,
przecież i tak wolny czas poświęcasz na gitary. Zacząłem szukać,
sprawdzać – i tak trafiłem do Górnośląskiej Agencji Rozwoju
Regionalnego w Katowicach, która prowadziła nabór do projektu „Biznesklasa”, organizowanego na zlecenie Wojewódzkiego
Urzędu Pracy w Katowicach. Zacząłem pisać wniosek, uzupełniać
dokumenty, tworzyć biznesplan, żeby uzyskać dofinansowanie.
Mój pomysł na wyrób i naprawę instrumentów uznany został
za ciekawy, oryginalny. Przeszedłem całą drogę szkoleń, rozpocząłem nowy rozdział życia i z powodzeniem działam już w tej
branży od pięciu lat.
Ile czasu zajmuje ci zrobienie gitary?
Nie da się tego jednoznacznie stwierdzić, to nie jest proces ciągły.
Dwa, trzy miesiące, zależnie od tego, czy to ma być gitara solowa,
czy basowa, z jakiego drewna klient sobie życzy. Są pewne kanony, których się trzymam i są oczekiwania muzyków, które muszę
spełnić, więc nie uchylam się przed eksperymentowaniem. Tak
się tworzy markę.
Nie sztuka produkować, sztuka sprzedać. Jak stworzyłeś swój
katalog odbiorców?
Często bywa tak, że ludzie klepią mnie po plecach i mówią,
że robię fajne gitary i werble. Ale z tego nic nie wynika – poza
splendorem. To jest biznes, muszę z tego żyć. Nie mam złudzeń,
że stworzyłem już wielką firmę. To w dalszym ciągu działalność
niszowa. W zbudowaniu portfolio klientów pomógł mi internet.
Bywam też we wszystkich miejscach, gdzie się gra, wśród muzyków na scenie, w studiach nagrań, na zapleczu. Poszerzam w ten
sposób krąg znajomych i potencjalnych odbiorców, a przede
wszystkim staram się wykonywać prace lutnicze najlepiej jak
potrafię. Niezależnie od tego, czy dla profesjonalisty czy dla nastolatka, który powierzył mi swój pierwszy, nie najwyższej jakości
instrument. I to procentuje.
Są w tej grupie ludzie znani, sławni?
To różni muzycy, niekoniecznie ze szczytu listy przebojów. Współpracuję z wieloma artystami z Polski i zagranicy, wynajmując im
instrumenty muzyczne, sprzedając je, serwisując. Niewątpliwie
do tych znanych należą muzycy z grup Myslovitz, Piersi, Raz
Dwa Trzy, którym regularnie naprawiam i modyfikuję instrumenty strunowe. Przyjeżdżają do mnie Marek Raduli – gitarzysta, aranżer, kompozytor, muzyk sesyjny, Krzysztof Ścierański
– znany basista, Leszek Winder – gitarzysta, bluesman i kompozytor, Janusz Hryniewicz – piosenkarz, gitarzysta i kompozytor,
mój sąsiad zresztą. Czasem dowiaduję się, że klient, któremu coś
naprawiałem, gra w znanej kapeli, tyle że niekoniecznie mojej
ulubionej, więc go nie skojarzyłem.
28
adjacent room. I organised my soldering workshop there. It must
have been the happiest day of my wife’s life.
When did you realise it was going to be your profession?
One of my friends came up with an idea: There are subsidies of
the EU to set up one’s own business activity. Wojtek, you should
check it out, you devote your free time to guitars anyway. I began
to search and check and this is how I found Upper Silesian Agency for Regional Development in Katowice which recruited for the
project 'Business Class' which was organised to the order of the
Voivodeship Employment Agency in Katowice. I started writing
an application form, collect documents, make a business plan in
order to be granted the subsidy. My idea of producing and repairing instruments was regarded as interesting and original. I went
through a number of trainings, began a new chapter in my life
and I have been successful in this business for 5 years now.
How long does it take you to make a guitar?
It is impossible to say exactly as it is not a constant process. Two or
three months, depending on whether it is supposed to be a lead
guitar or a bass guitar, and what wood the customer wants it to
be made of. There are certain canons which I stick to and there
are musicians’ expectations I have to meet so I do not avoid doing
experiments. This is how you create a brand.
The trick is not to produce but to sell. How have you created the
catalogue of recipients?
People often patted me on the back and said I made cool guitars
and drums. However, nothing follows that apart from splendor. It
is a business and I have to earn a living. I know I have not made
a big company yet. It is still a niche activity. The Internet helped
me create the customers portfolio. I also visit all the places where
people play, I am among musicians on stage, in recording studios,
at the backstage. In this way I am able to broaden the circle of
friends and prospective recipients, and, above all, I try to do
soldering works as best as I can. Regadless of whether I do it for
a professional or a teenager who gave me his first, not a top-quality instrument. And it pays off.
Are there any famous and well-known people?
These are various musicians, not necessarily from top charts.
I cooperate with many artists from Poland and abroad by letting
them, selling and maintaining musical instruments. Undoubtedly among the famous ones are musicians from such bands
as Myslovitz, Piersi, Raz Dwa Trzy, whose string instruments
I regularly repair and modify. I am visited by Marek Raduli a guitarist, arranger, composer and session musician, Krzysztof
Ścierański - a well-known bass player, Leszek Winder - a guitarist,
bluesman and composer, Janusz Hryniewicz - a singer, guitarist
and composer, who by the way is my neighbour. Sometimes I find
1
Rynek pracy
the labour market
Wspomniałeś o Myslovitz. Poznałeś Artura Rojka?
Nie, związałem się z grupą dwa lata temu, już po jego odejściu
i rozpoczęciu kariery solowej. W ramach firmy rozwijam obsługę
backline na scenie. Technicznie wspieram właśnie Myslovitz. Jeżdżę z nimi na wszystkie koncerty. Moją rolą jest tak przygotować
estradę, rozstawić sprzęty i monitory, żeby muzycy mogli wejść,
wziąć instrumenty do ręki i od razu zagrać. Trzeba się z tym sprężać, czasu jest mało, godzina, półtorej. Ostatnio, w maju, byliśmy
na festiwalu muzycznym w Memphis w Stanach. To były niezapomniane przeżycia.
Więc już nie trzymasz się tylko gitar?
Założenia biznesplanu uległy modyfikacji, jak to w życiu. Planowałem jedynie gitary, a obecnie rozwijam wyrób instrumentów
perkusyjnych, konkretnie werbli w konstrukcji klepkowej, nie zaniedbując oczywiście gitar. Już kilku znanych perkusistów gra na
moich werblach, mają dobre opinie, więc rozwijam ich produkcję
i marketing, bo produkt się sam nie sprzeda.
out that the customer for whom I repaired something plays in
a renowned band, but not necessarily my favourite one, so I could
not associate him with it.
You have mentioned Myslovitz. Have you met Artur Rojek?
No, I began cooperation with the band two years ago, after he
had left and begun his solo project. Within the framework of
my company I develop backline service on stage. I technically
support Myslovitz. I go with them on every concert. My role is
to prepare the bandstand, set up equipment and screen so that
musicians can get on stage, take their instruments and start playing at once. You need to hurry up. Time is limited. You have an
hour or an hour and a half. Last time, in May, we were on a music
festival in Memphis in the United States. It was an unforgettable
experience.
So you do not hold on to guitars only anymore?
The assumptions of the business plan underwent modification as
it happens in life. My plan concerned guitars only, and nowadays
I am developing production of percussion instruments, stave
snare drums in particular, but I do not of course neglect guitars.
A few well-known drummers play my drums, they have a good
reputation, so I am developing their production and marketing as
the product will not sell itself.
Projekt oferował kompleksową pomoc w zakresie rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej. Uczestnicy, m.in. Joanna Kowalik
i Wojciech Łukawski, mogli skorzystać m.in. z usług doradczo-szkoleniowych, w tym szkoleń z podstaw prowadzenia własnego biznesu, a także
ze wsparcia finansowego.
The project offered comprehensive help within the scope of setting
up and running of business activity. Its participants, including Joanna
Kowalik and Wojciech Łukawski, could avail themselves of, among other
things, advisory and training services, including the basics of running
one’s own business, as well as financial support.
Tytuł: Biznesklasa
Projektodawca: Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Działanie: 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i zatrudnienia
Wartość projektu: 2 652 779,67 zł (dofinansowanie 100%)
Termin realizacji: 1.01.2010-31.03.2012
Title: Business Class
Beneficiary: Upper Silesian Regional Development Agency Co.
Measure: 6.2 Support and promotion of entrepreneurship
and employment
The value of the project: 2 652 779.67 PLN (100% subsidy)
Implementation time: 1 Jan 2010-31 Mar 2012
29
1
30
Rynek pracy
the labour market
31
32
2
INTEGRACJA SPOŁECZNA
SOCIAL INTEGRATION
33
2
Integracja społeczna
Social Integration
prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka
kierownik Katedry Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych na Uniwersytecie
Ekonomicznym w Katowicach i wykładowca Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu.
W swojej pracy zajmuje się badaniami nad efektywnością działania organizacji
dostarczających usługi publiczne i społeczne.
W polityce społecznej od wielu lat zwraca się uwagę na potrzebę
integracji osób dotkniętych wykluczeniem społecznym. Integracja
jest słowem, które słyszymy praktycznie każdego dnia, odkąd
Polska stała się członkiem wielkiej rodziny państw Unii Europejskiej. Definicyjnie oznacza łączenie i nabywanie wspólnych cech.
Często do rzeczownika „integracja” dodawany jest przymiotnik,
na przykład „społeczna” i wtedy pojęcie to oznacza, że owo
łączenie dokonuje się między grupami, które tworzą ludzie. Owe
grupy społeczne to między innymi osoby, z którymi mieszkamy
lub przebywamy, koledzy i koleżanki, z którymi wspólnie uczymy się lub spędzamy czas wolny, a także ci, z którymi pracujemy.
A ludzie są różni, jak też i czynniki, które decydują o tym do
jakiego stopnia mogą i chcą uczestniczyć we wspólnym społecznym życiu, a do jakiego stopnia chcą być z niego wykluczeni.
Poczucie wspólnoty jest bardzo indywidualne i zależy – między
innymi – od zdrowia, wykształcenia, miejsca zamieszkania i innych cech. Nie wszyscy mamy takie cechy, które pozwalają nam
na to, aby bezproblemowo brać udział w życiu różnych wspólnot.
Niektórzy z nas są bezdomni, uzależnieni, niepełnosprawni, inni
są starzy, mają niskie kwalifikacje zawodowe lub kompetencje
społeczne, wychowywali dzieci i nie pracowali przez dłuższy
czas, przebywali w zakładach karnych. Wiele jeszcze innych
powodów można byłoby wymienić, wskazując dlaczego człowiek
może czuć się wykluczony ze wspólnoty i potrzebuje pomocy
w integracji/połączeniu się z nią. Szczególnie istotny jest status na
rynku pracy, ponieważ możliwość zarobkowania nie tylko wpływa na sytuację bytową, ale tworzy również warunki do właściwego pełnienia ról społecznych w rodzinie i w społeczności lokalnej.
Jeśli są osoby wykluczone w społeczeństwie – a w Polsce jest ich
wiele – obowiązkiem państwa jest poszukiwanie rozwiązań pozwalających na pełne włączenie się ich we wspólnotę. Zarówno
dawniej, jak i dziś, jednym z najważniejszych wyzwań stojących
34
przed decydentami jest zaprojektowanie i realizacja racjonalnego, sprawiedliwego i efektywnego ekonomicznie wsparcia, aby
wszyscy, którzy mają potrzebę aktywnego włączenia się w życie
społeczne, mogli tego doświadczyć.
W minionych latach to wyzwanie zostało z sukcesem podjęte
w naszym województwie. Lista działań zrealizowanych dla
podnoszenia potencjału społeczno-zawodowego w konsekwencji
uruchomienia aktywności sprzyjających integracji społecznej
jest długa. Realizacja wielu projektów była możliwa tylko dzięki
zaangażowaniu pracowników organizacji publicznych i społecznych, wolontariuszy oraz samych wykluczonych, a co najważniejsze, niebagatelnym środkom finansowym przewidzianym
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację
zadań między innymi z priorytetu VII Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki „Promocja integracji społecznej”. Głównym celem
tego priorytetu było stworzenie warunków do pełnego wykorzystania potencjału, który drzemie w ludziach i poprzez łączenie
aktywnych instrumentów rynku pracy i narzędzi sprzyjających
integracji społecznej w skuteczny sposób, przeciwdziałaniu zjawiskom wykluczenia społecznego oraz wspieraniu wychodzenia
z sytuacji bezradności społeczno-zawodowej. Realizując działania
nastawione na integrację społeczną – jak powiedział minister
Władysław Kosiniak-Kamysz – wspieraliśmy tych wszystkich, którzy
są w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy – pomagając im w uzyskaniu takiej wiedzy, kwalifikacji i kompetencji, które umożliwiły im powrót do pracy. Oznaczało to projektowanie i realizowanie działań,
które były ukierunkowane na podnoszenie potencjału społecznozawodowego wszystkich ludzi, a szczególnie przyczyniały się do
zmiany sytuacji życiowej osób wykluczonych lub zagrożonych
wykluczeniem społecznym.
2
Integracja społeczna
Social Integration
Prof. Aldona Frączkiewicz-Wronka, PhD,
director of Department of Public Management and Social Sciences at the University of
Economics in Katowice and lecturer at Humanitas University in Sosnowiec. At her work
she is engaged in efficiency of action of organisations rendering public and social services.
For many years in social policy the attention has been paid to the
necessity of integration of persons threatened by social exclusion.
Integration is a term we have heard virtually every day since
Poland was admitted to a large family of the EU countries. The
definition suggests combining and acquiring common features. We very often add some adjective to the noun 'integration',
for example 'social', and then the term stands for the process
of joining which takes place between groups which consist of
people. These social groups are, among other things, people with
whom we live or who are around us, friends we learn together
and spend our free time with, as well as those we work with. And
people are as different as factors that may decide upon the level
at which they are able to and want to participate in common social life and to what extent they wish to be excluded from it. The
sense of community is very personal and depends, among other
things, on health, education, place of residence and other features. Not all of us have such features that allow us to participate
in social life of various communities in a problem-free manner.
Some of us are homeless, addicted, disabled, others are old, have
low professional qualifications or social competences, they were
busy raising their children and could not work for a longer period
of time, or served their time in correctional facilities. Many more
reasons could be mentioned that would point out why people
might feel excluded from the community and need help integrating with/joining it. The status on the labour market is particularly
important because the possibility to earn money does not only
influence our living conditions but also creates conditions for performing social roles in a family and local community in a proper
way. If there are excluded persons in the society, and there are
many of them in Poland, the state’s duty is to search for solutions
that would allow people to get fully included in the community.
Both in the past and nowadays, one of the greatest challenges
that decision-makers face is to design and realise rational, fair and
efficient economic support so that all the people who have the
need to join social life in an active manner may experience that.
In recent years this challenge has been successfully taken up in
our voivodeship. The list of realised actions aimed at improving
social and professional potential as a result of launching activity
that would favour social integration is long. Realisation of many
projects was only possible due to engagement of workers of public and social organisations, volunteers and the excluded themselves, and, what is the most important, considerable financial
resources provided for within the framework of the European
Social Fund for the realisation of measures, among other things,
within the scope of priority VII of the Human Capital Operational
Programme Promotion of social integration. The main objective
of this priority was to create conditions necessary for full using of
the potential which is hidden in people and by combining active
instruments of the labour market and tools favouring social integration counteracting social exclusion phenomena in an effective
way and supporting of getting out of the situation of social and
professional helplessness. While realising tasks aimed at social
integration, as minister Władysław Kosiniak-Kamysz said, we were
supporting all those who are in a particularly difficult situation on the
labour market by helping them acquire knowledge, qualifications and
competences which allowed them to return to work. It meant designing
and realising tasks which were aimed at improvement of social
and professional potential of all the people, and which especially
contributed to changes of the life situation of persons who are
excluded or threatened by social exclusion.
35
36
2
Integracja społeczna
Social Integration
Ponad / Over
25 200
Ponad / Over
20 100
mieszkańców województwa śląskiego zagrożonych
wykluczeniem społecznym zakończyło udział
w projektach dotyczących integracji społecznej
inhabitants of the Silesia Voivodeship threatened
by social exclusion completed their participation
in social integration projects
mieszkańców województwa śląskiego
otrzymało wsparcie w ramach instytucji ekonomii społecznej
inhabitants of the Silesia Voivodeship received
support within the framework of social economy institution
* dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 13 kwietna 2015
* data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for April 13th, 2015
37
2
Integracja społeczna
Social Integration
DARIUSZ
PLINTA
Górnik, piłkarz... Tak było kiedyś, dziesięć lat temu. Teraz
ma 42 lata. Od 4 maja 2005 roku niepełnosprawny. Banalny,
można rzec, wypadek rowerowy całkowicie zmienił jego
życie. W swojej wsi, w Ochabach, wjechał w dziurę, przeleciał
przez kierownicę i uderzył głową w asfalt. Doznał urazu
rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym i został całkowicie
sparaliżowany. Nie poruszał ani rękami, ani nogami. Nie poddał
się jednak. Odezwała się w nim dusza sportowca, chęć walki do
końca. Dzięki intensywnej rehabilitacji zaczął jeździć na wózku,
chodzić o kulach. Włączył się w projekt unijny, opanował
komputer, zdał maturę, studiuje. Żonaty, dwóch synów w wieku
12 i 11 lat. A teraz bierze nawet udział w rajdach rowerowych
i corocznym Biegu Fiata.
A miner, a footballer..... That was ten years ago. He is 42 now.
He has been disabled since the 4th of May 2005. A trivial, one
could say, bike accident completely changed his life. He rode
into a hole in his village Ochaby, flipped over the handlebar and
hit his head against tarmac. He suffered from the cervical spinal
cord injury and got completely paralyzed. He could not move
his arms and legs. However, he did not give up. The spirit of
a sportsman inside him took the reign, the willingness to fight
till the end. Thanks to intensive rehabilitation he began to drive
a wheelchair and walk on crutches. He has enrolled to the EU
project, mastered his computer skills, received a high-school
certificate, and is studying now. He is married and has two sons
aged 12 and 11. Nowadays, he even participates in bicycle races
and a yearly Fiat Race.
38
39
2
Integracja społeczna
Social Integration
ŻYCIE OD NOWA
DARIUSZ PLINTA
LIFE FROM SCRATCH
Twoje pierwsze życie było typowe dla niektórych chłopaków ze
Śląska Cieszyńskiego...
Mieszkałem na wsi, w Ochabach. W 1991 skończyłem szkołę
górniczą przy kopalni Jas-Mos w Jastrzębiu-Zdroju i zacząłem
pracować jako górnik dołowy. Byłem ślusarzem mechanikiem
maszyn górniczych. Przepracowałem ponad 12 lat pod ziemią,
z przerwą na wojsko. Aż do feralnego 2005 roku.
Your first life was a typical one for some boys from Cieszyn Silesia.....
I lived in the countryside, in Ochaby. I graduated from a mining
school by the Jas-Mos coal mine in Jastrzębie Zdrój and began work­
ing as a pit worker. I was a mechanical fitter of mining machinery.
I worked more than 12 years under the ground. I was subject to
military service in the meantime. Until the unlucky year 2005.
Wtedy narodziłeś się po raz drugi…
Tak wszystkim opowiadam. Stałem się jak niemowlak. Musiałem
przejść przez wszystkie fazy: pieluchy, przedszkole, szkoła, studia. Na nowo. Normalnie, jak w życiu. Zrobiło się ze mnie duże
dziecko, wszystko koło mnie trzeba było zrobić.
It was when you were born for the second time...
This is what I tell everyone. I was like a baby. I had to go through all
the stages: nappies, kindergarten, school, studies. Again. The way it
is in life. I became a big baby. Everything around me had to be done
for me.
Jak doszło do wypadku?
Padał deszcz, jechałem na rowerze w kurtce ortalionowej. Nagle
pojawił się samochód, odruchowo odbiłem, żeby się nie zderzyć i trafiłem na dziurę. Poleciałem prosto na głowę. Bez kasku
byłem, może gdybym go miał, pewnie byłaby jakaś amortyzacja...
A tak całkowity paraliż. W dniu wypadku starszy syn miał dwa
lata i dwa miesiące, młodszy jedenaście miesięcy.
How did the accident happen?
It was raining, I was riding a bike wearing a polyamide raincoat.
A car appeared out of the sudden, I instinctively swerved not to collide with it and bumped into a hole. I flipped over on my head. I was
not wearing a helmet. If I had had it, it could have served as some
kind of amortization..... But it ended up with a complete paralysis.
On the day of the accident, my older son was two years and two
months old, and the younger one was eleven.
Pamiętają tatę w pełni sprawnego?
Starszy coś pamięta. Młodszy widział mnie normalnie chodzącego tylko na zdjęciach i filmach wideo. Ale bardzo fajnie do tego
podchodzą. Dla młodszego mój stan jest oczywisty, innego mnie
nie znał. Przez pół roku leżałem jak warzywo, dopiero po takim
czasie wykonałem pierwszy ruch w kolanie. Potem ruszył się
palec u ręki i duży palec u nogi. Postęp trwa. Dzięki rehabilitacji
mój stan fizyczny cały czas się poprawia. Niczego jednak nie da
się przyspieszyć.
Już tyle lat trwa twoja rehabilitacja, wyniki są zdumiewające.
Wstałeś, chodzisz...
Dzięki intensywnej rehabilitacji na krótkich dystansach chodzę
przy pomocy kul łokciowych, nawet po schodach. Nie mogę
przestać ćwiczyć, wtedy mój stan się pogarsza. Jak jest przerwa,
mięśnie uwsteczniają się. W domu muszę ćwiczyć codziennie.
Rehabilitację mam dwa razy w tygodniu, po dwie godziny,
w Centrum Rehabilitacji i Medycyny Ortopedycznej przy ulicy
Komorowickiej w Bielsku-Białej.
Istnieje jakaś granica, do której zmierzasz?
Jeden z lekarzy powiedział mi: „Masz ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć.
Ile cię puści, tyle będzie twojego”. Tego się trzymam. Poszerzam
zakres niemożliwego. Wszyscy lekarze, którzy mnie widzieli po
wypadku, dziwią się teraz, w jakiej jestem formie. Chodzę o kulach, ruszam rękami i nogami, jeżdżę samochodem. Gdzie dojdę
– nie wiem. Nie znam tej granicy. Wciąż jednak idę, poprawiam
się, nie przestaję. Na Komorowicką w Bielsku-Białej trafiłem po
raz pierwszy pod koniec października 2006 roku. Najpierw pojechałem do Bydgoszczy. Kolega na wózku powiedział mi wtedy:
Do they remember their fully capacitated father?
The older one remembers this and that. The younger one saw me
walk normally only in pictures or videos. But they have a good
attitude to that. My condition is obvious for my younger son, he has
never seen a different me. I would lie as a vegetable for six months.
Only after some time did my knee move for the first time. Then my
finger moved and my big toe, too. Progress is taking place. Thanks
to rehabilitation my physical condition is constantly getting better.
However, you cannot rush anything.
Your rehabilitation has lasted for so many years. The results are
astounding. You stood up, you are able to walk.....
Thanks to intensive rehabilitation I can walk short distances with
the aid of elbow crutches, even climb the stairs. I cannot stop doing
exercises because my condition would deteriorate. If there is a break,
my muscles would retard. I do exercises at home every day. I attend
rehabilitation at the Rehabilitation and Orthopaedics Centre in
Bielsko Biała in Komorowicka Street twice a week, each session lasts
two hours.
Is there any limit you want to reach?
One of the doctors told me, 'All you have to do is to exercise. You will
be better off if you continue to do so.' So I stick to that. I exceed the
impossible. All the doctors who saw me after the accident are sur­
prised to see me in such a good shape now. I walk on crutches, move
my arms and legs, drive a car. I do not know where I will get. I do
not know the limit. But I keep walking and improving. I do not stop.
I got to Komorowicka in Bielsko-Biała at the end of October 2006 for
the first time. First, I went to Bydgoszcz. A friend on a wheelchair
41
2
Integracja społeczna
Social Integration
„Chłopie, po co do nas przyjechałeś? My jeździmy do Bielska,
bo macie tam świetny ośrodek, a ty do nas?” I tak już jeżdżę na
rehabilitację dziewięć lat.
told me then, 'Hey buddy, why did you come here? We go to Bielsko
because you have a great centre there and you came here?' And
I have been undergoing rehabilitation here for nine years now.
Wystarcza ci na utrzymanie rodziny i rehabilitację?
Na początku było najgorzej, teraz jakoś ogarniamy życie. Wiosną
2008 nie miałem żadnych perspektyw. Pieniądze gwałtownie topniały. Szukałem sposobu na przetrwanie. Grałem wcześniej w piłkę, więc koledzy z LKS Ochaby 96, LKS Błyskawica Drogomyśl
i LKS Pruchna zorganizowali dla mnie mecz charytatywny. Trzy
wioski się spotkały. Duże wydarzenie było, ale i z tego pieniądze
poszły na życie. Był też drugi mecz charytatywny na moją rzecz,
między ewangelikami z Drogomyśla a katolikami z Ochab. Wypadek się zdarzył, kiedy byłem w połowie rozbudowy domu. Tynk
świeży, płyty gipsowe wstawione, wszystko rozbabrane. Któregoś
dnia zgłosiłem się w Cieszynie do Powiatowego Centrum Pomocy
Rodzinie. Jedna z pań powiedziała mi, że będzie ciekawy projekt
unijny. I wtedy postawiłem na swoją edukację. Miałem za sobą
tylko zawodówkę, więc poszedłem do liceum, żeby zdobyć wykształcenie średnie i łatwiej znaleźć pracę. Uczyłem się w soboty
i niedziele w trybie eksternistycznym. Cztery miesiące nauki i sesja egzaminacyjna. Później znowu cztery miesiące i kolejna sesja.
Do you earn enough to support your family and cover the costs of
rehabilitation?
The situation was the worst at the beginning. Now, we are doing
good. In Spring 2008 I had no perspectives. Money began to melt
dramatically. I was looking for a way to survive. I used to play football before, so my friends from football clubs LKS Ochaby 96, LKS
Błyskawica Drogomyśl and LKS Pruchna organised a charity match
for me. Three villages met there. It was a big event, nevertheless,
all the money was spent on covering the costs of living. There was
also another match for me between evangelists from Drogomyśl
and catholics from Ochaby. The accident happened when I was
expanding my house. Plaster was fresh, drywalls were installed,
everything was in a muck. Once I applied to the Poviat Centre for
Family Support in Cieszyn. I was told by one of the ladies that there
would be an interesting EU project. It was then when I focused on
my education. I finished vocational school only, so I went to upper
secondary school in order to get secondary education and find a job
more easily. I attended weekend courses. Four months of learning
followed by end-of-term examinations. Then another four months
and another exam session.
Co ci dał projekt unijny?
Ukończyłem kurs komputerowy, bo wcześniej komputer nie był
mi potrzebny. Praca na dole, rodzina, kopanie piłki i tyle. Po wypadku okazało się, że komputer to mój kontakt ze światem, najważniejsze narzędzie komunikacji. Palce mam powyginane, czuję
się raz lepiej, raz gorzej, ale stukam w klawiaturę i kontaktuję się
z ludźmi. Opanowałem technologie informacyjne i intensywnie
zacząłem się uczyć angielskiego. Tak już wpadłem w rytm uczenia się, że nie mogę przestać. Nakręciłem się. Więc włączyłem się
do drugiej edycji unijnego przedsięwzięcia. W trakcie projektu
odbywały się spotkania z doradcą zawodowym i psychologami,
które także pozytywnie wpłynęły na moją kondycję psychiczną
i pokazały, jak należy poruszać się po rynku pracy. Maturę zdałem w 2011 i od października zacząłem studia w Wyższej Szkole
Finansów i Prawa w Bielsku-Białej (rachunkowość). W zeszłym
roku zdobyłem licencjat, a teraz zacząłem pierwszy rok studiów
magisterskich na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne. Głęboko wierzę, że szanse na znalezienie pracy będę miał większe, bo
przecież co dwa kierunki, to nie jeden.
Jaki masz plan na przyszłość?
Zdobyć tytuł magistra, no i znaleźć pracę przy komputerze,
najlepiej w domu. Żeby zarabiać na utrzymanie rodziny i mieć
możliwość kontynuowania rehabilitacji muszę pracować w systemie home office, tak będzie najlepiej.
Skończyliście rozbudowę domu?
Tak, udało się. Żona dużo wychodziła, załatwiała, rodzina też po-
42
How did you benefit from the EU project?
I finished a computer course because I had not needed the comput­
er before. Work underground, family, kicking the ball around and
nothing more. After the accident it turned out that the computer
serves as my window to the world, the most essential communication tool. I have crooked fingers, I have my ups and downs, but
I tap the keyboard and contact people. I have mastered information technologies and begun to learn English intensively. I am
so used to learning now that it is impossible for me to stop. I got
myself going. Therefore, I took part in the second edition of the
EU undertaking. In the course of the project there were meetings
with career counsellors and psychologists organised, which also
positively influenced my mental condition and showed me how
to move on the labour market. I passed my secondary school final
examinations in 2011 and in October that year I began studies at
the Bielsko-Biała School of Finances and Law (accounting). I got
my bachelor’s degree last year and this year I began the first year
of master’s studies. My major is internal security. I am deeply
convinced that I will have better chances to find a job, because two
faculties are always better than one.
What are your plans for the future?
I would like to get my master’s degree and find a job connected
with computers, preferably at home. In order to support my family
and be able to continue rehabilitation I have to work from home. It
would be best this way.
2
Integracja społeczna
Social Integration
mogła. Budynek jest ocieplony, podłączony do kanalizacji. Został
tylko jeszcze jeden pokój do pomalowania.
A Bieg Fiata? Kto cię namówił do udziału?
Sam się zgłosiłem. Jeżdżę na rowerze trójkołowym poziomym,
napędzanym nogami. Dystans 10 km pokonuję w czasie około
33 minut. Po Ochabach też jeżdżę na specjalnym rowerze. Teren
mam opanowany, gminnymi drogami się poruszam. Żona czasami mi mówi: „Darek, skocz do sklepu!” Nie ma problemu. Z żoną
i swoimi chłopakami również jeżdżę w Rodzinnych Rajdach
Rowerowych, organizowanych w Ochabach.
Który moment był dla ciebie najtrudniejszy? Kiedy uznałeś, że
musisz żyć na nowo?
Po wypadku był szok, panika. Najpierw myślałem, że poleżę ze
dwa tygodnie i wyjdę. Wypadek jak wypadek. Potem do mnie
dotarło, że to dramat życia. O tym, że jestem w tym miejscu,
w którym jestem, zdecydowała psychika. Ale przede wszystkim
osoby z mojego otoczenia: żona, dzieci, przyjaciele, znajomi,
sąsiedzi. Leżałem najpierw w Piekarach Śląskich, potem w Reptach koło Tarnowskich Gór. Żona dojeżdżała do mnie sto kilometrów w jedną stronę. Jednak codziennie ktoś koło mnie był. To
oni mnie podźwignęli. Bo ja mam szczęście do ludzi. Namawiają
mnie: „Spróbuj, weź się do tego, myśl pozytywnie”. I myślę,
a jeśli coś mi nie wychodzi, to uznaję, że jeszcze nie pora. I że ta
dobra pora kiedyś przyjdzie.
Have you finished the extension of your house?
Yes, we did so. My wife would often go out, settle all the things and
the family helped a lot, too. The building is insulated, connected to
sewer. There is just one more room left to be painted.
And what about the Fiat Race? Who encouraged you to participate
in it?
I enrolled myself. I ride a three-wheel recumbent bike propelled by
the action of legs. I cover the distance of 10 km in about 33 minutes.
I ride a special bike in Ochaby, too. I know the area, I ride along communal roads. My wife sometimes asks me, 'Darek, could you go to
the shop?' No problem. I also participate with my wife and our boys
in Family Bike Races organised in Ochaby.
Which moment was the most difficult for you? When did you realise
you had to start your life again?
After the accident I was shocked. I panicked. First, I thought I would
lie there two weeks and be discharged. An accident like many others.
Then it dawned on me that it was a real-life tragedy. My psyche
decided to push me where I am now. But not only, also people who
surround me: my wife, children, friends, acquaintances, neigh­
bours. At the beginning I was in Piekary Śląskie, then in Repty near
Tarnowskie Góry. My wife would drive to me one hundred kilometres one way. However, there was all the time someone next to me.
They lifted me up. I am lucky when it comes to people. They try to
persuade me by saying, 'Try, just take it up, think positive.' And I do.
When something does not work out, I know it is simply not the right
time yet. I know the right time will come sooner or later.
Projekt skierowany był do osób w trudnej sytuacji zawodowej i społecznej. Uczestnikami mogli być mieszkańcy powiatu cieszyńskiego
korzystający ze świadczeń pomocy społecznej. Wśród nich znalazł się
Dariusz Plinta. Głównym celem przedsięwzięcia było wprowadzenie
aktywnych form integracji, które zwiększą poziom kompetencji i umiejętności zawodowych.
The project was aimed at persons in a difficult social and vocational situation. The inhabitants of the Cieszyn Poviat receiving social assistance
benefits could become its participants. Dariusz Plinta was one of them.
One of the aims of this undertaking was the introduction of active forms
of integration which were supposed to improve the level of competences
and vocational skills.
Tytuł: Przeciwdziałanie marginalizacji oraz kompleksowe rozwiązywanie
problemów w obszarze pomocy społecznej w powiecie cieszyńskim
Projektodawca: Powiat cieszyński/Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
w Cieszynie
Poddziałanie: 7.1.2. Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez
powiatowe centra pomocy rodzinie
Wartość projektu: 4 166 262,04 zł (dofinansowanie 3 673 647,85 zł)
Termin realizacji: 1.07.2008-30.06.2015
Title: Counteracting marginalisation and comprehensive solving of problems in the sphere of social welfare in the Cieszyn Poviat
Beneficiary: The Cieszyn Poviat/The Poviat Centre for Family Support
in Cieszyn
Sub-measure: 7.1.2. Development and dissemination of active integration by poviat centres for family support
The value of the project: 4 166 262.04 PLN (subsidy: 3 673 647.85 PLN)
Implementation time: 1 Jul 2008-30 Jun 2015
43
2
44
Integracja społeczna
Social Integration
45
2
Integracja społeczna
Social Integration
SŁAWOMIR
NAWROT
U wielu pracodawców szukał swojego miejsca. Zawsze jednak
czegoś mu brakowało, wypalał się. Próbował sił za granicą,
żeby zdobyć nowe doświadczenia. Po sześciu latach wrócił na
Śląsk i nareszcie się odnalazł – w przedsiębiorczości społecznej.
Fajna praca w Fajnej Spółdzielni Socjalnej dała mu możliwość
rozwoju, samorealizacji, zdobywania wiedzy. Jako menedżer
ma wpływ na wiele decyzji. Może kreować przyszłość i ze
współpracownikami rozwijać Fajną i jej idee. Wolne chwile
spędza w kuchni, to jego królestwo.
He searched for his own place at many employers. However,
every time something was missing, he would burn out. He
would test himself abroad to gain new experience. After six years
he came back to Silesia and finally found his place on earth - in
social entrepreneurship. Cool job at the Cool Social Cooperative
gave him the opportunity to develop, find self-fulfillment and
acquire knowledge. As a manager he has influence on many
decisions. He may create the future and together with his coworkers develop the Cool Cooperative and its ideas. He spends
his free time in the kitchen, it is his kingdom.
46
47
2
Integracja społeczna
Social Integration
Dlaczego Fajna Spółdzielnia Socjalna jest fajna?
Kiedy dołączyłem do spółdzielni, ona już tak się nazywała. Historia głosi, że wymyślił ją koordynator Bogusław Kamiński, a w zasadzie jego córka. Zapytała go, nad czym pracuje. Nad fajną
nazwą dla naszej spółdzielni – odparł. No to poszła, żeby mu nie
przeszkadzać. Kiedy wróciła, on nadal myślał. – Tato, nad czym
teraz się zastanawiasz? – Nadal nad nazwą. – Ale przecież pierwsza nazwa była dobra. – Jaka nazwa? – No Fajna! I tak zostało.
Jak powstała Fajna?
Historia powstania Fajnej Spółdzielni Socjalnej ma źródła w Anglii. W 1854 roku Elizabeth Gilbert założyła w Londynie niewielki
zakład zatrudniający siedem osób z niepełnosprawnością. Firmę
produkującą mydła w oparciu o tradycyjne receptury nazwała
Clarity. Sukces Clarity stał się dla nas inspiracją. W 2013 roku
Bogusław Kamiński ze Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej
nawiązał kontakt z Anglikami i wymyślili, że przeniosą ten model
biznesowy do Polski – w formie franczyzy społecznej. Projekt innowacyjny Replikator pozwolił, dzięki środkom z Europejskiego
Funduszu Społecznego, na sfinansowanie pomysłu. Tak z początkiem kwietnia 2014 roku powstała Fajna.
Od kiedy uczestniczysz w projekcie?
Włączyłem się jesienią 2013 roku, po powrocie z zagranicy.
Problematyka przedsiębiorczości społecznej nie była mi całkiem
obca, więc kiedy znalazłem ogłoszenie o naborze pracowników,
zgłosiłem się do zespołu. Spodobała mi się misja: Fajna Spółdzielnia. Fajne Produkty. Fajne Życie. Głównym celem Fajnej jest
nie tylko wytwarzanie produktów materialnych (mydło i mała
architektura parkowa) i niematerialnych, ale przede wszystkim
tworzenie wspólnoty – aktywizacja społeczna osób zagrożonych
wykluczeniem. Firma zajmuje się inkluzją społeczną, czyli procesem włączania osób z niepełnosprawnością zagrożonych wykluczeniem (np. byłych więźniów) do społeczeństwa. Dzięki Fajnej
widać poprawę jakości życia tych ludzi i ich rodzin.
To kolejna mydlarnia na rynku. Nie baliście się konkurencji?
Nasz koordynator wybrał ten kierunek z sentymentu, jego babka
była mydlarką. Anglicy udostępnili nam know-how. Ja sam
musiałem przejść specjalistyczne warsztaty w Warszawie, bo to
procesy dość skomplikowane, a także kurs na wydziale chemii
organicznej Politechniki Śląskiej. Z wykształcenia jestem humanistą, więc to była konieczność. Nasze pierwsze mydło powstało
w grudniu 2013 roku. Specjalizujemy się w produkcji galanterii
mydlanej glicerynowej z dodatkami uszlachetniającymi. Konkurencja rzecz ważna na rynku, ale nas wyróżnia to, że zajmujemy
się wytwarzaniem kosmetyków metodą manufakturową. Nasza
oferta to naturalne, ręcznie robione i konfekcjonowane mydła
o właściwościach prozdrowotnych. 61 rodzajów dostosowanych
do wszystkich typów skóry, niezależnie od płci i wieku. Wykonujemy je tylko z naturalnych składników pochodzenia roślinnego.
GDZIE FAJNIE PACHNIE...
SŁAWOMIR NAWROT
WHERE THE SMELL IS COOL....
Why is the Cool Social Cooperative cool?
When I joined the cooperative it was called this way already. The
legend has it that Bogusław Kamiński, a coordinator invented
it, or actually it was his daughter. She asked him what he was
working on. He said, 'On a cool name for our cooperative.' So she
went away not to disturb him. When she came back he was still
thinking about it. 'Dad, what are you thinking about now?' He
said, 'I’m thinking about the name.' She replied, 'But the first one
was good.' He asked, 'Which one?' 'The Cool one!' And it stayed
this way.
How was the Cool Cooperative set up?
The history of the Cool Social Cooperative has its roots in England. In the year 1854 Elizabeth Gilbert set up a small company in
London that employed seven people with disabilities. She called
the company producing soap based on traditional recipes Clarity.
The success of Clarity became a source of inspiration for us. In
2013 Bogusław Kamiński together with Association for Regional
Cooperation made contact with Englishmen and they came up
with an idea to transfer this business model to Poland in the form
of social franchise. The innovative project Replicator enabled,
thanks to the resources of the European Social Fund, to finance
the idea. That is how in April 2014 the Cool Cooperative was
created.
Since when have you participated in the project?
I joined it in autumn 2013 after I came back from abroad. The
issue of social entrepreneurship was not completely new to me
so when I found an advert that they were looking for employees,
I decided to join the team. I liked the mission: Cool Cooperative.
Cool Products. Cool Life. The main objective of the Cool Co­
operative is not only to produce tangible (soap and small park
architecture) and intangible products, but, first and foremost, to
create a community: social activation for people threatened by
exclusion. The company deals with social inclusion, that is the
process of engaging disabled people threatened by exclusion (e.g.
former prisoners) in the society. Thanks to the Cool Cooperative
we can see the improving quality of life of these people and their
families.
It is another soap manufacture on the market. Weren’t you afraid
of competition?
Our coordinator chose this direction because of a sentiment: his
grandmother did that. The Englishmen shared the know-how
with us. I had to go through specialist workshops in Warsaw
myself, because these are quite complicated processes, as well
as to complete a course at the department of organic chemistry
at the Silesian University of Technology. I am a humanist by
profession, so it was a must. Our first soap was produced in
December 2013. We specialise in the production of glicerin soap
products containing performance chemicals. Competition is an
49
2
Integracja społeczna
Social Integration
Produkujemy też mydła dedykowane z naturalnej gliceryny,
w kształcie, kolorze i zapachu opracowanym specjalnie dla
klienta. Mydła w kształcie logotypu zamawiają firmy, instytucje
i urzędy, które chcą się promować w oryginalny sposób. To fajne
gadżety reklamowe.
Z mydła robicie wszystko: jajka, czekoladę, arbuzy, pomarańcze,
zieloną herbatę... Skąd tyle pomysłów?
Nasze mydlarki są w tym względzie niezwykle kreatywne. Łączą
kolory, zapachy, wyczarowują niezwykłe kształty. Przed Wielkanocą ogromnym zainteresowaniem cieszyły się wielobarwne
mydlane pisanki. Najnowszym naszym osiągnięciem jest mydło
o wyglądzie węgla i zapachu anyżowym, zawierające węgiel
aktywny o właściwościach odkażających. Świetne na wypryski
i egzemy.
Sprzedajecie tę konfekcję tylko w Polsce?
Naszą ambicją jest także wejście na rynki europejskie. I to się udaje.
Zainteresowane są np. firmy z Niemiec. Cieszy, że do nas dzwonią
z prośbą o ofertę. Odbiorcy doceniają wartość handmade.
W waszej pracowni królują także kawałki marmuru...
Nie jest to marmur, choć podobny, lecz nasz własny, autorski,
innowacyjny materiał o nazwie Marmuro. To drugi, odrębny filar
naszej działalności. Wytwarzamy małą architekturę parkową,
ogrodową, wodną: ławki, fontanny, kosze na śmieci, gazony,
cokoły, słupki parkingowe, stojaki rowerowe. Płyty i elementy
z Marmuro mogą być wykorzystywane zarówno w przestrzeni miejskiej, jak i centrach handlowych czy kościołach. Cechą
charakterystyczną Marmuro jest jego wygląd. Kolorami, fakturą,
połyskiem nawiązuje do marmuru lub innych skał. Wzór mamy
zastrzeżony. Kiedy otrzymamy kolejny grant, zlecimy badania na
politechnice, żeby zdobyć certyfikaty.
To niesamowite, że w budownictwie można stworzyć jeszcze
coś tak fajnego!
Historia też jest fajna. Na ten innowacyjny pomysł wpadł jeden
z naszych kolegów, Adam, wynalazca Marmuro. Chciał produkować parapety. Okazało się, że parapety są elementami budownictwa, więc muszą mieć certyfikat Instytutu Techniki Budowlanej,
co kosztuje kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nie mieliśmy, więc
odłożyliśmy parapety do czasu uzyskania patentu i produkujemy
materiał dekoratorski jako fajną alternatywę dla marmuru. Ponad
rok trwało, nim przekonaliśmy kogo trzeba, że warto w nas inwestować. Pierwsze reakcje budziły zdziwienie: jesteście mydlarnią
i chcecie robić ławki? Odbijaliśmy się od ściany, aż pewnego dnia
postanowiliśmy wziąć udział w konkursie NESsT Polska dla innowacyjnych przedsiębiorstw społecznych z ciekawymi pomysłami.
Podczas trwania konkursu otrzymaliśmy grant z Fundacji JP Morgan Chase & Co. z przeznaczeniem na badania marketingowe.
Pod nadzorem ekspertów stworzyliśmy profesjonalny biznesplan
50
important thing on the market, but what makes us special is the
fact that we produce cosmetics with the use of manufacturing
method. Our offer includes natural, hand-made and customized
soap with health-oriented properties. 61 kinds adjusted to all skin
types regardless of sex and age. We make them only from natural
ingredients of plant origin. We also produce tailored-made soaps
made from natural glicerin in shapes, colours and fragrances desired by customers. Soaps in the shape of a logotype are ordered
by companies, institutions and offices which want to promote
themselves in an original way. These are cool marketing gadgets.
You make everything of soap: eggs, chocolate, watermelons,
oranges, green tea..... Where do so many ideas come from?
Our soap manufacturers are extremely creative in this respect.
They combine colours, fragrants and create unusual shapes. Just
before Easter colourful soap Easter eggs were very popular. Our
newest achievement is soap that looks like coal and has anise
smell, and that includes active carbon which has disinfectant
properties. It is perfect for spots and eczema.
Do you sell your products only in Poland?
Our ambition is to launch them to the European markets. And
we are achieving that. For example, German companies are
interested in them. We are glad they call us and request an offer.
Customers appreciate the value of hand-made products.
In your workshop pieces of marble reign, too.
It is not marble, though it looks similar. It is our own, original and
innovative material called Marmuro. It is another, separate pillar
of our business activity. We produce small park, garden and water
architecture: benches, fountains, rubbish bins, shrubberies, pedestals, parking posts and bike stands. Slabs and elements made of
Marmuro may be used both in public spaces as well as in shopping centres and churches. A characteristic feature of Marmuro is
its look. It resembles marble or other rocks in its colours, texture
and shine. Our pattern is reserved. When we receive another
subsidy, we will order technology university to do tests so that we
can obtain certificates.
It is amazing that you can still create such a cool thing in the
construction industry.
The history is also cool. One of our friends, Adam, the inventor of
Marmuro, came up with this innovative idea. His intention was
to produce windowsills. However, it turned out that windowsills are elements of construction, therefore they need to have
a certificate of the Building Research Institute, which costs several
thousand zlotys. We did not have that much so we postponed
windowsills at a later date till we can get the patent and we
produce decoration material as an alternative to marble. It lasted
more than a year before we managed to convince whoever was
necessary that it is worth investing in us. First reactions raised
2
Integracja społeczna
Social Integration
i... wygraliśmy ten konkurs. Jedną z nagród było kolejne kilkanaście tysięcy dolarów na inwestycje.
Innowacje technologiczne są ważne, ale...
...ale dla nas najważniejsze są innowacje społeczne. W województwie śląskim niespełna 20% osób z niepełnosprawnością pracuje,
pozostałe są bierne zawodowo. Dlatego cierpliwie dążymy do
tego, by rozwinąć produkcję i zatrudnić jak najwięcej osób w ramach inkluzji społecznej.
a few eyebrows: You are a soap manufacture and want to make
benches? We were helpless at the beginning but then one day we
decided to take part in the project NESsT Poland for innovative
social enterprises with interesting ideas. In the course of the contest we received a subsidy from JP Morgan Chase & Co. Foundation designated for marketing research. Under the supervision of
experts we managed to create a professional business plan and...
won the contest. One of the prizes was another several thousand
dollars for investments.
Technological innovations are important but.....
...but for us the most important are social innovations. In the
Silesia Voivodeship no less than 20% of disabled people work,
the rest is professionally passive. That is why we patiently aim at
developing production and employ as many people as possible
within the framework of social inclusion.
Projekt zakładał opracowanie i wdrożenie inkubatorów, dzięki którym
powstały spółdzielnie socjalne zatrudniające osoby niepełnosprawne,
bezrobotne i poszukujące pracy. W jednej z nich, Fajnej Spółdzielni, zatrudniony został Sławomir Nawrot. Celem projektu było przeciwdziałanie
wykluczeniu społecznemu.
The project assumed devising and implementing of incubators thanks to
which social cooperatives were set up that have employed the disabled, unemployed and job-seekers. One of them, The Cool Cooperative,
employed Sławomir Nawrot. The aim of the project was to counteract
social exclusion.
Tytuł: PI-PWP REPLIKATOR – projekt innowacyjny testujący z komponentem ponadnarodowym
Projektodawca: Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej (partnerzy:
Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej, S-PRINT 2 Sp. z o.o. z Katowic,
Stowarzyszenie SACE asbl – Couveuse d’enterprises a l’essai z Belgii,
European Social Franchising Network z Wielkiej Brytanii)
Podziałanie: 7.2.1. Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym
Wartość projektu: 3 795 471,41 zł (dofinansowanie 100%)
Termin realizacji: 1.09.2012-30.06.2015
Title: PI-PWP REPLIKATOR – innovative testing project with a transnational component
Beneficiary: Association for Regional Cooperation (partners: the Poviat
Employment Agency in Ruda Śląska, S-PRINT 2 sp. z o.o. from Katowice,
SACE asbl Association – Couveuse d’enterprises a l’essai from Belgium,
European Social Franchising Network from Great Britain)
Sub-measure: 7.2.1. Social and vocational activation of persons threatened by social exclusion
The value of the project: 3 795 471.41 PLN (100% subsidy)
Implementation time: 1 Sep 2012-30 Jun 2015
51
2
52
Integracja społeczna
Social Integration
53
54
3
ADAPTACYJNOŚĆ
ADAPTATIVENESS
55
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
dr Agata Austen
adiunkt w Katedrze Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych Uniwersytetu
Ekonomicznego w Katowicach. Specjalizuje się w problematyce nowoczesnych narzędzi
zarządzania, pomiaru i zwiększania efektywności organizacji oraz motywowania
pracowników. Autorka licznych publikacji z zakresu zarządzania.
Konkurowanie między przedsiębiorstwami jest immanentną cechą gospodarki rynkowej. Współczesne realia rynkowe wymagają
od firm ciągłego śledzenia zmian, jakie zachodzą w otoczeniu
i zwiększania poziomu świadczonych usług, zgodnie z oczekiwaniami klienta. Oznacza to konieczność wprowadzania zmian
mających na celu poprawę szeroko rozumianej efektywności
działania. Kluczowym czynnikiem umożliwiającym przedsiębiorstwom rozwój są kompetencje ich pracowników. To wiedza,
umiejętności i zaangażowanie pracowników decydują o możliwościach zmian i dalszego rozwoju przedsiębiorstw. Na obecną
chwilę Polskę na tle innych krajów Unii Europejskiej charakteryzuje relatywnie niski poziom kompetencji pracowników i ich
zaangażowania w uzupełnianie kompetencji zgodnie z koncepcją
lifelong learning (uczenia się przez całe życie). Wynika to przede
wszystkim z braku świadomości w zakresie konieczności uzupełniania wiedzy zdobytej w procesie kształcenia czy też niechęci
do ewentualnego przekwalifikowania się. Nie rozwijając swojego
potencjału, nie cechując się wysokim poziomem adaptacyjności,
pracownicy ograniczają szanse na rozwój kariery zawodowej.
Oznacza to, że część z nich może w przyszłości nie mieć takich
kompetencji, które są cenne na rynku pracy. Konsekwencje takiego podejścia można też rozpatrywać szerzej, na poziomie makro,
odnosząc się do efektów dla całej gospodarki. Wiadomo bowiem,
że kapitał ludzki jest jednym z czynników rozwoju gospodarczego, który z kolei determinuje poziom życia obywateli.
Problem adaptacyjności przedsiębiorstw i pracowników jest także
pochodną sposobu zarządzania rodzimymi przedsiębiorstwami.
Po pierwsze, na obecną chwilę, wsparcie, jakie uzyskują pracownicy w procesie kształcenia się od swoich pracodawców, jest
niższe niż w innych krajach. Może to być konsekwencją ograniczonych możliwości finansowych przedsiębiorstw, ale też zbyt
56
niskiej świadomości w zakresie korzyści, jakie płyną z inwestowania w pracowników oraz niewystarczającego poziomu wiedzy
w zakresie dostępnych metod rozwoju zasobów ludzkich organizacji. Stanowi to poważny problem, gdyż podejście pracodawców
w tym zakresie wpływa na losy pracowników, ich dalsze zatrudnienie i potencjał rozwojowy. Ponadto rozwój przedsiębiorczości
wymaga wiedzy w zakresie nowoczesnych koncepcji i metod zarządzania, szczególnie tych dotyczących trendów rozwojowych,
zarządzania innowacyjnego czy też zarządzania wiedzą. Dlatego
też zwiększanie świadomości społecznej i biznesowej przedsiębiorców jest konieczne, jeśli chcemy rozwijać polską gospodarkę.
Dzięki dostępowi do funduszy unijnych w latach 2007-2013
ponad 285 000 przedsiębiorstw skorzystało ze wsparcia szkoleniowego, w wyniku czego ponad 1,4 mln pracowników wzięło
udział w szkoleniach. Szczególnie istotne jest udzielenie wsparcia pracownikom o niskich kwalifikacjach, gdyż to oni mają
największy problem z adaptacyjnością. Wspieranie rozwoju
przedsiębiorstw poprzez rozwój profesjonalizacji zarządzania,
jaki nastąpił w wyniku usług szkoleniowo-doradczych, pozwolił
pracodawcom w szczególności na lepszą diagnozę kierunków
rozwoju kompetencji pracowników, a także możliwość zwiększania ich potencjału. Udział w projektach realizowanych między
innymi w ramach Priorytetu VIII Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki: „Regionalne kadry gospodarki”, niewątpliwie przyczynił
się do zwiększenia możliwości dostosowania się do zmian w gospodarce i na rynku pracy wśród jego uczestników.
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
Agata Austen, PhD
adjunct at the Department of Public Management and Social Sciences at the University
of Economics in Katowice. Specialises in issues concerning modern management tools,
measurement and increase of organisation efficiency and motivating of employees. Author
of numerous publications within the scope of management.
Competition between enterprises is an immanent feature of market economy. Contemporary market reality requires from companies tracking of changes which take place in their surround­ings
and increasing the level of services rendered in accordance with
customers’ expectations. It signifies the necessity to introduce
changes which are supposed to improve efficiency of action in
a broad sense. The key factor which allows enterprises to develop
are their employees’ competences. These are employees’ knowl­
edge, skills and engagement that decide upon the possibility
to change and further development of enterprises. Nowadays,
Poland in comparison to other countries of the European Union is
characterised by a relatively low level of employees’ competences
and their engagement in improving the competences in accord­
ance with lifelong learning concept. It mostly results from lack of
awareness of the necessity to complement knowledge acquired
in the course of learning or reluctance to possible retraining. By
not developing their potential and having a low level of adaptiveness, employees limit their chances for the development of their
professional career. It means that some of them may not in the
future have competences which are valuable on the labour market. The consequences of such attitude may also be considered in
a broader manner, on a macro level, referring to the effects for the
whole economy. Thus, it is known that the human capital is one
of the factors of economic development which in turn determines
standard of citizens’ living.
The issue of adaptiveness of enterprises and employees is also
a derivative of a way of managing domestic enterprises. Firstly,
nowadays, support which employees are provided with in the
course of education by their employers is lower than in other
countries. This may be the consequence of limited financial possibilities of enterprises as well as low awareness within the scope of
benefits investing in people may entail, and insufficient level of
knowledge within the scope of available methods of development
of human resources of an organisation. It constitutes a serious
problem since the attitude of employers within this scope influ­
ences the fate of employees, their further employment and devel­
opmental potential. Moreover, development of entrepreneurship
requires knowledge within the scope of modern concepts and
management methods, especially those related to develop­mental
and innovative management, and knowledge management
trends. Therefore, increasing social and business awareness of
entrepreneurs is necessary if we want to develop Polish economy.
Thanks to the access to the EU funds in the years 2007-2013 over
285 000 enterprises benefitted from training support, as a result
of which over 1.4 mln employees participated in trainings. What
is particularly significant is to offer support to employees with
low qualifications since they tend to have the biggest problem
with adaptativeness. Supporting development of enterprises by
developing management professionalisation which took place as
a result of training and advisory services, allowed employers to,
in particular, make a better diagnosis of directions of employees’
competences development as well as the possibility to increase
their potential. Participation in projects realised, among other
things, within the framework of Priority VII of the Human Capital
Operational Programme: 'Regional Economy Personnel' undoubt­
edly contributed to the increase in possibility to adjust to changes
in economy and on the labour market among its participants.
57
58
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
pracujących mieszkańców województwa śląskiego
zakończyło udział w projektach szkoleniowych, w tym:
working inhabitants of the Silesia Voivodeship completed
participation in training projects including:
12 714
Ponad / Over
90 800
osób powyżej 50. roku życia
persons aged over 50
Ponad / Over
14 300
przedsiębiorstw z województwa śląskiego
objętych zostało wsparciem szkoleniowym
enterprises from the Silesia Voivodeship were
provided with training support
* dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 13 kwietna 2015
* data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for April 13th, 2015
59
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
MARZENA
KOWALSKA
Przygodę z pieczeniem zaczęła w wieku pięciu lat, kiedy to
w tajemnicy przed rodzicami chciała zrobić krem czekoladowy
do wafli. Wtedy się nie udało, ale z marzeń o pieczeniu nie
zrezygnowała. Cukiernictwo to jej wielka miłość i pasja.
Uwielbia łączyć składniki i obserwować, jak powstają magiczne
ciasta. Tak rok temu w Częstochowie powstała firma Szafran,
która stoi na straży cukierniczych tradycji i ekologicznych
przekonań Marzeny. Działa krótko, ale już jest szeroko znana
z doskonałych, naturalnych wypieków.
Her adventure with baking began when she was 5 years old and
wanted to make chocolate cream to waffels in secret from her
parents. It did not work out that time but she did not give up
her dreams concerning baking. Confectionery is her great love
and passion. She loves mixing ingredients and observing how
magical cakes are being made. This is how the company Szafran
(in English saffron) in Częstochowa was set up one year ago. The
company which acts as a guardian of Marzena’s confectionery
traditions and ecological convictions. She has not been working
long, but she is already known for her perfect, natural baked
goods.
60
61
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
Twoja droga do piernikowego królestwa była długa i kręta...
Studiowałam chemię organiczną na Politechnice Krakowskiej,
kierunek produkcja kosmetyków i lekarstw, ale w tej branży
nigdy nie pracowałam. Po studiach zostałam zaopatrzeniowcem
w Hucie Częstochowa. Utknęłam tam na 14 lat. Przez 13 było
dobrze, nie narzekałam, ale kiedy zaczęła się restrukturyzacja,
a wraz z nią grupowe zwolnienia, zaczęłam się zastanawiać, co
dalej. Zdecydowałam się odejść sama, ponieważ presja na odejścia i lęk przed redukcją były tak silne, że nie dało się normalnie
pracować. W gazecie zakładowej przeczytałam, że można dostać
odprawę i dotację unijną na rozpoczęcie działalności gospodarczej, więc zaczęłam sumować i po tygodniu myślenia podjęłam
decyzję, że odchodzę. To było 28 lutego 2014 roku.
Od razu założyłaś firmę cukierniczą?
Ze względów proceduralnych nie mogłam. Trzeba było najpierw
trafić na bezrobocie, a dopiero potem wejść do projektu „Nowa
szansa”, ogłoszonego przez Agencję Rozwoju Regionalnego. To
był projekt dla ludzi, którzy utracili pracę z przyczyn należących
do zakładu pracy. Można było starać się o dotację unijną do 40 tysięcy złotych na rozpoczęcie działalności i ja właśnie tak zrobiłam.
Firmę założyłam 2 lipca 2014 roku. Najszybciej, jak się dało.
Piernikarską od początku?
Zaczęłam od sprzedaży ekologicznych warzyw i owoców. Z czegoś trzeba było żyć. Dlatego do nazwy firmy Szafran dołączyłam
przedrostek Eco. Uruchomiłam zieleniak w centrum handlowym
Promenada. Moja firma opiera się na dwóch filarach, co dla mnie,
prowadzącej działalność jednoosobową, jest dużym wyzwaniem.
Dlaczego warzywa ekologiczne?
Po pierwsze, nasza rodzina chce tylko takie jeść, po drugie –
w Częstochowie do tej pory nie było takiego warzywniaka. Jest
niewielkie gospodarstwo ekologiczne, ale punktu sprzedaży nie
było. Do tej pory jestem jedyną osobą, która takie owoce i warzywa, certyfikowane ekologicznie, sprowadza do miasta. Najbliższe gospodarstwo państwa Wołczyńskich, które dostarcza nam
ekologiczne warzywa, znajduje się 40 kilometrów od Częstochowy. Inne są za Uniejowem, w okolicach Biłgoraju. Umawiam
się z producentami w Warszawie i raz w tygodniu odbieram od
nich towar na ekobazarze. Przy okazji cytrusy, nabiał ekologiczny
i mięso ekologiczne.
Wykorzystałaś niszę na rynku i wypełniłaś lukę. A kiedy pojawiły
się pierniki?
W dziedzinie świeżych, wysokiej jakości produktów jestem
jedyna w mieście, bo sklepów sprzedających kasze, ryż, płatki,
oleje, jest więcej. To produkty dla klientów świadomych, że jakość
i eko-gwarancje muszą, niestety, kosztować. Warzywniak pojawił
się najpierw, ale moim zasadniczym celem była jednak realizacja
marzenia – wytwórni pierników.
SERCE W PIERNIKU
MARZENA KOWALSKA
HEART IN GINGERBREAD
Your road to gingerbread kingdom has been long and winding.....
I studied organic chemistry at Cracow University of Technology,
majoring in production of cosmetics and medicine, but I have
never worked in this field. Having graduated, I became a supplier
at the Częstochowa Steelworks. I got stuck there for 14 years. It
was good for 13 years, I did not complain, but when restructuring
began followed by group dismissals, I started wondering what
I should do next. I decided to quit the job myself because pres­
sure connected with dismissals and fear of being made redundant
were so strong that it was impossible to work in an ordinary way.
I read in the company’s newspaper about the possibility to receive a severance payment and subsidy from the European Union
for setting up one’s own business activity, so I began to sum all
things up and after a week of thinking I decided to leave the job.
It was on the 28th of February 2014.
Did you immediately set up a confectionery company?
I could not do that for the sake of procedural rules. First, you had
to be officially unemployed, and then enroll to the project 'New
Chance' which was opened by the Agency for Regional Development. It was the project aimed at people who had lost their jobs
due to reasons being on the part of the place of employment. You
could apply for a subsidy from the European Union which could
amount up to 40.000 PLN for starting your own business and
this is exactly what I did. I set up my company on the 2nd of July
2014. As soon as it was possible.
Was it a gingerbread company from the very beginning?
I began with selling ecological vegetables and fruits. You have to
earn a living somehow. That is why I added the prefix 'Eco' to the
company’s name Szafran. I opened a greengrocery shop in the
shopping mall Promenada. My company is based on two pillars,
which for me as a person running a sole proprietorship, is a great
challenge.
Why ecological vegetables?
First of all, our family wants to eat only such vegetables, secondly,
there had not been such a greengrocery shop in Częstochowa before. There is a small ecological farm, but there is no point of sale.
So far I have been the only person who brings such ecologically
certified fruits and vegetables to the city. The nearest farm which
belongs to the Wołczyński family and which provides us with
ecological vegetables is 40 km from Częstochowa. Other ones
are farther from Uniejów, near Biłgoraj. I make appointments
with producers in Warsaw and collect products from them once
a week on eco-market. I also buy citrus fruit, ecological dairy and
ecological meat.
You seized the opportunity and used the niche on the market.
When did gingerbread appear?
In the field of fresh, top-quality products I am the only one in
63
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
Kto cię nauczył pieczenia?
Sama się nauczyłam, ale miałam inspiracje. Siostra mojej mamy
od zawsze nazywana była rodzinnym cukiernikiem i myślę, że to
ona przekazała mi swoją pasję. Dużo podpowiadała, jak można
piec, podsuwała własne, sprawdzone przepisy. Moja kochana
ciocia Krysia na pewno do tego się przyczyniła. Zresztą, u nas
w domu zawsze się piekło, nigdy nie kupowaliśmy gotowych
ciast. Kiedy założyłam swoją rodzinę, ta tradycja cukiernicza
przeszła do naszego domu.
Pomysł założenia piekarni to jednak coś innego niż domowe
wypieki?
Myślałam o tym od lat, ale jakoś nie było okazji. Póki się nie nadarzyła sama i trzeba z niej było skorzystać. Od dawna wiedziałam,
że będzie się nazywała Szafran. Dlatego, że szafran jest najbardziej ekskluzywną i najdroższą przyprawą świata. Kojarzył mi się
z czymś naprawdę dobrym, niepospolitym, wyselekcjonowanym.
Chciałam, żeby moje pierniki też takie były. Nie używam rzeczy
sztucznych, żadnej chemii, dodatków, spulchniaczy, konserwantów. Mimo to pierniki są jadalne przez pół roku, bo mają w sobie
naturalny miód.
Jednak Częstochowa to nie Toruń. Dlaczego zdecydowałaś się
właśnie na pierniki?
Piekę różne rzeczy, ale ciasto piernikowe pozwala robić prawdziwe cuda, arcydzieła sztuki, nakładać lukrowane koronki. Spróbowałam i tak zostało. Ludzie dużo zamawiają u mnie na wesela,
dlatego to moje oczko w głowie. Poza ślubnymi robię także
komunijne, imieninowe, urodzinowe, dla dzieci, na poszczególne
święta. Piekę także bukiety piernikowe, kompozycje z kwiatów, które nie więdną. Galanterię piernikową rozsyłam na całą
Polskę. W sierpniu kolejne pierniki pojechały do Anglii. Z tego,
co wiem, moje pierniki dotarły już do Irlandii, Australii, Stanów
Zjednoczonych. Dostałam także zamówienie dla braci Golców.
Pewna siostra zakonna, która dobrze ich zna, poprosiła o pierniki
świąteczne specjalnie dla nich.
Które są najbardziej pracochłonne?
Te z koronkami z lukru. Ludzie myślą, że efekt haftu uzyskuje
się od sitka czy sztancy, a to ręczna, mozolna robota. Biorę do
ręki szprycę, worek cukierniczy z najcieńszą tylką, do którego
wkładam lukier. Nakładam na piernik nitkę po nitce, „tkając”
cały wzór. Jedno piernikowe serduszko z wzorem zajmuje mi
pół godziny. Nie da się jednak zrobić wszystkiego od razu. Wzór
powstaje etapami, żeby naturalnie zaschnął. Niczego nie da się
przyspieszyć, włożyć do pieca. Piernikiem nie wolno ruszać, żeby
lukier na powierzchni nie popękał, bo nie będzie efektu. Lukier
na obwodzie musi być świeży i mieć inną konsystencję od tego
w środku. Czasami praca nad jednym piernikiem trwa dwa-trzy
dni. Postępuję tak jak malarz.
64
the city as there are many more shops selling groats, rice, cereal
and oils. These are products for customers who are conscious
about quality, and eco-guarantees must, unfortunately, cost more.
Green­grocery shop appeared first, but my basic goal was to make
my dream come true, that is to open a gingerbread manufacture.
Who taught you how to bake?
I learned it myself, but I had an inspiration. My mother’s sister
has always been called a family confectioner and I think she has
passed her passion to me. She would give me a lot of advice how
to bake and would give me her own, tried-and-tested recipes. My
beloved aunt Krysia has surely contributed to that. Moreover, my
family would never buy ready-made cakes but rather bake our
own ones. When I started my family, the confectionery tradition
became present at our home.
The idea of setting up a bakery is, however, much different from
baking at home, isn’t it?
I had been thinking about it for many years, but there had never
been a good possibility. Until it just arose and I had to seize it.
I had known for a long time that it would be called Szafran.
Saffron is the most exclusive and the most expensive spice in the
world. I associated it with something really good, uncommon and
selected. I wanted my gingerbread to be exactly the same. I do not
use any artificial things, there is no chemistry, additives, volume
expanders or preservatives. Nevertheless, gingerbread is edible
for up to half a year because it contains natural honey.
But Częstochowa is not like Toruń. Why did you choose gingerbread?
I bake various things, but gingerbread cake allows you to make
real wonders, works of arts, decorate them with icing lace patterns. I tried it and it has been like that ever since. People order
a lot of them for weddings, that is why it is the apple of my eye.
Apart from wedding ones, I also make gingerbread for the first
communion, name days, children and particular holidays. I also
bake gingerbread bouquets, floral compositions which do not
droop. I distribute gingerbread accessories all over Poland. In
August another batch of gingerbread was sent to England. As far
as I know, my gingerbread has already reached Ireland, Australia and the United States. I also got a commission for the Golec
brothers. One nun who knows them very well asked for Christmas gingerbread specially for them.
Which of them are the most time-consuming?
Those with icing lace patterns. People think that you get the effect
of embroidery with the use of a sieve or die, but it is manual and
tedious work. I take the syringe and pastry bag with the thinnest
nozzle, where I put the icing. I apply it on gingerbread thread by
thread, 'embroidering' the whole pattern. One gingerbread heart
takes me half an hour. However, you cannot do everything at
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
Wszystko robisz sama?
Tak. Ta produkcja ma wiele tajemnic, których nie mogę zdradzić,
lecz nawet gdybym je ujawniła, nikt by nie skorzystał, bo ja do
każdego piernika wkładam kawałek swojego serca. Bez tego
żadne ciasto nie wyjdzie. Pewna pani profesor plastyki zamówiła
pierniki wielkanocne dla swojego znajomego, też profesora plastyki – i oboje powiedzieli, że są pod wrażeniem. Opinia znawców bardzo mnie podbudowała. Mam też wielkie, nieocenione
wsparcie ze strony rodziców, Barbary i Mariana. Pomagają mi jak
tylko mogą. Bez nich na pewno nie dałabym rady.
A co ci dał sam projekt, poza pieniędzmi na start?
Pewność siebie, przekonanie, że nie trzeba się bać swoich marzeń.
Trzeba postawić sobie cel i cały czas myśleć, że się uda. Tak było ze
mną. Ponieważ wiedziałam, co chcę osiągnąć i do czego dążę, mój
biznesplan, pisany sercem, uzyskał 92 punkty na 100 możliwych.
Nikogo nie dziwiło, że chcesz robić pierniki?
Nagminnie. Tak jest do dzisiaj, ale już się przyzwyczaiłam, że ludzie się dziwią i wypytują. Mnie najbardziej cieszy, że od początku wierzyła we mnie moja córka Dominika, że mąż mnie wspierał, a teraz firma się rozwija i ma coraz więcej stałych klientów.
once. The pattern occurs step by step so that it can naturally dry
out. You cannot rush it or put it into the oven. You cannot touch
the gingerbread, otherwise the icing might crack on the surface
and the final effect would be lost. The icing on the outside must
be fresh and differ in consistency from the one that is inside.
Sometimes making one gingerbread takes two or three days. I do
what painters do.
Do you do everything alone?
Yes. The production process has many secrets which I cannot
reveal, but even if I did, nobody would use them as I put my
heart and soul into each gingerbread. Without it none of gingerbread would be good. One visual arts professor ordered Easter
gingerbread for her friend, who is a visual arts professor, too, and
they both agreed they were impressed. Opinion of experts made
me much more confident. I also have my parents’ (Barbara and
Marian) great and invaluable support. They help me in any way
they can. I surely would not manage to do that without them.
And what did the project itself give you? Apart from money to
start.
Self-confidence, conviction that you do not have to be afraid of your
dreams. All you need to do is to set a goal and keep thinking that it
will work out. As it was in my case. I knew what I wanted to achieve
and what I was in the pursuit of, therefore my business plan written
from the bottom of my heart scored 92 points out of 100.
Was anyone suprised that you wanted to make gingerbread?
Of course, all the time. It is still like that but I got accustomed to
the fact that people are curious and ask me about it. What I am
happy about the most is the fact that my daughter Dominika has
believed in me since the very beginning, my husband has been
supportive, too, and that the company is developing and have
more and more regular customers.
Projekt zakładał złagodzenie skutków procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych przedsiębiorstw w Częstochowie i w powiecie częstochowskim, spowodowanych powiększającą się liczbą zwolnień w zakładach
pracy. Wsparcie polegało na organizacji poradnictwa zawodowego
i psychologicznego oraz szkoleń zawodowych. Uczestnicy, a wśród nich
Marzena Kowalska, mogli skorzystać z bezzwrotnego wsparcia finansowego na założenie własnej działalności oraz wsparcia pomostowego.
The project assumed mitigation of effects of adaptation and modernisation processes of enterprises in Częstochowa and the Częstochowa Poviat caused by the increasing number of redundancies in the workplaces.
The support consisted in organisation of vocational and psychological
counselling and professional trainings. Participants, including Marzena
Kowalska, could avail themselves of non-refundable financial support
for the purposes of setting up one’s own business activity as well as
transitional support.
Tytuł: Nowa szansa
Projektodawca: Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie SA
Poddziałanie: 8.1.2. Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie
Wartość: 1 709 418,26 zł (dofinansowanie 100%)
Termin realizacji: 01.01.2014-30.06.2015
Title: New Chance
Beneficiary: Agency for Regional Development in Częstochowa SA
Sub-measure: 8.1.2. Support for adaptation and modernisation processes in the region
Value: 1 709 418.26 PLN (100% subsidy)
Implementation time: 1 Jan 2014 - 30 Jun 2015
65
3
66
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
67
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
MIROSŁAW
GÓRKA
Żonaty, dwójka dzieci. Związany z Niedobczycami, dzielnicą
Rybnika. Absolwent socjologii UŚ. Kontynuował edukację
w Rybniku na podyplomowych studiach pedagogicznych
i w Wyższej Szkole Administracji w Bielsku-Białej. Doktorant
Uniwersytetu Śląskiego. Jego praca nosi tytuł „Równość szans
w przestrzeni publicznej. Od dialogu do partycypacji”. Szerokie
spojrzenie na politykę miejską sprawiło, że wygrał konkurs
na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej i uczestniczył
w programie stypendialnym „Doktoranci dla innowacji”
w ramach projektu „Design Silesia II”. Na co dzień pracownik
Ośrodka Pomocy Społecznej.
Married, two kids. Attached to Niedobczyce, a district of Rybnik.
Graduated from University of Silesia, majored in sociology. He
continued education in Rybnik at pedagogical postgraduate
studies and Higher School of Administration in Bielsko-Biała.
A PhD student at the University of Silesia. His PhD dissertation
is entitled 'Equality of chances in the public sphere. From
dialogue to participation'. His broad perception of municipal
policy let him win the contest at the Department of Architecture
at the Silesian University of Technology and took part in the
scholarship programme 'PhD students for innovation' within
the frameworok of 'Design Silesia II'. He works in the Centre for
Social Support on a daily basis.
68
69
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
Projekty się kończą, efekty zostają
MIROSŁAW GÓRKA
Projects will finish, but effects will last
Dzięki Tobie Plaza w Rybniku jako pierwsza w Polsce oznakowała tafle szklane, wejścia główne, windy i schody elementami
kontrastowymi dla osób słabowidzących.
To była istotna część projektu „Przekroczyć próg”. Na szkle
pojawiły się kontury naszego miasta, ułatwiające ruch osobom
słabowidzącym. Ówczesna pani dyrektor podeszła poważnie
do problemu. Niestety, inne sklepy sieciowe zareagowały słabo
albo wcale. Włączyliśmy do dyskusji Wydział Dróg, Architektury i Komunikacji UM w Rybniku, policję, straż miejską, Polski
Związek Niewidomych, dzięki czemu przestrzeń publiczna stała
się bardziej przyjazna dla osób niepełnosprawnych, starszych
czy też rodziców z dziećmi w wózkach.
Robisz tyle ciekawych rzeczy, że trudno ustalić, jaki zawód
wykonujesz...
Jestem pracownikiem OPS, czyli na etacie urzędnika miejskiego.
Specjalizuję się w pisaniu i realizacji projektów, które pomagają
ludziom w poruszaniu się w przestrzeni publicznej. Miasto to
mój żywioł. Pragnę, żeby było przyjazne dla wszystkich, także
dla niepełnosprawnych. Przestrzeń wirtualną łączę ze światem
realnym: w marcu na konferencji „Cyfrowo wykluczeni”, zorganizowanej w Sejmie, OPS w Rybniku otrzymał nagrodę „Najlepsi z najlepszych”. Nie bez dumy powiem, że jako koordynator
projektu i administrator serwisu www.trafrybnik.pl trzykrotnie
wygrałem konkurs na najlepszą stronę internetową bez barier.
Wcześniej taką nagrodę otrzymała strona www.przekroczycprog.com.pl.
Sukcesem była też drużyna bezdomnych piłkarzy…
W 2003, po ukończeniu licencjatu, trafiłem na staż absolwencki
do Schroniska im. św. Brata Alberta w Przegędzy, gdzie byłem
opiekunem i wychowawcą. Wtedy włączyłem się do ponadnarodowego projektu „Wyprowadzić na prostą” w ramach IW Equal.
Oprócz tego sporo czasu zajmowało mi współtworzenie drużyny bezdomnych piłkarzy. Osiągnęliśmy wicemistrzostwo kraju
w piłce nożnej ulicznej w Gorzowie Wielkopolskim i Pleszewie.
Zdobyliśmy puchar burmistrza Cieszyna. Nasi podopieczni grali
w reprezentacji Polski na Mistrzostwach Świata Ludzi Bezdomnych w Austrii i Szkocji.
Jakie działania mógłbyś zarekomendować innym miastom?
Jesteśmy specyficzni, jeśli chodzi o ilość napisanych i zrealizowanych projektów. Fascynują mnie te, które wymagają kreatywności, myślenia strategicznego, poszukiwania najlepszych
rozwiązań i wielu partnerów. Na szczególną uwagę zasługują
„Przekroczyć próg” i „T:RAF – Twój: Rozwój, Aktywność,
Forma”, które były wielokrotnie nagradzane i stały się inspiracją dla samorządów lokalnych. Obecnie koordynuję ciekawy
projekt „Nowa perspektywa osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym w wieku 15-27 lat”, w ramach którego powstało
Centrum Cyfrowych Kompetencji na Uniwersytecie Ekono-
Thanks to you Plaza in Rybnik, as the first one in Poland, ­marked
glass surfaces, main entrances, lifts and stairs with contrast
elements for the visually impaired.
It was an essential part of the project 'Cross the boundary'. The
outlines of our city appeared on glass to facilitate movement
of visually impaired people. The then director addressed the
issue in a very serious manner. Unfortunately, other chain stores
re­sponded poorly or did not respond at all. We engaged in the
discussion Department of Roads, Architecture and Communication of the Town Hall in Rybnik, the police, municipal police
and Polish Association of the Blind, thanks to which public space
became more friendly to the disabled, elderly as well as parents
with children in buggies.
You do so many interesting things that it is difficult to say what
your profession is...
I work in the Centre for Social Support, which means I am a full
-time civil servant. I specialise in writing and realising projects
which help people move around in the public space. In the city
I am in my element. I just want the city to be friendly to everybody, including the disabled. I combine virtual reality with real
world: in March on the conference 'Digitally exluded' organised
in the Sejm, the Centre for Social Support in Rybnik was awarded
the prize 'The very best'. I am proud to say that as a coordinator
of the project and administrator of the site www.trafrybnik.pl
I won the competition for the best website without barriers three
times. Earlier such award was given to website www.przekroczycprog.com.pl.
Another success was a football team comprised of homeless
footballers...
Having finished my bachelor studies in 2003, I began an internship at the Friar Albert’s Shelter in Przegędza where I was
a guardian and counsellor. It was then when I got engaged in the
transnational project 'Help to get out of the woods' within the
framework of the Community Initiative Equal. Apart from that,
it took me a lot of time to co-create a football team consisting of
homeless footballers. We won the national street football vicechampionship in Gorzów Wielkopolski and Pleszew. We won
the Cup of the Mayor of Cieszyn. Our dependants played in the
Polish national team in the Homeless World Cup in Austria and
Scotland.
Which activities would you recommend to other cities?
We are specific when it comes to the number of written and
realised projects. I am fascinated with those which require creativity, strategic thinking, looking for the best solutions and many
partners. It is especially worthwhile to consider such projects as
'Cross the boundary' and 'Your: Development, Activity, Form' (in
Polish: 'TRAF - Twój: Rozwój, Aktywność, Forma', which have
been awarded many times and served as an inspiration for local
71
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
micznym. Dzięki funduszom z projektu „Śląskie lokalnie”
stworzyłem też poza pracą zawodową grupę nieformalną T:RAF
z dr. Andrzejem Górnym, socjologiem z UŚ i dr Aldoną Urbanek
z Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego. W Niedobczycach
i Niewiadomiu uczymy dzieciaki pisania i wysyłania kartek
pocztowych. Potrafią hejtować i twittować w sieci, ale kartek nie
znają. Ostatnia kartka z Niedobczyc wyszła blisko 30 lat temu.
A przy okazji to promocja tych dzielnic.
Miasto nie stanowi dla ciebie tajemnic?
Nie. Po projekcie „Przekroczyć próg” pisały do mnie inne ośrodki, np. Katowice, jak układać kostkę integracyjną, ułatwiającą
osobom niedowidzącym ruch na przejściach dla pieszych, bo
spróbowali, ale wyszło źle. Pewna firma z Wrocławia, remontująca dworce w Małopolsce, prosiła mnie też o opinię na ten
temat. Obecnie remontowany jest odcinek kolejowy RybnikChałupki i cały czas trzymam rękę na pulsie, dzwoniąc często do
rzecznika prasowego PKP PLK. Nie czuję się ekspertem, ale jest
mi łatwiej, bo przed studiami ukończyłem technikum budowlane, a dzięki projektom nauczyłem się, jak łączyć tkankę twardą,
miejską – z tkanką miękką, czyli człowiekiem.
O tym jest również twoja praca doktorska?
Problematyka pracy doktorskiej dotyczy równości szans w przestrzeni publicznej. To nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza
teraz, gdy procesy urbanizacyjne przyspieszają, a zróżnicowanie
szans staje się wyraźne. Odczuwają to zwłaszcza środowiska
niepełnosprawnych. Odpowiedzialność za włączanie ludzi
o ograniczonej sprawności do normalnego życia spoczywa na
nas wszystkich, jednak to samorządy lokalne mają decydujący
głos w promowaniu idei zrównoważonego rozwoju.
Czy praca daje ci satysfakcję?
Ogromną. Nie wyobrażam sobie robić czegoś, czego się nie lubi.
Cieszy mnie, gdy widzę niepełnosprawnych w mieście, którzy
czują się swobodnie dzięki naszym działaniom. Projekty kończą
się, a efekty zostają. Często spotykam naszych beneficjentów,
którzy z dużą pewnością przemierzają Rybnik i cieszą się z bycia
samodzielnymi, pełnoprawnymi obywatelami. Wcześniej niejednokrotnie byli zamknięci w czterech ścianach swoich domów.
Liczyłeś pieniądze, jakie udało ci się zdobyć i zaangażować na
rzecz Rybnika?
Nie liczyłem, ale dobrych kilka milionów na pewno by się
uzbierało. Oprócz korzyści materialnych i wizerunkowych,
dla mnie ważne jest i to, że zaczęło się w Rybniku dyskutować
o przestrzeni miejskiej. My nie tylko „rozdajemy pieniądze”, jak
niektórzy mówią, ale też łamiemy stereotypy, wychodząc daleko
poza ramy ustawy o pomocy społecznej. Wiele naszych nowatorskich rozwiązań znajduje naśladowców. Gdy jadę do innego
miasta, zwracam uwagę, czy krawężniki na przejściach dla
72
self-governments. Currently, I have been coordinating an interesting project 'New perspective for people aged 15-27 threatened
by social exclusion', within the framework of which the Centre
for Digital Competences at the University of Economics was set
up. Thanks to the resources of the project 'Silesia locally' I set up,
outside of professional work, an informal group T:RAF together
with Andrzej Górny, PhD, a sociologist at the University of Silesia,
and Aldona Urbanek, PhD, from the Voivodeship Methodological
Centre. We teach children in Niedobczyce and Niewiadom how
to write and send postcards. They can hate and tweet on the Internet, but they know nothing about postcards. The last postcard
was sent from Niedobczyce almost 30 years ago. At the same time,
we promote these districts.
The city is not a secret to you, is it?
No. Following the project 'Cross the boundary' other centres, e.g.
Katowice, contacted me on how to install tactile paving which
helps the visually impaired move on pedestrian crossing, because
they had tried it before but it had not worked out well. One
company from Wrocław, which renovates stations in the Lesser
Poland, also asked me for advice in this matter. Now, a railway
section Rybnik-Chałupki is being renovated and I keep my finger
on the pulse all the time by making many phone calls to the
spokesperson of the Polish State Railways. I am not an expert but
it is much easier for me because before my studies I had graduated from the school of building construction, and thanks to the
projects I learnt how to combine hard tissue - the city with soft
tissue - the human.
This is also the topic of your PhD dissertation, isn’t it?
The issues in the PhD dissertation concern equal opportunities
in the public space. It is becoming crucial especially now when
urbanisation processes accelerate, and diversity of chances is
becoming visible. It is especially noticeable among the disabled.
Responsibility for including people of limited capacity to lead
a normal life rests on all of us, however, these are the local selfgovernments who have a decisive voice in promoting the idea of
sustainability.
Does your work give you satisfaction?
A great one. I cannot imagine doing something I do not like. I am
glad to see disabled people in our city feel comfortable thanks to
our actions. Projects will finish, whereas effects will last. I often
meet our beneficiaries who confidently move around Rybnik
and are happy to be self-reliant, rightful citizens. Before that they
were many times locked in four walls of their houses.
Have you counted the money you managed to get and engage
for Rybnik?
No, but there must have been a few million zloty for sure. Apart
from material and image benefits, it is for me important that a lot
3
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
pieszych mają tam obniżone o dwa centymetry, czy kładą kostkę
integracyjną, czy udźwiękowili przejścia dla pieszych i założyli
elementy kontrastowe.
Zrobiliście już wszystko co trzeba?
Skądże! Dużo na temat przestrzeni miejskiej moglibyśmy się
uczyć od innych, np. od Czechów. Nasze prawo budowlane
jest archaiczne, na wiele rzeczy nie pozwala, o wielu nie mówi,
choćby o elementach kontrastowych czy kostce integracyjnej.
W niektórych miejscach ludzie zaangażowani w problematykę
miejską tworzą własne dokumenty, by uczynić je przyjaznymi
dla niepełnosprawnych. Dobre przykłady to warszawskie metro
czy lotnisko w Pyrzowicach. Będziemy musieli zmierzyć się też
z rewitalizacją osiedli poprzemysłowych, w wymiarze społecznym, ekonomicznym, urbanistycznym. Po wnikliwej analizie
problemów i diagnozie, jak zrobiliśmy to w projekcie „Małe
społeczności – wielkie problemy”. Przebadaliśmy 1204 osoby
w czterech dzielnicach. Wielu rzeczy dowiedzieliśmy się, poznając prawdziwy obraz tych dzielnic. Jak się dobrze zdiagnozuje,
można wybrać właściwe narzędzia, które z kolei zagwarantują,
że będziemy skuteczni. Zza biurka mało rzeczy można zrobić. Ja
lubię być z ludźmi, kocham pomagać.
more is being talked about the municipal space in Rybnik. We
do not only 'give away money', as some people say, but we also
overcome stereotypes exceeding far behind the framework of the
act on social support. Our innovative solutions have many followers. When I visit another city I pay attention to whether curbs
on pedestrian crossing are lowered by two centimeters, whether
they install tactile paving, if there is sound at crossing as well as
contrasting elements.
Have you already done everything that was necessary?
Absolutely not! We could learn a lot about municipal space for
example from Chechs. Our construction law is old-fashioned,
it forbids many things, it does not mention a lot of them, including for example contrasting elements or tactile paving. In some
places people who are engaged in municipal issues create their
own documents to make them more disabled-friendly. Such good
examples can be found at Metro in Warsaw or at the airport in Pyrzowice. We will also have to face revitalisation of post-industrial
residential areas in the social, economic and urban dimensions,
following a thorough analysis and diagnosis, as it was in case of
the project 'Small communities - big problems'. We have surveyed
1204 people in four districts. We learnt a lot by getting to know
a real image of these districts. If you make a right diagnosis,
you can choose proper tools, which will in turn guarantee our
efficiency. You can do little from behind the desk. I enjoy being
among people, I love helping them.
Projekt adresowany był do przedsiębiorców, samorządów, środowisk
akademicko-naukowych i miał zachęcić do wdrażania innowacji poprzez
design. Jednym z uczestników Interdyscyplinarnego Programu Stypendialnego dla doktorantów – realizowanego w ramach projektu, którego
ideą było wsparcie prac badawczych, mogących skutecznie wspomóc
wiedzę na temat kierunków w projektowaniu m.in. produktów, usług, procesów oraz podnosić jakość rozwiązań projektowych w województwie
śląskim – był Mirosław Górka.
The project was aimed at entrepreneurs, self-governments, academia
and scientific communities, and it was supposed to encourage introduction of innovation by means of design. One of the participants of
the Interdisciplinary Scholarship Programme for PhD students realised
within the framework of the project, the idea of which was to support research work that would effectively support knowledge concerning directions in designing of, among other things, products, services, processes,
and improve the quality of design solutions in the Silesia Voivodeship,
was Mirosław Górka.
Tytuł: PWP Design Silesia II
Projektodawca: Lider: Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, (partnerzy: ASP w Katowicach, Ars Cameralis Silesiae Superioris, Zamek Cieszyn, Politechnika
Śląska w Gliwicach, Cardiff Metropolitan University)
Poddziałanie: 8.2.2. Regionalne strategie innowacji
Wartość: 5 466 743,71 zł (dofinansowanie 5 056 737,94 zł)
Termin realizacji: 1.04.2011-31.12.2013
Title: PWP Design Silesia II
Beneficiary: Leader: Department of the European Social Fund of the
Marshal’s Office of the Silesia Voivodeship (partners: The Academy of
Fine Arts in Katowice, Ars Cameralis Silesiae Superioris, Zamek Cieszyn,
Silesian University of Technology in Gliwice, Cardiff Metropolitan University)
Sub-measure: 8.2.2 Regional innovation strategies
Value: 5 466 743.71 PLN (subsidy: 5 056 737.94 PLN)
Implementation time: 1 Apr 2011-31 Dec 2013
73
3
74
adaptacyjność
ADAPTATIVENESS
75
76
4
edukacja
education
77
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Prof. UW dr hab. Małgorzata Żytko
pracownik naukowy Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik
Katedry Edukacji Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli. Zainteresowania naukowe: rozwój
i edukacja dzieci w wieku wczesnoszkolnym, monitorowanie osiągnięć szkolnych
uczniów, ocenianie wspierające uczenie się, kształcenie nauczycieli. Autorka lub
współautorka licznych publikacji.
Polska edukacja zmienia się w ostatnich latach. Monitorowane
są efekty wprowadzanych reform, analizowane wyniki badań
krajowych i międzynarodowych. Jedno z najważniejszych zadań,
jakie stoi przed polską oświatą, wiąże się ze stwarzaniem dzieciom,
młodzieży, nauczycielom, rodzicom i społeczności lokalnej warunków do zdobywania doświadczeń pozwalających budować kapitał
społeczny, rozwijać postawy obywatelskie, integrować społeczeństwo wokół podnoszenia jakości edukacji i wychowania.
W tym procesie niezwykle ważną rolę odgrywają nauczyciele. Od
ich zaangażowania, profesjonalnego przygotowania do zawodu,
umiejętności pedagogicznych, twórczego, innowacyjnego działania oraz odpowiedzialności i poczucia społecznej wagi podejmowanych zadań, zależą w dużym stopniu jakość i efektywność
zmian edukacyjnych.
Projekty realizowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ciągu ostatniej perspektywy finansowania 2007-2013
w szerokim zakresie były przeznaczone na edukację. Objęto nimi
wielu nauczycieli i pedagogów w całej Polsce, którzy zdobyli szansę, aby poznawać nowe koncepcje, podnosić jakość edukacji w zakresie umiejętności matematycznych, badawczo-przyrodniczych,
językowych, artystycznych i fizycznych dzieci. Wiele projektów
realizowanych w ramach funduszy unijnych pozwalało nauczycielom poddać refleksji dotychczasowy sposób pracy z dziećmi,
zweryfikować schematy i stereotypy myślenia o potencjale rozwojowym dzieci, metodach i środkach dydaktycznych i wychowawczych wykorzystywanych na różnych poziomach edukacji. Wiara
w możliwości i potencjał rozwojowy dzieci, wspieranie ich aktywności i twórczego działania we współpracy w zespołach, stawianie
wyzwań intelektualnych i społecznych, indywidualizowanie pracy
z dziećmi odpowiednio do ich potrzeb rozwojowych, angażowanie rodziców i środowiska lokalnego w edukację – to dominujące
zadania obecne w projektach EFS. Nauczyciel XXI wieku nie może
78
być realizatorem transmisyjnego modelu kształcenia i jednostronnych interpretacji wiedzy. Aby móc stymulować u uczniów
twórczą, krytyczną, aktywną i odpowiedzialną oraz samodzielną
postawę w stosunku do świata, sam nauczyciel musi mieć poczucie sprawstwa, współodpowiedzialności, autonomii w działaniu,
umiejętności pracy w zespole i refleksji. Rola nowoczesnego nauczyciela nie będzie wiązała się, tak jak dotychczas, z przekazywaniem wiedzy. Nauczyciele mają być prekursorami zmian, powinni
umieć pracować w zespole, dzielić się doświadczeniami, wspólnie
analizować praktykę edukacyjną, inspirować się pomysłami, tworzyć sieć zawodowej współpracy. Kultura instytucji edukacyjnej
oparta na dobrych, pozytywnych relacjach między ludźmi, którzy
uczestniczą aktywnie w procesie podejmowania decyzji, planowania, analizowania efektów edukacyjnych, wprowadzaniu zmian
i doskonaleniu się jest podstawą myślenia o szkole czy przedszkolu
jako demokratycznych instytucjach. Nauczyciele na przestrzeni
kolejnych lat powinni być: twórcami i odpowiedzialnymi opiekunami procesu edukacji, tutorami wspierającymi uczenie się dzieci,
ale i partnerami w dialogu z uczniami, rodzicami i środowiskiem
lokalnym, twórcami przestrzeni edukacyjnej, autorami programów czy materiałów edukacyjnych1. Zmiana postawy w partnera
towarzyszącego uczniom w procesie uczenia się jest niezwykle
trudna, bo związana z przełamaniem utrwalonej tradycji pedagogicznej. Jednak przekształcenia świadomości nauczycieli dzięki
uczestnictwu w wielu projektach współfinansowanych ze środków
EFS, stopniowo się dokonują, dostrzegają oni wartość pracy pedagogicznej, która kładzie nacisk na samodzielną aktywność dzieci
w przestrzeni edukacyjnej stworzonej przez nauczyciela. Należy
mieć nadzieję, że rezultaty osiągnięte dotychczas dzięki realizacji
projektów EFS będą miały trwalszy efekt, a kształcenie nauczycieli
i wspieranie ich rozwoju zawodowego stanie się priorytetem polityki edukacyjnej i społecznej Polski.
M. Rasfeld, S. Breindenbach, Budząca się szkoła. Wydawnictwo „Dobra Literatura”, Słupsk 2015.
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Prof. at the University of Warsaw Małgorzata Żytko, PhD
academic staff member of the Department of Pedagogy at the University of Warsaw,
director of the Chair of School Education and Teacher Training. Scientific interests:
development and education of early school-aged children, monitoring of students’
achievements at school, assessment supporting the process of learning, teacher training.
Author and co-author of numerous publications.
Polish education has been changing in recent years. The effects of
reforms introduced are being monitored, the results of national
and international researches are being analysed. One of the most
important tasks that awaits Polish education is connected with
creating for children, teenagers, teachers, parents and social
community conditions that would allow them to gain experience, let them build social capital, develop civic attitudes, gather
the society around the improvement of quality of education and
upbringing.
Teachers play a very important part in this process. The quality and
efficiency of educational changes depend to a large extent on their
engagement, professional preparation for their work, pedagogical
skills, creative and innovative activities as well as responsibility and
sense of social significance of tasks undertaken.
Projects realised from the resources of the European Social Fund
from the recent perspective of financing in the years 2007-2013
were largely allocated to education. Many teachers and peda­
gogues in whole Poland were included. They were those who
got the chance to become familiar with new concepts, improve
quality of education within the scope of mathematical, research
and scientific, language, artistic and physical skills of children.
Many projects realised within the framework of the European
funds allowed teach­ers to reflect on the hitherto prevailing way of
working with children, verify schemes and stereotypes of thinking
about children’s developmental potential, didactic and educational
methods and tools used on various levels of education. Belief in
capacities and developmental potential of children, supporting
their activity and creative action in cooperation with teams, setting
intellectual and social challenges, individualization of work with
children which is adjusted to their developmental needs, engaging teachers and local environment in education - these are the
dominant tasks of the ESF projects. A 21st century teacher cannot
be a realisator of a transmission model of education and unilateral
interpretations of knowledge. In order to stimulate in students
creative, critical, active, responsible and independent attitude
towards the world, teachers themselves must have the sense of
personal agency, co-responsibility, autonomy in what they do,
ability to work in a team and to reflect. The role of a modern teacher
will not be connected with passing knowledge as it has been till
now. Teachers must be precursors of changes, they should be able to
work in a team, share their experience, analyse educational practice
together, inspire one another with ideas and create a network of
professional cooperation. The culture of educational institution
based on good and positive relations between people who actively
participate in the processes of decision-making, planning, analysing
educational effects, introducing changes and improving oneself
constitute the basis for regarding school or kindergarten as democratic institutions. Over the next years teachers should become
creators and responsible guardians of the educational process,
tutors supporting children’s learning process as well as partners in
the dialogue with children, parents and local environment, creators
of educational space, authors of educational programmes and materials1. The change of attitude in the partner who assists children in
the process of learning is extremely difficult as it is connected with
breaking a deeply-rooted pedagogic tradition. However, changes in
teachers’ awareness thanks to their participation in numerous projects cofinanced from the resources of the ESF are gradually taking
place. Teachers begin to notice the value of pedagogic work, which
places emphasis on independent activity of children in the educational space created by the teacher. We should hope that the results
that have been achieved so far thanks to realisation of the ESF
projects will have a long-lasting effect on teachers’ education and
supporting their professional development will become a priority of
educational and social policy in Poland.
M. Rasfeld, S. Breindenbach, Budząca się szkoła. Wydawnictwo „Dobra Literatura”, Słupsk 2015.
79
80
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Ponad / Over
510
ośrodków wychowania przedszkolnego uzyskało
wsparcie na rozwój
early childhood education centres received support
for development
Ponad / Over
8 800
mieszkańców województwa śląskiego
w wieku 25-64 lata uczestniczyło w kształceniu ustawicznym
inhabitants of the Silesia Voivodeship at the age of 25-64
participated in further education
* dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 13 kwietna 2015
* data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for April 13th, 2015
81
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
ALEKSANDRA
JANUSZKIEWICZ
Z wykształcenia jest ekonomistką. W 2011 r. otworzyła prywatne
przedszkole Dziecięcy Ogród Możliwości. To wyjątkowa
placówka. Jako jedna z nielicznych w województwie śląskim
realizuje program oparty na pedagogice Marii Montessori.
Ta włoska lekarka i pedagog była prekursorką pedagogiki
„przenikniętej duchem miłości, humanitaryzmu i tolerancji”.
W jej centrum znajduje się dziecko, jego indywidualne potrzeby
i możliwości. Aleksandra Januszkiewicz z tą metodą zetknęła
się w 2007 rok – i zachwyciła się. Dziś prowadzi przedszkole
w nowoczesnym budynku o powierzchni 300 metrów
kwadratowych, składające się z trzech świetnie wyposażonych
sal dydaktycznych, każda z własną kuchnią i łazienką, sali do
zajęć muzycznych i ruchowych, sali do zajęć terapeutycznych
i szatni. Wokół przedszkola rozpościera się ogród o powierzchni
3200 metrów kwadratowych.
She is an economist by education. In 2011 she opened a private
kindergarten Children’s Garden of Possibilities (in Polish:
Dziecięcy Ogród Możliwości). It is a unique facility. It is one of
the few in the Silesia Voivodeship which realises programme
based on Maria Montessori’s pedagogy. This Italian physician
and pedagogue was a pioneer in pedagogy 'filled with the spirit
of love, humanitarianism and tolerance'. The child is there in
the centre of attention, together with its needs and capabilities.
Aleksandra Januszkiewicz came across this method in 2007,
and she was delighted with it. Now, she runs a kindergarten
in a modern building of the area of 300 square metres, which
consists of 3 well-equipped classrooms, each having its own
kitchen and bathroom, hall for music and movement activities,
hall for therapeutic classes and a cloakroom. Around the
kindergarten there is a garden the area of which covers 3200
square metres.
82
83
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
KLUCZE DO ŚWIATA
ALEKSANDRA JANUSZKIEWICZ
KEYS TO THE WORLD
Przedszkole nazwałaś Dziecięcym Ogrodem Możliwości. Dlaczego tak?
Mamy naprawdę piękny ogród, a możliwości, jakie daje pedagogika Montessori są ogromne. Przeznaczyłam na tę działalność
własny dom przy ul. Dziewanny w Katowicach-Piotrowicach.
Przyjeżdżają do nas dzieci nie tylko z Katowic, ale także Mikołowa, Tychów, Świętochłowic, Będzina. Wielu rodziców ma
już świadomość, czym jest pedagogika Montessori, a ponieważ
w pobliżu swoich domów nie mają takiej placówki, przywożą
dzieci do nas.
You have called the kindergarten Children’s Garden of Possibil­
ities. Why?
We have got a really beautiful garden, and possibilities which
Montessori’s pedagogy offers us are immense. I sacrificed my
own house at Dziewanna Street in Katowice-Piotrowice for the
purposes of this business activity. Not only do children from
Katowice come to us but also those from Mikołów, Tychy, Świętochłowice and Będzin. Many parents are already aware of what
Montessori’s pedagogy is, and since there is no such facility near
the place where they live, they bring their children here.
Na czym polega pedagogika Montessori?
Jej podstawowe założenia zakładają, że zarówno dziecko, jak
i jego praca powinny być uszanowane. Dziecko ma niespotykaną
zdolność do nauki, uczy się całym ciałem, przez własne doświadczanie. Nauczyciel pełni funkcję promotora, wspomagającego
dziecko w rozwoju. Istotnym elementem tej pedagogiki jest
autorski zestaw atrakcyjnych materiałów edukacyjnych, występujących w jednym egzemplarzu. To oznacza, że dziecko, które
chce skorzystać z takiej pomocy, musi negocjować dostęp do niej
albo współpracować z kolegą lub koleżanką.
What does Montessori’s pedagogy consist in?
Its basic assumptions assume that both the children and their
work should be respected. Children have an uncommon ability
to learn; they can learn with their whole body, by experiencing
everything themselves. The teacher performs the function of
a supervisor who supports children in their development. A vital
element of this pedagogy is an original set of attractive educational materials which are in only one copy. It means that a child
who would like to use this kind of support must negotiate access
to it or cooperate with another boy or girl in the group.
Co cię skłoniło do założenia takiej placówki?
Kiedyś realizowałam pilotażowy projekt dotyczący alternatywnych form edukacji przedszkolnej. W ramach katowickiej Fundacji „Elementarz” jeździliśmy po wioskach i miasteczkach, zakładaliśmy przedszkola, sprawdzając niewielkie formy prowadzenia
edukacji przedszkolnej. Pracowałam w tej fundacji dobrych kilka
lat jako dyrektor ds. funduszy unijnych. Pisałam wiele projektów
i koordynowałam ich realizację. Nie będąc pedagogiem, bo z wykształcenia jestem ekonomistką, wiele się dowiedziałam o przedszkolach, sposobach ich prowadzenia, poza tym miałam kontakty z nauczycielami. Przełom w myśleniu nastąpił na targach
edukacyjnych w Kielcach, gdzie obejrzałam film o przedszkolu
Montessori. Byłam pod ogromnym wrażeniem. Ileż możliwości
daje dzieciom takie przedszkole! A pamiętałam przy tym o nie
najlepszych doświadczeniach przedszkolnych moich własnych
dzieci.
What made you set up such a facility?
Once I realised a pilot project concerning alternative forms of pre
-school education. We would visit villages and small towns within
the framework of the Elementarz Foundation in Katowice, set up
kindergartens, checking small forms of running pre-school education. I worked in this foundation for a few years as a director of
the EU funds. I wrote many projects and coordinated their realisation. I am not a pedagogue, as I am an economist by education,
neverthelesss, I learnt a lot about kindergartens, about ways of
running them, and I was also in touch with teachers. There was
a breakthrough in the way of thinking during educational fair in
Kielce where I watched a video about a Montessori kindergarten.
I was really impressed. Such a kindergarten provides children
with so many possibilities! I still had in mind not particularly
good experiences from my own children’s kindergarten times.
Wtedy pomyślałaś o założeniu przedszkola opartego na tej
metodzie?
Nie od razu, ale montessoriańskie idee rozwijały się we mnie.
W 2010 r. wiedziałam już, że założę własną działalność. Zgodnie
z ustawą o wolności gospodarczej przedszkole może prowadzić
każdy, ale musi zatrudniać specjalistów. Ja zatrudniłam dyrektora metodycznego. Mam także za sobą studia podyplomowe
– i zarządzania oświatą, i projektami unijnymi. Ruszyliśmy
w sierpniu 2011. Na początku mieszkałam z rodziną na piętrze,
a przedszkole było na parterze, miałam blisko do pracy. Z czasem
dzieci zaczęło przybywać, znajomi polecali nasze przedszkole
znajomym, co mnie cieszyło, bo świadczyło o wysokiej jakości
Was it then when the idea of setting up a kindergarten based on
this method crossed your mind?
It did not happen at once, but Montessorian ideas would
develop inside of me. In 2010 I already knew I wanted to set
up my own business activity. According to the act on economic
freedom, a kindergarten may be run by anyone, but it must
employ specialists. I employed a director of methodology. I also
completed post-graduate studies: education management and
EU projects. We began in August 2011. At the beginning I lived
with my family on the first floor, whereas the kindergarten was
located on the ground floor. I had a short distance to my work.
Over time more and more children would appear, my friends
recommended our kindergarten to their friends. It made me feel
85
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
naszej pracy. W pierwszym roku mieliśmy 18 dzieci, w drugim
25, w następnym 33. Trzeba się było wyprowadzić i poszukać
źródeł finansowania kolejnej sali. Ze środków unijnych powstała
duża sala, w pełni wyposażona w pomoce dydaktyczne Montessori, dla następnych 25 dzieci. We wrześniu 2013 ruszyły w niej
zajęcia. Od tego momentu mamy 58 miejsc. Metoda Montessori
wymaga pracy w grupach różnowiekowych, grupy tworzą dzieci
w wieku od 3 do 6 lat.
Zrobiła się duża placówka...
Dobudowaliśmy w ostatnim roku jeszcze jedną salę dydaktyczną.
Zagospodarowaliśmy w tym celu taras, przykrywając go dachem. Pedagogika Montessori jest taką formą prowadzenia zajęć,
że musimy zatrudniać więcej kadry, niż to wynika z praktyki
w konwencjonalnych przedszkolach. W każdej grupie mamy
2 nauczycieli pracujących jednocześnie. To nie są osoby, które
się wymieniają. Przebywają razem, bo pedagogika Montessori
w dużym stopniu opiera się na indywidualnej pracy z dziećmi.
Gdy jeden nauczyciel pracuje z poszczególnymi dziećmi, drugi
nadzoruje pracę grupy. Zatrudnione przeze mnie dziewczyny
muszą wiedzieć, czym jest ta pedagogika, muszą ją realizować.
Grupy nie są łatwe, gdyż przedszkolaki są w różnym wieku. Do
każdego dziecka trzeba podejść indywidualnie, ale moja kadra to
osobowości. Rolą nauczyciela Montessori jest przede wszystkim
obserwacja i dostosowywanie pracy do potrzeb dzieci, nie na
odwrót.
It is a large facility now.....
Last year we built another classroom. The terrace was adapted
to serve this purpose. We covered it with a roof. The Montessori
pedagogy is such form of conducting classes which makes us
employ more staff than it results from conventional kindergarten
practice. In each group we have 2 teachers working simultane­
ously. They do not substitute each other. They are there together
because the Montessori pedagogy is to a large extent based on individual work with children. When one of the teachers is working
with particular children, the other one is supervising the work of
the group. The girls I employ must know what pedagogy is. They
must realise it. The groups are demanding because children are
of different age. Each child must be approached in an individual
manner, but my staff include people with unique personalities.
The role of a Montessori teacher is, above all, to observe and adjust work to children’s needs, and not the other way round.
Czym jeszcze różni się praca nauczyciela w twoim przedszkolu
od pracy nauczyciela w przedszkolu tradycyjnym?
Z dziećmi w różnym wieku pracuje się trudniej. Ale grupa dzieci
w różnym wieku, tak charakterystyczna dla pedagogiki Montessori, ma uzasadnienie: jest bardziej zbliżona do naturalnego
środowiska życia dzieci. Nigdzie, poza tradycyjnym przedszkolem i szkołą, dzieci nie wychowują się z rówieśnikami z jednego
rocznika. Interakcje w świecie odbywają się na różnych poziomach, dlatego w grupach o różnym wieku dzieci szybciej się
uczą, bo mają od kogo. Są dzięki temu lepiej dostosowane do
życia w społeczeństwie – i to widać.
How does the role of a teacher in your kindergarten differ from
the work of a teacher in a traditional kindergarten?
It is more difficult to work with children of different age. How­
ever, an age-diverse group which is so typical of Montessori ped­
agogy is justified: it is more similar to the natural environment
of children. Nowhere else, apart from traditional kindergarten
and school, are children raised among their peers born in the
same year. Interactions in the world take place on various levels,
therefore in age-diverse groups children can learn faster because
they have someone to learn from. Thus, they are better adjusted
to living in the community - and you can see that.
Tworząc to przedszkole zrealizowałaś swoje marzenia?
Tak, spełniły się. Teraz, po czterech latach, mogę to powiedzieć
z całkowitą pewnością. Przystąpiłam do jego tworzenia z pełną
świadomością zamierzeń, choć na początku nie było łatwo, wiele
rzeczy było dla mnie nowych.
Did you realise your dreams by creating this kindergarten?
Yes, I did. Now, 4 years later, I can surely say so. I attempted to
create it fully aware of my plan, although it was not easy at the
beginning, many things were new for me.
Na ile Unia Europejska pomogła ci w realizacji planów?
Pomoc była znacząca. W 2012 roku miałam tylko dwie sale
dydaktyczne, ale wciąż zgłaszali się nowi rodzice. Nie uruchomiłabym dodatkowej grupy bez wsparcia unijnego. Ponieważ
w biznesie miałam wówczas ledwie roczne doświadczenia,
związałam się z firmą Horyzont Projekt z Sosnowca. Podpisa-
86
happy as it said a lot about the quality of our work. In the first
year there were 18 children, in the second one - 25, whereas in
the next one - 33. We had to move out and search for sources of
financing of another classroom. We built a large classroom from
the EU resources, fully equipped with the Montessori didactic
­tools for the next 25 children. We started classes there in September 2013. Since then we have had 58 places. The Montessori
method requires working in age-diverse groups, the groups are
comprised of children aged 3-6.
To what extent has the European Union helped you realise your
plans?
The support was significant. In 2012 I had only 2 classrooms,
and new parents would come forward all the time. I would not
have been able to open another group without the EU support.
I had only one year of experience in running business at that time
there­fore I decided to cooperate with the company Horyzont
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
liśmy umowę partnerstwa i wspólnie zrealizowaliśmy projekt
„Klucze do świata”. Nazwa oczywiście wzięta została z dorobku
Marii Montessori – w jej pojęciu kluczami do świata są pomoce
dydaktyczne. Wsparcie unijne pozwoliło mi na ogromne przyspieszenie rozwoju przedszkola, przyjęcie nowych dzieci, zakup
drogich pomocy dydaktycznych, także do nauki języka angielskiego, instrumentów muzycznych, rozwinięcie różnych form
współpracy z rodzicami, m.in. comiesięcznych spotkań warsztatowych z psychologiem, logopedą. Były też warsztaty metodyczne,
prowadzone przez naszych nauczycieli, które pozwoliły rodzicom lepiej zrozumieć, czym jest pedagogika Montessori.
Projekt from Sosnowiec. We signed a partnership agreement and
together realised the project 'Keys to the world'. Of course, we
took the name from Maria Montessori’s legacy: in her opinion
didactic tools are the keys to the world. The support from the European Union let me do everything much faster: develop the kindergarten, welcome new children, purchase expensive didactic
tools, including those for learning English, musical instruments,
develop various forms of cooperation with parents, among other
things, monthly workshops with a psychologist and speech ther­
apist. There were also methodological workshops conducted by
our teachers, which allowed parents to understand better what
the Montessori’s pedagogy is all about.
Udało ci się stworzyć wokół przedszkola zgraną społeczność.
Co dalej?
Od września będę tworzyć nową grupę. Jestem zadowolona
z tego, co osiągnęłam, lecz czuję niedosyt. Jest jeszcze jedno pole
działalności, za które muszę się zabrać. Chodzi o potrzeby dzieci
niepełnosprawnych. Mamy już troje dzieci niepełnosprawnych,
ale w przyszłym roku, po dostosowaniu pomieszczeń i zatrudnieniu specjalistów, przyjmiemy ich więcej. Jeżeli w nowym
rozdaniu unijnym będzie szansa zdobycia środków na ten cel, na
pewno będę aplikować, bo swoje idee Maria Montessori opracowała właśnie na podstawie pracy terapeutycznej z dziećmi
niepełnosprawnymi.
You managed to gather a well-knit community around the kindergarten. What next?
I will open another group in September. I am satisfied with what
I have achieved but I am hungry for more. There is one more field
of activity I need to get down to. I mean the needs of disabled
children. We already have 3 disabled children, but next year,
after adapting rooms and employing a specialist, we will wel­
come more of them. If there is a chance to get resources from the
European Union for this purpose next time, I will definitely apply,
because Maria Montessori’s ideas were based on therapeutic work
with disabled children.
Projekt skierowany był do dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców.
W „Dziecięcym ogrodzie możliwości” Aleksandra Januszkiewicz zorganizowała zajęcia realizowane metodą pedagogiczną Marii Montessori,
m.in. z języka angielskiego, warsztaty muzyczne i teatralne, zajęcia
ruchowe, a także spotkania ze sztuką. Celem projektu było zapewnienie
wysokiej jakości edukacji przedszkolnej.
The project was aimed at pre-school children and their parents. Aleksandra Januszkiewicz organised classes realised with the aid of Maria
Montessori’s pedagogic method at the Children’s Garden of Possibilities.
They included: English classes, music and theatre workshops, movement activities and encounters with art. The aim of the project was to
ensure high quality of pre-school education.
Tytuł: Klucze do świata
Projektodawca: Horyzont Projekt Tomasz Więcek
Poddziałanie: 9.1.1. Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej
Wartość projektu: 810 566,73 zł (dofinansowanie 688 981,72 zł)
Termin realizacji: 1.08.2013-30.06.2015
Title: Keys to the world
Beneficiary: Horyzont Projekt Tomasz Więcek
Sub-measure: 9.1.1. Minimalizing inequalities in level of popularization
of pre-school education
The value of the project: 810 566.73 PLN (subsidy: 688 981.72 PLN)
Implementation time: 1 Aug 2013-30 Jun 2015
87
4
88
EDUKACJA
EDUCATIOn
89
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
DANUTA
STEIN
Od wielu lat pracuje w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie
w Zabrzu, w dziale obsługującym osoby niepełnosprawne.
Wcześniej zatrudniona była w księgowości w państwowej firmie
zajmującej się handlem. W wolnych chwilach, których ma
jednak niewiele, lubi czytać kryminały. Ale jeszcze bardziej –
bawić się z wnukiem. Do niedawna była jedną z ostatnich osób
w MOPR, które nie znały obsługi komputera. To się zmieniło –
takich osób w ośrodku już nie ma.
She has worked at the Municipal Centre for Family Support
in Zabrze, in the department that provides services for the
disabled. She had been earlier employed in accounting at a state
company dealing with trade. She likes reading crime novels in
her free time although she does not have much of it. But what
she likes even more is playing with her grandson. Only until
recently was she one of the last people at the Municipal Centre
for Family Support who did not know how to use a computer.
It has changed and there are no such people at the centre
anymore.
90
91
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Gdy wiek nie jest barierą
DANUTA STEIN
When age is not a limit
Czym się na co dzień zajmujesz w zabrzańskim ośrodku?
Sprawami związanymi z kupnem sprzętu ortopedycznego dla
osób niepełnosprawnych. Przyjmuję wnioski, rozpatruję je,
sprawdzam, czy są zgodne z obowiązującymi kryteriami, by móc
przyznać dofinansowanie.
What do you do at the centre in Zabrze on a daily basis?
I am responsible for issues connected with purchasing of orthopedic equipment for the disabled. I accept and consider applications
and check if they are in accordance with currently binding criteria
so that a subsidy can be granted.
Dużo pracy?
Tak, bo oprócz tego mam jeszcze wszystkie sprawy związane
z likwidacją barier w komunikowaniu się, dotyczące osób niesłyszących czy niedowidzących oraz likwidacją barier technicznych,
czyli między innymi budową zjazdów, schodołazów, podnośników wannowych. Koleżanka z mojego działu ma natomiast do
czynienia z barierami architektonicznymi, czyli przystosowaniem
toalet dla potrzeb osób niepełnosprawnych, poszerzaniem drzwi,
kładzeniem podłóg antypoślizgowych, poręczy, uchwytów, jednym słowem elementów ułatwiających poruszanie się po domu.
Do you have a lot of work?
Yes, because apart from that there are also issues connected with
liquidation of barriers in communication related to the deaf and
visually impaired as well as liquidation of technical barriers, that
is, among other things, construction of drives, stair-climbers and
bath lifts. One of my workmates from the same department has
to, on the other hand, deal with architectonic barriers, that is
adjusting toilets to the needs of the disabled, widening of doors,
installing anti-slip flooring, banisters, handles, to put it simply, all
the elements that facilitate moving around the house.
Jak długo zajmujesz się problemami osób niepełnosprawnych?
26 lat. Znam te sprawy bardzo dobrze, bo sama jestem osobą
niepełnosprawną. Staram się pomagać jak najlepiej, rozumiem
potrzeby tej tak licznej grupy.
Czy w swojej pracy posługujesz się tak wygodnym narzędziem
jak komputer?
Teraz tak, ale jeszcze niedawno byłam jedną z ostatnich osób
w urzędzie, które nie znały się na komputerze i po prostu bały
się go. Kiedy potrzebowałam skorzystać z internetu albo wysłać
e-mail, prosiłam koleżankę. Zawsze uczynną, ale czułam skrępowanie, bo ileż razy można kogoś prosić o pomoc? Przecież ona też
ma swoje zadania!
No więc jak to się stało, że teraz jesteś tak obeznana z komputerem?
Przychodziły do nas panie, które rekrutowały osoby niepełnosprawne do szkoleń i kursów dofinansowywanych przez Unię
Europejską. Przez nasz ośrodek docierały do zainteresowanych.
I wtedy pomyślałam, że skoro taką mam pracę, że muszę pracować przy komputerze, nie mam wyjścia – trzeba mi przezwyciężyć ten lęk. W roku 2013, czyli nie tak dawno jeszcze. To była
moja samodzielna decyzja, przełożeni wcale nie naciskali.
A do tego czasu udawało ci się nie korzystać ze sprzętu elektronicznego?
Na moim stanowisku znajdował się komputer, owszem. Nauczyłam się kiedyś obsługiwać jeden program, parę prostych kliknięć,
i kurczowo się tego trzymałam. Poza tym programem – czarna
magia i strach, by czegoś nie zepsuć. Nie wypieram się tego i mówię wprost – bałam się, w pewnym wieku człowiek tak ma, a ja
do najmłodszych nie należę.
How long have you been dealing with problems of the disabled
for?
26 years. I know these issues very well because I am disabled
myself. I try to help the best I can, I understand the needs of this
large group of people.
Do you use at your work such a comfortable tool as computer?
I do so now, but only until recently was I one of the last people
at the centre who did not know how to use a computer and was
simply afraid of it. When I needed to use the Internet or send
an e-mail I would ask my friend. She was very helpful but I felt
self-conscious. How many times can you ask a person to do you a
favour? In the end, she also has her own duties!
So how did it happen that you have become a computer-literate
person?
We were visited by women who recruited disabled persons to
participate in trainings and courses cofinanced by the European
Union. They reached the interested through our centre. It was
then when I thought that since I had such a job which required
working at the computer I had no other option but try to overcome this fear. It was in 2013 so not so long ago. It was my own
decision. My supervisors did not exert any pressure on me.
And till that moment you were not able to use electronic devices?
There was a computer at my working place of course. I learnt
how to use one programme, a few simple clicks and I would stick
to that. Beside that programme it was black magic for me and fear
of damaging something. I do not deny it and I say bluntly: I was
afraid, it is typical at some age and I am not very young anymore.
93
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Danusiu, nie postarzaj się tak bardzo. Ale to prawda – wiele
osób w średnim i starszym wieku czuje lęk przed komputerami.
Dopóki nie pójdą na kurs i nie przekonają się, że nie taki diabeł
straszny...
Na ogół młodzi rwą się do techniki i elektroniki, ale poznałam też
takich młodych, którzy do komputera podchodzili ostrożnie. Nie
każdy rodzi się orłem. Podjęłam więc samodzielnie decyzję, że
jako osoba niepełnosprawna wezmę udział w projekcie „e-Sprawni”. Zobaczę, co i jak, a nuż się czegoś nauczę. Zajęcia w dwunastoosobowej grupie osób niepełnosprawnych trwały kilka
miesięcy. Spotykaliśmy się dwa razy w tygodniu i pracowaliśmy
intensywnie. To było dość męczące, bo wychodziłam z biura i do
późnego wieczora ćwiczyłam. Trzeba się było skupić i słuchać.
Jak dzisiaj oceniasz swoje korzyści z tego kursu?
Dużo mi pomógł, naprawdę. Stałam się odważna, gdy mi coś
w komputerze nie wychodzi, to kombinuję, jak dotrzeć do celu.
Poruszam się swobodnie po internecie. Najlepiej mi się pracuje
w Excelu, jest to ciekawy program, chociaż niektórzy mówią, że
trudniejszy niż Word. Ale to chyba te moje dawne zamiłowania
księgowe biorą górę. Tabelki, cyferki, sumowania – to mój żywioł.
Czy dzięki temu, że ukończyłaś kurs, coś się w twojej pracy
zmieniło?
Robię to samo, co robiłam, ale zmienił się komfort pracy. Jest mi
dużo lżej. Cieszę się, że podjęłam taką decyzję, że przemogłam
się i pokonałam lęki, że się odważyłam. Człowiek jeszcze raz się
przekonał, że warto uczyć się całe życie. Dojście do wiedzy wymaga wysiłku, ale później to się opłaca.
Wydaje się, że wszyscy to wiemy, to prawda dość banalna, ale
jednak każdy musi się sam przekonać.
No właśnie! Prostego e-maila nie umiałam wysłać, musiałam szukać kogoś, kto za mnie to zrobi, a dzisiaj bez takiej umiejętności
człowiek skazuje się na wykluczenie. Umiem pocztę wysłać i odebrać. Sprawdzam wiadomości, poszerzam horyzonty. Internet to
naprawdę okno na świat. Rano sobie wcześniej wstanę, zajrzę do
elektronicznego wydania „Głosu Zabrza”, przeczytam wszystko,
co się dzieje w mieście i mogę iść do pracy.
Masz w domu własnego laptopa?
Teraz tak, ale kiedy zaczynałam kurs, nie miałam. Nie był mi potrzebny. Dopiero w czasie kursu syn zrobił mi składaka z różnych
części. Żebym mogła poćwiczyć. Działał, chociaż bardzo wolno.
Po kursie kupiłam nowy, jestem zadowolona.
94
Danusia, do not make yourself so much older than you really are.
But that is the truth: many middle-aged and elderly people feel
fear of computers. It is so until they begin the course and realise
that the devil is not so black.....
Young people are usually eager for technology and electronics
but I also met such young people who were very careful when it
comes to the computer. Not everyone is born a master. So I made
the decision myself that as a disabled person I will participate
in the project 'The e-Capable'. I will see what it is all about and
probably learn something. Classes in a group consisting of 12
disabled persons lasted several months. We met twice a week and
work in an intensive manner. It was quite tiring because I would
leave my office and practice till late in the evening. We had to
focus and listen.
How do you assess your benefits from the course?
It really helped me a lot. I became brave, when something goes
wrong on my computer I do my best to get to the root of the
problem. I surf the Internet freely. I like working in Excel. It is an
interesting programme, although some people say it is more difficult than Word. But it is probably related to my former accounting
interests. Tables, numbers, summing - I am in my element then.
Has anything changed in your work thanks to the fact that you
have completed the course?
I do what I did before but the comfort of work is much different.
It is much easier now. I am glad I made this decision, overcame
my fears and plucked up the courage. I saw for myself again that
it is worth learning all life long. Acquiring knowledge requires
effort but it pays off later.
I think we all know that, it is an obvious truth but everyone must
see it for themselves.
Exactly! I could not send a simple e-mail, I had to look for someone to do it for me and now without such skill people are doomed
to exclusion. I can send and receive mail. I check messages and
broaden horizons. The Internet really is a window to the world. I
get up earlier in the morning, check out the online edition of 'The
Voice of Zabrze', read everything about what is happening in the
city and then I can go to work.
Do you have your own laptop at home?
Now I do, but I did not have it when I began the course. I did not
need it. Only during the course did my son assembled a com­
puter out of different parts for me. So that I could practice. It
worked but very slowly. After the course I bought a new one and
I am satisfied.
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
Możesz więc z wnukiem rozmawiać przez Skype’a?
Mogę, ale nie chcę. Mam do niego blisko, wolę podejść do domu
syna i pobawić się z nim. Czasy mamy jednak takie, że wnuk
krótko się z babcią bawi, woli lecieć zaraz do swojego komputera.
Takie pokolenie.
So you can communicate with your grandson via Skype?
I can but I do not want to. I live near him so I prefer to visit my
son and play with my grandson. Nowadays, however, my grandson does not play with me for a long time as he prefers to run to
his computer. Such a generation.
Projekt skierowany był do osób niepełnosprawnych między 18. a 64.
rokiem życia, mieszkających lub pracujących w Zabrzu. Uczestnicy,
a wśród nich Danuta Stein, wzięli udział w szkoleniach z podstawowej
obsługi komputera i internetu, z możliwością uzyskania certyfikatów
ECDL (Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych) Start i Core.
The project was aimed at disabled persons aged 18-64 living or working
in Zabrze. Its participants, including Danuta Stein, took part in basic
computer and Internet skills trainings, with the possibility to receive the
ECDL (European Computer Driving Licence) Start and Core.
Tytuł: e-Sprawni
Projektodawca: UX SYSTEMS Leszek Zdonek, Grzegorz Kocur z siedzibą
w Gliwicach
Poddziałanie: 9.6.2. Podwyższanie kompetencji osób dorosłych w zakresie ICT i znajomości języków obcych
Wartość projektu: 568 841,43 zł (dofinansowanie 100%)
Termin realizacji: 1.01.2013-31.12.2014
Title: The e-Capable
Beneficiary: UX SYSTEMS Leszek Zdonek, Grzegorz Kocur with the headquarters in Gliwice
Sub-measure: 9.6.2. Increasing the competences of adult persons in ICT
and foreign languages
The value of the project: 568 841.43 PLN (100% subsidy)
Implementation time: 1 Jan 2013-31 Dec 2014
95
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
EDYTA CYGANEK,
KINGA MIESZCZANEK
Kinga Mieszczanek, uczennica Technikum nr 7 Projektowania
i Stylizacji Ubioru w Centrum Kształcenia Zawodowego
i Ustawicznego w Sosnowcu, jedna z uczestniczek projektu
„Ubrani w Talent”. Ona i jej koledzy i koleżanki świetnie wypadli
w pokazie mody zorganizowanym z włoskim partnerem
projektu, szkołą L’Istituto di Istruzione Secondaria Superiore
Marelli Dudovitch w Mediolanie. Polska młodzież wystąpiła nie
tylko w roli modeli, ale także autorów rewelacyjnych ubiorów.
Edyta Cyganek – kierownik szkolenia praktycznego w Centrum
Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Sosnowcu, jest
szczęśliwa, że uczestniczyła w projekcie, który umożliwił
86 uczniom i 4 nauczycielom podniesienie kompetencji ogólnych
i zawodowych oraz pozwolił na doposażenie szkolnych
pracowni. Wszyscy mocno się napracowali, ale efekty są
rewelacyjne – potwierdziły atrakcyjność i jakość kształcenia w tej
szkole.
Kinga Mieszczanek, a student at the Technical High School
No 7, Clothing Designing and Styling, at the Centre of
Vocational and Continuing Education in Sosnowiec, one of the
participants of the project 'Dressed in Talent'. She herself as
well as her classmates made a great impression at the fashion
show organised together with an Italian partner of the project
L’Istituto di Istruzione Secondaria Superiore Marelli Dudovitch
in Milan. Polish teenagers took part in it not only as models but
also authors of fantastic outfits.
Edyta Cyganek - director of practical training at the Centre
of Vocational and Continuing Education in Sosnowiec. She is
happy that she has participated in the project which allowed
86 students and 4 teachers to improve general and professional
competences, and enabled also to equip school workshops.
Everyone worked hard, but the results are astounding: they
have proven the attractiveness and quality of education in this
school.
96
97
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
UNIA WZORÓW I KOLORÓW
EDYTA CYGANEK, KINGA MIESZCZANEK
UNION OF PATTERNS AND COLOURS
Jak należy rozumieć nazwę projektu „Ubrani w Talent”?
Edyta: Mamy utalentowaną młodzież, więc nazwę trzeba czytać
dosłownie. Projekt w pełni to potwierdził. Z pomocą środków
unijnych udało nam się rozwinąć i doskonale pokazać umiejętności naszych uczniów, którzy zadebiutowali w jednej z europejskich stolic mody – Mediolanie.
Kinga: Pojechaliśmy do Włoch na dziesięć dni. W ogromnym centrum handlowym, na wybiegu, odbył się dla publiczności polskowłoski pokaz ubiorów z udziałem uczennic i uczniów jako modeli.
E.: Nad kolekcją „Union of Colour” pracowało wytrwale 15 uczniów. Każdy indywidualnie, ale całość zachowała stylistyczną
spójność. Młodzi projektanci pokazali artystyczne stroje w trzech
częściach: z jednej strony inspirowane Mediolanem, włoską
kulturą, z drugiej osiągnięciami wielkich kreatorów mody
(Dolce&Gabbana, Versace), z trzeciej – akcentami folkloru.
K.: Chodziło nam przede wszystkim o to, by wzory były na wysokim poziomie, żebyśmy nie musieli się wstydzić przed włoskimi
kolegami. Poprzeczka została zawieszona wysoko – i udało się.
Dwukrotnie wychodziłam w strojach koleżanki. Wszystko zrobiliśmy sami. W szkole Marelli Dudovitch prężnym kierunkiem
kształcenia jest moda. Uzupełnialiśmy się znakomicie. Uczniowie
włoscy zaprezentowali kolekcje inspirowane latami pięćdziesiątymi i Afryką. Ich ubiory powstały z ręcznie zdobionych metodą
batiku tkanin.
How should the name of the project 'Dressed in Talent' be understood?
Edyta: We have very talented young people so the name should
be read literally. The project has fully confirmed that. With the
aid of the resources from the European Union we managed to
develop and perfectly show skills of our students who made their
first steps in one of the European fashion capitals, Milan.
Kinga: We went to Italy for 10 days. There was a Polish-Italian
clothing show organised on the runway in a large shopping mall.
Students, both girls and boys, participated in it as models.
E.: 15 students worked conscientiously on the collection 'Union of
Colour'. Each of them worked independently, but the whole kept
a coherent style. Young designers showed artistic outfits in
three parts: they were, on the one hand, inspired by Milan, Italian
culture, on the other hand, by achievements of great fashion designers (Dolce&Gabbana, Versace), and also by elements of folk.
K.: We wanted our patterns to be, above all, on a high level so
that we would not have to feel embarassed in front of our Italian
friends. The bar was set very high - and we did it. I went out
twice wearing my friend’s clothes. We did everything ourselves.
At Marelli Dudovitch school fashion is a thriving faculty. We
complemented each other perfectly. Italian students presented
the collection inspired by the 1950s and Africa. Their clothes were
made from hand-made batik fabrics.
To była ważna, ale chyba nie jedyna część projektu?
E.: Sam projekt to ponad tysiąc godzin dodatkowych zajęć.
Wyjazd do Włoch, kolekcja „Union of Colour” i międzynarodowa
konferencja były jego zwieńczeniem. W ramach projektu odbywały się zajęcia dla uczniów i uczennic Technikum nr 7 Projektowania i Stylizacji Ubioru kształcących się w zawodach technik
technologii odzieży, fototechnik i technik usług fryzjerskich.
K.: Byłam jedną z wielu uczennic w tym projekcie. Technik
technologii odzieży to mój przyszły zawód. Uczymy się wielu
rzeczy oczekiwanych na rynku pracy. Nie tylko szycia, lecz także
projektowania, wykonywania konstrukcji i modelowania.
E.: Zależało nam przede wszystkim na podniesieniu atrakcyjności i jakości szkolenia zawodowego. To ważne, by pokazać, że
kształcenie w szkole, w której można się nauczyć zawodu, zdobyć
kwalifikacje jest atrakcyjne. A poprzez doposażenie pracowni
zapewnić podniesienie jakości tego kształcenia.
It was an important, but not the only part of the project, is that
correct?
E.: The project meant over one thousand additional hours of classes. Trip to Italy, the collection 'Union of Colour' and international
conference was its culmination. Classes for students of the
Technical High School No 7, Clothing Designing and Styling, who
are studying to become clothing technology technicians, photo
technicians and hair technicians took place within the framework
of the project.
K.: I was one of many students in the project. I am going to be
a clothing technology technician in the future. We learn many
things that are expected on the labour market. We do not only
learn how to sew, but also how to design, make constructions and
model.
E.: We wanted to, above all, increase attractiveness and quality
of professional training. It is important to show that studying at
a school where you can learn your profession and gain qualifications is attractive, and by equipping workshops - to ensure higher
quality of this training.
Co dla was było szczególnie ważne w tym projekcie?
K.: Między innymi możliwość poznania nowych technologii. Nie
wykluczam, że w przyszłości otworzę firmę i będę pracowała na
własny rachunek, projektując i szyjąc stroje dla kobiet. Szansa
wyjechania do Mediolanu, a także stażu w Centrum Pralniczym
i Badawczo-Rozwojowym KnK-Kanaka w Łodzi, to było coś!
E.: Uczniowie przystępowali do projektu dobrowolnie. Ogłosiliśmy nabór, świadomi, że udział szkoły włoskiej, będzie dodatkową zachętą. Wyjazd do Mediolanu podziałał na wyobraźnię,
a partnerska szkoła kształci w zawodach pokrewnych do na-
What was particularly significant for you in this project?
K.: It was, among other things, the possibility to become aquainted with new technologies. I do not rule out that in the future
I will set up a company and work on my own designing and
sewing clothes for women. The chance to go to Milan and have
internship at the Washing and Research and Development Centre
KnK-Kanaka in Łódź - that was it!
99
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
szych, więc projekt spotkał się z dużym zainteresowaniem wśród
młodzieży.
Właśnie! Jak to się stało, że w projekcie pojawili się Włosi?
E.: Przed złożeniem projektu szukaliśmy partnerów i odwiedziliśmy także szkołę w Mediolanie. Stwierdziliśmy, że spełnia warunki, żeby zostać naszym partnerem. Odbyliśmy wizytę studyjną,
omówiliśmy założenia współpracy. No a później młodzież przygotowywała się do wyjazdu. W Mediolanie odbyły się warsztaty
z nauczycielami szkoły włoskiej, a następnie wspólna gala mody.
Nasi uczniowie utrwalali te działania na zdjęciach i filmie. Zrobili
wspaniałą sesję zdjęciową, w ramach projektu powstał folder,
uwieczniający i promujący prace uczniów.
Jak wypadła ta konfrontacja polsko-włoska?
E.: Kolekcje miały różny charakter, lecz ich cechą wspólną był
wysoki poziom. Artystyczna wizja, łącząca kulturę polską i włoską, jak ktoś powiedział, „unia wzorów i kolorów”. Nasze stroje
to była piękna gama odcieni, faktur i deseni w prostych, geometrycznych formach. Obecnie kolekcja prezentowana jest w Galerii
„Ładniej” w Sosnowcu wraz z wystawą zdjęć.
K.: Stworzyłam na galę mody gorset ze sznurka. Strasznie pracochłonny. Sznurek przeszywałam na płótnie, żeby strój można
było założyć. To był mój autorski projekt, nikt nie wierzył, że się
uda. Efekt okazał się fascynujący, bo wytrwałość to moja główna
cecha.
A jakie mieliście dodatkowe korzyści?
K.: Na przykład dwudniowy pobyt na Fashion Week w Łodzi,
gdzie mogliśmy się spotkać ze znanymi polskimi projektantami,
poznać atmosferę tego wydarzenia czy jesienny plener w Tatrach.
Podobał mi się także mój tygodniowy staż w firmie KnK-Kanaka,
gdzie poznałam sztukę barwienia tkanin.
E.: Uczniowie poznawali nowoczesne technologie w firmach,
w których będą szukać pracy. To także dodatkowa wartość.
K.: Tak, wielu z nas przekonało się dzięki projektowi, że wybór
dobrej szkoły daje możliwość zdobycia dobrej pracy. Możliwości
jest naprawdę dużo. Wspomagała nas między innymi firma Contec
z Łodzi, która jako jedyna w Polsce posiada skaner 3D, umożliwiający skanowanie całej sylwetki ludzkiej w procesie pobierania
wymiarów. Z kolei firma odzieżowa Vesta z Czeladzi nadzorowała
nas technologicznie przy tworzeniu kolekcji modowej.
Projekt nie dotyczył tylko mody?
E.: Skądże! Młodzież przygotowywała się do matury, uczyła
się angielskiego (ze słownictwem branżowym) i matematyki,
uczestniczyła w warsztatach z doradztwa zawodowego, komunikacji interpersonalnej, w zajęciach fotograficznych i filmowych
w profesjonalnej pracowni, wyposażonej w program do cyfrowej
obróbki zdjęć. W programie były też nowoczesne fryzjerstwo,
zajęcia z modelingu i stylizacji, warsztaty z pracodawcami i tworzenia e-portfolio.
100
E.: The students volunteered to the project. We announced the
possibility to enroll aware of the fact that the participation of
Italian school would be an additional incentive. The trip to Milan
had impact on imagination, and our partner school educates students in professions similar to ours, therefore the project turned
out to be very interesting for young people.
That’s the point! How did Italians appear in the project?
E.: Before submitting the project we had been looking for partners and we had also visited the school in Milan. We thought it
could meet the requirements for becoming our partner. We paid
a study visit and discussed the assumptions of cooperation. After
that young people were preparing for the trip. There were work­
shops with teachers of the Italian school organised in Milan, and
then there was also a fashion gala. Our students recorded all the
activities in the form of photos and a film. They made a fantastic
photo session. We created a folder within the framework of the
project which would help to promote and keep memories of the
students’ works.
What was the result of Polish-Italian confrontation?
E.: Collections were of different nature, but what all of them
had in common was their high level. Artistic vision combining
Polish and Italian cultures, 'union of patterns and colours', as
someone said. When it comes to our clothes, it was a beautiful
range of hues, textures and patterns in simple, geometric forms.
Nowadays, our collection is presented in the Gallery 'Ładniej' in
Sosnowiec together with a photo exhibition.
K.: I created a corset made of string for the fashion gala. It was
very time-consuming. I sew the string through the canvas so that
it could be worn later. It was my own project, nobody believed it
would work out. The result turned out to be fascinating, because
perserverence is my main feature.
What additional advantages did you have?
K.: For example, a two-day stay at the Fashion Week in Łódź where we could meet famous Polish designers, become familiar with
the atmosphere of this event, or autumn open air photography
workshops in the Tatra Mountains. I also enjoyed my one-week
internship at the company Knk-Kanaka, where I could learn the
art of fabric dyeing.
E.: The students would get to know modern technologies in
companies where they will look for their jobs. This is another
advantage.
K.: Yes, thanks to the project many of us realised that the choice of
good school gives the opportunity to get a good job. There are really many possibilities. We were supported by, among other things,
the company Contec from Łódź, which is the only one in Poland
who has a 3D scanner which enables to scan the whole fig­ure of a
person during the process of taking measurements. Where­as, the
clothing company Vesta from Czeladź was responsible for technological supervision while the collection was being created.
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
K.: O tym, jak wielki to był projekt, najlepiej świadczą jego
efekty: 200 GB zdjęć i filmów oraz ponad 100 GB dokumentów
tekstowych!
The project did not only concern fashion, did it?
E.: Absolutely not! Young people were preparing for secondary
school final examinations, learning English (including professional vocabulary) and mathematics, participating in workshops
within the scope of vocational counselling, interpersonal communication, photography and film classes in a professional work­
shop equipped with programme for digital processing of photos.
The programme included also modern hairdressing, modelling
and styling classes, workshops with employers and creation of
e-portfolio workshops.
K.: The results show best how big the project was: 200 GB of photos and films, and more than 100 GB of text files!
Projekt został skierowany do uczniów Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Sosnowcu, wśród których znalazła się Kinga
Mieszczanek. Jego celem było podniesienie kompetencji zawodowych
i językowych poprzez udział w zajęciach poświęconych innowacjom
i technologiom stosowanym w branży modowej i fotograficzno-filmowej.
The project was aimed at students at the Centre of Vocational and Continuing Education in Sosnowiec, one of whom was Kinga Mieszczanek.
Its aim was to improve professional and language skills by participation
in classes devoted to innovations and technologies used in the fashion,
photography and film industries.
Tytuł: Ubrani w talent
Projektodawca: Gmina Sosnowiec i Centrum Kształcenia Zawodowego
i Ustawicznego w Sosnowcu (partner – L`Istituto di Istruzione Secondaria Superiore „Marelli Dudovich” z siedzibą w Mediolanie)
Działanie: 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego
Wartość projektu: 700 930,00 zł (dofinansowanie 100%)
Termin realizacji: 1.11.2013-30.06.2015
Title: Dressed in talent
Beneficiary: The Sosnowiec Commune and The Centre of Vocational
and Continuing Education in Sosnowiec (partner: L`Istituto di Istruzione
Secondaria Superiore 'Marelli Dudovich' with the headquarters in Milan)
Measure: 9.2 Improvement of attractiveness and quality of vocational
education
The value of the project: 700 930.00 PLN (100% subsidy)
Implementation time: 1 Nov 2013-30 Jun 2015
101
4
EDUKACJA
EDUCATIOn
102
103
104
5
obszary wiejskie
rural areas
105
5
obszary wiejskie
rural areas
prof. UŚ dr hab. Urszula Swadźba
kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Zainteresowania badawcze: socjologia wartości (rodziny, religii, a szczególnie wartości
pracy), socjologia pogranicza, socjologia społeczności lokalnych, problematyka śląska.
Autorka kilkudziesięciu artykułów o tej tematyce.
Tereny wiejskie stanowią istotną część obszaru naszego kraju,
zaś ludność wiejska stanowi 39,8% mieszkańców Polski. Województwo śląskie, chociaż silnie zindustrializowane i zurbanizowane, nie jest pozbawione terenów wiejskich. 7% ogółu ludności
wiejskiej zamieszkuje właśnie nasz region. Trzeba pamiętać, że
obszary wiejskie Polski nie są jednorodne, można wyodrębnić
kilka typów: zintegrowane, pośrednie i peryferyjne. Pierwsze,
prężnie rozwijające się ekonomicznie i demograficznie, skupione
są wokół dużych miast. Ich mieszkańcy często czerpią dochody
z pozarolniczych źródeł utrzymania. Obszary pośrednie i peryferyjne wymagają większej uwagi władz centralnych i wojewódzkich. Słabiej bowiem rozwijają się ekonomicznie i mają mniejszy
potencjał demograficzny. W województwie śląskim mamy do
czynienia przede wszystkim z dwoma pierwszymi typami obszarów rolniczych, z których zwłaszcza obszary pośrednie wymagają
wsparcia, aby mogły się rozwijać.
Większa dynamika przemian obszarów wiejskich, związana
z rozwojem ich wielofunkcyjności, nastąpiła z chwilą przystąpienia
Polski do Unii Europejskiej. Wielofunkcyjność wsi należy rozumieć
jako dywersyfikację działalności gospodarczej poprzez rozwój
sektorów pozarolniczych. Mimo że polska wieś nabierała już
wcześniej charakteru wielofunkcyjnego (jej ludność w mniejszym
stopniu zajmowała się rolnictwem), to jednak głównym źródłem
zmian w środowisku wiejskim, po akcesji do Unii Europejskiej,
było objęcie wsi programem Wspólnej Polityki Rolnej. Wielofunkcyjny rozwój tych terenów stanowi ważny element strategii rozwoju obszarów wiejskich. Stymuluje rozwój nierolniczej działalności
produkcyjno-usługowej takiej jak m.in. niekonwencjonalne wytwarzanie energii, wytwarzanie surowców naturalnych, turystyka
i wypoczynek. Szczególnie ta ostatnia dziedzina warta jest uwagi.
Wieś przyciąga bowiem mieszkańców miast, którzy poszukują tu
atrakcyjnych przyrodniczo i ekologicznie miejsc do zamieszkania.
Niektórzy, ze względu na swoje korzenie, powracają do miejsca
urodzenia. Wielofunkcyjność obszarów wiejskich to również zachowanie wiejskiego krajobrazu i tradycyjnych wartości tej kultury.
106
W latach 2007-2013 za wsparcie potencjału mieszkańców wsi
odpowiadał m.in. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Unijne
wsparcie umożliwiało przez ostanie lata stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych mieszkańców wsi. Koncentrowało się także
na wparciu przedsiębiorczości i ich aktywności obywatelskiej,
jednak nade wszystko odpowiadało za pobudzanie lokalnych
społeczności do działania.
Sfery życia, które wymagały i nadal wymagają wsparcia to
edukacja, zatrudnienie, integracja społeczna oraz promocja
zdrowia. Ważną kwestią pozostaje rozszerzanie wielofunkcyjności wsi, czyli wspieranie w środowisku wiejskim pozarolniczych
źródeł dochodów – głównie dofinansowanie rozwoju turystyki,
wspieranie drobnej przedsiębiorczości, rozwój usług socjalnych,
podnoszenie kompetencji ludności wiejskiej poprzez szkolenia,
opanowanie technologii informatycznych, doradztwo zawodowe.
Przyjęcie takiej strategii wynika z przekonania, że jest to właściwa droga do poprawy warunków życia rodzin wiejskich, w tym
ludności pozarolniczej.
Dzięki funduszom unijnym, w tym Europejskiemu Funduszowi
Społecznemu, udało się odwrócić niekorzystny trend obniżania
się dochodów ludności wiejskiej, co miało miejsce w początkach
okresu transformacji. Dziś wielu młodych ludzi nie myśli już
o wyjeździe, bo widzi możliwość pozostania na wsi i dalszego
życia na poziomie podobnym, jaki prowadzi ludność miejska.
Sprzyja temu rozbudowa nowoczesnej infrastruktury i zwiększona dostępność komunikacyjna.
Środki EFS uruchomiły uśpiony potencjał mieszkańców terenów
wiejskich i sprawiły, że stali się oni aktywni, kreatywni i przedsiębiorczy. Dzięki temu nie tylko podnieśli jakość swojego życia, ale
też poprzez podjęte działania przyczynili się do zintegrowania
lokalnych społeczności i zachowania dziedzictwa kulturowego
śląskiej wsi.
5
obszary wiejskie
rural areas
prof. at the University of Silesia Urszula Swadźba, PhD
director of the Department of General Sociology at the University of Silesia in Katowice.
Scientific interests: sociology of values (family, religion, and especially values of work);
sociology of borderland, sociology of local communities, Silesian issues. Author of several
articles related to this topic.
Rural areas constitute a large part of our country, whereas rural
community constitutes 39.8% of Polish citizens. The Silesia Voivodeship, although strongly industrialised and urbanised, is not
deprived of rural areas. 7% of total rural community lives in our
region. It should be remembered that rural areas of Poland are
not homogenous. Several types can be distinguished: integrated,
indirect and peripheral. The first, strongly economically and
demographically developing ones are concentrated around big
cities. Their inhabitants often make profits from non-agricultural
sources of income. Indirect and peripheral areas require greater
attention of central and voivodeship government. The reason for
that is that they develop economically in a worse way and have a
smaller demographic potential. In the Silesia Voivodeship we face
above all the first two types of rural areas, out of which indirect
areas require support in development.
Greater dynamics of changes of rural areas related to the development of versatility was observed when Poland was admitted to
the European Union. Versatility of the country shall be understood as diversification of business activity through development
of non-agricultural sectors. In spite of the fact that Polish countryside had earlier been gaining a versatile character (its community
had been occupied with agriculture to a lesser extent), the main
source of changes in the rural environment after the admission
to the European Union was including the countryside in the
Common Agricultural Policy programme. Versatile development
of these areas constitutes an important element of strategy of
development of rural areas. It stimulates development of nonagricultural production and service activity such as for example
unconventional energy production, production of raw materials,
tourism and leisure. The latter one deserves particular attention.
The countryside attracts city dwellers who are looking for attrac­
tive places to live both in terms of nature and ecology. Some of
them, because of their roots, come back to the places where they
were born. Versatility of rural areas is also about preserving rural
landscape and traditional values of this culture.
In the years 2007-2013 the responsibility for support of the potential
of rural community was shouldered by, among other things, the Human Capital Operational Programme, financed from the re­sources
of the European Social Fund. In the recent years the EU support
allowed the inhabitants of the countryside to constantly improve
their professional qualifications. It was also concentrated on support­
ing entrepreneurship and its civic activity, however, it was first and
foremost responsible for triggering local communities to action.
Spheres of life which required and still require support are education, employment, social integration and promotion of health.
An important issue is still broadening of versatility of the countryside, that is supporting non-agricultural sources of income in the
rural environment - mostly co-financing of tourism development,
supporting small entrepreneurship, development of social services,
improving competences of rural population by means of trainings,
mastering information technologies and vocational counselling.
A­dopting such a strategy results from the conviction that it is a proper way of improving living conditions of rural families, including
non-agricultural population.
Thanks to the EU resources, including the European Social Fund,
the unfavourable tendency of the income of rural population to de­
crease, which took place in the early stage of transformation, could
have been reversed. Nowadays, many young people do not think
about leaving the countryside anymore, as they see the possibility
of remaining there and leading a life on a level comparable to the
one of the urban population. This is encouraged by development of
modern infrastructure and increased communication availability.
The ESF resources triggered a dormant potential in the inhabitants
of rural areas and made them active, creative and entrepreneurial.
Thanks to that not only did they improve the quality of their life, but
also by means of tasks undertaken, contributed to integration of local
communities and preservation of cultural heritage of the Silesian
countryside.
107
108
5
obszary wiejskie
rural areas
Ponad / Over
17 900
dzieci w wieku 3-5 lat uczestniczyły w różnych formach
edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich
children at the age of 3-5 participated in various
forms of pre-school education on rural areas
Ponad / Over
5 200
mieszkańców z terenów wiejskich województwa śląskiego
otrzymało bezzwrotne środki na podjęcie działalności gospodarczej
inhabitants of rural areas of the Silesia Voivodeship received
non-refundable resources for launching business activity
* dane dotyczące PO KL w województwie śląskim, aktualne na dzień 13 kwietna 2015
* data concerning HC OP in the Silesia Voivodeship, as for April 13th, 2015
109
5
obszary wiejskie
rural areas
JOANNA FIGURA
ANNA WÓJCIK-ŚCIERSKA
KAZIMIERA LIPIŃSKA
WILHELMINA SIKORA
Dyrektorka Miejskiego Ośrodka Kultury w Lędzinach, Joanna
Figura, mówi o nich laski. Wilhelmina Sikora, Kazimiera
Lipińska, Anna Wójcik-Ścierska od lat aktywnie uczestniczą
we wszystkich zajęciach. Sprawnie poruszają się w internecie,
nie boją się Skype’a, Facebooka, Messengera. Robią zakupy
w aptekach internetowych i na Allegro, śledzą w sieci trasy
samolotów, oglądają w necie seriale. Ostatnio brały udział
w projekcie ASOS: zdrowy styl życia – wizaż i makijaż.
Wcześniej w kursie tańca towarzyskiego. Pani Kazia jest
emerytowaną bibliotekarką, pani Ania – położną, byłą szefową
najlepszej kiedyś w Polsce porodówki w Hołdunowie, dzielnicy
Lędzin (bez obawy można powiedzieć, że 90% mieszkańców
Lędzin to ją jako pierwszą widziało). Wilhelmina (Wila) jest
poetką, a na co dzień gospodynią domową, wychowującą dzieci,
a teraz wnuki.
Director of the Municipal Culture Centre in Lędziny, Joanna
Figura calls them chicks.
Wilhelmina Sikora, Kazimiera Lipińska, Anna Wójcik-Ścierska
have been actively participating in all the classes for many
years. They use the Internet easily and are not afraid of Skype,
Facebook or Messenger. They do the shopping in online
pharmacies and on Allegro, track plane routes in the web and
watch series there, too. They have recently taken part in ASOS
project: healthy lifestyle - visage and make-up. Before that they
had participated in ballroom dance class. Mrs Kazia is a retired
librarian, Mrs Ania is a midwife, former manager of once best
delivery ward in Poland, which was located in Hołdunów,
a district of Lędziny (it would not be an exaggeration to say that
in case of 90% of inhabitants of Lędziny she was the first person
they saw in their lives). Wilhelmina (Wila) is a poet. On a daily
basis she is a housewife taking care of children, and now also
grandchildren.
110
111
5
obszary wiejskie
rural areas
OKNO NA ŚWIAT
JOANNA FIGURA, ANNA WÓJCIK-ŚCIERSKA,
KAZIMIERA LIPIŃSKA, WILHELMINA SIKORA
WINDOW TO THE WORLD
Przełamywanie stereotypów, to twoja pasja, Joasiu?
Joasia: Ujęłabym to inaczej – ludzie potrzebują pozytywnego
myślenia, energii, którą staram się z nimi dzielić. Dlatego do
każdego projektu wkładam zaangażowanie i pasję, a także wiarę
w to, co chcę osiągnąć.
I co osiągnęłaś?
J.: Wiele razy rozmawiałam ze słuchaczkami Uniwersytetu
Trzeciego Wieku. Słuchałam, analizowałam potrzeby, przeprowadziłam ankietę. Potem z Ireneuszem Wróblem, moim przewodnikiem po meandrach pisania i rozliczeniach projektów,
stworzyliśmy zapis życzeń mieszkańców. Tak powstał projekt
„Przeciwdziałanie stereotypom w gminie Lędziny”. Składał się
z zajęć komputerowych dla osób 50+, wizażu i autoprezentacji
dla młodych, tańca towarzyskiego dla niepełnosprawnych, hiphopu dla tak zwanej trudnej młodzieży.
Dlaczego skupiliście się na takich formach zajęć?
J.: Chcieliśmy zaprzeczyć kilku nieprawdziwym przekonaniom.
Choćby takim, że starsze panie nie mają chęci do nauki, nie radzą
sobie z nowinkami technicznymi, że młodzież z małych miejscowości ma kompleksy w stosunku do rówieśników z dużych miast,
jest zagubiona i niepewna siebie, a osoby niepełnosprawne nie
mogą tańczyć. Młodzież z burzą hormonów potrzebuje alternatywnych form spędzania wolnego czasu dla rozładowania energii
– tak powstały zajęcia hip-hopu. Łamiemy kolejne stereotypy.
Niech o tym mówią nasze laski.
Więc jak to z komputerami było?
Ania: Zgłosiłam się sama. Dla mnie te zajęcia to było coś wspaniałego. Pierwsze w życiu spotkanie z komputerem pozostawiło niezapomniane wrażenia. Najtrudniejszy moment, jaki pamiętam, to
nauka posługiwania się myszką. Kursor latał po całym ekranie.
Kazia: Mnie też nikt nie namawiał. Chciałam mieć kontakt
z dziećmi i wnukami. Tego mi bardzo brakowało. Mam siostrę
w Szwajcarii. Codziennie rano łączymy się przez internet, pozdrawiamy, pytamy, co słychać, razem gotujemy i szyjemy. Do
wnuka ze Szkocji piszę maile, wrzucam zdjęcia. Kiedyś tego nie
było!
Co było najtrudniejsze?
K.: Oczywiście opanowanie myszki!
A.: Instruktor zaczął nas uczyć ruszania myszką od gry w remika.
To łagodny sposób na jej opanowanie.
K.: Metoda z kartami była doskonała. Układałyśmy pasjansa elektronicznego. Potem nawet ścigałyśmy się, kto szybciej ułoży.
A: Zajęcia odbywały się co sobotę, trwały 3-4 godziny. Z pierwszych spotkań wychodziłyśmy umęczone jak nie wiem co. Ale
pan Irek był świetnym instruktorem. Nikogo nie krytykował, nie
zniechęcał.
Joasia, overcoming stereotypes is your passion, isn’t it?
Joasia: I would put it in a different way: people need positive
thinking and energy which I try to share with them. That is why I
put in effort and passion to every project as well as belief in what
I want to achieve.
And what have you achieved?
J.: I many times talked to the Third Age University students. I
listened to them, analysed their needs and conducted a survey.
Then, together with Ireneusz Wróbel who guides me through
the failings of writing and accounting of projects, we created a
list of inhabitants’ wishes. This is how the project 'Counteracting
stereotypes in the Lędziny Commune' was created. It consisted of
computer classes for people at the age of 50 and more, visage and
self-presentation classes for young people, ballroom dance classes
for the disabled and hip-hop classes for the so called difficult
youth.
Why did you focus on such forms of classes?
J.: We wanted to debunk certain false beliefs. These included for
example the conviction that elderly ladies are not willing to learn,
cannot cope with technological novelties, that young people from
small towns have some complexes when compared to their peers
from bigger cities, that they are lost and self-conscious, and that
the disabled cannot dance. Young people affected by hormonal
storm need alternative ways of spending free time which would
allow them to get rid of energy. This is how hip-hop classes were
organised. We are overcoming other stereotypes. Let our chicks
talk about that.
So what was it like with the computers?
Ania: I enrolled myself. It was something amazing for me. The
first encounter with the computer in my life was an unforgettable
experience. The most difficult moment I remember was when I
learnt how to use the mouse. The coursor was running all over
the screen.
Kazia: Nobody persuaded me, either. I wanted to keep in touch
with my children and grandchildren. I really missed that. My
sister is in Switzerland. We connect via the Internet every day. We
greet each other, ask each other what is new, we also cook and
sew together. I write e-mails to my grandson in Scotland, I attach
pictures. It was not like that before!
What was the most difficult for you?
K.: Mastering how to use the mouse, of course!
A.: The instructor began to teach us how to use the mouse on the
example of the rummy game. It is an easy way to manage the
mouse.
113
5
obszary wiejskie
rural areas
Macie teraz w domu swoje komputery?
A.: U nas komputer był wcześniej. Mój mąż Rudolf kupił i sam
się uczył. Dla mnie była to wiedza tajemna. Bałam się go nawet włączyć, żeby czegoś nie zepsuć. Dlatego zgłosiłam się do
projektu. Mąż nie chciał być gorszy i poszedł ze mną. Dowiedział
się rzeczy, których samodzielnie nigdy by nie odkrył. W mojej
grupie było dwóch mężczyzn i przez cały kurs byli lepsi od pań.
Ale kiedy przyszło do egzaminu, zdałyśmy bez problemu. Może
dlatego, że podeszłyśmy do tego na luzie. Egzamin zdawałyśmy
elektronicznie. Egzaminator był w Warszawie, a w Lędzinach
przebywał obserwator. Trzeba było najpierw zalogować się, później napisać i wysłać e-mail, stworzyć dokument tekstowy, zrobić
zakupy w internecie.
Dzisiaj też korzystacie z komputera?
A.: Naturalnie! Mamy w domu dwa. Trzymam na twardym
dysku swoje rzeczy, mąż swoje. Jeśli mam ugotować coś ekstra, to
przepisów szukam w internecie. Tam jest wszystko. Moje dzieci
jeżdżą po całym świecie. W sieci sprawdzamy połączenia. Kiedyś
też weszłam na stronę zamku pszczyńskiego i zrobiłam wirtualny
spacer. Coś pięknego! To okno na świat.
Wila: Komputer to coś wspaniałego. Do tej pory było tak, że
synowie tylko mieli komputery, kiedy tylko próbowałam dotknąć,
krzyczeli: Mamo nie ruszaj! No to nie ruszałam. Dzieci wyrosły,
jeden z synów mieszka w Chicago. Rozmawiamy przez Skype’a,
to radość dla mnie i całej rodziny. A teraz chodzę na języki:
włoski, angielski, niemiecki. Autorytet babci w oczach wnuków
rośnie. Zalecam każdej pani, bez względu na wiek, niech idzie na
kurs. Nie wolno się dołować!
Bywają takie dni, że nie zaglądacie do komputera?
A: E, nie. Nawet gdy człowiek zmęczony, wieczorem włącza,
żeby zobaczyć, co słychać na świecie. Bo w ciągu dnia to wnuki,
gotowanie, ogród...
K.: Włączam codziennie, żeby zobaczyć i usłyszeć dzieci, dowiadywać się, co robią. A kiedy gdzieś lecą, śledzę przez specjalny
program położenie samolotu, czy wszystko jest w porządku.
A: Któregoś dnia wnuk zagadał coś po angielsku, a ja mu odpowiedziałam, że nie rozumiem. Babciu, ty nie chodziłaś do szkoły?
Aż mnie ruszyło. Dlatego zapisałam się na angielski, żeby podstawy poznać i nie dać się dzieciom. Nie mogę być do tyłu. I stałam
się dla wnuków partnerem, inaczej mniej odbierają. Respekt
czują. Nie da się babci na niczym zagiąć!
Dzięki unijnemu projektowi wiele się nauczyłyście. Ale to nie
wszystko. Wiem, że otrzymałyście nagrodę…
J.: Zajęcia komputerowe skończyły się państwowym egzaminem
e-Citizen (e-Obywatel). Za projekt unijny otrzymaliśmy nagrodę
marszałka województwa śląskiego, która została nam wręczona
na wizji w Ośrodku TVP w Katowicach. To dowód, że nie był
oderwany od życia.
114
K.: The method involving cards was perfect. We would play solitaire online. Then we would even compete with one another who
would do it faster.
A.: Classes took place every Saturday and lasted 3-4 hours. We
would leave our first classes extremely exhausted. But Mr Irek
was a great instructor. He would never criticise or discourage
anyone.
Do you have your own computers at home now?
A.: We had had the computer before. My husband Rudolf had
bought it and learnt how to use it himself. For me it was secret
knowledge. I was even afraid to turn it on in order not to damage
anything. That is why I decided to take part in the project. My
husband followed into my footsteps as he did not want to be
worse than me. He got to know a lot of things he would not have
discovered himself. There were two men in my group and they
were better than women during the course. However, when the
time had come to take the test, we passed it easily. Maybe because
we had some distance to it. We took the exam online. The examiner was in Warsaw, and observer was present in Lędziny. We had
to log in first, write and send an e-mail, then create a text file and
do the shopping on the Internet.
Are you still using your computers?
A.: Absolutely! We have two of them at home. I keep my own
things on the hard disk, and my husband’s on his. If I want to
cook something extraordinary, I search for the recipes on the Internet. Everything is there. My children are travelling all around
the world. We check the connections online. Once I entered the
website of Pszczyna Castle and took a virtual tour. It was amaz­
ing! It is a window to the world.
Wila: Computer is a wonderful thing. Until recently only my
sons had computers and whenever I wanted to touch them they
would shout, Mum, don’t touch it! So I did not. My children grew
up, one of my sons lives in Chicago. We talk via Skype. I and my
family enjoy it a lot. And now I am attending Italian, English and
German courses. My grandchildren admire me more and more.
I encourage every woman, regardless of age, to attend such a
course. You cannot get depressed!
Are there any days when you do not use the computer?
A.: Well, no. Even when I am tired I switch on my computer in
the evening to see what is going on around the world. During
the day you are busy taking care of grandchildren, cooking and
gardening...
K: I switch on my computer every day to see and hear my children, to know what they do. And when they fly somewhere I
track their flight on the Internet with the use of a special programme to be sure everything is in order.
A.: Once my grandson asked me a question in English and I told
him I did not understand it. Grandma, didn’t you go to school?
5
obszary wiejskie
rural areas
It hit me. That is why I decided to attend an English course. I
wanted to get to know the basics and did not let my children
defeat me. I cannot be left behind. And I became a partner to my
grandchildren. They perceive me in a different way. They respect
me. There is no question I am unable to answer!
You have learnt a lot thanks to the EU project. But this is not all.
I know you have been awarded a prize...
J.: Computer classes ended with a state exam e-Citizen. We
re­ceived an award from the Marshal of the Silesia Voivodeship
which was given to us on TV in the Polish Television Centre in
Katowice. It is a proof that it was not out of touch with reality.
Projekt obejmował m.in. cykl szkoleń komputerowych dla osób po
50. roku życia, w których udział wzięła m.in. Kazimiera Lipińska. Celem
przedsięwzięcia było utrzymanie aktywności społecznej osób w wieku
okołoemerytalnym, zdobycie wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu obsługi komputera i internetu.
The project included, among other things, a series of computer trainings
for persons over 50 years of age, one of whom was Kazimiera Lipińska.
The aim of the undertaking was to sustain social activity of persons at or
near their retirement age, acquire knowledge and practical skills within
the scope of using computer and the Internet.
Tytuł: Przeciwdziałanie stereotypom w gminie Lędziny
Projektodawca: Miejski Ośrodek Kultury w Lędzinach
Działanie: 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich
Wartość projektu: 45 674,00 zł (dofinansowanie 38 822,90 zł)
Czas realizacji: 1.10.2010-31.08.2011
Title: Counteracting stereotypes in the Lędziny Commune
Beneficiary: The Municipal Culture Centre in Lędziny
Measure: 9.5 Independent local educational initiatives on rural areas
The value of the project: 45 674.00 PLN (subsidy: 38 822.90 PLN)
Implementation time: 1 Oct 2010-31 Aug 2011
115
5
obszary wiejskie
rural areas
116
117
Wydawca / Publisher:
Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego
Marshal’s Office of the Silesia Voivodeship
Department of the European Social Fund
ul. Dąbrowskiego 23, 40-037 Katowice
Tel. +48 327740125
e-mail: [email protected]
www.efs.slaskie.pl
Koordynacja / Coordination
Magdalena Błaszczyk, Agnieszka Cieplik,
Marzena Podlaska – Urząd Marszałkowski
Województwa Śląskiego
Copyright © Urząd Marszałkowski
Województwa Śląskiego 2015
ISBN: 978-83-7328-325-1
Egzemplarz bezpłatny / Free copy
Realizacja / Production:
Wydawnictwo KA spółka cywilna
Joanna Tomczyk-Lidochowska
Katarzyna Wiśniewska-Lewicka
[email protected], www.kasc.pl
Koordynator wydania / Coordinator of this edition:
Joanna Tomczyk-Lidochowska
Teksty / Texts:
Stanisław Bubin, Łukasz Karkoszka
Zdjęcia / Photos:
Tomasz Jodłowski
Archiwum MRR (str. 6)
Mariusz Grzelak (str. 78)
Projekt graficzny / Graphic Design
Magdalena Frączek
Tłumaczenie / Translation:
Natalia Gruca
Druk / Printed:
Zakład graficzny „COLONEL” S.A.
Publikacja współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Publication is co-financed from the resources of the European Union within the framework of the European Social Fund