czytaj - Fincomfort

Transcription

czytaj - Fincomfort

Dyskusja Redakcyjna RNW
RNW Editorial Discussion
The following experts took part in the discussion:
W dyskusji, któr¹ prowadzi³ redaktor naczelny „RNW“, Ryszard Marciniak uczestniczyli:
z Jan Bajno, chairman of
Spó³dzielczy Bank Rzemios³a i Rolnictwa in Wo³omin,
z Zbigniew Brzeziñski,
licensed administrator, PFRN representative
z Ma³gorzata Czerwiñska,
licensed broker at Maxon Nieruchomoœci
z Katarzyna Cyprynowska,
marketing director at Metrohouse S.A.
z S³awomir Doliñski, chairman of supervisory board of
Dolcan Sp. z o.o developer company
z Irena Holmstedt, chairman of Fincomfort,
distributor of Ilto ventilation systems
z Marek Poddany, chairman of
Sedno Sp. z o.o developer company.
z Aleksander Skirmuntt, vice-chairman of Emmerson
Dom
House
foto: Urszula Szali³ow
or a flat?
Ryszard Marciniak
Rosn¹ce ceny mieszkañ i ich niedostatek na rynku powoduje, ¿e dylemat co kupiæ; dom czy mieszkanie nabiera
ostroœci. Czy alternatyw¹ dla nowych mieszkañ s¹ dziœ domy, te z rynku pierwotnego i wtórnego? — to pierwsze pytanie, które chcê Pañstwu zadaæ i pierwszy temat dyskusji.
Druga kwestia, któr¹ proponujê rozwa¿yæ, to porównanie
kosztów utrzymania i eksploatacji domów i mieszkañ, a tak¿e sprawê zarz¹dzania osiedlami.
Kolejny temat to jakoœæ nowej oferty deweloperskiej
w segmencie domów. Czy w sytuacji, kiedy ka¿dy nowobudowany obiekt musi mieæ œwiadectwo energooszczêdnoœci,
inwestorzy myœl¹ o projektowaniu domów z uwzglêdnieniem nowych technologii, czy za now¹ cenê dadz¹ swoim
klientom produkt, którego eksploatacja przyniesie oszczêdnoœci i podniesie komfort ¿ycia?
Rynek pierwotny — oferta mniej ni¿ skromna
Primary market - offer less than modest
At the beginning a few comments on current market offers.
According to estimates by Metrohouse S.A. real estate agency, there
are approximately 685 thousand houses in Mazovian province, and
23 thousand offered for sale. Within Warsaw administrative borders,
there are 79,5 thousand single-family or chain houses, of which
approximately 2 thousand are presented for sale. The greater
percentage of these offers are buildings with obsolete infrastructure
and technology, not popular among the buyers.
Na pocz¹tku kilka uwag na temat aktualnej oferty rynkowej. Wg szacunków agencji nieruchomoœci Metrohouse S. A. w woj. mazowieckim jest ok.
685 tys. domów, z czego w sprzeda¿y znajduje siê 23 tys. W granicach administracyjnych Warszawy znajduje siê 79,5 tys. domów w zabudowie jednorodzinnej lub szeregowej, z tego ok. 2 tys. jest wystawionych na sprzeda¿. Najwiêksz¹ czêœæ z tej oferty stanowi¹ budynki o przestarza³ej infrastrukturze i technologii, która nie cieszy siê zainteresowaniem kupuj¹cych.
Ma³a jest poda¿ domów nowych, budowanych w nowych technologiach
przez deweloperów, takich, które spe³nia³yby wspó³czesne kryteria. Z badañ
firmy Reas wynika, ¿e takich domów, budowanych w granicach miasta,
przybywa obecnie 300 — 450 rocznie. Powstaj¹ one w takich dzielnicach
i gminach jak Bia³o³êka, po³udniowa czêœæ Wilanowa, Wawer, coraz czêœciej równie¿ w Weso³ej. Jeœli chodzi o preferencje klientów to najszybciej
sprzedaj¹ siê domy w cenach trzy, lub czteropokojowych mieszkañ.
Ze zgodnych prognoz wynika, ¿e poda¿ bêdzie ros³a do tysi¹ca domów
rocznie w najbli¿szych latach. Najczêœciej powtarzaj¹ce siê przysz³e lokalizacje pod budownictwo jednorodzinne to Piaseczno, £omianki, Jab³onna,
Konstancin Jeziorna, Otwock, Lesznowola, Grodzisk Mazowiecki. Nale¿y
równie¿ dodaæ, ¿e czynnikiem stymuluj¹cym rozwój tego segmentu budownictwa bêdzie — obok planów zagospodarowania przestrzennego — rozwój
infrastruktury, a zw³aszcza komunikacji. Jeœli powstan¹ nowe przeprawy
mostowe na pó³nocnych i po³udniowych krañcach Warszawy, zrealizowane
zostan¹ plany budowy obwodnic i tras wylotowych, nowe osiedla domów
jednorodzinnych zaczn¹ powstawaæ w szybszym tempie i segment bêdzie
siê rozwija³ bardziej dynamicznie.
Ma³gorzata Czerwiñska
Sytuacja jest gorsza, ni¿ pan przedstawi³. Przynajmniej po³owa z tych
ofert jest nieaktualna, a du¿a czêœæ to oferta powtarzaj¹ca siê od d³ugiego
czasu, s¹ to domy w okreœlonej sytuacji prawnej, w przestarza³ych technologiach, odrzucane przez kupuj¹cych np. jako „kanadyjczyk”, bo nie jest to
technologia obecnie preferowana przez naszych klientów. Ta technologia
pojawi³a siê na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych jako innowacyjna, a teraz
ich sprzeda¿ stoi. Mo¿na ogólnie powiedzieæ, ze w stolicy i najbli¿szym rejonie Warszawy w segmencie domów jednorodzinnych tzn. bliŸniaczych,
szeregowych i wolnostoj¹cych popyt kilkakrotnie przekracza poda¿.
There is a small supply of new houses that would meet modern criteria,
built with new technologies offered for sale by the developers. From survey
conducted by Reas, we see that within the city limits, at present, there are
between 300 and 450 of such houses being delivered annually. They are
being erected in such districts like Bia³o³êka, sourthern part of Wilanów,
Wawer and also, lately more often, in Weso³a. When it comes to the
preferences of the customers, houses of prices equal to the prices of three
or four-roomed flats are the ones being sold at a faster rate.
From reliable forecasts, it has been established that supply will climb to
a thousand houses per year in the coming years. Piaseczno, £omianki,
Jab³onna, Konstancin Jeziorna, Otwock, Lesznowola, and Grodzisk
Mazowiecki are the more popular future location to build single-family
dwellings. It should also be added that the factor stimulating this building
segment will be - besides the spatial management plans - development
of infrastructure, and especially transport communication. If new bridge
crossing will be built in the northern and southern edge of Warsaw, plans
for construction of ring roads and outlet routes are ready, then single-family
estates will start emerging at a much faster rate, while the segment will
develop at a more dynamic rate.
The situation is worst than you have presented. At least half of these
offers are unavailable, and a great percentage of them are offers that
have been repeated for a long time, these are houses under specific legal
circumstances, built with the use of old technology, rejected by the
buyers, for example a "Canadian" house, because it is not the technology
currently preferred by our customers. This technology first emerged in

16 rnw
czy
Mieszkanie?
Discussion was conducted by Ryszard Marciniak,
the chief editor of RNW
Ryszard Marciniak
Rising prices of flats, combined with their deficit on the
market, implies that the dilemma on “whether to buy a
house or flat“ takes shape. Are houses the alternative to
new flats from the primary and secondary market? - That
is the first question I would like to ask you, and the first
discussion topic.
The second issue, which I propose we take up, is the
comparison of costs of maintenance and exploitation of
houses and flats, and the issue of management of estates.
The next topic is the quality of new developer offers in
a segment of houses. In a situation where each newly
built structure must comply with energy efficiency norms,
are investors thinking about taking into account the new
technology when designing houses? Will they, for a new
price, add a new product, whose exploitation brings
savings and elevate the comfort of their customers?
z Jan Bajno, prezes Spó³dzielczego Banku Rzemios³a i Rolnictwa w Wo³ominie,
z Zbigniew Brzeziñski, licencjonowany zarz¹dca, przedstawiciel PFRN
z Ma³gorzata Czerwiñska, licencjonowany poœrednik, Maxon Nieruchomoœci
z Katarzyna Cyprynowska, dyrektor marketingu Metrohouse S.A.
z S³awomir Doliñski, przewodnicz¹cy rady nadzorczej firmy deweloperskiej
Dolcan Sp. z o.o.
z Irena Holmstedt, prezes firmy Fincomfort, dystrybutora systemów wentylacyjnych Ilto
z Marek Poddany, prezes firmy deweloperskiej Sedno Sp. z o.o.
z Aleksander Skirmuntt, wiceprezes firmy Emmerson

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
17
Aleksander Skirmuntt
This morning I have found 216 offers for single-family
houses in thirty investments on the primary market on the website
TabelaOfert.pl. This is very small, and I suppose that most of the
developers advertise on this website.
Katarzyna Cyprynowska
I will confirm this comment, the number of 2 100
houses was up-to-date at the time we carried out our
survey for Metrohouse. This number includes quite a few
houses, which generally don't sell well, for example, big,
350 sq.m structures, whose owners are demanding high
prices. They don't stand high chances of finding customers.
Potwierdzam tê uwagê, liczba 2100 domów by³a aktualna w momencie, gdy robiliœmy nasze badanie dla Metrohouse. W tej liczbie jest sporo domów, które generalnie bardzo
Ÿle siê sprzedaj¹, np. du¿ych, 350-metrowych obiektów,
których w³aœciciele wystawili wysok¹ cenê i nie maj¹ one
zbyt du¿ych szans na sprzeda¿.
Na stronie TabelaOfert.pl znalaz³em dziœ rano 216 ofert
domów jednorodzinnych w trzydziestu inwestycjach na rynku pierwotnym. Jest to bardzo ma³o, a liczê, ¿e wiêkszoœæ
deweloperów na tych stronach siê og³asza.
Ryszard Marciniak
Jest to oferta bardziej ni¿ skromna i mo¿na powiedzieæ, ¿e
domów na rynku pierwotnym w tak du¿ej aglomeracji jak Warszawa praktycznie nie ma, chocia¿ popyt dopiero siê wœród klientów zaostrza. Mam pytanie do panów deweloperów, co robicie, aby wykorzystaæ koniunkturê
i zwiêkszyæ poda¿?
Ryszard Marciniak
It is an offer far worst than modest, it can be said that
there are practically no houses on the primary market in
such a big agglomeration like Warsaw, though the demand
among the customers has only begun and is sharpening.
I have a question to you developers: what are you doing in
order to take advantage of the economic situation and
increase the supply?
Is it really cheaper
foto: archiwum RNW
Marek Poddany
In the recent years the high profitability of big residential
projects has significantly weaken the interest of developers
in single-family houses projects. By their nature, they are
more difficult projects. This does not rise from difficulty in availability of
plots, since they are situated on the city peripheries, with incomplete
infrastructure development, less attractive for multi-family structures and
acceptable for single-family ones. In addition, decision permiting
construction of single-family structure is much easier to obtain than in the
case of building of multi-family structure. This is where - from the point of
view of the developers - the advantages of this form of construction end
and problems start. Above all, we should take into consideration the cost
of construction. At the moment the price of general constructor in Warsaw
is 3 thousand z³ per sq.m. of usable space. In case of single-family
dwelling, this price is not cheap. There is no scale effect, buildings are
Marek Poddany
W ostatnich latach wysokiej op³acalnoœci du¿ych projektów mieszkaniowych, znacznie os³ab³o
zainteresowanie deweloperów projektami domów jednorodzinnych. S¹
one ze swojej natury projektami trudniejszymi. To nie wynika z trudniejszej dostêpnoœci do terenów, bo s¹ to lokalizacje na obrze¿ach miasta,
z niepe³nym uzbrojeniem w infrastrukturê, mniej atrakcyjne dla budownictwa wielorodzinnego, a wystarczaj¹ce dla jednorodzinnego. Równie¿
o decyzje dopuszczaj¹ce zabudowê jednorodzinn¹ jest ³atwiej, ni¿ wypadku zabudowy wielorodzinnej. I na tym, z punktu widzenia dewelopera,
korzyœci z tej formy budownictwa siê koñcz¹, a zaczynaj¹ siê problemy.
Przede wszystkim trzeba wzi¹æ pod uwagê koszt realizacji. W tej chwili
cena generalnego wykonawcy w Warszawie wynosi 3 tys. z³ za m. kw.
powierzchni u¿ytkowej. Ta cena w wypadku budownictwa jednorodzinne-
foto: archiwum RNW
Czy na pewno tañszy
go nie jest ni¿sza. Nie dzia³a efekt skali, zabudowa jest rozproszona,
udzia³ kosztów gruntu jest bardzo wysoki, a kubatura domku jednorodzinnego pokazuje, ¿e dach pokrywa raptem dwie kondygnacje, podczas gdy
w budynku kilkupiêtrowym wiêcej. Fundament równie¿ niesie zaledwie
dwie kondygnacje, a w budynkach wielorodzinnych mo¿e unieœæ dziesiêæ
i wiêcej. Koszt realizacji domu nie jest wiêc ni¿szy, a technologie ju¿ nie
mog¹ byæ byle jakie. Powiem wiêcej: domy s¹ budowane dla grupy klientów bardziej wymagaj¹cych, ni¿ w wypadku mieszkañ. Klienci bardzo siê
identyfikuj¹ z budownictwem jednorodzinnym. Dziœ za pomoc¹ internetu
szybko œci¹gaj¹ i wymieniaj¹ informacje z rynku. S¹ tak wyedukowani, ¿e
nie pozwol¹ sobie na jakiekolwiek uchybienia technologiczne i ¿¹daj¹ naprawdê wysokiego standardu. Ktoœ, kto kupuje dom za milion z³ bêdzie
oczekiwa³ du¿o wiêcej ni¿ w mieszkaniu za 300 tys. Mówiê o jakoœci wykonania. Okna z PCV w mieszkaniach siê zdarzaj¹, w nowobudowanych
domach raczej ju¿ nie. W zwi¹zku z tym nie bêdzie w tej chwili wielkiego zainteresowania tym segmentem, dopóki rynek tego nie zweryfikuje.
A spotkaliœmy siê dziœ w tym gronie, m. in. dlatego bo zdaniem Pañstwa
rynek zaczyna siê zmieniaæ, a ceny mieszkañ w centrum miast s¹ tak wysokie, ¿e oferty domów jednorodzinnych na obrze¿ach miast zaczynaj¹
byæ konkurencyjne. Twierdzê, ¿e dzisiaj niekoniecznie jest to prawda, ale
w najbli¿szej przysz³oœci ten stan ulegnie zmianie i pojawi siê wiêksze zainteresowanie deweloperów tymi terenami.
scattered, the ratio of the cost of land to total cost is very high and the
cubature of single-family dwelling show that the roof, in total, covers two
floors, while multi-storey building there are many more. Also the
foundation carries two or fewer floors, and in a multi-family building can
carry ten or more. The cost of construction is therefore not low and the
technology can no longer be just any. I will say more: the houses are built
for a group of customers that are more choosy and demanding than in case
of flats. The customers identify more with single-family construction. Today,
with the help of Internet, they can quickly download and exchange
information from the market. They are so educated that they will not accept
any kind of technological lapse, and sure - they demand high standard.
Someone who buys a house for one million z³ will demand and expect
much more than in a flat going for 300 thousand. I am talking here of the
construction quality. Windows from PCV are common in flats, but in
modern houses rather no. In this connection, at this moment, there will be
no great interest in this segment, as long as the market does give the
signals. And we met today in this circle, because in your opinion the
market is starting to change, the prices of flats in the city centre are so high,
therefore single-family offers at the peripheries of the city have started to
be competitive. I would like to state that today it might not necessarily be
the case, but in the near future this state will change, and the interest of
developers in this areas will increase.
S³awomir Doliñski
Ja bym siê nie zgodzi³ z p. prezesem Poddanym, wybudowaliœmy ponad 70 domów, z doœwiadczenia wiem,
¿e koszt budowy domu jednorodzinnego jest odczuwalnie
ni¿szy ni¿ w budownictwie wysokoœciowym. Zacznijmy
od gruntu, jego zakup jest tañszy ni¿ pod budownictwo
wielokondygnacyjne. Zrobiæ stan „0” w budynku wielorodzinnym, z windami, gara¿ami, powierzchniami wspólnymi itp., a osi¹gn¹æ stan „0” w budynku wielorodzinnym to bardzo du¿a ró¿nica w kosztach. Szacowa³em ten
koszt na ok. 1 600 z³ na m kw. — mówiê o domu w obrysie w jednym z naszych osiedli.
Mo¿na powiedzieæ, ¿e na rynku powstaj¹ ró¿ne domy
i w zale¿noœci od tego, kto je buduje, ró¿ne s¹ ich koszty. Dziœ wiele przypadkowych osób chce siê zajmowaæ
deweloperk¹, uwa¿aj¹, ¿e skoro maj¹ pieni¹dze na dzia³kê, to reszta sama pójdzie. Zg³aszaj¹ siê do mnie tacy „deweloperzy” i prosz¹ o poradê — jak wybudowaæ szybko, tanio, ¿eby du¿o zarobiæ.
Mamy obecnie przygotowane cztery lokalizacje pod domy jednorodzinne, ³¹cznie powstanie tam ok. 400 domów w zabudowie szeregowej
i bliŸniaczej. Chcemy, aby te domy by³y pod ka¿dym wzglêdem konkuren-
S³awomir Doliñski
I would beg to differ with the comment of the chairman
Poddany; we have built more than 70 houses, from my
experience I know that the cost of building a single-family is
distinguishablely lower than of high-rise building. Lets start
from the land, its price is lower than land under multi-storey
buildings. To carry out "0" state in a multi-family building
with lifts, garages, common space etc., and to attain "0"
state in a multi-family building, is a very big difference in
terms of costs. I have estimated this cost at approximately 1
600 z³ per sq.m. - I am talking of a house in the contour
with one of our estates.
We can say that different houses are emerging in the
market and, depending on who is building them, their costs
differ. Today, many random individuals want to take up
developer business, they think that since they have money for
a building plot, the rest will follow. Such "developers", come to me asking
for advice - how to build quickly, cheaply, in order to earn a lot of profits.
At present we have prepared four locations for building single-family
houses, in total around 400 houses in chains and semi-detached houses
will be erected there. We want these houses to compete, with flats, both
in respect of costs of upkeep, safety and comfort, with an
apartment in a high-rise building. It constitutes a significant
offer and we are hoping that we will land on the market
requirements, also in terms of construction, finishing quality
and price level.
the 1990-ties as innovation, but now the sale has
stagnated. Generally, it might be said that in the capital
city and areas close to Warsaw, the demand for singlefamily dwellings, the so-called semi-detached, chain and
and free-standing houses, far surpasses the supply.
Marek Poddany
Whether the cost is higher or lower - that depends on a
specific investment. I agree with that. However, I don't think
that it is always cheaper in case of single-family dwelling. It
is difficult to compare two different things, for example, the
costs of full basement in a multi-family building and lack of
basement in a single-family building. The same goes with the
cost of building plot for the construction of a house and for a
multi-storey building. It is easy to prove that, in spite of the
low prices of plots for single-family building, the costs of land
per square meter of a house are not lower than in a multifamily building.
S³awomir Doliñski
Basements are, in general, not constructed in a singlefamily dwellings, and a customer does not demand this.

18 rnw

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
19
niaj¹ ich oczekiwañ lokalizacyjnych, widokowych itp. I wtedy w naturalny sposób kieruj¹ swoj¹ uwagê w stronê domów. Poszukuj¹ domów nawet z ma³ym, 60-metrowym ogródkiem, chc¹, ¿eby by³ kominek itp. Nie
chodzi o tradycjê, ci ludzie na ogó³ ca³e ¿ycie mieszkali w blokach, podobnie jaki ich rodzice, a nawet dziadkowie, którzy wyroœli i ¿yli w kamienicach. I oni teraz marz¹ o domu.
Marek Poddany
Czy koszt budowy jest ni¿szy czy wy¿szy — to zale¿y od
konkretnej inwestycji. Z tym siê zgadzam. Ale nie zgodzê siê,
¿e jest on zawsze ni¿szy w wypadku domu jednorodzinnego.
Trudno porównywaæ dwie ró¿ne rzeczy, np. koszty pe³nego
podpiwniczenia w budynku wielorodzinnym i brak tego podpiwniczenia w budynku jednorodzinnym. Podobnie jest
z kosztem dzia³ek pod domy i budownictwo wielopiêtrowe.
£atwo udowodniæ, ¿e pomimo ni¿szych cen jednostkowych
dzia³ek pod zabudowê jednorodzinn¹, koszty gruntu zawarte
w cenie jednego metra domu nie s¹ mniejsze ni¿ w budynku wielorodzinnym.
Polska jest podzielona, mo¿na np. powiedzieæ, ¿e mieszkaniec rejonu
Œl¹ska czy Katowic marzy o domku, natomiast mieszkaniec Warszawy
marzy o mieszkaniu, apartamencie. Natomiast grupa osób, która jawi
nam siê jako klienci domów jednorodzinnych, to ludzie, którzy po pierwsze: b¹dŸ mieszkali ju¿ w domu i s¹ przyzwyczajeni do tego standardu ¿ycia, albo po drugie: chc¹ mieæ wiêksz¹ powierzchniê, ale nie chc¹ zrezygnowaæ ze swojego stylu ¿ycia i szukaj¹ segmentu, po³owy bliŸniaka czy
domu jednorodzinnego, ale w granicach miasta, bardzo dobrze skomunikowanego. A wiêc motywem zakupu jest chêæ poprawy komfortu ¿ycia,
ale nie kosztem 40-minutowych dojazdów do pracy, szko³y, centrum handlowego. To s¹ dwie kompletnie ró¿ne grupy klientów. Jest te¿ spora gru-
Porównuj¹c koszty budowy domu i mieszkania trzeba wzi¹æ pod
uwagê koszt i cenê si³y wykonawczej. W budynkach wielorodzinnych
w lepszych lokalizacjach jest to nawet 4 tys. z³. Aby dziœ wybudowaæ
inwestycjê wielorodzinn¹, trzeba wzi¹æ du¿¹ firmê, która daje gwarancje, bo inaczej bank nie udzieli kredytu na projekt. Natomiast mniejsze
firmy wykonawcze proponuj¹ ni¿sz¹ cenê, one mog¹ realizowaæ w³aœnie budownictwo jednorodzinne. I dlatego, jak twierdzi p. Doliñski, domy mog¹ byæ tañsze.
Who is dreaming of a house with a garden
Kto marzy o domku z ogródkiem
Irena Holmstedt
In our country, Finland, more and more single-family
houses are being built, this is a trend which is more and
more visible. The elderly are leaving their houses and
moving to the cities, where they have medical care,
banks, services. On the other hand, the young families
are buying houses outside cities. The same trend will take
place in Poland. The youth will be moving to single-family
dwellings. But they should have modern offer, tailored to
their requirements. I agree with what has been said here,
that is, houses in Poland are old-fashioned, were built
using old, uneconomical technologies, they don't meet
the present-day requirements. Such types of houses are
difficult to sell. The situation will change when houses,
whose costs of later exploitation - not purchase price - will
encourage the customer, start appearing.
I am of the opinion that this segment has a bright future. Because own
house has always been the dream of Poles. Now is the time for the
developers in Poland to prove to the potential customers that they are
ready to meet their requirements, that for the price of a flat, they can sell
them a ready house, which will give them luxury life.
Irena Holmstedt
U nas w Finlandii buduje siê coraz wiêcej domków jednorodzinnych, jest to trend coraz bardziej widoczny. Starsi ludzi
zostawiaj¹ swoje domy i przenosz¹ siê do miasta, gdzie maj¹ opiekê zdrowotn¹, banki, us³ugi, natomiast m³ode rodziny
kupuj¹ domy poza miastem. W Polsce bêdzie ta sama tendencja. M³odzi ludzie bêd¹ przenosili siê do domów jednorodzinnych. Ale musz¹ mieæ nowoczesn¹, dostosowana do ich
wymagañ ofertê. Zgadzam siê, z tym co tu powiedziano, ¿e
domy w Polsce s¹ przestarza³e, zbudowane w starych nieoszczêdnych technologiach, nie spe³niaj¹ wymogów dzisiejszego dnia. Takie domy s¹ trudne do sprzeda¿y. Sytuacja siê
zmieni, jeœli zaczn¹ powstawaæ domy, których nie tyle koszty zakupu, ale koszty póŸniejszej eksploatacji bêd¹ zachêca³y klienta.
Uwa¿am, ¿e ten segment ma du¿¹ przysz³oœæ, bo w³asny
dom zawsze stanowi³ marzenie Polaków. I teraz jest czas, ¿eby deweloperzy
w Polsce pokazali potencjalnym klientom, ¿e s¹ gotowi spe³niaæ ich wymagania, ¿e mog¹ sprzedaæ im gotowy dom za cenê mieszkania, który da im luksus ¿ycia dla siebie.
What currently are the motivations for buying a house? Let`s consider
the group of so-called "Johns Doe" with flats measuring between 60 and
80 sq.m. and looking for houses. They are looking for it only because
they cannot find anything that could satisfy them in flat offers in their
area. When looking for additional one, say, two rooms, they find a flat of
When comparing the costs of building a house and a flat we
should take into consideration the cost and price of manpower.
In multi-family buildings, in better locations, it is even 4
thousand zlotys. Today, in order to build a multi-family
investment, a big company, which can offer guarantee has to be
selected, otherwise the bank will not grant loan for the project.
However, the smaller construction companies propose lower
prices, they can build exactly the single-family structure. That is
why, as Mr Doliñski has stated, houses may be cheaper.
Jakie s¹ obecnie motywacje zakupu domu? Rozwa¿my grupê tzw.
„œredniaków”, którzy maj¹ 60 - 80 m kw. mieszkania i poszukuj¹ domu.
Poszukuj¹ go tylko i wy³¹cznie dlatego, ¿e nie znajduj¹ w ofercie mieszkañ w swojej okolicy nic, co by im odpowiada³o. Szukaj¹c dodatkowego
jednego, dwóch pokoi trafiaj¹ na mieszkania o metra¿u 120 m kw. za
cenê ponad miliona z³otych lub mieszkania do remontu, które nie spe³-
foto: archiwum RNW
S³awomir Doliñski
W domach jednorodzinnych na ogó³ podpiwniczenia siê nie robi i klient
tego nie wymaga. Mówi¹c o tañszych dzia³kach, podszed³em ogólnie do
tematu, zakup terenu pod du¿e osiedle na obrze¿ach Warszawy nie generuje takich kosztów, jak centralna lokalizacja w stolicy.
pa ludzi, którzy niegdyœ kupili domy, a teraz wracaj¹ do apartamentów. To s¹ ci, którzy mieszkali np. w £omiankach, Konstancinie. Teraz chcieliby odkupiæ dom w mieœcie, ale niestety, pieniêdzy ze sprzeda¿y wystarcza jedynie na mieszkanie
lub apartament. Nie zawsze znajduj¹ równie¿ alternatywê na
rynku wtórnym, bo np. oferowany dom jest za stary i nie tak
zrobiony, jak by sobie ¿yczyli. Produkcja deweloperska jest alternatyw¹, jeœli jest w dobrej lokalizacji, w miarê przyzwoita
cenowo, do wykoñczenia wg w³asnych potrzeb. Takie projekty maj¹ bardzo du¿¹ szansê. Obserwowaliœmy np. projekt firmy Bouygues Immobilier na Ursynowie. Po segmenty i bliŸniaki, które praktycznie sprzeda³y siê w ci¹gu kilku tygodni,
ustawia³y siê kolejki chêtnych. Z drugiej strony obserwujemy
sprzeda¿ domów jednego z deweloperów w Magdalence, która przebiega w przyzwoitym, ale zwyk³ym tempie. Osiedle za
miastem, w zieleni, cisza, spokój, inny standard ¿ycia, ale nat³oku chêtnych nie ma. Decyduje wiêc lokalizacja i komunikacja.
living area of 120 sq.m, going for more than one million zlotys, or some
flat to be renovated, which does not meet their location type, visual
requirements etc. Then, in a natural way, they direct their search in the
direction of houses. They are looking for houses, even with small 60
sq.m garden. They want a fireside to be there etc. This is not about
tradition, such people would have lived in blocks for the rest of their
lives, just like their parents, and even grandparents, who grew up and
lived in residential blocks. And now they dream of house.
Poland is diverse, for example, it can be said that resident of Œl¹sk or
Katowice dreams of a house, however, a resident of Warsaw dreams of a
flat or apartment. However, the group of people who appear to be buyers of
single-family dwellings are people who first: either lived before in a house
and are attracted to such standard of life, or, secondly: want to have greater
space, but they don't want to resign from their life style, and are looking for
segment, semi-detached house or single-family house, but within the
peripheries of Warsaw, with very good communications. Hence the
motivation for purchase is the desire to improve life comfort, but not at the
cost of 40-minutes drives to work, school, shopping centre etc. These are
two completely different groups of customers. They are also quite a few
people who some times back had bought houses and are now returning to
apartments. These are those who lived, for example, in £omianki,
Konstancin etc. Now they would like to buy a house in the city, but
unfortunately, the money from the sale of previous house is enough for just
a flat or apartment. Also, they cannot always find alternatives in the
secondary market, because, for example, the offered houses are too old and
not constructed in a way they would have desired. Developer product is an
alternative; if it is in a good location, is of quite a reasonable price, can be
finished according to buyer's requirements. Such projects have a lot of
chances. We have observed, for example, a project by Bouygues Immobilier
in Ursynów. Segments and semi-detached houses were practically sold out
within a number of weeks, there was a queue of customers. On the other
hand, we are observing sale of houses in Magdalenka by one developer. It
foto: DES ART
When talking of cheaper costs of plots, I generally drifted from the issue,
purchase of land for construction of big estate on the peripheries of
Warsaw does not generate such costs as the central location of the
capital city.
cyjne wobec mieszkañ, zarówno pod wzglêdem kosztów ich
eksploatacji, jak te¿ bezpieczeñstwa i komfortu porównywalnego z apartamentem w budynku wysokoœciowym. To spora oferta i liczymy, ¿e trafimy w potrzeby rynku, równie¿ pod
wzglêdem jakoœci wykonania i wykoñczenia jak i poziomu
cenowego.
is moving at a decent, but ordinary rate. An estate outside the city, with
greens, quiet, peaceful, another life standard, but there is no crowd of eager
buyers. Therefore, location and communication decide.
Nowe technologie w standardzie
New technologies into standards
Ryszard Marciniak
Obecny niedostatek oferty w zakresie domów jednorodzinnych mo¿e byæ tylko spraw¹ przejœciow¹. Rodzi siê pytanie, czy deweloperom
wystarczy wyobraŸni, aby zmierzyæ siê z przysz³ymi oczekiwaniami
klientów, czy zaczn¹ powstawaæ domy, spe³niaj¹ce nie tylko normy
i certyfikaty energetyczne, ale równie¿ oferuj¹ce w standardzie komfort, który dziœ w warunkach polskich wydaje siê jeszcze rozrzutnoœci¹
i luksusem. Innymi s³owy, czy nowe ceny na rynku znajd¹ swoje od-
Ryszard Marciniak
The present shortage of offers covering single-family dwellings may be only
a transitional problem. The questions arise; is it enough for the developers to
have imagination, so they could measure up to the future expectations of
customers; will houses, that not only meet the energy standards and
certificates, but also offering comfort as a standard - which today, under the
conditions prevailing in Poland, still seem to be extravagance and luxury -

20 rnw

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
21
Irena Holmstedt
When we talk of new energy efficient
technologies, energy attestations, there is one most
important principle - we should start thinking of
these issues already at a building design phase. I
would like to go back to the example of Finland,
where building code requirements prohibit
construction of a building with no mechanical
ventilation with heat recuperation. In Poland we still
don't have this, but I think that very soon that will
change, in the framework of harmonisation of laws
in the EU countries. The awareness of the
customer, whether he lives in an apartment or
single-family house, is rising. He can better
calculate the maintenance and exploitation costs,
he knows on what he can save. Judging by the
questions and signals reaching me, I see that
interest of the end user in Poland, for example, in
mechanical ventilation issue is greater and greater.
When I visited Poland a few years ago, I used
to hear that the price of everything is rising, gas,
energy etc. That we have to pay higher and higher
bills, at the same time, the windows in the houses
were open during winter. This way money was being thrown through the
window. The use of mechanical ventilation system conveys a lot, not just
about the customer alone, but also about the developer, who implements
this system in his investments. And this is not just because he outrivals
the competition in terms of modernity of the accomplished houses. There
are other benefits from resigning from using gravitational channels;
developer recovers a lot of precious space, which with the ever rising price
per square meter is not without significance and leads to reduction in
installation costs. If a developer is thinking of development, he would see
that the investments costs that he invests in a building today and use of
these new technologies will re-compensate also through rising of
marketing attractiveness of a house of flat. In Poland today, there is deficit
of fully modern single-family houses offers. If they will emerge, they will
constitute a serious alternative for residential or apartment buildings.
Especially apart from people being attracted to the city, there is also a big
group of people, looking for houses outside the city. That is so in the
whole of Europe and that will be the case in Poland.
bicie w nowych rozwi¹zaniach, technologiach, instalacjach i konstrukcjach?
nami tkwi¹ w korkach przybywa i dlatego coraz wiêcej osób myœli
o powrocie do miasta.
who are stuck for hours in traffic jams are on the increase, that is why
more and more people are thinking of returning to the city.
Irena Holmstedt
Je¿eli mówimy o nowych energooszczêdnych technologiach, œwiadectwach energetycznych, to jest jedna, najwa¿niejsza zasada
— aby siê zaczê³o myœleæ o tych sprawach ju¿
na etapie projektowania obiektu. Jeszcze wrócê do Finlandii, gdzie prawo budowlane nie
pozwala na budowê, jeœli w takim obiekcie
nie jest przewidziana wentylacja mechaniczna z rekuperacj¹ ciep³a. W Polsce jeszcze tego nie ma, ale myœlê, ¿e niebawem to siê
zmieni w ramach unifikacji prawa w krajach
Unii Europejskiej. Œwiadomoœæ klienta, czy
mieszka on w apartamentowcu, czy te¿ w domu jednorodzinnym jest coraz wiêksza, coraz
lepiej potrafi on liczyæ koszty utrzymania
i eksploatacji, wie na czym mo¿e robiæ
oszczêdnoœci. S¹dz¹c po pytaniach i sygna³ach, które do mnie docieraj¹ widzê, ¿e zainteresowanie np. tematem wentylacji mechanicznej ze strony ostatecznego klienta jest
w Polsce coraz wiêksze.
Kiedy przed kilku laty przyjecha³am do Polski
s³ysza³am ci¹gle, ¿e wszystko dro¿eje, gaz,
energia, trzeba p³aciæ coraz wy¿sze rachunki, a jednoczeœnie widzia³am,
¿e okna w domach zim¹ s¹ otwierane i w ten sposób wyrzuca siê za okno
pieni¹dze. Zastosowanie sytemu wentylacji mechanicznej du¿o mówi nie
tylko o samym kliencie, ale i deweloperze, który ten system wprowadza
w swoich inwestycjach. Nie tylko w sensie, ¿e wysuwa siê przed konkurencjê pod wzglêdem nowoczesnoœci budowanych domów. S¹ i inne korzyœci: rezygnuj¹c z kana³ów grawitacyjnych deweloper zyskuje du¿o cennej powierzchni, co przy coraz dro¿szym metrze kw. jest nie bez znaczenia i powoduje, ¿e koszt instalacji siê minimalizuje. Jeœli deweloper myœli o rozwoju, to widzi, ¿e koszty inwestycyjne, które on wk³ada dziœ w budowê i zastosowanie tych nowych technologii, rekompensuj¹ siê równie¿
przez podniesienie atrakcyjnoœci marketingowej domu czy mieszkania.
Dziœ brakuje w Polsce w pe³ni nowoczesnej oferty na domy jednorodzinne. Jeœli ona powstanie, bêdzie to powa¿na alternatywa dla budownictwa
mieszkaniowego czy apartamentowego. Zw³aszcza, ¿e obok ludzi ci¹gn¹cych do miasta jest równie liczna grupa osób, które szukaj¹ domu poza
miastem. Tak jest w ca³ej Europie, tak bêdzie równie¿ w Polsce.
Irena Holmstedt
Je¿eli pan mówi, ze trzeba tylko wybudowaæ drogi, aby deweloperskie budownictwo jednorodzinne mog³o siê rozwin¹æ, to ja siê z Panem
nie zgadzam. W Finlandii, jeœli siê buduje osiedla na 150 domów jednorodzinnych w odleg³oœci 15, a nawet 8 km od miasta, to mamy tam
od razu szko³ê, sklep, punkt opieki lekarskiej i opieki nad dzieckiem. Ja
nie muszê targaæ w korkach swojego dziecka do miasta, tylko dlatego,
¿e mam tam coœ do za³atwienia.
Irena Holmstedt
If you are saying that roads would have to be built in order for the
developer single-family dwelling structures to grow, then I don't agree
with you. In Finland, if an estate of 150 single-family dwellings is
located in the distance of 15, or even 8 km from the city, then we
immediately have there a school, shop and medical and child care
centre. I don't have to hustle my child through traffic jams to the city,
simply because I have something to arrange there.
Zbigniew Brzeziñski
K³opoty z dotarciem do pracy, do centrum, które tutaj siê jawi¹ jako istotna przeszkoda rozwoju budownictwa jednorodzinnego i jednoczeœnie czynnik nakrêcaj¹cy tendencjê do powrotu do budynków w centrum
Warszawy, to jest mit i nieprawda. Pad³y tu w dyskusji
s³owa o tradycjach. Jest równie¿ tradycja lokalizacyjna.
Jeœli mówimy o rozwoju budownictwa jednorodzinnego, to myœlimy: Józefos³aw, Konstancin, Magdalenka
itp. — bo to s¹ dawno wypracowane centra zabudowy
jednorodzinnej. Proszê jednak zobaczyæ, np. co zrobi³
Dolcan w Z¹bkach. Ja jeszcze kilkadziesi¹t lat temu
bym siê tu nie przeprowadzi³, a teraz te miejsce zosta³o wylansowane jako zag³êbie mieszkaniowe. S¹ na
obrze¿ach Warszawy takie tereny, dzisiaj jeszcze uwa¿ane za nieatrakcyjne, gdzie bêd¹ powstawa³y nowe lokalizacje dla budowy domków jednorodzinnych.
Problems with reaching the workplace, city centre,
which constitute the most significant obstacle to growth of
single-family structures, and at the same time a factor
behind the trends of return to Warsaw centre, is a myth
and a lie. During our decisions there was a mention of
traditions. There is also location tradition. When talking of
growth of single-family structures, we think of: Józefos³aw,
Konstancin, Magdalenka etc. - because they are
concentrations of single-family buildings established long
ago. However, I would ask to look, for example, at what
Dolcan did in Z¹bki. I would never have moved there
several dozen of years ago, but now the place have been
promoted as housing basin. There are such area on the
outskirts of Warsaw, which today are regarded as
unattractive, where new locations for the construction of single-family
dwellings will emerge.
Location, communication, infrastructure

22 rnw
www.rnw.pl
R E K L A M A
Lokalizacja, komunikacja, infrastruktura
Marek Poddany
Pani ma racjê, wychodzenie z miast na obrze¿a
i tworzenie sympatycznych osiedli — to pozytywny
trend, wystêpuj¹cy w ca³ym œwiecie i my go nie zmienimy. Z jednym tylko zastrze¿eniem — ten trend jest
w warunkach polskich zak³ócony i bêdzie tak d³ugo
zak³ócony, póki siê z tych piêknych miasteczek i osiedli nie da dojechaæ do pracy w mieœcie. My budujemy od 13 lat domy jednorodzinne. W pewnym okresie by³a szeroko promowana akcja wyjœcia z budownictwem jednorodzinnym poza rogatki Warszawy.
Z up³ywem czasu to budownictwo deweloperskie zosta³o przyhamowane. Moi klienci mówili: jest piêknie,
ptaszki œpiewaj¹, ale ja 1,5 godziny jadê do pracy
i tyle samo wracam, a wiêc tracê 3 godziny dziennie
na komunikacjê. Dzieci dorastaj¹, trzeba je woziæ,
wieczorem nikt nie ma ju¿ si³y ruszyæ siê z domu do miasta, itp.
Dlatego powtarzam, ten trend budowy domów za miastem jest
u nas zak³ócony przez niedorozwój komunikacji; gdyby nie to, rozwin¹³by siê na du¿¹ skalê. Ludzi Ÿle doœwiadczonych, którzy godzifoto: Urszula Szali³ow
Marek Poddany
Your are right, moving from the city to the city outskirts
and creating pleasant estates is a positive trend, present all
over the world, we shall not change it. With one
reservation - this trend is, under the condition prevailing in
Poland, unsettled and will remain unsettled for as long, as
it is not possible to travel from these beautiful "towns" to
the city for work. We have been building single-family
houses for the last 13 years. At some times back a
campaign of coming up with single-family structure
outside Warsaw tollgates was widely promoted. With
passage of time this developers` construction was slowed
down. My friends used to say: it is beautiful, birds sing, but
I drive to work for 1,5 hours, and it takes the same time to
travel back; therefore, I lose 3 hours every day on the road.
The children are growing up, they have to be driven, in the
evening there is nobody with the enough power to go to the city, etc. That
is why I keep repeating: the trend of building houses on the outskirts here
in Poland, is hampered by communication underdevelopment; otherwise
it would have grown at a much bigger scale. People with less experience,
foto: archiwum RNW
start merging? Or to put it another way, will the new
market prices reflect new solutions, technologies,
installations and constructions?

www.rnw.pl
rnw
23
S³awomir Doliñski
I have to admit that we avoid locations in Jab³onna, Legionowo and
other places with poor transport communications. All our planned
houses estates are located in Warsaw, in Zacisze - 6 km from Stare
Miasto, in Rembertów and two in the nearest Bia³o³êka, from where
not far blocks in Bródno can be seen. I agree that it is still possible to
find such places within Warsaw periphery, only we should know
where to look.
Jan Bajno
Jako prezes lokalnego banku jestem np. zainteresowany rozwojem tutejszych firm deweloperskich, bo jeœli
ktoœ na moim terenie zaanga¿uje siê w budowê osiedle
domów jednorodzinnych lub budynków wielorodzinnych, to: generuje rozwój gospodarczy okolicy, œci¹ga tu
ludzi, powiêksza potencja³ intelektualny, powstaj¹ dziêki
temu nowe miejsca pracy, rozszerza siê kr¹g potencjalnych klientów — a to w naturalny sposób s³u¿y rozwojowi banku.
Dzia³aj¹c na tym terenie i znaj¹c mo¿liwoœci poszczególnych firm, mo¿emy byæ elastyczni i dopasowaæ nasze
warunki do indywidualnych potrzeb, tak aby firma mog³a
wywi¹zaæ siê z warunków sp³aty kredytu.
Z drugiej strony, jeœli ja udzielam kredytu firmie
dzia³aj¹cej na naszym terenie, jest to swoista rekomendacja i gwarancja dla przysz³ego nabywcy, ¿e jest to dobra, wiarygodna firma, a kupno domu czy mieszkania jest dla niego bezpieczn¹
transakcj¹.
Powstaje teraz wiele firm deweloperskich, dosyæ przypadkowych, zwabionych hoss¹ na tym rynku. Znam takie z naszej praktyki bankowej. Takie firmy id¹ tylko na zysk, staraj¹ siê maksymalnie obni¿aæ koszty. Mo¿na siê obawiaæ, ¿e ich dzia³alnoœæ bêdzie w pewnej mierze psu³a ten rozwijaj¹cy siê rynek.
Planuj¹c inwestycje w domy jednorodzinne, warto zwróciæ uwagê na miejscowoœci podwarszawskie, ale bardzo dobrze skomunikowane, to znaczy takie, gdzie doje¿d¿a tzw.
czerwony autobus miejski. W rodzinie czteroosobowej,
dwoje doros³ych i dwoje dzieci, zawsze jest sytuacja, ¿e ktoœ
musi dojechaæ do centrum œrodkami komunikacji publicznej. Cena te¿ musi odpowiadaæ temu, co potencjalni klienci w danej chwili posiadaj¹. Jeœli posiadaj¹ mieszkanie trzypokojowe na Ursynowie, to precyzyjnie szukaj¹ segmentu
za 650 — 700 tys. Buduj¹c domy, trzeba dok³adnie wiedzieæ, czy s¹ to domy przeznaczone dla naprawdê œredniej
pó³ki, czy te¿ dla ludzi, których staæ na coœ wiêcej, np. na
po³ówkê bliŸniaka czy segment za 1,5 mln lub apartament
za 2,5 mln.
S³awomir Doliñski
Przyznam siê, ¿e odrzucamy lokalizacje w Jab³onnie, w Legionowie i innych miejscach, gdzie s¹ problemy z dojazdem. Wszystkie nasze planowane osiedla domów zlokalizowane s¹ w Warszawie, na Zaciszu — 6 km od
Starego Miasta, w Rembertowie i dwie w bliskiej Bia³o³êce, w miejscu sk¹d
widaæ niedaleko bloki na Bródnie. I zgadzam siê, ¿e mo¿na znaleŸæ jeszcze wiele takich miejsc w obrêbie Warszawy, tylko trzeba wiedzieæ, gdzie
szukaæ.
Jan Bajno
As a chairman of a local bank, I am, interested in the
growth of local developer companies, because if one is
engaged in building single-family dwellings or multifamily buildings estates in my area, that generates
economic development of the surrounding, attract
people here, increase intellectual potential. Because of
this new jobs are created, circle of potential customers
expands - and all these, in a natural way, favours
development of a bank.
Operating in this area, and knowing the capabilities of
individual companies, we can be elastic and adjust our
conditions to individual needs, in such a way, that a
company would be in a position to meet the conditions of
loan repayment.
On the other hand, if I issue a loan to a company
operating in our area, this is a specific recommendation and guarantee
for future buyers, that it is a good and reliable company, and purchase
of a house or flat is a safe transaction for him.
Many developer companies are now mushrooming, quite random,
lured by the boom in this market. I know such from our bank operations.
Such companies only go for profits they try to reduce the costs to
maximum. There is a fear that their actions, to some extent, will spoil
this developing market.
When planning investments in single-family houses, it
is worth to draw the attention to Warsaw periphery areas,
but with good communications, that means, such places
"which the red city buses reach". In a four-member family,
two children and two adults, a situation will always arise
whereby someone has to travel to the centre using public
transport. The price should also reflect what a penitential
customer at a given moment has. If they have a threeroomed flat in Ursynów, they would then carefully look for
segments going for between 650 and 700 thousand
zlotys. When building houses, we should precisely know
whether they are intended for the real middle class, or
whether for those who can afford more, for example, half
or a semi-detached house or segment for 1,5 million or
apartment for 2,5 million.
S³awomir Doliñski
My mamy inn¹ filozofiê ni¿ firmy o których wspomnia³
pan prezes Bajno. Domy, które bêdziemy budowali bêd¹
powstawa³y w podwy¿szonych standardach, energoszczczêdne, bezpieczne, mo¿e nieco dro¿sze ni¿ w wypadku
szeregowców mniejszych deweloperów, ale gwarantuj¹ce
sprawdzon¹ jakoœæ.
WypowiedŸ pani Holmstedt daje do myœlenia. Byæ mo¿e warto zastanowiæ siê nad ma³¹ infrastruktur¹ w osiedlach. W skupisku sk³adaj¹cym siê ze 150 domów mog³aby powstaæ szko³a z nauczaniem elementarnym, nawet 3-klasowa, przedszkole, punkt opieki medycznej,
obiekt handlowy, tak, aby ludzie nie musieli z takich powodów przemierzaæ codziennie kilkadziesi¹t kilometrów
do centrum.
Sprzeda¿ domu i powrót do mieszkania w Warszawie to nie s¹ dziœ sprawy incydentalne. Z tym, ¿e nie chodzi tu o powroty ludzi, którzy kupili domy w granicach Warszawy ale w Konstancinie, £omiankach, czy nawet
Podkowie Leœnej. Czêsto decyzja o powrocie do Warszawy, mimo, ¿e rezygnuje siê z sympatycznego miejsca i ³adnego domu, wi¹¿e siê z dorastaniem dzieci, ich potrzebami szkolnymi, zajêciami pozalekcyjnymi itp. Dlatego z punktu widzenia naszej agencji tak wa¿ne jest dla nas badanie fluktuacji, czyli przemieszczania siê nabywców domów jednorodzinnych
w granicach du¿ej Warszawy. Takie badanie chcemy przeprowadziæ w ci¹gu dwóch, trzech miesiêcy.
Zgadzam siê z opini¹, ¿e jeœli ktoœ buduje osiedle domów w granicach Warszawy, dobrze skomunikowane, to ju¿ na wstêpie skazany jest na sukces.
S³awomir Doliñski
We have a different philosophy of approach than the ones Mr Bajno
has just mentioned. The houses which we are planning to build will be
of elevated standards, energy efficient, and safe. They may be slightly
more expensive than those offered by the rank and file of smaller
developers, but they come with proven quality.
Ms Holmstedt's statement made me thinking; it may be worth
considering small infrastructure in the estates. In a population centre
comprising of, say, 50 houses, there could be a school with elementary
education, even up to the third class, nursery school, medical
dispensary, a shop etc., so the people would not have to move a few
dozens of kilometers to the centre for such reasons.
Management, cheap or expensive
foto: archiwum RNW
Sale of house and return to a flat in Warsaw today are
not incidental affairs. Only that we are not talking of return
of people who had bought houses within the borders of
Warsaw, but in Konstancin, £omianki, or even Podkowa
Leœna. The most common reason for deciding to come
back to Warsaw, in spite of the fact that we would have
to give up a pleasant and attractive area and beautiful
house, is connected with the growing up of children, and
their school requirements and extracurricular lessons etc.
That is why from the point of view of our agency research
on fluctuation, that is, movement of buyers of singlefamily dwellings within the borders of greater Warsaw is
very important for us. We intend to undertake such a
study in the coming two or three months.
I agree with the opinion that if one builds a house
estate within the borders of Warsaw, with good
transport connections then the project, to begin with, is
deemed to succeed.
Jestem zdecydowanie za budowaniem domów jednorodzinnych czy segmentów. To daje wiêkszy komfort
zamieszkania, swobodê i na pewno nied³ugo pojawi siê
na rynku du¿a grupa inwestorów zainteresowanych tym fragmentem
rynku. Jest to budownictwo znacznie tañsze w utrzymaniu, w³aœciciele
domów ponosz¹ mniejsze koszty ni¿ w³aœciciele mieszkañ, pod warunkiem, ¿e bêd¹ m¹dre przepisy. Zajmujê siê m. in. zarz¹dzaniem du¿ymi skupiskami domów i segmentów i z tego punktu widzenia trzeba
podkreœliæ, ¿e nie ma do dziœ przepisów, które by umo¿liwia³y skuteczne i jasne zarz¹dzanie takimi skupiskami domów jednorodzinnych. To
wymaga w tej chwili ujêcia w odrêbne normy prawne. Tam s¹ przecie¿
czêœci wspólne, drogi, przepompownie œcieków, stacje uzdatniania wody i podjêcie decyzji, która, aby przekracza³a tzw. zwyk³y zarz¹d, wymaga zgody 100 procent w³aœcicieli. Ja sobie nie wyobra¿am, ¿e 150
w³aœcicieli podejmuje jednomyœlnie decyzje w sprawie kosztów. To trzeba uregulowaæ prawnie.
foto: DES ART
Zarz¹dzanie, tanie czy drogie
Marek Poddany
Z pozycji zarz¹dcy koszty utrzymania mog¹ wydawaæ siê niskie, bo zarz¹dcy nie do koñca maj¹ orientacjê, jak¹ czêœæ kosztów mieszkañcy bior¹ na siebie, ile wk³adaj¹ w³asnej pracy, nie uwzglêdnianej do koñca
w ¿adnych bilansach czy kosztorysach.
I am decisively for the construction of single-family dwellings or
segments. It give a greater living comfort, freedom, and for sure very soon
big group of investors interest in this fragment of the market will appear

24 rnw

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
25
on the market. These are buildings significantly cheaper to
maintain, owners of houses incur less costs than flat
owners, on conditions that there will be wise laws. I am,
among others, engaged in the management of big
concentrations of houses and segments, and from this
point of view, it should be stressed that right up to today
there are no regulations, which could allow effective and
clear management of such agglomerations of single-family
dwellings. At the moment it requires taking them under
separate legal norms. After all, there are common utilities,
for example, roads, sewage pumps, water treatment
plants, and taking of any decision, which otherwise go
beyond the so-called normal management, requires the
consent of 100% of the owners. I cannot think of a
situation where 150 owners will reach a unanimous
decision concerning costs. They should be regulated by the
law.
S³awomir Doliñski
They are the neighbourhoods where tenants themselves decide on the
type of security and for what price, what else to install in an estate, who
to pick in the tender for waste disposal etc. But we know how that works
in practice. There is a group of people interested in this,
the rest do not even know for what they are paying. This
is the source of misunderstanding connected with costs.
But looking at a bill, especially from the housing
cooperatives, one take pride of living in a house built in a
developer estate.
I agree with the previous speaker. If the present state of
affairs will be maintained, and when making comparison,
it is true, the costs of maintaining a house are higher than
the costs of maintaining a flat in a multi-family building.
But in 90% of the cases, the costs of maintaining such
buildings are underestimated. Because people simply
don't see the reason to put a lot of efforts, so that such a
building is not destroyed, does not lose its value etc.
Casual repairs are done for small amount, going along the
line of least resistance. It is different in case of houses,
their owners do everything to make sure that their homes
are kept in proper technical state, they realise that they
foto: archiwum RNW
Ma³gorzata Czerwiñska.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z kosztów utrzymania, np. jakie
koszty powoduje ochrona. Po namyœle i analizie iloœci osób, etatów
itp., mieszkañcy chc¹ ju¿ tylko tyle, aby osiedle by³o chocia¿by zamkniête. Zgadzam siê z panem Brzeziñskim, ¿e budynki wielorodzinne s¹ niedoszacowane, jeœli idzie o koszty, bo wiele rzeczy robi siê
will live there for the next 10, 20 or even more years. If we were to
compare the need of incurring costs in a multi-family and single-family
buildings, then I can dare say that the costs of maintaining a house are
lower.
Ma³gorzata Czerwiñska.
Many people are not aware of the costs of maintenance, for example,
what are the costs of security. On reflection and analysis of number of
people, regular posts etc., the residents just want the estate to be at least
closed. I agree with mr Brzeziñski, that multi-family buildings are
underestimated when it comes to the costs, because most things are
done in fragments, rather in order to patch up some hole for the time
being, and not thinking in long-term perspective. When it comes to
single-family dwellings, we did not also reach to the point of calculating
full costs with own conservator, administrator, security or a fenced
estate. The costs of purchasing fairly luxury - considerating our
conditions - product, a house with a fireplace and garden, are relatively
low, however, the real exploitation costs come out after some years. After
the autumn - winter season, when the gas-works company send their
bill with a serious amount to pay, the pleasure of having own house will
slightly diminish. That is why it is important for the
developers to consider implementing energy efficient
installations and technology.
Forecast
I think that we will be expecting an increase in the
number of people buying their own houses, especially the
small ones, and if the developers do not response to this
interest in new projects, then this group of customers will
move to the secondary market, they would then use real
estate agencies. At the same time this group will move to
the plot market, thinking of building individually. If they
do not find offers on the primary market, this customers,
in order to realise their objectives, will simply drift in
another direction. However, I think that every month will
bring more and more house lovers; they will be decisively
more numerous than have been before. This is connected
with situation that in some segments we have really
insignificant difference between the price of flat and a
house.
Question "house or flat?", addressed to an individual, this is more or
less the question which a customer who comes to our agency ask: how
much does a house cost in Warsaw? And what type of house? - I answer.
Every house is a separate history, separate location, separate issue. A
customer buying a house should, above all, consider the
communication, that is, all the aspects connected with his family, how
it can move from one place to another in the different times of the day,
on the infrastructure, that is, are there shops, schools nearby, and
absolutely should take into consideration the costs of maintenance. In
agree with chairman Poddany, that a house is more expensive to
maintain for the simple reason - that we have to maintain the area on
the outside In general people do not estimate these costs. For example,
in our Metrohouse filling-forms, the column that is most often left out is
"costs of maintaining a house". And usually there are significant
expenses.
Pytanie: dom czy mieszkanie, adresowane do indywidualnej osoby, to
jest mniej wiêcej pytanie które zdaje klient przychodz¹cy do naszej agencji:
ile kosztuje dom w Warszawie? Ja mu mówiê: a ile kosztuje samochód? Jaki samochód? — pyta klient. A jaki dom? — odpowiadam. Ka¿dy dom, to
osobna historia, osobna lokalizacja, osobny temat. Klient kupuj¹cy dom powinien siê zastanowiæ przede wszystkim nad komunikacj¹, czyli wszystkimi aspektami zwi¹zanymi ze swoj¹ rodzin¹ i jak ona siê przemieszcza
w poszczególnych porach dnia, nad infrastruktur¹, czyli czy s¹ tam sklepy,
szko³y itp. oraz absolutnie nad kosztami utrzymania. Zgadzam siê z prezesem Poddanym, ¿e dom jest bardziej kosztowny w utrzymaniu ze wzglêdu
na to, ¿e mamy do utrzymania teren, budynek na zewn¹trz oraz generalnie
wiêksz¹ powierzchniê — to wszystko generuje wiêksze koszty. Ludzie na
ogó³ nie szacuj¹ tych kosztów. Np. w naszych formularzach Metrohouse
najczêœciej pomijana rubryka to „koszty utrzymania domu“. A zwykle to s¹
spore wydatki.
S³awomir Doliñski
To wspólnoty, czyli sami mieszkañcy decyduj¹ o tym jaki wybraæ rodzaj
ochrony i za ile, co jeszcze zainstalowaæ w osiedlu, kogo wybraæ na przetargu do wywo¿enia œmieci itp. Ale wiemy jak to dzia³a w praktyce. Jest
grupa ludzi, którzy siê tym interesuj¹, ale ca³a reszta nawet nie wie, za co
p³ac¹. St¹d bior¹ siê nieporozumienia zwi¹zane z kosztami. Ale ogl¹daj¹c
rachunki, zw³aszcza ze spó³dzielni mieszkaniowych, mo¿na siê cieszyæ, ze
mieszka siê w domu zbudowanym na osiedlu deweloperskim.
fragmentaryczne, raczej ¿eby za³ataæ doraŸnie dziurê, ni¿ myœl¹c perspektywicznie. Jeœli chodzi o osiedla domów jednorodzinnych, to te¿
nie doszliœmy do liczenia pe³nych kosztów, z w³asnym konserwatorem,
administratorem, ochron¹ na zamkniêtym osiedlu. Wzglêdnie tanie s¹
koszty zakupu dosyæ luksusowego w naszych warunkach dobra, jakim
jest dom z kominkiem, ogródkiem, natomiast prawdziwe koszty eksploatacji wychodz¹ po kilku latach. Ju¿ po sezonie jesienno — zimowym, kiedy z gazowni przychodzi rachunek z powa¿n¹ kwot¹ do zap³acenia, przyjemnoœæ z w³asnego domu trochê siê zmniejsza. Dlatego
wa¿ne jest myœlenie przez deweloperów o wdra¿aniu energooszczêdnych instalacji i technologii.
Marek Poddany
Generaly, there will be more offers for flats in 2007 compared with
2006. We have been monitoring this among PZFD members. In
addition, there will be more single-family dwellings projects, but it will
not constitute a great boom. The decision to exchange a flat for a house
is a very difficult decision, because it requires analysis of very many
aspects. In spite of strong reservations, I am a great advocate of such
lifestyle, and consequently persuade it to my customers. However, I don't
have one solution for all of them. I wouldn't tell them "get rid of these
blocks and live in a house". It is not an offer for everyone, it is for people
with specific inclinations.
Prognozy
foto: archiwum RNW
Marek Poddany
From the position of an administrator, the costs of
maintenance could seem lower, because administrators
are not fully aware of the part of the costs the tenants assume, how
much of own labour they put in, this is not fully taken into account in
any of the balances or costs.
Zgadzam z przedmówc¹. Jeœli trzymaæ siê dzisiejszego stanu rzeczy
i dokonywaæ porównañ, to zgoda, koszty utrzymania domku s¹ wiêksze ni¿
koszty utrzymania mieszkania w budynku wielorodzinnym. Tylko, ¿e w 90
proc. przypadków koszty utrzymania takich budynków s¹ niedoszacowane. Bo ludzie po prostu nie widz¹ potrzeby czynienia du¿ych wysi³ków, aby
ten budynek nie niszcza³, nie traci³ na swojej wartoœci itp. Robi siê doraŸne naprawy za ma³e pieni¹dze, id¹c po linii najmniejszego oporu. Inaczej
w domach, ich w³aœciciele staraj¹ siê utrzymaæ nale¿yty stan techniczny
budynku, zdaj¹c sobie sprawê, ¿e bêd¹ mieszkali tu przez 10, 20 czy nawet wiêcej lat. Gdybyœmy chcieli porównaæ koniecznie potrzeby ponoszenia kosztów w budynkach wielorodzinnych i jednorodzinnych, to œmiem
twierdziæ, ¿e koszty utrzymanie domu s¹ ni¿sze.
Uwa¿am, ¿e bêdziemy mieli do czynienia ze zwiêkszeniem grupy kupuj¹cych domy, zw³aszcza te mniejsze i jeœli deweloperzy nie odpowiedz¹ na to
zainteresowanie nowymi projektami, to ta grupa klientów przeniesie siê do
rynku wtórnego, korzystaj¹c wtedy z agencji nieruchomoœci. I jednoczeœnie
ta grupa przeniesie siê do rynku zakupu dzia³ek, myœl¹c o samodzielnej budowie. Nie znajduj¹c oferty na rynku pierwotnym, ci klienci, aby zrealizowaæ
swoje plany, po prostu odp³yn¹ w innym kierunku. Sadzê jednak, ¿e z ka¿dym miesi¹cem amatorów domów bêdzie zdecydowanie wiêcej ni¿ do tej
pory. Jest to zwi¹zane z sytuacj¹, ¿e w niektórych segmentach mamy obecnie naprawdê niewielk¹ ró¿nicê pomiêdzy cen¹ mieszkania i cen¹ domu.
Jan Bajno
I think that the single-family dwellings market will expand. Quality of
constructions will also go up, they will be equipped with modern
installations. I personally have such a house equipped with solar
installations which heat the water, I don't have radiators, the heating
system is hidden in the walls etc. Of course, concerning this specific
case, it costed me slightly more, but I was thinking of what will happen
when I retire. Modern energy efficient technologies are possible and
advisable, but it is better if they are installed by the developers and sold
in ready project. It is then cheaper and more comfortable. More and
more groups of customers will be convinced to developer estates, for

26 rnw

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
27
In all the Western European cities there is a noticeable
trend towards construction of single-family dwellings. It
wouldn't be any different in Poland. Part of the customers
that come to Emmerson office say: I prefer to live in an
apartment, because they have full security. If the big
developers take up building single-family dwellings, than
the security issue will be solved. In small projects, where
there are 6,7 segments, it is unprofitable affair, but in a
project with 150 houses it becomes completely different.
The cost will be distributed, allowable for security
standard similar to an apartment.
W wszystkich miastach Europy Zachodniej zauwa¿alna
jest tendencja budowy domów jednorodzinnych. Nie inaczej
bêdzie siê dzia³o u nas. Czêœæ klientów odwiedzaj¹cych biura Emmersona mówi: wolê zamieszkaæ w apartamencie, bo
tam mam pe³n¹ ochronê. Jeœli duzi deweloperzy wezm¹ siê
za budowê osiedli domów jednorodzinnych, to kwestia bezpieczeñstwa bêdzie rozwi¹zana. Przy ma³ych projektach,
gdzie jest 6,7 segmentów jest to kwestia nieop³acalna, ale
przy projektach na 150 domów wygl¹da to zupe³nie inaczej. Koszt siê rozk³ada i zapewnia standard ochrony podobny jak w apartamentowcu.
Ryszard Marciniak
If a developer were to come to your office and propose:
we are building an estate of 150 houses, will you take
care of the sale? - then what question would you ask him first?
Ryszard Marciniak
Gdyby do Pana biura przyszed³ deweloper i zaproponowa³: budujemy osiedle na 150 domów, czy zajmiecie siê
sprzeda¿¹ — to o co by go Pan zapyta³ w pierwszej kolejnoœci?
Aleksander Skirmunt
Location of course. Sale of houses within the peripheries of Warsaw,
for example, in Ursynów, is reaching a completely group of customers,
then sale in Magdalenka. Of course, I would very willingly and
immediately take up the sale of, for example, Dolcan houses, which will
be built in Zacisze. However, if they were to be houses in Zegrze, then
I would have to think over for some times, come up with a special
marketing, and look for ways to reach a given group. I would ask next:
what types of houses? Because the small houses with small plots, as
alternatives to flats will always sell well.
Aleksander Skirmunt
Oczywiœcie o lokalizacjê. Sprzeda¿ domów w obrêbie Warszawy, np. na
Ursynowie, to dotarcie do zupe³nie innej grupy klientów, ni¿ chocia¿by
w Magdalence. Oczywiœcie bardzo chêtnie i od rêki zajmê siê np. sprzeda¿¹ domów Dolcanu, które maj¹ powstaæ na Zaciszu. Natomiast gdyby to
by³y domy w Zegrzu, to trzeba by siê d³ugo zastanawiaæ, robiæ specjalny
marketing i szukaæ dotarcia do odpowiedniej grupy. Po drugie — zapyta³bym jakie to bêd¹ domy? Bo wed³ug mnie dobrze bêd¹ siê sprzedawa³y
domy niedu¿e, z ma³¹ dzia³k¹, jako alternatywa do mieszkania.
Irena Holmstedt
Currently, the most important thing is to enact appropriate standards into
the housing construction industry in Poland, all the same, whether in multifamily or single-family houses. The point is to achieve efficient use of heat
and energy, hence to save our money in the final result. I had been living
in a block for all my life, but I have also been living in houses for the last
20 years. The first of them required a lot of reconstructions in order to meet
our requirements, and also a lot of costs, but it was an informed choice. For
the last 6 years now, I have been living in a new house, which was built in
Finland for modern houses Expo. And it is a house practically "selfoperating", this means that apart from day-today cosmetics, I don't have to
think of serious investments or renovations. That is the power of standard.
Irena Holmstedt
Obecnie najwa¿niejsze jest wprowadzanie do budownictwa mieszkaniowego w Polsce odpowiednich standardów, wszystko jedno, czy w domach
wielorodzinnych czy jednorodzinnych. Chodzi o to, aby w ostatecznym rezultacie osi¹gn¹æ oszczêdnoœci ciep³a i energii, a wiêc naszych pieniêdzy.
Przez ca³e ¿ycie mieszka³am w bloku, ale od 20 lat mieszkam w domach.
Pierwszy z nich wymaga³ du¿ej przebudowy aby spe³niaæ nasze wymagania i równie du¿ych kosztów, ale to by³a œwiadomy wybór. Od 6 lat mieszkam w nowym domu, który by³ wybudowany w Finlandii na wystawê nowoczesnego budownictwa. I jest to dom praktycznie „bezobs³ugowy“ tzn.
oprócz bie¿¹cej kosmetyki nie muszê myœleæ o powa¿niejszych inwestycjach czy remontach. To jest w³aœnie si³a standardu.
Aby mieæ satysfakcjê z domu, trzeba go kupiæ od renomowanego dewelopera, który zatrudnia sprawdzonych wykonawców i z materia³ów, które
maja odpowiednie certyfikaty.
In order to have satisfaction out of a house, we have to buy it from a
renowned developer who engages proven constructors, and uses
materials with appropriate certificates.
Irena Holmstedt
Naturalnie, tylko tak nale¿y kupowaæ.
Irena Holmstedt
Naturally, we should buy only in that manner.
Ale Finlandia to jest bogaty kraj, my jesteœmy dopiero na dorobku
i nie wszystko tu wygl¹da jak na fiñskiej wystawie nowoczesnego budownictwa.
But Finland is a rich country, we are just making our way, not
everything here looks like in a Finnish modern houses for Expo.
Irena Holmstedt
Ale jeœli teraz nie zacznie siê w Polsce myœleæ o domach przysz³oœci, nie
rozpocznie siê edukacji klientów i lobbingu u deweloperów, projektantów,
architektów na rzecz stosowania nowoczesnych rozwi¹zañ, to kiedy?
Irena Holmstedt
But if thinking about the future of the houses in Poland does not start
now, if education of customers and lobbying at the developers,
designers, and architects for using modern solutions does not start now,
then when?
Jesteœmy w³aœnie w takim punkcie.
We are exactly at such a juncture.
S³awomir Doliñski
Jeœli deweloper szanuje swoj¹ firmê, myœli o jej rozwoju, a nie w kategorii jednorazowego zarobku, to z pewnoœci¹ patrzy w przysz³oœæ
i uwzglêdnia potrzeby ostatecznego u¿ytkownika, a nawet jest gotów na dodatkowe inwestycje, aby uprzedzaæ pewne jego oczekiwania.
Nie chodzi tylko o to, aby sprzedaæ mu dom,
ale ¿eby pozostawiæ po sobie dobr¹ opiniê na
d³ugie lata, bo to zawsze procentuje.
S³awomir Doliñski
If a developer respects his company and he thinks of its development
and not in categories of one-time profits, then for sure he would look into
the future and take into considerations the
requirements of the end-user, and would even
be ready for additional investments in
anticipation of his expectations. It is not just
about selling him a house, but in order to leave
behind him a good reputation for a long time,
because it always pays dividends.
foto: archiwum RNW
they guarantee, not only security, better than in case of individual
houses, but also and higher building standard.
Jan Bajno
Uwa¿am, ¿e rynek domów jednorodzinnych bêdzie siê rozwija³. Bêdzie
siê te¿ podnosi³a jakoœæ budownictwa i wyposa¿enie w nowoczesne instalacje. Sam mam taki dom, wyposa¿ony w instalacje solarne, które mi
ogrzewaj¹ wodê, nie mam kaloryferów, tylko ogrzewanie w œcianach itp.
Oczywiœcie w tym indywidualnym wypadku trochê dro¿ej mnie to kosztowa³o, ale ja myœla³em o tym, co bêdzie, kiedy przejdê na emeryturê. Nowoczesne energoszczêdne technologie s¹ mo¿liwe i wskazane, ale najlepiej jak bêd¹ instalowane prze deweloperów i sprzedawane w gotowym
projekcie. Tak jest taniej i wygodniej. Coraz wiêksza grupa klientów bêdzie
siê przekonywa³a do osiedli deweloperskich, bo one zapewniaj¹ nie tylko
bezpieczeñstwo, lepsze ni¿ w wypadku domów indywidualnych, ale i coraz wy¿szy standard budowlany.
foto: archiwum RNW
Marek Poddany
Generalnie, w 2007 roku bêdzie wiêksza oferta mieszkaniowa ni¿ w roku 2006, my to monitorujemy u cz³onków PZFD. W tym równie¿ bêdzie
wiêcej projektów domów jednorodzinnych, ale nie bêdzie to wielki boom.
Decyzja o zamianie mieszkania na dom jest decyzj¹ trudn¹, bo wymagaj¹c¹ uwzglêdnienia bardzo wielu aspektów. Mimo wszelkich zastrze¿eñ jestem wielkim zwolennikiem tego stylu ¿ycia i moich klientów do tego namawiam. Nie mam jednak jednej odpowiedzi dla wszystkich. Daleki jestem, aby im powiedzieæ „rzuæcie te bloki i zamieszkajcie w domu“. To nie
jest oferta dla wszystkich, jest dla osób o specyficznych upodobaniach.
Ryszard Marciniak
Dziêkuj¹c Pañstwu za udzia³ w redakcyjnej
dyskusji, chcia³bym wyraziæ swoje zaskoczenie,
¿e by³a to jedna z nielicznym debat na temat
rynku mieszkaniowego bez krytycznych akcentów o polityce mieszkaniowej pañstwa i jej meandrach. A przecie¿ rozmawialiœmy m. in.
o energoszczêdnych domach, a w wiêkszoœci
krajów UE to w³aœnie pañstwo, kieruj¹c siê rachunkiem i dobrze pojêt¹ gospodarnoœci¹, stosuje system dop³at do takich projektów. Dziêkujê za ten umiar, chocia¿ nie
jestem upowa¿niony przez resort budownictwa,
Ryszard Marciniak
I would like to thank you all for taking part in
editorial discussions. I additional would like to
express my pleasant surprise that this is was
one of the very few debates on residential
market, which was without critical accents
towards the government's housing policies and
its meanders. After all, we discussed - among
others - about energy efficient houses, and in
most of the EU countries it is the government, being directed by cost and
good economy, uses a system of subsidy for such projects. Thanks for the
moderation, though I am not authorised by the Ministry of Construction.
Marek Poddany
Nie mówiliœmy na temat polityki mieszkaniowej w zakresie budownictwa jednorodzinnego, bo pan redaktor o to nas nie pyta³. Jednak ³y¿kê
dziegciu na koñcu wsadzê. Proszê wczytaæ siê w ministerialn¹ propozycjê
definicji budownictwa spo³ecznego w sprawie VAT-u i zastanowiæ siê, jak
to bêdzie rzutowa³o na rynek budownictwa jednorodzinnego, powstaj¹cego systemem gospodarczym. Przecie¿ tam jest propozycja, aby us³ugi budowlane by³y objête 22-procentowym podatkiem VAT. To znaczy, ¿e inwestor indywidualny, który ju¿ obecnie kupuje materia³y z 22-procentowym
VAT-em, zap³aci tak¿e wykonawcy 22-proc. VAT. To jest chore i w ¿aden
sposób nie przystaje do postulatów zwiêkszenia liczby budowanych mieszkañ. To uderzy zw³aszcza w rolników, nie mówi¹c o rozwoju szarej strefy
us³ug w budownictwie indywidualnym, zatem przychody do bud¿etu pañstwa tak¿e nie wzrosn¹. Po co wiêc to zamieszanie?
Marek Poddany
We did not talk about the housing policy in single-family construction,
because you simply did not ask us. However, I would put in a spoon of
tar at the end. Please read the ministry's proposition of definition of social
building concerning VAT and think about how this will project on to
emerging single-family house market. After all, there is a proposition there
for the building services to covered with 22% VAT tax. This means that
an individual investor, who is already buying materials with 22% VAT tax,
will also pay 22% VAT tax for construction service. This is sick, and in
any way does not go with the stipulation of increasing the number of built
flats. This will hit the farmers, not to talk about the growth of grey zone of
services in individual construction sector, however, the revenue to the
state budget will also not increase. Therefore of what use is the fuss?
Ryszard Marciniak
To ju¿ temat na inn¹ dyskusjê. Ale przypomnijmy, ¿e w systemie budownictwa jednorodzinnego, indywidualnego powstaje rocznie ok. 60 — 70
tysiêcy, a wiêc przewa¿aj¹ca wiêkszoœæ obiektów mieszkalnych budowanych w naszym kraju. Na koniec dyskusji, musimy sobie to œmia³o i jasno
powiedzieæ: Polska domami jednorodzinnymi stoi!
Opr. Ryszard Marciniak
Ryszard Marciniak
That, however, is a topic for another discussion. But lets us keep in mind
that in system of single-family constructions, in the individual construction
system between 60 and 70 thousands houses are delivered every year;
therefore, this is a highest percentage of residential construction structures
in our country. At the end of the discussion, we should courageously and
clearly say to ourselves: Poland stands on single-family houses!
Compiled by Ryszard Marciniak

28 rnw

www.rnw.pl
www.rnw.pl
rnw
29