Sofia, 2004 - Polskie Stowarzyszenie Kulturalno

Sofia, 2004
1
Autorzy tekstów:
Helena Dimowa, Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa, Zenon Gazecki, Ewa Korzeniewska-Wasilewa,
Maria Kozarowa, Miros³aw Lasiuk, Urszula Milczewska, Tadeusz Morawski, Irena Paw³ow, Maria
Sienkiewicz, Ewa Sikorska-Konstantinow, Eugenia Stojkow, Wies³awa Toszewa, Krystyna Z³atanowa
Zdjêcia:
Archiwum PSKO
Opracowanie:
Urszula Milczewska
Wspó³praca:
Ma³gorzata Rusew
Sponsor wydania:
Senat RP za poœrednictwem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”
Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”
Ambasada RP w Sofii
Przygotowanie do druku: BULKORENI, Sofia
Druk: Wulcan 4
Sofia, maj 2004 r.
ISBN 954-798-013-0
2
SPIS TREŒCI
S³owo wstêpne ambasadora RP w Bu³garii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Pocz¹tek... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Ko³a Polonijne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Pierwsze spotkanie polonijne w Sofii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Polacy w Bu³garii. Moje refleksje na 20-lecie Polskiego Stowarzyszenia
Kulturalno–Oœwiatowego im. W³adys³awa Warneñczyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Krótka charakterystyka Polonii bu³garskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
W³adze stowarzyszenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Zarz¹dy G³ówne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Zarz¹dy oddzia³ów PSKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Z ¿ycia oddzia³óv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Sofia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Mój polski dom w Sofii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Wspomnienia z lat 1993–1997 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Lata 1997–2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Warna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Dobricz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Weliko Tyrnowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Burgas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
P³owdiw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Jambo³ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Ruse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Stara Zagora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Plewen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Wa¿niejsze wydarzenia w okresie 1997–2004 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Polonijna m³odzie¿ w Bu³garii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Kontakty i wspó³praca z instytucjami w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Udzia³ w spotkaniach i imprezach polonijnych w Polsce i na œwiecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Odznaczenia za zas³ugi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
3
S£OWO WSTÊPNE AMBASADORA RP W BU£GARII
2 ñòð. Ñëîâî – äîïúëíèòåëíî!
4
WSTÊP
Ka¿da rocznica, a szczególnie jubileusz, sk³ania
do refleksji o przebytej drodze i stwarza okazjê
do podsumowania doœwiadczeñ i osi¹gniêæ. Tak¹
w³aœnie okazj¹ jest jubileusz Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oœwiatowego im.
W³adys³awa Warneñczyka w Bu³garii. Nasza organizacja ju¿ od dwudziestu lat z godnym podziwu zapa³em i wytrwa³oœci¹, czêsto w trudnych
warunkach, prowadzi swoj¹ dzia³alnoœæ, której
celem jest zachowanie naszej odrêbnoœci narodowej, pielêgnacja polskiej kultury, jêzyka i
tradycji. Stare, czêsto po¿ó³k³e ju¿ archiwalia,
setki zdjêæ z przeró¿nych wa¿nych wydarzeñ i
imprez, a tak¿e obszerna informacja na stronie
internetowej najlepiej œwiadcz¹ o ¿ywotnoœci
naszego stowarzyszenia i s¹ doskona³ym
materia³em do opracowania jego historii.
Niezwykle trudno jednak na kilkudziesiêciu
stronach okolicznoœciowej broszurki jubileuszowej obj¹æ wszystko, co siê wydarzy³o przez
minione 20 lat. Dlatego te¿ niniejsze opracowanie jest tylko krótk¹ kronik¹ naszego Stowarzyszenia, opart¹ na wspomnieniach i relacjach ludzi, którzy tworzyli i dalej tworz¹ jego
oblicze. Jest to nasze wspólne dzie³o dla uczczenia jubileuszu.
Zarz¹d G³ówny PSKO sk³ada serdeczne
podziêkowania Senatowi RP, Fundacji „Pomoc
Polakom na Wschodzie”, Stowarzyszeniu
„Wspólnota Polska” i Ambasadzie RP w Sofii
za okazan¹ pomoc, bez której nasze jubileuszowe
wydanie nie mog³oby siê ukazaæ.
Sofia, maj 2004 r.
Urszula Milczewska
POCZ¥TEK...
Pierwsza organizacja polonijna, która w 1878
roku powsta³a w Sofii pod nazw¹ “Towarzystwo
Wzajemnej Pomocy”, przetrwa³a kilkadziesi¹t
lat, prowadz¹c bardzo aktywn¹ dzia³alnoœæ w
bu³garskim œrodowisku a¿ do II wojny œwiatowej.
Po d³ugiej, prawie czterdziestoletniej przerwie,
nowe pokolenie Polaków mieszkaj¹cych w
Bu³garii znowu odczuwa potrzebê zorganizowania siê w celu niesienia sobie pomocy, wspierania siê duchowo i moralnie.
Podstaw¹ do za³o¿enia oficjalnej organizacji
polonijnej w Bu³garii sta³y siê Ko³a Polonijne,
które zaczê³y powstawaæ na pocz¹tku lat
osiemdziesi¹tych. Pierwsz¹ tak¹ nieformaln¹ organizacj¹ jest Ko³o Polonijne w Warnie, za³o¿one
6 czerwca 1981 r. Podobne Ko³o powstaje
równie¿ w czerwcu 1981 r. w mieœcie To³buchin
(obecnie Dobricz). Ko³a w Warnie i Dobriczu
nawi¹zuj¹ blisk¹ wspó³pracê. W 1982 r. rozpoczyna swoj¹ dzia³alnoœæ Ko³o Polonijne w
Wielkim Tyrnowie. W 1980 roku swoje pierwsze
kroki stawia polonijna grupa inicjatywna w Sofii.
Ko³a Polonijne
Ko³o
Data za³o¿enia
Zarz¹d
Warna
czerwiec 1981 Danuta Fi³czewa – prezes, Helena Mitewa, £ucja Stankowa,
Gra¿yna Wy³czanow
Wielkie Tyrnowo
grudzieñ 1982 Gerard Wajs – prezes, Tomasz Tomapulos, Danuta Moskowa
Dobricz
maj 1983
Danuta Czaplicka-Atanasow – prezes, Ewa Koz³owska-Petrowa,
Halina Wodecka-Wasilewa, Wies³awa Toszewa
5
Pierwsze spotkanie polonijne
w Sofii
Nie pamiêtam dok³adnej daty pierwszego spotkania polonijnego. S¹dzê, ¿e odby³o siê ono w
1980 r. Pracowa³am wówczas jako t³umaczka w
ambasadzie. Ambasadorem by³ Lucjan Motyka.
Pewnego dnia przyszed³ do mnie konsul Zenon Miko³ajczyk i powiedzia³, ¿e zaistnia³a
mo¿liwoœæ organizowania spotkañ polonijnych w
tzw. “Tunelu” – czyli w du¿ym pomieszczeniu na
poziomie piwnic w ambasadzie. Przekaza³ mi listê
z nazwiskami oko³o trzydziestu Polaków
zamieszka³ych w Sofii i poprosi³, bym zadzwoni³a
do wszystkich i zaprosi³a na okreœlony dzieñ na
spotkanie. Frekwencja dopisa³a. Przyszli prawie
wszyscy. Pamiêtam z tego spotkania Ryszarda
Michalika, Zenona Gazeckiego, Emiliê Stojkow¹,
Ma³gorzatê Gatziñsk¹, Mieczys³awa Œwierczynê,
ale by³o jeszcze wiele innych osób.
Pan konsul poinformowa³ zebranych o
mo¿liwoœci zorganizowania dzia³alnoœci polonijnej i zaprosi³ obecnych do dyskusji. Nie trzeba
by³o nikogo zachêcaæ. Wiele osób zabra³o g³os.
Zapanowa³ entuzjazm. Ró¿ne osoby mówi³y, jak
sobie wyobra¿aj¹ dzia³alnoœæ naszej ma³ej
spo³ecznoœci, jakie mog³yby byæ cele tej dzia³alnoœci. Wszyscy deklarowali chêæ wziêcia udzia³u
w kolejnych spotkaniach. Opowiadali, jak bardzo
im brak spotkañ w szerszym polskim gronie.
Jeszcze tylko kilka spotkañ odby³o siê w
„Tunelu”. Wiadomo, ¿e ambasada nie by³a
odpowiednim do tego miejscem. Na jednym z
tych spotkañ goœciem by³ aktor Jan Nowicki,
który przyjecha³ do Sofii na zaproszenie Oœrodka Informacji i Kultury Polskiej i opowiada³ o
swojej pracy.
PóŸniej spotykaliœmy siê w OIKP, a jeszcze
póŸniej w delegaturze „Polimex”. Na nasze spotkania zapraszaliœmy dyplomatów - konsula, który
informowa³ nas o dotycz¹cych nas przepisach,
attaché wojskowego i inne ciekawe osoby.
Mieliœmy te¿ spotkania przy kawie i wypiekach
w³asnej roboty, organizowaliœmy miko³ajki, wycieczki itd.
Spotkania odbywa³y siê nieregularnie i trzeba
by³o powiadamiaæ o ich terminach za ka¿dym
razem. Wpad³am wtedy na pomys³ informowania systemem trójkowym. Dzwoni³am do co
6
czwartej osoby i ka¿da z nich przekazywa³a
trzem inny osobom.
Pewnego razu umówiliœmy siê z kierownictwem Klubu Czeskiego w Sofii. Chcieliœmy
dowiedzieæ siê w jaki sposób prowadz¹ swoj¹
dzia³alnoœæ. Okaza³o siê, ¿e od wielu lat posiadaj¹
oni Dom Czeski, a ich organizacja ma ju¿ wieloletni¹ tradycjê. Po tym spotkaniu zaczêliœmy do
naszych spotkañ w³¹czaæ równie¿ dzieci i
m³odzie¿.
Próbowaliœmy znaleŸæ dla nas pomieszczenie.
Mia³o siê tam znajdowaæ ma³e biuro i sala na
wszelkiego rodzaju spotkania i imprezy. Mimo
¿yczliwego stosunku pracowników ambasady, a
tak¿e przyje¿d¿aj¹cych polskich delegacji, nie
uda³o nam siê tego osi¹gn¹æ.
W koñcu postanowiliœmy zarejestrowaæ nasz¹
organizacjê. Œci¹gnêliœmy od stowarzyszenia
Bu³garów w Krakowie ich statut, przet³umaczyliœmy go i wzoruj¹c siê na nim, opracowaliœmy
nasz statut. Dnia 5 czerwca 1984 r. S¹d Rejonowy
w Sofii zarejestrowa³ stowarzyszenie pod oficjaln¹ nazw¹ Polskie Stowarzyszenie KulturalnoOœwiatowe im. W³adys³awa Warneñczyka. Jako
jego sekretarz mia³am zaszczyt uczestniczyæ
wraz z naszym ówczesnym prezesem Ryszardem
Michalikiem w akcie rejestracji.
Pod koniec 1985 r. zrezygnowa³am ze swojej
funkcji, poniewa¿ spodziewa³am siê dziecka i nie
mog³am ju¿ poœwiêciæ wystarczaj¹co du¿o czasu na dzia³alnoœæ spo³eczn¹.
Sofia, dn.25 listopada 2003 r.
Ewa Korzeniewska-Wasilewa
Polacy w Bu³garii.
Moje refleksje na 20-lecie
Polskiego Stowarzyszenia
Kulturalno–Oœwiatowego
im. W³adys³awa Warneñczyka
Zupe³nie nie mam zamiaru w tych krótkich
wspomnieniach oceniaæ ¿ycia i dzia³alnoœci
naszego stowarzyszenia. Dobrze bêdzie, je¿eli
moje refleksje spowoduj¹ chwilê zadumy nad
faktem, ¿e niezale¿nie od czasu, który up³ywa,
my Polacy, ¿yj¹cy daleko od Ojczyzny zawsze
pozostaniemy goœæmi na bu³garskiej ziemi.
Na wstêpie chcia³bym podkreœliæ innoœæ
naszej polskiej emigracji z okresu po II wojnie
œwiatowej i praktycznie do dzisiaj, w porównaniu z pozosta³ymi skupiskami emigracyjnymi. Do
Ameryki, do Niemiec, do Szwecji czy dalekiej
Australii od 1944 roku do koñca lat 80–tych
ubieg³ego wieku Polacy uciekali lub wyje¿d¿ali
g³ównie z przyczyn politycznych lub „za lepszym
chlebem”. Na tzw. Zachodzie ¿y³a i ¿yje, choæ
ju¿ nieliczna, kilkumilionowa emigracja, która
po ostatniej wojnie nie mog³a lub nie chcia³a ¿yæ
w ówczesnych warunkach ustrojowych Polski.
Skupiska emigracyjne w tych pañstwach
odgrywa³y kluczow¹ rolê dla podtrzymywania
swobodnego ducha Polaków i promieniowa³y
tym na spo³eczeñstwo polskie w Kraju poprzez
„Parysk¹ Kulturê”, „Radio Wolna Europa”, „Redakcjê Polsk¹ w BBC” i wiele innych œrodków.
Zupe³nie inny charakter ma emigracja polska
w Bu³garii. By³a to bowiem i jest emigracja, któr¹
móg³bym nazwaæ „mi³osn¹”. Przygniataj¹c¹
wiêkszoœæ stanowi¹ w niej kobiety. Tylko w
nielicznych przypadkach z ró¿nych przyczyn
pozostawali w Bu³garii polscy studenci studiuj¹cy tu w ramach tzw. „wymiany dwustronnej”.
Nam, przyby³ym tutaj z dobrej woli najczêœciej
jako ma³¿onkowie, najbardziej zale¿a³o na tym,
by uczyniæ nasz pobyt w miarê znoœny i nie zagubiæ tego, coœmy wynieœli z domu rodzinnego w
Polsce. Nie zawsze by³o to ³atwe, szczególnie
dla naszych pañ, bo co innego mi³oœæ i pragnienie bycia razem z Bu³garem, a co innego nowe i
czêsto niezrozumia³e dla nas warunki, zwyczaje
rodzinne, sposób postêpowania w stosunku do
nas itp. Szukaliœmy zatem kontaktów ze sob¹,
aby trochê porozmawiaæ po polsku, wymieniæ
doœwiadczenia, a niekiedy i ponarzekaæ.
Z pe³nym szacunkiem i uznaniem nale¿y
przyznaæ rolê, jak¹ w tej materii spe³nia³ Oœrodek
Kultury Polskiej w Sofii. Tutaj mo¿na by³o spotkaæ wiele rodaczek i rodaków, tu mo¿na by³o w
czytelni poczytaæ polsk¹ prasê, pogadaæ do woli.
Wspomnê i znakomit¹ rolê biblioteki Oœrodka.
Najcenniejszym miejscem by³ jednak sklep polski przy Oœrodku. Bo¿e mój ! Tam wszystko by³o
z Polski! Dla siebie i moich najbli¿szych
prenumerowa³em 12 tytu³ów dzienników i czasopism. Moja ¿ona – Bu³garka, oprócz polskiej
prasy, czyta³a tak¿e wszelkie mo¿liwe pisma kobiece. Mój syn wychowywa³ siê z „Misiem”, a
póŸniej ze „Œwierszczykiem”, „Ma³ym Modelarzem” itp. Kupuj¹c prezenty dla najbli¿szych
zawsze mogliœmy siê popisaæ czymœ oryginalnym – polskim, innym od pozosta³ych, nie
mówi¹c ju¿ o ksi¹¿kach i czasopismach. To, ¿e
moja ¿ona i syn p³ynnie mówi¹ dzisiaj po polsku, to w³aœnie zas³uga tamtych lat. Tego sklepu
najbardziej nam brak. Myœlê, ¿e jego zamkniêcie
nie by³o najlepszym pomys³em ze strony w³adz.
Rozumiem, ¿e teraz ró¿nych towarów w bród,
ale zawsze bêd¹ poszukiwane zebrane w jednym
miejscu polskie artyku³y. To¿ to dla nich najlepsza reklama.
Spotykaliœmy siê, gawêdziliœmy o tym i o
owym, ale brakowa³o nam szerszego dzia³ania,
lepszego zespolenia, a przede wszystkim
bli¿szego zbratania siê naszych dzieci, które z
ró¿nych przyczyn nie zawsze mia³y mo¿liwoœæ
lepszego poznania jêzyka polskiego i swojej
drugiej ojczyzny. Jak ju¿ wy¿ej wspomnia³em,
nie byliœmy emigracj¹ polityczn¹ i nie bardzo
nam by³o potrzeba „ politykowaæ”. Nam by³o
potrzebne ³amanie siê op³atkiem na Bo¿e Narodzenie, œpiewanie polskich kolêd, wielkanocna
œwiêconka i wspomnienia o tym „jak to drzewiej
bywa³o”.
Takie wiêksze spotkania nie zawsze jednak
by³y obojêtne w³adzy bu³garskiej i trzeba by³o
temu zaradziæ. Najprostszym rozwi¹zaniem by³o
usankcjonowanie tych spotkañ poprzez powo³anie i zarejestrowanie w s¹dzie Towarzystwa
Kulturalno–Oœwiatowego. Tutaj z pomoc¹
przyszed³ nam przywieziony przeze mnie z Polski Statut Towarzystwa im. Christo Botewa, które
od dawna dzia³a³o na terenie Polski dla tamtej-
7
szej emigracji bu³garskiej. Wziêliœmy siê energicznie do pracy, w wyniku której przed 20–tu
laty S¹d Rejonowy w Sofii zarejestrowa³ Statut
Stowarzyszenia im. W³adys³awa Warneñczyka.
Nie mieliœmy swego pomieszczenia, ale goœcinne progi Oœrodka Kultury Polskiej czy nawet
Ambasady Polskiej w Sofii pozwala³y nam na
organizowanie spotkañ w szerszym gronie.
Niezapomniane chwile w historii naszej dzia³alnoœci stanowi¹ gwiazdki dla naszych dzieciaków,
organizowane w wynajêtych salach, z
nieod¿a³owanej pamiêci Mieczys³awem Domaradzkim w roli Gwiazdora.
Z chwil¹ nastania przemian politycznych w
Europie zmieni³y siê potrzeby naszej spo³ecznoœci, a co za tym idzie i charakter dzia³ania.
Niestety, nie mam recepty na nowe i najlepsze
formy dzia³ania dla stowarzyszenia. Myœlê jednak, ¿e najwiêkszym dobrem, które koniecznie
trzeba zbli¿aæ do tego co polskie, s¹ dzieci naszej
polskiej emigracji. Naprawdê warto siê potrudziæ, aby te, otoczone tylko kultur¹ bu³garsk¹ istotki, wprowadzaæ w inny œwiat kultury i tradycji – w Polskê.
Niestety, ani bu³garskie radio, ani TV nic lub
niewiele mówi¹ o Polsce. Równie¿, mimo
zapewnieñ, po zbudowaniu stacji nadawczej w
Solcu Kujawskim pod Bydgoszcz¹, ¿adnego programu Polskiego Radia tu nie s³ychaæ. Nowa
forma pracy reprezentowana przez Instytut Polski w Sofii zwi¹zana jest przede wszystkim z
nowymi, znakomitymi warunkami lokalowymi.
Mo¿na tylko ¿a³owaæ, ¿e bogaty wybór programowy najczêœciej jest dostêpny tylko dla
sofijskiej Polonii.
¯yczê Stowarzyszeniu dalszej owocnej pracy
i wielu po¿ytecznych rezultatów.
Sofia, marzec 2004 r.
Zenon Gazecki
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA POLONII BU£GARSKIEJ
Po uzyskaniu oficjalnej rejestracji, istniej¹ce
wówczas Ko³a Polonijne przekszta³ci³y siê w
oddzia³y stowarzyszenia. W póŸniejszych latach
do PSKO do³¹czy³y siê skupiska polonijne z
kilku innych miast i obecnie na terytorium
Bu³garii funkcjonuje 10 oddzia³ów PSKO w
nastêpuj¹cych miastach: Sofia, Warna, Dobricz,
Wielkie Tyrnowo, Burgas, P³owdiw, Jambo³,
Ruse, Stara Zagora, Plewen. Cz³onkami stowarzyszenia w 90% s¹ kobiety, które przyby³y
do Bu³garii przed wielu laty, tu za³o¿y³y rodziny
i tu znalaz³y dla siebie ¿yciow¹ przystañ. Wed³ug
przeprowadzonej w 2000 r. statystyki, oko³o 75%
8
rdzennych Polaków zamieszka³ych w Bu³garii
stanowi¹ osoby w wieku 40-55 lat, aktywne
zawodowo, przy czym oko³o 30% w tej grupie
wiekowej to osoby z wy¿szym wykszta³ceniem.
Emeryci lub renciœci stanowi¹ oko³o 25% ogó³u
Polonii. W wielu przypadkach prawie ca³e ich
œwiadome ¿ycie zwi¹zane jest z Bu³gari¹ – przebywaj¹ tu od 30-40 lat, a nawet d³u¿ej.
Cech¹ charakterystyczn¹ bu³garskiej Polonii,
jest fakt, ¿e skupi³a siê ona wokó³ jednej, jedynej
organizacji ogólnokrajowej, z jednym Zarz¹dem
G³ównym, jednym statutem, przy ca³kowitej
samodzielnoœci poszczególnych oddzia³ów.
Dziêki temu czujemy siê sobie bardziej bliscy,
poniewa¿ nie ma wrogiej rywalizacji miêdzy
ró¿nymi organizacjami. Czêsto obserwowanym
zjawiskiem jest natomiast szlachetna chêæ wzajemnego przeœcigania siê w pomys³ach i ich realizacji.
Od pocz¹tku swojego istnienia, mimo wieloletnich starañ, centralna w³adza stowarzyszenia w Sofii nie posiada w³asnej siedziby. Przed
laty oddzia³ w P³owdiwie zdoby³ i z ogromnym
wysi³kiem utrzymuje skromny Dom Polonii.
Siedzibê posiada równie¿ Polonia ze Starej
Zagory, dziêki wspó³pracy z miejscowym
koœcio³em katolickim. W pozosta³ych
oddzia³ach polonijne spotkania i imprezy odbywaj¹ siê wy³¹cznie dziêki przychylnoœci lokalnych w³adz. W³aœnie w takich sytuacjach, kiedy
potrzebna jest konkretna pomoc, znajduje swoje
potwierdzenie tradycyjny, wyj¹tkowo ciep³y i
serdeczny stosunek Bu³garów do Polski i do
Polaków. Jednym z wyrazów tego przyjaznego
stosunku jest fakt, ¿e ka¿de lokalne wydarzenie polonijne znajduje swoje odbicie w miejscowej prasie lub telewizji.
Pod wzglêdem finansowym PSKO funkcjonuje przede wszystkim dziêki dotacjom otrzymywanym od Senatu RP za poœrednictwem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i pomocy ze
strony Ambasady RP w Sofii. Wszelkie
przyznawane nam kwoty sprawiedliwie s¹ dzielone na zebraniach Zarz¹du G³ównego miêdzy
wszystkie oddzia³y, w zale¿noœci od zaplanowanych przez nie imprez polonijnych. Trwaj¹cy
przez ostatnie 15 lat g³êboki kryzys gospodarczy, który prze¿ywamy na równi z Bu³garami
sprawia, ¿e czêsto musimy ograniczaæ nasze
œmielsze plany i marzenia z powodu braku œrodków. Tym wiêksz¹ radoœæ odczuwamy wiêc,
kiedy mimo trudnoœci uda nam siê zorganizowaæ
polonijn¹ imprezê na szersz¹ skalê.
W£ADZE STOWARZYSZENIA
Przez minione 20 lat kilkakrotnie zmienia³y siê
w³adze Stowarzyszenia, zarówno w Zarz¹dzie
G³ównym, jak i w oddzia³ach. Ca³a plejada ofi-
arnych, oddanych sprawie ludzi poœwiêci³a wiele
energii i czasu pracuj¹c w kolejnych zarz¹dach
dla dobra rodaków z daleka od Ojczyzny.
Zarz¹dy G³ówne
Kadencja
Prezes
Wiceprezes
Sekretarz
Skarbnik
1984 – 1988
Ryszard Michalik
Zenon Gazecki
Ewa Korzeniewska- Emilia Stojkowa
Wasilewa (do 1985 r.)
Barbara Manewa
1988 – 1991
Krystyna Z³atanowa
Ryszard Michalik
Barbara Manewa
Halina Z³atanowa
1991 – 1993
Wanda Smochowska Ryszard Michalik
Ewa SikorskaKonstantinowa
Halina Z³atanowa
1993 – 1995
El¿bieta EysymontConewaConewa
Anna Todorowa
Ewa SikorskaKonstantinowa
Halina Z³atanowa
1995 – 1997
El¿bieta EysymontConewa
Anna Todorowa
Ewa SikorskaKonstantinowa
Halina Z³atanowa
1997 – 2000
Urszula Milczewska
Leszek Hadryœ
Maria Petrowa
Jolanta Rajkowa
2000 – 2004
Urszula Milczewska
Aleksandra
Joanna Lesidreñska
Dru¿y³owska-Tenewa
Jolanta Rajkowa
Zgodnie ze Statutem PSKO w sk³ad Zarz¹du G³ównego wchodz¹ równie¿ przewodnicz¹cy oddzia³ów
terenowych i po jednym delegacie z ka¿dego oddzia³u terenowego.
9
Zarz¹dy oddzia³ów PSKO
Oddzia³
Sofia
Kadencja
Zarz¹d
1984–1986 Ryszard Michalik – prezes, Zenon Gazecki, Ewa Korzeniewska-Wasilewa,
Emilia Stojkowa
1986–1988 Krystyna Z³atanowa – prezes, Ryszard Michalik, Halina Z³atanowa,
Barbara Manewa, Antonina Szterewa, Janina Stojanowa
1988–1990 Krystyna Z³atanowa – prezes, Ryszard Michalik, Halina Z³atanowa,
Barbara Manewa, Zenon Gazecki, Jerzy Zgrzywa, Mieczys³aw Domaradzki
1990–1993 Wanda Smochowska-Petrowa – prezes, Ryszard Michalik, Barbara Dziewulska,
Zenon Gazecki, Karol Kubiczek, Ewa Sikorska-Konstantinow, Wanda Tabakowa,
Wanda Zembrzuska, W³odzimierz Dudko
1993–1995 El¿bieta Eysymont–Conewa - prezes, Anna Todorowa, Jerzy Zgrzywa, Ewa
Sikorska–Konstantinow, Halina Z³atanowa, Danuta Christowa, Hanna Miszewa,
Barbara Dziewulska, Wanda Tabakowa, Mieczys³aw Domaradzki, Janina
Dymitrowa, Krystyna De³czewa, Ma³gorzata Rusew
1995–1997 El¿bieta Eysymont–Conewa – prezes, Anna Todorowa, Ewa SikorskaKonstantinow, Halina Z³atanowa Krystyna Punczewa, Halina Krystewa,
Danuta Christowa, Ma³gorzata Rusew, Ma³gorzata Gacinska
1997–1999 Urszula Milczewska – prezes, Leszek Hadryœ, Jolanta Rajkowa, Maria Petrowa,
Krystyna Niko³owa, Janina Stoi³owa, Maria Josifowa
1999–2001 Urszula Milczewska – prezes, Stanis³aw Haftarczyk, Maria Petrowa, Jolanta
Rajkowa, Urszula £ukasik-Bogdanowa, Joanna Lesidreñska, Krystyna Niko³owa
2001–2004 Urszula Milczewska – prezes, Urszula £ukasik-Bogdanowa, Jolanta Rajkowa,
Joanna Lesidreñska, Danuta Janda-Michowa
Warna 1984–1987 Danuta Fi³czewa – prezes, Helena Mitewa, £ucja Stankowa, Gra¿yna Wy³czanow,
Lidia Stu¿ewska-Georgijeva, Ewa Raczewa
1987–1991 Danuta Fi³czewa – prezes, Ewa Raczewa – prezes (1989-1991), Anita Niko³ow,
Barbara Stojanow, Jolanta Kunewa
1991–1994 Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa – prezes, Anita Niko³ow, Gra¿yna Wa³czanow,
Barbara Stojanow, Ewa Raczewa
1994–1996 Alicja Iwanowa – prezes, Gra¿yna Todorowa, Gra¿yna S³awowa,
Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa, Barbara Stojanow
1996–1998 Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa – prezes, Anita Niko³ow, Gra¿yna Todorowa,
Barbara Stojanow, Danuta Dinewa
1998–2000 Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa – prezes, Alicja Iwanowa, Barbara Stojanow,
Lidia Drumewa, Gra¿yna S³awowa
2000–2004 Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa – prezes, Gra¿yna Wa³czanow,
Gra¿yna Rupowa, Albena Raczewa, Christo Pindikow
Dobricz 1984–1991 Danuta Czaplicka-Atanasow – prezes, Ewa Koz³owska-Petrowa,
Halina Wodecka-Wasilewa, Wies³awa Toszewa
1991–1996 Barbara Pejczewa – prezes, Wies³awa Toszewa, Ewa Denewa
1996–2004 Wies³awa Toszewa – prezes, Ewa Petrowa, Dorota Czobanow
Oddzia³
Kadencja
Zarz¹d
Wielkie 1984–1989 Gerard Wajs – prezes, Tomasz Tomapuloos, Irena Baranowska –Todorowa,
Tyrnowo
Krystyna Hibner – Kazakowa, Halina Gajewska-I³czewa
1989–1998 Miros³aw Lasiuk – prezes, Danuta Moskowa, Irena Todorowa.
1998–2004 Miros³aw Lasiuk – prezes, Antonina Range³owa, Ewa Kostadinowa
Burgas 1984–1988 Zdzis³awa Joakimowa – prezes, Kazimierz Majewski, Eleonora Maslinkowa,
Barbara Georgijewa
1988–1995 Maria Sienkiewicz – prezes, Bo¿ena Dymitrowa, Józefa Strezos,
Jaros³awa Wy³czewa, Weronika Dojczewa, Zofia Iwanowa, El¿bieta Denew
1995–2004 Maria Sienkiewicz – prezes, Liliana Ange³owa, Gra¿yna Janewa, El¿bieta Denew
2004–
Lidia Wange³owa – prezes, El¿bieta Denew, Krystyna D¿endowa, Teresa Uzunowa
P³owdiw 1984–1988 Tadeusz Morawski – prezes, Edward £abuza, Krystyna Jurukowa, Zofia Tyrpowa,
Maria Iwanowa, Danuta Welenska.
1988–1992 Tadeusz Morawski – prezes, Gra¿yna Dymitrowa, Teresa £azarowa,
Jadwiga Popowa, £ucja Ange³owa
1992–1996 Tadeusz Morawski – prezes, Gra¿yna Dymitrowa, Teresa £azarowa,
£ucja Ange³owa, El¿bieta Grigorowa
1996–2000 Tadeusz Morawski – prezes, Gra¿yna Dymitrowa, Teresa £azarowa,
£ucja Ange³owa, El¿bieta Grigorowa
1998–2001 Tadeusz Morawski – prezes, Gra¿yna Dymitrowa, Teresa £azarowa,
Jadwiga Popowa, Maria Iwanowa
2001–2004 Irena Paw³ow – prezes, Gra¿yna Dymitrowa, £ucja Ange³owa, Teresa £azarowa,
El¿bieta Grigorowa (zginê³a w wypadku ulicznym w 2002 r.),
Jambo³ 1987–2004 Zofia Arndt-Georgijewa – prezes, Eugenia Stojewa
(od 2002 pe³ni funkcjê prezesa), Krystyna Michaj³owa
Ruse 1988–1997 Ewa Minczewa – prezes, Janusz Jesionowski, Barbara Conewa, Helena Dimowa
1997–2004 Helena Dimowa – prezes, El¿bieta Dziadowicz- Dymitrowa,
Walentyn Jordanow-Dimow
Stara 1995–1999 Maria Kozarowa – prezes, Wies³awa ¯elewa, Barbara Biniek
Zagora 1999–2001 Maria Kozarowa – prezes, Anna Atanasowa, Stanis³awa Wasilew
2001–2004 Maria Kozarowa – prezes, Gra¿yna Dobrew, Krystyna Michaj³owa
Plewen 2000–2004 Urszula Micha³owska-Tonowa – prezes, Niko³aj Nenow, Barbara Naczew,
Helena Przyby³o
2004–
Katarzyna Mro¿ek – prezes, Barbara Naczew, Bogus³awa Welewa
11
Z ¯YCIA ODDZIA£ÓV
SOFIA
Lata szeœædziesi¹te. Wiele Polek, id¹c za g³osem
serca przyjecha³o do Bu³garii. Miêdzy nimi
by³am i ja. Obcy kraj, nieznany jêzyk, inne zwyczaje i obyczaje. Mimo ciep³ego i serdecznego
przyjêcia ze strony rodziny i bliskich mê¿a,
pocz¹tkowo czu³am siê wyobcowana i brak mi
by³o œrodowiska polskiego. To w³aœnie by³o przyczyn¹, ¿e zaczê³am organizowaæ spotkania Polek
u siebie w domu. Mi³e, sympatyczne spotkania,
podczas których ka¿da z nas opowiada³a o
swoich prze¿yciach, radoœciach i smutkach i tak
by³o nam ³atwiej ¿yæ. Od czasu do czasu
zaprasza³yœmy konsula, który informowa³ nas o
wszystkich interesuj¹cych nas sprawach dotycz¹cych paszportów, obywatelstwa dla dzieci itd.
PóŸniej wyjecha³am do Tunezji, poniewa¿ m¹¿
- profesor Politechniki Sofijskiej, zosta³ wyk³adowc¹ na politechnice w Tunezji. Po powrocie
rozpoczê³am pracê w Oœrodku Informacji i Kultury Polskiej w Sofii. I wtedy zrodzi³a siê myœl
zorganizowania Stowarzyszenia Polskiego w
Bu³garii. Jego inicjatorem i pierwszym przewodnicz¹cym by³ Ryszard Michalik, a w sk³ad
zarz¹du wchodzili m.in. Zenon Gazecki, Barbara
Manewa, Ewa Korzeniewska, Ewa Sikorska i ja.
By³y to niezapomniane lata wype³nione bardzo
aktywn¹ dzia³alnoœci¹ zarówno zarz¹du, jak i
wszystkich cz³onków stowarzyszenia. Podczas
nastêpnych wyborów Ryszard Michalik zosta³
wiceprzewodnicz¹cym (ze wzglêdu na brak czasu - by³ tak¿e lektorem jêzyka polskiego), a mnie
wybrano przewodnicz¹c¹. W naszej dzia³alnoœci
wspiera³ nas ówczesny dyrektor Oœrodka Eugeniusz Mielcarek, który umo¿liwi³ nam bezp³atne
korzystanie z pomieszczeñ Oœrodka i tam
odbywa³y siê wszystkie spotkania cz³onków stowarzyszenia, w tym tak¿e z przedstawicielami
œwiata polskiej kultury i nauki zapraszanymi
przez Oœrodek, np. z D. Olbrychskim, J. Englertem, M. Rodowicz ( specjalny koncert dla Polonii), A. Michnikiem i in. Natomiast miko³ajki i
Dzieñ Dziecka odbywa³y siê w ambasadzie ze
wzglêdu na du¿¹ liczbê dzieci i rodziców obecnych na tych uroczystoœciach.
Organizowaliœmy wycieczki do Borowca, gdzie
swoj¹ bazê mia³a polska firma “Budimex” i wraz
z jej pracownikami spêdzaliœmy czas na pieczeniu kie³basek i œpiewaniu polskich piosenek.
Wszyscy staraliœmy siê wzajemnie sobie poma-
Dzieciêce uroczystoœci w ambasadzie RP – 1980 r.
Kurier Polski Nr 209/1989 r.
Mój polski dom w Sofii
12
gaæ szukaj¹c pracy w polskich instytucjach dla
Polek, korzystaliœmy z pomocy polonijnych lekarzy, opiekowaliœmy siê staruszkami.
Najwa¿niejszym by³o to, ¿e panowa³a atmosfera
pe³na zwyk³ej, ludzkiej ¿yczliwoœci! Prawie ca³y
zarz¹d pracowa³ w oœrodku lub w ambasadzie i
dlatego w ka¿dej chwili byliœmy “dostêpni” dla
wszystkich cz³onków Stowarzyszenia.
Bardzo uroczyœcie obchodziliœmy 5 rocznicê
powstania stowarzyszenia. Przyjecha³a delegacja
Polonii z Warszawy, przedstawiciele polskiego
Sejmu. Z Sofii wyjechaliœmy autobusami do
Warny “Œladami W³adys³awa Warneñczyka”,
zatrzymuj¹c siê w miejscach, gdzie wed³ug historyków prawdopodobnie przebywa³a armia
Warneñczyka.
Nastêpnie po raz drugi wyjecha³am do Tunezji, a moje obowi¹zki przejê³a Wanda Smochowska.
Krystyna Z³atanowa
Wspomnienia z lat 1993–1997
Zarz¹d Polskiego Stowarzyszenia KulturalnoOœwiatowego im. W³adys³awa Warneñczyka w
Bu³garii, który dzia³a³ w latach 1993 – 1997, kierowa³ siê zasad¹ s³ów Adama Mickiewicza „Miej
serce i patrzaj w serce”. W tym bardzo trudnym
okresie w Bu³garii, w jakim w owych czasach
znajdowa³a siê Polonia, jednym z wa¿nych argumentów by³a potrzeba czynienia dobra dla innych.
Zaczynaj¹c swoj¹ dzia³alnoœæ zarz¹d postawi³
sobie pytanie - jakie s¹ najwa¿niejsze problemy,
z którymi powinien wyjœæ naprzeciw rodakom,
aby im pomóc w trudnej codziennoœci. Dlatego
w pierwszej kolejnoœci postanowi³ otoczyæ trosk¹
ludzi w podesz³ym wieku, samotnych, schorowanych – maj¹cych bardzo niskie emerytury
bu³garskie. Pomoc materialna wyra¿a³a siê w
postaci zapomóg ze œrodków Stowarzyszenia
„Wspólnota Polska” w Warszawie. Polega³a ona
równie¿ na realizacji recept, których ludzie
potrzebuj¹cy lekarstw nie mogliby op³aciæ ze
swych skromnych funduszy. Zajê³a siê tym
g³ównie Anna Todorowa. Przy pomocy innych
cz³onków zarz¹du odwiedza³a te osoby w ich
domach, nios¹c pociechê nie tylko materialn¹,
ale tak¿e duchow¹. Psychicznie podtrzymywa³a
rodaków na duchu i stara³a siê ocaliæ od najgorszego. W jej domu w Paw³owie dzieci
polonijne z ubogich rodzin zawsze znajdowa³y
troskliw¹ opiekê. Walczy³a ze zmartwieniami
ludzkimi, chocia¿ sama mia³a i w³asnych sporo.
¯eby istnieæ jako spo³ecznoœæ polonijna w
drugiej ojczyŸnie jak¹ dla nas jest Bu³garia, trzeba by³o dzia³aæ dla tego pokolenia, które tutaj
wyrasta³o. Nasze myœli skierowa³y siê w stronê
dzieci i m³odzie¿y polonijnej. Dobre warunki
lokalowe i serdeczna atmosfera w Instytucie Polskim w Sofii przy bul. Cara Oswoboditela 12,
umo¿liwi³a prowadzenie w soboty kursów kultury polskiej i jêzyka dla dzieci i m³odzie¿y, pod
kierunkiem i opiek¹ Ewy Sikorskiej–Konstantinow. Na zajêcia przychodzi³a liczna grupa, której
chêæ opanowania wiedzy, jêzyka i wizerunku
kraju swych przodków by³a zadziwiaj¹ca.
Raz w miesi¹cu w Instytucie Polskim odbywa³y siê spotkania Polonii przy herbacie i
w³asnych domowych wypiekach. Naszym rodakom spotkania te przynosi³y odzyskanie radoœci
i dawa³y g³êboki oddech têsknocie za Ojczyzn¹.
Na jednym ze spotkañ ze strony El¿biety Eysymont-Conewej, absolwentki Szko³y Teatralnej w
Krakowie, pad³a propozycja stworzenia teatru
„Narodziny Dzieci¹tka” – grudzieñ 1994 r.
13
m³odzie¿owego. Polonijny Zespó³ Teatralny
zaistnia³ na pocz¹tku roku 1994. El¿bieta Eysymont – Conewa, z zawodu aktorka i re¿yser teatru lalek, postanowi³a wykorzystaæ swoje kwalifikacje i daæ coœ z siebie w³aœnie m³odzie¿y –
pozyskuj¹c j¹ dla sprawy polskiej. Chodzi³o nie
tylko o wystêpy, ale o spotkania w grupie,
wzbogacanie jêzyka polskiego, przybli¿anie polskiego s³owa, literatury, poezji. Wzajemne obcowanie m³odych ludzi uœwiadomi³o im, ¿e przynale¿¹ nie tylko do tradycji kulturowych kraju,
w którym wyrastali b¹dŸ siê urodzili.
M³odzie¿owy Zespó³ Teatralny podrasta³.
M³odzi aktorzy polonijni podejmowali studia,
niektórzy opuœcili Bu³gariê. W Zespole pozosta³y
tylko dzieci. Z wielkim zapa³em przygotowa³y
sympatyczn¹, pe³n¹ humoru inscenizacjê wierszy
Juliana Tuwima i Konstantego Ildefonsa Ga³czyñskiego, z muzyk¹ Zygmunta Koniecznego i
Metodego Iwanowa. Premiera odby³a siê w
1998 r. w Instytucie Polskim na zakoñczenie roku
szkolnego kursów kultury polskiej i jêzyka oraz
Dnia Dziecka.
Dzieñ Dziecka i Dzieñ Matki zawsze œwiêtowano bardzo uroczyœcie. Z tej okazji przygotowano w roku 1996 barwne widowisko „Dla Ciebie Mamo”, a w 1997 roku na tê sam¹ okazjê
inny spektakl pt. „Nie ma jak u Mamy”. Oba te
przedstawienia by³y zupe³nie inne. Towarzyszy³a
im muzyka, ruch i w sumie tworzy³y zwarte widowisko teatralne.
Przedstawienie zosta³o powtórzone w Szkole
Polskiej w grudniu tego samego roku. Niestety
Zespó³ przerwa³ dzia³alnoœæ, poniewa¿ zajêcia
lekcyjne w Szkole Polskiej dla dzieci polonijnych
zaczê³y siê odbywaæ regularnie w soboty i dzieci ju¿ nie dysponowa³y czasem, aby mieæ próby
i przygotowywaæ przedstawienia teatralne. Wiel-
M³odzie¿owy Zespó³ Teatralny –1994 r.
Oprócz regularnych prób, nauki dykcji, operowania g³osem, podstawami ruchu scenicznego,
uda³o siê zrealizowaæ piêæ przedstawieñ. Pierwsze przedstawienie „Narodziny Dzieci¹tka”
odby³o siê w 1994 roku. By³ to spektakl o tematyce bo¿onarodzeniowej w po³¹czeniu z
kolêdami, muzyk¹, piêknymi dekoracjami i lalkami znanego scenografa Iwana Conewa, który
wszystkie swoje projekty udostêpni³ bezp³atnie.
Pomóg³ w wypo¿yczeniu podestów, nadzorowa³
nad organizacj¹ sceny w Instytucie Polskim oraz
zatroszczy³ siê o artystyczn¹ stronê oœwietlenia.
Drugim przedstawieniem by³a inscenizacja
„Pch³y Szachrajki” wg Jana Brzechwy. Z powodu
zmiany lokalu przez Instytut Polski i trwaj¹cego
remontu pomieszczeñ przy ul. Grafa Ignatiewa,
Zespó³ Teatralny wyst¹pi³ z okazji Dnia Dziecka w 1995 roku w salonach ambasady RP w Sofii.
14
Przedstawienie w ambasadzie RP –
„Pch³a Szachrajka” J. Brzechwy – 1995 r.
ki profesjonalizm za³o¿ycielki M³odzie¿owego
Zespo³u Teatralnego, wspania³a gra m³odych aktorów polonijnych, scenografia, œpiew, muzyka
temu towarzysz¹ca sprawi³y – ¿e wszystkie spektakle utrwali³y siê w pamiêci tych, którzy je
ogl¹dali.
Niew¹tpliw¹ zas³ug¹ zarz¹du PSKO w
Bu³garii by³o dopuszczenie osób z obywatelstwem polskim do egzaminów wstêpnych na
studia w Polsce, przeprowadzanych poza granicami kraju. W roku 1994 komisja Ministerstwa
Edukacji Narodowej przyjecha³a do Sofii. Wydarzenie to by³o poprzedzone wstêpnymi,
d³ugimi staraniami zarz¹du, zarówno w Ministerstwie Edukacji Narodowej, jak i w Senacie
Rzeczypospolitej Polskiej. Dziêki temu ju¿ dziesi¹ty rok kilkanaœcie osób z naszej m³odzie¿y ma
mo¿liwoœæ ³atwiejszego startu na studia w Polsce
i bezp³atn¹ naukê, a czêsto pe³ne stypendia.
Wykrzesany entuzjazm i odci¹ganie myœli od
zmartwieñ powodowa³o, ¿e zarz¹d przez wszystkie lata swej dzia³alnoœci nie zapomnia³ o tak
istotnych dla spo³ecznoœci polonijnej dniach, o
których ju¿ wy¿ej wspomniano. Organizowa³
równie¿ spotkania z okazji Konstytucji 3 Maja,
Œwiêta Niepodleg³oœci 11 listopada, Dnia œw.
Miko³aja 6 grudnia oraz Œwi¹t Bo¿ego Narodzenia. Inicjatorem „miko³ajek” i obdarowania
m³odego pokolenia s³odyczami, w³aœnie w dniu
œwiêtego Miko³aja, by³a Anna Todorowa. Swoim
entuzjazmem spowodowa³a, ¿e wiêkszoœæ matek
polonijnych uczestniczy³a w wielkim pakowaniu ³akoci dla dzieci. Warto wspomnieæ, ¿e Ambasada RP w Sofii bardzo goœcinnie otwiera³a
swoje salony dla Polonii i na tym skrawku polskiej ziemi, Polonia by³a wspó³organizatorem
wielu ciekawych przedsiêwziêæ i spotkañ.
W roku 1995 sytuacja ekonomiczna w Bu³garii
by³a nadal bardzo trudna. Rodziców nie by³o staæ
na jakiekolwiek wakacje dla swych pociech. Przy
bardzo aktywnej pomocy konsula Albina Szyszki
uda³o siê za³atwiæ za poœrednictwem Zwi¹zku
M³odzie¿y Bu³garskiej 18 miejsc na bezp³atny
wypoczynek dla dzieci w Rawdzie nad Morzem
Czarnym. Nawet przejazd poci¹giem by³ darmowy. Opiekunk¹ dzieci polonijnych by³a Janina Dymitrowa.
Wycieczki organizowane dla dzieci polonijnych cieszy³y siê zawsze wielkim powodzeniem.
Na ogó³ miejscem jednodniowego pikniku by³y
podnó¿a góry Witoszy. Opiekunk¹ i organizatorem tych spotkañ na œwie¿ym powietrzu by³a
Danuta Christowa. Fundusze na te przedsiêwziêcia, wy¿ywienie i przejazd autokarem zdobywano od sponsorów, do których nale¿eli m.in.
„Inter-Business”, PKS i Biuro Radcy Handlowego w Sofii (obecny Wydzia³ EkonomicznoHandlowy Ambasady RP).
Prezydent Lech Wa³êsa wœród sofijskiej Polonii –
wrzesieñ 1995 r.
Wycieczka na Witoszê – jesieñ 1994 r.
15
Na koniec mo¿na dodaæ, ¿e zarz¹d dzia³a³
wed³ug wytyczonego planu, kieruj¹c siê przede
wszystkim potrzebami rodaków w Bu³garii.
Mo¿e nie móg³ zrealizowaæ tego planu w ca³oœci,
poniewa¿ rozwi¹zanie wszystkich problemów na
raz by³o w tym okresie trudne do pokonania.
W³asna siedziba dla PSKO w Sofii, o któr¹
niejednokrotnie zabiega³y El¿bieta EysymontConewa i Anna Todorowa podczas rozmów w
Warszawie ze „Wspólnot¹ Polsk¹”, wymaga³a
ogromnych nak³adów inwestycyjnych, na które
nie by³o œrodków.
Praca zarz¹du PSKO wyp³ywa³a z czerpania
radoœci w czynieniu dobra dla innych w Bu³garii
– w bardzo trudnej rzeczywistoœci. Dlatego spotkania polonijne nie tylko w Sofii, ale równie¿ w
oddzia³ach PSKO innych miast, przybli¿a³y rodakom obszary historii, literatury, sztuki i to, ¿e
istot¹ cz³owieczeñstwa jest przede wszystkim
narodowa zacnoϾ i duchowoϾ w dzieleniu
nie³atwego losu.
opr. Ewa Sikorska-Konstantinow
w konsultacji z E. Conew¹ i A. Todorow¹
Lata 1997–2004
Na Walnym Zgromadzeniu w dniu 08.11.1997 r.
zosta³ wybrany nowy zarz¹d oddzia³u w Sofii.
Tym razem zosta³ zmieniony ca³y zarz¹d i nie
by³oby w tym nic z³ego, gdyby nie fakt, ¿e nikt z
nas nigdy nie zajmowa³ siê tego typu prac¹
spo³eczn¹. Nikt z nas nie mia³ doœwiadczenia i
jakiegokolwiek pojêcia co nale¿y robiæ. Kilka dni
po wyborach, na uroczystym po¿egnaniu starego
zarz¹du otrzymaliœmy kilka teczek archiwalnych,
¿yczenia powodzenia, serdeczne uœmiechy i...
skoczyliœmy do g³êbokiej wody nie umiej¹c
p³ywaæ.
Walne Zgromadzenie- Sofia, dn. 08.11.1997 r.
16
Niezwykle trudne by³y nasze pierwsze kroki.
Tym trudniejsze, ¿e podobnie jak poprzedniemu
zarz¹dowi, przysz³o nam pracowaæ w ci¹gle
pogarszaj¹cej siê sytuacji gospodarczej w
Bu³garii, która bezpoœrednio dotknê³a równie¿
mieszkaj¹cych tu Polaków. Rosn¹ce bezrobocie,
bardzo niskie zarobki, ciê¿ka sytuacja materialna wielu rodzin i niespokojna sytuacja polityczna w regionie – wszystko to raczej zniechêca³o i
nie s³u¿y³o integracji naszego œrodowiska. Jednoczeœnie jednak, w³aœnie ta sytuacja by³a dla
nas wyzwaniem. Nale¿a³o podj¹æ walkê o
ka¿dego rodaka, uatrakcyjniæ ¿ycie organizacji,
nawi¹zaæ bli¿sze kontakty z oddzia³ami terenowymi, z Poloni¹ œwiata i czyniæ wszelkie starania, by wyci¹gn¹æ Poloniê z miêdzynarodowej
izolacji spowodowanej sytuacj¹ w kraju naszego
zamieszkania. Wszystko to oznacza³o, ¿e konieczna jest zmiana stylu pracy i stworzenie nowego
pozytywnego wizerunku naszej organizacji.
Pierwsze dzia³ania w tym kierunku sprowadzi³y siê do uporz¹dkowania spraw administracyjnych: aktualizacja listy cz³onków stowarzyszenia i ich adresów, aktualizacja rejestracji
stowarzyszenia, za³o¿enie konta bankowego,
wprowadzenie legitymacji cz³onkowskich, opracowanie oficjalnego blankietu i logo z wizerunkiem W³adys³awa Warneñczyka, wprowadzenie
kopert z nadrukiem, wizytówek dla cz³onków
zarz¹du, wprowadzenie okreœlonego stylu i szaty
graficznej zaproszeñ na imprezy itd. PóŸniejszy
zakup komputera (1999 r.) ze œrodków przyznanych nam przez Stowarzyszenie „Wspólnota
Polska”, wprowadzenie poczty elektronicznej i
utworzenie strony internetowej (2000 r.) szeroko nam otworzy³y okno na œwiat. Jest to pocz¹tek
nowego etapu w historii stowarzyszenia.
Mo¿liwoœæ korzystania z nowoczesnych œrodków
komunikacji w znacznym stopniu u³atwi³a pracê
zarz¹du i wspó³pracê miêdzy oddzia³ami, a tak¿e
pozwoli³a nawi¹zaæ bliskie kontakty z wieloma
instytucjami w Polsce i organizacjami polonijnymi na ca³ym œwiecie.
Jednym z podstawowych zadañ stowarzyszenia zawsze by³a i dalej jest troska o nauczanie
jêzyka polskiego naszych dzieci, które w wiêkszoœci pochodz¹ z ma³¿eñstw mieszanych. Dotyczy to przede wszystkim dzieci w wieku przedszkolnym. Starsza m³odzie¿, pocz¹wszy od
pierwszej klasy szko³y podstawowej a¿ do matury zdobywa wykszta³cenie w zakresie jêzyka polskiego, historii i geografii Polski w doskonale
wyposa¿onej Szkole Polskiej w Sofii, która istnieje tu ju¿ od 29 lat. Œrednio w ka¿dym roku
szkolnym kszta³ci siê w niej oko³o100 uczniów.
Wielu z nich po ukoñczeniu szko³y otrzymuje
stypendia rz¹dowe i wyje¿d¿a na studia do Polski. Aby zapewniæ lepsze warunki nauczania
jêzyka polskiego dla najm³odszych, w 1999 r. z
inicjatywy zarz¹du zosta³a zamkniêta dotychczasowa Szkó³ka Polonijna i po zawarciu porozumienia ze Szko³¹ Polsk¹ w Sofii, od roku szkolnego 1999/2000 zaczê³a funkcjonowaæ „klasa zerowa”, finansowana z dotacji, które otrzymujemy
ze Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. W
ka¿dym roku szkolnym uczêszcza do niej œrednio
po10 przysz³ych uczniów Szko³y Polskiej. Minione piêæ lat istnienia „zerówki” udowodni³y, jak
wa¿ne jest wdra¿anie dzieci ju¿ od wczesnego
wieku w atmosferê prawdziwej szko³y.
Podobnie jak wszystkie poprzednie zarz¹dy,
równie¿ i obecny zarz¹d podj¹³ intensywne
dzia³ania w sprawie siedziby dla PSKO. W styczniu 2001 r. odby³o siê spotkanie zarz¹du z
prezydentem Sofii, Stefanem Sofijanskim, który
da³ nam promyk nadziei, ¿e tym razem siê uda.
Wraz z nasz¹ proœb¹ wrêczyliœmy mu tak¿e oficjalne poparcie ambasadora RP w Bu³garii
Jaros³awa Lindenberga. Niestety, na tym siê
skoñczy³o. Nie otrzymaliœmy nawet odpowiedzi
w obowi¹zkowym terminie urzêdowym.
Kolejnym fiaskiem okaza³a siê ostatnia próba
zdobycia siedziby we wrzeœniu 2002 r. Nieruchomoœæ, w której chcieliœmy wynaj¹æ lokal, jest
w³asnoœci¹ koœcio³a katolickiego w Bu³garii i
dlatego zwróciliœmy siê z proœb¹ do Konferencji
Episkopatu w tej sprawie. Uprzejma odmowna
odpowiedŸ zakoñczy³a nasze starania na tym
etapie. Dalej wiêc organizuj¹c zebranie lub
okolicznoœciow¹ imprezê korzystamy z uprzejmoœci Instytutu Polskiego lub Szko³y Polskiej w
Sofii, a archiwum oddzia³u przechowujemy w
prywatnych mieszkaniach.
Wa¿nymi wydarzeniami w ¿yciu sofijskiej
Polonii s¹ okolicznoœciowe spotkania organizo-
„Miko³ajki” w ambasadzie RP – 1999 r.
17
Œwiêto Niepodleg³oœci – 1999 r.
„Ostatki” – 2000 r.
Œwiêto Niepodleg³oœci – 2002 r.
Spotkanie op³atkowe – 1999 r.
Od dziesiêcioleci funkcjonuje tu Instytut Polski (dawniej Oœrodek Informacji i Kultury Polskiej), który „wyrêcza” organizacjê polonijn¹,
sprowadzaj¹c do Bu³garii polsk¹ kulturê. Drzwi
Instytutu Polskiego w Sofii zawsze s¹ szeroko
otwarte dla Polonii. Niezwykle bogata jest tak¿e
polska biblioteka i wideoteka w Instytucie. W
tej sytuacji rola Stowarzyszenia sprowadza siê
Spotkanie op³atkowe – 2000 r.
wane prze ambasadê RP, wœród których szczególnie wzruszaj¹ce s¹ coroczne spotkania
op³atkowe. Na spotkania te zapraszani s¹ równie¿
przedstawiciele oddzia³ów terenowych PSKO.
Kulminacj¹ jest wspólne œpiewanie polskich
kolêd.
Dzia³alnoœæ programowa poszczególnych
oddzia³ów stowarzyszenia jest doœæ zró¿nicowana i w du¿ej mierze zwi¹zana jest z miejscem
zamieszkania grupy polonijnej. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, ¿e niezbyt liczne i bardziej oddalone od stolicy oddzia³y PSKO ³atwiej nawi¹zuj¹ kontakty z miejscowymi w³adzami i w
swoisty sposób propaguj¹ polsk¹ kulturê w
bu³garskim œrodowisku. Zupe³nie inna pod tym
wzglêdem jest rola i dzia³alnoœæ oddzia³u w
Sofii.
18
Hej, kolêda, kolêda - grudzieñ 2002
Zabawa karnawa³owa – luty 2003 r
Zabawa karnawa³owa – luty 2003 r.
(od lewej: konsul Henryk Tkacz, sekretarz ZG
Jolanta Lesidreñska)
Nowym elementem w dzia³alnoœci oddzia³u
jest organizowanie du¿ych wyjazdowych spotkañ integracyjnych we wspó³pracy ze Szko³¹
Polsk¹ w Sofii, na które zapraszani s¹ wszyscy
– dzieci, m³odzie¿, ich rodzice, babcie i dziadkowie. Jest to, oczywiœcie, zwi¹zane z ogromnym wysi³kiem organizacyjnym, ale o potrzebie
takich spotkañ œwiadczy choæby tylko frekwencja – np. w pierwszej „wielkiej” majówce w
1998 r. z okazji Dnia Dziecka wziê³o udzia³
ponad 200 osób!
W ramach wspó³pracy ze Szko³¹ Polsk¹ w
Sofii przedstawiciele stowarzyszenia bior¹ udzia³
we wszystkich szkolnych imprezach i okolicznoœciowych uroczystoœciach. Czêsto stowarzyszenie jest fundatorem skromnych nagród
dla zwyciêzców w szkolnych konkursach. Program wspó³pracy ze Szko³¹ w postaci Listu Intencyjnego uzgadniany jest na pocz¹tku ka¿dego
roku szkolnego.
do pielêgnowania polskich tradycji, wzajemnej
pomocy i troski o rodaków potrzebuj¹cych pomocy. Niezale¿nie wiêc od bogatej oferty programowej Instytutu Polskiego, oddzia³ PSKO w
Sofii organizuje spotkania z okazji polskich œwi¹t
narodowych, a tak¿e imprezy zwi¹zane z tradycyjnym polskim kalendarzem.
Majówka 2000 r.
Majówka z okazji Dnia Dziecka – 1999 r.
Sta³¹ trosk¹ stowarzyszenia jest zapewnienie
pomocy najbardziej potrzebuj¹cym rodakom.
Nie³atwo jednak jest zdobyæ œrodki na ten cel. Z
funduszy przyznawanych nam przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” w ci¹gu minionych 7-miu lat wsparcie finansowe otrzyma³o 41
cz³onków oddzia³u PSKO w Sofii.
Niepostrze¿enie up³ynê³y pierwsze trzy trudne
19
lata wspólnej pracy. Na Walnym Zgromadzeniu
PSKO w 2000 r. zarz¹d w prawie niezmienionym
sk³adzie zosta³ obdarzony zaufaniem na kolejn¹
czteroletni¹ kadencjê.
Dziœ, z perspektywy czasu, po siedmiu latach
pracy, mo¿emy powiedzieæ, ¿e myœl¹ przewodni¹ naszych dzia³añ by³a i jest dewiza: „B¹dŸmy
razem”...
opr. Urszula Milczewska
prezes PSKO
WARNA
W Almanachu Polonii przeczytaliœmy przed laty
nastêpuj¹ce s³owa:
„...Ka¿dy naród charakteryzuje siê nie tylko
tym co wyró¿nia go od innych, ale równie¿ tym
co ³¹czy go z innymi. Im tych powi¹zañ jest
wiêcej, im szerszy ich zasiêg, tym wiêksze
mo¿liwoœci wzajemnego zrozumienia i wspó³pracy. Któ¿ zaœ mo¿e byæ lepszym ³¹cznikiem
miêdzy nami i innymi narodami, jak ci, których
obejmujemy nazw¹ POLONIA”.
Te s³owa wyj¹tkowo g³êboko utkwi³y nam w
pamiêci. Staraliœmy siê zawsze znaleŸæ ich sens
w codziennym ¿yciu i dzia³aniach, zdaj¹c sobie
sprawê, ¿e takim ³¹cznikiem jesteœmy równie¿ i
my – cz³onkowie Polonii w Warnie. Zawsze
wierzyliœmy i dalej wierzymy, ¿e wzajemna pomoc, rady, serdeczne wiêzi i wymiana doœwiadczeñ pomog¹ nam w przezwyciê¿eniu nostalgii
i k³opotów, a wspólne spêdzanie polskich œwi¹t
przybli¿y nam nasz rodzinny dom, Polskê.
Od pamiêtnego dnia 6 czerwca 1981 r., w
którym z ogromnym entuzjazmem za³o¿yliœmy
Ko³o Polek w Warnie, minê³y ju¿ prawie 23 lata.
Nasze ma³e wówczas dzieci s¹ ju¿ doros³ymi
osobami, my – ich rodzice – razem prze¿ywaliœmy nasze smutki i radoœci z daleka od Ojczyzny. Dzia³alnoœæ Ko³a sprowadza³a siê m.in.
do organizowania spotkañ polonijnych, wypo¿yczania polskiej prasy i ksi¹¿ek, prelekcji, wyœwietlania polskich filmów, wspó³uczestnictwa w organizacji wa¿nych rocznic i œwi¹t. Podczas kadencji konsula Edwarda Gallusa dosz³o do pierwszego spotkania Polonii warneñskiej z Poloni¹
z To³buchina (obecnie Dobricz). Z ka¿dym rokiem rozrasta³y siê nasze imprezy kulturalno-oœwiatowe, wci¹¿ szukaliœmy nowych form dzia³ania
20
i kiedy w 1984 r. nasze ko³o przekszta³ci³o siê w
warneñski oddzia³ PSKO im. W³adys³awa
Warneñczyka, mieliœmy ju¿ za sob¹ 13 lat
doœwiadczenia. Tradycj¹ sta³y siê uroczystoœci
choinkowe i z okazji Dnia Dziecka, obchody
œwi¹t pañstwowych, wycieczki, majówki, bale
polonijne, sprzeda¿ wypieków, spotkania wielkanocne i wiele innych.
Donios³ym wydarzeniem by³o za³o¿enie w
roku 1983 sobotnio-niedzielnej szkó³ki jêzyka
polskiego, w której pierwsz¹ nauczycielk¹ by³a
Barbara Niko³owa.
Pi¹ta rocznica powstania Ko³a Polonijnego
w Warnie – 8 czerwca 1985 r.
Motorem dzia³alnoœci oddzia³u w latach 19811991 by³y Danuta Fi³czewa, Ewa Raczewa,
Gra¿yna Wa³czanowa, Anita Niko³ow, Barbara
Stojanow, Lidia Stu¿ewska-Georgijewa, £ucja
Stankow, Jolanta Kunewa, Helena Mitewa, Krystyna Ilijewa, Aleksandra Drianowska i in.
Zmiany polityczne i gospodarcze na prze³omie
lat 80-90 znalaz³y swoje odbicie równie¿ w
dzia³alnoœci warneñskiego oddzia³u. Zaczêto
regularnie przeprowadzaæ demokratyczne i tajne
wybory zarz¹du. Du¿o energii, czasu i entuzjazmu w³o¿ono w tworzenie nowych form
dzia³alnoœci i pracê z m³odzie¿¹. W okresie 19921994 dzia³a³ Bank Pomocy i Informacji i rozpoczêto wydawanie „Informatora Polonijnego”.
Wa¿nym elementem w naszej pracy sta³a siê
wspó³praca z innymi organizacjami kobiecymi
w Warnie – bu³garskimi, rosyjskimi, ormiañskimi, tureckimi i in.
W wyniku starañ przewodnicz¹cej warneñskiego oddzia³u PSKO dn. 3 listopada 1997 r.
powsta³a w Warnie Filia Szko³y Podstawowej i
Liceum Ogólnokszta³c¹cego przy Ambasadzie
RP. Od chwili powstania do dziœ kierownikiem
placówki jest przewodnicz¹ca oddzia³u Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa. Nale¿y tu podkreœliæ
fakt, ¿e w pierwszym roku nauki do szko³y
uczêszcza³y wy³¹cznie dzieci polonijne.
Zebranie oddzia³u – listopad 2002 r.
Szkolny Punkt Konsultacyjny w Warnie
Choinka – 26.12.2003 r.
mieœcie. W latach 1998 – 2003 na studia do Polski zda³o 23 absolwentów SzPK im. Adama Mickiewicza, wywodz¹cych siê z Polonii z Warny,
Dobricza, Silistry, Bia³ej, Be³os³awia i Jambo³u.
Jedyny w ca³ej Bu³garii Park-Muzeum im.
W³adys³awa Warneñczyka stwarza nam unikaln¹
Uczniowie szko³y w Warnie – marzec 2000 r.
W 2001 r. Filia przekszta³ci³a siê w Szkolny
Punkt Konsultacyjny przy Konsulacie Generalnym RP w Warnie, a w marcu 2003 r. SzPK
nadano imiê Adama Mickiewicza. By³o to powodem do zorganizowania przez warneñski oddzia³ PSKO i Szko³ê Polsk¹ w Warnie dwóch wycieczek œladami naszego wieszcza do Stambu³u
i Adampola (2001 r. i 2003 r.).
Jednym z powodów powstania placówki by³a
zdecydowana postawa cz³onków oddzia³u. Ca³a
warneñska Polonia aktywnie uczestniczy³a w
remoncie budynku szko³y, urz¹dzaniu sal lekcyjnych, biblioteki i wideoteki w okresie sierpieñ-wrzesieñ 1999 r. Dziêki tej wspólnej pracy
nasz oddzia³ mo¿e obecnie organizowaæ w szkole
swoje spotkania i uroczystoœci.
Szkolny Punkt Konsultacyjny to „ukochane
dziecko” warneñskiej Polonii i bez w¹tpienia
g³ówny oœrodek ¿ycia polonijnego w naszym
Rocznica bitwy pod Warn¹ – 10 listopada 2001 r.
Konsul generalny w Warnie Krzysztof Krajewski
i ks. Marian Gr¹dziel
Park-Muzeum im. W³. Warneñczyka.
W oczekiwaniu na prezydenta RP – 26.08.2003 r.
21
mo¿liwoœæ organizowania ró¿nych imprez. W
minionym okresie (1981 – 2004) przeprowadzaliœmy tam konkursy, lekcje historii dla m³odzie¿y,
liczne spotkania i uroczystoœci. To w³aœnie tutaj
– na terenie Parku Muzeum dn. 26.08.2003 r.
mieliœmy zaszczyt spotkaæ siê z prezydentem RP
Aleksandrem Kwaœniewskim.
cital z okazji 150 rocznicy œmierci Fryderyka
Chopina (21 paŸdziernika 1999 r.), Dni Kultury
Polskiej (maj 1992 r.), wystawa ilustracji do bajek Adama Mickiewicza (marzec 2003 r.), Maraton Czytelniczy (kwiecieñ 2003 r.). W imprezach tych uczestnicz¹ równie¿ i Bu³garzy –
mieszkañcy Warny. W ten sposób nasz oddzia³
promuje Polskê i polsk¹ kulturê w kraju naszego
zamieszkania. Jest to mo¿liwe dziêki zrozumieniu naszych potrzeb ze strony Ambasady RP w
Sofii, Konsulatu Generalnego RP w Warnie, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Fundacji
„Semper Polonia” i „Pomoc Polakom na
Wschodzie”, a tak¿e Instytutu Polskiego w Sofii.
Jubileusz piêciolecia szko³y – listopad 2001 r.
Dzieñ Dziecka – 01.06.2002 r.
Pocz¹tek roku szkolnego 2003/2004
Uroczysty koncert z okazji piêciolecia SzPK
w Warnie – 23.01.2002 r.
Wœród wielu bu³garskich instytucji i organizacji, z którymi bardzo aktywnie wspó³pracuje
nasz oddzia³, nale¿y równie¿ wymieniæ w³adze
wojewódzkie, Radê Miasta Warny, Regionaln¹
Bibliotekê, muzea, szko³y warneñskie i wiele
innych. Dziêki tej wspó³pracy zorganizowaliœmy
wiele imprez, m.in.: turniej wiedzy o ¿yciu i
twórczoœci Adama Mickiewicza w 1998 r.), re-
22
Nie bez znaczenia jest równie¿ fakt, ¿e dysponujemy bardzo dobrze wyposa¿on¹ baz¹ i jesteœmy otwarci na wszelkie propozycje wspó³pracy
ze strony miejscowego œrodowiska, które jest
nam bardzo ¿yczliwe, co znajduje swoje odbicie
w licznych publikacjach w lokalnych i krajowych
œrodkach masowego przekazu oraz otrzymywanych tradycyjnie od kilku lat zaproszeniach
na oficjalne pañstwowe œwiêta bu³garskie.
Nie byliœmy i nie bêdziemy Poloni¹, która
wyjecha³a z Ojczyzny za chlebem, czy w czasach
wojen. Nasze losy s¹ inne. Pos³u¿my siê s³owami
wiersza Marii Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej,
zatytu³owanego „Powód, ¿e siê tu znajduj¹”:
...Ze strachu? Dla przyjemnoœci?
Jecha³a gdy¿ mê¿a kocha³a...
opr. Aleksandra Dru¿y³owska-Tenewa
Prezes oddzia³u PSKO w Warnie
DOBRICZ
Ponad æwieræ wieku na dobrud¿añskiej ziemi –
tyle to czasu up³ynê³o od przypadkowego spotkania czterech Polek z miasta Dobricz w marcu
1979 r. Spotkanie to „zakie³kowa³o” i po doœæ
krótkim czasie grupa rozros³a siê do 15 rodzin z
Dobricza, Szabli i Genera³ Toszewa. „Matk¹ duchow¹” naszej Polonii by³a p. Danuta Atanasowa, której dom sta³ siê miejscem rodzinnych
spotkañ. W maju 1983 r. postanowi³yœmy za³o¿yæ
Ko³o Polonijne.
Jesieñ 1991 r.
potrzeby. Nie w ka¿dej rodzinie jêzykiem codziennym by³ jêzyk polski. Wynik³a wiêc potrzeba utworzenia Sobotniej Szkó³ki Polonijnej.
W wynajmowanych pomieszczeniach w (Domu
Kultury, w Bibliotece Miejskiej) panie Dorota
Czobanowa i Halina Wodecka podjê³y siê trudnego i wa¿nego zadania – nauki naszych dzieci.
Bez podrêczników i pomocy szkolnych. Z
pewnoœci¹ dawa³y sobie radê, skoro nasze latoroœle tak chêtnie i licznie uczêszcza³y na zajêcia. By³y to równie¿ okazje do spotkañ.
W tym to mniej wiêcej czasie Bóg nam zes³a³
ksiêdza Mariana. Nast¹pi³ dla nas okres „duchowego” zespolenia siê Polonii. Rozpoczê³y siê
lekcje religii w jêzyku polskim i msze œwiête.
Pierwsze spotkanie Ko³a Polonijnego w Dobriczu –
25.05.1983
Miniony okres mo¿na podzieliæ na kilka etapów
- ka¿dy z nich charakterystyczny sam w sobie.
Pocz¹tki – têsknota za krajem rodzinnym, polsk¹
mow¹ i kuchni¹ polsk¹, brak przyjació³ w œrodowisku bu³garskim, nieznajomoœæ jêzyka, a nawet
wci¹¿ jeszcze poczucie obcoœci w bu³garskiej
rodzinie – to z pewnoœci¹ podstawowe przyczyny,
dla których tak bardzo ¿arliwie szuka³yœmy
naszego polskiego towarzystwa. Nasze spotkania
odbywa³y siê czêsto i to nie tylko na terytorium
miasta Dobricz. Wkrótce zapozna³yœmy siê z
analogicznym “Ko³em Polonijnym” w Warnie, z
którym wspólnie organizowaliœmy spotkania przy
naszych „smako³ykach”. Tradycj¹ sta³y siê i
weso³e spotkania noworoczne, na których p. Mitko Atanasow w roli œw. Miko³aja radowa³ serduszka naszych dzieci.
Ros³y nasze dzieci, a wraz z nimi ros³y i nowe
Wielkanoc – œwiêcenie pokarmów
Uczniowie sobotniej szkó³ki polonijnej –
1 czerwca 1997 r.
23
Jesteœmy ksiêdzu Marianowi wdziêczne za trud
przygotowania naszych dzieci do uroczystego
przyjêcia I komunii œw.
Od 1991 roku nasze dzieci zaczê³y braæ udzia³
w koloniach organizowanych przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” w Warszawie.
Czas nieub³aganie mija³. Ka¿da z nas „wros³a”
w œrodowisko - praca, obowi¹zki domowe i nowi
przyjaciele pomog³y nam w wydeptaniu w³asnych œcie¿ek ¿yciowych, lecz jakby siê przyæmi³o nasze pocz¹tkowe pragnienie spotkañ
polonijnych. Wprawdzie dalej odbywa³y siê spotkania z okazji ró¿norakich okolicznoœci – czy to
œwi¹t narodowych, czy koœcielnych – ale nie by³o
to ju¿ to samo jak na pocz¹tku.
W wiêkszoœci naszych domów jêzykiem codziennym by³ ju¿ jêzyk polski, nasze tradycje i
obyczaje przeplot³y siê z bu³garskimi.
Wci¹¿ jednak wa¿nym problemem by³a oœwiata naszych dzieci. Brak mo¿liwoœci dalszego
wynajmowania pomieszczeñ przerwa³ dzia³alnoœæ Sobotniej Szkó³ki Polonijnej, a polska prasa dzieciêca nie by³a wystarczaj¹ca do nauki –
nawet w domach.
Wiosn¹ 1996 r., wraz z przejêciem sztafety
przewodnicz¹cego, zmieni³o siê oblicze œrodowiska polonijnego – ku czemu zreszt¹ by³y dobre
warunki. Rada Narodowa w Dobriczu udostêpni³a
nam tymczasowo pomieszczenie na dzia³alnoœæ
Sobotniej Szkó³ki Polonijnej, w której ju¿ we
wrzeœniu tego samego roku 15-ro dzieci i
m³odzie¿y szkolnej w dwóch grupach wiekowych
rozpoczê³o naukê jêzyka polskiego, gramatyki i
historii Polski. Na proœbê cz³onków PSKO i dziêki przychylnoœci MEN w Warszawie, Szko³y Polskiej w Sofii, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”,
Fundacji „Semper Polonia”, a póŸniej i Polskiej
Macierzy Szkolnej w Londynie, nasza szkó³ka
zosta³a zaopatrzona w najniezbêdniejsze pomoce
szkolne, podrêczniki, literaturê itp.
W 1998 roku Zak³ad Obuwniczy w Dobriczu
udostêpni³ nam bezp³atne pomieszczenie na prowadzenie dzia³alnoœci oœwiatowej. W ten sposób
znalaz³o siê miejsce na prowadzenie zajêæ lekcyjnych, biblioteczkê i dokumentacjê oddzia³u.
M³odzie¿ szkolna bardzo chêtnie anga¿owa³a
siê w ¿ycie kulturalne polskiego œrodowiska,
przygotowuj¹c i wykonuj¹c w jêzyku polskim
czêœæ artystyczn¹ okolicznoœciowych spotkañ
24
polonijnych, np. program artystyczny na Zlocie
Polonijnym Warneñskiego Okrêgu Konsularnego
z okazji Œwiêta
Konstytucji 3 Maja (1997 r.) lub wieczór literacki p.t. „Adam Mickiewicz – ¿ycie i twórczoœæ”
(1998 r.).
Wieczór literacki „Adam Mickiewicz –
¿ycie i twórczoœæ” – 17.04.1998 r.
Propozycja dyrekcji Wydzia³u Kultury Urzêdu
Miasta Dobricz zorganizowania polsko-bu³garskiego wieczoru literackiego (20.11.1996 r.) z
okazji wrêczenia nagrody Nobla polskiej poetce
Wis³awie Szymborskiej by³a pocz¹tkiem wspó³pracy, która trwa do dziœ.
Niepostrze¿enie zmieni³a siê rola Polek i Polaków, zamieszka³ych w Dobriczu. Przybli¿anie
bu³garskiemu otoczeniu naszej kultury, tradycji
i postaci wielkich Polaków sta³o siê nieod³¹czn¹
czêœci¹ dzia³alnoœci oddzia³u. Jedn¹ z takich
imprez by³ jubileuszowy koncert poœwiêcony
¿yciu i twórczoœci I. J. Paderewskiego, który
odby³ siê 17 wrzeœnia 2001 r. Goœæmi honorowymi naszego wieczoru byli: konsul generalny
RP w Warnie Krzysztof Krajewski, przedstawiciel Stowarzyszenia “Wspólnota Polska”
Jadwiga Lenard, burmistrz miasta Dobricz,
przedstawiciele Wydzia³u Kultury przy Urzêdzie
Miejskim w Dobriczu, a tak¿e nauczyciele i wielu innych goœci. Wydarzenia tego wieczoru
zosta³y przedstawione w lokalnej telewizji i
prasie, a tak¿e w telewizji i prasie w Warnie.
Obecnie miejscowe media coraz czêœciej komentuj¹ organizowane przez nas imprezy kulturalne
i inne wydarzenia, zwi¹zane z polsk¹ tradycj¹.
Mimo, ¿e w Dobriczu pozosta³o nam ju¿ tylko
dwoje dzieci (starsi s¹ uczniami Szko³y Polskiej
w Warnie, studiuj¹ w Polsce lub w Bu³garii albo
pracuj¹), w dalszym ci¹gu najwa¿niejsz¹ spraw¹
XX rocznica Ko³a Polonijnego
Wystawa – konkurs rysunkowy nt. I. J. Paderewski w oczach bu³garskiej m³odzie¿y szkolnej”
dla nas jest oœwiata polonijna. W rocznych planach naszej pracy ujête s¹ przede wszystkim
przedsiêwziêcia zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ sobotniej szkó³ki polonijnej – zajêcia lekcyjne, wycieczki szkolne, coroczny udzia³ w konkursie recytatorskim „Kresy” itp. Organizujemy przynajmniej dwa koncerty dla publicznoœci bu³garskiej,
których wspó³organizatorami - w zale¿noœci od
charakteru imprezy – s¹ szko³y œrednie, Miejska
Biblioteka im. Dory Gabe, Wydzia³ Kultury przy
Urzêdzie Miasta Dobricz, Dom Kultury, Galeria
Artystyczna i in., a tak¿e okolicznoœciowe spotkania rodzin polonijnych – Œwiêto Konstytucji,
Dzieñ Niepodleg³oœci 11 Listopada, spotkania
noworoczne, udzia³ w pielgrzymkach. Wiêkszoœæ
naszych dawnych uczniów - dziœ s¹ to ju¿ doros³e
osoby – zg³osi³a chêæ cz³onkostwa w PSKO i nadal
bierze udzia³ w pracy oddzia³u.
15 lat od pierwszego spotkania...
Œwiêto Niepodleg³oœci – 2000 r.
Spotkanie noworoczne – 03.01. 2004 r.
Podpisanie przez Urz¹d Miasta Dobricz i Starostwo Nowos¹deckie Umowy o Partnerstwie
pozwoli³o nam na nawi¹zanie kontaktów z
oddzia³em stowarzyszenia
„Wspólnota Polska” w Nowym S¹czu. Rezultatem by³a wizyta przedstawicieli Nowos¹deckiego oddzia³u i zaopatrzenie PSKO w Dobriczu
w ca³kowite wyposa¿enie biurowe. Ze strony
w³adz miejskich mamy obiecane pomieszczenie
(prawdopodobnie w marcu b.r.), które sta³oby siê
siedzib¹ Polskiego Stowarzyszenia KulturalnoOœwiatowego im. „W³adys³awa Warneñczyka”
i jednoczeœnie centrum koordynacyjnym ds.
wspó³pracy „Dobricz – Starostwo Nowos¹deckie”.
25
S¹dzê, ¿e po tylu latach zamieszkiwania na
obcej ziemi jednym z naszych g³ównych zadañ
jest przybli¿enie Bu³garom oblicza Polski. Tematów jest bardzo du¿o, a wspó³praca pomiêdzy
naszymi krajami trwa od wieków. Staramy siê
dbaæ o to, by s³owo „Polak” brzmia³o dumnie.
Lecz mimo wszystko,
Serce têskni. Tam w³aœnie teraz zakwit³y kwiaty:
stokrotki, fiolki, kaczeñce i maki.
Pod polskim niebem w szczerym polu wyros³y,
ojczyste kwiaty...
Dobricz, 06.01.2004 r.
opr. Wies³awa Toszewa
Prezes oddzia³u PSKO w Dobriczu
WIELKIE TYRNOWO
Oddzia³ w Wielkim Tyrnowie rozpocz¹³ dzia³alnoœæ w 1982 r. i swoim zasiêgiem obejmowa³
centraln¹ i pó³nocn¹ Bu³gariê, miêdzy innymi
takie miasta jak: Plewen, Ruse, Swisztow, Gabrowo, Nowa Zagora, Stara Zagora i inne. Inicjatorem powstania oddzia³u i jego za³o¿ycielem by³
Gerard Wajs.
damianiem cz³onków i dostosowywaniem czasu
imprez do mo¿liwoœci dojazdu na miejsce i powrotu. Dodatkowym utrudnieniem jest brak
siedziby oddzia³u, pomimo wieloletnich zabiegów ze strony zarz¹du. Wiele wysi³ku wymaga zorganizowanie jakiejkolwiek imprezy i
zapewnienie miejsca spotkania.
Niezale¿nie od tych trudnoœci oddzia³ prowadzi
prê¿n¹ dzia³alnoœæ na tym terenie. Cz³onkowie
uczestnicz¹ we wszelkich imprezach polonijnych
o zasiêgu ogólnokrajowym (Dzieñ Polonii, pielgrzymka do P³owdiwu z okazji wizyty Papie¿a w
Bu³garii, spotkania op³atkowe w ambasadzie, Zlot
M³odzie¿y, eliminacje do Konkursu Recytatorskiego „Kresy” itd.) Szczególny jednak nacisk
zarz¹d k³adzie na utrzymywanie kontaktów
miêdzy Polakami i cz³onkami ich rodzin w naszym
regionie, na integracjê œrodowiska polonijnego, na
zachowanie polskoœci wœród najm³odszego pokolenia rodaków. Systematycznie organizowane s¹
spotkania z okazji œwi¹t pañstwowych i religijnych, rocznic i aktualnych wydarzeñ w kraju. Do
tradycji nale¿¹ marcowe zebrania oddzia³u, w
których corocznie uczestnicz¹ przedstawiciele
ambasady RP w Sofii.
Oœrodek w Wielkim Tyrnowie nie ogranicza
siê do organizowania imprez w œcis³ym gronie
Pierwsze zebranie Polonii – grudzieñ 1983 r.
Od lewej: konsul Zenon Miko³ajczyk, Gerard Wajs
Dzia³alnoœæ na tak du¿ym obszarze stwarza³a
wiele trudnoœci, poniewa¿ zebrania i spotkania
wi¹za³y siê z dojazdem ze znacznie oddalonych
od Tyrnowa miejscowoœci. Z tego powodu w
1985 r. powsta³a filia oddzia³u w Plewen, a rok
póŸniej w Sliwen. Stowarzyszenie skupia 24
rodziny, z których zaledwie osiem mieszka w
Tyrnowie. Pozosta³e rodziny s¹ rozproszone w
pobli¿u Wielkiego Tyrnowa - Gorna Oriachowica,
Laskowec, P³akowo, Resen, Suszica, a tak¿e w
odleg³ych miejscowoœciach – Polski Trembesz,
Bia³a. Dzia³alnoœæ na tak znacznym obszarze nie
nale¿y do ³atwych, gdy¿ planowanie spotkañ
zwi¹zane jest ze znacznie wczeœniejszym powia-
26
Choinka – 1985 r.
Polonia z Wielkiego Tyrnowa na spotkaniu
wyjazdowym w Plewen – 1986 r.
Polonii. Organizowane s¹ przedsiêwziêcia maj¹ce
na celu przyci¹gniêcie i zainteresowanie polsk¹
kultur¹ miejscowej spo³ecznoœci. Wœród wielu
imprez szczególn¹ popularnoœci¹ cieszy³y siê
uroczyste obchody 200-rocznicy urodzin Adama
Mickiewicza, spektakl muzyczno-recytatorski
poœwiêcony Fryderykowi Chopinowi, wystawa
„Kocham Kraków”, projekcje filmów. Nale¿y
podkreœliæ szczególnie owocn¹ wspó³pracê
oddzia³u z Katedr¹ Slawistyki Uniwersytetu im.
œw. Cyryla i Metodego w Wielkim Tyrnowie.
W³¹czenie zarówno wyk³adowców jak i studentów
polonistyki w nasz¹ dzia³alnoœæ ma obopólne korzyœci, gdy¿ uniwersytet dysponuje doskonale
wyposa¿onym Centrum Polonistycznym, które
jest dostêpne dla wszystkich rodaków.
Niew¹tpliwie jednym z naszych najwiêkszych
osi¹gniêæ by³o utworzenie w1987 r. sobotniej
szkó³ki polonijnej, w której naukê rozpoczê³o 16
uczniów. Zajêcia z jêzyka polskiego, historii i
geografii prowadzi³a pocz¹tkowo Irena Baranowska-Todorowa, a nastêpnie Danuta Moskowa
w pomieszczeniach M³odzie¿owego Domu Kultury w Wielkim Tyrnowie.
wankowie szkó³ki uczestniczyli we wszelkich
imprezach polonijnych organizowanych w
Bu³garii. W finale konkursu recytatorskiego,
który odby³ siê w Sofii z okazji 200-rocznicy
urodzin Adama Mickiewicza pierwsze miejsca
w swoich grupach wiekowych zdobyli Bogus³aw
Bejkow, Martin Range³ow i Daria Panajotow.
Eliminacje do konkursu z okazji 200-rocznicy
urodzin Adama Mickiewicza
Laureaci konkursu mickiewiczowskiego:
Bogus³aw Bejkow, Martin Range³ow,
Daria Panajotow –1988 r.
Irena Baranowska-Todorowa z uczniami szkó³ki
polonijnej – 1988 r.
Ukoñczenie szkó³ki dawa³o uczniom szansê
na kontynuowanie nauki w Polsce. Szeœciu
uczniów dosta³o siê na studia w kraju. Obecnie
na terenie oddzia³u pozosta³o jedynie dwoje dzieci w wieku szkolnym, które pobieraj¹ naukê u
znakomitego pedagoga Bo¿eny Cichopek-Cwiatkowej w jej mieszkaniu w Gornej Oriachowicy.
szkó³ka posiada bogat¹ bibliotekê licz¹c¹ ponad
900 tytu³ów i cenn¹ wideotekê z najwybitniejszymi dzie³ami kina polskiego i adaptacjami polskiej literatury. Od 2000 r. szkó³ka prowadzi sta³¹
korespondencjê z zaprzyjaŸnion¹ Szko³¹ Podstawow¹ w S³omnikach ko³o Krakowa. Wycho-
Na Zlocie M³odzie¿y Polonijnej w Starej
Zagorze w 2001 r. przedstawicielka naszego
oddzia³u Marta Lasiuk zdoby³a tytu³ „Miss Polonii”. W centralnych eliminacjach konkursu recytatorskiego „Kresy 2001” i „Kresy 2003” pierwsze
miejsce zaj¹³ wybitny uczeñ naszej szkó³ki
Bogus³aw Bejkow, który jest dum¹ oddzia³u
równie¿ jako wzorowy uczeñ szko³y podstawowej
i szko³y muzycznej w klasie fletu. Bogus³aw Bejkow wielokrotnie rozs³awia³ imiê Polski na licznych koncertach, imprezach sportowych i szkolnych. Swoimi wykonaniami urozmaica wszelkie
spotkania i uroczystoœci polonijne, ale niew¹tpliwie najwiêkszym jego osi¹gniêciem by³o wykonanie utworów Mozarta i Bethowena podczas
uroczystoœci otwarcia wystawy fotograficznej w
siedzibie Misji Bu³garskiej przy ONZ w Wiedniu. W 2004 r. Bogus³aw zosta³ laureatem Regionalnej Olimpiady z Fizyki w Plewen. Zarówno B.
Bejkow jak i studentka Uniwersytetu Tyrnow-
27
skiego Anna Georgiewa-Wasilewa otrzymuj¹
stypendia naukowe z fundacji polskich.
Z inicjatywy spo³ecznoœci polskiej, po d³ugiej
przerwie zacz¹³ ponownie funkcjonowaæ koœció³
katolicki w Wielkim Tyrnowie, który zosta³
odremontowany dziêki wk³adowi pracy i œrodków finansowych naszych najaktywniejszych
cz³onków. Od tego czasu koœció³ sta³ siê miejscem regularnych cotygodniowych spotkañ Polonii, co znacznie u³atwi³o kontakty miêdzy tak rozproszonym œrodowiskiem.
Œwiêto Niepodleg³oœci –2001 r.
Dziêki grupie osób zaanga¿owanych i oddanych
sprawie Stowarzyszenia, dziêki tym „niespokojnym duchom”, którzy czêsto kosztem w³asnego
czasu, obowi¹zków rodzinnych i s³u¿bowych
poœwiêcaj¹ siê dla dobra naszego œrodowiska
p³onie iskierka polskoœci w odleg³ej Bu³garii.
Wielkie Tyrnowo, luty 2004 r
opr. Miros³aw Lasiuk
Prezes oddzia³u PSKO w Wielkim Tyrnowie
BURGAS
Swoje 20-lecie oddzia³ w Burgas bêdzie obchodziæ 10 sierpnia 2004 r. To w³aœnie tego dnia
w 1984 r. odby³o siê pierwsze zebranie zapoznawcze burgaskiej Polonii. Grupa polonijna
pocz¹tkowo skupi³a siê wokó³ Zdzis³awy Joakimowej, a od 27 listopada 1988 r. przewodnicz¹c¹
z wyboru cz³onków PSKO zosta³a Maria Sienkiewicz-Karagiozowa.
Za³o¿ona w 1984 r. szkó³ka jêzyka polskiego
regularnie funkcjonuje do dziœ. Pokolenie dzieci, które rozpoczê³o naukê w latach 1987-1998,
w chwili obecnej b¹dŸ pracuje, b¹dŸ studiuje, a
wielu z nich za³o¿y³o ju¿ rodziny. Przyjê³a siê
zasada, ¿e przygotowanie m³odzie¿y na studia
28
Maj 1986 r.
w Polsce prowadzi Maria Sienkiewicz prywatnie u siebie w domu bez wynagrodzenia.
Dwie absolwentki naszej szkó³ki maj¹ otwarte
przewody doktorskie – jedna w Holandii, druga
w Polsce. Przez szereg lat jednym z g³ównych
sponsorów oddzia³u by³y nauczycielki prowadz¹ce zajêcia z jêzyka polskiego, Liliana Ange³owa i Maria Sienkiewicz, które w ca³oœci
przekazywa³y wynagrodzenie za prowadzenie
lekcji na rzecz oddzia³u. Dziêki temu w latach
1991-1996 uda³o siê zorganizowaæ dla dzieci
Ksi¹dz Roman Kotewicz i nauczycielki
Maria Sienkiewicz i Liliana Ange³owa
z uczniami szkó³ki polonijnej – 10.01.1993 r.
oko³o 30 wycieczek do Warny, S³onecznego
Brzegu, Sozopola, Pomoria, Mineralnych Bañ,
Neseberu, Krajmoria i Z³otej Rybki. W 1994 i w
1995 r. dla dzieci ze Szkó³ki Polonijnej w okresie
letnich wakacji zarz¹d PSKO zapewni³ wypoczynek w Czernomorcu nad Morzem Czarnym.
Podró¿ do Czernomorca, wy¿ywienie i noclegi
dla dzieci by³y bezp³atne.
Przed pomnikiem Adama Mickiewicza z okazji
140 rocznicy œmierci poety – 25.11.1995 r.
Dzieñ Dziecka – 05.06.1994 r.
ciech Ga³¹zka, prezydent miasta Joan Kostadinow, przedstawiciele Wydzia³u Kultury i Oœwiaty Urzêdu Miasta, konsul generalny Turcji
Babiur Hizlan, dziennikarze, artyœci, cz³onkowie
stowarzyszenia. Podczas uroczystoœci jednej z
ulic w Burgas nadano imiê Adama Mickiewicza.
Na otwarciu wystawy zwi¹zanej z ¿yciem Adama Mickiewicza bu³garscy artyœci deklamowali
w jêzyku bu³garskim jego wiersze.
Obóz m³odzie¿owy, Czernomorec – 1994 r.
We w³asnym zakresie organizowane by³y dyskoteki lub ogniska z pieczeniem kie³basek.
25 listopada 1995 r., pod pomnikiem Adama
Mickiewicza w Burgas odby³a siê uroczystoœæ z
okazji 140 rocznicy œmierci wieszcza. Honorowymi goœæmi byli konsul generalny RP Zenon
Miko³ajczyk, prezydent miasta Joan Kostadinow,
przedstawiciele Wydzia³u Kultury Urzêdu Miasta Burgas, dziennikarze, cz³onkowie stowarzyszenia i ich dzieci. Pod pomnikiem z³o¿ono wieñce i kwiaty.
Podobne uroczystoœci odby³y siê w Burgas
dnia 7 i 8 grudnia 1998 r. dla uczczenia
200 rocznicy urodzin Adama Mickiewicza.
Wziêli w nich udzia³ konsul generalny RP
Krzysztof Krajewski, konsul RP Józef Kamiñski, dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii Woj-
Pierwsza komunia œwiêta –
ksi¹dz Kupen Michaj³ow, siostry Cecylia
i Maksymiliana – czerwiec 1992 r.
Od drugiej po³owy 1990 r. do 1993 r. oddzia³
PSKO w Burgas by³ bardzo silnie zwi¹zany z
koœcio³em i siostrami zakonnymi. Dziêki koœcio³owi cz³onkinie naszego ko³a dwukrotnie otrzyma³y pomoc ¿ywnoœciow¹, my ze swej strony
zbieraliœmy dobrowolne datki na rzecz koœcio³a
oraz odzie¿ dla bu³garskiego Domu Dziecka.
Wspó³pracê przerwano z chwil¹, kiedy koœció³
odmówi³ nam dostêpu do dwóch pomieszczeñ,
w których raz w tygodniu prowadzone by³y zajêcia lekcyjne.
Dziêki pomocy prezydenta miasta Joana Ko-
29
Ksi¹dz
Kupen Michaj³ow i
siostra Teodozja
z dzieæmi –
grudzieñ 1991 r.
stadinowa uzyskaliœmy za niewielk¹ op³at¹ zezwolenie na prowadzenie lekcji w czytelni
„Probuda”. Nale¿y tu podkreœliæ, ¿e lekcje te s¹
prowadzone do dziœ dziêki ¿yczliwoœci sekretarza czytelni, Atanaski Penewej.
W sierpniu 1993 r. oddzia³ w Burgas zorganizowa³ wycieczkê autokarem do Ma³ego Tyrnowa
na ods³oniêcie obrazu Matki Boskiej Czêstochowskiej.
Do tradycji nale¿y odwiedzanie grobów
naszych rodaczek w dniu Œwiêta Zmar³ych.
Z udzia³em cz³onków oddzia³u, a tak¿e dzieci
i m³odzie¿y organizowane s¹ spotkania z okazji
œwi¹t pañstwowych i inne okolicznoœciowe imprezy.
opr. Maria Sienkiewicz-Karagiozowa
Prezes oddzia³u PSKO w Burgas
Od pierwszego dnia dzia³alnoœci do chwili
obecnej naszym najwa¿niejszym zadaniem jest
praca z dzieæmi zmierzaj¹ca do umo¿liwienia im
dobrego opanowania jêzyka polskiego, umiejêtnoœci czytania i pisania, zdobywania niezbêdnej
wiedzy o kraju matki lub ojca, przygotowania
ich do egzaminów na studia w Polsce, a tak¿e do
konkursów i festiwali organizowanych u nas i w
Polsce. Poniewa¿ wœród cz³onków stowarzyszenia znajdowa³y siê odpowiednio przygotowane osoby, wkrótce rozpoczê³y siê lekcje jêzyka polskiego w specjalnie do tego celu przystosowanej piwnicy.
Pal¹c¹ spraw¹ by³o zdobycie odpowiedniego
lokalu, w którym stowarzyszenie mog³oby rozwijaæ swoj¹ dzia³alnoœæ. Powo³ano do tego celu
odpowiedni¹ komisjê, która z pomoc¹ innych
cz³onków wkrótce osi¹gnê³a pozytywne rezultaty. Dziêki wspó³pracy z lokalnymi w³adzami
bu³garskimi, ju¿ w 1986 roku, a wiêc w dwa lata
po za³o¿eniu oddzia³u, w³adze miasta wynajê³y
nam lokal w postaci domku jednorodzinnego.
Wprawdzie by³a to niemal ruina, ale dziêki olbrzymiemu zaanga¿owaniu wszystkich cz³onków oddzia³u, zarówno doros³ych jak i dzieci
oraz pomocy polskich firm, a w szczególnoœci
firmy “Budimex”, lokal zosta³ piêknie wyremontowany i ze skromnym wyposa¿eniem oddany do u¿ytku w 1989 r.
Niestety, nasza radoœæ trwa³a doœæ krótko. W
wyniku zmian politycznych i gospodarczych w
P£OWDIW
Pierwsze zebranie organizacyjne p³owdiwskiego
oddzia³u Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno
- Oœwiatowego im. W³adys³awa Warneñczyka
odby³o siê 8 grudnia 1984 r. Przyby³o na nie
oko³o 25 wzruszonych osób. Po wzajemnym
zapoznaniu siê przyst¹piono do nakreœlenia planu
dzia³ania na najbli¿szy okres i dokonano wyboru zarz¹du. Ustalono, ¿e oddzia³ obowi¹zywaæ
bêdzie uchwalony i zarejestrowany kilka miesiêcy wczeœniej statut sofijskiego oddzia³u stowarzyszenia, reprezentuj¹cego wówczas spo³ecznoœæ polonijn¹ w ca³ej Bu³garii.
30
Prace
przy odnawianiu
„Domu Polonii” –
lato 1989 r.
“Dziadów” A. Mickiewicza w wykonaniu naszych
uczniów i studentów filologii polskiej. Wystêp
mia³ miejsce w przepe³nionej auli Uniwersytetu
P³owdiwskiego.
„Dziady” A. Mickiewicza – 1998 r.
Uroczyste otwarcie Domu Polonii – 22.10.1989 r.
Bu³garii i wprowadzenia w ¿ycie przepisów
restytucyjnych, jeszcze dwukrotnie musieliœmy
zmieniaæ siedziby i dwukrotnie je odnawiaæ, tym
razem wy³¹cznie w³asnymi si³ami i we w³asnym
zakresie. Stopniowo, z up³ywem czasu, wyposa¿enie naszego Domu powiêksza³o siê i
udoskonala³o, przede wszystkim dziêki pomocy
ze strony Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i
Ambasady RP w Sofii. Niestety, dwukrotnie
musieliœmy prze¿yæ i w³amania do naszej skromnej siedziby.
Mimo wielu trudnoœci, za³o¿ona w 1986 r.
Szkó³ka Polonijna funkcjonuje do dziœ i ma na
swoim koncie wiele osi¹gniêæ. Dziêki zaanga¿owaniu nauczycielek 16 naszych uczniów dosta³o
siê na studia do Polski. W minionym okresie nauczycielkami w szkó³ce polonijnej by³y: Renata
Popowa, Danuta Najdenowa, Danuta Welenska,
Renata Dingilewa, Maria Iwanowa. W roku szkolnym 2003/2004 do nauki w naszej szkó³ce
przyst¹pi³o 12-ro dzieci, a zajêcia prowadz¹ Renata Popowa – w grupie pocz¹tkuj¹cej i Maria
Iwanowa – w grupie œredniozaawansowanej. Poza
prac¹ dydaktyczn¹ nasze panie przygotowuj¹ programy artystyczne z okazji ró¿nych œwi¹t, rocznic i
okolicznoœciowych imprez polonijnych. W 1998 r.
w ramach Roku Mickiewiczowskiego Maria
Iwanowa podjê³a siê wystawienia II czêœci
Do tradycji naszego oddzia³u nale¿¹ spotkania w okresie œwi¹t Bo¿ego Narodzenia i
Wielkanocy, andrzejki, miko³ajki, noc œwiêtojañska spêdzana w górskim schronisku i wiele
innych. W zale¿noœci od naszych mo¿liwoœci i
chêci wspó³pracy ze strony w³adz bu³garskich i
Instytutu Polskiego w Sofii organizujemy
ró¿norodne imprezy kulturalne, odczyty, koncerty, wystawy i konkursy.
Choinka – 1992 r.
Jednym z najwiêkszych wydarzeñ w wieloletniej historii naszego oddzia³u by³y obchody Dnia
Polonii i Polaków za granic¹ w 2003 r.
Cz³onkowie naszego oddzia³u aktywnie
uczestnicz¹ w promocji polskich firm, wyrobów
i us³ug podczas Miêdzynarodowych Targów w
P³owdiwie. Wtedy równie¿ odbywaj¹ siê tradycyjne spotkania z przedstawicielami Wydzia³u
Ekonomiczno-Handlowego Ambasady RP w
Sofii i z przedstawicielami polskich wystawców.
Tradycyjnie Polonia z P³owdiwu zbiera siê w
ka¿d¹ sobotê. Mimo ¿e obecnie pomieszczenia
klubowe znajduj¹ siê na poddaszu zaniedbanego
31
domu, jest nam w nim szeroko, przyjemnie i
zupe³nie w polskim nastroju. Drzwi naszego
Domu Polskiego s¹ szeroko otwarte dla wszystkich.
opr. Tadeusz Morawski
Prezes oddzia³u PSKO w P³owdiwie
Irena Paw³ow
Prezes oddzia³u PSKO w P³owdiwie (od 2001 r.)
1999/2000 r. Od tego czasu przesta³a funkcjonowaæ niedzielna szkó³ka. Nasze dzieci
uros³y, nowych nie przyby³o... Jeden spoœród
naszych uczniów, Stanis³aw Stojew, obecnie studiuje prawo na Uniwersytecie w £odzi.
Regularnie, raz w miesi¹cu organizujemy spotkania, na których omawiamy nasze sprawy,
pomagamy sobie nawzajem w rozwi¹zywaniu
JAMBO£
Oddzia³ w Jambole zrzesza 21 osób. Prowadzi
dzia³alnoœæ od 1987 roku, ale podobnie jak oddzia³ w Ruse, cz³onkiem PSKO oficjalnie zosta³
dopiero w 2000 r.
G³ównym akcentem naszej dzia³alnoœci w
latach 1995-2000 by³a „szkó³ka niedzielna”,
któr¹ prowadzi³a Zofia Arndt-Georgijewa. Tu
nasze dzieci stawia³y swoje pierwsze kroki
zdobywaj¹c wiedzê w zakresie jêzyka polskiego,
literatury, historii i geografii Polski. PóŸniej uczniowie szkó³ki polonijnej kontynuowali naukê
w Szkole Podstawowej przy filii Szko³y Polskiej
w Warnie, któr¹ ukoñczyli w roku szkolnym
Przed Szko³¹ Polsk¹ w Warnie
Spotkanie z konsulem generalnym z Warny
Zenonem Miko³ajczykiem
Spotkanie z konsulem generalnym z Warny
Krzysztofem Krajewskim
32
ró¿norakich problemów, wymieniamy prasê, dyskutujemy na temat wiadomoœci z Polski.
Wspólnie i bardzo uroczyœcie obchodzimy tak¿e
wszystkie œwiêta koœcielne i narodowe.
W 1997 r. na zaproszenie naszego oddzia³u do
Jambo³u przyjecha³ konsul generalny RP z Warny
Zenon Miko³ajczyk. Wspólnie zwiedziliœmy
miasto, a podczas spotkania konsul wyjaœni³ nam
wiele zagadnieñ. Kolejny konsul, Krzysztof Krajewski, odwiedzi³ Jambo³ dwukrotnie.
W miarê mo¿liwoœci bierzemy udzia³ w ogólnokrajowych uroczystoœciach z okazji œwi¹t
narodowych i w okolicznoœciowych spotkaniach
organizowanych przez oddzia³y PSKO w innych
miastach Bu³garii.
rzece sprawi³y, ¿e Ruse jest typowym europejskim miastem. Architektura domów budowanych
w XIX i na pocz¹tku XX wieku, które teraz
tworz¹ centrum miasta, jest architektur¹ europejsk¹, ró¿ni¹c¹ siê ca³kowicie od architektury
ba³kañskiej i orientalnej. W tym ³adnym i
s³ynnym mieœcie od wielu lat mieszkaj¹ przedstawiciele ró¿nych narodowoœci. Wœród nich s¹
tak¿e Polacy, którzy tworz¹ miejscow¹ Poloniê.
Zorganizowane ¿ycie Polonia w Ruse prowadzi
od 1988 roku. W dniu 27 grudnia 1988 roku w
obecnoœci konsula generalnego RP w Warnie i z
udzia³em 19 Polek i Polaków odby³o siê zebranie
za³o¿ycielskie organizacji polonijnej w Ruse,
która przyjê³a nazwê Polskie Stowarzyszenie
Kulturalno-Oœwiatowe. W tym czasie w Ruse
mieszka³o 30 rodzin polsko-bu³garskich.
Od chwili za³o¿enia PSKO w Ruse prowadzi
aktywn¹ i wielostronn¹ dzia³alnoœæ. Przez
dwanaœcie lat nie by³o jednak oficjalnym
cz³onkiem PSKO w Bu³garii. 18 maja 2000 r.
przewodnicz¹ca Helena Dimowa z³o¿y³a wniosek do Zarz¹du G³ównego i na Walnym Zgromadzeniu PSKO w Sofii w dniu 14 paŸdziernika
2000 r. zosta³a przyjêta uchwa³a zatwierdzaj¹ca
powstanie oddzia³u w Ruse.
Obecnie w Ruse mieszka 12 rodzin polskobu³garskich. Pozosta³e rodziny wyjecha³y do Polski. Wraz z m³odzie¿¹ polonijn¹ oddzia³ liczy 25
cz³onków. Cz³onkowie naszej ma³ej organizacji
tworz¹ jedn¹ du¿¹ rodzinê i dlatego staramy siê
Spotkanie w Be³ozemie z okazji œwiêta Edukacji
Narodowej i Dnia Nauczyciela – 2001r.
Najwiêkszym wydarzeniem by³a dla nas pielgrzymka Papie¿a Jana Paw³a II do Bu³garii. Grupa pielgrzymów z Jambo³u wziê³a udzia³ w uroczystej mszy odprawianej przez Papie¿a podczas
centralnych uroczystoœci w P³owdiwie. Równie¿
w P³owdiwie prze¿yliœmy niezapomniane chwile
podczas obchodów Dnia Polonii i Polaków za
Granic¹ w 2003 r.
opr. Eugenia Stojewa
Wiceprezes oddzia³u PSKO w Jambole
RUSE
Ruse jest najwiêkszym bu³garskim miastem nad
Dunajem. Silne kontakty z Europ¹ dziêki tej
Wspólny obiad z okazji Œwi¹t Wielkanocnych
33
razem obchodziæ wszystkie œwiêta.
Najwiêkszym problemem naszej organizacji
jest brak lokalu, gdzie moglibyœmy siê spokojnie
spotykaæ i gdzie mog³yby siê uczyæ dzieci. Dlatego comiesiêczne spotkania odbywaj¹ siê w domach prywatnych lub w kawiarniach. Najwiêcej
spotkañ odby³o siê w domach Janusza Jesionowskiego i Heleny Dimowej. Z okazji wiêkszych
uroczystoœci i zebrañ wynajmujemy lokal.
Cz³onkowie Klubu
M³odego Polaka
w domu
przewodnicz¹cej –
Ani Rusewej
Spotkanie z okazji 8 marca
Przedstawiciele PSKO z Ruse
na spotkaniu polonijnym w P³owdiwie
W dniu 6 lipca 2001 r. m³odzie¿ polonijna w
Ruse za³o¿y³a Klub M³odego Polaka. Przewodnicz¹c¹ zosta³a Anna Rusewa, studentka Uniwersytetu Ruseñskiego im. Ange³a Kynczewa. Klub
M³odego Polaka w Ruse dzia³a bardzo aktywnie.
Nasza m³odzie¿ organizuje nie tylko swoje
samodzielne imprezy w Ruse, ale bierze równie¿
udzia³ w ogólnokrajowych imprezach polonijnych w innych miastach Bu³garii jak Warna, Stara Zagora i P³owdiw.
Nauka jêzyka polskiego i wiedzy o Polsce dla
dzieci i m³odzie¿y odbywa siê na zasadzie
34
Cz³onkowie KMP
na polonijnym
spotkaniu
w P³owdiwie –
2 maja 2003 r.
wzajemnej pomocy cz³onków PSKO. Czêœæ dzieci doje¿d¿a do Szko³y Polskiej w Warnie. Du¿¹
pomoc okazuje nam Aleksandra Tenewa, dyrektor Szkolnego Punktu Konsultacyjnego w Warnie, która udostêpnia nam podrêczniki, zeszyty,
lektury szkolne i inne pomoce naukowe.
Oddzia³ PSKO w Ruse aktywnie wspó³pracuje
z miejscowymi organizacjami kulturalnymi i
oœwiatowymi, m.in. z Klubem Dzia³aczy Kultury w Ruse i z Uniwersytetem Ruseñskim im.
Ange³a Kynczewa. Owocem tej wspó³pracy s¹
wspólne imprezy propaguj¹ce polsk¹ kulturê i
wybitnych Polaków.
opr. Helena Dimowa
Prezes oddzia³u PSKO w Ruse
STARA ZAGORA
Œni mi siê czêsto. Ojczyzna moja –
Tak bardzo bliska i taka daleka ...
Wielu z nas jeŸdzi³o na polonijne spotkania
do Wielkiego Tyrnowa lub do P³owdiwu.
Zrodzi³a siê potrzeba za³o¿enia klubu równie¿
w Starej Zagorze. Pocz¹tkowo zbieraliœmy siê
po domach, ale dziêki ksiêdzu, który by³ Polakiem, znaleŸliœmy sobie siedzibê przy koœciele
katolickim p.w. œw. Stanis³awa w Starej Zagorze.
W³o¿yliœmy du¿o serca i pracy, aby pomieszczenia z których korzystamy, by³y przyjemnym
miejscem spotkañ naszych rodzin. Klub sta³ siê
naszym drugim domem.
W przeddzieñ Œwiêta Niepodleg³oœci, dnia
10.11.1995 roku Polskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oœwiatowe im. W³adys³awa Warneñczyka w Bu³garii przyjê³o pod swoje skrzyd³a
oddzia³ w Starej Zagorze.
Urszula Milczewska oraz przedstawiciele
oddzia³u w P³owdiwie.
Tymczasem przenoœ moj¹ duszê utêsknion¹
Do tych pagórków leœnych, do tych ³¹k zielonych...
Inauguracja klubu w Starej Zagorze
Na pocz¹tku stycznia 1997 r. odby³a siê pierwsza lekcja jêzyka polskiego w szkó³ce polonijnej
w Starej Zagorze. Rozpoczêliœmy nauczanie
jêzyka polskiego, kultury i tradycji polskiej,
maj¹c do dyspozycji jeden elementarz i podrêcznik „Uczymy siê jêzyka polskiego”. Nauczycielka Maria Kozarowa rêcznie przepisywa³a teksty, aby ka¿de dziecko mog³o z nich korzystaæ i
w domu. Pocz¹tkowo chêtnych do nauki by³o 9
dzieci, póŸniej szkó³ka rozros³a siê do 14 uczniów w ró¿nym wieku. Uroczyste otwarcie
szkó³ki odby³o siê dnia 23 marca 1997 r.
Na wspóln¹ uroczystoœæ zaprosiliœmy dzieci i
m³odzie¿ z bu³garskiej szko³y podstawowej oraz
liceum muzycznego. Dzieci wykona³y ilustracje
do „Pana Tadeusza”. Najlepsze prace znalaz³y
miejsce na zorganizowanej w sali wystawie.
Wspólna recytacja utworów Adama Mickiewicza
w jêzyku polskim i bu³garskim przybli¿y³a obraz
poety spo³ecznoœci bu³garskiej.
Poloneza czas zacz¹æ...
Otwarcie szkó³ki polonijnej
28 listopada 1998 r. w Starej Zagorze odby³a
siê uroczystoœæ z okazji 200 rocznicy urodzin
Adama Mickiewicza. Goœæmi na uroczystoœci
byli: pe³ni¹cy obowi¹zki ambasadora RP w
Bu³garii Mieczys³aw Orlikowski z ma³¿onk¹,
konsul RP w Sofii Józef Kamiñski, prezes PSKO
Gospodarze imprezy i oficjalni goœcie
Oddzia³ w Starej Zagorze by³ organizatorem
dwóch Zlotów M³odzie¿y Polonijnej Bu³garii.
Bierzemy tak¿e aktywny udzia³ we wszystkich
imprezach ogólnokrajowych, organizowanych
przez Zarz¹d G³ówny PSKO.
35
Wizyta p. Andrzeja Chodkiewicza –
paŸdziernik, 2000 r.
konkursach recytatorskich - Georgi Atanasow
zaj¹³ III miejsce w konkursie recytatorskim z
okazji 200 rocznicy urodzin Adama Mickiewicza,
który odby³ siê w Sofii, Seweryna Oreszkowa i
Seweryn Mi³czew uczestniczyli w konkursie
Kresy 2002. Nasza m³odzie¿ uczestniczy³a równie¿ w finale konkursu „Warneñczyk i jego czasy”, który odby³ siê w Warnie w marcu 2000 r.
Nagrod¹ za nasz¹ pracê jest troska Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Dziêki Wspólnocie posiadamy wie¿ê hi-fi, komputer, skaner,
drukarkê, aparat fotograficzny, literaturê, kasety
video oraz wszystko co jest niezbêdne do funkcjonowania naszego klubu.
Dla naszego pokolenia niezwykle wa¿ne s¹
wspólne spotkania, które daj¹ mo¿liwoœæ rozmowy po polsku, wymiany czasopism, ksi¹¿ek,
a co najwa¿niejsze – zmniejszaj¹ têsknotê za
Ojczyzn¹.
opr. Maria Kozarowa
Prezes oddzia³u PSKO w Starej Zagorze
PLEWEN
M. Kozarowa i J. Lenard – wrzesieñ, 2001 r.
W paŸdzierniku 2000 r. goœciliœmy w Starej
Zagorze dyrektora Zarz¹du Krajowego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Andrzeja
Chodkiewicza, a we wrzeœniu 2001 r. Jadwigê
Lenard, równie¿ ze Wspólnoty Polskiej. Ka¿dego
roku jeŸdzimy na spotkanie op³atkowe do ambasady w Sofii. W ubieg³ym roku po raz pierwszy wspólnie œwiêtowaliœmy Dzieñ Polonii i
Polaków za Granic¹, zorganizowany przez oddzia³ w P³owdiwie. Wspólnie obchodzimy
wszystkie œwiêta – Wigiliê, Wielkanoc, Nowy
Rok, andrzejki, T³usty Czwartek, walentynki,
Dzieñ Matki, Dzieñ Dziecka, rodzinne jubileusze, komunie naszych dzieci i œluby. Wielkim
wydarzeniem by³ œlub naszej polonijnej rodziny
z wieloletnim sta¿em ma³¿eñskim. W odnowionym koœciele katolickim w Starej Zagorze Maryla
i Dinko Ilijewowie wziêli œlub koœcielny, poniewa¿ do tej pory mieli tylko œlub cywilny.
Nasze dzieci jeŸdzi³y na obozy i kolonie letnie, a tak¿e na zloty „Orle Gniazdo” do Polski.
Aktywnie bra³y udzia³ w organizowanych
36
Na spotkaniu w maju 2000 r. grupa Polaków
zamieszka³ych w Plewen i okolicach postanowi³a
utworzyæ nowy oddzia³ stowarzyszenia. We
wniosku, podpisanym przez Urszulê Micha³owsk¹, który zosta³ z³o¿ony w Zarz¹dzie
G³ównym PSKO czytamy: „Od kilku lat zbieraliœmy siê prywatnie, wymienialiœmy miêdzy
sob¹ ksi¹¿ki, czasopisma, pomagaliœmy sobie
wzajemnie. Najwy¿szy czas, aby w Plewen zorganizowaæ prawnie chroniony oddzia³ kulturalnooœwiatowy, utworzyæ polsk¹ szkó³kê, umo¿liwiæ
naszym dzieciom korzystanie z wyjazdów do
Polski organizowanych przez PSKO oraz
udostêpniæ naszym rodakom mieszkaj¹cym na
terenie naszego regionu kontakty z osobami z
pozosta³ych regionów, cz³onków ju¿ istniej¹cych
oddzia³ów”.
Wniosek grupy inicjatywnej z Plewen zosta³
rozpatrzony i zatwierdzony na Walnym Zgromadzeniu w paŸdzierniku 2000 r. Uroczyste otwarcie nowego oddzia³u PSKO odby³o siê w Plewen
z udzia³em p.o. konsula RP Albina Szyszki, prezesa PSKO Urszuli Milczewskiej, przedstawicieli w³adz miejskich, prasy, radia i telewizji.
Niestety, na tym siê skoñczy³o. Byæ mo¿e nie
Uroczyste otwarcie oddzia³u w Plewen
ka¿dy wówczas zdawa³ sobie sprawê, ¿e tego
typu praca spo³eczna, oprócz entuzjazmu, wyma-
ga równie¿ wiele czasu, si³, poœwiêcenia i
wytrwa³oœci. Prawie na trzy lata zamar³o ¿ycie
polonijne w Plewen. Jednak potrzeba bycia
razem jest chyba silniejsza od wszelkich przeszkód. Pocz¹tek roku 2004 jest tak¿e pocz¹tkiem
nowej historii pleweñskiej Polonii, która
postanowi³a reaktywowaæ dzia³alnoœæ oddzia³u.
Na zebraniu w styczniu 2004 r. zosta³ wybrany
nowy zarz¹d, który postawi³ sobie konkretne
zadania.
Katarzyna Mro¿ek
Prezes oddzia³u PSKO w Plewen
WA¯NIEJSZE WYDARZENIA W OKRESIE 1997–2004 r.
W materia³ach opracowanych przez prezesów
wszystkich oddzia³ów PSKO wielokrotnie przewijaj¹ siê w¹tki o imprezach i spotkaniach o charakterze ogólnokrajowym. Poni¿ej w skrócie
przedstawiamy wa¿niejsze wydarzenia w chronologicznej kolejnoœci.
Rok 1998
Ogólnokrajowy turniej wiedzy o ¿yciu i twórczoœci Adama Mickiewicza i konkurs recytatorski
Bezsprzecznym wydarzeniem roku 1998 by³y
obchody 200-rocznicy urodzin Adama Mickiewicza. Na pocz¹tku roku we wszystkich
oddzia³ach PSKO zosta³ og³oszony konkurs recytatorski i turniej wiedzy o ¿yciu i twórczoœci
poety. Regulamin konkursu i zestaw pytañ
konkursowych zosta³y opracowane w œcis³ej
wspó³pracy ze Szko³¹ Polsk¹ w Sofii Po elimi-
Fina³ konkursu „¯ycie i twórczoœæ
Adama Mickiewicza” –12.12.1998 r.
Przygotowania do fina³u konkursu
mickiewiczowskiego – grudzieñ, 1998 r.
37
nacjach w oddzia³ach, fina³ konkursu i turnieju
w odby³ siê w Sofii w dn.12.12.1998 r.
Na zakoñczenie Roku Mickiewiczowskiego w
Instytucie Polskim w Sofii odby³ siê uroczysty
wieczór literacki pt. „Poeta o poecie – Marian
Grzeœczak o Adamie Mickiewiczu” i recital
poezji Adama Mickiewicza w wykonaniu aktora Stanis³awa Brejdyganta.
Za ca³okszta³t uroczystoœci mickiewiczowskich w Bu³garii wszystkie oddzia³y PSKO
otrzyma³y na piœmie s³owa uznania z ambasady
RP w Sofii.
Rok 1999
XV rocznica Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oœwiatowego w Bu³garii
W maju 1999 r. nasza polonijna organizacja
obchodzi³a swoje piêtnaste urodziny. W uroczystym spotkaniu z okazji tej rocznicy wziê³o udzia³
ponad 100 osób - cz³onkowie oddzia³u sofijskiego i goœcie z Wielkiego Tyrnowa, P³owdiwu
i Starej Zagory. Goœæmi honorowymi byli ambasador RP Jaros³aw Lindenberg, konsul Józef
Kamiñski, dyrektor Szko³y Polskiej Mieczys³aw
Bielski, a tak¿e pracownicy Biura Radcy Handlowego przy ambasadzie RP.
XV rocznica
Stowarzyszenia
– maj 1999 r.
Od lewej:
ambasador
Jaros³aw
Lindenberg,
prezes PSKO
Urszula
Milczewska
UroczystoϾ w Starej Zagorze z okazji
obchodów 150 rocznicy œmierci Juliusza
S³owackiego i Fryderyka Chopina
28 listopada 1999 roku w Starej Zagorze
odby³a siê uroczystoœæ z okazji obchodów 150
rocznicy œmierci dwóch wielkich Polaków –
Juliusza S³owackiego i Fryderyka Chopina. W
uroczystoœci wziêli udzia³ ambasador RP w Sofii
Jaros³aw Lindenberg z ma³¿onk¹, p.o. konsula
38
Goœcie z P³owdiwu, Starej Zagory
i Wielkiego Tyrnowa
RP Albin Szyszka, prezes PSKO Urszula Milczewska, dyrektor Szko³y Polskiej w Sofii
Mieczys³aw Bielski oraz przedstawiciele Polonii z Wielkiego Tyrnowa i P³owdiwu.
Marsz, marsz Polonia...
Spotkanie z ambasadorem – 28.11.1999 r.
Rok 2000
Ogólnokrajowy konkurs historyczny „Warneñczyk i jego czasy”
Konkurs zosta³ zorganizowany wspólnie ze
Szko³¹ Polsk¹ dla upamiêtnienia 555 rocznicy
pierwszej zwyciêskiej
wyprawy wojennej
patrona naszej organizacji, polskiego i
wêgierskiego króla
W³adys³awa III Jagielloñczyka. Fina³
konkursu odby³ siê w
Warnie w dniach 18–
19.03.2000 r. Wziê³o
w nim udzia³ siedmiu uczestników z nastêpuj¹cych miast: Sofia, Warna, Stara Zagora, Bia³a,
Dobricz. G³ówn¹ nagrodê - bilet lotniczy do Polski, ufundowany przez ambasadê RP zdoby³a
Krystyna Christowa z m. Bia³a. Drugie miejsce
zajê³a Mira Suchowiejko z Sofii, trzecie Sylwia
Petrowa z Warny.
Nowy Statut PSKO
Wa¿nym i trudnym do rozwi¹zania problemem
w minionym okresie by³a koniecznoœæ wprowadzenia radykalnych zmian w dotychczasowym
statucie PSKO. Zainicjowana przez oddzia³
PSKO w Sofii dyskusja na temat aktualizacji statutu trwa³a 2 lata. W lutym 2000 r. na Walnym
Zgromadzeniu w Sofii zosta³a wybrana siedmioosobowa Komisja Statutowa, która zobowi¹za³a
siê w terminie szeœciu miesiêcy przed³o¿yæ pro-
Prezydium
Walnego
Zgromadzenia
Wybory nowych
w³adz PSKO
jekt nowego statutu.
Dnia 14.10.2000 r. odby³o siê Nadzwyczajne
Walne Zgromadzenie PSKO, na którym po
kilkugodzinnej dyskusji nowy statut zosta³
przyjêty jednog³oœnie. Zlikwidowana zosta³a
dotychczasowa uprzywilejowana pozycja
oddzia³u sofijskiego w stosunku do innych
oddzia³ów. Nieocenion¹ pomoc merytoryczn¹
przy redagowaniu ostatecznych tekstów poszczególnych artyku³ów statutu okaza³ nasz specjalny goœæ, p. Andrzej Chodkiewicz. Nowy statut
zosta³ zarejestrowany w S¹dzie Rejonowym w
Sofii dn. 22.03.2001 r. W zwi¹zku z up³ywem
kadencji Zarz¹du G³ównego, na Walnym Zgromadzeniu zosta³y tak¿e wybrane nowe w³adze
PSKO.
Rok 2001
Pierwszy Zlot M³odzie¿y Polonijnej
Po raz pierwszy w 17-letniej historii Polskiego
Stowarzyszenia Kulturalno-Oœwiatowego im.
W³adys³awa Warneñczyka, dn.24.02.2001 r. w
Starej Zagorze odby³ siê I Zlot M³odzie¿y
Polonijnej zamieszka³ej w Bu³garii pod has³em
„Polska krew w nas p³ynie”.
Wœród oficjalnych goœci byli: RP w Sofii Henryk Tkacz, prezes PSKO Urszula Milczewska,
Katia Michaj³owa z Bu³garskiej Akademii Nauk,
Dinko Dinew z miejscowego Urzêdu Miasta oraz
przedstawiciele wszystkich oddzia³ów PSKO w
Bu³garii.
I Zlot M³odzie¿y
Polonijnej
Konsul
Henryk Tkacz
i Miss Polonii
Marta Lasiuk
(Wielkie Tyrnowo)
39
Muzyka Fryderyka Chopina, poezja Adama
Mickiewicza, Czes³awa Mi³osza i piosenki
Zdzis³awy Soœnickiej stworzy³y niepowtarzaln¹
atmosferê ciep³a i polskoœci. Dodatkowym polskim elementem by³a wystawa fotogramów,
obejmuj¹ca trzy tematy: ‚Wielcy Polacy”, „Polacy na ziemi bu³garskiej” i „Najpiêkniejsze zak¹tki
Polski”. Wyst¹pienia m³odzie¿y nt. „Czym dla
mnie jest Polska” wzbudzi³y radoœæ, zachwyt i
ogromne wzruszenie obecnych na spotkaniu. W
rozrywkowej czêœci Zlotu odby³ siê pierwszy
konkurs „Miss i Mister Polonii w Bu³garii”.
Pierwsza pielgrzymka Polonii bu³garskiej do
Sanktuarium Matki Boskiej Czêstochowskiej
w Ma³ym Tyrnowie
W dniach 9 i 10 czerwca 2001 r., odby³a siê
pierwsza w historii Polskiego Stowarzyszenia
Kulturalno-Oœwiatowego im. W³adys³awa
Warneñczyka w Bu³garii polonijna pielgrzymka
do Sanktuarium Matki Boskiej Czêstochowskiej
w m. Ma³e Tyrnowo, po³o¿nym w po³udniowowschodniej czêœci Bu³garii, w odleg³oœci oko³o
13 km od granicy z Turcj¹. Wziêli w niej udzia³
przedstawiciele Polonii z oœmiu miast. Goœæmi
honorowymi byli konsul generalny RP Krzysztof Krajewski i konsul RP Henryk Tkacz. Wielkim wydarzeniem by³a obecnoœæ nuncjusza pa-
40
pieskiego w Bu³garii, ksiêdza arcybiskupa Antonnio Mennininiego, który odprawi³ mszê œw.
i pob³ogos³awi³ pielgrzymów. Wszyscy uczestnicy pielgrzymki podpisali siê pod telegramem
do Ojca œw., a w specjalnie za³o¿onej ksiêdze
pami¹tkowej zosta³ dokonany wpis, ¿e jest to
pierwsza polonijna pielgrzymka w 140-letniej
historii Misji Zmartwychwstañców w Bu³garii.
Zorganizowanie tej pielgrzymki w trudnych
warunkach ekonomicznych kraju naszego
zamieszkania sta³o siê mo¿liwe wy³¹cznie dziêki pomocy ze strony Senatu RP, Stowarzyszenia
„Wspólnota Polska” i Ambasady RP w Sofii.
Polonijne spotkanie w miejscowoœci Be³ozem
Jedn¹ z du¿ych imprez zorganizowanych
wspólnie przez sofijski oddzia³ PSKO i Szko³ê
Polsk¹ w Sofii by³o polonijne spotkanie w katolickiej parafii œw. Franciszka z Asy¿u we wsi
Be³ozem z okazji œwiêta Edukacji Narodowej i
Dnia Nauczyciela, które odby³o siê dn. 13 paŸdziernika 2001 r. Udzia³ w spotkaniu wziê³o
oko³o 170 cz³onków PSKO z oddzia³ów w Sofii,
P³owdiwie, Starej Zagorze i Jambole.
W drodze do Be³ozemu, w okolicach wsi
Sestrimo, pod pami¹tkowym krzy¿em i marmurow¹ tablic¹, które z inicjatywy miejscowej lud-
noœci zosta³y tu wzniesione w 1998 r. ku czci
poleg³ym w pierwszej zwyciêskiej wyprawie
wojennej na Ba³kany polskiego i wêgierskiego
króla W³adys³awa Warneñczyka, odby³o siê
uroczyste oddanie ho³du patronowi naszego Stowarzyszenia i Szko³y Polskiej w Sofii z okazji
558 rocznicy tej wyprawy. Pod krzy¿em
zap³onê³y znicze, a obok niego stanê³a warta
honorowa. Dyrektor szko³y, Mieczys³aw Bielski,
wyg³osi³ obszern¹ prelekcjê o wyprawie
W³adys³awa Warneñczyka i jej historycznym
znaczeniu. W imieniu Polonii, przewodnicz¹ca
PSKO Urszula Milczewska z³o¿y³a pod krzy¿em
bia³o-czerwon¹ wi¹zankê kwiatów.
Rok 2002
Wizyta Papie¿a Jana Paw³a II w Bu³garii
Dnia 26 maja 2002 r. na centralne uroczystoœci z okazji wizyty Jana Paw³a II w Bu³garii
do P³owdiwu przyby³y pielgrzymki z oddzia³ów
PSKO w Sofii, Warnie, Dobriczu, Starej Zagorze
i Wielkim Tyrnowie. Podczas uroczystej mszy
œwiêtej wiele dzieci polonijnych przyst¹pi³o do
pierwszej komunii œw.
Druga polonijna pielgrzymka do Ma³ego
Tyrnowa
Du¿a grupa p¹tników z kilku miast w Bu³garii
przyby³a do Ma³ego Tyrnowa na kolejn¹ pielgrzymkê. Dla nas, Polaków zamieszka³ych w
Bu³garii, spragnionych wszystkiego, co ³¹czy nas
z Ojczystym krajem i nasz¹ wiar¹, to ma³e miasteczko sta³o siê nasz¹ „ma³¹ Czêstochow¹”.
41
Drugi Zlot M³odzie¿y Polonijnej w Bu³garii
W II Polonijnym Zlocie M³odzie¿y w Starej
Zagorze, który odby³ siê 26 paŸdziernika 2002 r.,
wziê³o udzia³ 88 osób z Sofii, Warny, P³owdiwu,
Dobricza i Starej Zagory. Tym razem zlot mia³
sportowy charakter. Odby³y siê pokazy walk
wschodnich, gry, zabawy, zawody sportowe na
weso³o i na powa¿nie.
Uczestnicy II Zlotu
polonijn¹ stolicê Bu³garii. Ze wszystkich zak¹tków kraju naszego zamieszkania - z 13 miast
i miasteczek przyjecha³o
do P³owdiwu ponad 150
osób, aby uczciæ Dzieñ
Polonii i Polaków za
Granic¹.
GoϾmi honorowymi
byli konsul RP z Sofii
Henryk Tkacz, wicekonsul RP z Warny Anna Dziêcio³owska, a tak¿e
przedstawiciele Polskiego Stowarzyszenia w
Macedonii – „Klub Polonia w Skopie”: sekretarz
Stowarzyszenia i jednoczeœnie nauczycielka jêzyka polskiego w szkó³ce polonijnej w Skopie, Maria
Bartoszewicz-Atanasowska wraz z ma³¿onkiem
oraz m³odziutka przewodnicz¹ca oddzia³u stowarzyszenia w Ochrydzie, Biliana Martinoska.
Niezwykle bogaty program spotkania obejmowa³ mszê œw. w katedrze p.w. œw. Ludwika
celebrowan¹ przez polskich ksiê¿y, uroczyste zebranie w Bibliotece Narodowej im. Iwana Wazowa, zwiedzanie zabytków starego P³owdiwu,
Pokaz walk wschodnich w wykonaniu
zawodników z Dobricza
Rok 2003
Dzieñ Polonii i Polaków za Granic¹
W dniu 2 maja 2003 r. przepiêkne bu³garskie
miasto P³owdiw zamieni³o siê na jeden dzieñ w
Przypadkowe
spotkanie
z premierem
Bu³garii
Symeonem
Sakskoburggotskim
Irena Paw³ow –
g³ówny
„winowajca”
imprezy
42
wspólny obiad w restauracji, koncert Chopinowski
w zabytkowym domu im. Balabanowa w wykonaniu Jany Uzunowej, uczennicy X klasy Szko³y
Muzycznej w P³owdiwie, laureatki wielu konkursów krajowych i miêdzynarodowych. Druga czêœæ
spotkania odby³a siê w oddalonej ok. 30 km od
P³owdiwu miejscowoœci Be³ozem, gdzie na dziedziñcu koœcio³a p.w. œw. Franciszka z Asy¿u
odby³a siê weso³a czêœæ artystyczna imprezy w
wykonaniu dzieci ze szkó³ek polonijnych i... rodziców - deklamacje wierszyków ulubionych polskich poetów: J. Brzechwy, J. Tuwima, K. I.
Ga³czyñskiego, solowe wystêpy na instrumentach
muzycznych, œpiewy, tañce, a nawet turniej
wiedzy o Polsce “M¹dry Polonus”, wzorowany
na telewizyjnych “Milionerach”.
Optymistycznym akcentem naszego œwiêta by³
tak¿e fakt, ¿e wziê³a w nim udzia³ du¿a grupa
m³odzie¿y, nasza nadzieja na przysz³oœæ...
Trzecia polonijna pielgrzymka do Ma³ego
Tyrnowa
Sanktuarium Matki Boskiej Czêstochowskiej w
Ma³ym Tyrnowie równie¿ i w tym roku przyjê³o pod
swój dach polonijnych pielgrzymów. W dniach
18-19 paŸdziernika zjecha³a siê tu grupa Polaków
z Sofii, P³owdiwu, Starej Zagory i Burgas.
Z ksiêdzem Romanem Kotewiczem
Spotkanie w Ruse z okazji 100 lat od otrzymania Nagrody Nobla i 136 rocznicy urodzin
Marii Sk³odowskiej–Curie
Wielkim wydarzeniem roku 2003 by³o polonijne spotkanie z okazji 100 lat od otrzymania
Nagrody Nobla i 136 rocznicy urodzin Marii
Sk³odowskiej–Curie, które odby³o siê dnia 7 listopada 2003 r. w Uniwersytecie im. Ange³a
Kynczewa w Ruse. Jego celem by³o nie tylko
uczczenie jubileuszu Marii Sk³odowskiej–Curie,
ale równie¿ popularyzacja wiedzy o Polsce, Polo-
nii i innych wybitnych Polakach w œrodowisku
bu³garskim. Goœæmi spotkania byli: konsul generalny RP w Warnie Wies³aw Nowicki, kierownik Wydzia³u Konsularnego w Sofii Henryk
Tkacz, prezes PSKO i sekretarz EUWP Urszula
Milczewska, wiceprezes PSKO i dyrektor Szkolnego Punktu Konsultacyjnego w Warnie Aleksandra Tenewa, prezes oddzia³u PSKO w
P³owdiwie Irena Paw³ow, przedstawiciele w³adz
miejskich i Klubu Dzia³aczy Kultury w Ruse,
zastêpcy rektora i wyk³adowcy z Uniwersytetu
Ruseñskiego, wyk³adowcy z Pañstwowego Uniwersytetu Wojskowego w Wielkim Tyrnowie,
przedstawiciele Liceum Angielskiego w Ruse,
przedstawiciele prasy itd.
Podczas spotkania zosta³y wyg³oszone cztery
referaty: „Maria Sk³odowska–Curie – najwybitniejszy przedstawiciel Polonii” autorstwa Heleny
Dimowej, „Maria Sk³odowska–Curie – 100 lat
od otrzymania Nagrody Nobla z fizyki”, zreferowany przez doc. Z³atkê Mirczew¹ z Pañstwowego Uniwersytetu Wojskowego w Wielkim
Tyrnowie, „Laureaci Nagrody Nobla urodzeni w
Polsce i w Bu³garii”, przygotowany przez Walentyna Dimowa z Uniwersytetu Ruseñskiego i
„Bu³garki – nastêpczynie Marii Sk³odowskiej–
Curie”, opracowany przez doc. Dymitrinê
Conew¹ z Uniwersytetu Ruseñskiego. W ramach
spotkania wyœwietlony zosta³ film o ¿yciu i pracy Marii Sk³odowskiej–Curie. W swoich wyst¹pieniach po referatach konsul generalny Wies³aw
Nowicki i zastêpca rektora Dymityr Stanczew
wyrazili opiniê, ¿e nie by³o to tylko spotkanie, a
prawdziwa konferencja naukowa.
Spotkanie zakoñczy³o siê zwiedzaniem zabytków miasta Ruse i msz¹ œwiêt¹ w koœciele katolickim.
Polonijne spotkanie poœwiêcone Marii Sk³odowskiej–Curie nabra³o du¿ego rozg³osu nie tylko w œrodowisku akademickim, ale i wœród
mieszkañców Ruse i w województwie. Gazeta
wojewódzka „Utro” opublikowa³a w ci¹gu jednego tygodnia trzy artyku³y na ten temat. W czasie spotkania zrodzi³a siê idea, by jedn¹ z ulic w
Ruse, a tak¿e Stowarzyszenie „Kobiety w Nauce”
przy Uniwersytecie Ruseñskim nazwaæ imieniem
najwybitniejszej przedstawicielki Polonii – Marii
Sk³odowskiej–Curie.
43
Zwiedzanie miasta w towarzystwie konsula RP Henryka Tkacza
POLONIJNA M£ODZIE¯ W BU£GARII
Polonijna m³odzie¿ w Bu³garii prawie w 100 %
pochodzi z ma³¿eñstw mieszanych, a wiêc od
urodzenia ma szansê poznaæ jednoczeœnie jêzyk,
kulturê i tradycje kraju obu rodziców. Jednak
pierwsz¹ ojczyzn¹ dla naszych dzieci jest
Bu³garia – tu siê urodzili, tu maj¹ pierwszych
przyjació³, tu zdobywaj¹ pierwsz¹ wiedzê. W
przysz³oœci najpierw do Bu³garii bêd¹ wracaæ w
swoich wspomnieniach z dzieciñstwa, w odró¿nieniu od nas – ich rodziców, którym najmilsze
wspomnienia kojarz¹ siê z Polsk¹. Czy pokochaj¹
ojczyznê jednego ze swoich rodziców, czy
naucz¹ siê jêzyka polskiego, czy bêd¹ im bliskie
polskie tradycje i kultura? Zdajemy sobie sprawê,
¿e nasze dzieci z natury s¹ mniej przywi¹zane
do polskoœci w porównaniu z rodowitymi Polakami i ¿e praca w tym kierunku wymaga du¿ego
wysi³ku. Wielk¹ rolê w przybli¿aniu Polski
naszym dzieciom odgrywaj¹ kolonie letnie, obozy m³odzie¿owe i warsztaty organizowane przez
Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Udzia³
m³odzie¿y w ró¿nych konkursach i olimpiadach
44
kulturalno-spo³ecznych równie¿ jest czynnikiem
sprzyjaj¹cym kultywowaniu jêzyka polskiego i
polskiej tradycji. Najwa¿niejsz¹ jednak jest postawa rodzica – Polaka. To od niego zale¿y, czy
dziecko poczuje w sobie potrzebê polskoœci.
Radosny jest fakt, ¿e polonijna m³odzie¿ w
Bu³garii jest bardzo pilna w nauce jêzyka polskiego. Radosny, ale jednoczeœnie i w jakiœ
sposób niepokoj¹cy, poniewa¿ w wielu przypadkach czyni to przede wszystkim dlatego, ¿e stara siê jak najszybciej osi¹gn¹æ poziom, który
pozwoli jej wyjechaæ z Bu³garii na studia lub do
pracy. Na szczêœcie, nie za ocean, a do Polski,
do kraju jednego ze swoich rodziców... Czêœæ z
nich mimo wszystko jednak wraca do Bu³garii
po studiach w Polsce.
Klub M³odego Polaka
Œwiadomy, ¿e przysz³oœæ Polonii w Bu³garii,
zachowanie polskiej kultury i tradycji mo¿e byæ
wy³¹cznie dzie³em naszej m³odzie¿y polonijnej,
zarz¹d PSKO zwróci³ siê do m³odzie¿y z apelem
o aktywne w³¹czenie siê do ¿ycia polonijnego i
Osi¹gniêcia na przestrzeni lat: 1994 r. - Stefan
Conew, Maryla Dymitrowa i Monika Teme³kowa
(Sofia) – I miejsce, 1998 r. – Krystian Tonew
(Dobricz) – III miejsce, Ania Petrowa (Sofia) –
IV miejsce, 2000 r. - Maria Daczewska (Sofia) –
I miejsce, 2002 r. - Krystyna Christowa (m. Bia³a
k/Warny), Maria Korytowska (Warna) – GRAND
PRIX, Mira Suchowiejko (Sofia) – I miejsce,
Gabriela Jordanowa (Warna) – III miejsce.
Konkurs recytatorski „KRESY”
W konkursie Recytatorskim „KRESY” w Bia³ymstoku z ró¿nym szczêœciem uczestniczy³o wielu
uczniów Szko³y Polskiej w Sofii, Warnie, a tak¿e
uczniowie z terytorialnych szkó³ek polonijnych.
Najwiêkszy sukces – I miejsce na Spotkaniu Laureatów w 2002 r. w Bia³ymstoku osi¹gn¹³ uczeñ
Szko³y Polskiej w Sofii Teodor Meczkulski.
Inauguracja Klubu M³odego Polaka – 26.03.2000 r.
zorganizowanie Klubu M³odego Polaka przy Stowarzyszeniu. Nasz¹ inicjatywê gor¹co popar³
ambasador RP w Bu³garii Jaros³aw Lindenberg,
dziêki któremu dnia 26 marca 2000 r. w Ambasadzie RP odby³a siê uroczysta inauguracja „Klubu M³odego Polaka”. Uchwa³a o powo³aniu klubu
zosta³a podpisana przez 59 przedstawicieli
m³odzie¿y polonijnej z ca³ego kraju. Po niefortunnym wyborze tymczasowego prezesa KMP i
doœæ d³ugim okresie zniechêcenia, dopiero na I
Zlocie M³odzie¿y Polonijnej w Starej Zagorze
w lutym 2001 r. dokonano wyboru nowego prezesa, którym zosta³a Stanis³awa Z³atarewa, studentka informatyki z P³owdiwu.
W chwili obecnej Kluby M³odego Polaka
funkcjonuj¹ przy oddzia³ach PSKO w Sofii,
P³owdiwie, Warnie i Ruse.
Polonijna m³odzie¿ z Bu³garii chêtnie bierze
udzia³ w konkursach i igrzyskach organizowanych
przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” i
Fundacjê M³odej Polonii. W wielu przypadkach
udzia³ naszej m³odzie¿y by³by jednak niemo¿liwy
bez wsparcia finansowego ze strony ambasady RP,
PLL LOT, koœcio³a katolickiego w Sofii, a tak¿e
ze strony organizatorów imprezy.
Poloniady
Od 1994 r. do dziœ nasi m³odzi twórcy uczestnicz¹ i zdobywaj¹ nagrody w Poloniadach organizowanych przez Fundacjê M³odej Polonii.
Szko³a Polska – eliminacje „Kresy ‘2002”
Œwiatowy Festiwal Poezji Marii Konopnickiej
Bogus³awa Dymitrowa (P³owdiw) zosta³a laureatem konkursu w 1996 r.
Konkurs Poetycki „Z³oty Szerszeñ”
W III wydaniu Konkursu Poetyckiego „Z³oty
Szerszeñ” w 2001 r. uczestniczy³a Sandra Topalska, uczennica Szko³y Polskiej w Sofii. Zajê³a II
miejsce w kategorii poezji doros³ych.
Jej wiersze zosta³y opublikowane w czasopiœmie „Poezja” i w Antologii Tysi¹clecia Poezji
Polskiej.
Miêdzynarodowy Konkurs Literacki M³odej
Polonii
1999 r. – ¯ulieta Czobanowa (Warna) zajê³a I
miejsce
2003 r. – Iglika Ilijewa (Warna) – II miejsce,
Agata Dziêcio³owska (Warna) – III miejsce
Polonijne Igrzyska Zimowe „BESKIDY”
2000 r.
Po raz pierwszy w Polonijnych Igrzyskach
Zimowych wziê³a udzia³ czteroosobowa grupa
45
zawodników z Bu³garii. W dyscyplinie saneczkarstwo 6 miejsce zaj¹³ zawodnik z Sofii Georgi
Bogdanow.
2002 r.
Udzia³ w igrzyskach wziê³a piêcioosobowa
polonijna ekipa m³odzie¿owa. Sukces naszej
ekipy to z³oty medal w dyscyplinie saneczkarstwo, który zdoby³ Georgi Bogdanow i dwa
br¹zowe medale w narciarstwie alpejskim, które
osi¹gn¹³ Robert Wataszki .
Na starcie
po medal
RadoϾ
z pierwszego
zwyciêstwa
Beskidy ‘2002
Wyjazd m³odzie¿y by³by niemo¿liwy bez aktywnego wsparcia ze strony konsula Henryka
Tkacza i koœcio³a katolickiego w Sofii.
2004 r.
Kolejny sukces polonijnej ekipy z Sofii! W dyscyplinie biathlon ³uczniczy Martin Bogdanow
zdoby³ z³oty medal, a w biegach narciarskich (w
dwóch konkurencjach) dwa srebrne medale i w
ten sposób wywalczy³ 14 punktów do ogólnej
klasyfikacji medalowej.
Osi¹gniêcia pozosta³ych zawodników: Marin
Michow – 8 miejsce (slalom), Œnie¿ana Stojkowa
– 5 miejsce (slalom), Antonio Wataszki – 9 miejsce (slalom), Antonio Wataszki – 5 miejsce (slalom gigant), Georgi Bogdanow – 11 miejsce
(saneczkarstwo).
Równie¿ i tym razem pomoc finansow¹ okazali konsul RP Henryk Tkacz i koœció³ katolicki
w Sofii.
opr. Urszula Milczewska
KONTAKTY I WSPÓ£PRACA Z INSTYTUCJAMI W POLSCE
•
Od pocz¹tku swojego istnienia stowarzyszenie wspó³pracuje z Polskim Towarzystwem
£¹cznoœci z Poloni¹ Zagraniczn¹ „Polonia”,
a póŸniej - od 1990 r. ze Stowarzyszeniem
„Wspólnota Polska”. Nie do pomyœlenia
by³aby nasza dzia³alnoœæ bez tej wspó³pracy!
Dziêki pomocy Stowarzyszenia „Wspólnota
Polska”, a szczególnie oddzia³ów „Wspólnoty” w Poznaniu, Krakowie i Bia³ymstoku,
46
nasze dzieci od wielu lat bior¹ udzia³ w koloniach letnich w Polsce, m³odzie¿owych
obozach jêzyka polskiego, sportu i turystyki,
uczestnicz¹ w Œwiatowych Zlotach M³odzie¿y
Polonijnej „Orle Gniazdo”, w kursach jêzyka
polskiego, ró¿nego rodzaju warsztatach,
konkursach recytatorskich i innych miêdzynarodowych imprezach. Tradycyjny jest
udzia³ naszej m³odzie¿y w „Poloniadach”, or-
•
•
•
ganizowanych przez Fundacjê M³odej Polonii. „Wspólnocie Polskiej” zawdziêczamy
wyposa¿enie naszych szkó³ek polonijnych i
Domów Polonii w materia³y dydaktyczne, podrêczniki, literaturê, kasety video, komputery,
sprzêt audiowizualny.
Za poœrednictwem Fundacji „Oœwiata Polska
za Granic¹” regularnie otrzymujemy polsk¹
prasê.
W 1998 r. zosta³ nawi¹zany kontakt z Fundacj¹
„Semper Polonia”. Na zaproszenie Fundacji i
ca³kowicie na jej koszt Maria Bierut i Anna
Sziszkowa wziê³y udzia³ w Seminarium Lekarzy Polonijnych w Warszawie we wrzeœniu
1998 r. Dziêki nawi¹zaniu wspó³pracy z Fundacj¹, w nastêpnym roku po raz pierwszy
zosta³y przyznane stypendia dla studentów
polskiego pochodzenia studiuj¹cych w
Bu³garii.
W paŸdzierniku 2000 r. goœciem Stowarzyszenia by³ Andrzej Chodkiewicz, dyrektor Biura
Zarz¹du Krajowego Stowarzyszenia „Wspól-
•
•
nota Polska”. W ramach swojej wizyty p.
Chodkiewicz spotka³ siê z Poloni¹ w Sofii,
P³owdiwie, Starej Zagorze i Warnie.
Goœciem Bu³garskiej Polonii we wrzeœniu
2001 r. by³a p. Jadwiga Lenard z Dzia³u
Programowego Stowarzyszenia “Wspólnota
Polska”. Podstawowym celem tej wizyty by³y
sprawy zwi¹zane z polonijn¹ oœwiat¹ i
nawi¹zanie bli¿szych kontaktów z oddzia³ami
terenowymi naszego Stowarzyszenia. W ramach swojej wizyty p. Lenard spotka³a siê z
Poloni¹ w Sofii, Warnie i P³owdiwie.
W ramach wspó³pracy z Fundacj¹ „Semper
Polonia”, w 2003 r. powsta³y w Bu³garii dwa
Polonijno-Szkolne Kluby Olimpijczyka: Klub
im. Adama Ma³ysza przy Szkole Polskiej w
Warnie, który Fundacja wyposa¿y³a w sprzêt
sportowy i fachow¹ literaturê oraz Klub im.
Ireny Szewiñskiej przy Polskim Stowarzyszeniu Kulturalno-Oœwiatowym im. W³adys³awa
Warneñczyka w Sofii.
opr. Urszula Milczewska
UDZIA£ W SPOTKANIACH I IMPREZACH POLONIJNYCH
W POLSCE I NA ŒWIECIE
•
•
•
•
•
W maju 1988 r. delegacja Polonii bu³garskiej
wziê³a udzia³ w obchodach 30-rocznicy Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema na Wêgrzech. PSKO reprezentowa³y
Halina Z³atanowa i Barbara Manew.
We wrzeœniu1998 r. w dwutygodniowym
kursie dla liderów wspólnot polonijnych,
zorganizowanym przez Wielkopolski oddzia³
Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Poznaniu wzi¹³ udzia³ Leszek Hadryœ (Sofia).
W listopadzie1998 r. w konferencji na temat
„Polskie oœrodki kultury w krajach Europy
Œrodkowo-Wschodniej” w Krakowie uczestniczy³ Tadeusz Morawski (P³owdiw).
W Œwiatowym Forum Oœwiaty Polonijnej w
Pary¿u 5-8 lipca 1999 roku pod has³em: “Polacy w kulturze œwiata – Polacy, twórcy w kraju zamieszkania” wziê³a udzia³ Maria Kozarowa (Stara Zagora)
Wa¿nym wydarzeniem w ¿yciu naszego Stowarzyszenia jest przyst¹pienie bu³garskiej
Polonii do Europejskiej Rady Wspólnot
•
•
Polonijnych (obecnie: Europejska Unia
Wspólnot Polonijnych). Decyzja o przyst¹pieniu do ERWP zosta³a podjêta na zebraniu
Zarz¹du G³ównego w paŸdzierniku 1999 r. W
tym samym miesi¹cu na Radzie Prezesów,
która odby³a siê we Lwowie prezes PSKO,
Urszula Milczewska z³o¿y³a wniosek o
przyjêcie do ERWP.
Na Radzie Prezesów EUWP w Pu³tusku w
2000 r. prezes PSKO Urszula Milczewska
zosta³a wybrana na Sekretarza Regionalnego
EUWP.
W II ZjeŸdzie Polonii i Polaków z Zagranicy,
który odby³ siê w dniach 28 kwietnia – 3 maja
2001 r. w Warszawie, Krakowie i Czêstochowie wziê³y udzia³ Aleksandra Dru¿y³owskaTenewa (Warna) i Urszula Milczewska (Sofia). Aleksandra Dru¿y³owska uczestniczy³a
w pracach Komisji ds. Oœwiaty i M³odego
Pokolenia, a Urszula Milczewska wyg³osi³a
referat nt. „Sytuacja polskich emerytów i rencistów zamieszka³ych za granic¹” w Komisji
47
•
•
•
•
•
•
ds. Pomocy Socjalnej, Charytatywnej i Problemów Repatriacji.
W spotkaniu kierownictw Polonii Krajów
Europy Œrodkowej i Po³udniowo-Wschodniej
w Budapeszcie w dniach 23-24 czerwca 2001
r. uczestniczy³a Urszula Milczewska.
W dn.30 kwietnia 2002 r. jako prezes PSKO i
sekretarz EUWP Urszula Milczewska wziê³a
udzia³ w Polonijnej Debacie w Senacie RP w
sprawie polityki Pañstwa Polskiego wobec
Polonii i Polaków za granic¹.
Maria Kozarowa (Stara Zagora) uczestniczy³a
w IV Forum Oœwiaty Polonijnej w Krakowie
nt. „Nauczanie jêzyka polskiego i kultury polskiej w œwiecie jako wyzwanie XXI wieku”,
w dniach 5-8 wrzeœnia 2002 roku.
W spotkaniu integracyjnym na temat „Integracja Europejska” w Pary¿u i La Ferte sous
Jouarre w dniach 9-12 maja 2002 r. wziê³a
udzia³ Urszula Milczewska (Sofia)
We wrzeœniu 2002 r. delegacja PSKO w
sk³adzie: Urszula Milczewska (Sofia) i
Wies³awa Toszewa (Dobricz) wziê³a udzia³ w
VI Spotkaniu Regionalnym, które pod has³em
„Bli¿ej siebie” odby³o siê w Suczawie (Rumunia).
W Seminarium dla Koordynatorów i Organizatorów Polonijno-Szkolnych Klubów Olimpijczyka, zorganizowanym w Warszawie przez
•
•
•
•
•
Fundacjê „Semper Polonia” od 30 maja do 1
czerwca 2003 r. wziê³a udzia³ Urszula
Bogdanowa (Sofia).
W dniach 21-26 lipca 2003 r. w XVII Œwiatowym Sejmiku Dzia³aczy Polonijnych PKOl,
który obradowa³ w Poznaniu uczestniczy³a
Maria Kozarowa (Stara Zagora).
W Spotkaniu Regionalnym na temat „Rola œrodowisk polonijnych w jednocz¹cej siê Europie”,
które w dniach 9-13 paŸdziernika 2003 r.
odby³o siê w Zagrzebiu wziê³y udzia³ Urszula
Milczewska (Sofia) i Irena Paw³ow (P³owdiw).
W paŸdzierniku 2003 r. Joanna Bratanowa
(Jambo³) wziê³a udzia³ w Miêdzynarodowej
Konferencji Medycznej w Czerniowcach,
zorganizowanej przez Federacjê Organizacji
Polskich na Ukrainie.
W konferencji “Polonia a Unia Europejska:
Polska w Unii Europejskiej i œrodowiska polskie za granic¹ - nowa jakoœæ wspó³pracy”,
która odby³a siê w Krakowie w dniach 23–26
paŸdziernika 2003 r. wziê³a udzia³ Maria
Kozarowa (Stara Zagora).
Delegatami na V ZjeŸdzie Europejskiej Unii
Wspólnot Polonijnych, który odby³ siê w Londynie w dniach 28 – 30 listopada 2003 r. by³y
Urszula Milczewska (Sofia) i Irena Paw³ow
(P³owdiw).
opr. Urszula Milczewska
ODZNACZENIA ZA ZAS£UGI
W grudniu 2000 r. w Ambasadzie RP odby³a siê uroczystoœæ, na której ambasador Jaros³aw
Lindenberg wrêczy³ odznaczenia za zas³ugi w krzewieniu polskoœci na obczyŸnie. Postanowieniem Prezydenta RP z dnia 7 listopada 2000 r. odznaczenia otrzymali:
Krzy¿ Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Wanda Smochowska-Petrowa
Krzy¿ Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Antonina Szterewa (poœmiertnie)
Z³oty Krzy¿ Zas³ugi
Maria Bierut-Cwetkow
El¿bieta Eysymont-Conewa
Genowefa Eywik-Tujkowa
Urszula Milczewska
Ma³gorzata Rusew
Srebrny Krzy¿ Zas³ugi
Zofia Dobrewa
48
Gra¿yna Dymitrow
Leszek Hadryœ
Maria Kozarowa
Miros³aw Lasiuk
Tadeusz Morawski
Anna Todorow
Krystyna Ujczak-Z³atanowa
Ludmi³a Zafirowa
Jerzy Zgrzywa
Br¹zowy Krzy¿ Zas³ugi
£ucja Burba-Ange³owa
Maria Kowalska-Iwanowa