Årsrapport 2011

Transcription

Årsrapport 2011

Årsrapport 2011
INNHALD
Dette er Fjord1
Fjord1s visjon og verdiar
Organisasjonskart
Konsernsjefen har ordet
Konsernleiinga
Forretningsområde
Viktige hendingar i 2011
Verksemdstyring
Årsmelding 2011
frå konsernstyret
Nye Fjord1: Stakar ut kursen
Fjord1-kart
Rapport per forretningsområde • Ferjedrifta
• Hurtigbåtdrifta
• Catering
• Buss
• Reiseliv
• Andre forretningsområde
Kundeoppleving: Ferje + svele = sant
Nøkkeltal
Miljø: Gassar på for miljøet
Fjord1 og samfunnet
Miljørapport
Tryggleik
Kundeoppleving:
Dobbel jubel for «Edøyfjord»
5
6
7
8
9
10
11
14
17
24
26
27–36
30
38
42
44
46
50
52
Årsrekneskap 2011
• Resultatrekneskap
56
• Balanserekneskap
57
• Kontantstraumanalyse
59
• Rekneskapsprinsipp
60
• Notar
65
• Revisjonsmelding
80
• Uttale frå bedriftsforsamlinga 82
The Fjord1 Group in brief
Fartøyoversikt
Adresse
83
84
86
4
DETTE ER FJORD1
Fjord1 er eit av dei største transportselskapa i landet
med aktivitet på sjø og land i store delar av Norge.
Selskapet er eigd av Sogn og Fjordane fylkeskommune
(59 prosent, via F1 Holding AS) og Havilafjord AS
(41 prosent) og har hovudkontor i Florø.
Anna verksemd
I tillegg driv selskapet reiseliv- og cateringverksemd
i forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar
innanfor andre forretningsområde som reisebyrå,
verkstaddrift, finans og eigedomsforvaltning.
Kjerneverksemd
Som følgje av ny strategiplan i 2010 vart hovudvekta
lagd på sjøverksemd. Kjerneverksemda til Fjord1 i 2011
er dermed sjø- og busstransport gjennom ferjedrift,
passasjerog ekspressbåtdrift, i tillegg til lokal- og
ekspressbussdrift.
Dotterselskap
Aktiviteten til Fjord1 vart i 2011 driven gjennom seks
dotterselskap med underliggjande selskap, i tillegg til
eigarinteresser i ei rekkje andre selskap. Dotterselskapa
i kjerneverksemda inkluderer reiarlaga Fjord1
Fylkesbaatane AS og Fjord1 MRF AS og busselskapa
Fjord1 Buss Møre AS, Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS
og Fjord1 Sogn Billag AS.
Med konsolidering i bussbransjen søkte Fjord1 ein
partnar som kunne sikre langsiktig lønnsemd. Denne
partnaren fann konsernet i Nettbuss AS. Salet av
51 prosent av bussaktiviteten til Nettbuss AS vart
effektuert ved årsskiftet og vil sikre eit betre reisetilbod på Vestlandet og tryggje arbeidsplassane i Fjord1
sine buss- og verkstadselskap. Nettbuss AS og Fjord1
satsar òg vidare på ekspressbuss i Norge gjennom det
nyoppretta selskapet Nettbuss Ekspress AS der Fjord1
eig 34 prosent av aksjane.
Formålsparagraf
Fjord1 sitt formål er å sjølv, eller gjennom heilt eller
delvis eigarskap i andre verksemder, drive transport- og
reiselivsverksemd. Selskapet kan òg engasjere seg i
andre forretningsområde når dette er forretningsmessig
interessant og er eigna til å styrkje hovudformålet,
eller når dette fører til ei meir rasjonell utnytting av
ressursane i selskapet.
Fjord1 dyrkar no kjerneaktiviteten på sjøsida vidare, og
selskapa Fjord1 MRF, Fjord1 Fylkesbaatane og Fjord1
NVL (morselskapet) går inn i eit nytt selskap – Fjord1
AS – frå april 2012. Fjord1 vert med dette det største
ferjeselskapet i Norge.
Nøkkeltal for drifta i 2011
Tilsette Tal på ferjer Tal på hurtigbåtar og andre båtar Tal på bussar Tal på transporterte personar på båt, ferje, buss Tal på køyretøy på ferjene Omsetning Balanse 31.12.11 Eigenkapital 31.12.11 Resultat før skatt 2011 EBITDA
Investering 2 183
69
12
362
30,6 mill.
Ca. 10 mill.
3,0 mrd. kroner
4 758 mill. kroner
1 191 mill. kroner
98,5 mill. kroner
484,6 mill. kroner
713,7 mill. kroner
5
Fjord1s visjon og verdiar
Visjonen vår
Best på miljøvennleg og påliteleg transport
Kulturverdiane våre
Vi legg vekt på å vere tilgjengelege, profesjonelle, offensive,
ærlege og opne i samhandlinga vår med kundar, samarbeidspartar, oppdragsgjevarar, eigarar og eigne tilsette.
Måla og styringsparametrane våre
Vi skal vere best på miljøvennleg transport.
Våre knapt 31 millionar reisande utgjer fundamentet i verksemda
vår, og vi vil at alle som reiser med oss, skal få ei saumlaus og
positiv reiseoppleving. Vi skal leggje til rette for at folk skal kunne
planleggje dagen sin, komme fram i tide og kjenne seg trygge
og tekne vare på anten dei reiser med ferje, hurtigbåt eller buss.
Dette skal vi gjere gjennom god informasjon, presise avgangar,
korrekt opptreden og god service i alle ledd.
Vi skal gi eigarane våre stabil,
god avkastning på investert kapital.
Vi skal halde det vi lover kundane våre.
Vi skal behandle dei tilsette på ein slik måte
at dyktige folk har lyst til å arbeide her.
Vi skal vere ein føretrekt samarbeidspartnar
for oppdragsgjevarane våre.
6
Organisasjonskart per 31.12.2011
Fjord1
Nordvestlandske AS
Forretningsområde
eigedom
Forretningsområde
SJØ
Forretningsområde
BUSS
Forretningsområde
SERVICE
Moaterminalen
Holding AS
(68 %)
Fjord1
Fylkesbaatane AS
Fjord1
MRF AS
Fjord1
Buss Møre AS
Fjord1
Eigedom AS
Sognefjord
Cruise AS
Kystekspressen ANS
(49 %)
Aukra Auto AS
(66 %)
Fjord1 Eigedom
Otta AS
Fjord Tours AS
(29 %)
Hareid
Trafikkterminal AS
(63 %)
Fergebo AS
(50 %)
MRF Charter AS
Sogn Bilservice AS
(50 %)
Bolsønes Verft AS
Sjøholt Last og Buss AS
(49 %)
Fjord1 Eigedom
Bismo AS
Fjord1 Eigedom
Sogndal AS
Fjord1 Eigedom
Lærdal AS
Fjord1
Nordfjord-Ottadalen
AS
Fjord1
Sogn Billag AS
Fjord1
Service AS
Hallingdal Billag AS
Møre Auto AS
Skyss Kroa AS
Skjåk Bil AS
Larsnes Last & Buss AS
(49 %)
Måløy Reisebyrå AS
Div.
eigedomsselskap
7
KONSERNSJEFEN HAR ORDET
Flyt
Leif Øverland
konsernsjef
2011 vart eit år rikt på hendingar og med til dels store omstillingar
for Fjord1-konsernet. Gjennomgripande endringar vart vedtekne og
tilrettelagde for på eigarsida. Vi har òg redusert eigardelen konsernet
har på bussida av verksemda, og i større grad retta det strategiske
og operative søkjelyset på sjøverksemda. Det har gitt enkelte
organisatoriske og geografiske tilpassingar av verksemda. Desse vert
gjennomførte våren 2012. Det er stor grad av endringsvilje blant
dei dyktige tilsette i selskapet slik at det er grunn til å forvente at
organisasjonen vil handtere dei grepa som vert tekne. Verksemda står
ved årsskiftet fram som sterkare, meir fokusert og betre rusta enn på
fleire år.
Sett innanfrå
Men det er ikkje blikket innanfrå som er målestokken på helsetilstanden
til konsernet. Det er kundane og framfor alt passasjerane våre vi til
sjuande og sist er til for. Fjord1-konsernet har lagt ut på ei spennande
reise mot meir fokus, effektivitet og soliditet. Men det er ikkje vår reise
verksemda handlar om, det er passasjerane si reise. Og i arbeidet med
å skape den reiseopplevinga verken kan eller skal vi nokon gong seie
oss nøgde.
I sjøfart og båttransport er flyt eit så sjølvsagt omgrep at vi knapt
bruker det. I samfunnet elles er omgrepet stadig meir populært – som
ei nemning på dei salige augneblinka der alt berre fungerer fullstendig
knirkefritt. Dei stundene du vert så fortapt i gleda og konsentrasjonen
8
Konsernleiinga i Fjord1
Forutan konsernsjef Leif Øverland består konsernleiinga av av følgjande personar:
Konserndirektør
økonomi og finans
Hallgeir Kleppe
Viseadm. direktør
Fjord1 Fylkesbaatane
Deon Mortensen
Dagleg leiar
Fjord1 Nordfjord-Ottadalen
Asgeir Myklebust
Kommunikasjonsdirektør
Ingrid L. Færøyvik
Adm. direktør
Fjord1 MRF
Anker Grøvdal
Dagleg leiar
Fjord1 Buss Møre
Magne Hetle
Viseadm. direktør
Fjord1 MRF
Frode Ohr
Dagleg leiar
Fjord1 Sogn Billag
Per Steinar Sviggum
Konserndirektør fellestenester
Jøran Nyheim
Adm. direktør
Stig Kristoffersen
Det kjem ikkje av seg sjølv. Det kjem heller ikkje av å drøyme
– åleine. Men når vi først drøymer stort nok og deretter bryt
draumen ned i handterbare tiltak, vil vi nærme oss draumen,
sjømil for sjømil.
over det du held på med, at det kjennest som om både tida
og verda står stille, og alt handlar om det du opplever der og
då. Det snowboardkøyraren opplever i det perfekte svevet sitt,
meisterkokken når han skaper ei matoppleving heilt utanom
det vanlege, eller rett og slett når du forsvinn inn i ei bok som
fangar deg med hud og hår.
For å få annleis resultat må vi gjere noko annleis. Det vi gjer
godt i dag, må vi vidareføre og styrkje. På somme område
må vi tenkje nytt, internt, i samspelet med kundane og mot
passasjerane. Køane kan vi eksempelvis avvikle ved å satse på
mindre fartøy og auka frekvens. Vi må gå i tettare dialog med
oppdragsgivarane om korleis vi ytterlegare kan medverke til å
styrkje transporttenestene deira for innbyggjarane og dermed
vidareutvikle vår eiga forretning. Og i alle val vi gjer, må vi
streve mot å skape flyt i reisa og opplevinga til passasjerane,
før vi tenkjer på noko anna.
Tenk om vi kunne skape ei slik oppleving for passasjerane våre.
Det må vere det målet vi strevar mot i åra som kjem – å skape
ei reiseoppleving med flyt, der tryggleik og flytande fartøy er
så sjølvsagt at ingen andre enn vi som jobbar her, ofrar det ein
tanke. Der det ikkje handlar om å få køane unna, men at det
ikkje skal vere nokon kø. Der vi er så punktlege at ein i norske
fjordar og kyststrøk stiller klokka etter oss, som Oslo-borgarane
gjorde etter Ibsen på Karl Johan for drygt hundre år sidan. Der
vi kan konkurrere på målstreken i reisetid mot både bil, buss
og fly, men med overlegen reiseoppleving, naturpanorama,
service og servering på vår side.
Dette er kursen i 2012 og mot det Fjord1 som vi vil ha i framtida.
God reise.
Den dagen vi kan tilby passasjerane våre ein slik flyt i reise
opplevinga, vil vi som selskap bløme sterkare enn nokon
gong tidlegare. Medarbeidarane våre vil strutte av stoltheit, og
kundane våre vil leggje inn stadig nye tilleggsbestillingar på
tenestene våre.
Og vi vil oppleve flyt vi òg.
Leif Øverland
9
Forretningsområde
Fjord1-konsernet har organisert verksemda si ut frå om dei er innanfor eller utanfor konsernet sine strategiske kjerneaktivitetar.
Konsernet si kjerneverksemd er:
Ferjedrift
Hurtigbåtdrift
Bussdrift
Anna verksemd i konsernet er definert ut frå følgjande forretningsområde:
Reiselivsverksemd (i forlenging av ruteproduksjonen)
Cateringverksemd
Reisebyrådrift
Drift og forretningsførsel bompengeselskap
Verkstaddrift
Finansforvaltning av strategiske investeringar
Eigedomsforvaltning
Ferjedrifta
Ferjedrifta utgjer den største delen av aktivitetane til konsernet.
Verksemda vert driven gjennom dotterselskapa Fjord1 MRF
med hovudkontor i Molde og Fjord1 Fylkesbaatane med
hovudkontor i Florø. Mens hovudtyngda av ferjedrifta framleis
ligg i heimfylka til desse selskapa – Møre og Romsdal og Sogn
og Fjordane – driv Fjord1 òg ferjesamband i Finnmark, SørTrøndelag, Hordaland og Rogaland. 2011 har vore prega av
anbodsrekning, planlegging og oppstart av ferjeanbod selskapa
har vunne. Fjord1 dyrkar no kjerneaktiviteten på sjøsida vidare,
og selskapa Fjord1 MRF, Fjord1 Fylkesbaatane og Fjord1 NVL
(morselskapet) går inn i eit nytt selskap – Fjord1 AS – frå april
2012. Fjord1 vert med dette det største ferjeselskapet i Norge.
med 66 prosent av Fjord1 Buss Møre. Hallingdal Billag på Ål er
eigd 100 prosent av Fjord1 Sogn Billag. Frå årsskiftet 2011/12
er 51 prosent av bussaktiviteten selt til Nettbuss AS, for å
sikre eit betre reisetilbod på Vestlandet og tryggje arbeids
plassane i Fjord1 sine buss- og verkstadselskap. Nettbuss AS
og Fjord1 satsar òg vidare på ekspressbuss i Norge gjennom
det nyoppretta selskapet Nettbuss Ekspress AS der Fjord1 eig
34 prosent av aksjane.
Andre forretningsområde
I tillegg driv konsernet reiseliv- og cateringverksemd i
forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar innanfor
andre forretningsområde som reisebyrå, verkstaddrift, finans
og eigedomsforvaltning. Fjord1 si verksemd knytt til reiseliv
omfattar mellom anna turistrutene Lærdal–Kaupanger–
Gudvangen, Flåm–Gudvangen, Geiranger–Hellesylt, Valldal–
Geiranger og ekspressbåtruta mellom Bergen og Flåm. På
landsida køyrer busselskapa turistbussoppdrag i tilknyting til
mellom anna cruisebåttrafikken i Sognefjorden, Nordfjorden
og i Geirangerfjorden/Storfjorden. I all hovudsak er reiselivsverksemda i konsernet knytt til sommarhalvåret. Konsernet
si forretningsdrift knytt til eigedom, verkstad og reisebyrå er
organisert i dotterselskapet Fjord1 Service. Formålet med
denne organiseringa er at innsatsen retta mot og spesialiseringa
på forvaltning av eigedom og serviceselskap skal gje best
mogleg kommersielle resultat og medverke til at andre selskap
i konsernet kan konsentrere seg om drift av selskapa sine
kjerneaktivitetar.
Hurtigbåtdrifta
Hurtigbåtdrifta i Fjord1-konsernet er driven gjennom dotter
selskapet Fjord1 Fylkesbaatane, som opererer fire ruter mellom
Bergen og ulike destinasjonar i Sogn og Fjordane i tillegg til
fleire interkommunale ruter. Kystekspressen ANS går mellom
Trondheim og Kristiansund og er eigd med 49 prosent av Fjord1
MRF. Fosen Namsos AS er operatør.
Bussdrift
Den landbaserte verksemda i Fjord1 er organisert gjennom
dotterselskapa Fjord1 Buss Møre med hovudkontor i Volda,
Fjord1 Nordfjord-Ottadalen med hovudkontor i Stryn og Fjord1
Sogn Billag med hovudkontor i Sogndal. Ruteproduksjonen
tilknytt bussdrifta er fordelt mellom lokale ruter, skuleruter
og nasjonale ekspressbussruter. Aukra Auto på Aukra er eigd
10
Fjord1 Sogn Billag fylte 75 år 12. februar. I anledningen
fekk konsernsjef Leif Øverland treffe pensjonistane Karstein Lerum
og Bjarne Engesæter i tillegg til Brynjar Myren (24 år),
som i dag er yngste sjåfør i Fjord1 Sogn Billag.
Ferja MF «Edøyfjord» vart bygd i 2011, og i starten på 2012 vart
den nye ferja sett i drift på Smøla.
Året som gjekk
Fjord1 vann anbodet for drift av dei lokale båtrutene i Flora,
Bremanger og Vågsøy og ambulansen i Flora-området.
15. desember signerte Stig Kristoffersen, administrerande
direktør i Fjord1 Fylkesbaatane, og Jan Øhlckers, fylkesrådmann
i Sogn og Fjordane fylkeskommune, kontrakten som sikrar
Fjord1 drift av dei lokale rutene. Kontrakten gjeld frå 1. mai
2012 og i ein periode på åtte år og har ei årleg ramme på
53 millionar kroner. Totalt vil det vere fem båtar i drift. Desse
båtane vil vere ein kombinasjon av ulike fartøy som held ein
fart på cirka 25 knop. Dei kjem til å frakte både passasjerar,
gods og bilar.
Dobla kapasitet på Smøla
Ny ferje til Smøla vart bygd i 2011, og i starten på 2012 fekk
øysamfunnet den nye ferja, 35 år etter førre gongen. Med
«Edøyfjord», som tek 50 personbilar og 150 passasjerar, vert
kapasiteten nærmast dobla på sambandet Edøya–Sandvika.
Smøla har hatt ei eventyrleg trafikkutvikling dei siste åra,
mellom anna fordi dei har satsa på turisme og reiseliv. Sidan
2000 har auken i trafikken vore på heile 85 prosent, og det vart
for mykje for gamleferja «Tustna». I tillegg til å doble kapasiteten
er «Edøyfjord» ei topp moderne ferje, universelt utforma og
med mellom anna ein flott utkikkssalong over dekk.
Arbeid med fusjon av Fjord1 Fylkesbaatane,
Fjord1 MRF og Fjord1 Nordvestlandske
Som følgje av dei pågåande organisasjonsendringane vart det
i 2011 bestemt å slå saman dei tre selskapa Fjord1 MRF, Fjord1
Fylkesbaatane og Fjord1 Nordvestlandske (morselskapet) til
eit nytt selskap – Fjord1 AS – frå april 2012. Fjord1 AS vert
Norges største sjøselskap, med hovudsete på Vestlandet og
med eit reindyrka mål om sikker og miljøvennleg ferjedrift.
Det nye selskapet vert leidd av Leif Øverland og vil ha 69 ferjer,
11 hurtig-/lokalbåtar og driv 43 samband i Norge frå Rogaland
til Finnmark. Hovudkontoret skal vere i Florø.
– Eg er glad for å vere i rute med å skape eit endå meir
kundeorientert selskap. Vi skal verte meir effektive samtidig
som vi bruker meir kraft på å gi reisande eit betre tilbod, seier
Øverland i ei pressemelding.
Ny leiar i Fjord1 Sogn Billag
Fjord1 tilsette Per Steinar Sviggum (50) som ny dagleg leiar i
Fjord1 Sogn Billag. Sviggum kom frå stillinga som fabrikksjef
ved Nortura i Sogndal og har brei leiarerfaring i Norturasystemet sidan 1989.
Han er utdanna cand.agric. med hovudoppgåve i marknads
økonomi ved Norsk Landbrukshøgskule på Ås og har fullført
fleire leiar- og toppleiarprogram gjennom yrkeskarrieren. Han
er busett i Gaupne i Luster.
Fjord1 Sogn Billag fylte 75 år
Sidan 1936 har selskapet frakta passasjerar på bussane sine og
har vore med på ei rivande utvikling innan samferdsle. 12. februar
fylte selskapet som driv bussruter i Sogndal, Leikanger, Vik,
Luster, Årdal, Lærdal, Aurland, Gulen, Solund og Hemsedal, 75 år.
11
Ferdamat – eit nytt matkonsept
om bord i Fjord1.
Fjord1 tok imot Rederienes Landsforening (RLF)
sin Miljøpris.
MF «Hjørundfjord» gjekk inn i trafikk
på ferjesamband i Møre og Romsdal.
Selde bussverksemda
For å styrkje reisetilbodet på Vestlandet gjorde Fjord1 avtale
om sal av 51 prosent av bussverksemda til Nettbuss AS. Salet
av aksjane i bussverksemda til Nettbuss AS, til ein pris på
111,7 MNOK, sikrar Fjord1 sine medarbeidarar styrke inn i
ein tøffare marknadssituasjon samtidig som selskapet får godt
betalt for verdiane og kan satse vidare på å ta kapteinrolla i
sjøverksemda.
– Vi skal vekse og satse vidare på eit sterkt Fjord1, seier konsernsjef Leif Øverland.
Fjord1 Sogn Billag var òg med å starte opp Nor-Way Buss
ekspress 24. februar 1987 og er i dag ein av dei største aktørane i
selskapet. Åleine eller saman med andre driv Fjord1 Sogn Billag
ekspressbussruter til og frå dei største knutepunkta i Norge
og har vunne mange av Nor-Way sine årlege kvalitetsprisar
for desse.
Ny ferje aukar kapasiteten med 67 prosent
MF «Hjørundfjord» gjekk inn i trafikk på ferjesambandet
Festøya–Solavåg i Møre og Romsdal i april i fjor. Med
«Hjørundfjord» på plass som ferje nummer to får sambandet
auka kapasiteten med heile 67 prosent samanlikna med før
dei nye ferjene vart sette inn på sambandet.
Både «Hjørundfjord» og «Storfjord» er utrusta med det
nyaste innan motorteknologi. Det gir mindre utslepp, og på
«Hjørundfjord» har Fjord1 starta eit prøveprosjekt med testing
av eit nytt miljøvennleg botnstoff med låg friksjon – for ekstra
miljøgevinst. Med mindre groe på skroget og glattare overflate
vil ein kunne oppnå lågare vassmotstand og frå dette lågare
forbruk av brennstoff og ytterlegare reduksjon i utslepp.
Miljøpris frå Rederienes Landsforening
I fjor vart Rederienes Landsforening (RLF) sin Miljøpris delt ut
for første gong i Norge, og han vart tildelt ferjeselskapet Fjord1
MRF under eit miljøseminar som foreininga arrangerte i Oslo.
Fjord1 MRF ligg i framkant med nye løysingar innanfor miljø
og kan vise til konkrete resultat på miljøsida, seier juryen.
– Vi er svært gledeleg overraska over å ha vorte tildelt RFL sin
miljøpris. Dette er ein honnør til det arbeidet Fjord1 har halde
fram med i meir enn ti år når det gjeld innføring av miljøvennleg
gass i ferjedrift, sa Anker Grøvdal, administrerande direktør
i Fjord1 MRF, då dei fekk prisen.
Fjord1-konsernet fylte ti år
9. mai 2011 fylte eit av Norges største transportkonsern
ti år. I løpet av dei ti åra har Fjord1 mellom anna frakta
229 millionar passasjerar. Det svarer til det samla innbyggjartalet for Russland, Storbritannia, Australia og Laos.
Transportselskapet har frakta 68,8 millionar køyretøy på ferjer.
Det er om lag seks gonger så mange bilar som det finst i heile
Norden. Og Fjord1 har køyrt 250 millionar kilometer med
buss i sitt tiårige liv. Det vil seie meir enn 30 rundturar til
månen.
Lanserte pilotprosjekt på nytt matkonsept
I ei undersøking Fjord1 har gjennomført blant reisande og tilsette i selskapet, går det fram kva mat passasjerane ynskjer om
bord. Meir sunn mat og mat som er enkel å ta med seg i bilen,
er nokre av tilbakemeldingane. I første omgang testa Fjord1 ut
Ferdamat som pilotprosjekt på to utvalde ferjer: MF «Fanafjord» på
sambandet Halhjem–Sandvikvåg i Hordaland og MF «Fannefjord»
på sambandet Molde–Vestnes i Møre og Romsdal.
12
Foto: Samferdselsfoto
Fjord1 kåra den beste svela i landet.
Den største gassferja i verda,
Siste reis med turistruta Bergen-Flåm.
MF «Boknafjord», vart døypt med
samferdsleminister Magnhild M. Kleppa
som gudmor.
I tillegg til å gi passasjerane eit mattilbod av høg kvalitet vert
Fjord1-kioskane på alle samband utforma med det same
visuelle uttrykket. Kunden skal heile tida kjenne seg igjen når
han/ho er på ei Fjord1-ferje. I tillegg til fleire fornøgde kundar
er målet med prosjektet at Fjord1 skal auke omsetningen for
cateringverksemda framover.
arrangert delfinalar blant dei tilsette for å kunne gi kundane
den same perfekte svela på alle rutene. Dei kasta seg inn i
konkurransen og kjempa om heider, ære, ein plass i historiebøkene og sist, men ikkje minst om premien – Den Gylne
Sveletakka. Anne Aarskog frå Hordaland gjekk av med sigeren
og kan dermed pynte uniforma si med den einaste sveletakkenåla i verda.
Siste reis Bergen–Flåm
Den aller siste turen med turistruta Bergen–Flåm–Berge reiste
fredag 30. september, kring 40 år etter at Fylkesbaatane starta
bergensruta. I anledning den historiske turen vart både det
gamle Fylkesbaatane-flagget og det nye Fjord1-flagget heist.
Ei rekkje flagg frå ulike land pryda òg båten for å markere at
dette er eit reisemål med passasjerar frå heile verda.
Kaffi + svele = sant
På same tida som den offisielle svela vart kåra, inngjekk Fjord1
ein avtale med Friele på leveranse av kaffi og varm sjokolade,
kvalitetssikring av utstyr og opplæring av dei tilsette i å
bryggje best mogleg kaffi. For dei reisande betyr dette tilgang
på kvalitetskaffi på alle ferjesambanda.
Nye år med turistferje mellom Valldal og Geiranger
Det vart bestemt at ferjeruta Valldal–Geiranger skal driftast
vidare i tre år med full satsing på marknadsføring og sal av
ruteopplegget. Det bestemte Fjord1 seg for etter at det vart
klart at DGT – Destinasjon Geirangerfjord Trollstigen – skal
marknadsføre ruta gjennom sine salskanalar.
På dei ni sesongane som Fjord1 har trafikkert sambandet
på 2000-talet, har det vore ein jamn auke i talet på reisande.
I 2003 frakta ferja 1117 bilar og 3363 personar, i 2011 viste
tala 2298 køyretøy og 5393 reisande.
Den største gassferja i verda på Boknafjorden
I desember døypte Fjord1 MF «Boknafjord», den største
gassferja i verda. Ferja vart sett inn i rute på Boknafjorden
på sambandet Arsvågen–Mortavika i Rogaland og vil i tillegg
sikre at Halhjem–Sandvikvåg-sambandet i Hordaland får ei
reserveferje. Trafikken på desse ferjesambanda har auka svært
mykje sidan Fjord1 tok over driftsansvaret i januar 2007.
Ferja gir ein ny kvardag for brukarane av sambandet, og med
ei tredje ferje i operasjon på Boknafjorden sikrar Fjord1 avgang
kvart 20. minutt – samanlikna med kvar halvtime som var før.
Kåra dei beste svelene i landet
Det er knytt lange tradisjonar og sterke kjensler til kva som er
«den beste svela» på Vestlandet, og kanskje er det spesielt slik
i Fjord1 der matfenomenet etter kvart har vorte einstydande
med ferjeturane. Så viktig er svela for Fjord1 at selskapet har
13
VERKSEMDSTYRING
Eigarstyring og selskapsleiing
Standarden for eigarstyring og selskapsleiing gjeld for børsnoterte selskap. Fjord1-konsernet er ikkje børsnotert, men er
stort og omfangsrikt og representerer store interesser både for
eigarane og dei lokalsamfunna som verksemda opererer i. Såleis
er det ynskjeleg å greie ut om konsernet si verksemdstyring.
Fri omsetning av aksjar
Det er inga vedtektsfesta avgrensing av omsetninga av aksjane
i selskapet, men eigarane har regulert endringar på eigarsida
gjennom ein eigen aksjonæravtale.
Generalforsamling
I samband med gjennomføring av generalforsamling i
selskapet er det innarbeidd rutinar som sikrar at begge eigarane
skal vere representerte.
Utgreiing for eigarstyring og selskapsleiing
Ei av dei viktigaste oppgåvene til konsernstyret i Fjord1 er
å etablere klare linjer og rutinar for fordeling av ansvar og
oppgåver mellom styre og administrasjon med utgangspunkt
i selskapet sin eigar- og selskapsstruktur. Styret meiner at det
er etablert ei formålstenleg eigarstyring og selskapsleiing i
selskapet.
Valkomité
Selskapet har ingen valkomité, og det er heller ikkje
vedtektsfesta at selskapet skal ha ein valkomité. Innstilling
til kandidatar for bedriftsforsamling og styre er regulert i
aksjonæravtalen. Det er Møre og Romsdal fylke og Sogn og
Fjordane fylkeskommune som oppnemner dei ordinære
kandidatane til bedriftsforsamlinga, og dei legg føringar for
bedriftsforsamlinga sitt val av medlemmer til konsernstyret.
I tillegg peiker tilsetteorganisasjonane ut eit avtalt tal
tilsettekandidatar.
Verksemd
Selskapet si verksemd er presentert i vedtektene §2 på
følgjande måte: «Selskapet sitt formål er sjølv, eller gjennom
heilt eller delvis eigarskap i andre verksemder, å drive
transport-, kommunikasjons- og reiselivsverksemd. Selskapet
kan òg engasjere seg i andre forretningsområde når dette
er forretningsmessig interessant og er eigna til å styrkje
hovudformålet, eller dette fører til ei meir rasjonell utnytting
av selskapet sine ressursar.» Innanfor ramma av vedtektene
har selskapet òg utarbeidd klare mål og strategiar for
verksemda i strategidokumentet «Best på miljøvennleg
og påliteleg transport – Strategi 2010». Styret meiner at
vedtektene og strategiplanen speglar aktivitetane til konsernet
på ein tilfredsstillande måte.
Bedriftsforsamling og val av styre
Bedriftsforsamlinga er samansett med sikte på brei
representasjon frå selskapet sine eigarar og tilsette.
Samansetjinga av bedriftsforsamlinga er regulert i aksjonæravtalen mellom eigarane. Bedriftsforsamlinga peiker ut
styret sine medlemmer – med bakgrunn i dei avtalte vilkåra i
aksjonæravtalen. Utpeiking av styreleiar og nestleiar er regulert
i aksjonæravtalen.
Selskapskapital og utbytte
Selskapet har no ein eigenkapital som er tilpassa mål, strategi
og risikoprofil slik dei er i dag, men framtidige investerings
program som resultat av vunne anbodskontraktar kan
endre dette. Styret har som mål å ha ein klar og føreseieleg
utbyttepolitikk som grunnlag for dei utbytteforslaga som
vert fremja for generalforsamlinga. Det vert likevel lagt til
grunn at utbyttepolitikken må sjåast i samanheng med den
eigenkapitalsituasjonen og dei finansielle utfordringane som
til ei kvar tid rår.
Styret sitt arbeid
Konsernstyret fastset årleg ein plan for arbeidet sitt med
særleg vekt på mål, strategi og gjennomføring. Styret legg òg til
grunn ei årleg evaluering både av arbeidet sitt og kompetansen
sin. Den valde nestleiaren i styret fungerer når styreleiaren
ikkje kan eller bør leie styret sitt arbeid.
Risikostyring og intern kontroll
Styret har etablert eit formålstenleg system for risikostyring
etter omfanget av og verksemda til konsernet. I informasjonsfoldaren «Slik vil vi ha det» har vi klargjort verdigrunnlaget og
etiske retningslinjer i konsernet for dei tilsette og tillitsvalde.
Styret meiner at det er etablert tilfredsstillande system for
risikostyring og intern kontroll.
Likebehandling av aksjeeigarar og transaksjonar med
nærståande
Selskapet har ein aksjeklasse. Det er etablert rutinar for
handtering av alle vesentlege transaksjonar mellom selskapet
og aksjeeigar, styremedlem, leiande tilsette eller nærståande
av desse. Det skal vere laga ei verdivurdering frå ein uavhengig
tredjepart. Selskapet har retningslinjer som sikrar at styremedlemmer og leiande tilsette melder frå til styret dersom
dei direkte eller indirekte har ei vesentleg interesse i ein avtale
som vert inngått av selskapet.
Godtgjersle til styret
Bedriftsforsamlinga fastset årleg godtgjersla til styret. Denne
godtgjersla reflekterer styreansvaret, kompetansen, tids
bruken og kompleksiteten til verksemda. Godtgjersla er fast
og ikkje resultatavhengig. I årsrapporten vert det informert
om alle godtgjersler til styret. Dersom det har vore gitt
godtgjersle utover vanleg styrehonorar, vert dette spesifisert
særskilt.
14
Revisor
Revisor deltek i styremøte som behandlar årsrekneskapen.
I desse møta går revisor gjennom eventuelle vesentlege
endringar i selskapet sine rekneskapsprinsipp, vurdering av
vesentlege rekneskapsestimat og alle vesentlege forhold der
det måtte ha vore usemje mellom revisor og administrasjonen.
I samband med dette møtet er det òg etablert ein praksis
der revisor går gjennom selskapet sin interne kontroll, for
eksempel identifiserte svake sider og forslag til forbetringar.
I ordinær generalforsamling orienterer styret om revisor si
godtgjersle fordelt på revisjon og andre tenester. I sitt årlege
engasjementsbrev gir revisor ei stadfesting på at han har eit
uavhengig forhold til selskapet. Engasjementsbrevet gir òg
ei oversikt over andre tenester enn revisjon som kan leverast til selskapet. Både revisor og styreleiar stadfestar dette
skriftleg.
Godtgjersle til leiande tilsette
Det er fastsett retningslinjer for godtgjersle til leiande tilsette.
Retningslinjene vert presenterte årleg for generalforsamlinga
til orientering. Fastsetjing av lønn og anna godtgjersle til dagleg
leiar vert gjort av styret i møte. Det er ikkje etablert noko
opsjonsprogram eller ordningar om tildeling av aksjar til tilsette
i konsernet.
Informasjon og kommunikasjon
Styret har fastsett retningslinjer for selskapet si rapportering
av finansiell og anna informasjon. Det vert kommunisert ope
om delårsrapportar. Informasjon til eigarane skjer i første
rekkje i samband med dei halvårlege bedriftsforsamlingane
og generalforsamlinga. Anna kommunikasjon med eigarane
utover dette skjer på initiativ frå styret og/eller frå dei leiande
eigarrepresentantane.
Overtaking
Eigarane av selskapet har regulert endringar på eigarsida
gjennom aksjonæravtale.
15
16
Årsmelding 2011 Fjord1-konsernet
Fjord1-konsernet er eitt av Norges største transportselskap.
Konsernet har om lag 2183 årsverk og omsette i 2011 for
3,0 milliardar.
Konsernet har hovudkontor i Florø.
Om årsrekneskapen 2011
Styret vedtok ny strategiplan våren 2010 der hovudvekta vart
lagd på sjøverksemd og satsing på bussdrift saman med ein
større partnar. Fjord1 si kjerneverksemd konsentrerer seg
dermed om sjø- og busstransport gjennom ferjedrift, passasjerog ekspressbåtdrift i tillegg til lokal- og ekspressbussdrift.
I tillegg dreiv konsernet i 2011 reiseliv- og cateringverksemd
i forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar innanfor
andre forretningsområde som reisebyrå, verkstaddrift, finans
og eigedomsforvaltning.
Konsolidering av rekneskapen
Det vert i konsernet berre utarbeidd konsernrekneskap på
Fjord1-nivå. Det vert såleis ikkje lagt fram eigne konsern
rekneskapar for dei underliggjande selskapssystema.
Resultatet i morselskapet
Morselskapet Fjord1 Nordvestlandske AS hadde i 2011 eit
driftsresultat på 9,6 mill. kroner. Dette beløpet knyter seg til
administrasjon og styring av morselskapet, inklusive konserngjennomgåande fellesfunksjonar. Selskapet hadde i 2011
driftsinntekter på 152,6 mill. kroner som i hovudsak er knytte
til utleige av ferjer til dotterselskap.
Som konsekvens av strategiplanen vart det inngått avtale
mellom Fjord1 AS og Nettbuss AS om sal av 51 prosent av
konsernet sine aksjar i busselskapa Fjord1 Buss Møre AS,
Fjord1 Sogn Billag AS og Fjord1 Nordfjord Ottadalen AS. Salet
vart gjennomført 2. januar 2012.
Dotterselskap i konsernet gav for 2011 totalt 33,3 mill. kroner
i konsernbidrag til morselskapet. Dette er ført som inntekt frå
dotterselskap. Resultatet før skattekostnad er 9,1 mill. kroner,
mens resultatet etter skattekostnad er på 6,4 mill. kroner.
Konsernet har òg inngått avtale om å selje seg ut av verkstaddrifta gjennom sal av aksjar til Nettbuss AS og Trucknor Sogn
og Fjordane AS. Desse sala er gjennomførte på nyåret i 2012.
I morselskapet er det gjennomført nedskrivingar på aksjar i
dotterselskap og andre selskap på i alt 0,6 mill. kroner.
I rekneskapen er det avsett 49,2 mill. kroner til betaling av
utbytte til aksjonærane.
Grunnlaget for vidare drift
Den framlagde resultatrekneskapen og balansen per 31. desember 2011 gir etter styret sitt syn eit godt og rettvisande bilete av
den reelle statusen for morselskapet Fjord1 Nordvestlandske
AS ved årsskiftet. Det har ikkje skjedd noko etter avsluttinga av
rekneskapen i det nye året som har hatt innverknad på denne
vurderinga av selskapet.
Sjø- og busselskapa driftar kollektivtrafikk basert på vunne
anbod eller har forhandla kontraktar med ulike fylkeskommunar og Statens vegvesen i tillegg til med eksterne kundar.
Fjord1 har sjøretta verksemd i mange fylke langs kysten, frå
Rogaland i sør til Finnmark i nord. Innan sjøtransport utgjer ferjedrift den største verksemda. Fjord1 sitt engasjement på hurtigbåtområdet er konsentrert til Sogn og Fjordane og mellom Sogn
og Fjordane og Bergen. I tillegg er Fjord1 engasjert i slik drift
mellom Kristiansund og Trondheim i samarbeid med Torghattenkonsernet gjennom det felleseigde selskapet Kystekspressen ANS.
1300
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
-100
-200
-300
-400
-500
Fjord1 si bussverksemd var knytt til aktivitetar i Sogn og
Fjordane og i Møre og Romsdal, i Ottadalen og Gudbrandsdalen
og i Hallingdal og Hemsedal. Konsernet har i 2011, gjennom
selskapet Fjord1 Partner, eigd saman med Keolis-konsernet,
drifta Bybanen i Bergen.
For å effektivisere konsernet ytterlegare vedtok konsernstyret
hausten 2011 å starte arbeidet med å fusjonere sjøselskapene
og morselskapet. Dette arbeidet er krevende, men styret opp
lever at arbeidet skjer i det tempo og med den kvalitetsikring
som er naudsynt. Fusjonsbeslutning vil verte lagt fram for
generalforsamlingen 20. april 2012.
Styret meiner det er lagt eit godt grunnlag for eit effektivt
transportkonsern.
Utvikling i eigenkapital og arbeidskapital
i Fjord1-konsernet
1168
32,5 %
30,0 %
27,5 %
745
25,0 %
850
799
22,5 %
647
597
20,0 %
17,5 %
15,0 %
12,5 %
10,0 %
-7
-9
-85
-186
7,5 %
-208
-211
-356
2005
2006
Eigenkapital
17
1191
2007
2008
2009
Arbeidskapital
5,0 %
2,5 %
2010
2011
EK-%
0,0 %
19,0 mill. kroner før skatt. I 2010 var tilsvarande postar på
176,3 mill. kroner. Den underliggjande drifta i 2011 gir eit
resultat som er 56 mill. kroner lågare enn året før.
Resultatsvekkinga kjem i all hovudsak frå bortfall av marginar
på avslutta kontraktar og start av økonomisk krevjande nye
anbodskontraktar.
Anleggsmidlar i Fjord1 sin balanse
5000
4210
4000
I heile mill. kr
3664
3783
3189
3000
2863
EBITDA og EBITDA-margin
2000
700
1884
22,5 %
600
1000
17,5 %
500
467
2006
2007
2008
2009
2010
2011
I heile mill. kr
0
20,0 %
631
578
Føresetnaden for vidare drift er til stades, og rekneskapen for
selskapet er sett opp under denne føresetnaden.
400
485
15,0 %
449
12,5 %
300
269
10,0 %
299
7,5 %
200
5,0 %
100
Konsernstyret har òg i 2011 arbeidd aktivt for å auke eigenkapitalen og betre likviditeten til konsernet. Nye kontraktar
på sjøsida er kapitalkrevjande, og konsernet har fått levert
gassferja MF «Boknafjord» som vert sett inn som ferje nummer
tre på Boknafjorden frå årsskiftet 2011/2012.
0
2,5 %
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
0,0 %
EBITDA for 2011 for konsernet vart 484,6 mill. kroner mot
631,2 mill. kroner for 2010.
I 2011 vart det inngått avtale mellom Fjord1 AS og Nettbuss
AS om sal av 51 prosent av konsernet sine aksjar i busselskapa
Fjord1 Buss Møre AS, Fjord1 Sogn Billag AS og Fjord1 Nordfjord
Ottadalen AS.
Konsernstyret og konsernleiinga har gjennom året gjort
vurderingar knytte til grunnlaget for moglege nedskrivingar
på skip og andre transportmiddel i tillegg til avsetningar
for moglege framtidige tap på kontraktar. Med basis i
slike nedskrivingstestar er det gjennomført vurdering av
kontraktane i tilfelle opp- eller nedskriving vert nødvendig.
Desse testane resulterte i ei netto nedskriving på 10,3 mill.
kroner i rekneskapen for 2011.
Konsernet har òg inngått avtale om å selje seg ut av verkstaddrifta gjennom sal av aksjar til Nettbuss AS og Trucknor Sogn
og Fjordane AS. Desse sala er gjennomførte på nyåret 2012.
I rekneskapen er det avsett 49,2 mill. kroner til betaling av
utbytte til aksjonærane.
Styret meiner at årsrekneskapen gir eit rettvisande bilete av
Fjord1-konsernet sine eigedelar og gjeld, finansielle stilling
og resultat.
Dette gir ein eigenkapitalprosent på for morselskapet på
23,6 prosent.
Forsking og utvikling
Forskings- og utviklingsrelatert verksemd i morselskapet har
i 2011 særleg vore knytt til kontrahering, bygging og levering av nye ferjer basert på gassdrift, nye energisparande
hurtigbåtkonsept og til implementering av ny IKT-plattform
for konsernet.
Per 31.12.11 har konsernet ein unytta trekkrett i Nordea på
300 mill. kroner.
Konsernet si stilling er tilfredsstillande både med omsyn
til likviditet og soliditet og som grunnlag for ytterlegare
deltaking i marknadsbaserte anbodskonkurransar innanfor
kjerneverksemda.
Disponering av resultatet i morselskapet
Fjord1 føreset i det strategiske fundamentet at det skal
leggjast til rette for ein eigarvennleg, balansert og langsiktig
utbyttepolitikk. Konsernstyret har gjennom disponeringa av
årsresultatet i 2011-rekneskapen balansert utbyttebetalinga
til eigarane med planlagde investeringar og eigenkapital i
konsernet.
Konsernresultat
Resultatet før skattekostnad utgjer 98,5 mill. kroner for 2011,
mot 268,2 mill. kroner for 2010.
I resultatet for 2011 inngår gevinstar ved sal av aksjar,
eigedommar, fartøy og andre transportmiddel på i alt
18
Konsernstyret har såleis i rekneskapen for 2011 sett av for
eit utbytte til utbetaling i 2011 på totalt 49,2 mill. kroner,
tilsvarande kroner 492,27 per aksje.
Finansiell risiko
Marknadsrisiko
Marknadsrisiko er definert som konsekvensen av variasjonar i
oljepris, rente og valuta. Konsernet er eksponert for marknads
risiko. Eksponeringa i valuta er direkte gjennom skipsbyggings
kontraktar teikna i euro og indirekte gjennom at den gassoljen
konsernet kjøper, er notert i USD. Selskapet gjer, etter nærare
retningslinjer fastsett av konsernstyret, sikringsforretningar som
reduserer konsekvensane av endringar i oljepris, rente og valuta.
Styret tilrår etter dette slik disponering av årsresultatet:
Foreslått utbytte:
49,227 mill. kroner
Overført frå annan eigenkapital:
42,831 mill. kroner
Sum disponert:
6,396 mill. kroner
Morselskapet sin totale eigenkapital er etter denne
disponeringa 994,8 mill. kroner. Den frie eigenkapitalen er
per 31.12.11 på 383,9 mill. kroner. Morselskapet har ikkje gitt
konsernbidrag til dotterselskap i 2011.
Innanfor kjerneverksemda har konsernet fram til i dag vore lite
risikoeksponert som følgje av langsiktige kontraktsforhold med
offentlege transportkjøparar. Med monaleg intensivering gjennom vedtekne og gjennomført program for anbodsutsetjing
spesielt i ferjedrifta har marknadsrisikoen auka tilsvarande
for Fjord1.
Investeringar i konsernet
Konsernet har i 2011 investert 713,7 mill. kroner i varige
driftsmiddel.
Kredittrisiko
Risikoen for at kundar og kontraktspartnarar ikkje har
økonomisk evne til å gjere opp for seg, er vurdert til å vere
låg. Historisk sett har konsernet hatt låge tap på krav. Brutto
kredittrisiko per 31.12.11 utgjer totalt 121,0 mill. kroner for
konsernet og 0 kroner for morselskapet. Dei opplista tala for
konsernet er eksklusive fordringar på konsernselskap. Det er
ikkje inngått avtalar som reduserer denne risikoen.
Vi har overteke ein ny hurtigbåt og to nye ferjer og selt ei ferje
og ein hurtigbåt. Investeringar i bussparken er gjennomført
etter prinsippet om nødvendige vedlikehaldsinvesteringar og
har såleis eit avgrensa omfang.
Investeringer i Fjord1-konsernet
6000
1200
1154
5088
870
I heile mill. kr
800
4000
765
600
400
714
3000
588
560
2000
437
Likviditetsrisiko
Styret vurderer likviditeten i selskapet som tilfredsstillande. Det
er, og vil verte gjort, nye investeringar i tilknyting til anbodskontrakter, som gir ein auke i likviditetsrisikoen. Konsernstyret
viser elles til informasjonen framfor om handtering av spørsmål
knytte til den kapitalmessige situasjonen i konsernet.
Konsernet har i 2010 i inngått avtale med Nordea om ein
3 års forlengd bank- og finansieringsavtale. I tillegg til prosjekt
finansiering gir avtalen tilgang til ei løpande kredittramme på
300 mill. kroner. Konsernet har rammeavtalar med dei største
leverandørane sine der mellom anna betalingsvilkår er definert.
Konsernet har, med unntak av offentlege oppdragsgivarar, få
store enkeltkundar.
1000
200
0
5000
Sum over perioden i mill. kr
1000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
SUM
0
Sal av driftsmiddel og eigedom gav i 2011 ein gevinst på
19,0 mill. kroner.
Kort om dei ulike forretningsområda
Kontantstraumsoppstillinga viser ein netto reduksjon av
likvidar i konsernet i 2011 på 205,4 mill. kroner. Frå verksemda
er det tilført 291,0 mill. kroner. Netto likviditetsendring frå
investeringar er - 686,9 mill. kroner, og netto likviditetsendring
frå finansiering er 190,5 mill. kroner.
For den underliggjande drifta på dei ulike forretningsområda
kan driftsåret 2011 oppsummerast slik:
Ferjedrift
For det største forretningsområdet i kjerneverksemda i
konsernet, ferjedrifta, var dei underliggjande driftsøkonomiske
resultata i 2011 svakare enn for året før. Resultatsvekkinga kjem
i all hovudsak frå bortfall av marginar på avslutta kontraktar
og oppstartskostnader for nye anbodskontraktar, Midtre
Sunnmøre og Flakk–Rørvik.
I 2012 vil det verte gjort avgrensa investeringar på driftsmiddel
i Fjord1. Konsernet konkurrerer om nye oppdrag på sjø, og det
framtidige investeringsnivået vil avhenge av utfallet til desse
konkurransane.
19
Ferje
Hurtigbåt og lokalbåt
400
350
365
300
286
250
240
240
253
267
200
150
171
158
100
50
0
2005
2006
2007
Ferje EBITDA i mill. kr
2008
2009
2010
2011
22,5 %
45
18 %
20,0 %
40
16 %
17,5 %
35
15,0 %
30
12,5 %
25
10,0 %
20
14 %
35
12 %
10 %
23
24
18
23
22
21
8%
6%
7,5 %
15
5,0 %
10
4%
2,5 %
5
2%
0,0 %
0
2005
Ferje EBITDA-margin i %
2006
2007
2008
Hurtigbåt og lokalbåt EBITDA i mill. kr
2009
2010
2011
0%
Hurtigbåt og lokalbåt EBITDA-margin i %
Catering
Konsernet har i 2011 vidareutvikla og styrkt catering som eit
svært viktig forretningsområde i Fjord1, både i aktivitetsvolum
og i inntening for konsernet. Det desidert største resultatbidraget kjem frå cateringverksemda i dei to sambanda på
Bjørnefjorden i Hordaland og Boknafjorden i Rogaland.
Bidraga frå dei ulike kontraktområda i ferjedrifta har vore
varierande. Året 2011 har vore prega av utfordrande drift av
enkeltkontraktar. Det vert arbeidd aktivt for å betre økonomien
i desse. Det vart gjort tapsavsetningar på nokre ferjekontraktar
i 2009. Nedskrivingstestar i 2011 viste at vi måtte gjennomføre
ei nedskriving på eit ferjeanbod og på eit bussanbod. Det er
gjort tilbakeføring på tidlegare tapsavsetning i ein kontrakt.
Bussdrift og Bybanen i Bergen
Verksemda i busselskapa i konsernet gav i 2011 tilfredstillande
resultat, både totalt og for enkeltselskapa. Konsernet sin buss
aktivitet er venta å verte fullt ut konkurranseutsett i løpet av
dei neste åra. Fjord1 AS inngjekk hausten 2011 avtale med
Nettbuss AS om sal av 51 prosent av aksjane i Fjord1 Nordfjord
Ottadalen AS, Fjord1 Sogn Billag AS og Fjord1 Buss Møre AS.
Salet vart gjennomført i januar 2012.
Også 2011 har vore prega av anbodsarbeid i ferjedrifta. Per
31.12.2011 er dei fleste ferjestrekningar i Norge lyste ut på
anbod. Fleire tidlegare utlyste anbodspakkar er no i startfasen
for utlysing i runde to. Først ut i så måte er Oppedal–Lavik i
Sogn og Fjordane med innlevering i april 2012. Selskapa i Fjord1
har derfor no merksemda retta mot å følgje opp kontraktar
som no er inne i operasjonsfasen. Fleire av kontraktane er
økonomisk utfordrande.
Buss
Det er sett i verk ei rekkje førebyggjande tiltak for å redusere
risiko for uynskte hendingar og konsekvensar ved uhell
gjennom året.
100
Hurtigbåtdrift
Resultata for forretningsområdet hurtigbåt var i 2011tilfredsstillande, men svakare enn for 2010.
70
20 %
95
90
80
60
81
86
18 %
83
67
68
12 %
58
10 %
50
Konsernet deltok i anbodskonkurransen om hurtigbåtruter
mellom Bergen og Sogn og Fjordane med operasjon i
perioden 1.5.2012–30.04.2020 med opsjon på to nye år. Denne
konkurransen vart vunne av Norled AS (tidlegare Tide Sjø AS).
Konsernet ser no på ein disponeringsstrategi etter 1.5.2012 for
den eksisterande hurtigbåtflåten.
40
8%
30
6%
20
4%
10
2%
0
2005
2006
2007
Buss EBITDA i mill. kr
1.5.2012 startar vi opp lokale passasjerruter i tre kontraktar, i
Flora, Bremanger og Vågsøy
Høyanger, Balestrand, Lærdal, Aurland og Balestrand
Gulen, Solund og Askvoll
Konsernet eig 49 prosent av Kystekspressen ANS.
16 %
14 %
2008
2009
2010
2011
0%
Buss EBITDA-margin i %
Gjennom det felleseigde selskapet Fjord1 Partner AS (Fjord1
49 prosent) har vi saman med partneren Keolis Nordic AB vunne
kontrakt på drift av den nye Bybanen i Bergen. Operasjonen
starta 22. juni 2010. Bybanen i Bergen har fått særs mykje og
20
Sjøselskapa i konsernet har i 2011 ført vidare arbeidet med
å konsolidere og forbetre driftssystema som oppfyller dei
normene og krava sjøfartsstyresmaktene stiller på dette
området. Alle delar av verksemda i desse selskapa inngår i
desse driftssystema, system som skal sikre kvalitet og tryggleik
i heile tenesteproduksjonen vår. Gjennom oppfølging av desse
systema skal vi identifisere risiko, analysere uynskte hendingar
og gjennom målretta arbeide med å fjerne eller redusere
desse. Gjennom forbetringsprosjekt i konsernet utviklar vi
desse kvalitetssystema vidare etter ein felles Fjord1-mal, som
i prinsippet er innført for landselskapa våre òg, og som i 2011
er utvikla vidare.
positiv merksemd gjennom året. Styret er nøgd med drift og
resultatutvikling.
Reiseliv
Fjord1 har hatt ein stor produksjon knytt til sesongmessige
reiselivsaktivitetar både på sjø og på land òg i 2011.
Tal i reisande
Geirangerfjorden
Bergen–Flåm
Nerøyfjorden
Sum
2011
2010
Endring
172 175
156 594
9,9 %
52 741
49 111
7,4 %
231 802
215 694
7,5 %
456 668
421 399
8,4 %
Ruteproduksjon og trafikkavvikling vart i 2011 òg gjennomført på ein trygg og god måte. Av vel 22,2 mill. transporterte
passasjerar på selskapet sine ferjer og hurtigbåtar (inkl.
sjåførar i ferjetransporten) vart det i 2011 registrert til saman
20 personskadar (dei fleste av desse mindre kutt-, slag-, og
fallskadar), som var likt som i 2010. Av vel 10 mill. transporterte
køyretøy var det 85 bilar (94 i 2010) som vart påførte skadar.
Dette omfattar skadar som både Fjord1 har eit ansvar for, og
andre skadar som skriv seg frå aktlaus køyring frå den enkelte
trafikanten si side. Av 8,4 mill. passasjerar på bussida har
selskapet vore innblanda i to alvorlege bilulukker i 2011, der
møtande bilar kom over i feil køyrebane, og personar i desse
bilane omkom.
Etter finanskrisa i 2008 har det teke tid å få marknaden opp på
tidlegare nivå igjen. Styret er godt nøgd med trafikk og resultat
i 2011-sesongen.
Konsernet har ambisjon om å utvikle reiselivssatsinga i åra
som kjem, gjennom industrialisering og samarbeid med andre
aktørarar med kompletterande aktivitet.
Reisebyråverksemda i konsernet består no av Måløy Reisebyrå
AS. Måløy Reisebyrå AS har levert eit godt resultat for året.
Forsking og utvikling
Forskings- og utviklingsrelatert verksemd i morselskapet har i
2011 særleg vore knytt til kontrahering, bygging og levering av
nye ferjer basert på gassdrift, nye energisparande hurtigbåtkonsept og til implementering av felles IKT-plattform for
konsernet.
Selskapa innan verkstaddrifta leverer alle positive resultat.
Finansinntekter er elles med og medverkar positivt til totalresultatet for Fjord1-konsernet i 2011 òg. Nivået er likevel
fallande som følgje av bruk av likvidar i omfattande prosjektfinansiering der det er krav til eigenkapitalfinansiering, i tillegg
kjem lågt rentenivå.
Arbeidsmiljø og likestilling
I 2011 var det 2183 tilsette i konsernet. Av desse var
kvinnedelen på 15,6 prosent. Tilsvarande tal for 2010 var
circa 14,9 prosent.
Tilleggsinformasjon
Konsernstyret viser elles til nærare informasjon og kommentarar til dei ulike forretningsområda under eigne, separate
avsnitt i den trykte årsrapporten for Fjord1-konsernet og til
årsmeldingar og rekneskapar for dei enkelte konsernselskapa.
Arbeidet med å sikre tilgang til tilstrekkeleg og kompetent
arbeidskraft krev mykje ressursar. Arbeidet med langsiktig
og målretta rekrutteringsarbeid for å halde ved like sikker og
stabil drift er derfor eit satsingsområde.
Kvalitet, tryggleik og miljø
Kvalitets- og driftsstyringssystem
Tryggleik i alle ledd er grunnleggjande i Fjord1-konsernet.
Den låge kvinnedelen må sjåast i samanheng med at kvinner
tradisjonelt sett ikkje har valt å utdanne seg i maritim retning
eller til sjåføryrka, og at det dermed ikkje har vore kvinner til
desse yrka. Det vert framleis arbeidd for å auke utdanning og
rekruttering av kvinner til maritime yrke og sjåføryrke. Dette
er eit langsiktig arbeid.
Etter ei negativ utvikling i mengda uynskte hendingar over
tid har konsernet styrkt arbeidet med tryggleiks- og driftsforbetringar gjennom å gjere 2011 til Tryggleiksåret i Fjord1.
Målet er å snu den negative trenden på dette området gjennom
at tryggleikstiltak får førsteprioritet. Tilsette er sjølve med å
identifisere desse tiltaka gjennom tryggleikskonferansane til
konsernet og medverkar til å gjennomføre tiltaka ute i flåten.
I konsernstyret sit tre kvinner av åtte medlemmer (3 av 6
aksjonærvalde representantar).
21
Arbeidsmiljøet i konsernselskapa er generelt sett godt, og
arbeidsstokken er på dei fleste områda stabil. Det er i 2011
registrert eit sjukefråver i konsernet på 7,2 prosent Tilsvarande
tal i 2010 var 7,8 prosent.
kunne setje denne satsinga vidare ut i livet. Styret er ut frå
dette miljøperspektivet svært tilfreds med tiårskontrakten
konsernet har med Statens vegvesen om drift av to samband
med fem nye gassdrivne ferjer i Hordaland og Rogaland. Desse
ferjene har alle vore i drift frå primo 2007.
Det er innrapportert til saman 28 skadar på eigne tilsette i
året. Desse skadane var i hovudsak fall-, skli- og kuttskadar.
Våren 2011 skreiv konsernet kontrakt med Statens vegvesen
som legg til rette for bygging av ei gassferje nummer seks for
innfasing under kontrakten i Rogaland og Hordaland. Denne
ferja vart levert i desember 2011 og sett inn på Boknafjorden
i sambandet Arsvågen–Mortavika i Rogaland og skal i tillegg
fungere som reservefartøy på Halhjem–Sandvikvåg-sambandet
i Hordaland.
Diskriminering
Diskrimineringslova sitt formål er å fremje likestilling, sikre
like rettar og hindre diskriminering på grunn av etnisk eller
nasjonalt opphav, avstamming, hudfarge, språk, religion og
livssyn. Fjord1 arbeider aktivt og målretta for å fremje lova
sitt formål innanfor verksemda i konsernet.
Med grunnlag i vunnen driftskontrakt for sambanda Molde–
Vestnes i Møre og Romsdal og Flakk–Rørvik i Sør-Trøndelag
har konsernet bygd fire nye gassferjer ved verft i Polen. I tillegg
til desse sette vi i gang med ombygging av ferja «Tresfjord» til
gassdrift i tillegg til å forlengje gassferja «Glutra». Konsernet
har etter dette tolv store gassdrivne ferjer i drift.
Fjord1-konsernet har som mål å vere ein arbeidsplass der det
ikkje førekjem diskriminering på grunn av nedsett funksjons
evne. Konsernet arbeider aktivt og målretta for å utforme og
leggje til rette dei fysiske tilhøva slik at verksemda sine ulike
funksjonar kan nyttast av flest mogleg. For arbeidstakarar
og arbeidssøkjarar med nedsett funksjonsevne vert det gjort
individuell tilrettelegging av arbeidsplass og arbeidsoppgåver.
Sjøselskapa i konsernet har inngått avtale om levering av miljøfarleg avfall (mellom anna spillolje) til godkjende mottakarar.
Ytre miljø
Transportverksemd medfører forureining av det ytre miljøet.
Forureininga er særleg knytt til bruk av fossilt brensel med
utslepp av NOX og CO2. Gjennom samarbeid i næringa, med
motorleverandørar og forskingsmiljø søkjer selskapa i konsernet å finne tiltak som kan redusere nivået på uheldige utslepp
til luft. Nivået per i dag ligg innanfor dei formelle krava styresmaktene stiller. Dette gjeld både for sjø- og landverksemda.
Styret ser positivt på Fjord1 sine moglegheiter framover. Styret
vil gje stor honnør og takke alle tilsette i konsernet for god og
konstruktiv innsats i 2011. Dette året har òg vore utfordrande
på grunn av parallelt arbeid med synergiprogram, forbetrings
prosjekt, anbodsarbeid, fusjonsprosessar og investerings
messige aktivitetar i stort omfang, i tillegg til kontinuerleg
arbeid med driftsoppfølging i alle delar av verksemda. Styret
vil i tillegg særleg takke pensjonistar og tilsette i drifta som
har stilt opp på ekstraordinært vis for å kunne handtere
bemanningsmessige utfordringar både på sjø og land.
Konsernet arbeider med desse utfordringane gjennom
vidareføring av konsernet si satsing på gassdrivne ferjer,
etter at den første vart sett i drift i 2000. Vi er avhengige av
kontraktmessig medverknad frå oppdragsgivaren vår for å
22
Jarle Skartun
Vegard Sævik
Lars Jørgen Pamer
Edith Aarebrot Madsen
Sogndal
Leinøy
Bergen
Florø
Styreleiar, rådmann
Nestleiar, viseadministrerande
direktør
Styremedlem, partnar
Styremedlem, direktør
Olav Støbakk
Heidi-Kathrin Osland
Åshild Kjelsnes
Atle Olav Trollebø
Godøy
Sogndal
Florø
Måløy
Tilsetterepresentant, skipsførar
Styremedlem, sjølvstendig
næringsdrivande
Styremedlem, fylkesordførar
Tilsetterepresentant,
sjøkaptein
*Per Sævik
Leinøy
observatør, administrerande
direktør
Florø, 31. desember 2011 / 30. mars 2012
Jarle Skartun
styreleiar
Vegard Sævik
Åshild Høivik Kjelsnes
Lars Jørgen Pamer
Atle Olav Trollebø
Olav Støbakk
Leif Øverland
konsernsjef
23
Nye Fjord1
24
LEIING
Tekst: Hilde Sander Meling / Cox
STAKAR UT
KURSEN
I løpet av dei siste to til tre åra har Fjord1 konsentrert seg
om å gå vegen for å verte eit reindyrka sjøselskap.
–S
trategisk har vi snudd frå å vere eit breitt
transportselskap til å verte eit reindyrka sjøselskap med eigardel i buss, men der andre
som kan dette betre enn oss, er kapteinar. Logikken er
at det er eit tøffare og tøffare konkurransebilete. Berre
dei beste overlever. På buss må ein vere stor for å lukkast
fordi vi må konkurrere om oppdraga med internasjonale
aktørar, fortel konsernsjef i Fjord1 AS Leif Øverland (54).
Bred ledererfaring
Han er kjend for suksess i rolla som norsk næringslivsleiar
og har rokke å setje markante spor etter seg i dei mest
sentrale reisetilboda i alle landsdelane. Som direktør for
Hurtigruten rakk han ikkje berre å vere med å rydde i
drifta, men han snudde òg marknadstenkinga på hovudet
og gjorde tradisjonell lågsesong til ein reiselivssuksess
med dobling av turisttilstrømminga på tre år. I Oslo var
han direktør i Oslotrikken, der han mellom anna lanserte
konseptet «Rullande fortau», med femminuttarsruter,
etter tiår med stillstand i trikketilbodet. Etter å ha realisert
visjonen om at trikkepassasjerane skulle kunne kaste
rutetabellen, vart Øverland vald til styreleiar for KTP
(tidlegare Oslo Sporveier). På Vestlandet har han hatt ei
hand på reisetilbodet tidlegare. I NSB var han jernbanesjef
og sjef for Bergensbanen, og med eit skarpt auge for mog
legheitene i reiselivet stod han òg bak revitaliseringa av
Flåmsbana.
Øverland har òg hatt ein periode på hotellsida innanfor
SAS-konsernet og i den private helsesektoren. Om framkomstmiddel og innkvartering har variert, har kursen
alltid vore den same: staka ut med kunden som leiestjerne,
med eit tydeleg marknadsperspektiv og vide moglegheits
horisontar. Det er eit perspektiv han har teke med seg om
bord i Fjord1, som er eit av dei største transportkonserna
i landet, med godt over 2000 medarbeidarar.
25
Så kva no Leif Øverland, kva er visjonane dine for Fjord1?
– Visjonane våre er fleire og kan listast opp på følgjande
måte: For dei reisande er det ei «saumlaus reise». Det
betyr å levere ei ferjeoppleving med flyt, der tryggleik og
flytande fartøy er så sjølvsagte at ingen andre enn vi som
jobbar her, ofrar det ein tanke – der det ikkje handlar om
å få køane unna, men at det ikkje skal vere nokon kø. Då
har vi fått med oss oppdragsgivarane (Statens vegvesen
og fylka) på å auka frekvensen og gjere billettløysingane
enklare, fortel Leif Øverland.
– Når det gjeld miljøvisjonen, skal vi halde fram med å ha
den leiande posisjonen. Med tanke på kultur og omdømme
ynskjer vi å vere den mest attraktive arbeidsgivaren i
innanriks sjøfart, og kanskje vi ein gong i framtida skal
utvikle oss utanfor Norge òg, seier Øverland.
Fusjonen mellom Fjord1 MRF, Fjord1 Fylkesbaatane og
morselskapet Fjord1 Nordvestlandske vart ein realitet i
løpet av 2011, og ein av grunnane til samanslåinga er at det
er naturleg å samle sjø for å verte meir konkurransedyktige.
– Vi vil samle kompetansen, jobbe saman og skape felles
løysingar.
Stolt
På spørsmål om kven Øverland treng med på laget sitt for at
Fjord1 framleis skal vere blant dei største transportselskapa
i Norge, svarer han:
– Det er med stoltheit vi driftar det største ferjereiarlaget
i Norge frå Nord-Vestlandet. Med hovudkontor i Florø
er vi verdsleiande på gassdrift av ferjer. Den posisjonen
og auka kommersiell satsing krev dei dyktigaste hovuda.
Og vi håper naturlegvis at dei unge talenta vil søkje seg
mot eit så spennande selskap med den flottaste naturen
utanfor kontorvindauga. I tillegg treng vi folk som vil ut
i den maritime næringa på dei 80 ferjene våre, og tilsette
som vil jobbe med å støtte sjøfolka våre og utvikle dei
beste løysingane for dei reisande.
FJORD1
Fjord1-verksemda strekkjer seg i dag frå Finnmark i nord
til Rogaland i sør og dekkjer heile 11 av 19 fylke i landet. Vi
gjer det mogleg for folk å bu i distrikta og komme seg til og
frå dei viktigaste knutepunkta på ein påliteleg og saumlaus
måte gjennom ferje-, hurtigbåt- og busstilboda våre. Vi er
opptekne av at alle knapt 31 millionar som reiser med oss i
løpet av eit år, skal få ei trygg og god reiseoppleving.
Turbussaktivitet: Utover
dei fylka vi i dag er lokaliserte
i, opererer vi òg svært ofte i
andre fylke ut frå etterspørsel,
for eksempel ofte både i Oslo
og Bergen.
Finnmark
Ferje
Sør-Trøndelag
Ferje
Ekspressbuss
Møre og Romsdal
Ferje
Bussruter med lokale områdekonsesjonar
Ekspressbuss
Turistrute (Hellesylt–Geiranger)
Turbussaktivitet
Sogn og Fjordane
Ekspressbåt
Lokalbåt
Ferje
Turistruter
Ekspressbuss
Turbussaktivitet
Oppland
Ekspressbuss
Turbussaktivitet
Buskerud
Ekspressbuss
Turbussaktivitet
Hordaland
Ferje
Ekspressbåt (til/frå Bergen
–Sogn og Fjordane)
Ekspressbuss
Hedmark
Ekspressbuss
Akershus
Ekspressbuss
Rogaland
Oslo
Ferje
Ekspressbuss
26
FERJEDRIFT
Anker Grøvdal
Stig Kristoffersen
adm. direktør Fjord1 MRF
adm. direktør Fjord1 Fylkesbaatane
Grøvdal (f. 1946) er cand.oecon. frå Universitetet i Oslo
1974. Grøvdal kom til Fjord1 MRF i 1989 og var tidlegare
førsteamanuensis ved Høgskulen i Molde. Før Grøvdal kom
til Fjord1 MRF, var han kontorsjef for samferdselsavdelinga
i fylkeskommunen og seinare leiar for avdeling valuta/
utland ved Romsdals Fellesbank.
Kristoffersen (f. 1954) er cand.mag. frå Distriktshøgskolen
i Molde / Universitetet i Bergen. Kristoffersen kom
til Fjord1 Fylkesbaatane i 1986. Kristoffersen har
tidlegare hatt ulike stillingar i Fjord1 Fylkesbaatane,
Det Stavangerske Dampskipsselskap AS, Norges
Rutebileierforbund og Jebsens Rederi AS.
F
erjedrifta i Fjord1 har i 2011 både vore prega av oppstart av
nye ferjetilbod og konsolidering og oppfølging av eksist
erande tilbod. Fjord1 har i 2011 starta opp nye ferjetilbod
på Midtre Sunnmøre og I Sør-Trøndelag (Flakk–Rørvik) og
har elles lagt mykje arbeid i å følgje opp dei driftsøkonomiske
føresetnadene som ligg i allereie oppstarta tilbod. 2011 har
òg vore prega av stor nybyggsaktivitet med leveringa av den
største gassferja i verda – «Boknafjord» – som eit absolutt
høgdepunkt. Fjord1 har òg fått levert og sett i drift to nye
ferjer (konvensjonelle 120-PBE dieseldrivne ferjer) som vart
sette inn i sambandet Solavaågen – Festøya i 2011. Ferjedrifta,
som vert driven i regi av Fjord1 Fylkesbaatane og Fjord1 MRF,
representerer den klart største aktiviteten i Fjord1-konsernet.
Til saman frakta dei 69 ferjene som konsernet disponerer,
10 035 000 køyretøy og 21 413 000 passasjerar (medrekna
sjåførar) i 2011. Statistikkane syner ein auke i biltrafikken på
15,9 prosent rekna i køyretøy og ein auke i talet på reisande
inkludert førar på 16,4 prosent samanlikna med året før.
Auken både i køyretøy- og passasjertrafikken kjem delvis
som ei følgje at vi har starta opp drifta av to store ferjesamband – Flakk–Rørvik i Sør-Trøndelag og Bruravik–Brimnes i
Hardanger – og delvis som ein god underliggjande generell
trafikkvekst. Sjølv med denne trafikkveksten frå 2010 til 2011
vart talet på gjenståande bilar redusert med heile 23 prosent
i same perioden. Dette kjem som ein konsekvens av ei sterk
fornying av ferjeflåten i 2011.
Driftsøkonomisk har ferjedrifta gitt varierande bidrag til det
økonomiske resultatet Fjord1-konsernet har oppnådd i 2011.
Fleire av anbodskontraktane er økonomisk sett krevjande og vil
stille store krav til oppfølging og effektiv drift i tida framover.
Ruteproduksjonen og trafikkavviklinga i ferjedrifta vart òg
i 2011 gjennomført utan alvorlege personskadar, og regulariteten i ferjedrifta har vore god. Av alle planlagde ferjeturar
er 99,4 prosent utførte som føresett.
>>
27
Ferjedrift 2011
Årsomsetning (i tusen kr) inkl. reiseliv
Årsverk
Fjord1 MRF
922 057
906 958
614556
Tal på ferjer
39
30
PBE-plassar 2 545
2 738
Driftstimar 189 903
169 000
Gjennomsnittleg alder på ferjene Personar transporterte (i mill.) inkl. bilførarar Køyretøy transporterte (i mill.) 28
23
20
10,5
10,9
5,2
4,8
hURTIGBÅTDRIFT
H
urtigbåtdrifta i konsernet gav i 2011 eit økonomisk sett
tilfredsstillande resultat. Hurtigbåtdrifta til Fjord1 MRF
er drift i regi av Kystekspressen. Selskapet eig 49 prosent
av Kystekspressen, som hadde eit dårlegare resultat enn venta
i 2011. Sogn og Fjordane anbodsutsette hurtigbåtrutene til/frå
Bergen med oppstart 1. mai 2012, gjeldande i ein åtteårs
periode. Fjord1 Fylkesbaatane som har kontrakt fram til dette
Årsomsetning
Tal på fartøy
Personar transporterte (i mill.)
tidspunktet, vann ikkje fram i denne konkurransen, der Norled
overtek desse rutene. Vidare anbodsutsette Sogn og Fjordane
fylkeskommune lokale hurtigbåtruter i Flora/Bremanger/
Vågsøy gjeldande frå 1. mai 2012. Fjord1 Fylkesbaatane vann
denne kontrakten som gjeld i ein periode på åtte år.
Fjord1 MRF*
84,8
2
0,333
175,4
8
0,454
SUM
260,2
10
0,787
* Tala gjeld 100 prosent av Kystekspressen ANS mellom Kristiansund og Trondheim der Fjord1 MRF eig 49 prosent.
Catering 2011
D
ei økonomiske resultata frå cateringaktiviteten i Fjord1 i 2011 har
gjennomgåande vore tilfredsstillande. Den medstraumsaktiviteten
som cateringdrifta representerer, gir ferje- og hurtigbåtdrifta eit
tilleggsfundament å kvile på. Vidare har nivået på mva.-satsen innan
cateringområdet vorte avklart i løpet av 2011.
Ferdamatprosjektet som vart oppstarta i 2011, har som formål å utvikle
og standardisere cateringkonseptet, med sal av kvalitetsprodukt som
samla sett gir eit betre økonomiske resultat. Prøveordninga på to ferjer
viser gode kundetilbakemeldinger, der planen er å fase inn konseptet på
alle av ferjene våre med cateringdrift i løpet av 2012.
29
xxxxxx
KUNDEOPPLeVING
30
Tekst: Ina-Cristine Helljesen / Cox
Ferje + SVELe
= SANT
Den folkekjære svela har skapt engasjement og matglede på Fjord1s samband i fleire tiår.
Etter ei omfattande kåring er det no innført éi oppskrift over heile linja. Heilt uavhengig av strekning
er passasjerane dermed sikra ein bit av den beste svela i verda på turen.
S
om taxisjåfør i Sunnmøre er svela eit obligatorisk
innslag i arbeidskvardagen til Lars Jakob Haugseth.
Når han parkerer bilen på dekk på veg til eller frå
kundar, er han ikkje sein om å svinge seg opp trappene
til kafeteriaen der nysteikte sveler med smørkrem og ein
kopp nytrekt kaffi ventar.
– Det er noko heilt eige ved Fjord1 sine sveler. Dei nærmast
smeltar på tunga, fortel Haugseth og innrømmer at han
ofte et både to og tre sveler i løpet av arbeidsdagen.
– Dagen er ikkje den same utan. Ferje og svele går saman
som hand i hanske.
Haugseth er ikkje åleine om å setje pris på dei luftige
pannekakene. I 2011 selde Fjord1 sveler for over
20 mill. kroner. Dette svarer til 850 000 sveler og ein
stabel som måler 18,7 kilometer eller 56 000 fot i høgd.
Interkontinental flytrafikk går på cirka 50 000 fot.
Vinnaroppskrift frå Hordaland
Med slike tal måtte sjølvsagt den beste svela kårast. Etter
lokale og regionale konkurransar vart fylkesvinnarane
inviterte til finale i Bergen i november i fjor. Haugseth fekk
sitje i dommarpanelet der mellom anna Leif Øverland og
Herman Friele òg sat. Etter blindtestar og poengfordeling
stakk til slutt Anne Aarskog frå Stord sør for Bergen av
med sigeren.
– Svela hennar var heilt unik og fekk nesten full pott,
fortel Terje Hagen, cateringsjef i Fjord1 Fylkesbaatane og
hovudarrangør av svelekonkurransen.
– Ho vann ganske soleklart, seier Hagen, som legg til at ei
svelerøre er som eit brygg.
– Ho lever og boblar, og kvaliteten er avhengig av svelemeisteren som lagar ho. Det finst store variasjonar.
31
Sjela i cateringen
Svela har sitt opphav i Møre og Romsdal og har vore ein
del av Møre-ferjene sidan midten av 1960-talet. Utpå
1980-talet kom svelene krypande nedover kyststripa.
– Omtrent som russarkrabba, beskriv Hagen.
– Ingen forstod riktig korleis ho flytte på seg. Ho berre kom.
I dag er svela sjølve livsnerven i Fjord1s catering.
– Det er det produktet kundane alltid etterspør. Det er
sjela vår og noko vi har lovd dyrt og heilag aldri å rokke
ved, avsluttar Terje Hagen.
Oppskrift på vinnarsvela:
6 egg
400 g sukker
200 g margarin
16 dl kulturmjølk
1,2 kg kveitemjøl
2 ms natron
Bland egg og sukker, og visp til eggedosis.
Smelt margarin, og bland i før du tilset
kulturmjølka. Kveitemjøl har du i gradvis.
Avslutt med natron. La røra stå i ti minutt
eller lenger, før steiking på takke eller
steikjepanne. Server med brunost eller
smørkrem til kaffi.
Asgeir Myklebust
Magne Hetle
Per Steinar Sviggum
dagleg leiar
Fjord1 Nordfjord Ottadalen
dagleg leiar
Fjord1 Buss Møre
dagleg leiar
Fjord1 Sogn Billag
Myklebust (f. 1958) har høgskuleutdanning
i transportfag og var tidlegare driftssjef i Fjord1
Sogn Billag. Myklebust kom til Fjord1
Nordfjord-Ottadalen i 2007.
Hetle (f. 1956) er cand.mag. frå
Høgskulen i Molde og kom til
Fjord1 Buss Møre i 1992.
Per (f. 1960) er sivilagronom frå NLH, ÅS.
Tidlegare fabrikksjef i Nortura.
32
BUSSDRIFT
Helseekspressar
Fjord1Nordfjord–Ottadalen driv to helseekspressar etter avtalar
med helseføretaka. Det gjeld strekningane Dombås–Gjøvik og
Lillehammer–Oslo.
Bussdrift
Fjord1 si bussdrift er driven gjennom dotterselskapa Fjord1
Sogn Billag AS, Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS og Fjord1 Buss
Møre AS. Fjord1 Sogn Billag eig 100 prosent av aksjane i
Hallingdal Billag AS, og Fjord1 Buss Møre AS eig 66 prosent
av aksjane i Aukra Auto AS.
Turkøyring
Fjord1-selskapa driv òg omfattande turkøyring. Om
sommaren er oppdraga knytte til køyring for turoperatørar og
for cruisebåtar som kjem til Hellesylt/Geiranger, Nordfjord
og Sognefjorden. Gjennom bussverksemdene si lokalisering i
Hallingdal, Hemsedal og Lillehammer er det også stor aktivitet
med turkøyring om vinteren til og frå skidestinasjonane.
Selskapa har ein stor turaktivitet for kundar i lokalområda.
Dei viktigaste aktivitetane i bussdrifta
På forhandla avtalar med fylkeskommunane driv busselskapa
lokal-, regional- og skuleruter i Oppland, Sogn og Fjordane,
Buskerud og Møre og Romsdal. Lengda på avtalene varierer
med inntil seks nye år. Størsteparten av aktivitetane til bussverksemdene er knytt til desse avtalane. Fjord1 Buss Møre
vann anbod på bussdrifta i Ålesund-regionen og starta opp
med denne produksjonen 1. januar 2012. Hallingdal Billag
vann anbod på bussdrift i Nedre Hallingdal og skal starte
denne produksjonen hausten 2012. Fjord1 Nordfjord-Ottadalen
starta opp med ny produksjon mellom Lillehammer og G
jøvik
1. januar 2012 som undertransportør for Nettbuss AS som v ann
eit anbod i Gjøvik-regionen.
Konkurransesituasjonen
Konkurransen om persontransport er sterk, med stramme
rammevilkår i kontraktskøyring med fylkeskommunane og
større konkurranse med andre selskap frå inn- og utland i
turkøyringa. Frå desember 2009 vart eit nytt regelverk for
offentleg kjøp av bussruteteneste gjeldande. Dette inneber
at når noverande avtaleperiodar er omme, vert desse fylkeskommunale bussrutetenestene sette ut på anbod. Ein stor
del av bussverksemda opererer i utkantområde med relativt
lite befolkningsgrunnlag og dermed òg eit avgrensa rekrutteringsgrunnlag. Det er ei utfordring å sørgje for attraktive og
kompetansehevande arbeidsplassar som kan sikre framtidig
rekruttering. Det vert arbeidd jamnleg i selskapa for å møte
denne utfordringa.
Ekspressruter
Fjord1-selskapa er ein av dei største aktørane i det landsdekkjande ekspressbussnettet. Selskapa har følgjande ekspress
bussruter under merkevara NOR-WAY Bussekspress:
Nordfjordekspressen, Måløy–Oslo
Valdresekspressen, Årdal–Oslo
Øst-Vest Xpressen, Bergen–Sogn–Lillehammer
Sogn og Fjordane Ekspressen, Førde–Sogn–Oslo
Fjordekspressen, Bergen–Ålesund / Trondheim
Sognebussen, Sogndal / Årdal–Bergen
Møre-ekspressen, Sunnmøre–Stryn–Oslo
Gudbrandsdalsekspressen, Bismo–Oslo
Hallingbussen, Geilo–Oslo
Følgjande selskap driv bussverksemd i Fjord1:
Fjord1
Buss Møre*
Årsomsetning (i mill.)
Tal på bussar
Køyrde km. (i mill.)
Tal tilsette (årsverk)
210,1
126
6,3
3,5
177
* Inkl. Aukra Auto
** Inkl. Hallingdal Billag AS
33
Fjord1
Sogn Billag**
219,9
120
6,7
2,6
175
Fjord1
Nordfjord-Ottadalen
164,5
116
6,2
2,3
184
34
REISELIV/TURISME
R
eiselivsområdet på sjøsida i Fjord1 omfattar ferjeruter på
Nærøyfjorden og Geirangerfjorden og hurtigbåt mellom
Bergen og Flåm. I 2011 transporterte konsernet samla
456 668 passasjerar på desse rutene, ein auke på 8,4 prosent
samanlikna med 2010. Dette er særs bra når ein veit at mellom
anna overnattingsbransjen på Vestlandet opplevde nullvekst i
det same tidsrommet. Turistferjerutene frakta 35 497 køyretøy,
dette er 0,7 prosent mindre enn året før. Årsaka til spriken
mellom auka i passasjerar og nedgangen i køyretøy er ein auke
i talet på bussgrupper.
passasjertalet kan vere stabilt stigande sjølv i tider når andre
delar av turistnæringa opplever uro og svikt i marknaden.
Turoperatørane vel det føreseielege når dei skal planleggje
turane for neste år, og Fjord1 sitt produkttilbod er nettopp det.
Sesongutviding har vore og er framleis eit mål for Fjord1, men
eit større søkjelys på kostnadene dei siste åra har ført til at vi
har sett oss nøydde til å redusere produksjonen heller enn å
auke han. Etter tre år med ei prøveutviding av sesongen for
ferja mellom Geiranger og Hellesylt måtte vi for eksempel i 2011
gå attende til sesongen slik han var før prøveutvidinga tok til.
Dei nemnde turistrutene til Fjord1 er godt innarbeidde
gjennom mange år, og det kan vere mykje av grunnen til at
Resultatet for den sjøretta reiselivssatsinga til Fjord1 i 2011 gav eit tilfredsstillande økonomisk resultat.
Reiseliv og turisme betyr òg mykje for busselskapa i Fjord1. I sommarmånadene er ein stor del av aktiviteten knytt til utfluktskøyring
for dei mange turistskipa som kjem inn til regionen, og i samarbeid med ferjeselskapa vert det òg i nokon mon selt rundturar
til pakkepris med dei rutegåande transportmidla i konsernet.
Pax inkl. sjåfører
2010 2011Differanse
%
Geirangerfjorden
156 594
172 125
15 531
9,9 %
Bergen–Flåm
49 111
52 741
3 630
7,4 %
Nærøyfjorden
215 694
231 802
16 108
7,5 %
421 399
456 668
35 269
8,4 %
Bilar
2010 2011Differanse
Geirangerfjorden
25 785
25 871
86
Nærøyfjorden
9 844
9 347
-397
35 629
35 218
-411
35
%
0,3 %
-4,0 %
1,1 %
Del
37,7 %
11,5 %
50,8 %
Del
73,5 %
26,5 %
ANDRE FORRETNINGSOMRÅDE
Innanfor sektoren «Andre forretningsområde»
har konsernet i 2011 hatt følgjande aktivitetar:
I april vart sju sentrale busseigedommar fisjonerte ut frå dei
tre største busselskapa til fem separate eigedomsselskap eigd
av Fjord1 Nordvestlandske AS. Desse eigedommane vart òg
i 2011 forvalta av Fjord1 Service AS, men verksemda vart
rekneskapsført i dei nemnde fem eigedomsselskapa. Total
omsetning i desse selskapa var 8,0 mill. kroner. To av desse
selskapa (eigedommar på Otta og Bismo) er selde til ekstern
kjøpar med oppgjer i februar 2012.
Finansforvaltning
Bompengeinnkreving
Terminaleigedom
Reisebyrådrift
Eigedomsdrift
Verkstaddrift
I 2011 har Fjord1 selt større anlegg på Larsnes og Ørsta. Samla
salsvinst var på 7,0 mill. kroner.
Finansforvaltning og bompengeinnkreving
Finansforvaltninga er innretta mot forvaltning av anleggsaksjar og oppfølging av finansielle engasjement. Omfanget av
slike engasjement, utanom likviditetsforvaltning i konsernkontosystemet, er likevel svært avgrensa.
I samband med salet av 51 prosent av aksjane i Fjord1 sine
busselskap til Nettbuss AS med verknad frå 01.01.2012 er ein
vesentleg del av eigedomsporteføljen og forvaltninga av denne
overført frå Fjord1 Service AS til Nettbuss AS. Dette inkluderer
dei utfisjonerte busseigedommane nemnde ovanfor, med
unntak for Otta og Bismo som er selde.
Fjord1-konsernet har gjennom dotterselskap ansvar for
bompengeinnkreving i fleire ferjesamband. Verksemda gav
greie resultatbidrag i 2010.
Verkstaddrift
Fjord1 Service AS hadde i 2011 eigarinteresser i fem verkstadselskap. Samla omsetning frå verkstadselskapa i 2011 var på
107 millionar kroner; det er på same nivå som i 2010. Selskapa
kom ut med eit totalt resultat før skatt på 6,2 mill. kroner.
Fjord1 har samla alle sine eigarinteresser i terminaleigedomsselskapet Moaterminalen Holding AS i morselskapet, totalt
67,06 prosent av aksjane. Selskapet eig terminal på Moa i
Ålesund og leiger terminal i Ålesund sentrum. Drifta er sett
bort til Fjord1 Buss Møre AS (sentrum) og Nettbuss Møre
AS (Moa). Etter vellukka transaksjonar i utviklinga av desse
eigedommane sit selskapet med relativt store likvide midlar.
Selskapet hadde i 2011 eit driftsresultat på 0,9 mill. kroner.
Etter ei verdiendring på finansielle aksje- og rentepapir vart
resultatet før skatt på 0,3 mill. kroner. Styret vurderer i 2012
strategiar for vidare forvaltning av selskapet.
Avtalen med Nettbuss AS om sal av bussaksjar inkluderte òg
sal av alle Fjord1 sine aksjar i verkstadselskap med verknad frå
01.01.2012. Medaksjonær i eitt av selskapa gjorde forkjøpsrett
gjeldande og overtok Fjord1 sine 50 prosent av aksjane på same
vilkår som etter avtalen med Nettbuss AS. Frå og med 2012
er såleis verkstaddrift ikkje lenger noko forretningsområde
i Fjord1.
Reisebyrå
Måløy Reisebyrå AS var i 2011 det einaste attverande reise
byrået i Fjord1 sin portefølje. Med ei netto omsetning på
4,1 mill. kroner leverte selskapet i 2011 òg eit solid resultat på
1,3 mill. kroner før skatt.
Når det gjeld eigedom, reisebyrå og verkstader, er dette nærare
omtalt under etterfølgjande avsnitt om Fjord1 Service AS.
Fjord1 Service AS
Totalt
Totalt hadde Fjord1 Service AS i 2011 seks dotterselskap og
tre tilknytte selskap (lågare eigardel enn 50 prosent). Samla
omsetning i Fjord1 Service, inkludert desse selskapa, var i 2011
på 115 millionar kroner, og talet på tilsette 80. Dotterselskap
og tilknytte selskap leverte utbytte og konsernbidrag til Fjord1
Service på totalt 1,9 mill. kroner i 2011. Vidare leverte Fjord1
Service konsernbidrag til Fjord1 Nordvestlandske AS på
0,4 mill. kroner i 2011.
Fjord1 Service AS og framtida
Med ovannemnde strukturendringar innanfor eigedomsforvaltning og verkstaddrift sit Fjord1 Service AS att med
ein svært avgrensa forvaltningsportefølje. Denne er i 2012
samansett av tre mindre eigedomsselskap og eitt reisebyrå.
Dagleg leiar er langsiktig utleigd til Nettbuss AS. Framtida
for selskapet og porteføljen i selskapet vert nærare vurdert
og avklart gjennom igangsette prosessar i prosjektet «Nye
Fjord1». Konklusjonar og vedtak i dette prosjektet skal etter
planen vere klare i løpet av april månad 2012.
Eigedom
Fjord1 Service AS har i 2011 òg forvalta eigedommar i
konsernet der eigne selskap og eksterne selskap er leigetakarar.
Dei eigedommane som selskapa fullt ut disponerer sjølve til
eigne formål, inngår ikkje i Fjord1 Service sin portefølje.
36
bilde
37
NØKKELTAL
I heile 1000 MNOK
Konserntal for Fjord1 Nordvestlandske AS
5000
4800
4600
4400
4200
4000
3800
3600
3400
3200
3000
2800
2600
2400
2200
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
4759
4466
3933
3611
3271
2820
2355
1936
3023
2922
2823
2980
2270
2097
2005
2006
2007
Balanseutvikling mill. kr
2008
2009
2010
Omsetning mill. kr
2011
22 %
21 %
20 %
19 %
18 %
17 %
16 %
15 %
14 %
13 %
12 %
11 %
10 %
9%
8%
7%
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0%
EBITDA-margin i %
2700
2600
2500
2400
2300
2200
2100
2000
1900
1800
1700
1600
1500
1400
1300
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2258
2479
2125
1819
1701
951
698
578
467
269
2005
631
485
449
299
2006
2007
2008
Rentebærande gjeld
EBITDA
38
2009
2010
Forholdstal
2011
5,50
5,25
5,00
4,75
4,50
4,25
4,00
3,75
3,50
3,25
3,00
2,75
2,50
2,25
2,00
1,75
1,50
1,25
1,00
0,75
0,50
0,25
0,00
Forholdstal ærentebrande gjeld/EBITDa
I heile 1000 MNOK
Forholdet mellom rentebærande gjeld og EBITDA
ferjedrift
Ferjedrift 2011
Fjord1 MRF
SUM
922 057
906 958
1 829 015
Årsomsetning (i tusen kr) inkl. reiseliv
Årsverk
614556
1 170
Tal på ferjer
39
30
69
PBE-plassar 2 545
2 738
5 283
Driftstimar 189 903
169 000
358 903
23
20
10,5
10,9
21,4
5,2
4,8
10
Gjennomsnittleg alder på ferjene Personar transporterte (i mill.) inkl. bilførarar Køyretøy transporterte (i mill.) hurtigbåtar, passasjerferjer
Fjord1 MRF*
Tal på fartøy
84,8
2
0,333
SUM
175,4
8
0,454
260,2
10
0,787
* Tala gjeld 100 prosent av Kystekspressen ANS mellom Kristiansund og Trondheim der fjord1 MRF eig 49 prosent.
Følgjande selskap driv bussverksemd i Fjord1:
Fjord1
Buss Møre*
Tal på bussar
Køyrde km. (i mill.)
Tal tilsette (årsverk)
210,1
126
6,3
3,5
177
Fjord1
Sogn Billag**
Fjord1
N
ordfjord-Ottadalen
SUM
219,9
120
6,7
2,6
175
164,5
116
6,2
2,3
184
594,5
362
19,2
8,4
536
* Inkl. Aukra Auto
** Inkl. Hallingdal Billag AS
Tal på bussar i Fjord1: 362
Nordfjord
Ottadalen
116
Tal på passasjerar i 2011: 8,4 mill.
Nordfjord
Ottadalen
2,3
Buss Møre,
inkl. Aukra Auto
126
Buss Møre,
inkl. Aukra Auto
3,5
Sogn Billag
inkl. Hallingdal Billag
2,6
Sogn Billag
inkl. Hallingdal Billag
120
39
NØKKELTAL
Omsetningsfordeling
Ferje
Snøggbåt,
lokalbåt
Buss
Gods
Reiseliv
Catering
Andre forr. omr.
og elimineringar
Sum
1 862 000
217 000
554 000
7 000
71 000
228 000
42 000
2 980 000
62 %
7%
19 %
0%
2%
8%
1%
100 %
EBITda og ebitda-margin i prosent for ulike driftsområde i Fjord1
Ferje
Snøggbåt,
lokalbåt
Buss
Gods
Reiseliv
Catering
Andre forr. omr.
og elimineringar
Sum
267 000
23 000
83 000
4 000
12 000
50 000
45 000
485 000
14,4 %
10,4 %
15,0 %
61,9 %
17,3 %
21,9 %
107,8 %
16,3 %
Omsetning andel ulike forretningsområde
Reiseliv
2%
Catering
8%
Andre
1%
Snøggbåt,
lokalbåt
7%
Ferje 62 %
Buss 19 %
40
Samansetjing av inntektene
3250
38 %
3000
35 %
33 %
2750
30 %
I heile 1000 MNOK
2500
28 %
2250
25 %
2000
23 %
1750
20 %
1500
18 %
1250
15 %
13 %
1000
10 %
750
8%
500
5%
250
3%
0
0%
2005
2006
Driftsinntekter
2007
2008
Kontraktsinntekter
41
2009
2010
2011
Andel kontraktsinntekter
xxxxxx
miljø
GasSAR PÅ
FOR MILJØet
På tampen av 2011 vart den største gassferja i verda, MF «Boknafjord»,
sett inn i rute på sambandet Arsvågen–Mortavika i Rogaland.
Dermed har Fjord1, som er verdsleiande på gassferjer, totalt tolv gassdrivne ferjer.
D
esse tolv ferjene trafikkerer fire ulike samband langs
kysten. Det er Flakk–Rørvik i Nord-Trøndelag, Molde–
Vestnes i Møre og Romsdal, Halhjem–Sandvikvåg i
Hordaland og Arsvågen–Mortavika i Rogaland.
– Vi har fokusert på miljøvennlege transportløysingar lenge.
I 2000 sette vi i drift verdas første gassferje MF «Glutra» i Møre
og Romsdal, fortel Anker Grøvdal, administrerande direktør
i Fjord1 MRF.
dermed spare miljøet for utslepp. Både MF «Hjørundfjord»
og MF «Storfjord» som trafikkerer ferjesambandet Festøya–
Solavåg i Møre og Romsdal, er utrusta med det nyaste innanfor
motorteknologi, noko som gir mindre utslepp.
– Vår strategi med å finne berekraftige løysingar innanfor
kollektivtransporten som samstundes gir miljøgevinstar, kjem
både Fjord1, kundane våre og miljøet til gode, seier konsernsjef
Leif Øverland.
Han legg til at Fjord1 er svært nøgd med å vere i ein posisjon
der dei kan teste ut andre former for miljøfremjande tiltak,
som det miljøvennlege botnstoffet på MF «Hjørundfjord».
Mindre utslepp
– For kvar gassferje vi set i drift, har vi 90 prosent mindre
NOX-utslepp enn ei vanleg ferje, fortel Anker Grøvdal.
I tillegg er det rundt 25 prosent reduksjon i CO2-utsleppet, og
SO2-utsleppet vert redusert med 100 prosent på ei gassdriven
ferje.
– I dag vert anboda utforma slik at ein ynskjer mest mogleg
miljøvennlege ferjer på dei ulike sambanda i landet, men
Fjord1 har òg har hatt miljø som eit viktig aspekt i drifta si
uavhengig av dette.
Dei fire sambanda som har gassferjer, er blant dei mest
trafikkerte i landet og gir såleis eit godt bidrag til å redusere
miljøutsleppa ved ferjedrift.
– Vi ynskjer at dei gassferjene vi har, skal gjere mest mogleg
nytte for seg, fortel Anker Grøvdal.
Pris for gode miljøtiltak
Fjord1 MRF var med på å skrive historie då dei i fjor vår tok
imot den aller første miljøprisen som Rederienes Landsforening
(RLF) deler ut. Juryen konkluderte med at Fjord1 MRF ligg
i framkant med nye løysingar innanfor miljø og kan vise til
konkrete resultat på miljøsida.
– Juryen har vurdert tekniske tiltak med tanke på reduksjon av
drivstoff, omdømmebygging og satsing på miljøtiltak som ligg
i framkant. Det er vidare lagt vekt på at kandidatane søkjer og
deler informasjon med andre på ein profesjonell måte, sa leiar
Ola Skaalvik Elvevold i Natur og Ungdom då han delte ut prisen.
– Vi er svært gledeleg overraska over å ha vorte tildelt RFL sin
miljøpris. Dette er ein honnør til det arbeidet Fjord1 har halde
fram med i meir enn ti år når det gjeld innføring av miljøvennleg
gass i ferjedrift, seier Anker Grøvdal. Fjord1 konkurrerte mot
Redningsselskapet og Tide Sjø AS.
Miljø i høgsetet
I løpet av fjoråret har Fjord1 òg gjort andre miljøtiltak. Mellom
anna vil selskapet redusere NOX-utsleppet med 50 prosent
på fleire av dei ferjene som allereie er i drift, og som ikkje går
på gass. Med det som mål monterte Fjord1 eit system som
resirkulerer eksos og gass om bord på MF «Selje» i november
i fjor.
Monteringa av det såkalla EGR-systemet er eitt av fleire tiltak
Fjord1 testar ut for å gjere eksisterande ferjemateriell meir
miljøvennleg. Eit slikt system kan altså halvere NOX-utsleppa
utan at det skal påverke drivstofforbruket til motoren. Både
før og etter verkstadopphaldet vert det utført testkøyring av
ferja for å måle endringar i NOX-utsleppet.
I tillegg til dette vart MF «Hjørundfjord» utstyrt med eit nytt
miljøvennleg botnstoff for å få ferja til å gli lettare i vatnet og
Verdsnyheit
I fjor sette selskapet altså i gang med fleire prosjekt for å finne
betre og smartare løysingar som kan vere med å betre miljøet.
Eit eksempel er eit heilt nytt framdriftssystem for skip. Fjord1
MRF og Brunvoll AS har ferdigstilt eit vellukka pionerprosjekt
gjennomført om bord på passasjerferja B/F «Eiksund». Så
langt ein kjenner til, er dette første gongen i verda at azimuthperiferidrivne thrustarar (ein type propell som er festa på ein
sokkel som kan dreiast, under skroget) for hovudframdrift er
installerte om bord på eit fartøy som skal gå i kommersiell
teneste.
42
Tekst: Hilde Sander Meling / Cox
Eiksund-prosjektet er realisert ved eit stort utviklingsarbeid og har teke imot utviklingstilskot frå
Innovasjon Norge, og pionerprosjektet plasserer
Fjord1 og Brunvoll fremst i rekkja når det gjeld
teknologisk utvikling innanfor ferjedrift. Testresultata
er svært opplyftande, også med tanke på miljøeffektane av redusert drivstofforbruk.
Også i tida framover kjem Fjord1 til å leggje vekt på
kvalitet og miljø i alle nybygga sine. Dei er fremst på
bruk av gass som ferjedrivstoff og utviklar miljøvennleg teknologi.
– Vi legg mykje vekt på låge utslepp og behandling
av avfall uansett ferjetype, skroga er designa for
effektiv framdrift som treng lite motorkraft, og dies
elmotorane på nye ferjer er topp moderne design
med mindre drivstofforbruk og utslepp, informerer
Anker Grøvdal.
43
Fjord1 og samfunnet
I
Fjord1 er vi opptekne av at verksemda vår i så liten grad
som mogleg skal påverke miljøet på ein negativ måte.
Likeeins vil vi at våre reisande og tilsette har ein trygg og
god kvardag hos oss. Derfor gjer vi mange små og store tiltak
på desse områda, og set oss nye mål undervegs for å verte
endå betre.
Vi meiner at miljøtiltak, forretningssuksess og kundenytte bør
gå hand i hand. For at vi skal få eit meir miljøvennleg samfunn,
må det lønne seg å ta i bruk miljøvennleg teknologi. Det er
derfor viktig og gledeleg at oppdragsgivarane våre i stor grad
legg vekt på miljø i anbodskonkurransane sine.
Vidare er det viktig at næringa innser at å rette merksemda mot
berekraftig utvikling skaper tillit til bedrifta og kan i mange
tilfelle styrkje konkurranseevna, via betre omdømme og auka
motivasjon og trivsel blant tilsette. Miljøtiltak som reduserer
forbruk, tel òg krone for krone på botnlina.
Vi set søkjelyset på miljø
Sjølv om all transportverksemd medfører forureining av det ytre
miljøet, kan ein gjere mykje for å minske utsleppa og sørgje for
at miljøpåverkinga vert så lita som mogleg. Fjord1 har ein uttalt
«Best på miljøvennleg
og påliteleg transport»
Satsinga vår på tryggleik
Vi fraktar knapt 31 millionar passasjerar i året på ferjene,
båtane og bussane våre og kjenner eit stort ansvar for å sørgje
for tryggleiken om bord.
visjon om å verte best på miljøvennleg og påliteleg transport
og arbeider med samfunnsansvaret gjennom å integrere
samfunns- og miljøomsyn i både strategi og dagleg drift.
Vi er stolte av å vere «først og fremst» på bruk av miljøvennleg
gass i ferjedrifta. Gjennom naturgassdrivne ferjer reduserer
vi NOx-utsleppa med 90 prosent og CO 2-utsleppa med
25–30 prosent samanlikna med konvensjonelle dieselferjer.
Med slike resultat seier det seg sjølv at det lønner seg å velje
miljøvennleg, og det gir grobotn for vidare engasjement på
området.
Vi har som mål å ikkje forårsake ulukker, dødsfall eller skade
på personell og materiell. Tryggleiken skal vere ivareteken i
heile verksemda. Dette inneber at vi skal vere godt budde på
å handtere naudssituasjonar som kan dukke opp, og vi skal ha
ein tryggleikskultur der vi er opne, ansvarlege og handlekraftige.
Ved at vi har tryggleik som grunntanke, skal vi levere ei trygg
reise for passasjerane og vere ein sikker arbeidsplass.
I tillegg til at Fjord1 i dag er leiande på bruk av gass som
drivstoff, har selskapet retta merksemda si mot utvikling
av miljøvennleg teknologi. Vi er med i ulike forskings- og
utviklingsprosjekt med samarbeidspartane våre i næringa.
Haldninga vår er at ein aldri kan ha for stor merksemd retta mot
dette temaet. Tryggleiks- og risikostyring er derfor prioriterte
oppgåver for alle selskapa i Fjord1.
For å sikre at miljøtiltaka våre dekkjer den totale verksemda
vår, har vi bestemt oss for å gå for Miljøfyrtårnsertifisering.
Fjord1 Fylkesbaatane, som er første selskap ut, planlegg å ha
sertifisertinga i hamn innan 2012. Deretter har vi mål om å få
alle Fjord1-selskapa sertifiserte fortlaupande.
44
45
MILJØRAPPORT 2011
Transportverksemd medfører forureining av det ytre miljøet.
betre miljøeigenskapar enn eksisterande materiell. Denne
miljøsatsinga har mellom anna gjort Fjord1 leiande i verda på
naturgassdrivne ferjer. Gjennom samarbeid i næringa, med
totalleverandørar og forskingsmiljø, søkjer Fjord1 òg å finne
andre tiltak som kan redusere nivået på uheldige utslepp til luft.
Selskapa i Fjord1-konsernet sine utslepp er i hovudsak knytte til
utslepp til luft og vatn. Desse utsleppa kan delast inn i tre typar
utslepp: operasjonelle utslepp som er ein del av den normale
drifta, indirekte utslepp (eksempel på dette er transport av
innsatsfaktorar og forflytting av eige mannskap) og utslepp
som kjem frå uhell og ulukker. Fjord1-konsernet har som mål
å redusere alle desse utsleppa.
Samanliknar vi dei nye LNG-drivne ferjene med tilsvarande ferjer med dieselframdriftssystem, er NOX-utsleppa reduserte med
90 prosent og CO2-utsleppa er reduserte med 25–30 prosent.
SO2-utsleppa er tilnærma lik null ved bruk av gassmotorar.
Det er vår vurdering at det òg vil vere ei god miljøinvestering
å investere i nye motorar på eksisterande ferjer – motorar
som nyttar brennstoffet betre, og der ein kan ta i bruk katalysatorteknologi og vassinjeksjon for å redusere NOX-utsleppa.
Ein reduksjon av operasjonelle utslepp kan oppnåast gjennom:
Bruk av ny miljøvennleg teknologi
Systematisk plan for handtering av søppel,
avfall og spesialavfall med godkjende firma
Tilstandsbasert vedlikehald
Utføre miljøanalyse i planlegging og gjennomføring av
alle typar reiser, innkjøp, transport og vedlikehald
Vurdering av risiko
Rapportering av avvik, uynskte hendingar,
nestenulukker og faktiske ulukker
På sjøtransportsida er ureining særleg knytt til bruk av fossilt brensel med utslepp av NOX, CO2 og svovel. CO2-utslepp
har global verknad, mens NOX-utslepp påverkar nærmiljøet.
Sjøtransport har òg utslepp til sjø i form av lensevatn og
forureining frå botnstoff.
Både i utforming av nye fartøy og ved ombyggingar av eksisterande fartøy er selskapet oppteke av å bruke teknologi som
gir lågast mogleg utslepp til ytre miljø.
Fjord1-konsernet vurderer den største operasjonelle belastninga på miljøet å vere køyretøya og fartøya sine utslepp til
luft, det vil seie forbruk av brennstoff og følgjeleg utslepp av
CO2, NOX og SO2.
I 2011 har selskapet arbeidd vidare med nye utviklingsprosjekt
saman med leverandørar og styresmakter knytt til bruk av
biodiesel i ferjedrifta og med bruk av eit forenkla dieselelektrisk
framdriftsanlegg, der systemet nyttar permanentmagnifiserte
elektromotorar og ein heilt nyutvikla thrustartype.
Aktivitetar knytte til å redusere desse utsleppa er:
Overgang til bruk av naturgass i staden for diesel
Utskifting av gamle dieselmotorar med nye med betre
forbrenningseigenskapar og lågare miljøutslepp
Ombygging og renovering av eksisterande motorar og
oppgradering med meir optimale propellanlegg, med
sikte på å redusere utslepp av miljøskadelege stoff
Demping av fart for å redusere utslepp, der dette er
mogleg innanfor rutetidene
Haldningsskapande tiltak og kurs i miljøvennleg
køyring på landsida
Utforming av «Standard bru» både på ferje
og hurtigbåtar for å sikre gode, innarbeidde køyrerutinar
Val av dei mest miljøvennlege motorane ved kjøp
av nye bussar og lastebilar
I tillegg til dette søkjer selskapet å finne ytterlegare tiltak som
kan redusere nivået på uheldige utslepp til luft gjennom sam
arbeid i næringa, med motorleverandørar og forskingsmiljø.
Nivået per i dag ligg innanfor dei formelle krava styresmaktene
stiller.
Nokre eksempel på Fjord1 si pågåande satsing på ferjer med
nye og betre miljøeigenskapar er den første gassferja i verda,
MF «Glutra», som vart levert i 2000, og MF «Nordfjord», MF
«Volda» og MF «Eira» som vart bygde etter DNV-klassa «clean
design» og leverte i 2002.
Fjord1 arbeider òg med å redusere andre operasjonelle utslepp.
I 2011 har det mellom anna vore gjort slike investeringar og
tiltak på desse områda:
Bruk av justerbar interseptor på hurtigbåt for å oppnå
redusert drivstofforbruk. Dette vart innført i 2010,
men fekk full effekt i 2011.
Rette merksemda mot haldningsskapande arbeid
for å få ned oljeforbruk
Bruk av miljøvennlege botnstoff
I 2004 fekk konsernet dessutan levert MF «Julsund», i 2005
fekk vi levert MF «Dryna», og i 2006 kom dei konvensjonelle
nybygga MF «Harøy», MS «Tansøy» og MF «Lote», i 2008 MF
«Årdal» og i 2009 MF «Vågsøy» og MF «Davik». Desse fartøya
er drivne av moderne dieselmotorar med lågt NOX-utslepp.
Vidare fekk vi i 2010 levert ferja «Lifjord» frå Fiskerstrand Verft
som vart sett i drift på sambandet Oppedal–Lavik. Ferja har
installert NOX-optimale motorar i tillegg til at ho har optimalt
skrogdesign som medfører lågt oljeforbruk. Ferja, som indirekte
erstatta «Svanøy» som gjekk som b-ferje, medverka til vesentleg
reduksjon i oljeforbruk og miljøutslepp på dette sambandet
Det er Fjord1 si vurdering at den beste miljøinvesteringa vil vere å investere i nytt transportmateriell som har
46
og hadde vidare om lag 50 prosent lågare brennstofforbruk.
På gassferjesida fekk konsernet levert MF «Bergensfjord»
i 2006, den første av fem nye gassferjer. I 2007 tok Fjord1
over dei neste fire, MF «Fanafjord», MF «Raunefjord», MF
«Stavangerfjord» og MF «Mastrafjord». Desse ferjene har, til
liks med MF «Glutra», gode miljøeigenskapar. Ferjene går
no i rute i Hordaland (Halhjem–Sandvikvåg) og i Rogaland
(Arsvågen–Mortavika). Desse ferjene representerer ein betydeleg miljøvinst samanlikna med dei ferjene som tidlegare
trafikkerte desse sambanda.
På MF «Eiksund» er det utført eit prosjekt med utvikling av
eit nytt og miljøvennleg framdriftssystem. Prosjektet er eit
samarbeid mellom Fjord1 MRF AS, Marine Power Technologies
AS, Brunvoll AS og Innovasjon Norge. Dette er eit nybrotts
arbeid av dimensjonar, som kan gi miljøgevinstar for eldre
fartøy òg. Prosjektgruppa er i fullt arbeid med prosjektering
og tilrettelegging, og det føregår no utstrakt testing og analyse.
Førebelse tall for mellom anna forbruk av drivolje viser merkbar
nedgang, men det er for tidleg å dra sikre konklusjonar då
fartøyet har vore ute av drift sidan hausten 2011 på grunn av
ei grunnberøring.
I 2010 sette selskapet tre nye naturgassferjer i drift på Molde–
Vestnes-sambandet. MF «Moldefjord», MF «Fannefjord» og MF
«Romsdalsfjord» vart bygde ved Remontowa verft i Gdansk,
Polen. Dei tre nye gassferjene auka kapasiteten med om lag
20 prosent på dette sambandet, samtidig som dei operasjonelle
utsleppa gjekk kraftig ned.
I februar og mars 2011 sette selskapet ferjene MF «Storfjord»
og MF «Hjørundfjord» i drift på Festøya–Solavågen- sambandet.
Ferjene har installert NOx-optimale motorar i tillegg til at
ferjene har optimal skrogdesign som medfører lågt oljeforbruk.
Med dei nye ferjene er oljeforbruk og miljøutslepp redusert med
om lag 20–25 prosent i forhold til tidlegare ferjer i sambanda.
Vidare har selskapet starta eit prøveprosjekt med testing av
eitt nytt miljøvennleg botnstoff som sikrar låg friksjon på ei av
ferjene – for ekstra miljøgevinst. Med mindre groe på skroget
og glattare overflate vil ein kunne oppnå lågare motstand og frå
det lågare brennstofforbruk og ytterlegare reduksjon i utslepp.
Selskapet har i 2011 gjennomført følgjande tiltak:
Oversikt over miljøsparingar ved flåtefornying og oppgraderingar av eksisterande materiell på sjøsida:
I desember 2011 fekk konsernet levert MF «Boknafjord», den
største gassferja i verda. Ferja, som er levert av Fiskerstrand
BLRT AS, sikrar auka kapasitet på Arsvågen–Mortavikasambandet, samtidig som ho har ein optimalt miljøvennleg
design. Fjord1 har i dag tolv gassferjer i drift langs Norskekysten
– som gjer selskapet leiande i verda. Denne ferja har eit meir
enn 20 prosent lågare LNG-forbruk enn dei andre LNG-ferjene
på sambandet.
Fjord1 MRF har òg vore med i Rederienes Landsforening (RLF)
sitt miljøutval, der ein ser på framtida, og der vi i samarbeid
med dei andre reiarlaga ser på tiltak som ytterlegare kan betre
miljøet. Fleire av punkta er område vi allereie har sett i gang
tiltak på. Dette arbeidet vart begynt i 2008 og varte ut 2011.
Som følgje av det pågåande arbeidet på miljøsida fekk Fjord1
MRF tildelt Rederienes Landsforening (RLF) sin Miljøpris under
eit miljøseminar som foreininga arrangerte i Oslo i mai. Fjord1
MRF ligg i forkant med nye løysingar innanfor miljø og kan vise
til konkrete resultat på miljøsida, var juryen sin konklusjon.
Det er første gong prisen vart utdelt i Norge.
Selskapet fekk levert hurtigbåten «Fjordprins» frå Brødrene
Aa i byrjinga av 2011, som erstatta «Fjordprins1» Bergen–Sogn/
Bergen–Nordfjord. Saman med systerskipet «Sognekongen»
representerer dei om lag 25 prosent lågare oljeforbruk og
50 prosent lågare NOX-utlepp enn dei gamle fartøya. Samla
sett har desse to nye hurtigbåtane ein NOX-reduksjon på i
overkant av 80 tonn samanlikna med dei gamle fartøya.
Selskapet har i løpet av dei siste åra investert i oppsamlings
tankar for kloakk på fartøya. Alle fartøya har no dette.
Den første gassferja i verda MF «Glutra», som i 2010 vart
forlengd med 26 meter for å oppfylle kapasitetskrava på
Flakk–Rørvik-sambandet, vart sett i drift saman med dei to
andre LNG-ferjene MF «Korsfjord» og MF «Tresfjord» i 2011.
Ferja tek no 120 personbilenheter, mot 96 tidlegare.
Selskapet har vidare inngått avtalar om kjeldesortering
med dei kommunane som har eit slikt tilbod. Selskapet har
elles avtale med godkjent firma for å handtere miljøskadeleg
avfall og nyttar elles godkjende mottakarar av vanleg avfall.
Berre i Fjord1 MRF har ein styrkt innsats i avfallshandteringa
resultert i ei redusert mengd avfall, frå cirka 190 tonn i 2010
til 161,5 tonn i 2011.
Fjord1 har òg ferdigstilt ombygginga av MF «Tresfjord»
frå diesel-elektrisk framdrift til LNG-elektrisk drift i 2011
og vil sette ho i drift våren 2012. Med denne ferja på plass
har Flakk–Rørvik-sambandet fått eit heilt spesielt knippe
gassferjer for eit miljøvennleg ferjealternativ som samstundes
er kostnadseffektivt. LNG-ferjene representerer òg eit viktig
miljøskifte på det første sambandet der det er lagt vekt på
miljø, i Sør-Trøndelag.
47
miljørapport 2011
Den sjøretta aktiviteten i konsernet står for om lag 85 prosent av dei totale utsleppa:
Utslepp *)
*)
Utsleppsfaktor)
2011
2010
CO2
211 765 tonn
198 736 tonn
CO2
3,17 kg/kg olje
Nox
1 964 tonn
1 958 tonn
Nox
28–60 g/kg olje
SO2
34,7 tonn
38,7 tonn
SO2
2,50 g/kg olje/MSD
totalt – begge sjøselskapa
2011
SO2
0,50 g/kg olje/MGO
CO2
2,49 kg/kg LNG
Nox
4,5–7 g/kg LNG
SO2
0,02 g/kg LNG
MERK: Overgang til gassferjer og ombygging av eksisterande ferjer til å verte meir miljøvennlege er endringar som medverkar
til lågare utslepp i 2011 enn i 2010.
Fjord1 - kg NOX og tonn CO2 per 1000 PBE-km
50
3,0
45
2,5
40
kg NoX per 1000 pBE-km
2,0
30
25
1,5
20
1,0
15
10
0,5
5
0
0,0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
kg NOX
2007
Tonn CO2
48
2008
2009
2010
2011
Tonn CO2 per 1000 pBE-km
35
Landtransport
Når det gjeld transportmateriell på land, har Fjord1 hatt som
mål å redusere utslepp på store køyretøy. På materiellsida er
dette i hovudsak gjort ved val av miljøvennlege motorar på
nye bussar. Som følgje av dette målet har NOx (nitrogenoksid)
vorte redusert frå 8 g/kwh for Euro 1 i 1993 – til 3,4 g/kwh for
Euro 4-motorane i 2008. I 2009 og 2010 vart det berre bestilt
motorar av typen Euro 5 og med redusert NOx til 2 g/kwh. Når
det gjeld PM (partikkelutslepp eller svevestøv), har denne vorte
redusert frå 0,40 g/kwh i Euro 1-motoren til ca. 0,03 g/kwh i
Euro 5-motoren.
Framtidige utslepp
Det har vore ein tydeleg utsleppsreduksjon frå bussmotorane til
Fjord1 frå 2001 og fram til i dag. Konsernet arbeider aktivt med å
halde seg oppdatert på siste teknologi på både forbrennings- og
utsleppsida og har fleire miljøprosjekt på gang i samarbeid
med både leverandørar og styresmakter. For å få fortgang
på nybygging og miljøoppgraderingar er det nødvendig at
oppdragsgivarane våre syner vilje til å delta i dette arbeidet.
Konsernet har ikkje definert eigen strategi på indirekte utslepp.
7 av 10 ferjereiser på naturgass
Som grafen viser nyttar Fjord1 LNG på dei største sambanda.
Stolpar markerte med grønt er samband der LNG er energibærar
på dei einskilde ferjesambanda. 38,8% av alle PBE'ar (personbileiningar) som Fjord1 fraktar, er levert på LNG opererte ferjer.
Ser vi på produksjonsarbeidet ( PBE - km), der vi også måler
kor langt vi fraktar kvar PBE, er faktisk heile 65,0% levert med
LNG - ferjer. Fjord1 leverer ein ferjeproduksjon på sambanda
Halhjem - Sandvikvåg og Arsvågen - Mortavika med vesentleg
høgre fart enn kva som er vanleg i Norge elles. Tek vi også
omsyn til denne verdien for kunden, kan vi slå fast at meir enn
7 av 10 ferjereiser i Fjord1 produksjonsmessig er levert med
miljøvennleg gassteknologi.
På buss- og godstransportsida bruker Fjord1 i dag biodiesel
(B7) som inneber at den ordinære fossile dieseloljen er tilsett
7 prosent biologisk diesel framstilt gjennom forestering (omdanning til ester) av planteoljar. I tillegg til miljøinnsatsen
på transportmateriellet har Fjord1 lagt vekt på opplæring av
sjåførane på landsida i miljøvennleg køyring for å redusere
drivstofforbruket og redusere CO2-utsleppet. Dette inkluderer
reduksjon av tomgangskøyring. Dei nye Euro VI-motorane
med ein reduksjon av NOx frå 2,0 g/kWh til 0,4 g/kWh kjem
først på marknaden i 2013/2014. Når desse vert tekne i bruk,
vil det få ein ytterlegare positiv innverknad på NOx utsleppet,
då spesielt merkbart i by og bynære strøk.
PBE 2011 transportert fordelt på strekningane*
arsvågen–Mortavika
Halhjem–Sandvikvåg
Molde–Vestnes
aursnes–Magerholm
Manheller–Fodnes
Festøya–Solevågen/Hundeidvika
Flakk–rørvik
Lavik–oppedal
sølsnes–Åfarnes
Lote–anda
Halsa–Kanestraum
Bruravik–Brimnes
Aukra–Hollingsholm
Hella–Dragsvik
seivika–tømmervågen
Kvanne–rykkjem
Stranda–Liabygda
Eidsdal–Linge
solholmen–Mordalsvågen
Isane–Stårheim
Brattvåg–Dryna
Aukan (Sandvika)–Edøy
Måløy–oldeide
askvoll–Gjervik
smørhamn–Kjelkenes
Krakhella–rysjedalsvika
Arasvika–Hemnset
Leknes–Sæbø
Hasvik–øksfjord
Dale–Eikenes
Geiranger–Hellesylt
askvoll–Værlandet
Daløy–Haldorsneset
Finnøya–sandøya
Molde–sekken
Kaupanger–Gudvangen
Lokalruter s&F
Valldal–Geiranger
0
250 000
500 000
750 000
1 000 000
1 250 000
1 500 000
1 750 000
2 000 000
2 250 000
*Målt som transportarbeid i PBE-KM er andelen transportert på miljøvennlege gassferjer heile 65,0 prosent
49
2 500 000
TRYGGLEIK
Eigne tilsette
Fjord1-konsernet ynskjer å betre trivsel og arbeidsmiljøet på
arbeidsplassen gjennom systematisk helse-, miljø- og trygg
leiksarbeid. For å oppnå dette har konsernet oppretta verne- og
miljøutval som representerer dei ulike yrkesgruppene.
Verne- og miljøutvala i sjøselskapa registrerte i 2011 til saman
17 skadar på eigne tilsette (mot 33 skadar i 2010 og 31 skadar
i 2009). Skadane var i stor grad fall-, skli- og kuttskadar.
Sjukefråveret var i 2011 på 6,5 prosent i Fjord1 Fylkesbaatane
og 7,4 prosent i Fjord1 MRF.
Fjord1 henta inn hjelp frå ekspertise i flybransjen for å få på
plass optimale tryggleiksprosedyrar som skal sørgje for å få
ned talet på grunnstøytinger. I denne samanhengen vart det
sett spesielt på viktigheita av kontinuerlig barrieretenking for
å sikre tryggleik til sjøs.
På teknologisida har det, i samarbeid med Oddstøl
Elektronikk, vorte spesielt utvikla eit AIS-system som via
satellittovervaking varslar skipsførar om fart og avstand ved
innkomst til kai. Systemet, som i utgangspunktet vart laga
for å automatisere tryggleiksinformasjonen til passasjerane
om bord, kan dermed òg vere til god hjelp for skipsførar for
å hindre grunnstøytingar. Dette systemet kan òg nyttast til å
registrere talet på turar, føre statistikk på forseinkingar, i tillegg
til å registrere talet på passasjerar om bord til all tid. Systemet
kan òg tilpassast til å varsle om skipet går ut av oppsett led.
Den landbaserte verksemda har til saman registrert elleve
skadar på tilsette i 2011 (mot sju skadar i 2010). Sjukefråveret
ligg på 7,0 prosent i Fjord1 Sogn Billag, 7,71 prosent i Fjord1
Nordfjord-Ottadalen og 10,07 prosent i Fjord1 Buss Møre.
Det er ei prioritert oppgåve å få ned sjukefråveret i alle
Fjord1-selskapa.
Fjord1 har òg starta innføring av operasjonelle revisjonar
om bord i fartøya, der dei reviderte må vise konkret at
dei kan bruke naudstyringssystema (vs. papirgjennomgang). Selskapet har mål om fast gjennomføring av slike
operative revisjonar i samband med interne revisjonane.
Passasjerar
Den samla ruteproduksjonen og trafikkavviklinga i Fjord1 vart
i 2011 gjennomført på ein trygg og god måte.
Av 22,2 millionar transporterte passasjerar på selskapet sine
ferjer og hurtigbåtar, inkl. sjåførar, vart det i 2011 registrert
til saman 20 personskadar (dei fleste av desse mindre kutt-,
slag- og fallskadar), som var likt som i 2010. I 2009 var det totalt
19 skadar. Av vel 10 millionar transporterte køyretøy var det 85
bilar (93 i 2010) som fekk skadar. Dette omfattar skadar som
både Fjord1 har eit ansvar for, og andre skadar som skriv seg
frå aktlaus køyring frå den enkelte trafikanten si side.
På sjøsida nyttar Fjord1 simulatortrening som ein viktig del i
tryggleiksopplæringa for tilsette på både ferjer og hurtigbåtar.
Det kan her nemnast særskilt oppbygging av ny ferjesimulator
ved Måløy vidaregåande skule, som bruker Fjord1 si «standard
bru» for realistisk simulering av ferje- og hurtigbåtkøyring. Ei slik
simulatortrening sikrar gode og innarbeidde rutinar som min
skar sjansen for ulukker, i tillegg til å redusere drivstofforbruket.
Fjord1 vil arbeide vidare med å sikre at alle kundane våre får
ei trygg og god reise.
Av 8,4 millionar transporterte passasjerar på bussida er 8 passasj
erar påført mindre skadar i samband med trafikkuhell. Selskapa
har vore innblanda i to alvorlege bilulukker i 2011 der møtande
bilar kom over i feil køyrebane, og personar i desse bilane omkom.
Gjennom året har vi på landsida gjort ulike førebyggjande tiltak
med bakgrunn i analyse av hendingar og risikovurderingar.
Dette har mellom anna ført til auka merksemd retta mot beltebruk i bussane – særleg med tanke på skuleelevar ved skulestart
– og meir aktiv bruk av TQM-systemet for systematisk rappor
tering av alle avvik. Vi har òg sett inn tiltak retta mot enkelte
sjåførar/skift som har vore gjengangarar når det gjeld avvik.
På bakgrunn av eit stigande omfang driftsavbrot og kontakt
skadar (kaikollisjonar og grunnstøytingar) på sjøsida i 2010
vart 2011 utpeikt som «Tryggleiksår» der vi retta søkjelyset
mot sikker og skadefri drift av fartøya våre. Representantar
for kvart fartøy var med i prosessen med å identifisere og
gjennomføre konkrete tiltak på dette området, og vi har
vidare sett på kva ein kan lære av andre transportaktørar.
Som følgje av dette arbeidet i 2011 har selskapet sett i verk
følgjande konkrete tiltak:
50
51
KUNDEOPPLeVING
Kapasiteten på sambandet Edøya–Sandvika er nærmast dobla med nye
«Edøyfjord», og innbyggjarane er strålande fornøgde. Mellom 400 og 500
trassa vintervêret og samla seg på kaien under dåpen, og på kvelden var det
festmiddag i idrettshallen. Frå venstre: gudmor Helen Skogan, konsernsjef
i Fjord1 Leif Øverland, maskinsjef Arve Moe, kaptein Sigurd Sletta, adm.dir.
Fjord1/MRF Anker Grøvdal, adm. dir. i Fiskerstrand verft Rolf Fiskerstrand og
prosjektleiar Per Olav Dybvik. Foto: Stein Sættem.
M/F «Edøyfjord» tek 50 personbilar og 150 passasjerar.
52
Tekst: Nina Blågestad/Cox
Dobbel jubel
for «Edøyfjord»
Det var full jubel på Smøla då dei i starten på året fekk ny ferje, 35 år etter førre gongen.
Med «Edøyfjord» vert kapasiteten nærmast dobla, til glede både for turistar og innfødde.
M
ellom 400 og 500 var møtte fram den
20. januar, då «nyeferja» vart døypt på
Smøla. Eit stort lokalt engasjement har
lenge jobba for ei ny ferje, og endeleg var dagen
her då M/F «Edøyfjord» kom heim til øya.
– Ferja har til dei gradar vore godt motteken, både
av innbyggjarar og næringsliv, fortel tidlegare ordførar Iver Nordseth. Som styrar av øykommunen i
20 år har han vore ein av dei sterkaste pådrivarane
for ny ferje.
– Smøla har hatt ei eventyrleg trafikkutvikling dei
siste åra, mellom anna fordi vi har satsa på turisme
og reiseliv. Sidan 2000 har auken i trafikken vore
på heile 85 prosent, fortel Nordseth.
Det vart for mykje for gamleferja «Tustna». Særleg i
helgar og feriar vart mange av dei reisande ståande
igjen på kaien. «Edøyfjord» tek 50 personbilar
og 150 passasjerar, som er nær ei dobling av
kapasiteten.
Moderne ferje
I tillegg er «Edøyfjord» ei topp moderne ferje,
universelt utforma og med mellom anna ein flott
turistsalong over dekk.
– Ferjeturen er porten til Smøla, det er vår riksveg, og den nye ferja gjer at turistane får eit godt
førsteinntrykk. Det er ein heilt annan båt, seier
Nordseth entusiastisk, som sjølv ofte reiser med
ferja som fylkespolitikar i Møre og Romsdal, etter
at han gav seg som ordførar i haust.
Overgangen til den nye ferja har gått smertefritt,
og gammalordføraren fortel at sambygdingane
skryt av den nye ferja. Sjølv tykkjer han turen over
fjorden er ei heilt ny oppleving.
53
– No sit eg i nysalongen og nyt utsikta. Ei «kjøle»
god kjensle, seier han.
Optimisme på øya
Smøla er ein liten kystkommune med 2200 inn
byggjarar, men med stor verdiskaping. Kommunen
er ein av dei ti største innan oppdrett i Norge og
er den store vindkraftkommunen i landet. I tillegg
har dei klart å snu befolkningsnedgangen dei siste
åra. Nordseth meiner ei moderne ferje har mykje
å seie for eit samfunn som Smøla.
– Vi må få statlege styresmakter til å anerkjenne at
vi treng eit godt ferjetilbod, elles er det umogeleg
å drive næring. Optimismen på Smøla er endå
sterkare med ei slik nyskaffing, seier Nordseth,
som ikkje kviler på laurbæra sjølv om dei no har
fått det dei har jobba for i mange år.
– Det neste no er å jobbe for at vi får to ferjer.
I vinterferien var det to heilt fulle ettermiddags
turar, det skal lite til for at nokon vert ståande
igjen, og då er det ein time til neste. Neste steg vert
å jobbe for ei mindre B-ferje i tillegg, som i første
omgang kan gå om sommaren. Vi må betre tilbodet
kontinuerleg, konkluderer Nordseth.
Årsrekneskap 2011
Årsrapport 2011
Resultatrekneskap 2011
Morselskap
12/31/2010
(tal i 1 000 kr)
12/31/2011
Regnskap
Konsern
Noter
Regnskap
148 479
115 667
264 146
152 649
152 649
Driftsinntekter
Salsinntekter
Kontraktsinntekter rutedrift
Andre driftsinntekter
Sum driftsinntekter
36 068
56 743
13 970
31 052
137 833
34 236
38 339
70 522
143 097
Driftskostnader
Varekostnad
Løn og sosiale kostnader
Avskrivingar
Nedskriving av varige driftsmidlar og immaterielle eigedeler
Andre driftskostnader
Sum driftskostnader
126 313
9 552
Driftsresultat
74 953
-1 935
31
16 855
47 403
21 815
82 396
33
-33 063
33 702
0
-600
4 531
72
84 668
25 727
97 041
55
450
Finansinntekter og kostnader
Inntekt/utbytte på investering i dotterselskap
Inntekt på investering i tilknytta selskap
Nedskriving på finansielle anleggsmidlar
Anna renteinntekt
Anna finansinntekt
Renteinntekt frå selskap i same konsern
Rente kostnader til selskap i same konsern
Annan rentekostnad
Anna finanskostnad
Netto finanskostnader
159 376
9 102
Ordinært resultat før skatt
36 191
2 706
Skattekostnad
123 185
6 396
Resultat etter skatt
123 185
6 396
Netto ekstaordinære poster
Årsresultat
0
0
123 185
6 396
30 000
93 185
123 185
49 227
-42 831
6 396
29
1/28/30
8
16/21
1
1/28
9/22/25
2
3
23
11/24
15
Minioriteten sin del av overskotet
14
Årets resultat etter minioriteten sin del
Overføringar og disponeringar:
Foreslått utbytte
Overført anna eigenkapital
Sum disponert
Ytt konsernbidrag til dotterselskap
13
56
12/31/2011
12/31/2010
Regnskap
Regnskap
1 869 213
1 017 228
94 018
2 980 459
1 821 500
965 214
236 744
3 023 458
170 307
1 248 450
265 756
10 300
1 077 116
2 771 929
146 311
1 237 936
275 552
15 352
1 008 018
2 683 169
208 530
340 289
1 792
-742
5 971
9 280
7 433
1 004
-3 547
2 303
29 430
0
123 669
2 708
110 076
103 796
4 877
72 050
98 454
268 239
26 337
65 995
72 117
202 244
72 117
202 244
1 593
2 294
70 524
199 950
49 227
21 297
70 524
30 600
169 350
199 950
balanserekneskap 2011
Morselskap
12/31/2010
(tal i 1 000 kr)
12/31/2011
Konsern
Noter
12/31/2011
12/31/2010
1
1
4 324
5 946
4 324
5 946
1/18
1/18/28
1/18
1/18
160 652
3 775 781
226 218
21 842
4 184 493
164 384
3 364 346
196 591
28 361
3 753 682
2, 29
2 940
5 042
8 771
4 763
2 940
3 250
9 959
4 327
34
21 550
3 049
23 525
4 210 367
3 783 153
37 289
121 038
22 501
152 538
214 991
548 357
32 401
77 726
23 268
129 228
420 346
682 969
4 758 724
4 466 122
EIGEDELAR
Anleggsmidlar
Imaterielle eigedelar
Goodwill
Forsknings og utviklingsprosjekt
Sum immaterielle eigedelar
-
-
-
-
964
973 130
470
5 123
979 687
802
1 233 177
404
6 117
1 240 500
Varige driftsmidlar
Tomter, bygningar og annan fast eigedom
Skip
Transportmiddel
Driftslausøyre, inventar, verktøy og liknande
Sum varige driftsmidlar
652 374
2 940
49
5 550
2 476 492
652 233
2 940
49
5 303
2 032 965
2 693 490
Finansielle anleggsmidlar
Investeringar i datterselskap
Lån til tilknytta selskap
Investeringar i tilknytta selskap
Investeringar i aksjar og andelar
Obligasjonar og andre fordringar
Langsiktig fordring til konsernselskap
Pensjonsmidlar
Sum finansielle anleggsmidlar
3 456 179
3 933 990
Sum anleggsmidlar
1 815 579
26 428
355 621
525 293
656
93 112
29 061
149 622
272 451
3 981 472
4 206 441
3 798
139 446
Omløpsmidlar
Varer
Kundefordringar
Kortsiktig fordring på konsernselskap
Marknadsbaserte aksjar og obligasjonar
Andre kortsiktige fordringar
Bankinnskudd, kontanter o.l
Sum omløpsmidlar
SUM EIGEDELAR
57
3
4/23
5
6/7
16
8
9
7/10
11
10
18
balanserekneskap 2011
Morselskap
12/31/2010
(tal i 1 000 kr)
12/31/2011
Konsern
Noter
12/31/2011
12/31/2010
250 000
360 924
610 924
250 000
360 924
610 924
560 130
560 130
19 955
538 866
538 866
18 364
1 191 009
1 168 154
15
16
17/28
207 715
29 782
94 961
332 458
187 883
29 859
130 328
348 070
18
7
19/27/28
2 475 618
3 250
2 478 868
2 253 958
3 835
2 257 793
7
81 576
195 096
6 511
49 227
423 979
756 389
78 982
190 534
1 851
30 600
390 138
692 105
EIGENKAPITAL OG GJELD
250 000
360 924
610 924
250 000
360 924
610 924
Eigenkapital
Innskoten eigenkapital
Aksjekapital
Overkursfond
Sum innskoten eigenkapital
12
13
13
426 687
383 856
426 687
-
383 856
-
Opptent eigenkapital
Anna eigenkapital
Anna eigenkapital
Anna konsernkapital
Sum opptent eigenkapital
Minoritetsinteresser
1 037 611
994 780
Sum eigenkapital
132 164
3 871
134 870
6 501
136 035
141 371
2 239 072
242 125
2 463 024
224 955
0
2 687 979
2 481 197
242 810
9 027
8 164
14
Gjeld
Avsetjing for forpliktingar
Utsett skatt
Pensjonsforpliktingar
Andre avsetjingar for forpliktingar
Sum avsetjing for forpliktingar
Anna langsiktig gjeld
Gjeld til kredittinstitusjonar
Gjeld til konsernselskap
Sum annen langsiktig gjeld
Kortsiktig gjeld
Gjeld til konsernselskap
Skuldig offentlege avgifter
Leverandørgjeld
Betalbar skatt
Utbytte
Anna kortsiktig gjeld
Sum kortsiktig gjeld
30 000
36 628
326 629
312 391
5 096
5 679
49 227
9 918
382 311
2 943 861
3 211 661
Sum gjeld
3 567 715
3 297 968
3 981 472
4 206 441
SUM EIGENKAPITAL OG GJELD
4 758 724
4 466 122
15
20
Florø, 31. desember 2011 / 30. mars 2012
Jarle Skartun
styreleiar
Vegard Sævik
Åshild Høivik Kjelsnes
Lars Jørgen Pamer
Atle Olav Trollebø
Olav Støbakk
Leif Øverland
konsernsjef
58
Kontantstraumanalyse 2011
Morselskap
(tal i 1 000 kr)
2010
2011
159 376
0
-138 432
0
56 743
15 905
-324
-745
-1 710
61 343
0
152 156
9 102
0
0
0
38 339
600
2 629
3 142
-2 485
1 434
0
52 761
-84 837
-299 151
-6 247
347 867
0
0
79 540
0
355 196
-857961
171 008
-376980
-166 442
-505 123
-210 269
637 000
-17 169
-115 469
98 378
-9 229
-15 000
368 242
0
527 500
-17 170
-303 548
69 581
0
-30 000
246 363
353 956
-205 999
1 665
355 621
355 621
Konsern
2011
2010
98 454
-1 851
-18 243
-1 792
265 756
11 042
2 938
4 562
-48 200
-22 410
767
291 023
268 239
-2 576
-176 340
-260
275 552
18 899
-12 411
23 205
30 771
-61 839
-3 211
360 029
-713 691
-353
27 277
0
350
-764 929
0
-1 536
399 676
63 312
40 236
0
-436
458
0
-686 853
-262 783
0
528 000
0
-306 925
0
0
-30 600
190 475
-210 269
610 636
0
-117 923
0
0
-15 750
266 694
-205 355
363 940
Kontantar og bankinnskot pr 01.01
420 346
56 406
149 622
Likviditetsbehaldning pr 31.12.
214 991
420 346
355 621
149 622
Denne består av:
Bankinnskudd m.v.
214 991
420 346
300 000
300 000
300 000
300 000
Kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar
Resultat før skatt
Betalt skatt
Vinst/Tap ved sal av eigedelar
Resultat frå investering i tilknytta selskap
Ordinære avskrivingar
Nedskriving på anleggsmidlar
Skilnad mellom kostnadsført pensjon og inn/utbetalingar
Endring i vareleverandørgjeld
Endring i varer og kundekrav
Endring i andre tidsavgrensingspostar
Kjøp/salg av kortsiktige verdipapir
Netto likviditetsendring frå verksemda
Likvidar tilført / brukt på investeringar:
Investeringar i varige driftsmidlar
Investering i immaterielle eigedelar
Utbetaling ved kjøp av aksjar og andelar
Sal av varige driftsmidlar (salssum)
Endring driftsmidlar ved avgang datterselskap
Innbetaling ved sal av aksjar / andelar
Tilbakebetalt innskoten kapital
Innbetalinger på lånefordringer (korts./langs)
Utbetaling andre lånefordringer (korts./langs)
Utbetalinger på lånefordring konsern (korts./langs.)
Utbetaling lån til tilknytta selskap
Netto likviditetsendring frå investeringar
Likvidar tilført / brukt på finansiering:
Netto utbetaling kassakreditt
Opptak av ny langsiktig gjeld
Utbetaling gjeld konsernselskap
Nedbetaling av gammal gjeld
Innbetaling gjeld konsernselskap
Utbetaling av konsernbidrag til datterselskap
Utbytte (utbetalt)
Netto likviditetsendring frå finansiering
Netto endring i likvidar i året
Ubenyttet kreditt på konsernkontoen utgjør i tillegg
59
rekneskapsprinsipp
Årsrekneskapen er sett opp i samsvar med rekneskapslova og
god rekneskapsskikk.
tilordna identifiserbare eigedelar og gjeld i datterselskapet,
som blir oppført i konsernrekneskapen til verkeleg verdi på
kjøpstidspunktet. Eventuell meirverdi ut over kva som kan
tilførast til identifiserbare eigedelar og gjeld, balansefører
vi som goodwill. Goodwill blir behandla som ein residual
post og blir balanseført med den andelen som er observert
i kjøpstransaksjonen. Meirverdiar i konsernrekneskapen
blir avskrivne over den forventa levetid til dei oppkjøpte
eigedelane.
Bruk av estimat
Utarbeiding av rekneskap i samsvar med rekneskapslova krev
bruk av estimat. Vidare krev bruk av selskapet sine rekne
skapsprinsipp at leiinga må utøve skjønn. Område som i stor
grad inneheld slike skjønnsmessige vurderingar, høg grad av
kompleksitet, eller område der føresetnader og estimat er
vesentlege for årsrekneskapen, er beskreve i notane.
Driftsinntekter
Inntektsføring ved sal av varer skjer på leveringstidspunktet.
Tenester blir inntektsført i takt med utføringa.
Rekneskapsprinsipp for aksjar i datterselskap og
tilknytta selskap
Datterselskap er selskap der morselskapet har kontroll, og
dermed avgjerande innverknad på selskapet sin finansielle og
operasjonelle strategi, normalt ved å eige meir enn halvparten
av den stemmeberettiga kapitalen. Investeringar i selskap der
Fjord1 eig 20–50 prosent av stemmeberettiga kapital og har
vesentleg påverknad, blir definert som tilknytta selskap. For
oversikt over selskap som inngår i konsernet 31.12.11, sjå note 2.
Driftsinntekter, bil-, passasjerog godsfraktinntekter, andre
driftsinntekter og kontraktsbetaling frå offentlege oppdragsgjevarar, er inntektsført i det året dei gjeld.
Kontraktsbetalinga er balanseført som fordring dersom den
ikkje fullt ut er innbetalt pr. årsskiftet.
Delar av kontraktsbetalinga vert periodisert med utgangs
punkt i forskjell mellom nedbetalingstida for driftsmiddel
som er lagt til grunn i kontraktar med det offentlege, og dei
rekneskapsmessige avskrivingane. Den periodiserte inntekta
vert klassifisert som langsiktig gjeld i balansen.
Investeringar i selskap vurderer vi til kjøpskost for aksjane,
med mindre nedskriving har vore naudsynt. Konsernbidrag til
datterselskap, med frådrag for skatt, fører vi som auka kostpris
for aksjane. Utbytte/konsernbidrag er inntektsført same året
som det er avsett i rekneskapen for datterselskapet/det tilknytta
selskapet. Når utbytte/konsernbidrag vesentleg overstig andel
av resultat som er halde tilbake i selskapet etter kjøpet, vurderer
vi den overskytande delen som tilbakebetaling av investert
kapital, og trekkjer den frå verdien på investeringa i balansen.
Sal av verdikort for passasjerar og køyretøy i ferjerutene vert
inntektsført på brukstidspunktet der selskapa har ansvaret
for unytta verdiar. Unytta verdiar blir klassifisert som anna
kortsiktig gjeld i balansen.
I konsernrekneskapen brukar vi eigenkapitalmetoden som
prinsipp for investeringar i tilknytta selskap. Bruk av metoden
fører til at rekneskapsført verdi i balansen tilsvarar andelen av
eigenkapitalen i det tilknytta selskapet, korrigert for eventuelle
gjenverande meirverdiar frå kjøpet og urealiserte internvinstar.
Resultatandelen i resultatrekneskapen blir basert på andelen
av resultatet etter skatt i det tilknytta selskapet, og korrigert
for eventuelle avskrivningar på meirverdier og urealiserte
vinstar. I resultatrekneskapen blir resultatandelen vist under
finanspostar.
For dei kontraktene der kontraktsmotpart har tatt ansvaret
for ikkje nytta verdiar i selde verdikort skjer inntektsføring
på salstidspunktet.
Klassifisering og vurdering av balansepostar
Eigedelar meint til varig eige eller bruk klassifiserer vi som
anleggsmiddel. Eigedelar som er tilknytta varekretsløpet,
klassifiserer vi som omløpsmiddel. Fordringar blir klassifisert
som omløpsmiddel dersom dei skal tilbakebetalast i løpet av
eitt år etter utbetalingstidspunktet. For gjeld legg vi analoge
kriterium til grunn.
Konsolideringsprinsipp
Datterselskap blir konsolidert frå det tidspunktet kontrollen
er overført til konsernet (kjøpstidspunktet).
Omløpsmiddel blir vurdert til det lågaste av kjøpskost og
verkeleg verdi. Kortsiktig gjeld i norske kroner blir balanseført
til nominelt beløp på etableringstidspunktet.
I konsernrekneskapen erstattar vi posten aksjar i datterselskap med datterselskapet sine eigedelar og gjeld. Konsernrekneskapen blir utarbeidd som om konsernet var éi økonomisk
eining. Interne transaksjonar, urealisert forteneste og andre
mellomverande mellom selskapa i konsernet blir eliminert.
Anleggsmiddel vurderer vi til kjøpskost. I kjøpskost på driftsmiddel med lang tilvirkingstid inngår også lånekostnader
knytta til tilvirkinga av driftsmiddelet. Varige anleggsmiddel
som fell i verdi, blir avskrivne lineært over forventa økonomisk
levetid. Anleggsmiddel blir nedskrivne til verkeleg verdi ved
verdifall, dersom rekneskapsreglane krev dette. Langsiktig
gjeld i norske kroner blir balanseført til nominelt beløp på
Kjøpte datterselskap rekneskapsfører vi i konsernrekne
skapen basert på morselskapet sin kjøpskost. Kjøpskost blir
60
Leasing
Ein leigeavtale blir klassifisert som finansiell eller operasjonell
i samsvar med den enkelte avtalen sitt reelle innhald. Dersom
det vesentlegaste av økonomisk risko og kontroll knytta til
det underliggande leigeobjektet er gått over på leigetaker,
blir avtalen klassifisert som finansiell. Andre leigeavtalar blir
klassifiserte som operasjonelle.
etableringstidspunktet. Avsetningar blir neddiskontert dersom
renteelementet er vesentleg.
Immatereielle eigedelar og goodwill
Goodwill har oppstått i samband med kjøp av datterselskap.
Goodwill blir avskrive over forventa levetid for kjøpsobjektet.
Utgifter til forsking og utvikling blir balanseført i den utstrekning kriteria for balanseføring er oppfylt. Det betyr at
forsknings- og utviklingskostnader blir balanseført når vi
vurderer det som sannsynleg at dei framtidige økonomiske
fordelane knytta til eigedelen vil tilflyte selskapet, og vi har
kome fram til ei påliteleg måling av kjøpskost for eigedelen.
Balanseført forskning og utvikling blir avskrive lineært over
forventa levetid.
Driftsmiddel knytt til leigeavtalar vurdert som finansiell
leasing, blir aktivert i balansen til verdien av vederlaget i
leigeavtalen og blir avskrivne som varige driftsmiddel.
Avdragsdelen av leigevederlaget blir vist som langsiktig gjeld.
Det samla vederlaget blir redusert med betalt leige etter frådrag
for berekna rentekostnad.
Utgifter til andre immaterielle eigedelar blir balanseført i den
utstrekning kriteria for balanseføring er oppfylt. Dette inneber
at utgifter til andre immaterielle eigedelar blir balanseført
når ein ser det som sannsynleg at dei framtidige økonomiske
fordelane knytt til eigedelen vil tilflyte selskapet, og vi har
kome fram til ei påliteleg måling av kjøpskost for eigedelen.
For avtalar som blir klassifisert som operasjonell leasing blir
leigebetalingane behandla som ein driftskostnad som blir
fordel systematisk over heile leigeperioden.
Andre langsiktige aksjeinvesteringar
Kostmetoden blir brukt som prinsipp for investeringar i andre
aksjer mv. Utdelingar blir rekneskapsførde i utgangspunktet
som finansinntekt, når utdelinga er vedtteken. Dersom utdelingane vesentleg overstig andel av opptent eigenkapital etter
kjøpet, blir det overskytande ført til reduksjon av kostprisen.
Varige driftsmidler
Varige driftsmiddel blir balanseført og avskrivne lineært over
driftsmidla si forventa levetid dersom dei har ei forventa levetid
på over 3 år og har ein kostpris som overstig kroner 15.000. Når
det gjeld avskrivingstid på investeringar/påkostningar/større
utskiftingar, følgjer desse avtalt avskrivingsplan i kontraktar
med oppdragsgjevar.
Felleskontrollert verksemd
For felleskontrollert verksemd nyttar vi bruttometoden
for ansvarlege selskap (ANS) i selskapsrekneskapen og
konsernrekneskapen.
Forskjellen mellom dei kontraktsmessige verdiane for selskapet sine skip i kontraktane med offentlege oppdragsgjevarar,
og dei rekneskapsmessige verdiane, er avsett som langsiktig
gjeld i balansen. Den årlege skilnaden mellom nedbetaling av selskapet sine skip i kontraktane med offentlege
oppdragsgjevarar, og rekneskapsmessige avskrivingar, blir
ført som kontraktsinntekt. Denne rekneskapsføringa skapar
samanstilling mellom kostnader (avskrivingar) og inntekter
(klassifisert som kontraktsinntekter dersom dei er mottekne
i løpet av året, og under andre driftsinntekter dersom rein
periodisering).
Nedskrivning av anleggsmidler
Ved indikasjon på at balanseført verdi av eit anleggsmiddel er
høgare enn verkeleg verdi, gjennomfører vi test for verdifall. Vi
vurderer om gjenvinningsbeløpet på anleggsmidla relatert til
den tilhøyrande vurderingseininga, overstig balanseført verdi.
Testen blir gjennomført for det lågaste nivået av anleggsmiddel
som har sjølvstendige kontantstraumar.
Gjenvinningsbeløp blir utrekna som det høgaste av vurderingseininga sin bruksverdi og netto salsverdi. Med bruksverdi
meiner vi noverdien av framtidige kontantstraumar som
er forventa å oppstå frå vurderingseininga, medan netto
salsverdi blir definert som forskjellen mellom marknadsverdi
på balansedagen og estimerte salskostnader. I dei tilfella
anleggsmidla i vurderingseininga er bunde opp i kontraktar
og ikkje kan realiserast utan at kontraktsbrot blir påberopt av
avtaleparten, brukar ein berre bruksverdi som eit alternativ
for gjenvinningsbeløp. Framtidige kontantstraumar omfattar
vurderingseininga sine kontantstraumar frå operasjonelle
aktivitetar, samt tilhøyrande anleggsmiddel sin terminalverdi
ved utgang av dei kontraktene som eventuelt er grunnlaget
for vurderingseininga.
Vedlikehald av driftsmiddel blir kostnadsført løpande under
driftskostnader. Påkostingar eller forbetringar blir tillagt driftsmiddelet sin kostpris og blir avskrive i takt med driftsmiddelet.
Skillet mellom vedlikehald og påkosting/forbetring reknar vi i
høve til driftsmidlet sin tekniske stand ved kjøp av driftsmidlet.
Alle skipa inngår i eit årleg vedlikehaldsprogram.
Klassifikasjonskostnader og vedlikehaldskostnader blir
utgiftsført i samband med det årlege vedlikehaldsprogrammet. Det er imidlertid gjort eit unnatak for store gassferjer
og hurtigbåtar, der det vert avsett for påløpt vedlikehald for
motorar og vassjet.
61
rekneskapsprinsipp
Varer
Lager av innkjøpte varer blir vurdert til det lågaste av kjøpskost
etter FIFO-prinsippet og verkeleg verdi. Det blir gjennomført
nedskriving for pårekneleg ukurans.
Dersom balanseført verdi er høgare enn både salsverdi og
gjenvinningsbeløp, blir det gjennomført nedskriving til det
høgaste av salsverdi og gjenvinningsbeløp.
Tidleigare nedskrivingar blir reversert dersom føresetnadene
for nedskrivinga ikkje lenger er til stades (med unnatak for
nedskriving av goodwill).
Fordringar
Kundefordringar og andre fordringar blir ført opp i balansen til
pålydande etter frådrag for avsetning til forventa tap. Avsetning
til tap blir gjennomført på grunnlag av individuelle vurderingar
av dei enkelte fordringane. I tillegg gjennomfører vi ei uspesifisert avsetning for å dekke forventa tap på andre fordringar.
Sikring
Konsernet har ikkje nytta verdisikring.
Kontantstraumsikring
Terminkontrakter som sikrar framtidige inn-/utbetalingar,
blir rekneskapsført ved relisasjon av terminkontrakta.
Sikringsobjektet blir rekneskapsført på transaksjonstidspunktet.
Andre fordringer, både omløpsfordringar og anleggsfordringar,
blir ført opp til det lågaste av pålydande og verkeleg verdi.
Verkeleg verdi er noverdien av forventa framtidige innbetalingar.
Det blir likevel ikkje gjennomført neddiskontering når effekten
av neddiskontering er uvesentleg for rekneskapen. Avsetning
til tap blir vurdert på same måte som for kundefordringar.
Med basis i vedteken sikringsstrategi nyttar konsernet ulike
sikringsinstrument og fastprisavtaler for å sikre kontantstraumane, då særleg innan olje, LNG, renter og valuta.
Bruk av sikringsinstrument vurderer konsernet opp mot
om reguleringsklausulane i aktuelle kontraktar gjev tilfredsstillande dekning for faktisk prisutvikling. Om aktuelle
reguleringsklausular for ei kontrakt ikkje blir vurdert til å gi
tilfredsstillande dekning for prisutviklinga på aktuell innsatsfaktor, vil konsernet i samsvar med sikringsstrategien, kunne
bruke tilgjengelege sikringsinstrument for å redusere eller
eliminere prisutviklingsrisikoen.
Kortsiktige plasseringar
Kortsiktige plasseringar (aksjar og andelar som er omløpsmiddel) blir vurdert til det lågaste av gjennomsnittleg kjøpskost
og verkeleg verdi på balansedagen. Motteke utbytte og andre
utdelingar blir inntektsførde som anna finansinntekt.
Garantiansvar
Venta utgifter til framtidige garantiarbeid knytt til sal/avslutta
prosjekt er kostnadsført, og ført som avsetning i balansen.
Avsetninga blir basert på historiske erfaringstal for garantiar.
Olje og LNG
Konsernet brukar terminkontraktar der vi avtalar marknads
pris pr. tonn i NOK eller USD med levering kvar månad for
avtala periode. I månader der aktuell marknadspris ligg over
sikringsprisen vil konsernet få utbetalt mellomlegget frå
motparten. I månader der aktuell marknadspris ligg under
sikringsprisen vil konsernet betale mellomlegget til motparten.
For aktuelt avtala volum vil konsernet ha ein fastpris i NOK
eller USD for avtala periode.
Tapskontrakter
Konsernet si verksemd inneber mellom anna at det blir inngått
kontraktar med det offentlege om levering av kollektivtenester.
For fleire av desse kontraktene har selskapet ein stor del av
risikoen for utviklinga i fleire kostnadsartar (t.d. løn, rente og
drivstoff), utan at inntektene blir endra tilsvarande. Dette kan
resultere i at kontraktane blir ulønsame dersom kostnadane
aukar i større omfang enn inntektene. Selskapet måler derfor
noverdien av framtidige forventa kontantstraumar frå operasjonelle aktivitetar i den enkelte kontrakten, der estimerte
utbetalingar omfattar alle uunngåelege framtidige betalbare
driftskostnader. Av- og nedskrivingar, finanskostnader er ikkje
inkludert.
Renter
Konsernet brukar rentebyteavtalar der vi avtalar rente og
nedbetalingstid med ein motpart. I månader der aktuell
marknadsrente ligg over nivået som vi har gjort sikringsavtale for vil konsernet få utbetalt mellomlegget rekna etter
resterande del av hovudstol frå motparten. I månader der
aktuell marknadsrente ligg under nivået som vi har gjort
sikringsavtale for vil konsernet betale mellomlegget rekna etter
resterande del av hovudstol til motparten. For avtala beløp
og periode vil konsernet ha fast rente gjennom slike avtalar.
I den grad den enkelte kontrakten blir rekna som ei kontantgenererande eining, blir kontanstraumen definert på same
måten som den som blir lagt til grunn i nedskrivningstestar for
anleggsmidla, med unntak av at anleggsmidla sin terminalverdi
ved utgangen av kontraktane ikkje blir tatt med. Dersom
utrekningane viser ein negativ noverdi, balansefører vi dette
beløpet som ei avsetning. Før det eventuelt blir føreteke
avsetning for tapskontraktar, blir behovet for å foreta nedskrivning av anleggsmidlane vurdert.
Konsernet har i mindre grad gjort seg bruk av avtalar der vi er
sikra ein pris- eller rente korridor. Målet med slike avtalar er
å sikre seg mot konsekvensar ved ekstreme utslag på underliggjande prisutvikling.
62
Avsetning for tapskontraktar blir balanseført under Avsetning
for forpliktingar (langsiktig gjeld). Avsetning for tapskontraktar
knytt til varekretsløpet, eller som har forventa oppgjerstids
punkt innan eit år frå balansedagen, blir klassifisert som anna
kortsiktig gjeld.
Planendringar blir amortisert over forventa gjenverende
oppteningstid. Det same gjeld estimatavvik som skuldast ny
informasjon eller endringar i dei aktuarmessige føresetnadene,
i den grad dei overstig 10 prosent av den største av pensjonsforpliktingane og pensjonsmidlane (korridor).
Avsetninga blir reversert i takt med eventuell reduksjon av
negativ noverdi i seinare periodar.
Skatt
Skattekostnaden i resultatrekneskapen omfattar både
den betalbare skatten i perioden og endring i utsett skatt.
Utsett skatt blir rekna med aktuell skattesats (28 prosent)
på grunnlag av dei midlertidige forskjellar som eksisterer
mellom rekneskapsmessige og skattemessige verdiar, samt
eventuelt likningsmessig underskot til framføring ved utgangen av rekneskapsåret. Skatteaukande og skattereduserande
midlertidige forskjellar som blir reversert, eller kan reverserast
i same periode, blir utlikna. Oppføring av utsett skattefordel
på netto skattereduserande forskjellar som ikkje kan utliknast
og underskot til framføring, er grunna ut i frå venta framtidig
inntening. Utsett skatt og skattefordel som kan balanseførast,
er oppført netto i balansen.
Valuta
Pengepostar i utanlandsk valuta vurderast etter kursen ved
slutten av rekneskapsåret.
Terminkontrakter
Konsernet brukar i større grad terminkontrakter på utenlandsk
valuta for å sikre antatte framtidige inn-/utbetalingar i fremand
valuta (kontantstraumsikring).
Vinst eller tap på sikring av transaksjonar som fører til balanseføring av t.d. ferger, blir inkludert i kostpris.
Terminkontrakter som sikrar framtidige inn-/utbetalingar,
blir ikkje rekneskapsført.
Skatt på avgitt konsernbidrag som blir ført som auka kostpris
på aksjar i andre selskap, og skatt på motteke konsernbidrag
som blir ført direkte mot eigenkapitalen, fører vi direkte mot
skatt i balansen (føringa skjer mot betalbar skatt dersom
konsernbidraget har verknad på betalbar skatt, og mot utsett
skatt om konsernbidraget har verknad på utsett skatt).
Pensjonar
Konsernet har ulike pensjonsordningar. Pensjonsordningane
er finansiert gjennom innbetalingar til offentleg eller privat
administrerte forsikningsplaner/-selskap, med unnatak av
AFP-ordningar og nokre ordningar som er dekka over drifta.
Selskapet har både innskuddsplanar og ytelsesplanar.
Kontantstraumoppstilling
Kontantstraumoppstillinga blir utarbeidd etter den indirekte
metoden. Kontantar og kontantekvivalentar omfattar kontantar, bankinnskot og andre kortsiktige, likvide plasseringar som
umiddelbart og med uvesentleg kursrisiko kan konverterast
til kjente kontantbeløp, og med forfallsdato kortare enn tre
månader fra opphavsdato. Ved avgang av datterselskap er
balanseendringane som følge av salget behandla på lik linje
med andre balanseendringar i konsernet. Ein viser dermed
ikkje netto kontantinnbetaling ved avgangen.
Innskuddsplaner
Ved innskotsplanar betalar konsernet innskot til offentlege
eller privat administrerte forsikringsplaner/-selskap. Konsernet
har ingen ytterlegare betalingsplikt etter at innskota er betalt.
Innskota blir rekneskapsført som lønnskostnad. Eventuelle
forskotsbetalte innskot blir balanseført som eigendel (pen
sjonsmidlar) i den grad innskotet kan refunderast eller redusere
framtidige innbetalinger.
Endring av rekneskapsprinsipp/korrigering av feil
Lånekostnader
Ein har i 2011 endre rekneskapsprinsipp for balanseføring
av lånekostnader ved anskaffelse av varige driftsmidlar med
lang tilvirkingstid. Tidlegare blei kun faktiske betalte rentar
balanseført, medan ein no balansefører renter i samsvar med
faktisk kapitalbinding. Effekten av dette utgjer 3,4 MNOK i
balanseførte lånekostnader i morselskap/konsern 2011.
Ytelsesplaner
Ein ytelsesplan er ei pensjonsordning som ikkje er ein inn
skotsplan. Typisk er ein ytelsesplan ei pensjonsordning som
definerer ei pensjonsutbetaling som ein tilsett vil motta ved
pensjonering. Pensjonsutbetalinga er normalt avhengig av
fleire faktorar, som alder, antall år i selskapet og lønn. Den
balanseførte forpliktinga knytt til ytelsesplanar er noverdien av
dei definerte ytingane på balansedagen, minus verkeleg verdi
av pensjonsmidlane (innbetalte beløp til forsikringsselskap),
justert for ikkje resultatførte estimatavvik og ikkje resultatførte
kostnader knytt til pensjonsopptening i tidlegare periodar.
Pensjonsforpliktinga blir utrekna årleg av ein uavhengig aktuar
ved bruk av ein lineær oppteningsmetode.
Konsernkonto
Ein har endra prinsipp for klassifisering av interne langsiktige
lån og kortsiktige innskot på konsernkontoen. Ein viser no
brutto ekstern lånegjeld som langsiktig gjeld. Tidlegare vart
denne redusert med nettoen av interne langsiktige lån og
63
rekneskapsprinsipp
Konsernbidrag for 2010
I morselskapet vart motteket konsernbidrag redusert med
3,6 MNOK ifm innlevering av likningspapira for 2010.
Samanlikningstala i balanse og resultatrekneskap i morselskapet er korrigert for dette, samt skattenoten for
morselskap/konsern.
kortsiktige innskot. Effekten av dette er auka i langsiktig
gjeld og bankinnnskudd med 104,1 MNOK 1.1.2011 i mor og
konsern. Samanlikningstala i balanse og kontanstraumoppstillinga for morselskap/konsern er korrigert for dette.
Pensjon
Pensjonsordningar til tilsette som er overført frå dotterselskap
til morselskapet er blitt overført til morselskapet. Effekten av
dette er ført mot eigenkapitalen 1.1.2011. Effekten av dette
utgjer 1,8 MNOK etter skatt. Samanliknignstala i balansen og
pensjonsnoten i morselskapet er korrigert for dette.
64
noter 2011
Note 1 Varige driftsmiddel
VARIGE
DRIFTSMIDDEL,
Morselskap
Bygg
under
oppføring
Bygningar,
eigedom
og tomt
Kostpris og ordinære avskrivingar
Kostpris 01.01
1 607
+ tilgang i år
+ tilgang ovf av ferdige
driftsmidlar
- avgang i år
Kostpris 31.12.
1 607
Akkumulerte ordinære
avskrivingar 31.12.
806
Akk. nedskrivning
31.12.
Rekneskapsmessig
bokført verdi 31.12.
802
Årets avskrivingar
163
Årets nedskrivingar
% ordinære lineære
avskrivingar
10%
VARIGE
DRIFTSMIDDEL,
KONSERN
Bygningar,
eigedom
og tomt
1 031 047
5 925
75 586
288 817
364 403
-364 403
1 401 375
-0
Driftsløysøyre,
verktøy,
inventar Sum varige
med mer driftsmiddel
168 199
0 1 233 177
34 696
-0
Skip
4 397 881
150 898
Goodwill
Skip
under
opp- Transportføring
middel
Fou
59 185
Sum
anleggsmiddel
17 059
4 409
1 125 299
299 151
21 468
0
0
1 424 450
13 917
182 921
46 245
229 166
1 030
1 030
12 940
13 970
6 521
3 481
1 240 499
38 340
0
Driftsløysøyre,
verktøy,
inventar Sum varige
med mer driftsmiddel
0
Goodwill
Fou
32 212
59 185
Sum
anleggsmiddel
820 812
94 571
768 651 -768 651
9 359
0 5 308 071 186 071
16 234
899 149
184 434
1 548 864
661 969
161 747
2 520 074
26 244
46 245
2 592 563
169 497
10 962
845
181 315
1 644
12 940
195 899
226 218
59 425
4 268
21 842
17 230
4 184 493
264 134
10 300
4 324
1 622
10-20%
13-33,33%
0 4 188 817
265 756
10 300
2033,33%
3,33 -10%
6 209 113
713 691
0 1 240 499
38 340
0
2033,33%
510 488
444 234
0 3 589 710 186 071
177 571
6 032
173 863
10 571
1 184 484
299 151
0
0
0 59 185 1 483 635
20
-33,33%
3,33%
Bygg
under
oppføring
Kostpris og ordinære avskrivingar
Kostpris 01.01
306 069
+ tilgang i år
13 417
+ tilgang ovf av ferdige
driftsmidlar
- avgang i år
11 329
Kostpris 31.12.
308 157
Akkumulerte ordinære
avskrivingar 31.12.
147 494
Akkumulerte
nedskrivingar 31.12. *
11
Rekneskapsmessig
bokført verdi 31.12.
160 652
Årets avskrivingar
9 908
Årets nedskrivingar
% ordinære lineære
avskrivingar
3-20%
Skip
Skip
under
oppføring
6 300 510
713 691
0
0
36 922
36 922
6 885 882 32 212 59 185 6 977 279
20%
Avsetjing tap på kontrakt på 20,587 MNOK er korrigert til nedskriving ferger i anbud i inngående balanse pr. 1.1.2011.
Goodwill er knytt til oppkjøpet av Bolsønes Verft AS og Bo-sement AS i 2009.
Ein stor del av inntektene i selskapet er og vil bli knytta til langsiktige kontrakter (anbud).
65
noter 2011
Pr 31.12.11 er det foretatt ei vurdering av verdien av sjøselskapa sine varige driftsmidlar basert på framtidig EBITDA for den
enkelte anbudskontrakt der det er indikasjon på verdifall. Antatt restverdi er sjøselskapa sitt beste estimat på verdien av varige
driftsmidlar ved utgongen av anbudsperioden. Det er og lagt til grunn innhenta eksterne vurderingar ifm beregning av restverdien
på dei fleste av dei varige driftsmidlane. Det er nytta eit vekta avkastingskrav for totalkapitalen etter skatt i beregninga.
Gevinst ved sal av driftsmiddel er klassifisert som andre driftsinntekter.
Investeringar og sal (salssum) for varige driftsmiddel (konsern)
2011
2010
Investering
Sal Investering
0
0
0
0
Goodwill
Fou
Maskinar, inventar og
transportmiddel
Skip
Bygningar
Internt sal bussar/bilar
Sum
105 142
595 132
13 417
3 699
9 548
14 250
713 691 27 496
97 464
657 366
10 099
2009
Sal
9 083
364 038
28 000
2008
2007
Investering
Sal Investering
Sal Investering
8 113
1 358
2 613
11 704
14 260
92 425
704 344
63 847
7 232
47 280
3 330
114 402
427 275
4 443
764 929 401 121
870 087 57 842
560 437
Form
Underkonsern
Underkonsern
Underkonsern
Underkonsern
Underkonsern
Underkonsern
7 104
10 735
99 342
1 025 043
15 125
Sal
12 902
3 827
616
20 200
38 039
1 153 770 17 345
Kontorstad
Eigardel
Røysterett
Florø
Molde
Sogndal
Stryn
Volda
Ålesund
Ålesund
Molde
Sogndal
Sogndal
Stryn
Stryn
90 %
90 %
100 %
100 %
100 %
100 %
68 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
68 %
100 %
100 %
100 %
100 %
100 %
Sogndal
Årdal
Måløy
Skjåk
Volda
Ål
Hareid
Langevåg
Ål
Florø
Chile
Aukra
Sogndal
Molde
50 %
66 %
100 %
100 %
100 %
100 %
63 %
100 %
100 %
100 %
49 %
66 %
100 %
100 %
50 %
66 %
100 %
100 %
100 %
100 %
63 %
100 %
100 %
100 %
49 %
66 %
100 %
100 %
Note 2 Opplysningar om dotterselskap
Dotterselskap
Fjord1 Fylkesbaatane AS
Fjord1 MRF AS
Fjord1 Sogn Billag AS
Fjord1 Nordfjord - Ottadalen AS
Fjord1 Buss Møre AS
Fjord1 Service AS
Moaterminalen Holding AS
Fjord1 Eigedom AS
Fjord1 Eigedom Sogndal AS
Fjord1 Eigedom Lærdal AS
Fjord1 Eigedom Otta AS
Fjord1 Eigedom Bismo AS
Dotterdotterselskap
Sogn Bilservice AS
Årdal Bilag Eiendom AS
Skjåk Bil AS
Møre Auto AS
Hareid Trafikkterminal AS
MRF Charter AS
Trolløya Eiendom AS
Sognefjord Cruise AS
Naviera Sognekongen SA
Aukra Auto AS
Skyss Kroa AS
Bolsønes Verft AS
66
Dotterselskap
Fjord1 Fylkesbaatane AS
Fjord1 MRF AS
Fjord1 Sogn Billag AS
Fjord1 Nordfjord - Ottadalen AS
Fjord1 Buss Møre AS
Fjord1 Service AS
Moaterminalen Holding AS
Fjord1 Eigedom AS
Fjord1 Eigedom Sogndal AS
Fjord1 Eigedom Lærdal AS
Fjord1 Eigedom Otta AS
Fjord1 Eigedom Bismo AS
Samla dotterselskap
Dotterdotterselskap
Sogn Bilservice AS
Årdal Bilag Eigedom AS
Trolløya Eiendom AS
Skjåk Bil AS
Møre Auto AS
Hareid Trafikkterminal AS
MRF Charter AS
Sognefjord Cruise AS
Aukra Auto AS
Skyss Kroa AS
Bolsønes Verft AS
Aksjekapital
Totalt
antall
aksjar
Vår
tal på
aksjar
88 840
25 000
18 200
6 206
2 085
2 000
279
12 200
5 632
1 729
1 853
441
88 840
25 000
181 998
62 061
83 400
1 000
27 930
1 000
100
100
100
100
79 956
22 500
181 998
62 061
83 400
1 000
19 010
1 000
100
100
100
100
2 360
2 750
300
5 000
1 000
100
536
1 200
500
280
1 000
100
100
2 360
2 750
50
5000
1000
100
10 725
1 200
15 000
560
50
100
100
1 180
2 750
50
5000
1000
100
10 725
710
15 000
560
46
100
100
Eigenkapital i
dotterselskap
Resultat
i dotterselskapa
Bokført
verdi
387 197
241 882
37 397
32 140
46 684
20 056
23 446
13 721
11 616
2 551
6 178
1 779
824 647
85 114
-14 711
2 873
2 632
4 947
-368
-244
189
47
-4
234
137
80 846
268 906
189 000
39 590
19 116
56 427
35 135
5 826
15 871
12 250
3 760
5 159
1 193
652 233
6 599
7 069
1 961
11 173
1 692
2 027
2 830
2 060
4 468
328
17 623
100
2 322
60 252
1 596
70
933
2 482
67
429
52
21
147
5
2 587
-181
1 378
9 586
7 301
9 938
1 777
5 822
2 147
800
1 217
768
3 810
280
5 280
100
23 000
62 240
Avgjeven
utbytte
Avgjeven
konsernbidrag
32 749
582
780
303
1 083
33 331
1 285
154
33
1470
2 942
Note 3 Aksjar i tilknytta og felleskontrollert selskap
Tilknytta selskap
Forretningskontor
Eigardel /
stemmedel
Anskaffelseskost
Resultat
i 2011
Andel
resultat
Bokført
eigenkapital
31.12.11
Ørskog
Larsnes
Kaupanger
Bergen
49,0%
49,0%
35,0%
49,0%
245
99
450
49
843
1 175
1 227
42
1 227
3 671
576
601
15
601
1 793
1 563
1 918
3 769
2 082
9 332
Sjøholt Last og Buss AS
Larsnes Last og Buss AS
Terminalbygg AS
Fjord1 Partner
Sum
2011
Endring i bokført verdi tilknytta selskap
Bokført verdi 01.01
Netto kjøp
Andel resultat
Utbytte
Gevinst/tap ved realisasjon av aksjar
Bokført verdi 31.12.10
Andre
Sum
Andre
Sum
3 250
3 250
1 793
-
2 990
1 006
-746
2 990
1 006
-746
5 043
3 250
3 250
1 793
5 043
67
2010
noter 2011
Endring i bokført verdi felleskontrollert verksemd
Kystekspressen ANS
Bokført verdi 01.01
Netto kjøp
Andel resultat
Bokført verdi 31.12.
Forretningskontor
Eigarandel/
Stemmedel
Trondheim
49%
2011
2010
7 293
6 208
(2 815)
4 477
1 085
7 293
Følgjande beløp representera konsernets rekneskapsførte 49 % del av eigeelar og gjeld, inntekter og resultat i den felleskontrollerte
verksemda. Beløpene er inkludert i resultatregnskapet og balansen:
Eigedelar
2011
2010
Anleggsmidlar
Omløpsmidlar
Sum eigedelar
21 694
3 816
25 510
22 859
8 117
30 976
Gjeld
Langsiktig gjeld
Kortsiktig gjeld
Sum gjeld
12 594
8 393
20 987
14 983
8 655
23 638
Sum eigenkapital
4 523
7 338
Inntekter
Kostnader
Netto finanskostnad
Resultat
41 531
43 903
443
(2 815)
41 835
40 320
430
1 085
Note 4 Investeringar i aksjar og andelar
Morselskap
Selskap
Marknadsverdi
Fjord Invest AS
Fjord Invest Sørvest AS
Møre og Romsdal Såkornfond AS
Bølgen Invest
Norway Bussekspress AS
Fergebo AS
Fjord Tours AS
Geiranger Fjordsenter AS
Andre aksjar og andelar
Sum aksjar og andelar
Konsern
Bokført verdi
4 529
500
Antall aksjar
/andelar
Eigardel
7 250
20 000
3 000
12%
50%
29%
-
274
5 303
Note 5 Obligasjonar og andre fordringar
Kostpris
Bokført verdi
9 075
200
2 000
150
1 000
533
633
1 500
1 076
16 167
5 095
500
1 000
538
1 000
638
8 771
Konsern
Lån ansatte
Kapitalinnskudd KLP
Anna langsiktige fordringar
68
2011
2010
900
2 648
1 215
4 763
741
2 404
1 182
4 327
Note 6 Langsiktige fordringar til konsernselskap, morselskap
Interne lån, trekk på konsernkontoen.
Langsiktig lån, utanfor konsernkontoen, sjøselskapa
Note 7 Mellomværande mellom selskap i samme konsern
2011
2010
465 004
1 567 961
2 032 965
370 035
1 445 544
1 815 579
Morselskap
Andre fordringar
Foretak i samme konsern
Langsiktige fordringar
2011
2010
2011
2010
93 112
139 446
2 032 965
1 815 579
Foretak i samme konsern
Gjeld til konsern
2011
2010
2011
2010
224 955
242 125
312 391
242 810
Note 8 Varer
Varelager består av varer innkjøpt for vidare sal. Der er ikkje gjort nedskriving for ukurans.
Note 9 Kundefordringar
Morselskap
Kundefordringar til pålydande 31.12.
Delkredereavsetning 31.12.
Kundefordringar 31.12.
Konsern
2011
2010
2011
2010
656
3 798
656
3 798
124 848
-3 810
121 038
81 956
-4 230
77 726
1 580
1 580
1 135
1 135
Årets konstaterte tap på fordringar
Tap på fordringar
Tap på fordringar inngår i posten andre driftskostnader.
Note 10 Andre kortsiktige fordringar
Morselskap
Motteken konsernbidrag
Andre fordringar på konsernselskap
Kortsiktige fordringar til konsernselskap
Morselskap
2011
Støtte NOX- reduserende tiltak
Internlån Transferd, ligg i konsernkonto systemet.
Forskotsbetalingar
Andre fordringer
Havarikrav
Tilgode meirverdiavgift
Andre kortsiktige fordringar 31.12.
2010
33 331
59 781
93 112
68 251
71 195
139 446
Konsern
2010
25 000
69
2011
2011
2010
25 000
789
3 272
21 880
4 509
39
29 061
26 428
2 250
63 782
43 446
18 060
152 538
21 880
4 509
54 317
21 721
26 801
129 228
noter 2011
Note 11 Marknadsbaserte aksjar og obligasjonar
Marknadsbaserte aksjer og obligasjoner
Bokført verdi
Marknadsverdi
Kostpris
Urealisert
gevinst/tap
i år
22 501
22 501
22 501
22 501
22 500
22 500
-1 739
-1 739
Antall
Pålydande
Pålydande
verdi
Andel
røysterett
59 000
41 000
100 000
2 500
2 500
2 500
147 500 000
102 500 000
250 000 000
59%
41%
100%
Aksjer som inngår i selskapets si finansforvaltning (handelsportefølje)
Rentepapir med lav risiko
Sum
Note 12 Aksjekapital og eigarstruktur
Fjord1 Holding AS
Havilafjord AS
Note 13 Eigenkapital
Endring av eigenkapital i året:
Konsern
Anna
Aksje- Overkurs- konsernkapital
kapital
fond
Eigenkapital 01.01.11
250 000
Korrigert tidlegare endra
rekneskapsprinsipp/feil i 2011
Omarbeidet EK
01.01.2011
250 000
Årets resultat
Minioritetens andel
Avsett utbytte
Anna
Eigenkapital 31.12.11
250 000
360 924
538 867
Morselskap
Minioritetsinteresser
Sum
eigenkapital
18 364
1 168 155
Aksje- Overkurskapital
fond
250 000
360 924
360 924
538 867
70 524
18 364
1 593
-2
-49 227
-34
360 924
560 130
19 955
1 168 155
72 117
-2
-49 227
-34
250 000
1 191 009
250 000
360 924
Anna
eigenkapital
Sum
431 127
1 042 051
-4 440
-4 440
426 687
6 396
1 037 611
6 396
-49 227
-
-49 227
360 924
383 856
994 780
Note 14 Minoritetsinteresser
Minoritetsinteresser 31.12.
Minoriteten sin andel av resultat
Tilgang/avgang minoritetsinteresser
Avgang minoritetsinteresser
Minoritetsinteresser 31.12.
70
2011
2010
18 364
1 593
-2
19 098
2 295
-3 029
19 955
18 364
Note 15 Rekneskapsmessig handsaming av skatt
Morselskap
Betalbar skatt kjem fram slik slik:
Ordinært resultat før skatt
Permanente skilnader
Endringar midlertidige skilnader
Endring i underskudd og godtgjørelse til fremføring
Grunnlag betalbar skatt
Skattepliktig inntekt (grunnlag for betalbar skatt)
Årets skattekostnad kjem fram slik:
Betalbar skatt på årets resultat
Endring utsett skatt som følge av avgang datterselskap
Endring utsett skatt
Årets totale skattekostnad
Betalbar skatt i balansen kjem fram slik:
Betalbar skatt på årets resultat
Sum betalbar skatt
Spesifikasjon av grunnlag for utsett skatt:
Skilnader som vert utligna:
Driftsmiddel
Fordringar
Varelager
Gevinst - og tapskonto
Periodisering kontraktsbetaling
Avsetningar etter god regnskapskikk
Pensjonar
Aksjar og andre verdipapir
Andelar i deltakerliknande selskap
Underskot og godtgjersle til fremføring
Grunnlag for utsett skatt/skattefordel i balansen
Utsett skattefordel/utsett skatt
Utsett skatt/ skattefordel i rekneskapen
Konsern
2011
2010
9 102
563
-65 548
55 884
0
0
162 991
-33 738
-124 519
-4 734
0
0
2011
2010
6 511
2 706
2 706
36 191
36 191
19 826
26 337
1 851
-571
64 715
65 995
-
-
6 511
6 511
1 851
1 851
448 359
-
352 137
-
116 084
145 105
-6 500
-977
-3 871
-76 266
481 677
134 870
134 870
-20 382
472 013
132 164
132 164
996 044
-4 565
-3
157 905
-94 860
-1 230
-29 827
8 512
-290 081
741 895
207 715
207 715
735 254
-5 598
-39
187 563
-145 228
-6 270
-26 728
9 202
-95 145
671 011
187 883
187 883
Note 16 Pensjonspliktar
Selskapet har førtidspensjonsavtale med tidligare konsernsjef
og utbetalar 66 prosent av lønn frå fylte 65 til 67 år. Denne
ordninga er ikkje sikra og blir dekka over selskapet si drift.
Ordninga er vist under usikra pensjonar.
MORSELSKAP
Konsernsjef
Konsernsjef er medlem av selskapet sin ordinære pensjonsordning. Han har også ein tilleggspensjonsordning der Fjord1
Nordvestlandske AS avsetter kroner 178.850,- pr år på ein
bankkonto som er Fjord1 Nordvestlandske AS sin eigendel.
Avtalefesta pensjon
Selskapet er tilslutta ordninga om Avtalefesta Førtidspensjon
(AFP) frå 62 til 67 år.
Dette beløpet skal reguleras årleg med auke i konsumprisindeks. I tillegg skal avskastning på bankkonto tilleggas
pensjonskapitalen. Pensjon utbetales frå fylte 65 år. Dersom
konsernsjef fratrer før fylte 65 år, kan han kreve å utbetalt
opptjent tilleggespensjon ved tidspunkt for fratreden.
Kroner 418.850,- inkludert arbeidsgiveravgift er avsatt pr
31.12.2011 for å dekke opptjent hittil. Ordninga er klassifisert
som ein innskotsordning.
Den nye AFP-ordninga, som gjeld frå og med 1. januar 2011 er
å sjå som ei ytelseesbasert fleirforetaksordning, men rekne
skapsførast som ei innskuddsordning fram til det føreligg
påliteleg og tilstrekkeleg informasjon slik at selskapet kan
rekneskapsføre sin proporsjonale del av pensjonskostnad,
pensjonsforpliktingar og pensjonsmidlar i ordninga. Selskapet
si forplikting er dermed ikkje balanseført som gjeld.
71
noter 2011
AFP-forpliktinga etter den gamle ordninga var balanseført som
gjeld (bidragsbasert ordning), og vart inntektsført i 2010, med
unntak for den forpliktinga som knyter seg til tidlegare tilsette
som no er pensjonistar i denne ordninga. I noten for pensjons
kostnader er ordninga vis som ein usikra pensjonsordning då
denne ordninga ikke er sikra i eit forsikringsselskap.
rekneskapsføre sin proporsjonale del av pensjonskostnad,
pensjonsforpliktingar og pensjonsmidlar i ordninga. Selskapet
si forplikting er dermed ikkje balanseført som gjeld.
AFP-forpliktinga etter den gamle ordninga var balanseført
som gjeld (bidragsbasert ordning), og er inntektsført i 2010,
med unntak for den forpliktinga som knyter seg til tidlegare
tilsette som no er pensjonistar i denne ordninga. I noten for
pensjonskostnader er ordninga vis som ein usikra pensjonsordning då denne ordninga ikke er sikra i eit forsikringsselskap.
I årets pensjonsforpliktelse for selskapet inngår også ei avsetning på 146.311 kroner inkl. arb.avg. for å dekke opp ei
forventa utbetaling knytta til ei underdekning i den tidlegare
AFP-ordninga. Denne avsetninga er balanseført som langsiktig
gjeld i lag med dei øvrige pensjonsforpliktingane.
I årets pensjonskostnad for konsernet inngår også ei avsetning
på 3.157.000 kroner inkl. arb.avg. for å dekke opp ei forventa
utbetaling knytta til ei underdekning i den tidlegare AFPordninga. Denne avsetninga er balanseført som langsiktig
gjeld i lag med dei øvrige pensjonsforpliktingane.
Kollektive tjenestepensjonsordningar
Dei siste åra har tilsette blitt overført frå dotterselskap til
morselskap i samband med etablering av felles stabsfunksjonar.
Overført personale er blitt ståande i dei pensjonsordningane
i det selskapet dei kom frå. Frå og med 2011 har ein overført
forpliktinga frå Fjord1 Fylkesbaatane AS til morselskapet. For
dei som var tilsett i Fjord1 MRF AS er pensjonsforpliktinga
knytta til KLP balanseført i Fjord1 MRF AS. Pensjonskostnad
for overflytta tilsette er kostnadsført som innskotspensjon
med 2.399.805 kroner.
Innskotsbaserte pensjonsordningar
Innskotspensjon
Innskotsbaserte pensjonar er ordningar der selskapet forpliktar
seg til å betale ein årleg premie. Pensjon er avhengig av inn
betalte midlar og avkastninga på midlane. For selskapet er
årets kostnad lik årets premie.
KONSERN
Pensjonstrygden for sjømenn
Selskapet sine sjøtilsette kan gå av ved fylte 60 år. Dei har
då rett på sjømannspensjon. Denne er finansiert ved trekk
i løn og ved at selskapet betaler inn ein andel. Selskapet
sin andel er klassifisert som innskotspensjon. I tillegg betaler selskapet obligatorisk tjenestepensjon for sine sjømenn.
Sjømannsorganisasjonane har varsla at dagens tariffesta
tilleggspensjon for sjøfolk mellom 60 og 67 år vil bli kravd
reforhandla ved tariffoppgjeret våren 2012.
Konsernet hadde i 2010 ein gjennomgong av pensjonsordningane i selskapa.Eksisterande ordningar i sjøselskapa
og morselskap er lukka for nye medlemmar fra og med
31.12.2010. Ny felles innskotsordning for nytilsette i morselskap
og sjøselskap etter 01.01.2011 vart etablert. Samordningsprosess
jfr bussbransjeavtaen er tidligare gjennomført for busselskapa.
Bidragsbaserte pensjonsordningar
Kollektive tjenestepensjonsordningar
Kollektive bidragsbaserte pensjonsordningane i konsernet blir
handsama rekneskapsmessig i samsvar med norsk standard for
pensjonar. Ordningane gjev rett til definerte framtidige bidrag.
Desse er i hovudsak avhengig av talet på oppteningsår, lønsnivå,
lønsnivå ved oppnådd pensjonsalder og storleiken på ytinga frå
folketrygda. Forpliktinga er dekt gjennom forsikringsselskap.
Pensjonskostnad og forplikting/midlar er i noten vist under
sikra pensjonsordningar.
Frå og med 01.01.2011 er det etablert ei felles kollektiv tjenestepensjonsordning for dei tilsette i konsernet som blei tilsett
etter 01.01.2011.
Pensjonar over drift
I konsernet er det fem personar som får betalt pensjonar
over drift. Kostnader og forpliktingar dette representerer er i
noten vist under usikra pensjonsordningar.
Avtalefesta pensjon
Dei fleste tilsette utanom sjøfolk er tilslutta ordninga om
Avtalefesta Førtidspensjon (AFP) frå 62 til 67 år.
Den nye AFP-ordninga, som gjeld frå og med 1. januar 2011 er
å sjå som ei ytelseesbasert fleirforetaksordning, men rekne
skapsførast som ei innskuddsordning fram til det føreligg
påliteleg og tilstrekkeleg informasjon slik at selskapet kan
72
Pensjonskostnad bidragsbaserte ordningar
Morselskap
SIKRA
Pensjonskostnad:
Noverdi av pensjonsopptening i året
Rentekostnad av pensjonsforpliktingane
Forventet avkastning på pensjonsmidlane
Resultatført planendring
Resultatføring av estimatavvik
Endring avsetning for underdekning i
tidlegare AFP-ordning
Opphør av ordning
Tilsette sitt bidrag eks. arb.g.avgift
Arbeidsgiveravgift
Netto pensjonskostnad
USIKRA
Avstemming av pensjonsordningane
sin finansierte status mot beløp i
balansen:
Netto pensjonsforplikting
Arbeidsgiveravgift
Ikkje resultatførte estimatavvik
Ikkje resultatførte planendringar
Sum netto pensjonsmidlar (+)
forplikting (-)
Sum netto pensjonsmidler (+) forplikt
ing (-) er i regnskapet balanseført som
Overfinansierte ordningar
Underfinansierte ordningar
Sum netto pensjonsmidlar (+)
forplikting (-)
Antall aktive tilsette i ordninga som inngår
i pensjonsberekningane:
Antall pensjonistar i ordninga som inngår
i pensjonsberekningane:
SIKRA
USIKRA
TOTALT
2011
200
31
0
-941
-65
2010
0
0
0
0
0
2011
271
48
0
0
-35
2010
200
31
0
-941
-65
2011
12 222
9 143
-6 885
0
2 497
2010
11 380
9 341
-6 756
-9 266
2 222
2011
492
407
0
22
-420
2010
624
619
0
-11 097
-2 064
2011
12 714
9 550
-6 885
22
2 077
2010
12 004
9 960
-6 756
-20 362
158
192
0
0
60
-523
0
0
0
0
0
-63
0
0
36
257
192
0
0
60
-523
0
105
0
2 040
19 122
0
0
0
1 972
8 893
-1 440
0
0
-92
-1 031
5 419
0
0
908
-5 591
-1 440
105
0
1 948
18 091
5 419
0
0
2 880
3 302
1 394 193 261 169 856
200 12 222 11 380
31
8 996
9 195
-824
0
0
-119
-8 425
9 520
14 850
492
407
19
209
23 013 208 110 192 874
624 12 714 12 004
619
9 403
9 814
-9 760
19
-9 760
-692
-8 216
8 824
Endring i påløpt forplikting
Påløpt forplikting ved byrjinga av året
11 784
0
Noverdi av pensjonsoppteninga i året
1 780
0
Rentekostnad på pensjonsforpliktingane
619
0
Planendring
0
0
Estimatendringer
-192 -2 067
Endring avsetning for underdekning
i tidlegare AFP-ordning
0
0
Overteken forplikting frå DS etter org.
endring
0 13 851
Utbetalte ytingar fra ordningane
0
0
Endring i pensjonsforpliktelse som følge av
avgang datterselskap
0
0
Påløpt forplikting ved utgangen av året 13 991 11 784
Endring i pensjonsmidler
Verkeleg verdi av pensjonsmidlane
ved byrjinga av året
Estimatendringar
Avkastning på pensjonsmidlene
Opphør av ordning
Overteken midlar frå DS etter org.endring
Innbetalt
Utbetalte pensjonar frå ordningane
Endring i pensjonsmidler som følge av
avgang datterselskap
Verkeleg verdi av pensjonsmidlane
ved utgangen av året
Konsern
1 278
271
48
0
47
-126
178
0
0
-1 465
5 419
-1 461
5 419
0
0
418
0
0
-4 564
0
-4 812
0
-2 778
-3 249
0
-7 342
0
-8 061
0
1 518
0
0
-1 878
1 278 201 490 193 261
0
11 734
-1 124
0
-3 003
14 850 213 227 208 110
0
0
0
0
0
2 778
-2 778
0 138 220 129 010
0
-7 693
-2 800
0
6 754
6 708
0
0
-98
0
0
0
3 249 11 944 15 470
-3 249
-4 564
-8 061
9 637
137
454
0
0
0
0
0
-1 051
0
0
10 688
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0 138 220 129 010
0
-7 693
-2 800
0
6 754
6 708
0
0
-98
0
0
0
0 11 944 12 221
0
-4 564
-4 812
0
0
0
0
-2 009
0
10 228
9 637
0
0 144 661 138 220
0
-3 763
-531
-73
0
-2 147
0
0
0
-1 518
-214
-14
5
-1 278
-123
0
-83
0
-56 829
-7 997
48 716
0
-55 041
-7 747
52 065
0
-11 734
-1 616
68
5
0
0
-2 009
-0 144 661 138 220
-14 850
-2 031
-196
166
-68 566
-9 611
48 784
5
-69 891
-9 778
51 869
166
-4 367 -2 147 -1 741 -1 483 -16 110 -10 723 -13 277 -16 911 -29 388 -27 634
0
-1 079
0
-2 148
0
-1 740
0
-1 484
-16 110
1 984
-12 706
0
-13 277
0
-16 911
-29 388
1 984
-29 618
-1 079 -2 148 -1 740 -1 484 -16 110 -10 723 -13 277 -16 911 -29 388 -27 634
29
37
10
14
1 089
1 156
32
51
0
0
0
0
226
208
55
57
73
noter 2011
Konsernet sine totale pensjonskostnader (bidragsbaserte og innskotsbaserte)
SIKRA/USIKRA
Kostnad bidragsbaserte ordninger iflg note
Kostnad innskotsbaserte ordningar
2011
2 709
2 810
2010
-524
2 881
2011
17 972
49 625
2010
3 302
50 715
Sum pensjonskostnad
5 519
2 357
67 597
54 017
Avstemming av konsernet sine pensjonsmiddel/forplikting mot balansen:
SIKRA
Middel
Innskotspensjonsfond
Overfinansierte bidragsbaserte ordningar
Sum pensjonsmiddel oppført som eigendel i
balansen
Forplikting
Avsetning skuldig innskotspensjon konsernsjef
Underfinansierte ordningar
Sum pensjonsforplikting oppført som gjeld i
balansen
USIKRA
2011
0
0
2010
0
0
2011
0
0
2010
0
0
2011
34
2010
1 065
1 984
0
0
0
0
34
3 049
0
-4 367
0
-2 148
-394
-1 740
-240
-1 484
-394
-29 388
-240
-29 618
-4 367
-2 148
-2 134
-1 724
-29 782
-29 858
2011
2010
i%
3.80%
3.50%
0.1-3.75%
3.50%
4.10%
i%
4.60%
4.00%
1.3-3.75%
3.75%
5.60%
Økonomiske føresetnader for berekning av bidragsbasert pensjon
Diskonteringsrente
Forventa regulering av løn
Forventa auke av pensjonar under utbetaling
Forventa G-regulering
Forventa avkastning på pensjonsmidlar
Note 17 Andre avsetjingar
Konsern
Avsett konstraktsbetaling
Avsett til vedlikeholdsfond
Avsett tap på kontrakt
Andre avsetningar
Sum andre avsetningar
2011
2010
78 670
16 191
108 320
21 907
100
94 961
100
130 327
Avsetjing tap på kontrakt i fjor på 20.587 er korrigert til nedskriving på ferger i anbud i inngående balanse 1.1.2011, jfr note 1.
74
Note 18 Pantstilling, garantiansvar og liknande
Morselskap
Krav med forfall seinare enn eit år:
Andre langsiktige krav
Sum
Konsern
2011
2010
2011
2010
1 859 397
1 859 397
1 674 179
1 674 179
-
-
Gjeld:
Gjeld til kredittinstitusjonar
Påløpne renter
Langsiktig gjeld til kredittinstitusjonar
Sum
2 463 024
2 239 072
2 475 618
2 253 958
2 463 024
2 239 072
2 475 618
2 253 958
Sum gjeld med løpetid lenger enn 5 år
623 262
547 028
1 648 155
1 473 406
Sum garantiansvar, kausjonsansvar, garanti for trafikkløyve o.l.
207 000
207 000
430 009
457 986
973 130
973 130
2 406
226 218
3 788
160 652
3 775 781
4 168 845
2 977
196 591
3 155
164 384
3 364 346
3 731 453
Bokført verdi av eigedelar som er stilte mot sikring:
Factoring
Maskinar, inventar og transportmateriell
Varelager
Bygningar og tomter
Skip
Sum
1 233 177
1 233 177
Fjord1-konsernet sin likviditet er organisert i ei tredeling
mellom ei konsernkonto-ordning, eit langsiktig låneengasjement for å ivareta eldre lån hos konsernselskapa og
eit langsiktig engasjement for å ivareta finansiering av nye
låneopptrekk knytt til nytt materiell generelt og gassferjene
spesielt. Alle desse engasjementa er samla hos Nordea i ei
5-årig rammeavtale. Rammeavtala gjeld frå 2010.
sine krav er stilt som sikring for total gjeld i konsernkontoordninga. Total tilgodehavende i konsernet si konsernkontoordning per 31.12.11 er 147,7 mill. kroner.
Når det gjeld skattetrekkskonti har Nordea gjeve ei garanti til
dei respektive kontorkommunar for skatteansvaret. Utanom
denne ordninga er det per 31.12.11 bundne skattetrekksmidlar
på 0 mill. kroner. I morselskapet er skyldig skattetrekk per
31.12.11 på 1,337 millionar. Skattetrekksgarantien pr 31.12.11
er på 2,0 mill. kroner.
I samband med denne konsernkonto-ordninga er det etablert
ein trekkramme på inntil 300 mill. kroner mellom banken
og Fjord1 Nordvestlandske AS. Denne fasiliteten skal femne
både om kassekreditt og interne lån i konsernet. Dette inneber
at datterselskapa sine underkonti formelt sett handsamast
som krav og gjeld på morselskapet Fjord1 Nordvestlandske
AS. Innskot på konsernkontoen er klassifisert som krav på
konsernselskap i balansen, medan trekk på konsernkontoen er
klassifisert som gjeld til konsernselskap i balansen. Selskapet
Langsiktig gjeld i tilknyttning til konsernavtale er per 31.12.11
på 2.463 mill. kroner. Gjeld knytta til ferjer og hurtigbåtar er
pantsett i enkelte fartøy. For anna langsiktig gjeld er pantet
knytta til vognpark, eigedomar og andre eigendelar i det enkelte
selskap i konsernet.
Note 19 Anna langsiktig gjeld
Morselskap
2011
Gjeld knytta til balanseførte leasingavtalar
Anna langsiktig gjeld 31.12.
0
75
Konsern
2010
2011
2010
0
3 250
3 250
406
3 429
3 835
noter 2011
Note 20 Anna kortsiktig gjeld
Morselskap
2011
Kortdatabase, sjøselskapa
Bankinnskudd Transferd
Skyldig / opptjent lønn og feriepenger
Anna kortsiktig gjeld
Sum
2010
24 696
2 434
9 498
36 628
2 813
7 106
9 919
Note 21 Løn- og sosialkostnadar
Konsern
Morselskap
Løn
Arbeidsgivaravgift
Pensjonskostnader
Andre ytingar
Lønskostnader
Antal sysselsatte årsverk
2011
2010
186 058
140 920
179 755
58 166
423 979
166 117
83 101
390 138
Konsern
2011
2010
2011
2010
26 487
3 449
5 519
-1 219
34 236
44
25 580
3 108
2 357
5 023
36 068
44
1 013 468
132 593
67 597
34 792
1 248 450
2 183
997 464
128 977
54 017
57 477
1 237 935
2 149
Pensjonsforpliktingar til dei ansatte i morselskapet er frå og med 2011 balanseført i rekneskapa. Ordningane er dekka gjennom
forsikringsselskap og KLP. Totalt er det kostnadsført en pensjonskostnad på kroner 5.519.000 i Fjord1 Nordvestlandske AS.
Konsernet sine pensjonsordningar tilfredsstiller krava i lov om obligatorisk tenestepensjon. Det er ikkje ytt lån/stilt trygd til
administrerande direktør, styreleiar eller andre nærståande partar.
Det er ikkje ytt lån/stilt trygd som utgjer meir enn 5 prosent av selskapets eigenkapital.
Ytingar til leiande personar
Konsernsjef
Styret/bedriftsforsamling
1 699
179
75
947
Lønn
Pensjonsutgifter inkl aktuarberega kostnad for 2011
Andre godtgjeringar
Revisor (i tusen kroner)
Morselskap
Lovpålagd revisjon (inkludert tekn. bistand med årsrsk.)
Skatterådgjeving (inkl. tekn. bistand med ligningspapir)
Attestasjonstenester
Andre tjenester
Tenestekjøp hos revisor
Note 22 Postar som er slått saman i rekneskapen
Konsern
2011
2010
2011
2010
547
135
614
25
1 104
1 786
86
725
2 580
280
95
1 947
4 902
2 708
244
72
208
3 232
Morselskap
2011
Rutekostnader
Skipskostnader
Avsetning på tap på kontrakt
Sum andre driftskostnader
70 522
70 522
76
Konsern
2010
31 052
31 052
2011
2010
56 980
665 835
31 874
638 790
352 861
1 075 676
337 354
1 008 018
Note 23 Nedskriving finansielle anleggsmidler
Morselskap
2011
Bølgen Invest AS
Fergebo
Fjord Invest AS
Fjord Invest Sørvest AS
Møre og Romsdal Såkornfond AS
Geiranger Fjordservice
Andre
Sum
Konsern
2010
2011
2010
150
-
150
175
1 404
1 245
Note 24 Anna finansinntekt
100
500
540
100
500
600
1 935
142
742
Morselskap
Gevinst sal av aksjar
Aksje-/ kundeutbytte
Anna finansinntekt
540
505
773
3 547
Konsern
2011
2010
2011
2010
72
72
16 064
783
8
16 855
99
3 939
5 242
8 732
23 811
2 240
3 380
29 430
Note 25 Leigeavtaler
Konsernet har ved utgangen av 2011 ymse leigeavtalar av skip.
I tillegg leiger konsernet fergen MS Fanafjord.
Varighet
Kostnadsført leige
årleg avtale
11/19/2020
34 833
41 245
Note 26 Sikringskontrakter
Rente:
Rentebærand gjeld med fast rente
Rentebærand gjeld med variabel rente
Sum rentebærand gjeld
2011
2010
2 229 856
2 229 856
2 356 475
2 356 475
Den faste renta i konsernet sine avtalar varierar og avtalane har varierande lengde fram til og med 2019.
Olje og LNG:
Sikra volum av olje og LNG i perioden 2011-2020
2011
2010
73%
69%
Valuta:
I samband med bygging av ferger i utlandet har ein kjøpt terminkontrakter i utenlandsk valuta for å sikre framtidige utbetalingar.
Terminkontraktene forfell i 2011 Tap/vinst blir rekneskapsført ved realisasjon av termin kontraktene.
Valuta:
Urealisert tap/vinst på terminkontrakter 31.12
77
2011
2010
-
-1 154
noter 2011
Note 27 Transaksjonar og mellomværande med nærståande partar
Fjord1 AS har to eigarar: Sogn og Fjordane fylkeskommune (via F1 Holding AS) og Havilafjord AS.
Etter avtale inngår fylkeskommunen kontrakt om kjøp av tenester knyta til drifta av ferje-, båt- og bilruter.
Transaksjonar med nærståande part:
Kontraktskjøp
Andre inntekter
Sum inntekter
Leige MS Fanafjord
2011
2010
76 482
2 544
79 026
276 966
5 058
282 024
41 245
Mellomværande med nærståande part:
Fordringer per 31.12
Gjeld per 31.12
2 152
28
Note 28 Anbudskontraktar
Konsern
2011
Nedskrivning av varige driftsmidlar
Avsetning for tap på anbudskontrakter (annan driftskostnad)
Inntektsført periodisert inntekt knytta til varige driftsmidlar (anna driftsinntekt)
Reversering nedskriving av varige driftsmidler
Sum kostnad knytta til anbudskontraktar
2010
20 300
-16 032
-10 000
-5 732
-
Note 29 Andre opplysninger / verksemd for sal
Som følge av eit vedtak i klagenemda for meirverdiavgift har Fjord1 MRF AS og Fjord1 Fylkesbaatane AS frå 1.2.2011 endra
praksis vedrørande meirverdiavgift på sal av næringsmidlar på ferger og hurtigbåtar. Det inneber at det nyttast høg og låg sats
avhengig av om kunden tar med seg vara eller et/drikke vara i serveringsområdet.
I 2011 vart det inngått avtale mellom Fjord1 AS og Nettbuss AS om sal av 51 % av konsernet sine aksjar i busselskapa Fjord1
Buss Møre AS, Fjord1 Sogn Billag AS og Fjord1 Nordfjord Ottadalen AS. Konsernet har óg inngått avtale om å selje seg ut av
verkstaddrifta gjennom sal av aksjar til Nettbuss AS og Trucknor Sogn og Fjordane AS. Desse sala er gjennomført på nyåret
2012. Resultatrekneskap, balanse og kontanstrømoppstilling for 2011 inkluderar desse selskapa sine rekneskapstal for 2011.
Følgjande beløp representerar konsernets rekneskapsførte 100 % del av eigedelar og gjeld, inntekter og resultat i verksemda
som er for sal. Beløpa er inkludert i resultatrekenskapen og balansen (hensyntatt elimineringar):
Eigedelar
2011
2010
Anleggsmidlar
Omløpsmidlar
Sum eigedelar
289 683
148 546
438 184
267 905
113 646
381 551
Gjeld
Langsiktig gjeld
Kortsiktig gjeld
Sum gjeld
126 252
140 549
266 801
91 096
135 625
226 721
Sum eigenkapital
171 383
154 830
667 372
642 308
2 440
3 958
6 877
16 669
645 952
605 921
2 087
3 930
11 038
27 150
Inntekter
Kostnader
Finansinntekt
Finanskostnad
Skattekostnad
Resultat
78
Note 30 Rekneskap for verksemdene i konsernet
Snøggbåt,
lokal- og turistbåter
Ferje
Driftsinntekter
Driftskostnader
/nedskrivningar
Driftsresultat
Driftsmidlar
Investeringar
Bokført verdi
Buss
Catering
2011
2010
2011
2010
2011
2010
2011
2010
1 862 305
1 595 003
1 632 123
1 345 973
216 894
194 352
216 167
193 401
553 527
470 405
537 807
443 101
227 634
177 728
197 139
176 637
160 798
106 504
139 922
146 228
15 738
6 804
11 753
11 013
64 246
18 876
58 648
36 059
1 119
48 787
658
19 844
588 953
3 565 513
539 603
3 152 569
4 373
205 044
117 763
224 642
92 910
223 647
85 353
195 359
2 205
3 613
1 830
2 448
Gods
/Elimineringer
Reiseliv
Sum Norge
2011
2010
2011
2010
2011
2010
2011
2010
Driftsinntekter
Driftskostnader
/nedskrivningar
7 256
2 766
226 046
197 718
71 163
58 853
62 279
52 762
41 680
-3 234
151 897
-17 327
2 980 459
2 495 873
3 023 458
2 392 265
2 368
25 972
2 174
3 496
29 613
50 456
276 056
290 904
Driftsresultat
2 122
2 357
10 136
6 021
15 301
118 768
208 530
340 289
Driftsmidlar
Investeringar
Bokført verdi
1 661
4 641
1 315
5 102
1 806
3 151
3 852
21 783
178 884
19 065
196 243
713 691
4 184 493
764 929
3 780 215
Note 31 Nøkkeltall
Konsern
Totalkapitalrentabilitet
Driftsmargin 2)
Egenkapitalandel 3)
Eigenkapitalrentabilitet 4)
Likviditetsgrad 5)
Gjeldsnedbetalingsevne 6)
Marknadsfinansiering 7)
%
%
%
%
%
i år
%
1)
Totalkapitalrentabilitet: Årsresultat + finanskostnader/gjennomsnittleg totalkapital
Driftsmargin: Resultat etter avskrivningar/sum driftsinntekter
3)
Eigenkapitalandel: Eigenkapital/totalkapital
4)
Eigenkapitalrentabilitet: Årsresultat/gjennomsnittleg eigenkapital
5)
Likviditetsgrad: Omløpsmidlar/kortsiktig gjeld
6)
Gjeldsbeteningsevne: Gjennomsnittleg netto renteberande gjeld/årsresultat + ordinære avskrivningar
7)
Marknadsfinansiering: Sum driftsinntekter - kontraktsinntekter rutedrift/sum driftsinntekter
1)
2)
79
2011
2010
4,2 %
7,0 %
25,0 %
6,1 %
72,5 %
7,0
65,9 %
1,7 %
11,3 %
26,2 %
5,0 %
98,7 %
4,4
68,1 %
REVISJONSMELDING
80
81
Uttale frå bedriftsforsamlinga
Bedriftsforsamlinga i Fjord1 AS gjorde i møte
11. april 2012 vedtak om å kome med slik
uttale om årsoppgjeret for 2011:
1. Bedriftsforsamlinga tilrår generalforsamlinga å godkjenne det framlagde forslaget frå styret til årsmelding og årsrekneskap for 2011 for
Fjord1 morselskap og konsern.
2. Bedriftsforsamlinga rår generalforsamlinga til å godkjenne styret sitt
forslag til disponering av årsresultatet i morselskapet slik:
Foreslått utbytte:
Overført frå annan eigenkapital:
Sum disponert:
Loen, 11. april 2012
Mathias Raaheim
Leiar av bedriftsforsamlinga
82
49,227 mill. kroner
42,831 mill. kroner
6,396 mill. kroner
The Fjord1 group in brief
The Fjord1 Group achieved in 2011 an operating income of
NOK 2.979 million, while profit before taxes was NOK 98,5 million.
The net profit in 2011 was NOK 72 million. 2011 was a year of stable
production in the main business areas of ferry-, and bus- operations.
The results are satisfactory, but some contracts are challenging in
terms of making satisfactory profit and could have been better.
resulted in collaboration through the start-up company Nettbuss
Ekspress AS, where Fjord1 owns 34 percent of the stocks.
Fjord1 is now focusing on the core area of ferry operation and the
companies Fjord1 MRF, Fjord1 Fylkesbaatane and Fjord1 NVL merge
to a new company – Fjord1 AS – from April 2012. With this move,
Fjord1 becomes the largest ferry company in Norway.
Fjord1 updated its company strategy in 2011, and decided to focus
on the core areas of ferry- and bus operations going forward. Seeing
a trend of consolidation in the bus industry, the company decided
to sell 51 percent of the stocks in the bus activity to Nettbuss AS on
January 1st 2012. The collaboration with Nettbuss AS and Fjord1 also
The large transportation volume of the Fjord1-companies was carried
out with focus on safety, efficiency, quality and environment, without
serious personnel injuries, and with minor material losses.
Main business areas
Ownership and management
The parent company in the Fjord1 Group is called Fjord1 Nordvestlandske
AS and is a limited company owned by the County Council of Sogn og
Fjordane (59 percent, via F1 Holding AS) and Havilafjord AS (41%).
The Fjord1 headquarter is located in Florø.
Ferries and passenger boats
The Fjord1-ferries – crossing the fjords and connecting the islands
to the mainland – are inevitable parts of the public transportation
infrastructure on the west coast of Norway. The Fjord1 ferries and
passenger boats transported 10 million vehicles and 22,187 million
passengers in 2011. The ferry fleet consisted of 69 vessels with a
capacity of 10 – 212 car units (PCU), in 2011. The fleet also includes
10 passenger boats with a capacity of 50 – 385 seats.
The management
Chairman of the board Jarle Skartun
Chief Executive Officer Leif Øverland
Chief Financial Officer Hallgeir Kleppe
Chief Communication Officer Ingrid Færøyvik
Chief Group Services Officer Jøran Nyheim
Managing Director Fjord1 MRF Anker Gravdal
Managing Director Fjord1 Fylkesbaatane Stig Kristoffersen
Managing Director Fjord1 Nordfjord-Ottadalen Asgeir Myklebust
Managing Director Fjord1 Buss Møre Magne Hetle
Managing Director Fjord1 Sogn Billag Per Steinar Sviggum
Buses
Fjord1 Group has three bus companies; Fjord1 Nordfjord-Ottadalen,
Fjord1 Buss Møre and Fjord1 Sogn Billag. These bus companies
operate both in the local and regional market, operating school buses
as well as long distance express services, touring services and charter.
The local and regional bus services are mainly based on a long-term
agreement with the county council. The companies operated a total
of 362 vehicles in 2011.
2011
2010
2009
2008
Income/ cash flow (million NOK)
Operating income
Operating profit before depreciation
Operating profit
Profit before taxes
Net profit
Net cash flow from operating services
Dividend
2 980
485
209
98
72
291
49
3 023
631
340
268
202
360
30
2 923
578
174
98
71
471
15
2 823
449
186
101
70
475
15
Balance sheet (million NOK)
Fixed assets
Current assets
Total assets
Equity
Long term liabilities
Current liabilities
Total equity and liabilities
4 210
548
4 759
1 191
2 811
756
4 759
3 783
683
4 466
1 168
2 606
692
4 466
3 664
269
3 933
850
2 458
625
3 933
2 885
726
3 611
799
2 179
632
3 611
25,00 %
4,20 %
6,10 %
26,20 %
7,30 %
20,00 %
21,60 %
3,90 %
8,60 %
22,10 %
5,20 %
9,00 %
Key financial figures
Equity ratio 1)
Return on asset 2)
Return on equity 3)
Traffic development
Passenger boats – passengers
Busses – passengers
Ferries – passengers
Ferries – vehicles
787 000
8 400 000
21 413 000
10 035 000
874 000
8 289 000
17 979 000
8 667 000
829 000
8 190 000
18 291 000
8 800 000
83
1 430 000
8 266 000
18 100 000
8 700 000
Definitions
1)
Equity ratio is book ratio over total assets
per 31.12.
2)
Return on total assets is defined as net profit
+ financial expenses over average total assets
3)
Return on equity is defined as net profit
over average equity
Fartøyoversikt
FERJE
Driva
Ørsta
Goma
Midøy
Fjærlandsfjord
Florøy
Nårasund
Eiksund
Førdefjord
Bolsøy
Tingvoll
Sekken
Fanaraaken
Veøy
Fjalir
Sykkylvsfjord
Kvernes
Solnør
Tustna
Aurland
Aukra
Halsa
Nordmøre
Eid
Sunnfjord
Bjørnsund
Geiranger
Stordal
Stryn
Solskjel
Sogn
Brandal
Gloppen
Sognefjord
Dalsfjord
Selje
Rauma
Romsdal
Gulen
Tresfjord
Svanøy
Ivar Aasen
Lærdal
Ny
pbe
FERJE
1963
1964
1968
1968
1968
1968
1968
1970
1970
1971
1972
1973
1973
1974
1974
1975
1976
1977
1977
1977
1978
1978
1978
1978
1978
1979
1979
1979
1979
1981
1982
1983
1984
1984
1986
1987
1988
1988
1989
1991
1992
1997
1997
29
29
29
14
21
28
11
28
24
32
35
22
29
42
28
36
35
36
30
35
36
28
52
34
46
64
36
55
81
35
107
67
112
64
27
72
87
87
83
124
78
79
77
Glutra
Åfjord
Nordfjord
Hålogaland
Volda
Eira
Julsund
Dryna
Harøy
Lote
Bergensfjord
Fanafjord
Stavangerfjord
Raunefjord
Mastrafjord
Årdal
Vågsøy
Davik
Moldefjord
Fannefjord
Romsdalsfjord
Korsfjord
Lifjord
Storfjord Hjørundfjord
Boknafjord
BÅTAR
Gudvangen
Skagastøl
Framnes (fryseskip)
Firda (fryseskip)
Kommandøren
Fjordglytt
Sylvarnes
Fjordtroll
Vetlefjord
Tansøy
Sognekongen
Fjordprins
84
Ny
pbe
2000
2000
2001
2002
2002
2002
2004
2005
2006
2006
2006
2007
2007
2007
2007
2008
2009
2009
2009
2010
2010
2010
2010
2010
2011
2011
125
35
54
75
100
100
99
35
35
120
212
212
212
212
212
108
42
42
125
125
125
125
115
120
120
212
Ny
PASS.
1969
1970
1978
1978
1990
2000
2000
2002
2002
2007
2010
2011
350
385
282
81
50
193
70
94
296
296
24
1
Ø M E R KE
T
ILJ
0
Trykksak 7
7
M
DESIGN OG GRAFISK PRODUKSJON: COX BERGEN - COX.NO
Fjord1 AS
Postboks 354, 6902 Florø
Tlf: (+47) 57 75 70 00
Faks: (+47) 57 75 70 01
E-post: [email protected]
www.fjord1.no

Årsrapport 2011

Transcription

Similar documents

Lunch Menu – Lunsjmeny

Fjord1 Årsmelding 2010.pdf

Kongsberg Defence samarbeider med HiN

KULDEMONTØRER

Knut Thjømøe forlater CENTURIE

HVORdaN KOmme Seg tIL Og RUNdt I HORdaLaNd Og BeRgeN

Årsrapporten er også tilgjengelig i en “multimedia showcase” og pdf

Veg - Sognefjellstunnelane