docŨvoo Mũseo Kuma kwa Ngai!
download 
Report Transcription
Ũvoo Mũseo Kuma kwa Ngai!
˜ ˜ UVOO MUSEO KUMA KWA NGAI! ˜ ˜ Und u ˜ ˜ kavuku kaa katonya kuutetheesya: ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kavuku kaa nıkeukutetheesya utanıe ˜ ˜ kwımany ısya Ndeto ya Ngai, Mbivilia. ˜ ˜ ˜ ıvungu ˜ Maandıko ala me muthyan ı˜ wa kıla ˜ ˜ ˜ ˜ monanıtye vala utonya kukwata Mbivilianı ˜ ˜ ˜ yaku mosungıo ma makulyo ala ˜ ıtwe ˜ ˜ maandık na langi mukwatu. ˜ ˜ ˜ ˜ asu, suan ˜ ı˜ ıa ˜ und ˜ u˜ Ila uusoma Maandıko ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ sya meusungıa makulyo aa. Umwe wa Ngus ˜ u˜ utetheesya ˜ ˜ Yeova akendeew’a nık umanye ˜ Maandıko asu meonany’a ata. D Soma Luka 24:32, 45. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Utonya kumantha Mbivilianı yaku ata ıand ıko ˜ ˜ ˜ yıla yınenganıtwe? YOANA 16:33—17:24 ˙˙ ˙ ˙˙ ˙˙ ˙ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ °mwı˜ na thına: ındı ıthıwai na unyi- ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˜ ˜ ˜ ˜ au; nyie, nıngılıtye nthı vinya. ˜ ˜ ˜ ˙ Maundu asu Yesu aneena; ˙˙ ˙ ˙ ˙ ° na ang’elelya metho make ˙˙˙ ˙˙˙ ˜ ˜ ˜ ˜ Namba ya mbee ˙˙˙ ˙˙˙ ıtun ı, na asya, Asa saa n ı m u˜ ˜ ˙˙˙ ˙ yıkwony’a k ılungu ˙ ˜ ˜ ˙˙ ˜ ˜ ˜ viku; taıa Mwana waku, nı kana kıla waıle kumantha. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ u Mwana akutaıe; 2 o undu wa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ munengie ukumu wa kwıaıa andu D ˜ ˜ onthe, nı kana onthe ala wamu˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ nengie, amanenge thayu utatheNamba ıla ıatııe yıonany’a ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ la. 3 Na thay u utathela n ıw’o uu, musoa kana mısoa ıla ˙ ˙ ˙ ˙ ˙° ˙˙˙˙˙˙˙ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ waıle kusoma. nı kana makumanye we Ngai ula ˜ ˜ ˜ wa w’o weka, na ula wa mutumie, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nake nı Yesu Klısto. 4 Nınıkutaı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˘ 2012 ıte k u u nth ı, n und u n ın ımin ıte WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF PENNSYLVANIA ˜ Nıwonetw’e ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıvuku ya Mbivilia yıla uuvingua. 17 ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ Soma Yoana 17:3. ˜ ˜ Uvoo Museo Kuma kwa Ngai! ˜ Aumıthya PRINTED BY WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETY OF SOUTH AFRICA NPC 1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739, R.S.A. Katumbiwe Mwei wa 3, 2016 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa kumany ˜ ˜ Kavuku kaa ti ka kuthoosya. Kaumıtw’e ta kılungu kımwe kya wıa ısya andu˜ Mbivilia nthı˜ ˜ utetheeaw’a ˜ ˜ yonthe ula na mıvothi ya ngoo ya kwenda. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ethıwa vayonanıtw’e undu ungı, mawumıısyo onthe˜ ma Maandıko maumıte nthını wa The Bible in ˜ ndeto sya Iandıko ˜ yıla ˜ yumı˜ ıw’e, ˜ ˜ ˜ ulo ˜ Kikamba, 1974. Vala nthoo sya NW iatı˜ ıe nıkwonany’a kana ualy ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wumıte nthını wa New World Translation of the Holy Scriptures ya kıthyomo kya Kısungu kya matuku aa. Lilikana: Mavuku onthe ala ˜ ı˜ wa kavuku kaa mawetetwe nthın ˜ ıth ˜ ıtw’e ˜ ˜ ı˜ sya Yeova. makun nı˜ Ngus Photo Credits: Page 6, top, Dead Sea Scroll: Shrine of the Book, Photo ˘ The Israel Museum, Jerusalem; page 6, middle, Greek Codex: From The Codex Alexandrinus in Reduced Photographic Facsimile, 1909, by permission of the British Library; page 16, Hitler: Based on U.S. National Archives photo; page 32, upper right, Greek Codex: From The Codex Alexandrinus in Reduced Photographic Facsimile, 1909, by permission of the British Library Good News From God! Kikamba (fg-KB) ˜ ıw’e ˜ Made in the Republic of South Africa Kaseuv South Africa 1 ˜ ˜ ˜ Uvoo Museo Nı˜ Kyau? ˜ ˜ ˜ 1. Twı na uvoo mwau kuma kwa Ngai? ˜ thayu˜ ı˜ ul ˜ u˜ wa nthı.˜ OoNgai endaa andu˜ matanıe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ wayo nund ˜ u˜ mbie nthı na syındu syonthe ila syı nthın ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıwendete andu. O mıtukı nukwosa ıtambya ya kuetee ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ andu onthe ıvinda ıseo. Akavetanga maundu ala matu˜ ˜ maa andu mathına. D Soma Yelemia 29:11. ˜ ı˜ ı˜ silikalı˜ yaatonya kuvetanga ˜ ˜ mowau, Vaiı˜ o na ınd kau, ˜ ˜ ˜ Indı˜ ve uvoo ˜ ˜ ˜ ı,˜ Ngai nuk ˜ uve˜ kana kıkw’ u. museo. O mıt˜ uk ˜ ˜ ˜ tanga silikalı sya andu na aiungamya yake. Ala mesumbı-˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kwa nı silikalı ısu ya Ngai makatanıa muuo na uima wa ˜ ˜ D Soma Isaia 25:8; 33:24; Ndanieli 2:44. mwıı. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 2. Nıkı uvoo museo nı wa vata muno umunthı ? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ Thına ukathela ıla Ngai ukananga andu athuku ıulu wa ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ nthı. (Nzevania 2:3) Akeeka uu ındıı? Ndeto ya Ngai nıya˜ u˜ wa maund ˜ u˜ ala malikıtye ˜ ˜ ˜ u˜ thanie ı˜ ul andu˜ muisyon ı˜ um ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nthı. Maundu asu maendee kwıkıka meonany’a kana ˜ ˜ ˜ ıvinda ya Ngai ya kwosa ıtambya nıthengeeu. D Soma 2 Timotheo 3:1-5. ˜ kwıka ˜ ata? 3. Twaıle ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Twaıle kwımanyısya ıulu wa Ngai kwa kutumıa Mbivilia, ˜ ˜ ˜ ˜ Ndeto yake. Mbivilia nı ta valua kuma kwa ıthe wı wendo. ˜ ˜ ˜ u˜ tutonya ˜ ˜ ˜ thayu˜ museango ˜ ˜ u˜ Itutavasya und kutan ıa um ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nthı na undu tukatanıa thayu utathela ıulu wa nthı ıvinda ˜ ıte. ˜ Nı˜ w’o, amwe nımatonya ˜ ˜ yuk kulea kwo˜ ˜ kwendeew’a ˜ ˜ ˜ ˜ na uitetheew’a uelewe nı˜ Mbivilia. Indı kwıthıwa na ˜ ˜ ıte ˜ ıseo ˜ ˜ u˜ museo ˜ ˜ ıle ˜ kukosa. ˜ ıvinda yuk nı˜ und vyu˜ uta ˜ D Soma Nthimo 29:25; Uvuan’yo 14:6, 7. 3 2 ˜ Ngai Nu˜ u? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 1. Nıkı twaıle kumuthaitha Ngai? ˜ Mumbi ˜ ˜ u˜ syonthe. Ndaı˜ na Ngai wa w’o nıwe wa syınd ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mwambılılyo na ndakethıwa na muminukılyo nongi. (Savu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ li 90:2) Nıwe Mwambılılya wa uvoo museo ula wı Mbivilianı. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ (1 Timotheo 1:11) Nundu Ngai nıwe watunengie thayu, no ˜ ˜ ˜ ˜ we weka twaıle kumuthaitha. D Soma Uvuan’yo 4:11. 2. Ngai ailyı˜ ata? ˜ u˜ Ngai nı˜ Veva vaiı˜ mund ˜ u˜ waamwona o na ınd ˜ ı˜ ı,˜ uu ˜ Nund ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ nı kwonany’a we ti undu umwe na andu,˜ ala me mwıı wa ˜ ˜ ˜ nyama na nthakame. (Yoana 1:18; 4:24) Indı o na uu wı o ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ vo, nıtutonya kumanya undu Ngai uilyı kwısıla syındu ila ˜ woombie. Kwa ngelekany’o, matunda na malaa ma mıthe˜ ˜ mba mingı˜ matutavasya Ngai e wendo na nı˜ mu˜ ı.˜ Unene ˜ ˜ ˜ wa nthı utwonasya utonyi wake. D Soma Alomi 1:20. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ u˜ wa und ˜ u˜ Ngai uily ˜ ı˜ Nıt˜ utonya kwımany ısya muno ı˜ ul ˜ ˜ ˜ kwa kusoma Mbivilia. Kwa ngelekany’o, Mbivilia nıtutavasya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kıla Ngai wendete na kıla umenete, undu wıkanaa na andu, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na undu wıkaa ıla andu meeka useo kana meeka uthuku. D Soma Savuli 103:7-10. ˜ 3. Ngai e syıtwa? ˜ ı˜ voyaai atı˜ ı:˜ Asa waitu˜ ula ˜ wı˜ ıtun ˜ Yesu˜ aisye: “Inyw’ı˜ ınd ı,˜ ˜ ıwe.” ˜ ˜ syıtwa yaku yıta (Nithyı˜ tweeketye ndeto; Mathayo 6:9) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai e syıtwa o yımwe, o na kau e masyıtwa maingı ma une˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ne. Syıtwa yıu yıtamukawa kwa nzıa syı kıvathukany’o nthını ˜ kıthyomo. ˜ ˜ ˜ ˜ wa kıla Kwa Kıkamba yıtam ukawa “Yeova.” D Soma Savuli 83:18. ˜ ˜ nıyum ˜ ˜ Syıtwa yıu ıtw’e Mbivilianı˜ mbingı˜ na vandu˜ vayo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıi˜ kana Ngai. Ind vakekıwa masyıtwa ma unene ta Mwıa ı ˜ Mbivilia yaandıkiwe, ˜ ˜ ˜ yakwatıkanaa ˜ ˜ ı˜ ıla syıtwa yıu nthın 4 ˜ ˜ ˜ wayo mbee wa mavinda 7,000. Yesu nıwamanyıthisye ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ syıtwa ya Ngai ıla wamanyıasya andu ıulu wa Ngai. D Soma Yoana 17:26. ˜ O ta ıthe wı˜ wendo, ˜ utetheesya ˜ Ngai nut ˜ tukwate moathimo matakathela ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 4. Yeova nut uthınıkıaa? ˜ ıth ˜ ıwa ˜ ˜ Nıkw andu˜ aingı˜ nımath ı-˜ ˜ ˜ naa, uu nıkwonany’a kana Yeova nı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai utatuthınıkıaa? Andu amwe ˜ ˜ nı˜ kana atutate, ˜ ˜ ı˜ uu ˜ ti w’o. maasya atueteae mathına ınd D Soma Yakovo 1:13. ˜ ˜ ˜ Ngai nıwonaa andu˜ me ma vata kwake na nıkyo kıtu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mi umanengete uthasyo wa kunyuva. Nıtwaıle kutunga ˜ ˜ u˜ wa uthasyo ˜ ˜ ˜ uth ˜ uk ˜ u˜ muvea nund witu˜ wa kunyuva kum ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ma Ngai. (Yosua 24:15) Indı andu aingı manyuvaa kwıka ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ angı mothuku, na kwondu wa uu kuyıthıwa na mathına ˜ maingı.˜ Mothuku asu matumaa Yeova ew’a woo. ˜ ˜ D Soma Mwambılılyo 6:5, 6. ˜ uth ˜ ın ˜ ık ˜ ıaa. ˜ ˜ ˜ thayu. ˜ O mı-˜ Yeova nı˜ Ngai ut Endaa tutan ıe ˜ ˜ ˜ ˜ tukı akamina mathına na ayananga ala mamaetae. Ivi˜ ˜ ˜ ılya ˜ ˜ kwa kandanı˜ yı˜ ı,˜ e na kıtumi kıseo kya kwıt˜ ık mathına ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıl˜ ıtye ˜ vinda. Nthını wa Isomo ya 8, tukeemanyısya nıkı˜ wıt˜ ık ˜ ˜ mathına methıwe. D Soma 2 Vetelo 2:9; 3:7, 13. ˜ ˜ ˜ ˜ 5. Tutonya kuendeea kumuthengeea Ngai ata? ˜ uthoketye ˜ ˜ uthengeee ˜ ˜ ıla ˜ mboyanı.˜ Nıwe˜ Yeova nut tum kwıs ˜ ˜ ˜ ˜ ndeeaw’a nı kıla umwe witu. (Savuli 65:2; 145:18) E wendi ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa kuekea. O na ethıwa mavinda angı nıtuemawa nıkumwe˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndeesya, numanyaa ıla tweekıa kıthito kya kwıka uu. Kwoou ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ o na kau tui eanıu, kwa w’o nıtutonya kutanıa unyanya wa ˜ vakuvı vamwe na Ngai. D Soma Savuli 103:12-14; Yakovo 4:8. ˜ u˜ Yeova nut ˜ unengete ˜ ˜ twaıle ˜ kumwenda ˜ Nund thayu, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ u˜ ue˜ muno kwı mundu o na wıva. (Maliko 12:30) O und ˜ ˜ ndeee kwonany’a wendo waku kwa Ngai kwa kwımany ısya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ maundu maingı ıulu wake na kwıka undu ukwenda twıke, ˜ ˜ uthengeea ˜ ˜ now’o ukaendeeaa kum ıvinda yonthe. D Soma 1 Timotheo 2:4; 1 Yoana 5:3. 5 3 ˜ ˜ W’o Uvoo Museo ˜ kwa Ngai? Wumıte ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 1. Muandıkıthya wa Mbivilia nuu? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Uvoo museo wa kana andu makekala tene na tene kuu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nthı nuandıkıtwe Mbivilianı. (Savuli 37:29) Mbivilia yı na ˜ ıie ˜ aume ˜ ˜ ı˜ ıku ˜ vakuvı˜ 40 mavuku manini 66. Ngai atum aık ˜ ˜ ˜ kumaandıka. Mavuku atano ma mbee maandıkiwe nı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mose kwa ıvinda ya myaka vakuvı 3,500 mıvıtu. Ivuku ya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ muthya yaandıkiwe nı mutumwa Yoana myaka mbee ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa 1,900 mıvıtu. Nı mawoni ma uu ala aandıki ma Mbivi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ lia maandıkie? Ngai atumıie veva wake mutheu kuneena ˜ ˜ na aandıki ma Mbivilia. (2 Samueli 23:2) Maandıkie ˜ mawoni ma Ngai, ti mawoni moo ene. Kwoou Yeova nıwe ˜ ˜ ıthya ˜ Muand ık wa Mbivilia. D Soma 2 Timotheo 3:16; 2 Vetelo 1:20, 21. ˜ ˜ u˜ ık ˜ ı˜ ıthya ˜ 2. Nı˜ kyau˜ kıtonya kut kana Mbivilia nı˜ ya w’o? ˜ ıs ˜ ı˜ kana Mbivilia yumıte ˜ kwa Ngai nund ˜ u˜ yathanaa Nıtw ˜ uv ˜ ıtya ˜ ˜ u˜ wa und ˜ u˜ ıvinda ˜ ˜ ıte ˜ yıketh ˜ ˜ ˜ ı.˜ Vaiı˜ ıte ı˜ ul yuk ıwa yıily ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mundu utonya kwıka uu. (Yosua 23:14) No Ngai Mwe˜ ˜ ˜ u˜ wa ıvinda ˜ ˜ ıte ˜ ya ne Vinya W’onthe utonya kuweta ı˜ ul yuk ˜ u˜ ate uv ˜ ıtya. ˜ D Soma Isaia 42:9; 46:10. mund ˜ ˜ ˜ ˜ ıwe ˜ ˜ Tutonya kwıkwatya ıvuku kuma kwa Ngai yıth yıte ˜ ˜ ˜ maela, na nı w’o Mbivilia yıilyı. Mbivilia mbilioni mbingı˜ ˜ ıtw’e ˜ ninyaı˜ ık kwa ithyomo maana maingı.˜ O na kau ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na saenzi ya w’o. Ing ˜ mayo nı ya tene, nıyosanıte ı, aandıki ˜ ˜ ˜ ˜ 40 mayaavıngana.1 Vamwe na uu, kıla Mbivilia ıwetete ˜˜ ˜ ˜ ıulu wa wendo kıtonya kuma kwa Ngai wa w’o weka, ˜ula nı˜ Ngai wa wendo, na yı˜ na vinya wa kualy ˜ ula ˜ andu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ makaseuva. Maundu asu ma w’o maıkııthasya andu˜ milioni mbingı˜ kana Mbivilia nı˜ Ndeto ya Ngai. D Soma 1 Athesalonika 2:13. 1 Sisya kavuku Kitabu kwa Ajili ya Watu Wote. 6 ˜ ˜˜ ˜ ˜ 3. Mbivilia ıneenete ıulu wa kyau? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Undu umwe munene Mbivilia ıwetete nı uvoo museo ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıulu wa kıeleelo kya Ngai kı wendo kwelekela andu. Maa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndıko nımaeleasya undu mwambılılyonı mundu waaisye ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uathimo wa kwıkala valatisonı kuu nthı na undu valatiso ˜ ˜ıkatung ˜ ı˜ ıwa. ˜ D Soma Uvuan’yo 21:4, 5. ˜ ˜ ˜ ˜ Ingı, Ndeto ya Ngai yı˜ na mıao, myolooto, na utao. O ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na ıngı, Mbivilia yı na ngelekany’o sya undu Ngai wı-˜ ˜ Ngelekany’o isu itumany ˜ ˜ ˜ u˜ Ngai kanaa na andu. ıasya und ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uilyı. Kwoou, Mbivilia no ıkutetheesye kumumanya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai. Nıeleasya undu utonya kutw’ıka munyanyae. D Soma Savuli 19:7, 11; Yakovo 2:23; 4:8. ˜ ˜ ˜ 4. Nı˜ kyau˜ kıtonya ku˜ utetheesya uelewe nı˜ Mbivilia? ˜ um ˜ ıa ˜ nzıa ˜ ıla ˜ Yesu˜ watum ˜ ıie, ˜ kavuku kaa nıke ˜ u˜ Kwa kut ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ yımwe ˜ kutetheesya uelewe nı˜ Mbivilia. Nıwawetaa ıand ıko ˜ıtina wa yıng ˜ ı˜ na aielesya nı˜ kana andu˜ “mamanye Maa˜ D Soma Luka 24:27, 45. ndıko.” ˜ u˜ manini mendeeasya muno ˜ ˜ ˜ Nı˜ maund ta uvoo museo ˜ ˜ ˜ kuma kwa Ngai. Indı, andu amwe maiwosaa ta wa vata, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ o na angı nımathataw’a nıw’o. Ndukakw’e ngoo. Nı kana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wıthıwe na wıkwatyo wa kutanıa thayu utathela ıvinda yu˜ ˜ ˜ kıte, no nginya umumanye Ngai. D Soma Yoana 17:3. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 2 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 7 4 ˜ ˜ Yesu˜ Klısto Nu˜ u? ˜ 1. Yesu aumie va? ˜ ˜ ˜ ıtun ˜ ˜ Kıvath ukany’o na andu˜ onthe, Yesu˜ atwıe ı˜ e kyu˜ ˜ ˜ ˜ mbe kya veva mbee wa kusyawa kuu nthı. (Yoana 8:23) ˜ ˜ ˜ ˜ Nıwe woombiwe mbee nı Ngai, na nıwatetheeisye kumba ˜ ˜ ˜ ˜ syındu ila ingı syonthe. No we e weka woombiwe nı Yeo˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ va ımwe kwa ımwe na kıu nıkyo kıtumi wıtıtwe ˜ Mwana ˜ ˜ ˜ wa Ngai “ula wasyaiwe weka.” (Yoana 1:14) Ingı, Yesu ˜ ˜ ˜ aı Muneeni wa Ngai, kwoou etawa “ıla Ndeto.” D Soma Nthimo 8:22, 23, 30; Akolosai 1:15, 16. ˜ ı˜ Yesu˜ wookie ku˜ u˜ nthı? ˜ 2. Nık ˜ umie ˜ ˜ Ngai amut Mwana wake ku˜ u˜ nthı˜ kwa kuthamya ˜ ˜ ˜ ˜ Muyu˜ thayu˜ wake kuma ıtun ı˜ na ku˜ ulikya ıvun ı˜ ya mwı˜ ıtu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ti weetawa Meli uteesı munduume. Kwoou, Yesu ndaı na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıthe wa kımundu. (Luka 1:30-35) Yesu ookie kuu nthı nı ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ kana (1) amanyısye uw’o ıulu wa Ngai, (2) atutıie ngele˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kany’o ya undu tutonya kwıka kwenda kwa Ngai o na ıla ˜ ˜ ˜ ˜ twı˜ mathınan ı,˜ na (3) anengane thayu˜ wake mwıanıu wı˜ thıwe “wovosyo.” D Soma Mathayo 20:28. ˜ ı˜ twı˜ na vata wa wovosyo? 3. Nık ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Wovosyo nı ndıvi ıla yumaw’a nı kana mundu athaw’e ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndakoawe. (Kuma 21:29, 30) Kuma mwambılılyonı kıyaı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kıeleelo kya Ngai mundu akue na aikw’a. Twısı uu ata? ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ Ngai eeie mundu wa mbee, Atamu, ıla wııka kıla Mbivilia ˜ ıtaa ˜ ˜ akakw’a. Kwoou, ık “naı,” ˜ naı,˜ kethwa Atamu ndaaıka ˜ syıva ˜ sya ndethwa aakw’a. (Mwambıl˜ ı-˜ Nı˜ ndaıa lyo 2:16, 17; 5:5) Kwosana na Yesu˜ ila syatumaa ˜ ˜ ˜ Mbivilia, kıkw’ u˜ ‘kyalikile’ ku˜ u˜ endwa nı andu? ˜ ˜ ˜ nthı kwısıla Atamu. Kwoou, —MATHAYO 11:29; MALIKO 10:13-16. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Atamu atiıa nzyawa syake syonthe naı na ıtuvi ya naı, yıla ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nı kıkw’u. Twı na vata wa wovosyo nı kana utuvetee ıtuvi ˜ ˜ ˜ yıu twatiıwe nı Atamu. D Soma Alomi 5:12; 6:23. ˜ waı˜ atonya kut ˜ u˜ ıv ˜ ıa ˜ wovosyo wa kut ˜ uthasya ˜ Nu˜ u˜ ula ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kuma kıkw’unı? Ila twakw’a, twıthıawa twaıvıa mavıtyo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ maitu ene. Vaiı mundu ute mwıanıu utonya kuıvıa mavı˜ ˜ ˜ ˜ tyo ma mundu ungı. D Soma Savuli 49:7-9. ˜ ı˜ ? 4. Yesu˜ akwie nık ˜ ˜ ˜ Yesu˜ aı˜ mwıan ˜ ıu. ˜ Kwoou ndaı˜ Kıvath ukany’o naitu, ˜ ˜ ˜ ˜ u˜ ndaavıtya. ˜ atonya kukw’a kwondu wa naı syake nund ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Indı, Yesu akwie nundu wa naı sya angı. Ngai oonisye ˜ ut ˜ uma ˜ andu˜ wendo mwingı˜ ˜vyu˜ kwa kum Mwana wake ˜ ˜ Ingı,˜ Yesu˜ oonanisye nutwendete ˜ akw’e kwond˜ u witu. ˜ ˜ ˜ ˜ kwa kwıw’a Ithe wake na kukw’a kwondu wa naı˜ situ. D Soma Yoana 3:16; Alomi 5:18, 19. ˜ ˜ ˜ ata? 5. Umunth ı˜ Yesu˜ aendee kwıka ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ila waı kuu nthı, Yesu nıwavoisye awau, athayuukya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ akw’u, na athumusya andu kuma thınanı. Kwa nzıa ısu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıwoonanisye maundu ala ukeka kwondu wa onthe ala ˜ ˜ ˜ ıte. ˜ (Mathayo 15:30, 31; Yoana 5:28) Ila ewi ıvinda yuk ˜ ˜ ˜ ˜ Yesu˜ wakwie, Ngai nıwam uthay u˜ ukisye na amunenga ˜ ı˜ Yesu˜ ekala kw’omwı˜ ı˜ wa veva. (1 Vetelo 3:18) Na ınd ˜ ˜ ˜ konı kwa aume kwa Ngai eteele nginya Yeova amunenge ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uk u wa kusumbıka nthı yonthe. (Aevelania 10:12, 13) ˜ um ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ Umunthı Yesu nusumbıkıte ıtunı e Musumbı, na aatııi ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ make maendee kumanyıthya uvoo usu museo ıulu wa nthı˜ yonthe. D Soma Ndanieli 7:13, 14; Mathayo 24:14. ˜ ı,˜ Yesu˜ akatum ˜ ıa ˜ uk ˜ um ˜ u˜ wake e Musumb ˜ ˜ O mıt˜ uk ı˜ ku˜ veta mathına onthe vamwe na ala mamaetae. Onthe ala ˜ ı˜ ıa ˜ kwa kumw ˜ ˜ ˜ thayu˜ valatisonı˜ mamu˜ ık ıw’a makatanıa ku˜ u˜ nthı.˜ D Soma Savuli 37:9-11. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 4 na kya 5 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 9 5 ˜ Kıeleelo kya Ngai ˜ kwa Nthı˜ Nı˜ Kyau? ˜ ˜ ˜ 1. Nıkı Ngai woombie nthı? ˜ musy ˜ ı˜ witu. ˜ Kwoou, Yeova anengie andu˜ onthe nthı.˜ Nıyo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ munduume na mundu muka ma mbee, Atamu na Eva, ma˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ yaaumbwa mekale ıtunı nundu Ngai aı anoomba alaıka me˜ ˜ ˜ ˜ kalae kuu. (Yovu 38:4, 7) Kıvathukany’o na uu, Ngai aiie ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mundu wa mbee nthını wa valatiso nzeo yeetawa muunda ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa Eteni. (Mwambılılyo 2:15-17) Yeova nıwanengie mundu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ usu vamwe na nzyawa syake wıkwatyo wa kutanıa thayu ˜˜ ˜ ˜ D Soma Savuli 37:29; 115:16. tene na tene ıulu wa nthı. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mwambılılyonı, no muunda wa Eteni w’oka waı valatiso. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Munduume na m undu muka ma mbee maaıle kusyaana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ maususye nthı. Itina wa ıvinda, maı makılye nthı yonthe vi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nya na kumıtw’ıkıthya valatiso. (Mwambılılyo 1:28) Nthı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndıkaanangwa o na ındıı. Ikeethıawa musyı wa andu ıvinda yonthe. D Soma Savuli 104:5. ˜ ı˜ nthı˜ ti valatiso um ˜ unth ˜ ˜ 2. Nık ı? ˜ Atamu na Eva mayaamwıw’a Ngai na kwoou Yeova ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ amaumya ula muundanı. Valatiso nıyaaiw’e, na vaiı mu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndu waatonya kumıtungııa. Mbivilia yaasya: “Nthı nıne˜ ˜ nganıtwe kw’okonı˜ kwa athuku.”—Yovu 9:24. ˜ ˜ D Soma Mwambılılyo 3:23, 24. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nuemetwe nıkwıanısya kıeleelo kyake kya mbee ˜ ˜ ˜ ˜ kwa mundu? Aiie! Nı mwene vinya w’onthe. Ndatonya ku˜ ˜ ˜ emwa. (Isaia 45:18) Akatuma andu mekala undu we wendaa mekale. D Soma Savuli 37:11, 34. ˜ ˜ ı˜ ıwa ˜ 3. Valatiso ıkat ung ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa Yesu˜ e Mu˜ Valatiso ıkatungııwa ıvinda ya usumb ıki ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ sumbı uungamıtw’e nı Ngai. Kaunı wıtawa Ali–Maketoni, ˜ ma Ngai na kumananga ˜ Yesu˜ akatongoesya alaıka onthe ala 10 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mamuleaa Ngai. Na ındı Yesu aimuvingıa Satani kwa myaka ˜ ˜ ˜ ˜ 1,000. Andu ma Ngai maikanangwa nundu Yesu akamato˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ngoesya na kumasuvıa. Makatanıa thayu utakathela nthını ˜ ˜ ˜ ˜ D Soma Uvuan’yo 20:1-3; 21:3, 4. wa Valatiso kuu nthı. ˜ ˜ ˜˜ 4. Mathına makathela ınd ıı ? ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ Ngai akaveta uthuku ıulu wa nthı ındıı? Yesu nıwanenga˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nie “wonan’yo” wa kwonany’a muminukılyo wı vakuvı. Ma˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ undu ala mekw’o umunthı makaendeea no mamine andu, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ namo meonany’a tutwıe nthını wa “wıanıu wa ıvinda yıı.” Soma Mathayo 24:3, 7-14, 21, 22. ˜ ˜ ˜ ıte ˜ nthı˜ kwa myaka 1,000 e Ila Yesu˜ wı˜ ıthwa asumbık ˜ ˜ ˜ ˜ ıtunı, akavetanga mathına onthe. (Isaia 9:6, 7; 11:9) Yesu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ akeethıwa e Musumbı, na e Muthembi Munene ula ukave˜ ıla ˜ Yesu, ˜ ta naı˜ sya ala mamwendete Ngai. Kwoou, kwıs ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai akavetanga mowau, ukuu, na kıkw’u. D D Soma Isaia 25:8; 33:24. ˜ ukekala ˜ ˜ ı˜ wa Valatiso ıla ˜ yuk ˜ ıte? ˜ 5. Nu˜ u˜ ula nthın ˜ Andu˜ ala mamwıw’aa Ngai makekala Valatisonı.˜ (1 Yoa˜ ˜ ˜˜ na 2:17) Yesu atumie aatııi make makamanthe ala auu na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ maimamany ısya undu matonya kwıka metıkılwe nı Ngai. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Umunthı, Yeova aendee kumbany’a milioni sya andu ala ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ meıkala Valatisonı ıla ıketh 2:3) ˜ ıwa k˜ uu nthı.˜ (Nzevania ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nthını wa Nyumba sya Usumbı sya Ngusı sya Yeova, andu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nımamanyıaw’a undu matonya kwıthıwa me aume aseo, iveti nzeo, na asyai aseo. Syana na asyai mathaithaa vamwe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na mayımanyısya undu uvoo museo utonya kumatethya. D Soma Mika 4:1-4. ˜ ˜ ˜ Nth Nyumba ya ˜ ını wa ˜ Usumbı,˜ ukakomana na andu˜ mamwendete Ngai na mekwenda kwı-˜ ˜ ˜ u˜ matonya manyısya und ˜ kumwendeesya ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 3 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 11 6 Ve W ı̃kwatyo Mwaũ kwa Ala Akw’ũ? 1. Ve ũvoo mwaũ mũseo ı̃ũlũ wa ala akw’ũ? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ila Yesu waendie Vethania, musyı waı vakuvı na Yelusa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ leme, eethıie munyanyae Lasalo aminıte mıthenya ına kuma ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ akw’a. Yesu ˜ aendie mbuanı e na Matha na Meli, eıtu-a-inyia ˜ ˜ ˜ ma Lasalo. Itina wa kavinda, andu aingı nımookie vau. Kwa˜ ıa ˜ Matha na Meli maı˜ na utanu ˜ ˜ ˜ Yesu˜ wasuan wıana ata ıla ˜ thayu˜ ukisye Lasalo? D Soma Yoana 11:21-24, 38-44. ˜ ˜ ˜ ˜ u˜ wa akw’u. ˜ Nıwees ˜ Matha nıwees ı˜ uvoo museo ı˜ ul ı˜ kana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova akathayuukya ala akw’u mekale ıngı ıulu wa nthı.˜ D Soma Yovu 14:14, 15. 2. Akw’ũ mailyı̃ ata? ˜ ˜ Andu˜ moombiwe kuma kıtoon ı.˜ (Mwambıl˜ ılyo 2:7; 3:19) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ithyı ti maveva me nthını wa mıı ya nyama na nthakame. ˜ ˜ twakw’a, vaiı˜ kınd ˜ u˜ kı˜ nthın ˜ ı˜ witu˜ kıtakusaa. ˜ Kwoou ıla Ila ˜ twakw’a, w’ongo witu˜ nukusaa, na mesilya maitu˜ mayaa. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwoou, nundu akw’u mayısı undu o na wıva, vaiı undu La˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ salo waaweta wıthıwa oonie ıvinda yıla waı mukw’u. Soma Savuli 146:4; Mũtavan’ya 9:5, 6, 10. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ We Ngai nuthınasya andu mwakinı ıtina wa mamina ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kukw’a? Nundu Mbivilia yonanasya akw’u mayısı undu o na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wıva, kuthınw’a mwakinı nı ımanyısyo ya uvungu yıla yıtu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ maa andu mailııla Ngai undu utekaa. O na yısilya ya kuthı-˜ ˜ ny’a andu˜ mwakinı˜ nı˜ uthatyo kwake. D Soma Yelemia 7:31. D Ngai eeie Atamu: ˜ ˜ ˜ “W ı kıtoo, na nu˜ ˜ kasyoka kıtoonı.” ˜ ˜ —MWAMBILILYO 3:19. 12 ˜ ˜ ˜ ˜ 3. Akw’u nımatonya kuneena naitu? ˜ ˜ u˜ maitonya kuneena kana kwıw’a. (Savuli 115:17) ˜ Akw’ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Indı ve alaıka amwe athuku, na nımatonya kuneena na ˜ ˜ ˜ ˜ andu mayıtw’a nımo andu ala makwie. (2 Vetelo 2:4) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nutuvatıte kutata kuneena na akw’u. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ D Soma Kutungılılwa Kwa Mıao 18:10, 11. ˜ 4. Naau˜ ala methayu˜ ukw’a? ˜ Andu˜ milioni mbingı˜ ala makwie makathayu˜ ukw’a ˜ ı˜ Ngai mekale ku˜ u˜ nthı.˜ O na amwe makwie matamwıs ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na meekaa maundu mathuku makathayuukw’a. ˜ D Soma Luka 23:43; Meko ma Atumwa 24:15. ˜ ˜ ˜ ˜ Ala methayu˜ ukw’a makeethıwa matonya kwımanyısya ˜ ˜ u˜ wa Ngai na mayonany’a kana me na mu˜ ık ˜ ı˜ ıo ˜ uw’o ı˜ ul ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nthını wa Yesu kwa kumwıw’a. (Uvuan’yo 20:11-13) Ala me˜ ˜ moseo makeethıwa ˜ ˜ ˜ thayu˜ ukw’a na mayıka matonya kutan ıa ˜ ˜˜ ˜ ˜ thayu ıulu wa nthı tene na tene. D Soma Yoana 5:28, 29. ˜ ˜ ˜ umany ˜ ˜ ˜ u˜ wa Yeova? 5. Uthayu˜ ukyo ut ıasya kyau˜ ı˜ ul ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai atumie vethıwa na wıkwatyo kwa ala akw’u kwa ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mutuma Mwana wake akw’e kwondu witu. Kwoou uthayuu˜ ˜ ˜ ˜ u˜ wa wendo wa Yeova na mumo wake. kyo ıasya ı˜ ul ˜ utumany ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ila akw’u methayuukw’a, nu˜ u˜ wıenda kwona muno vyu? D Soma Yoana 3:16; Alomi 6:23. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 6, 7, na 10 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 13 7 ˜ ˜ Usumbı˜ wa Ngai Nı˜ Kyau? ˜ ˜ ˜ ˜ 1. Usumbı wa Ngai nı kyau? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Usumbı wa Ngai nı silikalı ya ıtunı. Ukavetanga silikalı ˜ ˜ ˜ ila ingı syonthe na ukatuma kwenda kwa Ngai kwıkwa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıtunı na kuu˜ nthı. Nı uvoo museo kumanya kana Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ akatumıa Usumbı wake kwa nzıa ısu. Usumbı wa Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ukilyı unean ısya wendi wa mundu wa kwıthwa na silikalı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ nzeo. Ukaete ngwatanıo katı wa andu onthe ıulu wa ˜ nthı. D Soma Ndanieli 2:44; Mathayo 6:9, 10; 24:14. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Usumbı no nginya wıthwe na musumbı. Yeova amu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nyuvie Mwana wake, Yesu Klısto, ethıwe Musumbı wa ˜ ˜ ˜ Usumbı Wake. D Soma Uvuan’yo 11:15. ˜ ı˜ Yesu˜ nıwe ˜ ˜ ˜ waıle? ˜ 2. Nık Musumb ı˜ ula ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mwana wa Ngai nıwe Musumbı ula waıle ˜ nundu e tei ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na nulumanasya na ula waıle. (Yoana 1:14) Ingı, e vinya ˜ ˜ ˜ mwingı utoetye kutetheesya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ andu nund u akasumbıka nthı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ Yesu˜ nıwe ˜ Mu˜ e ıtunı. Itina wa kuthayuuNık ˜ ˜ ˜ waıle? ˜ kw’a, ambatie ıtunı na ekala sumbı˜ ula ˜ ˜ kw’okonı kwa aume kwa Yeo—MALIKO 1:40-42. ˜ ˜ va, eteele anengwe usumb ı. ˜ (Aevelania 10:12, 13) Itina wa ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ uu, Ngai nıwamunengie vinya wa kwambııa kusumbıka. D Soma Ndanieli 7:13, 14. ˜ ˜ 3. Naau˜ makasumbıka vamwe na Yesu? ˜ ˜ ˜ ˜ Kıkundi kıtawa ala “atheu” kıkasumbıka vamwe na ˜ ˜ ˜ ˜ Yesu ıtunı. (Ndanieli 7:27) Atheu ma mbee kunyuvwa ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ maı atumwa aıkııku ma Yesu. Yeova no uendee kunyu˜ ˜ ˜˜ ˜ va aume na aka aıkııku methıwe amwe ma asu atheu. 14 ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ Mathayuukaw’a me na mwıı wa veva o undu umwe na ˜ Yesu. D Soma Yoana 14:1-3; 1 Akolintho 15:42-44. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Andu ala maıle kuthi ıtunı nı meana? Yesu ametie ˜˜ ˜ ˜ “ııthya ınini.” (Luka 12:32) Na onthe makeethıwa ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ 144,000. Makasumbıka ıulu wa nthı vamwe na Yesu. ˜ D Soma Uvuan’yo 14:1. ˜ ˜ Yesu˜ wambı˜ ıie ˜ kusumb ˜ ˜ 4. Kweethıiwe ata ıla ıka? ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ Usumbı wa Ngai wambııie kusumbıka 1914.1 Ita˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mbya ya mbee yıla Yesu woosie ambııa kusumbıka yaı ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mwıkya Satani na ndaimoni syake kuu nthı. Satani nıwa˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ thil ına ıulu wa nthı yonthe. ˜ ıkile na ambııa kuete math ˜ ˜ (Uvuan’yo 12:7-10, 12) Kuma ıvinda yu, mawoo ma andu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nımongelekeele vyu. Makau, mayua, mıimu, na ithingi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ tho sya nth ı maundu amwe me nthını wa “wonan’yo” ˜ ın ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa kana Usumbı usu ukilyı kusumbıka nthı yonthe. D Soma Luka 21:7, 10, 11, 31. ˜ ˜ ˜ 5. Usumbı˜ wa Ngai uendee kwıka ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ Kwısıla wıa wa kutavany’a ıulu wa nthı yonthe, Usumbı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa Ngai uendeee kumbany’a ıkomano ınene yı na ngwata˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıo kuma mbaı syonthe. Andu auu milioni mbing˜ ı nımenyi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ vısye Usumbı wa Ngai ula usumbıkıtwe nı Yesu. Usumbı wa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai ukamasuvıa ıla wıananga walany’o uu muthuku wa ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ maundu ıul˜ u wa nthı. Kwoou, onthe ala mekwenda moa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ thimo ma Usumbı wa Ngai maıle kwımanyısya kumwınyivı˜ ˜ sya Yesu. D Soma Uvuan’yo 7:9, 14, 16, 17. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwa ıvinda ya myaka 1,000, Usumbı usu ukeanısya kı˜ ˜ ˜ ˜ eleelo kya mbee kya Ngai kwa andu. Nth˜ ı yonthe ıkatw’ ıka ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ valatiso. Na ıtina wa uu, Yesu aitungıa Ithe wake Usumbı. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ (1 Akolintho˜ 15:24-26) We ve mundu wısı wenda kumuta˜˜ ˜ ˜ vya ıulu wa Usumbı wa Ngai? D Soma Savuli 37:10, 11, 29. ˜ ˜ ˜ u˜ wathani wa Mbivilia waıtye ˜ ˜ u˜ wa 1 Wenda kumanya munango und ı˜ ul ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mwaka wa 1914, sisya ıthangu ya 215-218 ya ıvuku Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 8 na 9 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 15 8 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nıkı Ngai Uekete Uthuku na ˜ ˜ Mathına Methıwe Kw’o? ˜ ˜ ˜˜ 1. Uthuku wambııie ata? ˜ ˜ ˜ ıla ˜ Satani wakenganie. Mwambıl˜ ılyon ˜ Uthuku wambı˜ ıie ı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Satani aı mulaıka mwıanıu, ındı “ndaaıkala nthını wa w’o.” ˜ ˜ ˜ (Yoana 8:44) Nıweeth ıiwe na mea ma kwenda kuthaithwa o ˜ kuthaithwa. ˜ na kau Ngai e weka no we waıle Satani akengie ˜ u˜ muka ˜ ˜ ˜ mund wa mbee, Eva, na amusesenga amwıw’e vandu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ va kumwıw’a Ngai. Atamu aatııie Eva nthını wa kulea ku˜ ˜ ˜ ˜ mwıw’a Ngai. Utwi wa Atamu watumie kwıthıwa na mathı-˜ ˜ ˜ D Soma Mwambıl˜ ılyo ˜ 3:1-6, 19. na na kıkw’ u. ˜ ˜ ˜ ˜ Ila Satani weeie Eva ndakamwıw’e Ngai, ambıl˜ ıilye ulei ˜ ˜ munene ˜ kwelekela usumb ıki wa Ngai, ayonany’a kana Ngai ti ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ O ta Satani, we waıle kwıthıwa e Musumb ı˜ Munene Vyu. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıwa ˜ ˜ andu aingı ıulu wa nthı nımamuleete Ngai kwıth e Musu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mbı woo. Kwoou, Satani atw’ıkıte “munene wa nthı.” D Soma Yoana 14:30; 1 Yoana 5:19. ˜ ˜ 2. W’o wumbi wa Ngai waı˜ na mavıtyo? ˜ w’onthe wa Ngai nı˜ mwıan ˜ ıu. ˜ Andu˜ na alaıka ˜ Wıa ˜ ˜ ˜ ıu. ˜ ala Ngai woombie maı˜ matonya kumw ıw’a Ngai kwa wıan ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ (Kutungılılwa Kwa Mıao 32:4, 5) Ngai atumbie twı na utha˜ ˜ ˜ useo ˜ ˜ uku. ˜ ˜ ut ˜ u˜ syo wa kunyuva kwıka kana uth Uthasyo usu ˜ nengae mwanya wa kwonany’a wendo witu kwa Ngai. D Soma Yakovo 1:13-15; 1 Yoana 5:3. ˜ ıl˜ ıtye ˜ Ngai etık ˜ andu˜ masumbıke ˜ ˜ kwa ıvinda yıtoetye nı˜ kana onany’e mo maitonya ˜ ˜ kumina mathına ˜ ma andu ˜ ı˜ Ngai uekete ˜ ˜ 3. Nık mathına ˜ ˜ ˜ maendee nginya umunthı? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwa kavinda, Yeova nıwıtıkılı˜ ˜ ˜ tye ulei kwelekela usumbıki wake ˜ ˜ ı? ˜ Nı˜ kana onany’e munene. Nık ˜usumbıki ˜ o na wıva ˜ utaum ˜ ˜ ıte ˜ ˜ ˜ kwake ndutonya kuuna andu. ˜ ˜ ˜ ˜ (Mutavan’ya 7:29; 8:9) Undu usu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıwonekete nesa nthını wa myaka 6,000 mıvıtu. Asumbıki ma ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ andu nımaemetwe nı kumina kau, utuli wa mıao, usili ute wa ˜ katı, kana mowau. D Soma Yelemia 10:23; Alomi 9:17. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kıvathukany’o na usumbıki wa andu, usumbıki wa Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ numaunaa ala mawıtıkılaa. (Isaia 48:17, 18) O mıtukı, Yeo˜ ˜ ˜ ˜ va akaananga silikalı syonthe sya andu. Ala manyuvıte kusu˜ ˜ mbıkwa nı˜ Ngai no mo makekala ku˜ u˜ nthı.—Isaia 11:9. D Soma Ndanieli 2:44. ˜ ı˜ ısyo ˜ ˜ unengete ˜ ˜ ata? 4. Wum wa Ngai ut mwanya wa kwıka ˜ u˜ o na umwe ˜ ˜ ˜ uth ˜ uk ˜ uma ˜ Satani aisye vaiı˜ mund utonya kum ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nundu numwendete. No wende kwonany’a kana usu ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ung ˜ u? ˜ nı˜ uneeni wa uv No wıke uu! Wumıısyo wa Ngai utune˜ ˜ ˜ ˜ ngae mwanya wa kwonany’a kana twıenda kusumbıkwa nı Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kana nı mundu. Mwıkalo witu nıw’o wonanasya kıla tunyuvıte. D Soma Yovu 1:8-12; Nthimo 27:11. ˜ ˜ unyuva ˜ ˜ ˜ ˜ 5. Tutonya kum Ngai ata ethıwe Musumb ı˜ witu? ˜ unyuve ˜ ˜ ˜ ˜ No tum Ngai ethıwe Musumb ı˜ witu˜ kwa kumantha ˜ ˜ ˜ ˜ na kuatııa uthaithi wa w’o kwosana na Ndeto ya Ngai, Mbi˜ ˜ ˜ vilia. (Yoana 4:23) No tulee kusumb ıkwa nı˜ Satani kwa ˜ kwıvathana na siasa na ma˜ o tondu˜ Yesu˜ weekie. kau, D Soma Yoana 17:14. ˜ u˜ ala twanyuva Maund ˜ ıaa ˜ vinya wake ˜ ˜ Satani atum kwıka nımo monanasya ˜ ˜ ˜ kutuma andu mona imanyıo ˜ ukwenda ˜ ˜ kana n ıt Ngai ˜ nthuku syı˜ nzeo. Ila twalea ˜ ˜ atusumbıke ˜ isu, anyanya na andu˜ imanyıo ˜ ı˜ no maamwe maitu˜ ma musy ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ tuthekee kana kutuvınga. (1 Vetelo 4:3, 4) Kwoou nıtwa ıle ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kutw’a twııka ata. Tukeethwa twı ngwatanıo na ala mamwe˜ ˜ mıao ˜ yake ya u˜ ı˜ na wendo? Tweeka ndete Ngai? Tukaat ı˜ ıaa ˜uu, tukoonany’a ˜ ˜ ˜ waisye kana kana Satani nıwakenganie ıla ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ vaiı mundu umwıw’a Ngai ethıwa kwıka uu kukamuetee thına. D Soma 1 Akolintho 6:9, 10; 15:33. ˜ u˜ ık ˜ ı˜ ıthasya ˜ Wendo wa Ngai kwa andu˜ ut kana akavetanga ˜uthuku ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ ıte ˜ und ˜ u˜ na mathına. Andu ala monanasya nıma ık ˜ ˜ thayu˜ ı˜ ul ˜ u˜ wa nthı˜ tene na tene. usu makatanıa D Soma Yoana 3:16. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 11 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 17 9 Nĩ Kyaũ Kĩtonya Kũtuma Mũsyĩ Waku Wĩthĩwa na Ũtanu? 1. Nĩkĩ mũtwaano wosanĩte na mĩao nĩ wa vata nĩ kana mũsyĩ wĩthĩwe na ũtanu? Ũvoo mũseo umĩte kwa Yeova, “Ngai mũtanu,” ũla wendaa mĩsyĩ yĩthĩwe yĩ mĩtanu. (1 Timotheo 1:11, New World Translation) Nĩwe wambĩlĩlye mũtwaano. Mũtwaano wosanĩte na mĩao ũtumaa asyai na syana methĩwa me na ũtanu na mew’a me ende. Aklĩsto nĩmaĩlĩte kũatĩĩa mĩao ya silikalĩ ĩũlũ wa kũandĩkĩthya mũtwaano. Soma Luka 2:1, 4, 5. Woni wa Ngai nĩ mwaũ ĩũlũ wa mũtwaano? Endaa wĩthĩwe wĩ ngwatanĩo ya ĩvinda yonthe katĩ wa mũndũũme na mũndũ mũka. Yeova endaa mũũme na mũka methĩwe maĩkĩĩanĩte. (Aevelania 13:4) Nũmenete kũthasya mũtwaano, kana mũleano. (Malaki 2:16) Ĩndĩ nĩwĩtĩkĩlĩtye Aklĩsto kũthasya mũtwaano na kũtwaana kana kũtwawa ĩngĩ ethĩwa ũmwe wa ala matwaanĩte nĩweeka ũlaalai. Soma Mathayo 19:3-6, 9. 2. Mũũme na mũka maĩlĩte kwĩkalany’a ata? Yeova oombie mũndũũme na mũndũ mũka matetheanĩasye mũtwaanonĩ. (Mwambĩlĩlyo 2:18) Nũndũ mũũme nĩwe mũtwe wa mũsyĩ, nĩwe wĩ na kĩanda kĩnene kya kwĩanĩĩsya mavata ma kĩmwĩĩ ma mũsyĩ wake na kũũmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai. Aĩlĩte kwĩyumya amwende mũka wake. Mũũme na mũka maĩlĩte kwendana na kũnengane ndaĩa. Nũndũ aũme na iveti ti eanĩu, kwĩmanyĩsya kũekea nĩ kwa vata mũno nũndũ kũmatetheeasya kwĩthĩwa na ũtanu mũtwaanonĩ woo. Soma Aeveso 4:31, 32; 5:22-25, 33; 1 Vetelo 3:7. 3. Ethĩwa mũtwaano waku ndwĩ na ũtanu, nĩwaĩle kũtia mũũme kana mũka waku? Ethĩwa mũtwaano wenyu wĩ na mathĩna, nĩmwaĩle kwosa ĩtambya mwonany’e wendo. (1 Akolintho 13:4, 5) Ndeto 18 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ya Ngai ndıkıaa vinya ala matwaanıte mataanısye ta nzıa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ya kumina mathına ala kaingı methıawa mutwaanonı. D Soma 1 Akolintho 7:10-13. ˜ ıwe ˜ ˜ 4. Syana, Ngai endaa mwıth na kyau? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova endaa mwıthıwe na utanu. Amunengae utao ula ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ museo vyu wa undu mutonya kutanıa wana wenyu. Endaa ˜ ˜ ˜˜ ˜ muunıke na uı na umanyi wa asyai menyu. (Akolosai ˜ kumana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 3:20) Ingı, Yeova nıwendaa mutanıe kumuthukuma Mumbi ˜ wenyu na Mwana wake. D Soma Mutavan’ya 11:9–12:1; Mathayo 19:13-15; 21:15, 16. ˜ ˜ ˜ ıwa ˜ 5. Asyai, nı˜ kyau˜ k ıtonya kutuma syana syenyu syıth ˜ na utanu? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nımwaıle kuthukuma na kıthito mumanthıe syana sye˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nyu lıu, ngua, na vandu va kwıkala. (1 Timotheo 5:8) Indı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nı kana syana syenyu syıthıwe na utanu, nımwaıle kuimanyı˜ ˜ ˜ sya kumwenda Ngai na kwımanyısya kuma kwake. (Aeveso ˜ ˜ 6:4) Ngelekany’o yenyu ya kumwenda Ngai kuma ngoonı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıtonya kwıthıwa na ngusany’o nzeo muno ngoonı ya kana ˜ ˜ kaku. Wamanyısya kana kwosana na Ndeto ya Ngai, uma˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nyısyo waku nutonya kualyula mesilya mako kwa nzıa nzeo. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ D Soma Kutungılılwa Kwa Mıao 6:4-7; Nthimo 22:6. ˜ ˜ ˜ ˜ Syana nitethekaa ıla mwasyıkıa vinya na mwaitavya ıla ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ syeeka nesa. Ingı nısyendaa kutawa na kukanw’a. Kwıka uu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıkuisuvıaa iikethıwe na mwıkalo utonya kutuma syıthıwa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ite na utanu. (Nthimo 22:15) Indı, ukany’o ndwaıle ku˜ ˜ mw’a kwa uthilıku. D Soma Akolosai 3:21. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngusı sya Yeova nısyumıthasya mavuku maingı ala ˜ ˜ ˜ ˜ maandıkıtwe matetheesye muno muno asyai na syana. ˜ ˜ ˜ ˜ Maundu ala me mavukunı asu maumanıte na Mbivilia. D Soma Savuli 19:7, 11. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 14 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 19 10 ˜ ˜ ˜ Utonya Kumanya Uthaithi wa W’o Ata? ˜ ˜ ˜ 1. Kwı ndıni o ımwe ya w’o? ˜ ˜ ˜˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ Yesu amanyıisye aatııi make ıulu wa ndıni o ımwe ya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ w’o. Nı ta nzıa ıelete thayunı utathela. Yesu aisye: “Nı avu˜ ˜ ˜ ˜ thu ala mamyonaa.” (Mathayo 7:14) Ngai etıkılaa uthai˜ ˜ thi o ula wosanıte na Ndeto yake ya w’o. Athaithi onthe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ma w’o makwatanıtw’e nı muıkııo o umwe. D Soma Yoana 4:23, 24; 14:6; Aeveso 4:4, 5. ˜ u˜ wa 2. Yesu˜ aisye ata ı˜ ul ˜ ˜ ˜ ˜ Aklısto ma uvungu? ˜ Yesu awetie kana athani ˜ ˜ ma ˜ ˜ ˜ —MATHAYO 7:15. uvungu makavukya Uklısto. Kwa ˜ ˜ kusiw’a tu, monekaa ta athaithi ˜ ˜ ma w’o. Ndıni syoo syaasya nı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ sya Kıklısto. Indı nutonya kumanya kana mo ti Aklısto ˜ ˜ ˜ ˜ ma w’o. Ata? No uthaithi wa w’o wıthıawa na Aklısto ˜ ma w’o ala methıawa na meko na nguma nzeo. D Soma Mathayo 7:13-23. ˜ ˜ ˜ “Isuv ıei athani ˜ ˜ u.” ˜ ma uvung ˜ ˜ 3. Utonya kumanya athaithi ma w’o ata? ˜ ˜˜ Suanııa movano aa atano: ˜ ˜ ˜ ˛ Athaithi ma w’o nımamınengete Mbivilia ndaıa ta ˜ ˜ Ndeto ya Ngai. Nımatataa kwıkala kwosana na myolooto ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ yayo. Kwoou, ndıni ya w’o yı kıvathukany’o na ndıni ila ima˜ ˜ ˜ nyıasya momanyısyo ma andu. (Mathayo 15:7-9) Athaithi ma w’o mekalaa kwosana na moma“Maasya kana ˜ nyısyo moo. D Soma Yoana 17:17; ˜ ˜ ˜ ˜ nımesı Ngai; ındı 2 Timotheo 3:16, 17. ˜ mekonı moo ˜ um ˜ uka ˜ ıa.” ˜ nıme —TITO 1:16. ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Aatııi ma w’o ma Yesu nımay ınengete ndaıa syıtwa ya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai, Yeova. Yesu nıwayınengie syıtwa ya Ngai ndaıa kwa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kuyımanyıthya. Nıwatetheeisye andu kumumanya Ngai na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ amamanyısya kuvoya syıtwa ya Ngai yıtaıwe. (Mathayo 6:9) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nduanı kwenyu, nı ndıni yıva ımanyıthasya syıtwa ya Ngai? D Soma Yoana 17:26; Alomi 10:13, 14. ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˛ Akl ısto ma w’o nımatavanasya ıulu wa Usumbı wa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngai. Yesu˜ nıwatumiwe nı Ngai atavany’e uvoo museo wa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Usumbı. Usumbı wa Ngai now’o wıkwatyo w’oka wa andu. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yesu nıwaendeeie kuutavany’a kuvika muthenya wake wa ˜ ˜ ˜˜ kukw’a. (Luka 4:43; 8:1; 23:42, kana aatııi ˜ 43) ˜ N˜ ıwawetie ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ make makatavany’a ıulu wa Usumbı usu. Mundu akoka ku˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ utavya ıulu wa Usumbı wa Ngai, we wona ta wa ndıni yıva? D Soma Mathayo 24:14. ˜˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˛ Aatııi ma Yesu ti ma nthı ıı nthuku. Nutonya kuma˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ manya nundu mayılikasya siasanı kana ithokoonı sya mbaı. ˜˜ (Yoana 17:16; 18:36) O na maiatııaa meko na mawoni ma˜ ˜ thuku ma nthı. D Soma Yakovo 4:4. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˛ Akl ısto ma w’o nımendanıte muno. Nımemanyııtye ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kuma Ndetonı ya Ngai kumanenga ndaıa andu ma mbaı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ syonthe. O na kau mavinda maingı ndıni sya uvungu nısyıli˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kasya muno makaunı ma mbaı, athaithi ma w’o mayıkaa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uu. (Mika 4:1-3) Vandu va uu, Aklısto ma w’o matumıaa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıvinda yoo na malı syoo kutetheesya na kwıkıa angı vinya. D Soma Yoana 13:34, 35; 1 Yoana 4:20. ˛ ˜ ˜ ˜ ıla ˜ ya w’o? 4. Nutonya kumanya ndıni ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nı ndıni yıva ıla momanyısyo mayo onthe maumaa˜ Mbi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ vilianı, ınengae syıtwa ya Ngai ndaıa, na ıtavanasya Usumbı ˜ ˜ ˜ ˜ wa Ngai kana now’o wıkwatyo w’oka wa andu? Nı ndıni ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ yıva yonanasya wendo na ıtelikasya kaunı? We wıona ata? D Soma 1 Yoana 3:10-12. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 15 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 21 11 Myolooto ya Mbivilia ˜ ˜ Itutethasya Ata? ˜ ˜ ˜ ˜ 1. Nıkı twı na vata wa kutongoew’a? ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mumbi witu ˜ nı muı kwı ithyı. Nı Ithe wı wendo, kwoou ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nututhınıkıaa. Ingı, kıyaı kıeleelo kyake twıtongoesye. (Ye˜ ˜ ˜ lemia 10:23) Kwoou, o tondu syana nini syıthıawa na vata ˜ ˜ ˜ ˜ wa kutongoew’a nı asyai, ithyonthe twı na vata wa kuto˜ ngoew’a nı Ngai. (Isaia 48:17, 18) Myolooto ya Mbivilia ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıtunengae utongoi, ula nı muthınzıo kuma kwa Ngai. D Soma 2 Timotheo 3:16. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mıao na myolooto ya Yeova ıtumanyıasya mwıkalıle ula ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ museo vyu umunthı na nıtwonasya undu tutonya kukwa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ta moathimo ma ıvinda yukıte matakathela. Nundu Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıwe watumbie, nı undu waıle kutunga muvea nundu wa ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ utongoi wake wı wendo na kuatııa mıao na myolooto ˜ ˜ ˜ yake twı na utanu. D Soma Savuli 19:7, 11; Uvuan’yo 4:11. ˜ 2. Myolooto ya Mbivilia nı˜ myau? ˜ ˜ ˜ ˜ Myolooto ya Mbivilia nı uw’o wa musingi. Nayo mıao ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıtonya kutumıwa kuweta ımwe kwa ımwe undu twaıle nı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kwıka. (Kutungılılwa Kwa Mıao 22:8) No nginya tutumıe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ utonyi witu wa kutumıa kılıko nı kana tuelewe undu mwo˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ looto muna uutwıa twıke kwosana na undu muna. (Nthi˜ ˜ mo 2:10-12) Kwa ngelekany’o, Mbivilia ımanyıasya kana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ thayu nı muthınzıo kuma kwa Ngai. Mwolooto usu nuto˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nya kututongoesya ıla twı musyı, wıanı, kana kyalonı. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nutumaa twısuvıa tuikalike muisyonı kana kulikya angı. ˜ D Soma Meko ma Atumwa 17:28. Myolooto ya Mbivi˜ ˜ lia ıtonya kutuma ˜ uv ˜ ıa ˜ ithyı˜ ene ata twıs ˜ ˜ ˜ tuikalike muisyon ı? —SAVULI 36:9. ˜ ıla ˜ ya 3. Nı˜ myolooto ıl˜ ı˜ yıva ˜ vata vyu? ˜ ˜ ˜ ˜ Yesu nıwawetie myolooto ılı ˜ ya vata muno. Wa mbee wo- ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nanıtye kıeleelo kya thayu, nakyo nı kumumanya Ngai, ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ mwenda, na kumuthukuma kwa uıkııku. Mwolooto usu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıwaıle kusuanııawa ıvinda yonthe ıla tuutw’a maundu. ˜˜ ˜ ˜ ˜ (Nthimo 3:6) Ala maatııaa mwolooto usu nımethıawa ˜ ˜ ˜ ˜ na unyanya na Ngai, utanu wa w’o, na thayu utathela. D Soma Mathayo 22:36-38. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mwolooto wa kelı nutonya kutuma twıthıwa na m˜ ua˜ ˜ ˜ ˜ mba museo na andu ala angı. (1 Akolintho 13:4-7) Undu ˜ ˜ ˜ ˜ umwe wonanasya kana nıtukwataa mwolooto usu wa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kelı nı kwıka andu o tondu Ngai umekaa. D Soma Mathayo 7:12; 22:39, 40. ˜ 4. Myolooto ya Mbivilia ıt˜ utethasya ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ utonya ˜ ˜ Myolooto ya Mbivilia ımanyıasya undu˜ ˜ musy ku˜ ˜ kwatanw’a nı wendo. (Akolosai 3:12-14) Ingı Ndeto ya Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nısuvıaa mısyı kwa kumanyısya mwolooto ungı wa kana mu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ twaano nı muvango wa kwıkala. D Soma Mwambılılyo 2:24. ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwa kuatııa momanyısyo ma Mbivilia, nıkutonya ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ tusuvıa maundunı ma kımwıı na makonetye kılıko. Kwa ˜ ˜ ˜ ˜ ngelekany’o, mavinda maingı aandıkani nımendeeaw’a nı ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ athukumi ala maatııaa myolooto ya Mbivilia ya kwıthıwa ˜ ˜ ˜˜ me na kıthito na me aıkııku. (Nthimo 10:4, 26; Aevelania ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 13:18) Ingı, Ndeto ya Ngai nıtumanyıasya kwıanıawa nı ˜ ˜ ˜ ˜ syındu ila sya lasima na kwosa unyanya witu na Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ta w’o undu wa vata kuthonoka syındu sya kımwıı. D Soma Mathayo 6:24, 25, 33; 1 Timotheo 6:8-10. ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kuatııa myolooto ya Mbivilia nıkutonya kusuvıa uima witu ˜˜ ˜ ˜ wa mwıı. (Nthimo 14:30; 22:24, 25) Kwa ngelekany’o, kuatı˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ıa mwıao wa Ngai ıulu wa unywi nıkutusuvıaa tuikakwatwe ˜ ˜ ˜ ı-˜ nı˜ mıisyo na mowau mathuku. (Nthimo 23:20) Yeova nutw ˜ ıl˜ ıtye ˜ kunyw’a ˜ ˜ ı˜ kwa kıthimo. ˜ tık mbinyu, ınd (Savuli 104:15; ˜ ˜ ˜ ˜ 1 Akolintho 6:10) Myolooto ya Ngai ıtutethasya kwa kutu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ manyısya tusuvıe meko na mesilya maitu. (Savuli 119:97˜ ˜ ˜ 100) Indı, Aklısto ma w’o mainengae myolooto ya Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndaıa atı nundu nımatethasya. Mekaa uu nı kana mamu˜ taıe Yeova. D Soma Mathayo 5:14-16. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 12 na 13 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 23 12 Ũtonya Kũmũthengeea Ngai Ata? 1. Ngai nĩwĩthukĩĩasya mboya syonthe? Ngai athoketye andũ onthe mamũthengee mboyanĩ. (Savuli 65:2) Ĩndĩ, ndethukĩĩasya kana kwĩtĩkĩla mboya syonthe. Kwa ngelekany’o, mboya sya mũndũ ũla ũthĩnasya kĩveti kyake no isiĩĩwe. (1 Vetelo 3:7) Ĩngĩ, ĩla Aisilaeli maendeeie kwĩka naĩ, Ngai ndaaĩthukĩĩsya mboya syoo. Vate nzika, mboya nĩ ũndũ wa mwanya. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Ngai nĩwĩtĩkĩlaa mboya sya andũ mekĩte naĩ ngito ethĩwa nĩmeelila. Soma Isaia 1:15; 55:7. 2. Twaĩle kũvoya ata? Mboya nĩ nzĩa ĩmwe ya kũthaitha, kwoou twaĩle kũmũvoya Mũmbi witũ, Yeova, e weka. (Mathayo 4:10; 6:9) Ĩngĩ, tũi eanĩu, kwoou nĩtwaĩle kũvoya kwĩsĩla syĩtwanĩ ya Yesũ nũndũ akwie kwondũ wa naĩ sitũ. (Yoana 14:6) Yeova ndendaa tũtindĩe kũtũngĩlĩĩla ndeto o imwe ĩla tũũvoya, kana kũsoma mboya mbandĩke. Endaa tũvoye kuma ngoonĩ sitũ. Soma Mathayo 6:7; Avilivi 4:6, 7. Mũmbi witũ no atwĩw’e o na twavoya tũvindĩtye. (1 Samueli 1:12, 13) Atũthoketye tũvoyae kĩla ĩvinda. Kwa ngelekany’o, no tũvoye kwakya, wĩoo, mbee wa kũya, na ĩla twĩ thĩnanĩ. Soma Savuli 55:22; Mathayo 15:36. 3. Nĩkĩ Aklĩsto mombanaa vamwe? Kũmũthengeea Ngai nĩ ũndũ wĩ vinya nũndũ tũtwĩe katĩ wa andũ matamũĩkĩĩa Ngai na mavũthasya watho wake wa kũete mũuo kũũ nthĩ. (2 Timotheo 3:1, 4; 2 Vetelo 3:3, 13) Kwoou, twĩ na vata wa kwĩthĩwa na ngwatanĩo na athaithi ala angĩ nĩ kana twĩkĩane vinya. Soma Aevelania 10:24, 25. 24 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwıthıwa twı ngwatanıo na andu mamwendete Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıkututetheeasya kumuthengeea Ngai. Mawumbano ma ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ngusı sya Yeova matunengae myanya mıseo ya kwıkıwa ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ vinya nı muıkııo wa ala angı. D Soma Alomi 1:11, 12. ˜ ˜ uthengeea ˜ 4. Utonya kum Ngai ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ Utonya kumuthengeea Yeova kwa kusuanııa maundu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ala weemanyısya kuma Ndetonı yake. Suanıa kıla utonya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kwımanyısya kwısıla mawıa make, utao wake, na mawa˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ tho make. Mboya na kusuanııa maundu kututetheeasya ˜ ˜˜ ˜ kuelewa kana Ngai e wendo na uı mwingı. D Soma Yosua 1:8; Savuli 1:1-3. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Undu ula utonya kutuma umuthengeea Ngai no ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mwıkwatya, kana kumuıkııa. Muıkııo nı ta kındu kı thayu ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜˜ kıla kyaıle kuıthw’a. No nginya uendee kuıthya muıkııo ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ waku kwa kusuanııa kıla kıtumıte wıthwa na muıkııo usu. D Soma Mathayo 4:4; Aevelania 11:1, 6. ˜ uthengeea ˜ ˜ utethya ˜ 5. Kum Ngai kuka ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nuthınıkıaa ala mamwendete. No amasuvıe mai˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ kakwatwe nı undu utonya kulikya muıkııo woo na wıkwa˜ ˜ ˜ ˜ tyo woo wa thayu utathela muisyonı. (Savuli 91:1, 2, 7-10) ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ Nutukanasya tuikaatııe nzıa itonya kumina utanu na kwa˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nanga uima witu wa mwıı. Yeova atumanyıasya nzıa ıla ˜ ˜ nzeo vyu ya thayu. D Soma Savuli 73:27, 28; Yakovo 4:4, 8. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 17 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 25 13 ˜ ˜ ˜ Museo ˜ N ı Uvoo Mwa u ˜ ˜ ˜ ˜ Iul u wa Ndıni? ˜ ˜ 1. Syo ndıni syonthe nı nzeo? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ve andu me na ngoo nzeo nthını wa ndıni syonthe. Nı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uvoo museo kumanya kana Ngai nıwonaa andu asu na ku˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ masuvıa. Undu wa kumakya nı kana ndıni yıthııtwe ıitumı˜ ˜ wa kwıka mothuku. (2 Akolintho 4:3, 4; 11:13-15) Kwosana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ na mauvoo mana, ndıni imwe nısyıthııtwe na kıanda nthını ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa ung’endu, kwa mbaı nima, kau, na kunyamaw’a ˜ kuawa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ kwa syana. Undu usu umakasya vyu andu ala maıkııa Ngai ˜ kuma ngoonı. D Soma Mathayo 24:3-5, 11, 12. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ndıni ya w’o nımutaıaa Ngai, ındı ndıni sya uvungu nimu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ thatasya. Ndıni sya uvungu imanyıasya maundu mate Mbivi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ lianı, ala nı˜ vamwe na momanyısyo ma uvungu ıulu wa Ngai ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ na akw’u. Indı Yeova endaa andu mamanye ula w’o ıulu wake. D Soma Esekieli 18:4; 1 Timotheo 2:3-5. ˜ ˜ ˜ u˜ wa nd ıni? ˜ 2. Nı˜ uvoo mwau˜ museo ı˜ ul ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nı useo kumanya kana Ngai ndatonya kukengeka nı ndı˜ ni ila syaasya nimwendete o na vala syo syendete nthı ya Sa˜ ˜ ˜ ˜ ˜ tani. (Yakovo 4:4) Ndeto ya Ngai yıtıte ndıni syonthe sya uvu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ngu “Mbaviloni ıla Nene.” Mbaviloni waı musyı wa tene kula ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ndıni sya uvungu syambııie ıtina wa ıla Mbua ya Kıw’u Kingı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ya ıvinda ya Noa. O mıtukı, Ngai akilyı anaete wanangıko ˜ ˜˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ utataııwe ıulu wa ndıni ila ikengaa na kuvinyııa andu. ˜ D Soma Uvuan’yo 17:1, 2, 5, 16, 17; 18:8. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ve uvoo ungı museo. Yeova nulilikene andu me na ngoo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nzeo ala me ndıninı syı kıvathukany’o sya uvungu nthı yonthe. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Aendee kumbany’a andu asu kwa kumamanyısya ula w’o. D Soma Mika 4:2, 5. 26 ˜ ˜ ˜ 3. Andu ala me na ngoo nzeo maıle kwı ka ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nusuvıaa andu ala mendete useo na ula w’o. Nu˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mekıaa vinya maume ndıninı sya uvungu. Andu ala mende˜ ˜ ˜ ˜ te Ngai methıawa na wendi wa kualyuka nı kana mamwe˜ ndeesye. D Soma Uvuan’yo 18:4. ˜ ˜ ˜ ˜ Ivinda ya atumwa, ıla andu me na ngoo nzeo meewie ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uvoo museo kuma kula kwı atumwa, mawıtıkılile na utanu. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova amamanyıisye nzıa nzau ya kwıkala, yı na utanu mwi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ngangı, yı na kıeleelo na wıkwatyo. Matutiıe ngelekany’o ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nzeo nundu meetıkılile uvoo museo kwa kwia Yeova mbee ˜ ˜ mathayunı moo. D Soma 1 Athesalonika 1:8, 9; 2:13. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova nuthokasya ala matiıte ndıni sya uvungu methıwe ˜ ˜ ˜ ˜ amwe ma athaithi make. Weetıkıla Yeova akuthokye, uka˜ ˜ ˜ tw’ıka munyanyae, umwe wa athaithi make me na wendo, ˜ ˜ ˜ na uikwata thayu utathela. D Soma Maliko 10:29, 30; 2 Akolintho 6:17, 18. ˜ ˜ vandu? ˜ 4. Ngai akaete utanu ata kıla ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Nı uvoo ˜museo kumanya kana ndıni sya uvungu ikilyı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kusilılwa. Usilılo usu ukavetea andu thına nthı yonthe. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ndıni sya uvungu iikaaelelukya na kuaany’a andu ıngı ˜ ˜ ˜ ˜ nongi. Andu onthe me thayu makeethıwa na ngwatanıo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nthını wa kumuthaitha Ngai ula wa w’o weka. ˜ D Soma Uvuan’yo 18:20, 21; 21:3, 4. ˜ ya w’o ıendee ˜ Ndıni ˜ kumbany’a andu˜ vamwe ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 15 na 16 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 27 14 ˜ ˜ ˜ ˜ Nıkı Ngai Umban˜ ıtye ˜ umi ˜ ˜ u˜ wa Athuk Make Iul ˜ ˜ Nthı˜ Methıwe Kıkundi? ˜ ˜ ˜ ˜ 1. Nıkı Ngai wanyuvie Aisilaeli ma tene methıwe andu make? ˜ ıthya ˜ Ngai anyuvie nzyawa sya Avalaamu na aitw’ık mbaı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na ainenga mıao. Mbaı ısu amıtie “Isilaeli” na amıtw’a mu˜ ˜ ˜ suvıi wa uthaithi wa w’o na ndeto yake. (Savuli 147:19, 20) ˜ ıka ˜ kuKwoou, andu˜ ma mbaı˜ syonthe maı˜ matonya kuun ˜ ˜ mana na Isilaeli. D Soma Mwambılılyo 22:18. ˜ ˜ ngus ˜ ı˜ syake. Und Ngai anyuvie Aisilaeli methıwe u˜ Aisi˜ ˜ ˜ ˜ laeli ma ıvinda ya tene matwıe wonanasya undu andu˜ ma˜ ˜ maatı˜ ıa ˜ mıao ˜ ya Ngai. (Kut ˜ ung ˜ ıl˜ ılwa ˜ tonya kuathim ıka Kwa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mıao 4:6) Kwoou, kwısıla Aisilaeli andu angı maı matonya ˜ ˜ ˜ kumumanya Ngai ula wa w’o. D Soma Isaia 43:10, 12. ˜ ı˜ Ngai wendaa athuk ˜ umi ˜ ˜ unth ˜ ˜ 2. Nık make um ı˜ methıwe ˜ me ngwatanıo? ˜ ˜ ˜ Itina wa ıvinda, Ngai nıwaleile Isilaeli, na vandu˜ vayo ˜ ˜ ısto. ˜ anyuva kya Kıkl (Mathayo 21:43; 23:37, 38) ˜ ˜ kıkundi ˜ ˜ ˜ ˜ ı˜ Umunthı, vandu va Aisilaeli, Aklısto ma w’o nı˜ mo ngus ˜ sya Yeova. D Soma Meko ma Atumwa 15:14, 17. Yesu˜ oombanisye aatı˜ ıi˜ make matavany’e na maitw’ı-˜ ˜ ˜ kıthya andu˜ amanyıw’a kuma mbaı˜ syonthe. (Mathayo ˜ u˜ u˜ ukily ˜ ˜ ˜ 10:7, 11; 24:14; 28:19, 20) Wıa ı˜ unathela mumi˜ ılyon ˜ ˜ u. ˜ Yı˜ ı˜ nıyo ˜ ıvinda ˜ nuk ı˜ wa walany’o u˜ u˜ wa maund ya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mbee Yeova umbanıtye andu milioni mbing ı kuma mba ı ˜ ˜ ˜ ˜ syonthe na kumaete uthaithinı wa w’o. (Uvuan’yo 7:9, 10) ˜ ˜ ˜ Aklısto ma w’o mombanıtw’e nı˜ kana mekıane vinya na ˜ ˜ ˜ maitethany’a. Nthı yonthe, methıawa na walany’o uvw’a˜ ˜ ˜ nene wa momanyısyo ma Mbivilia mawumbanonı moo. D Soma Aevelania 10:24, 25. 28 ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ 3. Ngusı sya Yeova ıvindanı y ıı syambılılye ata? ˜ ˜ ˜ ˜ Myakanı ya 1870, kıkundi kınini kya amanyıw’a ma ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Mbivilia nıkyambııie kukunıkıla ıngı uw’o wa Mbivilia ula ˜ ˜ ˜ ˜ waı waaie. Nıkyamanyie Yesu oombanisye kıkundi kya ˜ ısto ˜ ˜ ˜ kutava˜ Kıkl nı˜ kana kıtavany’e, na kwoou kyambı˜ ıa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ny’a ıulu wa Usumbı nthı yonthe. Mwakanı wa 1931 ˜ ˜ kwıy ˜ ıta ˜ Ngus ˜ ı˜ sya Yeova. nıkyamb ı˜ ıie ˜ D Soma Meko ma Atumwa 1:8; 2:1, 4; 5:42. ˜ ı˜ sya Yeova itongoeaw’a ata? 4. Ngus ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ivinda ya atumwa, ikundi sya Kıklısto ila syaı nthı mbi˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ngı nısyatethekie kumana na nzama ıla ıtongoesye nundu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nıyamwınyivısye Yesu ta we Mutwe wa kıkundi. (Meko ma ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ Atumwa 16:4, 5) O ta uu umunthı, Ngusı sya Yeova ˜ ˜ ıulu ˜ wa nthı yonthe nitethekaa kumana na Nzama Ila Itongo˜ me na umanyi. ˜ ˜ ı˜ ungam ˜ ˜ oviesye yı˜ na atumıa Nzama ısu ıe ˜ ˜ ˜ ˜ si sya uvonge sya Ngusı sya Yeova ila syalyulaa ithyomo, ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ikakuna kyava, na kunyaııkya mavuku na syındu ingı sya ˜ ˜ ˜ ˜ kwımany ısya Mbivilia wa 600. ˜ ˜ nthını wa˜ ithyomo˜ mbee ˜ ıa ˜ Maandıko ˜ Kwoou, Nzama Ila Itongoesye nıtonya kutum ˜ ˜ ˜ kwıkıa vinya na kutongoesya ikundi mbee wa 100,000 ˜ ı˜ wa kıla ˜ kıkundi, ˜ ˜ kana nthı˜ yonthe. Nthın ve atumıa, ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kwı-˜ asyaıısya, ala nı aume meanısye maundu mana maıle ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ anıw’a. Aume asu masuvıaa ııthya ya Ngai kwa wendo. D Soma 1 Vetelo 5:2, 3. ˜ ı˜ sya Yeova syumban ˜ ˜ ˜ ˜ Ngus ıtw’e itavany’e uvoo museo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na iitw’ıkıthya amanyıw’a. O ta atumwa, ithyı tutavanasya ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nyumba na nyumba. (Meko ma Atumwa 20:20) Ingı, nı˜ ˜ ˜ ˜ twıyumasya tumamany ısye Mbivilia andu ala mendete ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uw’o kuma ngoonı. ˜ Indı, Ngusı sya Yeova ti o kıkundi tu. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Ithyı nı musyı wı na Ithe wı wendo. Ithyı twı ana-a-asa na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ eıtu-a-asa na nıtuthınıkıanıaa. (2 Athesalonika 1:3) ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ u˜ Ngus ı sya Yeova syumbanıtw’e vamwe ta Nund ˜ ˜ kıkundi nı kana imwendeesye Ngai na iitetheesya ˜ ˜ u˜ wa nthı.˜ angı,˜ nısyo andu˜ ala atanu vyu˜ ı˜ ul ˜ D Soma Savuli 33:12; Meko ma Atumwa 20:35. ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 19 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 15 ˜ ı˜ Waıle ˜ Kuendeea ˜ Nık ˜ ˜ ˜ ˜ Kwımanyısya Uvoo Museo? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ 1. K uendeea kw ımanyısya Mbivilia kuka utethya ata? ˜ ˜ Vate nzika, momanyısyo asu ma musingi ma Mbivilia ˜ ˜˜ ˜ ˜ nımekııte vinya wendo waku kwa Yeova. No nginya tuendee kwı˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kıa kıthito ethıwa nıtukwenda wendo usu uendeee kwıthwa wı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ mulumu. (1 Vetelo 2:2) Nı kana wıthıwe na wıkwatyo wa thayu ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ utathela, no nginya uendee kumuthengeea Ngai kwa kwıma˜ nyısya Ndeto yake. D Soma Yoana 17:3; Yuta 21. ˜ u˜ umanyi ˜ ˜ u˜ wa Ngai wongelekeele, now’o O und waku ı˜ ul ˜ ı˜ ıo ˜ waku wıendeea ˜ ˜ ıwa ˜ ˜ umu. ˜ ˜ ı˜ ıo ˜ ˜ ˜ mu˜ ık kwıth wı˜ mul Mu˜ ık ˜ ukau˜ tetheesya kumwendeesya Ngai. (Aevelania 11:1, 6) Ukatuma ˜ ˜ ˜ mwıkalo ˜ ˜ ıwe ˜ wı˜ museo. ˜ wılila na uialy ula waku wıth ˜ D Soma Meko ma Atumwa 3:19. ˜ ˜ u˜ wa Ngai utonya ˜ ˜ 2. Umanyi waku ı˜ ul kutetheesya angı˜ ata? ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Vate nzika, ukendeew’a nı kutavya angı maundu ala wıma˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ nyııtye nundu ithyonthe nıtwendeeaw’a nı kutavya angı uvoo ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ museo. Waendeea kwımanyısya Mbivilia, ukamanya undu uto˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ nya kumıtumıa kuelesya muıkııo waku nthını wa Yeova na uvoo ˜ museo. D Soma Alomi 10:13, 15. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Andu aingı mambıaa kwa kutavya anyanyae kana andu ma ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ˜ ˜ ˜ musyı uvoo museo. Ithıwa muı. Vandu va kumea ndıni yoo nı ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ya uvungu, matavye ıulu wa mawatho ma Ngai. Ingı, lilikana ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ kana mavinda maingı andu mendeeaw’a munango nı mwıkalıle ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ waku museo kwı kıla uumatavya. D Soma 2 Timotheo 2:24, 25. ˜ ˜ ˜ unyanya ˜ ˜ ı˜ ata vamwe na Ngai? 3. Utonya kutan ıa uily ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Kwımanyısya Ndeto ya Ngai kukautetheesya kwıana kıveva. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Itina wa ıvinda, no wıthıwe na unyanya wa mwanya vamwe na ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Yeova. Kwa w’o, we no wıthıwe wake, wı umwe wa andu ma ˜ ˜ musyı wake. D Soma 2 Akolintho 6:18. ˜ ıwe ˜ na unyanya ˜ No wıth wa mwanya vamwe na Yeova ˜ ˜ ˜ mandeeo ata? 4. Utonya kuendeea kw ıka ˜ ˜ maendeeo ma kıveva ˜ ˜ Nutonya kwıka kwa kuendeea ˜ ˜ ˜ ˜ kwımanyısya Ndeto ya Ngai. (Aevelania 5:13, 14) Kulya umwe ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ wa Ngusı sya Yeova akumanyısye Mbivilia aitumıa ıvuku Mbivi˜ ˜ u˜ uk ˜ uendeea ˜ ˜ ˜ ˜ lia Yo Imanyıasya Ata? O und kwımany ısya Ndeto ˜ ˜ ˜ ˜ ya Ngai, now’o thayu waku ukuendeea kwaıla. Soma Savuli 1:1-3; 73:27, 28. ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ Uvoo museo umaa kwa Yeova, Ngai mutanu. No umuthe˜ ˜ ngee kwa kuthengeea andu make. (Aevelania 10:24, 25) Wae˜ ˜ ˜ ˜ ˜˜ ˜ ndeea kwıthıwa na kıthito kya kumwendeesya Yeova, wııthıwa ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ uendee kutata kuvikıla thayu ula wa w’o, ula nı thayu wa tene ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ na tene. Kumuthengeea Ngai nıw’o undu ula museo vyu utonya ˜ kwıka. D Soma 1 Timotheo 1:11, New World Translation; 6:19. MBIVILIA ˜ ˜ YO IMANYIASYA ATA? D ˜ ˜ ˜ ˜ Wenda kumanya munango sisya kılungu kya 18 kya ıvuku ˜ ˜ Mbivilia Yo Imanyıasya Ata? 31 ˜ ˜ Nı˜ ıkyav ıthye na ˜ ˜ ˜ ı˜ yı indanetinı nthın wa www.jw.org kwa ithyomo ˜ maana maingı ˜ WENDEEW’A VYU ˜ ˜ ˜ NI UVOO WIVA? 1 2 5 6 ˜ ˜ Uvoo museo ˜ ˜ nı kyau? 4 8 12 ˜ ˜ ˜ ˜ Yesu Klısto nuu? ˜ ˜ ˜ Nıkı Ngai uekete ˜ ˜ ˜ uthuku na mathına ˜ methıwe kw’o? ˜ Utonya ˜ ˜ kumuthengeea Ngai ata? www.jw.org 9 ˜ K ıeleelo kya Ngai ˜ ˜ ˜ kwa nthı nı kyau? ˜ ˜ ˜ Nı kyau kıtonya ˜ ˜ ˜ kutuma musyı ˜ ˜ waku wıthıwa ˜ na utanu? 13 ˜ ˜ ˜ Nı uvoo mwau ˜ ˜ ˜ ˜ museo ıulu ˜ wa ndıni? 10 14 ˜ ˜ Ngai nuu? ˜ ˜ Ve wıkwatyo mwau ˜ kwa ala akw’u? ˜ ˜ Utonya kumanya ˜ uthaithi wa w’o ata? 3 7 ˜ ˜ W’o uvoo museo ˜ wumıte kwa Ngai? ˜ ˜ Usumbı wa Ngai ˜ ˜ nı kyau? 11 Myolooto ya Mbivilia ˜ ˜ ıtutethasya ata? ˜ ˜ ˜ ˜ Nıkı Ngai umbanıtye ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ athukumi make ıulu ˜ ˜ wa nthı methıwe ˜ kıkundi? fg-KB
(lit., partial, one-sided)