12 02 Azärbaycan vä Türkiyä Strateji Ämäkdaşlıq

Transcription

12 02 Azärbaycan vä Türkiyä Strateji Ämäkdaşlıq
Dünän ölkämizin bütün
mäktäblärindä yeni därs
ilinin ilk zängi säsländi.
Bilik günü münasibätilä bütün tähsil
ocaqlarýnda tädbirlär keçirildi. Bu günün
sevincini Baký þähärinin Yasamal rayonundaký Þäfiqä
Äfändizadä adýna 13 saylý orta mäktäbindä yaþadýq.
Qanla möhürlänmiþ
qardaþlýq
12
TARÝX
GÜNDÄM
02
Tähsil müässisälärindä
ilk zäng säsländi
Bakýnýn än uca nöqtäsindä iki þähidlik
çiyin-çiyinä söykänib: 20 Yanvar þähidläri ilä baþlayýb Qarabað þähidläri ilä
davam edän Azärbaycan þähidliyi vä
Qafqaz-Ýslam Ordusu ilä gälib Azärbaycanýn iþðaldan azad olunmasý üçün canlarýndan keçän türk þähidliyi.
16-17 SENTYABR 2010 WWW.ZAMAN.AZ 40 QÄPÝK
Azärbaycan vä Türkiyä Strateji Ämäkdaþlýq
Prezident Ýlham Äliyev:
“Bu, yalnýz iki ölkä arasýnda imzalanmýþ müqavilä deyil, bu, üräkläri vä
xalqlarý birläþdirän vä
xoþ niyyätimizi ifadä
edän bir äsärdir. Bu äsär
yaþayacaq vä bizi daha da
xoþbäxt edäcäk”.
Baþ nazir Räcäb Tayyib
Ärdoðan: “Yüksäk Säviyyäli Strateji Ämäkdaþlýq
Þurasý qardaþlýðýmýzý daha da gücländirän bir äsär
olacaq. Onun istär ikitäräfli, istärsä dä regional
ämäkdaþlýða fayda veräcäyinä ümid ediräm”.
NATÝQ PÄNAHLI
Dünän “Azärbaycan
Respublikasý vä Türkiyä Respublikasý arasýnda
Yüksäk Säviyyäli Strateji
Ämäkdaþlýq Þurasýnýn qurulmasý haqqýnda Birgä Bäyannamä” (YSSÄÞ) imzalanýb. Müqaviläyä Türkdilli
Ölkä Baþçýlarýnýn X Zirvä
Görüþündä iþtirak etmäk
üçün qardaþ ölkäyä gedän
Azärbaycan Prezidenti Ýlham Äliyev vä Türkiyänin
Baþ naziri Räcäb Tayyib Ärdoðan imza atýb. Här iki ölkänin liderläri bu sänädin
iki qardaþ dövlät arasýnda
d
ämäkdaþlýðýn bundan sonraký inkiþafýna daha böyük
täkan veräcäyini vurðulayýblar.
Baþ nazir Räcäb Tayyib
Ärdoðan dedi ki, YSSÄÞ iki
ölkänin bundan sonra birgä
häll etmäk istädikläri problemlärin därhal aradan qaldýrýlmasýna väsilä olacaq.
“Strateji Ämäkdaþlýq Þurasý
eyni zamanda “Azärbaycanýn sevinci sevincimiz, kädäri kädärimizdir” deyän Ata-
07
türk vä “Bir millät, iki dövlät” deyän märhum Prezident Heydär Äliyevdän aldýðýmýz bayraðý daha yüksäk
yerlärä daþýmaq niyyätimizin
täzahürüdür”,- deyän Baþ
nazir iki ölkä arasýndaký münasibätlärin dünyada analoqu olmadýðýný xatýrladýb vä:
“Yüksäk Säviyyäli Strateji
Ämäkdaþlýq Þurasý qardaþlýðýmýzý daha da gücländirän
bir äsär olacaq”,- deyib. R. T.
Ärdoðan hämçinin bu sänädin istär ikitäräfli, istärsä dä
regional ämäkdaþlýða fayda
veräcäyinä ümid etdiyini
vurðulayýb. 1GÜNDÄM 03
Xalqýn qärarýna qarþý çýxmaq äbäsdir
Þurasý haqqýnda Birgä Bäyannamä imzaladýlar
Prezident
132-134 saylý tähsil
kompleksindä olub
Dünän Bilik günündä Bakýnýn Säbail
rayonundaký 132-134 saylý tähsil
1
kompleksi äsaslý yenidänqurmadan sonra
istifadäyä verilib. Märasimdä ölkä baþçýsý
Ýlham Äliyev dä iþtirak edib.
Qeyd edäk ki, dünän Prezident Ýlham
Äliyev “Azärbaycan Respublikasýnda mäktäbäqädär tähsilin yeniläþdirilmäsi proqramý 2007-2010-cu illär” vä “Azärbaycan
Respublikasýnda texniki-peþä tähsilinin inkiþafý üzrä Dövlät Proqramý 2007-2012-ci
illär” üçün näzärdä tutulmuþ tädbirlärin icrasýný sürätländirmäk mäqsädilä säräncam
imzalayýb.1GÜNDÄM 02
Türk ölkälärinin liderläri
Ýstanbulda toplaþýblar
Bu gün Ýstanbulda türkdilli dövlät rähbärlärinin iþtiraký ilä Türkdilli Ölkälä1
rin X Zirvä Görüþü keçiriläcäk. Sammitin
iþindä Özbäkistan istisna olmaqla, Azärbaycan, Türkiyä, Qazaxýstan, Qýrðýzýstan, hämçinin Türkmänistan prezidentläri iþtirak
edirlär. Sammitdä türk dünyasýnda baþ verän
siyasi hadisälär, mädäni-siyasi älaqälär müzakirä olunacaq. Xatýrladaq ki, türkdilli ölkä
rähbärlärinin son Naxçývan sammitindä
ämäkdaþlýq platformasý qäbul edilmiþdi. Ýstanbulda hämin sänädin iþläk mexanizmä
çevrilmäsi üçün türk dünyasý liderlärinin yeni
addým atacaqlarý istisna edilmir.
Dünya ölkälärindä äsgärlik müddätläri vä Azärbaycan modeli
Azärbaycanda “Härbi qul1
luqçularýn härbi xidmät keçmäsi haqqýnda” qanuna däyiþiklik
vä alitähsilli äsgärlärin härbi xidmät müddätinin artýrýlmasý mäsäläsi täqribän bir il öncä gündämä
gälmiþdi. Hämin dövrdä däyiþiklikdän sonra alitähsilli çaðýrýþçýlarýn härbi xidmät müddätinin artýrýlaraq, 18 aya çatdýrýlacaðý bildirilirdi. Maraqlýdýr ki, hämin vaxt
bütün ölkä ictimaiyyätinin diqqätini cälb edän bu xäbär sonradan
täsdiqini tapmadý. Härbi ekspert
Üzeyir Cäfärov isä hesab edir ki,
härbi xidmät müddätinin artýrýlmasýna yox, azaldýlmasýna ehtiyac
var. Onun sözlärinä görä, xüsusilä, tähsillärini davam etdirmäk istäyänlärä bu mänada güzäþt
olunmalýdýr: “Tähsil sahäsindän
bir il müddätinä känarlaþmaq bu
sahäni seçänlärin iþinä mänfi täsir
göstärir. Hesab ediräm ki, qanunvericilikdä bu mäsälälärä yenidän
baxýlmalýdýr. Mäsälän, Türkiyä
“AGRÝ layihäsi
“Nabukko”ya
alternativ
olmayacaq” 105
täcrübäsinin ölkämizdä tätbiqi
daha mäqbul olardý”. Müsahibimiz hesab edir ki, ali tähsili olmayanlar üçün härbi xidmät müddätinin 6 ay azaldýlaraq, 12 ay müäyyänläþdirilmäsi daha mäqbul
olardý. Ekspert Ýldýrým Mämmädov da hesab edir ki, ölkämizdä
härbi xidmät müddäti azaldýlmalýdýr. Lakin o, härbi xidmät müddätinin könüllülük prinsipi äsasýnda müäyyänläþdirilmäsini täklif edir. 1SOSÝAL HÄYAT 06
Fäthin memarý Göynüklü
Að Þämsäddin
109
700 bal toplamýþ
Günel Abdullayeva
fikirlärini bizimlä
bölüþdü 113
02 GÜNDÄM
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Dövlät särhädini pozan 29 näfär saxlanýlýb
Ötän ay dövlät särhädini pozduqlarý
1üçün 16 halda 29 näfär saxlanýlýb. Döv-
lät Särhäd Xidmätinin (DSX) mätbuat märkäzinin mälumatýna görä, tutulan särhäd pozucularýnýn 11 näfäri Azärbaycan, här ölkädän 4 näfär olmaqla Ýran Ýslam Respublikasý,
Gürcüstan, Äfqanýstan, 3 näfäri Banqladeþ, 2
näfäri Rusiya Federasiyasý, 1 näfäri Qýrðýzýstan vätändaþýdýr. Särhäd rejim qaydalarýný
pozduðuna görä 36 halda 80 näfär saxlanýla-
raq, barälärindä müvafiq tädbirlär görülüb.
Axtarýþda olan 79 näfär saxlanýlaraq, hüquqmühafizä orqanlarýna tähvil verilib. Narkotik
vasitälärin qeyri-qanuni dövriyyäsinä qarþý
mübarizä tädbirläri näticäsindä ay ärzindä 15
halda 8 kiloqram 378,4 qram narkotik maddä
aþkar ediläräk götürülüb.
Qaçaqmalçýlýq fäaliyyätinä qarþý aparýlan
mübarizä tädbirläri näticäsindä 68 halda
ümumi däyäri täqribän 264 min manat olan
qaçaqmal, o cümlädän bir ädäd 9 mm-lik tapança, 1 ädäd tapança daraðý, 3 ädäd tapança patronu, 1 ädäd 16 mm-lik täklülä tüfäng,
3 ädäd beþbarmaq, 3 ädäd xäncär, 53900
ABÞ valyutasý, 1 ädäd xalça, 313 ädäd mobil
telefon, mobil telefonlar üçün 542 ädäd aksesuar, 1221 qutu siqaret, 14 ädäd DVD,
1144 ädäd därman preparatlarý çoxsaylý
müxtälif spirtli içkilär vä digär sänaye mallarý saxlanýlýb.
Tähsil müässisälärindä ilk zäng säsländi
Dünän ölkämizin bütün mäktäb-
1lärindä yeni därs ilinin ilk zängi
Nazirlik täkzib edir:
körpü sökülmäyäcäk
Näqliyyat Nazirliyindän Ziya Bünya1dov prospekti ilä Azadlýq prospekti-
nin käsiþmäsindäki körpünün söküläcäyi
xäbärinä münasibät açýqlanýb. “Media forum” saytýna danýþan ictimaiyyätlä älaqälär þöbäsinin müdiri Namiq Häsänov deyib
ki, bu xäbärin heç bir äsasý yoxdur. “Bizim
yol” qäzetinin 15 sentyabr sayýnda därc
olunan xäbärä görä, körpüdän Prezident
Ýlham Äliyevin yeni iqamätgahý göründüyü
üçün yaxýn aylarda o söküläcäk. Qäzet xäbär verir ki, ävvälcä iqamätgahýn hasarlarýný bir qädär hündür tikmäk planlaþdýrýlsa
da, sonradan körpünün sökülmäsi qärarý
verilib. Namiq Häsänov “Bizim yol”u täkzibläyib: “Körpü kiminsä harasa baxmasý
üçün seyrangah deyil ki...”
Dünän Prezident Ýlham Äliyev MDB ölkälärinin
1Käþfiyyat Xidmätläri vä Tählükäsizlik Orqanlarý
Rähbärläri Müþaviräsinin Bakýda keçirilän 11-ci iclasýnda iþtirak edän nümayändä heyätlärinin rähbärlärini qäbul edib. Dövlät baþçýsý MDB ölkälärinin qarþýlýqlý
sämäräli ämäkdaþlýðýnýn vä birgä säylärinin regionda,
ümumilikdä dünyada tählükäsizliyä täminatýn yaradýlmasýnda mühüm rol oynadýðýný deyib. Dövlät baþçýsý
xüsusi qeyd edib ki, än güclü ölkälärin belä beynälxalq
terrorizm kimi qlobal tählükälärdän tam sýðortalanmadýðý indiki vaxtda MDB ölkälärinin säylärini daha
da artýrmasý olduqca vacibdir.
MDB ölkälärinin Käþfiyyat Xidmätläri vä Tählükäsizlik Orqanlarý rähbärläri Müþaviräsinin sädri, Rusiya
Federasiyasý Xarici Käþfiyyat Xidmätinin direktoru Mixail Fradkov görüþdä Azärbaycan Milli Tählükäsizlik
Nazirliyinin böyük imicä malik olduðunu vä MDB xüsusi xidmät orqanlarýnýn qarþýsýnda duran birgä väzifälärin hällindä yaxýndan iþtirak etdiyini vurðulayýb. O,
hämçinin Bakýda gördüklärinin onlarda zängin täässürat doðurduðunu vä bunu Azärbaycanýn ümumi inkiþafýnýn konkret nümunäsi kimi däyärländirdiklärini xüsusi qeyd edib.
Milli Qährämanýn xatirä muzeyi açýldý
Biläsuvar rayonunda Milli Qähräman Mübariz
1Ýbrahimovun doðulduðu Äliabad kändindä þähi-
din xatirä muzeyi açýlýb. Muzey Milli Qährämanýn mäzunu olduðu Äliabad känd orta mäktäbinin näzdindä,
mäktäbin direktoru Bäsirä Rüstämovanýn täþäbbüsü ilä
yaradýlýb. Qeyd edäk ki, muzeyi Bäsirä xaným özünün
vä ailäsinin väsaiti hesabýna yaradýb.
rýblar ki, ilk aylarda þagirdlärä güzäþt
edäk, ancaq dediyim müddätdän sonra
mäktäbli formasý ilä gälmäyän uþaqlarý
därsä buraxmayacaðýq”.
Dünän orta mäktäblärlä yanaþý, ali
tähsil ocaqlarýnda da Bilik bayramý qeyd
olundu. Bu il täläbä qäbulunda yüksäk
müväffäqiyyät qazanan Qafqaz Universiteti dä öz qapýlarýný täläbälärinin üzünä
açdý. Universitetin häyätindä täþkil olunmuþ tädbirdä çýxýþ edän rektor Ähmäd
Saniç dedi: “Bu il TQDK-nýn keçirdiyi
qäbul imtahanlarýnda 700 bal toplayan 7
täläbänin 4-ü Qafqazý seçib. Bununla yanaþý, builki täläbälärimizin 25-i Prezident
täqaüdçüsü, 185-i 600-dän yuxarý bal
toplamýþ, 257-si isä dövlät sifariþli yerlärä
qäbul olunmuþdur. Universitetimiz orta
bal göstäricisinä görä Dövlät Ýdaräçilik
Akademiyasý vä Tibb Universitetindän
sonra Baký Dövlät Universiteti ilä birgä 3cü yeri tutub”. Daha sonra Prezident täqaüdçüsü olan täläbälärä hädiyyä, 700
bal toplayan 4 näfärä isä noutbook veril-
di. Tädbirin sonunda universitetin özfäaliyyät därnäyi gözäl räqsläri ilä izläyänlärin qarþýsýnda çýxýþ etdi.
Qeyd edäk ki, bölgä müxbirlärimizin
verdikläri mälumatlara görä, dünän Hacýqabul rayonu Qarasu qäsäbäsinin, Mingäçevir þähärinin 5 saylý orta mäktäbinin,
Balakän rayonu Acýlýqbinä kändinin, Þäki
rayonunun Birinci Biläcik kändinin, Zaqatala rayonu Çökäk kändinin, Aðdaþ rayonunun Gürcuva känd äsas mäktäbinin,
Bakýnýn Binäqädi rayonunun Sulutäpä
qäsäbäsinin, Bärdä þähär 2 saylý orta mäktäbinin þagirdläri yeni tädris ilini yeni
mäktäb binalarýnda qeyd ediblär.
Sonda onu da bildiräk ki, bu il ölkämizdä 120.844 näfär uþaq ilk däfä olaraq
mäktäbä üz tutdu. Ümumilikdä isä 20102011-ci tädris ilindä respublikanýn 4546
ümumtähsil mäktäbindä 1.359.900 þagird tähsil alacaq.
“10 sentyabr”ýn täqdimatý keçirilib
Dünän Azärbaycan Yazýçýlar Birliyinin (AYB)
1“Natävan” klubunda AYB-nin katibi, “525-ci
qäzet”in baþ redaktoru Räþad Mäcidin “10 sentyabr”
kitabýnýn täqdimat märasimi keçirilib. “Mütärcim”
näþriyyatýnda çap olunan bu kitabda yer alan hekayä
orijinalla birlikdä türk, ingilis, rus, macar, Ukrayna, rumýn, polyak, Litva, özbäk vä gürcü dillärinä tärcümä
olunub. Tädbirdä çýxýþ edän xalq þairi Fikrät Qoca Räþad Mäcidin bu hekayäsinin 11 dilä tärcümä olunmasýný yüksäk qiymätländirib. Räþad Mäcid bu kitabýn
näþrinin onun üçün sürpriz olduðunu deyib.
TÄSÝSÇÝ
“ZAMAN-AZÄR” MMC
16-17 SENTYABR 2010 8-9 ÞÄVVAL 1431
RÄÞAD ZALOV, HABÝL ÄLÝYEV, RAFAEL
MAYILBÄY Mingäçevir, ÝLKÝN ÄMÝROV Balakän.
“Cinayätkarlarý mäsuliyyätä cälb etmäk kifayät etmir”
Dünän Bakýda “Ýnsan alverinä qarþý maariflän-
1dirmänin rolu” mövzusunda “däyirmi masa”
keçirilib. Tädbirdä çýxýþ edän Ailä, Qadýn vä Uþaq
Problemläri üzrä Dövlät Komitäsinin sädri Hicran Hüseynova insan alverinin här zaman aktual bir problem olduðunu vurðulayýb: “Bu problem dünya täþkilatlarýnýn diqqät märkäzindädir. Ýnsan alveri qadýnlarýn vä uþaqlarýn hüquqlarýnýn pozulmasýna säbäb
olur”. Latviyanýn sabiq prezidenti Vayr Vike Frayberq deyib ki, qanunvericilikdä bu mäsäläyä çox cid-
di yanaþmaq lazýmdýr: “Cinayätkarlarý yaxalayýb mäsuliyyätä cälb etmäk kifayät etmir, qurbanlarý da reabilitasiya edib, cämiyyätä qaytarmaq lazýmdýr”.
Daxili Ýþlär Nazirliyinin Ýnsan Alverinä Qarþý Mübarizä Ýdaräsinin räisi Cavad Þýxäliyev isä ölkämizdä
insan alveri ilä ciddi mübarizä aparýldýðýný vurðulayýb.
Millät väkili Qänirä Paþayeva isä insan alveri ilä mübarizädä mätbuatýn vä QHT-lärin rolundan danýþýb. O
bildirib ki, bu mäsälä ilä baðlý maarifländirmä iþlärinin
aparýlmasýna çox ehtiyac var.
Sumqayýtda Üzeyir bäyin abidäsi açýldý
Dünän Sumqayýt þähäri Ü. Hacýbäyli küçäsindä
1inþa edilän dahi bästäkarýn abidä kompleksi-
nin açýlýþý olub. Açýlýþda Sumqayýt Þähär Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Vaqif Äliyev, mädäniyyät vä turizm naziri Äbülfäs Qarayev vä bir çox idarä-müässisä rähbärläri iþtirak ediblär.
Qeyd edäk ki, Sumqayýt þähärinin baþ rässamý
Vaqif Näzirovun müällifi olduðu Ü. Hacýbäylinin abidäsinin ümumi hündürlüyü 12, postamentinin oturacaq ölçüsü 7,5 x 7,5 metrdir. Postament royal formasýnda olub, qara qranitlä üzlänib, yüksälän hissäsi orqan borularýnýn simvolik täsviri kimi verilib, üzärindä
5 metr yüksäklikdä yerläþän bürüncdän hazýrlanan
barelyefin fonu isä að märmärdän üzük qaþý formasýnda iþlänib. Äks täräfdän isä eyni fon üzärindä milli musiqi alätlärimizin - tar, kaman vä qavalýn tökmä
bürüncdän täsviri yerläþib. Abidä kompleksinin inþa
edildiyi xiyabanýn eni 23, ärazinin uzunluðu 61 metr
täþkil edir. Ceyhun Mämmädov/Sumqayýt
SAYI: 108/3048
Baþ direktor SÜLEYMAN ÜNAL
[email protected]
[email protected]
Baþ direktorun müavini
Redaktor
Osman Uçak
Ürfan Mämmädli
[email protected]
[email protected]
REDAKTOR MÜAVÝNLÄRÝ
Sämäd Mälikzadä
Äli Çärkäzoðlu
REKLAM ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ
Arif Keysan
MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ
Mehmet Þimþek
MÄTBÄÄ MÜDÝRÝ
Harun Aydoðdu
ÞÖBÄLÄR
Qvami Räsulov - Mädäniyyät þöbäsi
Nicat Ýntiqam - Ýqtisadiyyat þöbäsi
Natiq Pänahlý - Siyasät þöbäsi
Loðman Mämmädov - Humanitar þöbä
Ruslan Sadýqov - Ýdman þöbäsi
NÖVBÄTÇÝ REDAKTOR:
ÜMUMÝ ÞÖBÄ MÜDÝRÝ
Äli Çärkäzoðlu
Orhan Kýraç
TÄMSÝLÇÝLÝKLÄR
säsländi. Bilik günü münasibätilä bütün
tähsil ocaqlarýnda tädbirlär keçirildi. Bu
günün sevincini Baký þähärinin Yasamal
rayonundaký Þäfiqä Äfändizadä adýna 13
saylý orta mäktäbindä yaþadýq.
Mäktäblilärin hamýsýnýn yerläþä biläcäyi meydança olmadýðý üçün onlar mäktäbin iki hissäsindä düzülmüþdülär. Tähsil ocaðýnýn direktoru Räfiqä Mämmädova vä Baký Þähär Tähsil Ýdaräsinin Yasamal, Qaradað vä Säbail rayonlarý üzrä
metod bölmäsinin baþ mütäxässisi Pärvin
Cäbrayýlova mäktäbliläri vä valideynläri
täbrik edäräk, ötän il tähsildä olan uðurlar haqqýnda mälumat verdilär. Birincilärlä yanaþý, valideynlärin dä häyäcaný üzlärindän oxunurdu. Müällimälärin rähbärliyi altýnda ilk däfä mäktäbä ayaq basan
birincilär içäri daxil olduqdan sonra Räfiqä xanýmla hämsöhbät olduq. Ümumiyyätlä, özlärini särbäst aparmalarý baxýmýndan baðçaya gedän uþaqlarla getmäyänlär arasýnda färqin rahat bir þäkildä
müþahidä olunduðunu deyän R. Mämmädova “Artýq 3-cü ildir ki, 1-ci sinifdän
baþlayaraq därslär kurikulum äsasýnda
keçirilir. Bu metod uþaqlarda özlärini vä
fikirlärini daha särbäst ifadä etmäk, rahat
fikir mübadiläsi etmäk imkanlarýný verir”,
- dedi. Hämsöhbätim son vaxtlarda aktuallýðýný qoruyub saxlayan vahid mäktäbli
formasýna da öz münasibätini bildirdi:
“Bu gün özünüz dä þahid oldunuz ki, bütün uþaqlar mäktäbä að köynäklä gäliblär. Valideynlärin az hissäsi istisna olmaqla çoxu vahid mäktäbli formasýna keçidlä baðlý täläbi yerinä yetirib. Forma ala
bilmäyänlärä isä 2 ay vaxt veräcäyik.
Çünki Tähsil Nazirliyindän dä bizä tapþý-
Ýlham Äliyev MDB xüsusi xidmät
orqanlarýnýn rähbärlärini qäbul edib
Naxçývan:
(136) 452430
Gäncä: (22) 560194
Aðdaþ: (193) 55131
Quba: (169) 53810
Länkäran:
(171) 52057
Mingäçevir:
(147) 45896
Þirvan: (197) 51292
Zaqatala:
(174) 54055
Þäki: (177) 46083
Sumqayýt: (018)
655 89 64
Ünvanýmýz: Baký, Tbilisi prospekti. 1058-ci mähällä, ev 34.
Tel: (+994 12) 498 17 24 , 530 85 81 (82, 83), 498 04 14. Faks: 498 17 24
web: www.zaman.az e–mail: [email protected]
Çap: “ZAMAN-AZÄR” MMC firmasýnýn mätbääsi.
Redaksiya ilä müällifin mövqeyi färqli ola bilär, reklamlardaký mätnlärä görä redaksiya mäsuliyyät daþýmýr.
z “APA” vä “AzärTAc” xäbär agentliklärinin materiallarýndan istifadä olunur.
z Älyazmalar geri qaytarýlmýr z Abunä ilä älaqädar þikayätlärinizi redaksiyaya bildirmäyinizi xahiþ edirik.
z Abunä indeksi: 022382
ÞÄHÄRLÄR
SÜBH
GÜNÄÞ GÜNORTA ÝKÝNDÝ
AXÞAM
GECÄ
BAKI
5 45
7 18
13 42
QUBA
5 49
7 23
13 48
17 10
19 54
21 16
17 15
20 00
LÄNKÄRAN
5 52
7 22
21 24
13 46
17 14
19 58
ÞÄKÝ
5 55
21 18
7 28
13 53
17 20
20 06
SABÝRABAD
5 52
21 29
7 24
13 48
17 15
20 00
21 21
NAXÇIVAN
6 05
YEVLAX
5 56
7 36
14 00
17 28
20 12
21 32
7 29
13 53
17 21
20 06
ÞAMAXI
5 50
7 23
21 28
13 47
17 15
20 00
21 22
GÄNCÄ
5 59
7 32
13 56
ZAQATALA
5 56
7 30
13 55
17 24
20 09
21 31
17 22
20 08
21 31
17 SENTYABR ÜÇÜN
03GÜNDÄM
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Azärbaycan vä Türkiyä strateji ämäkdaþlýq
þurasý haqqýnda Birgä Bäyannamä imzaladý
Türkiyä vä Azärbaycan
xarici iþlär nazirläri
arasýnda görüþ keçirilib
Türkiyänin xarici iþlär naziri Äh-
1mäd Davutoðlu vä Azärbaycanýn
xarici iþlär naziri Elmar Mämmädyarov
arasýnda görüþ keçirilib. Görüþdä iki ölkä arasýnda qarþýlýqlý maraq doðuran bir
çox sahälärlä baðlý fikir mübadiläsi edilib, regiondaký son väziyyät, iki ölkä
arasýnda bütün sahälär üzrä härtäräfli
ämäkdaþlýðýn daha da inkiþaf etdirilmäsinin vacibliyinä toxunulub.
Ümumi diplomatik
nümayändäliklärin açýlmasý
müzakirä edilib
Natiq Pänahlý
ÄVVÄLÝ BÝRÝNCÝ SÄHÝFÄDÄ
Prezident Ýlham Äliyev sözügedän
1sänädin iki ölkä arasýndaký älaqä-
lärin gäläcäk inkiþafýna täminat verdiyini söyläyib: “Tarixän mövcud olan älaqälärimizin daha da geniþländirilmäsi
vä därinläþdirilmäsi üçün bu gün (dünän-red.) imzalanmýþ sänädin çox böyük ähämiyyäti var”. Prezident äslindä
bunun yalnýz hüquqi sänäd kimi qiymätländirilmäsinin doðru olmadýðýný da
bildirib: “Bu, adi bir saziþ deyil. Bu, çox
sämimi bir sänäddir. Bu, yalnýz iki ölkä
arasýnda imzalanmýþ müqavilä deyil, bu,
üräkläri vä xalqlarý birläþdirän vä xoþ
niyyätimizi ifadä edän bir äsärdir. Bu
äsär yaþayacaq vä bizi daha da xoþbäxt
edäcäk. Bu, bütün sahälärdä ämäkdaþlýðýmýzý geniþländirmäyä, hämçinin öz
fäaliyyätimizi birgä qurmaða vä koordi-
nasiyalý þäkildä davam etdirmäyä imkan
verir. Bu sänäd hämçinin imkan veräcäk
ki, Türkiyä-Azärbaycan älaqäläri uðurla,
sürätlä vä daha mütäþäkkil qaydada iräliyä getsin vä xalqlarýmýz daha sýx birläþsin”.
Daha sonra liderlär jurnalistlärin suallarýný cavablandýrýblar. Sözügedän sänädin Daðlýq Qarabað münaqiþäsinin
hällinä necä täsir edäcäyinä dair sualý
cavablandýran Prezident Äliyev bu mäsälänin iki ölkä arasýndaký bütün danýþýqlarýn baþlýca mövzusu olduðunu söyläyib: “Türkiyä 10 il ävvälki Türkiyä deyil. Türkiyä böyük vä qüdrätli dövlätdir.
Türkiyänin güclänmäsi bölgäyä dä müsbät täsir edir. Türkiyä ilä hesablaþmamaq mümkün deyil. Türkiyänin gücü
bizim gücümüzdür. Türkiyä Daðlýq Qarabað mäsäläsindä çox fäal siyasät aparýr vä äminäm ki, bunun müsbät näticä-
läri olacaq vä Azärbaycanýn ärazi bütövlüyü tämin olunacaq”.
“Qardaþým viza mäsäläsini
än qýsa zamanda häll edäcäk”
Liderlär iki ölkä arasýnda viza rejiminin qarþýlýqlý þäkildä läðvi ilä baðlý sualý da cavablandýrýblar. Prezident Äliyev
bununla baðlý daim mäslähätläþmälär
aparýldýðýný söyläyib vä deyib ki, Azärbaycanda daxili proseduralar tamamlandýqdan sonra bu mäsälä müsbät hällini tapacaq.
Baþ nazir Ärdoðan isä suala yumorla cavab verib: “Zatän bu mäsälädä bizim täräfimizdän problem yoxdur. Amma qardaþým da bu mäsäläni än qýsa zamanda häll edäcäk”.
Qeyd edäk ki, Azärbaycan Prezidenti Ýlham Äliyev dünän türkiyäli
hämkarý Abdullah Gül ilä dä görüþüb.
Amerikalý hämsädr: “Qaçqýnlar bir gün öz yurdlarýna qayýdacaqlar”
ATÄT-in Minsk Qrupunun (MQ)
amerikalý hämsädri Robert
Bradtke MQ-nin Azärbaycanýn qätnamä layihäsini BMT Baþ Assambleyasýndan geri götürmäsini alqýþladýðýný bildirib. O, BBC radiosunun Azärbaycan
xidmätinä müsahibäsindä: “Çünki biz
inanmýrdýq ki, bu qätnamä sülh prosesinä nä isä bir töhfä verä bilär”,- deyib.
Diplomat iki ölkänin xarici iþlär nazirlärinin Avropa paytaxtlarýnda vä ya
elä prezidentlärin müxtälif þähärlärdä
1
açýqlanan mövqelärindä köklü färq
görmädiyini söyläyib. ATÄT-in regiona
göndäräcäyi fakt-araþdýrýcý missiyanýn
säfärinä aydýnlýq gätirän hämsädr bunun çox mühüm säfär olacaðýný bildirib: “Bu, çox mühüm säfär olacaq. Bilirsiniz ki, ATÄT-in Daðlýq Qarabaðýn
ätrafýnda apardýðý son fakt-araþdýrýcý
missiyasý 5 il bundan ävväl olub. Biz bu
ilin ävvällärindä qärara gäldik ki, belä
bir missiyanýn täkrar keçirilmäsinä ehtiyac var. Bu, hämsädrlär üçün dä va-
“Täräflär istäsälär, münaqiþä zonasýnda
sülhmäramlý qüvvälär yerläþdirilä bilär”
“NATO Daðlýq Qarabað mü-
1naqiþäsinin nizamlanmasýnda
ATÄT-in Minsk Qrupunun säylärini
dästäkläyir”. Bunu Ýrävanda säfärdä
olan NATO Baþ katibinin Cänubi
Qafqaz vä Märkäzi Asiya üzrä xüsusi nümayändäsi
Robert Simmons
deyib.
“Þimali Atlantika Alyansý
bu münaqiþä ilä
baðlý danýþýqlar
prosesindä birbaþa iþtirak etmir, amma biz
ATÄT-in Minsk
Qrupunun säylärini dästäkläyir vä
hämsädr ölkälärin Almatýda verdikläri bäyanatý alqýþlayýrýq”,- deyä R. Simmons qeyd edib.
Xüsusi nümayändä bildirib ki,
NATO cäbhä xättindä son vaxtlar
baþ verän insidentlärdän narahatdýr,
ATÄT-in Minsk Qrupu hämsädrläri-
nin bu kontekstdä verdikläri bäyanatý vä münaqiþänin dinc yolla, ärazi bütövlüyü vä millätlärin öz müqäddäratýný täyin etmäk prinsipinä
äsaslanan hällini dästäkläyir.
NATO qüvvälärinin münaqiþä
zonasýnda yerläþdirilmäsi perspektivläri ilä
baðlý sualýn cavabýnda
isä R. Simmons:
“ATÄT-in Minsk Qrupunun hämsädrläri vä
Daðlýq Qarabað münaqiþäsi täräfläri ehtiyac yaranarsa, NATOya müraciät edäräk
münaqiþä zonasýnda
sülhmäramlý qüvvälär yerläþdirmäyi
täklif edä bilärlär. Täräflär istäsälär,
münaqiþä zonasýnda sülhmäramlý
qüvvälär yerläþdirilä bilär. Amma
belä bir razýlýq olmadýðý üçün alyansýn sülhmäramlý qüvvälärinin orada
yerläþdirilmäsi barädä danýþmaq çox
tezdir”,- deyib.
cibdir. Män bir ildän azdýr ki, bu väzifädäyäm. Rusiyalý hämsädr dä nisbätän
täzädir. Bilirsinizmi, bu ärazilär hämiþä
bu þäkildä qala bilmäz. Qaçqýnlar bir
gün öz yurdlarýna qayýdacaqlar. Ayýrýcý
xätlär läðv olunmalýdýr”.
Amerikalý hämsädr dekabrda Qazaxýstanda ATÄT sammitinin keçirilmäsini mühüm hadisä adlandýrýb: “Düþünüräm ki, bu sammit çox mühüm hadisä olacaq. Burada Azärbaycan vä Ermänistan prezidentläri Avropanýn vä
Þimali Amerikanýn dövlät rähbärläri ilä
bir masa arxasýnda oturacaqlar. Heç
þübhäsiz ki, münaqiþä täräflärinin
mövqelärindäki färqlär bir daha diqqät
märkäzindä olacaq. Prezidentlär bu
prosesi necä inkiþaf etdirmäk planlarý
barädä dünya birliyinä mälumat vermäli olacaqlar”.
R. Bradtke onu da deyib ki, gälän
häftä Nyu-Yorkda Azärbaycan vä Ermänistan xarici iþlär nazirlärinin görüþü keçiriläcäk.
Azärbaycan vä Rusiya
Samurla baðlý qärar qäbul etdilär
nýn “tam näzaräti altýnda” qalRusiyanýn Azärbaycanda1ký säfiri Vladimir Doroxin dýðýný xatýrladan säfir bununla
Azärbaycanla Rusiya arasýnda
dövlät särhädi haqqýnda müqavilänin imzalanmasý ilä baðlý
APA-ya verdiyi müsahibäsindä
bunun här iki ölkä täräfindän
iräliyä doðru atýlan än uðurlu
addým olduðunu bildirib. Onun
sözlärinä görä, SSRÝ daxilindä
dövlät särhädläri olmayýb, inzibati särhädlär olub. Xäritälärdä
särhäd xätläri qeyd olunsa da,
äslindä särhäd yox idi: “Rusiya
Prezidenti Dmitri Medvedevin
bu yaxýnlarda Azärbaycana säfäri zamaný imzalanmýþ müqaviläyä äsasän, dövlät särhäd xätti
çox az istisnalarla vaxtilä
RSFSR-lä Azärbaycan SSR arasýnda mövcud olan hämin inzibati särhäd xättidir”.
SSRÝ daðýldýqdan sonra Samur su qovþaðýnýn Azärbayca-
belä, ondan istifadä mäsäläsindä, Rusiyanýn maraqlarýnýn lazými säviyyädä näzärä alýndýðýný
deyib: “Samurun suyu ilä baðlý
bizim ölkälärimiz arasýnda heç
vaxt ciddi problem olmayýb.
Dövlät särhädinin keçid xätti
haqqýnda müqavilä mövcud väziyyäti “de-yure” möhkämländirir. Samur su qovþaðý Azärbaycan ärazisindä qalýr. Azärbaycan täräfi Rusiyaya bu qovþaqdan birgä istifadä etmäyi
täklif edib. Bununla da Rusiya
täräfi onun Samur çayý ilä baðlý
maraqlarýnýn tam häcmdä näzärä alýnacaðýna dair älavä täminat
alýb. Bu, Rusiya ilä Azärbaycan
arasýnda särhädin delimitasiyasý
prosesindä ortaya çýxan än çätin
problemin hällindä edilmiþ
kompromisin mäðzidir”.
Azärbaycan vä Türkiyänin xarici iþlär
nazirläri Elmar Mämmädyarov vä Ähmäd Davutoðlu Ýstanbulda keçirilän ikitäräfli görüþdä Afrika ölkälärindä Türkiyä säfirliklärinin näzdindä fäaliyyät göstäräcäk Azärbaycan nümayändäliklärinin açýlmasýný müzakirä ediblär.
Görüþdä Türkdilli Ölkälärin Dövlät
Baþçýlarýnýn Sammiti çärçiväsindä imzalanacaq iki ölkä arasýnda strateji ämäkdaþlýq üzrä Ali Þuranýn yaradýlmasý ilä
baðlý sänädin detallarý da müzakirä edilib.
Brayzanýn mäsäläsinä
gälän häftä baxýlacaq
ABÞ Senatýnýn xarici münasibätlär
1komitäsindä Azärbaycana säfir tä-
yinatý ilä baðlý növbäti müzakirälär
sentyabrýn 21-nä täyin olunub. “Turan”ýn mälumatýna görä, komitä Metyu
Brayzaný täsdiq etsä, onun mäsäläsi Senatýn ümumi iclasýna täqdim olunacaq.
Prezident Barak Obama Metyu
Brayzanýn säfir postuna namizädliyini
mayýn 26-da iräli sürüb.
“Cänubi Qafqaz Rusiya
täräfindän yaradýlan
süni coðrafi ärazi deyil”
”ABÞ vä Rusiyanýn Cänubi Qaf-
1qazda qärar qäbul etmäk gücünä
malik olmasý fikri mifdir”. Bu fikirläri
Karnegi Beynälxalq Sülh Fondunun eksperti Tomas de Vaal “Qafqaz” kitabýnýn täqdimatý zamaný bildirib. O deyib
ki, kitabý Qärb auditoriyasýný yeni regionla daha yaxýndan tanýþ etmäk üçün
yazýb: “Regionla baðlý bäzi miflär var.
Qärb dövlätläri Cänubi Qafqaz regionunun keçmiþ vä hazýrký reallýqlarýndan
xäbärsiz olsalar, onlar regiondaký münaqiþälärin nizamlanmasýna täsir göstärä bilmäzlär”. Analitikin fikrincä, artýq
mifläri daðýtmaq vaxtýdýr: “Bäzi fikirlär
mövcuddur ki, Cänubi Qafqaz Rusiya
täräfindän yaradýlan süni coðrafi ärazidir. Bu, doðru deyil. Bu ölkälärin xalqlarýnýn özünämäxsus siyasi mädäniyyätläri var, onlar özlärini idarä edä bilirlär.
21-ci äsr Cänubi Qafqazýnýn färqi ondadýr ki, o, artýq müstämläkä deyil, bu regionun üç müstäqil ölkäsi var”.
Cänubi Qafqazýn gäläcäyi barädä
danýþan analitik qeyd edib ki, regionun
çiçäklänmäsi üçün Daðlýq Qarabað vä
digär münaqiþälär häll olunmalýdýr.
04 DÜNYA
Dünyada aclarýn sayý azalýb,
ancaq väziyyät yenä acýnacaqlýdýr
BMT-nin Ärzaq vä Känd Täsärrüfatý
Täþkilatýnýn nümayändälärinin mälumatýna görä, aclýqdan äziyyät çäkänlärin sayý son illärdä 100 milyon (9,6 faiz) näfär azalýb. Belä bir däyiþiklik son 15 ildä ilk däfä baþ
verir. Hazýrda dünyada 925 milyon insan aclýqdan äziyyät çäkir. Ävväl dünyada 1 milyard 23 milyon insan aclýqdan äziyyät çäkirdi. Onlarýn 642 milyonu Asiyada, 265 milyonu Afrikada, 42 milyonu isä Latýn Amerikasý ölkälärindä yaþayýr. 15 milyon ac insan isä
müxtälif ölkälärdä yaþayýr. Aclýqdan äziyyät
çäkän insanlarýn daha çox yaþadýqlarý ölkälär
isä bunlardýr: Banqladeþ, Çin, Konqo, Efiopiya, Hindistan, Ýndoneziya vä Pakistan.
Täþkilatýn sädri Jak Diof Ýtaliyanýn paytaxtý Romada keçirdiyi mätbuat konfransýnda aclýqdan äziyyät çäkänlärin sayýnýn
azalmasýna baxmayaraq, mövcud väziyyätin hälä dä gärgin olduðunu söyläyib. O deyib ki, yerli hökumätlär özlärinin aqrar siyasätlärini gücländirmälidirlär: “Hökumätlär
1
“Nabukko” layihäsinin icrasý
ðindä väsait Avropa Birliyindän
(AB), 4 milyard avro isä kreditorlardan cälb olunacaq. APA-nýn mälumatýna görä, bunu dünän Bakýda
keçirilän beynälxalq qaz infrastrukturu konfransýnda çýxýþ edän “Nabucco Gas Pippeline GmbH.” konsorsiumunun rähbäri Reynhard Mitçek bildirib. Onun sözlärinä görä,
Misirin Þarm-äþþähärindä
Fälästin muxtariyyätinin
rähbäri Mahmud Abbas,
Ýsrailin Baþ naziri Benyamin Netanyahu vä ABÞ
Dövlät katibi Hillari
Klinton arasýnda Yaxýn
Þärq sülh danýþýqlarýnýn
Hillari Klinton
ikinci raundu davam
edir. Hillari Klinton danýþýqlarý här iki täräf üçün “böyük imkan aný”
adlandýrýb. H. Klinton münaqiþänin hälli istiqamätindä artýq son märhälänin yetiþdiyini
bildirib. Danýþýqlar çärçiväsindä xaným Klinton Mahmud Abbas vä Benyamin Netanyahu ilä iqtisadi mäsäläläri müzakirä edäcäk.
Ýsrailin Baþ naziri Ýordan çayýnýn qärb sahilindä yähudi yaþayýþ mäntäqälärinin inþasýnýn dayandýrýlmayacaðýný deyib. Tikinti iþlärinin mähdud þäkildä olsa da, aparýlacaðýna
iþarä edib. Mahmud Abbas isä inþaat iþlärinin
bärpa olunacaðý täqdirdä, Yaxýn Þärq sülh
danýþýqlarýndan çýxacaðý ilä hädäläyib. Xaným
Klinton Yaxýn Þärqä säfärinin yekununda
Ýordaniya kralý ilä görüþäcäk. Ýordaniya vä
Misir Ýsraillä sülh väziyyätindä olan yeganä
äräb ölkäläridir.
1Þeyx
Ýran Prezidenti Mahmud Ähmä-
1dinejad BMT-nin sentyabr ayýnýn
24-dä keçiriläcäk “Nüvä silahsýzlaþdýrmasý” mövzusunda iclasýnda iþtirak etmäyäcäk. BMT Baþ katibi Ban Ki Mun
“Röyters” agentliyinä açýqlamasýnda bu
barädä mälumat verib.
Bununla belä, Ýran lideri BMT-nin
zirvä görüþündä iþtirak edäcäk.
Fransa parlamentinin üst qanadý
1olan Senat qadýnlarýn hicab taxma-
aqrar sektora investisiya qoyuluþunu dästäklämäli, sosial yardým þäbäkälärini geniþ-
AB sözügedän väsaitin ayrýlmasýna
hälä sanksiya vermäyib. Belä ki, müäyyän hazýrlýq iþläri hälä görülmäyib:
“Lakin biz baþa düþürük ki, AB-nin
väsaiti layihänin icrasý üçün çox vacibdir. Layihänin maliyyäläþdirilmäsinä dair mandat hämçinin Avropa
Ýnvestisiya Banký vä Beynälxalq Maliyyä Korporasiyasýna verilib”.
Layihänin ähämiyyätindän danýþan R. Mitçek onu da qeyd edib ki,
Hillari Klinton
Abbas-Netanyahu
görüþünü “böyük
imkan aný” adlandýrýb
Ähmädinejad BMT-nin
tädbirinä qatýlmýr
Fransa SenatI hicab
qadaðasýný täsdiqlädi
ländirmäli, yoxsullarýn gälirlärini artýran fäaliyyät sahälärinä üstünlük vermälidirlär”.
AB “Nabukko” layihäsinä 3 milyard avro ayýracaq
1üçün 3 milyard avro mäblä-
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
“Nabukko” çärçiväsindä Azärbaycan qazý Türkiyäyä Gürcüstan vasitäsilä, Ýraq qazý isä birbaþa Türkiyäyä
çatdýrýlacaq: “Kämärin 2015-ci ildä
istifadäyä veriläcäyi gözlänilir. Biz
Ýranýn layihädä iþtirakýndan imtina
etmiþik”.
Qeyd edäk ki, Xäzär regionundan Türkiyä vä Balkan yarýmadasý
vasitäsilä Märkäzi Avropaya täbii qazýn ixracý üçün näzärdä tutulan “Nabukko” kämärinin inþasý mäqsädilä
yaradýlan “Nabucco Gas Pipeline Ýnternational GmbH.” konsorsiumuna
OMV (Avstriya), MOL (Macarýstan),
“Transgaz” (Rumýniya), “Bulgargaz”
(Bolqarýstan), “BOTAÞ” (Türkiyä) vä
RWE (Almaniya) þirkätläri qoþulublar. Här bir täräfdaþ þirkätin konsorsiumda payý 16,67% täþkil edir.
Layihänin xärclärinin 1/3-i sähmdarlar täräfindän, qalan hissäsi isä maliyyä-kredit täþkilatlarý täräfindän
maliyyäläþdiriläcäk. Bu yaxýnlarda layihänin ümumi investisiya däyäri 4,6
mlrd. avrodan 7,9 mlrd. avroyadäk
(12,3 mlrd. ABÞ dollarý) artýrýlýb.
Ýtaliya bästäkarý Cüzeppe Verdinin 1842-ci ildä yazdýðý operanýn
personajý Babil kralýnýn adý ilä adlandýrýlan boru xättinin uzunluðu 3 300
km olacaq, illik näqletmä gücü isä 31
mlrd. kubmetr häcmindä näzärdä
tutulub.
NATO mäsäläsindä Türkiyä Qärbdän färqli düþünür
ABÞ-ýn düþüncä quruluþu
1olan Alman Marþal Fondu
(AMF) Türkiyä, ABÞ vä Avropa
Birliyinin (AB) 11 üzv ölkäsindä
sorðu keçirib. Här ölkädä min
näfärin cälb olunduðu sorðunun
näticäsindä aydýn olub ki, Türkiyä vä Qärb dünyasý arasýnda
NATO-ya münasibätdä färqlär
därinläþmäkdädir.
“NATO ölkänizin tählükäsizliyi baxýmýndan zäruriliyini
qoruyub saxlayýbmý?” sualýna
Türkiyädä respondentlärin cämi 30 faizi “bäli” cavabýný verib. Halbuki 2004-cü ildä bu
suala “bäli” cavabý veränlärin
faizi 53 olub. Türklärin 43 faizi
isä, ümumiyyätlä, NATO-ya
ehtiyac qalmadýðýný düþünür.
Qärb ölkäläri isä hälä dä NATO-ya böyük ehtiyac olduðunu
düþünürlär: Hollandiya 72 faiz,
Ýngiltärä 68 faiz, ABÞ vä Fransa
60 faiz, Almaniya 56 faiz, Ýtaliya 54 faiz, Polþada 52 faiz.
ABÞ BP-yä qarþý yeni iddia iräli süräcäk
BP þirkäti Meksika körfä-
1zindä baþ vermiþ qäzadan
sonra suya daðýlan neftä görä
17,6 milyard dollar cärimä ödämäli olacaq. Bu, ABÞ hökumätinin BP þirkätinä qarþý iräli süräcäyi yeni iddiada öz äksini tapýb.
Ölkänin Ädliyyä Nazirliyi iddianýn verilmäsi barädä yekun näticäyä gälinmäsä, ekoloji fäaliyyätä görä þirkätin kompensasiya
ödäyäcäyini açýqlayýb. Mähkämädä BP ämäkdaþlarýnýn mäsu-
liyyätsiz yanaþdýqlarý sübut edilärsä, iddiadan iräli gälän mäbläðin maksimal häddi qüvväyä
minäcäk. Bu da suya axýdýlan här
barel neftä görä 4300 dollar
ödänmäsi demäkdir.
Ümumilikdä BP þirkäti
Meksika körfäzindä baþ vermiþ
qäzadan sonra neft sýzmasýnýn
qarþýsýný almaq üçün 8 milyard
dollar xärcläyib. Þirkätin ümumi
ziyaný isä 30 milyard dollara çatýr.
sýna qadaða qoyub. Bu barädä Fransanýn
“Fiqaro” qäzeti mälumat yayýb. Senatda
baþ tutan säsvermä näticäsindä 246 deputat bu qadaðanýn täräfdarý olub. Yalnýz
bir näfär bunun äleyhinä säs verib. Bir
çox Senat üzvläri isä säsvermäyä iþtirak
etmäyiblär. Yaxýn bir ayda Fransanýn
Konstitusiya Þurasý bu sänädä baxýþ keçiräcäk vä ägär bu qadaða Konstitusiyanýn
qanunlarýný pozmursa, o zaman bu qanun 6 ay ärzindä qüvväyä minäcäk.
Senatýn bu qärarýndan sonra ölkädä
“bomba xäbärdarlýqlarý” artýb. Bombalardan birinin Eyfel qülläsinä qoyulmasý
barädä xäbär yayýlýb. Bu xäbärdän sonra
qüllänin yaxýnlýðýndaký 2500 näfär ärazidän uzaqlaþdýrýlýb. Hadisä yerinä gälän
bomba zärärsizläþdirän qrup axtarýþlar
apardýqdan sonra xäbärdarlýqlarýn äsassýz olduðu üzä çýxýb.
Xatýrladaq ki, bu qanun ictimai yerlärdä hicab taxanlarýn 150 avro, onlarý
hicab geyinmäyä mäcbur edänlärin isä
30 min avro cärimä edilmäsini vä ya 1 il
müddätinä azadlýqdan mährum edilmäsini näzärdä tutur.
05 ÝQTÝSADÝYYAT
USD
0,8035
0,8034
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
0,8037
0,8037
0,8035
3 sentyabr 6 sentyabr 7 sentyabr 13 sentyabr 14 sentyabr 15 sentyabr
1,03
1,0360
LÝRÄ
RUBL
EURO
0,8036
1,0291
1,0278
1,0348
1,0419
3 sentyabr 6 sentyabr 7 sentyabr 13 sentyabr 14 sentyabr 15 sentyabr
0,0262
3 sentyabr
0,0263
0,0262
0,0260
0,0262
0,5315
0,0262
6 sentyabr 7 sentyabr 13 sentyabr 14 sentyabr 15 sentyabr
0,5359
0,5336
0,5382
0,5373
0,5377
3 sentyabr 6 sentyabr 7 sentyabr 13 sentyabr 14 sentyabr 15 sentyabr
Azärbaycan Respublikasýnýn Märkäzi Banký
“AGRÝ layihäsi “Nabukko”ya
alternativ olmayacaq”
ALLAHVERDÝ CÄFÄROV BAKI
ötürüläcäk”
d
Mäsäläyä münasibät bildirän Ýqtisadi vä Sosial Ýnkiþaf
Märkäzinin (ÝSÝM) rähbäri, iqtisadçý-ekspert Vüqar Bayramov
bildirib ki, AGRÝ layihäsi “Nabukko”ya alternativ kimi qäbul
edilmämälidir: “Ävväla bu layihänin 2016-cý ildä deyil, xeyli
ävväl reallaþmasý planlaþdýrýlýr.
Digär täräfdän AGRÝ layihäsi
vasitäsilä yalnýz Azärbaycan
mavi qazý ötürüläcäk. Näzärä
alsaq ki, ötän il ölkädä 28 milyard kubmetr mavi qaz hasil
edilib, ilkin märhälädä 2,5 milyard kubmetr qazýn ötürülmäsinä problem olmayacaq. Xüsusilä, “Þahdäniz” layihäsinin 2ci fazasý istifadäyä verildikdän
sonra hasilatýn 70% artmasý
gözlänilir. Bu baxýmdan Azärbaycan üçün alternativ kämärlärin olmasý vacib mäsälädir”.
Xäbär verdiyimiz kimi,
Bakýda Azärbaycan täbii
qazýn Rumýniyaya vä bu ölkä
üzärindän Avropaya näqlini
näzärdä tutan AGRÝ (Azerbaijan-Georgia-Romania Ýnterconnector) layihäsi çärçiväsindä
birgä müässisänin yaradýlmasýna dair anlaþma memorandumu vä yeni þirkätin nizamnamäsinin layihäsi imzalanýb.
Memorandumu Azärbaycan
Dövlät Neft Þirkätinin, Gürcüstan Neft-Qaz Korporasiyasýnýn
vä Rumýniyanýn “Romqaz” þirkätinin rähbärlär imzalayýblar.
Gürcüstan vä Rumýniyanýn
dövlät baþçýlarý da AGRÝ layihsinä dästäk mäqsädi ilä Bakýda
täþkil olunan beynälxalq enerji
sammitindä iþtirak ediblär. Lakin qeyd edäk ki, istär mätbuatýn, istärsä dä, mütäxässislär yeni qaz layihäsinä münasibäti
birmänalý deyil. AGRÝ layihäsinin “Nabukko”ya alternativ
olacaðý barädä fikirlär säslänir.
“Nabukko”dan färqli olaraq AGRÝ
layihäsi ilä yalnýz Azärbaycan qazý
AGRÝ layihäsinin däyärinin
1,2-4,5 milyard avro olacaðý
bildirilir
Mälumat üçün bildiräk ki,
Azärbaycan, Gürcüstan vä Rumýniya arasýnda AGRÝ layihäsi-
“Þahdäniz”dän 7,8 mlrd.
kubmetr qaz hasil olunacaq”
Cari ildä “Þahdäniz” qaz yatad
ðýndan 7,8 mlrd. kubmetr häcmindä qaz hasil olunacaðý proqnozlaþdýrýlýr. Bunu Dövlät Neft Þirkätinin
(ARDNÞ) qaz ixracý idaräsinin müdiri
Kamal Abbasov bildirib. Onun sözlärinä, hazýrda “Þahdäniz”dä 3 quyudan
qaz hasil olunur ki, yaxýn bir neçä gün
ärzindä dördüncü quyu bärpa olunaraq istifadäyä veriläcäk: “Ýlin sonunadäk bu dörd quyudan täxminän 7,8
mlrd. kubmetr qaz hasil olunacaðý
gözlänilir”. K. Abbasov onu da bildirib
ki, bu il ärzindä Türkiyäyä 5 mlrd. kubmetr, Gürcüstana 1,4 mlrd. kubmetr,
Rusiyaya isä 1 mlrd. kubmetr qaz hasil
ediläcäk.
BP-yä qarþý 17 mlrd.
dollarlýq iddia qaldýrýlýr
ABÞ Ädliyyä Nazirliyi Böyük Britad
niyanýn BP neft þirkätinä qarþý iddia qaldýrýlmasý imkanlarýný näzärdän
nin reallaþmasý ilä baðlý “Maye
qaz vä onun näqli sahäsindä
ämäkdaþlýq haqqýnda” anlaþma
memorandumu 2010-cu il aprelin 13-dä Buxarestdä imzalanýb. AGRÝ layihäsi çärçiväsindä
gäläcäkdä Azärbaycan täbii qazýnýn Qara däniz sahillärinä
näql olunmasý, burada xüsusi
terminalda sýxýlmasý, buradan
tankerlä Konstansa limanýndaký terminala çatdýrýlmasý, daha
sonra isä yenidän bu ölkänin
ärazisindä mövcud qaz infrastrukturu þäbäkäsi ilä Rumýniya
vä digär Avropa ölkälärinin täläbatlarýnýn ödänilmäsinä yönäldilmäsi planlaþdýrýlýr. Sänaye vä energetika naziri Natiq
Äliyev bildirib ki, AGRÝ layihäsinin ilkin däyäri 1,2 milyardla
4,5 milyard avro arasýnda däyiþir. N. Äliyev deyib ki, bu layihä
çärçiväsindä 2-8 mlrd. kubmetr
täbii qazýn näqli näzärdä tutulub.
keçirir. Söhbät Meksika körfäzindä baþ
verän ekoloji fälakätä görä 17,6 mlrd.
dollarlýq iddiadan gedir. Ädliyyä Nazirliyinin nümayändäläri bildiriblär ki, indiyädäk BP-yä qarþý qaldýrýlmýþ iddialara
aid olmayan, müstäqil iddia qaldýrmaq
niyyätindädirlär. Britaniya þirkäti ämäkdaþlarýnýn sählänkarlýðý sübut olunarsa,
BP-ni Meksika körfäzinä axan här barel
neftä görä 4,3 min dollar cärimä gözläyir. Xatýrladaq ki, BP-nin Meksika körfäzindäki platformasý aprelin 22-dä 36
saatlýq yanðýndan sonra batýb. Bu zaman baþ verän partlayýþ 11 näfärin häyatýna son qoyub. Bu, ABÞ tarixindä än
böyük ekoloji fälakät sayýlýr.
Avro vä qýzýl bahalaþýb, dollar ucuzlaþýb
Ötän ilin sonlarýndan
etibarän davamlý olad
raq ucuzlaþan avro, son bir
ayda Azärbaycan manatýna
nisbätdä 1,5% bahalaþýb.
Märkäzi Bankdan verilän
mälumata görä, dünän bir
avro 1,0419 manata bärabär olub. Bir ay ävväl - 16
avqust tarixindä isä bir avro 1,0271 manat säviyyäsindä olub. Qeyd edäk ki,
avronun mäzännäsi ötän
ilin dekabr ayýnýn ävvälindän (1 avro-1,211 manat)
cari ilin avqust ayýnýn 16
avqust tarixinä qädär Azärbaycan manatýna nisbätdä
15,2% aþaðý düþüb. Son bir
ayda avro ilä bärabär qýzýlýn da qiymäti sürätlä baha-
laþýr. Nyu-York Ticarät Birjasýnda bir unsiya (31
qram) qýzýlýn qiymäti 1273
dollara qädär yüksälib. Ýndi
dünya bazarlarýnda bir
qram qýzýl 41 dollardan baha satýlýr.
Qeyd edäk ki, tarix boyu
qýzýlýn qiymäti heç bir zaman bu häddä qädär yüksälmäyib. Täkcä son bir ayda qýzýlýn bir unsiyasýnýn
qiymäti 60 dollar vä ya 4,6%
yüksälib. Avro vä qýzýldan
färqli olaraq, son bir ayda
dollarýn mäzännäsi aþaðý
düþüb. 16 avqust tarixindä
bir dollar 0,8038 manata
bärabär olduðu halda, dünän dollarýn mäzännäsi
0,8035 manata düþüb.
Kulevi terminalýnda yük dövriyyäsi artýb
Dövlät Neft Þirkätinä
(ARDNÞ) mäxsus Gürd
cüstanýn Kulevi þähärindäki
“Qara Däniz Terminalý”nýn
ümumi yükdaþýma häcmi 6
mln. tona çatdýrýlýb. ARDNÞ-
Nyu-York
Ticarät
Birjasý
(NYMEX)
dan verilän mälumata görä,
2010-cu ilin 8 ayý ärzindä Kulevi
terminalý vasitäsi ilä 2,4 min ton
neft vä neft mähsullarý daþýnýb.
Bu da ötän ilin müvafiq dövrü
ilä müqayisädä 50% çoxdur.
Xam neft (CL)
76.09 $/barel
Täbii qaz (NG)
395.2 $/min m3
Qýzýl (GC)
Gümüþ (SI)
41.03 $/qr
661.3 $/kq
Dünya ölkälärindä äsgärlik müddätläri
06 SOSÝAL HÄYAT
16 - 17 SENTYABR 2010 ZAMAN
vä Azärbaycan modeli
NÝCAT ÝNTÝQAM
1
Azärbaycanda “Härbi qulluqçularýn härbi
xidmät keçmäsi haqqýnda” qanuna däyiþiklik vä alitähsilli äsgärlärin härbi xidmät müddätinin artýrýlmasý mäsäläsi täqribän bir il öncä
gündämä gälmiþdi. Hämin vaxt mätbuat yazýrdý
ki, bu mäsälä Milli Mäclisin Tählükäsizlik vä
müdafiä mäsäläläri daimi komissiyasýnda müzakiräyä çýxarýlacaq. Milli Mäclisin Tählükäsizlik vä
müdafiä mäsäläläri daimi komissiyasýnýn üzvü,
millät väkili Pänah Hüseyn isä demiþdi ki, “Härbi qulluqçularýn härbi xidmät keçmäsi haqqýnda” qanuna däyiþiklik vä ali tähsilli äsgärlärin
härbi xidmät müddätinin artýrýlmasý mäsäläsi
parlamentä dövlät baþçýsýnýn täþäbbüsü ilä täqdim olunub. Qeyd edäk ki, hämin dövrdä däyiþiklikdän sonra ali tähsilli çaðýrýþçýlarýn härbi xidmät müddätinin artýrýlaraq 18 aya çatdýrýlacaðý
bildirilirdi. Maraqlýdýr ki, hämin vaxt bütün ölkä
ictimaiyyätinin diqqätini cälb edän bu xäbär
sonradan täsdiqini tapmadý. Lakin ara-sýra bäzi
mätbuat orqanlarý bu mäsäläni yenidän gündämä gätirmäyä çalýþýrlar. Än maraqlýsý da odur ki,
bu cür xäbärlärin çoxunda digär ölkälärdä qüvvädä olan äsgärlik müddätläri tährif edilir. Elä
buna görä dä hämin mäqalälärdä göstärilän äsgärlik müddätläri bir-birindän käskin färqlänir.
Bäs äslindä dünyanýn nüfuzlu ölkälärindä, eläcä
dä qonþu respublikalarda äsgärlik müddätläri nä
qädärdir vä äsasän hansý härbi sistem tätbiq edilir? Vä yaxud hazýrda ölkämizdä qüvvädä olan
äsgärlik müddäti härbi ekspertläri qane edirmi?
ÄSGÄRLÝK MÜDDÄTÝ 18 AYA QÄDÄR OLAN ÖLKÄLÄR
Mälumat üçün qeyd edäk ki, dünyada mäcburi
äsgärlik ilk olaraq Misirdä tätbiq edilib. Sonra
dünyanýn bir çox ölkälärindä bu sistemä keçilib.
Ordusuna görä dünyanýn än qabaqcýl ölkälärindän biri sayýlan Almaniyada mäcburi härbi xidmätä cälb etmäyä Ýkinci Dünya müharibäsi dövründä baþlanýb. Almaniya bu yolla hämin dövrdä qüvvätli vä böyük bir ordu formalaþdýra bilmiþdi. Hazýrda bu ölkädä äsgärlik müddäti 6 aydýr. Qadýnlar da könüllü äsgärlik edä bilärlär. Lakin Almaniyada äsgärliyä getmäk istämäyänlär
üçün dövlät färqli þärtlär iräli sürür. Mäsälän, äsgärliyä getmäyänlärä ya sosial xidmät sahälärindä iþ verilir, ya da onlar xarici älaqälär sahäsindä
än azý 18 ay iþlädilirlär.
2009-cu ildän bäri Yunanýstanda kiþilär
üçün 9 ay mäcburi äsgärlik tätbiq edilir. Yunan
ordusunda qadýnlar da ämäkhaqqý ilä çalýþa bilärlär, ancaq bu, mäcburi deyil. Burada peþäkar
äsgärlärin maaþý 800 avroya qädär arta bilir.
Avstriyada 18 vä 35 yaþ arasý kiþilär üçün 6
ay äsgärlik mäcburidir. Ancaq äsgärliyä getmäk
istämäyänlär 9 ay ictimai iþlärdä çalýþa bilärlär.
Braziliyada mäcburi äsgärlik sistemi tätbiq
edilir. Äsgärlik müddäti 12 aydýr. Bu müddät 18
aya qädär uzadýla bilär, ancaq bunun hansý durumlarda tätbiq ediläcäyi qeyri-müäyyändir.
Alternativ xidmätin müddäti dä normal äs-
Bäzi härbi ekspertlär hesab edirlär ki, ölkämizdä härbi xidmät müddäti azaldýlmalýdýr.Sovetlär dövründä
än son çaðýrýþ yaþ häddinin 28 olduðunu bildirän ekspertlär müstäqillik illärindä bu müddätin artýrýlaraq
35-ädäk uzadýlmasýný mäqbul hesab etmirlär. Onlar deyirlär ki, 35 yaþýnda härbi xidmätä gedän þäxs az qala härbi hissä
komandiri ilä eyni yaþda olur. Amma o, özündän 17 yaþ kiçik gänclärlä äsgärlik çäkir.
gärlikdä olduðu kimi 12 aydýr.
Norveçdä äsgärlik müddäti 12 aydýr. Praktika, täcrübä dövrü isä 8-9 aydýr. Mükälläfiyyätli
xidmät dövrü 6 aydýr. Ancaq bu xidmät növünü
seçänlär 44 yaþlarýna qädär här il ikihäftälik kurslarda iþtirak etmälidirlär.
Gürcüstanda mäcburi äsgärlik sistemi mövcuddur. Xidmät dövrü 18 aydýr. 1997-ci ildän
burada alternativ härbi xidmät qanuni bir haqq
olaraq tanýnýb. Bu hüquqdan yararlananlar alternativ xidmätlärdä 36 ay çalýþýrlar.
2004-cü ildä burada äsgärlik müddätinin 12
aya, universitet mäzunlarý üçün isä 6 aya endirilmäsi mäqsädilä qanun layihäsi parlamentä tövsiyä edilib. Ancaq hälä ki bir iräliläyiþ yoxdur.
Ordusunu NATO standartlarýna uyðunlaþdýrmaða çalýþan Gürcüstanda mäcburi xidmätin
läðv ediläcäyi dä bildirilir.
Danimarkada xidmät dövrü rütbäyä görä 314 ay arasýnda däyiþir. (Orta müddät 9 aydýr).
1917-ci ildä burada alternativ xidmät haqqýnda
qanun qäbul edilib. Bu statusu tanýyan ilk Avropa ölkäsidir. Alternativ xidmät müddäti dä 3 aydan 14 aya qädär çäkä bilir.
Bu ölkädä xidmät dövrünün ciddi þäkildä - 4
aya qädär azaldýlmasý näzärdä tutulur.
Finlandiyada xidmät müddäti rütbäyä görä
180, 260 vä ya 362 gün olaraq müäyyänläþdirilib.
Böyük äksäriyyät 180 günlük xidmät keçir.
Alternativ xidmät müddäti isä 395 gündür.
Burada da mäcburi äsgärlik sisteminin läðvi näzärdä tutulur.
Çindä mäcburi xidmät sistemi tätbiq edilir.
Ehtiyac olduðu täqdirdä, qadýnlar da äsgärliyä
aparýlýr. Xidmät müddäti quru qoþunlarýnda 3,
däniz vä hava qüvvälärindä isä 4 ildir. Burada alternativ xidmät sistemi yoxdur.
Polþada härbi xidmät mäcburidir vä müddäti 10 ay müäyyänläþdirilib. Universitet mäzunlarý isä 3 ay äsgärlik çäkirlär. 1988-ci ildän alternativ xidmät statusu qanuniläþdirilib. Alternativ
xidmät müddäti 18 ay, universitet mäzunlarý
üçün isä 6 aydýr.
Bolqarýstanda xidmät müddäti 9 aydýr, ancaq universitet mäzunlarý üçün 6 aylýq xidmät
imkaný da yaradýlýb. Alternativ xidmät müddäti
13,5 ay, universitet mäzunlarý üçün isä 9 aydýr.
Rusiyada 18-27 yaþ arasý kiþilär üçün äsgärlik mäcburidir. Alitähsillilär 12 ay, digärläri isä 18
ay äsgärlik çäkirlär.
1916-cý ildä qäbul olunmuþ bir qanuna görä, Türkiyädä här bir gänc oðlan 20 yaþýna çatanda ilk äsgärlik yoxlamasýndan keçir. Ehtiyatda
olan zabitlärin xidmät dövrü 12 ay, müddätli
härbi qulluqda olan çavuþlarýn xidmät dövrü isä
6 aydýr. Ali mäktäb bitiränlär ehtiyatda olan za-
bit kimi müvafiq yerlärä müraciät edirlär. Türk
Silahlý Qüvvälärinin o ana olan zabit ehtiyatý
þäxsin öz istäyi vä imtahan näticälärinä baxýlaraq, 6 aya äsgärlik dövrlärini tamamlayýr. Ölkädän känarda çalýþanlar isä 5112 avro ödäyir vä 21
gün xidmät dövrü keçirlär.18 aya qädär mäcburi äsgärlik çäkilän respublikalar sýrasýnda Azärbaycanýn da adý var. Lakin ölkämizdä alitähsillilärin härbi xidmät müddät 1 ildir.
BÝR ÝL ALTI AYDAN DAHA ÇOX ÄSGÄRLÝK ÇÄKÝLÄN ÖLKÄLÄR
randa mäcburi äsgärlik 18 yaþýndan etibarän
baþlayýr. Müddäti isä väziyyätä görä däyiþir.
Särhäddäkilär 16 ay, yoxsul bölgälärdäkilär 18
ay, normal bölgälärdän gälänlär 20 ay äsgärlik
edirlär. Fiziki, ya da zehni problemi olanlar vä
tähsilini davam etdiränlär äsgärlikdän azad
olunurlar.
Ýsraildä 18 yaþýna çatmýþ qadýn vä kiþilär
üçün äsgärlik mäcburidir. Ýsrailli äräblär, hamilä vä evli qadýnlar, fiziki vä zehni qüsuru
olanlar äsgärlikdän azaddýrlar. Äsgärlik dövrü
qadýnlar üçün 2, kiþilär üçün isä 3 ildir.
Ukraynada mäcburi xidmät dövrü 18 ay,
däniz qoþunlarýnda xidmät dövrü isä 24 aydýr.
Ali mäktäb mäzunlarý üçün isä 12 aylýq güzäþt
edilä bilär.
Ermänistanda 18-27 yaþ arasý kiþilär iki il
mäcburi äsgärlik edirlär.
Ýraqda xidmät müddäti 2 il, universitet
mäzunlarý üçün isä 1,5 ildir. Alternativ härbi
xidmät statusu tätbiq edilmir.
Vätändaþ müharibäsi dövründä (18611865) Amerikanýn cänubunda vä þimalýnda
mäcburi äsgärlik sisteminä keçidä baþlanýlýb.
ABÞ-d
da mäcburi äsgärlik sisteminin tätbiqi
Vyetnam müharibäsi ilä älaqädar bir qädär
uzanýb vä buna 1973-dä son verilib.
Pakistanda diðär ölkälärdän färqli bir äsgärlik sistemi var. Äsgärlik burada mäcburi
deyil, ancaq Pakistandaký qäbilälärin müäyyän edilmiþ sayda könüllü äsgär vermäk
mäcburiyyäti var.
1948-ci ildä müstäqilliyini qazanan Hindistanda mäcburi äsgärlik sistemi heç bir zaman tätbiq olunmayýb. Ancaq qanuna görä,
ölkänin tählükäli anlarýnda burada mäcburi
äsgärlik sistemi tätbiq edilä bilär.
Ý
“TÜRKÝYÄ TÄCRÜBÄSÝNÝN ÖLKÄMÝZDÄ
TÄTBÝQÝ DAHA MÄQBUL OLARDI”
lkämizdäki härbi xidmät müddätinä gälincä, härbi ekspert Üzeyir Cäfärov hesab edir
ki, härbi xidmät müddätinin artýrýlmasýna
yox, azaldýlmasýna ehtiyac var. Onun sözlärinä görä, xüsusilä, tähsillärini davam etdirmäk
istäyänlärä bu mänada güzäþt olunmalýdýr:
Ö
“Tähsil sahäsindän bir il müddätinä känarlaþmaq bu sahäni seçänlärin iþinä mänfi täsir
göstärir. Hesab ediräm ki, qanunvericilikdä
bu mäsälälärä yenidän baxýlmalýdýr. Mäsälän,
Türkiyä täcrübäsinin ölkämizdä tätbiqi daha
mäqbul olardý”.
Müsahibimiz hesab edir ki, ali tähsili olmayanlar üçün härbi xidmät müddätinin 6 ay
azaldýlaraq, 12 ay müäyyänläþdirilmäsi daha
mäqbul olardý.
Ölkämizdä alternativ xidmätin tätbiqi
mäsäläsinä gälincä, müsahibimiz: “Azärbaycan Avropa Þurasýna qäbul olarkän bununla
baðlý qanunun qäbul ediläcäyi vä bu haqqýn
tanýnacaðý ilä baðlý üzärinä öhdälik götürüb.
Amma hälä dä bir çox millät väkilläri alternativ härbi xidmätä qarþý çýxýrlar. Baþa düþmäk
lazýmdýr ki, alternativ xidmät här käs üçün
näzärdä tutulmamalýdýr. Güzäþtli täbäqä müäyyänläþdirilib onlara þamil olunmalýdýr”.
“ALTERNATÝV XÝDMÄT ETMÄK ÝSTÄYÄNLÄRÄ
ÝKÝNCÝ DÄRÄCÄLÝ ÝÞLÄR GÖRDÜRMÄK OLAR”
ärbi ekspert Ýldýrým Mämmädov da hesab
edir ki, ölkämizdä härbi xidmät müddäti
azaldýlmalýdýr. Lakin o, härbi xidmät müddätnin könüllülük prinsipi äsasýnda müäyyänläþdirilmäsini täklif edir. Sovetlär dövründä
än son çaðýrýþ yaþ häddinin 28 olduðunu bildirän Ý. Mämmädov müstäqillik illärindä bu
müddätin artýrýlaraq 35-däk uzadýlmasýný
mäqbul hesab etmir. O deyir ki, 35 yaþýnda
härbi xidmätä gedän þäxs az qala härbi hissä
komandiri ilä eyni yaþda olur: “Amma o,
özündän 17 yaþ kiçik gänclärlä äsgärlik çäkir”.
Üç övlad atasý olanlarýn da härbi xidmätä
aparýlmalarýný mäqbul hesab etmäyän ekspert bütün bu mäsälälärä qanunvericilikdä
yenidän baxýlmasýna ehtiyac olduðunu söyläyir.
Alternativ xidmätlä baðlý säsländirilän fikirlärä münasibät bildirän Mämmädov:
“Dövlät qulluðu haqqýnda” Qanunda göstärilir ki, härbi xidmätdä olmayanlar dövlät qulluðunda heç bir väzifä tuta bilmäzlär. Ägär
qanunda belä bir täläb varsa, onda niyä alternativ xidmät tätbiq olunmasýn?”.
Härbi ekspertin fikrincä, alternativ xidmät etmäk istäyänlär üçün färqli þärtlär qoyula bilär: “Ýkinci Dünya Müharibäsindä Almaniyada alternativ härbi xidmät hüququ tanýndý. Alternativ xidmäti seçänlär äsgärlärin paltarlarýný yuyur, onlar üçün yemäk biþirirdilär.
Bu mänada düþünüräm ki, bizdä dä alternativ
xidmät etmäk istäyänlärä ikinci däräcäli, populyar olmayan iþlär gördürmäk olar”.
H
98 näfär müässisälärä iþä göndärilib
Dünän Balakän rayonunda ämäk
1yarmarkasý keçirilib. Uþaq Yaradýcý-
lýq Märkäzindä täþkil olunan yarmarkada
sakinlärä rayonda fäaliyyät göstärän 20
müässisä täräfindän (7-si dövlät, 13 özäl
müässisä olmaqla) 140 vakant iþ yeri täklif
edilib. Gün ärzindä 250 näfär iþ axtaran
þäxs gäläräk täklif edilän iþ yerläri ilä maraqlanýb. Onlardan 98 näfäri täklif edilän
vakant iþ yerläri ilä tanýþ olmaq üçün müvafiq idarä vä müässisälärä göndärilib. Baþ
Mäþðulluq Märkäzinin nümayändäsi Ülvi
Ýsmayýlov bizimlä söhbätindä iþsizliyin
aradan qaldýrýlmasý istiqamätindä baþqa
tädbirlärin dä häyata keçiriläcäyini bildirib. Qeyd edäk ki, yarmarkaya müraciät
edänlärin 80 faizi gänclärdir. ÝlkÝn ÄmÝrov
Balakän
NÝCAT ÝNTÝQAM
PRiZMA 07
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Häkimlärimiz mütaliä edirlärmi?
Mütaliänin azlýðý indi ölkämizdä än
kin o da etiraf edir ki, indiki dövrdä mütaaðrýlý mäsälälärdän biridir. Telekanallarda
liäsiz tibb elmi ilä ayaqlaþmaq mümkün
da bu mäsälä tez-tez müzakiräyä çýxarýlýr
deyil...
vä här däfä istär gänc, istärsä dä yaþlý näs***
lin kitaba maraðýnýn azalmasý täqribän eyRamazan bayramýnda bir neçä gün iþ
ni säbäblärlä äsaslandýrýlýr.
olmamasýndan istifadä edib kändimizä
Bälkä dä son illär þeir, hekayä, povest,
yollandým. Mäqsädim qohum-äqraba, qoroman, bir sözlä, bädii äsär oxuyanlarýn
num-qonþu ilä bayramlaþmaq idi. Ancaq,
sayýnýn azalmasýna haradasa
nädänsä, bu däfä insanhaqq qazandýrmaq olar. Anlarýn üzündä bir qädär
caq hansýsa ictimai väzifädä Äslinä qalanda hamý mükädär gördüm. Açýðý,
çalýþan bir þäxsin öz sahäsi ilä taliä etmälidir. Jurnalist
bir az tääccübländim
baðlý yeni näþr olunan äsärlä- dä, müällim dä, mühändä. Axý Ramazan bayrari, kitab vä jurnallarý oxuma- dis dä, müðänni dä vä s.
mýnda insanlarýn üzünmasý qätiyyän doðru deyil. Bu
dä täbässüm olur, hamý
Lakin häkimin digärlärmänada tibb sahäsindä çalýbir-biri ilä hal-ähval tuþanlarý xüsusi qeyd etmäk dän färqi ondadýr ki,
tur, deyir, gülür...
onun savadsýz olmasý inolar...
Bu qämginliyin sä***
san häyatýnda özünü da- bäbini soruþdum. DediTibb elmi son illär çox sü- ha tez vä daha qabarýq
lär ki, kändimizin än
rätlä inkiþaf edir. Hätta bäzi
üzüyola, sakit adamlaalimlär iddia edirlär ki, XXI büruzä verir. Mäsälän,
rýndan biri olan Alim
äsr kompyuter yox, tibb äsri müällimin yetiþdirdiyi
dayýnýn qýzý Lamiyä 24
hesab olunmalýdýr. Sadä bir þagirdlärdän biri savadyaþýnda Aðcabädidäki
misal deyim: ägär ävvällär hä- sýz ola bilär, ancaq häxästäxanalarýn birindä
kimlär ana bätnindäki dölä
däyiþib vä bu
min þagird buna görä öl- dünyasýný
müdaxilä etmäyä risk elämirgünlärdä torpaða tapþýdilärsä, indi bäzi xarici ölkä- mäz. Ancaq savadsýz härýlýb. Hamýmýz insanýq,
lärdä ana bätnindäki döl çölä kimin buraxdýðý sähv
bir gün gälän bir gün
çýxarýlýr, müayinä vä ämäliy- xästänin häyatý bahasýna gedäcäk. Ancaq camaayatdan sonra yerinä qaytarý- baþa gälir.
týn üräyini aðrýdan o idi
lýr...
ki, Lamiyä uþaq üstün***
dä dünyasýný däyiþmiþdi. Nä Lamiyänin,
Bir neçä ay öncä tanýnmýþ göz häkimi
nä dä körpänin häyatýný xilas etmäk mümÇingiz Cärullazadä ilä müsahibäyä gedärkün olmuþdu. Onu da deyim ki, Alim dakän onun iþ stolunun üstündäki kitab vä
yýnýn cämi iki övladý var idi. Qýzý dünyasýjurnallarýn çoxluðu diqqätimi çäkmiþdi.
ný däyiþdi, oðlu isä anadangälmä fiziki qüProfessor sanki bunu hiss edib söhbätimisurludur. Alim dayý yuxarýlara þikayät etzä elä bu mövzudan giriþ vermiþdi. Almamäsin deyä qýzýný ämäliyyat edän häkim
niyanýn, Amerikanýn, Rusiyanýn tibblä
onun qapýsýna gündä bir minnätçi göndäbaðlý jurnallarýna abunä yazýldýðýný bildirir. Özü isä väziyyätdän çýxmaq üçün här
rän Çingiz häkim än son näþr edilän kitabdäfä Alim dayýya deyir ki, sänin qýzýný
larý da äldä etmäyä çalýþdýðýný demiþdi.
ämäliyyat stoluna gätiränädäk öldürmüþBilänlär bilir, bilmäyänlär üçün xatýrladülär...
dým ki, Çingiz Cärullazadä Azärbaycanýn
***
än savadlý göz häkimlärindän biridir. LaBizdä belä bir söz var: xaricdä ata pul
verir ki, övladý yaxþý oxusun, bizdä pul verirlär ki, oxumasýn...
Mänim fikrimcä Azärbaycanda savadsýz häkimlär savadlýlardan qat-qat
azdýr. Amma belälärinin sayý hätta 20
olsa belä, narahatlýða äsas var. Bäli, bu
gün Azärbaycanda müasir standartlara
cavab verän yeni tibb märkäzläri istifadäyä verilir. Lakin gälin göräk hämin
tibb müässisälärindä quraþdýrýlmýþ müasir avadanlýqlarý bölgälärdä iþlädä bilän neçä häkim var?
Prezident Ýlham Äliyev dä belä açýlýþlarýn birindä bu mäqama toxunub vä
häkimlärin säviyyäsinin artýrýlmasýna
ehtiyac olduðunu söyläyib.
Xaricdä, elä qardaþ Türkiyänin
özündä tähsil alýb vätänimizä qayýdan
kifayät qädär savadlý, säviyyäli, dürüst
häkimlärimiz var. Ancaq onlarýn sayý
hälä ki, çox azdýr...
***
Äslinä qalanda hamý mütaliä etmälidir. Jurnalist dä, müällim dä, mühändis dä, müðänni dä vä s. Lakin häkimin
digärlärdän färqi ondadýr ki, onun savadsýz olmasý insan häyatýnda özünü
daha tez vä daha qabarýq büruzä verir.
Mäsälän, müällimin yetiþdirdiyi þagirdlärdän biri savadsýz ola bilär, ancaq hämin þagird buna görä ölmäz. Ancaq savadsýz häkimin
buraxdýðý sähv
xästänin häyatý bahasýna baþa gälir. Allah bizi xästälärä lazýmsýz därmanlar
yazýb, buna görä apteklärdän aldýðý faizlär hesabýna evinä kondisioner, paltaryuyan maþýnlar alan, ämäliyyat üçün
pul tapa bilmäyän xästäni evindäki niþan üzüyünü girov qoyub faizlä pul götürmäyä mäcbur edän, “dayday” hesabýna iþä düzälän, evinin kreditini ödäyä
bilmädiyi üçün xästäläri zorla täcili
ämäliyyat masasýna uzadan, bir sözlä,
savadsýz, dinsiz-imansýz häkimlärdän
qorusun! [email protected]
ALLAHVERDÝ CÄFÄROV
40 qäpiyä satýlan xäbärlär
täcrübäli insanlarýn xidmätlärindän yararMüstäqilliyimizin ilk illärindä bäzi qäzetlärin tirajý yüz mini keçirdi. Ýllär keçdiklana bilmirlär. Ancaq televiziyalarda bu cür
cä qäzetlärin tirajlarý da aþaðý düþmäyä
insanlarýn olmamasý baþa düþülän deyil.
baþladý. Ötän äsrin sonlarýnda qäzetlär 30****
40 min tirajla çap olunurdu. Hätta, ölkädä
Hesab ediräm ki, bäzi mäsälälärdä
senzuranýn olduðu dövrlärdä belä qäzetlär
mätbuata münasibät däyiþmälidir. Mätbuindikindän daha çox satýlýrdý.
ata münasibätdä hälä
***
dä sovet änänäläri yaYaxþý da yazsaq, pis dä
Mäsälä täkcä tirajlarýn aþaðý
þayýr. Biz elä hesab
düþmäsi ilä yekunlaþmýr. Geri- yazsaq, doðru da yazsaq,
edirik ki, qäzet hansýsa
lämä bütün sahälärdä hiss edi- yalan da yazsaq, färqi
partiyanýn siyasi balir. Mäsälän, mätbuat sähifälä- yoxdur, bizim yazdýðýmýz
xýþlarýný täblið etmäklä
rindä täcrübäli yazarlarýn imza- xäbärin 40 qäpik qiymämäþðul olmalýdýr. Tälarý ildän-ilä azalýr. Mätbuatda
ti olacaq. Qäzetlärin qiy- sadüfi deyil ki, qäzetçalýþan insanlarýn böyük äksämäti ancaq bir halda, sä- lärin baþýnda duran
riyyätinin yaþý 40-dan aþaðýdýr.
þäxslärin böyük äksäMüxbir vä repartyorlarýn isä, hifälärin sayý artýb-azalriyyätinin
partiya
bälkä dä, hamýsý gänclärdän vä dýðý zaman däyiþir.
mänsubiyyäti
var.
Bu,
yeniyetmälärdän ibarätdir. Bizsovet
dövründän
qalma
änänädir
vä
bu
dä belä hesab edirlär ki, mätbuat konfransänänä
däyiþmädikcä
mätbuatýmýz
inkiþaf
larýna ancaq gänclär getmälidir. Mätbuatýn
etmäyäcäk. Mätbuat siyasi partiyalardan
inkiþaf etdiyi Amerika vä Avropada isä bu
deyil, äksinä partiyalar mätbuatdan asýlý olcür tädbirlärä daha täcrübäli jurnalistläri
yollayýrlar. Bu täkcä qäzet vä jurnallarýn
malýdýr.
problemi deyil, televiziyalarda da yaþlý vä
****
täcrübäli jurnalistlär yox däräcäsindädir.
Ölkämizdä särbäst bazar iqtisadiyyaAvropaný bir känara qoyuram, gecä-güntýna keçidin baþa çatdýðý bildirilir. O zaman mätbuat orqanlarýna da istehsal
düz izlädiyimiz Türkiyä vä Rusiya kanallamüässisäläri olaraq baxýlmalýdýr. Här bir
rýna diqqät edin. Ekranlara 60-70 yaþlý, daxäbärin real däyäri olmalýdýr. Mätbuat
ha täcrübäli insanlar çýxýrlar. Bizdä qäzet vä
orqanlarý bazardaký täläb vä täklifä uyjurnallar, bälkä dä, maddi çätinliklärä görä
ðun olaraq xäbär istehsal etmälidirlär.
Sonra da deyirik ki, mätbuatýmýz niyä
inkiþaf etmir. Ýstehsal olunan mähsulun
- xäbärlärin real däyärinin olmadýðýný
qäzetlärin satýþ qiymätlärindän dä görmäk mümkündür. Qäzetlärin çoxu eyni
qiymätä - 40 qäpiyä satýlýr. Yaxþý da yazsaq, pis dä yazsaq, doðru da yazsaq, yalan da yazsaq, färqi yoxdur, bizim yazdýðýmýz xäbärin 40 qäpik qiymäti olacaq.
Qäzetlärin qiymäti ancaq bir halda, sähifälärin sayý artýb-azaldýðý zaman däyiþir.
Bilmäyänlär üçün qeyd edim ki, mätbuatýn inkiþaf etdiyi ölkälärdä qäzetlär birbirindän färqli qiymätä satýlýr. Här käs
bazardaký väziyyätä uyðun olaraq öz
mähsuluna qiymät qoyur.
****
Elä hesab etmäyin ki, bütün günahlarý mätbuatýn üzärinä yýxmaq istäyiräm.
Biliräm ki, qäzetälärä qarþý “allergiyasý
olan” oxucularýn içärisindä müxbir yaþlý
da olsa, cavan da olsa, bir þey däyiþmäyäcäk. Bazarda xäbärä täläb olmayandan
sonra onun hansý qiymätä satýlmasýnýn da
elä bir ähämiyyäti olmayacaq. Alýcýlar almayandan sonra mähsula 5 qäpik qiymät
qoysan da, satýlmayacaq. Ancaq bütün
bunlara baxmayaraq mätbuat däyiþmälidir. Ävvälcä özümüz däyiþmäliyik ki, sonra da baþqalarýndan bunu istäyä biläk.
[email protected]
NATÝQ PÄNAHLI
Xalqýn qärarýna qarþý
çýxmaq äbäsdir
Kim nä deyir desin, ötän bazar günü Türkiyädä tarix
yazýldý vä bu ölkä növbäti inkiþaf märhäläsinä qädäm qoydu. Sentyabrýn 12-dä keçirilmiþ referendum sayäsindä
qardaþ ölkänin xalqý demokratiya vä hüququn inkiþafý istiqamätindä çox mühüm addým atmaðý bacardý. Müxalifätin israrlý “xeyr” bäyanatlarýna, eläcä dä baykot çaðýrýþlarýna baxmayaraq, türkiyälilär referendumda aktiv þäkildä iþtirak etdilär vä qärarlarýný verdilär. Sandýq baþýna gälän seçicilärin 58,1 faizi däyiþikliklär paketinä “bäli” dedi. Bununla da 30 illik xunta Anayasasý tarixin arxivinä göndärildi. Türkiyä näinki xunta Anayasasýný tarixä qovuþdurdu,
hämçinin härbi çevriliþ cähdlärinin dä qarþýsýný almýþ oldu.
Bu, yeni märhälänin ilk addýmýdýr. Äsas addýmlar
bundan sonra atýlacaq. Bu referendumla sadäcä olaraq,
bundan sonra atýlacaq addýmlarýn önü açýldý vä törädilä
biläcäk ängällärin qarþýsý alýndý. Çünki Türkiyädä uzun illär mövcud olmuþ ädliyyä sistemi müäyyän qüvvälärin
älindä girova çevrilmiþdi vä bu qüvvälär istär Anayasa
Mähkämäsi, istärsä dä Hakimlär vä Prokurorlar Ali Þurasýnýn äli ilä istänilän qanunun qüvväyä minmäsinin qarþýsýný alýr, istänilän hakimi vä ya prokuroru iþdän çýxarýrdý.
Yäni bu däyiþikliklär paketi qäbul edilmäsäydi, Türkiyädä hüquq sistemindä islahatlar aparmaq vä ümumiyTürkiyädä baþ verän- yätlä, bu sistemä müdaxilä etlär Azärbaycanda bä- mäk mümkün olmayacaqdý.
Täsävvür edin, parlament säs
zi qüvvälär täräfinçoxluðu ilä bir qanun qäbul
dän böyük qýsqancedir, prezident o qanunu täslýqla qarþýlanýr. Ýstär
diqläyir, müxalifät Anayasa
mätbuatda, istärsä
Mähkämäsinä müraciät edir
dä sosial þäbäkälärdä vä bu müraciät äsasýnda parlamentin, yäni xalqýn seçilmiþ
Türkiyä xalqý “evet”
iradäsi ilä
demäklä yanlýþ qärar nümayändälärinin
qäbul olunmuþ qanun läðv
vermäkdä vä böyük
edilir. Türkiyädä indiyä qädär
bir xalq “cahil”, “samövcud olmuþ sistem bundan ibarät idi. Ýndi isä yeni
vadsýz”, “avam” olmaqda ittiham edilir. däyiþikliklär sayäsindä häm
Anayasa Mähkämäsinin, häm
alqýn verdiyi qärarla
dä Hakimlär vä Prokurorlar
barýþmaqdan baþqa
Ali Þurasýnýn tärkibi vä iþ
çarä yoxdur.
prinsipläri däyiþdirilir vä bu iki
önämli qurum ayrý-ayrý qüvvälärin äsirliyindän xilas edilir.
Älbättä ki, däyiþikliklär paketindä härbçilärin toxunulmazlýðýnýn läðv edilmäsi, bütün vätändaþlara hüquq qarþýsýnda bärabärlik gätirilmäsi, härbi çevriliþä cähdä görä cinayät mäsuliyyätinin täyin olunmasý kimi müddäalar da
var vä bunlar da çox önämlidir. Bunlar mäsälänin baþqa
täräfidir.
Türkiyä yeni märhälädä öz Anayasasýný yenidän yazacaq. Qeyd etdiyim kimi, sonuncu referendum yeni Anayasanýn qäbulunun önünü açmaq üçün idi. Artýq Baþ nazir Räcäb Tayyib Ärdoðan da 2011-ci ildä keçiriläcäk parlament seçkilärindän sonra yeni Anayasa çalýþmalarýna
baþlayacaqlarýný bäyan edib.
Görünän odur ki, Türkiyä sürätlä däyiþir vä yaxýn gäläcäkdä önümüzä tam färqli Türkiyä çýxacaq. Türkiyä bu
däyiþikliyä bu gün baþlamayýb. Ýllärdir bu däyiþikliklärä
hazýrlýq gedir vä märhälä-märhälä häyata keçirilir. Uðurlar ävvälcä iqtisadiyyatda görünmäyä baþladý. Son 7-8 ildä
adambaþýna düþän milli gälir 4-5 däfä artdý, böyük dövlät
þirkätläri özälläþdirildi. Yadýmdadýr, Ärdoðan “bütün bunlarý necä häyata keçirirsiniz?” sualýna çox qýsa cavab vermiþdi: “Xortumlarý käsäräk”. Baþ nazir korrupsiyanýn
önünü käsdiklärinä iþarä vurmuþdu.
Hansýsa siyasätçiyä vä partiyaya simpatiyanýn olubolmamasýndan asýlý olmayaraq, näticä ortadadýr. Türkiyä
müsbätä doðru däyiþmäkdädir. Ancaq Türkiyädä baþ veränlär Azärbaycanda bäzi qüvvälär täräfindän böyük qýsqanclýqla qarþýlanýr. Ýstär mätbuatda, istärsä dä sosial þäbäkälärdä Türkiyä xalqý “evet” demäklä yanlýþ qärar vermäkdä vä böyük bir xalq “cahil”, “savadsýz”, “avam” olmaqda ittiham edilir. Beläläri här halda unudurlar ki,
“evet” qärarý iqtidarda olan AK Partiyanýn siyasi þurasýnýn
deyil. Bu qärar ümumxalq säsvermäsi - referendum näticäsindä verilib. Referendum isä son qärardýr. Xalqýn verdiyi qärarla barýþmaqdan baþqa çarä yoxdur.
AK Partiyaný bäyänmämäk vä tänqid etmäk täbiidir.
Ancaq ägär bu xalqýn äksäriyyäti bu partiyanýn qärarlarýný
dästäkläyirsä, “günah”ý baþqa yerlärdä axtarmaq lazýmdýr.
Bir dä ki, sämimi deyim, här däfä buna bänzär mäsälälärdän söhbät düþändä Peyðämbär Äfändimizin (s.ä.s.)
bir hädisi-þärifi yadýma düþür: “Siz necäsinizsä, elä dä idarä olunursunuz”. Ýdarä edänlärin aqibäti xalqýn aqibätindän asýlýdýr. Geci vä ya tezi var... [email protected]
08 MÄDÄNÝYYÄT
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Yeni teatr mövsümü zängindir
Tamaþaçý alqýþý da bol olacaq
Dünän 138-ci teatr mövsümünün açýlýþý münasibäti ilä Sumqayýt Dövlät Musiqili Dram
Teatrýnýn qarþýsýnda tädbir keçirilib. Märasim çärçiväsindä Dövlät Teatr Muzeyi vä Azärbaycan
Milli Kitabxanasý teatrýmýzýn 138 illiyinä häsr edilmiþ särgi dä açýblar. Qeyd edäk ki, ötän il
mövsümün açýlýþý Dövlät Gänc Tamaþaçýlar Teatrýnýn, 2008-ci ildä isä Sämäd Vurðun adýna Rus
Dram Teatrýnýn binalarý qarþýsýnda keçirilmiþdi.
QVAMÝ MÄHÄBBÄTOÐLU
CEYHUN MÄMMÄDOV
1
Öncä qeyd edäk ki, här bir teatr yeni mövsümlä yanaþý, öz
kollektivinin dä yeni sänät mövsümünü qeyd edäcäk. Akademik Milli
Dram Teatrý bu mövsümü digär teatrlardan färqli olaraq, 2011-ci il
martýn 27-dä - Beynälxalq Teatr Günündä açacaq. Bu barädä teatrýn direktoru Ýsrafil Ýsrafilov yaradýcý heyätlä keçirdiyi iclasda mälumat verib. O vaxta qädär teatrda 4-5 yeni
tamaþa sähnäläþdiriläcäk. Teatrýn direktor müavini, ämäkdar artist Azär
Mirzäyevin sözlärinä görä, onlardan
birinin - “Hökmdar vä qýzý”nýn
mäþqlärinä artýq baþlanýlýb. Kollektiv
bu mövsümdä Afaq Mäsudun “Yol
üstä” äsärini sähnäläþdirmäklä yanaþý, “Hamlet”i dä yeni quruluþda
tamaþaçýlara täqdim edäcäk.
Dövlät Akademik Opera vä Balet Teatrý 102-ci mövsümünü sentyabrýn 19-da Üzeyir Hacýbäylinin
“Koroðlu” operasý ilä açacaq. Dövlät
Musiqili Komediya Teatrý da 101-ci
mövsümünä sentyabrýn 19-da baþlayacaq. Hämin gün “Arþýn mal
alan” nümayiþ olunacaq. Bu barädä
mälumat verän teatrýn mätbuat xidmätinin rähbäri Aðca Muxtarovanýn
sözlärinä görä, Elvin Mirzäyev bu tamaþaný 2009-ci ildä yeni quruluþda
sähnäläþdirib. Aðca xaným teatrýn
repertuarýnýn bu il yeni tamaþalarla
zänginläþdiriläcäyini dä dedi: “Ýlk
däfä 1910-cu ildä sähnäläþdirilän
“Är vä arvad” tamaþasý 100 il sonra
yenidän tamaþaçýlarýn ixtiyarýna veriläcäk. Yeni mövsümdä A. Saqarelinin “Xanuma” äsäri iki dildä Azärbaycan vä rus bölmäsindä tamaþaya
qoyulacaq. Tamaþaya Tbilisidäki
Rustaveli adýna Teatrýn rejissoru
Qoça Kapanadze quruluþ veräcäk.
Sergey Yunqans isä teatrýn rus bolmäsindä fransýz bästäkarý Jak Offenbaxýn “Kandarký är vä yaxud toy gecäsindä särgüzäþt” komediyasýný
sähnäläþdiräcäk.
Yeni mövsümä “Väziri-xani
Länkäran” tamaþasý ilä baþlayacaq.
Sämäd Vurðun adýna Rus Dram Teatrý bu il häm dä 90 illik yubileyini
qeyd edäcäk. Teatrdan bildirilib ki,
bu mövsüm bütün premyeralar, tädbirlär vä festivallar yubileyä häsr olunacaq. Premyeralardan birincisi Rusiyadan dävät olunan rejissor Ýsgändär Sakayevin hazýrladýðý “Yay gecälärindä yuxu” tamaþasýdýr. Boris Lukinskovun quruluþ veräcäyi tamaþa
“Häqiqät yaxþýdýr, xoþbäxtlik gözäldir” adlanýr. Bu mövsüm premyeralarýn içindä teatrýn baþ rejissoru
Aleksandr Þarovskinin quruluþunda
“Ailäyä aid olmayan portret” tamaþasý da var. Teatr balaca tamaþaçýlarýný da unutmayýb. Belä ki, kollektiv
uþaqlar üçün Yeni il naðýlý da hazýrlayýr.
Dövlät Gänc Tamaþaçýlar Teatrýnýn yaradýcý kollektivi növbäti, 83-cü
teatr mövsümünü “Yatmýþ gözäl” vä
“Þeyx Sänan” tamaþalarý ilä açacaq.
Yeni mövsümdä isä “Mänim að göyärçinim”, “Män säni seviräm”,
“Oliver Tvistin macäralarý”ný täqdim
edäcäk. Bu barädä teatrýn kargüzarlýq iþläri üzrä räisi Kämalä Seyidova
mälumat verib.
“Yuð” teatrý 21-ci mövsümünü
sentyabrýn 18-dä Migel de Servantesin “Don Kixot” romanýnýn motivläri äsasýnda hazýrlanan “Psix” tamaþasý ilä açacaq. Teatrýn bädii-dram
hissäsinin rähbäri Elçin Cäfärovun
sözlärinä görä, hazýrda teatrda “Diogenin çälläyi”, gänc yazar Saleh Säbatýn “Uþaq vä biz” tamaþalarýnýn
mäþqläri gedir. Här iki tamaþaya
ämäkdar incäsänät xadimi Vaqif Ýbrahimoðlu quruluþ verir. Birinci tamaþanýn ideya müällifi dä Vaqif müällimdir.
C.Cabbarlý adýna Ýrävan Dövlät
Azärbaycan Dram Teatrýnýn rähbäri
Ýftixar Piriyev sentyabrýn 17-dä Daðýstana qastrola gedäcäklärini vä
129-cu teatr mövsümünü Aqþin Babayevin “Xilaskar” tamaþasý ilä Därbändodä açacaqlarýný söylädi.
“Sentyabrýn 18-dä isä tamaþaçýlara
“O olmasýn, bu olsun” täqdim edäcäyik”. Säfärin 20 gün davam edäcäyini bildirän Ýftixar bäy bu müddätdä
Daðýstanýn müxtälif þähär vä kändlärindä hämin tamaþalarla çýxýþ edäcäklärini söylädi.
Þuþa Dövlät Musiqili Dram Teatrýnýn kollektivi 137-ci mövsümünä Elçinin “Cähännäm sakinläri” ilä
baþlayacaq. Lakin teatrýn direktoru
Yadigar Musayev konkret tarix demäkdä çätinlik çäkdi.
Cäfär Cabbarlý adýna Gäncä
Dövlät Dram Teatrý 115-ci mövsümünü dünän Oktay Altunbayýn
“Þeyx Nizami” äsäri ilä açýb. Ämäkdar incäsänät xadimi Vaqif Þärifovun quruluþ verdiyi tamaþada teatrýn bütün aktyor truppasý iþtirak
edib.
Dünän M. Davudova adýna
Mingäçevir Dövlät Dram Teatrý
“Onun iki qabýrðasý” ilä yeni mövsümü açýb. S. Rähman adýna Þäki
Dövlät Dram Teatrý sentyabrýn 25dä “Xäsis”lä, Näcäf bäy Väzirov adýna Länkäran Dövlät Dram Teatrý
sentyabrýn 20-dä “Manqurt”la yeni
mövsümä start veräcäklär.
Naxçývan Dövlät Musiqili Dram
Teatrýnýn direktoru xalq artisti Kamran Quliyev isä bu mövsümä sentyabrýn 17-dä teatrýn qarþýsýndaký
meydanda räsmi start veriläcäyini
bildirdi. Hämin gün kollektiv tamaþaçýlar qarþýsýnda maraqlý kompozisiya ilä çýxýþ edäcäk: “Sentyabrýn 20dä isä “Qonçäbäyimin näðmäsi” tamaþasýný nümayiþ etdiräcäyik”.
Qeyd olunanlardan göründüyü
kimi, yeni teatr mövsümü gözäl
äsärlärlä zängindir. Ýnanýrýq ki,
tamaþaçý alqýþý da bol olacaq.
Sättar
Bählulzadä
“Axýrýncý därviþ”
täqdim edilib
1
Azärbaycan Kinematoqrafçýlar Ýttifaqýnda xalq rässamý Sättar
Bählulzadäyä häsr olunmuþ “Axýrýncý
därviþ” bädii filminin täqdimat märasimi
keçirilib. Filmin ssenari müällifi vä quruluþçu rejissoru Äläkbär Muradov bildirib
ki, saatyarýmlýq bädii filmin çäkiliþläri
Quba, Xaçmaz, Baký vä Sättar Bählulzadänin anadan olduðu Ämircan kändindä
aparýlýb. Filmin rejissoru böyük fýça
ustasýný uþaqlýqdan tanýdýðýný vä onun
atasý ilä bir sinifdä oxuduðunu diqqätä
çatdýrýb: “Filmdä Sättar Bählulzadä obrazýný onun qohumu canlandýrýb. Ancaq
o, heç bir sänätin sahibi deyil vä simaca
Sättar Bählulzadäyä bänzädiyi üçün baþ
rola onu çäkdim. Bu mänim üçün çox çätin oldu”.
“Ýt särgisi” festivalda
23-30 sentyabr tarixlärindä Bela-
1 rusun Moqilyov þähärindä “Ani-
mayefka-2010” VIII Beynälxalq animasiya filmläri festivalý keçiriläcäk. Festivala
19 ölkänin 35 studiyasýnda hazýrlanmýþ
122 animasiya filmi täqdim olunub. Festivalýn xüsusi komissiyasý täräfindän 44
rejissor iþi müsabiqädä iþtirak hüququ
qazanýb. Ölkämizi “Azanfilm” kinostudiyasýnýn istehsalý olan “Ýt särgisi” animasiya filmi tämsil edäcäk. Filmin quruluþçu rejissoru Arif Mähärrämovdur.
Müsabiqänin qalibläri sentyabrýn 30-da
elan olunacaq.
Fäthin memarý-
Göynüklü Að Þämsäddin (4)
Þämsäddin gülümsädi
vä bir anda sanki sifätindäki nur daha da çoxalaraq Sultanýn qälbinä bir särinlik gätirdi: -Ey islam dünyasýnýn än xoþbäxt särkädäsi, sän bu qalaný fäth etmäklä
cännäti qazandýn vä kainatýn son peyðämbärinin
müjdälädiyi än xoþbäxt komandanlardan oldun. Bu
müqäddäs iþi häyata keçirmäk xoþbäxtliyi sänä näsib
oldu. Bilirsän, Peyðämbär äfändimizin, Uca Allahýn
sevimlilärinin baþý üzärindä saðlýqlarýnda da, o dünyaya köç edändä dä gömüldüyü mäzar üstündä nur
dolaþýr. Män bu gün Ýstanbulun ätrafýný gäzärkän
mähz bu nurun olduðu yeri aradým. Allahýn nuru da
mähz hämin täpänin üstündä idi. Därhal anladým ki,
orada mähz Äyyub Änsari häzrätläri däfn edilib. Burada Ýstanbul ätrafýnda çox sähabälär däfn edilib.
Amma onlarýn arasýnda Äbu Äyyub Änsaridän müqäddäsi, Allaha daha çox yaxýn olaný yox idi. Ona görä dä mäzarý üzärindä Allahýn nuru vardý”,- dedi. Fateh onun bu sözlärindän çox mämnun oldu vä Äbu
Äyyub Änsarinin qäbri sahmana salýndý. Qäbrin üzärindä Sultanýn ämri ilä bir türbä inþa edildi. Türbänin
ätrafýnda isä Að Þämsäddin vä täläbäläri üçün xüsusi
otaqlar, hämçinin mäscid dä tikildi. Bu müqäddäs
mäkan 100 illär boyu müsälmanlarýn än
çox ziyarät etdikläri yerlärdän biri
oldu.
Äbu Äyyub Änsarinin qäbrinin aþkar edilmäsi ilä baðlý xalq
arasýnda maraqlý bir rävayät
dolaþýr. Deyilänä görä, Göynüklü Að Þämsäddin Äbu Äyyub Änsarinin mäzarýný Fateh
Sultan Mehmetä göstärändän
sonra qäbrin ätrafýna bir-birindän aralý iki çinar budaðý sancýr.
O, bunu qäbri qazacaq insanlarýn sähv etmämäläri üçün edir.
Ancaq Sultan ustadýný sýnaða
çäkmäk qärarýna gälir. O ämr
edir ki, çinar budaqlarýný xocasýnýn basdýrdýðý yerdän 20 metr
aralý çäksinlär vä ortasýna da
özünün möhürünü qoysunlar.
Bundan xäbärsiz Að Þämsäddin
yenidän täpänin yanýna gäländä
çinar budaqlarýnýn baþqa yerdä olduðunu görür vä bundan heyrätlänir. Ancaq özünü itirmir vä yanýnda gälänlärä Fatehä göstärdiyi yeri qazmasýna göstäriþ verir. Möhürü isä çýxararaq Sultana vermälärini rica edir. Amma yenä dä Fateh ustadýný sýnamaq istäyir. Ona görä dä, xocasýna
deyir ki, bu qäbrin häqiqätän dä Äbu Äyyub Änsari
häzrätlärinä aid olduðunu sübut edäcäk baþqa bir dälil göstärsin. Bunu eþidän Að Þämsäddin ämr edir ki,
göstärdiyi yerdän 1 metr aralýný yenä qazsýnlar. O Fatehä: “Ýndi qazýlan yerdän “Bu qäbir Halid ibn Zeydindir” sözläri yazýlan baþdaþý çýxacaq”-deyir. Elä dä
olur vä bundan sonra Fateh bir daha ämin olur ki, xocasý Äbu Äyyub Änsari häzrätlärinin qäbrinin yerini
däqiq müäyyän edib.
Digär bir rävayätdä isä deyilir ki, Ýstanbulun fäthindän sonra Fateh xocasýnýn yanýna gäläräk :“Män
artýq öz üzärimä düþän müqäddäs väzifäni layiqincä
yerinä yetirdim. Artýq rahatam vä padþahlýq etmäk
istämiräm. Ona görä mäni dä öz därviþlärinin sýrasýna qäbul et”,-deyir.
Göynüklü Að Þämsäddin dä ona cavabýnda:
“Sultaným, sän bizim daddýðýmýz läzzäti dadacaq olsan, sältänätdän äl çäkmäli olacaqsan. Dövlät iþini
buraxacaqsan. Onda Ýslam dinini yaymaq iþi yarýmçýq qalacaq. Amma müsälmanlarýn sülh
vä sabitlik içindä yaþaya bilmäläri üçün
dövlätin qalmasý, sältänätin yaþamasý
lazýmdýr. Ona görä dä täläbälärlä
padþahýn bir arada olmasý çox çätindir. Säni täläbäliyä qäbul et-
Að
säm, ölkädä sabitlik pozular, xalqýmýz zälil vä päriþan
olar. Bunun da väbalý çox böyükdür vä son näticädä
Allah Täalanýn qäzäbinä märuz qala bilärik”, -deyir.
Bu sözlärdän çox täsirlänän Fateh xocasýna 2 min
qýzýl verilmäsini ämr etdi, lakin Göynüklü Að Þämsäddin dünya malýnda gözü olmadýðýný söyläyäräk
bu qýzýllarý qäbul etmädi.
Að Þämsäddin vä Fateh haqqýnda digär bir rävayät dä var. Deyilänä görä, Sultan II Murad Hacý Bayram Välini çox sevärdi. Ýmkan düþän kimi bu müqäddäs zatý ziyarät edäräk, onunla söhbätläþärdi. Bir däfä o häzrätin- Hacý Bayram Välinin yanýna 4 yaþlý oðlu þahzadä Mehmetlä gäldi. Söhbät äsnasýnda II Murad Ýstanbulun alýnmasý gününü görüb-görmäyäcäklärini ondan soruþdu. Hacý Bayram Väli dä ona : “O
gözäl günü nä sän göräcäksän , nä dä män. Amma bu
iki näfär Göynüklü Að Þämsäddin vä þahzadä Mehmet o günlärin xoþbäxtliyini içlärindä, ruhlarýnda yaþadacaq vä bundan çox mäsud olacaqlar”,-dedi.
GÖYNÜKDÄN SON MÄZARA
stanbulun fäthindän sonra Að Þämsäddin Fatehin
sarayda yaþamaq barädä täklifini qäbul etmäyäräk
könül rahatlýðý içindä Göynüyä qayýtdý. O burada tä-
Ý
surä oxunarkän dä o, ruhunu täslim edir. Onu väsiyyätinä äsasän Göynükdäki tarixi Süleyman Paþa mäscidinin
baðçasýnda däfn edirlär. Sonralar
mäzarýnýn üzärindä türbä inþa edilir.
Göynüklü Að Þämsäddin bir çox täläbälär
yetiþdirmiþdir. Onlarýn arasýnda 7 oðlu da
var.
SERÝAL09
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
AÐ ÞÄMSÄDDÝNÝN VÄSÝYYÄTLÄRÝNDÄN
är hansý iþä “Bismillah”la baþla. Tämiz ol, daim yaxþýlýq et. Tänbäl olma, pislärä qoþulma,
yaxþýlýða yamanlýq etmä, sänä verilän nemätä az
da olsa, çox da olsa þükür et, naþükür olma, naþükürlük insaný cähännämä sürüklär. Heç kimä äsäbiläþmä, heç kimä pis söz demä. Ýstäyirsän ki, ömrün uzun olsun, onda insanlarýn paxýllýðýný çäkmä.
Paxýllýq insaný qurd kimi içindän yeyär vä onu vaxtýndan ävväl qocaldar. Çox yatma, bu säni iþdän,
halal zähmätdän qoyar vä kasýb edär. Daim Allahý
zikr et, zira sänin qurtuluþun Allah vä onun Qurani Kärimi ilädir. Väli o insandýr ki, insanlardan gälän zülmlärä, sýxýntýlara säbirlä tab gätirär, onlardan þikayät etmäz vä ona pislik edänlärä kin saxlamaz. Bir adamla düþmän olmaq istämäz. Väli
torpaq kimidir, torpaða çox pis þeylär atýlar, ancaq
onda ancaq gözäl þeylär bitär”.
“H
HÄR ÝKÝ DÜNYA SÄBÝR EDÄNLÄRÝNDÝR
Þämsäddin daha sonra insanýn
säbir etmäsini onun häyatýndaký
än önämli iþi adlandýrýrdý. Göynüklü
Að Þämsäddin deyir: “Här bir insanýn Allaha nä qädär sýx baðlý olmasý
onun üzärinä gälän bälalara, därdlärä nä qädär dözümlü olmasý ilä üzä
çýxar. Ýnsan nä qädär Allahdan gälän
bälalara säbir etsä, o qädär dä bu imtahandan üzüað çýxar. Haqqýn rähmini, märhämätini, lütfünü qazanar.
Säbir edän insan cännäti sað ikän qazanar. Çünki bütün peyðämbärlär vä
övliyalar bu fani häyatda daim sýnaða
çäkiliblär vä yalnýz säbirlä Haqqýn
därgahýna qovuþublar, insanlara örnäk olublar. Säbir insanýn baþýndaký
tacýdýr. Säbirsiz insan bu tacý itiräräk
dumanda azan quþlara bänzär”.
Að Þämsäddin digär bir väsiyyätindä
isä qulluqdan bähs edib. O deyir: “ Qulluq 5 cürdür:
Birincisi, tän(bädän) qulluðudur. Bu, Allah-Täalanýn
ämrlärinä uyaraq täni qadaðan olunmuþ þeylärdän
qorumaq, onu saf saxlamqdýr. Ýkincisi, insanýn näfsinä qulluq etmäsidir. Bu qulluq näfsi tärbiyä etmäkdän, onu artýqtamahlýqdan qorumaq, istämädiyi þeyläri zorla ona qäbul etdirmäkdir. Näfsini tärbiyä edä bilsän, Haqqa gedän yolun açarýný tapmýþ
olacaqsan. Üçüncüsü, könülä qulluq etmäkdir. Könül qulluðu bu dünyadaký þeylärdän üz çevirib, axirät dünyasýný seçmäkdir. Bunun üçün insan özünü
bütün hallarda äsl Haqq yolçusu kimi aparmalýdýr.
Dördüncüsü, sýr qulluðudur. Ägär här þeyi bir känara qoyub tamamän Allah yolunda çalýþsan, onda
onun rizasýný qazanar vä äbädi bir häyata özünü hazýrlamýþ olarsan. Beþinci qulluq can qulluðudur. Can
qulluðunun da äsasýnda Allaha yönälmäk dayanýr”.
Göynüklü Að Þämsäddin mänävi rahatlýða nail
olmaðýn yollarýný göstärib. O yazýr: “Mänävi rahatlýða nail olmaq üçün 4 þärt vardýr.1. Az yemäk. 2. Az
yatmaq. 3. Xalqýn arasýnda az olmaq, az danýþýb, çox
susmaq. 4. Allah Täalaný çox zikr etmäk .
Üstündän äsrlär ötsä dä Göynüklü Að Þämsäddin bu gün dä milyonlarla insanýn qälbindä
yaþamaqda davam edir. O, Ýslam dünyasýna orta äsrlärdä doðan bir mänäviyyat,
elm, haqq günäþi idi vä bu gün dä
bizimlä birlikdä gäläcäyä doðru
addýmlamaqda davam edir.
Son
Að
läbäläri ilä özünü axirät dünyasýna hazýrlamaða baþladý. Amma Sultanla da tez-tez mäktublaþardý. Mäktublarýndan birindä o, Sultana yazýrdý: “Bu dünyada
bir cismani, bir dä ruhi läzzätä äsaslanan häyat var.
Birinci ikinciyä baxanda däyärsiz vä keçicidir. Birinci,
dünyävi läzzätä aldanma, ikinci häyat isä ruhidir vä
onun läzzäti sonsuzluða qädärdir. Sän ruhi läzzäti
äsas tut, eyni zamanda mämläkäti, insanlarý da bu
häyata istiqamätländir, elm adamlarýna, haqq yolunu
tutan välilärä hörmät vä qayðý göstär, onlarý sev”.
Að Þämsäddin Göynükdä 1459-cu ilä kimi yaþadý. Bu müddätdä padþahýn göndärdiyi hädiyyäläri
xeyriyyä iþlärinä xärclädi. Eyni zamanda oðullarýnýn
tärbiyäsi ilä dä mäþðul oldu. Bir gün o, evdä sonbeþiyi Hämdi Çäläbi ilä birlikdä idi. Birdän aðlýna nä gäldisä: “Bu kiçik oðlum yetim qalmamasý, zälil olmamasý üçün bu dünyanýn äziyyätini çäkiräm. Yoxsa, fikirläþmädän bu fani dünyadan därhal Haqqýn därgahýna köçärdim”,-deyir. Bunu eþidän häyat yoldaþý
ona ärklä: “Äfändim, Haqq dünyasýna köçmäk istädiyini deyirsän, ancaq yaþamaq da arzulayýrsan, o dünyaya köçmäk istämirsän”
Bu sözlär ömründä yalan danýþmaðý sevmäyän
vä hämiþä sözünün üstündä duran Að Þämsäddinä çox täsir edir. O därhal fikirläþmädän ayaða
qalxaraq mäscidä gedir vä orada övladlarýný toplayaraq väsiyyät edir. Bundan sonra onlarla halallaþýr vä Yasin suräsinin oxunmasýný xahiþ edir. Bu
Yazýný
internet
materiallarý
äsasýnda
Äziz Mustafa
hazýrlayýb.
10 TÜRKÝYE
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Bu sessiz ve yerli devrim!
CHP, deðiþimle marjinallik arasýnda
12 Eylül'deki referandum sonuçlarýn- Örneðin, CHP'nin, laiklik haricinde
dan sonra Türk siyasetinde ciddi de bu ülkeyi ilgilendiren herhangi bir
deðiþikliklerin yaþanmasý kaçýnýlmaz. þeyi dert ettiðini seçmene göstereSonuçlarýn en derinden etkileyeceði bilmesi lazým. Devlet merkezli
parti, þüphesiz anamuhalefet partisi olmaktan çýkýp insan merkezli bir
olacak. CHP öncelikle siyaset ekseni- parti haline gelmesi þart. Mesela
ni deðiþtirmek, yenilemek zorunda CHP'li yetkililerin ülke ekonomisiyle,
kalacak.
gecekondulaþmayla, iþsizlikle ya da
Bilindiði gibi bugüne kadar CHP, ne bileyim enerji yatýrýmlarýyla,
halktan çok devlet bürokraulaþýmla ilgili bir þeyler
sisine yaslanmayý, iktidarý
konuþtuðunu
duyadevlet eliyle kullanmayý terbilmeli insanlar...
cih ediyordu. Halka uygun
Eski politikalarýný devam
politika üretmeyi 'oy uðruna
ettirip sürekli rejim kriztaviz verme' olarak görüyorleri üzerinden siyasette
MEHMET KAMIÞ
du. Bu yönüyle baktýðýnýzda
var olma yolunu da terCHP'nin þu andaki mevcut siyaset cih edebilir CHP'liler. Bu da onlara
ekseninin, demokratik bir yapýya yüzde yirmiler civarýnda bir oy
uygun olduðunu söylemek çok zor. getirebilir, ancak hiçbir zaman iktiÇünkü demokrasi, aslýnda halkýn dar olamazlar. Ayrýca yüksek
isteklerine, taleplerine göre politika bürokraside etkinlikleri azaldýðý için
üretmeyi gerektirir. Demokrasi, aðýrlýðý olmayan bir parti haline
halkýn tercihlerine, isteklerine ve dönüþürler. Bu nedenle CHP'nin
arzularýna göre þekil almaktýr.
hükümet kurmayý tercih etmesi, poliAnayasa'daki son deðiþiklik, yüksek tikalarýný buna göre yeniden dizayn
yargý-CHP ittifakýný sýkýntýya düþüre- edebilmesi onun için bir hayat
cek gibi görünüyor. CHP'nin bugüne memat meselesidir. Bugüne kadar
kadar sýrtýný yasladýðý yüksek yargýyla toplumun deðer yargýlarýyla kavga
askeriye, artýk bu partinin isteklerine ede ede tükenen partiye, baþta yükcevap verecek durumda deðil. Bu sek yargý olmak üzere bürokrasinin,
nedenle CHP'nin önümüzdeki eskisi gibi omuz veremeyecek
süreçte var olmaya devam edebilme- olmasýndan dolayý büyük sýkýntýya
si, etkinliðini sürdürebilmesi için gireceklerini görecekler.
mutlaka politikalarýný yeniden dizayn Yeni süreçte CHP'nin en önemli
etmesi gerekiyor.
tartýþma konusu da liderlik olacak.
Referandum süreci gösterdi ki
Kýlýçdaroðlu'nun, yeni CHP'ye rota
çizecek dirayeti ve gücü yok. Bunu
söylerken, Zaman Gazetesi'nin haftalarca önce ikaz etmesine raðmen
referandumda oy kullanamamasýna
atýf yapýyor deðilim. Mesela türban
konusunda yaptýðý hamleyi ertesi
gün geri almak zorunda kaldý. Yeni
dönemde
CHP'nin
baþörtüsü
konusunda daha esnek, daha ýlýmlý
bir politika izlemesi kaçýnýlmaz.
Ancak Kýlýçdaroðlu'nun bunu kendi
partisine anlatacak, kabul ettirebilecek bir liderlik karizmasýna sahip
olmadýðý görülüyor.
Kemal
Kýlýçdaroðlu'na
kalsa
Türkiye'nin daha özgürlükçü bir
demokrasiye sahip olmasý konusunda daha radikal kararlar alacaðýný
söylemek mümkün. En azýndan çok
fazla dillendirmese de Güneydoðu,
Alevilik, baþörtüsü gibi konularda
CHP'nin geleneksel çizgisinden
daha farklý düþündüðü izlenimi
veriyor. Ancak bunlarý politika olarak
hayata geçirebilecek siyasi gücü yok.
Tabii en önemlisi, söylediðinin ya da
yaptýðý hamlenin arkasýnda durup
risk alacak enerjisi yok.
CHP yeni dönemde ya deðiþecek ya
da her geçen gün, dedikleri dinlenmeyen marjinal bir parti haline gelecek. Bu deðiþimi de ancak kararlý bir
lider yapabilir.
Sandýðýn mesajý
Referandumda anayasa deðiþikliði larýný asla tahmin etmiyordu. Kaybý
oylandý. Ve halk, paketi onayladý. ancak 'kýl payý' öngörüyorlardý.
Yeni anayasanýn kapýlarýný açtý. Türk Bugünün maðluplarý eðer mâkus talmodernleþmesinin
yukarýdan ihlerini kýrmak istiyorlarsa öncelikle
aþaðýya doðru gerçekleþmesi eleþtiri sonuçlarý doðru analiz etmek zorunkonusudur. Bu kez Ankara, dalar. Bugünleri, yenilginin baþarý
Anadolu'yu
deðil,
Anadolu olarak sunulmasý ile 'Hava güneþliyAnkara'yý dönüþtürdü. Milli irade di, solcular sandýða deðil pikniðe
'deðiþim' dedi. Yüzde 58 oyla 'büyük gitti' veya 'Bu seçimin özel þartlarý
deðiþimin' önündeki engelleri vardý, bu yapý geçici, sonraki seçimlerde her þey lehimize olacak' gibi
kaldýrdý.
Artýk 'eski hal muhal'... Çocuksu basit ve sýradan tahliller hazýrladý.
Yine 'yüzde 42'den bile
davranýþlarla
Ýzmir'de
CHP
ve
Kemal
Sezen
Aksu
ismini
Kýlýçdaroðlu adýna baþarý
tabeladan sökmek veya
hikâyesi
çýkarmaya
basketbolun
dünya
çalýþanlar var.
finalinde Cumhurbaþkaný
MUSTAFA ÜNAL
Kýlýçdaroðlu'nun propaGül
ve
Baþbakan
ganda sürecinde eskiye
Erdoðan'ý protesto etmek
bu gerçeði deðiþtirmez. Her deðiþim oranla daha fazla çaba harcadýðý,
dönemlerinde yaþandýðý gibi 'yeni daha çok yerde miting yaptýðý doðru.
hali' kabullenmekte zorlananlar ola- Ancak CHP'nin geleneksel ideolojik
cak. Geliþmeleri, milletin yönü tayin kalýplarý içinde sýkýþtý kaldý. Yeni,
farklý siyaset üretemedi. Bir maraton
edecek.
Keþke sonuçlar anayasa deðiþikliði koþucusu gibi koþtu ama bir dairenin
temelinde
deðerlendirilebilse... içinde, zirveye doðru ilerlemekten
Muhalefet partileri CHP ve MHP, uzaktý. Kýlýçdaroðlu, ilk iþ olarak
süreci
'siyasileþtirdikleri'
için maðlubiyeti kabullenmeli. Ve çýkýþ
referandum tablosu gerçek anlamýy- yolu aramalý. Futbol kavramlarýyla
la deðil, ister istemez siyasi yönüyle söyleyecek olursak 'Biz 5 gol yiyede yorumlanýyor. Eðer muhalefet cektik, 3 gol yedik, bu da baþarýdýr'
referandumu bu kadar politize denebilir mi? Faturayý MHP'ye kesetmeseydi, þehir efsanesine dönüþen menin, yüzde 42'den aslan payýný
söylentilerle negatif propaganda kapmanýn züðürt tesellisinden öte
yapmasaydý 'evetlerin' oraný yüzde anlamý yok. Referandumda oran kaç
olursa olsun ikincilik sonunculuk75'i aþardý.
Referandum rakamlarýný siyasi açý- tur...
dan yorumlayacak olursak, evet CHP ve MHP'nin baþýný çektiði
blokunun 'mutlak zafer', hayýr ceph- muhalefet partileri için tablo vahim.
esinin ise 'aðýr yenilgi' aldýðýný Acý gerçek þu; CHP ve MHP hýzla
söylemek durumundayýz. Üstelik 'Türkiye partisi' olmaktan çýkýyor.
fark kýl payý deðil, çok açýk... Yüzde Haritaya bakýn, siyasetleri birbirine
16'nýn üzerinde... 'Hayýr blokunun' benzeyen her iki parti de sahillere
savunucularý yüzde 42'de kalacak- sýkýþtý kaldý. CHP ve MHP ne yazýk
ki Ege, Akdeniz ve Marmara deniz
þeridinde
siyaset
yapan,
Anadolu'dan kopmuþ iki Ankara
partisine dönüþtü. O kadar benzeþtiler ki iki parti arasýndaki 5 fark
gösterilemez hale geldi. Ulusalcý,
devletçi, katý ideolojik ve Kemalist
çizgiden iktidar çýksaydý bundan
öncelikle
CHP
yararlanýrdý.
CHP'nin sandýk bahtý hiç gülmedi.
Hep yenilgi, hep yenilgi... Bu siyasi
alanýn iktidar çýkarma potansiyeli
yok.
CHP ve MHP'nin belli bir bölgenin
partisine dönüþmesi sadece bu iki
partinin deðil, siyasetin de sorunu.
Diyarbakýr'dan milletvekili çýkaramayan bir parti Türkiye'yi yönetemez. Ne kadar acý; Kýlýçdaroðlu ve
Bahçeli, Diyarbakýr'da miting yapamadý.
Yozgat'ta,
Çorum'da,
Konya'da, Kayseri'de, Erzurum'da
esamesi okunmayan bir parti
Ankara'da hükümet kuramaz.
Bugünlerde sýkça duyduðumuz
'Zaten oralarda yoktuk' savunmasý
doðru deðil. CHP ve MHP,
Anadolu'da son yýllarda buharlaþtý.
CHP vaktiyle Diyarbakýr'da güçlüydü, Güneydoðu illerinde çok sayýda
milletvekili vardý. MHP düne kadar
Yozgat'ta, Çorum'da, Erzurum'da
vücut buluyordu.
Tarihî akýþý içinde MHP'yi bir þehirle
ifade etmek gerekirse ya 'Yozgat'
olur ya da 'Erzurum'...
CHP ve MHP için çare, terk ettikleri
bölgelere yeniden dönecek politikalar üretmek. Ve bütün Türkiye
sathýna yayýlmak... Zayýf olduðu
yerlerde bile varlýðýný az çok hissettirmek. Yoksa bu tablo daha çok
tekrarlanýr. Yenilgi mukadder olur.
Korkarým, bugünleri de ararlar.
Avrupalý Yeþiller, kritik bir dönemde Türkiye'ye destek
için parti kongrelerini Ýstanbul'da yapmýþtý. Avrupa
Birliði üyelik sürecine iliþkin tarihî kararýn verileceði 17
Aralýk 2004 zirvesine iki aydan az zaman vardý.
Yeþillerin 'Kýzýl Danny' diye bilinen lideri Daniel John
Bendit, bu toplantýda Türkiye-AB iliþkilerine dair çok
önemli bir konuþma yapmýþtý. Son 50 yýlda Avrupa'nýn
çok büyük iki mucizeye þahit olduðunu söylüyordu.
Birincisi, Almanya'nýn birleþmesiydi. Ýkincisi ise eski
Varþova Paktý üyesi ülkelerin AB'ye alýnmasýyla
Avrupa'nýn birleþmesiydi.Bendit'e göre, Türkiye'nin
AB'ye üye olmasý üçüncü mucize olacaktý. Türkiye'nin
Asya ile Avrupa, Ýslam dünyasý ile Hýristiyan dünyasý
arasýndaki köprü rolüne atýfla buna Boðaziçi Mucizesi
diyordu. Mucize henüz gerçekleþmedi, ama verilen bu
desteðin ve AB üyeliði gibi parlak bir hedefin motivasyonu ile bu süreçte Türkiye birçok Avrupalý siyasetçiyi de
þaþýrtan reformlara imza attý. Sivilleþme, demokratikleþme, ifade özgürlüðü alanýnda anayasa ve yasalarda
birçok deðiþiklik yapýldý. Büyük tartýþmalardan sonra
nihayet tam üyelik süreci için yeþil ýþýk yandý. Avrupa
liderleri, Türkiye'nin Kopenhag siyasi kriterlerini
karþýladýðýna oybirliðiyle karar verdi. Bir yýl sonra 3
Ekim'de ise üyelik müzakereleri baþladý.
Dünyada
birçoklarý,
bu
dönemde Türkiye'nin yaþadýðý
hýzlý deðiþime 'sessiz devrim'
adýný verdi. Brüksel'den gelen
ABDÜLHAMÝT BÝLÝCÝ
olumlu rüzgârýn etkisiyle
yaþanan bir devrimdi bu.
Kuþkusuz içeride de temelleri vardý, ama AB sürecinin
saðladýðý motivasyonun inkâr edilemez katkýsý vardý.
Zira kendi aralarýnda uzlaþmasý çok zor olan siyasi
taraflarýn, üzerinde mutabýk olduðu ortak bir hedefti
AB. Düþünün ki, kritik reformlar, Meclis'te iktidar ve
muhalefetin oylarýyla yasalaþýyor; halkýn desteði yüzde
70'i geçiyordu. Bir yýl sonra iþler kötü gitmeye baþladý.
Kýbrýs'ta çözüm isteyen Türkiye, cezalandýrýlan taraf
Türkiye oldu. 6 müzakere baþlýðý donduruldu. Sonra
AB'nin iki önemli baþkenti Berlin ve Paris'te Türkiye
karþýtý partiler baþa geldi. Rumlarýn ve Sarkozy'nin itirazlarýyla baþka baþlýklar da askýya alýndý. O kadar ki, AB
belgelerinden Türkiye'nin tam üyeliðe atýf yapan ifadeler ayýklanmaya baþladý. Halkta AB sürecine sempati
hýzla erirken, cumhurbaþkanlýðý krizi patladý; kutuplaþma zirveye çýktý. O günlerde Türkiye'ye gelen
Avrupalýlar artýk 'sessiz devrim'i unutmuþ; “AB hedefi
kalmadýysa, Türkiye ne yapabilir, nereye yönelebilir,
reformlara devam etme þansý var mý?” diye soruyorlardý.Sandýktan güçlü bir demokrasi mesajýnýn çýktýðý 12
Eylül'den geriye doðru yaþadýðýmýz dört yýla bakýldýðýnda, demokrasimiz ve ülkemiz adýna umut verici bir
tablo görünüyor. 2000'lerin baþýndaki AB rüzgârýnýn
neredeyse tamamen kesildiði bu dönemde Türkiye,
yolunu kaybetmedi. Ýçeride reform hedefini kaybetmeden çok önemli badireleri atlattýðý gibi, uluslararasý alanda da saygýnlýðýný düþürmedi. 151 ülkenin
desteðiyle bu dönemde Güvenlik Konseyi üyesi oldu;
Rusya, Türk dünyasý, Arap âlemi ve Afrika'ya dönük
açýlýmlar daha da hýzlandý. 12 Eylül referandumunu,
Türkiye'nin bu dönemde kendi iradesiyle sürdürdüðü
sessiz devrimin duraklarýndan biri ve çýkan sonucu da
onca bulanýklaþtýrma gayretine raðmen son 4 yýlda verilen demokrasi mücadelesine halkýn onayý þeklinde
görmek gerek. Bu dönemde Türkiye, 367 skandalý, 27
Nisan geceyarýsý muhtýrasý, hükümet partisini kapatma
giriþimi, Sarýkýz'dan Balyoz'a Ergenekon çatýsý altýndaki
bütün anti-demokratik tertipleri aþtý. 27 Nisan bildirisi,
28 Nisan'da cevabýný aldý. Halk, önce 22 Temmuz,
sonra 21 Ekim 2007'de sahaya inerek Köþk krizini
çözdü. Cuntalarla irtibatlý emekli ve muvazzaf generaller ilk kez hâkim karþýsýna çýkarýldý. YAÞ'ta, demokrasi
sicili þaibeli isimleri terfi ettirme çabasý sivil duruþa
tosladý. Ve son olarak yüksek yargýnýn baþrolü oynadýðý
411 vekilin iradesinin hiçe sayýlmasý, parti kapatma giriþimi ve Ergenekon soruþturmasýný önleme çabalarý 12
Eylül'de sandýða gömüldü. Bunun anlamý açýk: Türkiye
artýk kendi dinamikleriyle, sessiz ve yerli devrimini
sürdürüyor. Aynen Avrupa'nýn en prestijli gazetesi
Guardian'ýn referandum baþyazýsýnda itiraf ettiði ve
Türkiye'nin ele alýndýðý AB Dýþiþleri Bakanlarý toplantýsýnda Finlandiyalý bakanýn 'Dünyanýn en etkili 5'inci
ülkesi Türkiye, AB ülkelerinin toplamýndan daha etkili'
sözleriyle ifade ettiði gibi.
11 TÜRKÝYE BASININDAN
AKÝF BEKÝ
RADÝKAL
Yalaný yalanla yýkamazlar
Diyar diyar dolaþýp ‘Hayýr’ kampanyasý yürütürken, bal gibi
biliyordu oy kullanama-yacaðýný. Þahsen gidemeyeceðini
bile bile, sandýða çaðýrdý milleti. Zaman Gazetesi, 6 Aðustos
tarihli haberiyle uyarmýþtý. “Seçmen kaydý yok,
Kýlýçdaroðlu’nun Hayýr oyu tehlikede’’ diyordu haber. 8
Aðustos’ta, Sivas’ta kendisine soruldu bu durum.
Kýlýçdaroðlu, kameraya karþý yalanladý o bilgiyi.
Araþtýrýlmadan yapýldýðýný, doðru olmadýðýný söyledi.
Gerçeði taammüden sakladý halktan.
36 gün sürdürdü bu yalaný. Skandal patladýðýnda da “Oy
veremeyeceðimi son 2 günde öðrendim’’e sarýldý.
Gözlerimizin içine baka baka, tekrar yalan konuþtu. Bu
aldatmayý, bu kandýrmacayý defalarca yaptý, halen de devam
ediyor.
***
Her yalaný baþka bir yalanla kapatma cehdine giriþti,
Kýlýçdaroðlu. Muhtara dahi haber verilmeden seçmen kaydýnýn silindiði de hilaf-ý hakikat bir sözdü. Hatasýný itiraf
etmek yerine üstünden atmaya, baþkalarýný suçlamaya
çalýþtý hep. Sonuçta, mahalle muhtarý tarafýndan bile yalanlandý.
Hatta, CHP yetkililerine bir ikazýn da muhtardan gittiði
anlaþýldý. ‘Kumpas’ dedi, ‘iktidar komplosu’ dedi; yalan
çýktý hepsi. Basit bir gerçek yerine, mükerrer yalanlar silsile-
AHMET TAÞGETÝREN
BUGÜN
sine çevirdi hikayeyi.
Referandum günü kayboldu gözlerden. Sandýklar kapanýp
sonuçlar belli olduktan sonra, Ankara’da boy gösterdi. “Ben
siyasete atýlýrken halka hiçbir zaman yalan söylemeyeceðime söz verdim’’ derken de yalan söyledi. Özrü de yalan
oldu, kabahati de yalan...
***
Keþke, oyunu kullanamamýþ olmakla kalsaydý. Keþke
beceriksizliði, dikkatsizliði, gafleti ve ihmalkarlýðý, yalancý
görünmeye bin kere tercih etseydi. Keþke, ‘en büyük siyaset
dürüstlüktür’ ilkesini þiar edinseydi kendisine. Ama
Kýlýçdaroðlu, yalan rüzgarý estirmeyi seçti. Her insani kusur,
her siyasi gaf mazur görülebilir. En fazla arkasýndan
güldürür, o da güler geçerdi kendi kendine. Ben de asla
yüzüne vurmaz, yazý konusu yapmazdým bu rezilliði. Kafa
bulmayý ayýp sayardým çünkü. Velakin; bu kadar yalaný
görmezden gelmek nasýl mümkün olsun? Birileri, Monica
Lewinsky skandalýnda Clinton’un baþýný aðrýtan asýl sorunun ne olduðunu hatýrlatmalý ona. Az daha baþkanlýktan
azline yol açacak suçlama, yalan yere yemin etmekti, yasak
iliþki deðil. Velhasýl, Clinton ne çektiyse, iþin baþýnda hiç
kývýrmadan doðrusunu itiraf etmediði için çekti. Hayat bu;
her türlü rezalet gelebilir baþa. Yalaný yalanla temizlemek
ise, rezilliðin daniskasýdýr.
Yüzde 58'in korkusu
-Yüzde 58 “evet” üzerinde pek bir paylaþým tartýþmasý
gözlenmiyor. Baþbakan Erdoðan taa baþtan, “Bu hükümete
verilmiþ güvenoyu deðil” dedi ve tek tek sayarak “evet” oyu
verenlere teþekkür etti. CHP tabanýndan, MHP tabanýndan
gelenlere bile teþekkür etti ve “Bunlar artýk bizim malýmýz”
gibi bir yaklaþým da sergilemedi. Bana sorarsanýz, bu yüzde
58 içinden AK Parti'de kalanlar olacaktýr. Hele MHP'den
gelenler, MHP yönetiminin aðýr suçlamalarý sürdükçe, AK
Parti ile “evet arkadaþlýðý”ný, daha kalýcý hale getirebileceklerdir.
-Ama yüzde 42 “hayýr” cenahýnda müthiþ bir paylaþým kavgasý var. CHP, bu yüzde 42'den MHP'ye zýrnýk koklatmak
istemiyor. “Zaten çalýþmadýnýz, tabanýnýz evete kaydý,
kaleleriniz düþtü vs.” türünden gerekçeler dile getiriliyor.
Sonuçta CHP'ye de MHP'ye de altta kalan “hayýr”ýn, yani
maðlubiyetin hazmýný saðlayacak ve ortadaki malýn kendilerine ait olmasýný temin edecek gerekçeler lazým. Yüzde 42,
CHP, MHP, DSP ve DP'ye teselli verecek bir rakam deðil.
“Yenildik” demek de hoþ olmuyor. O zaman birbirini yiyerek “yenmek” lazým. Þu an, yüzde 42'yi paylaþma kavgasý,
yenilgiden teselli çýkarma eylemi niteliðine bürünmüþ
durumda. Ama topla, çýkar, çarp, böl sonuçta yüzde 42
içinde yapmak zorundasýn. Onun adý da yenilgidir. -AK
Parti, “sahiller”in yaþam tarzý korkusunu dikkate almalý mý?
Evet almalý. Kimse hayat tarzýna müdahale edilmesi
korkusunu yaþamamalý. Ama “korku” deyince, sadece bir
kesimin korkusunun ciddiye alýndýðý bir durum da olmamalý. Þöyle soralým: Acaba, “sahiller” dýþýnda neredeyse
tüm Türkiye'yi tek renge boyayan insanlar hangi saikle oy
kullandýlar? Sakýn onlarýn da bir korkusu olmasýn. Mesela,
“Tayyip düþerse CHP'li bir hükümet gelir” korkusu... Nasýl,
olabilir mi böyle bir korku ve bu korku, Türkiye'nin hemen
tüm Cumhuriyet tarihinin ürünü olabilir mi? Baþörtülü genç
kýzlarýn korkularýný önemsemeli miyiz? Sezen Aksu'ya
“evet” vermek istediðinde yaþatýlan korkuyu önemsemeli
miyiz? Ýzmir'in bazý semtlerinde baþý örtülü ya da çarþaflý
dolaþmak bir cesaret meselesi midir? Ýzmir'de Ahmet Türk
olarak dolaþmak basbayaðý bir “cesaret”i gerektirmeli mi?
Bunu önemsemeli miyiz? Yoksa bazýlarýnýn payýna hep
korku mu düþmeli? Basket maçýnýn ödül töreninde, oyunculara madalya takmaya çýkmak, bir cumhurbaþkaný ve
baþbakan için bile cesaret meselesi olmalý mý? Yazar
Balçiçek Pamir, “evet” demek için basbayaðý bir cesaret
kuþanmak zorunda kalmalý mý? -Halk oylamasýndan
“hayýr” çýksaydý, Türkiye bir belirsizlik sürecine girer ve her
þeyin yeniden dizayný gerekirdi. Oysa “hayýr” cephesinin,
ne kadar daðýnýk ve problemli olduðu bugün çok daha net
olarak görülüyor. Halkýmýz, ülkenin doðusundan batýsýna
çok net bir saðduyu ortaya koydu ve “istikrar”a yatýrým
yaptý. Yüzde 58 evet, Hükümet için verilmiþ güvenoyu
olmamasýna raðmen, gene de bir güvenoyudur ve çok çok
büyük sürprizler olmamasý halinde yine bir AK Parti
hükümetini haber vermektedir. Belli ki Tayyip Erdoðan,
2011 seçimleri için büyük bir sýçrama zemini edinmiþtir. Yüzde 58'in, muhalefet tarafýndan “güvenoyu” eksenine
oturtulmasý ve buna raðmen ortaya yüzde 58 “evet” çýkmasý, ayný zamanda cumhurbaþkanlýðý seçimi için de bir
yöneliþ birikimine imkan vermiþtir. Bir yanda omurgasý
CHP olan bir cumhurbaþkanlýðý adaylýðý, diðer yanda omurgasý AK Parti olan ve kuþatýcý özellikler taþýyan bir cumhurbaþkanlýðý adaylýðýnda, baþarý þansý, AK Parti cenahýnda
olacaktýr. MHP'nin, orada da CHP ile el ele tutuþmasý,
MHP için ikinci bir intihar eylemine dönüþecektir.
-Hoþ, þu anda yaþanan yüzde 42 üzerindeki paylaþým kavgasý, CHP ile MHP'nin, bir cumhurbaþkanlýðý seçiminde
birlikte hareket etmelerini önleyecek bir niteliðe de
bürünüyor ki, bu da çok anlamlý bir geliþmedir. -Þu anda
MHP yönetiminde dramatik bir hazým problemi yaþanýyor.
“Yýkýlmadýk ayaktayýz” söylemi, misyonunu kaybetmiþ bir
kadronun taban arayýþýna dönüþmüþ bulunuyor. Hakikaten
þu anda MHP tabaný nedir sorusu gibi çok hayati bir olay
var. Hani çoban, elinde bir bakraç yoðurtla gelmiþ ve
baþlamýþ hesap vermeye: Bir kayadan yuvarlandý baþ koyun,
arkasýndan yuvarlandý beþ koyun, birini verdik kasaba,
üçünü katma hesaba... Falan falan... Ýþte demiþ kala kala bu
bir bakraç yoðurt kaldý. Aða almýþ yoðurt bakracýný eline ve
çobanýn baþýndan aþaðý boþaltmýþ. Þöyle demiþ: -Hesabý bu
kadar güzel olanýn yüzü de böyle ak olur.
Þimdi MHP yöneticileri böyle bir aklanma görünümünde.
Olsunlar, yüzde 42 içinde teselli buluyorlarsa, oylarýn partilere verildiði bir seçimde, yüzlerinin nasýl aðardýðýný
görürler.
-BDP, bölgeden çýkan yüzde 90'lardaki “evet”leri
görmemezlik edemez, bir. BDP, birkaç il dýþýnda
“boykot”un istenen etkiyi yapmamasýný görmezden gelemez, iki. BDP, içten içe kaynayan bir Kürt kamuoyunun,
örgütü de, BDP'yi de açýkça sorgulamaya baþlamasýný
görmezden gelemez, üç. Bugünkü dünyada ve Ortadoðu
gibi bir coðrafyada, bir Pol Pot rejiminin uygulanamayacaðýný görmezden gelemez, dört. Türkiye içinde bir
“Kürdistan”a sýnýr çizmenin imkansýzlýðýný görmezden
gelemez, beþ. Kürtler'le AK Parti arasýnda, sýcak bir iliþkinin
mevcut olduðunu görmezden gelemez, altý. - AK Parti bir
ara, býçak sýrtý korkularýný yaþadý. Ya hayýr çýkarsa duygusu
epey insaný endiþelendirdi. Yani “hayýr” çýkmasý ihtimali
sýfýr deðildi. Oysa Türkiye siyasi bilinci, kesinlikle “evet”
çýkarýrdý. Peki “hayýr” ihtimali nasýl doðmuþtu? Bence,
Baþbakan Erdoðan'ýn balkon konuþmasýnda zafer çýðlýðý
atmamasý, AK Parti'nin çok daha tartýþýlýr bir parti haline
gelmiþ olduðu sonucunu görmesinden kaynaklanmýþtýr.
Yani AK Parti için de, hayati bir özeleþtiri zarureti ortaya
çýkmýþtýr. “Evet ama...” baþlýklý bir yazý yazacaðým ve orada,
biriken gayrý memnuniyet barajýný anlatacaðým. Buna AK
Parti yönetiminin büyük ihtiyacý olduðunu düþünüyorum.
16 -17 SENTYABR 2010 ZAMAN
SAMÝ KOHEN
MÝLLÝYET
“Evet” AB ile
neyi deðiþtirecek?
Avrupa Birliði’nden Türkiye’deki referandum sonucu üzerine gelen olumlu tepkiler, AB ile iliþkileri pratikte nasýl etkileyecek? AB bundan böyle Türkiye ile müzakereler
sürecini
hýzlandýracak
ve
Türkiye’nin tam üyeliði konusunda daha
net bir tavýr alacak mý?
Referandum sonucu, özellikle Avrupa
camiasýnda çok olumlu karþýlandý. AB
Komisyonu’ndan
Avrupa
Parlamentosu’na, hükümetlerden farklý
eðilimli partilere kadar, çok geniþ ve etkin
kesimle, anayasa deðiþikliði için sandýktan
çýkan “evet” kararýný alkýþladýlar. AB adýna
konuþan pek çok yetkili bu sonucun üyelik
yolunda atýlan önemli bir adým olduðunu
ve sonuçta bunun Türkiye’yi birliðe daha
yakýnlaþtýracaðýný söylediler. Kuþkusuz
Brüksel’de böyle olumlu bir havanýn esmesi çok sevindirici. AB iþlerinden sorumlu
Devlet Bakaný Egemen Baðýþ bunun
katýlým müzakereleri sürecine yansýyacaðý
ve bu sürecin hýzlanacaðý kanýsýnda. Birçok
Avrupalý analist de bu umudu paylaþýyor.
Yeterli sayýlmýyor
Ne var ki, bu hava bizi katýlým müzakerelerinin seyri ve AB’nin Türkiye’ye karþý
genel tavrý konusunda, fazla bir iyimserliðe
götürmemeli. Bunun çeþitli nedenleri var.
Her þeyden önce, AB yetkilileri referandum sonucunu, reformlarýn yolunu açmasý
bakýmýndan olumlu karþýlýyorlar, ama iki
çekince de koyuyorlar. -Birincisi, kabul
edilen anayasa deðiþikliklerinin uygulanmasý ile ilgili. Meclis’in þimdi bu deðiþiklikler ve AB kriterleri doðrultusunda, yeni
uyum yasalarý çýkarmasý ve bunlarý uygulamaya koymasý demektir. AB bu süreci
mercek altýnda tutacaðýný þimdiden
bildiriyor. - Ýkinci husus, yeni reformlarýn
yapýlmasýyla ilgili. AB anayasadaki deðiþiklikten memnun, ama bunu yeterli bulmuyor. AB ifade özgürlüðünden din
serbestliðine, azýnlýk haklarýndan mecliste
temsil statüsüne kadar, birçok konuda yeni
reformlar yapýlmasýný bekliyor, bunlarý AB
ile entegrasyon için zorunlu sayýyor.
Daha ne isteniyor?
Diyelim ki Türkiye bütün bu reformlarý
yaptý. Bu müzakere sürecinin hýzlandýrýlmasý ve Türkiye’ye kesin bir üyelik sözü
verilmesi için yeterli sayýlacak mý? Ne
yazýk ki, baþka engeller de var.
-Birincisi, Sarkozy - Merkel ikilisinin,
Türkiye’yi AB içinde tam üye olarak
görmek istememesidir. Ýki lider de bu itirazlarý için kültür farkýndan coðrafya ve
nüfus faktörüne kadar bir dizi gerekçe öne
sürüyor. Ýkisi de hâlâ Türkiye için imtiyazlý
üyelik diye farklý bir statü üzerinde ýsrar
ediyor. Tabii bu sonuçta katýlým müzakerelerini de aksatýyor. - Ýkincisi, Kýbrýs
engeli. Rum yönetiminin kabul ettirdiði
þartlar yüzünden birçok müzakere faslý
askýya alýnmýþ durumda. “Açýlabilecek
yeni fasýllar” þu anda 3’ten ibaret. Yani bu
süreçte tam bir týkanma var. Ayrýca
Kýbrýs’la ilgili “ek protokol” (yani Rumlara
limanlarýn açýlmasý) meselesi yakýnda gündeme geliyor. Bu yüzden müzakere süreci
askýya alýnabilir. Uzun lafýn kýsasý:
Referandum sonucu AB’de iyi bir “hava”
yarattý. Ama buna raðmen üyelik perspektifi hâlâ “havada...”
AB’den beklediðimiz þey, memnuniyetini
sözlerin ötesinde, müzakere sürecini hýzlandýracak adýmlarý atmasý ve üyelik perspektifini netleþtirmesidir. AB bu cesareti
gösterebilecek mi?
12 TARÝX
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Qanla
möhürlänmiþ
qardaþlýq
15 sentyabr Bakýnýn
düþmän iþðalýndan
azad olunmasý günüdür.
Mehmet Þimþek
Ön söz äväzi
Türkiyä-Azärbaycan qardaþlýðý haqqýnda çox
yazýlýb, çox danýþýlýb. Amma nä qädär yazýlsa
da, här gälän il ilä, här doðulan yeni näsillä
bir daha täkrarlanacaq, bir daha deyiläcäk, yazýlacaq. Bu
qardaþlýq bizim istäyimiz deyil, Allah-Täalanýn seçimidir
vä babalarýmýz bu seçimi sevä-sevä qäbul etdiklärini öz
qanlarý ilä isbat ediblär, häm dä bir däfä yox, beþ däfä
yox, däfälärlä. Kimlärsä bu qardaþlýqdan, bu sämimiyyätdän narahat olmasýn, daha doðrusu, nä zamansa bu duyðunun tükänäcäyindän ändiþä duymasýn. Bu duyðu här
doðulan uþaqla yenidän doðulur dünyamýza.
Allah-Täala Konyada bir Mövlana yetirändä ona här
mänada dästäk olmaq üçün Täbrizdän Þäms dä göndärir.
Yäni narahat olmayýn, bu bäräkät tükänän deyil.
Çanaqqala imtahaný
Biz äsasän 1918-ci il hadisälärindän bähs edäcäyik.
Amma o tarixä yaxýn baþqa bir tarix dä biz bu imtahanýn
baþ bir sähifäsinä þahid oluruq. Ýngiltärä, Fransa, Avstraliya, Yeni Zelandiya qoþunlarý Çanaqqala üzärinä hücuma
keçändä Anadolu insanýnýn yanýnda azärbaycanlý qardaþlarý da düþmänä qarþý sinä gärirdi. Bu gün Çanaqqalada çox sayda azärbaycanlý þähidin mäzarý var. Bundan
älavä, Azärbaycandan toplanmýþ qýzýl, gümüþ, cürbäcür
yardýmlar o çätin günlärdä dörd bir yanýný bürümüþ düþmänlä savaþan Anadolu türkünä därman kimi yetiþirdi.
Anadolu savaþýr
Anadolu insaný Çanaqqala kimi möhtäþäm bir zäfär
qazanmýþdý, amma hälä müharibä bitmämiþdi. Anadolunun þärq rayonlarýnda äsasän ruslar, qärb vä cänub rayonlarýnda isä ingilislär, fransýzlar, yunanlar, onlarýn älaltýlarý ermänilär at oynadýrdýlar. Osmanlý dövläti daðýlmýþ,
hakimiyyäti älä keçirmiþ Ýttihad vä Täräqqi baþýný itirmiþ
vä bu qädär yadelli qoþunla savaþmaq xalqýn öhdäsinä
düþmüþdü. Ärzurumda Nänä Xatun, Maraþda Südçü
Ýmam, digär bölgälärdä baþqa qährämanlar ayrý-ayrý
dästälärä rähbärlik edirdilär. Aylar keçdikcä Anadolu insaný öz ordusunu formalaþdýrýr vä äksär etibarilä gänclärdän ibarät olan bu qoþunlar döyüþdän-döyüþä täkmilläþirdilär.
Bäli, Anadoluda uzun sürän bir ölüm-qalým savaþý
türk insanýnýn zäfäri ilä näticäländi. Amma bizim vurðulamaq istädiyimiz äsas mäqam hämin müharibänin davam
etdiyi dövrdä qardaþ Azärbaycana göndärilän härbi yardým, Qafqaz-Ýslam Ordusu vä bu ordunun qardaþ yolunda göstärdiyi fädakarlýqlar olacaq.
Qafqaz-Ýslam Ordusu
1918-ci ilin ävvällärindä Azärbaycan ärazisi rus-ermäni birlikläri täräfindän iþðal edilmiþdir. Yerli xalqa divan tutulurdu. Zängäzurda, Qarabaðda, Þamaxýda, Salyanda, Bakýda här gün onlarla müsälman türk qätlä yetirilirdi. Täkcä mart qiyamý zamaný täkcä Bakýda 18 mindän
çox insan qätlä yetirildi. Þamaxýda, Qarabaðda insanlarý
diri-diri nizäyä keçirir, evlärä doldurub yandýrýrdýlar. Ermäni vandallarý bu coðrafiyadan Türk-Ýslam izini silmäk
üçün här cür vähþiliyä äl atýrdýlar. Mähz belä bir zamanda Qafqaz-Ýslam Ordusu Azärbaycana gäldi vä keçdiyi
här rayonda iþðalçýlarla savaþaraq irälilädi.
Azärbaycan Xalq Cümhuriyyäti
Bugünkü müstäqil Azärbaycan Respublikasýnýn säläfi sayýlan Azärbaycan Xalq Cümhuriyyäti 1918-ci il may
ayýnýn 28-dä Tbilisidä elan olunduqdan sonra Gäncäyä köçürüldü. Bu cümhuriyyätin elan olunmasýnda Qafqaz-Ýslam Ordusunun müstäsna xidmätläri olmuþdur. Hämin
dövrdä Azärbaycanda müxtälif güclär at oynadýrdýlar.
Paytaxt hälä dä ingilislärlä ruslar arasýnda nüfuz müharibäsi meydanýna çevrilmiþdi. Paytaxtýn küçälärindä dolaþan särxoþ, älisilahlý ruslar yerli ähaliyä qan uddururdular.
Bakýya doðru
Gäncädän sonra Qafqaz-Ýslam Ordusu Bakýya doðru
uðurlu yürüþlärini davam etdirdi. Yay aylarý boyunca Qarabað, Þirvan, Muðan rayonlarý märhälä-märhälä rus-ermäni iþðalýndan azad edildilär. Bu müharibädä Qafqaz-Ýslam Ordusu ilä yerli türklärin härbi birlikläri eyni komandanlýq täräfindän idarä olunur vä yeni yaranmýþ Azärbaycan qoþunlarý Osmanlý ordusunun döyüþ taktikasýný
mänimsäyirdi. Amma Baký hälä dä düþmän älindä idi.
Türklärin yaxýnlaþdýðýný bilän ruslar, ingilislär þähäri
amansýzcasýna talayýr, insanlara zülm edirdilär.
1918-ci il iyulun 30-da ruslarýn qurduðu Xalq Komissarlarý Soveti läðv edildi, komissarlar Qýzýlqum sährasýnda gülläländilär.
Baký ätrafýnda
Avqust ayýnýn axýrlarýna yaxýn türk qoþunlarý Lökbatan ätrafýnda ingilis äsgärläri ilä üz-üzä gäläräk onlara
aðýr zärbälär endirdilär, Binäqädi qäsäbäsi yaxýnlýðýnda
da Qafqaz-Ýslam Ordusu uðurlu qäläbälär äldä edäräk
þähärä müxtälif istiqamätlärdä näzaräti älä keçirdilär. Ýngilislär türklärin qarþýsýný almaq üçün müxtälif tädbirlär
görür, Þärq ölkälärindän täcili yardýmlar gätirmäk haqqýnda düþünürdülär. Avqustun 31-dä türklär yenidän hücuma keçib ingilis qoþunlarýný darmadaðýn etdilär. Ýngilislärin Denstervil vä Lyu kimi tanýnmýþ generallarý türk ordusu qarþýsýnda acizliyini etiraf etmäkdän baþqa çarä
tapmadýlar. Nuru Paþanýn komandanlýðý altýndaký Qafqaz-Ýslam Ordusu ingilis härbi birliklärinin mäskunlaþdýðý
nöqtäläri bombardman edirdilär. Amma þähär hälä azad
edilmämiþdi.
Bakýya hücum vä zäfär
Nuru paþa vä Mürsäl paþa son hücum planý äsasýnda qoþuna “iräli!” ämrini vermiþdilär. Sent-
yabrýn 14-dä sähär toranlýðýnda toplarýn atäþindän bütün
þähär lärzäyä gälmiþdi. Baþlayan hücum müväffäqiyyätlä
davam edir, äsgärlär iräliläyirdi. Qýsa müddätdä cäbhä
çox yerdän yarýlmýþdý.
Ýngilislärin Þimali Stafford bölmäläri dala çäkilmäyä
mäcbur olduðundan cäbhänin märkäzi xätti dä artýq
türklärin älindä idi. Türklärin atdýqlarý top güllälärindän
däniz qaynayýr. läpälär þahä qalxýrdý.
Ýngilis generalý Denstervilin sonralar xatirälärindä
yazdýðýna görä, üç minlik türk ordusu hücuma keçändä,
þähärdä vä cäbhädä 40 mindän çox menþevik, eser, daþnak silahlý qüvväsi varmýþ. Türklär minlärlä silahlý äsir tütmuþ, hädsiz-hesabsýz härbi sursat qänimät götürmüþdülär.
Macal tapýb qaça bilänlär, aradan çýxanlar Bakýný
tärk edändän ävväl banklarý, maðazalarý, müsälman dövlätlilärinin evlärini, anbarlarýný qarät edib gämilärdä
aparmýþdýlar. Sentyabrýn 14-dä küçälärdä xüsusi silahlý
gözätçilär qoymuþdular ki, “þübhäli” adamlarý gülläläsinlär. Küçäyä, dama, balkona çýxmaðý, päncäräläri açmaðý
qadaðan etmiþdilär.
Sentyabrýn 15-dä sähär saat 9-da Nuru Paþanýn rähbärlik etdiyi Qafqaz-Ýslam Ordusu Bakýya daxil oldu. Mäscidlärin minarälärindän äzan säsi ucalýrdý. Nuru paþa Ýsmailiyyä binasý ilä üzbäüz ikimärtäbäli bir evdä mäskunlaþdý. Qýsa müddät ärzindä þähärdä iþðalýn izläri silinmäyä baþladý. Yerli xalq türk qardaþlarýn gäliþini bayram
edirdilär. Þähärdä än qýsa zamanda ciddi nizam-intizam
bärqärar olundu. Türk komandanlar yerli ähalinin härbi
säfärbärlik mäsäläsinä xüsusi önäm verdilär. Qaçmaða
macal tapmamýþ rus äsgär vä matroslarý häbs edildilär.
Möhtäþäm tarix
Sovet hakimiyyäti illärindä bütün bu tarixi häqiqätlär xalqdan gizlädilib. Amma Azärbaycan müstäqillik qazanan kimi tanýnmýþ yazarlar bu tarixi häqiqäti üzä çýxararaq xalqýn diqqätinä täqdim ediblär. 15 sentyabr täkcä
Bakýnýn iþðaldan azad edilmäsi günü deyil, häm dä Türkiyä-Azärbaycan qardaþlýðýnýn möhtäþäm täntänäsidir. Bu,
böyük zäfärin äldä edilmäsi üçün Qafqaz-Ýslam Ordusu
täxminän 1200-ä yaxýn äsgärini þähid verib. Bu gün Azärbaycanýn bütün rayonlarýnda hämin ordunun äsgärlärinin mäzarýna rast gälmäk mümkündür.
Ýki þähidlik yan-yana
Bakýnýn än uca nöqtäsindä iki þähidlik çiyin-çiyinä
söykänib: 20 Yanvar þähidläri ilä baþlayan vä Qarabað þähidläri ilä davam edän Azärbaycan þähidliyi, Qafqaz-Ýslam Ordusu ilä gälib Azärbaycanýn iþðaldan azad olunmasý üçün canýndan keçän türk þähidliyi. Bu da qardaþlýðýmýzýn baþqa bir görüntüsü, baþqa bir isbatýdýr.
Türk þähidliyi üzärindä iki qardaþ ölkänin bayraqlarý
dalðalanýr.
Tärbiyä mäktäbi
Här il sentyabrýn 15-dä Türkiyänin Azärbaycandaký
räsmi vä qeyri-räsmi täþkilatlarý, Azärbaycan hökumätinin
nümayändäläri türk þähidliyini ziyarät edäräk, orada uyuyanlarýn vä ümumiyyätlä, Azärbaycanýn müstäqilliyi üçün
canýndan keçän þähidlärin ruhunu ehtiramla
yad edirlär. Ýki gün öncä dä eyni änänä bir
daha täkrarlandý. Türkiyä Respublikasýnýn Azärbaycandaký säfiri Hulusi Kýlýç
buradaký çýxýþýnda qardaþlýðýmýzýn äbädiliyini bir daha vurðulayaraq bu dämir
lövhälärä häkk olunmuþ adlarýn här iki
qardaþ xalq üçün äziz, möhtäräm olduqlarýný ifadä etdi.
Häqiqätän dä gänc näsillärä bu ünvanýn ähämiyyätini aþýlamaq, Türkiyä ilä
Azärbaycanýn lazým gäländä bir-birinin
yolunda canýndan keçä bildiklärini nümayiþ etdirmäk än böyük tärbiyä mäktäbidir.
Därsliklärdä bu mövzunun iþýqlandýrýlmasý, televiziya vä qäzetlärdä ätraflý
mälumat verilmäsi çox ähämiyyätlidir.
Çünki här xalq öz tarixini öyränmäli, dostunu, düþmänini ayýrd etmälidir. Bu saydýqlarýmýz tarixi missiyadýr, bizim
gäläcäyä ötürä biläcäyimiz þanlý mirasdýr.
Yazýda märhum yazýçýmýz
Manaf Süleymanovun
“Eþitdiklärim, oxuduqlarým,
gördüklärim” kitabýndan
istifadä olunmuþdur.
13 BÖLGÄ
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Tähsilä qayðý olanda...
PÄNAH ABDURRAHMANLI CÄLÝLABAD
Sraðagün Cälilabad Rayon Mädäniyyät Evindä
tähsil iþçilärinin änänävi sentyabr konfransý keçirilib. Tädbirä ümummilli lider Heydär Äliyevin, eläcä dä ölkä
baþçýsý Ýlham Äliyevin
Cälilabad rayonuna
säfärlärini äks etdirän
filmlä start verilib.
Konfransda çýxýþ
edän rayon icra
1
Äziz Äzizov
Cälilabad rayon icra
hakimiyyätinin baþçýsý
hakimiyyätinin baþçýsý Äziz Äzizov tähsil iþçilärini
Bilik Günü münasibätilä täbrik edib.
Ä. Äzizov vurðulayýb ki, ölkä baþçýsý son 4 ildä
Cälilabada 4 däfä säfär edib. Onun sözlärinä görä,
gälän ilin yazýnadäk rayonda 21 obyektin istifadäyä
verilmäsi gözlänilir. O, Heydär Äliyev Fondunun hesabýna rayonda 6 yeni mäktäb binasýnýn inþa olunduðunu da söyläyib.
Daha sonra tähsilin uðurlarý, qarþýda duran väzifälär, tähsildä yol verilän nöqsanlar vä onlarýn hälli
yollarý mövzusunda slayt Cälilabad Rayon Tähsil Þöbäsinin müdiri Ädalät Äsgärovun açýqlamalarý ilä
nümayiþ etdirilib. O, bildirib ki, 2009-2010 tädris
ilindä mäzun olan þagirdlärdän 585 näfäri
ali mäktäblärä sänäd täqdim edib.
Onlardan 211 näfäri täläbä adýný qazanýb, 7 näfär 600 baldan yuxarý näticä göstärib.
Tädbirin sonunda tähsilin inkiþafýnda xüsusi rolu olan bir qrup müällimä fäxri
färmanlar, fänn olimpiadalarýnda uður qazananlara vä ali mäktäblärä qäbul imtanahlarýnda 600-dän çox bal toplayaraq täläbä
adýna layiq görülänlärä Ýcra hakimiyyätinin
baþçýsý täräfindän xüsusi hädiyyälär täqdim
olunub.
Qeyd edäk ki, dünän rayonda üç yeni
mäktäb (360 yerlik Xälilabad känd orta
mäktäbi, 260 yerlik Þilävängä känd orta
mäktäbi, 220 yerlik Zopun känd orta mäktäbi) binasý istifadäyä verilib.
Daþýnmaz ämlak
bazarýnda canlanma var
Son bir ayda Mingäçevirdä daþýnmaz ämlak bazarýnda canlanma näzärä çarpýb. Bu
1
barädä rieltor (mänzillärin alqý-satqýsý ilä mäþðul
olan) Ýlham Þiräliyev qäzetimizä mälumat verib.
Onun sözlärinä görä, artýq mänzillärin qiymätlärindä artým müþahidä olunur: “Þähärdä mänzillärin qiymätläri binalarýn yerlärinä görä däyiþir:“2-3 ay ävväl ortatämirli birotaqlý mänzil 2021 min dollara idi. Ýndi isä 23-24 min dollardýr. 2
otaqlý mänzil 33 min dollardan 36-38 min, 3
otaqlý mänzil isä 42 min dollardan 47-49 min dollara qalxýb. Rieltor Natiq Hüseynov isä buna baxmayaraq son aylar mänzil almaq istäyänlärin sayýnýn da artdýðýný dedi.
Hämsöhbätlärimizin sözlärinä görä, Mingäçevirin torpaq bazarýnda isä canlanma müþahidä
olunmur. Rafael Mayýlbäy Mingäçevir
Yaponiya hökumäti daha bir layihäni gerçäkläþdirib
Ötän yaz-yay aylarýnda Quba rayonunun Ýkinci Nügädi kändinin 1
1
saylý orta mäktäbi äsaslý tämir olunub. Bu
iþ Yaponiya hökumätinin “Ot kökläri vä
Ýnsan Tählükäsizliyi Qrant Yardým Proqramý” çärçiväsindä görülüb. Bu münasibätlä
bu gün hämin tähsil ocaðýnda märasim
keçiriläcäk. Tädbirdä Yaponiyanýn ölkämizdäki säfiri Masamitsu Oki, Quba Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Rauf Häbibov vä rayon Tähsil Þöbäsinin müdiri Süleyman Aslanovun iþtirak edäcäyi
gözlänilir.
Qeyd edäk ki, bu layihä üzrä Yaponiya
säfirliyi vä Quba Rayon Tähsil Þöbäsi arasýnda imzalanan müqavilänin ümumi mäbläði 96.802 ABÞ dollarýdýr. Layihä çärçiväsindä 800 näfär þagirdin tähsil aldýðý Ýkinci
Nügädi kändindäki 1300 kvadratmetrlik sahäsi olan mövcud mäktäb tämir olunub.
Amil Taðý Quba
“Uðurumun äsasýný çalýþqanlýðým täþkil edir”
Bu il ali mäktäblärä qäbul imtahan1
nýnda 7 abituriyent test kitabçasýndaký bütün 125 sualýn hamýsýna düzgün
äsla ruhdan düþmädiyini, daha säylä imtahana hazýrlaþdýðýný, elä uðurunun äsasýný
da bu çalýþqanlýq täþkil etdiyini vurðuladý:
“Belä uður qazanmaqda hansýsa özäl sirr
cavab vermäklä 700 bal toplayýb. Onlardan
biri dä I ixtisas qrupu üzrä
maksimal bal toplayan
Günel Eldar qýzý Abdullayevadýr. O, Qafqaz Universitetinin kimya mühändisliyi fakültäsindä
tähsilini davam etdiräcäk.
Bilik Günü äräfäsindä Günel xanýmla görüþüb bizi
maraqlandýran suallarla
ona müraciät etdik.
Mälumat üçün bildiräk ki, o, Þäkinin Kiçik
Günel Abdullayeva
Dähnä kändindä anadan
Qäbul imtahanýnda
olub. Orta tähsilini yaþa700 bal toplayýb
dýðý känddäki 2 saylý mäktäbdä alan Günel qäbul
imtahanýna Þäki þähärindäki “Araz” kursunda hazýrlaþýb.
Günelin sözlärinä görä, o, orta mäktäbi 2009cu ildä bitirib, lakin sänädlärindä texniki qüsur
olduðuna görä hämin il
qäbul imtahanýnda iþtirak edä bilmäyib. yoxdur. Sadäcä, zähmätä qatlaþýb oxuma“Yäqin ki, bu mäsälä sizi xeyli mäyus lýsan. Häm dä gäräk planlý oxuyasan. Koredib?” sualýmýza Günel xaným sadäcä: “Bu täbii oxumaq ilä heç nä äldä etmäk olmaz.
da bir qismätdir”, - cavabýný verdi. Bundan Dediyinä görä, belä yüksäk näticä äldä et-
mäyindä müällimlärinin dä ämäyi az olmayýb: “Amma bu uðurumda Þäkidä fäaliyyät göstärän “Araz” hazýrlýq kursunun
xüsusi rolu var. Burada müällimlärin täläbkarlýðý yüksäk säviyyädädir”. Günel Abdullayeva
“Qafqaz”ý seçmäyini isä
belä izah etdi: “Qafqaz”
arzuladýðým ali tähsil
ocaðý idi. Xoþbäxtäm ki,
bu arzuma qovuþdum.
Onu da deyim ki, “Qafqaz” dünyanýn bir sýra
ölkälärindä tanýnan, günün täläbläri säviyyäsindä onlarla räqabät aparan bir mäktäbdir. ” Daha sonra imtahan prosesindän söz açan Günel
120 sualý saatyarým ärzindä cavablandýrdýðýný,
qalan vaxtda isä hämin
suallarýn cavablarýný täkrar-täkrar
yoxladýðýný
söylädi. Günel sabahýn
mäzunlarýna öz mäslähätlärini vermäyi dä
unutmadý: “Ýlk növbädä,
þagirdin elmä, här hansý
peþäyä mähäbbäti olmalý, imtahana müntäzäm, häm dä sistemli þäkildä hazýrlaþmalýdýr. Äminäm ki, bu cür çalýþsalar,
uðurlar qazana bilärlär”. Sabir Ämrahov Þäki
Elmira Süleymanova
Ombudsman Göyçayda olub
Ýnsan hüquqlarýnýn müdafiäsi üzrä Milli
Fäaliyyät Planýnýn (MFP) täbliði vä tätbiqi
1
väziyyätinin monitorinqi, seçki hüququ ilä baðlý
ähalinin maarifländirilmäsi mäqsädilä ombudsman Elmira xaným Süleymanova növbäti däfä
Göyçayda ictimai dinlämälär keçirib. Tädbirdä
Göyçay Rayon Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Mänsur Mämmädov çýxýþ edäräk rayonda insan hüquqlarýnýn müdafiäsi vä Milli Fäaliyyät Planýnýn
tätbiqi sahäsindä görülmüþ iþlär, vätändaþlarýn
qäbulu, müraciätlärinä baxýlmasý vä digär tädbirlär haqqýnda mälumat verib.
Ombudsman Elmira Süleymanova öz çýxýþýnda bildirib ki, ölkämizdä insan hüquq vä azadlýqlarýnýn müdafiäsi dövlätin qarþýsýnda duran än
mühüm väzifälärdän biridir. O, normativ hüququ
bazanýn yaradýlmasý, insan hüquqlarýnýn qorunmasýnda qanunvericiliyin täkmilläþdirilmäsi sahäsindä ciddi iþlär görüldüyünü diqqätä çatdýrýb.
O, qarþýdan gälän parlament seçkilärindä insanlarýn säsvermä hüquqlarýnýn prioritet mäsälä olduðunu, ähalini seçkilärdä fäal iþtirak etmäyä çaðýrýb. 89 saylý Göyçay-Aðdaþ seçki dairäsi dairä
seçki komissiyasýnýn sädri Nizam Mähärrämov
seçkilärä hazýrlýq, seçici siyahýlarýnýn däqiqläþdirilmäsi vä insanlarýn þäxsiyyät väsiqäläri ilä tämin
edilmäsi istiqamätindä görülän iþlär barädä mälumat verib. Ýctimai dinlämälärdä ombudsman
bälädiyyä sädrlärinin, häkimlärin, tähsil iþçilärinin, sadä vätändaþlarýn suallarýný cavablandýrýb,
müvafiq tövsiyälär verib. Vuqar Näbiyev Göyçay
14 MÝZAH
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Herkesin istediðini yapabileceði bir
yerde hiç kimse istediðini yapamaz
Ateþ nasýl söner?
DAÐISTAN ÇETÝNKAYA
Ateþin, oksijenin havada çok hýzlý kimyasal
bir birleþme yapmasýyla meydana geldiði
anlaþýldý. Genel bir bakýþla hemen hemen
bütün maddeler yanar. Ancak, bu maddenin yanmasý onun kimyasal özelliklerine,
hava ya da diðer gazlarýn basýncýna baðlý
bulunmaktadýr. Herhangi bir maddenin
yanmasýyla ýsý ve ýþýk meydana geldiðini
biliriz. Bir maddenin yanmasýyla meydana
gelen ýsý, o cismin yanma derecesine eþit
veya daha fazla olduðu süre, ateþ de yanmakta devam edecektir. Örneðin abanoz
gibi sert yapýda aðaçlar yanmak için yüksek ýsýya ihtiyaç gösterir. Bir ateþin ýsýsý,
yapýsýndaki kimyasal maddelerin oksijenle
birleþmesindeki hýza baðlýdýr. Bu hýz da
mevcut oksijenin miktarýyla ilgili bir deðerdir. Bir demir teli kibrit ateþine tutarsak, demir tel yanmayacaktýr. Fakat kibriti
demir tele baðlayýp yaktýðýmýzý, telle birlikte saf oksijen gazý dolu bir kaba soktuðumuzu varsayalým. Bu durumda demir
tel parlak kývýlcýmlar vererek yanar. Baþka
türlü söylemek gerekirse, ateþin sönmesi,
yanma olayý için elzem bir unsur olan oksijenin varlýðý, daha doðrusu miktarýyla ilgili bir þeydir. Yanan kibriti üfleyerek söndürdüðümüz zaman da ayný þey sözkonusudur. Üflediðimiz zaman soluðumuz ýsýyý
alýr. Kibritin ýsý derecesi yanma derecesinin altýna düþer. Yanan ateþin üzerine su
döktüðümüzde ateþin sönmesi, ýsý derecesinin yanma derecesinin altýna düþmesi
nedeniyledir. Burada belirli bir noktaya da
deðinelim. Bazý cisimlerin ateþi alevlidir.
Buna karþýlýk bazý cisimlerin ateþinde de
alev görülmez. Alevin varlýðý, ýsýnýn yanmakta olan cisimden gaz çýkardýðýný ve bu
gazýn havadaki oksijenle birleþtiðini belirtir. Nitekim kapalý bir yerdeki alev, çevresindeki oksijeni yakýp bitirdikten sonra
kendiliðinden sönecektir.
Bitkilerde cinsiyet
olur mu?
Evet, bitkilerde de cinsiyet kromozomlarý
bulunuyor. Ancak, yalnýzca çiçekli bitkilerde. Wisconsin Üniversitesi çalýþanlarýndan
Charles E. Allen tarafýndan keþfedilen bu
kromozomlar, hayvanlarda görülen eþey
kromozomlarýyla benzerlik gösteriyor.
Eþey kromozomlarý hayvanlarda olduðu
gibi bitkilerde de yine X, Y gibi harflerle
gösteriliyor.
Her türlü yazýlarýnýzý bekliyoruz: [email protected],
[email protected] Hazýrlayan: Aydýn Ucal
1 Hayatýn içinden
Fotoðraf þakasýndan gerçeðe
“Ya hayýr söyle, ya sus” (Hadis-i Þerif)
Dil, Allah’ýn ademoðluna bahþettiði en büyük nimetlerden biridir. Fakat insan bu nimeti kullanmadan önce çok
düþünmeli, maksadýný ifade ederken aðzindan çýkanlara
özen göstermelidir. Çünkü insanýn aðzýndan çýkan sözler
dua yerine geçip insaný o ifadenin anlamý çerçevesinde
bir neticeye mahküm edebilir. Týpký anlatýlan ibretli hadisede olduðu gibi...
Yaz sezonunda arkadaþlarýyla birlikte Bozcaada’da tatil
yapan Gökþin Özbak, burada bir hurda araba görünce,
hemen aklýna bir espri geldi. Genç adam, arabanýn içine
girip sað arka koltuðuna oturdu ve ölmüþ gibi poz vererek fotografýný çektirdi. Gökþin, tatil dönüþünde bu fotografý arkadaþlarýna gösterip þaka yapacak ve “Trafik
kazasý geçirdim ve öldüm. Bakýn bu da ölümümün fotoðrafý. Ben aslýnda bir hortlaðým...” diyecekti. (...)
Tatil bitti ve Gökþin memleketine döndü. Kýsa bir süre
sonra gelen Ramazan bayramý vesilesi ile Gökþin ailesi
Ýzmir’e gitmeye karar verdiler. Otomobili Gökþin’in babasý kullanýyordu. Manisa-Kýrkaðaç giriþinde bir süre
mola veren aile, biraz dinlendikten sonra tekrar yola koyuldular. Yola çýkalý henüz birkaç dakika olmuþtu ki, önlerine aniden bir yaya fýrladý. Baba Hikmet Bey, direksiyonu kýrdý ama yayaya çarpmayý engelleyemedi. Kazanýn
etkisiyle Hikmet Bey direksiyon hakimiyetini kaybetti. Ön
cam patladý ve araba dört takla atarak bir hendeðe yuvarlandý. Gökþin, týpký 7 ay önce þaka olsun diye çektirdiði fotoðraftaki gibi, arabanýn arka koltuðunda oturuyordu. Görüntüsü de, fotoðraftakine çok benziyordu. Bir
farkla!.. Bu þaka deðil, gerçek bir görüntüydü. Fotoðraf
þakasý ne yazýk ki, gerçek olmuþtu...
Ehliyetsiz birine verilen “ehliyet”
”Kendi kendine ettiðin adem,
bir yere gelse edemez alem” Adni (Sultan II. Bayezid)
Bir insanýn hak etmediði, liyakat kesbetmediði bir þeyi
haksýz olarak ona vermek, o iþe alakalý olarak doðacak
neticelerden, olumsuzluklardan pay sahibi olmak demektir. Bir oto sürücü kursu sahibi, liyakat sahibi olmadýðý halde bir ahbabýna “kýyak” tarafýndan bir ehiyet verir. Hem de adamýn hiç kursa gelmesine, imtihana girmesine gerek görmeden. Hatta torpil o derecedir ki, ehliyet, adamýn gelip almasýna bile gerek kalmadan posta ile
evine ulaþtýrýlýr. Acemi sürücü bu özel ilgiden son derce
memnun olmuþtur. Çünkü kendine göre bir sürü masraftan, formaliteden, zaman kaybýndan, çalýþmaktan kurtularak emeksiz bir þekilde ehliyet sahibi olmuþtur. Ýnsanýn
her yerde hatýrlý dostlarý olmasý baþka þeydir hani. Eh, az
çok araba kullanmasýný da bilmektetir. Ve bu kadar jeste
karþýlýk adama gidip teþekkür etmek lazýmdýr. Bizim yeni
ehliyetli acemi þoförümüz arkadaþýna teþekkür etmek
için keyifle arabasýnýn koltuðuna kurulup yola koyulur.
Fakat insanýn cebinde ehliyeti olmasý ayrý þeydir, araba
kullanmasýný bilmek ayrý þey. Her trafik kazasýnda olduðu gibi yolda ne olduysa “bir anda” oluverdi ve adam,
yol üzerinde karþýdan karþýya geçmekte olan bir çocuða
çarptý. Ve çocukcaðýz oracýkta can verdi. Tam ibretlik bir
hadisedir. Ama asýl bundan sonrasý düþünenler için, akýl
sahipleri için daha da ibretliktir. Kazada ölen zavallý çocuk kimdir dersiniz? Dostuna haksýz yere ehliyet veren
sürücü kursunun sahibinin oðlu!..
Benimle mi konuþtun?..
Hava karardý mý?..
Küçük çocuk arabanýn arka koltuðunda elma yerken “Baba...” demiþ... “Elmam neden kahverengi oluyor...” “Kabuk kýsmý elmadan ayrýlýnca havanýn içindeki oksijen elmanýn yüzeyine temas eder ve oksidasyon da baþlar. Tabii bu elmanýn moleküler struktürünu deðiþtirir ve bu söz
konusu yüzeyin rengini etkiler...” Uzun bir sessizlikten
sonra tekrar “Baba...” demiþ minik oðlan... “Benimle mi
konuþtun?..”
Adam ailece tatile çýkmadan önce çocuklarýn
“Geldik mi?.. Geldik mi?” diye sýkboðaz etmelerini önlemek için: “Bakýn, ha bire sorup durmayýn çocuklar, yolumuz uzun ve ancak hava kararýnca orada olacaðýz...” diye uyardý. 15 dakikalýk sessiz bir yolculuktan sonra oðlu: “Baba...”
dedi... “Hava karardý mý?..”
15 SPOR
16-17 SENTYABR 2010 ZAMAN
Ertuðrul Saðlam: Taraftarýmýzdan özür diliyoruz
12 Dev Adam
zirvede 'Gül'dü
2010 Dünya Basketbol Þampiyonasý'nda gü1müþ madalya alarak büyük bir baþarýya imza
atan 12 Dev Adam'a kutlamalar devam ediyor. AyYýldýzlýlarýn öncäki günkü duraðý Cumhurbaþkaný Abdullah Gül oldu. Kayseri'deki açýlýþ maçýyla birlikte
millilerin 4 karþýlaþmasýný tribünde izleyen Cumhurbaþkaný Gül, A Milli Basketbol Takýmý'mýz ile Türkiye
Basketbol Federasyonu Baþkaný Turgay Demirel ve
yöneticilerini kabul etti. Tarabya Köþkü'ndeki kabulde
konuþan Gül, çok mutlu olduklarýný ifade etti. Tebrik
için kendisini birçok ülkenin cumhurbaþkaný, baþbakaný ve siyasetçilerin aradýðýný anlatan Gül, maçý seyrederken de mesaj gönderen baþkanlarýn olduðunu
dile getirdi. Cumhurbaþkaný Gül, “Türk halkýna çok
büyük katký saðladýnýz, moral kaynaðý oldunuz. Sporun sadece futbolla kalmadýðýný gösterdiniz.” dedi.
Takým kaptaný Hidayet Türkoðlu ise Türk
spor tarihine geçtiklerini söyledi. Dünya ikinciliði dolayýsýyla hem üzüntü hem sevinç yaþadýklarýný belirten Hidayet, “Kazandýðýmýz Sýrbistan
maçý sonrasý büyük bir coþku ve kutlama oldu.
O gece geç yattýk. Eðer 1 gün dinlenebilsek
ABD karþýsýnda sonuç farklý olabilirdi.” ifadelerini kullandý. Konuþmalarýn ardýndan Cumhurbaþkaný Gül'e, Turgay Demirel tarafýndan Dünya Basketbol Þampiyonasý'nýn altýn, gümüþ ve
bronz madalyalarý hediye edildi. Gül'e, Hidayet
Türkoðlu, toplu fotoðraflarýnýn bulunduðu panoyu ve ikinci kaptan Kerem Tunçeri de milli
takým oyuncularýnýn imzaladýðý 10 numaralý
kendi formasýyla basketbol topunu takdim etti.
ETÝBARSIZDIR
"NAB Groupe of Companies" þirkätinä mäxsus VÖEN
nömräsi 1500040731 olan "Vergi Ödäyicisinin Uçota
Alýnmasý Haqqýnda Þähadätnamä" itirildiyindän
15 sentyabr 2010-cu il tarixindän etibarsýzdýr.
ETÝBARSIZDIR
Länkäran rayonu Veravul känd sakini Veysälova
Þärqiyä Teyyub qýzýna aid, DÄDR-nin Länkäran þähär
ärazi idaräsi täräfindän 19.11.2008-ci il tarixdä verilmiþ
reyestr nömräsi 802013005196, qeydiyyat nömräsi
2208006298, seriya nömräsi MH 0009924 olan çýxarýþ
vä torpaq sahäsinin plan vä ölçüsünä dair AA 002841
nömräli texniki pasport itdiyi üçün etibarsýzdýr.
BAÞSAÐLIÐI
Cäbrayýl rayonunun Soltanlý kändinin
aðsaqqal
Rafiq Mämmädovun
väfatý ilä älaqädar kädärländiyimi bildirir,
märhuma Uca Allahdan rähmät, yaxýnlarýna vä
ailäsinä säbir diläyiräm.
Zalov Mähärräm
Bursaspor Teknik Di-
1rektörü Ertuðrul Sað-
lam, Þampiyonlar Ligi C grubunda Valencia'ya 4-0 yenildikleri maçýn ardýndan yaptýðý açýklamada, üzgün olduklarýný kaydetti. Ýyi bir baþlangýç yapmak isterken, yenildiklerini belirten Saðlam,
þöyle konuþtu: “Tabi rakibimiz çok güçlü bir takým, Ýspanyol futbolunun önemli
takýmlarýndan. Ýyi de futbolcularý var. Ýlk golü çok uzaktan yedik. Ýlk devrenin sonunda yediðimiz gol 2-0 yapýnca, ikinci yarý dengeyi
saðlamak ve rakibe pozisyon
vermemek çok zor bir iþ. Deðiþikliklerden sonra oyunda
dengeyi saðladýk, hatta üstünlüðü ele geçirdik derken,
çok kötü bir gol yedik. Bize
yakýþmayacak gol yedik. 3 sýfýrdan sonra oyun koptu. Þuursuzca baský yaptýk. Ýstemediðimiz bir oyun, farký yedik.
Bizi üzdü.”
yi yapacaktýr'' yanýtýný verdi.
''Taraftarlarýn, takým sahadan ayrýlýrken tepki göstermediðinin aksine alkýþladýðýnýn'' anýmsatýlmasý üzerine
Yazýcý, ''Taraftarýn tepkisi yok
ama benim tepkim var. 4-0
olmamalýydý'' dedi.
Turgay: Dersler çýkaracaðýz
Bursaspor'un
hücum
oyuncusu Turgay Bahadýr,
seyircileri önünde böyle bir
maðlubiyet beklemediklerini, Þampiyonlar Ligi ilk maçýnda istedikleri sonucu alamadýklarýný ifade etti. Turgay, “Zorlu olacaðýný biliyorduk ama sonuçta istediðimiz
sonucu almadýk. Bu sonuca
fazla kafamýzý yormayalým.
Tabii ki hatalarýmýzdan ders
çýkaracaðýz. Gerçekten çok
üst düzey bir takým” dedi.
maçýn beklediðini biliyorduk. Maça iyi hazýrlandýk.
Kazanmasýný bildik. Bütün
futbolcularý hocam tek tek
kutladý. Benim de çok iyi oynadýðýmý söyledi. Bizim hedefimiz lider çýkmak. Bursaspor'un da çýkmasýný isterim. Biz kendi maçlarýmýza
bakacaðýz artýk.”
Mehmet Topal, Gatasaray'dan ayrýlmasýnýn ardýndan hayatýnda nelerin deðiþtiðinin sorulmasý üzerine,
þunlarý kaydetti: “Çok fazla
bir þey deðiþmedi. Orada iyi
þeyleri kendime katmaya
çalýþýyorum. Galatasaray'da
biraz daha efor sarfediyordum. Arkadaþlarýmýn da
açýklarýný kapatmaya çalýþýyordum. Burada ise hocam
sadece kendi görevimi yapmamý istiyor. Galatasaray
Valencia Teknik Direktörü:
Bursaspor beklediðimiz
gibi oynamadý
benim çok sevdiðim bir takýmdý. Her zaman o formanýn hakkýný vermeye çalýþtým. Kararlarýmý ailemle
alan bir insaným. Yaptýðým
fedekarlýða deðdi. Çünkü
burada herkes iþini yapýyor.
Ýþinizi yaptýðýnýz sürece
kimse sizi eleþtirmiyor.”
Milli takýma çaðrýlmamasýyla ilgili bir soruya ise Topal, þu yanýtý verdi: “Milli takým güzel iki galibiyet aldý.
Yanlýþ bir þey söylemek istemem. önemli olan milli takýmýn kazanmasý. Ben iþime
profesyonelce bakan biriyim.
Ben her zaman hazýrým. Bu
teknik heyetin kararýdýr. Bana da saygý duymak düþer.
Milli takým kazandýktan sonra kimin çaðrýldýðý önemli
deðil.”
ler. Baský yapmadýlar. Ýkinci
golden sonra bir 10 dakika oynadýlar. Baský yaptýlar. Biz rakibimize her zaman saygý
gösteriyoruz. Bunu da hak
ediyorlar. 5 maç var, herþey
olabilir. Büyük bir takýma karþý oynadýk. Ýþler istediðimiz gibi gitti ve galip geldik. Bursaspor'un bulunduðu yere takým
futbolu sayesinde geldiðini
düþünüyorum.” diye konuþtu.
Valencia Teknik Direktörü Unai Emery, büyük bir takýma karþý oynadýklarýný söyledi. Emery, þöyle konuþtu:
“Herþeyden önce Bursapor'u
bu ilk þampiyonlar ligi maçýný tamamladýklarý için tebrik
ediyorum, Bursapor yönetimi, teknik ekibi ve Bursa halkýný. Bizim için son derece
ciddi bir maçtý. Biz Bursaspor'un beklediðimiz gibi oynanamasýndan kaynaklanan
bir galibiyet aldýk.”
Bursaspor'u etüt ettiklerinde büyük bir oyun yoðunluðu olan, son derece hücüma
dönük oynayan, baský yapan
bir takým izlediklerine dikkat
çeken Emery, “Bu akþam ise
bizim oynamamýza izin verdi-
“Aðýr bir yenilgi aldýk”
Grupta 5 maç
daha oynanacaðýný hatýrlatan Saðlam,
“Bu maçtan
alacaðýmýz
dersler, bize
daha üst düzey mücadele
ile karþýlaþmalar oynatacaktýr. Ýlk kez oynadýðýmýz bir
Þampiyonlar
Ligi maçýnda
böyle sýkýntýlý
bir sonuç aldýðýmýz için taraftarýmýzdan
ve bizi televizyonlarýnda izleyen insanlardan özür diliyoruz” diye
konuþtu.
Bu karþýlaþmadan alacaklarý derslerin bundan
sonraki maçlarda da iyi oynayýp oynamayacaklarýnýn
iþareti olacaðýný belirten Saðlam, sözlerini þöyle sürdürdü: “Bizim takýmýmýzýn gerçekleri var. Bunlardan uzaklaþmamamýz gerekiyor. Birlikte hareket eden, mücadele
eden bir takým. Oyunu bireyselliðe döktüðünüz zaman
sorunlar yaþýyorsunuz. Türkiye liginde bazý þeyleri tolere edebiliyorsunuz. Ama bu
tür karþýlaþmalarda bu kolay
olmuyor. Bize rakibimiz basit
ve iyi futbolun, takým oyununun nasýl oynanmasý gerektiðini gösterdi. Özellikle ülkemizdeki yýldýz oynuncu
anlayýþýnýn yanlýþ olduðunu
gösterdi. Takým oyununa
katký saðlýyorsanýz yýldýz oluyorsunuz. Aðýr yenilgi oldu
bizim için.”
Grupta 5 maç daha oynanacaðýný hatýrlatan Saðlam, “Bu maçtan alacaðýmýz
dersler, bize daha üst düzey
mücadele ile karþýlaþmalar
oynatacaktýr. Ýlk kez oynadýðýmýz bir Þampiyonlar Ligi
maçýnda böyle sýkýntýlý bir
sonuç aldýðýmýz için taraftarýmýzdan ve bizi televizyonlarýnda izleyen insanlardan
özür diliyoruz” diye konuþtu.
‘Bu maðlubiyet biraz fazla oldu'
Maçýn ardýndan gazetecilerin sorularýný yanýtlayan
Bursaspor Kulübü Baþkaný
Ýbrahim Yazýcý, böyle bir skorun üzerine bir þeyler söylemenin doðru olmayacaðýný
ifade etti. Hiç beklemedikleri
bir skor aldýklarýný dile getiren Yazýcý, ''Böyle bir maçta
maðlup olabilirsin ama bu
kadarý biraz fazla. 4-0 olmamalýydý'' diye konuþtu. Yazýcý, ''Teknik Direktör Ertuðrul
Saðlam ve futbolcularla
maðlubiyetle ilgili olarak görüþecek misiniz?'' sorusu
üzerine ''Onlar kendi aralarýnda gerekli deðerlendirme-
Hedeflerinin her gittikleri
yerden puan almak olduðunu belirten Turgay, bir dahaki maçta karþý karþýya gelecekleri Glaskow Rangers takýmýnýn da köklü ve güçlü bir
takým olduðunu belirterek,
“Tabii ki daha iyi olmamýz
gerekiyor. Ancak, Glaskow'a
gitmeden önce lig maçlarýmýz var. Þu an bizim için onlar önemli” þeklinde konuþtu.
Mehmet Topal: Hedefimiz
gruptan lider çýkmak
Valencia'nýn Türk futbolcusu Mehmet Topal, maçýn ardýndan gazetecilerin
sorularýný yanýtladý. Takým
olarak maça çok iyi konsantre olduklarýný belirten Topal,
þöyle konuþtu: “Bizi zor bir
Ýþte Þampiyonlar Ligi'nde
ilk gecenin sonuçlarý:
A Grubu
Twente 2-2 Inter
Werder Bremen 2-2 Tottenham
B Grubu
Benfica 2-0 Hapoel Tel Aviv
Lyon 1-0 Schalke 04
C Grubu
Bursaspor 0-4 Valencia
Manchester United 0-0 Rangers
D Grubu
Barcelona 5-1 Panathinaikos
Cobenhagen 1-0 Rubin Kazan
Rusiyada oynayan 5 futbolçu Azärbaycan yýðmasýna çaðýrýldý
16 yaþadäk futbolçulardan ibarät Azärbaycan milli komandasýnýn heyäti açýqlanýb. Sentyabrýn 20-dän 27-nä qädär keçiriläcäk tälim-mäþq toplanýþýna aþaðýdaký oyunçular dävät ediliblär: Äli Häsänli, Þirmähämmäd Mämmädov, Elvin Camalov (hamýsý “Qäbälä”), Polad Mirzäzadä, Kamran Abdullazadä (här ikisi “Xäzär Länkäran”), Känan Manafov, Eyyub Äliyev, Vahid Quliyev (hamýsý “Neftçi”), Sadiq Quliyev (“MKT-Araz”), Rauf Äliyev, Mansur Nahavändi, Coþqun Diniyev, Qurbanäli Äliyev, Adil Naðýyev (hamýsý “Ýnter”), Nurlan Ähmädov, Tural Rzayev (hamýsý “Qarabað”), Namiq Äläsgärov, Äziz Qasýmov (här ikisi “Baký”), Orxan Äliyev (“Elektroavtomatika”, Rusiya), Ruslan Näsirli (“Rubin”, Rusiya), Väkil
Talýbov (“Akademiya Konopleva”, Rusiya), Äläkbär Bayramov (“Sokol”, Rusiya), Rüstäm Äskärov (“Tekstilþik”, Rusiya) iþtirak edäcäklär.
16-17 SENTYABR 2010 WWW.ZAMAN.AZ
Almaniyaya 1:6 hesablý
mäðlubiyyät yýðmamýzý FÝFA-nýn
reytinqindä 3 pillä yüksältdi
FÝFA milli komandalarýn növbäti rey1
tinq cädvälini açýqlayýb. Azärbaycan
yýðmasý ötän ayla
müqayisädä 3 pillä
iräliläyäräk, 102-ci
yerä yüksälib. Maraqlýdýr ki, Berti Foqtsun
baþ mäþqçisi olduðu
millimiz bu müddätdä
Avro-2012-nin
seçmä märhäläsinä
säfärdä Almaniya yýðmasýna 1:6 hesablý
aðýr mäðlubiyyätlä
baþlasa da, bu, reytinqä mänfi yox, müsbät
täsir edib. Hesabýnda
287 xal olan komandamýz UEFA-nýn reytinqindä 45-ci yerdä gedir.
Almaniya da mövqeyini yaxþýlaþdýraraq, 1
pillä iräliläyib. Bundestim 1490 xalla 3-cü yerdä qärarlaþýb. Növbäti oyunu keçiräcäyimiz
Avstriya yýðmasý (528
xal) 1 pillä geriläyäräk,
61-ci yerä düþüb. 7 pillä
iräliläyän Türkiyä millisi
(882 xal) 21-ci yerdä qärarlaþýb. Qrupumuzda
gälän il görüþäcäyimiz
räqiblär – Belçika yýðmasý (526 xal) 14 pillä
geriläyäräk 62-ci, Qazaxýstan millisi (171 xal) 1
pillä geriläyäräk 126-cý
yerä düþüb.
Qeyd edäk ki, reytinqä ävvälki kimi, son
dünya çempionu Ýspaniya yýðmasý (1824 xal)
baþçýlýq edir. Onun finalda mäðlub etdiyi Hollandiya millisi 1663 xalla 2-ciliyini qoruyub.
Azärbaycan – Türkiyä oyununun biletläri satýþa çýxarýldý
AÇ-2012-nin seçmä märhä- Alýþ-Veriþ Märkäzindäki satýþ can – Küveyt oyunu äräfäsindä
1
läsi çärçiväsindä oktyabrýn mäntäqälärinä vä AFFA-nýn Mar- tätbiq olunmuþ yeni sistem äsa12-dä, saat 20:00-da, Tofiq Bähra- ketinq vä Reklamlar Departamen- sýnda häyata keçiriläcäk. Bu sismov adýna Respublika Stadionunda keçiriläcäk Azärbaycan – Türkiyä oyununun biletläri dünändän
etibarän satýþa çýxarýlýb. Biletläri äldä etmäk istäyänlär Park Bulvar
tinä müraciät edä bilärlär. Biletlärin
qiymäti sektorlardan asýlý olaraq, 3,
6, 10 vä 30 (VÝP C, D) manatdýr.
Xatýrladaq ki, bilet satýþý AFFA täräfindän ilk däfä Azärbay-
tem sayäsindä azarkeþlär satýþ
mäntäqäsindäki monitorla baxmaqla bilet aldýqlarý sektordan
meydançanýn necä göründüyünü
öyränä biläcäklär.
“Qarabað” – AZAL matçýnýn vaxtý da däyiþdirildi
1
“Unibank” Premyer Liqasýnýn
VI turunun oyunlarýnýn baþlanma vaxtý vä yeri däqiqläþib. Häftäsonu
keçiriläcäk görüþlärdän yalnýz birinin
vaxtýnda däyiþiklik qeydä alýnýb. Bütün qarþýlaþmalarýn saat 17:00-da start
götüräcäyi turda yalnýz “Qarabað”la
AZAL-ýn görüþü 10 däqiqä gec baþlanacaq. Qeyd edäk ki, keçirilmä yeri dä
däyiþdirilän “Qarabað” – AZAL matçý
Tofiq Bähramov adýna Respublika
Stadionunda baþ tutacaq.
VI tur
18 sentyabr (þänbä)
17:00 “Muðan” – “Xäzär
Länkäran”
Salyan þähär Olimpiya Ýdman Kompleksinin stadionu
17:00 “Gäncä” – “Turan”
Gäncä þähär stadionu
17:00 MOÝK – “Neftçi”
Tofiq Ýsmayýlov adýna Suraxaný qäsäbä stadion
19 sentyabr (bazar)
17:00 “Qäbälä” – “Ýnter”
Qäbälä þähär stadionu,
süni örtüklü meydança
17:00 “Simurq” – “Baký”
Zaqatala þähär stadionu,
süni örtüklü meydança
17:10 “Qarabað” – AZAL
Tofiq Bähramov adýna Respublika Stadionu
“Böyük oyun”un vaxtý däqiqläþdi
“Unibank” Premyer Liqasýnýn
VII turunun märkäzi oyunu olan
“Xäzär Länkäran” - “Neftçi” görüþünün vaxtý däqiqläþib. Sentyabrýn 25dä Länkäran þähär märkäzi stadionunda keçiriläcäk oyun saat 19:00-da
baþlanacaq. “Xäzär Länkäran” son
ev oyunu olan MOÝK-lä görüþü arenasýnda qýþ fäslinä
hazýrlýq iþlärinin
TURNÝR
aparýlmasý ilä älaCÄDVÄLÝ
qädar Bakýda Tofiq
KOMANDALAR
O Q H M T/F X Ýsmayýlov adýna
1. “Neftçi”
5 4 1 0 10-1 13 Suraxaný qäsäbä
2. “Xäzär Länkäran” 5 4 1 0 7-0 13 stadionunda ke3. “Ýnter”
5 3 1 1 5-2 10 çirmiþdi. Ancaq
4. AZAL
5 3 1 1 7-5 10
länkäranlýlar
5. “Muðan”
5 1 2 2 5-6 5
6. “Qarabag”
3 1 1 1 2-2 4 “Neftçi” ilä 20047. “Baký”
4 1 1 2 5-6 4 cü ildän bu yana
8. “Gäncä”
4 0 4 0 4-4 4 här däfä böyük sä9. “Qäbälä”
5 1 1 3 2-5 4 birsizliklä gözläni10. MOIK
5 1 1 3 3-7 4
11. “Turan”
5 0 2 3 3-8 2 län, “böyük oyun”
12. “Simurq”
5 0 2 3 4-11 2 adlandýrýlan növbäti görüþünü öz
Bombardir
stadionunda keçi7 qol - Bahodir Nasimov (“Neftçi”)
rä biläcäk.

Similar documents

“G-8” äräb demokratiyasını dästäkläyäcäyini açıqladı

“G-8” äräb demokratiyasını dästäkläyäcäyini açıqladı MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ Mehmet Þimþek MÄTBÄÄ MÜDÝRÝ Harun Aydoðdu ÜMUMÝ ÞÖBÄ MÜDÝRÝ Orhan Kýraç

More information

ortaq tarixi yazılacaq - GIFA Green Islands Finance Ltd.

ortaq tarixi yazılacaq - GIFA Green Islands Finance Ltd. äziyyät çäkän þäxs hemodializ seanslarý alýr vä müvafiq därman vasitäläri ilä tam häcmdä tämin olunur.

More information

Kür vä Arazın mühafizä zolağında yerläşän 3000 ev

Kür vä Arazın mühafizä zolağında yerläşän 3000 ev mühüm rolu var. Bu nailiyyätlärin äldä olunmasýnda DÝN-in äsas strukturlarýndan olan BÞBPÝ-nin dä xüsusi xidmätläri olduðunu vurðulayýb.

More information

Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi hädsiz dästäyi davam

Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi hädsiz dästäyi davam kitabýn müällifi, Uþaq Ädäbiyyatçýlarý vä Sänätçiläri Birliyi Därnä-

More information