docUčešće u razvoju načina korištenja zemljišta na
download 
Report Transcription
Učešće u razvoju načina korištenja zemljišta na
Organizacija Ujedinjenih nacija za hranu i poljoprivredu Projekat GCP/BIH/002/ITA Inventar stanja zemljišnih resursa u Bosni i Hercegovini u poslijeratnom periodu Učešće u razvoju načina korištenja zemljišta na općinskom nivou u BiH Tip iskorištavanja zemljišta (LUT) Riccardo Biancalani Glavni tehnički savjetnik projekta sa Tihomir Predić Marijo Leko Esad Bukalo Melisa Ljuša Decembar, 2004 UVOD ...................................................................................................................................................... 1 CILJ RADA.......................................................................................................................................... 3 METOD RADA.................................................................................................................................... 4 ODREĐIVANJE LUT-a................................................................................................................... 4 ZAHTJEVI BILJAKA ZA KLIMATSKIM I ZEMLJIŠNIM PARAMETRIMA ........................... 8 KLIMATSKI NIVOI POGODNOSTI ............................................................................................................. 9 ZEMLJIŠNI NIVOI POGODNOSTI .............................................................................................................. 9 TIPOVI ISKORIŠTAVANJA ZEMLJIŠTA ..................................................................................... 15 OZIME ŽITARICE ........................................................................................................................ 17 JARE ŽITARICE ........................................................................................................................... 18 KUKURUZ..................................................................................................................................... 19 OZIMA PŠENICA ......................................................................................................................... 22 OZIMI JEČAM .............................................................................................................................. 25 RAŽ ................................................................................................................................................ 28 TRITIKALE ................................................................................................................................... 29 ZOB ................................................................................................................................................ 30 SOJA .............................................................................................................................................. 31 ULJANA REPICA ......................................................................................................................... 34 SUNCOKRET ................................................................................................................................ 36 RANI KROMPIR ........................................................................................................................... 38 KASNI KROMPIR......................................................................................................................... 39 LUCERKA ..................................................................................................................................... 41 TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA .......................................................................................... 44 KAMILICA .................................................................................................................................... 46 KOŠTIČAVO VOĆE ..................................................................................................................... 48 JABUČASTO VOĆE ..................................................................................................................... 49 JABUKA ........................................................................................................................................ 51 KRUŠKA........................................................................................................................................ 55 BRESKVA ..................................................................................................................................... 59 TREŠNJA ....................................................................................................................................... 62 VIŠNJA .......................................................................................................................................... 65 ŠLJIVA........................................................................................................................................... 68 MALINA ........................................................................................................................................ 71 KUPINA......................................................................................................................................... 74 JAGODA ........................................................................................................................................ 77 LJEŠNIK ........................................................................................................................................ 80 ORAH............................................................................................................................................. 82 LUK................................................................................................................................................ 84 ČEŠNJAK / BIJELI LUK............................................................................................................... 88 PORILUK....................................................................................................................................... 92 KUPUS........................................................................................................................................... 96 CVJETAČA / KARFIOL ............................................................................................................. 100 KELJ............................................................................................................................................. 104 ŠPINAT ........................................................................................................................................ 108 BLITVA ....................................................................................................................................... 112 ŠPAROGA ................................................................................................................................... 116 DINJA .......................................................................................................................................... 120 LUBENICA.................................................................................................................................. 124 PATLIDŽAN................................................................................................................................ 132 RAJČICA / PARADAJZ .............................................................................................................. 136 KRASTAVAC.............................................................................................................................. 141 GRAŠAK...................................................................................................................................... 145 GRAH........................................................................................................................................... 149 MRKVA ....................................................................................................................................... 154 SMOKVA..................................................................................................................................... 159 MARELICA / KAJSIJA............................................................................................................... 165 BADEM........................................................................................................................................ 169 MASLINE .................................................................................................................................... 173 ŠIPAK / NAR ............................................................................................................................... 177 KIVI.............................................................................................................................................. 179 VINOVA LOZA........................................................................................................................... 183 DUHAN........................................................................................................................................ 187 KLASE POGODNOSTI ZEMLJIŠTA I STEPEN OGRANIČENJA ........................................... 191 OZIME KULTURE...................................................................................................................... 193 JARE KULTURE ......................................................................................................................... 194 POVRĆE ...................................................................................................................................... 195 VOĆE ........................................................................................................................................... 196 KUKURUZ................................................................................................................................... 197 OZIMA PŠENICA ....................................................................................................................... 198 JEČAM......................................................................................................................................... 199 RAŽ .............................................................................................................................................. 200 TRITIKALE ................................................................................................................................. 201 ZOB .............................................................................................................................................. 202 SOJA ............................................................................................................................................ 203 ULJANA REPICA ....................................................................................................................... 204 REPA............................................................................................................................................ 205 SUNCOKRET .............................................................................................................................. 206 KROMPIR.................................................................................................................................... 207 LUCERKA ................................................................................................................................... 208 TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA .......................................................................................... 209 KAMILICA .................................................................................................................................. 210 LJEKOVITO BILJE ..................................................................................................................... 211 JABUKA ...................................................................................................................................... 212 KRUŠKA...................................................................................................................................... 213 BRESKVA ................................................................................................................................... 214 TREŠNJA ..................................................................................................................................... 215 VIŠNJA ........................................................................................................................................ 216 ŠLJIVA......................................................................................................................................... 217 MALINA ...................................................................................................................................... 218 KUPINA....................................................................................................................................... 219 JAGODA ...................................................................................................................................... 220 LJEŠNIK ...................................................................................................................................... 221 ORAH........................................................................................................................................... 222 LUK.............................................................................................................................................. 223 BIJELI LUK/ČEŠNJAK............................................................................................................... 224 PORILUK..................................................................................................................................... 225 KUPUS/KELJ............................................................................................................................... 226 ŠPINAT ........................................................................................................................................ 227 DIVLJE ŠPAROGE ..................................................................................................................... 228 DINJA .......................................................................................................................................... 229 LUBENICA.................................................................................................................................. 230 ZELENA PAPRIKA..................................................................................................................... 231 PATLIDŽAN................................................................................................................................ 232 PARADAJZ/RAJČICA ................................................................................................................ 233 KRASTAVAC.............................................................................................................................. 234 VRTNI GRAŠAK ........................................................................................................................ 235 GRAH........................................................................................................................................... 236 MRKVA ....................................................................................................................................... 237 SMOKVA..................................................................................................................................... 238 KAJSIJA/MARELICA................................................................................................................. 239 BADEM........................................................................................................................................ 240 MASLINE .................................................................................................................................... 241 ŠIPAK/NAR ................................................................................................................................. 242 KIVI.............................................................................................................................................. 243 KAKI ............................................................................................................................................ 244 VINOVA LOZA........................................................................................................................... 245 DUHAN........................................................................................................................................ 246 RUŽA ........................................................................................................................................... 247 UVOD Agroekološko zoniranje (u daljnjem tekstu AEZ) predstavlja metodologiju pomoću koje se preko određenih nivoa dolazi do pogodnosti zemljišta za poljoprivrednu proizvodnju. Sistem AEZ se koristi da bi se odredila specifična ograničenja za gajenje poljoprivrednih kultura u određenim uslovima klime, zemljišta i terena, ali i u određenim (pretpostavljenim) uslovima ulaganja i gazdovanja. Krajnji rezultat AEZ, uzimajući u obzir produktivnost zemljišta i socio-ekonomski aspekt proizvodnje je osnova za planiranje korištenja zemljišta određenog područja. Šema 1. Pojednostavljen prikaz metodologije AEZ I BAZA PODATAKA (zemljište, klima, reljef...) AGRONOMSKI PODACI TIPOVI ISKORIŠTAVANJA ZEMLJIŠTA ANALIZA PODATAKA RAZRADA TIPOVA ISKORIŠTAVANJA ZEMLJIŠTA BAZA PODATAKA ZEMLJIŠNIH RESURSA POTENCIJALNI PRINOS ZAHTJEVI BILJKE, BAZE RESURSA IV SOCIOEKONOMSKA, DEMOGRAFSKA SITUACIJA POJEDINAČNE POGODNOSTI POGODNOSTI ZEMLJIŠTA ZA VIŠESTRUKU PROIZVODNJU PLAN KORIŠTENJA ZEMLJIŠTA 1 III II I. Faza I prikazuje formiranje tzv. tipova iskorištavanja zemljišta koji predstavljaju specifično selektovane sisteme poljoprivredne proizvodnje sa jasno definisanom vezom između uloženih sredstava u proizvodnju i mendžmenta, kao i između agroekoloških uslova i specifičnih karakteristika gajenih biljaka. II. Faza II prikazuje formiranje različitih baza podataka (klima, zemljište, reljef, zemljišni pokrivač, korištenje zemljišta) i njihovu analizu, zatim analizu primarnih i sekundarnih baza podataka o zemljišnim resursima kao osnove za određivanje pogodnosti za pojedine biljke. III. Faza III predstavlja model za izračunavanje potencijalnog prinosa korištenjem podataka specifičnih za svaku biljku, kao i podataka iz baze o zemljišnim resursima. IV. Faza IV prikazuje rezultate analize u uslovima pojedinačne pogodnosti zemljišta i uslovima višestruke prozvodnje koja je kombinovana sa socioekonomskom i demografskom situacijom. Rezultat interakcije navedenih parametara daje konačnu formu za planiranje korištenja zemljišta. Iz prikazane šeme, formiranje tzv. tipova iskorištavanja zemljišta (Land Utilization Type, u daljnjem tekstu LUT) predstavlja prvu fazu AEZ metodologije. Engleski termin LUT nema adekvatan opšte prihvaćeni naziv u našem jeziku, pošto se pod tim pojmom podrazumijeva niz različitih aktivnosti koje se sprovode u cilju iznalaženja optimalnog načina iskorištavanja zemljišta određenog područja. Postoji razlika u terminima način korištenja zemljišta i tip iskorištavanja zemljišta (LUT). Način korištenja u pojednostavljenom smislu opisuje trenutno korištenje zemljišta, dok termin tip iskorištavanja zemljišta opisuje kako iskorištavati zemljište da bi se postigli maksimalni ekonomski efekti uzimajući u obzir što veći broj faktora (klimatskih, zemljišnih...), kao i metode gazdovanja u određenim socio-ekonomskim uslovima. Tip iskorištavanja zemljišta (LUT), definisan od strane FAO (1984) glasi: «Tip iskorištavanja zemljišta: to je vrsta korištenja zemljišta koja je opisana ili definisana sa mnogo više detalja nego što je osnovna vrsta korištenja zemljišta. Kod određenih sistema navodnjavanja i načina gazdovanja, tip iskorištavanja zemljišta odnosi se na pojedinu kulturu, kombinaciju kultura ili sistem uzgoja u definisanim tehničkim i socio-ekonomskim uslovima. Tip iskorištavanja zemljišta je set tehničkih karakteristika u sklopu socio-ekonomskih uslova». Npr. u kontekstu proizvodnje kukuruza, LUT ne predstavlja samo tehnologiju proizvodnje kukuruza od sjetve do berbe, to je samo jedan segment LUT-a. Različiti LUT-ovi imaju različite zahtjeve za kvalitet zemljišta. Kad se kvalitet zemljišne jedinice poklapa sa zahtjevima određenog LUT-a, kažemo da je pogodnost za taj LUT visoka. 2 CILJ RADA Uzimajući u obzir karakteristike poljoprivredne proizvodnje u Bosni i Hercegovini, pripremljeni su opisi LUT-a za određene kulture. Tip iskorištavanja zemljišta za usjeve, krmno bilje, travno-djetelinsku smjesu, voće i ljekovito bilje Tabela 1. Lista kultura Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Kultura Br. Kultura Ozime žitarice 16. Kamilica Jare žitarice 17. Koštićavo voće Kukuruz 18. Jabučasto voće Ozima pšenica 19. Jabuka Ozimi ječam 20. Kruška Raž 21. Breskva Tritikale 22. Trešnja Zob 23. Višnja Soja 24. Šljiva Uljana repica 25. Malina Suncokret 26. Kupina Rani krompir 27. Jagoda Kasni krompir 28. Lješnik Lucerka 29. Orah Travno – djetelinska smjesa (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Ježevica, Mačiji repak, Bijela djetelina) Tip iskorištavanja zemljišta za povrtne kulture, voćne kulture mediteranskog područja, vinovu lozu i industrijske biljke Tabela 2. Lista kultura Br. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. Kultura Luk Češnjak / Bijeli luk Poriluk Kupus Cvjetača / Karfiol Kelj Špinat Blitva Šparoga Dinja Lubenica Paprika Patlidžan Br. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. Kultura Rajčica / Paradajz Krastavac Grašak Grah Mrkva Smokva Marelica / Kajsija Badem Masline Šipak / Nar Kivi Vinova loza Duhan 3 Klase pogodnosti zemljišta i stepen ograničenja Tabela 3. Lista kultura Br. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. Kultura Ozime kulture Jare kulture Povrće Voće Kukuruz Ozima pšenica Ječam Raž Tritikale Zob Soja Uljana repica Repa Suncokret Krompir Lucerka Travno-djetelinska smjesa Kamilica Ljekovito bilje Jabuka Kruška Breskva Trešnja Višnja Šljiva Malina Kupina Jagoda Br. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. Kultura Lješnik Orah Luk Bijeli luk / Češnjak Poriluk Kupus / Kelj Špinat Divlje šparoge Dinja Lubenica Zelena paprika Patlidžan Paradajz / Rajčica Krastavac Vrtni grašak Grah Mrkva Smokva Kajsija / Marelica Badem Masline Šipak / Nar Kivi Kaki Vinova loza Duhan Ruža METOD RADA Za svaku pripremljenu kulturu, podaci su sakupljeni iz literature. Podaci su tabelarno prikazani i djelimično pregledani od stručnjaka za pojedina područja, kao i od strane poljoprivrednih proizvođača. ODREĐIVANJE LUT-a LUT se sastoji od određenih tehničkih specifikacija, ali u sklopu datog socioekonomskog okruženja. Osnovni faktori jednog LUT-a su: • vrsta proizvodnje i krajnji proizvod • orijentacija prema tržištu • investicije, nivo ulaganja • udio ručnog rada ili mehanizacije u sistemu proizvodnje • tehnologija proizvodnje • obim proizvodnje (površine) • infrastruktura • prihodi 4 Za potpuno definisanje jednog tipa iskorištavanja zemljišta potrebno je definisati i zahtjeve gajenih biljaka prema klimi i zemljištu. Pored svega navedenog, da bi se pravilno mogao definisati LUT za određene biljne vrste, potrebno je opisati sisteme proizvodnje koji se koriste ili koji mogu da se koriste u određenom području, sa definisanim ulaganjima i načinom gazdovanja. Imajući u vidu karakteristike poljoprivredne proizvodnje u BiH koja je u prvom redu određena veličinom posjeda (usitnjenost parcela, tržište...) opisana su tri načina proizvodnje: • • • mehanizovan način proizvodnje nisko mehanizovan način proizvodnje biološki način proizvodnje Pored načina proizvodnje opisana su i tri nivoa ulaganja u proizvodne procese: • • • visoka ulaganja srednja ulaganja niska ulaganja Visoka ulaganja - poljoprivredna proizvodnja je u potpunosti namjenjena tržištu. Proizvodnja je bazirana na visoko kvalitetnim sortama i hibridima, u potpunosti je mehanizovana, a udio radne snage je nizak. U tehnologiji proizvodnje upotrebljava se optimalno đubrenje zasnovano na kontroli plodnosti zemljišta, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljišta i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zaštitu od korova te zaštitu bilja od bolesti i štetočina. Srednja ulaganja - poljoprivredna proizvodnja je dijelom orjentisana tržištu, a dijelom za vlastite potrebe proizvođača. Proizvodnja je zasnovana na poboljšanim sortama i hibridima uz korištenje mehanizacije i ručnog rada sa pomoćnim alatom. U tehnologiji proizvodnje se koristi smanjeno đubrenje i smanjeno korištenje hemijskih sredstava za zaštitu od korova, bolesti i štetočina. Niska ulaganja - proizvodnja je orjentisana za sopstvene potrebe, tj. za sopstveno izdržavanje gazdinstva (farme). Proizvodnja se zasniva na tradicionalnim i djelimično na poboljšanim sortama i hibridima gajenih biljaka uz minimalno korištenje mehanizacije, sa visokim udjelom ručnog rada. Đubrenje se uglavnom vrši organskim đubrivima, sporadično mineralnim, dok se hemijska zaštita od korova, bolesti i štetočina uopšte ne primjenjuje. 5 Tabela 4. LUT atributi Svojstva Proizvod i proizvodnja Tržišna orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada Tehnologija Infrastruktura Posjedovanje zemljišta Ciljani nivo prihoda Biološka proizvodnja umjeren nivo ulaganja uzgoj žita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travnodjetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantažni uzgoj kamilice-cvijet za čaj ili eterična ulja; bobičasto voće za upotrebu u svježem stanju i za drugu preradu proizvodnja visokog kvaliteta visok visok visoko kvalitetni (tradicionalni) kultivari; organsko đubrivo i biološka kontrola štetočina, bolesti i plijevljenje; odgovarajuća mehanizacija za mali obim poslova pristup međunarodnom tržištu; visok nivo specifičnih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraživanja malo do srednje, ponekad fragmentirano visok Nisko mehanizovana poljoprivreda umjeren nivo ulaganja uzgoj žita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travnodjetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantažni uzgoj kamilice-cvijet za čaj ili eterična ulja; bobičasto voće za upotrebu u svježem stanju i za drugu preradu srednji kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje srednji sa kreditom na dostupne rokove srednji uključujući besplatnu obiteljsku radnu snagu poboljšani kultivari kao dostupni; odgovarajući prošireni paketi uključujući neke od sredstava za zaštitu; primjene đubriva, hemijskih sredstava za zaštitu od bolesti i štetočina, kao i za zaštitu od korova; adekvatan period neobrađivanja i mjere zaštite pristup tržištu neophodan; pristup oglednim parcelama i savjetodavne usluge Mehanizovana poljoprivreda visok nivo ulaganja kišenje ili navodnjavanje u proizvodnji; uzgoj žita za mlinsku industriju; soja za proizvodnju ulja i za drugu preradu; krmno bilje i travno-djetelinska smjesa za uzgoj stoke; plantažni uzgoj kamilice-cvijet za čaj ili eterična ulja; bobičasto voće za opštu upotrebu u svježem stanju i za drugu preradu visoki obim komercijalne proizvodnje veoma visok nizak kultivari visokog prinosa uključujući hibride; optimalne aplikacije đubrivom; hemijska zaštita od štetočina i bolesti, kao i zaštita od korova; potpune mjere zaštite pristup tržištu; visok nivo savjetodavnih usluga, primjena rezultata istraživanja malo do srednje, ponekad fragmentirano integrisane parcele srednji visok 6 Međutim, kod voćarskih kultura glavni načini proizvodnje nisu definisani udjelom mehanizacije u procesu proizvodnje nego brojem sadnica po jedinici površine, uzgojnim oblikom i primjenjenim agrotehničkim mjerama. Na osnovu konsultacija sa stručnjacima za voćarsku proizvodnju definisana su tri načina proizvodnje dok su prethodno definisani nivoi ulaganja ostali isti: • • • ekstenzivan način voćarske proizvodnje intenzivan način voćarske proizvodnje visoko intenzivan način voćarske proizvodnje Eksenzivan način voćarske proizvodnje sa srednjim nivoom ulaganja - predstavlja proizvodnju sa 330 do 700 voćnih sadnica po hektaru uz klasičan uzgojni oblik (piramidalna krošnja...). Proizvodnja je djelimično orjentisana tržišu, a dijelom je orjentisana za sopstveno izdržavanje, odnosno preradi na farmi. Proizvodnja je zasnovana na korištenju mehanizacije uz visoko učešće ručnog rada sa pomoćnim alatom. U tehnologiji proizvodnje se koristi smanjeno đubrenje i smanjeno korištenje hemijskih sredstava za zaštitu od korova, bolesti i štetočina. Intenzivan način voćarske proizvodnje sa visokim nivoom ulaganja - predstavlja proizvodnju sa 700 do 1.300 voćnih sadnica po hektaru sa intenzivnim uzgojnim oblicima (vretenasti žbun). Proizvod je u potpunosti namjenjena tržištu. Proizvodnja je mehanizovana, ali je udio radne snage visok. U tehnologiji proizvodnje upotrebljava se optimalano đubrenje zasnovano na kontroli plodnosti, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljišta i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zaštitu od korova te zaštitu bilja od bolesti i štetočina. Visoko intenzivan način voćarske proizvodnje sa visokim nivoom ulaganja predstavlja proizvodnju sa više od 1.300 voćnih sadnica po hektaru sa visoko intenzivnim uzgojnim oblicima (vretenasti uzgojni oblici i modifikacije). Proizvod je u potpunosti namjenjen tržištu. Proizvodnja je mehanizovana, ali je udio radne snage visok. U tehnologiji proizvodnje se upotrebljava optimalno đubrenje zasnovano na kontroli plodnosti, a prihranjivanje usjeva je zasnovano na kontroli zemljišta i biljnog materijala. Koristi se optimalan broj aplikacija hemijskih sredstava za zaštitu od korova te zaštitu bilja od bolesti i štetočina. 7 Tabela 5. LUT atributi za voće Svojstva Proizvod i proizvodnja Tržišna orijentacija Intenzitet kapitala Intenzitet rada Tehnologija Infrastruktura Posjedovanje zemljišta Ciljani nivo prihoda Ekstenzivna poljoprivredaumjeren nivo ulaganja kišenje ili navodnjavanje u voćarstvu za proizvodnju svježeg voća ili za drugu preradu; ekstenzivni uzgojni oblik dobar kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje umjeren Intenzivna poljoprivredaumjeren nivo ulaganja kišenje ili navodnjavanje u voćarstvu za proizvodnju svježeg voća ili za drugu preradu; intenzivni uzgojni oblik malo do srednje srednji kvalitet i srednji obim komercijalne proizvodnje visok sa kreditom na dostupne rokove visok stariji i novi varijeteti; 7001.300 voćaka/ha; integralna proizvodnja voća; optimalna upotreba đubriva; sredstava za zaštitu; hemijska sredstava za zaštitu od bolesti i štetočina, kao i za zaštitu od korova; potpune mjere zaštite pristup tržištu; visok nivo specifičnih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraživanja srednje visok-umjeren umjeren-visok visok stariji varijeteti koji su dostupni; 300-700 voćaka/ha, uključujući nekoliko aplikacija đubriva i nekoliko kontrola štetočina, bolesti i korova neophodan bilo koji pristup tržištu Visoko intenzivna poljoprivredavisok nivo ulaganja kišenje ili navodnjavanje u voćarstvu za proizvodnju svježeg voća ili za drugu preradu; jak uzgojni oblik srednji kvalitet i veoma visok obim komercijalne proizvodnje veoma visok visok novi varijeteti; > 1.300 voćaka/ha; integralna proizvodnja voća; optimalna upotreba đubriva; hemijska zaštita od bolesti i štetočina, kao i zaštita od korova; potpune mjere zaštite pristup tržištu; visok nivo specifičnih savjetodavnih usluga; primjena rezultata istraživanja srednje i veće visok-veoma visok Zahtjevi biljaka za klimatskim i zemljišnim parametrima Kako je već navedeno za svaku biljnu vrstu u pojedinom LUT potrebno je definisati zahtjeve za određenim klimatskim i zemljišnim parametrima koji bitno utiču na rast, razvoj i plodonošenje biljaka tj. koji bitno utiču na kvalitet i kvantitet prinosa. 8 Klimatski nivoi pogodnosti Na osnovu konsultacija sa stručnim licima za gajenje pojedinih biljnih vrsta odlučeno je da se koriste samo oni klimatski parametri koji su ograničavajući faktori proizvodnje u našim uslovima. Takođe, korišteni su samo oni klimatski parametri koji se nalaze u digitalnoj klimatskoj bazi podataka koja je formirana u ovom projektu, a to su: • količina padavina u vegetacionom periodu • trajanje vegetacionog perioda • trajanje bezmraznog perioda • suma temperatura u vegetacionom periodu U nekim specifičnim slučajevima korišteni su i parametri koji se mogu izračunati iz postojećih: npr. LUT - biološki način uzgoja kamilice - korišten je parametar količine padavina u periodu klijanja sjemena. Tabela 6. Klase pogodnosti S1 S2 S3 S4 N vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ograničeno pogodno nepogodno > 80 % MDP 60-80 % MDP 40-60 % MDP 20-40 % MDP < 20 % MDP MPD – max.dostižan prinos Zemljišni nivoi pogodnosti Za definisanje klasa pogodnosti zemljišta i stepena ograničenja korišten je model predstavljen u publikaciji «LAND EVALUATION-Part I, II i III» (1991-1993). Pogodnost poljoprivrednih kultura prema određenim klimatskim i zemljišnim faktorima data je kroz procenat ostvarenog prinosa od maksimalnog mogućeg prinosa koji se može postići u određenom području. Pogodnosti su navedene u tabeli: Tabela 7. Klase pogodnosti zemljišta S1 S2 S3 S4 N vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ograničeno pogodno nepogodno sa stepenom iskoristivosti >80 % sa stepenom iskoristivosti 60-80 % sa stepenom iskoristivosti 40-60 % sa stepenom iskoristivosti 20-40 % sa stepenom iskoristivosti <20 % Tabela 8. Stepen ograničenja 0 1 2 3 4 N izuzetno pogodno vrlo pogodno pogodno umjereno pogodno ograničeno pogodno nepogodno nema nikakvih ograničenja manja ograničenja za maksimalno 4 elementa tla više od 4 manja i maksimalno 3 srednja ograničenja više od 3 srednja i maksimalno 2 veća ograničenja više od 2 veća ograničenja vrlo visoka ograničenja koja se ne mogu korigovati 9 Za definisanje klasa pogodnosti zemljišta i stepena ograničenja korišteni su sljedeći parametri: Nagib terena Nagib terena ima veoma značajnu ulogu u definisanju LUT-a i u direktnoj je vezi sa sistemom uzgoja biljaka. Pogodnost zemljišta za uzgoj ratarskih, povrtlarskih, zatim voćarskih kultura i na kraju travnjaka je u direktnoj korelaciji sa nagibom, odnosno što je izraženost nagiba veća to je i izbor gajenih kultura manji. Nagibom je ograničena i upotreba mehanizacije te time i savremeni sistem uzgoja većine gajenih kultura. Mehanizovan sistem gajenja kultura u mnogome racionalizira, povećava obim i pojeftinjuje poljoprivrednu proizvodnju, što ga čini daleko konkurentnijim na tržištu. 0-5% - ravna i blago valovita zemljišta U pogledu ograničenja za uzgoj svih poljoprivrednih kultura ravna zemljišta nemaju ograničenje i idealna su za sve oblike i sisteme uzgoja, odnosno LUT-ove. 5-10% - blago nagnuta i valovita zemljišta Zemljišta imaju veoma mala ograničenja, odnosno gotovo da i nemaju nekih ograničenja za kulture koje se gaje na našim područjima. U većini slučajeva nemaju gotovo nikakvog nepovoljnog uticaja na LUT-ove. 10-15% - blago nagnuta Ovo su zemljišta sa određenim ograničenjima, tako da su za pojedine kulture potrebne odgovarajuće mjere nivelisanja i ravnanja terena. Imaju određeni uticaj na LUT-ove, ali ne snažan da isključuju neki od mogućih sistema uzgoja. U ovim slučajevima se primjenjuju odgovarajuće agrotehničke mjere kao što je konturna obrada i uzgoj kultura u pojasevima, kako bi se ublažila negativna eroziona djelovanja. 15-30% - umjereno nagnuta Za većinu kultura ova zemljišta imaju ograničenja za pojedine uzgojne oblike i zahtijevaju odgovarajuće tehničke mjere uređenja zemljišta kao što je terasiranje. Imaju značajnijeg uticaja na same LUT-ove i to posebno u kombinaciji sa još nekim nepovoljnim svojstvima tla. 30-60% - nagnuta Zemljišta imaju eliminatorni karakter za većinu gajenih kultura i zahtjevaju opsežnije i složenije mjere uređenja zemljišta. Nivo ograničenja je vrlo visok i imaju veoma velik uticaj na LUT-ove, odnosno izbora kultura. 60-80% - veoma nagnuta Ovaj nagib je limitirajući za mehanizovani sistem uzgoja gotovo svih poljoprivrednih kultura i ima direktni uticaj na LUT-ove. Zemljišta se samo mogu koristiti kao prirodne livade i pašnjaci, odnosno korištenje na tradicionalni način (ručno košenje), prikupljanje sijena i ispaša stoke. >80% - izrazito nagnuta Ovo je nagib terena na kome je jedino moguće ekstenzivno korištenje zemljišta kao pašnjačke površine gdje se jedino može primjeniti tradicionalni sistem ispaše sa kozama i ovacama. Svi drugi vidovi iskorištavanja zemljišta u poljoprivrednoj proizvodnji nisu mogući i ovaj nagib je isključiv za sve ostale LUT-ove. 10 Tekstura zemljišta Tekstura tla je definisana procentualnim odnosom frakcija pijeska, praha i gline (pijesak 2,0-0,06 mm; prah 0,06-0,002 mm; glina < 0,002 mm). Imajući u vidu činjenicu da zemljišta ilovastog teksturnog sastava imaju i najbolju strukturu, a što pogoduje većini gajenih kultura, onda je jasno da se mora voditi računa o teksturnom sastavu tla. Teška glinovita tla kojih ima u BiH veoma često su limitirajući faktor za većinu gajenih kultura i kao takva se ne mogu koristiti za dobar dio ratarskih kultura. Zbog svog uticaja na pojedine kulture tekstura tla ima određenu ulogu kod definisanja LUT-a. Dubina tla Dubina tla je veoma bitna karakteristika svakog tipa tla i jedan je od značajnijih faktora u biljnoj proizvodnji. Uz nagib je najvažniji element kod određivanja LUT-a. Dubina tla je vrlo često ograničavajući faktor uzgoja pojedinih kultura i to pogotovo za naturalni oblik proizvodnje. Na plitkim zemljištima gotovo je nemoguće uzgajati pojedine ratarske i voćarske kulture, tako da se ove površine isključivo koriste kao pašnjaci. Dubina tla jedino nema tako bitnu ulogu kod intenzivnog (mehanizovanog) načina uzgoja pojedinih poljoprivrednih kultura, odnosno ukoliko se koriste savremeni načini proizvodnje uz primjenu sistema za navodnjavanje i plastenički sistem gajenja biljaka. U ovim slučajevima za pojedine LUT-ove (npr. proizvodnja grožđa, špinata, salate, luka, blitve, proizvodnja rasada i sl.) dubina tla nema tako veliki uticaj. Tabela 9. Dubina tla Nivo veoma duboka duboka umjereno duboka plitka veoma plitka vrlo plitka Dubina u cm >150cm 150-100cm 100-50cm 50-30cm 30-20cm < 20cm Ukupni CaCO3 Sadržaj ukupnog CaCO3 u tlu generalno nema neku značajniju vrijednost, odnosno nije limitirajući faktor za većinu poljoprivrednih kultura koje se uzgajaju na području BiH ukoliko ga nema u tlu. Vrlo je mali broj kultura (npr. lucerka) koje zahtijevaju veći sadržaj karbonata u tlu. Na sadržaj karbonata u tlu dosta dobro reaguju orah, lješnik i maslina, dok su vinova loza i breskva jako osjetljive na povećan sadržaj CaCO3. Iz svega navedenog vidljivo je da sadržaj karbonata u tlu ima određenog značaja kod definisanja LUT-a. Tabela 10. Sadržaj karbona Nivo nizak optimalan umjeren visok veoma visok vrlo visok ekstremno visok Karbonat ekvivalentan (g/kg) 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 300-500 > 500 11 Reakcija tla (pH-H2O) Za većinu kultura koje se uzgajaju u BiH optimalna pH vrijednost tla u H2O je oko 6,5. Kisela reakcija tla, pH manja od 5,0 i alkalna veća od 7,5 imaju značajan uticaj na prinose gajenih kultura, jer se u ovim sredinama javljaju specifični problemi blokiranja makro i mikro elemenata, tako da imaju veliku ulogu u definisanju LUT-a. Tabela 11. pH vrijednost tla Oznaka reakcije vrlo kiselo veoma kiselo kiselo umjereno kiselo slabo kiselo optimalno (veoma slabo kiselo) neutralno slabo alkalno umjereno alkalno alkalno veoma alkalno vrlo alkalno Reakcija tla u vodi < 3,0 3,0-4,5 4,5-5,0 5,0-5,5 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0 7,0-7,2 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 > 9,0 Zasićenost bazama Ovaj parametar ne predstavlja tako bitan element u definisanju LUT-a. Tabela 12. Zasićenost bazama Nivo veoma nizak nizak umjeren optimalan visok veoma visok vrlo visok CECekvivalentan u cmol(+)/kg glina < 10 10-15 15-20 20-30 30-40 40-60 > 60 Organski ugljik Organski ugljik je u direktnoj vezi sa strukturom i održavanjem vlage u tlu. Naime, jako humozna tla imaju bolju i finiju strukturu, a zahvaljujući organskoj materiji bolje i duže održavaju vlagu koja je u sušnim ljetnim periodima veoma bitna za postizanje većih prinosa. Tabela 13. Nivo organskog ugljika Nivo vrlo nizak veoma nizak nizak umjeren optimalan visok veoma visok vrlo visok karbonat ekvivalentan u g/kg < 10 10-15 15-20 20-30 30-40 40-60 60-100 > 100 12 Tabela 14. Latinski nazivi kultura KULTURA PŠENICA JEČAM RAŽ TRITIKALE ZOB KUKURUZ SOJA ULJANA REPICA REPA SUNCOKRET KROMPIR LUCERKA TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Ježevica, Mačiji repak, Bijela djetelina) KAMILICA KOŠTIĆAVO VOĆE JABUČASTO VOĆE JABUKA KRUŠKA BRESKVA TREŠNJA VIŠNJA ŠLJIVA MALINA KUPINA JAGODA LJEŠNIK ORAH LUK ČEŠNJAK / BIJELI LUK PORILUK KUPUS CVJETAČA / KARFIOL KELJ ŠPINAT BLITVA ŠPAROGA DINJA LUBENICA PAPRIKA PATLIDŽAN RAJČICA / PARADAJZ KRASTAVAC GRAŠAK GRAH MRKVA SMOKVA MARELICA / KAJSIJA BADEM MASLINE ŠIPAK / NAR KIVI KAKI VINOVA LOZA DUHAN LATINSKI NAZIV Triticum vulgare Hordeum sativum (vulgare) Secale cereale Triticale Avena sativa Zea mays Glycine hispida Brassica napus oleifera annum Helianthus annuus Solanum tuberosum Medicago sativa (Festuca rubra, Festuca pratensis, Lolium perenne, Dactylis glomerata, Phleum pratense, Trifolium repens) Matricaria chamomila Prunus sp. Malus sp, Pyrus sp. Malus domestica Pirus communis Prunus persica Prunus avium Prunus cerasus Prunus domestica Rubus idaeus Rubus fruticosus Fragaria sp. Corylus avellana Juglans regia Allium cepa Allium sativum Allium porrum Brassica oleracea L. var. capitata Brassica oleracea L. var. botrytis Brassica oleracea L. var. sabauda Spinacia oleracea Beta vulgaris L. var. cicla Asparagus officinalis L. Cucumis melo Citrullus vulgaris Capsicum annuum Solanum melongena Solanum lycopercicum Cucumis sativus Pisum sativum Phaseolus vulgaris Daucus carota Ficus carica Prunus armeniaca Amygdalus communis Olea europea Punica granatum Actinidia chinensis Diospyros kaki Vitis vinifera Nicotiana tabacum 13 Tabela 15. Stručnjaci sa kojima su obavljene konsultacije za kulture 1-29 IME I PREZIME SPECIJALNOST mr Radoš Ljubomir specijalista za voćarstvo mr Slavko Radanović mr Dragan Mandić Goran Đurašinović, dip. ing prof. dr Jovan Kondić mr Kojo Garić Drago Spremo, dip. ing prof. dr Đorđe Gatarić doc. dr Dragoja Radanović Željko Lakić, dipl. ing specijalista za selekciju kukuruza specijalista za selekciju strnih žita specijalista za agrotehniku strnih žita specijalista za selekciju i agrotehniku industrijskog bilja specijalista za agrotehniku ratarskih kultura i povrća specijalista za agrotehniku krompira specijalista za selekciju i agrotehniku krmnih kultura i ljekovitog bilja specijalista za agrotehniku ljekovitog bilja specijalista za agrotehniku krmnog bilja Tabela 16. Mjeseci u godini January February March April May June July August September October November December week Januar Februar Mart April Maj Juni Juli Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar sedmica Siječanj Veljača Ožujak Travanj Svibanj Lipanj Srpanj Kolovoz Rujan Listopad Studeni Prosinac tjedan 14 INSTITUCIJA Zavod za voćarstvo i vinogradarstvo, Poljoprivredni Institut - Banjaluka Zavod za kukuruz, Poljoprivredni Institut - Banjaluka Zavod za strna žita, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za industrijsko bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za povrtarstvo, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za povrtarstvo, Poljoprivredni institut - Banjaluka Zavod za krmno i ljekovito bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka Institut za proučavanje ljekovitog bilja ”Dr Josif Pančić” Beograd, SCG Zavod za krmno i ljekovito bilje, Poljoprivredni institut - Banjaluka Tipovi iskorištavanja zemljišta 15 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS OZIME ŽITARICE Karakter proizvodnje Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Triticum vulgare, Hordeum sativum… nisko mehanizovana zrno za mlinsko-pekarsku industriju ili za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 4-7 t/ha; prosječan prinos 2,5-3 t/ha; zavisi od vrste; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe; u jednoj godini se proizvede za dvije zbog situacije na tržištu i cijene; višak je namjenjen za mlinsku industriju (brašno) oko 700 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Način sjetve Količina sjemena Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje; najčešće 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim područjima se izostavlja jedno ili dva tanjiranja; drljanje prva polovina septembra-kraj oktobra domaće plus introdukovane sa područja bivše YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) mehanizovano sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; zavisi od vrste; ručna sjetva (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena uglavnom se ne poštuje; svaka vrsta i sorta ima svoju normu; 180-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-330 kg/ha za ručnu sjetvu; zavisi od biljne vrste 100-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 100-150 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/h); zaštita se po fazama vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave; obično u periodu februar-mart Od insekata: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani i mlinovi za vlastite potrebe Tržište nije neophodno. Tradicionalni način proizvodnje se održava i razvija najčešće međusobnom razmjenom iskustava, rjeđe korištenjem savjeta instituta i fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne službe. najčešće do 1 ha oko 750 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti < 200 N 201-350 S3 350-450 S1 450-500 S3 > 500 N 17 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Plodored Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Startno đubrenje Zaštita od korova Prihrana Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva, berba Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod OPIS JARE ŽITARICE nisko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja zrno za stočnu hranu srednji kvalitet; max. prinos 5,5-10 t/ha; prosječan prinos 3-4 t/ha; zavisi od biljne vrste; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke, manji dio za ljudsku ishranu niska ulaganja, 700-800 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni 20-35 t/ha stajnjaka; NPK najčešće izostavlja oranje 25 cm mehanizovano; 15-20 cm korištenjem zaprege jedno ili dva tanjiranja; drljanje februar-sredina maja domaće plus introdukovane sa područja bivše YU 18-22 kg/ha kukuruz; 180-220 kg/ha zob mehanizovano najčešće mehaničkim sijačicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm (kukuruz); ručno (omaške)-zob oko 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijačicu zavisi od biljne vrste; npr. za kukuruz poslije sjetve do faze dva lista kukuruza: Atrazin 3-4 l/ha+Lasso 3-4 l/ha, Guardian 1-2 l/ha+Monosan 1-2 l/ha; zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama; u fazi vegetacije mehaničko uništavanje-kultiviranje ili okopavanje 2x zavisi od biljne vrste; npr. za zob: 200 kg/ha KAN-a (april-maj); za kukuruz: 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500 za odbijanje ptica Kod usjeva zobi: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5- 0,3 l/ha kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba kukuruz: mehanizovano, jednoredi ili dvoredi berač ili ručna berba u klipu u koševima; u zrnu na tavanima Za ovaj način proizvodnje nije potrebno tržište. Potreban je razvoj savjetodavnih službi kako bi se mogao vršiti transfer znanja od instituta i fakulteta do proizvođača, kao i razvoj stočarstva i tržišta. najčešće 0,5-1 ha 900-1.500 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti < 300 N 300-400 S3 400-500 S2 500-1.200 S1 1.200-1.600 S2 > 1.600 S3 18 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Plodored Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Startno đubrenje Zaštita od korova Prihrana Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Berba Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod OPIS KUKURUZ Zea mays tradicionalna proizvodnja bez navodnjavanja 120 dana zrno za stočnu hranu srednji kvalitet; max. prinos 10 t/ha; prosječan prinos 4 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke, manji dio za ljudsku ishranu niska ulaganja, 800 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni: pšenica-kukuruz; često se sije i u monokulturi 20-35 t/ha stajnjaka; NPK se najčešće izostavlja oranje 25 cm mehanizovano; 15-20 cm korištenjem zaprege jedno ili dva tanjiranja; drljanje 20 april-10 maj domaće plus introdukovane sa područja bivše YU; najčešće NS, ZP, BC i BL FAO grupe 300, 400 i 500 18-22 kg/ha mehanizovano najčešće mehaničkim sijačicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm oko 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijačicu poslije sjetve do faze dva lista kukuruza: Atrazin 3-4 l/ha+Lasso 3-4 l/ha, Guardian 1-2 l/ha+Monosan 1-2 l/ha; zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama; u fazi vegetacije mehaničko uništavanje-kultiviranje ili okopavanje 2x 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500 za odbijanje ptica mehanizovano, jednoredi ili dvoredi berač ili ručna berba u klipu u koševima; u zrnu na tavanima Za ovaj način proizvodnje nije potrebno tržište. Potreban je razvoj savjetodavnih službi kako bi se mogao vršiti transfer znanja od instituta i fakulteta do proizvođača. najčešće 0,5-1 ha oko 1.500 KM/ha 19 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KUKURUZ Zea mays mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 135 dana zrno za stočnu hranu srednji kvalitet; max. prinos 12 t/ha; prosječan prinos 8 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke; višak za tržište 550 KM/ha sa korištenjem vlastite mehanizacije čija cijena koštanja nije uračunata u uslužni kapital nizak, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Đubrenje Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Đubrenje Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Startno đubrenje Zaštita od korova Prihrana Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Berba Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni: uglavnom je pretkultura pšenica, ponekad soja; često se sije i u monokulturi 35 t/ha stajnjaka ili 300 kg/ha NPK 7:20:30 jesenje oranje 25 cm u proljeće; 200 kg/ha NPK 15:15:15 tanjiranje; drljanje UREA 150-200 kg/ha; drljanje 20 april-10 maj domaće plus introdukovane sa područja bivše YU; najčešće NS, ZP, BC i BL FAO grupe 400, 500 i 600 svaka sorta ima svoju normu koja se uglavnom poštuje i iznosi 18-22 kg/ha mehanizovano pneumatskim sijačicama na razmak 70x22 do 28 cm; dubina 4-5 cm oko 150 kg/ha NPK 15:15:15 zajedno sa sjetvom u sijačicu poslije sjetve najčešće: Primextra 5-7 l/ha, Trophy 2 l/ha+Atrazin 2 l/ha, Lasso 4 l/ha+Atrazin 2 l/ha; ukoliko ima sirka koristi se najčešće Motivel 1,2 l/ha 200 kg/ha KAN-a zajedno sa kultivacijom u fazi razvoja 7-9 listova kod nas se ne sprovodi kod nas se ne sprovodi; uglavnom se koristi sredstvo za tretiranje sjemena Mesurol-FS-500, za odbijanje ptica mehanizovano, berači komušari, najčešće u klipu u klipu u koševima Za ovaj način proizvodnje potrebno je tržište kao i razvoj stočarstva (tov stoke). Također je potrebna savremenija mehanizacija kao i čvršća veza između naučnih institucija, savjetodavne službe i proizvođača. najčešće 2-5 ha oko 3.000 KM/ha, često se računa preko mesa mlijeka i jaja 20 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Tradicionalna proizvodnja Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 300 300-400 400-500 500-1.200 1.200-1600 > 1.600 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Suma padavina u julu (mm) Raspon vrijednosti < 70 70-120 120-150 150-310 310-400 400-475 > 401 Način proizvodnje Tradicionalna proizvodnja Mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N 21 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS OZIMA PŠENICA Triticum vulgare nisko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana; 45+135 dana zrno za mlinsko-pekarsku industriju srednji kvalitet; max. prinos 6,5-7 t/ha; prosječan prinos 3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe; u jednoj godini se proizvede za dvije zbog situacije na tržištu i cijene; višak je namjenjen za mlinsku industriju (brašno) oko 700 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Način sjetve Količina sjemena Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni: kukuruz-pšenica jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje; najčešće 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim područjima se izostavlja jedno ili dva tanjiranja; drljanje 5-25 oktobar domaće plus introdukovane sa područja bivše YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) mehanizovano sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; ručna sjetva (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena uglavnom se ne poštuje; svaka sorta ima svoju normu; 230-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 300-330 kg/ha za ručnu sjetvu Njega usjeva 150 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 100 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zaštita se po fazama vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obično u periodu februar-mart Od insekata: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani i mlinovi za vlastite potrebe Tržište nije neophodno. Tradicionalni način proizvodnje se održava i razvija najčešće međusobnom razmjenom iskustava, rjeđe korištenjem savjeta instituta i fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne službe. najčešće do 1 ha oko 750 KM/ha 22 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS OZIMA PŠENICA Triticum vulgare visoko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana; 45+135 dana zrno za mlinsko-pekarsku industriju srednji kvalitet; max. prinos 7-8 t/ha; prosječan prinos 6 t/ha; sve je namjenjeno za tržište oko 1.250 KM/ha sa uslugama vlastite mehanizacije nizak TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Način sjetve Količina sjemena Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti tropoljni: okopavina (kukuruz)-leguminoza (soja)-pšenica jedno oranje 20-25 cm; ako je predusjev višegodišnja leguminoza onda se vrše dva oranja: 15 cm prvo oranje najkasnije do polovine avgusta, 20-25 cm drugo oranje pred sjetvu osnovno đubrenje zavisi od plodnosti zemljišta (kontrola plodnosti) i dodaje se onoliko hraniva koliko je biljci potrebno za maksimalni prinos; organska đubriva se obično ne koriste nego se koriste kod đubrenja predusjeva; fosforna i kalijumova đubriva idu u ukupnoj količini u osnovnoj i predsjetvenoj pripremi, kao i jedna polovina azotnih đubriva; druga polovina azotnih đubriva se koristi u prihrani tanjiranje uz korištenje oruđa koji spajaju više operacija u jednu (sjetvospremač) dok se ne postigne željeni efekat - mrvičasta struktura (zavisno od tipa zemljišta) 5-25 oktobar visoko kvalitetno sortno deklarisano sjeme mehanizovano mehaničkim ili pneumatskim sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm u zavisnosti od osobina zemljišta svaka sorta ima svoju normu sjetve; 500-700 klijavih zrna/m2 što treba omogućiti 600-700 klasova/m2; 220-280 kg/ha približna količina sjemena Njega usjeva U jesen (u zavisnosti od potrebe): odvođenje suvišne vode; valjanje u nedostatku vlage u površinskom sloju U proljeće (u zavisnosti od potrebe): valjanje radi ublažavanja negativnog efekta golomrazice; razbijanje pokorice (drljanje) vrijeme prihrane, količina i vrsta đubriva određuje se jednom od metoda za određivanje azota u zemljištu i biljnom materijalu; moguće su 1-3 prihrane, zavisno od niza faktora primjena herbicida se vrši na više načina u zavisnosti od niza faktora: I-tretiranje od sjetve do nicanja u jesen: herbicidi za primjenu preko zemljišta: za uskolisne korove: Stomp 330-e 4-6 l/ha, za širokolisne korove: Prazilin-21 8-10 l/ha II-tretiranje u toku vegetacije: herbicidi za folijarno tretiranje korova: za uskolisne korove: Tolurex 50-SC 2,5-3 l/ha (faza tri lista do završetka bokorenja), za širokolisne korove: Monosan combi super 4 l/ha, Lontrel 418C 4-5 l/ha, Grodyl 20-40 g/ha (u fazi od 2 lista do pojave zastavičara) Protiv pruzrokavača pepelnice žita: Benfugin alto combi-20 0,4-0,6 kg/ha, Duett 1 l/ha, Impact-C 1 l/ha Protiv prouzrokvača truleži: Punch 40-EC 0,4 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha Septoriozna pjegavost I klasa lista: Artea 330EC 0,5 l/ha Siva pjegavost lista i klasa: Artea 330EC 0,5 l/ha Protiv prouzrokovača rđa: Impact C 1 l/ha, Duett 1 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha, Tango 0,7 l/ha 23 Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obično u periodu kasna jesen-rano proljeće (februar-mart) Od insekata: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha Biljne vaši: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Sistemin 40 0,7-1 l/ha kombajniranje u fazi pune zrelosti sa vlagom do 14% silosi Tržište je neophodno. Tržište nije organizovano. Privatna mlinska preduzeća zasnivaju svoju proizvodnju. Potreban je visok nivo prisutnosti istraživačkih organizacija (instituta, fakulteta), primjena najnovijih dostignuća, postavljanje ogleda i slično, a u novije vrijeme sve je veća prisutnost savjetodavne službe. velike parcele, > 2 ha oko 1.650 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 201-300 301-350 350-450 450-500 > 500 Temperaturne sume (T>5°C) Raspon vrijednosti < 2.000 2.001-2.750 2.751-3.500 > 3.501 Suma padavina u periodu vlatanja Raspon vrijednosti <8 8-12 12-20 20-45 45-120 > 120 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S1 S2 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 24 Visoko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS OZIMI JEČAM Hordeum sativum (vulgare) Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada tradicionalna proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 6,5-7 t/ha; prosječan prinos 2,5-3,5 t/ha; glavnom se proizvodi za vlastite potrebe: za ishranu stoke Plodored Osnovna obrada Đubrenje dvopoljni: najčešće kukuruz-ječam jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje NPK; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim područjima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 25 septembar-15 oktobar introdukovane sa područja bivše YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) uglavnom se ne poštuje; svaka sorta ima svoju normu; 200-240 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-270 kg/ha za ručnu sjetvu mehanizovano žitnim sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; često se sije ručno (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart); 50-100 kg/ha KAN-a u fazi vlatanja (april) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA …(Monosan herbi 1,5-2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha …); zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obično u periodu jesen-rano proljeće (februar-mart) kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani za vlastite potrebe Tržište nije neophodno. Tradicionalni način proizvodnje se održava i razvija najčešće međusobnom razmjenom iskustava. Razvijanje savjetodavne službe je najbolje rješenje. oko 750 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod najčešće do 0,5, rjeđe 1-2 ha oko 900 KM/ha 25 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS OZIMI JEČAM Hordeum sativum (vulgare) mehanizovana proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu stoke srednji kvalitet; max. prinos 7-8 t/ha; prosječan prinos 6 t/ha; sve je namjenjeno za tržište 1.300 KM sa uslugama vlastite mehanizacije nizak TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti tropoljni: okopavina (raniji hibridi kukuruza)-leguminoza (soja)-ječam jedno oranje 20-25 cm osnovno đubrenje zavisi od plodnosti zemljišta (kontrola plodnosti) i dodaje se onoliko hraniva koliko je biljci potrebno za maksimalni prinos; organska đubriva se obično ne koriste nego se koriste kod đubrenja predusjeva; fosforna i kalijumova idu u ukupnoj količini u osnovnoj i predsjetvenoj pripremi i jedna polovina azotnih đubriva; druga polovina azotnih đubriva se koristi u prihrani tanjiranje uz korištenje oruđa koji spajaju više operacija u jednu (sjetvospremač) dok se ne postigne željeni efekat - mrvičasta struktura (zavisno od tipa zemljišta) 25 septembar-15 oktobar visoko kvalitetno sortno deklarisano sjeme svaka sorta ima svoju normu sjetve; 500-600 klijavih zrna/m2 što treba omogućiti 600-900 klasova/m2; 200-240 kg/ha približna količina sjemena mehanizovano mehaničkim ili pneumatskim sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm u zavisnosti od osobina zemljišta Njega usjeva U jesen (u zavisnosti od potrebe): odvođenje suvišne vode; valjanje u nedostatku vlage u površinskom sloju U proljeće (u zavisnosti od potrebe): valjanje radi ublažavanja negativnog efekta golomrazice; razbijanje pokorice (drljanje) vrijeme prihrane, količina i vrsta đubriva određuje se jednom od metoda za određivanje azota u zemljištu i biljnom materijalu; moguće su 1-2 prihrane, zavisno od niza faktora koje treba izvršiti ranije u proljeće do polovine aprila primjena herbicida se vrši na više načina u zavisnosti od niza faktora: I-tretiranje od sjetve do nicanja u jesen: herbicidi za primjenu preko zemljišta: za uskolisne korove: Stomp 330-e 4-6 l/ha, za širokolisne korove Prazilin 21 8-0 l/ha II-tretiranje u toku vegetacije: herbicidi za folijarno tretiranje korova: za uskolisne korove: Tolurex 50-SC 2,5-3 l/ha (faza tri lista do završetka bokorenja), za širokolisne korove Monosan combi super 4 l/ha, Lontrel 418C 4-5 l/ha, Grodyl 20-40 g/ha (u fazi od dva lista do pojave zastavičara) Protiv prouzrokovača pepelnice žita: Benfugin alto combi-20 0,4-0,6 kg/ha, Duett 1 l/ha, Impact-C 1 l/ha Protiv prouzrokvača truleži: Punch 40-EC 0,4 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha Pjegavost plojke: Artea 330EC 0,5 l/ha Siva pjegavost lista i klasa: Artea 330EC 0,5 l/ha Protiv prouzrokovača rđa: Impact C 1 l/ha, Duett 1 l/ha, Folicur BTEC-225 1 l/ha, Tango 0,7-l/ha 26 Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; u zavisnosti od pojave, obično u periodu kasna jesen-rano proljeće (februar-mart) Od insekata: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha Biljne vaši: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Sistemin 40 0,7-1 l/ha kombajniranje u fazi pune zrelosti sa vlagom do 14% transport u silose Neophodno je tržište. Potreban je visok nivo opremljenosti i prisutnosti istraživačkih organizacija (instituta, fakulteta), primjena najnovijih dostignuća, postavljanje ogleda i slično, kao i razvijanje i osposobljavanje savjetodavne službe. velike parcele, > 2 ha oko 1.800 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Tradicionalna proizvodnja Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S1 S2 Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Tradicionalna proizvodnja Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti <5 5-10 10-15 15-30 30-95 95-120 > 120 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 S3 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 S2 S3 Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Tradicionalna proizvodnja Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 10 10-20 20-45 45-90 90-120 > 120 Klasa pogodnosti S4 S3 S2 S1 S2 S3 Klasa pogodnosti S4 S3 S2 S1 S2 S3 27 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS RAŽ Secale cereale Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada nisko mehanizovana proizvodnja 40+120 dana zrno za ishranu ljudi i stoke; kod nas nije široko zastupljena biljna vrsta, uglavnom u područjima gdje ne može da se uzgaja pšenica; ekstenzivna kultura srednji kvalitet; max. prinos 5,5 t/ha; prosječan prinos 2,5-3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe oko 600 KM/ha sa eksternim korištenjem mehanizacije srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim područjima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 10 septembar-1 oktobar introdukovane sa područja bivše YU; jednim dijelom se koristi i nedeklarisano sjeme (tzv. sa tavana) uglavnom se ne poštuje; svaka sorta ima svoju normu; 180-220 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 220-250 kg/ha za ručnu sjetvu mehanizovano sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 2,5-4 cm; ručna sjetva (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 150-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 - 2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obično u periodu jesen-rano proljeće (februar-mart) kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani za vlastite potrebe Potrebno je tržište, kao i zahtjevi mlinsko-pekarske industrije. najčešće do 0,5 ha, rjeđe do 1 ha oko 750 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N 28 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS TRITIKALE Triticale nisko mehanizovana proizvodnja 40+20 dana zrno za ishranu stoke; kod nas nije široko zastupljena biljna vrsta, ali ima tendenciju rasta uglavnom kao zamjena za stočni ječam, jer se uzgaja na višim nadmorskim visinama (do 600 m) i na siromašnijim i kiselim zemljištima u odnosu na ječam srednji kvalitet; max. prinos 6 t/ha; prosječan prinos 4 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe oko 850 KM/ha sa korištenjem mehanizacije (eksterno) srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni: okopavina-tritikale jedno oranje 15-25 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju; u nekim područjima se izostavlja (ekonomski razlozi) jedno ili dva tanjiranja; drljanje 1-20 oktobar introdukovane sa područja bivše YU; vodeća sorta KG-20 250-280 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; 270- 300 kg/ha za ručnu sjetvu mehanizovano sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 3-5 cm; ručna sjetva (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena Njega usjeva 150-200 kg/ha KAN-a u fazi bokorenja (februar-mart) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja; aktivne supstance: 2,4-D, MCCP, MCPA (Monosan herbi 1,5 - 2,5 l/ha, Monosan combi super 4 l/ha); zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od glodara u njivi: mamci u aktivne rupe; zavisi od pojave, obično u periodu jesen-rano proljeće (februar-mart) kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani za vlastite potrebe Treba upoznati proizvođača sa novim vrstama uz postavljanje demonstracionih ogleda. Neophodna je edukacija proizvođača, razmjena iskustava, kao i razvoj savjetodavne službe. najčešće do 0,5, rjeđe do 1 ha oko 1.050 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 150 151-200 201-300 301-400 401-500 > 500 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 S3 N 29 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS ZOB Avena sativa Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti Zaštita od štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod nisko mehanizovana proizvodnja 120-135 dana zrno za ishranu stoke (konja) srednji kvalitet; max. prinos 5,5 t/ha; prosječan prinos 3 t/ha; uglavnom se proizvodi za vlastite potrebe 700 KM sa korištenjem mehanizacije (eksterno) srednji, ali se ne uključuje rad domaćinstva TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE dvopoljni: okopavina-zob zimsko (jesenje) oranje 25-30 cm; mehanizovano ili korištenjem zaprege osnovno đubrenje; uglavnom 200-300 kg/ha NPK 15:15:15 po oranju u proljeće; u nekim područjima se izostavlja (ekonomski razlozi) tanjiranje gdje je neophodno; obično samo drljanje u februaru, čim uslovi dozvoljavaju ulazak u njivu (od 10-tog u nižim predjelima, a u višim do kraja marta) introdukovane sa područja bivše YU; vodeće sorte: Rajac i Slavuj 180-220 kg/ha za ručnu sjetvu; 150-180 kg/ha za mehanizovanu sjetvu uglavnom ručna sjetva (omaške), a zatim zabrnavanje sjemena; mehanizovano sijačicama; razmak 12-15 cm; dubina 2-3 cm Njega usjeva oko 200 kg/ha KAN u fazi bokorenja (kraj aprila-sredina maja) translokacioni hormonski herbicidi; jedno prskanje od faze bokorenja do faze vlatanja: Lontrel 418C 3,0-4,0 l/ha, Starane-250 0,4-0,8 l/ha; zaštita se vrši mehanizovano ili ručno sa leđnim prskalicama kod nas se ne sprovodi ili sporadično u zavisnosti od intenziteta pojave bolesti Od insekata: Lema melanopa-žitna pijavica Insekticidi: Talstar 10EC 0,15 l/ha, Karate 2,5EC 0,2-0,3 l/ha, Decis EC 2,5-0,3 l/ha kombajniranjem u najvećem broju slučajeva ili dvofazno: ručna žetva ili samovez plus vršidba ambari, tavani za vlastite potrebe Potreban razvoj stočarstva i tržišta. najčešće do 0,5, rjeđe do 1 ha oko 930 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti <8 8-12 12-20 20-120 120-200 > 200 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S3 S4 30 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uložen kapital Udio ručnog rada OPIS SOJA Glycine hispida mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 115 dana zrno za proizvodnju stočne hrane dobar kvalitet; max. prinos 3,5 t/ha; prosječan prinos 2,5 t/ha; isključivo se vlastitu proizvodnju: za spravljanje smjesa za ishranu stoke 800-1.000 KM/ha uz korištenje uslužne mehanizacije mali TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Inokulacija sjemena (bakterizacija) Količina sjemena Način sjetva Prihrana Kultivacija Zaštita od korova Zaštita od bolesti i štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod treba obezbijediti takav plodored da soja ne dođe na istu parcelu najmanje četiri godine; u praksi je to obično tropoljni ogled: pšenica-kukuruz-soja jesenje oranje 25-30 cm; rjeđe proljetno po brazdi 600 kg/ha NPK 15:15:15 u proljeće: jedno tanjiranje; drljanje-teška brnača ili sjetvospremač; što manji broj operacija zbog čuvanja vlage 10-30 april tj. kada se sloj zemljišta do 10 cm zagrije na 10-12oC domaće: Sonja, Milica, Marina i Sana; introdukovane sa prostora bivše YU najčešće Srbije: Afrodita, Bačka, Bojana soj Rhizobium japonicum spp. u količini 100 g/100 kg sjemena 90-120 kg/ha što zavisi od % klijavosti mehanizovano pneumatskim sijačicama; dubina 3-5 cm; razmak između redova najčešće 50 cm; razmak u redu 2,5-3,5 cm; sklop 550.000 biljaka/ha Njega usjeva juni; 100-150 kg/ha KAN-a mehanizovano kultivatorima u fazi 2-4 troliske zbog razbijanja pokorice i stvaranja povoljnijeg vodno- vazdušnog režima najčešće prije sjetve: Sencor 0,5 kg/ha plus poslije sjetve; prije nicanja: Sencor 300g/ha+Dual 500 2l/ha (korekciono u fazi 2-3 troliske); ako ima višegodišnjih travnih korova 2-2,5 l/ha Focus ultra; ako ima širokolisnih korova 1 l/ha Flex, 1,5 l/ha Galaxi kod nas se ne sprovodi; postojeće sorte su tolerantne na bolesti i štetočine žitnim kombajnima; obično krajem septembra i početkom oktobra u fazi pune zrelosti sa 14-16% vlage ako je zrno vlažnije potrebno je dosušivanje i svođenje na ispod 13% vlage Zahtjev tržišta nije neophodan. Proizvodi se za vlastite potrebe. Neophodna je veća edukacije proizvođača, a trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Također, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih državnih preduzeća, a u novije vrijeme savjetodavna služba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehnički i sortni ogledi. Najveći problemi se javljaju kod čuvanja soje, pa su potrebne indirektne sušare gdje temperatura zraka ne smije da pređe 42oC. Ove sušare se mogu koristiti za sve uljane kulture. najčešće 0,5-1 ha oko 1.500 KM/ha; sa prinosom od 2 t/ha pokrivaju se troškovi, ostalo je dobit i ostvaruje se kroz tov stoke 31 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS SOJA Glycine hispida visoko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 115 dana zrno za proizvodnju stočne hrane dobar kvalitet; max. prinos 3,5 t/ha; prosječan prinos 2,5 t/ha; najvećim dijelom za tržište ili spravljanje smjesa za ishranu stoke oko 900 KM/ha uz korištenje vlastite mehanizacije mali TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Inokulacija sjemena (bakterizacija) Količina sjemena Način sjetve Prihrana Kultivacija Zaštita od korova Zaštita od bolesti i štetočina Žetva Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod treba obezbijediti takav plodored da soja ne dođe na istu parcelu najmanje četiri godine; u praksi je to obično tropoljni ogled: pšenica-kukuruz-soja jesenje oranje 25-30 cm; rjeđe proljetno po brazdi 600 kg/ha NPK 15:15:15 u proljeće: jedno tanjiranje; drljanje-teška brnača ili sjetvospremač; što manji broj operacija zbog čuvanja vlage 10-30 april tj. kada se sloj zemljišta do 10 cm zagrije na 10-12oC domaće: Sonja, Milica, Marina i Sana; introdukovane sa prostora bivše YU najčešće Srbije :Afrodita, Bačka, Bojana… soj Rhizobium japonicum spp. u količini 100 g/100 kg sjemena 90-120 kg/ha što zavisi od % klijavosti mehanizovano pneumatskim sijačicama na dubinu 3-5 cm; razmak između redova najčešće 50 cm; razmak u redu 2,5- 3,5 cm; sklop 550.000 biljaka/ha Njega usjeva juni; 100-150 kg/ha KAN-a mehanizovano kultivatorima u fazi 2-4 troliske zbog razbijanja pokorice i stvaranja povoljnijeg vodno-vazdušnog režima najčešće prije sjetve: Sencor 0,5 kg/ha, kao i poslije sjetve; prije nicanja Sencor 300g/ha+Dual 500 2l/ha (korekciono u fazi 2-3 troliske); ako ima višegodišnjih travnih korova 2-2,5 l/ha Focus ultra; ako ima širokolisnih korova 1 l/ha Flex, 1,5 l/ha Galaxi kod nas se ne sprovodi; postojeće sorte su tolerantne na bolesti i štetočine žitnim kombajnima obično krajem septembra i početkom oktobra mjeseca u fazi pune zrelosti sa 14-16% vlage ako je zrno vlažnije potrebno je dosušivanje i svođenje na ispod 13% vlage Zahtjev tržišta je neophodan. Potrebna je organizovana proizvodnja radi pravilnije prerade: termičke obrade-ekstrudiranje. Neophodna je veća edukacije proizvođača, a trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Također, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih državnih preduzeća, a u novije vrijeme savjetodavna služba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehnički i sortni ogledi. Najveći problemi se javljaju kod čuvanja soje, pa su potrebne indirektne sušare gdje temperatura zraka ne smije da pređe 42oC. Ove sušare se mogu koristiti za sve uljane kulture. veliki kompleksi, > 5 ha oko 1.500 KM/ha 32 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u Visoko mehanizovana prvom mjesecu vegetacije (mm) Mehanizovana proizvodnja proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 50-60 S3 S3 60-275 S1 S1 275-400 S2 S2 400-475 S3 S3 > 475 N N Način proizvodnje Suma padavina u Visoko mehanizovana trećem mjesecu vegetacije (mm) Mehanizovana proizvodnja proizvodnja Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 50-80 S3 S3 80-115 S2 S2 115-140 S1 S1 140-270 S1 S1 270-400 S2 S2 > 400 S3 S3 33 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS ULJANA REPICA Brassica napus oleifera annum mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 60-80+90 dana zrno za proizvodnju ulja; sačma za stočnu hranu vrlo dobar kvalitet; max. prinos 3 t/ha; prosječan prinos 2,5 t/ha; isključivo se proizvodi za tržište (za uljare) 700-900 KM/ha sa korištenjem vlastite mehanizacije mali TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Inkorporacija herbicida Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Dopunska obrada nakon sjetve Prihrana Zaštita od štetočina Zaštita od štetočina Zaštita od bolesti Žetva Otkup Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod treba obezbijediti takav plodored da uljana repica ne dođe na istu parcelu najmanje četiri godine; četvoropoljni: soja- kukuruz-pšenica-uljana repica ljetno oranje (avgust) 500-600 kg/ha NPK 7:20:30 po brazdi jedno do dva tanjiranja; drljanje-teška brnača ili sjetvospremač; što bolja priprema pred sjetvu: traktorskom prskalicom (Župilan 1-2 l/ha) 25 avgust-10 septembar nema domaćih ili introdukovanih sa prostora bivše YU; uglavnom su to sorte i hibridi introdukovani iz Njemačke: Hibridi: Pronto, Arus; Sorte: Karola, Silvija, Izabela, Rafaela, Ekspres, Vaton uglavnom se poštuje, a svaka sorta ima svoju normu; najčešće 5-7 kg/ha za mehanizovanu sjetvu mehanizovano preciznim sijačicama zbog male količine sjemena koja se sije; dubina sjetve do 2 cm; razmak između redova 25 cm; sklop 800.000-1,200.000 biljka/ha valjanje zbog sprečavanja gubljenja vlage i poboljšanje kontakta sjemena i zemljišta Njega usjeva 150 kg/ha KAN-a prva prihrana početkom marta; 150 kg/ha KAN-a druga prihrana u fazi punog porasta pred cvatnju poslije nicanja po potrebi; zavisi od napada štetnika i to: Pagusjenica osa listarica (Atalia clibri) i buhač (Psilodes); Insekticidi: Zolone 1 l/ha, Decis 0,6 l/h u fazi početka cvatnje: Sjajnik (jede pupoljke); Insekticidi: Zolone 1 l/ha, Lebaycid 1 l/ha u fazi pune cvatnje protiv Sklerocinije: Fungicid npr. Ronilan kraj juna-početak jula; kombajniranje isporuka uljarama; čuvanje sa 9% vlage Zahtjev tržišta je neophodan. U BiH aktiviranjem fabrike za preradu ulja (BIMAL-Brčko koja je pokrenula proizvodnju 2003 godine) stvaraju se osnovni preduslovi za proizvodnju. S obzirom na cijenu uljane repice na svjetskom tržištu i troškove proizvodnje očekuje se značajna zainteresovanost proizvođača za ovu proizvodnju. Za pokretanje značajnije proizvodnje potrebna je saradnja sa stručnjacima koji tu materiju teoretski i praktično poznaju. Trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Također, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih državnih preduzeća, a u novije vrijeme i savjetodavna služba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehnički i sortni ogledi. najčešće 1,2-5 ha oko 1.125 KM/ha 34 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u periodu nicanja (mm) Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 10 10-20 20-30 30-120 120-200 > 200 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S3 S4 35 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS SUNCOKRET Helianthus annuus mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja 105-130 dana zrno za proizvodnju ulja; sačma za stočnu hranu vrlo dobar kvalitet; max. prinos 4 t/ha; prosječan prinos 2,5 t/ha; isključivo se proizvodi za tržište (za uljare) oko 1.000 sa korištenjem vlastite mehanizacije mali TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Prihrana Zaštita od korova Zaštita od bolesti i štetočina Žetva Otkup Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod treba obezbijediti takav plodored da suncokret ne dođe na istu parcelu najmanje pet godine; četvoropoljni: soja- pšenica-kukuruz-uljana repica; u našim uslovima se mijenjaju parcele jesenje oranje 25-30 cm 700-800 kg/ha NPK 7:20:30, 120-180 kg/ha N, 50-70 kg/ha P2O5, 225-360 kg/ha K2O jedno tanjiranje; drljanje-teška brnača ili sjetvospremač; što manji broj operacija zbog čuvanja vlage 10-30 april nema domaćih; uglavnom introdukovane sa prostora bivše YU: NS-H-111, NSH-45, NS-H-43, NS-H-17, Veljo, Bačvanin 4-5 kg/ha mehanizovano pneumatske sijačice; dubina sjetve 4-5 cm; razmak u redu 35 cm; razmak između redova 70 cm; sklop 50.000 biljaka/ha Njega usjeva oko 200 kg/ha KAN-a sa kultivacijom poslije sjetve, a prije nicanja: Galolin combi oko 8 l/ha kod nas se ne sprovodi žitnim kombajnima početkom oktobra sa 16% vlage; problem je vlaga zrna što zavisi i od vremenskih prilika isporuka uljarama; čuvanje sa 9% vlage Zahtjev tržišta je neophodan. U BiH aktiviranjem fabrike za preradu ulja (BIMAL-Brčko koja je pokrenula proizvodnju 2003 godine) stvaraju se osnovni preduslovi za proizvodnju. S obzirom na cijenu uljane repice na svjetskom tržištu i troškove proizvodnje očekuje se značajna zainteresovanost proizvođača za ovu proizvodnju. Za pokretanje značajnije proizvodnje potrebna je saradnja sa stručnjacima koji tu materiju teoretski i praktično poznaju. Trenutno je u tom segmentu najorganizovaniji Poljoprivredni Institut u Banjaluci. Također, postoje fakulteti, poljoprivredni zavodi, dijelovi velikih državnih preduzeća, a u novije vrijeme i savjetodavna služba kojoj je potrebna edukacija iz ove oblasti kako bi se u saradnji sa institutima i fakultetima na terenu postavljali agrotehnički i sortni ogledi. najčešće 1-2 ha; rijeđe do 5 ha; što su parcele veće to je proizvodnja rentabilnija, jer ptice nekad odnesu i do 10% prinosa (grlice) oko 1.700 KM/ha; sa 2 t/ha pokrivaju se troškovi proizvodnje 36 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 250 251-300 301-400 401-900 901-1300 > 1301 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Suma padavina u I mjesecu vegetacionog perioda (mm) Način proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 60 61-215 > 215 Klasa pogodnosti S3 S1 S3 Suma padavina u II mjesecu vegetacionog perioda (mm) Način proizvodnje Mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 70 71-85 85-125 125-230 > 230 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 37 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS RANI KROMPIR Solanum tuberosum nisko mehanizovana proizvodnja bez navodnjavanja do 70 dana krtola za ishranu ljudi dobar kvalitet; max. prinos 30 t/ha; prosječan prinos 20 t/ha; uglavnom se proizvodi za tržište; za svježu potrošnju manja ulaganja; bez kredita oko 4.000 KM/ha sa korištenjem usluga mehanizacije srednji, ne uključuje se rad domaćinstva; najviše za sakupljanje krompira 120150 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Đubrenje Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Način sjetve Zaštita od korova Prihrana Zaštita od korova Zaštita od štetočina Zaštita od bolesti Vađenje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni: strna žita-krompir; najčešće se zasniva nakon travno-djetelinskih smjesa u jesen; 30-40 t/ha stajnjaka mehanizovano; 25-30 cm jesenje oranje 400 kg/ha NPK 15:15:15 tanjiranje 2x 15-30 mart introdukovane iz Holandije: Jerla, Ostara 2,5-3 t/ha polumehanizovan; poluautomatska sadilica sa poslugom (ručno ulaganje sjemena); razmak u redu 25-30 cm; razmak između redova 70 cm Njega usjeva poslije sjetve, a prije nicanja: Prometrin 2 kg/ha+Lasso 2 kg/ha; mehanizovano traktorskim prskalicama 20-25 dana nakon nicanja u fazi formiranja gomolja 200-300 kg/ha UREA; mehanizovana sa kultivatorom; istovremeno se vrši i zagrtanje krompira u zavisnosti od stanja korova moguće je još jedno korektivno prskanje; Sencor 0,5-0,7 kg/ha se ne smije koristiti kod sorte Jerla protiv krompirove zlatice najčešće u junu mjesecu; Insekticidi sa najkraćom karencom: Karate do 1 l/ha preventivno tretiranje protiv plamenjače (u zavisnosti od vremenskih uslova): Ditan 2-3 kg/ha, Mankozeb 2-3 kg/ha kraj juna-početak jula; mehanizovano vadilicama; skupljanje ručno; plasiranje na tržište Neophodno je tržište. Kod nas tržište nije organizovano. Potrebna je veća saradnja sa institutima, fakultetima, a u novije vrijeme sa savjetodavnim službama. Znanja se stiču najčešće međusobnom razmjenom iskustava, rjeđe korištenje savjeta, najčešće iz oblasti zaštite od bolesti i štetočina. najčešće 1-2 ha oko 8.000 KM /ha 38 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KASNI KROMPIR Solanum tuberosum mehanizovana proizvodnja sa navodnjavanjem do 150 dana krtola za ishranu ljudi dobar kvalitet; max. prinos 50 t/ha; prosječan prinos 40 t/ha; uglavnom se proizvodi za tržište veća ulaganja; moguće i kreditiranje zbog sistema za navodnjavanje i nabavke mehanizacije; ulaganja oko 8.000 KM/ha sa uslugama mehanizacije srednji, ne uključuje se rad domaćinstva; najviše za sakupljanje povađenog krompira 120-150 sati/ha; skladištenje; kalibriranje; TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Đubrenje Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Sorte Količina sjemena Naklijavanje sjemena Način sjetve Zaštita od korova Prihrana Navodnjavanje Zaštita od korova Zaštita od štetočina Zaštita od bolesti Vađenje Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod dvopoljni: strna žita-krompir; najčešće poslije djeteline u jesen; 40 t/ha stajnjaka 25-30 cm jesenje oranje; mehanizovano 800-1.000 kg/ha NPK 8:16:24 tanjiranje 2x 1-20 april introdukovane iz Holandije; najčešće crvene sorte: Dezire, Kondor… 2,5-3 t/ha u zavisnosti od krupnoće sjemenskog materijala 15 dana prije sadnje; toplije prostorije za naklijavanje dok klica ne bude oko 0,5 cm; zatim se vrši tretiranje sjemena protiv zemljišnih štetočina i bolesti Prestiž 100 ml/100kg polumehanizovan; poluautomatska sadilica sa poslugom (ručno ulaganje) ili automatske sadilice; razmak u redu 25-30 cm; razmak između redova 70 cm Njega usjeva poslije sjetve, a prije nicanja: Prometrin 2 kg/ha+Lasso 2kg/ha…; mehanizovano sa traktorskim prskalicama pred zatvaranje redova; pred cvjetanje; mehanizovana sa kultivatorom; 400-500 kg/ha UREA; istovremeno se vrši i zagrtanje zavisno od vremenskih uslova; najpotrebnije u fazi cvjetanja u zavisnosti od stanja korovske vegetacije moguće je korektivno prskanje: Sencor 0,5-0,7 kg/ha, Focus ultra 2-3 l/ha, Fusilade 2-3 l/ha, Basagran 2-3 l/hamogu se koristiti samo jednom u toku vegetacije protiv krompirove zlatice (zavisno od intenziteta pojave) najčešće 2-3 prskanja u toku vegetacije; Insekticidi sa najkraćom karencom: Karate 1 l/ha najčešće se koristi preventivno tretiranje protiv plamenjača i to u zavisnosti od vremenskih uslova: Ditan 2-3 kg/ha, Rodomil 2-3 kg/ha… kraj septembra, najčešće od 20 septembra; vađenje je mehanizovano; skupljanje ručno skladištenje; optimalna temp. do 4oC; u proljeće: prebiranje, odstranjivanje trulih krtola…; pakovanje u mrežaste vreće 5-10-20 kg zavisno od potražnje Neophodno je tržište. Kod nas tržište nije organizovano. Potrebna je stimulacija od strane Vlade, edukacija, poljski ogledi, sortni ogledi, agrotehnika, korištenje savjeta stručnjaka, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme i savjetodavne službe. najčešće do 5, rjeđe do 10 ha oko 15.000 KM/ha 39 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 180 181-210 211-240 > 240 Način proizvodnje Nisko mehanizovana Mehanizovana proizvodnja proizvodnja (kasni krompir) (rani krompir) Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N N S4 S3 S2 S1 S1 Način proizvodnje Suma padavina u Nisko mehanizovana II mjesecu vegetacionog perioda Mehanizovana proizvodnja proizvodnja (mm) (kasni krompir) (rani krompir) Raspon vrijednosti Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti < 50 N N 51-65 S3 S3 66-80 S2 S1 80-100 S1 S2 > 100 S2 S3 40 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS LUCERKA Medicago sativa nisko mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period korištenja: 5 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 100 t/ha zelene mase, 20 t/ha sijena; prosječan prinos 50-60 t/ha zelene mase, 10-12 t/ha sijena; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe srednja ulaganja visok; 36,5 sati/ha za sijeno-suvo rataranje TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovno đubrenje Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Način sjetve Količina sjemena Obrada nakon sjetve I otkos II otkos III otkos Spremanje sijena Prihrana Zaštita od štetočina Zaštita od viline kosice I otkos II otkos III otkos IV otkos V otkos Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do uništavanja djetelina u smjesi 30-40 t/ha stajnjaka; najčešće ručno rasturanje na manjim parcelama; na većim parcelama rasipačima za stajnjak oranje do 30 cm mehanizovano; 15-20 cm zapregom 400-500 kg/ha NPK 15:15:15, 350 kg NPK 7:20 30, najčešće ručno ili rasipačem tanjiranje; drljanje najčešće 15 mart-15 april; rjeđe kraj avgusta-početak septembra najčešće ručno (omaške); rjeđe sijačicama 30-40 kg/ha za ručnu sjetvu; 18-20 kg/ha za mehanizovanu sjetvu; razmak između redova 12,5 cm drljanje lakom drljačom; valjanje Košenje u godini zasnivanja sredina juna (oko 45 dana od nicanja) nakon 30 dana u zavisnosti od vremenskih prilika nakon 35 dana u zavisnosti od klimatskih prilika nakon svakog otkosa prosušivanje zelene mase na zemlji u otkosima i talasima; zatim dosušivanje sijena na napravama (brklje, piramide, švedski jahač); osušeno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najveće učešće ljudskog rada Njega usjeva u godinama eksploatacije 40-50 kg/ha N, 150-200 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart) Od glodara (u zavisnosti od pojave): mamci u aktivne rupe; obično februar-mart ako se pojavi vilina kosica lokalno se suzbijaju žarišta sa totalnim Herbicidom Reglon 4 l/ha, Kerb 50 WP 3-4 kg/ha Košenje krajem maja i početkom juna kada je iscvjetalo oko 10% biljaka (42-45 dana); visina kosidbe 3 cm nakon 26 do 30 dana nakon 26 do 30 dana nakon 35 dana u zavisnosti od vremenskih prilika; najčešće nakon 35 dana Potrebna edukacija proizvođača i razvoj stočarstva. najčešće 0,5-1, rjeđe do 2 ha srednji, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke 41 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS LUCERKA Medicago sativa Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period korištenja: 5 godina dobar kvalitet; prosječan prinos 80-100 t/ha zelene mase, 18-20 t/ha sijena; namjenjeno za tržište ili za vlastite potrebe: za proizvodnju mlijeka i mesa Plodored okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do uništavanja djetelina u smjesi u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; npr. za siromašno zemljište oko 40-50 t/ha stajnjaka- rasipačima za stajnjak; 700 kg/ha NPK 15:15:15, 500 kg/ha NPK 7:20:30 oranje 30-35 cm tanjiranje; inkorporacija herbicida 10-15 dana prije sjetve: Bonalan EC 6-7 l/ha; Beskor E-77 4-6 l/ha; tanjiranje; drljanje kraj avgusta-početak septembra žitne ili specijalizovane sijačice 18-20 kg/ha; razmak između redova 12,5 cm drljanje lakom drljačom i valjanje 40-50 kg/ha N, 150-200 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart) Košenje visina reza 3 cm kraj maja-početak juna kada je 10% biljaka iscvjetalo; ako se pojavi vilina kosica lokalno se suzbijaju žarišta sa totalnim Herbicidom Reglon 4 l/ha, Kerb 50WP 3-4 kg/ha 100-150 kg/ha KAN-a nakon 26-30 dana 100-150 kg/ha KAN-a nakon 26-30 dana 100-150 kg/ha KAN-a nakon 35 dana 100 kg/ha KAN-a nakon 35 dana nakon svakog otkosa prosušivanje zelene mase na zemlji u otkosima 6-8 sati; zatim sakupljačem-prevrtačem sakupljanje otkosa u talase u kojima se prosušuju obično 1-2 dana; baliranje rolobalerima ili klasičnim presama; mehanizovani utovar u prikolice; čuvanje u sjenicima Potreban razvoj stočarstva, kao i korištenje savjeta Zavoda za krmno bilje, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme savjetodavne službe uz postavljanje demonstracionih i sortnih ogleda. visoka ulaganja nizak TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Osnovno đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Način sjetve Količina sjemena Obrada nakon sjetve Prihrana I otkos Prihrana II otkos Prihrana III otkos Prihrana IV otkos Prihrana V otkos Spremanje sijena Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod najčešće 1-2, rjeđe do 5 i više ha visok, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke ili na tržištu sijena 42 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Trajanje vegetacionog perioda (dani) Mehanizovana proizvodnja Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 70 71-80 81-100 100-120 121-365 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom ciklusu (mm) Mehanizovana proizvodnja Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 400 401-600 601-800 801-1400 1.401-1.600 > 1.600 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 Način proizvodnje Srednje temperature u vegetacionom periodu (T oC) Mehanizovana proizvodnja Nisko mehanizovana proizvodnja Raspon vrijednosti < 10 10-15 15-20 20-28 28-32 32-40 > 40 Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 N 43 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS TRAVNO - DJETELINSKA SMJESA (Festuca rubra, Festuca pratensis, Lolium perenne, Dactylis glomerata, Phleum pratense, Trifolium repens) (Crveni vijuk, Livadski vijuk, Engleski ljuj, Ježevica, Mačiji repak, Bijela djetelina) nisko mehanizovana proizvodnja mart-oktobar sijeno; period korištenja: 4-5 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 70 t/ha zelene mase, 17 t/ha sijena; prosječan prinos 45-50 t/ha zelene mase, 8-10 t/ha sijena; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe srednja ulaganja visok; 36,5 sati/ha za sijeno-suvo rataranje TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Način sjetve Količina sjemena Obrada nakon sjetve Zaštita od korova I otkos Spremanje sijena II otkos Spremanje sijena Prihrana Zaštita od bolesti i štetočina I otkos Spremanje sijena II otkos III otkos Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod okopavine sa osvrtom na primjenu herbicida; primjena atrazina u kukuruzu koji prethodi zasnivanju smjese dovodi do uništavanja djetelina u smjesi oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom 400-500 kg NPK 15:15:15 dva tanjiranja; drljanje 15 mart-15 april najčešće ručno (omaške); rjeđe sijačicama za smjesu 40 kg/ha: Crveni vijuk 9 kg/ha, Livadski vijuk 8 kg/ha, Engleski ljulj 6 kg/ha, Ježevica 4 kg/ha, Mačiji repak 5 kg/ha, Bijela djetelina 8 kg/ha; količina sjemena 25-40 kg/ha zavisi od broja komponenata drljanje lakom drljačom i valjanje ranije košenje prvog otkosa; mehanizovano ili ručno Kosidba sredinom juna; visina kosidbe 6-8 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosušuje; zatim dosušuje na napravama (brklje, piramide, švedski jahač); osušeno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najveće učešće ljudskog rada oko 45 dana što zavisi od klimatskih prilika; visina reza kosidbe je 3 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosušuje; zatim dosušuje na napravama (brklje, piramide, švedski jahač); osušeno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najveće učešće ljudskog rada; u godini sjetve nije dozvoljena ispaša nakon skidanja drugog otkosa Njega usjeva u godinama eksploatacije oko 150 kg/ha KAN-a nakon kretanja vegetacije (mart); često se primjenjuje 2540 t/ha osoke razblažene vodom u omjeru 1:3-1:5 kod nas se ne sprovodi Košenje početkom juna (kada ježevica uđe u fazu vlatanja); visina kosidbe 3 cm na zemlji u otkosima i talasima se prosušuje; zatim dosušuje na napravama (brklje, piramide, švedski jahač); osušeno sijeno se sprema u sjenike; u svim operacijama je najveće učešće ljudskog rada nakon 35 dana u zavisnosti od klimatskih prilika može se koristiti za kosidbu ili za ispašu; u našim uslovima najčešće se radi o ispaši Znanja se stiču najčešće međusobnom razmjenom iskustava, rjeđe korištenjem savjeta Zavoda za krmno bilje, instituta, fakulteta, a u novije vrijeme savjetodavne službe. najčešće 0,5-1, rijetko do 2 ha srednji, ostvaruje se kroz vlastiti tov stoke 44 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 400 401-600 601-800 801-1.400 1.401-1.600 > 1.600 Način proizvodnje Nisko mehanizovana proizvodnja Klasa pogodnosti N S3 S2 S1 S2 S3 45 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS KAMILICA Matricaria chamomila Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada konvencionalna proizvodnja 50+100 dana cvijet za čaj ili za ekstrakciju etarskih ulja; period eksploatacije: 1 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 1.000 kg/ha; prosječan prinos 800-900 kg/ha suhe mase cvijeta; namjenjeno prvenstveno za tržište Plodored obavezno dolazi iza žitarica u plodoredu nakon 4 godine; posebna pažnja se usmjerava na primjenu herbicida; primjena određenog broja herbicida u žitaricama koji prethodi zasnivanju smjese može dovesti do uništavanja usjeva prašenje strništa; tanjiranje ili plitko oranje iza žetve predusjeva 150 kg/ha NPK 7:20:30 nakon mjesec dana oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom 150 kg/ha NPK 7:20:30 dva tanjiranja; drljanje prva polovina-20 septembar 3 kg/ha istog sjemena; 10-12 kg/ha pulvisa ručno (omaške) valjanje prema potrebi; prije zatvaranja sklopa (biljka 10-12 cm visine) tretirati Afalon 2 l/ha zaštita se ne primjenjuje skidanje cvjetnih glavica polovinom maja; ručno sa specijalnim češljevima najviše pet sati nakon berbe; potrebno je vršiti sušenje u hladu na promaji u što tanjem sloju; ne preporučuje se prevrtanje tokom sušenja; u sušarama do 38oC u zavisnosti od vremenskih uslova; oko mjesec dana nakon prve berbe; često se druga berba ne vrši nego se ostavljaju glavice da sjeme sazri i onda se vrši drljanje radi ponovnog zasijavanja usjeva za sljedeću godinu nakon sušenja izdvajaju se cvjetne glavice čija dužina peteljke prelazi 2 mm; taj materijal ima naziv pulvis i koristi se za pripremu kupki…; pakovanje prve klase u kartonske kutije i isporuka naručiocu ili se čuva na promaji i suhom mjestu do isporuke Ne postoji regulisano tržište, kao i zakonski propisi oko proizvodnje i prometa ljekovitog bilja. Proizvodnja je usitnjena. Neophodna je edukacija proizvođača i stimulacija proizvodnje. 1.200-1.300 KM/ha sa korištenjem eksterne mehanizacije i radne snage visok; 200 sati/ha berba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema zemljišta Đubrenje Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Količina sjemena Način sjetve Obrada nakon sjetve Zaštita od korova Zaštita od štetočina I berba Sušenje II berba Klasiranje cvjetnih glavica Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod najčešće do 0,5 ha zavisi od stanja ponude i potražnje na tržištu; visok s obzirom na uložena sredstva, oko 2.500-3.000 KM/ha 46 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS KAMILICA Matricaria chamomila Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada biološka proizvodnja 50+100 dana cvijet za čaj ili za ekstrakciju etarskih ulja; period eksploatacije: 1 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 1.000 kg/ha; prosječan prinos 800-900 kg/ha suhe mase cvijeta; namjenjeno prvenstveno za tržište 1.200 KM/ha sa korištenjem eksterne mehanizacije i radne snage visok; 200 sati/ha berba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Plodored Priprema zemljišta Osnovna obrada Dopunska obrada Optimalno vrijeme sjetve Količina sjemena Način sjetve Obrada nakon sjetve Zaštita od korova I berba Sušenje II berba Klasiranje cvjetnih glavica Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod obavezno dolazi iza žitarica u plodoredu nakon 4 godine prašenje strništa; tanjiranje ili plitko oranje iza žetve predusjeva nakon mjesec dana oranje do 30 cm; mehanizovano ili zapregom dva tanjiranja; drljanje; valjanje; klijanje je na površini zemljišta prva polovina septembra; potrebna vlaga i temperatura iznad 6oC 3 kg/ha teoretski; 10-12 kg/ha u praksi ručno (omaške) valjanje mehanički; visok udio ručnog rada; ako se vrši jesenja sjetva manji su problemi sa korovima skidanje cvjetnih glavica polovinom maja; ručno sa specijalnim čeljevima najviše pet sati nakon berbe; potrebno je vršiti sušenje u hladu na promaji u što tanjem sloju; ne preporučuje se prevrtanje tokom sušenja; u sušarama do 38oC oko mjesec dana nakon prve berbe; često se druga berba ne vrši nego se ostavljaju glavice da sjeme sazri i onda se vrši drljanje radi ponovnog zasijavanja usjeva za sljedeću godinu nakon sušenja izdvajaju se cvjetne glavice čija dužina peteljke prelazi 2 mm; taj materijal ima naziv pulvis i koristi se za pripremu kupki…; pakovanje prve klase u jutane vreće i isporuka naručiocu ili se čuva na promaji i suhom mjestu do isporuke Neophodno je ukrupnjavanje parcela, nabavka mehanizacije prvenstveno za branje cvijeta. Ne postoji regulisano tržište, kao i zakonski propisi oko proizvodnje i prometa ljekovitog bilja. Proizvodnja je usitnjena. Neophodna je edukacija proizvođača i stimulacija proizvodnje. najčešće do 0,5 ha visok s obzirom na uložena sredstva, oko 4.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u periodu nicanja (mm) Raspon vrijednosti <5 5-12 12-20 20-150 > 150 Način proizvodnje Biološka proizvodnja Konvencionalna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S3 S3 S2 S2 S1 S1 S2 S2 47 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KOŠTIČAVO VOĆE Prunus sp. intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) plod za svježu potrošnju; period eksploatacije: do 25 godina dobar kvalitet; max. prinos 40 t/ha; prosječan prinos 25 t/ha; prinos zavisi od voćne vrste; proizvod isključivo namjenjen tržištu za svježu potrošnju 12.000-15.000 KM/ha u prve tri godine visok; sadnja 50-70 sati/ha; košenje 10 sati/ha; zaštita 56 sati/ha 7 prskanja/dan; rezidba 80 sati/ha; berba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljišta duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje; otvaranje kanala za sadnju 15 kg/rupa stajnjaka+200 g/rupa NPK 15:15:15 zavisi od voćne vrste 4x1-4x2 m tj. 1.250-2.500 sadnica/ha zavisi od voćne vrste domaće i strane; zavisi od voćne vrste maj-avgust; vitko vreteno; vretenasti grm Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja ( do 3-će godine) 150 g/sadnica KAN-a u maju Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata) Međuredna obrada po potrebi od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 7x u toku vegetacije; Fungicidi: Ditan 4 kg/ha, Ronilan 2 Zaštita protiv bolesti i kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 lit/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) Đubrenje februar-mart; ručno 80 sati/ha; iznošenje grana ručno i mehanizovano Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+5 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja, zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa pesticidima zavisi od voćne vrste; 7x u toku vegetacije: pred cvjetanje, poslije cvjetanja, Zaštita sredina maja, kraj maja, sredina juna, kraj juna, po potrebi dodatno prskanje u julu strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala ili herbicidom u Međuredna obrada rednom prostoru razvučena kraj maja-kraj oktobra; zavisi od voćne vrste Berba Potreban razvoj stručnih službi, edukacija proizvođača, dobar odabir sorti po Infrastruktura koja je vremenu dozrijevanja, obezbjeđivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao (potražnja je veća od proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjača, pakirnica, kalibrator i manipulativni prostor). Problemi nastaju od momenta berbe realizovati do realizacije proizvoda. Postoji i domaće tržište. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se griješi, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO (ultra niski sadržaj kiseonika) hladnjačom. Centar treba da bude nečije vlasništvo: zadruga, udruženje ili neki drugi vid organizovanje gdje je jasan titular vlasništva. Neophodno je pakovanje u odgovarajuću ambalažu sa ulošcima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,3-1 ha Veličina parcela zavisi od voćne vrste, 20.000-50.000 KM/ha od treće-četvrte godine Prihod 48 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS JABUČASTO VOĆE Malus sp, Pyrus sp. intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) plodovi za stonu (svježu) potrošnju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 80 t/ha; prosječan prinos 35 t/ha; zavisi od broja sadnica po ha; namjenjena isključivo za tržište kao svježa konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-40.000 KM vrlo visok sa ručnom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zaštita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka za hemijsku analizu zemljišta 35 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljište po cijeloj Đubrenje površini ili u trake širine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje i mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom) 15 kg stajnjaka po dužnom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 Đubrenje 3,2x0,7-3,5x1,5 m; tj. 1.750-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte; sijanac divlje kruške Podloga zavisi od voćne vrste; isključivo strani Sorte ručno; zatim prekraćivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi oko 1 sadnice/8 sati, što Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (2-ga i 3-ća godina) postavljanje naslona 80 sati/ha; zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 150 stabala/8 h 150 g/sadnica NPK (februar), 200 g/sadnica KAN-a (sredina aprila i sredina maja) Prihrana mulčiranje 4-6x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica 24 sata/ha u Međuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zaštita protiv bolesti i diznama); štetočina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeđivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna đubriva Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 20-te godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti Đubrenje zemljišta svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) ručno 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), a poslije cvjetanja 100-150 kg/ha Prihrana KAN-a zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv čađave krastavosti, pepelnice, lisnih ušiju, jabukinog savijača, jabukinog Zaštita cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih štetočina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voća) uz poštovanje Napomena karence nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; ručno klasiranje Berba uslužno u hladnjači Čuvanje Podizanje zasada 49 Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj savjetodavnih službi i udruženja proizvođača. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se griješi, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjačom (ultra niski sadržaj kiseonika). Centar treba da bude nečije vlasništvo: zadruga, udruženje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasništva. Potrebno je potpisivanje međunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvođenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tržištu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali većina novih sorti su licencirane), obraditi marketinške aspekte tržišta (potrebno organizovano praćenje tržišta). 0,3-8 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 15.000-30.000 KM/ha od četvrte godine Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-550 550-600 > 600 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-120 120-140 > 140 Način proizvodnje Jabučasto voće Koštičavo voće Intenzivna proizvodnja Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3 Način proizvodnje Koštičavo voće Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S1 50 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS JABUKA Malus domestica visoko intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) jabuka za stonu potrošnju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 100 t/ha; prosječan prinos 40 t/ha; zavisi od broja sadnica po ha; namjenjena isključivo za tržište kao svježa konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 40.000-50.000 KM vrlo visok sa ručnom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zaštita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka za hemijsku analizu zemljišta Đubrenje 35 t/ha stajnjaka+ 800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljište po cijeloj površini ili u trake širine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje; mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom) Đubrenje 15 kg stajnjaka po dužnom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 3,2x0,7-3,5x1 m; tj. 2.860-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte Podloga Ajdared, Zlatni delišes, Greni smit, Jonagold Sorte sadnja; zatim prekraćivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja sistem kap po kap; određivanje norme zalijevanja na osnovu fizičke analize Postavljanje sistema za zemljišta navodnjavanje vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi oko 1 sadnice/8 sati, što Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (2-ga i 3-ća godina) postavljanje naslona 80 sati/ha; zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 150 stabala/8 h 150 g/sadnica NPK u februaru, 200 g/sadnica KAN-a sredinom aprila i sredinom Prihrana maja mulčiranje 4-6x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica 24 sata/ha u Međuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida kontinuirano od početka vegetacije do sredine septembra u zavisnosti od Navodnjavanje vremenskih uslova i zahtjeva sorte za vlagom preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zaštita protiv bolesti i diznama); štetočina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeđivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna đubriva Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 20-te godine) Đubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljišta svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) ručno 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida kontinuirano od početka vegetacije do sredine septembra u zavisnosti od Navodnjavanje vremenskih uslova i zahtjeva sorte za vlagom Podizanje zasada 51 Zaštita Napomena Berba Čuvanje Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod protiv čađave krastavosti, pepelnice, lisnih ušiju, jabukinog savijača, jabukinog cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih štetočina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voća) uz poštovanje karence nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; ručno klasiranje uslužno u hladnjači Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj savjetodavnih službi i udruženja proizvođača. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se griješi, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjačom (ultra niski sadržaj kiseonika). Centar treba da bude nečije vlasništvo: zadruga, udruženje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasništva. Potrebno je potpisivanje međunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvođenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tržištu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali većina novih sorti su licencirane), obraditi marketinške aspekte tržišta (potrebno organizovano praćenje tržišta). 0,3-8 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 25.000-35.000 KM/ha od treće godine 52 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS JABUKA Malus domestica Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jabuka za stonu potrošnju; period eksploatacije: 20 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 80 t/ha; prosječan prinos 35 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao svježa konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-40.000 KM vrlo visok sa ručnom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zaštita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg /sat TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oko 40 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodno zemljište po Đubrenje čitavoj površini ili u trake širine 1,0 m u pravcu reda duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano Osnovna obrada tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje; mehanizovano Dopunska obrada otvaranje kanala za sadnju (plugom); sadnja ručno; 400 komada/radnik Đubrenje 15 kg stajnjaka po dužnom metru kanala+150 g/sadnica NPK 15:15:15 3,2x0,7-3,5x1 m tj. 2.860-4.460 sadnica/ha Razmak sadnje M9, M26 i MM106 za slabo bujne sorte Podloga Ajdared, Zlatni delišes, Greni smit, Jonagold Sorte sadnja; zatim prekraćivanje sadnica; jedan radnik posadi 350-400 sadnica/8 h Sadnja vreteno i modifikacija vretena; jedan radnik obradi 150-200 sadnica/8 ha što Formiranje uzgojnog podrazumijeva sve tretmane u jednoj vegetaciji oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (2-ga i 3-ća godina) postavljanje naslona 80 h/ha; zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 150-200 stabala/8 h 150 g NPK/sadnica u februaru, 200 g KAN/sadnica sredinom aprila i sredinom Prihrana maja mulčiranje 4-6x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (u prvoj Međuredna obrada godini); kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 12x u toku vegetacije (atomizer sa zatvorenim gornjim Zaštita protiv bolesti i diznama); štetočina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha; sredstva za prorjeđivanje plodova: Nokad 0,4-0,6%+folijarna đubriva Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 20-te godine) Đubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljišta svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi februar-mart ručno 60 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), Prihrana 100-150 kg/ha KAN-a a poslije cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv čađave krastavosti, pepelnice, lisnih ušiju, jabukinog savijača, jabukinog Zaštita cvjetojeda, minera listova, crvenog pauka i drugih štetočina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha za jedan tretman pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voća) i poštovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja kraj avgusta-sredina oktobra; ručno klasiranje Berba uslužno u hladnjači Čuvanje Podizanje zasada 53 Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj savjetodavnih službi i udruženja proizvođača. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe-tu se griješi, jer veliki % plodova propada), napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO hladnjačom (ultra niski sadržaj kiseonika). Centar treba da bude nečije vlasništvo: zadruga, udruženje ili neki drugi vid organizovanja, gdje je jasan titular vlasništva. Potrebno je potpisivanje međunarodne konvencije o intelektualnoj svojini radi uvođenja novog sortimenta (aktuelni sortiment ima nisku cijenu na svjetskom tržištu pa je potrebno uvesti novi sortiment, ali većina novih sorti su licencirane), obraditi marketinške aspekte tržišta (potrebno organizovano praćenje tržišta). 0,3-8 ha visok sa niskom proizvodnom cijenom, 15.000-20.000 KM/ha od četvrte godine Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu(mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-550 550-600 > 600 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-120 120-140 140-160 > 160 Način proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3 Način proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1 54 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KRUŠKA Pirus communis visoko intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kruška za stonu potrošnju; period eksploatacije: 25 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 70 t/ha; prosječan prinos 40 t/ha; namjenjena isključivo za tržište kao svježa konzumna roba prve tri godine jako visoka ulaganja sa ili bez kredita 35.000-45.000 KM/ha vrlo visok sa ručnom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zaštita 56 sat/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg /sat… 55 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; hemijska analiza zemljišta u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; npr. 35 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 za zemljište srednje plodnosti po cijeloj površini ili u trake širine 1,5 m u pravcu reda duboko oranje 45-50 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; frezanje; razmjeravanje i mehanizovano otvaranje kanala za sadnju (plugom) ručno; 250 komada/radnik; nakon sadnje prekraćivanje sadnica 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 15:15:15 4,0x1,5-4,0x1,75 m tj. 1.430-1.660 sadnica/ha sijanac divlje kruške Butira, Santa Marija, Viljamovka, Fetelova, Pakams triumf određivanje norme zalijevanja (fizička analiza zemljišta); instalacija sistema kap po kap vitko vreteno (do avgusta) Sadnja Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Postavljanje sistema za navodnjavanje Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (2-ga i 3-ća godina) zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 200 g/sadnica NPK u februaru, 250 g/sadnica KAN-a 2x (sredina aprila i sredina Prihrana maja) mulčiranje 4-6x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha u Međuredna obrada prvoj godini, kasnije primjenom herbicida) kontinuirano do kraja avgusta u zavisnosti od potrebe Navodnjavanje preventivna prskanja 8x u toku vegetacije (svakih 15 dana atomizerima sa Zaštita protiv bolesti i zatvorenim gornjim diznama); štetočina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha (smjesa); Insekticidi: Mitak 2 l/ha, Lebajcid 2 l/h+ folijarna đubriva Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 25-te godine) Đubrenje 10-15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar); kontrola plodnosti zemljišta svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) ručno 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); Prihrana 100- 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv čađave krastavosti, rđe, lisnih ušiju, kruškinog savijača, kruškinih buva, Zaštita crvenog pauka i drugih štetočina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha smjesa za jedan tretman+3 l/ha folijarnog đubriva pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voća) i poštovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja u zavisnosti od sorte (kraj jula-početak oktobra); ručno klasiranje Berba uslužno u hladnjači za kasnije sorte Čuvanje Infrastruktura koja je Potrebna je edukacija proizvođača iz oblasti pomotehnike, ishrane, zaštite, berbe, potrebna da bi se ovaj pakovanja i čuvanja. Problem je nepoznavanje savremene tehnologije gajenja. način proizvodnje mogao Zbog pojave bakteriozne plamenjače proizvođači su slabo zainteresovani za proizvodnjom kruške, iako je cijena na tržištu veća nego cijena jabuke. realizovati 0,3-1 ha Veličina parcela jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 25.000-35.000 KM/ha od četvrte Prihod godine 56 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KRUŠKA Pirus communis intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kruška za stonu potrošnju; period eksploatacije: 25 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 60 t/ha; prosječan prinos 30 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao svježa konzumna roba tri godine jako visoka ulaganja bez kredita 25.000-30.000 KM vrlo visok sa ručnom berbom; formiranje uzgojnog oblika oko 150 sati/ha; rezidba 60 sati/ha; zaštita 56 sati/ha 12-15x; branje: jedan radnik ubere 80-120 kg/sat TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta 50 t/ha stajnjaka+800 kg/ha NPK 7:20:30 po čitavoj površini ili u trake širine 1,5 m u pravcu reda duboko oranje 45-50 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; frezanje trake u pravcu reda; razmjeravanje i mehanizovano otvaranje kanala za sadnju (plugom) ručno; 250 sadnica/radnik; nakon toga prekraćivanje sadnica 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnici NPK 15:15:15 4,0x1,5-4,0x1,75 m tj. 1.430-1.660 sadnica/ha sijanac divlje kruške Butira, Santa Marija, Viljamovka, Fetelova, Pakams triumf vitko vreteno (do avgusta) Sadnja Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (2-ga i 3-ća godina) zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 200 g/sadnica NPK (februar), 250 g/sadnica KAN-a 2x (sredina aprila i sredina Prihrana maja) mulčiranje 4-6x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata) u Međuredna obrada prvoj godini; kasnije primjenom herbicida preventivna prskanja 8x u toku vegetacije (svakih 15 dana atomizerima sa Zaštita protiv bolesti i zatvorenim gornjim diznama); štetočina Fungicidi 4 kg/ha (preventivni), Sistemici 2 kg/ha (smjesa); Insekticidi: Mitak 2 l/ha, Lebajcid 2 l/ha…+ folijarna đubriva Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 25-te godine) Đubrenje 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar); kontrola plodnosti zemljišta svake 4 godine; folijarna analiza po potrebi (februar-mart) ručno 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila), 100-150 kg/ha KAN-a poslije Prihrana cvjetanja zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa primjenjuje zajedno sa primjenom pesticida protiv čađave krastavosti, rđe, lisnih ušiju, kruškinog savijača, kruškinih buva, Zaštita crvenog pauka i drugih štetočina: Insekticid 1 l/ha, Fungicid 2 kg/ha smjesa za jedan tretman+3 l/ha folijarnog đubriva pesticide koristiti po konceptu IPV (integralne proizvodnje voća); poštovati Napomena karencu nakon zadnjeg tretiranja u zavisnosti od sorte (kraj jula-početak oktobra); ručno klasiranje Berba uslužno u hladnjači za kasnije sorte Čuvanje 57 Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potrebna je edukacija proizvođača. Problem je nepoznavanje savremene tehnologije gajenja. Zbog pojave bakteriozne plamenjače proizvođači su slabo zainteresovani za proizvodnjom kruške, iako je cijena na tržištu veća nego cijena jabuke. 0,3-1 ha jako visok sa niskom proizvodnom cijenom, 18.000-25.000 KM/ha od četvrte godine Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 350 350-400 400-450 450-500 500-600 > 600 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti <100 100-110 110-140 140-160 >160 Način proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S3 S3 Način proizvodnje Visoko intenzivna Intenzivna proizvodnja proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1 58 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS BRESKVA Prunus persica intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-juni (100-120 dana) breskva za svježu potrošnju; period eksploatacije: 12 godina kvalitet je vrlo dobar; visok prinos; max. prinos 40 t/ha; prosječan prinos 30 t/ha; proizvod isključivo namjenjen tržištu za svježu potrošnju 18.000-20.000 KM/ha u prve dvije godine visok; sadnja 50-70 sati/ha; košenje 10 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; rezidba 180-200 sati/ha; berba 400-500 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljišta duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x2-4,5x3 m tj. 740-1.250 sadnica/ha sijanac vinogradarske breskve; GF 677 Springkrest, Dixired, Erli Red Heven, Red Heven, Vesna, Julija, Sankrest i Fajet ručno; zatim prekrećivanje sadnica sistem kap po kap; određivanje normi zalijevanja Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno breskve ili Veronska vaza Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 2-ge godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata) Međuredna obrada po potrebi od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 6x u toku vegetacije; Fungicidi: 4 kg/ha Bordovska čorba i Zaštita protiv bolesti i Ciram; Insekticidi: 1 lit/ha Zolone PM štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 3-će godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) Đubrenje (februar-mart) ručno 200 sati/ha; iznošenje grana ručno i mehanizovano Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina: 20 kg/ha Bordovska čorba+5 l/ha Zimska zaštita Oleometion 300 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (početak aprila) Prihrana protiv lisnih ušiju, savijača plodova, breskvinog moljca, kovrdžavosti lista Zaštita breskve, monilije, šupljikavosti lista, pepelnice: Insekticid 10 l/ha, Fungicid 15 kg/ha prema potrebi (sredina maja-kraj avgusta) Navodnjavanje strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala ili herbicidom u Međuredna obrada rednom prostoru polovina juna-sredina avgusta; ručno u fazi tehnološke zrelosti, a ne u fazi Berba fiziološke zrelosti Potreban razvoj stručnih službi, edukacija proizvođača, dobar odabir sorti po Infrastruktura koja je vremenu dozrijevanja, obezbjeđivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao (potražnja je veća od proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjača, pakirnica kalibrator i manipulativni prostor), pakovanje u odgovarajuću ambalažu realizovati sa ulošcima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,4-1 ha Veličina parcela relativno visok s obzirom na uložena sredstva, 25.000-30.000 KM/ha od treće Prihod godine 59 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS BRESKVA Prunus persica Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-juni (100-120 dana) breskva za svježu potrošnju; period eksploatacije: 12 godina kvalitet je dobar; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; proizvod isključivo namjenjen tržištu za svježu potrošnju Podizanje zasada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta zavisi od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; npr. za srednje plodna zemljišta oko 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200g/rupa NPK 15:15:15 4x5 m tj. 500 sadnica/ha sijanac vinogradarske breskve Springkrest, Dixired, Erli red heven, Redheven, Vesna, Julija, Sankrest i Fajet ručno; zatim prekrećivanje sadnica palmeta kosih grana 8.000-10.000 KM u prve tri godine visok; sadnja 40-50 sati/ha; košenje 10 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; rezidba 150 sati/ha; berba 300 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 3-će godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha ručnog rada) preventivna prskanja 4x u toku vegetacije (leđna prskalica: 24 sata rada); Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Bordovska čorba i Ciram; Insekticidi: 1 lit/ha Zolone PM štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) Đubrenje (februar-mart) ručno 200 sati/ha; iznošenje grana mehanizovano Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina: Zimska zaštita 20 kg/ha Bordovska čorba+5 l/ha Oleometion 200 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (početak aprila) Prihrana protiv lisnih ušiju, savijača plodova, breskvinog moljca, kovrdžavosti lista Zaštita breskve, monilije, šupljikavosti lista, pepelnice: Insekticid 10 l/ha, Fungicid 15 kg/ha strogo poštovati karenca nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala ili herbicidom u Međuredna obrada rednom prostoru polovina juna-sredina avgusta; ručno u fazi tehnološke, a ne u fazi fiziološke Berba zrelosti Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj stručnih službi i udruženja voćara, Infrastruktura koja je obezbjeđivanje uslova za efikasnu prodaju i plasman (potražnja je veća od potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao proizvodnje) kroz izgradnju distributivnih centara (hladnjača, pakirnica, kalibrator i manipulativni prostor), dobar odabir sorti po vremenu dozrijevanja, pakovanje u realizovati odgovarajuću ambalažu sa ulošcima, isporuka plodova distributivnom centru i marketing. 0,4-1 ha Veličina parcela relativno visok s obzirom na uložena sredstva, 16.000-18.000 KM/ha od četvrte Prihod godine Prihrana Međuredna obrada 60 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 300 300-350 350-400 400-500 > 500 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S3 S1 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1 Trajanje perioda sa temperaturama <5˚C (sati) Raspon vrijednosti < 600 600-700 700-800 800-900 > 900 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 61 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS TREŠNJA Prunus avium intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) trešnja za svježu potrošnju; period eksploatacije: do 30 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosječan prinos 40 t/ha; namjenjena za tržište visoka ulaganja sa ili bez kredita 25.000-30.000 KM/ha za tri godine visok; sadnja 100-150 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; berba 4.000-5.000 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti; npr. 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljišta duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i pravljenje brazdi za sadnju (mehanizovano) 15 kg stajnjaka po sadnom mjestu; NPK 15:15:15 200 g/po sadnom mjestu 4x1,5-4x2 m tj. 1.250-1.700 sadnica/ha Gizela 5, Vajrot, Tabel edabriz Burlat, Hedelfingerska, Stela, Van, Bing, Stark, Hardi, Džajnet i Nero 2 ručno; zatim prekrećivanje sadnica sistem kap po kap; određivanje norme zalijevanja Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno za trešnju (Canovo vreteno ili Španski grm) Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 3-će godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) Međuredna obrada do plodonošenja rezidba; obavlja se kontinuirano u prvom dijelu vegetacije, po sistemu vitkog Formiranje uzgojnog vretena za trešnju (Canovo vreteno ili Španski grm) oblik po potrebi do kraja avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 6x u toku vegetacije (leđna prskalica 16 sati rada/ha): Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 2 kg/ha Ditan; Insekticidi: 1,0 lit/ha Sistemin štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) Đubrenje ručno 100 sati/ha nakon berbe; iznošenje grana ručno 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv lisnih ušiju, šljivine osice, monilije i šupljikavosti lista: Insekticid 1l/ha, Zaštita Fungicid 2 kg/ha mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicid u rednom prostoru Međuredna obrada šupljikavost lista, lisne uši, trešnjina osica i trulež plodova: 10 kg/ha Fungicid+5 Zaštita l/ha Insekticid; 5x u toku vegetacije (kraj aprila-maj) i poslije berbe strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena ručno (polovina maja-sredina juna) Berba Potreban razvoj savjetodavne službe, edukacija lokalnih agronoma i proizvođača, Infrastruktura koja je formiranje distributivnog centra sa rashladnim prostorom zbog lake kvarljivosti potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao plodova. Tržište postoji, a pored toga velika je mogućnost izvoza. realizovati 0,2-1 ha Veličina parcela jako visok uz nisku proizvodnu cijenu, 40.000-50.000 KM/ha od četvrte godine Prihod 62 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS TREŠNJA Prunus avium Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) trešnja za svježu potrošnju; period eksploatacije: do 40 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno uglavnom za tržište Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x5-5x6 m tj. 333-500 sadnica/ha sijanac divlje trešnje ili sijanac magrive (prunus mahaleb) Burlat, Hedelfingerska, Stela, Van, Bing, Stark, Hardi, Džajnet i Nero 2 ručno; zatim prekrećivanje sadnica poboljšanja piramidalna krošnja (maj-avgust) prvih pet godina niska ulaganja bez kredita 8.000-10.000 KM/ha visok; sadnja 40-50 sati/ha; košenje 10 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja; berba 1.200 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 5-te godine) 150 g/sadnica KAN-a u maju do plodonošenja tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonošenja; zatravljivanje i košenje od perioda plodonošenja (od treće godine) preventivna prskanja 4x u toku vegetacije (leđna prskalica 16 sati rada); Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 1 kg/ha Ditan; Insekticidi: 0,5 lit/ha Sistemin štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 6-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar) Đubrenje ručno 100 sati/ha nakon berbe; iznošenje grana ručno 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina: 5 kg/ha Bakarni kreč+ 3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv lisnih ušiju, šljivine osice, monilije i šupljikavosti lista: Insekticid 1 l/ha, Zaštita Fungicid 2 kg/ha mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala Međuredna obrada šupljikavost lista, lisne uši, trešnjina osica i trulež plodova: 2 kg/ha Fungicid+1 Zaštita l/ha Insekticida; 3x u toku vegetacije (kraj aprila, maj) strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena ručno (polovina maja-sredina juna) Berba Potrebno formiranje distributivnog centra sa rashladnim prostorom zbog lake Infrastruktura koja je kvarljivosti plodova. Tržište postoji, kao i velika mogućnost izvoza. potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati 0,2-1 ha Veličina parcela relativno visok s obzirom na uložena sredstva, 14.000-16.000 KM/ha od 6 godine Prihod Prihrana Međuredna obrada 63 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 100 100-150 150-200 200-300 >300 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S4 S4 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 70 70-75 75-80 >80 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S2 S3 S1 S1 64 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS VIŠNJA Prunus cerasus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) višnja za preradu; period eksploatacije: do 20 godina vrlo dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 40 t/ha; prosječan prinos 30 t/ha; namjenjeno isključivo za preradu visoka ulaganja sa i bez kredita 18.000-22.000 KM/ha prve četiri godine jako visok; sadnja 50-70 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja; rezidba 80-100 sati/ha; berba 1.200-1.500 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta zavisi od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; npr. oko 30 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljišta duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati; zasnivanje travnjaka u međurednom prostoru 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x1,5-4x2 m, 1.250-1.750 sadnica/ha vlastita ili alkavno Oblačinska, Maraska, Keleris 14, Šumadinka i Hajmanova konzervna ručno; zatim prekraćivanje sadnica sistem kap po kap; određivanje normi zalijevanja Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Postavljanje sistema za navodnjavanje vitko vreteno Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 3-će godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) Prihrana mulčiranje međurednog prostora do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje Međuredna obrada oko sadnica (24 sata) do plodonošenja od momenta sadnje do sredine avgusta Navodnjavanje preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (leđna prskalica 24 sati rada); Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Ronilan i Mankozeb; Insekticidi: 2 lit/ha King štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar-februar) Đubrenje (februar-mart) ručno 200 sati/ha; iznošenje grana 20 sati/ha mehanizovano Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina: Zimska zaštita 20 kg/ha Bordovska čorba+5 l/ha Oleometion 200 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (početak aprila) Prihrana po potrebi od sredine maja do kraja avgusta Navodnjavanje protiv monilije cvjetova, grančica i plodova, šupljikavosti lista, savijača plodova: Zaštita 10 l/ha Insekticid, 10 kg/ha Fungicid strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicidom u rednom prostoru Međuredna obrada ručno (polovina juna-sredina jula) Berba Mora postojati siguran plasman u prerađivačke kapacitete. Potrebna je dobra Infrastruktura koja je organizacija berbe, efikasan transport od voćnjaka do prerade, postavljanje potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao rashladnog prostora na voćnjaku radi čuvanja plodova do transporta (prostor malog kapaciteta). realizovati 0,4-2 ha Veličina parcela visok i pored visokog učešća ručnog rada (berba), 16.000-18.000 KM/ha od Prihod četvrte godine 65 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS VIŠNJA Prunus cerasus Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) višnja za preradu; period eksploatacije: do 20 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 18 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno za preradu Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Sadnja Formiranje uzgojnog oblika u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele 30 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa+200 g/rupa NPK 15:15:15 4x3-4,5x4 m, 550-830 sadnica/ha vlastita ili divlja trešnja Oblačinska, Maraska, Keleris 14, Šumadinka i Hajmanova konzervna ručno; zatim prekrećivanje sadnica vretenasti grm ili vaza srednja ulaganja bez kredita 8.000-12.000 KM, tri godine visok; sadnja 40-50 sati/ha; košenje 10 sati/ha; zaštita 40 sati/ha 5 prskanja; rezidba 100-120 sati/ha; berba 1.000-1.200 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 3-će godine) 200 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje međurednog prostora do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonošenja preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (leđna prskalica 24 sati rada); Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 4 kg/ha Ronilan i Mankozeb; Insekticidi: 2 lit/ha King štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do kraja vijeka eksploatacije) 15 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar) Đubrenje (februar-mart) ručno 200 sati/ha; iznošenje grana 20 sati/ha mehanizovano Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina: Zimska zaštita 20 kg/ha Bordovska čorba+5 l/ha Oleometion 250 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (početak aprila) Prihrana protiv monilije cvjetova, grančica i plodova, šupljikavosti lista, savijača plodova: Zaštita 10 l/ha Insekticid, 10 kg/ha Fungicid strogo poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus herbicidom u rednom prostoru Međuredna obrada ručno (polovina juna-sredina jula) Berba Potreban razvoj savjetodavne službe, udruživanje i edukacija proizvođača, siguran Infrastruktura koja je plasman u prerađivačke kapacitete, postavljanje rashladnog prostora na voćnjaku potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao radi čuvanja plodova do transporta, kao i efikasan transport od voćnjaka do prerade. realizovati 0,4-2 ha Veličina parcela srednji sa niskom proizvodnom cijenom bez troškova berbe, 12.000-14.000 KM/ha Prihod od četvrte godine Prihrana Međuredna obrada 66 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 400-450 > 450 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S3 S1 S2 S1 S1 S1 S1 S3 S3 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 90 90-100 100-110 > 110 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S1 S1 67 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS ŠLJIVA Prunus domestica Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-septembar (130-140 dana) šljiva za preradu; period eksploatacije: do 28 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno uglavnom za vlastite potrebe; gotov proizvod (rakija) za tržište Podizanje zasada Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće) 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje; razmjeravanje i kopanje rupa ručno; 50 rupa/8 sati 15 kg stajnjaka/rupa; 200 g/rupa NPK 15:15:15 4x5-5x6 m tj. 333-500 sadnica/ha sijanac Džanarike ili na vlastitom korjenu Požegača, lokalne autohtone sorte, Stenly, Čačanska rodna maj-avgust niska ulaganja bez kredita 8.000-10.000 KM/ha prve četiri godine visok bez mehanizovane berbe; rezidba 100 sati/ha; 20 sati/ha rada oko stabala (košnja); zaštita 40 sati/ha 5 prskanja/dan; trešenje i kupljenje 600 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 4 godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata) do plodonošenja; zatravljivanje i košenje od perioda plodonošenja (od treće godine) preventivna prskanja 5x u toku vegetacije (leđna prskalica 16 sati rada) Zaštita protiv bolesti i Fungicidi: 1 kg/ha Ditan; Insekticidi: 0,5 lit/ha Sistemin štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 28-me godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK7:20:30 (januar- februar) Đubrenje (februar-mart) ručno 100 sati/ha; iznošenje grana 20 sati/ha Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila) Prihrana protiv šljivine osice, monilije i rogača: 1l/ha Insekticid, 2 kg/ha Fungicid Zaštita mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala Košenje rđa, plamenjača, lisne uši i savijač plodova i trulež plodova: 2 kg/ha Fungicid+1 Zaštita l/ha Insekticid; 3x u toku vegetacije (kraj maja, kraj juna i kraj jula) poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena trešenje i kupljenje plodova ručno Berba Potrebna edukacija proizvođača, razvoj savjetodavnih službi, standardizacija Infrastruktura koja je proizvoda (sadržaj alkohola, aromatičnih materija, porijeklo boje i sl.), kao i potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao pakovanje koje treba regulisati zakonom. Potrebno je obraditi marketing (plasman-prodaja). realizovati 0,5-1 ha Veličina parcela relativno visok s obzirom na uložena sredstva, 8.000-10.000 KM/ha od pete Prihod godine Prihrana Međuredna obrada 68 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS ŠLJIVA Prunus domestica Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivna proizvodnja april-septembar (130-140 dana) šljiva za stonu potrošnju: period eksploatacije: 28 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosječan prinos 40 t/ha; proizvod je namjenjen isključivo za tržište kao svježa konzumna roba Podizanje zasada u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti zemljišta; npr. 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 za parcelu slabije plodnosti duboko oranje 35-40 cm; mehanizovano tanjiranje; drljanje razmjeravanje i otvaranje kanala za sadnju plugom, sadnja ručno; 200 komada/radnik/8 sati 15 kg stajnjaka po sadnom mjestu; 200 g/rupa NPK 15:15:15; nakon završetka sadnje slijedi prekraćivanje sadnica 4x1,7-4x2 m tj. 1.250-1.470 sadnica/ha sijanac Džanarike Čačanska rana, Kalifornijska plava, Čačanska najbolja, Stenli i Čačanska rodna vretenasti grm i vitko vreteno (maj-avgust) srednje-visoka ulaganja sa ili bez kredita 12.000-15.000 KM/ha prve tri godine visok sa ručnom berbom; rezidba 80 sati/ha; prskanje herbicidima 16 sati/ha, zaštita 56 sati/ha 7x; branje 1.000 sati/ha; jedan radnik ubere 38-40 kg/sat TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Đubrenje Osnovna obrada Dopunska obrada Sadnja Đubrenje Razmak sadnje Podloga Sorte Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda plodonošenja (do 3 godine) 150 g/sadnica KAN-a (maj) tanjiranje do 5x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata/ha) do plodonošenja; zatravljivanje i mulčiranje od perioda plodonošenja; prostor u redu (traka) održavati bez korova (totalni herbicid Cidokor 4 l/ha i Reglon 3 l/ha) do sredine septembra preventivna prskanja 7x u toku vegetacije (atomizer); Fungicidi: Ditan 4 kg/ha, Zaštita protiv bolesti i Ronilan 2 kg/ha; Insekticidi: Sistemin 2 lit/ha, Lebajcid 2 l/ha, Apolo 0,5 l/ha štetočina Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja ( od 4-te godine do 28-me godine) 10 t/ha stajnjaka+500 kg/ha NPK 7:20:30 (januar- februar); na osnovu rezultata Đubrenje hemijske analize zemljišta i folijarne analize (februar-mart) ručno 80 sati/ha; kvalifikovani radnici pod nadzorom specijaliste; Rezidba iznošenje grana ručno 10 sati/ha protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 5 kg/ha Bakarni kreč+3 l/ha Oleometion Zimska zaštita 150 kg/ha KAN-a pred cvjetanje (sredina aprila); poslije cvjetanja 100-150 kg/ha Prihrana KAN-a zavisno od zametanja plodova; folijarna prihrana sa pesticidima protiv šljivine osice, monilije i rogača: 1 l/ha Insekticid, 2 kg/ha Fungicid Zaštita mehanizovano maj, juni, juli, avgust plus ručno oko stabala Košenje rđa, plamenjača, lisne uši i savijač plodova, voćne grinje i trulež plodova: 6 kg/ha Zaštita Fungicid+4,5 l/ha Insekticida i Akaricida; 6x u toku vegetacije (pred cvjetanje, poslije cvjetanja, sredina maja, kraj maja, sredinom juna, kraj juna po potrebi dodatno prskanje u julu) pesticide koristiti po konceptu IPV i poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja Napomena razvučena (od početka jula) Berba Prihrana Međuredna obrada 69 Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potreban razvoj savjetodavne službe, edukacija proizvođača i udruživanje proizvođača. Problemi nastaju od momenta berbe do realizacije proizvoda. Treba educirati osobe za tehnologiju berbe (momenat berbe, tu se griješi-veliki % plodova propada) i napraviti centar za preuzimanje plodova sa savremenom pakirnicom i ULO (ultra niski sadržaj kiseonika) hladnjačom. Centar treba da bude nečije vlasništvo (zadruga, udruženje ili neki drugi vid organizovanje, gdje je jasan titular vlasništva). 0,3-1 ha visok; 20.000-25.000 KM/ha od četvrte godine Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 300 300-350 350-400 400-500 > 500 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 > 120 Način proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Intenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 N S3 S4 S2 S2 S1 S1 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N S1 N S3 S3 S3 S1 S4 70 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS Podizanje zasada Osnovna obrada Osnovno đubrenje jesen-proljeće; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 35-40 cm; mehanizovano u zavisnosti od rezultata kontrole plodnosti; 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje 20 t/ha stajnjaka+400 kg/ha NPK 7:20:30 u trake širine 0,8 m u pravcu redova frezanje traktorskom frezom da se đubrivo rasporedi u sloju zemljišta do 20 cm sučno, 1.500 komada/radnik/8 sati Vilamet (Willamette), Miker (Meecer) drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2 m iznad zemlje; dva reda pocinčane žice na 80 i 180 cm od zemlje sistem kap po kap; određivanje norme zalijevanja MALINA Rubus idaeus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem (špalirski sistem gajenja) april-oktobar (130-140 dana) malina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 30 t/ha; prosječan prinos 20 t/ha; namjenjena isključivo za tržište kao sirovina za preradu dvije godine visoka ulaganja bez kredita 15.000-18.000 KM/ha vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; đubrenje; berba; rezidba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Dopunska obrada Startno đubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Postavljanje naslona Postavljanje sistema za navodnjavanje Prihrana Navodnjavanje Površinska obrada Đubrenje Zaštita od korova Rezidba Zaštita od bolesti i štetočina Prihrana Navodnjavanje Međuredna obrada Napomena Berba Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a; krajem aprila pred okopavanje rednog prostora nakon sadnje do kraja avgusta redni prostor jednom mjesečno do septembra; tanjiranje ili frezanje međurednog prostora 2x mjesečno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); đubrivo razbaciti u trake širine 0,5 m s obje strane reda februar; Kasoron 6 kg/ha ručno prije kretanja vegetacija u februaru; iznošenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon; uklanjanje prve serije izdanaka 2x, do treće dekade maja preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe, prije cvjetanja četiri tretmana, poslije cvjetanja dva); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kreč, Bajkor, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg+folijarna đubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) maj-juni; samo po potrebi u avgustu frezanje ili tanjiranje; 2x mjesečno do početka berbe radi prorahljivanja i uništavanja korova poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) ručno (12-15 kg/sat) (sredina juna-sredina jula) Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj savjetodavne službe. Treba locirati proizvodnju na uža područja, obezbijediti tunele za visoko zamrzavanje na odabranom području, čuvanje do konačnog plasmana (postoji dovoljan kapacitet hladnjača), unaprijed odrediti otkupnu cijenu, poboljšati organizaciju otkupa i prodaje, riješiti podjelu profita između hladnjače i proizvođača. Otkupna cijena svježe maline je niska u odnosu na prodajnu cijenu rolend maline (zamrznuti pojedinačni plodovi) pa je zbog toga je zainteresovanost proizvođača za zamrzavanjem je velika. 0,2-0,5 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom; 25.000-30.000 KM/ha od 2 god. 71 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS Podizanje zasada Osnovna obrada Osnovno đubrenje Dopunska obrada Startno đubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Postavljanje naslona jesen-proljeće; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje 20 t/ha stajnjaka+400 kg/ha NPK 7:20:30 u trake širine 0,8 m u pravcu redova frezanje traktorskom frezom da se đubrivo rasporedi u sloju zemljišta do 20 cm ručno; 1.500 komada/radnik/8 sati Vilamet (Willamette), Miker (Meecer) drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2 m iznad zemlje; dva reda pocinčane žice na 80 i 180 cm od zemlje Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a krajem aprila prije okopavanje rednog prostora okopavanje rednog prostora jednom mjesečno do septembra; tanjiranje ili frezanje međurednog prostora 2x mjesečno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); đubrivo razbaciti u trake širine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron prije kretanja vegetacija (februar); zatim iznošenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon; uklanjanje prve serije izdanaka 2x do 20 maja preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe, prije cvjetanja četiri tretmana, poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kreč, Bajkor, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg+folijarna đubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) frezanje ili tanjiranje 2x mjesečno do početka berbe radi prorahljivanja i uništavanja korova poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja; poslije cvjetanja-sa kratkom karencom sredina juna-sredina jula; ručno; radnik ubere 12-15 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod režu se do osnove (zemlje) frezanje ili tanjiranje međureda (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada mjesec dana nakon rezidbe preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu MALINA Rubus idaeus intenzivna proizvodnja bez navodnjavanja (špalirski sistem gajenja) april-oktobar (130-140 dana) malina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 25 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao sirovina za preradu visoka ulaganja 12.000-15.000 KM/ha do treće godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; đubrenje; berba; rezidba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Prihrana Površinska obrada Đubrenje Zaštita od korova Rezidba Zaštita od bolesti i štetočina Prihrana Međuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zaštita od bolesti i štetočina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potrebna je edukacija proizvođača, razvoj savjetodavne službe. Treba locirati proizvodnju na uža područja, obezbijediti tunele za visoko zamrzavanje na odabranom području, čuvanje do konačnog plasmana (postoji dovoljan kapacitet hladnjača), unaprijed odrediti otkupnu cijenu, poboljšati organizaciju otkupa i prodaje, riješiti podjelu profita između hladnjače i proizvođača. Otkupna cijena svježe maline je niska u odnosu na prodajnu cijenu rolend maline (zamrznuti pojedinačni plodovi) pa je zbog toga je zainteresovanost proizvođača za zamrzavanjem velika. 0,2-0,5 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom; 18.000-20.000 KM/ha od 3 god. 72 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 200-250 250-300 300-350 350-400 > 400 Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 80 80-90 90-100 > 100 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja, navodnjavanjem, špalirski špalirski sistem gajenja sistem gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S1 S4 S4 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja, navodnjavanjem, špalirski špalirski sistem gajenja sistem gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S1 S1 73 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS KUPINA Rubus fruticosus intenzivna proizvodnja sa navodnjavanjem april-oktobar (130-140 dana) kupina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 25 t/ha; prosječan prinos 18 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao sirovina za preradu prve dvije godine 15.000-20.000 KM/ha dvije godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; đubrenje; berba; rezidba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Đubrenje Sadnja Sorte Postavljanje naslona Postavljanje sistema za navodnjavanje Prihrana Navodnjavanje Površinska obrada Đubrenje Zaštita od korova Rezidba Zaštita od bolesti i štetočina Prihrana Navodnjavanje Međuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zaštita od bolesti i štetočina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod jesen-proljeće; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje; pravljanje kanala za sadnju (plugom) 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 7:20:30. 2700-4500 kom/ha; ručno; 1.000 komada/radnik/8 sati Tontfree drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2,2 m iznad zemlje; tri reda pocinčane žice na 60, 150 i 200 cm od zemlje sistem kap po kap; određivanje norme zalijevanja Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a (kraj aprila) pred okopavanje rednog prostora od momenta sadnje do avgusta u zavisnosti od potrebe okopavanje rednog prostora jednom mjesečno do septembra; tanjiranje ili frezanje međurednog prostora 2x mjesečno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); đubrivo razbaciti u trake širine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron ručno; prije kretanja vegetacija u februaru; vezivanje izdanaka za naslon preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (tri tretmana poslije rezidbe do cvijetanja (maj), poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kreč, Bajkor, Poliram combi, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg, Zolone PM 1,5 l/ha+folijarna đubriva 100 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) od maja do sredine avgusta u zavisnosti od potrebe košenje 2x mjesečno u vegetacionom periodu poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) sredina jula i svakih narednih 7 dana u 4x; jedan radnik ubere 15-17 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod režu se do osnove (zemlje); ovogodišnje izdanke prikratiti iznad gornje žice u prvoj sedmici jula mjeseca frezanje ili tanjiranje međureda (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada 15 dana nakon rezidbe preventivno jedan tretmana pesticidima kao u aprilu mjesecu Potreban razvoj savjetodavne službe, edukacija proizvođača, uređen odnos između proizvođača i prerađivača, tržište-sigurnost prodaje proizvoda u što kraćem periodu nakon berbe, obezbjeđenje dovoljnih količina ambalaže. 0,5-1 ha visok prihod, 18.000-22.000 KM/ha od treće godine 74 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS KUPINA Rubus fruticosus Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) kupina za preradu; period eksploatacije: 15 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 20 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao sirovina za preradu Podizanje zasada Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Đubrenje Sadnja Sorte Postavljanje naslona jesen-proljeće; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 35-40 cm; mehanizovano 30 t/ha stajnjaka+600 kg/ha NPK 7:20:30 tanjiranje; pravljanje kanala za sadnju (plugom) 10 kg stajnjaka po sadnom mjestu+200 g/sadnica NPK 7:20:30 ručno; 1.000 komada/radnik/8 sati Tontfree drveni stubovi na 6 m u redu; visina stuba 2,2 m iznad zemlje; tri reda pocinčane žice na 60, 150 i 200 cm od zemlje Njega u godini sadnje 200 kg/ha KAN-a (kraj aprila) pred okopavanje rednog prostora redni prostor 1x mjesečno do septembra; tanjiranje ili frezanje međurednog prostora 2x mjesečno do septembra Radnje u zasadu u godini pune eksploatacije 20 t/ha stajnjaka (decembar); 500 kg/ha NPK (februar); đubrivo rasturiti u trake širine 0,5 m s jedne i druge strane reda februar; 6 kg/ha Kasoron ručno prije kretanja vegetacija u februaru; iznošenje odrezanih izdanaka; vezivanje izdanaka za naslon preventivno prskanje 6x u toku vegetacije (poslije rezidbe do cvjetanja tri tretmana (maj) i poslije cvjetanja dva tretmana); Fungicidi: 6 kg/ha Bakarni kreč, Bajkor, Poliram combi, Ronilan; Insekticidi: Konfidor 0,3 l/ha, Ultracid 2 kg, Zolone PM 1,5 l/ha+folijarna đubriva 100 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 150 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) košenje 2x mjesečno u vegetacionom periodu poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) sredina jula i svakih narednih 7 dana 4x; jedan radnik bere 15-17 kg/sat Radovi nakon berbe izdanci koji su donijeli rod režu se do osnove (zemlje); ovogodišnje izdanke prikratiti iznad gornje žice u prvoj sedmici jula mjeseca frezanje ili tanjiranje međurednog prostora (juli-avgust); tretiranje herbicidima rednog prostora po potrebi 3 l/ha Fokus ultra odrezane izdanke iznijeti iz zasada 15 dana nakon rezidbe preventivno jedan tretman pesticidima kao u aprilu mjesecu 12.000-14.000 KM/ha za dvije godine vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; đubrenje; berba; rezidba TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Prihrana Površinska obrada Đubrenje Zaštita od korova Rezidba Zaštita od bolesti i štetočina Prihrana Međuredna obrada Napomena Berba Rezidba Dopunska obrada Uklanjanje izdanaka Zaštita od bolesti i štetočina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod Potrebna edukacija proizvođača, jačanje savjetodavnih službi, uređeni odnosi između proizvođača i prerađivača, sigurnost predaje proizvoda u što kraćem periodu nakon berbe, obezbjeđenje dovoljnih količina ambalaže. 0,5-1 ha visok sa srednje visokom proizvodnom cijenom, 15.000-18.000 KM/ha od treće godine 75 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti <250 250-300 300-350 350-400 > 400 Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti <100 100-110 110-120 120-130 > 130 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja navodnjavanjem Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S2 S1 S4 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja sa Intenzivna proizvodnja navodnjavanjem Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S4 S4 S3 S3 S2 S2 S1 S1 76 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS JAGODA Fragaria sp. intenzivna proizvodnja-savremen sistem gajenja april-oktobar (130-140 dana) 80%, jagoda za stonu potrošnju; 20% jagoda za preradu; period eksploatacije: 3 godina dobar kvalitet; visok prinos; max. prinos 50 t/ha; prosječan prinos 35 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao svježa konzumna roba; sirovina za preradu jako visoka ulaganja 18.000-22.000 KM/ha za jednu godinu visok; berba; čišćenje bokora TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Osnovna obrada Đubrenje Dopunska obrada Đubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Navodnjavanje Međuredna obrada Zakidanje cvjetova i stolona Prihrana Čišćenje bokora Đubrenje Zaštita od korova Zaštita od bolesti i štetočina Napomena Berba Čišćenje bokora Navodnjavanje Zaštita od bolesti i štetočina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod juli-avgust; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 30-35 cm; mehanizovano na osnovu rezultata kontrole plodnosti; 40 t/ha Stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 za srednje plodna zemljišta tanjiranje 50 t/ha stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 frezanje traktorskom frezom da se đubrivo rasporedi u sloju zemljišta do 20 cm; razmjeravanje redova; postavljanje folije i sistema za navodnjavanje 45.000-60.000 biljaka/ha; ručno; 3.000 komada/radnik/8 sati Marmolada, Selena, Adie, Mis, Čendler Njega u godini sadnje sistem kap po kap; u toku vegetacije u zavisnosti od vremenskih uslova nije potrebna izuzev između grdica tretiranje totalnim herbicidom 25-30 dana nakon sadnje jedna prihrana; 50 kg/ha Kristalona kroz sistem za navodnjavanje Radnje u zasadu u drugoj godini prije kretanja vegetacija (februar) skidanje suvog ljetno-jesenjeg lišća u 5x kroz sistem za navodnjavanje; 10 kg/ha Kristalon za svaki tretman prostor između gredica tretirati sa 4 l/ha glifosata preventivno prskanje 4x u toku vegetacije (poslije čišćenja bokora, prije cvjetanja dva tretmana, poslije cvjetanja); Fungicidi: 5 kg/ha Bakarni kreč, Euparen, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Zolone PM 1,5 l/ha; Karate 0,4 l/ha+folijarna đubriva poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) maj-juni; ručno 18-20 kg/sat Radovi nakon berbe skidanje zelene mase na 5 cm od zemlje poslije berbe zasad se zasuši; onda se u julu i avgustu zalije uz obaveznu prihranu kroz sistem za zalijevanje preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu Potrebna edukacija proizvođača i razvoj savjetodavnih službi. Pažnju treba posvetiti plasmanu proizvoda i pakovanju, certificiranje proizvoda (kontrola ostataka pesticida). Treba omogućiti plasman lošijih proizvoda za preradu u fabrike ili stvoriti uslove za preradu u kućnoj radinosti. Obavezna je nabavka bezvirusnih sadnica klase A++ ili A+. Ovaj sistem gajenja u odnosu na klasični ima niz prednosti, a prije svega zato što plodovi dozriju 7-10 dana, plodovi su čisti, bolje obojeni i prinosi su veći 2-3x po jedinici površine. 0,2-1 ha visok; 30.000-40.000 KM/ha u drugoj godini; 18.000-25.000 KM/ha u trećoj godini 77 LUT ATRIBUTI Vrsta Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS JAGODA Fragaria sp. poluintenzivna proizvodnja-klasični sistem gajenja april-oktobar (130-140 dana) 80% jagoda za stonu potrošnju; 20%, jagoda za preradu; period eksploatacije: 3 godina dobar kvalitet; srednji prinos; max. prinos 25 t/ha; prosječan prinos 15 t/ha; namjenjeno isključivo za tržište kao svježa konzumna roba; sirovina za preradu u prvoj godini 8.000-12.000 KM/ha vrlo visok; okopavanje rednog prostora 2x; đubrenje; berba; čišćenje bokora TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Podizanje zasada Osnovna obrada Dopunska obrada Đubrenje Dopunska obrada Sadnja Sorte Zalijevanje Zakidanje cvjetova i stolona Prihrana Okopavanje Đubrenje Zaštita od korova Čišćenje bokora Zaštita od bolesti i štetočina Prihrana Međuredna obrada Napomena Berba Čišćenje bokora Dopunska obrada Zalijevanje Prihrana Zaštita od bolesti i štetočina Infrastruktura koja je potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao realizovati Veličina parcela Prihod juli-avgust; odabir parcele; uzimanje uzoraka; analiza zemljišta oranje 30-35 cm; mehanizovano tanjiranje 40 t/ha stajnjaka+1.000 kg/ha NPK 7:20:30 za zemljišta srednje plodnosti frezanje traktorskom frezom da se đubrivo rasporedi u sloju zemljišta do 20 cm ručno; 3.000 komada/radnik/8 sati Marmolada, Selena, Hanoj, Čendler najmanje 2x dok se ne sadnice ne prime Njega u godini sadnje 25-30 dana nakon sadnje jedna prihrana; 200 kg/ha KAN-a pred okopavanje ili navodnjavanje redni prostor i frezanje međurednog prostora; radnje u zasadu u drugoj i trećoj godini 500 kg/ha NPK (februar) 4 kg/ha Devrinol+2 kg/ha Venzar (februar pred kišu) prije kretanja vegetacija (februar) skidanje suvog ljetno-jesenjeg lišća preventivno prskanje 4x u toku vegetacije (poslije čišćenja bokora, prije cvjetanja dva tretmana, poslije cvjetanja); Fungicidi: 5 kg/ha Bakarni kreč, Euparen, Ditan, Ronilan; Insekticidi: Zolone PM 1,5 l/ha, Karate 0,4 l/ha+folijarna đubriva 150 kg/ha KAN-a (prva dekada aprila); 100 kg/ha KAN-a poslije cvjetanja (zadnja dekada aprila) frezanje; jednom mjesečno do početka berbe radi prorahljivanja zemljišta poštovati karencu nakon zadnjeg tretiranja (poslije cvjetanja koristiti pesticide sa kratkom karencom) maj-juni; ručno; jedan radnik ubere 18-20 kg/sat Radovi nakon berbe skidanje zelene mase na 5 cm od zemlje frezanje međurednog prostora; okopavanje rednog prostora po potrebi najčešće u julu i avgustu 150 kg/ha KAN-a+150 kg/ha NPK (sredina avgusta) preventivna dva tretmana pesticidima kao u aprilu Potrebna jeedukacija proizvođača i razvoj savjetodavnih službi. Pažnju treba posvetiti plasmanu proizvoda i pakovanju, certificiranje proizvoda (kontrola ostataka pesticida). Treba omogućiti plasman lošijih proizvoda za preradu u fabrike ili stvoriti uslove za preradu u kućnoj radinosti. Potrebna je izmjena sortimenta (kod nas su stare sorte), tehnologije gajenja (intenzivni sistemi gajenja na foliji pod niskim tunelima po konceptu IPV-a (obavezna analiza na residue pesticide)), visok prinos preko 35 t/ha, plasman proizvoda za svježu potrošnju u adekvatnoj plastičnoj ili kartonskoj ambalaži. 0,2-1 ha 15.000-18.000 KM/ha od druge godine 78 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 200 200-250 250-300 300-350 350-400 > 400 Trajanje vegetacionog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 70 70-75 75-80 > 80 Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja, Poluintenzivna proizvodnja, savremeni sistemi gajenja klasični sistemi gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti S1 N S1 S4 S1 S3 S1 S1 S1 S2 N N Način proizvodnje Intenzivna proizvodnja, Poluintenzivna proizvodnja, savremeni sistemi gajenja klasični sistemi gajenja Klasa pogodnosti Klasa pogodnosti N N S3 S3 S2 S2 S1 S1 79 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS LJEŠNIK Corylus avellana Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jezgra za konditorsku proizvodnju; period eksploatacije: 30 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 3 t/ha; prosječan prinos 2 t/ha jezgre; namjenjeno isključivo za tržište jako niska ulaganja bez kredita 6.000-8.000 KM/ha do pete godine srednji; formiranje uzgojnog oblika oko 20 sati/ha; rezidba 10 sati/ha; zaštita tri tretmana; trešenje i kupljenje oko 240 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele Podizanje zasada razmjeravanje i kopanje rupa 0,8x0,8 m Priprema 15 kg stajnjaka+0,5 kg NPK 7:20:30 po sadnom mjestu Đubrenje ručno; 50 komada/radnik/8 sati Sadnja 4,5x3,5 m tj.650 sadnica/ha Razmak sadnje vlastiti korjen Podloga Istarski, Rimski, Halski džin, Tonda đentile romana Sorte grm sa 8 osnovnih grana Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda punog plodonošenja (do 5-te godine) zasnivanje travnjaka između redova i formiranje uzgojnog oblika 500 g/sadnica NPK (februar); 400 g/sadnica KAN (sredina aprila) Prihrana košenje 3x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica u prvoj godini Međuredna obrada preventivna prskanja 3x; Zaštita protiv bolesti i I-zimsko prskanje: Galpar 0,5%+Bakarni kreč 0,5% (3 moto časa) štetočina II-u toku vegetacije u maju: Gusation 0,2%+Ditan 0,25% (3 moto časa) III-krajem juna: zaštita sa istim sredstvima Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja (od 5-te godine) 0,5 kg/stablo NPK 7:20:30 (februar) Đubrenje minimilna; samo suhe i polomljene grane; prorjeđivanje grma (uklanjanje Rezidba izdanaka i prirasta koji zagušuju krošnju) protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 0,5% Bakarni kreč+0,5% Galpar Zimska zaštita 0,5 kg/stablo KAN-a (početak maja) Prihrana protiv bolesti i lijeskinog surlaša; 2 l/ha Insekticid+4 kg/ha Fungicid u smjesi 2x u Zaštita toku vegetacije (8 moto časova) početkom septembra; trešenje i kupljenje 80 sati/ha Berba u običnom skladištu Čuvanje Za obim proizvodnje koji postoji na području BiH nije potrebna posebna Infrastruktura koja je infrastruktura. Pri proširenju proizvodnih kapaciteta treba voditi računa o potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao potrebama tržišta. BiH ima prerađivačke kapacitete koje koriste lješnik kao sirovinu. Potrebno je ugovaranje proizvodnje pošto uvozni lješnik ima povoljnu realizovati cijenu, tako da je to jedan od osnovnih ograničavajućih faktora širenja proizvodnje lijeske. pojedinačna stabla na međama do 1 ha Veličina parcela nizak uz niska ulaganja, 4.000-5.000 KM/ha od pete godine Prihod 80 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Način proizvodnje Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Ekstenzivna proizvodnja Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 >400 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Način proizvodnje Trajanje bezmraznog perioda (dana) Ekstenzivna proizvodnja Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 81 LUT ATRIBUTI Vrsta OPIS ORAH Juglans regia Karakter proizvodnje Period vegetacije Krajnji proizvod Orijentacija prema tržištu, kvalitet i kvantitet proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivna proizvodnja april-oktobar (130-140 dana) jezgra za konditorsku proizvodnju; period eksploatacije: 60 godina dobar kvalitet; nizak prinos; max. prinos 3 t/ha; prosječan prinos 2,5 t/ha jezgre; namjenjen isključivo za tržište jako niska ulaganja bez kredita 5.000-6.000 KM/ha do sedme godine srednji; formiranje uzgojnog oblika oko 20 sati/ha; rezidba 10 sati/ha; zaštita tri tretmana; trešenje i kupljenje 240 sati/ha TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE u fazi mirovanja vegetacije (jesen ili rano proljeće); odabir parcele Podizanje zasada razmjeravanje i kopanje rupa 0,8x0,8 m Priprema 50 kg stajnjaka po sadnom mjestu+1 kg NPK 7:20:30 sadnom mjestu Đubrenje ručno; jedan radnik sadi 50 sadnica/8 sati Sadnja 10x10 m tj. 100 sadnica/ha Razmak sadnje sijanac pitomog oraha Podloga Novosadski kasni, Čejnovo, Chempion, Jupiter, Medveđa i Franket Sorte visoko piramidalna krošnja (7 godina) Formiranje uzgojnog oblika Radnje u voćnjaku do perioda punog plodonošenja (do 7-me godine) zasnivanje travnjaka između redova (4 moto časa); formiranje uzgojnog oblika (10 h/ha godišnje) 1,5 kg NPK/sadnica (februar); 500 g/sadnica KAN-a (sredina aprila); 8 sati/ha Prihrana košenje 3x u toku vegetacije plus ručno okopavanje oko sadnica (24 sata) u prvoj Međuredna obrada godini 500 g/sadnica KAN-a (sredina aprila); 8 sati/ha Prihrana preventivna prskanja 3x; Zaštita protiv bolesti i I-zimsko prskanje: Galpar 0,5%+Bakarni kreč 0,5% ( 3 moto časa) štetočina II-u toku vegetacije u maju: Gusation 0,2%+Ditan 0,25%(3 moto časa ) III-kraj juna istim sredstvima Radnje u voćnjaku u periodu plodonošenja (od 7-me godine) NPK 7:20:30 3 kg/stablo (februar); 8 sati/ha Đubrenje minimilna; suhe i polomljene grane; prorjeđivanje; 8 sati/ha Rezidba protiv prezimljujućih bolesti i štetočina 0,5% Bakarni kreč+0,5 % Galpar (4 moto Zimska zaštita časa) 1 kg/stablo KAN-a (početkom maja) (4 moto časa) Prihrana protiv šupljikavosti lista i crvljivosti plodova: 2 l/ha Insekticid+4 kg/ha Fungicid u Zaštita smjesi; 2x u toku vegetacije (8 moto časa ) septembar-početak oktobra; trešenje i kupljenje 60 sati/ha Berba u običnom skladištu Čuvanje Potrebna je edukacija proizvođača. Za obim proizvodnje koji postoji na području Infrastruktura koja je BiH nije potrebna posebna infrastruktura. Pri proširenju proizvodnih kapaciteta potrebna da bi se ovaj način proizvodnje mogao treba voditi računa o izboru sorti i pakovanju proizvoda realizovati pojedinačna stabla na međama do 1 ha Veličina parcela nizak uz niska ulaganja; 8.000-10.000 KM/ha od sedme godine Prihod 82 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Suma padavina u vegetacionom periodu (mm) Raspon vrijednosti < 250 250-300 300-350 350-400 >400 Način proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 Trajanje bezmraznog perioda (dana) Raspon vrijednosti < 100 100-110 110-120 120-130 > 130 Način proizvodnje Ekstenzivna proizvodnja Klasa pogodnosti N S4 S3 S2 S1 83 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo LUK Allium cepa Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan lukovica, lažna stabljika i lišće za ishranu svjež ili prerađen; ljekovita svojstva konzervira se sušenjem i mariniranjem 20-22oC 120-150 dana nekoliko mjeseci 1 godina Ne smije se uzgajati najmanje 5 godina na istoj površini. Dobre su pretkulture: pšenica, ječam, uljana repica i djeteline za ljetnu sjetvu ili jesensku sadnju, a za proljetnu sadnju krumpir i grah. Zob i raž nisu preporučljivi, jer ih napada isti štetnik. Važno je da pretkultura ostavlja što manje korova. U proizvodnji za tržište, naročito u uzgoju izravnom sjetvom, prevladavaju F1 hibridi. U proizvodnji iz lučice uzgajaju se kultivari iz slobodnog oprašivanja i domaći ekotipovi. U novijih kultivara prevladava okrugli oblik koji omogućava mehaniziranu doradu. Od bioloških svojstava važna je reakcija na dužinu dana. S tim je u vezi prikladnost za različite načine uzgoja, proljetnu ili ljetno-jesensku sjetvu, odnosno uzgoj izravnom sjetvom iz presadnica ili iz lučica. Luk za kiseljenje bijele ljuske lakše se čisti, a salatni kultivari imaju krupne lukovice sočnih unutarnjih listova s više šećera i manje ili više ljutine. Mladi luk I klasa: Mladi luk mora biti sa nerazvijenom glavicom, jedar, s podrezanim žilicama, perjem zelene boje koje ne smije biti oštećeno biljnim bolestima i štetočinama i dobro očišćen od zemlje. Kao mladi luk I klase moguće je stavljati u promet rane sorte luka tipa Srebrenjak s već formiranom lukovicom, srebrenasto bijele boje, s podrezanim žilicama i zelenim perjem do visine od 10 cm nad lukovicom. Prema debljini stabljike i veličini lukovice mladi luk se klasira i stavlja u promet povezan u snopiće od 5, 10, 15 ili 20 strukova s tim da u svakom struku stabljike moraju biti ujednačene po debljini. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% stabljika sa žutim i uvelim lišćem, mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama. Crveni luk I klasa: Luk mora biti tipičan za kultivar oblikom i bojom, ne smije biti naklijan, niti imati ostatak cvjetne stabljike, a korjenje mora biti odstranjeno. Dopuštene su manje pjege na vanjskoj ljusci koje zahvaćaju samo zadnji suhi list koji obuhvaća lukovicu. Razlike između najveće i najmanje lukovice u pakiranju kalibriranog luka: 5 mm za lukovice 10-20 mm promjera; 10 mm za lukovice 15-25 mm promjera; 15 mm za lukovice 20-40 mm promjera; 20 mm za lukovice 40-70 mm promjera; 30 mm za lukovice veće od 70 mm promjera. U jedinici pakiranja može biti do 5% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% lukovica s početkom klijanja, manja oštećenja od nagnječenja i bolesti, odvojene vanjske ljuske do 1/3 lukovice, ali lukovica mora biti zdrava. Mladi crveni luk, mladi češnjak i crveni luk pakiraju se u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, kartonske kutije i plitke letvarice za povrće, a crveni luk i u jutane vreće, kao i vreće od sintetičkih vlakana. 7.950 KM/ha nizak 84 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Plamenjača Siva trulež Lukova muha Minirajuća muha Rovac Ostalo Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja oko 25 cm u jesen 3-4 cm (mrvičasta struktura) nekoliko dana pred sadnju izravnom sjetvom 10-15 kg/ha; iz lučice 400-600 kg/ha kontinentalna mediteranska III i IV mjesec II i III mjesec iz presadnica za ozimi luk koji se sadi u jesen; iz lučica II i III mjesec u peto-šestoredne trake s razmakom redova u traci 25-30 cm, a među trakama 50-60 cm; za lučicu se sije na gredicu sa razmakom redova 15-20 cm; sije se u traku širine 7-10 cm; presadnice se sade u peto-šestoredne trake s razmakom redova u traci 20-30 cm i razmakom biljaka u redu 10 cm; za uzgoj iz lučice sadi se na uzdignute gredice ili na ravnu površinu u trake s razmakom redova 20-30 cm, sa 4-5 redova u traci i razmakom među trakama 40-60 cm; razmak između lučica je 10-15 cm sjetva 1,5-3 cm; sadnja 2-3 cm; lučica 2-3 cm 50-100; za krupnije lukovice 25-50; za uzgoj lučice 700-1.500 osjetljiv na klor; N:125 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:160 kg/ha; CaO:50 kg/ha; MgO:30 kg/ha u osnovnoj gnojidbi tla dodati 1.200 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Gramoxon+Reglon prije nicanja 1,5+1,5 l Ramrod poslije nicanja 6-7 l kultiviranje 2-3-4x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg Radotiram P-4+Benlejt dezinfekcija sjemena i 4+2 g/kg sjemena lučice Volaton G-10 prije sadnje lučice 10-15 kg Basudin 20 namakanje lučica 2 kg Fastac 10 SC nakon prvih mina 150-250 ml 1-2x Mesurol granulat po potrebi 4 kg 0,2% hidrazid maleinske 1 2l kiseline suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zaštita; kultiviranje 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 250 1.500-1.800 do 50 t/ha izravnom sjetvom; 20-30 t/ha uzgojem iz lučice; 7-15 t/ha lučice kada padne 50-80% lišća koncem kolovoza i u rujnu iz izravne sjetve; luk iz lučice dozrijeva ranije u VII i VIII mjesecu mehanizirano 30.000 kg x 0,8 = 24.000 KM/ha 85 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan lukovica, lažna stabljika i lišće za ishranu svjež ili prerađen; ljekovita svojstva konzervira se sušenjem i mariniranjem 20-22oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada LUK Allium cepa 120-150 dana nekoliko mjeseci 1 godina Ne smije se uzgajati najmanje 5 godina na istoj površini. Dobre su pretkulture: pšenica, ječam, uljana repica i djeteline za ljetnu sjetvu ili jesensku sadnju, a za proljetnu sadnju krumpir i grah. Zob i raž nisu preporučljivi, jer ih napada isti štetnik. Važno je da pretkultura ostavlja što manje korova. U proizvodnji za tržište, naročito u uzgoju izravnom sjetvom, prevladavaju F1 hibridi. U proizvodnji iz lučice uzgajaju se kultivari iz slobodnog oprašivanja i domaći ekotipovi. U novijih kultivara prevladava okrugli oblik koji omogućava mehaniziranu doradu. Od bioloških svojstava važna je reakcija na dužinu dana. S tim je u vezi prikladnost za različite načine uzgoja, proljetnu ili ljetno-jesensku sjetvu, odnosno uzgoj izravnom sjetvom iz presadnica ili iz lučica. Luk za kiseljenje bijele ljuske lakše se čisti, a salatni kultivari imaju krupne lukovice sočnih unutarnjih listova s više šećera i manje ili više ljutine. Mladi luk I klasa: Mladi luk mora biti sa nerazvijenom glavicom, jedar, s podrezanim žilicama, perjem zelene boje koje ne smije biti oštećeno biljnim bolestima i štetočinama i dobro očišćen od zemlje. Kao mladi luk I klase moguće je stavljati u promet rane sorte luka tipa Srebrenjak s već formiranom lukovicom, srebrenasto bijele boje, s podrezanim žilicama i zelenim perjem do visine od 10 cm nad lukovicom. Prema debljini stabljike i veličini lukovice mladi luk se klasira i stavlja u promet povezan u snopiće od 5, 10, 15 ili 20 strukova s tim da u svakom struku stabljike moraju biti ujednačene po debljini. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% stabljika sa žutim i uvelim lišćem, mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama. Crveni luk I klasa: Luk mora biti tipičan za kultivar oblikom i bojom, ne smije biti naklijan, niti imati ostatak cvjetne stabljike, a korjenje mora biti odstranjeno. Dopuštene su manje pjege na vanjskoj ljusci koje zahvaćaju samo zadnji suhi list koji obuhvaća lukovicu. Razlike između najveće i najmanje lukovice u pakiranju kalibriranog luka: 5 mm za lukovice 10-20 mm promjera; 10 mm za lukovice 15-25 mm promjera; 15 mm za lukovice 20-40 mm promjera; 20 mm za lukovice 40-70 mm promjera; 30 mm za lukovice veće od 70 mm promjera. U jedinici pakiranja može biti do 5% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% lukovica s početkom klijanja, manja oštećenja od nagnječenja i bolesti, odvojene vanjske ljuske do 1/3 lukovice, ali lukovica mora biti zdrava. Mladi crveni luk, mladi češnjak i crveni luk pakiraju se u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, kartonske kutije i plitke letvarice za povrće, a crveni luk i u jutane vreće, kao i vreće od sintetičkih vlakana. 6.400 KM/ha srednji 86 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Plamenjača Rovac Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja oko 25 cm u jesen 3-4 cm (mrvičasta struktura) nekoliko dana pred sadnju izravnom sjetvom 10-15 kg/ha; iz lučice 400-600 kg/ha kontinentalna mediteranska III i IV mjesec II i III mjesec iz presadnica za ozimi luk koji se sadi u jesen; iz lučica II i III mjesec u peto-šestoredne trake s razmakom redova u traci 25-30 cm, a među trakama 50-60 cm; za lučicu se sije na gredicu sa razmakom redova 15-20 cm; sije se u traku širine 7-10 cm; presadnice se sade u peto-šestoredne trake s razmakom redova u traci 20-30 cm i razmakom biljaka u redu 10 cm; za uzgoj iz lučice sadi se na uzdignute gredice ili na ravnu površinu u trake s razmakom redova 20-30 cm, sa 4-5 redova u traci i razmakom među trakama 40-60 cm; razmak između lučica je 10-15 cm sjetva 1,5-3 cm; sadnja 2-3 cm; lučica 2-3 cm 50-100; za krupnije lukovice 25-50; za uzgoj lučice 700-1.500 osjetljiv na klor; N:125 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:160 kg/ha; CaO:50 kg/ha; MgO:30 kg/ha u osnovnoj gnojidbi tla dodati 1.200 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Gramoxon+Reglon prije nicanja 1,5+1,5 l kultiviranje 2-3-4x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 1-2x; 10-14 dana 3-4 kg Mesurol granulat po potrebi 4 kg suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zaštita; kultiviranje 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1.250 do 50 t/ha izravnom sjetvom; 20-30 t/ha uzgojem iz lučice; 7-15 t/ha lučice kada padne 50-80% lišća koncem kolovoza i u rujnu/septembru iz izravne sjetve; luk iz lučice dozrijeva ranije u VII i VIII mjesecu ručno 20.000 kg x 0,8 = 16.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu (mm) Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <105 105-120 120-135 135-150 150-165 <85 85-90 90-95 95-100 >100 87 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS povrtlarstvo ČEŠNJAK / BIJELI LUK Allium sativum intenzivan lukovica dodatak jelima svjež ili prerađen; ljekovita svojstva; farmaceutska industrija konzervira se sušenjem Za normalan rast i glavičanje češnjaka, češnjevi za reprodukciju moraju biti izloženi niskim temperaturama manjim od 15oC, uz optimum od 2-4oC ili u skladištu ili u tlu. Za zriobu lukovice odnosno ulazak u mirovanje najpovoljnije su visoke temperature, veće od 25oC i suho vrijeme. 120-150 dana do 7 mjeseci 1 godina Ne podnosi sebe niti bilo koji luk kao pretkulturu. Poželjno je da ne dođe na isto mjesto barem 5 godina, što je najsigurnija mjera protiv lukove nematode. Kultivari i ekotipovi mogu se podijeliti u tri osnovne grupe: - jesenski (ozimi) koji prezimljuju i u sljedećoj godini razvijaju vegetativnu masu i lukovicu - proljetni - alternativni (po morfološkim i biološkim svojstvima bliži su proljetnim, ali se mogu saditi i u jesen) Ekstra klasa: Boja je karakteristična za tip, lukovice cijele, pravilnog oblika, dobro očišćen, korjenovi glatko odrezani, češnjevi čvrsto vezani u lukovici. Najmanji promjer lukovice je 45 mm, a razlika između najveće i najmanje lukovice u jedinici pakiranja može biti najviše 20 mm. I klasa: Češnjak mora biti cijeli, pretežno pravilnog oblika, češnjeva čvrsto priljubljenih i boje normalne za tip. Dopušten je nepravilan oblik zbog nenormalnog vegetativnog rasta i manje pucanje ovojnih ljuski. Najmanji promjer lukovice je 30 mm, a razlika između najveće i najmanje lukovice u pakiranju može biti najviše 15 mm. U jedinici pakiranja može biti do 5% glavica promjera manjeg od 25 mm i do 5% češnjeva s odvojenim glavicama. II klasa: Dopušteno je pucanje vanjskih ovojnih ljuski, a glavici smiju nedostajati najviše 3 češnja. Može biti do 10% glavica s odvojenim češnjevima i s mehaničkim oštećenjima. Promjer glavice može biti manji od 30 mm, ali ne manji od 20 mm. Češnjak se pakira u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće, kartonske kutije i u jutane vreće. 4.800 KM/ha nizak 88 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Bijela trulež Plamenjača Rđa luka Lukova muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm u jesen 3-4 cm (mrvičasta struktura) pred sadnju krupnije lukovice 400-600 kg/ha II-IV i X mjesec na gredice u četvero ili petoredne trake s razmakom redova 20-30 cm; razmak u redu ovisi o krupnoći češnjeva 30x25x10-15 cm 2-3 cm 20-krupniji češnjevi; 40-sitniji češnjevi N:100-140 kg/ha; P2O5:80-130 kg/ha; K2O:150-180 kg/ha; MgO:30-40 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Lasso+Promepin nakon nicanja u fazi 3-5 3-4+2 kg/ha listova sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Tiram pred sadnju Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg Volaton G-10 početkom ožujka 45-50 kg suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 3-5 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec V-VI mjesec mehanizirano 5.000 kg x 1,60 = 8.000 KM/ha 89 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja ekstenzivan lukovica dodatak jelima svjež ili prerađen; ljekovita svojstva; farmaceutska industrija konzervira se sušenjem Za normalan rast i glavičanje češnjaka, češnjevi za reprodukciju moraju biti izloženi niskim temperaturama manjim od 15oC, uz optimum od 2-4oC ili u skladištu ili u tlu. Za zriobu lukovice odnosno ulazak u mirovanje najpovoljnije su visoke temperature, veće od 25oC i suho vrijeme. 120-150 dana do 7 mjeseci 1 godina Ne podnosi sebe niti bilo koji luk kao pretkulturu. Poželjno je da ne dođe na isto mjesto barem 5 godina, što je najsigurnija mjera protiv lukove nematode. Kultivari i ekotipovi mogu se podijeliti u tri osnovne grupe: - jesenski (ozimi) koji prezimljuju i u sljedećoj godini razvijaju vegetativnu masu i lukovicu - proljetni - alternativni (po morfološkim i biološkim svojstvima bliži su proljetnim, ali se mogu saditi i u jesen) Ekstra klasa: Boja je karakteristična za tip, lukovice cijele, pravilnog oblika, dobro očišćen, korjenovi glatko odrezani, češnjevi čvrsto vezani u lukovici. Najmanji promjer lukovice je 45 mm, a razlika između najveće i najmanje lukovice u jedinici pakiranja može biti najviše 20 mm. I klasa: Češnjak mora biti cijeli, pretežno pravilnog oblika, češnjeva čvrsto priljubljenih i boje normalne za tip. Dopušten je nepravilan oblik zbog nenormalnog vegetativnog rasta i manje pucanje ovojnih ljuski. Najmanji promjer lukovice je 30 mm, a razlika između najveće i najmanje lukovice u pakiranju može biti najviše 15 mm. U jedinici pakiranja može biti do 5% glavica promjera manjeg od 25 mm i do 5% češnjeva s odvojenim glavicama. II klasa: Dopušteno je pucanje vanjskih ovojnih ljuski, a glavici smiju nedostajati najviše 3 češnja. Može biti do 10% glavica s odvojenim češnjevima i s mehaničkim oštećenjima. Promjer glavice može biti manji od 30 mm, ali ne manji od 20 mm. Češnjak se pakira u velike otvorene plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće, kartonske kutije i u jutane vreće. 1.920 KM/ha srednji Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ČEŠNJAK / BIJELI LUK Allium sativum 90 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita Plamenjača Lukova muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm u jesen 3-4 cm (mrvičasta struktura) pred sadnju krupnije lukovice 400-600 kg/ha II-IV i X mjesec na gredice u četvero ili petoredne trake s razmakom redova 20-30 cm; razmak u redu ovisi o krupnoći češnjeva 30x25x10-15 cm 2-3 cm 20-krupniji češnjevi; 40-sitniji češnjevi N:80-100 kg/ha; P2O5:50-80 kg/ha; K2O:120-150 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti 700 kg/ha NPK 7-14-21 S sredstvo vrijeme tretiranja Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica Volaton G-10 početkom ožujka suzbijanje korova; navodnjavanje; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 2-3 250 3-5 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec V-VI mjesec ručno 3.000 kg x 1,60 = 4.800 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu (mm) Parametri LGPT> 10 oC količina/ha 3 kg 45-50 kg ukupno m3/ha 500-750 N S4 S3 S2 S1 <40 40-50 50-60 60-70 >70 <85 85-90 90-95 95-100 >100 91 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo PORILUK Allium. porrum Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan lažna stabljika i dio lišća za ishranu svjež ili prerađen (začin) konzervira se zamrzavanjem i sušenjem 19-23oC 160 dana do 2 mjeseca najčešće od kasne jeseni do ranog proljeća Dobro podnosi sebe, iako se preporuča da se 3-4 godine ne sadi na isto mjesto. rani za proljetni uzgoj; dulje vegetacije za jesenski uzgoj I klasa: Poriluk mora biti dobre kvalitete, dobro razvijen i bez nedostataka, osim neznatnih nedostataka na površini. Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/3 od ukupne duljine poriluka. Poriluk I klase može imati promjer stabljike od 15-30 mm i više od 30 mm, ovisno o sorti. U jedinici pakiranja može biti do 5% stabljika s oštećenjima. II klasa: Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/4 od ukupne duljine stabljike. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% stabljika s mehaničkim oštećenjima i neznatnom količinom zemlje oko korjena. Poriluk se pakira u letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, duboke otvorene letvarice, kartonske kutije i u dvostruke plitke letvarice. 29.000 KM/ha srednji 92 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid Zaštita Plamenjača Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 30-35 cm jesen-proljeće frezanje; 15-20 cm pred sadnju 80.000-100.000 rasada/ha proljetna jesenska I mjesec III-IV-V mjesec konac III-IV mjeseca, sredina VI-VII-VIII mjeseca 35-40x15-30 cm 5-10 cm 18-22 40-50 t/ha N:175 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:175 kg/ha; CaO:75 kg/ha; MgO:20 kg/ha unijeti u osnovnoj gnojidbi 40-50 t/ha stajnjaka i 1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 200 kg/ha Uree 46% N u fazi 3-4 lista prihraniti s 150 kg/ha KAN-a 27% N; u fazi stvaranja lukovica prihraniti s 150 kg/ha KAN-a 27% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Lasso+Promepin 20-28 dana nakon rasađivanja 3-4+2 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg međuredna obrada; nagrtanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 8-10 250 2.000-2.500 20-50 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec X-IV mjesec kombajnom ili kombinirano vadilicom krumpira i ručno 50.000 kg x 0,9 KM = 45.000 KM/ha 93 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda ekstenzivan lažna stabljika i dio lišća za ishranu svjež ili prerađen (začin) konzervira se zamrzavanjem i sušenjem 19-23oC Uloženi kapital Udio ručnog rada PORILUK Allium porrum 160 dana do 2 mjeseca najčešće od kasne jeseni do ranog proljeća Dobro podnosi sebe, iako se preporuča da se 3-4 godine ne sadi na isto mjesto. rani za proljetni uzgoj; dulje vegetacije za jesenski uzgoj I klasa: Poriluk mora biti dobre kvalitete, dobro razvijen i bez nedostataka, osim neznatnih nedostataka na površini. Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/3 od ukupne duljine poriluka. Poriluk I klase može imati promjer stabljike od 15-30 mm i više od 30 mm, ovisno o sorti. U jedinici pakiranja može biti do 5% stabljika s oštećenjima. II klasa: Bijeli dio stabljike mora iznositi najmanje 1/4 od ukupne duljine stabljike. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% stabljika s mehaničkim oštećenjima i neznatnom količinom zemlje oko korjena. Poriluk se pakira u letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, duboke otvorene letvarice, kartonske kutije i u dvostruke plitke letvarice. 16.200 KM/ha visok 94 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Plamenjača Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 30-35 cm jesen-proljeće 80.000-100.000 rasada/ha proljetna jesenska I mjesec III-IV-V mjesec konac III-IV mjeseca, sredina VI-VII-VIII mjeseca 35-40x15-30 cm 5-10 cm 18-22 20-30 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100-120 kg/ha unijeti u osnovnoj gnojidbi 20-30 t/ha stajnjaka i 500 kg/ha NPK 7-14-21 S; pred sadnju dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha okopavanje pojava korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Ridomil gold M2G8 WP početak stvaranja lukovica 3 kg Antracol 3-4x; 10-14 dana 3-4 kg međuredna obrada; nagrtanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-8 250 1.250-2.000 20-50 t/ha proljetna jesenska VII-VIII mjesec X-IV mjesec ručno 30.000 kg x 0,9 KM = 27.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <170 170-190 190-210 210-230 230-250 <85 85-90 90-95 95-100 >100 95 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS povrtlarstvo KUPUS Brassica oleracea L. var. capitata intenzivan listovi, glavica prehrana; ljekovita svojstva konzerviranje, mariniranje, sušenje 15-20oC 90-150 dana rani kupus nekoliko tjedana; kasniji kultivari više mjeseci 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je važna što šira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doći na istu površinu 3-4 godine. Bijeli i crveni: - rani kultivari stignu za berbu 55-80 dana nakon sadnje - srednje kasni i ljetni stignu za 81-100 dana - kasni jesenski za 10-150 dana - ozimi (zimski) u mediteranskom području i za više od 200 dana Poželjna su svojstva čvrste glavice, tanje nervature i tankih listova. Za potrošnju u svježem stanju prednost imaju kultivari sitnijih glavica 1-1,5 kg, a za preradu kultivari krupnijih glavica 5-8 kg. I klasa: Glavice karakteristične za kultivar, ujednačene sa dobro priležećim listovima, ujednačene po obliku i s korjenom odsječenim do osnovice glavice. Najmanja dopuštena veličina je 350 g. Rani kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao rani kupus do 1 kg, rani kupus 1-2 kg i rani kupus više od 2 kg. Kasni kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao kasni kupus 1-2 kg i kasni kupus više od 2 kg. Zimski kupus prema masi glavice, stavlja se u promet kao zimski kupus 0,75-1,5 kg i zimski kupus više od 1,5 kg mase jedne glavice. Kupus I klase mora imati 3 ovojna zaštitna lista. II klasa: Manja čvrstoća glavice, napuknuća i nagnječenja vanjskih listova i veći broj uklonjenih listova sa glavice. U II klasi može biti do 10% glavica s napuklinama i mehaničkim povredama. Rani kupus pakira se u letvarice jabučare i u duboke letvarice za povrće, a kasni kupus može se isporučivati i u pregradama za otvorena pakiranja u rasutom stanju i u vrećama od sintetičkog vlakna. 8.500 KM/ha srednji 96 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Sadnja mediteranska rani ljetni jesenska zimski ozimi razmak sjetve/sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi kontinentalna rani ljetni jesenska ozimi do 40 t/ha N:130-310 kg/ha; P2O5:45-100 kg/ha; K2O:160-400 kg/ha; CaO:75165 kg/ha; MgO:25-55kg/ha u osnovnoj obradi unijeti u tlo 20-40 t/ha stajnjaka, 900 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a 27% u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal pred rasađivanje 2,5-3 l Lasso 15 dana iza sadnje 5l Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Zemljišni štetnici Buhač Kupusari Kupusne ciganke sredstvo Volaton G-10 Basudin 40 WP Reldan 40 EC Chromgor 40 Actellic ili Chess 25 WP Lisne uši Trulež korjena Plamenjača, Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm isključivo iz presadnica 35.000-100.000 kom/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-1X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi količina/ha 40-50 kg 1-2 kg 1,3 l 0,5-1 l 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zaštita od bolesti i štetočina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 prinos može biti u ranoj proizvodnji 25-35 t/ha, ljetnoj 30-40 t/ha, jesenskoj 50-70 t/ha, ozimoj 20-30 t/ha, mediteranskom području 3050 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 poluautomatski ili automatski; jednokratno 35.000 kg x 1 KM = 35.000 KM/ha 97 vrijeme tretiranja preventivno nakon prvih šteta 1x male gusjenice 1x nakon pojave 1x nakon pojave 1-2x LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje OPIS povrtlarstvo KUPUS Brassica oleracea L. var. capitata Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ekstenzivan listovi, glavica prehrana; ljekovita svojstva konzerviranje, mariniranje, sušenje 15-20oC 90-150 dana rani kupus nekoliko tjedana; kasniji kultivari više mjeseci 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je važna što šira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doći na istu površinu 3-4 godine. Bijeli i crveni: - rani kultivari stignu za berbu 55-80 dana nakon sadnje - srednje kasni i ljetni stignu za 81-100 dana - kasni jesenski za 10-150 dana - ozimi (zimski) u mediteranskom području i za više od 200 dana Poželjna su svojstva čvrste glavice, tanje nervature i tankih listova. Za potrošnju u svježem stanju prednost imaju kultivari sitnijih glavica 1-1,5 kg, a za preradu kultivari krupnijih glavica 5-8 kg. I klasa: Glavice karakteristične za kultivar, ujednačene sa dobro priležećim listovima, ujednačene po obliku i s korjenom odsječenim do osnovice glavice. Najmanja dopuštena veličina je 350 g. Rani kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao rani kupus do 1 kg, rani kupus 1-2 kg i rani kupus više od 2 kg. Kasni kupus, prema masi glavice, stavlja se u promet kao kasni kupus 1-2 kg i kasni kupus više od 2 kg. Zimski kupus prema masi glavice, stavlja se u promet kao zimski kupus 0,75-1,5 kg i zimski kupus više od 1,5 kg mase jedne glavice. Kupus I klase mora imati 3 ovojna zaštitna lista. II klasa: Manja čvrstoća glavice, napuknuća i nagnječenja vanjskih listova i veći broj uklonjenih listova sa glavice. U II klasi može biti do 10% glavica s napuklinama i mehaničkim povredama. Rani kupus pakira se u letvarice jabučare i u duboke letvarice za povrće, a kasni kupus može se isporučivati i u pregradama za otvorena pakiranja u rasutom stanju i u vrećama od sintetičkog vlakna. 7.000 KM/ha srednji 98 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Sadnja mediteranska rani ljetni jesenska zimski ozimi razmak sjetve/sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi kontinentalna rani ljetni jesenska ozimi Prihrana Zaštita od korova mehanička Zaštita Kupusari Lisne uši Plamenjača, Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm isključivo iz presadnica 35.000-100.000 kom/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-1X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 do 30 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:45-100 kg/ha; K2O:100-150 kg/ha u osnovnoj obradi unijeti u tlo 20 t/ha stajnjaka, 500 kg/ha NPK 5-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a 27% u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha okopavanje, frezanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zaštita od bolesti i štetočina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 prinos može biti u ranoj proizvodnji 25-35 t/ha, ljetnoj 30-40 t/ha, jesenskoj 50-70 t/ha, ozimoj 20-30 t/ha, mediteranskoj 30-50 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 ručno 25.000 kg x 1 KM = 25.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N ∑ padalina u VI,VII i <120 Parametri VIII mjesecu o LGPT> 10 C rane sorte <20 ljetne sorte <30 jesenske sorte <100 ozime sorte <30 S4 S3 S2 S1 120-135 135-150 150-165 165-180 20-25 30-35 100-105 30-35 25-30 35-40 105-110 35-40 30-40 45-50 110-115 40-45 >40 >50 >115 >45 99 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo CVJETAČA / KARFIOL Brassica oleracea L. var. botrytis Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan metamorfozirani cvat s nekoliko najmlađih listova za ishranu svježa ili kuhana; dijetetska namirnica konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom u limenkama, mariniranjem 13-18oC rani 60-100 dana; srednjekasni 101-130 dana; kasni 131-200 dana; ozimi >200 dana proljetni rani kultivari 3-4 tjedna; jesenski 6-8 tjedana III-VIII mjesec Cvjetača ne smije doći na istu površinu najmanje 3 godine. Erfurtski tip, Alpha, Mechelse, Lecerf, Jesenski orijaši, Talijanski orijaši, Roscoff, Romanesco Čvrst, bijeli cvat, fine površinske teksture, srednje veličine do 1 kg. Može se pripremiti sa zdravim lišćem koje potpuno prekriva cvat. Listovi se orežu najviše 3 cm iznad površine cvata, orežu se svi listovi osim najviše 5 listova koji priležu uz cvat, cvat bez lišća. Ekstra klasa: Lišće mora biti svježe, glavica čvrsta, zbijena, bijele boje, ujednačene po obliku i veličini i zaštićene potrebnim brojem skraćenih ovojnih listova (3-5), a korjen mora biti odrezan do osnovice ovojnog lista. Najmanji promjer cvasti je 11 cm, a razlika unutar pakiranja može biti maksimalno 4 cm. I klasa: Kao i u ekstra klasi, uz dopuštena mala odstupanja, mala pojava rižavosti. Glavice mogu biti žućkasto-bijele boje i u jedinici pakiranja može biti glavica s lukom ispod 10 cm, kao i do 5% oštećenih glavica. II klasa: Lagano deformirani i malo rahli cvjetovi zelenkasto-bijele ili žućkasto-bijele boje i s potrebnim brojem skraćenih zaštitnih ovojnih listova, lagana rižavost, najviše dva oštećenja. U jedinici pakiranja može biti do 10% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima. Pakira se u duboke letvarice za povrće, velike letvarice bez poklopca, u velike letvarice s poklopcem, kao i u prikladne kartonske kutije. 23.400 KM/ha srednji 100 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja mediteranska kontinentalna Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe 40-50 t/ha N:225 kg/ha; P2O5:80 kg/ha; K2O:250 kg/ha; MgO:25 kg/ha u pripremi tla dodati 40-50 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal pred rasađivanje 2,5-3 l Prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Zemljišni štetnici Buhač Kupusari Kupusne ciganke Lisne uši Trulež korjena Plamenjača,Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm tanjuranje ili drljanje iz presadnica 20.000-60.000 rasada/ha 45-55 dana prije presađivanja mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 VI/1-VII/2 V/1-V/4 VI/1-VI/4 VIII/2-VIII/4 VIII/4-IX/2 50x50 cm; 60-80x40-70 cm kao u rasadu 2-4 kontinentalna rani srednje rani jesenski sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Volaton G-10 preventivno 40-50 kg Basudin 40 WP nakon prvih šteta 1x 1-2 kg Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Chromgor 40 nakon pojave 1x 0,5-1 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zasjenjivanje glavica; prihrana 2-3x; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 10-40 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) V/1-VI/2 V/3-VI/4 IX/3-VI/2 VII/1-VIII/4 XII/1-II/4 IX/1-XII/2 III/1-V/2 ručno; selektivna berba 30.000 kg x 1,30 KM = 39.000 KM/ha 101 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara ekstenzivan metamorfozirani cvat s nekoliko najmlađih listova za ishranu svježa ili kuhana; dijetetska namirnica konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom u limenkama, mariniranjem 13-18oC Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada CVJETAČA / KARFIOL Brassica oleracea L. var. botrytis rani 60-100 dana; srednjekasni 101-130 dana; kasni 131-200 dana; ozimi >200 dana proljetni rani kultivari 3-4 tjedna; jesenski 6-8 tjedana III-VIII mjesec Cvjetača ne smije doći na istu površinu najmanje 3 godine. Erfurtski tip, Alpha, Mechelse, Lecerf, Jesenski orijaši, Talijanski orijaši, Roscoff, Romanesco Čvrst, bijeli cvat, fine površinske teksture, srednje veličine do 1 kg. Može se pripremiti sa zdravim lišćem koje potpuno prekriva cvat. Listovi se orežu najviše 3 cm iznad površine cvata, orežu se svi listovi osim najviše 5 listova koji priležu uz cvat, cvat bez lišća. Ekstra klasa: Lišće mora biti svježe, glavica čvrsta, zbijena, bijele boje, ujednačene po obliku i veličini i zaštićene potrebnim brojem skraćenih ovojnih listova (3-5), a korjen mora biti odrezan do osnovice ovojnog lista. Najmanji promjer cvasti je 11 cm, a razlika unutar pakiranja može biti maksimalno 4 cm. I klasa: Kao i u ekstra klasi, uz dopuštena mala odstupanja, mala pojava rižavosti. Glavice mogu biti žućkasto-bijele boje i u jedinici pakiranja može biti glavica s lukom ispod 10 cm, kao i do 5% oštećenih glavica. II klasa: Lagano deformirani i malo rahli cvjetovi zelenkasto-bijele ili žućkasto-bijele boje i s potrebnim brojem skraćenih zaštitnih ovojnih listova, lagana rižavost, najviše dva oštećenja. U jedinici pakiranja može biti do 10% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima. Pakira se u duboke letvarice za povrće, velike letvarice bez poklopca, u velike letvarice s poklopcem, kao i u prikladne kartonske kutije. 11.700 KM/ha visok 102 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja mediteranska kontinentalna Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita Kupusari Lisne uši Plamenjača,Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod kontinentalna rani srednje rani jesenski Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani jesenski zimski dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm tanjuranje ili drljanje iz presadnica 20.000-60.000 rasada/ha 45-55 dana prije presađivanja mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 VI/1-VII/2 V/1-V/4 VI/1-VI/4 VIII/2-VIII/4 VIII/4-IX/2 50x50 cm; 60-80x40-70 cm kao u rasadu 2-4 30-40 t/ha N:120-150 kg/ha; P2O5:30-50 kg/ha; K2O:100-150 kg/ha u pripremi tla dodati 30-40 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zasjenjivanje glavica; prihrana 2-3x; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 10-40 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) V/1-VI/2 V/3-VI/4 IX/3-VI/2 VII/1-VIII/4 XII/1-II/4 IX/1-XI/2 III/1-V/2 ručno; selektivna berba 15.000 kg x 1,30 KM = 19.500 KM/ha N S4 S3 S2 S1 <120 120-135 135-150 150-165 165-180 <30 <70 <50 30-40 70-80 50-55 40-50 80-90 55-60 50-60 90-100 60-65 >60 >100 >65 103 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo KELJ Brassica oleracea L. var. sabauda Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan listovi, glavica prehrana konzerviranje, mariniranje 15-20oC rane sorte 80-90 dana, srednje rane oko 120 dana, srednje kasne sorte 150-160 dana, kasne sorte 180 dana do 2 mjeseca 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je važna što šira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doći na istu površinu 3-4 godine. rane, ozime rane, srednje rane, srednje kasne i kasne I klasa: Glavice moraju biti čvrste, dobro razvijene, ujednačene po obliku i veličini i bez napuklina, a korjen mora biti odrezan do ovojnog lista. Glavice mogu imati najviše do 2 ovojna lista koja ne smiju biti žute boje. Zimski kelj iz primorja može imati i više ovojnih listova. I klasa: rani: težina glavice: 0,3-0,75 i 0,75-1,25 kg kasni: težina glavice: 1-1,5 i 1,5-2 kg II klasa: Može biti do 10% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim štetočinama. II klasa: rani: težina glavice: 0,25-1 i 1-2 kg (dopušteno odstupanje 1 kg) kasni: težina glavice: 0,5-1,5 i 1,5-2,5 kg Rani kelj se pakira u letvarice jabučare, u duboke letvarice za povrće i u kartonske kutije, a kasni kelj i u pregrade za otvoreno pakiranje i u vreće tkane od sintetičkog vlakna. 13.500 KM/ha srednji 104 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Sadnja mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Zemljišni štetnici Buhač Kupusari Kupusne ciganke Lisne uši Trulež korjena Plamenjača,Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina 25-30 cm vrijeme izvođenja isključivo iz presadnica 30.000-70.000 rasada/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/1-IX/3 IX/3-IX/4 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 30-50 t/ha N:250 kg/ha; P2O5:100-150 kg/ha; K2O:200-300 kg/ha u pripremi tla dodati 40-50 t/ha stajnjaka, 800 kg/ha NPK 7-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100 kg/ha KAN-a; 1-3x u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal pred rasađivanje 2,5-3 l sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Volaton G-10 preventivno 40-50 kg Basudin 40 WP nakon prvih šteta 1x 1-2 kg Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Chromgor 40 nakon pojave 1x 0,5-1 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 od nicanja 2x tjedno 2,5-3 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zaštita od bolesti i štetočina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 rani proljetni kultivari 15-25 t/ha, ljetni i jesenski 25-40 t/ha, zimski 25-30 t/ha, ozimi oko 20 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 ručno rezanjem glavice sa 3-5 listova rozete 25.000 kg x 0,9 KM = 22.500 KM/ha 105 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje ekstenzivan listovi, glavica prehrana konzerviranje, mariniranje 15-20oC Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada KELJ Brassica oleracea L. var. sabauda rane sorte 80-90 dana, srednje rane oko 120 dana, srednje kasne sorte 150-160 dana, kasne sorte 180 dana do 2 mjeseca 1 godina Na kiselijim tlima vrlo je važna što šira plodosmjena, zbog opasnosti od kupusne kile. Ne bi trebao doći na istu površinu 3-4 godine. rane, ozime rane, srednje rane, srednje kasne i kasne I klasa: Glavice moraju biti čvrste, dobro razvijene, ujednačene po obliku i veličini i bez napuklina, a korjen mora biti odrezan do ovojnog lista. Glavice mogu imati najviše do 2 ovojna lista koja ne smiju biti žute boje. Zimski kelj iz primorja može imati i više ovojnih listova. I klasa: rani: težina glavice: 0,3-0,75 i 0,75-1,25 kg kasni: težina glavice: 1-1,5 i 1,5-2 kg II klasa: Može biti do 10% glavica s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim štetočinama. II klasa: rani: težina glavice: 0,25-1 i 1-2 kg (dopušteno odstupanje 1 kg) kasni: težina glavice: 0,5-1,5 i 1,5-2,5 kg Rani kelj se pakira u letvarice jabučare, u duboke letvarice za povrće i u kartonske kutije, a kasni kelj i u pregrade za otvoreno pakiranje i u vreće tkane od sintetičkog vlakna. 7.000 KM/ha srednji 106 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Sadnja mediteranska kontinentalna rani rani ljetni ljetni jesenski jesenski zimski ozimi ozimi Razmak sadnje dubina sadnje broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Kupusari Lisne uši Plamenjača,Bijela rđa Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba mediteranska rani ljetni jesenski zimski ozimi Način berbe Prihod kontinentalna rani ljetni jesenski ozimi dubina vrijeme izvođenja 25-30 cm 1-2 mjeseca pred sadnju 15-20 cm isključivo iz presadnica 30.000-70.000 rasada/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) I/3-II/2 II/3-III/1 III/2-III/4 III/3-IV/1 IV/4-V/3 IV/4-V/4 VI/1-VII/4 IX/3-IX/4 IX/1-IX/3 mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) III/1-III/4 III/4-IV/1 IV/4-V/2 IV/3-V/1 VI/2-VII/2 VI/1-VII/1 VII/3-IX/1 X/2-X/3 XI/1-XI/3 40-60x30-40 cm; 60-70x30-40 cm; 70x50 cm kao u rasadu najraniji i ozimi 5-6; ljetni i jesenski 4; kasni jesenski 3 30 t/ha N:100-150 kg/ha; P2O5:80-100 kg/ha; K2O:150-200 kg/ha u pripremi tla dodati 30 t/ha stajnjaka, 500 kg/ha NPK 7-20-30 S i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Reldan 40 EC male gusjenice 1x 1,3 l Actellic ili Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 1 l/ha; 0,4 kg Dithane M 45 2-3x 2,5 kg međuredna obrada; zaštita od bolesti i štetočina; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 rani proljetni kultivari 15-20 t/ha, ljetni i jesenski 25 t/ha, zimski 25 t/ha, ozimi oko 20 t/ha mediteranska kontinentalna (mjesec/tjedan) (mjesec/tjedan) IV/3-V/4 V/3-VI/4 VI/1-VIII/4 VI/4-VIII/4 IX/4-XI/4 IX/3-XI/2 XII/1-III/4 IV/4-V/2 IV/1-V/1 ručno rezanjem glavice sa 3-5 listova rozete 15.000 kg x 0,9 KM = 13.500 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani ljetni N S4 S3 S2 S1 <120 120-135 135-150 150-165 165-180 <20 <50 20-25 50-60 25-35 60-90 35-50 90-120 >50 120-150 107 jesenki LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta <120 120-140 140-160 160-180 >180 OPIS povrtlarstvo ŠPINAT Spinacia oleracea Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan lišće za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 18-20oC 40-60-120-150-180 dana nekoliko dana; samo iznimno 1 godina Ne podnosi sebe niti ostale kulture iz porodice lobodnjača. Ciklu, blitvu, šećernu i stočnu repu treba izbjegavati i na susjednim parcelama. Ne sije se nakon gnojidbe organskim gnojivima. Prevladavaju F1 hibridi i poboljšane selekcije starih kultivara; sorte za proljetnu, ljetnu, jesensku i ozimu proizvodnju I klasa: Mora biti specifične zelene boje, ovisno o sorti i godišnjem dobu, bez primjesa zemlje i otpadaka, bez oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, sa skraćenim drškama, koje ne mogu biti dulje od 10 cm i sa cijelim listovima. Kod špinata sa rozetom korjen mora biti odrezan neposredni iznad vanjske krune lišća. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% špinata sa slabije požutjelim listovima i listovima s oštećenjima od mraza, bolesti i štetočina. U istoj jedinici pakiranja ne mogu se zajedno pakirati špinat u rozeti i u listu. Pakira se u duboke letvarice za povrće, letvarice jabučare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice i u kartonske kutije. 10.800 KM/ha nizak 108 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva razmak sjetve dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 30 cm tanjiranje sjetva; 20-30 kg/ha proljetna jesenska I-III mjesec VIII-IX mjesec 15-30x3-5 cm 3-4 cm za tržište 100; za preradu 150-250 ozima X mjesec 30-40 t/ha 25 t/ha iznosi iz tla 150 kg N-a; P:45 kg/ha; K:200 kg/ha i Mg:35 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46%N 100 kg/ha KAN-a u vegetaciji sredstvo vrijeme tretiranja količina Ronit 72 EC prije sjetve 5-8 l Venzor poslije sjetve 0,5 kg međuredna obrada; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 proljetni i ozimi 10-20 t/ha; jesenski 15-30 t/ha proljetna jesenska ozima IV-V mjesec IX-X mjesec II-III mjesec ručno; košenjem; kombajnom 20.000 kg x 0,9 KM = 18.000 KM/ha 109 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan lišće za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 18-20oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta i kvantiteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ŠPINAT Spinacia oleracea 40-60-120-150-180 dana nekoliko dana; samo iznimno 1 godina Ne podnosi sebe niti ostale kulture iz porodice lobodnjača. Ciklu, blitvu, šećernu i stočnu repu treba izbjegavati i na susjednim parcelama. Ne sije se nakon gnojidbe organskim gnojivima. Prevladavaju F1 hibridi i poboljšane selekcije starih kultivara; sorte za proljetnu, ljetnu, jesensku i ozimu proizvodnju I klasa: Mora biti specifične zelene boje, ovisno o sorti i godišnjem dobu, bez primjesa zemlje i otpadaka, bez oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, sa skraćenim drškama, koje ne mogu biti dulje od 10 cm i sa cijelim listovima. Kod špinata sa rozetom korjen mora biti odrezan neposredni iznad vanjske krune lišća. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 10% špinata sa slabije požutjelim listovima i listovima s oštećenjima od mraza, bolesti i štetočina. U istoj jedinici pakiranja ne mogu se zajedno pakirati špinat u rozeti i u listu. Pakira se u duboke letvarice za povrće, letvarice jabučare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice i u kartonske kutije. 5.400 KM/ha srednji 110 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva razmak sjetve dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 30 cm tanjiranje sjetva; 20-30 kg/ha proljetna jesenska I-III mjesec VIII-IX mjesec 15-30x3-5 cm 3-4 cm za tržište 100; za preradu 150-250 ozima X mjesec 20-30 t/ha 25 t/ha iznosi iz tla 150 kg N-a; P:45 kg/ha; K:200 kg/ha i Mg:35 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 100 kg/ha Uree 46%N međuredna obrada; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 proljetni i ozimi 10-20 t/ha; jesenski 15-30 t/ha proljetna jesenska ozima IV-V mjesec IX-X mjesec II-III mjesec ručno; košenjem 10.000 kg x 0,9 KM = 9.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <35 35-45 45-55 55-65 65-75 <25 25-30 30-35 35-40 >40 111 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo BLITVA Beta vulgaris L. var. cicla Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan lišće, lisne drške za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 16-20 oC 60 dana 7-12 dana 1 godina Ne podnosi sebe, pa se na istom tlu ne smije uzgajati najmanje 3 godine. Dva tipa: sa dugim i širokim, mesnatim, bijelim lisnim peteljkama; kultivari kraćih i tanjih, zelenih peteljki U proizvodnji i prometu zastupljena je lisnata blitva kod koje se upotrebljava list i rebrasta blitva kod koje se upotrebljava lisna drška sa središnjim živcem. Razvrstava se u dvije klase. I klasa: Lisnata blitva koja je čista, a po razvijenosti, boji i sočnosti listova tipična za sortu i proizvodno područje. Lisnata I blitva klase mora biti bez ikakvih nedostataka, a osobito bez uvelosti oštećenja izazvanih gljivicama i insektima i bez neprirodne vlažnosti. Rebrasta I blitva klase mora biti dobro razvijena, čista i bez ikakvih nedostataka. U jedinici pakiranja 10% mase proizvoda može odstupati od uvjeta kvalitete propisane za ovu klasu. II klasa: Lisnata i rebrasta blitva koje zbog manjih nedostataka u pogledu razvijenosti lista i lisne drške ne odgovaraju I klasi, ali moraju biti čiste i odgovarati najmanjim uvjetima kvalitete. U jedinici pakiranja 10% proizvoda može odstupati od propisanih uvjeta kvalitete, ali uz uvjet da su pogodni za hranu. Lisnata i rebrasta blitva pakiraju se u letvarice jabučare, u duboke letvarice za povrće i u kartonske kutije. 27.000 KM/ha nizak 112 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid mehanička Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 30-40 cm jesen tanjiranje sjetva i iz presadnica; 1,5-2 kg/ha kontinentalna mediteranska III-IV-V mjesec II-III-IV i VIII-IX mjesec 30 dana nakon sjetve 30-50x30-40 cm 3-4 cm 5-9 20-40 t/ha prije sjetve ili sadnje u mineralnoj gnojidbi: P:80-100 kg/ha i K:50-100 kg/ha; dušična prihrana sa N:100-150 kg/ha, 3-4x nakon berbe listova u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Ronit 72 EC prije sjetve 5-8 l Venzor poslije sjetve 0,5 kg međuredna obrada; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 30-60 t/ha u proljetnom uzgoju traje 2-3 mjeseca; u jesensko-zimskom u priobalnom području do 6 mjeseci ručno; košenjem; kombajnom 50.000 kg x 0,9 KM = 45.000 KM/ha 113 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara ekstenzivan lišće, lisne drške za ishranu; zdravstvena vrijednost konzervira se zamrzavanjem, sterilizacija u limenkama 16-20 oC Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada BLITVA Beta vulgaris L. var. cicla 60 dana 7-12 dana 1 godina Ne podnosi sebe, pa se na istom tlu ne smije uzgajati najmanje 3 godine. Dva tipa: sa dugim i širokim, mesnatim, bijelim lisnim peteljkama; kultivari kraćih i tanjih, zelenih peteljki U proizvodnji i prometu zastupljena je lisnata blitva kod koje se upotrebljava list i rebrasta blitva kod koje se upotrebljava lisna drška sa središnjim živcem. Razvrstava se u dvije klase. I klasa: Lisnata blitva koja je čista, a po razvijenosti, boji i sočnosti listova tipična za sortu i proizvodno područje. Lisnata I blitva klase mora biti bez ikakvih nedostataka, a osobito bez uvelosti oštećenja izazvanih gljivicama i insektima i bez neprirodne vlažnosti. Rebrasta I blitva klase mora biti dobro razvijena, čista i bez ikakvih nedostataka. U jedinici pakiranja 10% mase proizvoda može odstupati od uvjeta kvalitete propisane za ovu klasu. II klasa: Lisnata i rebrasta blitva koje zbog manjih nedostataka u pogledu razvijenosti lista i lisne drške ne odgovaraju I klasi, ali moraju biti čiste i odgovarati najmanjim uvjetima kvalitete. U jedinici pakiranja 10% proizvoda može odstupati od propisanih uvjeta kvalitete, ali uz uvjet da su pogodni za hranu. Lisnata i rebrasta blitva pakiraju se u letvarice jabučare, u duboke letvarice za povrće i u kartonske kutije. 10.800 KM/ha nizak 114 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje kulture Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 20-30 cm jesen tanjiranje; frezanje sjetva i iz presadnica; 1,5-2 kg/ha kontinentalna mediteranska III-IV-V mjesec II-III-IV i VIII-IX mjesec 30 dana nakon sjetve 30-50x30-40 cm 3-4 cm 5-9 20-30 t/ha prije sjetve ili sadnje u mineralnoj gnojidbi: P:50-80 kg/ha i K:50-100 kg/ha; dušična prihrana sa N:100 kg/ha, 3-4x nakon berbe listova u pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-14-21 S i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x međuredna obrada; prihrana; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 2-3 250 500-750 20-30 t/ha u proljetnom uzgoju traje 2-3 mjeseca; u jesensko-zimskom u priobalnom području do 6 mjeseci ručno; košenjem 30.000 kg x 0,9 KM = 27.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <35 35-45 45-55 55-65 65-75 <50 50-60 60-70 70-80 >80 115 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo ŠPAROGA Asparagus officinalis L. Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan mladi izboji za prehranu svježa ili prerađena; dijetalno povrće konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom i sušenjem 12-26oC do 15 dana 15 i više godina Na istom mjestu ostaje 10-12 godina. Preporuča se odmor tla 4-5 godina. Kultivari za bijelu i zelenu špargu. Poželjna je dobra ujednačenost oblikom i bojom, priljubljeni ljuskasti listovi i čvrsto zatvoren vrh u tehnološkoj zrelosti, te otpornost na šparginu rđu i venuće. Ekstra klasa: Izboji moraju biti ravni, zatvorenog vrha. U bijele šparge stabljika i vrh moraju biti bijeli, a dopuštena je neznatna ružičasta nijansa. Zelena šparoga mora biti sasvim zelena, baza ravno odrezana, bez odrvenjelih dijelova. I klasa: Izdanci moraju biti mladi, krti, glatki, ravni, ujednačeni po duljini, debljini i boji, s jednobojnim vrhovima bez pjega, šupljina, napuklina, s mesom jedrim i bijelim i bez čvrstih celuloznih vlakana. Prema duljini i promjeru izdanka bijela špargla I klase stavlja se u promet kao bijela špargla s izdancima duljine više od 20 cm i promjera većeg od 1,5 cm i kao špargla s izdancima duljine 15-20 cm i promjerom većeg od 1 cm. Izdanci se vezuju u snopiće od 1-1,5 kg. U jedinici pakiranja može biti do 5% izdanaka s manjom duljinom odnosno promjerom, ali ne s duljinom manjom od 12 cm i promjerom manjim od 1 cm. Dopušteni blago zavijeni izboji te tragovi rđaste i ružičaste boje, bez odrvenjelih dijelova. Zelena šparoga treba biti najmanje 80% zelena. II klasa: Izdanci ne mogu biti kraći od 10 cm, niti promjera manjeg od 1 cm, ali mogu biti izvijeni i nejednake debljine. Zelena šparoga treba biti najmanje 60% zelena. Bijela špargla pakira se u letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće i u duboke otvorene letvarice. 11.200 KM/ha vrlo visok 116 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Venuće izboja Špargina rđa Špargina zlatica Špargina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm sjetvom samo u proizvodnji zelene šparge 1-1,5 kg/ha; iz presadnica u proizvodnji bijele šparge 20.000-40.000/ha III-IV mjesec na dno brazde; ručno ili mehanizirano 120-200x10-15 cm; 100-200x30-70 cm do 5 cm; 20-30 cm 30-100 t/ha N:75 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:185 kg/ha; MgO:63 kg/ha u osnovnoj obradi dodati 60-80 t/ha stajnjaka; u rano proljeće prije sadnje pognojiti sa 1.000 kg/ha NPK 8-26-26 svake godine; nakon berbe pognojiti sa 1.000 kg/ha NPK 15-15-15, a zatim okopati sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Diuron prije nicanja 0,75 kg Simazin prije berbe Senkor nakon berbe Deherban nakon berbe-međuredovi 1,5-2,5 l sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Fungicid Fungicid Insekticid Insekticid zaštita od korova; nagrtanje; navodnjavanje; prihrana 2-3x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1250 3-4 t/ha mediteranska kontinentalna IV-V mjesec V-VI mjesec ručno; sukcesivno; 6-8 tjedana; 2-3x tjedno 3.500 kg x 4 KM = 14.000 KM/ha 117 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara ekstenzivan mladi izboji za prehranu svježa ili prerađena; dijetalno povrće konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom i sušenjem 12-26oC Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ŠPAROGA Asparagus officinalis L. do 15 dana 15 i više godina Na istom mjestu ostaje 10-12 godina. Preporuča se odmor tla 4-5 godina. Kultivari za bijelu i zelenu špargu. Poželjna je dobra ujednačenost oblikom i bojom, priljubljeni ljuskasti listovi i čvrsto zatvoren vrh u tehnološkoj zrelosti, te otpornost na šparginu rđu i venuće. Ekstra klasa: Izboji moraju biti ravni, zatvorenog vrha. U bijele šparge stabljika i vrh moraju biti bijeli, a dopuštena je neznatna ružičasta nijansa. Zelena šparoga mora biti sasvim zelena, baza ravno odrezana, bez odrvenjelih dijelova. I klasa: Izdanci moraju biti mladi, krti, glatki, ravni, ujednačeni po duljini, debljini i boji, s jednobojnim vrhovima bez pjega, šupljina, napuklina, s mesom jedrim i bijelim i bez čvrstih celuloznih vlakana. Prema duljini i promjeru izdanka bijela špargla I klase stavlja se u promet kao bijela špargla s izdancima duljine više od 20 cm i promjera većeg od 1,5 cm i kao špargla s izdancima duljine 15-20 cm i promjerom većeg od 1 cm. Izdanci se vezuju u snopiće od 1-1,5 kg. U jedinici pakiranja može biti do 5% izdanaka s manjom duljinom odnosno promjerom, ali ne s duljinom manjom od 12 cm i promjerom manjim od 1 cm. Dopušteni blago zavijeni izboji te tragovi rđaste i ružičaste boje, bez odrvenjelih dijelova. Zelena šparoga treba biti najmanje 80% zelena. II klasa: Izdanci ne mogu biti kraći od 10 cm, niti promjera manjeg od 1 cm, ali mogu biti izvijeni i nejednake debljine. Zelena šparoga treba biti najmanje 60% zelena. Bijela špargla pakira se u letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće i u duboke otvorene letvarice. 5.600 KM/ha vrlo visok 118 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Venuće izboja Špargina rđa Špargina zlatica Špargina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm sjetvom samo u proizvodnji zelene šparge 1-1,5 kg/ha; iz presadnica u proizvodnji bijele šparge 20.000-40.000/ha III-IV mjesec na dno brazde; ručno 120-200x10-15 cm; 100-200x30-70 cm do 5 cm; 20-30 cm 30-50 t/ha N:75 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:185 kg/ha; MgO:63 kg/ha u osnovnoj obradi dodati 30-50 t/ha stajnjaka; u rano proljeće prije sadnje pognojiti sa 800 kg/ha NPK 8-26-26 svake godine; nakon berbe pognojiti sa 500 kg/ha NPK 15-15-15, a zatim okopati sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha okopavanje 4-5x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Fungicid Fungicid Insekticid Insekticid zaštita od korova; nagrtanje; navodnjavanje; prihrana 2-3x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 250 750-1250 2-3 t/ha mediteranska kontinentalna IV-V mjesec V-VI mjesec ručno; sukcesivno; 6-8 tjedana; 2-3x tjedno 2.000 kg x 4 KM = 8.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N <50 S4 50-65 S3 65-85 S2 85-105 S1 105-125 <20 20-35 35-50 50-65 >65 119 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo DINJA Cucumis melo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod prehrana; u kozmetici; zdravstvena vrijednost 24-35oC 80-110 dana mrežaste i rebraste do dva tjedna; zimske dinje 3-4 mjeseca Na istoj površini ne smije se uzgajati najmanje 4 godine. U tom razdoblju ne smiju biti ni druge kulture iz iste porodice. Kultivari mrežastih, rebrastih i zimskih dinja, a u novije vrijeme prevladavaju F1 hibridi koji su produktivniji i otporniji na venuće i pepelnicu. I klasa: Moraju biti dobre kvalitete, cijele, zrele, čiste, ujednačene po obliku, boji i veličini sa slatkim mesnatim dijelom koji ima miris tipičan za sortu, bez peteljke ili s peteljkom duljine do 2 cm, u ovisnosti o sorti. Klasiraju se po veličini s tim da u jedinici pakiranja razlika u težini između najmanjih i najvećih dinja ne bude veća od 0,5 kg. Tolerira se do 5% dinja s napuklinama i mehaničkim povredama. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 5% nedovoljno zrelih ili prezrelih plodova i do 10% plodova s mehaničkim povredama i napuklinama. Pakiraju se u velike plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće i dvostruke plitke letvarice. Dinje se mogu pakirati i u paletne sanduke, kao i u pregrađen prostor prijevoznih sredstava. 24.300 KM/ha srednji 120 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Pepelnica Antraknoza Plamenjača Lisne uši Žičnjaci Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-50 cm jesen; proljeće tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena; 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x40-60 cm oko 2-3 cm; 5-10 cm 2-2,5 30-50 t/ha N:180 kg/ha; P2O5:90 kg/ha; K2O:570 kg/ha; MgO:100 kg/ha; CaO:480 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 2.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vriježa 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave ušiju 1-2 x 0,4 kg Volaton G-5 prije sjetve 15-30 kg međuredna obrada; folijarna prihrana; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 30-50 t/ha 2x tjedno ručno 45.000 kg x 0,9 KM = 40.500 KM/ha 121 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Plodosmjena ekstenzivan plod prehrana; u kozmetici; zdravstvena vrijednost 24-35oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada DINJA Cucumis melo 80-110 dana mrežaste i rebraste do dva tjedna; zimske dinje 3-4 mjeseca Na istoj površini ne smije se uzgajati najmanje 4 godine. U tom razdoblju ne smiju biti ni druge kulture iz iste porodice. Kultivari mrežastih, rebrastih i zimskih dinja, a u novije vrijeme prevladavaju F1 hibridi koji su produktivniji i otporniji na venuće i pepelnicu. I klasa: Moraju biti dobre kvalitete, cijele, zrele, čiste, ujednačene po obliku, boji i veličini sa slatkim mesnatim dijelom koji ima miris tipičan za sortu, bez peteljke ili s peteljkom duljine do 2 cm, u ovisnosti o sorti. Klasiraju se po veličini s tim da u jedinici pakiranja razlika u težini između najmanjih i najvećih dinja ne bude veća od 0,5 kg. Tolerira se do 5% dinja s napuklinama i mehaničkim povredama. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 5% nedovoljno zrelih ili prezrelih plodova i do 10% plodova s mehaničkim povredama i napuklinama. Pakiraju se u velike plitke letvarice, letvarice jabučare, duboke letvarice za povrće i dvostruke plitke letvarice. Dinje se mogu pakirati i u paletne sanduke, kao i u pregrađen prostor prijevoznih sredstava. 13.500 KM/ha srednji 122 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Pepelnica Antraknoza Plamenjača Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-50 cm jesen; proljeće tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena; 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x40-60 cm oko 2-3 cm; 5-10 cm 2-2,5 30-50 t/ha N:180 kg/ha; P2O5:90 kg/ha; K2O:200-250 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 800-1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje, frezanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vriježa, 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave ušiju, 1-2 x 0,4 kg međuredna obrada; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 15-30 t/ha 2x tjedno ručno 25.000 kg x 0,9 KM = 22.500 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani srednje rani N S4 S3 S2 S1 <40 40-50 50-60 60-70 70-80 <60 <65 60-65 65-75 65-70 75-85 70-75 85-90 >75 >90 123 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo LUBENICA Citrullus vulgaris Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod prehrana; zdravstvena vrijednost 28-30 oC 120-150 dana; rani 70-80 dana; srednjerani 80-90 dana; kasni 90-110 dana; od sjetve do nicanja do 2 tjedna uz zadržavanje kvalitete; kultivari debele kore i do 6 mjeseci, ali opada kvaliteta 1 godina Najbolje uspjeva na krčevini koju slijedi zob, a nakon nje lubenica ili na razoranom lucerištu koje se koristilo 7 godina. U izvjesnom smislu djevičanska tla. Razlog tomu je u velikoj osjetljivosti lubenica na bolesti korjenovog vrata, te stoga ne smije doći na isto mjesto 7-8 godina. Najrašireniji su standardni kultivari. Sve se više šire F1 hibridi koji se odlikuju boljom rodnošću i ujednačenošću. Manje su popularni hibridi bez sjemena. Najviše se cijene kultivari crvene placente. I klasa: Lubenice ove klase moraju biti vrlo dobre kvalitete, pravilno razvijene, zrele, slatke, tipične za sortu s peteljkom od najmanje 4 cm, bez tragova biljnih bolesti i štetočina, a osobito antraknoze. Sjemenke moraju biti normalno razvijene, zrele i moraju se odvajati od jestivog dijela (osim lubenica bez sjemena). Dopuštena su manja odstupanja u pogledu boje kore karakteristične za sortu, a osobito boje na dijelu koji je u dodiru sa zemljom. II klasa: Mogu imati manje nedostatke u pogledu boje kore i manje mehaničke povrede i oštećenja od biljnih bolesti i štetočina. Može se tolerirati i peteljka manja od 4 cm. Prema veličini lubenice se klasiraju: sitne do 2 kg, srednje sitne 2-3 kg, srednje krupne 3-5 kg, krupne 5-7 kg, vrlo krupne više od 7 kg. U jednom pakiranju ili partiji do 10% lubenica može imati manju ili veću težinu od naznačene s tim što pojedinačne lubenice II klase ne mogu biti lakše od 1 kg, a I klase od 3 kg. Lubenice se u rasutom stanju pakiraju u velike sanduke za povrće i u vreće. 14.400 KM/ha srednji 124 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Pepelnica Antraknoza Plamenjača Uvenuće Lisne uši Žičnjaci Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina oranja vrijeme izvođenja 40-50 cm jesen; proljeće tanjiranje; drljanje; frezanje pred sadnju iz presadnica ili sjemena 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x80-100 rani; 150-200x100 srednjerani; 200-250x100-150 kasni 2-3 cm; 5-10 cm 1-2 30-50 t/ha N:85 kg/ha; P2O5: 65 kg/ha ; K2O:135 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 2.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja količina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vriježa 2,5-3 kg 3-4x Euparen 3-4x 2,5-3 kg plodored Chess 25 WP nakon pojave ušiju 1-2x 0,4 kg Volaton G-5 prije sjetve 15-30 kg međuredna obrada; prorjeđivanje; folijarna prihrana; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 40-70 t/ha višekratno; ovisno o temperaturi ručno 60.000 KM x 0,4 KM = 24.000 KM/ha 125 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje ekstenzivan plod prehrana; zdravstvena vrijednost 28-30 oC Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada LUBENICA Citrullus vulgaris 120-150 dana; rani 70-80 dana; srednjerani 80-90 dana; kasni 90-110 dana; od sjetve do nicanja do 2 tjedna uz zadržavanje kvalitete; kultivari debele kore i do 6 mjeseci, ali opada kvaliteta 1 godina Najbolje uspjeva na krčevini koju slijedi zob, a nakon nje lubenica ili na razoranom lucerištu koje se koristilo 7 godina. U izvjesnom smislu djevičanska tla. Razlog tomu je u velikoj osjetljivosti lubenica na bolesti korjenovog vrata, te stoga ne smije doći na isto mjesto 7-8 godina. Najrašireniji su standardni kultivari. Sve se više šire F1 hibridi koji se odlikuju boljom rodnošću i ujednačenošću. Manje su popularni hibridi bez sjemena. Najviše se cijene kultivari crvene placente. I klasa: Lubenice ove klase moraju biti vrlo dobre kvalitete, pravilno razvijene, zrele, slatke, tipične za sortu s peteljkom od najmanje 4 cm, bez tragova biljnih bolesti i štetočina, a osobito antraknoze. Sjemenke moraju biti normalno razvijene, zrele i moraju se odvajati od jestivog dijela (osim lubenica bez sjemena). Dopuštena su manja odstupanja u pogledu boje kore karakteristične za sortu, a osobito boje na dijelu koji je u dodiru sa zemljom. II klasa: Mogu imati manje nedostatke u pogledu boje kore i manje mehaničke povrede i oštećenja od biljnih bolesti i štetočina. Može se tolerirati i peteljka manja od 4 cm. Prema veličini lubenice se klasiraju: sitne do 2 kg, srednje sitne 2-3 kg, srednje krupne 3-5 kg, krupne 5-7 kg, vrlo krupne više od 7 kg. U jednom pakiranju ili partiji do 10% lubenica može imati manju ili veću težinu od naznačene s tim što pojedinačne lubenice II klase ne mogu biti lakše od 1 kg, a I klase od 3 kg. Lubenice se u rasutom stanju pakiraju u velike sanduke za povrće i u vreće. 6.400 KM/ha srednji 126 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Pepelnica Antraknoza Plamenjača Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina oranja vrijeme izvođenja 40-50 cm jesen; proljeće tanjiranje; drljanje pred sadnju/sjetvu iz presadnica ili sjemena 2-3 kg/ha IV i V mjesec IV i V mjesec 120-150x80-100 cm rani; 150-200x100 cm srednjerani; 200-250x100-150 cm kasni 2-3 cm; 5-10 cm 1-2 30 t/ha N:85 kg/ha; P2O5:65 kg/ha; K2O:135 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 800-1.000 kg/ha NPK 7-14-21 S i 150 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja količina/ha okopavanje 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Dithan M-45 nakon stvaranja vriježa, 3-4x 2,5-3 kg Euparen 3-4x 2,5-3 kg Chess 25 WP nakon pojave ušiju 1-2x 0,4 kg međuredna obrada; prorjeđivanje; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 400 400-800 20-40 t/ha višekratno; ovisno o temperaturi ručno 40.000 KM x 0,4 KM = 16.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani srednje rani N S4 S3 S2 S1 <40 40-50 50-60 60-70 70-80 <60 <75 60-65 75-80 65-70 80-85 70-75 85-90 >75 >90 127 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara intenzivan plod prehrana, začin konzerviranje biološkim načinom, mariniranje, zamrzavanje, sušenje 21-26 oC Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada PAPRIKA Capsicum annuum 150-180 dana do 14 dana 1 godina Do ponovnog uzgoja na istom mjestu treba proći najmanje 4-5 godina. Danas se uzgaja na stotine kultivara i F1 hibrida. Od krupnoplodnih kultivara najzastupljeniji su «babure», prizmatičnih plodova. «Paradajz» paprike su okruglih i okruglo-spljoštenih, glatkih i malo rebrastih plodova. «Roge» oblikom podsjećaju na rog. Kultivari «začinske» paprike također su stožastog oblika, a mogu biti slatki ili ljuti. «Feferoni» su sitnoplodni kultivari, a mogu biti slatki i ljuti. Prema tipu rasta kultivari su indeterminatni, semideterminatni i determinatni. Indeterminatni tipovi koriste se u zaštićenom prostoru, za duže razdoblje plodonošenja. U zaštićenim prostorima uzgajaju se gotovo isključivo F1 hibridi. Plodovi se mogu brati za potrošnju u svježem stanju ili za preradu u tehnološkoj ili fiziološkoj zrelosti. U tehnološkoj zrelosti plod je dosegao punu veličinu, boju, sjaj i čvrstoću perikarpa. U fiziološkoj berbi boja je glavna karakteristika. Tržna paprika mora biti svježa, zdrava, pravilnog oblika karakterističnog za kultivar, sa stapkom i bez stranog mirisa i okusa. Po kvaliteti razvrstavaju se u tri klase. Ekstra klasa: Paprika mora biti odlične kvalitete i potjecati od iste visokokvalitetne sorte. Plodovi moraju biti dobro razvijeni s tipičnim sortnim karakteristikama i bez nedostataka. Plodovi također moraju biti glatki, mesnati, ujednačeni po obliku, veličini, boji, okusu i moraju biti s peteljkom. Prema veličini plodova paprike klase ekstra stavljaju se u promet kao: 1. paprikababura koja sadrži do 12 kom/kg; 2. rajčica-paprika koja sadrži do 15 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži do 15 kom/kg. U jedinici pakiranja slatke paprike može biti do 3% ljutih paprika, a u jedinici pakiranja ljute paprike do 3% slatkih paprika. I klasa: Plodovi moraju biti dobro razvijeni, tipični za sortu i ujednačeni po obliku i veličini, bez znatnijih nedostataka s tim što može biti do 5% ljutih paprika u jedinici pakiranja slatke paprike ili do 5% slatkih paprika u jedinici pakiranja ljute paprike. Dopušta se do 5% paprika s manjim mehaničkim oštećenjima ili s napuklinama, koji ne umanjuju upotrebnu vrijednost proizvoda. Prema veličini plodova paprika I klase stavlja se u promet kao: 1. paprika-babura koja sadrži 12-20 kom/kg; 2. rajčicapaprika koja sadrži 15-20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži 15-25 kom/kg; 4. feferoni-sitne paprike II klasa: Paprika mora biti dobre kvalitete s dobro razvijenim plodovima, bez većih nedostataka. Tolerira se manja ujednačenost plodova prema veličini i obliku, a i manje mehaničke povrede i napukline. U jedinici pakiranja paprike ne smije biti više od 10% plodova s oštećenjima. U jedinici pakiranja ljutih paprika može biti do 10% slatkih paprika, odnosno u jedinici pakiranja slatkih paprika može biti do 10% ljutih paprika. Prema veličini plodova paprika II klase stavlja se u promet kao: 1.paprikababura koja sadrži više od 20 kom/kg; 2. rajčica paprika koja sadrži više od 20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži više od 20 kom/kg; 4. feferoni Paprika se pakira u letvarice za povrće, letvarice jabučare, velike letvarice, u dvostruke plitke letvarice ili u kartonske kutije. Paprike I i II klase mogu se pakirati i u košare, kao i u čiste vreće izrađene od tekstilnih ili plastičnih vlakana. 17.000 KM/ha visok 128 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid Zaštita Trulež korjena Plamenjača Pjegavost lista Lisne uši Kalifornijski trips Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 30 cm jesen; proljeće frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica, 40.000-100.000 rasada/ha 7-9 tjedana prije rasađivanja konac IV-VI mjeseca 50-60x40 cm; 50-60x15-25 cm nešto dublje nego u rasadu 4-5; 6,6-8-11; 1-13 osjetljiva na klor; 50-80 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha; u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran, prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; može se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Trikepin najmanje 7 dana prije rasađivanja; 3-4 l Lasso 15 dana nakon rasađivanja 4-5 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha dezinfekcija sjemena 5-7 g/1 kg Lekinol Dithane M-45 dezinfekcija zemlje do 60 g/m2 zalijevanje Previcur 607 SL 20-40 l Dithane M-45 rasad od nicanja svakih 7-10 dana 2 kg Enovit M prije rasađivanja potopiti korjen 7 kg Bakar.antrakol dezinfekcija vode 12-15 kg Bakarni kreč 2-3x 5 kg Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Decis EC 1,25 nakon pojave 1-2x 400-600 ml rahljenje; zaštita od korova; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-12 400 4.000-4.800 15-60 t/ha (tehnološka zrioba) VI-VIII-IX-X mjesec ručno; svakih 5-6 dana; poslije svaka 2-3 dana 35.000 kg x 1 KM = 35.000 KM/ha 129 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS povrtlarstvo PAPRIKA Capsicum annuum ekstenzivan plod prehrana, začin konzerviranje biološkim načinom, mariniranje, zamrzavanje, sušenje 21-26 oC 150-180 dana do 14 dana 1 godina Do ponovnog uzgoja na istom mjestu treba proći najmanje 4-5 godina. Danas se uzgaja na stotine kultivara i F1 hibrida. Od krupnoplodnih kultivara najzastupljeniji su «babure», prizmatičnih plodova. «Paradajz» paprike su okruglih i okruglo-spljoštenih, glatkih i malo rebrastih plodova. «Roge» oblikom podsjećaju na rog. Kultivari «začinske» paprike također su stožastog oblika, a mogu biti slatki ili ljuti. «Feferoni» su sitnoplodni kultivari, a mogu biti slatki i ljuti. Prema tipu rasta kultivari su indeterminatni, semideterminatni i determinatni. Indeterminatni tipovi koriste se u zaštićenom prostoru, za duže razdoblje plodonošenja. U zaštićenim prostorima uzgajaju se gotovo isključivo F1 hibridi. Plodovi se mogu brati za potrošnju u svježem stanju ili za preradu u tehnološkoj ili fiziološkoj zrelosti. U tehnološkoj zrelosti plod je dosegao punu veličinu, boju, sjaj i čvrstoću perikarpa. U fiziološkoj berbi boja je glavna karakteristika. Tržna paprika mora biti svježa, zdrava, pravilnog oblika karakterističnog za kultivar, sa stapkom i bez stranog mirisa i okusa. Po kvaliteti razvrstavaju se u tri klase. Ekstra klasa: Paprika mora biti odlične kvalitete i potjecati od iste visokokvalitetne sorte. Plodovi moraju biti dobro razvijeni s tipičnim sortnim karakteristikama i bez nedostataka. Plodovi također moraju biti glatki, mesnati, ujednačeni po obliku, veličini, boji, okusu i moraju biti s peteljkom. Prema veličini plodova paprike klase ekstra stavljaju se u promet kao: 1. paprikababura koja sadrži do 12 kom/kg; 2. rajčica-paprika koja sadrži do 15 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži do 15 kom/kg. U jedinici pakiranja slatke paprike može biti do 3% ljutih paprika, a u jedinici pakiranja ljute paprike do 3% slatkih paprika. I klasa: Plodovi moraju biti dobro razvijeni, tipični za sortu i ujednačeni po obliku i veličini, bez znatnijih nedostataka s tim što može biti do 5% ljutih paprika u jedinici pakiranja slatke paprike ili do 5% slatkih paprika u jedinici pakiranja ljute paprike. Dopušta se do 5% paprika s manjim mehaničkim oštećenjima ili s napuklinama, koji ne umanjuju upotrebnu vrijednost proizvoda. Prema veličini plodova paprika I klase stavlja se u promet kao: 1. paprika-babura koja sadrži 12-20 kom/kg; 2. rajčicapaprika koja sadrži 15-20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži 15-25 kom/kg; 4. feferoni-sitne paprike II klasa: Paprika mora biti dobre kvalitete s dobro razvijenim plodovima, bez većih nedostataka. Tolerira se manja ujednačenost plodova prema veličini i obliku, a i manje mehaničke povrede i napukline. U jedinici pakiranja paprike ne smije biti više od 10% plodova s oštećenjima. U jedinici pakiranja ljutih paprika može biti do 10% slatkih paprika, odnosno u jedinici pakiranja slatkih paprika može biti do 10% ljutih paprika. Prema veličini plodova paprika II klase stavlja se u promet kao: 1.paprikababura koja sadrži više od 20 kom/kg; 2. rajčica paprika koja sadrži više od 20 kom/kg; 3. duga paprika koja sadrži više od 20 kom/kg; 4. feferoni Paprika se pakira u letvarice za povrće, letvarice jabučare, velike letvarice, u dvostruke plitke letvarice ili u kartonske kutije. Paprike I i II klase mogu se pakirati i u košare, kao i u čiste vreće izrađene od tekstilnih ili plastičnih vlakana. 15.000 KM/ha visok 130 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova mehanička Zaštita Trulež korjena dubina vrijeme izvođenja do 30 cm jesen; proljeće frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica, 40.000-100.000 rasada/ha 7-9 tjedana prije rasađivanja konac IV-VI mjeseca 50-60x40 cm; 50-60x15-25 cm nešto dublje nego u rasadu 4-5; 6,6-8-11; 1-13 osjetljiva na klor; 50-80 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kga/ha; u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran, prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje nakon navodnjavanja 2-4x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Dithane M-45 dezinfekcija sjemena do 60 g/m2 Previcur 607 SL zalijevanje 20-40 l Plamenjača Dithane M-45 Enovit M Bakar.antrakol Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Chess 25 WP nakon pojave 1-2x rahljenje; zaštita od korova; navodnjavanje broj obroka obrok m3 5-10 400 12-40 t/ha (tehnološka zrioba) VI-VIII-IX-X mjesec ručno; svakih 5-6 dana; poslije svaka 2-3 dana 20.000 kg x 1 KM = 20.000 KM/ha Prinos Berba Način berbe Prihod Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rasad od nicanja svakih 7-10 dana prije rasađivanja potopiti korjen dezinfekcija vode 2 kg 7 kg 12-15 kg 0,4 kg ukupno m3/ha 2.000-4.000 N S4 S3 S2 S1 <360 360-390 390-420 420-450 450-480 <80 80-100 100-120 120-140 >140 131 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo PATLIDŽAN Solanum melongena Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod prehrana; dijetetska namirnica mariniranje, zamrzavanje, sušenje 22-29oC 140-160 dana 7-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe kao ni druge kulture iz porodice pomoćnica. Potrebna je najmanje četverogodišnja plodosmjena. Za uzgoj na otvorenom prednost imaju raniji kultivari. Ovisno o tržištu najviše se cijene ovalni, okrugli, sjajni, tamnoljubičaste boje, tanke pokožice, čvrstog i nježnog mesa, prijatnog okusa sa malo gorčine, sa što manje sjemenki i bodlji na čaški i stapki. U zaštićenim prostorima koriste se najviše F1 hibridi, srednje rani i produktivni. Standardni plodovi su 100-500 g, ali se najviše traže plodovi srednje krupnoće 250350 g. Okrugli i ovalni kultivari moraju imati promjer ploda najmanje 7 cm, a valjkasti 4 cm. Radi stavljanja u promet patlidžan se razvrstava u I i II klasu. I klasa: Patlidžan mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen s tipičnim karakteristikama sorte kojoj pripada i bez nedostataka. Mora biti ujednačen po obliku, boji i veličini s peteljkom i neoštećenim čaškinim listićima. U jedinici pakiranja može biti do 5% plodova s neznatnim mehaničkim oštećenjima, koji ne umanjuju uporabnu vrijednost proizvoda. II klasa: Mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen i bez znatnijih nedostataka, s tim što se tolerira do 10% plodova s nedostacima u obliku mehaničkih povreda ili peteljke ili čaške. Pakira se u istu ambalažu kao i rajčica. 18.200 KM/ha visok 132 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid Zaštita Plamenjača Pepelnica Crna pjegavost Lisne uši Krumpirova zlatica Crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina 30-50 cm frezanje; pravljenje gredica iz presadnica 30.000-45.000/ ha 9-12 tjedana prije sadnje kontinentalna konac V-početak VI mjeseca 70-80x30-50 cm oko 5 cm dublje nego u rasadu 25.000-47.619 vrijeme izvođenja jesen; proljeće pred sadnju mediteranska IV-V mjesec 40-50 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha;CaO:40 kg/ha; MgO:8kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; može se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Senkor 70% nekoliko dana prije 0,7 kg Senkor 70% rasađivanja; 0,5 kg 10 dana nakon rasađivanja sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Močivi sumpor S 80 VI mjesec 2-3x 3-4 l Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Sevin 50 2-3x 2 kg Neoron nakon pojave 1-2x 0,5-0,7 l rahljenje; zaštita od korova; navodnjavanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-12 400 4.000-4.800 mediteransko do 50 t/ha; kontinentalno15-25 t/ha VII-VIII-IX-X mjesec ručno škarama; višekratno svakih 5-10 dana 40.000 kg x 0,7 KM = 28.000 KM/ha 133 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan plod prehrana; dijetetska namirnica mariniranje, zamrzavanje, sušenje 22-29oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada PATLIDŽAN Solanum melongena 140-160 dana 7-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe kao ni druge kulture iz porodice pomoćnica. Potrebna je najmanje četverogodišnja plodosmjena. Za uzgoj na otvorenom prednost imaju raniji kultivari. Ovisno o tržištu najviše se cijene ovalni, okrugli, sjajni, tamnoljubičaste boje, tanke pokožice, čvrstog i nježnog mesa, prijatnog okusa sa malo gorčine, sa što manje sjemenki i bodlji na čaški i stapki. U zaštićenim prostorima koriste se najviše F1 hibridi, srednje rani i produktivni. Standardni plodovi su 100-500 g, ali se najviše traže plodovi srednje krupnoće 250-350 g. Okrugli i ovalni kultivari moraju imati promjer ploda najmanje 7 cm, a valjkasti 4 cm. Radi stavljanja u promet patlidžan se razvrstava u I i II klasu. I klasa: Patlidžan mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen s tipičnim karakteristikama sorte kojoj pripada i bez nedostataka. Mora biti ujednačen po obliku, boji i veličini s peteljkom i neoštećenim čaškinim listićima. U jedinici pakiranja može biti do 5% plodova s neznatnim mehaničkim oštećenjima, koji ne umanjuju uporabnu vrijednost proizvoda. II klasa: Mora biti dobre kvalitete, normalno razvijen i bez znatnijih nedostataka, s tim što se tolerira do 10% plodova s nedostacima u obliku mehaničkih povreda ili peteljke ili čaške. Pakira se u istu ambalažu kao i rajčica. 8.400 KM/ha srednji 134 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova mehanička Zaštita Plamenjača Pepelnica Lisne uši Krumpirova zlatica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 30-35 cm jesen; proljeće frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica 30.000-45.000/ ha 9-12 tjedana prije sadnje kontinentalna mediteranska konac V-početak VI mjeseca IV-V mjesec 70-80x30-50 cm oko 5 cm dublje nego u rasadu 25.000-47.619 40-50 t/ha N:50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha u prihrani: N:90 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:150 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 150 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%, 1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave korova 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Močivi sumpor S 80 VI mjesec 2-3x 3-4 l Chess 25 WP nakon pojave 1-2x 0,4 kg Sevin 50 2-3x 2 kg rahljenje; zaštita od korova; navodnjavanje; prihrana broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-10 400 2.000-4.000 mediteransko do 30 t/ha; kontinentalno15-25 t/ha VII-VIII-IX-X mjesec ručno škarama; višekratno svakih 5-10 dana 20.000 kg x 0,7 KM = 14.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <360 360-390 390-420 420-450 450-480 <80 80-100 100-120 120-140 >140 135 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda OPIS povrtlarstvo RAJČICA / PARADAJZ Solanum lycopersicon intenzivan plod prehrana, začin; zdravstvena vrijednost konzerviranje biološkim načinom, mariniranje, zamrzavanje, sušenje, liofilizacija 20-25oC 110-180 dana do 14 dana 1 godina Razmjerno dobro podnosi sebe. Poželjne su najmanje dvije godine do ponovne sadnje na isto mjesto. U prometu je više od 2.000 kultivara. Pored standardnih sve se više proizvode F1 hibridi. Kultivari za tržište i potrošnju u svježem stanju mogu biti namjenjeni za uzgoj na otvorenom i zatvorenom (plastenici, staklenici). Kultivari za preradu mogu biti namjenjeni za koncentrate, kečap, rezanu rajčicu, pelate i sokove. Prema načinu uzgoja mogu biti za izravnu sjetvu ili za presađivanje. Prema načinu berbe za ručnu ili mehaniziranu berbu. Prema tipu kultivari mogu biti indeterminatni, poludeterminatni i determinatni. Prema početku zrelosti kultivari mogu biti vrlo rani, srednje rani, srednje kasni i kasni. Da bi se mogao staviti u promet, plod rajčice mora udovoljiti sljedećim uvjetima kvalitete: da je dobro razvijen, da je cijel, zdrav i čist, normalne vanjske vlažnosti i da nema strani miris. Prema obliku ploda rajčica se razvrstava u dvije grupe: s okruglim i izduženim plodovima. Rajčica s okruglim plodovima može imati sferičan i pogačast oblik. Veličina rajčice određuje se promjerom ploda u ekvatorijalnoj ravni za sorte s okruglim plodovima, odnosno promjerom u točki koja pripada najvećoj debljini ploda za sorte sa izduženim plodovima. Prema veličini rajčica s okruglim plodovima razvrstava se u sljedeće kategorije: 1. vrlo sitna s promjerom ploda 35-40 cm 2. sitna s promjerom ploda 40-47 cm 3. srednje sitna s promjerom ploda 47-57 cm 4. srednje krupna s promjerom ploda 57-67 cm 5. krupna s promjerom ploda 67-77 cm 6. vrlo krupna s promjerom ploda 77-87 cm Najmanji promjer rajčice sa okruglim plodovima je 35 mm, a kod sorti s izduženim plodovima 30 mm. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova rajčice koji imaju nešto manji ili veći promjer od naznačenog u deklaraciji, pri čemu kod sorti s okruglim plodovima ne smije biti plodova ispod 33 mm, a kod sorti s izduženim plodovima ispod 20 mm. Plodovi se beru u tehnološkoj zriobi koja se obično definira kao: crvena, ružičasta, prijelazna i zelena zrioba. Berba u zelenoj zriobi kod nas dolazi u obzir samo pri kraju sezone. Rajčica za tržište mora biti: zdrava, neoštećena, čvrsta, jednolično obojena, ujednačene krupnoće. Ekstra klasa: Oblik i izgled ploda tipičan za kultivar sa čvrstim mesom, bez zelenog prstena i drugih fizioloških poremećaja, osim laganih površinskih nepravilnosti. Plodovi moraju biti tipični za sortu po boji, obliku i razvijenosti, odlične kvalitete i kalibrirani. Rajčica mora biti dovoljno i ujednačeno zrela, čvrsta i glatka. U jedinici pakiranja može biti do 5% plodova koji ne odgovaraju uvjetima propisanima za ovu klasu. 136 Uloženi kapital Udio ručnog rada I klasa: Plodovi tipični za kultivar, čvrsti, bez nezaraštenih pukotina i vidljivog zelenog prstena. Dopuštena su manja odstupanja u obliku, boji, pokožici. Sortiranje je jednako kao i za klasu ekstra. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova rajčice koji ne udovoljavaju uvjetima. II klasa: Mora biti dobre kvalitete i može imati stanovite nedostatke u pogledu oblika, boje, ujednačenosti po veličini, razvijenosti i količini plodova. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova s oštećenjima i mehaničkim povredama s tim da su to zarasle pukotine koje ne smiju biti duže od 3 cm. Rajčica se pakira u nove, čiste srednje otvorene plitke letvarice, plitke letvarice za povrće i velike plitke letvarice. Deklaracija za rajčicu ekstra klase i I klase među ostalim podacima, mora sadržavati i podatak o sorti, kalibru i obliku plodova. 31.600 KM/ha visok TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid Zaštita Plamenjača Siva plijesan Crna pjegavost Štitasti moljac Crveni pauk Lisne uši Njega usjeva Folijarna prihrana Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 40 cm jesen; proljeće frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica i sjetvom (rajčica za preradu); 150-200 g/ha 6-9 tjedana prije sadnje konac siječnja ili u veljači mediteranska kontinentalna konac III-rana proizvodnja; početak V mjeseca; 10-25. IV-kasna proizvodnja 10-15. V mjesec-industrijska rani 70x35 cm; 80-100x30-40 cm nešto dublje nego je bila u rasadniku; ručno ili mehanizirano 40-60 t/ha N:80 kg/ha; P2O5:50 kg/ha ; K2O:200 kg/ha; MgO:20 kg/ha; u prihrani: N:50-60 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:50 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%,1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana; može se prskati i sa 0,5-0,7% otopinom Uree 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Senkor 70% nekoliko dana prije 0,7 kg Senkor 70% rasađivanja; 0,5 kg 10 dana nakon rasađivanja sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca 1x 3 kg Ronilan DF nakon zakidanja zaperaka 1x 1-2 kg Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Evisekt S nakon pojave 1x 0,1-0,15kg Neoron nakon pojave 1-2x 0,5-0,7 l Chess 25 WP nakon pojave 1- 2x 0,4 kg odstranjivanje zaperaka; rahljenje; zaštita tomatin 1% broj obroka obrok m3 ukupno ha/m3 10-12 400 4.000-4.800 30-80 t/ha VI-X mjesec; VIII-IX mjesec-rajčica za preradu ručno; višekratno 2-3x tjedno; mehanizirano-rajčica za preradu 75.000 kg x 0,6 KM = 45.000 KM/ha 137 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan plod prehrana, začin; zdravstvena vrijednost konzerviranje biološkim načinom, mariniranje, zamrzavanje, sušenje, liofilizacija 20-25oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda RAJČICA / PARADAJZ Solanum lycopersicon 110-180 dana do 14 dana 1 godina Razmjerno dobro podnosi sebe. Poželjne su najmanje dvije godine do ponovne sadnje na isto mjesto. U prometu je više od 2.000 kultivara. Pored standardnih sve se više proizvode F1 hibridi. Kultivari za tržište i potrošnju u svježem stanju mogu biti namjenjeni za uzgoj na otvorenom i zatvorenom (plastenici, staklenici). Kultivari za preradu mogu biti namjenjeni za koncentrate, kečap, rezanu rajčicu, pelate i sokove. Prema načinu uzgoja mogu biti za izravnu sjetvu ili za presađivanje. Prema načinu berbe za ručnu ili mehaniziranu berbu. Prema tipu kultivari mogu biti indeterminatni, poludeterminatni i determinatni. Prema početku zrelosti kultivari mogu biti vrlo rani, srednje rani, srednje kasni i kasni. Da bi se mogao staviti u promet, plod rajčice mora udovoljiti sljedećim uvjetima kvalitete: da je dobro razvijen, da je cijel, zdrav i čist, normalne vanjske vlažnosti i da nema strani miris. Prema obliku ploda rajčica se razvrstava u dvije grupe: s okruglim i izduženim plodovima. Rajčica s okruglim plodovima može imati sferičan i pogačast oblik. Veličina rajčice određuje se promjerom ploda u ekvatorijalnoj ravni za sorte s okruglim plodovima, odnosno promjerom u točki koja pripada najvećoj debljini ploda za sorte sa izduženim plodovima. Prema veličini rajčica s okruglim plodovima razvrstava se u sljedeće kategorije: 1. vrlo sitna s promjerom ploda 35-40 cm 2. sitna s promjerom ploda 40-47 cm 3. srednje sitna s promjerom ploda 47-57 cm 4. srednje krupna s promjerom ploda 57-67 cm 5. krupna s promjerom ploda 67-77 cm 6. vrlo krupna s promjerom ploda 77-87 cm Najmanji promjer rajčice sa okruglim plodovima je 35 mm, a kod sorti s izduženim plodovima 30 mm. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova rajčice koji imaju nešto manji ili veći promjer od naznačenog u deklaraciji, pri čemu kod sorti s okruglim plodovima ne smije biti plodova ispod 33 mm, a kod sorti s izduženim plodovima ispod 20 mm. Plodovi se beru u tehnološkoj zriobi koja se obično definira kao: crvena, ružičasta, prijelazna i zelena zrioba. Berba u zelenoj zriobi kod nas dolazi u obzir samo pri kraju sezone. Rajčica za tržište mora biti: zdrava, neoštećena, čvrsta, jednolično obojena, ujednačene krupnoće. Ekstra klasa: Oblik i izgled ploda tipičan za kultivar sa čvrstim mesom, bez zelenog prstena i drugih fizioloških poremećaja, osim laganih površinskih nepravilnosti. Plodovi moraju biti tipični za sortu po boji, obliku i razvijenosti, odlične kvalitete i kalibrirani. Rajčica mora biti dovoljno i ujednačeno zrela, čvrsta i glatka. U jedinici pakiranja može biti do 5% plodova koji ne odgovaraju uvjetima propisanima za ovu klasu. 138 Uloženi kapital Udio ručnog rada I klasa: Plodovi tipični za kultivar, čvrsti, bez nezaraštenih pukotina i vidljivog zelenog prstena. Dopuštena su manja odstupanja u obliku, boji, pokožici. Sortiranje je jednako kao i za klasu ekstra. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova rajčice koji ne udovoljavaju uvjetima. II klasa: Mora biti dobre kvalitete i može imati stanovite nedostatke u pogledu oblika, boje, ujednačenosti po veličini, razvijenosti i količini plodova. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova s oštećenjima i mehaničkim povredama s tim da su to zarasle pukotine koje ne smiju biti duže od 3 cm. Rajčica se pakira u nove, čiste srednje otvorene plitke letvarice, plitke letvarice za povrće i velike plitke letvarice. Deklaracija za rajčicu ekstra klase i I klase među ostalim podacima, mora sadržavati i podatak o sorti, kalibru i obliku plodova. 14.400 KM/ha visok 139 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova mehanička Zaštita Plamenjača Crna pjegavost Lisne uši Njega usjeva Folijarna prihrana Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 35 cm jesen; proljeće frezanje; pravljenje gredica pred sadnju iz presadnica i sjetvom (rajčica za preradu); 150-200 g/ha 6-9 tjedana prije sadnje konac siječnja ili u veljači mediteranska kontinentalna konac III-rana proizvodnja; početak V mjeseca; 10-25. IV-kasna proizvodnja 10-15. V mjesec-industrijska rani 70x35 cm; 80-100x30-40 cm nešto dublje nego je bila u rasadniku; ručno ili mehanizirano 40-60 t/ha N:80 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:200 kg/ha; MgO:20 g/ha; u prihrani: N:50-60 kg/ha; P2O5:55 kg/ha; K2O:50 kg/ha pred duboku obradu pognojiti sa 500 kg/ha NPK 5-20-30 S; pred sadnju dodati 250 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 100-150 kg/ha KAN-a 27%,1-2x. Tijekom vegetacije prskati sa 2% otopinom Fertine Ca, 3-5x u razmacima od 10-14 dana počevši od trenutka kada je plod formiran; prska se i sa Fertinom P 0,5-2% otopinom u razmacima od 10-14 dana. sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje, frezanje nakon navodnjavanja 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil gold MZ 68 kraj V-VI mjeseca1x 3 kg Antracol combi VI mjesec 2x 3-4 kg Chess 25 WP nakon pojave 1- 2x 0,4 kg odstranjivanje zaperaka; rahljenje; zaštita tomatin 1% broj obroka obrok m3 ukupno ha/m3 10-12 400 4.000-4.800 30-50 t/ha VI-X mjesec; VIII-IX mjesec-rajčica za preradu ručno; višekratno 2-3x tjedno; mehanizirano-rajčica za preradu 40.000 kg x 0,6 KM = 24.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rane kasne N S4 S3 S2 S1 <360 360-390 390-420 420-450 450-480 <60 <70 60-80 70-90 80-100 90-120 100-120 120-150 >120 >150 140 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS povrtlarstvo KRASTAVAC Cucumis sativus intenzivan nedozreli ili zreli plod za ishranu: salata, varivo, umak, juhe, dijetalna ishrana; zdravstvena vrijednost; u kozmetici konzerviranje, mariniranje-cijeli ili rezani (kornišoni) 25-27oC 100-120 do 2 tjedna 1 godina Ne podnose sebe, pa ne smiju doći na isto mjesto najmanje 3-4 godine. Pretkultura ne smije biti ni jedna tikvenjača, ali ni kultura koju napada isti virus (krumpir, rajčica). Kupusnjače i kukuruz također nisu dobra pretkultura. Dobre su pretkulture žitarice, mahunarke, lukovi i drugo povrće. U proizvodnji krastavca za tržište i preradu najviše se koriste pretežno ženski i čisto ženski F1 hibridni kultivari. U zaštićenim prostorima najviše su zastupljeni partenokarpni čisto ženski hibridi koji ne trebaju oprašivanje. Kultivari se dijele: prema načinu uzgoja: za uzgoj na otvorenom i u zaštićenom prostoru; prema načinu uporabe: salatni, kultivari za uporabu u svježem stanju i za kuhana jela, konzervni kultivari za različite načine prehrane; prema dužini vegetacije do početka berbe: rani, srednje rani, srednje kasni i kasni kultivari. Kultivari konzervnih krastavaca za uzgoj na otvorenom su «kornišoni». Budući da se ovi plodovi beru sasvim mladi klasiraju se prema dužini ili promjeru. Svi tipovi kultivara mogu biti bez gorčine (cucurbitacin). Plodovi se beru kad postignu dužinu i promjer svojstvene za kultivar, a površina im je glatka i sjajna, jednolične tamnozelene boje. Ekstra klasa: Plodovi tipični za sortu oblikom i bojom, ravni, bez nedostataka. Najmanja težina za krastavce uzgajane na otvorenom je 180 g, dok je krastavce uzgajane u zaštićenom prostoru 250 g. U jedinici pakiranja razlika u težini plodova smije biti najviše 100 g među plodovima 180-400 g, odnosno 150 g među plodovima iznad 400 g. I klasa: Dobro razvijeni i formirani plodovi, praktički ravni, pravilno razvijeni, glatki, bez gorčine, bez šupljina, ujednačeni po obliku, duljini i boji, bez deformiranih plodova s peteljkom duljine do 1 cm. Dopuštena su manja odstupanja u boji, naročito na mjestu gdje je plod bio uz tlo, manja oštećenja i natisci koji ne utječu na održivost. Prema duljini i težini plodova, krastavci se sortiraju i stavljaju u promet kao: -krastavci sa više od 40 cm duljine, odnosno više od 700 g mase -krastavci 20-40 cm duljine, odnosno 350-700 g mase U jedinici pakiranja može biti do 2% plodova s mehaničkim oštećenjima koji bitno ne utječu na kvalitetu ploda. Klasiranje je isto kao i kod ekstra klase. Kornišoni se klasiraju prema promjeru i dužini. Odnos dužine i promjera je 2,8-3,3: 1. Krastavci se pakiraju u velike otvorene plitke letvarice, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće, letvarice jabučare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. 18.600 KM/ha visok 141 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid Zaštita Plamenjača Pepelnica Lisne uši Kalifornijski trips Koprivin crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 40 cm jesen; proljeće frezanje pred sadnju sjetvom iz presadnica, na gredicama, 3-5 kg/ha IV-VI mjesec, oko 30 dana prije moguće sadnje ako je uzgoj iz presadnica mediteranska kontinentalna oko 30 dana nakon sjetve 150-100x30-60 cm (u kućice) 3-10; 25-40 (kornišoni) osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:100 kg/ha; P2O5:60 kg/ha; K2O:180 kg/ha; u prihrani: 3% Urea (600 l/ha) Fertina P1 i dr; tijekom berbe doda se N: 35-70 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 400 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 0,5% otopina Uree kad su razvijeni listovi još mladi; 1% otopinom Uree kad je list potpuno razvijen; može se prihranjivati i sa 1-2 % Fertinom P 2-3x u razmacima 1014 dana sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Lasso prije sjetve 3-4 l Lasso nakon sjetve 5l Fusilade 2-3 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Aliette WP 3-4 lista, 1-2x 2,5-3,5 kg Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Confidor SL 200 nakon pojave 0,2-0,5 l Decis 1,25 EC nakon pojave, 1x 0,3-0,5 l Talstar 10 SC nakon pojave, 1-2x 0,2-0,5 l međuredna obrada; primjena malča (folija); folijarna prihrana; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 300 2.100-2.400 30-50 t/ha (salatni krastavci) u tehnološkoj zrelosti koja se definira prema namjeni; berba salatnih krastavaca počinje 35-50 dana nakon sjetve; berba kornišona 35-50 dana nakon sjetve 2-3x tjedno; nožem ili škarama; mehanizirano 40.000 kg x 1 KM = 40.000 KM/ha 142 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja ekstenzivan nedozreli ili zreli plod za ishranu: salata, varivo, umak, juhe, dijetalna ishrana; zdravstvena vrijednost; u kozmetici konzerviranje, mariniranje-cijeli ili rezani (kornišoni) 25-27oC Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada KRASTAVAC Cucumis sativus 100-120 do 2 tjedna 1 godina Ne podnose sebe, pa ne smiju doći na isto mjesto najmanje 3-4 godine. Pretkultura ne smije biti ni jedna tikvenjača, ali ni kultura koju napada isti virus (krumpir, rajčica). Kupusnjače i kukuruz također nisu dobra pretkultura. Dobre su pretkulture žitarice, mahunarke, lukovi i drugo povrće. U proizvodnji krastavca za tržište i preradu najviše se koriste pretežno ženski i čisto ženski F1 hibridni kultivari. U zaštićenim prostorima najviše su zastupljeni partenokarpni čisto ženski hibridi koji ne trebaju oprašivanje. Kultivari se dijele: prema načinu uzgoja: za uzgoj na otvorenom i u zaštićenom prostoru; prema načinu uporabe: salatni, kultivari za uporabu u svježem stanju i za kuhana jela, konzervni kultivari za različite načine prehrane; prema dužini vegetacije do početka berbe: rani, srednje rani, srednje kasni i kasni kultivari. Kultivari konzervnih krastavaca za uzgoj na otvorenom su «kornišoni». Budući da se ovi plodovi beru sasvim mladi klasiraju se prema dužini ili promjeru. Svi tipovi kultivara mogu biti bez gorčine (cucurbitacin). Plodovi se beru kad postignu dužinu i promjer svojstvene za kultivar, a površina im je glatka i sjajna, jednolične tamnozelene boje. Ekstra klasa: Plodovi tipični za sortu oblikom i bojom, ravni, bez nedostataka. Najmanja težina za krastavce uzgajane na otvorenom je 180 g, dok je krastavce uzgajane u zaštićenom prostoru 250 g. U jedinici pakiranja razlika u težini plodova smije biti najviše 100 g među plodovima 180-400 g, odnosno 150 g među plodovima iznad 400 g. I klasa: Dobro razvijeni i formirani plodovi, praktički ravni, pravilno razvijeni, glatki, bez gorčine, bez šupljina, ujednačeni po obliku, duljini i boji, bez deformiranih plodova s peteljkom duljine do 1 cm. Dopuštena su manja odstupanja u boji, naročito na mjestu gdje je plod bio uz tlo, manja oštećenja i natisci koji ne utječu na održivost. Prema duljini i težini plodova, krastavci se sortiraju i stavljaju u promet kao: -krastavci sa više od 40 cm duljine, odnosno više od 700 g mase -krastavci 20-40 cm duljine, odnosno 350-700 g mase U jedinici pakiranja može biti do 2% plodova s mehaničkim oštećenjima koji bitno ne utječu na kvalitetu ploda. Klasiranje je isto kao i kod ekstra klase. Kornišoni se klasiraju prema promjeru i dužini. Odnos dužine i promjera je 2,8-3,3: 1. Krastavci se pakiraju u velike otvorene plitke letvarice, duboke letvarice za povrće, plitke letvarice za povrće, letvarice jabučare, duboke otvorene letvarice, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. 18.000 KM/ha visok 143 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova mehanička Zaštita Plamenjača Pepelnica Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 35 cm jesen; proljeće frezanje; drljanje pred sadnju sjetvom iz presadnica, na gredicama, 3-5 kg/ha IV-VI mjesec, oko 30 dana prije moguće sadnje ako je uzgoj iz presadnica mediteranska kontinentalna oko 30 dana nakon sjetve 150-100x30-60 cm (u kućice) 3-10; 25-40 (kornišoni) osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:80-100 kg/ha; P2O5:60-100 kg/ha; K2O:120-150 kg/ha; u prihrani: 3% Urea (600 l/ha) Fertina P1 i dr; tijekom berbe doda se N: 35-70 kg/ha u pripremi tla za sjetvu dodati 400 kg/ha NPK 5-20-30 S i 200 kg/ha Uree 46% N 0,5% otopina Uree kad su razvijeni listovi još mladi; 1% otopinom Uree kad je list potpuno razvijen; može se prihranjivati i sa 1-2 % Fertinom P 2-3x u razmacima 10-14 dana sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Aliette WP 3-4 lista, 1-2x 2,5-3,5 kg Rubigan EC tijekom VI mjeseca, 1-2x 200-300 ml Confidor SL 200 nakon pojave 0,2-0,5 l međuredna obrada; primjena malča (folija); folijarna prihrana; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 7-8 300 2.100-2.400 30-50 t/ha (salatni krastavci) u tehnološkoj zrelosti koja se definira prema namjeni; berba salatnih krastavaca počinje 35-50 dana nakon sjetve; berba kornišona 35-50 dana nakon sjetve 2-3x tjedno; nožem ili škarama; mehanizirano 30.000 kg x 1 KM = 30.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <200 200-210 210-220 220-230 230-240 <80 80-90 90-100 100-110 >110 144 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo GRAŠAK Pisum sativum Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan mlade mahune (zrno) za ishranu u svježem stanju, prerađen (suho zrno) konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom, sušenjem 12-22oC 90-120 dana najduže 15 dana 1 godina Ne ide na istu površinu najmanje 4 godine. Preporuča se uzgoj nakon kulture gnojidbe organskim gnojem. Koriste se kultivari čije se mahune krune i grašak šećerac kod kojega se koriste cijele mahune. Prema visini stabljike kultivari su: niski do 60 cm, srednjevisoki do 90 cm i visoki do 180 cm. Za konzerviranje sterilizacijom traže se kultivari svjetlozelenog zrna, a za zamrzavanje što tamnijeg zrna. Mahune se beru kad su potpuno ispunjene, a površina im je glatka i djeluju jedro. Zrna su nježna i na pritisak iz njih izlazi sok. I klasa: Mahune su dobro razvijene, svježe, sočne, boje tipične za kultivar, bez oštećenja s najmanje 5 zrna u mahuni. U jedinici pakiranja može biti do 3% mahuna s manjim mehaničkim oštećenjima. II klasa: Mahune smiju biti zrelije i moraju imati najmanje 3 zrna s manjim vanjskim oštećenjima. Zrno ne smije biti prezrelo. U jedinici pakiranja može biti do 10% mahuna s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama, kao i do 5% požutjelih mahuna. Mladi grašak se pakira u velike otvorene plotke letvarice, plitke letvarice za povrće, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. Mladi grašak se može isporučivati u vrećama s tim što se kod prijevoza i skladištenja moraju upotrebljavati stalaže za smještaj vreća. Grašak u zrnu dijeli se u dvije kvalitete: I klasa: Mora biti zdrav, zreo, suh, ujednačen po veličini i boji, bez stranih primjesa i oštećenja izazvanih biljnim bolestima i štetočinama. U jedinici pakiranja može biti 1% zrna graška druge sorte ili zrna neujednačenih po veličini i boji i ukupno 2% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima i nedostacima. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 5% zrna graška druge sorte ili zrna neujednačenih po veličini i boji i ukupno do 5% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima i nedostacima. Tolerira se do 2% stranih primjesa. 5.850 KM/ha nizak 145 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje (jesen) predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Antraknoza graška Plamenjača graška Pepelnica graška Graškovi savijači Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina 25-30 cm frezanje iz sjemena; 100-150 kg/ha kontinentalna III-IV mjesec vrijeme izvođenja jesen; proljeće pred sadnju mediteranska II i X mjesec 15-20x4-6 cm 4-5 cm 80-120 osjetljiv na kiselu reakciju tla; N:30-50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja količina/ha Lasso+Promepin nakon sjetve 4-5+2 kg Trikepin 3,5-4 l sredstvo broj tretiranja količina/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja 2-2,5 kg/ha bolesti 2x nezaraženo sjeme Rubigan EC 0,2-0,3 l/ha Atac Liquide u periodu cvatnje 1-2x 2-3 l/ha okopavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 250 250-500 4-6 t/ha za konzerviranje: jednokratno, višekratno kombajnom 6.000 kg x 1,5 KM = 9.000 KM/ha 146 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan mlade mahune (zrno) za ishranu u svježem stanju, prerađen (suho zrno) konzervira se zamrzavanjem, sterilizacijom, sušenjem 12-22oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada GRAŠAK Pisum sativum 90-120 dana najduže 15 dana 1 godina Ne ide na istu površinu najmanje 4 godine. Preporuča se uzgoj nakon kulture gnojidbe organskim gnojem. Koriste se kultivari čije se mahune krune i grašak šećerac kod kojega se koriste cijele mahune. Prema visini stabljike kultivari su: niski do 60 cm, srednjevisoki do 90 cm i visoki do 180 cm. Za konzerviranje sterilizacijom traže se kultivari svjetlozelenog zrna, a za zamrzavanje što tamnijeg zrna. Mahune se beru kad su potpuno ispunjene, a površina im je glatka i djeluju jedro. Zrna su nježna i na pritisak iz njih izlazi sok. I klasa: Mahune su dobro razvijene, svježe, sočne, boje tipične za kultivar, bez oštećenja s najmanje 5 zrna u mahuni. U jedinici pakiranja može biti do 3% mahuna s manjim mehaničkim oštećenjima. II klasa: Mahune smiju biti zrelije i moraju imati najmanje 3 zrna s manjim vanjskim oštećenjima. Zrno ne smije biti prezrelo. U jedinici pakiranja može biti do 10% mahuna s mehaničkim povredama i oštećenjima izazvanim biljnim bolestima i štetočinama, kao i do 5% požutjelih mahuna. Mladi grašak se pakira u velike otvorene plotke letvarice, plitke letvarice za povrće, velike letvarice, dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije. Mladi grašak se može isporučivati u vrećama s tim što se kod prijevoza i skladištenja moraju upotrebljavati stalaže za smještaj vreća. Grašak u zrnu dijeli se u dvije kvalitete: I klasa: Mora biti zdrav, zreo, suh, ujednačen po veličini i boji, bez stranih primjesa i oštećenja izazvanih biljnim bolestima i štetočinama. U jedinici pakiranja može biti 1% zrna graška druge sorte ili zrna neujednačenih po veličini i boji i ukupno 2% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima i nedostacima. II klasa: U jedinici pakiranja može biti do 5% zrna graška druge sorte ili zrna neujednačenih po veličini i boji i ukupno do 5% pokvarenih zrna, odnosno zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima i nedostacima. Tolerira se do 2% stranih primjesa. 3.000 KM/ha srednji 147 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje (jesen) predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Antraknoza graška Plamenjača graška Pepelnica graška Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina 25-30 cm frezanje; drljanje iz sjemena; 100-150 kg/ha kontinentalna III-IV mjesec vrijeme izvođenja jesen; proljeće pred sadnju mediteranska II i X mjesec 15-20x4-6 cm 4-5 cm 80-120 osjetljiv na kiselu reakciju tla; N:30-50 kg/ha; P2O5:50 kg/ha; K2O:100 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 500-600 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo broj tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave 1-2x sredstvo broj tretiranja količina/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja 2-2,5 kg/ha bolesti 2x nezaraženo sjeme Rubigan EC 0,2-0,3 l/ha okopavanje; navodnjavanje; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 1-2 250 250-500 10-15 t/ha; 4-9 zrna za konzerviranje: jednokratno, višekratno ručno; sukcesivno 2-3x 4.000 kg x 1,5 KM = 6.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <10 10-20 20-30 30-40 40-50 <80 80-85 85-90 90-95 >95 148 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo GRAH Phaseolus vulgaris Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda intenzivan sjemenka, mahuna ishrana; grah zrnaš (strateška namirnica); zdravstvena svojstva grah mahunar konzervira se sterilizacijom i zamrzavanjem 18-22oC grah zrnaš 90-130 dana; grah mahunar oko 100 dana grah mahunar 6-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe niti druge kulture iz iste porodice. Do ponovne sjetve na isto mjesto moraju proći najmanje tri sezone. Za grah zrnaš najbolje pretkulture su žitarice i neke okopavine (krumpir), a treba izbjegavati kukuruz koji je tretiran herbicidima na bazi trijazina. Grah je vrlo osjetljiv na višak bora u tlu. Grah mahunar dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima: kupusnjača, tikvenjača, rajčice, paprike i dr. U intenzivnom gospodarenju može se sijati nakon ozimih ili jarih (proljetnih) kultura, a nakon berbe još može slijediti neka jesenska ili ozima kultura. Dobra je pretkultura. Postoje 4 kategorije graha mahunara i zrnaša: niski grah zrnaš, niski grah mahunar, visoki grah zrnaš i visoki grah mahunar. Prema dužini vegetacije do tehnološke zrelosti rani i kasni kultivari razlikuju se najviše za 8-10 dana. Najveće su razlike u obliku, boji i veličini mahuna. Za preradu se najviše traže kultivari zelenih mahuna, okruglog ili ovalnog presjeka. Za konzerviranje sterilizacijom prednost imaju kultivari bijelog sjemena. Kultivari niskog graha mahunara i plosnatih mesnatih mahuna se najviše koriste u domaćinstvima i za prodaju u svježem stanju. Kultivari visokog graha mahunara namjenjeni su za domaćinstva i za prodaju u svježem stanju. Za sve kultivare niskog i visokog graha mahunara naročito je važna otpornost na smeđu pjegavost, te tolerantnost na bakterijsku prstenastu pjegavost i viroze graha. Što se tiče graha zrnaša kod nas se najviše cijene krupnozrni kultivari obojene pokožice. Bijela boja zrna ima prednost. Otpornost na bolesti jednako je važna kao i za mahune. Mahuna treba biti sočna, mesnata, krta, bez šupljina među sjemenkama. Zrno treba biti još u početku razvoja. Mahune za preradu I klase ne smiju imati više od 5% zrna od ukupne mase, a mahune II klase više od 10%. Ekstra klasa: Mahune tipične za kultivar oblikom, bojom i veličinom, jedre, nježne, bez pjega i oštećenja. Sortiraju se po širini, a za ekstra kvalitetu uzimaju se samo vrlo fine širine do 6 mm. Dopušteno je najviše 10% mahuna koje odgovaraju I klasi. I klasa: Mahune tipične za kultivar oblikom, bojom i veličinom, jedre i nježne. Dopušteno je manje odstupanje u boji, malo razvijenije zrno, kratke i tanke niti. Sortiraju se u vrlo fine širine do 6 mm i fine do 9 mm. Dopušteno je 10% mahuna II klase, a najviše 5% mahuna s nitima. II klasa: Mahune još dovoljno mlade i nježne, sa zrnom nešto krupnijim nego za I klasu. 149 Uloženi kapital Udio ručnog rada Grah u zrnu razvrstava se u tri klase: Ekstra klasa: Kao grah ekstra klase može se stavljati u promet samo grah krupnozrnih sorti. Grah mora biti iz iste berbe, iste sorte, zdrav, suh, ujednačen po boji i veličini, bez potamnjelih i smežuranih zrna i oštećenja izazvanih skladišnim štetočinama. U jedinici pakiranja dopušta se najviše 0,25% mase stranih mirisa, do 5% mase zrna s mehaničkim oštećenjima i do 1% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. I klasa: Stanovita odstupanja u pogledu ujednačenosti, veličine, boje i smežuranosti zrna koje ukupno može iznositi do 5% mase proizvoda. Dopušta se ukupno do 2% pokvarenih zrna, zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima ili manama i do 0,5% mase stranih primjesa, kao i do 3% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. II klasa: u jedinici pakiranja može biti do 5% pokvarenih zrna od više sorti graha, ukupno do 5% pokvarenih zrna, zrna s mehaničkim i drugim oštećenjima i nedostacima te do 1% stranih primjesa. Grah u zrnu pakira se u vreće od jute i drugih vlakana. 4.600 KM/ha nizak TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid Zaštita Antraknoza graha Rđa graha Bakteriozna pjegavost Grahove muhe Pipe mahunarke Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 30 cm jesen; proljeće osigurati dobru pred sadnju strukturu tla sjetvom; 100-150 kg/ha mediteransko: IV-VIII mjesec 50-70x5-3 cm; 40x40 cm (pod motiku) oko 3 cm 30-40 osjetljiv na kiselu reakciju tla; osjetljivi na klor; 25-50 t/ha N:30-40 kg/ha; P2O5:35 kg/ha; K2O:150 kg/ha; CaO:100 kg/ha; MgO-18 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Lasso+Promepin nakon sjetve 4-5+2 kg Trikepin 3,5-4 l sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Antrakol poslije pojavljivanja bolesti 2-3x 2,5-3 kg/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja bolesti 2x 2-2,5 kg/ha Bakarni kreč 5 kg/ha Dursban G 7,5 prije sadnje-sjetve 50-60 kg/ha Atac Liquide nakon pojave 1x 2-3 l/ha međuredna obrada; zaštita; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 6-7 300 1.800-2.100 7-15 niski grah mahunar; do 35 visoki grah mahunar; 1,5-3 grah zrnaš u tehnološkoj zrelost; niski grah mahunar bere se jednokratno, mehanizirano; grah zrnaš- u fiziološkoj zrelosti mahunar: ručno i mehanizirano; zrnaš: ručno i mehanizirano 2.250 kg x 2,5 KM = 5.625 KM/ha 150 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan sjemenka, mahuna ishrana; grah zrnaš (strateška namirnica); zdravstvena svojstva grah mahunar konzervira se sterilizacijom i zamrzavanjem 18-22oC Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda GRAH Phaseolus vulgaris grah zrnaš 90-130 dana; grah mahunar oko 100 dana grah mahunar 6-10 dana 1 godina Ne podnosi sebe niti druge kulture iz iste porodice. Do ponovne sjetve na isto mjesto moraju proći najmanje tri sezone. Za grah zrnaš najbolje pretkulture su žitarice i neke okopavine (krumpir), a treba izbjegavati kukuruz koji je tretiran herbicidima na bazi trijazina. Grah je vrlo osjetljiv na višak bora u tlu. Grah mahunar dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima: kupusnjača, tikvenjača, rajčice, paprike i dr. U intenzivnom gospodarenju može se sijati nakon ozimih ili jarih (proljetnih) kultura, a nakon berbe još može slijediti neka jesenska ili ozima kultura. Dobra je pretkultura. Postoje 4 kategorije graha mahunara i zrnaša: niski grah zrnaš, niski grah mahunar, visoki grah zrnaš i visoki grah mahunar. Prema dužini vegetacije do tehnološke zrelosti rani i kasni kultivari razlikuju se najviše za 8-10 dana. Najveće su razlike u obliku, boji i veličini mahuna. Za preradu se najviše traže kultivari zelenih mahuna, okruglog ili ovalnog presjeka. Za konzerviranje sterilizacijom prednost imaju kultivari bijelog sjemena. Kultivari niskog graha mahunara i plosnatih mesnatih mahuna se najviše koriste u domaćinstvima i za prodaju u svježem stanju. Kultivari visokog graha mahunara namjenjeni su za domaćinstva i za prodaju u svježem stanju. Za sve kultivare niskog i visokog graha mahunara naročito je važna otpornost na smeđu pjegavost, te tolerantnost na bakterijsku prstenastu pjegavost i viroze graha. Što se tiče graha zrnaša kod nas se najviše cijene krupnozrni kultivari obojene pokožice. Bijela boja zrna ima prednost. Otpornost na bolesti jednako je važna kao i za mahune. Mahuna treba biti sočna, mesnata, krta, bez šupljina među sjemenkama. Zrno treba biti još u početku razvoja. Mahune za preradu I klase ne smiju imati više od 5% zrna od ukupne mase, a mahune II klase više od 10%. Ekstra klasa: Mahune tipične za kultivar oblikom, bojom i veličinom, jedre, nježne, bez pjega i oštećenja. Sortiraju se po širini, a za ekstra kvalitetu uzimaju se samo vrlo fine širine do 6 mm. Dopušteno je najviše 10% mahuna koje odgovaraju I klasi. I klasa: Mahune tipične za kultivar oblikom, bojom i veličinom, jedre i nježne. Dopušteno je manje odstupanje u boji, malo razvijenije zrno, kratke i tanke niti. Sortiraju se u vrlo fine širine do 6 mm i fine do 9 mm. Dopušteno je 10% mahuna II klase, a najviše 5% mahuna s nitima. II klasa: Mahune još dovoljno mlade i nježne, sa zrnom nešto krupnijim nego za I klasu. 151 Uloženi kapital Udio ručnog rada Grah u zrnu razvrstava se u tri klase: Ekstra klasa: Kao grah ekstra klase može se stavljati u promet samo grah krupnozrnih sorti. Grah mora biti iz iste berbe, iste sorte, zdrav, suh, ujednačen po boji i veličini, bez potamnjelih i smežuranih zrna i oštećenja izazvanih skladišnim štetočinama. U jedinici pakiranja dopušta se najviše 0,25% mase stranih mirisa, do 5% mase zrna s mehaničkim oštećenjima i do 1% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. I klasa: Stanovita odstupanja u pogledu ujednačenosti, veličine, boje i smežuranosti zrna koje ukupno može iznositi do 5% mase proizvoda. Dopušta se ukupno do 2% pokvarenih zrna, zrna s mehaničkim ili drugim oštećenjima ili manama i do 0,5% mase stranih primjesa, kao i do 3% mase s nedostacima u pogledu boje zrna. II klasa: u jedinici pakiranja može biti do 5% pokvarenih zrna od više sorti graha, ukupno do 5% pokvarenih zrna, zrna s mehaničkim i drugim oštećenjima i nedostacima te do 1% stranih primjesa. Grah u zrnu pakira se u vreće od jute i drugih vlakana. 1.500 KM/ha srednji 152 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje grah mahunar dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Antraknoza graha Rđa graha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja do 30 cm jesen; proljeće osigurati dobru pred sadnju strukturu tla sjetvom; 100-150 kg/ha mediteransko: IV-VIII mjesec 50-70x5-3 cm; 40x40 cm (pod motiku) oko 3 cm 30-40 osjetljiv na kiselu reakciju tla; osjetljivi na klor 25-50 t/ha N:30-40 kg/ha; P2O5:35 kg/ha; K2O:150 kg/ha; CaO:100 kg/ha; MgO:18 kg/ha u jesen tlo duboko preorati i dodati 700 kg/ha NPK 7-14-21 S; u pripremi tla pred sjetvu dodati 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje nakon pojave korova 2-3x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Antrakol poslije pojavljivanja bolesti 2-3x 2,5-3 kg/ha Dithan M-45 poslije pojavljivanja bolesti 2x 2-2,5 kg/ha međuredna obrada; zaštita; navodnjavanje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 7-15 niski grah mahunar; do 35 visoki grah mahunar; 1,5-3 grah zrnaš u tehnološkoj zrelost; niski grah mahunar bere se jednokratno, mehanizirano; grah zrnaš- u fiziološkoj zrelosti mahunar: ručno; zrnaš: ručno; 1.500 kg x 2,5 KM = 3.750 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <170 170-180 180-190 190-200 200-210 <80 80-90 90-100 100-110 >110 153 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo MRKVA Daucus carota Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan zadebljali korjen za prehranu: svježa, prerađena konzervira se sterilizacijom, zamrzavanjem, sušenjem, mariniranjem; ljekovita svojstva oko 18oC 120-160 dana; rani 60-90 dana; ljetni 105-130 dana; kasni 165-190 dana do 6 mjeseci u hladnjači; 2-3 mjeseca u podrumima 1 godina Dobro se uklapa u plodorede kao okopavina. Dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima. Iako podnosi samu sebe ipak je ne treba sijati na isto mjesto 4-5 godina. Krumpir, rajčica, repa i ostale štitarke nisu dobre pretkulture za mrkvu zbog opasnosti od nematoda. Dobre su pretkulture kupusnjače, tikvenjače i žitarice, ali ne kukuruz, naročito ako je zaorana kukuruzovina. U proizvodnji za preradu mrkva je obično glavni usjev. U mnoštvu kultivara često se svrstavaju prema tipu. Kultivari tipa Pariška tržna su manje ili više okrugli kultivari dužine 3-4 cm, promjera oko 3 cm za uzgoj u zaštićenom prostoru ili ranoj proizvodnji, a neki i za konzerviranje cijelih mrkvica sterilizacijom. Kultivari tipa Amsterdamske većinom su srednjerani, valjkastog oblika, dužine 8-12 cm, promjera oko 1,5 cm. Iz uzgoja u gustoj sjetvi konzerviraju se sterilizacijom ili zamrzavanjem. Kultivari tipa Nantes su za ljetni uzgoj, ali ima i srednjeranih i srednjekasnih. Valjkastog su oblika, dužine 14-20 cm i promjera oko 3 cm. Koriste se za tržište u svježem stanju i konzerviranje zamrzavanjem. Tip Chatenay ubraja se u jesenske srednje kasne kultivare, blago stožastog su oblika, dužine 12-16 cm, srednjeg promjera oko 4 cm. Dolaze na tržište u jesen. Prikladni za skladištenje u podrumima i trapovima i za preradu sušenjem. Kultivari tipa Berlicum pretežno su kasni, bujnog rasta, s dugim valjkastim korjenom dužine 20-30 cm i promjera oko 3,5 cm. Prikladni su za duže skladištenje i za gotovo sve načine prerade. U tipu Flaker kasni su kultivari koji se najviše koriste za preradu. Dužine su 25-30 cm, srednjeg promjera 4-5 cm. Sve je više hibridnih kultivara F1 koji se odlikuju bržim rastom, ranijom obojenošću korjena. Ekstra klasa: Zadebljali korjen mora biti tipičan za sortu, bez zelene ili ljubičaste glave, čist, gladak, svježeg izgleda, dobro formiran, bez nagnječenja, napuklina i oštećenja od mraza. Za I klasu pored navedenih svojstava dopuštena su i manja odstupanja u obliku i boji korjena, zelena ili ljubičasta glava 1-2 cm, ovisno o veličini korjena, te manja oštećenja. Dopušteno je do 10% korjenova II klase. II klasa: Korjeni duljine do 8 cm mogu biti na duljini od 1,5 cm zelene ili purpurne boje, a korjeni dulji od 8 cm na duljini do 2,5 cm zelene ili purpurne boje. Rane sorte mrkve i sorte s malim korjenom moraju imati promjer korjena 10-40 mm. Sorte mrkve glavne berbe ekstra klase i sorte mrkve s velikim korjenom ekstra klase moraju imati promjer korjena 20-40 mm. Mrkve I i II klase moraju imati promjer korjena 20-50 mm. Mrkva se pakira u duboke letvarice za povrće, duboke otvorene letvarice, u dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije, plastične perforirane vreće do 5 kg i vreće od sintetičkih vlakana. Može se isporučivati i u rasutom stanju. 18.000 KM/ha nizak 154 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva kontinentalna Sjetva mediteranska razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Crna pjegavost lišća Mrkvina lisna buha Mrkvina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina 30-35 cm uz podrivanje površinski sloj mrvičast vrijeme izvođenja jesen; proljeće pred sjetvu sjetvom na stalno mjesto, 5-7 kg/ha namjena uzgoja sjetva (mjesec/tjedan) rana za vezice i preradu III/1-4 srednje rana i ljetna III/3-4-IV/1-4 jesenska za skladištenje IV/2-4-V/1-2 jesenska za preradu IV/2-4-V/1-2 namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljeće namjena uzgoja rana za vezice širom srednje rana i ljetna jesenska za skladištenje jesenska za preradu 1,5-2 cm namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljeće dana do berbe 90-80 130-100 190-130 190-150 sjetva (mjesec/tjedan) II/3-4-III/1-2 III/3-4-IV/4 IV/3-4 VIII/ 3-4 razmak redova u cm na gredice 20-30 na gredice 30-40 45 broj biljaka/m2 500-800 150-250 90-110 50-70 N:80 kg/ha; P2O5:53 kg/ha; K2O:204 kg/ha; CaO: 80 kg/ha; MgO:15 kg/ha pri pripremi tla za sjetvu dodati 800 kg/ha NPK 7-20-30 i 200 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Gesagard 50 3 kg okopavanje 1-2x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Bakarni kreč 2-3x 5 kg Rogor nakon pojave 1-2x 1 kg Basudin G-10 nakon pojave 1-2x 50 kg zaštita (crno sušenje lišća, pepelnica, mrkvina muha); zagrtanje; navodnjavanje; kultiviranje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 20-30 t/ha srednje rana i ljetna; 40-60 t/ha jesenska za skladištenje namjena uzgoja berba (mjesec/tjedan) rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća V/1-VI/2 srednje rana i ljetna VI/3-IX/4 jesenska i zimska X/1-III/2 za berbu u proljeće III/3-IV/4 mehanizirano: vadilicama ili kombajnima, jednofazni li dvofazno; ručno 30.000 kg x 1 KM = 30.000 KM/ha 155 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS povrtlarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade ekstenzivan zadebljali korjen za prehranu: svježa, prerađena konzervira se sterilizacijom, zamrzavanjem, sušenjem, mariniranjem; ljekovita svojstva oko 18oC Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada MRKVA Daucus carota 120-160 dana; rani 60-90 dana; ljetni 105-130 dana; kasni 165-190 dana do 6 mjeseci u hladnjači; 2-3 mjeseca u podrumima 1 godina Dobro se uklapa u plodorede kao okopavina. Dolazi nakon kultura gnojenih organskim gnojivima. Iako podnosi samu sebe ipak je ne treba sijati na isto mjesto 4-5 godina. Krumpir, rajčica, repa i ostale štitarke nisu dobre pretkulture za mrkvu zbog opasnosti od nematoda. Dobre su pretkulture kupusnjače, tikvenjače i žitarice, ali ne kukuruz, naročito ako je zaorana kukuruzovina. U proizvodnji za preradu mrkva je obično glavni usjev. U mnoštvu kultivara često se svrstavaju prema tipu. Kultivari tipa Pariška tržna su manje ili više okrugli kultivari dužine 3-4 cm, promjera oko 3 cm za uzgoj u zaštićenom prostoru ili ranoj proizvodnji, a neki i za konzerviranje cijelih mrkvica sterilizacijom. Kultivari tipa Amsterdamske većinom su srednjerani, valjkastog oblika, dužine 8-12 cm, promjera oko 1,5 cm. Iz uzgoja u gustoj sjetvi konzerviraju se sterilizacijom ili zamrzavanjem. Kultivari tipa Nantes su za ljetni uzgoj, ali ima i srednjeranih i srednjekasnih. Valjkastog su oblika, dužine 14-20 cm i promjera oko 3 cm. Koriste se za tržište u svježem stanju i konzerviranje zamrzavanjem. Tip Chatenay ubraja se u jesenske srednje kasne kultivare, blago stožastog su oblika, dužine 12-16 cm, srednjeg promjera oko 4 cm. Dolaze na tržište u jesen. Prikladni za skladištenje u podrumima i trapovima i za preradu sušenjem. Kultivari tipa Berlicum pretežno su kasni, bujnog rasta, s dugim valjkastim korjenom dužine 20-30 cm i promjera oko 3,5 cm. Prikladni su za duže skladištenje i za gotovo sve načine prerade. U tipu Flaker kasni su kultivari koji se najviše koriste za preradu. Dužine su 25-30 cm, srednjeg promjera 4-5 cm. Sve je više hibridnih kultivara F1 koji se odlikuju bržim rastom, ranijom obojenošću korjena. Ekstra klasa: Zadebljali korjen mora biti tipičan za sortu, bez zelene ili ljubičaste glave, čist, gladak, svježeg izgleda, dobro formiran, bez nagnječenja, napuklina i oštećenja od mraza. Za I klasu pored navedenih svojstava dopuštena su i manja odstupanja u obliku i boji korjena, zelena ili ljubičasta glava 1-2 cm, ovisno o veličini korjena, te manja oštećenja. Dopušteno je do 10% korjenova II klase. II klasa: Korjeni duljine do 8 cm mogu biti na duljini od 1,5 cm zelene ili purpurne boje, a korjeni dulji od 8 cm na duljini do 2,5 cm zelene ili purpurne boje. Rane sorte mrkve i sorte s malim korjenom moraju imati promjer korjena 10-40 mm. Sorte mrkve glavne berbe ekstra klase i sorte mrkve s velikim korjenom ekstra klase moraju imati promjer korjena 20-40 mm. Mrkve I i II klase moraju imati promjer korjena 20-50 mm. Mrkva se pakira u duboke letvarice za povrće, duboke otvorene letvarice, u dvostruke plitke letvarice i u kartonske kutije, plastične perforirane vreće do 5 kg i vreće od sintetičkih vlakana. Može se isporučivati i u rasutom stanju. 12.000 KM/ha visok 156 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva kontinentalna Sjetva mediteranska razmak sjetve/sadnje dubina sjetve/sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Crna pjegavost lišća Mrkvina muha Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina 30-35 cm uz podrivanje površinski sloj mrvičast vrijeme izvođenja jesen; proljeće pred sjetvu sjetvom na stalno mjesto, 5-7 kg/ha namjena uzgoja sjetva (mjesec/tjedan) rana za vezice i preradu III/1-4 srednje rana i ljetna III/3-4-IV/1-4 jesenska za skladištenje IV/2-4-V/1-2 jesenska za preradu IV/2-4-V/1-2 namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljeće namjena uzgoja rana za vezice širom srednje rana i ljetna jesenska za skladištenje jesenska za preradu 1,5-2 cm namjena uzgoja rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća srednje rana i ljetna jesenska i zimska za berbu u proljeće dana do berbe 90-80 130-100 190-130 190-150 sjetva (mjesec/tjedan) II/3-4-III/1-2 III/3-4-IV/4 IV/3-4 VIII/ 3-4 razmak redova u cm na gredice 20-30 na gredice 30-40 45 broj biljaka/m2 500-800 150-250 90-110 50-70 N:80 kg/ha; P2O5:53 kg/ha; K2O:150-200 kg/ha pri pripremi tla za sjetvu dodati 500 kg/ha NPK 7-20-30 i 100 kg/ha Uree 46% N sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha okopavanje 1-2x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Bakarni kreč 2-3x 5 kg Basudin G-10 nakon pojave 1-2x 50 kg zaštita (crno sušenje lišća, pepelnica, mrkvina muha); zagrtanje; navodnjavanje; kultiviranje broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 5-6 300 1.500-1.800 20-40 t/ha namjena uzgoja berba (mjesec/tjedan) rana za vezice: mlada, oprana, bez lišća V/1-VI/2 srednje rana i ljetna VI/3-IX/4 jesenska i zimska X/1-III/2 za berbu u proljeće III/3-IV/4 mehanizirano: vadilicama ili kombajnima, jednofazni li dvofazno; ručno 20.000 kg x 1 KM = 20.000 KM/ha 157 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC rani kultivari srednje rani jesenski N S4 S3 S2 S1 <120 120-135 135-150 150-165 165-180 <75 <100 <150 75-80 100-110 150-160 80-85 110-120 160-170 85-90 120-130 170-180 >90 >130 >180 158 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo SMOKVA Ficus carica intenzivan Karakter proizvodnje plod Organ za proizvodnju prehrana u svježem stanju i prerađena; ljekovita svojstva Cilj uzgoja sušenje, džem, marmelada, slatko, voćni sirup, voćni sir, rakija Način prerade (-10)-(-18)oC Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje 210-230 dana svježi plodovi do 21 dan u kontroliranoj atmosferi; suhe smokve do jedne godine Skladištenje > 30 godina Razdoblje eksploatacije Sorte se dijele po vremenu dozrijevanja na dvorotke i jednorotke. U odnosu na boju kožice ploda u Izbor kultivara svakoj od ove dvije skupine imamo dvije podskupine: crnice i bjelice. grupa vrijeme sazrijevanja plodova stablo potreba sorata oblik kaprifikacije bujnost cvjetunica ljetno-jesenske ime sorte krošnje dvorotke bijele Petrovača 25.06-15.07 15.08-10.10 obavezno jaka okrugla bijela Bjelica 01.07-15.07 10.08-10.10 nepotrebno jaka piramidaln a Carigradska 01.07-15.07 15.08-30.08 nepotrebno slaba okrugla rezavica Vodenjača 01.07-15.07 15.08-10.10 nepotrebno srednja okrugla Grčka bijela 25.06-10.07 10.08-05.10 nepotrebno jaka široka dvorotke crne Zlatna 25.06-15.07 10.08-25.09 korisna srednja široka smokva Petrovača 15.06-15.07 01.09-10.09 nepotrebna srednja okrugla crna Lugasta 01.07-15.07 10.08-15.09 nepotrebna srednja široka smokva Grčka crna 25.06-15.07 05.08-30.09 nepotrebna srednja okrugla Smokva iz 24.06-15.07 15.08-01.10 nepotrebna srednja okrugla Francuske Sultanija 15.06-01.07 15.08-01.10 nepotrebna jaka okrugla crna jednorotke bijele Zamorčica 01.08-10.10 nepotrebna slaba okrugla Termenjača 15.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a Bakamuša 25.08-20.10 nepotrebna jaka piramidaln a Zimica 15.08-30.10 nepotrebna jaka široka Zelenka 10.08-20.09 nepotrebna jaka široka Rezavica 10.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a jednorotke crne Crnica 10.08-20.09 nepotrebna srednja okrugla Šaragulja 15.08-30.10 nepotrebna srednja okrugla Bružetka 30.08-30.10 nepotrebna jaka široka crna 159 Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Napukle i mehanički oštećene plodove treba odmah izdvojiti, jer se pri transportu lako kvare. Plodove je potrebno hladiti u prodavaonici kako bi se izbjeglo kvarenje. Transport plodova na odredište izvoditi hladnjačama. Ekstra klasa: Smokvini plodovi najboljih sorata, izvrsne kvalitete s tipičnim sortnim osobinama, bez ikakvih nedostataka, dovoljne veličine i ujednačene zrelosti. Smokve ekstra klase moraju biti kalibrirane, bez većih odstupanja u promjeru. I klasa: Smokve najboljih sorata, normalne razvijene, dobre kvalitete, nešto sitnijih plodova i manje ujednačene po zrelosti i drugim svojstvima. II klasa: Plodovi dobre kvalitete, sitniji i nešto manje ujednačeni. Suhe smokve Ekstra klasa: Slamnato žuta boja pokožice i u jednom kg ima najviše 70 komada. I klasa: Svijetlo smeđa boja pokožice, veliki plodovi. U 1 kg sorte Zamorčica ima najviše 110 komada. U 1 kg sorte Rezavica ima najviše 90 komada. II klasa: Obuhvaća plodove sorti Šaragulja, Crnica Modrulja, a plodovi trebaju biti tako veliki da u 1 kg ima najviše 140 komada. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova sa mrljama i ožiljcima. Mogu se staviti u promet i u rifuznom stanju. 11.250 KM/ha srednji 160 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje obična piramida vaza etažna piramida slobodna palmeta pravilna palmeta dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehaničko Zaštita Smokvina štitasta uš Smokvina buha Smokvin moljac Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju ožiljenim ili neožiljenim reznicama, ožiljenim izdancima jesen proljeće X-XI II-III mjesec mjesec razmak (m) i broj stabala/ha bujnost najrjeđe najgušće između u između u stabala/ha stabala/ha reda redu reda redu jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 14 14 50 9 7 160 srednja 12 12 70 8 8 160 slaba 10 10 100 7 7 200 jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 8 10 125 6,5 9 70 srednja 7 9 160 6 8,5 200 slaba 6 8,5 200 5,5 7 260 jaka 9 12 90 8 10 125 srednja 8 10 125 7 9 160 slaba 7 8 180 6 7,5 220 kao u rasadniku 50-260 priprema tla za sadnju: redovito održavanje: 40-50 t/ha 0,5-0,75 kg/stablo I godina; 0,75-1,0 kg/stablo II godina; P2O5:300-600 kg/ha; 1,0-1,5 kg/stablo III godina; K2O:300-800 kg/ha u rodu: N:100-150 kg; P2O5:50-70 kg; K2O:150-200 kg; 50 t stajnjaka svake treće godine u jesen iza berbe zaorati 550 kg/ha NPK 6-18-36 (1,5 kg/stablo); u rano proljeće zaorati 150 kg/ha Uree (0,5 kg/stablo); kod prve obrade u svibnju unijeti 180 kg/ha KAN-a (0,7 kg/stablo) 0,1 kg Uree/stablo, 2-3x; Fertina B 0,5-1% otopina; 14 dana prije cvatnje i neposredno nakon cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l šizeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec Folimat nakon pojave 1x 1-1,5 kg Folimat nakon pojave 1x Folimat nakon pojave 1x održavanje tla-kultiviranje 3-4x; navodnjavanje; rezidba; ishrana; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 400 1.200-2.000 20-30 kg/stablo; 15 t/ha druga polovica VI-X mjeseca; ovisno o sorti ručno, u više navrata, u punoj zrelosti; za sušenje se beru sa drškom 15.000 kg x 1,5 KM = 22.500 KM/ha 161 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo SMOKVA Ficus carica ekstenzivan Karakter proizvodnje plod Organ za proizvodnju prehrana u svježem stanju i prerađena; ljekovita svojstva Cilj uzgoja sušenje, džem, marmelada, slatko, voćni sirup, voćni sir, rakija Način prerade (-10)-(-18)oC Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje 210-230 dana svježi plodovi do 21 dan u kontroliranoj atmosferi; suhe smokve do jedne godine Skladištenje > 30 godina Razdoblje eksploatacije Sorte se dijele po vremenu dozrijevanja na dvorotke i jednorotke. U odnosu na boju kožice ploda u Izbor kultivara svakoj od ove dvije skupine imamo dvije podskupine: crnice i bjelice. grupa vrijeme sazrijevanja plodova stablo potreba sorata oblik kaprifikacije bujnost cvjetunica ljetno-jesenske ime sorte krošnje dvorotke bijele Petrovača 25.06-15.07 15.08-10.10 obavezno jaka okrugla bijela Bjelica 01.07-15.07 10.08-10.10 nepotrebno jaka piramidaln a Carigradska 01.07-15.07 15.08-30.08 nepotrebno slaba okrugla rezavica Vodenjača 01.07-15.07 15.08-10.10 nepotrebno srednja okrugla Grčka bijela 25.06-10.07 10.08-05.10 nepotrebno jaka široka dvorotke crne Zlatna 25.06-15.07 10.08-25.09 korisna srednja široka smokva Petrovača 15.06-15.07 01.09-10.09 nepotrebna srednja okrugla crna Lugasta 01.07-15.07 10.08-15.09 nepotrebna srednja široka smokva Grčka crna 25.06-15.07 05.08-30.09 nepotrebna srednja okrugla Smokva iz 24.06-15.07 15.08-01.10 nepotrebna srednja okrugla Francuske Sultanija 15.06-01.07 15.08-01.10 nepotrebna jaka okrugla crna jednorotke bijele Zamorčica 01.08-10.10 nepotrebna slaba okrugla Termenjača 15.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a Bakamuša 25.08-20.10 nepotrebna jaka piramidaln a Zimica 15.08-30.10 nepotrebna jaka široka Zelenka 10.08-20.09 nepotrebna jaka široka Rezavica 10.08-30.09 nepotrebna jaka piramidaln a jednorotke crne Crnica 10.08-20.09 nepotrebna srednja okrugla Šaragulja 15.08-30.10 nepotrebna srednja okrugla Bružetka 30.08-30.10 nepotrebna jaka široka crna 162 Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Napukle i mehanički oštećene plodove treba odmah izdvojiti, jer se pri transportu lako kvare. Plodove je potrebno hladiti u prodavaonici kako bi se izbjeglo kvarenje. Transport plodova na odredište izvoditi hladnjačama. Ekstra klasa: Smokvini plodovi najboljih sorata, izvrsne kvalitete s tipičnim sortnim osobinama, bez ikakvih nedostataka, dovoljne veličine i ujednačene zrelosti. Smokve ekstra klase moraju biti kalibrirane, bez većih odstupanja u promjeru. I klasa: Smokve najboljih sorata, normalne razvijene, dobre kvalitete, nešto sitnijih plodova i manje ujednačene po zrelosti i drugim svojstvima. II klasa: Plodovi dobre kvalitete, sitniji i nešto manje ujednačeni. Suhe smokve Ekstra klasa: Slamnato žuta boja pokožice i u jednom kg ima najviše 70 komada. I klasa: Svijetlo smeđa boja pokožice, veliki plodovi. U 1 kg sorte Zamorčica ima najviše 110 komada. U 1 kg sorte Rezavica ima najviše 90 komada. II klasa: Obuhvaća plodove sorti Šaragulja, Crnica Modrulja, a plodovi trebaju biti tako veliki da u 1 kg ima najviše 140 komada. U jedinici pakiranja može biti do 10% plodova sa mrljama i ožiljcima. Mogu se staviti u promet i u rifuznom stanju. 7.500 KM/ha srednji 163 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje obična piramida vaza etažna piramida slobodna palmeta pravilna palmeta dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehaničko Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju ožiljenim ili neožiljenim reznicama, ožiljenim izdancima jesen proljeće X-XI II-III mjesec mjesec razmak (m) i broj stabala/ha bujnost najrjeđe najgušće između u između u stabala/ha stabala/ha reda redu reda redu jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 14 14 50 9 7 160 srednja 12 12 70 8 8 160 slaba 10 10 100 7 7 200 jaka 12 12 70 8 8 160 srednja 10 10 100 7,5 7,5 180 slaba 8 8 160 7 7 200 jaka 8 10 125 6,5 9 70 srednja 7 9 160 6 8,5 200 slaba 6 8,5 200 5,5 7 260 jaka 9 12 90 8 10 125 srednja 8 10 125 7 9 160 slaba 7 8 180 6 7,5 220 kao u rasadniku 50-260 priprema tla za sadnju: redovito održavanje: 30-40 t/ha 0,5-0,75 kg/stablo I godina; 0,75-1,0 kg/stablo II godina; P2O5:300-600 kg/ha; 1,0-1,5 kg/stablo III godina; K2O:300-800 kg/ha u rodu: N: 80-100 kg; P2O5:35-50 kg; K2O:60-100 kg; 20-30 t stajnjaka svake treće godine u jesen iza berbe zaorati 350 kg/ha NPK 6-18-36 (1 kg/stablo); u rano proljeće zaorati 100 kg/ha Uree (0,3 kg/stablo); sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x održavanje tla-kultiviranje 3-4x; navodnjavanje; rezidba; ishrana; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 400 1.200-2.000 15-20 kg/stablo; 10-15 t/ha druga polovica VI-X mjeseca; ovisno o sorti ručno, u više navrata, u punoj zrelosti; za sušenje se beru sa drškom 10.000 kg x 1,5 KM = 15.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <120 120-140 140-160 160-180 180-200 <85 85-100 100-150 150-200 >200 164 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada OPIS voćarstvo MARELICA / KAJSIJA Prunus armeniaca intenzivan plod prehrana sušenje, džem, marmelada, slatko, kompoti, sokovi, rakija do (-30)°C; (-1)°C u vrijeme cvatnje 8 mjeseci 20-25 dana 15-20 godina Danas ima preko 300 sorti marelice: za proizvodne voćnjake: Velika rana, Mađarska najbolja, Kečkemetska ruža; prateće sorte: Stark erli orindž, Čačansko zlato Prema vremenu dozrijevanja: rane sorte: Velika rana, Kanino, Stark erli orindž, Riland; srednje rane sorte: Mađarska najbolja, Cegledi bibor, Cegledi orijaš, Ambrozija, Lujzet, Čačansko zlato srednje kasne sorte: Rojal, Nansiška, Breda, Rakovski, Čačanska plosnata; kasne sorte: Kečkemetska ruža, Paviot, Holubova Za proizvodnju kompota meso mora biti čvrsto, a narandžasto-žuta boja treba prekriti 3/4 površine ploda. Za džem, sokove i sušenje beru se potpuno obojeni plodovi i sa djelomično smekšanim mesom na vrhu, ali da se mogu sijeći na polovine pri vađenju sjemenki i da se pri tom ne gnječe. Za stono voće plodovi se beru ovisno o udaljenosti tržišta. Za bliže tržište beru se narandžasti sa čvrstim mesom, a za dalje tržište beru se plodovi čija je površina djelomično narandžasta, ali najmanje polovina. Ekstra klasa: Plodovi visoko kvalitetnih sorti, dobro razvijeni, pažljivo ubrani, dovoljno zreli i bez ikakvih nedostataka. Moraju biti ujednačeni po obliku, boji i veličini s tim da promjer ploda mora biti najmanje 40 mm. U jedinici pakiranja do 5% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili veći promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najviše 5% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. I klasa: Plodovi kajsije koji su po obliku, veličini i boji pokožice tipični za sortu i proizvodno područje s tim da promjer ploda mora iznositi najmanje 30 mm. Dopuštaju se manja odstupanja u pogledu razvijenosti i obojenosti pokožice, koja ne umanjuje uporabnu vrijednost proizvoda. U jedinici pakiranja do 10% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili veći promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najviše 10% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. II klasa: Plodovi kajsije koji udovoljavaju najmanjim uvjetima kvalitete i veličine ploda najmanje 25 mm u promjeru. U ovu klasu mogu se uvrstiti i plodovi samoniklih kajsija razmnoženih sjemenom. 16.500 KM/ha srednji 165 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Pjegavost lišća Trulež plodova Štitaste uši Mrazovac Jabučni surlaš Jabučni savijač Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnje sadnice na vegetativnoj ili generativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjaci marelice, vinogradarske breskve, bajam različitih vrsta, sorti i tipova šljive (Džanarika, Bjelošljiva, Zeleni ringlo, Saint Julien i dr); vegetativne podloge: INRA Ringlo GF 31, INRA Ringlo GF 1380, INRA Marianna GF 81 jesen proljeće X i XI II i III mjesec mjesec vaza: 7-7,5x5-5,5 m; popravljena piramida: 7x5 m; popravljena vaza: 6x4 m; palmeta: 4 -5x4 m kao u rasadniku 400-1.250 priprema tla za sadnju: redovito održavanje kg/ha 40-50 t/ha K2O stajnjak N P2O5 P2O5:500 – 600 kg/ha; u rodu 15-20 80-150 30-40 150-250 K2O:750-900 kg/ha 18-20 god 20-30 120-130 60 30-50 visoki 30-40 200-250 90-100 60-80 prinosi u jesen pognojiti sa 350-500 kg/ha NPK 7-20-30 (2 kg/stablo)+35-50 kg Uree (0,5 kg/stablu); pred cvatnju: 110-180 kg Uree (0,5 kg/stablo); u svibnju: 200-300 kg/ha NPK 7-20-30 (0,5 kg/stablo)+45-80 kg/ha KAN-a (0,3 kg/stablo) Fertina V 1% otopina barem 2-3 x tijekom vegetacije; Fertina B 0,5% nakon cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Dithan M-45 bubrenje pupova, otvaranje 2 kg ljuskica pupova do cvatnje; nakon cvatnje 4x Folidol ulje bubrenje cvjetnih pupoljaka 5l Basudin 40 otvaranje pupova do početka cvatnje Gusathion odmah nakon cvatnje i u formiranju i porastu ploda 2 x rezidba; gnojidba; navodnjavanje; kultiviranje tla 3-4x broj obroka obrok m3 3-5 350-700 75-100 kg/stablo; 12-16 t/ha konac VI-VIII mjeseca ručno; mehanizirano 16.000 kg x 1,70 KM = 27.200 KM/ha 166 1,5-2 kg 2 kg ukupno m3/ha 1.050-3.500 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara ekstenzivan plod prehrana sušenje, džem, marmelada, slatko, kompoti, sokovi, rakija do (-30)°C; (-1)°C u vrijeme cvatnje Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada MARELICA / KAJSIJA Prunus armeniaca 8 mjeseci 20-25 dana 15-20 godina Danas ima preko 300 sorti marelice: za proizvodne voćnjake: Velika rana, Mađarska najbolja, Kečkemetska ruža; prateće sorte: Stark erli orindž, Čačansko zlato Prema vremenu dozrijevanja: rane sorte: Velika rana, Kanino, Stark erli orindž, Riland; srednje rane sorte: Mađarska najbolja, Cegledi bibor, Cegledi orijaš, Ambrozija, Lujzet, Čačansko zlato srednje kasne sorte: Rojal, Nansiška, Breda, Rakovski, Čačanska plosnata; kasne sorte: Kečkemetska ruža, Paviot, Holubova Za proizvodnju kompota meso mora biti čvrsto, a narandžasto-žuta boja treba prekriti 3/4 površine ploda. Za džem, sokove i sušenje beru se potpuno obojeni plodovi i sa djelomično smekšanim mesom na vrhu, ali da se mogu sijeći na polovine pri vađenju sjemenki i da se pri tom ne gnječe. Za stono voće plodovi se beru ovisno o udaljenosti tržišta. Za bliže tržište beru se narandžasti sa čvrstim mesom, a za dalje tržište beru se plodovi čija je površina djelomično narandžasta, ali najmanje polovina. Ekstra klasa: Plodovi visoko kvalitetnih sorti, dobro razvijeni, pažljivo ubrani, dovoljno zreli i bez ikakvih nedostataka. Moraju biti ujednačeni po obliku, boji i veličini s tim da promjer ploda mora biti najmanje 40 mm. U jedinici pakiranja do 5% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili veći promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najviše 5% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. I klasa: Plodovi kajsije koji su po obliku, veličini i boji pokožice tipični za sortu i proizvodno područje s tim da promjer ploda mora iznositi najmanje 30 mm. Dopuštaju se manja odstupanja u pogledu razvijenosti i obojenosti pokožice, koja ne umanjuje uporabnu vrijednost proizvoda. U jedinici pakiranja do 10% plodova kajsije mogu imati do 5 mm manji ili veći promjer od promjera propisanog za ovu klasu i najviše 10% plodova koji ne udovoljavaju propisanim uvjetima u pogledu kvalitete. II klasa: Plodovi kajsije koji udovoljavaju najmanjim uvjetima kvalitete i veličine ploda najmanje 25 mm u promjeru. U ovu klasu mogu se uvrstiti i plodovi samoniklih kajsija razmnoženih sjemenom. 7.000 KM/ha srednji 167 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehanička Zaštita Pjegavost lišća Trulež plodova Jabučni savijač Lisne uši Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnje sadnice na vegetativnoj ili generativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjaci marelice, vinogradarske breskve, bajam različitih vrsta, sorti i tipova šljive (Džanarika, Bjelošljiva, Zeleni ringlo, Saint Julien i dr); vegetativne podloge: INRA Ringlo GF 31, INRA Ringlo GF 1380, INRA Marianna GF 81 jesen proljeće X i XI II i III mjesec mjesec vaza: 7-7,5x5-5,5 m kao u rasadniku 200-400 priprema tla za sadnju: redovito održavanje kg/ha 40-50 t/ha K2O stajnjak N P2O5 P2O5:500 – 600 kg/ha; u rodu 15-20 80-150 30-40 150-250 K2O:750-900 kg/ha 18-20 god 20-30 120-130 60 30-50 u jesen pognojiti sa 350-500 kg/ha NPK 7-20-30 (2 kg/stablo)+35-50 kg Uree (0,5 kg/stablu); pred cvatnju: 110-180 kg Uree (0,5 kg/stablo) sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Dithan M-45 bubrenje pupova, otvaranje ljuskica 2 kg pupova do cvatnje; nakon cvatnje 4x Gusathion odmah nakon cvatnje i u formiranju 2 kg i porastu ploda 2x rezidba; gnojidba; navodnjavanje; kultiviranje tla 3-4x broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 350-700 1.050-3.500 50-75 kg/stablo; 10-12 t/ha konac VI-VIII mjeseca ručno 12.000 kg x 1,70 KM = 20.400 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <150 150-200 200-250 250-300 300-350 <90 90-100 100-120 120-130 >130 168 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo BADEM Amygdalus communis Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod plod, ulje, bademovo mlijeko, prehrana, konditorska, prehrambena i kemijska industrija; farmaceutska proizvodnja, kozmetika sušenje (-20)-(-23)oC II-III i X-XI mjesec nakoliko mjeseci > 30 godina U okviru badema razlikuju se dvije grupe: slatki (dulcis) i gorki (amara). Sorte su grupirane prema tvrdoći ljuske: 1.sorte i forme sa mekanom ljuskom u okviru koje se razlikuju dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 2. sorte i forme sa polumekom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 3. sorte i forme badema sa tvrdom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom Prema vremenu cvjetanja: rano cvjetajuće, srednje cvjetajuće, kasno cvjetajuće i vrlo kasno cvjetajuće. Postoji više od 2.000 sorti. sorte tvrde ljuske: Filipo Ćeo, Feradiel, Feranjez, Ferastar, Feraliz, Troito, Tuono, Fra Đulio Grande sorte polutvrde ljuske: Knez Črnomir, Nikitski Kasnocvjetajući, Teksas sorte polumekane ljuske: Ankaran 28, Čarski kasni, Jaltinski, Primorski sorte mekane ljuske: Nonparej Plod badema u ljusci mora biti normalno razvijen, zreo, zdrav, čist, bez smole i ostataka vanjske lupine, bez vidljivih oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, bez plijesni, bez stranog mirisa i okusa i s najviše 9% vlage. Klasa ekstra: Badem u ljusci visoko kvalitetnih sorti, odlične kvalitete sa svim sortnim karakteristikama, s mekom ili polumekom ljuskom koju jezgra potpuno ispunjava, suh, bez smole i drugih nedostataka. I klasa: Plodovi badema u ljusci slične kvalitete kao plodovi badema ekstra klase, pri čemu se tolerira 5% praznih i plijesnivih plodova ili plodova oštećenih od insekata, do 5% plodova drugih sorti ili s nedostatkom ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. II klasa: Plodovi badema u ljusci moraju biti zdravi, dobro razvijeni i bez većih nedostataka jezgre. Tolerira se do 10% plodova šupljih, plijesnivih i od insekata oštećenih, te do 10% drugih sorti i plodova s nedostacima ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. Jezgra badema mora udovoljiti sljedećim zahtijevima: da sadrži najviše 7% vlage, da je cijela, čista, zdrava, normalno razvijena i kompaktna, bez vidljivih oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, da je pokožica jezgre bez vidljivih ozljeda, da nisu nalomljene i gumaste, da su jezgre slatke, neužežene, bez stranog mirisa i okusa, da je boja ujednačena i karakteristična za odgovarajuću sortu, da nema dvojnih jezgri iznad dopuštene tolerancije dane za svaku klasu. Prva jezgra badema svrstana je u ekstra klasu, I klasu i II klasu. U ekstra klasi jezgre moraju biti izvrsnog kvaliteta, normalnog oblika prema sorti i kalibrirana. Tolerira se do 5% dvojnih jezgara. U I klasi tolerancije su nešto veće 8%, a u klasi II 10%. U klasama I i II minimalne su razlike karakteristika kvaliteta. 13.600 KM/ha nizak 169 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehaničko Zaštita Monilija Plamenjača Šupljikavost lišća Moljac Crveni pauk Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 80-100 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnje sadnice, na generativnoj ili vegetativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjak badema, sjemenjak vinogradarske breskve, hibrid bademxbreskva GF 677, sjemenjaci šljive (Požegača, Julijanka i Džanarika), sjemenjak kajsije; vegetativne podloge: izdanci Požegače, Bjelošljive, Petrovače, Julijanke, Bromptona, Damasvenke, Marijane jesen proljeće X-XI mjesec II-III mjesec podloga bujnost sorte oblik krošnje rastojanje stablo/ha sjemenjak bujna klasičan 8x6 208 bajama srednje bujna klasičan 7x5 286 slabo bujna klasičan 5x4 500 sjemenjak bujna klasičan 6x5 333 breskve srednje bujna klasičan 5x4 500 slabo bujna klasičan 4x3 833 slabo bujna vitko vreteno 4x2 1.250 kao u rasadniku 208-1.250 priprema tla za sadnju: redovito održavanje poslije sadnje 30-50 t/ha P2O5 N K2O P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 kg/ha I godina 50 20 50 II godina 75 30 85 III godina 100 50 120 > IV godine 100 60 150 u kasno ljeto ili prije otvaranja pupova unijeti 400 kg/ha NPK 6-18-36 (2 kg/stablo); u rano proljeće unijeti 180 kg/ha Uree (0,95 kg/stablo); u travnju 100 kg/ha KAN-a (0,5 kg/stablo) Fertina V 1-2% otopina, 3-6 x tijekom vegetacije sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l šizeliranje;frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ronilan prije i poslije cvjetanja 2x 1,5 kg Ridomil tijekom proljeća 2-3x 2,5 kg Bakarni kreč zimsko tretiranje+ljetno 3-4x Dithane M-45 Chromogor 40 zimsko prskanje i u vegetaciji 2-3x 1,5 - 2 l Neoron 500 EC nakon pojave štetnika 1-2x 0,5-0,7 l kultiviranje 3-4x; zaštita; rezidba; navodnjavanje; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 5-10 kg/stablo VI-X mjesec mehanizirano; ručno 9.000 kg x 3 KM = 27.000 KM/ha 170 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja ekstenzivan plod plod, ulje, bademovo mlijeko, prehrana, konditorska, prehrambena i kemijska industrija; farmaceutska proizvodnja, kozmetika sušenje (-20)-(-23)oC Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada BADEM Amygdalus communis II-III i X-XI mjesec nakoliko mjeseci > 30 godina U okviru badema razlikuju se dvije grupe: slatki (dulcis) i gorki (amara). Sorte su grupirane prema tvrdoći ljuske: 1.sorte i forme sa mekanom ljuskom u okviru koje se razlikuju dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 2. sorte i forme sa polumekom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom 3. sorte i forme badema sa tvrdom ljuskom u okviru koje su dvije podgrupe: sa slatkom i gorkom jezgrom Prema vremenu cvjetanja: rano cvjetajuće, srednje cvjetajuće, kasno cvjetajuće i vrlo kasno cvjetajuće. Postoji više od 2.000 sorti. sorte tvrde ljuske: Filipo Ćeo, Feradiel, Feranjez, Ferastar, Feraliz, Troito, Tuono, Fra Đulio Grande sorte polutvrde ljuske: Knez Črnomir, Nikitski Kasnocvjetajući, Teksas sorte polumekane ljuske: Ankaran 28, Čarski kasni, Jaltinski, Primorski sorte mekane ljuske: Nonparej Plod badema u ljusci mora biti normalno razvijen, zreo, zdrav, čist, bez smole i ostataka vanjske lupine, bez vidljivih oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, bez plijesni, bez stranog mirisa i okusa i s najviše 9% vlage. Klasa ekstra: Badem u ljusci visoko kvalitetnih sorti, odlične kvalitete sa svim sortnim karakteristikama, s mekom ili polumekom ljuskom koju jezgra potpuno ispunjava, suh, bez smole i drugih nedostataka. I klasa: Plodovi badema u ljusci slične kvalitete kao plodovi badema ekstra klase, pri čemu se tolerira 5% praznih i plijesnivih plodova ili plodova oštećenih od insekata, do 5% plodova drugih sorti ili s nedostatkom ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. II klasa: Plodovi badema u ljusci moraju biti zdravi, dobro razvijeni i bez većih nedostataka jezgre. Tolerira se do 10% plodova šupljih, plijesnivih i od insekata oštećenih, te do 10% drugih sorti i plodova s nedostacima ljuske. Tolerira se do 1% plodova s gorkom jezgrom. Jezgra badema mora udovoljiti sljedećim zahtijevima: da sadrži najviše 7% vlage, da je cijela, čista, zdrava, normalno razvijena i kompaktna, bez vidljivih oštećenja od biljnih bolesti i štetočina, da je pokožica jezgre bez vidljivih ozljeda, da nisu nalomljene i gumaste, da su jezgre slatke, neužežene, bez stranog mirisa i okusa, da je boja ujednačena i karakteristična za odgovarajuću sortu, da nema dvojnih jezgri iznad dopuštene tolerancije dane za svaku klasu. Prva jezgra badema svrstana je u ekstra klasu, I klasu i II klasu. U ekstra klasi jezgre moraju biti izvrsnog kvaliteta, normalnog oblika prema sorti i kalibrirana. Tolerira se do 5% dvojnih jezgara. U I klasi tolerancije su nešto veće 8%, a u klasi II 10%. U klasama I i II minimalne su razlike karakteristika kvaliteta. 1.350 KM/ha srednji 171 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehaničko Zaštita Monilija Plamenjača Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnje sadnice, na generativnoj ili vegetativnoj podlozi: generativne podloge: sjemenjak badema, sjemenjak vinogradarske breskve, hibrid bademxbreskva GF 677, sjemenjaci šljive (Požegača, Julijanka i Džanarika), sjemenjak kajsije; vegetativne podloge: izdanci Požegače, Bjelošljive, Petrovače, Julijanke, Bromptona, Damasvenke, Marijane jesen proljeće X-XI mjesec II-III mjesec bujnost oblik rastojanje stablo/ha podloga sorte krošnje sjemenjak bujna klasičan 8x6 208 bajama srednje klasičan 7x5 286 bujna slabo bujna klasičan 5x4 500 bujna klasičan 6x5 333 sjemenjak breskve srednje klasičan 5x4 500 bujna slabo bujna klasičan 4x3 833 kao u rasadniku 208-833 priprema tla za sadnju: redovito održavanje poslije sadnje 30-50 t/ha P2O5 N K2O P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 I godina 50 20 50 kg/ha II godina 75 30 85 III godina 80-100 50 100-120 > IV godine 100 60 120-150 u kasno ljeto ili prije otvaranja pupova unijeti 400 kg/ha NPK 6-18-36 (2 kg/stablo) sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje;frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ronilan prije i poslije cvjetanja 2x 1,5 kg Ridomil tijekom proljeća 2-3x 2,5 kg kultiviranje 3-4x; zaštita; rezidba; navodnjavanje; gnojidba broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300 900-1.500 3-6 kg/stablo VI-X mjesec ručno 1.500 kg x 3 KM = 4.500 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <100 100-115 115-130 130-145 145-160 <130 130-140 140-150 150-160 >160 172 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo MASLINE Olea europea Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Udio ručnog rada intenzivan plod potrošnja u svježem stanju, prerada, proizvodnja ulja; drvoprerađivačka industrija; farmacija konzerviranje zrele i zelene, proizvodnja ulja Podnosi hladnoću od (-8)-(-10)oC, ako zahlađenje ne traje dulje od 8-10 dana, a pozebe kod (-12)-(-13)oC. Ako zahlađenje nastupi nakon kretanja sokova tada masline pozebu na temperaturi (-3)-(-5)oC. 9 mjeseci nekoliko mjeseci >50 godina Veliki je broj sorti. Dijelimo ih prema namjeni plodova na uljne, stolne i sorte kombiniranih svojstava: sorte za ulje: Istarska bjelica, Buga, Lastovka, Levantinka, Bjelica, Lečino, Koratina, Frantojo, Morajolo; stolne sorte: Oblica, Pišolin, Askolana tenera Plodovi moraju biti ujednačene boje, bez oštećenja, ujednačenog oblika. srednji TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicid mehaničko Zaštita Maslinova muha Maslinov moljac Maslinova štitasta uš Paunovo oko Čađavica Njega usjeva dubina vrijeme izvođenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnjim ožiljenim reznicama ili jednogodišnjim sadnicama na podlozi sijanca divlje ili pitome masline jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 6x6 m; 6x4 m; 6x2-3 m kao u rasadniku 277; 416; 555 priprema tla za sadnju : potrebna hraniva/ha: 30-50 t/ha 5-10 t/ha P2O5:300 kg/ha; K2O:300- N:150-250 kg; P2O5:60-80 kg; K2O:100-200 kg 500 kg/ha u kolovozu ili rujnu pred jaču kišu dodati 400 kg/ha (2 kg/stablu) NPK 7-20-30 i 50 kg/ha (0,25 kg/stablu) Uree; krajem zime u veljači ili ožujku 250 kg/ha (1,25 kg/stablu) Uree 46%; nakon cvatnje 100 kg/ha (0,5 kg/stablu) Uree 46% prije cvatnje: Fertina V 2% otopina, Fertina B 1% otopina 1-2x; nakon cvatnje (prskanje lista i ploda) Urea 6-8% otopina 4x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Herkules pojava korova IV mjesec 1x 4-8 l šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina l/kg/ha Chromogor 40 + Buminal VII i VIII mjesec 4x 1 dcl/stablo; 0,5+0,5 kg/ha Sonet 100 EC VII i VIII mjesec 1,5 l Oleo ultracid+Cuprablau Z mirovanje vegetacije 1x 3 l + 6-10 kg Bordoška juha II/III i IX/X mjesec 2x 10-15 kg gnojidba; navodnjavanje, zaštita, rezidba 173 Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe broj obroka obrok m3 3-5 500 30- 60-100 kg/stablo; 10-20 t/ha IX-X mjesec ručno; mehanizirano 174 ukupno m3/ha 1.500-2.500 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja ekstenzivan plod potrošnja u svježem stanju, prerada, proizvodnja ulja; drvoprerađivačka industrija; farmacija konzerviranje zrele i zelene, proizvodnja ulja Podnosi hladnoću od (-8)-(-10)oC, ako zahlađenje ne traje dulje od 8-10 dana, a pozebe kod (-12)-(-13)oC. Ako zahlađenje nastupi nakon kretanja sokova tada masline pozebu na temperaturi (-3)-(-5)oC. 9 mjeseci Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Udio ručnog rada MASLINE Olea europea nekoliko mjeseci >50 godina Veliki je broj sorti. Dijelimo ih prema namjeni plodova na uljne, stolne i sorte kombiniranih svojstava: sorte za ulje: Istarska bjelica, Buga, Lastovka, Levantinka, Bjelica, Lečino, Koratina, Frantojo, Morajolo; stolne sorte: Oblica, Pišolin, Askolana tenera Plodovi moraju biti ujednačene boje, bez oštećenja, ujednačenog oblika. srednji TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Primjer gnojidbe Zaštita od korova mehaničko Zaštita Maslinova muha Paunovo oko Čađavica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju jednogodišnjim ožiljenim reznicama ili jednogodišnjim sadnicama na podlozi sijanca divlje ili pitome masline jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 6x6 m; 6x4 m; 6x2-3 m kao u rasadniku 277; 416; 555 priprema tla za sadnju : potrebna hraniva/ha: 30-50 t/ha 5-10 t/ha P2O5:300 kg/ha; K2O:300N:150-250 kg; P2O5:60-80 kg; K2O:100-200 kg 500 kg/ha u kolovozu ili rujnu pred jaču kišu dodati 400 kg/ha (2 kg/stablu) NPK 7-20-30 i 50 kg/ha (0,25 kg/stablu) Uree; krajem zime u veljači ili ožujku 250 kg/ha (1,25 kg/stablu) Uree 46% sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina l/kg/ha Chromogor 40 + Buminal VII i VIII mjesec 4x 1 dcl/stablo; 0,5+0,5 kg/ha Bordoška juha II/III i IX/X mjesec 2x 10-15 kg gnojidba; navodnjavanje, zaštita, rezidba broj obroka obrok m3 2-4 500 30-40 kg/stablo IX-X mjesec ručno; mehanizirano 175 ukupno m3/ha 1.000-2.000 Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti ∑ padalina u VI,VII i VIII mjesecu Parametri LGPT> 10 oC N S4 S3 S2 S1 <150 150-175 175-200 200-225 225-250 <210 210-230 230-250 250-270 >270 176 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo ŠIPAK / NAR Punica granatum Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod, kora potrošnja u svježem stanju; prerada sok; limunska kiselina; farmaceutska industrija (-16)-(-18)°C IV-X-XI mjesec do 2 mjeseca 30-50 godina Sorte za proizvodne voćnjake: vodeće sorte: Slatki barski, Šerbetaš, Slatki crveni, Mojdeški sitnozrni, Bej nari, Uzum nari, Hercegovački sladun, Glavaš, Sladun krupnozrni prateće sorte: Konjski zub, Dividiš meke kore, Lifanka, Slatki tankokorac Plodovi moraju biti zdravi, bez napuklina i oštećenja. Pakiraju se u drvene letvarice. 7.200 KM/ha nizak TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Zaštita od korova herbicid mehanička Prihrana Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju u korjenjenim reznicama jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 4-5x2,5-3 m; 5x4 m; 6x5 m; 4x3 m; 4x4 m kao u rasadniku 333-1.000 priprema tla za sadnju: za visoki prinos: 20-40 t/ha N: 80-100 kg; P2O5:100-120 kg, K2O:150-250 kg P2O5:300 kg/ha; K2O:300500 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Kamata šizeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x Fertina V 1% otopina barem 2-3 x tijekom vegetacije; Fertina B 0,5% nakon cvatnje rezidba; navodnjavanje; kultiviranje 3-5x; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300-500 900 - 2.500 25-40 kg/stablo; 10-15 t/ha IX-X mjesec ručno 15.000 kg x 1,20 KM = 18.000 KM/ha 177 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Kritična temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara ekstenzivan plod, kora potrošnja u svježem stanju; prerada sok; limunska kiselina; farmaceutska industrija (-16)-(-18)°C Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada ŠIPAK / NAR Punica granatum IV-X-XI mjesec do 2 mjeseca 30-50 godina Sorte za proizvodne voćnjake: vodeće sorte: Slatki barski, Šerbetaš, Slatki crveni, Mojdeški sitnozrni, Bej nari, Uzum nari, Hercegovački sladun, Glavaš, Sladun krupnozrni prateće sorte: Konjski zub, Dividiš meke kore, Lifanka, Slatki tankokorac Plodovi moraju biti zdravi, bez napuklina i oštećenja. Pakiraju se u drvene letvarice. 4.200 KM/ha srednji TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja razmak sadnje dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Zaštita od korova mehanička Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 60-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju u korjenjenim reznicama jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 4-5x2,5-3 m; 5x4 m; 6x5 m; 4x3 m; 4x4 m kao u rasadniku 333-1.000 priprema tla za sadnju: za visoki prinos: 10-20 t/ha N: 80-100 kg; P2O5:80-100 kg; K2O:100-150 kg P2O5:300 kg/ha; K2O:300-500 kg/ha sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje; frezanje IV-V-VI mjesec 3-5x rezidba; navodnjavanje; kultiviranje 3-5x; zaštita broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 3-5 300-500 900 - 2.500 5-10 kg/stablo; 7-10 t/ha IX-X mjesec ručno 10.000 kg x 1,20 KM = 12.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N ∑ padalina u VI,VII i <90 VIII mjesecu Parametri o LGPT> 10 C <170 S4 S3 S2 S1 90-140 140-180 180-220 220-250 170-180 180-190 190-200 >200 178 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo KIVI Actinidia chinensis Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada intenzivan plod prehrana, potrošnja u svježem stanju, prerada voćne salate, sirupi, sokovi III-XI mjesec do 6 mjeseci 30-50 godine Relativno je mali broj sorti koje se dijele se na ženske i muške; ženske sorte: Abot, Alison, Bruno, Elmvud, Gracie, Hejvord, Monti, Citadela, Fatma, Lori, Marija, Tere, Zimalja; muške sorte: Matua, Tomuri I klasa: Spadaju plodovi koji posjeduju tipična sortna svojstva i imaju masu ploda veću od 50 g. Mezokarp mora biti čvrst i normalnog ukusa. Dopušteni su manji nedostaci na pokožici. II klasa: Plodovi su nepravilnog oblika sa nedostacima na pokožici koji su posljedica udarca tuče, ugriza insekata i dr. Ovdje se svrstavaju plodovi neodgovarajuće zrelosti, sa peteljkom i sl. Ambalaža za plodove kivija mora biti od lakog materijala, čista, neutralna, manipulativna. Koriste se kartonske kutije dimenzija 30x50x6 cm u koju stane 20-45 plodova, s prosječnom težinom od 3,5 kg. Preko kutija se stavlja PVC folija koja spriječava isušivanje, omogućava postupno dozrijevanje i bolje čuvanje. 37.157 KM /ha srednji 179 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Vrijeme aplikacije/broj I godina: III/IV/V 3x II godina: III/IV/V 3x III godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj IV godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj V godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VI godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VII godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj Prihrana Zaštita od korova mehaničko Zaštita Trulež korjenovog vrata Siva plijesan Štitasta uš Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 70-80 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju ožiljenim reznicama ili dvogodišnjim sadnicama na sjemenjaku aktinidije jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 4-4,5x5 m; 5-5,5x5-5,5 m kao u rasadniku 500; 330 -400 priprema tla za sadnju: redovito održavanje, za visoki prinos 20-40 t/ha 50 t/ha svake 3-4 godine: P2O5:160 kg/ha; N:250 kg; P2O5:70 kg; K2O:110 kg K2O:250 kg/ha vrsta gnojiva čisto hranivo g/stablo gnojivo g/stablo Urea 15 g N 30 g Urea 60 g N 120 g NPK 7-20-30 380 kg/ha Urea 115 kg/ha KAN 60 kg/ha NPK 7-20-30 N-200 430 Urea 46% P2O5-90 270 KAN 27% K2O-130 160 NPK 7-20-30 N-250 500 Urea 46% P2O5-110 340 KAN 27% K2O-150 200 NPK 7-20-30 N-300 600 Urea 46% P2O5-130 410 KAN 27% K2O-180 240 NPK 7-20-30 N-350 830 Urea 46% P2O5-150 480 KAN 27% K2O-250 280 Fertina V 1-2% otopina, 3-6x tijekom vegetacije; Fertina B 1% otopina dva tjedna prije cvatnje sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina l/kg/ha Basamid preventivno prije sadnje Benlate opadanje latica do berbe 2x 0,6 kg Ultracid larve prve generacije 3l rezidba zimska i ljetna; navodnjavanje; kultiviranje, prihrana; prorjeđivanje plodova broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 15-20 200-250 3.000-5.000 50-80 kg/stablo; 25 t/ha početak XI mjeseca kad dostignu fiziološku zrelost ručno 25.000 kg x 1,0 KM = 25.000 KM/ha 180 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS voćarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara ekstenzivan plod prehrana, potrošnja u svježem stanju, prerada voćne salate, sirupi, sokovi III-XI mjesec do 6 mjeseci 30-50 godine Relativno je mali broj sorti koje se dijele se na ženske i muške; ženske sorte: Abot, Alison, Bruno, Elmvud, Gracie, Hejvord, Monti, Citadela, Fatma, Lori, Marija, Tere, Zimalja; muške sorte: Matua, Tomuri I klasa: Spadaju plodovi koji posjeduju tipična sortna svojstva i imaju masu ploda veću od 50 g. Mezokarp mora biti čvrst i normalnog ukusa. Dopušteni su manji nedostaci na pokožici. II klasa: Plodovi su nepravilnog oblika sa nedostacima na pokožici koji su posljedica udarca tuče, ugriza insekata i dr. Ovdje se svrstavaju plodovi neodgovarajuće zrelosti, sa peteljkom i sl. Ambalaža za plodove kivija mora biti od lakog materijala, čista, neutralna, manipulativna. Koriste se kartonske kutije dimenzija 30x50x6 cm u koju stane 20-45 plodova, s prosječnom težinom od 3,5 kg. Preko kutija se stavlja PVC folija koja spriječava isušivanje, omogućava postupno dozrijevanje i bolje čuvanje. 6.000 KM /ha srednji Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada KIVI Actinidia chinensis 181 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje priprema za sadnju Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/ha Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Vrijeme aplikacije/broj I godina: III/IV/V 3x II godina: III/IV/V 3x III godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj IV godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj V godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VI godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj VII godina: osnovna gnojidba prihrana 2 obroka svibanj Prihrana Zaštita od korova mehaničko Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 40-60 cm VIII i IX mjesec do 20 cm pred sadnju ožiljenim reznicama ili dvogodišnjim sadnicama na sjemenjaku aktinidije jesen proljeće X i XI mjesec II i III mjesec 4-4,5x5 m; 5-5,5x5-5,5 m kao u rasadniku 500; 330 -400 priprema tla za sadnju: redovito održavanje, za visoki prinos 20-40 t/ha 50 t/ha svake 3-4 godine: P2O5:160 kg/ha; K2O:250- N:250 kg; P2O5:70 kg; K2O:110 kg kg/ha vrsta gnojiva čisto hranivo g/stablo gnojivo g/stablo Urea 15 g N 30 g Urea 60 g N 120 g NPK 7-20-30 380 kg/ha Urea 115 kg/ha KAN 60 kg/ha NPK 7-20-30 N-200 430 Urea 46% P2O5-90 270 KAN 27% K2O-130 160 NPK 7-20-30 N-250 500 Urea 46% P2O5-110 340 KAN 27% K2O-150 200 NPK 7-20-30 N-300 600 Urea 46% P2O5-130 410 KAN 27% K2O-180 240 NPK 7-20-30 N-350 830 Urea 46% P2O5-150 480 KAN 27% K2O-250 280 Fertina V 1-2% otopina, 3-6x tijekom vegetacije; Fertina B 1% otopina dva tjedna prije cvatnje sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje, frezanje IV-V-VI mjesec rezidba zimska i ljetna; navodnjavanje; kultiviranje, prihrana; prorjeđivanje plodova broj obroka obrok m3 ukupno m3/ha 10-15 200-250 2.000-3.000 50-80 kg/stablo početak XI mjeseca kad dostignu fiziološku zrelost ručno 20.000 kg x 1,0 KM = 20.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N ∑ padalina u VI,VII i <350 VIII mjesecu Parametri <200 LGPT> 10 oC S4 S3 S2 S1 350-400 400-450 450-500 >500 200-210 210-220 220-230 >230 182 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada (radni dan) OPIS vinogradarstvo VINOVA LOZA Vitis vinifera intenzivan plod, list potrošnja u svježem stanju, prerada vino, žestoka pića, slatko, kompot, grožđani sok, grožđani med 115-185 dana (suzenje 10-25 dana, rast mladica 35-50 dana, cvatnja 10-15 dana, sazrijevanje 25-50 dana, sazrijevanje mladica 35-45 dana, mirovanje 130-150 dana) 2-8 mjeseci 25-35 godina najviše se uzgajaju vinske i stolne sorte: sorte za obojena vina su: Alikant buše, Blatina, Burgundac crni, Frankovka, Game bojadiser, Game crni, Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Merlo, Plavka, Prokupac, Saperavi, Skadarka, Trnjak, Vranac; sorte za bijela vina: Bena, Krkošija, Kujundžuša, Moslavac, Muskat otonel, Rizling italijanski, Rkaciteli, Silvanac zeleni, Smederevka, Toboluša, Traminac, Žilavka; stone sorte: Afuz ali, Beogradska besjemena, Beogradska rana, Biserka rana, Crveni drenak, Gročanka, Italija, Kardinal, Kraljica vinograda, Muskat hamburg, Perlet, Plemenka bijela, Plemenka mirisava, Šljiva Ekstra klasa: Stolno grožđe visokokvalitetnih svjetskih i domaćih sorti koje potječu od vrste Vitis vinifera, bez ikakvih nedostataka. Grozdovi moraju biti normalno razvijeni i tipični za sortu, i da su određene veličine. Veličina grozda utvrđuje se masom. Kod sorti s krupnim bobicama grozd mora imati najmanje 200 g a kod ostalih najmanje 150 g. Bobice moraju biti okruglog oblika, dobro i podjednako razvijene, ujednačene po boji i veličini, s obilnim pepeljkom i ne smiju biti zbijene. Ne smiju biti mehanički ili na drugi način oštećene, što bi ih činilo manje pogodnim za potrošnju. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% mase grozdova manjih od 200 g kod sorti s krupnim bobicama, odnosno, manjih od 150 g kod sorti sa sitnijim bobicama, ali ne manjih od 100 g mase. U jedinici pakiranja do 5% mase stolnog grožđa može odstupati od uvjeta propisanih za klasu ekstra. I klasa: Ista svojstva kao grozdovi stolnog grožđa klase ekstra, s tim što bobice na peteljkovini ne moraju biti sasvim podjednako raspoređene, a mogu imati manje nedostatke u pogledu boje i manje ožegotine od sunca. Masa svakog grozda mora iznositi najmanje 150 g kod sorti s krupnim bobicama, a najmanje 100 g kod sorti s sitnim bobicama. U jedinici pakiranja do 10% grozdova može imati manju masu od 100 g, ali ne manju od 75 g. II klasa: Grožđe mora pripadati stolnim sortama. Grozdovi i bobice moraju biti normalno razvijeni i zdravi, po svim svojstvima karakteristični za sortu, pri čemu se toleriraju nedostaci u pogledu veličine grozdova, razvijenosti bobica boje pokožice, stupnja zrelosti, rasporeda i zbijenosti bobica. U ovu klasu može se razvrstati i grožđe vinskih sorti namijenjeno za potrošnju u svježem stanju, uz uvjet da je zdravo i dobre kvalitete. Stolno grožđe klase ekstra klasira se u male otvorene plitke letvarice i u srednje plitke otvorene letvarice. Stolno grožđe može se pakirati i u različitu komercijalnu ambalažu. 30-40.000 KM/ha; 6.000 KM/ha u eksploataciji 291/ha u eksploataciji 183 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva dubina 60-80 cm tanjuranje 2x jednogodišnjim cijepovima na američkim vrstama otpornim na filokseru, od podloga koriste se: Kober 5 BB, Richter 99, Richter 110, Riparia portalis, Rupestris du Lot, ŠaslaxBerlandieri 41 B, Teleki 5A, Teleki 8B, Teleki 8B-SO 4 II-III-IV mjesec; XI mjesec 2x1-1,5 m; 3x1-1,5 m kao u rasadniku, 2-5 cm ispod spojnog mjesta 2.222-5.000 meliorativna: stajnjak 40-50 tona; mineralna:P2O5:300-600 kg/ha; K2O:500-800 kg/ha; MgO:100 kg/ha Potrebna biljna hraniva ovisno o prinosu grožđa. P2O5 K2O prinos /ha 7t 10 13 17 Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova herbicida mehaničko Zaštita Crna pjegavost Plamenjača Pepelnica Siva plijesan Grožđani moljci Štitaste uši Grinje Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod vrijeme izvođenja VIII/IX mjesec 5-10 dana pred sadnju N 80100 100120 120150 140170 vrlo siromašno 80 siromašno srednje dobro 60 35 20 vrlo siromašno 150 100 70 45 25 120 90 60 130 100 70 siromašno srednje dobro 100 60 30 170 130 85 45 30 210 160 110 60 40 260 200 140 70 u jesen ili krajem zime zaorati 500 kg/ha NPK 5-20-30 S, 170 kg/ha Uree; u svibnju 100 kg/ha KAN-a prije cvatnje: Fertina B 1% otopina ili Urea 0,5-1%; nakon cvatnje Urea 0,5-1% ili Fertina B 1x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha Goal u vrijeme mirovanja 3-4 l Roundup u fazi punog porasta 6-10 l šizeliranje, nakon pojave korova 3-5 x frezanje sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Champion pred bubrenje i početak vegetacije 3-4x 10-12 kg Aviso DF prije cvjetanja 1x; iza cvjetanja 1x 2,5 kg Ridomil Gold prije i poslije cvjetanja 2x 2,5 kg Močivi pred bubrenje pupova, tijekom vegetacije 2-3x 3-4 l sumpor prije i poslije cvatnje 1-2x 0,2 l Rubigan Switch 62,5 nakon cvatnje 1-2x 0,8 kg WG Insegar 25 pojava prvih gusjenica 1x 0,3 l WP Oleoultracid mirovanje vegetacije 1x 3,5 l 100 EC Thiodan E-35 nakon kretanja vegetacije 1,5 l kultiviranje 4-5x; zaštita 5-7x; navodnjavanje 4-5x; zelena i zrela rezidba; zimsko i proljetno oranje broj obroka obrok m3 ukupno/ha m3 3-5 50-80 150-400 vinske sorte: 9-15 t/ha ; 12-20 t/ha stolne sorte VII-VIII-IX-X mjesec stolne sorte-ručno; vinske mehanizirano i ručno 10.000 x 1KM = 10.000 KM/ha 184 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS vinogradarstvo Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade ekstenzivan plod, list potrošnja u svježem stanju, prerada vino, žestoka pića, slatko, kompot, grožđani sok, grožđani med 115-185 dana (suzenje 10-25 dana, rast mladica 35-50 dana, cvatnja 10-15 dana, sazrijevanje 25-50 dana, sazrijevanje mladica 35-45 dana, mirovanje 130-150 dana) 2-8 mjeseci 25-35 godina Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada VINOVA LOZA Vitis vinifera najviše se uzgajaju vinske i stolne sorte: sorte za obojena vina su: Alikant buše, Blatina, Burgundac crni, Frankovka, Game bojadiser, Game crni, Kaberne frank, Kaberne sovinjon, Merlo, Plavka, Prokupac, Saperavi, Skadarka, Trnjak, Vranac; sorte za bijela vina: Bena, Krkošija, Kujundžuša, Moslavac, Muskat otonel, Rizling italijanski, Rkaciteli, Silvanac zeleni, Smederevka, Toboluša, Traminac, Žilavka; stone sorte: Afuz ali, Beogradska besjemena, Beogradska rana, Biserka rana, Crveni drenak, Gročanka, Italija, Kardinal, Kraljica vinograda, Muskat hamburg, Perlet, Plemenka bijela, Plemenka mirisava, Šljiva Ekstra klasa: Stolno grožđe visokokvalitetnih svjetskih i domaćih sorti koje potječu od vrste Vitis vinifera, bez ikakvih nedostataka. Grozdovi moraju biti normalno razvijeni i tipični za sortu, i da su određene veličine. Veličina grozda utvrđuje se masom. Kod sorti s krupnim bobicama grozd mora imati najmanje 200 g a kod ostalih najmanje 150 g. Bobice moraju biti okruglog oblika, dobro i podjednako razvijene, ujednačene po boji i veličini, s obilnim pepeljkom i ne smiju biti zbijene. Ne smiju biti mehanički ili na drugi način oštećene, što bi ih činilo manje pogodnim za potrošnju. U jedinici pakiranja tolerira se do 10% mase grozdova manjih od 200 g kod sorti s krupnim bobicama, odnosno, manjih od 150 g kod sorti sa sitnijim bobicama, ali ne manjih od 100 g mase. U jedinici pakiranja do 5% mase stolnog grožđa može odstupati od uvjeta propisanih za klasu ekstra. I klasa: Ista svojstva kao grozdovi stolnog grožđa klase ekstra, s tim što bobice na peteljkovini ne moraju biti sasvim podjednako raspoređene, a mogu imati manje nedostatke u pogledu boje i manje ožegotine od sunca. Masa svakog grozda mora iznositi najmanje 150 g kod sorti s krupnim bobicama, a najmanje 100 g kod sorti s sitnim bobicama. U jedinici pakiranja do 10% grozdova može imati manju masu od 100 g, ali ne manju od 75 g. II klasa: Grožđe mora pripadati stolnim sortama. Grozdovi i bobice moraju biti normalno razvijeni i zdravi, po svim svojstvima karakteristični za sortu, pri čemu se toleriraju nedostaci u pogledu veličine grozdova, razvijenosti bobica boje pokožice, stupnja zrelosti, rasporeda i zbijenosti bobica. U ovu klasu može se razvrstati i grožđe vinskih sorti namijenjeno za potrošnju u svježem stanju, uz uvjet da je zdravo i dobre kvalitete. Stolno grožđe klase ekstra klasira se u male otvorene plitke letvarice i u srednje plitke otvorene letvarice. Stolno grožđe može se pakirati i u različitu komercijalnu ambalažu. 4.000 KM/ha visok 185 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sadnja Razmak sadnje Dubina sadnje Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva dubina 40-60 cm tanjuranje 2x jednogodišnjim cijepovima na američkim vrstama otpornim na filokseru, od podloga koriste se: Kober 5 BB, Richter 99, Richter 110, Riparia portalis, Rupestris du Lot, ŠaslaxBerlandieri 41 B, Teleki 5A, Teleki 8B, Teleki 8B-SO 4 II-III-IV mjesec; XI mjesec 1,6x1,2 m; 2x1-1,5 m kao u rasadniku, 2-5 cm ispod spojnog mjesta 2.222-5.000 meliorativna: stajnjak 20-40 tona; mineralna:P2O5:300-600 kg/ha; K2O:500-800 kg/ha; MgO:100 kg/ha Potrebna biljna hraniva ovisno o prinosu grožđa. prinos /ha 7t 10 13 17 Primjer gnojidbe Prihrana Zaštita od korova mehaničko Zaštita Plamenjača Pepelnica Njega usjeva Navodnjavanje Prinos Berba Način berbe Prihod vrijeme izvođenja VIII/IX mjesec 5-10 dana pred sadnju N 80100 100120 120150 140170 P2O5 vrlo siromašno 80 siromašno srednje dobro 20 K2O vrlo siromašno 150 siromašno srednje dobro 60 35 100 60 30 100 70 45 25 170 130 85 45 120 90 60 30 210 160 110 60 130 100 70 40 260 200 140 70 u jesen ili krajem zime zaorati 200-330 kg/ha NPK 5-20-30 S, 115 kg/ha Uree; u svibnju 80 kg/ha KAN-a Prije cvatnje: Fertina B 1% otopina ili Urea 0,5-1%. Nakon cvatnje Urea 0,5-1% ili Fertina B 1x sredstvo vrijeme tretiranja količina/ha šizeliranje, nakon pojave korova 3-5 x frezanje sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Aviso DF prije cvjetanja 1x ; iza cvjetanja 1 x 2,5 kg Ridomil Gold prije i poslije cvjetanja 2x 2,5 kg Močivi pred bubrenje pupova, tijekom vegetacije 2-3x 3-4 l sumpor prije i poslije cvatnje 1-2x 0,2 l Rubigan kultiviranje 4-5x; zaštita 5-7x; navodnjavanje 4-5x; zelena i zrela rezidba; zimsko i proljetno oranje broj obroka obrok m3 ukupno/ha m3 3-5 50-80 150-400 vinske sorte: 5-10 t/ha; 12-15 t/ha stolne sorte VII-VIII-IX-X mjesec stolne sorte-ručno; vinske ručno 7.000 x 1,30 KM = 9.100 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N ∑ padalina u VI,VII i <90 VIII mjesecu Parametri <100 LGPT> 10 oC S4 S3 S2 S1 90-120 120-150 150-180 180-200 100-115 115-130 130-150 >150 186 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS industrijsko bilje DUHAN Nicotiana tabacum Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Veličina parcela intenzivan list osušeni duhan sušenje 25-28°C (interval 15-38°C); suma temperatura 1.850-3.200°C 120-150 dana 1-3 mjeseca bez posebnih skladišta 1 godina Na isto mjesto dolazi svake 3-4 godine. Najbolje pretkulture: ozima strna žita (pšenica, ječam), jednogodišnje mahunarke (grašak, bob, grahorica). Nepovoljni predusjevi: kukuruz, grah, krumpir, suncokret i konoplja, većina dugotrajnih leguminoza, osim za Berlej. prema uporabnoj vrijednosti: robni tip krupnoslisnih cigaretnih duhana (Virdžinija, Berlej); tip poluorijentalnih cigaretnih duhana (Hercegovački ravnjak); prema načinu sušenja: duhani koji se suše na suncu, u hladu (toplim zrakom); sorte: Ravnjak, VH32, Visoki Hercegovac, SH-2, za Hercegovac; Drava, DH10, DH17 za Virdžiniju; Podravac za Berlej Visoka kvaliteta suhog duhana, umjeren sadržaj nikotina i ostala organoleptička, kemijska i pušačka svojstva prema standardima za svaki tip duhana. Virdžinija: 12.000-25.000 KM/ha (suma sušnica košta oko 8.000-20.000 KM, ovisno o veličini i načinu izvedbe); Hercegovac i Berlej: 3.000-5.000 KM/ha za Hercegovac i Berlej visok; za Virdžiniju srednje visok Virdžinija: 4-5 ha; Hercegovac i Berlej: 0,5-1 ha 187 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar Broj biljaka/m2 Gnojidba stajnjak mineralna hranjiva Prihrana Primjer gnojidbe Folijarna prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Plamenjača Virusi (PVY, TSWV) Orobanche ramosa Lisne uši, trips Njega usjeva Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 20-30 cm jesen ili proljeće 5-10 cm (mrvičasta struktura) Presadnicama sa 6-7 listova; uzgojene u rasadu iz sjemena mediteranska kontinentalna prva polovina ožujka druga polovina ožujka konac travnja, prva polovina svibnja Hercegovački tip: 70-90x40-50 cm; Virdžinija: 90-120x40x50 cm; Berlej: 90-120x40-50 cm Hercegovac: 25-32; Virdžinija: 18-25; Berlej: 20-25 10-20 t/ha Hercegovac: N: 40-50 kg/ha, P2O5: 70-80 kg/ha; K2O: 100-120 kg/ha; Virdžinija: N: 20-40 kg/ha, P2O5: 80-100 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha; Berlej: N: 120-140 kg/ha, P2O5: 100-150 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha Samo Berlej za prvo kultiviranje NPK 7:14:21 oko 500 kg/ha uz dodatak dušika iz KAN-a; za duhan se upotrebljavaju gnojiva na bazi kalijeva sulfata (bez klorida) Samo ponekad u rasadu sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Stomp, Comand IV-V mjesec 2x 4 l/ha; 0,9 l/ha 1-2 kultiviranja sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil 1-2x 3,5 kg/ha zaštita preventivna; uništavanje vektora preventivno: odgovarajući plodored, izbjegavanje zaraženih polja Metomex, Confidor ili slični prema potrebi 3-5x; Metomex 4,5 preparati počevši od rasada l/ha; Confidor 0,3 l/ha kultiviranje 2-3x; prihranjivanje; navodnjavanje; zaštita; zalamanje cvata; čišćenje zaperaka Hercegovac i Virdžinija: 2,2-2,4 t/ha; Berlej: 3-3,5 t/ha nakon tehnološke zriobe lišća, selektivno od VII-X mjeseca ručno 7.000-8.000 KM/ha 188 LUT ATRIBUTI Oblast proizvodnje Vrsta OPIS industrijsko bilje Karakter proizvodnje Organ za proizvodnju Cilj uzgoja Način prerade Optimalna temperatura vegetativnog razvoja Vegetacijsko razdoblje Skladištenje Razdoblje eksploatacije Plodosmjena ekstenzivan list osušeni duhan sušenje 25-28°C (interval 15-38°C); suma temperatura 1.850-3.200°C Izbor kultivara Orijentacija prema tržištu, kvaliteta proizvoda Uloženi kapital Udio ručnog rada Veličina parcela DUHAN Nicotiana tabacum 120-150 dana 1-3 mjeseca bez posebnih skladišta 1 godina Na isto mjesto dolazi svake 3-4 godine. Najbolje pretkulture: ozima strna žita (pšenica, ječam), jednogodišnje mahunarke (grašak, bob, grahorica). Nepovoljni predusjevi: kukuruz, grah, krumpir, suncokret i konoplja, većina dugotrajnih leguminoza, osim za Berlej. prema uporabnoj vrijednosti: robni tip krupnoslisnih cigaretnih duhana (Virdžinija, Berlej); tip poluorijentalnih cigaretnih duhana (Hercegovački ravnjak); prema načinu sušenja: duhani koji se suše na suncu, u hladu (toplim zrakom); sorte: Ravnjak, VH32, Visoki Hercegovac, SH-2, za Hercegovac; Drava, DH10, DH17 za Virdžiniju; Podravac za Berlej Visoka kvaliteta suhog duhana, umjeren sadržaj nikotina i ostala organoleptička, kemijska i pušačka svojstva prema standardima za svaki tip duhana. Virdžinija: 12.000-25.000 KM/ha (suma sušnica košta oko 8.000-20.000 KM, ovisno o veličini i načinu izvedbe); Hercegovac i Berlej: 3.000-5.000 KM/ha za Hercegovac i Berlej visok; za Virdžiniju srednje visok Virdžinija: 2-3 ha; Hercegovac i Berlej: 0,2-0,4 ha 189 TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE Priprema tla duboko oranje predsjetvena priprema Zasnivanje nasada Sjetva Sadnja razmak sjetve/sadnje grah mahunar Broj biljaka/m2 Gnojidba mineralna hranjiva Prihrana Primjer gnojidbe Folijarna prihrana Zaštita od korova herbicid mehanička Zaštita Plamenjača Virusi (PVY, TSWV) Orobanche ramosa Lisne uši, trips Njega usjeva Prinos Berba Način berbe Prihod dubina vrijeme izvođenja 20-30 cm jesen ili proljeće 5-10 cm (mrvičasta struktura) Presadnicama sa 6-7 listova; uzgojene u rasadu iz sjemena mediteranska kontinentalna prva polovina ožujka druga polovina ožujka konac travnja, prva polovina svibnja Hercegovački tip: 50-60x40-50 cm; Virdžinija: 70-80x40x50 cm; Berlej: 80-90x40-50 cm Hercegovac: 32-38; Virdžinija: 25-30; Berlej: 27-30 Hercegovac: N: 40-50 kg/ha, P2O5: 70-80 kg/ha; K2O: 100-120 kg/ha; Virdžinija: N: 20-40 kg/ha, P2O5: 80-100 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha; Berlej: N: 120-140 kg/ha, P2O5: 100-150 kg/ha; K2O: 120-130 kg/ha Samo Berlej za prvo kultiviranje NPK 7:14:21 oko 500 kg/ha uz dodatak dušika iz KAN-a; za duhan se upotrebljavaju gnojiva na bazi kalijeva sulfata (bez klorida) Samo ponekad u rasadu sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Stomp, Comand IV-V mjesec 2x 4 l/ha; 0,9 l/ha 1-2 kultiviranja sredstvo vrijeme/broj tretiranja količina/ha Ridomil 1-2x 3,5 kg/ha zaštita preventivna, uništavanje vektora Preventivno: odgovarajući plodored, izbjegavanje zaraženih polja Confidor ili slični preparati prema potrebi 3-5x; Metomex 4,5 počevši od rasada l/ha; Confidor 0,3 l/ha kultiviranje 2-3x; prihranjivanje; zaštita Hercegovac i Virdžinija: 1,6-1,8 t/ha; Berlej: 2-2,5 t/ha nakon tehnološke zriobe lišća, selektivno od VII-X mjeseca ručno 5.000-6.000 KM/ha Klimatski zahtjevi i klase pogodnosti Oznaka povoljnosti N ∑ padalina u VI,VII i <30 VIII mjesecu Parametri o LGPT> 10 C <70 S4 S3 S2 S1 30-45 45-60 60-75 75-90 70-100 100-130 130-160 >160 190 KLASE POGODNOSTI ZEMLJIŠTA I STEPEN OGRANIČENJA 191 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib(%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) OZIME KULTURE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 S4 0 1 2 3 4 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 15-10 20-15 15-10 >40 < 10 40-60 < 10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N OZIME KULTURE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 L,SiL, SCL SL, SiCL Si, CL, SiC SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 30-20 Organski ugljik (g/kg) 30-20 20-15 15-10 30-40 20-15 4,5-5,5 7,5-8,0 30-40 <10 40-60 15-10 3,0-4,5 8,0-9,0 >40 60-100 <10 - < 3,0 >9,0 - - - >100 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) JARE KULTURE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N JARE KULTURE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 Si, SiC CL, SL, SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 20-15 >30 30-20 194 - Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) POVRĆE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N POVRĆE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 0-50 150-100 50-100 100-50 100-150 50-30 150-200 30-20 200-300 <20 >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 < 4,5 >8,0 - 20-15 >30 30-20 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 195 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) VOĆE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 100-150 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - - < 30 100-50 50-30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - 30-20 15-10 20-15 15-10 VOĆE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 196 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KUKURUZ (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 > 30 30-20 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 15-10 20-15 15-10 > 40 < 10 - - - < 10 - - - KUKURUZ (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 100 95 85 60 40 0-5 5-10 10-15 L,SiL, SCL SL, SiCL >150 S4 4 25 N N 0 30-60 >60 SiC, CL 15-30 Si, SC, LS C, S - 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - <3,0 >9,0 20-15 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 30-20 >30 30-20 197 - Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) OZIMA PŠENICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 15-10 20-15 15-10 >40 <10 40-60 <10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N OZIMA PŠENICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 15-30 30-60 >60 SL, SiCL 10-15 Si, CL, SiC L,SiL, SCL SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - < 3,0 >9,0 20-15 15-10 30-40 20-15 30-40 <10 40-60 15-10 >40 60-100 <10 - - - >100 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 30-20 Organski ugljik (g/kg) 30-20 198 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) JEČAM (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL,SiCL CL, >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 5-10 SL, SC,SiC, Si,LS N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 15-10 20-15 15-10 >40 < 10 40-60 < 10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N JEČAM (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 S4 4 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 L,SiL, SiCL SL, Si, SCL, CL, LS SiC, SC C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 20-15 15-10 30-40 20-15 30-40 <10 40-60 15-10 >40 60-100 <10 - - - >100 30-20 30-20 199 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) RAŽ (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 100 95 85 60 40 0-5 L,SiL, SCL >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 30-40 30-20 N N 0 5-10 CL,SL SiCL, Si, SiC, SC 10-15 LS, C, S 15-30 - >30 - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 20-15 15-10 > 30 < 10 40-60 < 10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N RAŽ (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 S4 4 25 10-15 15-30 30-60 >60 L,SiL, SCL 5-10 SiCL, CL, SL SiC, Si SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 > 8,0 30-20 1510 30-40 20-15 >30 <10 40-60 15-10 60-100 <10 - - - >100 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 20-15 Organski ugljik (g/kg) 30-20 200 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) TRITIKALE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 30-20 20-15 30-40 30-20 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 15-10 20-15 15-10 >40 <10 40-60 < 10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N TRITIKALE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 15-30 30-60 >60 SL, SiCL 10-15 Si, CL, SiC L,SiL, SCL SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - < 3,0 >9,0 20-15 15-10 30-40 20-15 30-40 <10 40-60 15-10 >40 60-100 <10 - - - >100 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 30-20 Organski ugljik (g/kg) 30-20 201 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) ZOB (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 S4 4 N N 0-5 L,SiL, SCL, SiCL 5-10 CL,SL, SiC, Si, SC 10-15 LS, C, S 15-30 - >30 - - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 20-15 15-10 > 30 < 10 40-60 < 10 - - - 60-100 - >100 S4 4 N N 20-15 30-40 30-20 ZOB (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 15-30 30-60 >60 CL, SL 10-15 Si, SiCL, SiC L,SiL, SCL SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,5 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 > 8,0 30-20 15-10 30-40 20-15 >30 <10 40-60 15-10 60-100 <10 - - - >100 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 20-15 Organski ugljik (g/kg) 30-20 202 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) SOJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, CL,SL 5-10 SiCL, SC,SiC, Si,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 > 30 30-20 > 30 30-20 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 20-15 15-10 20-15 15-10 SOJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 S4 4 5-10 SiCL, CL, Si, 10-15 15-30 30-60 >60 SiC SL SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 20-15 15-10 <10 - - 20-15 15-10 <10 L,SiL, SCL >30 >30 30-20 203 - Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ULJANA REPICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-20 15-10 20-15 15-10 30-40 < 10 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N ULJANA REPICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 Si, SiC CL, SL, SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - < 3,0 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 204 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) REPA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N REPA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 205 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) SUNCOKRET (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N SUNCOKRET (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 Si, SiC CL, SL, SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 206 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KROMPIR (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N KROMPIR (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 LS SC, CL, 15-30 30-60 >60 S C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 < 3,0 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 207 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) LUCERKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 6,5-7,0 7,0-7,2 7,2-7,5 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 5,5-6,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - - < 5,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N LUCERKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, S, LS C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 5,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 208 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N TRAVNO-DJETELINSKA SMJESA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 30-40 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 209 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KAMILICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N KAMILICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 210 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) LJEKOVITO BILJE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N LJEKOVITO BILJE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, S, LS C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 211 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) JABUKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - 30-20 15-10 20-15 15-10 JABUKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 212 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KRUŠKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - 30-20 15-10 20-15 15-10 KRUŠKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 213 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) BRESKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, S, SiCL SC,LS C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 BRESKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 214 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) TREŠNJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S - S4 4 N N - >60 - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 - - < 30 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - TREŠNJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 215 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) VIŠNJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - 30-20 15-10 20-15 15-10 VIŠNJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 216 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ŠLJIVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - 30-20 15-10 20-15 15-10 ŠLJIVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 217 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) MALINA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 20-15 15-10 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - MALINA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 218 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KUPINA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C, S - 30-20 15-10 20-15 15-10 KUPINA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 219 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) JAGODA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 20-15 15-10 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - JAGODA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 30-20 - <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 220 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) LJEŠNIK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S - S4 4 N N - >60 - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 - - < 30 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - LJEŠNIK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 221 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ORAH (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, C, SiCL SC,LS S - S4 4 N N - >60 - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 - - < 30 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 S - ORAH (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, C, SCL SiC CL, LS >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 222 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) LUK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N LUK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 LS SC, CL, 15-30 30-60 >60 S C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 223 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) BIJELI LUK/ČEŠNJAK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N BIJELI LUK/ČEŠNJAK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 LS SC, CL, 15-30 30-60 >60 S C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 224 PORILUK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL S4 4 N N 5-10 10-15 15-30 - >30 CL, SL SiC, SC,LS S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 20-15 1510 30-20 < 10 >30 - - - >30 30-20 20-15 15-10 < 10 - - - S4 4 N N Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) PORILUK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 L,SiL, SiCL, SCL SL, Si, SiC LS SC, CL, S C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 225 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KUPUS/KELJ (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N KUPUS/KELJ (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - < 3,0 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 226 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ŠPINAT (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 3,0 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N ŠPINAT (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 3,0-4,5 8,0-9,0 - < 3,0 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 227 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) DIVLJE ŠPAROGE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N DIVLJE ŠPAROGE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, S, LS C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 228 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) DINJA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N DINJA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 229 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) LUBENICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N LUBENICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 230 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ZELENA PAPRIKA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N ZELENA PAPRIKA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 231 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) PATLIDŽAN (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N PATLIDŽAN (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 232 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) PARADAJZ/RAJČICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N PARADAJZ/RAJČICA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 233 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KRASTAVAC (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N KRASTAVAC (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 234 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) VRTNI GRAŠAK (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N VRTNI GRAŠAK (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 235 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) GRAH (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N GRAH (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, C, LS S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 >30 <10 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 236 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) MRKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 S, C - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 - - - < 10 - - - S4 4 N N MRKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 SL, Si, SiC 10-15 15-30 30-60 >60 SC, CL, S, LS C - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 < 10 >30 - - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 15-10 >30 30-20 237 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) SMOKVA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 SMOKVA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 238 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KAJSIJA/MARELICA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C S4 4 N N - >60 - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - KAJSIJA/MARELICA mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-200 200-300 - >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 239 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) BADEM (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 BADEM (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 240 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) MASLINE (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C S4 4 N N - >60 - - >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 100-50 50-30 - - < 30 100-200 200-300 300-500 - >500 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 > 9,0 20-15 15-10 >30 30-20 30-20 < 10 20-15 15-10 30-40 >40 - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - MASLINE (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-200 200-300 300-500 >500 6,5-7,0 7,0-7,2 5,5-6,5 7,2-7,5 4,5-5,5 7,5-8,0 8,0-9,0 - < 4,5 >9,0 30-20 15-10 30-40 <10 >40 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 241 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) ŠIPAK/NAR (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 ŠIPAK/NAR (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 242 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KIVI (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 KIVI (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 243 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) KAKI (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 - - < 30 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 KAKI (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 244 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) VINOVA LOZA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - 100-50 50-30 30-20 - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 VINOVA LOZA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 245 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) DUHAN (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L, SCL, SiL, Si, SiCL 5-10 CL, SL SiC, SC,LS >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 20-15 15-10 S4 4 N N 10-15 15-30 - >30 C, S - - - 100-50 50-30 30-20 - - < 20 100-150 150-200 200-300 - >300 4,5-5,5 7,2-7,5 3,0-4,5 7,5-8,0 - - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 30-20 < 10 >30 < 10 30-40 40-60 - - - 60-80 - >80 S4 4 N N DUHAN (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 L,SiL, SiCL, SCL 5-10 10-15 15-30 30-60 >60 Si, SiC CL, SL, SC, LS C, S - >150 150-100 100-50 50-30 30-20 <20 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 5,5-6,5 6,5-7,0 4,5-5,5 7,0-7,2 3,0-4,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 3,0 >8,0 30-20 15-10 30-20 15-10 <10 30-40 <10 >30 - - 40-60 60-80 >80 Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) 20-15 Organski ugljik (g/kg) 20-15 246 Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) Karakteristike zemljišta Topografija (t) Nagib (%) Fizičke karakteristike tla (s) Tekstura Dubina tla (cm) CaCO3 (g/kg) Karakteristike plodnosti tla (f) pH (H2O) Zasićenost bazama (cmol (+) / kg glina) Organski ugljik (g/kg) RUŽA (visoko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 10-15 5-10 15-30 30-60 L, SCL, CL, SL SiL, Si, SiC, SiCL SC,LS S C >150 150-100 0-50 50-100 5,5-6,5 6,5-7,0 7,0-7,2 20-15 >30 30-20 S4 4 N N - >60 - - - < 20 100-50 50-30 30-20 - 100-150 150-200 200-300 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - - < 4,5 >8,0 >30 < 10 - - - < 10 - - - S4 4 N N 60-80 >80 C - 30-20 15-10 20-15 15-10 RUŽA (nisko mehanizovana poljoprivreda) Klasa, stepen ograničenja i skala pogodnosti S1 S2 S3 0 1 2 3 0-5 5-10 10-15 15-30 30-60 L,SiL, SL, SiCL, Si, SC, LS, SCL SiC CL, S >300 >150 150-100 100-50 50-30 - <30 0-50 50-100 100-150 150-200 200-300 >300 6,5-7,0 5,5-6,5 7,0-7,2 4,5-5,5 7,2-7,5 7,5-8,0 - < 4,5 >8,0 30-20 15-10 <10 >30 - - 20-15 15-10 <10 - - 20-15 >30 30-20 247
