Sportscreening

Sportscreening:
nuttig? nodig? overbodig?
Pieter Koopman
Cardiologie – Elektrofysiologie
Sportgeneeskunde – Cardiogenetica
Screening – ECG 1
Asymptomatische 17-jarige voetballer
VRAAG:
Zou u zijn sportkeuringsattest tekenen?
ANTWOORD:
1. Ja
2. Nee
ECG’s
Screening – ECG 2
Asymptomatische 17-jarige voetballer
VRAAG:
Zou u zijn sportkeuringsattest tekenen?
ANTWOORD:
1. Ja
2. Nee
ECG’s
Screening – ECG 3
Asymptomatische 17-jarige voetballer
VRAAG:
Zou u zijn sportkeuringsattest tekenen?
ANTWOORD:
1. Ja
2. Nee
ECG’s
Screening – ECG’s
ECG 1: Aritmogene rechter ventrikel
cardiomyopathie
ECG 2: Brugada type II (saddleback)
ECG 3: gezonde Afrikaanse profvoetballer met
normale holter, echografie en MRI, normaal
klinisch onderzoek en geen familiale plotse
dood
Overzicht
Plotse dood
Sportscreening
Preventie plotse dood
Plotse dood – Eerste casus
Pheidippides
490BC
Plotse dood – Epidemiologie
zeldzaam !
0.5 – 2.3 / 100.000 / j
M:V = 10:1
enorme emotionele en
psychologische impact
jong !
gezond !
40% <18j
gem. 23j
Plotse dood – Epidemiologie
Plotse dood – Sporttype
–
–
–
–
–
–
–
–
–
voetbal
wielrennen
lopen
zwemmen
worstelen
volleybal
tennis
baseball
GOLF
33%
20%
16%
4.8%
3.8%
2.9%
2.9%
2.9%
< 1%
Plotse dood – Oorzaak
DUURSPOR
T
= trigger
x2.5
Plotse dood – Oorzaak
congenitaal – CMP – elektrisch
<35j
atherosclerose
Fatale aritmie: VT of VF
>35j
Oorzaak plotse dood bij atleten <35j
Plotse dood – Etiologie
TOP 10
HCM 10-35%
ARVC 5-20%
Coronaire anomalie 15%
Commotio cordis 5-20%
Aorta ruptuur / dissectie 5%
DCM 2.5%
Aorta stenose 2.5%
Myocarditis 2.5%
Getunnelde LAD 2.5%
ANDERE…
Brugada syndroom
Lang QT syndroom
WPW syndroom
Coronaire atherosclerose
ASD
Totaal AV blok
Ebstein anomalie
Marfan syndroom
Cerebraal aneurysma
…
Hypertrofe Cardiomyopathie
Incidentie 1/500 – 1/1000
Gen mutatie
sarcomeer proteine
Plotse dood door VT/VF
Risico 1% per jaar
1/3 plotse dood bij atleten
HCM - ECG
HCM - Sporthart
structurele
remodelling,
verbetert of
normaliseert met
detraining
geen relatie tot
hemodynamische
belasting
LV diameter
>55mm vs <55mm
Sporthart
LVH voltages
vroege repolarisatie
sinus bradycardie
(+ AV geleidingsstoornissen)
Sporthart – Sporttype
ARVC
Incidentie 1/500 – 1/1000
Gen mutatie
desmosoom proteine
Plotse dood door VT/VF
15% plotse dood bij atleten
Epsilon
wave
ARVC - ECG
Congenitale anomalie
Meestal
- LCA vanuit rechter sinus van Valsalva
- RCA vanuit linker sinus van Valsalva
kinking
compressie
1/3
symptomen bij
inspanning
- angor
- syncope
- palpitaties
Plotse dood: te vermijden?
1. Screening
2. Preventie
Screening
Anamnese
Klinisch onderzoek
ECG
SAECG
Echocardiografie
MRI
Holter
Inspanningstest
Provocatietest
EFO
screening
identificeer
meeste
pathologie
identificeer
(bijna) alle
pathologie
Screening - Modellen
USA
ITALIE
Anamnese
Anamnese
Klinisch onderzoek
Klinisch onderzoek
Sensit
45%
cheap
12-lead ECG
10% abnormaal
Echo: verdere investigatie, geen screening tool
Screening - Modellen
HCM
95%
ARVC
80%
ECG goede detectie van cardiomyopathieën
Screening - ECG
½ SCD
2x cost
Screening – pro/contra
PRO
CONTRA
Publieke opinie
Zeldzaam / divers
Jongeren, veel levensjaren
Kosteffectiviteit?
Beperkte onderzoeken
Vals positieven / negatieven!
Sensitieve onderzoeken
Vals gevoel van veiligheid!
Screening – pro/contra
0.5%
= zeldzaam!!
BAYES
theorema
ECG: 90%
Echo: 85%
PPW = 3%
NPW = 99.8%
PPW = 4%
ECG: 85%
Echo: 90%
97% van abnormale
ECG’s zijn vals positief
96% van abnormale
echo’s zijn vals positief
Screening – pro/contra
Vals positieven
200000 atleten
1000 atleten
Kosten / baten
• Anamnese + KO
• Anamnese + KO + ECG
/QALY
200000 €
75000 €
1 overlijden
vermeden
/LY
126000 €
50000 €
Screening – pro/contra
coronaire anomalie
onvolledige expressie
CMP en channelopathie
elektrolieten
stoornissen
VALS
NEGATIEVE
N
commotio cordis
prematuur
ASHD
myocarditis
Screening – Protocol
Vanaf welke leeftijd?
Om de hoeveel jaar?
Socio-economische
impact!
Initiatief Vlaamse
regering
Internationaal:
Seattle criteria
Preventie
(Competitie)sport
vermijden
Cardiologische opvolging
ICD / AED
Preventie - Defibrillator
ICD
• hoog risico patienten
AED
• bystander CPR vergemakkelijken
• publieke locaties
• computer-analyse van hartritme beslist
of shock nodig is
• onderhoud?
• training?
Preventie
ICD
• hoog risico patienten
AED
• bystander CPR vergemakkelijken
• publieke locaties
• computer-analyse van hartritme beslist
of shock nodig is
• onderhoud?
• training?
Take Home Messages
Plotse dood bij atleten is extreem zeldzaam
Belangrijke publieke impact!
Screeningsprogramma is nuttig, niet sluitend
Belang van ECG in screeningsprogramma
Nog veel vragen op te lossen vooraleer
systematische screening!
Take Home Questions
WIE screenen?
WANNEER screenen?
HOE VAAK screenen?
WELK protocol?
WAT is abnormaal bij een atleet?
WIE voert screening uit?
WIE zal dat betalen?
WAAR is infrastructuur, personeel en expertise?
WIE zal de atleet na diagnose begeleiden?
Take Home Reassurance
Referenties
Anderson EL. Arrhythmogenic right ventricular dyplasia. Am Fam Physician. 2006;73(8):1391-8
Basso C, Corrado D, Marcus FI, Nava A, Thiene G. Arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy. Lancet.
2009;373(9671):1289-300
Biffi A. How to manage athletes with ventricular arrhythmias. Cardiol Clin. 2007;25(3):449-55
Bille K, Figueiras D, Schamasch P, Kappenberger L, Brenner JI, Meijboom FJ, Meijboom EJ. Sudden cardiac death in
athletes: the Lausanne Recommendations. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2006;13(6):859-75
Borjesson M, Pellicia A. Incidence and aetiology of sudden cardiac death in young athletes: an international
perspective. Br J Sports Med. 2009;43(9):644-8
Chee CE, Anastassiades CP, Antonopoulos AG, Petsas AA, Nastassiades LC. Cardiac hypertrophy and how it may
break an athlete’s heart – the Cypriot case. Eur J Echocardiography. 2005;6:301-7
Corrado D, Pelliccia A, Bjornstad HH, Vanhees L, Biffi A, Borjesson M, Panhuyzen-Goedkoop N, Deligiannis A, Solberg
E, Dugmore D, Mellwig KP, Assanelli D, Delise P, van-Buuren F, Anastasakis A, Heidbuchel H, Hoffmann E, Fagard R,
Priori SG, Basso C, Arbustini E, Blomstrom-Lundqvist C, McKenna WJ, Thiene G; Study Group of Sport Cardiology of
the Working Group of Cardiac Rehabilitation and Exercise Physiology and the Working Group of Myocardial and
Pericardial Diseases of the European Society of Cardiology. Cardiovascular pre-participation screening of young
competitive athletes for prevention of sudden death: proposal for a common European protocol. Consensus Statement
of the Study Group of Sport Cardiology of the Working Group of Cardiac Rehabilitation and Exercise Physiology and
the Working Group of Myocardial and Pericardial Diseases of the European Society of Cardiology. Eur Heart J.
2005;26(5):516-24
Corrado D, Basso C, Schiavon M, Thiene G. Does sports activity enhance the risk of sudden cardiac death? J
Cardiovasc Med. 2006;7(4):228-33
Referenties
Corrado D, Basso C, Pavei A, Michieli P, Schiavon M, Thiene G. Trends in sudden cardiovascular death in young
competitive athletes after implementation of a preparticipation screening program. Corrado D, Basso C, Pavei A,
Michieli P, Schiavon M, Thiene G. JAMA. 2006;296(13):1593-601
Corrado D, Michieli P, Basso C, Schiavon M, Thiene G. How to screen athletes for cardiovascular diseases. Cardiol
Clin. 2007;25(3):391-7
Corrado D, Biffi A, Basso C, Pelliccia A, Thiene G. 12-lead ECG in the athlete: physiological versus pathological
abnormalities. Br J Sports Med. 2009;43(9):669-76
Crawford MH. Screening athletes for heart disease. Heart. 2007;93(7):875-9
Drezner JA. Preparing for sudden cardiac arrest – the essential role of automated external defibrillators in athletic
medicine: a critical review. Br J Sport Med. 2009;43(9):702-7
Fagard R. Athlete’s Heart. Heart. 2003;89:1455-61
Futterman LG, Myerburg R. Sudden death in athletes: an update. Sports Med. 1998;26(5):335-50
Gies EA, O’Connor FG, Brennan FH, Depenbrock PJ, Oriscello RG. The athletic preparticipation evaluation:
cardiovascular assessment. Am Fam Physician. 2007;75(7):1008-14
Heidbüchel H, Corrado D, Biffi A, Hoffmann, E, Panhuyzen-Goedkop N, Hoogsteen J, Delise P, Hoff PI, Pelliccia A;
Study Group on Sports Cardiology of the European Associaton for Cardiovascular Prevention and Rehabilitation.
Recommendations for participation in leisure-time physical activity and competitive sports of patients with arrhythmias
and potentially arrhythmogenic conditions. Part II: ventricular arrhythmias, channelopathies and implantable
defibrillators. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2006;13(5):676-86
Heidbüchel H. Implantable cardioverter defibrillator therapy in athletes. Cardiol Clin. 2007;25(3):467-82
Koester MC. A review of sudden cardiac death in young athletes and strategies for preparticipation cardiovascular
screening. J Athl Train. 2001;36(2):197-204
Referenties
La Gerche A, Taylor AJ, Prior DL. Athlete’s heart: the potential for multimodality imaging to address the critical
remaining questions. J Am Coll Cardiol Img. 2009;2:350-63
Link MS, Mark Estes NA 3rd. Sudden cardiac death in athletes. Prog Cardiovasc Dis. 2008;51(1):44-57
Link MS. Prevention of sudden cardiac death: return to sport considerations in athletes with identified cardiovascular
abnormalities. Br J Sports Med. 2009;43(9):685-9
Maron BJ. Sudden death in young athletes. N Engl J Med. 2003;349:1064-75
Maron BJ. Hypertrophic cardiomyopathy and other causes of sudden cardiac death in young competitive athletes, with
considerations for preparticipation screening and criteria for disqualification. Cardiol Clin. 2007;25(3):399-414
Maron BJ. Can sudden cardiac death be prevented? Cardiovasc Pathol. 2010;epub
Montagnana M, Lippi G, Franchini M, Banfi G, Guidi GC. Sudden cardiac death in young athletes. Intern Med.
2008;47(15):1373-8
Papadakis M, Whyte G, Sharma S. Preparticipation screening for cardiovascular abnormalities in young competitive
athletes. BMJ. 2008;337:a1596
Papadakis M, Sharma S. Electrocardiographic screening in athletes: the time is now for universal screening. Br J
Sports Med. 2009;43(9):663-8
Pelliccia A, Maron BJ, Culasso F, Di Paolo FM, Spataro A, Biffi A, Caselli G, Piovano P. Clinical significance of
abnormal electrocardiographic patterns in trained athletes. Circulation. 2000;102(3):278-84
Pigozzi F, Rizzo M. Sudden death in competitive athletes. Clin Sports Med. 2008;27(1):153-81
Wheeler MT, Heidenreich A, Froelicher V, Hlatky MA, Ashley EA. Cost-effectiveness of preparticipation screening for
prevention of sudden cardiac death in young athletes. Ann Intern Med. 2010;152(5):276-86