200304063 AK PARTI SECIM BEYANNAMESI 2002

200304063 AK PARTI SECIM BEYANNAMESI 2002

®
Yer
TBMM
Kütüphanesi
2002-2429
2002
Yıl
cm
Ksm
Kop
Dmbş
4
»200304063*
m.
AK PARTİ
T . D..."
—Sİ
SEÇİM BEYANNAMESİ
hersey
Türkiye
ıcın!
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
SUNUŞ
I.
İLKELİ SİYASET
II.
TEMEL HAK ve ÖZGÜRLÜKLER
III.
DEMOKRASİ ve SİVİL TOPLUM
A) SİVİL T O P L U M U N GÜÇLENMESİ
B) DEMOKRASİ ve KALKINMA
IV.
HUKUK ve ADALET REFORMU
A) HUKUK ve A D A L E T ANLAYIŞIMIZ
B) BAĞIMSIZ ve TARAFSIZ YARGI
C) T A M ve Z A M A N I N D A ADALET
V.
YÖNETİMİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
A) DEVLETİN DEĞİŞEN ROLÜ
B) DEVLETTE ŞEFFAF Y Ö N E T İ M
C) E-DÖNÜŞÜM TÜRKİYE PROJESİ
D) MERKEZİ İDARE REFORMU
E) YEREL YÖNETİMLERİN GÜÇLENDİRİLMESİ
VI.
EKONOMİ POLİTİKALARI
A) T E M E L YAKLAŞIMLAR
B) M E V C U T P R O G R A M I N YETERSİZLİKLERİ
Q P R O G R A M I M I Z I N AMAÇLARI ve STRATEJİLERİ
D) MALİYE POLİTİKALARI
1 Kamu Açıkları
2 Gelirler Politikası
3. Kamu Harcamaları
E) BORÇ YÖNETİMİ
F) FINANS SEKTÖRÜ POLİTİKALARI
G) KİT'LER ve ÖZELLEŞTİRME
H) ENFLASYONLA MÜCADELE
I ) REEL SEKTÖRÜN C A N L A N D I R I L M A S I
J) YABANCI SERMAYENİN CEZBEDILMESI
K) YENİ BİR İHRACAT HAMLESİ
L) UCUZ ve GÜVENLİ ENERJİ
M) MADENCİLİK
N) ULAŞIM H A M L E S İ
O) T U R İ Z M İ N GELİŞTİRİLMESİ
VII.
TARIM ve HAYVANCILIK
VIII.
SOSYAL POLİTİKALAR
A) GELİR D A Ğ I L I M I N D A ADALET
B) YOLSUZLUKLA MÜCADELE
C) İŞSİZLİĞİN Ö N L E N M E S İ
D) NİTELİKLİ EĞİTİM
E) SAĞLIKLI T O P L U M
F) HERKESE SOSYAL GÜVENLİK
G) AİLE, KADIN ve GENÇLİK
1. Ailenin Güçlendirilmesi
2. Kadın Sorunları
3. Gençlik Geleceğimızdır
H) ÖZÜRLÜ VATANDAŞLARIMIZ
IX.
DIŞ POLİTİKA
3
AK PARTİ
SUNUŞ
Mil
hersey
• '
•
Türkiye
için!
5
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
SUNUŞ
Dünya, 21 yüzyılın başında, geçmiş dönemlerden farklı bir donuşum geçirmek­
tedir Hızla gelişen bilgi ve teknoloji, insan hayatına yeni boyutlar katmaktadır İletişim
araçlarının, uzak coğrafyalarda yaşayan insanlar arasında kurduğu köprülerden akan
bilgi, toplumsal kurumları ve siyasal ilkeleri yeniden şekillendirmektedir
İki kutuplu Dunya'nın çatışmaya dayalı siyasal anlayışları, yerini mal ve hizmet­
lerin, bilgi, emek ve sermayenin serbest dolaşımını öngören bölgesel ekonomik ve
siyasal bütünleşme hareketlerine bırakmaktadır Bu süreçlerin doğal bir sonucu olarak,
totaliter ideolojik yaklaşımlar terk edilmekte, temel hak ve hürriyetlerin gözetildiği,
ayrımcılığa karşı her alanda eşitliğin savunulduğu ve halk iradesinden guç alan katılımcı
siyasal anlayışlar yerleşmektedir
Milletler arasında ekonomik, kültürel ve sosyal ilişkiler geliştikçe, bu ilişkilere
zemin oluşturan düzenlemeler, insanlık için ortak bir hukuk anlayışının yerleşmesine
yol açmaktadır Ulusal ve uluslararası anlaşmazlıkların çözümünde, nihai ve bağlayıcı
kararlar verecek uluslar-ustu mahkemeler ve hakem kurumları oluşturulmakta ve
ulusal düzeyde verilen kararlar buralarda temyiz edilebilmektedir
Farklı ülkelerdeki halkların yaşam kalitesini ölçmeye yönelik evrensel standart
ve normlar oluşmakta ve toplumların refah, başarı ve mutluluk düzeyleri ile devletlerin
uluslararası arenadaki etkinlik ve saygınlıkları bu kriterlere gore belirlenmektedir
Devletin faaliyet alanı sürekli daralırken, özel sektörün ve sivil toplum örgütlerinin
etkinliği artmaktadır
Bu gelişme surecinde, kendini Dunya'dan tecrit eden bir ulusal sistemin uzun
sure ayakta kalması düşünülemez Artık, kendi içine donuk böyle bir sistemle
toplumun talepleri karşılanamayacağı gibi, uluslararası camianın saygın bir uyesı de
olunamaz
Dünyada koklu dönüşümler yaşanırken, Türkiye, zamanını ve enerjisini ıç
meseleleriyle uğraşarak tüketmektedir Elli yılı aşan çok partili siyaset tecrübesine
rağmen, yeterince demokratıkleşemeyen, temel hak ve özgürlüklerin tam olarak kul­
lanılamadığı ülkeler arasında yer almaktadır Genç ve dinamik nüfusuna, zengin doğal
kaynaklarına rağmen, refah düzeyini yukseltememış, uluslararası piyasalarda rekabet
edecek üretim kapasitesine ulaşamamıştır
Uygulanan yanlış politikalar yüzünden, sağlıklı bir özelleştirme gerçekleştirme
memış, devletin ekonomideki rolu azaltılamamış, servetin toplum kesimleri arasındaki
dağılımında adalet sağlanamamıştır Kamu yönetiminde yolsuzluk ve siyasal çurume
bakımından ise ülkemiz on sıralarda yer almaktadır
7
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Koalisyon hükümetinin uyguladığı, halkı canından bezdiren ekonomik istikrar
programları ve acı reçeteler, enflasyonu kontrol altına almaya yetmemiştir Ağır vergi
yuku ve yoğun bürokrasi, ekonominin üretim gucunu zayıflatmış, istihdamı azaltmış ve
kaynakların üretim yerine rant gelirlerine yönelmesine yol açmıştır
Ülke, ıç ve dış yatırımcılar açısından cazibesini kaybetmiş, bunun sonucunda
Türkiye urkutucu boyutlarda malı ve beşeri sermaye kaybına uğramıştır İyi yetişmiş
nitelikli insanlarımız arasında bile ıssızlık had safhaya ulaşmış, yetenekli genç beyinler,
geleceklerini yurt dışında aramanın telaşına düşmüşlerdir Bu umutsuz tablo, 2001
yılının Şubat ayında meydana gelen emsali görülmemiş ekonomik kriz ile zirve nok­
tasına ulaşmıştır
Krizin ekonomik ve sosyal maliyeti çok yüksek olmuş, ıç ve dış borç yuku
inanılmaz bir şekilde buyumuş, yuzbınlerce ış yen kapanmış, milyonlarca insan ışını
kaybetmiş, ekonomi bütünüyle Uluslararası Para Fonu (IMF) ile Dünya Bankası'nın
yönetimine terkedilmiştir Daha da önemlisi, insanımızın devlete ve siyaset kurumuna
güveni sarsılmış, geleceğe ilişkin umutları kırılmıştır
PARTİMİZ, ülkemizin genç ve dinamik nüfusu, eşsiz coğrafi konumu, zengin
doğal kaynakları ve engin kultur birikimi ile yeni dünyanın etkin bir uyesı olma potan­
siyeline sahip olduğunu düşünmekte ve butun bu olup bitenleri hak etmediğine inan­
maktadır
Krizin sorumlusu halkımız değildir
Krizin sorumlusu ülkeyi yönetenlerdir
Milletimizin bu kotu gidişe dur demesi için 3 Kasım seçimi önemli bir fırsattır
Kronik hale gelen yüksek ıssızlık ve enflasyonu, sürekli artan ıç ve dış borçları,
ekonomideki istikrarsızlık ve tehlikeli daralmayı, yüksek faiz oranlarını, tasarrufları
kamu açıklarının finansmanına yönlendiren borç yönetimi anlayışını aşarak ülkeyi duze
çıkaracak bir siyası iradeye ihtiyaç vardır
A K P A R T İ , işte bu iradeyi temsil etmektedir
PARTİMİZ, durust, cesur, genç, dinamik, bilgili ve temiz kadroların
öncülüğünde, siyaseti yeniden milletle buluşturmak için kapsamlı bir programla umut
ve güven dolu bir geleceği yeniden tesis etmek üzere yola çıkmıştır
8
AK PARTİ
İLKELİ SİYASET
herşey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
I. İ L K E L İ
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
SİYASET
Devlet halinde yaşamanın zorunlu gereği olarak siyaset, toplumun genel
ihtiyaçlarını görüşerek, tartışarak ve uzlaşarak karşılamanın evrensel yoludur Toplumu
aktif olarak devreye sokan demokratik siyaset ise, uzun vadeli düşünmeyi, kamunun
çıkarlarını kişisel çıkarlar üzerinde tutmayı gerektiren erdemli bir uğraştır
Ülkemizde, bazı siyasetçilerin kısa hedeflı çıkarlara yönelik tutumları yüzünden,
halkın siyaset kurumuna ve politikacılara güveni sarsılmıştır Oysa, demokratik bir
toplumda, halkın refah ve mutluluğunu sağlamanın meşru yolu olan siyaset, ustun bir
değerdir PARTİMİZİN uygulayacağı ilkeli siyasetle hem ülkemizin koklu sorunlarına
çozum üretilecek, h e m de halkın siyaset kurumuna karşı sarsılan güveni yeniden
kazanılacaktır
Süreklilik içinde değişimi arayan, birliktelik içinde farklılıkları koruyan, toplumun
dinamizmine güvenen, Dünyadaki gelişmelere ve yeniliklere açık bir siyaset anlayışını
hakim kılmayı amaçlayan A K P A R T İ , demokrat, muhafazakar, yenilikçi ve çağdaş bir
partidir
PARTİMİZ, parti çıkarlarını ülke çıkarlarının üstünde tutan bir "negatif siyaset"
degıl, ülke çıkarlarını parti çıkarlarından onde tutan bir "pozitif siyaset" takıp etmekte­
dir
Milletimizin umudu haline gelen PARTİMİZ, ilkeli siyaset ve yönetim
anlayışıyla, toplumsal barışı sağlayacak ve halkımızın refahını artıracaktır
A K P A R T İ DEMOKRATTIR
PARTİMİZ, yönetme ve siyaset yapma yetkisinin topluma ait bir hak olduğuna
inanır Halk bu yetkisini hur ve serbest seçimlerde yöneticilere devreder Bu nedenle,
demokrasiyi karşıtı olan rejimlerden ayıran en temel özellik iktidarın seçimle belirlen­
mesidir
Seçimler, genel, eşit ve gizli oy esasına gore yapılmalı ve yönetime talip olan
değişik siyası görüşlerin eşit şartlarda yarışmasına izm verilmelidir Merkezi ve yerel
kurumlarda yönetim organlarının seçimle belirlenmesi uygulaması yaygınlaştıkça,
özgürlüklerin alanı genişler, halkın katılımı artar ve demokrasi güçlenir
Demokrasi, millete hizmet için yapılan bir siyası yarış ve hoşgörü rejimidir Bu
rejimde, kimsenin diğerlerine gore daha ustun hak ve imtiyazı yoktur Farklı inanç ve
kültürleri ülkemiz için bir zenginlik kabul eden PARTİMİZ, değişik dil, din, soy ve sosyal
statüden insanın kanunların eşit koruyuculuğu altında özgürce yaşamasını ve siyasete
katılmasını gerekli gorur
11
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Demokrasi, meşruiyetini, halkın ozgur iradesinden ve hukuktan alır Siyası alanı
düzenleyen yasalar, eksik de olsa geçerlidir ve değiştirilene kadar herkesi bağlar
Partileri demokratik hayatın vazgeçilmez unsurları olarak gören A K P A R T İ , Anayasa
ve yasalar çerçevesinde faaliyet gösteren siyası partilerin kapatılmasına karşıdır
Muhafazakar-demokrat siyaset felsefesinin gereği olarak PARTİMİZ, proıe ve
tekliflerini toplumla paylaşır, topluma dayanır, toplumun derdi ile dertlenir, sorun­
larımızın birlikte ddha kolay çözümleneceğine inanır
A K P A R T İ , demokratik rejimin işleyişine, sistem dışı her turlu müdahaleye
karşıdır PARTİMİZ, siyası alanın daralmasına, temel hak ve özgürlüklerin kısıtlan­
masına, bürokrasinin siyasetin yerme ikame edilmesine, kamuda göreve alınmada
eşitsizliklere, egıtım hakkının sınırlanmasına neden olan düzenlemeler ve uygulamaları
değiştirecektir
A K P A R T İ MUHAFAZAKARDIR
Milletimizin tarihsel tecrübe ve birikimini geleceğimiz için sağlam bir zemin
olarak gören A K P A R T İ , muhafazakardır Turk toplumu, bu coğrafyada ortak bir
kaderi paylaşan, acı-tatlı hatıraların birleştirdiği buyuk bir ailedir Bu ailenin kimliğini
oluşturan değerlerin, çağdaş gelişmeler ışığında yeniden üretilerek devam etmesine
imkan hazırlanacaktır
Toplumun uzun geçmişinde ürettiği sivil kultur ve kurumlar, devletin müdahale
alanı dışında kalmalıdır Çağdaş gelişmelerin de gereği olarak devlet ekonomiden çek­
ildikçe, toplumun ürettiği sivil kultur üzerindeki denetim de zorunlu olarak azalacaktır
Toplum, aile, okul, mülkiyet, din, ahlak gibi koklu kurumların oluşturduğu kultur
ortamında kendini yenileyerek varlığını sürdüren canlı bir organizmadır Dışarıdan bir
müdahale olmaksızın kendi doğal surecinde üretilen ve toplumu bütünleştiren yerli
kultur ve kurumlar evrensel değerlerle çelişmez
PARTİMİZ, toplumun kendi tecrübesiyle oluşturduğu kurum ve değerlere
devletin müdahale etmesinin kargaşa ve huzursuzluk doğuracağına inanır Bu neden­
le, A K P A R T İ , maceraperest siyasetçilerin, toplum gerçeklerinden kopuk ideolojik
projelerle sıvıl-demokratık kazanımların tahrip edilmesine yönelik girişimlerine karşı en
buyuk teminattır
PARTİMİZ, Türkiye'nin yerli değerlerini korumak adına, çağdaş dünyaya sırt
dönülmesine karşıdır Buna karşılık, Türkiye'nin küresel dünyaya açılması konusunda
kararlı bir irade ortaya koyarken, yerli değerlerimizin tahrip edilmesini de uygun bul­
mamaktadır
12
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Siyasette ilkeli yaklaşımların yerini gunu birlik çıkar ilişkilerine bıraktığı bir
donemde "ahlak" en önemli değer olarak one çıkmıştır Devlet ve toplum hayatını
tahrip eden rüşvet, yolsuzluk, usulsüzlük ve partizanlık gibi yozlaşmaların
yaygınlaşması, siyasetin kurum olarak itibar kaybetmesine ve halkın siyaset kurumu­
na olan güveninin sarsılmasına sebep olmuştur
Siyasette kaliteye önem veren A K P A R T İ , siyaseti ahlakı bir çizgiye
yerleştirecektir Böylece, toplumda siyaset kurumuna ve demokratik yöntemlere karşı
oluşturulan kuşkuların giderilmesi de mumkun olacaktır
A K P A R T İ YENİLİKÇİ ve ÇAĞDAŞTIR
Bilgi, sermaye, mal ve hizmetlerin Dünya genelinde serbestçe dolaşmaya
başladığı 21 yüzyılın başında Türkiye'mizin siyası hayatına katılan A K P A R T İ , yeni­
likçi ve çağdaş bir partidir
Modernleşme döneminde Türkiye'nin çağdaşlaşması, öncelikle geleneksel
kultur ve değerlerin terk edilmesi şeklinde anlaşılmıştır Oysa, çağdaşlaşma, toplumun
kendi dinamikleriyle kendini yenilemesi ve değişen ihtiyaçlarını karşılayabılmesıdır Bu
anlayışa, 1980'lı yıllarda teknolojik ve ekonomik alanlardaki yaklaşımlarla sınırlı da olsa
ulaşılmıştır Ülkemizin guçlu ülkeler arasında hak ettıgı yeri almasını sağlayacak olan
çağdaşlaşma, cesur siyası ve ekonomik kararlarla toplumun önündeki engellerin
kaldırılmasını gerektirmektedir
Zengin ülkelerin öncülüğünde kaçınılmaz görülen küreselleşmenin, gelişmekte
olan ülkeler için ortaya çıkardığı risklerle dolu belirsizlikleri, ancak yenilikçi ve çağdaş
bir anlayışla ülkemizin lehine kullanabiliriz
PARTİMİZ, ülkemizin Avrupa Bırlıgı'ne tam üyeliğini, modernleşme surecimizin
doğal sonucu olarak görmektedir AB kriterlerinin ekonomik ve siyası hükümlerinin
hayata geçirilmesi, devlet ve toplum olarak birlikte çağdaşlaşmamız yönünde atılacak
önemli bir adımdır Bu kriterlerin, AB üyeliğinden bağımsız olarak düşünüldüğünde bile
hayata geçirilmesi kaçınılmazdır Ancak çağın içinde ve farkında olarak insanlığa
mesajlarımızı ulaştırabiliriz ve çağın imkanlarını kullanarak uluslararası arenada
varlığımızı sürdürebiliriz
Avrupa ile bütünleşmemize karşı çıkan çevrelerin, milli egemenlik, milli güven­
lik, milli çıkar, milli ve yerel kultur konularındaki ideolojik yaklaşımları, Kopenhag
Kriterlerinin hayata geçirilmesini geciktirmektedir PARTİMİZ, bürokratik devletçi
yönetim anlayışını sürdürmeyi amaçlayan bu kavramların, bireyin hukukunu gözeten,
halkın katılımını esas alan demokratik, sivil ve çoğulcu bir anlayışla yeniden ele
alınmasından yanadır
13
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Düşünce ve ifade özgürlüğünün tam olarak sağlanması, teşebbüs ozgurlugunu
sınırlayan engellerin kaldırılması, yönetimin şeffaf hale getirilmesi, yerel yönetimlerin
güçlendirilmesi yönünde atılacak cesur adımlar, toplumun kendi gücüyle
çağdaşlaşmasının onunu açacaktır
14
AK PARTİ
TEMEL HAK
ve ÖZGÜRLÜKLER
herşey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
II. T E M E L H A Kv e Ö Z G Ü R L Ü K L E R
İnsanlar doğuştan, devredilemez ve vazgeçilemez temel hak ve hürriyetlere
sahiptir İnsanlığın ortak değeri olan temel hak ve özgürlükler, devlet idaresi altında
onurlu bir hayat surebılmenın on şartıdır
"İnsanı yaşat kı devlet yaşasın" düşüncesinden hareket eden PARTİMİZ,
butun politikalarının merkezine insanı koymuştur Demokrasinin nihai amacı, başta
düşünce, inanç, egıtım, örgütlenme ve teşebbüs ozgurlugu olmak üzere, butun sivil
ve siyası özgürlükleri güvenceye almak ve insanların korku ve endişeden uzak olarak
yaşamalarını sağlamaktır
Ülke ıç şartlarıyla bağlantılı düşünülemeyecek kadar önemli olan temel hak ve
özgürlükler, uluslararası düzenlemelere konu olmaktadır Bir ülkenin sadece kendi
şartlarını dikkate alarak düzenleme yapamayacağı alanların başında, temel hak ve
özgürlükler gelmektedir
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, insanlığın bir daha toplu felaketlerle
karşılaşmasını önleme yönündeki çabalar, insan haklarının evrensel düzeyde
tanımlanmasını ve güvencelerinin oluşturulmasını gerektirmiştir Bu çabalar sonucun­
da İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Paris
Şartı gibi belgeler yürürlüğe konularak temel hak ve özgürlüklerin uluslararası boyutta
güvence altına alınması yönünde önemli bir adım atılmıştır
T urkıye İnsan Haklan Evrensel Beyannamesini ve Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesini kabul ederek ıç hukukunun parçası haline getirmiştir Avrupa Bırlıgı'ne
tam üyeliğin on şartı olan Kopenhag Kriterleri de temel hak ve özgürlüklere özel bir
vurgu yapmaktadır
Demokratik rejimlerde, siyası iktidarların ve bürokratik yapıların temel hak ve
özgürlüklerin kullanılmasına müdahale edemeyeceğini, uluslararası sözleşmelerle
güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerin eksiksiz olarak hayata geçirilmesini
savunan PARTİMİZ,
• Temel hak ve özgürlükleri ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde,
özellikle Kopenhag Kriterlerinde belirtilen seviyeye yükseltmek için Anayasa ve
yasalarda gerekli değişikliği yapacaktır
• Temel hak ve özgürlüklerin, sadece anayasal ve yasal güvenceye alınması ile
yetinmeyip, fiilen uygulanması ve siyasal kültürümüzün yerleşik bir boyutu olarak
güçlenmesi yönünde çaba sarf edecektir
• Devletin, yasal ve kurumsal düzenlemeleri ile kaynaklarını, temel hak ve
özgürlüklerin yerleştirilmesi ve geliştirilmesi yönünde etkin bir şekilde kullanacaktır
17
j S E Ç İ M
t
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
—
I
• Toplumumuzda kısır çekişmelere yol açan, din, mezhep, cinsiyet, etnik
ayırımcılık konularındaki tartışmalı uygulamaların temelinde, hak ve özgürlükler
konusundaki eksiklikler yatmaktadır Demokrasimizi evrensel düzeye taşıyacak
"insan haklarına dayanan" devlet anlayışının yerleşmesiyle bu kısır çekişmeler sona
erecektir
• Temel hak ve özgürlükler konusunda, toplumun değişik kesimlerinin sorun
larına ve taleplerine karşı duyarlı olacak, bu alanda çifte standartlara, kısır çekişmelere
ve siyası istismarlara izin vermeyecektir
• İşkence, kayıp, goz altında olum, faili meçhul cinayet gibi demokratik hukuk
devletinde kabul edilemez insan hakları ihlallerinin üzerine ciddiyetle gidecektir
• Temel hak ve özgürlükler alanındaki eksikliklerin giderilmesi için, dıger siyası
partiler ve sivil toplum örgütleri arasında mutabakat ve işbirliği imkanlarını arayacaktır
• Temel hak ve özgürlüklerin kağıt üzerinde kalmaması için sürdürülebilir
kalkınmayı gerçekleştirecek, bu süreçte ortaya çıkacak kaynakların toplumun t u m
kesimlerine daha adıl dağıtılmasını sağlayacaktır
• Yaşama ve mülkiyet hakkını, düşünce, ifade, inanç, teşebbüs ve örgütlenme
ozgurlugunu sınırlayan hükümler, evrensel hukuk ve özgürlük anlayışı dikkate alınarak
yeniden düzenleyecektir
18
AK PARTİ
DEMOKRASİ
ve SİVİL TOPLUM
hersey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
III. D E M O K R A S İ v e S İ V İ L
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
TOPLUM
Türkiye'de demokrasi ve piyasa ekonomisinin yerleşmesine bağlı olarak sivil
toplum güçlenmektedir Toplum çoğu alanlarda devletin onune geçmekte, kamu
kesiminden daha kaliteli mal ve hizmetler üretmektedir
A K P A R T İ , insan haklarına dayanan ve eksiksiz işleyen demokratik bir yone
timin hayata geçirilmesi için sivil toplumun güçlenmesini ve "yönetişim anlayışı
içinde etkili bir kamuoyu denetimini gerekli görmektedir
A- SİVİL T O P L U M U N
GÜÇLENMESİ
A K P A R T İ , demokrasiyi, halkın geniş boyutlu katılımı ile sürekli geliştirilmesi
gereken bir süreç olarak görmektedir Bu kapsamda, çoğulcu ve katılımcı demokratik
siyasal surecin sivil toplum örgütlerine açılması ve karar verilecek konularda ilgili
toplum kesimlerinin goruş ve önerilerinin alınması sağlanacaktır
Sivil toplum kuruluşlarının yönetime daha aktif katılımı ile temsili demokıasının
katılımcı demokrasiye doğru gelişmesi sağlanacaktır Böylece vatandaş, sadece
seçimden seçime degıl, güncel gelişmeler için de iradesini siyasal surece yansıtma
fırsatı kazanacaktır
Yönetimin demokratikleşmesi, toplumun olduğu kadar, devletin de lehinedir
Devlet demokratıkleştıkçe halkını yönetme meşruiyeti de güçlenir ve uluslararası alan
da saygınlık kazanır Gucunu halktan ve sivil toplum örgütlerinden alan yönetimlerin,
bölgelerinde ve Dünyada etkilen ve pazarlık güçleri artar
PARTİMİZ, farklı goruş ve kesimleri temsil eden sivil toplum örgütlerine eşit
mesafede duracak, sivil toplum örgütleri arasında diyalogu ve işbirliğini destekleye
çektir
A K P A R T İ , yönetime katılımı engelleyen yasal ve ıdan etkenleri kaldırarak,
kamu yönetimine sivil toplumun daha aktif katılımını sağlayacaktır İş dünyası,
sendikalar, meslek odaları, çiftçi örgütleri ve gonullu kuruluşların, sorunlarını, hizmet
alanlarındaki kamu görevlileri ile birlikte çözmelerini kolaylaştırıcı mekanizmalar
geliştirilecektir
Ülkemizde henüz yeterince orgutlenemeyen sivil toplum, kamu hizmetlerinin
yürütülmesinde fazla etkili olamamaktadır Bu sorunun aşılması için genel kalkınma ve
eğitim surecinde, t u m kesimlerin örgütlenmesi desteklenecek ve kamu bürokrasisi
toplumla diyalog içinde ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden yapılandırılacaktır
21
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
AK
P A R T İ , temel yasal düzenlemelerin ve anayasal değişikliklerin
yapılmasında, meclisteki sayısal üstünlüğü yeterli olsa bile, mümkün olabilecek en
geniş toplumsal mutabakatı arayacaktır.
A K P A R T İ , çoğulcu demokrasi ve rekabetçi piyasa anlayışının bir gereği
olarak, modern toplumlarda doğru bilgi edinme ve denetim görevi yürüten medyanın
çoğulcu ve rekabetçi bir yapıda gelişmesini savunur. Kamusal bir hizmetin farklı
taraflarını oluşturan siyaset ile medya ilişkisinin, karşılıklı saygıya dayalı bir diyalog
içinde yürütülmesinden yanadır.
B- D E M O K R A S İ v e K A L K I N M A
Sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık ve demokratik yönetim gibi unsurları
da içermektedir. Sadece kişi başına düşen geliri artırmak veya fiziki şartları iyileştirmek
kaliteli yaşam için yeterli değildir. İnsanların ekmek kadar, kendilerini gerçekleştirecek
özgürlüğe de ihtiyaçları vardır
PARTİMİZ, kalkınmayı, devletin tek yanlı iradesini yansıtan bir toplum
mühendisliği olarak değil, toplumun çoğulcu yapısına saygılı demokratik bir arayış
olarak görmektedir. Demokratikleşme ve kalkınma birbirinin alternatifi değil, aynı anda
yürümesi gereken ve birbirlerini destekleyen süreçlerdir.
Kamu yönetiminde tepeden inmeci ve tek yönlü anlayışlar terk edilecek,
yonetışımcı bir anlayışla devlet-toplum diyaloguna ve eğitim, sağlık, çevre gibi sosyal
boyutu olan hizmetlerde işbirliğine dayanan modeller geliştirilecektir. Devlet, piyasa
ve toplum birbirlerinin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır. Bunların oluşturacağı sinerji
ile sürdürülebilir ve hızlı bir kalkınma sağlanacaktır.
22
AK PARTİ
HUKUK ve ADALET
REFORMU
herşey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
IV. H U K U K V E A D A L E T
A- H U K U K v e A D A L E T
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
REFORMU
ANLAYIŞIMIZ
Demokratik ülkelerde, hukukun evrensel ilkelerine saygı, hak arama yollarının
açık tutulması, kanun onunde eşitlik, bireysel hak ve özgürlüklerin korunması, idarenin
hukuka bağlılığının sağlanması temel değerlerdir Bu değerlerin hayata geçirilmesiyle
otoriteyi meşrulaştırıcı bir guç olan hukuk devleti anlayışı yerleşir
PARTİMİZ hukuku, korkutmanın ve cezalandırmanın değil, adaleti sağlamanın
aracı olarak görmektedir
Mevzuatımızdaki yasakçı hükümler nedeniyle, ülkemiz hukuk devletinden çok
kanun devleti goruntusu vermektedir Türkiye, kanunlarını hukuka, hukukunu evrensel
adalet ve insan hakları esaslarına dayandırarak ve temel hak ve özgürlüklerin
kullanılmasını sınırlayan yasakçı hukuk sistemini değiştirerek gerçek anlamda hukuk
devleti olacak ve uluslararası camiada saygın bir yer kazanacaktır
Hukuk ve adalet anlayışımız, devletin topluma ve bireylere dil, ırk, renk, cin­
siyet, siyası düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep aidiyeti gibi sebeplerle ayırım
gözetmeksizin adalet içinde yaklaşmasını sağlamaktır
Amacımız toplumumuzu suçun azaldığı, korkunun olmadığı bir barış toplumu
haline getirmektir İhtilafları çıkmadan önlemek amacıyla "Koruyucu Hukuk" uygula­
maları başlatılacaktır Hukuki konularla ilgili danışmanlık hizmetleri geliştirilip sosyal
hizmet olarak halka sunulacak, halkımızın temel ve gündelik sorunlarla ilgili haklarını ve
hukuk kurallarını iyi anlamaları sağlanacaktır
PARTİMİZ hukukun üstünlüğüne dayalı yönetim anlayışının teminatı olacaktır
"Adalet mulkun temelidir" özdeyişinde ifade edildiği gibi, toplumda barışın,
huzurun ve refahın sağlanması için öncelikle adaletin tesis edilmesi gerekmektedir
Ülkemizde yaşanan krizlerin temelinde, evrensel normlara uygun bir hukuk devleti ve
adalet sisteminin eksikliği yatmaktadır
PARTİMİZİN isminden de anlaşılacağı gibi, adaletin tesisi kalkınmadan once
gelir Demokratik bir hukuk devleti anlayışını hayata geçiremeyen ve adalete güveni
tesis edemeyen ülkelerin, ekonomik yönden kalkınması da mumkun değildir
Hukuk devleti ilkesine uygun olarak adalet reformunu gerçekleştirmek,
PARTİMİZİN öncelikleri arasında yer almaktadır
Hukuk alanındaki reformlara yeni bir anayasa yapılarak başlanmalıdır
PARTİMİZ, yeni anayasanın devlet-toplum-bırey arasında yapılan bir toplumsal
sözleşme niteliğinde olmasından yanadır Bu anayasa hukuk devleti ilkelerini hayata
geçirecek, bireyleri devlete ve orgutlu güçlere karşı koruyacak, İnsan Hakları Evrensel
25
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Beyannamesı'nın ve Avrupa İnsan Hakları Sozleşmesi'nin getirdiği ilke ve standartlar­
da temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınmasını sağlayacaktır.
Hazırlanacak yeni anayasa, kısa, öz ve açık olacak, yasama, yürütme ve yargı
erkleri arasındaki ilişkiler açık, net ve anlaşılabilir bir şekilde belirlenecek, temsili
demokrasiden katılımcı demokrasiye geçişi sağlamak için referandum yolu
yaygınlaştırılacak, "idarenin hiçbir eylem ve işlemi yargı denetimi dışında bırakılmaya­
caktır.
Demokrasimizin'önündeki önemli engellerden biri de Siyası Partiler Kanunu ile Seçim
Kanunlarındaki halkın katılımını sınırlayan hükümlerdir. Hazırlayacağımız yeni
anayasanın sağlayacağı geniş hak ve özgürlükler anlayışına uygun olarak, bu kanunlar
daha geniş katılımı ve fırsat eşitliğini sağlayacak, Mecliste daha adaletli bir temsile
imkan verecek şekilde değiştirilecektir.
B- B A Ğ I M S I Z v e T A R A F S I Z
YARGI
Yargı gücünü kullananların görevlerini yasaların emrettiği doğrultuda tarafsız
olarak kullanmaları kışı hak ve özgürlüklerinin en önemli teminatıdır. Ülkemizde yargıya
çeşitli şekillerde müdahalelerin olduğu, yargıçların tarafsız olarak karar vermelerinin
engellendiği, yüksek yargı organlarının başkanları tarafından da sürekli olarak dile getir­
ilmektedir.
Ülkemizde, adalet hizmetlerinin aksamasının temelinde, bütçeden bu
hizmetlere ayrılan payın yetersizliği, yargılama sürecinin yavaş işlemesi, mevzuatın
çok geniş olması, yargılama mevzuatının çağdaş gelişmelere uygun olarak yenilen­
memesi, teknik altyapı eksiklikleri, personel yetersizliği gibi sebepler yatmaktadır.
A K P A R T İ , yargı yetkisini kullanan kişi ve kurumların bağımsız ve tarafsız
karar vermelerini sağlayacak bir yargı reformunu gerçekleştirmek için;
• Anayasa ve yasalardaki yargı bağımsızlığı ve hakimlik teminatı ile
bağdaşmayan hükümler yeniden düzenlenecek, hakimlerin tarafsızlığını ve hukukun
siyasallaşmasını engelleyen önlemler alınacaktır.
• Hakim ve savcıların terfi sistemi, hakimlik teminatını zedelemeyecek şekilde
değiştirilecek, sicillerinin objektif kriterlere göre düzenlenmesi sağlanacaktır
• Yargı hatalarından dolayı mağdur olanların zararlarının tazmini için bütçeden
kaynak ayrılacaktır.
• Basının ve kamuoyunda etkili kişi ve organların yargıyı etkileyerek, adaleti
yanıltmaya yönelik faaliyetlerine engel olucu nitelikteki düzenlemeler gereği gibi uygu­
lanacaktır
26
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• Devlet Güvenlik Mahkemeleri kaldırılarak, bunların görev ve yetkilen, orgutlu
suçlar ve terör konusunda ihtisaslaşmış ceza mahkemelerine devredilecektir
• Anayasa Mahkemesi üyelerinin seçimi yeniden düzenlenecek, yasama,
yürütme ve yargı arasında denge kurularak T B M M ' n e de uye seçme yetkisi
tanınacaktır
C- T A M v e Z A M A N I N D A
ADALET
Anayasanın 141'ıncı maddesinde, davaların en az giderle ve mumkun olan en
kısa surede sonuçlandırılması hükme bağlanmıştır
Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesinin 6'ncı maddesinde de herkesin kanuni", bağımsız ve tarafsız bir
mahkemede makul bir surede, adıl bir şekilde yargılanma hakkı temel bir insan hakkı
olarak güvenceye akımıştır
Bugün ülkemizde adalet sistemi çok yavaş işlemekte, bu durum adalete güven
duygusunu zayıflatmaktadır İnsanlar, bazen haklarını mahkemelerde aramak yerme
"ıhkâk ı hakka" kalkışmakta, yasadışı organizasyonları devreye sokmakta veya umut
suz bir şekilde hak aramaktan vazgeçerek haksızlığa boyun eğmektedir
Usul kanunlarındaki yetersizlik, nitelikli yargı elamanı ve yardımcı personel
eksikliği, bina ve fiziki mekân yetersizlikleri, modern haberleşme ve iletişim
araçlarından yaralanılamaması, yargı çevrelerinde ıç goç nedeniyle yaşanan hızlı nüfus
artışı, adaletin tecellisini geciktiren temel faktörlerdir
PARTİMİZE
gore geciken
adalet
adaletsizliktir
Yargı sistemindeki bu
sakıncaların giderilmesi için,
• Genel bütçeden adalet hizmetlerine ayrılan pay, bu hizmetlerin tam ve
zamanında yapılmasını sağlayacak bir orana yükseltilecektir
• Vatandaşların devlet kuruluşları ile olan ihtilaflarının yargı yoluna başvurul­
madan çözümlenmesi için gerekli idari ve yasal düzenlemeler yapılarak, kamu
görevlilerinin sorumluluktan kaçarak yapmaları gereken işleri yargıya havale etmeleri
önlenecektir
• Hukuk fakültesi ogretım üyelerinin, hukuk alanında akademik kariyer yapmış
kişilerin ve özellikle tecrübeli avukatların hakimlik mesleğine geçmeleri
kolaylaştırarak personel açığı giderilecektir
• Ceza yargılamasında savunmayı temsil eden avukatın statüsü, iddia
makamını temsil eden savcının statüsü ile denkleştirecektir
27
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• D a v a n ı n taraflarına d a v a y ı g e r e k s i z y e r e u z a t m a i m k â n ı v e r e n düzenlemeler
kaldırılacak, d a v a n ı n u z a m a s ı n a y o l açan davranışlara izin v e r i l m e y e c e k t i r
• H a l e n d a v a şeklinde görülen çekişmesiz yargı işleri d a v a o l m a k t a n çıkarılarak
d a v a sayısı azaltılacaktır D a v a kalıbı içinde görülen çekişmesiz yargı işlerinde d e b a s i t ­
lik v e çabukluk s a ğ l a n a c a k t ı r
• M e v z u a t t a k i d a v a açma, şikayet, itiraz, t e m y i z , karar düzeltme, z a m a n a ş ı m ı
v e hak duşumu g i b i s u r e l e r basitleştirilecektir.
• M a d d i imkansızlıkları n e d e n i y l e hak a r a m a ö z g ü r l ü ğ ü n d e n y a r a r l a n a m a y a n l a r
için öngörülen " a d l ı y a r d ı m " müessesesine işlerlik kazandırılacaktır
• Ceza H u k u k u a l a n ı n d a k i s o n gelişmelere göre cürüm k a b u l e d i l m e y e n s o s y a l
d a v r a n ı ş l a r suç o l m a k t a n çıkarılacaktır. K a b a h a t l e r adlı suç k a p s a m ı n d a n
çıkarılarak
"ön ödeme" y o l u n a g i t m e i m k a n l a r ı genişletilecektir.
• Bir idari u s u l k a n u n u çıkarılarak idari işlemlerin y a p ı l m a s ı n d a k i y e t k i v e s o r u m ­
luluk
belirsizlikleri
giderilerek
işlemlere
açıklık
kazandırılacak,
denetim
kolaylığı
sağlanacaktır.
• İ s t i n a f m a h k e m e l e r i k u r u l a r a k Y a r g ı t a y ' ı n ış yükü h a f i f l e t i l e c e k v e Y a r g ı t a y ' ı n
içtihat m a h k e m e s i o l m a f o n k s i y o n u öne çıkarılacaktır.
S i s t e m i n , nitelikli p e r s o n e l , m e k a n v e araç-gereç ihtiyaçlarının
z a m a n ı n d a v e t a m a d a l e t i n t e c e l l i s i için z o r u n l u d u r
karşılanması
B u amaçla;
A d l i y e l e r , ç a ğ ı n gelişmelerine v e h i z m e t i n g e r e k l e r i n e u y g u n b i r şekilde m o ­
d e r n araç v e gereçlerle d o n a t ı l a c a k t ı r . M a h k e m e l e r i n e l e k t r o n i k arşiv i m k a n l a r ı n d a n
y a r a r l a n m a s ı s a ğ l a n a r a k g e r e k l i bilgi v e b e l g e l e r ile e m s a l kararlara z a m a n ı n d a erişim
m u m k u n h a l e g e t i r i l e c e k , y a r g ı o r g a n l a r ı arasında k u r u l a c a k bir bilgi agı ile adlı s i s t e m i
bilgi t o p l u m u n a t a ş ı y a c a k b i r düzen o l u ş t u r u l a c a k t ı r
İnfaz m e v z u a t ı ç a ğ d a ş n o r m l a r a - d y g u n h a l e g e t i r i l e c e k , m o d e m b i r örgütlen­
m e , y e t e r l i s a y ı d a p e r s o n e l v e fiziki- i m k a n l a r ı n s a ğ l a n m a s ı y l a ceza v e t u t u k e v l e r i n i n
s o r u n l a r ı çözülecektir
B u çerçevede;
• İnfaz h i z m e t l e r i n d e , t u t u k l u v e hükümlülerin kaldığı m e k a n l a r ayrılacak, c e z a
infaz k u r u m l a r ı n ı n p e r s o n e l v e fiziki a l t y a p ı y e t e r s i z l i k l e r i g i d e r i l e c e k t i r . Hazırlanacak
y e n i infaz k a n u n u n d a t u t u k l u v e hükümlülerin a s g a r i hakları b e l i r l e n e c e k v e a l t e r n a t i f
c e z a i n f a z yöntemleri geliştirilecektir.
28
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• A d l i sicil kayıtlarının t u t u l m a s ı n d a d a h a düzenli b i r s i s t e m e geçilecek, sabıka
kayıtlarının s i l i n m e s i n d e k i i h m a l l e r i n h a k m a h r u m i y e t i d o ğ u r m a s ı e n g e l l e n e c e k t i r .
•
Kişilerin idari kararlarla k a m u h a k l a r ı n d a n m a h r u m bırakılmalarının önüne
geçilecek, k a m u h a k l a r ı n d a n m a h r u m i y e t t e yargı kararı z o r u n l u hale g e t i r i l e c e k t i r .
• P a r l a m e n t o n u n af y e t k i s i s a d e c e d e v l e t e karşı işlenen suçlarla sınırlı hale
g e t i r i l e c e k , kişilere v e mallara karşı işlenen suçlarda i s e m a ğ d u r l a r ı n rızasını a r a y a n v e
haklarını k o r u y a n b i r s i s t e m o l u ş t u r u l a c a k t ı r .
29
AK PARTİ
YÖNETİMİN YENİDEN
YAPILANDIRILMASI
hersey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
V. YÖNETİMİN YENİDEN
A- DEVLETİN DEĞİŞEN
B E Y A N N A M E S İ
YAPILANDIRILMASI
ROLÜ
Küreselleşme v e bilgi t o p l u m u n a dönük gelişmeler, g e l e n e k s e l d e v l e t v e yöne­
tim
yaklaşımlarını
büyük ölçüde geçersiz h a l e
üzerindeki g e l e n e k s e l
kontrol
getirmektedir.
v e müdahalesi a z a l m a k t a ,
yerel
Devletin
toplum
v e uluslar
üstü
düzeylerde çok aktörlü politikalar o l u ş t u r u l m a k t a d ı r .
AK
P A R T İ , b u y e n i süreçte d e v l e t i n , d o ğ r u d a n müdahale v e üretim y a p ­
m a s ı n d a n çok, p o l i t i k a oluşturma, k a y n a k y a r a t m a , s t a n d a r t k o y m a v e d e n e t i m y a p ­
m a s ı n d a n yanadır.
2 1 . yüzyılın d e m o k r a t i k d e v l e t i n d e , yöneticilerin h e s a p v e r m e s o r u m l u l u ğ u ,
katılımcılık, öngörülebilirlik v e ş e f f a f l ı k , t e m e l u n s u r l a r olarak öne ç ı k m a k t a d ı r .
A K P A R T İ , d e v l e t i n işlevlerinin b u gelişmelere u y u m l u hale g e t i r i l m e s i için:
• Hükümetin v e k a m u yöneticilerinin h e s a p v e r m e s o r u m l u l u ğ u n u açıkça kabul
etmektedir.
• Katılımcılığı, k a m u k e s i m i ile t o p l u m arasında d i y a l o g u v e işbirliğini b e s l e y e ­
c e k e t k i n b i r m e k a n i z m a olarak d e s t e k l e m e k t e d i r .
• Yönetim v e karar a l m a sürecinin h e r a ş a m a s ı n d a t o p l a m kalite anlayışı
b e n i m s e n e r e k , belirsizlikler azaltılacak v e "öngörülebilir" bir yönetim sağlanacaktır.
• K a m u d a y a p ı l a n k a y n a k k u l l a n m a v e aktarımları t o p l u m u n b i l g i s i n e açılarak
y o l s u z l u k l a r a i m k a n v e r m e y e n şeffaf d e v l e t anlayışını yerleştirecektir.
B u gelişmeler çerçevesinde D e v l e t i n rolü;
• Adaleti tesis etmek,
• iç v e d ı ş g ü v e n l i ğ i s a ğ l a m a k ,
• M a k r o e k o n o m i k dengeleri v e istikran sağlamak,
• M a k r o düzeyde, e s n e k v e katılımcı özelliklere s a h i p p l a n l a m a y a p m a k ,
• S o s y a l v e bölgesel d e n g e s i z l i k l e r i g i d e r m e y e yönelik t e d b i r l e r i a l m a k ,
• E ğ i t i m v e sağlıkla ilgili t e m e l h i z m e t l e r i yürütmek,
• K o y d u ğ u s t a n d a r t l a r a göre d e n e t i m y a p m a k l a sınırlı kalacaktır.
B-DEVLETTE ŞEFFAF
YÖNETİM
Türkiye'nin m e v c u t yönetim yapısı, küresel şartların v e t o p l u m u n gelişme
i r a d e s i n i n g e r i s i n d e kalmıştır. D e m o k r a t i k kurallara göre işlemeyen v e r i m s i z
kamu
yönetimi s i s t e m i m i z , d e v l e t ile halk arasında güven b u n a l ı m ı d o ğ u r m a k t a d ı r .
33
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
D e m o k r a t i k b i r d e v l e t anlayışı ile rekabetçi bir p i y a s a a r a s ı n d a t a m a m l a y ı c ı l ı k
ilişkisi b u l u n m a k t a d ı r
ve
sivil
toplum
T o p l u m l a r ı n t e m e l ihtiyaçlarının k a r ş ı l a n m a s ı n d a , d e v l e t , p i y a s a
işbirliği
kaçınılmaz- hale
gelmiştir
Halkımızın
temel
ihtiyaçlarını
karşılamakta zorlanan m e v c u t devlet yapımız,
• Merkeziyetçi v e katı hıyerarşık yapıdadır,
• T o p l u m s a l d e n e t i m v e katılıma kapalıdır,
• K ı r t a s i y e c i , şekilci v e v e r i m s i z d i r ,
• Hızla büyümekte v e h a n t a l l a ş m a k t a d ı r ,
• Y o l s u z l u ğ a açıktır v e s i y a s e t i y o z l a ş t ı r m a k t a d ı r
K a m u yönetimi s i s t e m i m i z i n
dönüştürülmesi g e r e k m e k t e d i r
ç a ğ d a ş yönetim anlayışına u y g u n b i r şekilde
A K P A R T İ , b u donuşumu s a ğ l a m a kararlılığındadır
1 Merkeziyetçi ve katı hıyerarşık yapıların aşılması için,
• U l u s a l öncelikler ile y e r e l farklılıklar barıştırılarak k a m u h i z m e t l e r i n i n y e r i n d e n
karşılanması
temel
ilke
olacak,
devlet
tarafından
yürütülmesi z o r u n l u
olmayan
h i z m e t l e r , kaynaklarıyla b i r l i k t e y e r e l yönetimlere d e v r e d i l e c e k t i r
• Y e r e l düzeyde demokratikleşmeye önem v e r i l e c e k , seçimlerle oluşan y e r e l
organlar
üzerindeki m e r k e z i
idarenin
denetimi
hukuka
uygunluk
denetimi
ile
sınırlanacaktır
• Görevi b a ş ı n d a k a l m a s ı sakıncalı görülen b e l e d i y e b a ş k a n l a r ı n ı n görevden
u z a k l a ş t ı r ı l m a s ı , m a h a l l i n e n yüksek m u l k ı a m i r i n i n ıstegı üzerine a n c a k
mahkeme
kararı ile olacaktır
•
'Devlette
Genel
Kurumsal
Gözden
Geçirme"
çalışması
yapılarak,
bakanlıkların sayısı v e ölçekleri, ilgili v e bağlı kuruluşlar ile d i ğ e r k a m u k u r u l u ş l a r ı n ı n bir
b u t u n o l a r a k görevlen y e n i d e n t a n ı m l a n a c a k t ı r
•
M e r k e z i yönetimdeki g e r e k s i z kuruluşlar e l e n e c e k , b e n z e r işlevler gören
yapılar birleştirilecek v e kuruluş ıçı yönetim k a d e m e l e r i azaltılarak, işlemler basitleştir­
ilecektir
2 Toplumsal denetim ve katılımın artırılması için,
• Bilgi e d i n m e h a k k ı , t o p l u m u n b u t u n k e s i m l e r i n e y a y g ı n l a ş t ı r ı l a c a k v e b u n u
s a ğ l a m a k için " V a t a n d a ş ı n Bilgi E d i n m e H a k k ı K a n u n u " çıkarılacaktır
•
Y e n i bilgi v e iletişim t e k n o l o j i l e r i n d e n yararlanılarak,
kamu
kuruluşlarının
h i z m e t v e işlemleri halka d u y u r u l a c a k , yönetimde ş e f f a f l ı k s a ğ l a n a c a k t ı r
• Ülkenin g e l e c e ğ i n i i l g i l e n d i r e n önemli k o n u l a r d a t o p l u m u n t e r c i h l e r i n e u y g u n
kararlar a l ı n a b i l m e s i için, r e f e r a n d u m y o l u açık t u t u l a c a k t ı r
• K a m u d a v e r i m l i l i ğ i n artırılması v e ş e f f a f l ı ğ ı n s a ğ l a n m a s ı için h i z m e t b i r i m ­
lerinin, p a r l a m e n t o y a v e k a m u o y u n a p e r f o r m a n s raporu sunmaları sağlanacaktır
34
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
3. Kırtasiyecilik, şekilcilik ve verimsizliğin azaltılması için
• Vatandaşa d o ğ r u d a n h i z m e t s a ğ l a y a n alanlarda m e v z u a t azaltılacak v e idari
u s u l l e r sadeleştirilecektir.
• K a m u k u r u l u ş l a r ı n d a bilgi v e iletişim t e k n o l o j i l e r i a z a m i ölçüde kullanılarak,
e - D e v l e t u y g u l a m a s ı yaygınlaştırılacaktır.
•
kadar
K a m u yönetiminde " b e y a n a güven i l k e s i " e s a s alınacak, a k s i kanıtlanana
v a t a n d a ş ı n b e y a n ı d o ğ r u kabul e d i l e c e k t i r . B u ilkeyi s u i s t i m a l e d e n l e r e v e r i l e ­
c e k cezalar artırılacaktır.
• işlerin g e c i k m e s i n e v e y a t ı r ı m c ı n ı n c a y m a s ı n a y o l açan bürokratik e n g e l l e r
kaldırılacak, g e r e k l i bilgi v e b e l g e l e r i n t e k b i r i m d e n t e m i n i s a ğ l a n a r a k , mükerrer b e l g e
v e bilgi t a l e p l e r i önlenecektir.
4. Örgütsel büyüme ve hantallığın giderilmesi için;
• K a m u p e r s o n e l i e ğ i t i l e r e k , " e s n e k uzmanlaşma" kültürü yerleştirilecek, geçi­
ci v e önemsiz işler için ilave p e r s o n e l alımı önlenecektir.
• Kuruluş içi, kuruluşlar arası v e bölgeler arası p e r s o n e l d a ğ ı l ı m ı y e n i d e n düzen­
l e n e r e k , vatandaşa d o ğ r u d a n h i z m e t v e r i l e n n o k t a l a r d a k i p e r s o n e l açığı g i d e r i l e c e k t i r .
•
K a m u d a yöneticiler ile çalışanlar arasında yapılacak sözleşmelerle p e r f o r ­
m a n s yönetimi geliştirilecek, u z u n v a d e d e p e r f o r m a n s a dayalı ücret s i s t e m i n e geçile­
cektir.
• Yerleşim b i r i m l e r i n i n il v e ilçe y a p ı l m a s ı n d a , b e l e d i y e t e ş k i l a t ı v e büyükşehir
b e l e d i y e s i k u r u l m a s ı n d a i s t i s m a r ı önlemek için o b j e k t i f kriterler g e t i r i l e c e k t i r .
5. Kayırmacılığın ve yozlaşmanın önlenmesi için;
•
P e r s o n e l a l ı m ı n d a o b j e k t i f k r i t e r l e r g e t i r i l e c e k , t e r f i l e r d e liyakat v e fırsat
e ş i t l i ğ i e s a s alınacaktır.
• Siyasi i k t i d a r d e ğ i ş i k l i ğ i n i n üst kadrolar dışında bürokratik yapıya e t k i s i e n aza
i n d i r i l e r e k yönetimde istikrar v e süreklilik s a ğ l a n a c a k t ı r .
• U l u s a l , bölgesel v e y e r e l düzeyde özel sektörün v e sivil t o p l u m örgütlerinin
k a m u yöneticileri v e s i y a s i y e t k i l i l e r i l e b i r araya g e l e c e ğ i
"Ekonomik
v e Sosyal
K o n s e y " b e n z e r i yapılar yaygınlaştırılacak v e e t k i n olarak çalıştırılacaktır.
• K a m u yönetiminin d e n e t l e n m e s i n d e v e i n s a n haklarının k o r u n m a s ı n d a k a m u
denetçisi ( o m b u d s m a n ) yöntemi, h u k u k i alt yapısı oluşturularak, etkili bir şekilde k u l ­
lanılacak v e y e r e l düzeyde d e o m b u d s m a n u y g u l a m a s ı g e t i r i l e c e k t i r .
AK
P A R T İ , r e f o r m v e d e ğ i ş i m p r o j e l e r i n i hayata geçirirken, ilgili tarafları
sürece dahil e d e n katılımcı bfr anlayışla h a r e k e t e d e c e k t i r .
35
S E Ç İ M
C-
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
E-DÖNÜŞÜM TÜRKİYE
S
İ
PROJESİ
A K P A R T İ , d e ğ i ş e n v e y e n i l e n e n yönetim yapısıyla, v a t a n d a ş l a r ı n a kaliteli v e
hızlı k a m u
hizmeti
s u n a b i l m e k a m a c ı y l a , y e n i bilgi v e iletişim t e k n o l o j i l e r i
ile iyi
yönetişim ilkelerini kullanarak, şeffaf, bütüncül, eşitlikçi, basit ış süreçlerine s a h i p bir
d e v l e t y a p ı s ı n ı n halkımıza h i z m e t v e r m e s i n i s a ğ l a y a c a k t ı r
V a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n ihtiyaçlarını, küresel a g çerçevesinde karşılayarak,
kamuda
karar a l m a s u ı e ç l e r ı n e katılımını s a ğ l a y a c a k e-dönüşüm Türkiye p r o j e s i h a y a t a geçi­
rilecektir. B u proje ile,
• Öncelikle A B ' n i n y e n i m ü k t e s e b a t ı çerçevesinde telekomünikasyon v e bilgi
t e k n o l o j i l e r i politikaları b e l i r l e n e c e k ,
• V a t a n d a ş ı n k a m u s a l alandaki karar a l m a süreçlerine bilgi v e iletişim t e k n o l o ­
jileri vasıtasıyla d o ğ r u d a n katılımı s a ğ l a n a c a k ,
• K a m u i d a r e s i , e - d e v l e t ilkeleri ışığında şeffaf v e h e s a p v e r e b i l i r h a l e g e t i r i l e ­
cek,
• Bilgi v e iletişim t e k n o l o j i l e r i n i n k u l l a n ı m ı , ' h a k k a n i y e t ölçütleri e s a s alınarak
yaygınlaştırılacak,
• Y e r e l bilgi v e b e c e r i l e r küresel düzeye t a ş ı n a c a k ,
• Küresel p l a n d a söz s a h i b i o l a b i l e c e k , u s t u n nitelikli insangücü oluşturulacak,
•
Değişik
coğrafyalardaki,
gelir
grupları
v e statüler arasındaki
bilgi
açığı
kapatılacaktır.
Dönüşüm p r o j e s i n d e katılımcılık, basitlik, ş e f f a f l ı k , eşitlik v e bütünsellik t e m e l
i l k e l e r i m i z olacaktır
B u a m a c a yönelik o l a r a k ,
e-Dönüşüm Görev Gücü k u r u l a c a k ,
u l u s a l b i r v i z y o n b e l i r l e n e c e k , s t r a t e j i k b i r e y l e m planı hazırlanacak, y a s a l düzenleme­
ler t a m a m l a n a c a k v e k a m u n u n bütün karar a l m a v e iş süreçlerinin y e n i d e n t a s a r ı m ı
yapılacaktır.
Dönüşüm p r o j e s i , geniş v i z y o n l u , i n s a n m e r k e z l i sivil bir y a k l a ş ı m a s a h i p u s t
düzey u z m a n l a r g r u b u n u n k o o r d i n a s y o n u ile gerçekleştirilecektir. Farklı kuruluşlarca
yürütülen e - D e v l e t , e-Türkiye, K a m u - N e t gibi ç a l ı ş m a l a r "e-dönüşüm Türkiye" p r o j e s i
adı a l t ı n d a birleştirilecektir.
D- M E R K E Z İ İ D A R E
REFORMU
Bilgi t o p l u m u n a geçiş sürecinde, t e k n o l o j i d e k i gelişmeler v e t o p l u m u n d e ğ i ş e n
ihtiyaçları, hizmetlerin m e r k e z d e n yerele d o ğ r u kaymasına s e b e p olmaktadır. M e r k e z i
36
I
S E Ç İ M
B E Y A N
N A M
E S i |
yönetim, mümkün o l d u ğ u ölçüde az sayıda bakanlık v e y i n e az sayıda p e r s o n e l i l e
d i n a m i k b i r y a p ı y a kavuşturulurken, y e r e l yönetimler güçlendirilmiştir.
A K P A R T İ ' y e göre, ülkemiz b u sürecin dışında k a l a m a z .
•
Merkezi
başlanacaktır.
idare
reformuna
Başbakanlığa
bağlı
Başbakanlıktan
f
v e Devlet
Bakanlıklarından
kuruluşlar, ilgili icracı bakanlıklara
devredilerek,
B a ş b a k a n l ı k h i z m e t bakanlığı o l m a k t a n çıkarılacaktır. P a r l a m e n t e r s i s t e m i n i l k e l e r i n e
u y g u n o l a r a k B a ş b a k a n l ı ğ ı n k o o r d i n a s y o n işlevini y e r i n e g e t i r m e s i kolaylaştırılacaktır.
Hükümet k u r m a görevi P A R T İ M İ Z E t e v d i e d i l d i ğ i n d e , m e v c u t H i z m e t Bakanlıklarına
ilave o l a r a k b i r E k o n o m i
Bakanlığı kurulacaktır. Siyasi v e idari işlerde Başbakan'a
y a r d ı m c ı o l a c a k D e v l e t Bakanlarının sayısı azaltılacak v e böylece Bakanlar K u r u l u ' n u n
2 5 B a k a n d a n az o l m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
• M e v c u t H i z m e t Bakanlıklarının sayısı, ölçüleri, ilgili v e bağlı kuruluşlar bir
bütün o l a r a k e l e alınacak, m e r k e z i idare r e f o r m u n u n e n önemli u y g u l a m a s ı olarak
bakanlıkların görev v e y e t k i l e r i y e n i d e n t a n ı m l a n a c a k t ı r .
•
Batı d e m o k r a s i l e r i n d e
o l d u ğ u g i b i , Bakanlar
Kurulu
İçtüzüğü
çıkarılarak,
Bakanlar K u r u l u n u n t o p l a n m a v e ç a l ı ş m a usulleri o b j e k t i f kurallara bağlanacaktır.
• Gizlilik d e r e c e l i az sayıdaki kararlar hariç, bütün hükümet kararları
Resmi
G a z e t e ' d e y a y ı m l a n a r a k a l e n i y e t s a ğ l a n a c a k , R e s m i G a z e t e i n t e r n e t üzerinden ücret­
siz o l a r a k s e r v i s e k o n u l a c a k t ı r .
• M a k r o politikaları oluşturma y e t k i s i hükümetlerde k a l m a k şartıyla, b a ğ ı m s ı z
v e özerk k u r u m l a r v e kurullar düzenleme v e d e n e t l e m e işlevini sürdürecek; özerk
k u r u m l a r ı n k a m u o y u n a , hükümete v e Türkiye Büyük M i l l e t M e c l i s i ' n e düzenli bilgi
vermeleri sağlanacaktır.
•
Ülkemizin sık sık t a b i i a f e t l e r l e karşı karşıya kaldığı d i k k a t e alınarak, b u
k o n u d a k i acil önlemleri a l m a k üzere m e r k e z i idare bünyesinde özel bir b i r i m oluşturu­
lacaktır. B u b i r i m d e , t a b i i a f e t l e r l e ilgili kısa, o r t a v e u z u n v a d e l i t e d b i r l e r alınacaktır.
Öncelikle ülkemizin b i r d e p r e m bölgesi o l d u ğ u düşünülerek, m u h t e m e l bir d e p r e m d e
kayıpların e n az s e v i y e y e i n d i r i l m e s i için g e r e k l i idari v e y a s a l düzenlemeler yapılarak
e n üst düzeyde önlemler alınacaktır.
E- Y E R E L Y Ö N E T İ M L E R İ N
GÜÇLENDİRİLMESİ
D e m o k r a s i s a d e c e seçme v e seçilme r e j i m i d e ğ i l , aynı z a m a n d a katılma v e
işbirliği r e j i m i d i r . K a m u h i z m e t l e r i n e katılım v e işbirliği y e r e l yönetimlerden başlar.
Katılımcı v e ç o ğ u l c u d e m o k r a s i ilkeleri d o ğ r u l t u s u n d a , y e n i k a m u yönetimi anlayışlarını
m a h a l l i i d a r e l e r alanına t a ş ı m a k z o r u n l u h a l e gelmiştir.
37
I
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
A r t ı k m a h a l l i h i z m e t l e r , y e r i n d e n yönetim i l k e s i n e u y g u n o l a r a k m a h a l l i i d a r e ­
l e r c e , u l u s a l düzeydeki h i z m e t l e r i s e m e r k e z i i d a r e l e r c e yürütülmektedir.
AK
P A R T İ , " i d a r e n i n b ü t ü n l ü ğ ü i l k e s i " g e r e ğ i n c e , m e r k e z i idare ile m a h a l l i
i d a r e l e r a r a s ı n d a h i z m e t v e k a y n a k d e n g e s i n i k u r a c a k , aralarında k o o r d i n a s y o n u t a m
olarak sağlayacaktır.
• M e r k e z i i d a r e ile y e r e l i d a r e l e r a r a s ı n d a görev, y e t k i v e k a y n a k
paylaşımı
e t k i n l i k , v e r i m l i l i k v e ç a ğ d a ş yönetim i l k e l e r i n e göre b e l i r l e y e c e k y e n i bir düzenleme
yapılacaktır.
• A v r u p a Y e r e l Yönetimler Özerklik Ş a r t ı ' n d a b e l i r t i l d i ğ i g i b i , " y e r e l yönetimler,
k a n u n t a r a f ı n d a n b e l i r l e n e n y e t k i sınırları içinde kalan tüm k o n u l a r d a f a a l i y e t t e b u l u n ­
m a k a ç ı s ı n d a n t a k d i r h a k k ı n a s a h i p " olacaktır. M e r k e z i i d a r e n i n görev v e y e t k i l e r i t e k
t e k sayılacak v e b u n u n d ı ş ı n d a kalan tüm görevler y e r e l yönetimlere bırakılacaktır.
• O r t a v e küçük ölçekli b e l e d i y e l e r i m i z i n i n s a n kaynakları v e t e k n i k alt yapıları
güçlendirilecektir.
B e l e d i y e yöneticileri, m o d e r n b e l e d i y e c i l i k , kentleşme, i m a r gibi
konularda e ğ i t i m e tabi tutulacaktır.
• Y e r e l yönetimler, görevlerini y e r i n e g e t i r e b i l m e l e r i için g e r e k l i h a r c a m a l a r ı
k a r ş ı l a y a c a k düzeyde m a l i güce k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• Y e r e l yönetimlerin karar a l m a sürecine sivil t o p l u m k u r u l u ş l a r ı n ı n
katılımı
sağlanacaktır.
•
Avrupa
Yerel
Yönetimler Özerklik Ş a r t ı ' n a
uygun
olarak,
anayasal
sis­
t e m i m i z e y e r e l yönetim h a k k ı n ı n d a h i l e d i l m e s i s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Büyükşehir B e l e d i y e s i k u r u l m a s ı o b j e k t i f k r i t e r l e r e b a ğ l a n a c a k t ı r . Büyükşehir
v e ilçe b e l e d i y e l e r i arasındaki görev-yetki p a y l a ş ı m ı , h i z m e t l e r d e a k s a m a y a y o l açma­
y a c a k şekilde y e n i d e n düzenlenecektir.
Y e r e l düzeyde h i z m e t yürüten il yönetimlerinin d e y e n i d e n
yapılandırılması
g e r e k m e k t e d i r . Bakanlıkların taşra t e ş k i l a t l a r ı i l e görev v e y e t k i l e r i ç a k ı ş a n v e h i z m e t ­
lerin yürütülmesinde s o r u n l a r a y o l açan m e v c u t il yönetiminin h i z m e t l e r i n y e r i n d e n
k a r ş ı l a n m a s ı i l k e s i n e göre y e n i d e n düzenlenmesi g e r e k m e k t e d i r .
B u k a p s a m d a , il i d a r e s i y e n i d e n yapılandırılarak;
• B a k a n l ı k l a r ı n taşradaki görev v e y e t k i l e r i , a ş a m a l ı o l a r a k Valiliklere v e il Özel
i d a r e l e r i n e d e v r e d i l e r e k bürokrasi azaltılacaktır. Y e r e l t e r c i h l e r d i k k a t e alınarak, sağlık,
e ğ i t i m , kültür, s o s y a l y a r d ı m l a ş m a , t u r i z m , çevre, köy işleri, t a r ı m , hayvancılık, i m a r v e
u l a ş ı m h i z m e t l e r i n i n il düzeyinde k a r ş ı l a n m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Ölçek e k o n o m i l e r i n d e n üst düzeyde y a r a r l a n m a y a dönük olarak, alt bölge
düzeyinde birkaç ili k a p s a y a n y e n i h i z m e t bölgeleri o l u ş t u r u l a c a k t ı r . Bölgeler arası
gelişmişlik farklarını azaltıcı p o l i t i k a l a r m e r k e z i yönetim t a r a f ı n d a n , iller arası gelişmişlik
38
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
farklılıklarının g i d e r i l m e s i n e yönelik ç a l ı ş m a l a r i s e h i z m e t bölgeleri t a r a f ı n d a n yürütüle­
cektir.
• Bakanlıklara bağlı il müdürlükleri, a ş a m a l ı olarak Valiliklere b a ğ l a n a c a k t ı r . İl
müdürlükleri bakanlıkların o l u ş t u r d u ğ u politikalar v e ilin ihtiyaçları çerçevesinde p l a n ,
p r o g r a m v e u y g u l a m a l a r yapacaklardır.
• il v e ilçelerdeki k a m u p e r s o n e l i n i n yönetimi Valiliğe b a ğ l a n a r a k , k a m u per­
s o n e l i n i n v e r i m l i k u l l a n ı l m a s ı v e k u r u m l a r arasında e l e m a n l a r ı n k o l a y c a kaydırılması
sağlanacaktır.
• Y e r e l yönetimler bütçelerinin yüzde 3 5 ' i n i geçmemek kaydıyla,
personel
h a r e k e t l e r i n d e s e r b e s t olacaktır.
• il G e n e l M e c l i s l e r i , gerçek a n l a m d a birer y e r e l m e c l i s e dönüştürülecektir, il
Özel İ d a r e l e r i , b e l e d i y e l e r i n mücavir alanları dışında kalan v e ilin bütününü i l g i l e n d i r e n
o r t a k h i z m e t l e r i n tümünden s o r u m l u olacaktır.
39
AK PARTÌ
EKONOMI POUTiKALARI
hersey
TiirKiye
icin!
S E Ç İ M
VI. EKONOMİ
A- TEMEL
B E Y A N N A M E S İ
POLİTİKALARI
YAKLAŞIMLAR
C u m h u r i y e t döneminde, d e v l e t ö n c ü l ü ğ ü n d e sanayileşme, planlı
liberal v e dışa açık büyüme gibi çeşitli e k o n o m i k k a l k ı n m a m o d e l l e r i
kalkınma,
uygulanmıştır.
Yaşanan tecrübeler, s e r b e s t p i y a s a s i s t e m i içinde işleyen, d e m o k r a s i , h u k u k u n üstün­
lüğü
v e şeffaflığın
hakim
olduğu
ekonomilerde
daha
sıhhatli
b i r gelişme v e
k a l k ı n m a n ı n s a ğ l a n d ı ğ ı n ı göstermektedir
A K P A R T İ , e k o n o m i k f a a l i y e t l e r i n nihai a m a c ı n ı n insanların yaşam k a l i t e s i n i n
yükseltilmesi o l d u ğ u n a inanır.
Milletimizin
teşebbüs
gücü, e k o n o m i k
gelişmenin
e n önemli
kaynağıdır.
D e v l e t i n e k o n o m i d e k i t e m e l rolü, piyasalarda s e r b e s t r e k a b e t koşullarını s a ğ l a m a k v e
teşebbüs gücünün önündeki e n g e l l e r i k a l d ı r m a k t ı r .
Küreselleşme ile b i r l i k t e a r t a n r e k a b e t v e oluşan y e n i n o r m l a r , gelişmekte o l a n
ülkeler için y e n i t e h d i t l e r
olduğu
kadar fırsatlar
da oluşturmaktadır.
B u süreçte,
e v r e n s e l s t a n d a r t l a r a u y g u n , açık v e n e t o l a r a k t a n ı m l a n m ı ş b i r h u k u k düzeni, güvenilir
v e işleyen bir a d a l e t m e k a n i z m a s ı , g a r a n t i altına a l ı n m ı ş mülkiyet hakları ülkemize
önemli üstünlükler s a ğ l a y a c a k t ı r .
• A K P A R T İ ' n i n e n önemli h e d e f i , d e v l e t e o l a n güveni y e n i d e n inşa e t m e k ­
tir.
Devlet,
yapacağı
düzenleme v e d e n e t i m l e r l e ,
serbest
piyasa
sisteminin
işleyişindeki aksaklıkları g i d e r e c e k , v e r i m l i l i ğ i artıracak, s i s t e m i n kötüye k u l l a n ı l m a s ı n ı
önleyecektir.
Türkiye, s o n 2 0 yıllık dönemde, t i c a r e t t e v e s e r m a y e h a r e k e t l e r i n d e
ulus­
lararası s i s t e m l e bütünleşme yönünde önemli a d ı m l a r a t m ı ş t ı r . Ticari a l a n d a k i bütün­
leşmenin r e f a h artırıcı e t k i l e r i vardır. A n c a k , s e r m a y e h a r e k e t l e r i alanında
yapılan
bütünleşme, e k o n o m i k v e f i n a n s a l istikrar s a ğ l a n a m a d ı ğ ı için, önemli s o r u n l a r a y o l
açmaktadır.
• P A R T İ M İ Z İ N s e r m a y e h a r e k e t l e r i k o n u s u n d a k i t e m e l y a k l a ş ı m ı , yasaklayıcı
v e süreci t e r s i n e çevirici yönde o l m a y ı p , p i y a s a m e k a n i z m a s ı içinde o l u m s u z e t k i l e r i
e n aza i n d i r m e k şeklinde olacaktır.
Küreselleşmeyle b e r a b e r bilgi v e t e k n o l o j i y e erişim, y a b a n c ı s e r m e y e
kul­
l a n ı m ı , i h r a c a t i m k a n l a r ı gibi gelişmeyi d e s t e k l e y e n u n s u r l a r gündeme g e l m e k t e d i r .
Öte y a n d a n , ülkeler arası v e ülke içi gelir dağılımının b o z u l m a s ı v e g e l e n e k s e l bazı
k a l k ı n m a araçlarının e t k i s i z k a l m a s ı gibi s o r u n l a r o r t a y a ç ı k m ı ş t ı r . P A R T İ M İ Z , b u y e n i
o r t a m ı n gerçekçi analizini y a p a r a k , g e r e k l i u y u m u s a ğ l a y a c a k e t k i n b i r e k o n o m i yöne­
timini
uygulayacaktır.
Ülkemizin
uluslar
arası
rekabet
gücünü artıracak
tedbirler
43
S E Ç İ M
alacaktır
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
A y r ı c a , A B gibi güçlü bölgesel e n t e g r a s y o n l a r ı n
içinde y e r alarak, küre­
selleşmenin sağladığı f ı r s a t l a r ı , halkımızın refahını a r t ı r m a k yönünde kullanacaktır.
• A v r u p a B i r l i g i ' n e t a m üyelik, e k o n o m i k v e d e m o k r a t i k gelişimin s a ğ l a n m a s ı
bakımından
öncelikli
hedefimizdir.
O t e yandan
AB'nin
sunduğu
ekonomik
d e m o k r a t i k s t a n d a r t l a r , y a s a l v e k u r u m s a l düzenlemeler, t a m üyelik şartına
ve
bağlı
olmaksızın desteklenecektir
• T a r i h i , c o ğ r a f i v e e k o n o m i k b a ğ l a r ı m ı z d a n k a y n a k l a n a n d ı g e r bölgesel e n ­
tegrasyonlar
ve
komşu
ülkelerimizle
ekonomik
işbirliği
çabaları
da
AB'nin
t a m a m l a y ı c ı s ı o l a c a k b i r anlayış içinde sürdürülecektir.
B- M E V C U T P R O G R A M I N
YETERSİZLİKLERİ
5 7 . Hükümetin 1 9 9 9 y ı l ı s o n u n d a u y g u l a m a y a k o y d u ğ u " E n f l a s y o n l a Mücadele
P r o g r a m ı " o l a r a k b i l i n e n p r o g r a m , K a s ı m 2 0 0 0 ' d e önemli b i r d a r b e a l m ı ş , Şubat
2 0 0 1 ' d e C u m h u r i y e t t a r i h i n i n e n büyük krizine y o l açarak, çökmüştür.
M a y ı s 2 0 0 1 ' d e u y g u l a m a y a k o n a n "Güçlü E k o n o m i y e Geçiş P r o g r a m ı " d a ,
2 0 0 1 yılı s o n l a r ı n a d o ğ r u çöküş işaretleri v e r i r k e n , Uluslararası Para F o n u n d a n (IMF)
s a ğ l a n a n yüklü d e s t e k l e O c a k 2 0 0 2 ' d e yenilenmiştir.
Yürürlükteki
ekonomik
programın;
düşük e n f l a s y o n ,
kamu
borç yükünün
a z a l t ı l m a s ı v e sürdürülebilir b i r büyüme o r t a m ı n a geçiş g i b i m a k r o e k o n o m i k h e d e f l e r i
vardır. A n c a k b u h e d e f l e r e ulaşmada u y g u l a n a n politikalar, öncelikler v e p r o g r a m a v e r ­
ilen s i y a s i d e s t e k l e r k o n u s u n d a başarısız olunmuştur.
A K P A R T İ ' y e göre, m e v c u t p r o g r a m ı n reel sektörün s o r u n l a r ı n a y a k l a ş ı m ı v e
s o s y a l politikaları y e t e r s i z d i r . P r o g r a m d a k i y a p ı s a l r e f o r m l a r ı n b i r bölümü, ülke şartları
y e t e r i n c e d i k k a t e a l ı n m a d a n v e s o r u n l a r ayrıntılı olarak t a r t ı ş ı l m a d a n ,
uygulamaya
konmuştur.
Reel faizlerin
düşürülememesi, özelleştirmenin d u r m a
noktasına
gelmesi,
d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r d a i l e r l e m e s a ğ l a n a m a m a s ı , f i n a n s sektörünün r e h a b i l i ­
tasyonunda
politikaları,
sosyal
p o l i t i k a l a r ı n sığlığı v e y e t e r s i z l i ğ i u y g u l a n a n e k o n o m i k p r o g r a m ı n başarısız
istenilen
sonuçlara u l a ş ı l a m a m a s ı ,
hatalı
tarım
olduğu
konulardır.
C- P R O G R A M I M I Z I N A M A Ç L A R I v e STRATEJİLERİ
U y g u l a n a n y a n l ı ş p r o g r a m l a r v e yönetim hataları yüzünden g e r e k l i r e f o r m l a r
y a p ı l a m a d ı ğ ı için ülkemiz, yüksek e n f l a s y o n , çok büyük b i r k a m u borç s t o k u , düşük
44
S E Ç İ M
büyüme v e d e n g e s i z
gelir
d a ğ ı l ı m ı , yüksek
B
işsizlik g i b i
E
Y
A
ciddi
N
N
A
M
E
sorunların
düşmüştür. E n f l a s y o n , büyüme v e gelir dağılımı gibi t e m e l e k o n o m i k
S
İ
içine
göstergeler
b a k ı m ı n d a n Türkiye, gelişmekte o l a n b i r çok ülkenin g e r i s i n d e kalmıştır.
PARTİMİZ'in
uygulayacağı
ekonomik
programın t e m e l amacı, bu olumsuz
t a b l o y u hızla t e r s i n e çevirerek e n f l a s y o n u v e k a m u borç s t o k u n u düşürmek, yüksek
v e kalıcı büyüme p e r f o r m a n s ı n a u l a ş m a k t ı r .
E n f l a s y o n v e k a m u borç s t o k u n u düşürmek, kalıcı v e yüksek büyüme o r a n ­
larına ulaşmak, a n c a k k a p s a m l ı , t u t a r l ı v e t o p l u m u m u z u n geniş katılımı ile d e s t e k l e n e n
bir e k o n o m i k p r o g r a m ile mümkündür. B u çerçevede k a m u k e s i m i , m a l i v e parasal
istikrarı k o r u y a c a k , m i k r o ölçekteki t u t a r l ı politikalar v e yapısal r e f o r m l a r l a
programı
destekleyecektir.
K a m u borç s t o k u n u n a z a l m a s ı y l a , k a m u n u n f i n a n s sektöründeki f o n l a r ı e m m e ­
si s o n a e r e c e k , f i n a n s sektörü b u kaynakları özel sektör k u r u l u ş l a r ı n a yönlendirebile­
cektir.
Türkiye'de özellikle s o n dönemlerde u y g u l a n a n
k a m u açıklarına dayalı v e
s a d e c e sıcak para girişi ile d e s t e k l e n e n büyüme m o d e l i n i d a h a fazla s ü r d ü r e m e y e c e ğ i
açıktır. Büyümeyi s a ğ l a y a c a ğ ı m ı z t e m e l kaynaklar; v e r i m l i l i k artışı, atıl üretim faktör­
lerinin h a r e k e t e geçirilmesi, uluslararası ölçekte r e k a b e t e d e b i l i r m a l v e h i z m e t üreti­
m i ile d o ğ r u d a n y a b a n c ı s e r m a y e girişi olacaktır.
PARTİMİZİN
u y g u l a y a c a ğ ı m a l i y e politikasının t e m e l ö n c e l i ğ i , m a l i
disiplini
s a ğ l a y a r a k , borç s t o k u n u sürdürülebilir s e v i y e y e i n d i r m e k v e m a k r o e k o n o m i k istikrarı
k o r u y a c a k faiz dışı fazlalığı v e r m e k t i r .
Faiz dışı fazlanın b ü y ü k l ü ğ ü , borç s t o k u n u n
sürdürülebilir b i r y a p ı d a gelişmesine i m k a n v e r e c e k düzeyde b e l i r l e n i r k e n , bileşimi,
e k o n o m i k v e r i m l i l i k , büyüme v e s o s y a l politikalar d i k k a t e alınarak şekillendirilecektir.
B u k a p s a m d a , faiz dışı fazla h e d e f i içinde k a l m a k şartıyla, v e r i m s i z h a r c a m a l a r kısılarak
üretken h a r c a m a l a r ı n artırılması v e y a e k o n o m i k a k t i v i t e y i c a n l a n d ı r a c a k v e r g i i n d i r i m ­
l e r i n e g i d i l m e s i gibi önlemler d i k k a t l e d e ğ e r l e n d i r i l e c e k t i r .
Para p o l i t i k a s ı n d a kısa dönemde e n f l a s y o n u düşüren, o r t a v a d e d e i s e f i y a t
istikrarına
öncelik v e r e n
strateji
sürdürülecektir.
Merkez
Bankası'nın
bağımsızlığı
k o r u n a c a k t ı r . E n f l a s y o n d a kalıcı bir düşüşe ulaşılması v e para p o l i t i k a s ı n a güvenin
tesis
edilmesini
müteakip,
para
politikası
uygulamasında
Merkez
Bankası,
fiyat
istikrarıyla çelişmemek kaydıyla, büyüme v e i s t i h d a m ı n s a ğ l a n m a s ı n ı d a d i k k a t e ala­
caktır.
Döviz k u r l a r ı n d a ö n g ö r ü l e b i l i r l i ğ i s a ğ l a m a k a m a c ı y l a , dövizde v a d e l i
işlemler
p i y a s a s ı geliştirilecektir. Siyasi v e e k o n o m i k istikrarın s a ğ l a n m a s ı y l a paralel
olarak
k u r l a r d a d a istikrar s a ğ l a n a c a k t ı r .
45
S E Ç İ M
B
Dalgalı
E
Y
A
N
N
A
kur politikasına
M
E
devam
S
İ
edilecektir.
Ancak,
Merkez
B a n k a s ı , döviz
p i y a s a l a r ı n d a k i m a k r o e k o n o m i k t e m e l l e r l e bağlantısı o l m a y a n v e spekülatif nitelikli
dalgalanmalara
daha
duyarlı
b i r biçimde müdahale e d e c e k t i r .
Döviz
kurunda
s a ğ l a n a c a k i s t i k r a r ı n , açık p o z i s y o n oluşturarak kar e l d e e t m e şeklinde i s t i s m a r ı n ı
önlemek için, b a n k a l a r ı n açık p o z i s y o n l a r ı n ı n Bankacılık Düzenleme v e D e n e t l e m e
K u r u m u ile M e r k e z B a n k a s ı t a r a f ı n d a n sıkı bir biçimde k o n t r o l e d i l m e s i s a ğ l a n a c a k t ı r .
Y a p ı s a l r e f o r m l a r m a k r o e k o n o m i k istikrarı kalıcı kılacak, e k o n o m i n i n şoklara
karşı dayanıklılığını artıracak, e k o n o m i d e v e r i m l i l i ğ i v e r e k a b e t i artıracak v e üretim
potansiyelimizin
kesimlerinin
t a m olarak
kullanımını
katılımı s a ğ l a n a r a k
sağlayacaktır.
B u reformlar,
v e ülke koşulları d i k k a t e
alınarak
tüm
süratle
toplum
hayata
geçirilecektir.
PARTİMİZİN yapısal reform programı;
• Kamunun yeniden yapılanması,
• Özelleştirmenin h ı z l a n d ı r ı l m a s ı ,
• Yerli v e y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r için o r t a m ı n iyileştirilmesi,
• M a l i sektör v e s o s y a l güvenlik s i s t e m i n i n ıslahı,
• Tarımda verimliliğin artırılması,
gibi alanları k a p s a y a c a k t ı r .
Parasal v e m a l i d i s i p l i n i n s a ğ l a n m a s ı n ı n y a n ı n d a y a p ı s a l r e f o r m l a r ı n u y g u l a n ­
m a s ı , ülkemizde güven o r t a m ı n ı oluşturacak v e belirsizlikleri azaltacaktır. B u n a bağlı
olarak e n f l a s y o n d a v e reel f a i z l e r d e kalıcı bir düşüş s a ğ l a n a c a k t ı r . M a k r o
ekonomik
istikrarı s a ğ l a m a y a yönelik para v e m a l i y e politikalarına i l a v e t e n , reel sektörün c a n l a n ­
m a s ı için g e r e k l i d e s t e k v e r i l e c e k , üretim, y a t ı r ı m , i h r a c a t v e i s t i h d a m ı n artırılmasıyla
b i r l i k t e a r z u l a n a n büyüme s e v i y e s i n e ulaşılacaktır.
A K P A R T İ , ü s t l e n d i ğ i s o s y a l s o r u m l u l u k l a r ı n g e r e ğ i olarak, k r i z d e n o l u m s u z
etkilenmiş k e s i m l e r l e y a k ı n d a n i l g i l e n e c e k , s o s y a l y a r d ı m p r o j e l e r i n i u y g u l a m a y a k o ­
yacaktır.
Resmi
verilere
göre, nüfusumuzun yüzde 1 5 ' i açlık sınırının
altındadır.
P A R T İ M İ Z , i n s a n haklarına v e A n a y a s a y a aykırı o l a n b u acı t a b l o y a kayıtsız k a l m a y a ­
caktır. S o s y a l politikalar çerçevesinde b u acil s o r u n u n çözümüne öncelik v e r e c e k t i r .
A K P A R T İ , açıkladığı e k o n o m i k p r o g r a m l a r ı n a r k a s ı n d a güçlü bir s i y a s i irade
ile d u r a c a k t ı r . Böylece, e k o n o m i d e şiddetle ihtiyaç d u y u l a n güven v e öngörülebilirlik
çok kısa b i r z a m a n d a s a ğ l a n a c a k t ı r .
46
S E Ç İ M
D- M A L İ Y E
B E Y A N N A M E S İ
POLİTİKALARI
Yüksek k a m u borç s t o k u n a bağlı o l a r a k yapılan faiz ödemeleri s o n u c u n d a ,
bütçeler e k o n o m i k , m a l i v e s o s y a l politikaları u y g u l a m a v e k a l k ı n m a y ı s a ğ l a m a araçları
o l m a k t a n ç ı k m ı ş v e faiz ödeme aracı haline gelmiştir.
2 0 0 1 yılında bütçe h a r c a m a l a r ı n ı n G S M H içindeki payı yüzde 4 5 ' e yükselirken,
s a d e c e faiz ödemelerinin G S M H ' y a oranı yüzde 2 3 ' e u l a ş m ı ş t ı r . B u n a karşılık, y a t ı r ı m
h a r c a m a l a r ı n ı n G S M H içindeki payı i s e yüzde 2,1 olmuştur. Faiz ödemelerinin v e r g i
g e l i r l e r i n e o r a n ı yüzde 103'ü bulmuştur. B u d u r u m , t o p l a n a n v e r g i l e r i n t a m a m ı n ı n faiz
ödemelerine g i t t i ğ i n i göstermektedir.
PARTİMİZİN
uygulayacağı
makro
ekonomik
politikalarla,
borç-faiz
kısır
döngüsü kırılacak, borç s t o k u n u n v a d e yapısı iyileştirilecek, borç s t o k u sürdürülebilir
bir s e v i y e y e
i n d i r i l e c e k , faiz ödemelerinin bütçe üzerindeki baskısı azaltılacak v e
böylece bütçeler t e k r a r m a l i y e politikası aracı h a l i n e g e t i r i l e c e k t i r .
Bütçe
üzerindeki f a i z
yükünün m a k u l
seviyelere
indirilmesiyle
beraber
k a l k ı n m a m ı z a hız kazandıracak y a t ı r ı m l a r a , k a m u çalışanlarının maaş v e ücretlerinde
iyileşmeler y a p ı l m a s ı n a , e ğ i t i m v e sağlık gibi s o s y a l h a r c a m a l a r ı n artırılmasına öncelik
verilecektir.
1. Kamu Açıkları
H a r c a m a l a r ı n g e l i r l e r d e n fazla o l m a s ı , k a m u açıklarını sürekli olarak artırmıştır.
S o n 1 0 yılda, k a m u açıklarının G S Y İ H ' y a o r a n ı yüzde 7 ' d e n yüzde 1 6 ' y a yükselmiştir.
K a m u açıklarının G S Y İ H ' y a o r a n ı n ı n yüzde 3 ' d e n fazla o l m a m a s ı n ı n M a a s t r i c h t kriter­
l e r i n d e n biri o l d u ğ u d i k k a t e alındığında, ülkemizdeki k a m u açığının b ü y ü k l ü ğ ü d a h a iyi
anlaşılmaktadır.
Kamu açıklarının başlıca nedenleri;
• Cari h a r c a m a l a r d a yüksek reel artışlar,
• Kısa v a d e l i yüksek reel faizli iç borçlanma,
• Verimsiz v e hantal k a m u idaresi,
• Kamudaki i s t i h d a m fazlası,
• K a m u harcamalarında savurganlık,
• Yolsuzluklar v e k a m u hizmetlerinin maliyetinin yüksekliği,
• Yüksek m a l i y e t l e v e v e r i m s i z olarak çalışan KİT'ler,
47
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• A k t u e r y a l d e n g e l e n bozulmuş s o s y a l güvenlik s i s t e m i ,
• R a s y o n e l o l m a y a n teşvik, sübvansiyon v e d e s t e k l e m e p o l i t i k a l a r ı ,
• K a m u b a n k a l a r ı n ı n görev zararları
K a m u açıklarının kısa v a d e l i ıç borçlanma ile k a r ş ı l a n m a s ı d a , c i d d i bir ıç borç
s e r v i s y u k u g e t i r e r e k , faiz oranlarının yükselmesine v e k a m u açıklarının süreklilik
kazanmasına
y o l açmıştır.
Kamu
azaltılacak,
açıkları,
vergi
harcamalarda
oranlarının
tasarruf
yükseltilmesi
v e verimliliğin
veya
yeni
vergi
artırılması
ihdası
yoluyla
kolaycılığına
gidilmeyecektir
P A R T İ M İ Z , e k o n o m i k istikrarsızlık n e d e n i o l a n k a m u açıklarını a z a l t m a k için
kararlı v e s u r a t l ı b i r şekilde aşağıdaki t e d b i r l e r i u y g u l a m a y a k o y a c a k t ı r
• Yapısal r e f o r m l a r süratle gerçekleştirilecek,
• Uygulamalarda şeffaflık sağlanacak,
• Y o l s u z l u k v e rüşvetle mücadele e d i l e c e k ,
• H a r c a m a l a r d a e t k i n l i k s a ğ l a n a c a k v e v e r i m l i l i k artırılacak,
• Kaynaklar öncelikli p r o j e l e r e t a h s i s e d i l e r e k y a t ı r ı m s t o k u azaltılacak,
• H u k u k i v e idari e n g e l l e r kaldırılarak özelleştirmeye hız v e r i l e c e k ,
• S o s y a l güvenlik k u r u l u ş l a r ı n ı n açıklarını k a p a t a c a k t e d b i r l e r alınacak,
•
Teşvik,
sübvansiyon v e d e s t e k l e m e
politikalarına
rasyonel
kriterler
getirilecek,
•
Kamu
bankaları,
özelleştırılınceye
kadar,
ticari
esaslar
dahilinde
çalıştırılacaktır.
2. Gelirler Politikası
K a m u f i n a n s m a n ihtiyacının 1 9 9 0 1 ı yıllardan i t i b a r e n hızla a r t m a s ı n ı n y a n ı n d a ,
e k o n o m i d e yaşanan s o r u n l a r ı n k a m u f i n a n s m a n ı n ı o l u m s u z yönde e t k i l e m e s i , y e n i
v e r g i l e r i n ihdası v e m e v c u t v e r g i oranlarının artışı s o n u c u n u d o ğ u r m u ş t u r
Böylece,
v e r g i yükü a r t m ı ş v e 2 0 0 1 yılında G S M H ' n ı n yüzde 3 3 , 1 düzeyine kadar yükselmiştir
E k o n o m i k kriz n e d e n i y l e mükellef sayısı a r t m a d ı ğ ı n a göre, kayıtlı mükelleflerin v e r g i
yüklen d a h a d a a ğ ı r l a ş m ı ş t ı r . B u i s e ülkemizdeki v e r g i a d a l e t s i z l i ğ i n i d a h a d a b e l i r g i n
h a l e getirmiştir
• P A R T İ M İ Z , ilke o l a r a k v e r g i oranlarını düşürecek v e v e r g i sayısını azaltacaktır
• O r t a v a d e d e t o p l a m v e r g i g e l i r i n i a z a l t m a d a n , v e r g i n i n t a b a n a y a y ı l m a s ı , kışı
v e k u r u m l a r ı kayıt dışılıga i t e n n e d e n l e r i n kaldırılması v e v e r g i i d a r e s i n d e e t k i n l i ğ i n
s a ğ l a n m a s ı y l a , v e r g i oranları t e d r i c e n i n d i r i l e c e k t i r .
48
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• V e r g i n i n e s a s a m a c ı n ı n gelir t o p l a m a k o l d u ğ u d i k k a t e alınarak, v e r g i s i s t e ­
m i n i k a r m a ş ı k h a l e g e t i r e n i s t i s n a v e m u a f i y e t l e r basitleştirilecektir.
• D i ğ e r k a n u n l a r d a k i v e r g i i l e ilgili hükümler v e r g i k a n u n l a r ı içine alınacak, v e r g i
s i s t e m i basitleştirilecek, günümüz şartlarında u y g u l a n a m a y a n v e r g i l e r kaldırılacaktır.
• V e r g i düzenlemelerinde, k a m u f i n a n s m a n ı öncelikleri y a n ı n d a , v e r g i n i n ikti­
sadi b i r i m l e r e e t k i s i , e k o n o m i k v e s o s y a l getirişi, üretim v e i s t i h d a m a t e s i r i ile v e r g i
b e n z e r i yükümlülükler d i k k a t e alınacaktır.
• " V e r g i barışı p r o j e s i " çerçevesinde, kayıt dişiliği k o n t r o l altına a l m a k a m a c ı y l a
v e r g i d e a k s a y f a açılacaktır. B u p r o j e k a p s a m ı n d a , v e r g i ihtilafları ile ilgili 1 3 0 b i n e
ulaşan d o s y a v e r g i v e faiz i n d i r i m i y o l u y l a t a s f i y e e d i l e c e k ; m a t r a h a r t ı r ı m ı , t a h s i l a t
kolaylığı, s t o k affı, demirbaş affı gibi yollarla s i s t e m i n kayıtlı e k o n o m i y e geçmesinin a l t
yapısı hazırlanacaktır.
• Geçmişe yürüyen y a d a geçmişi e s a s alan v e r g i kanunları ç ı k a r ı l m a y a c a k t ı r .
M a l i m i l a t u y g u l a m a s ı kaldırılacaktır.
• K u r u m kazançlarının v e r g i l e n d i r i l m e s i n d e , gelir v e k u r u m l a r v e r g i s i arasında
e n t e g r a s y o n sağlanacaktır.
Böylece, b i r y a n d a n k u r u m kazançları üzerindeki v e r g i
yükü azaltılırken, d i ğ e r y a n d a n gerçek kişi kazançlarının d a h a n e t t e s p i t i mümkün ola­
caktır.
B u düzenlemeler A B ' y e
uyum
v e yabancı
sermayenin
vergilendirilmesi
a ç ı s ı n d a n d a önem t a ş ı m a k t a d ı r .
•
M e n k u l s e r m a y e iratlarının v e r g i l e n d i r i l m e s i ile ilgili o l a r a k y a p ı l a n düzen­
l e m e l e r i n b a s i t , kalıcı, u y g u l a m a kolaylığı o l a n , v e r g i a d a l e t i n i z e d e l e m e y e n n i t e l i k l e r
taşımasına dikkat edilecektir.
• D a m g a v e r g i s i v e harçlar g i b i işleme dayalı v e r g i l e r i n ç o ğ u kaldırılacak, k a l a n ­
ların i s e oranları düşürülerek üst sınır g e t i r i l e c e k t i r . Böylece olayların e k o n o m i k b o y u ­
tunun
kavranması
kolaylaştırarak
gelir, k u r u m l a r v e k a t m a d e ğ e r v e r g i s i
hasılatı
artırılacaktır.
• Gelir i d a r e s i n i n ü s t l e n d i ğ i f a a l i y e t l e r , g e n e l müdürlük çatısı altında v e r i m l i b i r
şekilde y e r i n e g e t i r i l e m e m e k t e d i r . Gelir i d a r e s i n d e b i r i m l e r i n görev v e y e t k i l e r i açıkça
b e l i r l e n e c e k , m a l i yönetim e s n e k v e f o n k s i y o n e l b i r yapıya k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• Mükelleflere v e v e r g i i d a r e s i n e kolaylık s a ğ l a m a k a m a c ı y l a , mükellefler bil­
g i s a y a r s i s t e m i y l e b e y a n l a r ı n ı , t a h a k k u k l a r ı n ı v e ödemelerini i n t e r n e t üzerinden y a p a ­
bilecek, uygulamaya
k o n u l a c a k t e k s o s y a l güvenlik n u m a r a s ı y l a
mükellefler
daha
kolay izlenecektir.
49
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
3.Kamu Harcamaları
Türk h a r c a m a s i s t e m i , karar alıcılara v e t o p l u m a d o ğ r u bilgi s u n a c a k bir y a p ı d a
d e ğ i l d i r . Program-bütçe ilişkisi k u r u l a m a d ı ğ ı n d a n , bütçe dışında h a r c a m a
alışkanlığı
y a y g ı n d ı r v e b u n e d e n l e bütçe iyi d e n e t l e n e m e m e k t e d i r .
P A R T İ M İ Z İ N u y g u l a y a c a ğ ı k a m u h a r c a m a r e f o r m u şu dört h e d e f e yönelecek­
tir:
• M a k r o e k o n o m i k istikrarın s a ğ l a n m a s ı ,
• K a y n a k l a r ı n s t r a t e j i k h i z m e t önceliklerine göre t a h s i s i ,
•
Kamu
hizmetlerinin
tutumluluk,
verimlilik
v e etkinlik
ilkelerine
göre
yürütülmesi,
• Kullanılan m a l i y e t k i l e r i n h e s a b ı n ı n v e r i l e r e k s a y d a m l ı ğ ı n s a ğ l a n m a s ı .
Y e n i m a l i yönetim anlayışımızla, k a m u o y u v e halkımıza d a h a fazla bilgi v e r i ­
l e r e k y o l s u z l u k v e s a v u r g a n l ı k önlenmiş olacaktır. B u y e n i y a k l a ş ı m , " d a h a az k a y n a k l a
d a h a çok iş y a p m a " i m k a n ı n ı s a ğ l a y a c a k t ı r .
H a r c a m a r e f o r m u n d a h e m y e n i d e n y a p ı l a n m a h e m d e kalite b o y u t u d i k k a t e
alınacaktır. B u amaçlara ulaşmak için kararlı b i r s i y a s i i r a d e n i n öncülük e t t i ğ i c i d d i bir
d e ğ i ş i m programı uygulanacaktır.
PARTİMİZİN bu hedeflere ulaşmak için stratejileri şunlardır:
• K a m u harcamalarında mali disiplin v e şeffaflık sağlanacaktır.
• Bütçe k a p s a m ı gözden geçirilerek nakit v e bütçe birliği s a ğ l a n a c a k t ı r .
• H a r c a m a c ı k a m u k u r u l u ş l a r ı n d a h i z m e t üretme p e r f o r m a n s ı ile b u kuruluşlara
t a h s i s e d i l e n bütçe a r a s ı n d a i r t i b a t k u r u l a c a k , k a m u n u n h i z m e t p e r f o r m a n s ı bütçe
süreci içinde s o r g u l a n a c a k t ı r .
•
Bütçe, g i r d i l e r i d e ğ i l çıktıları f i n a n s e e d e c e k şekilde h i z m e t o d a k l ı o l a r a k
y e n i d e n yapılandırılacaktır.
• Bütçenin hazırlık sürecinde e t k i n bir k o o r d i n a s y o n s a ğ l a n a c a k t ı r .
• H e r yıl bütçe tasarısı ile b i r l i k t e Bütçe Politikası B e y a n n a m e s i k a m u o y u n a
duyurulacaktır.
• O r t a v a d e l i m a l i p r o g r a m geliştirilecek, bütçeler "çok y ı l l ı " hazırlanacaktır.
• Bütçe u y g u l a m a l a r ı n d a k a m u k u r u l u ş l a r ı n a geniş m a l i y e t k i l e r d e v r e d i l e c e k ,
a n c a k b u y e t k i l e r i n h e s a b ı b u k u r u m l a r c a k a m u o y u n a d e t a y l ı olarak v e r i l e c e k t i r .
•
uygun
50
K a m u y a t ı r ı m s t o k u gözden geçirilerek, k a y n a k l a r öncelikli sektörlerdeki
projelere
yönlendirilecek
ve
yatırımlar
düşük
maliyetle
ekonomiye
S E Ç İ M
kazandırılacaktır.
B E Y A N N A M E S İ
Yatırım programına yeni proje alınmasında, e k o n o m i k v e sosyal
f a y d a - m a l i y e t ölçütleri titizlikle u y g u l a n a r a k , y a t ı r ı m s t o k u n u n r a s y o n e l o l m a y a n y a p ı y a
dönüşmesi e n g e l l e n e c e k t i r .
• E k o n o m i k v e s o s y a l altyapı yatırımlarına öncelik v e r i l e c e k , g e r e k s i z
h i z m e t binaları y a p ı m ı , t a ş ı t a l ı m ı , l o j m a n v e s o s y a l t e s i s g i b i v e r i m s i z
kamu
harcamalar
yapılmayacaktır.
• K a m u k u r u m v e k u r u l u ş l a r ı n ı n bünyelerindeki, döner s e r m a y e l e r i n , v a k ı f l a r ı n ,
d e r n e k l e r i n , s o s y a l t e s i s l e r i n v e özel h e s a p l a r ı n gelir v e g i d e r l e r i n i o b j e k t i f esaslara
b a ğ l a y a c a k y a s a l düzenlemeler yapılacaktır.
B u tür gelir v e h a r c a m a l a r
hakkında
k a m u o y u v e T B M M b i l g i l e n d i r i l e c e k , gelir v e h a r c a m a l a r d e n e t l e n e c e k t i r .
•
Cari h a r c a m a l a r d a
a z a m i ölçüde t a s a r r u f
yapılacaktır.
Cari
harcamaların
bileşiminde vatandaşa d o ğ r u d a n h i z m e t s u n u m u ile ilgili k a l e m l e r öncelik t a ş ı y a c a k ,
k a m u görevlilerinin g e r e k s i z h a r c a m a l a r ı kısılacaktır.
E- B O R Ç
YÖNETİMİ
2 0 0 2 T e m m u z s o n u itibariyle k a m u n u n borç s t o k u , 1 3 0 , 4 k a t r i l y o n u iç v e 1 2 1 , 9
k a t r i l y o n u ( 7 3 , 9 m i l y a r dolar) d ı ş o l m a k üzere, t o p l a m 2 5 2 , 3 k a t r i l y o n liraya u l a ş m ı ş t ı r .
2 0 0 1 yıl s o n u i t i b a r i y l e , k a m u k e s i m i n i n brüt borç s t o k u G S Y İ H ' n ı n yüzde 123'üne, n e t
borç s t o k u n u n G S Y İ H ' y a o r a n ı i s e yüzde 9 3 g i b i yüksek b i r düzeye ç ı k m ı ş t ı r .
M a a s t r i c h t k r i t e r l e r i n e göre k a m u n e t borç s t o k u n u n G S Y İ H ' n ı n yüzde 6 0 ' ı n ı
geçmemesi g e r e k m e k t e d i r , iç borç s t o k u n u n b u d e r e c e y ü k s e k l i ğ i , faiz ödemelerini
d e a r t ı r m ı ş v e 2 0 0 1 yılında v e r g i g e l i r l e r i n i n t a m a m ı iç v e d ı ş borç faiz ödemelerinde
kullanılmıştır.
A K P A R T İ ' y e göre Türkiye'nin t e m e l e k o n o m i k s o r u n l a r ı n d a n biri, "borç-faiz
kısır döngüsü"dür.
B u döngü kırılmalı, k a m u borç s t o k u k a b u l e d i l e b i l i r v e sürdürülebilir s e v i y e l e r e
i n d i r i l m e l i d i r . B u n u s a ğ l a m a k için; reel faiz oranlarının hızla m a k u l düzeylere g e r i l e m e ­
s i , faiz dışı d e n g e d e fazla v e r i l m e y e d e v a m e d i l m e s i , özelleştirmenin hızlandırılması v e
ilave g e l i r l e r s a ğ l a n m a s ı , e k o n o m i d e kalıcı b i r büyüme o r t a m ı n a u l a ş ı l m a s ı g e r e k m e k ­
tedir.
iç borç s t o k u m u z u n yüzde 7 5 ' i n i n dövize, e n f l a s y o n a v e f a i z l e r e
o l m a s ı n e d e n i y l e , y u k a r ı d a sıralanan
şartların s a ğ l a n m a s ı h a l i n d e , borç
endeksli
stokunun
s ü r d ü r ü l e b i l i r l i ğ i k o n u s u n d a kısa sürede o l u m l u b i r sürece g i r i l e c e k t i r .
B u t e m e l d e ğ e r l e n d i r m e l e r çerçevesinde v e sürdürülebilir bir borç yapısına
ulaşabilmek a m a c ı y l a :
51
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• T o p l u m u n geniş k e s i m l e r i n i n ihtiyaçlarını d i k k a t e alan katılımcı bir y a k l a ş ı m l a
güven v e istikrar o r t a m ı oluşturularak, belirsizliklerin o r t a d a n k a l k m a s ı , b e k l e n t i l e r i n
o l u m l u y a dönmesi v e reel f a i z l e r i n m a k u l s e v i y e y e g e r i l e m e s i s a ğ l a n a c a k t ı r .
• F i n a n s sektöründe v e r i m l i l i ğ i n v e r e k a b e t i n a r t m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
• K a m u k e s i m i n d e nakit p l a n l a m a s ı v e yönetimi çok başlı v e dağınıktır. Şu a n d a
u y g u l a n m a k t a olan t e k hazine hesabı yeterli değildir. B u s i s t e m d e n , k a m u k e s i m i n d e
nakit p l a n l a m a s ı n ı v e yönetimini e t k i n kılacak k a m u t e k h e s a b ı n a geçmek için g e r e k l i
düzenlemeler yapılacaktır.
•
Kamuda
verimsiz
harcamalar
kısılacak, üretken h a r c a m a l a r artırılacak v e
e k o n o m i k a k t i v i t e y i canlandırıcı v e r g i i n d i r i m l e r i n e g i d i l e c e k t i r .
• K a m u b o r ç l a n m a s ı n d a halka arz d a h a yaygınlaştırılacaktır.
• Borçlanma ile ilgili d e t a y l ı bilgiler H a z i n e t a r a f ı n d a n T B M M ' n e belirli aralıklar­
la s u n u l a c a k t ı r .
• Özelleştirme hızlandırılacaktır
•
Kamu
bankalarının
yeniden
yapılandırılması
hızlandırılacak,
TMSF
k a p s a m ı n d a k i b a n k a l a r hızla çözüme k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
F- F İ N A N S S E K T Ö R Ü
POLİTİKALARI
Türkiye'de m a l i s i s t e m i n y a t ı r ı m v e üretim f a a l i y e t l e r i n i d e s t e k l e m e f o n k s i ­
y o n u , b e n z e r ülkeler i l e k ı y a s l a n d ı ğ ı n d a y e t e r s i z d i r . Kısa aralıklarla yaşanan f i n a n s a l
krizler,
reel
sektöre
ve kamu
maliyesine
önemli yükler
getirmiş
v e ülkemizin
sürdürülebilir büyüme ortamına geçmesini engellemiştir.
Finans sisteminde yaşanan sorunların temel nedenleri;
• Finans sektöründe s a d e c e bankacılığın e g e m e n o l m a s ı ,
• Bankacılık sektörünün v e r i m s i z l i ğ i v e r e k a b e t e k s i k l i ğ i ,
• istikrarsız m a k r o e k o n o m i k yapı v e yüksek k a m u açıkları,
• B a n k a s a h i p l e r i n c e bankaların i s t i s m a r e d i l m e s i ,
• Gözetim v e d e n e t i m d e k i zayıflıklardır.
P A R T İ M İ Z İ N f i n a n s sektörüne yönelik politikalarının t e m e l h e d e f i ;
• Üretken y a t ı r ı m l a r ı , büyümeyi v e m a k r o e k o n o m i k istikrarı d e s t e k l e y e n ,
• Şoklara dayanıklı v e sağlıklı işleyen,
• E k o n o m i m i z i n ihtiyaç d u y d u ğ u u z u n v a d e l i f o n l a r ı t e m i n e d e n ,
• M a l i sektörün büyümesini s a ğ l a y a r a k , m a l i d e r i n l i ğ i a r t ı r a n ,
• M a l i s i s t e m d e r e k a b e t koşullarını oluşturan v e
• Sistemin
oluşturmaktır.
52
daha etkin v e verimli çalışmasını sağlayan bir finansal
sistem
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
S a ğ l a m k a m u m a l i y e s i v e parasal istikrar; sağlıklı, e t k i n v e istikrarlı çalışan b i r
f i n a n s s i s t e m i o l u ş t u r m a n ı n ön koşuludur.
P A R T İ M İ Z f i n a n s a l piyasaların, araçların v e k u r u m l a r ı n d a h a e t k i n k u l l a n ı m ı n ı
s a ğ l a y a c a k v e y e n i kaynakları h a r e k e t e geçirecek politikalar u y g u l a y a c a k t ı r .
Bu çerçevede;
• Bankacılık sektöründe r e k a b e t o r t a m ı s a ğ l a n a c a k , h i z m e t l e r i n k a l i t e s i n i yük­
s e l t e c e k n i t e l i k t e k i y a b a n c ı s e r m a y e girişi d e s t e k l e n e c e k t i r .
• F i n a n s a l h i z m e t l e r d e çeşitlilik artırılacak, özel f i n a n s k u r u m l a r ı , risk s e r m a y e s i
kuruluşları,
yatırım
bankacılığı,
ipotek
bankacılığı
gibi
alanların
hukuki
altyapısı
güçlendirilecek v e b u alanların gelişmesi s a ğ l a n a c a k t ı r .
• K a l k ı n m a v e y a t ı r ı m bankaları ile i h r a c a t bankaları etkili k o n u m a g e t i r i l e c e k t i r .
•
Küçük işletmeleri v e y e r e l üretim f a a l i y e t l e r i n i d e s t e k l e y e n
mikro
finans
k u r u m l a r ı n ı n v e i h t i s a s bankacılığının gelişimi d e s t e k l e n e c e k t i r .
• Y u r t d ı ş ı n d a k i v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n tasarruflarını ülkemize a k t a r m a l a r ı n ı s a ğ l a y a ­
c a k y e n i f i n a n s a l araç, p o l i t i k a v e k u r u m l a r o l u ş t u r u l a c a k t ı r .
• K a m u b a n k a l a r ı , t i c a r i e s a s l a r a göre yönetilecek, f i n a n s a l v e o p e r a s y o n e l
açıdan y e n i d e n yapılandırılarak, özelleştirilecektir.
•
Tarım
kesiminin
v e küçük ölçekli işletmelerin
desteklenmesine
ayrılan
ödenekler, bankacılık s i s t e m i aracılığıyla kullandırılacaktır.
• B D D K i l e S P K g i b i gözetim v e d e n e t i m d e n s o r u m l u k u r u m l a r ı n , f i n a n s s i s ­
teminin
istikrarını
sağlayıcı
görev v e s o r u m l u l u k l a r ı n ı
etkin
b i r biçimde
yerine
g e t i r m e l e r i s a ğ l a n a c a k t ı r . K u r u m l a r a r a s ı n d a k o o r d i n a s y o n güçlendirilecek v e f a a l i y e t ­
lerinden k a m u o y u bilgilendirilecektir.
• Bankacılık sektörünün gözetim v e d e n e t i m i n d e ,
b a n k a s a h i p l e r i i l e yönetici­
lerinin v e p i y a s a aktörlerinin s o r u m l u l u k l a r ı n ı artıracak düzenlemeler yapılacaktır.
• M e v d u a t s i g o r t a s i s t e m i n i n p i y a s a d i s i p l i n i n i b o z a n v e i s t i s m a r a y o l açan yön­
leri düzeltilerek, k a p s a m , l i m i t v e yönetim b a k ı m ı n d a n gelişmiş
ekonomilerdekine
b e n z e r bir y a p ı y a t e d r i c e n k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• T M S F ' n i n y e n i bir K İ T ' e dönüşmesi önlenecek, Fona d e v r e d i l e n alacakların
tahsilatı
hızlandırılacaktır.
F o n bünyesindeki g a y r i
menkul
v e iştirakler
süratle
satılacaktır.
• S o r u n l u h a l e g e l e n k r e d i l e r i n v e d i ğ e r a k t i f l e r i n çözümünü s a ğ l a y a c a k y e n i
f i n a n s a l piyasalar, araçlar v e k u r u m l a r ı n oluşumu d e s t e k l e n e c e k t i r .
• K O B İ ' l e r i n f i n a n s a l sektöre o l a n borçları y e n i d e n yapılandırılacaktır.
•
Zorunlu
sigortacılığın
kapsamı
genişletilerek,
sigortacılık
sektörünün
gelişmesi s a ğ l a n a c a k t ı r .
53
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• S e r m a y e p i y a s a s ı n d a küçük yatırımcılar k o r u n a c a k , y a p a y f i y a t oluşumu v e
"içerden ögrenenler"in t i c a r e t i önlenecektir.
G- KİT'LER v e ÖZELLEŞTİRME
K a m u i k t i s a d i Teşebbüsleri (KİT), f a a l i y e t t e b u l u n d u k l a r ı sektörlerde t e k e l v e y a
b e l i r l e y i c i k o n u m d a d ı r . K a m u mülkiyetinin avantajlarını k u l l a n a r a k riski o l m a y a n b i r
o r t a m d a ç a l ı ş m a l a r ı p i y a s a m e k a n i z m a s ı n ı n işleyişini b o z m a k t a d ı r . Siyasi müdahaleler
s o n u c u e k o n o m i k r a s y o n e l l i ğ i n i y i t i r e r e k k a m u y a yük h a l i n e g e l e n KİT'lerin özelleşti­
r i l m e s i k a ç ı n ı l m a z h a l e gelmiştir.
Özelleştirmenin t e m e l a m a c ı , e k o n o m i d e s e r b e s t p i y a s a n ı n d a h a iyi işlemesi
için g e r e k l i k o ş u l l a r ı n oluşumunu s a ğ l a m a k , e t k i n l i k v e v e r i m l i l i ğ i a r t ı r m a k t ı r . Piyasa
e k o n o m i s i n d e k a m u n u n i k t i s a d i rolü, p i y a s a m e k a n i z m a s ı n ı n iyi ç a l ı ş m a s ı için g e r e k l i
düzenleyici v e d e n e t l e y i c i m e k a n i z m a l a r ı o l u ş t u r m a k t ı r .
PARTİMİZE
göre, özelleştirme
uygulamalarında
başarılı
olunamamasının
sebepleri şunlardır:
• U y g u l a m a d a n s o r u m l u k u r u m u n özelleştirmeye y e t e r i n c e y o g u n l a ş a m a m a s ı ,
• Özelleştirmede önceliklerin t e s p i t edilememiş o l m a s ı ,
• Özelleştirme k a p s a m ı n a alınacak işletmelerin d o ğ r u seçilememesi,
• Siyasi i r a d e n i n gizli direnç göstermesi,
• Y a p ı l a n özelleştirmelerden bazılarına şaibelerin k a r ı ş m a s ı .
KİT'lerin
özelleştirilmesinde
kararlı
olan
PARTİMİZ,
özelleştirme
sürecini
h ı z l a n d ı r m a k için a ş a ğ ı d a k i politikaları d i k k a t l e u y g u l a y a c a k t ı r :
•
Özelleştirme kararı
alınırken
ilgili
KİT yönetiminin görüş v e önerilerine
başvurulacaktır.
• Özelleştirme sürecini hızlandıracak h u k u k i v e idari düzenlemeler y a p ı l a c a k v e
Özelleştirme i d a r e s i , e s n e k v e karar sürecini kısaltacak d i n a m i z m e k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• Özelleştirmeler s o n u c u n d a o r t a y a ç ı k a b i l e c e k işsizlik s o r u n u n u n çözümüne
yönelik g e r e k l i önlemler alınacaktır.
• Özelleştirme işlemlerinde ş e f f a f l ı k e s a s o l a c a k v e k a m u o y u düzenli o l a r a k bil­
gilendirilecektir.
•
Yurtdışında
çalışan v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n
özelleştirme u y g u l a m a l a r ı n d a n
fay­
d a l a n m a l a r ı özendirilecektir.
•
Özelleştirme sürecindeki
KİT'ler,
piyasadaki
konumlan
ve
faaliyetleri
i t i b a r i y l e ; üç g r u b a ayrılarak özelleştirilmelerinde farklı s t r a t e j i l e r geliştirilecektir.
1 . Piyasa m e k a n i z m a s ı içerisinde f a a l i y e t gösteren KİT'ler a c i l e n özelleştirile­
cektir.
54
S E Ç İ M
2
B E Y A N N A M E S İ
T e k e l n i t e l i ğ i n i haiz v e y a h a k i m k o n u m d a o l m a v e p i y a s a y ı yönlendirme
g u c u n e s a h i p KİT'ler, özelleştirme s o n u c u n d a o r t a y a ç ı k a b i l e c e k p i y a s a aksaklıklarının
önlenmesine, r e k a b e t i n t e s i s e d i l m e s i n e v e / v e y a tüketicinin k o r u n m a s ı n a yönelik h e r
t u r l u düzenleyici t e d b i r l e r a l ı n d ı k t a n s o n r a özelleştirilecektir
3 T a r ı m s a l d e s t e k l e m e ile ilgili KİT'lerin özelleştirilmesi, t a r ı m politikaları ile bir­
likte
bir b u t u n
olarak
değerlendirilecek
v e gerekli
tedbirler
alınmasını
müteakip
özelleştirmeye geçilecektir
H- E N F L A S Y O N L A
MÜCADELE
2 5 yıllık d o n e m d e , belli aralıklarla u y g u l a m a y a k o n u l a n istikrar p r o g r a m l a r ı n a
r a g m e n , e n f l a s y o n d a kalıcı bir duşuş s a ğ l a n a m a m ı ş , e n f l a s y o n sürekli bir artış e ğ i l i m i
göstermiştir
2 0 0 1 yılı i t i b a r i y l e s a d e c e d o r t ülkenin ( A n g o l a , K o n g o , Z i m b a b w e v e
B e y a z Rusya) e n f l a s y o n o r a n ı Türkiye'nin üzerinde k a l m ı ş t ı r
E k o n o m i k programımızın h e d e f i , e n f l a s y o n u t e k haneli rakamlara indirmektir
Yüksek e n f l a s y o n d a etkili o l a n t e m e l u n s u r , yüksek k a m u açıklarının M e r k e z
B a n k a s ı k a y n a k l a r ı n d a n v e y a çok yüksek m a l i y e t l i ıç borçlanma y o l u y l a f i n a n s m a n ı d ı r
K I T ' l e r d e k ı zararların f i y a t a y a r l a m a l a r ı y l a g i d e r i l m e y e çalışılması, e n f l a s y o n ı s t süreçte
etkili o l a n d i ğ e r bir faktördür
1 9 9 0 ' l ı yıllar b o y u n c a k a m u k e s i m i n i n m a l ı s i s t e m üzerindeki baskısı g i d e r e k
artmıştır
M a l ı derinleşmenin y e t e r i n c e s a ğ l a n a m a d ı ğ ı b i r o r t a m d a , faiz oranları yük­
selmiş, v a d e l e r k ı s a l m ı ş t ı r
Böylece, e n f l a s y o n ı s t bekleyişler süreklilik k a z a n m ı ş t ı r
Türkiye'de e n f l a s y o n ı s t süreç k e n d i k e n d i n i b e s l e y e n bir y a p ı y a dönüşerek,
e n f l a s y o n T u r k Lirasının e n f l a s y o n a paralel d e ğ e r kaybı k a m u f i y a t l a r ı , ücret v e d ı g e r
g e l i r l e r i n e n f l a s y o n a g o r e artırılması e n f l a s y o n ı s t bekleyişlerin a r t m a s ı
enflasyonun
y e n i d e n t ı r m a n m a s ı şeklinde işleyen bir kısır d o n g u oluşturmuştur
U y g u l a y a c a ğ ı m ı z e k o n o m i k p r o g r a m d a , para p o l i t i k a s ı n ı n f i y a t istikrarını e s a s
alan s t r a t e j i s i k o r u n a c a k t ı r
M a l ı d i s i p l i n i n s a ğ l a n m a s ı n a öncelik v e r e n m a l i y e p o l i ­
tikalarıyla, M e r k e z B a n k a s ı n ı n e n f l a s y o n l a mücadelede e t k i n l i ğ i s a ğ l a n a c a k t ı r
Fınans
sektörüne yönelik r e f o r m p r o g r a m ı m ı z d a , para p o l i t i k a s ı n ı n e n f l a s y o n l a mücadelede
e t k i n l i ğ i n i n a r t m a s ı n a y a r d ı m c ı olacaktır
P A R T İ M İ Z İ N y a p ı s a l r e f o r m p r o g r a m ı , başta k a m u k e s i m i o l m a k üzere e k o n o ­
m i d e v e r i m l i l i ğ i , e s n e k l i ğ i v e r e k a b e t artışını s a ğ l a y a c a k , e n f l a s y o n l a mücadeleye
önemli k a t k ı d a b u l u n a c a k t ı r
M a l ı v e parasal d i s i p l i n l e eş z a m a n l ı olarak u y g u l a n a c a k
o l a n y a p ı s a l r e f o r m l a r , üretim k a p a s i t e s i n i n genişlemesini v e e n u s t düzeyde k u l ­
lanımını s a ğ l a y a r a k , e n f l a s y o n u n a ş a ğ ı çekilmesinde etkili olacaktır
55
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Güvenli p i y a s a k o ş u l l a r ı n d a reel faizler m a k u l v e sürdürülebilir düzeylere çek­
i l e c e k t i r . Böylece, k a m u k e s i m i f i n a n s m a n ı n d a k i d a r b o ğ a z l a r aşılacak, yüksek reel
faizlerin e n f l a s y o n i s t
baskısı önemli ölçüde azalacak v e e n f l a s y o n l a
mücadelenin
maliyeti e n aza'indirilecektir.
I) R E E L S E K T Ö R Ü N
CANLANDIRILMASI
E k o n o m i k kriz n e d e n i y l e y a t ı r ı m l a r d u r m a n o k t a s ı n a gelmiş, yüz b i n l e r c e e s n a f
k e p e n k l e r i n i k a p a t m ı ş , büyük bölümünü kalifiye e l e m a n l a r ı n o l u ş t u r d u ğ u m i l y o n l a r c a
i n s a n ı m ı z işsiz k a l m ı ş t ı r . R e e l sektörle ilgili s o r u n l a r , çok geniş bir t o p l u m
kesimini
i l g i l e n d i r d i ğ i h a l d e , u y g u l a n a n e k o n o m i k p r o g r a m l a r d a reel sektör t a m a m e n i h m a l e d i l ­
miştir.
P A R T İ M İ Z , u y g u l a y a c a ğ ı m a l i y e v e para politikalarına paralel olarak, reel sektör
için acil önlemler alacaktır.
R e e l sektör p o l i t i k a l a r ı m ı z ı n t e m e l a m a ç l a r ı :
• Kriz n e d e n i y l e k a p a s i t e l e r i n i n altında çalışan t e s i s l e r d e k i üretimi a r t ı r m a k ,
• S e r m a y e y e t e r s i z l i ğ i n e d e n i y l e k a p a n a n karlı işletmelerde üretimi başlatmak,
' • D u r m a n o k t a s ı n a g e l e n y e n i yatırımları h ı z l a n d ı r m a k
s u r e t i y l e gerçek a n l a m d a b i r y a t ı r ı m s e f e r b e r l i ğ i için g e r e k l i o r t a m ı o l u ş t u r m a k t ı r .
Türkiye'de
işsizliği
önlemenin
e n önemli y o l u ,
reel
sektörün
üretimini
a r t ı r m a k t ı r . R e e l sektörün s o r u n l a r ı n ı n a ş ı l m a s ı için, öncelikle güven o r t a m ı n ı n t e s i s
edilerek
siyasi
.öngörülebilirlik
ve ekonomik
istikrarın
sağlanması
şarttır.
Böylece,
ekonomide
a r t a c a k , r e e l sektör k u r u l u ş l a r ı n ı n g e l e c e ğ e yönelik kararlarını d a h a
kolay almaları sağlanacaktır.
A y r ı c a , r e e l sektör için şeffaf, adil, y e r i n d e n v e e t k i n bir d e s t e k l e m e s i s t e m i n i n
o l u ş t u r u l m a s ı g e r e k m e k t e d i r . R e e l sektörün s o r u n l a r ı n ı n çözümüne yönelik o l a r a k b u
g e n e l p o l i t i k a l a r çerçevesinde;
•
Y a t ı r ı m c ı l a r ı n önündeki idari v e bürokratik
engeller
kaldırılacak,
mevzuat
basitleştirilecektir.
• K a m u borç s t o k u n u n
azaltılmasıyla b e r a b e r , k a m u n u n f i n a n s sektöründeki
f o n l a r ı n çok önemli b i r bölümünü e m m e s i s o n a e r e c e k , f i n a n s sektörü b u k a y n a k l a n
özel sektör k u r u l u ş l a r ı n a yönlendirebilecektir.
• S i s t e m dışına k a ç m ı ş o l a n t a s a r r u f l a r , güven o r t a m ı n ı n s a ğ l a n m a s ı n a paralel
o l a r a k , f i n a n s s i s t e m i n e g e r i dönmeye b a ş l a y a c a k t ı r . F i n a n s s i s t e m i b u y e n i kaynakları
r e e l sektöre k r e d i o l a r a k k u l l a n d ı r a b i l e c e k t i r .
• R e e l sektörün e n önemli g i d e r k a l e m l e r i n d e n biri o l a n faiz g i d e r l e r i , faiz o r a n ­
larının düşmesiyle b e r a b e r önemli ölçüde azalacaktır.
56
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• K D V , k u r u m l a r v e r g i s i , gelir v e r g i s i gibi v e r g i l e r i n oranları düşürülecek, kayıt
dışı e k o n o m i k f a a l i y e t l e r önlenecek, kayıtlı işletmeler a l e y h i n e işleyen haksız r e k a b e t
engellenecektir
• İ ş ç i l e r d e n alınan gelir v e r g i s i v e s i g o r t a p r i m l e r i n i n k a b u l e d i l e m e z b o y u t l a r a
u l a ş m a s ı , i s t i h d a m ı n kayıt dışına yönelmesine s e b e p olmuştur
gelir
vergisi
v e sigorta
primleri
azaltılarak
h e m reel
İ s t i h d a m d a n alınan
sektörün
işçilik
maliyetleri
düşürülecek, h e m d e çalışanların kayıt altına g i r m e s i s a ğ l a n a r a k s o s y a l güvenlik hak­
ları k o r u n a c a k t ı r
Böylece y e n i i s t i h d a m i m k a n l a r ı o l u ş t u r u l a c a k t ı r
• K a m u açıklarını k a p a t m a k a m a c ı y l a , s o n yıllarda enerji v e haberleşme gibi
s a n a y i n i n t e m e l g i r d i l e r i n i n fiyatları üzerine çok yüksek v e r g i l e r u y g u l a n m ı ş , f i y a t l a r
dünya s t a n d a r t l a r ı n ı n çok üzerine ç ı k m ı ş t ı r
rekabet
gucu
kazanmasına
v e ihracat
B u v e r g i l e r , reel sektörün
potansiyelini
artırmasına
uluslararası
imkan
verecek
s t a n d a r t l a r a çekilecektir
•
Enerji sektöründe arz-talep d e n g e s i k u r u l a r a k , v e r i m l i l i ğ i artırıcı girişimler
d e s t e k l e n e c e k , y e r l i s a n a y i m i z i n r e k a b e t g u c u n u a r t ı r m a k için d a h a u c u z v e güvenli bir
enerji arzı s a ğ l a n a c a k t ı r
• Teşvik t e d b i r l e r i n i n m a h a l l i k u r u m l a r v e y a m e s l e k k u r u l u ş l a r ı n c a yürütülmesi
yönünde y a s a l düzenlemeler yapılarak, h e m bürokratik işlemler azaltılacak, h e m d e
s a ğ l a n a n teşviklerin a m a c ı n a u y g u n olarak k u l l a n ı l m a s ı n ı i z l e m e k k o l a y l a ş a c a k t ı r
• K O B l ' l e r e u y g u n m a l i y e t l i y a t ı r ı m v e ı ş l e t m e k r e d i l e r i kullandırılacak, k r e d i l e r e
aracılık e d e n b a n k a l a r ı n sayısı artırılarak, t u m özel b a n k a l a r v e özel f ı n a n s k u r u m l a r ı s i s ­
t e m e dahil edilecektir
• K O B I y a t ı r ı m l a r ı n d a risk s e r m a y e s i u y g u l a m a l a r ı geliştirilecektir
•
K O B I b o r s a l a r ı oluşturulacak, K O B l ' l e r ı n h i s s e s e n e t l e r i n i n b u b o r s a l a r d a
işlem görmesi s a ğ l a n a c a k t ı r
• Bölgesel v e s e k t o r e l a y r ı m l a r gözden geçirilerek, bölgeler arasındaki d e n g e ­
sizliklerin
giderilmesine
yönelik d e s t e k l e r
yeniden
belirlenecektir
B u çerçevede,
gelişmişlik düzeyi çok duşuk o l a n i l l e r d e k i y a t ı r ı m l a r a , u z u n s u r e l i v e r g i m u a f i y e t l e r i ,
arazı v e arsa t a h s i s i , duşuk i s t i h d a m v e r g i s i gibi teşvikler u y g u l a n a c a k t ı r
•
K a l k ı n m a d a öncelikli yörelerdeki o r g a n i z e s a n a y i bölgeleri ile bazı
buyuk
illerdeki a l t yapısı h a z ı r l a n m ı ş s a n a y i bölgelerinde yatırımcılara b e d e l s i z olarak arazı
tahsis edilecek,
sağlanacak
dıger desteklerle
buralar birer c a z i b e m e r k e z i
haline
getirilecektir
• T u r k üreticilerinin " d a h i l d e işleme r e j i m i " v e gümrükteki yanlış u y g u l a m a l a r
n e d e n i y l e haksız r e k a b e t e u ğ r a m a l a r ı önlenecektir
57
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
J- YABANCI SERMAYENİN
S
İ
CEZBEDİLMESİ
Türkiye'nin hızlı v e istikrarlı bir k a l k ı n m a dönemine g i r m e s i için y a b a n c ı s e r ­
m a y e büyük önem t a ş ı m a k t a d ı r . Y a b a n c ı s e r m a y e y i iki ayrı başlıkta i n c e l e m e k g e r e k ­
mektedir
B i r i n c i s i "portföy y a t ı r ı m l a r ı " , ikincisi " d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r "
S a d e c e portföy y a t ı r ı m l a r ı n a , yanı s a d e c e sıcak para akışına d a y a n a n b u y u m e
m o d e l l e r i n i n sakıncaları Türkiye'de yaşanan k r i z l e r d e açık b i r şekilde o r t a y a ç ı k m ı ş t ı r .
Portföy y a t ı r ı m l a r ı n ı n y a n ı sıra, d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r a d a önem v e r m e k g e r e k ­
mektedir
2 0 0 0 yılında dünyadaki d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m a k ı m ı t o p l a m 1,2 t r i l y o n d o l a n
geçmiştir
Ülkemizde i s e b u r a k a m yıllık 1 m i l y a r doların b i l e altında s e y r e t m e k t e d i r
Türkiye'nin d e aralarında b u l u n d u ğ u gelişmekte o l a n ülkelerin k a l k ı n m a s ı n d a
d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r çok b u y u k önem t a ş ı m a k t a d ı r . D o ğ u A v r u p a , Uzak D o ğ u
v e L a t i n A m e r ı k a ' d a k i gelişmekte o l a n ülkelere bakıldığında, b u ülkelerin k a l k ı n m a s ı n ı n
f i n a n s m a n ı n d a v e b u ülkelere ileri t e k n o l o j i a k t a r ı m ı n d a d o ğ r u d a n y a b a n c ı y a t ı r ı m l a r ı n
b u y u k r o l o y n a d ı ğ ı görülmektedir
Türkiye'de y a b a n c ı s e r m a y e n i n önünde çok büyük e n g e l l e r vardır
ekonomik
istikrarsızlık,
Siyası v e
h u k u k i a l t y a p ı n ı n y e t e r s i z l i ğ i , y a r g ı n ı n yavaş işlemesi, y o l ­
s u z l u k l a r , bürokratik zorluklar, yasaların sık sık d e ğ i ş t i r i l m e s i , yazılı m e v z u a t ı n u y g u ­
lanmaması,
u y g u l a m a l a r ı n yazılı o l m a m a s ı , v e r g i y e t a b ı kazançların
enflasyondan
a r ı n d ı r ı l m a m a s ı , m a l ı t a b l o l a r ı n şeffaf v e güvenilir o l m a m a s ı gibi k o n u l a r Türkiye'ye
y a b a n c ı s e r m a y e akışının önünde büyük e n g e l l e r o l u ş t u r m a k t a d ı r .
D o ğ r u d a n y a b a n c ı s e r m a y e girişlerinin artırılması için a ş a ğ ı d a k i politikalar u y g u ­
lanacaktır
• Siyası v e e k o n o m i k i s t i k r a r s a ğ l a n a c a k , güven o r t a m ı oluşturulacak, g e l e c e ğ e
ilişkin b e l i r s i z l i k l e r g i d e r i l e c e k t i r .
• E v r e n s e l s t a n d a r t l a r a u y g u n , açık v e n e t t a n ı m l a n m ı ş b i r h u k u k düzeni, güve­
nilir
v e işleyen
bir a d a l e t
mekanizması,
garanti
altına
alınmış
mülkiyet
hakları
sağlanacaktır
• V e r g i y e t a b ı k a z a n c ı n t e s p i t e d i l m e s i n d e e n f l a s y o n d a n arındırılmış m u h a s e b e
teknikleri uygulanacaktır.
• A v r u p a B i r l ı ğ ı ' n e t a m üyelik s u r e c i n d e s o m u t v e s a m i m i a d ı m l a r atılarak,
özellikle A v r u p a
Birliği f i r m a l a r ı n ı n Türkiye'ye y a t ı r ı m y a p m a s ı
için g e r e k l i
ortam
hazırlanacaktır.
• Y a b a n c ı s e r m a y e i l e ilgili k u r u m v e k u r u l u ş l a r ı n görev v e y e t k i l e n y e n i d e n
b e l i r l e n e c e k , y a t ı r ı m c ı l a r ı n m u h a t a p o l a c a ğ ı t e k bir y e t k i l i m a k a m o l u ş t u r u l a c a k t ı r .
58
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• Y a b a n c ı yatırımlarla ilgili prosedürler hızlandırılacak, s o n u ç l a n d ı r ı l m a s ı k e s i n
sürelere b a ğ l a n a c a k t ı r .
•
Yabancı
yatırımcılara
yönelik
yurt
dışı t a n ı t ı m
faaliyetleri
geliştirilecek,
"Türkiye"nin uluslararası b i r m a r k a o l m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Özelleştirme işlemlerinde y a b a n c ı s e r m a y e n i n d e e t k i n o l m a s ı için g e r e k l i
a d ı m l a r atılacaktır.
•
Fikri mülkiyet hakları v e r e k a b e t i n k o r u n m a s ı k o n u l a r ı n d a k i k u r u m s a l v e
yapısal eksiklikler giderilecektir.
• S e r b e s t bölgelerin d a h a e t k i n b i r şekilde k u l l a n ı l m a s ı v e y a b a n c ı yatırımcılara
d a h a iyi t a n ı t ı l m a s ı s a ğ l a n a c a k , v e r g i m u a f i y e t l e r i d e v a m e t t i r i l e c e k t i r .
• U l u s l a r a r a s ı F i n a n s K u r u m u (IFC) ile Dünya B a n k a s ı ' n ı n iştiraki o l a n Y a b a n c ı
Y a t ı r ı m l a r D a n ı ş m a n l ı k S e r v i s i (FIAS) t a r a f ı n d a n yapılan ç a l ı ş m a l a r ı n s o n u ç l a r ı n ı içeren
r a p o r d a y e r alan d i ğ e r öneriler d e d i k k a t e alınacaktır.
K- Y E N İ B İ R İ H R A C A T
PARTİMİZİN
ekonomik
HAMLESİ
büyüme m o d e l i n i n
e n önemli
unsuru
ihracattır.
S a n a y i m i z i n u l u s l a r a r a s ı r e k a b e t e d e b i l e c e k bir v e r i m l i l i ğ e u l a ş m a s ı v e Türkiye'nin
dünyaya açılıp g l o b a l e k o n o m i k s i s t e m e t a m e n t e g r e olmuş b i r ülke h a l i n e g e l m e s i
için d e i h r a c a t ı n gelişmesi büyük önem t a ş ı m a k t a d ı r .
P A R T İ M İ Z ihracatçılarımıza h e r k o n u d a t a m d e s t e k v e r e c e k , ülkemizde y e n i b i r
ihracat h a m l e s i n i n başlamasını sağlayacaktır.
Türkiye'nin i h r a c a t
h a c m i özellikle
1980'den
s o n r a önemli ölçüde a r t m ı ş ,
e k o n o m i m i z belli ölçüde Dünya'ya açılmıştır. A n c a k , iyi p l a n l a n m a v e yönlendirme
y a p ı l a m a d ı ğ ı n d a n , v e r i m l i l i k t e v e k a p a s i t e d e y e t e r l i artışlar s a ğ l a n a m a m ı ş t ı r . Siyasi v e
e k o n o m i k istikrarsızlık, k u r l a r d a m e y d a n a g e l e n büyük d a l g a l a n m a l a r v e b u n l a r a bağlı
o l a r a k oluşan güvensizlik o r t a m ı n e d e n i y l e , Türkiye'de i h r a c a t istikrarlı b i r büyüme
gösterememiştir.
İ h r a c a t t a sektörel bağımlılık oluşmuş, k a t m a d e ğ e r i yüksek v e yüksek t e k n o l o ­
j i y e dayalı ürünlerin i h r a c a t ı n d a y e t e r l i i l e r l e m e s a ğ l a n a m a m ı ş t ı r .
i h r a c a t ı m ı z ağırlıklı olarak A B ülkelerine yönelmiş, d i ğ e r büyük pazarlara v e
komşu
ülkelere
ihracatımız
sınırlı
kalmıştır.
B u da ihracatta
bölgesel
bağımlılık
oluşturmuştur.
Türkiye'nin komşu ülkelerle t i c a r e t i çok düşük s e v i y e d e kalmıştır. P A R T İ M İ Z
k o m ş u l a r ı m ı z l a o l a n t i c a r e t i n gelişmesini, bölgesel k a l k ı n m a n ı n e n önemli kaynağı
o l a r a k görmektedir. Komşularla t i c a r e t i m i z i n gelişmesi bölgesel g ü v e n l i ğ e d e önemli
katkılar s a ğ l a y a c a k t ı r .
59
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
Türkiye, h e m ürün i h r a c a t ı n d a , h e m d e h i z m e t i h r a c a t ı n d a s a h i p o l d u ğ u p o t a n ­
s i y e l i k u l l a n a m a m a k t a d ı r , i h r a c a t ı m ı z ı n istikrarlı v e yüksek b i r artış t r e n d i n i y a k a l a y a ­
b i l m e s i için a ş a ğ ı d a k i önlemler alınacaktır:
• Küreselleşmenin o l u m s u z e t k i l e r i n d e n k o r u n m a k v e sektörel b a ğ ı m l ı l ı k t a n
kurtulmak
için,
özel sektör
katılımı
ile y e n i
bir s t r a t e j i k
planlama
yapılacaktır.
Dünya'daki e ğ i l i m l e r v e özel sektörün t e r c i h l e r i d i k k a t e alınarak, Türkiye'nin r e k a b e t
ü s t ü n l ü ğ ü n e s a h i p o l d u ğ u v e yüksek k a t m a d e ğ e r l i sektörler b e l i r l e n e c e k t i r . B u s e k ­
törler uluslararası n o r m l a r çerçevesinde d e s t e k l e n e c e k t i r .
• Bölgesel b a ğ ı m l ı l ı k t a n k u r t u l a b i l m e k a m a c ı y l a y e n i pazarlara yönelmek g e r e k ­
m e k t e d i r . B u k a p s a m d a , başta B a ğ ı m s ı z D e v l e t l e r T o p l u l u ğ u , O r t a d o ğ u v e K a r a d e n i z
o l m a k üzere, M e r k e z i v e D o g u A v r u p a , K u z e y A m e r i k a , U z a k d o ğ u , L a t i n A m e r i k a v e
Afrika
Ülkeleri
pazarlarına
ağırlık
verilecektir.
Komşularımızla
olan
ticaretimizin
artırılması için a z a m i g a y r e t gösterilecektir.
• Türkiye'nin uluslararası m a r k a l a r a s a h i p o l m a s ı yönünde özel sektörün başla­
t a c a ğ ı girişimler d e s t e k l e n e c e k t i r .
• i h r a c a t ç ı f i r m a l a r ı n e n önemli girdilerini oluşturan e n e r j i , i s t i h d a m v e h a b e r ­
leşme üzerindeki yüksek v e r g i l e r düşürülecek, ihracatçılarımızın uluslararası piyasalar­
da kolaylıkla r e k a b e t e t m e l e r i s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Döviz k u r l a r ı n d a istikrar s a ğ l a n a c a k , v a d e l i döviz piyasaları oluşturularak ihra­
catçıların döviz kurlarını s i g o r t a e t t i r e b i l m e l e r i i m k a n ı g e t i r i l e c e k t i r .
• K a m u borç s t o k u n u n azaltılmasıyla b e r a b e r , k a m u n u n f i n a n s sektöründeki
f o n l a r ı n çok önemli b i r bölümünü e m m e s i s o n a e r e c e k , f i n a n s sektörü b u kaynakları
i h r a c a t ç ı f i r m a l a r a yönlendirebilecektir.
•
Eximbank
yapılandırılarak
ihracat
kaynakları
hamlemizin
güçlendirilecek,
motoru
olacaktır.
işletilmesiyle
ilgili
Eximbank
yeniden
bürokratik
engeller
kaldırılacak v e t e m i n a t k o n u s u n d a ihracatçılara kolaylıklar s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Bugün büyük b i r s o r u n h a l i n e g e l e n i h r a c a t t a K D V i a d e l e r i y l e ilgili bürokrasi
azaltılacak, i a d e l e r i n hızlı b i r şekilde y a p ı l m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
L- U C U Z v e G Ü V E N L İ
ENERJİ
Sürdürülebilir b i r k a l k ı n m a v e küresel ölçekte r e k a b e t e d e b i l i r b i r e k o n o m i
y a r a t m a n ı n e n önemli a r a ç l a r ı n d a n biri e n e r j i politikalarıdır.
Geçmiş hükümetler, s o n dönemde u y g u l a d ı k l a r ı politikaları ile e n e r j i alanını
Türkiye için acil v e içinden ç ı k ı l m a s ı z o r b i r s o r u n h a l i n e getirmişlerdir.
60
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
Ülkemizin öngörülebilir büyüme p e r s p e k t i f l e r i ile b a ğ d a ş m a y a n "al-ya d a öde"
a n l a ş m a l a r ı , i m t i y a z v e işletme h a k k ı d e v i r sözleşmeleri, Türkiye'yi t a ş ı n m a s ı g i d e r e k
zorlaşan b i r m a l i külfet i l e karşı karşıya b ı r a k m a k t a d ı r .
Bu
mali
külfet, yüksek b i r i m
fiyatlar
v e yüksek v e r g i l e r l e
tüketicilere
a k t a r ı l m a s ı ; e n e r j i tüketimini c a y d ı r a n , büyümeyi yavaşlatan, yerli s a n a y i m i z i n r e k a b e t
e d e b i l i r l i ğ i n i azaltan v e y a b a n c ı s e r m a y e yatırımlarını e n g e l l e y e n sonuçlar d o ğ u r m a k ­
tadır.
S o n dönemde y a ş a d ı ğ ı m ı z e k o n o m i k krizler v e n e g a t i f büyüme o l g u s u s o r u n u
d a h a d a derinleştiren b i r e t k i y a r a t m ı ş t ı r .
PARTİMİZİN
enerji
politikalarının
temelini,
enerjinin
ucuz
v e güvenilir b i r
şekilde t e m i n e d i l m e s i , r e k a b e t e dayalı b i r enerji p i y a s a s ı o l u ş t u r u l m a s ı , v a t a n d a ş ı n
bütçesindeki yükün a z a l t ı l m a s ı , çevre v e i n s a n sağlığının k o r u n m a s ı o l u ş t u r m a k t a d ı r .
Söz k o n u s u a m a ç l a r ı n gerçekleştirilmesi için;
• Y e n i l e n e b i l i r v e a l t e r n a t i f enerji kaynaklarına yönelinecektir.
• Çevrenin k o r u n m a s ı a m a c ı y l a , t e m i z e n e r j i kaynakları v e dönüşüm t e k n o l o ­
j i s i n d e n yararlanılacaktır.
• Üretim, i l e t i m , d a ğ ı t ı m v e s e r v i s s a ğ l a m a d a v e r i m l i l i k artırılacaktır.
• Enerji p i y a s a s ı rekabetçi h a l e g e t i r i l e r e k , d a h a u c u z enerji s a ğ l a n a c a k t ı r .
• K o m ş u l a r ı m ı z d a k i p e t r o l v e d o ğ a l gazın Dünya pazarlarına a ç ı l m a s ı n d a ülkem­
izin d a ğ ı t ı m t e r m i n a l i o l m a i m k a n l a r ı iyi d e ğ e r l e n d i r i l e r e k , e n e r j i d e bölgesel güç h a l i n e
gelinecektir.
2 0 0 1 yılında 1 2 6 , 9 m i l y a r k W h / y ı l o l a n e n e r j i t a l e b i n i n , 2 0 1 0 yılında 2 7 0 m i l y a r
kvVh/yıl
düzeyine y ü k s e l e c e ğ i
tahmin
edilmektedir.
Bu talep
artış
oranlarının
sürdürülebilir b i r şekilde k a r ş ı l a n a b i l m e s i için aşağıdaki politikalar u y g u l a n a c a k t ı r ;
• Elektrik e n e r j i s i sektöründe r e k a b e t i e s a s alan v e b u s u r e t l e kaliteyi artırıp
maliyetleri
a ş a ğ ı y a çekmeyi h e d e f l e y e n
liberal politikalar b e n i m s e n e r e k
sektörde
özelleştirme hızlandırılacaktır.
• E l e k t r i k e n e r j i s i alanında A v r u p a v e bölge ülkeleri i l e e l e k t r i k alış verişine
i m k a n s a ğ l a y a c a k i l e t i m altyapısının v e p i y a s a düzeninin geliştirilmesine önem v e r i l e ­
cektir.
• H a l e n yüzde 6 5 o l a n e n e r j i d e dışa bağımlılığın azaltılması için güneş, rüzgar,
j e o - t e r m a l v e b i o - m a s gibi y e r l i v e a l t e r n a t i f k a y n a k l a r a yönelinecek, yerli linyit v e
h i d r o e l e k t r i k p r o j e l e r süratle hayata geçirilecektir.
• Dışa b a ğ ı m l ı d o ğ a l gazın kullanıldığı enerji s a n t r a l l e r i n e a l t e r n a t i f v e y a i k a m e
y a t ı r ı m olarak, g e r e k l i güvenlik v e çevre k o r u m a önlemleri alınarak, nükleer e n e r j i
santralleri kurulacaktır.
61
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• E l e k t r i k k e s i l m e l e r i v e v o l t a j d e ğ i ş i k l i k l e r i , s a n a y i d e önemli kayıplara n e d e n
olmaktadır
Tüketicilere s a ğ l a n a n e n e r j i n i n
kalite v e s ü r e k l i l i ğ i n i n
sağlanması
için
d a ğ ı t ı m d a k i aksaklıkları g i d e r i c i önlemler alınacaktır
• İ l e t i m , d a ğ ı t ı m v e f a t u r a l a n d ı r m a a ş a m a l a r ı n d a o r t a y a ç ı k a n yüksek kayıp v e
kaçak o r a n l a r ı n ı n , k a b u l edilebilir d e ğ e r l e r e çekilmesi için g e r e k l i önlemler alınacaktır
• D o ğ a l gaz k u l l a n ı m ı n ı n y a y g ı n l a ş t ı r ı l m a s ı n a yönelik p r o j e l e r e hız v e r i l e c e k t i r
•
Hazar
bölgesinin d o ğ a l
g a z v e petrolünün
ülkemiz üzerinden dünya
pazarlarına n a k l i n e yönelik politikalar sürdürülecektir
• P e t r o l v e d o ğ a l gaz p o l i t i k a l a r ı m ı z d ı ş p o l i t i k a m ı z ile u y u m l u hale g e t i r i l e r e k ,
kardeş O r t a - A s y a v e K a f k a s y a ülkeleri ile ilişkilerimizde birleştirici bir u n s u r o l m a s ı
sağlanacaktır
•
Çevrenin bir d e ğ e r
v e maliyet
unsuru
olduğu
dikkate
alınarak,
enerji
donuşum işlemleri sırasında o r t a y a çıkan kirleticiler titizlikle k o n t r o l e d i l e c e k t i r
M-
MADENCİLİK
Ülkemizde oldukça çok sayıda m a d e n t u r u o l m a s ı n a r a ğ m e n , b i l i n e n m a d e n
k a y n a k l a r ı m ı z m i k t a r v e işletilebilirlik a ç ı s ı n d a n i s t e n i l e n düzeyde d e ğ i l d i r
M a d e n c i l i k sektöründe, a r a m a f a a l i y e t l e r i n e ağırlık v e r i l e r e k e k o n o m i k o l a r a k
işletilebilir m a d e n r e z e r v l e r ı m ı z ı n a r t ı r ı l m a s ı , s a n a y i v e enerji sektörlerinin h a m m a d d e
taleplerinin
u c u z v e güvenli b i r şekilde s a ğ l a n m a s ı v e işlenmiş m a l ihracatımızın
artırılması a m a ç l a n m a k t a d ı r
Bu amaç doğrultusunda;
• M a d e n a r a m a v e üretiminde, yerli v e y a b a n c ı s e r m a y e n i n sektöre yönelmesi­
ni özendirecek bir y a t ı r ı m o r t a m ı oluşturularak, özel k e s i m i n m a d e n a r a m a f a a l i y e t l e r ­
i n e yönelmesi için g e r e k e n alt y a p ı d e s t e ğ i v e r i l e c e k , sektörün riskli o l m a s ı n e d e n i y l e ,
b u sektöre o z g u bir teşvikler u y g u l a n a c a k t ı r
• A r a m a f a a l i y e t l e r i ile u ğ r a ş a n k a m u k u r u m l a r ı m ı z ı n y u r t ıçı v e y u r t dışında
özel k e s i m e a i t f i r m a l a r ile a r a m a f a a l i y e t l e r i n d e b u l u n a b i l m e s i için g e r e k l i alt yapı
oluşturulacaktır
•
Maden
arama
v e işletme
aşamalarında
bürokrasiyi
azaltıcı
tedbirler
alınacaktır
•
Ülkemizde b u y u k b i r m e r m e r
potansiyeli bulunmaktadır
Bu potansiyelin
h a r e k e t e geçirilerek m e r m e r c i l i k sektörünün c a n l a n d ı r ı l m a s ı için b u sektör ihracata
yönelik o l a r a k d e s t e k l e n e c e k t i r
• M a d e n ürünleri üretiminde, çevreye zarar v e r i l m e m e s i n e b u y u k özen gös­
terilecektir
62
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• K a m u y a ait bütün m a d e n işletmeleri a ş a m a l ı olarak özelleştirilecek, s t r a t e j i k
önemi haiz m a d e n l e r için farklı özelleştirme m e t o t l a r ı u y g u l a n a c a k t ı r .
Dünya b o r r e z e r v l e r i n i n yüzde 6 5 ' i ülkemizde b u l u n m a k t a d ı r . Türkiye, Dünya
b o r pazarının A B D ' d e n s o n r a ikinci büyük üreticisi v e p i y a s a yapıcısı k o n u m u n d a d ı r .
Ürettiğimiz
b o r u n yüzde 9 5 ' i ihraç e d i l m e k t e d i r .
Ülkemiz a ç ı s ı n d a n e k o n o m i k v e
s t r a t e j i k önemi haiz " m i l l i m a d e n " n i t e l i ğ i n d e o l a n b o r m a d e n l e r i m i z için a ş a ğ ı d a k i
j
çerçevede b i r p r o g r a m u y g u l a m a y a k o n u l a c a k t ı r :
ıi
• B o r işletmeleri Eti H o l d i n g bünyesinde özerk b i r yapıya k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
]
• R a f i n e b o r üretiminin artırılmasına yönelik y a t ı r ı m l a r hızla t a m a m l a n a c a k t ı r .
j
• B o r m a d e n i n i n k u l l a n ı m alanını a r t ı r m a k a m a c ı y l a , B o r A r a ş t ı r m a Enstitüsü
İ
k u r u l a c a k , a r a ş t ı r m a f a a l i y e t l e r i için k a y n a k ayrılacaktır. Özel sektörün, b o r c e v h e r i n i n
i
h a m m a d d e o l a r a k kullanıldığı uç ürünlerin ( c a m e l y a f ı , p e r b o r a t gibi) üretimine g i r m e -
j
si özendirilecektir.
,ı
• Gelişmekte o l a n h i d r o j e n enerjisi sektöründe b o r u n önemi a r t m a k t a d ı r . B u
k o n u ile ilgili ç a l ı ş m a l a r t a k i p e d i l e c e k , g e r e k t i ğ i n d e b o r işletmesinin b u çalışmalara
g i r m e s i sağlanacaktır.
N- U L A Ş I M
HAMLESİ
Ekonomik v e sosyal yaşamın
ihtiyaçlarının y e r i n d e , z a m a n ı n d a v e güvenli
biçimde k a r ş ı l a n a b i l m e s i için, ülke e k o n o m i s i n i n e n önemli a l t y a p ı l a r ı n d a n biri o l a n
u l a ş t ı r m a s i s t e m i n i n sağlıklı b i r biçimde çalıştırılması g e r e k m e k t e d i r .
U l a ş t ı r m a a l t sektörlerinin h e m e n h e p s i n d e , plansız, b i r b i r i n d e n b a ğ ı m s ı z v e
kısa v a d e l i
çözümlere yönelinmesi, ülkemizdeki u l a ş t ı r m a
sisteminin
e n önemli
s o r u n u o l a r a k gözükmektedir.
• P A R T İ M İ Z İ N sektöre yönelik b i r i n c i ö n c e l i ğ i , u l a ş ı m ı n alt sektörleri arasındaki
bütünleşmenin t e m i n i , e k o n o m i k büyüme a m a c ı n a e n fazla katkının s a ğ l a n m a s ı v e
çevreyi t a h r i p e t m e y e n b i r u l a ş t ı r m a alt yapısının o l u ş t u r u l m a s ı d ı r . B u amaçla, ülke
e k o n o m i s i n i n v e s o s y a l h a y a t ı n b e k l e n t i l e r i n e u y g u n u l a ş t ı r m a a l t yapısını oluşturmak
üzere,
taşıma
türleri
arasında
dengeyi
sağlayacak
bir ulaştırma
a n a planı
hazırlanacaktır.
• U l a ş t ı r m a alt sektörlerinin t a m a m ı n ı e l e alan bir u l a ş t ı r m a bilgi s i s t e m i geliştir­
ilecektir.
• A K P A R T İ , ülkemizde yıllardır a d e t a k a d e r i n e t e r k e d i l e n d e m i r yollarımızın,
özel sektörle b i r l i k t e v e ç a ğ d a ş işletmecilik anlayışı çerçevesinde geliştirilmesine özel
öncelik v e r e c e k t i r . T C D D G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü , b u amaçla y e n i d e n yapılandırılacaktır.
63
S E Ç İ M
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
• Türkiye'nin c o ğ r a f i k o n u m u n a v e uluslararası s u yolları v e e n e r j i kaynaklarına
yakınlığı d i k k a t e alınarak, A v r u p a - A s y a t r a f i ğ i için u l a ş t ı r m a sektörlerinin
tamamını
k a p s a y a n e n t e g r e b i r t a ş ı m a c ı l ı k s i s t e m i geliştirilecektir.
• Ülkemizin k o n u m u n a u y g u n olarak, komşu ülkelerle o r t a k y a t ı r ı m i m k a n l a r ı
araştırılacak, K a f k a s y a v e O r t a A s y a ülkelerinin u l a ş t ı r m a s i s t e m l e r i n i n geliştirilmesine
d e teknik d e s t e k sağlanacaktır.
• U z u n yıllardır gündemde o l a n B o ğ a z Demiryolu-Tüp Geçişi v e G e b z e - H a l k a l ı
banliyö h a t t ı p r o j e l e r i biran önce h a y a t a geçirilecektir.
• Türk d e n i z f i l o s u n u n , t a ş ı m a c ı l ı k t a yüzde 3 0 ' l a r a düşen payının yüzde 5 0 ' l e r e
yükselmesini s a ğ l a y a c a k p r o j e l e r e d e s t e k v e r i l e c e k t i r .
•
Türkiye'nin A B ' y e t a m ü y e l i ğ i n i müteakip k a b o t a j t e k e l i n i n
kalkacağı d a
d i k k a t e alınarak, yük v e y o l c u t a ş ı m a c ı l ı ğ ı n d a d e n i z t a ş ı m a c ı l ı ğ ı n ı n etkinleştirilmesi
sağlanacaktır.
•
Özellikle E g e v e Karadeniz bölgelerinde, t a r i f e l i yük v e y o l c u
taşımasına
yönelik d e n i z u l a ş ı m p r o j e l e r i n e d e s t e k v e r i l e c e k t i r .
•
L i m a n l a r , m e r k e z i i d a r e n i n d e n e t i m i n d e , b a ğ ı m s ı z b i r e r işletme şeklinde
yönetilerek, u l u s l a r a r a s ı r e k a b e t e hazır hale g e t i r i l e c e k t i r .
• G e m i inşaat sektörü, y e r l i v e y a b a n c ı armatörlerin g e m i ihtiyacını karşılaya­
cak şekilde d e s t e k l e n e c e k t i r .
• H a v a l i m a n l a r ı n ı n t e k n i k alt yapı v e s t a n d a r t l a r ı yükseltilecek v e özel havacılık
işletmelerinin k u r u l m a s ı d e s t e k l e n e c e k t i r .
• K a r a y o l u alt y a p ı s ı , t r a f i ğ i n g e r e k t i r d i ğ i k e s i m l e r d e , bölünmüş y o l s i s t e m i ile
güçlendirilecek, a n a güzergahlardan kuzey-güney bağlantıları iyileştirilecek, kara y o l ­
larımızda
trafik
kazalarının
yoğunlaştığı
kara
noktaların
ortadan
kaldırılmasına
o l a ğ a n ü s t ü önem gösterilecektir.
• 1 5 . 0 0 0 k i l o m e t r e k a r a y o l u d u b l e y o l h a l i n e g e t i r i l e c e k t i r . Özellikle büyük yük
çeken bazı ara a r t e r d u r u m u n d a k i d e v l e t karayolları, bir s e f e r b e r l i k anlayışı içinde e n
kısa z a m a n d a d u b l e y o l a dönüştürülecektir.
Böylece, t r a f i k kazaları önemli ölçüde
a z a l ı r k e n , b u y o l l a r ı n çevresindeki alanların d a h a hızlı gelişmesi v e bölgesel gelişmede
d e n g e sağlanacaktır.
• O t o y o l y a p ı m v e işletiminin özel sektör t a r a f ı n d a n gerçekleştirilmesine yöne­
lik u y g u l a n a b i l i r f i n a n s m a n m o d e l l e r i geliştirilecektir.
64
S E Ç İ M
O- T U R İ Z M İ N
B
E
Y
A
N
N
A
M
E
S
İ
GELİŞTİRİLMESİ
Türkiye s a h i p o l d u ğ u d o ğ a l çevre d e ğ e r l e r i , t a r i h i v e kültürel b i r i k i m i , t a n ı m a
fırsatı b u l a n h e r k e s i h a y r a n bırakan insanlarıyla o l a ğ a n ü s t ü t u r i z m p o t a n s i y e l i n e s a h i p ­
tir,
1 9 8 0 ' l i yıllardan i t i b a r e n , d i n l e n c e t u r i z m i alanında y a p ı l a n yatırımlar, A v r u p a
pazarlarında önemli b i r y e r e d i n m e m i z i v e t u r i z m sektörünün e k o n o m i m i z içindeki
payının a r t m a s ı n ı s a ğ l a m ı ş t ı r .
A n c a k , t u r i z m bölgelerinin p l a n l a n m a s ı a ş a m a s ı n d a n başlayan bazı s o r u n l a r ,
özellikle m e r k e z d e n p l a n l a m a v e yönetme anlayışının yarattığı sıkıntılar n e d e n i y l e , kıyı
şeritlerinde y a n l ı ş u y g u l a m a l a r y a p ı l m ı ş t ı r . B u yanlışlıkların g i d e r i l m e s i için kıyı şeridi
t u r i z m i n i n y e n i b i r anlayışla e l e alınarak y a p ı l a n d ı r ı l m a s ı g e r e k m e k t e d i r .
Ülkemizin z e n g i n t u r i z m p o t a n s i y e l i h a r e k e t e geçirilerek, dünya t u r i z m p a s ­
t a s ı n d a önemli bir y e r t u t a n iş-kongre, f u a r , s p o r v e kültür t u r i z m i alanlarında, d i n l e n c e
t u r i z m i n d e e d i n d i ğ i m i z k o n u m a g e l m e m i z i s a ğ l a y a c a k bir h a m l e başlatılmalıdır. T u r i z m
sektöründeki y a t ı r ı m v e p a z a r l a m a önceliklerinin t e d r i c e n " k e n t t u r i z m i " başlığı altında
t o p l a n a b i l e c e k b u alanlara yönlendirilmesinin z a m a n ı gelmiştir.
Bu gelişmeler ışığında;
• Sürdürülebilir t u r i z m i n g e r e ğ i olarak, t u r i z m alanındaki tüm u y g u l a m a l a r d a
d o ğ a l - k ü l t ü r e l v e s o s y a l çevrenin t a l e p v e g e r e k l e r i n i göz önünde b u l u n d u r a n b i r
anlayış b e n i m s e n e c e k t i r .
• T u r i z m sektöründe yönetim, y a t ı r ı m v e p a z a r l a m a alanlarındaki tüm p o l i ­
tikalar, m e v c u t
"ürün v e işletme" o d a k l ı a n l a y ı ş t a n kurtarılarak, f i z i k i , kültürel v e
s o s y a l çevre u y u m u içinde t a s a r l a n m ı ş " d e s t i n a s y o n " odaklı bir anlayışa kavuşturula­
caktır.
• T u r i z m B a k a n l ı ğ ı , sektörel örgütler v e y e r e l yönetimlerin y e t k i , s o r u m l u l u k v e
ilişkileri, y u k a r ı d a i f a d e e d i l e n anlayış içinde y e n i bir y a s a l çerçeveye k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
B u düzenlemeler ile sektör örgütlerinin v e y e r e l yönetimlerin y e t k i v e i m k a n l a r ı n ı
artıran m e v z u a t a l t y a p ı s ı geliştirilecektir.
• Bir t u r i z m ülkesi o l a r a k "Türkiye" m a r k a s ı n ı n o l u ş t u r u l m a s ı n a dönük t a n ı t m a
P r o j e l e r i n e önem v e r i l e c e k , b u p r o j e l e r i n özellikle dış t i c a r e t v e y a b a n c ı s e r m a y e p o l i ­
tikalarımız ile k o o r d i n a s y o n u gözetilecektir.
• i s t a n b u l , s a h i p o l d u ğ u d e v a s a t u r i z m p o t a n s i y e l i ile özel olarak e l e alınacak
v
e y e r e l yönetimlerle işbirliği h a l i n d e b u p o t a n s i y e l i n h a r e k e t e geçirilmesi için tüm
katkılar s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Sektörün i s t i h d a m oluşturmadaki gücü göz önünde b u l u n d u r u l a r a k , t u r i z m e
özel i n s a n kaynakları p r o g r a m l a r ı geliştirilecektir.
65
S E Ç İ M
•
B
Turizmin
E
Y
A
N
sağladığı
N
A
pazar
M
E
S
İ
ve tanıtma
imkanları
doğru
değerlendirilerek,
g e l e n e k s e l e l s a n a t l a r ı m ı z ı n canlı b i r sektör h a l i n e g e t i r i l m e s i s a ğ l a n a c a k t ı r .
• T u r i z m y a t ı r ı m l a r ı , "bölge geliştirme" anlayışı içinde, y a b a n c ı
sermayenin
c e z b e d i l m e s i n d e başvurulacak önemli a l a n l a r d a n biri olarak d e ğ e r l e n d i r i l e c e k t i r .
66
AK PARTİ
TARIM ve HAYVANCILIK
hersey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
VII. T A R I M ve HAYVANCILIK
Türkiye'de t a r ı m sektörü yıllarca i h m a l edilmiş, özellikle s o n yıllarda yaşanan
derin
ekonomik
krizden
çiftçilerimiz,
köylülerimiz
çok
olumsuz
etkilenmiştir.
U y g u l a n m a k t a o l a n e k o n o m i k p r o g r a m d a t a r ı m sektörünün p r o b l e m l e r i n e çözüm
getirememiş, çiftçilerimiz d a h a d a zor d u r u m a düşmüştür.
S o n yıllarda m a z o t , gübre, ilaç, t o h u m l u k , m a k i n e gibi t a r ı m g i r d i l e r i n i n f i y a t ­
larında büyük artışlar m e y d a n a g e l i r k e n , t a r ı m ürünlerinin f i y a t l a r ı n d a k i artış sınırlı
kalmıştır. Ö r n e ğ i n , 1 9 9 8 yılında 2 kilo b u ğ d a y parasıyla 1 litre m a z o t alabilen köylümüz,
bugün a n c a k 6 kilo b u ğ d a y parasıyla 1 litre m a z o t a l a b i l m e k t e d i r .
Tarım
işletmelerinin
verimli
ç a l ı ş m a s ı n d a , ölçek e k o n o m i s i çok önemlidir.
Türkiye'de t a r ı m arazilerinin n e s i l d e n n e s l e bölünerek intikal e t m e s i , o r t a l a m a t a r ı m
işletme alanının gittikçe küçülmesine v e t a r ı m d a v e r i m i n düşmesine s e b e p olmuştur.
Türkiye'de t a r ı m sektörünün G S M H içindeki payı yüzde 1 4 ' e gerilemiştir. Öte
y a n d a n t o p l a m sivil i s t i h d a m ı n yaklaşık yüzde 4 0 ' ı t a r ı m sektöründe ç a l ı ş m a k t a d ı r . B u
n e d e n l e , t a r ı m sektörü s a d e c e e k o n o m i k politikalar k a p s a m ı n d a d e ğ i l , öncelikli olarak
s o s y a l politikalar k a p s a m ı n d a e l e alınmalıdır.
Avrupa
Birligi'ne
üye ülkelere bakıldığında, t a r ı m
sektöründe çalışanların,
t o p l a m çalışanlara oranının s a d e c e yüzde 4 civarında o l d u ğ u görülmektedir.
Buna
r a ğ m e n 2 0 0 1 yılında A B ' n i n t a r ı m sektörüne v e r d i ğ i d e s t e k 1 0 4 m i l y a r E u r o olmuştur.
AB
çiftçilerinin g e l i r i n i n yüzde 3 5 ' i n i d e v l e t d e s t e k l e r i o l u ş t u r m a k t a d ı r .
Bu oran,
s e r b e s t p i y a s a e k o n o m i s i n i n ö n d e r l i ğ i n i y a p a n A B D ' d e k i çiftçiler için bile yüzde 2 1 'dir.
Tüm
b u v e r i l e r e bakıldığında, Türkiye'de d e v l e t i n t a r ı m sektörüne d e s t e k ver­
m e k z o r u n d a o l d u ğ u apaçık ortadadır. Önemli o l a n , b u d e s t e ğ i n n e tür p r o j e l e r l e v e
nasıl v e r i l e c e ğ i n i n iyi p l a n l a n m a s ı d ı r .
P A R T İ M İ Z İ N t a r ı m politikalarının t e m e l h e d e f l e r i ; ülkemizin t e m e l gıda ürünleri
açısından k e n d i k e n d i n e y e t e r l i o l m a s ı , v e r i m l i t a r ı m arazilerinin sürekli işlenir h a l d e
t u t u l m a s ı , t a r ı m s a l üretimde v e r i m l i l i ğ i n artırılmasıdır.
B u t e m e l h e d e f l e r e ulaşmak için a ş a ğ ı d a k i p o l i t i k a l a r
uygulanacaktır:
• D e v l e t i n fiyatlara müdahalesi y e r i n e , fiyatların s e r b e s t p i y a s a d a
oluşması
e s a s alınarak, üretimin p i y a s a koşullarındaki t a l e b e göre yönlenmesi sağlanacaktır.
D e v l e t , t a r ı m ürünlerinin t i c a r e t i n i y a p m a y ı bırakacaktır.
• Ürün borsalarının gelişmesi d e s t e k l e n e c e k , b u b o r s a l a r d a v a d e l i işlemlerin
b a ş l a t ı l m a s ı için g e r e k l i önlemler alınacaktır.
• T a r ı m d a d e v l e t d e s t e ğ i , h e r bölge v e h e r ürün için ayrı ayrı p r o j e l e r k a p ­
s a m ı n d a e l e alınacak, p r o g r a m l a r u y g u l a n ı r k e n ülkemizin gerçekleri göz önünde b u l u n ­
durulacaktır.
69
S E Ç İ M
•
B E Y A N N A M E S İ
Mülkiyete dayalı olarak u y g u l a n a n D o ğ r u d a n Gelir D e s t e ğ i
sistemindeki
aksaklıklar g i d e r i l e c e k ; dar gelirli çiftçileri h e d e f l e y e n bir yapı o l u ş t u r u l a c a k t ı r . A r z açığı
o l a n y a ğ l ı k bitkiler, p a m u k , z e y t i n , b u ğ d a y , mısır gibi ürünlere d o ğ r u d a n gelir d e s t e ğ i
ve p r i m s i s t e m i uygulanacaktır.
•
Çiftçilerimizin istikrarlı v e yüksek gelir e l d e e t m e s i n i s a ğ l a m a k
amacıyla
gübre, m a z o t , t o h u m l u k v e t a r ı m ilaçları gibi üretim m a l i y e t l e r i n i azaltıcı v e t e k n o l o j i k
gelişimi hızlandırıcı t e d b i r l e r u y g u l a m a y a k o n u l a c a k t ı r .
• Arazi v e Çiftçi Kayıt S i s t e m i oluşturmaya yönelik ç a l ı ş m a l a r t a m a m l a n a c a k ,
C o ğ r a f i Bilgi S i s t e m i , Çiftlik M u h a s e b e V e r i A ğ ı v e T a r ı m Bilgi S i s t e m i geliştirilecektir.
• T a r ı m arazilerinin t a p u k a d a s t r o işleri kısa sürede t a m a m l a n a r a k , t o p r a k ihti­
lafları k e s i n çözüme bağlanacaktır.
• T a r ı m s a l f a a l i y e t gösteren KİT'ler g e r e k l i önlemler alındıktan s o n r a özelleştir­
i l e c e k , T M O s t r a t e j i k s t o k yönetimi çerçevesinde f a a l i y e t i n i sürdürecektir.
• T a r ı m v e Köyişleri Bakanlığı y e n i şartlar v e ihtiyaçlar d i k k a t e alınarak y e n i d e n
yapılandırılacaktır.
Üretici
Birlikleri,
kooperatifler,
dernekler,
vakıflar
v e şirketler
d e s t e k l e n e r e k , k a m u n u n sivil t o p l u m l a o l a n işbirliği geliştirilecektir.
•
Tarım
Satış
Kooperatifleri
v e Birlikleri
ile Tarım
Kredi
Kooperatifleri
özerkleştirilerek r a s y o n e l şekilde çalışmaları h u s u s u n d a g e r e k l i önlemler alınacaktır.
• Çiftçimizi v e mahsulü r i s k l e r e karşı k o r u m a k a m a c ı y l a . Risk Yönetimi araçları
geliştirilecek; t a r ı m s a l s i g o r t a s i s t e m i , v a d e l i işlemler b o r s a s ı , sözleşmeli t a r ı m v e s t o k
yönetimi araçları u y g u l a m a y a k o n a c a k t ı r .
• Tüketici t e r c i h l e r i v e kaliteli üretime yönelik t o h u m l u k s a n a y i özendirilecektir.
• Ekolojik (organik) t a r ı m a önem v e r i l e c e k v e d e s t e k l e n e c e k t i r .
•
Genetik
olarak değiştirilmiş
organizmalar
v e ürünlerin üretiminde i n s a n
sağlığı v e çevrenin k o r u n m a s ı k o n u s u n d a Dünyadaki gelişmeler y a k ı n d a n t a k i p e d i l e ­
cektir.
•
Tarımsal
araştırma
önceliklerinin b e l i r l e n m e s i n d e ,
piyasa
ihtiyaçları göz
önünde b u l u n d u r u l a r a k çiftçilerin t a l e p l e r i d i k k a t e alınacak; p r o j e l e r i n geliştirilmesinde
v e u y g u l a n m a s ı n d a çiftçilerin katılımı v e katkısı sağlanacaktır.
•
Ağır
erozyon problemi
yaşanan ülkemizde, çevreyi v e s o s y o - e k o n o m i k
koşullan göz önüne alan t e d b i r l e r
devreye
sokulacaktır.
Erozyon tehdidi
altında
b u l a n a n arazilerin kalıcı b i t k i örtülerine t a h s i s i s a ğ l a n a c a k t ı r .
Hayvancılık
Ülkemizde hayvancılık sektörü yıllarca i h m a l edilmiştir. E k o n o m i k krizlerin d e
e t k i s i y l e , Türkiye e t ihraç e d e r k e n , e t ithal e d e r hale gelmiştir.
70
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
1 9 8 0 yılında Türkiye'de 1 6 m i l y o n sığır v a r k e n , 1 9 9 9 ' d a b u r a k a m 11 m i l y o n a
inmiştir. Y i n e 1 9 7 9 yılında Türkiye'de 4 6 m i l y o n k o y u n v a r k e n , 2 0 0 0 yılında b u sayı 2 8
m i l y o n a düşmüştür. Sığır sayısında yüzde 3 0 , k o y u n sayısında yüzde 3 8 düşüş vardır.
B u dönemde ülkemizin nüfusunun v e m i l l i g e l i r i n i n arttığı d i k k a t e alındığında, hay­
vancılık sektöründeki g e r i l e m e n i n n e kadar büyük b o y u t l a r d a ' o l d u ğ u d a h a iyi anlaşılır.
S o r u n , s a d e c e h a y v a n sayısının düşmesi d e ğ i l d i r . V e r i m l i l i k d e düşmüştür.
Ülkemiz, hayvancılık sektöründe büyük bir p o t a n s i y e l e s a h i p t i r . A n c a k , t e s i s ­
lerin ilk y a t ı r ı m b e d e l l e r i n i n yüksek oluşu, nitelikli i n s a n gücü v e i h t i s a s g e r e k s i n i m i ,
ülkemizde m o d e r n t e s i s l e r k u r u l m a s ı n ı z o r l a ş t ı r m a k t a d ı r .
PARTİMİZİN hayvancılık politikaları şöyledir:
•
Üretici örgütlenmeleri teşvik e d i l e c e k , d a h a büyük ölçekteki işletmelerin
o l u ş m a s ı s a ğ l a n a c a k , böylece ölçekten d o ğ a n e k o n o m i e l d e e d i l e c e k t i r .
• E n t e g r e hayvancılık işletmelerinin k u r u l m a s ı d e s t e k l e n e c e k t i r .
• Krizden o l u m s u z e t k i l e n e n e n t e g r e b e y a z e t sektörünün kriz öncesi d u r u m a
g e l m e s i için g e r e k l i önlemler alınacaktır.
• Damızlık h a y v a n yetiştirilen özel sektör kuruluşları d e s t e k l e n e c e k , yerli ırklar
ıslah e d i l e c e k t i r .
• D e v l e t arazilerinin u y g u n koşullarla özel sektör işletmelerine kullandırılması
sağlanacaktır.
•
Mera
ıslahı
yapılacak,
Mera
Kanunu'nun
uygulanmasına
işlerlik
kazandırılacaktır.
• Y e m bitkileri e k i m i teşvik e d i l e c e k t i r
• Tarla balıkçılığı özendirilecek, d e n i z balıkçılığına yönelik h u k u k i , k u r u m s a l v e
t e k n i k ç a l ı ş m a l a r hızlandırılacaktır. A B Balıkçılık politikası e s a s alınarak üretim v e pazar
koşulları geliştirilecektir.
71
AK PARTİ
SOSYAL POLİTİKALAR
hersey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
VIII. S O S Y A L
B E Y A N N A M E S İ
POLİTİKALAR
E k o n o m i politikaları t o p l u m u n refahını a r t ı r m a d a v e insanlara kaliteli yaşam
koşulları oluşturmada z o r u n l u o l m a k l a b i r l i k t e , t e k başına y e t e r s i z k a l m a k t a d ı r . Etkili
s o s y a l p o l i t i k a u y g u l a m a l a r ı ile birleşmeyen e k o n o m i politikaları, t o p l u m d a n
destek
a l a m a d ı ğ ı için başarısız o l m a k t a d ı r . B u n e d e n l e P A R T İ M İ Z , e k o n o m i k k a l k ı n m a p o l i ­
tikalarını s o s y a l politikalarla d e n g e l i b i r şekilde yürütecektir.
A- GELİR D A Ğ I L I M I N D A
ADALET
S o n yıllarda, özellikle e k o n o m i k
krizlerin e t k i s i y l e , k e s i m l e r arasındaki gelir
dağılımı büyük o r a n d a bozulmuş, ücretlerde m e y d a n a g e l e n reel kayıp v e artan işsiz­
lik s o n u c u halkımızın r e f a h düzeyinde önemli düşüşler m e y d a n a gelmiştir. Krize karşı
d a y a n m a gücü a ş ı n a n y o k s u l k e s i m l e r d e s o s y a l h u z u r s u z l u k l a r a r t m ı ş t ı r .
Nüfusumuzun e n z e n g i n yüzde 2 0 ' l i k k ı s m ı , e n fakir yüzde 2 0 ' l i k k ı s m ı n d a n
1 0 k a t d a h a fazla g e l i r e sahiptir. Türkiye O E C D ülkeleri içinde gelir dağılımı e n b o z u k
ülkelerden biridir.
Özellikle k e n t l e r d e artan y o k s u l l u k , geniş halk k i t l e l e r i n i n e k o n o m i k , siyasal v e
sosyal
hayattan
dışlanması
v e giderek
marjinalleşmesine
neden
olmaktadır. B u
d u r u m , k e n t l e r d e asayiş v e h u z u r u n b o z u l m a s ı n a , z e n g i n v e y o k s u l l a r
arasındaki
yaşam s t a n d a r d ı f a r k ı n ı n a ç ı l m a s ı n a , t o p l u m s a l kutuplaşmaya v e " u m u t s u z l u k " d u y ­
g u s u n u n yaygınlaşmasına neden olmaktadır.
Kişisel g e l i r
gelişmişlik
dağılımındaki
bozukluk
yanında,
farkları d a artarak d e v a m e t m e k t e d i r .
bölgeler v e iller
Yıllardır süregelen
arasındaki
enflasyonist
o r t a m , başta t a r ı m k e s i m i o l m a k üzere, y o k s u l l a r ı n e l i n d e k i g e l i r i n z e n g i n k e s i m l e r e
k a y m a s ı n a v e o r t a gelir g r u b u n u n t a m a m e n y o k o l m a s ı n a y o l a ç m ı ş t ı r . Z a t e n o l u m s u z
şartlarda yaşayan t a r ı m
kesimi, sağlanan
desteklerin
azaltılmasıyla, çaresiz
hale
düşmüştür.
U y g u l a n a n yanlış e k o n o m i k
politikalar s o n u c u , çalışan k e s i m l e r
üzerindeki
v e r g i yükü önemli o r a n d a a r t m ı ş , üretici k e s i m l e r r a n t geliri e l d e e d e n
karşısında
mağdur
edilmiştir. İş i m k a n l a r ı
ciddi
oranda
daralmış,
kesimler
şirket
iflasları
h ı z l a n m ı ş v e n i h a y e t , sürdürülemez n o k t a y a g e l e n b u süreç s o n u n d a e k o n o m i k v e
s o s y a l politikalar I M F v e Dünya B a n k a s ı t a r a f ı n d a n b e l i r l e n m e y e b a ş l a n m ı ş t ı r .
AK
P A R T İ ' y e göre, g e l i r dağılımının iyileştirilmesi v e y o k s u l l u k l a mücadele
politikalarının başarılı o l a b i l m e s i için " i n s a n " ı e k o n o m i k k a l k ı n m a n ı n m e r k e z i n e o t u r t ­
m a k " a h l a k i " bir z o r u n l u l u k t u r .
76
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
Nihai a m a c ı " i n s a n refahının yükseltilmesi" o l m a y a n e k o n o m i k
yaklaşımlar,
s o s y a l f e l a k e t l e r l e s o n u ç l a n ı r . A h l a k i p e r s p e k t i f e s a h i p e k o n o m i k y a k l a ş ı m l a r , aynı
z a m a n d a " s o s y a l b o y u f ' a v e " s o s y a l a d a l e f ' e öncelik v e r e n bir anlayışı t e m s i l e d e r
i n s a n H a k l a r ı " E v r e n s e l B e y a n n a m e s i v e A v r u p a Sosyal Şartı gibi uluslararası
b e l g e l e r d e " i n s a n ı n o n u r l u yaşam h a k k ı " n a s a h i p o l d u ğ u açıkça v u r g u l a n m ı ş t ı r
ların
"yoksulluğa
mahkum
edilmeme"
gibi
evrensel
hakları
insan­
bulunmaktadır.
" Y o k s u l l u ğ u n o r t a d a n k a l d ı r ı l m a s ı " b i r ahlaki insanlık görevi olarak yönetimin t e m e l
görevleri arasında y e r a l m a k t a d ı r .
Küreselleşme sürecinde, ülkeler arasındaki r e f a h v e gelişmişlik farkı açılırken,
y o k s u l nüfusun sayısı d a h a d a a r t m a k t a d ı r . Artık, e k o n o m i k v e s o s y a l politikalar göz­
d e n geçirilerek
" s o s y a l a d a l e f ' e öncelik v e r e n " i n s a n m e r k e z l i k a l k ı n m a "
anlayışı
benimsenmelidir.
B u anlayış içinde, gelir dağılımı v e y o k s u l l u k l a mücadele alanında aşağıdaki
politikalar h a y a t a geçirilecektir.
• P a r t i m i z i n u y g u l a y a c a ğ ı e k o n o m i k p r o g r a m v e politikalarda, " s o s y a l a d a l e t "
gözetilecek v e " i n s a n " ı m e r k e z e k o y a n y e n i bir k a l k ı n m a y a k l a ş ı m ı b e n i m s e n e c e k t i r
U y g u l a n a c a k e k o n o m i k p r o g r a m , s o s y a l politikalarla u y u m l u , s o s y a l bütünleşmeyi v e
d a y a n ı ş m a y ı sağlayıcı, işsizliği azaltıcı v e y o k s u l l u ğ u o r t a d a n kaldırıcı n i t e l i k t e o l a c a k ;
e k o n o m i k büyümeden e l d e e d i l e c e k n i m e t l e r i n adaletli bölüşümünü s a ğ l a y a c a k d a h a
insani bir y a p ı taşıyacaktır.
•
işgücünün n i t e l i ğ i n i
artıracak v e işsizlere işgücü piyasasının
talepleriyle
u y u m l u b e c e r i l e r kazandıracak politikalar u y g u l a n a c a k t ı r .
• B i l i m s e l a r a ş t ı r m a l a r yapılarak, k a m u o y u n d a t a r t ı ş m a y a açılacak v e k a p s a m l ı
bir " y o k s u l l u k l a mücadele" p r o g r a m ı u y g u l a m a y a konulacaktır.
•
Üretimi v e i s t i h d a m artışını e n g e l l e y e n yapısal v e k u r u m s a l
kaldırılacak,
" y a t ı r ı m " v e "üretim"in
önünü açan bir e k o n o m i k
bozukluklar
yaklaşım
benim­
senecektir.
• Y e n i müteşebbislerin o r t a y a ç ı k m a s ı teşvik e d i l e c e k v e kırsal k a l k ı n m a y a
ağırlık v e r e n p r o g r a m l a r u y g u l a n a c a k t ı r .
• Çalışan k e s i m l e r i n v e r g i yükü k a d e m e l i olarak h a f i f l e t i l e c e k t i r .
• S o s y a l güvenlik agı genişletilecek v e y o k s u l k e s i m l e r e h i z m e t götüren y a r d ı m
k u r u m l a r ı y e n i d e n yapılandırılacaktır.
• Gelir d a ğ ı l ı m ı b o z u k o l a n k e s i m l e r i n e ğ i t i m v e sağlık gibi s o s y a l h i z m e t l e r d e n
f a y d a l a n m a s ı n a öncelik v e r i l e c e k t i r .
76
S E Ç İ M
B- Y O L S U Z L U K L A
Yolsuzluk,
Sosyal,
"kamu
ekonomik,
MÜCADELE
imkanlarının
kültürel,
B E Y A N N A M E S İ
siyasal
kişisel çıkarlar
için k o t u y e
v e h e r şeyden önemlisi
kullanılması " d ı r
ahlakı
çokuntu v e
ç ü r ü m ü ş l ü ğ ü n u r u n u v e göstergesi o l a n y o l s u z l u k , halkın bürokrasiye, s i y a s e t k u r u ­
m u n a v e g e n e l olarak d e v l e t e v e a d a l e t e güven d u y g u s u n u z a y ı f l a t m a k t a d ı r
Hızlı v e çarpık şehirleşme, gelir d a ğ ı l ı m ı n d a k i adaletsizlik, k a m u yönetiminin
aksaklıkları, h u k u k v e a d a l e t s i s t e m i n d e yaşanan s o r u n l a r ile g e n e l olarak
ahlakı
yozlaşma y o l s u z l u k l a r ı n t e m e l s e b e p l e r i arasında sayılabilir
Yoksulluğun
v e gelir
dağılımındaki
dengesizliğin
temelinde
yolsuzlukların
y a t t ı ğ ı , s o n yıllarda açıkça görülmüştür V a t a n d a ş ı n P A R T İ M İ Z D E N b e k l e n t i s i n e u y g u n
olarak y o l s u z l u k l a mücadelede c e s u r adımlar atılacaktır
Y o l s u z l u ğ u n önlenmesinde t e m e l öncelik, s i y a s e t i n v e k a m u yönetiminin y o l ­
s u z l u k t a n arındırılması olmalıdır
toplumsal
düzeyde y o l s u z l u ğ u n
şansına k a v u ş a c a k t ı r
Y o l s u z l u k t a n arındırılan s i y a s e t v e k a m u yönetimi,
kaynağının
k u r u t u l m a s ı n a yönelik önlemler
alma
B u mücadele yapılırken t o p l u m u n t e m i z k a l m ı ş geniş k e s i m l e r i
v e sivil t o p l u m örgütlen s o r u n u n çözümüne katılarak, mücadele t o p l u m a m a l e d i l m e ­
lidir
K a m u n u n k a y n a k d a ğ ı t ı m m e k a n i z m a l a r ı n d a y o l s u z l u ğ u n azaltılabilmesi için
v e r g i , ihaleler, d e v l e t y a r d ı m l a r ı , krediler, teşvikler, sübvansiyonlar, g u m r u k işlemleri,
işe a l m a , t e m v e t a y i n l e r d e , s ı y a s e t - s e r m a y e ilişkilerinde ş e f f a f l ı k s a ğ l a n m a l ı d ı r
E s a s e n h u k u k d e v l e t i ilkesi t a m a n l a m ı y l a hayata g e ç i r i l d i ğ i n d e v e d e v l e t aslı
görevlerine d ö n d ü ğ ü n d e k a m u k e s i m i r a n t d a ğ ı t m a m e k a n i z m a s ı o l m a k t a n çıkacaktır
Üretimden çekilen d e v l e t i n , rekabetçi p i y a s a koşullarında düzenleyici v e d e n e t l e y i c i
işlevinin o n plana geçmesi ile k a m u d a k i rant kapıları k e n d i l i ğ i n d e n kapanacaktır
Y o l s u z l u k l a mücadele çerçevesinde A K PARTı aşağıdaki önlemleri alacaktır
• K a m u o t o r i t e s i n i kullanan siyasetçilerin v e k a m u yöneticilerinin m a l varlıkları
şeffaf h a l e g e t i r i l e c e k , görevden ayrıldıktan s o n r a y a p ı l a m a y a c a k
işler h a k k ı n d a k i
m e v z u a t geliştirilerek titizlikle u y g u l a n a c a k t ı r
• S i y a s e t i n f i n a n s m a n ı n ı n şeffaf hale g e t i r i l m e s i v e o b j e k t i f k r i t e r l e r e b a ğ l a n ­
m a s ı için Siyası Partiler Y a s a s ı n d a g e r e k l i düzenlemeler yapılacaktır.
• K a m u n u n b u t u n ış v e işlemlerinde ş e f f a f l ı k asıl, gizlilik istisna olacaktır
• S o n yıllarda ülkemizde b u y u k b o y u t l a r a ulaşan, halkın d e v l e t e o l a n güvenini
s a r s a n , ülkemizin uluslararası imajını z e d e l e y e n y o l s u z l u k olaylarının o r t a y a çıkarılması
v e s u ç l u l a r ı n c e z a l a n d ı r ı l m a s ı için g e r e k l i idari v e h u k u k i önlemler alınacaktır
77
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• K a m u yönetiminde g e r e k s i z y e r e genişletilen "gizlilik kültürü" ile mücadele
e d i l e c e k t i r . " V a t a n d a ş ı n Bilgi E d i n m e Hakkı K a n u n u " hızla çıkarılacak v e k a m u k u r u ­
luşlarının e v r a k akış s i s t e m l e r i v e karar a l m a süreçleri y e n i d e n düzenlenecektir.
• K a m u i h a l e ' s i s t e m i n d e s o n dönemlerde yapılan d e ğ i ş i k l i k l e r , y o l s u z l u k f a k ­
törü d i k k a t e alınarak gözden geçirilecek v e ihale s i s t e m i A B n o r m l a r ı n a u y g u n olarak
iyileştirilecektir.
• Özelleştirme, bankacılık r e f o r m u , mahalli idareler r e f o r m u gibi yapısal önlem­
ler ile k a m u rant d a ğ ı t m a m e k a n i z m a s ı o l m a k t a n çıkarılacak, v a t a n d a ş ı n k e n d i kay­
naklarını k o r u m a çabası d e s t e k l e n e c e k t i r .
• K a m u yönetiminde kırtasiyecilik v e bürokratik f o r m a l i t e l e r azaltılacak m e v z u ­
at sadeleştirilecek v e b u şekilde y o l s u z l u ğ u n e n önemli b a h a n e l e r i n d e n biri o l a n
h i z m e t i n g e c i k m e s i s o r u n u çözümlenecektir.
• Y o l s u z l u k k o n u s u n d a k i cezalar a ğ ı r l a ş t ı r a c a k , h u k u k i süreç hızlandırılarak,
y o l s u z l u k l a r ı n a d a l e t s i s t e m i n e gölge düşürmesi önlenecektir.
• K a m u d a d e n e t i m b i r i m l e r i arasındaki k a r m a ş ı k yapı sadeleştirilecek, p e r f o r ­
m a n s o d a k l ı e t k i n bir d e n e t i m y a p ı l m a s ı yönünde t e d b i r l e r alınacaktır. B u k a p s a m d a ,
d e n e t i m e l e m a n l a r ı n ı n bağımsızlığı s a ğ l a n a c a k v e k a m u d a d e n e t i m e kapalı alanlar e n
aza i n d i r i l e c e k t i r .
• K a m u yöneticilerinin a t a n m a s ı n d a t e k n i k y e t e r l i l i ğ i n yanı sıra, dürüstlük d e
t e m e l b i r ölçüt olarak d i k k a t e alınacak v e t a m a n l a m ı y l a liyakat s i s t e m i h a y a t a geçirile­
cektir.
• Siyasal s i s t e m , m e d y a , yargı s i s t e m i , k a m u yönetimi, sivil t o p l u m v e özel
sektör t e m s i l c i l e r i n i n katkısı ile y o l s u z l u k s o r u n u n a çok b o y u t l u çözümler a r a n a c a k v e
gelişmelerin açıkça izlendiği m e k a n i z m a l a r kurulacaktır.
•
Devletler
Türkiye'nin, A v r u p a
Grubuna
(GRECO)
Konseyi
çerçevesinde oluşturulan Y o l s u z l u ğ a
katılımı
sağlanacak,
Konsey
tarafından
Karşı
hazırlanan
Y o l s u z l u k l a r H a k k ı n d a Ceza H u k u k u Sözleşmesi i l e Y o l s u z l u k l a r H a k k ı n d a
Medeni
H u k u k Sözleşmesi i m z a l a n a r a k o n a y l a n a c a k t ı r . Y o l s u z l u k l a r ı n önlenmesinde uluslar
arası i ş b i r l i ğ i n e önem v e r i l e c e k t i r .
C- İŞSİZLİĞİN
Vatandaşlarına
ÖNLENMESİ
çalışarak geçinmelerini s a ğ l a y a c a k
iş i m k a n l a r ı
oluşturmak,
ç a ğ d a ş d e v l e t i n t e m e l görevlerindendir. Genç b i r nüfusa s a h i p o l a n ülkemiz, a r t a n
nüfusa y e t e c e k i s t i h d a m alanı açamamaktan k a y n a k l a n a n " y a p ı s a l işsizlik" s o r u n u ile
karşı karşıyadır. B u s o r u n l a r ı n çözümlenmesi v e işsizliğin azaltılması için aşağıdaki t e d ­
birler alınacaktır:
78
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• E k o n o m i k büyüme, i s t i h d a m ı a r t ı r m a v e işsizliği a z a l t m a n ı n e n t e m e l y o l u d u r .
Yerli
v e yabancı
sermayenin
ülkemizde y a t ı r ı m
yapması
özendirilerek,
makro
e k o n o m i k o r t a m d a , sürdürülebilir büyüme sağlanacaktır.
• U l u s a l e k o n o m i s t r a t e j i s i b e l i r l e n i r k e n t a m i s t i h d a m h e d e f alınacak, b u h e d e f
gözetilerek e k o n o m i k büyümeye, reel sektör yatırımlarına v e üretime dönük politikalar
geliştirilecektir.
•
Ülke gerçeklerine v e t e k n o l o j i k gelişmelere c e v a p v e r e c e k b i r insangücü
p l a n l a m a s ı yapılacak, m e s l e k i v e t e k n i k e ğ i t i m e ağırlık v e r i l e c e k t i r . H e r yaştaki işsiz v e
m e s l e k s i z kişilerin, ilgilerine, y e t e n e k l e r i n e v e fiziki özelliklerine u y g u n m e s l e k sahibi
o l a b i l m e l e r i a m a c ı y l a kısa süreli e ğ i t i m v e d a n ı ş m a n l ı k h i z m e t l e r i e t k i n hale g e t i r i l e ­
cektir.
•
Kırsal k e s i m d e t a r ı m dışı iktisadi f a a l i y e t l e r i n v e t a r ı m a
dayalı
sanayiin
gelişmesine ağırlık v e r i l e c e k , t a r ı m alanındaki ihtiyaç fazlası aktif v e v e r i m i düşük
işgücünün, m e s l e k i e ğ i t i m d e n geçirilerek s a n a y i sektörüne v e v e r i m l i h i z m e t alan­
larına kaydırılması yönünde politikalar u y g u l a n a c a k t ı r .
• Kişilerin m e s l e k i n i t e l i k l e r i b a k ı m ı n d a n güvenilir bir b e l g e y e s a h i p o l m a s ı n ı
s a ğ l a y a c a k U l u s a l M e s l e k Standartları K u r u m u K a n u n u bir a n önce çıkarılacak, U l u s a l
M e s l e k S t a n d a r t l a r ı v e B e l g e l e n d i r m e S i s t e m i hayata geçirilecektir.
• S t a n d a r t dışı e s n e k ç a l ı ş m a biçimleri, ülke şartlarına v e uluslararası k r i t e r l e r e
u y g u n y a s a l düzenlemeye k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• i s t i h d a m d a n alınan v e r g i l e r v e p r i m l e r gözden geçirilerek, g e r e k l i önlemler
a l ı n m a k s u r e t i y l e , haksız r e k a b e t e y o l açan kayıt dışı i s t i h d a m v e y a b a n c ı kaçak işçi
çalıştırılması önlenecektir.
• i s t i h d a m y a r a t m a d a k i e t k i n l i k l e r i v e e s n e k l i k l e r i , konjonktürel d a l g a l a n m a l a r a
u y u m k a b i l i y e t l e r i , bölgeler arası gelişmişlik v e gelir farklılıklarının
giderilmesindeki
önemleri d i k k a t e alınarak, K O B İ ' l e r i n gelişmesi d e s t e k l e n e c e k t i r .
•
Emek-yogun
b i r sektör o l m a s ı v e b e r a b e r i n d e yüzü aşkın alt sektörleri
h a r e k e t e geçirmesi n e d e n i y l e inşaat sektörünü canlandırıcı önlemler alınacaktır.
• Çocuk işçiliği i l e e t k i n bir biçimde mücadele e d i l e c e k , ç o c u k l a r ı n
sadece
m e s l e k i e ğ i t i m l e r i n e d e n i y l e i s t i h d a m e d i l m e s i n e izin v e r i l e c e k t i r .
D- NİTELİKLİ
Yaşadığımız
PARTİMİZİN
EĞİTİM
sıkıntıların
eğitimde
temel
çoğunun
hedefi,
kaynağı
"fikri
v e çözümü e ğ i t i m d e
hür, v i c d a n ı
hür, irfanı
hür
saklıdır.
nesiller
yetiştirmektir." B u amaçla ülkemiz insanının,
79
S E Ç İ M
•
B E Y A N N A M E S İ
Özgür düşünen v e b a ğ ı m s ı z karar v e r e b i l e n ,
• Y e n i l i k l e r e açık,
• Özgüven s a h i b i ,
• Hayata o l u m l u bakan,
• P r o b l e m çözme y e t e n e ğ i gelişmiş,
•
Bilim v e teknoloji
üretebilen, b i r e y l e r olarak yetiştirilmelerini s a ğ l a y a c a k
önlemler alınacaktır.
Türkiye'de nitelikli eğitim hedefine ulaşılabilmesi için;
• H a l e n u y g u l a n m a k t a o l a n önyargılı v e e z b e r e d a y a n a n y a k l a ş ı m t e r k e d i l e c e k ,
e v r e n s e l d e ğ e r l e r i öne alan, insanı m e r k e z e yerleştiren d e m o k r a t i k v e ç a ğ d a ş bir
yaklaşım benimsenecektir.
•
E ğ i t i m politikalarının b e l i r l e n m e s i n d e v e e ğ i t i m h i z m e t l e r i n i n y e r i n e g e t i ­
r i l m e s i n d e katılımcı kanallar açık t u t u l a c a k t ı r .
• M i l l i E ğ i t i m Bakanlığı m e r k e z t e ş k i l a t ı , e ğ i t i m h i z m e t l e r i n i n etkili k o o r d i n a s y ­
o n u n a i m k a n v e r e c e k şekilde y e n i d e n yapılandırılacak, hiyerarşik b a s a m a k sayısı karar
sürecinin h ı z l a n m a s ı n a i m k a n v e r e c e k şekilde azaltılacaktır.
• M i l l i E ğ i t i m Bakanlığı'nın üst k a d e m e l e r i n d e t o p l a n a n y e t k i l e r , alt b i r i m l e r e v e
taşra yönetimine d e n g e l i
olarak
aktarılacak,
yerel
yönetimlerin
eğitimdeki
rolü
artırılacaktır.
•
i l k ö ğ r e t i m d e , r e h b e r l i k u y g u l a m a s ı etkili hale g e t i r i l e r e k , ailelerin d e t a m
katılımı s a ğ l a n a r a k ç o c u k l a r ı n kabiliyet v e e ğ i l i m l e r i n e göre yönlendirme s i s t e m i n i n
k u r u l m a s ı v e geliştirilmesi yönünde çaba sarf e d i l e c e k t i r .
• O r t a ö ğ r e t i m , h e m m e s l e ğ e h e m d e yüksek ö ğ r e t i m e hazırlayan m e s l e k i v e
t e k n i k l i s e l e r l e , s a d e c e üniversiteye hazırlayan l i s e l e r d e n o l u ş a c a k t ı r .
Mesleki ve
t e k n i k liselerin o r t a ö ğ r e t i m içindeki ağırlığı artırılacak v e b u l i s e l e r d e n m e z u n olanların
üniversiteye giriş sınav s i s t e m i n d e n k a y n a k l a n a n adaletsizlik düzeltilecektir.
•
Müfredat p r o g r a m l a r ı , günün gelişen v e d e ğ i ş e n şartlarına u y g u n
olarak
sürekli olarak y e n i l e n e c e k , M E B T a l i m v e T e r b i y e K u r u l u b u a m a c ı gerçekleştirecek
i m k a n l a r a v e yapıya k a v u ş t u r u l a c a k t ı r .
• Ç a ğ d a ş e ğ i t i m yöntemleri v e t e k n o l o j i l e r i y a k ı n d a n i z l e n e c e k , özellikle ö ğ r e n ­
cilerin bilgisayar v e d i ğ e r t e k n o l o j i k araçları k u l l a n m a y e t e n e ğ i k a z a n m a s ı n a özel bir
önem v e r i l e c e k t i r .
Yaygın v e örgün e ğ i t i m i n
her aşamasında
e-eğitim
yürürlüğe
konacaktır.
• E ğ i t i m i n t e m e l h e d e f l e r i n d e n biri Türkçe'nin çok iyi ö ğ r e t i l m e s i d i r .
•
ile
eğitim
Yabancı
yerine,
hedeflenecektir.
80
dil b i l m e n i n
okullarda
öneminin g i d e r e k
e n az bir y a b a n c ı
arttığı günümüzde, y a b a n c ı dil
dilin
iyi bir şekilde
öğretilmesi
S E Ç İ M
•
Öğretmenlik
B E Y A N N A M E S İ
m e s l e ğ i n i n t o p l u m d a h a k e t t i ğ i itibarı y a k a l a y a b i l m e s i için
ö ğ r e t m e n l e r i n n i t e l i k l e r i artırılacak, b u n a paralel olarak özlük hakları v e ç a l ı ş m a şartları
iyileştirilecektir.
• E ğ i t i m alanında etkili bir p l a n l a m a y a dayalı f a y d a - m a l i y e t analizi yapılarak,
e ğ i t i m e d a h a çok k a y n a k ayrılacaktır.
•
E ğ i t i m i n h e r alanında özel teşebbüs d e s t e k l e n e c e k v e özel teşebbüsün
e ğ i t i m d e k i payı artırılacaktır.
• Başarı kıstası e s a s alınarak, m a d d i d u r u m u iyi o l m a y a n ailelerin ç o c u k l a r ı n ı n
da özel o k u l l a r d a o k u y a b i l m e l e r i n i s a ğ l a y a b i l m e k a m a c ı y l a d e v l e t t a r a f ı n d a n h i z m e t
satın a l ı n m a s ı y o l u n a g i d i l e c e k t i r .
•
Eğitimin
her kademesinde
i m k a n v e fırsat eşitliği s a ğ l a n a c a k ,
herkese
kabiliyeti ölçüsünde a l a b i l e c e ğ i m a k s i m u m e ğ i t i m h i z m e t i s u n u l a c a k t ı r .
• E ğ i t i m hakkının kullanılmasının önündeki e n g e l l e r kaldırılacak, e ğ i t i m h a y a t
b o y u sürecek bir süreç olarak kabul v e teşvik e d i l e r e k , k a d e m e l e r arasında y a t a y v e
d i k e y geçiş i m k a n l a r ı sağlanacaktır.
Üniversiteler
T e m e l görevi özgürce bilgi üretmek, y a y m a k , ulusal v e uluslararası düzeyde
b i l i m s e l a r a ş t ı r m a v e i n c e l e m e l e r y a p m a k v e nitelikli bir e ğ i t i m - ö ğ r e t i m v e r m e k o l a n
üniversitelerimiz, s o n yıllarda u y g u l a n a n yanlış politikalar n e d e n i y l e p r o b l e m y u m a ğ ı
h a l i n e gelmiştir.
Öğretim
üyesi
işbirliğinin
yeterince
karşılaşılan
güçlükler
başına
düşen ö ğ r e n c i
sağlanamaması,
sayısındaki
akademik
d e üniversitelerimizin
artış,
üniversite-sanayi
özgürlüklerin
bilimsel
araştırma
kullanılmasında
potansiyelini
açığa
ç ı k a r m a l a r ı n a e n g e l olmuştur. B i r i k e n b u s o r u n l a r ı n çözümü için köklü b i r r e f o r m a
ihtiyaç vardır.
PARTİMİZ,
üniversitelerin
çağdaş
anlamda
öğretim
v e araştırma
kurumu
o l m a l a r ı n ı s a ğ l a y a c a k düzenlemeleri gerçekleştirecektir.
•
Yüksek
Öğretim
sağlayan,
standartlar
akademik
özerkliği
Kurumu
belirleyen
olan,
(YÖK),
bir yapıya
öğretim
üniversiteler
kavuşturulacak;
elemanları
arasında
koordinasyon
üniversiteler
v e öğrencilerin
serbestçe
idari v e
bilimsel
f a a l i y e t t e b u l u n d u ğ u , a r a ş t ı r m a v e ö ğ r e t i m k u r u m l a r ı düzeyine çıkarılacaktır.
• Üniversiteler, h e r çeşit düşüncenin d e m o k r a t i k b i r o r t a m d a , hoşgörü içinde
ö ğ r e t i l i p tartışıldığı, yasakların v e sınırlamaların o l m a d ı ğ ı özgür bir f o r u m a dönüştürüle­
cektir.
81
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• B i r p r o j e çerçevesinde üniversitelerin ö ğ r e t i m e l e m a n ı , fiziki a l t y a p ı , dokü­
m a n t a s y o n v e d o n a n ı m ihtiyacı b e l i r l e n e r e k e k s i k l i k l e r i n i n e n kısa sürede k a r ş ı l a n m a s ı
yoluna gidilecektir..
• Rektör, d e k a n , bölüm b a ş k a n ı , ana b i l i m dalı b a ş k a n ı , enstitü müdürü g i b i her
k a d e m e d e k i a k a d e m i k yöneticinin seçimle işbaşına g e l m e s i n i s a ğ l a y a c a k y a s a l düzen­
l e m e l e r yapılacaktır.
• P A R T İ M İ Z , üniversitelerin y u r t düzeyinde d a h a y a y g ı n hale g e t i r i l m e s i n d e n
yanadır. A n c a k , y e n i üniversitelerin k u r u l m a s ı n d a o b j e k t i f kriterler geliştirilecektir.
• Üniversiteye yerleştirme s i s t e m i , m e s l e k i v e t e k n i k e ğ i t i m e t a l e b i düşüren,
haksız v e a d a l e t s i z u y g u l a m a l a r a s e b e p o l m a k t a d ı r . Sınavlar, y a r ı ş m a y ı teşvik e d e c e k
v e a d a l e t i s a ğ l a y a c a k şekilde d e ğ i ş t i r i l e c e k t i r .
• M e s l e k e ğ i t i m i v e r e n iki yıllık m e s l e k yüksek o k u l l a r ı , üniversite bünyeleri
dışında, ara insangücü yetiştirecek b i r şekilde ayrı b i r g r u p t a t o p l a n a c a k t ı r .
• A ç ı k ö ğ r e t i m , her yaştan v e m e s l e k t e n insanın bir m e s l e ğ i ö ğ r e n m e s i n e y a
da
kendisini
geliştirmesine
imkan
veren
çok
yönlü e ğ i t i m
kurumları
olarak
yaygınlaştırılacaktır.
E- S A Ğ L I K L I
TOPLUM
E t k i n v e kaliteli bir sağlık s i s t e m i , nitelikli b i r t o p l u m
için vazgeçilmezdir.
D e v l e t , h e r k e s i n t e m e l sağlık ihtiyacını, g e r e k i r s e özel sektörle işbirliği y a p a r a k y e r i n e
g e t i r m e k z o r u n d a d ı r . Ülkemizde sağlık h i z m e t l e r i n i n y u r t düzeyinde dağılımı d e n g e ­
sizdir. Bazı bölgelerimizde h e k i m , hemşire, e b e v e y a r d ı m c ı sağlık p e r s o n e l i y e t e r ­
sizdir.
D e v l e t i n s u n d u ğ u sağlık h i z m e t l e r i n d e n z a m a n ı n d a v e g e r e k t i ğ i gibi yararlana­
m a y a n k e s i m l e r i n karşılaştığı m u a m e l e vicdanları y a r a l a y a n bir görünüm arz e t m e k t e ­
dir. Sağlık h i z m e t l e r i n d e k i e k s i k l i ğ i n b e d e l i i n s a n hayatıdır.
N i t e l i k l i bir sağlık h i z m e t i için;
• D e v l e t h a s t a n e s i , s i g o r t a h a s t a n e s i , k u r u m h a s t a n e s i ayırımı kaldırılarak, has­
t a n e l e r idari v e m a l i yönden ö z e r k l i ğ e k a v u ş t u r u l a c a k t ı r . Sağlık Bakanlığı, oluşturulacak
b u y e n i s i s t e m e göre y e n i d e n yapılandırılacaktır.
• Sağlık h i z m e t i n i n s u n u m u i l e f i n a n s m a n ı b i r b i r i n d e n ayrılacaktır. Sağlık sigor­
tası, uzun vadeli sigorta
kollarından çıkarılacaktır.
Nüfusun t a m a m ı n ı
kapsayacak
şekilde b i r G e n e l Sağlık S i g o r t a s ı S i s t e m i k u r u l a c a k , p r i m ödeme gücü b u l u n m a y a n ­
ların p r i m l e r i , d e v l e t t a r a f ı n d a n ödenecektir.
• A n n e v e çocuk sağlığına özel bir önem v e r i l e c e k , aile h e k i m l i ğ i u y g u l a m a s ı n a
geçilerek, s a ğ l a m b i r h a s t a s e v k zinciri s i s t e m i kurulacaktır.
82
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• Sağlık p e r s o n e l i , ihtiyaçlara u y g u n nitelik v e sayıda yetiştirilecek, özlük hak­
ları iyileştirilecektir.
• K o r u y u c u h e k i m l i ğ i n y a y g ı n l a ş m a s ı teşvik e d i l e c e k , halk v e çevre sağlığı ile
ilgili t e d b i r l e r alınacaktır.
•
Sağlık h i z m e t l e r i n i n yürütülmesinde bilişim t e k n o l o j i s i n d e n
a z a m i ölçüde
yararlanılacak, sağlık bilgi s i s t e m i kurulacaktır.
• Özel sektörün sağlık alanına y a t ı r ı m y a p m a s ı teşvik e d i l e c e k t i r .
• H a s t a Hakları T ü z ü ğ ü Dünya s t a n d a r t l a r ı n a göre y e n i d e n düzenlenerek, h a s t a
haklarının k o r u n m a s ı k o n u s u n d a k i h u k u k i e k s i k l i k g i d e r i l e c e k t i r .
F- H E R K E S E S O S Y A L
GÜVENLİK
i n s a n l a r ı n a y ı r ı m gözetilmeksizin, e k o n o m i k v e s o s y a l b a k ı m d a n güvencede
y a ş a m a l a r ı esastır.
G e l e n e k s e l d a y a n ı ş m a kültürünün k a y b o l m a y a yüz t u t t u ğ u ç a ğ ı m ı z t o p l u m ­
larında, insanların günlerini v e g e l e c e k l e r i n i güvencede h i s s e t m e l e r i n i s a ğ l a y a c a k bir
s o s y a l güvenlik s i s t e m i n e ihtiyaç d u y u l m a k t a d ı r . Ülkemizdeki s o s y a l s i g o r t a k u r u m l a r ı
k e n d i kaynaklarıyla varlığını s ü r d ü r e m e d i ğ i için bütçeden büyük k a y n a k a k t a r ı l m a k ­
tadır.
S o s y a l s i g o r t a k u r u l u ş l a r ı , u y g u l a n a n s i g o r t a p r o g r a m l a r ı , üyelerin aylığa h a k
k a z a n m a şartları, e m e k l i aylıklarının alt v e üst sınırları, p r i m o r a n l a n , s a ğ l a n a n haklar v e
yükümlülükler a ç ı s ı n d a n farklılık göstermektedir. B u farklılığın g i d e r i l m e s i v e kay­
naklarıyla k e n d i s i n i f i n a n s e e d e b i l e n bir s o s y a l s i g o r t a s i s t e m i n i n oluşturulabilmesi
için;
• S o s y a l güvenlik k u r u l u ş l a r ı n d a , n o r m v e s t a n d a r t birliği s a ğ l a n a c a k , uluslar
arası sözleşmeler v e s o s y a l g ü v e n l i ğ i n t e m e l ilkeleri çerçevesinde bütünleştirilmiş b i r
s o s y a l güvenlik ağı kurulacaktır.
• S o s y a l s i g o r t a kuruluşlarının idari v e m a l i e t k i n l i ğ i ile t e k n o l o j i k alt yapıları
güçlendirilecek; bilgi t e k n o l o j i s i n d e n a z a m i ölçüde yararlanılacak; m o d e r n yönetim
t e k n i k l e r i u y g u l a n a c a k ; m u h a s e b e s i s t e m l e r i , uluslararası m u h a s e b e s t a n d a r t l a r ı n a v e
birbirleriyle u y u m l u h a l e g e t i r i l e c e k t i r .
• P r i m oranları, kayıt dışı i s t i h d a m ı önlemeye v e işletmelerin m a l i y e t i n i azalt­
maya
yönelik
olarak
yeniden
belirlenecek,
prim
karşılığı
olmayan
ödemeler
kaldırılacaktır.
• U z u n v a d e l i s i g o r t a p r o g r a m l a r ı i l e kısa v a d e l i p r o g r a m l a r , sağlık s i g o r t a s ı p r o ­
g r a m ı ile sağlık h i z m e t i s u n u m u b i r b i r l e r i n d e n ayrılacaktır.
• Sağlık s i g o r t a s ı , u z u n v a d e l i s i g o r t a kollarından ayrılacaktır.
83
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• T o p l u m u n tüm k e s i m l e r i s o s y a l güvenlik k a p s a m ı n a alınacaktır.
• S o s y a l güvenlik s i s t e m i n i n bütçe üzerindeki f i n a n s a l yükü azaltılacaktır.
G- AİLE, K A D I N v e G E N Ç L İ K
1. Ailenin Güçlendirilmesi
Yaşanan d e r i n e k o n o m i k sıkıntılara r a ğ m e n , t o p l u m olarak a y a k t a k a l m a m ı z ı
büyük ölçüde s a ğ l a m aile y a p ı m ı z a borçluyuz. A y n ı z a m a n d a güçlü bir s o s y a l güvenlik
k u r u m u o l a n aile y a p ı m ı z ı n sürdürülebilmesi içinde y a ş a d ı ğ ı m ı z d e ğ i ş i m sürecinde
d a h a d a önemli hale gelmiştir. P A R T İ M İ Z , t o p l u m u n t e m e l i o l a n ailenin k o r u n m a s ı n a
yönelik çabaları d e s t e k l e y e c e k t i r .
•
A i l e y a p ı s ı , özellikleri, d u r u m v e s o r u n l a r ı n ı n t e s p i t i ile ilgili
araştırmalar
d e s t e k l e n e c e k , a i l e l e r l e ilgili i s t a t i s t i k i v e r i l e r i n a l ı n a b i l e c e ğ i v e r i tabanları oluşturula­
cak, b u alanda görev y a p a n k u r u m l a r arasında iletişim agı t e s i s e d i l e c e k t i r .
• Görsel, yazılı m e d y a v e i n t e r n e t y o l u y l a yapılan v e özellikle genç nüfusa yöne­
lik o l a n yayınların Türk aile yapısını k o r u y u c u özellikte o l m a s ı özendirilecektir.
• A i l e y e yönelik h i z m e t v e r e n kuruluşların teşkilat yapıları y e n i l e n e c e k , per­
s o n e l ihtiyaçları karşılanacak, m e v z u a t l a r ı şartlara u y g u n hale g e t i r i l e c e k t i r .
• Eşlerin h e r ikisinin d e çalıştığı a i l e l e r d e ç o c u k l a r ı n b a k ı m ı n a ilişkin h i z m e t l e r
geliştirilecektir.
• Y e r e l yönetimlerin aile ile ilgili politikaların u y g u l a n m a s ı n a katılımını s a ğ l a y a ­
c a k düzenlemeler yapılacaktır.
2. Kadın Sorunları
Kadınlarımız h a y a t ı n yükünü e r k e k l e r l e b i r l i k t e p a y l a ş m a l a r ı n a
e t t i k l e r i statüye k a v u ş a m a m ı ş l a r d ı r .
durumu
rağmen, hak
P A R T İ M İ Z , u y g u l a y a c a ğ ı tüm politikalarda b u
göz önünde b u l u n d u r a c a k t ı r .
Kadınlarımızın, e r k e k l e r l e
birlikte
toplumsal
s o r u m l u l u ğ u yüklenecek statüye k a v u ş t u r u l m a s ı t e m e l h e d e f i m i z olacaktır.
Kadınlar s o r u n l a r d a n
e n fazla e t k i l e n e n
kesimi oluşturmaktadır.
Ekonomik
s o r u n l a r , e ğ i t i m s i z l i k , sağlık s o r u n l a r ı , g e l e c e k k a y g ı s ı , s o s y a l güvenceden y o k s u n l u k ,
aile içi şiddet kadınlarımızın başlıca sorunlarıdır.
Kadınlar, bölgeler arası farklılıklardan e n çok e t k i l e n e n
kesimlerin
başında
g e l m e k t e d i r . Kırsal k e s i m d e k i kadın ile k e n t l e r d e yaşayan kadınlar arasındaki uçurum,
e k o n o m i k kriz ile d a h a d a derinleşmiştir.
P A R T İ M İ Z , sağlıklı n e s i l l e r i n yetiştirilmesi v e a i l e d e m u t l u l u ğ u n s a ğ l a n m a s ı için
kadın s o r u n l a r ı n ı n g i d e r i l m e s i n e önem v e r m e k t e d i r .
•
84
Kadınlara Karşı H e r Türlü Ayırımcılığın önlenmesi Sözleşmesi ile g e t i r i l e n
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
ilkelerin u y g u l a n m a s ı n a yönelik düzenlemeler yapılacaktır.
• Kadınla ilgili d e r n e k , vakıf v e d i ğ e r sivil t o p l u m örgütlerini d e s t e k l e y e c e k ,
kadınları i l g i l e n d i r e n y a s a l v e idari düzenlemeler yapılırken
b u örgütlerle
işbirliği
yapacaktır.
• Kadına yönelik şiddetin, c i n s e l v e e k o n o m i k i s t i s m a r ı n önlenmesi, muhtaç
d u r u m d a k i kadınların d e s t e k l e n m e s i v e k o r u n m a s ı , öncelikli politikalarımız arasında
y e r alacaktır.
• Kadın intiharlarının, töre v e n a m u s c i n a y e t l e r i n i n sık g ö r ü l d ü ğ ü yörelerde
kadınlara v e a i l e l e r i n e yönelik önleyici v e e ğ i t i c i çalışmalar yapılacaktır. Y e r e l yöne­
t i m l e r i n , kadın s o r u n l a r ı n a ilişkin çalışmaları teşvik e d i l e c e k t i r .
• Kırsal k e s i m d e yaşayan kız ç o c u k l a r ı n a yönelik olarak, yaşadıkları bölgelerin
şartlarına u y g u n e ğ i t i m p r o j e l e r i geliştirilecek, b u k o n u d a çalışan sivil t o p l u m örgütleri
desteklenecektir.
• Kız ç o c u k l a r ı n ı n okullaşma oranlarını artıracak politikalar u y g u l a n a c a k , e ğ i t i m ­
lerinin önündeki e n g e l l e r kaldırılacak, özellikle kırsal k e s i m d e ailelerin b u k o n u d a bil­
inçlendirilmesine yönelik ç a l ı ş m a l a r yapılacaktır.
• Kırsal k e s i m d e yaşayan kadınlar için, yöre ihtiyaçlarına göre b e c e r i kursları
düzenlenerek, yöresel ürünlerin p a z a r l a n m a s ı a m a c ı y l a g e r e k l i m e k a n l a r s a ğ l a n a r a k ,
kadınlar üretime yönlendirilecektir.
• E v kadınlarının s o s y a l güvenceye k a v u ş m a s ı n ı s a ğ l a y a c a k ç a l ı ş m a l a r gerçek­
leştirilecektir. Ev içi e m e ğ i n saygınlığı k o r u n a r a k , kadınlar için y e n i i s t i h d a m alanları
oluşturulacaktır.
3. Gençlik Gelecegimizdir
Gençlik, ülkemizin s a d e c e z e n g i n l i ğ i d e ğ i l , aynı z a m a n d a d i n a m i z m i n i n v e
d e ğ i ş i m p o t a n s i y e l i n i n kaynağıdır. Genç nüfusa s a h i p o l m a k Türkiye için büyük bir
i m k a n v e fırsattır. A n c a k , gençlerimizin ç o ğ u iyi e ğ i t i l m i y o r , işsiz bırakılıyor, enerjileri
bastırılıyor, söz h a k k ı v e r i l m i y o r , güvenilmiyor v e h a t t a z a m a n z a m a n bir t e h l i k e u n s u ­
ru olarak görülüyor. P A R T İ M İ Z , t o p l u m u n gençlere, gençlerin d e Türkiye'ye güvenini
s a ğ l a m a y ı t e m e l h e d e f l e r i arasında görmektedir.
H e d e f i m i z , özgür düşünceli, k e n d i başına karar v e r e b i l e n , s o r g u l a y a n , k e n d i
t o p l u m u n u n v e e v r e n s e l anlayışın d o ğ r u l a r ı n d a n h a b e r d a r o l a n v e hayatın güçlükleri ile
baş e d e b i l e c e k d o n a n ı m l ı v e y e t e n e k l i gençler yetiştirmektir.
•
Gençlik k e s i m i n e
sunulan
h i z m e t l e r d e fırsat e ş i t l i ğ i n e , gençlerin kişilik,
düşünce v e b e d e n yönünden sağlıklı gelişmelerine d i k k a t e d i l e c e k , kültür, s a n a t v e
s p o r f a a l i y e t l e r i teşvik e d i l e c e k t i r .
85
S E Ç İ M
•
B E Y A N N A M E S İ
M a h a l l i i d a r e l e r i n gençlere yönelik kültür, s a n a t , s p o r , f o l k l o r , o k u m a v e
a r a ş t ı r m a f a a l i y e t l e r i teşvik e d i l e c e k , özel sektörün d e b u alana y a t ı r ı m y a p m a s ı teşvik
edilecektir.
•
Y u r t d ı ş ı n d a yaşayan gençlerimizin, ülkemize gönül bağını güçlendirmek,
Türkiye ile ilişkilerini k u v v e t l e n d i r m e k , m i l l i m e n f a a t l e r i m i z e aykırı f a a l i y e t l e r d e n uzak
t u t m a k a m a c ı y l a , y u r t içindeki gençlerimizle kaynaştırıcı v e bütünleştirici s p o r t i f v e
kültürel f a a l i y e t l e r teşvik e d i l e c e k t i r .
• Gençlerin s i y a s i v e s o s y a l hayata katılımı teşvik e d i l e c e k , b u amaçla seçilme
yaşı 2 5 ' e i n d i r i l e c e k t i r .
• M a d d e bağımlılığı ile mücadele için g e r e k l i t e d b i r l e r alınacak, b u a l a n d a k i
çalışmaları yürüten kuruluşlar arasında etkili b i r k o o r d i n a s y o n s a ğ l a n a c a k t ı r .
• i l l e r d e k u r u l u b u l u n a n il E ğ i t i m v e Gençlik K o m i s y o n l a r ı d a h a aktif v e tüm
gençlik s o r u n l a r ı y l a ilgilenir h a l e g e t i r i l e c e k t i r .
H- Ö Z Ü R L Ü
VATANDAŞLARIMIZ
Ç a ğ ı m ı z ı n d e v l e t anlayışında, özürlülerin k e n d i k e n d i n e y e t m e s i , belli b i r bilgi
v e kültür düzeyine u l a ş m a s ı , m e s l e k e d i n i p üretken hale g e l m e s i v e çevresiyle sağlıklı
ilişkiler k u r a r a k t o p l u m s a l h a y a t a k a t ı l m a s ı n ı n s a ğ l a n m a s ı d e v l e t e yüklenen anayasal
bir görevdir. D e v l e t , özürlü v a t a n d a ş l a r ı n ı n e ğ i t i m , r e h a b i l i t a s y o n , sağlık, h u k u k , yöne­
t i m gibi alanlardaki ihtiyaçlarını k a r ş ı l a m a k s u r e t i y l e , başkalarına e n az muhtaç o l a r a k
yaşamalarını
sağlayacaktır.
" B e d e n s e l v e z i h i n s e l özürleri n e d e n i y l e insanlar arasında ayırım y a p ı l m a s ı n a
izin
verilmeyecektir"
ilkesi,
PARTİMİZİN
özürlülerle
ilgili
politikasının
temelini
oluşturacaktır.
• K a m u sektörünün yanı sıra, özel sektörün v e gönüllü k u r u l u ş l a r ı n özürlülere
yönelik e ğ i t i m v e r m e l e r i teşvik e d i l e c e k t i r .
• K e n d i işini k u r m a i m k a n ı o l a n özürlü vatandaşlara d e s t e k v e r i l e c e k t i r . Böyle
d e s t e k alanların k e n d i l e r i n d e n s o n r a g e l e n özürlü arkadaşlarına tecrübeleriyle d e s t e k
o l m a l a r ı n ı s a ğ l a y a c a k b i r s i s t e m kurulacaktır. İllerde v e büyük ilçelerde özürleri özel
şartlarda ç a l ı ş m a y ı g e r e k t i r e n v a t a n d a ş l a r ı m ı z için k o r u n m a l ı v e y a d e s t e k l i işyerlerinin
a ç ı l m a s ı n a öncelik v e r i l e c e k t i r .
•
Özür g r u p l a r ı n a yönelik t ı b b i , p s i k o l o j i k , m e s l e k i v e s o s y a l
rehabilitasyon
çalışmalarına ağırlık v e r i l e c e k ; özellikle, küçük yaşta e ğ i t i m a l a m a m ı ş özürlülerin r e h a ­
b i l i t a s y o n m e r k e z l e r i n d e n h i z m e t almaları sağlanacaktır. S o s y a l r e h a b i l i t a s y o n k a p ­
s a m ı n d a özürlülere yönelik k a m p l a r açılacaktır.
86
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• B a k ı m a ihtiyaç d u y a n özürlüler için gündüzlü v e y a yatılı b a k ı m e v l e r i açılacak,
ailelerin ç o c u k l a r ı n ı n g e l e c e ğ i i l e ilgili endişe v e korkuları g i d e r i l e c e k t i r .
• Özürlüler k o n u s u n d a t o p l u m u m u z u n d o ğ r u bilgi e d i n e b i l m e s i için g e r e k l i bil­
g i l e n d i r m e v e bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır.
• O r g a n k a y b ı n d a n v e y a o r g a n ı n işlev k a y b ı n d a n d o ğ a n e k s i k l i k l e r i n t a m a m l a n ­
m a s ı n a ilişkin t e k n o l o j i n i n üretilebilmesi teşvik e d i l e c e k t i r .
• S o s y a l güvenlik k u r u l u ş l a r ı n c a karşılanan özürlü araç-gereçlerinin k a p s a m ı
genişletilecektir.
• Özel e ğ i t i m k u r u m l a r ı n d a bilgisayar v e b e n z e r i t e k n o l o j i ö ğ r e t i l e c e k , ozürlu
v a t a n d a ş l a r ı m ı z ı n b u t e k n o l o j i y i özel h a y a t ı n d a v e işlerinde k u l l a n m a s ı s a ğ l a n a c a k t ı r .
• Özürlülere h i z m e t k o n u s u n d a , m e r k e z i yönetim düzenleyici, k o o r d i n e e d i c i
v e d e n e t l e y i c i b i r rol üstlenecek, e s a s h i z m e t i gönüllü kuruluşların v e özel sektörün
katılımıyla y e r e l yönetimler v e r e c e k t i r .
Özürlülerin s p o r y a p m a s ı için s p o r kulüplerinin i m k a n hazırlaması teşvik e d i l e ­
c e k , u l u s a l v e uluslararası s p o r m ü s a b a k a l a r ı g e l e n e k s e l h a l e g e t i r i l e c e k t i r .
87
I
ì
AK PARTİ
DIŞ POLİTİKA
herşey
Türkiye
için!
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
IX. D I Ş POLİTİKA
Türkiye'nin j e o p o l i t i k k o n u m u , p e k çok işbirliği p r o j e s i için bir çekim alanı
oluşturabilecek p o t a n s i y e l e sahiptir. B u p o t a n s i y e l i n bölgesel v e küresel bir e t k i y e
dönüştürülebilmesi, uluslararası s i y a s i , e k o n o m i k v e güvenlik ilişkilerinde j e o p o l i t i ğ i n
akıllıca k u l l a n ı l m a s ı n a bağlıdır.
S o ğ u k savaş s o n r a s ı dönemin g e t i r d i ğ i d i n a m i k konjonktür, çok alternatifli bir
dış p o l i t i k a geliştirmek için u y g u n b i r o r t a m oluşturmuştur. A s k e r i ittifakların v e b l o k ­
ların, uluslararası ilişkilerin belirleyici u n s u r u o l m a niteliği önemli ölçüde azalmış v e
işbirliği p r o j e l e r i d e v l e t l e r arası ilişkilerin y a y g ı n bir aracı haline gelmiştir. B u y e n i
o r t a m d a Türkiye'nin güç m e r k e z l e r i ile ilişkilerini a l t e r n a t i f l i , e s n e k v e çok e k s e n l i
o l a r a k y e n i d e n düzenlemesi v e o l u ş t u r m a s ı g e r e k m e k t e d i r .
P A R T İ M İ Z , Türkiye'nin t a r i h i n e v e c o ğ r a f i k o n u m u n a yaraşır, ö n y a r g ı l a r d a n v e
s a p l a n t ı l a r d a n a r ı n m ı ş , karşılıklı çıkar ilişkilerine dayalı, gerçekçi b i r dış politika i z l e y e ­
c e k t i r . D i ğ e r ülkelerin t o p r a k b ü t ü n l ü ğ ü n e v e e g e m e n l i ğ i n e saygılı olan Türkiye, başka
ülkelerin v e uluslararası kuruluşların d a k e n d i t o p r a k b ü t ü n l ü ğ ü n e v e e g e m e n l i ğ i n e
saygılı o l m a l a r ı n ı h a k olarak görmektedir.
D e ğ i ş e n bölgesel v e küresel gerçekler karşısında, Türkiye'nin dış politika önce­
liklerini y e n i d e n t a n ı m l a m a s ı v e b u gerçekler ile ulusal çıkarları arasında y e n i bir d e n g e
oluşturması gerekmektedir.
Bu çerçevede PARTİMİZ;
•
Türkiye'nin d ı ş politikasını u z u n v a d e l i b i r p e r s p e k t i f l e , y e n i
dinamiklere
d a y a n a n bölgesel v e küresel konjonktürle u y u m l u hale g e t i r e c e k t i r .
•
Dış politikada
katılımıyla
karar v e r m e v e u y g u l a m a
yürütülmesinin
yetersiz
kaldığı
sürecinin, s a d e c e
görüşündedir.
Bu
bürokrasinin
tür
kararlara
P a r l a m e n t o n u n v e t o p l u m u n çeşitli k e s i m l e r i n i n katılımının s a ğ l a n m a s ı y l a Türkiye'nin
dış p o l i t i k a d a k i e t k i s i n i n v e gücünün artacağına i n a n m a k t a d ı r .
• U l u s l a r a r a s ı ilişkilerde s t r a t e j i k ç a l ı ş m a l a r ı n , s e n a r y o analizlerinin v e g e l e c e ğ e
ilişkin p r o j e k s i y o n l a r ı n y a p ı l m a s ı n ı n , dış politika araçlarının geliştirilmesinde çok önem­
li o l d u ğ u n a
şüphe y o k t u r .
Bu nedenle,
kamu
k u r u m l a r ı bünyesinde d ı ş p o l i t i k a
alanında f a a l i y e t gösteren a r a ş t ı r m a m e r k e z l e r i , d ı ş politika enstitüleri v e üniversite­
l e r d e k i uluslararası ilişkiler bölümleriyle işbirliği yapılacaktır.
• Türkiye, d e m o k r a s i s i , e k o n o m i s i v e i n s a n haklarına saygılı yönetimiyle b u l u n ­
d u ğ u bölgede bir istikrar u n s u r u d u r . B u n i t e l i k l e r i y l e , çevresindeki kriz bölgelerinde
d a h a fazla
inisiyatif
alacak v e krizlerin
çözümüne d a h a
somut
katkı
sağlamaya
çalışacaktır.
91
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
• P A R T İ M İ Z , bölgesel güvenlik o r t a m ı n ı n , e k o n o m i k k a l k ı n m a y a önemli katkıda
b u l u n d u ğ u görüşündedir B u n e d e n l e , Türkiye, yakın çevresinde güven v e istikrarın
t e s i s i için d a h a fazla çaba' sarf e d e c e k , k o m ş u l a r ı y l a d i y a l o g a dayalı ilişkiler sürdürme
çabasını artıracak, böylelikle bölgesel işbirliğinin gelişmesine d a h a fazla katkıda b u l u ­
nacaktır
• Türkiye'nin g e r e k c o ğ r a f i , g e r e k s e t a r i h i açıdan A v r u p a ile yakın ilişkileri
vardır A v r u p a ülkeleriyle ilişkiler Türkiye'nin dış politika gündeminde e n u s t sıralarda
yer almaya bundan sonra da d e v a m edecektir
• Türkiye, A v r u p a Birliği ile ilişkilerinde, taahhütlerini v e Birliğin üyelik için o t e k ı
a d a y ülkelerin d e y e r m e g e t i r m e s i n i i s t e d i ğ i şartları bir a n o n c e s a ğ l a y a c a k , gündemin
y a p a y s o r u n l a r l a meşgul e d i l m e s i n i önlemeye çalışacaktır
• Türkiye'nin N A T O bünyesinde bugüne kadar o r t a y a k o y d u ğ u katkıya paralel
olarak, y e n i A v r u p a S a v u n m a Stratejisi çerçevesinde oluşturulan A v r u p a Güvenlik v e
S a v u n m a K a v r a m ı (AGSK) içinde hak e t t i ğ i y e n a l m a s ı y o l u n d a k i çabaları sürdürecek­
tir
• Türkiye ile d o s t v e müttefik ülkeler arasındaki siyası v e e k o n o m i k işbirliği,
b i l i m , k u l t u r , t e k n o l o j i , y a t ı r ı m v e t i c a r e t alanlarında y o ğ u n l a ş t ı r ı l a r a k sürdürülecektir
• A B D ' d e m e y d a n a g e l e n 11 Eylül saldırısından s o n r a uluslararası p o l i t i k a d a
terör, b e l i r l e y i c i bir faktör h a l i n e gelmiştir P A R T İ M İ Z , teröre karşı uluslararası z e m i n l e r
o l u ş t u r u l m a s ı v e Türkiye'nin b u z e m i n l e r d e teröre karşı işbirliği y a p a r a k mücadele
e d i l m e s i n e önem v e r e c e k t i r
•
Amerika
Birleşik D e v l e t l e r i ile u z u n yıllardan beri s a v u n m a
ağırlıklı olan
işbirliğini d e v a m e t t i r e c e k v e b u işbirliği e k o n o m i , y a t ı r ı m , b i l i m v e t e k n o l o j i alanlarına
yaygınlaştırılacaktır
• R u s y a F e d e r a s y o n u ile O r t a - A s y a v e K a f k a s y a ' d a r e k a b e t e d e ğ i l işbirliğine
d a y a n a n dostça ilişkiler sürdürülecektir
•
Komşumuz Y u n a n i s t a n
ile karşılıklı e k o n o m i k
çıkarlara
dayanan
ilişkiler
artırılarak sürdürülecek v e b u ilişkilerin o l u ş t u r a c a ğ ı güven o r t a m ı s a y e s i n d e , d a h a
k a r m a ş ı k o l a n s i y a s ı s o r u n l a r ı n çozumu için z e m i n hazırlanacaktır
• P A R T İ M İ Z , Kıbrıs s o r u n u n a m u t l a k a b i r çozum b u l u n m a s ı n ı n g e r e ğ i n e i n a n ­
maktadır
B u l u n a c a k çözümde, a d a d a k i Turk halkının varlığının, k i m l i ğ i n i n v e k e n d i
geleceğini
tayın
etme
hakkının
g o z ardı e d i l e m e y e c e ğ i
kuşkusuzdur
Belçika'da
o l d u ğ u g i b i e g e m e n ıkı t o p l u m d a n oluşan bir d e v l e t yönetiminin k u r u l m a s ı h e r ıkı
kesimin
d e lehinedir
Bu sorun
çözümlenmeden Kıbrıs
R u m Kesımı'nın
Avrupa
Bırlığı'ne a l ı n m a s ı , s o r u n u d a h a k a r m a ş ı k hale g e t i r e c e k t i r
•
O r t a A s y a T u r k C u m h u r i y e t l e r i ile t a r i h i , kültürel v e s o s y a l
yakınlığımıza
r a ğ m e n , Türkiye'nin b u ülkelerle ilişkilerinde b e k l e n t i l e r i karşılayamadığı bir gerçektir
92
S E Ç İ M
B E Y A N N A M E S İ
A K P A R T İ , Türk C u m h u r i y e t l e r i y l e ilişkilerin e n ileri n o k t a y a taşınarak bölgenin geniş
bir işbirliği alanına dönüştürülmesi için çaba sarf e d e c e k t i r .
• O r t a - D o g u ' d a akan k a n , tüm dünya k a m u o y u n u o l d u ğ u gibi, b u bölge ile
y a k ı n kültürel v e t a r i h i ilişkileri olan Türk halkını d a üzmekte v e endişeye s e v k e t m e k ­
tedir. A K P A R T İ , d i n v e ırk ayırımı y a p m a k s ı z ı n , k i m e a i t o l u r s a o l s u n dökülen kanın
v e göz y a ş ı n ı n a c i l e n d u r d u r u l m a s ı n ı sağlayacak t e k y o l u n , kalıcı bir barıştan g e ç t i ğ i n e
inanmaktadır.
Türkiye,
Filistin'de
barışın
tesisine
yönelik
çabalan
desteklemeye
d e v a m edecektir.
• P A R T İ M İ Z , Türkiye'nin i s l a m Ülkeleriyle ilişkilerine özel b i r önem v e r m e k t e ­
dir. Bir y a n d a n b u ülkelerle ikili i ş b i r l i ğ i m i z i n artırılması, öte y a n d a n i s l a m K o n f e r a n s ı
Örgütü'nün (IKÖ) uluslararası alanda d a h a s a y g ı n y e r e d i n e b i l m e s i v e inisiyatif alabilen
dinamik
bir yapıya
başkanlığını
kavuşturulması
Cumhurbaşkanımızın
için çaba sarf
yaptığı
edecektir.
İKÖ, Ekonomik
Yine
v e Ticari
bu bağlamda,
İşbirliği
Daimi
K o m i t e s i ' n i n (İSEDAK) f a a l i y e t l e r i n e daha s o m u t içerik k a z a n d ı r m a y a çalışacaktır.
•
S o ğ u k savaşın s o n a e r m e s i v e D o ğ u B l o k u ' n u n çöküşü, Karadeniz Böl­
g e s i n d e y e n i b i r işbirliği alanının o r t a y a ç ı k m a s ı n a n e d e n olmuştur. Geniş b i r katılımla
k u r u l a n Karadeniz E k o n o m i k İşbirliği T e ş k i l a t ı ' n ı n (KEİT), bölge ülkelerine y e n i işbirliği
i m k a n l a r ı v a a t e d e n p o t a n s i y e l i n i n h a r e k e t e geçirilmesi için çaba sarf e d e c e k t i r .
• Türkiye, yakın komşusu Irak'la ilgili b e l i r s i z l i k t e n t e d i r g i n l i k
duymaktadır.
Irak'ın t o p r a k b ü t ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l m a s ı O r t a - D o g u ' d a k i tüm d e n g e l e r i d e ğ i ş t i r e c e k t i r .
A K P A R T İ , Irak yönetiminin Birleşmiş M i l l e t l e r kararlarını t a m olarak u y g u l a m a s ı v e
s o r u n u n u n barışçı yönden çözümünden yanadır.
• Dış p o l i t i k a m ı z ı n g e l e n e k s e l A t l a n t i k v e A v r u p a b o y u t l a r ı n ı n y a n ı n d a , A v r a s y a
eksenli
politikanın
geliştirilmesi y o l u n d a k i
çabalar sürdürülecektir.
Bu bağlamda,
E k o n o m i k işbirliği T e ş k i l a t ı (ECO) çerçevesindeki işbirliği güçlendirilecektir.
• K a f k a s y a ' d a s o ğ u k savaş dönemi ş a r t l a n m a l a r ı bir y a n a bırakılarak işbirliği
i m k a n l a r ı a r a n a c a k , z e n g i n y e r altı v e y e r üstü kaynaklarına s a h i p olan b u bölgenin,
Orta-Dogu
v e Balkanlar'la
ekonomik
açıdan
bütünleşmesine katkıda
bulunmaya
çalışacaktır.
• Çin v e Güney-Dogu A s y a ' d a k i d i n a m i k e k o n o m i l e r l e ilişkiler çok yönlü olarak
e l e alınacak, Türkiye ile b u ülkeler arasında d a h a sıkı ilişkiler geliştirmeye çalışacaktır.
• B a l k a n p o l i t i k a m ı z , bölgedeki ülkelerle t a r i h i , kültürel v e e k o n o m i k ilişkileri­
m i z ışığında geliştirilecek, g e r e k i r s e y e n i d e n şekillendirilecektir.
• Y u r t dışında yaşayan Türk v a t a n d a ş l a r ı n ı n , b u l u n d u k l a r ı ülkelerdeki haklarının
d a h a fazla k o r u n m a s ı için çaba sarf e d i l e c e k , g e r e k o ülkelerde g e r e k s e Türkiye'de
karşılaştıkları s o r u n l a r ı n o r t a d a n kaldırılması için m e v c u t m e k a n i z m a l a r ı d a h a e t k i n
biçimde işletilecektir.
93