Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi hädsiz dästäyi davam

Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi hädsiz dästäyi davam

05
Valyuta ehtiyatlarý
bir ildä 390 milyon
dollar artýb
09
MB-dän açýqlanan statistik räqämlärä istinadän apardýðýmýz hesablamalar göstärir ki,
valyuta ehtiyatlarý ötän ilin analoji dövrü ilä
müqayisädä 7,2% vä ya 390 milyon dollar artýb. Ötän ilin iyun ayýnda bu göstärici 5 milyard 80,7 milyon dollara bärabär olub.
Dönülmäz axþamýn
üfüqündä
“Dönülmäz axþamýn üfüqündäyäm”. Amma heç käsin üfüqü, üfüqdä gözläyän qapýsý bir-birinä bänzämäz. Här halda sän
belä düþünürsän. Yaþamaqdan, dünyanýn
o baþýndan bu baþýna qädär yeriyib gälmäkdän yorulmuþ kimisän.
15-16 ÝYUL 2010 WWW.ZAMAN.AZ 40 QÄPÝK
FOTO: REUTERS
Azärbaycanýn milli maraqlarýnýn tämin edilmäsi ilä baðlý ölkämizä än yüksäk säviyyädä dästäk verän
Türkiyä növbäti däfä Ermänistanla münasibätlärin normallaþmasý prosesindä ölkämiz üçün
taleyüklü mäsälälärin aradan qaldýrýlmasýna yardým edäcäyini bäyan edib.
Türkiyänin
xarici iþlär
naziri Ähmäd
Davutoðlu:
“Türkiyä daim
özünün än yaxýn müttäfiqi
olan Azärbaycanýn yanýnda
olacaq: “Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi
hädsiz dästäyi
davam
etdiräcäk”.
Baký ilä Ankara arasýnda yaranan
1isti münasibätlär get-gedä yeni
müstäviyä keçirilmäkdädir. Bunu Türkiyänin Xarici iþlär naziri Ähmäd Davutoðlunun verdiyi son açýqlama da sübut edir.
Son aylarda Azärbaycan-Türkiyä münasibätlärinin daha da därinläþdirildiyinä
diqqäti cälb edän Ähmäd Davutoðlu “Cihan” xäbär agentliyinä verdiyi müsahibä-
sindä ölkäsinin Azärbaycana vä Daðlýq
Qarabað münaqiþäsinin hällinä münasibätdä tutduðu mövqenin däyiþmäz olaraq qaldýðýný xüsusi vurðulayýb. O deyib
ki, Türkiyä daim özünün än yaxýn müttäfiqi olan Azärbaycanýn yanýnda olacaq:
“Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi hädsiz
dästäyi davam etdiräcäk”.
Davutoðlu bildirib ki, regiondaký
uzunmüddätli sülh vä sabitlik üçün
“Ümidinizi itirmäyin, 15 il
sonra da övladýnýz ola bilär”
Xoþbäxt yuva qurmaq, ideal
1häyat yaþamaq niyyäti ilä
evlänänlärin än böyük xäyallarýndan biri dä bu sevinci daha da
möhkämländiräcäk
övladlarýn
dünyaya gälmäsidir. Ancaq müäyyän säbäblär ucbatýndan här ailä
quran cütlük bu istäyinä qovuþa
bilmir. Psixoloq Aiþä Özdän deyir
ki, övladý olmayanlar özlärini cämiyyätdän täcrid etmämäli, bir-birilärinä daha çox baðlanmalý vä än
äsas ümidlärini itirmämälidirlär:
“Heç vaxt xästäliyä tabe olmayýn,
ümidinizi itirmäyin, mütämadi häkim näzarätindän keçin”. Azärbaycan Tibb Universitetinin mik-
robiologiya vä immunologiya kafedrasýnýn assistenti, tibb elmläri
üzrä fälsäfä doktoru Samir Cavadov da övladý olmayanlara ümidlärini itirmämäyi tövsiyä edir: “Elä
adamlar var ki, uþaqlarý 10 il, 15 il
sonra dünyaya gälir. Ona görä dä
heç kim ümidini itirmämälidir”.
Samir Cavadov ölkämizä xas olan
bir xüsusiyyäti dä täässüflä qeyd
edir: “Azärbaycanda, nädänsä, ailänin uþaðý olmayanda, ilk növbädä, qadýný häkimä göstärirlär. Halbuki, äsas säbäb çox vaxt kiþilärlä
baðlý olur. Ona görä dä, ilk növbädä, kiþilär häkimä müraciät etmälidirlär”. 1SOSÝAL HÄYAT 06
FOTO: NÝCAT ÝNTÝQAM
ÄZÝZ MUSTAFA BAKI
Azärbaycanla Ermänistan arasýndaký
münaqiþäni qäti þäkildä häll etmäk lazýmdýr. Türkiyä xarici iþlär naziri indiki
väziyyätdä Ermänistanla Türkiyä, eläcä
dä region ölkäläri arasýnda yüksäk säviyyäli ämäkdaþlýðýn inkiþaf etdirilmäsinä mähz bölgädäki münaqiþälärin häll
edilmämäsinin mane olduðunu bildirib.
O: “Biz Ermänistanla münasibätläri
normallaþdýrmaq üçün müvafiq protokollarý imzalamýþýq. Lakin Daðlýq Qarabað münaqiþäsi häll edilmädän iki ölkä
arasýnda normal münasibätlär qurmaq
mümkün olmayacaq. Türkiyä-Ermänistan münasibätlärinin normallaþdýrýlmasýna bu konteksdä baxmaq lazýmdýr”deyib.
Nazir Türkiyänin xarici siyasätindä
baþlýca yerlärdän birinin dä mähz Cänubi
Qafqazda väziyyätin sabitläþdirilmäsi vä
bunun üçün müvafiq tädbirlärin häyata
keçirilmäsinin dayandýðýný bäyan edib.
O qeyd edib ki, Cänubi Qafqazdaký
münaqiþälär bölgädä sabitliyin vä uzunmüddätli ämäkdaþlýðýn inkiþaf etdirilmäsinä imkan vermir vä bu, bütün region
dövlätläri, o cümlädän Türkiyä üçün dä
böyük tählükälär doðurur.
09
Padþahýn varisi
“Türkiyä Azärbaycana göstärdiyi
hädsiz dästäyi davam etdiräcäk”
Beynälxalq Olimpiadada
þagirdlärimiz uður qazandýlar
Astanada keçirilän 51-ci Beynälxalq
1Riyaziyyat Olimpiadasý baþa çatýb.
Olimpiada Azärbaycan mäktäbliläri üçün
uðurla näticälänib. Olimpiadanýn baþa çatmasý münasibätilä Qazaxýstanýn Astanadaký Müstäqillik sarayýnda xüsusi märasim
täþkil edilib. Qalibläri salamlayan Qazaxýstan Respublikasýnýn baþ naziri Kärim Mäsimov onlarý täbrik edib. Bilik yarýþmasýnda
ölkämizi, Gäncä, Mingäçevir vä Sumqayýt
özäl türk liseylärinin þagirdläri tämsil ediblär. Altý näfärdän ibarät komandamýzýn beþ
üzvü laureat adýný qazanýb. Baký, Gäncä vä
Sumqayýt liseylärinin þagirdläri Altun Þükürlü, Känan Mälikov vä Elþad Mustafayev
Olimpiadanýn gümüþ, Sumqayýt vä Mingäçevir liseylärinin þagirdläri Emil Cäfärli vä
Sübhan Rüstämli bürünc medallara layiq
görülüblär. Olimpiadada dünyanýn bir sýra
tanýnmýþ riyaziyyatçýlarý, eläcä dä Macarýstanlý Yozev Pelikan, Birläþmiþ Äräb Ämirliklärindän Con Vebb, Koreyadan Myunq
Xban Kim, Almaniyadan Hans Ditrix Kronau iþtirak edib. Qeyd edäk ki, 51-ci Beynälxalq Riyaziyyat Olimpiadasýnda 102 ölkädän 1200-dän artýq mäktäbli iþtirak edib.
13 ÞÄRH
PKK- mühafizäkar
cäbhänin qan çanaðý
Azärbaycanda peyvändlärin
sayý 10-a çatdýrýlacaq
Azärbaycanda tätbiq edilän pey1vändlärin sayý artýrýlaraq 10-a çatdýrý-
lacaq. Bu barädä Kübra Färäcova adýna Elmi-Tädqiqat Pediatriya Ýnstitutunun direktoru Näsib Quliyev mälumat verib. Näsib
Quliyev deyib ki, peyvändlärin sayýnýn artýrýlmasýnda mäqsäd ölkämizdä tätbiq olunan peyvänd täqviminin vä sayýnýn dünyanýn inkiþaf etmiþ ölkälärindäkinä uyðunlaþdýrýlmasýdýr. Onun sözlärinä görä,
bu il ölkämizdä aðýr pnevmaniya vä meningitä qarþý peyvänd tätbiq olunacaq.
Beynälxalq Quran
Festivalý baþa çatýr
Ýranda keçirilän 27-ci Beynälxalq
1Quran Festivalý artýq sona çatýr.
Paytaxt Tehranda keçirilän festivala 60dan çox müsälman ölkäsindän nümayändälär qatýlýb. Här il täþkil olunan festivalda 90-dan çox qazi çýxýþ edib. Xatýrladaq
ki, festivalýn açýlýþ märasimindä Ýran Prezidenti Mahmud Ähmädinejad da iþtirak
edib vä o çýxýþý zamaný Quraný kainatýn
yeganä xilas kitabý adlandýrýb.
02 GÜNDÄM
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Bu il müdafiä täyinatlý 8 yeni müässisä istifadäyä veriläcäk
Bu ilin sonunadäk ölkämizdä müdafiä
1täyinatlý mämulatlarýn istehsalý ilä
mäþðul olacaq 8 yeni müässisä istifadäyä veriläcäk. Bu barädä müdafiä sänayesi naziri
Yavär Camalov bildirib. Nazirin sözlärinä
görä, cari ilin ilk altý ayý ärzindä dövlät müdafiä sifariþi proqramýnýn icrasý ilä baðlý nazirliyin tabeliyindä olan müässisälärdä müdafiä täyinatlý mämulatlarýn istehsal sahälärinin yaradýlmasý mäqsädilä “Sänayecihaz”
elmi müässisäsindä, “Telemexanika” zavodunda vä “Araz” zavodunda 2009-cu ildä
baþlanmýþ iþlär davam etdirilib: “Yeni layihälärin, layihä-smeta sänädlärinin hazýrlan-
masý vä maliyyäläþdirilmäsi istiqamätindä
iþlär davam etdirilir. Bütünlükdä 2010-cu ildä 10 obyektdä tikinti vä yenidänqurma iþläri aparýlýr ki, onlardan da 8-i bu il istifadäyä veriläcäk”.
Y. Camalov onu da bildirib ki, aparýlan
marketinq iþläri näticäsindä 535 ädäd däzgah vä avadanlýðýn alýnmasý üçün kontraktlarýn baðlanmasý istiqamätindä iþlär yekunlaþdýrýlýb, qrafik üzrä avadanlýðýn alýnýb gätirilmäsinä baþlanýb: “Bu ilin dövlät müdafiä
sifariþi proqramýnda güc strukturlarýnýn sifariþi äsasýnda Müdafiä Sänayesi Nazirliyinin
müässisälärindä 5 200 ädäd atýcý silah, zireh-
li texnika vä digär müdafiä täyinatlý mämulatlarýn tämiri, 321 min ädäd müxtälif növ
ämlakýn isä utilizasiyasý näzärdä tutulub ki,
bu istiqamätdä dä iþlär davam etdirilir”.
Onun sözlärinä görä, bu ilin sonunadäk
ölkämizdä yaradýlacaq müdafiä täyinatlý
mämulatlarýn seriyalý istehsalýný tämin etmäklä älavä olaraq 42 mln. manat mäbläðindä müqavilälärin baðlanmasý gözlänilir.
Nazir hämçinin qeyd edib ki, 2010-cu ildä
413 adda müdafiä täyinatlý mämulatlarýn vä
onlarýn ehtiyat hissälärinin istehsalý näzärdä
tutulub ki, bu da 2009-cu ildä istehsal olunan mämulatlarýn sayýndan 1,2 däfä çoxdur.
Dövlät Sosial Müdafiä Fondunun
väzifäli þäxsläri cäzalandýrýlýb
Dünän Dövlät Sosial Mü-
1dafiä Fondunda (DSMF)
Fondun orqanlarýnýn 2010-cu ilin
I yarýmilliyindäki fäaliyyätinin
yekunlarý vä qarþýda duran väzifälärä häsr olunan geniþ kollegiya
iclasý keçirilib. Ýclasda Dövlät Sosial Müdafiä Fondunun sädri Sälim Müslümov vurðulayýb ki, hazýrda ölkämizdä orta ämäkhaqqý
täxminän 400 dollar täþkil edir:
“Orta pensiyalarýn häcmi isä täxminän 130 dollardýr”. S. Müslümov bildirib ki, ilkin mälumatlara äsasän DSMF-in 2010-cu ilin I
yarýmilindä gälirläri 824, 7 mln.
manat täþkil edib. Bu da keçän
ilin müvafiq dövrünä nisbätän
65,8 mln. manat vä ya 8,7 faiz
çoxdur. Göstärilän dövrdä sahibkarlýq fäaliyyäti ilä mäþðul olan
fiziki þäxslärdän mäcburi dövlät
sosial sýðorta haqlarý üzrä daxilolmalar keçän ilin müvafiq dövrü-
nä nisbätän 6,7 faiz artýb. Torpaq
pay mülkiyyätçilärindän qeyd
olunan täyinat üzrä daxilolmalar
keçän ilin müvafiq dövrünä nisbätän 90,7 faiz artýb.
DSMF sädri älavä edib ki,
pensiyalarýn plastik kartlarla
ödäniþinin känd yerlärindä yaþayan pensiyaçýlarý ähatä etmäsi
tädbirläri geniþländirilib. Hazýrda þähärlärdä yaþayan pensiyaçýlarýn 100 faizi, kändlärdä isä 96,7
faizi, ümumilikdä ödäniþ aparýlan pensiyaçýlarýn 98,4 faizi pensiyasýný plastik kartlarla alýr.
Kollegiya iclasýnda hämçinin Fondun yerli orqanlarýnýn
2010-cu ilin yanvar-iyun aylarýnda fäaliyyäti tählil edilib. Fäaliyyätlärindä nöqsanlara yol verän väzifäli þäxslär baräsindä intizam tänbehi tädbirlärinin görülmäsi üçün müvafiq qärarlar
qäbul olunub.
Heydär Äliyevin hakimiyyätä
gälmäsinin 41-ci ildönümü anýlýb
Esmira Hidayätova /Mingäçevir
Dünän ümummilli lider Heydär Äliyevin ha-
1kimiyyätä gälmäsinin 41-ci ildönümü idi. Bu
münasibätlä Mingäçevirdäki H. Äliyev adýna Muzeydä yeni fäaliyyätä baþlayan “Zäka” klubunda
tädbir keçirilib. Klubun ilk mäþðäläsindä YAP-ýn fäal üzvü Þälalä xaným Ähmädli ümummilli liderin hakimiyyätdä olduðu illärdä ölkämizin sürätlä inkiþaf
etdiyini vurðulayýb. Mingäçevir Þähär Ýcra Hakimiyyätinin birinci müavini Ýlham Ýsmayýlov öz çýxýþýnda
Ulu Öndär Heydär Äliyevin 1990-cý ilin 20 yanvarýnda sovet qoþunlarýnýn Bakýda törätdiyi qanlý faciä ilä
älaqädar ertäsi gün Azärbaycanýn Moskvadaký nümayändäliyindä bäyanat verdiyini, Azärbaycan xalqýna qarþý törädilmiþ cinayätin täþkilatçýlarý vä icraçýlarýnýn cäzalandýrýlmasýný täläb etdiyini xatýrladýb.
Onun sözlärinä görä, Heydär Äliyevin 1993-cü il
Azärbaycan Ali Sovetinin sädri seçilmäsi xalqýn iradäsi näticäsindä gerçäkläþib.
Qaliblär istirahätä göndäriläcäklär
Yeganä Mämmädova
“EKO -2010 “Gänclär Koalisiyasý “Ekologiya
1ili” çärçiväsindä Milli Mätbuat Günü ilä älaqä-
dar elan etdiyi mäqalä müsabiqäsi artýq yekunlaþýb.
Koalisiyanýn mätbuat xidmätindän verilän mälumata görä, komisiyaya 31 mäqalä täqdim olunub. Yaxýn
günlärdä qaliblärin adlarý açýqlanacaq. Qeyd edäk ki,
müsabiqänin qalibläri koalisiyanýn “Yaþýl turizm hädäfimizdir” adlý layihäsi çärçiväsindä Xaçmazda,
Nabranda, eläcä dä “Palma Ýstirahät Märkäzin”dä
täþkil olunacaq “Jurnalistlärin Yay Mäktäbi”ndä iþtirak edäcäklär. Bu mäkanlarda onlara ätraf mühitlä,
ekologiyanýn qorunmasý ilä baðlý aparýlan iþlärlä yaxýndan tanýþ olmaq imkaný da yaradýlacaq.
TÄSÝSÇÝ
“ZAMAN-AZÄR” MMC
Sälim Müslümov
15-16 ÝYUL 2010 3-4 ÞABAN 1431
Baþ direktor SÜLEYMAN ÜNAL
[email protected]
[email protected]
Yazýçý Üzeyir Gündüz redaksiyamýzýn qonaðý oldu
yinin rähbäri, Milli Tähsil Nazirliyi Uþaq Kitablarý Näþr Mäslähätläþmä Täþkilatýnýn baþçýsý vä
Üzeyir
Gündüz
Uþaq Ädäbiyyatçýlarý Birliyi Ýdarä
Heyäti üzvü Üzeyir Gündüz ölkämizä säfäri çärçiväsindä dünän
qäzetimizi dä ziyarät etdi.
Qäzetimizin baþ direktoru
Süleyman Ünal qonaða “Zaman-Azärbaycan”ýn fäaliyyäti
barädä ätraflý mälumat verdi.
Uþaqlar üçün yayýnlanan “Tumurcuq”u çox bäyändiyini bildirän Üzeyir Gündüz öz äsärlärini qäzetä hädiyyä etdi. Daha
sonra ämäkdaþlarýn suallarýný
cavablandýran qonaq özünün
uþaqlýq illärindän, ailä häyatýndan, eläcä dä digär mäqamlardan ätraflý söz açdý.
Üzeyir bäylä geniþ müsahibäni qäzetimizin növbäti saylarýnda oxuya bilärsiniz.
“I ixtisas qrupu üzrä 2 abituriyent 700 bal toplayýb”
I ixtisas qrupu üzrä qäbul imtahanýnda 2
abituriyent maksimal näticä äldä edäräk
700 bal toplayýb. Bu barädä Täläbä Qäbulu üzrä Dövlät Komissiyasýnýn (TQDK) mätbat katibi Elnur Naðýzadä SÝA-ya mälumat verib.
Ýmtahan näticälärinä äsasän, 9895 näfär
müsabiqä þärtini ödäyib deyän mätbuat katibi
onlardan 200-250 bal arasýnda näticä göstäränlärin sayý 7926 näfär olduðunu deyib.
Onun fikrincä, 5163 abituriyent 250-300 bal
1
intervalýnda, 5163 abituriyent 300-700, 2262
abituriyent 400-700, 932 abituriyent 500-700,
227 abituriyent isä 600-700 bal intervalýnda
näticä göstärib.
I ixtisas qrup üzrä qäbul imtahanýnda iþtirak etmäk üçün 35769 abituriyentin qeydiyyatdan keçdiyini deyän E.Naðýzadä vurðulayýb
ki, onlardan 34655 näfäri imtahanda iþtirak
edib. Onun sözlärinä görä, ümumilikdä 67 näfär imtahandan xaric olunub.
Baþ direktorun müavini
Redaktor
Osman Uçak
Ürfan Mämmädli
[email protected]
[email protected]
REDAKTOR MÜAVÝNLÄRÝ
Sämäd Mälikzadä
Äli Çärkäzoðlu
REKLAM ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ
Arif Keysan
MARKETÝNQ ÞÖBÄSÝNÝN MÜDÝRÝ
Mehmet Þimþek
MÄTBÄÄ MÜDÝRÝ
Harun Aydoðdu
ÞÖBÄLÄR
Qvami Räsulov - Mädäniyyät þöbäsi
Nicat Ýntiqam - Ýqtisadiyyat þöbäsi
Natiq Pänahlý - Siyasät þöbäsi
Loðman Mämmädov - Humanitar þöbä
Ruslan Sadýqov - Ýdman þöbäsi
NÖVBÄTÇÝ REDAKTOR:
ÜMUMÝ ÞÖBÄ MÜDÝRÝ
Allahverdi Cäfärov
Orhan Kýraç
TÄMSÝLÇÝLÝKLÄR
Türkiyänin tanýnmýþ uþaq
1yazýçýsý, tärcümäçi, peda-
qoq, müxtälif säpgili 60-a yaxýn
kitabýn müällifi, Uþaq Ädäbiyyatçýlarý vä Sänätçiläri Birliyi Därnä-
FOTO: RÄÞAD ZALOV
Gülär Tapdýq
SAYI: 082/3022
Naxçývan:
(136) 452430
Gäncä: (22) 560194
Aðdaþ: (193) 55131
Quba: (169) 53810
Länkäran:
(171) 52057
Mingäçevir:
(147) 45896
Þirvan: (197) 51292
Zaqatala:
(174) 54055
Þäki: (177) 46083
Sumqayýt: (018)
655 89 64
Ünvanýmýz: Baký, Tbilisi prospekti. 1058-ci mähällä, ev 34.
Tel: (+994 12) 498 17 24 , 530 85 81 (82, 83), 498 04 14. Faks: 498 17 24
web: www.zaman.az e–mail: [email protected]
Çap: “ZAMAN-AZÄR” MMC firmasýnýn mätbääsi.
Redaksiya ilä müällifin mövqeyi färqli ola bilär, reklamlardaký mätnlärä görä redaksiya mäsuliyyät daþýmýr.
z “APA” vä “AzärTAc” xäbär agentliklärinin materiallarýndan istifadä olunur.
z Älyazmalar geri qaytarýlmýr z Abunä ilä älaqädar þikayätlärinizi redaksiyaya bildirmäyinizi xahiþ edirik.
z Abunä indeksi: 022382
ÞÄHÄRLÄR
SÜBH
GÜNÄÞ GÜNORTA ÝKÝNDÝ
AXÞAM
GECÄ
BAKI
4.20
6.19
13.54
QUBA
4.19
6.21
13.59
17.49
21.16
23.01
17.56
21.25
LÄNKÄRAN
4.35
6.28
23.13
13.58
17.50
21.16
22.56
ÞÄKÝ
4.26
SABÝRABAD
4.28
6.27
14.04
18.01
21.30
23.17
6.25
13.59
17.53
21.21
NAXÇIVAN
23.05
4.45
6.40
14.11
18.04
21.31
23.12
YEVLAX
4.30
6.29
14.05
18.00
21.28
23.14
ÞAMAXI
4.24
6.23
13.59
17.54
21.22
23.08
GÄNCÄ
4.32
6.32
14.08
18.03
21.31
23.17
ZAQATALA
4.25
6.28
14.06
18.04
21.33
23.22
16 ÝYUL ÜÇÜN
03GÜNDÄM
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Ermänistan düþdüyü
väziyyätdän çýxýþ yolu axtarýr
“Ermänistan Xparici iþlär nadüþünülmüþ þäkildä yerli auditoriyaný
sähv istiqamätä yönäldir”
Bu barädä “Day az” agentliyinä verdiyi açýqlamasýnda Azärbaycan Xarici iþlär nazirinin mätbuat
xidmätinin rähbäri Elxan Poluxov
bildirib. Nalbandyanýn Azärbaycan vä Ermänistan xarici iþlär nazirläri arasýnda iyulun 17-dä Almatýda näzärdä tutulan görüþü barädä verdiyi açýqlamaya münasibät
bildirän Poluxov qarþý täräfin birtäräfli qaydada münaqiþänin hälli
ilä baðlý aparýlan danýþýqlarýn formatýnýn däyiþdirilmäsinä cähd etmäsinä diqqäti cälb edib vä bunun
yolverilmäz olduðunu vurðulayýb.
Onun sözlärinä görä, münaqiþänin hälli ilä baðlý danýþýqlar ATÄT
MQ-yä hämsädr ölkälärin iþtiraký
ilä aparýlýr: “Sankt-Peterburqda
isä hämsädrlärdän yalnýz biri-Rusiya tämsil olunmuþdu. Ona görä
dä Nalbandyanýn mähz Sankt-Peterburq görüþünä äsasän problemin häll edilmäsi barädä fikirlär
söylämäsi här hansý mäntiqä sýðmýr vä bu, beynälxalq ictimaiyyäti
sähv yola istiqamätländirmäk
mäqsädi daþýyýr”
XÝN räsmisi deyib ki, bunun
1ziri Edvard Nalbandyan
Medvedev Bakýya gäläcäk
Sentyabr ayýnýn ävvällärindä Rusiya Prezidenti
1Dmitri Medvedevin Azärbaycana räsmi säfäri
baþlayacaq . Bu barädä “1nevs” agentliyinä etibarlý
mänbädän mälumat veriblär. Mänbänin mälumatýna görä, Medvedevin Azärbaycana gözlänilän säfäri
zamaný iki ölkä araýnda dövlät särhädlärinin demarkasiyasý vä delimitasiyasý barädä yekun sänäd imzalanacaq. Xatýrladaq ki, Azärbaycanla Rusiya arasýnda
särhädlärin delimitasiyasý vä demarkasiyasý barädä
son razýlýq iþçi qruplarýnýn bir neçä ay bundan ävväl
keçirilän görüþündä äldä edilib. Görüþdä här iki täräf uzun müddät mübahisäli hesab edilän bäzi särhäd mäntäqäläri ilä baðlý ortaq mäxräcä gälä biliblär.
Medvedevin Bakýya säfäri zamaný imzalanacaq
digär sänädlärin üzärindä isä iþ gedir. Bu sänädlär iki
ölkä arasýnda müxtälif sahälär üzrä ämäkdaþlýðýn än
yüksäk säviyyädä inkiþaf etdirilmäsini näzärdä tutur.
Säfär çärçiväsindä Daðlýq Qarabað münaqiþäsinin
hälli vä bu mäsälädä Rusiyanýn daha fäal rol oynamasý ilä baðlý müzakirälärin dä aparýlacaðý istisna
edilmir.
Särhäd xätti ilä baðlý
iräliläyiþ äldä olunub
Ýyulun 14-dä xarici iþlär nazirinin müavini,
1Azärbaycan-Gürcüstan särhädinin Delimitasi-
ya vä Demarkasiyasý üzrä Dövlät Komissiyasýnýn
sädri Xäläf Xäläfov vä Gürcüstan xarici iþlär nazirinin
müavini, Gürcüstanýn Särhädlärin Delimitasiyasý
üzrä Dövlät Komissiyasýnýn sädri David Calaqaniya
arasýnda mäslähätläþmä keçirilib. Azärbaycan XÝNdän verilän xäbärä görä, mäslähätläþmälär çärçiväsindä Azärbaycan-Gürcüstan dövlät särhädinin razýlaþdýrýlmamýþ sahäläri vä bununla älaqädar ekspertlär säviyyäsindä keçirilmiþ görüþlärin näticäläri
müzakirä edilib vä särhäd xättinin razýlaþdýrýlmasýnda iräliläyiþ qeydä alýnýb. Komissiya sädrläri dövlät
komissiyalarýnýn növbäti birgä iclasýnýn bu ilin sentyabr ayýnda Azärbaycanda keçirilmäsi barädä razýlýða gäliblär.
Millät väkillärimiz
Osloda soydaþlarýmýzla
görüþüblär
Norveçin paytaxtý Oslo þähärindä keçirilän
1ATÄT Parlament Assambleyasýnýn 19-cu sessi-
yasýnda iþtirak edän Azärbaycan nümayändä heyätinin üzvläri - Milli Mäclisin sädr müavini Bahar Muradova, millät väkilläri Fättah Heydärov, Räbiyyät
Aslanova, Azay Quliyev, Fazil Mustafa vä Eldar Ýbrahimov Norveç Azärbaycanlýlarý Gänclär Täþkilatýnýn (NAYO) Ýdarä Heyätinin üzvläri ilä görüþüblär.
Diasporla Ýþ üzrä Dövlät Komitäsinin mätbuat xidmätindän verilän mälumata görä, görüþdä täþkilatýn
sädri Ramil Äliyev Azärbaycan icmasýnýn Norveç cämiyyätindäki mövqeyi vä rolundan, eyni zamanda
NAYO-nun iki ölkä arasýndaký dostluq vä ämäkdaþlýðýn daha da möhkämlänmäsi istiqamätindä gördüyü iþlärdän danýþýb. O bildirib ki, Norveçdä Azärbaycan tarixinin, mädäniyyätinin, ölkänin bölgädä getdikcä artan rolunun tanýdýlmasý, täblið olunmasý ilä
baðlý mühüm tädbirlär vä elmi layihälär häyata keçirilir. B. Muradova vä millät väkilläri NAYO kimi fäal
täþkilatlarýn Avropada Azärbaycanla baðlý informasiya boþluqlarýnýn doldurulmasýnda müsbät rolunu
qeyd ediblär. Nümayändä heyäti xaricdä yaþayan
här bir azärbaycanlýya, eläcä dä NAYO-nun üzvlärinä yaþadýqlarý ölkänin cämiyyätinä inteqrasiya olunmaðý mäslähät görüb.
Elxan Poluxov
äväzinä ermäni nazir öz xalqýný iþðal edilimiþ ärazilärdän qoþunlarýn
çýxarýlmasý barädä Madrid prinsiplärindä näzärdä tutulanlara hazýrlasa, daha mäqsädäuyðun olar.
Nalbandyan son açýqlamasýnda
iddia edib ki, ägär iki ölkä nazirläri
arasýnda Almatýda görüþ baþ tutsa,
onda ilk növbädä Azärbaycanýn
Türkiyädäki säfirimiz vida görüþü keçirib
Azärbaycanýn Türki-
1yädä fövqäladä vä sä-
lahiyyätli säfiri Zakir Häþimov sälahiyyät müddätinin
bitmäsi münasibätilä Türkiyänin bir sýra hökumät vä
dövlät adamlarý ilä vida görüþläri keçirib. Säfirliyin
mätbuat xidmätindän verilän mälumata görä, säfir
Türkiyänin IX vä X Prezidentläri Süleyman Dämiräl
vä Ähmäd Necdet Sezärlä,
baþ nazirin müavini Büländ
Arýnç vä Prezident Abdulla
Güllä görüþüb. Görüþlärdä
Türkiyä ilä Azärbaycan arasýndaký mövcud dostluq
älaqälärinin ähämiyyäti xüsusilä qeyd edilib, bu älaqälärin bundan sonra da “Bir
millät, iki dövlät” ifadäsinä
äsaslanan tempdä davam
Sankt-Peterburq görüþündä äldä
edilän Madrid prinsipläri äsasýnda
danýþýqlarý davam etdirmäyä hazýr
olub-olmamasý aydýnlaþacaq.
Elxan Poluxov ermäni nazirin
bu açýqlamasýný mänasýz adlandýrýb vä bunu Yerevanýn danýþýqlarda düþdüyü aðýr väziyyätlä älaqäländirib.
Säfär Äbiyev Polþa
säfirini qäbul edib
Azärbaycanýn müdafiä naziri,
1general-polkovnik Säfär Äbiyev
Zakir Häþimov
Abdullah Gül
etdirilmäsinin önämi bildirilib, inkiþafýn älaqälärimizin bütün sahälärinä sirayät
etmäsi üçün qarþýlýqlý fäaliyyätlärin, mübadilälärin vacibliyi vurðulanýb. Säfir Zakir Häþimov fäaliyyäti zamaný Türkiyä ilä Azärbaycan münasibätlärinin inki-
þafýndaký yardým vä dästäyä
görä qarþý täräfä minnätdarlýðýný bildirib, ölkädän böyük dostluq hissläri ilä ayrýldýðýný qeyd edib. Qarþý täräf
Zakir Häþimova uðurlu fäaliyyätinä görä täþäkkür
edäräk, gäläcäk iþindä yeniyeni nailiyyätlär diläyiblär.
Polþanýn ölkämizdäki fövqäladä vä sälahiyyätli säfiri Kþiþtof Krayevskini qäbul edib. Müdafiä Nazirliyinin mätbuat xidmätindän verilän mälumata görä, Äbiyev säfirlik müddätini baþa vuran diplomata ikitäräfli härbi ämäkdaþlýq münasibätlärinin inkiþafýnda
göstärdiyi xidmätlärä görä öz täþäkkürünü bildirib. Görüþdä regionda mövcud härbi-siyasi väziyyät vä Daðlýq
Qarabað münaqiþäsi ätrafýnda fikir
mübadiläsi aparýlýb.
Niderland Särhäd
Xidmätinin Komandaný
Azärbaycanda
säfärdädir
Niderland Krallýðýnýn Särhäd
1Xidmätinin Komandaný Azär“AXCP-Müsavat münasibätläri yaxþýlaþmaða doðru gedir”
“Müsavat Partiyasý ilä AXCP arasýn-
1da ilkin älaqälär yaranýb. Düþünü-
räm ki, bu älaqälär artýq müzakirälärä çevrilmälidir vä ehtimal ediräm ki, yaxýn zamanlarda bu, baþ veräcäk”. Bu açýqlamaný
APA-ya Müsavat Partiyasýnýn Märkäzi Ýcra Aparatýnýn rähbäri Arif Hacýlý verib.
AXCP-Müsavat münasibätlärinin yaxþýlaþmaða doðru getdiyini bildirän A. Hacýlý
hälälik çox uzaða gedän näticälär çýxarmaðýn tez olduðunu da vurðulayýb: “Müsavat Partiyasýndan danýþýqlar aparmaq
üçün nümayändälär ayrýlmayýb. Düþünüräm ki, AXCP täräfindän bu mäsälä ilä
baðlý yanlýþlýða yol verilib. Ümumiyyätlä,
hälälik ilkin ämäkdaþlýðýn yaranmasýndan
söhbät getmälidir. Partiyalarýn mövqeyi
birgä seçki bloku, yoxsa siyasi blok vä yaxud ämäkdaþlýq þäklindä olacaq, bunlarý
zaman vä müzakirälärin näticäläri müäyyän edäcäk”.
A. Hacýlý bildirib ki, Müsavat Partiyasý
adätän digär siyasi qüvvälärlä ikitäräfli
ämäkdaþlýða üstünlük verir vä AXCP ilä
münasibätlärdä dä bu prinsip gözläniläcäk: “Açýðý, Demokratiya Uðrunda Ýttifaqla (DUÝ) da münasibätlärimiz bu þäkildä
qurulub. Yäni DUÝ Müsavatýn här hansý
täþkilatla ikitäräfli vä yaxud çoxtäräfli danýþýqlar aparmasýna normal yanaþýr. Müsavat-AXCP älaqäläri ilä baðlý mäsälädä
dä DUÝ kifayät qädär loyal mövqedädir”.
baycana gälib. Bu barädä APA-ya
Dövlät Särhäd Xidmätinin mätbuat
märkäzindän bildirilib. Niderland
Krallýðýnýn Särhäd Xidmätinin Komandaný general-leytenant Dik Van
Puttenin rähbärlik etdiyi nümayändä
heyäti säfär çärçiväsindä Dövlät Särhäd Xidmäti Sahil Mühafizäsinin bazasý vä digär xidmäti sahälärlä tanýþ
olublar. Daha sonra niderlandlý qonaqlarý Azärbaycan Dövlät Särhäd
Xidmätinin räisi, general-leytenant Elçin Quliyev qäbul edib. Täräflär här iki
ölkänin Dövlät Särhäd Xidmätläri arasýnda ämäkdaþlýðýn mövcud väziyyätini müzakirä ediblär. Görüþdä hämçinin ämäkdaþlýq perspektivläri vä qarþýlýqlý maraq käsb edän digär mäsälälär ätrafýnda fikir mübadiläsi aparýlýb.
04 DÜNYA
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Türkiyädä terrora qarþý
irihäcmli ämäliyyat keçirilir
Türkiyädä terrora qarþý son illärin än iri
nub-þärqindä häyata keçirilän härbi ämäliyyatlara 5 min näfär härbçi cälb olunub. Ämäliyyatlarda böyük häcmdä härbi texnika, döyüþ vertolyotlarý da iþtrak edirlär. Keçilmäz
dað keçidlärindä gizlänän terrorçular üzärinä
müntäzäm olaraq havadan vä qurudan zärbälär endirilir. Härbi ämäliyyat keçirilän zonada ähalinin gediþ-gäliþi xüsusi näzarät altýna alýnýb. Terrorçularýn istifadä etdikläri bütün yollar hökumät qüvväläri täräfindän näzarätä götürülüb. Ýraqla särhäd mänätqlärindäki bäzi ärazilär dä ordunun xüsusi näzaräti
altýna alýnýb. Türkiyä silahlý qüvväläri baþ qärargahýnýn räsmisi bildirib ki, onlar Ýraqdan
Türkiyäyä terrorçularýn keçmäsini önlämäk
üçün daha effektli tädbirlär häyata keçiräräk
terrorçulara xaricdän göstärilän yardýmýn
qarþýsýný birdäfälik almaq niyyätindädirlär.
FOTO: AA
1härbi ämäliyyatý baþlayýb. Ölkänin cä-
Gürcüstan parlamentindä Rusiya-
gistral qaz kämärinin özälläþdirilmäsi
mäsäläsi müzakirä edilib.
Müzakirälär zamaný baþlanan debatda hakim partiyanýn nümayändäläri satýþýn baþ tutmayacaðýný bildiriblär. Parlamentin azlýðý isä qaz kämärinin 49%-nin
satýþa çýxarýlmasýný täklif ediblär. Lakin
hakim partiyanýn deputatlarý yenidän
bunu qäbul etmäyiblär.
Müzakirälär zamaný parlament azlýðýnýn lideri Georgi Tarqamadze 2002-ci
Rusiyanýn 14
vilayätindä fövqäladä
väziyyät elan olunub
Rusiyanýn baþ naziri Vla-
1 dimir Putin ölkänin 14
vilayätindä fövqäladä väziyyät
rejiminin tätbiq olunduðunu
açýqlayýb. Buna säbäb ölkäni
bürümüþ quraqlýqdýr. V. Putin
quraqlýða märuz qalmýþ vilayätlärin kreditlär vä dövlät subsidiyalarý ilä dästäklänäcäyini
deyib. Nazirlär Kabinetinin iclasýný keçirän V. Putin ölkänin
14 vilayätindä käskin quraqlýðýn hökm sürdüyünü vurðulayýb. O, ilk növbädä ölkänin
buðdaya olan täläbatýnýn tämin
olunmasýnýn zäruriliyini bildirib. Proqnozlara görä, quraqlýq
säbäbindän bu il Rusiyada taxýl
hasilatý azalacaq. V. Putin ehtiyat buðda fondundan istifadä olunacaðýný istisna etmäyib.
“Ýsrail uzun illärdir regionda täcavüzkar siyasäti ilä ad çýxarýb, lakin bu rejimin Ýrana hücum etmäyä cüräti yoxdur”.
Bu sözläri Ýranýn Xarici iþlär naziri Manuçöhr Mottäki Madriddä jurnalistlärä açýqlamasýnda deyib. O bildirib ki, Ýsrail rejimi Qäzza zolaðýna yardým aparan “Azadlýq karvaný” gämilärinä hücum etmäklä bir daha cinayätkar mahiyyätini ortaya qoyub: “Bu rejim yalnýz kömäksiz, ehtiyaclý insanlarý äzmäyi bacarýr. Heç kimsä bir köklü ölkäni yer üzündän silä bilmäz. Ýran böyük tarixi keçmiþä malik
bir ölkädir. Bizim ölkä däfälärlä täcavüzä märuz qalýb, amma biz
heç bir ölkäyä täcavüz etmämiþik. Ýsrailin Ýrana hücum etmäyä cüräti yoxdur vä hücum edä bilmäz”.
Ukraynada ähaliyä
satýlan qazýn qiymäti artýrýlacaq
Härbi ämäliyyat keçirilän zonada ähalinin gediþ-gäliþi xüsusi näzarät altýna alýnýb. Terrorçularýn istifadä etdikläri bütün yollar hökumät qüvväläri täräfindän näzarätä götürülüb.
Gürcüstan magistral qaz kämärlärini özälläþdirir
1dan Ermänistana näql olunan ma-
“Ýsrailin Ýrana hücum
etmäyä cüräti çatmaz”
ildä müxalifätdä olan Mixail Saakaþvilinin
müsahibäsindän kiçik bir hissäni oxuyub:
Saakaþvili deyib ki, magistral qaz kämärinin Rusiyaya satýlmasý yolverilmäzdir,
boru kämärinin satýþý Gürcüstanýn müstäqilliyinin itirilmäsi demäkdir: “Bu Gürcüstanýn Avroatlantik mäkana inteqrasiyasýna mane olacaq.” G. Tarqamadzenin
bäyanatýna parlamentin hüquq komitäsinin sädri, layihänin täþäbbüskarlarýndan
biri Pavle Kublaþvili bildirib ki, parlament
azlýðý 2002-ci il vä bugünkü Gürcüstan
arasýnda färqi görmür. “Hämin illär Gür-
cüstan qaz näqlindä yalnýz Rusiyadan
asýlý idi. Ýndi biz ondan asýlý deyilik. Biz
qaz näqlinin diversifikasiyasýný häyata
keçirmiþik. Siz bu färqi görmälisiniz”,Pavle Kublaþvili bildirib.
Mälumata görä, müasir þäraitdä qaz
kämärinin idarä edilmäsi ilä Gürcüstan
neft vä qaz korporasiyasý mäþðul olur.
Gürcüstan hökumäti bäyanat verib ki,
hökumät London satýþ birjasýna aksiyanýn yalnýz kiçik bir hissäsini çýxara bilär.
Lakin bu, yaxýn 1-2 il müddätinä baþ vermäyäcäk.
Oðurlanaraq ABÞ-a aparýlan
iranlý
alim ölkäsinä yola salýnýb
Säudiyyä Äräbistanda Ümrä ziyaräti za- tanýn Vaþinqtondaký säfirliyinin, eläcä dä Ýran
1
maný oðurlanýb ABÞ-a aparýlan Ýranýn nüvä enerjisi üzrä mütäxässisi Þähram Ämiri Pakistanýn Vaþinqtondaký säfirliyinin kömäyilä artýq
Ýrana yola salýnýb. Bu barädä Ýranýn Xarici Ýþlär
Nazirliyinin sözçüsü Ramin Mehmanpäräst mälumat verib. O bildirib ki, Þähram Ämirinin sähhätindä heç bir problem yoxdur. Þ. Ämiri Pakis-
dövlätinin säyi näticäsindä ABÞ-ýn ärazisindän
çýxarýlýb: “Biz Þähram Ämirinin oðurlanmasýnýn
säbäblärini bundan sonra da hüquqi vä diplomatik säviyyädä araþdýracaðýq”.
Qeyd edäk ki, Ýranýn nüvä enerjisi mütäxässisi Þähram Ämiri 2009-cu ilin iyul ayýnda oðurlanýb.
Çinin þärqindä täbii fälakät tüðyan edir
Çinin þärqindäki Anxoy äyalätindä
1
aramsýz yaðan leysan yaðýþlarý näticäsindä yaranan sel çoxlu sayda insanýn ölümünä vä daðýntýlara säbäb olub. “Sinxua” agentliyinn verdiyi mälumata görä, Çinin Mülki Ähalinin Ýþläri üzrä Nazirliyi azý 107 näfärin öldüyünü, 59 näfärin itkin düþdüyünü, milyonlarla
insanýn evsiz qaldýðýný açýqlayýb. Seldän ümumilikdä 29 milyona yaxýn adam zärär çäkib,
997 min näfär fälakät zonasýndan evakuasiya
edilib. Däyän zärärin mäbläði 2 milyard 89
milyon dollardýr.
Sinoptiklär leysan yaðýþlarýnýn davam
edäcäyini proqnozlaþdýrýrlar.
Avqustun 1-dän Ukraynada ähaliyä satýlan mavi yanacaðýn qiymäti
50 faiz bahalaþacaq. Xatýrladaq ki, ölkädä sonuncu däfä mavi yanacaðýn qiymäti 2008-ci il dekabrýn 1-dä 35 faiz bahalaþýb. Qiymätin
artýrýlmasý Beynälxalq Valyuta Fondunun täläbi ilä baðlýdýr. BVF
2008-ci ildä Ukraynaya 16,5 milyard dollar kredit ayýrmaða razýlaþýb, ötän 2 il ärzindä bu kreditin 10,5 milyard dollarý dövlät büdcäsinä köçürülüb. Ukrayna hökumäti vä Beynälxalq Valyuta Fondu artýq
14,9 milyard dollarlýq yeni kredit razýlaþmasý äldä ediblär, kreditin
verilmäsi müqabilindä hökumät qarþýsýnda qoyulan täläblärdän biri
dä ähaliyä satýlan mavi yanacaðýn qiymätinin artýrýlmasýdýr.
Barak Obama
amerikalýlarýn etimadýný itirib
Son räy sorðusuna görä, amerikalýlarýn 60%-i ABÞ Prezidenti Barak Obamaya etimadýný itirib. “Washington Post” vä “ABC” telekanallarýnýn keçirdiyi sorðularýn näticäläri göstärir ki, Obamanýn 18
ay hakimiyyätä baþçýlýq etdiyi dövr ärzindä ona qarþý etimad än
aþaðý säviyyäyä düþüb. Siyasi müþahidäçilärin fikrincä, belä getsä,
Obama vaxtýndan ävväl hakimiyyätdän getmäli olacaq.
Äfqan äsgäri
üç Britaniya äsgärini öldürüb
Äfqanýstanýn Müdafiä Nazirliyi mälumat verib ki, Helmand äyalätindä yerli ordunun bir äsgäri keþik çäkän Britaniya äsgärlärinä atäþ
açaraq üç äsgäri öldürüb.
Atäþ açan þäxs hadisä yerindän qaçaraq gizlänib. Hazýrda
onun axtarýþý gedir. Hadisänin säbäbläri hälälik mälum deyil. Äfqanýstan hökumäti baþ verän hadisä ilä baðlý araþdýrma aparýlacaðýný deyib. Öz növbäsindä Prezident Hämid Karzai bu hadisädän täässüfländiyini bildirib.
Hindistanda kütlävi
zähärlänmä baþ verib
Hindistanýn Mumbai þähärindä kütlävi zähärlänmä baþ verib. Mälumata görä, än azý 50 näfär xlor zähärlänmäsi ilä xästäxanalara
gätirilib. Zähärlänänlärin äksäriyyäti zähärli qaz saxlanan anbarýn
yaxýnlýðýndaký kollecin täläbäläridir. Üräk bulanmasý, tängnäfäslik,
sancýlardan äziyyät çäkän täläbälärä tibbi yardým göstärilib, häkimlär onlarýn häyatý üçün tählükä olmadýðýný bildirirlär. Ümumilikdä zähärli qaz saxlanan anbarýn yaxýnlýðýndaký evlärdän 400-ä yaxýn adam evakuasiya edilib.
Qazaxýstan-Qýrðýzýstan
särhädindä atýþma olub
Qazaxýstan särhädini qanunsuz keçmäyä çalýþan vä at qaçaqmalçýlýðý ilä mäþðul olan 2 Qýrðýzýstan vätändaþý öldürülüb. Ýnsident zamaný 1 särhädçi aðýr yaralanýb. Bu mälumatý Qazaxýstan Milli Tählükäsizlik Komitäsinin Särhäd Xidmätinin direktor müavini Amangäldi Abýlkanov verib. O bildirib ki, iyulun 13-dä günün ikinci yarýsýnda Qazaxýstan-Qýrðýzýstan särhädinin “Satý” zastavasý ärazisindä
särhädçilär bir qrup särhäd pozucusu aþkar ediblär. Qýrðýzýstan vätändaþý olan särhäd pozucularý dað yollarý ilä Qazaxýstana at ilxýsý
keçirmäyä cähd göstäriblär. Särhädçilär onlarý dayandýrýb sänädlärini yoxlamaq istäyärkän silahlý müqavimätlä üzläþiblär. Näticädä
bir särhädçi yaralanýb. Silah tätbiq edän särhädçilär 2 pozucunu öldürüblär, 1-i isä sað yaxalanýb. Särhäd
pozucularýndan 3 ädäd odlu silah
vä 20 at götürülüb.
05 ÝQTÝSADÝYYAT
USD
0,8038
0,8036
7 iyul
8 iyul
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
0,8038
0,8038
0,8037
9 iyul
12 iyul
13 iyul
14 iyul
1,0113
7 iyul
LÝRÄ
RUBL
EURO
0,8036
1,0167
1,0196
1,0126
1,0121
1,0122
8 iyul
9 iyul
12 iyul
13 iyul
14 iyul
0,0259
7 iyul
0,0259
0,0260
0,0260
0,0261
0,0263
0,5165
0,5175
0,5178
0,5176
0,5169
0,5204
8 iyul
9 iyul
12 iyul
13 iyul
14 iyul
7 iyul
8 iyul
9 iyul
12 iyul
13 iyul
14 iyul
Azärbaycan Respublikasýnýn Märkäzi Banký
Valyuta ehtiyatlarý bir ildä
390 milyon dollar artýb
ALLAHVERDÝ CÄFÄROV
Cari ilin son üç ayý ärzindä
(aprel-iyun)
Märkäzi Bankýn (MB) valyuta ehtiyatlarý 0,8% vä ya 39,3
milyon dollar azalaraq 5
milyard 470 milyon dollara
bärabär olub. MB-dän açýqlanan statistik räqämlärä istinadän apardýðýmýz hesablamalar göstärir ki, valyuta
ehtiyatlarý ötän ilin analoji
dövrü ilä müqayisädä 7,2%
vä ya 390 milyon dollar artýb. Ötän ilin iyun ayýnda bu
göstärici 5 milyard 80,7 milyon dollara bärabär olub.
Mälumat üçün bildiräk ki,
MB-nin valyuta ehtiyatlarý
2008-ci il ärzindä 2 däfäyä
yaxýn (45%) artaraq, 3 milyard 370,4 milyon dollardan
1
Dövlät büdcäsindä
neftin payý 67,4% olub
olan pul bazasý ötän üç ay
ärzindä 4,2% vä ya 214,4
milyon manat artaraq, 5 milyard 116,4
milyon manata bärabär olub. Cari ilin
ävväli ilä müqayisädä
MB-nin pul bazasýnýn häcmi 18,5% vä ya 946 milyon manat, ötän ilin
analoji dövrü ilä müqayisädä isä 24% vä
ya 1 milyard 227,5
milyon manat artýb. Ötän ay MB
täräfindän dövriyyäyä buraxýlan notlarýn
häcmindä dä
artým qeydä
alýnýb. Cari
ilin ilk yarýsýnda
dövriyyädä olan
notlarýn
häcmi
3,5
däfä vä ya 16,5 milyon manat artaraq, 23 milyon manata çatýb.
6 milyard 137 milyon dollara
qädär yüksäldiyi halda,
2009-cu ildä 15,9% vä ya
976 milyon dollar azalaraq, 5
milyard 161 milyon dollara
düþüb. Cari ilin ilk yarýsýnda
(yanvar-iyun) isä MB-nin
valyuta ehtiyatlarýnda 5,7%
vä ya 309 milyon dollar artým qeydä alýnýb.
Manatla saxlanýlan
ehtiyatlarda da
(pul bazasý) artým qeydä
alýnýb
Valyuta ehtiyatlarýndan färqli olaraq,
son üç ayda MB-nin
pul bazasýnda artým
qeydä alýnýb. Cari ilin
mart ayýnda 4 milyard 902
milyon manat häcmindä
Cari ilin ilk altý ayýnda dövlät büd-
1cäsinä 4 milyard 922 milyon ma-
nat väsait daxil olub. Bu barädä mälumatý, Nazirlär Kabinetinin 2010-cu ilin
1-ci yarýsýnýn sosial-iqtisadi inkiþafýnýn
yekunlarýna häsr olunan iclasýnda maliyyä naziri Samir Þärifov säsländirib.
Maliyyä naziri deyib ki, Vergilär Nazirliyinin xätti ilä dövlät büdcäsinä 2 milyard
4 milyon manat väsait daxil olub: “Bu
mäbläðin 56,8% vä ya 1 milyard 139
milyon manatý qeyri-neft sektorundan
daxilolmalarýn payýna düþür. Dövlät
Gömrük Komitäsi büdcäyä 451 milyon
manat väsaitin daxil olmasýný tämin
edib. Dövlät Neft Fondundan dövlät
büdcäsinä näzärdä tutulmuþ mäbläðdä,
yäni 2 milyard 455 milyon manat daxil
olub”. Maliyyä nazirinin açýqladýðý räqämlärä istinadän apardýðýmýz hesablama göstärir ki, cari ilin ilk altý ayýnda
(yanvar-iyun) dövlät büdcäsinä daxil
olan väsaitlärin 67,4%-i vä ya 3 milyard
320 milyon manatý neft sektorunun payýna düþüb.
ÄDV-nin 14%-ä
endirilmäsi gözlänilir
Vergi Mäcälläsinä älavä vä däyi-
1þikliklär edilmäsi ilä baðlý täkliflär
Qoyun äti ucuzlaþýb, mal äti bahalanýb
Ötän ay istehlak mallarý-
1nýn qiymätläri vä xidmät
tarifläri may ayý ilä müqayisädä
0,6% ucuzlaþýb. Bu barädä Dövlät Statistika Komitäsindän
(DSK) mälumat verilib. Ay ärzindä ärzaq mähsullarýnýn qiy-
mätläri 1,1% ucuzlaþýb, ähaliyä
göstärilän pullu xidmätlärin
qiymät vä tarifläri 0,1% bahalanýb, qeyri-ärzaq mallarýnýn qiymätläri isä ävvälki ayla eyni säviyyädä qalýb. Ötän ayda ärzaq
mähsullarýndan düyünün, buð-
da ununun, qoyun vä toyuq ätinin, balýðýn, kärä yaðýnýn, bananýn, pomidorun, xiyarýn, badýmcanýn, lobyanýn, soðanýn, kartofun qiymätläri ucuzlaþýb. Ucuzlaþma ilä yanaþý, ay ärzindä bäzi ärzaq mähsullarýnýn qiymät-
lärindä bahalaþma da müþahidä
olunub. Mäsälän, kolbasanýn,
mal ätinin, brýnza pendirinin,
yumurtanýn, zeytun yaðýnýn, þäkärin, limonun, almanýn, fýndýðýn, kälämin, göyärtinin qiymätläri bahalaþýb.
hazýrlanýr. Bu barädä millät väkili Äli
Mäsimli mälumat verib. Ä. Mäsimlinin
sözlärinä görä, älavä vä däyiþikliklärdä
älavä däyär vergisinin (ÄDV) 4% azaldýlaraq 14%-ä, hüquqi þäxslärin mänfäät
vergisinin isä 2% azaldýlaraq 18%-ä endirilmäsi tövsiyä olunub. Qeyd edäk ki,
hazýrda ÄDV 18%, hüquqi þäxslärin
mänfäät vergisi isä 20% täþkil edir.
Bu il 1,6 milyon ton buðda istehsal edilib
Cari ildä 950 min hektar
(ha) sahädä dänli vä
1
dänli-paxlalý bitkilär äkilib. Bu
barädä mälumatý Nazirlär Kabinetinin 2010-cu ilin birinci
yarýsýnýn sosial-iqtisadi inkiþafýnýn yekunlarýna häsr olunan
iclasýnda känd täsärrüfatý naziri
Ýsmät Abasov verib. Ý. Abasov
deyib ki, äkilän sahälärin 674,6
min ha-ný buðda täþkil edib:
“Bu günä qädär 802,7 min hada vä ya ümumi sahänin 84%dä biçin aparýlýb vä 1 milyon
594,8 min ton mähsul istehsal
edilib”. Nazir hämçinin bildirib
ki, bu il 99 min hektar bar verän
meyvä-gilämeyvä baðlarýndan
680 min ton mähsul alýnmasý
gözlänilir: “2010-cu ildä 375,7
min hektar sahädä yazlýq bitkilär äkilib ki, bu da keçän ildäkindän 18,6 min hektar vä ya
5,2% çoxdur. O cümlädän täxminän keçänilki säviyyädä - 66 min hektar sahädä kartof, 32,5 min
hektar vä ya keçänildäkindän 1,3 min hektar çox bostan vä 81,1 min
hektar sahädä vä ya keçänildäkindän 1,2 min hektar çox täräväz bitkiläri äkilib. Yaþýl çay plantasiyalarýnda ävvälki illärä nisbätän qulluq iþläri yaxþýlaþdýrýlýb vä 450 ton yaþýl çay yarpaðý istehsalý gözlänilir”.
Nyu-York
Ticarät
Birjasý
(NYMEX)
Xam neft (CL)
77.16 $/barel
Täbii qaz (NG)
436.3 $/min m3
Qýzýl (GC)
Gümüþ (SI)
39.2 $/qr
587.1 $/kq
06 SOSÝAL HÄYAT
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
“Ümidinizi
itirmäyin, 15 il sonra
da övladýnýz ola bilär ”
Övlad sahibi ola bilmäyän cütlüklär bu väziyyäti qäbul edib, normal yaþasalar da, qohum-äqräba
vä ätrafdaký digär insanlardan gälän lazýmsýz täpki vä müdaxilälär ucbatýndan münasibätlärini
poza bilirlär. Psixoloqlar belä ailälärin üzvlärinä bir-birilärinä daha çox baðlanmaðý vä yersiz
müdaxilälärä qarþý äzmli olmaðý tövsiyä edirlär.
NÝCAT ÝNTÝQAM
1
Xoþbäxt yuva qurmaq, ideal häyat yaþamaq niyyäti
ilä evlänänlärin än böyük xäyallarýndan biri dä bu sevinci daha da möhkämländiräcäk övladlarýn dünyaya gälmäsidir. Övlad arzulamaq, istämäk, insan oðluna yaradýlýþdan verilmiþ bir duyðudur. Ancaq müäyyän säbäblär ucbatýndan här ailä quran cütlük bu istäyä qovuþa bilmir. Är vä
arvad isä bu väziyyäti qäbul edib birlikdä yaþamaða qärar
versälär dä çox vaxt qohum-äqräbadan, ätrafdaký insanlardan, qonþulardan gälän lazýmsýz münasibätlär, yersiz suallar buna mane olur. Hätta bu cür münasibätlär uzun müddät davam edändä ailälärin daðýlmaq tählükäsi dä yaranýr.
Uzun illärdän bäri bu sahäni araþdýran psixoloq Aiþä
Özdän deyir ki, övladý olmayanlar özlärini cämiyyätdän
täcrid etmämäli, bir-birilärinä daha çox baðlanmalý, ätrafda
baþ veränlärä qarþý äzmli olmalýdýrlar: “Bütün hallarda belä ailälär psixoloji sarsýntýlardan uzaq durmalýdýrlar. Çünki
psixoloji sarsýntýlar, ilk növbädä, xanýmýn hamilä qalmasýna
ängäl yaradýr”.
Psixoloq uþaðý olmayan cütlüklärin problemlärini bu
formada sýralayýr: “Belä väziyyätlärdä, adätän, täräflärdän
birinin özünä inamý itir. Täräflärdän biri digärinin onu tärk
edäcäyi qorxusu ilä yaþayýr. Xaným isä çox vaxt cäzalandýrýlacaðý fikrinä düþür vä hämiþä qorxu içärisindä yaþayýr.
Uþaq sahibi ola bilmäyän kiþilär isä özlärinä lazými däyär
vermir vä insanlar arasýnda özlärini hämiþä narahat hiss
edirlär. Bu isä onlarýn depressiyaya märuz qalmalarýna säbäb olur”.
Kimsäsiz uþaqlara sahib çýxýn
Psixoloq hesab edir ki, uþaðý olmayan cütlüklär depressiyaya düþmämäli vä fikirlärini daðýtmaq üçün färqli
yollara äl atmalýdýrlar: “Mäsälän, ägär ailänin kimsäsiz
uþaða sahib olmaq imkaný varsa, uþaq götürülä bilär. Bu,
iki baxýmdan faydalýdýr. Yäni häm ata-ana sevgisindän
mährum, ailä nävaziþi hiss edä bilmäyän, bu durumda gäläcäyi parlaq olmayan kimsäsiz uþaqlara sahib çýxan tapýlar, häm dä onlar ehtiyaclarýný tämin etmiþ olarlar”.
Känar müdaxilälärä ähämiyyät vermäyin
Aiþä xaným deyir ki, belä ailälärä känardan müdaxilälär ola bilär. Amma täräflär buna ähämiyyät vermämäli vä
hallarýndan þikayätçi olmadýqlarýný göstärmälidirlär: “Beläliklä, qarþý täräflär dä zamanla buna alýþacaqlar. Bundan
älavä, müalicä boyunca täräflär özlärini ruhdan sala biläcäk þeylärdän uzaq olmalýdýrlar. Çünki dediyimiz kimi, bu
häm qadýna, häm dä kiþiyä mänfi täsir göstärä bilär”.
Tibb elmläri üzrä fälsäfä doktoru Samir Cavadov: “Elä
adamlar var ki, uþaqlarý 10 il,
15 il sonra dünyaya gälir. Ona
görä dä heç kim ümidini itirmämälidir . Bütün hallarda insanlar Allaha sýðýnmalý vä çoxlu dua etmälidirlär”.
“Xästäliyä tabe olmayýn”
Psixoloq övladý olmayan cütlüklärä bunlarý söyläyir:
“Heç vaxt xästäliyä tabe olmayýn, ümidinizi itirmäyin, lazým olan, mäslähät bilinän bütün yollara baþ vurun, mütämadi häkim näzarätindän keçin”.
Onun sözlärinä görä, belä anlarda täräflär bir-birilärini
ittiham etmämäli, günahlandýrmamalýdýr: “Yäni gözümüzün rängi, boyun uzunluðu kimi, uþaq sahibi ola bilmämäyimiz dä bizim älimizdä deyil. Ona görä dä belä insanlar
häyat yoldaþlarýna: “Män säni här halýnla seviräm. Üzärimizä düþäni etmäyä çalýþýrýq. Sänin uþaðýnýn olmamasý
mänim uþaðýmýn olmamasý demäkdir. Özünü günahlandýrma”,-demäli vä häm özlärini, häm dä qarþý täräfi rahatlatmalýdýrlar.
Ümidinizi
itirmäyin...
“Täräflär
emosional
olmamalý, baþ
veränlärä qismät anlayýþý kimi baxmalýdýrlar.
Nikbin vä ümidli olmalýdýrlar. Çox böyük
gözläntidä dä olmaq lazým
deyil. Uþaða gälincä, mäsäläyä “doðuþu sevinc qaynaðý ola
bilär, amma gäläcäyi necä olacaq heç kim bilmir. Här þeydä
bir xeyir vardýr” anlayýþý ilä baxýlmalýdýr”,-deyä qeyd edän Aiþä Özdän bildirir ki, bütün bunlara ämäl edä bilmäyänlär
mütläq psixoloqa müraciät edib, mäslähätlär almalýdýrlar.
“Häkimä, ilk növbädä, kiþilär getmälidirlär”
Azärbaycan Tibb Universitetinin mikrobiologiya vä immunologiya kafedrasýnýn assistenti, tibb elmläri üzrä fälsäfä
doktoru Samir Cavadov deyir ki, yeni ailä qurmuþ vä uþaðý
olmayan gänclär yalnýz iki ildän sonra sonsuz hesab edilirlär:
“Uþaðýn olmamasýnýn bir neçä säbäbi ola bilär. Ona görä dä
uþaðý olmayanlar häkimä müraciät etmäli vä bunun säbäbini
tapýlmalýdýrlar. Ola bilär ki, täräflärdän biri uþaq vaxtý travma
alýb, hormonal müalicä edilib vä s”. Samir Cavadov deyir ki,
bu mäsälä ilä baðlý onlara müraciät edänlärdän anamnez täläb olunarkän bütün bu mäsälälär araþdýrýlýr. Müsahibimiz
övladý olmayanlara ümidlärini itirmämäyi tövsiyä edir: “Elä
adamlar var ki, uþaqlarý 10 il, 15 il sonra dünyaya gälir. Ona
görä dä heç kim ümidini itirmämälidir”.
Samir Cavadov ölkämizä xas olan bir xüsusiyyäti dä täässüflä qeyd edir: “Azärbaycanda, nädänsä, ailänin uþaðý olmayanda, ilk növbädä, qadýný häkimä göstärirlär. Halbuki
äsas säbäb çox vaxt kiþilärlä baðlý olur. Ona görä dä, ilk növbädä, kiþilär häkimä müraciät etmälidirlär. Bu iþdä valideynlärin dä üzärinä böyük mäsuliyyät düþür.” Bir müddät öncä
dä belä bir hadisänin þahidi olduq. Bizä müraciät edän xaným
iki ildän çox müalicä olunduðunu, amma uþaða qala bilmädiyini bildirdi. Biz dä ondan analiz götürdük vä mälum oldu
ki, o, häqiqätän, saðlamdýr. Bizim israrýmýzla iki ildän sonra
onun häyat yoldaþý analiz verdi vä bälli oldu ki, äslindä
problem kiþidädir”. Hämsöhbätimizin dediyinä görä, bütün
hallarda insanlar Allaha sýðýnmalý vä çoxlu dua etmälidirlär:
“Däfälärlä olub ki, häm kiþi, häm dä qadýn bizä müraciät
edib, amma heç birindä problem aþkar edilmäyib. Buna baxmayaraq, onlarýn uþaðý olmur. Bu isä bir daha onu göstärir
ki, här þey Allahýn älindädir. Bäzi adamlar deyirlär ki, “Allah
hamýya uþaq verir, bizä yox. Guya bizä versäydi, nä olardý
ki?” Belä danýþmaq olmaz. Äksinä, Allaha sýðýnmaq, dua etmäk vä övladý Yaradandan istämäk lazýmdýr”.
Tezliklä köçkünlär üçün yeni qäsäbälär vä çoxmärtäbäli binalar istifadäyä veriläcäk
Aðdam, Yevlax vä Goranboy rayonla-
1rýnda mäcburi köçkünlär üçün yaþayýþ
mäntäqälärinin inþasý sürätlä davam etdirilir. Bu günlärdä Qaçqýnlarýn vä Mäcburi
Köçkünlärin Ýþläri üzrä Dövlät Komitäsinin
sädri Äli Häsänov här üç rayona gedäräk, tikinti iþläri ilä tanýþ olub. Bu barädä qäzetimizä komitänin mätbuat xidmätindän mälumat verilib. Bildirilib ki, hazýrda Mäcburi
Köçkünlärin Sosial Ýnkiþaf Fondunun sifariþi äsasýnda Dövlät Neft Fondunun väsaiti ilä
Aðdam rayonunun Azärbaycanýn näzarätindä olan hissäsindä - rayon märkäzi statusunu daþýyan Quzanlý qäsäbäsinin yaxýnlýðýnda 689 ailä üçün qäsäbänin vä Yevlaxda
612 ailä üçün 10 beþmärtäbäli yaþayýþ binasý kompleksinin tikintisi sürätlä davam etdirilir. Bütün sosial-texniki infrastrukturu ilä
birlikdä istifadäyä veriläcäk hämin qäsäbä
vä yaþayýþ massivindä müvafiq olaraq, 460
vä 400 yerlik müasir tipli mäktäb binalarý,
här birindä 50 yerlik uþaq baðçalarý, klub-ic-
ma märkäzläri, inzibati binalar da inþa olunur. Bunlarla
yanaþý, Goranboy rayonunun ärazisindä Naftalandaký
sanatoriya vä pansionatlarda
mäskunlaþan 688 mäcburi
köçkün ailäsi üçün näzärdä
tutulmuþ beþmärtäbäli binalardan ibarät yaþayýþ kompleksindä 164 ailä üçün 3 beþmärtäbäli binanýn inþasý baþa
çatmaq üzrädir. Ýlk növbädä,
bu binalara Naftalandaký
“Qarabað” sanatoriyasýnda
mäskunlaþan mäcburi köçkünlärin köçürülmäsi näzärdä tutulur ki, yaxýn aylarda bu prosesä baþlanýlacaq. Aðdam
rayonunda inþa edilän qäsäbädä isä artýq
mänzillärin tikintisi baþa çatýb, evlärin dam
örtükläri vurulub. Qäsäbälärin vä hündürmärtäbäli yaþayýþ komplekslärinin su, elektrik enerjisi ilä tächizatý vä digär kommuni-
kasiya iþläri dä tikinti ilä paralel qaydada
aparýlýr. Tikinti iþlärini sifariþçi täþkilat olan
Mäcburi Köçkünlärin Sosial Ýnkiþaf Fondu
täräfindän elan olunmuþ tenderdä qalib gälän “Azäraqrartikinti” ATSC, “Alýbäyli þirkäti - MMC”, “Þäms-95”, “Xumar-98” firmalarý häyata keçirir.
Xaçlýlarýn qänimi
Böyük särkärdä vä dövlät xadimi
(3)
S
on döyüþdä düþmän
qarþýsýnda geri çäkilmäsini özünä sýðýþdýra bilmäyän Sälahäddin Äyyubi qýsa
müddätdä qüvvälärini cämläþdiräräk xaçlýlarýn üzärinä yeridi.
O, 1177-ci il, oktyabr ayýnýn 25dä Remle þähäri yaxýnlýðýnda
xaçlýlara aðýr zärbä endiräräk
Qüdsä doðru häräkät etdi. Lakin uzun yol gälän qoþun yorulduðundan äsgärlär arasýnda
döyüþ ruhu azalmýþdý. Üstälik,
düþmän Qüdsü uzun müddät
müdafiä etmäk üçün ävvälcädän xüsusi tädbirlär görmüþdü.
Ona görä dä böyük särkärdänin
Qüdsü älä keçirmäk niyyäti bu
däfä baþ tutmadý. Bunu görän
Sälahäddin äsgärläri qarþýsýnda:
“Biz Ýslam dünyasýnýn än äziz
vä müqäddäs þähärini düþmänin älindän qurtaracaq, xaçlýlarýn tähqir etdiyi, daðýtdýðý mäscidlärimizi onlarýn ällärindän
alacaq vä orada müqäddäs Ýslam bayraðýný dalðalandýracaðýq. Biz bunu hökmän edäcäyik.
Qüds äbädi olaraq islam þähäri
olacaq, buradan göylärä gecägündüz “Allahu Äkbär” nidalarý ucalacaq”,-deyäräk aðlamýþdý. Onun bu halý äsgärlärini dä
xeyli mütäässir etmiþ
vä onlar da bu
müqäddäs
väzifä-
Xaçlýlarýn Qüds qätliamý
ni häyata keçirmäk üçün ciddi säylä savaþacaqlarýný Sälahäddinä väd etmiþ, müqäddäs Qurani-Kärimä and içmiþdilär. Düþmänin gücünä yaxþý bäläd olan Sälahäddin
Äyyubi Qüdsün älä keçirilmäsinin asan olmayacaðýný vä
bunun böyük itkilär hesabýna baþa gäläcäyini yaxþý anlayýrdý. Ona görä dä döyüþ taktikasýný däyiþmäk qärarýna
gäldi. O, þähärin tamamilä xaricdän älaqäsini käsmäk,
onlara älavä yardým gälmäsinä imkan vermämäk üçün
bölgädäki þähär vä kändläri bir-bir näzaräti altýna almaða baþladý.
1178-1179-cu illärdä Fälästindä xaçlýlara aðýr zärbälär vuran Sälahäddin onlarýn canýna välvälä salmýþdý. Ýþ
o yerä gälib çatmýþdý ki, xaçlý ordusu üzärlärinä bu böyük
särkärdänin komandanlýq etdiyi Ýslam äsgärlärinin gäldiyini eþidän kimi döyüþä girmäkdän çäkinäräk, kütlävi
þäkildä geri çäkilirdi. 1179-cu ilin yayýnda Sälahäddin
Þäria çayý sahillärindäki Yaqub körpüsü yaxýnlýðýnda
olan vä alýnmaz qala hesab edilän “Yaqub keçidi” adlý qalaný fäth
etdi. Ýslam äsgärlärinin
zäfär yürüþläri qar-
þýsýnda uzun müddät davam edä bilmäyäcäklärini anlayan xaçlýlar sultanýn (ordu komandanýnýn) yanýna bir-birinin ardýnca elçilär göndäräräk, sülh baðlanmasýný ondan xahiþ etdilär.
Hämin dövrdä Sälahäddin Äyyubi dä orduya bir qädär
dinclik vermäk vä bundan istifadä edäräk ölkä daxilindä
ona gälä biläcäk tählükälärin qarþýsýný almaq istäyirdi.
Ona görä dä xaçlýlarýn täklifini qäbul edäräk, onlarla iki
il müddätinä sülh elan edilmäsi barädä anlaþma imzaladý. Amma xaçlýlar bu anlaþmaný pozaraq, Misirä gedän
karvanlara hücum edäräk, onlarý qarät etmäyä baþladýlar. Onlar bununla da düþmänlärini iqtisadi cähätdän
zäiflätmäk vä onun baþýný maliyyä problemlärinin hällinä cälb etmäk istäyirdilär. Sälahäddin därhal bunu baþa
düþdü vä xaçlýlara elçi göndäräräk onlardan sülh anlaþmasýna ämäl etmälärini, hämçinin yaðmalanan karvanlara görä täzminat täläb etdi. Xaçlýlar Sälahäddinin onlarýn yanýna elçi göndärmäsini vä härbi güc yolu ilä danýþmamasýný onun qorxmasý vä zäifliyi kimi qäbul etdilär.
Ona görä dä sultanýn ( Sälahäddin) täläbini saya salmadýlar vä onun elçilärini tähqir etdilär. Sälahäddinin bunu
eþidän kimi orduya yürüþ ämri verdi. 1180-ci ilin fevral
ayýnda Kerek bölgäsi älä keçirildi. Bundan sonra xaçlýlar
qarþý täräfin täzminat täläbini ikiqat ödämäyä mäcbur
oldular.
Amma xaçlýlardan gälä biläcäk tählükä böyük idi.
Ona görä dä Sälahäddin xaçlýlarla problemi birdäfälik
häll etmäk vä Qüdsü älä keçirmäk mäqsädi ilä Misir vä
Suriyada kütlävi säfärbärlik häyata keçirdi. Qeyd edäk
ki, hämin dövrdä Suriya, Þimali Ýraq vä Misir tamamilä
Sälahäddinin idaräçiliyi altýnda idi. Bunu eþidän xaçlýlar
da näzarätläri altýnda olan bölgälärdä säfärbärlik keçiräräk, böyük ordu topladýlar. Amma o dövrdä bir
müddät täräflär bir-birilärinä qarþý ciddi härbi ämäliyyat keçirmädilär. Yalnýz täräflär arasýnda kiçikhäcmli döyüþlär baþ verirdi ki, bu zaman da, adätän, mäðlub täräf xaçlýlar olurdular.
SERÝAL07
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
HATTÝN DÖYÜÞÜ
Täxminän 4-5 illik fasilädän vä täräflärin öz qüvvälärini yenidän toplamasýndan sonra yeni döyüþ qaçýlmaz
oldu.
Qüds kralý Quy 20 min näfärlik äsgärlä Säfuriyyä ätrafýna gäläräk burada döyüþ mövqeyi tutdu. Sälahäddin
Äyyubi dä 1187-ci ilin yayýnda ordusu ilä Taberiyyä gölü
ätrafýna gäldi. Hämin ilin iyul ayýnda Sälahäddin hücumla Taberiyyä þähärini älä keçirdi. Bu þähär alýnan zaman xaçlýlar arasýnda fikir ayrýlýqlarý baþ verdi. Belä ki,
onlarýn bir hissäsi ätrafdaký su quyularýný älä keçiräräk
Sälahäddinin ordusunu susuz qoymaq istäyirdilär.Trablus kralý Raymond isä, äksinä, Sälahäddinä qarþý Taberiyyä qalasýnda güclü müqavimät göstärilmäsinin täräfdarý idi. Amma Taberiyyänin alýnmasýndan sonra xaçlýlar
Sälahäddinä Hattin ätrafýnda aðýr zärbä vurmaq niyyätinä düþdülär vä äsas qüvvälärini oraya çäkib apardýlar.
Düþmänin mäqsädini anlayan böyük särkärdä ordusunu
döyüþä hazýr väziyyätinä gätirdi. Näticädä Hattin ätrafýnda täräflär arasýnda qýzðýn döyüþ baþ verdi. Bu döyüþdä xaçlýlar aðýr mäðlubiyyätä uðradýlar, onlarýn särkärdläri isä äsir alýndý. Äsir alýnanlar arasýnda illärlä
näzarätläri altýnda yaþayan müsälmanlara zülm edän
xaçlý mämurlar da vardý. Onlarýn dinc müsälmanlara
etdikläri zülmlär Sälahäddinä dä çatmýþdý vä ona
görä dä onlarýn hamýsýný edam etdirdi. Düþmän
üzärindä zäfär yürüþünü davam etdirän Sälahäddin
Hattin döyüþündän sonra Akka, Nasýra, Nablus,
Hayfa, Cinin vä Arsuf þähärlärini älä keçirdi.
Sonra o, ordusuna istirahät verdi vä bir neçä aydan sonra yeni yürüþä çýxaraq Tibnin, Sayda Cübeyl vä Beyrutu fäth etdi. Amma onun äsas hädäfi Qüds þähärini älä keçirmäk idi. Yeri gälmiþkän, onu da deyäk ki, xaçlýlar 1096-1099cu illärdä (1-ci xaç yürüþü) Fälästinä hücum
edäräk, Qüdsü älä keçirmiþdilär vä o vaxtdan
bäri keçän yüz il ärzindä müsälmanlarýn bu
müqäddäs þähäri iþðal altýnda idi.
Yazýný
internet
materiallarý
äsasýnda
Äziz Mustafa
hazýrlayýb.
08 MÄDÄNÝYYÄT
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Kuklalarýn daha canlý vä
cälbedici olmasý bu sänätä
qayðýdan çox asýlýdýr
yalnýz bir cür baxýþý olur”.
Yeni kuklalar hazýrlanmalýdýr
Räþad Zalov, Gülär Räsul
Abdulla Þaiq adýna Azärbaycan Dövlät Kukla Teatrý häm tamaþalarýnýn, häm dä tamaþaçýlarýnýn çoxluðuna görä ölkämizdä fäaliyyät göstärän digär
kukla teatrlarýndan färqlänir.
Teatrýn baþ rejissoru, Ämäkdar Ýncäsänät Xadimi, dramaturq
Rähman Älizadä bizimlä söhbätindä tamaþalarda istifadä edilän
kuklalarýn (oyuq) daha geniþ imkanlarýnýn olduðunu dilä gätirdi.
O, bununla yanaþý, kukla tamaþalarýnýn özünämäxsus çätinlik-
1
lärindän dä söz açdý: “Ävväla,
kukla tamaþalarýnda vaxt mähdudiyyäti var. Belä ki, bu cür tamaþalarý saat yarýmdan artýq oynamaq olmur. Än yaxþý aktyorlar
belä, kuklaný ällärindä bir saatdan çox saxlaya bilmirlär. Bundan baþqa, aktyorlardan färqli
olaraq, kuklalarda mimika vä jest
olmadýðýna görä onlarý sähnädä
än uzaðý 3-4 däqiqädän sonra
däyiþmäk lazýmdýr. Ýnsanýn baxýþý, täfäkkürü, plastikasý çox mükämmäldir. Çünki insanýn min
cür baxýþý olduðu halda, kuklanýn
Dövlät Kukla Teatrýnýn rässamý Rävanä Abbasova, ävvälcä,
öz fäaliyyätläri ilä baðlý qýsa mälumat verdi: “Rejissorun verdiyi
äsäri oxuduqdan sonra obrazlarýn eskizlärini çäkirik. Hämin eskizlär Mäslähät Þurasýnda täsdiq
olunandan sonra kuklalara lazým
olan materiallar seçilir vä bundan
sonra onlarýn hazýrlanmasý mexanik vä därzilärä tapþýrýlýr”. O,
teatrda istifadä etdikläri kuklalarýn müasir formalarda olmasýnýn
vacib olduðunu qeyd edäräk daha sonra dedi: “Ýndi här täräfdä
çox gözäl vä häräkät edä bilän
kuklalar, oyuncaqlar satýlýr.
Uþaqlarýn tamaþadaký kuklalarý
bäyänmäläri üçün sähnäyä daha
yaxþýlarýný çýxartmaq lazýmdýr.
Rässam yeni kuklalar hazýrlamalý, onlarý gözäl makiyaj etmälidir.
Bir sözlä, uþaqlarýn qabaðýna evdä vä dükanda görmädikläri qeyri-adi kuklalarla çýxmaq lazýmdýr”.
O, bu sahädäki problemä dä
toxundu: “Maddi väsaitin az olmasý ucbatýndan kuklalarý istädiyimiz formada hazýrlaya bilmirik.
Mäsälän, kuklanýn daha gözäl
görünmäsi üçün bahalý parçalardan istifadä edä bilmirik, onun yerinä ikimanatlýq parça almaða
mäcburuq”. R. Abbasova rässamlarýn da xarici ölkälärdä kurslara
gedib, ixtisas vä peþä
biliklärin artýrmalarýnýn vacibliyini dä qeyd etdi.
Uþaqlar maraq göstärändä...
Teatrýn yüksäk däräcäli artistläri - Cämilä Abdullayeva vä
Rähim Rähimovla da söhbätläþdik. Cämilä xaným dedi ki, bu
sänäti sevmäyän teatrda fäaliyyät göstärä bilmäz. Cämilä xanýmý narahat edän mäsälälärdän
biri valideynlärin uþaqlarýný teatra, sänätä qarþý maraq oyatmamalarý vä bu sahäyä sevgini
aþýlamamalarýdýr. O, tamaþalar
zamaný bunu asanlýqla müþahidä etmäyin mümkünlüyünü
vurðuladý: “Eyni tamaþaný här
däfä müxtälif hisslärlä oynayýrýq.
Uþaqlarýn tamaþaya daha çox
maraq göstärdiyini görändä bizä
enerji gälir, rolu daha gözäl, maraqlý vä enerjili ifa edirik”. Rähim Rähimov isä aktyorlarýn
äsas problemindän danýþdý. O,
aldýqlarý mävacibin az olduðunu
qeyd edäräk, bu amilin onlarýn
yaradýcýlýðýna istär-istämäz täsir
etdiyini vurðuladý: “Biz öz sänätimizä bacardýðýmýz qädär sevgi
vä mäsuliyyätlä yanaþýrýq. Amma dolanýþýq üçün baþqa yerlärdä iþlämäyä dä mäcburuq. Bu isä
potensialýmýzýn hamýsýnýn teatra
vermäyimizin qarþýsýný alýr. Heç
uzaða getmäk lazým deyil. Qardaþ Türkiyädä dövlät aktyorlarý
2000 dollardan çox maaþ alýrlar.
Män täklif ediräm ki, bizdä aktyorlarýn maaþý, heç olmasa, 300
manat olsun”.
“Häsän bäy
Zärdabi vä “Äkinçi”
täqdim olundu
Dünän Azärbaycanda Vätändaþ Cämiyyätinin
Ýnkiþafýna Yardým Assosiasiyasý vä Söz Azadlýðý1
ný Müdafiä Fondunun birgä täþkilatçýlýðý ilä “Häsän
bäy Zärdabi vä “Äkinçi” kitabýnýn täqdimatý keçirilib.
Milli mätbuatýmýzýn 135 illik yubileyi münasibätilä näþr
olunmuþ kitaba Azärbaycan jurnalistikasýnýn banisi
Häsän bäy Zärdabi haqqýnda müxtälif mänbälärdän
toplanmýþ mälumatlar vä xatirälärlä yanaþý, “Äkinçi”
qäzeti ilä baðlý indiyädäk näþr edilmämiþ yazýlar da daxil olunub. Täqdimat märasimindä KÝV-in vä QHT-in
rähbärläri, mütäxässislär, ictimaiyyätin nümayändäläri
iþtirak ediblär.
Musiqiçilärimiz Täbrizdä
çýxýþ edäcäklär
Tanýnmýþ tarzän, Xalq Artisti Möhlät Müslümov
iyulun 20-21-dä Täbrizdä konsert proqramý ilä çý1
xýþ edäcäk. Tarzänin verdiyi mälumatda bildirilir ki, sä-
fär Ýranýn mäþhur þair-publisisti Xosrov Särtibinin däväti ilä häyata keçiriläcäk.
Möhlät Müslümovla birlikdä Ýrana kamança ifaçýsý,
Xalq Artisti Fäxräddin Dadaþov, gänc xanändälär - Ýlkin
Ähmädov, Säbuhi Ýbayev vä Babäk Niftäliyev dä gedäcäklär. Ýkigünlük konsert proqramýnda xanändälär xalq
mahnýlarý vä ritmik muðamlar säsländiräcäklär. Tarzänin özü isä solo ifa edäcäk.
Daþkäsändä qädim
abidä aþkar edilib
Daþkäsänin Çovdar kändindän 3 kilo1
metr känarda, meþälik ärazidä qädim Alban mäbädi aþkar edilib. Divar qalýqlarýndan
mälum olur ki, IV-V äsrlärä aid olan bu abidänin ätrafýnda kömäkçi täsärrüfat tikililäri dä
mövcud olub.
Rayon Mädäniyyät vä Turizm Þöbäsinin
müdiri Elçin Qurbanovun sözlärinä görä, aþkar
edilmiþ bu abidä Daþkäsänin tarixi abidäläri sýrasýnda sayca 53-cü, alban abidäsi kimi isä 4cüdür. Mäbäd näzarätä götürülüb, bu barädä
Mädäniyyät vä Turizm Nazirliyinä mälumat verilib. Þöbä müdirinin dediyinä görä, rayonda alban memarlýq üslubunda olan ävvälki 3 mäbädin regionlarýn sosial-iqtisadi inkiþafý Dövlät
Proqramýna äsasän bärpa olunmasý näzärdä tutulýb.
Müqavilä imzalanýb
Azärbaycan Dövlät Film Fondu vä Bela1
rus Kino-Foto Sänädlär Arxivi arasýnda
ämäkdaþlýq haqqýnda müqavilä imzalanýb.
Dövlät Film Fondunun direktoru, Ämäkdar Ýncäsänät Xadimi Cämil Quliyev deyib ki, müqaviläyä äsasän, här iki arxiv filmlärin qorunub
saxlanýlmasý sahäsindä ämäkdaþlýq edäcäk, eyni zamanda Azärbaycan vä Belarusla baðlý sänädlärin araþdýrýlmasý, üzä çýxarýlmasý sahäsindä iþ aparacaq. Belarus arxivi artýq Dövlät Film
Fonduna Azärbaycan haqqýnda kinofilmlärin
vä fotomateriallarýn siyahýlarýný täqdim edib. Bu
siyahýnýn yaxýn günlärdä mätbuatda därc olunmasý näzärdä tutulur. Hämin sänädlär Azärbaycanýn görkämli mädäniyyät vä incäsänät xadimlärinin Belarusdaký fäaliyyäti ilä baðlýdýr.
“Günay” xüsusi mükafat alýb
Yüzillik yubiley äräfäsindä Musiqili Ko1
mediya Teatrýnda yenicä fäaliyyätä baþlayan Yaradýcýlýq Studiyasýnýn “Günay” uþaq teatrý Uþaq vä Gänclär Teatrlarýnýn 24-cü Beynälxalq Festivalýnda iþtirak edib. Teatrýn mätbuat
xidmätindän verilän mälumata görä, kollektiv
festivalda Üzeyir Hacýbäylinin “Arþýn mal alan”
komediyasýný nümayiþ etdirib. Fransada keçirilän bu festivalda “Günay” uþaq teatrý mädäni
änänäläri äks etdirän täsirli vä därin mäzmunlu
tamaþa üçün xüsusi mükafata layiq görülüb.
Balaca artistlär eyni zamanda Azärbaycan
Respublikasýnýn UNESCO-daký säfiri Eleonora
Hüseynova vä Azärbaycan nümayändäliyinin
ämäkdaþlarý ilä görüþüblär. Daha sonra onlar
UNESCO-nun qärargahýna räsmi qäbul märasiminä dävät olunublar. Burada onlar üçün ekskursiya täþkil olunub. Balacalarýn þäräfinä verilän qäbul zamaný uþaqlara suvenirlär täqdim
edilib.
Yeni animasiya
filmläri istehsal olunub
“Azanfilm” Kinostudiyasý täräfindän bir
neçä yeni animasiya filmi istehsal olu1
nub. “Azanfilm”in direktoru Elçin Hami Axundov bildirib ki, yeni cizgi filmlärindän biri “Ýt
särgisi” adlanýr. Filmin quruluþçu rejissoru vä
rässamý Arif Mähärrämovdur. Azyaþlý tamaþaçýlarýn maraqla izläyäcäyi “Ýt särgisi” animasiya
filminin bu günlärdä ekranlarda nümayiþi näzärdä tutulur. Elçin Hami Axundovun sözlärinä
görä, gälän häftä “Týrtýlýn arzusu” adlý animasiya filminin istehsalý baþa çatacaq. Sözügedän
cizgi filminin ssenari müällifi Gülþän Tofiqqýzý,
rejissoru isä Firängiz Quliyevadýr. Hazýrda istehsal olunmasý üçün daha 5-6 cizgi filmi ssenarisi hazýrlanýr vä yaxýn müddätdä bu ssenarilär äsasýnda animasiya filmlärinin çäkiliþlärinä
baþlanýlacaq. Elçin Hami Axundov yeni istehsal
olunan animasiya filmlärinin beynälxalq festivallarda iþtirakýný da istisna etmäyib.
Sözün Cövhäri
Ömrünün son fäslini yaþadýðýna inanmaq nä qädär häzin bir hiss! Allah!
deyib inlämäyin gälir. Dönüþü olmayan bir säfärin astanasýnda dayanmaq. Bir azdan, bir azdan...
Sözün Cövhäri
15-16 ÝYUL 2010 SÄHÝFÄ 09 WWW.ZAMAN.AZ
“Dönülmäz axþamýn üfqündäyim”. Amma heç käsin
üfüqü, üfüqdä gözläyän qapýsý bir-birinä bänzämäz.
Här halda sän belä düþünürsän. Yaþamaqdan, dünyanýn o baþýndan bu baþýna qädär yeriyib gälmäkdän yorulmuþ kimisän. Çiynindä aðýr bir yük var elä bil.
Baþýn iki ovcunun arasýnda, gözün üfüqlärdä, dizinin üstündäki äsanýn dästäyi
dä boynunu bükmüþ kimi yerä baxýr.
Uzaq, qädim bir türkünün sözläri oxunur duyðularýnda:
“Dönülmäz axþamýn üfüqündäyim,
zaman çox gec.
Bu son fäsildir, ey ömrüm,
nasýl keçärsän-keç”
Ömrünün son fäslini yaþadýðýna inanmaq nä
qädär häzin bir hiss! Allah! deyib inlämäyin gälir.
Dönüþü olmayan bir säfärin astanasýnda dayanmaq. Bir azdan, bir azdan... Gälän bahar bälkä dä
sänsiz gäldi bu yer üzünä, yenä günäþ doðacaq, yenä çiçäklär açacaq, yenä uzaqdaký bir iydä aðacýnýn
altýnda bir oðlanýn dili söz tutmayacaq vä eläcä
älindä büküb äzdiyi mäktubu häyäcandan titräyän
qýzýn ovcuna basýb arxasýna baxmadan qaçacaq...
Çox þeylär yaþanacaq, çox þeylär däyiþäcäk. Bu divarýn o üzündä çalýnan toyun meyväläri görünäcäk
barýnýn baþýndan, balaca-balaca uþaqlar o häyätdän
çýxýb sänin äkdiyin gilas aðaclarýna dýrmaþacaqlar.
Qonþu känddän bir näfär Ýrandaký qohumlarýndan
aldýðý mäktubu gätiräcäk ki, oxutsun, sänin öldüyünü eþidib sakitcä “Allah rähmät eläsin!” deyib dönäcäk. Qonþunun toyuqlarý yenä çäpärdän aþýb bu
häyätdä dolaþacaq, amma qovmayacaqlar, täkcä
qonþunun xätrinä yox, häm dä sänin ruhunu incitmämäk üçün, çünki o qädär demiþdin ki, qonþunun
toyuðu qonþunun häyätindä gäzär...
“Dönülmäz axþamýn üfüqündäyim”. Amma
heç käsin üfüqü, üfüqdä gözläyän qapýsý bir-birinä bänzämäz. Här halda sän belä düþünürsän.
Yaþamaqdan, dünyanýn o baþýndan bu baþýna
qädär yeriyib gälmäkdän yorulmuþ kimisän. Çiynindä aðýr bir yük var elä bil. Qalxýb getmäyä dä
häväsin yoxdur, elä bil här þeyi burda gözlämäk,
burda qarþýlamaq istäyirsän. Adýný çäkmäyä qorxursan, amma burada, bu yolun känarýnda yýxýlýb
qalmaq, sonra da evdäkilärä, qonum-qonþuya
1
aval olmaðý düþünmäk üräyini sýxýr.
Günäþ dä yavaþ-yavaþ üfüqä äyilir. Durub getmäk zamanýdýr. Hava qaralmadan evä çatmalýsan,
yoxsa yazýq qarý qapýnýn aðzýndan yýðýþmayacaq.
Onsuz da son günlär üräyi çox incidir yazýðý. Gileylänmäyi sevmäsä dä arabir zarafatla väsiyyätini eläyir sänä: “Heç uþaqlarý incidib-elämä, indi
qäbir yeri almaq da bir därddir, aparýb öz camaatýmýzýn arasýnda basdýrýn. Amma noolar mäni
özündän ayýrma.” Zarafat deyil ee, älli ildän artýqdýr ki, onun dediyi kimi, “otaq yoldaþý”sýnýz.
Säni iyindän tanýyýr, älini uzadanda qapý öz-özünä açýlýr. Daha doðrusu öz-özünä açýlmýr, o içäridän açýr. O qädär rahat, könlü tox adamdýr ki...
Gözü dä heç zaman arxada qalmayýb. Sähär-axþam aðzýný þükürlä açýb, þükürlä
baðlayýr. Sänä elä gälir ki, öländä
dä zarafatla öläcäk. Eläcä danýþadanýþa birdän susacaq, çaðýracaqsan, cavab vermäyäcäk. Yaxýnlaþýb göräcäksän ki, keçinib, sözü dodaðýnda, täbässümü çöhräsindä donub.
Bu da bir xäyal, bu da bir
täsävvür idi keçdi baþýndan. Amma o qapýdan
qaçýþ yoxdur... Gec-tez
olacaq, mütläq olacaq,
ya sändän ävväl, ya
sändän sonra. Bir söz
yadýna düþür: “Gedänlärä nä var ki, vay
qalanýn halýna.”
“Ya Allah!” deyib dikälirsän, hava
qaralanacan evä çatmasan, qarý üräyini
tuta-tuta çöl qapýnýn aðzýnda
qalacaq.
Dönülmäz axþamýn üfüqündäyim,
zaman çox gec.
KOLAJ: ABDURRAHMAN LEVENT
Dönülmäz axþamýn üfüqündä
Padþahýn varisi
Qoca bir padþah varmýþ, özü dä çox äda-
1lätli imiþ. O xalqýný, xalqý da onu çox se-
värmiþ. Padþahýn övladý yox imiþ. Ona görä dä
här zaman fikir edärmiþ ki, öländän sonra zalýmýn biri taxt-tacý älä keçirib millätä zülm elämäsin. Özünä ädalätli bir varis tapmaq haqqýnda çox düþünür vä nähayät, belä bir imtahana
äl atýr: väziri, väkili, saray äyanlarýný, millätin
tanýnmýþ, öndä gälän insanlarýný bir yerä toplayýr vä deyir ki, än bacarýqlý, qabiliyyätli, dürüst
gäncläri saraya toplasýnlar, onlarýn arasýndan
özünä varis seçäcäk. Padþahýn dediyi gün här
käs bir gäncin älindän tutub saraya gätirir. Padþah diqqät edib görür ki, äyan-äþräfin hamýsý öz
oðlunu gätirib. Amma bircä näfär alim yetim
bir uþaðýn qolundan tutub bir küncdä dayanýb.
Padþah gäncläri yanýna çaðýrýr vä belä deyir:
- Män qoca bir kiþiyäm, bu gün varam, sabah yox. Ýstäyiräm ki, män öländän sonra bu
ölkä ädalätlä idarä olunsun, güclü gücsüzä
zülm elämäsin. Ona görä dä bacarýqlý, qabiliyyätli, ädalätli bir gänci öz yerimä varis täyin elämäk istäyiräm. Bunun üçün dä belä bir imtahan
keçiräcäyäm. Häräniz bir dibçäkdä torpaq gätirin. Män dä här dibçäyä bir çiçäk toxumu äkäcäm. Altý aydan sonra siz o dibçäyi yanýma gätiräcäksiniz, män dä baxacam, kimin çiçäyi daha yaxþý böyüyübsä, onu öz yerimä varis täyin
edäcäm.
Bäli, gänclär dibçäkläri gätirirlär, padþah da
här dibçäyä bir çiçäk toxumu äkib onlarý yola
salýr. Altý aydan sonra väd olunan vaxtda hämin gänclärin hamýsý sarayda toplaþýrlar. Dibçäklärdä cürbäcür çiçäklär boy atmýþdý. Täk bircä dibçäkdä, o yetimin älindäki qabda heç bir
þey yox idi. Padþah bütün dibçäklärä baxýb täbässüm elädi vä gälib o yetim uþaðýn qarþýsýnda durub soruþdu:
- Bäs sänin çiçäyin haný, ay oðul?
Oðlan baþýný aþaðý salýb hüznlä dedi:
- Þah sað olsun, män xäcalätimdän heç bura gälmäk istämirdim. Amma söz vermiþdim,
yalançý olmayým deyä gäldim. Sizdän çox utanýram, ömrümdä bircä däfä mänä bir tapþýrýq
verdiniz, yarýtmadým. Mänim çiçäyim bitmädi,
älimdän nä gälirdisä elädim, olmadý. Allah vermäyändän sonra neyläyä biläräm ki?
Padþah: “Bäräkallah!” deyib oðlanýn baþýný
sýðalladý, keçib taxtýnda oturdu vä dedi:
- Ay camaat, bilin vä eþidin. Artýq mänim
könlüm rahatdýr, çünki axtardýðým adamý tapmýþam. Bu yaraþýqlý çiçäklär gätirän gänclärin
hamýsý yalançýdýr. Män dibçäklärä äkdiyim toxumlarý irälicädän qaynatmýþdým, o toxumlardan heç nä bitmäzdi. Amma bu gänclär padþah
olmaq üçün padþaha yalan söylämäkdän çäkinmädilär, ona görä dä onlarýn äkdikläri güllärin häräsi bir növdändir. Allaha çox þükür olsun
ki, bu mämläkätdä bir dürüst adam tapýldý vä
män o gänci özümä varis elan ediräm.
10 TÜRKÝYE
Referandum, Saadet Partisi ve BBP...
Statükocular bu kez Anayasa Mah- ta referanduma 'hayýr' kampanyasý yükemesi'nden umduklarýný bulamadýlar rüttüklerini anlatacaðýz. Daha doðrusu
ve sandýkta hesap vermeye mecbur kal- anlatmaya çalýþacaðýz. Çünkü bu yaman
dýlar. Kaderin büyük bir
çeliþkinin nasýl olduðunu
cilvesi olarak Türkiye, 30
biz bile tam olarak anlayayýl önce düþtüðü çukurmýyoruz. Çocuklarýmýzýn
dan yine ayný tarihte kuranlamasý da hiç ama hiç
tulma fýrsatýný yakalamýþ
kolay olmayacak.
görünüyor.
CHP ile BDP; referanEski düzenin bütün fidumun evet çýkmamasý
gürleri anayasa deðiþikliiçin birlikte kampanya yüMEHMET KAMIÞ
ðine 'hayýr' diyeceklerini
rütecekler. Hadi diyelim;
daha önceden deklare etmiþlerdi. Yýllar- CHP kendini 'solcu' saysa da herkes bilidýr birbirleriyle büyük kavga halinde yor ki statükonun partisi. BDP niye statüolan bu kesimlerin bu referandumda konun deðiþmesine karþý çýkar, bunu
'hayýr' için çalýþacaklarýný beyan etmele- kendi tabanýna hangi gerekçelerle anlarini büyük bir ibret vesikasý olarak tarihe týr bilemiyorum. Bu süreç, parti tabanlabýrakacaðýz. Çocuklarýmýza bugünleri an- rýnda büyük kopuþlarýn yaþanmasýný kalatýrken “Biz bunlarý kavga ediyor zanne- çýnýlmaz kýlýyor. PKK'nýn ve BDP'nin asdiyorduk, meðer ayný yapýnýn uzantýla- lýnda statükonun baston deðneði gibi
rýymýþ.” diyeceðiz. Kürtlerin çaðdaþ de- davrandýðýný her geçen gün daha fazla
mokratik haklara kavuþmamasý için anlayan tabaný ne ile kontrol edebilePKK'nýn ve BDP'nin, nasýl çaba göster- cekler merak ediyorum.
diklerini, bazý partilerle nasýl da ayný safYa yýllardýr 12 Eylül maðduru olarak
Türkiye, MOSSAD'ýn hedef ülkesi mi oluyor?
Mavi Marmara'ya yapýlan kanlý bas- mara baskýnýnýn baðýmsýz þekilde soruþkýnla ilgili Ýsrail'in yürüttüðü soruþturma, turulmasý özel önem taþýyor.” Bir FilistinliGazze'de Ýsrail ordusuna ait bir buldoze- ye ait evi yýkmaya çalýþan buldozerin þorin altýnda can veren 24 yaþýndaki Rachel förü, Rachel'i görmediðini söylemiþ; Ýsrail
Corrie'in ailesinin tahmin ettiði çizgide yü- ordusu ise olayýn kaza olduðunu açýklarüyor.
mýþtý.
7 yýl önce Ýsrail'in GazBM temsilcisi Susan
ze'de yaptýklarýný protesto
Rice'a gönderilen mektupederken hayatýný feci bir
ta, Ýsrail mahkemesinin
þekilde kaybeden AmeriRachel'in ölümünde suç
kalý barýþ gönüllüsü Racunsuru olduðuna dair ciddi
hel'in ailesi, kýzlarýyla ilgili
þüpheler bulunduðuna
soruþturmanýn akýbetini
hükmettiðini hatýrlatan aile,
bildikleri için Mavi Marma- ABDÜLHAMÝT BÝLÝCÝ buna raðmen otopsi rapora'yla ilgili yerel bir soruþru gelmeden dosyanýn katurmadan sonuç çýkmayacaðýný günler patýldýðýný belirtiyor ve Mavi Marmara
önce dünyaya duyurmuþtu.
hakkýnda mutlaka baðýmsýz ve tarafsýz bir
Anne Cindy ve baba Craig Corrie, kýz- soruþturma yapýlmasý çaðrýsý yapýyordu.
larýyla ilgili dosyanýn kapatýlmýþ olmasýnÝsrail eski Milli Güvenlik Konseyi Baþdan kaynaklanan acýyla yazdýklarý mek- kaný General Giora Eiland'ýn baþkanlýðýntupta BM'ye þöyle seslenmiþlerdi: “Ýsrail'in da yapýlan soruþturmadan kamuoyuna
kýzýmýzýn ölümüyle ilgili þeffaf, ciddi ve yansýyan detaylar, Corrie ailesinin kaygýsýgerçek bir soruþturma yürütmemiþ ol- ný doðrular nitelikte. Soruþturma, insani
masý karþýsýnda, ABD'nin aldýðý pozisyon yardým taþýyan gemiye, uluslararasý sularortadadýr. Yüksek düzeyde pek çok giri- da yapýlan ve 9 insanýn ölümüyle sonuçþimde bulunmamýza raðmen ABD'li yet- lanan bir trajedi için hiç olmazsa askeri
kililer böyle bir soruþturma yapýlmasýný bir baþarýsýzlýk ya da fiyasko bile diyemihâlâ saðlayamadý. Bu nedenle Mavi Mar- yor. Ne operasyonu yapan askerlere yö-
15-16 ÝYUl 2010 ZAMAN
hapishane hapishane dolaþanlar.. Sandýkta oy kullanýrken vicdanlarý onlarýn
'hayýr' demelerine müsaade edecek mi?
Ya babalarýnýn yýllarca hapisten çýkmasýný bekleyen 12 Eylül çocuklarý, bu referanduma 'hayýr' diyebilecek mi? Hiç sanmýyorum!
Referanduma 'hayýr' diyeceklerini
açýklayan CHP, MHP ve BDP'nin yaslandýðý bir tek gerekçe var, o da AK Parti
karþýtlýðý. Olaya siyasi bir anlam yükleyip
tabanlarýna bu gerekçe ile bir þeyler
söylemeye çalýþýyorlar. Gerçekten solcu
CHP'lilerin, 12 Eylül'ün büyük maðduru
ülkücülerin, bölgeye sadece kan, gözyaþý
ve acý getiren 12 Eylül cuntasýnýn bir silindir gibi üzerinden geçtiði Kürtlerin bu
referanduma 'hayýr' demeleri mümkün
mü?
Ancak referandumu AK Parti karþýtlýðý üzerine yýkma çabalarý da ciddiye
alýnmasý gereken bir durum. Konuyu
buraya kadar getiren, deðiþiklikleri Meclis'ten geçiren AK Parti'nin bu konudaki
çabalarý elbette ki çok önemli ve kritik.
Ancak Saadet Partisi ve Büyük Birlik
Partisi gibi AK Parti haricindeki partilerin
çaba ve gayretleri en az iktidar partisinin çabalarý kadar kritik bir önem arz
ediyor.
Özellikle Saadet Partisi'nin ve Genel
Baþkaný Numan Kurtulmuþ'un inisiyatif
almasý, diðer partilere bu konuda ziyaretlerde bulunmasý ve baský yapmasý da
çok faydalý bir hareket olur. Yeni bir seçimden zaferle çýkmýþ, parti içindeki gücünü ve iktidarýný iyice ispatlamýþ Numan Kurtulmuþ'un 'evet' için sahaya inmesi, çaba göstermesi hem bu referandumun AK Parti'ye 'evet' ya da 'hayýr'
referandumu olmadýðýný kamuoyuna
göstermiþ olur hem de Numan Bey'e
ciddi bir prestij kazandýrýr. BBP Genel
Baþkaný Yalçýn Topçu'nun sahaya inmesi de ülkücülere geçmiþi hatýrlatmasý bakýmýndan çok önemli ve kritik bir eylem
olur.
Bu referandum partiler üstü ve Türkiye için çok önemli bir eþik. Bu konuda
sadece AK Parti'nin çaba göstermesi
yetmez. Diðer partilerin de bir an önce
harekete geçmesinde büyük fayda var.
nelik bir suçlama ne de bir ihmal eleþtirisi var. 100 sayfalýk raporun basýna açýklanan bölümü, soruþturmayý yapan heyetin
sadece birkaç askeri hata ve biraz istihbarat zafiyeti bulduðunu gösteriyor.
Örneðin, olaya müdahale eden Donanma'nýn gemide direniþ olacaðýný tahmin etmemesi ve buna göre bir B planý
hazýrlamamasý eleþtiriliyor. Raporda ilginç
detaylar da var: MOSSAD'ýn neden Türkiye'yi hedef bir ülke gibi deðerlendirerek
istihbarat çalýþmasý yapmadýðý eleþtirisi,
bunlardan biri. Ýki ülke iliþkilerindeki artan
gerilimi dikkate alarak, istihbarat birimlerinin en azýndan 2010'dan itibaren Türkiye'yi hedef ülke kategorisine koymuþ olmasý gerektiðinin altý çiziliyor. Bu satýrlar,
Ýsrail istihbaratýnýn Mavi Marmara sonrasýnda Türkiye'yi hedef ülke kategorisine
aldýðý anlamýna mý geliyor?
Ayrýca Mavi Marmara'daki yolcular
arasýna bir MOSSAD ajanýnýn yerleþtirilmemiþ olmasý, hata olarak görülüyor. Ýlginç iddialardan biri de þimdiye kadar ortaya çýkan bilgilerin ve olayý yaþayanlarýn
anlattýklarýnýn aksine, operasyon öncesinde Mavi Marmara'daki silahlardan Ýsrail
askerlerine ateþ açýldýðý tezi. Bu iddiayla ilgili dile getirilen tek delil, bir Ýsrail komandosunun dizinden çýkarýldýðý öne sürülen
kurþun. Kurþunun kalibresinin, Ýsrail ordusunun kullandýðýndan farklý olduðu iddia
ediliyor.
Yapýlan müdahalenin 9 insanýn ölümüne yol açmasýnda bir sorun görmeyen
soruþturmanýn inanýlmasý en zor iddialarýndan biri de dünyanýn en modern askeri gücüne sahip Ýsrail'in, Mavi Marmara'yý
baþka yollarla durduracak imkaný olmadýðý tezi. Komite, Ýsrail Donanmasý'nýn, güverteye inmeden gemiyi durdurma opsiyonu olmadýðýna, böyle bir teknolojinin
ancak 2 yýlda geliþtirilebileceðine hükmetmiþ. Acaba güvenlik uzmanlarý ve gemiciler bu argümana inanacak mý?
Malum, bu askeri soruþturmanýn yaný sýra eski Ýsrail Yüksek Mahkemesi yargýçlarýndan Jacop Türkel baþkanlýðýnda
adli bir soruþturma da devam ediyor. Ancak Rachel'in ailesinin BM'ye yazdýðý
mektup ve ilk soruþturmanýn sonuçlarý,
uluslararasý bir komisyon kurulmadan
tatmin edici netice almanýn zorluðunu ortaya koyuyor. Maalesef Ýsrail, sadece Türkiye'nin deðil, BM Genel Sekreteri'nin ve
Ýnsan Haklarý Konseyi'nin bu yöndeki çaðrýlarýný reddediyor. Rachel için yeterince
devreye giremeyen Washington'ýn, Erdoðan'ýn temenni ettiði gibi Furkan için ne
kadar aðýrlýðýný koyacaðý tartýþmalý.
Siyasetin yumuþamasýna
ihtiyacýmýz var
palg kapglar arkasgnda Bahzeli'nin Erdoran'a süyleyecek süzð olmalgydg. Terüre karög algnmasg gereken
ünlemleri, OHAL'i neden istediklerini, ðlkeyi bekleyen
Baöbakan Erdoran, dorru bir adgm attg. Meclis yakgn tehlikeleri ayrgntglargyla anlatmalgydg.
MHP lideri, mesajlargng her hafta kamuoyuna duöartg aramaksgzgn liderlerden randevu istedi. Terürð
konuömak izin... Hepsinden de olumlu cevap aldg. Glk yuruyor diyebilirsiniz. Nitekim dðn de konuötu. Ancak
gürðömeyi DSP ile yaptg. Bugðn de BBP ve Saadet ikili gürðömenin anlamg baöka... Sadece mesaj algöveriöi deril. Buluöma karöglgklg anlaygögn geliömesine
Partisi'nin genel baökanlarg ile bir araya gelecek.
Liderlerin terür gibi yakgcg bir sorunu konuö- zemin hazgrlayabilirdi. MHP'nin terür konusunda ne
denli hassas olduru malum... Bu fotormasgndan doral ne olabirafgn izinde yer almalgydg.
lir? Gelin gürðn ki bu buTabii liderlerin buluömasg deyince
luömalar bile gðzlðkle gerzekleömekte...
güzler
hemen CHP lideri Kemal
Liderlerin gürðömesi, bir sðredir siyaseKglgzdarorlu'na zevrildi. CHP lideri Baytin gðndemindeydi. Meclis Baökang
kal gibi davranmayacargngn iöaretini
Mehmet Ali Öahin, 'Liderler bir araya gevermiöti, konu ilk gðndeme geldirinde
lebilmeli.' dedi. Öahin'in temennisi kaMUSTAFA ÜNAL
'gürðömeye azgk oldurunu' süyledi. Ermuoyundan destek gürdð.
doran'gn
teklifini
parti yünetimine getirdi. Ve cevap
Buluöma deriöik yünleriyle tartgögldg. Nasgl bir
da
'olumlu'
oldu.
yol izlenecek? Kim kime gidecek? Bir masangn etrafgYargn Erdoran'la Kglgzdarorlu Meclis'te bir aranda zirve mi yapglacak, yoksa tek tek mi bir araya geya
gelecek.
Gðndem belli; terür... Ancak baöka konulecekler? Yüntem zok gezmeden belli oldu. Zirve deril
larg
konuömangn
ünðnde de bir engel yok. Avrupa
'liderler turu'...
BDP malum, ayrg telden zalgyor. Maalesef MHP Birliri'nden dgö politikaya kadar... CHP'nin yeni lideri
kapgyg baötan kapattg. Ünce kesin dille 'olmaz' dedi, Kglgzdarorlu, Baykal'a güre daha esnek.
Gktidar partisi ile anamuhalefet partisi liderinin
ardgndan bazg öartlar üne sðrmeye baöladg. Oysa ka-
T.C. SÝVAS AÝLE MAHKEMESÝ
ÝLAN
Esas No : 2008 / 979 Esas
Eþi YUSUF ÝNANICI boþanma davasý açtýðýndan,
Davalý Azerbaycan uyruklu FÝZZE FERZELÝYEVA ÝNANICI (Müstecep kýzý 1957.D.lu)’nýn adresi
tüm aramalara raðmen tebligata yarar adresi temin edilemediðinden duruþma günü olan
27.07.2010 günü saat 10.00’da mahkememizde hazýr bulunmasý veya kendisini bir vekil ile
temsil ettirmesi aksi takdirde yokluðunda yapýlacak iþlemlere HUMK’nun 213 ve 377 maddeleri gereðince karar verileceði ilan olunur. 06.05.2010
B: 33899
bir araya gelmesi, siyasi azgdan zok ünemli. Uzun
sðredir büyle bir gürðöme olmadg. Ekim aygnda Erdoran demokratik azglgmg anlatmak izin randevu istedi, Baykal 'kamera' öartg koötu, buluöma gerzekleömedi.
Tðrk siyasetinde liderler ayakðzeri selamlaöma
ve tokalaömangn ütesinde oturup konuöma gelenerine sahip deril. Dðn de büyleydi, bugðn de farklg deril. Siyasi mðcadele, kavga kðltðrð uzlaömangn ünðnde... Gezmiö ygllarda liderlerin bir araya gelememeleri askero darbelerin, siyasi krizlerin gerekzesi
olarak saygldg.
Ben bu gürðömeye olaranðstð anlam yðklemesem de liderlerin birlikte fotorraf vermelerini ünemsiyorum. Tðrk siyasetinde bugðne kadar eksikliri hissedilen manzara zðnkð... Onun izin heyecan verici.
Bðtðn medya bu gürðntðnðn peöinde...
Tamam, bir 'bðyðk buluöma' deril. Abartglg sonuzlarg olmayacak. Ama ünemli bir gürðöme... Gktidar ile ana muhalefetin lider dðzeyinde konuöabiliyor olmasg, kðzðmsenmeyecek bir olay. Bakarsgngz
siyasi iklimi yumuöatacak glgk bir meltem estirir.
Hiz kimse Erdoran-Kglgzdarorlu gürðömesinden
terürð bitirecek bir rezete beklemiyor. Taraflargn
gürðöleri zaten belli. Kglgzdarorlu'nun terür konusunda ne dðöðndðrðnð bilmeyen yok. CHP'nin bazg
politikalargna esneklik kazandgrsa da ana zizginin
dgögna zgkabilmiö deril. Terür konusundaki referanslarg partinin eski raporlarg...
Baöbakan Erdoran'gn liderler turu dorru bir
adgm... Yargn gerzekleöecek Erdoran-Kglgzdarorlu
gürðömesi, Tðrk siyaseti azgsgndan ihtiyacg hissedilen
ünemli bir fotorraf. Psikolojik etkileri olacak. Umargm
arkasg gelir. Ve yeni buluömalargn kapglargng aralar.
MHP lideri Bahzeli keöke kendisini dgöargda tutmasaydg. Terür konusundaki dðöðncelerini medya
ðzerinden deril, dorrudan Baöbakan'gn yðzðne süyleseydi. Terürle mðcadeleye katkg sunmuö olurdu.
Kýbrýs için savaþmak
18 Temmuz 1974'te Kýbrýs'a çýkarma yapmýþtýk. Bugün gibi hatýrlýyorum. Sabah namazýndan sonra Sinka marka radyoyu açtým, akþamdan Þam radyosu üzerinde kalmýþtý.
Suriyeli spiker gür, heyecanlý bir sesle ilk
haberi veriyor, Arapçanýn o muhteþem hitabet
gücüyle þunlarý söylüyordu: “Bede'el harbu'l kebiyru fi Kýbrýs. Ve akamet et-tayyaratü ve debbabatü li musallahti'l kuvvat et Türki..” Spiker,
Kýbrýs'ta büyük savaþýn baþladýðýný, Türk Silahlý
Kuvvetleri'ne ait savaþ uçaklarýnýn ve tanklarýnýn
Girne ve Magosa'ya çýkarma yaptýklarýný söylüyordu. Spiker aðlýyordu. Ayný cümleleri birkaç
defa tekrar ettikten sonra ikindi vakti Beni
Ümeyye Camii'nde Türk ordusunun zaferi için
dua edilip þehitler için mevlit okunacaðýný anons
etti. Sonradan Kahire, Amman ve Beyrut radyolarýndan da ayný anonslar yapýldý.
Türklerin Kýbrýs çýkarmasýnýn niçin büyük bir
heyecan dalgasýna yol açtýðýný çok sonralarý bana bilge bir Halepli yaþlý amca anlatacaktý. Kýbrýs
çýkarmasý 1974'te yapýlmýþtý, bir sene önce ArapÝsrail savaþý yapýlmýþ,
bir kere daha bütün
Batý-Hýristiyan alemi
Ýsrail'in arkasýnda
saf tutmuþtu. Daha
önemlisi, Müslüman
dünyanýn son 300
ALÝ BULAÇ
seneden sonra ilk
defa Hýristiyan dünyanýn elinden küçücük de olsa toprak almasýydý. Kýbrýs'ýn bu açýdan büyük
sembolik anlamý vardý.
Sözü Ýslam-Batý arasýndaki çatýþmalý iliþkilere getirmek deðil. Baþka bir konuya deðinmek
istiyorum. Ama bir küçük aným daha var: Çýkarma baþladýðý gün yaþýtým olan Abdulaziz dayým,
þehirler arasý otobüste muavin olarak çalýþýyordu. Haberleri Adana'da iken öðrenir ve otobüs
þoförüne “Ben Mardin'e dönüp askerlik þubesine
gideceðim” der. Þoför sebebini sorunca “Kýbrýs'a
gönüllü gideceðim” cevabýný verir. “Oðlum” der
“Seni çaðýran mý var?” deyince “Hayýr, ama biz
din ve namus için yaþamýyor muyuz?” cevabýný
verir.
Acaba dayým Kur'an öðretiminin yasaklanmak istediði Kýbrýs'a bugün de gidip savaþmak
ister mi? Kýbrýs'a gidip savaþan ve þimdi hayatýný gazi olarak sürdüren bir baþkasýna, Hasan'a
sordum. Hasan, vücudunda savaþta aldýðý hasar
dolayýsýyla gurur duyan, beþ vakit namazýnda
Karagümrük'te yaþayan temiz bir Müslüman'dýr.
Gaziliði üstünde bir þeref niþanesi olarak taþýr,
evinin en görünür duvarýný mushafla beraber
gazilik madalyasý süsler.
Geçen seneden beri Kýbrýs'ta bir utanç verici olaylar yaþanýyor. Yaz Kur'an kurslarýna kendini bilmez, dine ve Kur'an'a husumeti dinmeyen bir sendika üyeleri baskýnlar düzenliyor, çocuklarý kollarýndan tutup dýþarý çýkartýyor, çocuklarýna Kur'an öðretmek isteyen aileler için “Bunlar Kýbrýs Türk'ü deðil, Türkiye'den gelmiþ iþgalcilerdir.” diyorlar.
Ne utanç vericidir ki, Yunanistan'da Müslüman ailelere çocuklarýna din ve Kur'an öðretmeleri için kolaylýk saðlanýyor. Dahasý Türkiye'de
baþörtülü kýzlar ve kadýnlar her kademede aþaðýlanýp sosyal hayatýn dýþýna itilirken, Kýbrýs Rum
Kesimi'nde ilkokullarda bile öðrenciler baþörtülü olarak derslere girebiliyor. Rum Eðitim Bakaný Andreas Dimitriu'nun konuyla ilgili yaptýðý
açýklamayý, bizde baþörtüsü yasaðýnýn arkasýnda
inatla ve acýmasýzca duran bürokratlarýn, özellikle CHP Genel Baþkaný Kýlýçdaroðlu'nun ibretle
okumalarý lazým: “Üniformalara okullar karar verir. Dini inançlar ise anayasanýn korumasý altýndadýr. Kýbrýs Rum Yönetimi dini özgürlüklere
tam olarak saygý duymaktadýr. Bakanlýðýmýz tüm
öðrencilerin insan haklarýný korumakla yükümlüdür. Dini hoþgörü tartýþmaya açýk deðildir, anne-babalarýn çocuklarýný inançlarýna göre yetiþtirme haklarý ellerinden alýnamaz.”
En trajik soru þu: Kur'an ve baþörtüsünün
yasaklandýðý Türk Kýbrýs'ta mý, yoksa özgür olduðu Rum Kýbrýs'ta mý yaþamak istersiniz? 1974'te
Güneydoðu'da ve ülkenin her tarafýnda, Kýbrýs
için savaþmak isteyen gönüllüler metrelerce askerlik þubesi kapýlarýnda kuyruk tutmuþtu. Bugün gazi Hasan “Kýbrýs'a gider miyim, emin deðilim” diyor. Güneydoðu'nun sokaklarý intifadanýn
sürdüðü Filistin sokaklarýna dönmüþ bulunuyor.
Beyler Mardinli Abdulaziz'i, Elazýðlý Hasan'ý nasýl
bu noktaya getirdiniz? Övünüyor musunuz?!.
11 TÜRKÝYE BASININDAN
Mehmet Altan
STAR'DAN
Dün bütün gün.. Siyasi partilerin grup toplantýlarýný..
Kendi aralarýndaki görüþmeleri... Demeçleri, yazýlarý,
yorumlarý izleyip durdum. Ve “siyasal husumetin” her
þeyin önüne geçtiðini bir kez daha gördüm. Deðiþimin ilkeli siyasetini” yapan hiçbir kurum olmadýðý için sýnýrlý, kýsýtlý
ve ürkek anayasa deðiþim paketi bile yersiz, mantýksýz ve
anlamsýz kýsýr bir siyasi çekiþmenin konusu olabiliyordu..
Örneðin..
Otuz yýldýr darbeci beþ generalin çizdiði sýnýrdan
rahatsýz olmayan ve buna karþý demokratik bir isyaný
baþlatmayan CHP, meclisten geçen, ayýlýp bayýldýklarý
Anayasa Mahkemesi’nin onayýný alan, ayrýca da AB’den
destek gören deðiþiklik paketine “sivil dikta” diyebiliyordu..
Üstelik..
Anayasa deðiþim paketi görüþmeleri sýrasýnda, bu
deðiþimin çok daha kapsamlý ve köklü olmasýna yönelik
hiçbir katkýda bulunmamýþtý.. Mesela, Askeri Yargýtay ve
Danýþtay’ýn iþleyiþini düzenleyen Anayasa’nýn 156 ve 157.
maddelerini kýsmen deðiþtirmek yerine tümden kaldýrýlmasýný, böylece yargý sisteminin çift baþlýlýktan kurtarýlarak
tabiileþmesini saðlayabilirdi..
AK Parti düþmanlýðý asýl olduðu için bu mesele
CHP’nin umurunda bile olmadý.
***
Bir siyasi parti nasýl 12 Eylülcü olabilir?
Bir parlamenter nasýl 12 Eylülcü olabilir?
Bunu hiçbir þekilde anlamak mümkün deðil.
“Sivil siyasetten” yana olan bir parti, 12 Eylül
anayasasýnýn kýsmen de olsa deðiþimine, gerçek bir
demokrasiye ulaþmak için destek mi verir, köstek mi olur?
Bizim siyasi partiler..
Darbeci generaller ve onlarýn rejiminden kurtulmak
yerine..
Mehmet Ali Birand
POSTA'DAN
JOHANNESBURG
Kupa bitti, ancak hala konuþuluyor.
Konuþulan konularýn tamamý bilanço ile ilgili.
Hollandalýlar nasýl kaybettiklerinin nedenlerini
anlatýyor ve hakemleri yerden yere vuruyorlar.
Ýspanyollar ise, hala sokaklarda kutlamalara devam
ediyorlar.
Turnuva’da dönen paranýn toplam 7 milyar dolarý bulduðu belirtiliyor.
Bunun içinde, yatýrýmlardan, turizm gelirlerine, organizasyon masraflarýna kadar herþey var. Bu arada, Güney
Afrika'ya gelen takýmlar da para kazandýlar.
En karlý çýkanlar, þampiyon Ýspanya ve futbolcularý oldu.
Ýspanyol milli takýmý 25 milyon euro, futbolcularýn her biri ise,
600’ar bin euro prim aldýlar. Bu rakam öylesine büyük ki,
önemli bir ekonomik krizden geçen Ýspanyol hükümeti, futbolcu primlerinin sponsorlardan geldiðini açýklamak zorunda
kaldý.
Hollandalýlar, eðer kazansalardý 400’er bin euro alacaklardý. Ancak basit primlerle yetindiler. Buna karþýlýk Milli takým
10 milyon euro ile yetindi.
Güney Afrika en çok kazanan oldu.
Verilen istatistiklere göre, 2 aylýk süre içinde ülkeye 2
milyon ekstra turist gelmiþ ve ekonomiye bu turnuva
sayesinde 2 milyar dolar para girmiþ. Sadece kumar
oynayanlarýn býraktýklarý 200 milyon dolar.
Biletlerin 400-900 dolar arasýnda olduðunu ve 3.5
milyon bilet satýldýðýný düþünürsek, bu açýdan da önemli bir
gelir söz konusu.
FÝFA ise, en fazla para kazanan kurum.
Adem Yavuz Arslan
BUGÜN'DEN
Ankara'nýn gündemi, liderlerarasý ziyaretler, referanduma yönelik sert atýþmalar ve Saadet Partisi'nde yaþanan
ilginç mücadele sebebiyle oldukça yoðun.
Her birinin ayrý ayrý analizi gerekiyor.
Fakat elimiz mahkûm yine askeri konularý yazacaðýz.
Biz yazmaktan býktýk ama öyle geliþmeler yaþanýyor ki
uzak kalmak mümkün deðil.
Malum olduðu üzere Genelkurmay Baþkaný Org. Ýlker
Baþbuð, Uður Dündar'ýn programýna çýkýp üç saati aþkýn
süre konuþtu. Göreve gelirken az konuþacaðým demiþti
ama daha þimdiden en çok konuþan Genelkurmay Baþkaný
olmayý garantiledi.
Konuþmayý geçen hafta analiz etmiþtik. Ama dün açýklanan Dursun Çiçek Ýddianamesi nedeniyle tekrar o röportaja dönmemiz gerekti. Baþbuð meþhur belgeyi polisin
sýzdýrdýðýný söylemiþti. Yani polisi suçlamýþtý. Normalde Ýçiþleri Bakaný ya da Emniyet Genel Müdürü'nün 'paþam ayýp
olmuyor mu' demesi beklenirdi. Ancak öyle bir açýklama
gelmedi. Fakat ilginç bir geliþme daha oldu. Genelkurmay
Savcýlýðý 'O belgeyi Çiçek'in kendisi sýzdýrdý' dedi. Baþbuð'a
bir tekzip de kendi savcýlýðýndan gelmiþ oldu. Ayný olayda
iki doðru olmayacaðýna göre ya Baþbuð ya da savcý yanýlýyor. Bu arada Genelkurmay Askeri Savcýsý Albay Yavuz
Þentürk öyle bir iddianame hazýrlamýþ ki 'nasýl yani'
dememek iþten bile deðil.
Savcý, Çiçek'i suçluyor. Terfi edemediði için kýzdýðýný,
bunun yüzünden de bu 'yazýyý' yazdýðýný söylüyor.
Yazý ifadesi önemli çünkü Baþbuð'un 'kâðýt parçasý'
dediði eylem planýna savcý da 'yazý' diyor. Belgeden
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Siz 12 Eylülcü müsünüz?
Muhalefet-iktidar dalaþýnda kimlik arýyorlar..
Zaten demokratik bir ihtiras söz konusu olsa, otuz yýl
boyunca 12 Eylül rejimiyle koyun koyuna yatarlar mýydý?
***
Bir siyasetçi her ne olursa olsun 12 Eylül rejiminden
kurtulma olanaðýný desteklemiyor ise utanmalýdýr. Çünkü
12 Eylül denince karþýnýza ilk çýkan satýrlar þunlardýr:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi laðvedildi, 1970 sonrasýnda deðiþtirilen 1961 Anayasasý tamamen rafa
kaldýrýldý ve Türkiye siyasetinin yeniden tasarlandýðý bir
askeri dönem baþladý.”
***
Eðer her gün Türkiye’nin çocuklarýný öldüren çatýþmaya karþý iseniz, gene ilk hedefiniz kýsýr siyasi çekiþmeden rant saðlamak yerine 12 Eylül rejimi olmalýdýr.
Çünkü...
12 Eylül sonrasýnda Kürtlerin “Dað Türkleri” olduðu
ilan edilmiþti. Genelkurmay Baþkanlýðý’nýn bastýrdýðý
“Beyaz Kitap”ta, aklý, vicdaný ve saðduyusu olan herkesin
yüzünü kýzartacak olan þu açýklama yer almýþtý:
“Daðlarýn yüksek kýsýmlarýnda, tepelerde yaz kýþ
erimeyen karlar vardý. Güneþ açýnca üzerleri buzlaþan
camsý parlak bir tabaka ile örtülürdü karýn yüzü. Üstü
sert altý yumuþak olurdu. Bu karýn üstünde yürününce,
ayaðýn bastýðý yer içeriye çöker, ‘krt-kürt’ diye ses
çýkarýrdý. Doðulu Türkmenlere, Kürt denmesinin nedeni
buydu. Bölücülerin Kürt dedikleri, yüksek yaylalarda,
karlýk bölgelerde yaþayan Türklerin karda yürürken
ayaklarýndan çýkardýklarý sesin adýydý aslýnda.”
***
“Evrensel hukuktan yana bir yargý” isteyen
herkesin de ilk önceliði 12 Eylül rejimini tasfiye etmek
olmalý...
Hasan Cemal
MÝLLÝYET'TEN
Çünkü... 12 Eylül kemik yaþýný büyüterek, hiçbir kanýta dayanmadan, bomboþ bir hukuksal dosyayla 17
yaþýndaki Erdal Eren’i asmýþtý. Daha da utanýlacak olaný
ise... Erdal Eren’in idamýna iliþkin Kenan Evren’in 3 Ekim
1984’de Muþ gezisi sýrasýndaki konuþmada söyledikleri
olmuþtu:
“Þimdi ben, bunu yakaladýktan sonra mahkemeye
vereceðim ve ondan sonra da idam etmeyeceðim,
ömür boyu ona bakacaðým. Bu vatan için kanýný akýtan,
bu Mehmetçiklere silah çeken o haini ben senelerce
besleyeceðim. Buna siz razý olur musunuz?”
***
Otuz yýldýr 12 Eylül rejimine isyan etmeyen...
Sýnýrlý, kýsýtlý ve ürkek bir deðiþiklik paketini düþman
ilan eden ama derinleþtirmek ve geniþletmek için kýlýný
kýpýrdatmayan...
AK Parti düþmanlýðý nedeniyle askeri darbeyi bile
tercih eden bir zihniyet, gizli ya da açýk “12 Eylülcü”dür.
Bir an derin nefes alýn...
Vicdanýnýzý dinleyin...
“Deðiþim siyaseti” peþinde olsanýz “evet” mi dersiniz, “hayýr” mý?
Yok eðer...
“Hayýr” diye tutturuyorsanýz, siz siyasal kýsýr tartýþmalarýn fanatik bir taraftarý, açýk bir AK Parti düþmaný
ve gizli bir 12 Eylülcü sayýlabilirsiniz.
Þayet deðilseniz...
“Burada partiler ve onlarýn siyasal çýkar kavgasý mý
önemli, yoksa 12 Eylül rejiminin çok ‘yetersiz’ de olsa
kýsmý tadilatý ve bu tadilat ertesinde gerçek bir
demokrasiye doðru yol alabilme umudu mu önemli”
sorusuna cevap verin. Ama hiç olmazsa kendinize karþý
samimi olun cevap verirken.
Bu kupa kime ne kadar kazandýrdý...
Sponsorlardan aldýðý paranýn 4 milyar dolarý aþtýðý açýklandý.
Tabii bu para FÝFA’nýn cebinde kalmýyor.
Hem organizasyonun bir bölümüne katýlýyor, hem de
milli takýmlarýn paralarýný karþýlýyor.
Þimdi önümüzde 2014 Rio’daki kupa var.
Hepimiz þunu bilmeliyiz ki, Türkiye kolaylýkla tepelere
kadar çýkabilecek bir güce sahip. Yeter ki, bundan önceki gibi
iþi son dakikaya býrakmayalým ve þimdiden baþlayalým.
Dört yýl sonra, Pazar akþamý Ýspanyollarýn yaþadýklarýný
bizlerin yaþamasýný bekliyorum.
Daha þimdiden heyecanlanýyorum.
36 yýldýr kupada Türk hakem göremiyoruz..
Kupa’da gözlerimiz nasýl Türk Millilerini aradý deðil mi?
Buraya gelememiþ olmamýz, oynayan bazý takýmlarý
gördükçe, daha da fazla acý verdi. Özür dilerim, ancak Güney
Afrika'ya gelememizde rol oynayan tüm futbolcularýmýzýn ve
yöneticilerimizin kulaklarýný çýnlattýk. Eðer iþi biraz daha ciddiye alsak, gereksiz maçlarý kaybetmeseydik, bugün finale
kalanlar arasýnda Türk Millilerini görmek hiç sorun olmazdý.
Kendi kendimize yazýk ettik.
Peki, hadi “top yuvarlaktýr, hangi kaleye ne zaman gireceði belli olmaz” diye kendimizi aldatalým da, bari bir
hakemimizi yeþil sahaya çýkarabilseydik.
Bizim hakemlerimiz neden bu maçlarý yönetemiyor?
Bilenlere sordum ve çok ilginç bir manzara ile karþý
karþýya kaldým.
FÝFA kokartý taþýyan 800 hakem var.
Her kýtanýn da bir kontenjaný var. Hakemler, 1'inciden
5'inci kategoriye kadar sýralanýyorlar.
Türkiye Avrupa kýtasýnda. Yönettikleri maçlarda aldýklarý puanlarla en son kategori sayýlan, Elite kategoriye
çýkabilen 26 Avrupalý hakem arasýndan, Dünya kupasýna
sadece 10’u seçiliyor.
Þu anda 1'inci kategoride temsilcimiz Cüneyt Çakýr.
Geçen yýl, UEFA Avrupa Ligi yarý final maçýný (FullhamHamburg) yönetmiþti. 2'inci kategoride de Bülent Yýldýrým
var. Bu yýl Þampiyonlar Liginde ön eleme maçý yönetecek.
Dünya Kupasýna seçilebilmek için, sadece çok iyi
maçlar yönetip, gözlemcilerden çok iyi notlar almakta yetmiyor.
Ýyi derecede Ýngilizce bileceksiniz.
Hakem seçimlerini yapanlarýn arasýnda kulis gücünüz
olacak.
Ülkeniz bu konuyu ciddiye alacak.
Yani iþin içinde politika da var, eðitim de..
Türk hakemleri kötü deðil. Ancak çok azý Ýngilizceyi iyi
biliyor ve arka çýkanlarý pek yok.
Gelecek dünya kupasý 2014’de Brezilya’da..
Dünya Kupalarý tarihinde, Türkiye’yi ilk ve son defa
temsil eden Doðan Babacan idi. 3 maç yönetti. Tarihe de,
Kupa’da ilk kýrmýzý kart kullanan Hakem olarak geçti.
36 yýldýr hasretiz.
4 yýl sonra þeytanýn kuyruðunu kýrmalýyýz.
Hem Milli Takýmýmýz, hem de Hakemlerimiz þimdiden
kollarý sývamalýlar.
Dünkü yazýmda, Güney Afrika için Hollonda kolonisi
diye yanlýþ bir ifade kullandým. Esnasýnda burayý Hollandalý
tüccarlar kurdu. Ülke Fransýz- Alman göçmenlerle zenginleþti. 1806'da da Ýngiliz Kolonisi oldu.
Genelkurmay Dursun Çiçek'i sattý mý?
saymýyor yani.
Soracak sorulara kolaydan baþlayalým. Diyor ki savcý,
Çiçek 2007'de amiral olamadýðý için bu belgeyi hazýrladý.
Ýyi de belgenin hazýrlanýþ tarihi tam 2 yýl sonra. Çiçek
iki yýl bekleyip 'sahi ya bunlar beni terfi ettirmemiþti, gösteririm size' deyip bunca zaman sonra mý hazýrladý bu belgeyi? Buna kim inanýr? Geçen hafta boyunca Çiçek'in
mahkeme þovunu izledik. Savcý Þentürk kusura bakmasýn,
Çiçek çok zeki ve psikolojik harbi iyi biliyor. Mahkeme
sürecini de çok iyi yönetiyor.
Ýki yýl sonra intikam için eylem planý yazacak
birine ise hiç benzemiyor. Savcý Þentürk'ün iddianamesine dönersek. Görünen o ki iþi Çiçek'in üzerine yýkacaklar ve 'üstler' kurtulacak. Tabi Erzincan'daki
Ergenekon sanýklarýnýn -Yargýtay'dan nasýl kurtarýldýklarý herkesin malumu- 'maðdur' olarak sýralanmasý da
ayrý bir ilginçlik. Metne baktýðýnýzda 'üstlerin, hele hele
Baþbuð'un bu iþle uzaktan yakýndan ilgisi yok' mesajý
görülüyor. Buradan da doðal olarak bazý önemli komutanlarýn emekli olduktan sonra sorgulanmalarýna
gerek yok anlamý çýkartýlmak isteniyor.
Peki gerçekten Genelkurmay Dursun Çiçek'i sattý mý?
Ýddianame, açýklamalar ve kulislere bakýlýrsa Çiçek'in
iþi zor. Fakat kazýn ayaðý öyle deðil. Görünüþte suçu
Çiçek'in üzerine yýkacaklar. Hatta askeri savcý net olarak
'belgeyi Çiçek üstlerinden habersiz yaptý' diyor.
Belki hatýrlayanýnýz vardýr. Dursun Çiçek'e ait olduðu
iddia edilen bir ses kaydý vardý. Orada Çiçek ile iddianameyi
hazýrlayan savcý Þentürk'ün yakýn görüþtükleri ifade ediliy-
ordu. Ayný zamanda adli müþavir Hýfzý Çubuklu'nun da.
Kulislere göre buradaki strateji þu: Savcýlýk çok
zekice bir kurgu yapmýþ. Önce suç minimuma indiriliyor.
Darbe suçu yerine 'ast üst iliþkisini zedelemek' gibi çerez
bir ceza isteniyor. Ayný zamanda komutanlar aklanýyor.
Bir yandan da askeri birtakým gerekçelerle
dosyanýn askeri mahkemede kalmasý saðlanýyor.
Sonrasýnda da 'uyuþmazlýk mahkemesi' formülü devreye
sokulup Albay Çiçek'i, Cihaner'in Yargýtay üzerinden kurtarýlmasý gibi kurtarmayý planlýyorlar.
Peki bunlarý nereden biliyoruz? Cevabý basit; ihbarcý subayýn mektubundan.
Hatýrlayanlar olacaktýr; kasým ayý baþýnda
Genelkurmay'dan meçhul bir subay ki, eldeki bilgiler
rütbesinin de az buz olmadýðýný gösteriyor, aylar
öncesinden yaþayacaklarýmýzý sýralamýþtý.
Belgenin orijinalini de savcýlara yollayan meçhul
subay demiþti ki; önce yazýcý, mürekkep, yazýþma þekilleri
vs. ile þekli unsurlarý tartýþtýracaklar. Belgenin gerçek
olduðunu ortaya koyan kiþileri yýpratacaklar, jandarma
kriminalden rapor alacaklar, imza makinesi ile kamuoyu
yanýltýlmaya çalýþýlacak. Hiçbiri olmazsa Genelkurmay
Askeri Savcýlýðý ile suçlularýn sadece Albay Çiçek ve alt
kademe personel olduðu yönünde karar aldýracaklar.
Gördüðünüz gibi ihbarcý subayýmýz her kimse cuntayý kýlcal damarlarýna kadar biliyormuþ. Üstelik söylediði
her þey de çýktý.
Bu saatten sonra siz askeri mahkemenin adil
yargýlama yapacaðýna inanýyor musunuz?
Vuvuzelalar sustu,
hüzün geldi!
JOHANNESBURG
Vuvuzela seslerini özleyeceðim hiç aklýma gelmezdi
diye baþlamak istiyorum bugünkü yazýma. Biz ona Ýnci
Haným diyoruz. Yaþýný pek öyle belli etmeyen zayýf, kýsa
boylu, siyah bir kadýn, adý da Pearl. Türkiye’den gazeteci milletinin kaldýðý bahçe içindeki tek katlý eve her sabah sessizce
süzülüp, varlýðýný neredeyse hiç belli etmeden bütün gün
temizlik ve ütü yapýyor.
Yüzü genellikle asýk.
Hiç konuþmuyor.
Kocasý ölmüþ bu yakýnlarda.
Bundan sonra ne yapacaðýný, yeniden evlenip evlenmeyeceðine karar vermek için mahallenin büyücüsüne
gidecekmiþ.. Büyücülük çok yaygýn buralarda. Yol üstünde
elime tutuþturulan bir broþüre bakýyorum. Prof. Sharif’le
Mama Fatima’nýn ilginç çaðrýlarý var: “Düþmanlarýnýzý aynada
görmek mi istiyorsunuz? Seks sorunlarýnýz mý var?
Atalarýnýzla konuþmayý mý arzuluyorsunuz? Çabuk zengin
olmaya mý niyetlisiniz? Bize gelin!” Dünya Kupasý boyunca
bizi bir stadyumdan diðerine gazlayan þoförümüz Isaac’ýn de
yüzü asýk birkaç gündür.
Dedi ki:
“Vuvuzelalar sustu, hüzün geldi!”
Ve bizi kastederek, “Patronlarým gidiyor, yine iþsiz kalacaðým” diye ekledi, hep kederli bakan gözlerini benden
kaçýrarak..
Söyle Isaac!
N’yapabilirim ki kardeþim?
Ýki satýr yazmaktan baþka?..
On beþ yirmi gün içinde insanlarýyla birlikte çok
sevdiðim bu gerçekten güzel ülkede, Güney Afrika’da iþsizliðin, yoksulluðun, eþitsizliðin, adaletsizliðin ne kadar derine
gittiði her adýmda görülüyor. Varsýllýkla yoksulluðu birbirinden ayýran yüksek duvarlar, elektrikli ve dikenli teller ve
de kapýlarda asýlý güvenlik duyurularý, köpek var, silah var
uyarýlarý hep gözler önünde.. Bir de o duvarlar henüz yýkýlmýþ
deðil insanlarýn kafalarýnda. Irkçýlýk illeti zihinlerdeki yerini
koruyor. 1990’larda sona eren Apartheid rejiminin yerini
demokrasi, hukuk devleti, eþitlik ve özgürlükler düzeni almýþ
durumda, iþliyor da. Ama ne var ki, siyahlarla beyazlar
arasýndaki kopukluk, hem kafalarda hem gündelik hayatta
devam ediyor.Bu ‘duvarlar’ýn yýkýlmasý elbette zaman alacak.
Bunun için sabýr gerekiyor, eðitim ve refah düzeyinin yükselmesi gerekiyor.
Bir de özellikle siyahlarýn toplum içindeki yerinin
desteklenmesi þart. Destekleniyor da siyahlar, belki bazen
‘aþýrý’ya da kaçarak..
Bir çok alanda siyahlara karþý pozitif ayrýmcýlýk söz
konusu. Örneðin iþ hayatýnda, eðitimde, üniversite ve
akademik hayata giriþte siyahlarýn bazý ayrýcalýklarý var.
Amerika’yý anýmsýyorum.
Ýç Savaþ’tan ve siyahlarýn kölelik zincirini kýrmasýndan
sonra geçen bir yüzyýlda bile Amerika’da kafalarýn içindeki o
duvarlar tam yýkýlamamýþtý. Kafalarýn ve toplumlarýn iyiye,
güzele doðru deðiþmesi zaman alýyor.
Elbette kolay deðil Güney Afrika’nýn iþi.
Devlet, deðiþik kabilelerin 11 yerel dilini resmi dil olarak
kabul etmiþ. Her alanda aðýr basan, devlet yazýþmalarýnda
daha çok kullanýlan dört dil var:
Zuluca, Xozaca, Ýngilizce, Afrikaans’ca..
49 milyonluk nüfusun içinde en kalabalýk olan kabile on
küsur milyonla Zuzulular. Bugünkü Cumhurbaþkaný Zuma,
bir Zuzulu. Ülkenin babasý sayýlan Nelson Mandela ise Koza
diye telaffuz edilen Xoza kabilesinden.. 1994 yýlý Þubat ayýnda ilk kez Güney Afrika’ya, Cape Town’a gelmiþtim. Nobel
Barýþ Ödülü’nü birlikte alan Mandela’yla de Klerk’ýn elele vererek ýrkçý rejimi tarihin çöp tenekesine attýklarý heyecanlý bir
dönem yaþanýyordu. Hayatýnýn 27 yýlýný ‘vatan hainliði’ suçlamasýyla beyaz ýrkçý rejimin zindanlarýnda geçirmiþ olan
Mandela, beyaz adama ‘dostluk ve barýþ eli’ni uzatabilmiþti.
Bu iki lideri, geçmiþin tutsaðý olmaktan kendilerini kurtarabilen Mandela’yla de Klerk’ý 1994’ün þubat ayýnda tanýmak,
ellerini sýkýp ayaküstü de olsa sohbet etmek mutluluðunu
tatmýþtým. O tarihlerde herkes onlar gibi deðildi. Siyah ve
beyaz uçlarda saf tutanlar vardý. Eski duvarlarý devam
ettirmekten, siyahlarla beyazlarýn ayrý ayrý yapýlar içinde varlýklarýný sürdürmesinden, yani ‘ayrýlýkçýlýk’tan yanaydýlar.
Onlar bugün de var Güney Afrika’da..
Ancak Mandela’yla, Klerk ayrýlýðý reddettiler Güney
Afrika’da, ayný çatý altýnda, demokrasi ve barýþ içinde yaþama
yolunu seçtiler. 1994’de söylediklerinin özeti þöyleydi: “Üniter
devletten yanayýz. Ama bölgelerin varlýðýný kabul ediyoruz.
Hepsinin seçimle gelecek yerel meclisleri olacak. Ayrýca tüm
farklý gruplar kendi kültürel kimliklerini koruyup geliþtirebilecekler.”(*)
Güney Afrika 16 yýldýr bu düzeni koruyor. Demokrasi ve
barýþý böyle bir devlet çatýsý altýnda geliþtirmeye çalýþýyor.
Güçlükleri, sorunlarý elbette var.
Ama bu büyük ve güzel ülke, demokratik düzeni ve son
derece dinamik, dýþa açýk ekonomisiyle doðru yolu bulmuþ
durumda..
Vuvuzelayý özleyeceðim aklýma gelmezdi.
Vuvuzela seslerinin ne yazýk ki sustuðu Güney Afrika
yazýlarý birkaç gün daha devam edecek.
_______________________________
* Hasan Cemal’in 15-20 Þubat 1994 tarihleri arasýnda Cape
Town’dan yazdýðý ve Sabah’ta çýkan Güney Afrika yazýlarýndan...
12 SÄRBÄST
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Adqoyma milli-mänävi däyärlärä uyðunlaþdýrýlacaq
1
“Azärbaycanda insan adlarýnýn qoyulmasýnda yeni mexanizm tätbiq
olunacaq”. Bu barädä “Trend”ä Azärbaycan Milli Elmlär Akademiyasý Ýnformasiya
Texnologiyalarý Ýnstitutunun direktoru Rasim Äliquliyev mälumat verib: “Hazýrda
Ädliyyä Nazirliyinin täqdimatý ilä AMEAnýn alimlärdän ibarät komissiyasý ölkä vätändaþlarýnýn adlarýnýn mänasýný araþdýrýr
vä “iþýqfor” adlý mexanizmä äsaslanaraq
hämin siyahýný Ädliyyä Nazirliyinä täqdim
edäcäk”. Onun sözlärinä görä, “iþýqfor”
prinsipinä äsasän, Azärbaycanýn milli-mänävi, ideoloji däyärlärinä uyðun gälän adlar
“yaþýl siyahý”ya salýnacaq ki, bunlarýn qoyulmasýnda heç bir mähdudiyyät olmayacaq. Ýkinci kateqoriya adlar - “sarý siyahý”
tövsiyä olunmayan, gülünc doðuran, digär
dillärdä yaxþý säslänmäyän adlardýr ki, bunlarý qoyarkän Ädliyyä Nazirliyinin ämäkdaþlarý valideynläri bir daha düþünmäyä çaðýracaq. Uçüncü kateqoriya adlar isä “qýrmýzý siyahý”ya salýnacaq ki, bunlarýn qoyulmasýna yol verilmäyäcäk. Bu adlar Azär-
baycan xalqýna qarþý täcavüz törätmiþ þäxslärin adlarý, mänasý dilimizdä tähqir ifadäsi
verän adlardýr.
Ýnstitut direktoru bildirib ki, yeni mexanizmin tätbiqinä artýq bu ilin sonuna kimi
baþlanacaq.
“Yeni qoyulan här hansý bir ad siyahýda
olmasa, hämin adý Ädliyyä Nazirliyi
AMEA-nýn müvafiq komissiyasýna göndäräcäk vä hämin komissiyanýn räyi alýnandan sonra adýn qoyulmasýna icazä veriläcäk”, - Äliquliyev bildirib.
Bakýda 1078 tählükäsizlik
kamerasý quraþdýrýlýb
1ünvanda 1078 tählükäsizlik kamerasý quraþdýrýlýb. Bu barädä jurnalistBu günädäk Baký þähärindä 375
lärä açýqlamasýnda Daxili Ýþlär Nazirliyinin Tählükäsiz Þähär Xidmätinin räisi,
polis mayoru Ýlqar Quliyev deyib. O, bu
xidmätin daxili iþlär orqanlarýnýn fäaliyyätindä müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarýnýn tätbiqi sahäsindä Daxili Ýþlär Nazirliyi täräfindän
häyata keçirilän än effektli layihälärdän
biri olduðunu qeyd edib. Bu sistemin
ötän ilin yanvarýnda fäaliyyätä baþladýðýný bildirän Ý. Quliyev äsas mäqsädin
tählükäsizlik kameralarý vasitäsilä ähalinin kütlävi toplaþdýðý yerlärdä, küçä vä
meydanlarda, tähsil, mädäniyyät vä sähiyyä müässisälärinin, dövlät ähämiyyätli obyektlärin ärazilärindä hüquq
qaydasýna riayät olunub olunmamasýný fasiläsiz izlämäkdän ibarät olduðunu deyib: “Hazýrda Bakýnýn bütün rayonlarý üzrä 375 ünvanda 1078 tählükäsizlik kamerasý quraþdýrýlýb vä proses
davam etdirilir. Daxili Ýþlär Nazirliyinin
rähbärliyinin täþäbbüsü ilä bu iþ sürätländirilir vä bunun sayäsindä indi biz
yerlärdä daha müasir kameralarýn quraþdýrýlmasýný häyata keçiririk”.
O hämçinin Baký þähäri üzrä vi-
Länkäranda milli
mätbuat günü qeyd olunub
Länkäranda milli mätbuatýmýzýn 135 illik
yubileyinä häsr olunmuþ tädbir keçirilib.
1
“Azärbaycan milli mätbuatý 135: tarixi nailiyyätlär vä perspektivlär” mövzusunda konfransda çýxýþ edän Prezident Administrasiyasýnýn Ýctimai-siyasi mäsälälär þöbäsinin müdir müavini
Tahir Süleymanov ölkädä media sahäsindä häyata keçirilän dövlät siyasätinin müxtälif aspektläri barädä mälumat verib. Länkäran Þähär
Ýcra Hakimiyyätinin baþçýsý Tofiq Ýbrahimov
mätbuatýn ictimai fikrin formalaþmasýnda xüsusi önämi olduðunu deyib. Mätbuat Þurasýnýn
sädri Äflatun Amaþov bildirib ki, 1875-ci ildän
bu günädäk Azärbaycan mätbuatý respublikanýn ictimai-siyasi, sosial-mädäni ab-havasýnýn
formalaþmasýnda baþlýca faktor rolunu oynamaðý bacarýb. Bunu böyük nailiyyät adlandýran
Ä. Amaþov mövcud statusun heç dä asanlýqla
äldä edilmädiyini vurðulayýb. Mätbuat Þurasý
Ýdarä Heyätinin üzvü, Azärbaycan Respublikasýnýn Prezidenti yanýnda Kütlävi Ýnformasiya
Vasitälärinin Ýnkiþafýna Dövlät Dästäyi Fondunun icraçý direktoru Vüqar Säfärli rähbärlik etdiyi qurumun fäaliyyät istiqamätlärindän söhbät açýb. O, qurumun qarþýdaký göräcäyi iþlär
barädä mälumat verib.
Qeyd edäk ki, tädbirdä 14 rayonun mätbuat orqanlarýnýn nümayändäläri dä iþtirak ediblär. Pänah Abdurrahmanlý Länkäran
Bu il Balakändä 872
mänzil täbii qazla tämin edilib
Azärbaycan Respublikasý Dövlät Neft
Þirkätinin (ARDNÞ) “Azäriqaz” Ýstehsa1
lat Birliyi Balakän rayonunda 2009-cu ilin 2-ci
deo kameralar vasitäsilä qeydä alýnan
cinayät hadisälärinin statistikasýný da
açýqlayýb. Ýlqar Quliyev cari ilin birinci yarýsýnda paytaxt küçälärindä quraþdýrýlmýþ videokameralar vasitäsilä
2000-ä yaxýn hadisänin qeydä alýndýðýný, 20 mindän artýq yol häräkäti
qayda pozuntularýnýn aþkar edildiyini
bildirib. Baþ vermiþ 972 yol näqliyyat
hadisäsindän 23-nün piyadalarýn vurulmasý ilä baðlý olduðunu qeyd edän
Ý. Quliyev hämçinin tählükäsizlik kameralarý vasitäsilä 110 ictimai asayi-
þin pozulmasý faktýnýn, 8 yanðýn hadisäsinin, 2 avtoxuliqanlýq, 1 qäsdän
saðlamlýða zärärvurma, 1 meyit tapýlma vä 52 baþqa cinayät hadisäsinin
müäyyänläþdiyini deyib: “Tählükäsizlik kameralarý vasitäsi ilä piyadalarý vuraraq hadisä yerindän qaçan 30
namälum avtomaþýn täräfimizdän
müäyyänläþdiriläräk saxlanýlmasý tämin olunub. Bununla belä Rusiya Federasiyasý täräfindän axtarýþda olan
BMW markalý avtomaþýn kameralar
vasitäsilä Bakýda tapýlýb”.
Epizootik väziyyät näzarätdä saxlanýlýr
Känd täsärrüfatý naziri Ýsmät Abasov bildirib ki, 2010-cu ilin mart-ap1
rel aylarýnda vä mayýn birinci ongünlüyündä aramsýz yaðýþlarýn yaðmasý, xüsusilä
aprelin 28-dän etibarän yaðýþlarýn daha da
intensivläþmäsi, daðlarda qar örtüyünün
ärimäsi güclü su daþqýnlarýna säbäb olub.
Näticädä, Kür vä Araz çaylarýnýn mänsäbinä yaxýn rayonlarda täxminän 60 min 107
hektar äkin vä örüþ sahälärini su basýb.
Bunun da 26 min 255 hektarýný payýzlýq taxýl, 2 min 667 hektarýný kartof, 2 min 400
hektarýný täräväz, 710 hektarýný bostan, 80
hektarýný þäkär çuðunduru, 22 min 838
hektarýný yonca vä 3 min 735 hektarýný
örüþ sahäläri täþkil edir.
Nazir vurðulayýb ki, regionda su basmýþ ärazilärin ätrafýnda äkilmiþ känd täsärrüfatý bitkilärinin xästälik vä zärärvericilärinä qarþý mübarizä tädbirläri müntä-
zäm olaraq häyata keçirilir. Daþqýna märuz
qalmýþ Sabirabad rayonunun kändlärindä
suyun içärisindän 307 baþ iri vä xýrdabuynuzlu heyvan vä 24 min 153 baþa qädär
quþun cäsädläri çýxarýlaraq baytarlýq-sanitariya tädbirlärinä uyðun zärärsizläþdirilmiþdir. Hazýrda täbii fälakät zonasýndaký
heyvanlar arasýnda tählükäli infeksion
xästäliklärä görä epizootik väziyyät näzarätdä saxlanýlýr.
“Zärärin azaldýlmasý” davam etdirilir
Gänclär üçün Tähsil
Märkäzi bu ilin ävvälin1
dän Açýq Cämiyyät Ýnstitutu
Yardým Fondunun Ýctimai Sähiyyä Proqramýnýn vä Qlobal
Fondun maliyyä dästäyi ilä
“Sumqayýt þähärindä zärärin
azaldýlmasý” layihäsini häyata
keçirir. Bu layihänin äsas mäqsädi gänclär arasýnda narkomaniya vä AÝDS-ä qarþý maarifländirici, eläcä dä profilaktik tädbirläri gücländirmäkdän ibarät-
yarýsýnda vä 2010-cu ilin ilk 5 ayý ärzindä ähalinin fasiläsiz vä keyfiyyätli qaz tächizatýnýn tämin edilmäsi üçün kompleks tädbirlär häyata
keçirib. Artýq Balakän rayonunun þimal hissäsinin qaz täminatýný yaxþýlaþdýrmaq mäqsädilä Füzuli küçäsi, dalan 2-dän Heydär Äliyev
prospektini keçmäklä Füzuli küçäsindäki ortatäzyiqli qaz kämärinä qädär 200 metrlik qaz
xätti çäkilib. Ötän ilin ikinci yarýsýnda 340,
2010-cu ilin 5 ayý ärzindä isä 532 abonentä
qaz sayðaclarý quraþdýrýlýb vä ümumilikdä 872
mänzil täbii qazla tämin edilib. Bununla yanaþý, qazpaylayýcý stansiyadan Balakän rayonuna daxil olan qaz xätti tämir edilib, þähärdaxili qaz xätläri vä qaztänzimläyici þkaflar däyiþdiriläräk yeniläri ilä äväz edilib.
Qeyd edäk ki, 2010-cu ilin mart ayýndan
baþlayaraq, “Azäriqaz” täräfindän Balakänin
Katex kändindä qaz xätläri çäkiliþinä baþlanýlýb, iyunun 1-nä qädär müxtälif diametrli
35 min metr uzunluðunda xättin inþasý häyata keçirilib vä istismara hazýr väziyyätä gätirilib. Hazýrda rayon ärazisindä ähalinin qazla tämin edilmäsi vä qaz sayðaclarýnýn quraþdýrýlmasý iþläri davam etdirilir.
dir. Sentyabr ayýnýn sonunadäk
davam etdiriläcäk layihä çärçiväsindä Sumqayýt þähärindä
“yardým mäntäqäsi” täþkil olunub. Burada gänclär üçün tälimlär vä profilaktik tädbirlär
täþkil olunur.
Qeyd edäk ki, bu günädäk
3800-dän çox gänc bu layihä
çärçiväsindä keçirilän tädbirlärdän faydalanýb. Layihänin ictimai ähämiyyätliliyini näzärä
alaraq, növbäti ildä Sumqayýt
þähärindä bu bäladan xilas
olanlarýn asudä vaxtlarýnýn sämäräli täþkili mäqsädi ilä Märkäzin yaradýlmasý da näzärdä
tutulur. Yaradýlmasý planlaþdýrýlan Märkäz vasitäsilä hämin
gänclärin peþä bacarýqlarýnýn
artýrýlmasýna, müxtälif tälimlär
keçmäsinä, informasiya kommunikasiya-texnologiyalarýndan särbäst istifadä etmälärinä
kömäklik göstäriläcäk. Ceyhun
Mämmädov Sumqayýt
Otellärdä monitorinqlär aparýlýr
Hazýrda yay mövsümü ilä älaqädar olaraq Mädäniyyät vä Turizm Nazirliyi tärä1
findän ölkänin turizmlä baðlý ärazilärindä fäaliyyät göstärän otellärdä monitorinqlär keçirilir. Bu barädä mälumatý nazirliyin mätbuat katibi Ýntiqam Hümbätov verib. Onun sözlärinä
görä, monitorinqlär äsasän ölkänin yay mövsümündä turizm üçün älveriþli olan bölgälärindä, xüsusilä dä Þimal bölgäsindä aparýlýr.
“Yoxlamalar zamaný äsasän otellärin keyfiyyätinä, xidmätinä vä qiymät mäsälälärinä diqqät
yetirilir. Monitorinqlärin yaxýn häftä ärzindä
yekunlaþmasý gözlänilir. Däqiq näticälär barädä yekundan sonra mälumat veriläcäk”,-deyä Ý.
Hümbätov vurðulayýb
DR. MURAT YILMAZ
Türkiyädä baþ verän iqtisadi, siyasi, mädäni vä sosial däyiþikliklärin näticäsindä härbi-mülki bürokratiyanýn himayädarlýðý faktiki olaraq tänäzzülä uðrayýr. Bu tänäzzülün siyasi
hüquqa täsiri son Konstitusiya däyiþikliyindä olduðu kimi, ävvälki rejimin
täþkilatlarý vä siyasiläri täräfindän särt
müqavimätlä qarþýlaþýr. Ancaq däyiþiklik artýq elä bir nöqtäyä gälib çatýb ki,
müqavimätin räsmi iþtirakçýlarý artýq siyasi proseslärä müdaxilä edäräk çaxnaþma yarada bilmirlär. Bunun äksinä
olaraq, artýq mülki þäxslär bu cür müdaxilälärä hüquqi, mülki vä siyasi qiymät vermäk baxýmýndan mövqelärini
gücländiriblär.
Son Konstitusiya däyiþikliklärinin
äleyhinä çýxan Cümhuriyyät Xalq Partiyasý (CXP) Konstitusiya Mähkämäsinä
(KM) þikayät etdi. Digär täräfdän, ictimaiyyätdä däyiþiklik paketinin äsas
maddälärinin Konstitusiya ilä ziddiyyät
täþkil etmäsi barädä narahatlýq yarandý.
Bu istiqamätdäki müzakirälär mäsälänin tarixi ähämiyyätini göstärir. Ýctimaiyyätdäki tänqidläri näzärä alan KM siyasi proseslärä müdaxilä etmäyin quruma baha baþa gäläcäyini düþünäräk,
paketin bir neçä maddäsinin läðvinä
qärar verdi. Bununla belä, paketin
mähkämä islahatlarýný näzärdä tutan
aspektläri qüvvädä qaldý. KM-in bu qärarýný täkcä müttäfiqläri deyil, häm dä
siyasi iqtidar vä islahatçýlar narazýlýqla
qarþýladý.
cäbhänin
qan çanaðý
1
Mühafizäkar cäbhänin yeni siyasäti
rokurorluq, härbi dairälär, änänävi
siyasätçilär, häm dä keçmiþ märkäzi media islahat täläblärinin Konstitusiyanýn nizamýný pozduðunu äsas gätiräräk, onu ängällämäyä cähd etdilär. Lakin göstärilän cähdlär äks-reaksiya verdi. Belä ki, islahatçýlarýn arxasýndaký ictimai gücün artmasý bu cäbhänin yeni
açýq mübarizäyä giriþmäsinin qarþýsýný
aldý.
Mühafizäkar cäbhä änänävi güc vä
mübarizä metodlarýnýn artýq bir iþä yaramadýðýný vä bu cür yollarla uður qazana bilmäyäcäyini, näzärä alýb siyasät
vä strategiyasýnda däyiþiklik etmäk
mäcburiyyätindädir. Bu däyiþiklik dörd
märhälädän ibarätdir. Birincisi, cäbhä
daxilindä quruluþu däyiþdiräräk, qanuni zämindä mübarizä hazýrlanýr. Ýkinci
märhälädä isä AKP-yä müxalif siyasi
märkäzlärin häm däyiþä, häm dä qalib
gälä biläcäkläri siyasi þärait yaranýr.
Üçüncüsü, AKP-nin Ýsraillä pozulan
älaqäläri, qonþularla “sýfýr” problem
anlayýþý vä müxtälif istiqamätli xarici siyasät yürütmäsi Qärbä inteqrasiyadan
imtina edilmäsi kimi qälämä verilir. Bu
da ABÞ-da yeni mühafizäkarlar vä yähudi lobbisi täräfindän dästäklänir.
Dördüncü märhälädä isä härbi-mülki
bürokratiyanýn qanunsuz qruplaþmalarý müväqqäti olaraq fäaliyätlärini
dayandýrmaqla PKK üçün geniþ fäaliyyät imkaný yaradýrlar. Bununla da
irticaçý cäbhä AKP-nin demokratik
açýlýmda geri addým atmasýna,
aciz väziyyätdä qalmasýna nail
olmaq istäyir.
KM-in AKP barädä
P
Öcalan vä
PKK-nýn
mäqsädi qan
tökäräk
Türkiyädä mühafizäkar
cäbhänin silinmäsini
ängällämäkdir. Ävvällär
mühafizäkar cäbhänin
qan tökmä siyasätini
bu gün Öcalan vä PKK
öz üzärinä götürmäk
niyyätindädir. Bu
baxýmdan här iki täräf
ralarýndaký þübhäläri
däf edäräk, gizli bir
razýlaþmaya äl ata bilärlär.
Bununla da Öcalan vä
PKK dästäkçisi olduðu
mühafizäkar cäbhäni
sýðortalamaq istäyirlär.
baðlanmaq qärarý vermämäsindän
sonra yaranan bu siyasät CXP lideri
Däniz Baykalýn dünyävilik mäsäläsini
gündämä gätirmäsi ilä davam etdi. Bu
siyasät CXP-dä Baykaldan sonra rüþvätxorluq vä yoxsulluq problemläri qabardýlmaqla häyata keçirilmäyä baþlandý. Kamal Kýlýçdaroðlunun gäliþi ilä bu
siyasät daha da täsirli oldu. Belä ki,
aparýlan sorðulara äsasän, CXP 30 faiz
säs toplamaq imkanýna malikdir. Bu da
yeni siyasätin ilk uðurlarýndan biridir.
KM-in islahat paketinin äsas müddäalarýný läðv etmämäsi dä bu çärçivädä qiymätländirilä bilär. Referendumun qäbul edilmäsi vä islahatýn häyata
keçmäsi AKP-nin uðuru kimi qäbul
edilä bilär. Lakin islahatlardan sonra
mühafizäkar vä bitäräf seçicilärin üzärindäki härbi-mülki täsir aradan qalxacaðýna görä hämin seçicilärin säslärini baþqa siyasi partiyalara
vermäläri
asanlaþacaq.
AKP-yä alternativ olaraq, Säadät Partiyasý vä ya baþqa märkäz
saðçýlar meydana çýxacaq. Bundan älavä, PKK terrorunun AKP-nin üzvü
olan hässas türk vä kürd milliyyätçilärini narahat etmäk ehtimalý da var ki, bu
da iqtidar partiyasýnýn seçicilärinin säsvermädä täräddüd etmälärinä gätirib
çýxaracaq. CXP-nin seçki häddinin 7 faizä endirmä täklifi häm BDP, häm dä
Säadät Partiyasýna qarþý hämlä kimi
qiymätländirilmälidir. Çünki ägär seçki
häddi aþaðý salýnarsa, parlamentä girän
siyasi partiyalarýn sayý çoxalar vä o zaman AKP-nin TBMM-däki millät väkillärinin sayý azalacaq.
Än çätin väziyyätdä olan partiya MHP-dir
ühafizäkar mövqeyi ilä tanýnan
MHP terror dalðasýnýn artacaðý
täqdirdä, AKP-nin itirdiyi säsläri toplayan passiv bir oyunçudur vä heç bir
mövqeyä iddia etmir. MHP mühafizäkar cäbhänin märkäz qüvväsi olmaðý
sýnamýr. Heç MHP mövcud tärkibi,
ideologiyasý vä missiyasý ilä bunu bacaracaq gücä dä malik deyil. MHP-nin
särt mövqeyi müasir siyasi partiyanýn
däyiþmä qabiliyyätini, demäk olar ki,
heçä endirir. Bu baxýmdan CXP-dä
äsän Kýlýçdaroðlu ruzigarý vä Säadät
Partiyasýndaký yeniläþmä meyilläri
Konstitusiya däyiþikliyini qäbul etmäyän MHP-nin parlamentä düþmäsini
sual altýnda qoya bilär.
Yaranmýþ väziyyätdä PKK-nýn arabir terror aktlarý törätmäsi BDP-ni küncä sýxýþdýracaq. Öcalan vä PKK yaranmýþ þäraitdä yeni bir yol cýzmaq vä özlärini tämizä çýxarmaq üçün, ilk növbädä, AKP-dän uzaqlaþmaq vä bundan
sonra Kamalizmin müxalifi olaraq bürokratiya ilä razýlýða gälmäk fikrindä ola
bilärlär. Öcalan vä PKK-nýn mäqsädi
qan tökäräk Türkiyädä mühafizäkar
cäbhänin silinmäsini ängällämäkdir.
Ävvällär mühafizäkar cäbhänin qan
tökmäk siyasätini bu gün Öcalan vä
PKK öz üzärinä götürmäk niyyätindädir. Bu baxýmdan här iki täräf aralarýndaký þübhäläri däf edäräk, gizli bir razýlaþmaya äl ata bilärlär. Bununla da
Öcalan vä PKK dästäkçisi olduðu mühafizäkar cäbhäni sýðortalamaq istäyirlär.
Bu çärçivädä näzärä alýnmayan
amil Türkiyädä baþ verän däyiþikliklärdir. Belä ki, artýq qan tökül-
M
mäsindän vä mühafizäkar cäbhänin
yenidän qurulmasýndan söhbät getmir.
Ýndi daha çox adýçäkilän cäbhänin änänävi qurumlarýnýn zäiflädilmäsi, demokratikläþmä vä särbästlik täläbläri
säslänmäkdädir. Bu väziyyät Öcalan vä
PKK-ya da särf edir. Öcalan vä PKK
son savaþ qärarý ilä böyük sarsýntý keçirib. Bir müddät sonra bu itkini PKK daha çox hiss etmäyä baþlayacaq. Yaranmýþ yeni güclär balans vä oyunçular
mühafizäkar cäbhänin bütün täräflärini
çätin väziyyätä salýb. Üstälik, bu cäbhänin xarici dästäyi dä zäiflämäkdädir.
Belä ki, PKK-nýn fäaliyyäti Avropa Birliyindä, Suriyada, Ýran vä xüsusän dä
Ýraqda täcrid edilib. Bu arada Türkiyä
tänqidlärdän näticä çýxarýb uðurlar äldä
etmälidir. PKK liderlärinin çox ciddi
tählükä ilä üz-üzä qaldýqlarýný söylämäk olar. Bu baxýmdan Öcalan vä
PKK-nýn yenidän atäþkäsä üstünlük
vermäsi ehtimal edilir. Digär täräfdän,
PKK vasitäsilä AKP-nin küncä sýxýþdýrýlmasý planýnýn, böyük sähvä yol verilmäsä, uðursuzluða düçar olacaðýný güman etmäk mümkündür.
AKP vä yenilänmä
ütün bu hadisälär vä mühafizäkar
cäbhänin yeni hämläläri qarþýsýnda
AKP-nin vä demokratik-sivil ictimaiyyätin veräcäyi cavab maraq doðurur.
AKP-nin CXP-däki Kýlýçdaroðlu abhavasý, Säadät Partiyasýndaký yenilänmä vä PKK terrorunun yarada biläcäyi
täxribat qarþýsýnda nä qädär uður qazanacaðý äks täräfdäki cäbhänin ittifaqýný
poza biläcäk hämlälärindän asýlýdýr. Ýqtidar partiyasýnýn 8 il hakimiyyätdä qaldýqdan sonra hälä dä 40 faiz säs toplamasý, älbättä ki, böyük uðurdur. Ancaq
bu uðura räðmän, AKP-nin seçkilärdän sonra müxalifät partiyasýna çevrilmä ehtimalý da var. Bunun baþ vermämäsi üçün täkcä qarþýdaký cäbhänin ittifaqýný pozmaq kifayät etmir. AKP-ni
daha da gücländiräcäk yeni bir missiyaya ehtiyac duyulur. AKP referenduma çýxardýlacaq Konstitusiya däyiþikliyi
ilä kifayätlänmäyäräk, islahat hämlälärinä davam edärsä vä iqtisadiyyatý gücländirmä äzmini göstärärsä, mühafizäkar cäbhänin tamamän aradan qaldýrýlmasýna nail ola bilär.
B
FOTO: AP, MURAD SEZER
PKK -
mühafizäkar
ÞÄRH13
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
14 MÝZAH
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Kendi kendini yenmek, zaferlerin en büyüðüdür
Birinci Dünya
Savaþý’nda
kullanýlan Alman
üniformalarý
neden yapýlmýþtý?
Isýrgan otundan yapýlmýþtý. Birinci
1Dünya Savaþý sýrasýnda hem Al-
OSMAN TURHAN
manya’da, hem de Avusturya’da pamuk
kýtlýðý vardý. Pamuðun yerini tutabilecek
uygun bir madde arayan bilimciler zekice bir çözüm denediler. Çok az miktarda
pamuðu ýsýrgan otuyla karýþtýrdýlar.
Özellikle de kaþýndýran ýsýrganlarýn (Urtica dioica) sert liflerini kullandýlar. Almanlar hiçbir sistematik üretim olmaksýzýn bu maddeden 1915’te 1,3 milyon kilo, bir sonraki yýlsa 2,7 milyon kilo daha
yetiþtirdiler. Küçük bir muhabereden
sonra Ýngilizler iki Alman giysisini ele
geçirmiþ ve bu giysilerin yapýsýný þaþkýnlýkla incelemiþler. Isýrganýn pamuða kýyasla birçok tarýmsal kolaylýðý vardýr.
Pamuk çok fazla sulama ister, sadece
ýlýk iklimlerde yetiþir ve ekonomik olarak
yetiþtirilmek isteniyorsa bol miktarda zirai ilaç gerektirir. “Tamamen ýsýrgandan
bir ceket” giymenin de tehlikeli bir tarafý yoktur, kaþýndýran tüyler -zehir dolu
silikadan yapýlmýþ küçük deri altý þýrýngalarý- üretimde kullanýlmaz. Sadece
gövdedeki uzun lifler iþe yarar. Elbette
bu bitkinin çeþitli kullanýmlarýný ilk keþfeden Almanlar deðildi. Avrupa çevresindeki arkeolojik kalýntýlar bu bitkinin
balýk aðý, sicim ve giysi yapýmýnda on
binlerce yýldýr kullanýlmakta olduðunu
göstermektedir.
Neden içimize
saf oksijen
çekersek ölürüz?
Kanýmýz nefesimizle içimize çekti-
1ðimiz oksijeni yakalayýp hemoglo-
bin denen moleküle baðlayarak taþýnmasýný saðlar. Eðer normal oksijen yoðunluðu daha fazla olan havayý içinize
çekerseniz, ciðerlerinizdeki oksijen kanýnýzýn taþýyabileceði miktarýn üstüne çýkar. Sonuç olarak açýkta kalan bu oksijen ciðerlerdeki proteinlere yapýþýr ve
merkezi sinir sisteminin çalýþmasýný önler hatta retinaya saldýrýr.
Gerçek dinlenme...
Her türlü yazýlarýnýzý bekliyoruz: [email protected],
[email protected] Hazýrlayan: Aydýn Ucal
Doktor:
- Kocanýzýn huzura ve gerçek bir dinlenmeye ihtiyacý var. Ýþte þuradakiler uyku
haplarý.
Adamýn karýsý:
- Bunlarý ona günün hangi saati içireyim?
Doktor:
- Yok, yok... Bu haplar sizin için...
1 Hayatýn içinden
Beyaz gardenya
yaþýmdan bu yana, her yýl doðum günümde bana, kimin gönderdiði belli olmayan beyaz bir gardenya gelirdi. Üzerinde ne
bir not ne de bir kart olurdu. Çaresiz bir þekilde çiçekçiyi aradýðýmda ise ödemenin peþin yapýldýðýný söylerlerdi. Bir süre sonra, çiçeði gönderenin kimliðini öðrenme çabalarýmdan vazgeçtim. Yumuþacýk, pembe kaðýtlara sarýlmýþ sihirli bir görünüm sergileyen beyaz çiçeðin baþ döndüren kokusunun ve güzelliðinin tadýný çýkarmaya baþladým. Fakat, hiçbir zaman da gönderenin kim olduðu üzerine hayaller
kurmaktan vazgeçmedim. En mutlu anlarým, kimliðini saklayan bu çok
utangaç ama tuhaf, ayni zamanda heyecan verici ve harika insanýn
kim olduðunu düþünerek geçti. Ergenlik dönemimde, çiçeði gönderenin beni çok seven ya da benim tanýmadýðým, ama bana hayran bir
erkek olduðunu düþünmek çok zevkliydi. Annem genellikle benim bu
hayallerime katkýda bulunurdu. Bana sýk sýk, bu kiþinin iyilik yaptýðým
ve teþekkürünü bu biçimde dile getirecek biri olup olmadýðýný sorardý.
O zaman, bisikletime binerken, küçük çocuklarýyla alýþveriþten eli kolu
dolu olarak evine gelen komþumuzu anýmsardým. Çünkü, her zaman o
komþumuzun aldýklarýný arabasýndan eve taþýmasýna yardým eder, ya
da çocuklarýn yola fýrlamalarýný engellerdim. Çiçekleri gönderen, belki
de caddenin karýsýndaki evde oturan yaþlý adamdý. Kýþýn buz tutan
merdivenlerden inerken düþmemesi için, posta kutusundaki mektuplarýný posta kutusundan ben alýr evine götürürdüm. Annem, gardenya
konusunda hep hayal gücümü kullanmama yardým etmiþti. Çocuklarýnýn hep yaratýcý olmalarýný isterdi. Ayrýca, sadece kendisinin deðil, tüm
dünyanýn bizi sevdiðini hissetmemizi isterdi. 17 yaþýna geldiðimde bir
erkek kalbimi kýrdý. Beni telefonla son kez aradýðý gece, uyuyana kadar aðladým. Ertesi sabah uyandýðýmda aynamýn üzerine rujla yazýlmýþ
bir not buldum: “Her tatlýnýn bir ekþi tarafý vardýr, her kötünün bir
iyi...” Emerson’un bu sözleri hakkýnda uzun uzun düþündüm ve çektiðim acýlar yok olana kadar da annemin yazdýklarýný aynamdan silmedim. Cam siliciyi elime aldýðýmda annem artýk gerçekten iyileþtiðimi
biliyordu. Fakat elbette annemin iyileþtiremeyeceði yaralar da aldým.
Babam bir kalp krizinde öldü. Duyduðum üzüntü bir anda terkedilmiþliðe, korkuya, güvensizliðe ve öfkeye dönüþmüþtü. Yaþadýðý büyük acý
bile annemin duygularýmý anlamasýný engellememiþti. Çocuklarýnýn
kendilerini nasýl hissettikleri her zaman onun için çok önemli olmuþtu.
Bize, çirkinliklerde bile bir güzellik bulmayý öðretmiþti. Annem çocuklarýnýn kendilerini gardenya gibi görmelerini istemiþti. Güzel, güçlü,
mükemmel sihirli ve belki de biraz gizemli bir koku ile birlikte. Annem, ben 22 yaþýma geldiðimde öldü ve ben annemin ölümünden 10
gün sonra evlendim. Gardenyalar o yýldan sonra gelmez oldu...
12
Herkes, Birisi,
Herhangi Biri ve Hiç Kimse...
ir ülkede dört kiþi yaþýyormuþ. Bunlarýn adlarý da, Herkes, Birisi,
Herhangi Biri ve Hiç Kimse imiþ... Bir gün yapýlmasý gereken çok
önemli bir iþ ortaya çýkmýþ... Herkes, Birisi’nin bu iþi yapacaðýndan eminmiþ. Gerçi iþi, Herhangi Biri de yapabilirmiþ ama, Hiç Kimse
yapmamýþ. Birisi bu durumda çok kýzmýþ. Çünkü iþ, Herkes’in iþiymiþ.
Herkes, Herhangi Biri’nin bu iþi yapabilecegini düþünüyormuþ. Ama,
Hiç Kimse, Herkes’in yapamayacaðýnýn farkýnda deðilmiþ. Sonunda,
Herhangi Biri’nin yapabileceði bir iþi, Hiç Kimse yapmadýðý için, Herkes, Birisini suçlamýþ...
B
Balýk
sever misiniz?
Kaldýrýldýðý acil serviste günlerdir
aðzýna adam gibi bir þey koyamayan adamcaðýzý doktor tetkik
etmeye gelir, sorar:
- Kaç gündür perhizdesiniz?
- On günü geçti doktor bey...
- Canýnýz ne yemekler çekmiþtir
kimbilir, söyleyin bakalým balýk
sever misiniz?
Adamýn gözleri parlar:
- Sevmem mi doktor bey!
- Ýyi o zaman, bunu seveceksiniz. Hemþire haným! Bu beye
perhiz yemeklerinden sonra bir
kaþýk da balýk yaðý verilecek!..
15 SPOR
15-16 ÝYUL 2010 ZAMAN
Galatasaray'da Brezilyalý yýldýz Elano
Blumer'in geleceði belirsizliðini koruyor.
Bu sezon yeni bir yapýlanmaya giden
Sarý-Kýrmýzýlý yönetim; Mehmet Topal ve
Keita'nýn ardýndan Brezilyalý Elano'yu da
yüksek bir bonservis bedeli karþýlýðýnda
takýmdan göndermeyi planlýyor.
Dünya Kupasý'nda Brezilya formasýyla baþarýlý
1 bir futbol ortaya koyan Elano'ya teklifler geldi-
ði belirtilirken yönetimin gelen rakamlarý az bulduðu
ifade ediliyor. 2010 Dünya Kupasý grup maçlarýnda
elenen Avustralya'da forma giyen Lucas Neill'in
Hollanda kampýna pazartesi günü katýlacaðý açýklanýrken, çeyrek finalde kupaya veda eden Brezilya'da
oynayan Elano'nun ne zaman kampa katýlacaðý henüz bilinmiyor. Geçen sezon ligi 3. sýrada bitiren Sarý-Kýrmýzýlý takýmda Teknik Direktör Rijkaard, oyuncularýn yeterince mücadele etmediðinden yakýnmýþtý.
Hollandalý teknik adamýn bu sezon koþan ve mücadele eden bir takým oluþturmaya çalýþtýðý için Elano'yu da kadroda düþünmediði ifade ediliyor. Bu
yüzden Sportif Direktör Adnan Sezgin'le bir görüþme yapan Hollandalý teknik adamýn, “Elano çok
kaliteli bir oyuncu. Ancak ben orta sahayý koþan ve
mücadele eden oyunculardan oluþturmak istiyorum. Ýyi bir teklif gelmesi halinde Elano'yu satabilirsiniz. Böylece yeni alacaðýmýz oyunculara transfer kaynaðý oluþtururuz.” dediði öðrenildi. Bunun
üzerine Sezgin'in hem sakatlýðýný tedavi ettirmesi
hem de yeterince tatil yapmasý için Elano'ya gereðinden fazla izin verdiði belirtiliyor. Böylece Elano,
Brezilya'da tatil yaparken Sarý-Kýrmýzýlý yönetim de
el altýndan Elano'ya 10 milyon Euro civarýndaki
bonservis bedeli ödeyecek bir takým arýyor.
ETÝBARSIZDIR
Länkäran þähäri, Tofiq Ýsmayýlov küçäsi, ev 5/1
ünvanýnda yaþayan Aðayev Äväz Äläkbär oðluna aid
Länkäran Þähär Dövlät Notariat Kontoru täräfindän
11.09.1988-ci ildä verilmiþ, N:6-2450 reyestr nömräli
väräsälik iþi, N:81 ilä qeyd edilmiþ 221 nömräli sänäd itdiyi üçün etibarsýzdýr.
ETÝBARSIZDIR
Länkäran þähäri, Zärifä Äliyeva küçäsi 78/23, ev 16-da yaþayan Mahmudova Nuriyä Þämsäddin qýzýna aid LRDTÝ vä
MHQÝ-i täräfindän 28.10.2004-cü ildä verilmiþ 2393 “a”
nömräli qeydiyyat väsiqäsi vä 17.05.2002-ci ildä verilmiþ
7438 nömräli texniki pasport itdiyi üçün etibarsýzdýr.
Bursa ilk maçýnda yeniþemedi
ETÝBARSIZDIR
1 Avusturya'nýn Bad Tatzmannsdorf böl-
Yeni sezon hazýrlýklarýnýn ikinci etabýný
gesinde sürdüren Bursaspor, Polonya'nýn Jagiellonia Bialystok takýmýyla yaptýðý hazýrlýk maçýnda 1-1 berabere kaldý. Yeþil beyazlýlar, Grosicki'nin 83. dakikada attýðý gole 87'de Ýbrahim
ile cevap verdi. Bursaspor'da yeni transferler
Vederson ve Steinert de forma giyerken, Ýnsua
ise oynamadý. Öte yandan dün Ýran'ýn Steel
Azin takýmý ile oynamasý gereken yeþil beyazlýlar, rakiplerinin zehirlenmesi üzerine Polonya
temsilcisi ile karþýlaþtý. Bursaspor yarýn Tuncay
Þanlý'nýn takýmý Stoke ile oynayacak.
Sallakoðlu Salihä aid Azärbaycan Respublikasý täräfindän
verilmiþ MYÝ: 0022584 nömräli müväqqäti yaþamaq üçün
icazä sänädi itdiyi üçün etibarsýzdýr.
ETÝBARSIZDIR
Länkäran rayonu, Digah kändindä istifadädä olan, Xosrovov Ýlham Aðacan oðluna mäxsus qeyri-yaþayýþ binasýna
aid (maðaza) D.Ä.D.R.X täräfindän verilmiþ seriya MH N:li
0006519 reyestr nömräsi 802012000026-06301, qeydiyyat nömräsi 220801775 olan, qeydiyyat tarixi 01.05.2008ci ildä verilän sänäd itdiyi üçün etibarsýzdýr.
Ronaldinho'nun yeni takýmý
Tüm transfer dönemlerinde adý sürekli
Türk takýmlarýyla anýlan, bu sezon da
Fenerbahçe ve Galatasaray'ýn gündemine geldiði iddia edilen Ronaldinho'dan kötü haber
geldi. Yýldýz futbolcu, ülkesinin takýmlarýndan
Flamengo ile prensip anlaþmasýna vardý. Brezilya medyasýnda son çýkan haberler, Milan'ýn
yýldýzý Ronaldinho'nun ülkesine dönmesinin
an meselesi olduðunu gösteriyor. GloboEsporte.com'un iddiasýna göre Ronaldinho ve
Flamengo arasýnda bir anlaþma saðlanýrken iþ
sadece Milan'ýn onayýna kaldý. Ronaldinho'nun bu trensfer karþýlýðýnda yýllýk 4 milyon
euroya yakýn bir ücret almasý bekleniyor.
1
Henry New York
Red Bulls'ta...
Fenerbahçe'nin de gündeminde olduðu
iddia edilen Fransýz golcü Thierry
Henry, ABD'nin New York Red Bulls takýmýyla anlaþtý. Barcelona ile sözleþmesi sona eren
ve Katalan kulübüyle yollarýný ayýran Fransýz
yýldýz, New York Red Bulls ile sözleþme imzaladý. Amerikan kulübünün resmi sitesinden
yapýlan açýklamada, tecrübeli yýldýzýn yeni sezonda Red Bulls formasý giyeceði duyuruldu.
2007'den bu yana Barcelona formasý giyen
Henry, kariyeri boyunca Arsenal, Juventus ve
Monaco gibi takýmlarýn formasýný da giymiþti.
1
Aslan,
Elano'yu
10 milyon
Euro'ya
satmaya
razý
Quaresma yýlýn transferi
Asamoah
Gyan'a tam not
ABD kaynaklý dünyaca ünlü televizyon
kanalý ESPN'nin internet sitesinde yapýlan “2010 yazýnýn en önemli 10 transferi” listesi-
1 iyi bilen isim olan teknik di-
1
ne, Ricardo Quaresma ilk sýrada girdi. ESPN'nin
sitesinde Beþiktaþ'ýn yeni yýldýzý için “Üstün yetenekli” deðerlendirmesi yapýlmasýna karþýn
Q7'nin artýk gelecek vaat eden genç yetenekler
listesinde olmadýðý da ifade edildi.
Quaresma'nýn Barcelona ile Inter'de varlýk
gösteremediði ve Portekiz Milli Takýmý'ndan da
kesildiði hatýrlatýlan yazýda, Beþiktaþ'ýn ilk hazýrlýk
maçýnda ortaya koyduðu oyunun ise ümit verici
olduðu belirtildi. Ayrýca bu sezonun Q7'nin büyük potansiyelini bütün yýl boyunca sahaya sürüp
süremeyeceði konusunda gerçekleri ortaya koyacaðý görüþüne de yer verildi.
EN ÖNEMLÝ 10 TRANSFER
Ricardo Quaresma
Angel Di Maria
David Villa
Joao Moutinho
D. Chygrynskiy
Cesar Azpilicueta
Sidney Govou
Mark Janko
Leonardo Bonucci
Simon Kjaer
Inter-Beþiktaþ
Benfica-R.Madrid
Valencia-Barcelona
S.Lizbon-Porto
Barcelona-S.Donetsk
Osasuna-Marsilya
Lyon-Panathinaikos
Salzburg-Twente
Bari-Juventus
Palermo-Wolfsburg
Ülkemizde Afrika futbolu en
rektör Muhsin Ertuðral, Fenerbahçe'nin anlaþma aþamasýna geldiði
Asamoah Gyan'a tam not verdi.
Radyospor'da Özgür Sancar'la Haber Özel Programý'nda açýklama
yapan Ertuðral, baþarýlý forvet oyuncusunu “muhteþem bir futbolcu
olarak” tanýmlarken, Gyan'ýn, Fenerbahçe açýsýndan çok büyük bir
transfer baþarýsý olacaðýný söyledi.
Gyan'ýn Fenerbahçe'ye transferinden büyük mutluluk duyacaðýný ifade eden Muhsin Ertuðral, “Asamoah Gyan, muhteþem bir futbolcu.
Fenerbahçe'ye transfer olacaðýnýn
söylenmesi beni çok mutlu etti. Sarý lacivertli takýma yüzde yüz faydalý olacak bir futbolcu. Hem bireysel
açýdan hem de teknik ve taktik açýdan üst düzey bir futbolcu. Bireysel
yetenekleri de üst düzeyde. Türkiye'deki futbol þartlarýna çok uygun
bir futbolcu. Fenerbahçe açýsýndan
muhteþem bir transfer olur” dedi.
Qvardiola “Barsa” ilä yeni müqavilä baðladý
“Barselona”nýn baþ mäþqçisi Xosep Qvardiola dünän Kataloniya klubu ilä yeni müqaviläyä
imza atýb. Müqavilänin müddäti açýqlanmasa da, onun än azý daha 1 il “Barsa”nýn sükaný arxasýnda qalacaðý däqiqdir. Qeyd edäk ki, 2008-ci ildän “Barselona”ný çalýþdýran baþ mäþqçi
son 2 mövsümdä Kataloniya klubuna Ýspaniya çempionluðunu qazandýrýb.
15-16 ÝYUL 2010 WWW.ZAMAN.AZ
Yýðmamýz 3 pillä irälilädi
1
FÝFA növbäti reytinq cädvälini
açýqlayýb. Azärbaycan yýðmasý
ötän reytinqlä müqayisädä 3 pillä iräliläyib. 106-cý pilläyä yüksälän milli komandamýzýn hesabýnda 266 xal var.
UEFA-nýn reytinqindä 55-ci olan yýðmamýz bundan ävvälki iki reytinqdä
109-cu pillädä idi. Berti Foqtsun çalýþdýrdýðý millimiz son oyunlarýný Avstriyada tälim-mäþq toplanýþýnda keçirib.
Oradaký yoldaþlýq görüþläri çärçiväsindä Moldova (1:1) vä Hondurasla (0:0)
heç-heçä edän komandamýz Makedoniyaya uduzmuþdu - 1:3.
Yýðmamýzýn Avro-2012-däki räqiblärindän Almaniya (1466 xal) 6-cý
pillädän 4-ä, Türkiyä (810 xal) 29-dan
28-ä, Belçika (589 xal) 59-dan 48-ä,
Avstriya (536 xal) 68-dän 60-a, Qazaxýstan (189 xal) isä 129-dan 126-ya
yüksälib. Millimizin növbäti oyunu avqustun 11-dä Bakýda Küveyt yýðmasýna qarþý olacaq. Qarþýdaký räqibimiz dä
(365 xal) FÝFA-nýn reytinqindä iräliläyib - 97-dän 85-ä.
Qeyd edäk ki, Ýspaniya yýðmasý (1883
xal) ilk dünya çempionluðu ilä liderliyini
qaytarýb. Gümüþ medalçý olan Hollandiya millisi (1659) 2-ci, uzun müddätdir
reytinqä baþçýlýq edän Braziliya yýðmasý
(1536 xal) isä 3-cü yerdä qärarlaþýb.
Vaqif 61 däqiqä oynadý, “Tvente” qäläbä qazandý
Azärbaycan milli komandasýnýn futbolçusu Va1
qif Cavadovun çýxýþ etdiyi Hollandiyanýn
“Tvente” klubu növbäti yoxlama oyununu keçirib.
Enshede tämsilçisi “Emmen” klubu ilä görüþdä qüvväsini sýnayýb. 21 yaþlý hücumçumuzun komandasý
säfärdä keçirdiyi qarþýlaþmada qäläbä qazanýb - 2:1.
Belä ki, “Emmen” birinci hissädä hesabý açsa da, Miþel Pryudomun yetirmäläri fasilädän sonra 2 däfä
färqläniblär. Vaqif bu matçda start heyätindä meydançaya çýxýb vä 61-ci däqiqädä äväzlänib. Onun yerinä meydançaya CAR-da keçirilän dünya çempionatýnýn final märhäläsinin iþtirakçýsý olmuþ Bernard Parker çýxýb. Vaqif äväzlänärkän isä hesab 1:1 olub. Belä
ki, 55-ci däqiqädä Vut Brama “status-kvo”nu bärpa
edib. 11 däqiqä sonra isä Luk de Yonq “Tvente”yä qäläbä gätirän qola imza atýb.
Hakimlärimiz
Türkiyäyä gedirlär
Premyer Liqasýnýn oyun1“Unibank”
larýný idarä edäcäk hakimlär bu gün-
dän iyulun 29-däk Türkiyädä tälim-mäþq
toplanýþý keçiräcäklär. AFFA-nýn räsmi saytýnýn yaydýðý mälumata görä, Xaqani Mämmädovun rähbärlik edäcäyi toplanýþa Gäray Qarayev tälimatçý kimi cälb edilib. Toplanýþda 20 referi, 16 laysman iþtirak edäcäk.
Onlarýn siyahýsý ilä sizi dä tanýþ edirik.
Referilär: Elçin Mämmädov, Fariz Yusifov,
Anar Salmanov, Elnur Muradov, Elvin Äsgärov, Rasim Mämmädov, Rähim Häsänov,
Ceyhun Haþýmov, Ramil Diniyev, Hacýäli
Aðayev, Teymur Färhadov, Tahir Ähmädov,
Zahid Häþimov, Ýnqilab Mämmädov, Anar
Göyçayski, Ramil Ähmädov, Säbayel Qurbanov, Xälil Hüseynov, Ämrah Ýbrahimov, Elgün Hüseynov.
Referi kömäkçiläri: Mübariz Haþýmov,
Mehman Mahmudov, Elman Musayev, Orxan Mämmädov, Vaqif Musayev, Samir Hacýyev, Zeynal Zeynalov, Aleksandr Musatkin, Yaþar Abbasov, Mätin Väliyev, Rza
Mämmädov, Elþän Acalov, Elþän Durmuþov, Coþqun Häsänov, Ýsgändär Äliyev, Qäzänfär Mämmädov.