"Ugarteko" ez dutelako inputatu - datu

Transcription

Osteguna
Azaroaren 14a
2013. XI. urtea
3.225. zenbakia
1,30 €
www.berria.info
‘Ateak Ireki’,itxita
Auzitegi Nazionalak
agindu du ixteko,
Herrira-rekin lotura duelakoan q 7
Partzuergoa eta enpresak ados jarri dira,
eta Zubietako errauste planta ez da egingo
PSE-EEk, EAJk eta PPk akordioa kritikatu dute. Dena den,
erraustegiaren bidea bukatuta, hondakinen gaiari irteera
emateko beste bide batzuk urratu beharko dituzte q 2-3
CABALAR / EFE
Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoak eta erraustegia
egin behar zuten enpresek hilabete eta erdian lortu dute
ados jartzea kalte-ordainei buruz: 8,1 milioi jasoko dituzte
D‘Prestige’-ren hondamendia,erantzulerik gabe.
2002an Prestige petroliontziari arrakala ireki zitzaion, eta, babesgune batera eraman beharrean, kostatik urruntzea erabaki zuten arduradunek, eta are gehiago zabaldu ziren barruko 63.000 fuel olio tonak. Coruñako
lurralde auzitegiak ebatzi du arduradunek ondo jokatu zutela, baita Aznarren gobernuak ere. Inpunitatea salatu du Nunca Mais-ek —irudian—. q 1O
Fagor Etxetresnak
konkurtsora atera da,
duela hilabeteko
bide orriari segituta
Iñigo Cabacasen
heriotza eragin
zuen operazioko
burua ikertzeko
eskatu dute
Israelek 24.000 Eskuin muturreko
hiru kide, Auzitegi
etxebizitza
eraikitzea eten Nazionalera q 13
du Zisjordaniako
kolonietan
Familiak onartezintzat jo du
ez inputatzea «kalexkan
PANek AEBei ohartarazi die
hasiak dituzten
Zorrak kitatzea da lehentasuna, administratzaile zuten guztiarekin sartzeko» negoziazioak etengo dituela;
judizial baten begiradapean. Bazkideek ez dituzte agindu zuen
gero, eraikitze lanak eteteko
agindu du Netanyahuk q 18
ertzainburua q 6
ondasunak galduko, baina bai ekarpenak q 14-15
p GAUR 40 ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 6
EKONOMIA 14
MUNDUA 18
q ERDIZ ERDI 22
q KIROLA 24
q AGENDA 27
q PLAZA 32
2 berria 2013ko azaroaren 14a, osteguna
Harian›
Hondakinak D Zubietako errauste planta
D
Gipuzkoako
hondakinen
kudeaketa
p2002-12-17. Gipuzkoako hondakinak kudeatzeko 2002-2016
Plana onartu zuen Gipuzkoako
Diputazioak. Helburua hondakinen %41 gaika biltzea zen, eta
gainerakoa bizpahiru errauste
plantatan erraustea.
p2003-01-16. Errauste planta
Urnietan jartzea proposatu zuten.
p2004-02-04. Hondarribiko
Zaldunbordako errauste plantaren proiektua aurkeztu zuten
Irungo, Hondarribiko eta Hendaiako alkateek.
p2004-04-19. 500 sendagile
eta erizain Txingudiko errauste
plantaren aurka agertu ziren.
p2005-02-19. Errauste plantari
buruzko herri galdeketa egin zu-
Plantaren lehen harria.
J.C.RUIZ / ARP
ten Hendaian, Hondarribian eta
Irunen. %83k esan zioten ezetz
errauste plantari.
Landarbason jartzea erabaki
zuen Donostiako Udalak.
Zubietako gainetan egitea erabaki zuen Donostiako Udalak.
Lasarte-Oriako eta Usurbilgo
Ainhoa Intxaurrandieta partzuergoko presidentea, Carmelo Aguas Martinez eraikitzaile taldeko kudeatzailea eta Iñaki Errazkin Ingurumen diputatua, atzo, akordioa sinatu ostean. J.C. RUIZ / ARP
Ke zuria erraustea gelditzeko
Zubietako errauste planta baztertuta geratu
da: kontratuak etetea onartu dute enpresek,
partzuergoak zortzi milioi pagatzearen truk
Beste azpiegitura batzuk egiten hasi nahi du
Bilduk: «Zabortegiak ixteko, beharko dira»
Garikoitz Goikoetxea Donostia
Iraganera pasatu da Zubietan zaborrak errausteko planta bat egiteko proiektua. Bertan behera uzteko falta zen azken pausoa eman
zuten atzo Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoak eta obra egitekoa zuten enpresek: zortzi milioi
euroko ordainaren truke, kontratua moztuta utziko dute. Argitu
da plantaren etorkizuna. Hondakinen kudeaketarena, oraindik ez.
Geldialdian sartuta zegoen Zubietan errauste planta bat egiteko
proiektua lehendik ere, eta uztailean iragarri zuen partzuergoak
bertan behera utzi zuela. Horretarako, argudiatu zuen ingurumen
arauak ez dituela betetzen proiektuak; Jaurlaritzak onartutako
proiektua eta azkenean Zubietan
egin nahi zutena diferenteak direla azaldu zuen. «Aldeak eta aldaketak hain dira handiak, egitasmoa ez dela baimendutako bera».
Kontua da kontratuak sinatuta
zeudela ordurako, enpresa talde
bat zegoela lehiaketa publikoa
irabazita, obrak hasteko esperoan eta lan batzuk jadanik eginda.
Proiektua bertan behera uztekotan, beraz, kalte-ordain bat zegokien. Hori lortzeko, arbitratzera
jo zuren eraikitzailek —FCC, Serbitzu Elkartea, Altuna y Uria eta
AE&E Inova enpresek osatzen dute taldea—, Gipuzkoako Merkataritza Ganberara, obrak bertan behera uzteko erabakia hartzerako.
Gorabeherak sortu ziren hasieratik. GHK Gipuzkoako Hondakinen Kudeaketa sozietate publikoak —harena da obrak egiteko ardura— salatu zuen defendatzeko
aukerarik ere ez ziola eman merkataritza ganberak, enpresa eraikitzaileen frogak zein ziren ikusteko aukerarik ez ziolako eman.
‘‘
Errauste plantaren
mamua amaitu da.
Ez da egingo.
Ez orain, ez gero»
IÑAKI ERRAZKIN
Gipuzkoako Ingurumen diputatua
«Esaten zutenaren
herena da kalte-ordaina.
Legez zegokion kopurua,
hain zuzen ere»
AINHOA INTXAURRANDIETA
Hondakinen Partzuergoko presidentea
«Atzeko atetik erabaki
dute egingo ez den
zerbaitengatik milioiak
pagatzea ordainetan»
EAJ
Orain hilabete hasi zen egoera
aldatzen. Negoziazioei ekin zieten
partzuergoak eta enpresek. Arbitratzea eten egin zuten, negoziazioak zer ematen zuen ikusi arte.
Urriaren 3an iragarri zuten bi hilabeteko epea jarri ziotela elkarri.
Salatu baino diru gutxiago
Eta hilabete eta erdira iritsi da
akordioa. Ekitaldi labur-labur bat
egin zuten atzo eguerdian foru aldundiaren egoitzan, areto nagusian, eta itunaren berri eman zuten, ohar bateratu bat irakurrita.
Iñaki Errazkin Ingurumen diputatua eta Ainhoa Intxaurrandieta
partzuergoko presidentea, batetik; Carmelo Aguas Martinez enpresa taldeko kudeatzailea, bestetik. Ohar labur bat irakurri, elkarri eskua eman, argazkiak egin,
eta hor amaitu zen ekitaldia.
2013ko azaroaren 14a, osteguna berria 3
7››
Bihar aztertuko dituzten 13 kasuetako presoak
aske uztearen alde dago fiskaltza
12››
HABEko ikasle kopurua %1,2 jaitsi da aurten,
aurreko ikasturteetan baino gutxiago
Hondakinak D Zubietako errauste planta
udalek aho batez gaitzetsi zuten kokalekua.
p2007-03-14. Gipuzkoako
hondakinak kudeatzeko partzuergoa eratzeko akordioa sinatu zuten Donostiako Udalak,
Gipuzkoako Diputazioak eta
zazpi mankomunitatek.
p2008-03-12. Hondakinak kudeatzeko plana eguneratu zuen
aldundiak. Hondakinen %57
birziklatzeko eta %43 errausteko helburua jarri zuten.
p2009-03-15. Usurbil atez ateko bilketarekin hasi zen.
p2010-03-18. Zubietako
errauste planta egiten hasteko
agindu zuen hondakinen partzuergoak.
p2010-11-25. Administrazioa-
Asko hitz egin dute kalte-ordainei buruz azken hilabeteetan.
Planta bertan behera uzteak milioitako gastua ekarriko zuela salatu zuten oposizioko alderdiek;
ehun milioitik gorako zenbakiak
ere aipatu izan dituzte. Azkeneko,
24 milioiko ordaina zuten ahotan.
Askoz apalagoa izan da azkenean. «Esaten zutenaren herena da.
Legez zegokion kopurua, hain zuzen ere». Akordioarekin gustura,
Intxaurrandietak eta Errazkinek
arratsaldean eman zuten iritzia,
enpresen ordezkaririk gabe egindako agerraldi batean. Akordioaren alde teknikoari begira, %3koa
da kontuan hartu beharreko portzentajea. Obra eginda lortuko lukeen irabaziaren ehuneko hori
pagatuko die partzuergoak eraikitzaileei —6,7 milioi euro—, eta
planten bost urteko ustiapenetik
lituzketen irabazien portzentaje
bera —1,5 milioi euro—. Guztira,
zortzi milioi pasa dira, hortaz. Horri gehitu behar zaio egindako lanengatik jaso beharreko diru kitatzea, baina horrek ez du zerikusirik kontratuak eten izanarekin.
Alferrik botatako dirua, oposizioaren esanetan. EAJk dio «argitu beharreko gauza ugari» dituela
hitzarmenak. «Atzeko atetik, ezker abertzaleak erabaki du egingo
ez den zerbaitengatik milioiak pagatzea kalte-ordainetan». EAJk
berak ardura duela esan du PSEk,
Bildu «babesten» ari delakoan.
«Asaldatzekoa» erabakia, sozialisten ustez. PPk salatu du «gipuzkoarrei patrikatik dirua kentzen»
ari dela Bildu, «ezer ez egiteko».
G Beste hari muturrak
«Harremana amaitu da»
Kalte-ordainekin batera, ordea,
berehalako beste ondorio bat badu hitzarmenak, testuan bertan
adierazi dutenez: «Bi aldeen arteko kontratu harremana formalki
amaitu da, eta ondoriorik gabe
utzi da Zubietako errauste planta
eraikitzeko proiektua». Era adierazkorragoan azaldu du Errazkin
diputatuak, baietz, bertan behera
geratu dela orain hamar urte Gipuzkoan hasitako bidea, hondakinak erraustearen bidez kudeatzeko eredua: «Errauste plantaren
mamua amaitu da. Ez da egingo.
Ez orain, ez gero». Zubietatik hurbil, Usurbilen, hiru suziri jaurti zituzten atzo, erabakiaren berri jakinik. Bando bat egin du alkateak.
Bankuak. Zubietako azpiegiturak finantzatzeko, bankuekin mailegu bat hartu zuten
aurreko legealdian. Ez dira hasi
obrak, eta, beraz, gastatu gabe
dago diru gehiena —lur mugimenduak soilik pagatu dira—.
Hala ere, dirua ordaindu behar
izan diete bankuei, interesengatik, swap delako produktu arriskutsu bat hartua zutelako. Hori
legezko ez delakoan, auzitara jo
zuten bankuen aurka, eta kasua
epailearen esku dago. Hala ere,
eraikitzaileekin bezala, akordioa
lortu asmo dute bankuekin ere.
1
Ingeniariak. Proiektua egiten parte hartu zuten RESA
eta IBH ingeniaritza taldeek, eta
kontratuak baliorik gabe utzi zituen partzuergoak, irregulartasunak zeudela eta. Partzuergoaren arabera, RESAk obra diseinatzeko lehiaketa irabazi zuen,
aurrez baldintzak zehazten parte hartu eta gero. IBH aholkulari
gisa aritu zen; partzuergoaren
arabera, lehiaketarik egin baino
lehen hasi zen zeregin horretan.
2
Ingurumen baimena. Jaurlaritzak onartutako proiektuaren eta azkenean Zubietan
egin nahi zutenaren artean alde
nabarmenak zeudela ohartarazi zuen partzuergoak, eta ikertzeko eskatu zion Jaurlaritzari.
Ikerketa horren berririk ez dago.
3
Desagerpenak. Langile
baten aurkako salaketa jarri zuen GHK-k, errauste plantari
buruzko informazioa zeukan ordenagailu bat eraman zuelakoan lantokitik. Beharginak ere salaketa jarri du, GHK-ko buruek
mehatxuak egin zizkiotelakoan.
4
Fiskala.Bere kabuz ikerketa hasi du EAEko fiskal nagusi Juan Kalparsorok,errauste
plantaren kudeaketan dirua
oker erabili den argitze aldera.
«Desfase ekonomiko handia»
gerta zitekeela esan zuen,bereziki kalte-ordainei erreparatuta.
Deklarazioa hartu die oraingo
arduradunei eta aurreko legealdikoei.Abendu erdialderako erabakiko du kasua zabaldu edo ez.
5
Atez ate, Usurbilen. IMANOL OTEGI / ARP
Bide bat bazterrean utzi dute,
baina hondakinen kudeaketari
buruz argitzeko kontuak geratu
dira oraindik ere Gipuzkoan. Zaborrak erretzearen aukera bazter
uzteak akordiorako bidea erraztuko duela uste du Intxaurrandietak: «Errauste planta zen oztopo
nagusia». Errazkinek ere eskua
zabalik duela esan du. «Baina bukatu da erraustearen bidea». Azpiegitura hori egitea zentzugabea
dela errepikatu dute, esanez ingurumenarentzat kaltea dela, gastu
handia dakarrela eta gaur egun
sortzen den hondakin kopuruarekin Gipuzkoan ez dela beharrik.
Azpiegitura berriak, hasteko
Egoera aldatzen ari dela nabarmendu dute; gaikako bilketa igotzen ari dela herriz herri. Errazkinek azaldu du hogei herritan lortzen dutela %70eko tasa baino
altuagoa, 40.000 familiak konposta egiten dutela gai organikoekin.
«Herri gehiagok ere konpromisoa
hartu dute, eta ez soilik Bildukoek». Norabidea aldatzen ari dela.
«Horren arabera planteatu behar
ditugu azpiegiturak», berretsi du.
Hondakinak kudeatzeko onartutako planean, errauste plantaz
gain, beste azpiegitura batzuk egiteko asmoa jaso zuten; tratamendu mekaniko-biologikorako plantak eta konposta kudeatzekoak,
besteren artean. Errazkinek esan
du horiek egitearen aldekoa dela
Bildu, eta, nahiz eta errauste planta baztertu, espero duela oposizioko alderdiek trabarik ez jartzea
horretarako. «Onartuta daude,
eta alderdiak ados gaude». Birziklatze helburuetan ere gutxieneko adostasun bat badagoela azaldu du, denak ados daudela gehiago birziklatu beharrarekin —hondakinen planak %60ko muga jartzen du 2016rako—. «Arazorik ez
dago, beraz, adostasuna lortzeko».
Zabortegiekin zer gertatuko ote
den airean dago, ordea. Hitzemana dute datorren urtea amaitzerako itxita egongo direla gaur egun
irekita daudenak, baina horretarako ezinbestekoa da azpiegitura
berriak eginda egotea. Eta hasteko
daude, konpostatze planta bat salbu. Konpromisoak hor segitzen
duela esan du Errazkinek, baina
nabarmendu du «lehentasuna»
azpiegiturak egitea dela. «Zabortegiak ixteko, egin beharko dira».
rekiko Auzietako Justizia Epaitegiak baliogabetu egin zuen
Zubietako errauste plantaren
proiektua onartzeko akordioa.
p2011-03-17. Zubietako errauste planta eraikitzeko lehen harria jartzeko ekitaldia egin zuten.
p2012-06-05. Hondakinen
plana egokitu zuten, errauste
plantak eta zabortegiak albora-
tu, eta 2020rako hondakinen
%75 birziklatzeko asmoz.
p2013-04-12. GHK-k irregulartasunak atzeman zituen Zubietako errauste planta eraikitzeko
bi ingeniaritza kontratatzeko
prozesuetan.
p2013-07-12. Lanak guztiz gelditzeko agindu zuen Gipuzkoako Hondakinen Partzuergoak.
Kea bukatu zaio
Analisia
Iñaki Petxarroman
Z
ortzi milioiko kalte-ordaina emango die Gipuzkoako Hondakinen Kudeaketak (GHK) errauste planta egin
behar zuten enpresei —FCC, Serbitzu, AE&E Inova eta Altuna y
Uria—. Aurreztu zitekeen dirua
da, baina izan zitekeena baino dezente merkeago irten zaie gipuzkoarrei.
Diputazioak, GHK-k eta enpresek sinatu duten akordioak garrantzi politiko handia dauka,
adostasunezko irudi batekin
ematen diolako amaiera errauste
plantaren proiektuari. Beraz,
saihestu dira bide judizialak,
epailetza gatazkatsuak eta tentsioa. Gainera, aipatu izan diren
kopuruak ikusita, nahiko kopuru
txikia ordaindu beharko zaie enpresei. Are eta gehiago kontuan
hartzen bada errauste plantaren
bukaerako gastua: 400 milioi.
Izan ere, azpiegitura alternatiboen kostua 200 bat milioikoa da.
Komeni da ez ahaztea zortzi
milioi horien gastua saihets zitekeela, baldin eta 2011ko irailean,
GHK-ko administrazio kontseilua Bilduren esku utzi baino aste
bat lehenago, EAJk eta PSE-EEk
ez bazuten errauste plantaren
proiektua behin betiko onartu.
Bazekiten tramite horrekin kalte-ordainak pagatzera behartuko
zutela Bildu. Eta egin zuten.
Azken hilabeteotan gai honek
ke ugari zabaldu badu ere, oraingoan bai, errauste planta iraganeko proiektua dela esan daiteke.
FCC bezalako enpresa batek Bilduren erakundeekin halako hitzarmen bat egitea zaila bailitzateke, benetako interesa izango
balu proiektuarekin jarraitzeko.
Kontuan eduki behar da Zabalgarbi ere kudeatzen duela multinazional espainiarrak, eta, Biz-
kaiko errauste plantan etorkizunean Gipuzkoako zaborrak ere
beharrezkoak izatea pentsa dezake. Are eta gehiago, hori ondorioztatu badu, segur aski izango
du lehen eskuko informazioa
horren inguruan.
Iosu Madariaga Bizkaiko Ingurumen diputatuak martxoan BERRIAri esan zion Zabalgarbi izan
zitekeela Araba, Bizkai eta Gipuzkoako errauste planta bakarra, eta ez da izango EAJ barruan
ideia hori babesten duen bakarra. Elkarrizketa berean Madariagak iradoki zuen Jaurlaritza
bera bat datorrela horrekin.
Atzoko argazkiak beste fase
bat zabaltzen du hondakinen kudeaketan, eta, bizkor jokatzen badute, orain arte baino jarrera
malguagoa izango dute orain
EAJk eta PSE-EEk Bildurekin
negoziatzeko. Azken finean,
errauste planta ez bada ere, azpiegitura ugari daude oraingoz
egiteko: konpostatze, TMB eta
biometanizatze plantak, besteak
beste. Eta, dudarik ez dago FCCk
eta Serbitzuk ere hautagaitzen lehen lerroan egon nahi dutela horiek egin eta kudeatzeko ere.
Bilduren gobernua askok uste
zuten baino trebezia handiagoa
erakusten ari da ataka zailetatik
onik irteteko. Atez atekoaren
aurkako herrietako haserre ufada baretzen ari da, eta errauste
planta desmuntatzeko ingeniaritza eraginkortasunez eraman du
aurrera, hedabideen eta oposizioaren presioak presio.
Orain, herrietan zero zabor politiketan sakontzeaz gain, errauste plantaren azpiegitura alternatiboak martxan jarri behar ditu
Gipuzkoak. Eta horretarako oposizioko alderdiren baten laguntza beharko luke Bilduk hondakinen plana batzar nagusietan
onartu ahal izateko. Bitartean,
gustatu edo ez, zabortegiak daude. Denon esku dago, errauste
plantarena gainditu den moduan, zabortegi kutsagarrien
aroa ere atzean uzteko. Birziklatze tasa hazten den proportzio eta
abaila berean itxiko dira haiek
ere. Zenbat eta lehenago hobeto.
Harian › Iritzia
1/8009
2050. urtean amaituko dut, bizirik jarraitzera, orain dudan adina bikoiztuta,
profezia eta iragarpen sozioekonomiko
askoren jomugan. Esaterako, munduko
aur, Denbora galduaren bila elebepopulazioa 9.600 milioikoa izanen da
rriko Swann-enetik lehen liburukia
eta hegazkin hipersonikoak ordu eta erMarcel Proustek bere diruaz argitaratu
dia hartuko du Londresetik Sydneyrako
zuenetik ehun urte betetzen diren egun
tartea egiteko. Zer eginen dugu guk
zehatzean, txoko honetatik omenaldi
xume bat egin nahi diot: egunero zatitxo mundu horretan?
Ez dakit orduan zertaz damutuko naibat itzuli eta hemen kopiatu, lan osoa
zen, gauza gehienez, seguruenik;
euskaraz eduki arte. Errekor gida osbadakit zertaz ez: egitasmo hopetsu baten arabera, inoizko liburunekin hasi izanaz, eta Juanjo Olarik luzeena da, baina ez dezala
sagarreren entusiasmoari kasu
inork pentsa ospea hortik datoreginez Proust irakurtzeko nekea
kionik. 9.609.000 karaktere ditu,
hartu eta gainditu izanaz, bizati zutabe honen espazioa,
zialdi oso bateko denbora
berdin 8.008 emanaldi,
galdua, denbora atzeraegehi sarrerako balio duen
zinki berreskuraezina,
honakoa, berdin izenburu- Jira
neure egiteraino. Bihar
ko kopurua.
Angel
Erro
hasiko.
Nire kalkuluen arabera,
G
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Jose Anjel Aldai
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
[email protected]
Publizitatea:
[email protected]
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 14/11/2013
Exemplaire: 3.225
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: [email protected]
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
[email protected].
berria
Urdeak
Ez uki nire puta izenpean argitaratutako
idatziak —bai, bai, nire—. Askatasuna
defendatzea omen dute helburu, feminismoak ezarri nahi duen pentsamendu
z diot sexu harremanak diru truke
zuriari aurre egitea. Baina inoiz ez dute
izateari arazorik ikusten; ez, behintzat, soldataren truke norberaren bizitza ahorik zabaldu prostituzioak estaltzen
dituen zapalkuntzak salatzeko. Inoiz ez
gogoz kontrara erabiltzeari edo printzidute auzitan jarri zer botere harreman
pioei uko egitea baino larriagorik. Beraz,
dauden oinarrian sexu lanaren bezeroen
prostituzioari mendeetako estigma
ia %100 gizonak izateko. Eta hasi zemenderatzailea ezabatu eta beste edorrenda aztertzen, eta, kasualitatea, hozein ogibideren pare jartzearen aldemosexualen ezkontzen kontrako
koa naiz. Are, sexu lana emakumeeragileak dira askatasunaren banen esklabotzatik askatzeko ezinderari horietako asko. Funtsean,
besteko urratsa delakoan nago.
gurean gehien saltzen diren egunNazka eman dit, ordea, 343 urkarien kastakoak: sexu langiledeen manifestuak; hots, Franak kaletik ezkutatzeko
tziako Gobernua prostitukanpainen sustatzaileak,
zioaren erabiltzaileak zibaina prostituzio iragarkiei
gortzea aztertzen ari
Bira
esker bizi diren hipokritak.
dela-eta 343 gizonek —inIdurre
Eskisabel
Eurek esan dute: urdeak.
telektual autoizendatuek—
E
Aurrekontuak, laugarren
akordioaren faltan
Josune Gorospe
Elezkano
EAJko legebiltzarkidea
J
aurlaritzaren lehentasunak
argi daude zehaztuta Gobernuaren Programan.
2014rako aurrekontuei dagokienez, bi dira aipatu beharreko lehentasunak: Gizarte Babeserako Euskal Eredua mantendu eta garatu, batez ere, Osasun,
Hezkuntza eta Gizarte Politiketan
oinarrizko zerbitzu eta prestazioak
mantenduz, eta ekonomia produktiboa indarberritzea, enplegua sortzeko.
Aurrekontu-proiektu honen eta
2013rako aurkeztu zutenaren artean alde garrantzitsuenetariko bat
inbertsioak dira. Aurreikusitako
inbertsioak funtzio bikoitza beteko
dute. Alde batetik, herritarren bizikalitatea hobetu, eurei zuzendutako zerbitzu eta prestazioak hobetzeko izango diren heinean, eta
bestetik euskal ekonomia sustatu
eta enplegua sortzeko balioko dutela. Aurreikusitako inbertsioak,
akordiotik datoz, EAJ eta PSEren
arteko akordiotik. Lehenengo
akordioa.
Datorren urterako aurkeztutako aurrekontu-proiektuaren zenbatekoa 10.215,5 milioi eurokoa da,
2013rako aurkeztutakoa baino
%9,6 handiagoa: 898,8 milioi euro
gehiago. Diru-sarrerei dagokienez,
aipatu behar Foru Aldundien ekarpenak handitu direla, aurtengo
urriaren 15ean Herri-Dirubideen
Euskal Kontseiluak egindako bilkuran ebatzitakoaren ondorioz. Bilera horretan 2014rako Araba, Bizkai eta Gipuzkoako hiru aldundiek
2014ko ekitaldirako egin beharre-
ko ekarpenak zehaztu zituzten.
Guztira 8.280 milioi euro, iazko
ekarpenekin konparatuz %5,9
gehiago, 464,3 milioi euro gehiago.
Hau bere berri ona da. Alde batetik
diru-bilketa igo delako; eta bestetik honek bere akordioan duelako
oinarria: EAJ, Bildu eta PPk kudeatutako erakundeen arteko adostasuna. Bigarren akordioa.
Zorpetzeari dagokionez, aurtengo irailaren 12an Euskadi eta Espainiako Gobernuen artean sinatutako akordioaren arabera
2014rako defizit helburua %1ean
mugatu eta zor publikoaren helburua %13an finkatu da. Beste berri
on bat, Jaurlaritzaren lanaren ondorioz datorrena. Beste alde-biko
akordioa, bi Gobernuen artean Espainiakoa (PP) eta Euskadikoa
(EAJ). Hirugarrena.
Baliabide ekonomikoak zertan
erabiliko diren zehazteko orduan,
lehenengo eta behin Lopez Gobernuak egindako zorpetzearen ordainketa aipatu behar da: aurten
537,7 milioi izango dira zorraren
amortizaziorako; Ekonomiaren
Garapen eta Lehiakortasun eta Lehendakaritza sailen aurrekontu
osoa baino gehiago zorra amortizatzeko.
Gastua funtzioaren arabera aztertzen badugu, aurrekontuen
%75 gastu sozialerako da. Osasun
saila, bakar-bakarrik aurrekontuaren %33 da; aurrekontuen 3 eurotik 1. Proiektu gizatiarra da. Pertsonak dira bere lehentasuna, gero
bestea. Pertsonen artean, beharrizan handienak dituztenak lehenengo, gero besteak. Baita guztiontzat osasun eta hezkuntza zerbitzu
eta prestazioak. Ondoren, krisi
egoerari buelta emateko guztiz beharrezkoa dena: ekonomia pro-
Ondo legoke
legebiltzar talde
guztiek egiten
dituzten
proposamenak
errealistak izatea.
Eta hobeto legoke,
konfrontazioa
gaindituz eta
lankidetzarekin
jarraituz, Euskadiko
egonkortasunari
begira, datorren
urterako aurrekontuak
legebiltzarrak onartzea
duktiboa garatzea enplegua sortzeko, eta baita inbertsioak egitea
herritarren bizi-kalitatea hobetu
eta ekonomia suspertzeko. Alderdi
politiko denek esan dezakete gauza bera, herritar guztiak, pertsona
guztiak dituztela helburu?
EAJren bidea «Euskal Eredu
propioa» eraikitzen jarraitzea da,
orain arte egin dugun bezala, Giza
Garapen Jasangarriaren eredua
da gurea. Euskadik dagoen lekutik
hobetzen jarrai dezan herri garatuen artean, inor bide-ertzean utzi
barik eta gure herri nortasuna
mantenduz. Hori izan da gure Legebiltzar taldeak ordezkatzen
duen Alderdiaren bidea. Mendi
tontorrera bueltaka igotzen dela
ikasi dugu, ez dagoela bidezidorrik. Bat gatoz aurrekontu-politikaren orientabideetan Jaurlaritzak dionarekin, Europako hazkunde-ereduaren akatsak
zuzentzea beharrezkoa dela; etorkizunekoa oraingoa baino hazkunde zentzuzkoagoa, jasangarriagoa
eta integratzaileagoa izateko baldintzak izan behar dituala.
Orain, guri, legebiltzar taldeei,
dagokigu ekarpenak egitea, posible den neurrian aurkeztu dituzten
aurrekontuak hobetu daitezen.
Proposamen zehatzak egitea dagokigu: nondik kendu eta non ipini.
Ondo legoke legebiltzar talde guztiek egiten dituzten proposamenak errealistak izatea. Eta hobeto
legoke, konfrontazioa gaindituz
eta lankidetzarekin jarraituz, Euskadiko egonkortasunari begira,
datorren urterako aurrekontuak
legebiltzarrak onartzea. Hori da
espero eta gura duguna; eta hori
lortzeko egin du lan gure legebiltzar taldeak. Laugarren akordioaren faltan gaude.
Iritzia ‹ Harian
b
Zaborrarenak
Hizpideak
Ateak itxi
Jon Ordoñez
[email protected]
sko hitz egiten da gaur egun Internetek eta sare sozialek jarduera
politikoan izan dezaketen eraginaz.
Mundu birtualtzat jo izan da urte askoan,baina Udaberri Arabiarraz geroztik
orokortu egin da birtualtasun hori errealitatearen zati bat delako sentsazioa,
eta bere horretan ate bat bezain erreala dela ukaezina da jada.
Erreala da,bai, Ateak Ireki atariak
Nafarroari eta Euskal Herriari eman
dien arnasa.Batzuek ezkutatu nahi zu-
A
r
adrilen pilatutako zaborrari Werti Bruselatik iritsitako abisukoa erantsi behar zaio. Zaborrak zaborrari
dei, harrigarria da zaborraren indar biderkatzailea.
Madriletik gatozen Gipuzkoara: hondakinen zaborra
baino organikoagoa dute politikariek beren arteko zaborreria kudeatu ezina, herrietako harremanak kirastu eta
gaiztotzerainokoa: zintzilikarioetan, organikoaren edukiontzi marroietan edo plastikozko poltsetan kabitzen ez
den zabor asko dago gure baitako bazterretan. Zaborrak
zaborrari dei, eta gatozen politikagintzatik kazetaritzara:
berripaperen orriek badute beren edukiontzia, baina
kontainer urdinetan kabitzen ez den zabor asko dario
kolore bateko zein besteko paperetako tintari, sareko
jarioari.
Kazetari nafar batek —ez daki euskaraz— la zaborra a
la papelera! agintzen zigun informazioren bati traza gaiztoa hartu orduko. Paperontzirako bidea hartzen ez duen
zabor asko ibili ohi da erredakzioetan.
M
ten errealitateari leihoak parez pare ireki dizkio,eta haize freskoak batetik bestera barreiatu ditu bizarrak,tartak eta
ikurrinak.Eta horregatik zen deserosoa,
horregatik utzi nahi dute ezkutuan,ez
mezularia soilik,baizik eta baita errealitate hori bera ere,berriro.
Auzitegi Nazionalak leihoak itxi nahi
ditu.Itxi du Ateak Ireki.Herrira-ren kontrako operazioaren logika ulertezina
baliatuz,esparru komunikatibo bat zigortu du,auskalo zer sententzia auskalo noiz iritsi aurretik,adierazpen askatasuna mugatzeko beste saio batean.
Arnasa nahi dute kontrolatu; haizea,
baina,kontrolaezina da.
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Parakaidistak
ontrola berba entzun eta
errepide bazterreko kolore
guztietako uniformedun
eta armadunez gogoratzen gara.
Amaierarik gabekoak diruditen
galdeketez. Zoritxarrez gure paisaiaren parte bihurtu diren horietaz, paisaia itsustu eta beldurgarri
bihurtzen duten horietaz. Sabelean ia askaezina den korapilo estua
eragiten duten horietaz. Baina ez
dira kontrol bakarrak. Eta ez nabil
ezkutuko entzuketez edota gizonezkoek emakumezkoenganako
edo nagusiak langileenganako
izan lezakeen kontrolaz. Edota komunikabideen gaineko kontrolaz
(eta kontrolatu ezin direnak nola
ixten dituzten. Adierazpen askatasunari Ateak Ireki dizkietenei ateak itxiz). Beste maila bateko kontrolez nabil, askoz ere suabeagoak, sutilagoak.
Badira arnasteko ere euren baimena behar duzula diruditen pertsonak. Bere arauen barruan sartzen ez denarekin, kontrolatu ezin
dutenarekin, topo egitean nahiago dutenak azken hau existituko
K
Larrepetit
Zihara Enbeita
Errutina
horretatik edo
arauetatik
kanpo dabilena,
kontrolatzen ez
dutena, ez dago
ondo ikusia.
Mesfidantza
sortzen du
u
ez balitz legez jokatzea edota
beronen aurkako kanpainari ekitea. Azken batean behin ahoz aho
zabalduta egiak beste pisu dute
gezurrek eta ondo jositako etiketek.
Kuadrillei ere askotan egotzi
izan zaie kontrolerako joera. Errutina bat, arau batzuk ezartzen doaz
urteen poderioz. Inon idatzi gabeko arauak dira, eta bozkarik egon
ez den arren, adostutakoak dirudite. Errutina horretatik edo arauetatik kanpo dabilena, kontrolatzen
ez dutena, ez dago ondo ikusia.
Mesfidantza sortzen du.
Libretik dabiltzan «parakaidistek» jai dute. Lantzean behingo lurreratzeetan inguru arrotzetara
jausiko direlako eta beti ez direlako ongi etorriak izango. Distantziak ematen duen ikuspegi zabalak ez die salto egiterakoan askorako balio izango. Baina, hala ere,
tramankuluak batu eta berriro ere
airera joateko prest aurkituko dituzu. Lurrean badakitelako zer dagoen. Beti atzerrian baleude legez
sentitu arren.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: [email protected].
cion administrativo»-a izango
duela, hau da, isuna.
Realaren eta Manchesterren
jarraitzaileen aldetik istilurik
Anoeta. Real Sociedad-Manizan ez zenez, badirudi ertzain
chester U. partida ikusteko irribatzuk ez zeudela gustura, eta
kan, 14 eta 15 urteko bi gazte.
errazenera jo zuten: gazte bat
Bat-batean, ertzainek besotik
izorratu zuten, ezin partidarik
heldu, bazterrera eraman, eta
biak arakatu dituzte. Lapurreta ikusi, eta, gainera, isuna. Hebat izan dela, eta lapurrak haien mendik aurrera, arazorik ez izateko nire gomendioa: kamiseitxura omen —ziurrenik aitzatan zerbait idatzia eramatekokia—. Benetako arrazoia: 14 urteko gazteak zeraman elastikoa tan izan dadila «I am police»
ez zela ertzain baten gustukoa. edo antzekoak. Eta ahaztu
15 urteko gaztea askatu dute.
gabe Real Madrileko bazkide
14 urtekoa, ordea, ertzainen artxartela eraman, zeren badirudi
tean eduki dute ordubetez, «el
Realekoa eramatea delitua
dela.
cuerpo del delito» konfiskatu
Antza, ertzainen ingeles mai—ertzainen hitzetan «Camiseta negra con siglas: A.C.A.B. (all la ona da, baina ea noiz ikasten
duten euskara, gazteei ez baicops are bastards) y carnet de
tzieten hitz bat bera ere egin
socio a su nombre» (parentesi
artekoa ertzainek asmatutakoa gure hizkuntzan. Beraz, hau
omen da ertzaintzaren eredua:
da)—, eta askatu egin dute. Bitartean, gaztearen amari deitu, gezurtia, lapurra, erdalduna eta
eta sekulako sustoa eman dio- probokatzailea. Noiz arte?
te. Gainera, adierazi diote «san- Jone Eskudero. Deba.
Ertzaintza: segurtasuna
ala probokazioa
Harian › Euskal Herria
Cabacasen familiak helegitea jarri
du ‘Ugarteko’ ez dutelako inputatu
Iñigo Cabacasen heriotza eragin zuen
operazioa agindu zuen ertzainburua ez
inputatzea onartezina dela dio Goirizelaiak
Lau ertzaini kargu hartzea aurrerapausotzat
du: «Bide onean doa, baina labur geratu da»
Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo
Ez da arrazoi bakarra, baina bai
argiena: Iñigo Cabacasi heriotza
ekarri zion operazioa agindu
zuen ertzainburua ez du inputatu
epaileak, eta hori onartezina da.
Argi dute Cabacasen senideek eta
abokatuek. Ardurak kitatu nahi
badira, ertzainei jokatu zuten moduan jokatzeko agindu zien pertsona inputatu behar da lehenengo inputatu behar dena. Bilboko
Instrukzio 10. Epaitegiak aurreko
astean kaleratu zuen autoan lau
ertzain inputatu zituen, baina ez
Ugarteko ezizenez aritu zen ertzainburua. Helegitea aurkeztu
dute abokatuek, besteak beste,
horregatik.
Jone Goirizelaia eta Irma Orozko abokatuek eta Manu Cabacas
eta Fina Lizeranzu Iñigo Cabacasen gurasoek agerraldia egin
dute, jaso duten ezustea azaltzeko. Auzian akusazio gisa ari diren
abokatuek beste hainbat pertsona inputatzeko ere eskatua zutela
gogoratu du Goirizelaiak. Epaileak horiek guztiak onartu behar lituzkeela uste du. «Baina bat oina-
‘‘
Eskopetekin sartzeko
agindurik ez balitz, ez
lukete tirorik egingo eta
ez lukete Iñigo hilko»
JONE GOIRIZELAIA
Abokatua
«‘Ugarteko’hori, Aldekoa
delako bat, mailaz igoko
dutela dirudi; hala bada,
guri barreka ari dira»
MANU CABACAS
Iñigo Cabacasen aita
rrizkoa da, funtsezkoa, eta ez
dugu ulertzen epaileak esatea ez
duela garrantzia penalik». Ugarteko-ri buruz ari da. Diligentzietan 3.316 zenbaki profesionalarekin agertzen den ertzainburuari
buruz. «Norbaiten ardura argia
bada eta legearen arabera norbait
ikertu eta inputatu behar bada,
hori kalexkan sartzeko agindua
eman zuen pertsona da», dio. «Zuten guztiarekin sartzeko agindu
zuen. Eta guztiarekin sartzeko
agintzean, besteak beste, eskope-
ta eta pilota jaurtigailuekin sartzeko agintzen ari zen. Eskopeta
horiekin jaurti zen Iñigo Cabacas
hil zuen gomazko pilota. Beraz,
hori penalki nabarmentzekoa da.
Ez balego agindurik, ertzainak ez
lirateke kale horretan sartuko.
Sartuko ez balira, ez lukete tiro
egingo. Eta ez balute tiro egingo,
ez lukete Iñigo hilko».
Eztabaidaezina da lotura Goirizelaiaren ustez; ezin argiagoa.
Eta Ugarteko-k agindu hori eman
zueneko grabazioa diligentzietan
jasoa dagoela ohartarazi du. Argudioan sakondu du Cabacasen
aitak, gertatzen ari dena sinistu
ezinik: «Pentsatzekoa da nor epaitu aukeratzerakoan lehenik agindua eman zuena akusatzea. Gainera, bertan egon gabe eta gertatzen ari zena ikusi gabe eman
zuen agindua, ez zela ezer gertatzen ari esaten ari zitzaien arren.
Nola eman daiteke agindu hori
horrela? Hala ere, ez dute oraindik inputatu». Horrek tristatu
egin dituela adierazi du.
Bide onean egindako pausoa
Hala ere, «poz pixka bat» ere eman
die aurreko ostiralean jaso zuten
autoak. «Hau mugitzen hasi delako» sentitu dute poza gurasoek,
orain arteko geldotasunak oraindik ere «triste» dauzkan rren.
Gabeziak gabezia, epailearen
azken erabakia «aurrerapausoa»
dela dio Goirizelaiak ere. «Nahiz
eta pausoa txikia izan, bide onean
egindakoa da. Inputazioak ikusten hasi gara, eta deklarazioak
etorriko dira horren ondotik».
Baina epailea «labur» geratu dela
adierazi du behin eta berriz; «oso
labur» geratu dela, «ez duelako
kontuan izan gertatutakoa».
Atzo aurkeztu zuten abokatuek helegitea, eta datorren hilerako erantzunen bat izatea espero dute. Ugarteko inputatzeko eskaeran indar berezia egin dute,
baina beste hainbat ere inputatzea galdegin dute: Besteak beste,
Cabacas hil zuten gertaerak izan
zirenean Ertzaintzaren zuzendari zen Jose Antonio Varela, eta Miguel Buen Herrizaingo sailburuorde zena. Operazioa diseinatzeko bileran biak egon zirela
argudiatu du Goirizelaiak inputazio horiek eskatzeko.
Cabacasen ama Fina Lizeranzu, aita Manu Cabacas, eta senide eta abokatu Irma Orozko. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Justizian sinestea kosta egiten zaio dagoeneko Manu Cabacasi: «Nire semeak hil
balu ertzaina, aske egongo litzateke lasai-lasai, nire semea hil zutenak bezala?».
«Eta ertzaina berak hil balu?»
A.L.L. Bilbo
emea hil zuteneko gertaerak argitzeko lanek hartutako bidea ezin dute ulertu
Manu Cabacasek eta Fina Lizeranzuk. Ez dute azalpenik aurkitzen eta injustiziak ez duela etenik sentitzen dute. «Galdera bat
dut», dio Cabacasen aitak: «Eta
ertzaina berak hil balu? Nire semeak hil balu ertzaina, zer gertatuko litzateke? Prozedura berari
jarraituko liokete? Hainbeste
denbora beharko litzateke inputatzeko? Nire semea aske egongo
S
litzateke, kalean lasai-lasai, nire
semea hil zutenak bezala?».
Cabacasen gurasoei iseka egiten ari zaiela ere sentitzen du. Inputatutako ertzainek lanean jarraitzen dutela gogoratu du lehenengo. Eta sekula pentsatuko ez
lukeena ondoren; haren ustez,
marka guztiak hautsi dituena:
«Ez dakigu egia den edo ez, baina,
esaten dutena hala bada, guri barreka ari dira. Ugarteko hori, Aldekoa delako bat, mailaz igoko
dutela dirudi, entzun dugunaren
arabera. Hori gehiegi da. Uste dut
familiari umiliazio gehiago ezin
zaiola dagoeneko egin». Jorge Aldekoari buruzko albisteek aztoratu dute. Deustuko polizia etxeko
arduraduna izanik Cabacas hil
zutenean Bilboko egoera zaintzeko lana zuena, Ertzaintza osoko
buru izendatuko dutela filtratu
dute aste honetan. Jaurlaritzak
ez du ez baieztatu ez gezurtatu.
Hain zuzen, «oraingo Jaurlaritzak ere» Cabacasen senideak
«bazterrean utzi» dituztela salatu
du aitak. «Hitz atseginak esan zizkiguten hasieran, eta nik amua
jan nuen, baina argazkia bakarrik nahi zuten, guztiek bezala».
Euskal Herria ‹ Harian
‘Ateak Ireki’ ixteko agindu
du Auzitegi Nazionalak,
Herrira-rekin lotu ondoren
Epaia ez da irmoa; beste
hiru atari ere ixteko
agindu dute, Guardia
Zibilaren txosten bat
oinarri hartuta
Bihar aztertuko
dituzten 13 kasuetako
presoak aske uztearen
alde dago fiskaltza
Joan zen astean ebatzi
gabe utzi zituzten bi
kasuak ez dituzte bihar
aztertuko, eta ez dute
jakinarazi noiz
Hodei Iruretagoiena
Ateak Ireki webgunearen leihoa
itxi du Espainiako Auzitegi Nazionaleko Eloy Velasco epaileak.
Atzo arratsaldean jakinarazi zuten berria webguneko kideek beraiek, Twitter bidez. Guardia Zibilaren txosten batean oinarrituta,
Herrira mugimenduarekin lotu
du webgunea Auzitegi Nazionalak, eta sarbidea galarazteko eskatu die telefonia enpresa batzuei. Guardia Zibilaren txostenaren arabera, «ETAren aldeko Herrira-ren legez kanpoko jarduna»
saihesteko hartu dute erabakia,
webgunea «kaltegarria eta delituzkoa» dela argudiatuta. Dena
den, epaia ez da irmoa oraindik,
eta helegitea jartzeko aukera zabalik dute.
Ateak Ireki ez ezik, beste hiru
atari ere itxi dituzte: www.egindezagunbideadonostia.com,
www.etengabe.wordpress.com eta
www.zarauzkoher rira.wordpress.com. Beraz, joan den irail
amaieran Herrira-ren aurka abiatutako sumarioan sartu du Velascok Nafarroako komunikabidea.
Atzo arratsaldean itxita zegoen
gune horietarako sarbidea, baina
Ateak Ireki-rena bikoiztu egin zuten, eta sarean bistaratzeko aukera eman.
Berria jakin orduko, adierazpen askatasunaren aldeko me-
Erredakzioa
Ateak Ireki ataria, atzo, erabakiaren ondoren, bikoiztuta. BERRIA
zuak zabaldu zituzten herritar
ugarik, eta Espainia osoko hashtag aipatuenen zerrendan sartu
zen #AteakIrekiAurrera leloa.
Sortuk, EAk eta Aralarrek ere gogor salatu zuten «erasoa», eta elkartasuna adierazi zieten webguneko kideei.
«Aurre eginen diogu»
Azken bi urteotan gertakari garrantzitsuen lekukotasuna utzi
du Ateak Ireki-k; besteak beste,
Iruñeko sanferminetako txupinazoan ikurrina jarri zutenekoa, eta
Luis Goñi atxilotu zuteneko herri
harresiarena. Nafarroako dozenaka kazetariren babesarekin
jaio zen proiektua, Espainiako Po-
liziak 2011ko urtarrilean Apurtu.org webgunearen aurkako operazioa egin ondoren. Lau lagun
atxilotu zituzten orduan, Askatasunaren «propaganda aparatuko» kide izatea egotzita.
Atzo bertan, beren kazetaritza
lana eten nahi dutela salatu zuten
Ateak Ireki-koek. «Egun tristea da
demokraziarentzat», adierazi zuten: «Beste behin, Auzitegi Nazionalak erabaki du zer irakurri behar duten herritarrek». Baina aurrera jarraitzeko asmoa dute. Datozen egunetan zehaztuko dute
jokabidea, baina argi utzi zuten jarrera: «Aurre eginen diogu gure
esku dugun arma bakarra erabiliz: adierazpen askatasuna».
Antsoainen ekitaldi bat hilaren
23an, epaiketa politikoen kontra
«Funtsezkotzat» jo dute
herritarrak mobilizatzea,
eta ekitaldi bat iragarri
dute «bakearen eta
demokraziaren alde»
Erredakzioa Iruñea
«Gero eta gehiago gara egoera
hau amaitzeko lanean ari garenak». Guztiak bildu nahi dituzte
Nafarroan 35/02 sumarioan eta
gazte mugimenduaren aurkakoan auzipetutako lagunek, eta ekitaldi bat antolatu dute hilaren
23rako, eguerdiko hamabietan,
Antsoaingo antzokian. Floren
Aoiz auzipetuaren hitzetan, herri
eragileentzat eta herritarrentzat
izango da ekitaldia, eta modu
ezberdinetan jaso nahi dute
epaiketa politikoen aurkako
mezua.
Oraindik egitarau osoa zehaztu ez badute ere, hainbat hitzaldi
eta ikuskizun prestatu dituztela
aurreratu dute; besteak beste,
han izango dira Hesian taldea, Petti, Nekez eta Fermin Balentzia
musikariak. Atzo eman zuten beren asmoen berri Aoizek eta Garbiñe Urrak —26/11 sumarioan au-
zipetuta dago—, eta gogora ekarri zuten sei eta hamabi urte arteko zigorrak eskatzen dituztela 80
herritarren aurka. Gainera, azaldu dutenez, beste 70 pertsona ere
badaude Nafarroan noiz epaituko
zain. «Onartezinak izan dira epaiketa politikoak beti, baina aro berri honetan, are onartezinagoak
dira».
Urrian hasi ziren bi epaiketak
Espainiako Auzitegi Nazionalean, eta hainbat saio egin dituzte
dagoeneko. Astelehenean jarraituko du HBren, EHren eta Batasunaren aurkakoak, eta abendu
hasieran gazteen kontrakoak.
Bihar 13 presoren kasuak aztertuko ditu Espainiako Auzitegi Nazionalak, eta Estraburgoko Auzitegiak Parot doktrinaren kontra
ateratako epaiaren ostean, 13 lagun horiek libre utzi beste aukerarik ez dagoela aitortu du Espainiako Auzitegi Nazionaleko Fiskaltzak ere. Beraz, pentsa daiteke libre aterako direla 12 euskal preso
eta GRAPOko bat.
Nolanahi ere, bihar ez dituzte
mahai gainean izango joan zen
astean aztertzeko utzitako bi kasuak. Jon Ander Urkizu eta Raul
Ibañez ez askatzea agindu zuten
joan zen ostiralean. Urkizuri dagokionez, haren helegitea Auzitegi Konstituzionalean dagoela argudiatu zuten, eta, Ibañezi dagokionez, zigorra nola bete duen
ondo aztertu behar dela erabakiren bat hartu aurretik.
Fiskaltzak haiek ez askatzeko
emandako argudioa ere bazegoen
ez erabakitzearen atzean. Auzitegi Nazionalari Estrasburgoren
G Biharko 13ak
Antxon Lopez Ruiz
Inma Noble
Francisco Lujanbio
Josu Diaz de Heredia
Pello Odriozola
Juan Mari Gabirondo
Kepa Rezabal
Mitxel Turrientes
Joxe Felix Zabarte
Maritxu Uzkudun
Gonzalo Rodriguez
Andoni Alza
Olga Oliveira
epaia interpretatzeko modu berria proposatu zion: 2006aren aurretik lortutako espetxe onurak
30 urteko gehienezko zigorraren
gainean aplikatu bai, baina
2006aren ondoren lortutakoak zigor osoaren gainean aplikatzea.
Hain justu, Espainiako Auzitegi Nazionalak atzo jakinarazi zituen joan zen ostiralean libre utzi
zituen bederatzi presoen askatasun autoak, eta han nabarmendu
zuen fiskalak aplikatzeko eskatu
zuen xehetasunak ez zuela eragiten aske utzi zituen bederatzi horien zigorrean eta horregatik uzten zituela libre. Beste biekin zein
erabaki hartuko duten ikusteko
dago.
Europan, bide «zilegia»
Aldebakarreko
independentzia
prozesuak babestu
dituzte Urizarrek eta
Zabaletak Bruselan
Hainbat ekitaldi
antolatu dituzte
ezker abertzaleko bi
militanteen heriotzaren
urtemugaren harira
Erredakzioa
Eskozia eta Katalunia. Estatu izateko prozesua abiatu duten Europako bi nazio. «Bi eredu». Eta horien artean, Euskal Herria. EAko
idazkari nagusi Pello Urizarrek
eta Aralarreko koordinatzaile nagusi Patxi Zabaletak gertuago
ikusten dute Kataluniako eredua
Eskoziakoa baino. Kataluniak
zein Euskal Herriak Espainiako
Estatua dutelako aurrez aurre,
eta hark ez duelako, Erresuma Batuak ez bezala, «ikuspegi demokratikorik» bi nazioen erabakitzeko eskubidea aitortzeko. Hori hala, aldebakarreko prozesu independentisten «zilegitasuna» defendatu dute bi nazioentzat.
Naziorik gabeko estatuetako
hainbat alderdik osatzen duten
ALE Europako Aliantza Libreak
erabakitzeko eskubideari buruz
Europako Parlamentuan antolatutako mintegi batean izan dira
Urizar eta Zabaleta. Katalunia,
Eskozia, Galizia eta Quebeceko
ordezkariekin batera. EAko idazkari nagusi eta EH Bilduko legebiltzarkideak azaldu duenez, Espainiako Estatuaren «gabezia demokratikoek» ez dute akordioa
ahalbidetzen, Madrilek beretzat
gordeko lukeelako «beto eskubidea». «Hitzartutako bidea da egokiena, Eskoziakoa bezala. Hala
ere, uste dugu bide hori ezinezkoa
dela Euskal Herrian, Espainiako
Estatuak dituen gabezia izugarriengatik». Bide horretan eginiko ahalegin guztiek «porrot» egin
dutela gogoratu du Urizarrek, eta
ondorioztatu du aldebakarreko
Sortuk Muguruza eta
Brouarden ondarea
«defendatuko» du
Erredakzioa Bilbo
Pello Urizar eta Patxi Zabaleta, artxiboko irudi batean. MARISOL RAMIREZ / ARP
bidea dela «bide bakarra» eta «zilegia», betiere herritarren babesa
baldin badu.
Zabaletak ere jarri ditu parez
pare Espainiako Gobernuaren
eta Erresuma Batukoaren jarrerak. «Britainia Handian gobernu
zentralak ikuspegi demokratikoa
du eta erreferenduma nola egin
ere adostu du Eskoziarekin, baina Espainiako Estatuko gobernu
zentralak gerra eraso moduan
hartu du Kataluniakoa». Zabaletarentzat, baina, Katalunian eta
Eskozian hurrengo hilabeteetan
gertatuko denak eragina izango
du Euskal Herrian eta «Europa
osoan». «Eragina izango du herrien edo nazioen Europaren osaketan. Nazioen Europa horrek
egungo osaketa eta egituraketa
gainditu behar du».
Beste herri batzuetan gauzatzen ari diren prozesuek Euskal
Herrian eragina izango dutela aitortu arren, Zabaletak adierazi
du Euskal Herriak badituela «berezitasun propioak», lurraldetasunari dagozkionak bereziki. Bi
estatu eta hiru administrazioetan
banatutako Euskal Herrian erabakitzeko eskubidea nola gauzatu daitekeen «erantzun zaileko
galdera» bat dela aitortu du. Hala
ere, uste du Eskozia eta Kataluniako kasuek galdera horiek
erantzuten ere lagunduko dutela.
Urizar ere mintzatu da lurraldetasunaz, eta zatiketa administratiboa gainditzeko proposamen
bat egin du. Adierazi du bidea litzatekeela Hego Euskal Herrian
«instituzio komunak» sortzea,
lau lurraldeetako herritarren
«beharrei» erantzuteko. Iparraldean, berriz, hiru lurraldeak «entitate bakarrean» biltzea izango
litzateke lehen urratsa.
Hurrengo asteazkenean 29 eta 24
urte beteko dira Espainiako talde
parapolizialek Santi Brouard eta
Josu Muguruza hil zituztela, eta
urtero legez, haiek gogoratzeko
ekitaldiak antolatu dituzte. Sortuk deituta, Bilboko Abandoibarrako EHUren paraninfoan egingo diete omenaldia HBko bi kide
ohiei, Santi eta Josu, herriarenak
zarete lelopean, asteazkenean,
19:30ean. Horrez gain, hiru hitzaldi antolatu dituzte. Aurrena aste-
lehenean izango da, Bilbon. Iñaki
Egaña historialariak eta Hasier
Arraiz Sortuko Kontseilu Nazionaleko koordinatzaileak hartuko
dute hitza, Brouard eta Muguruzaren lana eta ezker abertzalearen aurrera begirako erronkak
aztertuko dituzte. Asteartean,
Gernikan (Bizkaia), Espainiako
Estatuaren indarkeriaren biktimez arituko dira Egaña bera eta
Iker Casanova ezker abertzaleko
kidea. Azkenik, ostegunean, Ondarroan (Bizkaia), GALen zigorgabetasunaz mintzatuko dira
Egaña eta Casanova.
Atzo aurkeztu zituzten ekitaldiak Pernando Barrena eta Maribi Ugarteburu Sortuko bozeramaileek. Azpimarratu zuten aurrera begira Sortuk ezker
abertzaleko bi militante horien
ondarea defendatuko duela.
ETAk hildako Joseba
Goikoetxea ertzainburua
omenduko dute Bilbon
Erredakzioa Bilbo
Duela 20 urte ETAk hildako Joseba Goikoetxea ertzainburua gogoratuko dute datorren asteko
ostiralean, 11:00etan, Bakea, Josebaren bizipoza. 20 urte Joseba Goikoetxea faltan, 2 urte bakean lelopean. Erakunde armatuak Goikoetxea hil zuen tokian, Bilboko
Campo Volantin eta Tivoli kaleek
bat egiten duten kantoian bilduko dira lehenik. Ondoren, Zubizu-
rian «biktima guztiak» omenduko dituzte eta, 11:30etik aurrera,
ekitaldia egingo dute Bizikidetza
plazan, Isozaki dorreen artean.
Amaitzeko, bazkaria egingo dute
Kafe Antzokian.
Goikoetxea zenaren lagunek
atzo eman zuten ekitaldiaren berri. Gogoratu zuten, besteak beste, frankismoko azken urteetan
EAJ antolatzeko taldeetan eta Ertzaintza berriz osatzeko lanean
parte hartu zuela Goikoetxeak.
‹ Publizitatea
Brokolia,
500 g
0,39€
kiloaren prezioa: 0,78 €
Burguer meat
haragi misto
xehatuzko
prestakina,
400 g
2,59€
DON SIMÓN
Ardo beltz,
zuri edo gorria,
1 l-ko brika
MENDERAEZINA
Atun argia
ekilore-oliotan,
6x80 g
MENDERAEZINA
COOSOL
Ekilore-olio
tradizionala, 1 l
1,19€
1,89€
MENDERAEZINA
MENDERAEZINA
0,99€
MENDERAEZINA
Komuneko
paper leuna,
12=24 bilkari
2,99€
MENDERAEZINA
bilkariaren prezioa: 0,25 €
Sustapen honek Euskadin, Nafarroan, Castro Urdialesen, Santoñan, Laredon, Arnueron eta Errioxan balio du.
Indarrean dagoen legeria betetzeko, adingabeei ez diegu edari alkoholdunik saltzen.
Azaroak 15 eta 16
Errudunik eta zigorrik
gabe itxi dute ‘Prestige’
petroliontziaren auzia
Espainiako Gobernuak zuzen jokatu zuela
ebatzi du epaileak, eta ez dio erantzukizunik
egotzi ontzia kostatik urruntzea agintzeagatik
Ingurumenaren aurkako delitu batengatik
akusatuta zeuden hirurak absolbitu dituzte
Oihan Vitoria
Ez errudunik, ez zigorrik eta ez
ardura penalik. Erantzukizunak
salbuetsita itxi dute Prestige petroliontziaren auzia, Galiziako
uretan hondoa jo zuenetik hamaika urtera. Zortzi hilabete eta 400
ordutik gorako 89 epaiketen ondotik, amaitu da afera. Inoiz Europan gertatu den hondamendi
ekologiko larrienetakoan, ordea,
ez da zigorturik egongo.
Juan Luis Pia epailearen bidez,
atzo jakinarazi zuen Coruñako lurralde auzitegiak Prestige-ren
hondoratzeari buruzko behin betiko epaia. Ebazpenak, halere, ez
ditu nahi bezain hiritar asebete,
eta ezinegona piztu du eragileen
artean. Marea beltzaren arrastoa
askoren oroimenean da oraindik.
Alde batetik, ingurumenaren
aurkako delitua egozten zitzaien
hiru akusatuak absolbitu ditu
epaileak. Nikolaos Argyropoulos
petroliontziaren makina burua,
Apostolos Mangouras kapitaina
eta Jose Luis Lopez Sors Merkataritza Ontzidiko zuzendari ohia
kargurik gabe utzi ditu epaileak.
G Orduan esandakoak
Fuel olioa hozten ari dela
dirudi. Zenbait haritxo txiki
ateratzen dira, plastilina itxurakoak, luzatze bertikalean».
«
MARIANO RAJOY
Espainiako Gobernuko bozeramaile ohia
Ez dago txapapotez
zikindutako hondartzarik.
Garbi eta distiratsu daude».
«
FEDERICO TRILLO
Espainiako Defentsa ministro ohia
Ezin da marea beltzaz hitz
egin; orban beltz eta sakabanatuak dira».
«
JOSE LUIS LOPEZ SORS
Itsas Merkataritzako zuzendari ohia
Ontzia azkar aldentzeari
esker, ez gara hondamendi
ekologiko baten beldur».
«
MIGUEL ARIAS CAÑETE
Espainiako Arrantza ministro ohia
Fiskalak bost eta hamabi urteko
kartzela zigorrak eskatu zituen.
Mangouras kondenatu dute soilik. 78 urteko kapitainari bederatzi hilabeteko zigorra ezarri diote
desobedientzia delituagatik, baina ez da espetxera sartuko.
Aznarren garaiko estualdia
Espainiako Gobernua ere errugabetzat jo du epaiak, eta, ontzia
itsas hondora irauli bitartean,
«zuzen» jokatu zuela goraipatu
du. Ebazpenaren arabera, Jose
Maria Aznar buru zuen gobernuak kalteak gutxitzeko ahalegin guztiak egin zituen.
Ekaitzak gogor jo zuen Galiziako kostaldea 2002ko azaroaren
13an, eta ur arrakala ireki zitzaion petroliontziari. Barkua bitan zatitu zen, eta, babesgune batera eraman ordez, kostaldetik
urruntzeko agindua eman zuen
gobernuak. Horrek are gehiago
okertu zuen egoera. Izan ere, barkua hondoratu, eta Portugaletik
Frantziako kostaldera barreiatu
zuen barruan zeramatzan 63.000
fuel olio tonak; beltzez zikindu zituen 1.177 hondartza. Dena den,
ontzia kostaldetik aldentzeko erabakia «egokia» izan zela jasotzen
du ebazpenak: «Gaur egun horrelako hondamendi bat errepikatuko balitz, inork ez luke jakingo
momentu horietan zehatz-mehatz nola jokatu».
Estatua erantzukizun orotatik
salbuestea gutxi ez, eta Prestige
petroliontziaren hondamendiak
eragindako kalte ekologikoak
aseguru etxeen gain utzi dituzte.
Fiskaltzak eskatutako 4.328 milioi eurotatik, 22,8 milioi bideratuko dituzte kalte-ordainetara.
Istripua zerk eragin zuen ezin
daitekeela «argi eta garbi» jakin
dio ebazpenak, baina ontziaren
egoera «prekario» eta «deitoragarria» zehazten ditu pisuzko arrazoi gisa. «Frogatu daitekeen bakarra ontziko holtz estruktural
bat hautsita zegoela da». Mantentze lanak ere era kaskarrean egin
zirela, eta horrek ontziaren segurtasuna kinka larrian jarri zuela
nabarmendu du epaiak. Hori horrela, itsasora irteteko baimenik
ez lukeela izan behar adierazi du.
Hondamendiaren kausa zehatza ziurtasunez jakitea «ezinezkoa» dela goraipatu du ebazpenak, eta argi utzi du ezinezkoa
dela legezko erantzukizunak eta
zigor penalak ezartzea teknikariei. «Une oro egoerari irtenbide
egokiena topatzen saiatu ziren,
zentzuz, ontziaren akatsen berri
izan gabe. Ez zuten arduragabekeriaz jokatu». Ildo horretatik,
ebazpenak aurreko kapitainari
egotzi dio petroliontziaren egoera
kaskarraren berri lehenago ohartarazi behar zuela. «Jabeak bazekien ez zegoela egoera egokian,
baina ezkutatu egin zuen».
Ebazpena jakin berritan poza
eta etsipena uztartu zituzten atzo
auzian inplikatutakoek. Absolbituen abokatuek ebazpena ospatu
zuten. Ostera, Nunca Mais herri
plataformako kideek protesta
egin zuten auzitegiaren atarian,
eta epaia PPren interesei jarraiki
taxutua izan dela salatu zuten:
«Ingurumena suntsitzea doakoa
da Espainian». Helegitea aurkeztea aztertzen ari dira, eta «inpunitatearearen» sustraia behin betiko moztu dezala galdegin diote
gobernuari. Talde ekologistek ere
epaia «bidegabea» dela uste dute.
Milaka boluntariok lan eskerga egin zuten hondartzak garbitzeko. A. ESTEVEZ / EFE
Ez da inoren errua
Analisia
Jakes Goikoetxea
E
z da inoren errua. Ez zen
ontzijabearen errua izan
Prestige-ri, txatartegian
uretan baino hobeto zegoen
arren, hain bidaia arriskutsuak
eginaraztea. Ez zen American
Bureau of Shipping (ABS) enpresaren errua izan Prestige-ri nabigatzeko baimena ematea. Ez zen
Espainiako Gobernuaren errua
izan Galizian halako hondamendiei aurre egiteko baliabiderik ez
edukitzea, bertatik petroliontziak etengabe pasatzen badira
ere. Ez zen Espainiako Gobernuaren errua izan etengabe hondamendiaren larritasunari buruzko gezurrak esatea, arazoaren
neurria gutxiesteko, krisiarekin
egiten ari diren moduan. Ez zen
izan egoerari erantzuteko gaitasunik ez izatea eta hainbat egunetan ontzia noraezean uztea.
Ez zen Espainiako Gobernuaren
errua izan larrialdi protokoloei
jaramonik ez egitea eta, ontzia
porturen batera gerturatu eta
isuria errazago kontrolatu ordez,
herritarren haserrearen beldurragatik Prestige urruntzea, pentsatuz urrunduta ondorioak ere
urrunduko zirela eta arazoa ez
zela berea izango (Federico Trillo
orduko Defentsa ministroak,
nork bestela, ontzia bonbardatzea proposatu zuen). Ez zen
inoren errua auzia Corcubiongo
epaitegi txikiaren esku uztea,
ikerketa indargabetzeko eta auzia betikotzeko. Ez zen inoren
errua benetako epaiketa baten
ordez antzerki bat antolatzea, ontzijabearen, ABSren eta arduradun politikoen ordez hiru pagaburu jarrita. Ez da inoren errua
Prestige-ren aseguru etxeak hondamendiaren 4.328 milioi euroko
kaltetik oraingoz 22 milioi euro
bakarrik ordaindu izana. Ez da
inoren errua nazioarteko legeek
ontzijabeei ahalbidetzea kezko
enpresen atzea ezkutatzea eta
lege erantzukizunak saihestea.
Ez da inoren errua fuel olioa biltzen parte hartu zuten milaka
boluntarioei inozo aurpegia geratzea. Ez da inoren errua duela hamaika urteko haserrea, Nunca
Maisen inguruan gorpuztua, fuel
olioaren moduan diluitzea, ikusezin bihurtzeraino. Ez da ikertzaileen, epailearen eta Espainiako Gobernuaren errua Prestigeren hondamendia errudunik
gabe amaitzea eta Espainian justizia plastilinazkoa izatea, batzuek nahi bezain moldagarria.
Ez da ikertzaileen, epailearen eta
ingurumena suntsitzea doakoa
izatea. Ez da inoren errua 2002an
Prestige-ren kudeaketa salagarria eta negargarria egin zutenetako askok 2013an Espainiako
Gobernuko goi karguetan jarraitzea, Mariano Rajoy buru. Ez da
inoren errua halako agintariak
eta halako sententziak onartzea.
Agian errua gurea da.
Berdintasunean inbertitzeko eskatu diete udalei
Emakundek zaintza
partekatuaren «aldaketa
sakona» baino gehiago
berdintasunaren aldeko
gizarte aldaketa nahi du
Jon Rejado Gasteiz
Udaletako Berdintasun Planak
garatzeko, helburuak lortze aldera ekintzak egin ahal izateko,
«berdintasunean inbertitzeko»
eskatu du Izaskun Landaida
Emakundeko zuzendariak. 2008.
urtetik 2011. urtera arte %38 hazi
dira udaletan egindako Berdintasun Planak, eta egun izapidetzen
ari diren horiek onartzerakoan
%69ra helduko da hazkunde hori.
Ordea, Emakundek planak egiteko diru laguntzei eutsi arren, plan
horiek garatzeko finantzaketa
udalei dagokie, eta horrek zaildu
egiten du krisi garaian ekintzak
aurrera eramatea.
EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Plana
betetzeko egindako ekintzen berri eman zuen atzo Landaidak
Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen, Berdintasunaren eta
Herritarren Partaidetzaren Batzordean. Datuek agerian uzten
dituzte «argi-ilunak». Eusko
Jaurlaritzan, foru aldundietan
eta udal handietan berdintasun
planak txertatuta daudela azaldu
zuen, baina ohartarazi zuen udal
administrazioek —batez ere ertain eta txikietan—, enpresa publikoek eta organismo autonomoek «hobekuntza maila potentziala» dutela.
Instituzio publiko handienei
dagokienez, «bilakaera positiboa» antzeman du Emakundek.
Dena den, hobekuntza horiek «gobernamendu adierazle batzuen
alderdi formalean» oinarritzen direla gaineratu zuen Landaidak.
Erakunde horiek legezko eskakizunak formalki betetzen dituzte,
baina argitu du zailtasun handiak
daudela neurri horien eragina
ezagutu eta balioesteko. Kontratuak eta diru laguntzak kudeatzeko legea bete arren, horrek duen
eragina jakitea zaila da.
Bestetik, Landaidak jakinarazi
zuen sentsibilizaziora eta informaziora bideratu dituztela administrazio publikoek gizonen eta
emakumeen arteko berdintasuna sustatzeko abiarazitako ekintzak. Sentsibilizazio ekintzetan
40.000 pertsona baino gehiagok
parte hartu dute 2008. aurtetik,
eta beste 24.000k, prestakuntza
jardueretan. Hedapena nabarmendu arren, Landaidak gaineratu zuen beste ildo batzuk ere jorratu beharko lituzketela. «Ezinbestekoa da gizartean eragin
handiagoa izango duten bestelako jarduerak sustatzea».
Berdintasun teknikarien egoe-
rari buruz ere zenbait ondorioren
berri eman zuen Landaidak. Hain
zuzen ere, teknikari horiek jakinarazi dute haien eginkizunak
finkatzeko prozesuan daudela
erakunde publikoetan. Horrez
gain, Landaidak azaldu zuen baliabide ekonomiko gutxien dituzten udaletan, batez ere, krisiak
berdintasunaren aldeko jarduera
baldintzatu duela.
Administrazioko langileen berdintasun alorreko prestakuntza-
ri dagokionez, 1.400 langilek parte
hartu dutela nabarmendu zuen
Landaidak, eta langile horietatik
gehienak emakumeak izan direla
zehaztu.
Zaintza partekatua, banaka
Legebiltzarreko batzordea baliatu zuen Landaidak jakinarazteko
Emakunde ez dagoela ados zaintza partekatua lehentasunezkoa
izatearekin. Zaintza mota hori
aita eta ama ados egonez gero
egokiena dela aitortu zuen Emakundeko zuzendariak, baina gaineratu zuen gainontzeko kasuetan egokiena egoera banaka aztertzea dela. Hain zuzen ere,
gogorarazi du epaileak egoki
ikusten duten kasuetan neurri
hori agintzen ari direla. «Praktikan, epaileak zaintza partekatua
ezartzen ari dira jada; baita adostasunik ez dagoenean ere, baldin
eta aukera onena dela erabakitzen bada».
Ildo horretan, nabarmendu
zuen zaintza partekatua izateak
ez duela esan nahi gizon eta emakumeen arteko berdintasuna
sustatuko denik. Berdintasuna
adingabeak erantzukidetasunez
zainduz sortzen dela gaineratu
du, jaiotzen diren unetik bertatik.
Azterketaren ostean «legedi aldaketa sakon» bat bainoago «erantzukidetasun eta berdintasunaren aldeko gizarte eraketa lortzea» beharrezkoa dela azaldu du.
.
OSOA DA IRTENBIDERIK OSOENA, GEHIAGO GOZA DEZAZUN GUTXIAGO
ORDAINDUTA: Abiadurarik handiena INTERNETen.
MUGIKORRA
INTERNET
mugarik gabe erabiltzea. Zuk merezi duzun bezalako kalitateko
TELEBISTA BEREIZMEN HANDIAN.
TELEBISTA,
ONENA GOZATU,
GUTXIAGO ORDAINDUTA
Informazio gehiago, 1717an edo www.euskaltel.com-en.
Bezero berrientzat eta gure betiko bezeroentzat
Euskaltegietan
moteldu egin da
aurreko urteetako
ikasle beherakada
G EAEko euskaltegietako ikasleak
Kopuruaren bilakaera
Batez besteko
adina
Mila ikasle
46,0
36
44,9
33
45
25
39,7
40
35
HABEk %1,2ko jaitsiera
zenbatu du, eta aurreko
ikasturteetakoen aldean
urria da; Iparraldean eta
Nafarroan ere, hobera
Arantxa Iraola Donostia
«Argi gorriak» piztuta zeuden
euskaltegien sektorean iragan
ikasturteetan. «Esaten zen baino
kezka handiagoa zegoen», Eusko
Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako sailburuorde Patxi Baztarrikak onartu duenez. Matrikulatutako ikasle kopurua, urtez urte,
behera ari zen. Ikasturte hasierako balorazioetan, agerikoa zen
hori: 2010-11ko ikasturte hasieran
28.676 ikasle zenbatu zituzten, aurreko ikasturtean baino %6,33 gutxiago; 2011-12ko hasieran 27.104
izan ziren, %5,48 gutxiago; iaz,
25.183, %7,09 urriago. Jaitsiera
agerikoa zen, eta «iraunkorra».
Aurten, berriz, urriaren 31n egindako zenbaketaren arabera,
24.872 ikasle ari dira. Beherakada
%1,2 da, dezente txikiagoa. «Eta
ikasleek matrikulatzen jarraitzen dute», azaldu du Patxi Baztarrikak. Ikasturte osoan, orotara,
32.084 ikasle ariko diren proiekzioa egin dute; iaz 32.379 aritu ziren; beraz, jaitsiera txikia espero
dute. Hortik eguneko goiburua,
pozerako motibo gisara emana:
«Aurreko urteetako jaitsierari
frenoa jarri diogu».
Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakunde
HABEren eta euskaltegien arteko elkarlanari esker —«eskutik
joan gara»— egin da aldaketa, Pa-
txi Baztarrikaren aburuz. «Ez
gara helmugara iritsi, baina jarduera mota hauetan joerak ez
dira goizetik gauera aldatzen».
Krisiak eragindako «testuinguru
sozioekonomiko gogorrean» beherako joera gainditzeko adina
indar izatea sektorearen gaitasunaren erakusgarri dela uste du.
«Zoriondu» egin ditu euskaltegiak gizartearen eskarietara egokitzeko egin duten lanagatik, eta,
bide batez, HABEk alorra suspertzeko egin duen ahalegina nabarmendu du. «Lehenesten dugun
alorra da helduen euskalduntze
eta alfabetatzea». Datuak eman
ditu hori erakusteko: euskaltegien jarduera finantzatzeko laguntzei eutsi diete 2013an, eta halaxe egingo dute 2014an ere. Halaber, ikasleentzako beken deialdia
berreskuratu dute; 700.000 euro
bideratuko dituzte aurten horretara, eta datorren ikasturtean
800.000 izateko asmoa dute.
Igarri diote ikasleek gero eta
zerbitzu berariazkoagoak eskatzen dituztela, beren premietara
doi egokituak. Astean zortzi ordu
baino gutxiagoko eskola orduak
dituzten ikastaroak dira, esaterako, gaur egun eskatuenak. Ikasleen %47 era horretakoetan ari
dira. Euskaltegiek ikasleen beharretara moldatzeko ahaleginean
sakontzen jarraitu behar dela nabarmendu du Patxi Baztarrikak.
«Euskara ikastea errazten jarraitu behar dugu; euskaltegietako
ikasmaterialak eta ikasmetodoak hobetuz, gero eta kalitate handiagoko zerbitzua eskainiz, euskaltegira joateko erraztasunak
emanez...». Adinean, apurka-
32,1
33,2
1986 88 90 92 94 96 98 00 02 04 06 08
10
2013
proiekzioa
1986
2001
2013
ITURRIA: EUSKO JAURLARITZAKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZA
Euskal Herri osoan zabalduta dituzte euskaltegiak, eta Araba,
Bizkai eta Gipuzkoako joeraz
aparte, beste herrialdeetakoaren
berri ere eman dezakete. Pozik,
berriro ere: «Nafarroan eta Ipar
Euskal Herrian ere joera bera
eman da, eta hori positiboa da;
erakuts dezake euskararen lurralde osoan joera bati buelta
eman zaiola. Euskal gizarteak
erakutsi du berriro ere euskara
ikasteko prestutasun hori». Nafarroan, iazko urriko datuekin alderatuz, igoera %10 izan dela diote
AEK-ren datuek; Iparraldean,
‘‘
Euskara ikastea errazten
jarraitu behar dugu,
ikasmaterialak eta
metodoak hobetuz»
PATXI BAZTARRIKA
Hizkuntz Politikarako sailburuordea
«Aurreikuspenetan
iragarri baino datu
hobeak izan ditugu guk.
Gora egin dugu»
MERTXE MUGIKA
AEK-ko koordinatzaile nagusia
Lazkaoko Maizpide euskaltegian Jaurlaritzako buruzagiak bisitan. J.RUIZ / ARP
apurka, gora doa ikasleen batez
besteko edadea. Nabarmenak
dira datuak: 1986-1987ko ikasturtean, 25 urte zen batez bestekoa;
2001-2002koan, 33; aurten, 36.
Ikasleei bidea errazteko jomuga horretan aldaketa bat aztergai
dutela gogorarazi du HABEko zuzendari Joseba Erkiziak. Ikasketa
prozesuko lehen bi mailak —A1
eta A2 deituak— gainditu ahala,
ikasleei nolabaiteko ziurtagiri
bat ematea aztertzen ari dira. Ez
dute hizkuntz eskakizun berri
bat sortzeko asmorik. Baina, zenbait alorretan, ziurtagiri horiek
baliagarriak izango direla uste
dute: «Gizarteak berak aitortuko
die balioa, baina hainbat eginkizunetarako baliagarri izan daitez-
ke». Ostalaritzan ari diren langileen euskara ezagutza maila balioesteko, esaterako, egokiak izan
daitezkeela pentsatzen dute. Baztarrikak ere uste du ikasleentzat,
oro har, lagungarria izango dela
aldaketa. «Ahalegina egiten duen
edonori motibagarria zaio egiten
dituen pausoak ontzat jotzea».
AEK-ko ordezkariak ere, pozik
Matrikulazioetan izandako joera
aldaketari erreparatu diote
AEKn ere. Bat datoz Eusko Jaurlaritzak egindako irakurketarekin. Mertxe Mugika AEK-ren koordinatzaile nagusia: «Gurean
ere balorazio hori egiten dugu.
Buelta eman da. Orain arteko joerari bueltatxo bat eman zaio».
%7. Zenbakien azterketa xeheagoa ezinbestekoa bada ere, oro
har, ikasturte hasiera ona izan
dela dio, eta bazter utzi dituztela
aurreko ikasturteetako susmo
ilunak. «Aurreikuspenetan iragarri baino datu hobeak izan ditugu
guk. Gora egin dugu».
IKA euskaltegien datuak ere
aintzakotzat hartzeko modukoak
dira Nafarroako egoera ebaluatzeko; zazpi euskaltegi dituzte herrialdean. Ikasturte honetako datuak biltzen ari dira oraindik, baina
Barañaingo
Sahatsa
euskaltegiko irakasle Joxerra
Olanoren arabera, nahiko ondo
joan da dena. «Euskaltegi handietan, behintzat, ez da galerarik
izan». Aditzera eman duenez, iaz
ja ikusi zuten aurreko urteetako
beherakada gainditzen hasiak zirela. Nolanahi ere, sarri sektorearen argazki oso baten falta sentitzen dutela esan du, lagunduko
lukeelako ondorioetan fintzen.
Hendaiako hezkuntza zentro itxia ixteko eskatu dute
Gazteentzako espetxe
guneen behatzaile
nagusiak arau-hauste
ugari atzeman ditu;
kokapena, besteak beste
Erredakzioa Baiona
Frantziako espetxeetako behatzaile nagusi Jean-Marie Delaruek arau-hauste ugari atzeman
ditu gazteentzako Hendaiako
hezkuntza zentro itxian, eta ixteko eskatu du. Bertzeak bertze,
iraungitako janaria atzeman du
hozkailuetan. Zentroaren kokapena ez dela ona esan du, eta osasun eta segurtasun arloetan haurren eskubideak finkatzen dituzten nazioarteko hitzarmenak
urratzen dituela. Atzo zabaldu
zuen horren inguruko txostena.
Zentroa Itsas Armadaren egoitza zaharrean dago, Bidasoa
ibaiaren hegian. Sarrera bakar
bat du, tunel baten azpitik pasatzen den errepidean. Ondorioz,
ibilgailuz sartu beharra dago.
Hara oinez sartzeko Irun-Hendaia arteko trenbidea eta Hen-
daia-Baiona arteko trenbideak
zeharkatu behar dira. Hezitzaileekin egindako ateraldia izan edo
ihesaldia, zentroan dauden gazteek arriskua dute trenbideak zeharkatzerakoan, Delarueren iritziz. Luzaroko egonaldiak egiten
dituztenez zentroan, aipatu kasuetan gazteen bizia arriskuan
egon daitekeela esan du.
Justizia Ministerioak azaldu
du azken hamar urteotan ez dela
istripurik gertatu eta segurtasun
hesiak ezarri dituela, Bidasora
ematen duen hegalean, baita
trenbideetan ere. Hala ere, Dela-
ruek hobesten du zentroa tokiz aldatzea eta segurtasuna bermatuko duen toki batera eramatea.
Gomendioak
Delaruek egindako bisitaldian
hainbat hilabete lehenago iraungitako janaria atzeman zuen, kopuru handian gainera. Oharra
egin eta berehala, suprefetak «gomendioak» helarazi zizkion zentroko zuzendariari, janari hori botatzeko aginduz. Baina Delarueren hitzetan, ez dago erarik
jakiteko aitzinetik janari horretatik jan duten edo ez, eta gazte ho-
rien osasuna arriskuan egon dela
azpimarratzen du. Geroari begira, arriskurik ez dagoela jakinarazi du suprefetak, kontrola egin
zenetik ez delako janaria prestatzen zentroan berean.
Hendaiakoa ez da izan Delaueren kezkak eragin dituen hezkuntza zentro itxi bakarra. Agintari
publikoei leporatu die usu egoitza
horietan kudeaketa okerra egiten
dela eta ez dagoela koherentziarik haien eginkizunetan. Kasurik
gehienetan egiazko hezkuntza
plangintzarik ez dagoela jakinarazi du Delaruek.
%89
Sustrai Erakuntzak AHTko
lanak gelditzeko eskatu du
pDonostiako Gaueko aterpearen
betetze maila. Donostiako Gaueko
aterpeak bere lehenengo urtean
%89ko betetze maila izan du. 199
pertsonak egin dute lo aterpean, eta
horietatik 26 Donostiakoak ziren. Batez beste, pertsona bakoitzak 47,8
gau egin ditu aterpean. Urteko hamaika hilabetetan egon da zabalik
aterpea; abuztuan itxi zuten soilik.
IRUÑEA › Sustrai Erakuntza Fundazioak Nafa-
rroako AHTko lanak behin-behinean bertan
behera uzteko eskatu dio Madrilgo Justizia Auzitegi Nagusiari, Espainiako Auzitegi Gorenak
auziari buruzko helegitea argitu bitartean.
Madrilgo epaileek erran dute proiektuaren ingurumen eraginaren adierazpenak ez daudela
indarrean. Espainiak helegitea aurkeztu du.
Argitu bitarteko neurriak eskatu ditu Sustrai
Erakuntzak.
12.000
Aurrekontu berriak lantzeko
bilerak hasi ditu EH Bilduk
pAngelmanen sindromea ikertzeko
jasotako sakelako telefonoak. Galdakaon (Bizkaia) sustatutako kanpaina baten bitartez, Angelmanen sidromea ikertzen laguntzeko 12.000
sakelako telefono jaso dituzte urte
batean. Gaixotasuna duten bi haurren amek koordinatu dute kanpaina
Galdakaon, eta «bihotzez» eskertu
diete herritarrei emandako laguntza.
Jardunaldi mikologikoen antolatzaileek ere 1.400 euro eman zituzten.
GASTEIZ› EH Bildu atzo hasi zen 2014ko aurrekontu berrietarako dituen proposamenak eta
eskaintzak eragile sozial eta politikoei azaltzen.
Unai Urruzunok eta Leire Pinedok jakinarazi
dutenez, astelehenean aurkeztuko dizkiote
ekarpen horiek Eusko Jaurlaritzari. «Burujabetza oinarri duten aurrekontu berri batzuetarako
proposamenak» aurkeztuko dizkiote.
Nafarroako Gobernuaren
48.878 euro, Filipinetarako
IRUÑEA › Nafarroako Gobernuak Filipinetan
Haiyan tifoiak eragindako hondamendia jasan
duten pertsonak laguntzeko 48.878 euro
emango ditu: erdia Unicefek kudeatuko du, eta
beste erdia Gosearen Aurkako Ekintza gobernuz
kanpoko erakundeak. Eusko Jaurlaritzak, berriz,
datozen egunetan tramitatuko du laguntzen
deialdia, gobernuz kanpoko erakundeentzat.
2
j
DONOSTIA › Gipuzkoako Batzar Nagusietan eta
Donostiako Udalean Igeldori buruz batzorde
bana sortzea proposatu du PSE-EEk. Sozialisten helburua da Igeldoren eta Donostiaren arteko harremanetan «aurrera egitea». Igeldoko
Herri Kontseiluak, bestalde, eskerrak eman dizkie eztabaida eta kontsulta prozesuan parte
hartu duten herritar guztiei.
Laburrean
Igeldori buruz bi batzorde
sortzeko eskatu du PSEk
Zazpi urteko espetxe
eskaera eskuin muturreko
ustezko hiru kiderentzat
Erredakzioa
2009an Nafarroako hainbat herritan egindako erasoengatik
«mehatxu terroristak» eta «kalte terroristak» egotzita, zazpi
urteko espetxe zigorra eskatu du Espainiako Auzitegi Nazionaleko Fiskaltzak Falange y Tradicion taldeko ustezko hiru kiderentzat. Jose Ignacio Irusta, Javier Lopez Monreal eta Borja
Perez Illera eskuin muturreko ustezko kideentzat egin du eskaera hori. Haien aurkako zigor eskaera horrela argudiatu du
ohar batean: «Eredu politiko berri bat ezartzeko helburuarekin, ideologikoki ezker abertzalearen eta komunismoaren
kide ziren pertsonen aurka hainbat ekintza egin zituzten,
haiek beldurtzeko asmoz».Eskuin muturreko talde bati «terrorismoa» egotzi zaion lehen aldia dela dio Fiskaltzak. Zehazki, 2009ko udan Nafarroako sei herritan eta Ezkaba eta
Condes mendietan egindako erasoak egitea egotzi diete hiru
akusatuei. Zinegotzien aurkako pintaketak egitea eta 36ko
gerran frankistek hildakoen omenezko monolitoak suntsitzea. Hirurak 2009ko urrian atxilotu zituen Guardia Zibilak.
Gailu elektronikoak
hegaldiaren une guztietan
erabili ahalko dira, Europan
‘‘
Erredakzioa
‘Ezkondu zaitez eta otzan
izan’liburuko tesiak
ez du adierazten Elizak
ezkontzari buruz duen
pentsamendua»
MARIO IZETA
Bilboko gotzaina
Europako Aireko Segurtasun Agentziak erabaki du azaroaren
amaieratik aurrera hegaldietan, une guztietan, aparailu elektronikoak erabili ahal izatea. Hau da, tabletak, sakelako telefono adimendunak, mp3 irakurgailuak eta liburu elektronikoak hegazkinean erabiltzeko modua izango dute bidaiariek,
baina hegazkin moduan aktibatuta. Neurri horrek Europako
hegazkin konpainia guztietako hegaldietarako balio du. Orain
arte gailu elektronikoak soilik aireratzean eta lurreratzean
erabil zitezkeen. «Pauso bat gehiago da hegazkinetan gailu
elektronikoak erabiltzeko aukera zabaltzeko, segurtasuna kolokan jarri gabe», adierazi du Europako Aireko Segurtasun
Agentziak zuzendari eragile Patrik Kyk. Berriki Amerikako Estatu Batuetan antzeko erabaki bat hartu dute. Luzera begira,
bestalde, agentzia aztertzen ari da bidaiariek telefonoekin
deiak egiteko aukera izatea.
Hilberriak
ANDRES
GARAYAR
AGIRREZABALA jauna
2013ko azaroaren 13an hil zen, 81 urte zituela,
Elizakoak eta Aita Santuaren Bedeinkapena hartu ondoren.
- Goian Bego Arrebak: Anttoni, Maritxu eta Angel, Bittori eta Mixel; ilobak:
Idoia, Xabi, Ainhoa, Leire eta Igor, Joana eta Harri, Maiana eta
Thierry; iloba txikiak, lehengusuak eta gainerako ahaideak.
Haren animaren alde otoitz bat eskatzen dizuete, eta arren
etor zaiteztela BIHAR, OSTIRALA, arratsaldeko ZAZPIETAN,
SAN ESTEBAN parroki elizan egingo den hiletara. Aldez
aurretik, mila esker.
Oiartzunen, 2013ko azaroaren 14an
Helbidea: Altzibar auzoa.
OSABA
ANDREX
JOSE MARI
ASTUDILLO
‘BARTOTXO’
Beti xamur eta umoretsu
oroituko zaitugu
“GU SORTU GINEN ENBOR BERETIK
SORTUKO DIRA BESTEAK…”
Ez adiorik
LANKIDE GUZTION IZENEAN, SENTIPENEZ DOLUMINAK
BIDALTZEN DIZKIZUEGU
SENIDE ETA LAGUNEI
Zure ilobak
Oiartzun, 2013ko azaroaren 13a.
DONOSTIAN, 2013ko azaroaren 14an.
Harian › Ekonomia
Fagorren porrota D
«Ondasunak
ukiezinak dira»
Konkurtsoa eskatu dute Fagor Etxetresnek,
baina ez likidaziorako oraingoz; Edesa eta
Grumal ere konkurtsora doaz ordu gutxian
Pedro Malagon Donostiako Merkataritza
epaitegiko titularrak kudeatuko du auzia
Xabier Martin
Urriaren 15etik Mondragon eta
Fagor Etxetresnen barruko organoetan jakina zena gauzatu da.
Konkurtsora jo du Arrasateko kooperatibak bere egoera ekonomiko eutsiezinak bultzatuta, eta
konkurtso aurrean finantzaketa
aurkitzeko saioak porrot egin ondoren. Mende erdi baino gehiagoko ibilbidea eten, eta zorrak kitatzeko garaia abiatu da, beraz, baina bazkideak lasai egon daitezke
euren ondasun partikularrei dagokienez. Arlo judizialeko iturri
fidagarrien arabera, zorrei ez diete erantzungo euren ondasun
partikularren bidez. Kooperatibari egindako kapital soziala eta
borondatezko ekarpenak, ordea,
kasik galdutzat jo ditzakete.
Zulo izugarria egin du enpresak 2009tik; 800 milioi eurotik gorako zorra daukate Fagor Etxetresnek, eta konkurtsoaren bidez
estali beharko ditu enpresa zuzendaritzak, ahal den neurrian,
eta Donostiako Merkataritza arloko epaitegiak izendatzen dituen administratzaileen baimenez betiere. Pedro Malagon epaileak kudeatuko du konkurtsoa
BERRIAk jakin ahal izan duenez.
Edmundo Rodriguez magistratua Donostiara lekualdatu da asteon epaitegia indartzeko, baina
hark konkurtsoak ez beste auziak
kudeatuko ditu, eta Malagonek ia
bakarrik Fagorren konkurtsoa
kudeatu du aurrerantzean. Baja
hartuko balu, gaixotasun baten
ondorioz adibidez, Rodriguezek
ordezkatuko luke.
«Zorrak ez dira bazkideen ondasun partikularren bidez ordainduko», esan diote egunkari honi
Fagorren erraiak aztertu dituen
iturri judizial batek. Ondasun horiek «ukiezinak» dira; «legeak
garbi esaten du». Kooperatibetan
irabaziak baldin badaude, banatu
egiten dira modu batera edo bestera, eta, galerak baldin badaude,
bazkideek batzar batean adostu
dezakete zor den kopuru hori pagatzea, bazkide bakoitzari kopu-
ru jakin bat eskatuz. Galera soziala esaten zaio. «Erabaki hori ez da
hartu Fagorren», eta ez da hartuko, jakina. «Gezurra da legeak finkatzen duela bazkideen ardura
ondasun partikularren bidez;
gehiegikeria eta absurdoa da.
Ezin da gertatu; ez da benetako
aukera». Arrasaten ustez zabaldu
den «beldurrak» ez du oinarririk,
erabat fidagarria den iturri horren arabera. «Ez dauka zentzu-
«Inozokeria da etxeei
izena aldatzea; ez
daude arriskuan», dio
iturri judizial batek
Hilabeteko ikuskizun
«penagarriak»
nabarmen txikitu du
Fagorren balioa
rik eta inozokeria da etxeei eta
beste ondasunei izena aldatzen
hastea. Ez daude arriskuan».
Fagor Etxetresnen Kontseilu
Errektoreek (oraingoa eta aurrekoak), ordea, ezin dute hain lasai
egon, haientzat legeak finkatzen
baitu aukera bat euren ondasunen bidez erantzuteko. Konkurtsoaren kalifikazioak zabalduko
luke bide hori. Kudeaketarekin
lotutako zenbait atalei dagokionez errudun jotzen badituzte ger-
tatuko litzateke, baina horrek ere
oso zaila ematen du gaur-gaurkoz; ez du zertan gertatu. «Baina
gerta daiteke, Epsilon Euskadiko
Joan Villadelpratekin aste honetan gertatu den bezala».
Bazkideek enpresan jarritako
kapital soziala eta kooperatibari
egindako borondatezko ekarpenak, ordea, galdutzat jo daitezke
kasik iturri berdinen arabera,
hartzekodunen zerrendan, «menpeko finantzaketa ekarpenen
atzetik ere azaltzen baitira, zerrendako azken lekuan».
Likidazioa, zirt edo zart
«Berregituratze plana abian jartzeko ahalbidetuko lukeen finantzaketarako akordioak» lortu ez
direlako egin du konkurtsoaren
urratsa Fagorrek bere sozietate
nagusiarentzat. Arrasateko San
Andres eta Garagartza, Bergara
eta Eskoriatza hartzekodunen
lehiaketan daude, beraz, eta Edesa, Grumal eta Project datozen orduetan izango dira. Fagor Ireland
Ltd adarrarentzat ere konkurtsoa eskatu dutela jakinarazi du
CNMV Espainiako merkatuaren
arautzaileak; «bulego batean gordetzen den karpeta bat» baino ez
da adar hori, marken gordailuarekin lotutako egitura.
Fagorrek adierazi duenez, «une
honetatik aurrera, epaileak izendatuko duen konkurtso administratzaileak zehaztuko du enpresak hartzekodunekin hitzarmenen bat lortzeko bideragarritasunik duen edo, aitzitik, likidazioaren bitartez konpromisoei aurre
egiteko formula eta epeak zeintzuk diren». Fagorrek ez du konkurtsoa eskatu likidazioa abiatzeko, eta hor irizpide aldaketa
egon da, likidaziorako bidean ze-
Fagor Brandt laguntzea aztertzen ari da
Paris, 380 milioiko funts bat eratuz
Frantziako lau lantegiak —Aizenay eta La Roche-sur-Yon
(Vendee departamenduan) eta Vendome (Loir et Cher) eta
Saint Jean de la Ruelle-Orleansen (Loiret)— dagoeneko hartzekodunen lehiaketan dira (urriaren 14tik), baina haien atal batzuk salba daitezkeela diote hala sindikatuek nola Frantziako hainbat
agintarik, eta «Espainiatik kanpoko irteenbideak» topatzeko deia
egin zuten aurreko astean. Berreraikitze Produktiboaren ministroak iragarri duen neurriak uste hori hauspotuko du seguruenera.
380 milioi euroko funtsa sortuko du Parisek diru publikoarekin
arazoak dituzten enpresei laguntza emateko, eta horien artean
Fagor-Brandt egongo da. Goiz da esateko funts horretatik zenbat
diru jasoko duen esateko, baina enpresa laguntzea euren helburuen artean dagoela esan du Arnaud Montebourg ministroak.
D
Fagorreko langileek Arrasaten egindako manifestazio bat. GORKA ESTRADA / EFE
goela esan baitu aurreko egunetan. Enpresak hartzekodunekin
kitak lortzeko esperantza badaukala ondorioztatu daiteke, eta jarduerarekin jarraitzeko, horrek
erregulazio dosierrak ekarriko lituzkeen arren. Konkurtsoaren
aurreko fasean lortu ez dena
orain lortzeak ez du ematen oso
aukera erreala, ordea, eta likidazio ekiditea zaila izango da.
Enpresaren ondasunak diru
bihurtu eta hartzekodunei ordaintzen zaie fase horretan, «lortutako kopurua bukatzen den
arte». Kasua sakon aztertu duen
aditu batek dioenez, «salneurri
onena lortzeko bidea Fagor Etxetresnak oso-osorik saltzea litzateke, marka eta guzti». Hori gertatuko ez balitz, lantegi osoak saltzea
izango
litzateke
«zentzudunena», Grumal, Edesa
edo Poloniako lantegia adibidez,
adituaren ustez diru gehien balio
dutenak, «bideragarrienak». Azken aukera litzateke atalka, zatika edo makinaz makina saltzea.
«Hori hondamena izaten da, eta
diru gutxi ateratzen da».
Mondragonen laguntza
Baina, orain ere, Fagorren zuzendaritzaren esku dago ahalik eta
ondoen ateratzea trantzetik.
«Epaileak ez, Fagorrek bilatu behar ditu erosleak eta hartzekodunekin kitak lortzeko akordioak».
Horretan ez du lagunduko azken
asteetan egon den «ikuskizun penagarriak». Oraintxe gutxik erosiko luketela Fagorreko etxetresna bat uste du aditu horrek; «enpresaren balioa gutxitu dute
batzuen eta besteen artean».
Mondragon prest dago Fagorren likidazioan parte hartzeko,
bideragarri jotzen dituen zenbait
atal erosteko, baina ez Fagor osorik erosteko, noski. Kontua da
lehiakideak direla horrelakoetan
abagunea galtzen ez dutenak.
«Pagotxa izaten da lerro produktiboak eskuratzeko. Europarako
bidea zabalduko lieke adibidez
txinatarrei [Haier konpainia]».
Hori guztia espekulazioa da,
baina ez Mondragonen interesa
baldintza jakin batzuetan. Arrasateko taldeak 50 milioi euroko
funtsa eratzea proposatuko die
kooperatibei hurrengo kongresuan, eta hura inbertsioak egiteko baliatuko dute. Kapital hori
Fagorren atal batzuk erosteko
izatea aukera bat da. «Laguntzeko» prest zegoela berretsi zuen
atzo Mondragonek «orain zabaldu den prozesu honetan».
Fagorreko zuzendari Sergio
Treviñoren hitzak agur esateko
tonua zeukaten atzo. «Bihotzez
sentitzen dugu enplegatuen, bazkideon eta hartzekodunen interesak babestuko lituzkeen jarduera
produktiboarekin jarraitzeko bezainbesteko finantzaketarik eskuratu ezin izana».
Ekonomia ‹ Harian
Fagorren porrota D
Gidoirik
gabea
Analisia
Iker Aranburu
H
Fagorren erortzeak
bultzatuta itxiko
dute Incasa
Konkurtsoa eskatu du
Mungiako enpresak,
bezero nagusia galtzeak
1,2 milioi euroren zorra
ekarri diolako
Iker Aranburu
Fagor Etxetresnen porrotak zehar kalte handiak eragingo ditu
haren hornitzaileetan. Zabaldu
den lehenengoa Incasarena da,
Mungian (Bizkaia). Langileen ordezkariek jakinarazi dutenez,
konkurtsoa eskatu zuen herenegun enpresak. Fagorren porrotak
bezero nagusirik gabe eta hark
zor zizkion 1,2 milioi eurorik gabe
utzi du. Hogeita bat langile kalean geratuko dira.
Incasak aluminiozko piezak
egiten zituen Fagor Etxetresnentzat. Zehazki, Garagartzako lantegian egiten zituen garbigailuen
danborra mugitzen zuten osagaiak hornitzen zizkion Incasak.
Osagai haietako asko pilatuta
daude lantegiaren biltegietan,
Fagorrek eskatu bai baina jaso ez
zituelako. Arrasateko kooperatiba zen Incasaren bezero nagusia.
Haren arduradunak Correo egunkariari esandakoaren arabera,
aurretik Electroluxen hornitzaile
ziren, baina azken urteotan lanaren %95 Fagor Etxetresnentzat
egin dute. Merkatu eta bezero
gehiago bilatzeko saioek ez dute
emaitzarik eman. Zuzendari hori
bera kexu da Fagor Etxetresnek
ez diola inolako informaziorik
eman.
Langileek lanaldia laburtzeko
erregulazio espedientean izan
dira azken hilabeteotan. Orain,
konkurtsoan daudenez, haien
kontratuak hautsi egingo dira,
eta langabezia saria jasoko dute.
Incasarena zabaldu den lehen
kasua da, baina ez da, ziur aski,
azkena izango. Fagor Etxetresnek 200 hornitzaile zituen, eta horietako 50 ingururen bezero bakarra edo nagusia zen.
itz nahiko gogorrak bururatzen zaizkit atzo
amaitutako Fagor Etxetresnen konkurtso legearen aurrekoari buruz. Baina beste batzuek ez bezala, mingaina lotuko
dut, eta epeltasunez esango dut
gidoirik gabeko antzezlana izan
dela. Ezer praktikoa ekarri ez
duen prozesu bat, gainera, urriaren 17ko egoera berean gaudelako: konkurtsoaren aurrekoan
azaldu ez den zaldun zuri bat
agertu ezean, Fagor Etxetresnak,
—Mondragonen ikurra ez ezik
euskal kooperatibismoarena—,
itxi egingo dute. Bidean milaka
langilek enplegua galduko dute,
batzuek zuzenean, eta besteek
tantaka, kooperatibaren hornitzaileak erori ahala. Lehenengoa
atzo, Mungiako Incasa.
Baina ezer ez konpontzeko, oso
kaltegarria izan da konkurtsoaren aurrekoa. Azken lau asteotako gertaerek hainbat hilotz edo
zauritu utzi dituzte. Diskrezioa,
elkarlana eta konfiantza, hiru
besterik ez aipatzearren. Laugarrena Fagorren atal batzuk salbatzeko aukera izan daiteke.
Harritzekoa al da? Ez, hainbeste. Egia da krisietan gizakiak askotan bere barruko onena ateratzen duela, baina hori bezain egia
da batzuetan ez duela egiten.
Errua elkarri botatzen diogu,
geure burua salbatu nahi izaten
dugu ondokoa hondoratuz, joko
zikina, egia erdiak eta gezur osoak botatzen ditugu erantzukizuna gainetik kentzeko, eta hanka
sartzen dugu, borondate onarekin batzuetan eta ez hain onarekin besteetan. Norberak jar ditzala izenak hor goiko esaldietan antzezlan honen aktoreekin.
Fagor Etxetresnen geroa administratzaile baten esku geratu da.
Hark erabakiko du zein izango
den Fagorren porrotaren azken
argazkia. Irudi horren osaketarako denbora beharko da, baina
aurki hasiko dira lehen osagaiak
ikusten: langabezia handiagoa
Debagoienan, Urolan edo Basaurin; negozio eta hornitzaileen
agonia, diru publikoaren galera,
milioika aurrezkiren behin betiko desagertzea, zulo berriak bankuen kontuetan... Krisia elikatzeko elementuak, baldin eta laguntzarik behar bazuen.
Ederlanek ez du
erabaki non jarriko
duen planta berria
70 enplegu sortuko ditu
Comarthekin egindako
akordioak «luze gabe»;
«agian», Debagoienan
irekiko da
Xabier Martin
Mondragon taldeak jarduera berriei ekiteko hartu duen konpromisoaren adibide argitzat jo daiteke Fagor Ederlanek Comarth
Engineering Espainiako laneko
ibilgailu elektrikoen fabrikatzaile liderraren egindako akordioa.
Haren akziodun nagusietako bat
bihurtu da Ederlan, enpresaren
%38 erosi ondoren, eta, akordioari esker, lantegi bat zabalduko du
Euskal Herrian, Debagoiena eskualdean «beharbada». Oraindik
«ez dago erabakita», ordea. «Elkarrizketek aurrera doaz, baina
oraindik motel samar», diote
Ederlanen iturriek.
Edonola ere, planta berria Gipuzkoan zabalduko dela espero
da, «baina hori ere ez da erabat segurua», kokapen gehiago aztertzen ari baitira. Kontua da «luze
gabe» 70 lanpostu sortuko dituztela laneko ibilgailu elektrikoak
ekoizteko. Datorren urterako za-
balduko da, eta espero dute
2016rako urtero 2.500 auto ekoiztea lau milioi euroko inbertsioari
esker. Kopuru horretara iristean,
«salmenta plana betetzen bada»,
70 behargin lituzke lantegiak. 1618 hilabetetan lanpostu horiek
bete beharko lituzke enpresak,
eta Mondragon taldearen lan poltsan izena emandakoen zerrendatik aterako lirateke, beharrezko
trebakuntza izanez gero. Dena
den, inbertsio horrek ez du Fagor
Etxetresnen porrotarekin inolako loturik. Hala esan du Fagor
Ederlanek.
Mondragonen laguntza
Demeter Partners funtsa (%49)
eta Antonio Martinez enpresaren
fundatzailea (%13) dira Comarth
Engineeringeko beste akziodun
nagusiak. Elektromugikortasunaren negozioan Fagor Ederlanek «negozio berriak sortzeko
egindako estrategiaren eta apusturen emaitza» da akordioa. Comarth Engineeringek Murtzian
(Espainia) du produkzio planta
eta posta banatzeko, hirietan banaketak egiteko eta lan publikoetarako ibilgailuetan espezializatua dago. Espainian, Frantzian
eta Norvegian saltzen du, besteak
beste.
Harian › Ekonomia
DLaburrak
Zerga bilketak %4,3
egin du gora Gipuzkoan
DONOSTIA › Iaz jarritako helburua betetzekotan dago Gipuzkoako Ogasuna: zerga bilketak
%4,3 egin du gora urriaren 31
arte, eta %4,4ko xedea oso
gertu dago. Irailean %4ko igoera zuen. Bizkaiak %6,2 handitu
du bilketa.
Inflazioak beherantz
jarraitzen du Hegoaldean
DONOSTIA › Iraileko jaitsiera
ikusgarriaren ondoren (%1,8tik
%0,5era), inflazioak beste
koska bat egin du beherantz
Hego Euskal Herrian, %0,2ra
arte. Iaz BEZa igo izanak eragin
du aurtengo jaitsiera, baina
baita elikagaien prezioa eta
beste zerbitzu batzuena jaisten
ari dela eskari txikiaren ondorioz. EBZ bera kezkatuago dago
inflazio txikiarekin, eta horregatik ere jaitsi ditu interes tasak.
Urte arteko inflazioa
3,5
%0,5
Urrian
3,0
2,5
%0,2
2,0
1,5
1,0
0,5
2012
2013
Urr. A A Urt. O M A M E U A I Urr.
CAFeko langile izandako
bat hil du amiantoak
Kutxaren isuna berretsi du
Auzitegi Gorenak
BILBO › CCOOk jakinarazi duenez, 30 urtez CAFen amiantoa
zuten produktuekin lan egindako langile erretiratu bat hil da.
Urrian aurkitu zioten minbizia,
eta gaixotasun profesionala
izan zela onartzeko tramiteak
hasi zituen sindikatuarekin.
Horregatik, haren gertukoek ez
dute kalte-ordain berezirik jasoko. CCOOk dio aurten amiantoak hildako hamabigarrena dela
Araba, Bizkai eta Gipuzkoan.
MADRIL › Gipuzkoa Donostia
Kutxak 3,5 milioi euroren isuna
ordaindu beharko du, hamabost urtez elkarri lehia egiteko
ituna izan zuelako beste euskal
kutxekin. Apirilean Vitalekin eta
ekainean BBKrekin gertatu
bezala, Espainiako Auzitegi
Gorenak atzera bota du aurrezki kutxaren helegitea. Lehiaren
Batzordeak jarri zien isuna
lehen aldiz 2007an, eta Auzitegi
Nazionalak berretsi zuen.
ITURRIA: INE
Alemania ere ez da libratuko
Bruselak ikertuko du
kontu korronteko
superabit handiegia
izateagatik ekonomiari
kalte egiten dion edo ez
Eustaten arabera,
Gipuzkoa da
atzeralditik atera den
bakarra; industriak ere
tasa positiboak ditu
Ivan Santamaria
Halako ironiak gertatzen dira.
Gogotik bultzatu du Alemaniak,
krisia hasi zenetik, kontrola handitzea ustez ekonomia behar bezala gidatu ez duten herrialdeen
gainean. Europako Batzordeak
inoiz baino botere handiagoa du
gobernuen politikak eta aurrekontuak kontrolatzeko, eta eskumen horiek praktikan jartzeko
aukera izan duenean, Alemania
ez da libratu. Balizko desoreka
makroekonomikoei buruzko azterketa sakona egingo zaio, beste
hamabost herrialderekin batera.
Nola da posible Alemania zaintzapean jartzea, euroguneko krisiaren garaile argienetako bat denean? Haserre puntu bat ere eragin duen auzia da. Sentipen hori
agerian utzi zuen Alemaniako kazetari batek atzo, neurria iragartzeko EBko agintariek egin zuten
agerraldiaren azken galderan.
«Hemen badira arazo ekonomiko
oso larriak dituzten herrialdeak,
eta barregarria da Alemaniaren
egoeraz eztabaidatzen aritzea».
Alemania beste herrialde batzuk baino hobeto dagoela ez du
inork zalantzan jarri. Haatik,ekonomialarien artean aspaldi ari
dira eztabaidatzen herrialdeak
duen kontu korronteko superabit
erraldoiak krisiaren irteera trabatzen duen edo ez. Hots, superabit hori arazoak dituzten herrialdeak itotzen ari den, edo, behintzat, laguntzen ez dien.
Orain eztabaidak beste neurri
bat hartu du. Europak alerta tresna bat jarri zuen herrialdeen desoreka makroekonomikoak beste
krisi bat sortu baino lehen antzemateko. Hain zuzen ere, 11 aldagai hartzen ditu, bakoitzean tarte
bat ezartzen du, eta horiek betetzen ez duten herrialdeei azterketa egiten die.
Familien
kontsumoaren
jaitsiera bizkortu
egin da azken
hiruhilekoan
Iker Aranburu
Jose Manuel Durao Barroso Europako Batzordeko presidentea, atzo egindako agerraldian. OLIVIER HOSLET / EFE
Kontu korronteko superabitan
-%4 eta %6 arteko tartea ontzat jo
du Bruselak. Alemaniaren kasuan, %6 gainditu du azken urteotan eta hala jarraitzea espero
dute. Hortaz, desoreka izan bada,
baina ez da superabit indartsu
bat ekonomia osasuntsu baten
seinale? Horixe da orain azterketaren bidez argitu nahi dena.
Erosi eta gutxiago aurreztu
Jose Manuel Durao Barroso EBko
presidenteak eta Olli Rehn lehendakariorde eta Ekonomia gaietako komisarioak eman behar izan
zituzten azalpenak Alemaniari
irekitako prozedurari buruz. Argi
utzi zuen Durao Barrosok ezin
zela beste era batera izan, lau aldagaitan ezarritako mugak gainditzen dituelako herrialdeak.
Superabitaren aferari dagokionez, ezin dela emaitza aldez aurretik epaitu nabarmendu zuten
bi agintariek. Alegia, emaitza horiek atera izanak ez du zuzenean
esan nahi desoreka dagoenik,
edo, zehatzago, desoreka horrekin kontinenteko ekonomiari kalte egiten zaionik. Haatik, jadanik
susmoren bat ere badute. «Inbertsioaren handitzea edo aurrezkiaren jaitsiera mesedegarria izan liteke Alemaniarentzat, eta baita
superabita duten beste herrialde
batzuentzat ere», dio Bruselak
atzo argitaratu zituen agiriak. La-
‘‘
Ez gaude Alemaniaren
lehiakortasunaren aurka,
baina jakin nahi ditugu
desorekaren ondorioak»
Zer gertatuko da orain? Azterketa sakonak heldu den urteko
udaberrirako prest izango ditu
Bruselak. Desoreka kaltegarriak
direla iruditzen bazaio, zuzentzeko neurriak hartzea exijitu diezaioke herrialde horri. Egoera zuzentzeko neurririk ezean, isunak
jartzeko aukera ere eskura luke
Bruselak, herrialdeko BPGren
%0,1 artekoak. Gerta liteke Alemania zigortzea? Zaila dirudi, azken batean zigortzen dena neurriak ez hartzeko jarrera delako
eta une hori urrun dago oraingoz.
JOSE MANUEL DURAO BARROSO
Europako Batzordeko presidentea
«Superabitaren izaera,
arrazoi eta eragina
aurreiritzirik gabe
aztertuko dugu»
OLLI REHN
EBko Ekonomia komisarioa
burbilduz: kontsumoa suspertzeko neurriak hartzea komeni zaio
Alemaniari eta Europari oraingo
egoeran. Halaber, zerbitzuen sektorea kanpoko lehiari irekitzeko
gehiago egitea eskatu zion Durao
Barrosok.
Espainia eta Frantzia
Azterketa egingo zaien herrialdeen zerrenda inoiz baino luzeagoa
da, eta abiapuntuak oso ezberdinak. Espainiaren kasuan, aurten
jada desoreka larriak aurkitu
ditu Bruselak, eta horiek zuzentzeko zer egin duen jakin nahi du
orain. Frantziaren edo Italiaren
kasuan, berriz, agindutako erreformak nolako eragina duten
neurtu nahi du. Gobernuen kontrolean beste urrats bat egingo du
bihar EBk, eta aurrekontuei buruz duen iritzia emango du.
Datu ezagun batek ustekabeko
txar bat estali du. Jakina zen udako hilabeteotan EAEko ekonomiak ez zuela ez atzera ez aurrera
egin (%0,0), joan den ostiralean
Eustatek datua eman zuelako.
Baina atzo Eustatek datu horren
xehetasunak ematean ikusi da familien kontsumoaren beherakada apaldu beharrean areagotu
egin dela. Hau da, uztailetik irailera gerrikoa are gehiago estutu
dutela familiek: urte arteko tasan, %0,9 jaisten ari zen urteko bigarren hiruhilekoan, eta %1,3, berriz, hirugarrenean. Azalpenetako bat da, ordea, iazko irailaren
1ean BEZa igo zuela Espainiako
Gobernuak, eta horrek kontsumoaren igoera ekarri zuela abuztuan.
Eustaten datuek erakutsi dute
Gipuzkoa dela atzeraldia utzi
duen bakarra: %0,3 hazi da azken
hiruhilekoan. Arabako BPGak,
berriz, %0,3 egin du atzera, eta
%0,1 Bizkaiak. Araba da ere urte
arteko tasetan jaitsierarik handiena duena (-%1,3); Bizkaiak eta
Gipuzkoak -%1 dute.
Industriak bigarrenez izan du
bilakaera positiboa, %0,1ekoa
orain ere. Lehen sektoreak ere
egoera ikusgarria izan du (+%25),
baina ohikoa da hori, uzta askoren garaia delako. Aurreko bi hiletan gorantz egin ondoren, zerbitzuek %0,4ko jaitsiera izan dute,
batez ere merkataritzak, ostalaritzak eta garraioen ondorioz
(-%0,7). Eraikuntzak beheranzko
bidean jarraitzen du (-%0,2). Urte
arteko tasetan, berriz, sektore
gehienak atzera doaz, baina aurretik baino erritmo txikiagoan.
‹ Publizitatea
Harian › Mundua
Siriako kurduen
gobernua
baztertu dute
NCSROFek
eta Turkiak
Gobernua osatzea
«adiskidetasunezkoa ez
den pauso bat» izan da
oposizioko plataforma
nagusiarentzat
Erredakzioa
Langileak Jerusalem ekialdeko Har Homa kolonian, atzo. Hiriaren alde horretan 4.000 etxebizitza egiteko asmoa zuen Israelek. JIM HOLLANDER / EFE
Israelek 24.000 etxebizitza
eraikitzeko planak geldiarazi
ditu Zisjordaniako kolonietan
PANek negoziazioak etetarekin ohartarazi
eta AEBek azalpenak eskatu ondoren
erabaki du Netanyahuk egitasmoa uztea
Israelgo lehen ministroak Etxebizitza
ministroari egotzi dio erantzukizun guztia
Mikel Rodriguez
Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroak gibelera egin du,
eta Zisjordaniako kolonietan
etxebizitza gehiago eraikitzeko
azken plana bertan behera utzi
du. Erabakiak polemika sortu du
Israelen. Herenegun, gobernuz
kanpoko erakunde batek planaren berri eman ondoren, PAN Palestinako Aginte Nazionalak elkarrizketak bukatuko zituela
ohartarazi zion Israeli, eta
AEBek beraiek, Tel Aviven asmoa kritikatzeaz gain, «azalpen
bat» eskatuko ziotela adierazi zuten; 24 ordu geroago, Netanyahuk
erantzukizun oro ukatu, eta bere
Etxebizitza ministroari egotzi dio
plana bere kabuz egin nahi izatea,
nahiko adierazpen gogorrekin.
«Lege aldetik eta praktikoki,
zentzugabeko pauso bat da», adierazi du Netanyahuk. «Ekintza horrek inongo beharrik gabe gatazka sortzen du nazioartearekin,
noiz eta nazioarteko elementuak
konbentzitu nahian gabiltzanean
Iranekin akordio hobe bat egin
dezaten». Adierazgarria, Israelgo
lehen ministroak kezka nagusia
nola adierazi duen Irango programa nuklearrarekin eta ez palestinarrekiko elkarrizketekin. Joan
den astean elkartu ziren munduko potentzien 5+1 Taldea eta Iran
programa nuklearraren inguruko akordio bat erdiesteko. Ez zuten lortu, baina Netanyahuk hagitz gogor kritikatu zituen akordiorako proposamenak. Hainbat
hedabidek argitaratutakoaren
arabera, AEBen eta Israelen artean tirabira handiak sortu dira,
Tel Avivek ez baititu Iranen aldetik behar bertzeko bermeak ikusten, eta mehatxu militarra gogor
mantentzearen alde dago.
Etxe Zuriak, ordea, bide diplomatikoa hobetsi du Irango auzian, eta israeldarren eta palestinarren artean ere elkarrizketak
berrekiteko bitartekaritza lanean ari da. PAE Palestina Askatzeko Erakundeak eszeptizismo
handia erakutsi du elkarrizketekin, bertzeak bertze, bere eskakizun oinarrizkoenetako bat, Israelek kolonietan eraikitzeari uztea,
ez delako bete.
Peace Now erakundeak azken
planaren berri eman ondoren,
Saeb Erekat PAEko negoziatzaile
buruak erran zuen Israelek gibelera egin ezean «bake prozesuaren bukaera formal bat» ekarriko
zukeela horrek. Jen Psaki AEBetako Estatu Departamentuko bozeramaileak, berriz, adierazi
«Nazioartearekin
gatazka» sortzeko
kezka agertu du
Netanyahuk
Abbasek jakinarazi du
palestinarren
negoziatzaileek
dimisioa eman dutela
zuen Washingtonek ez duela
onartzen «kolonietan jarduerekin jarraitzeko legitimazioa». Eta
biharamunean, Netanyahuk plana gelditzeko agindu du.
Lehen ministroak Uri Ariel
Etxebizitza ministroa egin du
erantzule. Juduen Etxea eskuin
muturreko alderdiko kidea da
Ariel. Parlamenturako hauteskundeetan laugarren indarra
izan zen iragan urtarrilean —botoen %9rekin—, eta arrakasta
handia izan zuen kolonoen artean. Ariel bera kolonoa da.
Elkarrizketei eutsiko die PAEk
Zisjordanian 20.000 etxebizitza
eraiki nahi zituen Israelek, eta Jerusalem ekialdean bertze 4.000.
Gibelera egin ondoren, ez dirudi
elkarrizketak etengo direnik, baina egoera onean izatetik urruti
daude. Hagitz urruti. Horren
adierazle, PAEko negoziatzaileek
dimisioa ematea erabaki dute.
Mahmud Abbas PAEko buruak
jakinarazi dio Egiptoko CBC kateari. Hala ere, prozesuari eutsiko
diotela erran du Abbasek, «itzultzeko konbentzitzen baditugu,
edo bertze talde batekin bertzela». Erekat da negoziatzaileen buruzagia, baina atzo ez zuen argitu
nahi izan kargua utzi ote duen.
Israelgo iparraldean, berriz, 16
urteko mutil palestinar bat atxilotu zuten atzo, autobus batean
soldadu israeldar bat labankada
batez hiltzea egotzita. Maan agentziaren arabera, mutilaren aita
eta anaia ere atxilotu zituzten ondoren; Israelen lehena, lantokian,
eta Zisjordaniako Bir al-Baxa herrian bigarrena. Aita eta anaia ospitaleratu zituztela dio agentziak,
atxilotzerakoan zauritu zituztelako. Haien herria «gune militar
itxi» deklaratu zuten.
Siriako oposizioko plataforma nagusia ez dago kurduen behinbehineko gobernua onartzeko
prest. NCSROF Siriako Iraultzaileen eta Oposizioaren Koalizio
Nazionalarentzat «adiskidetasunezkoa ez den pauso bat» izan da
kurduena, eta «Siriako herria
urrundu du tiraniatik librea izango den estatu bat lortzeko». Kritikekin bat egin du plataforma horren nazioarteko babesle nagusietako batek, Turkiak. «Esan
genien Siria bana zezakeen de facto-ko administrazio bat ez aldarrikatzeko», adierazi du Ahmet Davutoglu Atzerri ministroak.
Biek kurduen indar nagusia,
PYD Batasun Demokratikoaren
Alderdia, jarri dute kritiken jomugan. NCSROFen arabera,
PYDek eta YPG Herri Defentsarako Unitateek «herriaren eta
iraultzaren aurka» jardun dute,
eta «atzerriko interesak defendatzea» egotzi die.
Kurduen banaketa
Hain zuzen, hori da ere PYDek
NCSROFi egin izan dion kritiketako bat; zehazki, Turkiaren interesak defendatzen dituela, Ankara beldur baita Siriako kurduen
autonomia batek Turkiaren menpekoak indartuko dituen. Bi eragile horiei ere egotzi izan die
PYDek Kurdistan mendebaldean
sartzen saiatu diren matxino islamistei laguntzea.
Hain zuzen, talde jihadista horien aurka garaipen erabakigarriak lortu ondoren aldarrikatu
dute behin-behineko gobernua.
82 kidek osatuko dute administrazio hori, eta gai politikoez, militarrez, ekonomikoez eta segurtasunaz arduratuko da, eta baita
udal hauteskundeak eta orokorrak antolatzeaz ere. Kurduek, ordea, ez dute aho batez onartu gobernuaren eraketa. PYDek alderdi txiki batzuen babesa izan du,
baina oposizioko indar nagusiak,
KNC Kurduen Kontseilu Nazionala koalizioak uko egin dio gobernuan sartzeari, NCSROF haserretuko zen beldurrez. Plataforma horrekin bat egitearen
aldekoa da KNC, baina PYDek Siriako gerran neutral mantendu
nahi du, besteak beste, alde bakar
batek ez duelako argitu zein asmo
duen Kurdistanekiko.
Mundua ‹ Harian
Mursi: «Estatu
kolpearen eragina
amaitu arte, ez da
egonkortasunik
izango Egipton»
Anaia Musulmanen
protestek «herriaren
indar paregabea»
erakusten dutela
adierazi du, agiri batean
Erredakzioa
Egiptoko Poliziako istiluen aurkako agenteak, Al-Azhar unibertsitateko atarian, Anaia Musulmanen jarraitzaileen protesta baten ondoren. KHALED ELFIQI / EFE
Protesta, kaletik ikasgelara
Anaia Musulmanen gotorleku bilakatu dira
Egiptoko unibertsitateak, eta liskarrean ibili
dira Mursiren aldeko eta kontrako ikasleak
Al-Azhar unibertsitateko istiluengatik
17 urteko espetxea ezarri diete 12 herritarri
Ane Irazabal Kairo
q Berriemaile berezia
Al-Azhar unibertsitateko Odontologia Fakultatean bi pankarta
daude: Mursi zakur bat da eta
Mursik legezko presidente izaten
jarraitzen du. Pankarta bakoitzaren gainean, dozena bat pintaketa egin dituzte ikasleek, eta idatzitako adierazpenek argi azaltzen
dute batzuen eta besteen gogo-aldartea. «Giroa gori-gori daukagu
ikasturtea hasi zenetik», azaldu
du Al-Azhar unibertsitateko ikasleen sindikatuko bozeramaile
Abd-Allha Abd-Elmotalebek.
Protestak baretu egin dira azken egunotan, baina ikasleak haserre daude unibertsitateko arduradunek campus barruko manifestazioak debekatu dituztelako.
Ikasturtea hasi zenetik, 50 ikasle
atxilotu dituzte, eta hamar irakasleri espedientea ireki diete.
Unibertsitateko arduradunek jarri dituzte salaketak. Atzo, hain
zuzen, hamabi egiptoarri hamazazpi urteko espetxe zigorra eta
6.900 euroko isuna ezarri zien AlGamaliyako zigor auzitegiak,
urriko mobilizazioetan Al-Azharren istiluak eragiteagatik.
Izan ere, kofradia islamistaren
kontrako legez kanporatzea Egiptoko unibertsitateetara ere iritsi
da, eta erabaki judizialak anaiartearen aldeko eta kontrako taldeen arteko liskarrak eragin ditu.
Protestek Egiptoko unibertsitate gehienak astindu dituzte, eta
presio gune berri bilakatu dira.
Udako polizia errepresioaren ondotik, Anaia Musulmanek galdu
egin dute kalean jarraitzaileak
mobilizatzeko gaitasuna, baina,
era berean, unibertsitateetan berrantolatzen hasi dira. Hamuda
anaiartearen ikasle mugimenduko kide da: «Ikasturtea hasi zenetik, gu beldurrarazten saiatu
dira, baina ez gaituzte isilduko.
Indarkeriaren aurka gaude, hedabideek kontrakoa esan arren».
«Ikasturte zaila»
Al-Azharreko Odontologia Fakultatean, ikasle gehienek badakite zein den bestearen ideologia
politikoa. Hala ere, ikasleen artean ez dago aparteko arazorik, Hamudaren arabera: «Unibertsitateko arduradunak dira gure kontrako adierazpen onartezinak
egin dituztenak. Giroa berotu dute, eta haserrarazi egin gaituzte».
Unibertsitate kontserbadoretzat jotzen da Al-Azhar, eta bertan
Anaia Musulmanena da ikasle
mugimendurik handiena. AbdAllhak ez du ezkutatzen islamisten orbitako taldeek aukeratu zutela bozeramaile. Halere, «ikasle
guztien ordezkaria» dela irizten
dio. Haren diskurtsoa bakegilea
da oso: «Erdiko puntu bat badagoela sinesten dut, baina gero eta
zailagoa da batasun batera iris-
tea. Unibertsitatean ere handiegia da militarren alde daudenen
eta Anaia Musulmanak defendatzen dituztenen arteko zatiketa».
Haatik, ikasturte hau «gogorra» izango dela uste du bozeramaileak. Egoera politiko aldakorraren ondorioz, urriaren 22ra arte ez zituzten ireki unibertsitateak, eta, orduz gero, ikasleek protestez josi dituzte fakultateak.
Egoera kontrolaezina bilakatu
daitekeelakoan, gobernuak eskua hartzeko mehatxua egin du.
«Legez, Polizia ezin da sartu unibertsitatean; baina segurtasuna
bermatzeko gai ez bagara, fakultateak aldi batez ixteko aginduko
dugu», adierazi berri du Mohamed Ibrahim Barne ministroak.
‘‘
Unibertsitatean ere
handiegia da militarren
eta Anaia Musulmanen
aldekoen arteko zatiketa»
ABD-ALLHA ABD-ELMOTALEB
Al-Azharreko ikasleen sindikatuko bozeramailea
«Mursi boteretik kentzea
babestu zuen imamak,
baina Rabaa al-Adawiyako
sarraskian isilik egon zen»
HAMUDA
Anaia Musulmanen ikasle mugimenduko kidea
Halako adierazpenek, ordea,
are gehiago harrotu dituzte hautsak. Abd-Allharen arabera,
«erridikulua da pentsatzea unibertsitateak hezkuntzara bakarrik muga daitezkeela, Egiptoko
gizartearen adierazgarri bat baitira». Ikasleen sindikatuak uste
du Mohamed Mursiren kontrako
epaiketak eta Anaia Musulmanen behin betiko legez kanporatzeak eragin zuzena izango duela
unibertsitateetan. Argi dauka
Abd-Allhak: «Ezinezkoa da ikasleen erantzuna gelditzea, baina
bozeramaile gisa administrazioari eskatu diot alde bateko zein besteko jarraitzaileen protesta baketsuak errespeta ditzala».
Imamarekin haserre
Al-Azhar unibertsitateko protestek jomugan jarri dute imam nagusia. Historikoki sunismoaren
«zaindaritzat» jo den Al-Azhar
erakunde entzutetsuak islama ordezkatzen du Egipton. Alta, ez dago politikatik at. Ahmed el-Tayeb
imamak uztailaren 3ko estatu kolpea babestu zuen, eta, orduz gero,
traidoretzat jo dute Anaia Musulmanek. Hamuda ere oso kritiko
agertu da imamarekin, unibertsitateko presidentea ere badelako.
Ikaslearen iritziz, estatu kolpeari
zilegitasun erlijiosoa eman zion:
«Mursi boteretik kentzea defendatu zuen ustezko gerra zibil bat
ekiditeko, baina Rabaa al-Adawiyako sarraskian gure unibertsitateko ikasle asko hil ziren, eta imamak ez zuen ezer esan. Isildu, eta
ez zuen ezer egin bidezko ikerketa
bat eskatzeko».
Islamista gehienek ez diote ElTayebi barkatzen estatu kolpea
gertatu zenean Abdel Fata Al-Sisi
jeneralaren ondoan agertu izana.
Beste batzuek, berriz, Mubaraken
erregimenarekin zuen lotura nabarmentzen dute, militarrekin lerrokatu zela adierazteko. Abd-Allharen iritziz, estatu kolpea defendatu izanagatik bere zilegitasuna
galdu du, eta zaila izango zaio ospea berreskuratzea: «Imam nagusia da, baina ez ditu Al-Azharreko
ikasle guztiak ordezkatzen. Islama indarkeria mota guztien kontra dago, beraz, zein da haren jarrera?», erantsi du.
Egiptoko militarrek kargutik
kendu zuten Mohamed Mursi uztailaren 3an, baina «presidente zilegia» izaten jarraitzen duela berretsi zuen atzo, bere abokatu taldeak irakurritako adierazpen
batean. Halaber, «estatu kolpearen eraginak amaitu arte» herrialdean egonkortasunik ez dela
izango adierazi zuen Mursik.
Duela hamar egun egin zuten
Kairon Mursiren kontrako epaiketaren lehen saioa. Auzitegitik
Alexandriako Burg al-Arab espetxera eraman zuten, eta handik
helarazi dio egiptoarrentzako
adierazpen publikoa abokatu taldeari. Bera kargutik kentzea «estatu kolpe bat, delitu bat eta Jainkoari eta herriari eginiko traizio
bat» izan zela nabarmendu du.
Eta lau hilabetean «bahituta»
eduki zutela salatu du: aurrena,
Guardia Errepublikanoaren egoitza batean, eta, ondoren, Itsas Armadaren base batean.
Estatu kolpearen ondoren islamistek Egipton egin dituzten protestak eskertu ditu Mursik: «Herriak indar paregabea erakutsi
du, lehen egunetik, eta estatu kolpearen garaia amaitu dela esan
nahi du horrek».
Atxilotuta zegoelarik Mursi indar armatuetako ordezkariekin
bildu zela zabaldu zuten Egipton,
baina hark ukatu egin du hori.
Catherine Ashton Europako Batasunaren diplomazia buruarekin, Afrikako ordezkariekin eta
legelariekin baino ez zela bildu
azaldu du adierazpenean.
Internazional Sozialista
Egipton demokrazia berriz ezartzeko deia egin zuen herenegun
Internazional Sozialista erakundeak, Istanbulen eginiko bileran.
Eta alde guztiek parte hartuko
duten prozesu bat eskatu du horretarako: «Gaur egun agintean
daudenak ez zituzten demokratikoki hautatu». Mursi presidentea
izan zeneko garaia kritikatu du
Internazional Sozialistak, baina
nabarmendu du horrek haren
kontrako estatu kolpea ez duela
zuritzen.
Bestalde, Segurtasun indarrek
Mursiren gobernuko Hornidura
ministro Basem Auda atxilotu
dute, Beheira probintzian.
Harian › Mundua
Alemaniako sozialdemokraten pokerra
Gobernua osatzeko
negoziazio epe erdia
igarota ere, lorpenik
gabe hasiko du SPDk
alderdiko kongresua
Samara Velte
Dagoeneko 53 egun igaro dira Alemaniako hauteskundeetatik, eta
hemeretzi, bi bloke politiko nagusiak —CDU eta CSU kristau-demokratak alde batetik eta SPD alderdi sozialdemokrata bestetik—
koalizio gobernua negoziatzen
hasi zirenetik. Berrehundik gora
ordezkarik dozenaka bilera egin
dituzte gai gatazkatsuen inguruan eztabaidatzeko: naziotasun
bikoitza, zerga politika, sexu bereko bikoteen ezkontzak... Hiru
alderdietako goi kargudunek osatutako talde zabala ere lau bider
bildu da. Hilaren amaierarako
prest eduki nahi dute koalizio itu-
na, SPDko militanteek abendu
hasieran bozkatu dezaten, baina
oraindik lausoak dira akordioak.
CDU eta SPD neurri berean
dira kide eta etsai. Oraingoz, ez
dute adostu gai gatazkatsuenen
gaineko akordiorik, eta sozialdemokratek ez dute lortu Angela
Merkelen jarrera leuntzea haiei
gehien axola zaizkien gaietan: gutxieneko soldatan eta zerga politikan. Merkelek erabaki ekonomiko nagusietan inguruan izan ohi
duen Gobernuko Ekonomisten
Aholku Batzordeak, gainera, erabat gaitzetsi du gutxieneko soldata orduko 8,5 eurokoa izatea: horrek lan merkatuari kalte egingo
liokeela adierazi zuen atzo.
2000ko hamarkadako erreforma
ekonomikoen ondorioz, Alemaniak %6,9ko langabezia du: soldatak ere apal mantenduta eusten
diote enplegu tasa altuari. Azken
urteotako lorpen handientzat
dute erreforma hori kontserbadoreek, eta Merkelek ez dauka poli-
tika ekonomikoa aldatzeko asmorik.
Negoziazioetan zer esana baduela frogatzeko aukera gutxi
utzi dizkiote SPDri. Hark gogor
agertzeko hiru saio egin ditu aste
honetan. Astelehen gauean, bertan behera utzi zuen familia politikaren inguruko eztabaida, CDU
sexu bereko bikoteen adopzio eskubidearen aurka tematu zelako.
Asteartean, gauza bera egin zuen
bidesarien inguruko eztabaidan.
Eta atzo, aditzera eman zuen ezkerreko Die Linke-rekin ere osatuko lukeela koalizioa.
Barrura begirako keinua
SPDren disidenteek eta Ekialdeko Alemaniako komunismoaren
ondorengoek sortu zuten Die Linke. Azken urteotan, indartuz joan
da, eta geroz eta espazio gehiago
jan dio alderdi sozialdemokratari
ezkerretik. Aurtengo bozen ostean, esaterako, posible zatekeen
CDU gobernutik at uztea, SPDk,
Die Linkek eta Berdeek koalizioa
osatu izan balute. Baina sozialdemokratek hasieratik baztertu dute euren alderdiko disidenteekin
gobernatzea. Orain, zirrikitu bat
SPDk zirrikitu bat
zabaldu dio ezkerrari
koaliziorako, baina ez
datorren agintaldian
zabaldu diote: alderdiko kongresuko bide orriak dioenez, soilik eskuin muturrarekin eta eskuineko
populistekin osatutako koalizioak baztertuko dituzte aurrerantzean. Ez du Die Linke espresuki
aipatzen, baina hari aurpegiratzen dizkion gaiak zehazten ditu
baldintzetan: «Finantzatu daitekeen koalizioa» izatea, eta «Alemaniaren nazioarteko obligazioen araberako atzerriko eta Europako politika».
Iragarpen bitxia da, baina ez harritzekoa. Alde batetik, ez litzate-
keelako aurtengorako izango.
CDUrekin hasitako elkarrizketak
bertan behera uzteko eskatu dio
Sahra Wagenknecht Die Linkeko
buruak SPDren zuzendaritzari,
baina hark ez dauka Koalizio Handia erortzen uzteko asmorik. Hori
baino gehiago, bere burua berresteko taktika gisa ikusi dute Alemaniako hedabideetako analista
politikoek: CDUren aurrean ere
bai, baina batez ere bere alderdiko
militanteen aurrean. Izan ere,
gaur hasiko da SPDren ohiko kongresua Leipzigen: Sigmar Gabrielek badaki berriz bozkatuko dutela alderdiko buru, baina ez du esku hutsik agertu nahi 600 kideren
aurrera. Negoziazioetan irabaztekorik badutela eta gogor ari direla
erakutsi nahi dio zuzendaritzak
militantziari, eta bide batez, SPDko sektore kritikoena —eskuinarekin osatu ordez, koalizioa ezkerrarekin osatu nahi lukeena—
konbentzitu, abenduan gobernu
itunaren alde bozkatzeko.
DLaburrak
Madurok botoen %60
ziurtatu ditu Asanblean
CARACAS › Maria Aranguren
diputatu chavista disidenteari
immunitatea kenduta, hura
ordezkatu eta Venezuelako
Asanblea Nazionalean bost
bototik hiru kontrolatzeko
bidea ireki du ofizialismoak.
Kopuru horixe behar dute,
%60, Nicolas Maduro presidenteari dekretuz gobernatzeko ahalak emateko: boto baten
faltan ziren.
Erreskate taldeak, nazioartetik heldutako sendagaiak eta osasun arloko materiala garraiatzen. STRINGER / EFE
Maila goieneko hondamendia da
Filipinetakoa, OMEren arabera
2004an Indonesian
izan zen tsunamiarekin
parekatu du ‘Haiyan’
tifoia igaro ondoren
sortu den egoera
Erredakzioa
Larritasun maila gorenekotzat jo
du OME Osasunaren Mundu Erakundeak Filipinetako hondamendia. Ez soilik Haiyan tifoiak
asteburuan eragindako biktima
kopuruarengatik. Ekaitz tropikalaren osteko erreskate eta berre-
raikuntza lanak ere «amesgaizto
logistiko» bihurtzen ari zaizkio:
«Garraiobideek kalte handia jasan dute, eta zaila da eskualde batzuetara iristea». ITU Telekomunikazioaren Nazioarteko Erakundeak
satelite
bidezko
erreskate tresneria igorriko duela iragarri du, desagertuta dauden pertsonen bilaketa errazteko.
Tifoiak gogorren jo dituen eskualdeetan gorpuak hobi komunetan lurperatzen hasi dira, ez
daitezen kalean usteldu. «Garrantzitsua da jendea lehenbailehen artatzea, konplikazioak eta
infekzioak saihesteko», adierazi
du OMEk. Hainbat herrialdek
osasun arloko materiala igorri
dute larrialdiari aurre egiteko.
Latzenetan hirugarrena
Zenbaketa ofizialen arabera,
2.275 pertsona hil dira tifoiaren
ondorioz. NBEk orain arte aipatutako zifra baino dezente txikiagoa da —10.000 izan zitezkeela zioen—; nolanahi ere, Filipinetan
erregistratutako hondamendi
handienetan hirugarrena da.
2004an Indonesian izan zen tsunamiarekin eta 2010eanHaitin
gertatutako lurrikararekin alderatu du OMEk.
Uribe hiltzeko asmoa, bake
prozesuaren kalterako
BOGOTA › FARC gerrillak Alvaro
Uribe Kolonbiako presidente
ohia eta Eduardo Montealegre
fiskal nagusia hiltzeko asmoak
zituela egiaztatuko balitz, bake
prozesuak bideragarritasunik ez
lukeela izango jakinarazi zuen
atzo Humberto de la Callek,
Kolonbiako Gobernuaren negoziatzaile taldeko buru Habanan.
FARCek eskaini zuen prozesurako su-eten akordio bat, baina
Bogotak uko egin zion.
Beslusconik ez dio indultua
eskatuko Napolitanori
ERROMA › Silvio Berlusconi
lehen ministro ohiak baztertu
egin du Italiako presidenteari
indultua eskatzeko aukera,
Mediaset auziko zigorragatik.
Senatuan hilaren 27an bozkatuko dute haren kanporatzea.
‹ Publizitatea
Erdiz erdi ›
Ingurumena D Klima aldaketaren ondorioak
Varsovian, Nazio Batuen Erakundeak antolatuta, klima aldaketaren inguruko goi bilera egiten ari dira,
hilaren 22ra bitartean. 2015erako akordio bat prestatzea da asmoa. Jadanik berandu da, ordea.
Klimak ez du itxaroten
Iñaki Petxarroman
lima aldaketa eragiten
duten gasen isurketak
ez du etenik. Iaz, inoizko isurketarik handienak izan ziren, eta atmosferan pilatutako berotegi efektuko gasen
kopuruak marka guztiak hautsi
ditu: milioiko 393 zati, industria
aurreko 278etatik urruti. 2013a
zazpigarren urterik beroenen arteko bat da 1850etik, eta klima aldaketaren ondorio latzak ari dira
pairatzen munduko herrialde pobretuak. Berriki Filipinetan izandako zikloiak eragindako hondamendia da horren adibidea.
Hauek dira klima aldaketa eragiten ari den arazo nagusiak:
K
1. Izotzen urtzea
Desagertzen ari dira izotz eta glaziarrak. Gutxienez 1992tik antzeman zioten zientzialariek izotzen
urtzeari, baina prozesua lehenagotik dator. Esaterako, Artikoak
bere izotz gunearen erdia inguru
—iturri batzuen arabera, gehiago— galdu du hiru hamarkadatan. 2012ko irailean eman zuen
inoizko izotz geruzarik txikienaren neurketa: 2,12 milioi kilometro koadro. 1979an, zortzi milioi kilometro koadroko batez besteko
hedadura zuen izotzak Artikoan.
Munduko izotz geruzarik handienetakoa dauka Patagoniak.
Berriki ohartarazi du NASAk izugarri azkar urtzen ari direla hango
glaziarrak. Adibidez, Upsala glaziarrak, Patagoniako handienetan hirugarrenak, hiru kilometro
koadro galdu ditu 2002tik 2013ra.
Europan ere antzekoa da prozesua. Alpeetako glaziarrek hedaduraren heren bat galdu dute
1950etik. Pirinioetan ere, 45 kilometro koadro okupatzen zituzten
glaziarrek XX. mendearen hasieran, eta 2005. urtean bost kilometro koadro eskas besterik ez. Tenperatura orokorraren berotzeak
eragin du izotzaren urtzea. Izan
ere, izotz guneak eta glaziarrak
oso ekosistema hauskorrak dira.
Europako Espazio Agentziak
emandako datuen arabera, hiru
gradu berotu da tenperatura Siberian 1950etik, eta, horren ondorioz, hango izotz iraunkorraren
tamaina asko gutxitu da, Frantzia bezalako lurralde bat halako
bi. Mende honen erdirako Artikoko izotzak betiko ur daitezkeela
ari dira ohartarazten zientzialariak, Ipar poloko tenperatura 6-8
gradu artean bero daitekeelako.
2. Itsasoko uren igoera
Izotzen urtzearen eta zabaltze termikoaren ondorioz —biak ere
erregai fosilek eragindako berotegi efektuak sortutakoak— itsasoko uren igoera zenbatekoa izango
den eztabaida handiak eragiten
ditu zientzialarien artean. Klima
Aldaketari Buruzko Gobernu Arteko Taldearen (IPCC) arabera, 18
eta 59 zentimetro artean igoko da
itsasoaren maila mende honetan.
NASAko klimatologoek, baina,
askoz ere egoera txarragoa iragarri dute, alegia, 2,25 metroko igoera: 45 zentimetro glaziarren urtzearen ondorioz, 90 zentimetro
Groenlandiako izotzaren urtzearengatik eta 90 zentimetro Antartidako izotzaren desagertzeagatik. Tenperaturaren igoeraren
araberakoa izango da urtzea ere.
Edonola ere, ur maila igotzeak
lur asko ureztatuko ditu, eta horrek 634 milioi herritarrengan
eragin zuzena eduki dezake. Izan
ere, horiek itsasoko altueratik hamar metrora baino gutxiagora
bizi dira. Ekonomia Lankidetza
eta Garapenerako Erakundearen
arabera, itsasoko urak 50 zentimetro igotzeak uholdeak ekarriko lizkieke 150 milioi laguni, bereziki enbata dagoenean. Euskal
Herria ere ez da salbuespena izango. Lapurdiko eta Akitaniako 150
zientzialarik egindako ikerlan baten arabera, 50 zentimetro eta metro bat artean igoko da uren maila
Lapurdiko kostaldean. Azti-Tec-
naliaren arabera, 1950etik urteko
1,8 milimetro igo da itsasoaren
maila munduan (2010etik 3,1 milimetro igotzen ari da). Mundu
mailako igoera hori baino handiagoa da euskal kostaldean: 2,1 milimetro 1943tik 2004ra (10 zentimetro 50 urtean). Horren ondorioz,
hiru hektarea galdu dute hondartzek Gipuzkoan mende erdi horretan. Alabaina, prozesu hori azkartzen ari da, eta 1993tik hiru milimetro ari da igotzen urtero. XXI.
mende bukaeran 50 zentimetro
inguru haziko da itsasoaren maila Bizkaiko Itsasoan, Azti-Tecnaliaren arabera. Gipuzkoan 110
hektarea lur hartuko lituzke itsasoak eta 34 hektarea hiri.
Eta Itsasoko maila igotzeaz
gain, tenperatura ere igotzen ari
da. Horren ondorioz, hemen bizi
izan diren hainbat espezie iparraldera aldatzen ari dira, eta hegoalderago bizi zirenak hona
etortzen. Horrek ondorio handiak ditu ekosistemetan, eta,
oraindik ere, zientzialariak haien
ondorioei beha daude.
3. Ekosistemen galera
Berotzeak eragin handia izango
du ekosistemetan. Haietako batzuk ari dira jadanik berotze orokorraren kalteak pairatzen. Hala,
tropikoetako espezieek pairatuko
Alemaniako Alfred Wegener Institutuko ‘Polarsten’ itsasontzia, Artikoko izotzaren gainetik ikerketa bidai batean. MARIO HOPPMAN / EFE
dituzte kalteak azkarren, ez baitaude ohituta tenperatura aldaketetara. Dagoeneko koralezko
uharriak ari dira jasaten klima aldaketaren ondorioak. Haietako
asko desagertu dira, eta berotzeak etenik ez badu, litekeena da
munduko guztiak galtzea, zientzialarien ustez. Beste ekosistemetan zer eragin izango duen zaila da neurtzea, tenperatura igotzea ez delako berdina izango
planeta osoan. Edonola ere, espezieen galera erritmo naturalean
baino 1.000 aldiz azkarrago gertatzen ari da, lau faktore nagusirengatik: klima aldaketa, kanpoko
espezieen inbasioa, gehiegizko
ehiza eta gehiegizko arrantza.
Natura Babesteko Nazioarteko
Batasunaren (IUCN) zerrenda gorriaren arabera, txorien espezieen %12, ugaztunen %23, anfibioen %32 eta dordoken %42 desagertzeko arriskuan dira: 16.928
espezie berriki zentsatu dituzten
44.838 espezieetatik. Desagertzeko arriskuan diren ia 17.000 espezie horietatik 3.246 egoera kritikoan daude. Horietatik batzuk klima aldaketak zuzen-zuzenean
mehatxatzen ditu, WWFk adierazi duenez: hartz polarra, pinguinoa, Bengalako tigrea, mortsa,
hegaluze gorria, hipopotamoa,
mendiko gorila, albatroa, itsas
dordoka eta koralezko uharria.
‹ Erdiz erdi
Ingurumena D Klima aldaketaren ondorioak
4. Gaitzak eta osasuna
Tenperatura berotzeak ekarritako ingurumen aldaketa eta zenbait parasitoren eragin eremuaren zabaltzea gaixotasun batzuen
eragin eremua handitzen ari da.
Esate baterako, dengea eta paludismoa kutsatzen duten eltxoak
iparraldeko lurretara joan ahal
izango dira, berotzearen eta prezipitazioen areagotzearen erruz.
Aldi berean, natur hondamendi
gehiago izaten ari dira eta etorkizunean are eta gehiago izango
dira (uholdeak, lehorteak, urakanak, ekaitzak...), eta horrek eragin larriak ekarriko ditu, ur edangarriaren gabeziaren ondorioz.
Asma eta errinitis gehiago izango
dira udaberrian, eta estres termikoak bihotzeko eta arnas aparatuko gaitzak ugarituko ditu.
Europaren kasuan, esate baterako, azken uda batzuetan izan
dira beroak eragindako gaitz larri
batzuk: bero kolpeak, hipertermia, deshidratazioa... Horiek are
eta gehiago sentituko dira aurrerantzean. Aldiz, neguan izaten diren gaitz batzuk (bronkitis, pneumoniak...) gutxiago nozituko
dira. Europako herrialde guztietan nabaritu da joera hori. Adibidez, 1950 geroztiko negurik hotzenetan %5-7 artean gutxitu dira
gaitzen ondoriozko heriotzak.
Udarik beroenetan, berriz, %1012 handitu dira heriotzak.
5. Natur hondamendiak
eta uholdeak
Ohiko bihurtu dira, eta zerikusi
zuzena dute itsasoko uraren berotze orokorrarekin. Memorian geratu zaizkigu Katrina, Mitch, Wilma, Nargis eta Haiyan bera, aste
honetan bertan Filipinak astindu
eta dozenaka mila hildako eragin
dituena. Urtero-urtero ehunka
mila lagun hiltzen dituzte natur
hondamendiek, eta horien erdiak
klima aldaketarekin zerikusia
duten uholdeetan izaten dira.
Hala ere, natur hondamendien
eta klima aldaketaren arteko lotura zientifikoa zehaztea ez da
erraza. Zientzalari batzuek topatu dute, ordea. Naturealdizkariak
argitaratu duenez, Kanadako Ingurumen Ministerioak aginduta,
150.000 ordenadore partikularren
parte hartzeari eskerrak, topatu
dute lotura berotze efektuaren
eta euri bortitzen intentsitatearen artean, ipar hemisferioan.
XX. mendearen bigarren zatian
24 ordu iraun duten eurite bortitzen hazkundea bat dator berotze
efektua eragiten duten gasen
isurketaren hazkundearekin.
Natur hondamendien kalterik
handienak, ordea, ez dira ari gertatzen ipar hemisferioko herrialde industrializatuetan, hego hemisferioko herrialde pobretuetan
baino. NBEren txosten baten arabera, natur hondamendien kopurua %50 hazi zen 2000ko hamarkadan 1990ekoaren aldean.
Uholdeak eta eurite bortitzak
ez ezik, basamortutze prozesu
bortitza ere martxan da, basosoiltzearengatik ez ezik, klima aldaketagatik ere. Izan ere, euriteak %10 eta 30 bitartean gutxituko
dira erdi latitudeetako eta tropiko
lehorretako hainbat eskualdetan, NBEren arabera. Esate baterako, 2000. eta 2005. urteen artean
erdialdeko eta mendebaldeko
Afrikak 67.800 kilometro koadro
lur galdu ditu basamortutzearen
ondorioz, Euskal Herriaren hedadura halako hiru.
200 milioi lagunek utzi beharko
dute euren herrialdea klima aldaketagatik, Oxfordeko Unibertsitateko irakasle Norma Myersen
arabera. Beste iturri batzuk ezkorragoak dira: ACNURen arabera,
esate baterako, mila milioi lagunek emigratu beharko dute
2050ean arrazoi horren ondorioz.
6. Migrazioak
Itsasoaren gorakada, nekazaritza
lurren gazitzea, basamortutzea,
ur edangarriaren galera eta elikagaiak lortzeko bermerik eza
—guztiak ere klima aldaketaren
ondorioak— milaka lagun bultzatzen ari da jaioterria uztera.
NBEren migrazioei buruzko
2010eko txostenaren arabera,
2008 eta 2009an 20 milioi pertsonak emigratu behar izan zuten
klima aldaketak eragindako faktoreengatik. Asia da iheslari
gehien duen kontinentea.
Uholdeek, urakanek eta bestelako gertakari bortitzek berehala
behartzen dute jendea etxetik
urrutiratzea —adibidez, Katrina
urakanaren ondorioz 1,5 milioi lagunek utzi zuten New Orleans
2005ean, eta haietatik 300.000 ez
dira itzuli; Myanmarren, Nargis
zikloiak 800.000 desplazatu eragin
zituen 2008an—, baina sarritan
askoz ere fenomeno luzeagoak
izaten dira, besteak beste, lehorteak. Basamortutze eta ur eskasiaren ondorioz 10 milioi pertsonak emigratu dute Afrikan azken
hamarkadetan, eta ia milioi bat
lagunek utzi behar izan dute Mexikoko iparraldeko eremua.
Itsasoaren gorakada herrialde
batzuk desagerrarazten ari da.
Kasu nabarmenak dira Tuvalu
eta Kiribati uhartediena. Herrialde horiek laster desagerraraziko
ditu itsasoaren igoerak. Jada
iheslari ugari saiatu dira Australiara eta Zelanda Berrira joaten,
baina atzera bota dituzte gehienak errefuxiatu babesa ez edukitzeagatik. NBEk ez du onartzen
errefuxiatu klimatikoaren figura, baina gero eta agerikoagoa da
halakorik izan badela. 2050erako
7. Ur edangarriaren falta
Jorge Montt glaziarra, Txileko
Patagonian, atzeratze izugarria
izaten ari da. EFE
Hartz polarra da klima aldaketak
galtzeko arriskuan jarri dituen
espezieetako bat. F. SCHULZ / EFE
Lehorteak eta ur edangarri falta
dira klima aldaketaren ondorio
larrienetako bi. KE OLOO /?EFE
Haiyan zikloiak Filipinetan
hondamendia eragin du azken
egunotan. R. MALASIG / EFE
Klima aldaketa eragin larria izaten ari da ur edangarriaren hornikuntzan, bereziki, herrialderik
pobretuenetan. Gaur egun 1.000
milioi pertsonak ez dute ur edangarririk, eta 2.500 milioi ur zikinak garbitzeko azpiegiturarik
gabe bizi dira. Beraz, kalitate txarreko ura edaten dute. Egunero
6.000 haur hiltzen dira ur ez-edangarria edateak eragindako gaitzen ondorioz, eta 4 milioi lagun
hiltzen dira urtero kalitate txarreko ura edateagatik.
Egoera okerrera egiten ari da.
Batetik, itsasoko uraren gorakada ur gezaren iturriak gazitzen
ari delako munduko hainbat herrialdetan, besteak beste, altuera
gutxiko uharte eta kostalde eremuetan: Ozeaniako uhartediak,
Bangladesh, India, Karibe... Eta,
bestetik, bakteria eta birusen zabaltzea handitzen ari delako ur
edangarriaren gabezia, bereziki
Asia, Afrika eta Hegoamerikako
herrialde pobretuetan.
Lehorteen ondorioz ere ur hornidura gutxitzen ari da, eta are
eta gehiago gutxituko da. Esate
baterako, gaur egun1.600 milioi
lagun bizi dira ur edangarria falta
duten herrialdeetan, eta kopuru
hori 2.800 milioira handituko da
2025erako, Munduko Bankuaren
arabera.
Kirola›
G Euroliga
DLaburrak
D MULTZOA
5. jardunaldia
Gaur
Ordua
Lokomotiv-Laboral Kutxa
17:00 (ETB1)
Maccabi-Panathinaikos
20:05
Bihar
Ordua
Izar Gorria-Lietuvos
20:00
1.Maccabi
2. Lokomotiv
3. Panathinaikos
4. Laboral Kutxa
5. Izar Gorria
6. Lietuvos Ritas
J
4
4
4
4
4
4
I
3
3
2
2
1
1
G PA PK
1 325 298
1 285 279
2 337 316
2 306 312
3 325 336
3 275 312
tuek jokatuko dute Top 16a—; bestetik, gasteiztarrek itxura ona
eman zutela azken partidan, ACB
ligan, Valladoliden kantxan.
Baina gaurko aurkaria ez da Valladolid, hura baino koska dezente gorago dagoen talde bat baizik:
Lokomotiv Kuban. Krasnodarko
taldea (Errusia) Eurokopako jarduneko txapelduna da. Txapela
lortzeko, Bilbo Basket hartu zuen
mendean finalean. Titulua ez
ezik, sari potoloa ere jaso zuen:
Euroligarako sailkatzea. Eta estreinako parte hartzea izan arren,
ondo ari da. Panathinaikosekin
dago berdinduta lehen postuan.
Hiru partida irabazi ditu: Lietuvos Ritasi etxean (68-53) eta Izar
Gorriari eta Panathinaikosi etxetik kanpo, 84-87 eta 69-72, hurrenez
hurren. Galdu, ordea, partida bakarra galdu du, etxean, Maccabiren aurka (58-73).
Andres Nocioni, saskiratu nahian, Izar Gorriaren aurkako norgehiagokan. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
Aurkari gaiztoa
bidea zuzentzeko
Laboral Kutxak Izar Gorriaren aurkako
porrotak eragindako zauria sendatu nahi du
gaur Lokomotiv Kubanen kantxan irabazita
Jokalariz justu dabil berriz Scariolo, Hanga,
Hamilton eta Causeur baititu min hartuta
Julen Etxeberria
Lasai antzean zebilen Euroligan
Laboral Kutxa orain astebete eskas. Ligaxkako lehen hiru partidak jokatuta, bi garaipen zituen.
Galdutako partidak, berriz, bakarra zuen, Panathinaikosen aurka
Atenasen, eta hamaika jokalari
min hartuak zituela. Egoera ona
zen, eta hobea izan zitekeen Izar
Gorriari irabaziz gero. Belgradeko taldea gaindituz gero, aurrerapausoa emango zuen Top 16a jokatzeko; hots, denboraldi honetako helburua betetzeko. Erronka
samurra zirudien, Serbiako taldea azkena baitzen multzoko sail-
kapenean, partidarik irabazi gabe. Gainera, etxean ariko zen Gasteizko taldea. Baina ez, berriz azaldu zen Laboral Kutxa gorabeheratsua, ACB ligakoa, zabuka dabilena. Ondorioa, porrota eta atzerapausoa.
Zorionez, hamar partidako ligaxkan badago aukera galdutakoa berreskuratzeko, bai behintzat neurketen erdiak baino
gehiago jokatzeko falta direnean.
Eta hori du egin beharra orain Laboral Kutxak. Bi gauza ditu alde:
batetik, multzoko sailkapena oso
parekatuta dagoela eta, ligaxkako azken partida galdu arren,
oraindik aurreneko lau taldeen
artean dagoela —lehen lau sailka-
Hendrix,Brown,Jasaitis...
Eugeni Paxutinek aurreko sasoiko jokalari zerrenda antzekoa du
bere aginduetara. Bi jokalari garrantzitsu falta ditu: Nicky Calathes joko-antolatzaile greziarra
(AEBetan jaio zen) eta Jimmy Baron eskolta estatubatuarra. Calathes jaioterrira itzuli da, NBAra, Memphis Grizzliesera. Gipuzkoa Basketeko jokalari ohia, berriz, Italian ari da, Virtusen. Baina Krasnodarren jarraitzen dute
Richard Hendrix hegal-pibot estatubatuarrak (13,5 puntu eta 8,3
errebote lortu ditu partidako), Derrick Brown joko-antolatzaile estatubatuarrak (12,25 puntu eta
4,75 errebote), Mantas Kalnietis
eta Samas Jasaitis lituaniarrek,
Aleks Maric pibot serbiarrak...
Haiei Marcus Williams joko-antolatzaile estatubatuarra eta Krunoslav Simon hegaleko kroaziarra gehitu zaizkie, besteak beste.
Horiei guztiei eta Krasnodarrera egindako bidaia luzeak eragindako nekeari egin beharko dio aurre gaur Laboral Kutxak —Gasteiztik 3.000 kilometrora dago— .
Sergio Scariolo jokalariz justu dabil berriz ere, Adam Hangaz, Lamont Hamilton eta Fabien Causeur ere ez direlako ariko.
Bartzelonak galdu egin du
Bilbon azken bi partidetan
BILBO BASKET › Bilbo Basketek
igande honetan irabazi nahi du
lehen partida ACB ligan. Erronka zaila du, aurkari indartsua
izango baitu: Bartzelona. Hala
ere, bilbotarrak itxaropentsu
dira. Badute nora heldu, gainera: Bartzelonak galdu egin ditu
Bilbon jokatu dituen azken bi
partidak, biak aurreko sasoian:
78-77 eta 90-89.
Hilabetean lortu du aurreko
sasoian hirutan lortu zuena
GIPUZKOA BASKET › Gipuzkoa
Basket alde handiz ari da hobetzen aurreko sasoian egindakoa. Hala, bost partida behar
izan ditu bi garaipen lortzeko,
hilabete inguru. Aurreko
sasoian hamahiru partida
behar izan zituen bi garaipen
lortzeko, hiru hilabete inguru.
Horrela uler daiteke aurreko
sasoian maila galdu izana.
Nowitzki,Westen aurretik
saskiratzaile onenen artean
NBA › Dirk Nowitzki Dallas
Mavericseko jokalari alemaniarrak Jerry West, NBAko jokalari
mitikoenetako bat, gainditu
zuen atzo puntu gehien sartu
dutenen sailkapenean. 35 urterekin, Nowitzkik 25.194 puntu
daramatza NBAn jokatu dituen
hamasei sasoietan. Oso urruti
du Kareem Abdul-Jabbar, inoizko onena: 38.387.
Dirk Nowitzki. TANNEN MAURY / EFE
Larunbatean jokatuko
dute bi euskal taldeek
GIPUZKOA-BIZKAIA › Gipuz-
koa-EHUk eta Bizkaia-GDKOk
larunbatean jokatuko dituzte
Espainiako Ohorezko Mailako
seigarren jardunaldiko partidak.
Etxean ariko dira biak: donostiarrak, Zamaraten aurka,
(18:00) eta galdakaoztarrak,
Gironaren aurka (19:00).
26››
Irujok eta Ezkurdiak, maisuak eta ikasleak,
finalerdietan sartzea izango dute jokoan etzi
DLaburrak
Bera Berak
ziurtatu egin du
urtea lehen
postuan
amaitzea
Agirretxek beste hiru
urterako berritu du
REALA › Astelehenean Ion
Ansotegi izan zen Realarekin
kontratua beste urtebetez
berritu zuena. Atzo, ordea, Imanol Agirretxeren txanda izan
zen. 26 urteko aurrelariak beste
hiru urterako luzatu du kontratua, 2018ko ekainaren 30era
arte. Agirretxek 178 partida
jokatu ditu Realarekin, eta 47
gol sartu. «Hemen jarraitzea
zen nire ametsa», aitortu du
Usurbilgo aurrelariak.
Donostiako taldeak
32-17 irabazi dio Aula
Cultural Valladolidi,
aurten etxean jokatuko
duen azken partidan
J.Etxeberria
Ez dago Bera Berari aurre egingo
dionik. Donostiako taldeak bederatzi partida jokatu ditu sasoi honetan ligan, eta guztiak irabazi ditu, azkena atzo, Bidebieta kiroldegian, Aula Cultural Valladoliden
aurka (32-17). Horri esker, ziurtatu egin du urtea lehen postuan
amaitzea. Etxetik kanpo jokatuko du neurketa hori, hilaren 23an,
Kukullagaren pistan. Atzo agur
esan zien etxekoei aurtengoz, eta
agur esateko modurik onena aukeratu zuen, irabazita, oso erraz
gainera, Aula Cultural Valladolidi astindu ederra emanda.
Atzoko garaipenak on egingo
dio Bera Berari igandean Txapeldunen Ligan jokatu beharreko
partidari begira konfiantza hartzeko. Donostiarrak Podravka Vegeta Koprivnica Kroaziako taldearen ariko dira ligaxkako azken
partidan (12:15). Imanol Alvarezek entrenatutako taldea aspaldi
geratu zen Txapeldunen Ligan
aurrera egiteko aukerarik gabe,
baina badu aukera oraindik lehiaketa nagusiari garaipen batekin
agur esateko. Hori da helburu nagusia. Gero etorriko dira bestelako kontuak. Izan ere, Bera Berak
badu oraindik aukera Europan jokatzen jarraitzeko. Horretarako,
hamabi golen aldeaz irabazi behar dio Podravkari. 11 golen aldeaz ere irabaz dezakete, betiere kroaziarrek hemezortzi gol sartzen
ez badituzte.
G Ohorezko Maila
Sailkapena
Puntuak J I
1.Bera Bera
18 9 9
2.Ro’Casa
14 9 7
3.Mecalia At.Guardes 12 8 6
4.Alcobendas
11 7 5
5.Elx
10 9 5
6.Zuazo
9 8 4
7.Porriño
9 8 4
8.Kukullaga
7 8 3
9.Valentzia
7 7 3
10.Aula Cultural
6 9 2
11.Castelldefels
4 8 2
12.Leon
3 8 1
13.Mar Alacant
2 8 1
14. Kordoba
2 8 1
B
0
0
0
1
0
1
1
1
1
2
0
1
0
0
G
0
2
2
1
4
3
3
4
3
5
6
6
7
7
Bi partidako zigorra
ezarri diote Adurizi
Nerea Pena jokalari nafarra, aurreko sasoiko irudi batean. BERRIA
Kirolaren argiak eta ilunak ezagutu ditu Nerea Pena eskubaloi jokalariak.
Txarrak atzean utzi, eta pistaz berriz gozatzeko garaia du oraingoa.
Bitan lesio larria gainditu ostean, Munduko Txapelketan ariko da
Berriz hasteko ordua
ATHLETIC › Espainiako Futbol
Federazioko Lehiaketa Batzordeak bi partidako zigorra ezarri
dio Aritz Aduriz Athleticeko
aurrelariari Levanteren aurkako
partidan epaileak atera zion
txartel gorriagatik. Lehiaketa
Batzordearen arabera, Adurizek
«gutxietsi» egin zuen epailea.
Athleticek helegitea aurkeztuko
du Apelazio Batzordean.
Riera: «Manuk eta Arielek
nire gaitasun bera dute»
Edurne Elizondo
ada Nerea Penak (Iruñea, 1989) burutik ezin
kendu duen irudi bat.
2012ko otsailean, Norvegian, Larvik taldearen pistan eskuineko belauna hautsi zuenekoa. «Larvikeko jokalariak ikusi,
eta mina sentitzen dut berriz ere»,
aitortu du. Aurreko eta albo barneko lotailu gurutzatua hautsi zituen, zehazki. Itxakoko jokalari
zen iruindarra orduan, baina urtea Hungarian amaitu zuen, Budapesten, FTC Rail Cargo taldean. Hungariarrekin osatu, eta pistara atera zen Nerea Pena, berriz
ere. «Baina hobekien ari nintzenean, belauna berriz hautsi egin
zitzaidan». 2013ko otsailean, bigarrenez egin zion huts hankak jokalari nafarrari. Oraingoan ere
osatu da. Edo osatzeko bidean da,
berak nabarmendu duenez. Berriz hasteko garaia du, eta horretarako prest da. Argi erran du:
«Nire osasuna da lehentasuna».
Lesioak kirolari baten ibilbideko parte direla ez du zalantzarik.
«Hori onartu beharra dugu; bertzela, jai izanen genuke». Horregatik, ez da lesioen ondorioz hondoa jotzen duten horietakoa. Irribarrea aurpegian duela egiten die
aurre. Oraingoan ere bai. «Ez da
samurra, hala ere. Okerrena da
ezin azaltzea zergatik gertatzen
diren horrelakoak».
Kontent egoteko arrazoirik
badu, dena den. Abenduan Ser-
B
bian jokatuko den Munduko Txapelketan parte hartzera deitu du
Espainiako selekzioko entrenatzaile Jorge Dueñasek. Naiara
Egozkue taldekide ohi eta lagunak ere parte hartuko du. «Deiak
anitz poztu nau; txapelketa jokatzeko gogo handia dut, eta selekzioarekin berriz aritzeko irrikan
naiz. Gainera, Naiararekin [Egozkue] ez dut inoiz bat egin selekzio-
‘‘
Argi dago ez nagoela
nire onena emateko
prest, eta hori erran diot
hautatzaileari»
Itxako ez da desagertu;
desagerrarazi
egin zuten. Eta horrek
amorratzen nau»
NEREA PENA
FTC Rail Cargoko jokalaria
an, eta ilusioz hartu dut oraingo
aukera». Baina zuhurtasunez jokatu nahi du. «Argi dago ez nagoela nire onena emateko prest; eta
hori erran diot hautatzaileari».
«Nire belaunak gelditzeko
agintzen badit, kasu eginen diot»,
azaldu du, garbi. Ez baitu belauna
arriskuan jarri nahi. «Hirugarrenez hautsiko banu, seguru aski,
ezin izanen nuke berriz ere jokatu». Hungarian entrenamendu
saio bereziak egiten ari da, eskuineko belauna sendotzeko. «Argi
dut beti egin beharko ditudala halakoak, lesioak, ahal den neurrian, bazter uzteko». Aitortu du,
hala ere, pistara itzuli denetik, hobeki dela. «Okerrena pistatik at
pasatu dut. Bertze jokalariak ikusi, eta alde batera joan behar
nuen, negar egitera. Halako beldurra hartu nion pistari. Baina
berriz sartzeko ordua ailegatu denean, gauza txar guztiak ahaztu
egin zaizkit. Kontuz ibiltzen naiz,
nire gorputza kontrolatuz, baina
ongi nago».
Eskubaloiaz gozatzen
Ongi, eta eskubaloiaz gozatzeko
prest. Hungarian eman dioten aukera biziki eskertzen du, egokitu
zaion bidea zaila izan den arren.
«Lesio batek jota nintzen fitxatu
nindutenean, eta hori eskertzekoa da. Taldea eta taldekideak laguntzeko irrikan naiz, nire onena
erakusteko gogoz».
Talde ohia, Itxako, ezin izan du
ahaztu. «Han genuen giroa ez
dugu hemen. Hizkuntza bera
muga da horretarako». Taldekide
ohiekin zuen harremanari eutsi
dio, sakelakoaren bidez. «Sekulako oroitzapen politak ditut elkarrekin egindako gosariez, geletako solasaldiez eta egiten genituen
paseoez». Txarrak ere ez zaizkio
ahantzi. «Itxako desagertu izanak biziki tristetzen nau. Baina
Itxako ez da desagertu; desagerrarazi egin zuten. Eta horrek
amorratzen nau. Oraindik ere dirua zor digute».
OSASUNA › Oriol Rierari bosgarren txartel horia erakutsi zion
epaileak Almeriaren aurkako
partidan. Beraz, partida bateko
zigorra bete behar du Osasunako aurrelariak, eta ez du jokatuko Valladoliden aurka. Bera da
taldeko golegile nagusia, baina
ziur da haren ordez ariko direnek ondo egingo dutela lana.
«Manuk eta Arielek nire gaitasun bera dute».
Hiru euskal taldeak,
hiru egunetan
ESPAINIAKO KOPA › Realak,
Athleticek eta Osasunak egun
eta ordu ezberdinetan jokatuko
dituzte Espainiako Kopako
final-hamaseirenetako joanekoak. Reala abenduaren 6an
ariko da Algecirasen (18:00);
Athletic, egun bat geroago
Vigon (20:00); eta Osasuna,
egun bat geroago Malagan
(21:00).
Karankak Middlesbrough
entrenatuko du
INGALATERRAKO LIGA › Middlesbrough Ingalaterrako Bigarren Mailako taldeak entrenatzaile berria du atzotik: Aitor
Karanka. Gasteiztarrak bi urterako sinatu du, eta lehen aldiz
entrenatuko du talde bat.
Aurreko hiru sasoietan Jose
Mourinhoren laguntzaile izan
zen Real Madrilen.
Kirola ›
DLaburrak
Etxabe II.a eta San Miguel,
derrigor irabazi beharrean
ERREMONTEA › Binakako Txa-
pelketako hirugarren jardunaldiko lehen partida jokatuko da
gaur Galarretan: Ezkurra-Agirrezabala, Etxabe II.a-San
Miguelen aurka ariko dira. Bikote bakoitzak bina partida jokatu
eta biak galdu ditu. Ezkurra eta
Agirrezabala seitik bosgarren
daude sailkapenean, bi punturekin. Etxabe II.a eta San
Miguel, berriz, azken postuan,
punturik gabe. Azken horiek
gaurko partida galduta txapelketatik kanpo geldituko dira.
Gaurtik igandera jokatuko
da Galesko Rallya
RALLYA › Munduko Rally Txa-
Martinez de Irujo eta Ezkurdia, atzo, Iruñeko Labriten, etziko pilotak aukeratzen. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
Kontu eske hasiko zaio orain
Irujoren ‘sparring’lanak
eginda hezi da Ezkurdia
urteotan; finalerdietan
sartzeko aukera izango
dute jokoan biek etzi
Unai Zubeldia
Hasi orain entrenamenduetan
kontatutakoak ezkutatu nahian;
errestoan tarteka izaten duen zuloa benetan hainbestekoa ere ez
dela esplikatzen; partida beroetan burua joan izan zaiola, bai,
baina dagoeneko bere lekuan eusten ikasi duela sinetsarazten...
Inor gutxik ezagutuko du Juan
Martinez de Irujo Joseba Ezkurdiak baino hobeto. Txapeldun
handiaren sparring lanetan zaildu da arbizuarra azken urteotan,
eta dagoeneko ondo ikasia izango
du nola estutu dezakeen etzi, Iruñeko Labriten, aurkari izango
duen pilotaria (18:00). Lau t’erdiko txapelketako finalerdietan sartzeko aukera izango dute jokoan
biek final-laurdenetako hirugarren eta azken jardunaldian. Irabazlea, aurrera; galtzailea, etxera.
«Nik ere ez dakit zein diren Irujoren ahulguneak. Pilotari osoa
da». Ofizialki hala hitz egin zuen
atzo Ezkurdiak, Iruñeko Labrit pilotalekuan, etziko partidarako pilotak aukeratu ondorengo agerraldian. «Niretzat oso berezia
izango da haren aurka jokatzea.
Oso zail daukat, baina ea egun
txarra daukan eta zerbait egiteko
gai naizen». Partidaren atarian
errezeta ona izaten da presioa
aurkariari pasatzea. Baina gau-
zak bere lekuan jartzen ahalegindu zen Irujo. «Mendizabal III.aren
aurka izan ezik, erakutsi du distantzia honetan zenbat jokatzen
duen; abiadura handia ematen
dio pilotari». Eta Jokin Etxanizek
ere, Aspeko kirol zuzendariak, baretu egin nahi izan zuen zaleek
Irujoren alde daukaten joera. «Denok dakigu Irujok zein arazo daukan eskuin eskuko hatzetako batean, eta Ezkurdia nola dagoen
ere bai. Parean ikusten dut partida». Abisu gisa, Irujok berak aitortu zuen Ezkurdia «aldatu» egiten dela entrenamenduetatik partidetara. «Hazi egiten da».
‘‘
Erakutsi du distantzia
honetan zenbat jokatzen
duen; abiadura handia
ematen dio pilotari»
JUAN MARTINEZ DE IRUJO
Aspeko pilotaria
«Nik ere ez dakit
zein diren Irujoren
ahulguneak; pilotari
osoa da, eta zail daukat»
JOSEBA EZKURDIA
Aspeko pilotaria
104,3 eta 106,5 gramoko pilotak
aukeratu zituen Irujok, eta 106,2
eta 105,8 gramokoak Ezkurdiak.
«Politak dira. Nireak gehixeago
ateratzen dira frontisetik». Ezkurdiak berak egin zuen analisia.
Irujok, berriz, pilotak aukeratzeari baino garrantzi handiagoa
eman zion bere eskuin eskuari.
«Ezkerrarekin aritu naiz lanean,
eskuinari ahalik eta atseden han-
diena emateko. Ea larunbatean
gai naizen konfiantza hartzeko
eta hatz horretaz ahazteko». Iberoarrak pitzadura dauka eskuin
eskuko hatz batean, eta nabarmen eragin zion horrek Olaizola
II.aren eta Xalaren aurka.
Hiruna partida irabazita
Etziko finalerako pista txiki batzuk emateko datu jakingarri batzuk badaude. Ezkurdiak eta Martinez de Irujok sei partida jokatu
dituzte, orain artean, elkarren
aurka —binaka guzti-guztiak—,
eta hiruna garaipen lortu dituzte.
2012ko urtarrilaren 6an jokatu zuten estreinakoz elkarren aurka,
Eibarko Astelenan. Pascual zuen
bikotekide Ezkurdiak, eta Peñagarikano Irujok. Lehenengoak
nagusitu ziren, 10-22. Azken partida, berriz, irailaren 13an jokatu
zuten elkarren aurka, Altsasun.
Irujo eta Zabaleta, Ezkurdia eta
Zubietaren aurka. Horixe zen menua. Oso partida estua izan zen,
eta Irujok eta Zabaletak irabazi
zuten, 22-19. Sei partida horietako
bakar bat ere ez dute jokatu Iruñeko Labriten.
Aurkariaren indarra nahikoa
ez, eta Ezkurdiak badauka kezkatzeko beste motibo bat ere: orain
arte Labriten buruz buru jokatu
dituen lau partidak galdu egin ditu. Horietako bi Urrutikoetxearen aurka (22-20 biak), beste bat
Jaunarenaren aurka (22-16), eta
azkena Beroizen aurka (22-18).
Eta binaka ere ez dauzka askoz datu hobeak: hiru partida jokatu eta
bi galdu ditu. Dezente hobeak dira
Irujoren Labriteko datuak. 26 partida jokatu ditu buruz buru —pilo-
taleku guztian eta lau t’erdian—,
eta horietako hamabost irabazi
ditu. Binakakoak kontuan hartuta, berriz, 88 partida jokatu eta 54
irabazi ditu; %61 pasatxo.
Olaizola II.ak eta Xalak ere atzo
aukeratu zituzten pilotak, eta ez
zuten izan batere arazorik. Bihar
jokatuko dute elkarren aurka,
Sestaon (Bizkaia), 22:00etan, baina ezer gutxi izango dute jokoan.
Izan ere, Olaizola II.ak ziurtatuta
dauka lehen multzoko lehen postua, eta, bi partidak galduta, Xala
aukerarik gabe dago jada lau t’erdiko txapelketan.
pelketako hamahirugarren eta
azken proba jokatuko da gaurtik igandera: Galeskoa. Bi tituluak erabakita daude jada:
Sebastien Ogierrek (Volkswagen) irabazi du pilotuen txapelketa, eta Volkswagenek autogileena. Txapeldunordea nor
izango den jakitea falta da
orain; Thierry Neuvillek (Ford)
eta Jari-Matti Latvalak (Volkswagen) dute aukera handien.
Dopinaren aurkako zigorrak
gogortu nahi ditu Bachek
KIROLDEGIA › Tomas Bach
NBO Nazioarteko Olinpiar
Batzordeko presidenteak begi
onez ikusten du dopinaren aurkako zigorrak bi urtetik laura
igotzea. Kontrolak hobetzeko
ez ezik, diru publiko gehiago ere
eskatu du. Bestalde, datorren
otsailean jokatuko diren Neguko Olinpiar Jokoetan inoiz baino
kontrol gehiago egingo dituzte.
G Lau t’erdikoa
Berdinduta jarraitzen dute
Anandek eta Carlsenek
FINAL-LAURDENETAKO LIGAXKA
XAKEA › Azken hiru partidetan
3. jardunaldia. I. multzoa
bezala amaitu zuten atzo laugarrena: berdinduta. Viswanathan Anandek eta Magnus Carlsenek bina puntu dituzte
Chennain (India) jokoan den
Munduko Txapelketako finalean. Anandek pieza zuriekin
jokatu zuen, eta Carlsenek, beltzekin. Bihar alderantziz jokatuko dute bosgarren partida.
Bihar,Sestaon (22:00, ETB1)
Olaizola II.a / Xala
Etzi,Iruñean (17:30,Nitro)
Martinez de Irujo / Ezkurdia
p1.Olaizola II.a
p 2.Irujo
3.Ezkurdia
4.Xala
J
2
2
2
2
I
2
1
1
0
G
0
1
1
2
TA TK
44 31
35 35
40 41
32 44
Caja Ruralek Gabonen
ekingo dio denboraldiari
3. jardunaldia. II multzoa
Igandean,Eibarren (17:00, ETB1)
Saralegi / Idoate
Astelehenean,Tolosan (16:30)
Bengoetxea VI.a / Arretxe II.a
p1.Bengoetxea VI.a
p 2.Idoate
3.Saralegi
4.Arretxe II.a
J
2
2
2
2
I
2
1
1
0
G
0
1
1
2
TA
44
42
30
37
TK
28
43
38
44
TXIRRINDULARITZA › 2014ko
urtarrilaren 13tik 19ra Gabongo
Tropicale Amissa Bongo lasterketan parte hartuko du Caja
Ruralek, eta horixe izango da
taldearen denboraldiko lehen
proba. Nafarroako taldeak
lehen aldiz jaso du gonbidapena han aritzeko.
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pArrigorriaga. La Maravillosa
Orquesta del Alcohol. Bihar,
20:00etan, Lonbo aretoan.
pAzkoitia. Walkmans, Gaitze
eta Satorrak. Bihar, Matadeixen.
pBarañain. Balerdi Balerdi eta
Bide Ertzean. Gaur, 20:00etan,
Barañaingo auditoriumean.
pBerriz. Tristan Crownley &
Banda. Bihar, 22:00etan, kultur
etxean.
pBilbo. Jai-Alai Drum & Bass
Klub. Gaur, 01:00etan, Kafe Antzokian, goiko aretoan.
pBilbo. Bilboko Orkestra Sinfonikoa. Gaur eta bihar,
20:00etan, Euskalduna jauregian.
pBilbo. Marco Marchi & The
Mojo Workers. Gaur, 21:00etan,
Evidencen.
pBilbo. Andres Suarez. Gaur,
21:30ean, Kafe Antzokian.
pBilbo. Yogurinha Borova eta
Las Fellini. Gaur, 22:30ean, El
Badulaken.
pBilbo. Stereorocks. Bihar,
01:00etan, Kafe Antzokian.
pBilbo. Bilboloop 2013 jaialdia:
Crystal Ark, French Films eta
Señores. Bihar, 21:30ean, Kafe
Antzokian.
pBilbo. Jon Celestino tronpeta
jotzailea eta Haceria Jazz Quartet. Bihar, 22:00etan, Haceria
Jazz Cluben.
pBurlata. Six Miles Wide eta Hibakuska. Gaur, 20:00etan,
Black Rosen.
pBurlata. Iparfolk. Bihar,
20:30ean, Black Rosen.
pDonostia. Angel Unzu & Txuma Murugarren. Gaur, 11:30ean,
Parte Zaharreko liburutegian.
pElorrio. Jam saioa, Arriolako
XIV. Jazz blues jaialdiaren barnean. Gaur, 21:00etan, Ateneoan.
Bertsolaritza
pDerio. Zortziko zabala hitzaldia, Andoni Egañaren eskutik.
Gaur, 19:00etan, Kultur Birikan.
pIruñea. Bertsoaroa. Bertsolariak: Julen Zelaieta, Maialen Lujanbio, Xabier Silveira, Amets
Arzallus, Jon Maia eta Fredi
Paia. Gai-jartzailea: Ainhoa
Aranburu. Gaur, 20:00etan, Gurutze plazan.
pLaukiz. Bertso afaria, Arkaitz
Estiballes eta Oihana Bartrarekin. Gaur, 21:00etan, Goiko tabernan.
pLizarra. Bertsolaritza: Begirada feminista bat hitzaldia, Uxue
Alberdiren eskutik. Gaur,
19:30ean, Gazteriaren Etxean.
Hitzaldiak
pBilbo. Las damas de laboratorio. La ciencia sin barba, Maria
Jose Casado Ruiz de Loizagaren
eskutik. Gaur, 19:30ean, Bidebarrieta liburutegian.
pPasaia. Tartalariekin elkartasuna: bideo emanaldia, hitzaldia eta solasaldia. Gaur,
19:30ean, Bixi Bixi elkartean.
pSestao. Juicio a la transición:
Protagonistas, evaluación y alternativas, hitzaldia eta eztabaida. Gaur, 19:00etan, musika
eskolako areto nagusian.
pUsurbil. Joseba Tapia: Belarriak Soinu hitzaldia. Gaur,
19:30ean, Potxoenean.
Ikus-entzun
pArrigorriaga. Gazta zati bat.
Gaur, 19:30ean, udaletxeko batzar aretoan.
pElorrio. Adoptatua izateko
onartua dokumentala. Gaur,
19:30ean, Iturri kultur etxean.
pErmua. La vida de Adele.
Gaur, 20:30ean, Ermua antzokian.
pGasteiz. Hala Bediren dokumentalaren estrenaldia: 30 urte
kolpez kolpe. Gaur, 20:00etan,
Florida zineman.
pOñati. Una pistola en cada
mano. Gaur, 20:00etan, zinema
aretoan.
Jaiak
pGasteiz. Tantaz Tanta jaia.
Gaur, 20:00etan, Hala Bedi tabernan.
Bestelakoak
pDonostia. Irakurketa dramatizatua: Marta ispiluaren aurrean,
Teresa Caloren lana. Aktoreak:
Aitziber Garmendia eta Naiara
Arnedo. Gaur, 19:30ean, Ernest
Lluch kultur etxean.
pMarkina-Xemein. Liburu ibiltariak jardunaldia, kalitatezko
irakurketa sustatzeko helburuarekin. Gaur, 17:15ean, Uhagonen.
pMarkina-Xemein. Irakurleen
txokoa. Emakume abeslari burusoila. Gaur, 19:00etan, Herri liburutegian.
Balerdi Balerdi taldea, Durangoko azken Euskal Liburu eta Disko Azokan. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
Balerdi Balerdi eta Bide Ertzean
Euskarazko poparen
beteranoek elkarrekin
joko dute Barañainen,
eta «sorpresa itzela»
iragarri dute
Erredakzioa
Euskarazko popa rara avis zenean euren buruarengan sinistu zuten bi talde elkarrekin arituko
dira gaur Barañainen, fede hori
eta musikarenganako maitasuna
ospatzeko. Kontzertuaren amaieran «sorpresa itzela» egongo dela
iragarri dute.
Halere, ustekaberik handiena
kontzertu hori iragartzerakoan
eman du taldeak: Petti fitxatu dutela eta Balerdi Balerdiko gitarra
jotzaile eta korista bihurtu dela.
Euskarazko power poparen aitzindaria izan zen Balerdi Balerdi, soinu gogorrak nagusi ziren
garai batean: hiru disko grabatu
eta oso kritika onak jaso arren,
gutxi saldu zuen taldeak, eta bertan behera uztea erabaki zuten
kontzertu batean hamabi ikusle
baino ez zituztenean.
Duela hilabete batzuk berriz
bildu du taldea Toño Murok, eta,
Atzetik datorren bultzada diskoa
plazaratu dute. Bide Ertzean tal-
deko Imanol eta Joni Ubeda
anaiek lagundu dute Balerdi Balerdi berriro osatzen, hainbatetan gonbidatu baitituzte beraiekin jotzera. «Sarri esan izan dugu
Leioan EHUko lehen mailan ginenean erre arte entzun genituela
Balerdi Balerdiren kantuak»,
adierazi dute Bide Ertzean taldeko kideek. «Toño Muro eta Balerdi Balerdi taldearen zale amorratuak gara». 77 diskoko doinu berriak aurkeztuko dituzte.
KONTZERTUA
pNoiz. Gaur, 20:00etan.
pNon. Barañaingo auditoriumean, Barañainen (Nafarroa).
Bizarrik gabeko zientzialariak
Berezbiziko
aurkikuntzak egin arren
itzalpean geratu diren
emakumeez
mintzatuko dira Bilbon
Erredakzioa
Emakumeek zientzia egiten dute
hitzaldi zikloko bigarren saioa
egingo dute gaur Bilbon. Las damas de laboratorio. La ciencia sin
barba hitzaldian, emakume ikerlari batzuren lana azalduko du
Maria Jose Casado historialari
eta zientzia dibulgatzaileak. Garrantzi handiko aurkikuntzak
egin arren itzalean geratu diren
emakume askoren istorioa kontatuko du.
Esaterako, Marie Curie kimikaria ezaguna da, erradioaktibitatearen inguruan eginiko ikerketengatik. Erradioaktibitate hitza Curiek asmatu zuen. Baina jende
askok ez daki oraindik lehenengo
programatzailea Ada Lovelace
izan zela. Lord Byron poetaren
Lise Meitner Nobel saririk gabe utzi zuten, fisio nuklearra aurkitu arren.
alaba zen Lovelace, eta Charles
Babbagereki elkarlanean aritu
zen, lehen makina programagarria garatzen.
Are ezezagunagoa da Lise Meitner fisikari austriarra. Atomoekin esperimentuak diseinatu zituen, eta, horien ondorioz, fisio
nuklearra aurkitu zuen haren taldeak, 1938an. Meitnerrek ezin
izan zituen emaitzak argitaratu,
naziengandik ihesi erbestean zelako. Azkenean, haren lankide
Otto Hahni eman zioten Nobel saria.
Rosalind Franklin fisikari ingelesaren inguruan ere arituko da
Casado gaurko hitzaldian. DNA
molekula bati argazkia atera eta
haren egitura zuzen deskribatu
zuen lehenengoa izan zen.
HITZALDIA
pNoiz. Gaur, 19:30ean.
pNon. Bidebarrieta liburutegian, Bilbon.
Agenda ›
b
Eguraldia
Joera
Ostirala, 15
Bihar
Larunbata, 16
pIparraldeko haizea ibiliko da,
3-4ko indarrarekin; gauean,
4-5ekoa. Itsaskirria edo itsaskia
izango da, itsaski handiko guneekin gero. Ipar-mendebaldeko
hondoko itsasoa izango da, eta
1,5-2 metroko olatuak.
Igandea, 17
p
Baiona 9/14
p
Bermeo 10/12
p
Donostia 10/12
p
p
Bilbo 11/13
p
Donibane Garazi 9/13
Durango 7/11
p
Azpeitia 8/13
p
p
p
Negu giroa
pZeruan hodeiak gailenduko
dira, eta zaparradak erruz botako ditu. Gainera, seguruenik trumoi ekaitzak izango dira, eta
txingorra egingo du, batez ere
kantauri isurialdeko txokoetan.
Elur maila ordutik ordura jaisten
joango da; goizaldean, 1.2001.400 metrora egongo da, eta
arratsaldean, 800-1.000 metro
ingurura jaitsiko da. Iparraldeko
haize bizia ibiliko da, ufada zakarrekin kostaldean eta mendi
inguruetan. Tenperatura beroenak jaitsi egingo dira, eta 7-13
metro artean kokatuko dira lurralde osoan.
p
Abaurregaina 2/8
p
p
p
Gasteiz 5/10
Iruñea 8/13
Agurain 5/11
Gaur
Aterrune luzeak
pHodei ugari egongo da,
baina euri gutxi egitea espero da. Euriak atseden txiki
bat emango du, eta goizean
tanta batzuk bota ditzakeen
arren, aterrune luzeak egongo dira, eta hodeitza zulatu
egingo da hainbat lekutan.
Eguerditik aurrera euria egiteko aukera handiagoa izango bada ere, ez du askorik
b
p
p
Tafalla 7/14
Guardia 9/14
Itsasaldiak
ORDUA
METROAK
Itsasgora
02:02
3,83
Itsasbehera
07:58
1,17
14:18
4,07
20:24
1,03
Itsasgora
Leitza 5/9
Arrasate 7/11
Amurrio 6/11
Maule 8/14
p
p
Balmaseda 7/12
Itsasoa
p
botako. Iparraldeko haizea
nagusituko da, eta tenperatura beroenek behera egingo dute: 10-15 gradu artean
ibiliko dira.
Tutera 8/15
Itsasbehera
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
08:03
Ilargia
Ilbetea
Ilbehera
GORDE
17:48
EGUNA
Azaroaren 17a, igandea
Azaroaren 25a, astelehena
Ilberri
Abenduaren 3a, asteartea
Ilgora
Abenduaren 9a, astelehena
Hitz jokoak
G Hizki zopa
G Sudokua
Eguraldiarekin lotutako 15 hitz aurkitu behar dituzu hizki zopa honetan.
Izenak norabide guztietan azaltzen dira, bertikalean, horizontalean eta diagonalean.
I
T O K
I
L
G A
H A P A
Z
N
I
E
K
A
N E
E
Z A
G A A
L
R A N U K
I M
J E
A S
A M E
M U G
E
I
G
I
U P
I
M A
Z
E
K
T
R
E
L M
S
E
R K
D
I
O R D
O
D O T
I
U
E
P A O
L
Z E
A
L
A
M A H H
A L
D U T
E N P
G
L
R O A
I
I
K O A G
L
O A
L M U H
I
T
Z H O S
I
B
K
S
E
R
A
T U R A
A G A
L
B
U
T
A R B K A
I
R
S
A K
I
X R R A T
E R A
S
I
T
L
R A B
T
O K A D A U T
N A
T
I
E
R
T A H
R
S
I
I U R
Z
I
K
I
I
S A
M U N U
L
O
A T
S
E N A H
A E
S
H
N
I
R
I
E
I
A M Z
I
E N U A O
U M E
R
S
B A Z
N E
G
I
T
A
Z
T O Z
I
A B
I
U
L
E H
A R
I
L
E
A
L
Z N X
U
A N E N E
Z U
I
F
R
I
D H
T A
E
T
I
3
4
5
K
6
7
K E
M P U T
Z U M U R
2
B R A
A R U U P
N E
G Aurreko erantzunak
1
E L
U S O A G
L
G Goitibehera
E R
O A A N E
A M T
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
R
8
9
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Erresuma bateko buru den emakumezkoa.
2. Errekin. 3. Gorputzaren atala. 4. Arma
bidezko borroka. 5. Irurtzun aldeko mendia.
6. Etorkizuna. 7. Emakume izena. 8. Bizkaiko
udalerria, Uribe Kostan. 9. Jaurlaritza.
Goitibehera: 1. Errebala. 2. Erreala.
3. Larrea. 4. Arrea. 5. Area. 6. Sarea.
7. Osaera. 8. Aresoar. 9. Arrosela.
‹ Agenda
1
Aretoak
Araba
GETXO
GASTEIZ
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D LAUREN GETXO
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
El juego de Ender
El mayordomo
El postre de la alegría (Paulette)
Grand Piano
La mirada del amor
La vida de Adele
Las brujas de Zugarramurdi
Séptimo
Thor: el mundo oscuro
Un cerdo en Gaza
Vivir es fácil con los ojos cerrados
18:35 20:35
19:45
17:00
18:45
20:15
17:00
17:30
18:00 20:15
17:30
17:00 20:30
18:00 20:00
LEIOA
D CINESA ARTEA
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
D YELMO GORBEIA 3D
19:45
21:10
18:00 20:20
17:45
18:00 20:30
17:30 19:15 21:00
18:30
20:45
19:00
Bizkaia
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
17:00 19:45
20:10
17:15
17:00
20:30
16:30 18:30 20:30
17:15 20:00
17:30 20:00
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
17:30
19:45
17:30
17:30
17:30 19:45
17:00
17:15 19:45
17:30 20:00
20:15 22:15
20:00
BARAKALDO
D COLISEO CINESA MAX OCIO
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:00
19:00 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:30 18:30 20:30 22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
19:30 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00
20:15 22:40
16:00 18:00 20:0000:00
16:00 18:15 20:30 22:45
17:00
18:00
16:00
20:00 22:30
18:25
18:00 20:30
18:00 20:30
Capitán Phillips
El camino de vuelta
El juego de Ender
Gloria
Gravity 3D
Prisioneros
Séptimo
Somos los Miller
Capitán Phillips
Cuerpos especiales
Doraemon eta Nobita Holmes ...
Doraemon y Nobita Holmes ...
El juego de Ender
El mayordomo
Grand piano
Gravity 3D
Insidious 2
Pacto de silencio
Séptimo
Somos los Miller
Thor: el mundo oscuro 3D
Turbo
Zipi y Zape y el club de la canica
D YELMO MEGAPARK
(943-635441).Ikuslearen eguna: astelehena.
17:00
17:00
17:15 19:45 22:15
17:15 20:00 22:30
19:45 22:00
17:15 19:45 22:15
19:00 22:00
17:15 20:00 22:30
17:00 19:30 22:00
17:15 20:00 22:30
Capitán Phillips
Enderren jokoa
El juego de Ender
El mayordomo
Gravity 3D
Insidious 2
Séptimo
Somos los Miller
Turbo
22:30
18:15
18:00 20:15 22:30
20:00
18:15 20:15
22:30
22:15
16:00 18:00 20:00 22:15
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:10 20:20
16:00 18:00
20:30 22:45
16:10
16:00
18:00
16:00
16:00 18:15 20:30 22:45
20:00 22:30
18:15
20:00
20:30 22:45
22:45
20:20 22:45
16:10 18:00
22:45
16:00 18:15 20:30
22:30
16:10 18:30
16:00 18:20
16:10 18:00
Una pistola en cada mano 20:00
D CINEBOX URBIL
Urbil merkataritza gunea (943-221622).
20:00 22:45
16:00 18:15
15:45 18:05 20:25 22:45
20:30 22:45
16:00 18:05
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:05 20:25 22:00 22:45
16:00 18:00 20:00
16:00 18:00
BAIONA
D CGR CENTRE
19:30 22:00
17:00
17:15
(0559-599090).
16:45
17:00 20:00
16:45
19:00 22:00
17:15 19:45 22:15
19:00 22:00
17:15 19:45 22:00
17:00 20:00 22:30
22:30
17:30 20:00 22:15
19:30 22:15
17:15 19:30 22:15
D TRUEBA
Blackfish (JBA)
La vida de Adele (JBA)
Solo Dios perdona (JBA)
16:45
9 mois ferme
Cartel
13:45
En solitaire
14:00
Fonzy
14:00
Gravity 3D
14:00
Il etait une foret
14:00
Inside Llewyn Davis
L’extravagant voyage du jeune ...3D
La stratégie Ender
13:40
Malavita
Prisoners
Thor: le monde des tenebres 3D
13:40
18:15
20:00 22:20
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00
22:00
18:00
15:50
20:10
22:20
22:00
15:50 18:00 20:10 22:20
16:00
16:00
16:00
16:00
16:00
D L’ATALANTE
S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea.
20:00
21:45
17:30 19:30 22:00
(05559-557363).
Inside Llewyn Davis
La vénus a la fourrure
Les jours heureux
16:45
15:00 18:45
20:45
D L’AUTRE CINEMA
(05559-555298).
21:30
19:45
18:10
17:30 19:40 21:50
21:30
20:00 22:00
18:00 20:00 22:00
19:20 21:40
18:20 20:10 22:00
17:30 19:40 21:50
17:30 18:40 19:40 21:50
21:00
18:40
21:00
17:30
17:30
19:25
17:30
D IBAIGANE
Ez dago emanaldirik.
20:00
EIBAR
9 mois ferme
14:15
L’extravagant voyage du jeune ...(JBA) 3D
18:00
La vie d’Adèle
20:00
Quai d’Orsay
18:30
Un château en Italie
14:00
Violette
16:00
20:45
Workers
15:45
D COLISEO
Ikuslearen eguna: astelehena.
D ELGOIBAR. Herriko Antzokia. Tabú 21:30
ANGELU
ERRENTERIA
D NIESSEN ZINEMAK
(943-345291).
Capitán Phillips
El juego de Ender
Insidious 2
Séptimo
Turbo
22:45
18:00
20:25
20:15
20:10
18:00 20:15
18:00 20:20
18:00
18:10
22:45
22:35
22:35
22:30
22:45
IRUN
D DURANGO. Zugaza.
D CINEBOX MENDIBIL
Jobs 20:30
Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna.
D ERMUA. Ermua Antzokia.
El juego de Ender
Insidious 2
17:45 20:00 22:15
20:00 22:15
17:45
D MONCINE
9 mois ferme
Cartel
En solitaire
18:00
14:15
21:00
18:00
14:15
18:00
21:00
21:00
14:00
17:55
16:30
19:05
17:45
14:00
16:05
19:35
14:00
21:20
15:50
14:00
18:00
22:00
14:00 16:30
19:30 22:00
14:00 16:00 18:00 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
D SAIDE OLITE
(948-551002).
TUTERA
D OCINE
Capitán Phillips
Don Jon
El juego de Ender
El mayordomo
Gravity 3D
Insidious 2
Pacto de silencio
Séptimo
Somos los Miller
Turbo
20:00
18:00
18:15
18:10 20:20 22:30
18:00
18:00
20:30 22:30
22:15
20:00 22:15
18:30 20:30 22:30
18:00 20:00 22:00
18:10 20:20 22:30
22:30
18:15
20:00 22:00
20:00
UHARTE
18:25
D ITAROA
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
Nafarroa
Capitán Phillips
Don Jon
El juego de Ender
IRUÑEA
(948-174141).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D PRINCIPE
Don Jon
El mayordomo
El postre de la alegría
El viaje de Bettie
La mirada del amor
La vida de Adele
Pacto de silencio
Prisioneros
Séptimo
Stockholm
Todas las mujeres
Un cerdo en Gaza
Una cuestión de tiempo
17:30
17:30 20:00
19:30
17:30 20:15
17:30 20:00
D GOLEM LOS LLANOS
21:00
21:00
D HAZPARNE. Haritz Barne. La vie d’Adèle. 21:00.
D ROYAL
Blood Ties (JBA)
Blue Jasmine (JBA)
Gravity (JBA)
Inside Llewyn Davis (JBA)
Jasmine
La santé dans l’assiette (JBA)
Quai d’Orsay
Un château en Italie
Violette
El mayordomo
Ópera: Aida (Verdi)
Séptimo
LIZARRA
18:00
D GOLEM BAIONA
Lapurdi
San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D LE SELECT
Cartel
Gravity 3D
Inside Llewyn Davis (JBA)
La stratégie Ender
Omar (JBA)
Quai d’Orsay
Violette
MIARRITZE
USURBIL
Capitán Phillips
Cuerpos especiales
El juego de Ender
Insidious 2
Séptimo
Somos los Miller
Turbo
22:00
14:00 16:00
20:00 22:00
14:00 16:00 18:00 20:00
14:00
22:00
16:30
19:30
22:00
14:00 16:30
19:30
14:00 16:30
19:30 22:00
14:00 16:00 18:00
D KANBO. Aiglon. En solitaire. 20:30.
D OÑATI. Herri antzokia.
Caníbal 19:15 21:45
20:00 22:30
Fonzy
Gravity 3D
Il etait une foret
Inside Llewyn Davis
La stratégie Ender
Malavita
Quai d’Orsay
Thor: le monde des tenebres
Turbo
DONIBANE LOHIZUNE
16:10
16:00
D TOLOSA. Leidor.
Violeta se fue a los cielos (JBA) 21:00
BASAURI
La vida de Adele (JBA) 20:30
18:00 20:00 22:15
17:45 20:00 22:15
17:45 20:00 22:15
18:00 20:00
22:15
D OCINE TXINGUDI
D BEASAIN. Usurbe.
Erribera etorb.(94-4181672).
D SOCIAL ANTZOKIA
La herida
El juego de Ender
Thor 2 : El mundo oscuro
D LA BRETXA
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Thor 2: El mundu oscuro 3D
Turbo
Arraindegi eraikina (943-421371).
D MULTICINES
Capitán Phillips
Don Jon
El juego de Ender
El mayordomo
Gravity 3D
Insidious 2
Séptimo
Somos los Miller
D SERANTES
16:00 18:15 20:30 22:45
22:00
16:00
22:30
17:00 19:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00
22:45
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15
22:45
20:30
(94-6070767).
Capitán Phillips
El juego de Ender
El último exorcismo.Parte II
Gravity 3D
Guerra mundial Z
Insidious 2
Pacto de silencio
Séptimo
Turbo
Turbo 3D
Séptimo
Somos los Miller
Turbo
SANTURTZI
D ANTIGUO BERRI
D GOLEM ALHONDIGA
Don Jon
El mayordomo
Grand Piano
La cabaña en el bosque (JBA)
La mirada del amor
La vida de Adele
Pacto de silencio
Stockholm
Todos queremos lo mejor para ella
Un cerdo en Gaza
La cabaña en el bosque, Drew Goddard zuzendariaren filma. BERRIA
D KULTUR LEIOA
DONOSTIA
Leizaola Lehendakariaren kalea,Ikuslearen eguna: astelehena.
Don Jon
El mayordomo
El postre de la alegría
El viaje de Bettie
La vida de Adele
Séptimo
Somos los Miller
22:00
16:15
18:15
16:00 18:15 20:15 22:45
19:15 22:20
20:15
16:00 18:00 20:00 22:00
17:00 19:00
16:00
20:15
20:30 22:45
22:00
16:15 18:00 20:00 22:15
16:00 18:10 20:20 22:30
17:00 18:15 20:30 22:45
16:00
Gipuzkoa
BILBO
El juego de Ender
El mayordomo
Gravity 3D
Guerra mundial Z
Insidious 2
Séptimo
Somos los Miller
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Capitán Phillips
El juego de Ender
El mayordomo
Grand Piano
Gravity 3D
Guerra mundial Z
Insidious 2
Prisioneros
Séptimo
Somos los Miller
Thor 2: El mundu oscuro 3D
17:45
17:55 20:10
20:20
18:40 20:40
18:15 20:25
18:10 20:35
18:45 20:45
18:05 20:15
18:00 20:30
17:30 20:00
17:50
20:25
Gorbeia (945-460623).
Capitán Phillips
Don Jon
El juego de Ender
Insidious 2
Pacto de silencio
Séptimo
Turbo
19:30 22:10
16:00 18:10 20:20 22:30
17:00
16:15
16:00
22:40
20:20 22:30
18:00 20:20
16:30 18:30 20:30 22:30
18:10 20:20 22:30
16:20 18:20
D IGORRE. Lasarte aretoa. Fantastic Mr.Fox 20:00
D YELMO BOULEVARD
Capitán Phillips
El juego de Ender
El mayordomo
Gravity 3D
Insidious 2
Séptimo
Somos los Miller
Turbo
Capitán Phillips
El juego de Ender
El mayordomo
Insidious 2
Pacto de silencio
Séptimo
Turbo
El mayordomo
17:00
Gravity 3D
17:30 20:30
17:15 20:00
Séptimo
17:30 20:10
Somos los Miller
17:15 20:00
Un episodio en la vida de un chatarrero (JBA) 20:00
17:15 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D GOLEM LA MOREA
VIANA
Capitán Phillips
Don Jon
El juego de Ender
El mayordomo
El último exorcismo.Parte II
Gravity 3D
Insidious 2
La cabaña en el bosque (JBA)
Pacto de silencio
Séptimo
Solo Dios perdona
Somos los Miller
Turbo
19:45
20:30
17:15 20:00
17:00 19:45
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
17:15 20:00 22:30
17:15
22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
22:30
17:15 20:00 22:30
17:15 20:00 22:30
16:20 18:30
17:15 20:00 22:30
17:15
17:15 20:00
18:30 20:30
17:15
20:30
16:30 18:30 20:30
16:30
20:00
22:30
22:30
22:30
18:10 20:25 22:45
22:30
22:45
18:00
18:00 20:20 22:45
18:10 20:15 22:30
22:30
20:15 22:45
18:15 20:15 22:30
20:15
18:00 20:25 22:50
18:00
18:00
D DONIBANE GARAZI. Le Vauban.
La vie domestique 20:30
D DONAPALEU. St.Louis. Jimmy P (JBA) 20:30
22:30
D SAIDE CARLOS III
El juego de Ender
D LAS CAÑAS
Alpha
Capitán Phillips
Cuerpos especiales
Doeramon y Nobita Holmes ...
El juego de Ender
El último exorcismo
Insidious 2
Séptimo
Solo Dios perdona
Turbo
Nafarroa Beherea
D GOLEM YAMAGUCHI
El viaje de Bettie
La mirada del amor
La vida de Adele
Stockholm
Todas las mujeres
El mayordomo
El último exorcismo
Grand piano
Gravity 3D
Insidious 2
Prisioneros
Séptimo
Somos los Miller
17:00 20:00 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:00 16:30 18:10 18:45 20:50
22:50
20:00 22:30
16:00 17:45
20:50 22:30
16:15
16:00 18:00
16:00 18:10 20:20 22:30
19:20 22:00
16:30 18:30 20:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:05 20:10 22:15
Zuberoa
D MAULE-LEXTARRE. Baitha. Tip Top 21:00
17:30 20:00 22:30
Les amants du Texas (JBA) 21:00
Agenda ›
KomunikazioaD
Netflixi buruz idatzi nahi nuen
Irlen sarea
Gorka Julio
N
etflix.com ikus-entzunezkoen munduan erreferente bilakatu da. Telesailak eta filmak eskaintzen ditu nahieran. Netflix arrakastatsua izaten ari da Kanadan eta
AEBetan. Kable eta satelite banaketa ere gainditzeraino iritsi da
zenbait tokitan. Erraztasuna,
prezioa eta esperientzia izan dira
zerbitzuaren arrakastaren arrazoietako batzuk. Orain, Interneteko trafikoaren zati handi bat
Netflix bidezkoa da. YouTuberekin batera trafiko gehien mugitzen duten zerbitzuetako bat da.
Azken astean, arduradunek Bittorrent bidezko trafiko «pirata»
jaitsi izanaren arrazoia Netflix
izan dela zabaldu nahi izan dute.
Egia da Bittorrent bidezko trafikoa jaitsi dela, baina albistearen
atzean gezurrak ere badaude. Alde batetik, Bittorrent protokolo
bat da, HTTP izan daitekeen moduan. Bere lana, tamaina handiko fitxategien garraioa ahalbidetzea da. Protokolo horrek erabilpen asko ditu. Protokoloa sortu
eta mantentzen dutenen aldetik
ez da inoiz «pirateria» sustatu. Fitxategien trukerako asko erabili
izan bada ere, Pirate Bay atari
ezaguna kasu, beste asko dira
protokoloak dituen erabilpenak;
ikerketa munduko datu eskergak
mugitzea, adibidez.
Protokolo bat izaki, ez dago zer-
tan zerbitzu zentralizatu eta komertzial batekin neurtu. Bittorrenten sortzaileek trafiko hori
murrizteko ahaleginetan ari dira,
2009an sartu zuten µTP azken aldaketa adibidez. Ezberdintasuna
argia da, beraz. Interneteko neutraltasunaren eta azpiegituraren
alde egiten du. Netflix zerbitzu interesgarria izan daiteke, baina
hor egongo dira beti p2p banaketa ereduak, fitxategi truke librea
sustatzeko, Interneteko oinarrizko neutraltasuna defendatzeko.
Netflix desagertzen denean Bittorrent hor egongo da.
June Fernandez q
‘Pikara magazine’-ko zuzendaria
Sexismoari buruz hausnartzeko ariketa
proposatzen du ‘Pikara magazine’-k.
Paperezko lehen zenbakia kalean da jada.
«Kazetarion lana
aberasten du
genero
ikuspegiak»
Adrian Garcia
Ukitu, usaindu, oparitu, metroan
eraman, gainbegiratu, bildumatu. Pikara magazine-ren paperezko lehen zenbakia eskura daiteke
jada. Internet edo hiriburuetako
liburu dendetan eros daiteke genero ikuspegia lantzen duen aldizkari hori. June Fernandez aldizkariko zuzendariak (1984, Bilbo) dio paperezko lehen zenbakia
argitaratzea «oparia» izan dela.
Orain hiru urte ekin zion proiektuari, beste hiru euskal kazetarirekin batera, «emakumeen gela
propioa, espazio aske bat» sortzeko. Kalitatezko kazetaritza eta genero ikuspegia uztartzen ditu, eta
erreferentziazko hedabidea bilakatu da askorentzat: www.pikaramagazine-k 70.000 bisita inguru
ditu hilero.
Zergatik erabaki duzue papereko
bertsioa ateratzea?
Opari bat bezala izan da guretzat.
Pikara ukitu ahal den produktu
bat izatea nahi genuen, egongelan edukitzeko eta lagunekin partekatzeko. Internetek abantaila
piloa du, eta oso baliagarria izan
zaigu gure proiektua hedatzeko.
Baina bagenuen kezka bat: Interneten dabiltzanak profil jakin
batekoak dira. Aldizkari fisikoa
izanik, beste profil batzuetako
emakumeengana irits gaitezke.
Dokumentazio zentro feministetan Pikara fisikoki egotea ere
garrantzitsua iruditzen zitzaigun.
Kazetaritza generoaren ikuspegitik
egiten duzue. Zer esan nahi du horrek,zehazki?
Komunikabide gehienetan dagoen ikuspegia oso androzentrikoa
da. Hau da, gaiak eta bertan agertzen diren protagonistak gizonak
dira, eta emakumeak bigarren
mailan daude. Ekonomia sailean,
denak enpresagizonak dira; kiroletan, beti gizon futbolariak. Horregatik, garrantzitsu deritzogu
androzentrismo hori kolokan jarriko duen proiektu bat garatzeari. Edozein errealitate ikertzeko
orduan, kontutan izaen dugu gizarte sexista batean bizi garela.
Adibidez?
Espainiako Gobernuak pentsioen erreforma bat proposatzen
duenean, kazetari moduan kontuan izan behar dugu horrek eragin desberdinak izango dituela
MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
generoaren arabera. Genero ikuspegi hori berdintasunaren aldeko
konpromisoa da, baina baita kazetarion lana aberasten duen
tresna bat ere.
Nola aukeratu dituzue lehen zenbakiaren edukiak?
Lehen urteko edukien artean aukeratu ditugu. Urte horretan
oihartzun handia izandako testuak daude, gizarteko tabuak
apurtzeko asmoaz kaleratu genituenak. Emakumeen eiakulazioari eta amaren bularra hartzeari
buruzko artikuluek arrakasta
handia izan zuten. Bestetik, Planeta atalean, Latinoamerikako
gaiak daude. Kalitatezko erreportajeak, kultur edukiak eta eztabaidatsuak izan daitezkeen analisi eta iritzi artikuluak aurki daitezke.
Feminismoaz gain, beste gai asko
ere lantzen dituzue.
Paperezkoan ikus daiteke gure
gaiak askotarikoak direla. Gure
konpromiso feminista beste konpromiso mota batzuekin uztartzen dugu: ekologismoarekin, internazionalismoarekin, arrazakeriarekin eta klaseen kritikarekin. Feminismoaren irakurketa
binario eta sinplista baten aurrean, hau da, emakumeen esku-bideak bakarrik landu beharrean,
beste pribilegio eta botereen aurkakoa ere bada gure ikus-pegia.
Gure aldizkaria feminista da, baina baita antikapitalista, ekologista eta lesbianista ere. Izan ere, gure ustetan, diskriminazio eta zapalkuntza guztien artean badago
lotura bat, eta ikuspegi horrek feminismoa indartzen du.
Lerro hauek bukatzen ari nintzela, Espainiako Auzitegi Nazionalak berriro ere adierazpen
askatasuna urratzen duen erabaki bat hartu du, eta hedabide
digital bat ixteko agindua eman
du. Zutabe honetan behin baino
gehiagotan aipatu izan dudan
AteakIreki.com itxi eta beren
sare sozialetako kontuak ere
itzaltzeko eskatu du epaileak.
Orain arte idatzitakoak erabaki
horiekin zentzu gehiago hartzen
du oraindik. Bihoakie nire elkartasuna eta behar duten laguntza
guztia.
Emakumeentzat soilik da Pikara?
Ez. Komunikabide tradizional batean gaiak androzentrikoak dira,
eta emakumeek egunkari horiek
irakurtzen dituzte. Ondo legoke
gizon bat gure edukiekin identifikatuta sentitzea, nahiz eta protagonistak emakumeak izan. Maskulinitatearen estereotipoei buruzko artikuluak argitaratu izan
ditugu. Ez da emakumeek emakumeentzako eginiko produktua,
baizik eta gizarte moduan sexismoaren inguruan hausnartzeko
argitalpen bat.
Sexismoak soilik emakumeei eragiten die?
Paperezko alearen lehen erreportajea pikaramagazine.com-en kaleratu genuen lehena da: intersexualitate egoeran jaiotako haurrei buruzkoa. Artikulu oso
adierazgarria da, gure apustua ez
delako bakarrik emakumeen
gaiei buruzko aldizkari bat egitea. Generoak eta sexismoak eragina du gorputz anitzetan. Emakumeen, pertsona transgeneroen
zein intersexualen eskubideei buruz hitz egiten dugu .
Ideien topalekua da, beraz, Pikaramagazine.com?
Twitterren eta Facebooken
bidez, topagune izaera hori indartu egiten da. Emakume askok
adierazi digute Pikara-ko artikuluak eta beste pertsonen iruzkinak irakurrita ez direla hain
bakarrik sentitzen. Ikusi dute
eurek jasandako egoera sexista
bat ez dela gauza bakana, emakumeen eskubideen urraketa kolektibo bat baizik.
Keinu hizkuntzako hiztegi feminista
kaleratu duzue.
Gorrek oztopo asko dituzte ezagutza feministara hurbiltzeko.
Hitz feministek ez dute keinurik,
eta horiek garatu ditugu, 30 bat
adituekin batera. Interneten
bideoak jarri dugu, keinua nola
interpretatu behar den erakusteko. Euskaraz eta gaztelerazko
hiztegia da. Garrantzitsua da,
horrelakorik ez baitzegoen orain
arte.
‹ Agenda
Hollywood
E
Euskaltel (44)
16:00: ‘Arma letal 2’, akzio filma.
19:50: ‘Entrevista con el vampiro’ beldurrezko filma.
El hijo del pistolero
dres. Akt.: Russ Tamblyn, Kieron Moore. 1965.
Euskaltel (47)
18:10: ‘La diligencia’, westerna.
22:00: ‘El séptimo sello’, drama.
XTRM
Espainiako Auzitegi Nazionalak
Ateak ireki ataria ixtea erabaki
zuen atzo, Herrira-rekin lotura
duelakoan. Gaur goizean Goizberri irratsaioan gaia sakon
jorratuko dute, eta atari horretako Pitu elkarrizketatuko dute.
Euskaltel (49)
22:00: ‘El justiciero de la ciudad’, akzio filma.
23:35: ‘Sin salida’, akzio filma.
Cinematik
Euskaltel (40)
15:45: ‘El color púrpura’.
20:05: ‘Inmaduros’, komedia.
‘Goizberri’. Euskal Irratiak, 09:45.
11
p ETBK Sat, 15:30. Zuz.: Paul Lan-
TCM
‘Ateak ireki’-ko kide
batekin arituko dira
Gaurko filmak
Un buen día para una...
11
p ETB2, 19:20. Zuz.: Nathan Juran.
Akt.: Fred McMurray, Robert Waughin.
1959.
Bagara elkarteko
Andoni Mujikarekin
Klima aldaketa eta
NBEren goi bilera
Bagara elkartea ezagutuko
dute gaurko saioan, eta, horretarako, Andoni Mujika erakundeko koordinatzailearekin bilduko dira. Enpresetan egitura
horizontalago eta parte hartze
handiagoaren alde egiten dute.
Filipinetan Haiyan tifoiak eragindako hondamendiak baldintzatu egin du Varsovian eginiko
Nazio Batuen Erakundearen goi
bilera. Hainbat adituk gaiari
buruz eztabaidatuko dute,
Ane Zabalaren gidaritzapean.
‘Euskal egitura’. Hamaika, 20:40.
‘Atik Zra’. Hamaika, 22:05.
L’ Échange
111
p France 3, 20:45. Zuz.: Clint Eastwood. Akt.: Angelina Jolie, John Malkovich. 2008.
Harry el fuerte
11
p ETB2, 22:20. ZZuz.: Ted Post. Akt.:
Clint Eastwood, Hal Holbrook. 1973.
Leyendas de pasión
111
p ETBK Sat, 22:00. Zuz.: Edward
Zwick. Akt.: Brad Pitt, Anthony Hopkins. 1994.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
06:55-14:00: Nafarroan
ETB3ko programazioa
emango dute. 07:05: Guyanaren bihotzean. 07:58: Egun
On Euskadi. Gonbidatua: Ur
Gorostiaga. 10:20: Sautrela.
10:45: Airean. 12:45: Euskal
Herria zuzenean. 13:30: Hizkamizka. 14:00: Gaur egun.
14:50: Eguraldia. 15:05: Txoriene. 15:45: Airean. Gonbidatua:
Maialen Lujanbio. 16:55: Saskibaloia. Euroliga. Lokomotiv
Kuban - Laboral Kutxa. 18:45:
Hizkamizka. 19:15: Euskal Herria zuzenean. Sara Gandarak
aurkezten duen saioa. 20:00:
Gaur egun. 20:50: Eguraldia.
21:05: Bost Baietz!. Julian Iantzik aurkezten duen lehiaketa. 21:40: Kontrako eztarria.
22:20: Debatea. 00:40: Kontrako eztarria. 01:10: Bost
Baietz!. 01:45: Travel notes.
02:10: Musika Gaua Jazz.
07:05: Robin Food. 08:10: Embajadores de Euskadi. 10:15:
Euskal Herria: la mirada mágica. 10:55: Teknopolis. 11:30:
Entrada libre. ‘Aumento de
las depresiones’. 12:00: ETB
Hoy. 14:25: Robin Food. David
de Jorgek aurkezten duen sukaldaritza saioa. 14:58: Teleberri. Africa Baetak aurkezten
duen lehiaketa. 16:15: Eguraldia. 16:30: Sin ir mas lejos.
19:20: Zinema. ‘Un buen día
para una ejecución. Zuz.: Nathan Juran. Akt.: Fred McMurray, Robert Waughin. 1959.
20:58: Teleberri. Albistegia.
22:05: Eguraldia. 22:20: Zinema. ‘Harry el fuerte’. Zuz.: Ted
Post. Akt.: Clint Eastwood,
Hal Holbrook. 1973. 00:25: La
noche de ... zapping. 01:25:
EiTB Kultura. 01:45: Objetivo
Euskadi. 02:15: Musika gauak
jazz.
09:05: Telebista 2.1. 11:55: Sakelakotik. 12:20: Gurean Gaur
elkarrizketa asteazkena.
12:55: Onein. 13:25: Esatea Libre. 14:30: Aizank!. 15:00: Gurean Gaur Orain. 15:15: Frontoia. 16:15: Gurean Gaur Orain.
16:30: Bizi Musika. 18:00: Gurean Gaur Orain. 18:15: Esatea
Libre. 19:15: Frontoia. 20:15:
Skapa. 20:40: Euskal Egitura.
21:05: Gurean Gaur. 22:05: Atik
Zra. 23:05: Gurean Gaur albistegia. 23:30: Euskal Egitura.
23:55: Skapa. 00:25: Atik Zra.
01:25: Gurean Gaur. 02:25: Bizi
Musika. 05:25: Telebista 2.1.
06:00: Videos musicales.
06:15: Noticias de la mañana.
08:55: Espejo público. 12:15:
Karlos Argiñano en tu cocina.
12:50: La ruleta de la suerte.
14:00: Los Simpsons. 15:00:
Antena 3 Noticias. 15:45: Deportes. 16:00: Eguraldia. 16:30:
Amar es para siempre. 17:30:
El secreto de Puente Viejo.
18:45: Ahora caigo. 20:00:
Atrapa un millón diario. 21:00:
Antena 3 Noticias. 21:30: Kirolak. 21:40: Eguraldia. 21:45: El
hormiguero. 22:40: Tu cara
me suena. 01:15: Los más...
02:15: Canal Bingo.
07:00: El zapping de surferos.
08:30: El encantador de perros. 09:30: Alerta Cobra.
10:30: El último Poli Duro.
11:30: Alerta Cobra. 12:20: Las
mañanas de Cuatro con Jesus Cintora. 14:00: Noticias
Cuatro. 14:50: Deportes Cuatro. 15:55: Castle. 18:30: Hawai
5.0. Telesaila. 20:00: Noticias
Cuatro. 20:30: Futbola. Euro
2015 Sub21 sailkapenak.
Bosnia - Espainia. 22:30: Castle. Telesailaren 6. denboraldiaren hasiera. 23:15: Castle.
01:45: House. 02:30: La linea
de la vida.
08:30: Téléshopping. 09:25:
Petits secrets entre voisins.
10:25: Au nom de la vérité.
12:00: Les 12 coups de midi!.
13:00: Journal. 13:55: Les feux
de l’amour. 14:55: Telefilma.
‘Justice pour mon fils’. Zuz.:
Claudia Weill. Akt.: Beverly
d’Angelo, Dana Ivey. 1992.
16:35: Quatre mariages pour
une lune de miel. 17:25: Bienvenue chez nous. 18:20: Une
famille en or. 19:05: Le juste
prix. 20:00: Journal. 20:40:
Nos chers voisins. 20:45: C’est
canteloup. 20:50: No Limit.
Telesaila.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
Saskibaloia. 16:55
‘Harry el fuerte’ filma. 00:00
06:30: Telediario matinal.
08:30: Los desayunos de
TVE. 10:05: La mañana. 14:00:
Informativo territorial. 14:30:
Corazón. Anne Igartiburuk
aurkezten duen magazina.
15:00: Telediario 1. 16:00: Informativo territorial resumen.
16:05: Entre todos. 18:45: España directo. 20:30: Corazón.
21:00: Telediario 2. Azken berriak biltzen dituen albistegia.
22:15: Eguraldia. 22:30: Aguila
Roja. 23:45: 24H en la calle.
00:40: El debate de La 1. 02:10:
La noche en 24h. 04:00: TVE
es música.
06:25: Zumba GH edition.
06:30: Informativos Telecinco. 08:55: El programa de Ana
Rosa. 12:45: Mujeres y hombres y viceversa. 14:30: De
buena ley. Sandra Barnedak
aurkezten duen saioa. 15:00:
Informativos Telecinco. 16:00:
Sálvame diario. 20:15: Pasapalabra. Christian Galvezek
aurkezten duen lehiaketa.
21:05: Informativos Telecinco.
Albistegia. 22:00: Hay una
cosa que te quiero decir. Jorge Javier Vazquezek aurkezten duen saioa. 02:30: Premier casino.
11:15: Ruines modernes. 11:55:
Escapade gourmande. 12:30:
Arte Journal. 12:40: 360ºGÉO. 13:35: Zinema. ‘Pile et
face’. 1998. 15:30: Contes de
mers. 16:15: Le mystère de
‘L’Oiseau blanc’. 17:10: Xenius. 17:35: Dans tes yeux.
18:05: Ethiopie, entre tradition
et modernité. 19:00: Belgique
entre ciel et terre. 19:45: Arte
Journal. 20:05: 28 minutes.
20:50: Top of the Lake. Telesaila. 23:50: Dokumentala.
‘Métamorphose: la loi du
changement’. 2012. 00:35:
Dokumentala.
06:30: Télématin. 09:10: Des
jours et des vies. 09:35:
Amour, gloire et beauté.
10:00: C’est au programme.
11:00: Motus. 11:30: Les z’amours. 12:00: Tout le monde
veut prendre sa place. 13:00:
Journal. 14:00: Toute une histoire. 15:40: Comment ça va
bien!. 16:45: Dans le peau d’un
chef. 17:40: On n’demande
qu’a en rire. 18:20: Jusqu’ici
tout va bien. 19:15: N’oubliez
pas les paroles!. 19:40: Parents mode d’emploi. 20:00:
Journal. 20:45: Envoyé spécial.
ETB 3
ETBK Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
06:55: Doraemon, katu kosmikoa. 10:00: Hartz txiki. 11:05:
Hirukiak. 11:55: Vicky bikingoa.
13:00: Doraemon, katu kosmikoa. 14:25: Clang inbasioa.
15:00: Hello Kitty. 15:45: Hirukiak. 16:35: Shaun arditxoa.
16:45: Autobus magikoa. 17:35:
Aita-amabitxi magikoak.
18:15: Doraemon, katu kosmikoa. 19:40: George oihanekoa.
20:25: One piece. 21:10: Sin
Chan. 21:50: Kamera ezkutua.
00:30: Dragoi bola. 00:50:
Dragoi bola Z. 01:30: Tom eta
Jerry mutikotan. 02:15: Lola
eta Virginia.
06:50: ETB kantxa. 07:50: Herri kirolak. 08:45: Zu kirolari.
09:15: Euskal Herria: Lau haizeetara. 09:40: Euskal Herritik. 10:45: Chiloé. 11:50: Todo
viajes. 13:10: Se ha escrito un
crimen. 15:30: Zinema. ‘El hijo
del pistolero’. Zuz.: Paul Landres. Akt.: Russ Tamblyn, Kieron Moore. 1965. 16:55: Vaya
Semanita. 22:00: Zinema. ‘Leyendas de pasión’. Zuz.: Edward Zwick. Akt.: Brad Pitt,
Anthony Hopkins. 1994.
00:05: Boxeoa. 00:30: Saskibaloia. Euroliga. Lokomotiv
Kuban - Laboral Kutxa.
08:40: Camera abierta. 09:00:
Pueblo de Dios. 09:30: Aquí
hay trabajo. 10:00: La aventura del saber. 11:00: Dokumentala. 11:50: Para todos la 2.
13:45: Don Matteo. 14:40: Dokumentala. 15:30: Saber y ganar. 16:05: Dokumentalak.
18:00: Docufilia. 18:50: Dokumentala. 19:20: Para todos la
2. 20:00: Don Matteo. 21:00:
Docufilia. 22:00: La historia
del mundo. ‘Supervivencia’.
22:50: Torres y reyes. Elkarrizketatua: Quim Gutierrez.
00:05: En portada. ‘Los caminos de la coca’.
06:00: La Sexta en concierto.
07:45: Al rojo vivo. 09:30: Crimenes imperfectos. 10:30: Informe criminal. 11:30: Historias criminales. 12:25: Al rojo
vivo. 14:00: La Sexta noticias.
14:55: Jugones. Futbolari buruzko saioa. 15:35: Eguraldia.
15:45: Sea patrol. Telesaila.
17:40: Mas vale tarde. 20:00:
La Sexta noticias. Azken berriak biltzen dituen albistegia.
20:50: Eguraldia. 21:00: La
Sexta deportes. 21:30: El Intermedio. 22:30: Encarcelados. 23:40: Cárceles. 01:40:
Caning.TV. 02:10: Astro TV.
10:45: Estudio Estadio. 12:30:
Igeriketa. Munduko Kopa. Zuzenean, Pekinetik. 14:30: Conexion Vitage. 15:45: Tenisa.
Londresko ATP finalak. Marrero - Verdasco / Bryan - Bryan. 17:45: Soriako krossa.
18:00: Objetivo Rio. 18:30:
World Padel Tour. 19:00: Eskubaloia. Txapeldunen Liga.
Dinamo Minsk - Bartzelona.
20:30: Conexión Teledeporte.
21:00: Motoziklismoa. Superbike. Denboraldiko laburpena. 21:55: Igeriketa. Munduko
Kopa. 23:55: Eskubaloia. Txapeldunen Liga.
06:00: Euronews. 06:45:
Ludo. 08:45: Des histoires et
des vies. 10:35: Edition de l’outre-mer. 10:50: Midi en France.
12:00: Le 12/13. 12:55: Météo a
la carte. 13:55: Un cas pour
deux. 14:55: Sénat. 16:10: Des
chiffres et des lettres. 16:50:
Harry. 17:30: Slam. 18:10:
Questions pour un champion. 19:00: Le 19/20. 20:15:
Plus belle la vie. 20:45: Zinema. ‘L’Échange’. Zuz.: Clint
Eastwood. Akt.: Angelina Jolie, John Malkovich. 2008.
23:15: Grand Soir 3. 00:10: La
France en face.
Plaza›Kultura
kumentalgile danimarkarrak,
Salome Lamas zinemagile portugaldarrak, Oliver Laxe zuzendari
espainiarrak, Itziar Okariz artista euskaldunak, eta Marcela Zamora Chamorro Nikaraguako kazetari eta zinemagileak.
‘Beautiful Docs’
Mundua
erakutsiz
At The Last
Stop Called
Ghost Chimney
filmaren
fotograma bat.
Bilboko Zinebi jaialdian 67 film labur
lehiatuko dira bihartik hilaren 22ra arte;
horietako zortzi dira Euskal Herrikoak
Bertoko begiradak
Manuel Gutierrez Aragon eta Agustin Diaz
Yanesek jasoko dituzte Ohorezko Mikeldiak
Igor Susaeta
Ahalik eta programazio askotarikoena osatzea da Ernesto del Rio
Zinebi Bilboko Zinema Laburraren eta Dokumentalaren Nazioarteko Jaialdiaren zuzendariaren
helburua. Haren iritziz, saiatzen
dira egungo joera eta estiloei lekua egiten, baina betiere lengoaiaren emozioei uko egin gabe.
Eta hautu hori eginez, kalitateak
gora egin duela pentsatzen du.
«Horregatik, urtetik urtera geroz
eta film gehiago bidaltzen dizkigute, eta hamaika herrialdetakoak, gainera». 3.367 lan jaso dituzte
aurten, esaterako. Mundua erakusteko, horretan egiten dena
azaltzeko lekua da Zinebi. Jaialdiaren 55. aldia bihartik hilaren
22ra arte egingo da, eta 67 pelikula
lehiatuko dira Sail Ofizialean,
Urrezko eta Zilarrezko Mikeldiak
lortzeko asmoarekin. Horietako
zortzi dira Euskal Herrikoak, eta
Arriaga antzokian egingo den
inaugurazio ekitaldian proiektatuko dituzte, bihar (20:00). Gala
horretan Ohorezko Mikeldia
emango diote Agustin Diaz Yanes
zinemagileari. Sari bera jasoko du
Manuel Gutierrez Aragon zuzendariak toki berean 22an, baina
itxiera ekitaldian.
Sail Ofiziala
Emango dituzten 67 lanetatik 39
fikziozkoak dira (%58,20), hama-
sei animaziokoak (%23,88), eta hamabi dokumentalak (%17,91). Sari Nagusia ematen du epaimahaiak, baita genero bakoitzeko
Urrezko eta Zilarrezko Mikeldiak
ere. Horiek irabazteko lehiatuko
dira Euskal Herrian egindako zortzi lan. Borja Kobeagaren Democracia, Aritz Morenoren Cólera,
Jesus Pueyoren Sonic Trash, Miguel Angel Refoyoren 3665 eta Kepa Sojoren Locos con ballesta fikzioak dira, Izibene Oñederraren
Hotzanak, for Your Own Safety eta
Alberto Vazquezen Sangre de unicornio animazioak, eta Asier Altunaren Zela Trovke dokumentala.
Nabarmentzekoa da Belgikako
bost film lehiatuko direla, eta baita Alemania, Portugal, Frantzia
eta Poloniako hiruna ere. Baina
Eslovenia, Etiopia, Ukraina eta
Japoniako filmak ere ikusi ahal
izango dira, besteak beste. Horregatik erakusten du mundua Zinebik. Proiekzio gehienak Golem zinema aretoetan eta Alondegiko
auditoriumean izango dira, baina
BBK aretoan, Campos antzokian,
Guggenheim museoan eta Getxoko Villamonte aretoan ere emango dituzte.
Ohorezko Mikeldi sariak
Agustin Diaz Yanes espainiarra
(Madril, 1950) dezenteko ibilbidea
osatu duen zinemagilea, gidoigilea eta idazlea da. Nadie hablará
Bigarrenez jarraian, formatu luzeko dokumentalei lekua egingo
die Zinebik, Beautiful Docs. Mundu osoko dokumental luzeen panorama sail paraleloan. Duela ez
asko egindako hamahiru film
emango dituzte horretan, eta horietako gehienak nazioarteko
hainbat jaialditan sariak irabazitakoak dira, gainera. Eduki, forma eta gai aldetik askotarikoak
dira proiektatuko dituzten filmak, jaialdiaren antolatzaileen
arabera. Esaterako, erakusten
dute arte martzialen eta motorren artean bizi direnen gaztaroa,
genero nortasunaren alde borrokatzen diren emakumeen odisea,
oso egokiak ez diren baldintzetan
bizi direnen aurrera egiteko borroka, eta AEBetako Armadaren
barneko gertakari eztabaidagarriak, besteak beste.
Sonic Trash Jesus Pueyorena Sail Ofizialean lehiatuko da.
Yubal Yefet israeldarraren Yotar pelikularen une bat.
de nosotras cuando hayamos
muerto (1995) da hark zuzendu
zuen lehen filma, eta harekin gidoi onenaren eta zuzendari hasiberri onenaren Goya sariak irabazi zituen. Geroztik beste hiru pelikula ondu ditu; tartean, Alatriste
(2006).
Manuel Gutierrez Aragonek
(Torrelavega, Espainia, 1942) 45
urte daramatza pelikulak egiten,
eta hainbat sari irabazitakoa da.
Haren bi lan, esaterako — Demonios en el jardín (1982) eta La mitad del cielo (1986)—, Donostiako
Zinemaldiko Urrezko Maskorra
irabazitakoak dira, eta 1977an
Berlinaleko zuzendari onenaren
Urrezko Hartza eman zioten Camada negra filmarengatik. Jaialdiaren barruan bi zuzendarien
lan bana proiektatuko dute Guggenheimen: astelehenean Diaz
Yanesen estreinakoa (20:00), eta
ostegunean, baina 18:00etatik aurrera, Gutierrez Aragonen Malaventura (1988).
Epaimahaia
Sariak zein lani eman nazioarteko epaimahai batek erabakiko
du, eta ondoko kideek osatuko
dute: Pernille Rose Gronkjaer do-
Orain gutxi Euskal Herrian egin
diren ekoizpenei tartea egiten die
Zinebik Bertoko begiradak atalean. Zortzi lan emango dituzte, eta
dokumentalak dira denak. Nabarmentzeko modukoa da, adibidez, Alvaro Fierroren eta Joseba
Gorordoren 160 metros: una historia del rock en Bizkaia-ren estreinaldia. Etzi izango da BBK aretoan, 22:00etan, eta dokumentalean
erabateko protagonismoa duten
taldeek —El Inquilino Comunista, Cujo, Zarama, Parabellum,
Lord Sickness...— kontzertua
emango dute agertokian. Gainera, sail horren barruan ondoko lanak emango dituzte: Calle Cortes
(Antonella de Plano eta Stefano
Ricci), Camaradas (Sabin Egilleor), Capsula Dreaming of Ziggy
Stardust (Mariano Vricella), Euskara jendea mundua osatzen (Mikel Arredondo, Hibai Castro, Lutxo Egia, Adur Larrea, Xamar eta
Lon Fernandez), Ruta c:\memoria\archivos\blvArt (Histeria kolektiboa), Señales de vida (Gentzane Martinez eta Alexander
Garcia de Bikuña) eta Yolanda en
el país de los estudiantes (Nestor
Basterretxea eta Isabel Rodriguez).
Lan horietako batzuek 1.200
euro irabazteko aukera edukiko
dute. Izan ere, Zinebin proiektatutako euskarazko lan onenari saria emango dio Azkue Fundazioak, aurrenekoz.
Informazio gehiago bildu
nahi izanez gero, bisitatu
webgune hau:
www.zinebi.com
@
34››
Ehazeren Antzerkizale zirkuituaren barnean,
Stereo lana antzeztuko dute bihar, Añorgan
35››
Jon Martinen bertsoak musikatu ditu Igor
Arruabarrenak Beiraren aurreneko diskoan
Euskal literaturak sarean dituen erronkez aritu dira Bilbon Susa
argitaletxeko Mikel Elortza eta Elkarreko Olatz Osa. Argitaletxeek
datorren horretara egokitu beharko dutela uste dute biek ala biek.
Ezer alda ez dadin
aldatu beharrekoa
Iñigo Astiz Bilbo
Dena aldatuko da, baina ez da ezer
aldatuko. «Idazlea, testua eta irakurleak osatutako hirukiak berdin jarraituko du. Testuen kopiak
saltzeko eta banatzeko bideak dira
aldatuko direnak». Transformazio garai batean da argitalpengintza, Mikel Elortza Susa argitaletxeko kidearen hitzetan. Paperezko edizioarekin batera, edizio digitala ere zaindu beharko dute aurrerantzean argitaletxeek, eta
horri nola erantzun asmatzea da
orain giltza. Eta handia da erronka, Olatz Osa Elkar argitaletxeko
arduradunaren arabera: «Orain
ari gara eraikitzen etorkizuneko
merkatua. Horregatik komeni da
egin beharreko urratsak ongi pentsatzea». Euskal literaturaren
etorkizun digitalaz aritu dira bi
adituak Bilbon, Liburutekia jardunaldien barruan. Paperik gabeko literaturaren paperaz.
Baikor hasieran Elortza: «Gure
argitaletxeak azken urteetan izen
bat hartu du literatura munduan,
eta horretan kulpa handi bat izan
du Internetek». Liburuak sarean
jarri eta konpartitzeko politikagatik izan da. Katalogo ia osoa jarri
dutelako sarean —libre eta ordainpean, bietara—, eta euskal literaturari eskainitako www.armiarma.comataria ere sortu dutelako. Eta alde izan dituztelako sortzaileak ere. Haiek ere ulertu dutelako apustua. «Katalogoko idazle
guztien artean bik baino ez zioten
proposamenari ezezkoa eman, eta
haietako batek iritzia aldatu zuen
gerora». Horregatik Elortzaren
baikortasun ukitu hori. «Txiki izateak ez du derrigor txarra izan behar».
Neurtutako baikortasuna da,
halere, harena. Izan ere, handi dira
urak Interneten. Eta zaila da ozeano horretan inoren lana ikusgarri
bilakatzea, eta are zailago lan hori
euskarazkoa bada. Izan ere, Elortzaren ustez, euskarria da aldatu-
egun ere Elkarrek edo Susak berme batzuk eskaintzen dizkiote irakurleari, eta aurrerantzean biderkatu egingo da funtzio horren garrantzia. Interneten ikusgarri izateko, norbaiten berme hori beharrezkoa izango da». Paperarekin
dagoen arazo bera, hortaz, baita
paperik gabe ere. «Euskal liburugintza bigarren mailakoa da liburu dendetan beste hizkuntzetako
literaturen alboan, eta digitalean
ere hori gertatzen zaigu».
‘‘
Bideragarritasunaren ataka
Elortzak: «Sistema berri bat asmatu behar da, baina ez dugu guk
asmatuko, amerikarrek asmatuko eta guk aplikatu egingo dugu».
Eta Osak ere baietz, baina argitaletxeen ardura azpimarratuz:
«Sistema hori gurera egokitzea
izango da gure ardura. Egokitzapenik egiten asmatu ezean, sistema horrek ez du gurean iraungo.
Euskal kulturgintzak ezaugarri
bereziak ditu, eta hori kontuan
hartu behar da. Kanpoko ereduak
ez dira bere horretan aplikagarriak».
Lau dira ardatzak edizio digitalekin lan egiteko, Elkarreko arduradunaren arabera. Bat: eskaintza erakargarri eta oso bat egin beharra. Bi: jabetza intelektuala babesteko premia. «Edukiak saltzen
ditugu, eta hor lan bat dago. Egilearena, editorearena eta beste askorena, eta hori indarrean jarri,
baloratu eta ordaindu beharra dago». Hiru: prezio politikari buruz-
Liburu denda txikietatik
Fnac handietara pasa
gara paperean, eta berdin
gertatuko da sarean ere»
MIKEL ELORZA
Susa argitaletxeko kidea
«Euskal argitalpengintza
jasangarria izango bada,
herri erakundeen
laguntzaz izango da»
OLATZ OSA
Elkar argitaletxeko arduraduna
ko den bakarra. Merkatu logika zaharrean iraun beharko du euskarri berriak ere. «Liburu denda txikiak itxi, eta Fnac handira pasa gara paperezko liburuekin, eta
berdin pasatuko da Interneten
ere». Eta, beraz, zer egin? «Gaur
egun disko produktoreek duten
jardunarenera hurbilduko da gure
egitekoa. Argitaletxeak marka
moduko bat bilakatuko dira. Gaur
Olatz Osa eta Mikel Elortza Bilbon. LUIS JAUREGIALTZO / ARAGAZKI PRESS
ko erabakiak edukiak sortzen dituztenen esku uztea, teknologia
sortzen duten enpresak bazter
utzita. Eta lau: sistema eramangarri bat sortu beharra. Azken hori,
batez ere. «Sistema jasangarria
etorriko da, bi edizioen konbinaziotik. Bien bideragarritasunak
ekarriko du sistema eutsigarria
izatea». Baina hori nola lortu da
koska, eta oraingoz galderak dira
nagusi.
Armiarma.com atariak egindako lana txalotzekoa dela uste du
Osak. Euskarazko klasikoen testuak bildu dituzte bertan, euskal
liburuei egindako kritikak, idazleen fitxak, euskarara itzulitako
kanpoko autoreen lanak... Denak
libre. Laudatzekoa dena, Osaren
arabera, baina ezin zalantza erabat uxatu. «Promozio ikuspegitik
erakargarria da egitasmo hori.
Jendea erakar dezake. Sortzen
den galdera da ea eredu hori jasan-
garria den». Hori, haren duda.
«Epe luzerako bideragarria den
eredu bat da sortu behar duguna».
Posible ote den galdetuta, ordea,
berriz zalantza. Esperantza izan
nahi lukeela Osak, baina zail ikusten duela. «Euskarazko ediziogintzan paperezko edizioa ere jasangarritasunaren mugara iritsita
dago. Argitaratzen ditugun liburu
gehienek ez dute bueltan ematen
behar duten inbertsioa. Eta ez da
salbuespen bat. Ez dut esan nahi
berez Interneten errua denik, baina lehen paperean erosten zuten
irakurleek, orain digitalean erosten badute, eta digitalean ez badugu planteamendu jasangarri bat
egiten, ekuazio horrek ez du ematen». Herri erakunde publikoen
beharra funtsezkoa da horregatik, Elkarreko kidearen hitzetan.
«Jasangarri izango bada, herri
erakundeen babesarekin izango
da jasangarria».
Plaza › Kultura
Euskaraz eginiko
antzerkia
sustatzeko zirkuitua
Bihar ‘Stereo’obra
emango dute Añorgan,
eta abenduaren 15ean,
‘Biba zorrien izurritea’
lana, Lasarten
Erredakzioa
Iaz jarri zuen martxan Ehaze
Euskal Herriko Antzerkizale
Elkarteak Antzerkizale zirkuitua
izeneko egitasmoa, eta lehenengo esperientzia «positibo» hura
errepikatzeko asmoz, aurten ere
martxan jarri dute euskarazko
antzerki zirkuitu bat. Egitasmoaren helburua Euskal Herriko txokoak antzerkiz betetzea dela azaldu du elkarteak, eta, batik bat,
euskaraz sortutako antzerkia
sustatzea eta euskarazko lanei
lekua egitea.
Egitaraua gaur egun aktiboan
dabiltzan talde eta aktoreekin
osatu dute. Elkarteak adierazi
duenez, zirkuitu horren bitartez
hainbat herritako programazioa
osatu nahi dute. Euskaraz sortutako antzerkiak bultzada behar
duela nabarmendu dute, eta konpromiso horrekin antolatu dutela aurtengo Antzerkizale zirkuitua.
Usurbil, Añorga eta LasarteOria izan dira aurten zirkuitu horretan sartu dituzten herriak. Iragan ostiralean jarri zuten egitas-
moa martxan, Usurbilen, Patxi
Santamariaren Aktibo toxikoa
krisi ekonomikoari buruzko bakarrizketa komikoarekin. Ostiral
honetan, berriz, Añorgako Antxon Ayestaran kultur etxean Stereo dantza-antzerkia eskainiko
du Miren Gaztañagak, 20:30ean.
Maskulinitatearen eta feminitatearen inguruko irakurketak eta
hausnarketak egiten ditu Gaztañagak lan horretan, eta norberak
bere buruaren inguruan duen
irudia eta kanpoan proiektatzen
duena kontrajartzen ditu, era berean. Saioa Royoren Arroxalik
ere amets egiten du pieza laburra
ere eszenaratuko du Aixaixa antzerki taldeak egun berean.
Aurtengo zirkuitua abenduaren 13an amaituko dute, Markinako Abarka antzerki taldearen
Biba zorrien izurritea lanarekin.
Lasarte-Oriako Manuel Lekuona
kultur etxean eskainiko dute
obra, 22:00etan. Joseba Sarrionandiaren mikroipuinetan
—Idazlea zeu zara, irakurtzen
duzulako— oinarritutako lana
da, eta Ander Lipusen gidaritzapean egin dute.
Iaz hainbat herrik egitasmoan
parte hartzeko eskaera egin
zuten, eta urtez urte zirkuitua
zabaltzeko asmoa agertu du Ehazek.
Emanaldi guztietako prezioa
bost euro izango da, eta hiru euro,
berriz, Ehazeko bazkideentzat.
Irudia qDonostia
DLaburrak
Milanen ariko da
Donostiako Orfeoia
MUSIKA › Donostiako Orfeoiak
kontzertuak eskainiko ditu
Milanen (Italia) azaroaren
21ean eta 23an, Giuseppe Verdi
Orkestra Sinfonikoak gonbidatuta. Gustav Mahlerren Zortzigarren sinfonia interpretatuko
dute. Kontzertu bereziak izango
direla azaldu dute orfeoikoek,
musikagile txekiarraren sinfonia
hori oso gutxitan programatzen
baitute, musika tresna eta
abeslari asko eskatzen dituelako, hain zuzen ere.
Jakiundek batzarra
egingo du ostiralean
ERAKUNDEAK › Jakiunde zien-
tzia, arte eta letren akademiak
batzarra egingo du ostiralean
bere egoitzan, Bergarako Olaso
dorrean. Besteak beste, Jose
Luis Larreak, Miguel Zugazak
eta Victor Gomez Pinek jakitun
berri gisa kargua hartuko dute
batzar horretan. Akademiako
ekintza ildoen inguruko eztabaida ere egingo dute.
Carlos las Heras iruindarra
hil da, Eskozian
ARTE EDERRAK, ZUTIK
Donostiako Arte Ederretako eraikina eraistearen kontrako protesta
egin dute Ancora elkarteko kideek. Eraikina «altxor bat» dela defendatu dute, eta ez «hondakina». Lehen Mundu Gerra baino lehenagoko Euskal Herriko zinema areto bakarrenetakoa da, eta
2014an mendea beteko du. Eraikina higiezinen merkatuaren mehatxutik babesteko eskatu diete erakundeei —hotel bat eraiki nahi
dute bertan—. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
MUSIKA › Carlos las Heras iruin-
darra hil da, Eskozian, eskalatzen ari zela istripua izanda.
Carolo goitizenez esaten zioten
herrian, eta Kortaturen Desmond Tutu abestiaren Dub bertsioa grabatu zuen —Desmond
Dub— taldearekin batera, 1985.
urtean.
Kultura ‹ Plaza
Itzuli
zuzenekora
Bi ahotsetara
Xabier Erkizia
A
skok aipatzen dute:
‘Diskoa behera doa,
baina zuzenekoak izango dira salbazioa’. Bada, oro har,
ez dut uste halakorik gertatuko
denik. Dena den, gero eta gehiago kostatzen zait orokorki hitz
egitea. Gure egoera inoiz baino
hobea dela sentitzen dugu musikari batzuek, eta beste batzuek
ez dute biderik aurkitzen, baina
hori beti izan da horrela, eta oso
zaila da zergatiak jakitea».
Gutxitan, baina zorionez
oraindik batzuetan, musikariren baten hitzak entzuteak edo
irakurtzeak badu halako efektu
analgesikoa sortzeko gaitasuna.
Ez dakit, mistikotasunean erori
gabe, hitz sendagarriak direla
erratea zilegi den eta ez dakit
migraina guztiz sendatzeko
balio duten, baina buruko mina
baretzeko, behintzat, bai. Ruper
Ordorikari ebatsitakoak dira.
Zuzenekoak musika salbatuko duela entzuteak halako buruko mina sortzen dit aspaldian.
Akaso, musikak salbazioa
beharko balu bezala hitz egiten
dutenek sortzen didate buruko
mina. Diskoen salmentak maldan behera hasi zirenean, eta
haren aitzinean ezarritako politika komertzial eta legalen
zalantzagarritasunak nolabait
musikari ofizioaren ondradutasuna ere zalantzan jarri zuenetik, zuzenekoa, ez soilik ofizioaren salbazio, baizik
musikari-artisauaren benetakotasuna berreskuratzeko tresna
gisa saldu digute.
Halakoak entzutean, zuzenekoa, garai latz hauetan gizartearen aitzinean musikari edo artista izateak esan nahi duen
ustezko luxua justifikatzeko
modua baino ez dela iruditu izan
zait beti. Eta ez da hala, inoiz ez
da izan. Halere, susmoa dut
geroztik zuzenekoak barrabarra ugaritu direla leku guztietan. Egunkarietako agendek ez
dutela nahikoa orri, ezta guk
nahiko belarri, eguneroko emanaldi guztiak zerrendatzeko eta
entzuteko. Seguru aski, musikaren historia osoan inoiz ez da
gaur bezainbertze zuzeneko
emanaldirik antolatu, ezta jo
ere. Baldintzak, ordea, ez dira
sobera aldatu, ez badira txarrera
joan. Musikariok zuzenekoak
salbatuko gintuen promesak ez
du inor salbatu. Ez du buruko
minak baretzeko ere balio.
Beira taldeko kideek Donostiako Dokan aurkeztu zuten diskoa, urriaren 25ean. JON URBE / ARGAZKI PRESS
Doinu errimatuak
Jon Martinen bertsoak
musikatu ditu Igor
Arruabarrenak Beiraren
‘Dena ez denean ezer’
lehen diskoan
Elixabet Epelde
«Errimatua eta neurtua den letra
batek plazer handia eragiten dit,
bai horiek idazteko orduan, eta
baita besteek idatzitakoak entzutekoan ere», adierazi du Jon Martin bertsolariak. Errimatua eta
neurtua da, hain zuzen ere, Igor
Arruabarrena musikariarekin
batera argitaratu berri duen diskoa: Dena ez denean ezer. Beira
taldearen lehen lana bada ere, urteak daramatza Arruabarrenak
lagun duen Martinen bertsoak
musikatzen.
Bertsolaritzari estu lotuta dago
diskoa, abesti guztiak bertsoak
baitira, bat izan ezik. Dena den, ez
dira bertso «tipikoak», Martinek
esan duenez; izan ere, horietako
asko zortzi silabakoak direla azaldu du, eta errima ezberdinak daudela bertso bakoitzean. «Hor badago ahalegin kontziente bat,
ekarpen bat egin nahia, ez dakit
bertsolaritzari edo...», adierazi
du. Diskoko abestiak ohi baino luzeagoak direla gaineratu du, sei
minutu ingurukoak gehienak, oinarria bertso sortak direlako,
hain zuzen ere.
Harreman mingarri baten
amaierari buruzko bertsoek jarri
diote izena Beiraren lehen diskoari. Martinek azaldu duenez,
abesti gehienak 2007an Indiara
lanera joan zenean idatzi zituen.
Orduan bertsoak bidaltzen zizkion Arruabarrenari, eta hura
bertsoei musika jartzen hasi zen.
Urte hartan bien arteko harremana asko estutu zela kontatu
dute taldekideek. Aurretik ere
hasiak ziren lanean, lehen abestia Martin Indiara joan baino
lehenagokoa baita.
Musika, estiloaren gainetik
Txiki-txikitatik elkar ezagutzen
dute Beira taldeko kideek. Arruabarrenak hamabost urterekin
Hobira heavy taldea sortu zuen;
garai haietan, abesteko esaten
zion Martini, sarritan. «Haren
musika estilo heavya eta nire
abesteko modua ez zetozen bat,
ordea, eta orduko hartan ez zuen
aurrera egin elkarrekin zerbait
egiteko ideia hark», kontatu du
Martinek. Gaur egun, baina,
Arruabarrenaren musikazaletasuna heavyaz haratago zabaldu
da, eta, lagunak azaldu duenez,
musika asko eta ugaria entzundakoa da gitarrista.
Lehen abestia duela zazpi urte
egin bazuten ere, ez zuten talde
egonkor bat sortzeko asmorik
izan, harik eta Mikel Markezek
Euskadi Irratiko Kutxa beltza
saiora gonbidatu zituen arte.
«Hasteko, taldeari izen bat jarri
beharra sentitu genuen», esan
du bertsolariak. Izan ere, kantautore izena gailentzea saihestu
nahi zuen Martinek. «Nik benetan talde sentsazioa daukat», gaineratu du, eta ardurak ondo
banatuta dituztela azaldu du
—hitzak Martinek egiten ditu,
eta musika, berriz, Arruabarrenak—.
Bikotetik boskotera
Diskoaren aurkezpen egunean ez
ziren Arruabarrena eta Martin
bakarrik aritu oholtza gainean,
gonbidatuen artean izan baitziren Hobira taldeko kide ohiak,
eta bikotea boskote bilakatzeko
ateak irekita daudela azaldu du
bertsolariak. «Diskoa bik grabatu dugu, baina diskoak ematen
du aukera pista gehiago sartzeko». Arrigorriagan iragan azaroaren 1ean eskainitako kontzertuan, esate baterako, hiru lagun
aritu ziren, eta hemendik aurrera
lekuaren arabera egokitzeko ahalegina egingo dutela azaldu dute.
«Igor eta ni gara taldearen biho-
Abestiak bertsoak dira,
bat izan ezik, baina ez
dira «bertso tipikoak»,
Martinen iritziz
Kantu gehienak
2007an egin zituzten,
Martin Indiara lanera
joan zenean
tza, baina guztiz irekita daude
gure taldeko ateak. Are gehiago:
uste dut komenigarria dela
lekuan lekuko jendea ere batzea
kontzertuz kontzertu».
Aste parea baizik ez darama
Beiraren Dena ez denean ezer diskoak kalean, eta Martinek uste
du lanak harrera ona izan duela,
oraindik emanaldi asko egin ez
badituzte ere. «Nire harridurarako, jendeak badakizki letrak. Ez
dugu oraindik disko kopuru handirik saldu; ehun bat salduko genituen, eta horrek esan nahi du
jendeak urteak daramatzala Youtubetik jarraitzen». Bertsolariek
aldiro-aldiro inprobisatzen dutenez, abesti bat abesten hasi eta
jendeak letra jakitea eta jarraitzea zerbait berria da Martinentzat, eta aitortu du «izugarrizko
plazera» ere sortzen diola, harridura ez ezik.
Publizitatea ›
Bizia ‹ Plaza
Hamar urte bete ditu Parisko Eskual Etxeak hiriaren erdigunetik kanpo, haren iparraldean dagoen Saint Ouen
herrian. Urtemuga hori ospatzeko, hainbat ekitaldi antolatu dituzte datozen bi asteetarako.
Hamar urte Eskual Etxe berriak
Araitz Muguruza
iriaren kanpoaldean,
baina espazio handiagokoa, eta zaharra
eraberritzeak zekarren gastuaren aldean, merkea.
Ezaugarri horiek zituen aldeko
Saint Ouen herriko eraikinak, eta
horregatik aldatu zuten hiriaren
erdigunetik kanpoaldera Parisko
Eskual Etxea. 2003an egin zuten
aldaketa, eta hamargarren urtebetetzea ospakizun bihurtuko
dute bihartik aurrera egingo dituzten ekitaldietan.
1955ean sortu zuten Parisera lanera joandako laborariek Parisko
Eskual Etxea. Maitane Larronde
Eskual Etxeko kidearen arabera,
oraingoak ez du zaharrarekiko
bekaizkeriarik, kokapenagatik ez
bederen. Paris iparraldean dago
Saint Ouen, hiriaren kanpoan,
baina hiritik oso gertu. Eskual
Etxearen ondoan dago gainera,
Garibaldi geltokia, eta haraino
iristen den metroaren 13. ibilbideari esker, berehalakoan dago bisitaria atarian.
Euskal etxeetan eskaintzen dituzten antzeko zerbitzuek eskaintzen ditu Pariskoak ere. Jatetxea
eta taberna ditu, zeinak leporaino
betetzen diren errugbi partidetan, Larronderen esanetan. «Miarritzek edo Baionak jokatzen duten aldiro, errugbi gauak egiten
ditugu, eta bete egiten da; afariak
emateko probesten dugu». 300 lagun inguru bertaratzen direla
gaineratu du. Mus txapelketak
ere antolatzen dituzte noizean
behin.
Lotarako aukera ere badago,
barnetegi bat baitaukate. Parisera ikastera edota lanera etorritako euskaldunek hartzen dute ostatu bertan, garai bateko laborariek egin zuten moduan.
Momentu honetan 30 lagun bizi
dira Eskual Etxean.
Sustraiak eta Erroak, Anaiki,
Gazteria, Gernika, Lokarria eta
Peer elkarteko partaideak dira
eraikinari egunero-egunero bizitasuna emateaz arduratzen direnak. Bakoitzak bere egitasmo eta
ekitaldiak aurrera eramateko lekua du, baita entseatzekoa ere, elkarte gehienak dantzari eta abesbatzari lotutakoak baitira. Larronde bera Gazteria elkarteko
kide da, eta euskal dantzak entseatu ez ezik, hainbat ikastaro ere
antolatzen dituztela azaldu du.
Ikastaro gehiago, baina euskara
eta euskal kulturaren ingurukoak antolatzen ditu Sustraiak eta
Erroak elkarteak. Udan eta neguan ematen dituztela argitu du.
Elkarte bakoitzak, dena den, ez
H
Miarritzeko errugbi taldeak partida duen aldiro, Parisko Eskual Etxera jende ugari biltzen da haien taldea animatzera. PARISKO ESKUAL ETXEA
egun horietan Parisko euskaldun
guztiok elkarrekin ikusteko».
Ekitaldi guztietarako sarrera
librea da, hau da, edonor bertaratu daiteke. Hala ere, Larrondek
azaldu du bisitari gehienak euskaldunekin nolabaiteko lotura
dutenak izaten direla. «Arbasoak
euskaldunak dituztenak edo euskaldunen lagunak inguratzen
dira errazen Eskual Etxera».
Gauza bera gertatzen da urte osoan antolatzen diren ekitaldietan.
Frantzia hego-mendebaldeko jendeak badu Eskual Etxea bisitatzeko joera, Larronderen arabera.
«Guztiak, hori bai, Euskal Herriarekin nolabaiteko lotura izaten
duten bisitariak izaten dira».
du dena euskal etxean egiten,
Frantzian hainbat kontzertu eskaintzen dituzte Anaiki eta Gernika abesbatzek. Euskal Herrira
ere sarri bidaiatzen dutela nabarmendu du. «Gazteri-rekin Etxalarrera joan izan naiz, eta abesbatzek ere egin izan dituzte hainbat
bidaia».
Senperen ez ezik, Parisen ere
egiten dute Herri Urrats. Egun
osoko egitarauan, dantza eta kantu emanaldiez gain, hainbat joko
‘‘
Eskual Etxea bisitatzen
duten guztiek daukate
Euskal Herriarekin
nolabaiteko lotura»
MAITANE LARRONDE
Marmitako lehiaketak egin izan dituzte Parisko Eskual Etxean. ESKUAL ETXEA
Parisko Eskual Etxeko kidea
egiten dituzte, euskara eta euskal
kulturaren ingurukoak guztiak.
Bertan bildutako dirua gero Seaskari ematen diotela jakinarazi du
Larrondek. Aurten Eskual Etxean bertan egin dute jaialdia, baina Parisko beste toki batzuetan
ere egin izan dute.
Sorterriko jaiak, festa-egun
Euskal Herriko egun seinalatu
gehiago ere baliatzen dituzte zenbait ekitaldi antolatzeko. San Sebastian egunaren harira, bazkaria egiten dute urtero, eta sagardotegi garaian Sagardo Gauak
antolatzen dituztela azaldu du
Larrondek. Pastoralak ikusteko
leku ere bada Eskual Etxea. «Pantaila erraldoi bat ipintzen dugu
Egutegiko egun seinalatuak ospatzen dituzte Parisen ere. ESKUAL ETXEA
Bi asteburutako ospakizunak
Gartxot filmaren proiekzioarekin
ekingo diete urtemugaren ospakizunei. Bihar izango da haren
emanaldia, 20:00etan. Etzi Saint
Ouen bizi diren hainbat jatorritako jendearekin gastronomia eta
musika partekatuko dituzte,
14:00etan. Iluntzean, berriz, nazioarteko janaria izango dute afaritarako. Ekintza horrekin herritarrekin harremanak egin nahi
dituztela nabarmendu du Larrondek. Igandean, berriz, euskal dantzen emanaldiarekin batera afalduko dute.
Hilaren 22an, Gazta zati bat dokumentalaren emanaldia egingo
dute, 19:00etan; eta ondoren, bertso afaria egingo dute Miren
Amuriza eta Xan Alkhat bertsolariekin. Hilaren 23an, berriz,
Etorkizuna dantza emanaldia
egingo dute, 21:00etan.
Plaza › Bizia
Ezarian D Zientzia
Atunek milaka kilometro egiten dituzte, eta migrazio datuak biltzeko, markatze kanpainak antolatzen ditu
Azti-Tecnaliak; horietako batean identifikatu zuten hegaluze bat Atlantikoaz bestalde topatu berri dute.
Bidaia luzeak, soka motzean
Amaia Portugal Donostia
nekdota moduan zabaldu zen albistea:
duela ia zazpi urte nortasun agiri moduko
bat jarri zioten hegaluze bati Hondarribian, eta Venezuelako kostaldean topatu dute orain. 6.370
kilometro. Inoiz ez dute hegaluze
bat aurkitu markatu zuten tokitik horren urruti. Bitxikeriaz harago, Azti-Tecnaliaren ikerketa
lana dago horren atzean. Batez
ere 2001ean aisialdiko markatze
kanpainak egiten hasi zirenetik,
ehunka mila atuni jarri diote
identifikazioa. Baina Bizkaiko
golkoa puska txiki bat besterik ez
da Ozeano Atlantiko osoan. Joan
den astekoa bezalako albisteak ez
dira egunero gertatzen.
«Marka hauei esker jakin dezakegu arrainak nondik norako migrazioa izan duen, hazkuntza,
eta, aldi berean milaka arrain
markatzen baditugu, heriotza
tasa eta ugaritasuna ere bai»,
azaldu du Haritz Arrizabalaga
Azti-Tecnaliako ikertzaileak.
Kasu honetan, Hondarribian
markatu zuten hegaluzeak urtebete eskas zuen, metro erdi luze
zen eta bi kilo eta erdiko pisua
zuen. Ia zazpi urte geroago Venezuelan agertu da, metro bat luze
dela eta 21,8 kiloko pisua duela.
Berdela, zapoa eta beste arrain
batzuk ere markatu izan dituzte,
baina lan hau atunetan egitea bereziki garrantzitsua dela azaldu
du Arrizabalagak, migratzaileak
direlako eta ozeanoak alderik
alde zeharkatzen dituztelako.
«Adibidez, zenbat antxoa dagoen
jakiteko, bapore batek Bizkaiko
golkoa zeharkatu dezake eta kontatu, sonarrarekin. Baina atunetan markatze teknologiak ezinbestekoak dira, halako zenbaketarik ezin baita egin Ozeano
Atlantiko guztian», esan du.
Eta hain justu migratzaileak
direlako, Venezuelan topatutako
hegaluze horrek 6.370 kilometro
egin dituela esatea ez da zuzena:
askoz ere gehiago izan dira, hainbat joan-etorri egin baititu azken
ia zazpi urteotan. Arrizabalagak
azaldu bezala, «hegaluze hauek
Ozeano Atlantikoaren erdialdean pasatzen dute negua, eta gazteak diren bitartean, gurera etortzen dira udan, janari asko topatzen dutelako hemen. Neguan
berriz doaz Atlantikoaren erdialdera, eta udan berriz datoz hona.
Bost urte betetzen dituztenean,
A
Atun baten markatzea Azti-Tecnaliak antolatutako kanpaina batean. Milaka arrain markatzen dituzte urtero. AZTI-TECNALIA
arrautzak jartzeko gaitasuna
dute, eta orduan, uda iristean,
hona jatera etorri beharrean
errute tokietara joaten dira. Hegaluze hau harrapatu duten inguru horretan daude errute tokiak;
Sargazoen itsasoan, Ozeano
Atlantikoaren mendebaldeko ur
epeletan». Beraz, ez dago jakiterik zenbat kilometro egin dituen.
Migrazio ohitura horiei jarraiki, Bizkaiko golkoan topatzen diren hegaluzeak gazteak izan ohi
dira, bost urtetik beherakoak.
«Helduak ere aurkitu izan dira.
Ez dakigu arrautzak jarri eta gero
etortzen diren, edo agian heldu
guztiek ez ote dituzten urtero jartzen arrautzak... hipotesi pare bat
daude horren inguruan. Baina
normalean hona gazteak etortzen dira».
Bi marka mota
Joan den astean albisteetan atera
zen hegaluzeak marka arrunta
zeraman. Espageti marka ere deitzen diote, forma horixe duelako,
eta identifikatzaile bat besterik
ez dute. Kasu honetan, marka
Hondarribian markatutako hegaluze bat Venezuelan aurkitu dute. AZTI-TECNALIA
nork jarri zion ere badakite: Fernando Zapirain arrantzaleak,
kirol markaketako txapelketa
batean. Azti-Tecnaliak horrelako
jarduerak antolatzen ditu, eta
arrantzaleen eta beste boluntarioen laguntza izaten du horrela,
bestela ezinezkoa izango bailitzateke ehunka mila atunekin lan
egitea.
Azti-Tecnaliako ikertzaileek
berek ere kanpaina zientifikoak
egiten dituzte, bestalde, Arrizabalagak adierazi bezala: «Adibidez, azken hiru urteotan txalupa
profesional batean ibili gara, eta
ia zortzi mila atun markatu ditugu, Atlantikoko Atuna Kontserbatzeko Nazioarteko Batzordearen programa baten barruan.
Guk hemen egiten duguna ozeanoaren beste toki batzuetan egiten dute beste batzuek, eta denon
artean osatzen dugu atunen
migrazioa, hazkuntza eta populazio ugaritasunaren puzzle hori».
Badaude datu gehiago ematen
dituzten identifikatzaileak ere:
marka elektronikoak dira. Garestiak eta nahiko berriak dira, ordea, eta ondorioz, horiekin ezin
da markatze kanpaina masiborik
egin; helburu oso zehatzetarako
baliatzen dira. Arraina markatu
den uneko eta hori jaso deneko
datuak ez ezik, «tartean geratu
dena ere idatzita geratzen da txip
moduko batean. Arraina nondik
nora ibili den, zenbat aldiz bisitatu duen errute lekua edo jateko
hemengo eremu hau...».
Ur azpian ibili behar dutenez,
txip horiek ez dute GPSa baliatzen. Hiru erreferentzia ematen
dituzte: sakonera, tenperatura
eta argia. Erloju bat ere badute.
Ikertzaileen egitekoa da datuak
interpretatzea: «Argiaren datua
edukita, ikusten da zer ordutan
argitu duen eta zer ordutan ilundu. Horren arabera, badakigu
arraina zer longitudetan ibili den,
eta kalkulu batzuk egiten ditugu
posizioa ateratzeko».
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Zientzia
Marka elektroniko batzuk barruan sartzen zaizkio arrainari,
bertatik kanpora ateratzen den
antenatxo batean dago argiaren
sentsorea, eta informazioa txipera bidaltzen du. Horrek esan nahi
du arraina harrapatzea ezinbestekoa dela informazio hori berreskuratzeko. Badaude, hala ere,
bestelako marka elektronikoak
ere, Arrizabalagak azaldu duenez. Pop-up izenekoak dira:
«Arrainaren kanpoaldean doaz,
eta urazalera ateratzeko programatuta daude. Orduan, informazioa satelite bidez iristen zaigu laborategira. Ez dago arraina harrapatu beharrik».
Marka elektronikoei esker ikusi dute, adibidez, hegalabur gazteak zeinen bizkorrak diren. Bi aste
ingurutan egin dezakete Ternua-
‘‘
Marka hauei esker jakin
dezakegu arrainaren
migrazioa, hazkuntza
eta ugaritasuna»
«Bizkaiko golkotik
kanpora, hegaluzea gero
eta sakonera handiagoan
aurkitu daiteke»
HARITZ ARRIZABALAGA
Azti-Tecnaliako ikertzailea
tik Bizkaiko golkorako bidea.
Dena dela, batez ere migrazio bertikalari buruzko informazioa biltzeko zaizkie baliagarriak txipak.
Hau da, arrainak zenbateko sakoneran sartzeko ahalmena duten
eta noiz murgiltzen diren jakin
ahal izateko.
Bizkaiko golkoan dauden bitartean, hegaluzeek ez dute 50 metro
baino sakonago jotzen. Azken finean, Arrizabalagak hausnartu
bezala, arrainok itsasoan jauzika
ikusi zituztelako garatu zituzten
euskal arrantzaleek baxurako ur
azaleko teknika tradizionalak:
horiek harrapatzeko. Hala ere, ia
mila metro behera murgiltzeko
ahalmena dutela egiaztatu dute
ikertzaileek marka elektronikoen bitartez.
«Bizkaiko golkotik pixka bat
kanpora egiten dutenean, egunez, hegaluzea gero eta sakonera
handiagoan aurkitu daiteke»,
azaldu du Arrizabalagak. Txipengatik ez ezik, horien tripak aztertzen dituztenean topatzen dituzten elikagai motei esker dakite
hori, sakoneraren arabera jangaiak ere desberdinak baitira.
«Bizkaiko golkoaren barruan
daudenean, hegaluzeek urazalean egiten dute denbora gehiena,
eta bertan dagoena jaten dute.
Baina ur ozeanikoagoetan, gauez
goian egoten diren arren, egunez
sarriago joaten dira ur sakonetara. Horrenbestez, badute gaitasuna janaria nahiko bolumen handietan bilatzeko».
Bularreko minbiziaren
terapiei aurka egiten die
SOX2 proteinak
Biogunen ikusi dute
zerikusi handia duela
gaitza bigarrenez
agertzen denean
izaten diren arazoetan
Erredakzioa
Bularreko minbizi gehienak gainditu egiten dira, baina gaixoa hiltzen den kasuetan, gaitza sendatu eta gero tumorea berriz agertuta gertatzen da. Izan ere, bigarren
tumore horrek aurrenekoak baino erresistentzia handiagoa dio
tratamenduari. CIC Biogunen
egindako ikerketa batean, egiaztatu dute SOX2 izeneko proteinak
zerikusi handia duela arazo horretan.
Bioguneko Maria Vivancok zuzendu du ikerketa, eta Galdakaoko Ospitalearen eta Preteimagen
klinikaren laguntza ere izan dute.
EMBO Molecular Medicine aldizkarian eman dute haren berri.
Ikusi dutenez, SOX2 proteinak
murriztu egiten du tumore zelu-
lek tratamenduari dioten sentsibilitatea.
Ikerketan frogatu dute proteina hori ugariagoa dela terapiak
huts egin duen gaixoengan. Hala,
lortutako emaitzek iradokitzen
dute SOX2 gakoa dela tamoxifenarekiko erresistentzia garatzen
den kasuetan. Normalean tamoxifen botikak tumore zelulen ugaritzea geldiarazten du, baina askotan, minbizia bigarren aldiz
agertzen denean, terapia aplikatu eta ez dago erreakziorik, eta
gaitzak garatzen jarraitzen du.
«In vitro eta in vivo frogatu
dugu, SOX2 proteinaren presentzian aldaketak eginez, zelulek tamoxifenarekiko duten sentsibilitatea ere aldatu egiten dela. Sentsibilitate falta hori gertatzen da
Wnt izeneko seinaleen transmisiorako bidea aktibatzen denean.
Beraz, uste dugu bide hori inhibitzen badugu, eta horri hormonen
terapia gehitzen badiogu, estrategia berri bat izan dezakegula tratamenduari erresistentzia handia dioten minbiziei aurre egiteko», adierazi du Vivanvok.
Maria Vivanco CIC Bioguneko ikertzailea. GUK
Genetikari buruz ariko da
gaur Ana Zubiaga
Galdutako espezieak
berreskuratu ote
daitezkeen azalduko du
EHUko Genetika
katedradunak
Erredakzioa
Leioako Zientzia eta Teknologia
Fakultatean urteroko Alberto
Magno ekitaldia egingo dute
gaur. Aurten, Ana Zubiaga EHUko Genetika katedradunari dagokio hitzaldia ematea. Hain zuzen
ere, Ingenios genéticos para un
nuevo Parque Jurásico (Genetika
asmakuntza burutsuak Parke Jurasiko berri baterako) du izenburu bere hitzaldiak, eta 18:00etan
hasiko da, Areto Nagusian.
Sona handiko film horren hariari tiraka, genetikaren alorrean
azken urteotan izan diren aurrerapen txundigarri batzuk aipatuko ditu Zubiagak. Praktika klinikoetan eta auziko analisietan aurrerapen horiek zer aplikazio izan
ditzaketen azalduko du. Bai eta,
dinosauroak bezala, galdu egin
diren beste espezie batzuk berreskuratzeko balio ote duten adierazi ere.
Argi Aldian
Ana Galarraga
Elhuyar Zientzia
Nerabeak
protagonista
kerketa medikoetan gizonezko helduak izan ohi dira protagonistak. Oro har, haiek dira neurria, eta haien arabera hartzen
dira neurriak. Hala ere, arloa zein den, beste batzuk izaten dira
protagonista nagusiak: emakumezkoak, zaharrak, haurrak eta
gutxitan, oso gutxitan, nerabeak. Horregatik harritu naiz, aste berean eta nahigabe, haiei buruzko hiru ikerketa topatu ditudanean; horregatik izango dira haiek zutabe honen protagonista.
Lehen ikerketa Science zientzia-aldizkariaren webgunean azaldu
da. Nerabetasunaren berezko ezaugarrietako bati buruzkoa da. Izan
ere, badira nerabe zuhurrak, zentzudunak, neurritsuak, ezer egin aurretik ondorioak aurreikusi eta aintzat hartzen dituztenak. Baina
gehienek ez dute horrela jokatzen; normalean, arriskuak alde batera
utzi eta ausart(egi) jokatzeko joera izaten dute. Berez dira horrelakoak, nonbait.
Zientzialariak —filosofoak, gurasoak eta irakasleak bezala— joera
horren arrazoia ulertzen saiatu izan dira. Azalpen klasikoen artean
heldutasun-falta dago, zehatzago, garunaren heldutasun-falta. Alabaina, arrazoi horrek ez ditu adituak asetzen: Science zientzia-aldizkariko erredaktoreak gogorarazten duenez, hori horrela balitz, haurrak
nerabeak baino are zuhurtziagabeak izango lirateke. Ez da horrela
gertatzen, ordea; gaztetxoak haurrak eta helduak baino eroagoak
dira, eta ez diete kasurik egiten ingurukoen oharrei.
Horixe erakutsi dute Science-n azaldutako esperimentuan. 6-29 urteko 83 boluntario ordenagailu banaren aurrean jarri zituzten, eta denei agindu bera eman zieten: pantailan aurpegi bat azaldutakoan, botoi bat sakatu behar zuten, aurpegiak keinu mehatxatzailea zuenean
izan ezik. Nerabeek gainerakoek baino % 15 aldiz gehiagotan sakatu
zuten botoia sakatu behar ez zutenean, eta mutilek neskek baino sarriago.
Horrekin batera, ikertzaileek erresonantzia magnetikoaren bidez,
boluntarioen garunen irudiak jaso zituzten, eta ikusi zuten aldea emozioen eta erabakien kontrolarekin erlazionatutako gune batean zegoela (vmPFC). Ikertzaileen esanean, esperimentua baliagarria izan da
nerabeen jokabidea ulertzeko.
Beste bi ikerketak The Lancet medikuntza-aldizkariak plazaratu
ditu. Biak Nazio Batuen Erakundearen aginduz daude eginda eta biek
dute gaitzat nerabeen osasuna, baina oso ikuspuntu desberdinetatik
heldu diote gaiari batak eta besteak.
Lehena garapen-bidean dauden herrialdeetan haurdun geratzen diren nerabeei buruzkoa da. Haren arabera, urtean 15 urtetik beheragoko bi milioi neska ama bilakatzen dira. Gainera, zenbaki hutsei ez
ezik, inguruari ere begiratu diote, eta ez dute egoera ezkutatu: haurdunaldi horiek zapalketarekin, pobreziarekin eta presioarekin lotuta
daude.
Bigarrenean, Europako gazteen osasunean eragiten duten faktore
sozialak aztertu dituzte. Bat nabarmendu dute besteen gainetik: langabezia.
Azkenean, zutabe honen protagonista izan dira nerabeak, baina,
aurretik, hiru ikerketetatik bitan, biktima ere badira.
I
The Lancet-ek haurdun dauden nerabeak ikertu ditu. ALEX HOFFORD / EFE
r
Zakilixut
Londresko metroaren mapa oinarri hartuta, Leitzako baserriak aurkitzeko aurkibidea
egin du Pablo Feok. Larrialdi zerbitzuetan aritzen direnentzat da baliagarria, batez ere.
Maratila
Xabier
Etxaniz
Rojo
Baserriak erraz aurkitzeko
Lardaskeriak
Irene Arrizurieta Leitza
eitzak (Nafarroa) ez du metrorik, baina bai baserriak bilatzeko Londresko metroaren maparen itxura bera hartu duen
lokalizatzaile bat. Pablo Feok egin du
lana, eta zaintzaldian izaten diren mediku, anbulantzietako gidari, suhiltzaile
eta larrialdiko beste zerbitzuetan aritzen direnentzat oso baliagarria izan
daiteke.
Leitzako baserriak seinalizatzeko asmoa udalak proposatu zuen. 58 metro
koadroko azalera du herriak, eta ehun
baserri baino gehiago ditu, bost auzotan
banatuak: Arkiskil, Gorriztaran, Erasote, Erreka eta Sakulu. Mapa egiteko tenorean, azken urteetan auzo horietan
eraiki diren etxe berriak sartu ala ez ere
eztabaidatu zen, eta, azkenean, sartu
egin dira. Lana tentuz egiteko, baserrietara iristeko errepideak, mendi pistak
eta bideak ibili zituen joan den neguan,
Polita eta praktikoa
Baserrien izenak, haietara iristeko bidegurutzeak eta desbideratzeak idatzi
zituen paperean Feok. Emaitzak metroaren mapa bat ekarri zion gogora.
Horretan jarri, eta Harry Beck ingeniari
elektronikoak 1931n diseinatutako Londresko metroaren mapa oinarri hartu
zuen bere lanerako. Beckek diseinatutakoaren berdina da mapa. Metroko
maparen elementuak egokitu ditu nahi
zuena lortzeko: auzo bakoitzak kolore
jakin bateko linea baten bidea hartzen
du; lineen arteko loturak adierazteko
zirkuluak desbideratzeak dira Leitzako
mapan; eta geltokiak adierazteko puntuak baserriak dira.
Egileak berak banatu du mapa
herrian han eta hemen: osasun etxean,
posta bulegoan eta udaletxean. Internetetik ere lor daiteke, Flickr bidez, eta
sakelako telefonoetan ere har daiteke.
Paperean ere kaleratu du, 24 bider 40
zentimetroko neurrian. Leitzako liburu
denda batean dago salgai, 10 euroan.
Kopia handi batek, gainera, herriko
Peritza tabernako paretetako bat hartzen du. Gustuko lanean, aldaparik ez;
mapa egiteko ordu asko eman arren,
pozik da emaitzarekin. «Itxura polita
izateaz gain, sinplea eta praktikoa da
oso. Jendeari gustatu zaio».
Flickr orrian ikus eta lor daiteke
mapa, eta
sakelako telefonoan ere
deskargatu daiteke
ondorengo QRan:
http://flic.kr/p/htPjwF
@
D
Harry Beck ingeniari elektronikoak 1931n diseinatutako Londresko metroaren mapa hartu dute oinarri.
ire lagun Felixi ez
zitzaion gustatu
joan den asteko
zutabea. «Lardaskeria zuan, Xabi. Baina nork
sinetsiko du hik kontraespioitza egiten dieala amerikarrei.
Baina zer tontakeria mota da
hori? Egunetik egunera pitzatuago hago, Xabi. Hi ez haiz
konturatzen baina jendeak
barre egiten dik».
Arnasa sakon hartu eta
buruz ikasitako erantzuna
botatzen hasi nintzaion. Zoritxarrez, nire lagun Felixek ere
ikasi du.
«Bai, bazekiat. Fikzioa erabiltzen duk egoera zehatz bat
salatzeko. Eta hik heuk badakik inork ez dituela sinesten
hire elkarrizketa faltsuak.
Baina hiri bost, hiretzat nahikoa duk salaketarekin batera
irakurlearen irribarrea lortzea. Bai, bazekiat hori guztia.
Baina argi esango diat: fikzio
mota hori utzi beharko huke.
Asmatzen duan fikzioa asmatzen duala, errealitateak beti
uzten hau barregarri».
Ez nekiela zergatik epaitzen
ninduen horren zorrotz esan
nion.
Felixek esku-telefonoko
Twitter aplikazioa zabaldu eta
argazki bat erakutsi zidan.
Bertan, Gadget inspektorearen lanabesak ziruditen objektu batzuk ikusi nituen.
«Begira Espainiako zerbitzu
sekretukoek Ernai-ko gazteei
egindako entzuketen frogak.
Hiri normala iruditzen al zaik
XXI. mendeko espia batek
horrelako tramankuluak erabiltzea?».
Ezetz erantzun nion, hura
ere lardaskeria zela.
«Lardaskeria, bai, baina
itzela, sekulakoa! Lardaskeriatan hik segi txikira jokatzen,
eta ikusiko duk… Errealitateak beti irabaziko dik eskutik...».
N
Osteguna
2013ko azaroaren 14a
L
elurra edo euria ari edo ateri egon. Baina
lan hori ez zuen bakarrik egin. Jose Migel Elosegi erretiroa hartutako biologoa
izan zuen bidelagun eta aholkulari.
Inork baino hobeki ezagutzen du herria
Elosegik, eta haren laguntza premiazkoa izan du. «Haren ekarpena ezinbestekoa izan da lanean».

"Ugarteko" ez dutelako inputatu - datu

Transcription

Similar documents

berria - datu

"justua" da egin den berdel kuotaren banaketa - datu

Emakumeak plazan (II). - datu