2003 A4 pdf 20M - Warsaw Jewish Film Festival

Transcription

KATALOG
CATALOGUE
Witamy na PIERWSZYM WARSZAWSKIM FESTIWALU FILMÓW o TEMATYCE ˚YDOWSKIEJ oraz zapraszamy do wzićia udzia∏u w naszym KONKURSIE FILMOWYM.
Tysiàcletnia historia ˚ydów Polskich wspó∏tworzy histori´ Polski. Tragiczne wydarzenia, mordercze, zwyrodnia∏e ideologie po∏o˝y∏y kres wybitnej i unikatowej kulturze j´zyka jidysz istniejàcej do lat 40-tych XX wieku.
Ta bogata kulturowa spuÊcizna zobowiàzuje dzisiaj, nas - mieszkaƒców naszego kraju - do pami´tania o tym
wybitnym dziedzictwie.
Miejscem naszego FESTIWALU jest nieprzypadkowo Warszawa, nie tylko miejsce naszego urodzenia
i ˝ycia, ale miasto, które by∏o drugim po Nowym Yorku przedwojennym najwi´kszym skupiskiem ludnoÊci
˝ydowskiej na Êwiecie. To w∏aÊnie tu rozkwita∏a kultura Polskich ˚ydów, którzy tworzyli nie tylko w j´zyku
jidisz, ale równie˝ przecie˝ po polsku.
Wiemy, ˝e zg∏adzony Êwiat cywilizacji jidysz ju˝ nie wróci. Widzimy jednak stale rosnàcà potrzeb´ odkrywania swojej to˝samoÊci przez ludzi, którzy dowiadujà si´ o swoim ˝ydowskim pochodzeniu czujàc si´
zarazem Polakami jak i ˚ydami. To w∏aÊnie oni tworzà nowà, ˝ydowskà, polskà rzeczywistoÊç w naszym
kraju. Dlatego wierzymy, ˝e FESTIWAL nasz przybli˝y wspó∏czesnà oraz tradycyjnà kultur´ ˝ydowskà wszystkim zainteresowanym oraz pozostanie wa˝nym g∏osem we wspólnej multikulturowej rodzinie europejskich
i Êwiatowych narodów.
Daniel Strehlau
Dyrektor FESTIWALU
STUDIO FILMOWE OKNA
Welcome to the official website of the FIRST WARSAW JEWISH FILM FESTIVAL and also to take part in our
FILM COMPETITION
The FESTIVAL will take place from November 4th to the 7th, 2003
The long history of Polish Jews is an inseparable part of history in Poland. The tragic and murderous events,
degenerate ideologies destroyed the prominent and unique Yiddish language culture existing until the
1940’s. This rich cultural inheritance obligates us today as residents of this same country and community to
remember this remarkable legacy.
It is no coincidence that Warsaw was chosen to be the place of our FESTIVAL. It is not only the place where
we were born and have lived. Warsaw had the second largest concentration of Jews after New York until
World War Two. Warsaw was a place of full-blown culture for Polish Jews, creating many avenues of creativity beside the Yiddish Polish language.
The former world of the Yiddish civilization is gone forever. We see however, that there is a great need for
education; a growing need for learning about their similar past heritage is necessary for both the Polish and
Jewish people. This is the new generation who will create the current Jewish Polish reality. So we believe
that the FESTIVAL will be an awakening, bringing the present, traditional Jewish culture to all those interested, while remaining in a strong voice in multicultural family of European and world nations.
Sincerely,
Daniel Strehlau, M.A.
Director of The Festival
1
Nagrody i Wyró˝nienia Festiwalu / Festival’s Prizes and Honours:
KAMERY DAWIDA
DAVID’S CAMERAS
GRAND PRIX FESTIWALU / GRAND PRIX OF FESTIVAL
PIERWSZA NAGRODA FESTIWALU / 1st PRIZE OF FESTIVAL
DRUGA NAGRODA FESTIWALU / 2nd PRIZE OF FESTIVAL
TRZECIA NAGRODA FESTIWALU / 3rd PRIZE OF FESTIVAL
PIERWSZE WYRÓ˚NIENIE FESTIWALU / 1st HONOURS OF FESTIVAL
DRUGIE WYRÓ˚NIENIE FESTIWALU / 2 nd HONOURS OF FESTIVAL
TRZECIE WYRÓ˚NIENIE FESTIWALU / 3rd HONOURS OF FESTIVAL
NAGRODA SPECJALNA FESTIWALU / SPECIAL PRIZE OF FESTIVAL przyznana przez W∏odzimierza Cimoszewicza Ministra Spraw
Zagranicznych RP / avarded by Wlodzimierz Cimoszewicz Ministry of
Foreign Affaires
2
3
W∏odzimierz Cimoszewicz
Minister of Foreign Affairs
of the Republic of Poland
Warsaw, 22 October 2003
Daniel Strehlau
Director
I Warsaw Jewish Film Festival
P.O. Box 537
00-950 Warszawa 1
Dear Mr Strehlau,
I am writing to thank you for your letter of 23 July 2003, particularly for the invitation to join
the Honorary Patronage Committee of the I Warsaw Jewish Film Festival.
It is with great pleasure that I give consent to put my name among the members of the
Honorary Patronage Commitee. I sholud also like to send my greetings and best wishes for
the organisers and the guests of the Festival.
With kind regards,
W∏odzimierz Cimoszewicz.
Warszawa, dn.17 paêdziernika 2003
Daniel STREHLAU
FILM STUDIO WINDOWS
P.O. BOX 537,
00-950 Warszawa
Szanowny Panie
Z przyjemnoÊcià zapozna∏em si´ z Paƒskà inicjatywà zorganizowania przeglàdu
filmów o tematyce ˝ydowskiej w Warszawie, którego pierwszà edycj´ planuje Pan na rok
bie˝àcy.
Jestem zaszczycony propozycjà uczestniczenia w komitecie patronackim i z radoÊcià jà
przyjmuj´.
JesteÊmy szcz´Êliwi, mogàc uczestniczyç w organizowaniu tego wydarzenia. Moi pracownicy sà do Pana dyspozycji, gotowi s∏u˝yç wszelkà dost´pnà pomocà.
¸àcz´ wyrazy powa˝ania
Patrick Gautrat
4
5
6
Berlin, 6. paêdziernika 2003 r.
Pan Daniel Strehlau
00-950 Warszawa 1
Polska
Studio filmowe OKNA
Skr. poczt. 537
Szanowny Panie!
Prezydent Republiki Federalnej Niemiec Johannes Rau dzi´kuje za Pana list z 31. sierpnia
2003 r. Powierzy∏ mi udzielenie Panu odpowiedzi.
Prezydent z satysfakcjà przyjà∏ Pana inicjatyw´ zorganizowania w Warszawie festiwalu
filmów o tematyce ˝ydowskiej. Tym pierwszym, listopadowym festiwalem przekazuje Pan
wa˝ny sygna∏, który, jak Prezydent ma nadziej´, b´dzie dzia∏a∏ ponad granicami.
Fakt, ˝e Prezydent nie mo˝e objàç patronatu, wynika ze wzgl´dów formalnych. Musi byç
to poprzedzone zgodà wyra˝onà przez g∏ow´ paƒstwa, w którym odbywa si´ impreza.
Dopiero wtedy mo˝na wziàç pod uwag´ kryteria merytoryczne.
Jednak ju˝ dziÊ Prezydent wyra˝a nadziej´, ˝e Festiwal b´dzie obfitowaç w sukcesy
i interesujàce spotkania.
Z wyrazami szacunku,
Heinz Eilers
Daniel Strehlau
Film Studio Windows
P.O. Box 537
00-950 Warsaw 1
Poland
Berlin, 6 October 2003
Dear Mr Strehlau,
I’m writing on behalf of the President of the Federal Republic of Germany, Johannes Rau,
to thank you for your letter of 31. August 2003.
The President is truly glad that you have displayed the initiative to organise the first Jewish
film festival in Warsaw. With this first festival in November you are conveying a message
that, as the President hopes, will reach far beyond the borders.
The fact that the President cannot take the patronage is due to formal reasons. He can
only do so if the head of the state where the event takes place has already given consent.
Only then can other criteria be taken into account.
Hovewer, the President wishes you success and many interesting meetings during the
Festival.
Yours sincerely,
Heinz Eilers
7
8
Gmina Wyznaniowa ˚ydowska w Warszawie
Pan Daniel Strehlau, Dyrektor Festiwalu
1 Warszawski Festiwal Filmów o Tematyce ˚ydowskiej
Studio Filmowe OKNA
P.O. BOX 537, 00 - 950 Warszawa 1, Polska
18 sierpnia 2003
Szanowany Danielu,
Chcia∏bym bardzo Panu podzi´kowaç za zaoferowanie mi przy∏àczenia si´ do
Honorowego Komitetu Patronackiego Pana Festiwalu. Przyjmuj´ Pana propozycj´ z wielkà
przyjemnoÊcià.
Gratuluj´ Panu tak wspania∏ego pomys∏u zorganizowania Warszawskiego Festiwalu
Filmów o Tematyce ˚ydowskiej. Jestem przekonany, êe Pana Festiwal stanie si´ wa˝nà
cz´scià zarówno ˝ydowskiej jak i ogólnie kulturalnej sceny w Warszawie. Czekam na Gal´
otwarcia Festiwalu, a tak˝e na kolejne festiwale w nast´pnych latach.
Kol tuv
Szczerze oddany
Michael Schudrich
Rabbi
èydowska Gmina w Warszawie
9
Daniel Strehlau
Warsaw Jewish Film Festival
P.O. Box 537
00-950 Warsaw # 1, Poland
Email: [email protected]
Web: www.festival.hbz.pl
Dates: 11/4 - 11/07/2003
Submission Deadline: 9/30/2003
The First Warsaw Jewish Film Festival was listed by the National Foundation For Jewish Culture on the official
and prestigious list of world Jewish film festivals.
The Warsaw Festival is the youngest among 65 other festivals of this type.
Dear Mr. Daniel Strehlau:
The Sacramento, California USA - Jewish Film Festival is delighted to learn about your new Warsaw Jewish Film
Festival for several reasons.
When a city initiates a new Jewish Film Festival, it serves to expand our „Jewish Film Festival Family“ or mishpucah! Additionally, my father (now 85) was born in Warsaw and will be happy to hear about this new event, and
warmer reception to Jewish events in view of world history.
How generous of you to invite us. We will forward this information, as appropriate, to those that may be able to
attend in Poland this November. Regretfully, our group does not have the means to attend at this time, perhaps
sometime in the future!
Please keep us informed of your progress and may your Festival be met with a warm reception and great success.
Shalom,
Margi Park-Landau and Sid Heberger, Manager - Crest Theatre
Dear Mr. Strehlau,
I am writing on behalf of the London Jewish Film Festival Committee, to express our enthusiasm and respect
for the festival you are about to begin. In fact, I have been asked by Thelma Rosner, Chairman of our organization, to consider attending as a delegate from Canada. I would be especially interested in observing and writing
an article about the festival for the Canadian press.
Could you please let me know about accommodations and what the general cost of attending the festival would
be?
You will be honoring the memory of those who perished at the hands of the Nazis and validating the meaning of
Jewish life in Poland. I want very much to be part of this emotional experience.
Thank you.
Renée Silberman
Journalist from Canada
Daniel,
We would love to add your film festival to our list of Jewish Film
Festivals around the world. We need some more information from you to
do so. Please visit our website (…).
If you have any questions, please do not hesitate to contact me.
Thank you so much and thank you for contacting us,
Kristen LongAssociate Operations Director
National Foundation For Jewish Culture, NYC, USA
Dear Mr. Strehlau,
I am happy to tell you that ZDF as German national broadcaster has a few entry possibilities that would qualify for
an entry with you. My colleague, Mrs Angela Hofmann, will contact directly and explain to you what option there
are. All the best for now, yours, FDF
Dr. Frank-Dieter Freiling
SVP/Controller, International Affairs
ZDF-German Television
55100 Mainz
Germany
Dear Daniel Strehlau,
I have received your e-mail message, forwarded to me through our Web
site, and I am glad to know of your efforts to organize a Jewish Film Festival in
Warsaw.
I did look at your Web site, though, and am happy to know of your work
and the Film Festival project. I don’t know if I will be able to come to
10
Warsaw at that time, but will look forward to receving more information from you.
In the meantime, I wish you every success in mounting the Warsaw Jewish
Film Festival!
Best wishes,
Don Adams
Executive Director, San Francisco Jewish Film Festival
Dear Daniel,
How unfortunate! I’ll be in Tokyo from October 31st to November 10th or I
would love to be at the Warsaw Jewish Film Festival.
Next year?
Best,
Irvin Kershner
Hollywood Director
Dear Daniel,
Thank you very much for the kind invitation to attend your first festival. Unfortunately, it takes place 2-1/2 weeks
before our festival and it would be impossible to leave Hong Kong at that time.
I wish you lots of success in your project and I hope this year’s festival will be the first of many for you!
Best wishes,
Howard Elias
Festival Director
Hong Kong Jewish Film Festival
Daniel,
good luck with the initiative to create a filmfestival. we started two years ago in amsterdam with the polish production purimspiel in attendance of the polish director and embassador.
i hope that in future we can cooperate in one way or another.
for our april program please look at www.joodsfilmfestival.nl
best wishes,
jack m. weil
amsterdam jewish film festival
Dear Daniel: I wish you the very best of luck with your festival. I will refer whatever films I can to you.
Unfortunatley since our Miami Jewish Film Festival is in December I cannot come to Poland in November. If you
have a chance afterwards please send a program book to Ms.Ellen Wedner, Festival Director, Miami Jewish Film
Festival, 4200 Biscayne Blvd, Miami Florida, 33137. Again the very best of luck with your festival. Sincerely, Ellen
Wedner
Dear Daniel
I just returned today from a short holiday and am catching up on
emails.
Thank you very much for the invitation. I would like to think about it
For a few days and will try to call you later in the week. I would be
Pleased to pass along your material to Woody but since he will be just
finishing up principal photography of his new film which starts shooting later this month I would not think he will
be available to travel early in November. Woody only travels by private jet and I do not know if the festival has sufficient funds to finance such a cost or would want to do so even if he were interested and had the time.
Regards
Irwin Tenenbaum
Woody Allen’s Agent
Dear Mister,
I would like to thank you for your e-mail and your honourable proposition. Unfortunately, I can’t come to Warsaw
in that time (4 November) because of my planned already abroad travel. I’m really sorry.
I agree, of course, for reading my poem “The note” during the Festival Opening Gala.
Thank you for you kind words, I’m attaching my cordials thoughts
Best regards
Wislawa Szymborska
Nobel -Prize Winner
11
1 Warszawski Festiwal Filmów o Tematyce ˚ydowskiej zosta∏ wpisany przez National
Foundation For Jewish Culture na oficjalnà i presti˝owà list´ Êwiatowych festiwali filmów o
tematyce ˝ydowskiej. Warszawski festiwal jest najm∏odszym wÊród 65 tego typu festiwali.
Danielu,
Pragn´libyÊmy dodaç Pana festiwal filmowy do naszej listy ˚ydowskich Festiwali Filmowych z
ca∏ego Êwiata. Potrzebujemy jednak wićej informacji od Pana, ˝eby to uczyniç. Prosz´
odwiedziç naszà stron´ internetowà...
JeÊli ma Pan jakiekolwiek pytania, prosimy nie wahaç si´ i daç nam znaç.
Bardzo dzi´kujemy za kontakt
Kristen Lang
Associate Operations Director
Paƒstwowa Fundacja dla Kultury ˚ydowskiej
Nowy Jork, USA
Szanowny Panie Danielu Strehlau:
Z kilku powodów ˚ydowski Festiwal Filmowy z Sacramento w Kalifornii jest zachwycony
s∏yszàc o nowym, Warszawskim Festiwalu Filmów o Tematyce ˚ydowskiej. Kiedy miasto
inicjuje powstanie nowego ˝ydowskiego festiwalu filmowego witany jest on w naszej
“˚ydowskiej, Festiwalowej Rodzinie Filmowej”. Ponadto, mój ojciec (dziÊ 85-cio letni), który
urodzi∏ si´ w Warszawie b´dzie szcz´Êliwy, gdy us∏yszy o tej nowej imprezie, która wp∏ynie na
cieplejsze przyjćie ˝ydowskich wydarzeƒ bioràc pod uwag´ Êwiatowà histori´.
Pana zaproszenie nas na festiwal uwa˝amy za bardzo hojne. Przeka˝emy t´ informacj´,
odpowiednio, do osób, które mog∏yby byç obecne w Polsce w listopadzie. Niestety nasza
grupa nie ma odpowiednich Êrodków, aby móc przybyç w tym czasie. Byç mo˝e w
przysz∏oÊci!
Bardzo prosz´ informowaç nas o Pana post´pach. ˚yczymy, aby Festiwal spotka∏ si´ z
ciep∏ym przyjćiem i by∏ wielkim sukcesem.
Szalom,
Margi Park-Landau, Wolontariusz oraz Sid Heberger, Manager - Crest Theatre
Szanowny Panie Strehlau,
Zwracam si´ do Pana w imieniu Komitetu Londyƒskiego Festiwalu Filmów ˚ydowskich, aby
wyraziç nasz entuzjazm i szacunek w zwiàzku z festiwalem, który zaczà∏ Pan organizowaç. W
rzeczywistoÊci zosta∏am poproszona przez Thelm´ Rosner, Przewodniczàcà naszej organizacji, o rozwa˝enie przybycia jako przedstawiciel z Kanady. By∏abym przede wszystkim zainteresowana napisaniem artyku∏u o festiwalu dla kanadyjskiej prasy.
Czy móg∏by mnie Pan poinformowaç jakie sà mo˝liwoÊci zakwaterowania oraz ogólny koszt
uczestnictwa w festiwalu?
Dzi´ki festiwalowi uczcicie pami´ç tych, którzy zgin´li z ràk nazistów i nadacie znaczenie
˝ydowskiemu ˝yciu w Polsce. Bardzo chc´ uczestniczyç w tym emocjonalnym prze˝yciu.
Dzi´kuj´
Renée Silberman
Dziennikarka z Kanady
12
Szanowny Panie Strehlau,
Jestem szcz´Êliwy informujàc Pana, ˝e paƒstwowa telewizja niemiecka ZDF posiada kilka
pozycji, które mog∏yby wziàç udzia∏ w paƒskim festiwalu.
Moja wspó∏pracowniczka, Pani Angela Hofmann skontaktuje si´ z Panem bezpoÊrednio i
wyt∏umaczy, jakie to filmy.
Wszystkiego najlepszego
Z powa˝aniem
Dr. Frank-Dieter Freiling
SVP/Controller, International Affairs
Telewizja ZDF
Szanowny Danielu Strehlau,
Otrzyma∏em Pana wiadomoÊç, przes∏anà mi poprzez naszà stron´ internetowà i ciesz´ si´
s∏yszàc o Pana wysi∏kach zmierzajàcych do zorganizowania Festiwalu Filmów ˚ydowskich w
Warszawie.
Obejrza∏em Paƒskà stron´ internetowà i jestem szcz´Êliwy, ˝e wiem o Pana pracy i projekcie
Festiwalu Filmowego. Nie wiem czy b´d´ móg∏ przyjechaç do Warszawy w tym czasie, ale
b´d´ oczekiwa∏ na wićej informacji z Pana strony.
Tymczasem, ˝ycz´ Panu sukcesów w tworzeniu Warszawskiego Festiwalu Filmów ˚ydowskich!
Najlepsze ˝yczenia
Don Adams
Dyrektor Wykonawczy
˚ydowski Festiwal Filmowy w San Francisco
www.sfjff.org
Drogi Danielu,
Jaki pech! Od 31 paêdziernika do 10 listopada b´d´ w Tokio, jednak˝e pragnà∏bym byç na
Warszawskim Festiwalu Filmów o Tematyce ˚ydowskiej.
Mo˝e w przysz∏ym roku?
Pozdrawiam
Kersh
Irvin Kershner,
Re˝yser filmowy z Hollywood
Drogi Danielu,
Bardzo dzi´kujemy za uprzejme zaproszenie do uczestnictwa w Pana pierwszym festiwalu.
Niestety ma on miejsce dwa i pó∏ tygodnia przed naszym festiwalem i nie mo˝emy wyjechaç z
Hongkongu w tym czasie.
˚ycz´ Panu wielu sukcesów w realizacji tego projektu i mam nadziej´, ˝e tegoroczny festiwal
b´dzie pierwszym z wielu!
Najlepsze ˝yczenia
Howard Elias
Dyrektor Festiwalu
˚ydowski Festiwal Filmowy w Hong Kongu
13
Danielu,
˚yczymy powodzenia w tworzeniu festiwalu filmowego. Dwa lata temu rozpocz´liÊmy w
Amsterdamie polskà produkcj´ Âwi´ta Purymowego przy udziale polskiego dyrektora i
ambasadora.
Mam nadziej´, ˝e w przysz∏oÊci b´dziemy mogli w jakiÊ sposób wspó∏pracowaç. W sprawie
naszego kwietniowego programu prosz´ zajrzeç na stron´ www.joodsfilmfestival.nl
Najlepsze ˝yczenia
Jack M. Weil
˚ydowski Festiwal Filmowy w Amsterdamie
Drogi Danielu,
˚ycz´ Panu wiele szcz´Êcia w zwiàzku z Pana festiwalem. WyÊl´ Panu wszystkie filmy, jakie
b´d´ mog∏a. Niestety, poniewa˝ nasz Festiwal Filmowy w Miami jest w grudniu, nie mog´
przybyç do Polski w listopadzie. JeÊli to b´dzie mo˝liwe prosz´ wyÊlij katalog programowy do
Pani Ellen Wedner, Dyrektor ˚ydowskiego Festiwalu Filmów w Miami, 4200 Biscayne Blvd,
Miami Florida,
33137. Jeszcze raz ˝ycz´ powodzenia
Ellen Wedner
Miami Jewish Film Festival
Drogi Danielu,
W∏aÊnie wróci∏em z krótkich wakacji i odpisuj´ na maile.
Bardzo dzi´kuj´ za Pana zaproszenie. Chcia∏bym o tym pomyÊleç przez kilka dni, spróbuje do
Pana zadzwoniç troch´ póêniej w tygodniu. Z przyjemnoÊcià przeka˝´ materia∏y dotyczàce
festiwalu Woodiemu, ale poniewa˝ ju˝ wkrótce koƒczy wst´pne zdjćia do swojego nowego
filmu, który zacznie krćiç w ciàgu tego miesiàca, nie sàdz´, by by∏ w stanie podró˝owaç na
poczàtku listopada. Poza tym Woody podró˝uje tylko prywatnym samolotem i nie wiem czy
festiwal ma wystarczajàce fundusze, ˝eby udêwignàç taki koszt, albo czy chcia∏by to uczyniç
jeÊli by∏by on zainteresowany i mia∏ czas przyjechaç.
Pozdrowienia
Irwin Tenenbaum
Agent Woody Allena
Drogi panie,
Serdecznie dzi´kuj´ za maila i zaszczytnà propozycj´. Niestety mój przyjazd w tym czasie
(4 listopoada) do Warszawy nie b´dzie mo˝liwy, gdy˝ mam w tym czasie zaplanowany wyjazd
zagraniczny. Bardzo ˝a∏uj´
Wyra˝am, rzecz jasna, zgod´ na przeczytanie mojego wiersza “Notatka” na Gali otwarcia
festiwalu.
Dziekuj´ za mi∏e s∏owa i serdeczne myÊli ∏àcz´.
Wis∏awa Szymborska
Laureatka Nagrody Nobla
14
List nades∏any przez bohatera jednego z filmów konkursowych.
OÂWIADCZENIE NICHOLASA G. WINTONA
dotyczàce wyÊwietlanego w trakcie 1 Warszawskiego Festiwalu Filmów o Tematyce ˚ydowskiej filmu
NICHOLAS WINTON – POT¢GA DOBRA
Jest mi bardzo przykro, ˝e nie mog´ byç z wami tego wa˝nego dnia. Wydarzenia przedstawione w
filmie mia∏y miejsce ponad 60 lat temu i mimo stosunkowo dobrego zdrowia, nie jestem ju˝ tak aktywny jak by∏em wtedy.
Dla mnie ten film ma bardzo du˝e znaczenie. Nie z powodu mojej w nim roli, ale dlatego, ˝e twórcy
filmu z powodzeniem oddali w dramatyczny sposób atmosfer´ tego okresu, powolnego wzrastania
niebezpieczeƒstwa dla dzieci i ich rodziców, oraz ich cierpienie w podejmowaniu decyzji. Film pokazuje, ˝e nie trzeba by∏o wiele, aby zapewniç dzieciom bezpieczeƒstwo. Moi przyjaciele i ja mieliÊmy po
prostu mo˝noÊç bycia pomocnym tym nieszcz´Êliwym ludziom.
Jestem pewien, ˝e jeÊli ktoÊ w starszym wieku spojrzy w przesz∏oÊç zauwa˝y wiele sposobnoÊci, które
mia∏ i które przepuÊci∏. Tak cz´sto, zanim coÊ postanowimy, sposobnoÊç przemija. Szcz´Êliwie dla
mnie, i dla wielu innych, w 1939 roku tak si´ nie sta∏o. ByliÊmy w odpowiednim miejscu w odpowiednim czasie.
Jest rzeczà prawid∏owà, ˝e takie wydarzenia powinny byç pami´tane, ale ta pami´ç musi byÊ u˝ywana
konstruktywnie – ludzkoÊç powinna uczyç si´ ∏askawoÊci, tolerancji, wiary i ˝ycia w zgodzie z wiecznymi wartoÊciami wspólnymi dla wszystkich religii.
Fundamentalna etyka wszystkich religii musi byç nauczana i musi wytyczaç drog´ w przysz∏oÊç.”
Nicholas Winton
A STATEMENT FROM MR. NICHOLAS G. WINTON
concerning the film
NICHOLAS WINTON - THE POWER OF GOOD
for WARSAW JEWISH FILM FESTIVAL
“ I am very sorry not to be with you on this important day. It is now more than 60 years since the
events in this film took place, and although in relatively good health, I am not quite as active as I was
then.
To me this film is of great importance. Not because of my role in it, but because the filmmakers succeeded to show in a dramatic way the atmosphere of that period, of slowly increasing danger for the
children and their parents, of their agony of making the decision. It shows that not so much was needed to get the children to safety. My friends and I just had a chance to be of some help for these unfortunate people.
I am sure that as one reaches old age, one looks back and sees so many opportunities that one has
had and that one has missed. So often, by the time one has made up ones mind, the opportunity has
passed. Luckily for me, and for many others, in 1939 this was not the case. We were at the right place
at the right time.
It is correct that these events should be remembered, but this remembrance must be used constructively - mankind must learn to be kind and tolerant and believe and live by the eternal values common
to all religions.
The fundamental ethics of all religions must be taught and lead the way in to the future. “
Nicholas Winton
15
PROGRAM GALI
Rozpoczćie 20.00
Zakoƒczenie 21.30-22.00
• Przemówienie na otwarcie Gali dyr. Szymona Szurmieja (4 minuty)
• Zwiastun filmów konkursowych nades∏anych ze Êwiata i z Polski (3 minuty)
• Koncert skrzypcowy z Listy Schindlera w wykonaniu kwintetu muzyków z Symfonii
Varsovii (4 minuty)
• Przemówienie Daniela Strehlau, Dyrektora Festiwalu (3 minuty)
• Piosenka ˝ydowska w wykonaniu Marty Bizoƒ z akompaniamentem fortepianowym
Adriana Konarskiego (do 5 minut)
• Wiersz Wis∏awy Szymborskiej w recytacji Jerzego Zelnika po angielsku (6 minut)
• Fragment Êcie˝ki dêwi´kowej jednego z filmów konkursowych w wykonaniu fortepianowym Adriana Konarskiego. Kompozycja Janusza Stok∏osy. (4 minuty)
• Przemówienie Cz∏onka Komitetu Honorowego (3 minuty)
• Piosenka ˝ydowska w wykonaniu Marty Bizoƒ z akompaniamentem fortepianowym
Adriana Konarskiego (do 4 minut).
• Koncert fortepianowy Êcie˝ki z „Pianisty” Romana Polaƒskiego w wykonaniu znanej
pianistki japoƒskiej Rei Fujimaru (10 minut)
• Pokaz filmu dokumentalnego „˚ydzi Warszawy” w reêyserii Daniela Strehlaua zawierajàcy
piosenk´ ˝ydowskà w wykonaniu Go∏dy Tencer (38 minut)
• 21.30 Krótkie symboliczne przyjćie w kuluarach teatru. (30 minut)
• 22.00 Zakoƒczenie.
The Opening Gala Program - 8.00 p.m. till 9.30 p.m.:
• Opening Speeches
• Trailer of the competing films
• Violin concert from “Schindler’s List” performed by Symfonia Varsovia musicians
• Speech of Daniel Strehlau, Festival Director
• Yiddish song performed by Marta Bizoƒ accompanied by the composer Adrian Konarski
• Jerzy Zelnik reads an English translation of the Nobel Prize winner Wis∏awa Szymborska’s
poem
• Soundtrack from one of the competing films performed by the Symfonia Varsovia quintet
• Short speech of the Member of Honorary Patronage Committee
• Yiddish song performed by Marta Bizoƒ
• Piano concert from Roman Polaƒski’s “The Pianist” performed by world famous Japanese
pianist Rei Fujimaru
• Screening of the 38-minute documentary “The Jews of Warsaw” directed by Daniel
Strehlau
• 9.30 p.m. Reception in the Jewish Theater lobby
16
Joanna Edyta Okoƒ
Jest absolwentkà Akademii Muzycznej w Warszawie, gdzie kszta∏ci∏a si´ w klasie prof.
Janusza Kucharskiego; umiej´tnoÊci swoje doskonali∏a równie˝ u Êwiatowej s∏awy skrzypaczki Mariny Jaszwili, pod której opiekà artystycznà pozostaje do z dziÊ. Artystka jest
solistkà agencji koncertowej Jeunesses Musicales a tak˝e Fundacji prof. Reginy
Smendzianki; jako solistka wyst´puje równie˝ w koncertach prowadzonych przez estrad´
kameralnà Filcharmonii Narodowej w Warszawie. Skrzypaczka jest cz∏onkinià wielu wybitnych zespo∏ów mi´dzy innymi „Warszawskich Solistów Concerto Avenna” pod kierunkiem
Andrzeja Mysiƒskiego, jak równie˝ wybitnego zespo∏u Symfonia Varsovia. Skrzypaczka
doskonali∏a swój kunszt orkiestrowy pracujàc z takimi s∏awami jak: Riccardo Mutti,
Sir. Neville Mariner, Fabio Luisi, Heinrich Schiff. W paêdzierniku 1999 roku artystka wystàpi∏a na Mi´dzynarodowym Festiwalu Muzyki Wspó∏czesnej w presti˝owej sali Matsukhata Hall w Kobe, Japonia, gdzie prezentowa∏a muzyk´ polskà. Joanna Okoƒ pracuje równie˝ jako pedagog w Paƒstwowej Szkole Muzycznej im.
Józefa Elsnera.
Joanna Okoƒ is a graduate of The Frederick Chopin Academy of Music in Warsaw. She studied under professor Janusz Kucharski. She has also been developing her skills with the world famous violinist Marina Jaszwili.
Joanna Okon is a soloist of the International concert agency Jeunesses Musicales. Since 1997 she has been
a soloist of Warsaw Philharmonic, The Chamber Orchest Warsaw Soloist of Concerto Avenna and Prof.
Regina Smendzianak ` s Foundation. She is also a member of famous Chamber Orchest Sinfonia Varsovia.
She has been also developing her skills working with such celebrities as Riccardo Mutti, Sir. Neville Mariner,
Fabio Luisi, Heinrich Schiff In October 1999 she played during International Festival of the contemporary
Music in Kobe Japan and her performance was highly rated.
Joanna Okoƒ teaches at Józef Elsner National Music School.
SKRZYPCE
Marzena Zawierska - absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina
w Warszawie jest laureatkà Ogólnopolskich Przes∏uchaƒ Skrzypcowych w Malborku. Bra∏a
udzia∏ w mi´dzynarodowych kursach muzycznych, gdzie pracowa∏a pod kierunkiem m.in.
Wandy Wi∏komirskiej, Aleksandra Brussilowskiego i Feliksa Andrievskiego. Jako kameralistka zosta∏a wytypowana do reprezentowania Akademii Muzycznej na festiwalu
“International week” w Jerozolimie. GoÊci∏a z recitalem na “Vamstorfske Hudebny Leto”’ w
Czechach. Bra∏a udzia∏ w “Langvad Kammermusic Jamboree 2002 i 2003”. Wspó∏pracowa∏a
z European Festival Orchestra na Yes symfonic Tour 2001, oraz jako solistka z Estradà
Kameralnà Filharmonii Narodowej.
Nagrywa∏a dla Teatru Telewizji TVP SA.
Artystka jest równie˝ uznawanà w Êwiecie pisarskim poetkà.
Marzena Zawierska is a graduate of the Chopin Music Academy in Warsaw. She is a laureat of the National
Violin Competition in Malborg. During various international music master-classes she worked with Wanda
Wi∏komirska, Aleksander Brussilowski, Feliks Andrievski. As a chamber music player she was chosen to represent the Chopin Music Academy on the festival ”International week” in Israel. The artist gave a recital during
“‘Vamstorfske Hudebny Leto”’ in Czech Republic. She worked with European Festival Orchestra on YES symphonic Tour 2001”’ and as a soloist with Estrada Kameralna of Warsaw National Philharmonic. She recorded
for TV Theater.
Marzena Zawierska is also a poet.
ALTÓWKA
Aleksandra Kiszka przez szereg lat zdobywa∏a doÊwiadczenie w grze solowej i zespo∏owej. Jest muzykiem
wielu znakomitych orkiestr min. Warszawskiej Orkiestry M∏odzie˝owej prowadzonej pod batutà Rubena Silvy,
a tak˝e kameralnych zespo∏ów. Od dwóch lat koncertuje z kwartetem smyczkowym “Gaudeamus”.
Wyst´powa∏a na wielu koncertach, festiwalach i imprezach okolicznoÊciowych w salach koncertowych ca∏ej
Polski. W jej szerokim repertuarze solowym i kameralnym znajdujà si´ zarówno utwory dawne, klasyczne jak i
muzyka wspó∏czesna.
Aleksandra Kiszka for many years reached a lot of experience playing viola solo and in different groups. She
17
plays in orchestras, for example in Warsaw Youth Philharmonic, directed by Ruben Silva, and in chamber
groups. For last two years she has been performing with the String Quartet “‘Gaudeamus”. She appeared on
concerts and festivals in front of the whole Poland. Her various solo and chamber repertoire includes classic
as well as modern music.
CELLO
Maciej ¸ukaszuk koncertowa∏ w s∏ynnych salach koncertowych w Polsce, jak równie˝
za granicà (Anglia, Niemcy), jako solista i w zespo∏ach. Bra∏ udzia∏ w wielu konkursach,
przes∏uchaniach i festiwalach w kraju i za granicà. Jest laureatem Okr´gowego Konkursu
Wiolonczelowego w Warszawie, III Ogólnopolskiego Konkursu Wiolonczelowego we
Wroc∏awiu, jak równie˝ uczestnikiem Canford Summer School of Music w Anglii.
Artysta ma na swoim koncie liczne nagrania. Posiada szeroki repertuar muzyki wiolonczelowej i kameralnej obejmujàcy twórczoÊç kompozytorów wszystkich epok.
Ma równie˝ doÊwiadczenie w pracy z muzykà rockowà i popularnà.
Maciej ¸ukaszuk as a soloist as well as a member of a range of chamber ensembles has
played throughout Poland, performing in the greatest venues. He has also visited many other European countries. An artist has taken part in numerous music festival and competitions in Poland and a few other
European countries. He is a laureate of The Grand Music Contest in Warsaw Castle, III Polish Cello
Competition in Wroc∏aw. He was a participant of The Canford Summer School of Music in England.
Additionally, he has had many recordings to his credit.
Maciej ¸ukaszuk has a wide repertoire including solo and chamber music of numerous composers from every
age. He is also a very experienced pop music performer.
OPRACOWANIE MUZYCZNE
Marcin Zieliƒski jest absolwentem Akademii Muzycznej im F.Chopina w Warszawie
w klasie organów, gdzie kszta∏ci∏ si´ pod okiem takich wybitnych artystów jak prof. Józef Serafin oraz prof.
Magdalena Czajka. DoÊwiadczenia swe poszerza∏ równie˝ za granicà w klasie organów barokowych u
prof.Lorenzo Ghiemi w Accademia Internationale della Musica w Mediolanie. Jako organista wyst´powa∏ w
Polsce, a tak˝e na Bia∏orusi i we W∏oszech.
Artysta jest absolwentem wydzia∏u kompozytorskiego. Jego utwory by∏y wykonywane w wielu miastach Polski
m.in. na Mi´dzynarodowym Festiwalu Jennesses Musicales w Chćinach. W 2003 roku ukaza∏a si´ p∏yta kompaktowa wydana przez firm´ Dux, na której znalaz∏ si´ utwór kompozytora.
Marcin Zieliƒski is a graduate of The Chopin Academy of Music in Warsaw in the organ class, where he has
been working with the well-known musicians such as Prof. Józef Serafin and Prof. Magdalena Czajka. He has
also been developing his skills in the barock class under Prof. Lorenzo Ghiemi in Accademia Internationale
della Musica in Milano.As a soloist he performed in Poland as well as in Italy and other countries.
The artist is also a composer. His works have been performed in The International Festival Jennesses
Musicales In Chćiny. In 2003 has appeared CD (for Dux Recording Producers) with his clarnet concertino.
Adrian Konarski, ur. 1975, kompozytor i pianista, absolwent Wydzia∏u Kompozycji, Dyrygentury i Teorii
Muzyki Akademii Muzycznej w Krakowie (2000); od 1993 wspó∏pracuje z kabaretem Piwnica pod Baranami.
W roku 2000 zosta∏ laureatem Stypendium Twórczego Miasta Krakowa miedzy innymi za twórczoÊç zwiazanà
z Krakowem, w roku 2001 laureatem ogólnopolskiego konkursu kompozytorskiego Muzyka Ogrodowa pod
patronatem Rektora UJ za utwór „Tango“.
Zajmuje si´ g∏ównie muzykà filmowà i tetatralnà, komponuje na orkiestr´ oraz pisze pieÊni i piosenki. Jest
autorem muzyki do kilku recitali, m.in. autorskiego „Z pó∏ deka dencji, czyli wieczór muzyki niedos∏ownej
Adriana Konarskiego“(Piwnica pod Baranami 1998), recitalu Doroty Âl´zak „Widzia∏am jak anio∏ z nieba spad∏“
(Piwnica pod Baranami 1998) oraz pieÊni
dla wykonawców takich jak Janusz Radek.
W teatrze zadebiutowa∏ (5 IX 2000 Teatr Collegioum Nobilium w Warszawie) muzykà do spektaklu “Strona
zakwitajàcych dziewczàt” w re˝. Igora Gorzkowskiego, na podstawie cyklu M.Prousta. W telewizji - 1995
piosenkà do filmu “Tygodnik Powszechny 50 lat.” realizowanego przez Paw∏a Woldana.
Autor muzyki do filmów krotko- i Êredniometra˝owych: Dokument...? (re˝. M.Szumowska), An ordinary being
(re˝. K.Grindaker), Opowiadanie (re˝. M.Pieczonka), T-Rex (re˝. S.Pstrong), serialu dokumentalnego TVP
Oddam ˝ycie za prac´ (re˝. M.Szumowski), programu Ekspedycja emitowanego przez TVN.
18
Kompozycje Adriana Konarskiego by∏y prezentowane na wielu presti˝owych festiwalach, miedzy innymi na XI
i XV Mi´dzynarodowym Festiwalu Muzyki Wspólczesnej Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich, czy w
ramach Festiwalu i Seminarium Wspólczesnej Muzyki Polskiej i Amerykanskiej Write and Play.
Miejsce swojej twórczoÊci w pejzazu muzycznym okresla slowami, b´dacymi rodzajem manifestu artystycznego: „Nie obchodzi mnie czy jest to postmodernizm, czy neocokolwiek. Opowiem wam historie prawdziwa. A zawsze jak opowiadam widze jasnosc, ciemnosc i uciekajacy czas...“
Adrian Konarski, born in 1975, composer and pianist, graduate of Music Academy in Cracow (2000) ; from
1993 he is co-operating with the cabaret Piwnica pod Baranami. He is a laureate of many competitions and
stipends.
He is engaged mainly in film and theatre music; he composes music for an orchestra, chants and songs. He
is an author of a few recitals and songs for different artists (Dorota..., Janusz Radek).
His composition was presented during many prestigious festivals (f.eg. XI and XV International Festival of
Contemporary Music, Days of Music of Cracow Composers, Festival and Seminar of Polish Contemporary
Music and American Write and Play).
About his creativity he says: "I don't mind if it is called postmodernism or something else. I tell you true stories. And always when I'm telling stories I can see clearness, darkness and escaping time...."
Jerzy Zelnik jeden z najbardziej znanych i charakterystycznych aktorów Êredniego
pokolenia. Zagra∏ ju˝ w oko∏o 70 filmów, wÊród nich pami´tnà rol´ Ramzesa XII.
Jerzy Zelnik is one of the finest actors of the middle generation. He plays a rich storbroker
Michel, a father. He acted in about 70 films and in 1966 he played Ramses XIII in
„Pharaoh“ which was nominated for the Oscar for the best foreign language film.
Rei Fujimaru pochodzi z Japonii. Urodzi∏a si´ w Osace w 1974 roku, a nauk´ gry na fortepianie rozpocz´∏a majàc cztery lata.
W 1997 roku ukoƒczy∏a studia na Wydziale Muzycznym Uniwersytetu Soai w Osace, zajmujàc pierwsze miejsce w dorocznym rankingu absolwentów, a w 2000 roku ukoƒczy∏a z
ocenà celujàcà 3-letni sta˝ podyplomowy w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w
Warszawie pod kierunkiem prof. Kazimierza Gier˝oda i prof. Ma∏gorzaty Szpinalskiej.
Uczestniczy∏a te˝ w kursach mistrzowskich i lekcjach publicznych wielu najwybitniejszych
pianistów Êwiatowych.
Jest laureatka japoƒskich konkursów dla m∏odych pianistów, mi´dzy innymi zdoby∏a bràzowy medal na VIII Konkursie Pianistycznym « Raionkai » w Osace, a tak˝e uczestniczy∏a w
wielu prezentacjach najzdolniejszych absolwentów japoƒskich uczelni muzycznych.
W 1999 roku zdoby∏a Grand Prix na XII Turnieju Pianistów Stypendystów Zagranicznych o narod´ im.
Antoniego Ksićia Radziwi∏∏a w Antoninie.
W Japonii Rei Fujimaru wyst´powa∏ nie tylko jako solistka, ale te˝ w zespole muzyki kameralnej « Soire de
Ensemble », reprezentujàcym lig´ akademii muzycznych regionu Kansai. W okresie studiów w Polsce koncertowa∏a wielokrotnie w kraju i za granicà. Mi´dzy innymi pod Pomnikiem Fryderyka Chopina w ¸azienkach
Królewskich w Warszawie, a tak˝e w wielu innych placówkach kulturalnych w Warszawie, Bia∏ymstoku,
Wroc∏awiu, Cz´stochowie, Elblàgu, ¸owiczu, Oporowie, WrzeÊni i Poznaniu.
19
She comes from Japan. She was born in Osaca in 1974 and she started to play piano as she was 4 years old.
In 1997 she graduated from the Music Department at the Soai University in Osaca getting the first place in the
annual rank of the graduates and in 2000 she accomplished with distinction the 3-year-long post-graduate training period at the Fryderyk Chopin Music Academy in Warsaw under the supervision of Prof. Kazimierz Gier˝od
and Prof. Ma∏gorzata Szpinalska. She has also taken part in master courses and open lessons of many of the
most outstanding pianists in the world.
She is a prize-winner of the Japanese competitions for young pianists, including the bronze medal in the 8th
Piano Competition « Raionkai » in Osaca. She has also taken part in many presentations of the most gifted
graduates of the Japanese music academies.
In 1999 she won the Grand Prix in the 12th Foreign Piano Scholars Tournament for the Prince Antoni Radziwi∏∏’s
prize in Antonin.
In Japan Rei Fujimaru did not only give performances as solist but also as a member of the chamber music
group « Soire de Ensemble », which represented the music academies league in the Kansai region. During her
studies in Poland she gave concerts in the country as well as abroad, including some beside the Fryderyk
Chopin Monument in the ¸azienki park in Warsaw, and also in many cultural institutions in Warsaw, Bia∏ystok,
Wroc∏aw, Cz´stochowa, Elblàg, ¸owicz, Oporów, WrzeÊnia and in Poznaƒ.
Andrzej Titkow – poeta, re˝yser, producent i scenarzysta. Absolwent PWSTFiTV w ¸odzi. Twórca oko∏o
pi´çdziesićiu filmów dokumentalnych, m.in. ¸awka, Wszystko po drodze, Jam Osjan, Przystanek do raju, oraz
filmów fabularnych (Uk∏ad krà˝enia – serial TV, Terrarium, Âwiat∏o odbite), spektakli Teatru TV i tomów poetyckich.
Laureat wielu presti˝owych nagród i wyró˝nieƒ) wÊród nich trzech Bràzowych Pegazów (Festiwal Filmów o
Sztuce w Zakopanem), Z∏otej taÊmy, wyróznienia za film Trwoga i nagrody Wiceprezydenta Miasta Lublina (II
Mi´dzynarodowe Dni Filmu Dokumentalnego Rozstaje Europy, Lublin 2000).
Andrzej Titkow – poet, director, producer and screenwriter. Graduated from PWSTFiTV (State Academy of
Theatre, Film and TV) in Lodz. Author about fifty documentaries, including ¸awka (The Bench), Wszystko po
drodze (On the Way), Jam Osjan (Me – Osjan), Przystanek do raju (A Stop on the Way to Paradis), feature films
Uk∏ad krà˝enia (Circulatory System) – the TV serial, Terrarium (Terrarium), Âwiat∏o odbite (Reflected light), spectacles of the TV Theatre and poetry. The laureate of many prestigious prizes and distinctions including three Bronze
Pegasus (Art. Film Festival in Zakopane), Golden Film – Band, distinction for the film Trwoga (Fear) and the prize
of the Vice-President of Lublin (2nd International Days of Documentary Film “European Con/Divergence” Lublin
2000).
Andrzej Titkow poprowadzi w trakcie trwania 1 Warszawskiego Festiwalu o Tematyce ˚ydowskiej krótkie
Warsztaty Filmu Dokumentalnego. Majà one za zadanie rozwinàç zainteresowanie m∏odych ludzi filmem dokumentalnym i wprowadzenie ich w tajniki sztuki filmowej.
During the 1st Warsaw Jewish Film Festival Andrzej Titkow will conduct the short Documentary Workshop. Its
objective is to draw the interest of young people to the documentary and to introduce them to the secrets of film
making.
20
Jury 1 Warszawskiego Festiwalu Filmów o Tematyce èydowskiej
Prof. HENRYK KLUBA - przewodniczàcy jury
Re˝yser filmowy, zajmuje si´ tak˝e aktorstwem (ur. w 1931 roku w Przystajni ko∏o Cz´stochowy). Ukoƒczy∏ Studium Teatralne przy Teatrze im. Mickiewicza w
Cz´stochowie (1951). Studiowa∏ filologi´ klasycznà na Uniwersytecie
we Wroc∏awiu (1952), pracowa∏ jako dziennikarz (kierownik cz´stochowskiej mutacji “Dziennika ¸ódzkiego”). W 1958 roku ukoƒczy∏ studia na Wydziale Re˝yserii PWSF w ¸odzi. Poczàtkowo by∏ asystentem
re˝ysera. W 1966 debiutowa∏ jako re˝yser filmów fabularnych. W 1986
zosta∏ przewodniczàcym Zespo∏u Filmowego Narodowej Rady Kultury.
W 1987 roku uzyska∏ tytu∏ naukowy profesora nadzwyczajnego sztuki
filmowej. W latach 1987-89 cz∏onek Komitetu Kinematografii. Pracownik
naukowy PWSTiF (od 1967). W latach 1978-81 i 1993-96 dziekan
Wydzia∏u Re˝yserii, w latach 1982 (od 16 lutego)-90 i 1996-2002 rektor uczelni.
Film director, also an actor. Born in 1931 in Przystajnia/Cz´stochowa. He graduated from
the Theatre College at the Mickiewicz Theatre in Czestochowa in 1951. He studied the
Classical Philology at the University of Wroc∏aw (1952), he worked as a journalist (the chief
of the counterpart of the « Dziennik ¸ódzki » in Cz´stochowa). In 1958 he graduated from
the Directing Department at the Polish Schoolfim in ¸ódê. Initially, he was a director’s assistant. In 1966 he made his debut as a feature films director. In 1986 he became the chairman
of the Film Committee of the National Cultural Council. In 1987 he was given the title of the
professor of film art. In 1987-1989 he was a member of the Cinematography Committee.
Since 1967 he was the member of the teaching staff at the Polish Filmschool ¸ódê. In 197881 and 1993-96 the dean of the Directing Department ; in 1982 (since Feb 16th)-90 and
1996-2002 the rector of the school.
TADEUSZ SOBOLEWSKI
Krytyk filmowy (ur. w 1947 w Warszawie). Ukoƒczy∏ polonistyk´ na
UW. Od 1972 pisze o filmie. Jest tak˝e autorem scenariusza do filmu
GOLEM Paw∏a Szulkina, za który otrzyma∏ nagrod´ na Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Madrycie w 1981 roku.
Pracowa∏ w tygodniku “Film” (1974-81), nast´pnie w miesićzniku
“Kino”, gdzie w latach 1990-94 by∏ redaktorem naczelnym. Wspó∏autor
pozycji Le cinema polonais (Pary˝, 1993) pod red. Boles∏awa
Micha∏ka. W 1988 roku wyda∏ Dziennik dziennikarza: stare grzechy.
Obecnie recenzent filmowy “Gazety Wyborczej”.
Film critic. Born in 1947 in Warsaw. He graduated from the Faculty of Polish Studies at the
University of Warsaw. Since 1972 he has been writing about film. He is also the author of
the script to the Pawe∏ Szulkin’s film « Golem », for which he was awarded in the
International Fantasy Film Festival in Madrid in 1981. He worked in the « Film » weekly
(1974-81), then in the « Kino » monthly, where in 1990-1994 he was the editor-in-chief. He
was one of the authors of the Le cinema polonais (Paris, 1993) – the general editor was
Boles∏aw Micha∏ek. In 1988 he published Dziennik dziennikarza : stare grzechy. (The diary
of the journalist : the old sins). At present he is a film reviewer in « Gazeta Wyborcza ».
21
MARIA KORNATOWSKA
Krytyk filmowy. Wyk∏adowca Paƒstwowej Wy˝szej Szko∏y Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w
¸odzi. Cz∏onek zespo∏u redakcyjnego miesićznika KINO. Opublikowa∏a m.in. Filmy o mi∏oÊci
(1975), Eros i film (1986), Fellini (najnowsze wydanie 1989), Wodzireje i amatorzy (1990),
Agnieszka Holland. Magia i pieniàdze (2002).
Film critic. The member of the teaching staff at the Polish Filmschool in ¸ódê, Vice-dean of the
Directing Department. A member of the editorial staff of the « Kino » monthly. She published
in 1975 Filmy o mi∏oÊci (Films about love), 1986 Eros i film (Eros and film), Fellini (the latest
edition in 1989), 1990 Wodzireje i amatorzy (Leaders and Amateurs), 2002 Agnieszka
Holland. Magia i pieniàdze (Agnieszka Holland. Magic and Money) and many others.
ANDRZEJ KO¸ODY¡SKI
Krytyk filmowy, t∏umacz, redaktor naczelny miesićznika KINO. Po studiach polonistycznych we Wroc∏awiu otrzyma∏ tytu∏ doktora za prac´
z historii teorii filmu dokumentalnego opublikowana jako ksià˝ka pt.
Tropami filmowej prawdy.
Wspó∏pracowa∏ z szeregiem instytucji filmowych, by∏ redaktorem dzia∏u
zagranicznego tygodnika FILM. W latach 1990 – 1993 kierowa∏ Festiwalem
Filmów Krótkometra˝owych w Krakowie. Opublikowa∏ szereg ksià˝ek, m.in.
100 filmów angielskich, Seans z wampirem, Dziedzictwo wyobraêni.
Film critic, editor – in – chief of KINO monthly. After he had graduated from the Polish
Philology in Wroc∏aw, he wrote a PhD thesis on the history of documentary film, published as
In Search of Film Truth.
He collaborated with a number of film institutions and was the editor of the foreign section of
FILM weekly. In 1990 – 1993 he was the programme director of the International Festival of
Short and Documentary Films in Krakow.
Kolodynski is the author of a few books e.g. 100 British Films, Seance with a Vampire, A legacy of Imagination.
ZDZIS¸AW PIETRASIK
Publicysta kulturalny, krytyk filmowy (ur. w 1947). Ukoƒczy∏ filologi´ polskà
na Uniwersytecie ¸ódzkim (specjalnoÊç filmologiczna) oraz Instytut
Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Pracowa∏ w ITD, RADARZE,
KULTURZE. Obecnie jest kierownikiem dzia∏u kultury w tygodniku POLITYKA. Wyk∏adowca w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Cultural publicist, film critic. Born in 1947. He graduated from the Faculty of Polish Studies at
the University of ¸ódê (he specialized in film science) and from the Institute of Journalism at
the University of Warsaw. He worked in « ITD. », « Radar », « Kultura ». At present he is the
head of the cultural section in the « Polityka » weekly. He is a member of the teaching staff in
the Institute of Journalism at the University of Warsaw.
22
23
24
25
26
FILMY KONKURSOWE
Nikita kino
Tytu∏ angielski / English title: Nikita kino
Opis filmu / Film description:
S∏owa autorki filmu: „Ten film jest rodzajem podró˝y. W 1960 roku
kiedy moja rodzina mieszka∏a w Brazylii mój ojciec odkry∏, ˝e w
Moskwie ˝yjà jego siostra i brat, których nie widzia∏ od 40 lat.
Poniewa˝ nie mogli oni wyje˝d˝aç ze Zwiàzku Radzieckiego to my
odwiedzaliÊmy ich przez blisko 15 lat. W tym czasie mia∏am kamer´,
poczàtkowo 8 mm potem Super 8, którà filmowa∏am mojà rodzin´,
nasze wycieczki, pikniki, targi...
Postanowi∏am wykorzystaç ten materia∏, który sam
w sobie nie jest interesujàcy, w po∏àczeniu ze
znalezionymi sowieckimi materia∏ami z tego samego
okresu (lata 60-te, 70-te i 80-te). Wykorzysta∏am filmy
dlugometra˝owe, materia∏y propagandowe, kroniki,
itp. Rezultatem tego jest koktail ery Chruszczowa
wraz z kola˝em sowieckiej muzyki oraz komentarzem
tego co pamietam z okresu Zimnej Wojny.”
which I filmed the family, our outings, picnics, markets....
I decided to use this material, which was not very interesting per se,
by mixing it with Soviet found footage of the same period (1960’s,
1970’s, 1980’s). I used feature films, propaganda footage, newsreels,
etc. The result is a kind of Khruschev-era cocktail with a collage of
Soviet music and a voice-over of what I remember of that Cold War
period.”
Kraj produkcji / Country: Francja/France
Rok produkcji / Year of the production: 2003
D∏ugoÊç filmu / Duration: 40 min
Re˝yser / Director: Vivian Ostrovsky
Scenariusz/ Screenplay: Vivian Ostrovsky
Pokazy i nagrody na innych Festiwalach /
Participation and Awards in other festivals:
Jerusalem Film Festival, MOMA, NYC
The author of the film said : “The film is a travelogue
of sorts. In 1960 when my family was living in Brazil
my father discovered that his sister and brother in
Moscow, who he hadn’t seen for 40 years, were still
alive. Since they couldn’t travel out of the USSR then,
we went to see them yearly for about 15 years. At
that time I had my 8 mm then a Super 8 camera with
Ju˝ nie ma tych miasteczek
Operator / Cameraman:
Monta˝/ Edition:
Miros∏aw Basaj
Tadeusz Sosnowski
Tytu∏ angielsk/English title:
There is no such towns anymore
Opis filmu/Film description:
Film ten jest opowieÊcià o poszukiwaniu Êladów ˝ydowskich miast
na terenach wschodniej Polski.
This film is about the search for traces of Jewish towns in the region
of the Eastern Poland.
Kraj produkcji / Country:
Polska/Poland
D∏ugoÊç filmu / Duration:
20 min
Re˝yser / Director: Ewa Szprynger
Producent / Producer: TVP S.A. Oddzia∏ Lublin dla Programu 1
Scenariusz/ screenplay:
Ewa Szprynger
Nicholas Winton – pot´ga dobra
Tytu∏ angielsk/English title:
Nicholas Winton – the power of good.
Dokumentalna rekonstrukcja wydarzeƒ z 1939 roku , które
doprowadzi∏y do ocalenia 669 dzieci. Kilkaset czechos∏owackich
dzieci zosta∏o ocalonych z ràk nazistów przez brytyjskiego maklera
Nicholasa Wintona.
A documentary reconstruction of the events of 1939, which led to the
rescue of 669 children. These several hundred Czechoslovak children were rescued from the Nazis by the British stock-broker
Nicholas Winton.
Czechy/Czech Republic
60 min
Re˝yser / Director:
Matej Minac
Producent / Producer:
W.I.P Trigon Production
Matej Minác, Patrik Pass
Antonin Dahnel, Peter Zubal i inni
Monta˝/ Edition:
Patrik Pass
Muzyka / Music:
Janusz Stok∏osa
Pokazy i nagrody na innych Festiwalach/Participation and Awards in
other festivals: Emmy Award 2002
27
UÊmiech Izaaka
Tytu∏ angielski/English title: The smile of Isaac
Tytu∏ orginalny/Original title: Le sourire d’Isaac.
Jest to inicjacyjna podró˝, która prowadzi nas z Nowego Jorku do
Tel Avivu. Celem tej podró˝y jest zdefiniowania rodzaju humoru, który
ma swe korzenie w g∏´bokim humaniêmie ˝ydowskiej tradycji.
A journey of initiation, which takes us from New York to Tel Aviv in
the attempt to define the kind of humour which has its roots in the
profound humanism of the Jewish tradition.
Francja / France
54 min
Stephen Rabinovitch
ARTE FRANCE
Scenariusz/ screenplay: Stephen Rabinovitch / Gérard Rabinovitch
Laurent Sbasnik, Nili Aslan
Monta˝/ Edition:
Cécile Perraut
Opór
Tytu∏ angielski/English title: Resist
Bycie pacyfistà to nie kwestia mody, to praca na ca∏e ˝ycie! B´dàc
na czele rewolucji teatru lat szeÊçdziesiàtych, przynoszàc idee pacyfizmu i humanizmu, The Living Theatre Company wcià˝ wyst´puje na
ulicach miast Êwiata. Jakie znaczenie majà ich idee jeÊli Êwiat jest
tak zapalczywy w swej przemocy? Jakà rang´ ma ich walka
wspó∏czeÊnie?
Being a pacifist is not a fashionable stance, that’s a lifetime
job! At the vanguard of a movement of renewal in theatre in
the sixties, bearer of humanist and pacifist ideas, the Living
Theatre company still performs today in the streets and
around the world. What weight do their ideas have if the world
is so eager to live in violence? What is the meaning of this
fight today?
Kraj produkcji / Country: Belgia / Belgium,Niemcy / Germany
90 min
Dirk Szuszies
YC Aligator Film
Operator / Cameraman: Dieter Vervuurt
Monta˝/ Edition:
Alain de Halleux
Jak per∏y na sznurku
Tytu∏ angielski/ English title: Like pearls on a string
Opis filmu /Film description:
Dwora i Chaim postanowili zamieszkaç w Izraelu. Ona przyjecha∏a do
Jerozolimy z Maroka, on z Ukrainy. Czego brakowa∏o im w dotychczasowym ˝yciu? Dlaczego postanowili zostaç religijnymi ˚ydami?
Czy religia jest dla nich jedynà forma realizowania siebie? Jakà cen´
p∏acà za swoje wybory? Film jest próbà odpowiedzi na pytanie czym
jest wiara dla wspó∏czesnych m∏odych ludzi. To tak˝e opowieÊç
o poszukiwaniu to˝samoÊci.
Dvora and Chaim have decided to live in Israel. She
came to Jerusalem from Morocco, he came from
Ukraine. What was lacking in their previous lives? Why
they have decided to become religious Jews? Is the
religion only way to be fulfilled? What is the price
they’re paying for their choices? The film tries to find
an answer what is faith for the young people. It is also
a tale about finding one’s identity.
Kraj produkcji / Country: Polska / Poland
48 min
Anna Kapliƒska
Producent / Producer: PWSFiTV, Heritage Films
Anna Kapliƒska
28
Monta˝/ Edition:
Bogumi∏ Godfrejow
Agnieszka Tarasiuk, Cecylia Pacura
˚ydzi i buddyzm
Tytu∏ angielski/English title: Jews and Buddhism: Belief Amended,
Faith Revealed
Film ten bada niesamowity wzrost zainteresowania buddyzmem
wÊród amerykaƒskich Zydów, którzy stanowià ok. 2 % ca∏ej populacji, a tak˝e oko∏o 30 % amerykaƒskich buddystów nie b´dàcych
pochodzenia azjatyckiego. W rzeczywistoÊci, tradycyjny rytua∏
˝ydowski zostaje zmodyfikowany w synagogach i wÊrów indywidualnych osób pragnàcych w∏àczyç nauk´ Buddyzmu w ich ˝ycie
duchowe. “˚ydzi i Buddyzm” jest pierwszym filmem, który docieka
ukrytych przyczyn tego fenomenu badajàc w tym celu kontekst XXwiecznego ˝ydowsko – amerykaƒskiego ˝ycia i bioràc pod uwag´
jego wp∏yw na wspó∏czesnà myÊl ˝ydowskà oraz praktyk´. Film ten,
okreÊlony przez Akademi´ Filmowà “jednym z wybitnych filmów
dokumentalnych 1999 roku” jest kometowany przez Sharon Stone, a
ponadto zawiera rzadkie zdjćia Dalai Lamy – duchowego przywódcy Tybetu, a tak˝e Davida Ben Guriona, Alana Ginsberga, Sylvi
Boorstein, Rabbiego Alana Lew, a tak˝e wielu innych osób.
Jewish thought and practice. This documentary named “...one of the
outstanding documentaries of 1999” by the Academy of Motion
Picture Art. And Sciences, is narrated by Sharon Stone, and includes
rare footage of the Dalai Lama, spiritual leader of Tibet, as well as
David Ben Gurion, Alan Ginsberg, Sylvia Boorstein, Rabbi Alan Lew,
and many others.
USA
Rok produkcji / Year of the production:
1999
41 min
Bill Chayes, Isaac Solotaroff
Chayes Production we wspó∏pracy z Judah
L.Magnes Museum
Scenariusz/ screenplay: Bill Chayes, Isaac Solotaroff
Witt Monts
Monta˝/ Edition:
Al Nelson
Muzyka / Music:
Jami Sieber
other festivals:
Film by∏ pokazywany na ponad 50 Êwiatowych festiwalach filmowych
Film participated in more then 50 film festivals
This film examines the dramatic surge of interest among American
Jews in the spiritual teaching of Buddhism. Jews, who make up 2%
of the population, account for some 30% of non-Asian American
Buddhists. In practice, traditional Jewish ritual and liturgy are being
modified in synagogues and among individuals seeking to incorporate the teaching of Buddhism into their spiritual lives.
“Jews and Buddhism” is the first film to interrogate in depth the reasons for this phenomenon, explore it in the context of 20th century
Jewish-American life, and consider its impact on contemporary
Cieƒ na duszy
Tytu∏ angielski/English title: A shadowed gaze
Tytu∏ orginalny/Original title: Une ombre dans les yeaux
Willy Holt milcza∏ przez 50 lat. Chcia∏ ˝yç i mieç rodzin´ – dlatego
pragnà∏ zapomnieç. Jednak˝e w 1995 roku ten znany scenograf
postanowi∏ przekazaç swoje wspomnienia poprzez histori´ jego
deportacji. Konfrontujàc swoje s∏owa z wypowiedziami swej córki,
a tak˝e studentów oraz wspó∏towarzyszy nieszcz´Êcia (Jorge
Semprun, Roman Polanski), Willy Holt stara si´ nadaç znaczenie
swemu przetrwaniu.
Images Plus
Jean – Marc Bouzou
Monta˝/ Edition:
Bruno Esquirol
Muzyka / Music:
Olivier Marie – Catherine
other festivals:
Pierwsza nagroda na Mi´dzynarodowym Festiwalu
w Kalamacie, Grecja; wyró˝nienie na Festiwalu Filmów Naukowych w
Oullins, Francja; ponadto udzia∏ w licznych festiwalach na Êwiecie
I price in international Film Festival, Kalamata, Greece,
Science Film Festival in Oullins France-distinction
Participation in many film festivals
For fifty years, Willy Holt was silent. He wanted to live,
to have a family: he needed to forget. In 1995, however, this famous Art Director decided to pass on his
memory through the story of his deportation.
Confronting his words with those of his daughter, of
high school students and his companions of misfortune (Jorge Semprun, Roman Polanski), he tries to
give meaning to his survival.
Kraj produkcji / Country: Francja / France
52 min
Rafael Lewandowski
Producent / Producer: Porte Rouge, Rougemarine,
Szkolna fotografia
Tytu∏ angielski/English title: The School Photo
Tytu∏ orginalny/Original title: Sexan
Pragnàc zbadaç jak to by∏o byç dwunastolatkiem w ˝ydowskiej
klasie w Sztokholmie lat 70-tych, Gabriella kontaktuje si´ z niektórymi
ze swych szkolnych kolegów, ˝eby sprawdziÊ co dziÊ pami´tajà.
Spotykamu wić Allana – tak samo zbyt pewnego siebie jak zawsze,
Anit´ – wspaniale wyglàdajàcà dziewczyn´, Jeanette – blond
pi´knoÊç, Liore bezprzerwy mówiàcà oraz samà Gabriell´ - o zmiennym usposobieniu i ma∏ym biuÊcie.
some of her school friends to see what they remember. We meet
Allan, still as cocky as ever, Anita, the gorgeous looking chick,
Jeanette, the blond beauty, Liora, constantly talking, and Gabriella
herself, moody and flatchested.
Szwecja / Sweden
37 min
Gabriella Bier
Producent / Producer: Hakuna Matata KB
Scenariusz/ screenplay: Gabriella Bier
Operator / Cameraman: Julia Hede, Peter Palm
Monta˝/ Edition: Daniel Jonsater
Eager to re-examine what it was like to be twelve years old in a
Jewish school class in Stockholm in the 70’s, Gabriella contacts
29
912 dni Getta Warszawskiego
Tytu∏ angielski/ English title: 912 days of the Warsaw Ghetto
Opis filmu/ Film description:
Tragiczna historia warszawskiego getta z unikatowymi zdjćiami
archiwalnymi.
The tragic story of the Warsaw Ghetto, including very interesting
archival pictures.
Polska / Poland
2001
30 min
Producent / Producer: Tomasz Pijanowski, TPS
StatyÊci
Tytu∏ angielski/English title:
Extras
Dziesićiu spoÊród kilku tysićy statystów z planu filmowego
“Pianisty” Romana Polaƒskiego opowiada o swoich burzliwych i dramatycznych prze˝yciach z okresu wojny, kiedy to byli Êwiadkami likwidacji gett w ró˝nych miastach na terenie Polski.
Ten of few thousands crowd artists that were working for Polanski’s
„Pianist” tell their own stories. They relate dramatical episodes from
the Second World War, when they were witnessing
liquidation of the ghettos in different parts of Poland.
48 min
Re˝yser / Director: Pawe∏ Sala
Canal +
Pawe∏ Sala
Micha∏ Najorczyk
Monta˝/ Edition:
S∏awomir Goêdzik
Po˝egnanie mojego kraju
Tytu∏ angielski/English title: Farewell to my country
Film przedstawia wypowiedzi, wspomnienia i historie osób, które z
racji swego ˝ydowskiego pochodzenia musia∏y opuÊciç Polsk´ po
wydarzeniach 1968 roku.
The film presents statements, memories and stories of the people
who had to leave Poland after the year 1968 because of their Jewish
origin.
USA / Polska
99 min
Andrzej Krakowski
Pine Hill Productions, Inc.
Andrzej Krakowski
Peter Stein, Bahman Soltani
Monta˝/ Edition:
Dawn Freer
Muzyka / Music:
Joel Dancyger, Gerald Cohen
30
Ziemia pomazana
Tytu∏ angielski/English title: The painted land
Raz do roku ¸odzianie zamalowujà obraêliwe antysemickie has∏a na
murach domów. Jakie reakcje i emocje wywo∏uje ten temat opowiada ∏ódzki taksówkarz ˝ydowskiego pochodzenia.
Once a year citizens of Lodz wipe off offensive anti-Semitic writings
on the walls. A taxi-driver from Lodz tells about the reactions and
emotions it brings.
Polska / Poland
21 min
Konrad Piwowarski, Ania Dykczak
Konrad Piwowarski
Konrad Piwowarski
Konrad Piwowarski
Monta˝/ Edition: Konrad Piwowarski, Ania Dykczak
other festivals: Festiwal Cz∏owiek w zagro˝eniu, ¸ódê 2002
M∏odoÊç w czasach zag∏ady
Tytu∏ angielski/English title: Youth at the time of Holocaust
Historia przyjaêni dwóch m∏odych m´˝czyzn – polskiego ˚yda
Jerzego Kamienieckiego i Polaka Janusza Malinowskiego, którzy
wspólnie wyprowadzali i ratowali ˚ydów z getta warszawskiego.
A story about friendship between two man - Polish Jew Jerzy
Kamieniecki and Pole Janusz Malinowski who were saving lives of
Jewish people bringing them out of the Warsaw Ghetto.
Polska / Poland
45 min
Re˝yser / Director: Ma∏gorzata Imielska
Producent / Producer: Studio Filmowe Kalejdoskop, TVP S.A. Pr 1
Scenariusz/ screenplay: Ma∏gorzata Imielska
Operator / Cameraman: Tomasz Tupalski
Monta˝/ Edition: Joanna Wojtulewicz
Muzyka / Music: Marcin Wierzbicki
My i Oni
Tytu∏ angielski/English title: Us and Them
Film o zderzeniu poglàdów i sàdów dzieci z opiniami autorytetów.
Bohaterem filmu jest katolicki ksiàdz prof. Micha∏ Czajkowski. My i
Oni pokazuje coÊ wićej ni˝ tylko wybitnego duszpasterza i ekumenist´ uczàcego w szkole dzieci, ˝e ˚yd, protestant, prawos∏awny
czy niewierzàcy, to te˝ brat i cz∏owiek. Film pokazuje, ˝e nauczanie
chrzeÊcijaƒstwa nale˝y rozpoczynaç od podstawowego przykazania
jakim jest ewangeliczny nakaz mi∏oÊci bliêniego.
Monta˝/ Edition: Krystyna Peƒska, Violetta Henczel-Przysiecka
Muzyka / Music: Antoni ¸azarkiewicz
other festivals: Nagroda Ministra Edukacji Narodowej i Prezesa TVP
1999
The film confronts two points of view: children’s and authorities’. The
main character is the Catholic priest Micha∏ Czajkowski. “Us and
Them” shows something more than just a theologist teaching children at school- it shows that a Jew, a Protestant or an atheist are
always brothers. It shows that teaching Christianity should start from
the first, most important commandment- love to other people.
Polska / Poland
18 min
Re˝yser / Director: El˝bieta Nekanda – Trepka
Producent / Producer: Telewizja Edukacyjna, Program 1 TVP S.A.
Scenariusz/ screenplay: El˝bieta Nekanda – Trepka
Operator / Cameraman:Jan Myszyƒski, Andrzej Pop∏awski, Marek
KupÊ
31
Ostatni Êwiadek
Tytu∏ angielski/English title: The Last Witness
Bohater i narrator filmu - Samuel Willenberg jest synem artysty
malarza, który wraz z ca∏à rodzinà postanowi∏ przeczekaç okupacj´
niemieckà w ma∏ym Opatowie Kieleckim, renesansowym miasteczku,
w którym przed wojnà malowa∏ witra˝e w synagodze i dekorowa∏ jej
sufit. Dalsze losy rodziny Willenbergów pokazywane sà na tle
w´drówki Samuela przez dzisiejszà Polsk´ i Izrael. Do najbardziej
dramatycznych momentów nale˝à wspomnienia Samuela o zbrojnym buncie wi´êniów 2 sierpnia 1943, i ucieczce z
obozu w Treblince, gdzie zgin´∏y jego siostry. By∏ to
pierwszy udany zbrojny bunt w obozie Êmierci w
nazistowskiej Europie. (...). Pytanie: na czym polega∏
przypadek, ˝e uda∏o mu si´ prze˝yç nieprawdopodobne zakr´ty losu? Odpowiedê znajdziemy po
cz´Êci w filmie, ale tylko po cz´Êci.
The main character and narrator in the movie is
Samuel Willenberg. His father, who was a painter, had
decided to stay during German occupation in a small
town Opatow Kielecki. In this Renaissance town he
used to decorate the Synagogue interior.
We see Willenberg’s history shown through the journey of Samuel, who visits Poland and Israel. The
Karuzela
Tytu∏ angielski/English title: The Carousel
Film jest zapisem wspomnieƒ dzieci ocala∏ych z getta oraz tych,
którzy oglàdali tragedi´ ˚ydów z drugiej strony murów w Warszawie.
Jest to opowieÊç o oboj´tnoÊci mieszkaƒców stolicy, ale tak˝e o
poÊwićeniu i pomocy, jakiej udzieli∏ przeÊladowanym cz´Êç warszawiaków po aryjskiej stronie. To pierwsza taka spowiedê w dokumencie. Dzieci wojny, zarówno polskie jak i ˝ydowskie d∏ugo nie chcia∏y
nic mówiç.
Wiosnà 1943 roku w sàsiedztwie getta na polecenie
Niemców zosta∏y ustawione dwie karuzele, z których
warszawiacy t∏umnie korzystali, majàc za plecami
odg∏osy walki w getcie i ludzi, którzy skakali z okien,
by nie zginàç w p∏omieniach. Taki obraz wy∏ania si´ z
relacji Êwiadków wydarzeƒ. T´ sytuacj´ utrwali∏
Czes∏aw Mi∏osz w wierszu “Campo di Fiori”, którego
fragmentem rozpoczyna si´ filmowa opowieÊç.
The film illustrates memories of the children that survived the ghetto and of those people who watched
Jewish tragedy from the other side of the wall. It’s a
story about people’s indifference but also about their
sacrifice and help they brought. This is a first documentary about the „children of war”, before they did-
zdj. Jan Lissowski
Chanuka, podwójny czas
Chanuka – a double time
Portret wspó∏czesnej Gminy ˚ydowskiej w Polsce. Poszukiwanie
odpowiedzi na pytanie – kto dziÊ jest ˚ydem w Polsce?
The portrait of the contemporary Jewish community in Poland.
Search for the answar to the question – who is today a Jew in
Poland?
Polska / Poland
38 min
Daniel Strehlau
Studio Filmowe OKNA
Scenariusz/ screenplay: Daniel Strehlau
Operator / Cameraman: Jacek Niewadzi
Monta˝/ Edition:
Jan Mironowicz
other festivals: Wyróênienie na Mi´dzynarodowych Dniach Filmu
Dokumentalnego Lublin 2003
32
most dramatical moment is his memory about the prisoners rebellion
on August 2 1943, when he escaped from Treblinka. It was the time
when his sisters were killed. How did he manage to survive? Was it
only by chance? A part-answer we find in the movie.
Polska / Poland
51 min
Micha∏ Nekanda – Trepka
Producent /Producer: Studio Filmowe EVEREST, Program 2 TVP S.A.
Operator / Cameraman: Jacek Mieros∏awski, Jan
Muszyƒski, Jacek Knopp
Monta˝/ Edition:
Dorota Ward´szkiewicz
Muzyka / Music: Zygmunt Konieczny, David Hewson
Pokazy i nagrody na innych Festiwalach/Participation
and Awards in other festivals: Nagroda Fundacji im.
¸ukacza Hirszowicza, Wielka Brytania 2002, Nagroda
Specjalna Jury na Mi´dzynarodowym Festiwalu
Media 2002 w ¸odzi, Srebrny Medal na III Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych w
Sztokcholmie, 2003
n’t want to speak. In the spring of 1943 Germans brought 2
carousels near the ghetto border. Varsawians were having fun there
ignoring the sounds and screems from the ghetto. Czeslaw Milosz
wrote a poem about this – „campo di fiori”. At the beginning of the
movie there is a fragment of the poem.
Polska / Poland
35 min
POL-NET, Program 1 TVP S.A.
Scenariusz/ screenplay: Micha∏ Nekanda – Trepka
Operator / Cameraman: Zbigniew Wich∏acz
Monta˝/ Edition:
Marek Wojciechowski
“....wpisany w Gwiazd´ Dawida – Krzy˝ “
„....Cross - in the David Star”
Bohater filmu, ksiàdz katolicki, jako doros∏y cz∏owiek dowiedzia∏ si´,
˝e jest ˚ydem ocalonym z Holocaustu. W dokumencie opowiada o
swoim ˝yciu, o drodze do prawdy, o ˝ydowskich i polskich rodzicach.
Catholic priest as a grown up man discovers that he is a Jew, rescued from Holocaust. He tells a story of his life, about his way to the
truth and about his Polish and Jewish parents.
Katolickich i Multimediów, Niepokalanów 98
1998 – Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Sztuki Ukrainy na VII
Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmowym “Z∏oty Witeê”, Odessa,
Ukraina
1999 – Grand Prix “Korzenie” na Mi´dzynarodowym Festiwalu
Filmów Etnicznych “At Home”, Kraków
1999 – Grand Prix IV – Nagroda Przewodniczàcego Komitetu
Kinematografii Polskiej na V Ogólnopolskim Niezale˝nym Przeglàdzie
Form Dokumentalnych Nurt 99
2000 – Nominacja do Golden Gate Award na 43 Mi´dzynarodowym
Festiwalu Filmowym w San Francisco, USA
28 min
Re˝yser / Director: Grzegorz Linkowski
Producent / Producer: Studio Voxmedia dla Pr II TVP S.A.
Scenariusz/ screenplay: Grzegorz Linkowski
Operator / Cameraman: Jerzy Rudziƒski
Monta˝/ Edition: Grzegorz R.Wróblewski
other festivals:
1997 – Grand Prix oraz Nagroda PublicznoÊci na III Ogólnopolskim
Niezale˝nym Przeglàdzie Form Dokumentalnych, Nurt 97
1998 – III Nagroda na XIII Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmów
Marsz ˚ywych
March of the Living
OpowieÊç o historycznym spotkaniu ˝ydowskiego ksi´dza Romualda
Jakuba Wekslera-Waszkinela, którego rodzice zostali zamordowani
podczas II Wojny Âwiatowej z Martinem Bormannem, juniorem,
synem jednego z przywódców II Rzeszy, odpowiedzialnego za ideologi´. Syn oprawcy i syn ofiar spotykajà si´ na terenie by∏ego
obozu w OÊwićimiu. Film to próba konfrontacji pamići przesz∏oÊci
i dialogu.
Oddzia∏ Katowice
Grzegorz Linkowski
Alex Pavlowiç, Grzegorz R. Wróblewski
Monta˝/ Edition:
Grzegorz R. Wróblewski
Muzyka / Music:
Vlad Kuryluk
other festivals: 43 Krakowski Festiwal Filmowy 2003
Romuald Jacob Weksler-Waszkinel, whose parents
were murdered during the 2World War, meets Martine
Bormann JR, the son of one of the Third Reich leaders- responsible for ideology. The son of the victim
talks to the son of the hangman. They meet in
Auschwitz.
The film is a unique confrontation of past and memory.
48 min
Re˝yser / Director: Grzegorz Linkowski
Producent / Producer: Link Art. Film, TVP S.A.
˚wirowisko – ostatnia niedziela
Gravel heap – the last Sunday
Ostatnia niedziela okupacji terenu ˚wirowiska – miejsca przylegajàcego do Obozu Zag∏ady w OÊwićimiu – przez Kazimierza Âwitonia
i popierajàcych go ludzi.
Zapis wydarzeƒ na tym terenie: dyskusje pomi´dzy zwolennikami i
przeciwnikami wypowiedzi Kazimierza Âwitonia, msza na ˝wirowisku,
akcja stawiania krzy˝y...
The last Sunday of occupation of the Gravel Heap – the area next to
the Extermination Camp in Auschwitz – by Kazimierz Âwitoƒ and his
followers. Record of the events which took place there: discussions
led by the followers and opponents of Kazimierz Âwitoƒ, the service
at the Gravel Heap, raising of crosses….
Polska / Poland
30 min
Magdalena ¸azarkiewicz
Magdalena ¸azarkiewicz
Jacek Petrycki
Monta˝/ Edition:
Daniel Soko∏owski
33
Pami´tam
I remember
Leszek Allerhand ze Lwowa mieszka teraz w Zakopanem. Stanis∏aw
Jonas z Warszawy - w Nowym Jorku, David Efrati z Warszawy - w
Tel- Awiwie, a Henryk Mandelbaum - w Gliwicach. Zarejestrowane na
taÊmie ich wspomnienia Andrzej Wajda i Marcel ¸oziƒski wybrali
spoÊród wielu zgromadzonych przez Shoah Foundation Stevena
Spielberga. Ilustracjà do opowieÊci sà zdjćia nakrćone podczas
Marszu ˚ywych, którym co roku w OÊwićimiu m∏odzie˝ z ca∏ego
Êwiata oddaje ho∏d ofiarom Holocaustu. Tym zdjćiom, Êwietnie
zmontowanym przez Katarzyn´ Maciejko-Kowalczyk, towarzyszy
przejmujàca muzyka Wojciecha Kilara. Dopracowany w ka˝dym
szczególe czarno-bia∏y dokument, choç zawiera opowieÊci zaledwie
czterech ocala∏ych ˚ydów, jest kwintesencjà wojennego losu ca∏ego
narodu. I przestrogà na przysz∏oÊç.
excellently edited by Katarzyna Maciejko – Kowalczyk, are accompanied by the moving music composed by Wojciech Kilar. Minute in
every detail black-and-white documentary is the essence of the war
fate of the whole nation although it contains only four stories of the
saved Jews.
Polska / Poland
60 min
Marcel ¸oziƒski
The Shoah Foundation, Heritage Films
Andrzej Adamczak, Jacek Knopp
Monta˝/ Edition: Katarzyna Maciejko-Kowalczyk, Hubert Bury
Muzyka / Music:
Wojciech Kilar
Leszek Allerhand from Lwow lives now in Zakopane. Stanislas Jonas
from Warsaw – in New York, David Efrati from Warsaw in Tel Aviv and
Henryk Mandelbaum in Gliwice. Their memories, which were recorded on a tape, were chosen by Andrzej Wajda and Marcel Lozinski
out of many others collected by Steven Spielberg’s Shoah
Foundation. The story is illustrated with the photos taken during the
March of the Living, in which young people from all over the world
pay tribute to the victims of the Holocaust. These photos, which were
Rachela – podró˝ w g∏àb siebie
Rachel’s Quest
Film przedstawia sylwetk´ Racheli Rosenthal, “wielkiej damy sztuki
performance”, pionierki tej czerpiàcej z osobistego doÊwiadczenia
formy teatralnej. Film zosta∏ zrealizowany podczas prowadzonych
przez nià warsztatów w Los Angeles.
Rachel Rosenthal’s powerful, environmental agenda fuels her outrageous, theatrically stunning performances. The film follows a performance art workshop, where Rachel teaches performance art as a way to self-discovery and personal
transformation.
USA
1996
52 min
Pawe∏ Kuczyƒski
Pacific Film Factory
Pawe∏ Kuczyƒski
Pawe∏ Kuczyƒski
Monta˝/ Edition:
Pawe∏ Kuczyƒski
Muzyka / Music:
Thomas Barquee
and Awards in other festivals: Liepzig Film Festival
1996, International Women’s Film Festival, Miƒsk,
Szalom Irlandio
Tytu∏ angielski/English title: Shalom Ireland
Film Szalom Irlandio jest dokumentem o godnej uwagi, ale wcià˝
ma∏o znanej historii ˚ydów w Irlandii. Film obrazuje histori´
irlandzkiego ˝ydowstwa podczas celebracji unikatowej kultury, stworzonej poprzez zmieszanie irlandzkiej i ˝ydowskiej tradycji.
Shalom Ireland is a documentary about Ireland’s remarkable, yet little know Jewish history. The film chronicles the history of Irish Jewry
while celebrating the unique culture created by blending Irish and
Jewish traditions.
USA
58:34 min
Valerie Lapin Ganley
Share Productions
Valerie Lapin Ganley
Jaime Kibben
Monta˝/ Edition:
Andrew Gersh
34
Bia∏oruÊ 1997, Documental w Santa Monica, USA 1998
Mike Brant – pozwól, ˝ebym cie kocha∏
Mike Brant – let me love you
Tytu∏ orginalny/Original Title: Mike Brant – laisse moi t’aimer
Mike Brant zosta∏ znaleziony na chodniku przy ulicy Erlanger w XVI
dzielnicy Pary˝a, 25 kwietnia 1975 roku. Le˝a∏ na plecach z twarzà w
stron´ nieba w niebieskiej koszuli, boso, pozornie w nienaruszonym
stanie, jednak z licznymi obra˝eniami wewn´trznymi. W momencie
Êmierci mia∏ 28 lat. Dochodzenie policyjne rozpocz´∏o si´ i
zakoƒczy∏o tego samego dnia. Jego wynik by∏ jednoznaczny: Mike
Brant pope∏ni∏ samobójstwo.
Co spowodowa∏o, ˝e Mike Brant, który wychowa∏ si´
w biednym robotniczym osiedlu Haify, a potem sta∏
si´ Gwiazdà (jego nagrania sprzedano w milionach
egzemplarzy) rzuci∏ si´ z VI pi´tra? Historia dorastania Mika i jego nag∏ej s∏awy jest tylko t∏em dla historii
niesprawiedliwoÊci i utraty niewinnoÊci. Historia
w∏adzy i pieni´dzy – wielkich pieni´dzy – i ich
niszczàcego wp∏ywu. OpowieÊç o wykorzystaniu
m∏odego m´˝czyzny, który niepotrafi∏ si´ broniç.
Film zawierz rzadkie, archiwalne nagrania filmowe i
radiowe, nigdy wczeÊniej nie publikowane we Francji
i Izraelu.
Mike Brant was found on the sidewalk of Rue
Erlanger in Paris 16th Arrondissement on Friday
morning, April 25, 1975. He was lying out on his
back, with his face to the sky, in a blue shirt, barefoot,
whole outside but shattered within. He was 28 at the
time of his death.
The police inquiry started and ended the same day.
Y.I.D.
Europejska premiera filmu!
Y.I.D. – Yehudeem in Diaspora
Film ten przedstawia animozje mi´dzy ˚ydami Diaspory i ˚ydami z
Izraela oraz stosunek tych dwóch grup do paƒstwa Izrael w
kontekÊcie konfliktu palestyƒsko – izraelskiego.
Wielu ˚ydów opuszcza Izrael z powodu wojny i przybywa do
kanadyjskiego Toronto w poszukiwaniu lepszego i bezpieczniejszego
˝ycia. Tutaj jednak˝e, nieoczekiwanie, spotykajà si´ z wrogim
nastawieniem ˚ydowskiej Diaspory.
Their conclusion was unequivocal and precise: suicide – Mike Brant
put an end to his own life.
What caused Mike Brant that grew up in poor workers tenements of
downtown Haifa, Israel and become a Superstar (his records were
sold in millions copies) to jump from the 6th floor to his death? The
story of Mike’s growing up and his breakthrough to fame is only the
background of a story about injustice and murder of innocence. A
story about power and money – plenty of money – and its destructive
influence. A tale about exploitation of a guy that didn’t have the
power to fight back.
The filme combines rare archival footage and radio recordings some
never seen or heard both in France and Israel.
Izrael / Israel
2002
D∏ugoÊç filmu / Duration: 101 min
Erez Laufer
Erez Laufer Films, Cineteve
INA Enterprise
Operator / Cameraman: Erez Laufer
Monta˝/ Edition:
Erez Laufer
and Awards in other festivals: Izraelski Oscar dla
Najlepszego Filmu Dokumentalnego 2002, II Nagroda
na Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmowym w
Jerozolimie 2002, I Nagroda na Israfest Los Angeles,
New York, Chicago 2003, pokaz na Festiwalu
Filmowym w Cannes 2003 oraz pokazy na nast´pujàcych festiwalach: Montreal Jewish Film Festival 2003,
Hong Kong Israeli Film Festival 2003, San Paulo,
Brazil Jewish Film Festival 2003.
Chutzpa Productions
Igal Hecht
Operator / Cameraman: Igal Hecht, Ron Furman, Elad Winkler, Eric
Adwokate
Monta˝/ Edition:
Igal Hecht
Muzyka / Music:
Ron Wiseman, Mike Dobkin
other festivals:
Toronto Jewish Film Festival 2003, Reflections Arts
Festival 2003
A documentary which looks at the animosity between
Diaspora and Israeli Jews and how the two communities relate to the state of Israel during the last two
years of the Israeli Palestinian conflict.
Many Israelis are leaving Israel due to the on-going
war. They immigrate to Toronto in search for a better
and safer life. However, when they reach Toronto, the
most unlikely group meets them with harsh resentment. This group is the Jewish Diaspora.
Y.I.D. explores the various reasons for this hatred.
Kraj produkcji / Country: Kanada/Canada
2002
70 min
Igal Hecht
Nagle wszyscy staliÊmy si´ wrogami
Tytu∏ angielski/English title: All of a sudden we’ve become enemies
Tytu∏ orginalny/Original Title: Und plotzlich waren wir feinde
Film opowiada histori´ dwóch ˚ydowskich rodzin z Göttingen z lat
trzydziestych.
Rodzina Katz prowadzi∏a sklep z ubraniami w centrum miasta. A
rodzina Silbergleit mia∏a swój sklep z butami po drugiej stronie ulicy.
Nawet dziÊ starsi mieszkaƒcy Göttingen pami´tajà obie rodziny- robili
w ich sklepach zakupy, a swoje dzieci posy∏ali do szko∏y z ich dzieçmi. Dzieci rodzin ˚ydowskich od tego czasu przesta∏y byç ju˝ dzieçmi- mieszkajà w USA, w NY I na Florydzie, ale wcià˝ pami´tajà
nie˝ydowskich przyjació∏ z lat ’30, gdzie w Göttingen sp´dzili
dzieciƒstwo.
DojÊcie Hitlera do w∏adzy w lutym 1933 roku od razu zmieni∏o ˝ycie
w ma∏ym mieÊcie Göttingen.
Hitler’s accession to power changed the life in the little town at once.
Niemcy/Germany
2000
45 min
Jurgen Hobrecht
Producent / Producer: Polis Film Berlin
Scenariusz/ screenplay: Brigitte Kirsche
Operator / Cameraman: Rainer Schmidt, Uwe Fanelli
Monta˝/ Edition:
Roxana Alvarez – Tichauer, Alexander Behse
The film tells the story of two Jewish families from Gottingen living
there in the 30-ies. The family Katz had a clothes shop in the center
of the town and the family Silbergleit had their shoe shop on the
other side of the street. Even today the older inhabitants of Gottingen
remember the two families. The children of the two Jewish families
are not children any more. Today they live in USA, in NYC and in
Florida, but they still remember their non-Jewish friends from
Gottingen, where they used to live in the 30-ies.
35
OSTATECZNE POÂWI¢CENIE
Tytu∏ angielski/English title: The Ultimate Sacrifice
Film poÊwićony jest Szmulowi Zygielbojmowi, który by∏ przedstawicielem polskiej spo∏ecznoÊci êydowskiej w Polskiej Radzie
Narodowej (1942-1943) i odda∏ swoje êycie w proteÊcie przeciwko
oboj´tnoÊci Êwiata wobec nazistowskieej eksterminacji
èydów.
The film pays a tribute to Szmul Zygielbojm, a representative of Polish Jewry at the Polish National Council
(1942-1943), who took this life in protest of the world’s
indifference to Nazi extermination of the Jews.
Polska / Wielka Brytania
46 min
Mieczys∏awa Wàzacz
Jazzman z Gu∏agu
Tytu∏ angielski/English title: Jazzman from Gulag
Tytu∏ orginalny/Original Title: Le jazzman du Gulag
Film ten opowiada o niezwyk∏ym ˝yciu Eddiego Rosnera - pierwszego muzyka jazzowego w komunistycznym Êwiecie, cudownego
dziecka i jednego z najm∏odszych tr´baczy w Europie w latach 20stych, którego sam Armstrong nazwa∏ « Bia∏ym Armstrongiem ».
Film opowiada tak˝e o cz∏owieku przeÊladowanym przez nazistów i
przez Stalina, który mimo wczeÊniejszych wyró˝nieƒ Rosnera, ostatecznie wygna∏ go do Gu∏agu.
Jest to te˝ film o « w´drujàcym ˚ydzie », który « przew´drowa∏ »
przez histori´ jazzu, Europy, Sowieckiego Imperium. Rosner dÊwiadczy∏ wszystkiego : s∏awy, wygnania, horroru, geniuszu i biedy. Po raz
pierwszy, ten film dokumentalny stara si´ odtworzyç poprzez wiele
rzadkich dokumentów - filmowe archiwa, relacje wspó∏czesnych mu
ludzi – fascynujàce, wzruszajàce i wspania∏e przygody tej legendarnej postaci – wspania∏ego i szlachetnego cz∏owieka, który mia∏
wszystko i starci∏ wszystko – z wyjàtkiem wielkiej mi∏oÊci do jazzu.
This film deals with extraordinary life of Eddie Rosner, the first jazz
musician of the Communist world, child prodigy and one of the
joungest trumpet players in Europe during the twenties, the man
whom Armstrong himself nicknamed the “White Armstrong”. It is also
about the man who was persecuted by the Nazis as a degenerate
musician, whom Stalin consecrated as a State Musician before banishing him to the Gulag, and who was the wandering Jew who
PieÊni piasku i gwiazd
Chants of sand and stars
Pierwsza pog∏ebiona analiza Êwiata ˝ydowskiej muzyki – pieÊni jidisz,
muzyki klezmerów, obrz´dów w synagogach i ˝ydowskich pieÊni –
badajàca rol´, jakà muzyka odgrywa w jednoczeniu i podtrzymywaniu ˝ydowskiej kultury i wiary. Skrzypaczka Ami Flammer odbywa
podró˝ z pustyni w Judei do Brooklynu, przez Maroko, Hiszpani´,
Turcj´ i Azj´ Ârodkowà. Przedstawienia obejmujà tradycyjnà etiopskà
modlitw´ ˝ydowskà „minyan” oraz awangardowy jazz ˝ydowski na
Manhattanie z udzia∏em uznanej klarnecistki Giori Feidmann.
The first in-depth exploration of the Jewish music worldwide - Yiddish
songs, Klezmer music, synagogue celebrations and Jewish chant examining the role music plays in uniting and sustaining Jewish culture and faith. Violinist Ami Flammer travels from the desert of
Judea to Brooklyn, through Morocco, Spain, Turkey and Central
Asia. Performances include the traditional Ethiopian minyan and
avant-guard “Jewish jazz” in Manhattan with acclaimed clarinettist
Giora Feidmann.
36
Francja / France
90 min
moved through the history of jazz, of Europe, of the Soviet Empire.
Rosner experienced it all: fame, exile, horror, genius and poverty. For
the first time, this documentary sets out to retrace, through a multitude of rare documents, film archives and accounts from Rosner’s
contemporaries, the fascinating, moving and glorious adventures of
this legendary figure, an extraordinary, endearing, generous man,
who had everything and lost everything – except for his deep love of
jazz.
Francja / France
1999
58 min
Pierre – Henry Salfati
Idéale Audience International
Scenariusz/ screenplay: Natalia Sazonova, Pierre – Henry Salfati
Monta˝/ Edition:
Laure – Alice Hervé
Mur
The wall
Obserwacja okolic muru, oddzielajàcego w czasie wojny getto od
reszty miasta w dniu 16 listopada 2001, w rocznic´ zamknićia bram
warszawskiego getta, skonfrontowana ze zdjćiami z przesz∏oÊci.
16 November 2001 was the anniversary of closing the gates of
Warsaw’s ghetto. Pictures from the past and the area how it is today.
Polska / Poland
2003
18 min
Pawe∏ Jurga
Producent / Producent: Kamera 2000 Fundacja Sztuki Filmowej
Pawe∏ Jurga
Piotr ˚ukowski
Monta˝/ Edition:
Pawe∏ Jurga
Muzyka / Music:
Pawe∏ Jurga (oprac. Muz)
other festivals: Uczestnik 43 Krakowskiego Festiwalu Filmowego
Monta˝/ Edition:
Muzyka / Music:
Rozstrzelanie
Mikhail Degtiar
Edward Grieg
Tytu∏ angielski/English title: The shooting
Tytu∏ orginalny/Original Title: Rasstrel
Film mówi o HolokauÊcie. II Wojna Âwiatowa zakoƒczy∏a si´ ponad
60 lat temu, jednak˝e wiele ofiar faszyzmu do dzisiaj nie zosta∏o
pochowanych. W grudniu 1941 roku ponad 4500 rosyjskich ˚ydów
zosta∏o rozstrzelanych w Ja∏cie na Krymie. Przez wiele lat szczàtki
ofiar nie doczeka∏y si´ pochówku.
The documentary deals with the problem of the Holocaust. The
Second Word War was finished more then 60 years ago but many
victims of the fascism are not buried up to now. On December 1941
more tan four thousand five hundred Russian Jews were shot by
German troops in the city of Yalta in Crimea. For many years the
human rests of the victims were not buried.
Rosja / Russia
18 ‘ 30 min
Mikhail Degtiar
TV Studio REPORTER
Mikhail Degtiar
Viktor Stupin, Evgeniy Poltnev
Saga sefardyjska. Rozdzia∏ pierwszy –
Bu∏garia
The Sepharadies Saga. Chapter one
-Bulgaria
Jest to dokument o hiszpaƒskich ˝ydach, Sefardytach, którzy ˝yli w
Bu∏garii od 1492 roku zachowujàc dawny j´zyk (ladyƒski) oraz tradycje.
It is a documentary about Spanish Jews, Sepharadies, who have
been living in Bulgaria since 1492 preserving ancient language
(ladin) and traditions.
Rosja i Hiszpania / Russia and Spain
2001
25 min
Maria Durasova
Caligari Films S.A.
Luis Manuel Carmona
Monta˝/ Edition:
Enrique Borrego
Muzyka / Music:
Diego Munoz
37
Krótkie ˝ycie Anny Frank
The short life of Anna Frank
Film ten opowiada histori´ ˝ycia Anny Frank, ˝ydowskiej dziewczynki, autorki jednego z najbardziej przejmujàcych dziecićych
Êwiadectw Zag∏ady. Pojawiajà si´ tu fotografie rodzinne, cytaty z jej
pami´tnika, unikalne zdjćia filmowe z nià samà. Film ma charakter
dydaktyczny i adresowany jest przede wszystkim do m∏odzie˝y
szkolnej.
Niewàtpliwym atutem filmu sà oryginalne zdjćia dokumentujàce histori´ Anny Frank oraz fragmenty filmów archiwalnych ukazujàce
realia nazistowskich Niemiec, okupowanej Holandii i Europy.
Monta˝/ Edition:
Muzyka / Music:
Gerrit Netten
Vincent van Rooijen
Film is a story of Ann Frank’s life, Jewish girl and author of one of
the most shocking Holocaust memoirs written by a child. Undoubted
value of the film are authentic family pictures, fragments of Ann’s
diary, unique and original film fragments from Germany, Holland and
Europe.
Holandia / Holland
2002
28 min
Gerrit Netten
Fundacja Anny Frank
Gerrit Netten, Wouter van der Sluis
Operator / Cameraman: Turan Oz, Mark de Blok, Barry Ackroyd i inni
Julia Pirotte
Julia Pirotte
Historia ˝ycia ˚ydówki - wybitnej fotograficzki - pracujàcej
w Belgii i Francji lat 20., 30., która urodzi∏a si´ przed wojnà
w Koƒskowoli. Âwietne materia∏y fotograficzne.
A story of the life of the Jewish woman – an outstanding
photographer – who worked in Belgium and France in the
20-ies and 30-ies, born in Koƒskowola before the world war.
Excellent photographic materials.
Polska / Poland
1996
20 min
Maria WiÊnicka
Producent / Producer: AW Film Studio Andrzej Wyroz´bski
Maria WiÊnicka
Andrzej Wyroz´bski
Monta˝/ Edition:
Maria WiÊnicka
Robinsohn z IV B
Robinsohn from IV B
Jest to historia Jana Robinsohna, adwokata i Honorowego Konsula
Republiko Polskiej w Haifie. Robinsohn urodzi∏ si´ w Polsce, w
Krakowie w 1939 roku, wychowa∏ si´ w Niemczech w trakcie II Wojny
Âwiatowej (jako syn Zydowskiej kobiety z fa∏szywymi papierami
zosta∏ wywieziony w g∏àb Rzeszy), a nast´pnie po upadku nazizmu w
powojennej, komunistycznej Polsce. B´dàc nastolatkiem odkry∏
swoje ˝ydowskie korzenie i po raz pierwszy spotka∏ swego prawdziwego ojca - obywatela Izraela - w Szwajcarii. Ostatecznie po
zakoƒczeniu szko∏y Êredniej wyemigrowa∏ do Izraela.
Jednak˝e, wraz z up∏ywajàcymi latami, Robinsohn coraz bardziej
t´skni∏ za Polskà, krajem swej m∏odoÊci. W koƒcu przyszed∏ moment,
w którym musia∏ zadaç sobie pytanie – kim jestem? Co to zanczy
byç ˚ydem z polskimi korzeniami? Co to zanaczy dla jego (mówiàcych po polsku!) dzieci? Celem filmu jest przedstawienie problemu –
jakie sà sà rezultaty okrutnej gry w jakà historia zagra∏a z ˝yciem
Robinsohna z IV B.
This is a true story of Jan Robinsohn, an advocate and Honorary
Consul of the Republic of Poland in Haifa, Israel. Mr Robinsohn, born
in Poland (Cracow) 1939, was raised during II World War in Germany
(as a son of Jewish woman with false papers, deported into the deep
of the Reich) and then, after the collapse of nazism, in post-war communist Poland. Beeing a teenager he discovered his Jewish roots
and after the first meeting in Switzerland with his true father, citizen of
38
Israel, he finally, after his secondary education, migrated to Israel.
However, as years passed, he was more and more missing the country of his Polish youth. The time comes when he must ask himself:
who am I? What does it mean to be a Jew with Polish roots? What
does it mean to his (speaking Polish!) children? So, what are the
results of the cruel game that the history played with him – this is the
point of the documentary named “Robinsohn from IV b”.
Polska / Poland
2001
25 : 23 min
Beata Netz
TVP SA Oddzia∏ Katowice
Beata Netz
Jan Zub
Monta˝/ Edition:
Mariusz Marszo∏ek, Laszlo Polgar
Muzyka / Music:
Ewa B∏achut
Sprawiedliwi wÊród.....
Righteous among....
Braƒsk by∏ przed wojnà typowym podlaskim miasteczkiem, gdzie
przesz∏o po∏ow´ mieszkaƒców stanowili ˚ydzi. Jest to jednak
miejsce szczególne na mapie Polski i Europy. Tu uratowa∏o si´
najwićej ˚ydów (w przeliczeniu na liczb´ mieszkaƒców). Unikn´li
hitlerowskiego pogromu dzi´ki swoim sàsiadom – Polakom.
„Sprawiedliwi wÊród...” ma daç odpowiedê na pytanie – czym
wyt∏umaczyç fenomen niezwyk∏ej ofirnoÊci i odwagi mieszkaƒców
Braƒska?
Before the war Bransk was a typical town, where more than a half of
citizens were Jewish. But this place is special for Poland and Europe.
It’s a place where highest percentage of Jewish people survived.
Polish neighbors saved them. The film answers the question “what
was the reason for their incredible sacrifice and courage”?
Polska / Poland
2000
13 min
Beata Hy˝y – Czo∏piƒska
TVP S.A. Oddzia∏ w Bia∏ymstoku
Getto
Ghetto
Film o ˝yciu w bia∏ostockim getcie, opowiedziany przez ˚ydów
odwiedzajàcych miasto swego dzieciƒstwa oraz historyków.
A film about Ghetto in Bialystok; story told by Jews visiting the town
of their childhood and by historians.
Polska / Poland
2003
24 min
Roman Wasiluk
Monta˝/ Edition:
Tomasz Andrejuk
Komu synagog´
To whom the synagogue
Warszawska ˝ydowska gmina wyznaniowa ubiega si´ o zwrot synagogi w Tykocinie. Obecny u˝ytkownik – Muzeum Podlaskie – jest
temu przeciwne.
Warsaw’s Jewish Community tries to get back the Synagogue in
Tykocin. Current owner Museum of Podlasie is against it.
Polska / Poland
2002
19 : 40 min
Jerzy Kalina
Jerzy Kalina
Roman Wasiluk
Monta˝/ Edition:
Miros∏àw Filipiuk
39
KtoÊ pami´ta imi´ moje
Someone knows my name
Na terenie dawnego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w
OÊwićimiu-Brzezince spotykajà si´ cz∏onkowie ró˝nych grup wyznaniowych. Sà z ró˝nych krajów i ró˝nych tradycji duchowych.
Katolicy i protestanci, buddyÊci, muzu∏manie i ˝ydzi spotkali si´ w
tym strasznym miejscu, by razem medytowaç, rozmawiaç, modliç
si´, p∏akaç i bawiç.By daç ÂWIADECTWO. Swojà uwa˝nà
obecnoÊcià dowiedli, ˝e mo˝liwe jest wybaczenie i porozumienie.
Mimo wszystko...
People representing different religions meet in Auschwitz- Birkenau.
Catholics, Protestants, Buddhists, Muslims and Jews get together in
this horrible place to meditate, pray and cry. To give
evidence..Because of their presence forgiveness and understanding
are possible. In spite of everything...
Polska / Poland
1998
28 min
Andrzej Titkow
Studio Filmowe TAK dla TVP 1
Radek Górka.
Muzyka / Music:
OSJAN
Dowody na istnienie Hanny K.
Evidence of existence of Hanna K.
Bohaterka tego filmu Hanna Krall jest autorkà znanà, cenionà,
ch´tnie t∏umaczonà na j´zyki obce. Wielu krytyków, podobnie jak
sama autorka, sk∏onni sà traktowaç t´ literatur´ jako reporta˝.
Wydawca jej wielu ksià˝ek, Ryszard Krynicki nazywa je w filmie
„reporta˝ami metafizycznymi”, zaÊ Micha∏ Cichy okreÊla jako „baÊnie
dokumentalne”.
Film nie rozstrzyga tych wàtpliwoÊci w sposób jednoznaczny. Sama
autorka podkreÊla nieustannie, ˝e opisuje jedynie prawdziwych ludzi
i prawdziwe wydarzenia. Mówi o problemach warsztatowych, ukrywajàc nadzwyczaj starannie w∏asnà biografi´. W tym filmie g∏os zabierajà bohaterowie jej tekstów, dostarczajàc liczne dowody na istnienie
Hanny K.
Hanna Krall is a well-known, appreciated author- translated into
many languages. Many reviewers, as well as she herself, say her
writings are kind of a report. Her editor Ryszard Krynicki says they
are “metaphysical reports” and Michal Cichy says “documentary
fairy-tales”. The film doesn’t give any clear answer to that. Hanna
Krall always says her characters are real people. She tells about her
writings but she’s hiding her own biography very carefully. In this film
characters from her books give the evidence of her existence.
W drodze do Curta Siodmaka
On the road to Curt Siodmak
Tytu∏ orginalny/Original Title:
Unterwegs zu Curt Siodmak
Portret niemieckiego ˚yda z Hollywood, twórcy komiksowych
i fantastycznych historii filmowych. Film bogaty we fragmenty
amerykaƒskich i niemieckich filmów z lat 20, 30, 40.
The portrait of the German Jew from Hollywood, the creator
of the comic strips and fantasy film stories. The film is full of
the fragments of the American and German films from the 20ies, 30-ies, 40-ies.
Niemcy/Germany
1999
43 min
Ralf Kukula
Balance Film
Operator / Cameraan:
Gotz Walter, Thomas Claus
Monta˝/ Edition:
Stefan Urlab
Muzyka / Music:Christian
Retzke,MircoMichel,Joachim Gehlken
40
Polska / Poland
1999
40 min
Andrzej Titkow
Media Kontakt dla TVP 2
Jacek Knopp
¸owca nazistów
The nazis hunter
T.Friedman ca∏e swoje ˝ycie poÊwići∏ jednej sprawie: Êciganiu
hitlerowskich zbrodniarzy. Przyczyni∏ si´ m.in. do pojmania Adolfa
Eichmana w Argentynie. Poczàtkowo tropi∏ nazistów z zemsty za
zamordowanie najbli˝szych – matki i brata. Póêniej by∏ to zawód.
Film jest opowieÊcià o ciekawym, barwnym ˝yciu ˚yda, urodzonego
w Radomiu. Zdjćia krćone by∏y w Polsce, Austrii i Izraelu.
T.Friedman, a Jew born in Radom, has sacrificed all his life to one
thing: chasing Nazi criminals. He helped to catch Adolf Eichman in
Argentina. At first he was hunting murderers of his mother and brother. Then it starts to be a profession. The film that was made in
Poland, Austria and Israel is a story of his interesting life.
Polska / Poland
55:56 min
Romuald G´sicki
Ambermedia Sp. Z o.o.
Romuald G´sicki
Piotr Solecki
Monta˝/ Edition:
Irena Rokicka
Muzyka / Music:
Stefan WiÊniecki
Sad
The orchard
Heinrich Salomon Levinstein zosta∏ znaleziony martwy w studni
swego cytrusowego sadu 9 listopada 1948 roku. W celu odkrycia
tajemnicy Êmierci jego Êmierci, jego wnuk – re˝yser filmu – wyrusza
w rodzinnà podró˝, która zabiera go trzy generacje wstecz.
Heinrich Salomon Levinstein was found dead in a well in his citrus
orchard on November 9th, 1948. In an attempt to unravel the mystery
of his death, his grandson – the film’s director – embarks on a family
journey, which takes him three generations back.
Izrael / Israel
2001
39 min
Roy Harodi
The Sam Spiegel Film & TV School
other festivals: II Nagroda na DocAviv Mi´dzynarodowym Festiwalu
Filmowym w Izraelu, 2002
˚o∏nierz
The Jewish soldier
Aharon, student szko∏y religijnej Yeshiva, chce opuÊciç ortodoksyjnà
spo∏ecznoÊç i wstàpiç do wojska. Po przejÊciu procesu rekrutacyjnego jeden z oficerów odkrywa, ˝e Aharon nie ma oficjalnego
powo∏ania do wojska.
Aharon, a Yeshiva student, wants to leave the yeshiva, the Orthodox
religious society and enlist to the army. After going through the
enlisting process the officer finds out that Aharon doesn’t have a
summons.
Izrael / Israel
18 min
Shalom Hager
The Sam Spiegel Films & TV School
Shalom Hager
Nachum Luz
Monta˝/ Edition:
Alit Goren
other festivals: 1 Nagroda na The Jerusalem Jewish Film Days
2001
41
Yonder
Yonder
Dopiero w dniu Êmierci mojego dziadka dowiedzia∏em si´, ˝e on i
moja babcia pracowali dla propagadny filmowej w komunistycznej
Polsce tu˝ po wojnie. W tym czasie by∏em ju˝ studentem szko∏y filmowej. Zawsze wydawa∏o mi si´, ˝e by∏em wnukiem górnika. JeÊli
chodzi o mojà babci´, nigdy specjalnie nie zastanawia∏em si´ nad jej
˝yciem w Polsce – po OÊwićimiu. Nie wiem dlaczego.
Nagle zaczà∏em sobie wyobra˝aç: co by by∏o gdyby moi dziadkowie
pozostali w Polsce, nadal pracowali w bran˝y filmowej, moja mama
tam by dorasta∏a i ja tak˝e tam przyszed∏bym na Êwiat?
Przypuszczam, ˝e studiowa∏bym w ∏ódzkiej Szkole Filmowej.
Izrael / Israel
52 min
Yael Hersonski
The Sam Spiegel Films & TV School
Yael Hersonski
Tamer Shani
Monta˝/ Edition:
Koby Gal – Raday
Only on the day my grandfather died did I learn that he and my
grandmother had worked in the Communist propaganda film industry in Poland after the war. I was already a film student at that time. I
had always imagined that I was the granddaughter of a coal-miner.
As for my grandmother, I had never given much thought to her life in
Poland after Auschwitz. I don’t know why.
I suddenly found myself imagining myself there, in the time warp I
had rediscovered: what if they had remained in Poland, continued to
work in film, my mother had grown up there, and eventually I had
also emerged in a Polish delivery room? I imagined myself as a film
student at the Lodz Film School.
W poszukiwaniu utraconych lat
shown in black and white.
Remembrance of the years past
Film ten jest próbà prze∏amania stereotypów Polaka wÊród ˚ydów i
˚yda wÊród Polaków. Tak˝e zaznaczonà w tytule próbà odzyskania
“utraconych lat” – wymazanych z pamići czasów, kiedy kultura polska i ˝ydowska ˝y∏y obok siebie. O tych czasach przypomina
w´drówka z kamerà do miejsc wa˝nych dla historii obu narodów.
Przewodnikami w podró˝y sà polska Êpiewaczka Katarzyna Groniec
i znakomity izraelski pisarz Edgar Keret. Równolegle w filmie prowadzony jest wàtek fabulorny – ch∏opca, którego koledzy
w Polsce wyzywajà od ˚ydów, a gdy przenosi si´ z
matkà do Izraela – od Polaków. T´ symbolicznà histori´ pokazano na czarno – bia∏ej taÊmie.
The film tries to break the stereotypes of Poles
amongst Jews and Jews amongst Poles. It’s a trial of
regaining the lost years when the two cultures -Polish
and Jewish were so close together. This film is a trip
to places important for both cultures and guides are
Polish singer Katarzyna Groniec and famous Jewish
writer Etgar Keret. At the same time there is a fictional
plot about a boy discriminated in Poland- because
he’s a Jew, when he goes with his mother to Israel
they call after him “Pole”. This symbolical story is
Chleb
Bread
Poruszajàca impresja paradokumentalna o ludziach ró˝nych narodowoÊci wiezionych w wagonie do obozów zag∏ady.
The moving semi – documentary impression about people of different nationalities taken in a wagon to an extermination camp.
Polska/Poland
2003
10 min
Grzegorz Skurski
M.P. Production
Grzegorz Skurski
Zdzis∏aw Najda
Monta˝/ Edition:
Marek Dàbrowski
42
Polska / Izrael Poland / Israel
56’ 44”
Jan Sosiƒski
Gladio Sp. z o.o.
Piotr Pytlakowski, Micha∏ Sobelman
Piotr Wacowski
CoÊ mi zabrano
Something has been taken from me
Film ten jest fabularyzowanym dokumentem opowiadajàcym o
prawdziwej historii mi∏oÊci ˚ydówki i esesmana w okupowanym
Krakowie.
The film is a feature type documentary which tells the real love story
between a Jew and an SS-officer in the occupied Cracow.
Polska/Poland
1999
13 min
Marcin Krzyszta∏owicz
other festivals:
Nagroda na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w
Szczecinie, Nagroda za re˝yseri´ na Festiwalu Filmów Studenckich
w Nowym Jorku, Nagroda specjalna jury na Mi´dzynarodowym
Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Sienie
Ojczyzna
Fatherland
Tytu∏ orginalny/Original Title: Vaters Land
„Smutek jest z regu∏y reakcjà na strat´ ukochanej osoby lub jà
zast´pujàcej abstrakcji jak ojczyzna, wolnoÊç, idea∏ itp...” pisze
Zygmunt Freud w swoim sztandarowym traktacie „Smutek i melancholia”. Ta definicja Freuda oraz wypowiedê Hanny Arendt o
zachowaniu niemieckich intelektualistów w 1933 roku sta∏y si´ punktem wyjÊciowym dla ˝ydowskiej re˝yserki Nurith Aviv do
zaaran˝owania rozmowy miedzy czterema niemieckimi przyjació∏mi,
w czasie której pozwala im opowiadaç o ojczyênie i o stratach. W
filmie wypowiadajà si´ Gustav Obermaier, Claus Dieter Rath, Jutta
Prasse und Hanns Zischler. W tle widoczna jest wcià˝ w jednym
ujćiu jazda tramwajem przez Berlin, miasto ˝ydowskich przodków
re˝yserki.
In the background we see the train ride through Berlin, the city of the
filmmaker’s ancestors.
Francja / Niemcy France / Germany
30 min
Nurith Aviv
ZDF, Thomas Geyer Film
Nurith Aviv
Nurith Aviv, Sophie Maintigneux,
Markus Seitz
Monta˝/ Edition:
Effie Weiss, Amir Borenstein
Grief is usually a reaction to the loss of a beloved person or of some
abstract idea which stands for this person, such as fatherland, freedom, ideals.” writes Sigmund Freud in his leading work “Grief and
Melancholy”.
This definition and the account by Hannah Ahrendt of the behaviour
of German intellectuals in 1933 were the basis for the Jewish filmmaker Nurith Aviv to talk with her 4 German friends about fatherland
and loss.
Pavel i Lyalya – jerozolimski romans
Tytu∏ angielski/English title:Pavel and Lyalya – A Jerusalem Romance
Mi∏oÊç nie pozostawia wàtpliwoÊci, jest doÊwiadczana przez
ka˝dego, w ró˝ny sposób, w ka˝dym momencie ˝ycia.. zawsze jest
intensywna, przynosi pi´kno, radoÊç, ale te˝ smutek. Victor
Kossakovsky pokazuje w swoim filmie czym mo˝e byç mi∏oÊç I
zwiàzek. To wzruszajàca historia dwóch starszych osób. Lyalya zajmuje si´ swoim Êmiertelnie chorym m´˝em Pavlem w radosny I
pe∏en nieskoƒczonej cierpliwoÊci sposób.
other festivals:
Mi´dzynarodowy Festiwal Filmów Dokumentalnych
Amsterdam 1998 – nagroda specjalna jury; Mi´dzynarodowy Festiwal
Filmów Dokumentalnych Leipzig 1998 – nagroda FIPRESCI oraz
nagroda specjalna jury; Mi´dzynarodowy Festiwal Filmowy St.
Petersburg 1998 – najlepszy film krótkometra˝owy (w dwóch kategoriach: filmy mi´dzynarodowe oraz filmy rosyjskie); Festiwal Filmowy
Jekaterynburg 1998 – najlepszy film dokumentalny.
Love is not unequivocal, it is experienced by everyone in different
ways at each moment in life. But it is always intense, it brings beauty,
joy and sorrow. Documentary-maker Victor Kossakovsky demonstrates in “Pavel and Lyalya – A Jerusalem Romance” what love and
relationship can be. It is the moving story of two old people. Lyalya
tends her fatally ill husband Pavel in a cheerfully matter-of-fact way
and with endless patience.
Rosja / Niemcy
2000
30 min
Victor Kossakovsky
Producent / Producent: Sreda Film, Sankt Petersburg Studio
FilmówDokumentalnych
43
Mendel ˝yje
Tytu∏ orginalny/Original Title:
Mendel is alive
Mendel lebt
W 1971 roku Hans-Dieter Grabe zrobi∏ pierwszy film o Mendelu
Szajnfeldzie, polskim ˚ydzie, który nie by∏ w stanie pracowaç I
funkcjonowa∏ z wielkim trudem skutkiem pobytu w niemieckich
obozach (obóz koncentracyjny w P∏aszowie, obozy w Krakowie I
Cz´stochowie).
Spotkali si´ ponownie 27 lat póêniej I tak powsta∏ film
MENDEL ˚YJE. Re˝yser dostrzeg∏ ogromnà zmian´ w ˝yciu swego
bohatera.
In 1971 Hans-Dieter Grabe made the first film about Mendel
Szajnfeld, a Jew from Poland who was no longer able to work and
hardly able to stay alive because of long term side effects of imprisonment in German camps (Plaszow concentration camp, work
camps in Cracow and Tschenstochau). They met again 27 years
later and the film “Mendel is alive” was made. Grabe found a great
change in Mandel Szajnfeld.
Niemcy / Germany
98 min
Makom Avoda
Makom Avoda – a work place
Film opowiada histori´ zwiàzku - trójkàta w miejscu pracy.
OpowieÊç przedstawia rozwój zdarzeƒ, które mia∏y miejsce w Izraelu.
The film tells the story of a triangular relationship at a place (Makom)
of work (Avoda). The particular story mirrors the situation that has
developed throughout Israel.
Izrael / Niemcy / Francja
1998
81 min
Nurith Aviv
Producent / Producer: ZDF oraz ARTE, Luma Communications
Nurith Aviv
Monta˝/ Edition:
Etty Wieseltier
other festivals:
Jerusalem Film Festival 1998, Cinema du Reel –
Paris 1998
44
Monta˝/ Edition:
Hans – Dieter Grabe
ZDF German Television
Rolf Pflücke
FILMY POZAKONKURSOWE
Ambulans
Tytu∏ polski / Polish title:
Ambulans
Tytu∏ angielski / English title:
Ambulance
Opis filmu po polsku / Polish description:
Paradokumentalna opowieÊç o grupie dzieci ˝ydowskich, zagazowanych przez hitlerowców spalinami w samochodzie ze znakami
Czerwonego Krzy˝a
other festivals: I Nagroda na Mi´dzynarodowym Festiwalu Filmowym
w San Francisco w 1962
The semi – documentary about a group of Jewish children gassed
by the Nazis in a car with the sign of a Red Cross.
Polska / Poland
1961
10 min
Janusz Morgenstern
Scenariusz/ Screenplay:
Janusz Morgenstern, Tadeusz ¸omnicki
Jerzy Lipman
Muzyka / Music:
Krzysztof Komeda
Produkcja/Producer: :
SE – MA – FOR
B∏azen Purymowy
Tytu∏ angielski/ English title:
Purim Fool
Opis filmu / Film description::
Film ten jest pe∏nà zwrotów akcji historià mi∏oÊci Gecla - tytu∏owego
B∏azna - do Estery córki szewca. Mimo poczàtkowej niechći
zarówno ojca jak i córki do Gecla – po licznych perypetiach (szewc
nagle staje si´ bogaczem, Gecl zostaje wyp´dzony z miasta, Estera
zostaje Êpiewaczkà w cyrku) – m∏odzi w koƒcu zostajà szcz´Êliwym
ma∏˝eƒstwem. Wszystko to dzieje si´ na tle ˝ydowskich obrz´dów i
folkloru (jak np. Âwi´to Purym).
Film ten pochodzi z tzw. “z∏otego okresu kina jidysz”
w Polsce (lata 1936 – 1939).
Polska / Poland
1937
89 min
Jan Nowina – Przybylski, Józef Green
Green – Films
Józef Green
Seweryn Steinwurzel
Muzyka / Music:
Nicolaus Brodsky
The film is a full of twists love story of Gecl - the title
Fool - and Esthera – the daughter of a shoemaker. In
spite of the initial reluctance of both the father and
the daughter to Gecl after numerous adventures (the
shoemaker becomes rich, Gecl is driven out of town,
Esthera becomes a singer in a circus) – in the end
the young people get married. In the background
we can see Jewish rites and folklore (such as Purim
Feast).
The film was made during “the golden age of the
Yiddish cinema” in Poland (1936 – 1939).
Cicha manifestacja pokoju
Tytu∏ angielski / English title: Quiet manifestation of peace
Film opowiada o podró˝y grupy biskupa Nazaretu, ksi´dza
E.Shoufaniego do Muzeum w OÊwićimiu. WÊród uczestników tej
podró˝y sà ludzie ró˝nej narodowoÊci i wyznania. Sà Izraelczycy,
Palestyƒczycy, Amerykanie, Francuzi, Belgowie. Sà tak˝e osoby wyznania moj˝eszowego , chrzeÊcijaƒskiego, muzu∏maƒskiego. Celem
wszystkich jest poznanie cierpienia Narodu ˚ydowskiego tak by
mo˝liwy sta∏ si´ dialog pokojowy mi´dzy Izraelczykami i
Palestyƒczykami.
Monta˝/ Edition:
Muzyka / Music:
Andrzej Nakowski
Krzysztof SzczeÊniak
Joanna Fidas, Marci Wierzbicki
A unique trip to Auschwitz organised by Bishop E.Shoufani. Among
the participants are people from Israel, Palestine, America, France
and Belgium. There Jewish people, Christians, Muslims. Their aim is
to learn about the Jewish suffering in order to begin the dialog
between Israel and Palestine.
Polska / Poland
2003
24 min
Ma∏gorzata Imielska
TVP S.A. Pr II
Ma∏gorzata Imielska
45
Cmentarz Remu
Remu Cementary
Filmowe reminiscencje losów narodu ˝ydowskiego, snute na tle
starej bo˝nicy i cmentarza Remu w Krakowie
The film reminiscence about the fate of the Jewish nation. In the
background we see the old synagogue and the Remu cementary in
Cracow.
Polska / Poland
1961
15 min
Edward Etler
Edward Etler
Antoni Nurzyƒski
Muzyka / Music:
Krzysztof Komeda
Produkcja/Producer:
SE – MA – FOR
other festivals: Nagroda « srebrny ˚agiel » na MFF w Locarno 1962
Diamenty w Êniegu
The diamonds in the snow
Przed Holokaustem tysiàce ˝ydowskich dzieci mieszka∏o w polskim
mieÊcie B´dzin. Ledwie tuzin z nich prze˝y∏o zniszczenie
spo∏ecznoÊci ˝ydowskiej. Poprzez wywiady i rzadkie zdjćia archiwalne ten nagrodzony dokument opowiada histori´ trójki z nich: Ady,
Shulamit oraz autorki filmu Miry. Kobiety te opowiadajà o ich wspomnieniach z dzieciƒstwa sp´dzonego na ukrywaniu si´ przed nazistami i rozwa˝ajà o odwadze osób, które pomog∏y im prze˝yç. Film ten
nie tylko dokumentuje tragiczny okres w historii, ale tak˝e bada
z∏o˝onoÊç natury ludzkiej, podwa˝ajàc stereotypy dotyczàce
zachowania ˚ydów, Polaków a nawet niektórych Niemców w tym
czasie. Film wspomina mi´dzy innymi osob´ Alfreda Rossnera,
niemieckiego biznesmena, który jak Oskar Schindler, zatrudnia∏ i
ratowa∏ ˚ydów. Jednak˝e odmiennie do Schindlera, Rossner nie by∏
cz∏onkiem Partii Nazistowskiej i zap∏aci∏ ˝yciem za swe dzia∏ania.
Thousands of Jewish children lived in Polish city of Bedzin before the
Holocaust. Barely a dozen survived the community’s destruction.
Through interviews and rare archival film and photos, this critically –
acclaimed, award – winning documentary tells the story of three of
D∏uga noc
The long night
Miasteczko na wschodzie Polski, rok 1943. Âlusarz Korsak przechowuje u siebie ˚yda. Film rozgrywa si´ w ciàgu jednej nocy, w
czasie której mieszkaƒcy domu w którym mieszka Korsak muszà
podjàç decyzj´: wydaç ˚yda i Korsaka ˝eby ocaliç siebie, czy
nara˝aç si´ na Êmierç milczàc?
A town in the East of Poland, 1943. The locksmith Korsak hides a
Jew in his place. The plot of the film takes place during one night
when the inhabitants of the same house have to take the decision :
whether to deliver the Jew and Korsak in order to save themselves or
to expose themselves to death keeping silent ?
Polska / Poland
1967, premiera 1989
79 min
Janusz Nasfeter
Zespó∏ Filmowy Studio
Janusz Nasfeter
Antoni Nurzyƒski
Monta˝/ Edition:
Roman Kolski
46
these children – Ada, Shulamit, and the filmmaker herself – Mira.
These women recount their memories of childhood spent hiding from
the Nazis and reflect on the courage of those who helped them survive. The film not only document a tragic historical period but also
examines the complexity of human nature, undermining stereotypes
about behaviour of Jews, Poles, and even some Germans during the
era. The film’s story, for example, involves Alfred Rossner, a German
businessman, who, like Oskar Schindler, employed forced Jewish
labour and saved Jewish lives, but who, unlike Schindler, was not a
Nazi Party member and paid with his life for his actions.
USA
1994
59 min
Mira Reym Binford
Scenariusz/ Screenplay: Mira Reym Binford, Hank Heifetz
(wspó∏autor/ co-writer)
Operator / Cameraman: Slawomir Grunberg, Michael Camerini i inni
Monta˝/ Edition:
Peter Kinoy
Muzyka / Music:
Amy D.Rubin
other festivals: I Nagroda na ˝ydowskim konkursie video CINE
Golden Eagle Award
Jude∏ gra na skrzypcach
Judel plays violin
Podobnie jak “B∏azen Purymowy” film ten pochodzi ze “z∏otego okresu kina jidisz” w Polsce (1936 – 1939). Jest to historia mi∏osna odegrana w j´zyku jidisz.
G∏ówna bohaterka Jude∏ przebrana za ch∏opca w´druje ze swym
starym ojcem. Ona Êpiewa i gra na skrzypcach, on na kontrabasie.
W trakcie w´drówki Jude∏ poznaje i zakochuje si´ w m∏odym skrzypku. Dopiero po wielu przygodach m∏odzieniec dowiaduje si´, ˝e
Jude∏ to dziewczyna i równie˝ si´ w niej zakochuje.
Muzyka / Music:
Józef Green , Jan Nowina-Przybylski
Green – Films
Józef Green
Jakub Joni∏owicz
Abraham Ellstein
Like “Purim Fool” this film also comes from “the golden age of
Yiddish cinema” in Poland (1936 – 1939). This is a love story played
in Yiddish.
The heroine Judel disguised as boy wanders with her old father. She
sings and plays violin and he plays double-bass. During their wandering Judel meets and falls in love with a young fiddler. Only after
many adventures does the young boy find out that Judel is a girl and
he also falls in love with her.
Polska / Poland
1936
96 min
Melodia ulicy
Melody of the street
Tytu∏ orginalny/Original Title: Kazinczy utca
Budapeszt 1999 rok. Stara ˚ydowska dzielnica. Nic si´ nie zmieni∏o.
Jest tak samo jak setki lat temu. Stàd pochodz´. Gdy przechodz´
przez ulic´, s∏uchajàc symfonii Mahlera, pojawiajà si´ wspomnienia
przesz∏oÊci i teraêniejszoÊci.
Budapest, 1999. Old Jewish quarter. Nothing has changed. It is the
same as hundreds years ago. I come from this place. Passing
through the street, listening to the Mahler’s symphony, the memories
of the past and the present come.
W´gry /Hungary
12 min
Diana Groó
Academy of Drama and Film
Diana Groó
Judit Schwahofer
Monta˝/ Edition:
Agnes Mógor
Muzyka / Music:
Gustav Mahler
Przy torze kolejowym
Next to the track
Podczas ucieczki z hitlerowskiego transportu kolejowego, ci´˝ko
ranna w nogi zostaje m∏oda ˚ydówka. Prosi gapiów, ˝eby jà zastrzelili...
During the escape from the German railway transport a young Jew
has very badly hurt her legs. She asks the people who are staring to
shoot her...
Polska / Poland
1963 (premiera 1989)
13 min
Andrzej Brzozowski
Andrzej Brzozowski (wg Marii Na∏kowski)
Jerzy Wójcik
47
Samson
Samson
Psychologiczny dramat wojenny-tragiczne losy m∏odego ˚yda, przechodzàcego w okupowanej Warszawie gehenn´ skazanego na
zag∏ad´ narodu. Jakub za przypadkowe zabójstwo dostaje si´ do
wi´zienia, które opuszcza we wrzeÊniu 1939 roku. Pracuje w getcie
jako grabarz, ale po Êmierci matki ucieka z niego, w∏aÊciwie wbrew
swojej woli. Znajduje schronienie u kolejnych osób (Lucyny,
towarzysza z wi´zienia - Maliny), wreszcie pragnie zerwaç z izolacjà i
wróciç do getta, ale ono ju˝ nie istnieje. Pracuje w konspiracyjnej
drukarni, a kiedy Niemcy jà otaczajà, wiàzkà granatów zabija wrogów
i siebie.
A psychological war drama. The tragic fate of a young Jew who goes
through the suffer of the nation whose destiny is to be exterminated.
Jacob goes to prison for an accidental murder and is released in the
September 1939. He works in the Warsaw ghetto as a grave-digger,
but after his mother’s death he runs away, slightly against his will.
Several people (Lucyna, a prison-mate – Malina) give him shelter, but
finally he wants to break the isolation and come back to the ghetto,
but it doesn’t exist any more. He works in a conspiratorial printingoffice and when the Germans surround it he kills the enemies and
himself with grenades.
Polska / Poland
1961
117 min
Andrzej Wajda
Producent / Producer: Zespó∏ Filmowy Droga, Studio Filmowe Kadr
Kazimierz Brandys, Andrzej Wajda
Jerzy Wójcik
Monta˝/ Edition:
Janina Niedêwiecka
Muzyka / Music:
Tadeusz Baird
Skarb z ulicy Fabrycznej
Tytu∏ angielski/ English title: The treasure from Fabryczna street
W paêdzierniku 2002 na terenie dawnego getta w Bia∏ymstoku odkryto zakopane w ziemi przedmioty, nale˝àce najpewniej do bia∏ostockich ˚ydów. Âwiadczy o tym charakter znaleziska, jak i gazety
˝ydowskie, w które znalezisko by∏o owini´te. Film podejmuje prób´
odnalezienia nazwisk osób, do których „skarb z ulicy Fabrycznej”
móg∏ nale˝eç. Nie to jednak jest najwa˝niejsze. „Skarb” jest naszym
wspólnym dziedzictwem, jest pamiàtkà po naszych sàsiadach.
Polska / Poland
2002
21 min
Monta˝/ Edition:
Roman Wasiluk, Krzysztof Wićkowski
Tomasz Czaban
In October 2001 in the former ghetto area a treasure was found.
There were precious things- probably Jewish belongings, as all the
things were wrapped with Jewish newspapers. Film is a trial to find
the pre-owners of the treasure. But not this is most important.
„Treasure” is a part of our common history; it’s a souvenir from our
neighbors.
Âwiadectwo urodzenia
Birth certificate
Trzy nowele ukazujàce pe∏na napićia atmosfer´ codziennoÊci okupacyjnej, widzianej oczami dzieci.
Threes short- stories (On the road, Letter from the camp, Blood drop)
presenting full of tension atmosphere of every day occupation life,
From the children’s perspective.
Polska/Poland
1961
99 min
48
Stanis∏aw Ró˝ewicz
Zespó∏ Filmowy Rytm
Tadeusz Ró˝ewicz, Stanis∏aw Ró˝ewicz
Stanis∏aw Loth
Monta˝/ Edition:
Czes∏aw Raniszewski, Anna Rubiƒska
Muzyka / Music:
Lucjan Kaszycki
other festivals: 1961 Wenecja (MFF dla Dzieci i M∏odzie˝y)-Lew Êw.
Marka, 1962 Cannes (MFF dla M∏odzie˝y)-Grand Prix
1962 Cannes (MFF dla M∏odzie˝y)-nagroda FIPRESCI
Wspólna koszernoÊç
Kosher friendly
Wroc∏aw, Polska, blisko 60 lat po HolokauÊcie maleƒka spo∏ecznoÊç
˝ydowska zmaga si´ z w∏asnà rekonstrukcjà. M∏odzi ludzie odkrywajà i akceptujà swe ˝ydowskie korzenie, stawiajàc nowe pytania dotyczàce przynale˝noÊci i to˝samoÊci. Film ten jest portretem nowej,
˝yjàcej formy Judaizmu kie∏kujàcej na ruinach przesz∏oÊci.
Monta˝/ Edition:
Muzyka / Music:
Joseph Rochlitz, Benny Brunner
Jeff Rozner
Galith Wajnberg
KROKE
other festivals: Seattle Jewish Film Festival 2002
Wroclaw, Poland: nearly 60 years after the Holocaust, the tiny Jewish
community struggles to re-establish itself; young people discover
and embrace their Jewish roots, new questions of belonging and
identity are posed. The portrait of a new, vital form of Judaism
sprouting among the ruins of the past.
Kraj produkcji / Country: Holandia & W∏ochy / Netherlands & Italy
30 min
Joseph Rochlitz, Benny Brunner
NIKmedia
Wyrok na Franciszka K∏osa
Verdict concerning Franciszek Klos
Nakrćony dla telewizji na podstawie powiesci Rembeka "Wyrok..."
to wstrzàsajàce i przenikliwe studium kolaboracji majàcej miejsce w
czasach wojny. Jest to poruszajàca historia ma∏omiasteczkowego
policjanta, Êwietnie zagranego przez Miros∏awa Bak´, którego Êwiat
wartoÊci jest « prosty » - trzeba jak najlepiej wykonywaç swojà
prac´, by mieç Êrodki na utrzymanie rodziny. Zawód policjanta zaÊ
polega na wype∏nianiu rozkazów prze∏o˝onych. Prze∏o˝onymi sà
hitlerowcy. Nale˝y zatem Êcigaç polskich konspiratorów, przeÊladowaç ˚ydów, a kiedy nie ma wyjÊcia - strzelaç i zabijaç. Pomimo
prostoty swego rozumowania, bohater czuje rosnàcy niepokój sumienia. Stara si´ topiç go w alkoholu. Wódka jednak przestaje wystarczaç, gdy K∏os otrzymuje list od podziemnego sàdu, wydajàcego
naƒ wyrok Êmierci za zdrad´. Niepokój zmienia si´ w paniczny strach.
« Verdict concerning Franciszek Klos », based on the novel by
Stanis∏aw Rembek television film, is a shocking and penetrating
study of collaboration during the war. This is a moving story of a
policeman in a small town, excellently played by Miros∏aw Baka,
whose values are simple – you have to do your job best you can so
that you could maintain your family. And the policeman job is to follow the orders of those in charge. And in charge are Nazis. So your
job is to chase Polish conspirators, persecute Jews, and when
there is no way out - to shoot and kill. In spite of the simplicity of his
way of thinking, the man starts to have a guilty conscience. He tries
to drown it in the alcohol, but vodka is not enough from the moment
he gets a letter from the conspiracy court which sentenced him to
death for betrayal. Uneasiness turns into panic fear.
Kraj produkcji / Country :
Polska/Poland
Rok produkcji / Year of production :
2000
D∏ugosç filmu/ Duration :
96 min
Re˝yser / Director :
Andrzej Wajda
TVP S.A. Agencja Filmowa
Andrzej Wajda, Zygmunt Malanowicz
Bartosz Prokopowicz
Monta˝/ Edition:
Katarzyna Rudnik
Muzyka / Music :
Stanis∏aw Radwan
Wyzwoleni
Released
Eli Rosenberg, Kalman Tajgman i Samuel Willenberg to dziÊ ostatni
Êwiadkowie buntu w obozie zag∏ady Treblinka. Prze˝yli pobyt w
obozie, bo 2 sierpnia 1943 roku uda∏o im si´ uciec z grupà
kilkudziesićiu wi´êniów. 60 lat po zdarzeniu wspominajà koszmar
Treblinki.
Eli Rosenberg, Kalman Tajgman and Samuel Willenberg today are
the last witnesses of rebel in Treblinka. The survived because they
managed to escape in August 1943 with a group of other prisoners.
60 years after they tell about the nightmare that Treblinka was.
Polska / Poland
25 min
Maciej Starczewski
49
Nostalgia i ból pamići
ROMAN W¸ODEK
Michelle, bohaterka francuskiej komedii „Bóg jest wielki, a ja malutka” (2001, re˝. P. Bailly), w wieku 20 lat traci
wiar´ w sens ˚ycia. Próbuje jà odzyskaç, zmieniajàc m´˝czyzn i wyznania. Na d∏u˝ej wià˝e si´ z Franõis, 32letnim ˝ydem - i postanawia zostaç przy jego boku wzorowà ˚ydowskà kobietà. Uczy si´ hebrajskiego, zasad
ortodoksji, poznaje histori´, choç nie udaje si´ jej uniknàç elementarnych b∏´dów. Mezuz´ wiesza „do∏em do
góry”, zapala papierosa od szabasowego Êwiecznika... I na ka˝dym kroku, jak na neofitk´ przysta∏o, wszystko
„wie lepiej”.
Piszàc o „filmie ˚ydowskim”, nie chcia∏bym si´ znaleêç w sytuacji Michelle. To znaczy, bez oglàdu ca∏oÊci
problemu systematyzowaç, porzàdkowaç, podsumowywaç... Bo co to w∏aÊciwie jest „film ˚ydowski”? Niektóre
katalogi zaliczajà do nich wszystkie filmy, w których pojawia si´ ˚ydowski wàtek lub pada jakaÊ kwestia po
hebrajsku lub w jidysz. W tego rodzaju zestawieniach mo˝na znaleêç np. dramat Ingmara Bergmana „Fanny i
Aleksander” (Szwecja 1982), w którym kupiec Isak Jacobi mocà „˚ydowskich” czarów ratuje par´ tytu∏owych
bohaterów przed okrucieƒstwem biskupa Edvarda Vergarusa, ojczyma tytu∏owych dzieci. Jeszcze cz´Êciej w
encyklopediach i leksykonach wymienia si´ filmy zrealizowane przez ˚ydowskich twórców, a to bez ma∏a po∏owa
historii Êwiatowego kina.
Znalezienie jakiegoÊ porzàdku nie jest chyba mo˝liwe. Zainteresowa∏em si´ wić kilkunastoma bardzo
ró˝nymi filmami zrealizowanymi w ciàgu ostatnich 20-30 lat. Nie baczàc na ich - delikatnie mówiàc - zró˝nicowane wartoÊci artystyczne, uporzàdkowa∏em je wed∏ug chronologii przedstawianych w nich wydarzeƒ.
Stary Kraj
Filmowy obraz Starego Kraju zrodzony jest tyle˝ z traumatycznego zbiorowego doÊwiadczenia historycznego, co z nostalgii. Przemoc, okrucieƒstwo i sielankowy wizerunek Êwiata, który odszed∏ na zawsze,
dope∏niajà si´ nawzajem. Dramatyczny obraz ˚ycia w Starym Kraju pokazuje film „˝yd Jakow” (USA 1968, re˝. J.
Frankenhaimer) wg znanej w Polsce powieÊci Bernarda Malamuda Fachman. Akcja oparta zosta∏a na autentycznych wydarzeniach zwiàzanych z oskar˝eniem w Kijowie w 1911 r. ˝yda Jakowa Boka o rytualny mord dokonany na rosyjskim ch∏opcu. Film przedstawia wyjàtkowo ponury obraz szalejàcego antysemityzmu,
inspirowanego przez Czarnà Sotni´ i Ochran´. Nieco jaÊniej przedstawia si´ Êwiat ukazany w „Sztukmistrzu z
Lublina” (USA 1979, rez. M. Golan), nakrćonym wg powieÊci Isaaka Bashevisa Singera, rozgrywajàcym si´ w
Warszawie koƒca XIX wieku. Tytu∏owy Jasza Mazur, w´drowny akrobata, szuler i po˝eracz kobiecych serc,
zakochuje si´ w polskiej arystokratce. Si∏à uczucia próbuje zniwelowaç dzielàcà ich spo∏ecznà przepaÊç. Jego
drugà, chyba jeszcze silniejszà obsesjà jest poznanie tajemnicy latania. Z czasem ta w∏aÊnie obsesja powoduje,
˚e Jasza zatraca poczucie ziemskich realiów. Ciep∏y i jasny obraz ˚ycia dominuje w „Skrzypku na dachu” (USA
1971, rez.. N. Jewison), zrealizowanym na podstawie Tewiego mleczarza Szolema Alejchema. Mimo biedy i
pogromów Anatewka to miejsce, gdzie piel´gnuje si´ tradycj´, a proÊci ludzie zwiàzani sà wi´ziami nierozerwalnymi. Jednym z wa˝niejszych elementów spajajàcych maleƒkà spo∏ecznoÊç jest magiczna moc melodii, wygrywanych przez tytu∏owego, niemal Chagallowskiego Skrzypka. Ale to, na co godzi si´ pokolenie Tewiego, m∏odym
nie wystarcza. W „Yentl” (USA 1983, rez. B. Streisand) wg Singera m∏oda bohaterka marzy o lepszym ˚yciu.
Chcia∏aby studiowaç, na co nie pozwala jej ˚ydowska tradycja, zgodnie z którà kobieta powinna skupiç si´ na
macierzyƒstwie i pracach domowych. Fina∏ obu filmów jest podobny. Z Anatewki i Bychawy, przez Warszaw´ i
Kraków ˝ydzi wyje˝d˝ajà do Stanów Zjednoczonych.
Nie tylko East Side
˚ycie w Nowym Kraju na prze∏omie XIX i XX w. pokazuje film „Ulica Hester” (USA 1975) zrealizowany przez
debiutantk´ Joan Micklin Silver. Jake, rosyjski ˝yd, zostawia w Starym Kraju ˚on´ i syna. W Nowym Jorku mieszka w dzielnicy biedoty na Lower East Side. Miejsce to, a w szczególnoÊci ulica Hester, stanowi∏y dla wschodnioeuropejskich ˝ydów doskona∏e miejsce, w którym mo˝na by∏o poznaç nowà ojczyzn´ i zasymilowaç si´ przed
przeniesieniem si´ do lepszych dzielnic Nowego Jorku lub innych cz´Êci USA. Jake doskonale odnajduje si´ w
tych warunkach, na dodatek zakochuje w „nowoczesnej”, niezale˝nej kobiecie. Po przybyciu do Ameryki ˚ony i
syna wszystko si´ w jego ˚yciu komplikuje - nie tylko z powodów uczuciowych. ˝ona jest kobietà bardzo tradycyjnà, ho∏duje zwyczajom, strojom, sposobowi ˚ycia ˝ydów ze Starego Kontynentu... Zderzenie dwóch Êwiatów i
skrajnych wartoÊci okazuje si´ dla bohaterów filmu bardzo bolesne.
W 1988 r. Silver wyre˝yserowa∏a film znany w Polsce pod nieco dziwnym tytu∏em „Zmieƒ kapelusz”. Tytu∏
oryginalny „Crossing Delancey” odwo∏uje si´ do innej ulicy ze Wschodniej Dzielnicy, z której wyjÊcie by∏o
równoznaczne z awansem spo∏ecznym biedoty ˚ydowskiej. Akcja toczy si´ w latach 80. XX wieku. Bohaterka
filmu Isabelle pracuje w ksi´garni na West Side i obraca si´ w intelektualnych kr´gach Nowego Jorku. Jej babcia, zwolenniczka tradycji, anga˝uje swatk´, która wynajduje dla dziewczyny Sama, poczciwego kupca handlujàcego marynowanymi rybami...
Zderzenie starego z nowym osza∏amia filmowych bohaterów, ale te˝ otwiera przed nimi okupionà
wyrzeczeniami szans´. Nowy Âwiat potrafi bez reszty uwieÊç. 4 lipca 1914 r. przybywajàcego do Baltimore z
Europy Êrodkowej Sama Krichinsky’ego powita∏a burza Êwiate∏. I oto uzna∏, ˚e nowa ojczyzna obiecuje mu, ˚e
si´ spe∏ni jego American Dream. Tak zaczyna si´ „Avalon” (USA 1990). Tytu∏ odnosi si´ do mitycznej krainy króla
Artura - i do noszàcego t´ w∏aÊnie nazw´ domu emigrantów, w którym Krichinsky zak∏ada „tapetowy biznes”.
50
Film opowiada o trudnych poczàtkach, zaniku tradycji, stopniowej asymilacji. „Avalon” ma konstrukcj´ opartà na
szeregu uroczych, pe∏nych ciep∏a anegdot, których bohaterami sà: wujek, który stale si´ spóênia, matka bojàca
si´ samochodów, krewniak, który prze˝y∏ Holokaust, dzieci, które zainwestowa∏y w sklep z telewizorami, pewna
siebie synowa... Re˝yser Barry Levinson pochodzi z ˚ydowskiej rodziny spod Kijowa, ale sam urodzi∏ si´ w 1932
r. ju˝ w Baltimore. PoÊwići∏ temu miastu na pó∏ autobiograficznà „Baltimorskà trylogi´”, którà obok „Avalonu”
wspó∏tworzà „Diner” (1982) i „Tin Man” (1987).
Mi´dzywojenne z∏udzenia
Kilkadziesiàt lat - tyle ˚e z europejskiej historii - pokazuje film „Marta i ja” (RFN-Francja-W∏ochy 1990) zrealizowany na Zachodzie przez Jirviego Weissa, który uciek∏ z Pragi po 1968 r. Zza kadru p∏ynie g∏os ponad 70-letniego bohatera, który powraca wspomnieniami do lat 30., kiedy jako ch∏opiec sporo czasu sp´dzi∏ u swego wuja
Ernesta, w ma∏ym czeskim miasteczku. Pe∏en osobistego uroku i wielkiej kultury doktor Ernest nie przywiàzuje
wagi do swego ˚ydowskiego pochodzenia. Jego najwi´kszym problemem jest niewierna ˚ona. Po rozstaniu z
nià Ernest ˚eni si´ ze swojà niemieckà kucharkà, Marthà, kobietà obdarzonà obfitymi kszta∏tami, wielkà ∏agodnoÊcià i dobrocià. Ma∏˝eƒstwo z nià to najpi´kniejszy okres ˚ycia doktora. Jednak katastrofa jest blisko. Jest rok
1938. KtóregoÊ dnia ktoÊ maluje na drzwiach willi Ernesta gwiazd´ Dawida. Doktor, próbujàc ustrzec Marth´
przed niebezpieczeƒstwem, chce si´ z nià rozwieÊç, lecz kobieta nie chce o tym s∏yszeç. W pi´knej fina∏owej
scenie rozgrywajàcej si´ na najstarszym praskim cmentarzu, ma∏˝onkowie k∏adà kwite∏ech na grobie rabiego
Lowa, proszàc, aby znów wszystko by∏o dobrze...
Tak˝e bohater filmu „Spotkanie po latach” (Francja-RFN-W. Brytania 1989, rez. J. Schatzberg) na
wydarzenia lat 30. spoglàda z odleg∏ej perspektywy up∏ywajàcego czasu. Amerykanin Henry Strauss postanawia
odwiedziç swój rodzinny Stuttgart, odnaleêç groby rodziców, poznaç losy przyjació∏ z dzieciƒstwa. Na poczàtku
lat 30. Henry, noszàcy wówczas imi´ Hans, serdecznie przyjaêni∏ si´ z ch∏opcem nale˝àcym do zupe∏nie innej
sfery. Konrad by∏ ukochanym dzieckiem arystokratycznej rodziny. Ojciec Hansa, lekarz i weteran I wojny Êwiatowej, by∏ natomiast filarem gminy ˚ydowskiej. Poczàtek roku 1933 nie zapowiada∏ jeszcze w pe∏ni grozy nadchodzàcych lat. Po ulicach maszerowa∏y ma∏e grupki nazistów. Mimo to jeden z przyjació∏ doradza∏ ojcu Hansa
wyjazd za granic´. Jednà z g∏ównych ról w „Spotkaniu po latach” zagra∏a znakomita francuska aktorka Franõise
Fabian, której pradziadkowie wyemigrowali z Warszawy i na piechot´ dotarli a˝ w okolice Montpellier. Póêniej
zamieszkali w Afryce Pó∏nocnej, gdzie ich córka, a babka Fran÷ois Fabian, poÊlubi∏a Polaka noszàcego
nazwisko Mieszyƒski(?).
Dziedzictwo wojny
W studium psychologicznym „Sprzedawca z lombardu” (USA 1964) Sidney Lumet zajà∏ si´ prze˝yciami
bohatera, który przetrwa∏ obóz koncentracyjny i nie wie, jak z tym dalej ˚yç. Sol Nazerman traci wszelkie ludzkie
emocje i uczucia. Dopiero szok spowodowany napadem na lombard powoduje, ˚e Nazerman przypomina sobie
obrazy z obozu. Nast´puje uto˝samienie strasznej przesz∏oÊci z teraêniejszoÊcià. Dla krytyki i publicznoÊci film
by∏ szokiem - ale nie w zwiàzku z przywo∏aniem okrutnej przesz∏oÊci, lecz z powodu ukazujàcej nagoÊç sceny,
przekraczajàcej dopuszczalne wówczas na ekranie normy.
Mniej lub bardziej wyeksponowane wàtki ˚ydowskie niejednokrotnie grajà funkcj´ istotnego t∏a, dope∏niajàcego g∏ówne fabu∏y wielu innych filmów Lumeta. Pojawiajà si´ w „Danielu” (1983), luêno nawiàzujàcym do
stracenia Rosenbergów, w „Rodzinnym interesie” (1989) wreszcie w filmie „Obcy wÊród nas” (1992). Re˝yser
zapowiada te˝ ekranizacj´ znakomitej powieÊci Andrzeja Szczypiorskiego Poczàtek. Zainteresowanie tematykà
˚ydowskà ∏atwo wyt∏umaczyç. Sidney Lumet jest synem urodzonego w Warszawie w 1898 roku Barucha Lumeta
(zmar∏ w 1992 r.), który na poczàtku lat 20. by∏ aktorem teatrów ˚ydowskich w rodzinnym mieÊcie. SpoÊród jego
nielicznych ról filmowych warto wymieniç Baumela, rabina-masochist´ z filmu Woody Allena „Wszystko, co
powinniÊcie wiedzieç o seksie...”.
Ciàgle wa˝nym tematem filmów pozostajà rozliczenia z okresem II wojny Êwiatowej, z okresem Zag∏ady, z
problemem szczególnego dziedzictwa, z którym kolejne pokolenia nie potrafià si´ uporaç. Tak jest np. w
niemieckich „Dzieciach Bronsteina” (1990), wyre˝yserowanych przez Jerzego Kawalerowicza na podstawie
powieÊci Jurka Beckera. Ten nie˝yjàcy ju˝ pisarz urodzi∏ si´ w ¸odzi, jako dziecko wyjecha∏ do Niemiec. Jego
powieÊciowy debiut, napisana w 1969 r. ksià˝ka Jakub ∏garz, pokazywa∏ si∏´ i wag´ s∏owa. W Êwiecie getta
wiadomoÊci dostarczane towarzyszom niedoli przez tytu∏owego bohatera z wyimaginowanego radia sta∏y si´
bardziej niezb´dne ni˝ ˚ywnoÊç. Ksià˝ka zosta∏a ju˝ dwa razy przeniesiona na ekran, przy czym od
amerykaƒskiej ekranizacji z Robinem Williamsem („Jakob the Liar”, 1999, rez. P. Kassovitz) ciekawsza wydaje si´
NRD-wska z 1974 roku (rez. Frank Beyer), nominowana do Oscara w kategorii filmów nieangloj´zycznych.
Akcja „Dzieci Bronsteina” toczy si´ w 1973 r. we wschodnim Berlinie. M∏ody Hans Bronstein przyje˝d˝a z
dziewczynà do podmiejskiego domku letniskowego. Nie mogà jednak zaznaç ani chwili intymnoÊci. Okazuje si´,
˚e ojciec Hansa, Aaron Bronstein i jego koledzy, wspó∏wi´êniowie z obozu koncentracyjnego, wi´˝à tam znienawidzonego kapo i przygotowujà „prywatny proces”. M∏ody cz∏owiek odkrywa problem, z którego istnienia nie
zdawa∏ sobie dotàd sprawy.
Równie dramatyczna psychologicznie sytuacja zosta∏a pokazana w „Z∏ocie Abrahama” (RFN 1990, rez. J.
Graser). Bohater filmu Hunzinger wyje˝d˝a wraz z przyjacielem do Polski. Starannie ukrywanym celem ich
podró˝y jest Auschwitz, gdzie w czasie okupacji Hunzinger by∏ niegdyÊ stra˝nikiem i gdzie zakopa∏ skrzynk´ ze
z∏otymi z´bami zamordowanych. Teraz chcia∏by jà odzyskaç... Tymczasem przyjaciel Hunzingera odkrywa swe
51
˚ydowskie korzenie. Przesz∏oÊç wià˝e obu m´˝czyzn szczególnymi wi´zami...
Antysemityzm
Temat antysemityzmu pojawi∏ si´ w wielu filmach, m.in. w dwóch klasycznych dziÊ: „D˝entelmeƒskiej
umowie” (USA 1947, rez. E. Kazan) i „Krzy˝owym ogniu” (USA 1947, rez. E. Dmytryk). Nie da si´ ukryç, ˚e z perspektywy lat filmy te wydajà si´ nieco naiwne. Ciekawsze i bli˝sze prawdy wydajà si´ takie obrazy jak np.
znakomity dramat „Wo˝àc panià Daisy” (USA 1989, rez. B. Beresford). Akcja toczy si´ w Atlancie pomi´dzy rokiem 1948 a 1973. Tytu∏owa bohaterka, Pani Werthen, jest ˝ydówkà. Z powodu wady wzroku musi zatrudniç
kierowc´. Poniewa˝ nie bardzo chce si´ pogodziç ze swoim stanem zdrowia, a na dodatek jest osobà o dominujàcym charakterze, praca jej kierowcy, Murzyna Hoke’a Colburna, nie jest ∏atwa. Jeêdzi ze swojà panià na
zakupy, rodzinne spotkania, do synagogi. Z czasem wspólne doÊwiadczanie pogardy innych sprawia, ˚e ∏àczy
ich prawdziwa przyjaêƒ.
W najbli˝szym czasie powinien trafiç na polskie ekrany debiut Neala Slavina zatytu∏owany „Focus” (USA
2001), zrealizowany wed∏ug ma∏o znanej powieÊci Arthura Millera. Akcja filmu toczy si´ w czasie II wojny Êwiatowej. G∏ówny bohater Lawrence Newman jest urz´dnikiem w szacownej firmie. To spokojny, za wszelkà cen´
unikajàcy k∏opotów cz∏owiek. Ale k∏opoty pojawiajà si´ same. Sàsiedzi Newmana nale˝à do organizacji o
bojówkarskim charakterze, oskar˝ajàcej ˝ydów o rozp´tanie wojny. Splot dramatycznych wydarzeƒ bezpowrotnie
burzy ˚ycie Newmana.
˚ydowska to˝samoÊç
Policjant Bobby Gold z filmu „Wydzia∏ zabójstw” (USA 1991) prowadzi Êledztwo w sprawie morderstwa
dokonanego na w∏aÊcicielu ˚ydowskiego sklepiku. WejÊcie w Êrodowisko ˝ydów powoduje, ˚e zaczynajà w nim
o˝ywaç dawno zapomniane emocje. Fascynacja nowà dla niego kulturà przes∏ania mu zdolnoÊç obrony przed
znakomicie zorganizowanà prowokacjà, której ofiarà si´ staje. Film wyre˝yserowa∏ David Mamet, syn ˚ydowskich
emigrantów z Rosji, znakomity dramaturg i scenarzysta.
Filmem, który ostatnio wywo∏a∏ sporo dyskusji, jest „Fanatyk” (2001) Henry’ego Beana. Gdy w pierwszej
scenie pojawia si´ skin z neonazistowskimi tatua˝ami na r´kach i swastykà na T-shircie, a chwil´ póêniej m∏ody
˝yd z pejsami - ∏atwo przewidzieç dalsze wydarzenia. Zaskoczenie pojawia si´ dopiero wtedy, gdy okazuje si´,
˚e skin, Danny, jest ˝ydem, nienawidzàcym s∏aboÊci, z którà w prymitywny sposób uto˝samia ˚ydowskoÊç. Na
zlecenie neonazistowskiej bojówki wywo∏uje awantur´ w koszernej restauracji. Sàd zaleca mu - w celach
wychowawczych - spotkanie z ofiarami Holokaustu. Po wys∏uchaniu ich opowieÊci Danny tylko si´ utwierdza w
kulcie si∏y. Prze∏om nast´puje nieco póêniej, gdy ma wziàç udzia∏ w wysadzeniu synagogi. Nie chce pozwoliç,
aby nastàpi∏a profanacja Tory, która kilkanaÊcie lat wczeÊniej by∏a przedmiotem jego studiów. Zabiera zwoje do
domu. „Fanatyk” odwo∏uje si´ do prawdziwej historii ˝yda Daniela Burrowsa, studenta jesziwy, który w latach 60.
zerwa∏ z judaizmem i zwróci∏ si´ w kierunku neonazizmu. Gdy zosta∏ zdemaskowany przez dziennikarza „New
York Timesa”, pope∏ni∏ samobójstwo.
Woody Allen
Niewàtpliwie tematyka ˚ydowska pojawia si´ w sposób najbardziej wysublimowany, intrygujàcy i artystycznie doskona∏y w twórczoÊci Woody Allena - potomka pochodzàcej z Europy Êrodkowowschodniej rodziny,
która uciek∏a do Stanów w obawie przed pogromami i antysemickimi ustawami. Artysta naprawd´ nazywa si´
Allen Stewart Konigsberg, urodzi∏ si´ w Nowym Jorku w 1935 r. Pseudonim przyjà∏ w 1952 r. WÊród
kilkudziesićiu zrealizowanych przez niego filmów wielokroç pojawiajà si´ tematy i wàtki ˚ydowskie, o
˚ydowskim humorze nie wspominajàc. Na podstawie Allenowskich filmów da∏oby si´ zrekonstruowaç typowà
biografi´ nowojorskiego intelektualisty („Annie Hall”, 1977; „Manhattan” 1979), od dzieciƒstwa gdzieÊ na
Brooklynie poczynajàc („Z∏ote czasy radia”, 1986). Ale szczególnà rol´ trzeba przypisaç dwóm filmom. Pierwszy
to „Zelig” (1983) rewelacyjny w swej quasi-dokumentalnej formie wywód o sile przystosowawczej, która pozwala
przetrwaç, ale zarazem oznacza utrat´ to˝samoÊci. Drugi nosi tytu∏ „Cienie i mg∏a” (1991). Akcja rozgrywa si´ w
latach 20. w jednym z miasteczek Europy Êrodkowej. Szacowni obywatele budzà w nocy naiwnego urz´dnika
Kleinmana, aby wzià∏ udzia∏ w schwytaniu groênego dusiciela, który w∏óczy si´ po zamglonych ulicach. Bardzo
szybko, nie wiadomo jak, to Kleinman staje si´ obiektem polowania...
Nie przypadkiem w „Cieniach i mgle” ∏atwo rozpoznaç sytuacj´ kafkowskiego osaczenia. Kafka, nie tylko
jego twórczoÊç, ale i biografia, stajà si´ coraz cz´stszym tematem filmów - od Stevena Sonderbegha („Kafka”,
USA 1991), przez Davida Jonesa („Proces”, W. Brytania 1992), a˝ po Piotra Duma∏´ („Franz Kafka”, Polska 1991)
i Zbigniewa Rybczyƒskiego („Kafka”, USA 1992). Powstaje te˝ sporo filmów poÊwićonych biografiom innych
wybitnych postaci Êwiata ˚ydowskiego - Dreyfusowi („Prisoners of Honor”, USA 1990, rez. K. Russell), Walterowi
Benjaminowi („Ostatnia granica”, Hiszpania 1991, rez. M. Cusso-Ferrer) czy Otto Weiningerowi („Ostatnia noc
Weiningera”, Austria-RFN 1990, rez. P. Manker).
W powy˝szym, bardzo lakonicznym przeglàdzie nie zosta∏y nawet wymienione liczne, bardzo wa˝ne filmy,
choçby „Rydwany ognia” (W. Brytania 1981, rez. H. Hudson), „Wrogowie” (USA 1989, rez. P. Mazursky),
„NienawiÊç” (Francja 1995, rez. M. Kassovitz), „Aimeˇe i Jaguar” (Niemcy 1999, re˝. M. Farberbock) czy „Pi”
(USA 1998, re˝. D. Aronofsky). List´ mo˝na bowiem dowolnie wyd∏u˝aç - tematyka ˚ydowska zajmuje coraz
wićej miejsca w twórczoÊci wspó∏czesnych re˝yserów. I chyba nie jest to przypadek.
52
“Nostalgia and painful memories” by Roman W∏odek
Selected Jewish themes in the contemporary cinematography
Michelle, the main character of a French comedy „God Is Great, I’m Not” (2001, directed by P. Bailly) is 20
and she loses faith in the sense of life. Trying to get it back, she changes men and religions. She becomes
involved with a 32-year-old Jew – Francois – and decides to lead a life of a model Jewish woman at his side. She
takes up Hebrew, learns the orthodox rules, finds out about the history, but still makes basic mistakes. She
hangs the traditional protector of hearth and home… upside down or lights a cigarette from a Shabbat candle.
However, as befits a neophyte, she always “knows better”.
I would not like to find myself in Michelle’s situation if I were to write about the “Jewish cinema”. That is, I
would prefer not to make generalizations and summaries without comprehensive knowledge of the problem.
Besides, what actually is “Jewish cinema”? Some catalogues classify as Jewish all the films with the slightest reference to the Jews, or with any line in Hebrew or Yiddish. That is why in some tables we can find films such as
Bergman’s drama “Fanny and Alexander” (Sweden, 1982), in which a merchant Isaak Jacobi rescues the title
children from a cruel stepfather – bishop Edvard Vergärus by means of some “Jewish charms”. Even more often
encyclopaedias enumerate films shot by Jewish authors; these films constitute at least half of the world cinematography.
It seems impossible to establish any order here. For this reason I focus my attention only on a dozen or so
very distinct pictures shot in the last 20-30 years. Heedless of, to put it mildly, diverse artistic values they present
I organized them according to the chronology of the events they concern.
The Old Country
The film model of the Old Country has its sources both in common traumatic historical experience and in
nostalgia. Cruelty and violence together with idyllic presentation of the world which is gone for ever complete
one another. A dramatic depiction of life in the Old Country is given in “The Fixer” (USA 1968, directed by J.
Frankenhaimer) based on a novel by Bernard Malamud under the same title. An authentic story of Yakov Bok, a
Jew accused of ritual murder of a Russian boy in 1911 in Kiyev, was an inspiration first for the book and next for
the film. The film shows raging anti-Semitism (which was triggered, among others, by newspapers), in an exceptionally dismal way. The world seems to be slightly better in “The Magician of Lublin” (USA 1979, directed by M.
Golan) based on a novel written by Isaac Bashevis Singer. The action takes place in a 19th century Warsaw; the
“magician” – Yasha Mazur – who is a wandering acrobat, cheat and lady-killer, falls in love with a Polish aristocrat. He tries to make up for the social gap with the intensity of his love. His other passion, even more powerful
than the first one, is to discover the secret of flying. With time, because of this obsession, Yasha begins to lose
touch with the reality. Cordial and light is also life shown in “Fiddler on the Roof” (USA 1971, directed by N.
Jewison) – a film based on “Tevye the Milkman” by Sholom Aleichem. Despite poverty and pogroms Anatevka
continues to be a place where social ties are very strong and where simple people still preserve traditions. One
of the most important factors which unite the small community are the magical melodies played by a fiddler who
brings to mind Chagall’s paintings. Yet what is acceptable for Tevye’s generation is not satisfactory for the young.
In “Yentl” (USA 1983, directed by B. Streisand; based on Singer’s novel) a young girl dreams about a better life.
She would like to study the Torah, which she is not allowed to do, as the Jewish tradition says that women
should be focused rather on maternity and housekeeping. Both films end in a similar way. From Anatevka and
Bychawy, through Warsaw and Cracow, the Jews migrate to the United States.
Not only East Side
“Hemster Street” (USA, 1975), by a young direcor Joan Micklin Silver, shows the life in the New Country
at the turn of the 19th and the 20th century. Jake, a Russian Jew, leaves his wife and son in the Old Country. He
lives in squalid inner-city areas of the Lower East Side in New York. That district, Hester Street in particular, was
the perfect place for the East -Eauropean Jews. Here, they could get to know their new homeland and learn how
to fit in before moving to the better quarters of New York or other parts of the USA. Jake gets along splendidly in
the new conditions. More than that, he falls in love with a “progressive” independent woman. Things get complicated, not only emotionally, when his wife and son come to America. His wife is a very traditional woman cherishing the Jewish customs, costumes and lifestyle just as they are practised on the Old Continent. The clash of
the two worlds and the two sets of values proves very painful for the characters.
In 1988 Silver made another film – “Crossing Delancey”, known in Poland under a strange title “Zmieƒ
kapelusz” [“Change your hat”, przyp. t∏um.]. The original title refers to another street in the East Side. Moving
away from it amounted to moving up the social ladder. The plot of the film is placed in the 80s of the 20th century. The main character, Isabelle, works in a bookshop in the West Side. She mingles in the intellectual circles of
New York. Her grandma, an advocate of tradition, arranges for a matchmaker. The latter looks for an appropriate
candidate for Isabelle and she finds Sam, a kind-hearted merchant dealing in pickled fish...
The clash of the old with the new confuses the characters completely. But simultaneously a new opportunity presents itself, even though certain sacrifices have to be made. The New World seduces you completely. On
4th July 1914 the young Sam Krichinsky, arriving in Baltimore from Central Europe, was welcomed by a storm of
53
lights. He took it for a promise the new homeland gave to him that his American Dream will come true. That’s
how “Avalon” (USA, 1990) begins. The title refers to the mythic land of King Arthur. But this is also how the immigrants call their house where Krichinsky sets up his “wallpaper business”. The film is about the difficult start in
the new country, the decay of tradition and grandual assimilation. The construction of the film is based on a
series of charmingly warm anectodes with characters such as: an uncle who is always late, a mother afraid of
cars, a relative who survived the Holocaust, children who invest in a TV-sets store, a self-assured daughter-inlaw... The director Barry Levinson comes from a family that lived somewhere near Kiev but he was born already
in Baltimore in 1932. He dedicated to this city his semi-autobiographic “Baltimore Trilogy” consisting of the
above mentioned “Avalon”, “Diner” (1982) and “Tin Man” (1987).
The Interwar Delusions
“Martha and me” (Germany-France-Italy, 1990), made in the West by J. Weiss, who ran away from Prag
after 1968, presents several years of European history, this time. In the background we hear a voice of a more
than seventy-year old character who recalls the 30s, when as a little boy he spent much time at his uncle’s,
Ernes, in a tiny Czech village. Charming and cultivated Ernest doesn’t attach much importance to his Jewish
background. It is his unfaithful wife that is his greatest worry. Having left her, he marries his German cook,
Martha, a corpulent woman of good nature. This marriage is the best period of the doctor’s life. But the catastrphy is imminent. It’s the year 1938. One day somebody paints David’s Star on the door of Ernest’s villa. The doctor believes divorce will be the best way to protect Martha from the danger but the woman doesn’t want to hear
of it. In the beautiful final scene, taking place at the oldest Prag cementery, the married couple lay kvitelech on
rabbi Löw’s grave asking that everything be all right.
The hero of the film “L’ami retrouvé” (France-Germany-Great Britain, 1989, dircted by J. Schatzberg)
looks back on the 30s from the perspective of the passing time. An American Henry Strauss decides to visit his
home town Stuttgart. He wants to find his family’s graves and learn about the lot of his childhood friends. At the
beginning of the 30s Henry, whose name at that time was Hans, had a dear friend who belonged to a completely different class. Conrad was a beloved child of an aristocratic family. Hans’s father, a doctor and veteran of the
First World War, was the pillar of the Jewish community. The beginning of 1933 didn’t herald the full horror of the
years to come. Small groups of Nazis marched in the streets. Still, a friend of Hans’s father advised going
abroad. “L’ami retrouvé” stars a brilliant French actress Fran?oise Fabian, whose great-grandparents fled
Warsaw and reached the vicinity of Montpellier on foot. Later, they settled down in North America, where their
daughter, i.e. Fan?ois Fabian’s grandmother, married a Pole named Mieszyƒski (?).
The Legacy of the War
In his psychological study “The pawnbroker” (USA, 1964) Sidney Lumet takes stock of his hero’s experiences from the concentration camp. Sol Nazerman survived the Holocaust but he doesn’t know how to live with
it. He is deprived of all human emotions and feelings. It’s only the shock after a hold-up in the pawnshop that
brings back the images from the camp. It comes to the identification of the horrible past with the present. The
film shocked the critics and the audience but not because of the cruel past it recalled, but because of a naked
scene that violated the norms permissible at the time.
More or less accentuated Jewish threads very often function as an important background for the main
plot of Lumet’s films. They appear in “Daniel” (1983) loosely referring to the execution of the Rosenbergs;
“Family business” (1989) and finally in “Stranger among us” (1992). The director has also announced the filming
of a brilliant Andrzej Szczypiorski’s novel “Poczàtek” [“The beginning”, przyp. t∏um.]. The interest in the Jewish
themes can be easily explained. Sidney Lumet is the son of Baruch Lumet, who was born in Warsaw in 1898
(died n 1992) and who was an actor in the Jewish theatres in his home city. From among his few film roles one is
worth mentioning. He played Baumel, a masochistic rabbi in Woody Allen’s “Evertything You Always Wanted to
Know about Sex”.
The Extermination is still one of the most often recurring themes. Numerous films take stock of this particular king of hertitage that subsequent generations don’t know how to cope with. And so it is in “Bronstein’s
Children” (1990) by Jerzy Kawalerowicz. The film was based on Jurek Becker’s novel. Jurek Becker was born in
Lodz. He left for Germany as a child and made his debut as a writer with “Jakob the Liar” in 1969. In his novel he
demonstrated the power and influence of the word as such. In the world of ghetto the news the eponymous hero
breaks on the imaginary radio to his companions proves more indispensible than food. The book has already
been screened twice. It is the East-German version from 1974 (by Frank Beyer), however, that seems much more
interesting than the American one starring Robin Willims.
The action of “Bronstein’s Children” takes places in East Berlin in 1973. Young Hans Bronstein comes
with his girlfriend to a suburban chalet. Unfortunately, they can’t enjoy a moment of intimacy. It turns out that
Hans’s father, Aaron Bronstein, and his friends, fellow prisoners from the concentration camp, keep there a
dispised kapo. They are preparing for a “private process”. Young Hans is suddenly faced with a problem of
which he has been so far utterly oblivious.
The situation featured in “Abraham’s Gold” (Germany, 1990, directed by J. Graser) is equally dramatic.
The hero of the film, Hunzinger, arrives with his friend in Poland. Their final destination – Auschwitz is carefully
kept secret. Hunzinger was a guard in Auschwitz during the German occupation of Poland and he buried there a
box with golden teeth of the murdered. He would like to get it back now... Meanwhile, Hunzinger’s friend discovers his Jewish roots. The past establishes a very specific bond between the two men.
54
Anti-Semitism
Anti-Semitism was a subject of many films among which „Gentleman’s Agreement” (USA 1947, E. Kazan) and
“Crossfire” (USA 1947, E. Dmytryk) are today’s classics. Nowadays these films seem a bit naive. Such films as
f.ex. a great drama “Driving Miss Daisy” (USA 1989, B. Beresford) seem more interesting and truthful. The action
takes place in Atlanta between 1948 and 1973. The title character, Miss Werthen, is a Jew. Due to her eye defect
she has to employ a driver. Since she doesn’t really want to accept her disability and in addition to that she has a
dominant personality, her black driver Hoke Colburn has a difficult task to do. He drives Miss Daisy to the shops,
to family gatherings and to the synagogue. After some time their common experience of being contempted by
the others results in a real friendship.
Neal Slavin’s first film “Focus” (USA 2001) based on a little known Arthur Miller’s novel should come soon to
Polish theatres. The action of the film takes place during World War II. The main character, Lawrence Newman, is
a clerk in an estimable company. He is a calm man avoiding troubles at all costs. But the troubles find him themselves. Newman’s neighbours are members of a combat organization which holds Jews responsible for the outbreak of the war. Dramatic events ruin Newman’s life irreversably.
Jewish identity
Policeman Bobby Gold from “Homicide Department” (USA 1991) investigates the case of the murder of a
Jewish shopkeeper. Meeting Jewish people makes his long forgotten emotions come out. His fascination with
the culture unknown to him makes Gold unable to defend himself against a pefectly organized provocation the
victim of which he becomes. The film was directed by David Mamet, a son of Jewish emigrants from Russia, who
is a great dramatist and screenwriter.
A film which has recently raised a discussion is Henry Bean’s “The Believer” (2001). It is easy to predict the
following events when in the first scene we can see a skinhead with neonazi tatoos on his arms and a swastika
on his T-shirt and when a moment later we can see a young Jew with side curls.
We are surprised only when the skinhead, Danny, turns out to be a Jew despising weakness with which he
primitively identifies Jews. On the orders of a combat organization he starts a fight in a kosher restaurant. He is
ordered by the court to meet with Holocaust victims. Their stories only confirm Danny in the cult of power. The
turning-point comes a bit later when he is to take part in the action of blowing up a synagogue. He doesn’t want
the Torah, which was the subject of his study a few years earlier, to be profaned so he takes it home. “The
Believer” tells a real story of a Jew Daniel Burrows, a yeshiva student, who abandoned judaism in the 60s and
turned to neonazism. When it was revealed by a “New York Times” journalist he commited suicide.
Woody Allen
Undoubtadely the Jewish issue is presented in in the most sublime, intriguing and artistically perfect way in
Woody Allen’s film. He is a descedant of a family who escaped from Central-Eastern Europe to the States for fear
of massacre of Jews and anti-Semitic law. The artist’s real name is Allen Steward Konigsberg and he was born in
New York in 1935. He changed his name in 1952. In his several films Allen many times covers the Jewish issue,
not mentioning the Jewish humour. On the basis of Allen’s films we could reconstruct a typical biography of a
New York intellectual (“Annie Hall”, 1977; “Manhattan”, 1979) beginning with childhood somewhere in Brooklyn
(“Radio Days”, 1986). But we must distiguish especially two films. The first one is “Zelig” (1983), a great in its
quasi-documantal form story about adjusting power which helps to survive but which at the same time makes us
lose our identity. The second one is entitled “Shadows and Fog” (1991). The action takes place in the 20s in one
of Central European towns. Estimable citizens wake up a naive clerk Kleinman in the middle of the night to make
him take part in capturing a dangeruous strangler who wanders around foggy streets. Kleinman very quickly
becomes the person people hunt…
It is not by accident that in “Shadows and Fog” we can easily recognize Kafka’s situation of entrapment.
Not only Kafka’s works but also his biography are more and more often the subject of films – Steven
Sonderbegh (“Kafka”, USA 1991), David Jones (“The Trial”, Great Britain 1992), Piotr Duma∏a (“Franz Kafka”,
Poland 1991) and Zbigniew Rybczyƒski (“Kafka”, USA 1992). Also many films devoted to biographies of other
distinguised Jews are made today – films about Dreyfus (”Prisoners of Honor”, USA 1990, K. Russel), Walter
Benjamin (“The Last Border”, Spain 1991, M. Cusso-Ferrer) or Otto Weininger (“Weininger’s Last Night”, AustriaWest Germany 1990, P. Manker).
In the above very rough review I haven’t mentioned many very important fims such as “Chariots of Fire”
(Great Britain 1981, H. Hudson), “Enemies” (USA 1989, P. Mazursky), “Hatred” (France 1995, M. Kassovitz),
“Aimée and Jaguar” (Germany 1999, M. Färberböck) or “Pi” (USA 1998, D. Aronofsky). We could add many more
films to this list since contemporary directors more and more often raise the Jewish issue. And it seems that it is
not done by accident.
T∏umaczenie: Zuzanna Grudniewska, Joanna Sadowska, Marta Trzciƒska
55
Informacje o organizatorach / Information about Festival’s organisers
Organizatorem FESTIWALU jest DANIEL STREHLAU i jego STUDIO FILMOWE OKNA - Cz∏onek KRAJOWEJ IZBY
PRODUCENTÓW AUDIOWIZUALNYCH, PL oraz cz∏onek THE ASSOCIATION of INDEPENDENT VIDEO and
FILMMAKERS, NYC, USA. Zapraszamy na stron´ /www.strehlau.hbz.pl/.
Jest twórcà m.in. filmów dokumentalnych poÊwićonych tematyce ˝ydowskiej pt. ˚YDZI WARSZAWY oraz
CHANUKA PODWÓJNY CZAS (oba nagrodzone na Festiwalach) a tak˝e autorem dwóch krótkometra˝owych
filmów fabularnych, pisz´ scenariusze na fabu∏y (m.in: TRZY HISTORIE - zainteresowanie firmy MIRAMAX z USA)
oraz na dokumenty (BASZEWIS). Oba filmy dokumentalne zosta∏y wpisane do wykazu Êrodków dydaktycznych
zalecanych przez Ministerstwo Edukacji RP.
“Filmy moje otrzymali i oglàdali dzi´kujàc listownie nast´pujàcy m´˝owie stanu: George W. Bush jr, Prezydent
USA, Szymon Peres, Minister Izraela, prof. Szewach Weiss, Ambasador Izraela, Papie˝ Jan Pawe∏ II.
Dzi´ki licznym pokazom w USA (wspó∏organizowanym tak˝e przez MSZ) filmy moje przyczyniajà si´ do budowania mi´dzyludzkich “mostów” wspó∏zrozumienia i tolerancji mi´dzy Polskà - Polonià i Diasporà ˚ydowskà.
Jestem przekonany, ˝e mi´dzy innymi i w ten skromny sposób przyczyniam si´ do budowania wizerunku i marki
Polski w Êwiecie. Filmy moje by∏y pokazywane w nast´pujàcych miejscach w USA: Berkeley, Los Angeles UCLA,
Chicago - De Paul University, NYC, Waszyngton, Baltimore, Bufflo.
W grudniu 2000 roku odby∏a si´ premiera amerykaƒska filmu CHANUKA PODWÓJNY CZAS w Konsulacie
Generalnym RP w Nowym Yorku, honorowy patronat nad wydarzeniem objà∏ Min. Spraw Zagranicznych RP prof.
W∏adys∏aw Bartoszewski. WÊród przyby∏ych goÊci znaleêli si´ rabini, przedstawiciele instytucji ˝ydowskich i
polonijnych., dziennikarze amerykaƒskiej prasy ˝ydowskiej polonijnej oraz ekipa TV z TVP 1”
Daniel Strehlau pisze tak˝e scenariusze na filmy dokumentalne i fabularne.
The FESTIVAL producer is DANIEL STREHLAU and his STUDIO FILMOWE OKNA FILM STUDIO WINDOWS
member of the NATIONAL CHAMBER OF AUDIOVISUAL PRODUCERS, PL and member of the ASSOCIATION
OF INDEPENDENT VIDEO AND FILMMAKERS, NYC, USA. Welcome to the Webside /www.strehlau.hbz.pl/.
He also made two documental works (both prized on festivals): THE JEWS OF WARSAW and HANUKKA - THE
DOUBLE TIME, also other two short movies (The THREE STORIES, Miramax’ from USA is interested in the project) and also about documents on (BASHEVIS). The Ministry of Education in Poland lists both documentaries as
educational resources.
“My films were watched by and I got written congratulations from George W.Bush Jr; President of the U.S.
Shimon Peres; Prime Minister of Israel Professor Shevach Weiss; Ambassador of Israel Pope John Paul the II.
Several shows in the USA (done with cooperation with Polish Ministry of Foreign Affairs) help in building a common “bridges”, understanding and tolerance between the Polish - Polonia and Jewish Diaspora. I believe that
this way I’m helping to improve the picture of Poland in the world. My movies were shown in the USA in the following places: Berkeley, Los Angeles UCLA, Chicago - De Paul University, NYC, Washington DC, Baltimore,
Buffalo”.
Daniel Strehlau writes screenplay for the documentaries and ficton films as well as works a director and the producer.
ADRIANNA KULIG -
Koordynator ds. selekcji filmow / Film Selection Coordinator
Absolwentka kulturoznawstwa (specjalizacja filmoznawstwo) Uniwersytetu Âlàskiego
oraz studiów podyplomowych na kierunku Organizacja produkcji telewizyjno - filmowej
w Paƒstwowej Wy˝szej Szkole Filmowej w ¸odzi - odpowiedzialna za selekcj´ filmów,
opracowanie repertuaru festwa-lowego oraz przygotowanie tekstów do katalogu.
Graduate of the Silesian University in cultural and film studies and postgraduate of the
National Film School in Lodz studies ( faculty: the organisation of the film and TV production) - responsible for films’ selection, elaboration of festival repertoire and preparing the texts for festival catalogue.
ANNA LE˚A¡SKA
-
Koordynator PR / Coordinator PR
Absolwentka Europejskiej Wy˝szej Szko∏y Prawa i Administracji w Warszawie odpowiedzialna za promocj´ festiwalu, kontakty z dziennikarzami, przygotowanie konferencji prasowej oraz organizacj´ Gali otwarcia festiwalu.
Graduated of the European School of Law and Administration in Warsaw - responsible
for festival promotion, contacts with journalists, organisation of press conference and
Festival Opening Gala.
56
MA¸GORZATA BOBALA
Translation
-
Koordynator ds. T∏umaczeƒ / Coordinator of
Studentka IV roku Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie Warszawskim odpowiedzialna za koordynacjÍ prac zwiàzanych z t∏umaczeniem filmów oraz wszelkich materia∏ów festiwalowych.
IV th - year student of Applied Linguistic in Warsaw University - responsible for the
co-ordination of translations of the films and all the festival materials.
PODZI¢KOWANIA DLA / THANKS TO :
Anna Jarmoliƒska
Marta Kuba∏a
Krystyna Sadulska
Judyta Fibiger
Marta Rzewnicka
Joanna Sadowska
Katarzyna Bielecka
Izabela Piróg
Justyna K´pa
Zuzanna Grudniewska
Marta Trzciƒska
Anna Czarnecka
Anna Czajkowska
Marta Marciniak
Magdalena Maciƒska
Micha∏ SzczeÊniewski
Zuzanna Szatkowska
ORAZ / AND :
Konrad Sanecki - serwis kurierski /
courier service
Joanna Ciesielska - konsultacja graficzna /
graphic consultation
Zaproszenie / Invitation
W trakcie trwania festiwalu w klubie Traffic moêna obejrzeç wystaw´ plakatów polsko ˝ydowskich artystów, którzy
wyjechali z Polski przed 1968r, pochodzàcà ze zbiorów Donalda Mayera z Nowego Jorku (www.contemporaryposters.com).
During the Festival in Club Traffic you can watch Polish - Jewish artists posters exhibition from collection of
Donald Mayer from New York (www.contemporaryposters.com).
57
58
INDEKS TYTU¸ÓW POLSKICH
INDEKS TYTU¸ÓW ANGIELSKICH / ENGLISH TITLES
INDEX
- 912 dni Getta warszawskiego
- Ambulans
- B∏azen Purymowy
- Chanuka podwójny czas
- Chleb
- Cicha manifestacja pokoju
- Cieƒ na duszy
- Cmentarz Remu
- CoÊ mi zabrano
- Diamenty w Êniegu
- D∏uga noc
- Dowody na istnienie Hanny K.
- Getto
- Jak per∏y na sznurku
- Jazzman z Gu∏agu
- Jude∏ gra na skrzypcach
- Julia Pirotte
- Ju˝ nie ma tych miasteczek
- Karuzela
- Kino Nikity
- Komu synagog´
- Krótkie ˝ycie Anny Frank
- KtoÊ pami´ta imi´ moje
- ¸owca nazistów
- Makom Avoda
- Marsz ˝ywych
- Melodia ulicy
- Mendel ˝yje
- Mike Brant – pozwól ˝ebym ci´ kocha∏
- M∏odoÊç w czasach zag∏ady
- Mur
- My i oni
- Nagle wszyscy staliÊmy si´ wrogami
- Nicholas Winton – pot´ga dobra
- Ojczyzna
- Opór
- Ostateczne poÊwićenie
- Ostatni Êwiadek
- Pami´tam
- Pavel i Lyalya – jerozolimski romans
- PieÊni piasku i gwiazd
- Po˝egnanie z moim krajem
- Przy torze kolejowym
- Rachela – podró˝ w g∏àb siebie
- Robinsohn z IV B
- Rozstrzelanie
- Sad
- Saga sefardyjska. Rozdzia∏ pierwszy – Bu∏garia
- Samson
- Skarb z ulicy Fabrycznej
- StatyÊci
- Sprawiedliwi wÊród...
- Szalom Irlandio
- Szkolne zdjćie
- Âwiadectwo urodzenia
- UÊmiech Izaaka
- W drodze do Kurta Siodmaka
- W poszukiwaniu utraconych lat
- Wpisany w gwiazd´ Dawida krzyz
- Wspólna koszernoÊç
- Wyrok na Franciszka K∏osa
- Wyzwoleni
- YID
- Yonder
- Ziemia pomazana
- ˚o∏nierz
- ˚wirowisko – ostatnia niedziela
- ˚ydzi i buddyzm
- 912 days of Warsaw Ghetto
- Ambulance
- All at once we’ve become enemies
- Birth certificate
- Bread
- Chanuka – a double time
- Carousel (The)
- Chants of sand and stars
- Cross - in the David Star
- Diamonds in the snow
- Evidence of existence of Hanna K
- Extras
- Farewell to My Country
- Fatherland
- Ghetto
- Gravel heap – the last Sunday
- I remember
- Jazzman from Gulag
- Jewish Soldier
- Jews and Buddhism
- Judel plays violin
- Julia Pirotte
- Kosher friendly
- Last witness
- Like pearls on a string
- Long night (the)
- Makom Avoda
- March of the living
- Melody of the street
- Mike Brant – let me love you
- Mendel is alive
- Nazis hunter
- Next to the truck
- Nicholas Winton – the power of good
- Nikita Kino
- On the road to Curt Siodmak
- Orchard (The)
- Painted land (The)
- Pavel and Lyalya – A Jerusalem Romance
- Purim Fool
- Quiet manifestation of peace
- Rachel’s quest
- Released
- Remembrance of the years past
- Remu Commentary
- Resist
- Righteous among....
- Robinsohn from IV B
- Samson
- Shadowed gaze (A)
- Sepharadies Saga. Chapter one – Bulgaria. (The)
- School photo (The)
- Shalom Ireland
- Shooting
- Short life of Anna Frank (The)
- Smile of Isaac (The)
- Someone knows my name
- Something has been taken from me
- There is no such towns anymore
- To whom the synagogue
- Treasure from Fabryczna street (The)
- Ultimate Sacrifice (The)
- Us and Them
- Wall (The)
- Verdict concerning Franciszek Klos
- Y.I.D.
- Yonder
- Youth in the time of Holocaust
we wspó∏pracy
59
BIURO T¸UMACZE¡
60
61
62
63
Nagrody - „Kamery Dawida”
wykona∏a Pracownia Poz∏otnicza
Paw∏a Remiszewskiego.
The awards - ”David’s Cameras” were made by golder
Pawe∏ Remiszewski.
Krakowskie PrzedmieÊcie 10
00-325 Warszawa
tel. +48 22 826 99 78
64
2 Warszawski
Festiwal
Filmów
o Tematyce
˚ydowskiej
The Second
Warsaw
Jewish
Film
Festival
www.festiwal.hbz.pl
www.festival.hbz.pl
© by Daniel Strehlau
© by Daniel Strehlau
Tysiàc lat
kulturowej
spuÊcizny
w historii
Polski
More than
a thousand years
of the Jewish
culture
in the history
of Poland
Termin nadsy∏ania
prac 30.09.2004
The deadline: 30.09.04
Pokazy
3.11.04 - 10.11.04
The screenings:
3.11.04-10.11.04

2003 A4 pdf 20M - Warsaw Jewish Film Festival

Transcription

Similar documents

dramat bardziej mnie kręci

katowice za dziesięć lat

Miesiecznik 138 - Śląski Klub Fantastyki

Miesiecznik 161

pogoda zdarzyło się

Sezon letni na starcie

KAMIENIE NA SZANIEC

Apetyt na medale XI Światowych Zimowych Igrzysk

20 marca zaczęła się astronomiczna wiosna, a na dworze ciągle

Częstochowa żydowskie miejsca pamięci

Jack Strong - Kino Nowe Horyzonty

Nowości 2014 – LUTY Literatura piękna

Pobierz darmowy fragment

konkret / dyskurs / relacja concrete / discourse / relation

business in poland 07/2011

db_2011_katalog - Festiwal Dwa Brzegi

Agenda Transport Week 2016

Monitoring mediów

Album "Ochrona dziedzictwa żydowskiego w Polsce"

Galicja, mon amour. SzaleńStwo, fantazja i fantazmat

e-version "Ruch wydawniczy w liczbach"

Fragment książki do ściągnięcia [klik!]