Sligiaziun sursilvan SMP/SMM 1. Damondas tier il text

Sligiaziun sursilvan SMP/SMM
1. Damondas tier il text
Capientscha dil text
1. La scola da recruta da l’infantaria ha envidà al di da las giuvnas.
2. Per cha las giuvnas possian ramassar in pèr impressiuns davart la vita da
recrut e per cha ellas possian observar differents exercizis dals recruts.
3. Ella respunda a las dumondas ed accumpogna las giuvnas interessadas.
4. Ellas han astgà entrar en l' intern d’in carr armà.
5. Exercizis d’in battagliun d’infantaria, entrar in carr armà, visita a la caserna,
prender in’invista en il mund masculin da l’armada, pudì mangiar gentar cun
200 recruts, ramassà impressiuns davart la vita da recrut.
6. Esser conscient da quai ch’ins fa, surtut dal sectur nua ch’ins lavura,( esser
punctual pro l’appel), betg mussar deblezzas, dominar differentas disciplinas,
s’adattar a tschertas reglas e mantegnair il respect vers sai sez e vers ils
auters, savair che ch'ins fa en l'armada.
7. per mancanza d’infurmaziun
8. Ella sto decider sch’ella dessa studegiar medicina o frequentar l’academia
militara
9. La furmaziun militara ha rinforzà sia persunalitad e sia voluntad da tegnair la
dira.
10. Dunnas han main forzas fisicas, dunnas vegnan dapli observadas ch'ils
umens, dunnas han ina stanza separada, umens sun pli sincers e plü loials.
11. 10 emnas scola da sutuffizier/ 4 emnas curs per uffizials / 15 emnas la scola
dad uffizials / 6 emnas gudagnà giu las cordas e frequentà il servetsch voluntari.
1
2. Scazi da plaids
Sinonims:
Indichescha mintgamai in sinonim (plaid dalla medema muntada) per ils suandonts
plaids (exempel: marcau – fiera, magher – satel)
1. observar (18)
contemplar
2. mondura (6)
unifuorma
3. sustener (28)
gidar, assister
4. unic (61)
sulet, extraordinari
5. voluntad (59)
veglia
Antonims:
1. intern (23)
extern
2. survetsch voluntari (48)
obligatoric (necessari)
3. fideivladad (62)
malfideivladad, malafei
4. fleivlezia (32)
forza, fermezia
5. munconza (36)
abundonza
(
/5 p)
3. Grammatica
Discuors direct – discuors indirect
1. … ch’ei seigi bien che nus (els) hagien fatg
2. …ch’ei seigi impurtont da saver tgei ch’ins vegli far…. ch’ella hagi vuliu far
part...e che quei seigi stau...
3. …ch’ei hagi dau muments nua ch’ella sedumandava pertgei ch’ella fetschi
quei. ...che la motivaziun seigi turnada puspei. Che la tenuta seigi decisiva.
4. …ch’ina giuvna che decidi... stoppi esser ... ch’ella fetschi. Ch’ella vegni
observada...
1. Che siu giavisch fussi
2
Transformaziun da plaids
1. mussar
SUBSTANTIV:
mussament
2. semegliar
SUBSTANTIV:
semeglientscha, semeglia
3. carr
ADJECTIV:
carrabel
4. tard
VERB :
retardar
5. retuorn
VERB:
returnar
6. veta
ADJECTIV:
viv, vital, vivent
(
/6 p)
Metta la dretga fuorma dil verb
Metta ils vebs en parentesa ella fuorma adattada (temps/modus):
Referat davart l'astrologia cun Andrea Könz
L'astrologa Andrea Könz da Müstair (tener) HA TENIU il mardis vargau in referat
cul tetel «Astrologia, ina psicologia veglia». Dunnas dall’entira Engiadina
(survegnir) HAN SURVEGNIU ina investa ella scienzia dil cosmos. Andrea Könz
(esser) EI oz enconuschenta ella Romontschia sco dunna che (raquintar)
RAQUENTA dallas novitads da constellaziuns da planets e lur consequenzas per
ils carstgauns ell’emissiun «Denter steilas» dil Radio Romontsch. L’astrologa
(esser) EI STADA il mardis vargau per ina gada «denter dunnas» per (referir)
REFERIR davart las steilas el rom dils cuors dalla Chasa Fliana a Lavin. Andrea
Könz (derivar) DERIVA oriundamein dil cantun Berna, (absolver) HA ABSOLVIU
in studi da farmazia e (luvrar) (HA) LUVRAU ils onns vargai sco apotecra. Cun
Steivan Liun Könz permiert (haver) HA ELLA GIU ella dus affons. Andrea Könz
(vegnir) EI VEGNIDA igl onn 1985 ell’Engiadina e dapi 21 onns (sededicar)
SEDEDICHESCHA ella all’astrologia. Actualmein (esser) EIS ella commembra
dall’Associaziun d'astrologs svizra, nua ch’ins (eleger) HA ELIGIU ella en cuort
ella suprastonza.
Planets sco purtrets archetipics
«L'astrologia (esser) EI ina pusseivladad fascinonta per declarar il mund», di
Andrea Könz. Ella manegia che la motivaziun da (sededicar) SEDEDICAR
all'astrologia (nescher) SEIGI NASCHIDA tier ella da giuvna perquei ch'ella
(vuler) VULEVA capir pli bein co la structura individuala d'ina persuna
(seformar) SEFUORMA quei che (far) FETSCHIA da basegns per mintgin.
3
Translaziun
1. Nus dein hartas. Dies/separticipeis vus era?/Fageis er apart? Essas era dalla
partida?
2. Igl onn vargau hai jeu luvrau el spital eh hai giu da s’occupar da biara glieud
malsauna (biars malsauns).
3. A mi par’ei buca bien che tontas persunas giuvnas feman/tonta glieud giuvna
fema.
4. Tgei vegns ti a far igl onn proxim (ils proxims onns, ils onns futurs)? Jeu fetschel in
viadi tras l’Africa cun in cumpogn.
5. Miu cusrin ei aunc fetg giuvens. El ha pér dudisch onns.
Ortografia
1. Jeu sun staus en vaccanzas cun in per amitgs.
2. En tschun onns studegiel jeu all’universitat.
3. Sche tuts sestenten vegnin nus da mantegner quei usit.
4. Duront la stad eis ei pulit lungherus en nies vitg.
5. Questa stad vai jeu luvrau en in restaurant duront 1 jamna.
6. Sche jeu havess daners, vegnessan miu um ed jeu ad haver ina casa giul Italia
4